📜

၂။ သုမေဓပတ္ထနာကထာဝဏ္ဏနာ

ဣဒါနိ ¶ ¶ –

၁-၂။

‘‘ကပ္ပေ စ သတသဟဿေ၊ စတုရော စ အသင်္ခိယေ၊

အမရံ နာမ နဂရံ၊ ဒဿနေယျံ မနောရမ’’န္တိ။ –

အာဒိနယပ္ပဝတ္တာယ ဗုဒ္ဓဝံသဝဏ္ဏနာယ ဩကာသော အနုပ္ပတ္တော။ သာ ပနေသာ ဗုဒ္ဓဝံသဝဏ္ဏနာ ယသ္မာ သုတ္တနိက္ခေပံ ဝိစာရေတွာ ဝုစ္စမာနာ ပါကဋာ ဟောတိ၊ တသ္မာ သုတ္တနိက္ခေပဝိစာရဏာ တာဝ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ စတ္တာရော ဟိ သုတ္တနိက္ခေပါ အတ္တဇ္ဈာသယော ပရဇ္ဈာသယော ပုစ္ဆာဝသိကော အဋ္ဌုပ္ပတ္တိကောတိ။ တတ္ထ ယာနိ သုတ္တာနိ ဘဂဝါ ပရေဟိ အနဇ္ဈိဋ္ဌော ကေဝလံ အတ္တနော အဇ္ဈာသယေန ကထေသိ။ သေယျထိဒံ – အာကင်္ခေယျသုတ္တံ (မ။ နိ။ ၁။၆၄ အာဒယော) ဝတ္ထသုတ္တန္တိ (မ။ နိ။ ၁။၇၀ အာဒယော) ဧဝမာဒီနိ၊ တေသံ အတ္တဇ္ဈာသယော နိက္ခေပေါ။

ယာနိ ဝါ ပန ‘‘ပရိပက္ကာ ခေါ ရာဟုလဿ ဝိမုတ္တိပရိပါစနီယာ ဓမ္မာ၊ ယံနူနာဟံ ရာဟုလံ ဥတ္တရိံ အာသဝါနံ ခယေ ဝိနေယျ’’န္တိ (သံ။ နိ။ ၄။၁၂၁) ဧဝံ ပရေသံ အဇ္ဈာသယံ ခန္တိံ မနံ ဗုဇ္ဈနကဘာဝဉ္စ ဩလောကေတွာ ပရဇ္ဈာသယဝသေန ကထိတာနိ။ သေယျထိဒံ – ရာဟုလောဝါဒသုတ္တံဓမ္မစက္ကပ္ပဝတ္တနသုတ္တန္တိ (သံ။ နိ။ ၅။၁၀၈၁၊ မဟာဝ။ ၁၃ အာဒယော၊ ပဋိ။ မ။ ၂။၃၀) ဧဝမာဒီနိ၊ တေသံ ပရဇ္ဈာသယော နိက္ခေပေါ။

ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ တေ တေ ဒေဝမနုဿာ ပဉှံ ပုစ္ဆန္တိ။ ဧဝံ ပုဋ္ဌေန ပန ဘဂဝတာ ယာနိ ကထိတာနိ ဒေဝတာသံယုတ္တ (သံ။ နိ။ ၁။၁ အာဒယော) ဗောဇ္ဈင်္ဂသံယုတ္တာဒီနိ (သံ။ နိ။ ၅။၁၈၂ အာဒယော) တေသံ ပုစ္ဆာဝသိကော နိက္ခေပေါ။

ယာနိ ဝါ ပန ဥပ္ပန္နံ ကာရဏံ ပဋိစ္စ ဒေသိတာနိ ဓမ္မဒါယာဒ- (မ။ နိ။ ၁။၂၉ အာဒယော) ပုတ္တမံသူပမာဒီနိ (သံ။ နိ။ ၂။၆၃)၊ တေသံ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိကော နိက္ခေပေါ။ ဧဝမေတေသု စတူသု သုတ္တနိက္ခေပေသု ဣမဿ ဗုဒ္ဓဝံသဿ ပုစ္ဆာဝသိကော နိက္ခေပေါ။ ပုစ္ဆာဝသေန ဟိ ဘဂဝတာ အယံ ¶ နိက္ခိတ္တော။ ကဿ ပုစ္ဆာဝသေန? အာယသ္မတော သာရိပုတ္တတ္ထေရဿ။ ဝုတ္တဉှေတံ အသ္မိံ နိဒါနသ္မိံ ဧဝ –

‘‘သာရိပုတ္တော ¶ ¶ မဟာပညော၊ သမာဓိဇ္ဈာနကောဝိဒေါ၊

ပညာယ ပါရမိပ္ပတ္တော၊ ပုစ္ဆတိ လောကနာယကံ၊

ကီဒိသော တေ မဟာဝီရ၊ အဘိနီဟာရော နရုတ္တမာ’’တိ။ (ဗု။ ဝံ။ ၁။၇၄-၇၅) –

အာဒိ။ တေနေသာ ဗုဒ္ဓဝံသဒေသနာ ပုစ္ဆာဝသိကာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

တတ္ထ ကပ္ပေ စ သတသဟဿေတိ ဧတ္ထ ကပ္ပ-သဒ္ဒေါ ပနာယံ အဘိသဒ္ဒဟနဝေါဟာရကာလပညတ္တိဆေဒနဝိကပ္ပနလေသသမန္တဘာဝအာယုကပ္ပမဟာကပ္ပာဒီသု ဒိဿတိ။ တထာ ဟိ ‘‘ဩကပ္ပနီယမေတံ ဘောတော ဂေါတမဿ။ ယထာ တံ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿာ’’တိအာဒီသု (မ။ နိ။ ၁။၃၈၇) အဘိသဒ္ဒဟနေ ဒိဿတိ။ ‘‘အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စဟိ သမဏကပ္ပေဟိ ဖလံ ပရိဘုဉ္ဇိတု’’န္တိ ဧဝမာဒီသု (စူဠဝ။ ၂၅၀) ဝေါဟာရေ။ ‘‘ယေန သုဒံ နိစ္စကပ္ပံ ဝိဟရာမီ’’တိအာဒီသု (မ။ နိ။ ၁။၃၈၇) ကာလေ။ ‘‘ဣစ္စာယသ္မာ ကပ္ပော’’တိ (သု။ နိ။ ၁၀၉၈၊ စူဠနိ။ ကပ္ပမာဏဝပုစ္ဆာ ၁၁၇၊ ကပ္ပမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသ ၆၁) စ၊ ‘‘နိဂြောဓကပ္ပော ဣတိ တဿ နာမံ၊ တယာ ကတံ ဘဂဝါ ဗြာဟ္မဏဿာ’’တိ စ ဧဝမာဒီသု (သု။ နိ။ ၃၄၆) ပညတ္တိယံ။ ‘‘အလင်္ကတော ကပ္ပိတကေသမဿူ’’တိ ဧဝမာဒီသု (ဇာ။ ၂။၂၂။၁၃၆၈) ဆေဒနေ။ ‘‘ကပ္ပတိ ဒွင်္ဂုလကပ္ပော’’တိအာဒီသု (စူဠဝ။ ၄၄၆) ဝိကပ္ပေ။ ‘‘အတ္ထိ ကပ္ပော နိပဇ္ဇိတု’’န္တိအာဒီသု (အ။ နိ။ ၈။၈၀) လေသေ။ ‘‘ကေဝလကပ္ပံ ဇေတဝနံ ဩဘာသေတွာ’’တိအာဒီသု သမန္တဘာဝေ။ ‘‘တိဋ္ဌတု၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝါ ကပ္ပံ၊ တိဋ္ဌတု သုဂတော ကပ္ပ’’န္တိ (ဒီ။ နိ။ ၂။၁၇၈၊ ဥဒါ။ ၅၁) ဧတ္ထ အာယုကပ္ပေ။ ‘‘ကီဝ ဒီဃော နု ခေါ၊ ဘန္တေ၊ ကပ္ပော’’တိ (သံ။ နိ။ ၂။၁၂၈-၁၂၉) ဧတ္ထ မဟာကပ္ပေ။ အာဒိသဒ္ဒေန ‘‘သတ္ထုကပ္ပေန ဝတ ကိရ၊ ဘော၊ မယံ သာဝကေန သဒ္ဓိံ မန္တယမာနာ န ဇာနိမှာ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၂၆၀) ဧတ္ထ ပဋိဘာဂေ။ ‘‘ကပ္ပော နဋ္ဌော ဟောတိ။ ကပ္ပကတောကာသော ဇိဏ္ဏော ဟောတီ’’တိ (ပါစိ။ ၃၇၁) ဧတ္ထ ဝိနယကပ္ပေ။ ဣဓ ပန မဟာကပ္ပေ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တသ္မာ ကပ္ပေ စ သတသဟဿေတိ မဟာကပ္ပာနံ သတသဟဿာနန္တိ အတ္ထော (ဒီ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၂၉၊ ၃။၂၇၅၊ သံ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁။၁၊ အ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၂။၃။၁၂၈၊ ခု။ ပါ။ အဋ္ဌ။ ၅။မင်္ဂလသုတ္တ၊ ဧဝမိစ္စာဒိပါဌဝဏ္ဏနာ၊ သု။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၂။မင်္ဂလသုတ္တဝဏ္ဏနာ၊ စရိယာ။ အဋ္ဌ။ နိဒါနကထာ။၁၊ စူဠနိ။ အဋ္ဌ။ ခဂ္ဂဝိသာဏသုတ္တနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ)။ ¶ စတုရော စ အသင်္ခိယေတိ ‘‘စတုန္နံ အသင်္ချေယျာနံ မတ္ထကေ’’တိ ဝစနသေသော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ကပ္ပသတသဟဿာဓိကာနံ စတုန္နံ အသင်္ချေယျာနံ မတ္ထကေတိ အတ္ထော။ အမရံ နာမ နဂရန္တိ ‘‘အမရ’’န္တိ စ ‘‘အမရဝတီ’’တိ ¶ စ လဒ္ဓနာမံ နဂရံ အဟောသိ။ ကေစိ ပနေတ္ထ အညေနာပိ ပကာရေန ဝဏ္ဏယန္တိ၊ ကိံ တေဟိ၊ နာမမတ္တံ ပနေတံ တဿ နဂရဿ။ ဒဿနေယျန္တိ သုဝိဘတ္တဝိစိတြ-စစ္စရဒွါရ-စတုက္ကသိင်္ဃာဋိက-ပါကာရ-ပရိက္ခေပပါသာဒ- ဟမ္မိယ-ဘဝန-သမလင်္ကတတ္တာ ဒဿနီယံ။ မနောရမန္တိ သမသုစိပရမရမဏီယဘူမိဘာဂတ္တာ ဆာယူဒကသမ္ပန္နတ္တာ ¶ သုလဘာဟာရတ္တာ သဗ္ဗောပကရဏယုတ္တတ္တာ စ သမိဒ္ဓတ္တာ ဒေဝမနုဿာဒီနံ မနော ရမယတီတိ မနောရမံ။

ဒသဟိ သဒ္ဒေဟိ အဝိဝိတ္တန္တိ ဟတ္ထိသဒ္ဒေန အဿသဒ္ဒေန ရထသဒ္ဒေန ဘေရိသဒ္ဒေန သင်္ခသဒ္ဒေန မုဒိင်္ဂသဒ္ဒေန ဝီဏာသဒ္ဒေန ဂီတသဒ္ဒေန သမ္မတာဠသဒ္ဒေန ‘‘ဘုဉ္ဇထ ပိဝထ ခါဒထာ’’တိ ဒသမေန သဒ္ဒေနာတိ၊ ဣမေဟိ ဒသဟိ သဒ္ဒေဟိ အဝိဝိတ္တံ အဟောသိ၊ သဗ္ဗကာလံ အနုပမုဿဝသမဇ္ဇနာဋကာ ကီဠန္တီတိ အတ္ထော။ အန္နပါနသမာယုတန္တိ အန္နေန စတုဗ္ဗိဓေနာဟာရေန စ ပါနေန စ သုဋ္ဌု အာယုတံ အန္နပါနသမာယုတံ၊ ဣမိနာ သုဘိက္ခတာ ဒဿိတာ၊ ဗဟုအန္နပါနသမာယုတန္တိ အတ္ထော။

ဣဒါနိ တေ ဒသ သဒ္ဒေ ဝတ္ထုတော ဒဿနတ္ထံ –

‘‘ဟတ္ထိသဒ္ဒံ အဿသဒ္ဒံ၊ ဘေရိသင်္ခရထာနိ စ၊

ခါဒထ ပိဝထ စေဝ၊ အန္နပါနေန ဃောသိတ’’န္တိ။ – ဝုတ္တံ၊

တတ္ထ ဟတ္ထိသဒ္ဒန္တိ ဟတ္ထီနံ ကောဉ္စနာဒသဒ္ဒေန၊ ကရဏတ္ထေ ဥပယောဂဝစနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဧသ နယော သေသပဒေသုပိ။ ဘေရိသင်္ခရထာနိ စာတိ ဘေရိသဒ္ဒေန စ သင်္ခသဒ္ဒေန စ ရထသဒ္ဒေန စာတိ အတ္ထော။ လိင်္ဂဝိပရိယာသေန ဝုတ္တံ၊ ‘ခါဒထ ပိဝထာ’တိ ဧဝမာဒိနယပ္ပဝတ္တေန အန္နပါနပဋိသံယုတ္တေန ဃောသိတံ အဘိနာဒိတန္တိ အတ္ထော။ ဧတ္ထာဟ – တေသံ ပန သဒ္ဒါနံ ဧကဒေသောဝ ဒဿိတော၊ န သကလောတိ? န ဧကဒေသော သကလော ဒသဝိဓော ဒဿိတောဝ။ ကထံ? ဘေရိသဒ္ဒေန မုဒိင်္ဂသဒ္ဒေါ သင်္ဂဟိတော၊ သင်္ခသဒ္ဒေန ဝီဏာဂီတသမ္မတာဠသဒ္ဒါ သင်္ဂဟိတာတိ ဒသေဝ ဒဿိတာ။

ဧဝံ ဧကေန ပရိယာယေန နဂရသမ္ပတ္တိံ ဝဏ္ဏေတွာ ပုန တမေဝ ဒဿေတုံ –

၃။

‘‘နဂရံ ¶ သဗ္ဗင်္ဂသမ္ပန္နံ၊ သဗ္ဗကမ္မမုပါဂတံ၊ သတ္တရတနသမ္ပန္နံ၊ နာနာဇနသမာကုလံ၊

သမိဒ္ဓံ ဒေဝနဂရံဝ၊ အာဝါသံ ပုညကမ္မိန’’န္တိ။ – ဝုတ္တံ၊

တတ္ထ ¶ သဗ္ဗင်္ဂသမ္ပန္နန္တိ ပါကာရဂေါပုရဋ္ဋာလကာဒိသဗ္ဗနဂရာဝယဝသမ္ပန္နံ၊ ပရိပုဏ္ဏသဗ္ဗဝိတ္တူပကရဏဓနဓညတိဏကဋ္ဌောဒကန္တိ ဝါ အတ္ထော။ သဗ္ဗကမ္မမုပါဂတန္တိ သဗ္ဗကမ္မန္တေန ဥပဂတံ၊ သမုပဂတသဗ္ဗကမ္မန္တန္တိ အတ္ထော။ သတ္တရတနသမ္ပန္နန္တိ ¶ ပရိပုဏ္ဏမုတ္တာဒိသတ္တရတနံ၊ စက္ကဝတ္တိနိဝါသဘူမိတော ဝါ ဟတ္ထိရတနာဒီဟိ သတ္တရတနေဟိ သမ္ပန္နံ။ နာနာဇနသမာကုလန္တိ နာနာဝိဓဒေသဘာသေဟိ ဇနေဟိ သမာကုလံ။ သမိဒ္ဓန္တိ မနုဿောပဘောဂသဗ္ဗောပကရဏေဟိ သမိဒ္ဓံ ဖီတံ။ ဒေဝနဂရံ ဝါတိ ဒေဝနဂရံ ဝိယ အာလကမန္ဒာ ဝိယ အမရဝတီ သမိဒ္ဓန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အာဝါသံ ပုညကမ္မိနန္တိ အာဝသန္တိ ဧတ္ထ ပုညကမ္မိနော ဇနာတိ အာဝါသော။ ‘‘အာဝါသော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ‘‘အာဝါသ’’န္တိ လိင်္ဂဘေဒံ ကတွာ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ပညာယတိ တေနာတိ ပုညံ၊ ကုလရူပမဟာဘောဂိဿရိယဝသေန ပညာယတီတိ အတ္ထော။ ပုနာတီတိ ဝါ ပုညံ။ သဗ္ဗကုသလမလရဇာပဝါဟကတ္တာ ပုညံ ကမ္မံ ယေသံ အတ္ထိ တေ ပုညကမ္မိနော၊ တေသံ ပုညကမ္မိနံ အာဝါသဘူတန္တိ အတ္ထော။

တတ္ထ သုမေဓော နာမ ဗြာဟ္မဏော ပဋိဝသတိ ဥဘတော သုဇာတော မာတိတော စ ပိတိတော စ၊ သံသုဒ္ဓဂဟဏိကော ယာဝ သတ္တမာ ကုလပရိဝဋ္ဋာ အက္ခိတ္တော အနုပကုဋ္ဌော ဇာတိဝါဒေန၊ အဘိရူပေါ ဒဿနီယော ပါသာဒိကော ပရမာယ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယ သမန္နာဂတော၊ သော တိဏ္ဏံ ဝေဒါနံ ပါရဂူ အဟောသိ သနိဃဏ္ဍုကေဋုဘာနံ သာက္ခရပ္ပဘေဒါနံ ဣတိဟာသပဉ္စမာနံ ပဒကော ဝေယျာကရဏော အနဝယော လောကာယတမဟာပုရိသလက္ခဏေသု။ တဿ ပန ဒဟရကာလေယေဝ မာတာပိတရော ကာလမကံသု။ အထဿ ရာသိဝဍ္ဎကော အမစ္စော အာယပေါတ္ထကံ အာဟရိတွာ သုဝဏ္ဏရဇတမဏိမုတ္တာဒိဝိဝိဓရတနဘရိတေ ဂဗ္ဘေ ဝိဝရိတွာ – ‘‘ဧတ္ထကံ တေ၊ ကုမာရ၊ မာတု သန္တကံ၊ ဧတ္ထကံ ပိတု သန္တကံ၊ ဧတ္ထကံ အယျကပယျကာန’’န္တိ ယာဝ သတ္တမာ ကုလပရိဝဋ္ဋာ ဓနံ အာစိက္ခိတွာ – ‘‘ဧတံ ပဋိပဇ္ဇာဟီ’’တိ နိယျာတေသိ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ပုညာနိ ကရောန္တော အဂါရံ အဇ္ဈာဝသိ။ တေန ဝုတ္တံ –

၄။

‘‘နဂရေ ¶ အမရဝတိယာ၊ သုမေဓော နာမ ဗြာဟ္မဏော၊

အနေကကောဋိသန္နိစယော၊ ပဟူတဓနဓညဝါ။

၅။

‘‘အဇ္ဈာယကော မန္တဓရော၊ တိဏ္ဏံ ဝေဒါန ပါရဂူ၊

လက္ခဏေ ဣတိဟာသေ စ၊ သဓမ္မေ ပါရမိံ ဂတော’’တိ။

တတ္ထ နဂရေ အမရဝတိယာတိ အမရဝတီသင်္ခါတေ နဂရေ။ သုမေဓော နာမာတိ ဧတ္ထ ‘‘မေဓာ’’တိ ပညာ ¶ ဝုစ္စတိ။ သာ တဿ သုန္ဒရာ ပသတ္ထာတိ သုမေဓောတိ ပညာယိတ္ထ။ ဗြာဟ္မဏောတိ ဗြဟ္မံ အဏတိ သိက္ခတီတိ ဗြာဟ္မဏော၊ မန္တေ သဇ္ဈာယတီတိ အတ္ထော ¶ ။ အက္ခရစိန္တကာ ပန ‘‘ဗြဟ္မုနော အပစ္စံ ဗြာဟ္မဏော’’တိ ဝဒန္တိ။ အရိယာ ပန ဗာဟိတပါပတ္တာ ဗြာဟ္မဏာတိ။ အနေကကောဋိသန္နိစယောတိ ကောဋီနံ သန္နိစယော ကောဋိသန္နိစယော၊ အနေကော ကောဋိသန္နိစယော ယဿ သောယံ အနေကကောဋိသန္နိစယော၊ အနေကကောဋိ ဓနသန္နိစယောတိ အတ္ထော။ ပဟူတဓနဓညဝါတိ ဗဟုလဓနဓညဝါ။ ပုရိမံ ဘူမိဂတဂဗ္ဘဂတဓနဓညဝသေန ဝုတ္တံ၊ ဣဒံ နိစ္စပရိဘောဂူပဂတဓနဓညဝသေန ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အဇ္ဈာယကောတိ န ဈာယတီတိ အဇ္ဈာယကော၊ ဈာနဘာဝနာရဟိတောတိ အတ္ထော။ ဝုတ္တဉှေတံ – ‘‘န ဒါနိမေ ဈာယန္တီတိ။ န ဒါနိမေ ဈာယန္တီတိ ခေါ၊ ဝါသေဋ္ဌ၊ ‘အဇ္ဈာယကာ အဇ္ဈာယကာ’ တွေဝ တတိယံ အက္ခရံ ဥပနိဗ္ဗတ္တ’’န္တိ (ဒီ။ နိ။ ၃။၁၃၂) ဧဝံ ပဌမကပ္ပိကကာလေ ဈာနဝိရဟိတာနံ ဗြာဟ္မဏာနံ ဂရဟဝစနံ ဥပ္ပန္နံ။ ဣဒါနိ မန္တံ ဈာယတီတိ အဇ္ဈာယကော၊ မန္တေ ပရိဝတ္တေတီတိ ဣမိနာ အတ္ထေန ပသံသဝစနံ ကတွာ ဝေါဟရန္တိ။ မန္တေ ဓာရေတီတိ မန္တဓရော။ တိဏ္ဏံ ဝေဒါနန္တိ ဣရုဝေဒယဇုဝေဒသာမဝေဒါနံ တိဏ္ဏံ ဝေဒါနံ။ အယံ ပန ဝေဒ-သဒ္ဒေါ ဉာဏသောမနဿဂန္ထေသု ဒိဿတိ။ တထာ ဟေသ – ‘‘ယံ ဗြာဟ္မဏံ ဝေဒဂုမာဘိဇညာ၊ အကိဉ္စနံ ကာမဘဝေ အသတ္တ’’န္တိအာဒီသု (သု။ နိ။ ၁၀၆၅) ဉာဏေ ဒိဿတိ။ ‘‘ယေ ဝေဒဇာတာ ဝိစရန္တိ လောကေ’’တိအာဒီသု (အ။ နိ။ ၄။၅၇) သောမနဿေ။ ‘‘တိဏ္ဏံ ဝေဒါနံ ပါရဂူ သနိဃဏ္ဍုကေဋုဘာန’’န္တိအာဒီသု (ဒီ။ နိ။ ၁။၂၅၆) ဂန္ထေ။ ဣဓာပိ ဂန္ထေ (မ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၇၅)။ ပါရဂူတိ တိဏ္ဏံ ဝေဒါနံ ဩဋ္ဌပဟတကရဏမတ္တေန ပါရံ ဂတောတိ ပါရဂူ။ လက္ခဏေတိ ဣတ္ထိလက္ခဏပုရိသလက္ခဏမဟာပုရိသလက္ခဏာဒိကေ လက္ခဏေ။ ဣတိဟာသေတိ ဣတိဟ အာသ၊ ဣတိဟ အာသာတိ ဤဒိသဝစနပဋိသံယုတ္တေ ¶ ပုရာဏသင်္ခါတေ ဂန္ထဝိသေသေ။ သဓမ္မေတိ ဗြာဟ္မဏာနံ သကေ ဓမ္မေ၊ သကေ အာစရိယကေ ဝါ။ ပါရမိံ ဂတောတိ ပါရံ ဂတော၊ ဒိသာပါမောက္ခော အာစရိယော အဟောသီတိ အတ္ထော။

အထေကဒိဝသံ သော ဒသဂုဏဂဏာရာဓိတပဏ္ဍိတော သုမေဓပဏ္ဍိတော ဥပရိပါသာဒဝရတလေ ရဟောဂတော ဟုတွာ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ နိသိန္နော စိန္တေသိ – ‘‘ပုနဗ္ဘဝေ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏံ နာမ ဒုက္ခံ၊ တထာ နိဗ္ဗတ္တနိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနေ သရီရဘေဒနံ၊ အဟဉ္စ ဇာတိဓမ္မော၊ ဇရာဓမ္မော၊ ဗျာဓိဓမ္မော၊ မရဏဓမ္မော၊ ဧဝံဘူတေန မယာ အဇာတိံ အဇရံ အဗျာဓိံ အမရဏံ သုခံ သိဝံ နိဗ္ဗာနံ ပရိယေသိတုံ ¶ ဝဋ္ဋတိ၊ အဝဿံ ဘဝစာရကတော မုစ္စိတွာ နိဗ္ဗာနဂါမိနာ ဧကေန မဂ္ဂေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ။ တေန ဝုတ္တံ –

၆။

‘‘ရဟောဂတော ¶ နိသီဒိတွာ၊ ဧဝံ စိန္တေသဟံ တဒါ၊

ဒုက္ခော ပုနဗ္ဘဝေါ နာမ၊ သရီရဿ စ ဘေဒနံ။

၇။

‘‘ဇာတိဓမ္မော ဇရာဓမ္မော၊ ဗျာဓိဓမ္မော သဟံ တဒါ၊

အဇရံ အမရံ ခေမံ၊ ပရိယေသိဿာမိ နိဗ္ဗုတိံ။

၈။

‘‘ယံနူနိမံ ပူတိကာယံ၊ နာနာကုဏပပူရိတံ၊

ဆဍ္ဍယိတွာန ဂစ္ဆေယျံ၊ အနပေက္ခော အနတ္ထိကော။

၉။

‘‘အတ္ထိ ဟေဟိတိ သော မဂ္ဂေါ၊ န သော သက္ကာ န ဟေတုယေ၊

ပရိယေသိဿာမိ တံ မဂ္ဂံ၊ ဘဝတော ပရိမုတ္တိယာ’’တိ။

ဧတ္ထ ပန ဂါထာသမ္ဗန္ဓဉ္စ အနုတ္တာနပဒါနမတ္ထဉ္စ ဝတွာဝ ဂမိဿာမ။ တတ္ထ ရဟောဂတောတိ ရဟသိ ဂတော၊ ရဟသိ ဌာနေ နိသိန္နော။ ဧဝံ စိန္တေသဟန္တိ ဧဝံ စိန္တေသိံ အဟံ။ ဧဝန္တိ ဣမိနာ စိန္တနာကာရံ ဒဿေတိ။ တဒါတိ တသ္မိံ သုမေဓပဏ္ဍိတကာလေ။ ‘‘ဧဝံ စိန္တေသဟ’’န္တိ ဘဂဝါ ဣမိနာ အတ္တနာ သဒ္ဓိံ သုမေဓပဏ္ဍိတံ ဧကတ္တံ ကရောတိ။ တသ္မာ တဒါ သော သုမေဓော အဟမေဝါတိ ပကာသေန္တော ‘‘ဧဝံ စိန္တေသဟံ တဒါ’’တိ ဘဂဝါ ဥတ္တမပုရိသဝသေနာဟ။ ဇာတိဓမ္မောတိ ဇာတိသဘာဝေါ။ ဧသ နယော သေသပဒေသုပိ။ နိဗ္ဗုတိန္တိ နိဗ္ဗာနံ။

ယံနူနာတိ ¶ ပရိဝိတက္ကနတ္ထေ နိပါတော၊ ယဒိ ပနာဟန္တိ အတ္ထော။ ပူတိကာယန္တိ ပူတိဘူတံ ကာယံ။ နာနာကုဏပပူရိတန္တိ မုတ္တ-ကရီသ-ပုဗ္ဗလောဟိတ-ပိတ္တ-သေမှ-ခေဠသိင်္ဃာဏိကာဒိအနေကကုဏပပူရိတံ။ အနပေက္ခောတိ အနာလယော။ အတ္ထီတိ အဝဿံ ဥပလဗ္ဘတိ။ ဟေဟိတီတိ ဘဝိဿတိ၊ ပရိဝိတက္ကနဝစနမိဒံ။ န သော သက္ကာ န ဟေတုယေတိ တေန မဂ္ဂေန န သက္ကာ န ဘဝိတုံ။ သော ပန မဂ္ဂေါ ဟေတုယေတိ ဟေတုဘာဝါယ န န ဟောတိ၊ ဟေတုယေဝါတိ အတ္ထော။ ဘဝတော ပရိမုတ္တိယာတိ ဘဝဗန္ဓနဝိမုတ္တိယာတိ အတ္ထော။

ဣဒါနိ အတ္တနာ ပရိဝိတက္ကိတမတ္ထံ သမ္ပာဒယိတုံ ‘‘ယထာပီ’’တိ အာဒိမာဟ။ ယထာ ဟိ လောကေ ဒုက္ခဿ ပဋိပက္ခဘူတံ သုခံ နာမ အတ္ထိ၊ ဧဝံ ဘဝေ သတိ တပ္ပဋိပက္ခေန ဝိဘဝေနာပိ ဘဝိတဗ္ဗံ ¶ ၊ ယထာ စ ဥဏှေ သတိ တဿ ဝူပသမဘူတံ သီတလမ္ပိ အတ္ထိ၊ ဧဝံ ရာဂါဒိအဂ္ဂီနံ ဝူပသမေန နိဗ္ဗာနေန ဘဝိတဗ္ဗံ။ ယထာ စ ပါပဿ လာမကဿ ဓမ္မဿ ပဋိပက္ခဘူတော ကလျာဏော အနဝဇ္ဇဓမ္မောပိ ¶ အတ္ထိယေဝ၊ ဧဝမေဝ ပါပိကာယ ဇာတိယာ သတိ သဗ္ဗဇာတိခေပနတော အဇာတိသင်္ခါတေန နိဗ္ဗာနေနာပိ ဘဝိတဗ္ဗမေဝါတိ။ တေန ဝုတ္တံ –

၁၀။

‘‘ယထာပိ ဒုက္ခေ ဝိဇ္ဇန္တေ၊ သုခံ နာမပိ ဝိဇ္ဇတိ၊

ဧဝံ ဘဝေ ဝိဇ္ဇမာနေ၊ ဝိဘဝေါပိစ္ဆိတဗ္ဗကော။

၁၁။

‘‘ယထာပိ ဥဏှေ ဝိဇ္ဇန္တေ၊ အပရံ ဝိဇ္ဇတိ သီတလံ၊

ဧဝံ တိဝိဓဂ္ဂိ ဝိဇ္ဇန္တေ၊ နိဗ္ဗာနံ ဣစ္ဆိတဗ္ဗကံ။

၁၂။

‘‘ယထာပိ ပါပေ ဝိဇ္ဇန္တေ၊ ကလျာဏမပိ ဝိဇ္ဇတိ၊

ဧဝမေဝ ဇာတိ ဝိဇ္ဇန္တေ၊ အဇာတိပိစ္ဆိတဗ္ဗက’’န္တိ။

တတ္ထ ယထာပီတိ ဩပမ္မတ္ထေ နိပါတော။ သုခန္တိ ကာယိကစေတသိကသုခံ၊ သုဋ္ဌု ဒုက္ခံ ခဏတီတိ သုခံ။ ဘဝေတိ ဇနနေ။ ဝိဘဝေါတိ အဇနနံ၊ ဇနနေ ဝိဇ္ဇမာနေ အဇနနဓမ္မောပိ ဣစ္ဆိတဗ္ဗော။ တိဝိဓဂ္ဂိ ဝိဇ္ဇန္တေတိ တိဝိဓေ ရာဂါဒိကေ အဂ္ဂိမှိ ဝိဇ္ဇမာနေတိ အတ္ထော။ နိဗ္ဗာနန္တိ တဿ တိဝိဓဿ ရာဂါဒိအဂ္ဂိဿ နိဗ္ဗာပနံ ဥပသမနံ နိဗ္ဗာနဉ္စ ဣစ္ဆိတဗ္ဗံ။ ပါပေတိ အကုသလေ လာမကေ။ ကလျာဏမပီတိ ကုသလမပိ။ ဧဝမေဝါတိ ဧဝမေဝံ။ ဇာတိ ဝိဇ္ဇန္တေတိ ¶ ဇာတိယာ ဝိဇ္ဇမာနာယာတိ အတ္ထော။ လိင်္ဂဘေဒဉ္စ ဝိဘတ္တိလောပဉ္စ ကတွာ ဝုတ္တံ။ အဇာတိပီတိ ဇာတိခေပနံ အဇာတိနိဗ္ဗာနမ္ပိ ဣစ္ဆိတဗ္ဗံ။

အထာဟံ ပရမ္ပိ စိန္တေသိံ – ‘‘ယထာ နာမ ဂူထရာသိမှိ နိမုဂ္ဂေန ပုရိသေန ဒူရတောဝ ကမလကုဝလယပုဏ္ဍရီကသဏ္ဍမဏ္ဍိတံ ဝိမလသလိလံ တဠာကံ ဒိသွာ – ‘ကတရေန နု ခေါ မဂ္ဂေန တတ္ထ ဂန္တဗ္ဗ’န္တိ တဠာကံ ဂဝေသိတုံ ယုတ္တံ။ ယံ တဿ အဂဝေသနံ၊ န သော တဿ တဠာကဿ ဒေါသော၊ တဿ ပုရိသဿေဝ ဒေါသော။ ဧဝမေဝ ကိလေသမလဓောဝနေ အမတမဟာတဠာကေ ဝိဇ္ဇမာနေ ယံ တဿ အဂဝေသနံ၊ န သော အမတသင်္ခါတဿ နိဗ္ဗာနမဟာတဠာကဿ ဒေါသော၊ ပုရိသဿေဝ ဒေါသော။ ယထာ ပန စောရေဟိ သံပရိဝါရိတော ပုရိသော ပလာယနမဂ္ဂေ ဝိဇ္ဇမာနေပိ သစေ သော န ပလာယတိ၊ န သော တဿ မဂ္ဂဿ ဒေါသော၊ တဿ ပုရိသဿေဝ ဒေါသော။ ဧဝမေဝ ကိလေသစောရေဟိ ပရိဝါရေတွာ ဂဟိတဿ ပုရိသဿ ဝိဇ္ဇမာနေယေဝ နိဗ္ဗာနမဟာနဂရဂါမိမှိ သိဝေ မဟာမဂ္ဂေ တဿ မဂ္ဂဿ အဂဝေသနံ ¶ နာမ န မဂ္ဂဿ ဒေါသော၊ ပုရိသဿေဝ ဒေါသော။ ယထာ ဗျာဓိပီဠိတော ပုရိသော ဝိဇ္ဇမာနေ ဗျာဓိတိကိစ္ဆကေ ဝေဇ္ဇေ သစေ တံ ဝေဇ္ဇံ ဂဝေသိတွာ တံ ဗျာဓိံ န တိကိစ္ဆာပေတိ၊ န ¶ သော ဝေဇ္ဇဿ ဒေါသော၊ တဿ ပုရိသဿေဝ ဒေါသော။ ဧဝမေဝ ပန ယော ကိလေသဗျာဓိပရိပီဠိတော ကိလေသဝူပသမမဂ္ဂကောဝိဒံ ဝိဇ္ဇမာနမေဝ အာစရိယံ န ဂဝေသတိ၊ တဿေဝ ဒေါသော၊ န ကိလေသဗျာဓိဝိနာယကဿ အာစရိယဿ ဒေါသော’’တိ။ တေန ဝုတ္တံ –

၁၃။

‘‘ယထာ ဂူထဂတော ပုရိသော၊ တဠာကံ ဒိသွာန ပူရိတံ၊

န ဂဝေသတိ တံ တဠာကံ၊ န ဒေါသော တဠာကဿ သော။

၁၄။

‘‘ဧဝံ ကိလေသမလဓောဝံ၊ ဝိဇ္ဇန္တေ အမတန္တဠေ၊

န ဂဝေသတိ တံ တဠာကံ၊ န ဒေါသော အမတန္တဠေ။

၁၅။

‘‘ယထာ အရီဟိ ပရိရုဒ္ဓါ၊ ဝိဇ္ဇန္တေ ဂမနမ္ပထေ၊

န ပလာယတိ သော ပုရိသော၊ န ဒေါသော အဉ္ဇသဿ သော။

၁၆။

‘‘ဧဝံ ကိလေသပရိရုဒ္ဓါ၊ ဝိဇ္ဇမာနေ သိဝေ ပထေ၊

န ဂဝေသတိ တံ မဂ္ဂံ၊ န ဒေါသော သိဝမဉ္ဇသေ။

၁၇။

‘‘ယထာပိ ¶ ဗျာဓိတော ပုရိသော၊ ဝိဇ္ဇမာနေ တိကိစ္ဆကေ၊

န တိကိစ္ဆာပေတိ တံ ဗျာဓိံ၊ န ဒေါသော သော တိကိစ္ဆကေ။

၁၈။

‘‘ဧဝံ ကိလေသဗျာဓီဟိ၊ ဒုက္ခိတော ပတိပီဠိတော၊

န ဂဝေသတိ တံ အာစရိယံ၊ န ဒေါသော သော ဝိနာယကေ’’တိ။

တတ္ထ ဂူထဂတောတိ ဂူထကူပဂတော၊ ဂူထေန ဂတော မက္ခိတော ဝါ။ ကိလေသမလဓောဝန္တိ ကိလေသမလသောဓနေ၊ ဘုမ္မတ္ထေ ပစ္စတ္တဝစနံ။ အမတန္တဠေတိ အမတသင်္ခါတဿ တဠာကဿ၊ သာမိအတ္ထေ ဘုမ္မဝစနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ အနုဿရံ ပက္ခိပိတွာ ဝုတ္တံ။ အရီဟီတိ ပစ္စတ္ထိကေဟိ။ ပရိရုဒ္ဓါတိ သမန္တတော နိရုဒ္ဓါ။ ဂမနမ္ပထေတိ ဂမနပထေ။ ဆန္ဒာဝိနာသတ္ထံ အနုဿရာဂမနံ ကတွာ ဝုတ္တံ။ န ပလာယတီတိ ယဒိ န ပလာယေယျ။ သော ပုရိသောတိ သော စောရေဟိ ပရိရုဒ္ဓါ ပုရိသော။ အဉ္ဇသဿာတိ ¶ မဂ္ဂဿ။ မဂ္ဂဿ ဟိ –

‘‘မဂ္ဂေါ ¶ ပန္ထော ပထော ပဇ္ဇော၊ အဉ္ဇသံ ဝဋုမာယနံ၊

နာဝါ ဥတ္တရသေတု စ၊ ကုလ္လော စ ဘိသိ သင်္ကမော’’တိ။ (စူဠနိ။ ပါရာယနတ္ထုတိဂါထာနိဒ္ဒေသ ၁၀၁) –

ဗဟူနိ နာမာနိ။ သွာယမိဓ အဉ္ဇသနာမေန ဝုတ္တော။ သိဝေတိ သဗ္ဗုပဒ္ဒဝါဘာဝတော သိဝေ။ သိဝမဉ္ဇသေတိ သိဝဿ အဉ္ဇသဿာတိ အတ္ထော။ တိကိစ္ဆကေတိ ဝေဇ္ဇေ။ န တိကိစ္ဆာပေတီတိ န တိကိစ္ဆာပေယျ။ န ဒေါသော သော တိကိစ္ဆကေတိ တိကိစ္ဆကဿ ဒေါသော နတ္ထိ၊ ဗျာဓိတဿေဝ ဒေါသောတိ အတ္ထော။ ဒုက္ခိတောတိ သဉ္ဇာတကာယိကစေတသိကဒုက္ခော။ အာစရိယန္တိ မောက္ခမဂ္ဂါစရိယံ။ ဝိနာယကေတိ အာစရိယဿ။

ဧဝံ ပနာဟံ စိန္တေတွာ ဥတ္တရိမ္ပိ ဧဝံ စိန္တေသိံ – ‘‘ယထာပိ မဏ္ဍနကဇာတိကော ပုရိသော ကဏ္ဌေ အာသတ္တံ ကုဏပံ ဆဍ္ဍေတွာ သုခီ ဂစ္ဆေယျ၊ ဧဝံ မယာပိ ဣမံ ပူတိကာယံ ဆဍ္ဍေတွာ အနပေက္ခေန နိဗ္ဗာနမဟာနဂရံ ပဝိသိတဗ္ဗံ။ ယထာ စ နရနာရိယော ဥက္ကာရဘူမိယံ ဥစ္စာရပဿာဝံ ကတွာ န တံ ဥစ္ဆင်္ဂေန ဝါ အာဒါယ ဒသန္တေ ဝါ ဝေဌေတွာ အာဒါယ ဂစ္ဆန္တိ၊ အထ ခေါ ဇိဂုစ္ဆမာနာ ဩလောကေတုမ္ပိ အနိစ္ဆန္တာ အနပေက္ခာ ဆဍ္ဍေတွာ ဂစ္ဆန္တိ၊ ဧဝံ မယာပိ ဣမံ ပူတိကာယံ အနပေက္ခေန ဆဍ္ဍေတွာ အမတံ နိဗ္ဗာနနဂရံ ပဝိသိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ယထာ စ နာဝိကာ နာမ ဇဇ္ဇရံ နာဝံ ဥဒကဂါဟိနိံ ဆဍ္ဍေတွာ အနပေက္ခာဝ ဂစ္ဆန္တိ၊ ဧဝမဟမ္ပိ ဣမံ နဝဟိ ဝဏမုခေဟိ ပဂ္ဃရန္တံ ကာယံ ဆဍ္ဍေတွာ အနပေက္ခော နိဗ္ဗာနမဟာနဂရံ ပဝိသိဿာမိ ¶ ။ ယထာ စ ကောစိ ပုရိသော မုတ္တာမဏိဝေဠုရိယာဒီနိ နာနာဝိဓာနိ ရတနာနိ အာဒါယ စောရေဟိ သဒ္ဓိံ မဂ္ဂံ ဂစ္ဆန္တော အတ္တနော ရတနဝိနာသဘယေန တေ စောရေ ဆဍ္ဍေတွာ ခေမံ မဂ္ဂံ ဂဏှာတိ၊ ဧဝမယမ္ပိ ပူတိကာယော ရတနဝိလောပကစောရသဒိသော။ သစာဟံ ဧတ္ထ တဏှံ ကရိဿာမိ၊ အရိယမဂ္ဂကုသလဓမ္မရတနာနိ မေ နဿိဿန္တိ၊ တသ္မာ မယာ ဣမံ မဟာစောရသဒိသံ ကရဇကာယံ ဆဍ္ဍေတွာ နိဗ္ဗာနမဟာနဂရံ ပဝိသိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ တေန ဝုတ္တံ –

၁၉။

‘‘ယထာပိ ကုဏပံ ပုရိသော၊ ကဏ္ဌေ ဗဒ္ဓံ ဇိဂုစ္ဆိယ၊

မောစယိတွာန ဂစ္ဆေယျ၊ သုခီ သေရီ သယံဝသီ။

၂၀။

‘‘တထေဝိမံ ပူတိကာယံ၊ နာနာကုဏပသဉ္စယံ၊

ဆဍ္ဍယိတွာန ဂစ္ဆေယျံ၊ အနပေက္ခော အနတ္ထိကော။

၂၁။

‘‘ယထာ ¶ ¶ ဥစ္စာရဋ္ဌာနမှိ၊ ကရီသံ နရနာရိယော၊

ဆဍ္ဍယိတွာန ဂစ္ဆန္တိ၊ အနပေက္ခာ အနတ္ထိကာ။

၂၂။

‘‘ဧဝမေဝါဟံ ဣမံ ကာယံ၊ နာနာကုဏပပူရိတံ၊

ဆဍ္ဍယိတွာန ဂစ္ဆိဿံ၊ ဝစ္စံ ကတွာ ယထာ ကုဋိံ။

၂၃။

‘‘ယထာပိ ဇဇ္ဇရံ နာဝံ၊ ပလုဂ္ဂံ ဥဒဂါဟိနိံ၊

သာမီ ဆဍ္ဍေတွာ ဂစ္ဆန္တိ၊ အနပေက္ခာ အနတ္ထိကာ။

၂၄။

‘‘ဧဝမေဝါဟံ ဣမံ ကာယံ၊ နဝစ္ဆိဒ္ဒံ ဓုဝဿဝံ၊

ဆဍ္ဍယိတွာန ဂစ္ဆိဿံ၊ ဇိဏ္ဏနာဝံဝ သာမိကာ။

၂၅။

‘‘ယထာပိ ပုရိသော စောရေဟိ၊ ဂစ္ဆန္တော ဘဏ္ဍမာဒိယ၊

ဘဏ္ဍစ္ဆေဒဘယံ ဒိသွာ၊ ဆဍ္ဍယိတွာန ဂစ္ဆတိ။

၂၆။

‘‘ဧဝမေဝ ဣမံ ကာယော၊ မဟာစောရသမော ဝိယ၊

ပဟာယိမံ ဂမိဿာမိ၊ ကုသလစ္ဆေဒနာဘယာ’’တိ။

တတ္ထ ယထာပိ ကုဏပံ ပုရိသောတိ ယထာပိ ဒဟရော ယုဝါ မဏ္ဍနကဇာတိကော ပုရိသော အဟိကုဏပေန ဝါ ကုက္ကုရကုဏပေန ဝါ မနုဿကုဏပေန ဝါ ကဏ္ဌေ အာသတ္တေန အဋ္ဋီယိတွာ ဟရာယိတွာ ဇိဂုစ္ဆိတွာ တံ ကုဏပံ မောစေတွာ ¶ ဂစ္ဆေယျ။ သုခီတိ သုခိတော။ သေရီတိ ယထိစ္ဆကဝိဟာရီ။ နာနာကုဏပသဉ္စယန္တိ အနေကဝိဓကုဏပရာသိဘူတံ ‘‘နာနာကုဏပပူရိတ’’န္တိပိ ပါဌော။

ဥစ္စာရဋ္ဌာနမှီတိ ဥစ္စာရေန္တိ ဝစ္စံ ကရောန္တိ ဧတ္ထာတိ ဥစ္စာရော၊ ဥစ္စာရော စ သော ဌာနံ စေတိ ဥစ္စာရဋ္ဌာနံ။ အထ ဝါ ဥဿာသိယျတီတိ ဥဿာသော၊ ဝစ္စဿေတံ နာမံ၊ တဿ ဌာနံ ဥဿာသဋ္ဌာနံ၊ တသ္မိံ ဥဿာသဋ္ဌာနမှိ၊ ဥက္ကာရဋ္ဌာနေတိ အတ္ထော။ ဝစ္စံ ကတွာ ယထာ ကုဋိန္တိ ဝစ္စံ ကတွာ ကုဋိံ နရနာရိယော ဝိယာတိ အတ္ထော။

ဇဇ္ဇရန္တိ ဇိဏ္ဏံ။ ပလုဂ္ဂန္တိ ပလုဇ္ဇန္တိံ၊ ဝိကိရန္တိန္တိ အတ္ထော။ ဥဒဂါဟိနိန္တိ ဥဒကဂါဟိနိံ ¶ ။ သာမီတိ နာဝါသာမိကာ။ နဝစ္ဆိဒ္ဒန္တိ စက္ခုသောတာဒီဟိ နဝဟိ ဝဏမုခေဟိ ဆိဒ္ဒါဝစ္ဆိဒ္ဒေဟိ ယုတ္တတ္တာ နဝစ္ဆိဒ္ဒံ။ ဓုဝဿဝန္တိ ဓုဝနိဿန္ဒံ၊ နိစ္စံ ပဂ္ဃရဏာသုစိန္တိ အတ္ထော။

ဘဏ္ဍမာဒိယာတိ ယံကိဉ္စိ ရတနာဒိကံ ဘဏ္ဍံ အာဒိယ။ ဘဏ္ဍစ္ဆေဒဘယံ ¶ ဒိသွာတိ ဘဏ္ဍဿ အစ္ဆိန္ဒနေန ဘယံ ဒိသွာတိ အတ္ထော။ ဧဝမေဝါတိ သော ဘဏ္ဍမာဒါယ ဂစ္ဆန္တော ပုရိသော ဝိယ။ အယံ ကာယောတိ အယံ ပန ကုစ္ဆိတာနံ ပရမဇေဂုစ္ဆာနံ အာယောတိ ကာယော။ အာယောတိ ဥပတ္တိဋ္ဌာနံ။ အာယန္တိ တတောတိ အာယော၊ ကုစ္ဆိတာ ကေသာဒယော။ ဣတိ ကုစ္ဆိတာနံ ကေသာဒီနံ အာယောတိ ကာယော။ မဟာစောရသမော ဝိယာတိ စက္ခုအာဒီဟိ ရူပါဒီသု ပိယရူပေသု သာရဇ္ဇနာဒိဝသေန ပါဏာတိပါတာဒိန္နာဒါနာဒိစောရော ဟုတွာ သဗ္ဗကုသလံ ဝိလုမ္ပတီတိ မဟာစောရသမော။ တသ္မာ ယထာ သော ရတနဘဏ္ဍမာဒါယ စောရေဟိ သဒ္ဓိံ ဂစ္ဆန္တော ပုရိသော တေ စောရေ ပဟာယ ဂစ္ဆတိ၊ ဧဝမေဝါဟမ္ပိ ဣမံ မဟာစောရသမံ ကာယံ ပဟာယ အတ္တနော သောတ္ထိဘာဝကရံ မဂ္ဂံ ဂဝေသိတုံ ဂမိဿာမီတိ အတ္ထသမ္ဗန္ဓော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ကုသလစ္ဆေဒနာဘယာတိ ကုသလဓမ္မဝိလောပနဘယေနာတိ အတ္ထော။

အထေဝံ သုမေဓပဏ္ဍိတော နာနာဝိဓာဟိ ဥပမာဟိ နေက္ခမ္မကာရဏံ စိန္တေတွာ ပုနပိ စိန္တေသိ – ‘‘ဣမံ မဟာဓနရာသိံ သံဟရိတွာ မယှံ ပိတုပိတာမဟာဒယော ပရလောကံ ဂစ္ဆန္တာ ဧကကဟာပဏမ္ပိ ဂဟေတွာ န ဂတာ၊ မယာ ပန ဂဟေတွာ ဂမနကာရဏံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဂန္တွာ ရညော အာရောစေသိ ¶ – ‘‘အဟံ၊ မဟာရာဇ၊ ဇာတိဇရာဒီဟိ ဥပဒ္ဒုတဟဒယော အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိဿာမိ၊ မယှံ အနေကကောဋိသတသဟဿံ ဓနံ အတ္ထိ၊ တံ ဒေဝေါ ပဋိပဇ္ဇတူ’’တိ။ ရာဇာ အာဟ – ‘‘န မယှံ တေ ဓနေန အတ္ထော၊ တွံယေဝ ယထိစ္ဆကံ ကရောဟီ’’တိ။

သော စ ‘‘သာဓု ဒေဝါ’’တိ နဂရေ ဘေရိံ စရာပေတွာ မဟာဇနဿ ဒါနံ ဒတွာ ဝတ္ထုကာမေ စ ကိလေသကာမေ စ ပဟာယ အမရဝရနဂရသဒိသတော အမရနဂရတော နိက္ခမိတွာ ဧကကောဝ နာနာမိဂဂဏဝန္တေ ဟိမဝန္တေ ဓမ္မိကံ နာမ ပဗ္ဗတံ နိဿာယ အဿမံ ကတွာ တတ္ထ ပဏ္ဏသာလံ ကတွာ ပဉ္စဒေါသဝိဝဇ္ဇိတံ စင်္ကမံ မာပေတွာ အဋ္ဌဂုဏသမုပေတံ အဘိညာဗလံ သမာဟရိတုံ နဝဒေါသသမန္နာဂတံ သာဋကံ ပဇဟိတွာ ဒွါဒသဂုဏမုပါဂတံ ဝါကစီရံ နိဝါသေတွာ ပဗ္ဗဇိ။ ဧဝံ ပန သော ပဗ္ဗဇိတော အဋ္ဌဒေါသသမာကိဏ္ဏံ ပဏ္ဏသာလံ ပဟာယ ဒသဂုဏသမန္နာဂတံ ရုက္ခမူလံ ဥပဂန္တွာ သဗ္ဗဓညဝိကတိံ ပဟာယ ပဝတ္တဖလဘောဇနော ဟုတွာ နိသဇ္ဇဋ္ဌာနစင်္ကမနဝသေန ပဓာနံ ပဒဟန္တော သတ္တာဟဗ္ဘန္တရေယေဝ အဋ္ဌန္နံ သမာပတ္တီနံ ပဉ္စန္နဉ္စ အဘိညာနံ လာဘီ အဟောသိ။ တေန ဝုတ္တံ –

၂၇။

‘‘ဧဝါဟံ ¶ စိန္တယိတွာန၊ နေကကောဋိသတံ ဓနံ၊

နာထာနာထာနံ ဒတွာန၊ ဟိမဝန္တမုပါဂမိံ။

၂၈။

‘‘ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေ၊ ဓမ္မိကော နာမ ပဗ္ဗတော၊

အဿမော သုကတော မယှံ၊ ပဏ္ဏသာလာ သုမာပိတာ။

၂၉။

‘‘စင်္ကမံ ¶ တတ္ထ မာပေသိံ၊ ပဉ္စဒေါသဝိဝဇ္ဇိတံ။

အဋ္ဌဂုဏသမုပေတံ၊ အဘိညာဗလမာဟရိံ။

၃၀။

‘‘သာဋကံ ပဇဟိံ တတ္ထ၊ နဝဒေါသမုပါဂတံ၊

ဝါကစီရံ နိဝါသေသိံ၊ ဒွါဒသဂုဏမုပါဂတံ။

၃၁။

‘‘အဋ္ဌဒေါသသမာကိဏ္ဏံ၊ ပဇဟိံ ပဏ္ဏသာလကံ၊

ဥပါဂမိံ ရုက္ခမူလံ၊ ဂုဏေ ဒသဟုပါဂတံ။

၃၂။

‘‘ဝါပိတံ ရောပိတံ ဓညံ၊ ပဇဟိံ နိရဝသေသတော၊

အနေကဂုဏသမ္ပန္နံ၊ ပဝတ္တဖလမာဒိယိံ။

၃၃။

‘‘တတ္ထပ္ပဓာနံ ¶ ပဒဟိံ၊ နိဿဇ္ဇဋ္ဌာနစင်္ကမေ၊

အဗ္ဘန္တရမှိ သတ္တာဟေ၊ အဘိညာဗလပါပုဏိ’’န္တိ။

တတ္ထ ဧဝါဟန္တိ ဧဝံ အဟံ၊ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တပ္ပကာရေန စိန္တေတွာတိ အတ္ထော။ နာထာနာထာနန္တိ သနာထာနမနာထာနဉ္စ အဍ္ဎာနဉ္စေဝ ဒလိဒ္ဒါနဉ္စ ‘‘အတ္ထိကာ ဂဏှန္တူ’’တိ သဟ ကောဋ္ဌာဂါရေဟိ ဒတွာတိ အတ္ထော။ ဟိမဝန္တဿာဝိဒူရေတိ ဟိမဝန္တပဗ္ဗတရာဇဿ အဝိဒူရေ သမီပေ။ ဓမ္မိကော နာမ ပဗ္ဗတောတိ ဧဝံနာမကော ပဗ္ဗတော။ ကသ္မာ ပနာယံ ဓမ္မိကောတိ? ယေဘုယျေန ပန ဗောဓိသတ္တာ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ တံ ပဗ္ဗတံ ဥပနိဿာယ အဘိညာယော နိဗ္ဗတ္တေတွာ သမဏဓမ္မံ အကံသု။ တသ္မာ သမဏဓမ္မဿ နိဿယဘူတတ္တာ ‘‘ဓမ္မိကော’’တွေဝ ပါကဋော အဟောသိ။ အဿမော သုကတော မယှန္တိအာဒိနာ သုမေဓပဏ္ဍိတေန အဿမပဏ္ဏသာလာ စင်္ကမာ သဟတ္ထာ မာပိတာ ဝိယ ဝုတ္တာ၊ န စ ပန သဟတ္ထာ မာပိတာ၊ ကိန္တု သက္ကေန ဒေဝေန ပေသိတေ ဝိဿကမ္မုနာ ဒေဝပုတ္တေန နိမ္မိတာ။ ဘဂဝါ ¶ ပန တဒါ အတ္တနော ပုညာနုဘာဝေန နိဗ္ဗတ္တံ တံ သမ္ပဒံ သန္ဓာယ – ‘‘သာရိပုတ္တ၊ တသ္မိံ ပဗ္ဗတေ –

‘အဿမော သုကတော မယှံ၊ ပဏ္ဏသာလာ သုမာပိတာ၊

စင်္ကမံ တတ္ထ မာပေသိံ၊ ပဉ္စဒေါသဝိဝဇ္ဇိတ’’’န္တိ။ – အာဒိမာဟ၊

တတ္ထ ပဏ္ဏသာလာတိ ပဏ္ဏဆဒနသာလာ။ တတ္ထာတိ တသ္မိံ အဿမပဒေ။ ပဉ္စဒေါသဝိဝဇ္ဇိတန္တိ ပဉ္စဟိ စင်္ကမဒေါသေဟိ ဝိဝဇ္ဇိတံ။ ကတမေ ပဉ္စ စင်္ကမဒေါသာ နာမ? ထဒ္ဓဝိသမတာ၊ အန္တောရုက္ခတာ၊ ဂဟနစ္ဆန္နတာ၊ အတိသမ္ဗာဓတာ၊ အတိဝိသာလတာတိ ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ ¶ ဒေါသေဟိ ဝိဝဇ္ဇိတံ။ ဥက္ကဋ္ဌပရိစ္ဆေဒေန ဒီဃတော သဋ္ဌိရတနော ဝိတ္ထာရတော ဒိယဍ္ဎရတနော စင်္ကမော ဝုတ္တော။ အထ ဝါ ပဉ္စဒေါသဝိဝဇ္ဇိတန္တိ ပဉ္စဟိ နီဝရဏဒေါသေဟိ ဝိဝဇ္ဇိတံ ပရိဟီနံ အဘိညာဗလမာဟရိန္တိ ဣမိနာ ဥတ္တရပဒေန သမ္ဗန္ဓော ဒဋ္ဌဗ္ဗော (ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ နိဒါနကထာ၊ သုမေဓကထာ)။ အဋ္ဌဂုဏသမုပေတန္တိ ‘‘ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ’’တိ ဧဝံ ဝုတ္တေဟိ အဋ္ဌဂုဏေဟိ (ဒီ။ နိ။ ၁။၂၄၄-၂၄၅၊ မ။ နိ။ ၁။၃၈၄-၃၈၆၊ ၄၃၁-၄၃၃၊ ပါရာ။ ၁၂-၁၄) သမန္နာဂတံ အဘိညာဗလံ အာဟရိံ အာနေသိန္တိ အတ္ထော။

ကေစိ ¶ ပန ‘‘အဋ္ဌဟိ သမဏသုခေဟိ ဥပေတံ၊ အဋ္ဌိမာနိ သမဏသုခါနိ နာမ ဓနဓညပရိဂ္ဂဟာဘာဝေါ၊ အနဝဇ္ဇပိဏ္ဍပါတပရိယေသနဘာဝေါ၊ နိဗ္ဗုတပိဏ္ဍဘုဉ္ဇနဘာဝေါ၊ ရဋ္ဌံ ပီဠေတွာ ဓနဓညာဒီသု ဂဏှန္တေသု ရာဇပုရိသေသု ရဋ္ဌပီဠနကိလေသာဘာဝေါ၊ ဥပကရဏေသု နိစ္ဆန္ဒရာဂဘာဝေါ၊ စောရဝိလောပနေ နိဗ္ဘယဘာဝေါ၊ ရာဇရာဇမဟာမတ္တေဟိ အသံသဋ္ဌဘာဝေါ၊ စတူသု ဒိသာသု အပ္ပဋိဟတဘာဝေါတိ ဣမေဟိ အဋ္ဌဟိ သမဏသုခေဟိ (အပ။ အဋ္ဌ။ ၁။ဒူရေနိဒါန၊ သုမေဓကထာ၊ ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ နိဒါနကထာ) ဥပေတံ သမုပေတံ အဿမံ မာပေသိ’’န္တိ အဿမေန သမ္ဗန္ဓံ ကတွာ ဝဒန္တိ၊ တံ ပါဠိယာ န သမေတိ။

သာဋကန္တိ ဝတ္ထံ။ တတ္ထာတိ တသ္မိံ အဿမေ။ နဝဒေါသမုပါဂတန္တိ၊ သာရိပုတ္တ၊ တတ္ထ ဝသန္တော အတ္တနော နိဝတ္ထပါရုတံ မဟဂ္ဃသာဋကံ ပဇဟိံ ပရိစ္စဇိံ။ သာဋကံ ပဇဟန္တော စ တတ္ထ နဝ ဒေါသေ ဒိသွာ ပဇဟိန္တိ ဒီပေတိ။ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတာနဉှိ သာဋကသ္မိံ နဝ ဒေါသာ ပကာသိတာ။ ကတမေ နဝ? သာဋကဿ မဟဂ္ဃဘာဝေါ၊ ပရပဋိဗဒ္ဓဘာဝေါ၊ ပရိဘောဂေန လဟုကံ ကိလိဿနဘာဝေါ၊ ကိလိဋ္ဌော စ ဓောဝိတဗ္ဗော ပုန ရဇိတဗ္ဗော စ ဟောတိ ပရိဘောဂေန ဇီရဏဘာဝေါ၊ ဇိဏ္ဏဿ ပုန တုန္နကရဏံ ¶ ဝါ အဂ္ဂဠဒါနံ ဝါ ကာတဗ္ဗံ ဟောတိ ပုန ပရိယေသနာယ ဒုရဘိသမ္ဘဝဘာဝေါ၊ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇာယ အနနုစ္ဆဝိကဘာဝေါ၊ ပစ္စတ္ထိကာနံ သာဓာရဏဘာဝေါ၊ ယထာ နံ န ပစ္စတ္ထိကာ ဂဏှန္တိ၊ ဧဝံ ဂေါပေတဗ္ဗော ဟောတိ ပရိဒဟတော ဝိဘူသနဋ္ဌာနဘာဝေါ၊ ဂဟေတွာ စရန္တဿ မဟိစ္ဆဘာဝေါတိ ဧတေဟိ နဝဟိ ဒေါသေဟိ (အပ။ အဋ္ဌ။ ၁။ဒူရေနိဒါန၊ သုမေဓကထာ) ဥပဂတံ သာဋကံ ပဟာယ ဝါကစီရံ နိဝါသေသိန္တိ ဒီပေတိ။ ဝါကစီရန္တိ မုဉ္ဇတိဏံ ဟီရာဟီရံ ကတွာ ဂန္ထေတွာ ကတံ ဝါကမယစီရံ နိဝါသနပါရုပနတ္ထာယ အာဒိယိန္တိ အတ္ထော။ ဒွါဒသဂုဏမုပါဂတန္တိ ဒွါဒသဟိ အာနိသံသေဟိ ဥပေတံ။ ဧတ္ထ ဂုဏ-သဒ္ဒေါ အာနိသံသဋ္ဌော ‘‘သတဂုဏာ ဒက္ခိဏာ ပါဋိကင်္ခိတဗ္ဗာ’’တိအာဒီသု (မ။ နိ။ ၃။၃၇၉) ဝိယ။ မ-ကာရော ပဒသန္ဓိကရော။ ဝါကစီရသ္မိံ ဒွါဒသာနိသံသာ ¶ အပ္ပဂ္ဃတာ၊ အပရာယတ္တတာ၊ သဟတ္ထာ ကာတုံ သက္ကုဏေယျတာ၊ ပရိဘောဂေန ဇိဏ္ဏေပိ သိဗ္ဗိတဗ္ဗာဘာဝေါ၊ စောရဘယာဘာဝေါ ပရိယေသန္တဿ သုခေန ကရဏဘာဝေါ၊ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇာယ သာရုပ္ပဘာဝေါ၊ သေဝမာနဿ ဝိဘူသနဋ္ဌာနာဘာဝေါ၊ စီဝရပ္ပစ္စယေ အပ္ပိစ္ဆဘာဝေါ ¶ ၊ ပရိဘောဂသုခဘာဝေါ၊ ဝါကုပ္ပတ္တိယာ သုလဘဘာဝေါ၊ ဝါကစီရေ နဋ္ဌေပိ အနပေက္ခဘာဝေါတိ ဣမေဟိ ဒွါဒသဟိ ဂုဏေဟိ သမ္ပန္နံ (အပ။ အဋ္ဌ။ ၁။ဒူရေနိဒါန၊ သုမေဓကထာ၊ ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ နိဒါနကထာ)။

အထ သုမေဓပဏ္ဍိတော တတ္ထ ပဏ္ဏသာလာယံ ဝိဟရန္တော ပစ္စူသသမယေ ပစ္စုဋ္ဌာယ အတ္တနော နိက္ခမနကာရဏံ ပစ္စဝေက္ခမာနော ဧဝံ ကိရ စိန္တေသိ – ‘‘အဟံ ပန နဝကနကကဋကနူပုရာဒိသင်္ဃဋ္ဋနသဒ္ဒသမ္မိဿိတ-မဓုရဟသိတကထိတဂေဟဇနရမဏီယံ ဥဠာရဝိဘဝသောဘိတံ သုရဝရဘဝနာကာရမဂါရံ ခေဠပိဏ္ဍံ ဝိယ ပဟာယ ဝိဝေကာရာမတာယ သဗ္ဗဇနပါပပဝါဟနံ တပေါဝနံ ပဝိဋ္ဌောသ္မိ၊ ဣဓ ပန မေ ပဏ္ဏသာလာယ ဝါသော ဒုတိယော ဃရာဝါသော ဝိယ ဟောတိ၊ ဟန္ဒာဟံ ရုက္ခမူလေ ဝသေယျ’’န္တိ။ တေန ဝုတ္တံ –

၃၁။

‘‘အဋ္ဌဒေါသသမာကိဏ္ဏံ၊ ပဇဟိံ ပဏ္ဏသာလက’’န္တိ။

တတ္ထ အဋ္ဌဒေါသသမာကိဏ္ဏန္တိ အဋ္ဌဟိ ဒေါသေဟိ သမာကိဏ္ဏံ သံယုတ္တံ။ ကတမေဟိ အဋ္ဌဟိ? မဟာသမ္ဘာရေဟိ နိပ္ဖာဒနီယတာ၊ တိဏပဏ္ဏမတ္တိကာဒီဟိ နိစ္စံ ပဋိဇဂ္ဂနီယတာ၊ သေနာသနံ နာမ မဟလ္လကဿ ပါပုဏာတီတိ အဝေလာယ ဝုဋ္ဌာပိယမာနဿ စိတ္တေကဂ္ဂတာ န ဟောတီတိ ဝုဋ္ဌာပနီယဘာဝေါ၊ သီတုဏှဿ ပဋိဃာတေန ကာယဿ သုခုမာလကရဏဘာဝေါ၊ ဃရံ ပဝိဋ္ဌေန ယံ ကိဉ္စိ ပါပံ သက္ကာ ကာတုန္တိ ဂရဟပဋိစ္ဆာဒနကရဏဘာဝေါ၊ ‘‘မယှမိဒ’’န္တိ သပရိဂ္ဂဟဘာဝေါ၊ ဂေဟဿ အတ္ထိဘာဝေါ သဒုတိယကဝါသော၊ ဦကာမင်္ဂုလဃရဂေါဠိကာဒီနံ သာဓာရဏတာယ ဗဟုသာဓာရဏဘာဝေါတိ ¶ ဣတိ ဣမေ အဋ္ဌ အာဒီနဝေ (အပ။ အဋ္ဌ။ ၁။ဒူရေနိဒါန၊ သုမေဓကထာ) ဒိသွာ မဟာသတ္တော ပဏ္ဏသာလံ ပဇဟိံ။

ဂုဏေ ဒသဟုပါဂတန္တိ ဆန္နံ ပဋိက္ခိပိတွာ ဒသဟိ ဂုဏေဟိ ဥပေတံ၊ ရုက္ခမူလံ ဥပဂတောသ္မီတိ အတ္ထော။ ကတမေဟိ ဒသဟိ? အပ္ပသမာရမ္ဘတာ၊ ဥပဂမနမတ္တမေဝေတ္ထ ဟောတီတိ သုလဘာနဝဇ္ဇတာ၊ အဘိဏှံ တရုပဏ္ဏဝိကာရဒဿနေန အနိစ္စသညာသမုဋ္ဌာပနတာ၊ သေနာသနမစ္ဆေရာဘာဝေါ၊ တတ္ထ ဟိ ပါပံ ကရောန္တော လဇ္ဇတီတိ ပါပကရဏာရဟာဘာဝေါ၊ ပရိဂ္ဂဟကရဏာဘာဝေါ၊ ဒေဝတာဟိ သဟ ဝါသော၊ ဆန္နပဋိက္ခေပေါ၊ ပရိဘောဂသုခတာ၊ ရုက္ခမူလသေနာသနဿ ဂတဂတဋ္ဌာနေ သုလဘတာယ အနပေက္ခဘာဝေါတိ ဣတိ ဣမေ ဒသ ဂုဏေ (အပ။ အဋ္ဌ။ ၁။ဒူရေနိဒါန၊ သုမေဓကထာ) ဒိသွာ ရုက္ခမူလံ ဥပဂတောသ္မီတိ ဝဒတိ။ အာဟ စ –

‘‘ဝဏ္ဏိတော ¶ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌေန၊ နိဿယောတိ စ ဘာသိတော၊

နိဝါသော ပဝိဝိတ္တဿ၊ ရုက္ခမူလသမော ကုတော။

‘‘အာဝါသမစ္ဆေရဟရေ၊ ဒေဝတာပရိပါလိတေ၊

ပဝိဝိတ္တေ ဝသန္တော ဟိ၊ ရုက္ခမူလမှိ သုဗ္ဗတော။

‘‘အဘိရတ္တာနိ ¶ နီလာနိ၊ ပဏ္ဍူနိ ပတိတာနိ စ၊

ပဿန္တော တရုပဏ္ဏာနိ၊ နိစ္စသညံ ပနူဒတိ။

‘‘တသ္မာ ဟိ ဗုဒ္ဓဒါယဇ္ဇံ၊ ဘာဝနာဘိရတာလယံ၊

ဝိဝိတ္တံ နာတိမညေယျ၊ ရုက္ခမူလံ ဝိစက္ခဏော’’တိ။ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၃၂)၊

အထ သုမေဓပဏ္ဍိတော ပဏ္ဏသာလာယ ဒိဋ္ဌဒေါသော ဟုတွာ ရုက္ခမူလသေနာသနေ လဒ္ဓါနိသံသော ဝိဟရန္တော ဥတ္တရိပိ စိန္တေသိ – ‘‘အာဟာရတ္ထာယ မေ ဂါမဂမနံ အာဟာရပရိယေသနဒုက္ခံ၊ နာဟံ ကေနစိ ပါရိဇုညေန နိက္ခမိတွာ အာဟာရတ္ထာယ ပဗ္ဗဇိတော၊ အာဟာရပရိယေသနမူလဿ စ ဒုက္ခဿ ပမာဏံ နတ္ထိ၊ ယံနူနာဟံ ပဝတ္တဖလေန ယာပေယျ’’န္တိ။ ဣမံ ပန အတ္ထဝိသေသံ ဒီပေန္တော –

၃၂-၃၃။ ‘‘ဝါပိတံ ရောပိတံ ဓညံ၊ ပဇဟိံ နိရဝသေသတော။

အနေကဂုဏသမ္ပန္နံ၊ ပဝတ္တဖလမာဒိယိ’’န္တိ။ – အာဒိမာဟ၊

တတ္ထ ¶ ဝါပိတန္တိ ဝပိတွာ နိပ္ဖန္နံ။ ရောပိတန္တိ ရောပိတွာ နိပ္ဖန္နံ၊ ဝပနရောပနဝသေန ဒုဝိဓာဝ သဿနိပ္ဖတ္တိ၊ တံ ဒုဝိဓမ္ပိ အတ္တနော အပ္ပိစ္ဆတာယ ပဟာယ ပဝတ္တဖလေန ယာပေသိံ။ ပဝတ္တဖလန္တိ သယမေဝ ပတိတဖလံ။ အာဒိယိန္တိ ပရိဘုဉ္ဇိံ။

‘‘ပဝတ္တဖလသန္တုဋ္ဌော၊ အပရာယတ္တဇီဝိကော၊

ပဟီနာဟာရလောလုပ္ပော၊ ဟောတိ စာတုဒ္ဒိသော မုနိ။

‘‘ဇဟာတိ ရသတဏှဉ္စ၊ အာဇီဝေါ တဿ သုဇ္ဈတိ၊

တသ္မာ ဟိ နာတိမညေယျ၊ ပဝတ္တဖလဘောဇန’’န္တိ။ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၂၆ ထောကံ ဝိသဒိသံ) –

ဧဝံ ပဝတ္တမာနော သုမေဓပဏ္ဍိတော နစိရဿေဝ အန္တောသတ္တာဟေ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော ပဉ္စ အဘိညာယော စ ပါပုဏိ။ ဣမမတ္ထံ ပကာသေန္တေန ‘‘တတ္ထပ္ပဓာနံ ¶ ပဒဟိ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ တတ္ထာတိ တသ္မိံ အဿမေ။ ပဓာနန္တိ ဝီရိယံ၊ ဝီရိယဉှိ ပဒဟိတဗ္ဗတော ပဓာနဘာဝကရဏတော ဝါ ‘‘ပဓာန’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ ပဒဟိန္တိ ဝီရိယမာရဘိံ။ နိဿဇ္ဇဋ္ဌာနစင်္ကမေတိ နိသဇ္ဇာယ စ ဌာနေန စ စင်္ကမေန စ။

သုမေဓပဏ္ဍိတော ပန သေယျံ ပဋိက္ခိပိတွာ နိသဇ္ဇဋ္ဌာနစင်္ကမေဟေဝ ရတ္တိန္ဒိဝံ ဝီတိနာမေတွာ သတ္တာဟဗ္ဘန္တရေယေဝ အဘိညာဗလံ ပါပုဏိ။ ဧဝံ ပန အဘိညာဗလံ ပတွာ သုမေဓတာပသေ သမာပတ္တိသုခေန ဝီတိနာမေန္တေ တဒါ သဗ္ဗဇနသင်္ဂဟကရော မာရဗလဘယံကရော ဉာဏဒီပင်္ကရော ဒီပင်္ကရော နာမ သတ္ထာ လောကေ ဥဒပါဒိ။

သင်္ခေပေနေဝ တဿာယမာနုပုဗ္ဗိကထာ – အယံ ကိရ ဒီပင်္ကရော နာမ မဟာသတ္တော သမတ္တိံသ ပါရမိယော ပူရေတွာ ဝေဿန္တရတ္တဘာဝသဒိသေ အတ္တဘာဝေ ဌိတော ပထဝိကမ္ပနာဒီနိ မဟာဒါနာနိ ဒတွာ အာယုပရိယောသာနေ ¶ တုသိတပုရေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ တတ္ထ ယာဝတာယုကံ ဌတွာ ဒသသဟဿစက္ကဝါဠဒေဝတာဟိ သန္နိပတိတွာ –

‘‘ကာလော ခေါ တေ မဟာဝီရ၊ ဥပ္ပဇ္ဇ မာတုကုစ္ဆိယံ၊

သဒေဝကံ တာရယန္တော၊ ဗုဇ္ဈဿု အမတံ ပဒ’’န္တိ။ (ဗု။ ဝံ။ ၁။၆၇) –

ဝုတ္တေ ¶ တတော သော ဒေဝတာနံ ဝစနံ သုတွာ စ ပဉ္စ မဟာဝိလောကနာနိ ဝိလောကေတွာ တတော စုတော ရမ္မဝတီနဂရေ အတ္တနော ယသဝိဘူတိယာ ဝိဇိတဝါသုဒေဝဿ နရဒေဝဿ သုဒေဝဿ နာမ ရညော ကုလေ သုမေဓာယ ဒေဝိယာ ကုစ္ဆိသ္မိံ အာသာဠှိပုဏ္ဏမိယာ ဥတ္တရာသာဠှနက္ခတ္တေန ပဋိသန္ဓိံ ဂဟေတွာ မဟတာ ပရိဝါရေန ပရိဟရိယမာနော မဟာဒေဝိယာ ကုစ္ဆိမှိ မဏိကူဋဂတော ဝိယ ကေနစိ အသုစိနာ အမက္ခိတော ဒသ မာသေ ဝသိတွာ သလိလဓရဝိဝရဂတော သရဒကာလစန္ဒော ဝိယ တဿာ ဥဒရတော နိက္ခမိ။

ဒွတ္တိံသ ပုဗ္ဗနိမိတ္တာနိ

တဿ ပန ဒီပင်္ကရကုမာရဿ ပဋိသန္ဓိက္ခဏေပိ ဝိဇာတက္ခဏေပိ ဒွတ္တိံသ ပုဗ္ဗနိမိတ္တာနိ ပါဋိဟာရိယာနိ ပါတုရဟေသုံ။ သဗ္ဗသဗ္ဗညုဗောဓိသတ္တေသု မာတုကုစ္ဆိံ ဩက္ကမန္တေသု နိက္ခမန္တေသု သမ္ဗုဇ္ဈန္တေသု ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တန္တေသူတိ ဣမေသု ¶ စတူသု ဌာနေသု ဒွတ္တိံသ ပါဋိဟာရိယာနိ ပဝတ္တန္တေဝ။ တသ္မာ မယာ ပါကဋတ္တာ ဒီပင်္ကရကုမာရဿ ဇာတိယံ ဒဿိတာနိ –

‘‘ဒီပင်္ကရေ စာရုကရေ ကုမာရေ၊ သိဝံကရေ သန္တိကရေဝ ဇာတေ၊

ပကမ္ပိ သင်္ကမ္ပိ တဒါ သမန္တာ၊ သဟဿသင်္ချာ ဒသလောကဓာတု။

‘‘စက္ကဝါဠသဟဿေသု၊ ဒသသဟဿေဝ ဒေဝတာ၊

ဧကသ္မိံ စက္ကဝါဠသ္မိံ၊ တဒါ သန္နိပတိံသု တာ။

‘‘ဗောဓိသတ္တံ မဟာသတ္တံ၊ ဇာတမတ္တန္တု ဒေဝတာ၊

ပဌမံ ပဋိဂ္ဂဏှိံသု၊ ပစ္ဆာ တံ မနုဇာ ပန။

‘‘အဝါဒိတာ ကေနစိ စမ္မနဒ္ဓါ၊ သုပေါက္ခရာ ဒုန္ဒုဘိယော စ ဝီဏာ၊

အဃဋ္ဋိတာနာဘရဏာနိ တသ္မိံ၊ ခဏေ သမန္တာ မဓုရံ ရဝိံသု။

‘‘ဆိဇ္ဇိံသု သဗ္ဗတ္ထ စ ဗန္ဓနာနိ၊ သယံ ဝိဂစ္ဆိံသု စ သဗ္ဗရောဂါ၊

ရူပါနိ ပဿိံသု စ ဇာတိအန္ဓာ၊ သဒ္ဒံ သမန္တာ ဗဓိရာ သုဏိံသု။

‘‘အနုဿတိံ ဇာတိဇဠာ မနုဿာ၊ လဘိံသု ယာနံ ပဒသာဝ ပင်္ဂုလာ၊

ဝိဒေသယာတာ သယမေဝ နာဝါ၊ သပဋ္ဋနံ သီဃမုပါဂမိံသု။

‘‘အာကာသဋ္ဌံ ¶ ¶ ဘူမိဂတဉ္စ သဗ္ဗံ၊ သယံ သမန္တာ ရတနံ ဝိရောစိ၊

နိဗ္ဗာယိ ဃောရေ နိရယေ ဟုတာသော၊ နဒီသု တောယမ္ပိ စ နပ္ပဝတ္တိ။

‘‘လောကန္တရေ ¶ ဒုက္ခနိရန္တရေပိ၊ ပဘာ ဥဠာရာ ဝိပုလာ အဟောသိ၊

တထာ တဒါ သန္တတရင်္ဂမာလော၊ မဟာသမုဒ္ဒေါ မဓုရောဒကောယံ။

‘‘န ဝါယိ ဝါတော ဖရုသော ခရော ဝါ၊ သမ္ဖုလ္လပုပ္ဖာ တရဝေါ အဟေသုံ၊

ဝိရောစိ စန္ဒော အဓိကံ သတာရော၊ န စာပိ ဥဏှော သူရိယော အဟောသိ။

‘‘ခဂါ နဘမှာပိ စ ရုက္ခတော စ၊ ဟဋ္ဌာဝ ဟေဋ္ဌာ ပထဝိံ ဘဇိံသု၊

မဟာစတုဒ္ဒီပဂတော စ မေဃော၊ ပဝဿိ တောယံ မဓုရံ သမန္တာ။

‘‘ဌတွာဝ ဒိဗ္ဗေ ဘဝနေ သကသ္မိံ၊ ပသန္နစိတ္တာ ပန ဒေဝတာယော၊

နစ္စိံသု ဂါယိံသု စ ဝါဒယိံသု၊ သေဠိံသု တာ ကေဠိမကံသု စေဝ။

‘‘သယံ ကိရ ဒွါရမဟာကဝါဋာ၊ ခဏေဝ တသ္မိံ ဝိဝဋာ အဟေသုံ၊

မဟာဇနေ နေဝ ခုဒါ ပိပါသာ၊ ပီဠေသိ လောကံ ကိရ ကဉ္စိ ကဉ္စိ။

‘‘ယေ နိစ္စဝေရာ ပန ပါဏိသင်္ဃာ၊ တေ မေတ္တစိတ္တံ ပရမံ လဘိံသု၊

ကာကာ ဥလူကေဟိ စရိံသု သဒ္ဓိံ၊ ကောဏာ ဝရာဟေဟိ အကံသု ကေဠိံ။

‘‘ဃောရာပိ သပ္ပာနမုခါပိ သပ္ပာ၊ ကီဠိံသု ကာမံ နကုလေဟိ သဒ္ဓိံ၊

ဂဏှိံသု မဇ္ဇာရသိရေသု ယူကာ၊ ဝိဿတ္ထစိတ္တာ ဃရမူသိကာပိ။

‘‘ဗုဒ္ဓန္တရေနာပိ ¶ အလဒ္ဓတောယေ၊ ပိသာစလောကေ ဝိဂတာ ပိပါသာ၊

ခုဇ္ဇာ အဟေသုံ သမစာရုကာယာ၊ မူဂါ စ ဝါစံ မဓုရံ လပိံသု။

‘‘ပသန္နစိတ္တာ ¶ ပန ပါဏိသင်္ဃာ၊ တဒညမညံ ပိယမာလပိံသု၊

အဿာ စ ဟေသိံသု ပဟဋ္ဌစိတ္တာ၊ ဂဇ္ဇိံသု မတ္တာ ဝရဝါရဏာပိ။

‘‘သုရဘိစန္ဒနစုဏ္ဏသမာကုလာ ¶ ၊ ကုသုမကုင်္ကုမဓူပသုဂန္ဓိနီ၊

ဝိဝိဓစာရုမဟဒ္ဓဇမာလိနီ၊ ဒသသဟဿိ အဟောသိ သမန္တတော’’တိ။

တတြ ဟိဿ ဒသသဟဿိလောကဓာတုကမ္ပော သဗ္ဗညုတညာဏပဋိလာဘဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ ဒေဝတာနံ ဧကစက္ကဝါဠေ သန္နိပါတော ဓမ္မစက္ကပ္ပဝတ္တနကာလေ ဧကပ္ပဟာရေနေဝ သန္နိပတိတွာ ဓမ္မပဋိဂ္ဂဟဏဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ ပဌမံ ဒေဝတာနံ ပဋိဂ္ဂဟဏံ စတုန္နံ ရူပါဝစရဇ္ဈာနာနံ ပဋိလာဘဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ ပစ္ဆာ မနုဿာနံ ပဋိဂ္ဂဟဏံ စတုန္နံ အရူပါဝစရဇ္ဈာနာနံ ပဋိလာဘဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ စမ္မနဒ္ဓဒုန္ဒုဘီနံ သယမေဝ ဝဇ္ဇနံ မဟန္တိယာ ဓမ္မဘေရိယာ အနုသာဝနဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ ဝီဏာဘရဏာနံ သယမေဝ ဝဇ္ဇနံ အနုပုဗ္ဗဝိဟာရပဋိလာဘဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ ဗန္ဓနာနံ သယမေဝ ဆေဒေါ အသ္မိမာနသမုစ္ဆေဒဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ မဟာဇနဿ သဗ္ဗရောဂဝိဂမော စတုသစ္စဖလပဋိလာဘဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ ဇစ္စန္ဓာနံ ရူပဒဿနံ ဒိဗ္ဗစက္ခုပဋိလာဘဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ ဗဓိရာနံ သဒ္ဒဿဝနံ ဒိဗ္ဗသောတဓာတုပဋိလာဘဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ။

ဇာတိဇဠာနံ အနုဿတုပ္ပာဒေါ စတုသတိပဋ္ဌာနပဋိလာဘဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ ပင်္ဂုလာနံ ပဒသာ ဂမနံ စတုရိဒ္ဓိပါဒပဋိလာဘဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ ဝိဒေသဂတာနံ နာဝါနံ သပဋ္ဋနာဂမနံ စတုပဋိသမ္ဘိဒါဓိဂမဿ၊ ရတနာနံ သယမေဝ ဝိရောစနံ ဓမ္မောဘာသပဋိလာဘဿ၊ နိရယေ အဂ္ဂိနိဗ္ဗာယနံ ဧကာဒသဂ္ဂိနိဗ္ဗာယနဿ၊ နဒီသု တောယဿ နပ္ပဝတ္တနံ စတုဝေသာရဇ္ဇပဋိလာဘဿ၊ လောကန္တရေ အာလောကော အဝိဇ္ဇန္ဓကာရံ ဝိဓမေတွာ ဉာဏလောကဒဿနဿ၊ မဟာသမုဒ္ဒဿ ¶ မဓုရောဒကတာ နိဗ္ဗာနရသေန ဧကရသဘာဝဿ၊ ဝါတဿ အဝါယနံ ဒွါသဋ္ဌိဒိဋ္ဌိဂတဘေဒနဿ၊ တရူနံ ပုပ္ဖိတဘာဝေါ ဝိမုတ္တိပုပ္ဖေဟိ ပုပ္ဖိတဘာဝဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ။

စန္ဒဿ အတိဝိရောစနံ ဗဟုဇနကန္တတာယ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ သူရိယဿ နာတိဥဏှဝိမလဘာဝေါ ကာယိကစေတသိကသုခုပ္ပတ္တိယာ၊ ခဂါနံ နဂါဒီဟိ ပထဝိဂမနံ ဩဝါဒံ သုတွာ မဟာဇနဿ ပါဏေဟိ သရဏဂမနဿ၊ မဟတော စတုဒ္ဒီပဂတမေဃဿ ပဝဿနံ မဟတော ဓမ္မဝဿဿ၊ ဒေဝတာနံ သကသကဘဝနေသွေဝ ဌတွာ နစ္စာဒီဟိ ကီဠနံ ဗုဒ္ဓဘာဝံ ပတွာ ဥဒါနုဒါနဿ၊ ဒွါရကဝါဋာနံ သယမေဝ ဝိဝရဏံ အဋ္ဌင်္ဂိကမဂ္ဂဒွါရဝိဝရဏဿ၊ ခုဒါပီဠနဿ အဘာဝေါ ဝိမုတ္တိသုခေန သုခိတဘာဝဿ၊ ဝေရီနံ မေတ္တစိတ္တပဋိလာဘော စတုဗြဟ္မဝိဟာရပဋိလာဘဿ၊ ဒသသဟဿိလောကဓာတုယာ ¶ ဧကဓဇမာလိတာ အရိယဓဇမာလိတာယ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ သေသဝိသေသာ ပန သေသဗုဒ္ဓဂုဏပဋိလာဘဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တာနီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

အထ ¶ ဒီပင်္ကရကုမာရော မဟတိယာ သမ္ပတ္တိယာ ပရိစာရိယမာနော အနုက္ကမေန ဘဒ္ဒံ ယောဗ္ဗနံ ပတွာ တိဏ္ဏံ ဥတူနံ အနုစ္ဆဝိကေသု တီသု ပါသာဒေသု ဒေဝလောကသိရိံ ဝိယ ရဇ္ဇသိရိမနုဘဝန္တော ဥယျာနကီဠာယ ဂမနသမယေ အနုက္ကမေန ဇိဏ္ဏဗျာဓိမတသင်္ခါတေ တယော ဒေဝဒူတေ ဒိသွာ သဉ္ဇာတသံဝေဂေါ နိဝတ္တိတွာ သုဒဿနနဂရသဒိသဝိဘဝသောဘံ ရမ္မဝတီ နာမ နဂရံ ပါဝိသိ။ နဂရံ ပဝိသိတွာ ပုန စတုတ္ထဝါရေ ဟတ္ထာစရိယံ ပက္ကောသာပေတွာ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဟံ၊ တာတ၊ ဥယျာနဒဿနတ္ထာယ နိက္ခမိဿာမိ ဟတ္ထိယာနာနိ ကပ္ပာပေဟီ’’တိ။ သော ‘‘သာဓု၊ ဒေဝါ’’တိ ပဋိသုဏိတွာ စတုရာသီတိဟတ္ထိသဟဿာနိ ကပ္ပာပေသိ။ အထ ဝိဿကမ္မော နာမ ဒေဝပုတ္တော ဗောဓိသတ္တံ နာနာဝိရာဂဝသနနိဝါသနံ အာမုက္ကမုတ္တာဟာရကေယူရံ ရုစိရနဝကနကကဋကမကုဋကုဏ္ဍလဓရံ ပရမသုရဘိကုသုမမာလသမလင်္ကတသိရောရုဟံ သမလင်္ကရိ ကိရ။ အထ ဒီပင်္ကရကုမာရော ဒေဝကုမာရော ဝိယ စတုရာသီတိယာ ဟတ္ထိသဟဿေဟိ ပရိဝုတော ဟတ္ထိက္ခန္ဓဝရဂတော မဟတာ ဗလကာယေန ပရိဝုတော ရတိဇနနံ ဥယျာနံ ပဝိသိတွာ ဟတ္ထိက္ခန္ဓတော ဩရုယှ တံ ဥယျာနမနုသဉ္စရိတွာ ပရမရုစိရဒဿနေ သကဟဒယသီတလေ သိလာတလေ နိသီဒိတွာ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ စိတ္တံ ဥပ္ပာဒေသိ ¶ ။ တင်္ခဏညေဝ သုဒ္ဓါဝါသခီဏာသဝေါ မဟာဗြဟ္မာ အဋ္ဌ သမဏပရိက္ခာရေ အာဒါယ မဟာပုရိသဿ စက္ခုပထေ ပါတုရဟောသိ။

မဟာပုရိသော တံ ဒိသွာ – ‘‘ကိမိဒ’’န္တိ ပုစ္ဆိတွာ၊ ‘‘သမဏပရိက္ခာရော’’တိ သုတွာ အလင်္ကာရဘဏ္ဍံ ဩမုဉ္စိတွာ ပသာဓနဘဏ္ဍာဂါရိကဿ ဟတ္ထေ ဒတွာ မင်္ဂလခဂ္ဂမာဒါယ သဒ္ဓိံ မကုဋေန ကေသေ ဆိန္ဒိတွာ အန္တလိက္ခေ အာကာသေ ဥက္ခိပိ။ အထ သက္ကော ဒေဝရာဇာ သုဝဏ္ဏစင်္ကောဋကေန တံ ကေသမကုဋံ အာဒါယ သိနေရုမုဒ္ဓနိ တိယောဇနပ္ပမာဏံ ဣန္ဒနီလမဏိမယံ မကုဋစေတိယံ နာမ အကာသိ။ အထ မဟာပုရိသော ဒေဝဒတ္တိယံ အရဟတ္တဓဇံ ကာသာဝံ ပရိဒဟိတွာ သာဋကယုဂံ အာကာသေ ခိပိ။ တံ ဗြဟ္မာ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ဗြဟ္မလောကေ ဒွါဒသယောဇနိကံ သဗ္ဗရတနမယံ စေတိယမကာသိ။ ဒီပင်္ကရကုမာရံ ပန ပဗ္ဗဇန္တံ ဧကာ ပုရိသကောဋိ အနုပဗ္ဗဇိ။ တာယ ပန ပရိသာယ ပရိဝုတော ဗောဓိသတ္တော ဒသ မာသေ ပဓာနစရိယံ အစရိ။ အထ ဝိသာခပုဏ္ဏမာယ အညတရံ နဂရံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။

တသ္မိံ ကိရ နဂရေ တံဒိဝသံ ဒေဝတာနံ ဗလိကရဏတ္ထာယ နိရုဒကပါယာသံ ပစိံသု။ တဿ ပန မဟာသတ္တဿ သပရိသဿ ပိဏ္ဍာယ ပဝိဋ္ဌဿ မနုဿာ အဒံသု။ တံ ကိရ သဗ္ဗေသံ ကောဋိသင်္ချာယာနံ ဘိက္ခူနံ ပရိယတ္တံ အဟောသိ။ မဟာပုရိသဿ ပန ပတ္တေ ဒေဝတာ ဒိဗ္ဗောဇံ ပက္ခိပိံသု။ တံ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ တတ္ထေဝ ¶ သာလဝနေ ဒိဝါဝိဟာရံ ဝီတိနာမေတွာ သာယနှသမယေ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌာယ ဂဏံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ သုနန္ဒေန နာမာဇီဝကေန ဒိန္နာ အဋ္ဌ တိဏမုဋ္ဌိယော ဂဟေတွာ ¶ ပိပ္ဖလိဗောဓိရုက္ခမူလံ ဂန္တွာ တိဏသန္ထရံ သန္ထရိတွာ နဝုတိဟတ္ထံ ဗောဓိက္ခန္ဓံ ပိဋ္ဌိတော ကတွာ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ စတုရင်္ဂဝီရိယံ အဓိဋ္ဌဟိတွာ ဗောဓိရုက္ခမူလေ နိသီဒိ။

တတော မာရဗလံ ဝိဓမိတွာ ရတ္တိယာ ပဌမယာမေ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရိတွာ မဇ္ဈိမယာမေ ဒိဗ္ဗစက္ခုံ ဝိသောဓေတွာ ပစ္ဆိမယာမေ အနုလောမပဋိလောမဝသေန ပစ္စယာကာရံ သမ္မသိတွာ အာနာပါနစတုတ္ထဇ္ဈာနံ သမာပဇ္ဇိတွာ တတော ဝုဋ္ဌာယ ပဉ္စသု ခန္ဓေသု အဘိနိဝိသိတွာ ဥဒယဗ္ဗယဝသေန သမပညာသ လက္ခဏာနိ ဒိသွာ ယာဝ ဂေါတြဘုဉာဏံ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အရုဏောဒယေ အရိယမဂ္ဂေန သကလဗုဒ္ဓဂုဏေ ပဋိဝိဇ္ဈိတွာ ဗုဒ္ဓသီဟနာဒံ နဒိတွာ သတ္တသတ္တာဟံ ဗောဓိသမီပေယေဝ ဝီတိနာမေတွာ ဗြဟ္မုနော ဓမ္မဒေသနံ ပဋိညာယ သုနန္ဒာရာမေ ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတွာ ကောဋိသတာနံ ဒေဝမနုဿာနံ ဓမ္မာမတံ ပါယေတွာ စတုဒ္ဒီပိကမဟာမေဃော ဝိယ ဓမ္မဝဿံ ¶ ဝဿေန္တော မဟာဇနဿ ဗန္ဓနမောက္ခံ ကရောန္တော ဇနပဒစာရိကံ ဝိစရိ။

တဒါ ကိရ သုမေဓပဏ္ဍိတော သမာပတ္တိသုခေန ဝီတိနာမေန္တော နေဝ ပထဝိကမ္ပနမဒ္ဒသ န တာနိ နိမိတ္တာနိ။ တေန ဝုတ္တံ –

၃၄။

‘‘ဧဝံ မေ သိဒ္ဓိပ္ပတ္တဿ၊ ဝသီဘူတဿ သာသနေ၊

ဒီပင်္ကရော နာမ ဇိနော၊ ဥပ္ပဇ္ဇိ လောကနာယကော။

၃၅။

‘‘ဥပ္ပဇ္ဇန္တေ စ ဇာယန္တေ၊ ဗုဇ္ဈန္တေ ဓမ္မဒေသနေ၊

စတုရော နိမိတ္တေ နာဒ္ဒသံ၊ ဈာနရတိသမပ္ပိတော’’တိ။

တတ္ထ ဧဝန္တိ ဣဒါနိ ဝတ္တဗ္ဗံ နိဒဿေတိ။ မေတိ မမ။ သိဒ္ဓိပ္ပတ္တဿာတိ ပဉ္စာဘိညာသိဒ္ဓိပ္ပတ္တဿ။ ဝသီဘူတဿာတိ ဘူတဝသိဿ၊ စိဏ္ဏဝသီဘာဝမုပဂတဿာတိ အတ္ထော။ သာသနေတိ ဝိဝေကမာနသာနံ သာသနေ၊ အနာဒရလက္ခဏေ သာမိဝစနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဇိနောတိ ကိလေသာရိဇယနေန ဇိနော။

ဥပ္ပဇ္ဇန္တေတိ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏေ။ ဇာယန္တေတိ မာတုကုစ္ဆိတော နိက္ခမနေ။ ဗုဇ္ဈန္တေတိ အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈန္တေ။ ဓမ္မဒေသနေတိ ဓမ္မစက္ကပ္ပဝတ္တနေ။ စတုရော ¶ နိမိတ္တေတိ စတ္တာရိ နိမိတ္တာနိ။ ဒီပင်္ကရဿ ဒသဗလဿ ပဋိသန္ဓိ-ဇာတိ-ဗောဓိ-ဓမ္မစက္ကပ္ပဝတ္တနေသု စတူသု ဌာနေသု ဒသသဟဿိလောကဓာတုကမ္ပနာဒီနိ နိမိတ္တာနီတိ အတ္ထော။ ဧတ္ထာဟ – တာနိ ပန ဗဟူနိ နိမိတ္တာနိ၊ ကသ္မာ ¶ ‘‘စတုရော နိမိတ္တေ’’တိ ဝုတ္တံ၊ အယုတ္တံ နနူတိ? နာယုတ္တံ၊ ယဒိပိ ဧတာနိ ဗဟူနိ နိမိတ္တာနိ၊ စတူသု ဌာနေသု ပန ပဝတ္တတ္တာ ‘‘စတုရော နိမိတ္တေ’’တိ ဝုတ္တံ။ နာဒ္ဒသန္တိ နာဒ္ဒသိံ။ ဣဒါနိ တေသံ စတုန္နံ နိမိတ္တာနံ အဒဿနေ ကာရဏံ နိဒ္ဒိသန္တော ‘‘ဈာနရတိသမပ္ပိတော’’တိ အာဟ။ ဈာနရတီတိ သမာပတ္တိသုခဿေတံ အဓိဝစနံ။ ဈာနရတိယာ သမပ္ပိတတ္တာ သမင်္ဂီဘူတတ္တာ တာနိ နိမိတ္တာနိ နာဒ္ဒသန္တိ အတ္ထော။

အထ တသ္မိံ ကာလေ ဒီပင်္ကရဒသဗလော စတူဟိ ခီဏာသဝသတသဟဿေဟိ ပရိဝုတော အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ပရမရမ္မံ ရမ္မံ နာမ နဂရံ ပတွာ သုဒဿနမဟာဝိဟာရေ ပဋိဝသတိ။ ရမ္မနဂရဝါသိနော ‘‘ဒီပင်္ကရော ကိရ ဒသဗလော အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ ပတွာ ပဝတ္တိတဝရဓမ္မစက္ကော အနုပုဗ္ဗေန ¶ စာရိကံ စရမာနော ရမ္မနဂရံ ပတွာ သုဒဿနမဟာဝိဟာရေ ပဋိဝသတီ’’တိ သုတွာ သပ္ပိအာဒီနိ ဘေသဇ္ဇာနိ ဂဟေတွာ ဘုတ္တပါတရာသာ သုဒ္ဓုတ္တရာသင်္ဂါ ပုပ္ဖဓူပဂန္ဓဟတ္ထာ ယေန ဗုဒ္ဓါ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ပုပ္ဖာဒီဟိ ပူဇေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိတွာ အတိမဓုရံ ဓမ္မကထံ သုတွာ သွာတနာယ ဘဂဝန္တံ နိမန္တေတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဒသဗလံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကမိံသု။

တေ ပုနဒိဝသေ အသဒိသမဟာဒါနံ သဇ္ဇေတွာ မဏ္ဍပံ ကာရေတွာ ဝိမလကောမလေဟိ နီလုပ္ပလေဟိ ဆာဒေတွာ စတုဇ္ဇာတိဂန္ဓေန ပရိဘဏ္ဍံ ကာရေတွာ လာဇပဉ္စမာနိ သုရဘိကုသုမာနိ ဝိကိရိတွာ မဏ္ဍပဿ စတူသု ကောဏေသု သီတလမဓုရဝါရိပုဏ္ဏာ စာဋိယော ဌပေတွာ ကဒလိပဏ္ဏေဟိ ပိဒဟိတွာ မဏ္ဍပေါပရိ ဇယသုမနကုသုမသဒိသံ ပရမရုစိရဒဿနံ စေလဝိတာနံ ဗန္ဓိတွာ သုဝဏ္ဏမဏိရဇတတာရကာဟိ ရစယိတွာ တတ္ထ ဂန္ဓဒါမပုပ္ဖဒါမပတ္တဒါမရတနဒါမာနိ ဩလမ္ဗေတွာ ဓူပေဟိ ဒုဒ္ဒိနံ ကတွာ သကလဉ္စ တံ ရမ္မံ ရမ္မနဂရံ သမ္မဋ္ဌံ သဖလကဒလိယော စ ပုပ္ဖသမလင်္ကတေ ပုဏ္ဏဃဋေ စ ဌပါပေတွာ နာနာဝိရာဂါ ဓဇပဋာကာယော စ သမုဿာပေတွာ မဟာဝီထိယာ ဥဘောသု ပဿေသု သာဏိပါကာရေဟိ ပရိက္ခိပိတွာ ဒီပင်္ကရဒသဗလဿ အာဂမနမဂ္ဂံ အလင်္ကရောန္တာ ဥဒကပရိဘိန္နဋ္ဌာနေသု ပံသုံ ပက္ခိပိတွာ စိက္ခလ္လကမ္ပိ ပထဝိံ အသမံ သမံ ကတွာ မုတ္တာသဒိသာဟိ ဝါလုကာဟိ အာကိရန္တိ၊ လာဇပဉ္စမေဟိ စ ပုပ္ဖေဟိ အာကိရန္တိ၊ သဖလကဒလိကမုကေ စ ပတိဋ္ဌာပေန္တိ။

အထ တသ္မိံ ကာလေ သုမေဓတာပသော အတ္တနော အဿမပဒတော ဥဂ္ဂန္တွာ ရမ္မနဂရဝါသီနံ တေသံ မနုဿာနံ ဥပရိဘာဂေန အာကာသေန ဂစ္ဆန္တော တေ ဟဋ္ဌပဟဋ္ဌေ မဂ္ဂံ သောဓေန္တေ စ အလင်္ကရောန္တေ စ ဒိသွာ – ‘‘ကိံ နု ခေါ ကာရဏ’’န္တိ စိန္တေတွာ သဗ္ဗေသံ ပဿန္တာနညေဝ ¶ အာကာသတော ဩရုယှ ဧကမန္တေ ¶ ဌတွာ တေ မနုဿေ ပုစ္ဆိ – ‘‘အမ္ဘော! ကဿတ္ထာယ တုမှေ ဣမံ မဂ္ဂံ သောဓေထာ’’တိ? တေန ဝုတ္တံ –

၃၆။

‘‘ပစ္စန္တဒေသဝိသယေ၊ နိမန္တေတွာ တထာဂတံ၊

တဿ အာဂမနံ မဂ္ဂံ၊ သောဓေန္တိ တုဋ္ဌမာနသာ။

၃၇။

‘‘အဟံ တေန သမယေန၊ နိက္ခမိတွာ သကဿမာ၊

ဓုနန္တော ဝါကစီရာနိ၊ ဂစ္ဆာမိ အမ္ဗရေ တဒါ။

၃၈။

‘‘ဝေဒဇာတံ ¶ ဇနံ ဒိသွာ၊ တုဋ္ဌဟဋ္ဌံ ပမောဒိတံ၊

ဩရောဟိတွာန ဂဂနာ၊ မနုဿေ ပုစ္ဆိ တာဝဒေ။

၃၉။

‘‘တုဋ္ဌဟဋ္ဌော ပမုဒိတော၊ ဝေဒဇာတော မဟာဇနော၊

ကဿ သောဓီယတိ မဂ္ဂေါ၊ အဉ္ဇသံ ဝဋုမာယန’’န္တိ။

တတ္ထ ပစ္စန္တဒေသဝိသယေတိ မဇ္ဈိမဒေသဿေဝ ဧကပဿေ ပစ္စန္တဒေသသညိတေ ဇနပဒေ။ တဿ အာဂမနံ မဂ္ဂန္တိ တေန အာဂန္တဗ္ဗံ မဂ္ဂန္တိ အတ္ထော။ အဟံ တေန သမယေနာတိ အဟံ တသ္မိံ သမယေ၊ ဘုမ္မတ္ထေ စေတံ ကရဏဝစနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ သကဿမာတိ အတ္တနော အဿမပဒတော နိက္ခမိတွာ။ ဓုနန္တောတိ ဩဓုနန္တော။ ‘‘တေန သမယေန’’ စ၊ ‘‘တဒါ’’ စာတိ ဣမေသံ ဒွိန္နံ ပဒါနံ ဧကတ္ထတ္တာ ပုရိမဿ နိက္ခမနကိရိယာယ ပစ္ဆိမဿ စ ဂမနကိရိယာယ သဒ္ဓိံ သမ္ဗန္ဓော ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ဣတရထာ ပုနရုတ္တိဒေါသာ န မုစ္စတိ။ တဒါတိ တသ္မိံ သမယေ။

ဝေဒဇာတန္တိ သဉ္ဇာတသောမနဿံ။ တုဋ္ဌဟဋ္ဌံ ပမောဒိတန္တိ ဣမာနိ တီဏိ ပဒါနိ အညမညဝေဝစနာနိ အညမညဿ အတ္ထဒီပနာနိ။ အထ ဝါ သုခေန တုဋ္ဌံ၊ ပီတိယာ ဟဋ္ဌံ၊ ပါမောဇ္ဇေန ပမုဒိတံ။ ဩရောဟိတွာနာတိ ဩတရိတွာ။ မနုဿေ ပုစ္ဆီတိ မာနုသေ ပုစ္ဆိ။ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ တာဝဒေတိ တဒါ၊ တင်္ခဏေယေဝါတိ အတ္ထော။ ဣဒါနိ ပုစ္ဆိတမတ္ထံ ဒဿေန္တေန ‘‘တုဋ္ဌဟဋ္ဌော ပမုဒိတော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ အယံ မဟာဇနော တုဋ္ဌဟဋ္ဌော ပမောဒိတဟဒယော ဟုတွာ မဂ္ဂံ သောဓေတိ၊ ကိံ ကာရဏာ သောဓေတိ၊ ကဿတ္ထာယ ဝါ သောဓေတီတိ? ဧဝံ ‘‘သောဓေတိ’’ သဒ္ဒံ အာဟရိတွာ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ဣတရထာ န ယုဇ္ဇတိ။ သောဓီယတီတိ သုဒ္ဓဘာဝေါ ကရီယတိ။ မဂ္ဂေါ အဉ္ဇသံ ဝဋုမာယနန္တိ မဂ္ဂဿေဝေတာနိ ဝေဝစနာနိ။

ဧဝံ ¶ တေန သုမေဓတာပသေန ပုဋ္ဌာ တေ မနုဿာ အာဟံသု – ‘‘ဘန္တေ ¶ သုမေဓ၊ ကိံ န ဇာနာထ ဒီပင်္ကရော နာမ ဗုဒ္ဓါ အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ ပတွာ ပဝတ္တိတဝရဓမ္မစက္ကော ဇနပဒစာရိကံ စရမာနော အနုက္ကမေန အမှာကံ နဂရံ ပတွာ သုဒဿနမဟာဝိဟာရေ ပဋိဝသတိ၊ မယံ တံ ဘဂဝန္တံ နိမန္တယိတွာ တဿေဝ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော အာဂမနမဂ္ဂံ သောဓေမာ’’တိ။ တတော တံ သုတွာ သုမေဓပဏ္ဍိတော စိန္တေသိ – ‘‘ဗုဒ္ဓါတိ ခေါ ပနေသ ဃောသောပိ ဒုလ္လဘော၊ ပဂေဝ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေါ၊ တေန ဟိ မယာပိ ဣမေဟိ မနုဿေဟိ သဒ္ဓိံ ဒသဗလဿ အာဂမနမဂ္ဂံ သောဓေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ သော တေ မနုဿေ ¶ အာဟ – ‘‘သစေ၊ ဘော၊ တုမှေ ဣမံ မဂ္ဂံ ဗုဒ္ဓဿ သောဓေထ၊ မယှမ္ပိ ဧကံ ဩကာသံ ဒေထ၊ အဟမ္ပိ တုမှေဟိ သဒ္ဓိံ ဗုဒ္ဓဿ မဂ္ဂံ သောဓေဿာမီ’’တိ။ တတော တေ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ – ‘‘အယံ သုမေဓပဏ္ဍိတော မဟိဒ္ဓိကော မဟာနုဘာဝေါ’’တိ ဇာနမာနာ ဒုဗ္ဗိသောဓနံ ဥဒကသမ္ဘိန္နံ အတိဝိယ ဝိသမံ ဧကံ ဩကာသံ သလ္လက္ခေတွာ – ‘‘ဣမံ ဩကာသံ တုမှေ သောဓေထ အလင်္ကရောထ စာ’’တိ အဒံသု။ တတော သုမေဓပဏ္ဍိတော ဗုဒ္ဓါရမ္မဏံ ပီတိံ ဥပ္ပာဒေတွာ စိန္တေသိ – ‘‘အဟံ ပန ဣမံ ဩကာသံ ဣဒ္ဓိယာ ပရမဒဿနီယံ ကာတုံ ပဟောမိ၊ ဧဝံ ကတေ ပန မံ န ပရိတောသေဿတိ။ အဇ္ဇ ပန မယာ ကာယဝေယျာဝစ္စံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ပံသုံ အာဟရိတွာ တံ ပဒေသံ ပူရေတိ။

တဿ ပန တသ္မိံ ပဒေသေ အသောဓိတေ ဝိပ္ပကတေယေဝ ရမ္မနဂရဝါသိနော မနုဿာ ဘဂဝတော ကာလမာရောစေသုံ – ‘‘နိဋ္ဌိတံ၊ ဘန္တေ၊ ဘတ္တ’’န္တိ။ ဧဝံ တေဟိ ကာလေ အာရောစိတေ ဒသဗလော ဇယသုမနကုသုမသဒိသဝဏ္ဏံ ဒုပဋ္ဋစီဝရံ တိမဏ္ဍလံ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ နိဝါသေတွာ တဿုပရိ သုဝဏ္ဏပါမင်္ဂေန ဇယသုမနကုသုမကလာပံ ပရိက္ခိပန္တော ဝိယ ဝိဇ္ဇုလတာသဿိရိကံ ကာယဗန္ဓနံ ဗန္ဓိတွာ ကနကဂိရိသိခရမတ္ထကေ လာခါရသံ ပရိသိဉ္စန္တော ဝိယ သုဝဏ္ဏစေတိယံ ပဝါဠဇာလေန ပရိက္ခိပန္တော ဝိယ စ သုဝဏ္ဏဂ္ဃိကံ ရတ္တကမ္ဗလေန ပဋိမုဉ္စန္တော ဝိယ စ သရဒသမယရဇနိကရံ ရတ္တဝလာဟကေန ပဋိစ္ဆာဒေန္တော ဝိယ စ လာခါရသေန တိန္တကိံသုကကုသုမသဒိသဝဏ္ဏံ ရတ္တဝရပံသုကူလစီဝရံ ပါရုပိတွာ ဂန္ဓကုဋိဒွါရတော ကဉ္စနဂုဟတော သီဟော ဝိယ နိက္ခမိတွာ ဂန္ဓကုဋိပမုခေ အဋ္ဌာသိ။ အထ သဗ္ဗေ ဘိက္ခူ အတ္တနော အတ္တနော ပတ္တစီဝရမာဒါယ ဘဂဝန္တံ ပရိဝါရယိံသု။ တေ ပန ပရိဝါရေတွာ ဌိတာ ဘိက္ခူ ဧဝရူပါ အဟေသုံ –

‘‘အပ္ပိစ္ဆာ ပန သန္တုဋ္ဌာ၊ ဝတ္တာရော ဝစနက္ခမာ၊

ပဝိဝိတ္တာ အသံသဋ္ဌာ၊ ဝိနီတာ ပါပဂရဟိနော။

‘‘သဗ္ဗေပိ သီလသမ္ပန္နာ၊ သမာဓိဇ္ဈာနကောဝိဒါ၊

ပညာဝိမုတ္တိသမ္ပန္နာ၊ တိပဉ္စစရဏာယုတာ။

‘‘ခီဏာသဝါ ¶ ဝသိပ္ပတ္တာ၊ ဣဒ္ဓိမန္တော ယသဿိနော၊

သန္တိန္ဒြိယာ ဒမပ္ပတ္တာ၊ သုဒ္ဓါ ခီဏပုနဗ္ဘဝါ’’တိ။

ဣတိ ¶ ¶ ဘဂဝါ သယံ ဝီတရာဂေါ ဝီတရာဂေဟိ ဝီတဒေါသော ဝီတဒေါသေဟိ ဝီတမောဟော ဝီတမောဟေဟိ ပရိဝုတော အတိဝိယ ဝိရောစိတ္ထ။ အထ သတ္ထာ မဟာနုဘာဝါနံ ခီဏာသဝါနံ ဆဠဘိညာနံ စတူဟိ သတသဟဿေဟိ ပရိဝုတော မရုဂဏပရိဝုတော ဒသသတနယနော ဝိယ ဗြဟ္မဂဏပရိဝုတော ဟာရိတမဟာဗြဟ္မာ ဝိယ စ အပရိမိတသမယသမုပစိတကုသလဗလဇနိတာယ အနောပမာယ ဗုဒ္ဓလီဠာယ တာရာဂဏပရိဝုတော သရဒသမယရဇနိကရော ဝိယ စ ဂဂနတလံ တံ မဂ္ဂံ အလင်္ကတပဋိယတ္တံ ပဋိပဇ္ဇိ။

‘‘သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏာယ ပဘာယ ဓီရော၊ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏေ ကိရ မဂ္ဂရုက္ခေ၊

သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏေ ကုသုမေ ကရောန္တော၊ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော ပဋိပဇ္ဇိ မဂ္ဂံ’’။

သုမေဓတာပသောပိ တေန အလင်္ကတပဋိယတ္တေန မဂ္ဂေန အာဂစ္ဆန္တဿ ဒီပင်္ကရဿ ဘဂဝတော ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏပဋိမဏ္ဍိတံ အသီတိယာ အနုဗျဉ္ဇနေဟိ အနုရဉ္ဇိတံ ဗျာမပ္ပဘာယ ပရိက္ခေပံ သဿိရိကံ ဣန္ဒနီလမဏိသဒိသံ အာကာသေ နာနပ္ပကာရာ ဝိဇ္ဇုလတာ ဝိယ ဆဗ္ဗဏ္ဏဗုဒ္ဓရသ္မိယော ဝိဿဇ္ဇေန္တံ ရူပသောဘဂ္ဂပ္ပတ္တံ အတ္တဘာဝံ အက္ခီနိ ဥမ္မီလေတွာ ဩလောကေတွာ – ‘‘အဇ္ဇ မယာ ဒသဗလဿ ဇီဝိတပရိစ္စာဂံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ၊ ‘‘မာ ဘဂဝါ ကလလေ အက္ကမိ၊ မဏိမယဖလကသေတုံ အက္ကမန္တော ဝိယ သဒ္ဓိံ စတူဟိ ခီဏာသဝသတသဟဿေဟိ မမ ပိဋ္ဌိံ အက္ကမန္တော ဂစ္ဆတု၊ တံ မေ ဘဝိဿတိ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယာ’’တိ ကေသေ မောစေတွာ အဇိနဇဋာဝါကစီရာနိ ကာဠဝဏ္ဏေ ကလလေ ပတ္ထရိတွာ တတ္ထေဝ ကလလပိဋ္ဌေ နိပဇ္ဇိ။ တေန ဝုတ္တံ –

၄၀။

‘‘တေ မေ ပုဋ္ဌာ ဝိယာကံသု၊ ဗုဒ္ဓါ လောကေ အနုတ္တရော၊

ဒီပင်္ကရော နာမ ဇိနော၊ ဥပ္ပဇ္ဇိ လောကနာယကော၊

တဿ သောဓီယတိ မဂ္ဂေါ၊ အဉ္ဇသံ ဝဋုမာယနံ။

၄၁။

‘‘ဗုဒ္ဓါတိ ဝစနံ သုတွာန၊ ပီတိ ဥပ္ပဇ္ဇိ တာဝဒေ၊

ဗုဒ္ဓါ ဗုဒ္ဓါတိ ကထယန္တော၊ သောမနဿံ ပဝေဒယိံ။

၄၂။

‘‘တတ္ထ ¶ ¶ ဌတွာ ဝိစိန္တေသိံ၊ တုဋ္ဌော သံဝိဂ္ဂမာနသော၊

ဣဓ ဗီဇာနိ ရောပိဿံ၊ ခဏော ဝေ မာ ဥပစ္စဂါ။

၄၃။

‘‘ယဒိ ဗုဒ္ဓဿ သောဓေထ၊ ဧကောကာသံ ဒဒါထ မေ၊

အဟမ္ပိ သောဓယိဿာမိ၊ အဉ္ဇသံ ဝဋုမာယနံ။

၄၄။

‘‘အဒံသု ¶ တေ မမောကာသံ၊ သောဓေတုံ အဉ္ဇသံ တဒါ၊

ဗုဒ္ဓါ ဗုဒ္ဓါတိ စိန္တေန္တော၊ မဂ္ဂံ သောဓေမဟံ တဒါ။

၄၅။

‘‘အနိဋ္ဌိတေ မမောကာသေ၊ ဒီပင်္ကရော မဟာမုနိ၊

စတူဟိ သတသဟဿေဟိ၊ ဆဠဘိညေဟိ တာဒိဟိ၊

ခီဏာသဝေဟိ ဝိမလေဟိ၊ ပဋိပဇ္ဇိ အဉ္ဇသံ ဇိနော။

၄၆။

‘‘ပစ္စုဂ္ဂမနာ ဝတ္တန္တိ၊ ဝဇ္ဇန္တိ ဘေရိယော ဗဟူ၊

အာမောဒိတာ နရမရူ၊ သာဓုကာရံ ပဝတ္တယုံ။

၄၇။

‘‘ဒေဝါ မနုဿေ ပဿန္တိ၊ မနုဿာပိ စ ဒေဝတာ၊

ဥဘောပိ တေ ပဉ္ဇလိကာ၊ အနုယန္တိ တထာဂတံ။

၄၈။

‘‘ဒေဝါ ဒိဗ္ဗေဟိ တုရိယေဟိ၊ မနုဿာ မာနုသေဟိ စ၊

ဥဘောပိ တေ ဝဇ္ဇယန္တာ၊ အနုယန္တိ တထာဂတံ။

၄၉။

‘‘ဒိဗ္ဗံ မန္ဒာရဝံ ပုပ္ဖံ၊ ပဒုမံ ပါရိဆတ္တကံ၊

ဒိသောဒိသံ ဩကိရန္တိ၊ အာကာသနဘဂတာ မရူ။

၅၀။

‘‘ဒိဗ္ဗံ စန္ဒနစုဏ္ဏဉ္စ၊ ဝရဂန္ဓဉ္စ ကေဝလံ၊

ဒိသောဒိသံ ဩကိရန္တိ၊ အာကာသနဘဂတာ မရူ။

၅၁။

‘‘စမ္ပကံ သရလံ နီပံ၊ နာဂပုန္နာဂကေတလံ၊

ဒိသောဒိသံ ဥက္ခိပန္တိ၊ ဘူမိတလဂတာ နရာ။

၅၂။

‘‘ကေသေ ¶ မုဉ္စိတွာဟံ တတ္ထ၊ ဝါကစီရဉ္စ စမ္မကံ၊

ကလလေ ပတ္ထရိတွာန၊ အဝကုဇ္ဇော နိပဇ္ဇဟံ။

၅၃။

‘‘အက္ကမိတွာန မံ ဗုဒ္ဓါ၊ သဟ သိဿေဟိ ဂစ္ဆတု၊

မာ နံ ကလလေ အက္ကမိတ္ထ၊ ဟိတာယ မေ ဘဝိဿတီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ဝိယာကံသူတိ ဗျာကရိံသု။ ‘‘ဒီပင်္ကရော နာမ ဇိနော၊ တဿ သောဓီယတိ ပထော’’တိပိ ပါဌော။ သောမနဿံ ပဝေဒယိန္တိ သောမနဿမနုဘဝိန္တိ အတ္ထော။ တတ္ထ ဌတွာတိ ယသ္မိံ ပဒေသေ အာကာသတော ဩတရိ၊ တတ္ထေဝ ဌတွာ။ သံဝိဂ္ဂမာနသောတိ ပီတိဝိမှိတမာနသော။ ဣဓာတိ ဣမသ္မိံ ဒီပင်္ကရေ ပုညက္ခေတ္တေ။ ဗီဇာနီတိ ကုသလဗီဇာနိ။ ရောပိဿန္တိ ရောပိဿာမိ။ ခဏောတိ အဋ္ဌက္ခဏဝိရဟိတော နဝမော ခဏသန္နိပါတော။ အတိဒုလ္လဘော သော မယာ ပဋိလဒ္ဓါ။ ဝေတိ နိပါတမတ္တံ။ မာ ဥပစ္စဂါတိ သော မာ အစ္စဂမာ၊ မာ အတိက္ကမီတိ အတ္ထော။ ဒဒါထာတိ ¶ ဒေထ။ တေတိ ယေ မေ ပုဋ္ဌာ မနုဿာ၊ တေတိ အတ္ထော။ သောဓေမဟံ တဒါတိ သောဓေမိ အဟံ တဒါ။ အနိဋ္ဌိတေတိ အပရိယောသိတေ ဝိပ္ပကတေ။ ခီဏာသဝေဟီတိ ဧတ္ထ စတ္တာရော အာသဝါ – ကာမာသဝေါ၊ ဘဝါသဝေါ၊ ဒိဋ္ဌာသဝေါ၊ အဝိဇ္ဇာသဝေါတိ (စူဠနိ။ ဇတုကဏ္ဏိမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသ ၆၉) ဣမေ စတ္တာရော အာသဝါ ယေသံ ခီဏာ ပဟီနာ သမုစ္ဆိန္နာ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကာ ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎာ၊ တေ ခီဏာသဝါ၊ တေဟိ ခီဏာသဝေဟိ။ ခီဏာသဝတ္တာယေဝ ဝိမလေဟိ။

ဒေဝါ မနုဿေ ပဿန္တီတိ ဧတ္ထ ဒေဝါနံ မနုဿဒဿနေ ဝတ္တဗ္ဗံ နတ္ထိ၊ ပကတိဒဿနဝသေန ပန ယထာ မနုဿာ ဣဓ ဌတွာ ပဿန္တိ၊ ဧဝံ ဒေဝါပိ မနုဿေ ပဿန္တီတိ အတ္ထော။ ဒေဝတာတိ ဒေဝေ။ ဥဘောပီတိ ဥဘော ဒေဝမနုဿာ။ ပဉ္ဇလိကာတိ ကတပဉ္ဇလိကာ၊ ဥဘောပိ ဟတ္ထေ သိရသိ ပတိဋ္ဌာပေတွာတိ အတ္ထော။ အနုယန္တိ တထာဂတန္တိ တထာဂတဿ ပစ္ဆတော ယန္တိ၊ အနုယောဂေ သတိ သာမိအတ္ထေ ဥပယောဂဝစနံ ဟောတီတိ လက္ခဏံ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘အနုယန္တိ တထာဂတ’’န္တိ။ ဝဇ္ဇယန္တာတိ ဝါဒေန္တာ။

မန္ဒာရဝန္တိ မန္ဒာရဝပုပ္ဖံ။ ဒိသောဒိသန္တိ ဒိသတော ဒိသတော။ ဩကိရန္တီတိ အဝကိရန္တိ။ အာကာသနဘဂတာတိ အာကာသသင်္ခါတေ နဘသိ ဂတာ။ အထ ဝါ အာကာသံ ဂတာ သဂ္ဂဂတာဝ။ ‘‘နဘော’’တိ ဟိ သဂ္ဂေါ ဝုစ္စတိ။ မရူတိ အမရာ။ သရလန္တိ သရလတရုကုသုမံ။ နီပန္တိ ကဒမ္ဗပုပ္ဖံ။ နာဂပုန္နာဂကေတကန္တိ နာဂပုန္နာဂကေတကပုပ္ဖာနိ စ။ ဘူမိတလဂတာတိ ဘူမိဂတာ။

ကေသေ ¶ မုဉ္စိတွာဟန္တိ အဟံ ကေသေ ဗဒ္ဓါ ကလာပကုဋိလဇဋာ မုဉ္စိတွာ၊ ဝိပ္ပကိရိတွာတိ အတ္ထော။ တတ္ထာတိ မယှံ ဒိန္နေ ဩကာသေ။ စမ္မကန္တိ စမ္မက္ခဏ္ဍံ။ ကလလေတိ စိက္ခလ္လကဒ္ဒမေ။ အဝကုဇ္ဇောတိ အဓောမုခေါ ဟုတွာ။ နိပဇ္ဇဟန္တိ နိပဇ္ဇိံ ¶ အဟံ။ မာ နန္တိ ဧတ္ထ မာတိ ပဋိသေဓတ္ထေ နိပါတော။ နန္တိ ပဒပူရဏတ္ထေ နိပါတော၊ ဗုဒ္ဓါ ကလလေ မာ အက္ကမိတ္ထာတိ အတ္ထော။ ဟိတာယ မေ ဘဝိဿတီတိ တံ ကလလေ အနက္ကမနံ ဒီဃရတ္တံ မမ ဟိတတ္ထာယ ဘဝိဿတီတိ။ ‘‘သုခါယ မေ ဘဝိဿတီ’’တိပိ ပါဌော။

တတော ¶ သုမေဓပဏ္ဍိတော ကလလပိဋ္ဌေ နိပန္နော ဧဝံ စိန္တေသိ – ‘‘သစာဟံ ဣစ္ဆေယျံ သဗ္ဗကိလေသေ ဈာပေတွာ သင်္ဃနဝကော ဟုတွာ ရမ္မနဂရံ ပဝိသေယျံ၊ အညာတကဝေသေန ပန မေ ကိလေသေ ဈာပေတွာ နိဗ္ဗာနပ္ပတ္တိယာ ကိစ္စံ နတ္ထိ၊ ယံနူနာဟံ ဒီပင်္ကရဒသဗလော ဝိယ ပရမာဘိသမ္ဗောဓိံ ပတွာ ဓမ္မနာဝံ အာရောပေတွာ မဟာဇနံ သံသာရသာဂရာ ဥတ္တာရေတွာ ပစ္ဆာ ပရိနိဗ္ဗာယေယျံ၊ ဣဒံ မေ ပတိရူပ’’န္တိ။ တတော အဋ္ဌ ဓမ္မေ သမောဓာနေတွာ ဗုဒ္ဓဘာဝါယ အဘိနီဟာရံ ကတွာ နိပဇ္ဇိ။ တေန ဝုတ္တံ –

၅၄။

‘‘ပထဝိယံ နိပန္နဿ၊ ဧဝံ မေ အာသိ စေတသော၊

ဣစ္ဆမာနော အဟံ အဇ္ဇ၊ ကိလေသေ ဈာပယေ မမ။

၅၅။

‘‘ကိံ မေ အညာတဝေသေန၊ ဓမ္မံ သစ္ဆိကတေနိဓ၊

သဗ္ဗညုတံ ပါပုဏိတွာ၊ ဗုဒ္ဓါ ဟေဿံ သဒေဝကေ။

၅၆။

‘‘ကိံ မေ ဧကေန တိဏ္ဏေန၊ ပုရိသေန ထာမဒဿိနာ၊

သဗ္ဗညုတံ ပါပုဏိတွာ၊ သန္တာရေဿံ သဒေဝကံ။

၅၇။

‘‘ဣမိနာ မေ အဓိကာရေန၊ ကတေန ပုရိသုတ္တမေ၊

သဗ္ဗညုတံ ပါပုဏိတွာ၊ တာရေမိ ဇနတံ ဗဟုံ။

၅၈။

‘‘သံသာရသောတံ ဆိန္ဒိတွာ၊ ဝိဒ္ဓံသေတွာ တယော ဘဝေ၊

ဓမ္မနာဝံ သမာရုယှ၊ သန္တာရေဿံ သဒေဝက’’န္တိ။

တတ္ထ ပထဝိယံ နိပန္နဿာတိ ပုထဝိယာ နိပန္နဿ။ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ စေတသောတိ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ¶ အဟောသီတိ အတ္ထော။ ‘‘ဧဝံ မေ အာသိ စေတနာ’’တိပိ ပါဌော။ ဣစ္ဆမာနောတိ အာကင်္ခမာနော။ ကိလေသေတိ ကိလိဿန္တိ ဥပတာပေန္တီတိ ကိလေသာ၊ ရာဂါဒယော ဒသ။ ဈာပယေတိ ဈာပေယျံ၊ မမ ကိလေသေ ဈာပယေ အဟန္တိ အတ္ထော။

ကိန္တိ ပဋိက္ခေပဝစနံ။ အညာတဝေသေနာတိ အပါကဋဝေသေန၊ အဝိညာတေန ပဋိစ္ဆန္နေန။ ဣဓ ပန ဘိက္ခူ ဝိယ အာသဝက္ခယံ ကတွာ ကိံ၊ ဗုဒ္ဓကရေ ဓမ္မေ ¶ ပူရေတွာ ပဋိသန္ဓိဇာတိဗောဓိဓမ္မစက္ကပ္ပဝတ္တနေသု မဟာပထဝိကမ္ပနံ ကတွာ ဗုဒ္ဓါ ဗောဓေတာ၊ တိဏ္ဏော တာရေတာ၊ မုတ္တော မောစေတာ ဘဝေယျန္တိ အဓိပ္ပာယော။ သဒေဝကေတိ သဒေဝကေ လောကေ။

ထာမဒဿိနာတိ အတ္တနော ထာမဗလံ ပဿမာနေန။ သန္တာရေဿန္တိ သန္တာရေဿာမိ။ သဒေဝကန္တိ ¶ သဒေဝကံ သတ္တနိကာယံ၊ သဒေဝကံ လောကံ ဝါ။ အဓိကာရေနာတိ အဓိဝိသိဋ္ဌေန ကာရေန၊ ဗုဒ္ဓဿ မမ ဇီဝိတံ ပရိစ္စဇိတွာ ကလလပိဋ္ဌေ သယနေနာဓိကာရေနာတိ အတ္ထော။

သံသာရသောတန္တိ ကမ္မကိလေသဝသေန ယောနိဂတိဝိညာဏဋ္ဌိတိနဝသတ္တာဝါသေသု ဣတော စိတော စ သံသရဏံ သံသာရော။ ယထာဟ –

‘‘ခန္ဓာနဉ္စ ပဋိပါဋိ၊ ဓာတုအာယတနာနဉ္စ၊

အဗ္ဗောစ္ဆိန္နံ ဝတ္တမာနာ၊ သံသာရောတိ ပဝုစ္စတီ’’တိ။ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၂။၆၁၉၊ ဒီ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၂။၉၅ အပသာဒနာဝဏ္ဏနာ၊ သံ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၂။၂။၆၀၊ အ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၂။၄။၁၉၉၊ ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ နိဒါနကထာ၊ ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၂၂၆ သင်္ခါပဒနိဒ္ဒေသ၊ သု။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၂။၅၂၃၊ ဥဒါ။ အဋ္ဌ။ ၃၉၊ ဣတိဝု။ အဋ္ဌ။ ၁၄၊ ၅၈၊ ထေရဂါ။ အဋ္ဌ။ ၁။၆၇၊ ၉၉၊ စူဠနိ။ အဋ္ဌ။ ၆၊ ပဋိ။ မ။ အဋ္ဌ။ ၂။၁။၁၁၇)၊

သံသာရော စ သော သောတံ စေတိ သံသာရသောတံ၊ တံ သံသာရသောတံ။ အထ ဝါ သံသာရဿ သောတံ သံသာရသောတံ၊ သံသာရကာရဏံ တဏှာသောတံ ဆိန္ဒိတွာတိ အတ္ထော။ တယော ဘဝေတိ ကာမရူပါရူပဘဝေ။ တိဘဝနိဗ္ဗတ္တကကမ္မကိလေသာ တယော ဘဝါတိ အဓိပ္ပေတာ။ ဓမ္မနာဝန္တိ အရိယံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ။ သော ဟိ စတုရောဃုတ္တရဏဋ္ဌေန ‘‘ဓမ္မနာဝါ’’တိ ဝုစ္စတိ။ သမာရုယှာတိ အာရုယှ။ သန္တာရေဿန္တိ သန္တာရေဿာမိ။ ယသ္မာ ပန ဗုဒ္ဓတ္တံ ပတ္ထေန္တဿ –

၅၉။

‘‘မနုဿတ္တံ ¶ လိင်္ဂသမ္ပတ္တိ၊ ဟေတု သတ္ထာရဒဿနံ၊

ပဗ္ဗဇ္ဇာ ဂုဏသမ္ပတ္တိ၊ အဓိကာရော စ ဆန္ဒတာ၊

အဋ္ဌဓမ္မသမောဓာနာ၊ အဘိနီဟာရော သမိဇ္ဈတိ’’။

တတ္ထ မနုဿတ္တန္တိ မနုဿတ္တဘာဝေယေဝ ဌတွာ ဗုဒ္ဓတ္တံ ပတ္ထေန္တဿ ပတ္ထနာ သမိဇ္ဈတိ၊ န နာဂဇာတိအာဒီသု ဌိတာနံ။ ကသ္မာတိ စေ? အဟေတုကဘာဝတော။

လိင်္ဂသမ္ပတ္တီတိ မနုဿတ္တဘာဝေ ဝတ္တမာနဿာပိ ပုရိသလိင်္ဂေ ဌိတဿေဝ ပတ္ထနာ သမိဇ္ဈတိ၊ န ဣတ္ထိယာ ဝါ ပဏ္ဍကနပုံသကဥဘတောဗျဉ္ဇနကာနံ ဝါ သမိဇ္ဈတိ ¶ ။ ကသ္မာတိ စေ? လက္ခဏပါရိပူရိယာ အဘာဝတော။ ဝုတ္တဉှေတံ – ‘‘အဋ္ဌာနမေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနဝကာသော၊ ယံ ဣတ္ထီ အရဟံ အဿ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ’’တိ (မ။ နိ။ ၃။၁၃၀၊ အ။ နိ။ ၁။၂၇၉၊ ဝိဘ။ ၈၀၉) ဝိတ္ထာရော။ တသ္မာ ဣတ္ထိလိင်္ဂေ ဌိတဿ မနုဿဇာတိကဿာပိ ပတ္ထနာ န သမိဇ္ဈတိ။

ဟေတူတိ ပုရိသဿာပိ တသ္မိံ အတ္တဘာဝေ အရဟတ္တပ္ပတ္တိယာ ဟေတုသမ္ပန္နဿေဝ ပတ္ထနာ သမိဇ္ဈတိ၊ နော ဣတရဿ။

သတ္ထာရဒဿနန္တိ သစေ ဇီဝမာနကဗုဒ္ဓဿေဝ သန္တိကေ ပတ္ထေတိ ပတ္ထနာ သမိဇ္ဈတိ။ ပရိနိဗ္ဗုတေ ဘဂဝတိ စေတိယဿ သန္တိကေ ဝါ ဗောဓိရုက္ခမူလေ ဝါ ပဋိမာယ ဝါ ပစ္စေကဗုဒ္ဓဗုဒ္ဓသာဝကာနံ ဝါ သန္တိကေ ပတ္ထနာ န သမိဇ္ဈတိ။ ကသ္မာ? ဘဗ္ဗာဘဗ္ဗကေ ဉတွာ ကမ္မဝိပါကပရိစ္ဆေဒကဉာဏေန ¶ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ဗျာကာတုံ အသမတ္ထတ္တာ။ တသ္မာ ဗုဒ္ဓဿ သန္တိကေယေဝ ပတ္ထနာ သမိဇ္ဈတိ။

ပဗ္ဗဇ္ဇာတိ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော သန္တိကေ ပတ္ထေန္တဿာပိ ကမ္မကိရိယဝါဒီသု တာပသေသု ဝါ ဘိက္ခူသု ဝါ ပဗ္ဗဇိတဿေဝ ပတ္ထနာ သမိဇ္ဈတိ၊ နော ဂိဟိလိင်္ဂေ ဌိတဿ။ ကသ္မာ? ပဗ္ဗဇိတာယေဝ ဟိ ဗောဓိသတ္တာ သမ္ဗောဓိံ အဓိဂစ္ဆန္တိ၊ န ဂဟဋ္ဌာ။ တသ္မာ အာဒိမှိ ပဏိဓာနကာလေပိ ပဗ္ဗဇိတေနေဝ ဘဝိတဗ္ဗံ။

ဂုဏသမ္ပတ္တီတိ ပဗ္ဗဇိတဿာပိ အဋ္ဌသမာပတ္တိလာဘိနော ပဉ္စာဘိညဿေဝ သမိဇ္ဈတိ၊ န ပန ဣမာယ ဂုဏသမ္ပတ္တိယာ ဝိရဟိတဿ။ ကသ္မာ? နိဂ္ဂုဏဿ တဒဘာဝတော။

အဓိကာရောတိ ¶ ဂုဏသမ္ပန္နေနာပိ ယေန အတ္တနော ဇီဝိတံ ဗုဒ္ဓါနံ ပရိစ္စတ္တံ ဟောတိ၊ တဿ ဣမိနာ အဓိကာရေန သမ္ပန္နဿေဝ သမိဇ္ဈတိ၊ န ဣတရဿ။

ဆန္ဒတာတိ အဘိနီဟာရသမ္ပန္နဿာပိ ယဿ ဗုဒ္ဓကာရကဓမ္မာနံ အတ္ထာယ မဟန္တော ဆန္ဒော ဝါယာမော စ ဥဿာဟော စ ပရိယေဋ္ဌိ စ၊ တဿေဝ သမိဇ္ဈတိ၊ န ဣတရဿ။ တတြိဒံ ဆန္ဒမဟန္တတာယ ဩပမ္မံ – သစေ ဟိ ဧဝမဿ၊ ‘‘ယော ပန သကလစက္ကဝါဠဂဗ္ဘံ ဧကောဒကီဘူတံ အတ္တနော ဗာဟုဗလေန ဥတ္တရိတွာ ပါရံ ဂန္တုံ သမတ္ထော၊ သော ဗုဒ္ဓတ္တံ ပါပုဏာတိ။ ယော ပနိမံ အတ္တနော ဒုက္ကရံ န မညတိ ‘အဟံ ဣမံ ဥတ္တရိတွာ ပါရံ ဂမိဿာမီ’’’တိ ဧဝံ မဟတာ ဆန္ဒေန ဥဿာဟေန သမန္နာဂတော ဟောတိ၊ တဿ ပတ္ထနာ သမိဇ္ဈတိ၊ န ဣတရဿ (သု။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။ခဂ္ဂဝိသာဏသုတ္တဝဏ္ဏနာ၊ အပ။ အဋ္ဌ။ ၁။ဒူရေနိဒါန၊ သုမေဓကထာ၊ စရိယာ။ အဋ္ဌ။ ပကိဏ္ဏကကထာ)။

သုမေဓပဏ္ဍိတော ¶ ပန ဣမေ အဋ္ဌ ဓမ္မေ သမောဓာနေတွာဝ ဗုဒ္ဓဘာဝါယ အဘိနီဟာရံ ကတွာ နိပဇ္ဇိ။ ဒီပင်္ကရောပိ ဘဂဝါ အာဂန္တွာ သုမေဓပဏ္ဍိတဿ သီသဘာဂေ ဌတွာ ကလလပိဋ္ဌေ နိပန္နံ သုမေဓတာပသံ ဒိသွာ – ‘‘အယံ တာပသော ဗုဒ္ဓတ္တာယ အဘိနီဟာရံ ကတွာ နိပန္နော၊ ဣဇ္ဈိဿတိ နု ခေါ ဧတဿ ပတ္ထနာ၊ ဥဒါဟု နော’’တိ အနာဂတံသဉာဏံ ပေသေတွာ ဥပဓာရေန္တော – ‘‘ဣတော ကပ္ပသတသဟဿာဓိကာနိ စတ္တာရိ အသင်္ချေယျာနိ အတိက္ကမိတွာ ဂေါတမော နာမ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿတီ’’တိ ဉတွာ ဌိတကောဝ ပရိသမဇ္ဈေ ဗျာကာသိ – ‘‘ပဿထ နော၊ တုမှေ ဘိက္ခဝေ၊ ဣမံ ဥဂ္ဂတပံ တာပသံ ကလလပိဋ္ဌေ နိပန္န’’န္တိ။ ‘‘ဧဝံ၊ ဘန္တေ’’တိ။ အယံ ဗုဒ္ဓတ္တာယ အဘိနီဟာရံ ကတွာ နိပန္နော၊ သမိဇ္ဈိဿတိ ဣမဿ တာပသဿ ပတ္ထနာ၊ အယဉှိ ဣတော ကပ္ပသတသဟဿာဓိကာနံ စတုန္နံ အသင်္ချေယျာနံ မတ္ထကေ ဂေါတမော နာမ ဗုဒ္ဓါ လောကေ ဘဝိဿတိ။ တသ္မိံ ပနဿ အတ္တဘာဝေ ကပိလဝတ္ထု နာမ နဂရံ နိဝါသော ဘဝိဿတိ၊ မဟာမာယာ နာမ ဒေဝီ မာတာ၊ သုဒ္ဓါဒနော နာမ ရာဇာ ပိတာ၊ ဥပတိဿော စ ကောလိတော စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝကာ၊ အာနန္ဒော နာမ ဥပဋ္ဌာကော၊ ခေမာ စ ဥပ္ပလဝဏ္ဏာ စ ဒွေ အဂ္ဂသာဝိကာ ဘဝိဿန္တိ ¶ ။ အယံ ပရိပက္ကဉာဏော ဟုတွာ မဟာဘိနိက္ခမနံ နိက္ခမိတွာ မဟာပဓာနံ ပဒဟိတွာ နိဂြောဓမူလေ သုဇာတာယ နာမ ကုမာရိယာ ဒိန္နံ ပါယာသံ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ နေရဉ္ဇရာယ တီရေ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ ဗောဓိမဏ္ဍံ အာရုယှ အဿတ္ထရုက္ခမူလေ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈိဿတီတိ။ တေန ဝုတ္တံ –

၆၀။

‘‘ဒီပင်္ကရော လောကဝိဒူ၊ အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော၊

ဥဿီသကေ မံ ဌတွာန၊ ဣဒံ ဝစနမဗြဝိ။

၆၁။

‘‘ပဿထ ¶ ဣမံ တာပသံ၊ ဇဋိလံ ဥဂ္ဂတာပနံ၊

အပရိမေယျိတော ကပ္ပေ၊ ဗုဒ္ဓါ လောကေ ဘဝိဿတိ။

၆၂။

‘‘အဟူ ကပိလဝှယာ ရမ္မာ၊ နိက္ခမိတွာ တထာဂတော၊

ပဓာနံ ပဒဟိတွာန၊ ကတွာ ဒုက္ကရကာရိကံ။

၆၃။

‘‘အဇပါလရုက္ခမူလသ္မိံ၊ နိသီဒိတွာ တထာဂတော၊

တတ္ထ ပါယာသံ ပဂ္ဂယှ၊ နေရဉ္ဇရမုပေဟိတိ။

၆၄။

‘‘နေရဉ္ဇရာယ တီရမှိ၊ ပါယာသံ အဒ သော ဇိနော၊

ပဋိယတ္တဝရမဂ္ဂေန၊ ဗောဓိမူလမုပေဟိတိ။

၆၅။

‘‘တတော ¶ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ၊ ဗောဓိမဏ္ဍံ အနုတ္တရော၊

အဿတ္ထရုက္ခမူလမှိ၊ ဗုဇ္ဈိဿတိ မဟာယသော။

၆၆။

‘‘ဣမဿ ဇနိကာ မာတာ၊ မာယာ နာမ ဘဝိဿတိ၊

ပိတာ သုဒ္ဓါဒနော နာမ၊ အယံ ဟေဿတိ ဂေါတမော။

၆၇။

‘‘အနာသဝါ ဝီတရာဂါ၊ သန္တစိတ္တာ သမာဟိတာ၊

ကောလိတော ဥပတိဿော စ၊ အဂ္ဂါ ဟေဿန္တိ သာဝကာ၊

အာနန္ဒော နာမုပဋ္ဌာကော၊ ဥပဋ္ဌိဿတိမံ ဇိနံ။

၆၈။

‘‘ခေမာ ဥပ္ပလဝဏ္ဏာ စ၊ အဂ္ဂါ ဟေဿန္တိ သာဝိကာ၊

အနာသဝါ ဝီတရာဂါ၊ သန္တစိတ္တာ သမာဟိတာ။

၆၉။

‘‘ဗောဓိ တဿ ဘဂဝတော၊ အဿတ္ထောတိ ပဝုစ္စတိ၊

စိတ္တော စ ဟတ္ထာဠဝကော၊ အဂ္ဂါ ဟေဿန္တုပဋ္ဌကာ၊

ဥတ္တရာ နန္ဒမာတာ စ၊ အဂ္ဂါ ဟေဿန္တုပဋ္ဌိကာ’’တိ။

တတ္ထ လောကဝိဒူတိ သဗ္ဗထာ ဝိဒိတလောကတ္တာ ပန လောကဝိဒူ။ ဘဂဝါ ဟိ သဘာဝတော သမုဒယတော ¶ နိရောဓတော နိရောဓူပါယတောတိ သဗ္ဗထာပိ လောကံ ¶ အဝေဒိ အညာသိ ပဋိဝိဇ္ဈိ။ တသ္မာ လောကဝိဒူတိ ဝုစ္စတိ။ ယထာဟ –

‘‘တသ္မာ ဟဝေ လောကဝိဒူ သုမေဓော၊ လောကန္တဂူ ဝူသိတဗြဟ္မစရိယော၊

လောကဿ အန္တံ သမိတာဝိ ဉတွာ၊ နာသီသတီ လောကမိမံ ပရဉ္စာ’’တိ။ (သံ။ နိ။ ၁။၁၀၇၊ အ။ နိ။ ၄။၄၆)၊

အပိ စ တယော လောကာ – သင်္ခါရလောကော၊ သတ္တလောကော၊ ဩကာသလောကောတိ။ တတ္ထ သင်္ခါရလောကော နာမ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နာ ပထဝိအာဒယော ဓမ္မာ။ သတ္တလောကော နာမ သညိနော အသညိနော နေဝသညိနာသညိနော စ သတ္တာ။ ဩကာသလောကော နာမ သတ္တာနံ နိဝါသဋ္ဌာနံ။ ဣမေ ပန တယောပိ လောကာ ဘဂဝတာ ယထာသဘာဝတော ဝိဒိတာ၊ တသ္မာ လောကဝိဒူတိ ဝုစ္စတိ။ အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟောတိ ဒါနာနံ ပဋိဂ္ဂဟေတုံ အရဟတ္တာ ဒက္ခိဏေယျတ္တာ အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော။ ဥဿီသကေ မံ ဌတွာနာတိ မမ ¶ သီသသမီပေ ဌတွာ။ ဣဒံ ဣဒါနိ ဝတ္တဗ္ဗံ ဝစနံ အဗြဝီတိ အတ္ထော။ ဇဋိလန္တိ ဇဋာ အဿ သန္တီတိ ဇဋိလော၊ တံ ဇဋိလံ။ ဥဂ္ဂတာပနန္တိ ဥဂ္ဂတာပသံ။ အဟူတိ အဟနိ၊ အထာတိ အတ္ထော။ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ ကပိလဝှယာတိ ကပိလအဝှယာ အဘိဓာနာ။ ရမ္မာတိ ရမဏီယတော။ ပဓာနန္တိ ဝီရိယံ။ ဧဟိတီတိ ဧဿတိ ဂမိဿတိ။ သေသဂါထာသု ဥတ္တာနမေဝါတိ။

တတော သုမေဓပဏ္ဍိတော – ‘‘မယှံ ကိရ ပတ္ထနာ သမိဇ္ဈိဿတီ’’တိ သဉ္ဇာတသောမနဿော အဟောသိ။ မဟာဇနော ဒီပင်္ကရဒသဗလဿ ဝစနံ သုတွာ – ‘‘သုမေဓတာပသော ကိရ ဗုဒ္ဓဗီဇင်္ကုရော’’တိ ဟဋ္ဌတုဋ္ဌော အဟောသိ။ ဧဝဉ္စဿ အဟောသိ – ‘‘ယထာ နာမ ပုရိသော နဒိံ တရန္တော ဥဇုကေန တိတ္ထေန တရိတုံ အသက္ကောန္တော ဟေဋ္ဌာတိတ္ထေန ဥတ္တရတိ၊ ဧဝမေဝ မယံ ဒီပင်္ကရဒသဗလဿ သာသနေ မဂ္ဂဖလံ အလဘမာနာ အနာဂတေ ယဒါ တွံ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿသိ၊ တဒါ တဝ သမ္မုခါ မဂ္ဂဖလံ သစ္ဆိကာတုံ သမတ္ထာ ဘဝေယျာမာ’’တိ ပတ္ထနံ အကံသု။ ဒီပင်္ကရဒသဗလော ဗောဓိသတ္တံ မဟာသတ္တံ ပသံသိတွာ အဋ္ဌဟိ ပုပ္ဖမုဋ္ဌီဟိ ပူဇေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ။ တေပိ စတုသတသဟဿာ ခီဏာသဝါ ဗောဓိသတ္တံ ပုပ္ဖေဟိ စ ဂန္ဓေဟိ စ ပူဇေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကမိံသု။ ဒေဝမနုဿာ ပန တထေဝ ပူဇေတွာ ဝန္ဒိတွာ ပက္ကမိံသု။

အထ သဗ္ဗလောကမတိဒီပင်္ကရော ဒီပင်္ကရော ဘဂဝါ စတူဟိ ခီဏာသဝသတသဟဿေဟိ ပရိဝုတော ရမ္မနဂရဝါသီဟိ ပူဇိယမာနော ဒေဝတာဟိ အဘိဝန္ဒိယမာနော သဉ္ဈာပ္ပဘာနုရဉ္ဇိတဝရကနကဂိရိသိခရော ဝိယ ဇင်္ဂမမာနော အနေကေသု ပါဋိဟာရိယေသု ¶ ဝတ္တမာနေသု တေန အလင်္ကတပဋိယတ္တေန ¶ မဂ္ဂေန ဂန္တွာ နာနာသုရဘိကုသုမဂန္ဓဝါသိတံ စုဏ္ဏသမ္မောဒဂန္ဓံ သမုဿိတဓဇပဋာကံ ဂန္ဓာနုဗဒ္ဓဟဒယေဟိ ဘမရဂဏေဟိ ဂုမ္ဗဂုမ္ဗာယမာနံ ဓူပန္ဓကာရံ အမရပုရသဒိသသောဘံ အဘိရမ္မံ ရမ္မနဂရံ ပဝိသိတွာ ပညတ္တေ မဟာရဟေ ဗုဒ္ဓါသနေ ယုဂန္ဓရမတ္ထကေ သရဒသမယရုစိရကရရဇနိကရော တိမိရနိကရနိဓနကရော ကမလဝနဝိကသနကရော ဒိဝသကရော ဝိယ ဒသဗလဒိဝသကရော နိသီဒိ။ ဘိက္ခုသင်္ဃောပိ ပဋိပါဋိယာ အတ္တနော အတ္တနော ပတ္တာသနေ နိသီဒိ။ ရမ္မနဂရဝါသိနော ပန ဥပါသကာ သဒ္ဓါဒိဂုဏသမ္ပန္နာ နာနာဝိဓခဇ္ဇာဒီဟိ သမလင်္ကတံ ဝဏ္ဏဂန္ဓရသသမ္ပန္နံ အသဒိသံ သုခနိဒါနံ ဒါနံ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ အဒံသု။

အထ ¶ ခေါ ဗောဓိသတ္တော ဒသဗလဿ ဗျာကရဏံ သုတွာ ဗုဒ္ဓဘာဝံ ကရတလဂတမိဝ မညမာနော ပမုဒိတဟဒယော သဗ္ဗေသု ပဋိက္ကန္တေသု သယနာ ဝုဋ္ဌာယ – ‘‘ပါရမိယော ဝိစိနိဿာမီ’’တိ ပုပ္ဖရာသိမတ္ထကေ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ နိသီဒိ။ ဧဝံ နိသိန္နေ မဟာသတ္တေ သကလဒသသဟဿစက္ကဝါဠဒေဝတာ သာဓုကာရံ ဒတွာ – ‘‘အယျ သုမေဓတာပသ၊ ပေါရာဏကဗောဓိသတ္တာနံ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ – ‘ပါရမိယော ဝိစိနိဿာမီ’တိ နိသိန္နကာလေ ယာနိ ပုဗ္ဗနိမိတ္တာနိ နာမ ပညာယန္တိ၊ တာနိ သဗ္ဗာနိပိ အဇ္ဇ ပါတုဘူတာနိ နိဿံသယေန တွံ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿသိ၊ မယမေတံ ဇာနာမ – ‘ယဿေတာနိ နိမိတ္တာနိ ပညာယန္တိ၊ သော ဧကန္တေနေဝ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿတိ’ တသ္မာ တွံ အတ္တနော ဝီရိယံ ဒဠှံ ကတွာ ပဂ္ဂဏှာ’’တိ ဗောဓိသတ္တံ နာနပ္ပကာရာဟိ ထုတီဟိ အဘိတ္ထဝိံသု။ တေန ဝုတ္တံ –

၇၀။

‘‘ဣဒံ သုတွာန ဝစနံ၊ အသမဿ မဟေသိနော၊

အာမောဒိတာ နရမရူ၊ ဗုဒ္ဓဗီဇံ ကိရ အယံ။

၇၁။

‘‘ဥက္ကုဋ္ဌိသဒ္ဒါ ဝတ္တန္တိ၊ အပ္ဖောဋေန္တိ ဟသန္တိ စ၊

ကတဉ္ဇလီ နမဿန္တိ၊ ဒသသဟဿီ သဒေဝကာ။

၇၂။

‘‘ယဒိမဿ လောကနာထဿ၊ ဝိရဇ္ဈိဿာမ သာသနံ၊

အနာဂတမှိ အဒ္ဓါနေ၊ ဟေဿာမ သမ္မုခါ ဣမံ။

၇၃။

‘‘ယထာ မနုဿာ နဒိံ တရန္တာ၊ ပဋိတိတ္ထံ ဝိရဇ္ဈိယ၊

ဟေဋ္ဌာတိတ္ထေ ဂဟေတွာန၊ ဥတ္တရန္တိ မဟာနဒိံ။

၇၄။

‘‘ဧဝမေဝ မယံ သဗ္ဗေ၊ ယဒိ မုဉ္စာမိမံ ဇိနံ၊

အနာဂတမှိ အဒ္ဓါနေ၊ ဟေဿာမ သမ္မုခါ ဣမံ။

၇၅။

‘‘ဒီပင်္ကရော ¶ ¶ လောကဝိဒူ၊ အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော၊

မမ ကမ္မံ ပကိတ္တေတွာ၊ ဒက္ခိဏံ ပါဒမုဒ္ဓရိ။

၇၆။

‘‘ယေ တတ္ထာသုံ ဇိနပုတ္တာ၊ ပဒက္ခိဏမကံသု မံ၊

ဒေဝါ မနုဿာ အသုရာ စ၊ အဘိဝါဒေတွာန ပက္ကမုံ။

၇၇။

‘‘ဒဿနံ မေ အတိက္ကန္တေ၊ သသင်္ဃေ လောကနာယကေ၊

သယနာ ဝုဋ္ဌဟိတွာန၊ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိံ တဒါ။

၇၈။

‘‘သုခေန ¶ သုခိတော ဟောမိ၊ ပါမောဇ္ဇေန ပမောဒိတော၊

ပီတိယာ စ အဘိဿန္နော၊ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိံ တဒါ။

၇၉။

‘‘ပလ္လင်္ကေန နိသီဒိတွာ၊ ဧဝံ စိန္တေသဟံ တဒါ၊

ဝသီဘူတော အဟံ ဈာနေ၊ အဘိညာသု ပါရမိံ ဂတော။

၈၀။

‘‘သဟဿိယမှိ လောကမှိ၊ ဣသယော နတ္ထိ မေ သမာ၊

အသမော ဣဒ္ဓိဓမ္မေသု၊ အလဘိံ ဤဒိသံ သုခံ။

၈၁။

‘‘ပလ္လင်္ကာဘုဇနေ မယှံ၊ ဒသသဟဿာဓိဝါသိနော၊

မဟာနာဒံ ပဝတ္တေသုံ၊ ဓုဝံ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿသိ။

၈၂။

‘‘ယာ ပုဗ္ဗေ ဗောဓိသတ္တာနံ၊ ပလ္လင်္ကဝရမာဘုဇေ၊

နိမိတ္တာနိ ပဒိဿန္တိ၊ တာနိ အဇ္ဇ ပဒိဿရေ။

၈၃။

‘‘သီတံ ဗျပဂတံ ဟောတိ၊ ဥဏှဉ္စ ဥပသမ္မတိ၊

တာနိ အဇ္ဇ ပဒိဿန္တိ၊ ဓုဝံ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿသိ။

၈၄။

‘‘ဒသသဟဿီ လောကဓာတု၊ နိဿဒ္ဒါ ဟောန္တိ နိရာကုလာ၊

တာနိ အဇ္ဇ ပဒိဿန္တိ၊ ဓုဝံ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿသိ။

၈၅။

‘‘မဟာဝါတာ ¶ န ဝါယန္တိ၊ န သန္ဒန္တိ သဝန္တိယော၊

တာနိ အဇ္ဇ ပဒိဿန္တိ၊ ဓုဝံ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿသိ။

၈၆။

‘‘ထလဇာ ဒကဇာ ပုပ္ဖာ၊ သဗ္ဗေ ပုပ္ဖန္တိ တာဝဒေ၊

တေပဇ္ဇ ပုပ္ဖိတာ သဗ္ဗေ၊ ဓုဝံ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿသိ။

၈၇။

‘‘လတာ ဝါ ယဒိ ဝါ ရုက္ခာ၊ ဖလဘာရာ ဟောန္တိ တာဝဒေ၊

တေပဇ္ဇ ဖလိတာ သဗ္ဗေ၊ ဓုဝံ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿသိ။

၈၈။

‘‘အာကာသဋ္ဌာ စ ဘူမဋ္ဌာ၊ ရတနာ ဇောတန္တိ တာဝဒေ၊

တေပဇ္ဇ ရတနာ ဇောတန္တိ၊ ဓုဝံ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿသိ။

၈၉။

‘‘မာနုဿကာ စ ဒိဗ္ဗာ စ၊ တုရိယာ ဝဇ္ဇန္တိ တာဝဒေ၊

တေပဇ္ဇုဘော အဘိရဝန္တိ၊ ဓုဝံ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿသိ။

၉၀။

‘‘ဝိစိတ္တပုပ္ဖာ ¶ ဂဂနာ၊ အဘိဝဿန္တိ တာဝဒေ၊

တေပိ အဇ္ဇ ပဝဿန္တိ၊ ဓုဝံ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿသိ။

၉၁။

‘‘မဟာသမုဒ္ဒေါ ¶ အာဘုဇတိ၊ ဒသသဟဿီ ပကမ္ပတိ၊

တေပဇ္ဇုဘော အဘိရဝန္တိ၊ ဓုဝံ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿသိ။

၉၂။

‘‘နိရယေပိ ဒသသဟဿေ၊ အဂ္ဂီ နိဗ္ဗန္တိ တာဝဒေ၊

တေပဇ္ဇ နိဗ္ဗုတာ အဂ္ဂီ၊ ဓုဝံ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿသိ။

၉၃။

‘‘ဝိမလော ဟောတိ သူရိယော၊ သဗ္ဗာ ဒိဿန္တိ တာရကာ၊

တေပိ အဇ္ဇ ပဒိဿန္တိ၊ ဓုဝံ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿသိ။

၉၄။

‘‘အနောဝဋ္ဌေန ဥဒကံ၊ မဟိယာ ဥဗ္ဘိဇ္ဇိ တာဝဒေ၊

တမ္ပဇ္ဇုဗ္ဘိဇ္ဇတေ မဟိယာ၊ ဓုဝံ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿသိ။

၉၅။

‘‘တာရာဂဏာ ¶ ဝိရောစန္တိ၊ နက္ခတ္တာ ဂဂနမဏ္ဍလေ၊

ဝိသာခါ စန္ဒိမာယုတ္တာ၊ ဓုဝံ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿသိ။

၉၆။

‘‘ဗိလာသယာ ဒရီသယာ၊ နိက္ခမန္တိ သကာသယာ၊

တေပဇ္ဇ အာသယာ ဆုဒ္ဓါ၊ ဓုဝံ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿသိ။

၉၇။

‘‘န ဟောန္တိ အရတီ သတ္တာနံ၊ သန္တုဋ္ဌာ ဟောန္တိ တာဝဒေ၊

တေပဇ္ဇ သဗ္ဗေ သန္တုဋ္ဌာ၊ ဓုဝံ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿသိ။

၉၈။

‘‘ရောဂါ တဒုပသမ္မန္တိ၊ ဇိဃစ္ဆာ စ ဝိနဿသိ၊

တာနိ အဇ္ဇ ပဒိဿန္တိ၊ ဓုဝံ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿသိ။

၉၉။

‘‘ရောဂါ တဒါ တနု ဟောတိ၊ ဒေါသော မောဟော ဝိနဿသိ၊

တေပဇ္ဇ ဝိဂတာ သဗ္ဗေ၊ ဓုဝံ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿသိ။

၁၀၀။

‘‘ဘယံ တဒါ န ဘဝတိ၊ အဇ္ဇပေတံ ပဒိဿတိ၊

တေန လိင်္ဂေန ဇာနာမ၊ ဓုဝံ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿသိ။

၁၀၁။

‘‘ရဇောနုဒ္ဓံသတီ ဥဒ္ဓံ၊ အဇ္ဇပေတံ ပဒိဿတိ၊

တေန လိင်္ဂေန ဇာနာမ၊ ဓုဝံ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿသိ။

၁၀၂။

‘‘အနိဋ္ဌဂန္ဓော ပက္ကမတိ၊ ဒိဗ္ဗဂန္ဓော ပဝါယတိ၊

သောပဇ္ဇ ဝါယတီ ဂန္ဓော၊ ဓုဝံ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿသိ။

၁၀၃။

‘‘သဗ္ဗေ ¶ ဒေဝါ ပဒိဿန္တိ၊ ဌပယိတွာ အရူပိနော၊

တေပဇ္ဇ သဗ္ဗေ ဒိဿန္တိ၊ ဓုဝံ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿသိ။

၁၀၄။

‘‘ယာဝတာ နိရယာ နာမ၊ သဗ္ဗေ ဒိဿန္တိ တာဝဒေ၊

တေပဇ္ဇ သဗ္ဗေ ဒိဿန္တိ၊ ဓုဝံ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿသိ။

၁၀၅။

‘‘ကုဋ္ဋာ ¶ ¶ ကဝါဋာ သေလာ စ၊ န ဟောန္တာဝရဏာ တဒါ၊

အာကာသဘူတာ တေပဇ္ဇ၊ ဓုဝံ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿသိ။

၁၀၆။

‘‘စုတီ စ ဥပပတ္တီ စ၊ ခဏေ တသ္မိံ န ဝိဇ္ဇတိ၊

တာနိပဇ္ဇ ပဒိဿန္တိ၊ ဓုဝံ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿသိ။

၁၀၇။

‘‘ဒဠှံ ပဂ္ဂဏှ ဝီရိယံ၊ မာ နိဝတ္တ အဘိက္ကမ၊

မယမ္ပေတံ ဝိဇာနာမ၊ ဓုဝံ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿသီ’’တိ။

တတ္ထ ဣဒံ သုတွာန ဝစနန္တိ ဣဒံ ဒီပင်္ကရဿ ဘဂဝတော ဗောဓိသတ္တဿ ဗျာကရဏဝစနံ သုတွာ။ အသမဿာတိ သမဿ သဒိသဿ အဘာဝတော အသမဿ။ ယထာဟ –

‘‘န မေ အာစရိယော အတ္ထိ၊ သဒိသော မေ န ဝိဇ္ဇတိ၊

သဒေဝကသ္မိံ လောကသ္မိံ၊ နတ္ထိ မေ ပဋိပုဂ္ဂလော’’တိ။ (မ။ နိ။ ၁။၂၈၅၊ ၂။၃၄၁၊ မဟာဝ။ ၁၁၊ ကထာ။ ၄၀၅၊ မိ။ ပ။ ၄။၅။၁၁)၊

မဟေသိနောတိ မဟန္တေ သီလသမာဓိပညာက္ခန္ဓေ ဧသိ ဂဝေသီတိ မဟေသီ၊ တဿ မဟေသိနော။ နရမရူတိ နရာ စ အမရာ စ၊ ဥက္ကဋ္ဌနိဒ္ဒေသော ပနာယံ သဗ္ဗေပိ ဒသသဟဿိလောကဓာတုယာ နာဂသုပဏ္ဏယက္ခာဒယောပိ အာမောဒိတာဝ။ ဗုဒ္ဓဗီဇံ ကိရ အယန္တိ အယံ ကိရ ဗုဒ္ဓင်္ကုရော ဥပ္ပန္နောတိ အာမောဒိတာတိ အတ္ထော။

ဥက္ကုဋ္ဌိသဒ္ဒါတိ ဥန္နာဒသဒ္ဒါ ဝတ္တန္တိ။ အပ္ဖောဋေန္တီတိ ဟတ္ထေဟိ ဗာဟာ အဘိဟနန္တိ။ ဒသသဟဿီတိ ဒသသဟဿိလောကဓာတုယော။ သဒေဝကာတိ သဟ ဒေဝေဟိ သဒေဝကာ ဒသသဟဿီ နမဿန္တီတိ အတ္ထော။ ယဒိမဿာတိ ယဒိ ဣမဿ၊ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ ဝိရဇ္ဈိဿာမာတိ ယဒိ န သမ္ပာပုဏိဿာမ။ အနာဂတမှိ အဒ္ဓါနေတိ အနာဂတေ ကာလေ။ ဟေဿာမာတိ ဘဝိဿာမ။ သမ္မုခါတိ သမ္မုခီဘူတာ။ ဣမန္တိ ဣမဿ၊ သာမိအတ္ထေ ဥပယောဂဝစနံ။

နဒိံ ¶ တရန္တာတိ နဒီတရဏကာ၊ ‘‘နဒိတရန္တာ’’တိပိ ပါဌော။ ပဋိတိတ္ထန္တိ ပဋိမုခတိတ္ထံ။ ဝိရဇ္ဈိယာတိ ဝိရဇ္ဈိတွာ။ ယဒိ မုဉ္စာမာတိ ယဒိ ဣမံ ဘဂဝန္တံ မုဉ္စိတွာ အကတကိစ္စာ ဂမိဿာမာတိ ¶ အတ္ထော။ မမ ကမ္မံ ပကိတ္တေတွာတိ မမ ဘာဝိတမတ္ထံ ဗျာကရိတွာ။ ဒက္ခိဏံ ¶ ပါဒမုဒ္ဓရီတိ ဒက္ခိဏံ ပါဒံ ဥက္ခိပိ၊ ‘‘ကတပဒက္ခိဏော’’တိပိ ပါဌော။

ဇိနပုတ္တာတိ ဒီပင်္ကရဿ သတ္ထုနော သာဝကာ။ ဒေဝါ မနုဿာ အသုရာ စ၊ အဘိဝါဒေတွာန ပက္ကမုန္တိ ဒေဝါဒယော သဗ္ဗေပိ ဣမေ မံ တိက္ခတ္တုံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပုပ္ဖာဒီဟိ ပူဇေတွာ သုပ္ပတိဋ္ဌိတပဉ္စင်္ဂါ ဝန္ဒိတွာ နိဝတ္တိတွာ ပုနပ္ပုနံ ဩလောကေတွာ မဓုရတ္ထဗျဉ္ဇနာဟိ နာနပ္ပကာရာဟိ ထုတီဟိ ဝဏ္ဏေန္တာ ပက္ကမိံသု။ ‘‘နရာ နာဂါ စ ဂန္ဓဗ္ဗာ၊ အဘိဝါဒေတွာန ပက္ကမု’’န္တိပိ ပါဌော။

ဒဿနံ မေ အတိက္ကန္တေတိ မမ ဒဿနဝိသယံ ဘဂဝတိ အတိက္ကန္တေ။ ‘‘ဇဟိတေ ဒဿနူပစာရေ’’တိပိ ပါဌော။ သသင်္ဃေတိ သဒ္ဓိံ သင်္ဃေန သသင်္ဃော၊ တသ္မိံ သသင်္ဃေ။ သယနာ ဝုဋ္ဌဟိတွာနာတိ နိပန္နဋ္ဌာနတော ကလလတော ဥဋ္ဌဟိတွာ။ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိန္တိ ကတပလ္လင်္ကော ဟုတွာ ပုပ္ဖရာသိမှိ နိသီဒိန္တိ အတ္ထော။ ‘‘ဟဋ္ဌော ဟဋ္ဌေန စိတ္တေန၊ အာသနာ ဝုဋ္ဌဟိံ တဒါ’’တိပိ ပါဌော၊ သော ဥတ္တာနတ္ထောဝ။

ပီတိယာ စ အဘိဿန္နောတိ ပီတိပရိပ္ဖုဋော။ ဝသီဘူတောတိ ဝသီဘာဝပ္ပတ္တော။ ဈာနေတိ ရူပါဝစရာရူပါဝစရဈာနေသု။ သဟဿိယမှီတိ ဒသသဟဿိယံ။ လောကမှီတိ လောကဓာတုယာ။ မေ သမာတိ မယာ သဒိသာ။ အဝိသေသေန ‘‘မေ သမာ နတ္ထီ’’တိ ဝတွာ ဣဒါနိ တမေဝ နိယမေန္တော ‘‘အသမော ဣဒ္ဓိဓမ္မေသူ’’တိ အာဟ။ တတ္ထ ဣဒ္ဓိဓမ္မေသူတိ ပဉ္စသု ဣဒ္ဓိဓမ္မေသူတိ အတ္ထော။ အလဘိန္တိ ပဋိလဘိံ။ ဤဒိသံ သုခန္တိ ဤဒိသံ သောမနဿံ။

အထ သုမေဓတာပသော ဒသဗလဿ ဗျာကရဏံ သုတွာ ဗုဒ္ဓဘာဝံ ကရတလဂတကာလမိဝ မညမာနော ပမုဒိတဟဒယော ဒသသု လောကဓာတုသဟဿေသု သုဒ္ဓါဝါသမဟာဗြဟ္မာနော အတီတဗုဒ္ဓဒဿာဝိနော နိယတဗောဓိသတ္တာနံ ဗျာကရဏေ ဥပ္ပဇ္ဇမာနပါဋိဟာရိယဒဿနေန တထာဂတဝစနဿ အဝိတထတံ ပကာသေန္တော မံ ပရိတောသယန္တာ ဣမာ ဂါထာယော အာဟံသူတိ ဒဿေန္တော ဘဂဝါ ‘‘ပလ္လင်္ကာဘုဇနေ မယှ’’န္တိအာဒိမာဟ။

တတ္ထ ¶ ပလ္လင်္ကာဘုဇနေ မယှန္တိ မမ ပလ္လင်္ကာဘုဇနေ။ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ ဒသသဟဿာဓိဝါသိနောတိ ဒသသဟဿိဝါသိနော မဟာဗြဟ္မာနော။ ယာ ပုဗ္ဗေတိ ယာနိ ပုဗ္ဗေ၊ ဝိဘတ္တိလောပံ ကတွာ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ပလ္လင်္ကဝရမာဘုဇေတိ ဝရပလ္လင်္ကာဘုဇနေ။ နိမိတ္တာနိ ပဒိဿန္တီတိ နိမိတ္တာနိ ¶ ပဒိဿိံသူတိ အတ္ထော။ အတီတဝစနေ ဝတ္တဗ္ဗေ ဝတ္တမာနဝစနံ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စာပိ ဝုတ္တံ၊ အတီတဝသေန အတ္ထော ဂဟေတဗ္ဗော။ တာနိ အဇ္ဇ ပဒိဿရေတိ ပုဗ္ဗေပိ နိယတဗောဓိသတ္တာနံ ပလ္လင်္ကာဘုဇနေ ¶ ယာနိ နိမိတ္တာနိ ဥပ္ပဇ္ဇိံသု၊ တာနိ နိမိတ္တာနိ အဇ္ဇ ပဒိဿရေ။ တသ္မာ တွံ ဓုဝမေဝ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿသီတိ အတ္ထော။ န ပန တာနိယေဝ နိမိတ္တာနိ ဥပ္ပဇ္ဇိံသု၊ တံသဒိသတ္တာ ‘‘တာနိ အဇ္ဇ ပဒိဿရေ’’တိ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

သီတန္တိ သီတတ္တံ။ ဗျပဂတန္တိ ဂတံ ဝိဂတံ။ တာနီတိ သီတဝိဂမနဥဏှုပသမနာနီတိ အတ္ထော။ နိဿဒ္ဒါတိ အသဒ္ဒါ အနိဂ္ဃောသာ။ နိရာကုလာတိ အနာကုလာ၊ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ န သန္ဒန္တီတိ န ဝဟန္တိ နပ္ပဝတ္တန္တိ။ သဝန္တိယောတိ နဒိယော။ တာနီတိ အဝါယနအသန္ဒနာနိ။ ထလဇာတိ ပထဝိတလပဗ္ဗတရုက္ခေသု ဇာတာနိ။ ဒကဇာတိ ဩဒကာနိ ပုပ္ဖာနိ။ ပုပ္ဖန္တီတိ ပုဗ္ဗေ ဗောဓိသတ္တာနံ ပုပ္ဖိံသု၊ အတီတတ္ထေ ဝတ္တမာနဝစနံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တေပဇ္ဇ ပုပ္ဖိတာနီတိ တာနိ ပုပ္ဖာနိ အဇ္ဇ ပုပ္ဖိတာနီတိ အတ္ထော။

ဖလဘာရာတိ ဖလဓရာ။ တေပဇ္ဇာတိ တေပိ အဇ္ဇ၊ ပုလ္လိင်္ဂဝသေန ‘‘တေပီ’’တိ ဝုတ္တံ၊ ‘‘လတာ ဝါ ရုက္ခာ ဝါ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ။ ဖလိတာတိ သဉ္ဇာတဖလာ။ အာကာသဋ္ဌာ စ ဘူမဋ္ဌာ စာတိ အာကာသဂတာ စ ဘူမိဂတာ စ ရတနာနီတိ မုတ္တာဒီနိ ရတနာနိ။ ဇောတန္တီတိ ဩဘာသန္တိ။ မာနုဿကာတိ မနုဿာနံ သန္တကာ မာနုဿကာ။ ဒိဗ္ဗာတိ ဒေဝါနံ သန္တကာ ဒိဗ္ဗာ။ တုရိယာတိ အာတတံ ဝိတတံ အာတတဝိတတံ သုသိရံ ဃနန္တိ ပဉ္စ တုရိယာနိ။ တတ္ထ အာတတံ နာမ စမ္မပရိယောနဒ္ဓေသု ဘေရိအာဒီသု ဧကတလတုရိယံ။ ဝိတတံ နာမ ဥဘယတလံ။ အာတတဝိတတံ နာမ သဗ္ဗတော ပရိယောနဒ္ဓံ မဟတိဝလ္လကိအာဒိကံ။ သုသိရံ နာမ ဝံသာဒိကံ။ ဃနံ နာမ သမ္မတာဠာဒိကံ။ ဝဇ္ဇန္တီတိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေန ဝဇ္ဇိံသု၊ အတီတတ္ထေ ဝတ္တမာနဝစနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဧသ နယော ဥပရိ ဤဒိသေသု ဝစနေသုပိ။ အဘိရဝန္တီတိ တတြ တတြ ကုသလေဟိ သုမုဉ္စိတာ သုပ္ပတာဠိတာ သုဝါဒိတာ ဝိယ အဘိရဝန္တိ၊ အဘိနဒန္တီတိ အတ္ထော။

ဝိစိတ္တပုပ္ဖာတိ ¶ ဝိစိတြာနိ နာနာဂန္ဓဝဏ္ဏာနိ ပုပ္ဖာနိ။ အဘိဝဿန္တီတိ အဘိဝဿိံသု၊ နိပတိံသူတိ အတ္ထော။ တေပီတိ တာနိပိ ဝိစိတြပုပ္ဖာနိ အဘိဝဿန္တာနိ ပဒိဿန္တိ၊ ဒေဝဗြဟ္မဂဏေဟိ ဩကိရိယမာနာနီတိ အဓိပ္ပာယော။ အာဘုဇတီတိ ဩသက္ကတိ။ တေပဇ္ဇုဘောတိ ¶ တေပိ အဇ္ဇ ဥဘော မဟာသမုဒ္ဒဒသသဟဿိယော။ အဘိရဝန္တီတိ အဘိနဒန္တိ။ နိရယေတိ နိရယေသု။ ဒသသဟဿာတိ အနေကဒသသဟဿာ။ နိဗ္ဗန္တီတိ သမ္မန္တိ၊ သန္တိံ ဥပေန္တီတိ အတ္ထော။ တာရကာတိ နက္ခတ္တာနိ ¶ ။ တေပိ အဇ္ဇ ပဒိဿန္တီတိ တေပိ သူရိယဿ ဝိမလဘာဝါ တာရကာ အဇ္ဇ ဒိဝါ ဒိဿန္တိ။

အနောဝဋ္ဌေနာတိ အနောဝဋ္ဌေ၊ ဘုမ္မတ္ထေ ကရဏဝစနံ။ အထ ဝါ အနောဝဋ္ဌေတိ အနဘိဝဋ္ဌေပိ။ နာတိ နိပါတမတ္တံ ‘‘သုတွာ န ဒူတဝစန’’န္တိအာဒီသု ဝိယ။ တမ္ပဇ္ဇုဗ္ဘိဇ္ဇတေတိ တမ္ပိ ဥဒကံ အဇ္ဇ ဥဗ္ဘိဇ္ဇတိ၊ ဥဗ္ဘိဇ္ဇိတွာ ဥဋ္ဌဟတီတိ အတ္ထော။ မဟိယာတိ ပထဝိယာ၊ နိဿက္ကဝစနံ။ တာရာဂဏာတိ ဂဟနက္ခတ္တာဒယော သဗ္ဗေ တာရဂဏာ။ နက္ခတ္တာတိ နက္ခတ္တတာရကာ စ။ ဂဂနမဏ္ဍလေတိ သကလဂဂနမဏ္ဍလံ ဝိရောစန္တီတိ အတ္ထော။ ဗိလာသယာတိ ဗိလာသယာ အဟိနကုလကုမ္ဘီလဂေါဓာဒယော။ ဒရီသယာတိ ဈရာသယာ။ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ နိက္ခမန္တီတိ နိက္ခမိံသု။ သကာသယာတိ အတ္တနော အတ္တနော အာသယတော။ ‘‘တဒါသယာ’’တိပိ ပါဌော။ တဿ တဒါ တသ္မိံ ကာလေ၊ အာသယတော၊ ဗိလတောတိ အတ္ထော။ ဆုဒ္ဓါတိ သုဆုဒ္ဓါ သုဝုဒ္ဓါရိတာ၊ နိက္ခန္တာတိ အတ္ထော။

အရတီတိ ဥက္ကဏ္ဌာ။ သန္တုဋ္ဌာတိ ပရမေန သန္တုဋ္ဌေန သန္တုဋ္ဌာ။ ဝိနဿတီတိ ဝိဂစ္ဆတိ။ ရာဂေါတိ ကာမရာဂေါ။ တဒါ တနု ဟောတီတိ ဩရမတ္တကော ဟောတိ၊ ဣမိနာ ပရိယုဋ္ဌာနာဘာဝံ ဒီပေတိ။ ဝိဟတာတိ ဝိနဋ္ဌာ။ တဒါတိ ပုဗ္ဗေ၊ ဗောဓိသတ္တာနံ ပလ္လင်္ကာဘုဇနေတိ အတ္ထော။ န ဘဝတီတိ န ဟောတိ။ အဇ္ဇပေတန္တိ အဇ္ဇ တဝ ပလ္လင်္ကာဘုဇနေပိ ဧတံ ဘယံ န ဟောတေဝါတိ အတ္ထော။ တေန လိင်္ဂေန ဇာနာမာတိ တေန ကာရဏေန သဗ္ဗေဝ မယံ ဇာနာမ၊ ယံ တွံ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿသီတိ အတ္ထော။

အနုဒ္ဓံသတီတိ န ဥဂ္ဂစ္ဆတိ။ အနိဋ္ဌဂန္ဓောတိ ဒုဂ္ဂန္ဓော။ ပက္ကမတီတိ ပက္ကမိ ဝိဂစ္ဆိ။ ပဝါယတီတိ ပဝါယိ။ သောပဇ္ဇာတိ သောပိ ဒိဗ္ဗဂန္ဓော အဇ္ဇ။ ပဒိဿန္တီတိ ¶ ပဒိဿိံသု။ တေပဇ္ဇာတိ တေပိ သဗ္ဗေ ဒေဝါ အဇ္ဇ။ ယာဝတာတိ ပရိစ္ဆေဒနတ္ထေ ¶ နိပါတော၊ ယတ္တကာတိ အတ္ထော။ ကုဋ္ဋာတိ ပါကာရာ။ န ဟောန္တာဝရဏာတိ အာဝရဏကရာ န အဟေသုံ။ တဒါတိ ပုဗ္ဗေ။ အာကာသဘူတာတိ တေ ကုဋ္ဋကဝါဋပဗ္ဗတာ အာဝရဏံ တိရောကရဏံ ကာတုံ အသက္ကောန္တာ၊ အဇဋာကာသဘူတာတိ အတ္ထော။ စုတီတိ မရဏံ။ ဥပပတ္တီတိ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏံ။ ခဏေတိ ပုဗ္ဗေ ဗောဓိသတ္တာနံ ပလ္လင်္ကာဘုဇနက္ခဏေ။ န ဝိဇ္ဇတီတိ နာဟောသိ။ တာနိပဇ္ဇာတိ တာနိပိ အဇ္ဇ စဝနဘဝနာနီတိ အတ္ထော။ မာ နိဝတ္တီတိ မာ ပဋိက္ကမိ။ အဘိက္ကမာတိ ပရက္ကမ။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

တတော သုမေဓပဏ္ဍိတော ဒီပင်္ကရဿ ဒသဗလဿ စ ဒသသဟဿစက္ကဝါဠဒေဝတာနဉ္စ ဝစနံ သုတွာ ဘိယျောသောမတ္တာယ သဉ္ဇာတုဿာဟော ဟုတွာ စိန္တေသိ – ‘‘ဗုဒ္ဓါ နာမ အမောဃဝစနာ၊ နတ္ထိ ဗုဒ္ဓါနံ ကထာယ အညထတ္တံ။ ယထာ ဟိ အာကာသေ ခိတ္တဿ လေဍ္ဍုဿ ပတနံ ဓုဝံ၊ ဇာတဿ မရဏံ၊ အရုဏေ ¶ ဥဂ္ဂတေ သူရိယဿ အဗ္ဘုဂ္ဂမနံ၊ အာသယာ နိက္ခန္တဿ သီဟဿ သီဟနာဒနဒနံ၊ ဂရုဂဗ္ဘာယ ဣတ္ထိယာ ဘာရမောရောပနံ ဓုဝံ အဝဿမ္ဘာဝီ၊ ဧဝမေဝ ဗုဒ္ဓါနံ ဝစနံ နာမ ဓုဝံ အမောဃံ၊ အဒ္ဓါ အဟံ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿာမီတိ။ တေန ဝုတ္တံ –

၁၀၈။

‘‘ဗုဒ္ဓဿ ဝစနံ သုတွာ၊ ဒသသဟဿီနစူဘယံ၊

တုဋ္ဌဟဋ္ဌော ပမုဒိတော၊ ဧဝံ စိန္တေသဟံ တဒါ။

၁၀၉။

‘‘အဒွေဇ္ဈဝစနာ ဗုဒ္ဓါ၊ အမောဃဝစနာ ဇိနာ၊

ဝိတထံ နတ္ထိ ဗုဒ္ဓါနံ၊ ဓုဝံ ဗုဒ္ဓါ ဘဝါမဟံ။

၁၁၀။

‘‘ယထာ ခိတ္တံ နဘေ လေဍ္ဍု၊ ဓုဝံ ပတတိ ဘူမိယံ၊

တထေဝ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌာနံ၊ ဝစနံ ဓုဝသဿတံ၊

ဝိတထံ နတ္ထိ ဗုဒ္ဓါနံ၊ ဓုဝံ ဗုဒ္ဓါ ဘဝါမဟံ။

၁၁၁။

‘‘ယထာပိ သဗ္ဗသတ္တာနံ၊ မရဏံ ဓုဝသဿတံ၊

တထေဝ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌာနံ၊ ဝစနံ ဓုဝသဿတံ၊

ဝိတထံ နတ္ထိ ဗုဒ္ဓါနံ၊ ဓုဝံ ဗုဒ္ဓါ ဘဝါမဟံ။

၁၁၂။

‘‘ယထာ ¶ ရတ္တိက္ခယေ ပတ္တေ၊ သူရိယုဂ္ဂမနံ ဓုဝံ၊

တထေဝ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌာနံ၊ ဝစနံ ဓုဝသဿတံ၊

ဝိတထံ နတ္ထိ ဗုဒ္ဓါနံ၊ ဓုဝံ ဗုဒ္ဓါ ဘဝါမဟံ။

၁၁၃။

‘‘ယထာ ¶ နိက္ခန္တသယနဿ၊ သီဟဿ နဒနံ ဓုဝံ၊

တထေဝ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌာနံ၊ ဝစနံ ဓုဝသဿတံ၊

ဝိတထံ နတ္ထိ ဗုဒ္ဓါနံ၊ ဓုဝံ ဗုဒ္ဓါ ဘဝါမဟံ။

၁၁၄။

‘‘ယထာ အာပန္နသတ္တာနံ၊ ဘာရမောရောပနံ ဓုဝံ၊

တထေဝ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌာနံ၊ ဝစနံ ဓုဝသဿတံ၊

ဝိတထံ နတ္ထိ ဗုဒ္ဓါနံ၊ ဓုဝံ ဗုဒ္ဓါ ဘဝါမဟ’’န္တိ။

တတ္ထ ¶ ဗုဒ္ဓဿ ဝစနံ သုတွာ၊ ဒသသဟဿီ န စူဘယန္တိ ဒီပင်္ကရသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ စ ဒသသဟဿစက္ကဝါဠဒေဝတာနဉ္စ ဝစနံ သုတွာ။ ဥဘယန္တိ ဥဘယေသံ၊ သာမိအတ္ထေ ပစ္စတ္တဝစနံ၊ ဥဘယဝစနံ ဝါ။ ဧဝံ စိန္တေသဟန္တိ ဧဝံ စိန္တေသိံ အဟံ။

အဒွေဇ္ဈဝစနာတိ ဒွေဓာ အပ္ပဝတ္တဝစနာ၊ ဧကံသဝစနာတိ အတ္ထော။ ‘‘အစ္ဆိဒ္ဒဝစနာ’’တိပိ ပါဌော၊ တဿ နိဒ္ဒေါသဝစနာတိ အတ္ထော။ အမောဃဝစနာတိ အဝိတထဝစနာ။ ဝိတထန္တိ ဝိတထဝစနံ နတ္ထီတိ အတ္ထော။ ဓုဝံ ဗုဒ္ဓါ ဘဝါမဟန္တိ အဟံ ဧကံသေနေဝ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿာမီတိ နိယတဝသေန အဝဿမ္ဘာဝိဝသေန စ ဝတ္တမာနဝစနံ ကတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

သူရိယုဂ္ဂမနန္တိ သူရိယဿ ဥဒယနံ၊ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ ဓုဝသဿတန္တိ ဧကံသဘာဝီ စေဝ သဿတဉ္စ။ နိက္ခန္တသယနဿာတိ သယနတော နိက္ခန္တဿ။ အာပန္နသတ္တာနန္တိ ဂရုဂဗ္ဘာနံ၊ ဂဗ္ဘိနီနန္တိ အတ္ထော။ ဘာရမောရောပနန္တိ ဘာရဩရောပနံ၊ ဂဗ္ဘဿ ဩရောပနန္တိ အတ္ထော။ မ-ကာရော ပဒသန္ဓိကရော။ သေသမေတ္ထာပိ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

‘‘သွာဟံ အဒ္ဓါ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿာမီ’’တိ ဧဝံ ကတသန္နိဋ္ဌာနော ဗုဒ္ဓကာရကေ ဓမ္မေ ဥပဓာရေတုံ – ‘‘ကဟံ နု ခေါ ဗုဒ္ဓကာရကာ ဓမ္မာ’’တိ၊ ဥဒ္ဓံ အဓော ဒိသာသု ဝိဒိသာသူတိ အနုက္ကမေန သကလံ ဓမ္မဓာတုံ ဝိစိနန္တော ပုဗ္ဗေ ပေါရာဏကေဟိ ဗောဓိသတ္တေဟိ အာသေဝိတနိသေဝိတံ ပဌမံ ဒါနပါရမိံ ဒိသွာ ဧဝံ အတ္တာနံ ဩဝဒိ – ‘‘သုမေဓပဏ္ဍိတ၊ တွံ ဣတော ပဋ္ဌာယ ပဌမံ ဒါနပါရမိံ ပူရေယျာသိ။ ယထာ ဟိ နိကုဇ္ဇိတော ဥဒကကုမ္ဘော နိဿေသံ ကတွာ ဥဒကံ ဝမတိယေဝ န ပစ္စာဟရတိ၊ ဧဝမေဝ ဓနံ ဝါ ယသံ ဝါ ပုတ္တဒါရံ ¶ ဝါ အင်္ဂပစ္စင်္ဂံ ဝါ အနောလောကေတွာ သဗ္ဗတ္ထ ယာစကာနံ သဗ္ဗံ ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတံ နိဿေသံ ကတွာ ဒဒမာနော ဗောဓိမူလေ နိသီဒိတွာ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿသီ’’တိ ပဌမံ ဒါနပါရမိံ ဒဠှံ ကတွာ အဓိဋ္ဌာသိ။ တေန ဝုတ္တံ –

၁၁၅။

‘‘ဟန္ဒ ¶ ဗုဒ္ဓကရေ ဓမ္မေ၊ ဝိစိနာမိ ဣတော စိတော၊

ဥဒ္ဓံ အဓော ဒသ ဒိသာ၊ ယာဝတာ ဓမ္မဓာတုယာ။

၁၁၆။

‘‘ဝိစိနန္တော တဒါ ဒက္ခိံ၊ ပဌမံ ဒါနပါရမိံ၊

ပုဗ္ဗကေဟိ မဟေသီဟိ၊ အနုစိဏ္ဏံ မဟာပထံ။

၁၁၇။

‘‘ဣမံ ¶ တွံ ပဌမံ တာဝ၊ ဒဠှံ ကတွာ သမာဒိယ၊

ဒါနပါရမိတံ ဂစ္ဆ၊ ယဒိ ဗောဓိံ ပတ္တုမိစ္ဆသိ။

၁၁၈။

‘‘ယထာပိ ကုမ္ဘော သမ္ပုဏ္ဏော၊ ယဿ ကဿစိ အဓော ကတော၊

ဝမတေဝုဒကံ နိဿေသံ၊ န တတ္ထ ပရိရက္ခတိ။

၁၁၉။

‘‘တထေဝ ယာစကေ ဒိသွာ၊ ဟီနမုက္ကဋ္ဌမဇ္ဈိမေ၊

ဒဒါဟိ ဒါနံ နိဿေသံ၊ ကုမ္ဘော ဝိယ အဓော ကတော’’တိ။

တတ္ထ ဟန္ဒာတိ ဝဝဿဂ္ဂတ္ထေ နိပါတော။ ဗုဒ္ဓကရေ ဓမ္မေတိ ဗုဒ္ဓတ္တကရေ ဓမ္မေ။ ဗုဒ္ဓတ္တကရာ နာမ ဓမ္မာ ဒါနပါရမိတာဒယော ဒသ ဓမ္မာ။ ဝိစိနာမီတိ ဝိစိနိဿာမိ၊ ဝီမံသိဿာမိ ဥပပရိက္ခိဿာမီတိ အတ္ထော။ ဣတော စိတောတိ ဣတော ဣတော၊ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ တတ္ထ တတ္ထ ဝိစိနာမီတိ အတ္ထော။ ဥဒ္ဓန္တိ ဒေဝလောကေ။ အဓောတိ မနုဿလောကေ။ ဒသ ဒိသာတိ ဒသသု ဒိသာသု၊ ကတ္ထ နု ခေါ တေ ဗုဒ္ဓကာရကဓမ္မာ ဥဒ္ဓံ အဓော တိရိယံ ဒိသာသု ဝိဒိသာသူတိ အဓိပ္ပာယော။ ယာဝတာ ဓမ္မဓာတုယာတိ ဧတ္ထ ယာဝတာတိ ပရိစ္ဆေဒဝစနံ။ ဓမ္မဓာတုယာတိ သဘာဝဓမ္မဿ၊ ပဝတ္တနီတိ ဝစနသေသော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ကိံ ဝုတ္တံ ဟောတိ? ယာဝတိကာ သဘာဝဓမ္မာနံ ကာမရူပါရူပဓမ္မာနံ ပဝတ္တိ၊ တာဝတိကံ ဝိစိနိဿာမီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

ဝိစိနန္တောတိ ဝီမံသန္တော ဥပပရိက္ခန္တော။ ပုဗ္ဗကေဟီတိ ပေါရာဏေဟိ ဗောဓိသတ္တေဟိ။ အနုစိဏ္ဏန္တိ အဇ္ဈာစိဏ္ဏံ အာသေဝိတံ။ သမာဒိယာတိ သမာဒိယနံ ကရောဟိ၊ အဇ္ဇ ပဋ္ဌာယ အယံ ပဌမံ ဒါနပါရမီ ပူရေတဗ္ဗာ မယာတိ ဧဝံ သမာဒိယာတိ အတ္ထော။ ဒါနပါရမိတံ ဂစ္ဆာတိ ဒါနပါရမိံ ဂစ္ဆ၊ ပူရယာတိ အတ္ထော။ ယဒိ ¶ ဗောဓိံ ပတ္တုမိစ္ဆသီတိ ဗောဓိမူလမုပဂန္တွာ အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ ပတ္တုံ ဣစ္ဆသိ စေ။ ယဿ ကဿစီတိ ဥဒကဿ ဝါ ခီရဿ ဝါ ယဿ ကဿစိ သမ္ပုဏ္ဏော။ သမ္ပုဏ္ဏသဒ္ဒယောဂေ သတိ သာမိဝစနံ ဣစ္ဆန္တိ ¶ သဒ္ဒဝိဒူ။ ကရဏတ္ထေ ဝါ သာမိဝစနံ၊ ယေန ကေနစီတိ အတ္ထော။ အဓော ကတောတိ ဟေဋ္ဌာမုခီကတော။ န တတ္ထ ပရိရက္ခတီတိ တသ္မိံ ဝမနေ န ပရိရက္ခတိ၊ နိဿေသံ ဥဒကံ ဝမတေဝါတိ အတ္ထော။ ဟီနမုက္ကဋ္ဌမဇ္ဈိမေတိ ဟီနမဇ္ဈိမပဏီတေ။ မ-ကာရော ပဒသန္ဓိကရော။ ကုမ္ဘော ဝိယ အဓော ကတောတိ ဟေဋ္ဌာမုခီကတော ဝိယ ကုမ္ဘော။ ယာစကေ ဥပဂတေ ဒိသွာ – ‘‘တွံ၊ သုမေဓ၊ အတ္တနော အနဝသေသေတွာ သဗ္ဗဓနပရိစ္စာဂေန ဒါနပါရမိံ၊ အင်္ဂပရိစ္စာဂေန ဥပပါရမိံ၊ ဇီဝိတပရိစ္စာဂေန ပရမတ္ထပါရမိဉ္စ ပူရေဟီ’’တိ ဧဝံ အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဩဝဒိ။

အထဿ ¶ ‘‘န ဧတ္တကေဟေဝ ဗုဒ္ဓကာရကေဟိ ဓမ္မေဟိ ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ဥတ္တရိမ္ပိ ဥပဓာရယတော ဒုတိယံ သီလပါရမိံ ဒိသွာ ဧတဒဟောသိ – ‘‘သုမေဓပဏ္ဍိတ၊ တွံ ဣတော ပဋ္ဌာယ သီလပါရမိံ ပူရေယျာသိ။ ယထာ စမရီ မိဂေါ နာမ ဇီဝိတမ္ပိ အနောလောကေတွာ အတ္တနော ဝါလမေဝ ရက္ခတိ၊ ဧဝံ တွမ္ပိ ဣတော ပဋ္ဌာယ ဇီဝိတမ္ပိ အနောလောကေတွာ သီလမေဝ ရက္ခန္တော ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿသီ’’တိ ဒုတိယံ သီလပါရမိံ ဒဠှံ ကတွာ အဓိဋ္ဌာသိ။ တေန ဝုတ္တံ –

၁၂၀။

‘‘န ဟေတေ ဧတ္တကာယေဝ၊ ဗုဒ္ဓဓမ္မာ ဘဝိဿရေ၊

အညေပိ ဝိစိနိဿာမိ၊ ယေ ဓမ္မာ ဗောဓိပါစနာ။

၁၂၁။

‘‘ဝိစိနန္တော တဒါ ဒက္ခိံ၊ ဒုတိယံ သီလပါရမိံ၊

ပုဗ္ဗကေဟိ မဟေသီဟိ၊ အာသေဝိတနိသေဝိတံ။

၁၂၂။

‘‘ဣမံ တွံ ဒုတိယံ တာဝ၊ ဒဠှံ ကတွာ သမာဒိယ၊

သီလပါရမိတံ ဂစ္ဆ၊ ယဒိ ဗောဓိံ ပတ္တုမိစ္ဆသိ။

၁၂၃။

‘‘ယထာပိ စမရီ ဝါလံ၊ ကိသ္မိဉ္စိ ပဋိလဂ္ဂိတံ၊

ဥပေတိ မရဏံ တတ္ထ၊ န ဝိကောပေတိ ဝါလဓိံ။

၁၂၄။

‘‘တထေဝ တွံ စတူသု ဘူမီသု၊ သီလာနိ ပရိပူရယ၊

ပရိရက္ခ သဗ္ဗဒါ သီလံ၊ စမရီ ဝိယ ဝါလဓိ’’န္တိ။

တတ္ထ န ဟေတေတိ န ဟိ ဧတေယေဝ။ ဗောဓိပါစနာတိ မဂ္ဂပရိပါစနာ သဗ္ဗညုတညာဏပရိပါစနာ ဝါ။ ဒုတိယံ ¶ သီလပါရမိန္တိ သီလံ နာမ သဗ္ဗေသံ ကုသလဓမ္မာနံ ပတိဋ္ဌာ၊ သီလေ ပတိဋ္ဌိတော ကုသလဓမ္မေဟိ န ပရိဟာယတိ၊ သဗ္ဗေပိ ¶ လောကိယလောကုတ္တရဂုဏေ ပဋိလဘတိ။ တသ္မာ သီလပါရမီ ပူရေတဗ္ဗာတိ ဒုတိယံ သီလပါရမိံ အဒ္ဒက္ခိန္တိ အတ္ထော။

အာသေဝိတနိသေဝိတန္တိ ဘာဝိတဉ္စေဝ ဗဟုလီကတဉ္စ။ စမရီတိ စမရီ မိဂေါ။ ကိသ္မိဉ္စီတိ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ရုက္ခလတာကဏ္ဋကာဒီသု အညတရသ္မိံ။ ပဋိလဂ္ဂိတန္တိ ပဋိဝိလဂ္ဂိတံ။ တတ္ထာတိ ယတ္ထ ဝိလဂ္ဂိတံ၊ တတ္ထေဝ ဌတွာ မရဏံ ဥပဂစ္ဆတိ။ န ဝိကောပေတီတိ န ဆိန္ဒတိ။ ဝါလဓိန္တိ ဝါလံ ဆိန္ဒိတွာ န ဂစ္ဆတိ၊ တတ္ထေဝ မရဏံ ဥပေတီတိ အတ္ထော။

စတူသု ¶ ဘူမီသု သီလာနီတိ စတူသု ဌာနေသု ဝိဘတ္တသီလာနိ၊ ပါတိမောက္ခသံဝရဣန္ဒြိယသံဝရအာဇီဝပါရိသုဒ္ဓိပစ္စယသန္နိဿိတဝသေနာတိ အတ္ထော။ ဘူမိဝသေန ပန ဒွီသုယေဝ ဘူမီသု ပရိယာပန္နံ တမ္ပိ စတုသီလမေဝါတိ။ ပရိပူရယာတိ ခဏ္ဍဆိဒ္ဒသဗလာဒိအဘာဝေန ပရိပူရယ။ သဗ္ဗဒါတိ သဗ္ဗကာလံ။ စမရီ ဝိယာတိ စမရီ မိဂေါ ဝိယ။ သေသမေတ္ထာပိ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

အထဿ ‘‘န ဧတ္တကေဟေဝ ဗုဒ္ဓကာရကေဟိ ဓမ္မေဟိ ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ဥတ္တရိမ္ပိ ဥပဓာရယတော တတိယံ နေက္ခမ္မပါရမိံ ဒိသွာ ဧတဒဟောသိ – ‘‘သုမေဓပဏ္ဍိတ၊ တွံ ဣတော ပဋ္ဌာယ နေက္ခမ္မပါရမိမ္ပိ ပူရေယျာသိ။ ယထာပိ သုစိရံ ဗန္ဓနာဂါရေ ဝသမာနော ပုရိသော န တတ္ထ သိနေဟံ ကရောတိ၊ အထ ခေါ ဥက္ကဏ္ဌိတော အဝသိတုကာမော ဟောတိ၊ ဧဝမေဝ တွမ္ပိ သဗ္ဗဘဝေ ဗန္ဓနာဂါရသဒိသေ ကတွာ ပဿ၊ သဗ္ဗဘဝေဟိ ဥက္ကဏ္ဌိတော မုစ္စိတုကာမော ဟုတွာ နေက္ခမ္မာဘိမုခေါဝ ဟောတိ၊ ဧဝံ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿသီ’’တိ တတိယံ နေက္ခမ္မပါရမိံ ဒဠှံ ကတွာ အဓိဋ္ဌာသိ။ တေန ဝုတ္တံ –

၁၂၅။

‘‘န ဟေတေ ဧတ္တကာယေဝ၊ ဗုဒ္ဓဓမ္မာ ဘဝိဿရေ၊

အညေပိ ဝိစိနိဿာမိ၊ ယေ ဓမ္မာ ဗောဓိပါစနာ။

၁၂၆။

‘‘ဝိစိနန္တော တဒါ ဒက္ခိံ၊ တတိယံ နေက္ခမ္မပါရမိံ၊

ပုဗ္ဗကေဟိ မဟေသီဟိ၊ အာသေဝိတနိသေဝိတံ။

၁၂၇။

‘‘ဣမံ တွံ တတိယံ တာဝ၊ ဒဠှံ ကတွာ သမာဒိယ၊

နေက္ခမ္မပါရမိတံ ဂစ္ဆ၊ ယဒိ ဗောဓိံ ပတ္တုမိစ္ဆသိ။

၁၂၈။

‘‘ယထာ အန္ဒုဃရေ ပုရိသော၊ စိရဝုဋ္ဌော ဒုခဋ္ဋိတော၊

န တတ္ထ ရာဂံ ဇနေတိ၊ မုတ္တိံယေဝ ဂဝေသတိ။

၁၂၉။

‘‘တထေဝ ¶ ¶ တွံ သဗ္ဗဘဝေ၊ ပဿ အန္ဒုဃရေ ဝိယ၊

နေက္ခမ္မာဘိမုခေါ ဟောတိ၊ ဘဝတော ပရိမုတ္တိယာ’’တိ။

တတ္ထ အန္ဒုဃရေတိ ဗန္ဓနာဂါရေ။ စိရဝုဋ္ဌောတိ စိရကာလံ ဝုဋ္ဌော။ ဒုခဋ္ဋိတောတိ ဒုက္ခပီဠိတော။ န ¶ တတ္ထ ရာဂံ ဇနေတီတိ တတ္ထ အန္ဒုဃရေ ရာဂံ သိနေဟံ န ဇနေတိ န ဥပ္ပာဒေတိ။ ‘‘ဣမံ အန္ဒုဃရံ မုဉ္စိတွာ နာဟံ အညတ္ထ ဂမိဿာမီ’’တိ ဧဝံ တတ္ထ ရာဂံ န ဇနေတိ၊ ကိန္တု မုတ္တိံယေဝ မောက္ခမေဝ ဂဝေသတီတိ အဓိပ္ပာယော။ နေက္ခမ္မာဘိမုခေါတိ နိက္ခမနာဘိမုခေါ ဟောတိ။ ဘဝတောတိ သဗ္ဗဘဝေဟိ။ ပရိမုတ္တိယာတိ ပရိမောစနတ္ထာယ။ နေက္ခမ္မာဘိမုခေါ ဟုတွာ၊ သမ္ဗောဓိံ ပါပုဏိဿသီ’’တိပိ ပါဌော။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

အထဿ ‘‘န ဧတ္တကေဟေဝ ဗုဒ္ဓကာရကဓမ္မေဟိ ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ဥတ္တရိမ္ပိ ဥပဓာရယတော စတုတ္ထံ ပညာပါရမိံ ဒိသွာ ဧတဒဟောသိ – ‘‘သုမေဓပဏ္ဍိတ၊ တွံ ဣတော ပဋ္ဌာယ ပညာပါရမိမ္ပိ ပူရေယျာသိ။ ဟီနမဇ္ဈိမုက္ကဋ္ဌေသု ကဉ္စိ အဝဇ္ဇေတွာ သဗ္ဗေပိ ပဏ္ဍိတေ ဥပသင်္ကမိတွာ ပဉှံ ပုစ္ဆေယျာသိ။ ယထာပိ ပိဏ္ဍစာရိကော ဘိက္ခု ဟီနာဒိဘေဒေသု ကုလေသု ကိဉ္စိ ကုလံ အဝိဝဇ္ဇေတွာ ပဋိပါဋိယာ ပိဏ္ဍာယ စရန္တော ခိပ္ပံ ယာပနမတ္တံ လဘတိ၊ ဧဝမေဝ တွမ္ပိ သဗ္ဗေ ပဏ္ဍိတေ ဥပသင်္ကမိတွာ ပုစ္ဆန္တော ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿသီ’’တိ စတုတ္ထံ ပညာပါရမိံ ဒဠှံ ကတွာ အဓိဋ္ဌာသိ။ တေန ဝုတ္တံ –

၁၃၀။

‘‘န ဟေတေ ဧတ္တကာယေဝ၊ ဗုဒ္ဓဓမ္မာ ဘဝိဿရေ၊

အညေပိ ဝိစိနိဿာမိ၊ ယေ ဓမ္မာ ဗောဓိပါစနာ။

၁၃၁။

‘‘ဝိစိနန္တော တဒါ ဒက္ခိံ၊ စတုတ္ထံ ပညာပါရမိံ၊

ပုဗ္ဗကေဟိ မဟေသီဟိ၊ အာသေဝိတနိသေဝိတံ။

၁၃၂။

‘‘ဣမံ တွံ စတုတ္ထံ တာဝ၊ ဒဠှံ ကတွာ သမာဒိယ၊

ပညာပါရမိတံ ဂစ္ဆ၊ ယဒိ ဗောဓိံ ပတ္တုမိစ္ဆသိ။

၁၃၃။

‘‘ယထာ ဟိ ဘိက္ခု ဘိက္ခန္တော၊ ဟီနမုက္ကဋ္ဌမဇ္ဈိမေ၊

ကုလာနိ န ဝိဝဇ္ဇေန္တော၊ ဧဝံ လဘတိ ယာပနံ။

၁၃၄။

‘‘တထေဝ ¶ တွံ သဗ္ဗကာလံ၊ ပရိပုစ္ဆံ ဗုဓံ ဇနံ၊

ပညာယ ပါရမိံ ဂန္တွာ၊ သမ္ဗောဓိံ ပါပုဏိဿသီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ဘိက္ခန္တောတိ ပိဏ္ဍာယ စရန္တော။ ဟီနမုက္ကဋ္ဌမဇ္ဈိမေတိ ဟီနမုက္ကဋ္ဌမဇ္ဈိမာနိ ကုလာနီတိ ¶ အတ္ထော။ လိင်္ဂဝိပရိယာသော ကတော။ န ဝိဝဇ္ဇေန္တောတိ န ပရိဟရန္တော၊ ဃရပဋိပါဋိံ မုဉ္စိတွာ စရန္တော ဝိဝဇ္ဇေတိ နာမ၊ ဧဝမကတွာတိ အတ္ထော။ ယာပနန္တိ ယာပနမတ္တံ ပါဏဓာရဏံ အာဟာရံ လဘတီတိ အတ္ထော။ ပရိပုစ္ဆန္တိ – ‘‘ကိံ၊ ဘန္တေ၊ ကုသလံ၊ ကိံ အကုသလံ၊ ကိံ သာဝဇ္ဇံ၊ ကိံ အနဝဇ္ဇ’’န္တိအာဒိနာ (ဒီ။ နိ။ ၃။၈၄၊ ၂၁၆) နယေန တတ္ထ တတ္ထ အဘိညာတေ ပဏ္ဍိတေ ဇနေ ဥပသင်္ကမိတွာ ပရိပုစ္ဆန္တောတိ အတ္ထော။ ဗုဓံ ဇနန္တိ ပဏ္ဍိတံ ဇနံ။ ‘‘ဗုဓေ ဇနေ’’တိပိ ပါဌော။ ပညာယ ပါရမိန္တိ ပညာယ ပါရံ။ ‘‘ပညာပါရမိတံ ဂန္တွာ’’တိပိ ပါဌော။ သေသမေတ္ထာပိ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

အထဿ ‘‘န ဧတ္တကေဟေဝ ဗုဒ္ဓကာရကဓမ္မေဟိ ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ဥတ္တရိမ္ပိ ဥပဓာရယတော ပဉ္စမံ ဝီရိယပါရမိံ ဒိသွာ ဧတဒဟောသိ – ‘‘သုမေဓပဏ္ဍိတ၊ တွံ ဣတော ပဋ္ဌာယ ဝီရိယပါရမိမ္ပိ ပူရေယျာသိ။ ယထာပိ သီဟော မိဂရာဇာ သဗ္ဗဣရိယာပထေသု ဒဠှဝီရိယော ဟောတိ၊ ဧဝံ တွမ္ပိ သဗ္ဗဘဝေသု သဗ္ဗဣရိယာပထေသု ဒဠှဝီရိယော အနောလီနဝီရိယော သမာနော ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿသီ’’တိ ပဉ္စမံ ဝီရိယပါရမိံ ဒဠှံ ကတွာ အဓိဋ္ဌာသိ။ တေန ဝုတ္တံ –

၁၃၅။

‘‘န ဟေတေ ဧတ္တကာယေဝ၊ ဗုဒ္ဓဓမ္မာ ဘဝိဿရေ၊

အညေပိ ဝိစိနိဿာမိ၊ ယေ ဓမ္မာ ဗောဓိပါစနာ။

၁၃၆။

‘‘ဝိစိနန္တော တဒါ ဒက္ခိံ၊ ပဉ္စမံ ဝီရိယပါရမိံ၊

ပုဗ္ဗကေဟိ မဟေသီဟိ၊ အာသေဝိတနိသေဝိတံ။

၁၃၇။

‘‘ဣမံ တွံ ပဉ္စမံ တာဝ၊ ဒဠှံ ကတွာ သမာဒိယ၊

ဝီရိယပါရမိတံ ဂစ္ဆ၊ ယဒိ ဗောဓိံ ပတ္တုမိစ္ဆသိ။

၁၃၈။

‘‘ယထာပိ သီဟော မိဂရာဇာ၊ နိသဇ္ဇဋ္ဌာနစင်္ကမေ၊

အလီနဝီရိယော ဟောတိ၊ ပဂ္ဂဟိတမနော သဒါ။

၁၃၉။

‘‘တထေဝ တွံ သဗ္ဗဘဝေ၊ ပဂ္ဂဏှ ဝီရိယံ ဒဠှံ၊

ဝီရိယပါရမိတံ ဂန္တွာ၊ သမ္ဗောဓိံ ပါပုဏိဿသီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ အလီနဝီရိယောတိ အနောလီနဝီရိယော။ သဗ္ဗဘဝေတိ ¶ ဇာတဇာတဘဝေ၊ သဗ္ဗေသု ဘဝေသူတိ အတ္ထော။ အာရဒ္ဓဝီရိယော ဟုတွာ၊ သမ္ဗောဓိံ ပါပုဏိဿသီတိပိ ပါဌော။ သေသမေတ္ထာပိ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

အထဿ ¶ ‘‘န ဧတ္တကေဟေဝ ဗုဒ္ဓကာရကဓမ္မေဟိ ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ဥတ္တရိမ္ပိ ဥပဓာရယတော ဆဋ္ဌမံ ခန္တိပါရမိံ ဒိသွာ ဧတဒဟောသိ – ‘‘သုမေဓပဏ္ဍိတ၊ တွံ ဣတော ပဋ္ဌာယ ခန္တိပါရမိံ ပရိပူရေယျာသိ၊ သမ္မာနနေပိ အဝမာနနေပိ ခမောဝ ဘဝေယျာသိ။ ယထာ ဟိ ပထဝိယံ နာမ သုစိမ္ပိ ပက္ခိပန္တိ အသုစိမ္ပိ၊ န စ တေန ပထဝီ သိနေဟံ ဝါ ပဋိဃံ ဝါ ကရောတိ၊ ခမတိ သဟတိ အဓိဝါသေတိယေဝ၊ ဧဝမေဝ တွမ္ပိ သဗ္ဗေသံ သမ္မာနနာဝမာနနေသု ခမော သမာနော ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿသီ’’တိ ဆဋ္ဌမံ ခန္တိပါရမိံ ဒဠှံ ကတွာ အဓိဋ္ဌာသိ။ တေန ဝုတ္တံ –

၁၄၀။

‘‘န ဟေတေ ဧတ္တကာယေဝ၊ ဗုဒ္ဓဓမ္မာ ဘဝိဿရေ၊

အညေပိ ဝိစိနိဿာမိ၊ ယေ ဓမ္မာ ဗောဓိပါစနာ။

၁၄၁။

‘‘ဝိစိနန္တော တဒါ ဒက္ခိံ၊ ဆဋ္ဌမံ ခန္တိပါရမိံ၊

ပုဗ္ဗကေဟိ မဟေသီဟိ၊ အာသေဝိတနိသေဝိတံ။

၁၄၂။

‘‘ဣမံ တွံ ဆဋ္ဌမံ တာဝ၊ ဒဠှံ ကတွာ သမာဒိယ၊

တတ္ထ အဒွေဇ္ဈမာနသော၊ သမ္ဗောဓိံ ပါပုဏိဿသိ။

၁၄၃။

‘‘ယထာပိ ပထဝီ နာမ၊ သုစိမ္ပိ အသုစိမ္ပိ စ၊

သဗ္ဗံ သဟတိ နိက္ခေပံ၊ န ကရောတိ ပဋိဃံ တယာ။

၁၄၄။

‘‘တထေဝ တွမ္ပိ သဗ္ဗေသံ၊ သမ္မာနာဝမာနက္ခမော၊

ခန္တိပါရမိတံ ဂန္တွာ၊ သမ္ဗောဓိံ ပါပုဏိဿသီ’’တိ။

တတ္ထ တတ္ထာတိ တဿံ ခန္တိပါရမိယံ။ အဒွေဇ္ဈမာနသောတိ ဧကံသမာနသော။ သုစိမ္ပီတိ စန္ဒနကုင်္ကုမဂန္ဓမာလာဒိသုစိမ္ပိ။ အသုစိမ္ပီတိ အဟိကုက္ကုရမနုဿကုဏပဂူထမုတ္တခေဠသိင်္ဃာဏိကာဒိအသုစိမ္ပိ။ သဟတီတိ ခမတိ၊ အဓိဝါသေတိ။ နိက္ခေပန္တိ နိက္ခိတ္တံ။ ပဋိဃန္တိ ကောဓံ။ တယာတိ တာယ ဝုတ္တိယာ၊ တာယ နိက္ခိတ္တတာယ ဝါ။ ‘‘ပဋိဃံ ဒယ’’န္တိပိ ပါဌော၊ တဿ တေန နိက္ခေပေန ပဋိဃာနုရောဓံ န ကရောတီတိ အတ္ထော။ သမ္မာနာဝမာနက္ခမောတိ သဗ္ဗေသံ ¶ သမ္မာနနာဝမာနနသဟော တွမ္ပိ ¶ ဘဝါတိ အတ္ထော။ ‘‘တထေဝ တွမ္ပိ သဗ္ဗဘဝေ၊ သမ္မာနနဝိမာနက္ခမော’’တိပိ ပဌန္တိ။ ‘‘ခန္တိယာ ပါရမိံ ဂန္တွာ’’တိပိ ပါဌော၊ တဿာ ခန္တိယာ ပါရမိပူရဏဝသေန ဂန္တွာတိ အတ္ထော။ သေသမေတ္ထာပိ ဥတ္တာနမေဝါတိ။ ဣတော ပရံ ဧတ္တကမ္ပိ အဝတွာ ယတ္ထ ယတ္ထ ဝိသေသော အတ္ထိ၊ တံ တမေဝ ဝတွာ ပါဌန္တရံ ဒဿေတွာ ဂမိဿာမာတိ။

အထဿ ¶ ‘‘န ဧတ္တကေဟေဝ ဗုဒ္ဓကာရကဓမ္မေဟိ ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ဥတ္တရိမ္ပိ ဥပဓာရယတော သတ္တမံ သစ္စပါရမိံ ဒိသွာ ဧတဒဟောသိ – ‘‘သုမေဓပဏ္ဍိတ၊ တွံ ဣတော ပဋ္ဌာယ သစ္စပါရမိမ္ပိ ပူရေယျာသိ၊ အသနိယာ မတ္ထကေ ပတမာနာယပိ ဓနာဒီနံ အတ္ထာယ ဆန္ဒာဒီနံ ဝသေန သမ္ပဇာနမုသာဝါဒံ နာမ မာ ဘာသိ။ ယထာပိ ဩသဓီတာရကာ နာမ သဗ္ဗဥတူသု အတ္တနော ဂမနဝီထိံ ဝိဇဟိတွာ အညာယ ဝီထိယာ န ဂစ္ဆတိ၊ သကဝီထိယာဝ ဂစ္ဆတိ၊ ဧဝမေဝ တွမ္ပိ သစ္စံ ပဟာယ မုသာဝါဒံ နာမ အဝဒန္တောယေဝ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿသီ’’တိ သတ္တမံ သစ္စပါရမိံ ဒဠှံ ကတွာ အဓိဋ္ဌာသိ။ တေန ဝုတ္တံ –

၁၄၅။

‘‘န ဟေတေ ဧတ္တကာယေဝ၊ ဗုဒ္ဓဓမ္မာ ဘဝိဿရေ၊

အညေပိ ဝိစိနိဿာမိ၊ ယေ ဓမ္မာ ဗောဓိပါစနာ။

၁၄၆။

‘‘ဝိစိနန္တော တဒါ ဒက္ခိံ၊ သတ္တမံ သစ္စပါရမိံ၊

ပုဗ္ဗကေဟိ မဟေသီဟိ၊ အာသေဝိတနိသေဝိတံ။

၁၄၇။

‘‘ဣမံ တွံ သတ္တမံ တာဝ၊ ဒဠှံ ကတွာ သမာဒိယ၊

တတ္ထ အဒွေဇ္ဈဝစနော၊ သမ္ဗောဓိံ ပါပုဏိဿသိ။

၁၄၈။

‘‘ယထာပိ ဩသဓီ နာမ၊ တုလာဘူတာ သဒေဝကေ၊

သမယေ ဥတုဝဿေ ဝါ၊ န ဝေါက္ကမတိ ဝီထိတော။

၁၄၉။

‘‘တထေဝ တွမ္ပိ သစ္စေသု၊ မာ ဝေါက္ကမ ဟိ ဝီထိတော၊

သစ္စပါရမိတံ ဂန္တွာ၊ သမ္ဗောဓိံ ပါပုဏိဿသီ’’တိ။

တတ္ထ တတ္ထာတိ သစ္စပါရမိယံ။ အဒွေဇ္ဈဝစနောတိ အဝိတထဝစနော။ ဩသဓီ နာမာတိ ဩသဓီတာရကာ၊ ဩသဓဂဟဏေ ဩသဓီတာရကံ ဥဒိတံ ဒိသွာ ဩသဓံ ဂဏှန္တိ။ တသ္မာ ‘‘ဩသဓီတာရကာ’’တိ ဝုစ္စတိ။ တုလာဘူတာတိ ပမာဏဘူတာ။ သဒေဝကေတိ သဒေဝကဿ လောကဿ။ သမယေတိ ¶ ဝဿသမယေ။ ဥတုဝဿေတိ ဟေမန္တဂိမှေသု။ ‘‘သမယေ ဥတုဝဋ္ဋေ’’တိပိ ပါဌော။ တဿ သမယေတိ ဂိမှေ။ ဥတုဝဋ္ဋေတိ ဟေမန္တေ စ ဝဿာနေ စာတိ အတ္ထော။ န ¶ ဝေါက္ကမတိ ဝီထိတောတိ တံ တံ ဥတုမှိ အတ္တနော ဂမနဝီထိတော န ဝေါက္ကမတိ န ဝိဂစ္ဆတိ၊ ဆ မာသေ ပစ္ဆိမံ ဒိသံ ဂစ္ဆတိ၊ ဆ မာသေ ပုဗ္ဗံ ဒိသံ ဂစ္ဆတီတိ။ အထ ဝါ ဩသဓီ နာမာတိ သိင်္ဂိဝေရပိပ္ဖလိမရိစာဒိကံ ဩသဓံ။ န ဝေါက္ကမတီတိ ယံ ယံ ဖလဒါနသမတ္ထံ ဩသဓံ၊ တံ တံ ဖလဒါနံ ဩက္ကမ္မ အတ္တနော ¶ ဖလံ အဒတွာ န နိဝတ္တတိ။ ဝီထိတောတိ ဂမနဝီထိတော၊ ပိတ္တဟရော ပိတ္တံ ဟရတေဝ၊ ဝါတဟရော ဝါတံ ဟရတေဝ၊ သေမှဟရော သေမှံ ဟရတေဝါတိ အတ္ထော။ သေသမေတ္ထာပိ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

အထဿ ‘‘န ဧတ္တကေဟေဝ ဗုဒ္ဓကာရကဓမ္မေဟိ ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ဥတ္တရိမ္ပိ ဥပဓာရယတော အဋ္ဌမံ အဓိဋ္ဌာနပါရမိံ ဒိသွာ ဧတဒဟောသိ – ‘‘သုမေဓပဏ္ဍိတ၊ တွံ ဣတော ပဋ္ဌာယ အဓိဋ္ဌာနပါရမိမ္ပိ ပူရေယျာသိ၊ ယံ အဓိဋ္ဌာသိ၊ တသ္မိံ အဓိဋ္ဌာနေ နိစ္စလော ဘဝေယျာသိ၊ ယထာ ပဗ္ဗတော နာမ သဗ္ဗဒိသာသု ဝါတေ ပဟရန္တေပိ န ကမ္ပတိ န စလတိ၊ အတ္တနော ဌာနေယေဝ တိဋ္ဌတိ၊ ဧဝမေဝ တွမ္ပိ အတ္တနော အဓိဋ္ဌာနေ နိစ္စလော ဟောန္တောဝ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿသီ’’တိ အဋ္ဌမံ အဓိဋ္ဌာနပါရမိံ ဒဠှံ ကတွာ အဓိဋ္ဌာသီတိ။ တေန ဝုတ္တံ –

၁၅၀။

‘‘န ဟေတေ ဧတ္တကာယေဝ၊ ဗုဒ္ဓဓမ္မာ ဘဝိဿရေ၊

အညေပိ ဝိစိနိဿာမိ၊ ယေ ဓမ္မာ ဗောဓိပါစနာ။

၁၅၁။

‘‘ဝိစိနန္တော တဒါ ဒက္ခိံ၊ အဋ္ဌမံ အဓိဋ္ဌာနပါရမိံ၊

ပုဗ္ဗကေဟိ မဟေသီဟိ၊ အာသေဝိတနိသေဝိတံ။

၁၅၂။

‘‘ဣမံ တွံ အဋ္ဌမံ တာဝ၊ ဒဠှံ ကတွာ သမာဒိယ၊

တတ္ထ တွံ အစလော ဟုတွာ၊ သမ္ဗောဓိံ ပါပုဏိဿသိ။

၁၅၃။

‘‘ယထာပိ ပဗ္ဗတော သေလော၊ အစလော သုပ္ပတိဋ္ဌိတော၊

န ကမ္ပတိ ဘုသဝါတေဟိ၊ သကဋ္ဌာနေဝ တိဋ္ဌတိ။

၁၅၄။

‘‘တတ္ထေဝ တွမ္ပိ အဓိဋ္ဌာနေ၊ သဗ္ဗဒါ အစလော ဘဝ၊

အဓိဋ္ဌာနပါရမိတံ ဂန္တွာ၊ သမ္ဗောဓိံ ပါပုဏိဿသီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ သေလောတိ သိလာမယော။ အစလောတိ နိစ္စလော သုပ္ပတိဋ္ဌိတောတိ အစလတ္တာဝ သုဋ္ဌု ပတိဋ္ဌိတော။ ‘‘ယထာပိ ပဗ္ဗတော အစလော၊ နိခါတော သုပ္ပတိဋ္ဌိတော’’တိပိ ပါဌော။ ဘုသဝါတေဟီတိ ဗလဝဝါတေဟိ။ သကဋ္ဌာနေဝါတိ အတ္တနော ဌာနေယေဝ၊ ယထာဌိတဋ္ဌာနေယေဝါတိ အတ္ထော။ သေသမေတ္ထာပိ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

အထဿ ‘‘န ဧတ္တကေဟေဝ ဗုဒ္ဓကာရကဓမ္မေဟိ ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ဥတ္တရိမ္ပိ ဥပဓာရယတော နဝမံ မေတ္တာပါရမိံ ဒိသွာ ဧတဒဟောသိ ¶ – ‘‘သုမေဓပဏ္ဍိတ၊ တွံ ဣတော ပဋ္ဌာယ မေတ္တာပါရမိံ ပူရေယျာသိ၊ ဟိတေသုပိ အဟိတေသုပိ ဧကစိတ္တောဝ ¶ ဘဝေယျာသိ။ ယထာပိ ဥဒကံ နာမ ပါပဇနဿပိ ကလျာဏဇနဿပိ သီတဘာဝံ ဧကသဒိသံ ကတွာ ဖရတိ၊ ဧဝမေဝ တွမ္ပိ သဗ္ဗသတ္တေသု မေတ္တစိတ္တေန ဧကစိတ္တောဝ ဟုတွာ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿသီ’’တိ နဝမံ မေတ္တာပါရမိံ ဒဠှံ ကတွာ အဓိဋ္ဌာသီတိ။ တေန ဝုတ္တံ –

၁၅၅။

‘‘န ဟေတေ ဧတ္တကာယေဝ၊ ဗုဒ္ဓဓမ္မာ ဘဝိဿရေ၊

အညေပိ ဝိစိနိဿာမိ၊ ယေ ဓမ္မာ ဗောဓိပါစနာ။

၁၅၆။

‘‘ဝိစိနန္တော တဒါ ဒက္ခိံ၊ နဝမံ မေတ္တာပါရမိံ၊

ပုဗ္ဗကေဟိ မဟေသီဟိ၊ အာသေဝိတနိသေဝိတံ။

၁၅၇။

‘‘ဣမံ တွံ နဝမံ တာဝ၊ ဒဠှံ ကတွာ သမာဒိယ၊

မေတ္တာယ အသမော ဟောတိ၊ ယဒိ ဗောဓိံ ပတ္တုမိစ္ဆသိ။

၁၅၈။

‘‘ယထာပိ ဥဒကံ နာမ၊ ကလျာဏေ ပါပကေ ဇနေ၊

သမံ ဖရတိ သီတေန၊ ပဝါဟေတိ ရဇောမလံ။

၁၅၉။

‘‘တထေဝ တွံ ဟိတာဟိတေ၊ သမံ မေတ္တာယ ဘာဝယ၊

မေတ္တာပါရမိတံ ဂန္တွာ၊ သမ္ဗောဓိံ ပါပုဏိဿသီ’’တိ။

တတ္ထ အသမော ဟောဟီတိ မေတ္တာဘာဝနာယ အသဒိသော ဟောဟိ။ တတ္ထ ‘‘တွံ သမသမော ဟောဟီ’’တိပိ ပါဌော၊ သော ဥတ္တာနတ္ထောဝ။ သမန္တိ တုလျံ။ ဖရတီတိ ဖုသတိ။ ပဝါဟေတီတိ ဝိသောဓေတိ။ ရဇောတိ အာဂန္တုကရဇံ။ မလန္တိ သရီရေ ဥဋ္ဌိတံ သေဒမလာဒိံ။ ‘‘ရဇမလ’’န္တိပိ ပါဌော၊ သောယေဝတ္ထော။ ဟိတာဟိတေတိ ¶ ဟိတေ စ အဟိတေ စ၊ မိတ္တေ စ အမိတ္တေ စာတိ အတ္ထော။ မေတ္တာယ ဘာဝယာတိ မေတ္တံ ဘာဝယ ဝဍ္ဎေဟိ။ သေသမေတ္ထာပိ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

အထဿ ‘‘န ဧတ္တကေဟေဝ ဗုဒ္ဓကာရကဓမ္မေဟိ ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ဥတ္တရိမ္ပိ ဥပဓာရယတော ဒသမံ ဥပေက္ခာပါရမိံ ဒိသွာ ဧတဒဟောသိ – ‘‘သုမေဓပဏ္ဍိတ၊ တွံ ဣတော ပဋ္ဌာယ ဥပေက္ခာပါရမိံ ပရိပူရေယျာသိ၊ သုခေပိ ဒုက္ခေပိ မဇ္ဈတ္တောဝ ဘဝေယျာသိ။ ယထာပိ ပထဝီ နာမ သုစိမ္ပိ အသုစိမ္ပိ စ ပက္ခိပမာနေ မဇ္ဈတ္တာဝ ဟောတိ၊ ဧဝမေဝ တွမ္ပိ သုခဒုက္ခေသု မဇ္ဈတ္တောဝ ဟောန္တော ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿသီ’’တိ ¶ ဒသမံ ဥပေက္ခာပါရမိံ ဒဠှံ ကတွာ အဓိဋ္ဌာသိ။ တေန ဝုတ္တံ –

၁၆၀။

‘‘န ¶ ဟေတေ ဧတ္တကာယေဝ၊ ဗုဒ္ဓဓမ္မာ ဘဝိဿရေ၊

အညေပိ ဝိစိနိဿာမိ၊ ယေ ဓမ္မာ ဗောဓိပါစနာ။

၁၆၁။

‘‘ဝိစိနန္တော တဒါ ဒက္ခိံ၊ ဒသမံ ဥပေက္ခာပါရမိံ၊

ပုဗ္ဗကေဟိ မဟေသီဟိ၊ အာသေဝိတနိသေဝိတံ။

၁၆၂။

‘‘ဣမံ တွံ ဒသမံ တာဝ၊ ဒဠှံ ကတွာ သမာဒိယ၊

တုလာဘူတော ဒဠှော ဟုတွာ၊ သမ္ဗောဓိံ ပါပုဏိဿသိ။

၁၆၃။

‘‘ယထာပိ ပထဝီ နာမ၊ နိက္ခိတ္တံ အသုစိံ သုစိံ၊

ဥပေက္ခတိ ဥဘောပေတေ၊ ကောပါနုနယဝဇ္ဇိတာ။

၁၆၄။

‘‘တထေဝ တွံ သုခဒုက္ခေ၊ တုလာဘူတော သဒါ ဘဝ၊

ဥပေက္ခာပါရမိတံ ဂန္တွာ၊ သမ္ဗောဓိံ ပါပုဏိဿသီ’’တိ။

တတ္ထ တုလာဘူတောတိ မဇ္ဈတ္တဘာဝေ ဌိတော ယထာ တုလာယ ဒဏ္ဍော သမံ တုလိတော သမံ တိဋ္ဌတိ၊ န နမတိ န ဥန္နမတိ၊ ဧဝမေဝ တွမ္ပိ သုခဒုက္ခေသု တုလာသဒိသော ဟုတွာ သမ္ဗောဓိံ ပါပုဏိဿသိ။ ကောပါနုနယဝဇ္ဇိတာတိ ပဋိဃာနုရောဓဝဇ္ဇိတာ။ ‘‘ဒယာကောပဝိဝဇ္ဇိတာ’’တိပိ ပါဌော၊ သောယေဝတ္ထော။ သေသံ ခန္တိပါရမိယံ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

တတော သုမေဓပဏ္ဍိတော ဣမေ ဒသ ပါရမိဓမ္မေ ဝိစိနိတွာ တတော ပရံ စိန္တေသိ – ‘‘ဣမသ္မိံ ¶ လောကေ ဗောဓိသတ္တေဟိ ပရိပူရေတဗ္ဗာ ဗောဓိပါစနာ ဗုဒ္ဓတ္တကရာ ဓမ္မာ ဧတ္တကာယေဝ၊ န ဣတော ဘိယျော၊ ဣမာ ပန ပါရမိယော ဥဒ္ဓံ အာကာသေပိ နတ္ထိ၊ န ဟေဋ္ဌာ ပထဝိယမ္ပိ၊ န ပုရတ္ထိမာဒီသု ဒိသာသုပိ အတ္ထိ၊ မယှံယေဝ ပန ဟဒယမံသန္တရေယေဝ ပတိဋ္ဌိတာ’’တိ။ ဧဝံ တာသံ အတ္တနော ဟဒယေ ပတိဋ္ဌိတဘာဝံ ဒိသွာ သဗ္ဗာပိ တာ ဒဠှံ ကတွာ အဓိဋ္ဌာယ ပုနပ္ပုနံ သမ္မသန္တော အနုလောမပဋိလောမံ သမ္မသိ၊ ပရိယန္တေ ဂဟေတွာ အာဒိမှိ ပါပေသိ၊ အာဒိမှိ ဂဟေတွာ ပရိယန္တေ ဌပေသိ၊ မဇ္ဈေ ဂဟေတွာ ဥဘတော ဩသာပေသိ၊ ဥဘတော ကောဋီသု ဂဟေတွာ မဇ္ဈေ ဩသာပေသိ။ ဗာဟိရဘဏ္ဍပရိစ္စာဂေါ ပါရမိယော နာမ၊ အင်္ဂပရိစ္စာဂေါ ဥပပါရမိယော နာမ၊ ဇီဝိတပရိစ္စာဂေါ ပရမတ္ထပါရမိယော နာမာတိ ဒသ ပါရမိယော ဒသ ဥပပါရမိယော ဒသ ပရမတ္ထပါရမိယောတိ သမတ္တိံသ ပါရမိယော ယမကတေလံ ဝိနိဝဋ္ဋေန္တော ဝိယ သမ္မသိ။ တဿ ဒသ ပါရမိယော သမ္မသန္တဿ ဓမ္မတေဇေန ¶ စတုနဟုတာဓိကဒွိယောဇနသတသဟဿဗဟလာ ဝိပုလာ အယံ မဟာပထဝီ ဟတ္ထိနာ အက္ကန္တနဠကလာပေါ ဝိယ ဥပ္ပီဠိယမာနံ ဥစ္ဆုယန္တံ ဝိယ စ မဟာဝိရဝံ ဝိရဝမာနာ သင်္ကမ္ပိ သမ္ပကမ္ပိ သမ္ပဝေဓိ။ ကုလာလစက္ကံ ¶ ဝိယ တေလယန္တစက္ကံ ဝိယ စ ပရိဗ္ဘမိ။ တေန ဝုတ္တံ –

၁၆၅။

‘‘ဧတ္တကာယေဝ တေ လောကေ၊ ယေ ဓမ္မာ ဗောဓိပါစနာ၊

တတုဒ္ဓံ နတ္ထိ အညတြ၊ ဒဠှံ တတ္ထ ပတိဋ္ဌဟ။

၁၆၆။

‘‘ဣမေ ဓမ္မေ သမ္မသတော၊ သဘာဝသရသလက္ခဏေ၊

ဓမ္မတေဇေန ဝသုဓာ၊ ဒသသဟဿီ ပကမ္ပထ။

၁၆၇။

‘‘စလတီ ရဝတီ ပထဝီ၊ ဥစ္ဆုယန္တံဝ ပီဠိတံ၊

တေလယန္တေ ယထာ စက္ကံ၊ ဧဝံ ကမ္ပတိ မေဒနီ’’တိ။

တတ္ထ ဧတ္တကာယေဝါတိ နိဒ္ဒိဋ္ဌာနံ ဒသန္နံ ပါရမိတာနံ အနူနာဓိကဘာဝဿ ဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ တတုဒ္ဓန္တိ တတော ဒသပါရမီဟိ ဥဒ္ဓံ နတ္ထိ။ အညတြာတိ အညံ၊ လက္ခဏံ သဒ္ဒသတ္ထတော ဂဟေတဗ္ဗံ။ တတော ဒသပါရမိတော အညော ဗုဒ္ဓကာရကဓမ္မော နတ္ထီတိ အတ္ထော။ တတ္ထာတိ တာသု ဒသသု ပါရမီသု။ ပတိဋ္ဌဟာတိ ပတိဋ္ဌ၊ ပရိပူရေန္တော တိဋ္ဌာတိ အတ္ထော။

ဣမေ ဓမ္မေတိ ပါရမိဓမ္မေ။ သမ္မသတောတိ ဥပပရိက္ခန္တဿ၊ အနာဒရတ္ထေ သာမိဝစနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ သဘာဝသရသလက္ခဏေတိ သဘာဝသင်္ခါတေန သရသလက္ခဏေန သမ္မသန္တဿာတိ အတ္ထော။ ဓမ္မတေဇေနာတိ ပါရမိပဝိစယဉာဏတေဇေန။ ဝသုဓာတိ ဝသူတိ ရတနံ ဝုစ္စတိ၊ တံ ဓာရေတိ ဓီယတိ ဝါ ဧတ္ထာတိ ဝသုဓာ ¶ ။ ကာ သာ? မေဒနီ။ ပကမ္ပထာတိ ပကမ္ပိတ္ထ။ သုမေဓပဏ္ဍိတေ ပန ပါရမိယော ဝိစိနန္တေ တဿ ဉာဏတေဇေန ဒသသဟဿီ ပကမ္ပိတ္ထာတိ အတ္ထော။

စလတီတိ ဆပ္ပကာရာ ကမ္ပိ။ ရဝတီတိ နဒတိ ဝိကူဇတိ။ ဥစ္ဆုယန္တံဝ ပီဠိတန္တိ နိပ္ပီဠိတံ ဥစ္ဆုယန္တံ ဝိယ။ ‘‘ဂုဠယန္တံဝ ပီဠိတ’’န္တိပိ ပါဌော၊ သောယေဝတ္ထော။ တေလယန္တေတိ တေလပီဠနယန္တေ။ ယထာ စက္ကန္တိ စက္ကိကာနံ မဟာစက္ကယန္တံ ဝိယ။ ဧဝန္တိ ယထာ တေလပီဠနစက္ကယန္တံ ပရိဗ္ဘမတိ ကမ္ပတိ၊ ဧဝံ အယံ မေဒနီ ကမ္ပတီတိ အတ္ထော။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ဧဝံ ¶ မဟာပထဝိယာ ကမ္ပမာနာယ ရမ္မနဂရဝါသိနော မနုဿာ ဘဂဝန္တံ ¶ ပရိဝိသယမာနာ သဏ္ဌာတုံ အသက္ကောန္တာ ယုဂန္ဓရဝါတဗ္ဘာဟတာ မဟာသာလာ ဝိယ မုစ္ဆိတာ ပပတိံသု။ ဃဋာဒီနိ ကုလာလဘဏ္ဍာနိ ပဝဋ္ဋေန္တာနိ အညမညံ ပဟရန္တာနိ စုဏ္ဏဝိစုဏ္ဏာနိ အဟေသုံ။ မဟာဇနော ဘီတတသိတော သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ – ‘‘ကိံ နု ခေါ ဘဂဝါ ‘နာဂါဝဋ္ဋော အယံ၊ ဘူတယက္ခဒေဝတာသု အညတရာဝဋ္ဋော ဝါ’တိ န ဟိ မယံ ဧတံ ဇာနာမ။ အပိ စ ခေါ သဗ္ဗောပိ အယံ မဟာဇနော ဘယေန ဥပဒ္ဒုတော၊ ကိံ နု ခေါ ဣမဿ လောကဿ ပါပကံ ဘဝိဿတိ၊ ဥဒါဟု ကလျာဏံ၊ ကထေထ နော ဧတံ ကာရဏ’’န္တိ ပုစ္ဆိံသု။

အထ သတ္ထာ တေသံ ကထံ သုတွာ – ‘‘တုမှေ မာ ဘာယိတ္ထ၊ မာ ခေါ စိန္တယိတ္ထ၊ နတ္ထိ ဝေါ ဣတောနိဒါနံ ဘယံ၊ ယော သော မယာ အဇ္ဇ သုမေဓပဏ္ဍိတော ‘အနာဂတေ ဂေါတမော နာမ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿတီ’တိ ဗျာကတော၊ သော ဣဒါနိ ပါရမိယော သမ္မသတိ၊ တဿ သမ္မသန္တဿ ဓမ္မတေဇေန သကလဒသသဟဿီ လောကဓာတု ဧကပ္ပဟာရေန ကမ္ပတိ စေဝ ဝိရဝတိ စာ’’တိ အာဟ။ တေန ဝုတ္တံ –

၁၆၈။

‘‘ယာဝတာ ပရိသာ အာသိ၊ ဗုဒ္ဓဿ ပရိဝေသနေ၊

ပဝေဓမာနာ သာ တတ္ထ၊ မုစ္ဆိတာ သေတိ ဘူမိယံ။

၁၆၉။

‘‘ဃဋာနေကသဟဿာနိ၊ ကုမ္ဘီနဉ္စ သတာ ဗဟူ၊

သဉ္စုဏ္ဏမထိတာ တတ္ထ၊ အညမညံ ပဃဋ္ဋိတာ။

၁၇၀။

‘‘ဥဗ္ဗိဂ္ဂါ တသိတာ ဘီတာ၊ ဘန္တာ ဗျထိတမာနသာ၊

မဟာဇနာ သမာဂမ္မ၊ ဒီပင်္ကရမုပါဂမုံ။

၁၇၁။

‘‘ကိံ ¶ ဘဝိဿတိ လောကဿ၊ ကလျာဏမထ ပါပကံ၊

သဗ္ဗော ဥပဒ္ဒုတော လောကော၊ တံ ဝိနောဒေဟိ စက္ခုမ။

၁၇၂။

‘‘တေသံ တဒါ သညာပေသိ၊ ဒီပင်္ကရော မဟာမုနိ၊

ဝိဿတ္ထာ ဟောထ မာ ဘာထ၊ ဣမသ္မိံ ပထဝိကမ္ပနေ။

၁၇၃။

‘‘ယမဟံ အဇ္ဇ ဗျာကာသိံ၊ ဗုဒ္ဓါ လောကေ ဘဝိဿတိ၊

ဧသော သမ္မသတီ ဓမ္မံ၊ ပုဗ္ဗကံ ဇိနသေဝိတံ။

၁၇၄။

‘‘တဿ ¶ သမ္မသတော ဓမ္မံ၊ ဗုဒ္ဓဘူမိံ အသေသတော၊

တေနာယံ ကမ္ပိတာ ပထဝီ၊ ဒသသဟဿီ သဒေဝကေ’’တိ။

တတ္ထ ယာဝတာတိ ယာဝတိကာ။ အာသီတိ ¶ အဟောသိ။ ‘‘ယာ တဒါ ပရိသာ အာသီ’’တိပိ ပါဌော၊ တဿ ယာ တတ္ထ ပရိသာ ဌိတာ အာသီတိ အတ္ထော။ ပဝေဓမာနာတိ ကမ္ပမာနာ။ သာတိ သာ ပရိသာ။ တတ္ထာတိ တသ္မိံ ပရိဝေသနဋ္ဌာနေ။ သေတီတိ သယိတ္ထ။

ဃဋာတိ ဃဋာနံ၊ သာမိအတ္ထေ ပစ္စတ္တဝစနံ၊ ဃဋာနံ နေကသဟဿာနီတိ အတ္ထော။ သဉ္စုဏ္ဏမထိတာတိ စုဏ္ဏာ စေဝ မထိတာ စ၊ မထိတသဉ္စုဏ္ဏာတိ အတ္ထော။ အညမညံ ပဃဋ္ဋိတာတိ အညမညံ ပဟဋာ။ ဥဗ္ဗိဂ္ဂါတိ ဥတြာသဟဒယာ။ တသိတာတိ သဉ္ဇာတတာသာ။ ဘီတာတိ ဘယဘီတာ။ ဘန္တာတိ ဖန္ဒနမာနသာ၊ ဝိဗ္ဘန္တစိတ္တာတိ အတ္ထော။ သဗ္ဗာနိ ပနေတာနိ အညမညဝေဝစနာနိ။ သမာဂမ္မာတိ သမာဂန္တွာ။ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။

ဥပဒ္ဒုတောတိ ဥပဟတော။ တံ ဝိနောဒေဟီတိ တံ ဥပဒ္ဒုတဘယံ ဝိနောဒေဟိ၊ ဝိနာသယာတိ အတ္ထော။ စက္ခုမာတိ ပဉ္စဟိ စက္ခူဟိ စက္ခုမ။ တေသံ တဒါတိ တေ ဇနေ တဒါ၊ ဥပယောဂတ္ထေ သာမိဝစနံ။ သညာပေသီတိ ဉာပေသိ ဗောဓေသိ။ ဝိသတ္ထာတိ ဝိဿတ္ထစိတ္တာ။ မာ ဘာထာတိ မာ ဘာယထ။ ယမဟန္တိ ယံ အဟံ သုမေဓပဏ္ဍိတံ။ ဓမ္မန္တိ ပါရမိဓမ္မံ။ ပုဗ္ဗကန္တိ ပေါရာဏံ။ ဇိနသေဝိတန္တိ ဇိနေဟိ ဗောဓိသတ္တကာလေ သေဝိတန္တိ အတ္ထော။ ဗုဒ္ဓဘူမိန္တိ ပါရမိဓမ္မံ။ တေနာတိ တေန သမ္မသနကာရဏေန။ ကမ္ပိတာတိ စလိတာ။ သဒေဝကေတိ သဒေဝကေ လောကေ။

တတော မဟာဇနော တထာဂတဿ ဝစနံ သုတွာ ဟဋ္ဌတုဋ္ဌော မာလာဂန္ဓဝိလေပနာဒီနိ အာဒါယ ရမ္မနဂရတော ¶ နိက္ခမိတွာ ဗောဓိသတ္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ မာလာဂန္ဓာဒီဟိ ပူဇေတွာ ဝန္ဒိတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ရမ္မနဂရမေဝ ပါဝိသိ။ အထ ခေါ ဗောဓိသတ္တော ဒသ ပါရမိယော သမ္မသိတွာ ဝီရိယံ ဒဠှံ ကတွာ အဓိဋ္ဌာယ နိသိန္နာသနာ ဝုဋ္ဌာသိ။ တေန ဝုတ္တံ –

၁၇၅။

‘‘ဗုဒ္ဓဿ ¶ ဝစနံ သုတွာ၊ မနော နိဗ္ဗာယိ တာဝဒေ၊

သဗ္ဗေ မံ ဥပသင်္ကမ္မ၊ ပုနာပိ မံ အဘိဝန္ဒိသုံ။

၁၇၆။

‘‘သမာဒိယိတွာ ¶ ဗုဒ္ဓဂုဏံ၊ ဒဠှံ ကတွာန မာနသံ၊

ဒီပင်္ကရံ နမဿိတွာ၊ အာသနာ ဝုဋ္ဌဟိံ တဒါ’’တိ။

တတ္ထ မနော နိဗ္ဗာယီတိ မဟာဇနဿ ပထဝိကမ္ပနေ ဥဗ္ဗိဂ္ဂဟဒယဿ တတ္ထ ကာရဏံ သုတွာ မနော နိဗ္ဗာယိ၊ သန္တိံ အဂမာသီတိ အတ္ထော။ ‘‘ဇနော နိဗ္ဗာယီ’’တိပိ ပါဌော၊ သော ဥတ္တာနောယေဝ။ သမာဒိယိတွာတိ သမ္မာ အာဒိယိတွာ၊ သမာဒါယာတိ အတ္ထော။ ဗုဒ္ဓဂုဏန္တိ ပါရမိယော။ သေသံ ဥတ္တာနမေဝ။

အထ ခေါ ဗောဓိသတ္တံ ဒယိတသဗ္ဗသတ္တံ အာသနာ ဝုဋ္ဌဟန္တံ သကလဒသသဟဿစက္ကဝါဠဒေဝတာ သန္နိပတိတွာ ဒိဗ္ဗေဟိ မာလာဂန္ဓာဒီဟိ ပူဇေတွာ – ‘‘အယျ သုမေဓတာပသ၊ တယာ အဇ္ဇ ဒီပင်္ကရဒသဗလဿ ပါဒမူလေ မဟတိ ပတ္ထနာ ပတ္ထိတာ၊ သာ တေ အနန္တရာယေန သမိဇ္ဈတု၊ မာ တေ တတ္ထ ဘယံ ဝါ ဆမ္ဘိတတ္တံ ဝါ အဟောသိ။ သရီရေ တေ အပ္ပမတ္တကောပိ ရောဂေါ မာ ဥပ္ပဇ္ဇတု၊ ခိပ္ပံ ပါရမိယော ပူရေတွာ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ ပဋိဝိဇ္ဈ။ ယထာ ပုပ္ဖူပဂဖလူပဂါ ရုက္ခာ သမယေ ပုပ္ဖန္တိ စေဝ ဖလန္တိ စ၊ တထေဝ တွမ္ပိ တံ သမယံ အနတိက္ကမိတွာ ခိပ္ပံ သမ္ဗောဓိံ ဖုသဿူ’’တိအာဒီနိ ထုတိမင်္ဂလာနိ ပယိရုဒါဟံသု၊ ဧဝံ ပယိရုဒါဟိတွာ ဗောဓိသတ္တံ အဘိဝါဒေတွာ အတ္တနော အတ္တနော ဒေဝဋ္ဌာနမေဝ အဂမံသု။ ဗောဓိသတ္တောပိ ဒေဝတာဟိ အဘိတ္ထုတော – ‘‘အဟံ ဒသ ပါရမိယော ပူရေတွာ ကပ္ပသတသဟဿာဓိကာနံ စတုန္နံ အသင်္ချေယျာနံ မတ္ထကေ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿာမီ’’တိ ဝီရိယံ ဒဠှံ ကတွာ အဓိဋ္ဌာယ အာကာသမဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာ ဣသိဂဏဝန္တံ ဟိမဝန္တံ အဂမာသိ။ တေန ဝုတ္တံ –

၁၇၇။

‘‘ဒိဗ္ဗံ မာနုသကံ ပုပ္ဖံ၊ ဒေဝါ မာနုသကာ ဥဘော၊

သမောကိရန္တိ ပုပ္ဖေဟိ၊ ဝုဋ္ဌဟန္တဿ အာသနာ။

၁၇၈။

‘‘ဝေဒယန္တိ ¶ စ တေ သောတ္ထိံ၊ ဒေဝါ မာနုသကာ ဥဘော၊

မဟန္တံ ပတ္ထိတံ တုယှံ၊ တံ လဘဿု ယထိစ္ဆိတံ။

၁၇၉။

‘‘သဗ္ဗီတိယော ဝိဝဇ္ဇန္တု၊ သောကော ရောဂေါ ဝိနဿတု၊

မာ တေ ဘဝန္တွန္တရာယာ၊ ဖုသ ခိပ္ပံ ဗောဓိမုတ္တမံ။

၁၈၀။

‘‘ယထာပိ သမယေ ပတ္တေ၊ ပုပ္ဖန္တိ ပုပ္ဖိနော ဒုမာ၊

တထေဝ တွံ မဟာဝီရ၊ ဗုဒ္ဓဉာဏေဟိ ပုပ္ဖသု။

၁၈၁။

‘‘ယထာ ¶ ¶ ယေ ကေစိ သမ္ဗုဒ္ဓါ၊ ပူရယုံ ဒသပါရမီ၊

တထေဝ တွံ မဟာဝီရ၊ ပူရယ ဒသပါရမီ။

၁၈၂။

‘‘ယထာ ယေ ကေစိ သမ္ဗုဒ္ဓါ၊ ဗောဓိမဏ္ဍမှိ ဗုဇ္ဈရေ၊

တထေဝ တွံ မဟာဝီရ၊ ဗုဇ္ဈဿု ဇိနဗောဓိယံ။

၁၈၃။

‘‘ယထာ ယေ ကေစိ သမ္ဗုဒ္ဓါ၊ ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တယုံ၊

တထေဝ တွံ မဟာဝီရ၊ ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တယ။

၁၈၄။

‘‘ပုဏ္ဏမာယေ ယထာ စန္ဒော၊ ပရိသုဒ္ဓါ ဝိရောစတိ၊

တထေဝ တွံ ပုဏ္ဏမနော၊ ဝိရောစ ဒသသဟဿိယံ။

၁၈၅။

‘‘ရာဟုမုတ္တော ယထာ သူရိယော၊ တာပေန အတိရောစတိ၊

တထေဝ လောကာ မုစ္စိတွာ၊ ဝိရောစ သိရိယာ တုဝံ။

၁၈၆။

‘‘ယထာ ယာ ကာစိ နဒိယော၊ ဩသရန္တိ မဟောဒဓိံ၊

ဧဝံ သဒေဝကာ လောကာ၊ ဩသရန္တု တဝန္တိကေ။

၁၈၇။

‘‘တေဟိ ထုတပ္ပသတ္ထော သော၊ ဒသ ဓမ္မေ သမာဒိယ၊

တေ ဓမ္မေ ပရိပူရေန္တော၊ ပဝနံ ပါဝိသီ တဒါ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ဒိဗ္ဗန္တိ မန္ဒာရဝပါရိစ္ဆတ္တကသန္တာနကုသေသယာဒိကံ ဒိဗ္ဗကုသုမံ ဒေဝါ မာနုသကာ စ မာနုသပုပ္ဖံ ဂဟေတွာတိ အတ္ထော။ သမောကိရန္တီတိ မမောပရိ သမောကိရိံသူတိ အတ္ထော။ ဝုဋ္ဌဟန္တဿာတိ ဝုဋ္ဌဟတော။ ဝေဒယန္တီတိ နိဝေဒယိံသု သညာပေသုံ။ သောတ္ထိန္တိ သောတ္ထိဘာဝံ။ ဣဒါနိ ဝေဒယိတာကာရဒဿနတ္ထံ ‘‘မဟန္တံ ပတ္ထိတံ တုယှ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တယာ ပန၊ သုမေဓပဏ္ဍိတ၊ မဟန္တံ ဌာနံ ပတ္ထိတံ၊ တံ ယထာပတ္ထိတံ လဘဿူတိ အတ္ထော။

သဗ္ဗီတိယောတိ ဧန္တီတိ ဤတိယော၊ သဗ္ဗာ ဤတိယော သဗ္ဗီတိယော၊ ဥပဒ္ဒဝါ။ ဝိဝဇ္ဇန္တူတိ မာ ဟောန္တု။ သောကော ရောဂေါ ဝိနဿတူတိ သောစနသင်္ခါတော သောကော ရုဇနသင်္ခါတော ရောဂေါ စ ဝိနဿတု။ တေတိ တဝ။ မာ ဘဝန္တွန္တရာယာတိ မာ ဘဝန္တု အန္တရာယာ။ ဖုသာတိ အဓိဂစ္ဆ ပါပုဏာဟိ။ ဗောဓိန္တိ အရဟတ္တမဂ္ဂဉာဏံ သဗ္ဗညုတညာဏမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ။ ဥတ္တမန္တိ သေဋ္ဌံ သဗ္ဗဗုဒ္ဓဂုဏဒါယကတ္တာ အရဟတ္တမဂ္ဂဉာဏံ ‘‘ဥတ္တမ’’န္တိ ဝုတ္တံ။

သမယေတိ ¶ တဿ တဿ ရုက္ခဿ ပုပ္ဖနသမယေ သမ္ပတ္တေတိ အတ္ထော။ ပုပ္ဖိနောတိ ¶ ပုပ္ဖနကာ။ ဗုဒ္ဓဉာဏေဟီတိ အဋ္ဌာရသဟိ ဗုဒ္ဓဉာဏေဟိ။ ပုပ္ဖသူတိ ပုပ္ဖဿု။ ပူရယုန္တိ ပူရယိံသု။ ပူရယာတိ ပရိပူရယ။ ဗုဇ္ဈရေတိ ဗုဇ္ဈိံသု။ ဇိနဗောဓိယန္တိ ဇိနာနံ ဗုဒ္ဓါနံ ဗောဓိယာ၊ သဗ္ဗညုဗောဓိမူလေတိ အတ္ထော။ ပုဏ္ဏမာယေတိ ပုဏ္ဏမာသိယံ။ ပုဏ္ဏမနောတိ ပရိပုဏ္ဏမနောရထော။

ရာဟုမုတ္တောတိ ရာဟုနာ သောဗ္ဘာနုနာ မုတ္တော။ တာပေနာတိ ပတာပေန၊ အာလောကေန။ လောကာ မုစ္စိတွာတိ လောကဓမ္မေဟိ အလိတ္တော ဟုတွာတိ အတ္ထော။ ဝိရောစာတိ ဝိရာဇ။ သိရိယာတိ ဗုဒ္ဓသိရိယာ။ ဩသရန္တီတိ မဟာသမုဒ္ဒံ ပဝိသန္တိ။ ဩသရန္တူတိ ဥပဂစ္ဆန္တု။ တဝန္တိကေတိ တဝ သန္တိကံ။ တေဟီတိ ဒေဝေဟိ။ ထုတပ္ပသတ္ထောတိ ထုတော စေဝ ပသတ္ထော စ၊ ထုတေဟိ ဝါ ဒီပင်္ကရာဒီဟိ ပသတ္ထောတိ ထုတပ္ပသတ္ထော။ ဒသ ဓမ္မေတိ ဒသ ပါရမိဓမ္မေ။ ပဝနန္တိ မဟာဝနံ၊ ဓမ္မိကပဗ္ဗတေ မဟာဝနံ ပါဝိသီတိ အတ္ထော။ သေသဂါထာ သုဥတ္တာနာ ဧဝါတိ။

ဣတိ မဓုရတ္ထဝိလာသိနိယာ ဗုဒ္ဓဝံသ-အဋ္ဌကထာယ

သုမေဓပတ္ထနာကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။