📜

၁၄။ ပကိဏ္ဏကနိပါတော

[၄၈၄] ၁။ သာလိကေဒါရဇာတကဝဏ္ဏနာ

သမ္ပန္နံ ¶ ¶ ¶ သာလိကေဒါရန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော မာတုပေါသကဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ပစ္စုပ္ပန္နဝတ္ထု သာမဇာတကေ (ဇာ။ ၂။၂၂။၂၉၆ အာဒယော) အာဝိ ဘဝိဿတိ။ သတ္ထာ ပန တံ ဘိက္ခုံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ ဘိက္ခု ဂိဟီ ပေါသေသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သစ္စံ၊ ဘန္တေ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ကိံ တေ ဟောန္တီ’’တိ ဝတွာ ‘‘မာတာပိတရော မေ၊ ဘန္တေ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘သာဓု ဘိက္ခု၊ ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာ တိရစ္ဆာနာ ဟုတွာ သုဝယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိတွာပိ ဇိဏ္ဏေ မာတာပိတရော ကုလာဝကေ နိပဇ္ဇာပေတွာ မုခတုဏ္ဍကေန ဂေါစရံ အာဟရိတွာ ပေါသေသု’’န္တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ရာဇဂဟေ မဂဓရာဇာ နာမ ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ တဒါ နဂရတော ပုဗ္ဗုတ္တရဒိသာယ သာလိဒ္ဒိယော နာမ ဗြာဟ္မဏဂါမော အဟောသိ။ တဿ ပုဗ္ဗုတ္တရဒိသာယ မဂဓခေတ္တံ အတ္ထိ၊ တတ္ထ ကောသိယဂေါတ္တော နာမ သာလိဒ္ဒိယဝါသီ ဗြာဟ္မဏော သဟဿကရီသမတ္တံ ခေတ္တံ ဂဟေတွာ သာလိံ ဝပါပေသိ။ ဥဋ္ဌိတေ စ ပန သဿေ ဝတိံ ထိရံ ကာရေတွာ ကဿစိ ပဏ္ဏာသကရီသမတ္တံ၊ ကဿစိ သဋ္ဌိကရီသမတ္တန္တိ ဧဝံ ပဉ္စသတကရီသမတ္တံ ခေတ္တံ အတ္တနော ပုရိသာနံယေဝ အာရက္ခဏတ္ထာယ ဒတွာ သေသံ ¶ ပဉ္စသတကရီသမတ္တံ ခေတ္တံ ဘတိံ ကတွာ ဧကဿ ဘတကဿ အဒါသိ။ သော တတ္ထ ကုဋိံ ကတွာ ရတ္တိန္ဒိဝံ ဝသတိ။ ခေတ္တဿ ပန ပုဗ္ဗုတ္တရဒိသာဘာဂေ ဧကသ္မိံ သာနုပဗ္ဗတေ မဟန္တံ သိမ္ဗလိဝနံ အတ္ထိ၊ တတ္ထ အနေကာနိ သုဝသတာနိ ဝသန္တိ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော တသ္မိံ သုဝသင်္ဃေ သုဝရညော ပုတ္တော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ သော ဝယပ္ပတ္တော အဘိရူပေါ ထာမသမ္ပန္နော သကဋနာဘိပမာဏသရီရော အဟောသိ။ အထဿ ပိတာ မဟလ္လကကာလေ ‘‘အဟံ ဣဒါနိ ဒူရံ ဂန္တုံ န သက္ကောမိ၊ တွံ ဣမံ ဂဏံ ပရိဟရာ’’တိ ဂဏံ နိယျာဒေသိ။ သော ပုနဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ မာတာပိတူနံ ဂေါစရတ္ထာယ ဂန္တုံ နာဒါသိ၊ သုဝဂဏံ ပရိဟရန္တော ဟိမဝန္တံ ဂန္တွာ သယံဇာတသာလိဝနေ ယာဝဒတ္ထံ ¶ သာလိံ ခါဒိတွာ အာဂမနကာလေ မာတာပိတူနံ ပဟောနကံ ဂေါစရံ အာဟရိတွာ မာတာပိတရော ပေါသေသိ။

အထဿ ဧကဒိဝသံ သုဝါ အာရောစေသုံ ‘‘ပုဗ္ဗေ ဣမသ္မိံ ကာလေ မဂဓခေတ္တေ သာလိ ပစ္စတိ၊ ဣဒါနိ ¶ ကိံ နု ခေါ ဇာတ’’န္တိ? ‘‘တေန ဟိ ဇာနာထာ’’တိ ဒွေ သုဝေ ပဟိဏိံသု။ တေ ဂန္တွာ မဂဓခေတ္တေ ဩတရန္တာ တဿ ဘတိယာ ရက္ခဏပုရိသဿ ခေတ္တေ ဩတရိတွာ သာလိံ ခါဒိတွာ ဧကံ သာလိသီသံ အာဒါယ သိမ္ဗလိဝနံ ဂန္တွာ သာလိသီသံ မဟာသတ္တဿ ပါဒမူလေ ဌပေတွာ ‘‘တတ္ထ ဧဝရူပေါ သာလီ’’တိ ဝဒိံသု။ သော ပုနဒိဝသေ သုဝဂဏပရိဝုတော တတ္ထ ဂန္တွာ တသ္မိံ ဘတကဿ ခေတ္တေ ဩတရိ။ သော ပန ပုရိသော သုဝေ သာလိံ ခါဒန္တေ ဒိသွာ ဣတော စိတော စ ဓာဝိတွာ ဝါရေန္တောပိ ဝါရေတုံ န သက္ကောတိ။ သေသာ သုဝါ ယာဝဒတ္ထံ သာလိံ ခါဒိတွာ တုစ္ဆမုခါဝ ဂစ္ဆန္တိ။ သုဝရာဇာ ပန ဗဟူနိ သာလိသီသာနိ ဧကတော ကတွာ တေဟိ ပရိဝုတော ဟုတွာ အာဟရိတွာ မာတာပိတူနံ ဒေတိ။ သုဝါ ပုနဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ တတ္ထေဝ သာလိံ ခါဒိံသု။ အထ သော ပုရိသော ‘‘သစေ ဣမေ အညံ ¶ ကတိပါဟံ ဧဝံ ခါဒိဿန္တိ၊ ကိဉ္စိ န ဘဝိဿတိ၊ ဗြာဟ္မဏော သာလိံ အဂ္ဃာပေတွာ မယှံ ဣဏံ ကရိဿတိ၊ ဂန္တွာ တဿ အာရောစေဿာမီ’’တိ သာလိမုဋ္ဌိနာ သဒ္ဓိံ တထာရူပံ ပဏ္ဏာကာရံ ဂဟေတွာ သာလိဒ္ဒိယဂါမံ ဂန္တွာ ဗြာဟ္မဏံ ပဿိတွာ ဝန္ဒိတွာ ပဏ္ဏာကာရံ ဒတွာ ဧကမန္တံ ဌိတော ‘‘ကိံ၊ ဘော ပုရိသ၊ သမ္ပန္နံ သာလိခေတ္တ’’န္တိ ပုဋ္ဌော ‘‘အာမ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ သမ္ပန္န’’န္တိ ဝတွာ ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –

၁။

‘‘သမ္ပန္နံ သာလိကေဒါရံ၊ သုဝါ ဘုဉ္ဇန္တိ ကောသိယ၊

ပဋိဝေဒေမိ တေ ဗြဟ္မေ၊ န နေ ဝါရေတုမုဿဟေ။

၂။

‘‘ဧကော စ တတ္ထ သကုဏော၊ ယော နေသံ သဗ္ဗသုန္ဒရော၊

ဘုတွာ သာလိံ ယထာကာမံ၊ တုဏ္ဍေနာဒါယ ဂစ္ဆတီ’’တိ။

တတ္ထ သမ္ပန္နန္တိ ပရိပုဏ္ဏံ အဝေကလ္လံ။ သာလိကေဒါရန္တိ သာလိခေတ္တံ။ သဗ္ဗသုန္ဒရောတိ သဗ္ဗေဟိ ကောဋ္ဌာသေဟိ သုန္ဒရော ရတ္တတုဏ္ဍော ဇိဉ္ဇုကသန္နိဘအက္ခိ ရတ္တပါဒေါ တီဟိ ရတ္တရာဇီဟိ ပရိက္ခိတ္တဂီဝေါ မဟာမယူရပမာဏော သော ယာဝဒတ္ထံ သာလိံ ခါဒိတွာ အညံ တုဏ္ဍေန ဂဟေတွာ ဂစ္ဆတီတိ။

ဗြာဟ္မဏော ¶ တဿ ကထံ သုတွာ သုဝရာဇေ သိနေဟံ ဥပ္ပာဒေတွာ ခေတ္တပါလံ ပုစ္ဆိ ‘‘အမ္ဘော ပုရိသ၊ ပါသံ ဩဍ္ဍေတုံ ဇာနာသီ’’တိ? ‘‘အာမ၊ ဇာနာမီ’’တိ။ အထ နံ ဂါထာယ အဇ္ဈဘာသိ –

၃။

‘‘ဩဍ္ဍေန္တု ဝါလပါသာနိ၊ ယထာ ဗဇ္ဈေထ သော ဒိဇော၊

ဇီဝဉ္စ နံ ဂဟေတွာန၊ အာနယေဟိ မမန္တိကေ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ဩဍ္ဍေန္တူတိ ဩဍ္ဍယန္တု။ ဝါလပါသာနီတိ အဿဝါလာဒိရဇ္ဇုမယပါသာနိ။ ဇီဝဉ္စ နန္တိ ဇီဝန္တံ ဧဝ နံ။ အာနယေဟီတိ အာနေဟိ။

တံ သုတွာ ခေတ္တပါလော သာလိံ အဂ္ဃာပေတွာ ဣဏဿ အကတဘာဝေန တုဋ္ဌော ဂန္တွာ အဿဝါလေ ဝဋ္ဋေတွာ ‘‘အဇ္ဇ ဣမသ္မိံ ဌာနေ ဩတရိဿတီ’’တိ သုဝရညော ဩတရဏဋ္ဌာနံ သလ္လက္ခေတွာ ပုနဒိဝသေ ပါတောဝ စာဋိပမာဏံ ပဉ္ဇရံ ကတွာ ပါသဉ္စ ဩဍ္ဍေတွာ သုဝါနံ အာဂမနံ ဩလောကေန္တော ကုဋိယံ နိသီဒိ။ သုဝရာဇာပိ သုဝဂဏပရိဝုတော အာဂန္တွာ အလောလုပ္ပစာရတာယ ဟိယျော ခါဒိတဋ္ဌာနေ ¶ ဩဍ္ဍိတပါသေ ပါဒံ ပဝေသန္တောဝ ဩတရိ။ သော အတ္တနော ဗဒ္ဓဘာဝံ ဉတွာ စိန္တေသိ ‘‘သစာဟံ ဣဒါနေဝ ဗဒ္ဓရဝံ ရဝိဿာမိ၊ ဉာတကာမေ ဘယတဇ္ဇိတာ ဂေါစရံ အဂ္ဂဟေတွာဝ ပလာယိဿန္တိ၊ ယာဝ ဧတေသံ ဂေါစရဂ္ဂဟဏံ၊ တာဝ အဓိဝါသေဿာမီ’’တိ။ သော တေသံ သုဟိတဘာဝံ ဉတွာ မရဏဘယတဇ္ဇိတော ဟုတွာ တိက္ခတ္တုံ ဗဒ္ဓရဝံ ရဝိ။ အထ သဗ္ဗေ တေ သုဝါ ပလာယိံသု။ သုဝရာဇာ ‘‘ဧတ္တကေသု မေ ဉာတကေသု နိဝတ္တိတွာ ဩလောကေန္တော ဧကောပိ နတ္ထိ၊ ကိံ နု ခေါ မယာ ပါပံ ကတ’’န္တိ ဝိလပန္တော ဂါထမာဟ –

၄။

‘‘ဧတေ ဘုတွာ ပိဝိတွာ စ၊ ပက္ကမန္တိ ဝိဟင်္ဂမာ၊

ဧကော ဗဒ္ဓါသ္မိ ပါသေန၊ ကိံ ပါပံ ပကတံ မယာ’’တိ။

ခေတ္တပါလော သုဝရာဇဿ ဗဒ္ဓရဝံ သုဝါနဉ္စ အာကာသေ ပက္ခန္ဒနသဒ္ဒံ သုတွာ ‘‘ကိံ နု ခေါ’’တိ ကုဋိယာ ဩရုယှ ပါသာဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ သုဝရာဇာနံ ဒိသွာ ‘‘ယဿေဝ မေ ပါသော ဩဍ္ဍိတော၊ သွေဝ ဗဒ္ဓါ’’တိ တုဋ္ဌမာနသော သုဝရာဇာနံ ပါသတော မောစေတွာ ဒွေ ပါဒေ ဧကတော ဗန္ဓိတွာ ဒဠှံ အာဒါယ သာလိဒ္ဒိယဂါမံ ¶ ဂန္တွာ သုဝရာဇံ ဗြာဟ္မဏဿ အဒါသိ။ ဗြာဟ္မဏော ဗလဝသိနေဟေန မဟာသတ္တံ ဥဘောဟိ ဟတ္ထေဟိ ဒဠှံ ဂဟေတွာ အင်္ကေ နိသီဒါပေတွာ တေန သဒ္ဓိံ သလ္လပန္တော ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –

၅။

‘‘ဥဒရံ နူန အညေသံ၊ သုဝ အစ္စောဒရံ တဝ၊

ဘုတွာ သာလိံ ယထာကာမံ၊ တုဏ္ဍေနာဒါယ ဂစ္ဆသိ။

၆။

‘‘ကောဋ္ဌံ နု တတ္ထ ပူရေသိ၊ သုဝ ဝေရံ နု တေ မယာ၊

ပုဋ္ဌော မေ သမ္မ အက္ခာဟိ၊ ကုဟိံ သာလိံ နိဒါဟသီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ဥဒရံ နူနာတိ အညေသံ ဥဒရံ ဥဒရမေဝ မညေ၊ တဝ ဥဒရံ ပန အတိဥဒရံ။ တတ္ထာတိ တသ္မိံ သိမ္ဗလိဝနေ။ ပူရေသီတိ ဝဿာရတ္တတ္ထာယ ပူရေသိ။ နိဒါဟသီတိ နိဓာနံ ကတွာ ဌပေသိ၊ ‘‘နိဓီယသီ’’တိပိ ပါဌော။

တံ သုတွာ သုဝရာဇာ မဓုရာယ မနုဿဘာသာယ သတ္တမံ ဂါထမာဟ –

၇။

‘‘န ¶ မေ ဝေရံ တယာ သဒ္ဓိံ၊ ကောဋ္ဌော မယှံ န ဝိဇ္ဇတိ၊

ဣဏံ မုဉ္စာမိဏံ ဒမ္မိ၊ သမ္ပတ္တော ကောဋသိမ္ဗလိံ၊

နိဓိမ္ပိ တတ္ထ နိဒဟာမိ၊ ဧဝံ ဇာနာဟိ ကောသိယာ’’တိ။

တတ္ထ ဣဏံ မုဉ္စာမိဏံ ဒမ္မီတိ တဝ သာလိံ ဟရိတွာ ဣဏံ မုဉ္စာမိ စေဝ ဒမ္မိ စာတိ ဝဒတိ။ နိဓိမ္ပီတိ ဧကံ တတ္ထ သိမ္ဗလိဝနေ အနုဂါမိကနိဓိမ္ပိ နိဒဟာမိ။

အထ နံ ဗြာဟ္မဏော ပုစ္ဆိ –

၈။

‘‘ကီဒိသံ တေ ဣဏဒါနံ၊ ဣဏမောက္ခော စ ကီဒိသော၊

နိဓိနိဓာနမက္ခာဟိ၊ အထ ပါသာ ပမောက္ခသီ’’တိ။

တတ္ထ ဣဏဒါနန္တိ ဣဏဿ ဒါနံ။ နိဓိနိဓာနန္တိ နိဓိနော နိဓာနံ။

ဧဝံ ဗြာဟ္မဏေန ပုဋ္ဌော သုဝရာဇာ တဿ ဗျာကရောန္တော စတဿော ဂါထာ အဘာသိ –

၉။

‘‘အဇာတပက္ခာ တရုဏာ၊ ပုတ္တကာ မယှ ကောသိယ၊

တေ မံ ဘတာ ဘရိဿန္တိ၊ တသ္မာ တေသံ ဣဏံ ဒဒေ။

၁၀။

‘‘မာတာ ပိတာ စ မေ ဝုဒ္ဓါ၊ ဇိဏ္ဏကာ ဂတယောဗ္ဗနာ၊

တေသံ တုဏ္ဍေန ဟာတူန၊ မုဉ္စေ ပုဗ္ဗကတံ ဣဏံ။

၁၁။

‘‘အညေပိ ¶ ¶ တတ္ထ သကုဏာ၊ ခီဏပက္ခာ သုဒုဗ္ဗလာ၊

တေသံ ပုညတ္ထိကော ဒမ္မိ၊ တံ နိဓိံ အာဟု ပဏ္ဍိတာ။

၁၂။

‘‘ဤဒိသံ မေ ဣဏဒါနံ၊ ဣဏမောက္ခော စ ဤဒိသော၊

နိဓိနိဓာနမက္ခာမိ၊ ဧဝံ ဇာနာဟိ ကောသိယာ’’တိ။

တတ္ထ ဟာတူနာတိ ဟရိတွာ။ တံ နိဓိန္တိ တံ ပုညကမ္မံ ပဏ္ဍိတာ အနုဂါမိကနိဓိံ နာမ ကထေန္တိ။ နိဓိနိဓာနန္တိ နိဓိနော နိဓာနံ၊ ‘‘နိဓာနနိဓိ’’န္တိပိ ပါဌော၊ အယမေဝတ္ထော။

ဗြာဟ္မဏော မဟာသတ္တဿ ဓမ္မကထံ သုတွာ ပသန္နစိတ္တော ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ။

၁၃။

‘‘ဘဒ္ဒကော ဝတယံ ပက္ခီ၊ ဒိဇော ပရမဓမ္မိကော၊

ဧကစ္စေသု မနုဿေသု၊ အယံ ဓမ္မော န ဝိဇ္ဇတိ။

၁၄။

‘‘ဘုဉ္ဇ ¶ သာလိံ ယထာကာမံ၊ သဟ သဗ္ဗေဟိ ဉာတိဘိ၊

ပုနာပိ သုဝ ပဿေမု၊ ပိယံ မေ တဝ ဒဿန’’န္တိ။

တတ္ထ ဘုဉ္ဇ သာလိန္တိ ဣတော ပဋ္ဌာယ နိဗ္ဘယော ဟုတွာ ဘုဉ္ဇာတိ ကရီသသဟဿမ္ပိ တဿေဝ နိယျာဒေန္တော ဧဝမာဟ။ ပဿေမူတိ အတ္တနော ရုစိယာ အာဂတံ အညေသုပိ ဒိဝသေသု တံ ပဿေယျာမာတိ။

ဧဝံ ဗြာဟ္မဏော မဟာသတ္တံ ယာစိတွာ ပိယပုတ္တံ ဝိယ မုဒုစိတ္တေန ဩလောကေန္တော ပါဒတော ဗန္ဓနံ မောစေတွာ သတပါကတေလေန ပါဒေ မက္ခေတွာ ဘဒ္ဒပီဌေ နိသီဒါပေတွာ ကဉ္စနတဋ္ဋကေ မဓုလာဇေ ခါဒါပေတွာ သက္ခရောဒကံ ပါယေသိ။ အထဿ သုဝရာဇာ ‘‘အပ္ပမတ္တော ဟောဟိ၊ ဗြာဟ္မဏာ’’တိ ဝတွာ ဩဝါဒံ ဒေန္တော အာဟ –

၁၅။

‘‘ဘုတ္တဉ္စ ပီတဉ္စ တဝဿမမှိ၊ ရတီ စ နော ကောသိယ တေ သကာသေ၊

နိက္ခိတ္တဒဏ္ဍေသု ဒဒါဟိ ဒါနံ၊ ဇိဏ္ဏေ စ မာတာပိတရော ဘရဿူ’’တိ။

တတ္ထ တဝဿမမှီတိ တဝ နိဝေသနေ။ ရတီတိ အဘိရတိ။

တံ ¶ ¶ သုတွာ ဗြာဟ္မဏော တုဋ္ဌမာနသော ဥဒါနံ ဥဒါနေန္တော ဂါထမာဟ –

၁၆။

‘‘လက္ခီ ဝတ မေ ဥဒပါဒိ အဇ္ဇ၊ ယော အဒ္ဒသာသိံ ပဝရံ ဒိဇာနံ၊

သုဝဿ သုတွာန သုဘာသိတာနိ၊ ကာဟာမိ ပုညာနိ အနပ္ပကာနီ’’တိ။

တတ္ထ လက္ခီတိ သိရီပိ ပုညမ္ပိ ပညာပိ။

မဟာသတ္တော ဗြာဟ္မဏေန အတ္တနော ဒိန္နံ ကရီသသဟဿမတ္တံ ပဋိက္ခိပိတွာ အဋ္ဌကရီသမေဝ ဂဏှိ။ ဗြာဟ္မဏော ထမ္ဘေ နိခနိတွာ တဿ ခေတ္တံ နိယျာဒေတွာ ဂန္ဓမာလာဒီဟိ ပူဇေတွာ ခမာပေတွာ ‘‘ဂစ္ဆ သာမိ၊ အဿုမုခေ ရောဒမာနေ မာတာပိတရော အဿာသေဟီ’’တိ ဝတွာ တံ ဥယျောဇေသိ။ သော တုဋ္ဌမာနသော သာလိသီသံ အာဒါယ ဂန္တွာ မာတာပိတူနံ ပုရတော နိက္ခိပိတွာ ‘‘အမ္မတာတာ၊ ဥဋ္ဌေထာ’’တိ အာဟ။ တေ အဿုမုခါ ရောဒမာနာ ဥဋ္ဌဟိံသု၊ တာဝဒေဝ သုဝဂဏာ ¶ သန္နိပတိတွာ ‘‘ကထံ မုတ္တောသိ၊ ဒေဝါ’’တိ ပုစ္ဆိံသု။ သော တေသံ သဗ္ဗံ ဝိတ္ထာရတော ကထေသိ။ ကောသိယောပိ သုဝရညော ဩဝါဒံ သုတွာ တတော ပဋ္ဌာယ ဓမ္မိကသမဏဗြာဟ္မဏာနံ မဟာဒါနံ ပဋ္ဌပေသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ ဩသာနဂါထမာဟ –

၁၇။

‘‘သော ကောသိယော အတ္တမနော ဥဒဂ္ဂေါ၊ အန္နဉ္စ ပါနဉ္စဘိသင်္ခရိတွာ၊

အန္နေန ပါနေန ပသန္နစိတ္တော၊ သန္တပ္ပယိ သမဏဗြာဟ္မဏေ စာ’’တိ။

တတ္ထ သန္တပ္ပယီတိ ဂဟိတဂဟိတာနိ ဘာဇနာနိ ပူရေန္တော သန္တပ္ပေသီတိ။

သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ‘‘ဧဝံ ဘိက္ခု မာတာပိတူနံ ပေါသနံ နာမ ပဏ္ဍိတာနံ ဝံသော’’တိ ဝတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ၊ သစ္စပရိယောသာနေ သော ဘိက္ခု သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ တဒါ သုဝဂဏာ ဗုဒ္ဓပရိသာ အဟေသုံ၊ မာတာပိတရော မဟာရာဇကုလာနိ၊ ခေတ္တပါလော ဆန္နော၊ ဗြာဟ္မဏော အာနန္ဒော၊ သုဝရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိန္တိ။

သာလိကေဒါရဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဌမာ။

[၄၈၅] ၂။ စန္ဒကိန္နရီဇာတကဝဏ္ဏနာ

ဥပနီယတိဒံ ¶ ¶ မညေတိ ဣဒံ သတ္ထာ ကပိလဝတ္ထုပုရံ ဥပနိဿာယ နိဂြောဓာရာမေ ဝိဟရန္တော ရာဇနိဝေသနေ ရာဟုလမာတရံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဣဒံ ပန ဇာတကံ ဒူရေနိဒါနတော ပဋ္ဌာယ ကထေတဗ္ဗံ။ သာ ပနေသာ နိဒါနကထာ ယာဝ လဋ္ဌိဝနေ ဥရုဝေလကဿပသီဟနာဒါ အပဏ္ဏကဇာတကေ ကထိတာ၊ တတော ပရံ ယာဝ ကပိလဝတ္ထုဂမနာ ဝေဿန္တရဇာတကေ အာဝိ ဘဝိဿတိ။ သတ္ထာ ပန ပိတု နိဝေသနေ နိသီဒိတွာ အန္တရဘတ္တသမယေ မဟာဓမ္မပါလဇာတကံ (ဇာ။ ၁။၁၀။၉၂ အာဒယော) ကထေတွာ ကတဘတ္တကိစ္စော ‘‘ရာဟုလမာတု နိဝေသနေ နိသီဒိတွာ တဿာ ဂုဏံ ဝဏ္ဏေန္တော စန္ဒကိန္နရီဇာတကံ (ဇာ။ ၁။၁၄။၁၈ အာဒယော) ကထေဿာမီ’’တိ ရာဇာနံ ပတ္တံ ဂါဟာပေတွာ ဒွီဟိ အဂ္ဂသာဝကေဟိ သဒ္ဓိံ ရာဟုလမာတု နိဝေသနဋ္ဌာနံ ပါယာသိ။ တဒါ တဿာ သမ္မုခါ စတ္တာလီသသဟဿနာဋကိတ္ထိယော ဝသန္တိ တာသု ခတ္တိယကညာနံယေဝ နဝုတိအဓိကသဟဿံ။ သာ တထာဂတဿ အာဂမနံ ဉတွာ ‘‘သဗ္ဗာ ကာသာဝါနေဝ နိဝါသေန္တူ’’တိ တာသံ အာရောစာပေသိ။ တာ တထာ ကရိံသု။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ပညတ္တာသနေ ¶ နိသီဒိ။ အထ တာ သဗ္ဗာပိ ဧကပ္ပဟာရေနေဝ ဝိရဝိံသု၊ မဟာပရိဒေဝသဒ္ဒေါ အဟောသိ။ ရာဟုလမာတာပိ ပရိဒေဝိတွာ သောကံ ဝိနောဒေတွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ရာဇဂတေန ဗဟုမာနေန သဂါရဝေန နိသီဒိ။ ရာဇာ တဿာ ဂုဏကထံ အာရဘိ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ မမ သုဏှာ ‘တုမှေဟိ ကာသာဝါနိ နိဝတ္ထာနီ’တိ သုတွာ ကာသာဝါနေဝ နိဝါသေသိ၊ ‘မာလာဒီနိ ပရိစ္စတ္တာနီ’တိ သုတွာ မာလာဒီနိ ပရိစ္စဇိ၊ ‘ဘူမိယံ သယတီ’တိ သုတွာ ဘူမိသယနာဝ ဇာတာ၊ တုမှာကံ ပဗ္ဗဇိတကာလေ ဝိဓဝါ ဟုတွာ အညေဟိ ရာဇူဟိ ပေသိတံ ပဏ္ဏာကာရံ န ဂဏှိ၊ ဧဝံ တုမှေသု အသံဟီရစိတ္တာ ဧသာ’’တိ နာနပ္ပကာရေဟိ တဿာ ဂုဏကထံ ကထေသိ။ သတ္ထာ ‘‘အနစ္ဆရိယံ၊ မဟာရာဇ၊ ယံ ဧသာ ဣဒါနိ မမ ပစ္ဆိမေ အတ္တဘာဝေ မယိ သသိနေဟာ အသံဟီရစိတ္တာ အနညနေယျာ ဘဝေယျ။ ဧသာ တိရစ္ဆာနယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တာပိ မယိ အသံဟီရစိတ္တာ အနညနေယျာ အဟောသီ’’တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ¶ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ မဟာသတ္တော ဟိမဝန္တပဒေသေ ကိန္နရယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိ၊ စန္ဒာ နာမဿ ဘရိယာ။ တေ ဥဘောပိ စန္ဒနာမကေ ရဇတပဗ္ဗတေ ဝသိံသု။ တဒါ ဗာရာဏသိရာဇာ အမစ္စာနံ ရဇ္ဇံ နိယျာဒေတွာ ဒွေ ကာသာယာနိ နိဝါသေတွာ သန္နဒ္ဓပဉ္စာဝုဓော ဧကကောဝ ဟိမဝန္တံ ပါဝိသိ။ သော မိဂမံသံ ခါဒန္တော ဧကံ ခုဒ္ဒကနဒိံ အနုသဉ္စရန္တော ဥဒ္ဓံ အဘိရုဟိ။ စန္ဒပဗ္ဗတဝါသိနော ကိန္နရာ ဝဿာရတ္တသမယေ အနောတရိတွာ ပဗ္ဗတေယေဝ ဝသန္တိ၊ နိဒါဃသမယေ ဩတရန္တိ။ တဒါ စ သော စန္ဒကိန္နရော အတ္တနော ဘရိယာယ သဒ္ဓိံ ဩတရိတွာ တေသု တေသု ဌာနေသု ဂန္ဓေ ဝိလိမ္ပန္တော ပုပ္ဖရေဏုံ ခါဒန္တော ပုပ္ဖပဋေ နိဝါသေန္တော ပါရုပန္တော လတာဒေါလာဟိ ကီဠန္တော ¶ မဓုရဿရေန ဂါယန္တော တံ ခုဒ္ဒကနဒိံ ပတွာ ဧကသ္မိံ နိဝတ္တနဋ္ဌာနေ ဩတရိတွာ ဥဒကေ ပုပ္ဖာနိ ဝိကိရိတွာ ဥဒကကီဠံ ကီဠိတွာ ပုပ္ဖပဋေ နိဝါသေတွာ ပါရုပိတွာ ရဇတပဋ္ဋဝဏ္ဏာယ ဝါလုကာယ ပုပ္ဖာသနံ ပညပေတွာ ဧကံ ဝေဠု ဒဏ္ဍကံ ဂဟေတွာ သယနေ နိသီဒိ ¶ ။ တတော စန္ဒကိန္နရော ဝေဠုံ ဝါဒေန္တော မဓုရသဒ္ဒေန ဂါယိ။ စန္ဒကိန္နရီ မုဒုဟတ္ထေ နာမေတွာ တဿ အဝိဒူရေ ဌိတာ နစ္စိ စေဝ ဂါယိ စ။ သော ရာဇာ တေသံ သဒ္ဒံ သုတွာ ပဒသဒ္ဒံ အသာဝေန္တော သဏိကံ ဂန္တွာ ပဋိစ္ဆန္နေ ဌတွာ တေ ကိန္နရေ ဒိသွာ ကိန္နရိယာ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟုတွာ ‘‘တံ ကိန္နရံ ဝိဇ္ဈိတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေတွာ ဣမာယ သဒ္ဓိံ သံဝါသံ ကပ္ပေဿာမီ’’တိ ဌတွာ စန္ဒကိန္နရံ ဝိဇ္ဈိ။ သော ဝေဒနာပ္ပတ္တော ပရိဒေဝမာနော စတဿော ဂါထာ အဘာသိ –

၁၈။

‘‘ဥပနီယတိဒံ မညေ၊ စန္ဒေ လောဟိတမဒ္ဒနေ၊

အဇ္ဇ ဇဟာမိ ဇီဝိတံ၊ ပါဏာ မေ စန္ဒေ နိရုဇ္ဈန္တိ။

၁၉။

‘‘ဩသီဒိ မေ ဒုက္ခံ ဟဒယံ၊ မေ ဍယှတေ နိတမ္မာမိ၊

တဝ စန္ဒိယာ သောစန္တိယာ၊ န နံ အညေဟိ သောကေဟိ။

၂၀။

‘‘တိဏမိဝ ဝနမိဝ မိလာယာမိ၊ နဒီ အပရိပုဏ္ဏာဝ သုဿာမိ၊

တဝ စန္ဒိယာ သောစန္တိယာ၊ န နံ အညေဟိ သောကေဟိ။

၂၁။

‘‘ဝဿမိဝ သရေ ပါဒေ၊ ဣမာနိ အဿူနိ ဝတ္တရေ မယှံ၊

တဝ စန္ဒိယာ သောစန္တိယာ၊ န နံ အညေဟိ သောကေဟီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ဥပနီယတီတိ သန္တတိဝိစ္ဆေဒံ ဥပနီယတိ။ ဣဒန္တိ ဇီဝိတံ။ ပါဏာ မေတိ ဘဒ္ဒေ၊ စန္ဒေ မမ ဇီဝိတပါဏာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ ဩသီဒိ မေတိ ဇီဝိတံ မေ ဩသီဒတိ။ နိတမ္မာမီတိ အတိကိလမာမိ။ တဝ စန္ဒိယာတိ ဣဒံ မမ ဒုက္ခံ၊ န နံ အညေဟိ သောကေဟိ၊ အထ ခေါ တဝ စန္ဒိယာ သောစန္တိယာ သောကဟေတု ယသ္မာ တွံ မမ ဝိယောဂေန သောစိဿသိ၊ တသ္မာတိ အတ္ထော။ တိဏမိဝ ဝနမိဝ မိလာယာမီတိ တတ္တပါသာဏေ ခိတ္တတိဏမိဝ မူလဆိန္နဝနမိဝ မိလာယာမီတိ ဝဒတိ။ သရေ ပါဒေတိ ယထာ နာမ ပဗ္ဗတပါဒေ ပတိတဝဿံ သရိတွာ အစ္ဆိန္နဓာရံ ဝတ္တတိ။

မဟာသတ္တော ဣမာဟိ စတူဟိ ဂါထာဟိ ပရိဒေဝိတွာ ပုပ္ဖသယနေ နိပန္နောဝ သတိံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ပရိဝတ္တိ။ ရာဇာ ပတိဋ္ဌိတောဝ။ ဣတရာ မဟာသတ္တေ ပရိဒေဝန္တေ အတ္တနော ရတိယာ မတ္တာ ဟုတွာ တဿ ¶ ဝိဒ္ဓဘာဝံ ¶ န ဇာနာတိ၊ ဝိသညံ ပန နံ ပရိဝတ္တိတွာ နိပန္နံ ဒိသွာ ‘‘ကိံ နု ခေါ မေ ပိယသာမိကဿ ဒုက္ခ’’န္တိ ဥပဓာရေန္တီ ပဟာရမုခတော ပဂ္ဃရန္တံ လောဟိတံ ဒိသွာ ပိယသာမိကေ ဥပ္ပန္နံ ဗလဝသောကံ သန္ဓာရေတုံ အသက္ကောန္တီ မဟာသဒ္ဒေန ပရိဒေဝိ။ ရာဇာ ‘‘ကိန္နရော မတော ဘဝိဿတီ’’တိ နိက္ခမိတွာ အတ္တာနံ ဒဿေသိ။ စန္ဒာ တံ ဒိသွာ ‘‘ဣမိနာ မေ စောရေန ပိယသာမိကော ဝိဒ္ဓါ ဘဝိဿတီ’’တိ ကမ္ပမာနာ ပလာယိတွာ ပဗ္ဗတမတ္ထကေ ဌတွာ ရာဇာနံ ပရိဘာသန္တီ ပဉ္စ ဂါထာ အဘာသိ –

၂၂။

‘‘ပါပေါ ခေါသိ ရာဇပုတ္တ၊ ယော မေ ဣစ္ဆိတံ ပတိံ ဝရာကိယာ၊

ဝိဇ္ဈသိ ဝနမူလသ္မိံ၊ သောယံ ဝိဒ္ဓါ ဆမာ သေတိ။

၂၃။

‘‘ဣမံ မယှံ ဟဒယသောကံ၊ ပဋိမုဉ္စတု ရာဇပုတ္တ တဝ မာတာ၊

ယော မယှံ ဟဒယသောကော၊ ကိမ္ပုရိသံ အဝေက္ခမာနာယ။

၂၄။

‘‘ဣမံ မယှံ ဟဒယသောကံ၊ ပဋိမုဉ္စတု ရာဇပုတ္တ တဝ ဇာယာ၊

ယော မယှံ ဟဒယသောကော၊ ကိမ္ပုရိသံ အဝေက္ခမာနာယ။

၂၅။

‘‘မာ စ ပုတ္တံ မာ စ ပတိံ၊ အဒ္ဒက္ခိ ရာဇပုတ္တ တဝ မာတာ၊

ယော ကိမ္ပုရိသံ အဝဓိ၊ အဒူသကံ မယှ ကာမာ ဟိ။

၂၆။

‘‘မာ စ ပုတ္တံ မာ စ ပတိံ၊ အဒ္ဒက္ခိ ရာဇပုတ္တ တဝ ဇာယာ၊

ယော ကိမ္ပုရိသံ အဝဓိ၊ အဒူသကံ မယှ ကာမာ ဟီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ဝရာကိယာတိ ကပဏာယ။ ပဋိမုဉ္စတူတိ ပဋိလဘတု ဖုသတု ပါပုဏာတု။ မယှ ကာမာ ဟီတိ မယှံ ကာမေန။

ရာဇာ နံ ပဉ္စဟိ ဂါထာဟိ ပရိဘာသိတွာ ပဗ္ဗတမတ္ထကေ ဌိတံယေဝ အဿာသေန္တော ဂါထမာဟ –

၂၇။

‘‘မာ တွံ စန္ဒေ ရောဒိ မာ သောပိ၊ ဝနတိမိရမတ္တက္ခိ၊

မမ တွံ ဟေဟိသိ ဘရိယာ၊ ရာဇကုလေ ပူဇိတာ နာရီဘီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ¶ စန္ဒေတိ မဟာသတ္တဿ ပရိဒေဝနကာလေ နာမဿ သုတတ္တာ ဧဝမာဟ။ ဝနတိမိရမတ္တက္ခီတိ ဝနတိမိရပုပ္ဖသမာနအက္ခိ။ ပူဇိတာ နာရီဘီတိ သောဠသန္နံ ဣတ္ထိသဟဿာနံ ဇေဋ္ဌိကာ အဂ္ဂမဟေသီ ဟေဿသိ။

စန္ဒာ တဿ ဝစနံ သုတွာ ‘‘တွံ ကိံ မံ ဝဒေသီ’’တိ သီဟနာဒံ နဒန္တီ အနန္တရဂါထမာဟ –

၂၈။

‘‘အပိ နူနဟံ မရိဿံ၊ နာဟံ ရာဇပုတ္တ တဝ ဟေဿံ၊

ယော ကိမ္ပုရိသံ အဝဓိ၊ အဒူသကံ မယှ ကာမာ ဟီ’’တိ။

တတ္ထ အပိ နူနဟန္တိ အပိ ဧကံသေနေဝ အဟံ မရိဿံ။

သော တဿာ ဝစနံ သုတွာ နိစ္ဆန္ဒရာဂေါ ဟုတွာ ဣတရံ ဂါထမာဟ –

၂၉။

‘‘အပိ ဘီရုကေ အပိ ဇီဝိတုကာမိကေ၊ ကိမ္ပုရိသိ ဂစ္ဆ ဟိမဝန္တံ၊

တာလီသတဂရဘောဇနာ၊ အညေ တံ မိဂါ ရမိဿန္တီ’’တိ။

တတ္ထ အပိ ဘီရုကေတိ ဘီရုဇာတိကေ။ တာလီသတဂရဘောဇနာတိ တွံ တာလီသပတ္တတဂရပတ္တဘောဇနာ မိဂီ၊ တသ္မာ အညေ တံ မိဂါ ရမိဿန္တိ၊ န တွံ ရာဇကုလာရဟာ၊ ဂစ္ဆာတိ နံ အဝစ၊ ဝတွာ စ ပန နိရပေက္ခော ဟုတွာ ပက္ကာမိ။

သာ တဿ ဂတဘာဝံ ဉတွာ ဩရုယှ မဟာသတ္တံ အာလိင်္ဂိတွာ ပဗ္ဗတမတ္ထကံ အာရောပေတွာ ပဗ္ဗတတလေ နိပဇ္ဇာပေတွာ သီသမဿ အတ္တနော ဦရူသု ကတွာ ဗလဝပရိဒေဝံ ပရိဒေဝမာနာ ဒွါဒသ ဂါထာ အဘာသိ –

၃၀။

‘‘တေ ¶ ပဗ္ဗတာ တာ စ ကန္ဒရာ၊ တာ စ ဂိရိဂုဟာယော တထေဝ တိဋ္ဌန္တိ၊

တတ္ထေဝ တံ အပဿန္တီ၊ ကိမ္ပုရိသ ကထံ အဟံ ကဿံ။

၃၁။

‘‘တေ ပဏ္ဏသန္ထတာ ရမဏီယာ၊ ဝါဠမိဂေဟိ အနုစိဏ္ဏာ၊

တတ္ထေဝ တံ အပဿန္တီ၊ ကိမ္ပုရိသ ကထံ အဟံ ကဿံ။

၃၂။

‘‘တေ ¶ ပုပ္ဖသန္ထတာ ရမဏီယာ၊ ဝါဠမိဂေဟိ အနုစိဏ္ဏာ၊

တတ္ထေဝ တံ အပဿန္တီ၊ ကိမ္ပုရိသ ကထံ အဟံ ကဿံ။

၃၃။

‘‘အစ္ဆာ ¶ သဝန္တိ ဂိရိဝနနဒိယော၊ ကုသုမာဘိကိဏ္ဏသောတာယော၊

တတ္ထေဝ တံ အပဿန္တီ၊ ကိမ္ပုရိသ ကထံ အဟံ ကဿံ။

၃၄။

‘‘နီလာနိ ဟိမဝတော ပဗ္ဗတဿ၊ ကူဋာနိ ဒဿနီယာနိ၊

တတ္ထေဝ တံ အပဿန္တီ၊ ကိမ္ပုရိသ ကထံ အဟံ ကဿံ။

၃၅။

‘‘ပီတာနိ ဟိမဝတော ပဗ္ဗတဿ၊ ကူဋာနိ ဒဿနီယာနိ၊

တတ္ထေဝ တံ အပဿန္တီ၊ ကိမ္ပုရိသ ကထံ အဟံ ကဿံ။

၃၆။

‘‘တမ္ဗာနိ ဟိမဝတော ပဗ္ဗတဿ၊ ကူဋာနိ ဒဿနီယာနိ၊

တတ္ထေဝ တံ အပဿန္တီ၊ ကိမ္ပုရိသ ကထံ အဟံ ကဿံ။

၃၇။

‘‘တုင်္ဂါနိ ဟိမဝတော ပဗ္ဗတဿ၊ ကူဋာနိ ဒဿနီယာနိ၊

တတ္ထေဝ တံ အပဿန္တီ၊ ကိမ္ပုရိသ ကထံ အဟံ ကဿံ။

၃၈။

‘‘သေတာနိ ဟိမဝတော ပဗ္ဗတဿ၊ ကူဋာနိ ဒဿနီယာနိ၊

တတ္ထေဝ တံ အပဿန္တီ၊ ကိမ္ပုရိသ ကထံ အဟံ ကဿံ။

၃၉။

‘‘စိတြာနိ ဟိမဝတော ပဗ္ဗတဿ၊ ကူဋာနိ ဒဿနီယာနိ၊

တတ္ထေဝ တံ အပဿန္တီ၊ ကိမ္ပုရိသ ကထံ အဟံ ကဿံ။

၄၀။

‘‘ယက္ခဂဏသေဝိတေ ဂန္ဓမာဒနေ၊ ဩသဓေဘိ သဉ္ဆန္နေ၊

တတ္ထေဝ တံ အပဿန္တီ၊ ကိမ္ပုရိသ ကထံ အဟံ ကဿံ။

၄၁။

‘‘ကိမ္ပုရိသသေဝိတေ ¶ ဂန္ဓမာဒနေ၊ ဩသဓေဘိ သဉ္ဆန္နေ၊

တတ္ထေဝ တံ အပဿန္တီ၊ ကိမ္ပုရိသ ကထံ အဟံ ကဿ’’န္တိ။

တတ္ထ ¶ တေ ပဗ္ဗတာတိ ယေသု မယံ ဧကတောဝ အဘိရမိမှ၊ ဣမေ တေ ပဗ္ဗတာ တာ စ ကန္ဒရာ တာ စ ဂိရိဂုဟာယော တထေဝ ဌိတာ။ တေသု အဟံ ဣဒါနိ တံ အပဿန္တီ ကထံ ကဿံ၊ ကိံ ကရိဿာမိ၊ တေသု ပုပ္ဖဖလပလ္လဝါဒိသောဘံ တံ အပဿန္တီ ကထံ အဓိဝါသေတုံ သက္ခိဿာမီတိ ပရိဒေဝတိ။ ပဏ္ဏသန္ထတာတိ တာလီသပတ္တာဒိဂန္ဓပဏ္ဏသန္ထရာ။ အစ္ဆာတိ ဝိပ္ပသန္နောဒကာ။ နီလာနီတိ နီလမဏိမယာနိ။ ပီတာနီတိ သောဝဏ္ဏမယာနိ။ တမ္ဗာနီတိ မနောသိလမယာနိ။ တုင်္ဂါနီတိ ဥစ္စာနိ တိခိဏဂ္ဂါနိ။ သေတာနီတိ ရဇတမယာနိ။ စိတြာနီတိ သတ္တရတနမိဿကာနိ။ ယက္ခဂဏသေဝိတေတိ ဘုမ္မဒေဝတာဟိ သေဝိတေ။

ဣတိ သာ ဒွါဒသဟိ ဂါထာဟိ ပရိဒေဝိတွာ မဟာသတ္တဿ ဥရေ ဟတ္ထံ ဌပေတွာ သန္တာပဘာဝံ ဉတွာ ‘‘စန္ဒော ဇီဝတိယေဝ၊ ဒေဝုဇ္ဈာနကမ္မံ ကတွာ ဇီဝိတမဿ ဒဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘ကိံ နု ခေါ လောကပါလာ နာမ နတ္ထိ၊ ဥဒါဟု ဝိပ္ပဝုတ္ထာ၊ အဒု မတာ ¶ ၊ တေ မေ ပိယသာမိကံ န ရက္ခန္တီ’’တိ ဒေဝုဇ္ဈာနကမ္မံ အကာသိ။ တဿာ သောကဝေဂေန သက္ကဿ အာသနံ ဥဏှံ အဟောသိ။ သက္ကော အာဝဇ္ဇေန္တော တံ ကာရဏံ ဉတွာ ဗြာဟ္မဏဝဏ္ဏေန ဝေဂေနေဝ အာဂန္တွာ ကုဏ္ဍိကတော ဥဒကံ ဂဟေတွာ မဟာသတ္တံ အာသိဉ္စိ။ တာဝဒေဝ ဝိသံ အန္တရဓာယိ၊ ဝဏော ရုဟိ၊ ဣမသ္မိံ ဌာနေ ဝိဒ္ဓါတိပိ န ပညာယိ။ မဟာသတ္တော သုခိတော ဥဋ္ဌာသိ။ စန္ဒာ ပိယသာမိကံ အရောဂံ ဒိသွာ သောမနဿပ္ပတ္တာ သက္ကဿ ပါဒေ ဝန္ဒန္တီ အနန္တရဂါထမာဟ –

၄၂။

‘‘ဝန္ဒေ တေ အယိရဗြဟ္မေ၊ ယော မေ ဣစ္ဆိတံ ပတိံ ဝရာကိယာ၊

အမတေန အဘိသိဉ္စိ၊ သမာဂတာသ္မိ ပိယတမေနာ’’တိ။

တတ္ထ အမတေနာတိ ဥဒကံ ‘‘အမတ’’န္တိ မညမာနာ ဧဝမာဟ။ ပိယတမေနာတိ ပိယတရေန၊ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။

သက္ကော တေသံ ဩဝါဒမဒါသိ ‘‘ဣတော ပဋ္ဌာယ စန္ဒပဗ္ဗတတော ဩရုယှ မနုဿပထံ မာ ဂမိတ္ထ၊ ဣဓေဝ ဝသထာ’’တိ။ ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ တေ ဩဝဒိတွာ သကဋ္ဌာနမေဝ ¶ ဂတော။ စန္ဒာပိ ‘‘ကိံ နော သာမိ ဣမိနာ ပရိပန္ထဋ္ဌာနေန၊ ဧဟိ စန္ဒပဗ္ဗတမေဝ ဂစ္ဆာမာ’’တိ ဝတွာ ဩသာနဂါထမာဟ –

၄၃။

‘‘ဝိစရာမ ဒါနိ ဂိရိဝနနဒိယော၊ ကုသုမာဘိကိဏ္ဏသောတာယော၊

နာနာဒုမဝသနာယော၊ ပိယံဝဒါ အညမညဿာ’’တိ။

သတ္ထာ ¶ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ‘‘န ဣဒါနေဝ၊ ပုဗ္ဗေပေသာ မယိ အသံဟီရစိတ္တာ အနညနေယျာ ဧဝါ’’တိ ဝတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ရာဇာ ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ၊ သက္ကော အနုရုဒ္ဓါ၊ စန္ဒာ ရာဟုလမာတာ၊ စန္ဒကိန္နရော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။

စန္ဒကိန္နရီဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒုတိယာ။

[၄၈၆] ၃။ မဟာဥက္ကုသဇာတကဝဏ္ဏနာ

ဥက္ကာ စိလာစာ ဗန္ဓန္တီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော မိတ္တဗန္ဓကဥပါသကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ကိရ သာဝတ္ထိယံ ပရိဇိဏ္ဏဿ ကုလဿ ¶ ပုတ္တော သဟာယံ ပေသေတွာ အညတရံ ကုလဓီတရံ ဝါရာပေတွာ ‘‘အတ္ထိ ပနဿ ဥပ္ပန္နကိစ္စံ နိတ္ထရဏသမတ္ထော မိတ္တော ဝါ သဟာယော ဝါ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘နတ္ထီ’’တိ ဝတွာ ‘‘တေန ဟိ မိတ္တေ တာဝ ဗန္ဓတူ’’တိ ဝုတ္တေ တသ္မိံ ဩဝါဒေ ဌတွာ ပဌမံ တာဝ စတူဟိ ဒေါဝါရိကေဟိ သဒ္ဓိံ မေတ္တိံ အကာသိ၊ အထာနုပုဗ္ဗေန နဂရဂုတ္တိကဂဏကမဟာမတ္တာဒီဟိ သဒ္ဓိံ မေတ္တိံ ကတွာ သေနာပတိနာပိ ဥပရာဇေနာပိ သဒ္ဓိံ မေတ္တိံ အကာသိ။ တေဟိ ပန သဒ္ဓိံ ဧကတော ဟုတွာ ရညာ သဒ္ဓိံ မေတ္တိံ အကာသိ။ တတော အသီတိယာ မဟာထေရေဟိ သဒ္ဓိံ အာနန္ဒတ္ထေရေနပိ သဒ္ဓိံ ဧကတော ဟုတွာ တထာဂတေန သဒ္ဓိံ မေတ္တိံ အကာသိ။ အထ နံ သတ္ထာ သရဏေသု စ သီလေသု စ ပတိဋ္ဌာပေသိ၊ ရာဇာပိဿ ဣဿရိယမဒါသိ။ သော မိတ္တဗန္ဓကောယေဝါတိ ပါကဋော ဇာတော။ အထဿ ရာဇာ မဟန္တံ ဂေဟံ ဒတွာ အာဝါဟမင်္ဂလံ ကာရေသိ။ ရာဇာနံ အာဒိံ ကတွာ မဟာဇနော ပဏ္ဏာကာရေ ပဟိဏိ။ အထဿ ဘရိယာ ရညာ ပဟိတံ ပဏ္ဏာကာရံ ဥပရာဇဿ၊ ဥပရာဇေန ပဟိတံ ပဏ္ဏာကာရံ သေနာပတိဿာတိ ဧတေန ဥပါယေန သကလနဂရဝါသိနော အာဗန္ဓိတွာ ဂဏှိ။ သတ္တမေ ဒိဝသေ ¶ မဟာသက္ကာရံ ကတွာ ဒသဗလံ နိမန္တေတွာ ပဉ္စသတဿ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ မဟာဒါနံ ဒတွာ ဘတ္တကိစ္စာဝသာနေ သတ္ထာရာ ကထိတံ အနုမောဒနံ သုတွာ ဥဘောပိ ဇယမ္ပတိကာ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိံသု။

ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ ‘‘အာဝုသော၊ မိတ္တဗန္ဓကဥပါသကော အတ္တနော ဘရိယံ နိဿာယ တဿာ ဝစနံ ကတွာ သဗ္ဗေဟိ မေတ္တိံ ကတွာ ရညော သန္တိကာ မဟန္တံ သက္ကာရံ လဘိ၊ တထာဂတေန ပန သဒ္ဓိံ မေတ္တိံ ကတွာ ဥဘောပိ ဇယမ္ပတိကာ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌိတာ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဒါနေဝ သော ဧတံ မာတုဂါမံ နိဿာယ မဟန္တံ ယသံ သမ္ပတ္တော၊ ပုဗ္ဗေ တိရစ္ဆာနယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တောပိ ပနေသ ဧတိဿာ ဝစနေန ဗဟူဟိ သဒ္ဓိံ မေတ္တိံ ကတွာ ပုတ္တသောကတော မုတ္တောယေဝါ’’တိ ဝတွာ တေဟိ ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ¶ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဧကစ္စေ ပစ္စန္တဝါသိနော ယတ္ထ ယတ္ထ ဗဟုံ မံသံ လဘန္တိ၊ တတ္ထ တတ္ထ ဂါမံ နိဝါသေတွာ အရညေ စရိတွာ မိဂါဒယော မာရေတွာ မံသံ အာဟရိတွာ ပုတ္တဒါရေ ¶ ပေါသေန္တိ။ တေသံ ဂါမတော အဝိဒူရေ မဟာဇာတဿရော အတ္ထိ။ တဿ ဒက္ခိဏပဿေ ဧကော သေနသကုဏော၊ ပစ္ဆိမပဿေ ဧကာ သေနသကုဏီ၊ ဥတ္တရပဿေ သီဟော မိဂရာဇာ၊ ပါစီနပဿေ ဥက္ကုသသကုဏရာဇာ ဝသတိ။ ဇာတဿရမဇ္ဈေ ပန ဥန္နတဋ္ဌာနေ ကစ္ဆပေါ ဝသတိ။ တဒါ သေနော သေနိံ ‘‘ဘရိယာ မေ ဟောဟီ’’တိ ဝဒတိ။ အထ နံ သာ အာဟ – ‘‘အတ္ထိ ပန တေ ကောစိ မိတ္တော’’တိ? ‘‘နတ္ထိ ဘဒ္ဒေ’’တိ။ အမှာကံ ဥပ္ပန္နံ ဘယံ ဝါ ဒုက္ခံ ဝါ ဟရဏသမတ္ထံ မိတ္တံ ဝါ သဟာယံ ဝါ လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတိ၊ မိတ္တေ တာဝ ဂဏှာဟီတိ။ ‘‘ကေဟိ သဒ္ဓိံ မေတ္တိံ ကရောမိ ဘဒ္ဒေ’’တိ? ပါစီနပဿေ ဝသန္တေန ဥက္ကုသရာဇေန၊ ဥတ္တရပဿေ သီဟေန၊ ဇာတဿရမဇ္ဈေ ကစ္ဆပေန သဒ္ဓိံ မေတ္တိံ ကရောဟီတိ။ သော တဿာ ဝစနံ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ တထာ အကာသိ။ တဒါ တေ ဥဘောပိ သံဝါသံ ကပ္ပေတွာ တသ္မိံယေဝ သရေ ဧကသ္မိံ ဒီပကေ ကဒမ္ဗရုက္ခော အတ္ထိ သမန္တာ ဥဒကေန ပရိက္ခိတ္တော၊ တသ္မိံ ကုလာဝကံ ကတွာ ပဋိဝသိံသု။

တေသံ ¶ အပရဘာဂေ ဒွေ သကုဏပေါတကာ ဇာယိံသု။ တေသံ ပက္ခေသု အသဉ္ဇာတေသုယေဝ ဧကဒိဝသံ တေ ဇာနပဒါ ဒိဝသံ အရညေ စရိတွာ ကိဉ္စိ အလဘိတွာ ‘‘န သက္ကာ တုစ္ဆဟတ္ထေန ဃရံ ဂန္တုံ၊ မစ္ဆေ ဝါ ကစ္ဆပေ ဝါ ဂဏှိဿာမာ’’တိ သရံ ဩတရိတွာ တံ ဒီပကံ ဂန္တွာ တဿ ကဒမ္ဗဿ မူလေ နိပဇ္ဇိတွာ မကသာဒီဟိ ခဇ္ဇမာနာ တေသံ ပလာပနတ္ထာယ အရဏိံ မန္ထေတွာ အဂ္ဂိံ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဓူမံ ကရိံသု။ ဓုမော ဥဂ္ဂန္တွာ သကုဏေ ပဟရိ၊ သကုဏပေါတကာ ဝိရဝိံသု။ ဇာနပဒါ တံ သုတွာ ‘‘အမ္ဘော၊ သကုဏပေါတကာနံ သူယတိ သဒ္ဒေါ၊ ဥဋ္ဌေထ ဥက္ကာ ဗန္ဓထ၊ ဆာတာ သယိတုံ န သက္ကောမ၊ သကုဏမံသံ ခါဒိတွာဝ သယိဿာမာ’’တိ ဝတွာ အဂ္ဂိံ ဇာလေတွာ ဥက္ကာ ဗန္ဓိံသု။ သကုဏိကာ တေသံ သဒ္ဒံ သုတွာ ‘‘ဣမေ အမှာကံ ပေါတကေ ခါဒိတုကာမာ၊ မယံ ဧဝရူပဿ ဘယဿ ဟရဏတ္ထာယ မိတ္တေ ဂဏှိမှ၊ သာမိကံ ဥက္ကုသရာဇဿ သန္တိကံ ပေသေဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘ဂစ္ဆ၊ သာမိ ¶ ၊ ပုတ္တာနံ နော ဥပ္ပန္နဘယံ ဥက္ကုသရာဇဿ အာရောစေဟီ’’တိ ဝတွာ ပဌမံ ဂါထမာဟ –

၄၄။

‘‘ဥက္ကာ စိလာစာ ဗန္ဓန္တိ ဒီပေ၊ ပဇာ မမံ ခါဒိတုံ ပတ္ထယန္တိ၊

မိတ္တံ သဟာယဉ္စ ဝဒေဟိ သေနက၊ အာစိက္ခ ဉာတိဗျသနံ ဒိဇာန’’န္တိ။

တတ္ထ စိလာစာတိ ဇာနပဒါ။ ဒီပေတိ ဒီပကမှိ။ ပဇာ မမန္တိ မမ ပုတ္တကေ။ သေနကာတိ သေနကသကုဏံ ¶ နာမေနာလပတိ။ ဉာတိဗျသနန္တိ ပုတ္တာနံ ဗျသနံ။ ဒိဇာနန္တိ အမှာကံ ဉာတီနံ ဒိဇာနံ ဣဒံ ဗျသနံ ဥက္ကုသရာဇဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ အာစိက္ခာဟီတိ ဝဒတိ။

သော ဝေဂေန တဿ ဝသနဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ ဝဿိတွာ အတ္တနော အာဂတဘာဝံ ဇာနာပေတွာ ကတောကာသော ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိတွာ ‘‘ကိံကာရဏာ အာဂတောသီ’’တိ ပုဋ္ဌော အာဂတကာရဏံ ဒဿေန္တော ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –

၄၅။

‘‘ဒိဇော ဒိဇာနံ ပဝရောသိ ပက္ခိမ၊ ဥက္ကုသရာဇ သရဏံ တံ ဥပေမ၊

ပဇာ မမံ ခါဒိတုံ ပတ္ထယန္တိ၊ လုဒ္ဒါ စိလာစာ ဘဝ မေ သုခါယာ’’တိ။

တတ္ထ ဒိဇောတိ တွံ ဒိဇော စေဝ ဒိဇာနံ ပဝရော စ။

ဥက္ကုသရာဇာ ¶ ‘‘သေနက မာ ဘာယီ’’တိ တံ အဿာသေတွာ တတိယံ ဂါထမာဟ –

၄၆။

‘‘မိတ္တံ သဟာယဉ္စ ကရောန္တိ ပဏ္ဍိတာ၊ ကာလေ အကာလေ သုခမေသမာနာ၊

ကရောမိ တေ သေနက ဧတမတ္ထံ၊ အရိယော ဟိ အရိယဿ ကရောတိ ကိစ္စ’’န္တိ။

တတ္ထ ကာလေ အကာလေတိ ဒိဝါ စ ရတ္တိဉ္စ။ အရိယောတိ ဣဓ အာစာရအရိယော အဓိပ္ပေတော။ အာစာရသမ္ပန္နော ဟိ အာစာရသမ္ပန္နဿ ကိစ္စံ ကရောတေဝ၊ ကိမေတ္ထ ကရဏီယန္တိ ဝဒတိ။

အထ ¶ နံ ပုစ္ဆိ ‘‘ကိံ၊ သမ္မ၊ ရုက္ခံ အဘိရုဠှာ စိလာစာ’’တိ? န တာဝ အဘိရုဠှာ၊ ဥက္ကာယေဝ ဗန္ဓန္တီတိ။ တေန ဟိ တွံ သီဃံ ဂန္တွာ မမ သဟာယိကံ အဿာသေတွာ မမာဂမနဘာဝံ အာစိက္ခာဟီတိ။ သော တထာ အကာသိ။ ဥက္ကုသရာဇာပိ ဂန္တွာ ကဒမ္ဗဿ အဝိဒူရေ စိလာစာနံ အဘိရုဟနံ ဩလောကေန္တော ဧကသ္မိံ ရုက္ခဂ္ဂေ နိသီဒိတွာ ဧကဿ စိလာစဿ အဘိရုဟနကာလေ တသ္မိံ ကုလာဝကဿ အဝိဒူရံ အဘိရုဠှေ သရေ နိမုဇ္ဇိတွာ ပက္ခေဟိ စ မုခေန စ ဥဒကံ အာဟရိတွာ ဥက္ကာယ ဥပရိ အာသိဉ္စိ၊ သာ နိဗ္ဗာယိ။ စိလာစာ ‘‘ဣမဉ္စ သေနကသကုဏပေါတကေ စဿ ခါဒိဿာမီ’’တိ ဩတရိတွာ ပုန ဥက္ကံ ဇာလာပေတွာ အဘိရုဟိံသု။ ပုန သော ဥက္ကံ ဝိဇ္ဈာပေသိ။ ဧတေနုပါယေန ဗဒ္ဓံ ဗဒ္ဓံ ဝိဇ္ဈာပေန္တဿေဝဿ အဍ္ဎရတ္တော ဇာတော။ သော အတိဝိယ ကိလမိ၊ ဟေဋ္ဌာဥဒရေ ကိလောမကံ တနုတံ ဂတံ၊ အက္ခီနိ ရတ္တာနိ ဇာတာနိ။ တံ ဒိသွာ သကုဏီ သာမိကံ အာဟ – ‘‘သာမိ၊ အတိဝိယ ကိလန္တော ¶ ဥက္ကုသရာဇာ၊ ဧတဿ ထောကံ ဝိဿမနတ္ထာယ ဂန္တွာ ကစ္ဆပရာဇဿ ကထေဟီ’’တိ။ သော တဿာ ဝစနံ သုတွာ ဥက္ကုသံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဂါထာယ အဇ္ဈဘာသိ –

၄၇။

‘‘ယံ ဟောတိ ကိစ္စံ အနုကမ္ပကေန၊ အရိယဿ အရိယေန ကတံ တယီဒံ၊

အတ္တာနုရက္ခီ ဘဝ မာ အဍယှိ၊ လစ္ဆာမ ပုတ္တေ တယိ ဇီဝမာနေ’’တိ။

တတ္ထ တယီဒန္တိ တယာ ဣဒံ၊ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။

သော ¶ တဿ ဝစနံ သုတွာ သီဟနာဒံ နဒန္တော ပဉ္စမံ ဂါထမာဟ –

၄၈။

‘‘တဝေဝ ရက္ခာဝရဏံ ကရောန္တော၊ သရီရဘေဒါပိ န သန္တသာမိ၊

ကရောန္တိ ဟေကေ သခိနံ သခါရော၊ ပါဏံ စဇန္တာ သတမေသ ဓမ္မော’’တိ။

ဆဋ္ဌံ ¶ ပန သတ္ထာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ ဟုတွာ တဿ ဂုဏံ ဝဏ္ဏေန္တော အာဟ –

၄၉။

‘‘သုဒုက္ကရံ ကမ္မမကာသိ၊ အဏ္ဍဇာယံ ဝိဟင်္ဂမော၊

အတ္ထာယ ကုရရော ပုတ္တေ၊ အဍ္ဎရတ္တေ အနာဂတေ’’တိ။

တတ္ထ ကုရရောတိ ဥက္ကုသရာဇာ။ ပုတ္တေတိ သေနကဿ ပုတ္တေ ရက္ခန္တော တေသံ အတ္ထာယ အဍ္ဎရတ္တေ အနာဂတေ ယာဝ ဒိယဍ္ဎယာမာ ဝါယာမံ ကရောန္တော ဒုက္ကရံ အကာသိ။

သေနောပိ ဥက္ကုသံ ‘‘ထောကံ ဝိဿမာဟိ၊ သမ္မာ’’တိ ဝတွာ ကစ္ဆပဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ တံ ဥဋ္ဌာပေတွာ ‘‘ကိံ၊ သမ္မ၊ အာဂတောသီ’’တိ ဝုတ္တော ‘‘ဧဝရူပံ နာမ ဘယံ ဥပ္ပန္နံ၊ ဥက္ကုသရာဇာ ပဌမယာမတော ပဋ္ဌာယ ဝါယမန္တော ကိလမိ၊ တေနမှိ တဝ သန္တိကံ အာဂတော’’တိ ဝတွာ သတ္တမံ ဂါထမာဟ –

၅၀။

‘‘စုတာပိ ဟေကေ ခလိတာ သကမ္မုနာ၊ မိတ္တာနုကမ္ပာယ ပတိဋ္ဌဟန္တိ၊

ပုတ္တာ မမဋ္ဋာ ဂတိမာဂတောသ္မိ၊ အတ္ထံ စရေထော မမ ဝါရိစရာ’’တိ။

တဿတ္ထော – သာမိ၊ ဧကစ္စေ ဟိ ယသတော ဝါ ဓနတော ဝါ စုတာပိ သကမ္မုနာ ခလိတာပိ မိတ္တာနံ ¶ အနုကမ္ပာယ ပတိဋ္ဌဟန္တိ၊ မမ စ ပုတ္တာ အဋ္ဋာ အာတုရာ၊ တေနာဟံ တံ ဂတိံ ပဋိသရဏံ ကတွာ အာဂတောသ္မိ၊ ပုတ္တာနံ ဇီဝိတဒါနံ ဒဒန္တော အတ္ထံ မေ စရာဟိ ဝါရိစရာတိ။

တံ သုတွာ ကစ္ဆပေါ ဣတရံ ဂါထမာဟ –

၅၁။

‘‘ဓနေန ဓညေန စ အတ္တနာ စ၊ မိတ္တံ သဟာယဉ္စ ကရောန္တိ ပဏ္ဍိတာ၊

ကရောမိ တေ သေနက ဧတမတ္ထံ၊ အရိယော ဟိ အရိယဿ ကရောတိ ကိစ္စ’’န္တိ။

အထဿ ¶ ပုတ္တော အဝိဒူရေ နိပန္နော ပိတု ဝစနံ သုတွာ ‘‘မာ မေ ပိတာ ကိလမတု၊ အဟံ ပိတု ကိစ္စံ ကရိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ နဝမံ ဂါထမာဟ –

၅၂။

‘‘အပ္ပောဿုက္ကော တာတ တုဝံ နိသီဒ၊ ပုတ္တော ပိတု စရတိ အတ္ထစရိယံ၊

အဟံ ¶ စရိဿာမိ တဝေတမတ္ထံ၊ သေနဿ ပုတ္တေ ပရိတာယမာနော’’တိ။

အထ နံ ပိတာ ဂါထာယ အဇ္ဈဘာသိ –

၅၃။

‘‘အဒ္ဓါ ဟိ တာတ သတမေသ ဓမ္မော၊ ပုတ္တော ပိတု ယံ စရေ အတ္ထစရိယံ၊

အပ္ပေဝ မံ ဒိသွာန ပဝဍ္ဎကာယံ၊ သေနဿ ပုတ္တာ န ဝိဟေဌယေယျု’’န္တိ။

တတ္ထ သတမေသ ဓမ္မောတိ ပဏ္ဍိတာနံ ဧသ ဓမ္မော။ ပုတ္တာတိ သေနဿ ပုတ္တေ စိလာစာ န ဟေဌယေယျုန္တိ။

ဧဝံ ဝတွာ မဟာကစ္ဆပေါ ‘‘သမ္မ၊ မာ ဘာယိ၊ တွံ ပုရတော ဂစ္ဆ၊ ဣဒါနာဟံ အာဂမိဿာမီ’’တိ တံ ဥယျောဇေတွာ ဥဒကေ ပတိတွာ ကလလဉ္စ သေဝါလဉ္စ သံကဍ္ဎိတွာ အာဒါယ ဒီပကံ ဂန္တွာ အဂ္ဂိံ ဝိဇ္ဈာပေတွာ နိပဇ္ဇိ။ စိလာစာ ‘‘ကိံ နော သေနပေါတကေဟိ၊ ဣမံ ကာဠကစ္ဆပံ ပရိဝတ္တေတွာ မာရေဿာမ၊ အယံ နော သဗ္ဗေသံ ပဟောဿတီ’’တိ ဝလ္လိယော ဥဒ္ဓရိတွာ ဇိယာ ဂဟေတွာ နိဝတ္ထပိလောတိကာပိ မောစေတွာ တေသု တေသု ဌာနေသု ဗန္ဓိတွာ ကစ္ဆပံ ပရိဝတ္တေတုံ န သက္ကောန္တိ။ ကစ္ဆပေါ တေ အာကဍ္ဎန္တော ဂန္တွာ ဂမ္ဘီရဋ္ဌာနေ ဥဒကေ ပတိ။ တေပိ ကစ္ဆပလောဘေန သဒ္ဓိံယေဝ ပတိတွာ ဥဒကပုဏ္ဏာယ ကုစ္ဆိယာ ကိလန္တာ နိက္ခမိတွာ ‘‘ဘော ဧကေန နော ဥက္ကုသေန ယာဝ အဍ္ဎရတ္တာ ဥက္ကာ ဝိဇ္ဈာပိတာ၊ ဣဒါနိ ဣမိနာ ကစ္ဆပေန ဥဒကေ ပါတေတွာ ဥဒကံ ပါယေတွာ မဟောဒရာ ¶ ကတမှ၊ ပုန အဂ္ဂိံ ကရိတွာ အရုဏေ ဥဂ္ဂတေပိ ဣမေ သေနကပေါတကေ ခါဒိဿာမာ’’တိ အဂ္ဂိံ ကာတုံ အာရဘိံသု။ သကုဏီ တေသံ ကထံ သုတွာ ‘‘သာမိ၊ ဣမေ ယာယ ကာယစိ ဝေလာယ အမှာကံ ပုတ္တကေ ခါဒိတွာ ဂမိဿန္တိ၊ သဟာယဿ နော သီဟဿ သန္တိကံ ဂစ္ဆာဟီ’’တိ အာဟ။ သော တင်္ခဏညေဝ သီဟဿ ¶ သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘ကိံ အဝေလာယ အာဂတောသီ’’တိ ¶ ဝုတ္တေ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ တံ ပဝတ္တိံ အာရောစေတွာ ဧကာဒသမံ ဂါထမာဟ –

၅၄။

‘‘ပသူ မနုဿာ မိဂဝီရသေဋ္ဌ၊ ဘယဋ္ဋိတာ သေဋ္ဌမုပဗ္ဗဇန္တိ၊

ပုတ္တာ မမဋ္ဋာ ဂတိမာဂတောသ္မိ၊ တွံ နောသိ ရာဇာ ဘဝ မေ သုခါယာ’’တိ။

တတ္ထ ပသူတိ သဗ္ဗတိရစ္ဆာနေ အာဟ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ‘‘သာမိ၊ မိဂေသု ဝီရိယေန သေဋ္ဌ၊ သဗ္ဗလောကသ္မိဉှိ သဗ္ဗေ တိရစ္ဆာနာပိ မနုဿာပိ ဘယဋ္ဋိတာ ဟုတွာ သေဋ္ဌံ ဥပဂစ္ဆန္တိ၊ မမ စ ပုတ္တာ အဋ္ဋာ အာတုရာ။ တသ္မာဟံ တံ ဂတိံ ကတွာ အာဂတောမှိ၊ တွံ အမှာကံ ရာဇာ သုခါယ မေ ဘဝါဟီ’’တိ။

တံ သုတွာ သီဟော ဂါထမာဟ –

၅၅။

‘‘ကရောမိ တေ သေနက ဧတမတ္ထံ၊ အာယာမိ တေ တံ ဒိသတံ ဝဓာယ၊

ကထဉှိ ဝိညူ ပဟု သမ္ပဇာနော၊ န ဝါယမေ အတ္တဇနဿ ဂုတ္တိယာ’’တိ။

တတ္ထ တံ ဒိသတန္တိ တံ ဒိသသမူဟံ၊ တံ တဝ ပစ္စတ္ထိကဂဏန္တိ အတ္ထော။ ပဟူတိ အမိတ္တေ ဟန္တုံ သမတ္ထော။ သမ္ပဇာနောတိ မိတ္တဿ ဘယုပ္ပတ္တိံ ဇာနန္တော။ အတ္တဇနဿာတိ အတ္တသမဿ အင်္ဂသမာနဿ ဇနဿ၊ မိတ္တဿာတိ အတ္ထော။

ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ ‘‘ဂစ္ဆ တွံ ပုတ္တေ သမဿာသေဟီ’’တိ တံ ဥယျောဇေတွာ မဏိဝဏ္ဏံ ဥဒကံ မဒ္ဒမာနော ပါယာသိ။ စိလာစာ တံ အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ‘‘ကုရရေန တာဝ အမှာကံ ဥက္ကာ ဝိဇ္ဈာပိတာ၊ တထာ ကစ္ဆပေန အမှေ နိဝတ္ထပိလောတိကာနမ္ပိ အဿာမိကာ ကတာ၊ ဣဒါနိ ပန နဋ္ဌမှာ၊ သီဟော နော ဇီဝိတက္ခယမေဝ ပါပေဿတီ’’တိ မရဏဘယတဇ္ဇိတာ ယေန ဝါ တေန ဝါ ပလာယိံသု။ သီဟော အာဂန္တွာ ရုက္ခမူလေ န ကိဉ္စိ အဒ္ဒသ။ အထ နံ ကုရရော ¶ စ ကစ္ဆပေါ စ သေနော စ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိံသု။ သော တေသံ မိတ္တာနိသံသံ ကထေတွာ ‘‘ဣတော ပဋ္ဌာယ မိတ္တဓမ္မံ အဘိန္ဒိတွာ အပ္ပမတ္တာ ဟောထာ’’တိ ဩဝဒိတွာ ပက္ကာမိ၊ တေပိ သကဌာနာနိ ဂတာ။ သေနသကုဏီ ¶ ¶ အတ္တနော ပုတ္တေ ဩလောကေတွာ ‘‘မိတ္တေ နိဿာယ အမှေဟိ ဒါရကာ လဒ္ဓါ’’တိ သုခနိသိန္နသမယေ သေနေန သဒ္ဓိံ သလ္လပန္တီ မိတ္တဓမ္မံ ပကာသမာနာ ဆ ဂါထာ အဘာသိ –

၅၆။

‘‘မိတ္တဉ္စ ကယိရာထ သုဟဒယဉ္စ၊ အယိရဉ္စ ကယိရာထ သုခါဂမာယ၊

နိဝတ္ထကောစောဝ သရေဘိဟန္တွာ၊ မောဒါမ ပုတ္တေဟိ သမင်္ဂိဘူတာ။

၅၇။

‘‘သကမိတ္တဿ ကမ္မေန၊ သဟာယဿာပလာယိနော၊

ကူဇန္တမုပကူဇန္တိ၊ လောမသာ ဟဒယင်္ဂမံ။

၅၈။

‘‘မိတ္တံ သဟာယံ အဓိဂမ္မ ပဏ္ဍိတော၊ သော ဘုဉ္ဇတီ ပုတ္တ ပသုံ ဓနံ ဝါ၊

အဟဉ္စ ပုတ္တာ စ ပတီ စ မယှံ၊ မိတ္တာနုကမ္ပာယ သမင်္ဂိဘူတာ။

၅၉။

‘‘ရာဇဝတာ သူရဝတာ စ အတ္ထော၊ သမ္ပန္နသခိဿ ဘဝန္တိ ဟေတေ၊

သော မိတ္တဝါ ယသဝါ ဥဂ္ဂတတ္တော၊ အသ္မိံဓလောကေ မောဒတိ ကာမကာမီ။

၆၀။

‘‘ကရဏီယာနိ မိတ္တာနိ၊ ဒလိဒ္ဒေနာပိ သေနက၊

ပဿ မိတ္တာနုကမ္ပာယ၊ သမဂ္ဂမှာ သဉာတကေ။

၆၁။

‘‘သူရေန ဗလဝန္တေန၊ ယော မိတ္တေ ကုရုတေ ဒိဇော၊

ဧဝံ သော သုခိတော ဟောတိ၊ ယထာဟံ တွဉ္စ သေနကာ’’တိ။

တတ္ထ မိတ္တဉ္စာတိ ယံကိဉ္စိ အတ္တနော မိတ္တဉ္စ သုဟဒယဉ္စ သုဟဒယသဟာယဉ္စ သာမိကသင်္ခါတံ အယိရဉ္စ ကရောထေဝ။ နိဝတ္ထကောစောဝ သရေဘိဟန္တွာတိ ဧတ္ထ ကောစောတိ ကဝစော။ ယထာ နာမ ပဋိမုက္ကကဝစော သရေ အဘိဟနတိ နိဝါရေတိ၊ ဧဝံ မယမ္ပိ မိတ္တဗလေန ပစ္စတ္ထိကေ အဘိဟန္တွာ ¶ ပုတ္တေဟိ သဒ္ဓိံ ¶ မောဒါမာတိ ဝဒတိ။ သကမိတ္တဿ ကမ္မေနာတိ သကဿ မိတ္တဿ ပရက္ကမေန။ သဟာယဿာပလာယိနောတိ သဟာယဿ အပလာယိနော မိဂရာဇဿ။ လောမသာတိ ပက္ခိနော အမှာကံ ပုတ္တကာ မဉ္စ တဉ္စ ကူဇန္တံ ဟဒယင်္ဂမံ မဓုရဿရံ နိစ္ဆာရေတွာ ဥပကူဇန္တိ။ သမင်္ဂိဘူတာတိ ဧကဋ္ဌာနေ ဌိတာ။

ရာဇဝတာ သူရဝတာ စ အတ္ထောတိ ယဿ သီဟသဒိသော ရာဇာ ဥက္ကုသကစ္ဆပသဒိသာ စ သူရာ မိတ္တာ ¶ ဟောန္တိ၊ တေန ရာဇဝတာ သူရဝတာ စ အတ္ထော သက္ကာ ပါပုဏိတုံ။ ဘဝန္တိ ဟေတေတိ ယော စ သမ္ပန္နသခေါ ပရိပုဏ္ဏမိတ္တဓမ္မော၊ တဿ ဧတေ သဟာယာ ဘဝန္တိ။ ဥဂ္ဂတတ္တောတိ သိရိသောဘဂ္ဂေန ဥဂ္ဂတသဘာဝေါ။ အသ္မိံဓလောကေတိ ဣဓလောကသင်္ခါတေ အသ္မိံ လောကေ မောဒတိ။ ကာမကာမီတိ သာမိကံ အာလပတိ။ သော ဟိ ကာမေ ကာမနတော ကာမကာမီ နာမ။ သမဂ္ဂမှာတိ သမဂ္ဂါ ဇာတမှာ။ သဉာတကေတိ ဉာတကေဟိ ပုတ္တေဟိ သဒ္ဓိံ။

ဧဝံ သာ ဆဟိ ဂါထာဟိ မိတ္တဓမ္မဿ ဂုဏကထံ ကထေသိ။ တေ သဗ္ဗေပိ သဟာယကာ မိတ္တဓမ္မံ အဘိန္ဒိတွာ ယာဝတာယုကံ ဌတွာ ယထာကမ္မံ ဂတာ။

သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဒါနေဝ သော ဘရိယံ နိဿာယ သုခပ္ပတ္တော၊ ပုဗ္ဗေပိ သုခပ္ပတ္တောယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ သေနော စ သေနီ စ ဇယမ္ပတိကာ အဟေသုံ၊ ပုတ္တကစ္ဆပေါ ရာဟုလော၊ ပိတာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော၊ ဥက္ကုသော သာရိပုတ္တော၊ သီဟော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။

မဟာဥက္ကုသဇာတကဝဏ္ဏနာ တတိယာ။

[၄၈၇] ၄။ ဥဒ္ဒါလကဇာတကဝဏ္ဏနာ

ခရာဇိနာ ဇဋိလာ ပင်္ကဒန္တာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ကုဟကဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ဟိ နိယျာနိကသာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာပိ စတုပစ္စယတ္ထာယ တိဝိဓံ ကုဟကဝတ္ထုံ ပူရေသိ။ အထဿ အဂုဏံ ပကာသေန္တာ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ ‘‘အာဝုသော၊ အသုကော နာမ ဘိက္ခု ဧဝရူပေ နိယျာနိကသာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ကုဟနံ နိဿာယ ¶ ဇီဝိကံ ကပ္ပေတီ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဒါနေဝ၊ ပုဗ္ဗေပေသ ကုဟကောယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ¶ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော တဿ ပုရောဟိတော အဟောသိ ပဏ္ဍိတော ဗျတ္တော။ သော ဧကဒိဝသံ ဥယျာနကီဠံ ဂတော ဧကံ အဘိရူပံ ဂဏိကံ ဒိသွာ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော တာယ သဒ္ဓိံ သံဝါသံ ကပ္ပေသိ။ သာ တံ ပဋိစ္စ ဂဗ္ဘံ ပဋိလဘိ။ ဂဗ္ဘဿ ပတိဋ္ဌိတဘာဝံ ဉတွာ တံ အာဟ – ‘‘သာမိ၊ ဂဗ္ဘော မေ ပတိဋ္ဌိတော၊ ဇာတကာလေ နာမံ ကရောန္တီ အဿ ကိံ နာမံ ကရောမီ’’တိ? သော ‘‘ဝဏ္ဏဒါသိယာ ကုစ္ဆိမှိ နိဗ္ဗတ္တတ္တာ န သက္ကာ ကုလနာမံ ကာတု’’န္တိ ¶ စိန္တေတွာ ‘‘ဘဒ္ဒေ၊ အယံ ဝါတဃာတရုက္ခော ဥဒ္ဒါလော နာမ၊ ဣဓ ပဋိလဒ္ဓတ္တာ ‘ဥဒ္ဒါလကော’တိဿ နာမံ ကရေယျာသီ’’တိ ဝတွာ အင်္ဂုလိမုဒ္ဒိကံ အဒါသိ။ ‘‘သစေ ဓီတာ ဟောတိ၊ ဣမာယ နံ ပေါသေယျာသိ၊ သစေ ပုတ္တော၊ အထ နံ ဝယပ္ပတ္တံ မယှံ ဒဿေယျာသီ’’တိ အာဟ။ သာ အပရဘာဂေ ပုတ္တံ ဝိဇာယိတွာ ‘‘ဥဒ္ဒါလကော’’တိဿ နာမံ အကာသိ။

သော ဝယပ္ပတ္တော မာတရံ ပုစ္ဆိ – ‘‘အမ္မ၊ ကော မေ ပိတာ’’တိ? ‘‘ပုရောဟိတော တာတာ’’တိ။ ‘‘ယဒိ ဧဝံ ဝေဒေ ဥဂ္ဂဏှိဿာမီ’’တိ မာတု ဟတ္ထတော မုဒ္ဒိကဉ္စ အာစရိယဘာဂဉ္စ ဂဟေတွာ တက္ကသိလံ ဂန္တွာ ဒိသာပါမောက္ခာစရိယဿ သန္တိကေ သိပ္ပံ ဥဂ္ဂဏှန္တော ဧကံ တာပသဂဏံ ဒိသွာ ‘‘ဣမေသံ သန္တိကေ ဝရသိပ္ပံ ဘဝိဿတိ၊ တံ ဥဂ္ဂဏှိဿာမီ’’တိ သိပ္ပလောဘေန ပဗ္ဗဇိတွာ တေသံ ဝတ္တပဋိဝတ္တံ ကတွာ ‘‘အာစရိယာ မံ တုမှာကံ ဇာနနသိပ္ပံ သိက္ခာပေထာ’’တိ အာဟ။ တေ အတ္တနော အတ္တနော ဇာနနနိယာမေနေဝ တံ သိက္ခာပေသုံ။ ပဉ္စန္နံ တာပသသတာနံ ဧကောပိ တေန အတိရေကပညော နာဟောသိ၊ သွေဝ တေသံ ပညာယ အဂ္ဂေါ။ အထဿ တေ သန္နိပတိတွာ အာစရိယဋ္ဌာနံ အဒံသု။ အထ နေ သော အာဟ – ‘‘မာရိသာ၊ တုမှေ နိစ္စံ ဝနမူလဖလာဟာရာ အရညေဝ ဝသထ၊ မနုဿပထံ ကသ္မာ န ဂစ္ဆထာ’’တိ? ‘‘မာရိသ၊ မနုဿာ နာမ မဟာဒါနံ ဒတွာ အနုမောဒနံ ကာရာပေန္တိ၊ ဓမ္မိံ ကထံ ဘဏာပေန္တိ၊ ပဉှံ ပုစ္ဆန္တိ၊ မယံ တေန ဘယေန တတ္ထ န ဂစ္ဆာမာ’’တိ။ ‘‘မာရိသာ၊ သစေပိ စက္ကဝတ္တိရာဇာ ဘဝိဿတိ၊ မနံ ဂဟေတွာ ကထနံ နာမ မယှံ ဘာရော၊ တုမှေ မာ ဘာယထာ’’တိ ဝတွာ တေဟိ သဒ္ဓိံ စာရိကံ စရမာနော ¶ အနုပုဗ္ဗေန ဗာရာဏသိံ ပတွာ ¶ ရာဇုယျာနေ ဝသိတွာ ပုနဒိဝသေ သဗ္ဗေဟိ သဒ္ဓိံ ဒွါရဂါမေ ဘိက္ခာယ စရိ၊ မနုဿာ မဟာဒါနံ အဒံသု။ တာပသာ ပုနဒိဝသေ နဂရံ ပဝိသိံသု မနုဿာ မဟာဒါနံ အဒံသု။ ဥဒ္ဒါလကတာပသော ဒါနာနုမောဒနံ ကရောတိ၊ မင်္ဂလံ ဝဒတိ၊ ပဉှံ ဝိဿဇ္ဇေတိ၊ မနုဿာ ပသီဒိတွာ ဗဟုပစ္စယေ အဒံသု။ သကလနဂရံ ‘‘ပဏ္ဍိတော ဂဏသတ္ထာ ဓမ္မိကတာပသော အာဂတော’’တိ သင်္ခုဘိ၊ တံ ရညောပိ ကထယိံသု။

ရာဇာ ‘‘ကုဟိံ ဝသတီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဥယျာနေ’’တိ သုတွာ ‘‘သာဓု အဇ္ဇ တေသံ ဒဿနာယ ဂမိဿာမီ’’တိ အာဟ။ ဧကော ပုရိသော ဂန္တွာ ‘‘ရာဇာ ကိရ ဝေါ ပဿိတုံ အာဂစ္ဆိဿတီ’’တိ ဥဒ္ဒါလကဿ ကထေသိ။ သောပိ ဣသိဂဏံ အာမန္တေတွာ ‘‘မာရိသာ၊ ရာဇာ ကိရ အာဂမိဿတိ၊ ဣဿရေ နာမ ဧကဒိဝသံ အာရာဓေတွာ ယာဝဇီဝံ အလံ ဟောတီ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန ကာတဗ္ဗံ အာစရိယာ’’တိ? သော ဧဝမာဟ – ‘‘တုမှေသု ဧကစ္စေ ဝဂ္ဂုလိဝတံ စရန္တု၊ ဧကစ္စေ ဥက္ကုဋိကပ္ပဓာနမနုယုဉ္ဇန္တု၊ ဧကစ္စေ ကဏ္ဋကာပဿယိကာ ဘဝန္တု၊ ဧကစ္စေ ပဉ္စာတပံ တပန္တု၊ ဧကစ္စေ ဥဒကောရောဟနကမ္မံ ကရောန္တု၊ ဧကစ္စေ တတ္ထ တတ္ထ မန္တေ သဇ္ဈာယန္တူ’’တိ။ တေ တထာ ကရိံသု။ သယံ ပန အဋ္ဌ ဝါ ဒသ ဝါ ပဏ္ဍိတဝါဒိနော ဂဟေတွာ မနောရမေ အာဓာရကေ ရမဏီယံ ပေါတ္ထကံ ¶ ဌပေတွာ အန္တေဝါသိကပရိဝုတော သုပညတ္တေ သာပဿယေ အာသနေ နိသီဒိ။ တသ္မိံ ခဏေ ရာဇာ ပုရောဟိတံ အာဒါယ မဟန္တေန ပရိဝါရေန ဥယျာနံ ဂန္တွာ တေ မိစ္ဆာတပံ စရန္တေ ဒိသွာ ‘‘အပါယဘယမှာ မုတ္တာ’’တိ ပသီဒိတွာ ဥဒ္ဒါလကဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ပဋိသန္ထာရံ ကတွာ ဧကမန္တံ နိသိန္နော တုဋ္ဌမာနသော ပုရောဟိတေန သဒ္ဓိံ သလ္လပန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –

၆၂။

‘‘ခရာဇိနာ ဇဋိလာ ပင်္ကဒန္တာ၊ ဒုမ္မက္ခရူပါ ယေ မန္တံ ဇပ္ပန္တိ၊

ကစ္စိန္နု တေ မာနုသကေ ပယောဂေ၊ ဣဒံ ဝိဒူ ပရိမုတ္တာ အပါယာ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ခရာဇိနာတိ သခုရေဟိ အဇိနစမ္မေဟိ သမန္နာဂတာ။ ပင်္ကဒန္တာတိ ဒန္တကဋ္ဌဿ အခါဒနေန မလဂ္ဂဟိတဒန္တာ။ ဒုမ္မက္ခရူပါတိ အနဉ္ဇိတက္ခာ အမဏ္ဍိတရူပါ ¶ လူခသင်္ဃာဋိဓရာ။ မာနုသကေ ပယောဂေတိ မနုဿေဟိ ကတ္တဗ္ဗဝီရိယေ။ ဣဒံ ဝိဒူတိ ဣဒံ တပစရဏဉ္စ မန္တသဇ္ဈာယနဉ္စ ဇာနန္တာ။ အပါယာတိ ကစ္စိ အာစရိယ၊ ဣမေ စတူဟိ အပါယေဟိ မုတ္တာတိ ပုစ္ဆတိ။

တံ သုတွာ ပုရောဟိတော ‘‘အယံ ရာဇာ အဋ္ဌာနေ ပသန္နော၊ တုဏှီ ဘဝိတုံ န ဝဋ္ဋတီ’’တိ စိန္တေတွာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –

၆၃။

‘‘ပါပါနိ ကမ္မာနိ ကရေထ ရာဇ၊ ဗဟုဿုတော စေ န စရေယျ ဓမ္မံ၊

သဟဿဝေဒေါပိ န တံ ပဋိစ္စ၊ ဒုက္ခာ ပမုစ္စေ စရဏံ အပတွာ’’တိ။

တတ္ထ ဗဟုဿုတော စေတိ သစေ မဟာရာဇ၊ ‘‘အဟံ ဗဟုဿုတောမှီ’’တိ ပဂုဏဝေဒေါပိ ဒသကုသလကမ္မပထဓမ္မံ န စရေယျ၊ တီဟိ ဒွါရေဟိ ပါပါနေဝ ကရေယျ၊ တိဋ္ဌန္တု တယော ဝေဒါ၊ သဟဿဝေဒေါပိ သမာနော တံ ဗာဟုသစ္စံ ပဋိစ္စ အဋ္ဌသမာပတ္တိသင်္ခါတံ စရဏံ အပ္ပတွာ အပါယဒုက္ခတော န မုစ္စေယျာတိ။

တဿ ဝစနံ သုတွာ ဥဒ္ဒါလကော စိန္တေသိ ‘‘ရာဇာ ယထာ ဝါ တထာ ဝါ ဣသိဂဏဿ ပသီဒိ၊ အယံ ပန ဗြာဟ္မဏော စရန္တံ ဂေါဏံ ဒဏ္ဍေန ပဟရန္တော ဝိယ ဝဍ္ဎိတဘတ္တေ ကစဝရံ ခိပန္တော ဝိယ ကထေသိ၊ တေန သဒ္ဓိံ ကထေဿာမီ’’တိ။ သော တေန သဒ္ဓိံ ကထေန္တော တတိယံ ဂါထမာဟ –

၆၄။

‘‘သဟဿဝေဒေါပိ န တံ ပဋိစ္စ၊ ဒုက္ခာ ပမုစ္စေ စရဏံ အပတွာ၊

မညာမိ ဝေဒါ အဖလာ ဘဝန္တိ၊ သသံယမံ စရဏညေဝ သစ္စ’’န္တိ။

တတ္ထ ¶ အဖလာတိ တဝ ဝါဒေ ဝေဒါ စ သေသသိပ္ပာနိ စ အဖလာနိ အာပဇ္ဇန္တိ၊ တာနိ ကသ္မာ ဥဂ္ဂဏှန္တိ၊ သီလသံယမေန သဒ္ဓိံ စရဏညေဝ ဧကံ သစ္စံ အာပဇ္ဇတီတိ။

တတော ¶ ¶ ပုရောဟိတော စတုတ္ထံ ဂါထမာဟ –

၆၅။

‘‘န ဟေဝ ဝေဒါ အဖလာ ဘဝန္တိ၊ သသံယမံ စရဏညေဝ သစ္စံ၊

ကိတ္တိဉှိ ပပ္ပောတိ အဓိစ္စ ဝေဒေ၊ သန္တိံ ပုဏာတိ စရဏေန ဒန္တော’’တိ။

တတ္ထ န ဟေဝါတိ နာဟံ ‘‘ဝေဒါ အဖလာ’’တိ ဝဒါမိ၊ အပိစ ခေါ ပန သသံယမံ စရဏံ သစ္စမေဝ သဘာဝဘူတံ ဥတ္တမံ။ တေန ဟိ သက္ကာ ဒုက္ခာ မုစ္စိတုံ။ သန္တိံ ပုဏာတီတိ သမာပတ္တိသင်္ခါတေန စရဏေန ဒန္တော ဘယသန္တိကရံ နိဗ္ဗာနံ ပါပုဏာတီတိ။

တံ သုတွာ ဥဒ္ဒါလကော ‘‘န သက္ကာ ဣမိနာ သဒ္ဓိံ ပဋိပက္ခဝသေန ဌာတုံ၊ ‘ပုတ္တော တဝါဟ’န္တိ ဝုတ္တေ သိနေဟံ အကရောန္တော နာမ နတ္ထိ၊ ပုတ္တဘာဝမဿ ကထေဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ပဉ္စမံ ဂါထမာဟ –

၆၆။

‘‘ဘစ္စာ မာတာ ပိတာ ဗန္ဓူ၊ ယေန ဇာတော သယေဝ သော၊

ဥဒ္ဒါလကော အဟံ ဘောတော၊ သောတ္တိယာကုလဝံသကော’’တိ။

တတ္ထ ဘစ္စာတိ မာတာ စ ပိတာ စ သေသဗန္ဓူ စ ဘရိတဗ္ဗာ နာမ။ ယေန ပန ဇာတော၊ သောယေဝ သော ဟောတိ။ အတ္တာယေဝ ဟိ အတ္တနော ဇာယတိ၊ အဟဉ္စ တယာဝ ဥဒ္ဒါလကရုက္ခမူလေ ဇနိတော၊ တယာ ဝုတ္တမေဝ နာမံ ကတံ၊ ဥဒ္ဒါလကော အဟံ ဘောတိ။

သော ‘‘ဧကံသေန တွံ ဥဒ္ဒါလကောသီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘အာမာ’’တိ ဝတွာ ‘‘မယာ တေ မာတု သညာဏံ ဒိန္နံ၊ တံ ကုဟိ’’န္တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဣဒံ ဗြာဟ္မဏာ’’တိ မုဒ္ဒိကံ တဿ ဟတ္ထေ ဌပေသိ။ ဗြာဟ္မဏော မုဒ္ဒိကံ သဉ္ဇာနိတွာ နိစ္ဆယေန ‘‘တွံ ဗြာဟ္မဏဓမ္မံ ပဇာနာသီ’’တိ ဝတွာ ဗြာဟ္မဏဓမ္မံ ပုစ္ဆန္တော ဆဋ္ဌံ ဂါထမာဟ –

၆၇။

‘‘ကထံ ¶ ဘော ဗြာဟ္မဏော ဟောတိ၊ ကထံ ဘဝတိ ကေဝလီ၊

ကထဉ္စ ပရိနိဗ္ဗာနံ၊ ဓမ္မဋ္ဌော ကိန္တိ ဝုစ္စတီ’’တိ။

ဥဒ္ဒါလကောပိ ¶ ¶ တဿ အာစိက္ခန္တော သတ္တမံ ဂါထမာဟ –

၆၈။

‘‘နိရံကတွာ အဂ္ဂိမာဒါယ ဗြာဟ္မဏော၊ အာပေါ သိဉ္စံ ယဇံ ဥဿေတိ ယူပံ၊

ဧဝံကရော ဗြာဟ္မဏော ဟောတိ ခေမီ၊ ဓမ္မေ ဌိတံ တေန အမာပယိံသူ’’တိ။

တတ္ထ နိရံကတွာ အဂ္ဂိမာဒါယာတိ နိရန္တရံ ကတွာ အဂ္ဂိံ ဂဟေတွာ ပရိစရတိ။ အာပေါ သိဉ္စံ ယဇံ ဥဿေတိ ယူပန္တိ အဘိသေစနကကမ္မံ ကရောန္တော သမ္မာပါသံ ဝါ ဝါဇပေယျံ ဝါ နိရဂ္ဂဠံ ဝါ ယဇန္တော သုဝဏ္ဏယူပံ ဥဿာပေတိ။ ခေမီတိ ခေမပ္ပတ္တော။ အမာပယိံသူတိ တေနေဝ စ ကာရဏေန ဓမ္မေ ဌိတံ ကထယိံသု။

တံ သုတွာ ပုရောဟိတော တေန ကထိတံ ဗြာဟ္မဏဓမ္မံ ဂရဟန္တော အဋ္ဌမံ ဂါထမာဟ –

၆၉။

‘‘န သုဒ္ဓိ သေစနေနတ္ထိ၊ နာပိ ကေဝလီ ဗြာဟ္မဏော၊

န ခန္တီ နာပိ သောရစ္စံ၊ နာပိ သော ပရိနိဗ္ဗုတော’’တိ။

တတ္ထ သေစနေနာတိ တေန ဝုတ္တေသု ဗြာဟ္မဏဓမ္မေသု ဧကံ ဒဿေတွာ သဗ္ဗံ ပဋိက္ခိပတိ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ‘‘အဂ္ဂိပရိစရဏေန ဝါ ဥဒကသေစနေန ဝါ ပသုဃာတယညေန ဝါ သုဒ္ဓိ နာမ နတ္ထိ၊ နာပိ ဧတ္တကေန ဗြာဟ္မဏော ကေဝလပရိပုဏ္ဏော ဟောတိ၊ န အဓိဝါသနခန္တိ၊ န သီလသောရစ္စံ၊ နာပိ ကိလေသပရိနိဗ္ဗာနေန ပရိနိဗ္ဗုတော နာမ ဟောတီ’’တိ။

တတော နံ ဥဒ္ဒါလကော ‘‘ယဒိ ဧဝံ ဗြာဟ္မဏော န ဟောတိ၊ အထ ကထံ ဟောတီ’’တိ ပုစ္ဆန္တော နဝမံ ဂါထမာဟ –

၇၀။

‘‘ကထံ သော ဗြာဟ္မဏော ဟောတိ၊ ကထံ ဘဝတိ ကေဝလီ၊

ကထဉ္စ ပရိနိဗ္ဗာနံ၊ ဓမ္မဋ္ဌော ကိန္တိ ဝုစ္စတီ’’တိ။

ပုရောဟိတောပိဿ ¶ ¶ ကထေန္တော ဣတရံ ဂါထမာဟ –

၇၁။

‘‘အခေတ္တဗန္ဓူ အမမော နိရာသော၊ နိလ္လောဘပါပေါ ဘဝလောဘခီဏော၊

ဧဝံကရော ဗြာဟ္မဏော ဟောတိ ခေမီ၊ ဓမ္မေ ဌိတံ တေန အမာပယိံသူ’’တိ။

တတ္ထ ¶ အခေတ္တဗန္ဓူတိ အက္ခေတ္တော အဗန္ဓု၊ ခေတ္တဝတ္ထုဂါမနိဂမပရိဂ္ဂဟေန စေဝ ဉာတိဗန္ဓဝဂေါတ္တဗန္ဓဝမိတ္တဗန္ဓဝသဟာယဗန္ဓဝသိပ္ပဗန္ဓဝပရိဂ္ဂဟေန စ ရဟိတော။ အမမောတိ သတ္တသင်္ခါရေသု တဏှာဒိဋ္ဌိမမာယနရဟိတော။ နိရာသောတိ လာဘဓနပုတ္တဇီဝိတာသာယ ရဟိတော။ နိလ္လောဘပါပေါတိ ပါပလောဘဝိသမလောဘေန ရဟိတော။ ဘဝလောဘခီဏောတိ ခီဏဘဝရာဂေါ။

တတော ဥဒ္ဒါလကော ဂါထမာဟ –

၇၂။

‘‘ခတ္တိယာ ဗြာဟ္မဏာ ဝေဿာ၊ သုဒ္ဒါ စဏ္ဍာလပုက္ကုသာ၊

သဗ္ဗေဝ သောရတာ ဒန္တာ၊ သဗ္ဗေဝ ပရိနိဗ္ဗုတာ၊

သဗ္ဗေသံ သီတိဘူတာနံ၊ အတ္ထိ သေယျောထ ပါပိယော’’တိ။

တတ္ထ အတ္ထိ သေယျောထ ပါပိယောတိ ဧတေ ခတ္တိယာဒယော သဗ္ဗေပိ သောရစ္စာဒီဟိ သမန္နာဂတာ ဟောန္တိ၊ ဧဝံ ဘူတာနံ ပန တေသံ အယံ သေယျော၊ အယံ ပါပိယောတိ ဧဝံ ဟီနုက္ကဋ္ဌတာ အတ္ထိ၊ နတ္ထီတိ ပုစ္ဆတိ။

အထဿ ‘‘အရဟတ္တုပ္ပတ္တိတော ပဋ္ဌာယ ဟီနုက္ကဋ္ဌတာ နာမ နတ္ထီ’’တိ ဒဿေတုံ ဗြာဟ္မဏော ဂါထမာဟ –

၇၃။

‘‘ခတ္တိယာ ဗြာဟ္မဏာ ဝေဿာ၊ သုဒ္ဒါ စဏ္ဍာလပုက္ကုသာ၊

သဗ္ဗေဝ သောရတာ ဒန္တာ၊ သဗ္ဗေဝ ပရိနိဗ္ဗုတာ၊

သဗ္ဗေသံ သီတိဘူတာနံ၊ နတ္ထိ သေယျောထ ပါပိယော’’တိ။

အထ နံ ဂရဟန္တော ဥဒ္ဒါလကော ဂါထာဒွယမာဟ –

၇၄။

‘‘ခတ္တိယာ ဗြာဟ္မဏာ ဝေဿာ၊ သုဒ္ဒါ စဏ္ဍာလပုက္ကုသာ၊

သဗ္ဗေဝ သောရတာ ဒန္တာ၊ သဗ္ဗေဝ ပရိနိဗ္ဗုတာ။

၇၅။

‘‘သဗ္ဗေသံ ¶ သီတိဘူတာနံ၊ နတ္ထိ သေယျောထ ပါပိယော၊

ပနဋ္ဌံ စရသိ ဗြဟ္မညံ၊ သောတ္တိယာကုလဝံသတ’’န္တိ။

တဿတ္ထော ¶ ¶ – ယဒိ ဧတေဟိ ဂုဏေဟိ သမန္နာဂတာနံ ဝိသေသော နတ္ထိ၊ ဧကော ဝဏ္ဏောဝ ဟောတိ၊ ဧဝံ သန္တေ တွံ ဥဘတော သုဇာတဘာဝံ နာသေန္တော ပနဋ္ဌံ စရသိ ဗြဟ္မညံ၊ စဏ္ဍာလသမော ဟောသိ၊ သောတ္တိယကုလဝံသတံ နာသေသီတိ။

အထ နံ ပုရောဟိတော ဥပမာယ သညာပေန္တော ဂါထာဒွယမာဟ –

၇၆။

‘‘နာနာရတ္တေဟိ ဝတ္ထေဟိ၊ ဝိမာနံ ဘဝတိ ဆာဒိတံ၊

န တေသံ ဆာယာ ဝတ္ထာနံ၊ သော ရာဂေါ အနုပဇ္ဇထ။

၇၇။

‘‘ဧဝမေဝ မနုဿေသု၊ ယဒါ သုဇ္ဈန္တိ မာဏဝါ၊

တေ သဇာတိံ ပမုဉ္စန္တိ၊ ဓမ္မမညာယ သုဗ္ဗတာ’’တိ။

တတ္ထ ဝိမာနန္တိ ဂေဟံ ဝါ မဏ္ဍပံ ဝါ။ ဆာယာတိ တေသံ ဝတ္ထာနံ ဆာယာ သော နာနာဝိဓော ရာဂေါ န ဥပေတိ၊ သဗ္ဗာ ဆာယာ ဧကဝဏ္ဏာဝ ဟောန္တိ။ ဧဝမေဝါတိ မနုဿေသုပိ ဧဝမေဝ ဧကစ္စေ အညာဏဗြာဟ္မဏာ အကာရဏေနေဝ စာတုဝဏ္ဏေ သုဒ္ဓိံ ပညာပေန္တိ၊ ဧသာ အတ္ထီတိ မာ ဂဏှိ။ ယဒါ အရိယမဂ္ဂေန မာဏဝါ သုဇ္ဈန္တိ၊ တဒါ တေဟိ ပဋိဝိဒ္ဓံ နိဗ္ဗာနဓမ္မံ ဇာနိတွာ သုဗ္ဗတာ သီလဝန္တာ ပဏ္ဍိတပုရိသာ တေ သဇာတိံ မုဉ္စန္တိ။ နိဗ္ဗာနပ္ပတ္တိတော ပဋ္ဌာယ ဟိ ဇာတိ နာမ နိရတ္ထကာတိ။

ဥဒ္ဒါလကော ပန ပစ္စာဟရိတုံ အသက္ကောန္တော အပ္ပဋိဘာနောဝ နိသီဒိ။ အထ ဗြာဟ္မဏော ရာဇာနံ အာဟ – ‘‘သဗ္ဗေ ဧတေ၊ မဟာရာဇ၊ ကုဟကာ သကလဇမ္ဗုဒီပေ ကောဟညေနေဝ နာသေန္တိ၊ ဥဒ္ဒါလကံ ဥပ္ပဗ္ဗာဇေတွာ ဥပပုရောဟိတံ ကရောထ၊ သေသေ ဥပ္ပဗ္ဗာဇေတွာ ဖလကာဝုဓာနိ ဒတွာ သေဝကေ ကရောထာ’’တိ။ ‘‘သာဓု၊ အာစရိယာ’’တိ ရာဇာ တထာ ကာရေသိ။ တေ ရာဇာနံ ဥပဋ္ဌဟန္တာဝ ယထာကမ္မံ ဂတာ။

သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဒါနေဝ၊ ပုဗ္ဗေပေသ ကုဟကောယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ဥဒ္ဒါလကော ¶ ကုဟကဘိက္ခု အဟောသိ၊ ရာဇာ အာနန္ဒော၊ ပုရောဟိတော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။

ဥဒ္ဒါလကဇာတကဝဏ္ဏနာ စတုတ္ထာ။

[၄၈၈] ၅။ ဘိသဇာတကဝဏ္ဏနာ

အဿံ ¶ ဂဝံ ရဇတံ ဇာတရူပန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဝတ္ထု ပန ကုသဇာတကေ (ဇာ။ ၂။၂၀။၁ အာဒယော) အာဝိ ဘဝိဿတိ။ တဒါ ¶ ပန သတ္ထာ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ ဘိက္ခု ဥက္ကဏ္ဌိတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သစ္စံ၊ ဘန္တေ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ကိံ ပဋိစ္စာ’’တိ ဝတွာ ‘‘ကိလေသံ၊ ဘန္တေ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဘိက္ခု ဧဝရူပေ နိယျာနိကသာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ကသ္မာ ကိလေသံ ပဋိစ္စ ဥက္ကဏ္ဌိတောသိ၊ ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာ အနုပ္ပန္နေ ဗုဒ္ဓေ ဗာဟိရကပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝတ္ထုကာမကိလေသကာမေ အာရဗ္ဘ ဥပ္ပဇ္ဇနကသညံ သပထံ ကတွာ ဝိဟရိံသူ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော အသီတိကောဋိဝိဘဝဿ ဗြာဟ္မဏမဟာသာလကုလဿ ပုတ္တော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ၊ ‘‘မဟာကဉ္စနကုမာရော’’တိဿ နာမံ ကရိံသု။ အထဿ ပဒသာ ဝိစရဏကာလေ အပရောပိ ပုတ္တော ဇာယိ၊ ‘‘ဥပကဉ္စနကုမာရော’’တိဿ နာမံ ကရိံသု။ ဧဝံ ပဋိပါဋိယာ သတ္တ ပုတ္တာ အဟေသုံ။ သဗ္ဗကနိဋ္ဌာ ပနေကာ ဓီတာ၊ တဿာ ‘‘ကဉ္စနဒေဝီ’’တိ နာမံ ကရိံသု။ မဟာကဉ္စနကုမာရော ဝယပ္ပတ္တော တက္ကသိလတော သဗ္ဗသိပ္ပာနိ ဥဂ္ဂဏှိတွာ အာဂစ္ဆိ။ အထ နံ မာတာပိတရော ဃရာဝါသေန ဗန္ဓိတုကာမာ ‘‘အတ္တနာ သမာနဇာတိယကုလတော တေ ဒါရိကံ အာနေဿာမ၊ ဃရာဝါသံ သဏ္ဌပေဟီ’’တိ ဝဒိံသု။ ‘‘အမ္မတာတာ၊ န မယှံ ဃရာဝါသေနတ္ထော၊ မယှဉှိ တယော ဘဝါ အာဒိတ္တာ ဝိယ သပ္ပဋိဘယာ၊ ဗန္ဓနာဂါရံ ဝိယ ပလိဗုဒ္ဓါ၊ ဥက္ကာရဘူမိ ဝိယ ဇေဂုစ္ဆာ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ၊ မယာ သုပိနေနပိ မေထုနဓမ္မော န ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗော၊ အညေ ဝေါ ပုတ္တာ အတ္ထိ၊ တေ ဃရာဝါသေန နိမန္တေထာ’’တိ ဝတွာ ပုနပ္ပုနံ ယာစိတောပိ သဟာယေ ပေသေတွာ တေဟိ ယာစိတောပိ န ဣစ္ဆိ။

အထ ¶ နံ သဟာယာ ‘‘သမ္မ၊ ကိံ ပန တွံ ပတ္ထေန္တော ကာမေ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ န ဣစ္ဆသီ’’တိ ပုစ္ဆိံသု။ သော တေသံ နေက္ခမ္မဇ္ဈာသယတံ အာရောစေသိ။ တံ သုတွာ မာတာပိတရော သေသပုတ္တေ နိမန္တေသုံ၊ တေပိ န ဣစ္ဆိံသု။ ကဉ္စနဒေဝီပိ န ဣစ္ဆိယေဝ။ အပရဘာဂေ မာတာပိတရော ကာလမကံသု။ မဟာကဉ္စနပဏ္ဍိတော မာတာပိတူနံ ကတ္တဗ္ဗကိစ္စံ ကတွာ အသီတိကောဋိဓနေန ကပဏဒ္ဓိကာနံ မဟာဒါနံ ဒတွာ ဆ ဘာတရော ဘဂိနိံ ဧကံ ဒါသံ ဧကံ ဒါသိံ ဧကံ သဟာယကဉ္စ အာဒါယ မဟာဘိနိက္ခမနံ ¶ နိက္ခမိတွာ ဟိမဝန္တံ ပါဝိသိ။ တေ တတ္ထ ဧကံ ပဒုမသရံ နိဿာယ ရမဏီယေ ဘူမိဘာဂေ အဿမံ ကတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝနမူလဖလာဟာရေဟိ ယာပယိံသု။ တေ အရညံ ဂစ္ဆန္တာ ဧကတောဝ ဂန္တွာ ယတ္ထ ဧကော ဖလံ ဝါ ပတ္တံ ဝါ ပဿတိ၊ တတ္ထ ဣတရေပိ ပက္ကောသိတွာ ဒိဋ္ဌသုတာဒီနိ ¶ ကထေန္တာ ဥစ္စိနန္တိ၊ ဂါမဿ ကမ္မန္တဋ္ဌာနံ ဝိယ ဟောတိ။ အထ အာစရိယော မဟာကဉ္စနတာပသော စိန္တေသိ ‘‘အမှာကံ အသီတိကောဋိဓနံ ဆဍ္ဍေတွာ ပဗ္ဗဇိတာနံ ဧဝံ လောလုပ္ပစာရဝသေန ဖလာဖလတ္ထာယ ဝိစရဏံ နာမ အပ္ပတိရူပံ၊ ဣတော ပဋ္ဌာယ အဟမေဝ ဖလာဖလံ အာဟရိဿာမီ’’တိ။ သော အဿမံ ပတွာ သဗ္ဗေပိ တေ သာယနှသမယေ သန္နိပါတေတွာ တမတ္ထံ အာရောစေတွာ ‘‘တုမှေ ဣဓေဝ သမဏဓမ္မံ ကရောန္တာ အစ္ဆထ၊ အဟံ ဖလာဖလံ အာဟရိဿာမီ’’တိ အာဟ။ အထ နံ ဥပကဉ္စနာဒယော ‘‘မယံ အာစရိယ၊ တုမှေ နိဿာယ ပဗ္ဗဇိတာ၊ တုမှေ ဣဓေဝ သမဏဓမ္မံ ကရောထ၊ ဘဂိနီပိ နော ဣဓေဝ ဟောတု၊ ဒါသီပိ တဿာ သန္တိကေ အစ္ဆတု၊ မယံ အဋ္ဌ ဇနာ ဝါရေန ဖလာဖလံ အာဟရိဿာမ၊ တုမှေ ပန တယော ဝါရမုတ္တာဝ ဟောထာ’’တိ ဝတွာ ပဋိညံ ဂဏှိံသု။

တတော ပဋ္ဌာယ အဋ္ဌသုပိ ဇနေသု ဧကေကော ဝါရေနေဝ ဖလာဖလံ အာဟရတိ။ သေသာ အတ္တနော အတ္တနော ပဏ္ဏသာလာယမေဝ ဟောန္တိ၊ အကာရဏေန ဧကတော ဘဝိတုံ န လဘန္တိ။ ဝါရပ္ပတ္တော ဖလာဖလံ အာဟရိတွာ ဧကော မာဠကော အတ္ထိ၊ တတ္ထ ပါသာဏဖလကေ ဧကာဒသ ကောဋ္ဌာသေ ကတွာ ဃဏ္ဍိသညံ ကတွာ အတ္တနော ကောဋ္ဌာသံ အာဒါယ ဝသနဋ္ဌာနံ ပဝိသတိ။ သေသာ ဃဏ္ဍိသညာယ နိက္ခမိတွာ လောလုပ္ပံ အကတွာ ¶ ဂါရဝပရိဟာရေန ဂန္တွာ အတ္တနော ပါပုဏနကောဋ္ဌာသံ အာဒါယ ဝသနဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ သမဏဓမ္မံ ကရောန္တိ။ တေ အပရဘာဂေ ဘိသာနိ အာဟရိတွာ ခါဒန္တာ တတ္တတပါ ဃောရတပါ ပရမာဇိတိန္ဒြိယာ ကသိဏပရိကမ္မံ ကရောန္တာ ဝိဟရိံသု။ အထ တေသံ သီလတေဇေန သက္ကဿ ဘဝနံ ကမ္ပိ။ သက္ကောပိ အာဝဇ္ဇေန္တော တံ ကာရဏံ ဉတွာ ‘‘ကာမာဓိမုတ္တာ နု ခေါ ဣမေ ဣသယော ¶ ၊ နော’’တိ အာသင်္ကံ ကရောတိယေဝ။ သော ‘‘ဣမေ တာဝ ဣသယော ပရိဂ္ဂဏှိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ အတ္တနော အာနုဘာဝေန မဟာသတ္တဿ ကောဋ္ဌာသံ တယော ဒိဝသေ အန္တရဓာပေသိ။ သော ပဌမဒိဝသေ ကောဋ္ဌာသံ အဒိသွာ ‘‘မမ ကောဋ္ဌာသံ ပမုဋ္ဌော ဘဝိဿတီ’’တိ စိန္တေသိ၊ ဒုတိယဒိဝသေ ‘‘မမ ဒေါသေန ဘဝိတဗ္ဗံ၊ ပဏာမနဝသေန မမ ကောဋ္ဌာသံ န ဌပေသိ မညေ’’တိ စိန္တေသိ၊ တတိယဒိဝသေ ‘‘ကေန နု ခေါ ကာရဏေန မယှံ ကောဋ္ဌာသံ န ဌပေန္တိ၊ သစေ မေ ဒေါသော အတ္ထိ၊ ခမာပေဿာမီ’’တိ သာယနှသမယေ ဃဏ္ဍိသညံ အဒါသိ။

သဗ္ဗေ သန္နိပတိတွာ ‘‘ကေန ဃဏ္ဍိသညာ ဒိန္နာ’’တိ အာဟံသု။ ‘‘မယာ တာတာ’’တိ။ ‘‘ကိံကာရဏာ အာစရိယာ’’တိ? ‘‘တာတာ တတိယဒိဝသေ ကေန ဖလာဖလံ အာဘတ’’န္တိ? တေသု ဧကော ဥဋ္ဌာယ ‘‘မယာ အာစရိယာ’’တိ ဝန္ဒိတွာ အဋ္ဌာသိ။ ကောဋ္ဌာသေ ကရောန္တေန တေ မယှံ ကောဋ္ဌာသော ကတောတိ။ ‘‘အာမ၊ အာစရိယ၊ ဇေဋ္ဌကကောဋ္ဌာသော မေ ကတော’’တိ။ ‘‘ဟိယျော ကေနာဘတ’’န္တိ? ‘‘မယာ’’တိ အပရော ဥဋ္ဌာယ ဝန္ဒိတွာ အဋ္ဌာသိ။ ကောဋ္ဌာသံ ကရောန္တော မံ အနုဿရီတိ။ ‘‘တုမှာကံ မေ ဇေဋ္ဌကကောဋ္ဌာသော ဌပိတော’’တိ။ ‘‘အဇ္ဇ ကေနာဘတ’’န္တိ။ ‘‘မယာ’’တိ အပရော ဥဋ္ဌာယ ဝန္ဒိတွာ အဋ္ဌာသိ။ ကောဋ္ဌာသံ ကရောန္တော မံ အနုဿရီတိ။ ‘‘တုမှာကံ မေ ¶ ဇေဋ္ဌကကောဋ္ဌာသော ကတော’’တိ။ ‘‘တာတာ၊ အဇ္ဇ မယှံ ကောဋ္ဌာသံ အလဘန္တဿ တတိယော ဒိဝသော၊ ပဌမဒိဝသေ ကောဋ္ဌာသံ အဒိသွာ ‘ကောဋ္ဌာသံ ကရောန္တော မံ ပမုဋ္ဌော ဘဝိဿတီ’တိ စိန္တေသိံ၊ ဒုတိယဒိဝသေ ‘‘မမ ကောစိ ဒေါသော ဘဝိဿတီ’’တိ စိန္တေသိံ၊ အဇ္ဇ ပန ‘‘သစေ မေ ဒေါသော အတ္ထိ၊ ခမာပေဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ဃဏ္ဍိသညာယ တုမှေ သန္နိပါတေသိံ။ ဧတေ ဘိသကောဋ္ဌာသေ တုမှေ ‘‘ကရိမှာ’’တိ ဝဒထ၊ အဟံ န လဘာမိ၊ ဧတေသံ ထေနေတွာ ခါဒကံ ဉာတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ ကာမေ ပဟာယ ပဗ္ဗဇိတာနံ ဘိသမတ္တံ ¶ ထေနနံ နာမ အပ္ပတိရူပန္တိ။ တေ တဿ ကထံ သုတွာ ‘‘အဟော သာဟသိကကမ္မ’’န္တိ ¶ သဗ္ဗေဝ ဥဗ္ဗေဂပ္ပတ္တာ အဟေသုံ။

တသ္မိံ အဿမပဒေ ဝနဇေဋ္ဌကရုက္ခေ နိဗ္ဗတ္တဒေဝတာပိ ဩတရိတွာ အာဂန္တွာ တေသံယေဝ သန္တိကေ နိသီဒိ။ အာနေဉ္ဇကရဏံ ကာရိယမာနော ဒုက္ခံ အဓိဝါသေတုံ အသက္ကောန္တော အာဠာနံ ဘိန္ဒိတွာ ပလာယိတွာ အရညံ ပဝိဋ္ဌော ဧကော ဝါရဏော ကာလေန ကာလံ ဣသိဂဏံ ဝန္ဒတိ၊ သောပိ အာဂန္တွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ သပ္ပကီဠာပနကော ဧကော ဝါနရော အဟိတုဏ္ဍိကဿ ဟတ္ထတော မုစ္စိတွာ ပလာယိတွာ အရညံ ပဝိသိတွာ တတ္ထေဝ အဿမေ ဝသတိ။ သောပိ တံ ဒိဝသံ ဣသိဂဏံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ သက္ကော ‘‘ဣသိဂဏံ ပရိဂ္ဂဏှိဿာမီ’’တိ တေသံ သန္တိကေ အဒိဿမာနကာယော အဋ္ဌာသိ။ တသ္မိံ ခဏေဝ ဗောဓိသတ္တဿ ကနိဋ္ဌော ဥပကဉ္စနတာပသော ဥဋ္ဌာယာသနာ ဗောဓိသတ္တံ ဝန္ဒိတွာ သေသာနံ အပစိတိံ ဒဿေတွာ ‘‘အာစရိယ၊ အဟံ အညေ အပဋ္ဌပေတွာ အတ္တာနညေဝ သောဓေတုံ လဘာမီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အာမ၊ လဘသီ’’တိ။ သော ဣသိဂဏမဇ္ဈေ ဌတွာ ‘‘သစေ တေ မယာ ဘိသာနိ ခါဒိတာနိ၊ ဧဝရူပေါ နာမ ဟောတူ’’တိ သပထံ ကရောန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –

၇၈။

‘‘အဿံ ဂဝံ ရဇတံ ဇာတရူပံ၊ ဘရိယဉ္စ သော ဣဓ လဘတံ မနာပံ၊

ပုတ္တေဟိ ဒါရေဟိ သမင်္ဂိ ဟောတု၊ ဘိသာနိ တေ ဗြာဟ္မဏ ယော အဟာသီ’’တိ။

တတ္ထ ‘‘အဿံ ဂဝ’’န္တိ ဣဒံ ‘‘သော ‘ယတ္တကာနိ ပိယဝတ္ထူနိ ဟောန္တိ၊ တေဟိ ဝိပ္ပယောဂေ တတ္တကာနိ သောကဒုက္ခာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီ’တိ ဝတ္ထုကာမေ ဂရဟန္တော အဘာသီ’’တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

တံ သုတွာ ဣသိဂဏော ‘‘မာရိသ၊ မာ ဧဝံ ကထေထ၊ အတိဘာရိယော တေ သပထော’’တိ ကဏ္ဏေ ပိဒဟိ။ ဗောဓိသတ္တောပိ နံ ‘‘တာတ၊ အတိဘာရိယော တေ သပထော၊ န တွံ ခါဒသိ၊ တဝ ပတ္တာသနေ နိသီဒါ’’တိ ¶ အာဟ။ တသ္မိံ ပဌမံ သပထံ ကတွာ နိသိန္နေ ဒုတိယောပိ ဘာတာ သဟသာ ဥဋ္ဌာယ မဟာသတ္တံ ဝန္ဒိတွာ သပထေန အတ္တာနံ သောဓေန္တော ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –

၇၉။

‘‘မာလဉ္စ ¶ ¶ သော ကာသိကစန္ဒနဉ္စ၊ ဓာရေတု ပုတ္တဿ ဗဟူ ဘဝန္တု၊

ကာမေသု တိဗ္ဗံ ကုရုတံ အပေက္ခံ၊ ဘိသာနိ တေ ဗြာဟ္မဏ ယော အဟာသီ’’တိ။

တတ္ထ တိဗ္ဗန္တိ ဝတ္ထုကာမကိလေသကာမေသု ဗဟလံ အပေက္ခံ ကရောတူတိ။ ဣဒံ သော ‘‘ယဿေတေသု တိဗ္ဗာ အပေက္ခာ ဟောန္တိ၊ သော တေဟိ ဝိပ္ပယောဂေ မဟန္တံ ဒုက္ခံ ပါပုဏာတီ’’တိ ဒုက္ခပဋိက္ခေပဝသေနေဝ အာဟ။

တသ္မိံ နိသိန္နေ သေသာပိ အတ္တနော အတ္တနော အဇ္ဈာသယာနုရူပေန တံ တံ ဂါထံ အဘာသိံသု –

၈၀။

‘‘ပဟူတဓညော ကသိမာ ယသဿီ၊ ပုတ္တေ ဂိဟီ ဓနိမာ သဗ္ဗကာမေ၊

ဝယံ အပဿံ ဃရမာဝသာတု၊ ဘိသာနိ တေ ဗြာဟ္မဏ ယော အဟာသိ။

၈၁။

‘‘သော ခတ္တိယော ဟောတု ပသယှကာရီ၊ ရာဇာဘိရာဇာ ဗလဝါ ယသဿီ၊

သ စာတုရန္တံ မဟိမာဝသာတု၊ ဘိသာနိ တေ ဗြာဟ္မဏ ယော အဟာသိ။

၈၂။

‘‘သော ဗြာဟ္မဏော ဟောတု အဝီတရာဂေါ၊ မုဟုတ္တနက္ခတ္တပထေသု ယုတ္တော၊

ပူဇေတု နံ ရဋ္ဌပတီ ယသဿီ၊ ဘိသာနိ တေ ဗြာဟ္မဏ ယော အဟာသိ။

၈၃။

‘‘အဇ္ဈာယကံ သဗ္ဗသမန္တဝေဒံ၊ တပဿိနံ မညတု သဗ္ဗလောကော၊

ပူဇေန္တု နံ ဇာနပဒါ သမေစ္စ၊ ဘိသာနိ တေ ဗြာဟ္မဏ ယော အဟာသိ။

၈၄။

‘‘စတုဿဒံ ဂါမဝရံ သမိဒ္ဓံ၊ ဒိန္နဉှိ သော ဘုဉ္ဇတု ဝါသဝေန၊

အဝီတရာဂေါ မရဏံ ဥပေတု၊ ဘိသာနိ တေ ဗြာဟ္မဏ ယော အဟာသိ။

၈၅။

‘‘သော ¶ ¶ ဂါမဏီ ဟောတု သဟာယမဇ္ဈေ၊ နစ္စေဟိ ဂီတေဟိ ပမောဒမာနော၊

သော ရာဇတော ဗျသန မာလတ္ထ ကိဉ္စိ၊ ဘိသာနိ တေ ဗြာဟ္မဏ ယော အဟာသိ။

၈၆။

‘‘ယံ ¶ ဧကရာဇာ ပထဝိံ ဝိဇေတွာ၊ ဣတ္ထီသဟဿာန ဌပေတု အဂ္ဂံ၊

သီမန္တိနီနံ ပဝရာ ဘဝါတု၊ ဘိသာနိ တေ ဗြာဟ္မဏ ယာ အဟာသိ။

၈၇။

‘‘ဣသီနဉှိ သာ သဗ္ဗသမာဂတာနံ၊ ဘုဉ္ဇေယျ သာဒုံ အဝိကမ္ပမာနာ၊

စရာတု လာဘေန ဝိကတ္ထမာနာ၊ ဘိသာနိ တေ ဗြာဟ္မဏ ယာ အဟာသိ။

၈၈။

‘‘အာဝါသိကော ဟောတု မဟာဝိဟာရေ၊ နဝကမ္မိကော ဟောတု ဂဇင်္ဂလာယံ၊

အာလောကသန္ဓိံ ဒိဝသံ ကရောတု၊ ဘိသာနိ တေ ဗြာဟ္မဏ ယော အဟာသိ။

၈၉။

‘‘သော ဗဇ္ဈတူ ပါသသတေဟိ ဆဗ္ဘိ၊ ရမ္မာ ဝနာ နိယျတု ရာဇဓာနိံ၊

တုတ္တေဟိ သော ဟညတု ပါစနေဟိ၊ ဘိသာနိ တေ ဗြာဟ္မဏ ယော အဟာသိ။

၉၀။

‘‘အလက္ကမာလီ တိပုကဏ္ဏဝိဒ္ဓါ၊ လဋ္ဌီဟတော သပ္ပမုခံ ဥပေတု၊

သကစ္ဆဗန္ဓော ဝိသိခံ စရာတု၊ ဘိသာနိ တေ ဗြာဟ္မဏ ယော အဟာသီ’’တိ။

တတ္ထ တတိယေန ဝုတ္တဂါထာယ ကသိမာတိ သမ္ပန္နကသိကမ္မော။ ပုတ္တေ ဂိဟီ ဓနိမာ သဗ္ဗကာမေတိ ပုတ္တေ လဘတု၊ ဂိဟီ ဟောတု၊ သတ္တဝိဓေန ရတနဓနေန ဓနိမာ ဟောတု၊ ရူပါဒိဘေဒေ သဗ္ဗကာမေ လဘတု။ ဝယံ အပဿန္တိ မဟလ္လကကာလေ ပဗ္ဗဇ္ဇာနုရူပမ္ပိ အတ္တနော ဝယံ အပဿန္တော ပဉ္စကာမဂုဏသမိဒ္ဓံ ¶ ဃရမေဝ အာဝသတူတိ။ ဣဒံ သော ‘‘ပဉ္စကာမဂုဏဂိဒ္ဓါ ကာမဂုဏဝိပ္ပယောဂေန မဟာဝိနာသံ ပါပုဏာတီ’’တိ ဒဿေတုံ ကထေသိ။

စတုတ္ထေန ဝုတ္တဂါထာယ ¶ ရာဇာဘိရာဇာတိ ရာဇူနံ အန္တရေ အဘိရာဇာတိ။ ဣဒံ သော ‘‘ဣဿရာနံ နာမ ဣဿရိယေ ပရိဂလိတေ မဟန္တံ ဒုက္ခံ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ ရဇ္ဇေ ဒေါသံ ဒဿေန္တော ကထေသိ။ ပဉ္စမေန ဝုတ္တဂါထာယ အဝီတရာဂေါတိ ပုရောဟိတဋ္ဌာနတဏှာယ သတဏှောတိ။ ဣဒံ သော ‘‘ပုရောဟိတဿ ပုရောဟိတဋ္ဌာနေ ပရိဂလိတေ မဟန္တံ ဒေါမနဿံ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ ဒဿေတုံ ကထေသိ။ ဆဋ္ဌေန ဝုတ္တဂါထာယ တပဿိနန္တိ တပသီလသမ္ပန္နောတိ တံ မညတု။ ဣဒံ သော ‘‘လာဘသက္ကာရာပဂမေန မဟန္တံ ဒေါမနဿံ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ လာဘသက္ကာရဂရဟဝသေန ကထေသိ။

သဟာယတာပသေန ဝုတ္တဂါထာယ စတုဿဒန္တိ အာကိဏ္ဏမနုဿတာယ မနုဿေဟိ၊ ပဟူတဓညတာယ ဓညေန၊ သုလဘဒါရုတာယ ဒါရူဟိ၊ သမ္ပန္နောဒကတာယ ဥဒကေနာတိ စတူဟိ ဥဿန္နံ၊ စတုဿဒသမန္နာဂတန္တိ ¶ အတ္ထော။ ဝါသဝေနာတိ ဝါသဝေန ဒိန္နံ ဝိယ အစလံ၊ ဝါသဝတော လဒ္ဓဝရာနုဘာဝေန ဧကံ ရာဇာနံ အာရာဓေတွာ တေန ဒိန္နန္တိပိ အတ္ထော။ အဝီတရာဂေါတိ ကဒ္ဒမေ သူကရော ဝိယ ကာမပင်္ကေ နိမုဂ္ဂေါဝ ဟုတွာ။ ဣတိ သောပိ ကာမာနံ အာဒီနဝံ ကထေန္တော ဧဝမာဟ။

ဒါသေန ဝုတ္တဂါထာယ ဂါမဏီတိ ဂါမဇေဋ္ဌကော။ အယမ္ပိ ကာမေ ဂရဟန္တောယေဝ ဧဝမာဟ။ ကဉ္စနဒေဝိယာ ဝုတ္တဂါထာယ ယန္တိ ယံ ဣတ္ထိန္တိ အတ္ထော။ ဧကရာဇာတိ အဂ္ဂရာဇာ။ ဣတ္ထိသဟဿာနန္တိ ဝစနမဋ္ဌတာယ ဝုတ္တံ၊ သောဠသန္နံ ဣတ္ထိသဟဿာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေတူတိ အတ္ထော။ သီမန္တိနီနန္တိ သီမန္တဓရာနံ ဣတ္ထီနန္တိ အတ္ထော။ ဣတိ သာ ဣတ္ထိဘာဝေ ဌတွာပိ ဒုဂ္ဂန္ဓဂူထရာသိံ ဝိယ ကာမေ ဂရဟန္တီယေဝ ဧဝမာဟ။ ဒါသိယာ ဝုတ္တဂါထာယ သဗ္ဗသမာဂတာနန္တိ သဗ္ဗေသံ သန္နိပတိတာနံ မဇ္ဈေ နိသီဒိတွာ အဝိကမ္ပမာနာ အနောသက္ကမာနာ သာဒုရသံ ဘုဉ္ဇတူတိ အတ္ထော။ ဒါသီနံ ကိရ သာမိကဿ သန္တိကေ နိသီဒိတွာ ဘုဉ္ဇနံ နာမ အပ္ပိယံ။ ဣတိ သာ အတ္တနော အပ္ပိယတာယ ဧဝမာဟ။ စရာတူတိ စရတု။ လာဘေန ဝိကတ္ထမာနာတိ လာဘဟေတု ကုဟနကမ္မံ ကရောန္တီ လာဘသက္ကာရံ ဥပ္ပာဒေန္တီ စရတူတိ အတ္ထော။ ဣမိနာ သာ ဒါသိဘာဝေ ဌိတာပိ ကိလေသကာမဝတ္ထုကာမေ ဂရဟတိ။

ဒေဝတာယ ¶ ဝုတ္တဂါထာယ အာဝါသိကောတိ အာဝါသဇဂ္ဂနကော။ ဂဇင်္ဂလာယန္တိ ဧဝံနာမကေ နဂရေ။ တတ္ထ ကိရ ဒဗ္ဗသမ္ဘာရာ သုလဘာ။ အာလောကသန္ဓိံ ဒိဝသန္တိ ဧကဒိဝသေနေဝ ဝါတပါနံ ကရောတု။ သော ကိရ ဒေဝပုတ္တော ကဿပဗုဒ္ဓကာလေ ဂဇင်္ဂလနဂရံ နိဿာယ ယောဇနိကေ ဇိဏ္ဏမဟာဝိဟာရေ အာဝါသိကသင်္ဃတ္ထေရော ဟုတွာ ဇိဏ္ဏဝိဟာရေ နဝကမ္မံ ကရောန္တောယေဝ မဟာဒုက္ခံ အနုဘဝိ။ တသ္မာ တဒေဝ ဒုက္ခံ အာရဗ္ဘ ဧဝမာဟ။ ဟတ္ထိနာ ဝုတ္တဂါထာယ ပါသသတေဟီတိ ဗဟူဟိ ပါသေဟိ။ ဆဗ္ဘီတိ စတူသု ပါဒေသု ဂီဝါယ ကဋိဘာဂေ စာတိ ဆသု ဌာနေသု။ တုတ္တေဟီတိ ဒွိကဏ္ဍကာဟိ ဒီဃလဋ္ဌီဟိ။ ပါစနေဟီတိ ဒသပါစနေဟိ အင်္ကုသေဟိ ဝါ။ သော ကိရ အတ္တနော အနုဘူတဒုက္ခညေဝ အာရဗ္ဘ ဧဝမာဟ။

ဝါနရေန ဝုတ္တဂါထာယ အလက္ကမာလီတိ အဟိတုဏ္ဍိကေန ကဏ္ဌေ ပရိက္ခိပိတွာ ဌပိတာယ အလက္ကမာလာယ သမန္နာဂတော။ တိပုကဏ္ဏဝိဒ္ဓါတိ တိပုပိဠန္ဓနေန ပိဠန္ဓကဏ္ဏော။ လဋ္ဌီဟတောတိ သပ္ပကီဠံ သိက္ခာပယမာနော လဋ္ဌိယာ ဟတော ဟုတွာ။ ဧသောပိ အဟိတုဏ္ဍိကဿ ဟတ္ထေ အတ္တနော အနုဘူတဒုက္ခမေဝ သန္ဓာယ ဧဝမာဟ။

ဧဝံ ¶ တေဟိ တေရသဟိ ဇနေဟိ သပထေ ကတေ မဟာသတ္တော စိန္တေသိ ‘‘ကဒါစိ ဣမေ ‘အယံ အနဋ္ဌမေဝ ¶ နဋ္ဌန္တိ ကထေတီ’တိ မယိ အာသင်္ကံ ကရေယျုံ၊ အဟမ္ပိ သပထံ ကရောမီ’’တိ။ အထ နံ ကရောန္တော စုဒ္ဒသမံ ဂါထမာဟ –

၉၁။

‘‘ယော ဝေ အနဋ္ဌံဝ နဋ္ဌန္တိ စာဟ၊ ကာမေဝ သော လဘတံ ဘုဉ္ဇတဉ္စ၊

အဂါရမဇ္ဈေ မရဏံ ဥပေတု၊ ယော ဝါ ဘောန္တော သင်္ကတိ ကဉ္စိဒေဝါ’’တိ။

တတ္ထ ဘောန္တောတိ အာလပနံ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ဘဝန္တော ယော အနဋ္ဌေ ကောဋ္ဌာသေ ‘‘နဋ္ဌံ မေ’’တိ ဝဒတိ၊ ယော ဝါ တုမှေသု ကဉ္စိ အာသင်္ကတိ၊ သော ပဉ္စ ကာမဂုဏေ လဘတု စေဝ ဘုဉ္ဇတု စ၊ ရမဏီယမေဝ ပဗ္ဗဇ္ဇံ အလဘိတွာ အဂါရမဇ္ဈေယေဝ မရတူတိ။

ဧဝံ ¶ ဣသီဟိ သပထေ ကတေ သက္ကော ဘာယိတွာ ‘‘အဟံ ဣမေ ဝီမံသန္တော ဘိသာနိ အန္တရဓာပေသိံ။ ဣမေ စ ဆဍ္ဍိတခေဠပိဏ္ဍံ ဝိယ ကာမေ ဂရဟန္တာ သပထံ ကရောန္တိ၊ ကာမေ ဂရဟကာရဏံ တေ ပုစ္ဆိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ဒိဿမာနရူပေါ ဗောဓိသတ္တံ ဝန္ဒိတွာ ပုစ္ဆန္တော အနန္တရံ ဂါထမာဟ –

၉၂။

‘‘ယဒေသမာနာ ဝိစရန္တိ လောကေ၊ ဣဋ္ဌဉ္စ ကန္တဉ္စ ဗဟူနမေတံ၊

ပိယံ မနုညံ စိဓ ဇီဝလောကေ၊ ကသ္မာ ဣသယော နပ္ပသံသန္တိ ကာမေ’’တိ။

တတ္ထ ယဒေသမာနာတိ ယံ ဝတ္ထုကာမံ ကိလေသကာမဉ္စ ကသိဂေါရက္ခာဒီဟိ သမဝိသမကမ္မေဟိ ပရိယေသမာနာ သတ္တာ လောကေ ဝိစရန္တိ၊ ဧတံ ဗဟူနံ ဒေဝမနုဿာနံ ဣဋ္ဌဉ္စ ကန္တဉ္စ ပိယဉ္စ မနုညဉ္စ၊ ကသ္မာ ဣသယော နပ္ပသံသန္တိ ကာမေတိ အတ္ထော။ ‘‘ကာမေ’’တိ ဣမိနာ တံ ဝတ္ထုံ သရူပတော ဒဿေတိ။

အထဿ ပဉှံ ဝိဿဇ္ဇေန္တော မဟာသတ္တော ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –

၉၃။

‘‘ကာမေသု ဝေ ဟညရေ ဗဇ္ဈရေ စ၊ ကာမေသု ဒုက္ခဉ္စ ဘယဉ္စ ဇာတံ၊

ကာမေသု ဘူတာဓိပတီ ပမတ္တာ၊ ပါပါနိ ကမ္မာနိ ကရောန္တိ မောဟာ။

၉၄။

‘‘တေ ပါပဓမ္မာ ပသဝေတွ ပါပံ၊ ကာယဿ ဘေဒါ နိရယံ ဝဇန္တိ၊

အာဒီနဝံ ¶ ကာမဂုဏေသု ဒိသွာ၊ တသ္မာ ဣသယော နပ္ပသံသန္တိ ကာမေ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ကာမေသူတိ ကာမဟေတု၊ ကာမေ နိဿာယ ကာယဒုစ္စရိတာဒီနိ ကရောန္တီတိ အတ္ထော။ ဟညရေတိ ဒဏ္ဍာဒီဟိ ဟညန္တိ။ ဗဇ္ဈရေတိ ရဇ္ဇုဗန္ဓနာဒီဟိ ဗဇ္ဈန္တိ။ ဒုက္ခန္တိ ကာယိကစေတသိကံ အသာတံ ဒုက္ခံ။ ဘယန္တိ အတ္တာနုဝါဒါဒိကံ သဗ္ဗမ္ပိ ဘယံ။ ဘူတာဓိပတီတိ သက္ကံ အာလပတိ။ အာဒီနဝန္တိ ဧဝရူပံ ဒေါသံ။ သော ပနေသ အာဒီနဝေါ ဒုက္ခက္ခန္ဓာဒီဟိ သုတ္တေဟိ (မ။ နိ။ ၁။၁၆၃-၁၈၀) ဒီပေတဗ္ဗော။

သက္ကော ¶ မဟာသတ္တဿ ကထံ သုတွာ သံဝိဂ္ဂမာနသော အနန္တရံ ဂါထမာဟ –

၉၅။

‘‘ဝီမံသမာနော ဣသိနော ဘိသာနိ၊ တီရေ ဂဟေတွာန ထလေ နိဓေသိံ၊

သုဒ္ဓါ အပါပါ ဣသယော ဝသန္တိ၊ ဧတာနိ တေ ဗြဟ္မစာရီ ဘိသာနီ’’တိ။

တတ္ထ ဝိမံသမာနောတိ ဘန္တေ၊ အဟံ ‘‘ဣမေ ဣသယော ကာမာဓိမုတ္တာ ဝါ၊ နော ဝါ’’တိ ဝီမံသန္တော။ ဣသိနောတိ တဝ မဟေသိနော သန္တကာနိ ဘိသာနိ။ တီရေ ဂဟေတွာနာတိ တီရေ နိက္ခိတ္တာနိ ဂဟေတွာ ထလေ ဧကမန္တေ နိဓေသိံ။ သုဒ္ဓါတိ ဣဒါနိ မယာ တုမှာကံ သပထကိရိယာယ ဉာတံ ‘‘ဣမေ ဣသယော သုဒ္ဓါ အပါပါ ဟုတွာ ဝသန္တီ’’တိ။

တံ သုတွာ ဗောဓိသတ္တော ဂါထမာဟ –

၉၆။

‘‘န တေ နဋာ နော ပန ကီဠနေယျာ၊ န ဗန္ဓဝါ နော ပန တေ သဟာယာ၊

ကိသ္မိံ ဝုပတ္ထမ္ဘ သဟဿနေတ္တ၊ ဣသီဟိ တွံ ကီဠသိ ဒေဝရာဇာ’’တိ။

တတ္ထ န တေ နဋာ နောတိ ဒေဝရာဇ၊ မယံ တဝ နဋာ ဝါ ကီဠိတဗ္ဗယုတ္တကာ ဝါ ကေစိ န ဟောမ၊ နာပိ တဝ ဉာတကာ၊ န သဟာယာ၊ အထ တွံ ကိံ ဝါ ဥပတ္ထမ္ဘံ ကတွာ ကိံ နိဿာယ ဣသီဟိ သဒ္ဓိံ ကီဠသီတိ အတ္ထော။

အထ နံ သက္ကော ခမာပေန္တော ဝီသတိမံ ဂါထမာဟ –

၉၇။

‘‘အာစရိယော မေသိ ပိတာ စ မယှံ၊ ဧသာ ပတိဋ္ဌာ ခလိတဿ ဗြဟ္မေ၊

ဧကာပရာဓံ ခမ ဘူရိပည၊ န ပဏ္ဍိတာ ကောဓဗလာ ဘဝန္တီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ဧသာ ပတိဋ္ဌာတိ ဧသာ တဝ ပါဒစ္ဆာယာ အဇ္ဇ မမ ခလိတဿ အပရဒ္ဓဿ ပတိဋ္ဌာ ဟောတု။ ကောဓဗလာတိ ပဏ္ဍိတာ နာမ ခန္တိဗလာ ဘဝန္တိ၊ န ကောဓဗလာတိ။

အထ ¶ ¶ မဟာသတ္တော သက္ကဿ ဒေဝရညော ခမိတွာ သယံ ဣသိဂဏံ ခမာပေန္တော ဣတရံ ဂါထမာဟ –

၉၈။

‘‘သုဝါသိတံ ဣသိနံ ဧကရတ္တံ၊ ယံ ဝါသဝံ ဘူတပတိဒ္ဒသာမ၊

သဗ္ဗေဝ ဘောန္တော သုမနာ ဘဝန္တု၊ ယံ ဗြာဟ္မဏော ပစ္စုပါဒီ ဘိသာနီ’’တိ။

တတ္ထ သုဝါသိတံ ဣသိနံ ဧကရတ္တန္တိ အာယသ္မန္တာနံ ဣသီနံ ဧကရတ္တမ္ပိ ဣမသ္မိံ အရညေ ဝသိတံ သုဝသိတမေဝ။ ကိံကာရဏာ? ယံ ဝါသဝံ ဘူတပတိံ အဒ္ဒသာမ၊ သစေ ဟိ မယံ နဂရေ အဝသိမှ၊ ဣမံ န အဒ္ဒသာမ။ ဘောန္တောတိ ဘဝန္တော သဗ္ဗေပိ သုမနာ ဘဝန္တု၊ တုဿန္တု၊ သက္ကဿ ဒေဝရညော ခမန္တု။ ကိံကာရဏာ? ယံ ဗြာဟ္မဏော ပစ္စုပါဒီ ဘိသာနိ၊ ယသ္မာ တုမှာကံ အာစရိယော ဘိသာနိ ပဋိလဘီတိ။

သက္ကော ဣသိဂဏံ ဝန္ဒိတွာ ဒေဝလောကမေဝ ဂတော။ ဣသိဂဏောပိ ဈာနာဘိညာယော နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဗြဟ္မလောကူပဂေါ အဟောသိ။

သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ‘‘ဧဝံ ဘိက္ခု ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာ သပထံ ကတွာ ကိလေသေ ပဇဟိံသူ’’တိ ဝတွာ သစ္စာနိ ပကာသေသိ၊ သစ္စပရိယောသာနေ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခု သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ ဇာတကံ သမောဓာနေန္တော ပုန သတ္ထာ တိဿော ဂါထာ အဘာသိ –

၉၉။

‘‘အဟဉ္စ သာရိပုတ္တော စ၊ မောဂ္ဂလ္လာနော စ ကဿပေါ၊

အနုရုဒ္ဓါ ပုဏ္ဏော အာနန္ဒော၊ တဒါသုံ သတ္တ ဘာတရော။

၁၀၀။

‘‘ဘဂိနီ ဥပ္ပလဝဏ္ဏာ စ၊ ဒါသီ ခုဇ္ဇုတ္တရာ တဒါ၊

စိတ္တော ဂဟပတိ ဒါသော၊ ယက္ခော သာတာဂိရော တဒါ။

၁၀၁။

‘‘ပါလိလေယျော တဒါ နာဂေါ၊ မဓုဒေါ သေဋ္ဌဝါနရော၊

ကာဠုဒါယီ တဒါ သက္ကော၊ ဧဝံ ဓာရေထ ဇာတက’’န္တိ။

ဘိသဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဉ္စမာ။

[၄၈၉] ၆။ သုရုစိဇာတကဝဏ္ဏနာ

မဟေသီ ¶ ¶ သုရုစိနော ဘရိယာတိ ဣဒံ သတ္ထာ သာဝတ္ထိံ ဥပနိဿာယ မိဂါရမာတုပါသာဒေ ဝိဟရန္တော ဝိသာခါယ မဟာဥပါသိကာယ လဒ္ဓေ အဋ္ဌ ဝရေ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သာ ဟိ ဧကဒိဝသံ ဇေတဝနေ ဓမ္မကထံ သုတွာ ဘဂဝန္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင်္ဃေန သွာတနာယ နိမန္တေတွာ ပက္ကာမိ။ တဿာ ပန ရတ္တိယာ အစ္စယေန စာတုဒ္ဒီပိကော မဟာမေဃော ပါဝဿိ ¶ ။ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေတွာ ‘‘ယထာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဇေတဝနေ ဝဿတိ၊ ဧဝံ စတူသု ဒီပေသု ဝဿတိ၊ ဩဝဿာပေထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာယံ၊ အယံ ပစ္ဆိမကော စာတုဒ္ဒီပိကော မဟာမေဃော’’တိ ဝတွာ ဩဝဿာပိတကာယေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ဣဒ္ဓိဗလေန ဇေတဝနေ အန္တရဟိတော ဝိသာခါယ ကောဋ္ဌကေ ပါတုရဟောသိ။ ဥပါသိကာ ‘‘အစ္ဆရိယံ ဝတ ဘော၊ အဗ္ဘုတံ ဝတ ဘော၊ တထာဂတဿ မဟိဒ္ဓိကတာ မဟာနုဘာဝတာ၊ ယတြ ဟိ နာမ ဇာဏုကမတ္တေသုပိ ဩဃေသု ဝတ္တမာနေသု ကဋိမတ္တေသုပိ ဩဃေသု ဝတ္တမာနေသု န ဟိ နာမ ဧကဘိက္ခုဿပိ ပါဒါ ဝါ စီဝရာနိ ဝါ အလ္လာနိ ဘဝိဿန္တီ’’တိ ဟဋ္ဌာ ဥဒဂ္ဂါ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသင်္ဃံ ပရိဝိသိတွာ ကတဘတ္တကိစ္စံ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ ‘‘အဋ္ဌာဟံ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝန္တံ ဝရာနိ ယာစာမီ’’တိ။ ‘‘အတိက္ကန္တဝရာ ခေါ၊ ဝိသာခေ၊ တထာဂတာ’’တိ။ ‘‘ယာနိ စ၊ ဘန္တေ၊ ကပ္ပိယာနိ ယာနိ စ အနဝဇ္ဇာနီ’’တိ။ ‘‘ဝဒေဟိ ဝိသာခေ’’တိ။ ‘‘ဣစ္ဆာမဟံ၊ ဘန္တေ၊ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ယာဝဇီဝံ ဝဿိကသာဋိကံ ဒါတုံ၊ အာဂန္တုကဘတ္တံ ဒါတုံ၊ ဂမိကဘတ္တံ ဒါတုံ၊ ဂိလာနဘတ္တံ ဒါတုံ၊ ဂိလာနုပဋ္ဌာကဘတ္တံ ဒါတုံ၊ ဂိလာနဘေသဇ္ဇံ ဒါတုံ၊ ဓုဝယာဂုံ ဒါတုံ၊ ဘိက္ခုနိသင်္ဃဿ ယာဝဇီဝံ ဥဒကသာဋိကံ ဒါတု’’န္တိ။

သတ္ထာ ‘‘ကံ ပန တွံ၊ ဝိသာခေ၊ အတ္ထဝသံ သမ္ပဿမာနာ တထာဂတံ အဋ္ဌ ဝရာနိ ယာစသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ တာယ ဝရာနိသံသေ ကထိတေ ‘‘သာဓု သာဓု၊ ဝိသာခေ၊ သာဓု ခေါ တွံ၊ ဝိသာခေ၊ ဣမံ အာနိသံသံ သမ္ပဿမာနာ တထာဂတံ အဋ္ဌ ဝရာနိ ယာစသီ’’တိ ဝတွာ ‘‘အနုဇာနာမိ တေ၊ ဝိသာခေ၊ အဋ္ဌ ဝရာနီ’’တိ အဋ္ဌ ဝရေ ဒတွာ အနုမောဒနံ ကတွာ ပက္ကာမိ။ အထေကဒိဝသံ သတ္ထရိ ပုဗ္ဗာရာမေ ဝိဟရန္တေ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ ‘‘အာဝုသော၊ ဝိသာခါ မဟာဥပါသိကာ မာတုဂါမတ္တဘာဝေ ဌတွာပိ ဒသဗလဿ သန္တိကေ အဋ္ဌ ဝရေ လဘိ၊ အဟော မဟာဂုဏာ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ ¶ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝိသာခါ ဣဒါနေဝ မမ သန္တိကာ ဝရေ လဘတိ၊ ပုဗ္ဗေပေသာ လဘိယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ မိထိလာယံ သုရုစိ နာမ ရာဇာ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တော ပုတ္တံ ပဋိလဘိတွာ တဿ ‘‘သုရုစိကုမာရော’’တွေဝ ¶ နာမံ အကာသိ။ သော ဝယပ္ပတ္တော ‘‘တက္ကသိလာယံ သိပ္ပံ ဥဂ္ဂဏှိဿာမီ’’တိ ဂန္တွာ နဂရဒွါရေ သာလာယံ နိသီဒိ။ ဗာရာဏသိရညောပိ ပုတ္တော ဗြဟ္မဒတ္တကုမာရော ¶ နာမ တထေဝ ဂန္တွာ သုရုစိကုမာရဿ နိသိန္နဖလကေယေဝ နိသီဒိ။ တေ အညမညံ ပုစ္ဆိတွာ ဝိဿာသိကာ ဟုတွာ ဧကတောဝ အာစရိယဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ အာစရိယဘာဂံ ဒတွာ သိပ္ပံ ပဋ္ဌပေတွာ န စိရဿေဝ နိဋ္ဌိတသိပ္ပာ အာစရိယံ အာပုစ္ဆိတွာ ထောကံ မဂ္ဂံ ဧကတောဝ ဂန္တွာ ဒွေဓာပထေ ဌိတာ အညမညံ အာလိင်္ဂိတွာ မိတ္တဓမ္မာနုရက္ခဏတ္ထံ ကတိကံ ကရိံသု ‘‘သစေ မမ ပုတ္တော ဇာယတိ၊ တဝ ဓီတာ၊ တဝ ပုတ္တော၊ မမ ဓီတာ၊ တေသံ အာဝါဟဝိဝါဟံ ကရိဿာမာ’’တိ။ တေသု ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေသု သုရုစိမဟာရာဇဿ ပုတ္တော ဇာယိ၊ ‘‘သုရုစိကုမာရော’’တွေဝဿ နာမံ ကရိံသု။ ဗြဟ္မဒတ္တဿ ဓီတာ ဇာယိ၊ ‘‘သုမေဓာ’’တိဿာ နာမံ ကရိံသု။

သုရုစိကုမာရော ဝယပ္ပတ္တော တက္ကသိလာယံ ဂန္တွာ သိပ္ပံ ဥဂ္ဂဏှိတွာ အာဂစ္ဆိ။ အထ နံ ပိတာ ရဇ္ဇေ အဘိသိဉ္စိတုကာမော ဟုတွာ ‘‘သဟာယဿ ကိရ မေ ဗာရာဏသိရညော ဓီတာ အတ္ထိ၊ တမေဝဿ အဂ္ဂမဟေသိံ ကရိဿာမီ’’တိ တဿာ အတ္ထာယ ဗဟုံ ပဏ္ဏာကာရံ ဒတွာ အမစ္စေ ပေသေသိ။ တေသံ အနာဂတကာလေယေဝ ဗာရာဏသိရာဇာ ဒေဝိံ ပုစ္ဆိ ‘‘ဘဒ္ဒေ၊ မာတုဂါမဿ နာမ ကိံ အတိရေကဒုက္ခ’’န္တိ? ‘‘သပတ္တိရောသဒုက္ခံ ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ၊ ဘဒ္ဒေ၊ အမှာကံ ဧကံ ဓီတရံ သုမေဓာဒေဝိံ တမှာ ဒုက္ခာ မောစေတွာ ယော ဧတံ ဧကိကမေဝ ဂဏှိဿတိ၊ တဿ ဒဿာမာ’’တိ အာဟ။ သော တေဟိ အမစ္စေဟိ အာဂန္တွာ တဿာ နာမေ ဂဟိတေ ‘‘တာတာ၊ ကာမံ မယာ ပုဗ္ဗေ မယှံ သဟာယဿ ပဋိညာ ကတာ၊ ဣမံ ပန မယံ ဣတ္ထိဃဋာယ အန္တရေ န ခိပိတုကာမာ၊ ယော ဧတံ ဧကိကမေဝ ဂဏှာတိ၊ တဿ ဒါတုကာမမှာ’’တိ အာဟ။ တေ ရညော သန္တိကံ ပဟိဏိံသု။ ရာဇာ ပန ‘‘အမှာကံ ရဇ္ဇံ မဟန္တံ၊ သတ္တယောဇနိကံ မိထိလနဂရံ၊ တီဏိ ယောဇနသတာနိ ရဋ္ဌပရိစ္ဆေဒေါ၊ ဟေဋ္ဌိမန္တေန သောဠသ ဣတ္ထိသဟဿာနိ လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝတွာ န ရောစေသိ။

သုရုစိကုမာရော ¶ ပန သုမေဓာယ ရူပသမ္ပဒံ သုတွာ သဝနသံသဂ္ဂေန ¶ ဗဇ္ဈိတွာ ‘‘အဟံ တံ ဧကိကမေဝ ဂဏှိဿာမိ၊ န မယှံ ဣတ္ထိဃဋာယ အတ္ထော၊ တမေဝ အာနေန္တူ’’တိ မာတာပိတူနံ ပေသေသိ။ တေ တဿ မနံ အဘိန္ဒိတွာ ဗဟုံ ဓနံ ပေသေတွာ မဟန္တေန ပရိဝါရေန တံ အာနေတွာ ကုမာရဿ အဂ္ဂမဟေသိံ ကတွာ ဧကတောဝ အဘိသိဉ္စိံသု။ သော သုရုစိမဟာရာဇာ နာမ ဟုတွာ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေန္တော တာယ သဒ္ဓိံ ပိယသံဝါသံ ဝသိ။ သာ ပန ဒသ ဝဿသဟဿာနိ တဿ ဂေဟေ ဝသန္တီ နေဝ ပုတ္တံ၊ န ဓီတရံ လဘိ။ အထ နာဂရာ သန္နိပတိတွာ ရာဇင်္ဂဏေ ဥပက္ကောသိတွာ ‘‘ကိမေတ’’န္တိ ဝုတ္တေ ‘‘ရညော ဒေါသော နတ္ထိ၊ ဝံသာနုပါလကော ပန ဝေါ ပုတ္တော န ဝိဇ္ဇတိ၊ တုမှာကံ ဧကာဝ ဒေဝီ၊ ရာဇကုလေ စ နာမ ဟေဋ္ဌိမန္တေန သောဠသဟိ ဣတ္ထိသဟဿေဟိ ဘဝိတဗ္ဗံ၊ ဣတ္ထိဃဋံ ဂဏှ၊ ဒေဝ၊ အဒ္ဓါ တာသု ¶ ပုညဝတီ ပုတ္တံ လဘိဿတီ’’တိ ဝတွာ ‘‘တာတာ၊ ကိံ ကထေထ၊ ‘အဟံ အညံ န ဂဏှိဿာမီ’တိ ပဋိညံ ဒတွာ မယာ ဧသာ အာနီတာ၊ န သက္ကာ မုသာဝါဒံ ကာတုံ၊ န မယှံ ဣတ္ထိဃဋာယ အတ္ထော’’တိ ရညာ ပဋိက္ခိတ္တာ ပက္ကမိံသု။

သုမေဓာ တံ ကထံ သုတွာ ‘‘ရာဇာ တာဝ သစ္စဝါဒိတာယ အညာ ဣတ္ထိယော န အာနေသိ၊ အဟမေဝ ပနဿ အာနေဿာမီ’’တိ ရညော မာတုသမဘရိယဋ္ဌာနေ ဌတွာ အတ္တနော ရုစိယာဝ ခတ္တိယကညာနံ သဟဿံ၊ အမစ္စကညာနံ သဟဿံ၊ ဂဟပတိကညာနံ သဟဿံ၊ သဗ္ဗသမယနာဋကိတ္ထီနံ သဟဿန္တိ စတ္တာရိ ဣတ္ထိသဟဿာနိ အာနေသိ။ တာပိ ဒသ ဝဿသဟဿာနိ ရာဇကုလေ ဝသိတွာ နေဝ ပုတ္တံ၊ န ဓီတရံ လဘိံသု။ ဧတေနေဝုပါယေန အပရာနိပိ တိက္ခတ္တုံ စတ္တာရိ စတ္တာရိ သဟဿာနိ အာနေသိ။ တာပိ နေဝ ပုတ္တံ၊ န ဓီတရံ လဘိံသု။ ဧတ္တာဝတာ သောဠသ ဣတ္ထိသဟဿာနိ အဟေသုံ။ စတ္တာလီသ ဝဿသဟဿာနိ အတိက္ကမိံသု၊ တာနိ တာယ ဧကိကာယ ဝုတ္ထေဟိ ဒသဟိ သဟဿေဟိ သဒ္ဓိံ ပညာသ ဝဿသဟဿာနိ ဟောန္တိ။ အထ နာဂရာ သန္နိပတိတွာ ပုန ဥပက္ကောသိတွာ ‘‘ကိမေတ’’န္တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဒေဝ၊ တုမှာကံ ဣတ္ထိယော ¶ ပုတ္တံ ပတ္ထေတုံ အာဏာပေထာ’’တိ ဝဒိံသု။ ရာဇာ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ‘‘တုမှေ ပုတ္တံ ပတ္ထေထာ’’တိ အာဟ။ တာ တတော ပဋ္ဌာယ ပုတ္တံ ပတ္ထယမာနာ နာနာဒေဝတာ နမဿန္တိ၊ နာနာဝတာနိ စရန္တိ၊ ပုတ္တော နုပ္ပဇ္ဇတေဝ။ အထ ရာဇာ သုမေဓံ အာဟ ‘‘ဘဒ္ဒေ၊ တွမ္ပိ ပုတ္တံ ပတ္ထေဟီ’’တိ။ သာ ‘‘သာဓူ’’တိ ပန္နရသဥပေါသထဒိဝသေ အဋ္ဌင်္ဂသမန္နာဂတံ ဥပေါသထံ သမာဒါယ သိရိဂဗ္ဘေ သီလာနိ အာဝဇ္ဇမာနာ ကပ္ပိယမဉ္စကေ နိသီဒိ ¶ ။ သေသာ အဇဝတဂေါဝတာ ဟုတွာ ပုတ္တံ အလဘိတွာ ဥယျာနံ အဂမံသု။

သုမေဓာယ သီလတေဇေန သက္ကဿ ဘဝနံ ကမ္ပိ။ တဒါ သက္ကော အာဝဇ္ဇေန္တော ‘‘သုမေဓာ ပုတ္တံ ပတ္ထေတိ၊ ပုတ္တမဿာ ဒဿာမိ၊ န ခေါ ပန သက္ကာ ယံ ဝါ တံ ဝါ ဒါတုံ၊ အနုစ္ဆဝိကမဿာ ပုတ္တံ ဥပဓာရေဿာမီ’’တိ ဥပဓာရေန္တော နဠကာရဒေဝပုတ္တံ ပဿိ။ သော ဟိ ပုညသမ္ပန္နော သတ္တော ပုရိမတ္တဘာဝေ ဗာရာဏသိယံ ဝသန္တော ဝပ္ပကာလေ ခေတ္တံ ဂစ္ဆန္တော ဧကံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓံ ဒိသွာ ဒါသကမ္မကရေ ‘‘ဝပထာ’’တိ ပဟိဏိ။ သယံ နိဝတ္တိတွာ ပစ္စေကဗုဒ္ဓံ ဂေဟံ နေတွာ ဘောဇေတွာ ပုန ဂင်္ဂါတီရံ အာနေတွာ ပုတ္တေန သဒ္ဓိံ ဧကတော ဟုတွာ ဥဒုမ္ဗရဘိတ္တိပါဒံ နဠဘိတ္တိကံ ပဏ္ဏသာလံ ကတွာ ဒွါရံ ယောဇေတွာ စင်္ကမံ ကတွာ ပစ္စေကဗုဒ္ဓံ တတ္ထေဝ တေမာသံ ဝသာပေတွာ ဝုတ္ထဝဿံ ဒွေ ပိတာပုတ္တာ တိစီဝရေန အစ္ဆာဒေတွာ ဥယျောဇေသုံ။ ဧတေနေဝ နိယာမေန သတ္တဋ္ဌ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေ တာယ ပဏ္ဏသာလာယ ဝသာပေတွာ တိစီဝရာနိ အဒံသု။ ‘‘ဒွေ ပိတာပုတ္တာ နဠကာရာ ဟုတွာ ဂင်္ဂါတီရေ ဝေဠုံ ဥပဓာရေန္တာ ပစ္စေကဗုဒ္ဓံ ဒိသွာ ဧဝမကံသူ’’တိပိ ဝဒန္တိယေဝ။

တေ ¶ ကာလံ ကတွာ တာဝတိံသဘဝနေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဆသု ကာမာဝစရသဂ္ဂေသု အနုလောမပဋိလောမေန မဟန္တံ ဒေဝိဿရိယံ အနုဘဝန္တာ ဝိစရန္တိ။ တေ တတော စဝိတွာ ဥပရိဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိတုကာမာ ဟောန္တိ။ သက္ကော တထာ ဂတဘာဝံ ဉတွာ တေသု ဧကဿ ¶ ဝိမာနဒွါရံ ဂန္တွာ တံ အာဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ ဌိတံ အာဟ – ‘‘မာရိသ၊ တယာ မနုဿလောကံ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ ‘‘မဟာရာဇ၊ မနုဿလောကော နာမ ဇေဂုစ္ဆော ပဋိကူလော၊ တတ္ထ ဌိတာ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ ဒေဝလောကံ ပတ္ထေန္တိ၊ တတ္ထ ဂန္တွာ ကိံ ကရိဿာမီ’’တိ။ ‘‘မာရိသ၊ ဒေဝလောကေ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ မနုဿလောကေ ပရိဘုဉ္ဇိဿသိ၊ ပဉ္စဝီသတိယောဇနုဗ္ဗေဓေ နဝယောဇနအာယာမေ အဋ္ဌယောဇနဝိတ္ထာရေ ရတနပါသာဒေ ဝသိဿသိ၊ အဓိဝါသေဟီ’’တိ။ သော အဓိဝါသေသိ။ သက္ကော တဿ ပဋိညံ ဂဟေတွာ ဣသိဝေသေန ရာဇုယျာနံ ဂန္တွာ တာသံ ဣတ္ထီနံ ဥပရိ အာကာသေ စင်္ကမန္တော အတ္တာနံ ဒဿေတွာ ‘‘ကဿာဟံ ပုတ္တဝရံ ဒမ္မိ၊ ကာ ပုတ္တဝရံ ဂဏှိဿတီ’’တိ အာဟ။ ‘‘ဘန္တေ၊ မယှံ ဒေဟိ၊ မယှံ ဒေဟီ’’တိ သောဠသ ဣတ္ထိသဟဿာနိ ဟတ္ထေ ဥက္ခိပိံသု။ တတော သက္ကော ¶ အာဟ – ‘‘အဟံ သီလဝတီနံ ပုတ္တံ ဒမ္မိ၊ တုမှာကံ ကိံ သီလံ၊ ကော အာစာရော’’တိ။ တာ ဥက္ခိတ္တဟတ္ထေ သမဉ္ဆိတွာ ‘‘သစေ သီလဝတိယာ ဒါတုကာမော၊ သုမေဓာယ သန္တိကံ ဂစ္ဆာဟီ’’တိ ဝဒိံသု။ သော အာကာသေနေဝ ဂန္တွာ တဿာ ဝါသာဂါရေ သီဟပဉ္ဇရေ အဋ္ဌာသိ။

အထဿာ တာ ဣတ္ထိယော အာရောစေသုံ ‘‘ဧထ၊ ဒေဝိ၊ သက္ကော ဒေဝရာဇာ ‘တုမှာကံ ပုတ္တဝရံ ဒဿာမီ’တိ အာကာသေနာဂန္တွာ သီဟပဉ္ဇရေ ဌိတော’’တိ။ သာ ဂရုပရိဟာရေနာဂန္တွာ သီဟပဉ္ဇရံ ဥဂ္ဃာဋေတွာ ‘‘သစ္စံ ကိရ၊ ဘန္တေ၊ တုမှေ သီလဝတိယာ ပုတ္တဝရံ ဒေထာ’’တိ အာဟ။ ‘‘အာမ ဒေဝီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ မယှံ ဒေထာ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန တေ သီလံ၊ ကထေဟိ၊ သစေ မေ ရုစ္စတိ၊ ဒဿာမိ တေ ပုတ္တဝရ’’န္တိ။ သာ တဿ ဝစနံ သုတွာ ‘‘တေန ဟိ သုဏာဟီ’’တိ ဝတွာ အတ္တနော သီလဂုဏံ ကထေန္တီ ပန္နရသ ဂါထာ အဘာသိ –

၁၀၂။

‘‘မဟေသီ သုရုစိနော ဘရိယာ၊ အာနီတာ ပဌမံ အဟံ၊

ဒသ ဝဿသဟဿာနိ၊ ယံ မံ သုရုစိမာနယိ။

၁၀၃။

‘‘သာဟံ ဗြာဟ္မဏ ရာဇာနံ၊ ဝေဒေဟံ မိထိလဂ္ဂဟံ၊

နာဘိဇာနာမိ ကာယေန၊ ဝါစာယ ဥဒ စေတသာ၊

သုရုစိံ အတိမညိတ္ထ၊ အာဝိ ဝါ ယဒိ ဝါ ရဟော။

၁၀၄။

‘‘ဧတေန ¶ ¶ သစ္စဝဇ္ဇေန၊ ပုတ္တော ဥပ္ပဇ္ဇတံ ဣသေ၊

မုသာ မေ ဘဏမာနာယ၊ မုဒ္ဓါ ဖလတု သတ္တဓာ။

၁၀၅။

‘‘ဘတ္တု မမ သဿု မာတာ၊ ပိတာ စာပိ စ သဿုရော၊

တေ မံ ဗြဟ္မေ ဝိနေတာရော၊ ယာဝ အဋ္ဌံသု ဇီဝိတံ။

၁၀၆။

‘‘သာဟံ အဟိံသာရတိနီ၊ ကာမသာ ဓမ္မစာရိနီ၊

သက္ကစ္စံ တေ ဥပဋ္ဌာသိံ၊ ရတ္တိန္ဒိဝမတန္ဒိတာ။

၁၀၇။

‘‘ဧတေန သစ္စဝဇ္ဇေန၊ ပုတ္တော ဥပ္ပဇ္ဇတံ ဣသေ၊

မုသာ မေ ဘဏမာနာယ၊ မုဒ္ဓါ ဖလတု သတ္တဓာ။

၁၀၈။

‘‘သောဠသိတ္ထိသဟဿာနိ ¶ ၊ သဟဘရိယာနိ ဗြာဟ္မဏ၊

တာသု ဣဿာ ဝါ ကောဓော ဝါ၊ နာဟု မယှံ ကုဒါစနံ။

၁၀၉။

‘‘ဟိတေန တာသံ နန္ဒာမိ၊ န စ မေ ကာစိ အပ္ပိယာ၊

အတ္တာနံဝါနုကမ္ပာမိ၊ သဒါ သဗ္ဗာ သပတ္တိယော။

၁၁၀။

‘‘ဧတေန သစ္စဝဇ္ဇေန၊ ပုတ္တော ဥပ္ပဇ္ဇတံ ဣသေ၊

မုသာ မေ ဘဏမာနာယ၊ မုဒ္ဓါ ဖလတု သတ္တဓာ။

၁၁၁။

‘‘ဒါသေ ကမ္မကရေ ပေဿေ၊ ယေ စညေ အနုဇီဝိနော၊

ပေသေမိ သဟဓမ္မေန၊ သဒါ ပမုဒိတိန္ဒြိယာ။

၁၁၂။

‘‘ဧတေန သစ္စဝဇ္ဇေန၊ ပုတ္တော ဥပ္ပဇ္ဇတံ ဣသေ၊

မုသာ မေ ဘဏမာနာယ၊ မုဒ္ဓါ ဖလတု သတ္တဓာ။

၁၁၃။

‘‘သမဏေ ဗြာဟ္မဏေ စာပိ၊ အညေ စာပိ ဝနိဗ္ဗကေ၊

တပ္ပေမိ အန္နပါနေန၊ သဒါ ပယတပါဏိနီ။

၁၁၄။

‘‘ဧတေန ¶ သစ္စဝဇ္ဇေန၊ ပုတ္တော ဥပ္ပဇ္ဇတံ ဣသေ၊

မုသာ မေ ဘဏမာနာယ၊ မုဒ္ဓါ ဖလတု သတ္တဓာ။

၁၁၅။

‘‘စာတုဒ္ဒသိံ ပဉ္စဒ္ဒသိံ၊ ယာ စ ပက္ခဿ အဋ္ဌမီ၊

ပါဋိဟာရိယပက္ခဉ္စ၊ အဋ္ဌင်္ဂသုသမာဂတံ၊

ဥပေါသထံ ဥပဝသာမိ၊ သဒါ သီလေသု သံဝုတာ။

၁၁၆။

‘‘ဧတေန သစ္စဝဇ္ဇေန၊ ပုတ္တော ဥပ္ပဇ္ဇတံ ဣသေ၊

မုသာ မေ ဘဏမာနာယ၊ မုဒ္ဓါ ဖလတု သတ္တဓာ’’တိ။

တတ္ထ မဟေသီတိ အဂ္ဂမဟေသီ။ သုရုစိနောတိ သုရုစိရညော။ ပဌမန္တိ သောဠသန္နံ ဣတ္ထိသဟဿာနံ သဗ္ဗပဌမံ။ ယံ မန္တိ ယသ္မိံ ကာလေ မံ သုရုစိ အာနယိ၊ တတော ပဋ္ဌာယ အဟံ ဒသ ဝဿသဟဿာနိ ဧကိကာဝ ဣမသ္မိံ ဂေဟေ ဝသိံ။ အတိမညိတ္ထာတိ မုဟုတ္တမ္ပိ သမ္မုခါ ဝါ ပရမ္မုခါ ဝါ အတိမညိန္တိ ဣဒံ အတိက္ကမိတွာ မညနံ န ဇာနာမိ န သရာမိ။ ဣသေတိ တံ အာလပတိ။

တေ ¶ မန္တိ သသုရော စ သဿု စာတိ တေ ဥဘောပိ မံ ဝိနေတာရော၊ တေဟိ ဝိနီတာ အမှိ၊ တေ ¶ မေ ယာဝ ဇီဝိံသု၊ တာဝ ဩဝါဒမဒံသု။ အဟိံသာရတိနီတိ အဟိံသာသင်္ခါတာယ ရတိယာ သမန္နာဂတာ။ မယာ ဟိ ကုန္ထကိပိလ္လိကောပိ န ဟိံသိတပုဗ္ဗော။ ကာမသာတိ ဧကန္တေနေဝ။ ဓမ္မစာရိနီတိ ဒသကုသလကမ္မပထေသု ပူရေမိ။ ဥပဋ္ဌာသိန္တိ ပါဒပရိကမ္မာဒီနိ ကိစ္စာနိ ကရောန္တီ ဥပဋ္ဌဟိံ။

သဟဘရိယာနီတိ မယာ သဟ ဧကသာမိကဿ ဘရိယဘူတာနိ။ နာဟူတိ ကိလေသံ နိဿာယ ဣဿာဓမ္မော ဝါ ကောဓဓမ္မော ဝါ မယှံ န ဘူတပုဗ္ဗော။ ဟိတေနာတိ ယံ တာသံ ဟိတံ၊ တေနေဝ နန္ဒာမိ၊ ဥရေ ဝုတ္ထဓီတရော ဝိယ တာ ဒိသွာ တုဿာမိ။ ကာစီတိ တာသု ဧကာပိ မယှံ အပ္ပိယာ နာမ နတ္ထိ၊ သဗ္ဗာပိ ပိယကာယေဝ။ အနုကမ္ပာမီတိ မုဒုစိတ္တေန သဗ္ဗာ သောဠသသဟဿာပိ တာ အတ္တာနံ ဝိယ အနုကမ္ပာမိ။

သဟဓမ္မေနာတိ နယေန ကာရဏေန ယော ယံ ကာတုံ သက္ကောတိ၊ တံ တသ္မိံ ကမ္မေ ပယောဇေမီတိ အတ္ထော။ ပမုဒိတိန္ဒြိယာတိ ပေသေန္တီ စ နိစ္စံ ပမုဒိတိန္ဒြိယာဝ ဟုတွာ ပေသေမိ၊ ‘‘အရေ ဒုဋ္ဌ ဒါသ ဣဒံ ¶ နာမ ကရောဟီ’တိ ဧဝံ ကုဇ္ဈိတွာ န မေ ကောစိ ကတ္ထစိ ပေသိတပုဗ္ဗော။ ပယတပါဏိနီတိ ဓောတဟတ္ထာ ပသာရိတဟတ္ထာဝ ဟုတွာ။ ပါဋိဟာရိယပက္ခဉ္စာတိ အဋ္ဌမီစာတုဒ္ဒသီပန္နရသီနံ ပစ္စုဂ္ဂမနာနုဂ္ဂမနဝသေန စတ္တာရော ဒိဝသာ။ သဒါတိ နိစ္စကာလံ ပဉ္စသု သီလေသု သံဝုတာ၊ တေဟိ ပိဟိတဂေါပိတတ္တဘာဝါဝ ဟောမီတိ။

ဧဝံ တဿာ ဂါထာယ သတေနပိ သဟဿေနပိ ဝဏ္ဏိယမာနာနံ ဂုဏာနံ ပမာဏံ နာမ နတ္ထိ၊ တာယ ပန္နရသဟိ ဂါထာဟိ အတ္တနော ဂုဏာနံ ဝဏ္ဏိတကာလေယေဝ သက္ကော အတ္တနော ဗဟုကရဏီယတာယ တဿာ ကထံ အဝိစ္ဆိန္ဒိတွာ ‘‘ပဟူတာ အဗ္ဘုတာယေဝ တေ ဂုဏာ’’တိ တံ ပသံသန္တော ဂါထာဒွယမာဟ –

၁၁၇။

‘‘သဗ္ဗေဝ တေ ဓမ္မဂုဏာ၊ ရာဇပုတ္တိ ယသဿိနိ၊

သံဝိဇ္ဇန္တိ တယိ ဘဒ္ဒေ၊ ယေ တွံ ကိတ္တေသိ အတ္တနိ။

၁၁၈။

‘‘ခတ္တိယော ¶ ဇာတိသမ္ပန္နော၊ အဘိဇာတော ယသဿိမာ၊

ဓမ္မရာဇာ ဝိဒေဟာနံ၊ ပုတ္တော ဥပ္ပဇ္ဇတေ တဝါ’’တိ။

တတ္ထ ဓမ္မဂုဏာတိ သဘာဝဂုဏာ ဘူတဂုဏာ။ သံဝိဇ္ဇန္တီတိ ယေ တယာ ဝုတ္တာ၊ တေ သဗ္ဗေဝ တယိ ဥပလဗ္ဘန္တိ။ အဘိဇာတောတိ အတိဇာတော သုဒ္ဓဇာတော။ ယသဿိမာတိ ယသသမ္ပန္နေန ပရိဝါရသမ္ပန္နေန သမန္နာဂတော။ ဥပ္ပဇ္ဇတေတိ ဧဝရူပေါ ပုတ္တော တဝ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတိ၊ မာ စိန္တယီတိ။

သာ တဿ ဝစနံ သုတွာ သောမနဿဇာတာ တံ ပုစ္ဆန္တီ ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –

၁၁၉။

‘‘ဒုမ္မီ ¶ ရဇောဇလ္လဓရော၊ အဃေ ဝေဟာယသံ ဌိတော၊

မနုညံ ဘာသသေ ဝါစံ၊ ယံ မယှံ ဟဒယင်္ဂမံ။

၁၂၀။

‘‘ဒေဝတာနုသိ သဂ္ဂမှာ၊ ဣသိ ဝါသိ မဟိဒ္ဓိကော၊

ကော ဝါသိ တွံ အနုပ္ပတ္တော၊ အတ္တာနံ မေ ပဝေဒယာ’’တိ။

တတ္ထ ဒုမ္မီတိ အနဉ္ဇိတာမဏ္ဍိတော သက္ကော အာဂစ္ဆန္တော ရမဏီယေန တာပသဝေသေန အာဂတော၊ ပဗ္ဗဇိတဝေသေန အာဂတတ္တာ ပန သာ ဧဝမာဟ။ အဃေတိ အပ္ပဋိဃေ ဌာနေ။ ယံ မယှန္တိ ယံ ဧတံ မနုညံ ¶ ဝါစံ မယှံ ဘာသသိ၊ တံ ဘာသမာနော တွံ ဒေဝတာနုသိ သဂ္ဂမှာ ဣဓာဂတော။ ဣသိ ဝါသိ မဟိဒ္ဓိကောတိ ယက္ခာဒီသု ကော ဝါ တွံ အသိ ဣဓာနုပ္ပတ္တော၊ အတ္တာနံ မေ ပဝေဒယ၊ ယထာဘူတံ ကထေဟီတိ ဝဒတိ။

သက္ကော တဿာ ကထေန္တော ဆ ဂါထာ အဘာသိ –

၁၂၁။

‘‘ယံ ဒေဝသင်္ဃာ ဝန္ဒန္တိ၊ သုဓမ္မာယံ သမာဂတာ၊

သောဟံ သက္ကော သဟဿက္ခော၊ အာဂတောသ္မိ တဝန္တိကေ။

၁၂၂။

‘‘ဣတ္ထိယော ဇီဝလောကသ္မိံ၊ ယာ ဟောတိ သမစာရိနီ၊

မေဓာဝိနီ သီလဝတီ၊ သဿုဒေဝါ ပတိဗ္ဗတာ။

၁၂၃။

‘‘တာဒိသာယ ¶ သုမေဓာယ၊ သုစိကမ္မာယ နာရိယာ၊

ဒေဝါ ဒဿနမာယန္တိ၊ မာနုသိယာ အမာနုသာ။

၁၂၄။

‘‘တွဉ္စ ဘဒ္ဒေ သုစိဏ္ဏေန၊ ပုဗ္ဗေ သုစရိတေန စ၊

ဣဓ ရာဇကုလေ ဇာတာ၊ သဗ္ဗကာမသမိဒ္ဓိနီ။

၁၂၅။

‘‘အယဉ္စ တေ ရာဇပုတ္တိ၊ ဥဘယတ္ထ ကဋဂ္ဂဟော၊

ဒေဝလောကူပပတ္တီ စ၊ ကိတ္တီ စ ဣဓ ဇီဝိတေ။

၁၂၆။

‘‘စိရံ သုမေဓေ သုခိနီ၊ ဓမ္မမတ္တနိ ပါလယ၊

ဧသာဟံ တိဒိဝံ ယာမိ၊ ပိယံ မေ တဝ ဒဿန’’န္တိ။

တတ္ထ သဟဿက္ခောတိ အတ္ထသဟဿဿ တံမုဟုတ္တံ ဒဿနဝသေန သဟဿက္ခော။ ဣတ္ထိယောတိ ဣတ္ထီ။ သမစာရိနီတိ တီဟိ ဒွါရေဟိ သမစရိယာယ သမန္နာဂတာ။ တာဒိသာယာတိ တထာရူပါယ။ သုမေဓာယာတိ သုပညာယ။ ဥဘယတ္ထ ကဋဂ္ဂဟောတိ အယံ တဝ ဣမသ္မိဉ္စ အတ္တဘာဝေ အနာဂတေ စ ဇယဂ္ဂါဟော။ တေသု အနာဂတေ ဒေဝလောကုပ္ပတ္တိ စ ဣဓ ဇီဝိတေ ပဝတ္တမာနေ ကိတ္တိ စာတိ အယံ ဥဘယတ္ထ ကဋဂ္ဂဟော နာမ။ ဓမ္မန္တိ ဧဝံ သဘာဝဂုဏံ စိရံ အတ္တနိ ပါလယ။ ဧသာဟန္တိ ဧသော အဟံ။ ပိယံ မေတိ မယှံ တဝ ဒဿနံ ပိယံ။

ဒေဝလောကေ ¶ ¶ ပန မေ ကိစ္စကရဏီယံ အတ္ထိ၊ တသ္မာ ဂစ္ဆာမိ၊ တွံ အပ္ပမတ္တာ ဟောဟီတိ တဿာ ဩဝါဒံ ဒတွာ ပက္ကာမိ။ နဠကာရဒေဝပုတ္တော ပန ပစ္စူသကာလေ စဝိတွာ တဿာ ကုစ္ဆိယံ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ။ သာ ဂဗ္ဘဿ ပတိဋ္ဌိတဘာဝံ ဉတွာ ရညော အာရောစေသိ၊ ရာဇာ ဂဗ္ဘဿ ပရိဟာရံ အဒါသိ။ သာ ဒသမာသစ္စယေန ပုတ္တံ ဝိဇာယိ၊ ‘‘မဟာပနာဒေါ’’တိဿ နာမံ ကရိံသု။ ဥဘယရဋ္ဌဝါသိနော ‘‘သာမိပုတ္တဿ နော ခီရမူလ’’န္တိ ဧကေကံ ကဟာပဏံ ရာဇင်္ဂဏေ ခိပိံသု၊ မဟာဓနရာသိ အဟောသိ။ ရညာ ပဋိက္ခိတ္တာပိ ‘‘သာမိပုတ္တဿ နော ဝဍ္ဎိတကာလေ ပရိဗ္ဗယော ဘဝိဿတီ’’တိ အဂ္ဂဟေတွာဝ ပက္ကမိံသု။ ကုမာရော ပန မဟာပရိဝါရေန ဝဍ္ဎိတွာ ဝယပ္ပတ္တော သောဠသဝဿကာလေယေဝ သဗ္ဗသိပ္ပေသု နိပ္ဖတ္တိံ ပါပုဏိ။ ရာဇာ ပုတ္တဿ ဝယံ ဩလောကေတွာ ¶ ဒေဝိံ အာဟ – ‘‘ဘဒ္ဒေ၊ ပုတ္တဿ မေ ရဇ္ဇာဘိသေကကာလော၊ ရမဏီယမဿ ပါသာဒံ ကာရေတွာ အဘိသေကံ ကရိဿာမီ’’တိ။ သာ ‘‘သာဓု ဒေဝါ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိ။ ရာဇာ ဝတ္ထုဝိဇ္ဇာစရိယေ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘တာတာ၊ ဝဍ္ဎကိံ ဂဟေတွာ အမှာကံ နိဝေသနတော အဝိဒူရေ ပုတ္တဿ မေ ပါသာဒံ မာပေထ၊ ရဇ္ဇေန နံ အဘိသိဉ္စိဿာမာ’’တိ အာဟ။ တေ ‘‘သာဓု၊ ဒေဝါ’’တိ ဘူမိပ္ပဒေသံ ဝီမံသန္တိ။

တသ္မိံ ခဏေ သက္ကဿ ဘဝနံ ဥဏှာကာရံ ဒဿေသိ။ သော တံ ကာရဏံ ဉတွာ ဝိဿကမ္မံ အာမန္တေတွာ ‘‘ဂစ္ဆ၊ တာတ၊ မဟာပနာဒကုမာရဿ အာယာမေန နဝယောဇနိကံ၊ ဝိတ္ထာရတော အဋ္ဌယောဇနိကံ၊ ဥဗ္ဗေဓေန ပဉ္စဝီသတိယောဇနိကံ၊ ရတနပါသာဒံ မာပေဟီ’’တိ ပေသေသိ။ သော ဝဍ္ဎကီဝေသေန ဝဍ္ဎကီနံ သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘တုမှေ ပါတရာသံ ဘုဉ္ဇိတွာ ဧထာ’’တိ တေ ပေသေတွာ ဒဏ္ဍကေန ဘူမိံ ပဟရိ၊ တာဝဒေဝ ဝုတ္တပ္ပကာရော သတ္တဘူမိကော ပါသာဒေါ ဥဋ္ဌဟိ။ မဟာပနာဒဿ ပါသာဒမင်္ဂလံ၊ ဆတ္တမင်္ဂလံ၊ အာဝါဟမင်္ဂလန္တိ တီဏိ မင်္ဂလာနိ ဧကတောဝ အဟေသုံ။ မင်္ဂလဋ္ဌာနေ ဥဘယရဋ္ဌဝါသိနော သန္နိပတိတွာ မင်္ဂလစ္ဆဏေန သတ္တ ဝဿာနိ ဝီတိနာမေသုံ။ နေဝ နေ ရာဇာ ဥယျောဇေသိ၊ တေသံ ဝတ္ထာလင်္ကာရခါဒနီယဘောဇနီယာဒိ ¶ သဗ္ဗံ ရာဇကုလသန္တကမေဝ အဟောသိ။ တေ သတ္တသံဝစ္ဆရစ္စယေန ဥပက္ကောသိတွာ သုရုစိမဟာရာဇေန ‘‘ကိမေတ’’န္တိ ပုဋ္ဌာ ‘‘မဟာရာဇ၊ အမှာကံ မင်္ဂလံ ဘုဉ္ဇန္တာနံ သတ္တ ဝဿာနိ ဂတာနိ၊ ကဒါ မင်္ဂလဿ ဩသာနံ ဘဝိဿတီ’’တိ အာဟံသု။ တတော ရာဇာ ‘‘တာတာ၊ ပုတ္တေန မေ ဧတ္တကံ ကာလံ န ဟသိတပုဗ္ဗံ၊ ယဒါ သော ဟသိဿတိ၊ တဒါ ဂမိဿထာ’’တိ အာဟ။ အထ မဟာဇနော ဘေရိံ စရာပေတွာ နဋေ သန္နိပါတေသိ။ ဆ နဋသဟဿာနိ သန္နိပတိတွာ သတ္တ ကောဋ္ဌာသာ ဟုတွာ နစ္စန္တာ ရာဇာနံ ဟသာပေတုံ နာသက္ခိံသု။ တဿ ကိရ ဒီဃရတ္တံ ဒိဗ္ဗနာဋကာနံ ဒိဋ္ဌတ္တာ တေသံ နစ္စံ အမနုညံ အဟောသိ။

တဒါ ဘဏ္ဍုကဏ္ဍော စ ပဏ္ဍုကဏ္ဍော စာတိ ဒွေ နာဋကဇေဋ္ဌကာ ‘‘မယံ ရာဇာနံ ဟသာပေဿာမာ’’တိ ရာဇင်္ဂဏံ ပဝိသိံသု။ တေသု ဘဏ္ဍုကဏ္ဍော တာဝ ရာဇဒွါရေ မဟန္တံ အတုလံ နာမ အမ္ဗံ ¶ မာပေတွာ သုတ္တဂုဠံ ခိပိတွာ တဿ သာခါယ လဂ္ဂါပေတွာ သုတ္တေန အတုလမ္ဗံ အဘိရုဟိ။ အတုလမ္ဗောတိ ကိရ ¶ ဝေဿဝဏဿ အမ္ဗော။ အထ တမ္ပိ ဝေဿဝဏဿ ဒါသာ ဂဟေတွာ အင်္ဂပစ္စင်္ဂါနိ ဆိန္ဒိတွာ ပါတေသုံ၊ သေသနာဋကာ တာနိ သမောဓာနေတွာ ဥဒကေန အဘိသိဉ္စိံသု။ သော ပုပ္ဖပဋံ နိဝါသေတွာ စ ပါရုပိတွာ စ နစ္စန္တောဝ ဥဋ္ဌဟိ။ မဟာပနာဒေါ တမ္ပိ ဒိသွာ နေဝ ဟသိ။ ပဏ္ဍုကဏ္ဍော နဋော ရာဇင်္ဂဏေ ဒါရုစိတကံ ကာရေတွာ အတ္တနော ပရိသာယ သဒ္ဓိံ အဂ္ဂိံ ပါဝိသိ။ တသ္မိံ နိဗ္ဗုတေ စိတကံ ဥဒကေန အဘိသိဉ္စိံသု။ သော သပရိသော ပုပ္ဖပဋံ နိဝါသေတွာ စ ပါရုပိတွာ စ နစ္စန္တောဝ ဥဋ္ဌဟိ။ တမ္ပိ ဒိသွာ ရာဇာ နေဝ ဟသိ။ ဣတိ တံ ဟသာပေတုံ အသက္ကောန္တာ မနုဿာ ဥပဒ္ဒုတာ အဟေသုံ။

သက္ကော တံ ကာရဏံ ဉတွာ ‘‘ဂစ္ဆ၊ တာတ၊ မဟာပနာဒံ ဟသာပေတွာ ဧဟီ’’တိ ဒေဝနဋံ ပေသေသိ။ သော အာဂန္တွာ ရာဇင်္ဂဏေ အာကာသေ ဌတွာ ဥပဍ္ဎအင်္ဂံ နာမ ¶ ဒဿေသိ၊ ဧကောဝ ဟတ္ထော၊ ဧကောဝ ပါဒေါ၊ ဧကံ အက္ခိ၊ ဧကာ ဒါဌာ နစ္စတိ စလတိ ဖန္ဒတိ၊ သေသံ နိစ္စလမဟောသိ။ တံ ဒိသွာ မဟာပနာဒေါ ထောကံ ဟသိတံ အကာသိ။ မဟာဇနော ပန ဟသန္တော ဟသန္တော ဟာသံ သန္ဓာရေတုံ သတိံ ပစ္စုပဋ္ဌာပေတုံ အသက္ကောန္တော အင်္ဂါနိ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ရာဇင်္ဂဏေယေဝ ပတိ၊ တသ္မိံ ကာလေ မင်္ဂလံ နိဋ္ဌိတံ။ သေသမေတ္ထ ‘‘ပနာဒေါ နာမ သော ရာဇာ၊ ယဿ ယူပေါ သုဝဏ္ဏယော’’တိ မဟာပနာဒဇာတကေန ဝဏ္ဏေတဗ္ဗံ။ ရာဇာ မဟာပနာဒေါ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ အာယုပရိယောသာနေ ဒေဝလောကမေဝ ဂတော။

သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ‘‘ဧဝံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝိသာခါ ပုဗ္ဗေပိ မမ သန္တိကာ ဝရံ လဘိယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ မဟာပနာဒေါ ဘဒ္ဒဇိ အဟောသိ၊ သုမေဓာဒေဝီ ဝိသာခါ၊ ဝိဿကမ္မော အာနန္ဒော၊ သက္ကော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။

သုရုစိဇာတကဝဏ္ဏနာ ဆဋ္ဌာ။

[၄၉၀] ၇။ ပဉ္စုပေါသထဇာတကဝဏ္ဏနာ

အပ္ပောဿုက္ကော ဒါနိ တုဝံ ကပေါတာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဥပေါသထိကေ ပဉ္စသတေ ဥပါသကေ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဒါ ဟိ သတ္ထာ ဓမ္မသဘာယံ စတုပရိသမဇ္ဈေ အလင်္ကတဗုဒ္ဓါသနေ နိသီဒိတွာ မုဒုစိတ္တေန ပရိသံ ဩလောကေတွာ ‘‘အဇ္ဇ ဥပါသကာနံ ကထံ ပဋိစ္စ ဒေသနာ ¶ သမုဋ္ဌဟိဿတီ’’တိ ဉတွာ ဥပါသကေ အာမန္တေတွာ ‘‘ဥပေါသထိကတ္ထ ဥပါသကာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘အာမ ¶ ၊ ဘန္တေ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘သာဓု ဝေါ ကတံ၊ ဥပေါသထော နာမေသ ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာနံ ဝံသော၊ ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာ ဟိ ရာဂါဒိကိလေသနိဂ္ဂဟတ္ထံ ဥပေါသထဝါသံ ဝသိံသူ’’တိ ဝတွာ တေဟိ ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ မဂဓရဋ္ဌာဒီနံ တိဏ္ဏံ ရဋ္ဌာနံ အန္တရေ အဋဝီ အဟောသိ။ ဗောဓိသတ္တော မဂဓရဋ္ဌေ ဗြာဟ္မဏမဟာသာလကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော ကာမေ ပဟာယ နိက္ခမိတွာ တံ အဋဝိံ ပဝိသိတွာ အဿမံ ကတွာ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ တဿ ပန အဿမဿ အဝိဒူရေ ဧကသ္မိံ ဝေဠုဂဟနေ အတ္တနော ဘရိယာယ သဒ္ဓိံ ကပေါတသကုဏော ¶ ဝသတိ၊ ဧကသ္မိံ ဝမ္မိကေ အဟိ၊ ဧကသ္မိံ ဝနဂုမ္ဗေ သိင်္ဂါလော၊ ဧကသ္မိံ ဝနဂုမ္ဗေ အစ္ဆော။ တေ စတ္တာရောပိ ကာလေန ကာလံ ဣသိံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဓမ္မံ သုဏန္တိ။

အထေကဒိဝသံ ကပေါတော ဘရိယာယ သဒ္ဓိံ ကုလာဝကာ နိက္ခမိတွာ ဂေါစရာယ ပက္ကာမိ။ တဿ ပစ္ဆတော ဂစ္ဆန္တိံ ကပေါတိံ ဧကော သေနော ဂဟေတွာ ပလာယိ။ တဿာ ဝိရဝသဒ္ဒံ သုတွာ ကပေါတော နိဝတ္တိတွာ ဩလောကေန္တော တံ တေန ဟရိယမာနံ ပဿိ။ သေနောပိ နံ ဝိရဝန္တိံယေဝ မာရေတွာ ခါဒိ။ ကပေါတော တာယ ဝိယောဂေန ရာဂပရိဠာဟေန ပရိဍယှမာနော စိန္တေသိ ‘‘အယံ ရာဂေါ မံ အတိဝိယ ကိလမေတိ၊ န ဣဒါနိ ဣမံ အနိဂ္ဂဟေတွာ ဂေါစရာယ ပက္ကမိဿာမီ’’တိ။ သော ဂေါစရပထံ ပစ္ဆိန္ဒိတွာ တာပသဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ရာဂနိဂ္ဂဟာယ ဥပေါသထံ သမာဒိယိတွာ ဧကမန္တံ နိပဇ္ဇိ။

သပ္ပောပိ ‘‘ဂေါစရံ ပရိယေသိဿာမီ’’တိ ဝသနဋ္ဌာနာ နိက္ခမိတွာ ပစ္စန္တဂါမေ ဂါဝီနံ ဝိစရဏဋ္ဌာနေ ဂေါစရံ ပရိယေသတိ။ တဒါ ဂါမဘောဇကဿ သဗ္ဗသေတော မင်္ဂလဥသဘော ဂေါစရံ ဂဟေတွာ ဧကသ္မိံ ဝမ္မိကပါဒေ ဇဏ္ဏုနာ ပတိဋ္ဌာယ သိင်္ဂေဟိ မတ္တိကံ ဂဏှန္တော ကီဠတိ၊ သပ္ပော ဂါဝီနံ ပဒသဒ္ဒေန ဘီတော တံ ဝမ္မိကံ ပဝိသိတုံ ပက္ကန္တော။ အထ နံ ဥသဘော ပါဒေန အက္ကမိ။ သော တံ ကုဇ္ဈိတွာ ဍံသိ၊ ဥသဘော တတ္ထေဝ ဇီဝိတက္ခယံ ပတ္တော။ ဂါမဝါသိနော ‘‘ဥသဘော ကိရ မတော’’တိ သုတွာ သဗ္ဗေ ဧကတော အာဂန္တွာ ရောဒိတွာ ကန္ဒိတွာ တံ ဂန္ဓမာလာဒီဟိ ပူဇေတွာ အာဝါဋေ နိခဏိတွာ ပက္ကမိံသု။ သပ္ပော တေသံ ဂတကာလေ နိက္ခမိတွာ ‘‘အဟံ ကောဓံ နိဿာယ ဣမံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေတွာ မဟာဇနဿ ဟဒယေ သောကံ ပဝေသေသိံ၊ န ¶ ဒါနိ ဣမံ ကောဓံ အနိဂ္ဂဟေတွာ ဂေါစရာယ ပက္ကမိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ နိဝတ္တိတွာ တံ အဿမံ ဂန္တွာ ကောဓနိဂ္ဂဟာယ ဥပေါသထံ သမာဒိယိတွာ ဧကမန္တံ နိပဇ္ဇိ။

သိင်္ဂါလောပိ ¶ ဂေါစရံ ပရိယေသန္တော ဧကံ မတဟတ္ထိံ ဒိသွာ ‘‘မဟာ မေ ဂေါစရော လဒ္ဓါ’’တိ တုဋ္ဌော ဂန္တွာ သောဏ္ဍာယံ ဍံသိ၊ ထမ္ဘေ ဒဋ္ဌကာလော ဝိယ အဟောသိ။ တတ္ထ အဿာဒံ အလဘိတွာ ဒန္တေ ဍံသိ၊ ပါသာဏေ ဒဋ္ဌကာလော ဝိယ အဟောသိ။ ကုစ္ဆိယံ ဍံသိ၊ ကုသုလေ ဒဋ္ဌကာလော ဝိယ အဟောသိ။ နင်္ဂုဋ္ဌေ ဍံသိ၊ အယသလာကေ ¶ ဒဋ္ဌကာလော ဝိယ အဟောသိ။ ဝစ္စမဂ္ဂေ ဍံသိ၊ ဃတပူဝေ ဒဋ္ဌကာလော ဝိယ အဟောသိ။ သော လောဘဝသေန ခါဒန္တော အန္တောကုစ္ဆိယံ ပါဝိသိ၊ တတ္ထ ဆာတကာလေ မံသံ ခါဒတိ၊ ပိပါသိတကာလေ လောဟိတံ ပိဝတိ၊ နိပဇ္ဇနကာလေ အန္တာနိ စ ပပ္ဖာသဉ္စ အဝတ္ထရိတွာ နိပဇ္ဇိ။ သော ‘‘ဣဓေဝ မေ အန္နပါနဉ္စ သယနဉ္စ နိပ္ဖန္နံ၊ အညတ္ထ ကိံ ကရိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ တတ္ထေဝ အဘိရတော ဗဟိ အနိက္ခမိတွာ အန္တောကုစ္ဆိယံယေဝ ဝသိ။ အပရဘာဂေ ဝါတာတပေန ဟတ္ထိကုဏပေ သုက္ခန္တေ ကရီသမဂ္ဂေါ ပိဟိတော၊ သိင်္ဂါလော အန္တောကုစ္ဆိယံ နိပဇ္ဇမာနော အပ္ပမံသလောဟိတော ပဏ္ဍုသရီရော ဟုတွာ နိက္ခမနမဂ္ဂံ န ပဿိ။ အထေကဒိဝသံ အကာလမေဃော ဝဿိ၊ ကရီသမဂ္ဂေါ တေမိယမာနော မုဒု ဟုတွာ ဝိဝရံ ဒဿေသိ။ သိင်္ဂါလော ဆိဒ္ဒံ ဒိသွာ ‘‘အတိစိရမှိ ကိလန္တော၊ ဣမိနာ ဆိဒ္ဒေန ပလာယိဿာမီ’’တိ ကရီသမဂ္ဂံ သီသေန ပဟရိ။ တဿ သမ္ဗာဓဋ္ဌာနေန ဝေဂေန နိက္ခန္တဿ သိန္နသရီရဿ သဗ္ဗာနိ လောမာနိ ကရီသမဂ္ဂေ လဂ္ဂါနိ၊ တာလကန္ဒော ဝိယ နိလ္လောမသရီရော ဟုတွာ နိက္ခမိ။ သော ‘‘လောဘံ နိဿာယ မယာ ဣဒံ ဒုက္ခံ အနုဘူတံ၊ န ဒါနိ ဣမံ အနိဂ္ဂဟေတွာ ဂေါစရံ ဂဏှိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ တံ အဿမံ ဂန္တွာ လောဘနိဂ္ဂဟတ္ထာယ ဥပေါသထံ သမာဒိယိတွာ ဧကမန္တံ နိပဇ္ဇိ။

အစ္ဆောပိ အရညာ နိက္ခမိတွာ အတြိစ္ဆာဘိဘူတော မလ္လရဋ္ဌေ ပစ္စန္တဂါမံ ဂတော။ ဂါမဝါသိနော ‘‘အစ္ဆော ကိရ အာဂတော’’တိ ဓနုဒဏ္ဍာဒိဟတ္ထာ နိက္ခမိတွာ တေန ပဝိဋ္ဌံ ဂုမ္ဗံ ပရိဝါရေသုံ။ သော မဟာဇနေန ပရိဝါရိတဘာဝံ ဉတွာ နိက္ခမိတွာ ပလာယိ၊ ပလာယန္တမေဝ တံ ဓနူဟိ စေဝ ဒဏ္ဍာဒီဟိ စ ပေါထေသုံ။ သော ဘိန္နေန သီသေန လောဟိတေန ဂလန္တေန အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနံ ¶ ဂန္တွာ ‘‘ဣဒံ ဒုက္ခံ မမ အတြိစ္ဆာလောဘဝသေန ဥပ္ပန္နံ၊ န ဒါနိ ဣမံ အနိဂ္ဂဟေတွာ ဂေါစရံ ဂဏှိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ တံ အဿမံ ဂန္တွာ အတြိစ္ဆာနိဂ္ဂဟာယ ဥပေါသထံ သမာဒိယိတွာ ¶ ဧကမန္တံ နိပဇ္ဇိ။

တာပသောပိ အတ္တနော ဇာတိံ နိဿာယ မာနဝသိကော ဟုတွာ ဈာနံ ဥပ္ပာဒေတုံ န သက္ကောတိ။ အထေကော ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ တဿ မာနနိဿိတဘာဝံ ဉတွာ ‘‘အယံ န လာမကသတ္တော၊ ဗုဒ္ဓင်္ကုရော ဧသ၊ ဣမသ္မိံယေဝ ဘဒ္ဒကပ္ပေ သဗ္ဗညုတံ ပါပုဏိဿတိ၊ ဣမဿ မာနနိဂ္ဂဟံ ကတွာ သမာပတ္တိနိဗ္ဗတ္တနာကာရံ ကရိဿာမီ’’တိ တသ္မိံ ပဏ္ဏသာလာယ နိသိန္နေယေဝ ဥတ္တရဟိမဝန္တတော အာဂန္တွာ တဿ ပါသာဏဖလကေ နိသီဒိ။ သော နိက္ခမိတွာ တံ အတ္တနော အာသနေ နိသိန္နံ ဒိသွာ ¶ မာနနိဿိတဘာဝေန အနတ္တမနော ဟုတွာ တံ ဥပသင်္ကမိတွာ အစ္ဆရံ ပဟရိတွာ ‘‘နဿ၊ ဝသလ၊ ကာဠကဏ္ဏိ၊ မုဏ္ဍက၊ သမဏက၊ ကိမတ္ထံ မမ နိသိန္နဖလကေ နိသိန္နောသီ’’တိ အာဟ။ အထ နံ သော ‘‘သပ္ပုရိသ၊ ကသ္မာ မာနနိဿိတောသိ၊ အဟံ ပဋိဝိဒ္ဓပစ္စေကဗောဓိဉာဏော၊ တွံ ဣမသ္မိံယေဝ ဘဒ္ဒကပ္ပေ သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿသိ၊ ဗုဒ္ဓင်္ကုရောသိ၊ ပါရမိယော ပူရေတွာ အာဂတော အညံ ဧတ္တကံ နာမ ကာလံ အတိက္ကမိတွာ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿသိ၊ ဗုဒ္ဓတ္တဘာဝေ ဌိတော သိဒ္ဓတ္ထော နာမ ဘဝိဿသီ’’တိ နာမဉ္စ ဂေါတ္တဉ္စ ကုလဉ္စ အဂ္ဂသာဝကာဒယော စ သဗ္ဗေ အာစိက္ခိတွာ ‘‘ကိမတ္ထံ တွံ မာနနိဿိတော ဟုတွာ ဖရုသော ဟောသိ၊ နယိဒံ တဝ အနုစ္ဆဝိက’’န္တိ ဩဝါဒမဒါသိ။ သော တေန ဧဝံ ဝုတ္တောပိ နေဝ နံ ဝန္ဒိ၊ န စ ‘‘ကဒါဟံ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿာမီ’’တိအာဒီနိ ပုစ္ဆိ။ အထ နံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ‘‘တဝ ဇာတိယာ မမ ဂုဏာနံ မဟန္တဘာဝံ ဇာန၊ သစေ သက္ကောသိ၊ အဟံ ဝိယ အာကာသေ ဝိစရာဟီ’’တိ ဝတွာ အာကာသေ ဥပ္ပတိတွာ အတ္တနော ပါဒပံသုံ တဿ ဇဋာမဏ္ဍလေ ဝိကိရန္တော ဥတ္တရဟိမဝန္တမေဝ ဂတော။

တာပသော တဿ ဂတကာလေ သံဝေဂပ္ပတ္တော ဟုတွာ ‘‘အယံ သမဏော ဧဝံ ဂရုသရီရော ဝါတမုခေ ခိတ္တတူလပိစု ဝိယ အာကာသေ ပက္ခန္ဒော၊ အဟံ ဇာတိမာနေန ဧဝရူပဿ ပစ္စေကဗုဒ္ဓဿ နေဝ ပါဒေ ဝန္ဒိံ၊ န စ ‘‘ကဒါဟံ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿာမီ’တိ ပုစ္ဆိံ၊ ဇာတိ နာမေသာ ကိံ ကရိဿတိ၊ ဣမသ္မိံ လောကေ သီလစရဏမေဝ မဟန္တံ၊ အယံ ခေါ ပန ¶ မေ မာနော ဝဍ္ဎန္တော နိရယံ ဥပနေဿတိ၊ န ဣဒါနိ ဣမံ မာနံ အနိဂ္ဂဟေတွာ ဖလာဖလတ္ထာယ ဂမိဿာမီ’’တိ ပဏ္ဏသာလံ ပဝိသိတွာ မာနနိဂ္ဂဟာယ ဥပေါသထံ သမာဒါယ ကဋ္ဌတ္ထရိကာယ ¶ နိသိန္နော မဟာဉာဏော ကုလပုတ္တော မာနံ နိဂ္ဂဟေတွာ ကသိဏံ ဝဍ္ဎေတွာ အဘိညာ စ သမာပတ္တိယော စ နိဗ္ဗတ္တေတွာ နိက္ခမိတွာ စင်္ကမနကောဋိယံ ပါသာဏဖလကေ နိသီဒိ။ အထ နံ ကပေါတာဒယော ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ မဟာသတ္တော ကပေါတံ ပုစ္ဆိ ‘‘တွံ အညေသု ဒိဝသေသု န ဣမာယ ဝေလာယ အာဂစ္ဆသိ၊ ဂေါစရံ ပရိယေသသိ၊ ကိံ နု ခေါ အဇ္ဇ ဥပေါသထိကော ဇာတောသီ’’တိ? ‘‘အာမ ဘန္တေ’’တိ။ အထ နံ ‘‘ကေန ကာရဏေနာ’’တိ ပုစ္ဆန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –

၁၂၇။

‘‘အပ္ပောဿုက္ကော ဒါနိ တုဝံ ကပေါတ၊ ဝိဟင်္ဂမ န တဝ ဘောဇနတ္ထော၊

ခုဒံ ပိပါသံ အဓိဝါသယန္တော၊ ကသ္မာ ဘဝံပေါသထိကော ကပေါတာ’’တိ။

တတ္ထ အပ္ပောဿုက္ကောတိ နိရာလယော။ န တဝ ဘောဇနတ္ထောတိ ကိံ အဇ္ဇ တဝ ဘောဇနေန အတ္ထော နတ္ထိ။

တံ ¶ သုတွာ ကပေါတော ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –

၁၂၈။

‘‘အဟံ ပုရေ ဂိဒ္ဓိဂတော ကပေါတိယာ၊ အသ္မိံ ပဒေသသ္မိမုဘော ရမာမ၊

အထဂ္ဂဟီ သာကုဏိကော ကပေါတိံ၊ အကာမကော တာယ ဝိနာ အဟောသိံ။

၁၂၉။

‘‘နာနာဘဝါ ဝိပ္ပယောဂေန တဿာ၊ မနောမယံ ဝေဒန ဝေဒယာမိ၊

တသ္မာ အဟံပေါသထံ ပါလယာမိ၊ ရာဂေါ မမံ မာ ပုနရာဂမာသီ’’တိ။

တတ္ထ ရမာမာတိ ဣမသ္မိံ ဘူမိဘာဂေ ကာမရတိယာ ရမာမ။ သာကုဏိကောတိ သေနသကုဏော။

ကပေါတေန ¶ အတ္တနော ဥပေါသထကမ္မေ ဝဏ္ဏိတေ မဟာသတ္တော သပ္ပာဒီသု ဧကေကံ ပုစ္ဆိ။ တေပိ ယထာဘူတံ ဗျာကရိံသု –

၁၃၀။

‘‘အနုဇ္ဇုဂါမီ ¶ ဥရဂါ ဒုဇိဝှ၊ ဒါဌာဝုဓော ဃောရဝိသောသိ သပ္ပ၊

ခုဒံ ပိပါသံ အဓိဝါသယန္တော၊ ကသ္မာ ဘဝံပေါသထိကော နု ဒီဃ။

၁၃၁။

‘‘ဥသဘော အဟူ ဗလဝါ ဂါမိကဿ၊ စလက္ကကူ ဝဏ္ဏဗလူပပန္နော၊

သော မံ အက္ကမိ တံ ကုပိတော အဍံသိံ၊ ဒုက္ခာဘိတုဏ္ဏော မရဏံ ဥပါဂါ။

၁၃၂။

‘‘တတော ဇနာ နိက္ခမိတွာန ဂါမာ၊ ကန္ဒိတွာ ရောဒိတွာ အပက္ကမိံသု၊

တသ္မာ အဟံပေါသထံ ပါလယာမိ၊ ကောဓော မမံ မာ ပုနရာဂမာသိ။

၁၃၃။

‘‘မတာန မံသာနိ ဗဟူ သုသာနေ၊ မနုညရူပံ တဝ ဘောဇနေ တံ၊

ခုဒံ ပိပါသံ အဓိဝါသယန္တော၊ ကသ္မာ ဘဝံပေါသထိကော သိင်္ဂါလ။

၁၃၄။

‘‘ပဝိသိ ကုစ္ဆိံ မဟတော ဂဇဿ၊ ကုဏပေ ရတော ဟတ္ထိမံသေသု ဂိဒ္ဓါ၊

ဥဏှော စ ဝါတော တိခိဏာ စ ရသ္မိယော၊ တေ သောသယုံ တဿ ကရီသမဂ္ဂံ။

၁၃၅။

‘‘ကိသော စ ပဏ္ဍူ စ အဟံ ဘဒန္တေ၊ န မေ အဟူ နိက္ခမနာယ မဂ္ဂေါ၊

မဟာ စ မေဃော သဟသာ ပဝဿိ၊ သော တေမယီ တဿ ကရီသမဂ္ဂံ။

၁၃၆။

‘‘တတော ¶ အဟံ နိက္ခမိသံ ဘဒန္တေ၊ စန္ဒော ယထာ ရာဟုမုခါ ပမုတ္တော၊

တသ္မာ ¶ အဟံပေါသထံ ပါလယာမိ၊ လောဘော မမံ မာ ပုနရာဂမာသိ။

၁၃၇။

‘‘ဝမ္မီကထူပသ္မိံ ¶ ကိပိလ္လိကာနိ၊ နိပ္ပောထယန္တော တုဝံ ပုရေ စရာသိ၊

ခုဒံ ပိပါသံ အဓိဝါသယန္တော၊ ကသ္မာ ဘဝံပေါသထိကော နု အစ္ဆ။

၁၃၈။

‘‘သကံ နိကေတံ အတိဟီဠယာနော၊ အတြိစ္ဆတာ မလ္လဂါမံ အဂစ္ဆိံ၊

တတော ဇနာ နိက္ခမိတွာန ဂါမာ၊ ကောဒဏ္ဍကေန ပရိပေါထယိံသု မံ။

၁၃၉။

‘‘သော ဘိန္နသီသော ရုဟိရမက္ခိတင်္ဂေါ၊ ပစ္စာဂမာသိံ သကံ နိကေတံ၊

တသ္မာ အဟံပေါသထံ ပါလယာမိ၊ အတြိစ္ဆတာ မာ ပုနရာဂမာသီ’’တိ။

တတ္ထ အနုဇ္ဇုဂါမီတိအာဒီဟိ တံ အာလပတိ။ စလက္ကကူတိ စလမာနကကုဓော။ ဒုက္ခာဘိတုဏ္ဏောတိ သော ဥသဘော ဒုက္ခေန အဘိတုဏ္ဏော အာတုရော ဟုတွာ။ ဗဟူတိ ဗဟူနိ။ ပဝိသီတိ ပါဝိသိံ။ ရသ္မိယောတိ သူရိယရသ္မိယော။ နိက္ခမိသန္တိ နိက္ခမိံ။ ကိပိလ္လိကာနီတိ ဥပစိကာယော။ နိပ္ပောထယန္တောတိ ခါဒမာနော။ အတိဟီဠယာနောတိ အတိမညန္တော နိန္ဒန္တော ဂရဟန္တော။ ကောဒဏ္ဍကေနာတိ ဓနုဒဏ္ဍကေဟိ စေဝ မုဂ္ဂရေဟိ စ။

ဧဝံ တေ စတ္တာရောပိ အတ္တနော ဥပေါသထကမ္မံ ဝဏ္ဏေတွာ ဥဋ္ဌာယ မဟာသတ္တံ ဝန္ဒိတွာ ‘‘ဘန္တေ၊ တုမှေ အညေသု ဒိဝသေသု ဣမာယ ဝေလာယ ဖလာဖလတ္ထာယ ဂစ္ဆထ၊ အဇ္ဇ အဂန္တွာ ကသ္မာ ဥပေါသထိကတ္ထာ’’တိ ပုစ္ဆန္တာ ဂါထမာဟံသု –

၁၄၀။

‘‘ယံ နော အပုစ္ဆိတ္ထ တုဝံ ဘဒန္တေ၊ သဗ္ဗေဝ ဗျာကရိမှ ယထာပဇာနံ၊

မယမ္ပိ ပုစ္ဆာမ တုဝံ ဘဒန္တေ၊ ကသ္မာ ဘဝံပေါသထိကော နု ဗြဟ္မေ’’တိ။

သောပိ ¶ ¶ နေသံ ဗျာကာသိ –

၁၄၁။

‘‘အနူပလိတ္တော မမ အဿမမှိ၊ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ မုဟုတ္တံ နိသီဒိ၊

သော မံ အဝေဒီ ဂတိမာဂတိဉ္စ၊ နာမဉ္စ ဂေါတ္တံ စရဏဉ္စ သဗ္ဗံ။

၁၄၂။

‘‘ဧဝမ္ပဟံ ¶ န ဝန္ဒိ တဿ ပါဒေ၊ န စာပိ နံ မာနဂတေန ပုစ္ဆိံ၊

တသ္မာ အဟံပေါသထံ ပါလယာမိ၊ မာနော မမံ မာ ပုနရာဂမာသီ’’တိ။

တတ္ထ ယံ နောတိ ယံ အတ္ထံ တွံ အမှေ အပုစ္ဆိ။ ယထာပဇာနန္တိ အတ္တနော ပဇာနနနိယာမေန တံ မယံ ဗျာကရိမှ။ အနူပလိတ္တောတိ သဗ္ဗကိလေသေဟိ အလိတ္တော။ သော မံ အဝေဒီတိ သော မမ ဣဒါနိ ဂန္တဗ္ဗဋ္ဌာနဉ္စ ဂတဋ္ဌာနဉ္စ ‘‘အနာဂတေ တွံ ဧဝံနာမော ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿသိ ဧဝံဂေါတ္တော၊ ဧဝရူပံ တေ သီလစရဏံ ဘဝိဿတီ’’တိ ဧဝံ နာမဉ္စ ဂေါတ္တဉ္စ စရဏဉ္စ သဗ္ဗံ မံ အဝေဒိ ဇာနာပေသိ၊ ကထေသီတိ အတ္ထော။ ဧဝမ္ပဟံ န ဝန္ဒီတိ ဧဝံ ကထေန္တဿပိ တဿ အဟံ အတ္တနော မာနံ နိဿာယ ပါဒေ န ဝန္ဒိန္တိ။

ဧဝံ မဟာသတ္တော အတ္တနော ဥပေါသထကာရဏံ ကထေတွာ တေ ဩဝဒိတွာ ဥယျောဇေတွာ ပဏ္ဏသာလံ ပါဝိသိ၊ ဣတရေပိ ယထာဋ္ဌာနာနိ အဂမံသု။ မဟာသတ္တော အပရိဟီနဇ္ဈာနော ဗြဟ္မလောကပရာယဏော အဟောသိ၊ ဣတရေ စ တဿောဝါဒေ ဌတွာ သဂ္ဂပရာယဏာ အဟေသုံ။

သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ‘‘ဧဝံ ဥပါသကာ၊ ဥပေါသထော နာမေသ ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာနံ ဝံသော၊ ဥပဝသိတဗ္ဗော ဥပေါသထဝါသော’’တိ ဝတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ကပေါတော အနုရုဒ္ဓါ အဟောသိ၊ အစ္ဆော ကဿပေါ၊ သိင်္ဂါလော မောဂ္ဂလ္လာနော၊ သပ္ပော သာရိပုတ္တော၊ တာပသော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။

ပဉ္စုပေါသထဇာတကဝဏ္ဏနာ သတ္တမာ။

[၄၉၁] ၈။ မဟာမောရဇာတကဝဏ္ဏနာ

သစေ ¶ ဟိ တျာဟံ ဓနဟေတု ဂါဟိတောတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဉှိ ဘိက္ခုံ သတ္ထာ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ ¶ ဥက္ကဏ္ဌိတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သစ္စံ၊ ဘန္တေ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဘိက္ခု အယံ နန္ဒီရာဂေါ တာဒိသံ ကိံ နာမ နာလောလေဿတိ၊ န ဟိ သိနေရုဥဗ္ဗာဟနကဝါတော သာမန္တေ ပုရာဏပဏ္ဏဿ လဇ္ဇတိ၊ ပုဗ္ဗေ သတ္တ ဝဿသတာနိ အန္တောကိလေသသမုဒါစာရံ ဝါရေတွာ ဝိဟရန္တေ ဝိသုဒ္ဓသတ္တေပေသ အာလောလေသိယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ¶ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ပစ္စန္တပဒေသေ မောရသကုဏိယာ ကုစ္ဆိမှိ ပဋိသန္ဓိံ အဂ္ဂဟေသိ။ ဂဗ္ဘေ ပရိပါကဂတေ မာတာ ဂေါစရဘူမိယံ အဏ္ဍံ ပါတေတွာ ပက္ကာမိ။ အဏ္ဍဉ္စ နာမ မာတု အရောဂဘာဝေ သတိ အညသ္မိံ ဒီဃဇာတိကာဒိပရိပန္ထေ စ အဝိဇ္ဇမာနေ န နဿတိ။ တသ္မာ တံ အဏ္ဍံ ကဏိကာရမကုလံ ဝိယ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ ဟုတွာ ပရိဏတကာလေ အတ္တနော ဓမ္မတာယ ဘိဇ္ဇိ၊ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော မောရစ္ဆာပေါ နိက္ခမိ။ တဿ ဒွေ အက္ခီနိ ဇိဉ္ဇုကာဖလသဒိသာနိ၊ တုဏ္ဍံ ပဝါဠဝဏ္ဏံ၊ တိဿော ရတ္တရာဇိယော ဂီဝံ ပရိက္ခိပိတွာ ပိဋ္ဌိမဇ္ဈေန အဂမံသု။ သော ဝယပ္ပတ္တော ဘဏ္ဍသကဋမတ္တသရီရော အဘိရူပေါ အဟောသိ။ တံ သဗ္ဗေ နီလမောရာ သန္နိပတိတွာ ရာဇာနံ ကတွာ ပရိဝါရယိံသု။

သော ဧကဒိဝသံ ဥဒကသောဏ္ဍိယံ ပါနီယံ ပိဝန္တော အတ္တနော ရူပသမ္ပတ္တိံ ဒိသွာ စိန္တေသိ ‘‘အဟံ သဗ္ဗမောရေဟိ အတိရေကရူပသောဘော၊ သစာဟံ ဣမေဟိ သဒ္ဓိံ မနုဿပထေ ဝသိဿာမိ၊ ပရိပန္ထော မေ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတိ၊ ဟိမဝန္တံ ဂန္တွာ ဧကကောဝ ဖာသုကဋ္ဌာနေ ဝသိဿာမီ’’တိ။ သော ရတ္တိဘာဂေ မောရေသု ပဋိသလ္လီနေသု ကဉ္စိ အဇာနာပေတွာ ဥပ္ပတိတွာ ဟိမဝန္တံ ပဝိသိတွာ တိဿော ပဗ္ဗတရာဇိယော အတိက္ကမ္မ စတုတ္ထာယ ပဗ္ဗတရာဇိယာ ဧကသ္မိံ အရညေ ပဒုမသဉ္ဆန္နော ဇာတဿရော အတ္ထိ၊ တဿ အဝိဒူရေ ဧကံ ပဗ္ဗတံ နိဿာယ ဌိတော မဟာနိဂြောဓရုက္ခော အတ္ထိ၊ တဿ သာခါယ နိလီယိ။ တဿ ပန ပဗ္ဗတဿ ဝေမဇ္ဈေ မနာပါ ဂုဟာ အတ္ထိ။ သော တတ္ထ ဝသိတုကာမော ဟုတွာ တဿာ ပမုခေ ပဗ္ဗတတလေ နိလီယိ။ တံ ပန ဌာနံ နေဝ ဟေဋ္ဌာဘာဂေန ¶ အဘိရုဟိတုံ၊ န ဥပရိဘာဂေန ဩတရိတုံ သက္ကာ၊ ဗိဠာလဒီဃဇာတိကမနုဿဘယေဟိ ¶ ဝိမုတ္တံ။ သော ‘‘ဣဒံ မေ ဖာသုကဋ္ဌာန’’န္တိ တံ ဒိဝသံ တတ္ထေဝ ဝသိတွာ ပုနဒိဝသေ ပဗ္ဗတဂုဟာတော ဥဋ္ဌာယ ပဗ္ဗတမတ္ထကေ ပုရတ္ထာဘိမုခေါ နိသိန္နော ဥဒေန္တံ သူရိယမဏ္ဍလံ ဒိသွာ အတ္တနော ဒိဝါရက္ခာဝရဏတ္ထာယ ‘‘ဥဒေတယံ စက္ခုမာ ဧကရာဇာ’’တိ ပရိတ္တံ ကတွာ ဂေါစရဘူမိယံ ဩတရိတွာ ဂေါစရံ ဂဟေတွာ သာယံ အာဂန္တွာ ပဗ္ဗတမတ္ထကေ ပစ္ဆာဘိမုခေါ နိသိန္နော အတ္ထင်္ဂတံ သူရိယမဏ္ဍလံ ဒိသွာ အတ္တနော ရတ္တိရက္ခာဝရဏတ္ထာယ ‘‘အပေတယံ စက္ခုမာ ဧကရာဇာ’’တိ ပရိတ္တံ ကတွာ ဧတေနုပါယေန ဝသတိ။

အထ နံ ဧကဒိဝသံ ဧကော လုဒ္ဒပုတ္တော အရညေ ဝိစရန္တော ပဗ္ဗတမတ္ထကေ နိသိန္နံ မောရံ ဒိသွာ အတ္တနော နိဝေသနံ အာဂန္တွာ မရဏာသန္နကာလေ ပုတ္တံ အာဟ – ‘‘တာတ၊ စတုတ္ထာယ ပဗ္ဗတရာဇိယာ အရညေ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော မောရော အတ္ထိ၊ သစေ ရာဇာ ပုစ္ဆတိ၊ အာစိက္ခေယျာသီ’’တိ။ အထေကသ္မိံ ဒိဝသေ ဗာရာဏသိရညော ခေမာ နာမ အဂ္ဂမဟေသီ ပစ္စူသကာလေ သုပိနံ ပဿိ။ ဧဝရူပေါ သုပိနော အဟောသိ – ‘‘သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော မောရော ဓမ္မံ ဒေသေတိ၊ သာ သာဓုကာရံ ဒတွာ ဓမ္မံ သုဏာတိ၊ မောရော ဓမ္မံ ဒေသေတွာ ဥဋ္ဌာယ ပက္ကာမိ’’။ သာ ‘‘မောရရာဇာ ဂစ္ဆတိ၊ ဂဏှထ ¶ န’’န္တိ ဝဒန္တီယေဝ ပဗုဇ္ဈိ၊ ပဗုဇ္ဈိတွာ စ ပန သုပိနဘာဝံ ဉတွာ ‘‘သုပိနောတိ ဝုတ္တေ ရာဇာ န အာဒရံ ကရိဿတိ၊ ‘ဒေါဟဠော မေ’တိ ဝုတ္တေ ကရိဿတီ’’တိ စိန္တေတွာ ဒေါဟဠိနီ ဝိယ ဟုတွာ နိပဇ္ဇိ။ အထ နံ ရာဇာ ဥပသင်္ကမိတွာ ပုစ္ဆိ ‘‘ဘဒ္ဒေ၊ ကိံ တေ အဖာသုက’’န္တိ။ ‘‘ဒေါဟဠော မေ ဥပ္ပန္နော’’တိ။ ‘‘ကိံ ဣစ္ဆသိ ဘဒ္ဒေ’’တိ? ‘‘သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏဿ မောရဿ ဓမ္မံ သောတုံ ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘ဘဒ္ဒေ၊ ကုတော ဧဝရူပံ မောရံ လစ္ဆာမီ’’တိ? ‘‘ဒေဝ၊ သစေ န လဘာမိ၊ ဇီဝိတံ မေ နတ္ထီ’’တိ။ ‘‘ဘဒ္ဒေ၊ မာ စိန္တယိ၊ သစေ ကတ္ထစိ အတ္ထိ၊ လဘိဿသီ’’တိ ရာဇာ နံ အဿာသေတွာ ဂန္တွာ ရာဇာသနေ နိသိန္နော အမစ္စေ ပုစ္ဆိ ‘‘အမ္ဘော၊ ဒေဝီ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏဿ မောရဿ ဓမ္မံ သောတုကာမာ၊ မောရာ ¶ နာမ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏာ ဟောန္တီ’’တိ? ‘‘ဗြာဟ္မဏာ ဇာနိဿန္တိ ဒေဝါ’’တိ။

ရာဇာ ဗြာဟ္မဏေ ပက္ကောသာပေတွာ ပုစ္ဆိ။ ဗြာဟ္မဏာ ဧဝမာဟံသု ‘‘မဟာရာဇ ဇလဇေသု မစ္ဆကစ္ဆပကက္ကဋကာ၊ ထလဇေသု မိဂါ ဟံသာ မောရာ တိတ္တိရာ ဧတေ တိရစ္ဆာနဂတာ စ မနုဿာ စ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏာ ဟောန္တီတိ အမှာကံ လက္ခဏမန္တေသု အာဂတ’’န္တိ။ ရာဇာ အတ္တနော ဝိဇိတေ လုဒ္ဒပုတ္တေ သန္နိပါတေတွာ ‘‘သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော မောရော ဝေါ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗော’’တိ ပုစ္ဆိ။ သေသာ ‘‘န ¶ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗော’’တိ အာဟံသု။ ယဿ ပန ပိတရာ အာစိက္ခိတံ၊ သော အာဟ – ‘‘မယာပိ န ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗော၊ ပိတာ ပန မေ ‘အသုကဋ္ဌာနေ နာမ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော မောရော အတ္ထီ’တိ ကထေသီ’’တိ။ အထ နံ ရာဇာ ‘‘သမ္မ၊ မယှဉ္စ ဒေဝိယာ စ ဇီဝိတံ ဒိန္နံ ဘဝိဿတိ၊ ဂန္တွာ တံ ဗန္ဓိတွာ အာနေဟီ’’တိ ဗဟုံ ဓနံ ဒတွာ ဥယျောဇေသိ။ သော ပုတ္တဒါရဿ ဓနံ ဒတွာ တတ္ထ ဂန္တွာ မဟာသတ္တံ ဒိသွာ ပါသေ ဩဍ္ဍေတွာ ‘‘အဇ္ဇ ဗဇ္ဈိဿတိ၊ အဇ္ဇ ဗဇ္ဈိဿတီ’’တိ အဗဇ္ဈိတွာဝ မတော၊ ဒေဝီပိ ပတ္ထနံ အလဘန္တီ မတာ။ ရာဇာ ‘‘တံ မောရံ နိဿာယ ပိယဘရိယာ မေ မတာ’’တိ ကုဇ္ဈိတွာ ကောဓဝသိကော ဟုတွာ ‘‘ဟိမဝန္တေ စတုတ္ထာယ ပဗ္ဗတရာဇိယာ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော မောရော စရတိ၊ တဿ မံသံ ခါဒိတွာ အဇရာ အမရာ ဟောန္တီ’’တိ သုဝဏ္ဏပဋ္ဋေ လိခါပေတွာ တံ ပဋ္ဋံ သာရမဉ္ဇူသာယံ ဌပေတွာ ကာလမကာသိ။

အထ အညော ရာဇာ အဟောသိ။ သော သုဝဏ္ဏပဋ္ဋေ အက္ခရာနိ ဒိသွာ ‘‘အဇရော အမရော ဘဝိဿာမီ’’တိ တဿ ဂဟဏတ္ထာယ ဧကံ လုဒ္ဒပုတ္တံ ပေသေသိ။ သောပိ တတ္ထေဝ မတော။ ဧဝံ ဆ ရာဇပရိဝဋ္ဋာ ဂတာ၊ ဆ လုဒ္ဒပုတ္တာ ဟိမဝန္တေယေဝ မတာ။ သတ္တမေန ပန ရညာ ပေသိတော သတ္တမော လုဒ္ဒေါ ‘‘အဇ္ဇ အဇ္ဇေဝါ’’တိ သတ္တ သံဝစ္ဆရာနိ ဗဇ္ဈိတုံ အသက္ကောန္တော စိန္တေသိ ‘‘ကိံ နု ခေါ ဣမဿ မောရရာဇဿ ပါဒေ ပါသဿ အသဉ္စရဏကာရဏ’’န္တိ? အထ နံ ပရိဂ္ဂဏှန္တော သာယံပါတံ ပရိတ္တံ ကရောန္တံ ဒိသွာ ‘‘ဣမသ္မိံ ဌာနေ အညော မောရော နတ္ထိ၊ ဣမိနာ ဗြဟ္မစာရိနာ ဘဝိတဗ္ဗံ၊ ဗြဟ္မစရိယာနုဘာဝေန ¶ စေဝ ပရိတ္တာနုဘာဝေန စဿ ပါဒေါ ပါသေ န ဗဇ္ဈတီ’’တိ နယတော ပရိဂ္ဂဟေတွာ ¶ ပစ္စန္တဇနပဒံ ဂန္တွာ ဧကံ မောရိံ ဗန္ဓိတွာ ယထာ သာ အစ္ဆရာယ ပဟဋာယ ဝဿတိ၊ ပါဏိမှိ ပဟဋေ နစ္စတိ၊ ဧဝံ သိက္ခာပေတွာ အာဒါယ ဂန္တွာ ဗောဓိသတ္တဿ ပရိတ္တကရဏတော ပုရေတရမေဝ ပါသံ ဩဍ္ဍေတွာ အစ္ဆရံ ပဟရိတွာ မောရိံ ဝဿာပေသိ။ မောရော တဿာ သဒ္ဒံ သုဏိ၊ တာဝဒေဝဿ သတ္တ ဝဿသတာနိ သန္နိသိန္နကိလေသော ဖဏံ ကရိတွာ ဒဏ္ဍေန ပဟဋာသီဝိသော ဝိယ ဥဋ္ဌဟိ။ သော ကိလေသာတုရော ဟုတွာ ပရိတ္တံ ကာတုံ အသက္ကုဏိတွာဝ ဝေဂေန တဿာ သန္တိကံ ဂန္တွာ ပါသေ ပါဒံ ပဝေသေန္တောယေဝ အာကာသာ ဩတရိ။ သတ္တ ဝဿသတာနိ အသဉ္စရဏကပါသော တင်္ခဏညေဝ သဉ္စရိတွာ ပါဒံ ဗန္ဓိ။

အထ နံ လုဒ္ဒပုတ္တော ယဋ္ဌိအဂ္ဂေ ဩလမ္ဗန္တံ ဒိသွာ စိန္တေသိ ‘‘ဣမံ မောရရာဇံ ဆ လုဒ္ဒပုတ္တာ ဗန္ဓိတုံ နာသက္ခိံသု၊ အဟမ္ပိ သတ္တ ဝဿာနိ နာသက္ခိံ၊ အဇ္ဇ ¶ ပနေသ ဣမံ မောရိံ နိဿာယ ကိလေသာတုရော ဟုတွာ ပရိတ္တံ ကာတုံ အသက္ကုဏိတွာ အာဂမ္မ ပါသေ ဗဒ္ဓါ ဟေဋ္ဌာသီသကော ဩလမ္ဗတိ၊ ဧဝရူပေါ မေ သီလဝါ ကိလမိတော၊ ဧဝရူပံ ရညော ပဏ္ဏာကာရတ္ထာယ နေတုံ အယုတ္တံ၊ ကိံ မေ ရညာ ဒိန္နေန သက္ကာရေန၊ ဝိဿဇ္ဇေဿာမိ န’’န္တိ။ ပုန စိန္တေသိ ‘‘အယံ နာဂဗလော ထာမသမ္ပန္နော မယိ ဥပသင်္ကမန္တေ ‘ဧသ မံ မာရေတုံ အာဂစ္ဆတီ’တိ မရဏဘယတဇ္ဇိတော ဖန္ဒမာနော ပါဒံ ဝါ ပက္ခံ ဝါ ဘိန္ဒေယျ၊ အနုပဂန္တွာ ပန ပဋိစ္ဆန္နေ ဌတွာ ခုရပ္ပေနဿ ပါသံ ဆိန္ဒိဿာမိ၊ တတော သယမေဝ ယထာရုစိယာ ဂမိဿတီ’’တိ။ သော ပဋိစ္ဆန္နေ ဌတွာ ဓနုံ အာရောပေတွာ ခုရပ္ပံ သန္နယှိတွာ အာကဍ္ဎိ။ မောရောပိ ‘‘အယံ လုဒ္ဒကော မံ ကိလေသာတုရံ ကတွာ ဗဒ္ဓဘာဝံ ဉတွာ နိရာသင်္ကော အာဂစ္ဆိဿတိ၊ ကဟံ နု ခေါ သော’’တိ စိန္တေတွာ ဣတော စိတော စ ဝိလောကေတွာ ဓနုံ အာရောပေတွာ ဌိတံ ဒိသွာ ‘‘မာရေတွာ ¶ မံ အာဒါယ ဂန္တုကာမော ဘဝိဿတီ’’တိ မညမာနော မရဏဘယတဇ္ဇိတော ဟုတွာ ဇီဝိတံ ယာစန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –

၁၄၃။

‘‘သစေ ဟိ တျာဟံ ဓနဟေတု ဂါဟိတော၊ မာ မံ ဝဓီ ဇီဝဂါဟံ ဂဟေတွာ၊

ရညော စ မံ သမ္မ ဥပန္တိကံ နေဟိ၊ မညေ ဓနံ လစ္ဆသိနပ္ပရူပ’’န္တိ။

တတ္ထ သစေ ဟိ တျာဟန္တိ သစေ ဟိ တေ အဟံ။ ဥပန္တိကံ နေဟီတိ ဥပသန္တိကံ နေဟိ။ လစ္ဆသိနပ္ပရူပန္တိ လစ္ဆသိ အနပ္ပကရူပံ။

တံ သုတွာ လုဒ္ဒပုတ္တော စိန္တေသိ – ‘‘မောရရာဇာ၊ ‘အယံ မံ ဝိဇ္ဈိတုကာမတာယ ခုရပ္ပံ သန္နယှီ’တိ မညတိ၊ အဿာသေဿာမိ န’’န္တိ။ သော အဿာသေန္တော ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –

၁၄၄။

‘‘န ¶ မေ အယံ တုယှ ဝဓာယ အဇ္ဇ၊ သမာဟိတော စာပဓုရေ ခုရပ္ပော၊

ပါသဉ္စ တျာဟံ အဓိပါတယိဿံ၊ ယထာသုခံ ဂစ္ဆတု မောရရာဇာ’’တိ။

တတ္ထ အဓိပါတယိဿန္တိ ဆိန္ဒယိဿံ။

တတော ¶ မောရရာဇာ ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –

၁၄၅။

‘‘ယံ သတ္တ ဝဿာနိ မမာနုဗန္ဓိ၊ ရတ္တိန္ဒိဝံ ခုပ္ပိပါသံ သဟန္တော၊

အထ ကိဿ မံ ပါသဝသူပနီတံ၊ ပမုတ္တဝေ ဣစ္ဆသိ ဗန္ဓနသ္မာ။

၁၄၆။

‘‘ပါဏာတိပါတာ ဝိရတော နုသဇ္ဇ၊ အဘယံ နု တေ သဗ္ဗဘူတေသု ဒိန္နံ၊

ယံ မံ တုဝံ ပါသဝသူပနီတံ၊ ပမုတ္တဝေ ဣစ္ဆသိ ဗန္ဓနသ္မာ’’တိ။

တတ္ထ ယန္တိ ယသ္မာ မံ ဧတ္တကံ ကာလံ တွံ အနုဗန္ဓိ၊ တသ္မာ တံ ပုစ္ဆာမိ၊ အထ ကိဿ မံ ပါသဝသံ ဥပနီတံ ဗန္ဓနသ္မာ ပမောစေတုံ ဣစ္ဆသီတိ အတ္ထော။ ဝိရတော နုသဇ္ဇာတိ ဝိရတော နုသိ အဇ္ဇ။ သဗ္ဗဘူတေသူတိ သဗ္ဗသတ္တာနံ။

ဣတော ¶ ပရံ –

၁၄၇။

‘‘ပါဏာတိပါတာ ဝိရတဿ ဗြူဟိ၊ အဘယဉ္စ ယော သဗ္ဗဘူတေသု ဒေတိ၊

ပုစ္ဆာမိ တံ မောရရာဇေတမတ္ထံ၊ ဣတော စုတော ကိံ လဘတေ သုခံ သော။

၁၄၈။

‘‘ပါဏာတိပါတာ ဝိရတဿ ဗြူမိ၊ အဘယဉ္စ ယော သဗ္ဗဘူတေသု ဒေတိ၊

ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ လဘတေ ပသံသံ၊ သဂ္ဂဉ္စ သော ယာတိ သရီရဘေဒါ။

၁၄၉။

‘‘န သန္တိ ဒေဝါ ဣတိ အာဟု ဧကေ၊ ဣဓေဝ ဇီဝေါ ဝိဘဝံ ဥပေတိ၊

တထာ ဖလံ သုကတဒုက္ကဋာနံ၊ ဒတ္တုပညတ္တဉ္စ ဝဒန္တိ ဒါနံ၊

တေသံ ဝစော အရဟတံ သဒ္ဒဟာနော၊ တသ္မာ အဟံ သကုဏေ ဗာဓယာမီ’’တိ။ –

ဣမာ ဥတ္တာနသမ္ဗန္ဓဂါထာ ပါဠိနယေန ဝေဒိတဗ္ဗာ။

တတ္ထ ¶ ¶ ဣတိ အာဟု ဧကေတိ ဧကစ္စေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဧဝံ ကထေန္တိ။ တေသံ ဝစော အရဟတံ သဒ္ဒဟာနောတိ တဿ ကိရ ကုလူပကာ ဥစ္ဆေဒဝါဒိနော နဂ္ဂသမဏကာ။ တေ တံ ပစ္စေကဗောဓိဉာဏဿ ဥပနိဿယသမ္ပန္နမ္ပိ သတ္တံ ဥစ္ဆေဒဝါဒံ ဂဏှာပေသုံ။ သော တေဟိ သံသဂ္ဂေန ‘‘ကုသလာကုသလံ နတ္ထီ’’တိ ဂဟေတွာ သကုဏေ မာရေတိ။ ဧဝံ မဟာသာဝဇ္ဇာ ဧသာ အသပ္ပုရိသသေဝနာ နာမ။ တေယေဝ အယံ ‘‘အရဟန္တော’’တိ မညမာနော ဧဝမာဟ။

တံ သုတွာ မဟာသတ္တော ‘‘တဿေဝ ပရလောကဿ အတ္ထိဘာဝံ ကထေဿာမီ’’တိ ပါသယဋ္ဌိယံ အဓောသိရော ဩလမ္ဗမာနောဝ ဣမံ ဂါထမာဟ –

၁၅၀။

‘‘စန္ဒော စ သုရိယော စ ဥဘော သုဒဿနာ၊ ဂစ္ဆန္တိ ဩဘာသယမန္တလိက္ခေ၊

ဣမဿ လောကဿ ပရဿ ဝါ တေ၊ ကထံ နု တေ အာဟု မနုဿလောကေ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ဣမဿာတိ ကိံ နု တေ ဣမဿ လောကဿ သန္တိ၊ ဥဒါဟု ပရလောကဿာတိ။ ဘုမ္မတ္ထေ ဝါ ဧတံ သာမိဝစနံ။ ကထံ နု တေတိ ဧတေသု ဝိမာနေသု စန္ဒိမသူရိယဒေဝပုတ္တေ ကထံ နု ကထေန္တိ၊ ကိံ အတ္ထီတိ ကထေန္တိ၊ ဥဒါဟု နတ္ထီတိ၊ ကိံ ဝါ ဒေဝါ၊ ဥဒါဟု မနုဿာတိ?

လုဒ္ဒပုတ္တော ဂါထမာဟ –

၁၅၁။

‘‘စန္ဒော စ သုရိယော စ ဥဘော သုဒဿနာ၊ ဂစ္ဆန္တိ ဩဘာသယမန္တလိက္ခေ၊

ပရဿ လောကဿ န တေ ဣမဿ၊ ဒေဝါတိ တေ အာဟု မနုဿလောကေ’’တိ။

အထ နံ မဟာသတ္တော အာဟ –

၁၅၂။

‘‘ဧတ္ထေဝ တေ နီဟတာ ဟီနဝါဒါ၊ အဟေတုကာ ယေ န ဝဒန္တိ ကမ္မံ၊

တထာ ဖလံ သုကတဒုက္ကဋာနံ၊ ဒတ္တုပညတ္တံ ယေ စ ဝဒန္တိ ဒါန’’န္တိ။

တတ္ထ ¶ ဧတ္ထေဝ တေ နိဟတာ ဟီနဝါဒါတိ သစေ စန္ဒိမသူရိယာ ဒေဝလောကေ ဌိတာ၊ န မနုဿလောကေ၊ သစေ စ တေ ဒေဝါ၊ န မနုဿာ၊ ဧတ္ထေဝ ဧတ္တကေ ဗျာကရဏေ တေ တဝ ကုလူပကာ ဟီနဝါဒါ နီဟတာ ဟောန္တိ။ အဟေတုကာ ‘‘ဝိသုဒ္ဓိယာ ဝါ သံကိလေသဿ ဝါ ဟေတုဘူတံ ကမ္မံ နတ္ထီ’’တိ ဧဝံဝါဒါ။ ဒတ္တုပညတ္တန္တိ ယေ စ ဒါနံ ‘‘ဗာလကေဟိ ပညတ္တ’’န္တိ ဝဒန္တိ။

သော ¶ မဟာသတ္တေ ကထေန္တေ သလ္လက္ခေတွာ ဂါထာဒွယမာဟ –

၁၅၃။

‘‘အဒ္ဓါ ဟိ သစ္စံ ဝစနံ တဝေဒံ၊ ကထဉှိ ဒါနံ အဖလံ ဘဝေယျ၊

တထာ ဖလံ သုကတဒုက္ကဋာနံ၊ ဒတ္တုပညတ္တဉ္စ ကထံ ဘဝေယျ။

၁၅၄။

‘‘ကထံကရော ကိန္တိကရော ကိမာစရံ၊ ကိံ သေဝမာနော ကေန တပေါဂုဏေန၊

အက္ခာဟိ မေ မောရရာဇေတမတ္ထံ၊ ယထာ အဟံ နော နိရယံ ပတေယျ’’န္တိ။

တတ္ထ ¶ ဒတ္တုပညတ္တဉ္စာတိ ဒါနဉ္စ ဒတ္တုပညတ္တံ နာမ ကထံ ဘဝေယျာတိ အတ္ထော။ ကထံကရောတိ ကတရကမ္မံ ကရောန္တော။ ကိန္တိကရောတိ ကေန ကာရဏေန ကရောန္တော အဟံ နိရယံ န ဂစ္ဆေယျံ။ ဣတရာနိ တဿေဝ ဝေဝစနာနိ။

တံ သုတွာ မဟာသတ္တော ‘‘သစာဟံ ဣမံ ပဉှံ န ကထေဿာမိ၊ မနုဿလောကော တုစ္ဆော ဝိယ ကတော ဘဝိဿတိ၊ တထေဝဿ ဓမ္မိကာနံ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ အတ္ထိဘာဝံ ကထေဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –

၁၅၅။

‘‘ယေ ကေစိ အတ္ထိ သမဏာ ပထဗျာ၊ ကာသာယဝတ္ထာ အနဂါရိယာ တေ၊

ပါတောဝ ပိဏ္ဍာယ စရန္တိ ကာလေ၊ ဝိကာလစရိယာ ဝိရတာ ဟိ သန္တော။

၁၅၆။

‘‘တေ ¶ တတ္ထ ကာလေနုပသင်္ကမိတွာ၊ ပုစ္ဆာဟိ ယံ တေ မနသော ပိယံ သိယာ၊

တေ တေ ပဝက္ခန္တိ ယထာပဇာနံ၊ ဣမဿ လောကဿ ပရဿ စတ္ထ’’န္တိ။

တတ္ထ သန္တောတိ သန္တပါပါ ပဏ္ဍိတာ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ။ ယထာပဇာနန္တိ တေ တုယှံ အတ္တနော ပဇာနနနိယာမေန ဝက္ခန္တိ၊ ကင်္ခံ တေ ဆိန္ဒိတွာ ကထေဿန္တိ။ ဣမဿ လောကဿ ပရဿ စတ္ထန္တိ ဣမိနာ နာမ ကမ္မေန မနုဿလောကေ နိဗ္ဗတ္တန္တိ၊ ဣမိနာ ဒေဝလောကေ၊ ဣမိနာ နိရယာဒီသူတိ ဧဝံ ဣမဿ စ ပရဿ စ လောကဿ အတ္ထံ အာစိက္ခိဿန္တိ၊ တေ ပုစ္ဆာတိ။

ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ နိရယဘယေန တဇ္ဇေသိ။ သော ပန ပူရိတပါရမီ ပစ္စေကဗောဓိသတ္တော သူရိယရသ္မိသမ္ဖဿံ ဩလောကေတွာ ဌိတံ ပရိဏတပဒုမံ ဝိယ ပရိပါကဂတဉာဏော ဝိစရတိ။ သော တဿ ဓမ္မကထံ သုဏန္တော ဌိတပဒေနေဝ ဌိတော သင်္ခါရေ ပရိဂ္ဂဏှိတွာ တိလက္ခဏံ သမ္မသန္တော ပစ္စေကဗောဓိဉာဏံ ¶ ပဋိဝိဇ္ဈိ။ တဿ ပဋိဝေဓော စ မဟာသတ္တဿ ပါသတော မောက္ခော စ ဧကက္ခဏေယေဝ အဟောသိ။ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ သဗ္ဗကိလေသေ ပဒါလေတွာ ဘဝပရိယန္တေ ဌိတောဝ ဥဒါနံ ဥဒါနန္တော ဂါထမာဟ –

၁၅၇။

‘‘တစံဝ ¶ ဇိဏ္ဏံ ဥရဂေါ ပုရာဏံ၊ ပဏ္ဍူပလာသံ ဟရိတော ဒုမောဝ၊

ဧသပ္ပဟီနော မမ လုဒ္ဒဘာဝေါ၊ ဇဟာမဟံ လုဒ္ဒကဘာဝမဇ္ဇာ’’တိ။

တဿတ္ထော – ယထာ ဇိဏ္ဏံ ပုရာဏံ တစံ ဥရဂေါ ဇဟတိ၊ ယထာ စ ဟရိတော သမ္ပဇ္ဇမာနနီလပတ္တော ဒုမော ကတ္ထစိ ဌိတံ ပဏ္ဍုပလာသံ ဇဟတိ၊ ဧဝံ အဟမ္ပိ အဇ္ဇ လုဒ္ဒဘာဝံ ဒါရုဏဘာဝံ ဇဟိတွာ ဌိတော၊ သော ဒါနိ ဧသ ပဟီနော မမ လုဒ္ဒဘာဝေါ၊ သာဓု ဝတ ဇဟာမဟံ လုဒ္ဒကဘာဝမဇ္ဇာတိ။ ဇဟာမဟန္တိ ပဇဟိံ အဟန္တိ အတ္ထော။

သော ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေတွာ ‘‘အဟံ တာဝ သဗ္ဗကိလေသဗန္ဓနေဟိ မုတ္တော၊ နိဝေသနေ ပန မေ ဗန္ဓိတွာ ဌပိတာ ဗဟူ သကုဏာ အတ္ထိ၊ တေ ကထံ မောစေဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ မဟာသတ္တံ ပုစ္ဆိ – ‘‘မောရရာဇ၊ နိဝေသနေ မေ ဗဟူ သကုဏာ ¶ ဗဒ္ဓါ အတ္ထိ၊ တေ ကထံ မောစေဿာမီ’’တိ? ပစ္စေကဗုဒ္ဓတောပိ သဗ္ဗညုဗောဓိသတ္တာနညေဝ ဥပါယပရိဂ္ဂဟဉာဏံ မဟန္တတရံ ဟောတိ၊ တေန နံ အာဟ ‘‘ယံ ဝေါ မဂ္ဂေန ကိလေသေ ခဏ္ဍေတွာ ပစ္စေကဗောဓိဉာဏံ ပဋိဝိဒ္ဓံ၊ တံ အာရဗ္ဘ သစ္စကိရိယံ ကရောထ၊ သကလဇမ္ဗုဒီပေ ဗန္ဓနဂတော သတ္တော နာမ န ဘဝိဿတီ’’တိ။ သော ဗောဓိသတ္တေန ဒိန္နနယဒွါရေ ဌတွာ သစ္စကိရိယံ ကရောန္တော ဂါထမာဟ –

၁၅၈။

‘‘ယေ စာပိ မေ သကုဏာ အတ္ထိ ဗဒ္ဓါ၊ သတာနိနေကာနိ နိဝေသနသ္မိံ၊

တေသမ္ပဟံ ဇီဝိတမဇ္ဇ ဒမ္မိ၊ မောက္ခဉ္စ တေ ပတ္တာ သကံ နိကေတ’’န္တိ။

တတ္ထ မောက္ခဉ္စ တေ ပတ္တာတိ သွာဟံ မောက္ခံ ပတ္တော ပစ္စေကဗောဓိဉာဏံ ပဋိဝိဇ္ဈိတွာ ဌိတော၊ တေ သတ္တေ ဇီဝိတဒါနေန အနုကမ္ပာမိ၊ ဧတေန သစ္စေန။ သကံ နိကေတန္တိ သဗ္ဗေပိ တေ သတ္တာ အတ္တနော အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆန္တူတိ ဝဒတိ။

အထဿ ¶ သစ္စကိရိယာသမကာလမေဝ သဗ္ဗေ ဗန္ဓနာ မုစ္စိတွာ တုဋ္ဌိရဝံ ရဝန္တာ သကဋ္ဌာနမေဝ အဂမိံသု။ တသ္မိံ ခဏေ တေသံ တေသံ ဂေဟေသု ဗိဠာလေ အာဒိံ ကတွာ သကလဇမ္ဗုဒီပေ ဗန္ဓနဂတော သတ္တော နာမ နာဟောသိ။ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ဟတ္ထံ ဥက္ခိပိတွာ သီသံ ပရာမသိ။ တာဝဒေဝ ဂိဟိလိင်္ဂံ ¶ အန္တရဓာယိ၊ ပဗ္ဗဇိတလိင်္ဂံ ပါတုရဟောသိ။ သော သဋ္ဌိဝဿိကတ္ထေရော ဝိယ အာကပ္ပသမ္ပန္နော အဋ္ဌပရိက္ခာရဓရော ဟုတွာ ‘‘တွမေဝ မမ ပတိဋ္ဌာ အဟောသီ’’တိ မောရရာဇဿ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ အာကာသေ ဥပ္ပတိတွာ နန္ဒမူလကပဗ္ဘာရံ အဂမာသိ။ မောရရာဇာပိ ယဋ္ဌိအဂ္ဂတော ဥပ္ပတိတွာ ဂေါစရံ ဂဟေတွာ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနံ ဂတော။ ဣဒါနိ လုဒ္ဒဿ သတ္တ ဝဿာနိ ပါသဟတ္ထဿ စရိတွာပိ မောရရာဇာနံ နိဿာယ ဒုက္ခာ မုတ္တဘာဝံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ ဩသာနဂါထမာဟ –

၁၅၉။

‘‘လုဒ္ဒေါ ¶ စရီ ပါသဟတ္ထော အရညေ၊ ဗာဓေတု မောရာဓိပတိံ ယသဿိံ၊

ဗန္ဓိတွာ မောရာဓိပတိံ ယသဿိံ၊ ဒုက္ခာ သ ပမုစ္စိ ယထာဟံ ပမုတ္တော’’တိ။

တတ္ထ ဗာဓေတူတိ မာရေတုံ၊ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ ဗန္ဓိတွာတိ ဗန္ဓိတွာ ဌိတဿ ဓမ္မကထံ သုတွာ ပဋိလဒ္ဓသံဝေဂေါ ဟုတွာတိ အတ္ထော။ ယထာဟန္တိ ယထာ အဟံ သယမ္ဘုဉာဏေန မုတ္တော၊ ဧဝမေဝ သောပိ မုတ္တောတိ။

သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ၊ သစ္စပရိယောသာနေ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခု အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ တဒါ မောရရာဇာ အဟမေဝ အဟောသိန္တိ။

မဟာမောရဇာတကဝဏ္ဏနာ အဋ္ဌမာ။

[၄၉၂] ၉။ တစ္ဆသူကရဇာတကဝဏ္ဏနာ

ယဒေသမာနာ ဝိစရိမှာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဒွေ မဟလ္လကတ္ထေရေ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ မဟာကောသလော ကိရ ရညော ဗိမ္ဗိသာရဿ ဓီတရံ ဒေန္တော ဓီတု နှာနီယမူလတ္ထာယ ကာသိဂါမံ အဒါသိ။ ပသေနဒိ ရာဇာ အဇာတသတ္တုနာ ¶ ပိတရိ မာရိတေ တံ ဂါမံ အစ္ဆိန္ဒိ။ တေသု တဿတ္ထာယ ယုဇ္ဈန္တေသု ပဌမံ အဇာတသတ္တုဿ ဇယော အဟောသိ။ ကောသလရာဇာ ပရာဇယပ္ပတ္တော အမစ္စေ ပုစ္ဆိ ‘‘ကေန နု ခေါ ဥပါယေန အဇာတသတ္တုံ ဂဏှေယျာမာ’’တိ။ မဟာရာဇ၊ ဘိက္ခူ နာမ မန္တကုသလာ ဟောန္တိ၊ စရပုရိသေ ပေသေတွာ ဝိဟာရေ ဘိက္ခူနံ ကထံ ပရိဂ္ဂဏှိတုံ ဝဋ္ဋတီတိ။ ရာဇာ ‘‘သာဓူ’’တိ ပဋိဿုဏိတွာ ‘‘ဧထ၊ တုမှေ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ ပဋိစ္ဆန္နာ ဟုတွာ ဘဒန္တာနံ ကထံ ပရိဂ္ဂဏှထာ’’တိ စရပုရိသေ ပယောဇေသိ။ ဇေတဝနေပိ ဗဟူ ရာဇပုရိသာ ပဗ္ဗဇိတာ ဟောန္တိ။ တေသု ဒွေ မဟလ္လကတ္ထေရာ ဝိဟာရပစ္စန္တေ ¶ ပဏ္ဏသာလာယံ ဝသန္တိ၊ ဧကော ဓနုဂ္ဂဟတိဿတ္ထေရော နာမ၊ ဧကော မန္တိဒတ္တတ္ထေရော နာမ။ တေ သဗ္ဗရတ္တိံ သုပိတွာ ပစ္စူသကာလေ ပဗုဇ္ဈိံသု။

တေသု ¶ ဓနုဂ္ဂဟတိဿတ္ထေရော အဂ္ဂိံ ဇာလေတွာ အာဟ ‘‘ဘန္တေ၊ မန္တိဒတ္တတ္ထေရာ’’တိ။ ‘‘ကိံ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘နိဒ္ဒါယထ တုမှေ’’တိ။ ‘‘န နိဒ္ဒါယာမိ၊ ကိံ ကာတဗ္ဗ’’န္တိ? ‘‘ဘန္တေ၊ လာလကော ဝတာယံ ကောသလရာဇာ စာဋိမတ္တဘောဇနမေဝ ဘုဉ္ဇိတုံ ဇာနာတီ’’တိ။ ‘‘အထ ကိံ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘အတ္တနော ကုစ္ဆိမှိ ပါဏကမတ္တေန အဇာတသတ္တုနာ ပရာဇိတော ရာဇာ’’တိ။ ‘‘ကိန္တိ ပန ဘန္တေ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ? ‘‘ဘန္တေ၊ မန္တိဒတ္တတ္ထေရ ယုဒ္ဓံ နာမ သကဋဗျူဟစက္ကဗျူဟပဒုမဗျူဟဝသေန တိဝိဓံ။ တေသု ဘာဂိနေယျံ အဇာတသတ္တုံ ဂဏှန္တေန သကဋဗျူဟံ ကတွာ ဂဏှိတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ အသုကသ္မိံ နာမ ပဗ္ဗတကဏ္ဏေ ဒွီသု ပဿေသု သူရပုရိသေ ဌပေတွာ ပုရတော ဗလံ ဒဿေတွာ အန္တော ပဝိဋ္ဌဘာဝံ ဉတွာ နဒိတွာ ဝဂ္ဂိတွာ ကုမိနေ ပဝိဋ္ဌမစ္ဆံ ဝိယ အန္တောမုဋ္ဌိယံ ကတွာဝ နံ ဂဟေတုံ သက္ကာ’’တိ။

ပယောဇိတပုရိသာ တံ ကထံ သုတွာ ရညော အာရောစေသုံ။ ရာဇာ မဟတိယာ သေနာယ ဂန္တွာ တထာ ကတွာ အဇာတသတ္တုံ ဂဟေတွာ သင်္ခလိကဗန္ဓနေန ဗန္ဓိတွာ ကတိပါဟံ နိမ္မဒံ ကတွာ ‘‘ပုန ဧဝရူပံ မာ ကရီ’’တိ အဿာသေတွာ မောစေတွာ ဓီတရံ ဝဇိရကုမာရိံ နာမ တဿ ဒတွာ မဟန္တေန ပရိဝါရေန ဝိဿဇ္ဇေသိ။ ‘‘ကောသလရညာ ဓနုဂ္ဂဟတိဿတ္ထေရဿ သံဝိဓာနေန အဇာတသတ္တု ဂဟိတော’’တိ ဘိက္ခူနံ အန္တရေ ကထာ သမုဋ္ဌဟိ၊ ဓမ္မသဘာယမ္ပိ တမေဝ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဒါနေဝ၊ ပုဗ္ဗေပိ ဓနုဂ္ဂဟတိဿော ယုဒ္ဓသံဝိဓာနေ ဆေကောယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ¶ ဗာရာဏသိနဂရဿ ဒွါရဂါမဝါသီ ဧကော ဝဍ္ဎကီ ဒါရုအတ္ထာယ အရညံ ဂန္တွာ အာဝါဋေ ပတိတံ ဧကံ သူကရပေါတကံ ဒိသွာ အာနေတွာ ‘‘တစ္ဆသူကရော’’တိဿ နာမံ ကတွာ ပေါသေသိ။ သော တဿ ဥပကာရကော အဟောသိ။ တုဏ္ဍေန ရုက္ခေ ပရိဝတ္တေတွာ ဒေတိ၊ ဒါဌာယ ဝေဌေတွာ ကာဠသုတ္တံ ကဍ္ဎတိ၊ မုခေန ဍံသိတွာ ဝါသိနိခါဒနမုဂ္ဂရေ အာဟရတိ။ သော ဝုဍ္ဎိပ္ပတ္တော မဟာဗလော မဟာသရီရော အဟောသိ။ အထ ဝဍ္ဎကီ တသ္မိံ ပုတ္တပေမံ ပစ္စုပဋ္ဌာပေတွာ ‘‘ဣမံ ဣဓ ဝသန္တံ ကောစိဒေဝ ဟိံသေယျာ’’တိ အရညေ ဝိဿဇ္ဇေသိ။ သော စိန္တေသိ ‘‘အဟံ ဣမသ္မိံ အရညေ ဧကကောဝ ဝသိတုံ န သက္ခိဿာမိ၊ ဉာတကေ ပရိယေသိတွာ တေဟိ ¶ ပရိဝုတော ဝသိဿာမီ’’တိ။ သော ဝနဃဋာယ သူကရေ ပရိယေသန္တော ဗဟူ သူကရေ ဒိသွာ တုဿိတွာ တိဿော ဂါထာ အဘာသိ –

၁၆၀။

‘‘ယဒေသမာနာ ¶ ဝိစရိမှ၊ ပဗ္ဗတာနိ ဝနာနိ စ၊

အနွေသံ ဝိစရိံ ဉာတီ၊ တေမေ အဓိဂတာ မယာ။

၁၆၁။

‘‘ဗဟုဉ္စိဒံ မူလဖလံ၊ ဘက္ခော စာယံ အနပ္ပကော၊

ရမ္မာ စိမာ ဂိရီနဇ္ဇော၊ ဖာသုဝါသော ဘဝိဿတိ။

၁၆၂။

‘‘ဣဓေဝါဟံ ဝသိဿာမိ၊ သဟ သဗ္ဗေဟိ ဉာတိဘိ၊

အပ္ပောဿုက္ကော နိရာသင်္ကီ၊ အသောကော အကုတောဘယော’’တိ။

တတ္ထ ယဒေသမာနာတိ ယံ ဉာတိဂဏံ ပရိယေသန္တာ မယံ ဝိစရိမှ။ အနွေသန္တိ စိရံ ဝတ အနွေသန္တော ဝိစရိံ။ တေမေတိ တေ ဣမေ။ ဘက္ခောတိ သွေဝ ဝနမူလဖလသင်္ခါတော ဘက္ခော။ အပ္ပောဿုက္ကောတိ အနုဿုက္ကော ဟုတွာ။

သူကရာ တဿ ဝစနံ သုတွာ စတုတ္ထံ ဂါထမာဟံသု –

၁၆၃။

‘‘အညမ္ပိ လေဏံ ပရိယေသ၊ သတ္တု နော ဣဓ ဝိဇ္ဇတိ၊

သော တစ္ဆ သူကရေ ဟန္တိ၊ ဣဓာဂန္တွာ ဝရံ ဝရ’’န္တိ။

တတ္ထ တစ္ဆာတိ တံ နာမေနာလပန္တိ။ ဝရံ ဝရန္တိ သူကရေ ဟနန္တော ထူလမံသံ ဝရံ ဝရညေဝ ဟနတိ။

ဣတော ပရံ ဥတ္တာနသမ္ဗန္ဓဂါထာ ပါဠိနယေန ဝေဒိတဗ္ဗာ –

၁၆၄။

‘‘ကော နုမှာကံ ဣဓ သတ္တု၊ ကော ဉာတီ သုသမာဂတေ၊

ဒုပ္ပဓံသေ ပဓံသေတိ၊ တံ မေ အက္ခာထ ပုစ္ဆိတာ။

၁၆၅။

‘‘ဥဒ္ဓဂ္ဂရာဇီ ¶ မိဂရာဇာ၊ ဗလီ ဒါဌာဝုဓော မိဂေါ၊

သော တစ္ဆ သူကရေ ဟန္တိ၊ ဣဓာဂန္တွာ ဝရံ ဝရံ။

၁၆၆။

‘‘န ¶ နော ဒါဌာ န ဝိဇ္ဇန္တိ၊ ဗလံ ကာယေ သမောဟိတံ၊

သဗ္ဗေ သမဂ္ဂါ ဟုတွာန၊ ဝသံ ကာဟာမ ဧကကံ။

၁၆၇။

‘‘ဟဒယင်္ဂမံ ¶ ကဏ္ဏသုခံ၊ ဝါစံ ဘာသသိ တစ္ဆက၊

ယောပိ ယုဒ္ဓေ ပလာယေယျ၊ တမ္ပိ ပစ္ဆာ ဟနာမသေ’’တိ။

တတ္ထ ကော နုမှာကန္တိ အဟံ တုမှေ ဒိသွာဝ ‘‘ဣမေ သူကရာ အပ္ပမံသလောဟိတာ၊ ဘယေန နေသံ ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ စိန္တေသိံ၊ တသ္မာ မေ အာစိက္ခထ၊ ကော နု အမှာကံ ဣဓ သတ္တု။ ဥဒ္ဓဂ္ဂရာဇီတိ ဥဒ္ဓဂ္ဂါဟိ သရီရရာဇီဟိ သမန္နာဂတော။ ဗျဂ္ဃံ သန္ဓာယေဝမာဟံသု။ ယောပီတိ ယော အမှာကံ အန္တရေ ဧကောပိ ပလာယိဿတိ၊ တမ္ပိ မယံ ပစ္ဆာ ဟနိဿာမာတိ။

တစ္ဆသူကရော သဗ္ဗေ သူကရေ ဧကစိတ္တေ ကတွာ ပုစ္ဆိ ‘‘ကာယ ဝေလာယ ဗျဂ္ဃော အာဂမိဿတီ’’တိ။ အဇ္ဇ ပါတောဝ ဧကံ ဂဟေတွာ ဂတော၊ သွေ ပါတောဝ အာဂမိဿတီတိ။ သော ယုဒ္ဓကုသလော ‘‘ဣမသ္မိံ ဌာနေ ဌိတေန သက္ကာ ဇေတု’’န္တိ ဘူမိသီသံ ပဇာနာတိ၊ တသ္မာ ဧကံ ပဒေသံ သလ္လက္ခေတွာ ရတ္တိမေဝ သူကရေ ဂေါစရံ ဂါဟာပေတွာ ဗလဝပစ္စူသတော ပဋ္ဌာယ ‘‘ယုဒ္ဓံ နာမ သကဋဗျူဟာဒိဝသေန တိဝိဓံ ဟောတီ’’တိ ဝတွာ ပဒုမဗျူဟံ သံဝိဒဟတိ။ မဇ္ဈေ ဌာနေ ခီရပိဝကေ သူကရပေါတကေ ဌပေသိ။ တေ ပရိဝါရေတွာ တေသံ မာတရော၊ တာ ပရိဝါရေတွာ ဝဉ္ဈာ သူကရိယော၊ တာသံ အနန္တရာ သူကရပေါတကေ၊ တေသံ အနန္တရာ မကုလဒါဌေ တရုဏသူကရေ၊ တေသံ အနန္တရာ မဟာဒါဌေ၊ တေသံ အနန္တရာ ဇိဏ္ဏသူကရေ၊ တတော တတ္ထ တတ္ထ ဒသဝဂ္ဂံ ဝီသတိဝဂ္ဂံ တိံသဝဂ္ဂဉ္စ ကတွာ ဗလဂုမ္ဗံ ဌပေသိ။ အတ္တနော အတ္ထာယ ဧကံ အာဝါဋံ၊ ဗျဂ္ဃဿ ပတနတ္ထာယ ဧကံ သုပ္ပသဏ္ဌာနံ ပဗ္ဘာရံ ကတွာ ခဏာပေသိ။ ဒွိန္နံ အာဝါဋာနံ အန္တရေ အတ္တနော ဝသနတ္ထာယ ပီဌကံ ကာရေသိ။ သော ထာမသမ္ပန္နေ ယောဓသူကရေ ဂဟေတွာ တသ္မိံ တသ္မိံ ဌာနေ သူကရေ အဿာသေန္တော ဝိစရိ။ တဿေဝံ ¶ ကရောန္တဿေဝ သူရိယော ဥဂ္ဂစ္ဆတိ။

အထ ဗျဂ္ဃရာဇာ ကူဋဇဋိလဿ အဿမပဒါ နိက္ခမိတွာ ပဗ္ဗတတလေ အဋ္ဌာသိ။ တံ ဒိသွာ သူကရာ ‘‘အာဂတော နော ဘန္တေ ဝေရီ’’တိ ဝဒိံသု။ မာ ဘာယထ၊ ယံ ယံ ဧသ ကရောတိ၊ တံ သဗ္ဗံ သရိက္ခာ ဟုတွာ ကရောထာတိ။ ဗျဂ္ဃော သရီရံ ဝိဓုနိတွာ ဩသက္ကန္တော ဝိယ ပဿာဝမကာသိ၊ သူကရာပိ တထေဝ ကရိံသု။ ဗျဂ္ဃော သူကရေ ဩလောကေတွာ မဟာနဒံ နဒိ၊ တေပိ တထေဝ ကရိံသု။ သော တေသံ ကိရိယံ ဒိသွာ စိန္တေသိ ‘‘န ဣမေ ပုဗ္ဗသဒိသာ၊ အဇ္ဇ ¶ မယှံ ပဋိသတ္တုနော ဟုတွာ ဝဂ္ဂဝဂ္ဂါ ဌိတာ၊ သံဝိဒဟကော နေသံ သေနာနာယကောပိ အတ္ထိ၊ အဇ္ဇ မယာ ဧတေသံ ¶ သန္တိကံ ဂန္တုံ န ဝဋ္ဋတီ’’တိ မရဏဘယတဇ္ဇိတော နိဝတ္တိတွာ ကူဋဇဋိလဿ သန္တိကံ ဂတော။ အထ နံ သော တုစ္ဆဟတ္ထံ ဒိသွာ နဝမံ ဂါထမာဟ –

၁၆၈။

‘‘ပါဏာတိပါတာ ဝိရတော နု အဇ္ဇ၊ အဘယံ နု တေ သဗ္ဗဘူတေသု ဒိန္နံ၊

ဒါဌာ နု တေ မိဂဝဓာယ န သန္တိ၊ ယော သင်္ဃပတ္တော ကပဏောဝ ဈာယသီ’’တိ။

တတ္ထ သင်္ဃပတ္တောတိ ယော တွံ သူကရသင်္ဃပတ္တော ဟုတွာ ကိဉ္စိ ဂေါစရံ အလဘိတွာ ကပဏော ဝိယ ဈာယသီတိ။

အထ ဗျဂ္ဃော တိဿော ဂါထာ အဘာသိ –

၁၆၉။

‘‘န မေ ဒါဌာ န ဝိဇ္ဇန္တိ၊ ဗလံ ကာယေ သမောဟိတံ၊

ဉာတီ စ ဒိသွာန သာမဂ္ဂီ ဧကတော၊ တသ္မာ စ ဈာယာမိ ဝနမှိ ဧကကော။

၁၇၀။

‘‘ဣမဿုဒံ ယန္တိ ဒိသောဒိသံ ပုရေ၊ ဘယဋ္ဋိတာ လေဏဂဝေသိနော ပုထု၊

တေ ဒါနိ သင်္ဂမ္မ ဝသန္တိ ဧကတော၊ ယတ္ထဋ္ဌိတာ ဒုပ္ပသဟဇ္ဇ တေ မယာ။

၁၇၁။

‘‘ပရိဏာယကသမ္ပန္နာ ¶ ၊ သဟိတာ ဧကဝါဒိနော၊

တေ မံ သမဂ္ဂါ ဟိံသေယျုံ၊ တသ္မာ နေသံ န ပတ္ထယေ’’တိ။

တတ္ထ သာမဂ္ဂီ ဧကတောတိ သဟိတာ ဟုတွာ ဧကတော ဌိတေ။ ဣမဿုဒန္တိ ဣမေ သုဒံ မယာ အက္ခီနိ ဥမ္မီလေတွာ ဩလောကိတမတ္တာဝ ပုဗ္ဗေ ဒိသောဒိသံ ဂစ္ဆန္တိ။ ပုထူတိ ဝိသုံ ဝိသုံ။ ယတ္ထဋ္ဌိတာတိ ယသ္မိံ ဘူမိဘာဂေ ဌိတာ။ ပရိဏာယကသမ္ပန္နာတိ သေနာနာယကေန သမ္ပန္နာ။ တသ္မာ နေသံ န ပတ္ထယေတိ တေန ကာရဏေန ဧတေသံ န ပတ္ထေမိ။

တံ ¶ သုတွာ ကူဋဇဋိလော တဿ ဥဿာဟံ ဇနယန္တော ဂါထမာဟ –

၁၇၂။

‘‘ဧကောဝ ဣန္ဒော အသုရေ ဇိနာတိ၊ ဧကောဝ သေနော ဟန္တိ ဒိဇေ ပသယှ၊

ဧကောဝ ဗျဂ္ဃော မိဂသင်္ဃပတ္တော၊ ဝရံ ဝရံ ဟန္တိ ဗလဉှိ တာဒိသ’’န္တိ။

တတ္ထ ¶ မိဂသင်္ဃပတ္တောတိ မိဂဂဏပတ္တော ဟုတွာ ဝရံ ဝရံ မိဂံ ဟန္တိ။ ဗလဉှိ တာဒိသန္တိ တာဒိသဉှိ တဿ ဗလံ။

အထ ဗျဂ္ဃော ဂါထမာဟ –

၁၇၃။

‘‘န ဟေဝ ဣန္ဒော န သေနော၊ နပိ ဗျဂ္ဃော မိဂါဓိပေါ၊

သမဂ္ဂေ သဟိတေ ဉာတီ၊ န ဗျဂ္ဃေ ကုရုတေ ဝသေ’’တိ။

တတ္ထ ဗျဂ္ဃေတိ ဗျဂ္ဃသဒိသေ ဟုတွာ သရီရဝိဓူနနာဒီနိ ကတွာ ဌိတေ ဝသေ န ကုရုတေ၊ အတ္တနော ဝသေ ဝတ္တာပေတုံ န သက္ကောတီတိ အတ္ထော။

ပုန ဇဋိလော တံ ဥဿာဟေန္တော ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –

၁၇၄။

‘‘ကုမ္ဘီလကာ သကုဏကာ၊ သင်္ဃိနော ဂဏစာရိနော၊

သမ္မောဒမာနာ ဧကဇ္ဈံ၊ ဥပ္ပတန္တိ ဍယန္တိ စ။

၁၇၅။

‘‘တေသဉ္စ ဍယမာနာနံ၊ ဧကေတ္ထ အပသက္ကတိ၊

တဉ္စ သေနော နိတာဠေတိ၊ ဝေယျဂ္ဃိယေဝ သာ ဂတီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ကုမ္ဘီလကာတိ ဧဝံနာမကာ ခုဒ္ဒကသကုဏာ။ ဥပ္ပတန္တီတိ ဂေါစရံ စရန္တာ ဥပ္ပတန္တိ။ ဍယန္တိ စာတိ ဂေါစရံ ဂဟေတွာ အာကာသေန ဂစ္ဆန္တိ။ ဧကေတ္ထ အပသက္ကတီတိ ဧကော ဧတေသု ဩသက္ကိတွာ ဝါ ဧကပဿေန ဝါ ဝိသုံ ဂစ္ဆတိ။ နိတာဠေတီတိ ပဟရိတွာ ဂဏှာတိ။ ဝေယျဂ္ဃိယေဝ သာ ဂတီတိ ဗျဂ္ဃာနံ ဧသာတိ ဝေယျဂ္ဃိ၊ သမဂ္ဂါနံ ဂစ္ဆန္တာနမ္ပိ ဧသာ ဧဝရူပါ ဂတိ ဗျဂ္ဃာနံ ဂတိယေဝ နာမ ဟောတိ။ န ဟိ သက္ကာ သဗ္ဗေဟိ ဧကတောဝ ဂန္တုံ၊ တသ္မာ ယော ဧဝံ တတ္ထ ဧကော ဂစ္ဆတိ၊ တံ ဂဏှာတိ။

ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ ‘‘ဗျဂ္ဃရာဇ တွံ အတ္တနော ဗလံ န ဇာနာသိ၊ မာ ဘာယိ၊ ကေဝလံ တွံ နဒိတွာ ပက္ခန္ဒ၊ ဒွေ ဧကတော ဂစ္ဆန္တာ နာမ န ဘဝိဿန္တီ’’တိ ဥဿာဟေသိ ¶ ။ သော တထာ အကာသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၇၆။

‘‘ဥဿာဟိတော ¶ ဇဋိလေန၊ လုဒ္ဒေနာမိသစက္ခုနာ၊

ဒါဌီ ဒါဌီသု ပက္ခန္တိ၊ မညမာနော ယထာ ပုရေ’’တိ။

တတ္ထ ဒါဌီတိ သယံ ဒါဌာဝုဓော ဣတရေသု ဒါဌာဝုဓေသု ပက္ခန္ဒိ။ ယထာ ပုရေတိ ယထာ ပုဗ္ဗေ မညတိ၊ တထေဝ မညမာနော။

သော ကိရ ဂန္တွာ ပဗ္ဗတတလေ တာဝ အဋ္ဌာသိ။ သူကရာ ‘‘ပုနာဂတော သာမိ၊ စောရော’’တိ တစ္ဆဿ အာရောစေသုံ။ သော ‘‘မာ ဘာယထာ’’တိ တေ အဿာသေတွာ ဥဋ္ဌာယ ဒွိန္နံ အာဝါဋာနံ အန္တရေ ပီဌကာယ အဋ္ဌာသိ။ ဗျဂ္ဃော ဝေဂံ ဇနေတွာ တစ္ဆသူကရံ သန္ဓာယ ပက္ခန္ဒိ။ တစ္ဆသူကရော ပရိဝတ္တိတွာ ပစ္ဆာမုခေါ ပုရိမအာဝါဋေ ပတိ။ ဗျဂ္ဃော စ ဝေဂံ သန္ဓာရေတုံ အသက္ကောန္တော ဂန္တွာ သုပ္ပပဗ္ဘာရေ အာဝါဋေ ပတိတွာ ပုဉ္ဇကိတောဝ အဋ္ဌာသိ။ တစ္ဆသူကရော ဝေဂေန ဥဋ္ဌာယ တဿ အန္တရသတ္ထိမှိ ဒါဌံ ဩတာရေတွာ ယာဝ ဟဒယာ ဖာလေတွာ မံသံ ခါဒိတွာ မုခေန ဍံသိတွာ ဗဟိအာဝါဋေ ပါတေတွာ ‘‘ဂဏှထိမံ ဒါသ’’န္တိ အာဟ။ ပဌမာဂတာ ¶ ဧကဝါရမေဝ တုဏ္ဍောတာရဏမတ္တံ လဘိံသု၊ ပစ္ဆာ အာဂတာ အလဘိတွာ ‘‘ဗျဂ္ဃမံသံ နာမ ကီဒိသ’’န္တိ ဝဒိံသု။ တစ္ဆသူကရော အာဝါဋာ ဥတ္တရိတွာ သူကရေ ဩလောကေတွာ ‘‘ကိံ နု ခေါ န တုဿထာ’’တိ အာဟ။ ‘‘သာမိ၊ ဧကော တာဝ ဗျဂ္ဃော ဂဟိတော၊ အညော ပနေကော ဒသဗျဂ္ဃဂ္ဃနကော အတ္ထီ’’တိ? ‘‘ကော နာမေသော’’တိ? ‘‘ဗျဂ္ဃေန အာဘတာဘတမံသံ ခါဒကော ကူဋဇဋိလော’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ ဧထ၊ ဂဏှိဿာမ န’’န္တိ တေဟိ သဒ္ဓိံ ဝေဂေန ပက္ခန္ဒိ။

ဇဋိလော ‘‘ဗျဂ္ဃော စိရာယတီ’’တိ တဿ အာဂမနမဂ္ဂံ ဩလောကေန္တော ဗဟူ သူကရေ အာဂစ္ဆန္တေ ဒိသွာ ‘‘ဣမေ ဗျဂ္ဃံ မာရေတွာ မမ မာရဏတ္ထာယ အာဂစ္ဆန္တိ မညေ’’တိ ပလာယိတွာ ဧကံ ဥဒုမ္ဗရရုက္ခံ အဘိရုဟိ။ သူကရာ ‘‘ဧသ ရုက္ခံ အာရုဠှော’’တိ ဝဒိံသု။ ‘‘ကိံ ရုက္ခ’’န္တိ။ ‘‘ဥဒုမ္ဗရရုက္ခ’’န္တိ။ ‘‘တေန ဟိ မာ စိန္တယိတ္ထ၊ ဣဒါနိ နံ ဂဏှိဿာမာ’’တိ တရုဏသူကရေ ပက္ကောသိတွာ ရုက္ခမူလတာ ¶ ပံသုံ အပဗျူဟာပေသိ၊ သူကရီဟိ မုခပူရံ ဥဒကံ အာဟရာပေသိ၊ မဟာဒါဌသူကရေဟိ သမန္တာ မူလာနိ ဆိန္ဒာပေသိ။ ဧကံ ဥဇုကံ ဩတိဏ္ဏမူလမေဝ အဋ္ဌာသိ။ တတော သေသသူကရေ ‘‘တုမှေ အပေထာ’’တိ ဥဿာရေတွာ ဇဏ္ဏုကေဟိ ပတိဋ္ဌဟိတွာ ဒါဌာယ မူလံ ပဟရိ၊ ဖရသုနာ ပဟဋံ ဝိယ ဆိဇ္ဇိတွာ ဂတံ။ ရုက္ခော ပရိဝတ္တိတွာ ပတိ။ တံ ကူဋဇဋိလံ ပတန္တမေဝ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ မံသံ ဘက္ခေသုံ။ တံ အစ္ဆရိယံ ဒိသွာ ရုက္ခဒေဝတာ ဂါထမာဟ –

၁၇၇။

‘‘သာဓု ¶ သမ္ဗဟုလာ ဉာတီ၊ အပိ ရုက္ခာ အရညဇာ၊

သူကရေဟိ သမဂ္ဂေဟိ၊ ဗျဂ္ဃော ဧကာယနေ ဟတော’’တိ။

တတ္ထ ဧကာယနေ ဟတောတိ ဧကဂမနသ္မိံယေဝ ဟတော။

ဥဘိန္နံ ပန နေသံ ဟတဘာဝံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ ဣတရံ ဂါထမာဟ –

၁၇၈။

‘‘ဗြာဟ္မဏဉ္စေဝ ဗျဂ္ဃဉ္စ၊ ဥဘော ဟန္တွာန သူကရာ၊

အာနန္ဒိနော ပမုဒိတာ၊ မဟာနာဒံ ပနာဒိသု’’န္တိ။

ပုန ¶ တစ္ဆသူကရော တေ ပုစ္ဆိ ‘‘အညေပိ ဝေါ အမိတ္တာ အတ္ထီ’’တိ? သူကရာ ‘‘နတ္ထိ၊ သာမီ’’တိ ဝတွာ ‘‘တံ အဘိသိဉ္စိတွာ ရာဇာနံ ကရိဿာမာ’’တိ ဥဒကံ ပရိယေသန္တာ ဇဋိလဿ ပါနီယသင်္ခံ ဒိသွာ တံ ဒက္ခိဏာဝဋ္ဋံ သင်္ခရတနံ ပူရေတွာ ဥဒကံ အဘိဟရိတွာ တစ္ဆသူကရံ ဥဒုမ္ဗရရုက္ခမူလေယေဝ အဘိသိဉ္စိံသု။ အဘိသေကဥဒကံ အာသိတ္တံ၊ သူကရိမေဝဿ အဂ္ဂမဟေသိံ ကရိံသု။ တတော ပဋ္ဌာယ ဥဒုမ္ဗရဘဒ္ဒပီဌေ နိသီဒါပေတွာ ဒက္ခိဏာဝဋ္ဋသင်္ခေန အဘိသေကကရဏံ ပဝတ္တံ။ တမ္ပိ အတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ ဩသာနဂါထမာဟ –

၁၇၉။

‘‘တေ သု ဥဒုမ္ဗရမူလသ္မိံ၊ သူကရာ သုသမာဂတာ၊

တစ္ဆကံ အဘိသိဉ္စိံသု၊ တွံ နော ရာဇာသိ ဣဿရော’’တိ။

တတ္ထ တေ သူတိ တေ သူကရာ၊ သု-ကာရော နိပါတမတ္တံ။ ဥဒုမ္ဗရမူလသ္မိန္တိ ဥဒုမ္ဗရဿ မူလေ။

သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဒါနေဝ၊ ပုဗ္ဗေပိ ဓနုဂ္ဂဟတိဿတ္ထေရော ယုဒ္ဓသံဝိဒဟနေ ဆေကောယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ ¶ – ‘‘တဒါ ကူဋဇဋိလော ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ၊ တစ္ဆသူကရော ဓနုဂ္ဂဟတိဿော၊ ရုက္ခဒေဝတာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။

တစ္ဆသူကရဇာတကဝဏ္ဏနာ နဝမာ။

[၄၉၃] ၁၀။ မဟာဝါဏိဇဇာတကဝဏ္ဏနာ

ဝါဏိဇာ ¶ သမိတိံ ကတွာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော သာဝတ္ထိဝါသိနော ဝါဏိဇေ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တေ ကိရ ဝေါဟာရတ္ထာယ ဂစ္ဆန္တာ သတ္ထု မဟာဒါနံ ဒတွာ သရဏေသု စ သီလေသု စ ပတိဋ္ဌာယ ‘‘ဘန္တေ၊ သစေ အရောဂါ အာဂမိဿာမ၊ ပုန တုမှာကံ ပါဒေ ဝန္ဒိဿာမာ’’တိ ဝတွာ ပဉ္စမတ္တေဟိ သကဋသတေဟိ နိက္ခမိတွာ ကန္တာရံ ပတွာ မဂ္ဂံ အသလ္လက္ခေတွာ မဂ္ဂမူဠှာ နိရုဒကေ နိရာဟာရေ အရညေ ဝိစရန္တာ ဧကံ နာဂပရိဂ္ဂဟိတံ နိဂြောဓရုက္ခံ ဒိသွာ သကဋာနိ မောစေတွာ ရုက္ခမူလေ နိသီဒိံသု။ တေ တဿ ဥဒကတိန္တာနိ ဝိယ နီလာနိ သိနိဒ္ဓါနိ ပတ္တာနိ ဥဒကပုဏ္ဏာ ဝိယ စ သာခါ ဒိသွာ စိန္တယိံသု ‘‘ဣမသ္မိံ ရုက္ခေ ဥဒကံ သဉ္စရန္တံ ဝိယ ပညာယတိ၊ ဣမဿ ပုရိမသာခံ ဆိန္ဒာမ၊ ပါနီယံ နော ဒဿတီ’’တိ။ အထေကော ¶ ရုက္ခံ အဘိရုဟိတွာ သာခံ ဆိန္ဒိ၊ တတော တာလက္ခန္ဓပ္ပမာဏာ ဥဒကဓာရာ ပဝတ္တိ။ တေ တတ္ထ နှတွာ ပိဝိတွာ စ ဒက္ခိဏသာခံ ဆိန္ဒိံသု၊ တတော နာနဂ္ဂရသဘောဇနံ နိက္ခမိ။ တံ ဘုဉ္ဇိတွာ ပစ္ဆိမသာခံ ဆိန္ဒိံသု၊ တတော အလင်္ကတဣတ္ထိယော နိက္ခမိံသု။ တာဟိ သဒ္ဓိံ အဘိရမိတွာ ဥတ္တရသာခံ ဆိန္ဒိံသု၊ တတော သတ္တ ရတနာနိ နိက္ခမိံသု။ တာနိ ဂဟေတွာ ပဉ္စ သကဋသတာနိ ပူရေတွာ သာဝတ္ထိံ ပစ္စာဂန္တွာ ဓနံ ဂေါပေတွာ ဂန္ဓမာလာဒိဟတ္ထာ ဇေတဝနံ ဂန္တွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ပူဇေတွာ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ဓမ္မကထံ သုတွာ နိမန္တေတွာ ပုနဒိဝသေ မဟာဒါနံ ဒတွာ ‘‘ဘန္တေ၊ ဣမသ္မိံ ဒါနေ အမှာကံ ဓနဒါယိကာယ ရုက္ခဒေဝတာယ ပတ္တိံ ဒေမာ’’တိ ပတ္တိံ အဒံသု။ သတ္ထာ နိဋ္ဌိတဘတ္တကိစ္စော ‘‘ကတရရုက္ခဒေဝတာယ ပတ္တိံ ဒေထာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ဝါဏိဇာ နိဂြောဓရုက္ခေ ဓနဿ လဒ္ဓါကာရံ တထာဂတဿာရောစေသုံ။ သတ္ထာ ‘‘တုမှေ တာဝ မတ္တညုတာယ တဏှာဝသိကာ အဟုတွာ ဓနံ လဘိတ္ထ၊ ပုဗ္ဗေ ပန အမတ္တညုတာယ တဏှာဝသိကာ ဓနဉ္စ ဇီဝိတဉ္စ ဝိဇဟိံသူ’’တိ ဝတွာ တေဟိ ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ¶ ဗာရာဏသိနဂရေ တဒေဝ ပန ကန္တာရံ သွေဝ နိဂြောဓော။ ဝါဏိဇာ မဂ္ဂမူဠှာ ဟုတွာ တမေဝ နိဂြောဓံ ပဿိံသု။ တမတ္ထံ သတ္ထာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ ဟုတွာ ကထေန္တော ဣမာ ဂါထာ အာဟ –

၁၈၀။

‘‘ဝါဏိဇာ သမိတိံ ကတွာ၊ နာနာရဋ္ဌတော အာဂတာ၊

ဓနာဟရာ ပက္ကမိံသု၊ ဧကံ ကတွာန ဂါမဏိံ။

၁၈၁။

‘‘တေ တံ ကန္တာရမာဂမ္မ၊ အပ္ပဘက္ခံ အနောဒကံ၊

မဟာနိဂြောဓမဒ္ဒက္ခုံ၊ သီတစ္ဆာယံ မနောရမံ။

၁၈၂။

‘‘တေ ¶ စ တတ္ထ နိသီဒိတွာ၊ တဿ ရုက္ခဿ ဆာယယာ၊

ဝါဏိဇာ သမစိန္တေသုံ၊ ဗာလာ မောဟေန ပါရုတာ။

၁၈၃။

‘‘အလ္လာယတေ အယံ ရုက္ခော၊ အပိ ဝါရီဝ သန္ဒတိ၊

ဣင်္ဃဿ ပုရိမံ သာခံ၊ မယံ ဆိန္ဒာမ ဝါဏိဇာ။

၁၈၄။

‘‘သာ စ ဆိန္နာဝ ပဂ္ဃရိ၊ အစ္ဆံ ဝါရိံ အနာဝိလံ၊

တေ တတ္ထ နှတွာ ပိဝိတွာ၊ ယာဝတိစ္ဆိံသု ဝါဏိဇာ။

၁၈၅။

‘‘ဒုတိယံ သမစိန္တေသုံ၊ ဗာလာ မောဟေန ပါရုတာ၊

ဣင်္ဃဿ ဒက္ခိဏံ သာခံ၊ မယံ ဆိန္ဒာမ ဝါဏိဇာ။

၁၈၆။

‘‘သာ ¶ စ ဆိန္နာဝ ပဂ္ဃရိ၊ သာလိမံသောဒနံ ဗဟုံ၊

အပ္ပောဒဝဏ္ဏေ ကုမ္မာသေ၊ သိင်္ဂိံ ဝိဒလသူပိယော။

၁၈၇။

‘‘တေ တတ္ထ ဘုတွာ ခါဒိတွာ၊ ယာဝတိစ္ဆိံသု ဝါဏိဇာ၊

တတိယံ သမစိန္တေသုံ၊ ဗာလာ မောဟေန ပါရုတာ၊

ဣင်္ဃဿ ပစ္ဆိမံ သာခံ၊ မယံ ဆိန္ဒာမ ဝါဏိဇာ။

၁၈၈။

‘‘သာ စ ဆိန္နာဝ ပဂ္ဃရိ၊ နာရိယော သမလင်္ကတာ၊

ဝိစိတြဝတ္ထာဘရဏာ၊ အာမုတ္တမဏိကုဏ္ဍလာ။

၁၈၉။

‘‘အပိ သု ဝါဏိဇာ ဧကာ၊ နာရိယော ပဏ္ဏဝီသတိ၊

သမန္တာ ပရိဝါရိံသု၊ တဿ ရုက္ခဿ ဆာယယာ၊

တေ တာဟိ ပရိစာရေတွာ၊ ယာဝတိစ္ဆိံသု ဝါဏိဇာ။

၁၉၀။

‘‘စတုတ္ထံ ¶ သမစိန္တေသုံ၊ ဗာလာ မောဟေန ပါရုတာ၊

ဣင်္ဃဿ ဥတ္တရံ သာခံ၊ မယံ ဆိန္ဒာမ ဝါဏိဇာ။

၁၉၁။

‘‘သာ ¶ စ ဆိန္နာဝ ပဂ္ဃရိ၊ မုတ္တာ ဝေဠုရိယာ ဗဟူ၊

ရဇတံ ဇာတရူပဉ္စ၊ ကုတ္တိယော ပဋိယာနိ စ။

၁၉၂။

‘‘ကာသိကာနိ စ ဝတ္ထာနိ၊ ဥဒ္ဒိယာနိ စ ကမ္ဗလာ၊

တေ တတ္ထ ဘာရေ ဗန္ဓိတွာ၊ ယာဝတိစ္ဆိံသု ဝါဏိဇာ။

၁၉၃။

‘‘ပဉ္စမံ သမစိန္တေသုံ၊ ဗာလာ မောဟေန ပါရုတာ၊

ဣင်္ဃဿ မူလံ ဆိန္ဒာမ၊ အပိ ဘိယျော လဘာမသေ။

၁၉၄။

‘‘အထုဋ္ဌဟိ သတ္ထဝါဟော၊ ယာစမာနော ကတဉ္ဇလီ၊

နိဂြောဓော ကိံ ပရဇ္ဈတိ၊ ဝါဏိဇာ ဘဒ္ဒမတ္ထု တေ။

၁၉၅။

‘‘ဝါရိဒါ ပုရိမာ သာခါ၊ အန္နပါနဉ္စ ဒက္ခိဏာ၊

နာရိဒါ ပစ္ဆိမာ သာခါ၊ သဗ္ဗကာမေ စ ဥတ္တရာ၊

နိဂြောဓော ကိံ ပရဇ္ဈတိ၊ ဝါဏိဇာ ဘဒ္ဒမတ္ထု တေ။

၁၉၆။

‘‘ယဿ ရုက္ခဿ ဆာယာယ၊ နိသီဒေယျ သယေယျ ဝါ၊

န တဿ သာခံ ဘဉ္ဇေယျ၊ မိတ္တဒုဗ္ဘော ဟိ ပါပကော။

၁၉၇။

‘‘တေ စ တဿာနာဒိယိတွာ၊ ဧကဿ ဝစနံ ဗဟူ၊

နိသိတာဟိ ကုဌာရီဟိ၊ မူလတော နံ ဥပက္ကမု’’န္တိ။

တတ္ထ သမိတိံ ကတွာတိ ဗာရာဏသိယံ သမာဂမံ ကတွာ၊ ဗဟူ ဧကတော ဟုတွာတိ အတ္ထော။ ပက္ကမိံသူတိ ပဉ္စဟိ သကဋသတေဟိ ဗာရာဏသေယျကံ ဘဏ္ဍံ အာဒါယ ပက္ကမိံသု။ ဂါမဏိန္တိ ဧကံ ပညဝန္တတရံ သတ္ထဝါဟံ ကတွာ ¶ ။ ဆာယယာတိ ဆာယာယ။ အလ္လာယတေတိ ဥဒကဘရိတော ဝိယ အလ္လော ဟုတွာ ပညာယတိ။ ဆိန္နာဝ ပဂ္ဃရီတိ ဧကော ရုက္ခာရောဟနကုသလော အဘိရုဟိတွာ တံ ဆိန္ဒိ၊ သာ ဆိန္နမတ္တာဝ ပဂ္ဃရီတိ ဒဿေတိ။ ပရတောပိ ဧသေဝ နယော။

အပ္ပောဒဝဏ္ဏေ ¶ ကုမ္မာသေတိ အပ္ပောဒကပါယာသသဒိသေ ကုမ္မာသေ။ သိင်္ဂိန္တိ သိင်္ဂိဝေရာဒိကံ ဥတ္တရိဘင်္ဂံ။ ဝိဒလသူပိယောတိ မုဂ္ဂသူပါဒယော။ ဝါဏိဇာ ဧကာတိ ဧကေကဿ ဝါဏိဇဿ ယတ္တကာ ဝါဏိဇာ ¶ ၊ တေသု ဧကေကဿ ဧကေကာဝ၊ သတ္ထဝါဟဿ ပန သန္တိကေ ပဉ္စဝီသတီတိ အတ္ထော။ ပရိဝါရိံသူတိ ပရိဝါရေသုံ။ တာဟိ ပန သဒ္ဓိံယေဝ နာဂါနုဘာဝေန သာဏိဝိတာနသယနာဒီနိ ပဂ္ဃရိံသု။

ကုတ္တိယောတိ ဟတ္ထတ္ထရာဒယော။ ပဋိယာနိစာတိ ဥဏ္ဏာမယပစ္စတ္ထရဏာနိ။ ‘‘သေတကမ္ဗလာနီ’’တိပိ ဝဒန္တိယေဝ။ ဥဒ္ဒိယာနိ စ ကမ္ဗလာတိ ဥဒ္ဒိယာနိ နာမ ကမ္ဗလာ အတ္ထိ။ တေ တတ္ထ ဘာရေ ဗန္ဓိတွာတိ ယာဝတကံ ဣစ္ဆိံသု၊ တာဝတကံ ဂဟေတွာ ပဉ္စ သကဋသတာနိ ပူရေတွာတိ အတ္ထော။ ဝါဏိဇာ ဘဒ္ဒမတ္ထု တေတိ ဧကေကံ ဝါဏိဇံ အာလပန္တော ‘‘ဘဒ္ဒံ တေ အတ္ထူ’’တိ အာဟ။ အန္နပါနဉ္စာတိ အန္နဉ္စ ပါနဉ္စ အဒါသိ။ သဗ္ဗကာမေ စာတိ သဗ္ဗကာမေ စ အဒါသိ။ မိတ္တဒုဗ္ဘော ဟီတိ မိတ္တာနံ ဒုဗ္ဘနပုရိသော ဟိ ပါပကော လာမကော နာမ။ အနာဒိယိတွာတိ တဿ ဝစနံ အဂ္ဂဟေတွာ။ ဥပက္ကမုန္တိ မောဟာဝ ဆိန္ဒိတုံ အာရဘိံသု။

အထ နေ ဆိန္ဒနတ္ထာယ ရုက္ခံ ဥပဂတေ ဒိသွာ နာဂရာဇာ စိန္တေသိ ‘‘အဟံ ဧတေသံ ပိပါသိတာနံ ပါနီယံ ဒါပေသိံ၊ တတော ဒိဗ္ဗဘောဇနံ၊ တတော သယနာဒီနိ စေဝ ပရိစာရိကာ စ နာရိယော၊ တတော ပဉ္စသတသကဋပူရံ ရတနံ၊ ဣဒါနိ ပနိမေ ‘‘ရုက္ခံ မူလတော ဆိန္ဒိဿာမာ’တိ ဝဒန္တိ၊ အတိဝိယ လုဒ္ဓါ ဣမေ၊ ဌပေတွာ သတ္ထဝါဟံ အဝသေသေ မာရေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ သော ‘‘ဧတ္တကာ သန္နဒ္ဓယောဓာ နိက္ခမန္တု၊ ဧတ္တကာ ဓနုဂ္ဂဟာ၊ ဧတ္တကာ ဝမ္မိနော’’တိ သေနံ ဝိစာရေသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ ဂါထမာဟ –

၁၉၈။

‘‘တတော နာဂါ နိက္ခမိံသု၊ သန္နဒ္ဓါ ပဏ္ဏဝီသတိ၊

ဓနုဂ္ဂဟာနံ တိသတာ၊ ဆသဟဿာ စ ဝမ္မိနော’’တိ။

တတ္ထ သန္နဒ္ဓါတိ သုဝဏ္ဏရဇတာဒိဝမ္မကဝစိကာ။ ဓနုဂ္ဂဟာနံ တိသတာတိ မေဏ္ဍဝိသာဏဓနုဂ္ဂဟာနံ တီဏိ သတာနိ။ ဝမ္မိနောတိ ခေဋကဖလကဟတ္ထာ ဆသဟဿာ။

၁၉၉။

‘‘ဧတေ ¶ ¶ ဟနထ ဗန္ဓထ၊ မာ ဝေါ မုဉ္စိတ္ထ ဇီဝိတံ၊

ဌပေတွာ သတ္ထဝါဟံဝ၊ သဗ္ဗေ ဘသ္မံ ကရောထ နေ’’တိ။ – အယံ နာဂရာဇေန ဝုတ္တဂါထာ၊

တတ္ထ မာ ဝေါ မုဉ္စိတ္ထ ဇီဝိတန္တိ ကဿစိ ဧကဿပိ ဇီဝိတံ မာ မုဉ္စိတ္ထ။

နာဂါ ¶ တထာ ကတွာ အတ္ထရဏာဒီနိ ပဉ္စသု သကဋသတေသု အာရောပေတွာ သတ္ထဝါဟံ ဂဟေတွာ သယံ တာနိ သကဋာနိ ပါဇေန္တာ ဗာရာဏသိံ ဂန္တွာ သဗ္ဗံ ဓနံ တဿ ဂေဟေ ပဋိသာမေတွာ တံ အာပုစ္ဆိတွာ အတ္တနော နာဂဘဝနမေဝ ဂတာ။ တမတ္ထံ ဝိဒိတွာ သတ္ထာ ဩဝါဒဝသေန ဂါထာဒွယမာဟ –

၂၀၀။

‘‘တသ္မာ ဟိ ပဏ္ဍိတော ပေါသော၊ သမ္ပဿံ အတ္ထမတ္တနော၊

လောဘဿ န ဝသံ ဂစ္ဆေ၊ ဟနေယျာရိသကံ မနံ။

၂၀၁။

‘‘ဧဝမာဒီနဝံ ဉတွာ၊ တဏှာ ဒုက္ခဿ သမ္ဘဝံ၊

ဝီတတဏှော အနာဒါနော၊ သတော ဘိက္ခု ပရိဗ္ဗဇေ’’တိ။

တတ္ထ တသ္မာတိ ယသ္မာ လောဘဝသိကာ မဟာဝိနာသံ ပတ္တာ၊ သတ္ထဝါဟော ဥတ္တမသမ္ပတ္တိံ၊ တသ္မာ။ ဟနေယျာရိသကံ မနန္တိ အန္တော ဥပ္ပဇ္ဇမာနာနံ နာနာဝိဓာနံ လောဘသတ္တူနံ သန္တကံ မနံ၊ လောဘသမ္ပယုတ္တစိတ္တံ ဟနေယျာတိ အတ္ထော။ ဧဝမာဒီနဝန္တိ ဧဝံ လောဘေ အာဒီနဝံ ဇာနိတွာ။ တဏှာ ဒုက္ခဿ သမ္ဘဝန္တိ ဇာတိအာဒိဒုက္ခဿ တဏှာ သမ္ဘဝေါ၊ တတော ဧတံ ဒုက္ခံ နိဗ္ဗတ္တတိ၊ ဧဝံ တဏှာဝ ဒုက္ခဿ သမ္ဘဝံ ဉတွာ ဝီတတဏှော တဏှာအာဒါနေန အနာဒါနော မဂ္ဂေန အာဂတာယ သတိယာ သတော ဟုတွာ ဘိက္ခု ပရိဗ္ဗဇေ ဣရိယေထ ဝတ္တေထာတိ အရဟတ္တေန ဒေသနာယ ကူဋံ ဂဏှိ။

ဣမဉ္စ ပန ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ‘‘ဧဝံ ဥပါသကာ ပုဗ္ဗေ လောဘဝသိကာ ဝါဏိဇာ မဟာဝိနာသံ ပတ္တာ၊ တသ္မာ လောဘဝသိကေန န ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ၊ သစ္စပရိယောသာနေ တေ ဝါဏိဇာ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌိတာ။ တဒါ နာဂရာဇာ သာရိပုတ္တော အဟောသိ၊ သတ္ထဝါဟော ပန အဟမေဝ အဟောသိန္တိ။

မဟာဝါဏိဇဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒသမာ။

[၄၉၄] ၁၁။ သာဓိနဇာတကဝဏ္ဏနာ

အဗ္ဘုတော ¶ ¶ ဝတ လောကသ္မိန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဥပေါသထိကေ ဥပါသကေ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဒါ ဟိ သတ္ထာ ‘‘ဥပါသကာ ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာ အတ္တနော ဥပေါသထကမ္မံ နိဿာယ မနုဿသရီရေနေဝ ဒေဝလောကံ ဂန္တွာ စိရံ ဝသိံသူ’’တိ ဝတွာ တေဟိ ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ¶ မိထိလာယံ သာဓိနော နာမ ရာဇာ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ သော စတူသု နဂရဒွါရေသု နဂရမဇ္ဈေ နိဝေသနဒွါရေ စာတိ ဆ ဒါနသာလာယော ကာရေတွာ သကလဇမ္ဗုဒီပံ ဥန္နင်္ဂလံ ကတွာ မဟာဒါနံ ပဝတ္တေသိ၊ ဒေဝသိကံ ဆ သတသဟဿာနိ ဝယကရဏံ ဂစ္ဆန္တိ၊ ပဉ္စ သီလာနိ ရက္ခတိ၊ ဥပေါသထံ ဥပဝသတိ။ ရဋ္ဌဝါသိနောပိ တဿ ဩဝါဒေ ဌတွာ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ မတမတာ ဒေဝနဂရေယေဝ နိဗ္ဗတ္တိံသု။ သုဓမ္မဒေဝသဘံ ပူရေတွာ နိသိန္နာ ဒေဝါ ရညော သီလာဒိဂုဏမေဝ ဝဏ္ဏယန္တိ။ တံ သုတွာ သေသဒေဝါပိ ရာဇာနံ ဒဋ္ဌုကာမာ အဟေသုံ။ သက္ကော ဒေဝရာဇာ တေသံ မနံ ဝိဒိတွာ အာဟ – ‘‘သာဓိနရာဇာနံ ဒဋ္ဌုကာမတ္ထာ’’တိ။ ‘‘အာမ ဒေဝါ’’တိ။ သော မာတလိံ အာဏာပေသိ ‘‘ဂစ္ဆ တွံ ဝေဇယန္တရထံ ယောဇေတွာ သာဓိနရာဇာနံ အာနေဟီ’’တိ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ရထံ ယောဇေတွာ ဝိဒေဟရဋ္ဌံ အဂမာသိ၊ တဒါ ပုဏ္ဏမဒိဝသော ဟောတိ။ မာတလိ မနုဿာနံ သာယမာသံ ဘုဉ္ဇိတွာ ဃရဒွါရေသု သုခကထာယ နိသိန္နကာလေ စန္ဒမဏ္ဍလေန သဒ္ဓိံ ရထံ ပေသေသိ။ မနုဿာ ‘‘ဒွေ စန္ဒာ ဥဋ္ဌိတာ’’တိ ဝဒန္တာ ပုန စန္ဒမဏ္ဍလံ ဩဟာယ ရထံ အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ‘‘နာယံ စန္ဒော၊ ရထော ဧသော၊ ဒေဝပုတ္တော ပညာယတိ၊ ကဿေသ ဧတံ မနောမယသိန္ဓဝယုတ္တံ ဒိဗ္ဗရထံ အာနေတိ၊ န အညဿ၊ အမှာကံ ရညော ဘဝိဿတိ၊ ရာဇာ ဟိ နော ဓမ္မိကော ဓမ္မရာဇာ’’တိ သောမနဿဇာတာ ဟုတွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ ဌိတာ ပဌမံ ဂါထမာဟံသု –

၂၀၂။

‘‘အဗ္ဘုတော ဝတ လောကသ္မိံ၊ ဥပ္ပဇ္ဇိ လောမဟံသနော၊

ဒိဗ္ဗော ရထော ပါတုရဟု၊ ဝေဒေဟဿ ယသဿိနော’’တိ။

တဿတ္ထော ¶ – အဗ္ဘုတော ဝတေသ အမှာကံ ရာဇာ၊ လောကသ္မိံ လောမဟံသနော ဥပ္ပဇ္ဇိ၊ ယဿ ဒိဗ္ဗော ရထော ပါတုရဟောသိ ဝေဒေဟဿ ယသဿိနောတိ။

မာတလိပိ ¶ တံ ရထံ အာနေတွာ မနုဿေသု ဂန္ဓမာလာဒီဟိ ပူဇေန္တေသု တိက္ခတ္တုံ နဂရံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ရညော နိဝေသနဒွါရံ ဂန္တွာ ရထံ နိဝတ္တေတွာ ပစ္ဆာဘာဂေန သီဟပဉ္ဇရဥမ္မာရေ ဌပေတွာ အာရောဟဏသဇ္ဇံ ကတွာ အဋ္ဌာသိ။ တံ ဒိဝသံ ရာဇာပိ ဒါနသာလာယော ဩလောကေတွာ ‘‘ဣမိနာ နိယာမေန ဒါနံ ဒေထာ’’တိ အာဏာပေတွာ ဥပေါသထံ သမာဒိယိတွာ ဒိဝသံ ဝီတိနာမေတွာ အမစ္စဂဏပရိဝုတော အလင်္ကတမဟာတလေ ပါစီနသီဟပဉ္ဇရာဘိမုခေါ ဓမ္မယုတ္တံ ကထေန္တော နိသိန္နော ဟောတိ။ အထ နံ မာတလိ ရထာဘိရုဟနတ္ထံ နိမန္တေတွာ အာဒါယ အဂမာသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ –

၂၀၃။

‘‘ဒေဝပုတ္တော ¶ မဟိဒ္ဓိကော၊ မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊

နိမန္တယိတ္ထ ရာဇာနံ၊ ဝေဒေဟံ မိထိလဂ္ဂဟံ။

၂၀၄။

‘‘ဧဟိမံ ရထမာရုယှ၊ ရာဇသေဋ္ဌ ဒိသမ္ပတိ၊

ဒေဝါ ဒဿနကာမာ တေ၊ တာဝတိံသာ သဣန္ဒကာ၊

သရမာနာ ဟိ တေ ဒေဝါ၊ သုဓမ္မာယံ သမစ္ဆရေ။

၂၀၅။

‘‘တတော စ ရာဇာ သာဓိနော၊ ဝေဒေဟော မိထိလဂ္ဂဟော၊

သဟဿယုတ္တမာရုယှ၊ အဂါ ဒေဝါန သန္တိကေ၊

တံ ဒေဝါ ပဋိနန္ဒိံသု၊ ဒိသွာ ရာဇာနမာဂတံ။

၂၀၆။

‘‘သွာဂတံ တေ မဟာရာဇ၊ အထော တေ အဒုရာဂတံ၊

နိသီဒ ဒါနိ ရာဇီသိ၊ ဒေဝရာဇဿ သန္တိကေ။

၂၀၇။

‘‘သက္ကောပိ ပဋိနန္ဒိတ္ထ၊ ဝေဒေဟံ မိထိလဂ္ဂဟံ၊

နိမန္တယိတ္ထ ကာမေဟိ၊ အာသနေန စ ဝါသဝေါ။

၂၀၈။

‘‘သာဓု ခေါသိ အနုပ္ပတ္တော၊ အာဝါသံ ဝသဝတ္တိနံ၊

ဝသ ဒေဝေသု ရာဇီသိ၊ သဗ္ဗကာမသမိဒ္ဓိသု၊

တာဝတိံသေသု ဒေဝေသု၊ ဘုဉ္ဇ ကာမေ အမာနုသေ’’တိ။

တတ္ထ သမစ္ဆရေတိ အစ္ဆန္တိ။ အဂါ ဒေဝါန သန္တိကေတိ ဒေဝါနံ သန္တိကံ အဂမာသိ။ တသ္မိဉှိ ရထံ အဘိရုဟိတွာ ဌိတေ ရထော အာကာသံ ပက္ခန္ဒိ၊ သော မဟာဇနဿ ဩလောကေန္တဿေဝ အန္တရဓာယိ။ မာတလိ ရာဇာနံ ဒေဝလောကံ နေသိ ¶ ။ တံ ဒိသွာ ဒေဝတာ စ သက္ကော စ ဟဋ္ဌတုဋ္ဌာ ပစ္စုဂ္ဂမနံ ကတွာ ¶ ပဋိသန္ထာရံ ကရိံသု။ တမတ္ထံ ဒဿေတုံ ‘‘တံ ဒေဝါ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ပဋိနန္ဒိံသူတိ ပုနပ္ပုနံ နန္ဒိံသု။ အာသနေန စာတိ ရာဇာနံ အာလိင်္ဂိတွာ ‘‘ဣဓ နိသီဒါ’’တိ အတ္တနော ပဏ္ဍုကမ္ဗလသိလာသနေန စ ကာမေဟိ စ နိမန္တေသိ၊ ဥပဍ္ဎရဇ္ဇံ ဒတွာ ဧကာသနေ နိသီဒါပေသီတိ အတ္ထော။

တတ္ထ သက္ကေန ဒေဝရညာ ဒသယောဇနသဟဿံ ဒေဝနဂရံ အဍ္ဎတိယာ စ အစ္ဆရာကောဋိယော ဝေဇယန္တပါသာဒဉ္စ ¶ မဇ္ဈေ ဘိန္ဒိတွာ ဒိန္နံ သမ္ပတ္တိံ အနုဘဝန္တဿ မနုဿဂဏနာယ သတ္တ ဝဿသတာနိ အတိက္ကန္တာနိ။ တေနတ္တဘာဝေန ဒေဝလောကေ ဝသနကံ ပုညံ ခီဏံ၊ အနဘိရတိ ဥပ္ပန္နာ၊ တသ္မာ သက္ကေန သဒ္ဓိံ သလ္လပန္တော ဂါထမာဟ –

၂၀၉။

‘‘အဟံ ပုရေ သဂ္ဂဂတော ရမာမိ၊ နစ္စေဟိ ဂီတေဟိ စ ဝါဒိတေဟိ၊

သော ဒါနိ အဇ္ဇ န ရမာမိ သဂ္ဂေ၊ အာယုံ နု ခီဏော မရဏံ နု သန္တိကေ၊

ဥဒါဟု မူဠှောသ္မိ ဇနိန္ဒသေဋ္ဌာ’’တိ။

တတ္ထ အာယုံ နု ခီဏောတိ ကိံ နု မမ သရသေန ဇီဝိတိန္ဒြိယံ ခီဏံ၊ ဥဒါဟု ဥပစ္ဆေဒကကမ္မဝသေန မရဏံ သန္တိကေ ဇာတန္တိ ပုစ္ဆတိ။ ဇနိန္ဒသေဋ္ဌာတိ ဇနိန္ဒာနံ ဒေဝါနံ သေဋ္ဌ။

အထ နံ သက္ကော အာဟ –

၂၁၀။

‘‘န တာယု ခီဏံ မရဏဉ္စ ဒူရေ၊ န စာပိ မူဠှော နရဝီရသေဋ္ဌ၊

တုယှဉ္စ ပုညာနိ ပရိတ္တကာနိ၊ ယေသံ ဝိပါကံ ဣဓ ဝေဒယိတ္ထော။

၂၁၁။

‘‘ဝသ ဒေဝါနုဘာဝေန၊ ရာဇသေဋ္ဌ ဒိသမ္ပတိ၊

တာဝတိံသေသု ဒေဝေသု၊ ဘုဉ္ဇ ကာမေ အမာနုသေ’’တိ။

တတ္ထ ‘‘ပရိတ္တကာနီ’’တိ ဣဒံ တေန အတ္တဘာဝေန ဒေဝလောကေ ဝိပါကဒါယကာနိ ပုညာနိ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ၊ ဣတရာနိ ပနဿ ပုညာနိ ပထဝိယံ ပံသု ဝိယ အပ္ပမာဏာနိ။ ဝသ ဒေဝါနုဘာဝေနာတိ အဟံ တေ အတ္တနော ပုညာနိ ¶ မဇ္ဈေ ဘိန္ဒိတွာ ဒဿာမိ၊ မမာနုဘာဝေန ဝသာတိ တံ သမဿာသေန္တော အာဟ။

အထ ¶ နံ ပဋိက္ခိပန္တော မဟာသတ္တော အာဟ –

၂၁၂။

‘‘ယထာ ယာစိတကံ ယာနံ၊ ယထာ ယာစိတကံ ဓနံ၊

ဧဝံသမ္ပဒမေဝေတံ၊ ယံ ပရတော ဒါနပစ္စယာ။

၂၁၃။

‘‘န ¶ စာဟမေတမိစ္ဆာမိ၊ ယံ ပရတော ဒါနပစ္စယာ၊

သယံကတာနိ ပုညာနိ၊ တံ မေ အာဝေဏိကံ ဓနံ။

၂၁၄။

‘‘သောဟံ ဂန္တွာ မနုဿေသု၊ ကာဟာမိ ကုသလံ ဗဟုံ၊

ဒါနေန သမစရိယာယ၊ သံယမေန ဒမေန စ၊

ယံ ကတွာ သုခိတော ဟောတိ၊ န စ ပစ္ဆာနုတပ္ပတီ’’တိ။

တတ္ထ ယံ ပရတော ဒါနပစ္စယာတိ ယံ ပရေန ဒိန္နတ္တာ လဗ္ဘတိ၊ တံ ယာစိတကသဒိသမေဝ ဟောတိ။ ယာစိတကဉှိ တုဋ္ဌကာလေ ဒေန္တိ၊ အတုဋ္ဌကာလေ အစ္ဆိန္ဒိတွာ ဂဏှန္တီတိ ဝဒတိ။ သမစရိယာယာတိ ကာယာဒီဟိ ပါပဿ အကရဏေန။ သံယမေနာတိ သီလသံယမေန။ ဒမေနာတိ ဣန္ဒြိယဒမနေန။ ယံ ကတွာတိ ယံ ကရိတွာ သုခိတော စေဝ ဟောတိ န စ ပစ္ဆာနုတပ္ပတိ၊ တထာရူပမေဝ ကမ္မံ ကရိဿာမီတိ။

အထဿ ဝစနံ သုတွာ သက္ကော မာတလိံ အာဏာပေသိ ‘‘ဂစ္ဆ၊ တာတ၊ သာဓိနရာဇာနံ မိထိလံ နေတွာ ဥယျာနေ ဩတာရေဟီ’’တိ။ သော တထာ အကာသိ။ ရာဇာ ဥယျာနေ စင်္ကမတိ။ အထ နံ ဥယျာနပါလော ဒိသွာ ပုစ္ဆိတွာ ဂန္တွာ နာရဒရညော အာရောစေသိ။ သော ရညော အာဂတဘာဝံ သုတွာ ‘‘တွံ ပုရတော ဂန္တွာ ဥယျာနံ သဇ္ဇေတွာ တဿ စ မယှဉ္စ ဒွေ အာသနာနိ ပညာပေဟီ’’တိ ဥယျာနပါလံ ဥယျောဇေသိ။ သော တထာ အကာသိ။ အထ နံ ရာဇာ ပုစ္ဆိ ‘‘ကဿ ဒွေ အာသနာနိ ပညာပေသီ’’တိ? ‘‘ဧကံ တုမှာကံ၊ ဧကံ အမှာကံ ရညော’’တိ။ အထ နံ ရာဇာ ‘‘ကော အညော သတ္တော မမ သန္တိကေ အာသနေ နိသီဒိဿတီ’’တိ ဝတွာ ဧကသ္မိံ နိသီဒိတွာ ဧကသ္မိံ ပါဒေ ဌပေသိ။ နာရဒရာဇာ အာဂန္တွာ တဿ ပါဒေ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ သော ကိရဿ သတ္တမော ပနတ္တာ။ တဒါ ကိရ ဝဿသတာယုကကာလောဝ ဟောတိ။ မဟာသတ္တော ပန အတ္တနော ပုညဗလေန ဧတ္တကံ ကာလံ ဝီတိနာမေသိ။ သော နာရဒံ ဟတ္ထေ ဂဟေတွာ ဥယျာနေ ဝိစရန္တော တိဿော ဂါထာ အဘာသိ –

၂၁၅။

‘‘ဣမာနိ ¶ တာနိ ခေတ္တာနိ၊ ဣမံ နိက္ခံ သုကုဏ္ဍလံ၊

ဣမာ တာ ဟရိတာနူပါ၊ ဣမာ နဇ္ဇော သဝန္တိယော။

၂၁၆။

‘‘ဣမာ ¶ တာ ပေါက္ခရဏီ ရမ္မာ၊ စက္ကဝါကပကူဇိတာ၊

မန္ဒာလကေဟိ သဉ္ဆန္နာ၊ ပဒုမုပ္ပလကေဟိ စ၊

ယဿိမာနိ မမာယိံသု၊ ကိံ နု တေ ဒိသတံ ဂတာ။

၂၁၇။

‘‘တာနီဓ ¶ ခေတ္တာနိ သော ဘူမိဘာဂေါ၊ တေယေဝ အာရာမဝနူပစာရာ၊

တမေဝ မယှံ ဇနတံ အပဿတော၊ သုညံဝ မေ နာရဒ ခါယတေ ဒိသာ’’တိ။

တတ္ထ ခေတ္တာနီတိ ဘူမိဘာဂေ သန္ဓာယာဟ။ ဣမံ နိက္ခန္တိ ဣမံ တာဒိသမေဝ ဥဒကနိဒ္ဓမနံ။ သုကုဏ္ဍလန္တိ သောဘနေန မုသလပဝေသနကုဏ္ဍလေန သမန္နာဂတံ။ ဟရိတာနူပါတိ ဥဒကနိဒ္ဓမနဿ ဥဘောသု ပဿေသု ဟရိတတိဏသဉ္ဆန္နာ အနူပဘူမိယော။ ယဿိမာနိ မမာယိံသူတိ တာတ နာရဒ၊ ယေ မမ ဥပဋ္ဌာကာ စ ဩရောဓာ စ ဣမသ္မိံ ဥယျာနေ မဟန္တေန ယသေန မယာ သဒ္ဓိံ ဝိစရန္တာ ဣမာနိ ဌာနာနိ မမာယိံသု ပိယာယိံသု၊ ကတရံ နု တေ ဒိသတံ ဂတာ၊ ကတ္ထ တေ ပေသိတာ။ တာနီဓ ခေတ္တာနီတိ ဣမသ္မိံ ဥယျာနေ တာနေဝ ဧတာနိ ဥပရောပနကဝိရုဟနဋ္ဌာနာနိ။ တေယေဝ အာရာမဝနူပစာရာတိ ဣမေ တေယေဝ အာရာမဝနူပစာရာ၊ ဝိဟာရဘူမိယောတိ အတ္ထော။

အထ နံ နာရဒေါ အာဟ – ‘‘ဒေဝ၊ တုမှာကံ ဒေဝလောကဂတာနံ ဣဒါနိ သတ္တ ဝဿသတာနိ၊ အဟံ ဝေါ သတ္တမော ပနတ္တာ၊ တုမှာကံ ဥပဋ္ဌာကာ စ ဩရောဓာ စ မရဏမုခံ ပတ္တာ၊ ဣဒံ ဝေါ အတ္တနော သန္တကံ ရဇ္ဇံ၊ အနုဘဝထ န’’န္တိ။ ရာဇာ ‘‘တာတ နာရဒ၊ နာဟံ ဣဓာဂစ္ဆန္တော ရဇ္ဇတ္ထာယ အာဂတော၊ ပုညကရဏတ္ထာယမှိ အာဂတော၊ အဟံ ပုညမေဝ ကရိဿာမီ’’တိ ဝတွာ ဂါထာ အာဟ –

၂၁၈။

‘‘ဒိဋ္ဌာ မယာ ဝိမာနာနိ၊ ဩဘာသေန္တာ စတုဒ္ဒိသာ၊

သမ္မုခါ ဒေဝရာဇဿ၊ တိဒသာနဉ္စ သမ္မုခါ။

၂၁၉။

‘‘ဝုတ္ထံ ¶ မေ ဘဝနံ ဒိဗျံ၊ ဘုတ္တာ ကာမာ အမာနုသာ၊

တာဝတိံသေသု ဒေဝေသု၊ သဗ္ဗကာမသမိဒ္ဓိသု။

၂၂၀။

‘‘သောဟံ ဧတာဒိသံ ဟိတွာ၊ ပုညာယမှိ ဣဓာဂတော၊

ဓမ္မမေဝ စရိဿာမိ၊ နာဟံ ရဇ္ဇေန အတ္ထိကော။

၂၂၁။

‘‘အဒဏ္ဍာဝစရံ ¶ ¶ မဂ္ဂံ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဒေသိတံ၊

တံ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိဿံ၊ ယေန ဂစ္ဆန္တိ သုဗ္ဗတာ’’တိ။

တတ္ထ ဝုတ္ထံ မေ ဘဝနံ ဒိဗျန္တိ ဝေဇယန္တံ သန္ဓာယ အာဟ။ သောဟံ ဧတာဒိသန္တိ တာတ နာရဒ၊ သောဟံ ဗုဒ္ဓဉာဏေန အပရိစ္ဆိန္ဒနီယံ ဧဝရူပံ ကာမဂုဏသမ္ပတ္တိံ ပဟာယ ပုညကရဏတ္ထာယ ဣဓာဂတော။ အဒဏ္ဍာဝစရန္တိ အဒဏ္ဍေဟိ နိက္ခိတ္တဒဏ္ဍဟတ္ထေဟိ အဝစရိတဗ္ဗံ သမ္မာဒိဋ္ဌိပုရေက္ခာရံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ။ သုဗ္ဗတာတိ ယေန မဂ္ဂေန သုဗ္ဗတာ သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓါ ဂစ္ဆန္တိ၊ အဟမ္ပိ အဂတပုဗ္ဗံ ဒိသံ ဂန္တုံ ဗောဓိတလေ နိသီဒိတွာ တမေဝ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိဿာမီတိ။

ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော ဣမာ ဂါထာယော သဗ္ဗညုတညာဏေန သင်္ခိပိတွာ ကထေသိ။ နာရဒေါ ပုနပိ အာဟ – ‘‘ရဇ္ဇံ၊ ဒေဝ၊ အနုသာသာ’’တိ။ ‘‘တာတ၊ န မေ ရဇ္ဇေနတ္ထော၊ သတ္တ ဝဿသတာနိ ဝိဂတံ ဒါနံ သတ္တာဟေနေဝ ဒါတုကာမမှီ’’တိ။ နာရဒေါ ‘‘သာဓူ’’တိ တဿ ဝစနံ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ မဟာဒါနံ ပဋိယာဒေသိ။ ရာဇာ သတ္တာဟံ ဒါနံ ဒတွာ သတ္တမေ ဒိဝသေ ကာလံ ကတွာ တာဝတိံသဘဝနေယေဝ နိဗ္ဗတ္တိ။

သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ‘‘ဧဝံ ဝသိတဗ္ဗယုတ္တကံ ဥပေါသထကမ္မံ နာမာ’’တိ ဒဿေတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ၊ သစ္စပရိယောသာနေ ဥပေါသထိကေသု ဥပါသကေသု ကေစိ သောတာပတ္တိဖလေ၊ ကေစိ သကဒါဂါမိဖလေ၊ ကေစိ အနာဂါမိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိံသု။ တဒါ နာရဒရာဇာ သာရိပုတ္တော အဟောသိ၊ မာတလိ အာနန္ဒော၊ သက္ကော အနုရုဒ္ဓါ၊ သာဓိနရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိန္တိ။

သာဓိနဇာတကဝဏ္ဏနာ ဧကာဒသမာ။

[၄၉၅] ၁၂။ ဒသဗြာဟ္မဏဇာတကဝဏ္ဏနာ

ရာဇာ ¶ အဝေါစ ဝိဓုရန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အသဒိသဒါနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တံ အဋ္ဌကနိပါတေ အာဒိတ္တဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၈။၆၉ အာဒယော) ဝိတ္ထာရိတမေဝ။ ရာဇာ ကိရ တံ ဒါနံ ဒဒန္တော သတ္ထာရံ ဇေဋ္ဌကံ ကတွာ ပဉ္စ ဘိက္ခုသတာနိ ဝိစိနိတွာ ဂဏှိတွာ မဟာခီဏာသဝါနံယေဝ အဒါသိ။ အထဿ ဂုဏကထံ ကထေန္တာ ‘‘အာဝုသော၊ ရာဇာ အသဒိသဒါနံ ဒဒန္တော ဝိစိနိတွာ မဟပ္ဖလဋ္ဌာနေ အဒါသီ’’တိ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ ¶ နုတ္ထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘အနစ္ဆရိယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယံ ကောသလရာဇာ ¶ မာဒိသဿ ဗုဒ္ဓဿ ဥပဋ္ဌာကော ဟုတွာ ဝိစေယျဒါနံ ဒေတိ၊ ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာ အနုပ္ပန္နေ ဗုဒ္ဓေပိ ဝိစေယျဒါနံ အဒံသူ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ကုရုရဋ္ဌေ ဣန္ဒပတ္ထနဂရေ ယုဓိဋ္ဌိလဂေါတ္တော ကောရဗျော နာမ ရာဇာ ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ တဿ ဝိဓုရော နာမ အမစ္စော အတ္ထဉ္စ ဓမ္မဉ္စ အနုသာသတိ။ ရာဇာ သကလဇမ္ဗုဒီပံ ခေါဘေတွာ မဟာဒါနံ ဒေတိ။ တံ ဂဟေတွာ ဘုဉ္ဇန္တေသု ဧကောပိ ပဉ္စသီလမတ္တံ ရက္ခန္တော နာမ နတ္ထိ၊ သဗ္ဗေ ဒုဿီလာဝ၊ ဒါနံ ရာဇာနံ န တောသေတိ။ ရာဇာ ‘‘ဝိစေယျဒါနံ မဟပ္ဖလ’’န္တိ သီလဝန္တာနံ ဒါတုကာမော ဟုတွာ စိန္တေသိ ‘‘ဝိဓုရပဏ္ဍိတေန သဒ္ဓိံ မန္တယိဿာမီ’’တိ။ သော တံ ဥပဋ္ဌာနံ အာဂတံ အာသနေ နိသီဒါပေတွာ ပဉှံ ပုစ္ဆိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ ဥပဍ္ဎဂါထမာဟ –

၂၂၂။

‘‘ရာဇာ အဝေါစ ဝိဓုရံ၊ ဓမ္မကာမော ယုဓိဋ္ဌိလော’’တိ၊

ပရတော ရညော စ ဝိဓုရဿ စ ဝစနပဋိဝစနံ ဟောတိ –

‘‘ဗြာဟ္မဏေ ဝိဓုရ ပရိယေသ၊ သီလဝန္တေ ဗဟုဿုတေ။

၂၂၃။

‘‘ဝိရတေ မေထုနာ ဓမ္မာ၊ ယေ မေ ဘုဉ္ဇေယျု ဘောဇနံ၊

ဒက္ခိဏံ သမ္မ ဒဿာမ၊ ယတ္ထ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ။

၂၂၄။

‘‘ဒုလ္လဘာ ဗြာဟ္မဏာ ဒေဝ၊ သီလဝန္တော ဗဟုဿုတာ၊

ဝိရတာ မေထုနာ ဓမ္မာ၊ ယေ တေ ဘုဉ္ဇေယျု ဘောဇနံ။

၂၂၅။

‘‘ဒသ ¶ ခလု မဟာရာဇ၊ ယာ တာ ဗြာဟ္မဏဇာတိယော၊

တေသံ ဝိဘင်္ဂံ ဝိစယံ၊ ဝိတ္ထာရေန သုဏောဟိ မေ။

၂၂၆။

‘‘ပသိဗ္ဗကေ ဂဟေတွာန၊ ပုဏ္ဏေ မူလဿ သံဝုတေ၊

ဩသဓိကာယော ဂန္ထေန္တိ၊ နှာပယန္တိ ဇပန္တိ စ။

၂၂၇။

‘‘တိကိစ္ဆကသမာ ရာဇ၊ တေပိ ဝုစ္စန္တိ ဗြာဟ္မဏာ၊

အက္ခာတာ တေ မဟာရာဇ၊ တာဒိသေ နိပတာမသေ။

၂၂၈။

‘‘အပေတာ ¶ ¶ တေ စ ဗြဟ္မညာ၊ (ဣတိ ရာဇာ ကောရဗျော)

န တေ ဝုစ္စန္တိ ဗြာဟ္မဏာ၊

အညေ ဝိဓုရ ပရိယေသ၊ သီလဝန္တေ ဗဟုဿုတေ။

၂၂၉။

‘‘ဝိရတေ မေထုနာ ဓမ္မာ၊ ယေ မေ ဘုဉ္ဇေယျု ဘောဇနံ၊

ဒက္ခိဏံ သမ္မ ဒဿာမ၊ ယတ္ထ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ။

၂၃၀။

‘‘ကိင်္ကိဏိကာယော ဂဟေတွာ၊ ဃောသေန္တိ ပုရတောပိ တေ၊

ပေသနာနိပိ ဂစ္ဆန္တိ၊ ရထစရိယာသု သိက္ခရေ။

၂၃၁။

‘‘ပရိစာရကသမာ ရာဇ၊ တေပိ ဝုစ္စန္တိ ဗြာဟ္မဏာ၊

အက္ခာတာ တေ မဟာရာဇ၊ တာဒိသေ နိပတာမသေ။

၂၃၂။

‘‘အပေတာ တေ စ ဗြဟ္မညာ၊ (ဣတိ ရာဇာ ကောရဗျော)

န တေ ဝုစ္စန္တိ ဗြာဟ္မဏာ၊

အညေ ဝိဓုရ ပရိယေသ၊ သီလဝန္တေ ဗဟုဿုတေ။

၂၃၃။

‘‘ဝိရတေ မေထုနာ ဓမ္မာ၊ ယေ မေ ဘုဉ္ဇေယျု ဘောဇနံ၊

ဒက္ခိဏံ သမ္မ ဒဿာမ၊ ယတ္ထ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ။

၂၃၄။

‘‘ကမဏ္ဍလုံ ဂဟေတွာန၊ ဝင်္ကဒဏ္ဍဉ္စ ဗြာဟ္မဏာ၊

ပစ္စုပေဿန္တိ ရာဇာနော၊ ဂါမေသု နိဂမေသု စ၊

နာဒိန္နေ ဝုဋ္ဌဟိဿာမ၊ ဂါမမှိ ဝါ ဝနမှိ ဝါ။

၂၃၅။

‘‘နိဂ္ဂါဟကသမာ ¶ ရာဇ၊ တေပိ ဝုစ္စန္တိ ဗြာဟ္မဏာ၊

အက္ခာတာ တေ မဟာရာဇ၊ တာဒိသေ နိပတာမသေ။

၂၃၆။

‘‘အပေတာ တေ စ ဗြဟ္မညာ၊ (ဣတိ ရာဇာ ကောရဗျော)

န တေ ဝုစ္စန္တိ ဗြာဟ္မဏာ၊

အညေ ဝိဓုရ ပရိယေသ၊ သီလဝန္တေ ဗဟုဿုတေ။

၂၃၇။

‘‘ဝိရတေ ¶ မေထုနာ ဓမ္မာ၊ ယေ မေ ဘုဉ္ဇေယျု ဘောဇနံ၊

ဒက္ခိဏံ သမ္မ ဒဿာမ၊ ယတ္ထ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ။

၂၃၈။

‘‘ပရူဠှကစ္ဆနခလောမာ၊ ပင်္ကဒန္တာ ရဇဿိရာ၊

ဩကိဏ္ဏာ ရဇရေဏူဟိ၊ ယာစကာ ဝိစရန္တိ တေ။

၂၃၉။

‘‘ခါဏုဃာတသမာ ရာဇ၊ တေပိ ဝုစ္စန္တိ ဗြာဟ္မဏာ၊

အက္ခာတာ တေ မဟာရာဇ၊ တာဒိသေ နိပတာမသေ။

၂၄၀။

‘‘အပေတာ ¶ တေ စ ဗြဟ္မညာ၊ (ဣတိ ရာဇာ ကောရဗျော)

န တေ ဝုစ္စန္တိ ဗြာဟ္မဏာ၊

အညေ ဝိဓုရ ပရိယေသ၊ သီလဝန္တေ ဗဟုဿုတေ။

၂၄၁။

‘‘ဝိရတေ မေထုနာ ဓမ္မာ၊ ယေ မေ ဘုဉ္ဇေယျု ဘောဇနံ၊

ဒက္ခိဏံ သမ္မ ဒဿာမ၊ ယတ္ထ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ။

၂၄၂။

‘‘ဟရီတကံ အာမလကံ၊ အမ္ဗံ ဇမ္ဗုံ ဝိဘီတကံ၊

လဗုဇံ ဒန္တပေါဏာနိ၊ ဗေလုဝါ ဗဒရာနိ စ။

၂၄၃။

‘‘ရာဇာယတနံ ဥစ္ဆုပုဋံ၊ ဓူမနေတ္တံ မဓုအဉ္ဇနံ၊

ဥစ္စာဝစာနိ ပဏိယာနိ၊ ဝိပဏေန္တိ ဇနာဓိပ။

၂၄၄။

‘‘ဝါဏိဇကသမာ ရာဇ၊ တေပိ ဝုစ္စန္တိ ဗြာဟ္မဏာ၊

အက္ခာတာ တေ မဟာရာဇ၊ တာဒိသေ နိပတာမသေ။

၂၄၅။

‘‘အပေတာ တေ စ ဗြဟ္မညာ၊ (ဣတိ ရာဇာ ကောရဗျော)

န တေ ဝုစ္စန္တိ ဗြာဟ္မဏာ၊

အညေ ဝိဓုရ ပရိယေသ၊ သီလဝန္တေ ဗဟုဿုတေ။

၂၄၆။

‘‘ဝိရတေ ¶ ¶ မေထုနာ ဓမ္မာ၊ ယေ မေ ဘုဉ္ဇေယျု ဘောဇနံ၊

ဒက္ခိဏံ သမ္မ ဒဿာမ၊ ယတ္ထ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ။

၂၄၇။

‘‘ကသိဝါဏိဇ္ဇံ ကာရေန္တိ၊ ပေါသယန္တိ အဇေဠကေ၊

ကုမာရိယော ပဝေစ္ဆန္တိ၊ ဝိဝါဟန္တာဝဟန္တိ စ။

၂၄၈။

‘‘သမာ အမ္ဗဋ္ဌဝေဿေဟိ၊ တေပိ ဝုစ္စန္တိ ဗြာဟ္မဏာ၊

အက္ခာတာ တေ မဟာရာဇ၊ တာဒိသေ နိပတာမသေ။

၂၄၉။

‘‘အပေတာ တေ စ ဗြဟ္မညာ၊ (ဣတိ ရာဇာ ကောရဗျော)

န တေ ဝုစ္စန္တိ ဗြာဟ္မဏာ၊

အညေ ဝိဓုရ ပရိယေသ၊ သီလဝန္တေ ဗဟုဿုတေ။

၂၅၀။

‘‘ဝိရတေ မေထုနာ ဓမ္မာ၊ ယေ မေ ဘုဉ္ဇေယျု ဘောဇနံ၊

ဒက္ခိဏံ သမ္မ ဒဿာမ၊ ယတ္ထ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ။

၂၅၁။

‘‘နိက္ခိတ္တဘိက္ခံ ¶ ဘုဉ္ဇန္တိ၊ ဂါမေသွေကေ ပုရောဟိတာ၊

ဗဟူ တေ ပရိပုစ္ဆန္တိ၊ အဏ္ဍစ္ဆေဒါ နိလဉ္ဆကာ။

၂၅၂။

‘‘ပသူပိ တတ္ထ ဟညန္တိ၊ မဟိံသာ သူကရာ အဇာ၊

ဂေါဃာတကသမာ ရာဇ၊ တေပိ ဝုစ္စန္တိ ဗြာဟ္မဏာ၊

အက္ခာတာ တေ မဟာရာဇ၊ တာဒိသေ နိပတာမသေ။

၂၅၃။

‘‘အပေတာ တေ စ ဗြဟ္မညာ၊ (ဣတိ ရာဇာ ကောရဗျော)

န တေ ဝုစ္စန္တိ ဗြာဟ္မဏာ၊

အညေ ဝိဓုရ ပရိယေသ၊ သီလဝန္တေ ဗဟုဿုတေ။

၂၅၄။

‘‘ဝိရတေ မေထုနာ ဓမ္မာ၊ ယေ မေ ဘုဉ္ဇေယျု ဘောဇနံ၊

ဒက္ခိဏံ သမ္မ ဒဿာမ၊ ယတ္ထ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ။

၂၅၅။

‘‘အသိစမ္မံ ¶ ဂဟေတွာန၊ ခဂ္ဂံ ပဂ္ဂယှ ဗြာဟ္မဏာ၊

ဝေဿပထေသု တိဋ္ဌန္တိ၊ သတ္ထံ အဗ္ဗာဟယန္တိပိ။

၂၅၆။

‘‘သမာ ဂေါပနိသာဒေဟိ၊ တေပိ ဝုစ္စန္တိ ဗြာဟ္မဏာ၊

အက္ခာတာ တေ မဟာရာဇ၊ တာဒိသေ နိပတာမသေ။

၂၅၇။

‘‘အပေတာ ¶ တေ စ ဗြဟ္မညာ၊ (ဣတိ ရာဇာ ကောရဗျော)

န တေ ဝုစ္စန္တိ ဗြာဟ္မဏာ၊

အညေ ဝိဓုရ ပရိယေသ၊ သီလဝန္တေ ဗဟုဿုတေ။

၂၅၈။

‘‘ဝိရတေ မေထုနာ ဓမ္မာ၊ ယေ မေ ဘုဉ္ဇေယျု ဘောဇနံ၊

ဒက္ခိဏံ သမ္မ ဒဿာမ၊ ယတ္ထ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ။

၂၅၉။

‘‘အရညေ ကုဋိကံ ကတွာ၊ ကုဋာနိ ကာရယန္တိ တေ၊

သသဗိဠာရေ ဗာဓေန္တိ၊ အာဂေါဓာ မစ္ဆကစ္ဆပံ။

၂၆၀။

‘‘တေ လုဒ္ဒကသမာ ရာဇ၊ တေပိ ဝုစ္စန္တိ ဗြာဟ္မဏာ၊

အက္ခာတာ တေ မဟာရာဇ၊ တာဒိသေ နိပတာမသေ။

၂၆၁။

‘‘အပေတာ တေ စ ဗြဟ္မညာ၊ (ဣတိ ရာဇာ ကောရဗျော)

န တေ ဝုစ္စန္တိ ဗြာဟ္မဏာ၊

အညေ ဝိဓုရ ပရိယေသ၊ သီလဝန္တေ ဗဟုဿုတေ။

၂၆၂။

‘‘ဝိရတေ ¶ မေထုနာ ဓမ္မာ၊ ယေ မေ ဘုဉ္ဇေယျု ဘောဇနံ၊

ဒက္ခိဏံ သမ္မ ဒဿာမ၊ ယတ္ထ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ။

၂၆၃။

‘‘အညေ ဓနဿ ကာမာ ဟိ၊ ဟေဋ္ဌာမဉ္စေ ပသက္ကိတာ၊

ရာဇာနော ဥပရိ နှာယန္တိ၊ သောမယာဂေ ဥပဋ္ဌိတေ။

၂၆၄။

‘‘မလမဇ္ဇကသမာ ¶ ရာဇ၊ တေပိ ဝုစ္စန္တိ ဗြာဟ္မဏာ၊

အက္ခာတာ တေ မဟာရာဇ၊ တာဒိသေ နိပတာမသေ။

၂၆၅။

‘‘အပေတာ တေ စ ဗြဟ္မညာ၊ (ဣတိ ရာဇာ ကောရဗျော)

န တေ ဝုစ္စန္တိ ဗြာဟ္မဏာ၊

အညေ ဝိဓုရ ပရိယေသ၊ သီလဝန္တေ ဗဟုဿုတေ။

၂၆၆။

‘‘ဝိရတေ မေထုနာ ဓမ္မာ၊ ယေ မေ ဘုဉ္ဇေယျု ဘောဇနံ၊

ဒက္ခိဏံ သမ္မ ဒဿာမ၊ ယတ္ထ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလ’’န္တိ။

တတ္ထ သီလဝန္တေတိ မဂ္ဂေနာဂတသီလေ။ ဗဟုဿုတေတိ ပဋိဝေဓဗဟုဿုတေ။ ဒက္ခိဏန္တိ ဒါနံ။ ယေ တေတိ ယေ ဓမ္မိကာ သမဏဗြာဟ္မဏာ တဝ ဒါနံ ¶ ဘုဉ္ဇေယျုံ၊ တေ ဒုလ္လဘာ။ ဗြာဟ္မဏဇာတိယောတိ ဗြာဟ္မဏကုလာနိ။ တေသံ ဝိဘင်္ဂံ ဝိစယန္တိ တေသံ ဗြာဟ္မဏာနံ ဝိဘင်္ဂံ မမ ပညာယ ဝိစိတဘာဝံ ဝိတ္ထာရေန သုဏောဟိ။ သံဝုတေတိ ဗဒ္ဓမုခေ။ ဩသဓိကာယော ဂန္ထေန္တီတိ ‘‘ဣဒံ ဣမဿ ရောဂဿ ဘေသဇ္ဇံ၊ ဣဒံ ဣမဿ ရောဂဿ ဘေသဇ္ဇ’’န္တိ ဧဝံ သိလောကေ ဗန္ဓိတွာ မနုဿာနံ ဒေန္တိ။ နှာပယန္တီတိ နဟာပနံ နာမ ကရောန္တိ။ ဇပန္တိ စာတိ ဘူတဝိဇ္ဇံ ပရိဝတ္တေန္တိ။ တိကိစ္ဆကသမာတိ ဝေဇ္ဇသဒိသာ။ တေပိ ဝုစ္စန္တီတိ တေပိ ‘‘ဗြာဟ္မဏာ ဝါ မယံ၊ အဗြာဟ္မဏာ ဝါ’’တိ အဇာနိတွာ ဝေဇ္ဇကမ္မေန ဇီဝိကံ ကပ္ပေန္တာ ဝေါဟာရေန ‘‘ဗြာဟ္မဏာ’’တိ ဝုစ္စန္တိ။ အက္ခာတာ တေတိ ဣမေ တေ မယာ ဝေဇ္ဇဗြာဟ္မဏာ နာမ အက္ခာတာ။ နိပတာမသေတိ ဝဒေဟိ ဒါနိ၊ ကိံ တာဒိသေ ဗြာဟ္မဏေ နိပတာမ၊ နိမန္တနတ္ထာယ ဥပသင်္ကမာမ၊ အတ္ထိ တေ ဧတေဟိ အတ္ထောတိ ပုစ္ဆတိ။ ဗြဟ္မညာတိ ဗြာဟ္မဏဓမ္မတော။ န တေ ဝုစ္စန္တီတိ တေ ဗာဟိတပါပတာယ ဗြာဟ္မဏာ နာမ န ဝုစ္စန္တိ။

ကိင်္ကိဏိကာယောတိ မဟာရာဇ၊ အပရေပိ ဗြာဟ္မဏာ အတ္တနော ဗြာဟ္မဏဓမ္မံ ဆဍ္ဍေတွာ ဇီဝိကတ္ထာယ ရာဇရာဇမဟာမတ္တာနံ ပုရတော ကံသတာဠေ ဂဟေတွာ ဝါဒေန္တာ ဂါယန္တာ ဂစ္ဆန္တိ။ ပေသနာနိပီတိ ဒါသကမ္မကရာ ဝိယ ပေသနာနိပိ ဂစ္ဆန္တိ။ ရထစရိယာသူတိ ရထသိပ္ပံ သိက္ခန္တိ။ ပရိစာရကသမာတိ ဒါသကမ္မကရသဒိသာ။ ဝင်္ကဒဏ္ဍန္တိ ¶ ဝင်္ကဒဏ္ဍကဋ္ဌံ။ ပစ္စုပေဿန္တိ ရာဇာနောတိ ရာဇရာဇမဟာမတ္တေ ပဋိစ္စ အာဂမ္မ သန္ဓာယ ဥပသေဝန္တိ။ ဂါမေသု နိဂမေသု စာတိ တေသံ နိဝေသနဒွါရေ နိသီဒန္တိ။ နိဂ္ဂါဟကသမာတိ နိဂ္ဂဟကာရကေဟိ ဗလိသာဓကရာဇပုရိသေဟိ သမာ။ ယထာ တေ ပုရိသာ ‘‘အဂ္ဂဟေတွာ န ဂမိဿာမာ’’တိ နိဂ္ဂဟံ ကတွာ ဂဏှန္တိယေဝ၊ တထာ ‘‘ဂါမေ ဝါ ¶ ဝနေ ဝါ အလဒ္ဓါ မရန္တာပိ န ဝုဋ္ဌဟိဿာမာ’’တိ ဥပဝသန္တိ။ တေပီတိ တေပိ ဗလိသာဓကသဒိသာ ပါပဓမ္မာ။

ရဇရေဏူဟီတိ ရဇေဟိ စ ပံသူဟိ စ ဩကိဏ္ဏာ။ ယာစကာတိ ဓနယာစကာ။ ခါဏုဃာတသမာတိ မလီနသရီရတာယ ဈာမခေတ္တေ ခါဏုဃာတကေဟိ ဘူမိံ ခဏိတွာ ဈာမခါဏုကဥဒ္ဓရဏကမနုဿေဟိ သမာနာ၊ ‘‘အဂ္ဂဟေတွာ န ဂမိဿာမာ’’တိ နိစ္စလဘာဝေန ဌိတတ္တာ နိခဏိတွာ ဌပိတဝတိခါဏုကာ ဝိယာတိပိ အတ္ထော။ တေပီတိ တေပိ တထာ လဒ္ဓံ ဓနံ ဝဍ္ဎိယာ ပယောဇေတွာ ပုန တထေဝ ဌိတတ္တာ ဒုဿီလာ ဗြာဟ္မဏာ။

ဥစ္ဆုပုဋန္တိ ¶ ဥစ္ဆုဉ္စေဝ ဖာဏိတပုဋဉ္စ။ မဓုအဉ္ဇနန္တိ မဓုဉ္စေဝ အဉ္ဇနဉ္စ။ ဥစ္စာဝစာနီတိ မဟဂ္ဃအပ္ပဂ္ဃာနိ။ ပဏိယာနီတိ ဘဏ္ဍာနိ။ ဝိပဏေန္တီတိ ဝိက္ကိဏန္တိ။ တေပီတိ တေပိ ဣမာနိ ဧတ္တကာနိ ဝိက္ကိဏိတွာ ဇီဝိကကပ္ပကာ ဝါဏိဇကဗြာဟ္မဏာ။ ပေါသယန္တီတိ ဂေါရသဝိက္ကယေန ဇီဝိကကပ္ပနတ္ထံ ပေါသေန္တိ။ ပဝေစ္ဆန္တီတိ အတ္တနော ဓီတရော ဟိရညသုဝဏ္ဏံ ဂဟေတွာ ပရေသံ ဒေန္တိ။ တေ ဧဝံ ပရေသံ ဒဒမာနာ ဝိဝါဟန္တိ နာမ၊ အတ္တနော ပုတ္တာနံ အတ္ထာယ ဂဏှမာနာ အာဝါဟန္တိ နာမ။ အမ္ဗဋ္ဌဝေဿေဟီတိ ကုဋုမ္ဗိကေဟိ စေဝ ဂဟပတီဟိ စ သမာ၊ တေပိ ဝေါဟာရဝသေန ‘‘ဗြာဟ္မဏာ’’တိ ဝုစ္စန္တိ။

နိက္ခိတ္တဘိက္ခန္တိ ဂါမပုရောဟိတာ ဟုတွာ အတ္တနော အတ္ထာယ နိဗဒ္ဓဘိက္ခံ။ ဗဟူ တေတိ ဗဟူ ဇနာ ဧတေ ဂါမပုရောဟိတေ နက္ခတ္တမုဟုတ္တမင်္ဂလာနိ ပုစ္ဆန္တိ။ အဏ္ဍစ္ဆေဒါ နိလဉ္ဆကာတိ ဘတိံ ဂဟေတွာ ဗလိဗဒ္ဒါနံ အဏ္ဍစ္ဆေဒကာ စေဝ တိသူလာဒိအင်္ကကရဏေန လဉ္ဆကာ စ၊ လက္ခဏကာရကာတိ အတ္ထော။ တတ္ထာတိ တေသံ ဂါမပုရောဟိတာနံ ဂေဟေသု မံသဝိက္ကိဏနတ္ထံ ဧတေ ပသုအာဒယောပိ ဟညန္တိ။ တေပီတိ တေပိ ဂေါဃာတကသမာ ဗြာဟ္မဏာတိ ဝုစ္စန္တိ။

အသိစမ္မန္တိ အသိလဋ္ဌိဉ္စေဝ ကဏ္ဍဝါရဏဉ္စ။ ဝေဿပထေသူတိ ဝါဏိဇာနံ ဂမနမဂ္ဂေသု။ သတ္ထံ အဗ္ဗာဟယန္တီတိ သတ္ထဝါဟာနံ ဟတ္ထတော သတမ္ပိ သဟဿမ္ပိ ဂဟေတွာ သတ္ထေ စောရာဋဝိံ အတိဗာဟေန္တိ။ ဂေါပနိသာဒေဟီတိ ဂေါပါလကေဟိ စေဝ နိသာဒေဟိ စ ဂါမဃာတကစောရေဟိ သမာတိ ဝုတ္တံ။ တေပီတိ တေပိ ဧဝရူပါ ဗြာဟ္မဏာတိ ဝုစ္စန္တိ။ ကုဋာနိ ကာရယန္တိ တေတိ ကူဋပါသာဒီနိ ရောပေန္တိ။ သသဗိဠာရေတိ သသေ စေဝ ဗိဠာရေ စ။ ဧတေန ထလစရေ မိဂေ ဒဿေတိ။ အာဂေါဓာ မစ္ဆကစ္ဆပန္တိ ထလဇေသု တာဝ အာဂေါဓတော မဟန္တေ စ ခုဒ္ဒကေ စ ပါဏယော ဗာဓေန္တိ မာရေန္တိ၊ ဇလဇေသု မစ္ဆကစ္ဆပေ။ တေပီတိ တေပိ လုဒ္ဒကသမာ ¶ ဗြာဟ္မဏာတိ ဝုစ္စန္တိ။

အညေ ¶ ဓနဿ ကာမာ ဟီတိ အပရေ ဗြာဟ္မဏာ ဓနံ ပတ္ထေန္တာ။ ဟေဋ္ဌာမဉ္စေ ပသက္ကိတာတိ ‘‘ကလိပဝါဟကမ္မံ ကာရေဿာမာ’’တိ ရတနမယံ မဉ္စံ ကာရေတွာ တဿ ဟေဋ္ဌာ နိပန္နာ အစ္ဆန္တိ။ အထ နေသံ သောမယာဂေ ဥပဋ္ဌိတေ ရာဇာနော ဥပရိ နဟာယန္တိ၊ တေ ကိရ သောမယာဂေ နိဋ္ဌိတေ အာဂန္တွာ ¶ တသ္မိံ မဉ္စေ နိသီဒန္တိ။ အထ နေ အညေ ဗြာဟ္မဏာ ‘‘ကလိံ ပဝါဟေဿာမာ’’တိ နဟာပေန္တိ။ ရတနမဉ္စော စေဝ ရညော ရာဇာလင်္ကာရော စ သဗ္ဗော ဟေဋ္ဌာမဉ္စေ နိပန္နဿေဝ ဟောတိ။ တေပီတိ တေပိ မလမဇ္ဇကေဟိ နဟာပိတေဟိ သဒိသာ ဗြာဟ္မဏာတိ ဝုစ္စန္တိ။

ဧဝဉ္စိမေ ဝေါဟာရမတ္တဗြာဟ္မဏေ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ပရမတ္ထဗြာဟ္မဏေ ဒဿေန္တော ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –

၂၆၇။

‘‘အတ္ထိ ခေါ ဗြာဟ္မဏာ ဒေဝ၊ သီလဝန္တော ဗဟုဿုတာ၊

ဝိရတာ မေထုနာ ဓမ္မာ၊ ယေ တေ ဘုဉ္ဇေယျု ဘောဇနံ။

၂၆၈။

‘‘ဧကဉ္စ ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇန္တိ၊ န စ မဇ္ဇံ ပိဝန္တိ တေ၊

အက္ခာတာ တေ မဟာရာဇ၊ တာဒိသေ နိပတာမသေ’’တိ။

တတ္ထ သီလဝန္တောတိ အရိယသီလေန သမန္နာဂတာ။ ဗဟုဿုတာတိ ပဋိဝေဓဗာဟုသစ္စေန သမန္နာဂတာ။ တာဒိသေတိ ဧဝရူပေ ဗာဟိတပါပေ ပစ္စေကဗုဒ္ဓဗြာဟ္မဏေ နိမန္တနတ္ထာယ ဥပသင်္ကမာမာတိ။

ရာဇာ တဿ ကထံ သုတွာ ပုစ္ဆိ ‘‘သမ္မ ဝိဓုရ၊ ဧဝရူပါ အဂ္ဂဒက္ခိဏေယျာ ဗြာဟ္မဏာ ကဟံ ဝသန္တီ’’တိ? ဥတ္တရဟိမဝန္တေ နန္ဒမူလကပဗ္ဘာရေ၊ မဟာရာဇာတိ။ ‘‘တေန ဟိ၊ ပဏ္ဍိတ၊ တဝ ဗလေန မယှံ တေ ဗြာဟ္မဏေ ပရိယေသာ’’တိ တုဋ္ဌမာနသော ဂါထမာဟ –

၂၆၉။

‘‘ဧတေ ခေါ ဗြာဟ္မဏာ ဝိဓုရ၊ သီသဝန္တော ဗဟုဿုတာ၊

ဧတေ ဝိဓုရ ပရိယေသ၊ ခိပ္ပဉ္စ နေ နိမန္တယာ’’တိ။

မဟာသတ္တော ‘‘သာဓူ’’တိ တဿ ဝစနံ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ‘‘တေန ဟိ၊ မဟာရာဇ၊ နဂရံ အလင်္ကာရာပေတွာ သဗ္ဗေ နဂရဝါသိနော ဒါနံ ဒတွာ ဥပေါသထံ အဓိဋ္ဌာယ သမာဒိန္နသီလာ ဟောန္တူ’’တိ ဘေရိံ စရာပေတွာ ‘‘တုမှေပိ သဒ္ဓိံ ပရိဇနေန ဥပေါသထံ သမာဒိယထာ’’တိ ဝတွာ သယံ ပါတောဝ ဘုဉ္ဇိတွာ ဥပေါသထံ သမာဒါယ သာယနှသမယေ ဇာတိပုပ္ဖပုဏ္ဏံ သုဝဏ္ဏသမုဂ္ဂံ အာဟရာပေတွာ ရညာ ¶ သဒ္ဓိံ ပဉ္စပတိဋ္ဌိတံ ပတိဋ္ဌဟိတွာ ¶ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါနံ ဂုဏေ အနုဿရိတွာ ဝန္ဒိတွာ ‘‘ဥတ္တရဟိမဝန္တေ နန္ဒမူလကပဗ္ဘာရဝါသိနော ပဉ္စသတာ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ သွေ အမှာကံ ဘိက္ခံ ဂဏှန္တူ’’တိ နိမန္တေတွာ အာကာသေ အဋ္ဌ ပုပ္ဖမုဋ္ဌိယော ဝိဿဇ္ဇေသိ။ တဒါ တတ္ထ ပဉ္စသတာ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ဝသန္တိ၊ ပုပ္ဖာနိ ဂန္တွာ တေသံ ဥပရိ ပတိံသု။ တေ အာဝဇ္ဇေန္တာ တံ ကာရဏံ ¶ ဉတွာ ‘‘မာရိသာ၊ ဝိဓုရပဏ္ဍိတေန နိမန္တိတမှ၊ န ခေါ ပနေသ ဣတ္တရသတ္တော၊ ဗုဒ္ဓင်္ကုရော ဧသ၊ ဣမသ္မိံယေဝ ကပ္ပေ ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿတိ၊ ကရိဿာမဿ သင်္ဂဟ’’န္တိ နိမန္တနံ အဓိဝါသယိံသု။ မဟာသတ္တော ပုပ္ဖာနံ အနာဂမနသညာယ အဓိဝါသိတဘာဝံ ဉတွာ ‘‘မဟာရာဇ၊ သွေ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ အာဂမိဿန္တိ၊ သက္ကာရသမ္မာနံ ကရောဟီ’’တိ အာဟ။ ရာဇာ ပုနဒိဝသေ မဟာသက္ကာရံ ကတွာ မဟာတလေ မဟာရဟာနိ အာသနာနိ ပညပေသိ။ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ အနောတတ္တဒဟေ ကတသရီရပဋိဇဂ္ဂနာ ဝေလံ သလ္လက္ခေတွာ အာကာသေနာဂန္တွာ ရာဇင်္ဂဏေ ဩတရိံသု။ ရာဇာ စ ဗောဓိသတ္တော စ ပသန္နမာနသာ တေသံ ဟတ္ထတော ပတ္တာနိ ဂဟေတွာ ပါသာဒံ အာရောပေတွာ နိသီဒါပေတွာ ဒက္ခိဏောဒကံ ဒတွာ ပဏီတေန ခါဒနီယေန ဘောဇနီယေန ပရိဝိသိံသု။ ဘတ္တကိစ္စပရိယောသာနေ စ ပုနဒိဝသတ္ထာယာတိ ဧဝံ သတ္တ ဒိဝသေ နိမန္တေတွာ မဟာဒါနံ ဒတွာ သတ္တမေ ဒိဝသေ သဗ္ဗပရိက္ခာရေ အဒံသု။ တေ အနုမောဒနံ ကတွာ အာကာသေန တတ္ထေဝ ဂတာ၊ ပရိက္ခာရာပိ တေဟိ သဒ္ဓိံယေဝ ဂတာ။

သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ‘‘အနစ္ဆရိယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကောသလရညော မမ ဥပဋ္ဌာကဿ သတော ဝိစေယျဒါနံ ဒါတုံ၊ ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာ အနုပ္ပန္နေပိ ဗုဒ္ဓေ ဒါနံ အဒံသုယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ရာဇာ အာနန္ဒော အဟောသိ၊ ဝိဓုရပဏ္ဍိတော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။

ဒသဗြာဟ္မဏဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒွါဒသမာ။

[၄၉၆] ၁၃။ ဘိက္ခာပရမ္ပရဇာတကဝဏ္ဏနာ

သုခုမာလရူပံ ¶ ဒိသွာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အညတရံ ကုဋုမ္ဗိကံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ကိရ သဒ္ဓါ အဟောသိ ပသန္နော၊ တထာဂတဿ စေဝ သင်္ဃဿ စ နိဗဒ္ဓံ မဟာသက္ကာရံ ကရောတိ။ အထေကဒိဝသံ စိန္တေသိ ‘‘အဟံ ဗုဒ္ဓရတနဿ စေဝ သင်္ဃရတနဿ စ ပဏီတာနိ ခါဒနီယဘောဇနီယာနိ စေဝ သုခုမဝတ္ထာနိ စ ဒေန္တော နိစ္စံ မဟာသက္ကာရံ ကရောမိ၊ ဣဒါနိ ဓမ္မရတနဿပိ ကရိဿာမိ၊ ကထံ နု ခေါ တဿ သက္ကာရံ ကရောန္တေန ¶ ကတ္တဗ္ဗ’’န္တိ။ သော ဗဟူနိ ဂန္ဓမာလာဒီနိ ¶ အာဒါယ ဇေတဝနံ ဂန္တွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ပုစ္ဆိ ‘‘အဟံ၊ ဘန္တေ၊ ဓမ္မရတနဿ သက္ကာရံ ကတ္တုကာမောမှိ၊ ကထံ နု ခေါ တဿ သက္ကာရံ ကရောန္တေန ကတ္တဗ္ဗ’’န္တိ။ အထ နံ သတ္ထာ အာဟ – ‘‘သစေ ဓမ္မရတနဿ သက္ကာရံ ကတ္တုကာမော၊ ဓမ္မဘဏ္ဍာဂါရိကဿ အာနန္ဒဿ သက္ကာရံ ကရောဟီ’’တိ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ ပဋိဿုဏိတွာ ထေရံ နိမန္တေတွာ ပုနဒိဝသေ မဟန္တေန သက္ကာရေန အတ္တနော ဂေဟံ နေတွာ မဟာရဟေ အာသနေ နိသီဒါပေတွာ ဂန္ဓမာလာဒီဟိ ပူဇေတွာ နာနဂ္ဂရသဘောဇနံ ဒတွာ မဟဂ္ဃေ တိစီဝရပ္ပဟောနကေ သာဋကေ အဒါသိ။ ထေရောပိ ‘‘အယံ သက္ကာရော ဓမ္မရတနဿ ကတော၊ န မယှံ အနုစ္ဆဝိကော၊ အဂ္ဂသာဝကဿ ဓမ္မသေနာပတိဿ အနုစ္ဆဝိကော’’တိ စိန္တေတွာ ပိဏ္ဍပါတဉ္စ ဝတ္ထာနိ စ ဝိဟာရံ ဟရိတွာ သာရိပုတ္တတ္ထေရဿ အဒါသိ။ သောပိ ‘‘အယံ သက္ကာရော ဓမ္မရတနဿ ကတော၊ ဧကန္တေန ဓမ္မဿာမိနော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿေဝ အနုစ္ဆဝိကော’’တိ စိန္တေတွာ ဒသဗလဿ အဒါသိ။ သတ္ထာ အတ္တနော ဥတ္တရိတရံ အဒိသွာ ပိဏ္ဍပါတံ ပရိဘုဉ္ဇိ၊ စီဝရသာဋကေ အဂ္ဂဟေသိ။

ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ ‘‘အာဝုသော၊ အသုကော နာမ ကုဋုမ္ဗိကော ‘ဓမ္မရတနဿ သက္ကာရံ ကရောမီ’တိ ဓမ္မဘဏ္ဍာဂါရိကဿ အာနန္ဒတ္ထေရဿ အဒါသိ။ ထေရော ‘နာယံ မယှံ အနုစ္ဆဝိကော’တိ ဓမ္မသေနာပတိနော အဒါသိ၊ သောပိ ‘နာယံ မယှံ အနုစ္ဆဝိကော’တိ တထာဂတဿ အဒါသိ။ တထာဂတော အညံ ဥတ္တရိတရံ အပဿန္တော အတ္တနော ဓမ္မဿာမိတာယ ‘မယှမေဝေသော အနုစ္ဆဝိကော’တိ တံ ပိဏ္ဍပါတံ ပရိဘုဉ္ဇိ၊ စီဝရသာဋကေပိ ဂဏှိ၊ ဧဝံ သော ပိဏ္ဍပါတော ယထာနုစ္ဆဝိကတာယ ဓမ္မဿာမိနောဝ ပါဒမူလံ ဂတော’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဒါနေဝ ပိဏ္ဍပါတော ပရမ္ပရာ ယထာနုစ္ဆဝိကံ ဂစ္ဆတိ၊ ပုဗ္ဗေပိ အနုပ္ပန္နေ ဗုဒ္ဓေ အဂမာသိယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ¶ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တော အဂတိဂမနံ ပဟာယ ဒသ ရာဇဓမ္မေ အကောပေန္တော ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ ဧဝံ သန္တေပိဿ ဝိနိစ္ဆယော သုညော ဝိယ အဟောသိ။ ရာဇာ အတ္တနော အဂုဏဂဝေသကော ဟုတွာ အန္တောနိဝေသနာဒီနိ ¶ ပရိဂ္ဂဏှန္တော အန္တေပုရေ စ အန္တောနဂရေ စ ဒွါရဂါမေသု စ အတ္တနော အဂုဏံ ကထေန္တံ အဒိသွာ ‘‘ဇနပဒေ ဂဝေသိဿာမီ’’တိ အမစ္စာနံ ရဇ္ဇံ နိယျာဒေတွာ ပုရောဟိတေန သဒ္ဓိံ အညာတကဝေသေနေဝ ကာသိရဋ္ဌေ စရန္တော ကဉ္စိ အဂုဏံ ကထေန္တံ အဒိသွာ ပစ္စန္တေ ဧကံ နိဂမံ ပတွာ ဗဟိဒွါရသာလာယံ နိသီဒိ။ တသ္မိံ ခဏေ နိဂမဝါသီ အသီတိကောဋိဝိဘဝေါ ကုဋုမ္ဗိကော မဟန္တေန ပရိဝါရေန နှာနတိတ္ထံ ဂစ္ဆန္တော သာလာယံ နိသိန္နံ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ သုခုမာလသရီရံ ရာဇာနံ ဒိသွာ ဥပ္ပန္နသိနေဟော သာလံ ပဝိသိတွာ ပဋိသန္ထာရံ ကတွာ ‘‘ဣဓေဝ ¶ ဟောထာ’’တိ ဝတွာ ဂေဟံ ဂန္တွာ နာနဂ္ဂရသဘောဇနံ သမ္ပာဒေတွာ မဟန္တေန ပရိဝါရေန ဘတ္တဘာဇနာနိ ဂါဟာပေတွာ အဂမာသိ။ တသ္မိံ ခဏေ ဟိမဝန္တဝါသီ ပဉ္စာဘိညော တာပသော အာဂန္တွာ တတ္ထေဝ နိသီဒိ။ နန္ဒမူလကပဗ္ဘာရတော ပစ္စေကဗုဒ္ဓါပိ အာဂန္တွာ တတ္ထေဝ နိသီဒိ။

ကုဋုမ္ဗိကော ရညော ဟတ္ထဓောဝနဥဒကံ ဒတွာ နာနဂ္ဂရသေဟိ သူပဗျဉ္ဇနေဟိ ဘတ္တပါတိံ သဇ္ဇေတွာ ရညော ဥပနေသိ။ ရာဇာ နံ ဂဟေတွာ ပုရောဟိတဿ ဗြာဟ္မဏဿ အဒါသိ။ ဗြာဟ္မဏော ဂဟေတွာ တာပသဿ အဒါသိ။ တာပသော ပစ္စေကဗုဒ္ဓဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ဝါမဟတ္ထေန ဘတ္တပါတိံ၊ ဒက္ခိဏဟတ္ထေန ကမဏ္ဍလုံ ဂဟေတွာ ဒက္ခိဏောဒကံ ဒတွာ ပတ္တေ ဘတ္တံ ပက္ခိပိ။ သော ကဉ္စိ အနိမန္တေတွာ အနာပုစ္ဆိတွာ ပရိဘုဉ္ဇိ။ တဿ ဘတ္တကိစ္စပရိယောသာနေ ကုဋုမ္ဗိကော စိန္တေသိ ‘‘မယာ ရညော ဘတ္တံ ဒိန္နံ၊ ရညာ ဗြာဟ္မဏဿ၊ ဗြာဟ္မဏေန တာပသဿ၊ တာပသေန ပစ္စေကဗုဒ္ဓဿ၊ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ကဉ္စိ အနာပုစ္ဆိတွာ ပရိဘုဉ္ဇိ၊ ကိံ နု ခေါ ဣမေသံ ဧတ္တကံ ဒါနကာရဏံ၊ ကိံ ဣမဿ ကဉ္စိ အနာပုစ္ဆိတွာဝ ¶ ဘုဉ္ဇနကာရဏံ၊ အနုပုဗ္ဗေန တေ ပုစ္ဆိဿာမီ’’တိ။ သော ဧကေကံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိတွာ ပုစ္ဆိ။ တေပိဿ ကထေသုံ –

၂၇၀။

‘‘သုခုမာလရူပံ ဒိသွာ၊ ရဋ္ဌာ ဝိဝနမာဂတံ၊

ကုဋာဂါရဝရူပေတံ၊ မဟာသယနမုပါသိတံ။

၂၇၁။

‘‘တဿ တေ ပေမကေနာဟံ၊ အဒါသိံ ဝဍ္ဎမောဒနံ၊

သာလီနံ ဝိစိတံ ဘတ္တံ၊ သုစိံ မံသူပသေစနံ။

၂၇၂။

‘‘တံ တွံ ဘတ္တံ ပဋိဂ္ဂယှ၊ ဗြာဟ္မဏဿ အဒါသယိ၊

အတ္တာနံ အနသိတွာန၊ ကောယံ ဓမ္မော နမတ္ထု တေ။

၂၇၃။

‘‘အာစရိယော ¶ ဗြာဟ္မဏော မယှံ၊ ကိစ္စာကိစ္စေသု ဗျာဝဋော၊

ဂရု စ အာမန္တနီယော စ၊ ဒါတုမရဟာမိ ဘောဇနံ။

၂၇၄။

‘‘ဗြာဟ္မဏံ ဒါနိ ပုစ္ဆာမိ၊ ဂေါတမံ ရာဇပူဇိတံ၊

ရာဇာ တေ ဘတ္တံ ပါဒါသိ၊ သုစိံ မံသူပသေစနံ။

၂၇၅။

‘‘တံ ¶ တွံ ဘတ္တံ ပဋိဂ္ဂယှ၊ ဣသိဿ ဘောဇနံ အဒါ၊

အခေတ္တညူသိ ဒါနဿ၊ ကောယံ ဓမ္မော နမတ္ထု တေ။

၂၇၆။

‘‘ဘရာမိ ပုတ္တဒါရေ စ၊ ဃရေသု ဂဓိတော အဟံ၊

ဘုဉ္ဇေ မာနုသကေ ကာမေ၊ အနုသာသာမိ ရာဇိနော။

၂၇၇။

‘‘အာရညိကဿ ဣသိနော၊ စိရရတ္တံ တပဿိနော၊

ဝုဍ္ဎဿ ဘာဝိတတ္တဿ၊ ဒါတုမရဟာမိ ဘောဇနံ။

၂၇၈။

‘‘ဣသိဉ္စ ဒါနိ ပုစ္ဆာမိ၊ ကိသံ ဓမနိသန္ထတံ၊

ပရူဠှကစ္ဆနခလောမံ၊ ပင်္ကဒန္တံ ရဇဿိရံ။

၂၇၉။

‘‘ဧကော အရညေ ဝိဟရသိ၊ နာဝကင်္ခသိ ဇီဝိတံ၊

ဘိက္ခု ကေန တယာ သေယျော၊ ယဿ တွံ ဘောဇနံ အဒါ။

၂၈၀။

‘‘ခဏန္တာလုကလမ္ဗာနိ၊ ဗိလာလိတက္ကလာနိ စ၊

ဓုနံ သာမာကနီဝါရံ၊ သင်္ဃာရိယံ ပသာရိယံ။

၂၈၁။

‘‘သာကံ ဘိသံ မဓုံ မံသံ၊ ဗဒရာမလကာနိ စ၊

တာနိ အာဟရိတွာ ဘုဉ္ဇာမိ၊ အတ္ထိ မေ သော ပရိဂ္ဂဟော။

၂၈၂။

‘‘ပစန္တော ¶ အပစန္တဿ၊ အမမဿ သကိဉ္စနော၊

အနာဒါနဿ သာဒါနော၊ ဒါတုမရဟာမိ ဘောဇနံ။

၂၈၃။

‘‘ဘိက္ခုဉ္စ ဒါနိ ပုစ္ဆာမိ၊ တုဏှီမာသီန သုဗ္ဗတံ၊

ဣသိ တေ ဘတ္တံ ပါဒါသိ၊ သုစိံ မံသူပသေစနံ။

၂၈၄။

‘‘တံ တွံ ဘတ္တံ ပဋိဂ္ဂယှ၊ တုဏှီ ဘုဉ္ဇသိ ဧကကော၊

နာညံ ကဉ္စိ နိမန္တေသိ၊ ကောယံ ဓမ္မော နမတ္ထု တေ။

၂၈၅။

‘‘န ¶ ပစာမိ န ပါစေမိ၊ န ဆိန္ဒာမိ န ဆေဒယေ၊

တံ မံ အကိဉ္စနံ ဉတွာ၊ သဗ္ဗပါပေဟိ အာရတံ။

၂၈၆။

‘‘ဝါမေန ¶ ဘိက္ခမာဒါယ၊ ဒက္ခိဏေန ကမဏ္ဍလုံ၊

ဣသိ မေ ဘတ္တံ ပါဒါသိ၊ သုစိံ မံသူပသေစနံ။

၂၈၇။

‘‘ဧတေ ဟိ ဒါတုမရဟန္တိ၊ သမမာ သပရိဂ္ဂဟာ၊

ပစ္စနီကမဟံ မညေ၊ ယော ဒါတာရံ နိမန္တယေ’’တိ။

တတ္ထ ဝိဝနန္တိ နိရုဒကာရညသဒိသံ ဣမံ ပစ္စန္တံ အာဂတံ။ ကူဋာဂါရဝရူပေတန္တိ ကူဋာဂါရဝရေန ဥပဂတံ၊ ဧကံ ဝရကူဋာဂါရဝါသိနန္တိ အတ္ထော။ မဟာသယနမုပါသိတန္တိ တတ္ထေဝ သုပညတ္တံ သိရိသယနံ ဥပါသိတံ။ တဿ တေတိ ဧဝရူပံ တံ ဒိသွာ အဟံ ပေမမကာသိံ၊ တဿ တေ ပေမကေန။ ဝဍ္ဎမောဒနန္တိ ဥတ္တမောဒနံ။ ဝိစိတန္တိ အပဂတခဏ္ဍကာဠကေဟိ ဝိစိတတဏ္ဍုလေဟိ ကတံ။ အဒါသယီတိ အဒါသိ။ အတ္တာနန္တိ အတ္တနာ၊ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ အနသိတွာနာတိ အဘုဉ္ဇိတွာ။ ကောယံ ဓမ္မောတိ မဟာရာဇ၊ ကော ဧသ တုမှာကံ သဘာဝေါ။ နမတ္ထု တေတိ နမော တဝ အတ္ထု၊ ယော တွံ အတ္တနာ အဘုဉ္ဇိတွာ ပရဿ အဒါသိ။

အာစရိယောတိ ကုဋုမ္ဗိက ဧသ မယှံ အာစာရသိက္ခာပကော အာစရိယော။ ဗျာဝဋောတိ ဥဿုကော။ အာမန္တနီယောတိ အာမန္တေတဗ္ဗယုတ္တကော မယာ ဒိန္နံ ဘတ္တံ ဂဟေတုံ အနုရူပေါ။ ဒါတုမရဟာမီတိ ‘‘အဟံ ဧဝရူပဿ အာစရိယဿ ဘောဇနံ ဒါတုံ အရဟာမီ’’တိ ရာဇာ ဗြာဟ္မဏဿ ဂုဏံ ဝဏ္ဏေသိ။ အခေတ္တညူသီတိ နာဟံ ဒါနဿ ခေတ္တံ၊ မယိ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ န ဟောတီတိ ဧဝံ အတ္တာနံ ဒါနဿ အခေတ္တံ ဇာနာသိ မညေတိ။ အနုသာသာမီတိ အတ္တနော အတ္ထံ ပဟာယ ရညော အတ္ထဉ္စ ဓမ္မဉ္စ အနုသာသာမိ။

ဧဝံ အတ္တနော အဂုဏံ ကထေတွာ အာရညိကဿာတိ ဣသိနော ဂုဏံ ကထေသိ။ ဣသိနောတိ သီလာဒိဂုဏပရိယေသကဿ။ တပဿိနောတိ တပနိဿိတဿ။ ဝုဍ္ဎဿာတိ ¶ ပဏ္ဍိတဿ ဂုဏဝုဍ္ဎဿ။ နာဝကင်္ခသီတိ သယံ ဒုလ္လဘဘောဇနော ဟုတွာ ဧဝရူပံ ဘောဇနံ အညဿ ဒေသိ၊ ကိံ အတ္တနော ဇီဝိတံ န ကင်္ခသိ။ ဘိက္ခု ကေနာတိ အယံ ဘိက္ခု ကတရေန ဂုဏေန တယာ သေဋ္ဌတရော။

ခဏန္တာလုကလမ္ဗာနီတိ ¶ ¶ ခဏန္တော အာလူနိ စေဝ တာလကန္ဒာနိ စ။ ဗိလာလိတက္ကလာနိ စာတိ ဗိလာလိကန္ဒတက္ကလကန္ဒာနိ စ။ ဓုနံ သာမာကနီဝါရန္တိ သာမာကဉ္စ နီဝါရဉ္စ ဓုနိတွာ။ သင်္ဃာရိယံ ပသာရိယန္တိ ဧတေ သာမာကနီဝါရေ ဓုနန္တော သင်္ဃာရေတွာ ပုန သုက္ခာပိတေ ပသာရေတွာ သုပ္ပေန ပပ္ဖောဋေတွာ ကောဋ္ဋေတွာ တဏ္ဍုလေ အာဒါယ ပစိတွာ ဘုဉ္ဇာမီတိ ဝဒတိ။ သာကန္တိ ယံ ကိဉ္စိ သူပေယျပဏ္ဏံ။ မံသန္တိ သီဟဗျဂ္ဃဝိဃာသာဒိမံသံ။ တာနိ အာဟရိတွာတိ တာနိ သာကာဒီနိ အာဟရိတွာ။ အမမဿာတိ တဏှာဒိဋ္ဌိမမတ္တရဟိတဿ။ သကိဉ္စနောတိ သပလိဗောဓော။ အနာဒါနဿာတိ နိဂ္ဂဟဏဿ။ ဒါတုမရဟာမီတိ ဧဝရူပဿ ပစ္စေကဗုဒ္ဓဿ အတ္တနာ လဒ္ဓဘောဇနံ ဒါတုံ အရဟာမိ။

တုဏှီမာသီနန္တိ ကိဉ္စိ အဝတွာ နိသိန္နံ။ အကိဉ္စနန္တိ ရာဂကိဉ္စနာဒီဟိ ရဟိတံ။ အာရတန္တိ ဝိရတံ သဗ္ဗပါပါနိ ပဟာယ ဌိတံ။ ကမဏ္ဍလုန္တိ ကုဏ္ဍိကံ။ ဧတေ ဟီတိ ဧတေ ရာဇာဒယော တယော ဇနာတိ ဟတ္ထံ ပသာရေတွာ တေ နိဒ္ဒိသန္တော ဧဝမာဟ။ ဒါတုမရဟန္တီတိ မာဒိသဿ ဒါတုံ အရဟန္တိ။ ပစ္စနီကန္တိ ပစ္စနီကပဋိပဒံ။ ဒါယကဿ ဟိ နိမန္တနံ ဧကဝီသတိယာ အနေသနာသု အညတရာယ ပိဏ္ဍပါတပရိယေသနာယ ဇီဝိကကပ္ပနသင်္ခါတာ မိစ္ဆာဇီဝပဋိပတ္တိ နာမ ဟောတိ။

တဿ ဝစနံ သုတွာ ကုဋုမ္ဗိကော အတ္တမနော ဒွေ ဩသာနဂါထာ အဘာသိ –

၂၈၈။

‘‘အတ္ထာယ ဝတ မေ အဇ္ဇ၊ ဣဓာဂစ္ဆိ ရထေသဘော၊

သောဟံ အဇ္ဇ ပဇာနာမိ၊ ယတ္ထ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ။

၂၈၉။

‘‘ရဋ္ဌေသု ဂိဒ္ဓါ ရာဇာနော၊ ကိစ္စာကိစ္စေသု ဗြာဟ္မဏာ၊

ဣသီ မူလဖလေ ဂိဒ္ဓါ၊ ဝိပ္ပမုတ္တာ စ ဘိက္ခဝေါ’’တိ။

တတ္ထ ရထေသဘောတိ ရာဇာနံ သန္ဓာယာဟ။ ကိစ္စာကိစ္စေသူတိ ရညော ကိစ္စကရဏီယေသု။ ဘိက္ခဝေါတိ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ဘိက္ခဝေါ ပန သဗ္ဗဘဝေဟိ ဝိပ္ပမုတ္တာ။

ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ¶ တဿ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ သကဋ္ဌာနမေဝ ဂတော၊ တထာ တာပသော။ ရာဇာ ပန ကတိပါဟံ တဿ သန္တိကေ ဝသိတွာ ဗာရာဏသိမေဝ ဂတော။

သတ္ထာ ¶ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဒါနေဝ ပိဏ္ဍပါတော ယထာနုစ္ဆဝိကံ ဂစ္ဆတိ ¶ ၊ ပုဗ္ဗေပိ ဂတောယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ကုဋုမ္ဗိကော ဓမ္မရတနဿ သက္ကာရကာရကော ကုဋုမ္ဗိကော အဟောသိ၊ ရာဇာ အာနန္ဒော၊ ပုရောဟိတော သာရိပုတ္တော၊ ဟိမဝန္တတာပသော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။

ဘိက္ခာပရမ္ပရဇာတကဝဏ္ဏနာ တေရသမာ။

ဇာတကုဒ္ဒါနံ –

ကေဒါရံ စန္ဒကိန္နရီ၊ ဥက္ကုသုဒ္ဒါလဘိသကံ၊

သုရုစိ ပဉ္စုပေါသထံ၊ မဟာမောရဉ္စ တစ္ဆကံ။

မဟာဝါဏိဇ သာဓိနံ၊ ဒသဗြာဟ္မဏဇာတကံ၊

ဘိက္ခာပရမ္ပရာပိ စ၊ တေရသာနိ ပကိဏ္ဏကေ။

ပကိဏ္ဏကနိပါတဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။