📜

၉။ နဝကနိပါတော

[၄၂၇] ၁။ ဂိဇ္ဈဇာတကဝဏ္ဏနာ

ပရိသင်္ကုပထော ¶ ¶ ¶ နာမာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ဒုဗ္ဗစဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ကိရ ဧကော ကုလပုတ္တော နိယျာနိကသာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာပိ အတ္ထကာမေဟိ အာစရိယုပဇ္ဈာယေဟိ စေဝ သဗြဟ္မစာရီဟိ စ ‘‘ဧဝံ တေ အဘိက္ကမိတဗ္ဗံ၊ ဧဝံ ပဋိက္ကမိတဗ္ဗံ၊ ဧဝံ အာလောကိတဗ္ဗံ၊ ဧဝံ ဝိလောကိတဗ္ဗံ၊ ဧဝံ သမိဉ္ဇိတဗ္ဗံ၊ ဧဝံ ပသာရိတဗ္ဗံ၊ ဧဝံ နိဝါသေတဗ္ဗံ၊ ဧဝံ ပါရုပိတဗ္ဗံ၊ ဧဝံ ပတ္တော ဂဟေတဗ္ဗော၊ ယာပနမတ္တံ ဘတ္တံ ဂဟေတွာ ပစ္စဝေက္ခိတွာဝ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ၊ ဣန္ဒြိယေသု ဂုတ္တဒွါရေန ဘောဇနေ မတ္တညုနာ ဇာဂရိယမနုယုတ္တေန ဘဝိတဗ္ဗံ၊ ဣဒံ အာဂန္တုကဝတ္တံ နာမ ဇာနိတဗ္ဗံ၊ ဣဒံ ဂမိကဝတ္တံ နာမ၊ ဣမာနိ စုဒ္ဒသ ခန္ဓကဝတ္တာနိ၊ အသီတိ မဟာဝတ္တာနိ။ တတ္ထ တေ သမ္မာ ဝတ္တိတဗ္ဗံ၊ ဣမေ တေရသ ဓုတင်္ဂဂုဏာ နာမ၊ ဧတေ သမာဒါယ ဝတ္တိတဗ္ဗ’’န္တိ ဩဝဒိယမာနော ဒုဗ္ဗစော အဟောသိ အက္ခမော အပ္ပဒက္ခိဏဂ္ဂါဟီ အနုသာသနိံ။ ‘‘အဟံ တုမှေ န ဝဒါမိ၊ တုမှေ ပန မံ ကသ္မာ ဝဒထ၊ အဟမေဝ အတ္တနော အတ္ထံ ဝါ အနတ္ထံ ဝါ ဇာနိဿာမီ’’တိ အတ္တာနံ အဝစနီယံ အကာသိ။ အထဿ ဒုဗ္ဗစဘာဝံ ဉတွာ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ အဂုဏကထံ ကထေန္တာ နိသီဒိံသု။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ တံ ဘိက္ခုံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ ဘိက္ခု ဒုဗ္ဗစောသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သစ္စ’’န္တိ ဝုတ္တေ ‘‘ကသ္မာ ဘိက္ခု ဧဝရူပေ နိယျာနိကသာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ¶ အတ္ထကာမာနံ ဝစနံ န ကရောသိ၊ ပုဗ္ဗေပိ တွံ ပဏ္ဍိတာနံ ဝစနံ အကတွာ ဝေရမ္ဘဝါတမုခေ စုဏ္ဏဝိစုဏ္ဏော ဇာတော’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ဂိဇ္ဈကူဋေ ပဗ္ဗတေ ဗောဓိသတ္တော ဂိဇ္ဈယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိ။ ပုတ္တော ပနဿ သုပတ္တော နာမ ဂိဇ္ဈရာဇာ အနေကသဟဿဂိဇ္ဈပရိဝါရော ထာမသမ္ပန္နော အဟောသိ။ သော မာတာပိတရော ပေါသေသိ၊ ထာမသမ္ပန္နတ္တာ ပန အတိဒူရံ ဥပ္ပတတိ။ အထ နံ ပိတာ ‘‘တာတ၊ ဧတ္တကံ နာမ ဌာနံ အတိက္ကမိတွာ န ဂန္တဗ္ဗ’’န္တိ ဩဝဒိ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ ဝတွာပိ ဧကဒိဝသံ ပန ¶ ဝုဋ္ဌေ ဒေဝေ ဂိဇ္ဈေဟိ ¶ သဒ္ဓိံ ဥပ္ပတိတွာ သေသေ ဩဟာယ အတိဘူမိံ ဂန္တွာ ဝေရမ္ဘဝါတမုခံ ပတွာ စုဏ္ဏဝိစုဏ္ဏဘာဝံ ပါပုဏိ။ သတ္ထာ တမတ္ထံ ဒဿေန္တော အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ ဟုတွာ ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ –

၁။

‘‘ပရိသင်္ကုပထော နာမ၊ ဂိဇ္ဈပန္ထော သနန္တနော၊

တတြာသိ မာတာပိတရော၊ ဂိဇ္ဈော ပေါသေသိ ဇိဏ္ဏကေ၊

တေသံ အဇဂရမေဒံ၊ အစ္စဟာသိ ဗဟုတ္တသော။

၂။

‘‘ပိတာ စ ပုတ္တံ အဝစ၊ ဇာနံ ဥစ္စံ ပပါတိနံ၊

သုပတ္တံ ထာမသမ္ပန္နံ၊ တေဇဿိံ ဒူရဂါမိနံ။

၃။

‘‘ပရိပ္လဝန္တံ ပထဝိံ၊ ယဒါ တာတ ဝိဇာနဟိ၊

သာဂရေန ပရိက္ခိတ္တံ၊ စက္ကံဝ ပရိမဏ္ဍလံ၊

တတော တာတ နိဝတ္တဿု၊ မာဿု ဧတ္တော ပရံ ဂမိ။

၄။

‘‘ဥဒပတ္တောသိ ဝေဂေန၊ ဗလီ ပက္ခီ ဒိဇုတ္တမော၊

ဩလောကယန္တော ဝက္ကင်္ဂေါ၊ ပဗ္ဗတာနိ ဝနာနိ စ။

၅။

‘‘အဒ္ဒဿ ပထဝိံ ဂိဇ္ဈော၊ ယထာသာသိ ပိတုဿုတံ၊

သာဂရေန ပရိက္ခိတ္တံ၊ စက္ကံဝ ပရိမဏ္ဍလံ။

၆။

‘‘တဉ္စ သော သမတိက္ကမ္မ၊ ပရမေဝစ္စဝတ္တထ၊

တဉ္စ ဝါတသိခါ တိက္ခာ၊ အစ္စဟာသိ ဗလိံ ဒိဇံ။

၇။

‘‘နာသက္ခာတိဂတော ပေါသော၊ ပုနဒေဝ နိဝတ္တိတုံ၊

ဒိဇော ဗျသနမာပါဒိ၊ ဝေရမ္ဘာနံ ဝသံ ဂတော။

၈။

‘‘တဿ ¶ ပုတ္တာ စ ဒါရာ စ၊ ယေ စညေ အနုဇီဝိနော၊

သဗ္ဗေ ဗျသနမာပါဒုံ၊ အနောဝါဒကရေ ဒိဇေ။

၉။

‘‘ဧဝမ္ပိ ¶ ဣဓ ဝုဍ္ဎာနံ၊ ယော ဝါကျံ နာဝဗုဇ္ဈတိ၊

အတိသီမစရော ဒိတ္တော၊ ဂိဇ္ဈောဝါတီတသာသနော၊

သ ဝေ ဗျသနံ ပပ္ပောတိ၊ အကတွာ ဝုဍ္ဎသာသန’’န္တိ။

တတ္ထ ပရိသင်္ကုပထောတိ သင်္ကုပထော။ မနုဿာ ဟိရညသုဝဏ္ဏတ္ထာယ ဂစ္ဆန္တာ တသ္မိံ ပဒေသေ ခါဏုကေ ကောဋ္ဋေတွာ တေသု ရဇ္ဇုယော ဗန္ဓိတွာ ဂစ္ဆန္တိ၊ တေန သော ဂိဇ္ဈပဗ္ဗတေ ဇင်္ဃမဂ္ဂေါ ‘‘သင်္ကုပထော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဂိဇ္ဈပန္ထောတိ ¶ ဂိဇ္ဈပဗ္ဗတမတ္ထကေ မဟာမဂ္ဂေါ။ သနန္တနောတိ ပေါရာဏော။ တတြာသီတိ တသ္မိံ ဂိဇ္ဈပဗ္ဗတမတ္ထကေ သင်္ကုပထေ ဧကော ဂိဇ္ဈော အာသိ၊ သော ဇိဏ္ဏကေ မာတာပိတရော ပေါသေသိ။ အဇဂရမေဒန္တိ အဇဂရာနံ မေဒံ။ အစ္စဟာသီတိ အတိဝိယ အာဟရိ။ ဗဟုတ္တသောတိ ဗဟုသော။ ဇာနံ ဥစ္စံ ပပါတိနန္တိ ‘‘ပုတ္တော တေ အတိဥစ္စံ ဌာနံ လင်္ဃတီ’’တိ သုတွာ ‘‘ဥစ္စေ ပပါတီ အယ’’န္တိ ဇာနန္တော။ တေဇဿိန္တိ ပုရိသတေဇသမ္ပန္နံ။ ဒူရဂါမိနန္တိ တေနေဝ တေဇေန ဒူရဂါမိံ။ ပရိပ္လဝန္တန္တိ ဥပ္ပလပတ္တံ ဝိယ ဥဒကေ ဥပ္လဝမာနံ။ ဝိဇာနဟီတိ ဝိဇာနာသိ။ စက္ကံဝ ပရိမဏ္ဍလန္တိ ယသ္မိံ တေ ပဒေသေ ဌိတဿ သမုဒ္ဒေန ပရိစ္ဆိန္နော ဇမ္ဗုဒီပေါ စက္ကမဏ္ဍလံဝ ပညာယတိ၊ တတော တာတ နိဝတ္တာဟီတိ ဩဝဒန္တော ဧဝမာဟ။

ဥဒပတ္တောသီတိ ပိတု ဩဝါဒံ အကတွာ ဧကဒိဝသံ ဂိဇ္ဈေဟိ သဒ္ဓိံ ဥပ္ပတိတော တေ ဩဟာယ ပိတရာ ကထိတဋ္ဌာနံ အဂမာသိ။ ဩလောကယန္တောတိ တံ ဌာနံ ပတွာ ဟေဋ္ဌာ ဩလောကေန္တော။ ဝက္ကင်္ဂေါတိ ဝင်္ကဂီဝေါ။ ယထာသာသိ ပိတုဿုတန္တိ ယထာဿ ပိတု သန္တိကာ သုတံ အာသိ၊ တထေဝ အဒ္ဒသ၊ ‘‘ယထာဿာသီ’’တိပိ ပါဌော။ ပရမေဝစ္စဝတ္တထာတိ ပိတရာ အက္ခာတဋ္ဌာနတော ပရံ အတိဝတ္တောဝ။ တဉ္စ ဝါတသိခါ တိက္ခာတိ တံ အနောဝါဒကံ ဗလိမ္ပိ သမာနံ ဒိဇံ တိခိဏဝေရမ္ဘဝါတသိခါ အစ္စဟာသိ အတိဟရိ၊ စုဏ္ဏဝိစုဏ္ဏံ အကာသိ။ နာသက္ခာတိဂတောတိ နာသက္ခိ အတိဂတော။ ပေါသောတိ သတ္တော။ အနောဝါဒကရေတိ တသ္မိံ ဒိဇေ ပဏ္ဍိတာနံ ဩဝါဒံ အကရောန္တေ သဗ္ဗေပိ တေ မဟာဒုက္ခံ ပါပုဏိံသု။ အကတွာ ဝုဍ္ဎသာသနန္တိ ဝုဍ္ဎာနံ ဟိတကာမာနံ ဝစနံ အကတွာ ဧဝမေဝ ဗျသနံ မဟာဒုက္ခံ ပါပုဏာတိ။ တသ္မာ ¶ တွံ ဘိက္ခု မာ ဂိဇ္ဈသဒိသော ဘဝ၊ အတ္ထကာမာနံ ဝစနံ ကရောဟီတိ။ သော သတ္ထာရာ ဧဝံ ဩဝဒိတော တတော ပဋ္ဌာယ သုဝစော အဟောသိ။

သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဒုဗ္ဗစဂိဇ္ဈော ဧတရဟိ ဒုဗ္ဗစဘိက္ခု အဟောသိ၊ ဂိဇ္ဈပိတာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။

ဂိဇ္ဈဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဌမာ။

[၄၂၈] ၂။ ကောသမ္ဗိယဇာတကဝဏ္ဏနာ

ပုထုသဒ္ဒေါတိ ¶ ¶ ဣဒံ သတ္ထာ ကောသမ္ဗိံ နိဿာယ ဃောသိတာရာမေ ဝိဟရန္တော ကောသမ္ဗိယံ ဘဏ္ဍနကာရကေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဝတ္ထု ကောသမ္ဗကက္ခန္ဓကေ (မဟာဝ။ ၄၅၁ အာဒယော) အာဂတမေဝ၊ အယံ ပနေတ္ထ သင်္ခေပေါ။ တဒါ ကိရ ဒွေ ဘိက္ခူ ဧကသ္မိံ အာဝါသေ ဝသိံသု ဝိနယဓရော စ သုတ္တန္တိကော စ။ တေသု သုတ္တန္တိကော ဧကဒိဝသံ သရီရဝလဉ္ဇံ ကတွာ ဥဒကကောဋ္ဌကေ အာစမနဥဒကာဝသေသံ ဘာဇနေ ဌပေတွာ နိက္ခမိ။ ပစ္ဆာ ဝိနယဓရော တတ္ထ ပဝိဋ္ဌော တံ ဥဒကံ ဒိသွာ နိက္ခမိတွာ ဣတရံ ပုစ္ဆိ ‘‘အာဝုသော၊ တယာ ဥဒကံ ဌပိတ’’န္တိ။ ‘‘အာမာဝုသော’’တိ။ ‘‘ကိံ ပနေတ္ထ အာပတ္တိဘာဝံ န ဇာနာသီ’’တိ? ‘‘အာမာဝုသော န ဇာနာမီ’’တိ။ ‘‘ဟောတိ၊ အာဝုသော၊ ဧတ္ထ အာပတ္တီ’’တိ? ‘‘တေန ဟိ ပဋိကရိဿာမိ န’’န္တိ။ ‘‘သစေ ပန တေ၊ အာဝုသော၊ အသဉ္စိစ္စ အသတိယာ ကတံ၊ နတ္ထိ အာပတ္တီ’’တိ။ သော တဿာ အာပတ္တိယာ အနာပတ္တိဒိဋ္ဌိ အဟောသိ။ ဝိနယဓရောပိ အတ္တနော နိဿိတကာနံ ‘‘အယံ သုတ္တန္တိကော အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇမာနောပိ န ဇာနာတီ’’တိ အာရောစေသိ။ တေ တဿ နိဿိတကေ ဒိသွာ ‘‘တုမှာကံ ဥပဇ္ဈာယော အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇိတွာပိ အာပတ္တိဘာဝံ န ဇာနာတီ’’တိ အာဟံသု။ တေ ဂန္တွာ အတ္တနော ဥပဇ္ဈာယဿ အာရောစေသုံ။ သော ဧဝမာဟ – ‘‘အယံ ဝိနယဓရော ပုဗ္ဗေ ‘အနာပတ္တီ’တိ ဝတွာ ဣဒါနိ ‘အာပတ္တီ’တိ ဝဒတိ၊ မုသာဝါဒီ ဧသော’’တိ။ တေ ဂန္တွာ ‘‘တုမှာကံ ဥပဇ္ဈာယော မုသာဝါဒီ’’တိ ဧဝံ အညမညံ ကလဟံ ဝဍ္ဎယိံသု။ တတော ဝိနယဓရော ဩကာသံ လဘိတွာ တဿ အာပတ္တိယာ အဒဿနေန ဥက္ခေပနီယကမ္မံ အကာသိ။ တတော ပဋ္ဌာယ တေသံ ပစ္စယဒါယကာ ဥပါသကာပိ ဒွေ ကောဋ္ဌာသာ အဟေသုံ။ ဩဝါဒပဋိဂ္ဂါဟိကာ ဘိက္ခုနိယောပိ အာရက္ခဒေဝတာပိ ဒွေ ကောဋ္ဌာသာ အဟေသုံ။ တာသံ သန္ဒိဋ္ဌသမ္ဘတ္တာ အာကာသဋ္ဌဒေဝတာပိ ယာဝ ¶ ဗြဟ္မလောကာ သဗ္ဗေ ပုထုဇ္ဇနာ ဒွေ ပက္ခာ အဟေသုံ။ ယာဝ အကနိဋ္ဌဘဝနာ ပန ဣဒံ ကောလာဟလံ အဂမာသိ။

အထေကော ဘိက္ခု တထာဂတံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဥက္ခေပကာနံ ‘‘ဓမ္မိကေနေဝ ကမ္မေန အယံ ဥက္ခိတ္တော၊ ဥက္ခိတ္တာနုဝတ္တကာနံ အဓမ္မိကေန ကမ္မေန ဥက္ခိတ္တော’’တိ လဒ္ဓိံ၊ ဥက္ခေပကေဟိ ဝါရိယမာနာနမ္ပိ တေသံ တံ အနုပရိဝါရေတွာ စရဏဘာဝဉ္စ သတ္ထု အာရောစေသိ။ ဘဂဝါ ‘‘သမဂ္ဂါ ကိရ ဟောန္တူ’’တိ ဒွေ ဝါရေ ပေသေတွာ ‘‘န ဣစ္ဆန္တိ ဘန္တေ သမဂ္ဂါ ဘဝိတု’’န္တိ သုတွာ ¶ တတိယဝါရေ ‘‘ဘိန္နော ဘိက္ခုသင်္ဃော’’တိ တေသံ သန္တိကံ ဂန္တွာ ဥက္ခေပကာနံ ဥက္ခေပနေ၊ ဣတရေသဉ္စ အသဉ္စိစ္စ အာပတ္တိယာ အဒဿနေ အာဒီနဝံ ဝတွာ ပက္ကာမိ။ ပုန တေသံ တတ္ထေဝ ဧကသီမာယံ ဥပေါသထာဒီနိ ကာရေတွာ ဘတ္တဂ္ဂါဒီသု ဘဏ္ဍနဇာတာနံ ‘‘အာသနန္တရိကာယ နိသီဒိတဗ္ဗ’’န္တိ ဘတ္တဂ္ဂေ ဝတ္တံ ပညာပေတွာ ‘‘ဣဒါနိပိ ဘဏ္ဍနဇာတာ ဝိဟရန္တီ’’တိ သုတွာ တတ္ထ ဂန္တွာ ‘‘အလံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မာ ဘဏ္ဍန’’န္တိအာဒီနိ ¶ ဝတွာ အညတရေန ဘိက္ခုနာ ဓမ္မဝါဒိနာ ဘဂဝတော ဝိဟေသံ အနိစ္ဆန္တေန ‘‘အာဂမေတု၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝါ ဓမ္မသာမိ၊ အပ္ပောဿုက္ကော ဘန္တေ၊ ဘဂဝါ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရံ အနုယုတ္တော ဝိဟရတု၊ မယံ တေန ဘဏ္ဍနေန ကလဟေန ဝိဂ္ဂဟေန ဝိဝါဒေန ပညာယိဿာမာ’’တိ ဝုတ္တေ –

ဘူတပုဗ္ဗံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တော နာမ ကာသိရာဇာ အဟောသီတိ ဗြဟ္မဒတ္တေန ဒီဃီတိဿ ကောသလရညော ရဇ္ဇံ အစ္ဆန္ဒိတွာ အညာတကဝေသေန ဝသန္တဿ မာရိတဘာဝဉ္စေဝ ဒီဃာဝုကုမာရေန အတ္တနော ဇီဝိတေ ဒိန္နေ တတော ပဋ္ဌာယ တေသံ သမဂ္ဂဘာဝဉ္စ ကထေတွာ ‘‘တေသဉှိ နာမ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရာဇူနံ အာဒိန္နဒဏ္ဍာနံ အာဒိန္နသတ္ထာနံ ဧဝရူပံ ခန္တိသောရစ္စံ ဘဝိဿတိ။ ဣဓ ခေါ တံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သောဘေထ၊ ယံ တုမှေ ဧဝံ သွာက္ခာတေ ဓမ္မဝိနယေ ပဗ္ဗဇိတာ သမာနာ ခမာ စ ဘဝေယျာထ သောရတာ စာ’’တိ ဩဝဒိတွာ ဒုတိယမ္ပိ တတိယမ္ပိ ‘‘အလံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မာ ဘဏ္ဍန’’န္တိ ဝါရေတွာ အနောရမန္တေ ဒိသွာ ‘‘ပရိယာဒိဏ္ဏရူပါ ခေါ ဣမေ မောဃပုရိသာ၊ န ယိမေ သုကရာ သညာပေတု’’န္တိ ပက္ကမိတွာ ပုနဒိဝသေ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော ဂန္ဓကုဋိယာ ထောကံ ဝိဿမိတွာ သေနာသနံ သံသာမေတွာ အတ္တနော ပတ္တစီဝရမာဒါယ သင်္ဃမဇ္ဈေ အာကာသေ ဌတွာ ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ –

၁၀။

‘‘ပုထုသဒ္ဒေါ ¶ သမဇနော၊ န ဗာလော ကောစိ မညထ၊

သင်္ဃသ္မိံ ဘိဇ္ဇမာနသ္မိံ၊ နာညံ ဘိယျော အမညရုံ။

၁၁။

‘‘ပရိမုဋ္ဌာ ပဏ္ဍိတာဘာသာ၊ ဝါစာဂေါစရဘာဏိနော၊

ယာဝိစ္ဆန္တိ မုခါယာမံ၊ ယေန နီတာ န တံ ဝိဒူ။

၁၂။

‘‘အက္ကောစ္ဆိ မံ အဝဓိ မံ၊ အဇိနိ မံ အဟာသိ မေ၊

ယေ စ တံ ဥပနယှန္တိ၊ ဝေရံ တေသံ န သမ္မတိ။

၁၃။

‘‘အက္ကောစ္ဆိ ¶ မံ အဝဓိ မံ၊ အဇိနိ မံ အဟာသိ မေ၊

ယေ စ တံ နုပနယှန္တိ၊ ဝေရံ တေသူပသမ္မတိ။

၁၄။

‘‘န ဟိ ဝေရေန ဝေရာနိ၊ သမ္မန္တီဓ ကုဒါစနံ၊

အဝေရေန စ သမ္မန္တိ၊ ဧသ ဓမ္မော သနန္တနော။

၁၅။

‘‘ပရေ ¶ စ န ဝိဇာနန္တိ၊ မယမေတ္ထ ယမာမသေ၊

ယေ စ တတ္ထ ဝိဇာနန္တိ၊ တတော သမ္မန္တိ မေဓဂါ။

၁၆။

‘‘အဋ္ဌိစ္ဆိန္နာ ပါဏဟရာ၊ ဂဝါဿဓနဟာရိနော၊

ရဋ္ဌံ ဝိလုမ္ပမာနာနံ၊ တေသမ္ပိ ဟောတိ သင်္ဂတိ၊

ကသ္မာ တုမှာက နော သိယာ။

၁၇။

‘‘သစေ လဘေထ နိပကံ သဟာယံ၊ သဒ္ဓိံစရံ သာဓုဝိဟာရိဓီရံ၊

အဘိဘုယျ သဗ္ဗာနိ ပရိဿယာနိ၊ စရေယျ တေနတ္တမနော သတီမာ။

၁၈။

‘‘နော စေ လဘေထ နိပကံ သဟာယံ၊ သဒ္ဓိံစရံ သာဓုဝိဟာရိဓီရံ၊

ရာဇာဝ ရဋ္ဌံ ဝိဇိတံ ပဟာယ၊ ဧကော စရေ မာတင်္ဂရညေဝ နာဂေါ။

၁၉။

‘‘ဧကဿ စရိတံ သေယျော၊ နတ္ထိ ဗာလေ သဟာယတာ၊

ဧကော စရေ န ပါပါနိ ကယိရာ၊ အပ္ပောဿုက္ကော မာတင်္ဂရညေဝ နာဂေါ’’တိ။

တတ္ထ ပုထု မဟာသဒ္ဒေါ အဿာတိ ပုထုသဒ္ဒေါ။ သမဇနောတိ သမာနော ဧကသဒိသော ဇနော၊ သဗ္ဗောဝါယံ ဘဏ္ဍနကာရကဇနော သမန္တတော သဒ္ဒနိစ္ဆာရဏေန ပုထုသဒ္ဒေါ စေဝ သဒိသော စာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ န ဗာလော ကောစိ မညထာတိ တတ္ထ ကောစိ ဧကောပိ ‘‘အဟံ ဗာလော’’တိ ¶ န မညိတ္ထ၊ သဗ္ဗေ ပဏ္ဍိတမာနိနော၊ သဗ္ဗောဝါယံ ဘဏ္ဍနကာရကော ဇနောယေဝ။ နာညံ ဘိယျော အမညရုန္တိ ကောစိ ဧကောပိ ‘‘အဟံ ဗာလော’’တိ န မညိတ္ထ၊ ဘိယျော စ သင်္ဃသ္မိံ ဘိဇ္ဇမာနေ အညမ္ပိ ဧကံ ‘‘မယှံ ကာရဏာ သင်္ဃော ဘိဇ္ဇတီ’’တိ ဣဒံ ကာရဏံ န မညိတ္ထာတိ အတ္ထော။

ပရိမုဋ္ဌာတိ မုဋ္ဌဿတိနော။ ပဏ္ဍိတာဘာသာတိ အတ္တနော ပဏ္ဍိတမာနေန ¶ ပဏ္ဍိတသဒိသာ။ ဝါစာဂေါစရဘာဏိနောတိ ရာ-ကာရဿ ရဿာဒေသော ကတော၊ ဝါစာဂေါစရာ စ န သတိပဋ္ဌာနာဒိအရိယဓမ္မဂေါစရာ၊ ဘာဏိနော စ။ ကထံ ဘာဏိနော? ယာဝိစ္ဆန္တိ မုခါယာမန္တိ၊ ယာဝ မုခံ ပသာရေတုံ ဣစ္ဆန္တိ၊ တာဝ ပသာရေတွာ အဂ္ဂပါဒေဟိ ဌတွာ ဘာဏိနော၊ ဧကောပိ သင်္ဃဂါရဝေန မုခသင်္ကောစနံ န ကရောတီတိ အတ္ထော။ ယေန နီတာတိ ယေန ဘဏ္ဍနေန ဣမံ နိလ္လဇ္ဇဘာဝံ နီတာ။ န တံ ဝိဒူတိ ဧဝံ ‘‘အာဒီနဝံ ဣဒ’’န္တိ တံ န ဇာနန္တိ။

ယေ ¶ စ တံ ဥပနယှန္တီတိ တံ ‘‘အက္ကောစ္ဆိ မ’’န္တိအာဒိကံ အာကာရံ ယေ ဥပနယှန္တိ။ သနန္တနောတိ ပေါရာဏော။ ပရေတိ ပဏ္ဍိတေ ဌပေတွာ တတော အညေ ဘဏ္ဍနကာရကာ ပရေ နာမ။ တေ ဧတ္ထ သင်္ဃမဇ္ဈေ ကောလာဟလံ ကရောန္တာ ‘‘မယံ ယမာမသေ ဥပယမာမ နဿာမ၊ သတတံ သမိတံ မစ္စုသန္တိကံ ဂစ္ဆာမာ’’တိ န ဇာနန္တိ။ ယေ စ တတ္ထ ဝိဇာနန္တီတိ ယေ တတ္ထ ပဏ္ဍိတာ ‘‘မယံ မစ္စုသမီပံ ဂစ္ဆာမာ’’တိ ဝိဇာနန္တိ။ တတော သမ္မန္တိ မေဓဂါတိ ဘိက္ခဝေ၊ ဧဝဉှိ တေ ဇာနန္တာ ယောနိသောမနသိကာရံ ဥပ္ပာဒေတွာ မေဓဂါနံ ကလဟာနံ ဝူပသမာယ ပဋိပဇ္ဇန္တိ။

အဋ္ဌိစ္ဆိန္နာတိ အယံ ဂါထာ ဗြဟ္မဒတ္တဉ္စ ဒီဃာဝုကုမာရဉ္စ သန္ဓာယ ဝုတ္တာ။ တေသမ္ပိ ဟောတိ သင်္ဂတိ။ ကသ္မာ တုမှာကံ န ဟောတိ? ယေသံ ဝေါ နေဝ မာတာပိတူနံ အဋ္ဌီနိ ဆိန္နာနိ၊ န ပါဏာ ဟဋာ၊ န ဂဝါဿဓနာနိ ဟဋာနိ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ဘိက္ခဝေ၊ တေသဉှိ နာမ အာဒိန္နဒဏ္ဍာနံ အာဒိန္နသတ္ထာနံ ရာဇူနံ ဧဝရူပါ သင်္ဂတိ သမာဂမော အာဝါဟဝိဝါဟသမ္ဗန္ဓံ ကတွာ ဧကတော ပါနဘောဇနံ ဟောတိ၊ တုမှေ ဧဝရူပေ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ အတ္တနော ဝေရမတ္တမ္ပိ ဇဟိတုံ န သက္ကောထ၊ ကော တုမှာကံ ဘိက္ခုဘာဝေါတိ။

သစေ ¶ လဘေထာတိအာဒိဂါထာယော ပဏ္ဍိတသဟာယဿ စ ဗာလသဟာယဿ စ ဝဏ္ဏာဝဏ္ဏဒီပနတ္ထံ ဝုတ္တာ။ အဘိဘုယျ သဗ္ဗာနိ ပရိဿယာနီတိ သဗ္ဗေ ပါကဋပရိဿယေ စ ပဋိစ္ဆန္နပရိဿယေ စ အဘိဘဝိတွာ တေန သဒ္ဓိံ အတ္တမနော သတိမာ စရေယျ။ ရာဇာဝ ရဋ္ဌံ ဝိဇိတံ ပဟာယာတိ ယထာ အတ္တနော ဝိဇိတံ ရဋ္ဌံ မဟာဇနကရာဇာ စ အရိန္ဒမရာဇာ စ ပဟာယ ဧကကောဝ စရိံသု၊ ဧဝံ စရေယျာတိ အတ္ထော။ မာတင်္ဂရညေဝ နာဂေါတိ မာတင်္ဂေါ အရညေ နာဂေါဝ။ မာတင်္ဂေါတိ ဟတ္ထီ ဝုစ္စတိ၊ နာဂေါတိ မဟန္တာဓိဝစနမေတံ။ ယထာ ဟိ မာတုပေါသကော မာတင်္ဂနာဂေါ အရညေ ဧကကော စရိ၊ န စ ပါပါနိ အကာသိ၊ ယထာ စ သီလဝဟတ္ထိနာဂေါ။ ယထာ စ ပါလိလေယျကော၊ ဧဝံ ဧကော စရေ၊ န စ ပါပါနိ ကယိရာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

သတ္ထာ ဧဝံ ကထေတွာပိ တေ ဘိက္ခူ သမဂ္ဂေ ကာတုံ အသက္ကောန္တော ဗာလကလောဏကဂါမံ ဂန္တွာ ဘဂုတ္ထေရဿ ဧကီဘာဝေ အာနိသံသံ ကထေတွာ တတော တိဏ္ဏံ ကုလပုတ္တာနံ ဝသနဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ တေသံ သာမဂ္ဂိဝါသေ အာနိသံသံ ကထေတွာ တတော ပါလိလေယျကဝနသဏ္ဍံ ဂန္တွာ တတ္ထ ¶ တေမာသံ ဝသိတွာ ပုန ကောသမ္ဗိံ အဂန္တွာ သာဝတ္ထိမေဝ အဂမာသိ။ ကောသမ္ဗိဝါသိနောပိ ဥပါသကာ ‘‘ဣမေ ခေါ အယျာ၊ ကောသမ္ဗကာ ဘိက္ခူ ဗဟုနော အမှာကံ အနတ္ထဿ ကာရကာ၊ ဣမေဟိ ဥဗ္ဗာဠှော ဘဂဝါ ပက္ကန္တော၊ ဣမေသံ နေဝ အဘိဝါဒနာဒီနိ ကရိဿာမ၊ န ဥပဂတာနံ ပိဏ္ဍပါတံ ဒဿာမ၊ ဧဝံ ဣမေ ¶ ပက္ကမိဿန္တိ ဝါ ဝေရံ ဝိရမိဿန္တိ ဝါ ဘဂဝန္တံ ဝါ ပသာဒေဿန္တီ’’တိ သမ္မန္တယိတွာ တထေဝ အကံသု။ တေ တေန ဒဏ္ဍကမ္မေန ပီဠိတာ သာဝတ္ထိံ ဂန္တွာ ဘဂဝန္တံ ခမာပေသုံ။

သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘ပိတာ သုဒ္ဓါဒနမဟာရာဇာ အဟောသိ၊ မာတာ မဟာမာယာ၊ ဒီဃာဝုကုမာရော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။

ကောသမ္ဗိယဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒုတိယာ။

[၄၂၉] ၃။ မဟာသုဝဇာတကဝဏ္ဏနာ

ဒုမော ¶ ယဒါ ဟောတီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အညတရံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ကိရ သတ္ထု သန္တိကေ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ ကောသလဇနပဒေ အညတရံ ပစ္စန္တဂါမံ ဥပနိဿာယ အရညေ ဝိဟာသိ။ မနုဿာ တဿ ရတ္တိဋ္ဌာနဒိဝါဋ္ဌာနာနိ သမ္ပာဒေတွာ ဂမနာဂမနသမ္ပန္နေ ဌာနေ သေနာသနံ ကတွာ သက္ကစ္စံ ဥပဋ္ဌဟိံသု။ တဿ ဝဿူပဂတဿ ပဌမမာသေယေဝ သော ဂါမော ဈာယိ၊ မနုဿာနံ ဗီဇမတ္တမ္ပိ အဝသိဋ္ဌံ နာဟောသိ။ တေ တဿ ပဏီတံ ပိဏ္ဍပါတံ ဒါတုံ နာသက္ခိံသု။ သော သပ္ပာယသေနာသနေပိ ပိဏ္ဍပါတေန ကိလမန္တော မဂ္ဂံ ဝါ ဖလံ ဝါ နိဗ္ဗတ္တေတုံ နာသက္ခိ။ အထ နံ တေမာသစ္စယေန သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတုံ အာဂတံ သတ္ထာ ပဋိသန္ထာရံ ကတွာ ‘‘ကစ္စိ ဘိက္ခု ပိဏ္ဍပါတေန န ကိလမန္တောသိ၊ သေနာသနသပ္ပာယဉ္စ အဟောသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ သော တမတ္ထံ အာရောစေသိ။ သတ္ထာ ‘‘တဿ သေနာသနံ သပ္ပာယ’’န္တိ ဉတွာ ‘‘ဘိက္ခု သမဏေန နာမ သေနာသနသပ္ပာယေ သတိ လောလုပ္ပစာရံ ပဟာယ ကိဉ္စိဒေဝ ယထာလဒ္ဓံ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ သန္တုဋ္ဌေန သမဏဓမ္မံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာ တိရစ္ဆာနယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိတွာ အတ္တနော နိဝါသသုက္ခရုက္ခေ စုဏ္ဏံ ¶ ခါဒန္တာပိ လောလုပ္ပစာရံ ပဟာယ သန္တုဋ္ဌာ မိတ္တဓမ္မံ အဘိန္ဒိတွာ အညတ္ထ န ဂမိံသု၊ တွံ ပန ကသ္မာ ‘ပိဏ္ဍပါတော ပရိတ္တော လူခေါ’တိ သပ္ပာယသေနာသနံ ပရိစ္စဇီ’’တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ဟိမဝန္တေ ဂင်္ဂါတီရေ ဧကသ္မိံ ဥဒုမ္ဗရဝနေ အနေကသတသဟဿာ သုကာ ဝသိံသု။ တတြ ဧကော သုဝရာဇာ အတ္တနော နိဝါသရုက္ခဿ ဖလေသု ခီဏေသု ယဒေဝ အဝသိဋ္ဌံ ဟောတိ အင်္ကုရော ဝါ ပတ္တံ ဝါ တစော ဝါ ပပဋိကာ ဝါ၊ တံ ခါဒိတွာ ဂင်္ဂါယ ပါနီယံ ပိဝိတွာ ပရမပ္ပိစ္ဆသန္တုဋ္ဌော ဟုတွာ အညတ္ထ န ဂစ္ဆတိ။ တဿ အပ္ပိစ္ဆသန္တုဋ္ဌဘာဝဂုဏေန သက္ကဿ ဘဝနံ ကမ္ပိ။ သက္ကော အာဝဇ္ဇမာနော တံ ဒိသွာ တဿ ဝီမံသနတ္ထံ အတ္တနော အာနုဘာဝေန တံ ရုက္ခံ သုက္ခာပေသိ။ ရုက္ခော ¶ ခါဏုကမတ္တော ဟုတွာ ဆိဒ္ဒါဝဆိဒ္ဒေါ ဝါတေ ပဟရန္တေ အာကောဋိယမာနော ဝိယ အဋ္ဌာသိ။ တဿ ဆိဒ္ဒေဟိ စုဏ္ဏာနိ နိက္ခမန္တိ။ သုဝရာဇာ တာနိ စုဏ္ဏာနိ ခါဒိတွာ ဂင်္ဂါယ ပါနီယံ ပိဝိတွာ အညတ္ထ အဂန္တွာ ဝါတာတပံ အဂဏေတွာ ဥဒုမ္ဗရခါဏုကေ နိသီဒိ။ သက္ကော တဿ ပရမပ္ပိစ္ဆဘာဝံ ဉတွာ ‘‘မိတ္တဓမ္မဂုဏံ ကထာပေတွာ ဝရမဿ ဒတွာ ဥဒုမ္ဗရံ ¶ အမတဖလံ ကရိတွာ အာဂမိဿာမီ’’တိ ဧကော ဟံသရာဇာ ဟုတွာ သုဇံ အသုရကညံ ပုရတော ကတွာ တံ ဥဒုမ္ဗရဝနံ ဂန္တွာ အဝိဒူရေ ဧကရုက္ခဿ သာခါယ နိသီဒိတွာ တေန သဒ္ဓိံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –

၂၀။

‘‘ဒုမော ယဒါ ဟောတိ ဖလူပပန္နော၊ ဘုဉ္ဇန္တိ နံ ဝိဟင်္ဂမာ သမ္ပတန္တာ၊

ခီဏန္တိ ဉတွာန ဒုမံ ဖလစ္စယေ၊ ဒိသောဒိသံ ယန္တိ တတော ဝိဟင်္ဂမာ’’တိ။

တဿတ္ထော – သုဝရာဇ၊ ရုက္ခော နာမ ယဒါ ဖလသမ္ပန္နော ဟောတိ၊ တဒါ တံ သာခတော သာခံ သမ္ပတန္တာဝ ဝိဟင်္ဂမာ ဘုဉ္ဇန္တိ၊ တံ ပန ခီဏံ ဉတွာ ဖလာနံ အစ္စယေန တတော ရုက္ခတော ဒိသောဒိသံ ဝိဟင်္ဂမာ ဂစ္ဆန္တီတိ။

ဧဝဉ္စ ¶ ပန ဝတွာ တတော နံ ဥယျောဇေတုံ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –

၂၁။

‘‘စရ စာရိကံ လောဟိတတုဏ္ဍ မာ မရိ၊ ကိံ တွံ သုဝ သုက္ခဒုမမှိ ဈာယသိ၊

တဒိင်္ဃ မံ ဗြူဟိ ဝသန္တသန္နိဘ၊ ကသ္မာ သုဝ သုက္ခဒုမံ န ရိဉ္စသီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ဈာယသီတိ ကိံကာရဏာ သုက္ခခါဏုမတ္ထကေ ဈာယန္တော ပဇ္ဈာယန္တော တိဋ္ဌသိ။ ဣင်္ဃာတိ စောဒနတ္ထေ နိပါတော။ ဝသန္တသန္နိဘာတိ ဝသန္တကာလေ ဝနသဏ္ဍော သုဝဂဏသမောကိဏ္ဏော ဝိယ နီလောဘာသော ဟောတိ၊ တေန တံ ‘‘ဝသန္တသန္နိဘာ’’တိ အာလပတိ။ န ရိဉ္စသီတိ န ဆဍ္ဍေသိ။

အထ နံ သုဝရာဇာ ‘‘အဟံ ဟံသ အတ္တနော ကတညုကတဝေဒိတာယ ဣမံ ရုက္ခံ န ဇဟာမီ’’တိ ဝတွာ ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –

၂၂။

‘‘ယေ ဝေ သခီနံ သခါရော ဘဝန္တိ၊ ပါဏစ္စယေ ဒုက္ခသုခေသု ဟံသ၊

ခီဏံ အခီဏမ္ပိ န တံ ဇဟန္တိ၊ သန္တော သတံ ဓမ္မမနုဿရန္တာ။

၂၃။

‘‘သောဟံ ¶ သတံ အညတရောသ္မိ ဟံသ၊ ဉာတီ စ မေ ဟောတိ သခါ စ ရုက္ခော၊

တံ နုဿဟေ ဇီဝိကတ္ထော ပဟာတုံ၊ ခီဏန္တိ ဉတွာန န ဟေသ ဓမ္မော’’တိ။

တတ္ထ ယေ ဝေ သခီနံ သခါရော ဘဝန္တီတိ ယေ သဟာယာနံ သဟာယာ ဟောန္တိ။ ခီဏံ အခီဏမ္ပီတိ ပဏ္ဍိတာ နာမ အတ္တနော သဟာယံ ဘောဂပရိက္ခယေန ခီဏမ္ပိ အခီဏမ္ပိ န ဇဟန္တိ။ သတံ ဓမ္မမနုဿရန္တာတိ ပဏ္ဍိတာနံ ပဝေဏိံ အနုဿရမာနာ။ ဉာတီ စ မေတိ ဟံသရာဇ၊ အယံ ရုက္ခော သမ္ပိယာယနတ္ထေန မယှံ ဉာတိ စ သမာစိဏ္ဏစရဏတာယ သခါ စ။ ဇီဝိကတ္ထောတိ တမဟံ ဇီဝိကာယ အတ္ထိကော ဟုတွာ ပဟာတုံ န သက္ကောမိ။

သက္ကော တဿ ဝစနံ သုတွာ တုဋ္ဌော ပသံသိတွာ ဝရံ ဒါတုကာမော ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –

၂၄။

‘‘သာဓု ¶ သက္ခိ ကတံ ဟောတိ၊ မေတ္တိ သံသတိ သန္ထဝေါ၊

သစေတံ ဓမ္မံ ရောစေသိ၊ ပါသံသောသိ ဝိဇာနတံ။

၂၅။

‘‘သော တေ သုဝ ဝရံ ဒမ္မိ၊ ပတ္တယာန ဝိဟင်္ဂမ၊

ဝရံ ဝရဿု ဝက္ကင်္ဂ၊ ယံ ကိဉ္စိ မနသိစ္ဆသီ’’တိ။

တတ္ထ သာဓူတိ သမ္ပဟံသနံ။ သက္ခိ ကတံ ဟောတိ၊ မေတ္တိ သံသတိ သန္ထဝေါတိ သခိဘာဝေါ စ မေတ္တိ စ ပရိသမဇ္ဈေ သန္ထဝေါ စာတိ တယာ မိတ္တံ ကတံ သာဓု ဟောတိ လဒ္ဓကံ ဘဒ္ဒကမေဝ။ သစေတံ ဓမ္မန္တိ သစေ ဧတံ မိတ္တဓမ္မံ။ ဝိဇာနတန္တိ ဧဝံ သန္တေ ဝိညူနံ ပသံသိတဗ္ဗယုတ္တကောသီတိ အတ္ထော။ သော တေတိ သော အဟံ တုယှံ။ ဝရဿူတိ ဣစ္ဆဿု။ ယံ ကိဉ္စိ မနသိစ္ဆသီတိ ယံ ကိဉ္စိ မနသာ ဣစ္ဆသိ၊ သဗ္ဗံ တံ ဝရံ ဒဒါမိ တေတိ။

တံ သုတွာ သုဝရာဇာ ဝရံ ဂဏှန္တော သတ္တမံ ဂါထမာဟ –

၂၆။

‘‘ဝရဉ္စ မေ ဟံသ ဘဝံ ဒဒေယျ၊ အယဉ္စ ရုက္ခော ပုနရာယုံ လဘေထ၊

သော သာခဝါ ဖလိမာ သံဝိရူဠှော၊ မဓုတ္ထိကော တိဋ္ဌတု သောဘမာနော’’တိ။

တတ္ထ သာခဝါတိ သာခသမ္ပန္နော။ ဖလိမာတိ ဖလေန ဥပေတော။ သံဝိရူဠှောတိ သမန္တတော ဝိရူဠှပတ္တော ¶ တရုဏပတ္တသမ္ပန္နော ဟုတွာ။ မဓုတ္ထိကောတိ သံဝိဇ္ဇမာနမဓုရဖလေသု ပက္ခိတ္တမဓု ဝိယ မဓုရဖလော ဟုတွာတိ အတ္ထော။

အထဿ ¶ သက္ကော ဝရံ ဒဒမာနော အဋ္ဌမံ ဂါထမာဟ –

၂၇။

‘‘တံ ပဿ သမ္မ ဖလိမံ ဥဠာရံ၊ သဟာဝ တေ ဟောတု ဥဒုမ္ဗရေန၊

သော သာခဝါ ဖလိမာ သံဝိရူဠှော၊ မဓုတ္ထိကော တိဋ္ဌတု သောဘမာနော’’တိ။

တတ္ထ သဟာဝ တေ ဟောတု ဥဒုမ္ဗရေနာတိ တဝ ဥဒုမ္ဗရေန သဒ္ဓိံ သဟ ဧကတောဝ ဝါသော ဟောတု။

ဧဝဉ္စ ¶ ပန ဝတွာ သက္ကော တံ အတ္တဘာဝံ ဝိဇဟိတွာ အတ္တနော စ သုဇာယ စ အာနုဘာဝံ ဒဿေတွာ ဂင်္ဂါတော ဟတ္ထေန ဥဒကံ ဂဟေတွာ ဥဒုမ္ဗရခါဏုကံ ပဟရိ။ တာဝဒေဝ သာခါဝိဋပသစ္ဆန္နော မဓုရဖလော ရုက္ခော ဥဋ္ဌဟိတွာ မုဏ္ဍမဏိပဗ္ဗတော ဝိယ ဝိလာသသမ္ပန္နော အဋ္ဌာသိ။ သုဝရာဇာ တံ ဒိသွာ သောမနဿပ္ပတ္တော သက္ကဿ ထုတိံ ကရောန္တော နဝမံ ဂါထမာဟ –

၂၈။

‘‘ဧဝံ သက္က သုခီ ဟောဟိ၊ သဟ သဗ္ဗေဟိ ဉာတိဘိ၊

ယထာဟမဇ္ဇ သုခိတော၊ ဒိသွာန သဖလံ ဒုမ’’န္တိ။

သက္ကောပိ တဿ ဝရံ ဒတွာ ဥဒုမ္ဗရံ အမတဖလံ ကတွာ သဒ္ဓိံ သုဇာယ အတ္တနော ဌာနမေဝ ဂတော။ တမတ္ထံ ဒီပယမာနာ ဩသာနေ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓဂါထာ ဌပိတာ –

၂၉။

‘‘သုဝဿ စ ဝရံ ဒတွာ၊ ကတွာန သဖလံ ဒုမံ၊

ပက္ကာမိ သဟ ဘရိယာယ၊ ဒေဝါနံ နန္ဒနံ ဝန’’န္တိ။

သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ‘‘ဧဝံ ဘိက္ခု ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာ တိရစ္ဆာနယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တာပိ အလောလုပ္ပစာရာ အဟေသုံ။ တွံ ပန ကသ္မာ ဧဝရူပေ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ လောလုပ္ပစာရံ စရသိ၊ ဂစ္ဆ တတ္ထေဝ ဝသာဟီ’’တိ ကမ္မဋ္ဌာနမဿ ကထေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ။ သော ဘိက္ခု တတ္ထ ဂန္တွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေန္တော အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ တဒါ သက္ကော အနုရုဒ္ဓါ အဟောသိ၊ သုဝရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိန္တိ။

မဟာသုဝဇာတကဝဏ္ဏနာ တတိယာ။

[၄၃၀] ၄။ စူဠသုဝဇာတကဝဏ္ဏနာ

သန္တိ ¶ ¶ ရုက္ခာတိ ဣဒံ သတ္ထာ သာဝတ္ထိယံ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဝေရဉ္ဇကဏ္ဍံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သတ္ထရိ ဝေရဉ္ဇာယံ ဝဿံ ဝသိတွာ အနုပုဗ္ဗေန သာဝတ္ထိံ အနုပ္ပတ္တေ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ ‘‘အာဝုသော၊ တထာဂတော ခတ္တိယသုခုမာလော ဗုဒ္ဓသုခုမာလော မဟန္တေန ဣဒ္ဓါနုဘာဝေန သမန္နာဂတောပိ ဝေရဉ္ဇဗြာဟ္မဏေန နိမန္တိတော တေမာသံ ဝသန္တော မာရာဝဋ္ဋနဝသေန တဿ သန္တိကာ ဧကဒိဝသမ္ပိ ဘိက္ခံ အလဘိတွာ လောလုပ္ပစာရံ ပဟာယ တေမာသံ ပတ္ထပုလကပိဋ္ဌောဒကေန ယာပေန္တော အညတ္ထ န အဂမာသိ၊ အဟော တထာဂတာနံ ¶ အပ္ပိစ္ဆသန္တုဋ္ဌဘာဝေါ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘အနစ္ဆရိယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တထာဂတဿ ဣဒါနိ လောလုပ္ပစာရပ္ပဟာနံ၊ ပုဗ္ဗေပိ တိရစ္ဆာနယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တောပိ လောလုပ္ပစာရံ ပဟာသိ’’န္တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။ သဗ္ဗမ္ပိ ဝတ္ထု ပုရိမနယေနေဝ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ။

၃၀။

‘‘သန္တိ ရုက္ခာ ဟရိပတ္တာ၊ ဒုမာ နေကဖလာ ဗဟူ၊

ကသ္မာ နု သုက္ခေ ကောဠာပေ၊ သုဝဿ နိရတော မနော။

၃၁။

‘‘ဖလဿ ဥပဘုဉ္ဇိမှာ၊ နေကဝဿဂဏေ ဗဟူ၊

အဖလမ္ပိ ဝိဒိတွာန၊ သာဝ မေတ္တိ ယထာ ပုရေ။

၃၂။

‘‘သုက္ခဉ္စ ရုက္ခံ ကောဠာပံ၊ ဩပတ္တမဖလံ ဒုမံ၊

ဩဟာယ သကုဏာ ယန္တိ၊ ကိံ ဒေါသံ ပဿသေ ဒိဇ။

၃၃။

‘‘ယေ ဖလတ္ထာ သမ္ဘဇန္တိ၊ အဖလောတိ ဇဟန္တိ နံ၊

အတ္တတ္ထပညာ ဒုမ္မေဓာ၊ တေ ဟောန္တိ ပက္ခပါတိနော။

၃၄။

‘‘သာဓု သက္ခိ ကတံ ဟောတိ၊ မေတ္တိ သံသတိ သန္ထဝေါ၊

သစေတံ ဓမ္မံ ရောစေသိ၊ ပါသံသောသိ ဝိဇာနတံ။

၃၅။

‘‘သော တေ သုဝ ဝရံ ဒမ္မိ၊ ပတ္တယာန ဝိဟင်္ဂမ၊

ဝရံ ဝရဿု ဝက္ကင်္ဂ၊ ယံ ကိဉ္စိ မနသိစ္ဆသိ။

၃၆။

‘‘အပိ ¶ ¶ နာမ နံ ပဿေယျံ၊ သပတ္တံ သဖလံ ဒုမံ၊

ဒလိဒ္ဒေါဝ နိဓိံ လဒ္ဓါ၊ နန္ဒေယျာဟံ ပုနပ္ပုနံ။

၃၇။

‘‘တတော အမတမာဒါယ၊ အဘိသိဉ္စိ မဟီရုဟံ၊

တဿ သာခါ ဝိရူဟိံသု၊ သီတစ္ဆာယာ မနောရမာ။

၃၈။

‘‘ဧဝံ သက္က သုခီ ဟောဟိ၊ သဟ သဗ္ဗေဟိ ဉာတိဘိ၊

ယထာဟမဇ္ဇ သုခိတော၊ ဒိသွာန သဖလံ ဒုမံ။

၃၉။

‘‘သုဝဿ စ ဝရံ ဒတွာ၊ ကတွာန သဖလံ ဒုမံ၊

ပက္ကာမိ သဟ ဘရိယာယ၊ ဒေဝါနံ နန္ဒနံ ဝန’’န္တိ။ –

ပဉှပဋိပဉှာပိ အတ္ထောပိ ပုရိမနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ အနုတ္တာနပဒမေဝ ပန ဝဏ္ဏယိဿာမ။

ဟရိပတ္တာတိ နီလပတ္တသစ္ဆန္နာ။ ကောဠာပေတိ ဝါတေ ပဟရန္တေ အာကောဋိတသဒ္ဒံ ¶ ဝိယ မုဉ္စမာနေ နိဿာရေ။ သုဝဿာတိ အာယသ္မတော သုဝရာဇဿ ကသ္မာ ဧဝရူပေ ရုက္ခေ မနော နိရတော။ ဖလဿာတိ ဖလံ အဿ ရုက္ခဿ။ နေကဝဿဂဏေတိ အနေကဝဿဂဏေ။ ဗဟူတိ သမာနေပိ အနေကသတေ န ဒွေ တယော၊ အထ ခေါ ဗဟူဝ။ ဝိဒိတွာနာတိ ဟံသရာဇ ဣဒါနိ အမှာကံ ဣမံ ရုက္ခံ အဖလံ ဝိဒိတွာပိ ယထာ ပုရေ ဧတေန သဒ္ဓိံ မေတ္တိ၊ သာဝ မေတ္တိ၊ တဉှိ မယံ န ဘိန္ဒာမ၊ မေတ္တိံ ဘိန္ဒန္တာ ဟိ အနရိယာ အသပ္ပုရိသာ နာမ ဟောန္တီတိ ပကာသေန္တော ဧဝမာဟ။

ဩပတ္တန္တိ အဝပတ္တံ နိပ္ပတ္တံ ပတိတပတ္တံ။ ကိံ ဒေါသံ ပဿသေတိ အညေ သကုဏာ ဧတံ ဩဟာယ အညတ္ထ ဂစ္ဆန္တိ၊ တွံ ဧဝံ ဂမနေ ကိံ နာမ ဒေါသံ ပဿသိ။ ယေ ဖလတ္ထာတိ ယေ ပက္ခိနော ဖလတ္ထာယ ဖလကာရဏာ သမ္ဘဇန္တိ ဥပဂစ္ဆန္တိ၊ အဖလောတိ ဉတွာ ဧတံ ဇဟန္တိ။ အတ္တတ္ထပညာတိ အတ္တနော အတ္ထာယ ပညာ၊ ပရံ အနောလောကေတွာ အတ္တနိယေဝ ဝါ ဌိတာ ဧတေသံ ပညာတိ အတ္တတ္ထပညာ။ ပက္ခပါတိနောတိ တေ အတ္တနောယေဝ ဝုဍ္ဎိံ ပစ္စာသီသမာနာ မိတ္တပက္ခံ ပါတေန္တိ နာသေန္တီတိ ပက္ခပါတိနော နာမ ဟောန္တိ။ အတ္တပက္ခေယေဝ ဝါ ပတန္တီတိ ပက္ခပါတိနော။

အပိ ¶ နာမ နန္တိ ဟံသရာဇ၊ သစေ မေ မနောရထော နိပ္ဖဇ္ဇေယျ၊ တယာ ဒိန္နော ဝရော သမ္ပဇ္ဇေယျ၊ အပိ နာမ အဟံ ဣမံ ရုက္ခံ သပတ္တံ သဖလံ ပုန ပဿေယျံ၊ တတော ဒလိဒ္ဒေါ နိဓိံ ¶ လဘိတွာဝ ပုနပ္ပုနံ ဧတံ အဘိနန္ဒေယျံ၊ တံ ဒိသွာဝ ပမောဒေယျံ။ အမတမာဒါယာတိ အတ္တနော အာနုဘာဝေန ဌိတော ဂင်္ဂေါဒကံ ဂဟေတွာ အဘိသိဉ္စယီတိ အတ္ထော။ ဣမသ္မိံ ဇာတကေ ဣမာယ သဒ္ဓိံ ဒွေ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓဂါထာ ဟောန္တိ။

သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ သက္ကော အနုရုဒ္ဓါ အဟောသိ၊ သုဝရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။

စူဠသုဝဇာတကဝဏ္ဏနာ စတုတ္ထာ။

[၄၃၁] ၅။ ဟရိတစဇာတကဝဏ္ဏနာ

သုတံ မေတံ မဟာဗြဟ္မေတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဉှိ ဘိက္ခုံ ဧကံ အလင်္ကတမာတုဂါမံ ဒိသွာ ဥက္ကဏ္ဌိတံ ဒီဃကေသနခလောမံ ဝိဗ္ဘမိတုကာမံ အာစရိယုပဇ္ဈာယေဟိ အရုစိယာ အာနီတံ။ သတ္ထာ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ ဘိက္ခု ဥက္ကဏ္ဌိတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သစ္စံ၊ ဘန္တေ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ကိံကာရဏာ’’တိ ဝတွာ ‘‘အလင်္ကတမာတုဂါမံ ဒိသွာ ကိလေသဝသေန၊ ဘန္တေ’’တိ ¶ ဝုတ္တေ ‘‘ဘိက္ခု ကိလေသော နာမ ဂုဏဝိဒ္ဓံသကော အပ္ပဿာဒေါ နိရယေ နိဗ္ဗတ္တာပေတိ၊ ဧသ ပန ကိလေသော ကိံကာရဏာ တံ န ကိလမေဿတိ? န ဟိ သိနေရုံ ပဟရိတွာ ပဟရဏဝါတော ပုရာဏပဏ္ဏဿ လဇ္ဇတိ၊ ဣမဉှိ ကိလေသံ နိဿာယ ဗောဓိဉာဏဿ အနုပဒံ စရမာနာ ပဉ္စအဘိညအဋ္ဌသမာပတ္တိလာဘိနော ဝိသုဒ္ဓမဟာပုရိသာပိ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတုံ အသက္ကောန္တာ ဈာနံ အန္တရဓာပေသု’’န္တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဧကသ္မိံ နိဂမေ အသီတိကောဋိဝိဘဝေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိ၊ ကဉ္စနဆဝိတာယ ပနဿ ‘‘ဟရိတစကုမာရော’’တိ နာမံ ကရိံသု။ သော ဝယပ္ပတ္တော တက္ကသိလံ ဂန္တွာ ဥဂ္ဂဟိတသိပ္ပော ကုဋုမ္ဗံ သဏ္ဌပေတွာ မာတာပိတူနံ အစ္စယေန ဓနဝိလောကနံ ကတွာ ‘‘ဓနမေဝ ပညာယတိ၊ ဓနဿ ဥပ္ပာဒကာ န ပညာယန္တိ၊ မယာပိ မရဏမုခေ စုဏ္ဏဝိစုဏ္ဏေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ မရဏဘယဘီတော မဟာဒါနံ ဒတွာ ¶ ဟိမဝန္တံ ပဝိသိတွာ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ သတ္တမေ ဒိဝသေ အဘိညာ စ သမာပတ္တိယော စ နိဗ္ဗတ္တေတွာ တတ္ထ စိရံ ဝနမူလဖလာဟာရော ယာပေတွာ လောဏမ္ဗိလသေဝနတ္ထာယ ပဗ္ဗတာ ဩတရိတွာ အနုပုဗ္ဗေန ဗာရာဏသိံ ပတွာ ရာဇုယျာနေ ဝသိတွာ ပုနဒိဝသေ ဗာရာဏသိယံ ဘိက္ခာယ စရန္တော ရာဇဒွါရံ သမ္ပာပုဏိ။ ရာဇာ တံ ဒိသွာ ပသန္နစိတ္တော ပက္ကောသာပေတွာ သမုဿိတသေတစ္ဆတ္တေ ရာဇပလ္လင်္ကေ နိသီဒါပေတွာ ¶ နာနဂ္ဂရသဘောဇနံ ဘောဇေတွာ အနုမောဒနာဝသာနေ အတိရေကတရံ ပသီဒိတွာ ‘‘ကဟံ၊ ဘန္တေ၊ ဂစ္ဆထာ’’တိ ဝတွာ ‘‘ဝဿာဝါသဋ္ဌာနံ ဥပဓာရေမ၊ မဟာရာဇာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘သာဓု၊ ဘန္တေ’’တိ ဘုတ္တပါတရာသော တံ အာဒါယ ဥယျာနံ ဂန္တွာ တတ္ထ ရတ္တိဋ္ဌာနဒိဝါဋ္ဌာနာဒီနိ ကာရာပေတွာ ဥယျာနပါလံ ပရိစာရကံ ကတွာ ဒတွာ ဝန္ဒိတွာ နိက္ခမိ။ မဟာသတ္တော တတော ပဋ္ဌာယ နိဗဒ္ဓံ ရညော ဂေဟေ ဘုဉ္ဇန္တော ဒွါဒသ ဝဿာနိ တတ္ထ ဝသိ။

အထေကဒိဝသံ ရာဇာ ပစ္စန္တံ ကုပိတံ ဝူပသမေတုံ ဂစ္ဆန္တော ¶ ‘‘အမှာကံ ပုညက္ခေတ္တံ မာ ပမဇ္ဇီ’’တိ မဟာသတ္တံ ဒေဝိယာ နိယျာဒေတွာ အဂမာသိ။ တတော ပဋ္ဌာယ သာ မဟာသတ္တံ သဟတ္ထာ ပရိဝိသတိ။ အထေကဒိဝသံ သာ ဘောဇနံ သမ္ပာဒေတွာ တသ္မိံ စိရာယမာနေ ဂန္ဓောဒကေန နှတွာ သဏှံ မဋ္ဌသာဋကံ နိဝါသေတွာ သီဟပဉ္ဇရံ ဝိဝရာပေတွာ သရီရေ ဝါတံ ပဟရာပေန္တီ ခုဒ္ဒကမဉ္စကေ နိပဇ္ဇိ။ မဟာသတ္တောပိ ဒိဝါတရံ သုနိဝတ္ထော သုပါရုတော ဘိက္ခာဘာဇနံ အာဒါယ အာကာသေနာဂန္တွာ သီဟပဉ္ဇရံ ပါပုဏိ။ ဒေဝိယာ တဿ ဝါကစိရသဒ္ဒံ သုတွာ ဝေဂေန ဥဋ္ဌဟန္တိယာ မဋ္ဌသာဋကော ဘဿိ၊ မဟာသတ္တဿ ဝိသဘာဂါရမ္မဏံ စက္ခုံ ပဋိဟညိ။ အထဿ အနေကဝဿကောဋိသတသဟဿကာလေ အဗ္ဘန္တရေ နိဝုတ္ထကိလေသော ကရဏ္ဍကေ သယိတအာသီဝိသော ဝိယ ဥဋ္ဌဟိတွာ ဈာနံ အန္တရဓာပေသိ။ သော သတိံ ဥပဋ္ဌာပေတုံ အသက္ကောန္တော ဂန္တွာ ဒေဝိံ ဟတ္ထေ ဂဏှိ၊ တာဝဒေဝ သာဏိံ ပရိက္ခိပိံသု။ သော တာယ သဒ္ဓိံ လောကဓမ္မံ သေဝိတွာ ဘုဉ္ဇိတွာ ဥယျာနံ ဂန္တွာ တတော ပဋ္ဌာယ ဒေဝသိကံ တထေဝ အကာသိ။ တဿ တာယ သဒ္ဓိံ လောကဓမ္မပဋိသေဝနံ သကလနဂရေ ပါကဋံ ဇာတံ။ အမစ္စာ ‘‘ဟရိတစတာပသော ဧဝမကာသီ’’တိ ရညော ပဏ္ဏံ ပဟိဏိံသု။ ရာဇာ ‘‘မံ ဘိန္ဒိတုကာမာ ဧဝံ ဝဒန္တီ’’တိ အသဒ္ဒဟိတွာ ပစ္စန္တံ ဝူပသမေတွာ ဗာရာဏသိံ ပစ္စာဂန္တွာ နဂရံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ဒေဝိယာ သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘သစ္စံ၊ ကိရ မမ အယျော ¶ ဟရိတစတာပသော တယာ သဒ္ဓိံ လောကဓမ္မံ ပဋိသေဝတီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘သစ္စံ၊ ဒေဝါ’’တိ။ သော တဿာပိ အသဒ္ဒဟိတွာ ‘‘တမေဝ ပဋိပုစ္ဆိဿာမီ’’တိ ဥယျာနံ ဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိတွာ တံ ပုစ္ဆန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –

၄၀။

‘‘သုတံ မေတံ မဟာဗြဟ္မေ၊ ကာမေ ဘုဉ္ဇတိ ဟာရိတော၊

ကစ္စေတံ ဝစနံ တုစ္ဆံ၊ ကစ္စိ သုဒ္ဓါ ဣရိယျသီ’’တိ။

တတ္ထ ကစ္စေတန္တိ ကစ္စိ ဧတံ ‘‘ဟာရိတော ကာမေ ပရိဘုဉ္ဇတီ’’တိ အမှေဟိ သုတံ ဝစနံ တုစ္ဆံ အဘူတံ၊ ကစ္စိ တွံ သုဒ္ဓါ ဣရိယျသိ ဝိဟရသီတိ။

သော ¶ ¶ စိန္တေသိ – ‘‘အယံ ရာဇာ ‘နာဟံ ပရိဘုဉ္ဇာမီ’တိ ဝုတ္တေပိ မမ သဒ္ဒဟိဿတေဝ၊ ဣမသ္မိံ လောကေ သစ္စသဒိသီ ပတိဋ္ဌာ နာမ နတ္ထိ။ ဥဇ္ဈိတသစ္စာ ဟိ ဗောဓိမူလေ နိသီဒိတွာ ဗောဓိံ ပါပုဏိတုံ န သက္ကောန္တိ၊ မယာ သစ္စမေဝ ကထေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ ဗောဓိသတ္တဿ ဟိ ဧကစ္စေသု ဌာနေသု ပါဏာတိပါတောပိ အဒိန္နာဒါနမ္ပိ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရောပိ သုရာမေရယမဇ္ဇပါနမ္ပိ ဟောတိယေဝ၊ အတ္ထဘေဒကဝိသံဝါဒနံ ပုရက္ခတွာ မုသာဝါဒေါ နာမ န ဟောတိ၊ တသ္မာ သော သစ္စမေဝ ကထေန္တော ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –

၄၁။

‘‘ဧဝမေတံ မဟာရာဇ၊ ယထာ တေ ဝစနံ သုတံ၊

ကုမ္မဂ္ဂံ ပဋိပန္နောသ္မိ၊ မောဟနေယျေသု မုစ္ဆိတော’’တိ။

တတ္ထ မောဟနေယျေသူတိ ကာမဂုဏေသု။ ကာမဂုဏေသု ဟိ လောကော မုယှတိ၊ တေ စ လောကံ မောဟယန္တိ၊ တသ္မာ တေ ‘‘မောဟနေယျာ’’တိ ဝုစ္စန္တီတိ။

တံ သုတွာ ရာဇာ တတိယံ ဂါထမာဟ –

၄၂။

‘‘အဒု ပညာ ကိမတ္ထိယာ၊ နိပုဏာ သာဓုစိန္တိနီ၊

ယာယ ဥပ္ပတိတံ ရာဂံ၊ ကိံ မနော န ဝိနောဒယေ’’တိ။

တတ္ထ အဒူတိ နိပါတော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ဘန္တေ၊ ဂိလာနဿ နာမ ဘေသဇ္ဇံ၊ ပိပါသိတဿ ပါနီယံ ပဋိသရဏံ၊ တုမှာကံ ပနေသာ နိပုဏာ သာဓူနံ အတ္ထာနံ စိန္တိနီ ပညာ ကိမတ္ထိယာ၊ ယာယ ပုန ဥပ္ပတိတံ ရာဂံ ကိံ မနော န ဝိနောဒယေ၊ ကိံ စိတ္တံ ဝိနောဒေတုံ နာသက္ခီတိ။

အထဿ ¶ ကိလေသဗလံ ဒဿေန္တော ဟာရိတော စတုတ္ထံ ဂါထမာဟ –

၄၃။

‘‘စတ္တာရောမေ မဟာရာဇ၊ လောကေ အတိဗလာ ဘုသာ၊

ရာဂေါ ဒေါသော မဒေါ မောဟော၊ ယတ္ထ ပညာ န ဂါဓတီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ယတ္ထာတိ ယေသု ပရိယုဋ္ဌာနံ ပတ္တေသု မဟောဃေ ပတိတာ ဝိယ ပညာ ဂါဓံ ပတိဋ္ဌံ န လဘတိ။

တံ ¶ သုတွာ ရာဇာ ပဉ္စမံ ဂါထမာဟ –

၄၄။

‘‘အရဟာ သီလသမ္ပန္နော၊ သုဒ္ဓါ စရတိ ဟာရိတော၊

မေဓာဝီ ပဏ္ဍိတော စေဝ၊ ဣတိ နော သမ္မတော ဘဝ’’န္တိ။

တတ္ထ ဣတိ နော သမ္မတောတိ ဧဝံ အမှာကံ သမ္မတော သမ္ဘာဝိတော ဘဝံ။

တတော ဟာရိတော ဆဋ္ဌမံ ဂါထမာဟ –

၄၅။

‘‘မေဓာဝီနမ္ပိ ဟိံသန္တိ၊ ဣသိံ ဓမ္မဂုဏေ ရတံ၊

ဝိတက္ကာ ပါပကာ ရာဇ၊ သုဘာ ရာဂူပသံဟိတာ’’တိ။

တတ္ထ သုဘာတိ သုဘနိမိတ္တဂ္ဂဟဏေန ပဝတ္တာတိ။

အထ နံ ကိလေသပ္ပဟာနေ ဥဿာဟံ ကာရေန္တော ရာဇာ သတ္တမံ ဂါထမာဟ –

၄၆။

‘‘ဥပ္ပန္နာယံ သရီရဇော၊ ရာဂေါ ဝဏ္ဏဝိဒူသနော တဝ၊

တံ ပဇဟ ဘဒ္ဒမတ္ထု တေ၊ ဗဟုန္နာသိ မေဓာဝိသမ္မတော’’တိ။

တတ္ထ ဝဏ္ဏဝိဒူသနော တဝါတိ တဝ သရီရဝဏ္ဏဿ စ ဂုဏဝဏ္ဏဿ စ ဝိဒူသနော။ ဗဟုန္နာသီတိ ဗဟူနံ အာသိ မေဓာဝီတိ သမ္မတော။

တတော မဟာသတ္တော သတိံ လဘိတွာ ကာမေသု အာဒီနဝံ သလ္လက္ခေတွာ အဋ္ဌမံ ဂါထမာဟ –

၄၇။

‘‘တေ အန္ဓကာရကေ ကာမေ၊ ဗဟုဒုက္ခေ မဟာဝိသေ၊

တေသံ မူလံ ဂဝေသိဿံ၊ ဆေစ္ဆံ ရာဂံ သဗန္ဓန’’န္တိ။

တတ္ထ ¶ အန္ဓကာရကေတိ ပညာစက္ခုဝိနာသနတော အန္ဓဘာဝကရေ။ ဗဟုဒုက္ခေတိ ဧတ္ထ ‘‘အပ္ပဿာဒါ ကာမာ’’တိအာဒီနိ (မ။ နိ။ ၁။၂၃၄၊ ပါစိ။ ၄၁၇၊ စူဠဝ။ ၆၅) သုတ္တာနိ ဟရိတွာ တေသံ ဗဟုဒုက္ခတာ ဒဿေတဗ္ဗာ။ မဟာဝိသေတိ သမ္ပယုတ္တကိလေသဝိသဿ စေဝ ဝိပါကဝိသဿ ¶ စ မဟန္တတာယ မဟာဝိသေ။ တေသံ မူလန္တိ တေ ဝုတ္တပ္ပကာရေ ကာမေ ပဟာတုံ တေသံ မူလံ ¶ ဂဝေသိဿံ ပရိယေသိဿာမိ။ ကိံ ပန တေသံ မူလန္တိ? အယောနိသောမနသိကာရော။ ဆေစ္ဆံ ရာဂံ သဗန္ဓနန္တိ မဟာရာဇ၊ ဣဒါနေဝ ပညာခဂ္ဂေန ပဟရိတွာ သုဘနိမိတ္တဗန္ဓနေန သဗန္ဓနံ ရာဂံ ဆိန္ဒိဿာမီတိ။

ဣဒဉ္စ ပန ဝတွာ ‘‘မဟာရာဇ၊ ဩကာသံ တာဝ မေ ကရောဟီ’’တိ ဩကာသံ ကာရေတွာ ပဏ္ဏသာလံ ပဝိသိတွာ ကသိဏမဏ္ဍလံ ဩလောကေတွာ ပုန နဋ္ဌဇ္ဈာနံ ဥပ္ပာဒေတွာ ပဏ္ဏသာလတော နိက္ခမိတွာ အာကာသေ ပလ္လင်္ကေန နိသီဒိတွာ ရညော ဓမ္မံ ဒေသေတွာ ‘‘မဟာရာဇ၊ အဟံ အဋ္ဌာနေ ဝုတ္ထကာရဏာ မဟာဇနမဇ္ဈေ ဂရဟပ္ပတ္တော၊ အပ္ပမတ္တော ဟောဟိ၊ ပုန ဒါနိ အဟံ အနိတ္ထိဂန္ဓဝနသဏ္ဍမေဝ ဂမိဿာမီ’’တိ ရညော ရောဒန္တဿ ပရိဒေဝန္တဿ ဟိမဝန္တမေဝ ဂန္တွာ အပရိဟီနဇ္ဈာနော ဗြဟ္မလောကူပဂေါ အဟောသိ။

သတ္ထာ တံ ကာရဏံ ဉတွာ –

၄၈။

‘‘ဣဒံ ဝတွာန ဟာရိတော၊ ဣသိ သစ္စပရက္ကမော၊

ကာမရာဂံ ဝိရာဇေတွာ၊ ဗြဟ္မလောကူပဂေါ အဟူ’’တိ။ –

အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ ဟုတွာ ဣမံ ဂါထံ ဝတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ၊ သစ္စပရိယောသာနေ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခု အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌဟိ။

တဒါ ရာဇာ အာနန္ဒော အဟောသိ၊ ဟရိတစတာပသော ပန အဟမေဝ အဟောသိန္တိ။

ဟရိတစဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဉ္စမာ။

[၄၃၂] ၆။ ပဒကုသလမာဏဝဇာတကဝဏ္ဏနာ

ဗဟုဿုတန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ဒါရကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ကိရ သာဝတ္ထိယံ ကုဋုမ္ဗိကပုတ္တော သတ္တဝဿကာလေယေဝ ပဒကုသလော အဟောသိ။ အထဿ ပိတာ ‘‘ဣမံ ဝီမံသိဿာမီ’’တိ တဿ အဇာနန္တဿေဝ ¶ မိတ္တဃရံ အဂမာသိ။ သော ပိတု ဂတဋ္ဌာနံ အပုစ္ဆိတွာဝ တဿ ပဒါနုသာရေန ဂန္တွာ ပိတု သန္တိကေ အဋ္ဌာသိ။ အထ နံ ပိတာ ဧကဒိဝသံ ပုစ္ဆိ ¶ ‘‘တာတ၊ တွံ မယိ တံ အဇာနာပေတွာ ဂတေပိ မမ ဂတဋ္ဌာနံ ကိံ ဇာနာသီ’’တိ? ‘‘တာတ ¶ ၊ ပဒံ တေ သဉ္ဇာနာမိ၊ ပဒကုသလော အဟ’’န္တိ။ အထဿ ဝီမံသနတ္ထာယ ပိတာ ဘုတ္တပါတရာသော ဃရာ နိက္ခမိတွာ အနန္တရံ ပဋိဝိဿကဃရံ ဂန္တွာ တတော ဒုတိယံ၊ တတော တတိယံ ဃရံ ပဝိသိတွာ တတိယဃရာ နိက္ခမိတွာ ပုန အတ္တနော ဃရံ အာဂန္တွာ တတော ဥတ္တရဒွါရေန နိက္ခမိတွာ နဂရံ ဝါမံ ကရောန္တော ဇေတဝနံ ဂန္တွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ဓမ္မံ သုဏန္တော နိသီဒိ။ ဒါရကော ‘‘ကဟံ မေ ပိတာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘န ဇာနာမာ’’တိ ဝုတ္တေ တဿ ပဒါနုသာရေန အနန္တရပဋိဝိဿကဿ ဃရံ အာဒိံ ကတွာ ပိတု ဂတမဂ္ဂေနေဝ ဇေတဝနံ ဂန္တွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ပိတု သန္တိကေ အဋ္ဌာသိ။ ပိတရာ စ ‘‘ကထံ တာတ၊ မမ ဣဓာဂတဘာဝံ အညာသီ’’တိ ပုဋ္ဌော ‘‘ပဒံ တေ သဉ္ဇာနိတွာ ပဒါနုသာရေန အာဂတောမှီ’’တိ အာဟ။ သတ္ထာ ‘‘ကိံ ကထေသိ ဥပါသကာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဘန္တေ၊ အယံ ဒါရကော ပဒကုသလော၊ အဟံ ဣမံ ဝီမံသန္တော ဣမိနာ နာမ ဥပါယေန အာဂတော၊ အယမ္ပိ မံ ဂေဟေ အဒိသွာ မမ ပဒါနုသာရေန အာဂတော’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘အနစ္ဆရိယံ၊ ဥပါသက၊ ဘူမိယံ ပဒသဉ္ဇာနနံ၊ ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာ အာကာသေ ပဒံ သဉ္ဇာနိံသူ’’တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ တဿ အဂ္ဂမဟေသီ အတိစရိတွာ ရညာ ပုစ္ဆိတာ ‘‘သစေ အဟံ တုမှေ အတိစရာမိ၊ အဿမုခီ ယက္ခိနီ ဟောမီ’’တိ သပထံ ကတွာ တတော ကာလံ ကတွာ ဧကသ္မိံ ပဗ္ဗတပါဒေ အဿမုခီ ယက္ခိနီ ဟုတွာ လေဏဂုဟာယံ ဝသမာနာ မဟာအဋဝိယံ ပုဗ္ဗန္တတော အပရန္တံ ဂမနမဂ္ဂေ အနုသဉ္စရန္တေ မနုဿေ ဂဟေတွာ ခါဒတိ။ သာ ကိရ တီဏိ ဝဿာနိ ဝေဿဝဏံ ဥပဋ္ဌဟိတွာ အာယာမတော တိံသယောဇနေ ဝိတ္ထာရတော ပဉ္စယောဇနေ ဌာနေ မနုဿေ ခါဒိတုံ လဘိ။ အထေကဒိဝသံ ဧကော အဍ္ဎော မဟဒ္ဓနော မဟာဘောဂေါ အဘိရူပေါ ဗြာဟ္မဏော ဗဟူဟိ မနုဿေဟိ ပရိဝုတော တံ မဂ္ဂံ အဘိရုဟိ။ တံ ဒိသွာ ယက္ခိနီ တုဿိတွာ ပက္ခန္ဒိ၊ တံ ဒိသွာ ပရိဝါရမနုဿာ ပလာယိံသု။ သာ ဝါတဝေဂေန ဂန္တွာ ဗြာဟ္မဏံ ဂဟေတွာ ပိဋ္ဌိယာ ¶ နိပဇ္ဇာပေတွာ ဂုဟံ ဂစ္ဆန္တီ ပုရိသသမ္ဖဿံ ပဋိလဘိတွာ ကိလေသဝသေန တသ္မိံ သိနေဟံ ဥပ္ပာဒေတွာ တံ အခါဒိတွာ အတ္တနော သာမိကံ အကာသိ။ တေ ဥဘောပိ သမဂ္ဂသံဝါသံ ဝသိံသု ¶ တတော ပဋ္ဌာယ ယက္ခိနီ မနုဿေ ဂဏှန္တီ ဝတ္ထတဏ္ဍုလတေလာဒီနိပိ ဂဟေတွာ တဿ နာနဂ္ဂရသဘောဇနံ ဥပနေတွာ အတ္တနာ မနုဿမံသံ ခါဒတိ။ ဂမနကာလေ တဿ ပလာယနဘယေန မဟတိယာ သိလာယ ဂုဟာဒွါရံ ပိဒဟိတွာ ဂစ္ဆတိ။ ဧဝံ တေသု သမ္မောဒမာနေသု ဝသန္တေသု ဗောဓိသတ္တော နိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနာ စဝိတွာ ဗြာဟ္မဏံ ပဋိစ္စ တဿာ ကုစ္ဆိမှိ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ။ သာ ဒသမာသစ္စယေန ပုတ္တံ ဝိဇာယိတွာ ပုတ္တေ စ ဗြာဟ္မဏေ စ ဗလဝသိနေဟာ ဟုတွာ ဥဘောပိ ပေါသေသိ။ သာ အပရဘာဂေ ပုတ္တေ ဝုဍ္ဎိပ္ပတ္တေ ပုတ္တမ္ပိ ပိတရာ သဒ္ဓိံ အန္တောဂုဟာယံ ပဝေသေတွာ ဒွါရံ ပိဒဟိ။

အထေကဒိဝသံ ¶ ဗောဓိသတ္တော တဿာ ဂတကာလံ ဉတွာ သိလံ အပနေတွာ ပိတရံ ဗဟိ အကာသိ။ သာ အာဂန္တွာ ‘‘ကေန သိလာ အပနီတာ’’တိ ဝတွာ ‘‘အမ္မ၊ မယာ အပနီတာ၊ အန္ဓကာရေ နိသီဒိတုံ န သက္ကောမီ’’တိ ဝုတ္တေ ပုတ္တသိနေဟေန န ကိဉ္စိ အဝေါစ။ အထေကဒိဝသံ ဗောဓိသတ္တော ပိတရံ ပုစ္ဆိ ‘‘တာတ၊ မယှံ မာတု မုခံ အညာဒိသံ၊ တုမှာကံ မုခံ အညာဒိသံ၊ ကိံ နု ခေါ ကာရဏ’’န္တိ? ‘‘တာတ၊ တဝ မာတာ မနုဿမံသခါဒိကာ ယက္ခိနီ၊ မယံ ဥဘော မနုဿာ’’တိ။ ‘‘တာတ၊ ယဒိ ဧဝံ၊ ဣဓ ကသ္မာ ဝသာမ၊ ဧဟိ မနုဿပထံ ဂစ္ဆာမာ’’တိ။ ‘‘တာတ၊ သစေ မယံ ပလာယိဿာမ၊ ဥဘောပိ အမှေ တဝ မာတာ ခါဒိဿတီ’’တိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘မာ ဘာယိ၊ တာတ၊ တဝ မနုဿပထသမ္ပာပနံ မမ ဘာရော’’တိ ပိတရံ သမဿာသေတွာ ပုနဒိဝသေ မာတရိ ဂတာယ ပိတရံ ဂဟေတွာ ပလာယိ။ ယက္ခိနီ အာဂန္တွာ တေ အဒိသွာ ဝါတဝေဂေန ပက္ခန္ဒိတွာ တေ ဂဟေတွာ ‘‘ဗြာဟ္မဏ၊ ကိံ ပလာယသိ၊ ကိံ တေ ဣဓ နတ္ထီ’’တိ ဝတွာ ‘‘ဘဒ္ဒေ၊ မာ မယှံ ကုဇ္ဈိ၊ ပုတ္တော တေ မံ ¶ ဂဟေတွာ ပလာယတီ’’တိ ဝုတ္တေ ပုတ္တသိနေဟေန ကိဉ္စိ အဝတွာ တေ အဿာသေတွာ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနညေဝ တေ ဂဟေတွာ ဂန္တွာ ဧဝံ ပုနပိ ကတိပယေ ဒိဝသေ ပလာယန္တေ အာနေသိ။

ဗောဓိသတ္တော စိန္တေသိ ‘‘မယှံ မာတု ပရိစ္ဆိန္နေန ဩကာသေန ဘဝိတဗ္ဗံ၊ ယံနူနာဟံ ဣမိဿာ အာဏာပဝတ္တိဋ္ဌာနသီမံ ပုစ္ဆေယျံ၊ အထ နံ အတိက္ကမိတွာ ပလာယိဿာမာ’’တိ။ သော ဧကဒိဝသံ မာတရံ ဂဟေတွာ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ‘‘အမ္မ၊ မာတုသန္တကံ နာမ ပုတ္တာနံ ပါပုဏာတိ၊ အက္ခာဟိ တာဝ မေ အတ္တနော သန္တကာယ ဘူမိယာ ပရိစ္ဆေဒ’’န္တိ အာဟ။ သာ သဗ္ဗဒိသာသု ပဗ္ဗတနဒီနိမိတ္တာဒီနိ ကထေတွာ အာယာမတော တိံသယောဇနံ၊ ဝိတ္ထာရတော ပဉ္စယောဇနံ ပုတ္တဿ ကထေတွာ ‘‘ဣဒံ ဧတ္တကံ ဌာနံ သလ္လက္ခေဟိ ပုတ္တာ’’တိ အာဟ။ သော ¶ ဒွေ တယော ဒိဝသေ အတိက္ကမိတွာ မာတု အဋဝိဂတကာလေ ပိတရံ ခန္ဓံ အာရောပေတွာ တဿာ ဒိန္နသညာယ ဝါတဝေဂေန ပက္ခန္ဒော ပရိစ္ဆေဒနဒီတီရံ သမ္ပာပုဏိ။ သာပိ အာဂန္တွာ တေ အပဿန္တီ အနုဗန္ဓိ။ ဗောဓိသတ္တော ပိတရံ ဂဟေတွာ နဒီမဇ္ဈံ အဂမာသိ။ သာ အာဂန္တွာ နဒီတီရေ ဌတွာ အတ္တနော ပရိစ္ဆေဒံ အတိက္ကန္တဘာဝံ ဉတွာ တတ္ထေဝ ဌတွာ ‘‘တာတ၊ ပိတရံ ဂဟေတွာ ဧဟိ၊ ကော မယှံ ဒေါသော၊ တုမှာကံ မံ နိဿာယ ကိံ နာမ န သမ္ပဇ္ဇတိ၊ နိဝတ္တ၊ သာမီ’’တိ ပုတ္တဉ္စ ပတိဉ္စ ယာစိ။ အထ ဗြာဟ္မဏော နဒိံ ဥတ္တရိ။ သာ ပုတ္တမေဝ ယာစန္တီ ‘‘တာတ၊ မာ ဧဝံ ကရိ၊ နိဝတ္တာဟီ’’တိ အာဟ။ ‘‘အမ္မ၊ မယံ မနုဿာ၊ တွံ ယက္ခိနီ၊ န သက္ကာ သဗ္ဗကာလံ တဝ သန္တိကေ ဝသိတု’’န္တိ။ ‘‘နေဝ နိဝတ္တိဿသိ၊ တာတာ’’တိ။ ‘‘အာမ၊ အမ္မာ’’တိ။ ‘‘တာတ၊ ယဒိ န နိဝတ္တိဿသိ၊ မနုဿလောကေ ဇီဝိတံ နာမ ဒုက္ခံ၊ သိပ္ပံ အဇာနန္တာ ဇီဝိတုံ န သက္ကောန္တိ၊ အဟံ ဧကံ စိန္တာမဏိံ နာမ ဝိဇ္ဇံ ဇာနာမိ၊ တဿာနုဘာဝေန ဒွါဒသသံဝစ္ဆရမတ္ထကေ ဟဋဘဏ္ဍမ္ပိ ပဒါနုပဒံ ဂန္တွာ ¶ သက္ကာ ဇာနိတုံ။ အယံ တေ ဇီဝိကာ ဘဝိဿတိ၊ ဥဂ္ဂဏှ၊ တာတ၊ အနဂ္ဃံ မန္တ’’န္တိ တထာရူပေန ဒုက္ခေန အဘိဘူတာပိ ပုတ္တသိနေဟေန မန္တံ ¶ အဒါသိ။

ဗောဓိသတ္တော နဒိယာ ဌိတကောဝ မာတရံ ဝန္ဒိတွာ အတိသက္ကစ္စံ သုတံ ကတွာ မန္တံ ဂဟေတွာ မာတရံ ဝန္ဒိတွာ ‘‘ဂစ္ဆထ၊ အမ္မာ’’တိ အာဟ။ ‘‘တာတ၊ တုမှေသု အနိဝတ္တန္တေသု မယှံ ဇီဝိတံ နတ္ထီ’’တိ ဝတွာ –

‘‘ဧဟိ ပုတ္တ နိဝတ္တဿု၊ မာ အနာထံ ကရောဟိ မေ၊

အဇ္ဇ ပုတ္တံ အပဿန္တီ၊ ယက္ခိနီ မရဏံ ဂတာ’’တိ။

ယက္ခိနီ ဥရံ ပဟရိ၊ တာဝဒေဝဿာ ပုတ္တသောကေန ဟဒယံ ဖလိ။ သာ မရိတွာ တတ္ထေဝ ပတိတာ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော တဿာ မတဘာဝံ ဉတွာ ပိတရံ ပက္ကောသိတွာ မာတု သန္တိကံ ဂန္တွာ စိတကံ ကတွာ ဈာပေတွာ အာဠာဟနံ နိဗ္ဗာပေတွာ နာနာဝဏ္ဏေဟိ ပုပ္ဖေဟိ ပူဇေတွာ ဝန္ဒိတွာ ရောဒိတွာ ပရိဒေဝိတွာ ပိတရံ အာဒါယ ဗာရာဏသိံ ဂန္တွာ ရာဇဒွါရေ ဌတွာ ‘‘ပဒကုသလော မာဏဝေါ ဒွါရေ ဌိတော’’တိ ရညော ပဋိဝေဒေတွာ ‘‘တေန ဟိ အာဂစ္ဆတူ’’တိ ဝုတ္တေ ပဝိသိတွာ ရာဇာနံ ဝန္ဒိတွာ ‘‘တာတ၊ ကိံ သိပ္ပံ ဇာနာသီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဒေဝ၊ ဒွါဒသသံဝစ္ဆရမတ္ထကေ ဟဋဘဏ္ဍံ ပဒါနုပဒံ ဂန္တွာ ဂဏှိတုံ ¶ ဇာနာမီ’’တိ အာဟ။ ‘‘တေန ဟိ မံ ဥပဋ္ဌာဟီ’’တိ။ ‘‘ဒေဝ၊ ဒေဝသိကံ သဟဿံ လဘန္တော ဥပဋ္ဌဟိဿာမီ’’တိ။ ‘‘သာဓု တာတ၊ ဥပဋ္ဌဟာ’’တိ။ ရာဇာ ဒေဝသိကံ သဟဿံ ဒါပေသိ။

အထေကဒိဝသံ ပုရောဟိတော ရာဇာနံ အာဟ – ‘‘မဟာရာဇ၊ မယံ တဿ မာဏဝဿ သိပ္ပာနုဘာဝေန ကဿစိ ကမ္မဿ အကတတ္တာ ‘သိပ္ပံ အတ္ထိ ဝါ နတ္ထိ ဝါ’တိ န ဇာနာမ၊ ဝီမံသိဿာမ တာဝ န’’န္တိ။ ရာဇာ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ဥဘောပိ ဇနာ နာနာရတနဂေါပကာနံ သညံ ဒတွာ ရတနသာရဘဏ္ဍိကံ ဂဟေတွာ ပါသာဒါ ဩရုယှ ရာဇနိဝေသနန္တရေ တိက္ခတ္တုံ အာဝိဇ္ဈိတွာ နိဿေဏိံ အတ္ထရိတွာ ပါကာရမတ္ထကေန ဗဟိ ဩတရိတွာ ဝိနိစ္ဆယသာလံ ပဝိသိတွာ တတ္ထ နိသီဒိတွာ ပုန ဂန္တွာ နိဿေဏိံ အတ္ထရိတွာ ပါကာရမတ္ထကေန ဩတရိတွာ အန္တေပုရေ ပေါက္ခရဏိယာ တီရံ ဂန္တွာ ပေါက္ခရဏိံ တိက္ခတ္တုံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ဩတရိတွာ အန္တောပေါက္ခရဏိယံ ဘဏ္ဍိကံ ဌပေတွာ ပါသာဒံ အဘိရုဟိံသု။ ပုနဒိဝသေ ‘‘ရာဇနိဝေသနတော ¶ ကိရ ရတနံ ဟရိံသူ’’တိ ဧကကောလာဟလံ အဟောသိ။ ရာဇာ အဇာနန္တော ဝိယ ဟုတွာ ဗောဓိသတ္တံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘တာတ၊ ရာဇနိဝေသနတော ဗဟုရတနဘဏ္ဍံ ဟဋံ၊ ဟန္ဒ နံ အနုဝိစိနိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ အာဟ ¶ ။ ‘‘မဟာရာဇ၊ ဒွါဒသသံဝစ္ဆရမတ္ထကေ ဟဋဘဏ္ဍံ စောရာနံ ပဒါနုပဒံ ဂန္တွာ အာဟရဏသမတ္ထဿ မမ အနစ္ဆရိယံ အဇ္ဇ ရတ္တိံ ဟဋဘဏ္ဍံ အာဟရိတုံ၊ အာဟရိဿာမိ တံ၊ မာ စိန္တယိတ္ထာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ အာဟရာ’’တိ။ သော ‘‘သာဓု၊ ဒေဝါ’’တိ ဝတွာ မာတရံ ဝန္ဒိတွာ မန္တံ ပရိဝတ္တေတွာ မဟာတလေ ဌိတောဝ ‘‘မဟာရာဇ၊ ဒွိန္နံ စောရာနံ ပဒံ ပညာယတီ’’တိ ဝတွာ ရညော စ ပုရောဟိတဿ စ ပဒါနုသာရေန သိရိဂဗ္ဘံ ပဝိသိတွာ တတော နိက္ခမိတွာ ပါသာဒါ ဩရုယှ ရာဇနိဝေသနန္တရေ တိက္ခတ္တုံ ပရိဂန္တွာ ပဒါနုသာရေနေဝ ပါကာရသမီပံ ဂန္တွာ ပါကာရေ ဌတွာ ‘‘မဟာရာဇ၊ ဣမသ္မိံ ဌာနေ ပါကာရတော မုစ္စိတွာ အာကာသေ ပဒံ ပညာယတိ၊ နိဿေဏိံ အတ္ထရာပေတွာ ဒေထာ’’တိ နိဿေဏိံ ပါကာရမတ္ထကေန ဩတရိတွာ ပဒါနုသာရေနေဝ ဝိနိစ္ဆယသာလံ ဂန္တွာ ပုန ရာဇနိဝေသနံ အာဂန္တွာ နိဿေဏိံ အတ္ထရာပေတွာ ပါကာရမတ္ထကေန ဩရုယှ ပေါက္ခရဏိံ ဂန္တွာ တိက္ခတ္တုံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ‘‘မဟာရာဇ၊ စောရာ ဣမံ ပေါက္ခရဏိံ ဩတိဏ္ဏာ’’တိ ဝတွာ အတ္တနာ ဌပိတံ ဝိယ ဘဏ္ဍိကံ နီဟရိတွာ ¶ ရညော ဒတွာ ‘‘မဟာရာဇ၊ ဣမေ ဒွေ စောရာ အဘိညာတမဟာစောရာ ဣမိနာ မဂ္ဂေန ရာဇနိဝေသနံ အဘိရုဠှာ’’တိ အာဟ။ မဟာဇနာ တုဋ္ဌပဟဋ္ဌာ အင်္ဂုလိယော ဖောဋေသုံ၊ စေလုက္ခေပါ ပဝတ္တိံသု။

ရာဇာ စိန္တေသိ – ‘‘အယံ မာဏဝေါ ပဒါနုသာရေန ဂန္တွာ စောရေဟိ ဌပိတဘဏ္ဍဋ္ဌာနမေဝ မညေ ဇာနာတိ၊ စောရေ ပန ဂဏှိတုံ န သက္ကောတီ’’တိ။ အထ နံ အာဟ ‘‘စောရေဟိ ဟဋဘဏ္ဍံ တာဝ နော တယာ အာဟဋံ၊ စောရာ ပန န အာဟဋာ’’တိ။ ‘‘မဟာရာဇ၊ ဣဓေဝ စောရာ၊ န ဒူရေ’’တိ။ ‘‘ကော ¶ စ ကော စာ’’တိ။ ‘‘ယော မဟာရာဇ၊ ဣစ္ဆတိ၊ သောဝ စောရော ဟောတိ၊ တတော တုမှာကံ ဘဏ္ဍိကဿ လဒ္ဓကာလတော ပဋ္ဌာယ စောရေဟိ ကော အတ္ထော၊ မာ ပုစ္ဆိတ္ထာ’’တိ။ ‘‘တာတ၊ အဟံ တုယှံ ဒေဝသိကံ သဟဿံ ဒမ္မိ၊ စောရေ မေ ဂဟေတွာ ဒေဟီ’’တိ။ ‘‘မဟာရာဇ၊ ဓနေ လဒ္ဓေ ကိံ စောရေဟီ’’တိ။ ‘‘ဓနတောပိ နော၊ တာတ၊ စောရေ လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ၊ မဟာရာဇ၊ ‘ဣမေ နာမ စောရာ’တိ တုမှာကံ န ကထေဿာမိ၊ အတီတေ ပဝတ္တကာရဏံ ပန တေ အာဟရိဿာမိ၊ သစေ တုမှေ ပညဝန္တော၊ တံ ကာရဏံ ဇာနာထာ’’တိ သော ဧဝံ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ဗာရာဏသိတော အဝိဒူရေ နဒီတီရဂါမကေ ပါဋလိ နာမ ဧကော နဋော ဝသတိ။ သော ဧကသ္မိံ ဥဿဝဒိဝသေ ဘရိယမာဒါယ ဗာရာဏသိံ ပဝိသိတွာ နစ္စိတွာ ဝီဏံ ဝါဒိတွာ ဂါယိတွာ ဓနံ လဘိတွာ ဥဿဝပရိယောသာနေ ဗဟုံ သုရာဘတ္တံ ဂါဟာပေတွာ အတ္တနော ဂါမံ ဂစ္ဆန္တော နဒီတီရံ ပတွာ နဝေါဒကံ အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇန္တော သုရံ ပိဝန္တော နိသီဒိတွာ မတ္တော ဟုတွာ အတ္တနော ဗလံ အဇာနန္တော ‘‘မဟာဝီဏံ ဂီဝါယ ဗန္ဓိတွာ နဒိံ ဥတ္တရိတွာ ဂမိဿာမီ’’တိ ဘရိယံ ဟတ္ထေ ဂဟေတွာ နဒိံ ဩတရိ။ ဝီဏာဆိဒ္ဒေဟိ ဥဒကံ ပါဝိသိ။ အထ နံ သာ ဝီဏာ ဥဒကေ ဩသီဒါပေသိ ¶ ။ ဘရိယာ ပနဿ ဩသီဒနဘာဝံ ဉတွာ တံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ဥတ္တရိတွာ တီရေ အဋ္ဌာသိ။ နဋပါဋလိ သကိံ ဥမ္မုဇ္ဇတိ၊ သကိံ နိမုဇ္ဇတိ၊ ဥဒကံ ပဝိသိတွာ ဥဒ္ဓုမာတဥဒရော အဟောသိ။ အထဿ ဘရိယာ စိန္တေသိ ‘‘မယှံ သာမိကော ဣဒါနိ မရိဿတိ၊ ဧကံ နံ ဂီတကံ ယာစိတွာ ပရိသမဇ္ဈေ တံ ဂါယန္တီ ဇီဝိကံ ကပ္ပေဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘သာမိ၊ တွံ ဥဒကေ နိမုဇ္ဇသိ၊ ဧကံ မေ ဂီတကံ ဒေဟိ၊ တေန ဇီဝိကံ ကပ္ပေဿာမီ’’တိ ဝတွာ ဂါထမာဟ –

၄၉။

‘‘ဗဟုဿုတံ ¶ စိတ္တကထိံ၊ ဂင်္ဂါ ဝဟတိ ပါဋလိံ၊

ဝုယှမာနက ဘဒ္ဒန္တေ၊ ဧကံ မေ ဒေဟိ ဂါထက’’န္တိ။

တတ္ထ ဂါထကန္တိ ခုဒ္ဒကံ ဂါထံ။

အထ ¶ နံ နဋပါဋလိ ‘‘ဘဒ္ဒေ၊ ကထံ တဝ ဂီတကံ ဒဿာမိ၊ ဣဒါနိ မဟာဇနဿ ပဋိသရဏဘူတံ ဥဒကံ မံ မာရေတီ’’တိ ဝတွာ ဂါထမာဟ –

၅၀။

‘‘ယေန သိဉ္စန္တိ ဒုက္ခိတံ၊ ယေန သိဉ္စန္တိ အာတုရံ၊

တဿ မဇ္ဈေ မရိဿာမိ၊ ဇာတံ သရဏတော ဘယ’’န္တိ။

ဗောဓိသတ္တော ဣမံ ဂါထံ ဝတွာ ‘‘မဟာရာဇ၊ ယထာ ဥဒကံ မဟာဇနဿ ပဋိသရဏံ၊ တထာ ရာဇာနောပိ၊ တေသံ သန္တိကာ ဘယေ ဥပ္ပန္နေ တံ ဘယံ ကော ပဋိဗာဟိဿတီ’’တိ ဝတွာ ‘‘မဟာရာဇ၊ ဣဒံ ကာရဏံ ပဋိစ္ဆန္နံ၊ မယာ ပန ပဏ္ဍိတဝေဒနီယံ ကတွာ ကထိတံ၊ ဇာနာဟိ၊ မဟာရာဇာ’’တိ အာဟ။ ‘‘တာတ အဟံ ဧဝရူပံ ပဋိစ္ဆန္နကထံ န ဇာနာမိ၊ စောရေ မေ ဂဟေတွာ ဒေဟီ’’တိ။ အထဿ မဟာသတ္တော ‘‘တေန ဟိ၊ မဟာရာဇ၊ ဣဒံ သုတွာ ဇာနာဟီ’’တိ အပရမ္ပိ ကာရဏံ အာဟရိ။ ဒေဝ၊ ပုဗ္ဗေ ဣမိဿာဝ ဗာရာဏသိယာ ဒွါရဂါမေ ဧကော ကုမ္ဘကာရော ဘာဇနတ္ထာယ မတ္တိကံ အာဟရန္တော ဧကသ္မိံယေဝ ဌာနေ နိဗဒ္ဓံ ဂဏှိတွာ အန္တောပဗ္ဘာရံ မဟန္တံ အာဝါဋံ ခဏိ။ အထေကဒိဝသံ တဿ မတ္တိကံ ဂဏှန္တဿ အကာလမဟာမေဃော ဥဋ္ဌဟိတွာ မဟာဝုဋ္ဌိံ ပါတေသိ။ ဥဒကံ အဝတ္ထရမာနံ အာဝါဋံ ပါတေသိ၊ တေနဿ မတ္ထကော ဘိဇ္ဇိ။ သော ပရိဒေဝန္တော ဂါထမာဟ –

၅၁။

‘‘ယတ္ထ ဗီဇာနိ ရူဟန္တိ၊ သတ္တာ ယတ္ထ ပတိဋ္ဌိတာ၊

သာ မေ သီသံ နိပီဠေတိ၊ ဇာတံ သရဏတော ဘယ’’န္တိ။

တတ္ထ ¶ နိပီဠေတီတိ နိပတိတွာ ပီဠေတိ ဘိန္ဒတိ။

ယထာ ဟိ ဒေဝ၊ မဟာဇနဿ ပဋိသရဏဘူတာ မဟာပထဝီ ကုမ္ဘကာရဿ သီသံ ဘိန္ဒိ၊ ဧဝမေဝ မဟာပထဝီသမေ သဗ္ဗလောကဿ ပဋိသရဏေ နရိန္ဒေ ဥဋ္ဌာယ စောရကမ္မံ ကရောန္တေ ကော ဗာဟိဿတိ၊ သက္ခိဿသိ၊ မဟာရာဇ၊ ဧဝံ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ ¶ ကထိတံ စောရံ ဇာနိတုန္တိ။ တာတ၊ မယှံ ပဋိစ္ဆန္နေန ကာရဏံ နတ္ထိ၊ အယံ စောရောတိ ဧဝံ မေ စောရံ ဂဟေတွာ ဒေဟီတိ။ သော ရာဇာနံ ရက္ခန္တော ‘‘တွံ စောရော’’တိ အဝတွာ အပရမ္ပိ ဥဒါဟရဏံ အာဟရိ။ မဟာရာဇ၊ ပုဗ္ဗေ ဣမသ္မိံယေဝ နဂရေ ဧကဿ ပုရိသဿ ဂေဟံ အာဒိတ္တံ။ သော ¶ ‘‘အန္တော ပဝိသိတွာ ဘဏ္ဍကံ နီဟရာ’’တိ အညံ အာဏာပေသိ။ တသ္မိံ ပဝိသိတွာ နီဟရန္တေ ဂေဟဒွါရံ ပိဒဟိ။ သော ဓူမန္ဓော ဟုတွာ နိက္ခမနမဂ္ဂံ အလဘန္တော ဥပ္ပန္နဍာဟဒုက္ခော ဟုတွာ အန္တော ဌိတောဝ ပရိဒေဝန္တော ဂါထမာဟ –

၅၂။

‘‘ယေန ဘတ္တာနိ ပစ္စန္တိ၊ သီတံ ယေန ဝိဟညတိ၊

သော မံ ဍဟတိ ဂတ္တာနိ၊ ဇာတံ သရဏတော ဘယ’’န္တိ။

တတ္ထ သော မံ ဍဟတီတိ သော မေ ဍဟတိ၊ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။

‘‘မဟာရာဇ၊ အဂ္ဂိ ဝိယ မဟာဇနဿ ပဋိသရဏဘူတော ဧကော မနုဿော ရတနဘဏ္ဍိကံ ဟရိ၊ မာ မံ စောရံ ပုစ္ဆာ’’တိ။ ‘‘တာတ၊ မယှံ စောရံ ဒေဟိယေဝါ’’တိ။ သော ရာဇာနံ ‘‘တွံ စောရော’’တိ အဝတွာ အပရမ္ပိ ဥဒါဟရဏံ အာဟရိ။ ဒေဝ၊ ပုဗ္ဗေ ဣမသ္မိံယေဝ နဂရေ ဧကော ပုရိသော အတိဗဟုံ ဘုဉ္ဇိတွာ ဇီရာပေတုံ အသက္ကောန္တော ဝေဒနာပ္ပတ္တော ဟုတွာ ပရိဒေဝန္တော ဂါထမာဟ –

၅၃။

‘‘ယေန ဘုတ္တေန ယာပန္တိ၊ ပုထူ ဗြာဟ္မဏခတ္တိယာ၊

သော မံ ဘုတ္တော ဗျာပါဒေတိ၊ ဇာတံ သရဏတော ဘယ’’န္တိ။

တတ္ထ သော မံ ဘုတ္တော ဗျာပါဒေတီတိ သော ဩဒနော ဘုတ္တော မံ ဗျာပါဒေတိ မာရေတိ။

‘‘မဟာရာဇ၊ ဘတ္တံ ဝိယ မဟာဇနဿ ပဋိသရဏဘူတော ဧကော ဘဏ္ဍံ ဟရိ၊ တသ္မိံ လဒ္ဓေ ကိံ စောရံ ပုစ္ဆသီ’’တိ? ‘‘တာတ၊ သက္ကောန္တော စောရံ မေ ဒေဟီ’’တိ။ သော တဿ သညာပနတ္ထံ အပရမ္ပိ ဥဒါဟရဏံ အာဟရိ။ မဟာရာဇ ¶ ၊ ပုဗ္ဗေပိ ဣမသ္မိံယေဝ နဂရေ ဧကဿ ဝါတော ဥဋ္ဌဟိတွာ ဂတ္တာနိ ဘဉ္ဇိ။ သော ပရိဒေဝန္တော ဂါထမာဟ –

၅၄။

‘‘ဂိမှာနံ ¶ ပစ္ဆိမေ မာသေ၊ ဝါတမိစ္ဆန္တိ ပဏ္ဍိတာ၊

သော မံ ဘဉ္ဇတိ ဂတ္တာနိ၊ ဇာတံ သရဏတော ဘယ’’န္တိ။

ဣတိ မဟာရာဇ၊ သရဏတော ဘယံ ဥပ္ပန္နံ၊ ဇာနာဟိ တံ ကာရဏန္တိ။ တာတ၊ စောရံ မေ ဒေဟီတိ။ သော တဿ သညာပနတ္ထံ အပရမ္ပိ ဥဒါဟရဏံ အာဟရိ။ ဒေဝ၊ အတီတေ ဟိမဝန္တပဒေသေ သာခါဝိဋပသမ္ပန္နော မဟာရုက္ခော အဟောသိ ပုပ္ဖဖလသမ္ပန္နော အနေကသဟဿာနံ သကုဏာနံ နိဝါသော ¶ တဿ ဒွေ သာခါ အညမညံ သင်္ဃဋ္ဋေသုံ၊ တတော ဓူမော ဥပ္ပဇ္ဇိ၊ အဂ္ဂိစုဏ္ဏာနိ ပတိံသု။ တံ ဒိသွာ သကုဏဇေဋ္ဌကော ဂါထမာဟ –

၅၅။

‘‘ယံ နိဿိတာ ဇဂတိရုဟံ၊ သွာယံ အဂ္ဂိံ ပမုဉ္စတိ၊

ဒိသာ ဘဇထ ဝက္ကင်္ဂါ၊ ဇာတံ သရဏတော ဘယ’’န္တိ။

တတ္ထ ဇဂတိရုဟန္တိ မဟီရုဟံ။

ယထာ ဟိ၊ ဒေဝ၊ ရုက္ခော ပက္ခီနံ ပဋိသရဏံ၊ ဧဝံ ရာဇာ မဟာဇနဿ ပဋိသရဏံ၊ တသ္မိံ စောရိကံ ကရောန္တေ ကော ပဋိဗာဟိဿတိ၊ သလ္လက္ခေဟိ၊ ဒေဝါတိ။ တာတ၊ မယှံ စောရမေဝ ဒေဟီတိ။ အထဿ သော အပရမ္ပိ ဥဒါဟရဏံ အာဟရိ။ မဟာရာဇ၊ ဧကသ္မိံ ကာသိဂါမေ အညတရဿ ကုလဃရဿ ပစ္ဆိမဘာဂေ ကက္ခဠာ သုသုမာရနဒီ အတ္ထိ၊ တဿ စ ကုလဿ ဧကောဝ ပုတ္တော။ သော ပိတရိ ကာလကတေ မာတရံ ပဋိဇဂ္ဂိ။ တဿ မာတာ အနိစ္ဆမာနဿေဝ ဧကံ ကုလဓီတရံ အာနေသိ။ သာ ပုဗ္ဗဘာဂေ သဿုံ သမ္ပိယာယိတွာ ပစ္ဆာ ပုတ္တဓီတာဟိ ဝဍ္ဎမာနာ တံ နီဟရိတုကာမာ အဟောသိ။ တဿာ ပန မာတာပိ တသ္မိံယေဝ ဃရေ ဝသတိ။ သာ သာမိကဿ သန္တိကေ သဿုယာ နာနပ္ပကာရံ ဒေါသံ ဝတွာ ပရိဘိန္ဒိတွာ ‘‘အဟံ တေ မာတရံ ပေါသေတုံ န သက္ကောမိ၊ မာရေဟိ န’’န္တိ ဝတွာ ‘‘မနုဿမာရဏံ နာမ ¶ ဘာရိယံ၊ ကထံ နံ မာရေမီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘နိဒ္ဒေါက္ကမနကာလေ နံ မဉ္စကေနေဝ သဒ္ဓိံ ဂဟေတွာ သုသုမာရနဒိယံ ခိပိဿာမ၊ အထ နံ သုသမာရာ ခါဒိဿန္တီ’’တိ အာဟ။ ‘‘တုယှံ ပန မာတာ ကဟ’’န္တိ? ‘‘တဿာယေဝ သန္တိကေ သုပတီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ ဂစ္ဆ၊ တဿာ နိပန္နမဉ္စကေ ရဇ္ဇုံ ဗန္ဓိတွာ သညံ ကရောဟီ’’တိ။ သာ တထာ ကတွာ ‘‘ကတာ မေ သညာ’’တိ အာဟ။ ဣတရော ‘‘ထောကံ အဓိဝါသေဟိ၊ မနုဿာ တာဝ နိဒ္ဒါယန္တူ’’တိ နိဒ္ဒါယန္တော ဝိယ နိပဇ္ဇိတွာ ဂန္တွာ တံ ရဇ္ဇုကံ ဘရိယာယ မာတု မဉ္စကေ ဗန္ဓိတွာ ဘရိယံ ပဗောဓေတွာ ဥဘောပိ ဂန္တွာ တံ မဉ္စကေနေဝ သဒ္ဓိံ ဥက္ခိပိတွာ နဒိယံ ခိပိံသု။ တတ္ထ နံ နိဒ္ဒါယမာနံ သုသုမာရာ ဝိဒ္ဓံသေတွာ ခါဒိံသု။

သာ ¶ ပုနဒိဝသေ မာတု ပရိဝတ္တိတဘာဝံ ဉတွာ ‘‘သာမိ၊ မမ မာတာဝ မာရိတာ၊ ဣဒါနိ တဝ မာတရံ မာရေဟီ’’တိ ဝတွာ ‘‘တေန ဟိ သာဓူ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘သုသာနေ စိတကံ ကတွာ အဂ္ဂိမှိ နံ ပက္ခိပိတွာ မာရေဿာမာ’’တိ အာဟ။ အထ နံ နိဒ္ဒါယမာနံ ဥဘောပိ သုသာနံ နေတွာ ဌပယိံသု။ တတ္ထ သာမိကော ¶ ဘရိယံ အာဟ ‘‘အဂ္ဂိ တေ အာဘတော’’တိ? ‘‘ပမုဋ္ဌာသ္မိ၊ သာမီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ ဂန္တွာ အာနေဟီ’’တိ။ ‘‘န သက္ကောမိ သာမိ၊ ဂန္တုံ၊ တယိ ဂတေပိ ဌာတုံ န သက္ခိဿာမိ၊ ဥဘောပိ မယံ ဂစ္ဆိဿာမာ’’တိ။ တေသု ဂတေသု မဟလ္လိကာ သီတဝါတေန ပဗောဓိတာ သုသာနဘာဝံ ဉတွာ ‘‘ဣမေ မံ မာရေတုကာမာ အဂ္ဂိအတ္ထာယ ဂတာ’’တိ စ ဥပဓာရေတွာ ‘‘န မေ ဗလံ ဇာနန္တီ’’တိ ဧကံ မတကဠေဝရံ ဂဟေတွာ မဉ္စကေ နိပဇ္ဇာပေတွာ ဥပရိ ပိလောတိကာယ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ သယံ ပလာယိတွာ တတ္ထေဝ လေဏဂုဟံ ပါဝိသိ။ ဣတရေ အဂ္ဂိံ အာဟရိတွာ ‘‘မဟလ္လိကာ’’တိ သညာယ ကဠေဝရံ ဈာပေတွာ ပက္ကမိံသု။ ဧကေန စောရေန တသ္မိံ ဂုဟာလေဏေ ပုဗ္ဗေ ဘဏ္ဍိကာ ဌပိတာ၊ သော ‘‘တံ ဂဏှိဿာမီ’’တိ အာဂန္တွာ မဟလ္လိကံ ဒိသွာ ‘‘ဧကာ ယက္ခိနီ ဘဝိဿတိ၊ ဘဏ္ဍိကာ မေ အမနုဿပရိဂ္ဂဟိတာ’’တိ ဧကံ ဘူတဝေဇ္ဇံ အာနေသိ။ ဝေဇ္ဇော မန္တံ ကရောန္တော ဂုဟံ ပါဝိသိ။

အထ နံ သာ အာဟ ‘‘နာဟံ ယက္ခိနီ၊ ဧဟိ ဥဘောပိ ဣမံ ဓနံ ဘာဇေဿာမာ’’တိ။ ‘‘ကထံ သဒ္ဒဟိတဗ္ဗ’’န္တိ? ‘‘တဝ ဇိဝှံ မမ ဇိဝှာယ ဌပေဟီ’’တိ။ သော တထာ အကာသိ။ အထဿ သာ ဇိဝှံ ဍံသိတွာ ဆိန္ဒိတွာ ပါတေသိ။ ဘူတဝေဇ္ဇော ‘‘အဒ္ဓါ ဧသာ ယက္ခိနီ’’တိ ဇိဝှာယ လောဟိတံ ပဂ္ဃရန္တိယာ ဝိရဝမာနော ¶ ပလာယိ။ မဟလ္လိကာ ပုနဒိဝသေ မဋ္ဌသာဋကံ နိဝါသေတွာ နာနာရတနဘဏ္ဍိကံ ဂဟေတွာ ဃရံ အဂမာသိ။ သုဏိသာ တံ ဒိသွာ ‘‘ကဟံ တေ၊ အမ္မ၊ ဣဒံ လဒ္ဓ’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အမ္မ၊ ဧတသ္မိံ သုသာနေ ဒါရုစိတကာယ ဈာပိတာ ဧဝရူပံ လဘန္တီ’’တိ။ ‘‘အမ္မ၊ မယာပိ သက္ကာ လဒ္ဓု’’န္တိ။ ‘‘မာဒိသီ ဟုတွာ လဘိဿသီ’’တိ။ သာ လဒ္ဓဘဏ္ဍိကလောဘေန သာမိကဿ ကထေတွာ တတ္ထ အတ္တာနံ ဈာပေသိ။ အထ နံ ပုနဒိဝသေ သာမိကော အပဿန္တော ‘‘အမ္မ၊ ဣမာယပိ ဝေလာယ တွံ အာဂတာ၊ သုဏိသာ တေ နာဂစ္ဆတီ’’တိ အာဟ။ သာ တံ သုတွာ ‘‘အရေ ပါပပုရိသ၊ ကိံ မတာ နာမ အာဂစ္ဆန္တီ’’တိ တံ တဇ္ဇေတွာ ဂါထမာဟ –

၅၆။

‘‘ယမာနယိံ သောမနဿံ၊ မာလိနိံ စန္ဒနုဿဒံ၊

သာ မံ ဃရာ နိစ္ဆုဘတိ၊ ဇာတံ သရဏတော ဘယ’’န္တိ။

တတ္ထ သောမနဿန္တိ သောမနဿံ ဥပ္ပာဒေတွာ။ ‘‘သောမနဿာ’’တိပိ ပါဌော၊ သောမနဿဝတီ ဟုတွာတိ အတ္ထော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယမဟံ ‘‘ဣမံ ¶ မေ နိဿာယ ပုတ္တော ပုတ္တဓီတာဟိ ဝဍ္ဎိဿတိ၊ မဉ္စ ¶ မဟလ္လိကကာလေ ပေါသေဿတီ’’တိ မာလိနိံ စန္ဒနုဿဒံ ကတွာ အလင်္ကရိတွာ သောမနဿဇာတာ အာနေသိံ။ သာ မံ အဇ္ဇ ဃရာ နီဟရတိ၊ သရဏတောယေဝ မေ ဘယံ ဥပ္ပန္နန္တိ။

‘‘မဟာရာဇ၊ သုဏိသာ ဝိယ သဿုယာ မဟာဇနဿ ရာဇာ ပဋိသရဏံ၊ တတော ဘယေ ဥပ္ပန္နေ ကိံ သက္ကာ ကာတုံ၊ သလ္လက္ခေဟိ၊ ဒေဝါ’’တိ။ တံ သုတွာ ရာဇာ ‘‘တာတ၊ နာဟံ တယာ အာနီတကာရဏာနိ ဇာနာမိ၊ စောရမေဝ မေ ဒေဟီ’’တိ အာဟ။ သော ‘‘ရာဇာနံ ရက္ခိဿာမီ’’တိ အပရမ္ပိ ဥဒါဟရဏံ အာဟရိ။ ဒေဝ၊ ပုဗ္ဗေ ဣမသ္မိံယေဝ နဂရေ ဧကော ပုရိသော ပတ္ထနံ ကတွာ ပုတ္တံ လဘိ။ သော ပုတ္တဇာတကာလေ ‘‘ပုတ္တော မေ လဒ္ဓါ’’တိ သောမနဿဇာတော တံ ပေါသေတွာ ဝယပ္ပတ္တကာလေ ဒါရေန သံယောဇေတွာ အပရဘာဂေ ဇရံ ပတွာ ကမ္မံ အဓိဋ္ဌာတုံ နာသက္ခိ။ အထ နံ ပုတ္တော ‘‘တွံ ကမ္မံ ကာတုံ န သက္ကောသိ၊ ဣတော နိက္ခမာ’’တိ ဂေဟတော နီဟရိ ¶ ။ သော ကိစ္ဆေန ကသိရေန ဇီဝိကံ ကပ္ပေန္တော ပရိဒေဝမာနော ဂါထမာဟ –

၅၇။

‘‘ယေန ဇာတေန နန္ဒိဿံ၊ ယဿ စ ဘဝမိစ္ဆိသံ၊

သော မံ ဃရာ နိစ္ဆုဘတိ၊ ဇာတံ သရဏတော ဘယ’’န္တိ။

တတ္ထ သော မန္တိ သော ပုတ္တော မံ ဃရတော နိစ္ဆုဘတိ နီဟရတိ။ သွာဟံ ဘိက္ခံ စရိတွာ ဒုက္ခေန ဇီဝါမိ၊ သရဏတောယေဝ မေ ဘယံ ဥပ္ပန္နန္တိ။

‘‘မဟာရာဇ၊ ယထာ ပိတာ နာမ မဟလ္လကော ပဋိဗလေန ပုတ္တေန ရက္ခိတဗ္ဗော၊ ဧဝံ သဗ္ဗောပိ ဇနပဒေါ ရညာ ရက္ခိတဗ္ဗော၊ ဣဒဉ္စ ဘယံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ သဗ္ဗသတ္တေ ရက္ခန္တဿ ရညော သန္တိကာ ဥပ္ပန္နံ၊ ဣမိနာ ကာရဏေန ‘အသုကော နာမ စောရော’တိ ဇာနာဟိ၊ ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘တာတ၊ နာဟံ ကာရဏံ ဝါ အကာရဏံ ဝါ ဇာနာမိ၊ စောရံ ဝါ မေ ဒေဟိ၊ တွညေဝ ဝါ စောရော ဟောဟီ’’တိ ဧဝံ ရာဇာ ပုနပ္ပုနံ မာဏဝံ အနုယုဉ္ဇိ။ အထ နံ သော ဧဝမာဟ ‘‘ကိံ ပန၊ မဟာရာဇ၊ ဧကံသေန စောရဂဟဏံ ရောစေထာ’’တိ? ‘‘အာမ၊ တာတာ’’တိ။ တေန ဟိ ‘‘အသုကော စ အသုကော စ စောရော’’တိ ပရိသမဇ္ဈေ ပကာသေမီတိ။ ‘‘ဧဝံ ကရောဟိ၊ တာတာ’’တိ။ သော တဿ ဝစနံ သုတွာ ‘‘အယံ ရာဇာ အတ္တာနံ ရက္ခိတုံ န ဒေတိ၊ ဂဏှိဿာမိ ဒါနိ စောရ’’န္တိ သန္နိပတိတေ မဟာဇနေ အာမန္တေတွာ ဣမာ ဂါထာ အာဟ –

၅၈။

‘‘သုဏန္တု ¶ မေ ဇာနပဒါ၊ နေဂမာ စ သမာဂတာ၊

ယတောဒကံ တဒါဒိတ္တံ၊ ယတော ခေမံ တတော ဘယံ။

၅၉။

‘‘ရာဇာ ¶ ဝိလုမ္ပတေ ရဋ္ဌံ၊ ဗြာဟ္မဏော စ ပုရောဟိတော၊

အတ္တဂုတ္တာ ဝိဟရထ၊ ဇာတံ သရဏတော ဘယ’’န္တိ။

တတ္ထ ယတောဒကံ တဒါဒိတ္တန္တိ ယံ ဥဒကံ တဒေဝ အာဒိတ္တံ။ ယတော ခေမန္တိ ယတော ရာဇတော ခေမေန ဘဝိတဗ္ဗံ၊ တတောဝ ဘယံ ဥပ္ပန္နံ။ အတ္ထဂုတ္တာ ဝိဟရထာတိ တုမှေ ဣဒါနိ အနာထာ ဇာတာ၊ အတ္တာနံ မာ ဝိနာသေထ၊ အတ္တနာဝ ¶ ဂုတ္တာ ဟုတွာ အတ္တနော သန္တကံ ဓနဓညံ ရက္ခထ၊ ရာဇာ နာမ မဟာဇနဿ ပဋိသရဏံ၊ တတော တုမှာကံ ဘယံ ဥပ္ပန္နံ၊ ရာဇာ စ ပုရောဟိတော စ ဝိလောပခါဒကစောရာ၊ သစေ စောရေ ဂဏှိတုကာမတ္ထ၊ ဣမေ ဒွေ ဂဟေတွာ ကမ္မကရဏံ ကရောထာတိ။

တေ တဿ ကထံ သုတွာ စိန္တယိံသု ‘‘အယံ ရာဇာ ရက္ခဏာရဟောပိ သမာနော ဣဒါနိ အညဿ ဥပရိ ဒေါသံ အာရောပေတွာ အတ္တနော ဘဏ္ဍိကံ သယမေဝ ပေါက္ခရဏိယံ ဌပေတွာ စောရံ ပရိယေသာပေတိ၊ ဣတော ဒါနိ ပဋ္ဌာယ ပုန စောရကမ္မဿ အကရဏတ္ထာယ မာရေမ နံ ပါပရာဇာန’’န္တိ။ တေ ဒဏ္ဍမုဂ္ဂရာဒိဟတ္ထာ ဥဋ္ဌာယ တတ္ထေဝ ရာဇာနဉ္စ ပုရောဟိတဉ္စ ပေါထေတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေတွာ မဟာသတ္တံ အဘိသိဉ္စိတွာ ရဇ္ဇေ ပတိဋ္ဌပေသုံ။

သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ‘‘အနစ္ဆရိယံ၊ ဥပါသက၊ ပထဝိယံ ပဒသဉ္ဇာနနံ၊ ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာ ဧဝံ အာကာသေ ပဒံ သဉ္ဇာနိံသူ’’တိ ဝတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ၊ သစ္စပရိယောသာနေ ဥပါသကော စ ပုတ္တော စ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌိတာ။ တဒါ ပိတာ ကဿပေါ အဟောသိ၊ ပဒကုသလမာဏဝေါ ပန အဟမေဝ အဟောသိန္တိ။

ပဒကုသလမာဏဝဇာတကဝဏ္ဏနာ ဆဋ္ဌာ။

[၄၃၃] ၇။ လောမသကဿပဇာတကဝဏ္ဏနာ

အဿ ဣန္ဒသမော ရာဇာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဉှိ ဘိက္ခုံ သတ္ထာ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ ဘိက္ခု ဥက္ကဏ္ဌိတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သစ္စ’’န္တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဘိက္ခု သိနေရုကမ္ပနဝါတော ကိံ ¶ ပုရာဏပဏ္ဏာနိ န ကမ္ပေဿတိ၊ ယသသမင်္ဂိနောပိ သပ္ပုရိသာ အာယသကျံ ပါပုဏန္တိ၊ ကိလေသာ နာမေတေ ပရိသုဒ္ဓသတ္တေပိ သံကိလိဋ္ဌေ ကရောန္တိ၊ ပဂေဝ တာဒိသ’’န္တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ¶ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗြဟ္မဒတ္တဿ ပုတ္တော ဗြဟ္မဒတ္တကုမာရော နာမ ပုရောဟိတပုတ္တော စ ကဿပေါ နာမ ဒွေ သဟာယကာ ¶ ဟုတွာ ဧကာစရိယကုလေ သဗ္ဗသိပ္ပာနိ ဥဂ္ဂဏှိံသု။ အပရဘာဂေ ဗြဟ္မဒတ္တကုမာရော ပိတု အစ္စယေန ရဇ္ဇေ ပတိဋ္ဌာသိ။ ကဿပေါ စိန္တေသိ ‘‘မယှံ သဟာယော ရာဇာ ဇာတော၊ ဣဒါနိ မေ မဟန္တံ ဣဿရိယံ ဒဿတိ၊ ကိံ မေ ဣဿရိယေန၊ အဟံ မာတာပိတရော စ ရာဇာနဉ္စ အာပုစ္ဆိတွာ ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ။ သော ရာဇာနဉ္စ မာတာပိတရော စ အာပုစ္ဆိတွာ ဟိမဝန္တံ ပဝိသိတွာ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ သတ္တမေ ဒိဝသေ အဘိညာ စ သမာပတ္တိယော စ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဥဉ္ဆာစရိယာယ ယာပေန္တော ဝိဟာသိ။ ပဗ္ဗဇိတံ ပန နံ ‘‘လောမသကဿပေါ’’တိ သဉ္ဇာနိံသု။ သော ပရမဇိတိန္ဒြိယော ဃောရတပေါ တာပသော အဟောသိ။ တဿ တေဇေန သက္ကဿ ဘဝနံ ကမ္ပိ။ သက္ကော အာဝဇ္ဇေန္တော တံ ဒိသွာ စိန္တေသိ ‘‘အယံ တာပသော အတိဝိယ ဥဂ္ဂတေဇော သက္ကဘာဝါပိ မံ စာဝေယျ၊ ဗာရာဏသိရညာ သဒ္ဓိံ ဧကတော ဟုတွာ တပမဿ ဘိန္ဒိဿာမီ’’တိ။ သော သက္ကာနုဘာဝေန အဍ္ဎရတ္တသမယေ ဗာရာဏသိရညော သိရိဂဗ္ဘံ ပဝိသိတွာ သကလဂဗ္ဘံ သရီရပ္ပဘာယ ဩဘာသေတွာ ရညော သန္တိကေ အာကာသေ ဌိတော ‘‘ဥဋ္ဌေဟိ၊ မဟာရာဇာ’’တိ ရာဇာနံ ပဗောဓေသိ။ ‘‘ကောသိ တွ’’န္တိ ဝုတ္တေ ‘‘သက္ကောဟမသ္မီ’’တိ အာဟ။ ‘‘ကိမတ္ထံ အာဂတောသီ’’တိ? ‘‘မဟာရာဇ၊ သကလဇမ္ဗုဒီပေ ဧကရဇ္ဇံ ဣစ္ဆသိ၊ န ဣစ္ဆသီ’’တိ? ‘‘ကိဿ န ဣစ္ဆာမီ’’တိ? အထ နံ သက္ကော ‘‘တေန ဟိ လောမသကဿပံ အာနေတွာ ပသုဃာတယညံ ယဇာပေဟိ၊ သက္ကသမော အဇရာမရော ဟုတွာ သကလဇမ္ဗုဒီပေ ရဇ္ဇံ ကာရေဿသီ’’တိ ဝတွာ ပဌမံ ဂါထမာဟ –

၆၀။

‘‘အဿ ဣန္ဒသမော ရာဇ၊ အစ္စန္တံ အဇရာမရော၊

သစေ တွံ ယညံ ယာဇေယျ၊ ဣသိံ လောမသကဿပ’’န္တိ။

တတ္ထ အဿာတိ ဘဝိဿသိ။ ယာဇေယျာတိ သစေ တွံ အရညာယတနတော ဣသိံ လောမသကဿပံ အာနေတွာ ယညံ ယဇေယျာသီတိ။

တဿ ¶ ဝစနံ သုတွာ ရာဇာ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိ။ သက္ကော ‘‘တေန ဟိ မာ ပပဉ္စံ ကရီ’’တိ ဝတွာ ပက္ကာမိ။ ရာဇာ ပုနဒိဝသေ ¶ သေယျံ နာမ အမစ္စံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘သမ္မ၊ မယှံ ပိယသဟာယကဿ လောမသကဿပဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ မမ ဝစနေန ဧဝံ ဝဒေဟိ ‘ရာဇာ ကိရ တုမှေဟိ ပသုဃာတယညံ ယဇာပေတွာ သကလဇမ္ဗုဒီပေ ဧကရာဇာ ဘဝိဿတိ၊ တုမှာကမ္ပိ ယတ္တကံ ပဒေသံ ဣစ္ဆထ၊ တတ္တကံ ဒဿတိ၊ မယာ သဒ္ဓိံ ယညံ ယဇိတုံ အာဂစ္ဆထာ’’’တိ အာဟ။ သော ‘‘သာဓု၊ ဒေဝါ’’တိ တာပသဿ ဝသနောကာသဇာနနတ္ထံ နဂရေ ဘေရိံ စရာပေတွာ ဧကေန ဝနစရကေန ‘‘အဟံ ¶ ဇာနာမီ’’တိ ဝုတ္တေ တံ ပုရတော ကတွာ မဟန္တေန ပရိဝါရေန တတ္ထ ဂန္တွာ ဣသိံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသိန္နော တံ သာသနံ အာရောစေသိ။ အထ နံ သော ‘‘သေယျ ကိံ နာမေတံ ကထေသီ’’တိ ဝတွာ ပဋိက္ခိပန္တော စတဿော ဂါထာ အဘာသိ –

၆၁။

‘‘သသမုဒ္ဒပရိယာယံ၊ မဟိံ သာဂရကုဏ္ဍလံ၊

န ဣစ္ဆေ သဟ နိန္ဒာယ၊ ဧဝံ သေယျ ဝိဇာနဟိ။

၆၂။

‘‘ဓိရတ္ထု တံ ယသလာဘံ၊ ဓနလာဘဉ္စ ဗြာဟ္မဏ၊

ယာ ဝုတ္တိ ဝိနိပါတေန၊ အဓမ္မစရဏေန ဝါ။

၆၃။

‘‘အပိ စေ ပတ္တမာဒါယ၊ အနဂါရော ပရိဗ္ဗဇေ၊

သာယေဝ ဇီဝိကာ သေယျော၊ ယာ စာဓမ္မေန ဧသနာ။

၆၄။

‘‘အပိ စေ ပတ္တမာဒါယ၊ အနဂါရော ပရိဗ္ဗဇေ၊

အညံ အဟိံသယံ လောကေ၊ အပိ ရဇ္ဇေန တံ ဝရ’’န္တိ။

တတ္ထ သသမုဒ္ဒပရိယာယန္တိ သသမုဒ္ဒပရိက္ခေပံ။ သာဂရကုဏ္ဍလန္တိ စတ္တာရော ဒီပေ ပရိက္ခိပိတွာ ဌိတသာဂရေဟိ ကဏ္ဏဝလိယာ ဌပိတကုဏ္ဍလေဟိ ဝိယ သမန္နာဂတံ။ သဟ နိန္ဒာယာတိ ‘‘ဣမိနာ ပသုဃာတကမ္မံ ကတ’’န္တိ ဣမာယ နိန္ဒာယ သဟ စက္ကဝါဠပရိယန္တံ မဟာပထဝိံ န ဣစ္ဆာမီတိ ဝဒတိ။ ယာ ဝုတ္တိ ဝိနိပါတေနာတိ နရကေ ဝိနိပါတကမ္မေန ယာ စ ဇီဝိတဝုတ္တိ ဟောတိ၊ တံ ဓိရတ္ထု၊ ဂရဟာမိ တံ ဝုတ္တိန္တိ ဒီပေတိ။ သာယေဝ ဇီဝိကာတိ ပဗ္ဗဇိတဿ မတ္တိကာပတ္တံ အာဒါယ ပရဃရာနိ ဥပသင်္ကမိတွာ အာဟာရပရိယေသနဇီဝိကာဝ ယသဓနလာဘတော သတဂုဏေန သဟဿဂုဏေန ဝရတရာတိ အတ္ထော ¶ အပိ ရဇ္ဇေန တံ ဝရန္တိ တံ အနဂါရဿ သတော အညံ အဝိဟိံသန္တဿ ပရိဗ္ဗဇနံ သကလဇမ္ဗုဒီပရဇ္ဇေနပိ ဝရန္တိ အတ္ထော။

အမစ္စော တဿ ကထံ သုတွာ ဂန္တွာ ရညော အာရောစေသိ။ တံ သုတွာ ရာဇာ ‘‘အနာဂစ္ဆန္တေ ကိံ သက္ကာ ကာတု’’န္တိ တုဏှီ အဟောသိ။ ပုန သက္ကော အဍ္ဎရတ္တသမယေ ¶ အာဂန္တွာ အာကာသေ ဌတွာ ‘‘ကိံ၊ မဟာရာဇ၊ လောမသကဿပံ အာနေတွာ ယညံ န ယဇာပေသီ’’တိ အာဟ။ ‘‘မယာ ပေသိတောပိ နာဂစ္ဆတီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ၊ မဟာရာဇ၊ အတ္တနော ဓီတရံ စန္ဒဝတိံ ကုမာရိကံ အလင်္ကရိတွာ သေယျံ တထေဝ ပေသေတွာ ‘သစေ ကိရ အာဂန္တွာ ယညံ ယဇိဿသိ၊ ရာဇာ တေ ဣမံ ကုမာရိကံ ¶ ဒဿတီ’တိ ဝဒါပေဟိ၊ အဒ္ဓါ သော ကုမာရိကာယ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟုတွာ အာဂစ္ဆိဿတီ’’တိ။ ရာဇာ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ပုနဒိဝသေ သေယျဿ ဟတ္ထေ ဓီတရံ အဒါသိ။ သော ရာဇဓီတရံ ဂဟေတွာ တတ္ထ ဂန္တွာ ဣသိံ ဝန္ဒိတွာ ပဋိသန္ထာရံ ကတွာ ဒေဝစ္ဆရပဋိဘာဂံ ရာဇဓီတရံ တဿ ဒဿေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ အထ ဣသိ ဣန္ဒြိယာနိ ဘိန္ဒိတွာ တံ ဩလောကေသိ၊ သဟ ဩလောကနေနေဝ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟုတွာ ဈာနာ ပရိဟာယိ။ အမစ္စော တဿ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တဘာဝံ ဉတွာ ‘‘ဘန္တေ၊ သစေ ကိရ ယညံ ယဇိဿထ၊ ရာဇာ တေ ဣမံ ဒါရိကံ ပါဒပရိစာရိကံ ကတွာ ဒဿတီ’’တိ အာဟ။ သော ကိလေသဝသေန ကမ္ပန္တော ‘‘ဣမံ ကိရ မေ ဒဿတီ’’တိ အာဟ။ ‘‘အာမ၊ ယညံ ယဇန္တဿ တေ ဒဿတီ’’တိ။ သော ‘‘သာဓု ဣမံ လဘန္တော ယဇိဿာမီ’’တိ ဝတွာ တံ ဂဟေတွာ သဟေဝ ဇဋာဟိ အလင်္ကတရထံ အဘိရုယှ ဗာရာဏသိံ အဂမာသိ။ ရာဇာပိ ‘‘အာဂစ္ဆတိ ကိရာ’’တိ သုတွာ ယညာဝါဋေ ကမ္မံ ပဋ္ဌပေသိ။ အထ နံ အာဂတံ ဒိသွာ ‘‘သွေ ယညံ ယဇာဟိ၊ အဟံ ဣန္ဒသမော ဘဝိဿာမိ၊ ယညပရိယောသာနေ တေ ဓီတရံ ဒဿာမီ’’တိ အာဟ။ ကဿပေါ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိ။ အထ နံ ရာဇာ ပုနဒိဝသေ တံ အာဒါယ စန္ဒဝတိယာ သဒ္ဓိံယေဝ ယညာဝါဋံ ဂတော။ တတ္ထ ဟတ္ထိအဿဥသဘာဒိသဗ္ဗစတုပ္ပဒါ ပဋိပါဋိယာ ဌပိတာဝ အဟေသုံ။ ကဿပေါ တေ သဗ္ဗေ ဟနိတွာဝ ဃာတေတွာ ယညံ ယဇိတုံ အာရဘိ။ အထ နံ တတ္ထ သန္နိပတိတော မဟာဇနော ဒိသွာ ‘‘ဣဒံ တေ ¶ လောမသကဿပ အယုတ္တံ အပ္ပတိရူပံ၊ ကိံ နာမေတံ ကရောသီ’’တိ ဝတွာ ပရိဒေဝန္တော ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –

၆၅။

‘‘ဗလံ ¶ စန္ဒော ဗလံ သုရိယော၊ ဗလံ သမဏဗြာဟ္မဏာ၊

ဗလံ ဝေလာ သမုဒ္ဒဿ၊ ဗလာတိဗလမိတ္ထိယော။

၆၆။

‘‘ယထာ ဥဂ္ဂတပံ သန္တံ၊ ဣသိံ လောမသကဿပံ၊

ပိတု အတ္ထာ စန္ဒဝတီ၊ ဝါဇပေယျံ အယာဇယီ’’တိ။

တတ္ထ ဗလံ စန္ဒော ဗလံ သုရိယောတိ မဟန္ဓကာရဝိဓမနေ အညံ ဗလံ နာမ နတ္ထိ၊ စန္ဒိမသူရိယာဝေတ္ထ ဗလဝန္တောတိ အတ္ထော။ သမဏဗြာဟ္မဏာတိ ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌဝိသယဝေဂသဟနေ ခန္တိဗလဉာဏဗလေန သမန္နာဂတာ သမိတပါပဗာဟိတပါပါ သမဏဗြာဟ္မဏာ။ ဗလံ ဝေလာ သမုဒ္ဒဿာတိ မဟာသမုဒ္ဒဿ ဥတ္တရိတုံ အဒတွာ ဥဒကံ အာဝရိတွာ ဝိနာသေတုံ သမတ္ထတာယ ဝေလာ ဗလံ နာမ။ ဗလာတိဗလမိတ္ထိယောတိ ဣတ္ထိယော ပန ဝိသဒဉာဏေပိ အဝီတရာဂေ အတ္တနော ဝသံ အာနေတွာ ဝိနာသေတုံ သမတ္ထတာယ တေဟိ သဗ္ဗေဟိ ဗလေဟိပိ အတိဗလာ နာမ၊ သဗ္ဗဗလေဟိ ဣတ္ထိဗလမေဝ မဟန္တန္တိ အတ္ထော။ ယထာတိ ယသ္မာ။ ပိတု အတ္ထာတိ ပိတု ဝုဍ္ဎိအတ္ထာယ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယသ္မာ ဣမံ ဥဂ္ဂတပံ သမာနံ ¶ သီလာဒိဂုဏာနံ ဧသိတတ္တာ ဣသိံ အယံ စန္ဒဝတီ နိဿီလံ ကတွာ ပိတု ဝုဍ္ဎိအတ္ထာယ ဝါဇပေယျံ ယညံ ယာဇေတိ၊ တသ္မာ ဇာနိတဗ္ဗမေတံ ‘‘ဗလာတိဗလမိတ္ထိယော’’တိ။

တသ္မိံ သမယေ ကဿပေါ ယညံ ယဇနတ္ထာယ ‘‘မင်္ဂလဟတ္ထိံ ဂီဝါယံ ပဟရိဿာမီ’’တိ ခဂ္ဂရတနံ ဥက္ခိပိ။ ဟတ္ထီ တံ ဒိသွာ မရဏဘယတဇ္ဇိတော မဟာရဝံ ရဝိ။ တဿ ရဝံ သုတွာ သေသာပိ ဟတ္ထိအဿဥသဘာဒယော မရဏဘယတဇ္ဇိတာ ဘယေန ဝိရဝိံသု။ မဟာဇနောပိ ဝိရဝိ။ ကဿပေါ တံ မဟာဝိရဝံ သုတွာ သံဝေဂပ္ပတ္တော ဟုတွာ အတ္တနော ဇဋာဒီနိ ဩလောကေသိ။ အထဿ ဇဋာမဿုကစ္ဆလောမာနိ ပါကဋာနိ အဟေသုံ။ သော ဝိပ္ပဋိသာရီ ဟုတွာ ‘‘အနနုရူပံ ဝတ မေ ပါပကမ္မံ ကတ’’န္တိ သံဝေဂံ ပကာသေန္တော အဋ္ဌမံ ဂါထမာဟ –

၆၇။

‘‘တံ ¶ လောဘပကတံ ကမ္မံ၊ ကဋုကံ ကာမဟေတုကံ၊

တဿ မူလံ ဂဝေသိဿံ၊ ဆေစ္ဆံ ရာဂံ သဗန္ဓန’’န္တိ။

တဿတ္ထော – မဟာရာဇ၊ ယံ ဧတံ မယာ စန္ဒဝတိယာ လောဘံ ဥပ္ပာဒေတွာ တေန လောဘေန ပကတံ ကာမဟေတုကံ ပါပကံ၊ တံ ကဋုကံ တိခိဏဝိပါကံ။ တဿာဟံ အယောနိသောမနသိကာရသင်္ခါတံ မူလံ ဂဝေသိဿံ၊ အလံ ¶ မေ ဣမိနာ ခဂ္ဂေန၊ ပညာခဂ္ဂံ နီဟရိတွာ သုဘနိမိတ္တဗန္ဓနေန သဒ္ဓိံ သဗန္ဓနံ ရာဂံ ဆိန္ဒိဿာမီတိ။

အထ နံ ရာဇာ ‘‘မာ ဘာယိ သမ္မ၊ ဣဒါနိ တေ စန္ဒဝတိံ ကုမာရိဉ္စ ရဋ္ဌဉ္စ သတ္တရတနရာသိဉ္စ ဒဿာမိ၊ ယဇာဟိ ယည’’န္တိ အာဟ။ တံ သုတွာ ကဿပေါ ‘‘န မေ၊ မဟာရာဇ၊ ဣမိနာ ကိလေသေန အတ္ထော’’တိ ဝတွာ ဩသာနဂါထမာဟ –

၆၈။

‘‘ဓိရတ္ထု ကာမေ သုဗဟူပိ လောကေ၊ တပေါဝ သေယျော ကာမဂုဏေဟိ ရာဇ၊

တပေါ ကရိဿာမိ ပဟာယ ကာမေ၊ တဝေဝ ရဋ္ဌံ စန္ဒဝတီ စ ဟောတူ’’တိ။

တတ္ထ သုဗဟူပီတိ အတိဗဟုကေပိ။ တပေါ ကရိဿာမီတိ သီလသံယမတပမေဝ ကရိဿာမိ။

သော ဧဝံ ဝတွာ ကသိဏံ သမန္နာဟရိတွာ နဋ္ဌံ ဝိသေသံ ဥပ္ပာဒေတွာ အာကာသေ ပလ္လင်္ကေန နိသီဒိတွာ ရညော ဓမ္မံ ဒေသေတွာ ‘‘အပ္ပမတ္တော ဟောဟီ’’တိ ဩဝဒိတွာ ယညာဝါဋံ ဝိဒ္ဓံသာပေတွာ မဟာဇနဿ ¶ အဘယဒါနံ ဒါပေတွာ ရညော ယာစန္တဿေဝ ဥပ္ပတိတွာ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနမေဝ ဂန္တွာ ယာဝဇီဝံ ဌတွာ အာယုပရိယောသာနေ ဗြဟ္မလောကပရာယဏော အဟောသိ။

သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ၊ သစ္စပရိယောသာနေ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခု သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ တဒါ သေယျော မဟာအမစ္စော သာရိပုတ္တော အဟောသိ၊ လောမသကဿပေါ ပန အဟမေဝ အဟောသိန္တိ။

လောမသကဿပဇာတကဝဏ္ဏနာ သတ္တမာ။

[၄၃၄] ၈။ စက္ကဝါကဇာတကဝဏ္ဏနာ

ကာသာယဝတ္ထေတိ ¶ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ လောလဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ကိရ လောလော အဟောသိ ပစ္စယလုဒ္ဓါ၊ အာစရိယုပဇ္ဈာယဝတ္တာဒီနိ ဆဍ္ဍေတွာ ပါတောဝ သာဝတ္ထိံ ပဝိသိတွာ ဝိသာခါယ ¶ ဂေဟေ အနေကခါဒနီယပရိဝါရံ ယာဂုံ ပိဝိတွာ နာနဂ္ဂရသသာလိမံသောဒနံ ဘုဉ္ဇိတွာပိ တေန အတိတ္တော တတော စူဠအနာထပိဏ္ဍိကဿ မဟာအနာထပိဏ္ဍိကဿ ကောသလရညောတိ တေသံ တေသံ နိဝေသနာနိ သန္ဓာယ ဝိစရိ။ အထေကဒိဝသံ တဿ လောလဘာဝံ အာရဗ္ဘ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ တံ ဘိက္ခုံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ ဘိက္ခု လောလော’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သစ္စံ၊ ဘန္တေ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဘိက္ခု ကသ္မာ လောလောသိ၊ ပုဗ္ဗေပိ တွံ လောလဘာဝေန ဗာရာဏသိယံ ဟတ္ထိကုဏပါဒီနိ ခါဒိတွာ ဝိစရန္တော တေဟိ အတိတ္တော တတော နိက္ခမိတွာ ဂင်္ဂါတီရေ ဝိစရန္တော ဟိမဝန္တံ ပဝဋ္ဌော’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဧကော လောလကာကော ဗာရာဏသိယံ ဟတ္ထိကုဏပါဒီနိ ခါဒိတွာ ဝိစရန္တော တေဟိ အတိတ္တော ‘‘ဂင်္ဂါကူလေ မစ္ဆမတံ ခါဒိဿာမီ’’တိ ဂန္တွာ တတ္ထ မတမစ္ဆေ ခါဒန္တော ကတိပါဟံ ဝသိတွာ ဟိမဝန္တံ ပဝိသိတွာ နာနာဖလာဖလာနိ ခါဒန္တော ဗဟုမစ္ဆကစ္ဆပံ မဟန္တံ ပဒုမသရံ ပတွာ တတ္ထ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏေ ဒွေ စက္ကဝါကေ သေဝါလံ ခါဒိတွာ ဝသန္တေ ဒိသွာ ‘‘ဣမေ အတိဝိယ ဝဏ္ဏသမ္ပန္နာ သောဘဂ္ဂပ္ပတ္တာ၊ ဣမေသံ ဘောဇနံ မနာပံ ဘဝိဿတိ၊ ဣမေသံ ဘောဇနံ ပုစ္ဆိတွာ အဟမ္ပိ တဒေဝ ဘုဉ္ဇိတွာ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော ဘဝိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ တေသံ သန္တိကံ ဂန္တွာ ပဋိသန္ထာရံ ကတွာ ဧကသ္မိံ သာခပရိယန္တေ နိသီဒိတွာ တေသံ ပသံသနပဋိသံယုတ္တံ ကထံ ကထေန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –

၆၉။

‘‘ကာသာယဝတ္ထေ ¶ သကုဏေ ဝဒါမိ၊ ဒုဝေ ဒုဝေ နန္ဒမနေ စရန္တေ၊

ကံ အဏ္ဍဇံ အဏ္ဍဇာ မာနုသေသု၊ ဇာတိံ ပသံသန္တိ တဒိင်္ဃ ဗြူထာ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ကာသာယဝတ္ထေတိ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏေ ကာသာယဝတ္ထေ ဝိယ။ ဒုဝေ ဒုဝေတိ ဒွေ ဒွေ ဟုတွာ။ နန္ဒမနေတိ တုဋ္ဌစိတ္တေ။ ကံ အဏ္ဍဇံ အဏ္ဍဇာ မာနုသေသု ဇာတိံ ပသံသန္တီတိ အမ္ဘော အဏ္ဍဇာ တုမှေ မနုဿေသု ပသံသန္တာ ကံ အဏ္ဍဇံ ဇာတိံ ကတရံ နာမ အဏ္ဍဇန္တိ ဝတွာ ပသံသန္တိ၊ ကံ သကုဏံ ¶ နာမာတိ ဝတွာ တုမှေ မနုဿာနံ အန္တရေ ဝဏ္ဏေန္တီတိ အတ္ထော။ ‘‘ကံ အဏ္ဍဇံ အဏ္ဍဇမာနုသေသူ’’တိပိ ပါဌော။ တဿတ္ထော – တုမှေ အဏ္ဍဇေသု စ မာနုသေသု စ ကတရံ အဏ္ဍဇန္တိ ဝတွာ ပသံသန္တီတိ။

တံ သုတွာ စက္ကဝါကော ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –

၇၀။

‘‘အမှေ မနုဿေသု မနုဿဟိံသ၊ အနုဗ္ဗတေ စက္ကဝါကေ ဝဒန္တိ၊

ကလျာဏဘာဝမှေ ဒိဇေသု သမ္မတာ၊ အဘိရူပါ ဝိစရာမ အဏ္ဏဝေ’’တိ။

တတ္ထ မနုဿဟိံသာတိ ကာကော မနုဿေ ဟိံသတိ ဝိဟေဌေတိ၊ တေန နံ ဧဝံ အာလပတိ။ အနုဗ္ဗတေတိ အညမညံ အနုဂတေ သမ္မောဒမာနေ ဝိယသံဝါသေ။ စက္ကဝါကေတိ စက္ကဝါကာ နာမ သာ အဏ္ဍဇဇာတီတိ ပသံသန္တိ ဝဏ္ဏေန္တိ ကထေန္တိ။ ဒိဇေသူတိ ယတ္တကာ ပက္ခိနော နာမ၊ တေသု မယံ ‘‘ကလျာဏဘာဝါ’’တိပိ မနုဿေသု သမ္မတာ။ ဒုတိယေ အတ္ထဝိကပ္ပေ မနုဿေသု အမှေ ‘‘စက္ကဝါကာ’’တိပိ ဝဒန္တိ၊ ဒိဇေသု ပန မယံ ‘‘ကလျာဏဘာဝါ’’တိ သမ္မတာ၊ ‘‘ကလျာဏဘာဝါ’’တိ နော ဒိဇာ ဝဒန္တီတိ အတ္ထော။ အဏ္ဏဝေတိ ဣမသ္မိံ ဌာနေ သရော ‘‘အဏ္ဏဝေါ’’တိ ဝုတ္တော၊ ဣမသ္မိံ ပဒုမသရေ မယမေဝ ဒွေ ဇနာ ပရေသံ အဟိံသနတော အဘိရူပါ ဝိစရာမာတိ အတ္ထော။ ဣမိဿာယ ပန ဂါထာယ စတုတ္ထပဒံ ‘‘န ဃာသဟေတူပိ ကရောမ ပါပ’’န္တိ ပဌန္တိ။ တဿတ္ထော – ယသ္မာ မယံ ဃာသဟေတူပိ ပါပံ န ကရောမ၊ တသ္မာ ‘‘ကလျာဏဘာဝါ’’တိ အမှေ မနုဿေသု စ ဒိဇေသု စ သမ္မတာ။

တံ သုတွာ ကာကော တတိယံ ဂါထမာဟ –

၇၁။

‘‘ကိံ အဏ္ဏဝေ ကာနိ ဖလာနိ ဘုဉ္ဇေ၊ မံသံ ကုတော ခါဒထ စက္ကဝါကာ၊

ကိံ ဘောဇနံ ဘုဉ္ဇထ ဝေါ အနောမာ၊ ဗလဉ္စ ဝဏ္ဏော စ အနပ္ပရူပါ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ကိန္တိ ပုစ္ဆာဝသေန အာလပနံ၊ ကိံ ဘော စက္ကဝါကာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အဏ္ဏဝေတိ ဣမသ္မိံ သရေ။ ဘုဉ္ဇေတိ ဘုဉ္ဇထ၊ ကိံ ဘုဉ္ဇထာတိ အတ္ထော ¶ မံသံ ကုတော ခါဒထာတိ ကတရပါဏာနံ သရီရတော မံသံ ခါဒထ။ ဘုဉ္ဇထ ဝေါတိ ¶ ဝေါကာရော နိပါတမတ္တံ၊ ပရပဒေန ဝါဿ သမ္ဗန္ဓော ‘‘ဗလဉ္စ ဝါ ဝဏ္ဏော စ အနပ္ပရူပါ’’တိ။

တတော စက္ကဝါကော စတုတ္ထံ ဂါထမာဟ –

၇၂။

‘‘န အဏ္ဏဝေ သန္တိ ဖလာနိ ဓင်္က၊ မံသံ ကုတော ခါဒိတုံ စက္ကဝါကေ၊

သေဝါလဘက္ခမှ အပါဏဘောဇနာ၊ န ဃာသဟေတူပိ ကရောမ ပါပ’’န္တိ။

တတ္ထ စက္ကဝါကေတိ စက္ကဝါကဿ။ အပါဏဘောဇနာတိ ပါဏကရဟိတဥဒကဘောဇနာ။ အမှာကဉှိ သေဝါလဉ္စေဝ ဥဒကဉ္စ ဘောဇနန္တိ ဒဿေတိ။ န ဃာသဟေတူတိ တုမှာဒိသာ ဝိယ မယံ ဃာသဟေတု ပါပံ န ကရောမာတိ။

တတော ကာကော ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –

၇၃။

‘‘န မေ ဣဒံ ရုစ္စတိ စက္ကဝါက၊ အသ္မိံ ဘဝေ ဘောဇနသန္နိကာသော၊

အဟောသိ ပုဗ္ဗေ တတော မေ အညထာ၊ ဣစ္စေဝ မေ ဝိမတိ ဧတ္ထ ဇာတာ။

၇၄။

‘‘အဟမ္ပိ မံသာနိ ဖလာနိ ဘုဉ္ဇေ၊ အန္နာနိ စ လောဏိယတေလိယာနိ၊

ရသံ မနုဿေသု လဘာမိ ဘောတ္တုံ၊ သူရောဝ သင်္ဂါမမုခံ ဝိဇေတွာ၊

န စ မေ တာဒိသော ဝဏ္ဏော၊ စက္ကဝါက ယထာ တဝါ’’တိ။

တတ္ထ ဣဒန္တိ ဣဒံ တုမှာကံ ဘုဉ္ဇနဘောဇနံ မယှံ န ရုစ္စတိ။ အသ္မိံ ဘဝေ ဘောဇနသန္နိကာသောတိ ဣမသ္မိံ ဘဝေ ဘောဇနသန္နိကာသော ယံ ဣမသ္မိံ စက္ကဝါကဘဝေ ဘောဇနံ၊ တွံ တေန သန္နိကာသော တံသဒိသော တဒနုရူပေါ အဟောသိ၊ အတိဝိယ ပသန္နသရီရောသီတိ အတ္ထော။ တတော မေ အညထာတိ ¶ ယံ မယှံ ပုဗ္ဗေ တုမှေ ဒိသွာဝ ဧတေ ဧတ္ထ နာနာဝိဓာနိ ဖလာနိ စေဝ မစ္ဆမံသဉ္စ ခါဒန္တိ၊ တေန ဧဝံ သောဘဂ္ဂပ္ပတ္တာတိ အဟောသိ၊ ဣဒါနိ မေ တတော အညထာ ဟောတီတိ အတ္ထော။ ဣစ္စေဝ မေတိ ဧတေနေဝ မေ ကာရဏေန ဧတ္ထ တုမှာကံ သရီရဝဏ္ဏေ ¶ ဝိမတိ ဇာတာ ‘‘ကထံ နု ခေါ ဧတေ ဧဝရူပံ လူခဘောဇနံ ဘုဉ္ဇန္တာ ဝဏ္ဏဝန္တော ဇာတာ’’တိ။ အဟမ္ပီတိ အဟဉှိ၊ အယမေဝ ဝါ ပါဌော ¶ ။ ဘုဉ္ဇေတိ ဘုဉ္ဇာမိ။ အန္နာနိ စာတိ ဘောဇနာနိ စ။ လောဏိယတေလိယာနီတိ လောဏတေလယုတ္တာနိ။ ရသန္တိ မနုဿေသု ပရိဘောဂံ ပဏီတရသံ။ ဝိဇေတွာတိ ယထာ သူရော ဝီရယောဓော သင်္ဂါမမုခံ ဝိဇေတွာ ဝိလုမ္ပိတွာ ပရိဘုဉ္ဇတိ၊ တထာ ဝိလုမ္ပိတွာ ပရိဘုဉ္ဇာမီတိ အတ္ထော။ ယထာ တဝါတိ ဧဝံ ပဏီတံ ဘောဇနံ ဘုဉ္ဇန္တဿပိ မမ တာဒိသော ဝဏ္ဏော နတ္ထိ၊ ယာဒိသော တဝ ဝဏ္ဏော၊ တေန တဝ ဝစနံ န သဒ္ဒဟာမီတိ ဒီပေတိ။

အထဿ ဝဏ္ဏသမ္ပတ္တိယာ အဘာဝကာရဏံ အတ္တနော စ ဘာဝကာရဏံ ကထေန္တော စက္ကဝါကော သေသဂါထာ အဘာသိ –

၇၅။

‘‘အသုဒ္ဓဘက္ခောသိ ခဏာနုပါတီ၊ ကိစ္ဆေန တေ လဗ္ဘတိ အန္နပါနံ၊

န တုဿသီ ရုက္ခဖလေဟိ ဓင်္က၊ မံသာနိ ဝါ ယာနိ သုသာနမဇ္ဈေ။

၇၆။

‘‘ယော သာဟသေန အဓိဂမ္မ ဘောဂေ၊ ပရိဘုဉ္ဇတိ ဓင်္က ခဏာနုပါတီ၊

တတော ဥပက္ကောသတိ နံ သဘာဝေါ၊ ဥပက္ကုဋ္ဌော ဝဏ္ဏဗလံ ဇဟာတိ။

၇၇။

‘‘အပ္ပမ္ပိ စေ နိဗ္ဗုတိံ ဘုဉ္ဇတီ ယဒိ၊ အသာဟသေန အပရူပဃာတီ၊

ဗလဉ္စ ဝဏ္ဏော စ တဒဿ ဟောတိ၊ န ဟိ သဗ္ဗော အာဟာရမယေန ဝဏ္ဏော’’တိ။

တတ္ထ အသုဒ္ဓဘက္ခောသီတိ တွံ ထေနေတွာ ဝဉ္စေတွာ ဘက္ခနတော အသုဒ္ဓဘက္ခော အသိ။ ခဏာနုပါတီတိ ပမာဒက္ခဏေ အနုပတနသီလော။ ကိစ္ဆေန ¶ တေတိ တယာ ဒုက္ခေန အန္နပါနံ လဗ္ဘတိ။ မံသာနိ ဝါ ယာနီတိ ယာနိ ဝါ သုသာနမဇ္ဈေ မံသာနိ၊ တေဟိ န တုဿသိ။ တတောတိ ပစ္ဆာ။ ဥပက္ကောသတိ နံ သဘာဝေါတိ အတ္တာဝ တံ ပုဂ္ဂလံ ဂရဟိ။ ဥပက္ကုဋ္ဌောတိ အတ္တနာပိ ပရေဟိပိ ဥပက္ကုဋ္ဌော ဂရဟိတော ဝိပ္ပဋိသာရိတာယ ဝဏ္ဏဉ္စ ဗလဉ္စ ဇဟာသိ။ နိဗ္ဗုတိံ ဘုဉ္ဇတီ ယဒီတိ ယဒိ ပန ပရံ အဝိဟေဌေတွာ အပ္ပကမ္ပိ ဓမ္မလဒ္ဓံ နိဗ္ဗုတိဘောဇနံ ဘုဉ္ဇတိ။ တဒဿ ဟောတီတိ တဒါ အဿ ပဏ္ဍိတဿ သရီရေ ဗလဉ္စ ¶ ဝဏ္ဏော စ ဟောတိ။ အာဟာရမယေနာတိ နာနပ္ပကာရေန အာဟာရေနေဝ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ဘော ကာက၊ ဝဏ္ဏော နာမေသ စတုသမုဋ္ဌာနော၊ သော န အာဟာရမတ္တေနေဝ ဟောတိ၊ ဥတုစိတ္တကမ္မေဟိပိ ဟောတိယေဝါတိ။

ဧဝံ စက္ကဝါကော အနေကပရိယာယေန ကာကံ ဂရဟိ။ ကာကော ဟရာယိတွာ ‘‘န မယှံ တဝ ဝဏ္ဏေန အတ္ထော၊ ကာ ကာ’’တိ ဝဿန္တော ပလာယိ။

သတ္ထာ ¶ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ၊ သစ္စပရိယောသာနေ လောလဘိက္ခု အနာဂါမိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ တဒါ ကာကော လောလဘိက္ခု အဟောသိ၊ စက္ကဝါကီ ရာဟုလမာတာ၊ စက္ကဝါကော ပန အဟမေဝ အဟောသိန္တိ။

စက္ကဝါကဇာတကဝဏ္ဏနာ အဋ္ဌမာ။

[၄၃၅] ၉။ ဟလိဒ္ဒိရာဂဇာတကဝဏ္ဏနာ

သုတိတိက္ခန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ထုလ္လကုမာရိကာပလောဘနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဝတ္ထု တေရသကနိပါတေ စူဠနာရဒဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၁၃။၄၀ အာဒယော) အာဝိ ဘဝိဿတိ။ အတီတဝတ္ထုမှိ ပန သာ ကုမာရိကာ တဿ တာပသကုမာရဿ သီလံ ဘိန္ဒိတွာ အတ္တနော ဝသေ ဌိတဘာဝံ ဉတွာ ‘‘ဣမံ ဝဉ္စေတွာ မနုဿပထံ နေဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘ရူပါဒိကာမဂုဏဝိရဟိတေ အရညေ ရက္ခိတသီလံ နာမ န မဟပ္ဖလံ ဟောတိ၊ မနုဿပထေ ရူပါဒီနံ ပစ္စုပဋ္ဌာနေ မဟပ္ဖလံ ဟောတိ၊ ဧဟိ မယာ သဒ္ဓိံ တတ္ထ ဂန္တွာ သီလံ ရက္ခာဟိ၊ ကိံ တေ အရညေနာ’’တိ ဝတွာ ပဌမံ ဂါထမာဟ –

၇၈။

‘‘သုတိတိက္ခံ ¶ အရညမှိ၊ ပန္တမှိ သယနာသနေ၊

ယေ စ ဂါမေ တိတိက္ခန္တိ၊ တေ ဥဠာရတရာ တယာ’’တိ။

တတ္ထ သုတိတိက္ခန္တိ သုဋ္ဌု အဓိဝါသနံ။ တိတိက္ခန္တီတိ သီတာဒီနိ အဓိဝါသေန္တိ။

တံ သုတွာ တာပသကုမာရော ‘‘ပိတာ မေ အရညံ ဂတော၊ တသ္မိံ အာဂတေ တံ အာပုစ္ဆိတွာ ဂမိဿာမီ’’တိ အာဟ။ သာ စိန္တေသိ ‘‘ပိတာ ကိရဿ ¶ အတ္ထိ၊ သစေ မံ သော ပဿိဿတိ၊ ကာဇကောဋိယာ မံ ပေါထေတွာ ဝိနာသံ ပါပေဿတိ၊ မယာ ပဌမမေဝ ဂန္တဗ္ဗ’’န္တိ။ အထ နံ သာ ‘‘တေန ဟိ အဟံ မဂ္ဂသညံ ကုရုမာနာ ပဌမတရံ ဂမိဿာမိ၊ တွံ ပစ္ဆာ အာဂစ္ဆာဟီ’’တိ ဝတွာ အဂမာသိ။ သော တဿာ ဂတကာလေ နေဝ ဒါရူနိ အာဟရိ၊ န ပါနီယံ၊ န ပရိဘောဇနီယံ ဥပဋ္ဌာပေသိ၊ ကေဝလံ ပဇ္ဈာယန္တောဝ နိသီဒိ၊ ပိတု အာဂမနကာလေ ပစ္စုဂ္ဂမနံ နာကာသိ။ အထ နံ ပိတာ ‘‘ဣတ္ထီနံ ဝသံ ဂတော ဧသော’’တိ ဉတွာပိ ‘‘ကသ္မာ တာတ၊ နေဝ ဒါရူနိ အာဟရိ၊ န ပါနီယံ၊ န ပရိဘောဇနီယံ ဥပဋ္ဌာပေသိ၊ ပဇ္ဈာယန္တောယေဝ ပန နိသိန္နောသီ’’တိ အာဟ။ အထ နံ တာပသကုမာရော ‘‘တာတ၊ အရညေ ကိရ ရက္ခိတသီလံ နာမ န မဟပ္ဖလံ ဟောတိ၊ မနုဿပထေ မဟပ္ဖလံ ¶ ၊ အဟံ တတ္ထ ဂန္တွာ သီလံ ရက္ခိဿာမိ၊ သဟာယော မေ မံ ‘အာဂစ္ဆေယျာသီ’တိ ဝတွာ ပုရတော ဂတော၊ အဟံ တေနေဝ သဒ္ဓိံ ဂမိဿာမိ၊ တတ္ထ ပန ဝသန္တေန မယာ ကတရော ပုရိသော သေဝိတဗ္ဗော’’တိ ပုစ္ဆန္တော ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –

၇၉။

‘‘အရညာ ဂါမမာဂမ္မ၊ ကိံသီလံ ကိံဝတံ အဟံ၊

ပုရိသံ တာတ သေဝေယျံ၊ တံ မေ အက္ခာဟိ ပုစ္ဆိတော’’တိ။

အထဿ ပိတာ ကထေန္တော သေသဂါထာ အဘာသိ –

၈၀။

‘‘ယော တေ ဝိဿာသယေ တာတ၊ ဝိဿာသဉ္စ ခမေယျ တေ၊

သုဿူသီ စ တိတိက္ခီ စ၊ တံ ဘဇေဟိ ဣတော ဂတော။

၈၁။

‘‘ယဿ ကာယေန ဝါစာယ၊ မနသာ နတ္ထိ ဒုက္ကဋံ၊

ဥရသီဝ ပတိဋ္ဌာယ၊ တံ ဘဇေဟိ ဣတော ဂတော။

၈၂။

‘‘ယော စ ဓမ္မေန စရတိ၊ စရန္တောပိ န မညတိ၊

ဝိသုဒ္ဓကာရိံ သပ္ပညံ၊ တံ ဘဇေဟိ ဣတော ဂတော။

၈၃။

‘‘ဟလိဒ္ဒိရာဂံ ¶ ကပိစိတ္တံ၊ ပုရိသံ ရာဂဝိရာဂိနံ၊

တာဒိသံ တာတ မာ သေဝိ၊ နိမ္မနုဿမ္ပိ စေ သိယာ။

၈၄။

‘‘အာသီဝိသံဝ ကုပိတံ၊ မီဠှလိတ္တံ မဟာပထံ၊

အာရကာ ပရိဝဇ္ဇေဟိ၊ ယာနီဝ ဝိသမံ ပထံ။

၈၅။

‘‘အနတ္ထာ ¶ တာတ ဝဍ္ဎန္တိ၊ ဗာလံ အစ္စုပသေဝတော၊

မာဿု ဗာလေန သံဂစ္ဆိ၊ အမိတ္တေနေဝ သဗ္ဗဒါ။

၈၆။

‘‘တံ တာဟံ တာတ ယာစာမိ၊ ကရဿု ဝစနံ မမ၊

မာဿု ဗာလေန သံဂစ္ဆိ၊ ဒုက္ခော ဗာလေဟိ သင်္ဂမော’’တိ။

တတ္ထ ¶ ယော တေ ဝိဿာသယေတိ ယော တဝ ဝိဿာသေယျ။ ခမေယျ တေတိ ယော စ တဝ အတ္တနိ တယာ ကတံ ဝိဿာသံ ခမေယျ။ သုဿူသီ စ တိတိက္ခီ စာတိ တဝ ဝစနံ သုဿူသာယ စေဝ ဝစနာဓိဝါသနေန စ သမန္နာဂတော ဘဝေယျာတိ အတ္ထော။ ဥရသီဝ ပတိဋ္ဌာယာတိ ယထာ မာတု ဥရသိ ပုတ္တော ပတိဋ္ဌာတိ၊ ဧဝံ ပတိဋ္ဌဟိတွာ အတ္တနော မာတရံ ဝိယ မညမာနော တံ ဘဇေယျာသီတိ ဝဒတိ။ ယော စ ဓမ္မေန စရတီတိ ယော တိဝိဓေန သုစရိတေန ဓမ္မေန ဣရိယတိ။ န မညတီတိ တထာ စရန္တောပိ ‘‘အဟံ ဓမ္မံ စရာမီ’’တိ မာနံ န ကရောတိ။ ဝိသုဒ္ဓကာရိန္တိ ဝိသုဒ္ဓါနံ ဒသကုသလကမ္မပထာနံ ကာရကံ။

ရာဂဝိရာဂိနန္တိ ရာဂိနဉ္စ ဝိရာဂိနဉ္စ ရဇ္ဇိတွာ တံခဏညေဝ ဝိရဇ္ဇနသဘာဝံ။ နိမ္မနုဿမ္ပိ စေ သိယာတိ သစေပိ သကလဇမ္ဗုဒီပတလံ နိမ္မနုဿံ ဟောတိ၊ သောယေဝ ဧကော မနုဿော တိဋ္ဌတိ၊ တထာပိ တာဒိသံ မာ သေဝိ။ မဟာပထန္တိ ဂူထမက္ခိတံ မဂ္ဂံ ဝိယ။ ယာနီဝါတိ ယာနေန ဂစ္ဆန္တော ဝိယ။ ဝိသမန္တိ နိန္နဥန္နတခါဏုပါသာဏာဒိဝိသမံ။ ဗာလံ အစ္စုပသေဝတောတိ ဗာလံ အပ္ပညံ အတိသေဝန္တဿ။ သဗ္ဗဒါတိ တာတ၊ ဗာလေန သဟ သံဝါသော နာမ အမိတ္တသံဝါသော ဝိယ သဗ္ဗဒါ နိစ္စကာလမေဝ ဒုက္ခော။ တံ တာဟန္တိ တေန ကာရဏေန တံ အဟံ။

သော ဧဝံ ပိတရာ ဩဝဒိတော ‘‘တာတ၊ အဟံ မနုဿပထံ ဂန္တွာ တုမှာဒိသေ ပဏ္ဍိတေ န လဘိဿာမိ၊ တတ္ထ ဂန္တုံ ဘာယာမိ၊ ဣဓေဝ တုမှာကံ သန္တိကေ ဝသိဿာမီ’’တိ အာဟ။ အထဿ ဘိယျောပိ ဩဝါဒံ ဒတွာ ကသိဏပရိကမ္မံ ¶ အာစိက္ခိ။ သော န စိရဿေဝ အဘိညာသမာပတ္တိယော နိဗ္ဗတ္တေတွာ သဒ္ဓိံ ပိတရာ ဗြဟ္မလောကပရာယဏော အဟောသိ။

သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ၊ သစ္စပရိယောသာနေ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခု သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။

တဒါ တာပသကုမာရော ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခု အဟောသိ၊ ကုမာရိကာ ထုလ္လကုမာရိကာဝ၊ ပိတာ တာပသော ပန အဟမေဝ အဟောသိန္တိ။

ဟလိဒ္ဒိရာဂဇာတကဝဏ္ဏနာ နဝမာ။

[၄၃၆] ၁၀။ သမုဂ္ဂဇာတကဝဏ္ဏနာ

ကုတော ¶ ¶ နု အာဂစ္ဆထာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဉှိ သတ္ထာ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ ဘိက္ခု ဥက္ကဏ္ဌိတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သစ္စံ၊ ဘန္တေ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ကသ္မာ ဘိက္ခု မာတုဂါမံ ပတ္ထေသိ၊ မာတုဂါမော နာမေသ အသဗ္ဘော အကတညူ၊ ပုဗ္ဗေ ဒါနဝရက္ခသာ ဂိလိတွာ ကုစ္ဆိနာ ပရိဟရန္တာပိ မာတုဂါမံ ရက္ခိတုံ ဧကပုရိသနိဿိတံ ကာတုံ နာသက္ခိံသု၊ တွံ ကထံ သက္ခိဿသီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ကာမေ ပဟာယ ဟိမဝန္တံ ပဝိသိတွာ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ အဘိညာ စ သမာပတ္တိယော စ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဖလာဖလေန ယာပေန္တော ဝိဟာသိ။ တဿ ပဏ္ဏသာလာယ အဝိဒူရေ ဧကော ဒါနဝရက္ခသော ဝသတိ။ သော အန္တရန္တရာ မဟာသတ္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဓမ္မံ သုဏာတိ၊ အဋဝိယံ ပန မနုဿာနံ သဉ္စရဏမဂ္ဂေ ဌတွာ အာဂတာဂတေ မနုဿေ ဂဟေတွာ ခါဒတိ။ တသ္မိံ ကာလေ ဧကာ ကာသိရဋ္ဌေ ကုလဓီတာ ဥတ္တမရူပဓရာ အညတရသ္မိံ ပစ္စန္တဂါမေ နိဝုတ္ထာ ဟောတိ။ တဿာ ဧကဒိဝသံ မာတာပိတူနံ ဒဿနတ္ထာယ ဂန္တွာ ပစ္စာဂမနကာလေ ပရိဝါရမနုဿေ ဒိသွာ သော ဒါနဝေါ ဘေရဝရူပေန ပက္ခန္ဒိ။ မနုဿာ ဘီတာ ဂဟိတဂဟိတာဝုဓာနိ ဆဍ္ဍေတွာ ပလာယိံသု။ ဒါနဝေါ ယာနေ နိသိန္နံ အဘိရူပံ မာတုဂါမံ ဒိသွာ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟုတွာ တံ အတ္တနော ဂုဟံ နေတွာ ဘရိယံ အကာသိ။ တတော ပဋ္ဌာယ သပ္ပိတေလတဏ္ဍုလမစ္ဆမံသာဒီနိ စေဝ မဓုရဖလာဖလာနိ စ အာဟရိတွာ တံ ပေါသေသိ၊ ဝတ္ထာလင်္ကာရေဟိ စ နံ အလင်္ကရိတွာ ရက္ခဏတ္ထာယ ဧကသ္မိံ ကရဏ္ဍကေ ပက္ခိပိတွာ ¶ ကရဏ္ဍကံ ဂိလိတွာ ကုစ္ဆိနာ ပရိဟရတိ။ သော ဧကဒိဝသံ နှာယိတုကာမတာယ ဧကံ သရံ ဂန္တွာ ကရဏ္ဍကံ ဥဂ္ဂိလိတွာ တံ တတော နီဟရိတွာ နှာပေတွာ ဝိလိမ္ပေတွာ အလင်္ကာရေတွာ ‘‘ထောကံ တဝ သရီရံ ဥတုံ ဂဏှာပေဟီ’’တိ တံ ကရဏ္ဍကသမီပေ ဌပေတွာ သယံ နှာနတိတ္ထံ ဩတရိတွာ တံ အနာသင်္ကမာနော ထောကံ ဒူရံ ဂန္တွာ ¶ နှာယိ။

တသ္မိံ သမယေ ဝါယုဿပုတ္တော နာမ ဝိဇ္ဇာဓရော သန္နဒ္ဓခဂ္ဂေါ အာကာသေန ဂစ္ဆတိ။ သာ တံ ဒိသွာ ‘‘ဧဟီ’’တိ ဟတ္ထမုဒ္ဒံ အကာသိ၊ ဝိဇ္ဇာဓရော ခိပ္ပံ ဩတရိ။ အထ နံ သာ ကရဏ္ဍကေ ပက္ခိပိတွာ ဒါနဝဿ အာဂမနံ ဩလောကေန္တီ ကရဏ္ဍကူပရိ နိသီဒိတွာ တံ အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ တဿ အတ္တာနံ ဒဿေတွာ တသ္မိံ ကရဏ္ဍကသမီပံ အသမ္ပတ္တေယေဝ ကရဏ္ဍကံ ဝိဝရိတွာ အန္တော ပဝိသိတွာ ဝိဇ္ဇာဓရဿ ဥပရိ နိပဇ္ဇိတွာ အတ္တနော သာဋကံ ပါရုပိ။ ဒါနဝေါ အာဂန္တွာ ကရဏ္ဍကံ အသောဓေတွာ ‘‘မာတုဂါမောယေဝ မေ’’တိ သညာယ ကရဏ္ဍကံ ဂိလိတွာ အတ္တနော ဂုဟံ ဂစ္ဆန္တော ¶ အန္တရာမဂ္ဂေ စိန္တေသိ ‘‘တာပသော မေ စိရံ ဒိဋ္ဌော၊ အဇ္ဇ တာဝ နံ ဂန္တွာ ဝန္ဒိဿာမီ’’တိ။ သော တဿ သန္တိကံ အဂမာသိ။ တာပသောပိ နံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ဒွိန္နံ ဇနာနံ ကုစ္ဆိဂတဘာဝံ ဉတွာ သလ္လပန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –

၈၇။

‘‘ကုတော နု အာဂစ္ဆထ ဘော တယော ဇနာ၊ သွာဂတာ ဧထ နိသီဒထာသနေ၊

ကစ္စိတ္ထ၊ ဘောန္တော ကုသလံ အနာမယံ၊ စိရဿမဗ္ဘာဂမနဉှိ ဝေါ ဣဓာ’’တိ။

တတ္ထ ဘောတိ အာလပနံ။ ကစ္စိတ္ထာတိ ကစ္စိ ဟောထ ဘဝထ ဝိဇ္ဇထ။ ဘောန္တောတိ ပုန အာလပန္တော အာဟ။ ကုသလံ အနာမယန္တိ ကစ္စိ တုမှာကံ ကုသလံ အာရောဂျံ။ စိရဿမဗ္ဘာဂမနဉှိ ဝေါ ဣဓာတိ အဇ္ဇ တုမှာကံ ဣဓ အဗ္ဘာဂမနဉ္စ စိရံ ဇာတံ။

တံ သုတွာ ဒါနဝေါ ‘‘အဟံ ဣမဿ တာပသဿ သန္တိကံ ဧကကောဝ အာဂတော၊ အယဉ္စ တာပသော ‘တယော ဇနာ’တိ ဝဒတိ၊ ကိံ နာမေသ ကထေတိ၊ ကိံ နု ခေါ သဘာဝံ ဉတွာ ကထေတိ၊ ဥဒါဟု ဥမ္မတ္တကော ဟုတွာ ဝိလပတီ’’တိ စိန္တေတွာ တာပသံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိတွာ တေန သဒ္ဓိံ သလ္လပန္တော ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –

၈၈။

‘‘အဟမေဝ ¶ ¶ ဧကော ဣဓ မဇ္ဇ ပတ္တော၊ န စာပိ မေ ဒုတိယော ကောစိ ဝိဇ္ဇတိ၊

ကိမေဝ သန္ဓာယ တေ ဘာသိတံ ဣသေ၊ ကုတော နု အာဂစ္ဆထ ဘော တယော ဇနာ’’တိ။

တတ္ထ ဣဓ မဇ္ဇာတိ ဣဓ အဇ္ဇ။ ကိမေဝ သန္ဓာယ တေ ဘာသိတံ ဣသေတိ ဘန္တေ၊ ဣသိ ကိံ နာမေတံ သန္ဓာယ တယာ ဘာသိတံ၊ ပါကဋံ တာဝ မေ ကတွာ ကထေဟီတိ။

တာပသော ‘‘ဧကံသေနေဝါဝုသော သောတုကာမောသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘တေန ဟိ သုဏာဟီ’’တိ ဝတွာ တတိယံ ဂါထမာဟ –

၈၉။

‘‘တုဝဉ္စ ဧကော ဘရိယာ စ တေ ပိယာ၊ သမုဂ္ဂပက္ခိတ္တနိကိဏ္ဏမန္တရေ၊

သာ ရက္ခိတာ ကုစ္ဆိဂတာဝ တေ သဒါ၊ ဝါယုဿပုတ္တေန သဟာ တဟိံ ရတာ’’တိ။

တတ္ထ တုဝဉ္စ ဧကောတိ ပဌမံ တာဝ တွံ ဧကော ဇနော။ ပက္ခိတ္တနိကိဏ္ဏမန္တရေတိ ပက္ခိတ္တာနိကိဏ္ဏအန္တရေ တံ တတ္ထ ဘရိယံ ရက္ခိတုကာမေန သဒါ တယာ သမုဂ္ဂေ ပက္ခိတ္တာ သဒ္ဓိံ သမုဂ္ဂေန ¶ နိကိဏ္ဏာ အန္တရေ၊ အန္တောကုစ္ဆိယံ ဌပိတာတိ အတ္ထော။ ဝါယုဿပုတ္တေန သဟာတိ ဧဝံနာမကေန ဝိဇ္ဇာဓရေန သဒ္ဓိံ။ တဟိံ ရတာတိ တတ္ထ တဝ အန္တောကုစ္ဆိယညေဝ ကိလေသရတိယာ ရတာ။ သော ဒါနိ တွံ မာတုဂါမံ ‘‘ဧကံ ပုရိသနိဿိတံ ကရိဿာမီ’’တိ ကုစ္ဆိနာပိ ပရိဟရန္တော တဿာ ဇာရံ ဥက္ခိပိတွာ စရသီတိ။

တံ သုတွာ ဒါနဝေါ ‘‘ဝိဇ္ဇာဓရာ နာမ ဗဟုမာယာ ဟောန္တိ၊ သစဿ ခဂ္ဂေါ ဟတ္ထဂတော ဘဝိဿတိ၊ ကုစ္ဆိံ မေ ဖာလေတွာပိ ပလာယိဿတီ’’တိ ဘီတတသိတော ဟုတွာ ခိပ္ပံ ကရဏ္ဍကံ ဥဂ္ဂိလိတွာ ပုရတော ဌပေသိ။ သတ္ထာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ ဟုတွာ တံ ပဝတ္တိံ ပကာသေန္တော စတုတ္ထံ ဂါထမာဟ –

၉၀။

‘‘သံဝိဂ္ဂရူပေါ ¶ ဣသိနာ ဝိယာကတော၊ သော ဒါနဝေါ တတ္ထ သမုဂ္ဂမုဂ္ဂိလိ၊

အဒ္ဒက္ခိ ¶ ဘရိယံ သုစိမာလဓာရိနိံ၊ ဝါယုဿပုတ္တေန သဟာ တဟိံ ရတ’’န္တိ။

တတ္ထ အဒ္ဒက္ခီတိ သော ကရဏ္ဍကံ ဝိဝရိတွာ အဒ္ဒသ။

ကရဏ္ဍကေ ပန ဝိဝဋမတ္တေယေဝ ဝိဇ္ဇာဓရော ဝိဇ္ဇံ ဇပ္ပိတွာ ခဂ္ဂံ ဂဟေတွာ အာကာသံ ပက္ခန္ဒိ။ တံ ဒိသွာ ဒါနဝေါ မဟာသတ္တဿ တုဿိတွာ ထုတိပုဗ္ဗင်္ဂမာ သေသဂါထာ အဘာသိ –

၉၁။

‘‘သုဒိဋ္ဌရူပမုဂ္ဂတပါနုဝတ္တိနာ၊ ဟီနာ နရာ ယေ ပမဒါဝသံ ဂတာ၊

ယထာ ဟဝေ ပါဏရိဝေတ္ထ ရက္ခိတာ၊ ဒုဋ္ဌာ မယီ အညမဘိပ္ပမောဒယိ။

၉၂။

‘‘ဒိဝါ စ ရတ္တော စ မယာ ဥပဋ္ဌိတာ၊ တပဿိနာ ဇောတိရိဝါ ဝနေ ဝသံ၊

သာ ဓမ္မမုက္ကမ္မ အဓမ္မမာစရိ၊ အကိရိယရူပေါ ပမဒါဟိ သန္ထဝေါ။

၉၃။

‘‘သရီရမဇ္ဈမှိ ဌိတာတိ မညဟံ၊ မယှံ အယန္တိ အသတိံ အသညတံ၊

သာ ဓမ္မမုက္ကမ္မ အဓမ္မမာစရိ၊ အကိရိယရူပေါ ပမဒါဟိ သန္ထဝေါ။

၉၄။

‘‘သုရက္ခိတံ မေတိ ကထံ နု ဝိဿသေ၊ အနေကစိတ္တာသု န ဟတ္ထိ ရက္ခဏာ၊

ဧတာ ဟိ ပါတာလပပါတသန္နိဘာ၊ ဧတ္ထပ္ပမတ္တော ဗျသနံ နိဂစ္ဆတိ။

၉၅။

‘‘တသ္မာ ¶ ဟိ တေ သုခိနော ဝီတသောကာ၊ ယေ မာတုဂါမေဟိ စရန္တိ နိဿဋာ၊

ဧတံ သိဝံ ဥတ္တမမာဘိပတ္ထယံ၊ န မာတုဂါမေဟိ ကရေယျ သန္ထဝ’’န္တိ။

တတ္ထ ¶ ¶ သုဒိဋ္ဌရူပမုဂ္ဂတပါနုဝတ္တိနာတိ ဘန္တေ၊ ဣသိ ဥဂ္ဂတပါနုဝတ္တိနာ တယာ သုဒိဋ္ဌရူပံ ဣဒံ ကာရဏံ။ ဟီနာတိ နီစာ။ ယထာ ဟဝေ ပါဏရိဝေတ္ထ ရက္ခိတာတိ အယံ မယာ အတ္တနော ပါဏာ ဝိယ ဧတ္ထ အန္တောကုစ္ဆိယံ ပရိဟရန္တေန ရက္ခိတာ။ ဒုဋ္ဌာ မယီတိ ဣဒါနိ မယိ မိတ္တဒုဗ္ဘိကမ္မံ ကတွာ ဒုဋ္ဌာ အညံ ပုရိသံ အဘိပ္ပမောဒတိ။ ဇောတိရိဝါ ဝနေ ဝသန္တိ ဝနေ ဝသန္တေန တပဿိနာ အဂ္ဂိ ဝိယ မယာ ဥပဋ္ဌိတာ ပရိစရိတာ။ သာ ဓမ္မမုက္ကမ္မာတိ သာ ဧသာ ဓမ္မံ ဩက္ကမိတွာ အတိက္ကမိတွာ။ အကိရိယရူပေါတိ အကတ္တဗ္ဗရူပေါ။ သရီရမဇ္ဈမှိ ဌိတာတိ မညဟံ၊ မယှံ အယန္တိ အသတိံ အသညတန္တိ ဣမံ အသတိံ အသပ္ပုရိသဓမ္မသမန္နာဂတံ အသညတံ ဒုဿီလံ ‘‘မယှံ သရီရမဇ္ဈမှိ ဌိတာ’’တိ စ ‘‘မယှံ အယ’’န္တိ စ မညာမိ။

သုရက္ခိတံ မေတိ ကထံ နု ဝိဿသေတိ အယံ မယာ သုရက္ခိတာတိ ကထံ ပဏ္ဍိတော ဝိဿာသေယျ၊ ယတြ ဟိ နာမ မာဒိသောပိ အန္တောကုစ္ဆိယံ ရက္ခန္တော ရက္ခိတုံ နာသက္ခိ။ ပါတာလပပါတသန္နိဘာတိ လောကဿာဒေန ဒုပ္ပူရဏီယတ္တာ မဟာသမုဒ္ဒေ ပါတာလသင်္ခါတေန ပပါတေန သဒိသာ။ ဧတ္ထပ္ပမတ္တောတိ ဧတာသု ဧဝရူပါသု နိဂ္ဂုဏာသု ပမတ္တော ပုရိသော မဟာဗျသနံ ပါပုဏာတိ။ တသ္မာ ဟီတိ ယသ္မာ မာတုဂါမဝသံ ဂတာ မဟာဝိနာသံ ပါပုဏန္တိ၊ တသ္မာ ယေ မာတုဂါမေဟိ နိဿဋာ ဟုတွာ စရန္တိ၊ တေ သုခိနော။ ဧတံ သိဝန္တိ ယဒေတံ မာတုဂါမတော နိဿဋာနံ ဝိသံသဋ္ဌာနံ စရဏံ၊ ဧတံ ဈာနသုခမေဝ သိဝံ ခေမံ ဥတ္တမံ အဘိပတ္ထေတဗ္ဗံ၊ ဧတံ ပတ္ထယမာနော မာတုဂါမေဟိ သဒ္ဓိံ သန္ထဝံ န ကရေယျာတိ။

ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ ဒါနဝေါ မဟာသတ္တဿ ပါဒေသု နိပတိတွာ ‘‘ဘန္တေ၊ တုမှေ နိဿာယ မယာ ဇီဝိတံ လဒ္ဓံ၊ အဟံ ဣမာယ ပါပဓမ္မာယ ဝိဇ္ဇာဓရေန မာရာပိတော’’တိ မဟာသတ္တံ အဘိတ္ထဝိ။ သောပိဿ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ ‘‘ဣမိဿာ မာ ကိဉ္စိ ပါပံ အကာသိ၊ သီလာနိ ဂဏှာဟီ’’တိ တံ ပဉ္စသု သီလေသု ပတိဋ္ဌာပေသိ။ ဒါနဝေါ ‘‘အဟံ ကုစ္ဆိနာ ပရိဟရန္တောပိ တံ ရက္ခိတုံ န သက္ကောမိ၊ အညော ကော ရက္ခိဿတီ’’တိ တံ ဥယျောဇေတွာ အတ္တနော အရညမေဝ အဂမာသိ။

သတ္ထာ ¶ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ၊ သစ္စပရိယောသာနေ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခု သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ တဒါ ဒိဗ္ဗစက္ခုကတာပသော အဟမေဝ အဟောသိန္တိ။

သမုဂ္ဂဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒသမာ။

[၄၃၇] ၁၁။ ပူတိမံသဇာတကဝဏ္ဏနာ

န ¶ ¶ ခေါ မေ ရုစ္စတီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဣန္ဒြိယအသံဝရံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဧကသ္မိဉှိ သမယေ ဗဟူ ဘိက္ခူ ဣန္ဒြိယေသု အဂုတ္တဒွါရာ အဟေသုံ။ သတ္ထာ ‘‘ဣမေ ဘိက္ခူ ဩဝဒိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ အာနန္ဒတ္ထေရဿ ဝတွာ အနိယမဝသေန ဘိက္ခုသင်္ဃံ သန္နိပါတာပေတွာ အလင်္ကတပလ္လင်္ကဝရမဇ္ဈဂတော ဘိက္ခူ အာမန္တေတွာ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနာ နာမ ရူပါဒီသု သုဘနိမိတ္တဝသေန နိမိတ္တံ ဂဟေတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ သစေ ဟိ တသ္မိံ သမယေ ကာလံ ကရောတိ၊ နိရယာဒီသု နိဗ္ဗတ္တတိ၊ တသ္မာ ရူပါဒီသု သုဘနိမိတ္တံ မာ ဂဏှထ။ ဘိက္ခုနာ နာမ ရူပါဒိဂေါစရေန န ဘဝိတဗ္ဗံ၊ ရူပါဒိဂေါစရာ ဟိ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ မဟာဝိနာသံ ပါပုဏန္တိ၊ တသ္မာ ဝရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တတ္တာယ အယောသလာကာယ အာဒိတ္တာယ သမ္ပဇ္ဇလိတာယ သဇောတိဘူတာယ စက္ခုန္ဒြိယံ သမ္ပလိမဋ္ဌ’’န္တိ ဝိတ္ထာရေတွာ ‘‘တုမှာကံ ရူပံ ဩလောကနကာလောပိ အတ္ထိ အနောလောကနကာလောပိ။ ဩလောကနကာလေ သုဘဝသေန အနောလောကေတွာ အသုဘဝသေနေဝ ဩလောကေယျာထ၊ ဧဝံ အတ္တနော ဂေါစရာ န ပရိဟာယိဿထ။ ကော ပန တုမှာကံ ဂေါစရောတိ? စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ၊ စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓာနာ၊ စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ၊ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ၊ နဝ လောကုတ္တရဓမ္မာ။ ဧတသ္မိဉှိ ဝေါ ဂေါစရေ စရန္တာနံ န လစ္ဆတိ မာရော ဩတာရံ၊ သစေ ပန ကိလေသဝသိကာ ဟုတွာ သုဘနိမိတ္တဝသေန ဩလောကေဿထ၊ ပူတိမံသသိင်္ဂါလော ဝိယ အတ္တနော ဂေါစရာ ပရိဟာယိဿထာ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဟိမဝန္တပဒေသေ အရညာယတနေ ပဗ္ဗတဂုဟာယံ အနေကသတာ ဧဠကာ ဝသန္တိ။ တေသံ ဝသနဋ္ဌာနတော အဝိဒူရေ ဧကိဿာ ဂုဟာယ ပူတိမံသော နာမ သိင်္ဂါလော ဝေဏိယာ နာမ ဘရိယာယ သဒ္ဓိံ ဝသတိ။ သော ဧကဒိဝသံ ဘရိယာယ သဒ္ဓိံ ဝိစရန္တော ¶ တေ ဧဠကေ ဒိသွာ ‘‘ဧကေန ဥပါယေန ဣမေသံ မံသံ ခါဒိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ စိန္တေတွာ ဥပါယေန ဧကေကံ ဧဠကံ မာရေသိ။ တေ ဥဘောပိ ဧဠကမံသံ ခါဒန္တာ ထာမသမ္ပန္နာ ထူလသရီရာ အဟေသုံ။ အနုပုဗ္ဗေန ဧဠကာ ပရိက္ခယံ အဂမံသု။ တေသံ အန္တရေ မေဏ္ဍမာတာ ¶ နာမ ဧကာ ဧဠိကာ ဗျတ္တာ အဟောသိ ဥပါယကုသလာ။ သိင်္ဂါလော တံ မာရေတုံ အသက္ကောန္တော ဧကဒိဝသံ ဘရိယာယ သဒ္ဓိံ သမ္မန္တေန္တော ‘‘ဘဒ္ဒေ၊ ဧဠကာ ခီဏာ၊ ဣမံ ဧဠိကံ ဧကေန ဥပါယေန ခါဒိတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ အယံ ပနေတ္ထ ဥပါယော၊ တွံ ဧကိကာဝ ဂန္တွာ ဧတာယ သဒ္ဓိံ သခီ ဟောဟိ၊ အထ တေ တာယ သဒ္ဓိံ ဝိဿာသေ ဥပ္ပန္နေ အဟံ မတာလယံ ကရိတွာ နိပဇ္ဇိဿာမိ၊ တွံ ဧတံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘ဧဠိကေ သာမိကော မေ မတော၊ အဟဉ္စ အနာထာ၊ ဌပေတွာ တံ အညော မေ ဉာတကော နတ္ထိ၊ ဧဟိ ရောဒိတွာ ကန္ဒိတွာ တဿ သရီရကိစ္စံ ကရိဿာမာ’တိ ဝတွာ တံ ဂဟေတွာ အာဂစ္ဆေယျာသိ၊ အထ နံ အဟံ ဥပ္ပတိတွာ ဂီဝါယ ဍံသိတွာ မာရေဿာမီ’’တိ အာဟ။

သာ ¶ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ တာယ သဒ္ဓိံ သခိဘာဝံ ကတွာ ဝိဿာသေ ဥပ္ပန္နေ ဧဠိကံ တထာ အဝေါစ။ ဧဠိကာ ‘‘အာဠိ သိင်္ဂါလိ တဝ သာမိကေန သဗ္ဗေ မမ ဉာတကာ ခါဒိတာ၊ ဘာယာမိ န သက္ကောမိ ဂန္တု’’န္တိ အာဟ။ ‘‘အာဠိ၊ မာ ဘာယိ၊ မတကော ကိံ ကရိဿတီ’’တိ? ‘‘ခရမန္တော တေ သာမိကော၊ ဘာယာမေဝါဟ’’န္တိ သာ ဧဝံ ဝတွာပိ တာယ ပုနပ္ပုနံ ယာစိယမာနာ ‘‘အဒ္ဓါ မတော ဘဝိဿတီ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ တာယ သဒ္ဓိံ ပါယာသိ။ ဂစ္ဆန္တီ ပန ‘‘ကော ဇာနာတိ၊ ကိံ ဘဝိဿတီ’’တိ တသ္မိံ အာသင်္ကာယ သိင်္ဂါလိံ ပုရတော ကတွာ သိင်္ဂါလံ ပရိဂ္ဂဏှန္တီယေဝ ဂစ္ဆတိ။ သိင်္ဂါလော တာသံ ပဒသဒ္ဒံ သုတွာ ‘‘အာဂတာ နု ခေါ ဧဠိကာ’’တိ သီသံ ဥက္ခိပိတွာ အက္ခီနိ ပရိဝတ္တေတွာ ဩလောကေသိ။ ဧဠိကာ တံ တထာ ကရောန္တံ ဒိသွာ ‘‘အယံ ပါပဓမ္မော မံ ဝဉ္စေတွာ မာရေတုကာမော မတာလယံ ဒဿေတွာ နိပန္နော’’တိ နိဝတ္တိတွာ ပလာယန္တီ သိင်္ဂါလိယာ ‘‘ကသ္မာ ပလာယသီ’’တိ ဝုတ္တေ တံ ကာရဏံ ကထေန္တီ ပဌမံ ဂါထမာဟ –

၉၆။

‘‘န ¶ ခေါ မေ ရုစ္စတိ အာဠိ၊ ပူတိမံသဿ ပေက္ခနာ၊

ဧတာဒိသာ သခါရသ္မာ၊ အာရကာ ပရိဝဇ္ဇယေ’’တိ။

တတ္ထ ¶ အာဠီတိ အာလပနံ၊ သခိ သဟာယိကေတိ အတ္ထော။ ဧတာဒိသာ သခါရသ္မာတိ ဧဝရူပါ သဟာယကာ အပက္ကမိတွာ တံ သဟာယကံ အာရကာ ပရိဝဇ္ဇေယျာတိ အတ္ထော။

ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ သာ နိဝတ္တိတွာ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနမေဝ ဂတာ။ သိင်္ဂါလီ တံ နိဝတ္တေတုံ အသက္ကောန္တီ တဿာ ကုဇ္ဈိတွာ အတ္တနော သာမိကဿေဝ သန္တိကံ ဂန္တွာ ပဇ္ဈာယမာနာ နိသီဒိ။ အထ နံ သိင်္ဂါလော ဂရဟန္တော ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –

၉၇။

‘‘ဥမ္မတ္တိကာ အယံ ဝေဏီ၊ ဝဏ္ဏေတိ ပတိနော သခိံ၊

ပဇ္ဈာယိ ပဋိဂစ္ဆန္တိံ၊ အာဂတံ မေဏ္ဍမာတရ’’န္တိ။

တတ္ထ ဝေဏီတိ တဿာ နာမံ။ ဝဏ္ဏေတိ ပတိနော သခိန္တိ ပဌမမေဝ အတ္တနော သခိံ ဧဠိကံ ‘‘မယိ သိနေဟာ ဝိဿာသိကာ အာဂမိဿတိ နော သန္တိကံ၊ မတာလယံ ကရောဟီ’’တိ ပတိနော သန္တိကေ ဝဏ္ဏေတိ။ အထ နံ သာ ဣဒါနိ အာဂတံ မမ သန္တိကံ အနာဂန္တွာဝ ပဋိဂစ္ဆန္တိံ မေဏ္ဍမာတရံ ပဇ္ဈာယတိ အနုသောစတီတိ။

တံ သုတွာ သိင်္ဂါလီ တတိယံ ဂါထမာဟ –

၉၈။

‘‘တွံ ¶ ခေါသိ သမ္မ ဥမ္မတ္တော၊ ဒုမ္မေဓော အဝိစက္ခဏော၊

ယော တွံ မတာလယံ ကတွာ၊ အကာလေန ဝိပေက္ခသီ’’တိ။

တတ္ထ အဝိစက္ခဏောတိ ဝိစာရဏပညာရဟိတော။ အကာလေန ဝိပေက္ခသီတိ ဧဠိကာယ အတ္တနော သန္တိကံ အနာဂတာယေဝ ဩလောကေသီတိ အတ္ထော။

၉၉။

‘‘န အကာလေ ဝိပေက္ခယျ၊ ကာလေ ပေက္ခေယျ ပဏ္ဍိတော၊

ပူတိမံသောဝ ပဇ္ဈာယိ၊ ယော အကာလေ ဝိပေက္ခတီ’’တိ။ – အယံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓဂါထာ၊

တတ္ထ အကာလေတိ ကာမဂုဏေ အာရဗ္ဘ သုဘဝသေန စိတ္တုပ္ပာဒကာလေ။ အယဉှိ ဘိက္ခုနော ရူပံ ဩလောကေတုံ အကာလော နာမ။ ကာလေတိ အသုဘဝသေန အနုဿတိဝသေန ကသိဏဝသေန ဝါ ရူပဂ္ဂဟဏကာလေ။ အယဉှိ ¶ ဘိက္ခုနော ရူပံ ဩလောကေတုံ ကာလော နာမ။ တတ္ထ အကာလေ သာရတ္တကာလေ ရူပံ ဩလောကေန္တာ မဟာဝိနာသံ ပါပုဏန္တီတိ ဟရိတစဇာတကလောမသကဿပဇာတကာဒီဟိ ဒီပေတဗ္ဗံ။ ကာလေ အသုဘဝသေန ဩလောကေန္တာ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌဟန္တီတိ အသုဘကမ္မိကတိဿတ္ထေရဝတ္ထုနာ ကထေတဗ္ဗံ။ ပူတိမံသောဝ ပဇ္ဈာယီတိ ဘိက္ခဝေ၊ ယထာ ပူတိမံသသိင်္ဂါလော အကာလေ ဧဠိကံ ဩလောကေတွာ အတ္တနော ¶ ဂေါစရာ ပရိဟီနော ပဇ္ဈာယတိ၊ ဧဝံ ဘိက္ခု အကာလေ သုဘဝသေန ရူပံ ဩလောကေတွာ သတိပဋ္ဌာနာဒိဂေါစရာ ပရိဟီနော ဒိဋ္ဌဓမ္မေ သမ္ပရာယေပိ သောစတိ ပဇ္ဈာယတိ ကိလမတီတိ။

ဝေဏီပိ ခေါ သိင်္ဂါလီ ပူတိမံသံ အဿာသေတွာ ‘‘သာမိ၊ မာ စိန္တေသိ၊ အဟံ တံ ပုနပိ ဥပါယေန အာနေဿာမိ၊ တွံ အာဂတကာလေ အပ္ပမတ္တော ဂဏှေယျာသီ’’တိ ဝတွာ တဿာ သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘အာဠိ၊ တဝ အာဂတကာလေယေဝ နော အတ္ထော ဇာတော၊ တဝ အာဂတကာလသ္မိံယေဝ ဟိ မေ သာမိကော သတိံ ပဋိလဘိ၊ ဣဒါနိ ဇီဝတိ၊ ဧဟိ တေန သဒ္ဓိံ ပဋိသန္ထာရံ ကရောဟီ’’တိ ဝတွာ ပဉ္စမံ ဂါထမာဟ –

၁၀၀။

‘‘ပိယံ ခေါ အာဠိ မေ ဟောတု၊ ပုဏ္ဏပတ္တံ ဒဒါဟိ မေ၊

ပတိ သဉ္ဇီဝိတော မယှံ၊ ဧယျာသိ ပိယပုစ္ဆိကာ’’တိ။

တတ္ထ ပုဏ္ဏပတ္တံ ဒဒါဟိ မေတိ ပိယက္ခာနံ အက္ခာယိကာ မယှံ တုဋ္ဌိဒါနံ ဒေဟိ။ ပတိ သဉ္ဇီဝိတော မယှန္တိ မမ သာမိကော သဉ္ဇီဝိတော ဥဋ္ဌိတော အရောဂေါတိ အတ္ထော။ ဧယျာသီတိ မယာ သဒ္ဓိံ အာဂစ္ဆ။

ဧဠိကာ ¶ ‘‘အယံ ပါပဓမ္မာ မံ ဝဉ္စေတုကာမာ၊ အယုတ္တံ ခေါ ပန ပဋိပက္ခကရဏံ၊ ဥပါယေနေဝ နံ ဝဉ္စေဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ဆဋ္ဌံ ဂါထမာဟ –

၁၀၁။

‘‘ပိယံ ခေါ အာဠိ တေ ဟောတု၊ ပုဏ္ဏပတ္တံ ဒဒါမိ တေ၊

မဟတာ ပရိဝါရေန၊ ဧဿံ ကယိရာဟိ ဘောဇန’’န္တိ။

တတ္ထ ဧဿန္တိ အာဂမိဿာမိ။ အာဂစ္ဆမာနာ စ အတ္တနော အာရက္ခံ ကတွာ မဟန္တေန ပရိဝါရေန အာဂမိဿာမီတိ။

အထ ¶ နံ သိင်္ဂါလီ ပရိဝါရံ ပုစ္ဆန္တီ သတ္တမံ ဂါထမာဟ –

၁၀၂။

‘‘ကီဒိသော တုယှံ ပရိဝါရော၊ ယေသံ ကာဟာမိ ဘောဇနံ၊

ကိံ နာမကာ စ တေ သဗ္ဗေ၊ တေ မေ အက္ခာဟိ ပုစ္ဆိတာ’’တိ။

သာ အာစိက္ခန္တီ အဋ္ဌမံ ဂါထမာဟ –

၁၀၃။

‘‘မာလိယော စတုရက္ခော စ၊ ပိင်္ဂိယော အထ ဇမ္ဗုကော၊

ဧဒိသော မယှံ ပရိဝါရော၊ တေသံ ကယိရာဟိ ဘောဇန’’န္တိ။

တတ္ထ ¶ တေ မေတိ တေ ပရိဝါရေ မယှံ အာစိက္ခိ။ မာလိယောတိအာဒီနိ စတုန္နံ သုနခါနံ နာမာနိ။ ‘‘တတ္ထ ဧကေကဿ ပဉ္စ ပဉ္စ သုနခသတာနိ ပရိဝါရေန္တိ၊ ဧဝံ ဒွီဟိ သုနခသဟဿေဟိ ပရိဝါရိတာ အာဂမိဿာမီ’’တိ ဝတွာ ‘‘သစေ တေ ဘောဇနံ န လဘိဿန္တိ၊ တုမှေ ဒွေပိ ဇနေ မာရေတွာ ခါဒိဿန္တီ’’တိ အာဟ။

တံ သုတွာ သိင်္ဂါလီ ဘီတာ ‘‘အလံ ဣမိဿာ တတ္ထ ဂမနေန၊ ဥပါယေနဿာ အနာဂမနမေဝ ကရိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ နဝမံ ဂါထမာဟ –

၁၀၄။

‘‘နိက္ခန္တာယ အဂါရသ္မာ၊ ဘဏ္ဍကမ္ပိ ဝိနဿတိ၊

အာရောဂျံ အာဠိနော ဝဇ္ဇံ၊ ဣဓေဝ ဝသ မာဂမာ’’တိ။

တဿတ္ထော ¶ – အာဠိ၊ တဝ ဂေဟေ ဗဟုဘဏ္ဍကံ အတ္ထိ၊ တံ တေ နိက္ခန္တာယ အဂါရသ္မာ အနာရက္ခံ ဘဏ္ဍကံ ဝိနဿတိ၊ အဟမေဝ တေ အာဠိနော သဟာယကဿ အာရောဂျံ ဝဇ္ဇံ ဝဒိဿာမိ၊ တွံ ဣဓေဝ ဝသ မာဂမာတိ။

ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ မရဏဘယဘီတာ ဝေဂေန သာမိကဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ တံ ဂဟေတွာ ပလာယိ။ တေ ပုန တံ ဌာနံ အာဂန္တုံ နာသက္ခိံသု။

သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ ‘‘တဒါ အဟံ တသ္မိံ ဌာနေ ဝနဇေဋ္ဌကရုက္ခေ နိဗ္ဗတ္တဒေဝတာ အဟောသိ’’န္တိ။

ပူတိမံသဇာတကဝဏ္ဏနာ ဧကာဒသမာ။

[၄၃၈] ၁၂။ ဒဒ္ဒရဇာတကဝဏ္ဏနာ

ယော ¶ တေ ပုတ္တကေတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဂိဇ္ဈကူဋေ ဝိဟရန္တော ဒေဝဒတ္တဿ ဝဓာယ ပရိသက္ကနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တသ္မိဉှိ သမယေ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ ‘‘အဟော အာဝုသော ဒေဝဒတ္တော နိလ္လဇ္ဇော အနရိယော ဧဝံ ဥတ္တမဂုဏဓရဿ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ အဇာတသတ္တုနာ သဒ္ဓိံ ဧကတော ဟုတွာ ဓနုဂ္ဂဟပယောဇနသိလာပဝိဇ္ဈနနာဠာဂိရိဝိဿဇ္ဇနေဟိ ဝဓာယ ဥပါယံ ကရောတီ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ¶ ဝုတ္တေ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဒါနေဝ၊ ပုဗ္ဗေပိ ဒေဝဒတ္တော မယှံ ဝဓာယ ပရိသက္ကိ၊ ဣဒါနိ ပန မေ တာသမတ္တမ္ပိ ကာတုံ နာသက္ခီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဧကော ဒိသာပါမောက္ခော အာစရိယော ပဉ္စသတာနံ မာဏဝကာနံ သိပ္ပံ ဝါစေန္တော ဧကဒိဝသံ စိန္တေသိ ‘‘မယှံ ဣဓ ဝသန္တဿ ပလိဗောဓော ဟောတိ၊ မာဏဝကာနမ္ပိ သိပ္ပံ န နိဋ္ဌာတိ၊ ဟိမဝန္တပဒေသေ အရညာယတနံ ပဝိသိတွာ တတ္ထ ဝသန္တော ဝါစေဿာမီ’’တိ။ သော မာဏဝကာနံ ကထေတွာ တိလတဏ္ဍုလတေလဝတ္ထာဒီနိ ဂါဟာပေတွာ အရညံ ပဝိသိတွာ မဂ္ဂတော အဝိဒူရေ ဌာနေ ပဏ္ဏသာလံ ကာရေတွာ နိဝါသံ ကပ္ပေသိ၊ မာဏဝါပိ အတ္တနော ပဏ္ဏသာလံ ကရိံသု။ မာဏဝကာနံ ဉာတကာ တေလတဏ္ဍုလာဒီနိ ပေသေန္တိ။ ရဋ္ဌဝါသိနောပိ ‘‘ဒိသာပါမောက္ခော အာစရိယော ကိရ အရညေ အသုကဋ္ဌာနေ နာမ ဝသန္တော သိပ္ပံ ဥဂ္ဂဏှာပေတီ’’တိ တဿ တဏ္ဍုလာဒီနိ အဘိဟရန္တိ၊ ကန္တာရပ္ပဋိပန္နာပိ ဒေန္တိ၊ အညတရောပိ ပုရိသော ခီရပါနတ္ထာယ သဝစ္ဆံ ¶ ဓေနုံ အဒါသိ။ အာစရိယဿ ပဏ္ဏသာလာယ သန္တိကေ ဒွီဟိ ပေါတကေဟိ သဒ္ဓိံ ဧကာ ဂေါဓာ ဝသတိ၊ သီဟဗျဂ္ဃာပိဿ ဥပဋ္ဌာနံ အာဂစ္ဆန္တိ။ ဧကော တိတ္တိရောပိ တတ္ထ နိဗဒ္ဓဝါသော အဟောသိ။ သော အာစရိယဿ မာဏဝါနံ မန္တေ ဝါစေန္တဿ သဒ္ဒံ သုတွာ တယောပိ ဝေဒေ ဥဂ္ဂဏှိ။ မာဏဝါ တေန သဒ္ဓိံ အတိဝိဿာသိကာ အဟေသုံ။

အပရဘာဂေ မာဏဝေသု နိပ္ဖတ္တိံ အပ္ပတ္တေသုယေဝ အာစရိယော ကာလမကာသိ။ မာဏဝါ တဿ သရီရံ ဈာပေတွာ ဝါလုကာယ ထူပံ ကတွာ နာနာပုပ္ဖေဟိ ပူဇေတွာ ရောဒန္တိ ပရိဒေဝန္တိ။ အထ နေ တိတ္တိရော ‘‘ကသ္မာ ¶ ရောဒထာ’’တိ အာဟ။ ‘‘အာစရိယော နော သိပ္ပေ အနိဋ္ဌိတေယေဝ ကာလကတော၊ တသ္မာ ရောဒါမာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ သန္တေ မာ သောစိတ္ထ၊ အဟံ ဝေါ သိပ္ပံ ဝါစေဿာမီ’’တိ။ ‘‘တွံ ကထံ ဇာနာသီ’’တိ? ‘‘အဟံ အာစရိယေ တုမှာကံ ဝါစေန္တေ သဒ္ဒံ သုတွာ တယော ဝေဒေ ပဂုဏေ အကာသိန္တိ။ တေန ဟိ အတ္တနော ပဂုဏဘာဝံ အမှေ ဇာနာပေဟီ’’တိ။ တိတ္တိရော ¶ ‘‘တေန ဟိ သုဏာထာ’’တိ တေသံ ဂဏ္ဌိဋ္ဌာနမေဝ ပဗ္ဗတမတ္ထကာ နဒိံ ဩတရန္တော ဝိယ ဩသာရေသိ။ မာဏဝါ ဟဋ္ဌတုဋ္ဌာ ဟုတွာ တိတ္တိရပဏ္ဍိတဿ သန္တိကေ သိပ္ပံ ပဋ္ဌပေသုံ။ သောပိ ဒိသာပါမောက္ခာစရိယဿ ဌာနေ ဌတွာ တေသံ သိပ္ပံ ဝါစေသိ။ မာဏဝါ တဿ သုဝဏ္ဏပဉ္ဇရံ ကရိတွာ ဥပရိ ဝိတာနံ ဗန္ဓိတွာ သုဝဏ္ဏတဋ္ဋကေ မဓုလာဇာဒီနိ ဥပဟရန္တာ နာနာဝဏ္ဏေဟိ ပုပ္ဖေဟိ ပူဇေန္တာ မဟန္တံ သက္ကာရံ ကရိံသု။ ‘‘တိတ္တိရော ကိရ အရညာယတနေ ပဉ္စသတေ မာဏဝကေ မန္တံ ဝါစေတီ’’တိ သကလဇမ္ဗုဒီပေ ပါကဋော အဟောသိ။

တဒါ ဇမ္ဗုဒီပေ ဂိရဂ္ဂသမဇ္ဇသဒိသံ မဟန္တံ ဆဏံ ဃောသယိံသု။ မာဏဝါနံ မာတာပိတရော ‘‘ဆဏဒဿနတ္ထာယ အာဂစ္ဆန္တူ’’တိ ပေသေသုံ။ မာဏဝါ တိတ္တိရဿ အာရောစေတွာ တိတ္တိရပဏ္ဍိတံ သဗ္ဗဉ္စ အဿမပဒံ ဂေါဓံ ပဋိစ္ဆာပေတွာ အတ္တနော အတ္တနော နဂရမေဝ အဂမိံသု။ တဒါ ဧကော နိက္ကာရုဏိကော ဒုဋ္ဌတာပသော တတ္ထ တတ္ထ ဝိစရန္တော တံ ဌာနံ သမ္ပာပုဏိ။ ဂေါဓာ တံ ဒိသွာ ပဋိသန္ထာရံ ကတွာ ‘‘အသုကဋ္ဌာနေ တဏ္ဍုလာ၊ အသုကဋ္ဌာနေ တေလာဒီနိ အတ္ထိ၊ ဘတ္တံ ပစိတွာ ဘုဉ္ဇာဟီ’’တိ ဝတွာ ဂေါစရတ္ထာယ ဂတာ။ တာပသော ပါတောဝ ဘတ္တံ ပစိတွာ ဒွေ ဂေါဓာပုတ္တကေ မာရေတွာ ခါဒိ၊ ဒိဝါ တိတ္တိရပဏ္ဍိတဉ္စ ဝစ္ဆကဉ္စ မာရေတွာ ခါဒိ၊ သာယံ ဓေနုံ အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ တမ္ပိ မာရေတွာ မံသံ ခါဒိတွာ ရုက္ခမူလေ နိပဇ္ဇိတွာ ဃုရုဃုရာယန္တော နိဒ္ဒံ ဩက္ကမိ။ ဂေါဓာ သာယံ အာဂန္တွာ ပုတ္တကေ အပဿန္တီ ဥပဓာရယမာနာ ဝိစရိ။ ရုက္ခဒေဝတာ ဂေါဓံ ပုတ္တကေ အဒိသွာ ကမ္ပမာနံ ဩလောကေတွာ ခန္ဓဝိဋပဗ္ဘန္တရေ ဒိဗ္ဗာနုဘာဝေန ဌတွာ ‘‘ဂေါဓေ မာ ကမ္ပိ၊ ဣမိနာ ပါပပုရိသေန တဝ ပုတ္တကာ စ တိတ္တိရော စ ဝစ္ဆော စ ဓေနု စ မာရိတာ၊ ဂီဝါယ နံ ဍံသိတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေဟီ’’တိ သလ္လပန္တီ ပဌမံ ဂါထမာဟ –

၁၀၅။

‘‘ယော ¶ ¶ တေ ပုတ္တကေ အခါဒိ၊ ဒိန္နဘတ္တော အဒူသကေ၊

တသ္မိံ ဒါဌံ နိပါတေဟိ၊ မာ တေ မုစ္စိတ္ထ ဇီဝတော’’တိ။

တတ္ထ ¶ ဒိန္နဘတ္တောတိ ဘတ္တံ ပစိတွာ ဘုဉ္ဇာဟီတိ တယာ ဒိန္နဘတ္တော။ အဒူသကေတိ နိဒ္ဒေါသေ နိရပရာဓေ။ တသ္မိံ ဒါဌံ နိပါတေဟီတိ တသ္မိံ ပါပပုရိသေ စတဿောပိ ဒါဌာ နိပါတေဟီတိ အဓိပ္ပာယော။ မာ တေ မုစ္စိတ္ထ ဇီဝတောတိ ဇီဝန္တော သဇီဝေါ ဟုတွာ တဝ ဟတ္ထတော ဧသော ပါပဓမ္မော မာ မုစ္စိတ္ထ၊ မောက္ခံ မာ လဘတု၊ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေဟီတိ အတ္ထော။

တတော ဂေါဓာ ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –

၁၀၆။

‘‘အာကိဏ္ဏလုဒ္ဒေါ ပုရိသော၊ ဓာတိစေလံဝ မက္ခိတော၊

ပဒေသံ တံ န ပဿာမိ၊ ယတ္ထ ဒါဌံ နိပါတယေ။

၁၀၇။

‘‘အကတညုဿ ပေါသဿ၊ နိစ္စံ ဝိဝရဒဿိနော၊

သဗ္ဗံ စေ ပထဝိံ ဒဇ္ဇာ၊ နေဝ နံ အဘိရာဓယေ’’တိ။

တတ္ထ အာကိဏ္ဏလုဒ္ဒေါတိ ဂါဠှလုဒ္ဒေါ။ ဝိဝရဒဿိနောတိ ဆိဒ္ဒံ ဩတာရံ ပရိယေသန္တဿ။ နေဝ နံ အဘိရာဓယေတိ ဧဝရူပံ ပုဂ္ဂလံ သကလပထဝိံ ဒေန္တောပိ တောသေတုံ န သက္ကုဏေယျ၊ ကိမင်္ဂံ ပနာဟံ ဘတ္တမတ္တဒါယိကာတိ ဒဿေတိ။

ဂေါဓာ ဧဝံ ဝတွာ ‘‘အယံ ပဗုဇ္ဈိတွာ မမ္ပိ ခါဒေယျာ’’တိ အတ္တနော ဇီဝိတံ ရက္ခမာနာ ပလာယိ။ တေပိ ပန သီဟဗျဂ္ဃာ တိတ္တိရဿ သဟာယကာဝ၊ ကဒါစိ တေ အာဂန္တွာ တိတ္တိရံ ပဿန္တိ၊ ကဒါစိ သော ဂန္တွာ တေသံ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ အာဂစ္ဆတိ၊ တသ္မိံ ပန ဒိဝသေ သီဟော ဗျဂ္ဃံ အာဟ – ‘‘သမ္မ၊ စိရံ ဒိဋ္ဌော နော တိတ္တိရော၊ အဇ္ဇ သတ္တဋ္ဌဒိဝသာ ဟောန္တိ၊ ဂစ္ဆ၊ တာဝဿ ပဝတ္တိံ ဉတွာ ဧဟီ’’တိ။ ဗျဂ္ဃော ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ဂေါဓာယ ပလာယနကာလေ တံ ဌာနံ ပတွာ တံ ပါပပုရိသံ နိဒ္ဒါယန္တံ ပဿိ။ တဿ ဇဋန္တရေ တိတ္တိရပဏ္ဍိတဿ လောမာနိ ¶ ပညာယန္တိ၊ ဓေနုယာ စ ဝစ္ဆကဿ စ အဋ္ဌီနိ ပညာယန္တိ။ ဗျဂ္ဃရာဇာ တံ သဗ္ဗံ ဒိသွာ သုဝဏ္ဏပဉ္ဇရေ စ တိတ္တိရပဏ္ဍိတံ အဒိသွာ ‘‘ဣမိနာ ပါပပုရိသေန ဧတေ မာရိတာ ဘဝိဿန္တီ’’တိ တံ ပါဒေန ပဟရိတွာ ဥဋ္ဌာပေသိ။ သောပိ တံ ဒိသွာ ဘီတတသိတော အဟောသိ။ အထ နံ ဗျဂ္ဃော ‘‘တွံ ဧတေ မာရေတွာ ခါဒသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘နေဝ မာရေမိ၊ န ခါဒါမီ’’တိ။ ‘‘ပါပဓမ္မ တယိ အမာရေန္တေ အညော ¶ ကော မာရေဿတိ၊ ကထေဟိ တာဝ ကာရဏံ၊ အကထေန္တဿ ဇီဝိတံ တေ နတ္ထီ’’တိ။ သော မရဏဘယဘီတော ‘‘အာမ၊ သာမိ၊ ဂေါဓာပုတ္တကေ စ ဝစ္ဆကဉ္စ ဓေနုဉ္စ မာရေတွာ ခါဒါမိ၊ တိတ္တိရံ ပန ¶ န မာရေမီ’’တိအာဟ။ သော တဿ ဗဟုံ ကထေန္တဿပိ အသဒ္ဒဟိတွာ ‘‘တွံ ကုတော အာဂတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သာမိ၊ ကလိင်္ဂရဋ္ဌတော ဝါဏိဇကာနံ ဘဏ္ဍံ ဝဟန္တော ဇီဝိကဟေတု ဣဒဉ္စိဒဉ္စ ကမ္မံ ကတွာ ဣဒါနိမှိ ဣဓာဂတော’’တိ တေန သဗ္ဗသ္မိံ အတ္တနာ ကတကမ္မေ ကထိတေ ‘‘ပါပဓမ္မ တယိ တိတ္တိရံ အမာရေန္တေ အညော ကော မာရေဿတိ၊ ဧဟိ သီဟဿ မိဂရညော သန္တိကံ တံ နေဿာမီ’’တိ တံ ပုရတော ကတွာ တာသေန္တော အဂမာသိ။ သီဟရာဇာ တံ အာနေန္တံ ဗျဂ္ဃံ ပုစ္ဆန္တော စတုတ္ထံ ဂါထမာဟ –

၁၀၈။

‘‘ကိံ နု သုဗာဟု တရမာနရူပေါ၊ ပစ္စာဂတောသိ သဟ မာဏဝေန၊

ကိံ ကိစ္စမတ္ထံ ဣဓမတ္ထိ တုယှံ၊ အက္ခာဟိ မေ ပုစ္ဆိတော ဧတမတ္ထ’’န္တိ။

တတ္ထ သုဗာဟူတိ ဗျဂ္ဃံ နာမေနာလပတိ။ ဗျဂ္ဃဿ ဟိ ပုရိမကာယော မနာပေါ ဟောတိ၊ တေန တံ ဧဝမာဟ။ ကိံ ကိစ္စမတ္ထံ ဣဓမတ္ထိ တုယှန္တိ ကိံ ကရဏီယံ အတ္ထသညိတံ ဣမိနာ မာဏဝေန ဣဓ အတ္ထိ။ ‘‘တုယှံ ကိံ ကိစ္စမတ္ထ’’န္တိပိ ပါဌော၊ အယမေဝတ္ထော။

တံ ¶ သုတွာ ဗျဂ္ဃော ပဉ္စမံ ဂါထမာဟ –

၁၀၉။

‘‘ယော တေ သခါ ဒဒ္ဒရော သာဓုရူပေါ၊ တဿ ဝဓံ ပရိသင်္ကာမိ အဇ္ဇ၊

ပုရိသဿ ကမ္မာယတနာနိ သုတွာ၊ နာဟံ သုခိံ ဒဒ္ဒရံ အဇ္ဇ မညေ’’တိ။

တတ္ထ ဒဒ္ဒရောတိ တိတ္တိရော။ တဿ ဝဓန္တိ တဿ တိတ္တိရပဏ္ဍိတဿ ဣမမှာ ပုရိသမှာ အဇ္ဇ ဝဓံ ပရိသင်္ကာမိ။ နာဟံ သုခိန္တိ အဟံ အဇ္ဇ ဒဒ္ဒရံ သုခိံ အရောဂံ န မညာမိ။

အထ နံ သီဟော ဆဋ္ဌံ ဂါထမာဟ –

၁၁၀။

‘‘ကာနိဿ ကမ္မာယတနာနိ အဿု၊ ပုရိသဿ ဝုတ္တိသမောဓာနတာယ၊

ကံ ဝါ ပဋိညံ ပုရိသဿ သုတွာ၊ ပရိသင်္ကသိ ဒဒ္ဒရံ မာဏဝေနာ’’တိ။

တတ္ထ ¶ အဿူတိ အဿောသိ။ ဝုတ္တိသမောဓာနတာယာတိ ဇီဝိတဝုတ္တိသမောဓာနတာယ၊ ကာနိ နာမ ဣမိနာ ¶ အတ္တနော ကမ္မာနိ တုယှံ ကထိတာနီတိ အတ္ထော။ မာဏဝေနာတိ ကိံ သုတွာ ဣမိနာ မာဏဝေန မာရိတံ ပရိသင်္ကသိ။

အထဿ ကထေန္တော ဗျဂ္ဃရာဇာ သေသဂါထာ အဘာသိ –

၁၁၁။

‘‘စိဏ္ဏာ ကလိင်္ဂါ စရိတာ ဝဏိဇ္ဇာ၊ ဝေတ္တာစရော သင်္ကုပထောပိ စိဏ္ဏော၊

နဋေဟိ စိဏ္ဏံ သဟ ဝါကုရေဟိ၊ ဒဏ္ဍေန ယုဒ္ဓမ္ပိ သမဇ္ဇမဇ္ဈေ။

၁၁၂။

‘‘ဗဒ္ဓါ ကုလီကာ မိတမာဠကေန၊ အက္ခာ ဇိတာ သံယမော အဗ္ဘတီတော၊

အဗ္ဗာဟိတံ ပုဗ္ဗကံ အဍ္ဎရတ္တံ၊ ဟတ္ထာ ဒဍ္ဎာ ပိဏ္ဍပဋိဂ္ဂဟေန။

၁၁၃။

‘‘တာနိဿ ¶ ကမ္မာယတနာနိ အဿု၊ ပုရိသဿ ဝုတ္တိသမောဓာနတာယ၊

ယထာ အယံ ဒိဿတိ လောမပိဏ္ဍော၊ ဂါဝေါ ဟတာ ကိံ ပန ဒဒ္ဒရဿာ’’တိ။

တတ္ထ စိဏ္ဏာ ကလိင်္ဂါတိ ဝါဏိဇကာနံ ဘဏ္ဍံ ဝဟန္တေန ကိရ တေန ကလိင်္ဂရဋ္ဌေ စိဏ္ဏာ။ စရိတာ ဝဏိဇ္ဇာတိ ဝဏိဇ္ဇာပိ တေန ကတာ။ ဝေတ္တာစရောတိ ဝေတ္တေဟိ သဉ္စရိတဗ္ဗော။ သင်္ကုပထောပိ စိဏ္ဏောတိ ခါဏုကမဂ္ဂေါပိ ဝလဉ္ဇိတော။ နဋေဟီတိ ဇီဝိကဟေတုယေဝ နဋေဟိပိ သဒ္ဓိံ။ စိဏ္ဏံ သဟ ဝါကုရေဟီတိ ဝါကုရံ ဝဟန္တေန ဝါကုရေဟိ သဒ္ဓိံ စရိတံ။ ဒဏ္ဍေန ယုဒ္ဓန္တိ ဒဏ္ဍေန ယုဒ္ဓမ္ပိ ကိရ တေန ယုဇ္ဈိတံ။

ဗဒ္ဓါ ကုလီကာတိ သကုဏိကာပိ ကိရ တေန ဗဒ္ဓါ။ မိတမာဠကေနာတိ ဓညမာပကကမ္မမ္ပိ ကိရ တေန ကတံ။ အက္ခာ ဇိတာတိ အက္ခဓုတ္တာနံ ဝေယျာဝစ္စံ ကရောန္တေန ¶ အက္ခာ ဟဋာ။ သံယမော အဗ္ဘတီတောတိ ဇီဝိတဝုတ္တိံ နိဿာယ ပဗ္ဗဇန္တေနေဝ သီလသံယမော အတိက္ကန္တော။ အဗ္ဗာဟိတန္တိ အပဂ္ဃရဏံ ကတံ။ ပုဗ္ဗကန္တိ လောဟိတံ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ဣမိနာ ကိရ ဇီဝိကံ နိဿာယ ရာဇာပရာဓိကာနံ ဟတ္ထပါဒေ ဆိန္ဒိတွာ တေ အာနေတွာ သာလာယ နိပဇ္ဇာပေတွာ ဝဏမုခေဟိ ပဂ္ဃရန္တံ လောဟိတံ အဍ္ဎရတ္တသမယေ တတ္ထ ဂန္တွာ ကုဏ္ဍကဓူမံ ဒတွာ ဌပိတန္တိ။ ဟတ္ထာ ဒဍ္ဎာတိ အာဇီဝိကပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတကာလေ ဥဏှပိဏ္ဍပါတပဋိဂ္ဂဟဏေ ဟတ္ထာပိ ကိရဿ ဒဍ္ဎာ။

တာနိဿ ကမ္မာယတနာနီတိ တာနိ အဿ ကမ္မာနိ။ အဿူတိ အဿောသိံ။ ယထာ အယန္တိ ယထာ ဧသ ဧတဿ ဇဋန္တရေ တိတ္တိရလောမပိဏ္ဍောပိ ဒိဿတိ၊ ဣမိနာ ကာရဏေန ဝေဒိတဗ္ဗမေတံ ‘‘ဧတေနေဝ ¶ သော မာရိတော’’တိ။ ဂါဝေါ ဟတာ ကိံ ပန ဒဒ္ဒရဿာတိ ဂါဝေါပိ ဧတေန ဟတာ၊ ဒဒ္ဒရဿ ပန ကိံ န ဟနိတဗ္ဗံ၊ ကသ္မာ ဧသ တံ န မာရေဿတီတိ။

သီဟော တံ ပုရိသံ ပုစ္ဆိ ‘‘မာရိတော တေ တိတ္တိရပဏ္ဍိတော’’တိ? ‘‘အာမ၊ သာမီ’’တိ။ အထဿ သစ္စဝစနံ သုတွာ သီဟော တံ ဝိဿဇ္ဇေတုကာမော အဟောသိ။ ဗျဂ္ဃရာဇာ ပန ‘‘မာရေတဗ္ဗယုတ္တကော ဧသော’’တိ ဝတွာ တတ္ထေဝ နံ ဒါဌာဟိ ပဟရိတွာ မာရေတွာ အာဝါဋံ ခဏိတွာ ¶ ပက္ခိပိ။ မာဏဝါ အာဂန္တွာ တိတ္တိရပဏ္ဍိကံ အဒိသွာ ရောဒိတွာ ပရိဒေဝိတွာ နိဝတ္တိံသု။

သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ‘‘ဧဝံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေဝဒတ္တော ပုဗ္ဗေပိ မယှံ ဝဓာယ ပရိသက္ကီ’’တိ ဝတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ကူဋဇဋိလော ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ၊ ဂေါဓာ ဥပ္ပလဝဏ္ဏာ၊ ဗျဂ္ဃော မောဂ္ဂလ္လာနော၊ သီဟော သာရိပုတ္တော၊ ဒိသာပါမောက္ခော အာစရိယော မဟာကဿပေါ၊ တိတ္တိရပဏ္ဍိတော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။

ဒဒ္ဒရဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒွါဒသမာ။

ဇာတကုဒ္ဒါနံ –

ဂိဇ္ဈကောသမ္ဗီ ¶ သုဝဉ္စ၊ စူဠသူဝံ ဟရိတ္တစံ၊

ကုသလံ လောမကဿပံ၊ စက္ကဝါကံ ဟလိဒ္ဒိ စ။

သမုဂ္ဂံ ပူတိမံသဉ္စ၊ ဒဒ္ဒရဉ္စေဝ ဒွါဒသ၊

ဇာတကေ နဝနိပါတေ၊ ဂီယိံသု ဂီတိကာရကာ။

နဝကနိပါတဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

(တတိယော ဘာဂေါ နိဋ္ဌိတော။)