📜

၁၁။ ဧကာဒသကနိပါတော

[၄၅၅] ၁။ မာတုပေါသကဇာတကဝဏ္ဏနာ

တဿနာဂဿ ဝိပ္ပဝါသေနာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော မာတုပေါသကဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ပစ္စုပ္ပန္နဝတ္ထု သာမဇာတကဝတ္ထုသဒိသမေဝ။ သတ္ထာ ပန ဘိက္ခူ အာမန္တေတွာ ‘‘မာ ဘိက္ခဝေ၊ ဧတံ ဘိက္ခုံ ဥဇ္ဈာယိတ္ထ၊ ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာ တိရစ္ဆာနယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တာပိ မာတရာ ဝိယုတ္တာ သတ္တာဟံ နိရာဟာရတာယ သုဿမာနာ ရာဇာရဟံ ဘောဇနံ လဘိတွာပိ ‘မာတရာ ဝိနာ န ဘုဉ္ဇိဿာမာ’တိ မာတရံ ဒိသွာဝ ဂေါစရံ ဂဏှိံသူ’’တိ ဝတွာ တေဟိ ယာစိတော အတီတမာဟရိ။

အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဟိမဝန္တပဒေသေ ဟတ္ထိယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိတွာ သဗ္ဗသေတော အဟောသိ အဘိရူပေါ ဒဿနီယော ပါသာဒိကော လက္ခဏသမ္ပန္နော အသီတိဟတ္ထိသဟဿပရိဝါရော။ သော ဇရာဇိဏ္ဏံ မာတရံ ပေါသေသိ၊ မာတာ ပနဿ အန္ဓာ။ သော မဓုရမဓုရာနိ ဖလာဖလာနိ ဟတ္ထီနံ ဒတွာ မာတု သန္တိကံ ပေသေသိ။ ဟတ္ထီ တဿာ အဒတွာ အတ္တနာဝ ခါဒန္တိ။ သော ပရိဂ္ဂဏှန္တော တံ ပဝတ္တိံ ဉတွာ ‘‘ယူထံ ဆဍ္ဍေတွာ မာတရမေဝ ပေါသေဿာမီ’’တိ ရတ္တိဘာဂေ အညေသံ ဟတ္ထီနံ အဇာနန္တာနံ မာတရံ ဂဟေတွာ စဏ္ဍောရဏပဗ္ဗတပါဒံ ဂန္တွာ ဧကံ နဠိနိံ ဥပနိဿာယ ဌိတာယ ပဗ္ဗတဂုဟာယံ မာတရံ ဌပေတွာ ပေါသေသိ။ အထေကော ဗာရာဏသိဝါသီ ဝနစရကော မဂ္ဂမူဠှော ဒိသံ ဝဝတ္ထပေတုံ အသက္ကောန္တော မဟန္တေန သဒ္ဒေန ပရိဒေဝိ။ ဗောဓိသတ္တော တဿ သဒ္ဒံ သုတွာ ‘‘အယံ ပုရိသော အနာထော၊ န ခေါ ပန မေတံ ပတိရူပံ၊ ယံ ဧသ မယိ ဌိတေ ဣဓ ဝိနဿေယျာ’’တိ တဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ တံ ဘယေန ပလာယန္တံ ဒိသွာ ‘‘အမ္ဘော ပုရိသ၊ နတ္ထိ တေ မံ နိဿာယ ဘယံ၊ မာ ပလာယိ၊ ကသ္မာ တွံ ပရိဒေဝန္တော ဝိစရသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သာမိ၊ အဟံ မဂ္ဂမူဠှော၊ အဇ္ဇ မေ သတ္တမော ဒိဝသော’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဘော ပုရိသ၊ မာ ဘာယိ၊ အဟံ တံ မနုဿပထေ ဌပေဿာမီ’’တိ တံ အတ္တနော ပိဋ္ဌိယံ နိသီဒါပေတွာ အရညာ နီဟရိတွာ နိဝတ္တိ။ သောပိ ပါပေါ ‘‘နဂရံ ဂန္တွာ ရညော အာရောစေဿာမီ’’တိ ရုက္ခသညံ ပဗ္ဗတသညံ ကရောန္တောဝ နိက္ခမိတွာ ဗာရာဏသိံ အဂမာသိ။

တသ္မိံ ကာလေ ရညော မင်္ဂလဟတ္ထီ ကာလမကာသိ။ ရာဇာ ‘‘သစေ ကေနစိ ကတ္ထစိ ဩပဝယှံ ကာတုံ ယုတ္တရူပေါ ဟတ္ထီ ဒိဋ္ဌော အတ္ထိ၊ သော အာစိက္ခတူ’’တိ ဘေရိံ စရာပေသိ။ သော ပုရိသော ရာဇာနံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘မယာ၊ ဒေဝ၊ တုမှာကံ ဩပဝယှော ဘဝိတုံ ယုတ္တရူပေါ သဗ္ဗသေတော သီလဝါ ဟတ္ထိရာဇာ ဒိဋ္ဌော၊ အဟံ မဂ္ဂံ ဒဿေဿာမိ၊ မယာ သဒ္ဓိံ ဟတ္ထာစရိယေ ပေသေတွာ တံ ဂဏှာပေထာ’’တိ အာဟ။ ရာဇာ ‘‘သာဓူ’’တိ ‘‘ဣမံ မဂ္ဂဒေသကံ ကတွာ အရညံ ဂန္တွာ ဣမိနာ ဝုတ္တံ ဟတ္ထိနာဂံ အာနေထာ’’တိ တေန သဒ္ဓိံ မဟန္တေန ပရိဝါရေန ဟတ္ထာစရိယံ ပေသေသိ။ သော တေန သဒ္ဓိံ ဂန္တွာ ဗောဓိသတ္တံ နဠိနိံ ပဝိသိတွာ ဂေါစရံ ဂဏှန္တံ ပဿိ။ ဗောဓိသတ္တောပိ ဟတ္ထာစရိယံ ဒိသွာ ‘‘ဣဒံ ဘယံ န အညတော ဥပ္ပန္နံ၊ တဿ ပုရိသဿ သန္တိကာ ဥပ္ပန္နံ ဘဝိဿတိ၊ အဟံ ခေါ ပန မဟာဗလော ဟတ္ထိသဟဿမ္ပိ ဝိဒ္ဓံသေတုံ သမတ္ထော ဟောမိ၊ ကုဇ္ဈိတွာ သရဋ္ဌကံ သေနာဝါဟနံ နာသေတုံ၊ သစေ ပန ကုဇ္ဈိဿာမိ၊ သီလံ မေ ဘိဇ္ဇိဿတိ၊ တသ္မာ အဇ္ဇ သတ္တီဟိ ကောဋ္ဋိယမာနောပိ န ကုဇ္ဈိဿာမီ’’တိ အဓိဋ္ဌာယ သီသံ နာမေတွာ နိစ္စလောဝ အဋ္ဌာသိ။ ဟတ္ထာစရိယော ပဒုမသရံ ဩတရိတွာ တဿ လက္ခဏသမ္ပတ္တိံ ဒိသွာ ‘‘ဧဟိ ပုတ္တာ’’တိ ရဇတဒါမသဒိသာယ သောဏ္ဍာယ ဂဟေတွာ သတ္တမေ ဒိဝသေ ဗာရာဏသိံ ပါပုဏိ။ ဗောဓိသတ္တမာတာ ပန ပုတ္တေ အနာဂစ္ဆန္တေ ‘‘ပုတ္တော မေ ရာဇရာဇမဟာမတ္တာဒီဟိ နီတော ဘဝိဿတိ၊ ဣဒါနိ တဿ ဝိပ္ပဝါသေန အယံ ဝနသဏ္ဍော ဝဍ္ဎိဿတီ’’တိ ပရိဒေဝမာနာ ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –

၁။

‘‘တဿ နာဂဿ ဝိပ္ပဝါသေန၊ ဝိရူဠှော သလ္လကီ စ ကုဋဇာ စ၊

ကုရုဝိန္ဒကရဝီရာ ဘိသသာမာ စ၊ နိဝါတေ ပုပ္ဖိတာ စ ကဏိကာရာ။

၂။

‘‘ကောစိဒေဝ သုဝဏ္ဏကာယုရာ၊ နာဂရာဇံ ဘရန္တိ ပိဏ္ဍေန၊

ယတ္ထ ရာဇာ ရာဇကုမာရော ဝါ၊ ကဝစမဘိဟေဿတိ အဆမ္ဘိတော’’တိ။

တတ္ထ ဝိရူဠှာတိ ဝဍ္ဎိတာ နာမ၊ နတ္ထေတ္ထ သံသယောတိ အသံသယဝသေနေဝမာဟ။ သလ္လကီ စ ကုဋဇာ စာတိ ဣန္ဒသာလရုက္ခာ စ ကုဋဇရုက္ခာ စ။ ကုရုဝိန္ဒကရဝီရာ ဘိသသာမာ စာတိ ကုရုဝိန္ဒရုက္ခာ စ ကရဝီရနာမကာနိ မဟာတိဏာနိ စ ဘိသာနိ စ သာမာကာနိ စာတိ အတ္ထော။ ဧတေ စ သဗ္ဗေ ဣဒါနိ ဝဍ္ဎိဿန္တီတိ ပရိဒေဝတိ။ နိဝါတေတိ ပဗ္ဗတပါဒေ။ ပုပ္ဖိတာတိ မမ ပုတ္တေန သာခံ ဘဉ္ဇိတွာ အခါဒိယမာနာ ကဏိကာရာပိ ပုပ္ဖိတာ ဘဝိဿန္တီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ကောစိဒေဝါတိ ကတ္ထစိဒေဝ ဂါမေ ဝါ နဂရေ ဝါ။ သုဝဏ္ဏကာယုရာတိ သုဝဏ္ဏာဘရဏာ ရာဇရာဇမဟာမတ္တာ။ ဘရန္တိ ပိဏ္ဍေနာတိ အဇ္ဇ မာတုပေါသကံ နာဂရာဇံ ရာဇာရဟဿ ဘောဇနဿ သုဝဍ္ဎိတေန ပိဏ္ဍေန ပေါသေန္တိ။ ယတ္ထာတိ ယသ္မိံ နာဂရာဇေ ရာဇာ နိသီဒိတွာ။ ကဝစမဘိဟေဿတီတိ သင်္ဂါမံ ပဝိသိတွာ ပစ္စာမိတ္တာနံ ကဝစံ အဘိဟနိဿတိ ဘိန္ဒိဿတိ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ‘‘ယတ္ထ မမ ပုတ္တေ နိသိန္နော ရာဇာ ဝါ ရာဇကုမာရော ဝါ အဆမ္ဘိတော ဟုတွာ သပတ္တာနံ ကဝစံ ဟနိဿတိ၊ တံ မေ ပုတ္တံ နာဂရာဇာနံ သုဝဏ္ဏာဘရဏာ အဇ္ဇ ပိဏ္ဍေန ဘရန္တီ’’တိ။

ဟတ္ထာစရိယောပိ အန္တရာမဂ္ဂေဝ ရညော သာသနံ ပေသေသိ။ တံ သုတွာ ရာဇာ နဂရံ အလင်္ကာရာပေသိ။ ဟတ္ထာစရိယော ဗောဓိသတ္တံ ကတဂန္ဓပရိဘဏ္ဍံ အလင်္ကတပဋိယတ္တံ ဟတ္ထိသာလံ နေတွာ ဝိစိတြသာဏိယာ ပရိက္ခိပါပေတွာ ရညော အာရောစာပေသိ။ ရာဇာ နာနဂ္ဂရသဘောဇနံ အာဒါယ ဂန္တွာ ဗောဓိသတ္တဿ ဒါပေသိ။ သော ‘‘မာတရံ ဝိနာ ဂေါစရံ န ဂဏှိဿာမီ’’တိ ပိဏ္ဍံ န ဂဏှိ။ အထ နံ ယာစန္တော ရာဇာ တတိယံ ဂါထမာဟ –

၃။

‘‘ဂဏှာဟိ နာဂ ကဗဠံ၊ မာ နာဂ ကိသကော ဘဝ၊

ဗဟူနိ ရာဇကိစ္စာနိ၊ တာနိ နာဂ ကရိဿသီ’’တိ။

တံ သုတွာ ဗောဓိသတ္တော စတုတ္ထံ ဂါထမာဟ –

၄။

‘‘သာ နူနသာ ကပဏိကာ၊ အန္ဓာ အပရိဏာယိကာ၊

ခါဏုံ ပါဒေန ဃဋ္ဋေတိ၊ ဂိရိံ စဏ္ဍောရဏံ ပတီ’’တိ။

တတ္ထ သာ နူနသာတိ မဟာရာဇ၊ နူန သာ ဧသာ။ ကပဏိကာတိ ပုတ္တဝိယောဂေန ကပဏာ။ ခါဏုန္တိ တတ္ထ တတ္ထ ပတိတံ ရုက္ခကလိင်္ဂရံ။ ဃဋ္ဋေတီတိ ပရိဒေဝမာနာ တတ္ထ တတ္ထ ပါဒေန ပေါထေန္တီ နူန ပါဒေန ဟနတိ ။ ဂိရိံ စဏ္ဍောရဏံ ပတီတိ စဏ္ဍောရဏပဗ္ဗတာဘိမုခီ၊ ပဗ္ဗတပါဒေ ပရိပ္ဖန္ဒမာနာတိ အတ္ထော။

အထ နံ ပုစ္ဆန္တော ရာဇာ ပဉ္စမံ ဂါထမာဟ –

၅။

‘‘ကာ နု တေ သာ မဟာနာဂ၊ အန္ဓာ အပရိဏာယိကာ၊

ခါဏုံ ပါဒေန ဃဋ္ဋေတိ၊ ဂိရိံ စဏ္ဍောရဏံ ပတီ’’တိ။

ဗောဓိသတ္တော ဆဋ္ဌံ ဂါထမာဟ –

၆။

‘‘မာတာ မေ သာ မဟာရာဇ၊ အန္ဓာ အပရိဏာယိကာ၊

ခါဏုံ ပါဒေန ဃဋ္ဋေတိ၊ ဂိရိံ စဏ္ဍောရဏံ ပတီ’’တိ။

ရာဇာ ဆဋ္ဌဂါထာယ တမတ္ထံ သုတွာ မုဉ္စာပေန္တော သတ္တမံ ဂါထမာဟ –

၇။

‘‘မုဉ္စထေတံ မဟာနာဂံ၊ ယောယံ ဘရတိ မာတရံ၊

သမေတု မာတရာ နာဂေါ၊ သဟ သဗ္ဗေဟိ ဉာတိဘီ’’တိ။

တတ္ထ ယောယံ ဘရတီတိ အယံ နာဂေါ ‘‘အဟံ၊ မဟာရာဇ၊ အန္ဓံ မာတရံ ပေါသေမိ၊ မယာ ဝိနာ မယှံ မာတာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပုဏိဿတိ၊ တာယ ဝိနာ မယှံ ဣဿရိယေန အတ္ထော နတ္ထိ၊ အဇ္ဇ မေ မာတု ဂေါစရံ အလဘန္တိယာ သတ္တမော ဒိဝသော’’တိ ဝဒတိ၊ တသ္မာ ယော အယံ မာတရံ ဘရတိ၊ ဧတံ မဟာနာဂံ ခိပ္ပံ မုဉ္စထ။ သဗ္ဗေဟိ ဉာတိဘီတိ သဒ္ဓိံ ဧသ မာတရာ သမေတု သမာဂစ္ဆတူတိ။

အဋ္ဌမနဝမာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓဂါထာ ဟောန္တိ –

၈။

‘‘မုတ္တော စ ဗန္ဓနာ နာဂေါ၊ မုတ္တမာဒါယ ကုဉ္ဇရော၊

မုဟုတ္တံ အဿာသယိတွာ၊ အဂမာ ယေန ပဗ္ဗတော။

၉။

‘‘တတော သော နဠိနိံ ဂန္တွာ၊ သီတံ ကုဉ္ဇရသေဝိတံ၊

သောဏ္ဍာယူဒကမာဟတွာ၊ မာတရံ အဘိသိဉ္စထာ’’တိ။

သော ကိရ နာဂေါ ဗန္ဓနာ မုတ္တော ထောကံ ဝိဿမိတွာ ရညော ဒသရာဇဓမ္မဂါထာယ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ ‘‘အပ္ပမတ္တော ဟောဟိ၊ မဟာရာဇာ’’တိ ဩဝါဒံ ဒတွာ မဟာဇနေန ဂန္ဓမာလာဒီဟိ ပူဇိယမာနော နဂရာ နိက္ခမိတွာ တဒဟေဝ တံ ပဒုမသရံ ပတွာ ‘‘မမ မာတရံ ဂေါစရံ ဂါဟာပေတွာဝ သယံ ဂဏှိဿာမီ’’တိ ဗဟုံ ဘိသမုဠာလံ အာဒါယ သောဏ္ဍပူရံ ဥဒကံ ဂဟေတွာ ဂုဟာလေဏတော နိက္ခမိတွာ ဂုဟာဒွါရေ နိသိန္နာယ မာတုယာ သန္တိကံ ဂန္တွာ သတ္တာဟံ နိရာဟာရတာယ မာတု သရီရဿ ဖဿပဋိလာဘတ္ထံ ဥပရိ ဥဒကံ သိဉ္စိ၊ တမတ္ထံ အာဝိကရောန္တော သတ္ထာ ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ။ ဗောဓိသတ္တဿ မာတာပိ ‘‘ဒေဝေါ ဝဿတီ’’တိ သညာယ တံ အက္ကောသန္တီ ဒသမံ ဂါထမာဟ –

၁၀။

‘‘ကောယံ အနရိယော ဒေဝေါ၊ အကာလေနပိ ဝဿတိ၊

ဂတော မေ အတြဇော ပုတ္တော၊ ယော မယှံ ပရိစာရကော’’တိ။

တတ္ထ အတြဇောတိ အတ္တတော ဇာတော။

အထ နံ သမဿာသေန္တော ဗောဓိသတ္တော ဧကာဒသမံ ဂါထမာဟ –

၁၁။

‘‘ဥဋ္ဌေဟိ အမ္မ ကိံ သေသိ၊ အာဂတော တျာဟမတြဇော၊

မုတ္တောမှိ ကာသိရာဇေန၊ ဝေဒေဟေန ယသဿိနာ’’တိ။

တတ္ထ အာဂတော တျာဟန္တိ အာဂတော တေ အဟံ။ ဝေဒေဟေနာတိ ဉာဏသမ္ပန္နေန။ ယသဿိနာတိ မဟာပရိဝါရေန တေန ရညာ မင်္ဂလဟတ္ထိဘာဝါယ ဂဟိတောပိ အဟံ မုတ္တော၊ ဣဒါနိ တဝ သန္တိကံ အာဂတော ဥဋ္ဌေဟိ ဂေါစရံ ဂဏှာဟီတိ။

သာ တုဋ္ဌမာနသာ ရညော အနုမောဒနံ ကရောန္တီ ဩသာနဂါထမာဟ –

၁၂။

‘‘စိရံ ဇီဝတု သော ရာဇာ၊ ကာသီနံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎနော၊

ယော မေ ပုတ္တံ ပမောစေသိ၊ သဒါ ဝုဒ္ဓါပစာယိက’’န္တိ။

တဒါ ရာဇာ ဗောဓိသတ္တဿ ဂုဏေ ပသီဒိတွာ နဠိနိယာ အဝိဒူရေ ဂါမံ မာပေတွာ ဗောဓိသတ္တဿ စ မာတု စဿ နိဗဒ္ဓံ ဝတ္တံ ပဋ္ဌပေသိ။ အပရဘာဂေ ဗောဓိသတ္တော မာတရိ ကာလကတာယ တဿာ သရီရပရိဟာရံ ကတွာ ကာရဏ္ဍကအဿမပဒံ နာမ ဂတော။ တသ္မိံ ပန ဌာနေ ဟိမဝန္တတော ဩတရိတွာ ပဉ္စသတာ ဣသယော ဝသိံသု၊ တံ ဝတ္တံ တေသံ အဒါသိ။ ရာဇာ ဗောဓိသတ္တဿ သမာနရူပံ သိလာပဋိမံ ကာရေတွာ မဟာသက္ကာရံ ပဝတ္တေသိ ။ သကလဇမ္ဗုဒီပဝါသိနော အနုသံဝစ္ဆရံ သန္နိပတိတွာ ဟတ္ထိမဟံ နာမ ကရိံသု။

သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ၊ သစ္စပရိယောသာနေ မာတုပေါသကဘိက္ခု သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ တဒါ ရာဇာ အာနန္ဒော အဟောသိ၊ ပါပပုရိသော ဒေဝဒတ္တော၊ ဟတ္ထာစရိယော သာရိပုတ္တော၊ မာတာ ဟတ္ထိနီ မဟာမာယာ၊ မာတုပေါသကနာဂေါ ပန အဟမေဝ အဟောသိန္တိ။

မာတုပေါသကဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဌမာ။

[၄၅၆] ၂။ ဇုဏှဇာတကဝဏ္ဏနာ

သုဏောဟိ မယှံ ဝစနံ ဇနိန္ဒာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အာနန္ဒတ္ထေရေန လဒ္ဓဝရေ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ပဌမဗောဓိယဉှိ ဝီသတိ ဝဿာနိ ဘဂဝတော အနိဗဒ္ဓုပဋ္ဌာကာ အဟေသုံ။ ဧကဒါ ထေရော နာဂသမာလော၊ ဧကဒါ နာဂိတော၊ ဧကဒါ ဥပဝါဏော၊ ဧကဒါ သုနက္ခတ္တော၊ ဧကဒါ စုန္ဒော၊ ဧကဒါ နန္ဒော၊ ဧကဒါ သာဂတော၊ ဧကဒါ မေဃိယော ဘဂဝန္တံ ဥပဋ္ဌဟိ။ အထေကဒိဝသံ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ ‘‘ဘိက္ခဝေ၊ ဣဒါနိမှိ မဟလ္လကော၊ ဧကစ္စေ ဘိက္ခူ ‘ဣမိနာ မဂ္ဂေန ဂစ္ဆာမာ’တိ ဝုတ္တေ အညေန ဂစ္ဆန္တိ၊ ဧကစ္စေ မယှံ ပတ္တစီဝရံ ဘူမိယံ နိက္ခိပန္တိ၊ နိဗဒ္ဓုပဋ္ဌာကံ မေ ဧကံ ဘိက္ခုံ ဇာနာထာ’’တိ။ ‘‘ဘန္တေ၊ အဟံ ဥပဋ္ဌဟိဿာမိ၊ အဟံ ဥပဋ္ဌဟိဿာမီ’’တိ သိရသိ အဉ္ဇလိံ ကတွာ ဥဋ္ဌိတေ သာရိပုတ္တတ္ထေရာဒယော ‘‘တုမှာကံ ပတ္ထနာ မတ္ထကံ ပတ္တာ၊ အလ’’န္တိ ပဋိက္ခိပိ။ တတော ဘိက္ခူ အာနန္ဒတ္ထေရံ ‘‘တွံ အာဝုသော၊ ဥပဋ္ဌာကဋ္ဌာနံ ယာစာဟီ’’တိ အာဟံသု။ ထေရော ‘‘သစေ မေ ဘန္တေ၊ ဘဂဝါ အတ္တနာ လဒ္ဓစီဝရံ န ဒဿတိ၊ ပိဏ္ဍပါတံ န ဒဿတိ၊ ဧကဂန္ဓကုဋိယံ ဝသိတုံ န ဒဿတိ၊ မံ ဂဟေတွာ နိမန္တနံ န ဂမိဿတိ၊ သစေ ပန ဘဂဝါ မယာ ဂဟိတံ နိမန္တနံ ဂမိဿတိ၊ သစေ အဟံ တိရောရဋ္ဌာ တိရောဇနပဒါ ဘဂဝန္တံ ဒဋ္ဌုံ အာဂတံ ပရိသံ အာဂတက္ခဏေယေဝ ဒဿေတုံ လဘိဿာမိ ၊ ယဒါ မေ ကင်္ခါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တသ္မိံ ခဏေယေဝ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတုံ လဘိဿာမိ၊ သစေ ယံ ဘဂဝါ မမ ပရမ္မုခါ ဓမ္မံ ကထေတိ၊ တံ အာဂန္တွာ မယှံ ကထေဿတိ၊ ဧဝါဟံ ဘဂဝန္တံ ဥပဋ္ဌဟိဿာမီ’’တိ ဣမေ စတ္တာရော ပဋိက္ခေပေ စတဿော စ အာယာစနာတိ အဋ္ဌ ဝရေ ယာစိ၊ ဘဂဝါပိဿ အဒါသိ။

သော တတော ပဋ္ဌာယ ပဉ္စဝီသတိ ဝဿာနိ နိဗဒ္ဓုပဋ္ဌာကော အဟောသိ။ သော ပဉ္စသု ဌာနေသု ဧတဒဂ္ဂေ ဌပနံ ပတွာ အာဂမသမ္ပဒါ၊ အဓိဂမသမ္ပဒါ၊ ပုဗ္ဗဟေတုသမ္ပဒါ၊ အတ္တတ္ထပရိပုစ္ဆာသမ္ပဒါ၊ တိတ္ထဝါသသမ္ပဒါ၊ ယောနိသောမနသိကာရသမ္ပဒါ၊ ဗုဒ္ဓူပနိဿယသမ္ပဒါတိ ဣမာဟိ သတ္တဟိ သမ္ပဒါဟိ သမန္နာဂတော ဗုဒ္ဓဿ သန္တိကေ အဋ္ဌဝရဒါယဇ္ဇံ လဘိတွာ ဗုဒ္ဓသာသနေ ပညာတော ဂဂနမဇ္ဈေ စန္ဒော ဝိယ ပါကဋော အဟောသိ။ အထေကဒိဝသံ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ ‘‘အာဝုသော၊ တထာဂတော အာနန္ဒတ္ထေရံ ဝရဒါနေန သန္တပ္ပေသီ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဒါနေဝ၊ ပုဗ္ဗေပါဟံ အာနန္ဒံ ဝရေန သန္တပ္ပေသိံ၊ ပုဗ္ဗေပါဟံ ယံ ယံ ဧသ ယာစိ၊ တံ တံ အဒါသိံယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော တဿ ပုတ္တော ဇုဏှကုမာရော နာမ ဟုတွာ တက္ကသိလာယံ သိပ္ပံ ဥဂ္ဂဟေတွာ အာစရိယဿ အနုယောဂံ ဒတွာ ရတ္တိဘာဂေ အန္ဓကာရေ အာစရိယဿ ဃရာ နိက္ခမိတွာ အတ္တနော နိဝါသဋ္ဌာနံ ဝေဂေန ဂစ္ဆန္တော အညတရံ ဗြာဟ္မဏံ ဘိက္ခံ စရိတွာ အတ္တနော နိဝါသဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆန္တံ အပဿန္တော ဗာဟုနာ ပဟရိတွာ တဿ ဘတ္တပါတိံ ဘိန္ဒိံ၊ ဗြာဟ္မဏော ပတိတွာ ဝိရဝိ။ ကုမာရော ကာရုညေန နိဝတ္တိတွာ တံ ဟတ္ထေ ဂဟေတွာ ဥဋ္ဌာပေသိ။ ဗြာဟ္မဏော ‘‘တယာ၊ တာတ၊ မမ ဘိက္ခာဘာဇနံ ဘိန္နံ၊ ဘတ္တမူလံ မေ ဒေဟီ’’တိ အာဟ။ ကုမာရော ‘‘ဗြာဟ္မဏ၊ န ဒါနာဟံ တဝ ဘတ္တမူလံ ဒါတုံ သက္ကောမိ၊ အဟံ ခေါ ပန ကာသိကရညော ပုတ္တော ဇုဏှကုမာရော နာမ၊ မယိ ရဇ္ဇေ ပတိဋ္ဌိတေ အာဂန္တွာ မံ ဓနံ ယာစေယျာသီ’’တိ ဝတွာ နိဋ္ဌိတသိပ္ပော အာစရိယံ ဝန္ဒိတွာ ဗာရာဏသိံ ဂန္တွာ ပိတု သိပ္ပံ ဒဿေသိ။ ပိတာ ‘‘ဇီဝန္တေန မေ ပုတ္တော ဒိဋ္ဌော၊ ရာဇဘူတမ္ပိ နံ ပဿိဿာမီ’’တိ ရဇ္ဇေ အဘိသိဉ္စိ။ သော ဇုဏှရာဇာ နာမ ဟုတွာ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ ဗြာဟ္မဏော တံ ပဝတ္တိံ သုတွာ ‘‘ဣဒါနိ မမ ဘတ္တမူလံ အာဟရိဿာမီ’’တိ ဗာရာဏသိံ ဂန္တွာ ရာဇာနံ အလင်္ကတနဂရံ ပဒက္ခိဏံ ကရောန္တမေဝ ဒိသွာ ဧကသ္မိံ ဥန္နတပ္ပဒေသေ ဌိတော ဟတ္ထံ ပသာရေတွာ ဇယာပေသိ။ အထ နံ ရာဇာ အနောလောကေတွာဝ အတိက္ကမိ။ ဗြာဟ္မဏော တေန အဒိဋ္ဌဘာဝံ ဉတွာ ကထံ သမုဋ္ဌာပေန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –

၁၃။

‘‘သုဏောဟိ မယှံ ဝစနံ ဇနိန္ဒ၊ အတ္ထေန ဇုဏှမှိ ဣဓာနုပတ္တော၊

န ဗြာဟ္မဏေ အဒ္ဓိကေ တိဋ္ဌမာနေ၊ ဂန္တဗ္ဗမာဟု ဒွိပဒိန္ဒ သေဋ္ဌာ’’တိ။

တတ္ထ ဇုဏှမှီတိ မဟာရာဇ၊ တယိ ဇုဏှမှိ အဟံ ဧကေန အတ္ထေန ဣဓာနုပ္ပတ္တော၊ န နိက္ကာရဏာ ဣဓာဂတောမှီတိ ဒီပေတိ။ အဒ္ဓိကေတိ အဒ္ဓါနံ အာဂတေ။ ဂန္တဗ္ဗန္တိ တံ အဒ္ဓိကံ အဒ္ဓါနမာဂတံ ယာစမာနံ ဗြာဟ္မဏံ အနောလောကေတွာဝ ဂန္တဗ္ဗန္တိ ပဏ္ဍိတာ န အာဟု န ကထေန္တီတိ။

ရာဇာ တဿ ဝစနံ သုတွာ ဟတ္ထိံ ဝဇိရင်္ကုသေန နိဂ္ဂဟေတွာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –

၁၄။

‘‘သုဏောမိ တိဋ္ဌာမိ ဝဒေဟိ ဗြဟ္မေ၊ ယေနာသိ အတ္ထေန ဣဓာနုပတ္တော၊

ကံ ဝါ တွမတ္ထံ မယိ ပတ္ထယာနော၊ ဣဓာဂမော ဗြဟ္မေ တဒိင်္ဃ ဗြူဟီ’’တိ။

တတ္ထ ဣင်္ဃာတိ စောဒနတ္ထေ နိပါတော။

တတော ပရံ ဗြာဟ္မဏဿ စ ရညော စ ဝစနပဋိဝစနဝသေန သေသဂါထာ ကထိတာ –

၁၅။

‘‘ဒဒါဟိ မေ ဂါမဝရာနိ ပဉ္စ၊ ဒါသီသတံ သတ္တ ဂဝံသတာနိ၊

ပရောသဟဿဉ္စ သုဝဏ္ဏနိက္ခေ၊ ဘရိယာ စ မေ သာဒိသီ ဒွေ ဒဒါဟိ။

၁၆။

‘‘တပေါ နု တေ ဗြာဟ္မဏ ဘိံသရူပေါ၊ မန္တာ နု တေ ဗြာဟ္မဏ စိတ္တရူပါ၊

ယက္ခာ နု တေ အဿဝါ သန္တိ ကေစိ၊ အတ္ထံ ဝါ မေ အဘိဇာနာသိ ကတ္တံ။

၁၇။

‘‘န မေ တပေါ အတ္ထိ န စာပိ မန္တာ၊ ယက္ခာပိ မေ အဿဝါ နတ္ထိ ကေစိ၊

အတ္ထမ္ပိ တေ နာဘိဇာနာမိ ကတ္တံ၊ ပုဗ္ဗေ စ ခေါ သင်္ဂတိမတ္တမာသိ။

၁၈။

‘‘ပဌမံ ဣဒံ ဒဿနံ ဇာနတော မေ၊ န တာဘိဇာနာမိ ဣတော ပုရတ္ထာ၊

အက္ခာဟိ မေ ပုစ္ဆိတော ဧတမတ္ထံ၊ ကဒါ ကုဟိံ ဝါ အဟု သင်္ဂမော နော။

၁၉။

‘‘ဂန္ဓာရရာဇဿ ပုရမှိ ရမ္မေ၊ အဝသိမှသေ တက္ကသီလာယံ ဒေဝ၊

တတ္ထန္ဓကာရမှိ တိမီသိကာယံ၊ အံသေန အံသံ သမဃဋ္ဋယိမှ။

၂၀။

‘‘တေ တတ္ထ ဌတွာန ဥဘော ဇနိန္ဒ၊ သာရာဏိယံ ဝီတိသာရယိမှ တတ္ထ၊

သာယေဝ နော သင်္ဂတိမတ္တမာသိ၊ တတော န ပစ္ဆာ န ပုရေ အဟောသိ။

၂၁။

‘‘ယဒါ ကဒါစိ မနုဇေသု ဗြဟ္မေ၊ သမာဂမော သပ္ပုရိသေန ဟောတိ၊

န ပဏ္ဍိတာ သင်္ဂတိသန္ထဝါနိ၊ ပုဗ္ဗေ ကတံ ဝါပိ ဝိနာသယန္တိ။

၂၂။

‘‘ဗာလာဝ ခေါ သင်္ဂတိသန္ထဝါနိ၊ ပုဗ္ဗေ ကတံ ဝါပိ ဝိနာသယန္တိ၊

ဗဟုမ္ပိ ဗာလေသု ကတံ ဝိနဿတိ၊ တထာ ဟိ ဗာလာ အကတညုရူပါ။

၂၃။

‘‘ဓီရာ စ ခေါ သင်္ဂတိသန္ထဝါနိ၊ ပုဗ္ဗေ ကတံ ဝါပိ န နာသယန္တိ၊

အပ္ပမ္ပိ ဓီရေသု ကတံ န နဿတိ၊ တထာ ဟိ ဓီရာ သုကတညုရူပါ။

၂၄။

‘‘ဒဒါမိ တေ ဂါမဝရာနိ ပဉ္စ၊ ဒါသီသတံ သတ္တ ဂဝံသတာနိ၊

ပရောသဟဿဉ္စ သုဝဏ္ဏနိက္ခေ၊ ဘရိယာ စ တေ သာဒိသီ ဒွေ ဒဒါမိ။

၂၅။

‘‘ဧဝံ သတံ ဟောတိ သမေစ္စ ရာဇ၊ နက္ခတ္တရာဇာရိဝ တာရကာနံ၊

အာပူရတီ ကာသိပတီ တထာဟံ၊ တယာပိ မေ သင်္ဂမော အဇ္ဇ လဒ္ဓါ’’တိ။

တတ္ထ သာဒိသီတိ ရူပဝဏ္ဏဇာတိကုလပဒေသေန မယာ သာဒိသီ ဧကသဒိသာ ဒွေ မဟာယသာ ဘရိယာ စ မေ ဒေဟီတိ အတ္ထော။ ဘိံသရူပေါတိ ကိံ နု တေ ဗြာဟ္မဏ ဗလဝရူပသီလာစာရဂုဏသင်္ခါတံ တပေါကမ္မံ အတ္ထီတိ ပုစ္ဆတိ။ မန္တာ နု တေတိ ဥဒါဟု ဝိစိတြရူပါ သဗ္ဗတ္ထသာဓကာ မန္တာ တေ အတ္ထိ။ အဿဝါတိ ဝစနကာရကာ ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတဒါယကာ ယက္ခာ ဝါ တေ ကေစိ သန္တိ။ ကတ္တန္တိ ကတံ၊ ဥဒါဟု တယာ ကတံ ကိဉ္စိ မမ အတ္ထံ အဘိဇာနာသီတိ ပုစ္ဆတိ။ သင်္ဂတိမတ္တန္တိ သမာဂမမတ္တံ တယာ သဒ္ဓိံ ပုဗ္ဗေ မမ အာသီတိ ဝဒတိ။ ဇာနတော မေတိ ဇာနန္တဿ မမ ဣဒံ ပဌမံ တဝ ဒဿနံ။ န တာဘိဇာနာမီတိ န တံ အဘိဇာနာမိ။ တိမီသိကာယန္တိ ဗဟလတိမိရာယံ ရတ္တိယံ။ တေ တတ္ထ ဌတွာနာတိ တေ မယံ တသ္မိံ အံသေန အံသံ ဃဋ္ဋိတဋ္ဌာနေ ဌတွာ ဝီတိသာရယိမှ တတ္ထာတိ တသ္မိံယေဝ ဌာနေ သရိတဗ္ဗယုတ္တကံ ကထံ ဝီတိသာရယိမှ၊ အဟံ ‘‘ဘိက္ခာဘာဇနံ မေ တယာ ဘိန္နံ၊ ဘတ္တမူလံ မေ ဒေဟီ’’တိ အဝစံ၊ တွံ ‘‘ဣဒါနာဟံ တဝ ဘတ္တမူလံ ဒါတုံ န သက္ကောမိ၊ အဟံ ခေါ ပန ကာသိကရညော ပုတ္တော ဇုဏှကုမာရော နာမ၊ မယိ ရဇ္ဇေ ပတိဋ္ဌိတေ အာဂန္တွာ မံ ဓနံ ယာစေယျာသီ’’တိ အဝစာတိ ဣမံ သာရဏီယကထံ ကရိမှာတိ အာဟ။ သာယေဝ နော သင်္ဂတိမတ္တမာသီတိ ဒေဝ၊ အမှာကံ သာယေဝ အညမညံ သင်္ဂတိမတ္တမာသိ၊ ဧကမုဟုတ္တိကမဟောသီတိ ဒီပေတိ။ တတောတိ တတော ပန တံမုဟုတ္တိကမိတ္တဓမ္မတော ပစ္ဆာ ဝါ ပုရေ ဝါ ကဒါစိ အမှာကံ သင်္ဂတိ နာမ န ဘူတပုဗ္ဗာ။

န ပဏ္ဍိတာတိ ဗြာဟ္မဏ ပဏ္ဍိတာ နာမ တံမုဟုတ္တိကံ သင်္ဂတိံ ဝါ စိရကာလသန္ထဝါနိ ဝါ ယံ ကိဉ္စိ ပုဗ္ဗေ ကတဂုဏံ ဝါ န နာသေန္တိ။ ဗဟုမ္ပီတိ ဗဟုကမ္ပိ ။ အကတညုရူပါတိ ယသ္မာ ဗာလာ အကတညုသဘာဝါ၊ တသ္မာ တေသု ဗဟုမ္ပိ ကတံ နဿတီတိ အတ္ထော။ သုကတညုရူပါတိ သုဋ္ဌု ကတညုသဘာဝါ။ ဧတ္ထာပိ တတ္ထာပိ တထာ ဟီတိ ဟိ-ကာရော ကာရဏတ္ထော။ ဒဒါမိ တေတိ ဗြာဟ္မဏေန ယာစိတယာစိတံ ဒဒန္တော ဧဝမာဟ။ ဧဝံ သတန္တိ ဗြာဟ္မဏော ရညော အနုမောဒနံ ကရောန္တော ဝဒတိ၊ သတံ သပ္ပုရိသာနံ ဧကဝါရမ္ပိ သမေစ္စ သင်္ဂတိ နာမ ဧဝံ ဟောတိ။ နက္ခတ္တရာဇာရိဝါတိ ဧတ္ထ ရ-ကာရော နိပါတမတ္တံ။ တာရကာနန္တိ တာရကဂဏမဇ္ဈေ။ ကာသိပတီတိ ရာဇာနမာလပတိ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ‘‘ဒေဝ၊ ကာသိရဋ္ဌာဓိပတိ ယထာ စန္ဒော တာရကာနံ မဇ္ဈေ ဌိတော တာရကဂဏပရိဝုတော ပါဋိပဒတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ပုဏ္ဏမာ အာပူရတိ၊ တထာ အဟမ္ပိ အဇ္ဇ တယာ ဒိန္နေဟိ ဂါမဝရာဒီဟိ အာပူရာမီ’’တိ။ တယာပိ မေတိ မယာ ပုဗ္ဗေ တယာ သဒ္ဓိံ လဒ္ဓါပိ သင်္ဂမော အလဒ္ဓါဝ၊ အဇ္ဇ ပန မမ မနောရထဿ နိပ္ဖန္နတ္တာ မယာ တယာ သဟ သင်္ဂမော လဒ္ဓါ နာမာတိ နိပ္ဖန္နံ မေ တယာ သဒ္ဓိံ မိတ္တဖလန္တိ ဝဒတိ။ ဗောဓိသတ္တော တဿ မဟန္တံ ယသံ အဒါသိ။

သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဒါနေဝ၊ ပုဗ္ဗေပါဟံ အာနန္ဒံ ဝရေန သန္တပ္ပေသိံ ယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဗြာဟ္မဏော အာနန္ဒော အဟောသိ၊ ရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။

ဇုဏှဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒုတိယာ။

[၄၅၇] ၃။ ဓမ္မဒေဝပုတ္တဇာတကဝဏ္ဏနာ

ယသောကရော ပုညကရောဟမသ္မီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဒေဝဒတ္တဿ ပထဝိပဝေသနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဒါ ဟိ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ ‘‘အာဝုသော၊ ဒေဝဒတ္တော တထာဂတေန သဒ္ဓိံ ပဋိဝိရုဇ္ဈိတွာ ပထဝိံ ပဝိဋ္ဌော’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န ဣဒါနေဝေသ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မမ ဇိနစက္ကေ ပဟာရံ ဒတွာ ပထဝိံ ပဝိဋ္ဌော၊ ပုဗ္ဗေပိ ဓမ္မစက္ကေ ပဟာရံ ဒတွာ ပထဝိံ ပဝိသိတွာ အဝီစိပရာယဏော ဇာတောယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ကာမာဝစရဒေဝလောကေ ဓမ္မော နာမ ဒေဝပုတ္တော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ၊ ဒေဝဒတ္တော အဓမ္မော နာမ။ တေသု ဓမ္မော ဒိဗ္ဗာလင်္ကာရပဋိမဏ္ဍိတော ဒိဗ္ဗရထဝရမဘိရုယှ အစ္ဆရာဂဏပရိဝုတော မနုဿေသု သာယမာသံ ဘုဉ္ဇိတွာ အတ္တနော အတ္တနော ဃရဒွါရေ သုခကထာယ နိသိန္နေသု ပုဏ္ဏမုပေါသထဒိဝသေ ဂါမနိဂမဇနပဒရာဇဓာနီသု အာကာသေ ဌတွာ ‘‘ပါဏာတိပါတာဒီဟိ ဒသဟိ အကုသလကမ္မပထေဟိ ဝိရမိတွာ မာတုပဋ္ဌာနဓမ္မံ ပိတုပဋ္ဌာနဓမ္မံ တိဝိဓသုစရိတဓမ္မဉ္စ ပူရေထ ၊ ဧဝံ သဂ္ဂပရာယဏာ ဟုတွာ မဟန္တံ ယသံ အနုဘဝိဿထာ’’တိ မနုဿေ ဒသ ကုသလကမ္မပထေ သမာဒပေန္တော ဇမ္ဗုဒီပံ ပဒက္ခိဏံ ကရောတိ။ အဓမ္မော ပန ဒေဝပုတ္တော ‘‘ပါဏံ ဟနထာ’’တိအာဒိနာ နယေန ဒသ အကုသလကမ္မပထေ သမာဒပေန္တော ဇမ္ဗုဒီပံ ဝါမံ ကရောတိ။ အထ တေသံ အာကာသေ ရထာ သမ္မုခါ အဟေသုံ။ အထ နေသံ ပရိသာ ‘‘တုမှေ ကဿ၊ တုမှေ ကဿာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘မယံ ဓမ္မဿ၊ မယံ အဓမ္မဿာ’’တိ ဝတွာ မဂ္ဂါ ဩက္ကမိတွာ ဒွိဓာ ဇာတာ။ ဓမ္မောပိ အဓမ္မံ အာမန္တေတွာ ‘‘သမ္မ၊ တွံ အဓမ္မော၊ အဟံ ဓမ္မော၊ မဂ္ဂေါ မယှံ အနုစ္ဆဝိကော၊ တဝ ရထံ ဩက္ကာမေတွာ မယှံ မဂ္ဂံ ဒေဟီ’’တိ ပဌမံ ဂါထမာဟ –

၂၆။

‘‘ယသောကရော ပုညကရောဟမသ္မိ၊ သဒါတ္ထုတော သမဏဗြာဟ္မဏာနံ၊

မဂ္ဂါရဟော ဒေဝမနုဿပူဇိတော၊ ဓမ္မော အဟံ ဒေဟိ အဓမ္မ မဂ္ဂ’’န္တိ။

တတ္ထ ယသောကရောတိ အဟံ ဒေဝမနုဿာနံ ယသဒါယကော။ ဒုတိယပဒေပိ ဧသေဝ နယော။ သဒါတ္ထုတောတိ သဒါ ထုတော နိစ္စပသတ္ထော။ တတော ပရာ –

၂၇။

‘‘အဓမ္မယာနံ ဒဠှမာရုဟိတွာ၊ အသန္တသန္တော ဗလဝါဟမသ္မိ၊

သ ကိဿ ဟေတုမှိ တဝဇ္ဇ ဒဇ္ဇံ၊ မဂ္ဂံ အဟံ ဓမ္မ အဒိန္နပုဗ္ဗံ။

၂၈။

‘‘ဓမ္မော ဟဝေ ပါတုရဟောသိ ပုဗ္ဗေ၊ ပစ္ဆာ အဓမ္မော ဥဒပါဒိ လောကေ၊

ဇေဋ္ဌော စ သေဋ္ဌော စ သနန္တနော စ၊ ဥယျာဟိ ဇေဋ္ဌဿ ကနိဋ္ဌ မဂ္ဂါ။

၂၉။

‘‘န ယာစနာယ နပိ ပါတိရူပါ၊ န အရဟတာ တေဟံ ဒဒေယျံ မဂ္ဂံ၊

ယုဒ္ဓဉ္စ နော ဟောတု ဥဘိန္နမဇ္ဇ၊ ယုဒ္ဓမှိ ယော ဇေဿတိ တဿ မဂ္ဂေါ။

၃၀။

‘‘သဗ္ဗာ ဒိသာ အနုဝိသဋောဟမသ္မိ၊ မဟဗ္ဗလော အမိတယသော အတုလျော၊

ဂုဏေဟိ သဗ္ဗေဟိ ဥပေတရူပေါ၊ ဓမ္မော အဓမ္မ တွံ ကထံ ဝိဇေဿသိ။

၃၁။

‘‘လောဟေန ဝေ ဟညတိ ဇာတရူပံ၊ န ဇာတရူပေန ဟနန္တိ လောဟံ၊

သစေ အဓမ္မော ဟဉ္ဆတိ ဓမ္မမဇ္ဇ၊ အယော သုဝဏ္ဏံ ဝိယ ဒဿနေယျံ။

၃၂။

‘‘သစေ တုဝံ ယုဒ္ဓဗလော အဓမ္မ၊ န တုယှ ဝုဍ္ဎာ စ ဂရူ စ အတ္ထိ၊

မဂ္ဂဉ္စ တေ ဒမ္မိ ပိယာပ္ပိယေန၊ ဝါစာဒုရုတ္တာနိပိ တေ ခမာမီ’’တိ။ –

ဣမာ ဆ ဂါထာ တေသညေဝ ဝစနပဋိဝစနဝသေန ကထိတာ။

တတ္ထ သ ကိဿ ဟေတုမှိ တဝဇ္ဇ ဒဇ္ဇန္တိ သောမှိ အဟံ အဓမ္မော အဓမ္မယာနံ ရထံ အာရုဠှော အဘီတော ဗလဝါ။ ကိံကာရဏာ အဇ္ဇ ဘော ဓမ္မ၊ ကဿစိ အဒိန္နပုဗ္ဗံ မဂ္ဂံ တုယှံ ဒမ္မီတိ။ ပုဗ္ဗေတိ ပဌမကပ္ပိကကာလေ ဣမသ္မိံ လောကေ ဒသကုသလကမ္မပထဓမ္မော စ ပုဗ္ဗေ ပါတုရဟောသိ၊ ပစ္ဆာ အဓမ္မော။ ဇေဋ္ဌော စာတိ ပုရေ နိဗ္ဗတ္တဘာဝေန အဟံ ဇေဋ္ဌော စ သေဋ္ဌော စ ပေါရာဏကော စ၊ တွံ ပန ကနိဋ္ဌော၊ တသ္မာ မဂ္ဂါ ဥယျာဟီတိ ဝဒတိ။ နပိ ပါတိရူပါတိ အဟဉှိ တေ နေဝ ယာစနာယ န ပတိရူပဝစနေန မဂ္ဂါရဟတာယ မဂ္ဂံ ဒဒေယျံ။ အနုဝိသဋောတိ အဟံ စတဿော ဒိသာ စတဿော အနုဒိသာတိ သဗ္ဗာ ဒိသာ အတ္တနော ဂုဏေန ပတ္ထဋော ပညာတော ပါကဋော။ လောဟေနာတိ အယမုဋ္ဌိကေန။ ဟဉ္ဆတီတိ ဟနိဿတိ။ တုဝံ ယုဒ္ဓဗလော အဓမ္မာတိ သစေ တွံ ယုဒ္ဓဗလောသိ အဓမ္မ။ ဝုဍ္ဎာ စ ဂရူ စာတိ ယဒိ တုယှံ ‘‘ဣမေ ဝုဍ္ဎာ၊ ဣမေ ဂရူ ပဏ္ဍိတာ’’တိ ဧဝံ နတ္ထိ။ ပိယာပ္ပိယေနာတိ ပိယေနာပိ အပ္ပိယေနာပိ ဒဒန္တော ပိယေန ဝိယ တေ မဂ္ဂံ ဒဒါမီတိ အတ္ထော။

ဗောဓိသတ္တေန ပန ဣမာယ ဂါထာယ ကထိတက္ခဏေယေဝ အဓမ္မော ရထေ ဌာတုံ အသက္ကောန္တော အဝံသိရော ပထဝိယံ ပတိတွာ ပထဝိယာ ဝိဝရေ ဒိန္နေ ဂန္တွာ အဝီစိမှိယေဝ နိဗ္ဗတ္တိ။ ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတွာ ဘဂဝါ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ ဟုတွာ သေသဂါထာ အဘာသိ –

၃၃။

‘‘ဣဒဉ္စ သုတွာ ဝစနံ အဓမ္မော၊ အဝံသိရော ပတိတော ဥဒ္ဓပါဒေါ၊

ယုဒ္ဓတ္ထိကော စေ န လဘာမိ ယုဒ္ဓံ၊ ဧတ္တာဝတာ ဟောတိ ဟတော အဓမ္မော။

၃၄။

‘‘ခန္တီဗလော ယုဒ္ဓဗလံ ဝိဇေတွာ၊ ဟန္တွာ အဓမ္မံ နိဟနိတွ ဘူမျာ၊

ပါယာသိ ဝိတ္တော အဘိရုယှ သန္ဒနံ၊ မဂ္ဂေနေဝ အတိဗလော သစ္စနိက္ကမော။

၃၅။

‘‘မာတာ ပိတာ သမဏဗြာဟ္မဏာ စ၊ အသမ္မာနိတာ ယဿ သကေ အဂါရေ၊

ဣဓေဝ နိက္ခိပ္ပ သရီရဒေဟံ၊ ကာယဿ ဘေဒါ နိရယံ ဝဇန္တိ တေ၊

ယထာ အဓမ္မော ပတိတော အဝံသိရော။

၃၆။

‘‘မာတာ ပိတာ သမဏဗြာဟ္မဏာ စ၊ သုသမ္မာနိတာ ယဿ သကေ အဂါရေ၊

ဣဓေဝ နိက္ခိပ္ပ သရီရဒေဟံ၊ ကာယဿ ဘေဒါ သုဂတိံ ဝဇန္တိ တေ၊

ယထာပိ ဓမ္မော အဘိရုယှ သန္ဒန’’န္တိ။

တတ္ထ ယုဒ္ဓတ္ထိကော စေတိ အယံ တဿ ဝိလာပေါ၊ သော ကိရေဝံ ဝိလပန္တောယေဝ ပတိတွာ ပထဝိံ ပဝိဋ္ဌော ။ ဧတ္တာဝတာတိ ဘိက္ခဝေ၊ ယာဝတာ ပထဝိံ ပဝိဋ္ဌော၊ တာဝတာ အဓမ္မော ဟတော နာမ ဟောတိ။ ခန္တီဗလောတိ ဘိက္ခဝေ၊ ဧဝံ အဓမ္မော ပထဝိံ ပဝိဋ္ဌော အဓိဝါသနခန္တီဗလော တံ ယုဒ္ဓဗလံ ဝိဇေတွာ ဝဓိတွာ ဘူမိယံ နိဟနိတွာ ပါတေတွာ ဝိတ္တဇာတတာယ ဝိတ္တော အတ္တနော ရထံ အာရုယှ မဂ္ဂေနေဝ သစ္စနိက္ကမော တထပရက္ကမော ဓမ္မဒေဝပုတ္တော ပါယာသိ။ အသမ္မာနိတာတိ အသက္ကတာ။ သရီရဒေဟန္တိ ဣမသ္မိံယေဝ လောကေ သရီရသင်္ခါတံ ဒေဟံ နိက္ခိပိတွာ။ နိရယံ ဝဇန္တီတိ ယဿ ပါပပုဂ္ဂလဿ ဧတေ သက္ကာရာရဟာ ဂေဟေ အသက္ကတာ၊ တထာရူပါ ယထာ အဓမ္မော ပတိတော အဝံသိရော၊ ဧဝံ အဝံသိရာ နိရယံ ဝဇန္တီတိ အတ္ထော။ သုဂတိံ ဝဇန္တီတိ ယဿ ပနေတေ သက္ကတာ၊ တာဒိသာ ပဏ္ဍိတာ ယထာပိ ဓမ္မော သန္ဒနံ အဘိရုယှ ဒေဝလောကံ ဂတော၊ ဧဝံ သုဂတိံ ဝဇန္တီတိ။

သတ္ထာ ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဒါနေဝ၊ ပုဗ္ဗေပိ ဒေဝဒတ္တော မယာ သဒ္ဓိံ ပဋိဝိရုဇ္ဈိတွာ ပထဝိံ ပဝိဋ္ဌော’’တိ ဝတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ အဓမ္မော ဒေဝပုတ္တော ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ၊ ပရိသာပိဿ ဒေဝဒတ္တပရိသာ၊ ဓမ္မော ပန အဟမေဝ၊ ပရိသာ ဗုဒ္ဓပရိသာယေဝါ’’တိ။

ဓမ္မဒေဝပုတ္တဇာတကဝဏ္ဏနာ တတိယာ။

[၄၅၈] ၄။ ဥဒယဇာတကဝဏ္ဏနာ

ဧကာ နိသိန္နာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဝတ္ထု ကုသဇာတကေ (ဇာ။ ၂။၂၀။၁ အာဒယော) အာဝိ ဘဝိဿတိ။ သတ္ထာ ပန တံ ဘိက္ခုံ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ ဥက္ကဏ္ဌိတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သစ္စံ၊ ဘန္တေ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဘိက္ခု ကသ္မာ ကိလေသဝသေန ဧဝရူပေ နိယျာနိကသာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဥက္ကဏ္ဌိတောသိ? ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာ သမိဒ္ဓေ ဒွါဒသယောဇနိကေ သုရုန္ဓနနဂရေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တာ ဒေဝစ္ဆရပဋိဘာဂါယ ဣတ္ထိယာ သဒ္ဓိံ သတ္တ ဝဿသတာနိ ဧကဂဗ္ဘေ ဝသန္တာပိ ဣန္ဒြိယာနိ ဘိန္ဒိတွာ လောဘဝသေန န ဩလောကေသု’’န္တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ကာသိရဋ္ဌေ သုရုန္ဓနနဂရေ ကာသိရာဇာ ရဇ္ဇံ ကာရေသိ၊ တဿ နေဝ ပုတ္တော၊ န ဓီတာ အဟောသိ။ သော အတ္တနော ဒေဝိယော ‘‘ပုတ္တေ ပတ္ထေထာ’’တိ အာဟ။ အဂ္ဂမဟေသီပိ ရညော ဝစနံ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ တထာ အကာသိ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော ဗြဟ္မလောကာ စဝိတွာ တဿေဝ ရညော အဂ္ဂမဟေသိယာ ကုစ္ဆိမှိ နိဗ္ဗတ္တိ။ အထဿ မဟာဇနဿ ဟဒယံ ဝဍ္ဎေတွာ ဇာတဘာဝေန ‘‘ဥဒယဘဒ္ဒေါ’’တိ နာမံ ကရိံသု။ ကုမာရဿ ပဒသာ စရဏကာလေ အညောပိ သတ္တော ဗြဟ္မလောကာ စဝိတွာ တဿေဝ ရညော အညတရာယ ဒေဝိယာ ကုစ္ဆိမှိ ကုမာရိကာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ၊ တဿာပိ ‘‘ဥဒယဘဒ္ဒါ’’တိ နာမံ ကရိံသု။ ကုမာရော ဝယပ္ပတ္တော သဗ္ဗသိပ္ပနိပ္ဖတ္တိံ ပါပုဏိ ၊ ဇာတဗြဟ္မစာရီ ပန အဟောသိ၊ သုပိနန္တေနပိ မေထုနဓမ္မံ န ဇာနာတိ၊ န တဿ ကိလေသေသု စိတ္တံ အလ္လီယိ။ ရာဇာ ပုတ္တံ ရဇ္ဇေ အဘိသိဉ္စိတုကာမော ‘‘ကုမာရဿ ဣဒါနိ ရဇ္ဇသုခသေဝနကာလော၊ နာဋကာပိဿ ပစ္စုပဋ္ဌာပေဿာမီ’’တိ သာသနံ ပေသေသိ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘န မယှံ ရဇ္ဇေနတ္ထော၊ ကိလေသေသု မေ စိတ္တံ န အလ္လီယတီ’’တိ ပဋိက္ခိပိတွာ ပုနပ္ပုနံ ဝုစ္စမာနော ရတ္တဇမ္ဗုနဒမယံ ဣတ္ထိရူပံ ကာရေတွာ ‘‘ဧဝရူပံ ဣတ္ထိံ လဘမာနော ရဇ္ဇံ သမ္ပဋိစ္ဆိဿာမီ’’တိ မာတာပိတူနံ ပေသေသိ။ တေ တံ သုဝဏ္ဏရူပကံ သကလဇမ္ဗုဒီပံ ပရိဟာရာပေတွာ တထာရူပံ ဣတ္ထိံ အလဘန္တာ ဥဒယဘဒ္ဒံ အလင်္ကာရေတွာ တဿ သန္တိကေ ဌပေသုံ။ သာ တံ သုဝဏ္ဏရူပကံ အဘိဘဝိတွာ အဋ္ဌာသိ။ အထ နေသံ အနိစ္ဆမာနာနညေဝ ဝေမာတိကံ ဘဂိနိံ ဥဒယဘဒ္ဒကုမာရိံ အဂ္ဂမဟေသိံ ကတွာ ဗောဓိသတ္တံ ရဇ္ဇေ အဘိသိဉ္စိံသု။ တေ ပန ဒွေပိ ဗြဟ္မစရိယဝါသမေဝ ဝသိံသု။

အပရဘာဂေ မာတာပိတူနံ အစ္စယေန ဗောဓိသတ္တော ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ ဥဘော ဧကဂဗ္ဘေ ဝသမာနာပိ လောဘဝသေန ဣန္ဒြိယာနိ ဘိန္ဒိတွာ အညမညံ န ဩလောကေသုံ၊ အပိစ ခေါ ပန ‘‘ယော အမှေသု ပဌမတရံ ကာလံ ကရောတိ၊ သော နိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနတော အာဂန္တွာ ‘အသုကဋ္ဌာနေ နိဗ္ဗတ္တောသ္မီ’တိ အာရောစေတူ’’တိ သင်္ဂရမကံသု။ အထ ခေါ ဗောဓိသတ္တော အဘိသေကတော သတ္တဝဿသတစ္စယေန ကာလမကာသိ။ အညော ရာဇာ နာဟောသိ၊ ဥဒယဘဒ္ဒါယယေဝ အာဏာ ပဝတ္တိ။ အမစ္စာ ရဇ္ဇံ အနုသာသိံသု။ ဗောဓိသတ္တောပိ စုတိက္ခဏေ တာဝတိံသဘဝနေ သက္ကတ္တံ ပတွာ ယသမဟန္တတာယ သတ္တာဟံ အနုဿရိတုံ နာသက္ခိ။ ဣတိ သော မနုဿဂဏနာယ သတ္တဝဿသတစ္စယေန အာဝဇ္ဇေတွာ ‘‘ဥဒယဘဒ္ဒံ ရာဇဓီတရံ ဓနေန ဝီမံသိတွာ သီဟနာဒံ နဒါပေတွာ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ သင်္ဂရံ မောစေတွာ အာဂမိဿာမီ’’တိ စိန္တေသိ။ တဒါ ကိရ မနုဿာနံ ဒသဝဿသဟဿာယုကကာလော ဟောတိ။ ရာဇဓီတာပိ တံ ဒိဝသံ ရတ္တိဘာဂေ ပိဟိတေသု ဒွါရေသု ဌပိတအာရက္ခေ သတ္တဘူမိကပါသာဒဝရတလေ အလင်္ကတသိရိဂဗ္ဘေ ဧကိကာဝ နိစ္စလာ အတ္တနော သီလံ အာဝဇ္ဇမာနာ နိသီဒိ။ အထ သက္ကော သုဝဏ္ဏမာသကပူရံ ဧကံ သုဝဏ္ဏပါတိံ အာဒါယ အာဂန္တွာ သယနဂဗ္ဘေယေဝ ပါတုဘဝိတွာ ဧကမန္တံ ဌိတော တာယ သဒ္ဓိံ သလ္လပန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –

၃၇။

‘‘ဧကာ နိသိန္နာ သုစိ သညတူရူ၊ ပါသာဒမာရုယှ အနိန္ဒိတင်္ဂီ၊

ယာစာမိ တံ ကိန္နရနေတ္တစက္ခု၊ ဣမေကရတ္တိံ ဥဘယော ဝသေမာ’’တိ။

တတ္ထ သုစီတိ သုစိဝတ္ထနိဝတ္ထာ။ သညတူရူတိ သုဋ္ဌု ဌပိတဦရူ၊ ဣရိယာပထံ သဏ္ဌပေတွာ သုစိဝတ္ထာ ဧကိကာဝ နိသိန္နာသီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အနိန္ဒိတင်္ဂီတိ ပါဒန္တတော ယာဝ ကေသဂ္ဂါ အနိန္ဒိတသရီရာ ပရမသောဘဂ္ဂပ္ပတ္တသရီရာ။ ကိန္နရနေတ္တစက္ခူတိ တီဟိ မဏ္ဍလေဟိ ပဉ္စဟိ စ ပသာဒေဟိ ဥပသောဘိတတ္တာ ကိန္နရာနံ နေတ္တသဒိသေဟိ စက္ခူဟိ သမန္နာဂတေ။ ဣမေကရတ္တိန္တိ ဣမံ ဧကရတ္တံ အဇ္ဇ ဣမသ္မိံ အလင်္ကတသယနဂဗ္ဘေ ဧကတော ဝသေယျာမာတိ ယာစတိ။

တတော ရာဇဓီတာ ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –

၃၈။

‘‘ဩကိဏ္ဏန္တရပရိခံ၊ ဒဠှမဋ္ဋာလကောဋ္ဌကံ၊

ရက္ခိတံ ခဂ္ဂဟတ္ထေဟိ၊ ဒုပ္ပဝေသမိဒံ ပုရံ။

၃၉။

‘‘ဒဟရဿ ယုဝိနော စာပိ၊ အာဂမော စ န ဝိဇ္ဇတိ၊

အထ ကေန နု ဝဏ္ဏေန၊ သင်္ဂမံ ဣစ္ဆသေ မယာ’’တိ။

တတ္ထ ဩကိဏ္ဏန္တရပရိခန္တိ ဣဒံ ဒွါဒသယောဇနိကံ သုရုန္ဓနပုရံ အန္တရန္တရာ ဥဒကပရိခါနံ ကဒ္ဒမပရိခါနံ သုက္ခပရိခါနံ ဩကိဏ္ဏတ္တာ ဩကိဏ္ဏန္တရပရိခံ။ ဒဠှမဋ္ဋာလကောဋ္ဌကန္တိ ထိရတရေဟိ အဋ္ဋာလကေဟိ ဒွါရကောဋ္ဌကေဟိ စ သမန္နာဂတံ။ ခဂ္ဂဟတ္ထေဟီတိ အာဝုဓဟတ္ထေဟိ ဒသဟိ ယောဓသဟဿေဟိ ရက္ခိတံ။ ဒုပ္ပဝေသမိဒံ ပုရန္တိ ဣဒံ သကလပုရမ္ပိ တဿ အန္တော မာပိတံ မယှံ နိဝါသပုရမ္ပိ ဥဘယံ ကဿစိ ပဝိသိတုံ န သက္ကာ။ အာဂမော စာတိ ဣဓ ဣမာယ ဝေလာယ တရုဏဿ ဝါ ယောဗ္ဗနပ္ပတ္တဿ ဝါ ထာမသမ္ပန္နယောဓဿ ဝါ အညဿ ဝါ မဟန္တမ္ပိ ပဏ္ဏာကာရံ ဂဟေတွာ အာဂစ္ဆန္တဿ အာဂမော နာမ နတ္ထိ။ သင်္ဂမန္တိ အထ တွံ ကေန ကာရဏေန ဣမာယ ဝေလာယ မယာ သဟ သမာဂမံ ဣစ္ဆသီတိ။

အထ သက္ကော စတုတ္ထံ ဂါထမာဟ –

၄၀။

‘‘ယက္ခောဟမသ္မိ ကလျာဏိ၊ အာဂတောသ္မိ တဝန္တိကေ၊

တွံ မံ နန္ဒယ ဘဒ္ဒန္တေ၊ ပုဏ္ဏကံသံ ဒဒါမိ တေ’’တိ။

တဿတ္ထော – ကလျာဏိ၊ သုန္ဒရဒဿနေ အဟမေကော ဒေဝပုတ္တော ဒေဝတာနုဘာဝေန ဣဓာဂတော၊ တွံ အဇ္ဇ မံ နန္ဒယ တောသေဟိ၊ အဟံ တေ ဣမံ သုဝဏ္ဏမာသကပုဏ္ဏံ သုဝဏ္ဏပါတိံ ဒဒါမီတိ။

တံ သုတွာ ရာဇဓီတာ ပဉ္စမံ ဂါထမာဟ –

၄၁။

‘‘ဒေဝံဝ ယက္ခံ အထ ဝါ မနုဿံ၊ န ပတ္ထယေ ဥဒယမတိစ္စ အညံ၊

ဂစ္ဆေဝ တွံ ယက္ခ မဟာနုဘာဝ၊ မာ စဿု ဂန္တွာ ပုနရာဝဇိတ္ထာ’’တိ။

တဿတ္ထော – အဟံ ဒေဝရာဇ၊ ဒေဝံ ဝါ ယက္ခံ ဝါ ဥဒယံ အတိက္ကမိတွာ အညံ န ပတ္ထေမိ၊ သော တွံ ဂစ္ဆေဝ၊ မာ ဣဓ အဋ္ဌာသိ၊ န မေ တယာ အာဘတေန ပဏ္ဏာကာရေန အတ္ထော၊ ဂန္တွာ စ မာ ဣမံ ဌာနံ ပုနရာဝဇိတ္ထာတိ။

သော တဿာ သီဟနာဒံ သုတွာ အဋ္ဌတွာ ဂတသဒိသော ဟုတွာ တတ္ထေဝ အန္တရဟိတော အဋ္ဌာသိ။ သော ပုနဒိဝသေ တာယ ဝေလာယမေဝ သုဝဏ္ဏမာသကပူရံ ရဇတပါတိံ အာဒါယ တာယ သဒ္ဓိံ သလ္လပန္တော ဆဋ္ဌံ ဂါထမာဟ –

၄၂။

‘‘ယာ သာ ရတိ ဥတ္တမာ ကာမဘောဂိနံ၊ ယံဟေတု သတ္တာ ဝိသမံ စရန္တိ၊

မာ တံ ရတိံ ဇီယိ တုဝံ သုစိမှိတေ၊ ဒဒါမိ တေ ရူပိယံ ကံသပူရ’’န္တိ။

တဿတ္ထော – ဘဒ္ဒေ၊ ရာဇဓီတေ ယာ ဧသာ ကာမဘောဂိသတ္တာနံ ရတီသု မေထုနကာမရတိ နာမ ဥတ္တမာ ရတိ၊ ယဿာ ရတိယာ ကာရဏာ သတ္တာ ကာယဒုစ္စရိတာဒိဝိသမံ စရန္တိ၊ တံ ရတိံ တွံ ဘဒ္ဒေ၊ သုစိမှိတေ မနာပဟသိတေ မာ ဇီယိ၊ အဟမ္ပိ အာဂစ္ဆန္တော န တုစ္ဆဟတ္ထော အာဂတော၊ ဟိယျော သုဝဏ္ဏမာသကပူရံ သုဝဏ္ဏပါတိံ အာဟရိံ၊ အဇ္ဇ ရူပိယပါတိံ၊ ဣမံ တေ အဟံ ရူပိယပါတိံ သုဝဏ္ဏပူရံ ဒဒါမီတိ။

ရာဇဓီတာ စိန္တေသိ ‘‘အယံ ကထာသလ္လာပံ လဘန္တော ပုနပ္ပုနံ အာဂမိဿတိ၊ န ဒါနိ တေန သဒ္ဓိံ ကထေဿာမီ’’တိ။ သာ ကိဉ္စိ န ကထေသိ။

သက္ကော တဿာ အကထိတဘာဝံ ဉတွာ တတ္ထေဝ အန္တရဟိတော ဟုတွာ ပုနဒိဝသေ တာယမေဝ ဝေလာယ လောဟပါတိံ ကဟာပဏပူရံ အာဒါယ ‘‘ဘဒ္ဒေ၊ တွံ မံ ကာမရတိယာ သန္တပ္ပေဟိ၊ ဣမံ တေ ကဟာပဏပူရံ လောဟပါတိံ ဒဿာမီ’’တိ အာဟ။ တံ ဒိသွာ ရာဇဓီတာ သတ္တမံ ဂါထမာဟ –

၄၃။

‘‘နာရိံ နရော နိဇ္ဈပယံ ဓနေန၊ ဥက္ကံသတီ ယတ္ထ ကရောတိ ဆန္ဒံ၊

ဝိပစ္စနီကော တဝ ဒေဝဓမ္မော၊ ပစ္စက္ခတော ထောကတရေန ဧသီ’’တိ။

တဿတ္ထော – ဘော ပုရိသ၊ တွံ ဇဠော။ နရော ဟိ နာမ နာရိံ ကိလေသရတိကာရဏာ ဓနေန နိဇ္ဈာပေန္တော သညာပေန္တော ယတ္ထ နာရိယာ ဆန္ဒံ ကရောတိ၊ တံ ဥက္ကံသတိ ဝဏ္ဏေတွာ ထောမေတွာ ဗဟုတရေန ဓနေန ပလောဘေတိ၊ တုယှံ ပနေသော ဒေဝသဘာဝေါ ဝိပစ္စနီကော၊ တွဉှိ မယာ ပစ္စက္ခတော ထောကတရေန ဧသိ၊ ပဌမဒိဝသေ သုဝဏ္ဏပူရံ သုဝဏ္ဏပါတိံ အာဟရိတွာ၊ ဒုတိယဒိဝသေ သုဝဏ္ဏပူရံ ရူပိယပါတိံ၊ တတိယဒိဝသေ ကဟာပဏပူရံ လောဟပါတိံ အာဟရသီတိ။

တံ သုတွာ သက္ကော ‘‘ဘဒ္ဒေ ရာဇကုမာရိ၊ အဟံ ဆေကဝါဏိဇော န နိရတ္ထကေန အတ္ထံ နာသေမိ၊ သစေ တွံ အာယုနာ ဝါ ဝဏ္ဏေန ဝါ ဝဍ္ဎေယျာသိ၊ အဟံ တေ ပဏ္ဏာကာရံ ဝဍ္ဎေတွာ အာဟရေယျံ၊ တွံ ပန ပရိဟာယသေဝ၊ တေနာဟမ္ပိ ဓနံ ပရိဟာပေမီ’’တိ ဝတွာ တိဿော ဂါထာ အဘာသိ –

၄၄။

‘‘အာယု စ ဝဏ္ဏော စ မနုဿလောကေ၊ နိဟီယတိ မနုဇာနံ သုဂတ္တေ၊

တေနေဝ ဝဏ္ဏေန ဓနမ္ပိ တုယှံ၊ နိဟီယတိ ဇိဏ္ဏတရာသိ အဇ္ဇ။

၄၅။

‘‘ဧဝံ မေ ပေက္ခမာနဿ၊ ရာဇပုတ္တိ ယသဿိနိ၊

ဟာယတေဝ တဝ ဝဏ္ဏော၊ အဟောရတ္တာနမစ္စယေ။

၄၆။

‘‘ဣမိနာဝ တွံ ဝယသာ၊ ရာဇပုတ္တိ သုမေဓသေ၊

ဗြဟ္မစရိယံ စရေယျာသိ၊ ဘိယျော ဝဏ္ဏဝတီ သိယာ’’တိ။

တတ္ထ နိဟီယတီတိ ပရိဿာဝနေ အာသိတ္တဥဒကံ ဝိယ ပရိဟာယတိ။ မနုဿလောကသ္မိဉှိ သတ္တာ ဇီဝိတေန ဝဏ္ဏေန စက္ခုပသာဒါဒီဟိ စ ဒိနေ ဒိနေ ပရိဟာယန္တေဝ။ ဇိဏ္ဏတရာသီတိ မမ ပဌမံ အာဂတဒိဝသေ ပဝတ္တဉှိ တေ အာယု ဟိယျော ဒိဝသံ န ပါပုဏိ၊ ကုဌာရိယာ ဆိန္နံ ဝိယ တတ္ထေဝ နိရုဇ္ဈိ၊ ဟိယျော ပဝတ္တမ္ပိ အဇ္ဇဒိဝသံ န ပါပုဏိ၊ ဟိယျောဝ ကုဌာရိယာ ဆိန္နံ ဝိယ နိရုဇ္ဈိ၊ တသ္မာ အဇ္ဇ ဇိဏ္ဏတရာသိ ဇာတာ။ ဧဝံ မေတိ တိဋ္ဌတု ဟိယျော စ ပရဟိယျော စ၊ အဇ္ဇေဝ ပန မယှံ ဧဝံ ပေက္ခမာနဿေဝ ဟာယတေဝ တဝ ဝဏ္ဏော။ အဟောရတ္တာနမစ္စယေတိ ဣတော ပဋ္ဌာယ ရတ္တိန္ဒိဝေသု ဝီတိဝတ္တေသု အဟောရတ္တာနံ အစ္စယေန အပဏ္ဏတ္တိကဘာဝမေဝ ဂမိဿသီတိ ဒဿေတိ။ ဣမိနာဝါတိ တသ္မာ ဘဒ္ဒေ၊ သစေ တွံ ဣမိနာ ဝယေနေဝ ဣမသ္မိံ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏေ သရီရေ ရဇာယ အဝိလုတ္တေယေဝ သေဋ္ဌစရိယံ စရေယျာသိ၊ ပဗ္ဗဇိတွာ သမဏဓမ္မံ ကရေယျာသိ။ ဘိယျော ဝဏ္ဏဝတီ သိယာတိ အတိရေကတရဝဏ္ဏာ ဘဝေယျာသီတိ။

တတော ရာဇဓီတာ ဣတရံ ဂါထမာဟ –

၄၇။

‘‘ဒေဝါ န ဇီရန္တိ ယထာ မနုဿာ၊ ဂတ္တေသု တေသံ ဝလိယော န ဟောန္တိ၊

ပုစ္ဆာမိ တံ ယက္ခ မဟာနုဘာဝ၊ ကထံ နု ဒေဝါန သရီရဒေဟော’’တိ။

တတ္ထ သရီရဒေဟောတိ သရီရသင်္ခါတော ဒေဟော၊ ဒေဝါနံ သရီရံ ကထံ န ဇီရတိ၊ ဣဒံ အဟံ တံ ပုစ္ဆာမီတိ ဝဒတိ။

အထဿာ ကထေန္တော သက္ကော ဣတရံ ဂါထမာဟ –

၄၈။

‘‘ဒေဝါ န ဇီရန္တိ ယထာ မနုဿာ၊ ဂတ္တေသု တေသံ ဝလိယော န ဟောန္တိ၊

သုဝေ သုဝေ ဘိယျတရောဝ တေသံ၊ ဒိဗ္ဗော စ ဝဏ္ဏော ဝိပုလာ စ ဘောဂါ’’တိ။

တတ္ထ ယထာ မနုဿာတိ ယထာ မနုဿာ ဇီရန္တာ ရူပေန ဝဏ္ဏေန ဘောဂေန စက္ခုပသာဒါဒီဟိ စ ဇီရန္တိ၊ န ဧဝံ ဒေဝါ။ တေသဉှိ ဂတ္တေသု ဝလိယောပိ န သန္တိ၊ မဋ္ဌကဉ္စနပဋ္ဋမိဝ သရီရံ ဟောတိ။ သုဝေ သုဝေတိ ဒိဝသေ ဒိဝသေ။ ဘိယျတရောဝါတိ အတိရေကတရောဝ တေသံ ဒိဗ္ဗော စ ဝဏ္ဏော ဝိပုလာ စ ဘောဂါ ဟောန္တိ၊ မနုဿေသု ဟိ ရူပပရိဟာနိ စိရဇာတဘာဝဿ သက္ခိ၊ ဒေဝေသု အတိရေကရူပသမ္ပတ္တိ စ အတိရေကပရိဝါရသမ္ပတ္တိ စ။ ဧဝံ အပရိဟာနဓမ္မော နာမေသ ဒေဝလောကော ။ တသ္မာ တွံ ဇရံ အပ္ပတွာဝ နိက္ခမိတွာ ပဗ္ဗဇ၊ ဧဝံ ပရိဟာနိယသဘာဝါ မနုဿလောကာ စဝိတွာ အပရိဟာနိယသဘာဝံ ဧဝရူပံ ဒေဝလောကံ ဂမိဿသီတိ။

သာ ဒေဝလောကဿ ဝဏ္ဏံ သုတွာ တဿ ဂမနမဂ္ဂံ ပုစ္ဆန္တီ ဣတရံ ဂါထမာဟ –

၄၉။

‘‘ကိံသူဓ ဘီတာ ဇနတာ အနေကာ၊ မဂ္ဂေါ စ နေကာယတနံ ပဝုတ္တော၊

ပုစ္ဆာမိ တံ ယက္ခ မဟာနုဘာဝ၊ ကတ္ထဋ္ဌိတော ပရလောကံ န ဘာယေ’’တိ။

တတ္ထ ကိံသူဓ ဘီတာတိ ဒေဝရာဇ၊ အယံ ခတ္တိယာဒိဘေဒါ အနေကာ ဇနတာ ကိံဘီတာ ကဿ ဘယေန ပရိဟာနိယသဘာဝါ မနုဿလောကာ ဒေဝလောကံ န ဂစ္ဆတီတိ ပုစ္ဆတိ။ မဂ္ဂေါတိ ဒေဝလောကဂါမိမဂ္ဂေါ။ ဣဓ ပန ‘‘ကိ’’န္တိ အာဟရိတွာ ‘‘ကော’’တိ ပုစ္ဆာ ကာတဗ္ဗာ။ အယဉှေတ္ထ အတ္ထော ‘‘အနေကတိတ္ထာယတနဝသေန ပဏ္ဍိတေဟိ ပဝုတ္တော ဒေဝလောကမဂ္ဂေါ ကော ကတရော’’တိ ဝုတ္တော။ ကတ္ထဋ္ဌိတောတိ ပရလောကံ ဂစ္ဆန္တော ကတရသ္မိံ မဂ္ဂေ ဌိတော န ဘာယတီတိ။

အထဿာ ကထေန္တော သက္ကော ဣတရံ ဂါထမာဟ –

၅၀။

‘‘ဝါစံ မနဉ္စ ပဏိဓာယ သမ္မာ၊ ကာယေန ပါပါနိ အကုဗ္ဗမာနော၊

ဗဟုန္နပါနံ ဃရမာဝသန္တော၊ သဒ္ဓါ မုဒူ သံဝိဘာဂီ ဝဒညူ၊

သင်္ဂါဟကော သခိလော သဏှဝါစော၊ ဧတ္ထဋ္ဌိတော ပရလောကံ န ဘာယေ’’တိ။

တဿတ္ထော – ဘဒ္ဒေ၊ ဥဒယေ ဝါစံ မနဉ္စ သမ္မာ ဌပေတွာ ကာယေန ပါပါနိ အကရောန္တော ဣမေ ဒသ ကုသလကမ္မပထေ သမာဒါယ ဝတ္တန္တော ဗဟုအန္နပါနေ ပဟူတဒေယျဓမ္မေ ဃရေ ဝသန္တော ‘‘ဒါနဿ ဝိပါကော အတ္ထီ’’တိ သဒ္ဓါယ သမန္နာဂတော မုဒုစိတ္တော ဒါနသံဝိဘာဂတာယ သံဝိဘာဂီ ပဗ္ဗဇိတာ ဘိက္ခာယ စရမာနာ ဝဒန္တိ နာမ၊ တေသံ ပစ္စယဒါနေန တဿ ဝါဒဿ ဇာနနတော ဝဒညူ စတူဟိ သင်္ဂဟဝတ္ထူဟိ သင်္ဂဟတာယ သင်္ဂါဟကော ပိယဝါဒိတာယ သခိလော မဋ္ဌဝစနတာယ သဏှဝါစော ဧတ္ထ ဧတ္တကေ ဂုဏရာသိမှိ ဌိတော ပရလောကံ ဂစ္ဆန္တော န ဘာယတီတိ။

တတော ရာဇဓီတာ တံ တဿ ဝစနံ သုတွာ ထုတိံ ကရောန္တီ ဣတရံ ဂါထမာဟ –

၅၁။

‘‘အနုသာသသိ မံ ယက္ခ၊ ယထာ မာတာ ယထာ ပိတာ၊

ဥဠာရဝဏ္ဏ ပုစ္ဆာမိ၊ ကော နု တွမသိ သုဗြဟာ’’တိ။

တဿတ္ထော – ယထာ မာတာပိတရော ပုတ္တကေ အနုသာသန္တိ၊ တထာ မံ အနုသာသသိ။ ဥဠာရဝဏ္ဏ သောဘဂ္ဂပ္ပတ္တရူပဒါရက ကော နု အသိ တွံ ဧဝံ အစ္စုဂ္ဂတသရီရောတိ။

တတော ဗောဓိသတ္တော ဣတရံ ဂါထမာဟ –

၅၂။

‘‘ဥဒယောဟမသ္မိ ကလျာဏိ၊ သင်္ဂရတ္တာ ဣဓာဂတော၊

အာမန္တ ခေါ တံ ဂစ္ဆာမိ၊ မုတ္တောသ္မိ တဝ သင်္ဂရာ’’တိ။

တဿတ္ထော – ကလျာဏဒဿနေ အဟံ ပုရိမဘဝေ တဝ သာမိကော ဥဒယော နာမ တာဝတိံသဘဝနေ သက္ကော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တော၊ ဣဓာဂစ္ဆန္တော န ကိလေသဝသေနာဂတော၊ တံ ဝီမံသိတွာ ပန သင်္ဂရံ မောစေဿာမီတိ သင်္ဂရတ္တာ ပုဗ္ဗေ သင်္ဂရဿ ကတတ္တာ အာဂတောသ္မိ၊ ဣဒါနိ တံ အာမန္တေတွာ ဂစ္ဆာမိ၊ မုတ္တောသ္မိ တဝ သင်္ဂရာတိ။

ရာဇဓီတာ အဿသိတွာ ‘‘သာမိ၊ တွံ ဥဒယဘဒ္ဒရာဇာ’’တိ အဿုဓာရာ ပဝတ္တယမာနာ ‘‘အဟံ တုမှေဟိ ဝိနာ ဝသိတုံ န သက္ကောမိ၊ ယထာ တုမှာကံ သန္တိကေ ဝသာမိ၊ တထာ မံ အနုသာသထာ’’တိ ဝတွာ ဣတရံ ဂါထံ အဘာသိ –

၅၃။

‘‘သစေ ခေါ တွံ ဥဒယောသိ၊ သင်္ဂရတ္တာ ဣဓာဂတော၊

အနုသာသ မံ ရာဇပုတ္တ၊ ယထာဿ ပုန သင်္ဂမော’’တိ။

အထ နံ အနုသာသန္တော မဟာသတ္တော စတဿော ဂါထာ အဘာသိ –

၅၄။

‘‘အတိပတတိ ဝယော ခဏော တထေဝ၊ ဌာနံ နတ္ထိ ဓုဝံ စဝန္တိ သတ္တာ၊

ပရိဇီယတိ အဒ္ဓုဝံ သရီရံ၊ ဥဒယေ မာ ပမာဒ စရဿု ဓမ္မံ။

၅၅။

‘‘ကသိဏာ ပထဝီ ဓနဿ ပူရာ၊ ဧကဿေဝ သိယာ အနညဓေယျာ၊

တံ စာပိ ဇဟတိ အဝီတရာဂေါ၊ ဥဒယေ မာ ပမာဒ စရဿု ဓမ္မံ။

၅၆။

‘‘မာတာ စ ပိတာ စ ဘာတရော စ၊ ဘရိယာ ယာပိ ဓနေန ဟောတိ ကီတာ၊

တေ စာပိ ဇဟန္တိ အညမညံ၊ ဥဒယေ မာ ပမာဒ စရဿု ဓမ္မံ။

၅၇။

‘‘ကာယော ပရဘောဇနန္တိ ဉတွာ၊ သံသာရေ သုဂတိဉ္စ ဒုဂ္ဂတိဉ္စ၊

ဣတ္တရဝါသောတိ ဇာနိယာန၊ ဥဒယေ မာ ပမာဒ စရဿု ဓမ္မ’’န္တိ။

တတ္ထ အတိပတတီတိ အတိဝိယ ပတတိ၊ သီဃံ အတိက္ကမတိ။ ဝယောတိ ပဌမဝယာဒိတိဝိဓောပိ ဝယော။ ခဏော တထေဝါတိ ဥပ္ပာဒဋ္ဌိတိဘင်္ဂက္ခဏောပိ တထေဝ အတိပတတိ။ ဥဘယေနပိ ဘိန္နော ဣမေသံ သတ္တာနံ အာယုသင်္ခါရော နာမ သီဃသောတာ နဒီ ဝိယ အနိဝတ္တန္တော သီဃံ အတိက္ကမတီတိ ဒဿေတိ။ ဌာနံ နတ္ထီတိ ‘‘ဥပ္ပန္နာ သင်္ခါရာ အဘိဇ္ဇိတွာ တိဋ္ဌန္တူ’’တိ ပတ္ထနာယပိ တေသံ ဌာနံ နာမ နတ္ထိ၊ ဓုဝံ ဧကံသေနေဝ ဗုဒ္ဓံ ဘဂဝန္တံ အာဒိံ ကတွာ သဗ္ဗေပိ သတ္တာ စဝန္တိ၊ ‘‘ဓုဝံ မရဏံ၊ အဒ္ဓုဝံ ဇီဝိတ’’န္တိ ဧဝံ မရဏဿတိံ ဘာဝေဟီတိ ဒီပေတိ။ ပရိဇီယတီတိ ဣဒံ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏမ္ပိ သရီရံ ဇီရတေဝ၊ ဧဝံ ဇာနာဟိ။ မာ ပမာဒန္တိ တသ္မာ တွံ ဥဒယဘဒ္ဒေ မာ ပမာဒံ အာပဇ္ဇိ၊ အပ္ပမတ္တာ ဟုတွာ ဒသကုသလကမ္မပထဓမ္မံ စရာဟီတိ။

ကသိဏာတိ သကလာ။ ဧကဿေဝါတိ ယဒိ ဧကဿေဝ ရညော၊ တသ္မိံ ဧကသ္မိံယေဝ အနညာဓီနာ အဿ။ တံ စာပိ ဇဟတိ အဝီတရာဂေါတိ တဏှာဝသိကော ပုဂ္ဂလော ဧတ္တကေနပိ ယသေန အတိတ္တော မရဏကာလေ အဝီတရာဂေါဝ တံ ဝိဇဟတိ။ ဧဝံ တဏှာယ အပူရဏီယဘာဝံ ဇာနာဟီတိ ဒီပေတိ။ တေ စာပီတိ မာတာ ပုတ္တံ၊ ပုတ္တော မာတရံ၊ ပိတာ ပုတ္တံ၊ ပုတ္တော ပိတရံ၊ ဘာတာ ဘဂိနိံ၊ ဘဂိနီ ဘာတရံ၊ ဘရိယာ သာမိကံ၊ သာမိကော ဘရိယန္တိ ဧတေ အညမညံ ဇဟန္တိ၊ နာနာ ဟောန္တိ။ ဧဝံ သတ္တာနံ နာနာဘာဝဝိနာဘာဝံ ဇာနာဟီတိ ဒီပေတိ။

ပရဘောဇနန္တိ ဝိဝိဓာနံ ကာကာဒီနံ ပရသတ္တာနံ ဘောဇနံ။ ဣတ္တရဝါသောတိ ယာ ဧသာ ဣမသ္မိံ သံသာရေ မနုဿဘူတာ သုဂ္ဂတိ စ တိရစ္ဆာနဘူတာ ဒုဂ္ဂတိ စ၊ ဧတံ ဥဘယမ္ပိ ‘‘ဣတ္တရဝါသော’’တိ ဇာနိတွာ မာ ပမာဒံ၊ စရဿု ဓမ္မံ။ ဣမေသံ သတ္တာနံ နာနာဌာနတော အာဂန္တွာ ဧကသ္မိံ ဌာနေ သမာဂမော ပရိတ္တော၊ ဣမေ သတ္တာ အပ္ပကသ္မိံယေဝ ကာလေ ဧကတော ဝသန္တိ၊ တသ္မာ အပ္ပမတ္တာ ဟောဟီတိ။

ဧဝံ မဟာသတ္တော တဿာ ဩဝါဒမဒါသိ။ သာပိ တဿ ဓမ္မကထာယ ပသီဒိတွာ ထုတိံ ကရောန္တီ ဩသာနဂါထမာဟ –

၅၈။

‘‘သာဓု ဘာသတိယံ ယက္ခော၊ အပ္ပံ မစ္စာန ဇီဝိတံ၊

ကသိရဉ္စ ပရိတ္တဉ္စ၊ တဉ္စ ဒုက္ခေန သံယုတံ၊

သာဟံ ဧကာ ပဗ္ဗဇိဿာမိ၊ ဟိတွာ ကာသိံ သုရုန္ဓန’’န္တိ။

တတ္ထ သာဓူတိ ‘‘အပ္ပံ မစ္စာန ဇီဝိတ’’န္တိ ဘာသမာနော အယံ ဒေဝရာဇာ သာဓု ဘာသတိ။ ကိံကာရဏာ? ဣဒဉှိ ကသိရဉ္စ ဒုက္ခံ အဿာဒရဟိတံ၊ ပရိတ္တဉ္စ န ဗဟုကံ ဣတ္တရကာလံ။ သစေ ဟိ ကသိရမ္ပိ သမာနံ ဒီဃကာလံ ပဝတ္တေယျ၊ ပရိတ္တကမ္ပိ သမာနံ သုခံ ဘဝေယျ၊ ဣဒံ ပန ကသိရဉ္စေဝ ပရိတ္တဉ္စ သကလေန ဝဋ္ဋဒုက္ခေန သံယုတံ သန္နိဟိတံ။ သာဟန္တိ သာ အဟံ။ သုရုန္ဓနန္တိ သုရုန္ဓနနဂရဉ္စ ကာသိရဋ္ဌဉ္စ ဆဍ္ဍေတွာ ဧကိကာဝ ပဗ္ဗဇိဿာမီတိ အာဟ။

ဗောဓိသတ္တော တဿာ ဩဝါဒံ ဒတွာ သကဋ္ဌာနမေဝ ဂတော။ သာပိ ပုနဒိဝသေ အမစ္စေ ရဇ္ဇံ ပဋိစ္ဆာပေတွာ အန္တောနဂရေယေဝ ရမဏီယေ ဥယျာနေ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဓမ္မံ စရိတွာ အာယုပရိယောသာနေ တာဝတိံသဘဝနေ ဗောဓိသတ္တဿ ပါဒပရိစာရိကာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။

သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ၊ သစ္စပရိယောသာနေ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခု သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ တဒါ ရာဇဓီတာ ရာဟုလမာတာ အဟောသိ၊ သက္ကော ပန အဟမေဝ အဟောသိန္တိ။

ဥဒယဇာတကဝဏ္ဏနာ စတုတ္ထာ။

[၄၅၉] ၅။ ပါနီယဇာတကဝဏ္ဏနာ

မိတ္တော မိတ္တဿာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ကိလေသနိဂ္ဂဟံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဧကသ္မိဉှိ သမယေ သာဝတ္ထိဝါသိနော ပဉ္စသတာ ဂိဟိသဟာယကာ တထာဂတဿ ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ ဥပသမ္ပန္နာ အန္တောကောဋိသန္ထာရေ ဝသန္တာ အဍ္ဎရတ္တသမယေ ကာမဝိတက္ကံ ဝိတက္ကေသုံ။ သဗ္ဗံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဘဂဝတော အာဏတ္တိယာ ပနာယသ္မတာ အာနန္ဒေန ဘိက္ခုသင်္ဃေ သန္နိပါတိတေ သတ္ထာ ပညတ္တာသနေ နိသီဒိတွာ အနောဒိဿကံ ကတွာ ‘‘ကာမဝိတက္ကံ ဝိတက္ကယိတ္ထာ’’တိ အဝတွာ သဗ္ဗသင်္ဂါဟိကဝသေနေဝ ‘‘ဘိက္ခဝေ၊ ကိလေသော ခုဒ္ဒကော နာမ နတ္ထိ၊ ဘိက္ခုနာ နာမ ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နာ ကိလေသာ နိဂ္ဂဟေတဗ္ဗာ၊ ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာ အနုပ္ပန္နေပိ ဗုဒ္ဓေ ကိလေသေ နိဂ္ဂဟေတွာ ပစ္စေကဗောဓိဉာဏံ ပတ္တာ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ကာသိရဋ္ဌေ ဧကသ္မိံ ဂါမကေ ဒွေ သဟာယကာ ပါနီယတုမ္ဗာနိ အာဒါယ ခေတ္တံ ဂန္တွာ ဧကမန္တံ ဌပေတွာ ခေတ္တံ ကောဋ္ဋေတွာ ပိပါသိတကာလေ အာဂန္တွာ ပါနီယံ ပိဝန္တိ။ တေသု ဧကော ပါနီယတ္ထာယ အာဂန္တွာ အတ္တနော ပါနီယံ ရက္ခန္တော ဣတရဿ တုမ္ဗတော ပိဝိတွာ သာယံ အရညာ နိက္ခမိတွာ နှာယိတွာ ဌိတော ‘‘အတ္ထိ နု ခေါ မေ ကာယဒွါရာဒီဟိ အဇ္ဇ ကိဉ္စိ ပါပံ ကတ’’န္တိ ဥပဓာရေန္တော ထေနေတွာ ပါနီယဿ ပိဝိတဘာဝံ ဒိသွာ သံဝေဂပ္ပတ္တော ဟုတွာ ‘‘အယံ တဏှာ ဝဍ္ဎမာနာ မံ အပါယေသု ခိပိဿတိ၊ ဣမံ ကိလေသံ နိဂ္ဂဏှိဿာမီ’’တိ ပါနီယဿ ထေနေတွာ ပိဝိတဘာဝံ အာရမ္မဏံ ကတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ ပစ္စေကဗောဓိဉာဏံ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ပဋိလဒ္ဓဂုဏံ အာဝဇ္ဇေန္တော အဋ္ဌာသိ။ အထ နံ ဣတရော နှာယိတွာ ဥဋ္ဌိတော ‘‘ဧဟိ၊ သမ္မ၊ ဃရံ ဂစ္ဆာမာ’’တိ အာဟ။ ‘‘ဂစ္ဆ တွံ၊ မမ ဃရေန ကိစ္စံ နတ္ထိ၊ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ နာမ မယ’’န္တိ။ ‘‘ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ နာမ တုမှာဒိသာ န ဟောန္တီ’’တိ။ ‘‘အထ ကီဒိသာ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ဟောန္တီ’’တိ? ‘‘ဒွင်္ဂုလကေသာ ကာသာယဝတ္ထဝသနာ ဥတ္တရဟိမဝန္တေ နန္ဒမူလကပဗ္ဘာရေ ဝသန္တီ’’တိ။ သော သီသံ ပရာမသိ၊ တံ ခဏညေဝဿ ဂိဟိလိင်္ဂံ အန္တရဓာယိ၊ သုရတ္တဒုပဋ္ဋံ နိဝတ္ထမေဝ၊ ဝိဇ္ဇုလတာသဒိသံ ကာယဗန္ဓနံ ဗဒ္ဓမေဝ၊ အလတ္တကပါဋလဝဏ္ဏံ ဥတ္တရာသင်္ဂစီဝရံ ဧကံသံ ကတမေဝ၊ မေဃဝဏ္ဏံ ပံသုကူလစီဝရံ ဒက္ခိဏအံသကူဋေ ဌပိတမေဝ၊ ဘမရဝဏ္ဏော မတ္တိကာပတ္တော ဝါမအံသကူဋေ လဂ္ဂိတောဝ အဟောသိ။ သော အာကာသေ ဌတွာ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ ဥပ္ပတိတွာ နန္ဒမူလကပဗ္ဘာရေယေဝ ဩတရိ။

အပရောပိ ကာသိဂါမေယေဝ ကုဋုမ္ဗိကော အာပဏေ နိသိန္နော ဧကံ ပုရိသံ အတ္တနော ဘရိယံ အာဒါယ ဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ တံ ဥတ္တမရူပဓရံ ဣတ္ထိံ ဣန္ဒြိယာနိ ဘိန္ဒိတွာ ဩလောကေတွာ ပုန စိန္တေသိ ‘‘အယံ လောဘော ဝဍ္ဎမာနော မံ အပါယေသု ခိပိဿတီ’’တိ သံဝိဂ္ဂမာနသော ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ ပစ္စေကဗောဓိဉာဏံ နိဗ္ဗတ္တေတွာ အာကာသေ ဌိတော ဓမ္မံ ဒေသေတွာ နန္ဒမူလကပဗ္ဘာရမေဝ ဂတော။

အပရေပိ ကာသိဂါမဝါသိနောယေဝ ဒွေ ပိတာပုတ္တာ ဧကတော မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိံသု။ အဋဝီမုခေ ပန စောရာ ဥဋ္ဌိတာ ဟောန္တိ။ တေ ပိတာပုတ္တေ လဘိတွာ ပုတ္တံ ဂဟေတွာ ‘‘ဓနံ အာဟရိတွာ တဝ ပုတ္တံ ဂဏှာ’’တိ ပိတရံ ဝိဿဇ္ဇေန္တိ၊ ဒွေ ဘာတရော လဘိတွာ ကနိဋ္ဌံ ဂဟေတွာ ဇေဋ္ဌံ ဝိဿဇ္ဇေန္တိ၊ အာစရိယန္တေဝါသိကေ လဘိတွာ အာစရိယံ ဂဟေတွာ အန္တေဝါသိကံ ဝိဿဇ္ဇေန္တိ၊ အန္တေဝါသိကော သိပ္ပလောဘေန ဓနံ အာဟရိတွာ အာစရိယံ ဂဏှိတွာ ဂစ္ဆတိ။ အထ တေ ပိတာပုတ္တာပိ တတ္ထ စောရာနံ ဥဋ္ဌိတဘာဝံ ဉတွာ ‘‘တွံ မံ ‘ပိတာ’တိ မာ ဝဒ၊ အဟမ္ပိ တံ ‘ပုတ္တော’တိ န ဝက္ခာမီ’’တိ ကတိကံ ကတွာ စောရေဟိ ဂဟိတကာလေ ‘‘တုမှေ အညမညံ ကိံ ဟောထာ’’တိ ပုဋ္ဌာ ‘‘န ကိဉ္စိ ဟောမာ’’တိ သမ္ပဇာနမုသာဝါဒံ ကရိံသု။ တေသု အဋဝိတော နိက္ခမိတွာ သာယံ နှာယိတွာ ဌိတေသု ပုတ္တော အတ္တနော သီလံ သောဓေန္တော တံ မုသာဝါဒံ ဒိသွာ ‘‘ဣဒံ ပါပံ ဝဍ္ဎမာနံ မံ အပါယေသု ခိပိဿတိ၊ ဣမံ ကိလေသံ နိဂ္ဂဏှိဿာမီ’’တိ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ ပစ္စေကဗောဓိဉာဏံ နိဗ္ဗတ္တေတွာ အာကာသေ ဌိတော ပိတု ဓမ္မံ ဒေသေတွာ နန္ဒမူလကပဗ္ဘာရမေဝ ဂတော။

အပရောပိ ကာသိဂါမေယေဝ ပန ဧကော ဂါမဘောဇကော မာဃာတံ ကာရာပေသိ။ အထ နံ ဗလိကမ္မကာလေ မဟာဇနော သန္နိပတိတွာ အာဟ ‘‘သာမိ၊ မယံ မိဂသူကရာဒယော မာရေတွာ ယက္ခာနံ ဗလိကမ္မံ ကရိဿာမ၊ ဗလိကမ္မကာလော ဧသော’’တိ။ တုမှာကံ ပုဗ္ဗေ ကရဏနိယာမေနေဝ ကရောထာတိ မနုဿာ ဗဟုံ ပါဏာတိပါတမကံသု။ သော ဗဟုံ မစ္ဆမံသံ ဒိသွာ ‘‘ဣမေ မနုဿာ ဧတ္တကေ ပါဏေ မာရေန္တာ မမေဝေကဿ ဝစနေန မာရယိံသူ’’တိ ကုက္ကုစ္စံ ကတွာ ဝါတပါနံ နိဿာယ ဌိတကောဝ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ ပစ္စေကဗောဓိဉာဏံ နိဗ္ဗတ္တေတွာ အာကာသေ ဌိတော မဟာဇနဿ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ နန္ဒမူလကပဗ္ဘာရမေဝ ဂတော။

အပရောပိ ကာသိရဋ္ဌေယေဝ ဂါမဘောဇကော မဇ္ဇဝိက္ကယံ ဝါရေတွာ ‘‘သာမိ၊ ပုဗ္ဗေ ဣမသ္မိံ ကာလေ သုရာဆဏော နာမ ဟောတိ၊ ကိံ ကရောမာ’’တိ မဟာဇနေန ဝုတ္တော ‘‘တုမှာကံ ပေါရာဏကနိယာမေနေဝ ကရောထာ’’တိ အာဟ။ မနုဿာ ဆဏံ ကတွာ သုရံ ပိဝိတွာ ကလဟံ ကရောန္တာ ဟတ္ထပါဒေ ဘဉ္ဇိတွာ သီသံ ဘိန္ဒိတွာ ကဏ္ဏေ ဆိန္ဒိတွာ ဗဟုဒဏ္ဍေန ဗဇ္ဈိံသု။ ဂါမဘောဇကော တေ ဒိသွာ စိန္တေသိ ‘‘မယိ အနနုဇာနန္တေ ဣမေ ဣမံ ဒုက္ခံ န ဝိန္ဒေယျု’’န္တိ။ သော ဧတ္တကေန ကုက္ကုစ္စံ ကတွာ ဝါတပါနံ နိဿာယ ဌိတကောဝ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ ပစ္စေကဗောဓိဉာဏံ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ‘‘အပ္ပမတ္တာ ဟောထာ’’တိ အာကာသေ ဌတွာ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ နန္ဒမူလကပဗ္ဘာရမေဝ ဂတော။

အပရဘာဂေ တေ ပဉ္စ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ဘိက္ခာစာရတ္ထာယ ဗာရာဏသိဒွါရေ ဩတရိတွာ သုနိဝတ္ထာ သုပါရုတာ ပါသာဒိကေဟိ အဘိက္ကမာဒီဟိ ပိဏ္ဍာယ စရန္တာ ရာဇဒွါရံ သမ္ပာပုဏိံသု။ ရာဇာ တေ ဒိသွာ ပသန္နစိတ္တော ရာဇနိဝေသနံ ပဝေသေတွာ ပါဒေ ဓောဝိတွာ ဂန္ဓတေလေန မက္ခေတွာ ပဏီတေန ခါဒနီယေန ဘောဇနီယေန ပရိဝိသိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိတွာ ‘‘ဘန္တေ၊ တုမှာကံ ပဌမဝယေ ပဗ္ဗဇ္ဇာ သောဘတိ၊ ဣမသ္မိံ ဝယေ ပဗ္ဗဇန္တာ ကထံ ကာမေသု အာဒီနဝံ ပဿိတ္ထ၊ ကိံ ဝေါ အာရမ္မဏံ အဟောသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ တေ တဿ ကထေန္တာ –

၅၉။

‘‘မိတ္တော မိတ္တဿ ပါနီယံ၊ အဒိန္နံ ပရိဘုဉ္ဇိသံ၊

တေန ပစ္ဆာ ဝိဇိဂုစ္ဆိံ၊ တံ ပါပံ ပကတံ မယာ၊

မာ ပုန အကရံ ပါပံ၊ တသ္မာ ပဗ္ဗဇိတော အဟံ။

၆၀။

‘‘ပရဒါရဉ္စ ဒိသွာန၊ ဆန္ဒော မေ ဥဒပဇ္ဇထ၊

တေန ပစ္ဆာ ဝိဇိဂုစ္ဆိံ၊ တံ ပါပံ ပကတံ မယာ၊

မာ ပုန အကရံ ပါပံ၊ တသ္မာ ပဗ္ဗဇိတော အဟံ။

၆၁။

‘‘ပိတရံ မေ မဟာရာဇ၊ စောရာ အဂဏှု ကာနနေ၊

တေသာဟံ ပုစ္ဆိတော ဇာနံ၊ အညထာ နံ ဝိယာကရိံ။

၆၂။

‘‘တေန ပစ္ဆာ ဝိဇိဂုစ္ဆိံ၊ တံ ပါပံ ပကတံ မယာ၊

မာ ပုန အကရံ ပါပံ၊ တသ္မာ ပဗ္ဗဇိတော အဟံ။

၆၃။

‘‘ပါဏာတိပါတမကရုံ၊ သောမယာဂေ ဥပဋ္ဌိတေ၊

တေသာဟံ သမနုညာသိံ။

၆၄။

‘‘တေန ပစ္ဆာ ဝိဇိဂုစ္ဆိံ၊ တံ ပါပံ ပကတံ မယာ၊

မာ ပုန အကရံ ပါပံ၊ တသ္မာ ပဗ္ဗဇိတော အဟံ။

၆၅။

‘‘သုရာမေရယမာဓုကာ၊ ယေ ဇနာ ပဌမာသု နော၊

ဗဟူနံ တေ အနတ္ထာယ၊ မဇ္ဇပါနမကပ္ပယုံ၊

တေသာဟံ သမနုညာသိံ။

၆၆။

‘‘တေန ပစ္ဆာ ဝိဇိဂုစ္ဆိံ၊ တံ ပါပံ ပကတံ မယာ၊

မာ ပုန အကရံ ပါပံ၊ တသ္မာ ပဗ္ဗဇိတော အဟ’’န္တိ။ –

ဣမာ ပဋိပါဋိယာ ပဉ္စ ဂါထာ အဘာသိံသု။ ရာဇာပိ ဧကမေကဿ ဗျာကရဏံ သုတွာ ‘‘ဘန္တေ၊ အယံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ တုမှာကံ ယေဝါနုစ္ဆဝိကာ’’တိ ထုတိမကာသိ။

တတ္ထ မိတ္တော မိတ္တဿာတိ မဟာရာဇ၊ အဟံ ဧကဿ မိတ္တော ဟုတွာ တဿ မိတ္တဿ သန္တကံ ပါနီယံ ဣမိနာ နိယာမေနေဝ ပရိဘုဉ္ဇိံ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ ပုထုဇ္ဇနာ နာမ ပါပကမ္မံ ကရောန္တိ၊ တသ္မာ အဟံ မာ ပုန အကရံ ပါပံ၊ တံ ပါပံ အာရမ္မဏံ ကတွာ ပဗ္ဗဇိတောမှိ။ ဆန္ဒောတိ မဟာရာဇ၊ ဣမိနာဝ နိယာမေန မမ ပရဒါရံ ဒိသွာ ကာမေ ဆန္ဒော ဥပ္ပဇ္ဇိ။ အဂဏှူတိ အဂဏှိံသု။ ဇာနန္တိ တေသံ စောရာနံ ‘‘အယံ ကိံ တေ ဟောတီ’’တိ ပုစ္ဆိတော ဇာနန္တောယေဝ ‘‘န ကိဉ္စိ ဟောတီ’’တိ အညထာ ဗျာကာသိံ။ သောမယာဂေတိ နဝစန္ဒေ ဥဋ္ဌိတေ သောမယာဂံ နာမ ယက္ခဗလိံ ကရိံသု၊ တသ္မိံ ဥပဋ္ဌိတေ။ သမနုညာသိန္တိ သမနုညော အာသိံ။ သုရာမေရယမာဓုကာတိ ပိဋ္ဌသုရာဒိသုရဉ္စ ပုပ္ဖာသဝါဒိမေရယဉ္စ ပက္ကမဓု ဝိယ မဓုရံ မညမာနာ။ ယေ ဇနာ ပဌမာသု နောတိ ယေ နော ဂါမေ ဇနာ ပဌမံ ဧဝရူပါ အာသုံ အဟေသုံ။ ဗဟူနံ တေတိ တေ ဧကဒိဝသံ ဧကသ္မိံ ဆဏေ ပတ္တေ ဗဟူနံ အနတ္ထာယ မဇ္ဇပါနံ အကပ္ပယိံသု။

ရာဇာ တေသံ ဓမ္မံ သုတွာ ပသန္နစိတ္တော စီဝရသာဋကေ စ ဘေသဇ္ဇာနိ စ ဒတွာ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေ ဥယျောဇေသိ။ တေပိ တဿ အနုမောဒနံ ကတွာ တတ္ထေဝ အဂမံသု။ တတော ပဋ္ဌာယ ရာဇာ ဝတ္ထုကာမေသု ဝိရတ္တော အနပေက္ခော ဟုတွာ နာနဂ္ဂရသဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိတွာ ဣတ္ထိယော အနာလပိတွာ အနောလောကေတွာ ဝိရတ္တစိတ္တော ဥဋ္ဌာယ သိရိဂဗ္ဘံ ပဝိသိတွာ နိသိန္နော သေတဘိတ္တိယံ ကသိဏပရိကမ္မံ ကတွာ ဈာနံ နိဗ္ဗတ္တေသိ။ သော ဈာနပ္ပတ္တော ကာမေ ဂရဟန္တော –

၆၇။

‘‘ဓိရတ္ထု သုဗဟူ ကာမေ၊ ဒုဂ္ဂန္ဓေ ဗဟုကဏ္ဋကေ၊

ယေ အဟံ ပဋိသေဝန္တော၊ နာလဘိံ တာဒိသံ သုခ’’န္တိ။ – ဂါထမာဟ၊

တတ္ထ ဗဟုကဏ္ဋကေတိ ဗဟူ ပစ္စာမိတ္တေ။ ယေ အဟန္တိ ယော အဟံ၊ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ တာဒိသန္တိ ဧတာဒိသံ ကိလေသရဟိတံ ဈာနသုခံ။

အထဿ အဂ္ဂမဟေသီ ‘‘အယံ ရာဇာ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါနံ ဓမ္မကထံ သုတွာ ဥက္ကဏ္ဌိတရူပေါ အဟောသိ၊ အမှေဟိ သဒ္ဓိံ အကထေတွာဝ သိရိဂဗ္ဘံ ပဝိဋ္ဌော၊ ပရိဂ္ဂဏှိဿာမိ တာဝ န’’န္တိ စိန္တေတွာ သိရိဂဗ္ဘဒွါရေ ဌိတာ ရညော ကာမေသု ဂရဟန္တဿ ဥဒါနံ သုတွာ ‘‘မဟာရာဇ၊ တွံ ကာမေ ဂရဟသိ၊ ကာမသုခသဒိသံ နာမ သုခံ နတ္ထီ’’တိ ကာမေ ဝဏ္ဏေန္တီ ဣတရံ ဂါထမာဟ –

၆၈။

‘‘မဟဿာဒါ သုခါ ကာမာ၊ နတ္ထိ ကာမာ ပရံ သုခံ၊

ယေ ကာမေ ပဋိသေဝန္တိ၊ သဂ္ဂံ တေ ဥပပဇ္ဇရေ’’တိ။

တတ္ထ မဟဿာဒါတိ မဟာရာဇ၊ ဧတေ ကာမာ နာမ မဟာအဿာဒါ၊ ဣတော ဥတ္တရိံ အညံ သုခံ နတ္ထိ။ ကာမသေဝိနော ဟိ အပါယေ အနုပဂမ္မ သဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တန္တီတိ အတ္ထော။

တံ သုတွာ ဗောဓိသတ္တော တဿာ ‘‘နဿ ဝသလိ၊ ကိံ ကထေသိ၊ ကာမေသု သုခံ နာမ ကုတော အတ္ထိ၊ ဝိပရိဏာမဒုက္ခာ ဧတေ’’တိ ဂရဟန္တော သေသဂါထာ အဘာသိ –

၆၉။

‘‘အပ္ပဿာဒါ ဒုခါ ကာမာ၊ နတ္ထိ ကာမာ ပရံ ဒုခံ၊

ယေ ကာမေ ပဋိသေဝန္တိ၊ နိရယံ တေ ဥပပဇ္ဇရေ။

၇၀။

‘‘အသီ ယထာ သုနိသိတော၊ နေတ္တိံသောဝ သုပါယိကော၊

သတ္တီဝ ဥရသိ ခိတ္တာ၊ ကာမာ ဒုက္ခတရာ တတော။

၇၁။

‘‘အင်္ဂါရာနံဝ ဇလိတံ၊ ကာသုံ သာဓိကပေါရိသံ၊

ဖာလံဝ ဒိဝသံတတ္တံ၊ ကာမာ ဒုက္ခတရာ တတော။

၇၂။

‘‘ဝိသံ ယထာ ဟလာဟလံ၊ တေလံ ပက္ကုထိတံ ယထာ၊

တမ္ဗလောဟဝိလီနံဝ၊ ကာမာ ဒုက္ခတရာ တတော’’တိ။

တတ္ထ နေတ္တိံသောတိ နိက္ကရုဏော၊ ဣဒမ္ပိ ဧကဿ ခဂ္ဂဿ နာမံ။ ဒုက္ခတရာတိ ဧဝံ ဇလိတင်္ဂါရကာသုံ ဝါ ဒိဝသံ တတ္တံ ဖာလံ ဝါ ပဋိစ္စ ယံ ဒုက္ခံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တတောပိ ကာမာယေဝ ဒုက္ခတရာတိ အတ္ထော။ အနန္တရဂါထာယ ယထာ ဧတာနိ ဝိသာဒီနိ ဒုက္ခာဝဟနတော ဒုက္ခာနိ၊ ဧဝံ ကာမာပိ ဒုက္ခာ၊ တံ ပန ကာမဒုက္ခံ ဣတရေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒုက္ခတရန္တိ အတ္ထော။

ဧဝံ မဟာသတ္တော ဒေဝိယာ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ အမစ္စေ သန္နိပါတေတွာ ‘‘ဘောန္တော အမစ္စာ၊ တုမှေ ရဇ္ဇံ ပဋိပဇ္ဇထ၊ အဟံ ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ ဝတွာ မဟာဇနဿ ရောဒန္တဿ ပရိဒေဝန္တဿ ဥဋ္ဌာယ အာကာသေ ဌတွာ ဩဝါဒံ ဒတွာ အနိလပထေနေဝ ဥတ္တရဟိမဝန္တံ ဂန္တွာ ရမဏီယေ ပဒေသေ အဿမံ မာပေတွာ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ အာယုပရိယောသာနေ ဗြဟ္မလောကပရာယဏော အဟောသိ။

သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ‘‘ဘိက္ခဝေ၊ ကိလေသော ခုဒ္ဒကော နာမ နတ္ထိ၊ အပ္ပမတ္တကောပိ ပဏ္ဍိတေဟိ နိဂ္ဂဟိတဗ္ဗောယေဝါ’’တိ ဝတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ၊ သစ္စပရိယောသာနေ ပဉ္စသတာ ဘိက္ခူ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌဟိံသု။ တဒါ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ပရိနိဗ္ဗာယိံသု၊ ဒေဝီ ရာဟုလမာတာ အဟောသိ၊ ရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိန္တိ။

ပါနီယဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဉ္စမာ။

[၄၆၀] ၆။ ယုဓဉ္စယဇာတကဝဏ္ဏနာ

မိတ္တာမစ္စပရိဗျူဠှန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော မဟာဘိနိက္ခမနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဧကဒိဝသဉှိ ဓမ္မသဘာယံ သန္နိပတိတာ ဘိက္ခူ ‘‘အာဝုသော၊ သစေ ဒသဗလော အဂါရံ အဇ္ဈာဝသိဿ၊ သကလစက္ကဝါဠဂဗ္ဘေ စက္ကဝတ္တိရာဇာ အဘဝိဿ သတ္တရတနသမန္နာဂတော စတုရိဒ္ဓီဟိ သမိဒ္ဓါ ပရောသဟဿပုတ္တပရိဝါရော ၊ သော ဧဝရူပံ သိရိဝိဘဝံ ပဟာယ ကာမေသု ဒေါသံ ဒိသွာ အဍ္ဎရတ္တသမယေ ဆန္နသဟာယောဝ ကဏ္ဋကမာရုယှ နိက္ခမိတွာ အနောမနဒီတီရေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဆဗ္ဗဿာနိ ဒုက္ကရကာရိကံ ကတွာ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ ပတ္တော’’တိ သတ္ထု ဂုဏကထံ ကထယိံသု။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ တထာဂတော ဣဒါနေဝ မဟာဘိနိက္ခမနံ နိက္ခန္တော၊ ပုဗ္ဗေပိ ဒွါဒသယောဇနိကေ ဗာရာဏသိနဂရေ ရဇ္ဇံ ပဟာယ နိက္ခန္တောယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ရမ္မနဂရေ သဗ္ဗဒတ္တော နာမ ရာဇာ အဟောသိ။ အယဉှိ ဗာရာဏသီ ဥဒယဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၁၁။၃၇ အာဒယော) သုရုန္ဓနနဂရံ နာမ ဇာတာ၊ စူဠသုတသောမဇာတကေ (ဇာ။ ၂။၁၇။၁၉၅ အာဒယော) သုဒဿနံ နာမ၊ သောဏနန္ဒဇာတကေ (ဇာ။ ၂။၂၀။၉၂ အာဒယော) ဗြဟ္မဝဍ္ဎနံ နာမ၊ ခဏ္ဍဟာလဇာတကေ (ဇာ။ ၂။၂၂။၉၈၂ အာဒယော) ပုပ္ဖဝတီ နာမ၊ သင်္ခဗြာဟ္မဏဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၁၀။၃၉ အာဒယော) မောဠိနီ နာမ၊ ဣမသ္မိံ ပန ယုဓဉ္စယဇာတကေ ရမ္မနဂရံ နာမ အဟောသိ။ ဧဝမဿာ ကဒါစိ နာမံ ပရိဝတ္တတိ။ တတ္ထ သဗ္ဗဒတ္တရညော ပုတ္တသဟဿံ အဟောသိ။ ယုဓဉ္စယဿ နာမ ဇေဋ္ဌပုတ္တဿ ဥပရဇ္ဇံ အဒါသိ။ သော ဒိဝသေ ဒိဝသေ မဟာဒါနံ ပဝတ္တေသိ။ ဧဝံ ဂစ္ဆန္တေ ကာလေ ဗောဓိသတ္တော ဧကဒိဝသံ ပါတောဝ ရထဝရမာရုယှ မဟန္တေန သိရိဝိဘဝေန ဥယျာနကီဠံ ဂစ္ဆန္တော ရုက္ခဂ္ဂတိဏဂ္ဂသာခဂ္ဂမက္ကဋကသုတ္တဇာလာဒီသု မုတ္တာဇာလာကာရေန လဂ္ဂိတဥဿဝဗိန္ဒူနိ ဒိသွာ ‘‘သမ္မ သာရထိ၊ ကိံ နာမေတ’’န္တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဧတေ ဒေဝ၊ ဟိမသမယေ ပတနကဥဿဝဗိန္ဒူနိ နာမာ’’တိ သုတွာ ဒိဝသဘာဂံ ဥယျာနေ ကီဠိတွာ သာယနှကာလေ ပစ္စာဂစ္ဆန္တော တေ အဒိသွာဝ ‘‘သမ္မ သာရထိ၊ ကဟံ နု ခေါ ဧတေ ဥဿဝဗိန္ဒူ၊ န တေ ဣဒါနိ ပဿာမီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဒေဝ၊ တေ သူရိယေ ဥဂ္ဂစ္ဆန္တေ သဗ္ဗေဝ ဘိဇ္ဇိတွာ ပထဝိယံ ပတန္တီ’’တိ သုတွာ သံဝေဂပ္ပတ္တော ဟုတွာ ‘‘ဣမေသံ သတ္တာနံ ဇီဝိတသင်္ခါရာပိ တိဏဂ္ဂေ ဥဿဝဗိန္ဒုသဒိသာဝ၊ မယာ ဗျာဓိဇရာမရဏေဟိ အပီဠိတေယေဝ မာတာပိတရော အာပုစ္ဆိတွာ ပဗ္ဗဇိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဥဿဝဗိန္ဒုမေဝ အာရမ္မဏံ ကတွာ အာဒိတ္တေ ဝိယ တယော ဘဝေ ပဿန္တော အတ္တနော ဂေဟံ အဂန္တွာ အလင်္ကတပဋိယတ္တာယ ဝိနိစ္ဆယသာလာယ နိသိန္နဿ ပိတု သန္တိကံယေဝ ဂန္တွာ ပိတရံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ ဌိတော ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –

၇၃။

‘‘မိတ္တာမစ္စပရိဗျူဠှံ ၊ အဟံ ဝန္ဒေ ရထေသဘံ၊

ပဗ္ဗဇိဿာမဟံ ရာဇ၊ တံ ဒေဝေါ အနုမညတူ’’တိ။

တတ္ထ ပရိဗျူဠှန္တိ ပရိဝါရိတံ။ တံ ဒေဝေါတိ တံ မမ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ဒေဝေါ အနုဇာနာတူတိ အတ္ထော။

အထ နံ ရာဇာ နိဝါရေန္တော ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –

၇၄။

‘‘သစေ တေ ဦနံ ကာမေဟိ၊ အဟံ ပရိပူရယာမိ တေ၊

ယော တံ ဟိံ သတိ ဝါရေမိ၊ မာ ပဗ္ဗဇ ယုဓဉ္စယာ’’တိ။

တံ သုတွာ ကုမာရော တတိယံ ဂါထမာဟ –

၇၅။

‘‘န မတ္ထိ ဦနံ ကာမေဟိ၊ ဟိံသိတာ မေ န ဝိဇ္ဇတိ၊

ဒီပဉ္စ ကာတုမိစ္ဆာမိ၊ ယံ ဇရာ နာဘိကီရတီ’’တိ။

တတ္ထ ဒီပဉ္စာတိ တာတ နေဝ မယှံ ကာမေဟိ ဦနံ အတ္ထိ၊ န မံ ဟိံသန္တော ကောစိ ဝိဇ္ဇတိ၊ အဟံ ပန ပရလောကဂမနာယ အတ္တနော ပတိဋ္ဌံ ကာတုမိစ္ဆာမိ။ ကီဒိသံ? ယံ ဇရာ နာဘိကီရတိ န ဝိဒ္ဓံသေတိ၊ တမဟံ ကာတုမိစ္ဆာမိ၊ အမတမဟာနိဗ္ဗာနံ ဂဝေသိဿာမိ၊ န မေ ကာမေဟိ အတ္ထော၊ အနုဇာနာထ မံ၊ မဟာရာဇာတိ ဝဒတိ။

ဣတိ ပုနပ္ပုနံ ကုမာရော ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစိ၊ ရာဇာ ‘‘မာ ပဗ္ဗဇာ’’တိ ဝါရေတိ။ တမတ္ထမာဝိကရောန္တော သတ္ထာ ဥပဍ္ဎံ ဂါထမာဟ –

၇၆။

‘‘ပုတ္တော ဝါ ပိတရံ ယာစေ၊ ပိတာ ဝါ ပုတ္တမောရသ’’န္တိ။

တတ္ထ ဝါ-ကာရော သမ္ပိဏ္ဍနတ္ထော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ‘‘ဧဝံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုတ္တော စ ပိတရံ ယာစတိ၊ ပိတာ စ ဩရသံ ပုတ္တံ ယာစတီ’’တိ။

သေသံ ဥပဍ္ဎဂါထံ ရာဇာ အာဟ –

‘‘နေဂမော တံ ယာစေ တာတ၊ မာ ပဗ္ဗဇ ယုဓဉ္စယာ’’တိ။

တဿတ္ထော – အယံ တေ တာတ နိဂမဝါသိမဟာဇနော ယာစတိ၊ နဂရဇနောပိ မာ တွံ ပဗ္ဗဇာတိ။

ကုမာရော ပုနပိ ပဉ္စမံ ဂါထမာဟ –

၇၇။

‘‘မာ မံ ဒေဝ နိဝါရေဟိ၊ ပဗ္ဗဇန္တံ ရထေသဘ၊

မာဟံ ကာမေဟိ သမ္မတ္တော၊ ဇရာယ ဝသမနွဂူ’’တိ။

တတ္ထ ဝသမနွဂူတိ မာ အဟံ ကာမေဟိ သမ္မတ္တော ပမတ္တော ဇရာယ ဝသဂါမီ နာမ ဟောမိ၊ ဝဋ္ဋဒုက္ခံ ပန ခေပေတွာ ယထာ စ သဗ္ဗညုတညာဏပ္ပဋိဝိဇ္ဈနကော ဟောမိ၊။ တထာ မံ ဩလောကေဟီတိ အဓိပ္ပာယော။

ဧဝံ ဝုတ္တေ ရာဇာ အပ္ပဋိဘာဏော အဟောသိ။ မာတာ ပနဿ ‘‘ပုတ္တော တေ၊ ဒေဝိ၊ ပိတရံ ပဗ္ဗဇ္ဇံ အနုဇာနာပေတီ’’တိ သုတွာ ‘‘ကိံ တုမှေ ကထေထာ’’တိ နိရဿာသေန မုခေန သုဝဏ္ဏသိဝိကာယ နိသီဒိတွာ သီဃံ ဝိနိစ္ဆယဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ ယာစမာနာ ဆဋ္ဌံ ဂါထမာဟ –

၇၈။

‘‘အဟံ တံ တာတ ယာစာမိ၊ အဟံ ပုတ္တ နိဝါရယေ၊

စိရံ တံ ဒဋ္ဌုမိစ္ဆာမိ၊ မာ ပဗ္ဗဇ ယုဓဉ္စယာ’’တိ။

တံ သုတွာ ကုမာရော သတ္တမံ ဂါထမာဟ –

၇၉။

‘‘ဥဿာဝေါဝ တိဏဂ္ဂမှိ၊ သူရိယုဂ္ဂမနံ ပတိ၊

ဧဝမာယု မနုဿာနံ၊ မာ မံ အမ္မ နိဝါရယာ’’တိ။

တဿတ္ထော – အမ္မ၊ ယထာ တိဏဂ္ဂေ ဥဿဝဗိန္ဒု သူရိယဿ ဥဂ္ဂမနံ ပတိဋ္ဌာတုံ န သက္ကောတိ၊ ပထဝိယံ ပတတိ၊ ဧဝံ ဣမေသံ သတ္တာနံ ဇီဝိတံ ပရိတ္တံ တာဝကာလိကံ အစိရဋ္ဌိတိကံ၊ ဧဝရူပေ လောကသန္နိဝါသေ ကထံ တွံ စိရံ မံ ပဿသိ၊ မာ မံ နိဝါရေဟီတိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေပိ သာ ပုနပ္ပုနံ ယာစိယေဝ။ တတော မဟာသတ္တော ပိတရံ အာမန္တေတွာ အဋ္ဌမံ ဂါထမာဟ –

၈၀။

‘‘တရမာနော ဣမံ ယာနံ၊ အာရောပေတု ရထေသဘ၊

မာ မေ မာတာ တရန္တဿ၊ အန္တရာယကရာ အဟူ’’တိ။

တဿတ္ထော – တာတ ရထေသဘ၊ ဣမံ မမ မာတရံ တရမာနော ပုရိသော သုဝဏ္ဏသိဝိကာယာနံ အာရောပေတု၊ မာ မေ ဇာတိဇရာဗျာဓိမရဏကန္တာရံ တရန္တဿ အတိက္ကမန္တဿ မာတာ အန္တရာယကရာ အဟူတိ။

ရာဇာ ပုတ္တဿ ဝစနံ သုတွာ ‘‘ဂစ္ဆ၊ ဘဒ္ဒေ၊ တဝ သိဝိကာယ နိသီဒိတွာ ရတိဝဍ္ဎနပါသာဒံ အဘိရုဟာ’’တိ အာဟ။ သာ တဿ ဝစနံ သုတွာ ဌာတုံ အသက္ကောန္တီ နာရီဂဏပရိဝုတာ ဂန္တွာ ပါသာဒံ အဘိရုဟိတွာ ‘‘ကာ နု ခေါ ပုတ္တဿ ပဝတ္တီ’’တိ ဝိနိစ္ဆယဋ္ဌာနံ ဩလောကေန္တီ အဋ္ဌာသိ။ ဗောဓိသတ္တော မာတု ဂတကာလေ ပုန ပိတရံ ယာစိ။ ရာဇာ ပဋိဗာဟိတုံ အသက္ကောန္တော ‘‘တေန ဟိ တာတ၊ တဝ မနံ မတ္ထကံ ပါပေဟိ၊ ပဗ္ဗဇာဟီ’’တိ အနုဇာနိ။ ရညော အနုညာတကာလေ ဗောဓိသတ္တဿ ကနိဋ္ဌော ယုဓိဋ္ဌိလကုမာရော နာမ ပိတရံ ဝန္ဒိတွာ ‘‘တာတ၊ မယှံ ပဗ္ဗဇ္ဇံ အနုဇာနာထာ’’တိ အနုဇာနာပေသိ။ ဥဘောပိ ဘာတရော ပိတရံ ဝန္ဒိတွာ ကာမေ ပဟာယ မဟာဇနပရိဝုတာ ဝိနိစ္ဆယတော နိက္ခမိံသု။ ဒေဝီပိ မဟာသတ္တံ ဩလောကေတွာ ‘‘မမ ပုတ္တေ ပဗ္ဗဇိတေ ရမ္မနဂရံ တုစ္ဆံ ဘဝိဿတီ’’တိ ပရိဒေဝမာနာ ဂါထာဒွယမာဟ –

၈၁။

‘‘အဘိဓာဝထ ဘဒ္ဒန္တေ၊ သုညံ ဟေဿတိ ရမ္မကံ၊

ယုဓဉ္စယော အနုညာတော၊ သဗ္ဗဒတ္တေန ရာဇိနာ။

၈၂။

‘‘ယောဟု သေဋ္ဌော သဟဿဿ၊ ယုဝါ ကဉ္စနသန္နိဘော၊

သောယံ ကုမာရော ပဗ္ဗဇိတော၊ ကာသာယဝသနော ဗလီ’’တိ။

တတ္ထ အဘိဓာဝထာတိ ပရိဝါရေတွာ ဌိတာ နာရိယော သဗ္ဗာ ဝေဂေန ဓာဝထာတိ အာဏာပေတိ။ ဘဒ္ဒန္တေတိ ဧဝံ ဂန္တွာ ‘‘ဘဒ္ဒံ တဝ ဟောတူ’’တိ ဝဒထ။ ရမ္မကန္တိ ရမ္မနဂရံ သန္ဓာယာဟ။ ယောဟု သေဋ္ဌောတိ ယော ရညော ပုတ္တော သဟဿဿ သေဋ္ဌော အဟောသိ၊ သော ပဗ္ဗဇိတောတိ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ ဂစ္ဆန္တံ သန္ဓာယေဝမာဟ။

ဗောဓိသတ္တောပိ န တာဝ ပဗ္ဗဇတိ။ သော ဟိ မာတာပိတရော ဝန္ဒိတွာ ကနိဋ္ဌံ ယုဓိဋ္ဌိလကုမာရံ ဂဟေတွာ နဂရာ နိက္ခမ္မ မဟာဇနံ နိဝတ္တေတွာ ဥဘောပိ ဘာတရော ဟိမဝန္တံ ပဝိသိတွာ မနောရမေ ဌာနေ အဿမပဒံ ကရိတွာ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဈာနာဘိညံ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဝနမူလဖလာဒီဟိ ယာဝဇီဝံ ယာပေတွာ ဗြဟ္မလောကပရာယဏာ အဟေသုံ။ တမတ္ထံ ဩသာနေ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓဂါထာယ ဒီပေတိ –

၈၃။

‘‘ဥဘော ကုမာရာ ပဗ္ဗဇိတာ၊ ယုဓဉ္စယော ယုဓိဋ္ဌိလော၊

ပဟာယ မာတာပိတရော၊ သင်္ဂံ ဆေတွာန မစ္စုနော’’တိ။

တတ္ထ မစ္စုနောတိ မာရဿ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ဘိက္ခဝေ၊ ယုဓဉ္စယော စ ယုဓိဋ္ဌိလော စ တေ ဥဘောပိ ကုမာရာ မာတာပိတရော ပဟာယ မာရဿ သန္တကံ ရာဂဒေါသမောဟသင်္ဂံ ဆိန္ဒိတွာ ပဗ္ဗဇိတာတိ။

သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ‘‘န ဘိက္ခဝေ၊ ဣဒါနေဝ၊ ပုဗ္ဗေပိ တထာဂတော ရဇ္ဇံ ဆဍ္ဍေတွာ ပဗ္ဗဇိတောယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ မာတာပိတရော မဟာရာဇကုလာနိ အဟေသုံ၊ ယုဓိဋ္ဌိလကုမာရော အာနန္ဒော၊ ယုဓဉ္စယော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။

ယုဓဉ္စယဇာတကဝဏ္ဏနာ ဆဋ္ဌာ။

[၄၆၁] ၇။ ဒသရထဇာတကဝဏ္ဏနာ

ဧထ လက္ခဏ သီတာ စာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ မတပိတိကံ ကုဋုမ္ဗိကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ဟိ ပိတရိ ကာလကတေ သောကာဘိဘူတော သဗ္ဗကိစ္စာနိ ပဟာယ သောကာနုဝတ္တကောဝ အဟောသိ။ သတ္ထာ ပစ္စူသသမယေ လောကံ ဩလောကေန္တော တဿ သောတာပတ္တိဖလူပနိဿယံ ဒိသွာ ပုနဒိဝသေ သာဝတ္ထိယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ကတဘတ္တကိစ္စော ဘိက္ခူ ဥယျောဇေတွာ ဧကံ ပစ္ဆာသမဏံ ဂဟေတွာ တဿ ဂေဟံ ဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ နိသိန္နံ မဓုရဝစနေန အာလပန္တော ‘‘ကိံ သောစသိ ဥပါသကာ’’တိ ဝတွာ ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ ပိတုသောကော မံ ဗာဓတီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဥပါသက၊ ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာ အဋ္ဌဝိဓေ လောကဓမ္မေ တထတော ဇာနန္တာ ပိတရိ ကာလကတေ အပ္ပမတ္တကမ္ပိ သောကံ န ကရိံသူ’’တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဒသရထမဟာရာဇာ နာမ အဂတိဂမနံ ပဟာယ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ တဿ သောဠသန္နံ ဣတ္ထိသဟဿာနံ ဇေဋ္ဌိကာ အဂ္ဂမဟေသီ ဒွေ ပုတ္တေ ဧကဉ္စ ဓီတရံ ဝိဇာယိ။ ဇေဋ္ဌပုတ္တော ရာမပဏ္ဍိတော နာမ အဟောသိ၊ ဒုတိယော လက္ခဏကုမာရော နာမ၊ ဓီတာ သီတာ ဒေဝီ နာမ။ အပရဘာဂေ မဟေသီ ကာလမကာသိ။ ရာဇာ တဿာ ကာလကတာယ စိရတရံ သောကဝသံ ဂန္တွာ အမစ္စေဟိ သညာပိတော တဿာ ကတ္တဗ္ဗပရိဟာရံ ကတွာ အညံ အဂ္ဂမဟေသိဋ္ဌာနေ ဌပေသိ။ သာ ရညော ပိယာ အဟောသိ မနာပါ။ သာပိ အပရဘာဂေ ဂဗ္ဘံ ဂဏှိတွာ လဒ္ဓဂဗ္ဘပရိဟာရာ ပုတ္တံ ဝိဇာယိ၊ ‘‘ဘရတကုမာရော’’တိဿ နာမံ အကံသု။ ရာဇာ ပုတ္တသိနေဟေန ‘‘ဘဒ္ဒေ၊ ဝရံ တေ ဒမ္မိ၊ ဂဏှာဟီ’’တိ အာဟ။ သာ ဂဟိတကံ ကတွာ ဌပေတွာ ကုမာရဿ သတ္တဋ္ဌဝဿကာလေ ရာဇာနံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ဒေဝ၊ တုမှေဟိ မယှံ ပုတ္တဿ ဝရော ဒိန္နော၊ ဣဒါနိဿ ဝရံ ဒေထာ’’တိ အာဟ။ ဂဏှ၊ ဘဒ္ဒေတိ။ ‘‘ဒေဝ၊ ပုတ္တဿ မေ ရဇ္ဇံ ဒေထာ’’တိ ဝုတ္တေ ရာဇာ အစ္ဆရံ ပဟရိတွာ ‘‘နဿ၊ ဝသလိ၊ မယှံ ဒွေ ပုတ္တာ အဂ္ဂိက္ခန္ဓာ ဝိယ ဇလန္တိ၊ တေ မာရာပေတွာ တဝ ပုတ္တဿ ရဇ္ဇံ ယာစသီ’’တိ တဇ္ဇေသိ။ သာ ဘီတာ သိရိဂဗ္ဘံ ပဝိသိတွာ အညေသုပိ ဒိဝသေသု ရာဇာနံ ပုနပ္ပုနံ ရဇ္ဇမေဝ ယာစိ။

ရာဇာ တဿာ တံ ဝရံ အဒတွာဝ စိန္တေသိ ‘‘မာတုဂါမော နာမ အကတညူ မိတ္တဒုဗ္ဘီ၊ အယံ မေ ကူဋပဏ္ဏံ ဝါ ကူဋလဉ္ဇံ ဝါ ကတွာ ပုတ္တေ ဃာတာပေယျာ’’တိ။ သော ပုတ္တေ ပက္ကောသာပေတွာ တမတ္ထံ အာရောစေတွာ ‘‘တာတာ၊ တုမှာကံ ဣဓ ဝသန္တာနံ အန္တရာယောပိ ဘဝေယျ၊ တုမှေ သာမန္တရဇ္ဇံ ဝါ အရညံ ဝါ ဂန္တွာ မမ မရဏကာလေ အာဂန္တွာ ကုလသန္တကံ ရဇ္ဇံ ဂဏှေယျာထာ’’တိ ဝတွာ ပုန နေမိတ္တကေ ဗြာဟ္မဏေ ပက္ကောသာပေတွာ အတ္တနော အာယုပရိစ္ဆေဒံ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘အညာနိ ဒွါဒသ ဝဿာနိ ပဝတ္တိဿတီ’’တိ သုတွာ ‘‘တာတာ၊ ဣတော ဒွါဒသဝဿစ္စယေန အာဂန္တွာ ဆတ္တံ ဥဿာပေယျာထာ’’တိ အာဟ။ တေ ‘‘သာဓူ’’တိ ဝတွာ ပိတရံ ဝန္ဒိတွာ ရောဒန္တာ ပါသာဒါ ဩတရိံသု။ သီတာ ဒေဝီ ‘‘အဟမ္ပိ ဘာတိကေဟိ သဒ္ဓိံ ဂမိဿာမီ’’တိ ပိတရံ ဝန္ဒိတွာ ရောဒန္တီ နိက္ခမိ။ တယောပိ ဇနာ မဟာပရိဝါရာ နိက္ခမိတွာ မဟာဇနံ နိဝတ္တေတွာ အနုပုဗ္ဗေန ဟိမဝန္တံ ပဝိသိတွာ သမ္ပန္နောဒကေ သုလဘဖလာဖလေ ပဒေသေ အဿမံ မာပေတွာ ဖလာဖလေန ယာပေန္တာ ဝသိံသု။

လက္ခဏပဏ္ဍိတော စ သီတာ စ ရာမပဏ္ဍိတံ ယာစိတွာ ‘‘တုမှေ အမှာကံ ပိတုဋ္ဌာနေ ဌိတာ၊ တသ္မာ အဿမေယေဝ ဟောထ၊ မယံ ဖလာဖလံ အာဟရိတွာ တုမှေ ပေါသေဿာမာ’’တိ ပဋိညံ ဂဏှိံသု။ တတော ပဋ္ဌာယ ရာမပဏ္ဍိတော တတ္ထေဝ ဟောတိ။ ဣတရေ ဒွေ ဖလာဖလံ အာဟရိတွာ တံ ပဋိဇဂ္ဂိံသု။ ဧဝံ တေသံ ဖလာဖလေန ယာပေတွာ ဝသန္တာနံ ဒသရထမဟာရာဇာ ပုတ္တသောကေန နဝမေ သံဝစ္ဆရေ ကာလမကာသိ။ တဿ သရီရကိစ္စံ ကာရေတွာ ဒေဝီ ‘‘အတ္တနော ပုတ္တဿ ဘရတကုမာရဿ ဆတ္တံ ဥဿာပေထာ’’တိ အာဟ။ အမစ္စာ ပန ‘‘ဆတ္တဿာမိကာ အရညေ ဝသန္တီ’’တိ န အဒံသု။ ဘရတကုမာရော ‘‘မမ ဘာတရံ ရာမပဏ္ဍိတံ အရညတော အာနေတွာ ဆတ္တံ ဥဿာပေဿာမီ’’တိ ပဉ္စရာဇကကုဓဘဏ္ဍာနိ ဂဟေတွာ စတုရင်္ဂိနိယာ သေနာယ တဿ ဝသနဋ္ဌာနံ ပတွာ အဝိဒူရေ ခန္ဓာဝါရံ ကတွာ တတ္ထ နိဝါသေတွာ ကတိပယေဟိ အမစ္စေဟိ သဒ္ဓိံ လက္ခဏပဏ္ဍိတဿ စ သီတာယ စ အရညံ ဂတကာလေ အဿမပဒံ ပဝိသိတွာ အဿမပဒဒွါရေ ဌပိတကဉ္စနရူပကံ ဝိယ ရာမပဏ္ဍိတံ နိရာသင်္ကံ သုခနိသိန္နံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ ဌိတော ရညော ပဝတ္တိံ အာရောစေတွာ သဒ္ဓိံ အမစ္စေဟိ ပါဒေသု ပတိတွာ ရောဒတိ။ ရာမပဏ္ဍိတော ပန နေဝ သောစိ၊ န ပရိဒေဝိ၊ ဣန္ဒြိယဝိကာရမတ္တမ္ပိဿ နာဟောသိ။ ဘရတဿ ပန ရောဒိတွာ နိသိန္နကာလေ သာယနှသမယေ ဣတရေ ဒွေ ဖလာဖလံ အာဒါယ အာဂမိံသု။ ရာမပဏ္ဍိတော စိန္တေသိ ‘‘ဣမေ ဒဟရာ မယှံ ဝိယ ပရိဂ္ဂဏှနပညာ ဧတေသံ နတ္ထိ၊ သဟသာ ‘ပိတာ ဝေါ မတော’တိ ဝုတ္တေ သောကံ သန္ဓာရေတုံ အသက္ကောန္တာနံ ဟဒယမ္ပိ တေသံ ဖလေယျ၊ ဥပါယေန တေ ဥဒကံ ဩတာရေတွာ ဧတံ ပဝတ္တိံ အာရောစေဿာမီ’’တိ။ အထ နေသံ ပုရတော ဧကံ ဥဒကဋ္ဌာနံ ဒဿေတွာ ‘‘တုမှေ အတိစိရေန အာဂတာ၊ ဣဒံ ဝေါ ဒဏ္ဍကမ္မံ ဟောတု၊ ဣမံ ဥဒကံ ဩတရိတွာ တိဋ္ဌထာ’’တိ ဥပဍ္ဎဂါထံ တာဝ အာဟ –

၈၄။

‘‘ဧထ လက္ခဏ သီတာ စ၊ ဥဘော ဩတရထောဒက’’န္တိ။

တဿတ္ထော – ဧထ လက္ခဏ သီတာ စ အာဂစ္ဆထ၊ ဥဘောပိ ဩတရထ ဥဒကန္တိ၊

တေ ဧကဝစနေနေဝ ဩတရိတွာ အဋ္ဌံသု။ အထ နေသံ ပိတု ပဝတ္တိံ အာရောစေန္တော သေသံ ဥပဍ္ဎဂါထမာဟ –

‘‘ဧဝါယံ ဘရတော အာဟ၊ ရာဇာ ဒသရထော မတော’’တိ။

တေ ပိတု မတသာသနံ သုတွာဝ ဝိသညာ အဟေသုံ။ ပုနပိ နေသံ ကထေသိ၊ ပုနပိ တေ ဝိသညာ အဟေသုန္တိ ဧဝံ ယာဝတတိယံ ဝိသညိတံ ပတ္တေ တေ အမစ္စာ ဥက္ခိပိတွာ ဥဒကာ နီဟရိတွာ ထလေ နိသီဒါပေတွာ လဒ္ဓဿာသေသု တေသု သဗ္ဗေ အညမညံ ရောဒိတွာ ပရိဒေဝိတွာ နိသီဒိံသု။ တဒါ ဘရတကုမာရော စိန္တေသိ – ‘‘မယှံ ဘာတာ လက္ခဏကုမာရော စ ဘဂိနီ စ သီတာ ဒေဝီ ပိတု မတသာသနံ သုတွာဝ သောကံ သန္ဓာရေတုံ န သက္ကောန္တိ၊ ရာမပဏ္ဍိတော ပန နေဝ သောစတိ၊ န ပရိဒေဝတိ၊ ကိံ နု ခေါ တဿ အသောစနကာရဏံ၊ ပုစ္ဆိဿာမိ န’’န္တိ။ သော တံ ပုစ္ဆန္တော ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –

၈၅။

‘‘ကေန ရာမပ္ပဘာဝေန၊ သောစိတဗ္ဗံ န သောစသိ၊

ပိတရံ ကာလကတံ သုတွာ၊ န တံ ပသဟတေ ဒုခ’’န္တိ။

တတ္ထ ပဘာဝေနာတိ အာနုဘာဝေန။ န တံ ပသဟတေ ဒုခန္တိ ဧဝရူပံ ဒုက္ခံ ကေန ကာရဏေန တံ န ပီဠေတိ၊ ကိံ တေ အသောစနကာရဏံ၊ ကထေဟိ တာဝ နန္တိ။

အထဿ ရာမပဏ္ဍိတော အတ္တနော အသောစနကာရဏံ ကထေန္တော –

၈၆။

‘‘ယံ န သက္ကာ နိပါလေတုံ၊ ပေါသေန လပတံ ဗဟုံ၊

သ ကိဿ ဝိညူ မေဓာဝီ၊ အတ္တာနမုပတာပယေ။

၈၇။

‘‘ဒဟရာ စ ဟိ ဝုဒ္ဓါ စ၊ ယေ ဗာလာ ယေ စ ပဏ္ဍိတာ၊

အဍ္ဎာ စေဝ ဒလိဒ္ဒါ စ၊ သဗ္ဗေ မစ္စုပရာယဏာ။

၈၈။

‘‘ဖလာနမိဝ ပက္ကာနံ၊ နိစ္စံ ပတနတော ဘယံ၊

ဧဝံ ဇာတာန မစ္စာနံ၊ နိစ္စံ မရဏတော ဘယံ။

၈၉။

‘‘သာယမေကေ န ဒိဿန္တိ၊ ပါတော ဒိဋ္ဌာ ဗဟုဇ္ဇနာ၊

ပါတော ဧကေ န ဒိဿန္တိ၊ သာယံ ဒိဋ္ဌာ ဗဟုဇ္ဇနာ။

၉၀။

‘‘ပရိဒေဝယမာနော စေ၊ ကိဉ္စိဒတ္ထံ ဥဒဗ္ဗဟေ၊

သမ္မူဠှော ဟိံသမတ္တာနံ၊ ကယိရာ တံ ဝိစက္ခဏော။

၉၁။

‘‘ကိသော ဝိဝဏ္ဏော ဘဝတိ၊ ဟိံသမတ္တာနမတ္တနော၊

န တေန ပေတာ ပါလေန္တိ၊ နိရတ္ထာ ပရိဒေဝနာ။

၉၂။

‘‘ယထာ သရဏမာဒိတ္တံ၊ ဝါရိနာ ပရိနိဗ္ဗယေ၊

ဧဝမ္ပိ ဓီရော သုတဝါ၊ မေဓာဝီ ပဏ္ဍိတော နရော၊

ခိပ္ပမုပ္ပတိတံ သောကံ၊ ဝါတော တူလံဝ ဓံသယေ။

၉၃။

‘‘မစ္စော ဧကောဝ အစ္စေတိ၊ ဧကောဝ ဇာယတေ ကုလေ၊

သံယောဂပရမာတွေဝ၊ သမ္ဘောဂါ သဗ္ဗပါဏိနံ။

၉၄။

‘‘တသ္မာ ဟိ ဓီရဿ ဗဟုဿုတဿ၊ သမ္ပဿတော လောကမိမံ ပရဉ္စ၊

အညာယ ဓမ္မံ ဟဒယံ မနဉ္စ၊ သောကာ မဟန္တာပိ န တာပယန္တိ။

၉၅။

‘‘သောဟံ ဒဿဉ္စ ဘောက္ခဉ္စ၊ ဘရိဿာမိ စ ဉာတကေ၊

သေသဉ္စ ပါလယိဿာမိ၊ ကိစ္စမေတံ ဝိဇာနတော’’တိ။ –

ဣမာဟိ ဒသဟိ ဂါထာဟိ အနိစ္စတံ ပကာသေတိ။

တတ္ထ နိပါလေတုန္တိ ရက္ခိတုံ။ လပတန္တိ လပန္တာနံ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ‘‘တာတ ဘရတ၊ ယံ သတ္တာနံ ဇီဝိတံ ဗဟုမ္ပိ ဝိလပန္တာနံ ပုရိသာနံ ဧကေနာပိ မာ ဥစ္ဆိဇ္ဇီတိ န သက္ကာ ရက္ခိတုံ၊ သော ဒါနိ မာဒိသော အဋ္ဌ လောကဓမ္မေ တထတော ဇာနန္တော ဝိညူ မေဓာဝီ ပဏ္ဍိတော မရဏပရိယောသာနဇီဝိတေသု သတ္တေသု ကိဿ အတ္တာနမုပတာပယေ၊ ကိံကာရဏာ အနုပကာရေန သောကဒုက္ခေန အတ္တာနံ သန္တာပေယျာ’’တိ။

ဒဟရာ စာတိ ဂါထာ ‘‘မစ္စု နာမေသ တာတ ဘရတ၊ နေဝ သုဝဏ္ဏရူပကသဒိသာနံ ဒဟရာနံ ခတ္တိယကုမာရကာဒီနံ၊ န ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တာနံ မဟာယောဓာနံ၊ န ဗာလာနံ ပုထုဇ္ဇနသတ္တာနံ၊ န ဗုဒ္ဓါဒီနံ ပဏ္ဍိတာနံ၊ န စက္ကဝတ္တိအာဒီနံ ဣဿရာနံ၊ န နိဒ္ဓနာနံ ဒလိဒ္ဒါဒီနံ လဇ္ဇတိ၊ သဗ္ဗေပိမေ သတ္တာ မစ္စုပရာယဏာ မရဏမုခေ သံဘဂ္ဂဝိဘဂ္ဂါ ဘဝန္တိယေဝါ’’တိ ဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တာ။

နိစ္စံ ပတနတောတိ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယထာ ဟိ တာတ ဘရတ၊ ပက္ကာနံ ဖလာနံ ပက္ကကာလတော ပဋ္ဌာယ ‘‘ဣဒါနိ ဝဏ္ဋာ ဆိဇ္ဇိတွာ ပတိဿန္တိ၊ ဣဒါနိ ပတိဿန္တီ’’တိ ပတနတော ဘယံ နိစ္စံ ဓုဝံ ဧကံသိကမေဝ ဘဝတိ၊ ဧဝံ အာသင်္ကနီယတော ဧဝံ ဇာတာနံ မစ္စာနမ္ပိ ဧကံသိကံယေဝ မရဏတော ဘယံ၊ နတ္ထိ သော ခဏော ဝါ လယော ဝါ ယတ္ထ တေသံ မရဏံ န အာသင်္ကိတဗ္ဗံ ဘဝေယျာတိ။

သာယန္တိ ဝိကာလေ။ ဣမိနာ ရတ္တိဘာဂေ စ ဒိဋ္ဌာနံ ဒိဝသဘာဂေ အဒဿနံ၊ ဒိဝသဘာဂေ စ ဒိဋ္ဌာနံ ရတ္တိဘာဂေ အဒဿနံ ဒီပေတိ။ ကိဉ္စိဒတ္ထန္တိ ‘‘ပိတာ မေ၊ ပုတ္တော မေ’’တိအာဒီဟိ ပရိဒေဝမာနောဝ ပေါသော သမ္မူဠှော အတ္တာနံ ဟိံသန္တော ကိလမေန္တော အပ္ပမတ္တကမ္ပိ အတ္ထံ အာဟရေယျ။ ကယိရာတံ ဝိစက္ခဏောတိ အထ ပဏ္ဍိတော ပုရိသော ဧဝံ ပရိဒေဝံ ကရေယျ၊ ယသ္မာ ပန ပရိဒေဝန္တော မတံ ဝါ အာနေတုံ အညံ ဝါ တဿ ဝဍ္ဎိံ ကာတုံ န သက္ကောတိ၊ တသ္မာ နိရတ္ထကတ္တာ ပရိဒေဝိတဿ ပဏ္ဍိတာ န ပရိဒေဝန္တိ။

အတ္တာနမတ္တနောတိ အတ္တနော အတ္တဘာဝံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခေန ဟိံသန္တော။ န တေနာတိ တေန ပရိဒေဝေန ပရလောကံ ဂတာ သတ္တာ န ပါလေန္တိ န ယာပေန္တိ။ နိရတ္ထာတိ တသ္မာ တေသံ မတသတ္တာနံ အယံ ပရိဒေဝနာ နိရတ္ထကာ။ သရဏန္တိ နိဝါသဂေဟံ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယထာ ပဏ္ဍိတော ပုရိသော အတ္တနော ဝသနာဂါရေ အာဒိတ္တေ မုဟုတ္တမ္ပိ ဝေါသာနံ အနာပဇ္ဇိတွာ ဃဋသတေန ဃဋသဟဿေန ဝါရိနာ နိဗ္ဗာပယတေဝ၊ ဧဝံ ဓီရော ဥပ္ပတိတံ သောကံ ခိပ္ပမေဝ နိဗ္ဗာပယေ။ တူလံ ဝိယ စ ဝါတော ယထာ သဏ္ဌာတုံ န သက္ကောတိ၊ ဧဝံ ဓံသယေ ဝိဒ္ဓံသေယျာတိ အတ္ထော။

မစ္စော ဧကောဝ အစ္စေတီတိ ဧတ္ထ တာတ ဘရတ၊ ဣမေ သတ္တာ ကမ္မဿကာ နာမ၊ တထာ ဟိ ဣတော ပရလောကံ ဂစ္ဆန္တော သတ္တော ဧကောဝ အစ္စေတိ အတိက္ကမတိ၊ ခတ္တိယာဒိကုလေ ဇာယမာနောပိ ဧကောဝ ဂန္တွာ ဇာယတိ။ တတ္ထ တတ္ထ ပန ဉာတိမိတ္တသံယောဂေန ‘‘အယံ မေ ပိတာ၊ အယံ မေ မာတာ၊ အယံ မေ မိတ္တော’’တိ သံယောဂပရမာတွေဝ သမ္ဘောဂါ သဗ္ဗပါဏီနံ၊ ပရမတ္ထေန ပန တီသုပိ ဘဝေသု ကမ္မဿကာဝေတေ သတ္တာတိ အတ္ထော။

တသ္မာတိ ယသ္မာ ဧတေသံ သတ္တာနံ ဉာတိမိတ္တသံယောဂံ ဉာတိမိတ္တပရိဘောဂမတ္တံ ဌပေတွာ ဣတော ပရံ အညံ နတ္ထိ၊ တသ္မာ။ သမ္ပဿတောတိ ဣမဉ္စ ပရဉ္စ လောကံ နာနာဘာဝဝိနာဘာဝမေဝ သမ္မာ ပဿတော။ အညာယ ဓမ္မန္တိ အဋ္ဌဝိဓလောကဓမ္မံ ဇာနိတွာ။ ဟဒယံ မနဉ္စာတိ ဣဒံ ဥဘယမ္ပိ စိတ္တဿေဝ နာမံ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ –

‘‘လာဘော အလာဘော ယသော အယသော စ၊ နိန္ဒာ ပသံသာ စ သုခဉ္စ ဒုက္ခံ၊

ဧတေ အနိစ္စာ မနုဇေသု ဓမ္မာ၊ မာ သောစ ကိံ သောစသိ ပေါဋ္ဌပါဒါ’’တိ။ (ဇာ။ ၁။၄။၁၁၄) –

ဣမေသံ အဋ္ဌန္နံ လောကဓမ္မာနံ ယေန ကေနစိ စိတ္တံ ပရိယာဒီယတိ၊ တဿ စ အနိစ္စတံ ဉတွာ ဌိတဿ ဓီရဿ ပိတုပုတ္တမရဏာဒိဝတ္ထုကာ မဟန္တာပိ သောကာ ဟဒယံ န တာပယန္တီတိ။ ဧတံ ဝါ အဋ္ဌဝိဓံ လောကဓမ္မံ ဉတွာ ဌိတဿ ဟဒယဝတ္ထုဉ္စ မနဉ္စ မဟန္တာပိ သောကာ န တာပယန္တီတိ ဧဝမ္ပေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

သောဟံဒဿဉ္စ ဘောက္ခဉ္စာတိ ဂါထာယ – တာတ ဘရတ၊ အန္ဓဗာလာနံ သတ္တာနံ ဝိယ မမ ရောဒနပရိဒေဝနံ နာမ န အနုစ္ဆဝိကံ၊ အဟံ ပန ပိတု အစ္စယေန တဿ ဌာနေ ဌတွာ ကပဏာဒီနံ ဒါနာရဟာနံ ဒါနံ၊ ဌာနန္တရာရဟာနံ ဌာနန္တရံ၊ ယသာရဟာနံ ယသံ ဒဿာမိ၊ ပိတရာ မေ ပရိဘုတ္တနယေန ဣဿရိယံ ပရိဘုဉ္ဇိဿာမိ၊ ဉာတကေ စ ပေါသေဿာမိ၊ အဝသေသဉ္စ အန္တောပရိဇနာဒိကံ ဇနံ ပါလေဿာမိ၊ ဓမ္မိကသမဏဗြာဟ္မဏာနံ ဓမ္မိကံ ရက္ခာဝရဏဂုတ္တိံ ကရိဿာမီတိ ဧဝဉှိ ဇာနတော ပဏ္ဍိတပုရိသဿ အနုရူပံ ကိစ္စန္တိ အတ္ထော။

ပရိသာ ဣမံ ရာမပဏ္ဍိတဿ အနိစ္စတာပကာသနံ ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ နိဿောကာ အဟေသုံ။ တတော ဘရတကုမာရော ရာမပဏ္ဍိတံ ဝန္ဒိတွာ ‘‘ဗာရာဏသိရဇ္ဇံ သမ္ပဋိစ္ဆထာ’’တိ အာဟ။ တာတ လက္ခဏဉ္စ၊ သီတာဒေဝိဉ္စ ဂဟေတွာ ဂန္တွာ ရဇ္ဇံ အနုသာသထာတိ။ တုမှေ ပန၊ ဒေဝါတိ။ တာတ၊ မမ ပိတာ ‘‘ဒွါဒသဝဿစ္စယေန အာဂန္တွာ ရဇ္ဇံ ကာရေယျာသီ’’တိ မံ အဝေါစ၊ အဟံ ဣဒါနေဝ ဂစ္ဆန္တော တဿ ဝစနကရော နာမ န ဟောမိ၊ အညာနိပိ တီဏိ ဝဿာနိ အတိက္ကမိတွာ အာဂမိဿာမီတိ။ ‘‘ဧတ္တကံ ကာလံ ကော ရဇ္ဇံ ကာရေဿတီ’’တိ? ‘‘တုမှေ ကာရေထာ’’တိ။ ‘‘န မယံ ကာရေဿာမာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ ယာဝ မမာဂမနာ ဣမာ ပါဒုကာ ကာရေဿန္တီ’’တိ အတ္တနော တိဏပါဒုကာ ဩမုဉ္စိတွာ အဒါသိ။ တေ တယောပိ ဇနာ ပါဒုကာ ဂဟေတွာ ရာမပဏ္ဍိတံ ဝန္ဒိတွာ မဟာဇနပရိဝုတာ ဗာရာဏသိံ အဂမံသု။ တီဏိ သံဝစ္ဆရာနိ ပါဒုကာ ရဇ္ဇံ ကာရေသုံ။ အမစ္စာ တိဏပါဒုကာ ရာဇပလ္လင်္ကေ ဌပေတွာ အဍ္ဍံ ဝိနိစ္ဆိနန္တိ။ သစေ ဒုဗ္ဗိနိစ္ဆိတော ဟောတိ၊ ပါဒုကာ အညမညံ ပဋိဟညန္တိ။ တာယ သညာယ ပုန ဝိနိစ္ဆိနန္တိ။ သမ္မာ ဝိနိစ္ဆိတကာလေ ပါဒုကာ နိဿဒ္ဒါ သန္နိသီဒန္တိ။ ရာမပဏ္ဍိတော တိဏ္ဏံ သံဝစ္ဆရာနံ အစ္စယေန အရညာ နိက္ခမိတွာ ဗာရာဏသိနဂရံ ပတွာ ဥယျာနံ ပါဝိသိ။ တဿ အာဂမနဘာဝံ ဉတွာ ကုမာရာ အမစ္စဂဏပရိဝုတာ ဥယျာနံ ဂန္တွာ သီတံ အဂ္ဂမဟေသိံ ကတွာ ဥဘိန္နမ္ပိ အဘိသေကံ အကံသု။ ဧဝံ အဘိသေကပ္ပတ္တော မဟာသတ္တော အလင်္ကတရထေ ဌတွာ မဟန္တေန ပရိဝါရေန နဂရံ ပဝိသိတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ စန္ဒကပါသာဒဝရဿ မဟာတလံ အဘိရုဟိ။ တတော ပဋ္ဌာယ သောဠသ ဝဿသဟဿာနိ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေတွာ အာယုပရိယောသာနေ သဂ္ဂပုရံ ပူရေသိ။

၉၆။

‘‘ဒသ ဝဿသဟဿာနိ၊ သဋ္ဌိ ဝဿသတာနိ စ၊

ကမ္ဗုဂီဝေါ မဟာဗာဟု၊ ရာမော ရဇ္ဇမကာရယီ’’တိ။ –

အယံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓဂါထာ တမတ္ထံ ဒီပေတိ။

တတ္ထ ကမ္ဗုဂီဝေါတိ သုဝဏ္ဏာဠိင်္ဂသဒိသဂီဝေါ။ သုဝဏ္ဏဉှိ ကမ္ဗူတိ ဝုစ္စတိ။

သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ၊ သစ္စပရိယောသာနေ ကုဋုမ္ဗိကော သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ တဒါ ဒသရထမဟာရာဇာ သုဒ္ဓါဒနမဟာရာဇာ အဟောသိ၊ မာတာ မဟာမာယာဒေဝီ၊ သီတာ ရာဟုလမာတာ၊ ဘရတော အာနန္ဒော၊ လက္ခဏော သာရိပုတ္တော၊ ပရိသာ ဗုဒ္ဓပရိသာ၊ ရာမပဏ္ဍိတော ပန အဟမေဝ အဟောသိန္တိ။

ဒသရထဇာတကဝဏ္ဏနာ သတ္တမာ။

[၄၆၂] ၈။ သံဝရဇာတကဝဏ္ဏနာ

ဇာနန္တော နော မဟာရာဇာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ဩဿဋ္ဌဝီရိယံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ကိရ သာဝတ္ထိဝါသီ ကုလပုတ္တော သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ လဒ္ဓူပသမ္ပဒေါ အာစရိယုပဇ္ဈာယဝတ္တံ ပူရေန္တော ဥဘယာနိ ပါတိမောက္ခာနိ ပဂုဏာနိ ကတွာ ပရိပုဏ္ဏပဉ္စဝဿော ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ ‘‘အရညေ ဝသိဿာမီ’’တိ အာစရိယုပဇ္ဈာယေ အာပုစ္ဆိတွာ ကောသလရဋ္ဌေ ဧကံ ပစ္စန္တဂါမံ ဂန္တွာ တတ္ထ ဣရိယာပထေ ပသန္နမနုဿေဟိ ပဏ္ဏသာလံ ကတွာ ဥပဋ္ဌိယမာနော ဝဿံ ဥပဂန္တွာ ယုဉ္ဇန္တော ဃဋေန္တော ဝါယမန္တော အစ္စာရဒ္ဓေန ဝီရိယေန တေမာသံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဘာဝေတွာ ဩဘာသမတ္တမ္ပိ ဥပ္ပာဒေတုံ အသက္ကောန္တော စိန္တေသိ ‘‘အဒ္ဓါ အဟံ သတ္ထာရာ ဒေသိတေသု စတူသု ပုဂ္ဂလေသု ပဒပရမော၊ ကိံ မေ အရညဝါသေန၊ ဇေတဝနံ ဂန္တွာ တထာဂတဿ ရူပသိရိံ ပဿန္တော မဓုရဓမ္မဒေသနံ သုဏန္တော ဝီတိနာမေဿာမီ’’တိ။ သော ဝီရိယံ ဩဿဇိတွာ တတော နိက္ခန္တော အနုပုဗ္ဗေန ဇေတဝနံ ဂန္တွာ အာစရိယုပဇ္ဈာယေဟိ စေဝ သန္ဒိဋ္ဌသမ္ဘတ္တေဟိ စ အာဂမနကာရဏံ ပုဋ္ဌော တမတ္ထံ ကထေတွာ တေဟိ ‘‘ကသ္မာ ဧဝမကာသီ’’တိ ဂရဟိတွာ သတ္ထု သန္တိကံ နေတွာ ‘‘ကိံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနိစ္ဆမာနံ ဘိက္ခုံ အာနယိတ္ထာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘အယံ၊ ဘန္တေ၊ ဝီရိယံ ဩဿဇိတွာ အာဂတော’’တိ အာရောစိတေ သတ္ထာ ‘‘သစ္စံ ကိရာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သစ္စံ၊ ဘန္တေ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ကသ္မာ ဘိက္ခု ဝီရိယံ ဩဿဇိ၊ ဣမသ္မိဉှိ သာသနေ နိဗ္ဗီရိယဿ ကုသီတပုဂ္ဂလဿ အဂ္ဂဖလံ အရဟတ္တံ နာမ နတ္ထိ၊ အာရဒ္ဓဝီရိယာ ဣမံ ဓမ္မံ အာရာဓေန္တိ၊ တွံ ခေါ ပန ပုဗ္ဗေ ဝီရိယဝါ ဩဝါဒက္ခမော၊ တေနေဝ ကာရဏေန ဗာရာဏသိရညော ပုတ္တသတဿ သဗ္ဗကနိဋ္ဌော ဟုတွာပိ ပဏ္ဍိတာနံ ဩဝါဒေ ဌတွာ သေတစ္ဆတ္တံ ပတ္တောသီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ သံဝရကုမာရော နာမ ပုတ္တသတဿ သဗ္ဗကနိဋ္ဌော အဟောသိ။ ရာဇာ ဧကေကံ ပုတ္တံ ‘‘သိက္ခိတဗ္ဗယုတ္တကံ သိက္ခာပေထာ’’တိ ဧကေကဿ အမစ္စဿ အဒါသိ။ သံဝရကုမာရဿ အာစရိယော အမစ္စော ဗောဓိသတ္တော အဟောသိ ပဏ္ဍိတော ဗျတ္တော ရာဇပုတ္တဿ ပိတုဋ္ဌာနေ ဌိတော။ အမစ္စာ သိက္ခိတသိပ္ပေ ရာဇပုတ္တေ ရညော ဒဿေသုံ။ ရာဇာ တေသံ ဇနပဒံ ဒတွာ ဥယျောဇေသိ။ သံဝရကုမာရော သဗ္ဗသိပ္ပဿ နိပ္ဖတ္တိံ ပတွာ ဗောဓိသတ္တံ ပုစ္ဆိ ‘‘တာတ၊ သစေ မံ ပိတာ ဇနပဒံ ပေသေတိ၊ ကိံ ကရောမီ’’တိ? ‘‘တာတ၊ တွံ ဇနပဒေ ဒီယမာနေ တံ အဂ္ဂဟေတွာ ‘ဒေဝ အဟံ သဗ္ဗကနိဋ္ဌော၊ မယိပိ ဂတေ တုမှာကံ ပါဒမူလံ တုစ္ဆံ ဘဝိဿတိ၊ အဟံ တုမှာကံ ပါဒမူလေယေဝ ဝသိဿာမီ’တိ ဝဒေယျာသီ’’တိ။ အထေကဒိဝသံ ရာဇာ သံဝရကုမာရံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ပုစ္ဆိ ‘‘ကိံ တာတ၊ သိပ္ပံ တေ နိဋ္ဌိတ’’န္တိ? ‘‘အာမ၊ ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘တုယှမ္ပိ ဇနပဒံ ဒေမီ’’တိ။ ‘‘ဒေဝ တုမှာကံ ပါဒမူလံ တုစ္ဆံ ဘဝိဿတိ၊ ပါဒမူလေယေဝ ဝသိဿာမီ’’တိ။ ရာဇာ တုဿိတွာ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိ။ သော တတော ပဋ္ဌာယ ရညော ပါဒမူလေယေဝ ဟုတွာ ပုနပိ ဗောဓိသတ္တံ ပုစ္ဆိ ‘‘တာတ အညံ ကိံ ကရောမီ’’တိ? ‘‘တာတ ရာဇာနံ ဧကံ ပုရာဏုယျာနံ ယာစာဟီ’’တိ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ ဥယျာနံ ယာစိတွာ တတ္ထ ဇာတကေဟိ ပုပ္ဖဖလေဟိ နဂရေ ဣဿရဇနံ သင်္ဂဏှိတွာ ပုန ‘‘ကိံ ကရောမီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘တာတ၊ ရာဇာနံ အာပုစ္ဆိတွာ အန္တောနဂရေ ဘတ္တဝေတနံ တွမေဝ ဒေဟီ’’တိ။ သော တထာ ကတွာ အန္တောနဂရေ ကဿစိ ကိဉ္စိ အဟာပေတွာ ဘတ္တဝေတနံ ဒတွာ ပုန ဗောဓိသတ္တံ ပုစ္ဆိတွာ ရာဇာနံ ဝိညာပေတွာ အန္တောနိဝေသနေ ဒါသပေါရိသာနမ္ပိ ဟတ္ထီနမ္ပိ အဿာနမ္ပိ ဗလကာယဿပိ ဝတ္တံ အပရိဟာပေတွာ အဒါသိ၊ တိရောဇနပဒေဟိ အာဂတာနံ ဒူတာဒီနံ နိဝါသဋ္ဌာနာဒီနိ ဝါဏိဇာနံ သုင်္ကန္တိ သဗ္ဗကရဏီယာနိ အတ္တနာဝ အကာသိ။ ဧဝံ သော မဟာသတ္တဿ ဩဝါဒေ ဌတွာ သဗ္ဗံ အန္တောဇနဉ္စ ဗဟိဇနဉ္စ နာဂရေ စ ရဋ္ဌဝါသိနော စ အာဂန္တုကေ စ အာယဝတ္တနေ စ တေန တေန သင်္ဂဟဝတ္ထုနာ အာဗန္ဓိတွာ သင်္ဂဏှိ၊ သဗ္ဗေသံ ပိယော အဟောသိ မနာပေါ။

အပရဘာဂေ ရာဇာနံ မရဏမဉ္စေ နိပန္နံ အမစ္စာ ပုစ္ဆိံသု ‘‘ဒေဝ၊ တုမှာကံ အစ္စယေန သေတစ္ဆတ္တံ ကဿ ဒေမာ’’တိ? ‘‘တာတ၊ မမ ပုတ္တာ သဗ္ဗေပိ သေတစ္ဆတ္တဿ သာမိနောဝ။ ယော ပန တုမှာကံ မနံ ဂဏှာတိ၊ တဿေဝ သေတစ္ဆတ္ထံ ဒဒေယျာထာ’’တိ။ တေ တသ္မိံ ကာလကတေ တဿ သရီရပရိဟာရံ ကတွာ သတ္တမေ ဒိဝသေ သန္နိပတိတွာ ‘‘ရညာ ‘ယော တုမှာကံ မနံ ဂဏှာတိ၊ တဿ သေတစ္ဆတ္တံ ဥဿာပေယျာထာ’တိ ဝုတ္တံ၊ အမှာကဉ္စ အယံ သံဝရကုမာရော မနံ ဂဏှာတီ’’တိ ဉာတကေဟိ ပရိဝါရိတာ တဿ ကဉ္စနမာလံ သေတစ္ဆတ္တံ ဥဿာပယိံသု။ သံဝရမဟာရာဇာ ဗောဓိသတ္တဿ ဩဝါဒေ ဌတွာ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ ဣတရေ ဧကူနသတကုမာရာ ‘‘ပိတာ ကိရ နော ကာလကတော၊ သံဝရကုမာရဿ ကိရ သေတစ္ဆတ္တံ ဥဿာပေသုံ၊ သော သဗ္ဗကနိဋ္ဌော၊ တဿ ဆတ္တံ န ပါပုဏာတိ၊ သဗ္ဗဇေဋ္ဌကဿ ဆတ္တံ ဥဿာပေဿာမာ’’တိ ဧကတော အာဂန္တွာ ‘‘ဆတ္တံ ဝါ နော ဒေတု၊ ယုဒ္ဓံ ဝါ’’တိ သံဝရမဟာရာဇဿ ပဏ္ဏံ ပေသေတွာ နဂရံ ဥပရုန္ဓိံသု။ ရာဇာ ဗောဓိသတ္တဿ တံ ပဝတ္တိံ အာရောစေတွာ ‘‘ဣဒါနိ ကိံ ကရောမာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ မဟာရာဇ၊ တဝ ဘာတိကေဟိ သဒ္ဓိံ ယုဇ္ဈနကိစ္စံ နတ္ထိ၊ တွံ ပိတု သန္တကံ ဓနံ သတကောဋ္ဌာသေ ကာရေတွာ ဧကူနသတံ ဘာတိကာနံ ပေသေတွာ ‘‘ဣမံ တုမှာကံ ကောဋ္ဌာသံ ပိတု သန္တကံ ဂဏှထ၊ နာဟံ တုမှေဟိ သဒ္ဓိံ ယုဇ္ဈာမီ’’တိ သာသနံ ပဟိဏာဟီတိ။ သော တထာ အကာသိ။ အထဿ သဗ္ဗဇေဋ္ဌဘာတိကော ဥပေါသထကုမာရော နာမ သေသေ အာမန္တေတွာ ‘‘တာတာ၊ ရာဇာနံ နာမ အဘိဘဝိတုံ သမတ္ထာ နာမ နတ္ထိ၊ အယဉ္စ နော ကနိဋ္ဌဘာတိကော ပဋိသတ္တုပိ ဟုတွာ န တိဋ္ဌတိ၊ အမှာကံ ပိတု သန္တကံ ဓနံ ပေသေတွာ ‘နာဟံ တုမှေဟိ သဒ္ဓိံ ယုဇ္ဈာမီ’တိ ပေသေသိ၊ န ခေါ ပန မယံ သဗ္ဗေပိ ဧကက္ခဏေ ဆတ္တံ ဥဿာပေဿာမ၊ ဧကဿေဝ ဆတ္တံ ဥဿာပေဿာမ၊ အယမေဝ ရာဇာ ဟောတု၊ ဧထ တံ ပဿိတွာ ရာဇကုဋုမ္ဗံ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ အမှာကံ ဇနပဒမေဝ ဂစ္ဆာမာ’’တိ အာဟ။ အထ တေ သဗ္ဗေပိ ကုမာရာ နဂရဒွါရံ ဝိဝရာပေတွာ ပဋိသတ္တုနော အဟုတွာ နဂရံ ပဝိသိံသု။

ရာဇာပိ တေသံ အမစ္စေဟိ ပဏ္ဏာကာရံ ဂါဟာပေတွာ ပဋိမဂ္ဂံ ပေသေတိ။ ကုမာရာ နာတိမဟန္တေန ပရိဝါရေန ပတ္တိကာဝ အာဂန္တွာ ရာဇနိဝေသနံ အဘိရုဟိတွာ သံဝရမဟာရာဇဿ နိပစ္စကာရံ ဒဿေတွာ နီစာသနေ နိသီဒိံသု။ သံဝရမဟာရာဇာ သေတစ္ဆတ္တဿ ဟေဋ္ဌာ သီဟာသနေ နိသီဒိ၊ မဟန္တော ယသော မဟန္တံ သိရိသောဘဂ္ဂံ အဟောသိ၊ ဩလောကိတောလောကိတဋ္ဌာနံ ကမ္ပိ။ ဥပေါသထကုမာရော သံဝရမဟာရာဇဿ သိရိဝိဘဝံ ဩလောကေတွာ ‘‘အမှာကံ ပိတာ အတ္တနော အစ္စယေန သံဝရကုမာရဿ ရာဇဘာဝံ ဉတွာ မညေ အမှာကံ ဇနပဒေ ဒတွာ ဣမဿ န အဒါသီ’’တိ စိန္တေတွာ တေန သဒ္ဓိံ သလ္လပန္တော တိဿော ဂါထာ အဘာသိ –

၉၇။

‘‘ဇာနန္တော နော မဟာရာဇ၊ တဝ သီလံ ဇနာဓိပေါ၊

ဣမေ ကုမာရေ ပူဇေန္တော၊ န တံ ကေနစိ မညထ။

၉၈။

‘‘တိဋ္ဌန္တေ နော မဟာရာဇေ၊ အဒု ဒေဝေ ဒိဝင်္ဂတေ၊

ဉာတီ တံ သမနုညိံသု၊ သမ္ပဿံ အတ္ထမတ္တနော။

၉၉။

‘‘ကေန သံဝရ ဝတ္တေန၊ သဉ္ဇာတေ အဘိတိဋ္ဌသိ၊

ကေန တံ နာတိဝတ္တန္တိ၊ ဉာတိသင်္ဃာ သမာဂတာ’’တိ။

တတ္ထ ဇာနန္တော နောတိ ဇာနန္တော နု။ ဇနာဓိပေါတိ အမှာကံ ပိတာ နရိန္ဒော။ ဣမေတိ ဣမေ ဧကူနသတေ ကုမာရေ။ ပါဠိပေါတ္ထကေသု ပန ‘‘အညေ ကုမာရေ’’တိ လိခိတံ။ ပူဇေန္တောတိ တေန တေန ဇနပဒေန မာနေန္တော။ န တံ ကေနစီတိ ခုဒ္ဒကေနာပိ ကေနစိ ဇနပဒေန တံ ပူဇေတဗ္ဗံ န မညိတ္ထ၊ ‘‘အယံ မမ အစ္စယေန ရာဇာ ဘဝိဿတီ’’တိ ဉတွာ မညေ အတ္တနော ပါဒမူလေယေဝ ဝါသေသီတိ။ တိဋ္ဌန္တေ နောတိ တိဋ္ဌန္တေ နု၊ ဓရမာနေယေဝ နူတိ ပုစ္ဆတိ၊ အဒု ဒေဝေတိ ဥဒါဟု အမှာကံ ပိတရိ ဒိဝင်္ဂတေ အတ္တနော အတ္ထံ ဝုဍ္ဎိံ ပဿန္တာ သဒ္ဓိံ ရာဇကာရကေဟိ နေဂမဇာနပဒေဟိ ဉာတယော တံ ‘‘ရာဇာ ဟောဟီ’’တိ သမနုညိံသု။ ဝတ္တေနာတိ သီလာစာရေန။ သဉ္ဇာတေ အဘိတိဋ္ဌသီတိ သမာနဇာတိကေ ဧကူနသတဘာတရော အဘိဘဝိတွာ တိဋ္ဌသိ။ နာတိဝတ္တန္တီတိ န အဘိဘဝန္တိ။

တံ သုတွာ သံဝရမဟာရာဇာ အတ္တနော ဂုဏံ ကထေန္တော ဆ ဂါထာ အဘာသိ –

၁၀၀။

‘‘န ရာဇပုတ္တ ဥသူယာမိ၊ သမဏာနံ မဟေသိနံ၊

သက္ကစ္စံ တေ နမဿာမိ၊ ပါဒေ ဝန္ဒာမိ တာဒိနံ။

၁၀၁။

‘‘တေ မံ ဓမ္မဂုဏေ ယုတ္တံ၊ သုဿူသမနုသူယကံ၊

သမဏာ မနုသာသန္တိ၊ ဣသီ ဓမ္မဂုဏေ ရတာ။

၁၀၂။

‘‘တေသာဟံ ဝစနံ သုတွာ၊ သမဏာနံ မဟေသိနံ၊

န ကိဉ္စိ အတိမညာမိ၊ ဓမ္မေ မေ နိရတော မနော။

၁၀၃။

‘‘ဟတ္ထာရောဟာ အနီကဋ္ဌာ၊ ရထိကာ ပတ္တိကာရကာ၊

တေသံ နပ္ပဋိဗန္ဓာမိ၊ နိဝိဋ္ဌံ ဘတ္တဝေတနံ။

၁၀၄။

‘‘မဟာမတ္တာ စ မေ အတ္ထိ၊ မန္တိနော ပရိစာရကာ၊

ဗာရာဏသိံ ဝေါဟရန္တိ၊ ဗဟုမံသသုရောဒနံ။

၁၀၅။

‘‘အထောပိ ဝါဏိဇာ ဖီတာ၊ နာနာရဋ္ဌေဟိ အာဂတာ၊

တေသု မေ ဝိဟိတာ ရက္ခာ၊ ဧဝံ ဇာနာဟုပေါသထာ’’တိ။

တတ္ထ န ရာဇပုတ္တာတိ အဟံ ရာဇပုတ္တ၊ ကဉ္စိ သတ္တံ ‘‘အယံ သမ္ပတ္တိ ဣမဿ မာ ဟောတူ’’တိ န ဥသူယာမိ။ တာဒိနန္တိ တာဒိလက္ခဏယုတ္တာနံ သမိတပါပတာယ သမဏာနံ မဟန္တာနံ သီလက္ခန္ဓာဒီနံ ဂုဏာနံ ဧသိတတာယ မဟေသီနံ ဓမ္မိကသမဏဗြာဟ္မဏာနံ ပဉ္စပတိဋ္ဌိတေန ပါဒေ ဝန္ဒာမိ၊ ဒါနံ ဒဒန္တော ဓမ္မိကဉ္စ နေသံ ရက္ခာဝရဏဂုတ္တိံ ပစ္စုပဋ္ဌပေန္တော သက္ကစ္စံ တေ နမဿာမိ၊ မနေန သမ္ပိယာယန္တော စ ပူဇေမီတိ အတ္ထော။ တေ မန္တိ တေ သမဏာ မံ ‘‘အယံ ဓမ္မကောဋ္ဌာသေ ယုတ္တပယုတ္တော သုဿူသံ အနုသူယကော’’တိ တထတော ဉတွာ မံ ဓမ္မဂုဏေ ယုတ္တံ သုဿူသံ အနုသူယကံ အနုသာသန္တိ၊ ‘‘ဣဒံ ကရ၊ ဣဒံ မာ ကရီ’’တိ ဩဝဒန္တီတိ အတ္ထော။ တေသာဟန္တိ တေသံ အဟံ။ ဟတ္ထာရောဟာတိ ဟတ္ထိံ အာရုယှ ယုဇ္ဈနကာ ယောဓာ။ အနီကဋ္ဌာတိ ဟတ္ထာနီကာဒီသု ဌိတာ။ ရထိကာတိ ရထယောဓာ။ ပတ္တိကာရကာတိ ပတ္တိနောဝ။ နိဝိဋ္ဌန္တိ ယံ တေဟိ သဇ္ဇိတံ ဘတ္တဉ္စ ဝေတနဉ္စ၊ အဟံ တံ နပ္ပဋိဗန္ဓာမိ၊ အပရိဟာပေတွာ ဒဒါမီတိ အတ္ထော။

မဟာမတ္တာတိ ဘာတိက၊ မယှံ မဟာပညာ မန္တေသု ကုသလာ မဟာအမစ္စာ စေဝ အဝသေသမန္တိနော စ ပရိစာရကာ အတ္ထိ။ ဣမိနာ ဣမံ ဒဿေတိ ‘‘တုမှေ မန္တသမ္ပန္နေ ပဏ္ဍိတေ အာစရိယေ န လဘိတ္ထ၊ အမှာကံ ပန အာစရိယာ ပဏ္ဍိတာ ဥပါယကုသလာ၊ တေ နော သေတစ္ဆတ္တေန ယောဇေသု’’န္တိ။ ဗာရာဏသိန္တိ ဘာတိက၊ မမ ဆတ္တံ ဥဿာပိတကာလတော ပဋ္ဌာယ ‘‘အမှာကံ ရာဇာ ဓမ္မိကော အနွဒ္ဓမာသံ ဒေဝေါ ဝဿတိ၊ တေန သဿာနိ သမ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ဗာရာဏသိယံ ဗဟုံ ခါဒိတဗ္ဗယုတ္တကံ မစ္ဆမံသံ ပါယိတဗ္ဗယုတ္တကံ သုရောဒကဉ္စ ဇာတ’’န္တိ ဧဝံ ရဋ္ဌဝါသိနော ဗဟုမံသသုရောဒကံ ကတွာ ဗာရာဏသိံ ဝေါဟရန္တိ။ ဖီတာတိ ဟတ္ထိရတနအဿရတနမုတ္တရတနာဒီနိ အာဟရိတွာ နိရုပဒ္ဒဝါ ဝေါဟာရံ ကရောန္တာ ဖီတာ သမိဒ္ဓါ။ ဧဝံ ဇာနာဟီတိ ဘာတိက ဥပေါသထ အဟံ ဣမေဟိ ဧတ္တကေဟိ ကာရဏေဟိ သဗ္ဗကနိဋ္ဌောပိ ဟုတွာ မမ ဘာတိကေ အဘိဘဝိတွာ သေတစ္ဆတ္တံ ပတ္တော၊ ဧဝံ ဇာနာဟီတိ။

အထဿ ဂုဏံ သုတွာ ဥပေါသထကုမာရော ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –

၁၀၆။

‘‘ဓမ္မေန ကိရ ဉာတီနံ၊ ရဇ္ဇံ ကာရေဟိ သံဝရ၊

မေဓာဝီ ပဏ္ဍိတော စာသိ၊ အထောပိ ဉာတိနံ ဟိတော။

၁၀၇။

‘‘တံ တံ ဉာတိပရိဗျူဠှံ၊ နာနာရတနမောစိတံ၊

အမိတ္တာ နပ္ပသဟန္တိ၊ ဣန္ဒံဝ အသုရာဓိပေါ’’တိ။

တတ္ထ ဓမ္မေန ကိရ ဉာတီနန္တိ တာတ သံဝရ မဟာရာဇ၊ ဓမ္မေန ကိရ တွံ ဧကူနသတာနံ ဉာတီနံ အတ္တနော ဇေဋ္ဌဘာတိကာနံ အာနုဘာဝံ အဘိဘဝသိ၊ ဣတော ပဋ္ဌာယ တွမေဝ ရဇ္ဇံ ကာရေဟိ၊ တွမေဝ မေဓာဝီ စေဝ ပဏ္ဍိတော စ ဉာတီနဉ္စ ဟိတောတိ အတ္ထော။ တံ တန္တိ ဧဝံ ဝိဝိဓဂုဏသမ္ပန္နံ တံ။ ဉာတိပရိဗျူဠှန္တိ အမှေဟိ ဧကူနသတေဟိ ဉာတကေဟိ ပရိဝါရိတံ။ နာနာရတနမောစိတန္တိ နာနာရတနေဟိ ဩစိတံ သဉ္စိတံ ဗဟုရတနသဉ္စယံ။ အသုရာဓိပေါတိ ယထာ တာဝတိံသေဟိ ပရိဝါရိတံ ဣန္ဒံ အသုရရာဇာ နပ္ပသဟတိ၊ ဧဝံ အမှေဟိ အာရက္ခံ ကရောန္တေဟိ ပရိဝါရိတံ တံ တိယောဇနသတိကေ ကာသိရဋ္ဌေ ဒွါဒသယောဇနိကာယ ဗာရာဏသိယာ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တံ အမိတ္တာ နပ္ပသဟန္တီတိ ဒီပေတိ။

သံဝရမဟာရာဇာ သဗ္ဗေသမ္ပိ ဘာတိကာနံ မဟန္တံ ယသံ အဒါသိ။ တေ တဿ သန္တိကေ မာသဍ္ဎမာသံ ဝသိတွာ ‘‘မဟာရာဇ ဇနပဒေသု စောရေသု ဥဋ္ဌဟန္တေသု မယံ ဇာနိဿာမ၊ တွံ ရဇ္ဇသုခံ အနုဘဝါ’’တိ ဝတွာ အတ္တနော အတ္တနော ဇနပဒံ ဂတာ။ ရာဇာပိ ဗောဓိသတ္တဿ ဩဝါဒေ ဌတွာ အာယုပရိယောသာနေ ဒေဝနဂရံ ပူရေန္တော အဂမာသိ။

သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ‘‘ဘိက္ခု ဧဝံ တွံ ပုဗ္ဗေ ဩဝါဒက္ခမော၊ ဣဒါနိ ကသ္မာ ဝီရိယံ န အကာသီ’’တိ ဝတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ၊ သစ္စပရိယောသာနေ သော ဘိက္ခု သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။

တဒါ သံဝရမဟာရာဇာ အယံ ဘိက္ခု အဟောသိ၊ ဥပေါသထကုမာရော သာရိပုတ္တော၊ သေသဘာတိကာ ထေရာနုထေရာ၊ ပရိသာ ဗုဒ္ဓပရိသာ၊ ဩဝါဒဒါယကော အမစ္စော ပန အဟမေဝ အဟောသိန္တိ။

သံဝရဇာတကဝဏ္ဏနာ အဋ္ဌမာ။

[၄၆၃] ၉။ သုပ္ပာရကဇာတကဝဏ္ဏနာ

ဥမ္မုဇ္ဇန္တိ နိမုဇ္ဇန္တီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ပညာပါရမိံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဧကဒိဝသဉှိ သာယနှသမယေ တထာဂတဿ ဓမ္မံ ဒေသေတုံ နိက္ခမနံ အာဂမယမာနာ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ နိသီဒိတွာ ‘‘အာဝုသော၊ အဟော သတ္ထာ မဟာပညော ပုထုပညော ဟာသပညော ဇဝနပညော တိက္ခပညော နိဗ္ဗေဓိကပညော တတြ တတြ ဥပါယပညာယ သမန္နာဂတော ဝိပုလာယ ပထဝီသမာယ၊ မဟာသမုဒ္ဒေါ ဝိယ ဂမ္ဘီရာယ၊ အာကာသော ဝိယ ဝိတ္ထိဏ္ဏာယ၊ သကလဇမ္ဗုဒီပသ္မိဉှိ ဥဋ္ဌိတပဉှော ဒသဗလံ အတိက္ကမိတွာ ဂန္တုံ သမတ္ထော နာမ နတ္ထိ။ ယထာ မဟာသမုဒ္ဒေ ဥဋ္ဌိတဦမိယော ဝေလံ နာတိက္ကမန္တိ၊ ဝေလံ ပတွာဝ ဘိဇ္ဇန္တိ၊ ဧဝံ န ကောစိ ပဉှော ဒသဗလံ အတိက္ကမတိ၊ သတ္ထု ပါဒမူလံ ပတွာ ဘိဇ္ဇတေဝါ’’တိ ဒသဗလဿ မဟာပညာပါရမိံ ဝဏ္ဏေသုံ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ တထာဂတော ဣဒါနေဝ ပညဝါ၊ ပုဗ္ဗေပိ အပရိပက္ကေ ဉာဏေ ပညဝါဝ၊ အန္ဓော ဟုတွာပိ မဟာသမုဒ္ဒေ ဥဒကသညာယ ‘ဣမသ္မိံ ဣမသ္မိံ သမုဒ္ဒေ ဣဒံ နာမ ဣဒံ နာမ ရတန’န္တိ အညာသီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ကုရုရဋ္ဌေ ကုရုရာဇာ နာမ ရဇ္ဇံ ကာရေသိ၊ ကုရုကစ္ဆံ နာမ ပဋ္ဋနဂါမော အဟောသိ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော ကုရုကစ္ဆေ နိယာမကဇေဋ္ဌကဿ ပုတ္တော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ ပါသာဒိကော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော၊ ‘‘သုပ္ပာရကကုမာရော’’တိဿ နာမံ ကရိံသု။ သော မဟန္တေန ပရိဝါရေန ဝဍ္ဎန္တော သောဠသဝဿကာလေယေဝ နိယာမကသိပ္ပေ နိပ္ဖတ္တိံ ပတွာ အပရဘာဂေ ပိတု အစ္စယေန နိယာမကဇေဋ္ဌကော ဟုတွာ နိယာမကကမ္မံ အကာသိ၊ ပဏ္ဍိတော ဉာဏသမ္ပန္နော အဟောသိ။ တေန အာရုဠှနာဝါယ ဗျာပတ္တိ နာမ နတ္ထိ။ တဿ အပရဘာဂေ လောဏဇလပဟဋာနိ ဒွေပိ စက္ခူနိ နဿိံသု။ သော တတော ပဋ္ဌာယ နိယာမကဇေဋ္ဌကော ဟုတွာပိ နိယာမကကမ္မံ အကတွာ ‘‘ရာဇာနံ နိဿာယ ဇီဝိဿာမီ’’တိ ရာဇာနံ ဥပသင်္ကမိ။ အထ နံ ရာဇာ အဂ္ဃာပနိယကမ္မေ ဌပေသိ။ သော တတော ပဋ္ဌာယ ရညော ဟတ္ထိရတနအဿရတနမုတ္တသာရမဏိသာရာဒီနိ အဂ္ဃာပေသိ။

အထေကဒိဝသံ ‘‘ရညော မင်္ဂလဟတ္ထီ ဘဝိဿတီ’’တိ ကာဠပါသာဏကူဋဝဏ္ဏံ ဧကံ ဝါရဏံ အာနေသုံ။ တံ ဒိသွာ ရာဇာ ‘‘ပဏ္ဍိတဿ ဒဿေထာ’’တိ အာဟ။ အထ နံ တဿ သန္တိကံ နယိံသု။ သော ဟတ္ထေန တဿ သရီရံ ပရိမဇ္ဇိတွာ ‘‘နာယံ မင်္ဂလဟတ္ထီ ဘဝိတုံ အနုစ္ဆဝိကော၊ ပါဒေဟိ ဝါမနဓာတုကော ဧသ၊ ဧတဉှိ မာတာ ဝိဇာယမာနာ အင်္ကေန သမ္ပဋိစ္ဆိတုံ နာသက္ခိ၊ တသ္မာ ဘူမိယံ ပတိတွာ ပစ္ဆိမပါဒေဟိ ဝါမနဓာတုကော ဟောတီ’’တိ အာဟ။ ဟတ္ထိံ ဂဟေတွာ အာဂတေ ပုစ္ဆိံသု။ တေ ‘‘သစ္စံ ပဏ္ဍိတော ကထေတီ’’တိ ဝဒိံသု။ တံ ကာရဏံ ရာဇာ သုတွာ တုဋ္ဌော တဿ အဋ္ဌ ကဟာပဏေ ဒါပေသိ။

ပုနေကဒိဝသံ ‘‘ရညော မင်္ဂလအဿော ဘဝိဿတီ’’တိ ဧကံ အဿံ အာနယိံသု။ တမ္ပိ ရာဇာ ပဏ္ဍိတဿ သန္တိကံ ပေသေသိ။ သော တမ္ပိ ဟတ္ထေန ပရာမသိတွာ ‘‘အယံ မင်္ဂလအဿော ဘဝိတုံ န ယုတ္တော၊ ဧတဿ ဟိ ဇာတဒိဝသေယေဝ မာတာ မရိ၊ တသ္မာ မာတု ခီရံ အလဘန္တော န သမ္မာ ဝဍ္ဎိတော’’တိ အာဟ။ သာပိဿ ကထာ သစ္စာဝ အဟောသိ။ တမ္ပိ သုတွာ ရာဇာ တုဿိတွာ အဋ္ဌ ကဟာပဏေ ဒါပေသိ။ အထေကဒိဝသံ ‘‘ရညော မင်္ဂလရထော ဘဝိဿတီ’’တိ ရထံ အာဟရိံသု။ တမ္ပိ ရာဇာ တဿ သန္တိကံ ပေသေသိ။ သော တမ္ပိ ဟတ္ထေန ပရာမသိတွာ ‘‘အယံ ရထော သုသိရရုက္ခေန ကတော၊ တသ္မာ ရညော နာနုစ္ဆဝိကော’’တိ အာဟ။ သာပိဿ ကထာ သစ္စာဝ အဟောသိ။ ရာဇာ တမ္ပိ သုတွာ အဋ္ဌေဝ ကဟာပဏေ ဒါပေသိ။ အထဿ မဟဂ္ဃံ ကမ္ဗလရတနံ အာဟရိံသု။ တမ္ပိ တဿေဝ ပေသေသိ။ သော တမ္ပိ ဟတ္ထေန ပရာမသိတွာ ‘‘ဣမဿ မူသိကစ္ဆိန္နံ ဧကဋ္ဌာနံ အတ္ထီ’’တိ အာဟ။ သောဓေန္တာ တံ ဒိသွာ ရညော အာရောစေသုံ။ ရာဇာ သုတွာ တုဿိတွာ အဋ္ဌေဝ ကဟာပဏေ ဒါပေသိ။

သော စိန္တေသိ ‘‘အယံ ရာဇာ ဧဝရူပါနိပိ အစ္ဆရိယာနိ ဒိသွာ အဋ္ဌေဝ ကဟာပဏေ ဒါပေသိ၊ ဣမဿ ဒါယော နှာပိတဒါယော၊ နှာပိတဇာတိကော ဘဝိဿတိ၊ ကိံ မေ ဧဝရူပေန ရာဇုပဋ္ဌာနေန၊ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနမေဝ ဂမိဿာမီ’’တိ။ သော ကုရုကစ္ဆပဋ္ဋနမေဝ ပစ္စာဂမိ။ တသ္မိံ တတ္ထ ဝသန္တေ ဝါဏိဇာ နာဝံ သဇ္ဇေတွာ ‘‘ကံ နိယာမကံ ကရိဿာမာ’’တိ မန္တေသုံ။ ‘‘သုပ္ပာရကပဏ္ဍိတေန အာရုဠှနာဝါ န ဗျာပဇ္ဇတိ၊ ဧသ ပဏ္ဍိတော ဥပါယကုသလော၊ အန္ဓော သမာနောပိ သုပ္ပာရကပဏ္ဍိတောဝ ဥတ္တမော’’တိ တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘နိယာမကော နော ဟောဟီ’’တိ ဝတွာ ‘‘တာတာ၊ အဟံ အန္ဓော၊ ကထံ နိယာမကကမ္မံ ကရိဿာမီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘သာမိ၊ အန္ဓာပိ တုမှေယေဝ အမှာကံ ဥတ္တမာ’’တိ ပုနပ္ပုနံ ယာစိယမာနော ‘‘သာဓု တာတာ၊ တုမှေဟိ အာရောစိတသညာယ နိယာမကော ဘဝိဿာမီ’’တိ တေသံ နာဝံ အဘိရုဟိ။ တေ နာဝါယ မဟာသမုဒ္ဒံ ပက္ခန္ဒိံသု။ နာဝါ သတ္တ ဒိဝသာနိ နိရုပဒ္ဒဝါ အဂမာသိ၊ တတော အကာလဝါတံ ဥပ္ပာတိတံ ဥပ္ပဇ္ဇိ၊ နာဝါ စတ္တာရော မာသေ ပကတိသမုဒ္ဒပိဋ္ဌေ ဝိစရိတွာ ခုရမာလီသမုဒ္ဒံ နာမ ပတ္တာ။ တတ္ထ မစ္ဆာ မနုဿသမာနသရီရာ ခုရနာသာ ဥဒကေ ဥမ္မုဇ္ဇနိမုဇ္ဇံ ကရောန္တိ။ ဝါဏိဇာ တေ ဒိသွာ မဟာသတ္တံ တဿ သမုဒ္ဒဿ နာမံ ပုစ္ဆန္တာ ပဌမံ ဂါထမာဟံသု –

၁၀၈။

‘‘ဥမ္မုဇ္ဇန္တိ နိမုဇ္ဇန္တိ၊ မနုဿာ ခုရနာသိကာ၊

သုပ္ပာရကံ တံ ပုစ္ဆာမ၊ သမုဒ္ဒေါ ကတမော အယ’’န္တိ။

ဧဝံ တေဟိ ပုဋ္ဌော မဟာသတ္တော အတ္တနော နိယာမကသုတ္တေန သံသန္ဒိတွာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –

၁၀၉။

‘‘ကုရုကစ္ဆာ ပယာတာနံ၊ ဝါဏိဇာနံ ဓနေသိနံ၊

နာဝါယ ဝိပ္ပနဋ္ဌာယ၊ ခုရမာလီတိ ဝုစ္စတီ’’တိ။

တတ္ထ ပယာတာနန္တိ ကုရုကစ္ဆပဋ္ဋနာ နိက္ခမိတွာ ဂစ္ဆန္တာနံ။ ဓနေသိနန္တိ တုမှာကံ ဝါဏိဇာနံ ဓနံ ပရိယေသန္တာနံ။ နာဝါယ ဝိပ္ပနဋ္ဌာယာတိ တာတ တုမှာကံ ဣမာယ ဝိဒေသံ ပက္ခန္ဒနာဝါယ ကမ္မကာရကံ ပကတိသမုဒ္ဒံ အတိက္ကမိတွာ သမ္ပတ္တော အယံ သမုဒ္ဒေါ ‘‘ခုရမာလီ’’တိ ဝုစ္စတိ၊ ဧဝမေတံ ပဏ္ဍိတာ ကထေန္တီတိ။

တသ္မိံ ပန သမုဒ္ဒေ ဝဇိရံ ဥဿန္နံ ဟောတိ။ မဟာသတ္တော ‘‘သစာဟံ ‘အယံ ဝဇိရသမုဒ္ဒေါ’တိ ဧဝံ ဧတေသံ ကထေဿာမိ၊ လောဘေန ဗဟုံ ဝဇိရံ ဂဏှိတွာ နာဝံ ဩသီဒါပေဿန္တီ’’တိ တေသံ အနာစိက္ခိတွာဝ နာဝံ လဂ္ဂါပေတွာ ဥပါယေနေကံ ယောတ္တံ ဂဟေတွာ မစ္ဆဂဟဏနိယာမေန ဇာလံ ခိပါပေတွာ ဝဇိရသာရံ ဥဒ္ဓရိတွာ နာဝါယံ ပက္ခိပိတွာ အညံ အပ္ပဂ္ဃဘဏ္ဍံ ဆဍ္ဍာပေသိ။ နာဝါ တံ သမုဒ္ဒံ အတိက္ကမိတွာ ပုရတော အဂ္ဂိမာလိံ နာမ ဂတာ။ သော ပဇ္ဇလိတအဂ္ဂိက္ခန္ဓော ဝိယ မဇ္ဈနှိကသူရိယော ဝိယ စ ဩဘာသံ မုဉ္စန္တော အဋ္ဌာသိ။ ဝါဏိဇာ –

၁၁၀။

‘‘ယထာ အဂ္ဂီဝ သူရိယောဝ၊ သမုဒ္ဒေါ ပဋိဒိဿတိ၊

သုပ္ပာရကံ တံ ပုစ္ဆာမ၊ သမုဒ္ဒေါ ကတမော အယ’’န္တိ။ – ဂါထာယ တံ ပုစ္ဆိံသု၊

မဟာသတ္တောပိ တေသံ အနန္တရဂါထာယ ကထေသိ –

၁၁၁။

‘‘ကုရုကစ္ဆာ ပယာတာနံ၊ ဝါဏိဇာနံ ဓနေသိနံ၊

နာဝါယ ဝိပ္ပနဋ္ဌာယ၊ အဂ္ဂိမာလီတိ ဝုစ္စတီ’’တိ။

တသ္မိံ ပန သမုဒ္ဒေ သုဝဏ္ဏံ ဥဿန္နံ အဟောသိ။ မဟာသတ္တော ပုရိမနယေနေဝ တတောပိ သုဝဏ္ဏံ ဂါဟာပေတွာ နာဝါယံ ပက္ခိပါပေသိ။ နာဝါ တမ္ပိ သမုဒ္ဒံ အတိက္ကမိတွာ ခီရံ ဝိယ ဒဓိံ ဝိယ စ ဩဘာသန္တံ ဒဓိမာလိံ နာမ သမုဒ္ဒံ ပါပုဏိ။ ဝါဏိဇာ –

၁၁၂။

‘‘ယထာ ဒဓီဝ ခီရံဝ၊ သမုဒ္ဒေါ ပဋိဒိဿတိ၊

သုပ္ပာရကံ တံ ပုစ္ဆာမ၊ သမုဒ္ဒေါ ကတမော အယ’’န္တိ။ –

ဂါထာယ တဿပိ နာမံ ပုစ္ဆိံသု။

မဟာသတ္တော အနန္တရဂါထာယ အာစိက္ခိ –

၁၁၃။

‘‘ကုရုကစ္ဆာ ပယာတာနံ၊ ဝါဏိဇာနံ ဓနေသိနံ၊

နာဝါယ ဝိပ္ပနဋ္ဌာယ၊ ဒဓိမာလီတိ ဝုစ္စတီ’’တိ။

တသ္မိံ ပန သမုဒ္ဒေ ရဇတံ ဥဿန္နံ အဟောသိ။ သော တမ္ပိ ဥပါယေန ဂါဟာပေတွာ နာဝါယံ ပက္ခိပါပေသိ ။ နာဝါ တမ္ပိ သမုဒ္ဒံ အတိက္ကမိတွာ နီလကုသတိဏံ ဝိယ သမ္ပန္နသဿံ ဝိယ စ ဩဘာသမာနံ နီလဝဏ္ဏံ ကုသမာလိံ နာမ သမုဒ္ဒံ ပါပုဏိ။ ဝါဏိဇာ –

၁၁၄။

‘‘ယထာ ကုသောဝ သဿောဝ၊ သမုဒ္ဒေါ ပဋိဒိဿတိ၊

သုပ္ပာရကံ တံ ပုစ္ဆာမ၊ သမုဒ္ဒေါ ကတမော အယ’’န္တိ။ –

ဂါထာယ တဿပိ နာမံ ပုစ္ဆိံသု။

သော အနန္တရဂါထာယ အာစိက္ခိ –

၁၁၅။

‘‘ကုရုကစ္ဆာ ပယာတာနံ၊ ဝါဏိဇာနံ ဓနေသိနံ၊

နာဝါယ ဝိပ္ပနဋ္ဌာယ၊ ကုသမာလီတိ ဝုစ္စတီ’’တိ။

တသ္မိံ ပန သမုဒ္ဒေ နီလမဏိရတနံ ဥဿန္နံ အဟောသိ။ သော တမ္ပိ ဥပါယေနေဝ ဂါဟာပေတွာ နာဝါယံ ပက္ခိပါပေသိ။ နာဝါ တမ္ပိ သမုဒ္ဒံ အတိက္ကမိတွာ နဠဝနံ ဝိယ ဝေဠုဝနံ ဝိယ စ ခါယမာနံ နဠမာလိံ နာမ သမုဒ္ဒံ ပါပုဏိ။ ဝါဏိဇာ –

၁၁၆။

‘‘ယထာ နဠောဝ ဝေဠူဝ၊ သမုဒ္ဒေါ ပဋိဒိဿတိ၊

သုပ္ပာရကံ တံ ပုစ္ဆာမ၊ သမုဒ္ဒေါ ကတမော အယ’’န္တိ။ –

ဂါထာယ တဿပိ နာမံ ပုစ္ဆိံသု။

မဟာသတ္တော အနန္တရဂါထာယ ကထေသိ –

၁၁၇။

‘‘ကုရုကစ္ဆာ ပယာတာနံ၊ ဝါဏိဇာနံ ဓနေသိနံ၊

နာဝါယ ဝိပ္ပနဋ္ဌာယ၊ နဠမာလီတိ ဝုစ္စတီ’’တိ။

တသ္မိံ ပန သမုဒ္ဒေ မသာရဂလ္လံ ဝေဠုရိယံ ဥဿန္နံ အဟောသိ။ သော တမ္ပိ ဥပါယေန ဂါဟာပေတွာ နာဝါယံ ပက္ခိပါပေသိ။ အပရော နယော – နဠောတိ ဝိစ္ဆိကနဠောပိ ကက္ကဋကနဠောပိ၊ သော ရတ္တဝဏ္ဏော ဟောတိ။ ဝေဠူတိ ပန ပဝါဠဿေတံ နာမံ၊ သော စ သမုဒ္ဒေါ ပဝါဠုဿန္နော ရတ္တောဘာသော အဟောသိ၊ တသ္မာ ‘‘ယထာ နဠောဝ ဝေဠုဝါ’’တိ ပုစ္ဆိံသု။ မဟာသတ္တော တတော ပဝါဠံ ဂါဟာပေသီတိ။

ဝါဏိဇာ နဠမာလိံ အတိက္ကန္တာ ဗလဝါမုခသမုဒ္ဒံ နာမ ပဿိံသု။ တတ္ထ ဥဒကံ ကဍ္ဎိတွာ ကဍ္ဎိတွာ သဗ္ဗတော ဘာဂေန ဥဂ္ဂစ္ဆတိ။ တသ္မိံ သဗ္ဗတော ဘာဂေန ဥဂ္ဂတေ ဥဒကံ သဗ္ဗတော ဘာဂေန ဆိန္နပပါတမဟာသောဗ္ဘော ဝိယ ပညာယတိ၊ ဦမိယာ ဥဂ္ဂတာယ ဧကတော ပပါတသဒိသံ ဟောတိ၊ ဘယဇနနော သဒ္ဒေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သောတာနိ ဘိန္ဒန္တော ဝိယ ဟဒယံ ဖာလေန္တော ဝိယ စ။ တံ ဒိသွာ ဝါဏိဇာ ဘီတတသိတာ –

၁၁၈။

‘‘မဟဗ္ဘယော ဘိံသနကော၊ သဒ္ဒေါ သုယျတိမာနုသော၊

ယထာ သောဗ္ဘော ပပါတောဝ၊ သမုဒ္ဒေါ ပဋိဒိဿတိ၊

သုပ္ပာရကံ တံ ပုစ္ဆာမ၊ သမုဒ္ဒေါ ကတမော အယ’’န္တိ။ –

ဂါထာယ တဿပိ နာမံ ပုစ္ဆိံသု။

တတ္ထ သုယျတိမာနုသောတိ သုယျတိ အမာနုသော သဒ္ဒေါ။

၁၁၉။

‘‘ကုရုကစ္ဆာ ပယာတာနံ၊ ဝါဏိဇာနံ ဓနေသိနံ၊

နာဝါယ ဝိပ္ပနဋ္ဌာယ၊ ဗလဝါမုခီတိ ဝုစ္စတီ’’တိ။ –

ဗောဓိသတ္တော အနန္တရဂါထာယ တဿ နာမံ အာစိက္ခိတွာ ‘‘တာတာ၊ ဣမံ ဗလဝါမုခသမုဒ္ဒံ ပတွာ နိဝတ္တိတုံ သမတ္ထာ နာဝါ နာမ နတ္ထိ၊ အယံ သမ္ပတ္တနာဝံ နိမုဇ္ဇာပေတွာ ဝိနာသံ ပါပေတီ’’တိ အာဟ။ တဉ္စ နာဝံ သတ္တ မနုဿသတာနိ အဘိရုဟိံသု။ တေ သဗ္ဗေ မရဏဘယဘီတာ ဧကပ္ပဟာရေနေဝ အဝီစိမှိ ပစ္စမာနသတ္တာ ဝိယ အတိကာရုညံ ရဝံ မုဉ္စိံသု။ မဟာသတ္တော ‘‘ဌပေတွာ မံ အညော ဧတေသံ သောတ္ထိဘာဝံ ကာတုံ သမတ္ထော နာမ နတ္ထိ၊ သစ္စကိရိယာယ တေသံ သောတ္ထိံ ကရိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ တေ အာမန္တေတွာ အာဟ – ‘‘တာတာ၊ ခိပ္ပံ မံ ဂန္ဓောဒကေန နှာပေတွာ အဟတဝတ္ထာနိ နိဝါသာပေတွာ ပုဏ္ဏပါတိံ သဇ္ဇေတွာ နာဝါယ ဓုရေ ဌပေထာ’’တိ။ တေ ဝေဂေန တထာ ကရိံသု။ မဟာသတ္တော ဥဘောဟိ ဟတ္ထေဟိ ပုဏ္ဏပါတိံ ဂဟေတွာ နာဝါယ ဓုရေ ဌိတော သစ္စကိရိယံ ကရောန္တော ဩသာနဂါထမာဟ –

၁၂၀။

‘‘ယတော သရာမိ အတ္တာနံ၊ ယတော ပတ္တောသ္မိ ဝိညုတံ၊

နာဘိဇာနာမိ သဉ္စိစ္စ၊ ဧကပါဏမ္ပိ ဟိံသိတံ၊

ဧတေန သစ္စဝဇ္ဇေန၊ သောတ္ထိံ နာဝါ နိဝတ္တတူ’’တိ။

တတ္ထ ယတောတိ ယတော ပဋ္ဌာယ အဟံ အတ္တာနံ သရာမိ၊ ယတော ပဋ္ဌာယ စမှိ ဝိညုတံ ပတ္တောတိ အတ္ထော။ ဧကပါဏမ္ပိ ဟိံသိတန္တိ ဧတ္ထန္တရေ သဉ္စိစ္စ ဧကံ ကုန္ထကိပိလ္လိကပါဏမ္ပိ ဟိံသိတံ နာဘိဇာနာမိ။ ဒေသနာမတ္တမေဝေတံ၊ ဗောဓိသတ္တော ပန တိဏသလာကမ္ပိ ဥပါဒါယ မယာ ပရသန္တကံ န ဂဟိတပုဗ္ဗံ၊ လောဘဝသေန ပရဒါရံ န ဩလောကိတပုဗ္ဗံ၊ မုသာ န ဘာသိတပုဗ္ဗာ၊ တိဏဂ္ဂေနာပိ မဇ္ဇံ န ပိဝိတပုဗ္ဗန္တိ ဧဝံ ပဉ္စသီလဝသေန ပန သစ္စကိရိယံ အကာသိ၊ ကတွာ စ ပန ပုဏ္ဏပါတိယာ ဥဒကံ နာဝါယ ဓုရေ အဘိသိဉ္စိ။

စတ္တာရော မာသေ ဝိဒေသံ ပက္ခန္ဒနာဝါ နိဝတ္တိတွာ ဣဒ္ဓိမာ ဝိယ သစ္စာနုဘာဝေန ဧကဒိဝသေနေဝ ကုရုကစ္ဆပဋ္ဋနံ အဂမာသိ။ ဂန္တွာ စ ပန ထလေပိ အဋ္ဌုသဘမတ္တံ ဌာနံ ပက္ခန္ဒိတွာ နာဝိကဿ ဃရဒွါရေယေဝ အဋ္ဌာသိ။ မဟာသတ္တော တေသံ ဝါဏိဇာနံ သုဝဏ္ဏရဇတမဏိပဝါဠမုတ္တဝဇိရာနိ ဘာဇေတွာ အဒါသိ။ ‘‘ဧတ္တကေဟိ ဝေါ ရတနေဟိ အလံ၊ မာ ပုန သမုဒ္ဒံ ပဝိသထာ’’တိ တေသံ ဩဝါဒံ ဒတွာ ယာဝဇီဝံ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ ဒေဝပုရံ ပူရေသိ။

သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ‘‘ဧဝံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုဗ္ဗေပိ တထာဂတော မဟာပညောယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ပရိသာ ဗုဒ္ဓပရိသာ အဟေသုံ၊ သုပ္ပာရကပဏ္ဍိတော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။

သုပ္ပာရကဇာတကဝဏ္ဏနာ နဝမာ။

ဇာတကုဒ္ဒါနံ –

မာတုပေါသက ဇုဏှော စ၊ ဓမ္မ ဥဒယ ပါနီယော၊

ယုဓဉ္စယော ဒသရထော၊ သံဝရော စ သုပ္ပာရကော၊

ဧကာဒသနိပါတမှိ၊ သင်္ဂီတာ နဝ ဇာတကာ။

ဧကာဒသကနိပါတဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။