📜

၁၆။ တိံသနိပါတော

[၁၅၁] ၁။ ကိံဆန္ဒဇာတကဝဏ္ဏနာ

ကိံဆန္ဒော ¶ ¶ ¶ ကိမဓိပ္ပာယောတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဥပေါသထကမ္မံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဧကဒိဝသဉှိ သတ္ထာ ဗဟူ ဥပါသကေ စ ဥပါသိကာယော စ ဥပေါသထိကေ ဓမ္မဿဝနတ္ထာယ အာဂန္တွာ ဓမ္မသဘာယံ နိသိန္နေ ‘‘ဥပေါသထိကာတ္ထ ဥပါသကာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘သာဓု ဝေါ ¶ ကတံ ဥပေါသထံ ကရောန္တေဟိ၊ ပေါရာဏကာ ဥပဍ္ဎူပေါသထကမ္မဿ နိဿန္ဒေန မဟန္တံ ယသံ ပဋိလဘိံသူ’’တိ ဝတွာ တေဟိ ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တော ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေန္တော သဒ္ဓါ အဟောသိ ဒါနသီလဥပေါသထကမ္မေသု အပ္ပမတ္တော။ သော သေသေပိ အမစ္စာဒယော ဒါနာဒီသု သမာဒပေသိ။ ပုရောဟိတော ပနဿ ပရပိဋ္ဌိမံသိကော လဉ္ဇခါဒကော ကူဋဝိနိစ္ဆယိကော အဟောသိ။ ရာဇာ ဥပေါသထဒိဝသေ အမစ္စာဒယော ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘ဥပေါသထိကာ ဟောထာ’’တိ အာဟ။ ပုရောဟိတော ဥပေါသထံ န သမာဒိယိ။ အထ နံ ဒိဝါ လဉ္ဇံ ဂဟေတွာ ကူဋဍ္ဍံ ကတွာ ဥပဋ္ဌာနံ အာဂတံ ရာဇာ ‘‘တုမှေ ဥပေါသထိကာ’’တိ အမစ္စေ ပုစ္ဆန္တော ‘‘တွမ္ပိ အာစရိယ ဥပေါသထိကော’’တိ ပုစ္ဆိ။ သော ‘‘အာမာ’’တိ မုသာဝါဒံ ¶ ကတွာ ပါသာဒါ ဩတရိ။ အထ နံ ဧကော အမစ္စော ‘‘နနု တုမှေ န ဥပေါသထိကာ’’တိ စောဒေသိ။ သော အာဟ – ‘‘အဟံ ဝေလာယမေဝ ဘုဉ္ဇိံ၊ ဂေဟံ ပန ဂန္တွာ မုခံ ဝိက္ခာလေတွာ ဥပေါသထံ အဓိဋ္ဌာယ သာယံ ¶ န ဘုဉ္ဇိဿာမိ၊ ရတ္တိံ သီလံ ရက္ခိဿာမိ၊ ဧဝံ မေ ဥပဍ္ဎူပေါသထကမ္မံ ဘဝိဿတီ’’တိ? ‘‘သာဓု၊ အာစရိယာ’’တိ။ သော ဂေဟံ ဂန္တွာ တထာ အကာသိ။ ပုနေကဒိဝသံ တသ္မိံ ဝိနိစ္ဆယေ နိသိန္နေ အညတရာ သီလဝတီ ဣတ္ထီ အဍ္ဍံ ကရောန္တီ ဃရံ ဂန္တုံ အလဘမာနာ ‘‘ဥပေါသထကမ္မံ နာတိက္ကမိဿာမီ’’တိ ဥပကဋ္ဌေ ကာလေ မုခံ ဝိက္ခာလေတုံ အာရဘိ။ တသ္မိံ ခဏေ ဗြာဟ္မဏဿ သုပက္ကာနံ အမ္ဗဖလာနံ အမ္ဗပိဏ္ဍိ အာဟရိယိတ္ထ။ သော တဿာ ဥပေါသထိကဘာဝံ ဉတွာ ‘‘ဣမာနိ ခါဒိတွာ ဥပေါသထိကာ ဟောဟီ’’တိ အဒါသိ။ သာ တထာ အကာသိ။ ဧတ္တကံ ဗြာဟ္မဏဿ ကမ္မံ။

သော အပရဘာဂေ ကာလံ ကတွာ ဟိမဝန္တပဒေသေ ကောသိကိဂင်္ဂါယ တီရေ တိယောဇနိကေ အမ္ဗဝနေ ရမဏီယေ ဘူမိဘာဂေ သောဘဂ္ဂပ္ပတ္တေ ကနကဝိမာနေ အလင်္ကတသိရိသယနေ သုတ္တပ္ပဗုဒ္ဓါ ဝိယ နိဗ္ဗတ္တိ အလင်္ကတပဋိယတ္တော ဥတ္တမရူပဓရော သောဠသသဟဿဒေဝကညာပရိဝါရော။ သော ရတ္တိညေဝ တံ သိရိသမ္ပတ္တိံ အနုဘောတိ။ ဝေမာနိကပေတဘာဝေန ဟိဿ ကမ္မသရိက္ခကော ဝိပါကော အဟောသိ၊ တသ္မာ အရုဏေ ဥဂ္ဂစ္ဆန္တေ အမ္ဗဝနံ ပဝိသတိ၊ ပဝိဋ္ဌက္ခဏေယေဝဿ ဒိဗ္ဗတ္တဘာဝေါ အန္တရဓာယတိ၊ အသီတိဟတ္ထတာလက္ခန္ဓပ္ပမာဏော အတ္တဘာဝေါ နိဗ္ဗတ္တတိ၊ သကလသရီရံ ဈာယတိ၊ သုပုပ္ဖိတကိံသုကော ဝိယ ဟောတိ။ ဒွီသု ဟတ္ထေသု ဧကေကာဝ အင်္ဂုလိ၊ တတ္ထ မဟာကုဒ္ဒါလပ္ပမာဏာ နခါ ဟောန္တိ။ တေဟိ နခေဟိ အတ္တနော ပိဋ္ဌိမံသံ ဖာလေတွာ ဥပ္ပာဋေတွာ ခါဒန္တော ဝေဒနာပ္ပတ္တော မဟာရဝံ ရဝန္တော ဒုက္ခံ အနုဘောတိ။ သူရိယေ အတ္ထင်္ဂတေ တံ သရီရံ အန္တရဓာယတိ၊ ဒိဗ္ဗသရီရံ နိဗ္ဗတ္တတိ၊ အလင်္ကတပဋိယတ္တာ ဒိဗ္ဗနာဋကိတ္ထိယော နာနာတူရိယာနိ ဂဟေတွာ ပရိဝါရေန္တိ။ သော မဟာသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝန္တော ရမဏီယေ အမ္ဗဝနေ ဒိဗ္ဗပါသာဒံ အဘိရုဟတိ။ ဣတိ သော ဥပေါသထိကာယ ဣတ္ထိယာ အမ္ဗဖလဒါနဿ နိဿန္ဒေန တိယောဇနိကံ အမ္ဗဝနံ ပဋိလဘတိ ¶ ၊ လဉ္ဇံ ဂဟေတွာ ကူဋဍ္ဍကရဏနိဿန္ဒေန ပန ပိဋ္ဌိမံသံ ဥပ္ပာဋေတွာ ¶ ခါဒတိ၊ ဥပဍ္ဎူပေါသထဿ နိဿန္ဒေန ရတ္တိံ သမ္ပတ္တိံ အနုဘောတိ၊ သောဠသသဟဿနာဋကိတ္ထီဟိ ပရိဝုတော ပရိစာရေသိ။

တသ္မိံ ¶ ကာလေ ဗာရာဏသိရာဇာ ကာမေသု ဒေါသံ ဒိသွာ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ အဓောဂင်္ဂါယ ရမဏီယေ ဘူမိပဒေသေ ပဏ္ဏသာလံ ကာရေတွာ ဥဉ္ဆာစရိယာယ ယာပေန္တော ဝိဟာသိ။ အထေကဒိဝသံ တမှာ အမ္ဗဝနာ မဟာဃဋပ္ပမာဏံ အမ္ဗပက္ကံ ဂင်္ဂါယ ပတိတွာ သောတေန ဝုယှမာနံ တဿ တာပသဿ ပရိဘောဂတိတ္ထာဘိမုခံ အဂမာသိ။ သော မုခံ ဓောဝန္တော တံ မဇ္ဈေ နဒိယာ အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ဥဒကံ တရန္တော ဂန္တွာ အာဒါယ အဿမပဒံ အာဟရိတွာ အဂျာဂါရေ ဌပေတွာ သတ္ထကေန ဖာလေတွာ ယာပနမတ္တံ ခါဒိတွာ သေသံ ကဒလိပဏ္ဏေဟိ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ ပုနပ္ပုနံ ဒိဝသေ ဒိဝသေ ယာဝ ပရိက္ခယာ ခါဒိ။ တသ္မိံ ပန ခီဏေ အညံ ဖလာဖလံ ခါဒိတုံ နာသက္ခိ၊ ရသတဏှာယ ဗဇ္ဈိတွာ ‘‘တမေဝ အမ္ဗပက္ကံ ခါဒိဿာမီ’’တိ နဒီတီရံ ဂန္တွာ နဒိံ ဩလောကေန္တော ‘‘အမ္ဗံ အလဘိတွာ န ဥဋ္ဌဟိဿာမီ’’တိ သန္နိဋ္ဌာနံ ကတွာ နိသီဒိ။ သော တတ္ထ နိရာဟာရော ဧကမ္ပိ ဒိဝသံ၊ ဒွေပိ၊ တီဏိ၊ စတု၊ ပဉ္စ၊ ဆ ဒိဝသာနိ ဝါတာတပေန ပရိသုဿန္တော အမ္ဗံ ဩလောကေန္တော နိသီဒိ။ အထ သတ္တမေ ဒိဝသေ နဒီဒေဝတာ အာဝဇ္ဇမာနာ တံ ကာရဏံ ဉတွာ ‘‘အယံ တာပသော တဏှာဝသိကော ဟုတွာ သတ္တာဟံ နိရာဟာရော ဂင်္ဂံ ဩလောကေန္တော နိသီဒိ၊ ဣမဿ အမ္ဗပက္ကံ အဒါတုံ န ယုတ္တံ၊ အလဘန္တော မရိဿတိ၊ ဒဿာမိ တဿာ’’တိ အာဂန္တွာ ဂင်္ဂါယ ဥပရိ အာကာသေ ဌတွာ တေန သဒ္ဓိံ သလ္လပန္တီ ပဌမံ ဂါထမာဟ –

၁။

‘‘ကိံဆန္ဒော ကိမဓိပ္ပာယော၊ ဧကော သမ္မသိ ဃမ္မနိ၊

ကိံပတ္ထယာနော ကိံ ဧသံ၊ ကေန အတ္ထေန ဗြာဟ္မဏာ’’တိ။

တတ္ထ ဆန္ဒောတိ အဇ္ဈာသယော။ အဓိပ္ပာယောတိ စိတ္တံ။ သမ္မသီတိ အစ္ဆသိ။ ဃမ္မနီတိ ဂိမှေ။ ဧသန္တိ ဧသန္တော။ ဗြာဟ္မဏာတိ ပဗ္ဗဇိတတ္တာ တာပသံ အာလပတိ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ဗြာဟ္မဏ၊ တွံ ကိံ အဓိပ္ပာယော ကိံ စိန္တေန္တော ကိံ ပတ္ထေန္တော ကိံ ဂဝေသန္တော ကေနတ္ထေန ဣမသ္မိံ ဂင်္ဂါတီရေ ဂင်္ဂံ ဩလောကေန္တော နိသိန္နောတိ။

တံ ¶ သုတွာ တာပသော နဝ ဂါထာ အဘာသိ –

၂။

‘‘ယထာ မဟာ ဝါရိဓရော၊ ကုမ္ဘော သုပရိဏာဟဝါ၊

တထူပမံ အမ္ဗပက္ကံ၊ ဝဏ္ဏဂန္ဓရသုတ္တမံ။

၃။

‘‘တံ ¶ ¶ ဝုယှမာနံ သောတေန၊ ဒိသွာနာမလမဇ္ဈိမေ၊

ပါဏီဘိ နံ ဂဟေတွာန၊ အဂျာယတနမာဟရိံ။

၄။

‘‘တတော ကဒလိပတ္တေသု၊ နိက္ခိပိတွာ သယံ အဟံ၊

သတ္ထေန နံ ဝိကပ္ပေတွာ၊ ခုပ္ပိပါသံ အဟာသိ မေ။

၅။

‘‘သောဟံ အပေတဒရထော၊ ဗျန္တီဘူတော ဒုခက္ခမော၊

အဿာဒံ နာဓိဂစ္ဆာမိ၊ ဖလေသွညေသု ကေသုစိ။

၆။

‘‘သောသေတွာ နူန မရဏံ၊ တံ မမံ အာဝဟိဿတိ၊

အမ္ဗံ ယဿ ဖလံ သာဒု၊ မဓုရဂ္ဂံ မနောရမံ၊

ယမုဒ္ဓရိံ ဝုယှမာနံ၊ ဥဒဓိသ္မာ မဟဏ္ဏဝေ။

၇။

‘‘အက္ခာတံ တေ မယာ သဗ္ဗံ၊ ယသ္မာ ဥပဝသာမဟံ၊

ရမ္မံ ပတိ နိသိန္နောသ္မိ၊ ပုထုလောမာယုတာ ပုထု။

၈။

‘‘တွဉ္စ ခေါ မေဝ အက္ခာဟိ၊ အတ္တာနမပလာယိနိ၊

ကာ ဝါ တွမသိ ကလျာဏိ၊ ကိဿ ဝါ တွံ သုမဇ္ဈိမေ။

၉။

‘‘ရုပ္ပပဋ္ဋပလိမဋ္ဌီဝ၊ ဗျဂ္ဃီဝ ဂိရိသာနုဇာ၊

ယာ သန္တိ နာရိယော ဒေဝေသု၊ ဒေဝါနံ ပရိစာရိကာ။

၁၀။

‘‘ယာ စ မနုဿလောကသ္မိံ၊ ရူပေနာနွာဂတိတ္ထိယော၊

ရူပေန တေ သဒိသီ နတ္ထိ၊ ဒေဝေသု ဂန္ဓဗ္ဗမနုဿလောကေ၊

ပုဋ္ဌာသိ မေ စာရုပုဗ္ဗင်္ဂိ၊ ဗြူဟိ နာမဉ္စ ဗန္ဓဝေ’’တိ။

တတ္ထ ဝါရိဓရော ကုမ္ဘောတိ ဥဒကဃဋော။ သုပရိဏာဟဝါတိ သုသဏ္ဌာနော။ ဝဏ္ဏဂန္ဓရသုတ္တမန္တိ ဝဏ္ဏဂန္ဓရသေဟိ ဥတ္တမံ။ ဒိသွာနာတိ ဒိသွာ။ အမလမဇ္ဈိမေတိ နိမ္မလမဇ္ဈေ။ ဒေဝတံ အာလပန္တော ဧဝမာဟ။ ပါဏီဘီတိ ဟတ္ထေဟိ။ အဂျာယတနမာဟရိန္တိ အတ္တနော အဂ္ဂိဟုတသာလံ အာဟရိံ။ ဝိကပ္ပေတွာတိ ဝိစ္ဆိန္ဒိတွာ။ ‘‘ဝိကန္တေတွာ’’တိပိ ပါဌော။ ‘‘ခါဒိ’’န္တိ ပါဌသေသော။ အဟာသိ မေတိ ¶ တံ ဇိဝှဂ္ဂေ ဌပိတမတ္တမေဝ သတ္တ ရသဟရဏိသဟဿာနိ ဖရိတွာ မမ ¶ ခုဒဉ္စ ပိပါသဉ္စ ဟရိ။ အပေတဒရထောတိ ဝိဂတကာယစိတ္တဒရထော ¶ ။ သုဓာဘောဇနံ ဘုတ္တဿ ဝိယ ဟိ တဿ သဗ္ဗဒရထံ အပဟရိ။ ဗျန္တီဘူတောတိ တဿ အမ္ဗပက္ကဿ ဝိဂတန္တော ဇာတော၊ ပရိက္ခီဏအမ္ဗပက္ကော ဟုတွာတိ အတ္ထော။ ဒုခက္ခမောတိ ဒုက္ခေန အသာတေန ကာယက္ခမေန စေဝ စိတ္တက္ခမေန စ သမန္နာဂတော။ အညေသု ပန ကဒလိပနသာဒီသု ဖလေသု ပရိတ္တကမ္ပိ အဿာဒံ နာဓိဂစ္ဆာမိ၊ သဗ္ဗာနိ မေ ဇိဝှာယ ဌပိတမတ္တာနိ တိတ္တကာနေဝ သမ္ပဇ္ဇန္တီတိ ဒီပေတိ။

သောသေတွာတိ နိရာဟာရတာယ သောသေတွာ သုက္ခာပေတွာ။ တံ မမန္တိ တံ မမ။ ယဿာတိ ယံ အဿ၊ အဟောသီတိ အတ္ထော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယံ ဖလံ မမ သာဒု အဟောသိ၊ ယမဟံ ဂမ္ဘီရေ ပုထုလဥဒကက္ခန္ဓသင်္ခါတေ မဟဏ္ဏဝေ ဝုယှမာနံ တတော ဥဒဓိသ္မာ ဥဒ္ဓရိံ၊ တံ အမ္ဗံ မမ မရဏံ အာဝဟိဿတီတိ မညာမိ၊ မယှံ တံ အလဘန္တဿ ဇီဝိတံ နပ္ပဝတ္တိဿတီတိ။ ဥပဝသာမီတိ ခုပ္ပိပါသာဟိ ဥပဂတော ဝသာမိ။ ရမ္မံ ပတိ နိသိန္နောသ္မီတိ ရမဏီယံ နဒိံ ပတိ အဟံ နိသိန္နော။ ပုထုလောမာယုတာ ပုထူတိ အယံ နဒီ ပုထုလောမေဟိ မစ္ဆေဟိ အာယုတာ ပုထု ဝိပုလာ၊ အပိ နာမ မေ ဣတော သောတ္ထိ ဘဝေယျာတိ အဓိပ္ပာယော။ အပလာယိနီတိ အပလာယိတွာ မမ သမ္မုခေ ဌိတေတိ တံ ဒေဝတံ အာလပတိ။ ‘‘အပလာသိနီ’’တိပိ ပါဌော၊ ပလာသရဟိတေ အနဝဇ္ဇသရီရေတိ အတ္ထော။ ကိဿ ဝါတိ ကိဿ ဝါ ကာရဏာ ဣဓာဂတာသီတိ ပုစ္ဆတိ။

ရူပပဋ္ဋပလိမဋ္ဌီဝါတိ သုဋ္ဌု ပရိမဇ္ဇိတကဉ္စနပဋ္ဋသဒိသီ။ ဗျဂ္ဃီဝါတိ လီလာဝိလာသေန တရုဏဗျဂ္ဃပေါတိကာ ဝိယ။ ဒေဝါနန္တိ ဆန္နံ ကာမာဝစရဒေဝါနံ။ ယာ စ မနုဿလောကသ္မိန္တိ ယာ စ မနုဿလောကေ။ ရူပေနာနွာဂတိတ္ထိယောတိ ရူပေန အနွာဂတာ ဣတ္ထိယော နတ္ထီတိ အတ္တနော သမ္ဘာဝနာယ ဧဝမာဟ။ တဝ ရူပသဒိသာယ နာမ န ဘဝိတဗ္ဗန္တိ ဟိဿ အဓိပ္ပာယော။ ဂန္ဓဗ္ဗမနုဿလောကေတိ မူလဂန္ဓာဒိနိဿိတေသု ဂန္ဓဗ္ဗေသု စ မနုဿလောကေ စ။ စာရုပုဗ္ဗင်္ဂီတိ စာရုနာ ပုဗ္ဗင်္ဂေန ဦရုလက္ခဏေန သမန္နာဂတေ။ နာမဉ္စ ဗန္ဓဝေတိ အတ္တနော နာမဂေါတ္တဉ္စ ဗန္ဓဝေ စ မယှံ အက္ခာဟီတိ ဝဒတိ။

တတော ဒေဝဓီတာ အဋ္ဌ ဂါထာ အဘာသိ –

၁၁။

‘‘ယံ တွံ ပတိ နိသိန္နောသိ၊ ရမ္မံ ဗြာဟ္မဏ ကောသိကိံ၊

သာဟံ ဘုသာလယာဝုတ္ထာ၊ ဝရဝါရိဝဟောဃသာ။

၁၂။

‘‘နာနာဒုမဂဏာကိဏ္ဏာ ¶ ¶ ၊ ဗဟုကာ ဂိရိကန္ဒရာ၊

မမေဝ ပမုခါ ဟောန္တိ၊ အဘိသန္ဒန္တိ ပါဝုသေ။

၁၃။

‘‘အထော ¶ ဗဟူ ဝနတောဒါ၊ နီလဝါရိဝဟိန္ဓရာ၊

ဗဟုကာ နာဂဝိတ္တောဒါ၊ အဘိသန္ဒန္တိ ဝါရိနာ။

၁၄။

‘‘တာ အမ္ဗဇမ္ဗုလဗုဇာ၊ နီပါ တာလာ စုဒုမ္ဗရာ၊

ဗဟူနိ ဖလဇာတာနိ၊ အာဝဟန္တိ အဘိဏှသော။

၁၅။

‘‘ယံ ကိဉ္စိ ဥဘတော တီရေ၊ ဖလံ ပတတိ အမ္ဗုနိ၊

အသံသယံ တံ သောတဿ၊ ဖလံ ဟောတိ ဝသာနုဂံ။

၁၆။

‘‘ဧတဒညာယ မေဓာဝိ၊ ပုထုပည သုဏောဟိ မေ၊

မာ ရောစယ မဘိသင်္ဂံ၊ ပဋိသေဓ ဇနာဓိပ။

၁၇။

‘‘န ဝါဟံ ဝဍ္ဎဝံ မညေ၊ ယံ တွံ ရဋ္ဌာဘိဝဍ္ဎန၊

အာစေယျမာနော ရာဇိသိ၊ မရဏံ အဘိကင်္ခသိ။

၁၈။

‘‘တဿ ဇာနန္တိ ပိတရော၊ ဂန္ဓဗ္ဗာ စ သဒေဝကာ၊

ယေ စာပိ ဣသယော လောကေ၊ သညတတ္တာ တပဿိနော၊

အသံသယံ တေပိ ဇာနန္တိ၊ ပဋ္ဌဘူတာ ယသဿိနော’’တိ။

တတ္ထ ကောသိကိန္တိ ယံ တွံ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ရမ္မံ ကောသိကိံ ဂင်္ဂံ ပတိ နိသိန္နော။ ဘုသာလယာဝုတ္ထာတိ ဘုသေ စဏ္ဍသောတေ အာလယော ယဿ ဝိမာနဿ၊ တသ္မိံ အဓိဝတ္ထာ၊ ဂင်္ဂဋ္ဌကဝိမာနဝါသိနီတိ အတ္ထော။ ဝရဝါရိဝဟောဃသာတိ ဝရဝါရိဝဟေန ဩဃေန သမန္နာဂတာ။ ပမုခါတိ တာ ဝုတ္တပ္ပကာရာ ဂိရိကန္ဒရာ မံ ပမုခံ ကရောန္တိ၊ အဟံ တာသံ ပါမောက္ခာ ဟောမီတိ ဒဿေတိ။ အဘိသန္ဒန္တီတိ သန္ဒန္တိ ပဝတ္တန္တိ၊ တတော တတော အာဂန္တွာ မံ ကောသိကိဂင်္ဂံ ပဝိသန္တီတိ အတ္ထော။ ဝနတောဒါတိ န ကေဝလံ ကန္ဒရာဝ၊ အထ ခေါ ဗဟူ ဝနတောဒါ တမှာ တမှာ ဝနမှာ ဥဒကာနိပိ မံ ဗဟူနိ ပဝိသန္တိ။ နီလဝါရိဝဟိန္ဓရာတိ မဏိဝဏ္ဏေန နီလဝါရိနာ ယုတ္တေ ဥဒကက္ခန္ဓသင်္ခါတေ ဝဟေ ဓာရယန္တိယော။ နာဂဝိတ္တောဒါတိ နာဂါနံ ဝိတ္တိကာရေန ဓနသင်္ခါတေန ဝါ ဥဒကေန ¶ သမန္နာဂတာ။ ဝါရိနာတိ ဧဝရူပါ ဟိ ဗဟူ နဒိယော မံ ဝါရိနာဝ အဘိသန္ဒန္တိ ပူရေန္တီတိ ဒဿေတိ။

တာတိ ¶ တာ နဒိယော။ အာဝဟန္တီတိ ဧတာနိ အမ္ဗာဒီနိ အာကဍ္ဎန္တိ။ သဗ္ဗာနိ ဟိ ဧတာနိ ဥပယောဂတ္ထေ ပစ္စတ္တဝစနာနိ။ အထ ဝါ တာတိ ဥပယောဂဗဟုဝစနံ။ အာဝဟန္တီတိ ဣမာနိ အမ္ဗာဒီနိ တာ နဒိယော အာဂစ္ဆန္တိ၊ ဥပဂစ္ဆန္တီတိ အတ္ထော၊ ဧဝံ ဥပဂတာနိ ပန မမ သောတံ ပဝိသန္တီတိ အဓိပ္ပာယော။ သောတဿာတိ ယံ ဥဘတော တီရေ ဇာတရုက္ခေဟိ ဖလံ မမ အမ္ဗုနိ ပတတိ၊ သဗ္ဗံ တံ မမ သောတဿေဝ ဝသာနုဂံ ဟောတိ။ နတ္ထေတ္ထ သံသယောတိ ဧဝံ အမ္ဗပက္ကဿ နဒီသောတေန အာဂမနကာရဏံ ကထေသိ။

မေဓာဝိ ပုထုပညာတိ ဥဘယံ အာလပနမေဝ။ မာ ရောစယာတိ ဧဝံ တဏှာဘိသင်္ဂံ မာ ရောစယ။ ပဋိသေဓာတိ ပဋိသေဓေဟိ နန္တိ ရာဇာနံ ဩဝဒတိ။ ဝဍ္ဎဝန္တိ ပညာဝဍ္ဎဘာဝံ ပဏ္ဍိတဘာဝံ။ ရဋ္ဌာဘိဝဍ္ဎနာတိ ¶ ရဋ္ဌဿ အဘိဝဍ္ဎန။ အာစေယျမာနောတိ မံသလောဟိတေဟိ အာစိယန္တော ဝဍ္ဎန္တော၊ တရုဏောဝ ဟုတွာတိ အတ္ထော။ ရာဇိသီတိ တံ အာလပတိ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယံ တွံ နိရာဟာရတာယ သုဿမာနော တရုဏောဝ သမာနော အမ္ဗလောဘေန မရဏံ အဘိကင်္ခသိ၊ န ဝေ အဟံ တဝ ဣမံ ပဏ္ဍိတဘာဝံ မညာမီတိ။

တဿာတိ ယော ပုဂ္ဂလော တဏှာဝသိကော ဟောတိ၊ တဿ တဏှာဝသိကဘာဝံ ‘‘ပိတရော’’တိ သင်္ခံ ဂတာ ဗြဟ္မာနော စ သဒ္ဓိံ ကာမာဝစရဒေဝေဟိ ဂန္ဓဗ္ဗာ စ ဝုတ္တပ္ပကာရာ ဒိဗ္ဗစက္ခုကာ ဣသယော စ အသံသယံ ဇာနန္တိ။ အနစ္ဆရိယဉ္စေတံ၊ ယံ တေ ဣဒ္ဓိမန္တော ဇာနေယျုံ၊ ‘‘အသုကော ဟိ နာမ တဏှာဝသိကော ဟောတီ’’တိ။ ပုန တေသံ ဘာသမာနာနံ ဝစနံ သုတွာ ယေပိ တေသံ ပဋ္ဌဘူတာ ယသဿိနော ပရိစာရကာ၊ တေပိ ဇာနန္တိ။ ပါပကမ္မံ ကရောန္တဿ ဟိ ရဟော နာမ နတ္ထီတိ တာပသဿ သံဝေဂံ ဥပ္ပာဒေန္တီ ဧဝမာဟ။

တတော တာပသော စတဿော ဂါထာ အဘာသိ –

၁၉။

‘‘ဧဝံ ဝိဒိတွာ ဝိဒူ သဗ္ဗဓမ္မံ၊ ဝိဒ္ဓံသနံ စဝနံ ဇီဝိတဿ၊

န စီယတီ တဿ နရဿ ပါပံ၊ သစေ န စေတေတိ ဝဓာယ တဿ။

၂၀။

‘‘ဣသိပူဂသမညာတေ ¶ ၊ ဧဝံ လောကျာ ဝိဒိတာ သတိ၊

အနရိယပရိသမ္ဘာသေ၊ ပါပကမ္မံ ဇိဂီသသိ။

၂၁။

‘‘သစေ ¶ အဟံ မရိဿာမိ၊ တီရေ တေ ပုထုသုဿောဏိ၊

အသံသယံ တံ အသိလောကော၊ မယိ ပေတေ အာဂမိဿတိ။

၂၂။

‘‘တသ္မာ ဟိ ပါပကံ ကမ္မံ၊ ရက္ခဿေဝ သုမဇ္ဈိမေ၊

မာ တံ သဗ္ဗော ဇနော ပစ္ဆာ၊ ပကုဋ္ဌာယိ မယိ မတေ’’တိ။

တတ္ထ ဧဝံ ဝိဒိတွာတိ ယထာ အဟံ သီလဉ္စ အနိစ္စတဉ္စ ဇာနာမိ၊ ဧဝံ ဇာနိတွာ ဌိတဿ။ ဝိဒူတိ ဝိဒုနော။ သဗ္ဗဓမ္မန္တိ သဗ္ဗံ သုစရိတဓမ္မံ။ တိဝိဓဉှိ သုစရိတံ ဣဓ သဗ္ဗဓမ္မောတိ အဓိပ္ပေတံ။ ဝိဒ္ဓံသနန္တိ ဘင်္ဂံ။ စဝနန္တိ စုတိံ။ ဇီဝိတဿာတိ အာယုနော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ဧဝံ ဝိဒိတွာ ဌိတဿ ပဏ္ဍိတဿ သဗ္ဗံ သုစရိတဓမ္မံ ဇီဝိတဿ စ အနိစ္စတံ ဇာနန္တဿ ဧဝရူပဿ နရဿ ပါပံ န စီယတိ န ဝဍ္ဎတိ။ သစေ န စေတေတိ ဝဓာယ တဿာတိ တဿ သင်္ခံ ဂတဿ ပရပုဂ္ဂလဿ ဝဓာယ န စေတေတိ န ပကပ္ပေတိ၊ နေဝ ပရပုဂ္ဂလံ ဝဓာယ စေတေတိ၊ နာပိ ပရသန္တကံ ဝိနာသေတိ၊ အဟဉ္စ ကဿစိ ဝဓာယ အစေတေတွာ ကေဝလံ အမ္ဗပက္ကေ အာသင်္ဂံ ကတွာ ဂင်္ဂံ ဩလောကေန္တော နိသိန္နော၊ တွံ မယှံ ကိံ နာမ အကုသလံ ပဿသီတိ။

ဣသိပူဂသမညာတေတိ ¶ ဣသိဂဏေန သုဋ္ဌု အညာတေ ဣသီနံ သမ္မတေ။ ဧဝံ လောကျာတိ တွံ နာမ ပါပပဝါဟနေန လောကဿ ဟိတာတိ ဧဝံ ဝိဒိတာ။ သတီတိ သတိ သောဘနေ ဥတ္တမေတိ အာလပနမေတံ။ အနရိယပရိသမ္ဘာသေတိ ‘‘တဿ ဇာနန္တိ ပိတရော’’တိအာဒိကာယ အသုန္ဒရာယ ပရိဘာသာယ သမန္နာဂတေ။ ဇိဂီသသီတိ မယိ ပါပေ အသံဝိဇ္ဇန္တေပိ မံ ဧဝံ ပရိဘာသန္တီ စ ပရမရဏံ အဇ္ဈုပေက္ခန္တီ စ အတ္တနော ပါပကမ္မံ ဂဝေသသိ ဥပ္ပာဒေသိ။ တီရေ တေတိ တဝ ဂင်္ဂါတီရေ။ ပုထုသုဿောဏီတိ ပုထုလာယ သုန္ဒရာယ သောဏိယာ သမန္နာဂတေ။ ပေတေတိ အမ္ဗပက္ကံ အလဘိတွာ ပရလောကံ ဂတေ၊ မတေတိ အတ္ထော။ ပကုဋ္ဌာယီတိ အက္ကောသိ ဂရဟိ နိန္ဒိ။ ‘‘ပကွတ္ထာသီ’’တိပိ ပါဌော။

တံ ¶ သုတွာ ဒေဝဓီတာ ပဉ္စ ဂါထာ အဘာသိ –

၂၃။

‘‘အညာတမေတံ အဝိသယှသာဟိ၊ အတ္တာနမမ္ဗဉ္စ ဒဒါမိ တေ တံ၊

ယော ဒုဗ္ဗဇေ ကာမဂုဏေ ပဟာယ၊ သန္တိဉ္စ ဓမ္မဉ္စ အဓိဋ္ဌိတောသိ။

၂၄။

‘‘ယော ¶ ဟိတွာ ပုဗ္ဗသညောဂံ၊ ပစ္ဆာသံယောဇနေ ဌိတော၊

အဓမ္မဉ္စေဝ စရတိ၊ ပါပဉ္စဿ ပဝဍ္ဎတိ။

၂၅။

‘‘ဧဟိ တံ ပါပယိဿာမိ၊ ကာမံ အပ္ပောဿုကော ဘဝ၊

ဥပနယာမိ သီတသ္မိံ၊ ဝိဟရာဟိ အနုဿုကော။

၂၆။

‘‘တံ ပုပ္ဖရသမတ္တေဘိ၊ ဝက္ကင်္ဂေဟိ အရိန္ဒမ၊

ကောဉ္စာ မယူရာ ဒိဝိယာ၊ ကောလဋ္ဌိမဓုသာဠိကာ၊

ကူဇိတာ ဟံသပူဂေဟိ၊ ကောကိလေတ္ထ ပဗောဓရေ။

၂၇။

‘‘အမ္ဗေတ္ထ ဝိပ္ပသာခဂ္ဂါ၊ ပလာလခလသန္နိဘာ၊

ကောသမ္ဗသလဠာ နီပါ၊ ပက္ကတာလဝိလမ္ဗိနော’’တိ။

တတ္ထ အညာတမေတန္တိ ‘‘ဂရဟာ တေ ဘဝိဿတီတိ ဝဒန္တော အမ္ဗပက္ကတ္ထာယ ဝဒသီ’’တိ ဧတံ ကာရဏံ မယာ အညာတံ။ အဝိသယှသာဟီတိ ရာဇာနော နာမ ဒုဿဟံ သဟန္တိ၊ တေန နံ အာလပန္တီ ဧဝမာဟ။ အတ္တာနန္တိ တံ အာလိင်္ဂိတွာ အမ္ဗဝနံ နယန္တီ အတ္တာနဉ္စ တေ ဒဒါမိ တဉ္စ အမ္ဗံ။ ကာမဂုဏေတိ ကဉ္စနမာလာသေတစ္ဆတ္တပဋိမဏ္ဍိတေ ဝတ္ထုကာမေ။ သန္တိဉ္စ ဓမ္မဉ္စာတိ ဒုဿီလျဝူပသမေန သန္တိသင်္ခါတံ သီလဉ္စေဝ သုစရိတဓမ္မဉ္စ။ အဓိဋ္ဌိတောသီတိ ယော တွံ ဣမေ ဂုဏေ ဥပဂတော၊ ဧတေသု ဝါ ပတိဋ္ဌိတောတိ အတ္ထော။

ပုဗ္ဗသညောဂန္တိ ပုရိမဗန္ဓနံ။ ပစ္ဆာသံယောဇနေတိ ပစ္ဆိမဗန္ဓနေ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – အမ္ဘော တာပသ ယော မဟန္တံ ရဇ္ဇသိရိဝိဘဝံ ပဟာယ အမ္ဗပက္ကမတ္တေ ¶ ရသတဏှာယ ဗဇ္ဈိတွာ ဝါတာတပံ အဂဏေတွာ နဒီတီရေ သုဿမာနော နိသီဒတိ၊ သော မဟာသမုဒ္ဒံ တရိတွာ ဝေလန္တေ သံသီဒနပုဂ္ဂလသဒိသော။ ယော ပုဂ္ဂလော ရသတဏှာဝသိကော အဓမ္မဉ္စေဝ စရတိ၊ ရသတဏှာဝသေန ကရိယမာနံ ပါပဉ္စဿ ပဝဍ္ဎတီတိ။ ဣတိ သာ တာပသံ ဂရဟန္တီ ဧဝမာဟ။

ကာမံ အပ္ပောဿုကော ဘဝါတိ ဧကံသေနေဝ အမ္ဗပက္ကေ နိရာလယော ဟောဟိ။ သီတသ္မိန္တိ သီတလေ အမ္ဗဝနေ။ တန္တိ ဧဝံ ဝဒမာနာဝ ဒေဝတာ တာပသံ ¶ အာလိင်္ဂိတွာ ဥရေ နိပဇ္ဇာပေတွာ အာကာသေ ပက္ခန္တာ တိယောဇနိကံ ဒိဗ္ဗအမ္ဗဝနံ ဒိသွာ သကုဏသဒ္ဒဉ္စ သုတွာ တာပသဿ အာစိက္ခန္တီ ‘‘တ’’န္တိ ဧဝမာဟ။ ပုပ္ဖရသမတ္တေဘီတိ ပုပ္ဖရသေန မတ္တေဟိ။ ဝက္ကင်္ဂေဟီတိ ဝင်္ကဂီဝေဟိ သကုဏေဟိ အဘိနာဒိတန္တိ ¶ အတ္ထော။ ဣဒါနိ တေ သကုဏေ အာစိက္ခန္တီ ‘‘ကောဉ္စာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဒိဝိယာတိ ဒိဗျာ။ ကောလဋ္ဌိမဓုသာဠိကာတိ ကောလဋ္ဌိသကုဏာ စ နာမ သုဝဏ္ဏသာဠိကာ သကုဏာ စ။ ဧတေ ဒိဗ္ဗသကုဏာ ဧတ္ထ ဝသန္တီတိ ဒဿေတိ။ ကူဇိတာ ဟံသပူဂေဟီတိ ဟံသဂဏေဟိ ဥပကူဇိတာ ဝိရဝသင်္ဃဋ္ဋိတာ။ ကောကိလေတ္ထ ပဗောဓရေတိ ဧတ္ထ အမ္ဗဝနေ ကောကိလာ ဝဿန္တိယော အတ္တာနံ ပဗောဓေန္တိ ဉာပေန္တိ။ အမ္ဗေတ္ထာတိ အမ္ဗာ ဧတ္ထ။ ဝိပ္ပသာခဂ္ဂါတိ ဖလဘာရေန ဩနမိတသာခဂ္ဂါ။ ပလာလခလသန္နိဘာတိ ပုပ္ဖသန္နိစယေန သာလိပလာလခလသဒိသာ။ ပက္ကတာလဝိလမ္ဗိနောတိ ပက္ကတာလဖလဝိလမ္ဗိနော။ ဧဝရူပါ ရုက္ခာ စ ဧတ္ထ အတ္ထီတိ အမ္ဗဝနံ ဝဏ္ဏေတိ။

ဝဏ္ဏယိတွာ စ ပန တာပသံ တတ္ထ ဩတာရေတွာ ‘‘ဣမသ္မိံ အမ္ဗဝနေ အမ္ဗာနိ ခါဒန္တော အတ္တနော တဏှံ ပူရေဟီ’’တိ ဝတွာ ပက္ကာမိ။ တာပသော အမ္ဗာနိ ခါဒိတွာ တဏှံ ပူရေတွာ ဝိဿမိတွာ အမ္ဗဝနေ ဝိစရန္တော တံ ပေတံ ဒုက္ခံ အနုဘဝန္တံ ဒိသွာ ကိဉ္စိ ဝတ္တုံ နာသက္ခိ။ သူရိယေ ပန အတ္ထင်္ဂတေ တံ နာဋကိတ္ထိပရိဝါရိတံ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝမာနံ ဒိသွာ တိဿော ဂါထာ အဘာသိ –

၂၈။

‘‘မာလီ ကိရိဋီ ကာယူရီ၊ အင်္ဂဒီ စန္ဒနုဿဒေါ၊

ရတ္တိံ တွံ ပရိစာရေသိ၊ ဒိဝါ ဝေဒေသိ ဝေဒနံ။

၂၉။

‘‘သောဠသိတ္ထိသဟဿာနိ၊ ယာ တေမာ ပရိစာရိကာ၊

ဧဝံ မဟာနုဘာဝေါသိ၊ အဗ္ဘုတော လောမဟံသနော။

၃၀။

‘‘ကိံ ကမ္မမကရီ ပုဗ္ဗေ၊ ပါပံ အတ္တဒုခါဝဟံ၊

ယံ ကရိတွာ မနုဿေသု၊ ပိဋ္ဌိမံသာနိ ခါဒသီ’’တိ။

တတ္ထ မာလီတိ ဒိဗ္ဗမာလာဓရော။ ကိရိဋီတိ ဒိဗ္ဗဝေဌနဓရော။ ကာယူရီတိ ဒိဗ္ဗာဘရဏပဋိမဏ္ဍိတော။ အင်္ဂဒီတိ ဒိဗ္ဗင်္ဂဒသမန္နာဂတော။ စန္ဒနုဿဒေါတိ ¶ ဒိဗ္ဗစန္ဒနဝိလိတ္တော။ ပရိစာရေသီတိ ဣန္ဒြိယာနိ ဒိဗ္ဗဝိသယေသု စာရေသိ။ ဒိဝါတိ ဒိဝါ ¶ ပန မဟာဒုက္ခံ အနုဘောသိ။ ယာ တေမာတိ ယာ တေ ဣမာ။ အဗ္ဘုတောတိ မနုဿလောကေ အဘူတပုဗ္ဗော။ လောမဟံသနောတိ ယေ တံ ပဿန္တိ၊ တေသံ လောမာနိ ဟံသန္တိ။ ပုဗ္ဗေတိ ပုရိမဘဝေ။ အတ္တဒုခါဝဟန္တိ အတ္တနော ဒုက္ခာဝဟံ။ မနုဿေသူတိ ယံ မနုဿလောကေ ကတွာ ဣဒါနိ အတ္တနော ပိဋ္ဌိမံသာနိ ခါဒသီတိ ပုစ္ဆတိ။

ပေတော ¶ တံ သဉ္ဇာနိတွာ ‘‘တုမှေ မံ န သဉ္ဇာနာထ၊ အဟံ တုမှာကံ ပုရောဟိတော အဟောသိံ၊ ဣဒံ မေ ရတ္တိံ သုခါနုဘဝနံ တုမှေ နိဿာယ ကတဿ ဥပဍ္ဎူပေါသထဿ နိဿန္ဒေန လဒ္ဓံ၊ ဒိဝါ ဒုက္ခာနုဘဝနံ ပန မယာ ပကတဿ ပါပဿေဝ နိဿန္ဒေန။ အဟဉှိ တုမှေဟိ ဝိနိစ္ဆယေ ဌပိတော ကူဋဍ္ဍံ ကရိတွာ လဉ္ဇံ ဂဟေတွာ ပရပိဋ္ဌိမံသိကော ဟုတွာ တဿ ဒိဝါ ကတဿ ကမ္မဿ နိဿန္ဒေန ဣဒံ ဒုက္ခံ အနုဘဝါမီ’’တိ ဝတွာ ဂါထာဒွယမာဟ –

၃၁။

‘‘အဇ္ဈေနာနိ ပဋိဂ္ဂယှ၊ ကာမေသု ဂဓိတော အဟံ၊

အစရိံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ၊ ပရေသံ အဟိတာယဟံ။

၃၂။

‘‘ယော ပိဋ္ဌိမံသိကော ဟောတိ၊ ဧဝံ ဥက္ကစ္စ ခါဒတိ၊

ယထာဟံ အဇ္ဇ ခါဒါမိ၊ ပိဋ္ဌိမံသာနိ အတ္တနော’’တိ။

တတ္ထ အဇ္ဈေနာနီတိ ဝေဒေ။ ပဋိဂ္ဂယှာတိ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ အဓီယိတွာ။ အစရိန္တိ ပဋိပဇ္ဇိံ။ အဟိတာယဟန္တိ အဟိတာယ အတ္ထနာသနာယ အဟံ။ ယော ပိဋ္ဌိမံသိကောတိ ယော ပုဂ္ဂလော ပရေသံ ပိဋ္ဌိမံသခါဒကော ပိသုဏော ဟောတိ။ ဥက္ကစ္စာတိ ဥက္ကန္တိတွာ။

ဣဒဉ္စ ပန ဝတွာ တာပသံ ပုစ္ဆိ – ‘‘တုမှေ ကထံ ဣဓာဂတာ’’တိ။ တာပသော သဗ္ဗံ ဝိတ္ထာရေန ကထေသိ။ ‘‘ဣဒါနိ ပန၊ ဘန္တေ၊ ဣဓေဝ ဝသိဿထ၊ ဂမိဿထာ’’တိ။ ‘‘န ဝသိဿာမိ၊ အဿမပဒံယေဝ ဂမိဿာမီ’’တိ။ ပေတော ‘‘သာဓု၊ ဘန္တေ၊ အဟံ ဝေါ နိဗဒ္ဓံ အမ္ဗပက္ကေန ဥပဋ္ဌဟိဿာမီ’’တိ ဝတွာ အတ္တနော အာနုဘာဝေန အဿမပဒေယေဝ ဩတာရေတွာ ‘‘အနုက္ကဏ္ဌာ ဣဓေဝ ဝသထာ’’တိ ပဋိညံ ဂဟေတွာ ဂတော။ တတော ပဋ္ဌာယ နိဗဒ္ဓံ အမ္ဗပက္ကေန ဥပဋ္ဌဟိ။ တာပသော တံ ပရိဘုဉ္ဇန္တော ကသိဏပရိကမ္မံ ကတွာ ဈာနာဘိညာ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဗြဟ္မလောကပရာယဏော အဟောသိ။

သတ္ထာ ¶ ဥပါသကာနံ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ၊ သစ္စပရိယောသာနေ ကေစိ သောတာပန္နာ အဟေသုံ၊ ¶ ကေစိ သကဒါဂါမိနော၊ ကေစိ အနာဂါမိနော။ တဒါ ဒေဝဓီတာ ဥပ္ပလဝဏ္ဏာ အဟောသိ၊ တာပသော ပန အဟမေဝ အဟောသိန္တိ။

ကိံဆန္ဒဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဌမာ။

[၅၁၂] ၂။ ကုမ္ဘဇာတကဝဏ္ဏနာ

ကော ¶ ပါတုရာသီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဝိသာခါယ သဟာယိကာ သုရာပီတာ ပဉ္စသတာ ဣတ္ထိယော အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သာဝတ္ထိယံ ကိရ သုရာဆဏေ သင်္ဃုဋ္ဌေ တာ ပဉ္စသတာ ဣတ္ထိယော သာမိကာနံ ဆဏေ ကီဠမာနာနံ တိက္ခသုရံ ပဋိယာဒေတွာ ‘‘ဆဏံ ကီဠိဿာမာ’’တိ သဗ္ဗာပိ ဝိသာခါယ သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘သဟာယိကေ ဆဏံ ကီဠိဿာမာ’’တိ ဝတွာ ‘‘အယံ သုရာဆဏော၊ န အဟံ သုရံ ပိဝိဿာမီ’’တိ ဝုတ္တေ – ‘‘တုမှေ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဒါနံ ဒေထ၊ မယံ ဆဏံ ကရိဿာမာ’’တိ အာဟံသု။ သာ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ တာ ဥယျောဇေတွာ သတ္ထာရံ နိမန္တာပေတွာ မဟာဒါနံ ပဝတ္တေတွာ ဗဟုံ ဂန္ဓမာလံ အာဒါယ သာယနှသမယေ ဓမ္မကထံ သောတုံ တာဟိ ပရိဝုတာ ဇေတဝနံ အဂမာသိ။ တာ ပနိတ္ထိယော သုရံ ပိဝမာနာဝ တာယ သဒ္ဓိံ ဂန္တွာ ဒွါရကောဋ္ဌကေ ဌတွာ သုရံ ပိဝိတွာဝ တာယ သဒ္ဓိံ သတ္ထု သန္တိကံ အဂမံသု။ ဝိသာခါ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ၊ ဣတရာသု ဧကစ္စာ သတ္ထု သန္တိကေယေဝ နစ္စိံသု၊ ဧကစ္စာ ဂါယိံသု၊ ဧကစ္စာ ဟတ္ထကုက္ကုစ္စပါဒကုက္ကုစ္စာနိ၊ ဧကစ္စာ ကလဟံ အကံသု။

သတ္ထာ တာသံ သံဝေဂဇနနတ္ထာယ ဘမုကလောမတော ရံသီ ဝိဿဇ္ဇေသိ၊ အန္ဓကာရတိမိသာ အဟောသိ။ တာ ဘီတာ အဟေသုံ မရဏဘယတဇ္ဇိတာ၊ တေန တာသံ သုရာ ဇီရိ။ သတ္ထာ နိသိန္နပလ္လင်္ကေ အန္တရဟိတော သိနေရုမုဒ္ဓနိ ဌတွာ ဥဏ္ဏလောမတော ရံသီ ဝိဿဇ္ဇေသိ၊ စန္ဒသူရိယသဟဿုဂ္ဂမနံ ဝိယ အဟောသိ။ သတ္ထာ တတ္ထ ဌိတောဝ တာသံ သံဝေဂဇနနတ္ထာယ –

‘‘ကော နု ဟာသော ကိမာနန္ဒော၊ နိစ္စံ ပဇ္ဇလိတေ သတိ၊

အန္ဓကာရေန ဩနဒ္ဓါ၊ ပဒီပံ န ဂဝေသထာ’’တိ။ (ဓ။ ပ။ ၁၄၆) –

ဣမံ ဂါထမာဟ။ ဂါထာပရိယောသာနေ တာ ပဉ္စသတာပိ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိံသု။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ဂန္ဓကုဋိဆာယာယ ဗုဒ္ဓါသနေ နိသီဒိ။ အထ ¶ နံ ဝိသာခါ ဝန္ဒိတွာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ ဣဒံ ဟိရောတ္တပ္ပဘေဒကံ သုရာပါနံ နာမ ကဒါ ဥပ္ပန္န’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ သော တဿာ အာစိက္ခန္တော အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ¶ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဧကော ကာသိရဋ္ဌဝါသီ သုရော နာမ ဝနစရကော ဘဏ္ဍပရိယေသနတ္ထာယ ဟိမဝန္တံ အဂမာသိ။ တတ္ထေကော ရုက္ခော ဥဂ္ဂန္တွာ ပေါရိသမတ္တေ ဌာနေ တိဓာကပ္ပော အဟောသိ။ တဿ တိဏ္ဏံ ကပ္ပာနံ အန္တရေ စာဋိပ္ပမာဏော အာဝါဋော အဟောသိ။ သော ဒေဝေ ဝဿန္တေ ဥဒကေန ပူရိတော၊ တံ ပရိဝါရေတွာ ဟရီတကီ အာမလကီ မရိစဂစ္ဆော စ အဟောသိ ¶ ၊ တေသံ ပက္ကာနိ ဖလာနိ ဆိဇ္ဇိတွာ တတ္ထ ပတန္တိ။ တဿာဝိဒူရေ သယံဇာတသာလိ ဇာတော၊ တတော သုဝကာ သာလိသီသာနိ အာဟရိတွာ တသ္မိံ ရုက္ခေ နိသီဒိတွာ ခါဒန္တိ။ တေသံ ခါဒမာနာနံ သာလီပိ တဏ္ဍုလာပိ တတ္ထ ပတန္တိ။ ဣတိ တံ ဥဒကံ သူရိယသန္တာပေန ပစ္စမာနံ ရသံ လောဟိတဝဏ္ဏံ အဟောသိ။ နိဒါဃသမယေ ပိပါသိတာ သကုဏဂဏာ အာဂန္တွာ တံ ပိဝိတွာ မတ္တာ ပရိဝတ္တိတွာ ရုက္ခမူလေ ပတိံသု၊ တသ္မိံ ထောကံ နိဒ္ဒါယိတွာ ဝိကူဇမာနာ ပက္ကမန္တိ။ ရုက္ခသုနခမက္ကဋာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဝနစရကော တံ ဒိသွာ ‘‘သစေ ဣဒံ ဝိသံ ဘဝေယျ၊ ဣမေ မရေယျုံ၊ ဣမေ ပန ထောကံ နိဒ္ဒါယိတွာ ယထာသုခံ ဂစ္ဆန္တိ၊ နယိဒံ ဝိသ’’န္တိ သယံ ပိဝိတွာ မတ္တော ဟုတွာ မံသံ ခါဒိတုကာမော အဟောသိ။ တတော အဂ္ဂိံ ကတွာ ရုက္ခမူလေ ပတိတေ တိတ္တိရကုက္ကုဋာဒယော မာရေတွာ မံသံ အင်္ဂါရေ ပစိတွာ ဧကေန ဟတ္ထေန နစ္စန္တော ဧကေန မံသံ ခါဒန္တော ဧကာဟဒွီဟံ တတ္ထေဝ အဟောသိ။

တတော ပန အဝိဒူရေ ဧကော ဝရုဏော နာမ တာပသော ဝသတိ။ ဝနစရကော အညဒါပိ တဿ သန္တိကံ ဂစ္ဆတိ။ အထဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဣဒံ ပါနံ တာပသေန သဒ္ဓိံ ပိဝိဿာမီ’’တိ။ သော ဧကံ ဝေဠုနာဠိကံ ပူရေတွာ ပက္ကမံသေန သဒ္ဓိံ အာဟရိတွာ ပဏ္ဏသာလံ ဂန္တွာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ ဣမံ ¶ ပိဝထာ’’တိ ဝတွာ ဥဘောပိ မံသံ ခါဒန္တာ ပိဝိံသု။ ဣတိ သုရေန စ ဝရုဏေန စ ဒိဋ္ဌတ္တာ တဿ ပါနဿ ‘‘သုရာ’’တိ စ ‘‘ဝရုဏာ’’တိ စ နာမံ ဇာတံ။ တေ ဥဘောပိ ‘‘အတ္ထေသော ဥပါယော’’တိ ဝေဠုနာဠိယော ပူရေတွာ ကာဇေနာဒါယ ပစ္စန္တနဂရံ ဂန္တွာ ‘‘ပါနကာရကာ နာမ အာဂတာ’’တိ ရညော အာရောစာပေသုံ။ ရာဇာ နေ ပက္ကောသာပေသိ၊ တေ တဿ ပါနံ ဥပနေသုံ။ ရာဇာ ဒွေ တယော ဝါရေ ပိဝိတွာ မဇ္ဇိ၊ တဿ တံ ဧကာဟဒွီဟမတ္တမေဝ အဟောသိ။ အထ ¶ နေ ‘‘အညမ္ပိ အတ္ထီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အတ္ထိ၊ ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘ကုဟိ’’န္တိ? ‘‘ဟိမဝန္တေ ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ အာနေထာ’’တိ။ တေ ဂန္တွာ ဧကဒွေ ဝါရေ အာနေတွာ ‘‘နိဗဒ္ဓံ ဂန္တုံ န သက္ခိဿာမာ’’တိ သမ္ဘာရေ သလ္လက္ခေတွာ တဿ ရုက္ခဿ တစံ အာဒိံ ကတွာ သဗ္ဗသမ္ဘာရေ ပက္ခိပိတွာ နဂရေ သုရံ ကရိံသု။ နာဂရာ သုရံ ပိဝိတွာ ပမာဒံ အာပန္နာ ဒုဂ္ဂတာ အဟေသုံ၊ နဂရံ သုညံ ဝိယ အဟောသိ၊ တေန ပါနကာရကာ တတော ပလာယိတွာ ဗာရာဏသိံ ဂန္တွာ ‘‘ပါနကာရကာ အာဂတာ’’တိ ရညော အာရောစာပေသုံ။ ရာဇာ နေ ပက္ကောသာပေတွာ ပရိဗ္ဗယံ အဒါသိ။ တေ တတ္ထာပိ သုရံ အကံသု၊ တမ္ပိ နဂရံ တထေဝ ဝိနဿိ၊ တတော ပလာယိတွာ သာကေတံ၊ သာကေတတော သာဝတ္ထိံ အဂမံသု။

တဒါ သာဝတ္ထိယံ သဗ္ဗမိတ္တော နာမ ရာဇာ အဟောသိ။ သော တေသံ သင်္ဂဟံ ကတွာ ‘‘ကေန ဝေါ အတ္ထော’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သမ္ဘာရမူလေန စေဝ သာလိပိဋ္ဌေန စ ပဉ္စဟိ စာဋိသတေဟိ စာ’’တိ ဝုတ္တေ သဗ္ဗံ ဒါပေသိ။ တေ ပဉ္စသု စာဋိသတေသု သုရံ သဏ္ဌာပေတွာ မူသိကဘယေန စာဋိရက္ခဏတ္ထာယ ဧကေကာယ ¶ စာဋိယာ သန္တိကေ ဧကေကံ ဗိဠာရံ ဗန္ဓိံသု။ တေ ပစ္စိတွာ ဥတ္တရဏကာလေ စာဋိကုစ္ဆီသု ပဂ္ဃရန္တံ သုရံ ပိဝိတွာ မတ္တာ နိဒ္ဒါယိံသု။ မူသိကာ အာဂန္တွာ တေသံ ကဏ္ဏနာသိကဒါဌိကနင်္ဂုဋ္ဌေ ခါဒိတွာ အဂမံသု။ ‘‘ဗိဠာရာ သုရံ ပိဝိတွာ မတာ’’တိ ¶ အာယုတ္တကပုရိသာ ရညော အာရောစေသုံ။ ရာဇာ ‘‘ဝိသကာရကာ ဧတေ ဘဝိဿန္တီ’’တိ တေသံ ဒွိန္နမ္ပိ ဇနာနံ သီသာနိ ဆိန္ဒာပေသိ။ တေ ‘‘သုရံ ဒေဝ၊ မဓုရံ ဒေဝါ’’တိ ဝိရဝန္တာဝ မရိံသု။ ရာဇာ တေ မာရာပေတွာ ‘‘စာဋိယော ဘိန္ဒထာ’’တိ အာဏာပေသိ။ ဗိဠာရာပိ သုရာယ ဇိဏ္ဏာယ ဥဋ္ဌဟိတွာ ကီဠန္တာ ဝိစရိံသု၊ တေ ဒိသွာ ရညော အာရောစေသုံ။ ရာဇာ ‘‘သစေ ဝိသံ အဿ၊ ဧတေ မရေယျုံ၊ မဓုရေနေဝ ဘဝိတဗ္ဗံ၊ ပိဝိဿာမိ န’’န္တိ နဂရံ အလင်္ကာရာပေတွာ ရာဇင်္ဂဏေ မဏ္ဍပံ ကာရာပေတွာ အလင်္ကတမဏ္ဍပေ သမုဿိတသေတစ္ဆတ္တေ ရာဇပလ္လင်္ကေ နိသီဒိတွာ အမစ္စဂဏပရိဝုတော သုရံ ပါတုံ အာရဘိ။

တဒါ သက္ကော ဒေဝရာဇာ ‘‘ကေ နု ခေါ မာတုပဋ္ဌာနာဒီသု အပ္ပမတ္တာ တီဏိ သုစရိတာနိ ပူရေန္တီ’’တိ လောကံ ဝေါလောကေန္တော တံ ရာဇာနံ သုရံ ပါတုံ နိသိန္နံ ဒိသွာ ‘‘သစာယံ သုရံ ပိဝိဿတိ၊ သကလဇမ္ဗုဒီပေါ နဿိဿတိ။ ယထာ န ပိဝိဿတိ၊ တထာ နံ ကရိဿာမီ’’တိ ဧကံ သုရာပုဏ္ဏံ ကုမ္ဘံ ဟတ္ထတလေ ဌပေတွာ ဗြာဟ္မဏဝေသေနာဂန္တွာ ရညော သမ္မုခဋ္ဌာနေ အာကာသေ ဌတွာ ¶ ‘‘ဣမံ ကုမ္ဘံ ကိဏာထ၊ ဣမံ ကုမ္ဘံ ကိဏာထာ’’တိ အာဟ။ သဗ္ဗမိတ္တရာဇာ တံ တထာ ဝဒန္တံ အာကာသေ ဌိတံ ဒိသွာ ‘‘ကုတော နု ခေါ ဗြာဟ္မဏော အာဂစ္ဆတီ’’တိ တေန သဒ္ဓိံ သလ္လပန္တော တိဿော ဂါထာ အဘာသိ –

၃၃။

‘‘ကော ပါတုရာသီ တိဒိဝါ နဘမှိ၊ ဩဘာသယံ သံဝရိံ စန္ဒိမာဝ၊

ဂတ္တေဟိ တေ ရသ္မိယော နိစ္ဆရန္တိ၊ သတေရတာ ဝိဇ္ဇုရိဝန္တလိက္ခေ။

၃၄။

‘‘သော ဆိန္နဝါတံ ကမသီ အဃမှိ၊ ဝေဟာယသံ ဂစ္ဆသိ တိဋ္ဌသီ စ၊

ဣဒ္ဓီ နု တေ ဝတ္ထုကတာ သုဘာဝိတာ၊ အနဒ္ဓဂူနံ အပိ ဒေဝတာနံ။

၃၅။

‘‘ဝေဟာယသံ ဂမ္မမာဂမ္မ တိဋ္ဌသိ၊ ကုမ္ဘံ ကိဏာထာတိ ယမေတမတ္ထံ၊

ကော ¶ ဝါ တုဝံ ကိဿ ဝါ တာယ ကုမ္ဘော၊ အက္ခာဟိ မေ ဗြာဟ္မဏ ဧတမတ္ထ’’န္တိ။

တတ္ထ ကော ပါတုရာသီတိ ကုတော ပါတုဘူတောသိ၊ ကုတော အာဂတောသီတိ အတ္ထော။ တိဒိဝါ နဘမှီတိ ကိံ တာဝတိံသဘဝနာ အာဂန္တွာ ဣဓ နဘမှိ အာကာသေ ပါကဋော ဇာတောသီတိ ပုစ္ဆတိ။ သံဝရိန္တိ ရတ္တိံ။ သတေရတာတိ ဧဝံနာမိကာ။ သောတိ သော တွံ။ ဆိန္နဝါတန္တိ ဝလာဟကောပိ တာဝ ဝါတေန ¶ ကမတိ၊ တဿ ပန သောပိ ဝါတော နတ္ထိ၊ တေနေဝမာဟ။ ကမသီတိ ပဝတ္တေသိ။ အဃမှီတိ အပ္ပဋိဃေ အာကာသေ။ ဝတ္ထုကတာတိ ဝတ္ထု ဝိယ ပတိဋ္ဌာ ဝိယ ကတာ။ အနဒ္ဓဂူနံ အပိ ဒေဝတာနန္တိ ယာ ပဒသာ အဒ္ဓါနံ အဂမနေန အနဒ္ဓဂူနံ ဒေဝတာနံ ဣဒ္ဓိ၊ သာ အပိ တဝ သုဘာဝိတာတိ ပုစ္ဆတိ။ ဝေဟာယသံ ဂမ္မမာဂမ္မာတိ အာကာသေ ပဝတ္တံ ပဒဝီတိဟာရံ ပဋိစ္စ နိဿာယ။ ‘‘တိဋ္ဌသီ’’တိ ဣမဿ ‘‘ကော ဝါ တုဝ’’န္တိ ဣမိနာ သမ္ဗန္ဓော၊ ဧဝံ တိဋ္ဌမာနော ကော ဝါ တွန္တိ အတ္ထော။ ယမေတမတ္ထန္တိ ယံ ဧတံ ဝဒသိ။ ဣမဿ ‘‘ကိဿ ဝါ တာယ’’န္တိ ဣမိနာ သမ္ဗန္ဓော၊ ယံ ဧတံ ကုမ္ဘံ ကိဏာထာတိ ဝဒသိ၊ ကိဿ ဝါ တေ အယံ ကုမ္ဘောတိ အတ္ထော။

တတော ¶ သက္ကော ‘‘တေန ဟိ သုဏာဟီ’’တိ ဝတွာ သုရာယ ဒေါသေ ဒဿေန္တော အာဟ –

၃၆။

‘‘န သပ္ပိကုမ္ဘော နပိ တေလကုမ္ဘော၊ န ဖာဏိတဿ န မဓုဿ ကုမ္ဘော၊

ကုမ္ဘဿ ဝဇ္ဇာနိ အနပ္ပကာနိ၊ ဒေါသေ ဗဟူ ကုမ္ဘဂတေ သုဏာထ။

၃၇။

‘‘ဂဠေယျ ယံ ပိတွာ ပတေ ပပါတံ၊ သောဗ္ဘံ ဂုဟံ စန္ဒနိယောဠိဂလ္လံ၊

ဗဟုမ္ပိ ဘုဉ္ဇေယျ အဘောဇနေယျံ၊ တဿာ ပုဏ္ဏံ ကုမ္ဘမိမံ ကိဏာထ။

၃၈။

‘‘ယံ ပိတွာ စိတ္တသ္မိံ အနေသမာနော၊ အာဟိဏ္ဍတီ ဂေါရိဝ ဘက္ခသာဒီ၊

အနာထမာနော ¶ ဥပဂါယတိ နစ္စတိ စ၊ တဿာ ပုဏ္ဏံ ကုမ္ဘမိမံ ကိဏာထ။

၃၉။

‘‘ယံ ဝေ ပိဝိတွာ အစေလောဝ နဂ္ဂေါ၊ စရေယျ ဂါမေ ဝိသိခန္တရာနိ၊

သမ္မူဠှစိတ္တော အတိဝေလသာယီ၊ တဿာ ပုဏ္ဏံ ကုမ္ဘမိမံ ကိဏာထ။

၄၀။

‘‘ယံ ပိတွာ ဥဋ္ဌာယ ပဝေဓမာနော၊ သီသဉ္စ ဗာဟုဉ္စ ပစာလယန္တော၊

သော နစ္စတီ ဒါရုကဋလ္လကောဝ၊ တဿာ ပုဏ္ဏံ ကုမ္ဘမိမံ ကိဏာထ။

၄၁။

‘‘ယံ ဝေ ပိဝိတွာ အဂ္ဂိဒဍ္ဎာ သယန္တိ၊ အထော သိဂါလေဟိပိ ခါဒိတာသေ၊

ဗန္ဓံ ဝဓံ ဘောဂဇာနိဉ္စုပေန္တိ၊ တဿာ ပုဏ္ဏံ ကုမ္ဘမိမံ ကိဏာထ။

၄၂။

‘‘ယံ ¶ ပိတွာ ဘာသေယျ အဘာသနေယျံ၊ သဘာယမာသီနော အပေတဝတ္ထော၊

သမ္မက္ခိတော ဝန္တဂတော ဗျသန္နော၊ တဿာ ပုဏ္ဏံ ကုမ္ဘမိမံ ကိဏာထ။

၄၃။

‘‘ယံ ¶ ဝေ ပိဝိတွာ ဥက္ကဋ္ဌော အာဝိလက္ခော၊ မမေဝ သဗ္ဗပထဝီတိ မညေ၊

န မေ သမော စာတုရန္တောပိ ရာဇာ၊ တဿာ ပုဏ္ဏံ ကုမ္ဘမိမံ ကိဏာထ။

၄၄။

‘‘မာနာတိမာနာ ကလဟာနိ ပေသုဏီ၊ ဒုဗ္ဗဏ္ဏိနီ နဂ္ဂယိနီ ပလာယိနီ၊

စောရာန ဓုတ္တာန ဂတီ နိကေတော၊ တဿာ ပုဏ္ဏံ ကုမ္ဘမိမံ ကိဏာထ။

၄၅။

‘‘ဣဒ္ဓါနိ ဖီတာနိ ကုလာနိ အဿု၊ အနေကသာဟဿဓနာနိ လောကေ၊

ဥစ္ဆိန္နဒါယဇ္ဇကတာနိမာယ၊ တဿာ ပုဏ္ဏံ ကုမ္ဘမိမံ ကိဏာထ။

၄၆။

‘‘ဓညံ ဓနံ ရဇတံ ဇာတရူပံ၊ ခေတ္တံ ဂဝံ ယတ္ထ ဝိနာသယန္တိ၊

ဥစ္ဆေဒနီ ဝိတ္တဂတံ ကုလာနံ၊ တဿာ ပုဏ္ဏံ ကုမ္ဘမိမံ ကိဏာထ။

၄၇။

‘‘ယံ ¶ ဝေ ပိတွာ ဒိတ္တရူပေါဝ ပေါသော၊ အက္ကောသတိ မာတရံ ပိတရဉ္စ၊

သဿုမ္ပိ ဂဏှေယျ အထောပိ သုဏှံ၊ တဿာ ပုဏ္ဏံ ကုမ္ဘမိမံ ကိဏာထ။

၄၈။

‘‘ယံ ဝေ ပိတွာ ဒိတ္တရူပါဝ နာရီ၊ အက္ကောသတီ သဿုရံ သာမိကဉ္စ၊

ဒါသမ္ပိ ဂဏှေ ပရိစာရိကမ္ပိ၊ တဿာ ပုဏ္ဏံ ကုမ္ဘမိမံ ကိဏာထ။

၄၉။

‘‘ယံ ¶ ဝေ ပိဝိတွာန ဟနေယျ ပေါသော၊ ဓမ္မေ ဌိတံ သမဏံ ဗြာဟ္မဏံ ဝါ၊

ဂစ္ဆေ အပါယမ္ပိ တတောနိဒါနံ၊ တဿာ ပုဏ္ဏံ ကုမ္ဘမိမံ ကိဏာထ။

၅၀။

‘‘ယံ ဝေ ပိဝိတွာ ဒုစ္စရိတံ စရန္တိ၊ ကာယေန ဝါစာယ စ စေတသာ စ၊

နိရယံ ဝဇန္တိ ဒုစ္စရိတံ စရိတွာ၊ တဿာ ပုဏ္ဏံ ကုမ္ဘမိမံ ကိဏာထ။

၅၁။

‘‘ယံ ယာစမာနာ န လဘန္တိ ပုဗ္ဗေ၊ ဗဟုံ ဟိရညမ္ပိ ပရိစ္စဇန္တာ၊

သော တံ ပိဝိတွာ အလိကံ ဘဏာတိ၊ တဿာ ပုဏ္ဏံ ကုမ္ဘမိမံ ကိဏာထ။

၅၂။

‘‘ယံ ဝေ ပိတွာ ပေသနေ ပေသိယန္တော၊ အစ္စာယိကေ ကရဏီယမှိ ဇာတေ၊

အတ္ထမ္ပိ သော နပ္ပဇာနာတိ ဝုတ္တော၊ တဿာ ပုဏ္ဏံ ကုမ္ဘမိမံ ကိဏာထ။

၅၃။

‘‘ဟိရီမနာပိ ¶ အဟိရီကဘာဝံ၊ ပါတုံ ကရောန္တိ မဒနာယ မတ္တာ၊

ဓီရာပိ သန္တာ ဗဟုကံ ဘဏန္တိ၊ တဿာ ပုဏ္ဏံ ကုမ္ဘမိမံ ကိဏာထ။

၅၄။

‘‘ယံ ဝေ ပိတွာ ဧကထူပါ သယန္တိ၊ အနာသကာ ထဏ္ဍိလဒုက္ခသေယျံ၊

ဒုဗ္ဗဏ္ဏိယံ အာယသကျဉ္စုပေန္တိ၊ တဿာ ပုဏ္ဏံ ကုမ္ဘမိမံ ကိဏာထ။

၅၅။

‘‘ယံ ဝေ ပိတွာ ပတ္တခန္ဓာ သယန္တိ၊ ဂါဝေါ ကူဋဟတာဝ န ¶ ဟိ ဝါရုဏိယာ၊

ဝေဂေါ နရေန သုသဟောရိဝ၊ တဿာ ပုဏ္ဏံ ကုမ္ဘမိမံ ကိဏာထ။

၅၆။

‘‘ယံ ¶ မနုဿာ ဝိဝဇ္ဇန္တိ၊ သပ္ပံ ဃောရဝိသမိဝ၊

တံ လောကေ ဝိသသမာနံ၊ ကော နရော ပါတုမရဟတိ။

၅၇။

‘‘ယံ ဝေ ပိတွာ အန္ဓကဝေဏ္ဍပုတ္တာ၊ သမုဒ္ဒတီရေ ပရိစာရယန္တာ၊

ဥပက္ကမုံ မုသလေဘိ အညမညံ၊ တဿာ ပုဏ္ဏံ ကုမ္ဘမိမံ ကိဏာထ။

၅၈။

‘‘ယံ ဝေ ပိတွာ ပုဗ္ဗဒေဝါ ပမတ္တာ၊ တိဒိဝါ စုတာ သဿတိယာ သမာယာ၊

တံ တာဒိသံ မဇ္ဇမိမံ နိရတ္ထကံ၊ ဇာနံ မဟာရာဇ ကထံ ပိဝေယျ။

၅၉။

‘‘နယိမသ္မိံ ကုမ္ဘသ္မိံ ဒဓိ ဝါ မဓု ဝါ၊ ဧဝံ အဘိညာယ ကိဏာဟိ ရာဇ၊

ဧဝဉှိမံ ကုမ္ဘဂတာ မယာ တေ၊ အက္ခာတရူပံ တဝ သဗ္ဗမိတ္တာ’’တိ။

တတ္ထ ဝဇ္ဇာနီတိအာဒီနဝါ။ ဂဠေယျာတိ ဂစ္ဆန္တော ပဒေ ပဒေ ပရိဝတ္တေယျ။ ယံ ပိတွာ ပတေတိ ယံ ပိဝိတွာ ပတေယျ။ သောဗ္ဘန္တိ အာဝါဋံ။ စန္ဒနိယောဠိဂလ္လန္တိ စန္ဒနိကဉ္စ ဩဠိဂလ္လဉ္စ။ အဘောဇနေယျန္တိ ဘုဉ္ဇိတုံ အယုတ္တံ။ အနေသမာနောတိ အနိဿရော။ ဂေါရိဝါတိ ဂေါဏော ဝိယ။ ဘက္ခသာဒီတိ ပုရာဏကသဋခါဒကော၊ ယထာ သော တတ္ထ တတ္ထ ဘက္ခသံ ပရိယေသန္တော အာဟိဏ္ဍတိ၊ ဧဝံ အာဟိဏ္ဍတီတိ အတ္ထော။ အနာထမာနောတိ နိရဝဿယော အနာထော ဝိယ။ ဥပဂါယတီတိ အညံ ဂါယန္တံ ဒိသွာ ဥပဂန္တွာ ဂါယတိ။ အစေလောဝါတိ အစေလကော ဝိယ။ ဝိသိခန္တရာနီတိ အန္တရဝီထိယော။ အတိဝေလသာယီတိ အတိစိရမ္ပိ နိဒ္ဒံ ဩက္ကမေယျ။ ‘‘အတိဝေလစာရီ’’တိပိ ပါဌော၊ အတိဝေလစာရီ ဟုတွာ စရေယျာတိ အတ္ထော။

ဒါရုကဋလ္လကော ¶ ဝါတိ ဒါရုမယယန္တရူပကံ ဝိယ။ ဘောဂဇာနိဉ္စုပေန္တီတိ ဘောဂဇာနိဉ္စ ဥပေန္တိ၊ ပါဏာတိပါတာဒီနိ ကတွာ ဒဏ္ဍပီဠိတာ ဓနဇာနိဉ္စ အညဉ္စ ဝဓဗန္ဓနာဒိဒုက္ခံ ပါပုဏန္တီတိ အတ္ထော။ ဝန္တဂတောတိ အတ္တနော ဝန္တသ္မိံ ¶ ဂတော။ ဗျသန္နောတိ ဗျသနာပန္နော။ ‘‘ဝိသန္နော’’တိပိ ပါဌော ¶ ၊ တသ္မိံ ဝန္တေ ဩသန္နောတိ အတ္ထော။ ဥက္ကဋ္ဌောတိ အဟံ မဟာယောဓော၊ ကော မယာ သဒိသော အတ္ထီတိ ဧဝံ ဥက္ကံသဂတော ဟုတွာ။ အာဝိလက္ခောတိ ရတ္တက္ခော။ သဗ္ဗပထဝီတိ သဗ္ဗာ ပထဝီ။ ‘‘သဗ္ဗပုထုဝီ’’တိပိ ပါဌော။ စာတုရန္တောတိ စတုသမုဒ္ဒပရိယန္တာယ ပထဝိယာ ဣဿရော။ မာနာတိမာနာတိ မာနကာရိကာ။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဂတီတိ နိဗ္ဗတ္တိ။ နိကေတောတိ နိဝါသော။ တဿာ ပုဏ္ဏန္တိ ယာ ဧဝရူပါ၊ တဿာ ပုဏ္ဏံ။ ဣဒ္ဓါနီတိ သမိဒ္ဓါနိ။ ဖီတာနီတိ ဝတ္ထာလင်္ကာရကပ္ပဘဏ္ဍေဟိ ပုပ္ဖိတာနိ။ ဥစ္ဆိန္နဒါယဇ္ဇကတာနီတိ ဥစ္ဆိန္နဒါယာဒါနိ နိဒ္ဓနာနိ ကတာနိ။ ယတ္ထ ဝိနာသယန္တီတိ ယံ နိဿာယ ယတ္ထ ပတိဋ္ဌိတာ၊ ဧဝံ ဗဟုမ္ပိ ဓနဓညာဒိသာပတေယျံ နာသယန္တိ၊ ကပဏာ ဟောန္တိ။

ဒိတ္တရူပေါတိ ဒပ္ပိတရူပေါ။ ဂဏှေယျာတိ ဘရိယသညာယ ကိလေသဝသေန ဟတ္ထေ ဂဏှေယျ။ ဒါသမ္ပိ ဂဏှေတိ အတ္တနော ဒါသမ္ပိ ကိလေသဝသေန ‘‘သာမိကော မေ’’တိ ဂဏှေယျ။ ပိဝိတွာနာတိ ပိဝိတွာ။ ဒုစ္စရိတံ စရိတွာတိ ဧဝံ တီဟိ ဒွါရေဟိ ဒသဝိဓမ္ပိ အကုသလံ ကတွာ။ ယံ ယာစမာနာတိ ယံ ပုရိသံ ပုဗ္ဗေ သုရံ အပိဝန္တံ ဗဟုံ ဟိရညံ ပရိစ္စဇန္တာ မုသာဝါဒံ ကရောဟီတိ ယာစမာနာ န လဘန္တိ။ ပိတွာတိ ပိဝိတွာ ဌိတော။ နပ္ပဇာနာတိ ဝုတ္တောတိ ‘‘ကေနဋ္ဌေန အာဂတောသီ’’တိ ဝုတ္တော သာသနဿ ဒုဂ္ဂဟိတတ္တာ တံ အတ္ထံ န ဇာနာတိ။ ဟိရီမနာပီတိ ဟိရီယုတ္တစိတ္တာပိ။ ဧကထူပါတိ သူကရပေါတကာ ဝိယ ဟီနဇစ္စေဟိပိ သဒ္ဓိံ ဧကရာသီ ဟုတွာ။ အနာသကာတိ နိရာဟာရာ။ ထဏ္ဍိလဒုက္ခသေယျန္တိ ဘူမိယံ ဒုက္ခသေယျံ သယန္တိ။ အာယသကျန္တိ ဂရဟံ။

ပတ္တခန္ဓာတိ ပတိတက္ခန္ဓာ။ ကူဋဟတာဝါတိ ဂီဝါယ ဗဒ္ဓေန ကူဋေန ဟတာ ဂါဝေါ ဝိယ၊ ယထာ တာ တိဏံ အခါဒန္တိယော ပါနီယံ အပိဝန္တိယော သယန္တိ၊ တထာ သယန္တီတိ အတ္ထော။ ဃောရဝိသမိဝါတိ ဃောရဝိသံ ဝိယ။ ဝိသသမာနန္တိ ဝိသသဒိသံ။ အန္ဓကဝေဏ္ဍပုတ္တာတိ ဒသ ဘာတိကရာဇာနော။ ဥပက္ကမုန္တိ ပဟရိံသု။ ပုဗ္ဗဒေဝါတိ အသုရာ။ တိဒိဝါတိ တာဝတိံသဒေဝလောကာ။ သဿတိယာတိ သဿတာ၊ ဒီဃာယုကဘာဝေန နိစ္စသမ္မတာ ဒေဝလောကာတိ အတ္ထော။ သမာယာတိ သဒ္ဓိံ အသုရမာယာဟိ။ ဇာနန္တိ ဧဝံ ‘‘နိရတ္ထကံ ဧတ’’န္တိ ဇာနန္တော တုမှာဒိသော ပဏ္ဍိတော ပုရိသော ကထံ ပိဝေယျ ¶ ။ ကုမ္ဘဂတာ မယာတိ ကုမ္ဘဂတံ မယာ၊ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ အက္ခာတရူပန္တိ သဘာဝတော အက္ခာတံ။

တံ ¶ သုတွာ ရာဇာ သုရာယ အာဒီနဝံ ဉတွာ တုဋ္ဌော သက္ကဿ ထုတိံ ကရောန္တော ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –

၆၀။

‘‘န ¶ မေ ပိတာ ဝါ အထဝါပိ မာတာ၊ ဧတာဒိသာ ယာဒိသကော တုဝံသိ၊

ဟိတာနုကမ္ပီ ပရမတ္ထကာမော၊ သောဟံ ကရိဿံ ဝစနံ တဝဇ္ဇ။

၆၁။

‘‘ဒဒါမိ တေ ဂါမဝရာနိ ပဉ္စ၊ ဒါသီသတံ သတ္တ ဂဝံသတာနိ၊

အာဇညယုတ္တေ စ ရထေ ဒသ ဣမေ၊ အာစရိယော ဟောသိ မမတ္ထကာမော’’တိ။

တတ္ထ ဂါမဝရာနီတိ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ အာစရိယဿ နာမ အာစရိယဘာဂေါ ဣစ္ဆိတဗ္ဗော၊ သံဝစ္ဆရေ သံဝစ္ဆရေ သတသဟဿုဋ္ဌာနကေ တုယှံ ပဉ္စ ဂါမေ ဒဒါမီတိ ဝဒတိ။ ဒသ ဣမေတိ ဣမေ ဒသ ပုရတော ဌိတေ ကဉ္စနဝိစိတ္တေ ရထေ ဒဿေန္တော ဧဝမာဟ။

တံ သုတွာ သက္ကော ဒေဝတ္တဘာဝံ ဒဿေတွာ အတ္တာနံ ဇာနာပေန္တော အာကာသေ ဌတွာ ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –

၆၂။

‘‘တဝေဝ ဒါသီသတမတ္ထု ရာဇ၊ ဂါမာ စ ဂါဝေါ စ တဝေဝ ဟောန္တု၊

အာဇညယုတ္တာ စ ရထာ တဝေဝ၊ သက္ကောဟမသ္မီ တိဒသာနမိန္ဒော။

၆၃။

‘‘မံသောဒနံ သပ္ပိပါယာသံ ဘုဉ္ဇ၊ ခါဒဿု စ တွံ မဓုမာသပူဝေ၊

ဧဝံ တုဝံ ဓမ္မရတော ဇနိန္ဒ၊ အနိန္ဒိတော သဂ္ဂမုပေဟိ ဌာန’’န္တိ။

တတ္ထ ဧဝံ တုဝံ ဓမ္မရတောတိ ဧဝံ တွံ နာနဂ္ဂရသဘောဇနံ ဘုဉ္ဇန္တော သုရာပါနာ ဝိရတော တီဏိ ဒုစ္စရိတာနိ ပဟာယ တိဝိဓသုစရိတဓမ္မရတော ဟုတွာ ကေနစိ အနိန္ဒိတော သဂ္ဂဋ္ဌာနံ ဥပေဟီတိ။

ဣတိ ¶ သက္ကော တဿ ဩဝါဒံ ဒတွာ သကဋ္ဌာနမေဝ ဂတော။ သောပိ သုရံ အပိဝိတွာ သုရာဘာဇနာနိ ဘိန္ဒာပေတွာ သီလံ သမာဒါယ ဒါနံ ဒတွာ သဂ္ဂပရာယဏော အဟောသိ။ ဇမ္ဗုဒီပေပိ အနုက္ကမေန သုရာပါနံ ဝေပုလ္လပ္ပတ္တံ ဇာတံ။

သတ္ထာ ¶ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ရာဇာ အာနန္ဒော အဟောသိ၊ သက္ကော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။

ကုမ္ဘဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒုတိယာ။

[၅၁၃] ၃။ ဇယဒ္ဒိသဇာတကဝဏ္ဏနာ

စိရဿံ ¶ ဝတ မေတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ မာတုပေါသကဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ပစ္စုပ္ပန္နဝတ္ထု သာမဇာတကသဒိသံ (ဇာ။ ၂။၂၂။၂၉၆ အာဒယော)။ တဒါ ပန သတ္ထာ ‘‘ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာ ကဉ္စနမာလံ သေတစ္ဆတ္တံ ပဟာယ မာတာပိတရော ပေါသေသု’’န္တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ကပိလရဋ္ဌေ ဥတ္တရပဉ္စာလနဂရေ ပဉ္စာလော နာမ ရာဇာ အဟောသိ။ တဿ အဂ္ဂမဟေသီ ဂဗ္ဘံ ပဋိလဘိတွာ ပုတ္တံ ဝိဇာယိ။ တဿာ ပုရိမဘဝေ ဧကာ သပတ္တိကာ ကုဇ္ဈိတွာ ‘‘တုယှံ ဇာတံ ဇာတံ ပဇံ ခါဒိတုံ သမတ္ထာ ဘဝိဿာမီ’’တိ ပတ္ထနံ ဌပေတွာ ယက္ခိနီ အဟောသိ။ သာ တဒါ ဩကာသံ လဘိတွာ တဿာ ပဿန္တိယာဝ တံ အလ္လမံသပေသိဝဏ္ဏံ ကုမာရကံ ဂဟေတွာ မုရုမုရာယန္တီ ခါဒိတွာ ပက္ကာမိ။ ဒုတိယဝါရေပိ တထေဝ အကာသိ။ တတိယဝါရေ ပန တဿာ ပသူတိဃရံ ပဝိဋ္ဌကာလေ ဂေဟံ ပရိဝါရေတွာ ဂါဠှံ အာရက္ခံ အကံသု။ ဝိဇာတဒိဝသေ ယက္ခိနီ အာဂန္တွာ ပုန ဒါရကံ အဂ္ဂဟေသိ။ ဒေဝီ ‘‘ယက္ခိနီ’’တိ မဟာသဒ္ဒမကာသိ။ အာဝုဓဟတ္ထာ ပုရိသာ အာဂန္တွာ ဒေဝိယာ ဒိန္နသညာယ ယက္ခိနိံ အနုဗန္ဓိံသု။ သာ ခါဒိတုံ ဩကာသံ အလဘန္တီ တတော ပလာယိတွာ ဥဒကနိဒ္ဓမနံ ပါဝိသိ။ ဒါရကော မာတုသညာယ တဿာ ထနံ မုခေန ဂဏှိ။ သာ ပုတ္တသိနေဟံ ဥပ္ပာဒေတွာ တတော ပလာယိတွာ သုသာနံ ဂန္တွာ ဒါရကံ ပါသာဏလေဏေ ဌပေတွာ ပဋိဇဂ္ဂိ။ အထဿ အနုက္ကမေန ဝဍ္ဎမာနဿ မနုဿမံသံ အာဟရိတွာ အဒါသိ။ ဥဘောပိ ¶ မနုဿမံသံ ခါဒိတွာ တတ္ထ ဝသိံသု။ ဒါရကော အတ္တနော မနုဿဘာဝံ န ဇာနာတိ ‘‘ယက္ခိနိပုတ္တောသ္မီ’’တိ သညာယ။ သော အတ္တဘာဝံ ဇဟိတွာ အန္တရဓာယိတုံ န သက္ကောတိ။ အထဿ သာ အန္တရဓာနတ္ထာယ ဧကံ မူလံ အဒါသိ။ သော မူလာနုဘာဝေန အန္တရဓာယိတွာ မနုဿမံသံ ခါဒန္တော ဝိစရတိ။ ယက္ခိနီ ဝေဿဝဏဿ မဟာရာဇဿ ဝေယျာဝစ္စတ္ထာယ ဂတာ တတ္ထေဝ ကာလမကာသိ။ ဒေဝီပိ စတုတ္ထဝါရေ အညံ ပုတ္တံ ¶ ဝိဇာယိ။ သော ယက္ခိနိယာ မုတ္တတ္တာ အရောဂေါ အဟောသိ။ ပစ္စာမိတ္တံ ယက္ခိနိံ ဇိနိတွာ ဇာတတ္တာ ‘‘ဇယဒ္ဒိသကုမာရော’’တိဿ နာမံ အကံသု။ သော ဝယပ္ပတ္တော သဗ္ဗသိပ္ပေသု နိပ္ဖတ္တိံ ပတွာ ဆတ္တံ ဥဿာပေတွာ ရဇ္ဇမနုသာသိ။

တဒါ ¶ ဗောဓိသတ္တော တဿ အဂ္ဂမဟေသိယာ ကုစ္ဆိမှိ နိဗ္ဗတ္တိ၊ ‘‘အလီနသတ္တုကုမာရော’’တိဿ နာမံ ကရိံသု။ သော ဝယပ္ပတ္တော ဥဂ္ဂဟိတသဗ္ဗသိပ္ပော ဥပရာဇာ အဟောသိ။ သောပိ ယက္ခိနိပုတ္တော အပရဘာဂေ ပမာဒေန တံ မူလံ နာသေတွာ အန္တရဓာယိတုံ အသက္ကောန္တော ဒိဿမာနရူပေါဝ သုသာနေ မနုဿမံသံ ခါဒိ။ မနုဿာ တံ ဒိသွာ ဘီတာ အာဂန္တွာ ရညော ဥပက္ကောသိံသု ‘‘ဒေဝ ဧကော ယက္ခော ဒိဿမာနရူပေါ သုသာနေ မနုဿမံသံ ခါဒတိ၊ သော အနုက္ကမေန နဂရံ ပဝိသိတွာ မနုဿေ မာရေတွာ ခါဒိဿတိ၊ တံ ဂါဟာပေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ ရာဇာ ‘‘သာဓူ’’တိ ပဋိဿုဏိတွာ ‘‘ဂဏှထ န’’န္တိ အာဏာပေသိ။ ဗလကာယော ဂန္တွာ သုသာနံ ပရိဝါရေတွာ အဋ္ဌာသိ။ ယက္ခိနိပုတ္တော နဂ္ဂေါ ဥဗ္ဗိဂ္ဂရူပေါ မရဏဘယဘီတော ဝိရဝန္တော မနုဿာနံ အန္တရံ ပက္ခန္ဒိ။ မနုဿာ ‘‘ယက္ခော’’တိ မရဏဘယဘီတာ ဒွိဓာ ဘိဇ္ဇိံသု။ သောပိ တတော ပလာယိတွာ အရညံ ပါဝိသိ၊ န ပုန မနုဿပထံ အာဂစ္ဆိ။ သော ဧကံ မဟာဝတ္တနိအဋဝိံ နိဿာယ မဂ္ဂပဋိပန္နေသု မနုဿေသု ဧကေကံ ဂဟေတွာ အရညံ ပဝိသိတွာ မာရေတွာ ခါဒန္တော ဧကသ္မိံ နိဂြောဓမူလေ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။

အထေကော သတ္ထဝါဟဗြာဟ္မဏော အဋဝိပါလာနံ သဟဿံ ဒတွာ ပဉ္စဟိ သကဋသတေဟိ တံ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိ။ မနုဿယက္ခော ဝိရဝန္တော ပက္ခန္ဒိ၊ ဘီတာ မနုဿာ ဥရေန နိပဇ္ဇိံသု။ သော ဗြာဟ္မဏံ ဂဟေတွာ ပလာယန္တော ခါဏုနာ ပါဒေ ဝိဒ္ဓါ အဋဝိပါလေသု အနုဗန္ဓန္တေသု ဗြာဟ္မဏံ ဆဍ္ဍေတွာ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနရုက္ခမူလေ နိပဇ္ဇိ။ တဿ တတ္ထ နိပန္နဿ သတ္တမေ ဒိဝသေ ဇယဒ္ဒိသရာဇာ မိဂဝဓံ အာဏာပေတွာ နဂရာ နိက္ခမိ။ တံ နဂရာ နိက္ခန္တမတ္တမေဝ ¶ ¶ တက္ကသိလဝါသီ နန္ဒော နာမ မာတုပေါသကဗြာဟ္မဏော စတဿော သတာရဟဂါထာယော အာဒါယ အာဂန္တွာ ရာဇာနံ အဒ္ဒသ။ ရာဇာ ‘‘နိဝတ္တိတွာ သုဏိဿာမီ’’တိ တဿ နိဝါသဂေဟံ ဒါပေတွာ မိဂဝံ ဂန္တွာ ‘‘ယဿ ပဿေန မိဂေါ ပလာယတိ၊ တဿေဝ ဂီဝါ’’တိ အာဟ။ အထေကော ပသဒမိဂေါ ဥဋ္ဌဟိတွာ ရညော အဘိမုခေါ ဂန္တွာ ပလာယိ။ အမစ္စာ ပရိဟာသံ ကရိံသု။ ရာဇာ ခဂ္ဂံ ဂဟေတွာ တံ အနုဗန္ဓိတွာ တိယောဇနမတ္ထကေ ပတွာ ခဂ္ဂေန ပဟရိတွာ ဒွေ ခဏ္ဍာနိ ကရိတွာ ကာဇေနာဒါယ အာဂစ္ဆန္တော မနုဿယက္ခဿ နိပန္နဋ္ဌာနံ ပတွာ ဒဗ္ဗတိဏေသု နိသီဒိတွာ ထောကံ ဝိဿမိတွာ ဂန္တုံ အာရဘိ။ အထ နံ သော ဥဋ္ဌာယ ‘‘တိဋ္ဌ ကုဟိံ ဂစ္ဆသိ၊ ဘက္ခောသိ မေ’’တိ ဟတ္ထေ ဂဟေတွာ ပဌမံ ဂါထမာဟ –

၆၄။

‘‘စိရဿံ ဝတ မေ ဥဒပါဒိ အဇ္ဇ၊ ဘက္ခော မဟာ သတ္တမိဘတ္တကာလေ၊

ကုတောသိ ကောဝါသိ တဒိင်္ဃ ဗြူဟိ၊ အာစိက္ခ ဇာတိံ ဝိဒိတော ယထာသီ’’တိ။

တတ္ထ ဘက္ခော မဟာတိ မဟာဘက္ခော။ သတ္တမိဘတ္တကာလေတိ ပါဋိပဒတော ပဋ္ဌာယ နိရာဟာရဿ သတ္တမိယံ ဘတ္တကာလေ။ ကုတောသီတိ ကုတော အာဂတောသီတိ။

ရာဇာ ¶ ယက္ခံ ဒိသွာ ဘီတော ဦရုတ္ထမ္ဘံ ပတွာ ပလာယိတုံ နာသက္ခိ၊ သတိံ ပန ပစ္စုပဋ္ဌာပေတွာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –

၆၅။

‘‘ပဉ္စာလရာဇာ မိဂဝံ ပဝိဋ္ဌော၊ ဇယဒ္ဒိသော နာမ ယဒိဿုတော တေ၊

စရာမိ ကစ္ဆာနိ ဝနာနိ စာဟံ၊ ပသဒံ ဣမံ ခါဒ မမဇ္ဇ မုဉ္စာ’’တိ။

တတ္ထ မိဂဝံ ပဝိဋ္ဌောတိ မိဂဝဓာယ ရဋ္ဌာ နိက္ခန္တော။ ကစ္ဆာနီတိ ပဗ္ဗတပဿာနိ။ ပသဒန္တိ ပသဒမိဂံ။

တံ ¶ ¶ သုတွာ ယက္ခော တတိယံ ဂါထမာဟ –

၆၆။

‘‘သေနေဝ တွံ ပဏသိ သဿမာနော၊ မမေသ ဘက္ခော ပသဒေါ ယံ ဝဒေသိ၊

တံ ခါဒိယာန ပသဒံ ဇိဃညံ၊ ခါဒိဿံ ပစ္ဆာ န ဝိလာပကာလော’’တိ။

တတ္ထ သေနေဝါတိ မမ သန္တကေနေဝ။ ပဏသီတိ ဝေါဟရသိ အတ္တာနံ ဝိက္ကိဏာသိ။ သဿမာနောတိ ဝိဟိံသယမာနော။ တံ ခါဒိယာနာတိ တံ ပဌမံ ခါဒိတွာ။ ဇိဃညန္တိ ဃသိတုကာမော။ ခါဒိဿန္တိ ဧတံ ပစ္ဆာ ခါဒိဿာမိ။ န ဝိလာပကာလောတိ မာ ဝိလပိ။ နာယံ ဝိလာပကာလောတိ ဝဒတိ။

တံ သုတွာ ရာဇာ နန္ဒဗြာဟ္မဏံ သရိတွာ စတုတ္ထံ ဂါထမာဟ –

၆၇။

‘‘န စတ္ထိ မောက္ခော မမ နိက္ကယေန၊ ဂန္တွာန ပစ္ဆာဂမနာယ ပဏှေ၊

တံ သင်္ဂရံ ဗြာဟ္မဏဿပ္ပဒါယ၊ သစ္စာနုရက္ခီ ပုနရာဝဇိဿ’’န္တိ။

တတ္ထ န စတ္ထီတိ န စေ မယှံ နိက္ကယေန ဝိမောက္ခော အတ္ထိ။ ဂန္တွာနာတိ ဧဝံ သန္တေ အဇ္ဇ ဣမံ မိဂမံသံ ခါဒိတွာ မမ နဂရံ ဂန္တွာ။ ပဏှေတိ ပဂေယေဝ၊ သွေဝ ပါတရာသကာလေ ပစ္စာဂမနတ္ထာယ ပဋိညံ ဂဏှာဟီတိ အဓိပ္ပာယော။ တံ သင်္ဂရန္တိ မယာ ‘‘ဓနံ တေ ဒဿာမီ’’တိ ဗြာဟ္မဏဿ သင်္ဂရော ကတော၊ တံ တဿ ဒတွာ ဣမံ မယာ ဝုတ္တံ သစ္စံ အနုရက္ခန္တော အဟံ ပုန အာဂမိဿာမီတိ အတ္ထော။

တံ ¶ သုတွာ ယက္ခော ပဉ္စမံ ဂါထမာဟ –

၆၈။

‘‘ကိံ ကမ္မဇာတံ အနုတပ္ပတေ တွံ၊ ပတ္တံ သမီပံ မရဏဿ ရာဇ၊

အာစိက္ခ မေ တံ အပိ သက္ကုဏေမု၊ အနုဇာနိတုံ အာဂမနာယ ပဏှေ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ¶ ကမ္မမေဝ ကမ္မဇာတံ။ အနုတပ္ပတေတိ တံ အနုတပ္ပတိ။ ပတ္တန္တိ ဥပဂတံ။ အပိ သက္ကုဏေမူတိ အပိ နာမ တံ တဝ သောကကာရဏံ သုတွာ ပါတောဝ အာဂမနာယ တံ အနုဇာနိတုံ သက္ကုဏေယျာမာတိ အတ္ထော။

ရာဇာ တံ ကာရဏံ ကထေန္တော ဆဋ္ဌံ ဂါထမာဟ –

၆၉။

‘‘ကတာ မယာ ဗြာဟ္မဏဿ ဓနာသာ၊ တံ သင်္ဂရံ ပဋိမုက္ကံ န မုတ္တံ၊

တံ သင်္ဂရံ ဗြာဟ္မဏဿပ္ပဒါယ၊ သစ္စာနုရက္ခီ ပုနရာဝဇိဿ’’န္တိ။

တတ္ထ ပဋိမုက္ကံ န မုတ္တန္တိ စတဿော သတာရဟာ ဂါထာ သုတွာ ‘‘ဓနံ တေ ဒဿာမီ’’တိ ပဋိညာယ မယာ အတ္တနိ ပဋိမုဉ္စိတွာ ဌပိတံ၊ န ပန တံ မုတ္တံ ဓနဿ အဒိန္နတ္တာ။

တံ သုတွာ ယက္ခော သတ္တမံ ဂါထမာဟ –

၇၀။

‘‘ယာ တေ ကတာ ဗြာဟ္မဏဿ ဓနာသာ၊ တံ သင်္ဂရံ ပဋိမုက္ကံ န မုတ္တံ၊

တံ သင်္ဂရံ ဗြာဟ္မဏဿပ္ပဒါယ၊ သစ္စာနုရက္ခီ ပုနရာဝဇဿူ’’တိ။

တတ္ထ ပုနရာဝဇဿူတိ ပုန အာဂစ္ဆဿု။

ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ ရာဇာနံ ဝိဿဇ္ဇေသိ။ သော တေန ဝိဿဋ္ဌော ‘‘တွံ မာ စိန္တယိ၊ အဟံ ပါတောဝ အာဂမိဿာမီ’’တိ ဝတွာ မဂ္ဂနိမိတ္တာနိ သလ္လက္ခေန္တော အတ္တနော ဗလကာယံ ဥပဂန္တွာ ဗလကာယပရိဝုတော နဂရံ ပဝိသိတွာ နန္ဒဗြာဟ္မဏံ ပက္ကောသာပေတွာ မဟာရဟေ အာသနေ နိသီဒါပေတွာ တာ ဂါထာ သုတွာ စတ္တာရိ သဟဿာနိ ဒတွာ ယာနံ အာရောပေတွာ ‘‘ဣမံ တက္ကသိလမေဝ နေထာ’’တိ မနုဿေ ဒတွာ ဗြာဟ္မဏံ ဥယျောဇေတွာ ဒုတိယဒိဝသေ ပဋိဂန္တုကာမော ဟုတွာ ပုတ္တံ အာမန္တေတွာ အနုသာသိ။ တမတ္ထံ ဒီပေန္တော သတ္ထာ ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –

၇၁။

‘‘မုတ္တောစ ¶ ¶ သော ပေါရိသာဒဿ ဟတ္ထာ၊ ဂန္တွာ သကံ မန္ဒိရံ ကာမကာမီ၊

တံ ¶ သင်္ဂရံ ဗြာဟ္မဏဿပ္ပဒါယ၊ အာမန္တယီ ပုတ္တမလီနသတ္တုံ။

၇၂။

‘‘အဇ္ဇေဝ ရဇ္ဇံ အဘိသိဉ္စယဿု၊ ဓမ္မံ စရ သေသု ပရေသု စာပိ၊

အဓမ္မကာရော စ တေ မာဟု ရဋ္ဌေ၊ ဂစ္ဆာမဟံ ပေါရိသာဒဿ ဉတ္တေ’’တိ။

တတ္ထ အလီနသတ္တုန္တိ ဧဝံနာမကံ ကုမာရံ။ ပါဠိယံ ပန ‘‘အရိနသတ္တု’’န္တိ လိခိတံ။ အဇ္ဇေဝ ရဇ္ဇန္တိ ပုတ္တ ရဇ္ဇံ တေ ဒမ္မိ၊ တွံ အဇ္ဇေဝ မုဒ္ဓနိ အဘိသေကံ အဘိသိဉ္စယဿု။ ဉတ္တေတိ အဘျာသေ၊ သန္တိကေတိ အတ္ထော။

တံ သုတွာ ကုမာရော ဒသမံ ဂါထမာဟ –

၇၃။

‘‘ကိံ ကမ္မ ကြုဗ္ဗံ တဝ ဒေဝ ပါဝ၊ နာရာဓယီ တံ တဒိစ္ဆာမိ သောတုံ၊

ယမဇ္ဇ ရဇ္ဇမှိ ဥဒဿယေ တုဝံ၊ ရဇ္ဇမ္ပိ နိစ္ဆေယျံ၊ တယာ ဝိနာဟ’’န္တိ။

တတ္ထ ကြုဗ္ဗန္တိ ကရောန္တော။ ယမဇ္ဇာတိ ယေန အနာရာဓကမ္မေန အဇ္ဇ မံ ရဇ္ဇမှိ တွံ ဥဒဿယေ ဥဿာပေသိ ပတိဋ္ဌာပေသိ၊ တံ မေ အာစိက္ခ၊ အဟဉှိ တယာ ဝိနာ ရဇ္ဇမ္ပိ န ဣစ္ဆာမီတိ အတ္ထော။

တံ သုတွာ ရာဇာ အနန္တရံ ဂါထမာဟ –

၇၄။

‘‘န ကမ္မုနာ ဝါ ဝစသာဝ တာတ၊ အပရာဓိတောဟံ တုဝိယံ သရာမိ၊

သန္ဓိဉ္စ ကတွာ ပုရိသာဒကေန၊ သစ္စာနုရက္ခီ ပုနာဟံ ဂမိဿ’’န္တိ။

တတ္ထ အပရာဓိတောတိ အပရာဓံ ဣတော။ တုဝိယန္တိ တဝ သန္တကံ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – တာတ၊ အဟံ ဣတော တဝ ကမ္မတော ဝါ တဝ ဝစနတော ဝါ ¶ ကိဉ္စိ မမ အပ္ပိယံ အပရာဓံ န သရာမီတိ။ သန္ဓိဉ္စ ကတွာတိ မံ ပန မိဂဝံ ¶ ဂတံ ဧကော ယက္ခော ‘‘ခါဒိဿာမီ’’တိ ဂဏှိ။ အထာဟံ ဗြာဟ္မဏဿ ဓမ္မကထံ သုတွာ တဿ သက္ကာရံ ကတွာ ‘‘သွေ တဝ ပါတရာသကာလေ အာဂမိဿာမီ’’တိ တေန ပုရိသာဒကေန သန္ဓိံ သစ္စံ ကတွာ အာဂတော၊ တသ္မာ တံ သစ္စံ အနုရက္ခန္တော ပုန တတ္ထ ဂမိဿာမိ၊ တွံ ရဇ္ဇံ ကာရေဟီတိ ဝဒတိ။

တံ ¶ သုတွာ ကုမာရော ဂါထမာဟ –

၇၅။

‘‘အဟံ ဂမိဿာမိ ဣဓေဝ ဟောဟိ၊ နတ္ထိ တတော ဇီဝတော ဝိပ္ပမောက္ခော၊

သစေ တုဝံ ဂစ္ဆသိယေဝ ရာဇ၊ အဟမ္ပိ ဂစ္ဆာမိ ဥဘော န ဟောမာ’’တိ။

တတ္ထ ဣဓေဝါတိ တွံ ဣဓေဝ ဟောတိ။ တတောတိ တဿ သန္တိကာ ဇီဝန္တဿ မောက္ခော နာမ နတ္ထိ။ ဥဘောတိ ဧဝံ သန္တေ ဥဘောပိ န ဘဝိဿာမ။

တံ သုတွာ ရာဇာ ဂါထမာဟ –

၇၆။

‘‘အဒ္ဓါ ဟိ တာတ သတာနေသ ဓမ္မော၊ မရဏာ စ မေ ဒုက္ခတရံ တဒဿ၊

ကမ္မာသပါဒေါ တံ ယဒါ ပစိတွာ၊ ပသယှ ခါဒေ ဘိဒါ ရုက္ခသူလေ’’တိ။

တဿတ္ထော – အဒ္ဓါ ဧကံသေန ဧသ၊ တာတ၊ သတာနံ ပဏ္ဍိတာနံ ဓမ္မော သဘာဝေါ၊ ယုတ္တံ တွံ ဝဒသိ၊ အပိ စ ခေါ ပန မယှံ မရဏတောပေတံ ဒုက္ခတရံ အဿ၊ ယဒါ တံ သော ကမ္မာသပါဒေါ။ ဘိဒါ ရုက္ခသူလေတိ တိခိဏရုက္ခသူလေ ဘိတွာ ပစိတွာ ပသယှ ဗလက္ကာရေန ခါဒေယျာတိ။

တံ သုတွာ ကုမာရော ဂါထမာဟ –

၇၇။

‘‘ပါဏေန တေ ပါဏမဟံ နိမိဿံ၊ မာ တွံ အဂါ ပေါရိသာဒဿ ဉတ္တေ၊

ဧဝဉ္စ တေ ပါဏမဟံ နိမိဿံ၊ တသ္မာ မတံ ဇီဝိတဿ ဝဏ္ဏေမီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ နိမိဿန္တိ အဟံ ဣဓေဝ တဝ ပါဏေန မမ ပါဏံ ပရိဝတ္တေဿံ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ ဧတံ ပါဏံ တဝ ပါဏေနာဟံ နိမိဿံ၊ တသ္မာ တဝ ¶ ဇီဝိတဿတ္ထာယ မမ မရဏံ ဝဏ္ဏေမိ မရဏမေဝ ဝရေမိ၊ ဣစ္ဆာမီတိ အတ္ထော။

တံ သုတွာ ရာဇာ ပုတ္တဿ ဗလံ ဇာနန္တော ‘‘သာဓု တာတ၊ ဂစ္ဆာဟီ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိ။ သော မာတာပိတရော ဝန္ဒိတွာ နဂရမှာ နိက္ခမိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ ဥပဍ္ဎဂါထမာဟ –

၇၈။

‘‘တတော ¶ ဟဝေ ဓိတိမာ ရာဇပုတ္တော၊ ဝန္ဒိတွာ မာတု စ ပိတု စ ပါဒေ’’တိ။

တတ္ထ ပါဒေတိ ပါဒေ ဝန္ဒိတွာ နိက္ခန္တောတိ အတ္ထော၊

အထဿ မာတာပိတရောပိ ဘဂိနီပိ ဘရိယာပိ အမစ္စပရိဇနေဟိ သဒ္ဓိံယေဝ နိက္ခမိံသု။ သော နဂရာ နိက္ခမိတွာ ပိတရံ မဂ္ဂံ ပုစ္ဆိတွာ သုဋ္ဌု ဝဝတ္ထပေတွာ မာတာပိတရော ဝန္ဒိတွာ သေသာနံ ဩဝါဒံ ဒတွာ အစ္ဆမ္ဘိတော ကေသရသီဟော ဝိယ မဂ္ဂံ အာရုယှ ယက္ခာဝါသံ ပါယာသိ။ တံ ဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ မာတာ သကဘာဝေန သဏ္ဌာတုံ အသက္ကောန္တီ ပထဝိယံ ပတိ။ ပိတာ ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ မဟန္တေန သဒ္ဒေန ကန္ဒိ။ တမ္ပိ အတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ –

‘‘ဒုခိနိဿ မာတာ နိပတာ ပထဗျာ၊ ပိတာဿ ပဂ္ဂယှ ဘုဇာနိ ကန္ဒတီ’’တိ။ –

ဥပဍ္ဎဂါထံ ဝတွာ တဿ ပိတရာ ပယုတ္တံ အာသီသဝါဒံ အဘိဝါဒနဝါဒံ မာတရာ ဘဂိနီဘရိယာဟိ စ ကတံ သစ္စကိရိယံ ပကာသေန္တော အပရာပိ စတဿော ဂါထာ အဘာသိ –

၇၉။

‘‘တံ ဂစ္ဆန္တံ တာဝ ပိတာ ဝိဒိတွာ၊ ပရမ္မုခေါ ဝန္ဒတိ ပဉ္ဇလီကော၊

သောမော စ ရာဇာ ဝရုဏော စ ရာဇာ၊ ပဇာပတီ စန္ဒိမာ သူရိယော စ၊

ဧတေဟိ ဂုတ္တော ပုရိသာဒကမှာ၊ အနုညာတော သောတ္ထိ ပစ္စေဟိ တာတ။

၈၀။

‘‘ယံ ¶ ¶ ဒဏ္ဍကိရညော ဂတဿ မာတာ၊ ရာမဿကာသိ သောတ္ထာနံ သုဂုတ္တာ၊

တံ တေ အဟံ သောတ္ထာနံ ကရောမိ၊ ဧတေန သစ္စေန သရန္တု ဒေဝါ၊

အနုညာတော သောတ္ထိ ပစ္စေဟိ ပုတ္တ။

၈၁။

‘‘အာဝီ ရဟော ဝါပိ မနောပဒေါသံ၊ နာဟံ သရေ ဇာတု မလီနသတ္တေ၊

ဧတေန သစ္စေန သရန္တု ဒေဝါ၊ အနုညာတော သောတ္ထိ ပစ္စေဟိ ဘာတိက။

၈၂။

‘‘ယသ္မာ စ မေ အနဓိမနောသိ သာမိ၊ န စာပိ မေ မနသာ အပ္ပိယောသိ၊

ဧတေန သစ္စေန သရန္တု ဒေဝါ၊ အနုညာတော သောတ္ထိ ပစ္စေဟိ သာမီ’’တိ။

တတ္ထ ပရမ္မုခေါတိ အယံ မေ ပုတ္တော ပရမ္မုခေါ မာတာပိတရော ဝန္ဒိတွာ ဂစ္ဆတိ၊ ဣတိ ဧတံ ပရမ္မုခံ ¶ ဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ဝိဒိတွာ။ ပဉ္ဇလီကောတိ တသ္မိံ ကာလေ သိရသိ အဉ္ဇလိံ ဌပေတွာ ဝန္ဒတိ ဒေဝတာ နမဿတိ။ ပုရိသာဒကမှာတိ ပုရိသာဒဿ သန္တိကာ တေန အနုညာတော သောတ္ထိနာ ပစ္စေဟိ။

ရာမဿကာသီတိ ရာမဿ အကာသိ။ ဧကော ကိရ ဗာရာဏသိဝါသီ ရာမော နာမ မာတုပေါသကော မာတာပိတရော ပဋိဇဂ္ဂန္တော ဝေါဟာရတ္ထာယ ဂတော ဒဏ္ဍကိရညော ဝိဇိတေ ကုမ္ဘဝတီနဂရံ ဂန္တွာ နဝဝိဓေန ဝဿေန သကလရဋ္ဌေ ဝိနာသိယမာနေ မာတာပိတူနံ ဂုဏံ သရိ။ အထ နံ မာတုပဋ္ဌာနကမ္မဿ ဖလေန ဒေဝတာ သောတ္ထိနာ အာနယိတွာ မာတု အဒံသု။ တံ ကာရဏံ သုတဝသေနာဟရိတွာ ဧဝမာဟ။ သောတ္ထာနန္တိ သောတ္ထိဘာဝံ။ တံ ပန ကိဉ္စာပိ ဒေဝတာ ကရိံသု၊ မာတုပဋ္ဌာနံ နိဿာယ နိဗ္ဗတ္တတ္တာ ပန မာတာ အကာသီတိ ဝုတ္တံ။ တံ တေ အဟန္တိ အဟမ္ပိ တေ တမေဝ သောတ္ထာနံ ကရောမိ၊ မံ နိဿာယ တထေဝ တဝ သောတ္ထိဘာဝေါ ဟောတူတိ အတ္ထော။ အထ ဝါ ကရောမီတိ ဣစ္ဆာမိ။ ဧတေန သစ္စေနာတိ သစေ ဒေဝတာဟိ တဿ သောတ္ထိနာ အာနီတဘာဝေါ သစ္စော၊ ဧတေန သစ္စေန မမပိ ပုတ္တံ သရန္တု ဒေဝါ ¶ ၊ ရာမံ ဝိယ တမ္ပိ အာဟရိတွာ မမ ဒဿန္တူတိ အတ္ထော။ အနုညာတောတိ ပေါရိသာဒေန ‘‘ဂစ္ဆာ’’တိ အနုညာတော ဒေဝတာနံ အာနုဘာဝေန သောတ္ထိ ပဋိအာဂစ္ဆ ပုတ္တာတိ ဝဒတိ။

ဇာတု မလီနသတ္တေတိ ဇာတု ဧကံသေန အလီနသတ္တေ မမ ဘာတိကေ အဟံ သမ္မုခါ ဝါ ပရမ္မုခါ ဝါ မနောပဒေါသံ န သရာမိ၊ န မယာ တမှိ မနောပဒေါသော ကတပုဗ္ဗောတိ ဧဝမဿ ကနိဋ္ဌာ သစ္စမကာသိ။ ယသ္မာ စ မေ အနဓိမနောသိ ¶ ၊ သာမီတိ မမ၊ သာမိ အလီနသတ္တု ယသ္မာ တွံ အနဓိမနောသိ၊ မံ အဘိဘဝိတွာ အတိက္ကမိတွာ အညံ မနေန န ပတ္ထေသိ။ န စာပိ မေ မနသာ အပ္ပိယောသီတိ မယှမ္ပိ စ မနသာ တွံ အပ္ပိယော န ဟောသိ၊ အညမညံ ပိယသံဝါသာဝ မယန္တိ ဧဝမဿ အဂ္ဂမဟေသီ သစ္စမကာသိ။

ကုမာရောပိ ပိတရာ အက္ခာတနယေန ရက္ခာဝါသမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိ။ ယက္ခောပိ ‘‘ခတ္တိယာ နာမ ဗဟုမာယာ ဟောန္တိ၊ ကော ဇာနာတိ၊ ကိံ ဘဝိဿတီ’’တိ ရုက္ခံ အဘိရုဟိတွာ ရညော အာဂမနံ ဩလောကေန္တော နိသီဒိ။ သော ကုမာရံ အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ‘‘ပိတရံ နိဝတ္တေတွာ ပုတ္တော အာဂတော ဘဝိဿတိ၊ နတ္ထိ မေ ဘယ’’န္တိ ဩတရိတွာ တဿ ပိဋ္ဌိံ ဒဿေန္တော နိသီဒိ။ သော အာဂန္တွာ တဿ ပုရတော အဋ္ဌာသိ။ အထ ယက္ခော ဂါထမာဟ –

၈၃။

‘‘ဗြဟာ ဥဇူ စာရုမုခေါ ကုတောသိ၊ န မံ ပဇာနာသိ ဝနေ ဝသန္တံ၊

လုဒ္ဒံ မံ ဉတွာ ‘ပုရိသာဒကော’သိ၊ ကော သောတ္ထိမာဇာနမိဓာဝဇေယျာ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ကော သောတ္ထိမာဇာနမိဓာဝဇေယျာတိ ကုမာရ ကော နာမ ပုရိသော အတ္တနော သောတ္ထိဘာဝံ ဇာနန္တော ဣစ္ဆန္တော ဣဓာဂစ္ဆေယျ၊ တွံ အဇာနန္တော အာဂတော မညေတိ။

တံ သုတွာ ကုမာရော ဂါထမာဟ –

၈၄။

‘‘ဇာနာမိ လုဒ္ဒ ပုရိသာဒကော တွံ၊ န တံ န ဇာနာမိ ဝနေ ဝသန္တံ၊

အဟဉ္စ ပုတ္တောသ္မိ ဇယဒ္ဒိသဿ၊ မမဇ္ဇ ခါဒ ပိတုနော ပမောက္ခာ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ပမောက္ခာတိ ပမောက္ခဟေတု အဟံ ပိတု ဇီဝိတံ ဒတွာ ဣဓာဂတော၊ တသ္မာ တံ မုဉ္စ၊ မံ ခါဒါဟီတိ အတ္ထော။

တတော ယက္ခော ဂါထမာဟ –

၈၅။

‘‘ဇာနာမိ ပုတ္တောတိ ဇယဒ္ဒိသဿ၊ တထာ ဟိ ဝေါ မုခဝဏ္ဏော ဥဘိန္နံ၊

သုဒုက္ကရညေဝ ¶ ကတံ တဝေဒံ၊ ယော မတ္တုမိစ္ဆေ ပိတုနော ပမောက္ခာ’’တိ။

တတ္ထ တထာ ဟိ ဝေါတိ တာဒိသော ဝေါ တုမှာကံ။ ဥဘိန္နမ္ပိ သဒိသောဝ မုခဝဏ္ဏော ဟောတီတိ အတ္ထော။ ကတံ တဝေဒန္တိ ဣဒံ တဝ ကမ္မံ သုဒုက္ကရံ။

တတော ကုမာရော ဂါထမာဟ –

၈၆။

‘‘န ဒုက္ကရံ ကိဉ္စိ မဟေတ္ထ မညေ၊ ယော မတ္တုမိစ္ဆေ ပိတုနော ပမောက္ခာ၊

မာတု စ ဟေတု ပရလောက ဂန္တွာ၊ သုခေန သဂ္ဂေန စ သမ္ပယုတ္တော’’တိ။

တတ္ထ ကိဉ္စိ မဟေတ္ထ မညေတိ ကိဉ္စိ အဟံ ဧတ္ထ န မညာမိ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယက္ခ ယော ပုဂ္ဂလော ပိတု ဝါ ပမောက္ခတ္ထာယ မာတု ဝါ ဟေတု ပရလောကံ ဂန္တွာ သုခေန သဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တနကသုခေန သမ္ပယုတ္တော ဘဝိတုံ မတ္တုမိစ္ဆေ မရိတုံ ဣစ္ဆတိ၊ တသ္မာ အဟံ ဧတ္ထ မာတာပိတူနံ အတ္ထာယ ဇီဝိတပရိစ္စာဂေ ကိဉ္စိ ဒုက္ကရံ န မညာမီတိ။

တံ ¶ သုတွာ ယက္ခော ‘‘ကုမာရ၊ မရဏဿ အဘယာနကသတ္တော နာမ နတ္ထိ၊ တွံ ကသ္မာ န ဘာယသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ သော တဿ ကထေန္တော ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –

၈၇။

‘‘အဟဉ္စ ခေါ အတ္တနော ပါပကိရိယံ၊ အာဝီ ရဟော ဝါပိ သရေ န ဇာတု၊

သင်္ခါတဇာတီမရဏောဟမသ္မိ၊ ယထေဝ မေ ဣဓ တထာ ပရတ္ထ။

၈၈။

‘‘ခါဒဇ္ဇ ¶ မံ ဒါနိ မဟာနုဘာဝ၊ ကရဿု ကိစ္စာနိ ဣမံ သရီရံ၊

ရုက္ခဿ ဝါ တေ ပပတာမိ အဂ္ဂါ၊ ဆာဒယမာနော မယှံ တွမဒေသိ မံသ’’န္တိ။

တတ္ထ သရေ န ဇာတူတိ ဧကံသေနေဝ န သရာမိ။ သင်္ခါတဇာတီမရဏောဟမသ္မီတိ အဟံ ဉာဏေန သုပရိစ္ဆိန္နဇာတိမရဏော၊ ဇာတသတ္တော အမရဏဓမ္မော နာမ နတ္ထီတိ ဇာနာမိ။ ယထေဝ မေ ဣဓာတိ ယထေဝ မမ ဣဓ ¶ ၊ တထာ ပရလောကေ၊ ယထာ စ ပရလောကေ၊ တထာ ဣဓာပိ မရဏတော မုတ္တိ နာမ နတ္ထီတိ ဣဒမ္ပိ မမ ဉာဏေန သုပရိစ္ဆိန္နံ။ ကရဿု ကိစ္စာနီတိ ဣမိနာ သရီရေန ကတ္တဗ္ဗကိစ္စာနိ ကရ၊ ဣမံ တေ မယာ နိဿဋ္ဌံ သရီရံ။ ဆာဒယမာနော မယှံ တွမဒေသိ မံသန္တိ မယိ ရုက္ခဂ္ဂါ ပတိတွာ မတေ မမ သရီရတော တွံ ဆာဒယမာနော ရောစယမာနော ယံ ယံ ဣစ္ဆသိ၊ တံ တံ မံသံ အဒေသိ၊ ခါဒေယျာသီတိ အတ္ထော။

ယက္ခော တဿ ဝစနံ သုတွာ ဘီတော ဟုတွာ ‘‘န သက္ကာ ဣမဿ မံသံ ခါဒိတုံ၊ ဥပါယေန နံ ပလာပေဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ဣမံ ဂါထမာဟ –

၈၉။

‘‘ဣဒဉ္စ တေ ရုစ္စတိ ရာဇပုတ္တ၊ စဇေသိ ပါဏံ ပိတုနော ပမောက္ခာ၊

တသ္မာ ဟိ သော တွံ တရမာနရူပေါ၊ သမ္ဘဉ္ဇ ကဋ္ဌာနိ ဇလေဟိ အဂ္ဂိ’’န္တိ။

တတ္ထ ဇလေဟီတိ အရညံ ပဝိသိတွာ သာရဒါရူနိ အာဟရိတွာ အဂ္ဂိံ ဇာလေတွာ နိဒ္ဓူမေ အင်္ဂါရေ ကရ၊ တတ္ထ တေ မံသံ ပစိတွာ ခါဒိဿာမီတိ ဒီပေတိ။

သော တထာ ကတွာ တဿ သန္တိကံ အဂမာသိ။ တံ ကာရဏံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ ဣတရံ ဂါထမာဟ –

၉၀။

‘‘တတော ဟဝေ ဓိတိမာ ရာဇပုတ္တော၊ ဒါရုံ သမာဟရိတွာ မဟန္တမဂ္ဂိံ၊

သန္တီပယိတွာ ပဋိဝေဒယိတ္ထ၊ အာဒီပိတော ဒါနိ မဟာယမဂ္ဂီ’’တိ။

ယက္ခော ¶ ¶ အဂ္ဂိံ ကတွာ အာဂတံ ကုမာရံ ဩလောကေတွာ ‘‘အယံ ပုရိသသီဟော၊ မရဏာပိဿ ဘယံ နတ္ထိ၊ မယာ ဧတ္တကံ ကာလံ ဧဝံ နိဗ္ဘယော နာမ န ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗော’’တိ လောမဟံသဇာတော ကုမာရံ ပုနပ္ပုနံ ဩလောကေန္တော နိသီဒိ။ ကုမာရော တဿ ကိရိယံ ဒိသွာ ဂါထမာဟ –

၉၁။

‘‘ခါဒဇ္ဇ မံ ဒါနိ ပသယှကာရိ၊ ကိံ မံ မုဟုံ ပေက္ခသိ ဟဋ္ဌလောမော၊

တထာ ¶ တထာ တုယှမဟံ ကရောမိ၊ ယထာ ယထာ မံ ဆာဒယမာနော အဒေသီ’’တိ။

တတ္ထ မုဟုန္တိ ပုနပ္ပုနံ။ တထာ တထာ တုယှမဟန္တိ အဟံ တုယှံ တထာ တထာ ဝစနံ ကရောမိ၊ ဣဒါနိ ကိံ ကရိဿာမိ၊ ယထာ ယထာ မံ ဆာဒယမာနော ရောစယမာနော အဒေသိ ခါဒိဿသိ၊ တသ္မာ ခါဒဇ္ဇ မန္တိ။

အထဿ ဝစနံ သုတွာ ယက္ခော ဂါထမာဟ –

၉၂။

‘‘ကော တာဒိသံ အရဟတိ ခါဒိတာယေ၊ ဓမ္မေ ဌိတံ သစ္စဝါဒိံ ဝဒညုံ၊

မုဒ္ဓါပိ တဿ ဝိဖလေယျ သတ္တဓာ၊ ယော တာဒိသံ သစ္စဝါဒိံ အဒေယျာ’’တိ။

တံ သုတွာ ကုမာရော ‘‘သစေ မံ န ခါဒိတုကာမောသိ၊ အထ ကသ္မာ ဒါရူနိ ဘဉ္ဇာပေတွာ အဂ္ဂိံ ကာရေသီ’’တိ ဝတွာ ‘‘ပလာယိဿတိ နု ခေါ၊ နောတိ တဝ ပရိဂ္ဂဏှနတ္ထာယာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘တွံ ဣဒါနိ မံ ကထံ ပရိဂ္ဂဏှိဿသိ၊ ယောဟံ တိရစ္ဆာနယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တော သက္ကဿ ဒေဝရညော အတ္တာနံ ပရိဂ္ဂဏှိတုံ နာဒါသိ’’န္တိ ဝတွာ အာဟ –

၉၃။

‘‘ဣဒဉှိ သော ဗြာဟ္မဏံ မညမာနော၊ သသော အဝါသေသိ သကေ သရီရေ၊

တေနေဝ သော စန္ဒိမာ ဒေဝပုတ္တော၊ သသတ္ထုတော ကာမဒုဟဇ္ဇ ယက္ခာ’’တိ။

တဿတ္ထော – ဣဒဉှိ သော သသပဏ္ဍိတော ‘‘ဗြာဟ္မဏော ဧသော’’တိ ဗြာဟ္မဏံ မညမာနော ‘‘အဇ္ဇ ဣမံ သရီရံ ခါဒိတွာ ဣဓေဝ ဝသာ’’တိ ဧဝံ သကေ သရီရေ အတ္တနော သရီရံ ဒါတုံ အဝါသေသိ၊ ဝသာပေသီတိ အတ္ထော။ သရီရဉ္စဿ ¶ ဘက္ခတ္ထာယ အဒါသိ။ သက္ကော ပဗ္ဗတရသံ ပီဠေတွာ အာဒါယ စန္ဒမဏ္ဍလေ သသလက္ခဏံ အကာသိ။ တတော ပဋ္ဌာယ တေနေဝ သသလက္ခဏေန သော စန္ဒိမာ ဒေဝပုတ္တော ‘‘သသီ သသီ’’တိ ဧဝံ သသတ္ထုတော လောကဿ ကာမဒုဟော ပေမဝဍ္ဎနော အဇ္ဇ ယက္ခ ဝိရောစတိ။ ကပ္ပဋ္ဌိယဉှေတံ ပါဋိဟာရိယန္တိ။

တံ ¶ ¶ သုတွာ ယက္ခော ကုမာရံ ဝိဿဇ္ဇေန္တော ဂါထမာဟ –

၉၄။

‘‘စန္ဒော ယထာ ရာဟုမုခါ ပမုတ္တော၊ ဝိရောစတေ ပန္နရသေဝ ဘာဏုမာ၊

ဧဝံ တုဝံ ပေါရိသာဒါ ပမုတ္တော၊ ဝိရောစ ကပ္ပိလေ မဟာနုဘာဝ၊

အာမောဒယံ ပိတရံ မာတရဉ္စ၊ သဗ္ဗော စ တေ နန္ဒတု ဉာတိပက္ခော’’တိ။

တတ္ထ ဘာဏုမာတိ သူရိယော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယထာ ပန္နရသေ ရာဟုမုခါ မုတ္တော စန္ဒော ဝါ ဘာဏုမာ ဝါ ဝိရောစတိ၊ ဧဝံ တွမ္ပိ မမ သန္တိကာ မုတ္တော ကပိလရဋ္ဌေ ဝိရောစ မဟာနုဘာဝါတိ။ နန္ဒတူတိ တုဿတု။

ဂစ္ဆ မဟာဝီရာတိ မဟာသတ္တံ ဥယျောဇေသိ။ သောပိ တံ နိဗ္ဗိသေဝနံ ကတွာ ပဉ္စ သီလာနိ ဒတွာ ‘‘ယက္ခော နု ခေါ ဧသ၊ နော’’တိ ပရိဂ္ဂဏှန္တော ‘‘ယက္ခာနံ အက္ခီနိ ရတ္တာနိ ဟောန္တိ အနိမ္မိသာနိ စ၊ ဆာယာ န ပညာယတိ၊ အစ္ဆမ္ဘိတာ ဟောန္တိ။ နာယံ ယက္ခော၊ မနုဿော ဧသော။ မယှံ ပိတု ကိရ တယော ဘာတရော ယက္ခိနိယာ ဂဟိတာ။ တေသု ဧတာယ ဒွေ ခါဒိတာ ဘဝိဿန္တိ၊ ဧကော ပုတ္တသိနေဟေန ပဋိဇဂ္ဂိတော ဘဝိဿတိ၊ ဣမိနာ တေန ဘဝိတဗ္ဗံ၊ ဣမံ နေတွာ မယှံ ပိတု အာစိက္ခိတွာ ရဇ္ဇေ ပတိဋ္ဌာပေဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘ဧဟိ အမ္ဘော၊ န တွံ ယက္ခော၊ ပိတု မေ ဇေဋ္ဌဘာတိကောသိ၊ ဧဟိ မယာ သဒ္ဓိံ ဂန္တွာ ကုလသန္တကေ ရဇ္ဇေ ဆတ္တံ ဥဿာပေဟီ’’တိ ဝတွာ ဣတရေန ‘‘နာဟံ မနုဿော’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န တွံ မယှံ သဒ္ဒဟသိ၊ အတ္ထိ ပန သော၊ ယဿ သဒ္ဒဟသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘အတ္ထိ အသုကဋ္ဌာနေ ဒိဗ္ဗစက္ခုကတာပသော’’တိ ဝုတ္တေ တံ အာဒါယ တတ္ထ အဂမာသိ။ တာပသော တေ ဒိသွာဝ ‘‘ကိံ ကရောန္တာ ပိတာပုတ္တာ အရညေ စရထာ’’တိ ဝတွာ တေသံ ဉာတိဘာဝံ ကထေသိ ¶ ။ ပေါရိသာဒေါ တဿ သဒ္ဒဟိတွာ ‘‘တာတ၊ တွံ ဂစ္ဆ၊ အဟံ ဧကသ္မိညေဝ အတ္တဘာဝေ ဒွိဓာ ဇာတော၊ န မေ ရဇ္ဇေနတ္ထော၊ ပဗ္ဗဇိဿာမဟ’’န္တိ တာပသဿ သန္တိကေ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိ။ အထ နံ ကုမာရော ဝန္ဒိတွာ နဂရံ အဂမာသိ။ တမတ္ထံ ¶ ပကာသေန္တော သတ္ထာ –

၉၅။

‘‘တတော ဟဝေ ဓိတိမာ ရာဇပုတ္တော၊ ကတဉ္ဇလီ ပရိယာယ ပေါရိသာဒံ၊

အနုညာတော သောတ္ထိ သုခီ အရောဂေါ၊ ပစ္စာဂမာ ကပိလမလီနသတ္တာ’’တိ။ –

ဂါထံ ဝတွာ တဿ နဂရံ ဂတဿ နေဂမာဒီဟိ ကတကိရိယံ ဒဿေန္တော ဩသာနဂါထမာဟ –

၉၆။

‘‘တံ ¶ နေဂမာ ဇာနပဒါ စ သဗ္ဗေ၊ ဟတ္ထာရောဟာ ရထိကာ ပတ္တိကာ စ၊

နမဿမာနာ ပဉ္ဇလိကာ ဥပါဂမုံ၊ နမတ္ထု တေ ဒုက္ကရကာရကောသီ’’တိ။

ရာဇာ ‘‘ကုမာရော ကိရ အာဂတော’’တိ သုတွာ ပစ္စုဂ္ဂမနံ အကာသိ။ ကုမာရော မဟာဇနပရိဝါရော ဂန္တွာ ရာဇာနံ ဝန္ဒိ။ အထ နံ သော ပုစ္ဆိ – ‘‘တာတ၊ ကထံ တာဒိသာ ပေါရိသာဒါ မုတ္တောသီ’’တိ။ ‘‘တာတ၊ နာယံ ယက္ခော၊ တုမှာကံ ဇေဋ္ဌဘာတိကော၊ ဧသ မယှံ ပေတ္တေယျော’’တိ သဗ္ဗံ ပဝတ္တိံ အာရောစေတွာ ‘‘တုမှေဟိ မမ ပေတ္တေယျံ ဒဋ္ဌုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ အာဟ။ ရာဇာ တင်္ခဏညေဝ ဘေရိံ စရာပေတွာ မဟန္တေန ပရိဝါရေန တာပသာနံ သန္တိကံ အဂမာသိ။ မဟာတာပသော တဿ ယက္ခိနိယာ အာနေတွာ အခါဒိတွာ ပေါသိတကာရဏဉ္စ ယက္ခာဘာဝကာရဏဉ္စ တေသံ ဉာတိဘာဝဉ္စ သဗ္ဗံ ဝိတ္ထာရတော ကထေသိ။ ရာဇာ ‘‘ဧဟိ၊ ဘာတိက၊ ရဇ္ဇံ ကာရေဟီ’’တိ အာဟ။ ‘‘အလံ မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ ဧထ ဥယျာနေ ဝသိဿထ၊ အဟံ ဝေါ စတူဟိ ပစ္စယေဟိ ဥပဋ္ဌဟိဿာမီ’’တိ? ‘‘န အာဂစ္ဆာမိ မဟာရာဇာ’’တိ။ ရာဇာ တေသံ အဿမပဒတော အဝိဒူရေ ဧကံ ပဗ္ဗတန္တရံ ဗန္ဓိတွာ မဟန္တံ တဠာကံ ကာရေတွာ ကေဒါရေ သမ္ပာဒေတွာ မဟဍ္ဎကုလသဟဿံ အာနေတွာ မဟာဂါမံ နိဝါသေတွာ တာပသာနံ ဘိက္ခာစာရံ ပဋ္ဌပေသိ။ သော ဂါမော စူဠကမ္မာသဒမ္မနိဂမော ¶ နာမ ဇာတော။ သုတသောမမဟာသတ္တေန ¶ ပေါရိသာဒဿ ဒမိတပဒေသော ပန မဟာကမ္မာသဒမ္မနိဂမောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

သတ္ထာ ဣဒံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ၊ သစ္စပရိယောသာနေ မာတုပေါသကတ္ထေရော သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ တဒါ မာတာပိတရော မဟာရာဇကုလာနိ အဟေသုံ၊ တာပသော သာရိပုတ္တော၊ ပေါရိသာဒေါ အင်္ဂုလိမာလော၊ ကနိဋ္ဌာ ဥပ္ပလဝဏ္ဏာ၊ အဂ္ဂမဟေသီ ရာဟုလမာတာ၊ အလီနသတ္တုကုမာရော ပန အဟမေဝ အဟောသိန္တိ။

ဇယဒ္ဒိသဇာတကဝဏ္ဏနာ တတိယာ။

[၅၁၄] ၄။ ဆဒ္ဒန္တဇာတကဝဏ္ဏနာ

ကိံ နု သောစသီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ဒဟရဘိက္ခုနိံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သာ ကိရ သာဝတ္ထိယံ ကုလဓီတာ ဃရာဝါသေ အာဒီနဝံ ဒိသွာ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဧကဒိဝသံ ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ ဓမ္မသဝနာယ ဂန္တွာ အလင်္ကတဓမ္မာသနေ နိသီဒိတွာ ဓမ္မံ ဒေသေန္တဿ ဒသဗလဿ အပရိမာဏပုညပဘာဝါဘိနိဗ္ဗတ္တံ ဥတ္တမရူပသမ္ပတ္တိယုတ္တံ အတ္တဘာဝံ ဩလောကေတွာ ‘‘ပရိစိဏ္ဏပုဗ္ဗာ ¶ နု ခေါ မေ ဘဝသ္မိံ ဝိစရန္တိယာ ဣမဿ မဟာပုရိသဿ ပါဒပရိစာရိကာ’’တိ စိန္တေသိ။ အထဿာ တင်္ခဏညေဝ ဇာတိဿရဉာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇိ – ‘‘ဆဒ္ဒန္တဝါရဏကာလေ အဟံ ဣမဿ မဟာပုရိသဿ ပါဒပရိစာရိကာ ဘူတပုဗ္ဗာ’’တိ။ အထဿာ သရန္တိယာ မဟန္တံ ပီတိပါမောဇ္ဇံ ဥပ္ပဇ္ဇိ။ သာ ပီတိဝေဂေန မဟာဟသိတံ ဟသိတွာ ပုန စိန္တေသိ – ‘‘ပါဒပရိစာရိကာ နာမ သာမိကာနံ ဟိတဇ္ဈာသယာ အပ္ပကာ၊ အဟိတဇ္ဈာသယာဝ ဗဟုတရာ၊ ဟိတဇ္ဈာသယာ နု ခေါ အဟံ ဣမဿ မဟာပုရိသဿ အဟောသိံ၊ အဟိတဇ္ဈာသယာ’’တိ။ သာ အနုဿရမာနာ ‘‘အဟံ အပ္ပမတ္တကံ ဒေါသံ ဟဒယေ ဌပေတွာ ဝီသရတနသတိကံ ဆဒ္ဒန္တမဟာဂဇိဿရံ သောနုတ္တရံ နာမ နေသာဒံ ပေသေတွာ ဝိသပီတသလ္လေန ဝိဇ္ဈာပေတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေသိ’’န္တိ အဒ္ဒသ။ အထဿာ သောကော ဥဒပါဒိ၊ ဟဒယံ ဥဏှံ အဟောသိ၊ သောကံ သန္ဓာရေတုံ အသက္ကောန္တီ အဿသိတွာ ပဿသိတွာ မဟာသဒ္ဒေန ပရောဒိ။ တံ ဒိသွာ သတ္ထာ ¶ သိတံ ပါတု ကရိတွာ ‘‘ကော နု ခေါ၊ ဘန္တေ၊ ဟေတု၊ ကော ပစ္စယော သိတဿ ပါတုကမ္မာယာ’’တိ ဘိက္ခုသင်္ဃေန ပုဋ္ဌော ‘‘ဘိက္ခဝေ၊ အယံ ဒဟရဘိက္ခုနီ ပုဗ္ဗေ မယိ ကတံ အပရာဓံ သရိတွာ ရောဒတီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ¶ ဟိမဝန္တပဒေသေ ဆဒ္ဒန္တဒဟံ ဥပနိဿာယ အဋ္ဌသဟဿာ ဟတ္ထိနာဂါ ဝသိံသု ဣဒ္ဓိမန္တာ ဝေဟာသင်္ဂမာ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော ဇေဋ္ဌကဝါရဏဿ ပုတ္တော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ၊ သော သဗ္ဗသေတော အဟောသိ ရတ္တမုခပါဒေါ။ သော အပရဘာဂေ ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော အဋ္ဌာသီတိဟတ္ထုဗ္ဗေဓော အဟောသိ ဝီသရတနသတာယာမော။ အဋ္ဌပဏ္ဏာသဟတ္ထာယ ရဇတဒါမသဒိသာယ သောဏ္ဍာယ သမန္နာဂတော။ ဒန္တာ ပနဿ ပရိက္ခေပတော ပန္နရသဟတ္ထာ အဟေသုံ ဒီဃတော တိံသဟတ္ထာ ဆဗ္ဗဏ္ဏရံသီဟိ သမန္နာဂတာ။ သော အဋ္ဌန္နံ နာဂသဟဿာနံ ဇေဋ္ဌကော အဟောသိ၊ ပဉ္စသတေ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေ ပူဇေသိ။ တဿ ဒွေ အဂ္ဂမဟေသိယော အဟေသုံ – စူဠသုဘဒ္ဒါ၊ မဟာသုဘဒ္ဒါ စာတိ။ နာဂရာဇာ အဋ္ဌနာဂသဟဿပရိဝါရော ကဉ္စနဂုဟာယံ ဝသတိ။ သော ပန ဆဒ္ဒန္တဒဟော အာယာမတော စ ဝိတ္ထာရတော စ ပဏ္ဏာသယောဇနော ဟောတိ။ တဿ မဇ္ဈေ ဒွါဒသယောဇနပ္ပမာဏေ ဌာနေ သေဝါလော ဝါ ပဏကံ ဝါ နတ္ထိ၊ မဏိက္ခန္ဓဝဏ္ဏဥဒကမေဝ သန္တိဋ္ဌတိ၊ တဒနန္တရံ ယောဇနဝိတ္ထတံ သုဒ္ဓံ ကလ္လဟာရဝနံ၊ တံ ဥဒကံ ပရိက္ခိပိတွာ ဌိတံ၊ တဒနန္တရံ ယောဇနဝိတ္ထတမေဝ သုဒ္ဓံ နီလုပ္ပလဝနံ တံ ပရိက္ခိပိတွာ ဌိတံ၊ တတော ယောဇနယောဇနဝိတ္ထတာနေဝ ရတ္တုပ္ပလသေတုပ္ပလရတ္တပဒုမသေတပဒုမကုမုဒဝနာနိ ပုရိမံ ပုရိမံ ပရိက္ခိပိတွာ ဌိတာနိ။ ဣမေသံ ပန သတ္တန္နံ ဝနာနံ အနန္တရံ သဗ္ဗေသမ္ပိ တေသံ ကလ္လဟာရာဒိဝနာနံ ဝသေန ဩမိဿကဝနံ ယောဇနဝိတ္ထတမေဝ တာနိ ပရိက္ခိပိတွာ ဌိတံ။ တဒနန္တရံ နာဂါနံ ကဋိပ္ပမာဏေ ဥဒကေ ယောဇနဝိတ္ထတမေဝ ရတ္တသာလိဝနံ၊ တဒနန္တရံ ဥဒကပရိယန္တေ ယောဇနဝိတ္ထတမေဝ နီလပီတလောဟိတဩဒါတသုရဘိသုခုမကုသုမသမာကိဏ္ဏံ ခုဒ္ဒကဂစ္ဆဝနံ၊ ဣတိ ဣမာနိ ဒသ ဝနာနိ ယောဇနဝိတ္ထတာနေဝ။ တတော ခုဒ္ဒကရာဇမာသမဟာရာဇမာသမုဂ္ဂဝနံ၊ တဒနန္တရံ တိပုသဧလာလုကလာဗုကုမ္ဘဏ္ဍဝလ္လိဝနာနိ၊ တတော ပူဂရုက္ခပ္ပမာဏံ ¶ ဥစ္ဆုဝနံ၊ တတော ဟတ္ထိဒန္တပ္ပမာဏဖလံ ကဒလိဝနံ ¶ ၊ တတော သာလဝနံ၊ တဒနန္တရံ စာဋိပ္ပမာဏဖလံ ပနသဝနံ၊ တတော မဓုရဖလံ စိဉ္စဝနံ၊ တတော အမ္ဗဝနံ၊ တတော ကပိဋ္ဌဝနံ၊ တတော ဩမိဿကော မဟာဝနသဏ္ဍော၊ တတော ဝေဠုဝနံ၊ အယမဿ တသ္မိံ ¶ ကာလေ သမ္ပတ္တိ။ သံယုတ္တဋ္ဌကထာယံ ပန ဣဒါနိ ပဝတ္တမာနသမ္ပတ္တိယေဝ ကထိတာ။

ဝေဠုဝနံ ပန ပရိက္ခိပိတွာ သတ္တ ပဗ္ဗတာ ဌိတာ။ တေသံ ဗာဟိရန္တတော ပဋ္ဌာယ ပဌမော စူဠကာဠပဗ္ဗတော နာမ၊ ဒုတိယော မဟာကာဠပဗ္ဗတော နာမ၊ တတော ဥဒကပဗ္ဗတော နာမ၊ တတော စန္ဒိမပဿပဗ္ဗတော နာမ၊ တတော သူရိယပဿပဗ္ဗတော နာမ၊ တတော မဏိပဿပဗ္ဗတော နာမ၊ သတ္တမော သုဝဏ္ဏပဿပဗ္ဗတော နာမ။ သော ဥဗ္ဗေဓတော သတ္တယောဇနိကော ဆဒ္ဒန္တဒဟံ ပရိက္ခိပိတွာ ပတ္တဿ မုခဝဋ္ဋိ ဝိယ ဌိတော။ တဿ အဗ္ဘန္တရိမံ ပဿံ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ၊ တတော နိက္ခန္တေန ဩဘာသေန ဆဒ္ဒန္တဒဟော သမုဂ္ဂတဗာလသူရိယော ဝိယ ဟောတိ။ ဗာဟိရပဗ္ဗတေသု ပန ဧကော ဥဗ္ဗေဓတော ဆယောဇနိကော၊ ဧကော ပဉ္စ၊ ဧကော စတ္တာရိ၊ ဧကော တီဏိ၊ ဧကော ဒွေ၊ ဧကော ယောဇနိကော၊ ဧဝံ သတ္တပဗ္ဗတပရိက္ခိတ္တဿ ပန တဿ ဒဟဿ ပုဗ္ဗုတ္တရကဏ္ဏေ ဥဒကဝါတပ္ပဟရဏောကာသေ မဟာနိဂြောဓရုက္ခော အတ္ထိ။ တဿ ခန္ဓော ပရိက္ခေပတော ပဉ္စယောဇနိကော၊ ဥဗ္ဗေဓတော သတ္တယောဇနိကော၊ စတူသု ဒိသာသု စတဿော သာခါ ဆယောဇနိကာ၊ ဥဒ္ဓံ ဥဂ္ဂတသာခါပိ ဆယောဇနိကာဝ၊ ဣတိ သော မူလတော ပဋ္ဌာယ ဥဗ္ဗေဓေန တေရသယောဇနိကော၊ သာခါနံ ဩရိမန္တတော ယာဝ ပါရိမန္တာ ဒွါဒသယောဇနိကော၊ အဋ္ဌဟိ ပါရောဟသဟဿေဟိ ပဋိမဏ္ဍိတော မုဏ္ဍမဏိပဗ္ဗတော ဝိယ ဝိလာသမာနော တိဋ္ဌတိ။ ဆဒ္ဒန္တဒဟဿ ပန ပစ္ဆိမဒိသာဘာဂေ သုဝဏ္ဏပဿပဗ္ဗတေ ဒွါဒသယောဇနိကာ ကဉ္စနဂုဟာ တိဋ္ဌတိ။ ဆဒ္ဒန္တော နာမ နာဂရာဇာ ဝဿာရတ္တေ ဟေမန္တေ အဋ္ဌသဟဿနာဂပရိဝုတော ကဉ္စနဂုဟာယံ ဝသတိ။ ဂိမှကာလေ ဥဒကဝါတံ သမ္ပဋိစ္ဆမာနော မဟာနိဂြောဓမူလေ ပါရောဟန္တရေ တိဋ္ဌတီ။

အထဿ ဧကဒိဝသံ ‘‘မဟာသာလဝနံ ပုပ္ဖိတ’’န္တိ တရုဏနာဂါ အာဂန္တွာ အာရောစယိံသု။ သော သပရိဝါရော ‘‘သာလကီဠံ ကီဠိဿာမီ’’တိ ¶ သာလဝနံ ဂန္တွာ ဧကံ သုပုပ္ဖိတံ သာလရုက္ခံ ကုမ္ဘေန ပဟရိ။ တဒါ စူဠသုဘဒ္ဒါ ပဋိဝါတပဿေ ဌိတာ၊ တဿာ သရီရေ သုက္ခဒဏ္ဍကမိဿကာနိ ပုရာဏပဏ္ဏာနိ စေဝ တမ္ဗကိပိလ္လိကာနိ စ ပတိံသု။ မဟာသုဘဒ္ဒါ အဓောဝါတပဿေ ဌိတာ၊ တဿာ သရီရေ ပုပ္ဖရေဏုကိဉ္ဇက္ခပတ္တာနိ ပတိံသု။ စူဠသုဘဒ္ဒါ ‘‘အယံ နာဂရာဇာ အတ္တနော ပိယဘရိယာယ ဥပရိ ပုပ္ဖရေဏုကိဉ္ဇက္ခပတ္တာနိ ပါတေသိ၊ မမ ¶ သရီရေ သုက္ခဒဏ္ဍကမိဿာနိ ပုရာဏပဏ္ဏာနိ စေဝ တမ္ဗကိပိလ္လိကာနိ စ ပါတေသိ၊ ဟောတု၊ ကာတဗ္ဗံ ဇာနိဿာမီ’’တိ မဟာသတ္တေ ဝေရံ ဗန္ဓိ။

အပရမ္ပိ ဒိဝသံ နာဂရာဇာ သပရိဝါရော နှာနတ္ထာယ ဆဒ္ဒန္တဒဟံ ဩတရိ။ အထ ဒွေ တရုဏနာဂါ သောဏ္ဍာဟိ ¶ ဥသိရကလာပေ ဂဟေတွာ ကေလာသကူဋံ မဇ္ဇန္တာ ဝိယ နှာပေသုံ။ တသ္မိံ နှတွာ ဥတ္တိဏ္ဏေ ဒွေ ကရေဏုယော နှာပေသုံ။ တာပိ ဥတ္တရိတွာ မဟာသတ္တဿ သန္တိကေ အဋ္ဌံသု။ တတော အဋ္ဌသဟဿနာဂါသရံ ဩတရိတွာ ဥဒကကီဠံ ကီဠိတွာ သရတော နာနာပုပ္ဖာနိ အာဟရိတွာ ရဇတထူပံ အလင်္ကရောန္တာ ဝိယ မဟာသတ္တံ အလင်္ကရိတွာ ပစ္ဆာ ဒွေ ကရေဏုယော အလင်္ကရိံသု။ အထေကော ဟတ္ထီ သရေ ဝိစရန္တော သတ္တုဒ္ဒယံ နာမ မဟာပဒုမံ လဘိတွာ အာဟရိတွာ မဟာသတ္တဿ အဒါသိ။ သော တံ သောဏ္ဍာယ ဂဟေတွာ ရေဏုံ ကုမ္ဘေ ဩကိရိတွာ ဇေဋ္ဌကာယ မဟာသုဘဒ္ဒါယ အဒါသိ။ တံ ဒိသွာ ဣတရာ ‘‘ဣဒမ္ပိ သတ္တုဒ္ဒယံ မဟာပဒုမံ အတ္တနော ပိယဘရိယာယ ဧဝ အဒါသိ၊ န မယှ’’န္တိ ပုနပိ တသ္မိံ ဝေရံ ဗန္ဓိ။

အထေကဒိဝသံ ဗောဓိသတ္တေ မဓုရဖလာနိ စေဝ ဘိသမုဠာလာနိ စ ပေါက္ခရမဓုနာ ယောဇေတွာ ပဉ္စသတေ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေ ဘောဇေန္တေ စူဠသုဘဒ္ဒါ အတ္တနာ လဒ္ဓဖလာဖလံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါနံ ဒတွာ ‘‘ဘန္တေ၊ ဣတော စဝိတွာ မဒ္ဒရာဇကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ သုဘဒ္ဒါ နာမ ရာဇကညာ ဟုတွာ ဝယပ္ပတ္တာ ဗာရာဏသိရညော အဂ္ဂမဟေသိဘာဝံ ပတွာ တဿ ပိယာ မနာပါ တံ အတ္တနော ရုစိံ ကာရေတုံ သမတ္ထာ ဟုတွာ တဿ အာစိက္ခိတွာ ဧကံ လုဒ္ဒကံ ပေသေတွာ ဣမံ ဟတ္ထိံ ဝိသပီတေန သလ္လေန ဝိဇ္ဈာပေတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေတွာ ဆဗ္ဗဏ္ဏရံသိံ ¶ ဝိဿဇ္ဇေန္တေ ယမကဒန္တေ အာဟရာပေတုံ သမတ္ထာ ဟောမီ’’တိ ပတ္ထနံ ဌပေသိ။ သာ တတော ပဋ္ဌာယ ဂေါစရံ အဂ္ဂဟေတွာ သုဿိတွာ နစိရဿေဝ ကာလံ ကတွာ မဒ္ဒရဋ္ဌေ ရာဇအဂ္ဂမဟေသိယာ ကုစ္ဆိမှိ နိဗ္ဗတ္တိ၊ သုဘဒ္ဒါတိဿာ နာမံ ကရိံသု။ အထ နံ ဝယပ္ပတ္တံ ဗာရာဏသိရညော အဒံသု။ သာ တဿ ပိယာ အဟောသိ မနာပါ၊ သောဠသန္နံ ဣတ္ထိသဟဿာနံ ဇေဋ္ဌိကာ ဟုတွာ ဇာတိဿရဉာဏဉ္စ ပဋိလဘိ။ သာ စိန္တေသိ – ‘‘သမိဒ္ဓါ မေ ပတ္ထနာ၊ ဣဒါနိ တဿ နာဂဿ ယမကဒန္တေ အာဟရာပေဿာမီ’’တိ။ တတော သရီရံ တေလေန မက္ခေတွာ ကိလိဋ္ဌဝတ္ထံ နိဝါသေတွာ ဂိလာနာကာရံ ဒဿေတွာ သိရိဂဗ္ဘံ ပဝိသိတွာ မဉ္စကေ နိပဇ္ဇိ။ ရာဇာ ‘‘ကုဟိံ သုဘဒ္ဒါ’’တိ ဝတွာ ‘‘ဂိလာနာ’’တိ သုတွာ သိရိဂဗ္ဘံ ပဝိသိတွာ မဉ္စကေ နိသီဒိတွာ တဿာ ပိဋ္ဌိံ ပရိမဇ္ဇန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –

၉၇။

‘‘ကိံ ¶ နု သောစသိနုစ္စင်္ဂိ၊ ပဏ္ဍူသိ ဝရဝဏ္ဏိနိ၊

မိလာယသိ ဝိသာလက္ခိ၊ မာလာဝ ပရိမဒ္ဒိတာ’’တိ။

တတ္ထ အနုစ္စင်္ဂီတိ ကဉ္စနသန္နိဘသရီရေ။ မာလာဝ ပရိမဒ္ဒိတာတိ ဟတ္ထေဟိ ပရိမဒ္ဒိတာ ပဒုမမာလာ ဝိယ။

တံ သုတွာ သာ ဣတရံ ဂါထမာဟ –

၉၈။

‘‘ဒေါဟဠော ¶ မေ မဟာရာဇ၊ သုပိနန္တေနုပဇ္ဈဂါ၊

န သော သုလဘရူပေါဝ၊ ယာဒိသော မမ ဒေါဟဠော’’တိ။

တတ္ထ န သောတိ ယာဒိသော မမ သုပိနန္တေနုပဇ္ဈဂါ သုပိနေ ပဿန္တိယာ မယာ ဒိဋ္ဌော ဒေါဟဠော၊ သော သုလဘရူပေါ ဝိယ န ဟောတိ၊ ဒုလ္လဘော သော၊ မယှံ ပန တံ အလဘန္တိယာ ဇီဝိတံ နတ္ထီတိ အဝစ။

တံ သုတွာ ရာဇာ ဂါထမာဟ –

၉၉။

‘‘ယေ ကေစိ မာနုသာ ကာမာ၊ ဣဓ လောကမှိ နန္ဒနေ၊

သဗ္ဗေ တေ ပစုရာ မယှံ၊ အဟံ တေ ဒမ္မိ ဒေါဟဠ’’န္တိ။

တတ္ထ ပစုရာတိ ဗဟူ သုလဘာ။

တံ သုတွာ ဒေဝီ၊ ‘‘မဟာရာဇ၊ ဒုလ္လဘော မမ ဒေါဟဠော၊ န တံ ဣဒါနိ ကထေမိ၊ ယာဝတ္တကာ ပန တေ ဝိဇိတေ လုဒ္ဒါ၊ တေ သဗ္ဗေ သန္နိပါတေထ ¶ ၊ တေသံ မဇ္ဈေ ကထေဿာမီ’’တိ ဒီပေန္တီ အနန္တရံ ဂါထမာဟ –

၁၀၀။

‘‘လုဒ္ဒါ ဒေဝ သမာယန္တု၊ ယေ ကေစိ ဝိဇိတေ တဝ၊

ဧတေသံ အဟမက္ခိဿံ၊ ယာဒိသော မမ ဒေါဟဠော’’တိ။

ရာဇာ ‘‘သာဓူ’’တိ သိရိဂဗ္ဘာ နိက္ခမိတွာ ‘‘ယာဝတိကာ တိယောဇနသတိကေ ကာသိကရဋ္ဌေ လုဒ္ဒါ၊ တေသံ သန္နိပါတတ္ထာယ ဘေရိံ စရာပေထာ’’တိ အမစ္စေ အာဏာပေသိ။ တေ တထာ အကံသု။ နစိရဿေဝ ကာသိရဋ္ဌဝါသိနော လုဒ္ဒါ ယထာဗလံ ပဏ္ဏာကာရံ ဂဟေတွာ အာဂန္တွာ အာဂတဘာဝံ ရညော အာရောစာပေသုံ ¶ ။ တေ သဗ္ဗေပိ သဋ္ဌိသဟဿမတ္တာ အဟေသုံ။ ရာဇာ တေသံ အာဂတဘာဝံ ဉတွာ ဝါတပါနေ ဌိတော ဟတ္ထံ ပသာရေတွာ တေသံ အာဂတဘာဝံ ဒေဝိယာ ကထေန္တော အာဟ –

၁၀၁။

‘‘ဣမေ တေ လုဒ္ဒကာ ဒေဝိ၊ ကတဟတ္ထာ ဝိသာရဒါ၊

ဝနညူ စ မိဂညူ စ၊ မမတ္ထေ စတ္တဇီဝိတာ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ဣမေ တေတိ ယေ တွံ သန္နိပါတာပေသိ၊ ဣမေ တေ။ ကတဟတ္ထာတိ ဝိဇ္ဈနဆေဒနေသု ကတဟတ္ထာ ကုသလာ သုသိက္ခိတာ။ ဝိသာရဒါတိ နိဗ္ဘယာ။ ဝနညူ စ မိဂညူ စာတိ ဝနာနိ စ မိဂေ စ ဇာနန္တိ။ မမတ္ထေတိ သဗ္ဗေပိ စေတေ မမတ္ထေ စတ္တဇီဝိတာ၊ ယမဟံ ဣစ္ဆာမိ၊ တံ ကရောန္တီတိ။

တံ သုတွာ ဒေဝီ တေ အာမန္တေတွာ ဣတရံ ဂါထမာဟ –

၁၀၂။

‘‘လုဒ္ဒပုတ္တာ နိသာမေထ၊ ယာဝန္တေတ္ထ သမာဂတာ၊

ဆဗ္ဗိသာဏံ ဂဇံ သေတံ၊ အဒ္ဒသံ သုပိနေ အဟံ၊

တဿ ဒန္တေဟိ မေ အတ္ထော၊ အလာဘေ နတ္ထိ ဇီဝိတ’’န္တိ။

တတ္ထ နိသာမေထာတိ သုဏာထ။ ဆဗ္ဗိသာဏန္တိ ဆဗ္ဗဏ္ဏဝိသာဏံ။

တံ သုတွာ လုဒ္ဒပုတ္တာ အာဟံသု –

၁၀၃။

‘‘န နော ပိတူနံ န ပိတာမဟာနံ၊ ဒိဋ္ဌော သုတော ကုဉ္ဇရော ဆဗ္ဗိသာဏော၊

ယမဒ္ဒသာ ¶ သုပိနေ ရာဇပုတ္တီ၊ အက္ခာဟိ နော ယာဒိသော ဟတ္ထိနာဂေါ’’တိ။

တတ္ထ ပိတူနန္တိ ကရဏတ္ထေ သာမိဝစနံ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ဒေဝိ နေဝ အမှာကံ ပိတူဟိ၊ န ပိတာမဟေဟိ ဧဝရူပေါ ကုဉ္ဇရော ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗော၊ ပဂေဝ အမှေဟိ၊ တသ္မာ အတ္တနာ ဒိဋ္ဌလက္ခဏဝသေန အက္ခာဟိ နော၊ ယာဒိသော တယာ ဒိဋ္ဌော ဟတ္ထိနာဂေါတိ။

အနန္တရဂါထာပိ ¶ တေဟေဝ ဝုတ္တာ –

၁၀၄။

‘‘ဒိသာ စတဿော ဝိဒိသာ စတဿော၊ ဥဒ္ဓံ အဓော ဒသ ဒိသာ ဣမာယော၊

ကတမံ ဒိသံ တိဋ္ဌတိ နာဂရာဇာ၊ ယမဒ္ဒသာ သုပိနေ ဆဗ္ဗိသာဏ’’န္တိ။

တတ္ထ ဒိသာတိ ဒိသာသု။ ကတမန္တိ ဧတာသု ဒိသာသု ကတမာယ ဒိသာယာတိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ သုဘဒ္ဒါ သဗ္ဗေ လုဒ္ဒေ ဩလောကေတွာ တေသံ အန္တရေ ပတ္ထဋပါဒံ ဘတ္တပုဋသဒိသဇင်္ဃံ မဟာဇာဏုကံ မဟာဖာသုကံ ဗဟလမဿုတမ္ဗဒါဌိကံ နိဗ္ဗိဒ္ဓပိင်္ဂလံ ဒုဿဏ္ဌာနံ ဗီဘစ္ဆံ သဗ္ဗေသံ မတ္ထကမတ္ထကေန ¶ ပညာယမာနံ မဟာသတ္တဿ ပုဗ္ဗဝေရိံ သောနုတ္တရံ နာမ နေသာဒံ ဒိသွာ ‘‘ဧသ မမ ဝစနံ ကာတုံ သက္ခိဿတီ’’တိ ရာဇာနံ အနုဇာနာပေတွာ တံ အာဒါယ သတ္တဘူမိကပါသာဒဿ ဥပရိမတလံ အာရုယှ ဥတ္တရသီဟပဉ္ဇရံ ဝိဝရိတွာ ဥတ္တရဟိမဝန္တာဘိမုခံ ဟတ္ထံ ပသာရေတွာ စတဿော ဂါထာ အဘာသိ –

၁၀၅။

‘‘ဣတော ဥဇုံ ဥတ္တရိယံ ဒိသာယံ၊ အတိက္ကမ္မ သော သတ္တ ဂိရီ ဗြဟ္မန္တေ၊

သုဝဏ္ဏပဿော နာမ ဂိရီ ဥဠာရော၊ သုပုပ္ဖိတော ကိမ္ပုရိသာနုစိဏ္ဏော။

၁၀၆။

‘‘အာရုယှ သေလံ ဘဝနံ ကိန္နရာနံ၊ ဩလောကယ ပဗ္ဗတပါဒမူလံ၊

အထ ¶ ဒက္ခသီ မေဃသမာနဝဏ္ဏံ၊ နိဂြောဓရာဇံ အဋ္ဌသဟဿပါဒံ။

၁၀၇။

‘‘တတ္ထစ္ဆတီ ကုဉ္ဇရော ဆဗ္ဗိသာဏော၊ သဗ္ဗသေတော ဒုပ္ပသဟော ပရေဘိ၊

ရက္ခန္တိ နံ အဋ္ဌသဟဿနာဂါ၊ ဤသာဒန္တာ ဝါတဇဝပ္ပဟာရိနော။

၁၀၈။

‘‘တိဋ္ဌန္တိ ¶ တေ တုမူလံ ပဿသန္တာ၊ ကုပ္ပန္တိ ဝါတဿပိ ဧရိတဿ၊

မနုဿဘူတံ ပန တတ္ထ ဒိသွာ၊ ဘသ္မံ ကရေယျုံ နာဿ ရဇောပိ တဿာ’’တိ။

တတ္ထ ဣတောတိ ဣမမှာ ဌာနာ။ ဥတ္တရိယန္တိ ဥတ္တရာယ။ ဥဠာရောတိ မဟာ ဣတရေဟိ ဆဟိ ပဗ္ဗတေဟိ ဥစ္စတရော။ ဩလောကယာတိ အာလောကေယျာသိ။ တတ္ထစ္ဆတီတိ တသ္မိံ နိဂြောဓမူလေ ဂိမှသမယေ ဥဒကဝါတံ သမ္ပဋိစ္ဆန္တော တိဋ္ဌတိ။ ဒုပ္ပသဟောတိ အညေ တံ ဥပဂန္တွာ ပသယှကာရံ ကာတုံ သမတ္ထာ နာမ နတ္ထီတိ ဒုပ္ပသဟော ပရေဘိ။ ဤသာဒန္တာတိ ရထီသာယ သမာနဒန္တာ။ ဝါတဇဝပ္ပဟာရိနောတိ ဝါတဇဝေန ဂန္တွာ ပစ္စာမိတ္တေ ပဟရဏသီလာ ဧဝရူပါ အဋ္ဌသဟဿနာဂါ နာဂရာဇာနံ ရက္ခန္တိ။ တုမူလန္တိ ဘိံသနကံ မဟာသဒ္ဒါနုဗန္ဓံ အဿာသံ မုဉ္စန္တာ တိဋ္ဌန္တိ။ ဧရိတဿာတိ ဝါတပဟရိတဿ ယံ သဒ္ဒါနုဗန္ဓံ ဧရိတံ စလနံ ကမ္ပနံ၊ တဿပိ ကုပ္ပန္တိ၊ ဧဝံဖရုသာ တေ နာဂါ။ နာဿာတိ တဿ နာသဝါတေန ဝိဒ္ဓံသေတွာ ဘသ္မံ ကတဿ တဿ ရဇောပိ န ဘဝေယျာတိ။

တံ သုတွာ သောနုတ္တရော မရဏဘယဘီတော အာဟ –

၁၀၉။

‘‘ဗဟူ ¶ ဟိမေ ရာဇကုလမှိ သန္တိ၊ ပိဠန္ဓနာ ဇာတရူပဿ ဒေဝိ၊

မုတ္တာ ¶ မဏီ ဝေဠုရိယာမယာ စ၊ ကိံ ကာဟသိ ဒန္တပိဠန္ဓနေန၊

မာရေတုကာမာ ကုဉ္ဇရံ ဆဗ္ဗိသာဏံ၊ ဥဒါဟု ဃာတေဿသိ လုဒ္ဒပုတ္တေ’’တိ။

တတ္ထ ပိဠန္ဓနာတိ အာဘရဏာနိ။ ဝေဠုရိယာမယာတိ ဝေဠုရိယမယာနိ။ ဃာတေဿသီတိ ဥဒါဟု ပိဠန္ဓနာပဒေသေန လုဒ္ဒပုတ္တေ ဃာတာပေတုကာမာသီတိ ပုစ္ဆတိ။

တတော ဒေဝီ ဂါထမာဟ –

၁၁၀။

‘‘သာ ဣဿိတာ ဒုက္ခိတာ စသ္မိ လုဒ္ဒ၊ ဥဒ္ဓဉ္စ သုဿာမိ အနုဿရန္တီ၊

ကရောဟိ မေ လုဒ္ဒက ဧတမတ္ထံ၊ ဒဿာမိ တေ ဂါမဝရာနိ ပဉ္စာ’’တိ။

တတ္ထ ¶ သာတိ သာ အဟံ။ အနုဿရန္တီတိ တေန ဝါရဏေန ပုရေ မယိ ကတံ ဝေရံ အနုဿရမာနာ။ ဒဿာမိ တေတိ ဧတသ္မိံ တေ အတ္ထေ နိပ္ဖာဒိတေ သံဝစ္ဆရေ သတသဟဿုဋ္ဌာနကေ ပဉ္စ ဂါမဝရေ ဒဒါမီတိ။

ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ ‘‘သမ္မ လုဒ္ဒပုတ္တ အဟံ ‘ဧတံ ဆဒ္ဒန္တဟတ္ထိံ မာရာပေတွာ ယမကဒန္တေ အာဟရာပေတုံ သမတ္ထာ ဟောမီ’တိ ပုဗ္ဗေ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါနံ ဒါနံ ဒတွာ ပတ္ထနံ ပဋ္ဌပေသိံ၊ မယာ သုပိနန္တေန ဒိဋ္ဌံ နာမ နတ္ထိ၊ သာ ပန မယာ ပတ္ထိတပတ္ထနာ သမိဇ္ဈိဿတိ၊ တွံ ဂစ္ဆန္တော မာ ဘာယီ’’တိ တံ သမဿာသေတွာ ပေသေသိ။ သော ‘‘သာဓု၊ အယျေ’’တိ တဿာ ဝစနံ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ‘‘တေန ဟိ မေ ပါကဋံ ကတွာ တဿ ဝသနဋ္ဌာနံ ကထေဟီ’’တိ ပုစ္ဆန္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –

၁၁၁။

‘‘ကတ္ထစ္ဆတီ ကတ္ထ မုပေတိ ဌာနံ၊ ဝီထိဿ ကာ နှာနဂတဿ ဟောတိ၊

ကထဉှိ သော နှာယတိ နာဂရာဇာ၊ ကထံ ဝိဇာနေမု ဂတိံ ဂဇဿာ’’တိ။

တတ္ထ ကတ္ထစ္ဆတီတိ ကတ္ထ ဝသတိ။ ကတ္ထ မုပေတီတိ ကတ္ထ ဥပေတိ၊ ကတ္ထ တိဋ္ဌတီတိ အတ္ထော။ ဝီထိဿ ကာတိ တဿ နှာနဂတဿ ကာ ဝီထိ ဟောတိ၊ ကတရမဂ္ဂေန သော ဂစ္ဆတိ။ ကထံ ဝိဇာနေမု ဂတိန္တိ တယာ အကထိတေ မယံ ကထံ တဿ နာဂရာဇဿ ဂတိံ ဝိဇာနိဿာမ၊ တသ္မာ ကထေဟိ နောတိ အတ္ထော။

တတော ¶ ¶ သာ ဇာတိဿရဉာဏေန ပစ္စက္ခတော ဒိဋ္ဌဋ္ဌာနံ တဿ အာစိက္ခန္တီ ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –

၁၁၂။

‘‘တတ္ထေဝ သာ ပေါက္ခရဏီ အဒူရေ၊ ရမ္မာ သုတိတ္ထာ စ မဟောဒိကာ စ၊

သမ္ပုပ္ဖိတာ ဘမရဂဏာနုစိဏ္ဏာ၊ ဧတ္ထ ဟိ သော နှာယတိ နာဂရာဇာ။

၁၁၃။

‘‘သီသံ ¶ နဟာတုပ္ပလမာလဘာရီ၊ သဗ္ဗသေတော ပုဏ္ဍရီကတ္တစင်္ဂီ၊

အာမောဒမာနော ဂစ္ဆတိ သန္နိကေတံ၊ ပုရက္ခတွာ မဟေသိံ သဗ္ဗဘဒ္ဒ’’န္တိ။

တတ္ထ တတ္ထေဝါတိ တဿ ဝသနဋ္ဌာနေယေဝ။ ပေါက္ခရဏီတိ ဆဒ္ဒန္တဒဟံ သန္ဓာယာဟ။ သမ္ပုပ္ဖိတာတိ ဒုဝိဓေဟိ ကုမုဒေဟိ တိဝိဓေဟိ ဥပ္ပလေဟိ ပဉ္စဝဏ္ဏေဟိ စ ပဒုမေဟိ သမန္တတော ပုပ္ဖိတာ။ ဧတ္ထ ဟိ သောတိ သော နာဂရာဇာ ဧတ္ထ ဆဒ္ဒန္တဒဟေ နှာယတိ။ ဥပ္ပလမာလဘာရီတိ ဥပ္ပလာဒီနံ ဇလဇထလဇာနံ ပုပ္ဖာနံ မာလံ ဓာရေန္တော။ ပုဏ္ဍရီကတ္တစင်္ဂီတိ ပုဏ္ဍရီကသဒိသတစေန ဩဒါတေန အင်္ဂေန သမန္နာဂတော။ အာမောဒမာနောတိ အာမောဒိတပမောဒိတော။ သန္နိကေတန္တိ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနံ။ ပုရက္ခတွာတိ သဗ္ဗဘဒ္ဒံ နာမ မဟေသိံ ပုရတော ကတွာ အဋ္ဌဟိ နာဂသဟဿေဟိ ပရိဝုတော အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆတီတိ။

တံ သုတွာ သောနုတ္တရော ‘‘သာဓု အယျေ၊ အဟံ တံ ဝါရဏံ မာရေတွာ တဿ ဒန္တေ အာဟရိဿာမီ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိ။ အထဿ သာ တုဋ္ဌာ သဟဿံ ဒတွာ ‘‘ဂေဟံ တာဝ ဂစ္ဆ၊ ဣတော သတ္တာဟစ္စယေန တတ္ထ ဂမိဿသီ’’တိ တံ ဥယျောဇေတွာ ကမ္မာရေ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘တာတာ အမှာကံ ဝါသိဖရသု-ကုဒ္ဒါလ-နိခါဒန-မုဋ္ဌိကဝေဠုဂုမ္ဗစ္ဆေဒန-သတ္ထ-တိဏလာယန-အသိလောဟဒဏ္ဍကကစခါဏုက- အယသိင်္ဃာဋကေဟိ အတ္ထော၊ သဗ္ဗံ သီဃံ ကတွာ အာဟရထာ’’တိ အာဏာပေတွာ စမ္မကာရေ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘တာတာ အမှာကံ ကုမ္ဘဘာရဂါဟိတံ စမ္မဘသ္တံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ စမ္မယောတ္တဝရတ္တဟတ္ထိပါဒဥပါဟနစမ္မဆတ္တေဟိပိ နော အတ္ထော၊ သဗ္ဗံ သီဃံ ကတွာ အာဟရထာ’’တိ အာဏာပေသိ။ တေ ဥဘောပိ သဗ္ဗာနိ တာနိ သီဃံ ကတွာ အာဟရိတွာ ¶ အဒံသု။ သာ တဿ ပါထေယျံ သံဝိဒဟိတွာ အရဏိသဟိတံ အာဒိံ ကတွာ သဗ္ဗံ ဥပကရဏဉ္စ ဗဒ္ဓသတ္တုမာဒိံ ကတွာ ပါထေယျဉ္စ စမ္မဘသ္တာယံ ပက္ခိပိ၊ တံ သဗ္ဗမ္ပိ ကုမ္ဘဘာရမတ္တံ အဟောသိ။

သောနုတ္တရောပိ အတ္တနော ပရိဝစ္ဆံ ကတွာ သတ္တမေ ဒိဝသေ အာဂန္တွာ ဒေဝိံ ဝန္ဒိတွာ အဋ္ဌာသိ။ အထ နံ သာ ‘‘နိဋ္ဌိတံ တေ သမ္မ သဗ္ဗူပကရဏံ၊ ဣမံ တာဝ ပသိဗ္ဗကံ ဂဏှာ’’တိ အာဟ။ သော ပန မဟာထာမော ပဉ္စန္နံ ဟတ္ထီနံ ဗလံ ¶ ဓာရေတိ၊ တသ္မာ တမ္ဗူလပသိဗ္ဗကံ ဝိယ ဥက္ခိပိတွာ ဥပကစ္ဆန္တရေ ¶ ဌပေတွာ ရိတ္တဟတ္ထော ဝိယ အဋ္ဌာသိ။ သုဘဒ္ဒါ လုဒ္ဒဿ ပုတ္တဒါရာနံ ပရိဗ္ဗယံ ဒတွာ ရညော အာစိက္ခိတွာ သောနုတ္တရံ ဥယျောဇေသိ။ သောပိ ရာဇာနဉ္စ ဒေဝိဉ္စ ဝန္ဒိတွာ ရာဇနိဝေသနာ ဩရုယှ ရထေ ဌတွာ မဟန္တေန ပရိဝါရေန နဂရာ နိက္ခမိတွာ ဂါမနိဂမဇနပဒပရမ္ပရာယ ပစ္စန္တံ ပတွာ ဇာနပဒေ နိဝတ္တေတွာ ပစ္စန္တဝါသီဟိ သဒ္ဓိံ အရညံ ပဝိသိတွာ မနုဿပထံ အတိက္ကမ္မ ပစ္စန္တဝါသိနောပိ နိဝတ္တေတွာ ဧကကောဝ ဂစ္ဆန္တော တိံသယောဇနံ ပတွာ ပဌမံ ဒဗ္ဗဂဟနံ ကာသဂဟနံ တိဏဂဟနံ တုလသိဂဟနံ သရဂဟနံ တိရိဝစ္ဆဂဟနန္တိ ဆ ဂဟနာနိ၊ ကဏ္ဋကဝေဠုဂုမ္ဗဂဟနာနိ ဝေတ္တဂဟနံ ဩမိဿကဂဟနံ နဠဂဟနံ သရဂဟနသဒိသံ ဥရဂေနပိ ဒုဗ္ဗိနိဝိဇ္ဈံ ဃနဝနဂဟနံ ရုက္ခဂဟနံ ဝေဠုဂဟနံ အပရမ္ပိ ဝေဠုဂုမ္ဗဂဟနံ ကလလဂဟနံ ဥဒကဂဟနံ ပဗ္ဗတဂဟနန္တိ အဋ္ဌာရသ ဂဟနာနိ ပဋိပါဋိယာ ပတွာ ဒဗ္ဗဂဟနာဒီနိ အသိတေန လာယိတွာ တုလသိဂဟနာဒီနိ ဝေဠုဂုမ္ဗစ္ဆေဒနသတ္ထေန ဆိန္ဒိတွာ ရုက္ခေ ဖရသုနာ ကောဋ္ဋေတွာ အတိမဟန္တေ ရုက္ခေ နိခါဒနေန ဝိဇ္ဈိတွာ မဂ္ဂံ ကရောန္တော ဝေဠုဝနေ နိဿေဏိံ ကတွာ ဝေဠုဂုမ္ဗံ အာရုယှ ဝေဠုံ ဆိန္ဒိတွာ အပရဿ ဝေဠုဂုမ္ဗဿ ဥပရိ ပါတေတွာ ဝေဠုဂုမ္ဗမတ္ထကေန ဂန္တွာ ကလလဂဟနေ သုက္ခရုက္ခပဒရံ ¶ အတ္ထရိတွာ တေန ဂန္တွာ အပရံ အတ္ထရိတွာ ဣတရံ ဥက္ခိပိတွာ ပုန ပုရတော အတ္ထရန္တော တံ အတိက္ကမိတွာ ဥဒကဂဟနေ ဒေါဏိံ ကတွာ တာယ ဥဒကဂဟနံ တရိတွာ ပဗ္ဗတပါဒေ ဌတွာ အယသိင်္ဃာဋကံ ယောတ္တေန ဗန္ဓိတွာ ဥဒ္ဓံ ခိပိတွာ ပဗ္ဗတေ လဂ္ဂါပေတွာ ယောတ္တေနာရုယှ ဝဇိရဂ္ဂေန လောဟဒဏ္ဍေန ပဗ္ဗတံ ဝိဇ္ဈိတွာ ခါဏုကံ ကောဋ္ဋေတွာ တတ္ထ ဌတွာ သိင်္ဃာဋကံ အာကဍ္ဎိတွာ ပုန ဥပရိ လဂ္ဂါပေတွာ တတ္ထ ဌိတော စမ္မယောတ္တံ ဩလမ္ဗေတွာ တံ အာဒါယ ဩတရိတွာ ဟေဋ္ဌိမခါဏုကေ ဗန္ဓိတွာ ဝါမဟတ္ထေန ယောတ္တံ ဂဟေတွာ ဒက္ခိဏဟတ္ထေန မုဂ္ဂရံ အာဒါယ ယောတ္တံ ပဟရိတွာ ခါဏုကံ နီဟရိတွာ ပုန အဘိရုဟတိ။ ဧတေနုပါယေန ပဗ္ဗတမတ္ထကံ အဘိရုယှ ပရတော ဩတရန္တော ပုရိမနယေနေဝ ပဌမံ ပဗ္ဗတမတ္ထကေ ခါဏုကံ ကောဋ္ဋေတွာ စမ္မပသိဗ္ဗကေ ယောတ္တံ ဗန္ဓိတွာ ခါဏုကေ ဝေဌေတွာ သယံ အန္တောပသိဗ္ဗကေ နိသီဒိတွာ မက္ကဋကာနံ မက္ကဋသုတ္တဝိဿဇ္ဇနာကာရေန ယောတ္တံ ဝိနိဝေဌေန္တော ဩတရတိ။ စမ္မဆတ္တေန ဝါတံ ဂါဟာပေတွာ သကုဏော ဝိယ ဩတရတီတိပိ ဝဒန္တိယေဝ။

ဧဝံ ¶ တဿ သုဘဒ္ဒါယ ဝစနံ အာဒါယ နဂရာ နိက္ခမိတွာ သတ္တရသ ဂဟနာနိ အတိက္ကမိတွာ ပဗ္ဗတဂဟနံ ပတွာ တတြာပိ ဆ ပဗ္ဗတေ အတိက္ကမိတွာ သုဝဏ္ဏပဿပဗ္ဗတမတ္ထကံ အာရုဠှဘာဝံ အာဝိကရောန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၁၄။

‘‘တတ္ထေဝ သော ဥဂ္ဂဟေတွာန ဝါကျံ၊ အာဒါယ တူဏိဉ္စ ဓနုဉ္စ လုဒ္ဒေါ၊

ဝိတုရိယတိ သတ္တ ဂိရီ ဗြဟန္တေ၊ သုဝဏ္ဏပဿံ နာမ ဂိရိံ ဥဠာရံ။

၁၁၅။

‘‘အာရုယှ ¶ သေလံ ဘဝနံ ကိန္နရာနံ၊ ဩလောကယီ ပဗ္ဗတပါဒမူလံ၊

တတ္ထဒ္ဒသာ မေဃသမာနဝဏ္ဏံ၊ နိဂြောဓရာဇံ အဋ္ဌသဟဿပါဒံ။

၁၁၆။

‘‘တတ္ထဒ္ဒသာ ¶ ကုဉ္ဇရံ ဆဗ္ဗိသာဏံ၊ သဗ္ဗသေတံ ဒုပ္ပသဟံ ပရေဘိ၊

ရက္ခန္တိ နံ အဋ္ဌသဟဿနာဂါ၊ ဤသာဒန္တာ ဝါတဇဝပ္ပဟာရိနော။

၁၁၇။

‘‘တတ္ထဒ္ဒသာ ပေါက္ခရဏိံ အဒူရေ၊ ရမ္မံ သုတိတ္ထဉ္စ မဟောဒိကဉ္စ၊

သမ္ပုပ္ဖိတံ ဘမရဂဏာနုစိဏ္ဏံ၊ ယတ္ထ ဟိ သော နှာယတိ နာဂရာဇာ။

၁၁၈။

‘‘ဒိသွာန နာဂဿ ဂတိံ ဌိတိဉ္စ၊ ဝီထိဿယာ နှာနဂတဿ ဟောတိ၊

ဩပါတမာဂစ္ဆိ အနရိယရူပေါ၊ ပယောဇိတော စိတ္တဝသာနုဂါယာ’’တိ။

တတ္ထ သောတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သော လုဒ္ဒေါ တတ္ထေဝ သတ္တဘူမိကပါသာဒတလေ ဌိတာယ တဿာ သုဘဒ္ဒါယ ဝစနံ ဥဂ္ဂဟေတွာ သရတူဏိဉ္စ မဟာဓနုဉ္စ အာဒါယ ပဗ္ဗတဂဟနံ ပတွာ ‘‘ကတရော နု ခေါ သုဝဏ္ဏပဿပဗ္ဗတော နာမာ’’တိ သတ္တ ¶ မဟာပဗ္ဗတေ ဝိတုရိယတိ၊ တသ္မိံ ကာလေ တုလေတိ တီရေတိ။ သော ဧဝံ တီရေန္တော သုဝဏ္ဏပဿံ နာမ ဂိရိံ ဥဠာရံ ဒိသွာ ‘‘အယံ သော ဘဝိဿတီ’’တိ စိန္တေသိ။ ဩလောကယီတိ တံ ကိန္နရာနံ ဘဝနဘူတံ ပဗ္ဗတံ အာရုယှ သုဘဒ္ဒါယ ဒိန္နသညာဝသေန ဟေဋ္ဌာ ဩလောကေသိ။ တတ္ထာတိ တသ္မိံ ပဗ္ဗတပါဒမူလေ အဝိဒူရေယေဝ တံ နိဂြောဓံ အဒ္ဒသ။

တတ္ထာတိ တသ္မိံ နိဂြောဓရုက္ခမူလေ ဌိတံ။ တတ္ထာတိ တတ္ထေဝ အန္တောပဗ္ဗတေ တဿ နိဂြောဓဿာဝိဒူရေ ယတ္ထ သော နှာယတိ၊ တံ ပေါက္ခရဏိံ အဒ္ဒသ။ ဒိသွာနာတိ သုဝဏ္ဏပဿပဗ္ဗတာ ဩရုယှ ဟတ္ထီနံ ဂတကာလေ ဟတ္ထိပါဒဥပါဟနံ အာရုယှ တဿ နာဂရညော ဂတဋ္ဌာနံ နိဗဒ္ဓဝသနဋ္ဌာနံ ဥပဓာရေန္တော ‘‘ဣမိနာ မဂ္ဂေန ဂစ္ဆတိ၊ ဣဓ နှာယတိ၊ နှတွာ ဥတ္တိဏ္ဏော၊ ဣဓ တိဋ္ဌတီ’’တိ သဗ္ဗံ ဒိသွာ အဟိရိကဘာဝေန အနရိယရူပေါ တာယ စိတ္တဝသာနုဂါယ ပယောဇိတော၊ တသ္မာ ဩပါတံ အာဂစ္ဆိ ပဋိပဇ္ဇိ၊ အာဝါဋံ ခဏီတိ အတ္ထော။

တတြာယံ အနုပုဗ္ဗိကထာ – ‘‘သော ကိရ မဟာသတ္တဿ ဝသနောကာသံ သတ္တမာသာဓိကေဟိ သတ္တဟိ သံဝစ္ဆရေဟိ သတ္တဟိ စ ဒိဝသေဟိ ပတွာ ဝုတ္တနယေနေဝ တဿ ဝသနောကာသံ သလ္လက္ခေတွာ ‘‘ဣဓ အာဝါဋံ ခဏိတွာ တသ္မိံ ဌိတော ဝါရဏာဓိပတိံ ဝိသပီတေန သလ္လေန ဝိဇ္ဈိတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေဿာမီ’’တိ ဝဝတ္ထပေတွာ အရညံ ပဝိသိတွာ ထမ္ဘာဒီနံ အတ္ထာယ ရုက္ခေ ဆိန္ဒိတွာ ဒဗ္ဗသမ္ဘာရေ ¶ သဇ္ဇေတွာ ဟတ္ထီသု ¶ နှာနတ္ထာယ ဂတေသု တဿ ဝသနောကာသေ မဟာကုဒ္ဒါလေန စတုရဿံ အာဝါဋံ ခဏိတွာ ဥဒ္ဓတပံသုံ ဗီဇံ ဝပန္တော ဝိယ ဥဒကေန ဝိကိရိတွာ ဥဒုက္ခလပါသာဏာနံ ဥပရိ ထမ္ဘေ ပတိဋ္ဌပေတွာ တုလာ စ ကာဇေ စ ဒတွာ ပဒရာနိ အတ္ထရိတွာ ကဏ္ဍပ္ပမာဏံ ဆိဒ္ဒံ ကတွာ ဥပရိ ပံသုဉ္စ ကစဝရဉ္စ ပက္ခိပိတွာ ဧကေန ပဿေန အတ္တနော ပဝိသနဋ္ဌာနံ ကတွာ ဧဝံ နိဋ္ဌိတေ အာဝါဋေ ပစ္စူသကာလေယေဝ ပတိသီသကံ ပဋိမုဉ္စိတွာ ကာသာယာနိ ပရိဒဟိတွာ သဒ္ဓိံ ဝိသပီတေန သလ္လေန ဓနုံ အာဒါယ အာဝါဋံ ဩတရိတွာ အဋ္ဌာသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၁၉။

‘‘ခဏိတွာန ကာသုံ ဖလကေဟိ ဆာဒယိ၊ အတ္တာနမောဓာယ ဓနုဉ္စ လုဒ္ဒေါ၊

ပဿာဂတံ ပုထုသလ္လေန နာဂံ၊ သမပ္ပယီ ဒုက္ကဋကမ္မကာရီ။

၁၂၀။

‘‘ဝိဒ္ဓါ ¶ စ နာဂေါ ကောဉ္စမနာဒိ ဃောရံ၊ သဗ္ဗေ စ နာဂါ နိန္နဒုံ ဃောရရူပံ၊

တိဏဉ္စ ကဋ္ဌဉ္စ ရဏံ ကရောန္တာ၊ ဓာဝိံသု တေ အဋ္ဌ ဒိသာ သမန္တတော။

၁၂၁။

‘‘ဝဓိဿမေတန္တိ ပရာမသန္တော၊ ကာသာဝမဒ္ဒက္ခိ ဓဇံ ဣသီနံ၊

ဒုက္ခေန ဖုဋ္ဌဿုဒပါဒိ သညာ၊ အရဟဒ္ဓဇော သဗ္ဘိ အဝဇ္ဈရူပေါ’’တိ။

တတ္ထ ဩဓာယာတိ ဩဒဟိတွာ ပဝေသေတွာ။ ပဿာဂတန္တိ အတ္တနော အာဝါဋဿ ပဿံ အာဂတံ။ သော ကိရ ဒုတိယဒိဝသေ အာဂန္တွာ နှတွာ ဥတ္တိဏ္ဏော တသ္မိံ မဟာဝိသာလမာလကေ နာမ ပဒေသေ အဋ္ဌာသိ။ အထဿ သရီရတော ဥဒကံ နာဘိပဒေသေန ဩဂလိတွာ တေန ဆိဒ္ဒေန လုဒ္ဒဿ သရီရေ ပတိ။ တာယ သညာယ သော မဟာသတ္တဿ အာဂန္တွာ ဌိတဘာဝံ ဉတွာ တံ ပဿာဂတံ ပုထုနာ သလ္လေန သမပ္ပယိ ဝိဇ္ဈိ။ ဒုက္ကဋကမ္မကာရီတိ တဿ မဟာသတ္တဿ ကာယိကစေတသိကဿ ဒုက္ခဿ ဥပ္ပာဒနေန ဒုက္ကဋဿ ကမ္မဿ ကာရကော။

ကောဉ္စမနာဒီတိ ကောဉ္စနာဒံ အကရိ။ တဿ ကိရ တံ သလ္လံ နာဘိယံ ပဝိသိတွာ ပိဟကာဒီနိ သဉ္စုဏ္ဏေတွာ အန္တာနိ ဆိန္ဒိတွာ ပိဋ္ဌိဘာဂံ ¶ ဖရသုနာ ပဒါလေန္တံ ဝိယ ဥဂ္ဂန္တွာ အာကာသေ ပက္ခန္ဒိ။ ဘိန္နရဇတကုမ္ဘတော ရဇနံ ဝိယ ပဟာရမုခေန လောဟိတံ ပဂ္ဃရိ၊ ဗလဝဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇိ။ သော ဝေဒနံ အဓိဝါသေတုံ အသက္ကောန္တော ဝေဒနာပ္ပတ္တော သကလပဗ္ဗတံ ဧကနိန္နာဒံ ကရောန္တော တိက္ခတ္တုံ မဟန္တံ ကောဉ္စနာဒံ နဒိ။ သဗ္ဗေ စာတိ တေပိ သဗ္ဗေ အဋ္ဌသဟဿနာဂါ တံ သဒ္ဒံ သုတွာ မရဏဘယဘီတာ ဃောရရူပံ နိန္နဒုံ အနုရဝံ ကရိံသု။ ရဏံ ကရောန္တာတိ တေန သဒ္ဒေန ဂန္တွာ ဆဒ္ဒန္တဝါရဏံ ¶ ဝေဒနာပ္ပတ္တံ ဒိသွာ ‘‘ပစ္စာမိတ္တံ ဂဏှိဿာမာ’’တိ တိဏဉ္စ ကဋ္ဌဉ္စ စုဏ္ဏဝိစုဏ္ဏံ ကရောန္တာ သမန္တာ ဓာဝိံသု။

ဝဓိဿမေတန္တိ ‘‘ဘိက္ခဝေ၊ သော ဆဒ္ဒန္တဝါရဏော ဒိသာ ပက္ကန္တေသု နာဂေသု သုဘဒ္ဒါယ ကရေဏုယာ ပဿေ ဌတွာ သန္ဓာရေတွာ သမဿာသယမာနာယ ဝေဒနံ အဓိဝါသေတွာ ကဏ္ဍဿ အာဂတဋ္ဌာနံ သလ္လက္ခေန္တော ‘သစေ ¶ ဣဒံ ပုရတ္ထိမဒိသာဒီဟိ အာဂတံ အဘဝိဿ၊ ကုမ္ဘာဒီဟိ ပဝိသိတွာ ပစ္ဆိမကာယီဒီဟိ နိက္ခမိဿ၊ ဣဒံ ပန နာဘိယာ ပဝိသိတွာ အာကာသံ ပက္ခန္ဒိ၊ တသ္မာ ပထဝိယံ ဌိတေန ဝိဿဋ္ဌံ ဘဝိဿတီ’တိ ဥပဓာရေတွာ ဌိတဋ္ဌာနံ ဥပပရိက္ခိတုကာမော ‘‘ကော ဇာနာတိ၊ ကိံ ဘဝိဿတိ၊ သုဘဒ္ဒံ အပနေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘ဘဒ္ဒေ၊ အဋ္ဌသဟဿနာဂါ မမ ပစ္စာမိတ္တံ ပရိယေသန္တာ ဒိသာ ပက္ခန္ဒာ၊ တွံ ဣဓ ကိံ ကရောသီ’’တိ ဝတွာ၊ ‘‘ဒေဝ၊ အဟံ တုမှေ သန္ဓာရေတွာ သမဿာသေန္တီ ဌိတာ၊ ခမထ မေ’’တိ တိက္ခတ္တုံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ စတူသု ဌာနေသု ဝန္ဒိတွာ တာယ အာကာသံ ပက္ခန္ဒာယ နာဂရာဇာ ဘူမိံ ပါဒနခေန ပဟရိ၊ ပဒရံ ဥပ္ပတိတွာ ဂတံ။ သော ဆိဒ္ဒေန ဩလောကေန္တော သောနုတ္တရံ ဒိသွာ ‘‘ဝဓိဿာမိ န’’န္တိ စိတ္တံ ဥပ္ပာဒေတွာ ရဇတဒါမဝဏ္ဏသောဏ္ဍံ ပဝေသေတွာ ပရာမသန္တော ဗုဒ္ဓါနံ ဣသီနံ ဓဇံ ကာသာဝံ အဒ္ဒက္ခိ။ လုဒ္ဒေါ ကာသာဝံ မဟာသတ္တဿ ဟတ္ထေ ဌပေသိ။ သော တံ ဥက္ခိပိတွာ ပုရတော ဌပေသိ။ အထဿ တေန တထာရူပေနပိ ဒုက္ခေန ဖုဋ္ဌဿ ‘‘အရဟဒ္ဓဇော နာမ သဗ္ဘိ ပဏ္ဍိတေဟိ အဝဇ္ဈရူပေါ၊ အညဒတ္ထု သက္ကာတဗ္ဗော ဂရုကာတဗ္ဗောယေဝါ’’တိ အယံ သညာ ဥဒပါဒိ။

သော တေန သဒ္ဓိံ သလ္လပန္တော ဂါထာဒွယမာဟ –

၁၂၂။

‘‘အနိက္ကသာဝေါ ကာသာဝံ၊ ယော ဝတ္ထံ ပရိဒဟိဿတိ၊

အပေတော ဒမသစ္စေန၊ န သော ကာသာဝမရဟတိ။

၁၂၃။

‘‘ယော စ ဝန္တကသာဝဿ၊ သီလေသု သုသမာဟိတော၊

ဥပေတော ဒမသစ္စေန၊ သ ဝေ ကာသာဝမရဟတီ’’တိ။

တဿတ္ထော – သမ္မ လုဒ္ဒပုတ္တ ယော ပုရိသော ရာဂါဒီဟိ ကသာဝေဟိ အနိက္ကသာဝေါ ဣန္ဒြိယဒမေန စေဝ ဝစီသစ္စေန စ အပေတော အနုပဂတော တေဟိ ဂုဏေဟိ ကသာဝရသပီတံ ကာသာဝဝတ္ထံ ပရိဒဟတိ၊ သော တံ ကာသာဝံ နာရဟတိ၊ နာနုစ္ဆဝိကော သော တဿ ¶ ဝတ္ထဿ။ ယော ပန တေသံ ကသာဝါနံ ဝန္တတ္တာ ¶ ဝန္တကသာဝေါ အဿ သီလေသု သုသမာဟိတော သုပတိဋ္ဌိတော ပရိပုဏ္ဏသီလာစာရော၊ သော တံ ကာသာဝံ အရဟတိ နာမာတိ။

ဧဝံ ဝတွာ မဟာသတ္တော တသ္မိံ စိတ္တံ နိဗ္ဗာပေတွာ ‘‘သမ္မ ကိမတ္ထံ တွံ မံ ဝိဇ္ဈသိ၊ ကိံ အတ္တနော အတ္ထာယ၊ ဥဒါဟု အညေန ပယောဇိတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ တမတ္ထံ အာဝီကရောန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၂၄။

‘‘သမပ္ပိတော ¶ ပုထုသလ္လေန နာဂေါ၊ အဒုဋ္ဌစိတ္တော လုဒ္ဒကမဇ္ဈဘာသိ၊

ကိမတ္ထယံ ကိဿ ဝါ သမ္မ ဟေတု၊ မမံ ဝဓီ ကဿ ဝါယံ ပယောဂေါ’’တိ။

တတ္ထ ကိမတ္ထယန္တိ အာယတိံ ကိံ ပတ္ထေန္တော။ ကိဿ ဝါတိ ကိဿ ဟေတု ကေန ကာရဏေန၊ ကိံ နာမ တဝ မယာ သဒ္ဓိံ ဝေရန္တိ အဓိပ္ပာယော။ ကဿ ဝါတိ ကဿ ဝါ အညဿ အယံ ပယောဂေါ၊ ကေန ပယောဇိတော မံ အဝဓီတိ အတ္ထော။

အထဿ အာစိက္ခန္တော လုဒ္ဒေါ ဂါထမာဟ –

၁၂၅။

‘‘ကာသိဿ ရညော မဟေသီ ဘဒန္တေ၊ သာ ပူဇိတာ ရာဇကုလေ သုဘဒ္ဒါ၊

တံ အဒ္ဒသာ သာ စ မမံ အသံသိ၊ ဒန္တေဟိ အတ္ထောတိ စ မံ အဝေါစာ’’တိ။

တတ္ထ ပူဇိတာတိ အဂ္ဂမဟေသိဋ္ဌာနေ ဌပေတွာ ပူဇိတာ။ အဒ္ဒသာတိ သာ ကိရ တံ သုပိနန္တေ အဒ္ဒသ။ အသံသီတိ သာ စ မမ သက္ကာရံ ကာရေတွာ ‘‘ဟိမဝန္တပဒေသေ ဧဝရူပေါ နာမ နာဂေါ အသုကသ္မိံ နာမ ဌာနေ ဝသတီ’’တိ မမံ အာစိက္ခိ။ ဒန္တေဟီတိ တဿ နာဂဿ ဆဗ္ဗဏ္ဏရံသိသမုဇ္ဇလာ ဒန္တာ၊ တေဟိ မမ အတ္ထော၊ ပိဠန္ဓနံ ကာရေတုကာမာမှိ၊ တေ မေ အာဟရာတိ မံ အဝေါစာတိ။

တံ သုတွာ ‘‘ဣဒံ စူဠသုဘဒ္ဒါယ ကမ္မ’’န္တိ ဉတွာ မဟာသတ္တော ဝေဒနံ အဓိဝါသေတွာ ‘‘တဿာ မမ ဒန္တေဟိ အတ္ထော နတ္ထိ၊ မံ မာရေတုကာမတာယ ပန ပဟိဏီ’’တိ ဒီပေန္တော ဂါထာဒွယမာဟ –

၁၂၆။

‘‘ဗဟူ ဟိမေ ဒန္တယုဂါ ဥဠာရာ၊ ယေ မေ ပိတူနဉ္စ ပိတာမဟာနံ၊

ဇာနာတိ သာ ကောဓနာ ရာဇပုတ္တီ၊ ဝဓတ္ထိကာ ဝေရမကာသိ ဗာလာ။

၁၂၇။

‘‘ဥဋ္ဌေဟိ ¶ ¶ တွံ လုဒ္ဒ ခရံ ဂဟေတွာ၊ ဒန္တေ ဣမေ ဆိန္ဒ ပုရာ မရာမိ၊

ဝဇ္ဇာသိ တံ ကောဓနံ ရာဇပုတ္တိံ၊ နာဂေါ ဟတော ဟန္ဒ ဣမဿ ဒန္တာ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ဣမေတိ တဿ ကိရ ပိတု ပိတာမဟာနံ ဒန္တာ မာ ဝိနဿန္တူတိ ဂုဟာယံ သန္နိစိတာ၊ တေ သန္ဓာယ ဧဝမာဟ။ ဇာနာတီတိ ဗဟူနံ ဝါရဏာနံ ဣဓ သန္နိစိဟေ ဒန္တေ ဇာနာတိ။ ဝဓတ္ထိကာတိ ကေဝလံ ပန သာ မံ မာရေတုကာမာ အပ္ပမတ္တကံ ဒေါသံ ဟဒယေ ဌပေတွာ အတ္တနော ဝေရံ အကာသိ၊ ဧဝရူပေန ဖရုသကမ္မေန မတ္ထကံ ပါပေသိ။ ခရန္တိ ကကစံ။ ပုရာ မရာမီတိ ယာဝ န မရာမိ။ ဝဇ္ဇသီတိ ဝဒေယျာသိ။ ဟန္ဒ ဣမဿ ဒန္တာတိ ဟတော သော မယာ နာဂေါ၊ မနောရထော တေ မတ္ထကပ္ပတ္တော၊ ဂဏှ၊ ဣမေ တဿ ဒန္တာတိ။

သော တဿ ဝစနံ သုတွာ နိသီဒနဋ္ဌာနာ ဝုဋ္ဌာယ ကကစံ အာဒါယ ‘‘ဒန္တေ ဆိန္ဒိဿာမီ’’တိ တဿ သန္တိကံ ဥပဂတော။ သော ပန ဥဗ္ဗေဓတော အဋ္ဌာသီတိဟတ္ထော ရဇတပဗ္ဗတော ဝိယ ဌိတော၊ တေနဿ သော ဒန္တဋ္ဌာနံ န ပါပုဏိ။ အထ မဟာသတ္တော ကာယံ ဥပနာမေန္တော ဟေဋ္ဌာသီသကော နိပဇ္ဇိ။ တဒါ နေသာဒေါ မဟာသတ္တဿ ရဇတဒါမသဒိသံ သောဏ္ဍံ မဒ္ဒန္တော အဘိရုဟိတွာ ကေလာသကူဋေ ဝိယ ကုမ္ဘေ ဌတွာ မုခကောဋိမံသံ ဓနုကေန ပဟရိတွာ အန္တော ပက္ခိပိတွာ ကုမ္ဘတော ဩရုယှ ကကစံ အန္တောမုခေ ပဝေသေသိ၊ ဥဘောဟိ ဟတ္ထေဟိ ဒဠှံ အပရာပရံ ကဍ္ဎိ။ မဟာသတ္တဿ ဗလဝဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇိ၊ မုခံ လောဟိတေန ပူရိ။ နေသာဒေါ ဣတော စိတော စ သဉ္စာရေန္တော ကကစေန ဆိန္ဒိတုံ နာသက္ခိ။ အထ နံ မဟာသတ္တော မုခတော လောဟိတံ ဆဍ္ဍေတွာ ဝေဒနံ အဓိဝါသေတွာ ‘‘ကိံ သမ္မ ဆိန္ဒိတုံ န သက္ကောသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အာမ၊ သာမီ’’တိ။ မဟာသတ္တော သတိံ ပစ္စုပဋ္ဌပေတွာ ‘‘တေန ဟိ သမ္မ မမ သောဏ္ဍံ ဥက္ခိပိတွာ ကကစကောဋိံ ဂဏှာပေဟိ၊ မမ သယံ သောဏ္ဍံ ဥက္ခိပိတုံ ဗလံ နတ္ထီ’’တိ အာဟ။ နေသာဒေါ တထာ အကာသိ။

မဟာသတ္တော သောဏ္ဍာယ ကကစံ ဂဟေတွာ အပရာပရံ စာရေသိ၊ ဒန္တာ ကဠီရာ ဝိယ ဆိဇ္ဇိံသု။ အထ နံ တေ အာဟရာပေတွာ ဂဏှိတွာ ‘‘သမ္မ လုဒ္ဒပုတ္တ အဟံ ဣမေ ဒန္တေ တုယှံ ဒဒမာနော နေဝ ‘မယှံ အပ္ပိယာ’တိ ¶ ဒမ္မိ၊ န သက္ကတ္တမာရတ္တဗြဟ္မတ္တာနိ ပတ္ထေန္တော၊ ဣမေဟိ ပန မေ ဒန္တေဟိ သတဂုဏေန သဟဿဂုဏေန သတသဟဿဂုဏေန သဗ္ဗညုတညာဏဒန္တာဝ ပိယတရာ၊ သဗ္ဗညုတညာဏပ္ပဋိဝေဓာယ မေ ဣဒံ ပုညံ ပစ္စယော ဟောတူ’’တိ ဒန္တေ ဒတွာ ‘‘သမ္မ ဣဒံ ဌာနံ ကိတ္တကေန ကာလေန အာဂတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သတ္တမာသသတ္တဒိဝသာဓိကေဟိ သတ္တဟိ သံဝစ္ဆရေဟီ’’တိ ဝုတ္တေ – ‘‘ဂစ္ဆ ဣမေသံ ¶ ဒန္တာနံ အာနုဘာဝေန သတ္တဒိဝသဗ္ဘန္တရေယေဝ ဗာရာဏသိံ ပါပုဏိဿသီ’’တိ ဝတွာ တဿ ပရိတ္တံ ကတွာ တံ ဥယျောဇေသိ ¶ ။ ဥယျောဇေတွာ စ ပန အနာဂတေသုယေဝ တေသု နာဂေသု သုဘဒ္ဒါယ စ အနာဂတာယ ကာလမကာသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၂၈။

‘‘ဥဋ္ဌာယ သော လုဒ္ဒေါ ခရံ ဂဟေတွာ၊ ဆေတွာန ဒန္တာနိ ဂဇုတ္တမဿ၊

ဝဂ္ဂူ သုဘေ အပ္ပဋိမေ ပထဗျာ၊ အာဒါယ ပက္ကာမိ တတော ဟိ ခိပ္ပ’’န္တိ။

တတ္ထ ဝဂ္ဂူတိ ဝိလာသဝန္တေ။ သုဘေတိ သုန္ဒရေ။ အပ္ပဋိမေတိ ဣမိဿံ ပထဝိယံ အညေဟိ ဒန္တေဟိ အသဒိသေတိ။

တသ္မိံ ပက္ကန္တေ တေ နာဂါ ပစ္စာမိတ္တံ အဒိသွာ အာဂမိံသု။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၂၉။

‘‘ဘယဋ္ဋိတာ နာဂဝဓေန အဋ္ဋာ၊ ယေ တေ နာဂါ အဋ္ဌ ဒိသာ ဝိဓာဝုံ၊

အဒိသွာန ပေါသံ ဂဇပစ္စမိတ္တံ၊ ပစ္စာဂမုံ ယေန သော နာဂရာဇာ’’တိ။

တတ္ထ ဘယဋ္ဋိတာတိ မရဏဘယေန ဥပဒ္ဒုတာ။ အဋ္ဋာတိ ဒုက္ခိတာ။ ဂဇပစ္စမိတ္တန္တိ ဂဇဿ ပစ္စာမိတ္တံ။ ယေန သောတိ ယတ္ထ ဝိသာလမာလကေ သော နာဂရာဇာ ကာလံ ကတွာ ကေလာသပဗ္ဗတော ဝိယ ပတိတော၊ တံ ဌာနံ ပစ္စာဂမုန္တိ အတ္ထော။

တေဟိ ¶ ပန သဒ္ဓိံ မဟာသုဘဒ္ဒါပိ အာဂတာ။ တေ သဗ္ဗေပိ အဋ္ဌသဟဿနာဂါ တတ္ထ ရောဒိတွာ ကန္ဒိတွာ မဟာသတ္တဿ ကုလုပကာနံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါနံ သန္တိကံ ဂန္တွာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ တုမှာကံ ပစ္စယဒါယကော ဝိသပီတေန သလ္လေန ဝိဒ္ဓါ ကာလကတော၊ သီဝထိကဒဿနမဿ အာဂစ္ဆထာ’’တိ ဝဒိံသု။ ပဉ္စသတာ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါပိ အာကာသေနာဂန္တွာ ဝိသာလမာလကေ ဩတရိံသု။ တသ္မိံ ခဏေ ဒွေ တရုဏနာဂါ နာဂရညော သရီရံ ဒန္တေဟိ ဥက္ခိပိတွာ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေ ဝန္ဒာပေတွာ စိတကံ အာရောပေတွာ ဈာပယိံသု။ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ သဗ္ဗရတ္တိံ အာဠာဟနေ ¶ ဓမ္မသဇ္ဈာယမကံသု။ အဋ္ဌသဟဿနာဂါ အာဠာဟနံ နိဗ္ဗာပေတွာ ဝန္ဒိတွာ နှတွာ မဟာသုဘဒ္ဒံ ပုရတော ကတွာ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနံ အဂမံသု။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၃၀။

‘‘တေ တတ္ထ ကန္ဒိတွာ ရောဒိတွာန နာဂါ၊ သီသေ သကေ ပံသုကံ ဩကိရိတွာ၊

အဂမံသု တေ သဗ္ဗေ သကံ နိကေတံ၊ ပုရက္ခတွာ မဟေသိံ သဗ္ဗဘဒ္ဒ’’န္တိ။

တတ္ထ ¶ ပံသုကန္တိ အာဠာဟနပံသုကံ။

သောနုတ္တရောပိ အပ္ပတ္တေယေဝ သတ္တမေ ဒိဝသေ ဒန္တေ အာဒါယ ဗာရာဏသိံ သမ္ပာပုဏိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၃၁။

‘‘အာဒါယ ဒန္တာနိ ဂဇုတ္တမဿ၊ ဝဂ္ဂူ သုဘေ အပ္ပဋိမေ ပထဗျာ၊

သုဝဏ္ဏရာဇီဟိ သမန္တမောဒရေ၊ သော လုဒ္ဒကော ကာသိပုရံ ဥပါဂမိ၊

ဥပနေသိ သော ရာဇကညာယ ဒန္တေ၊ နာဂေါ ဟတော ဟန္ဒ ဣမဿ ဒန္တာ’’တိ။

တတ္ထ သုဝဏ္ဏရာဇီဟီတိ သုဝဏ္ဏရာဇိရံသီဟိ။ သမန္တမောဒရေတိ သမန္တတော ဩဘာသန္တေ သကလဝနသဏ္ဍံ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ ဝိယ ကရောန္တေ။ ဥပနေသီတိ အဟံ ဆဒ္ဒန္တဝါရဏဿ ဆဗ္ဗဏ္ဏရံသိဝိဿဇ္ဇနေ ယမကဒန္တေ အာဒါယ ¶ အာဂစ္ဆာမိ၊ နဂရံ အလင်္ကာရာပေထာတိ ဒေဝိယာ သာသနံ ပေသေတွာ တာယ ရညော အာရောစာပေတွာ ဒေဝနဂရံ ဝိယ နဂရေ အလင်္ကာရာပိတေ သောနုတ္တရောပိ နဂရံ ပဝိသိတွာ ပါသာဒံ အာရုဟိတွာ ဒန္တေ ဥပနေသိ၊ ဥပနေတွာ စ ပန၊ ‘‘အယျေ၊ ယဿ ကိရ တုမှေ အပ္ပမတ္တကံ ဒေါသံ ဟဒယေ ကရိတ္ထ၊ သော နာဂေါ မယာ ဟတော မတော၊ ‘မတဘာဝံ မေ အာရောစေယျာသီ’တိ အာဟ၊ တဿ မတဘာဝံ တုမှေ ဇာနာထ၊ ဂဏှထ၊ ဣမေ တဿ ဒန္တာ’’တိ ဒန္တေ အဒါသိ။

သာ မဟာသတ္တဿ ဆဗ္ဗဏ္ဏရံသိဝိစိတ္တဒန္တေ မဏိတာလဝဏ္ဋေန ဂဟေတွာ ဦရူသု ဌပေတွာ ပုရိမဘဝေ အတ္တနော ပိရသာမိကဿ ဒန္တေ ဩလောကေန္တီ ‘‘ဧဝရူပံ ¶ သောဘဂ္ဂပ္ပတ္တံ ဝါရဏံ ဝိသပီတေန သလ္လေန ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေတွာ ဣမေ ဒန္တေ ဆိန္ဒိတွာ သောနုတ္တရော အာဂတော’’တိ မဟာသတ္တံ အနုဿရန္တီ သောကံ ဥပ္ပာဒေတွာ အဓိဝါသေတုံ နာသက္ခိ။ အထဿာ တတ္ထေဝ ဟဒယံ ဖလိ၊ တံ ဒိဝသမေဝ ကာလမကာသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၃၂။

‘‘ဒိသွာန ဒန္တာနိ ဂဇုတ္တမဿ၊ ဘတ္တုပ္ပိယဿ ပုရိမာယ ဇာတိယာ၊

တတ္ထေဝ တဿာ ဟဒယံ အဖာလိ၊ တေနေဝ သာ ကာလမကာသိ ဗာလာ’’တိ။

၁၃၃။

‘‘သမ္ဗောဓိပတ္တော သ မဟာနုဘာဝေါ၊ သိတံ အကာသီ ပရိသာယ မဇ္ဈေ၊

ပုစ္ဆိံသု ဘိက္ခူ သုဝိမုတ္တစိတ္တာ၊ နာကာရဏေ ပါတုကရောန္တိ ဗုဒ္ဓါ။

၁၃၄။

‘‘ယမဒ္ဒသာထ ¶ ဒဟရိံ ကုမာရိံ၊ ကာသာယဝတ္ထံ အနဂါရိယံ စရန္တိံ၊

သာ ခေါ တဒါ ရာဇကညာ အဟောသိ၊ အဟံ တဒါ နာဂရာဇာ အဟောသိံ။

၁၃၅။

‘‘အာဒါယ ဒန္တာနိ ဂဇုတ္တမဿ၊ ဝဂ္ဂူ သုဘေ အပ္ပဋိမေ ပထဗျာ၊

ယော ¶ လုဒ္ဒကော ကာသိပုရံ ဥပါဂမိ၊ သော ခေါ တဒါ ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ။

၁၃၆။

‘‘အနာဝသူရံ စိရရတ္တသံသိတံ၊ ဥစ္စာဝစံ စရိတမိဒံ ပုရာဏံ၊

ဝီတဒ္ဒရော ဝီတသောကော ဝိသလ္လော၊ သယံ အဘိညာယ အဘာသိ ဗုဒ္ဓါ။

၁၃၇။

‘‘အဟံ ဝေါ တေန ကာလေန၊ အဟောသိံ တတ္ထ ဘိက္ခဝေါ၊

နာဂရာဇာ တဒါ ဟောမိ၊ ဧဝံ ဓာရေထ ဇာတက’’န္တိ။ –

ဣမာ ¶ ဂါထာ ဒသဗလဿ ဂုဏေ ဝဏ္ဏေန္တေဟိ ဓမ္မသင်္ဂါဟကတ္ထေရေဟိ ဌပိတာ။

တတ္ထ သိတံ အကာသီတိ သော သမ္ဗောဓိပ္ပတ္တော သတ္ထာ မဟာနုဘာဝေါ အလင်္ကတဓမ္မသဘာယံ အလင်္ကတဓမ္မာသနေ ပရိသမဇ္ဈေ နိသိန္နော ဧကဒိဝသံ သိတံ အကာသိ။ နာကာရဏေတိ ‘‘ဘန္တေ၊ ဗုဒ္ဓါ နာမ အကာရဏေ သိတံ န ကရောန္တိ၊ တုမှေဟိ စ သိတံ ကတံ၊ ကေန နု ခေါ ကာရဏေန သိတံ ကတ’’န္တိ မဟာခီဏာသဝါ ဘိက္ခူ ပုစ္ဆိံသု။ ယမဒ္ဒသာထာတိ ဧဝံ ပုဋ္ဌော၊ အာဝုသော၊ သတ္ထာ အတ္တနော သိတကာရဏံ အာစိက္ခန္တော ဧကံ ဒဟရဘိက္ခုနိံ ဒဿေတွာ ဧဝမာဟ – ‘‘ဘိက္ခဝေ၊ ယံ ဧကံ ဒဟရံ ယောဗ္ဗနပ္ပတ္တံ ကုမာရိံ ကာသာယဝတ္ထံ အနဂါရိယံ ဥပေတံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဣမသ္မိံ သာသနေ စရန္တိံ အဒ္ဒသာထ ပဿထ၊ သာ တဒါ ‘ဝိသပီတေန သလ္လေန နာဂရာဇံ ဝိဇ္ဈိတွာ ဝဓေဟီ’’’တိ သောနုတ္တရဿ ပေသေတာ ရာဇကညာ အဟောသိ။ တေန ဂန္တွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပိတော အဟံ တဒါ သော နာဂရာဇာ အဟောသိန္တိ အတ္ထော။ ဒေဝဒတ္တောတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဒါနိ ဒေဝဒတ္တော တဒါ သော လုဒ္ဒကော အဟောသိ။

အနာဝသူရန္တိ န အဝသူရံ၊ အနတ္ထင်္ဂတသူရိယန္တိ အတ္ထော။ စိရရတ္တသံသိတန္တိ ဣတော စိရရတ္တေ အနေကဝဿကောဋိမတ္ထကေ သံသိတံ သံသရိတံ အနုစိဏ္ဏံ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – အာဝုသော၊ ဣတော အနေကဝဿကောဋိမတ္ထကေ သံသရိတမ္ပိ ပုဗ္ဗဏှေ ကတံ တံ ဒိဝသမေဝ သာယနှေ သရန္တော ဝိယ အတ္တနော စရိတဝသေန ဥစ္စတ္တာ တာယ ရာဇဓီတာယ စ သောနုတ္တရဿ စ စရိတဝသေန နီစတ္တာ ဥစ္စာနီစံ စရိတံ ဣဒံ ပုရာဏံ ရာဂါဒီနံ ဒရာနံ ဝိဂတတာယ ဝီတဒ္ဒရော၊ ဉာတိဓနသောကာဒီနံ အဘာဝေန ဝီတသောကော၊ ရာဂသလ္လာဒီနံ ဝိဂတတ္တာ ဝိသလ္လော အတ္တနာဝ ဇာနိတွာ ဗုဒ္ဓါ အဘာသီတိ။ အဟံ ဝေါတိ ¶ ဧတ္ထ ဝေါတိ နိပါတမတ္တံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဟံ တေန ကာလေန တတ္ထ ဆဒ္ဒန္တဒဟေ အဟောသိန္တိ အတ္ထော။ နာဂရာဇာတိ ဟောန္တော စ ပန န အညော ကောစိ တဒါ ဟောမိ၊ အထ ခေါ နာဂရာဇာ ဟောမီတိ အတ္ထော။ ဧဝံ စာရေထာတိ တုမှေ တံ ဇာတကံ ဧဝံ ဓာရေထ ဥဂ္ဂဏှာထ ပရိယာပုဏာထာတိ။

ဣမဉ္စ ¶ ပန ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ဗဟူ သောတာပန္နာဒယော အဟေသုံ။ သာ ပန ဘိက္ခုနီ ပစ္ဆာ ဝိပဿိတွာ အရဟတ္တံ ပတ္တာတိ။

ဆဒ္ဒန္တဇာတကဝဏ္ဏနာ စတုတ္ထာ။

[၅၁၅] ၅။ သမ္ဘဝဇာတကဝဏ္ဏနာ

ရဇ္ဇဉ္စ ¶ ပဋိပန္နာသ္မာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ပညာပါရမိံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ပစ္စုပ္ပန္နဝတ္ထု မဟာဥမင်္ဂဇာတကေ (ဇာ။ ၂။၂၂။၅၉၀ အာဒယော) အာဝိ ဘဝိဿတိ။

အတီတေ ပန ကုရုရဋ္ဌေ ဣန္ဒပတ္ထနဂရေ ဓနဉ္စယကောရဗျော နာမ ရာဇာ ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ တဿ သုစိရတော နာမ ဗြာဟ္မဏော ပုရောဟိတော အတ္ထဓမ္မာနုသာသကော အဟောသိ။ ရာဇာ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကရောန္တော ဓမ္မေန ရဇ္ဇမနုသာသိ။ သော ဧကဒိဝသံ ဓမ္မယာဂံ နာမ ပဉှံ အဘိသင်္ခရိတွာ သုစိရတံ နာမ ဗြာဟ္မဏံ ပုရောဟိတံ အာသနေ နိသီဒါပေတွာ သက္ကာရံ ကတွာ ပဉှံ ပုစ္ဆန္တော စတဿော ဂါထာယော အဘာသိ –

၁၃၈။

‘‘ရဇ္ဇဉ္စ ပဋိပန္နာသ္မ၊ အာဓိပစ္စံ သုစီရတ၊

မဟတ္တံ ပတ္တုမိစ္ဆာမိ၊ ဝိဇေတုံ ပထဝိံ ဣမံ။

၁၃၉။

‘‘ဓမ္မေန နော အဓမ္မေန၊ အဓမ္မော မေ န ရုစ္စတိ၊

ကိစ္စောဝ ဓမ္မော စရိတော၊ ရညော ဟောတိ သုစီရတ။

၁၄၀။

‘‘ဣဓ စေဝါနိန္ဒိတာ ယေန၊ ပေစ္စ ယေန အနိန္ဒိတာ၊

ယသံ ဒေဝမနုဿေသု၊ ယေန ပပ္ပောမု ဗြာဟ္မဏ။

၁၄၁။

‘‘ယောဟံ ¶ အတ္ထဉ္စ ဓမ္မဉ္စ၊ ကတ္တုမိစ္ဆာမိ ဗြာဟ္မဏ၊

တံ တွံ အတ္ထဉ္စ ဓမ္မဉ္စ၊ ဗြာဟ္မဏက္ခာဟိ ပုစ္ဆိတော’’တိ။

တတ္ထ ရဇ္ဇန္တိ၊ အာစရိယ၊ မယံ ဣမသ္မိံ သတ္တယောဇနိကေ ဣန္ဒပတ္ထနဂရေ ရဇ္ဇဉ္စ၊ တိယောဇနသတိကေ ကုရုရဋ္ဌေ ဣဿရဘာဝသင်္ခါတံ အာဓိပစ္စဉ္စ။ ပဋိပန္နာသ္မာတိ အဓိဂတာ ဘဝါမ။ မဟတ္တန္တိ ဣဒါနိ မဟန္တဘာဝံ။ ပတ္တုမိစ္ဆာမိ ဝိဇေတုန္တိ ဣမံ ပထဝိံ ဓမ္မေန အဘိဘဝိတုံ အဇ္ဈောတ္ထရိတုံ ဣစ္ဆာမိ။ ကိစ္စောဝါတိ အဝသေသဇနေဟိ ရညော စရိတော ဓမ္မော ကိစ္စော ကရဏီယတရော။ ရာဇာနုဝတ္တကော ဟိ လောကော၊ သော တသ္မိံ ဓမ္မိကေ သဗ္ဗောပိ ဓမ္မိကော ဟောတိ။ တသ္မာ ဧသ ဓမ္မော နာမ ရညောဝ ကိစ္စောတိ။

ဣဓ စေဝါနိန္ဒိတာတိ ယေန မယံ ဣဓလောကေ ပရလောကေ ¶ စ အနိန္ဒိတာ။ ယေန ပပ္ပောမူတိ ယေန မယံ နိရယာဒီသု အနိဗ္ဗတ္တိတွာ ဒေဝေသု စ မနုဿေသု စ ယသံ ဣဿရိယံ သောဘဂ္ဂံ ပါပုဏေယျာမ၊ တံ နော ကာရဏံ ကထေဟီတိ ¶ ။ ယောဟန္တိ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ယော အဟံ ဖလဝိပါကသင်္ခါတံ အတ္ထဉ္စ တဿ အတ္ထဿ ဟေတုဘူတံ ဓမ္မဉ္စ ကတ္တုံ သမာဒါယ ဝတ္တိတုံ ဥပ္ပာဒေတုဉ္စ ဣစ္ဆာမိ။ တံ တွန္တိ တဿ မယှံ တွံ သုခေနေဝ နိဗ္ဗာနဂါမိမဂ္ဂံ အာရုယှ အပဋိသန္ဓိကဘာဝံ ပတ္ထေန္တဿ တံ အတ္ထဉ္စ ဓမ္မဉ္စ ပုစ္ဆိတော အက္ခာဟိ၊ ပါကဋံ ကတွာ ကထေဟီတိ ဗြာဟ္မဏံ ဓမ္မယာဂပဉှံ ပုစ္ဆိ။

အယံ ပန ပဉှော ဂမ္ဘီရော ဗုဒ္ဓဝိသယော၊ သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓမေဝ တံ ပုစ္ဆိတုံ ယုတ္တံ၊ တသ္မိံ အသတိ သဗ္ဗညုတညာဏပရိယေသကံ ဗောဓိသတ္တန္တိ။ သုစိရတော ပန အတ္တနော အဗောဓိသတ္တတာယ ပဉှံ ကထေတုံ နာသက္ခိ၊ အသက္ကောန္တော စ ပဏ္ဍိတမာနံ အကတွာ အတ္တနော အသမတ္ထဘာဝံ ကထေန္တော ဂါထမာဟ –

၁၄၂။

‘‘နာညတြ ဝိဓုရာ ရာဇ၊ ဧတဒက္ခာတုမရဟတိ၊

ယံ တွံ အတ္ထဉ္စ ဓမ္မဉ္စ၊ ကတ္တုမိစ္ဆသိ ခတ္တိယာ’’တိ။

တဿတ္ထော – အဝိသယော ဧသ၊ မဟာရာဇ၊ ပဉှော မာဒိသာနံ။ အဟဉှိ နေဝဿ အာဒိံ၊ န ပရိယောသာနံ ပဿာမိ၊ အန္ဓကာရံ ပဝိဋ္ဌော ဝိယ ဟောမိ။ ဗာရာဏသိရညော ပန ပုရောဟိတော ဝိဓုရော နာမ ဗြာဟ္မဏော အတ္ထိ၊ သော ဧတံ အာစိက္ခေယျ၊ တံ ဌပေတွာ ယံ တွံ အတ္ထဉ္စ ဓမ္မဉ္စ ကတ္တုမိစ္ဆသိ၊ ဧတံ အက္ခာတုံ န အညော အရဟတီတိ။

ရာဇာ ¶ တဿ ဝစနံ သုတွာ ‘‘တေန ဟိ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ခိပ္ပံ တဿ သန္တိကံ ဂစ္ဆာဟီ’’တိ ပဏ္ဏာကာရံ ဒတွာ တံ ပေသေတုကာမော ဟုတွာ ဂါထမာဟ –

၁၄၃။

‘‘ဧဟိ ခေါ ပဟိတော ဂစ္ဆ၊ ဝိဓုရဿ ဥပန္တိကံ၊

နိက္ခဉ္စိမံ သုဝဏ္ဏဿ၊ ဟရံ ဂစ္ဆ သုစီရတ၊

အဘိဟာရံ ဣမံ ဒဇ္ဇာ၊ အတ္ထဓမ္မာနုသိဋ္ဌိယာ’’တိ။

တတ္ထ ဥပန္တိကန္တိ သန္တိကံ။ နိက္ခန္တိ ပဉ္စသုဝဏ္ဏော ဧကော နိက္ခော။ အယံ ပန ရတ္တသုဝဏ္ဏဿ နိက္ခသဟဿံ ဒတွာ ဧဝမာဟ။ ဣမံ ဒဇ္ဇာတိ တေန ဣမသ္မိံ ဓမ္မယာဂပဉှေ ကထိတေ တဿ အတ္ထဓမ္မာနုသိဋ္ဌိယာ အဘိဟာရပူဇံ ကရောန္တော ဣမံ နိက္ခသဟဿံ ဒဒေယျာသီတိ။

ဧဝဉ္စ ¶ ပန ဝတွာ ပဉှဝိဿဇ္ဇနဿ လိခနတ္ထာယ သတသဟဿဂ္ဃနကံ သုဝဏ္ဏပဋ္ဋဉ္စ ဂမနတ္ထာယ ယာနံ၊ ပရိဝါရတ္ထာယ ဗလကာယံ၊ တဉ္စ ပဏ္ဏာကာရံ ဒတွာ ¶ တင်္ခဏညေဝ ဥယျောဇေသိ။ သော ပန ဣန္ဒပတ္ထနဂရာ နိက္ခမိတွာ ဥဇုကမေဝ ဗာရာဏသိံ အဂန္တွာ ယတ္ထ ယတ္ထ ပဏ္ဍိတာ ဝသန္တိ၊ သဗ္ဗာနိ တာနိ ဌာနာနိ ဥပသင်္ကမိတွာ သကလဇမ္ဗုဒီပေ ပဉှဿ ဝိဿဇ္ဇေတာရံ အလဘိတွာ အနုပုဗ္ဗေန ဗာရာဏသိံ ပတွာ ဧကသ္မိံ ဌာနေ နိဝါသံ ဂဟေတွာ ကတိပယေဟိ ဇနေဟိ သဒ္ဓိံ ပါတရာသဘုဉ္ဇနဝေလာယ ဝိဓုရဿ နိဝေသနံ ဂန္တွာ အာဂတဘာဝံ အာရောစာပေတွာ တေန ပက္ကောသာပိတော တံ သကေ ဃရေ ဘုဉ္ဇမာနံ အဒ္ဒသ။ တမတ္ထံ အာဝိကရောန္တော သတ္ထာ သတ္တမံ ဂါထမာဟ –

၁၄၄။

‘‘သွာဓိပ္ပာဂါ ဘာရဒွါဇော၊ ဝိဓုရဿ ဥပန္တိကံ၊

တမဒ္ဒသ မဟာဗြဟ္မာ၊ အသမာနံ သကေ ဃရေ’’တိ။

တတ္ထ သွာဓိပ္ပာဂါတိ သော ဘာရဒွါဇဂေါတ္တော သုစိရတော အဓိပ္ပာဂါ၊ ဂတောတိ အတ္ထော။ မဟာဗြဟ္မာတိ မဟာဗြာဟ္မဏော။ အသမာနန္တိ ဘုဉ္ဇမာနံ။

သော ပန တဿ ဗာလသဟာယကော ဧကာစရိယကုလေ ဥဂ္ဂဟိတသိပ္ပော၊ တသ္မာ တေန သဒ္ဓိံ ဧကတော ဘုဉ္ဇိတွာ ဘတ္တကိစ္စပရိယောသာနေ သုခနိသိန္နော ‘‘သမ္မ ကိမတ္ထံ အာဂတောသီ’’တိ ပုဋ္ဌော အာဂမနကာရဏံ အာစိက္ခန္တော အဋ္ဌမံ ဂါထမာဟ –

၁၄၅။

‘‘ရညောဟံ ¶ ပဟိတော ဒူတော၊ ကောရဗျဿ ယသဿိနော၊

‘အတ္ထံ ဓမ္မဉ္စ ပုစ္ဆေသိ’၊ ဣစ္စဗြဝိ ယုဓိဋ္ဌိလော၊

တံ တွံ အတ္ထဉ္စ ဓမ္မဉ္စ၊ ဝိဓုရက္ခာဟိ ပုစ္ဆိတော’’တိ။

တတ္ထ ရညောဟန္တိ အဟံ ရညော ကောရဗျဿ ယသဿိနော ဒူတော။ ပဟိတောတိ တေန ပေသိတော ဣဓာဂမိံ။ ပုစ္ဆေသီတိ သော ယုဓိဋ္ဌိလဂေါတ္တော ဓနဉ္စယရာဇာ မံ ဓမ္မယာဂပဉှံ နာမ ပုစ္ဆိ၊ အဟံ ကထေတုံ အသက္ကောန္တော ‘‘တွံ သက္ခိဿသီ’’တိ ဉတွာ တဿ အာရောစေသိံ၊ သော စ ပဏ္ဏာကာရံ ဒတွာ ပဉှပုစ္ဆနတ္ထာယ မံ တဝ သန္တိကံ ပေသေန္တော ‘‘ဝိဓုရဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ဣမဿ ပဉှဿ အတ္ထဉ္စ ပါဠိဓမ္မဉ္စ ပုစ္ဆေယျာသီ’’တိ အဗြဝိ။ ‘‘တံ တွံ ဣဒါနိ မယာ ပုစ္ဆိတော အက္ခာဟီ’’တိ။

တဒါ ¶ ပန သော ဗြာဟ္မဏော ‘‘မဟာဇနဿ စိတ္တံ ဂဏှိဿာမီ’’တိ ဂင်္ဂံ ပိဒဟန္တော ဝိယ ဝိနိစ္ဆယံ ဝိစာရေတိ။ တဿ ပဉှဝိဿဇ္ဇနေ ဩကာသော နတ္ထိ။ သော တမတ္ထံ အာစိက္ခန္တော နဝမံ ဂါထမာဟ –

၁၄၆။

‘‘ဂင်္ဂံ ¶ မေ ပိဒဟိဿန္တိ၊ န တံ သက္ကောမိ ဗြာဟ္မဏ၊

အပိဓေတုံ မဟာသိန္ဓုံ၊ တံ ကထံ သော ဘဝိဿတိ၊

န တေ သက္ကောမိ အက္ခာတုံ၊ အတ္ထံ ဓမ္မဉ္စ ပုစ္ဆိတော’’တိ။

တဿတ္ထော – ဗြာဟ္မဏ၊ မယှံ ‘‘မဟာဇနဿ နာနာစိတ္တဂတိသင်္ခါတံ ဂင်္ဂံ ပိဒဟိဿ’’န္တိ ဗျာပါရော ဥပ္ပန္နော၊ တမဟံ မဟာသိန္ဓုံ အပိဓေတုံ န သက္ကောမိ၊ တသ္မာ ကထံ သော ဩကာသော ဘဝိဿတိ၊ ယသ္မာ တေ အဟံ ပဉှံ ဝိဿဇ္ဇေယျံ။ ဣတိ စိတ္တေကဂ္ဂတဉ္စေဝ ဩကာသဉ္စ အလဘန္တော န တေ သက္ကောမိ အက္ခာတုံ အတ္ထံ ဓမ္မဉ္စ ပုစ္ဆိတောတိ။

ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ ‘‘ပုတ္တော မေ ပဏ္ဍိတော မယာ ဉာဏဝန္တတရော၊ သော တေ ဗျာကရိဿတိ၊ တဿ သန္တိကံ ဂစ္ဆာဟီ’’တိ ဝတွာ ဒသမံ ဂါထမာဟ –

၁၄၇။

‘‘ဘဒြကာရော စ မေ ပုတ္တော၊ ဩရသော မမ အတြဇော၊

တံ တွံ အတ္ထဉ္စ ဓမ္မဉ္စ၊ ဂန္တွာ ပုစ္ဆဿု ဗြာဟ္မဏာ’’တိ။

တတ္ထ ဩရသောတိ ဥရေ သံဝဍ္ဎော။ အတြဇောတိ အတ္တနာ ဇာတောတိ။

တံ ¶ သုတွာ သုစိရတော ဝိဓုရဿ ဃရာ နိက္ခမိတွာ ဘဒြကာရဿ ဘုတ္တပါတရာသဿ အတ္တနော ပရိသမဇ္ဈေ နိသိန္နကာလေ နိဝေသနံ အဂမာသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ ဧကာဒသမံ ဂါထမာဟ –

၁၄၈။

‘‘သွာဓိပ္ပာဂါ ဘာရဒွါဇော၊ ဘဒြကာရဿုပန္တိကံ၊

တမဒ္ဒသ မဟာဗြဟ္မာ၊ နိသိန္နံ သမှိ ဝေသ္မနီ’’တိ။

တတ္ထ ဝေသ္မနီတိ ဃရေ။

သော တတ္ထ ဂန္တွာ ဘဒြကာရမာဏဝေန ကတာသနာဘိဟာရသက္ကာရော နိသီဒိတွာ အာဂမနကာရဏံ ပုဋ္ဌော ဒွါဒသမံ ဂါထမာဟ –

၁၄၉။

‘‘ရညောဟံ ¶ ပဟိတော ဒူတော၊ ကောရဗျဿ ယသဿိနော၊

‘အတ္ထံ ဓမ္မဉ္စ ပုစ္ဆေသိ’၊ ဣစ္စဗြဝိ ယုဓိဋ္ဌိလော၊

တံ တွံ အတ္ထဉ္စ ဓမ္မဉ္စ၊ ဘဒြကာရ ပဗြူဟိ မေ’’တိ။

အထ နံ ဘဒြကာရော၊ ‘‘တာတ၊ အဟံ ဣမေသု ဒိဝသေသု ပရဒါရိကကမ္မေ အဘိနိဝိဋ္ဌော၊ စိတ္တံ မေ ဗျာကုလံ၊ တေန တျာဟံ ဝိဿဇ္ဇေတုံ န သက္ခိဿာမိ၊ မယှံ ¶ ပန ကနိဋ္ဌော သဉ္စယကုမာရော နာမ မယာ အတိဝိယ ဉာဏဝန္တတရော၊ တံ ပုစ္ဆ၊ သော တေ ပဉှံ ဝိဿဇ္ဇေဿတီ’’တိ တဿ သန္တိကံ ပေသေန္တော ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –

၁၅၀။

‘‘မံသကာဇံ အဝဟာယ၊ ဂေါဓံ အနုပတာမဟံ၊

န တေ သက္ကောမိ အက္ခာတုံ၊ အတ္ထံ ဓမ္မဉ္စ ပုစ္ဆိတော။

၁၅၁။

‘‘သဉ္စယော နာမ မေ ဘာတာ၊ ကနိဋ္ဌော မေ သုစီရတ၊

တံ တွံ အတ္ထဉ္စ ဓမ္မဉ္စ၊ ဂန္တွာ ပုစ္ဆဿု ဗြာဟ္မဏာ’’တိ။

တတ္ထ မံသကာဇန္တိ ယထာ နာမ ပုရိသော ထူလမိဂမံသံ ကာဇေနာဒါယ ဂစ္ဆန္တော အန္တရာမဂ္ဂေ ဂေါဓပေါတကံ ဒိသွာ မံသကာဇံ ဆဍ္ဍေတွာ တံ အနုဗန္ဓေယျ၊ ဧဝမေဝ အတ္တနော ဃရေ ဝသဝတ္တိနိံ ဘရိယံ ဆဍ္ဍေတွာ ပရဿ ရက္ခိတဂေါပိတံ ဣတ္ထိံ အနုဗန္ဓန္တော ဟောမီတိ ဒီပေန္တော ဧဝမာဟာတိ။

သော ¶ တသ္မိံ ခဏေ သဉ္စယဿ နိဝေသနံ ဂန္တွာ တေန ကတသက္ကာရော အာဂမနကာရဏံ ပုဋ္ဌော အာစိက္ခိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –

၁၅၂။

‘‘သွာဓိပ္ပာဂါ ဘာရဒွါဇော၊ သဉ္စယဿ ဥပန္တိကံ၊

တမဒ္ဒသ မဟာဗြဟ္မာ၊ နိသိန္နံ သမှိ ဝေသ္မနိ။

၁၅၃။

‘‘ရညောဟံ ပဟိတော ဒူတော၊ ကောရဗျဿ ယသဿိနော၊

‘အတ္ထံ ဓမ္မဉ္စ ပုစ္ဆေသိ’၊ ဣစ္စဗြဝိ ယုဓိဋ္ဌိလော၊

တံ တွံ အတ္ထဉ္စ ဓမ္မဉ္စ၊ သဉ္စယက္ခာဟိ ပုစ္ဆိတော’’တိ။

သဉ္စယကုမာရော ပန တဒါ ပရဒါရမေဝ သေဝတိ။ အထဿ သော ‘‘အဟံ၊ တာတ၊ ပရဒါရံ သေဝါမိ၊ သေဝန္တော စ ပန ဂင်္ဂံ ဩတရိတွာ ¶ ပရတီရံ ဂစ္ဆာမိ၊ တံ မံ သာယဉ္စ ပါတော စ နဒိံ တရန္တံ မစ္စု ဂိလတိ နာမ၊ တေန စိတ္တံ မေ ဗျာကုလံ၊ န တျာဟံ အာစိက္ခိတုံ သက္ခိဿာမိ၊ ကနိဋ္ဌော ပန မေ သမ္ဘဝကုမာရော နာမ အတ္ထိ ဇာတိယာ သတ္တဝဿိကော၊ မယာ သတဂုဏေန သဟဿဂုဏေန သတသဟဿဂုဏေနာဓိကဉာဏတရော၊ သော တေ အာစိက္ခိဿတိ၊ ဂစ္ဆ တံ ပုစ္ဆာဟီ’’တိ အာဟ။ ဣမမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –

၁၅၄။

‘‘သဒါ ¶ မံ ဂိလတေ မစ္စု၊ သာယံ ပါတော သုစီရတ၊

န တေ သက္ကောမိ အက္ခာတုံ၊ အတ္ထံ ဓမ္မဉ္စ ပုစ္ဆိတော။

၁၅၅။

‘‘သမ္ဘဝေါ နာမ မေ ဘာတာ၊ ကနိဋ္ဌော မေ သုစီရတ၊

တံ တွံ အတ္ထဉ္စ ဓမ္မဉ္စ၊ ဂန္တွာ ပုစ္ဆဿု ဗြာဟ္မဏာ’’တိ။

တံ သုတွာ သုစိရတော ‘‘အယံ ပဉှော ဣမသ္မိံ လောကေ အဗ္ဘုတော ဘဝိဿတိ၊ ဣမံ ပဉှံ ဝိဿဇ္ဇေတုံ သမတ္ထော နာမ နတ္ထိ မညေ’’တိ စိန္တေတွာ ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –

၁၅၆။

‘‘အဗ္ဘုတော ဝတ ဘော ဓမ္မော၊ နာယံ အသ္မာက ရုစ္စတိ၊

တယော ဇနာ ပိတာပုတ္တာ၊ တေ သု ပညာယ နော ဝိဒူ။

၁၅၇။

‘‘န ¶ တံ သက္ကောထ အက္ခာတုံ၊ အတ္ထံ ဓမ္မဉ္စ ပုစ္ဆိတာ၊

ကထံ နု ဒဟရော ဇညာ၊ အတ္ထံ ဓမ္မဉ္စ ပုစ္ဆိတော’’တိ။

တတ္ထ နာယန္တိ အယံ ပဉှဓမ္မော အဗ္ဘုတော၊ ဣမံ ကထေတုံ သမတ္ထေန နာမ န ဘဝိတဗ္ဗံ၊ တသ္မာ ယံ တွံ ‘‘ကုမာရော ကထေဿတီ’’တိ ဝဒတိ၊ နာယံ အသ္မာကံ ရုစ္စတိ။ တေ သူတိ ဧတ္ထ သု-ကာရော နိပါတမတ္တံ။ ပိတာတိ ဝိဓုရော ပဏ္ဍိတော၊ ပုတ္တာ ဘဒြကာရော သဉ္စယော စာတိ တေပိ တယော ပိတာပုတ္တာ ပညာယ ဣမံ ဓမ္မံ နော ဝိဒူ၊ န ဝိဇာနန္တိ၊ အညော ကော ဇာနိဿတီတိ အတ္ထော။ န တန္တိ တုမှေ တယော ဇနာ ပုစ္ဆိတာ ဧတံ အက္ခာတုံ န သက္ကောထ၊ ဒဟရော သတ္တဝဿိကော ကုမာရော ပုစ္ဆိတော ကထံ နု ဇညာ၊ ကေန ကာရဏေန ဇာနိတုံ သက္ခိဿတီတိ အတ္ထော။

တံ သုတွာ သဉ္စယကုမာရော၊ ‘‘တာတ၊ သမ္ဘဝကုမာရံ ‘ဒဟရော’တိ မာ ဥညာသိ၊ သစေပိ ပဉှဝိဿဇ္ဇနေနာတ္ထိကော၊ ဂစ္ဆ နံ ပုစ္ဆာ’’တိ အတ္ထဒီပနာဟိ ဥပမာဟိ ကုမာရဿ ဝဏ္ဏံ ပကာသေန္တော ဒွါဒသ ဂါထာ အဘာသိ –

၁၅၈။

‘‘မာ ¶ နံ ဒဟရောတိ ဥညာသိ၊ အပုစ္ဆိတွာန သမ္ဘဝံ၊

ပုစ္ဆိတွာ သမ္ဘဝံ ဇညာ၊ အတ္ထံ ဓမ္မဉ္စ ဗြာဟ္မဏ။

၁၅၉။

‘‘ယထာပိ စန္ဒော ဝိမလော၊ ဂစ္ဆံ အာကာသဓာတုယာ၊

သဗ္ဗေ တာရာဂဏေ လောကေ၊ အာဘာယ အတိရောစတိ။

၁၆၀။

‘‘ဧဝမ္ပိ ¶ ဒဟရူပေတော၊ ပညာယောဂေန သမ္ဘဝေါ၊

မာ နံ ဒဟရောတိ ဥညာသိ၊ အပုစ္ဆိတွာန သမ္ဘဝံ၊

ပုစ္ဆိတွာ သမ္ဘဝံ ဇညာ၊ အတ္ထံ ဓမ္မဉ္စ ဗြာဟ္မဏ။

၁၆၁။

‘‘ယထာပိ ရမ္မကော မာသော၊ ဂိမှာနံ ဟောတိ ဗြာဟ္မဏ၊

အတေဝညေဟိ မာသေဟိ၊ ဒုမပုပ္ဖေဟိ သောဘတိ။

၁၆၂။

‘‘ဧဝမ္ပိ ဒဟရူပေတော၊ ပညာယောဂေန သမ္ဘဝေါ၊

မာ နံ ဒဟရောတိ ဥညာသိ၊ အပုစ္ဆိတွာန သမ္ဘဝံ၊

ပုစ္ဆိတွာ သမ္ဘဝံ ဇညာ၊ အတ္ထံ ဓမ္မဉ္စ ဗြာဟ္မဏ။

၁၆၃။

‘‘ယထာပိ ¶ ဟိမဝါ ဗြဟ္မေ၊ ပဗ္ဗတော ဂန္ဓမာဒနော၊

နာနာရုက္ခေဟိ သဉ္ဆန္နော၊ မဟာဘူတဂဏာလယော၊

ဩသဓေဟိ စ ဒိဗ္ဗေဟိ၊ ဒိသာ ဘာတိ ပဝါတိ စ။

၁၆၄။

‘‘ဧဝမ္ပိ ဒဟရူပေတော၊ ပညာယောဂေန သမ္ဘဝေါ၊

မာ နံ ဒဟရောတိ ဥညာသိ၊ အပုစ္ဆိတွာန သမ္ဘဝံ၊

ပုစ္ဆိတွာ သမ္ဘဝံ ဇညာ၊ အတ္ထံ ဓမ္မဉ္စ ဗြာဟ္မဏ။

၁၆၅။

‘‘ယထာပိ ပါဝကော ဗြဟ္မေ၊ အစ္စိမာလီ ယသဿိမာ၊

ဇလမာနော ဝနေ ဂစ္ဆေ၊ အနလော ကဏှဝတ္တနီ။

၁၆၆။

‘‘ဃတာသနော ဓူမကေတု၊ ဥတ္တမာဟေဝနန္ဒဟော၊

နိသီထေ ပဗ္ဗတဂ္ဂသ္မိံ၊ ပဟူတေဓော ဝိရောစတိ။

၁၆၇။

‘‘ဧဝမ္ပိ ဒဟရူပေတော၊ ပညာယောဂေန သမ္ဘဝေါ၊

မာ နံ ဒဟရောတိ ဥညာသိ၊ အပုစ္ဆိတွာန သမ္ဘဝံ၊

ပုစ္ဆိတွာ သမ္ဘဝံ ဇညာ၊ အတ္ထံ ဓမ္မဉ္စ ဗြာဟ္မဏ။

၁၆၈။

‘‘ဇဝေန ဘဒြံ ဇာနန္တိ၊ ဗလိဗဒ္ဒဉ္စ ဝါဟိယေ၊

ဒေါဟေန ဓေနုံ ဇာနန္တိ၊ ဘာသမာနဉ္စ ပဏ္ဍိတံ။

၁၆၉။

‘‘ဧဝမ္ပိ ဒဟရူပေတော၊ ပညာယောဂေန သမ္ဘဝေါ၊

မာ နံ ဒဟရောတိ ဥညာသိ၊ အပုစ္ဆိတွာန သမ္ဘဝံ၊

ပုစ္ဆိတွာ သမ္ဘဝံ ဇညာ၊ အတ္ထံ ဓမ္မဉ္စ ဗြာဟ္မဏာ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ဇညာတိ ဇာနိဿသိ။ စန္ဒောတိ ပုဏ္ဏစန္ဒော။ ဝိမလောတိ အဗ္ဘာဒိမလဝိရဟိတော။ ဧဝမ္ပိ ဒဟရူပေတောတိ ဧဝံ သမ္ဘဝကုမာရော ဒဟရဘာဝေန ဥပေတောပိ ¶ ပညာယောဂေန သကလဇမ္ဗုဒီပတလေ အဝသေသေ ပဏ္ဍိတေ အတိက္ကမိတွာ ဝိရောစတိ။ ရမ္မကောတိ စိတ္တမာသော။ အတေဝညေဟီတိ အတိဝိယ အညေဟိ ဧကာဒသဟိ မာသေဟိ။ ဧဝန္တိ ဧဝံ သမ္ဘဝေါပိ ပညာယောဂေန သောဘတိ။ ဟိမဝါတိ ဟိမပါတသမယေ ဟိမယုတ္တောတိ ဟိမဝါ၊ ဂိမှကာလေ ဟိမံ ဝမတီတိ ဟိမဝါ။ သမ္ပတ္တံ ¶ ဇနံ ဂန္ဓေန မဒယတီတိ ဂန္ဓမာဒနော။ မဟာဘူတဂဏာလယောတိ ဒေဝဂဏာနံ နိဝါသော။ ဒိသာ ဘာတီတိ သဗ္ဗဒိသာ ဧကောဘာသာ ဝိယ ကရောတိ။ ပဝါတီတိ ဂန္ဓေန သဗ္ဗဒိသာ ဝါယတိ။ ဧဝန္တိ ဧဝံ သမ္ဘဝေါပိ ပညာယောဂေန သဗ္ဗဒိသာ ဘာတိ စေဝ ပဝါတိ စ။

ယသဿိမာတိ တေဇသမ္ပတ္တိယာ ယသဿိမာ။ အစ္စိမာလီတိ အစ္စီဟိ ယုတ္တော။ ဇလမာနော ဝနေ ဂစ္ဆေတိ ဂစ္ဆသင်္ခါတေ မဟာဝနေ ဇလန္တော စရတိ။ အနလောတိ အတိတ္တော။ ဂတမဂ္ဂဿ ကဏှဘာဝေန ကဏှဝတ္တနီ။ ယညေ အာဟုတိဝသေန အာဟုတံ ဃတံ အသ္နာတီတိ ဃတာသနော။ ဓူမော ကေတုကိစ္စံ အဿ သာဓေတီတိ ဓူမကေတု။ ဥတ္တမာဟေဝနန္ဒဟောတိ အဟေဝနံ ဝုစ္စတိ ဝနသဏ္ဍော၊ ဥတ္တမံ ဝနသဏ္ဍံ ဒဟတီတိ အတ္ထော။ နိသီထေတိ ရတ္တိဘာဂေ။ ပဗ္ဗတဂ္ဂသ္မိန္တိ ပဗ္ဗတသိခရေ။ ပဟူတေဓောတိ ပဟူတဣန္ဓနော။ ဝိရောစတီတိ သဗ္ဗဒိသာသု ဩဘာသတိ။ ဧဝန္တိ ဧဝံ မမ ကနိဋ္ဌော သမ္ဘဝကုမာရော ဒဟရောပိ ပညာယောဂေန ဝိရောစတိ။ ဘဒြန္တိ ဘဒြံ အဿာဇာနီယံ ဇဝသမ္ပတ္တိယာ ဇာနန္တိ၊ န သရီရေန။ ဝါဟိယေတိ ဝဟိတဗ္ဗဘာရေ သတိ ဘာရဝဟတာယ ‘‘အဟံ ဥတ္တမော’’တိ ဗလိဗဒ္ဒံ ဇာနန္တိ။ ဒေါဟေနာတိ ဒေါဟသမ္ပတ္တိယာ ဓေနုံ ‘‘သုခီရာ’’တိ ဇာနန္တိ။ ဘာသမာနန္တိ ဧတ္ထ ‘‘နာဘာသမာနံ ဇာနန္တိ၊ မိဿံ ဗာလေဟိ ပဏ္ဍိတ’’န္တိ သုတ္တံ (သံ။ နိ။ ၂။၂၄၁) အာဟရိတဗ္ဗံ။

သုစိရတော ဧဝံ တသ္မိံ သမ္ဘဝံ ဝဏ္ဏေန္တေ ‘‘ပဉှံ ပုစ္ဆိတွာ ဇာနိဿာမီ’’တိ ‘‘ကဟံ ပန တေ ကုမာရ ကနိဋ္ဌော’’တိ ပုစ္ဆိ။ အထဿ သော သီဟပဉ္ဇရံ ဝိဝရိတွာ ဟတ္ထံ ပသာရေတွာ ‘‘ယော ဧသ ပါသာဒဒွါရေ အန္တရဝီထိယာ ကုမာရကေဟိ သဒ္ဓိံ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော ကီဠတိ၊ အယံ မမ ကနိဋ္ဌော၊ ဥပသင်္ကမိတွာ တံ ပုစ္ဆ၊ ဗုဒ္ဓလီဠာယ တေ ပဉှံ ကထေဿတီ’’တိ အာဟ။ သုစိရတော တဿ ဝစနံ သုတွာ ¶ ပါသာဒါ ဩရုယှ ကုမာရဿ သန္တိကံ အဂမာသိ။ ကာယ ဝေလာယာတိ? ကုမာရဿ နိဝတ္ထသာဋကံ မောစေတွာ ¶ ခန္ဓေ ခိပိတွာ ဥဘောဟိ ဟတ္ထေဟိ ပံသုံ ဂဟေတွာ ဌိတဝေလာယ။ တမတ္ထံ အာဝိကရောန္တော သတ္ထာ ဂါထမာဟ –

၁၇၀။

‘‘သွာဓိပ္ပာဂါ ဘာရဒွါဇော၊ သမ္ဘဝဿ ဥပန္တိကံ၊

တမဒ္ဒသ မဟာဗြဟ္မာ၊ ကီဠမာနံ ဗဟီပုရေ’’တိ။

တတ္ထ ဗဟီပုရေတိ ဗဟိနိဝေသနေ။

မဟာသတ္တောပိ ဗြာဟ္မဏံ အာဂန္တွာ ပုရတော ဌိတံ ဒိသွာ ‘‘တာတ၊ ကေနတ္ထေနာဂတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ၊ ‘‘တာတ၊ ကုမာရ အဟံ ဇမ္ဗုဒီပတလေ အာဟိဏ္ဍန္တော မယာ ပုစ္ဆိတံ ပဉှံ ကထေတုံ သမတ္ထံ အလဘိတွာ ¶ တဝ သန္တိကံ အာဂတောမှီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘သကလဇမ္ဗုဒီပေ ကိရ အဝိနိစ္ဆိတော ပဉှော မမ သန္တိကံ အာဂတော၊ အဟံ ဉာဏေန မဟလ္လကော’’တိ ဟိရောတ္တပ္ပံ ပဋိလဘိတွာ ဟတ္ထဂတံ ပံသုံ ဆဍ္ဍေတွာ ခန္ဓတော သာဋကံ အာဒါယ နိဝါသေတွာ ‘‘ပုစ္ဆ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဗုဒ္ဓလီဠာယ တေ ကထေဿာမီ’’တိ သဗ္ဗညုပဝါရဏံ ပဝါရေသိ။ တတော ဗြာဟ္မဏော –

၁၇၁။

‘‘ရညောဟံ ပဟိတော ဒူတော၊ ကောရဗျဿ ယသဿိနော၊

‘အတ္ထံ ဓမ္မဉ္စ ပုစ္ဆေသိ’၊ ဣစ္စဗြဝိ ယုဓိဋ္ဌိလော၊

တံ တွံ အတ္ထဉ္စ ဓမ္မဉ္စ၊ သမ္ဘဝက္ခာဟိ ပုစ္ဆိတော’’တိ။ –

ဂါထာယ ပဉှံ ပုစ္ဆိ။

တဿ အတ္ထော သမ္ဘဝပဏ္ဍိတဿ ဂဂနမဇ္ဈေ ပုဏ္ဏစန္ဒော ဝိယ ပါကဋော အဟောသိ။

အထ နံ ‘‘တေန ဟိ သုဏောဟီ’’တိ ဝတွာ ဓမ္မယာဂပဉှံ ဝိဿဇ္ဇေန္တော ဂါထမာဟ –

၁၇၂။

‘‘တဂ္ဃ တေ အဟမက္ခိဿံ၊ ယထာပိ ကုသလော တထာ၊

ရာဇာ စ ခေါ တံ ဇာနာတိ၊ ယဒိ ကာဟတိ ဝါ န ဝါ’’တိ။

တဿ အန္တရဝီထိယံ ဌတွာ မဓုရဿရေန ဓမ္မံ ဒေသေန္တဿ သဒ္ဒေါ ဒွါဒသယောဇနိကံ သကလဗာရာဏသိနဂရံ အဝတ္ထရိ။ အထ ရာဇာ စ ဥပရာဇာဒယော စ သဗ္ဗေ သန္နိပတိံသု။ မဟာသတ္တော မဟာဇနဿ မဇ္ဈေ ဓမ္မဒေသနံ ပဋ္ဌပေသိ။

တတ္ထ ¶ ¶ တဂ္ဃာတိ ဧကံသဝစနံ။ ယထာပိ ကုသလောတိ ယထာ အတိကုသလော သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓါ အာစိက္ခတိ၊ တထာ တေ ဧကံသေနေဝ အဟမက္ခိဿန္တိ အတ္ထော။ ရာဇာ စ ခေါ တန္တိ အဟံ တံ ပဉှံ ယထာ တုမှာကံ ရာဇာ ဇာနိတုံ သက္ကောတိ၊ တထာ ကထေဿာမိ။ တတော ဥတ္တရိ ရာဇာ ဧဝ တံ ဇာနာတိ၊ ယဒိ ကရိဿတိ ဝါ န ဝါ ကရိဿတိ၊ ကရောန္တဿ ဝါ အကရောန္တဿ ဝါ တဿေဝေတံ ဘဝိဿတိ၊ မယှံ ပန ဒေါသော နတ္ထီတိ ဒီပေတိ။

ဧဝံ ဣမာယ ဂါထာယ ပဉှကထနံ ပဋိဇာနိတွာ ဣဒါနိ ဓမ္မယာဂပဉှံ ကထေန္တော အာဟ –

၁၇၃။

‘‘အဇ္ဇ ¶ သုဝေတိ သံသေယျ၊ ရညာ ပုဋ္ဌော သုစီရတ၊

မာ ကတွာ အဝသီ ရာဇာ၊ အတ္ထေ ဇာတေ ယုဓိဋ္ဌိလော။

၁၇၄။

‘‘အဇ္ဈတ္တညေဝ သံသေယျ၊ ရညာ ပုဋ္ဌော သုစီရတ၊

ကုမ္မဂ္ဂံ န နိဝေသေယျ၊ ယထာ မူဠှော အစေတသော။

၁၇၅။

‘‘အတ္တာနံ နာတိဝတ္တေယျ၊ အဓမ္မံ န သမာစရေ၊

အတိတ္ထေ နပ္ပတာရေယျ၊ အနတ္ထေ န ယုတော သိယာ။

၁၇၆။

‘‘ယော စ ဧတာနိ ဌာနာနိ၊ ကတ္တုံ ဇာနာတိ ခတ္တိယော၊

သဒါ သော ဝဍ္ဎတေ ရာဇာ၊ သုက္ကပက္ခေဝ စန္ဒိမာ။

၁၇၇။

‘‘ဉာတီနဉ္စ ပိယော ဟောတိ၊ မိတ္တေသု စ ဝိရောစတိ၊

ကာယဿ ဘေဒါ သပ္ပညော၊ သဂ္ဂံ သော ဥပပဇ္ဇတီ’’တိ။

တတ္ထ သံသေယျာတိ ကထေယျ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – တာတ၊ သုစိရတ သစေ တုမှာကံ ရညာ ‘‘အဇ္ဇ ဒါနံ ဒေမ၊ သီလံ ရက္ခာမ၊ ဥပေါသထကမ္မံ ကရောမာ’’တိ ကောစိ ပုဋ္ဌော၊ ‘‘မဟာရာဇ၊ အဇ္ဇ တာဝ ပါဏံ ဟနာမ၊ ကာမေ ပရိဘုဉ္ဇာမ၊ သုရံ ပိဝါမ၊ ကုသလံ ပန ကရိဿာမ သုဝေ’’တိ ရညော ကထေယျ၊ တဿ အတိမဟန္တဿပိ အမစ္စဿ ဝစနံ ကတွာ တုမှာကံ ရာဇာ ယုဓိဋ္ဌိလဂေါတ္တော တထာရူပေ အတ္ထေ ဇာတေ တံ ဒိဝသံ ပမာဒေန ဝီတိနာမေန္တော မာ အဝသိ၊ တဿ ဝစနံ အကတွာ ဥပ္ပန္နံ ကုသလစိတ္တံ အပရိဟာပေတွာ ကုသလပဋိသံယုတ္တံ ကမ္မံ ကရောတုယေဝ၊ ဣဒမဿ ကထေယျာသီတိ။ ဧဝံ မဟာသတ္တော ဣမာယ ဂါထာယ –

‘‘အဇ္ဇေဝ ¶ ကိစ္စမာတပ္ပံ၊ ကော ဇညာ မရဏံ သုဝေ’’တိ။ (မ။ နိ။ ၃။၂၇၂) –

ဘဒ္ဒေကရတ္တသုတ္တဉ္စေဝ၊

‘‘အပ္ပမာဒေါ အမတပဒံ၊ ပမာဒေါ မစ္စုနော ပဒ’’န္တိ။ (ဓ။ ပ။ ၂၁) –

အပ္ပမာဒေါဝါဒဉ္စ ကထေသိ။

အဇ္ဈတ္တညေဝါတိ ¶ ၊ တာတ၊ သုစိရတ သမ္ဘဝပဏ္ဍိတော တယာ ဓမ္မယာဂပဉှေ ပုစ္ဆိတေ ကိံ ကထေသီတိ ရညာ ပုဋ္ဌော သမာနော တုမှာကံ ရညော အဇ္ဈတ္တညေဝ သံသေယျ၊ နိယကဇ္ဈတ္တသင်္ခါတံ ခန္ဓပဉ္စကံ ဟုတွာ အဘာဝတော အနိစ္စန္တိ ကထေယျာသိ။ ဧတ္တာဝတာ မဟာသတ္တော –

‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာတိ၊ ယဒါ ပညာယ ပဿတိ’’။ (ဓ။ ပ။ ၂၇၇) –

‘‘အနိစ္စာ ဝတ သင်္ခါရာ၊ ဥပ္ပာဒဝယဓမ္မိနော’’တိ။ (ဒီ။ နိ။ ၂။၂၂၁) –

ဧဝံ ဝိဘာဝိတံ အနိစ္စတံ ကထေသီတိ။

ကုမ္မဂ္ဂန္တိ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ယထာ ¶ မူဠှော အစေတနော အန္ဓဗာလပုထုဇ္ဇနော ဒွါသဋ္ဌိဒိဋ္ဌိဂတသင်္ခါတံ ကုမ္မဂ္ဂံ သေဝတိ၊ ဧဝံ တဝ ရာဇာ တံ ကုမ္မဂ္ဂံ န သေဝေယျ၊ နိယျာနိကံ ဒသကုသလကမ္မပထမဂ္ဂမေဝ သေဝတု၊ ဧဝမဿ ဝဒေယျာသီတိ။

အတ္တာနန္တိ ဣမံ သုဂတိယံ ဌိတံ အတ္တဘာဝံ နာတိဝတ္တေယျ၊ ယေန ကမ္မေန တိဿော ကုသလသမ္ပတ္တိယော သဗ္ဗကာမသဂ္ဂေ အတိက္ကမိတွာ အပါယေ နိဗ္ဗတ္တန္တိ၊ တံ ကမ္မံ န ကရေယျာတိ အတ္ထော။ အဓမ္မန္တိ တိဝိဓဒုစ္စရိတသင်္ခါတံ အဓမ္မံ န သမာစရေယျ။ အတိတ္ထေတိ ဒွါသဋ္ဌိဒိဋ္ဌိသင်္ခါတေ အတိတ္ထေ နပ္ပတာရေယျ န ဩတာရေယျ။ ‘‘န တာရေယျာ’’တိပိ ပါဌော၊ အတ္တနော ဒိဋ္ဌာနုဂတိမာပဇ္ဇန္တံ ဇနံ န ဩတာရေယျ။ အနတ္ထေတိ အကာရဏေ။ န ယုတောတိ ယုတ္တပယုတ္တော န သိယာ။ ဗြာဟ္မဏ၊ ယဒိ တေ ရာဇာ ဓမ္မယာဂပဉှေ ဝတ္တိတုကာမော၊ ‘‘ဣမသ္မိံ ဩဝါဒေ ဝတ္တတူ’’တိ တဿ ကထေယျာသီတိ အယမေတ္ထ အဓိပ္ပာယော။

သဒါတိ သတတံ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ‘‘ယော ခတ္တိယော ဧတာနိ ကာရဏာနိ ကာတုံ ဇာနာတိ၊ သော ရာဇာ သုက္ကပက္ခေ စန္ဒော ဝိယ သဒါ ဝဍ္ဎတီ’’တိ ¶ ။ ဝိရောစတီတိ မိတ္တာမစ္စာနံ မဇ္ဈေ အတ္တနော သီလာစာရဉာဏာဒီဟိ ဂုဏေဟိ သောဘတိ ဝိရောစတီတိ။

ဧဝံ မဟာသတ္တော ဂဂနတလေ စန္ဒံ ဥဋ္ဌာပေန္တော ဝိယ ဗုဒ္ဓလီဠာယ ဗြာဟ္မဏဿ ပဉှံ ကထေသိ။ မဟာဇနော နဒန္တော သေလေန္တော အပ္ဖောဋေန္တော သာဓုကာရသဟဿာနိ အဒါသိ၊ စေလုက္ခေပေ စ အင်္ဂုလိဖောဋေ စ ပဝတ္တေသိ၊ ဟတ္ထပိဠန္ဓနာဒီနိ ခိပိ။ ဧဝံ ခိတ္တဓနံ ကောဋိမတ္တံ အဟောသိ။ ရာဇာပိဿ တုဋ္ဌော မဟန္တံ ယသံ အဒါသိ။ သုစိရတောပိ နိက္ခသဟဿေန ပူဇံ ကတွာ သုဝဏ္ဏပဋ္ဋေ ဇာတိဟိင်္ဂုလကေန ပဉှဝိဿဇ္ဇနံ ¶ လိခိတွာ ဣန္ဒပတ္ထနဂရံ ဂန္တွာ ရညော ဓမ္မယာဂပဉှံ ကထေသိ။ ရာဇာ တသ္မိံ ဓမ္မေ ဝတ္တိတွာ သဂ္ဂပုရံ ပူရေသိ။

သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဒါနေဝ၊ ပုဗ္ဗေပိ တထာဂတော မဟာပညောယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ ‘‘တဒါ ဓနဉ္စယရာဇာ အာနန္ဒော အဟောသိ၊ သုစိရတော အနုရုဒ္ဓါ၊ ဝိဓုရော ကဿပေါ၊ ဘဒြကာရော မောဂ္ဂလ္လာနော၊ သဉ္စယမာဏဝေါ သာရိပုတ္တော၊ သမ္ဘဝပဏ္ဍိတော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။

သမ္ဘဝဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဉ္စမာ။

[၅၁၆] ၆။ မဟာကပိဇာတကဝဏ္ဏနာ

ဗာရာဏသျံ အဟူ ရာဇာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တော ဒေဝဒတ္တဿ သိလာပဝိဇ္ဈနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တေန ဟိ ဓနုဂ္ဂဟေ ပယောဇေတွာ အပရဘာဂေ ¶ သိလာယ ပဝိဒ္ဓါယ ဘိက္ခူဟိ ဒေဝဒတ္တဿ အဝဏ္ဏေ ကထိတေ သတ္ထာ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဒါနေဝ၊ ပုဗ္ဗေပိ ဒေဝဒတ္တော မယှံ သိလံ ပဝိဇ္ဈိယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ကာသိကဂါမကေ ဧကော ကဿကဗြာဟ္မဏော ခေတ္တံ ကသိတွာ ဂေါဏေ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ကုဒ္ဒါလကမ္မံ ကာတုံ အာရဘိ။ ဂေါဏာ ဧကသ္မိံ ဂစ္ဆေ ပဏ္ဏာနိ ခါဒန္တာ အနုက္ကမေန အဋဝိံ ပဝိသိတွာ ပလာယိံသု။ သော ဝေလံ သလ္လက္ခေတွာ ကုဒ္ဒါလံ ဌပေတွာ ဂေါဏေ ဩလောကေန္တော အဒိသွာ ဒေါမနဿပ္ပတ္တော တေ ပရိယေသန္တော ¶ အန္တောအဋဝိံ ပဝိသိတွာ အာဟိဏ္ဍန္တော ဟိမဝန္တံ ပါဝိသိ။ သော တတ္ထ ဒိသာမူဠှော ဟုတွာ သတ္တာဟံ နိရာဟာရော ဝိစရန္တော ဧကံ တိန္ဒုကရုက္ခံ ဒိသွာ အဘိရုယှ ဖလာနိ ခါဒန္တော တိန္ဒုကရုက္ခတော ပရိဂဠိတွာ သဋ္ဌိဟတ္ထေ နရကပပါတေ ပတိ။ တတြဿ ဒသ ဒိဝသာ ဝီတိဝတ္တာ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော ကပိယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဖလာဖလာနိ ခါဒန္တော တံ ပုရိသံ ဒိသွာ သိလာယ ယောဂ္ဂံ ကတွာ တံ ပုရိသံ ဥဒ္ဓရိတွာ သိလာယ မတ္ထကေ နိသီဒါပေတွာ ဧဝမာဟ – ‘‘ဘော ဗြာဟ္မဏ၊ အဟံ ကိလမာမိ၊ မုဟုတ္တံ နိဒ္ဒါယိဿာမိ၊ မံ ရက္ခာဟီ’’တိ။ သော တဿ နိဒ္ဒါယန္တဿ သိလာယ မတ္ထကံ ပဒါလေသိ။ မဟာသတ္တော တဿ တံ ကမ္မံ ဉတွာ ဥပ္ပတိတွာ သာခါယ နိသီဒိတွာ ‘‘ဘော ပုရိသ၊ တွံ ဘူမိယာ ဂစ္ဆ၊ အဟံ သာခဂ္ဂေန တုယှံ မဂ္ဂံ အာစိက္ခန္တော ဂမိဿာမီ’’တိ တံ ပုရိသံ အရညတော နီဟရိတွာ မဂ္ဂေ ဌပေတွာ ပဗ္ဗတပါဒမေဝ ပါဝိသိ။ သော ပုရိသော မဟာသတ္တေ အပရဇ္ဈိတွာ ကုဋ္ဌီ ဟုတွာ ဒိဋ္ဌဓမ္မေယေဝ မနုဿပေတော အဟောသိ။

သော ¶ သတ္တ ဝဿာနိ ဒုက္ခပီဠိတော ဝိစရန္တော ဗာရာဏသိယံ မိဂါဇိနံ နာမ ဥယျာနံ ပဝိသိတွာ ပါကာရန္တရေ ကဒလိပဏ္ဏံ အတ္ထရိတွာ ဝေဒနာပ္ပတ္တော နိပဇ္ဇိ။ တဒါ ဗာရာဏသိရာဇာ ဥယျာနံ ဂန္တွာ တတ္ထ ဝိစရန္တော တံ ဒိသွာ ‘‘ကောသိ တွံ၊ ကိံ ဝါ ကတွာ ဣမံ ဒုက္ခံ ပတ္တော’’တိ ပုစ္ဆိ။ သောပိဿ သဗ္ဗံ ဝိတ္ထာရတော အာစိက္ခိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၇၈။

‘‘ဗာရာဏသျံ အဟူ ရာဇာ၊ ကာသီနံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎနော၊

မိတ္တာမစ္စပရိဗျူဠှော၊ အဂမာသိ မိဂါဇိနံ။

၁၇၉။

‘‘တတ္ထ ¶ ဗြာဟ္မဏမဒ္ဒက္ခိ၊ သေတံ စိတြံ ကိလာသိနံ၊

ဝိဒ္ဓသ္တံ ကောဝိဠာရံဝ၊ ကိသံ ဓမနိသန္ထတံ။

၁၈၀။

‘‘ပရမကာရုညတံ ပတ္တံ၊ ဒိသွာ ကိစ္ဆဂတံ နရံ၊

အဝစ ဗျမှိတော ရာဇာ၊ ယက္ခာနံ ကတမော နုသိ။

၁၈၁။

‘‘ဟတ္ထပါဒါ စ တေ သေတာ၊ တတော သေတတရံ သိရော၊

ဂတ္တံ ကမ္မာသဝဏ္ဏံ တေ၊ ကိလာသဗဟုလော စသိ။

၁၈၂။

‘‘ဝဋ္ဋနာဝဠိသင်္ကာသာ ¶ ၊ ပိဋ္ဌိ တေ နိန္နတုန္နတာ၊

ကာဠပဗ္ဗာဝ တေ အင်္ဂါ၊ နာညံ ပဿာမိ ဧဒိသံ။

၁၈၃။

‘‘ဥဂ္ဃဋ္ဋပါဒေါ တသိတော၊ ကိသော ဓမနိသန္ထတော၊

ဆာတော အာတတ္တရူပေါသိ၊ ကုတောသိ ကတ္ထ ဂစ္ဆတိ။

၁၈၄။

‘‘ဒုဒ္ဒသီ အပ္ပကာရောသိ၊ ဒုဗ္ဗဏ္ဏော ဘီမဒဿနော၊

ဇနေတ္တိ ယာပိ တေ မာတာ၊ န တံ ဣစ္ဆေယျ ပဿိတုံ။

၁၈၅။

‘‘ကိံ ကမ္မမကရံ ပုဗ္ဗေ၊ ကံ အဝဇ္ဈံ အဃာတယိ၊

ကိဗ္ဗိသံ ယံ ကရိတွာန၊ ဣဒံ ဒုက္ခံ ဥပါဂမီ’’တိ။

တတ္ထ ဗာရာဏသျန္တိ ဗာရာဏသိယံ။ မိတ္တာမစ္စပရိဗျူဠှောတိ မိတ္တေဟိ စ ဒဠှဘတ္တီဟိ အမစ္စေဟိ ¶ စ ပရိဝုတော။ မိဂါဇိနန္တိ ဧဝံနာမကံ ဥယျာနံ။ သေတန္တိ သေတကုဋ္ဌေန သေတံ ကဗရကုဋ္ဌေန ဝိစိတြံ ပရိဘိန္နေန ကဏ္ဍူယနကိလာသကုဋ္ဌေန ကိလာသိနံ ဝေဒနာပ္ပတ္တံ ကဒလိပဏ္ဏေ နိပန္နံ အဒ္ဒသ။ ဝိဒ္ဓသ္တံ ကောဝိဠာရံဝါတိ ဝဏမုခေဟိ ပဂ္ဃရန္တေန မံသေန ဝိဒ္ဓသ္တံ ပုပ္ဖိတကောဝိဠာရသဒိသံ။ ကိသန္တိ ဧကစ္စေသု ပဒေသေသု အဋ္ဌိစမ္မမတ္တသရီရံ သိရာဇာလသန္ထတံ။ ဗျမှိတောတိ ဘီတော ဝိမှယမာပန္နော ဝါ။ ယက္ခာနန္တိ ယက္ခာနံ အန္တရေ တွံ ကတရယက္ခော နာမာသိ။ ဝဋ္ဋနာဝဠိသင်္ကာသာတိ ပိဋ္ဌိကဏ္ဋကဋ္ဌာနေ အာဝုနိတွာ ဌပိတာဝဋ္ဋနာဝဠိသဒိသာ။ အင်္ဂါတိ ကာဠပဗ္ဗဝလ္လိသဒိသာနိ တေ အင်္ဂါနိ။ နာညန္တိ အညံ ပုရိသံ ဧဒိသံ န ပဿာမိ။ ဥဂ္ဃဋ္ဋပါဒေါတိ ရဇောကိဏ္ဏပါဒေါ။ အာတတ္တရူပေါတိ သုက္ခသရီရော။ ဒုဒ္ဒသီတိ ဒုက္ခေန ပဿိတဗ္ဗော။ အပ္ပကာရောသီတိ သရီရပ္ပကာရရဟိတောသိ၊ ဒုဿဏ္ဌာနောသီတိ အတ္ထော။ ကိံ ကမ္မမကရန္တိ ဣတော ပုဗ္ဗေ ကိံ ကမ္မံ အကရံ၊ အကာသီတိ အတ္ထော။ ကိဗ္ဗိသန္တိ ဒါရုဏကမ္မံ။

တတော ပရံ ဗြာဟ္မဏော အာဟ –

၁၈၆။

‘‘တဂ္ဃ တေ အဟမက္ခိဿံ၊ ယထာပိ ကုသလော တထာ၊

သစ္စဝါဒိဉှိ လောကသ္မိံ၊ ပသံသန္တီဓ ပဏ္ဍိတာ။

၁၈၇။

‘‘ဧကော ¶ ¶ စရံ ဂေါဂဝေသော၊ မူဠှော အစ္စသရိံ ဝနေ၊

အရညေ ဣရီဏေ ဝိဝနေ၊ နာနာကုဉ္ဇရသေဝိတေ။

၁၈၈။

‘‘ဝါဠမိဂါနုစရိတေ၊ ဝိပ္ပနဋ္ဌောသ္မိ ကာနနေ၊

အစရိံ တတ္ထ သတ္တာဟံ၊ ခုပ္ပိပါသသမပ္ပိတော။

၁၈၉။

‘‘တတ္ထ တိန္ဒုကမဒ္ဒက္ခိံ၊ ဝိသမဋ္ဌံ ဗုဘုက္ခိတော၊

ပပါတမဘိလမ္ဗန္တံ၊ သမ္ပန္နဖလဓာရိနံ။

၁၉၀။

‘‘ဝါတဿိတာနိ ဘက္ခေသိံ၊ တာနိ ရုစ္စိံသု မေ ဘုသံ၊

အတိတ္တော ရုက္ခမာရူဟိံ၊ တတ္ထ ဟေဿာမိ အာသိတော။

၁၉၁။

‘‘ဧကံ မေ ဘက္ခိတံ အာသိ၊ ဒုတိယံ အဘိပတ္ထိတံ၊

တတော သာ ဘဉ္ဇထ သာခါ၊ ဆိန္နာ ဖရသုနာ ဝိယ။

၁၉၂။

‘‘သောဟံ ¶ သဟာဝ သာခါဟိ၊ ဥဒ္ဓံပါဒေါ အဝံသိရော၊

အပ္ပတိဋ္ဌေ အနာလမ္ဗေ၊ ဂိရိဒုဂ္ဂသ္မိ ပါပတံ။

၁၉၃။

‘‘ယသ္မာ စ ဝါရိ ဂမ္ဘီရံ၊ တသ္မာ န သမပဇ္ဇိသံ၊

တတ္ထ သေသိံ နိရာနန္ဒော၊ အနူနာ ဒသ ရတ္တိယော။

၁၉၄။

‘‘အထေတ္ထ ကပိ မာဂဉ္ဆိ၊ ဂေါနင်္ဂုလော ဒရီစရော၊

သာခါဟိ သာခံ ဝိစရန္တော၊ ခါဒမာနော ဒုမပ္ဖလံ။

၁၉၅။

‘‘သော မံ ဒိသွာ ကိသံ ပဏ္ဍုံ၊ ကာရုညမကရံ မယိ၊

အမ္ဘော ကော နာမ သော ဧတ္ထ၊ ဧဝံ ဒုက္ခေန အဋ္ဋိတော။

၁၉၆။

‘‘မနုဿော အမနုဿော ဝါ၊ အတ္တာနံ မေ ပဝေဒယ၊

တဿဉ္ဇလိံ ပဏာမေတွာ၊ ဣဒံ ဝစနမဗြဝိံ။

၁၉၇။

‘‘မနုဿောဟံ ဗျသမ္ပတ္တော၊ သာ မေ နတ္ထိ ဣတော ဂတိ၊

တံ ဝေါ ဝဒါမိ ဘဒ္ဒံ ဝေါ၊ တွဉ္စ မေ သရဏံ ဘဝ။

၁၉၈။

‘‘ဂရုံ သိလံ ဂဟေတွာန၊ ဝိစရီ ပဗ္ဗတေ ကပိ၊

သိလာယ ယောဂ္ဂံ ကတွာန၊ နိသဘော ဧတဒဗြဝိ။

၁၉၉။

‘‘ဧဟိ ¶ မေ ပိဋ္ဌိမာရုယှ၊ ဂီဝံ ဂဏှာဟိ ဗာဟုဘိ၊

အဟံ တံ ဥဒ္ဓရိဿာမိ၊ ဂိရိဒုဂ္ဂတ ဝေဂသာ။

၂၀၀။

‘‘တဿ တံ ဝစနံ သုတွာ၊ ဝါနရိန္ဒဿ သိရီမတော၊

ပိဋ္ဌိမာရုယှ ဓီရဿ၊ ဂီဝံ ဗာဟာဟိ အဂ္ဂဟိံ။

၂၀၁။

‘‘သော မံ တတော သမုဋ္ဌာသိ၊ တေဇဿီ ဗလဝါ ကပိ၊

ဝိဟညမာနော ကိစ္ဆေန၊ ဂိရိဒုဂ္ဂတ ဝေဂသာ။

၂၀၂။

‘‘ဥဒ္ဓရိတွာန ¶ မံ သန္တော၊ နိသဘော ဧတဒဗြဝိ၊

ဣင်္ဃ မံ သမ္မ ရက္ခဿု၊ ပသုပိဿံ မုဟုတ္တကံ။

၂၀၃။

‘‘သီဟာ ဗျဂ္ဃာ ¶ စ ဒီပီ စ၊ အစ္ဆကောကတရစ္ဆယော၊

တေ မံ ပမတ္တံ ဟိံသေယျုံ၊ တေ တွံ ဒိသွာ နိဝါရယ။

၂၀၄။

‘‘ဧဝံ မေ ပရိတ္တာတူန၊ ပသုပီ သော မုဟုတ္တကံ၊

တဒါဟံ ပါပိကံ ဒိဋ္ဌိံ၊ ပဋိလစ္ဆိံ အယောနိသော။

၂၀၅။

‘‘ဘက္ခော အယံ မနုဿာနံ၊ ယထာ စညေ ဝနေ မိဂါ၊

ယံ နူနိမံ ဝဓိတွာန၊ ဆာတော ခါဒေယျ ဝါနရံ။

၂၀၆။

‘‘အသိတော စ ဂမိဿာမိ၊ မံသမာဒါယ သမ္ဗလံ၊

ကန္တာရံ နိတ္ထရိဿာမိ၊ ပါထေယျံ မေ ဘဝိဿတိ။

၂၀၇။

‘‘တတော သိလံ ဂဟေတွာန၊ မတ္ထကံ သန္နိတာဠယိံ၊

မမ ဂတ္တကိလန္တဿ၊ ပဟာရော ဒုဗ္ဗလော အဟု။

၂၀၈။

‘‘သော စ ဝေဂေနုဒပ္ပတ္တော၊ ကပိ ရုဟိရမက္ခိတော၊

အဿုပုဏ္ဏေဟိ နေတ္တေဟိ၊ ရောဒန္တော မံ ဥဒိက္ခတိ။

၂၀၉။

‘‘မာယျော မံ ကရိ ဘဒ္ဒန္တေ၊ တွဉ္စ နာမေဒိသံ ကရိ၊

တွဉ္စ ခေါ နာမ ဒီဃာဝု၊ အညေ ဝါရေတုမရဟသိ။

၂၁၀။

‘‘အဟော ဝတ ရေ ပုရိသ၊ တာဝဒုက္ကရကာရက၊

ဧဒိသာ ဝိသမာ ဒုဂ္ဂါ၊ ပပါတာ ဥဒ္ဓတော မယာ။

၂၁၁။

‘‘အာနီတော ပရလောကာဝ၊ ဒုဗ္ဘေယျံ မံ အမညထ၊

တံ တေန ပါပကမ္မေန၊ ပါပံ ပါပေန စိန္တိတံ။

၂၁၂။

‘‘မာ ¶ ¶ ဟေဝ တွံ အဓမ္မဋ္ဌ၊ ဝေဒနံ ကဋုကံ ဖုသိ၊

မာ ဟေဝ ပါပကမ္မံ တံ၊ ဖလံ ဝေဠုံဝ တံ ဝဓိ။

၂၁၃။

‘‘တယိ မေ နတ္ထိ ဝိဿာသော၊ ပါပဓမ္မ အသညတ၊

ဧဟိ မေ ပိဋ္ဌိတော ဂစ္ဆ၊ ဒိဿမာနောဝ သန္တိကေ။

၂၁၄။

‘‘မုတ္တောသိ ဟတ္ထာ ဝါဠာနံ၊ ပတ္တောသိ မာနုသိံ ပဒံ၊

ဧသ မဂ္ဂေါ အဓမ္မဋ္ဌ၊ တေန ဂစ္ဆ ယထာသုခံ။

၂၁၅။

‘‘ဣဒံ ဝတွာ ဂိရိစရော၊ ရဟဒေ ပက္ခလျ မတ္ထကံ၊

အဿူနိ သမ္ပမဇ္ဇိတွာ၊ တတော ပဗ္ဗတမာရုဟိ။

၂၁၆။

‘‘သောဟံ တေနာဘိသတ္တောသ္မိ၊ ပရိဠာဟေန အဋ္ဋိတော၊

ဍယှမာနေန ဂတ္တေန၊ ဝါရိံ ပါတုံ ဥပါဂမိံ။

၂၁၇။

‘‘အဂ္ဂိနာ ဝိယ သန္တတ္တော၊ ရဟဒေါ ရုဟိရမက္ခိတော၊

ပုဗ္ဗလောဟိတသင်္ကာသော၊ သဗ္ဗော မေ သမပဇ္ဇထ။

၂၁၈။

‘‘ယာဝန္တော ¶ ဥဒဗိန္ဒူနိ၊ ကာယသ္မိံ နိပတိံသု မေ၊

တာဝန္တော ဂဏ္ဍ ဇာယေထ၊ အဒ္ဓဗေလုဝသာဒိသာ။

၂၁၉။

‘‘ပဘိန္နာ ပဂ္ဃရိံသု မေ၊ ကုဏပါ ပုဗ္ဗလောဟိတာ၊

ယေန ယေနေဝ ဂစ္ဆာမိ၊ ဂါမေသု နိဂမေသု စ။

၂၂၀။

‘‘ဒဏ္ဍဟတ္ထာ နိဝါရေန္တိ၊ ဣတ္ထိယော ပုရိသာ စ မံ၊

ဩက္ကိတာ ပူတိဂန္ဓေန၊ မာဿု ဩရေန အာဂမာ။

၂၂၁။

‘‘ဧတာဒိသံ ဣဒံ ဒုက္ခံ၊ သတ္တ ဝဿာနိ ဒါနိ မေ၊

အနုဘောမိ သကံ ကမ္မံ၊ ပုဗ္ဗေ ဒုက္ကဋမတ္တနော။

၂၂၂။

‘‘တံ ¶ ဝေါ ဝဒါမိ ဘဒ္ဒန္တေ၊ ယာဝန္တေတ္ထ သမာဂတာ၊

မာဿု မိတ္တာန ဒုဗ္ဘိတ္ထော၊ မိတ္တဒုဗ္ဘော ဟိ ပါပကော။

၂၂၃။

‘‘ကုဋ္ဌီ ကိလာသီ ဘဝတိ၊ ယော မိတ္တာနိဓ ဒုဗ္ဘတိ၊

ကာယဿ ဘေဒါ မိတ္တဒ္ဒု၊ နိရယံ သောပပဇ္ဇတီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ကုသလောတိ ယထာ ဆေကော ကုသလော ကထေတိ၊ တထာ ဝေါ ကထေဿာမိ။ ဂေါဂဝေသောတိ နဋ္ဌေ ဂေါဏေ ဂဝေသန္တော။ အစ္စသရိန္တိ မနုဿပထံ အတိက္ကမိတွာ ဟိမဝန္တံ ပါဝိသိံ။ အရညေတိ အရာဇကေ သုညေ။ ဣရီဏေတိ သုက္ခကန္တာရေ။ ဝိဝနေတိ ဝိဝိတ္တေ။ ဝိပ္ပနဋ္ဌောတိ မဂ္ဂမူဠှော။ ဗုဘုက္ခိတောတိ သဉ္ဇာတဗုဘုက္ခော ဆာတဇ္ဈတ္တော။ ပပါတမဘိလမ္ဗန္တန္တိ ပပါတာဘိမုခံ ဩလမ္ဗန္တံ။ သမ္ပန္နဖလဓာရိနန္တိ မဓုရဖလဓာရိနံ။ ဝါတဿိတာနီတိ ပဌမံ တာဝ ဝါတပတိတာနိ ခါဒိံ။ တတ္ထ ဟေဿာမီတိ တသ္မိံ ရုက္ခေ သုဟိတော ဘဝိဿာမီတိ အာရုဠှောမှိ။ တတော သာ ဘဉ္ဇထ သာခါတိ တဿ အဘိပတ္ထိတဿ အတ္ထာယ ဟတ္ထေ ပသာရိတေ သာ မယာ အဘိရုဠှာ သာခါ ဖရသုနာ ဆိန္နာ ဝိယ အဘဉ္ဇထ။ အနာလမ္ဗေတိ အာလမ္ဗိတဗ္ဗဋ္ဌာနရဟိတေ။ ဂိရိဒုဂ္ဂသ္မိန္တိ ဂိရိဝိသမေ။ သေသိန္တိ သယိတောမှိ။

ကပိ မာဂဉ္ဆီတိ ကပိ အာဂဉ္ဆိ။ ဂေါနင်္ဂုလောတိ ဂုန္နံ နင်္ဂုဋ္ဌသဒိသနင်္ဂုဋ္ဌော။ ‘‘ဂေါနင်္ဂုဋ္ဌော’’တိပိ ပါဌော။ ‘‘ဂေါနင်္ဂုလီ’’တိပိ ပဌန္တိ။ အကရံ မယီတိ အကရာ မယိ။ အမ္ဘောတိ၊ မဟာရာဇ၊ သော ကပိရာဇာ တသ္မိံ နရကပပါတေ မမ ဥဒကပေါထနသဒ္ဒံ သုတွာ မံ ‘‘အမ္ဘော’’တိ အာလပိတွာ ‘‘ကော နာမေသော’’တိ ပုစ္ဆိ။ ဗျသမ္ပတ္တောတိ ဗျသနံ ပတ္တော၊ ပပါတဿ ဝသံ ပတ္တောတိ ဝါ အတ္ထော။ ဘဒ္ဒံ ဝေါတိ တသ္မာ တုမှေ ဝဒါမိ – ‘‘ဘဒ္ဒံ တုမှာကံ ဟောတူ’’တိ။ ဂရုံ သိလန္တိ၊ မဟာရာဇ၊ သော ကပိရာဇာ မယာ ဧဝံ ဝုတ္တေ ‘‘မာ ဘာယီ’’တိ မံ အဿာသေတွာ ပဌမံ တာဝ ဂရုံ သိလံ ဂဟေတွာ ယောဂ္ဂံ ကရောန္တော ပဗ္ဗတေ ဝိစရိ ¶ ။ နိသဘောတိ ပုရိသနိသဘော ဥတ္တမဝါနရိန္ဒော ပဗ္ဗတပပါတေ ဌတွာ မံ ဧတဒဗြဝီတိ။

ဗာဟုဘီတိ ဒွီဟိ ဗာဟာဟိ မမ ဂီဝံ သုဂ္ဂဟိတံ ဂဏှ။ ဝေဂသာတိ ဝေဂေန။ သိရီမတောတိ ပုညဝန္တဿ။ အဂ္ဂဟိန္တိ သဋ္ဌိဟတ္ထံ နရကပပါတံ ဝါတဝေဂေန ဩတရိတွာ ဥဒကပိဋ္ဌေ ဌိတဿ အဟံ ဝေဂေန ပိဋ္ဌိမဘိရုဟိတွာ ဥဘောဟိ ဗာဟာဟိ ဂီဝံ အဂ္ဂဟေသိံ။ ဝိဟညမာနောတိ ကိလမန္တော။ ကိစ္ဆေနာတိ ဒုက္ခေန။ သန္တောတိ ပဏ္ဍိတော၊ အထ ဝါ ပရိသန္တော ကိလန္တော။ ရက္ခဿူတိ အဟံ တံ ဥဒ္ဓရန္တော ကိလန္တော မုဟုတ္တံ ဝိဿမန္တော ပသုပိဿံ၊ တသ္မာ မံ ရက္ခာဟိ။ ယထာ စညေ ဝနေ မိဂါတိ ¶ သီဟာဒီဟိ အညေပိ ယေ ဣမသ္မိံ ဝနေ ဝါဠမိဂါ။ ပါဠိယံ ပန ‘‘အစ္ဆကောကတရစ္ဆယော’’တိ လိခန္တိ။ ပရိတ္တာတူနာတိ၊ မဟာရာဇ၊ ဧဝံ သော ကပိရာဇာ မံ အတ္တနော ¶ ပရိတ္တာဏံ ကတွာ မုဟုတ္တံ ပသုပိ။ အယောနိသောတိ အယောနိသောမနသိကာရေန။ ဘက္ခောတိ ခါဒိတဗ္ဗယုတ္တကော။ အသိတော ဓာတော သုဟိတော။ သမ္ဗလန္တိ ပါထေယျံ။ မတ္ထကံ သန္နိတာဠယိန္တိ တဿ ဝါနရိန္ဒဿ မတ္ထကံ ပဟရိံ။ ‘‘သန္နိတာဠယ’’န္တိပိ ပါဌော။ ဒုဗ္ဗလော အဟူတိ န ဗလဝါ အာသိ၊ ယထာဓိပ္ပာယံ န အဂမာသီတိ။

ဝေဂေနာတိ မယာ ပဟဋပါသာဏဝေဂေန။ ဥဒပ္ပတ္တောတိ ဥဋ္ဌိတော။ မာယျောတိ တေန မိတ္တဒုဗ္ဘိပုရိသေန သိလာယ ပဝိဒ္ဓါယ မဟာစမ္မံ ဆိန္ဒိတွာ ဩလမ္ဗိ၊ ရုဟိရံ ပဂ္ဃရိ။ မဟာသတ္တော ဝေဒနာပ္ပတ္တော စိန္တေသိ – ‘‘ဣမသ္မိံ ဌာနေ အညော နတ္ထိ၊ ဣဒံ ဘယံ ဣမံ ပုရိသံ နိဿာယ ဥပ္ပန္န’’န္တိ။ သော မရဏဘယဘီတော ဩလမ္ဗန္တံ စမ္မဗန္ဓံ ဟတ္ထေန ဂဟေတွာ ဥပ္ပတိတွာ သာခံ အဘိရုယှ တေန ပါပပုရိသေန သဒ္ဓိံ သလ္လပန္တော ‘‘မာယျော မ’’န္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ မာယျော မံ ကရိ ဘဒ္ဒန္တေတိ မာ အကရိ အယျော မံ ဘဒ္ဒန္တေတိ တံ နိဝါရေတိ။ တွဉ္စ ခေါ နာမာတိ တွံ နာမ ဧဝံ မယာ ပပါတာ ဥဒ္ဓဋော ဧဒိသံ ဖရုသကမ္မံ မယိ ကရိ၊ အဟော တေ အယုတ္တံ ကတန္တိ။ အဟော ဝတာတိ တံ ဂရဟန္တော ဧဝမာဟ။ တာဝဒုက္ကရကာရကာတိ မယိ အပရဇ္ဈနေန အတိဒုက္ကရကမ္မကာရက။ ပရလောကာဝါတိ ပရလောကတော ဝိယ အာနီတော။ ဒုဗ္ဘေယျန္တိ ဒုဗ္ဘိတဗ္ဗံ ဝဓိတဗ္ဗံ။ ဝေဒနံ ကဋုကန္တိ ဧဝံ သန္တေပိ တွံ အဓမ္မဋ္ဌ ယာဒိသံ ဝေဒနံ အဟံ ဖုသာမိ၊ ဧဒိသံ ဝေဒနံ ကဋုကံ မာ ဖုသိ၊ တံ ပါပကမ္မံ ဖလံ ဝေဠုံဝ တံ မာ ဝဓိ။ ဣတိ မံ၊ မဟာရာဇ၊ သော ပိယပုတ္တကံ ဝိယ အနုကမ္ပိ။

အထ နံ အဟံ ဧတဒဝေါစံ – ‘‘အယျ၊ မယာ ကတံ ဒေါသံ ဟဒယေ မာ ကရိ၊ မာ မံ အသပ္ပုရိသံ ဧဝရူပေ အရညေ နာသယ၊ အဟံ ဒိသာမူဠှော မဂ္ဂံ န ဇာနာမိ၊ အတ္တနာ ကတံ ကမ္မံ မာ နာသေထ၊ ဇီဝိတဒါနံ မေ ဒေထ၊ အရညာ နီဟရိတွာ မနုဿပထေ ဌပေထာ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ သော မယာ သဒ္ဓိံ သလ္လပန္တော ‘‘တယိ မေ နတ္ထိ ဝိဿာသော’’တိ အာဒိမာဟ။ တတ္ထ တယီတိ ဣတော ပဋ္ဌာယ မယှံ တယိ ဝိဿာသော ¶ နတ္ထိ။ ဧဟီတိ၊ ဘော ပုရိသ၊ အဟံ တယာ သဒ္ဓိံ မဂ္ဂေန န ဂမိဿာမိ၊ တွံ ပန ဧဟိ မမ ပိဋ္ဌိတော အဝိဒူရေ ဒိဿမာနသရီရောဝ ဂစ္ဆ၊ အဟံ ရုက္ခဂ္ဂေဟေဝ ဂမိဿာမီတိ။ မုတ္တောသီတိ အထ သော မံ၊ မဟာရာဇ၊ အရညာ နီဟရိတွာ၊ ဘော ပုရိသ၊ ဝါဠမိဂါနံ ဟတ္ထာ မုတ္တောသိ။ ပတ္တောသိ မာနုသိံ ပဒန္တိ မနုဿူပစာရံ ပတ္တော အာဂတောသိ၊ ဧသ တေ မဂ္ဂေါ၊ ဧတေန ဂစ္ဆာတိ အာဟ။

ဂိရိစရောတိ ¶ ဂိရိစာရီ ဝါနရော။ ပက္ခလျာတိ ဓောဝိတွာ။ တေနာဘိသတ္တောသ္မီတိ သော အဟံ၊ မဟာရာဇ ¶ ၊ တေန ဝါနရေန အဘိသတ္တော၊ ပါပကမ္မေ ပရိဏတေ တေနာဘိသတ္တောသ္မီတိ မညမာနော ဧဝမာဟ။ အဋ္ဋိတောတိ ဥပဒ္ဒုတော။ ဥပါဂမိန္တိ ဧကံ ရဟဒံ ဥပဂတောသ္မိ။ သမပဇ္ဇထာတိ ဇာတော၊ ဧဝရူပေါ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌာသိ။ ယာဝန္တောတိ ယတ္တကာနိ။ ဂဏ္ဍ ဇာယေထာတိ ဂဏ္ဍာ ဇာယိံသု။ သော ကိရ ပိပါသံ သန္ဓာရေတုံ အသက္ကောန္တော ဥဒကဉ္ဇလိံ ဥက္ခိပိတွာ ထောကံ ပိဝိတွာ သေသံ သရီရေ သိဉ္စိ။ အထဿ တာဝဒေဝ ဥဒကဗိန္ဒုဂဏနာယ အဍ္ဎဗေလုဝပက္ကပ္ပမာဏာ ဂဏ္ဍာ ဥဋ္ဌဟိံသု၊ တသ္မာ ဧဝမာဟ။ ပဘိန္နာတိ တေ ဂဏ္ဍာ တံ ဒိဝသမေဝ ဘိဇ္ဇိတွာ ကုဏပါ ပူတိဂန္ဓိကာ ဟုတွာ ပုဗ္ဗလောဟိတာနိ ပဂ္ဃရိံသု။ ယေန ယေနာတိ ယေန ယေန မဂ္ဂေန။ ဩက္ကိတာတိ ပူတိဂန္ဓေန ဩကိဏ္ဏာ ပရိက္ခိတ္တာ ပရိဝါရိတာ။ မာဿု ဩရေန အာဂမာတိ ဒုဋ္ဌသတ္တ ဩရေန မာဿု အာဂမာ၊ အမှာကံ သန္တိကံ မာ အာဂမီတိ ဧဝံ ဝဒန္တာ မံ နိဝါရေန္တီတိ အတ္ထော။ သတ္တ ဝဿာနိ ဒါနိ မေတိ၊ မဟာရာဇ၊ တတော ပဋ္ဌာယ ဣဒါနိ သတ္တ ဝဿာနိ မမ ဧတ္တကံ ကာလံ သကံ ကမ္မံ အနုဘောမိ။

ဣတိ သော အတ္တနော မိတ္တဒုဗ္ဘိကမ္မံ ဝိတ္ထာရေတွာ၊ ‘‘မဟာရာဇ၊ မညေဝ ဩလောကေတွာ ဧဝရူပံ ကမ္မံ န ကေနစိ ကတ္တဗ္ဗ’’န္တိ ဝတွာ ‘‘တံ ဝေါ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ တန္တိ တသ္မာ။ ယသ္မာ ဧဝရူပံ ကမ္မံ ဧဝံ ဒုက္ခဝိပါကံ၊ တသ္မာတိ အတ္ထော။

၂၂၃။

‘‘ကုဋ္ဌီ ကိလာသီ ဘဝတိ၊ ယော မိတ္တာနိဓ ဒုဗ္ဘတိ၊

ကာယဿ ဘေဒါ မိတ္တဒ္ဒု၊ နိရယံ သောပပဇ္ဇတီ’’တိ။ –

အယံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓဂါထာ။ ဘိက္ခဝေ၊ ယော ဣဓ လောကေ မိတ္တာနိ ဒုဗ္ဘတိ ဟိံသတိ၊ သော ဧဝရူပေါ ဟောတီတိ အတ္ထော။

တဿပိ ပုရိသဿ ရညာ သဒ္ဓိံ ကထေန္တဿေဝ ပထဝီ ဝိဝရံ အဒါသိ။ တင်္ခဏညေဝ စဝိတွာ အဝီစိမှိ နိဗ္ဗတ္တော။ ရာဇာ တသ္မိံ ပထဝိံ ပဝိဋ္ဌေ ဥယျာနာ နိက္ခမိတွာ နဂရံ ပဝိဋ္ဌော။

သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဒါနေဝ၊ ပုဗ္ဗေပိ ဒေဝဒတ္တော မယှံ သိလံ ပဋိဝိဇ္ဈိယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ¶ မိတ္တဒုဗ္ဘီ ပုရိသော ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ၊ ကပိရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။

မဟာကပိဇာတကဝဏ္ဏနာ ဆဋ္ဌာ။

[၅၁၇] ၇။ ဒကရက္ခသဇာတကဝဏ္ဏနာ

၂၂၄-၂၅၇။ သစေ ¶ ¶ ဝေါ ဝုယှမာနာနန္တိ ဒကရက္ခသဇာတကံ။ တံ သဗ္ဗံ မဟာဥမင်္ဂဇာတကေ အာဝိ ဘဝိဿတီတိ။

ဒကရက္ခသဇာတကဝဏ္ဏနာ သတ္တမာ။

[၅၁၈] ၈။ ပဏ္ဍရနာဂရာဇဇာတကဝဏ္ဏနာ

ဝိကိဏ္ဏဝါစန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော မုသာဝါဒံ ကတွာ ဒေဝဒတ္တဿ ပထဝိပ္ပဝေသနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဒါ ဟိ သတ္ထာ ဘိက္ခူဟိ တဿ အဝဏ္ဏေ ကထိတေ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဒါနေဝ၊ ပုဗ္ဗေပိ ဒေဝဒတ္တော မုသာဝါဒံ ကတွာ ပထဝိံ ပဝိဋ္ဌောယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ပဉ္စသတဝါဏိဇာ နာဝါယ သမုဒ္ဒံ ပက္ခန္ဒိတွာ သတ္တမေ ဒိဝသေ အတီရဒဿနိယာ နာဝါယ သမုဒ္ဒပိဋ္ဌေ ဘိန္နာယ ဌပေတွာ ဧကံ အဝသေသာ မစ္ဆကစ္ဆပဘက္ခာ အဟေသုံ၊ ဧကော ပန ဝါတဝေဂေန ကရမ္ပိယပဋ္ဋနံ နာမ ပါပုဏိ။ သော သမုဒ္ဒတော ဥတ္တရိတွာ နဂ္ဂဘောဂေါ တသ္မိံ ပဋ္ဋနေယေဝ ဘိက္ခာယ စရိ။ တမေနံ မနုဿာ ‘‘အယံ သမဏော အပ္ပိစ္ဆော သန္တုဋ္ဌော’’တိ သမ္ဘာဝေတွာ သက္ကာရံ ကရိံသု။ သော ‘‘လဒ္ဓါ မေ ဇီဝိကူပါယော’’တိ တေသု နိဝါသနပါရုပနံ ဒေန္တေသုပိ န ဣစ္ဆိ။ တေ ‘‘နတ္ထိ ဣတော ဥတ္တရိ အပ္ပိစ္ဆော သမဏော’’တိ ဘိယျော ဘိယျော ပသီဒိတွာ တဿ အဿမပဒံ ကတွာ တတ္ထ နံ နိဝါသာပေသုံ။ သော ‘‘ကရမ္ပိယအစေလော’’တိ ပညာယိ။ တဿ တတ္ထ ဝသန္တဿ မဟာလာဘသက္ကာရော ဥဒပါဒိ။

ဧကော ¶ နာဂရာဇာပိဿ သုပဏ္ဏရာဇာ စ ဥပဋ္ဌာနံ အာဂစ္ဆန္တိ။ တေသု နာဂရာဇာ နာမေန ပဏ္ဍရော နာမ။ အထေကဒိဝသံ သုပဏ္ဏရာဇာ တဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ဧဝမာဟ – ‘‘ဘန္တေ၊ အမှာကံ ဉာတကာ နာဂေ ဂဏှန္တာ ဗဟူ ဝိနဿန္တိ၊ ဧတေသံ နာဂါနံ ဂဟဏနိယာမံ မယံ န ဇာနာမ၊ ဂုယှကာရဏံ ကိရ တေသံ အတ္ထိ၊ သက္ကုဏေယျာထ နု ခေါ တုမှေ ဧတေ ပိယာယမာနာ ဝိယ ¶ တံ ကာရဏံ ပုစ္ဆိတု’’န္တိ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ သုပဏ္ဏရာဇေ ဝန္ဒိတွာ ပက္ကန္တေ နာဂရာဇဿ အာဂတကာလေ ဝန္ဒိတွာ နိသိန္နံ နာဂရာဇာနံ ပုစ္ဆိ – ‘‘နာဂရာဇ၊ သုပဏ္ဏာ ကိရ တုမှေ ဂဏှန္တာ ဗဟူ ဝိနဿန္တိ၊ တုမှေ ဂဏှန္တာ ကထံ ဂဏှိတုံ န သက္ကောန္တီ’’တိ။ ဘန္တေ၊ ဣဒံ အမှာကံ ဂုယှံ ရဟဿံ၊ မယာ ဣမံ ကထေန္တေန ဉာတိသင်္ဃဿ မရဏံ အာဟဋံ ¶ ဟောတီတိ။ ကိံ ပန တွံ၊ အာဝုသော၊ ‘‘အယံ အညဿ ကထေဿတီ’’တိ ဧဝံသညီ ဟောသိ၊ နာဟံ အညဿ ကထေဿာမိ၊ အတ္တနာ ပန ဇာနိတုကာမတာယ ပုစ္ဆာမိ၊ တွံ မယှံ သဒ္ဒဟိတွာ နိဗ္ဘယော ဟုတွာ ကထေဟီတိ။ နာဂရာဇာ ‘‘န ကထေဿာမိ၊ ဘန္တေ’’တိ ဝန္ဒိတွာ ပက္ကာမိ။ ပုနဒိဝသေပိ ပုစ္ဆိ၊ တထာပိဿ န ကထေသိ။

အထ နံ တတိယဒိဝသေ အာဂန္တွာ နိသိန္နံ၊ ‘‘နာဂရာဇ၊ အဇ္ဇ တတိယော ဒိဝသော၊ မမ ပုစ္ဆန္တဿ ကိမတ္ထံ န ကထေသီ’’တိ အာဟ။ ‘‘တုမှေ အညဿ အာစိက္ခိဿထာ’’တိ ဘယေန၊ ဘန္တေတိ။ ကဿစိ န ကထေဿာမိ၊ နိဗ္ဘယော ကထေဟီတိ။ ‘‘တေန ဟိ၊ ဘန္တေ၊ အညဿ မာ ကထယိတ္ထာ’’တိ ပဋိညံ ဂဟေတွာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ မယံ မဟန္တေ မဟန္တေ ပါသာဏေ ဂိလိတွာ ဘာရိယာ ဟုတွာ နိပဇ္ဇိတွာ သုပဏ္ဏာနံ အာဂမနကာလေ မုခံ နိဗ္ဗာဟေတွာ ဒန္တေ ဝိဝရိတွာ သုပဏ္ဏေ ဍံသိတုံ အစ္ဆာမ၊ တေ အာဂန္တွာ အမှာကံ သီသံ ဂဏှန္တိ၊ တေသံ အမှေ ဂရုဘာရေ ဟုတွာ နိပန္နေ ဥဒ္ဓရိတုံ ဝါယမန္တာနညေဝ ဥဒကံ ဩတ္ထရတိ။ တေ သီဒန္တာ အန္တောဥဒကေယေဝ မရန္တိ၊ ဣမိနာ ကာရဏေန ဗဟူ သုပဏ္ဏာ ဝိနဿန္တိ၊ တေသံ အမှေ ဂဏှန္တာနံ ကိံ သီသေန ဂဟိတေန၊ ဗာလာ နင်္ဂုဋ္ဌေ ဂဟေတွာ အမှေ ဟေဋ္ဌာသီသကေ ကတွာ ဂဟိတံ ဂေါစရံ မုခေန ဆဍ္ဍာပေတွာ လဟုကေ ကတွာ ဂန္တုံ သက္ကောန္တီ’’တိ သော အတ္တနော ရဟဿကာရဏံ တဿ ဒုဿီလဿ ကထေသိ။

အထ တသ္မိံ ပက္ကန္တေ သုပဏ္ဏရာဇာ အာဂန္တွာ ကရမ္ပိယအစေလံ ဝန္ဒိတွာ ‘‘ကိံ၊ ဘန္တေ၊ ပုစ္ဆိတံ တေ နာဂရာဇဿ ဂုယှကာရဏ’’န္တိ အာဟ။ သော ‘‘အာမာဝုသော’’တိ ¶ ¶ ဝတွာ သဗ္ဗံ တေန ကထိတနိယာမေနေဝ ကထေသိ။ တံ သုတွာ သုပဏ္ဏော ‘‘နာဂရာဇေန အယုတ္တံ ကတံ၊ ဉာတီနံ နာမ နဿနနိယာမော ပရဿ န ကထေတဗ္ဗော၊ ဟောတု၊ အဇ္ဇေဝ မယာ သုပဏ္ဏဝါတံ ကတွာ ပဌမံ ဧတမေဝ ဂဟေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ သုပဏ္ဏဝါတံ ကတွာ ပဏ္ဍရနာဂရာဇာနံ နင်္ဂုဋ္ဌေ ဂဟေတွာ ဟေဋ္ဌာသီသံ ကတွာ ဂဟိတဂေါစရံ ဆဍ္ဍာပေတွာ ဥပ္ပတိတွာ အာကာသံ ပက္ခန္ဒိ။ ပဏ္ဍရော အာကာသေ ဟေဋ္ဌာသီသကံ ဩလမ္ဗန္တော ‘‘မယာဝ မမ ဒုက္ခံ အာဘတ’’န္တိ ပရိဒေဝန္တော အာဟ –

၂၅၈။

‘‘ဝိကိဏ္ဏဝါစံ အနိဂုယှမန္တံ၊ အသညတံ အပရိစက္ခိတာရံ၊

ဘယံ တမနွေတိ သယံ အဗောဓံ၊ နာဂံ ယထာ ပဏ္ဍရကံ သုပဏ္ဏော။

၂၅၉။

‘‘ယော ဂုယှမန္တံ ပရိရက္ခဏေယျံ၊ မောဟာ နရော သံသတိ ဟာသမာနော၊

တံ ဘိန္နမန္တံ ဘယမနွေတိ ခိပ္ပံ၊ နာဂံ ယထာ ပဏ္ဍရကံ သုပဏ္ဏော။

၂၆၀။

‘‘နာနုမိတ္တော ¶ ဂရုံ အတ္ထံ၊ ဂုယှံ ဝေဒိတုမရဟတိ၊

သုမိတ္တော စ အသမ္ဗုဒ္ဓံ၊ သမ္ဗုဒ္ဓံ ဝါ အနတ္ထဝါ။

၂၆၁။

‘‘ဝိဿာသမာပဇ္ဇိမဟံ အစေလံ၊ သမဏော အယံ သမ္မတော ဘာဝိတတ္တော၊

တဿာဟမက္ခိံ ဝိဝရိံ ဂုယှမတ္ထံ၊ အတီတမတ္ထော ကပဏံ ရုဒါမိ။

၂၆၂။

‘‘တဿာဟံ ပရမံ ဗြဟ္မေ ဂုယှံ၊ ဝါစံ ဟိမံ နာသက္ခိံ သံယမေတုံ၊

တပ္ပက္ခတော ဟိ ဘယမာဂတံ မမံ၊ အတီတမတ္ထော ကပဏံ ရုဒါမိ။

၂၆၃။

‘‘ယော ¶ ဝေ နရော သုဟဒံ မညမာနော၊ ဂုယှမတ္ထံ သံသတိ ဒုက္ကုလီနေ၊

ဒေါသာ ဘယာ အထဝါ ရာဂရတ္တာ၊ ပလ္လတ္ထိတော ဗာလော အသံသယံ သော။

၂၆၄။

‘‘တိရောက္ခဝါစော ¶ အသတံ ပဝိဋ္ဌော၊ ယော သင်္ဂတီသု မုဒီရေတိ ဝါကျံ၊

အာသီဝိသော ဒုမ္မုခေါတျာဟု တံ နရံ၊ အာရာ အာရာ သံယမေ တာဒိသမှာ။

၂၆၅။

‘‘အန္နံ ပါနံ ကာသိကစန္ဒနဉ္စ၊ မနာပိတ္ထိယော မာလမုစ္ဆာဒနဉ္စ၊

ဩဟာယ ဂစ္ဆာမသေ သဗ္ဗကာမေ၊ သုပဏ္ဏ ပါဏူပဂတာဝ တျမှာ’’တိ။

တတ္ထ ဝိကိဏ္ဏဝါစန္တိ ပတ္ထဋဝစနံ။ အနိဂုယှမန္တန္တိ အပ္ပဋိစ္ဆန္နမန္တံ။ အသညတန္တိ ကာယဒွါရာဒီနိ ရက္ခိတုံ အသက္ကောန္တံ။ အပရိစက္ခိတာရန္တိ ‘‘အယံ မယာ ကထိတမန္တံ ရက္ခိတုံ သက္ခိဿတိ၊ န သက္ခိဿတီ’’တိ ပုဂ္ဂလံ ဩလောကေတုံ ဥပပရိက္ခိတုံ အသက္ကောန္တံ။ ဘယံ တမနွေတီတိ တံ ဣမေဟိ စတူဟိ အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတံ အဗောဓံ ဒုပ္ပညံ ပုဂ္ဂလံ သယံကတမေဝ ဘယံ အနွေတိ၊ ယထာ မံ ပဏ္ဍရကနာဂံ သုပဏ္ဏော အနွာဂတောတိ။ သံသတိ ဟာသမာနောတိ ရက္ခိတုံ အသမတ္ထဿ ပါပပုရိသဿ ဟာသမာနော ကထေတိ။ နာနုမိတ္တောတိ အနုဝတ္တနမတ္တေန ယော မိတ္တော၊ န ဟဒယေန၊ သော ဂုယှံ အတ္ထံ ဇာနိတုံ နာရဟတီတိ ပရိဒေဝတိ။ အသမ္ဗုဒ္ဓန္တိ အသမ္ဗုဒ္ဓန္တော အဇာနန္တော၊ အပ္ပညောတိ အတ္ထော။ သမ္ဗုဒ္ဓန္တိ သမ္ဗုဒ္ဓန္တော ဇာနန္တော၊ သပ္ပညောတိ အတ္ထော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ‘‘ယောပိ သုဟဒယော မိတ္တော ဝါ အမိတ္တော ဝါ အပ္ပညော သပ္ပညောပိ ဝါ ယော အနတ္ထဝါ အနတ္ထစရော၊ သောပိ ဂုယှံ ဝေဒိတုံ နာရဟတေ’’တိ။

သမဏော အယန္တိ အယံ သမဏောတိ စ လောကသမ္မတောတိ စ ဘာဝိတတ္တောတိ စ မညမာနော အဟံ ¶ ဧတသ္မိံ ဝိဿာသမာပဇ္ဇိံ။ အက္ခိန္တိ ကထေသိံ။ အတီတမတ္ထောတိ အတီတတ္ထော၊ အတိက္ကန္တတ္ထော ဟုတွာ ဣဒါနိ ကပဏံ ရုဒါမီတိ ပရိဒေဝတိ။ တဿာတိ တဿ အစေလကဿ။ ဗြဟ္မေတိ သုပဏ္ဏံ အာလပတိ။ သံယမေတုန္တိ ဣမံ ဂုယှဝါစံ ရဟဿကာရဏံ ရက္ခိတုံ နာသက္ခိံ။ တပ္ပက္ခတော ဟီတိ ဣဒါနိ ဣဒံ ဘယံ မမ တဿ အစေလကဿ ပက္ခတော ကောဋ္ဌာသတော သန္တိကာ အာဂတံ၊ ဣတိ အတီတတ္ထော ¶ ကပဏံ ရုဒါမီတိ။ သုဟဒန္တိ ‘‘သုဟဒေါ မမ အယ’’န္တိ မညမာနော။ ဒုက္ကုလီနေတိ ¶ အကုလဇေ နီစေ။ ဒေါသာတိ ဧတေဟိ ဒေါသာဒီဟိ ကာရဏေဟိ ယော ဧဝရူပံ ဂုယှံ သံသတိ၊ သော ဗာလော အသံသယံ ပလ္လတ္ထိတော ပရိဝတ္တေတွာ ပါပိတော၊ ဟတောယေဝ နာမာတိ အတ္ထော။

တိရောက္ခဝါစောတိ အတ္တနော ယံ ဝါစံ ကထေတုကာမော၊ တဿာ တိရောက္ခကတတ္တာ ပဋိစ္ဆန္နဝါစော။ အသတံ ပဝိဋ္ဌောတိ အသပ္ပုရိသာနံ အန္တရံ ပဝိဋ္ဌော အသပ္ပုရိသေသု ပရိယာပန္နော။ သင်္ဂတီသု မုဒီရေတီတိ ယော ဧဝရူပေါ ပရေသံ ရဟဿံ သုတွာဝ ပရိသမဇ္ဈေသု ‘‘အသုကေန အသုကံ နာမ ကတံ ဝါ ဝုတ္တံ ဝါ’’တိ ဝါကျံ ဥဒီရေတိ၊ တံ နရံ ‘‘အာသီဝိသော ဒုမ္မုခေါ ပူတိမုခေါ’’တိ အာဟု၊ တာဒိသမှာ ပုရိသာ အာရာ အာရာ သံယမေ၊ ဒူရတော ဒူရတောဝ ဝိရမေယျ၊ ပရိဝဇ္ဇေယျ နန္တိ အတ္ထော။ မာလမုစ္ဆာဒနဉ္စာတိ မာလဉ္စ ဒိဗ္ဗံ စတုဇ္ဇာတိယဂန္ဓဉ္စ ဥစ္ဆာဒနဉ္စ။ ဩဟာယာတိ ဧတေ ဒိဗ္ဗအန္နာဒယော သဗ္ဗကာမေ အဇ္ဇ မယံ ဩဟာယ ဆဍ္ဍေတွာ ဂမိဿာမ။ သုပဏ္ဏ၊ ပါဏူပဂတာဝ တျမှာတိ၊ ဘော သုပဏ္ဏ၊ ပါဏေဟိ ဥပဂတာဝ တေ အမှာ၊ သရဏံ နော ဟောဟီတိ။

ဧဝံ ပဏ္ဍရကော အာကာသေ ဟေဋ္ဌာသီသကော ဩလမ္ဗန္တော အဋ္ဌဟိ ဂါထာဟိ ပရိဒေဝိ။ သုပဏ္ဏော တဿ ပရိဒေဝနသဒ္ဒံ သုတွာ၊ ‘‘နာဂရာဇ အတ္တနော ရဟဿံ အစေလကဿ ကထေတွာ ဣဒါနိ ကိမတ္ထံ ပရိဒေဝသီ’’တိ တံ ဂရဟိတွာ ဂါထမာဟ –

၂၆၆။

‘‘ကော နီဓ တိဏ္ဏံ ဂရဟံ ဥပေတိ၊ အသ္မိံဓ လောကေ ပါဏဘူ နာဂရာဇ၊

သမဏော သုပဏ္ဏော အထဝါ တွမေဝ၊ ကိံကာရဏာ ပဏ္ဍရကဂ္ဂဟီတော’’တိ။

တတ္ထ ကော နီဓာတိ ဣဓ အမှေသု တီသု ဇနေသု ကော နု။ အသ္မိံဓာတိ ဧတ္ထ ဣဓာတိ နိပါတမတ္တံ၊ အသ္မိံ လောကေတိ အတ္ထော။ ပါဏဘူတိ ပါဏဘူတော။ အထဝါ တွမေဝါတိ ဥဒါဟု တွံယေဝ။ တတ္ထ သမဏံ တာဝ မာ ဂရဟ၊ သော ဟိ ဥပါယေန တံ ရဟဿံ ပုစ္ဆိ။ သုပဏ္ဏမ္ပိ မာ ဂရဟ၊ အဟဉှိ တဝ ပစ္စတ္ထိကောဝ။ ပဏ္ဍရကဂ္ဂဟီတောတိ၊ သမ္မ ပဏ္ဍရက၊ ‘‘အဟံ ကိံကာရဏာ သုပဏ္ဏေန ဂဟိတော’’တိ စိန္တေတွာ စ ပန အတ္တာနမေဝ ဂရဟ၊ တယာ ဟိ ရဟဿံ ကထေန္တေန အတ္တနာဝ အတ္တနော အနတ္ထော ကတောတိ အယမေတ္ထ အဓိပ္ပာယော။

တံ ¶ ¶ သုတွာ ပဏ္ဍရကော ဣတရံ ဂါထမာဟ –

၂၆၇။

‘‘သမဏောတိ မေ သမ္မတတ္တော အဟောသိ၊ ပိယော စ မေ မနသာ ဘာဝိတတ္တော၊

တဿာဟမက္ခိံ ¶ ဝိဝရိံ ဂုယှမတ္ထံ၊ အတီတမတ္ထော ကပဏံ ရုဒါမီ’’တိ။

တတ္ထ သမ္မတတ္တောတိ သော သမဏော မယှံ ‘‘သပ္ပုရိသော အယ’’န္တိ သမ္မတဘာဝေါ အဟောသိ။ ဘာဝိတတ္တောတိ သမ္ဘာဝိတဘာဝေါ စ မေ အဟောသီတိ။

တတော သုပဏ္ဏော စတဿော ဂါထာ အဘာသိ –

၂၆၈။

‘‘န စတ္ထိ သတ္တော အမရော ပထဗျာ၊ ပညာဝိဓာ နတ္ထိ န နိန္ဒိတဗ္ဗာ၊

သစ္စေန ဓမ္မေန ဓိတိယာ ဒမေန၊ အလဗ္ဘမဗျာဟရတီ နရော ဣဓ။

၂၆၉။

‘‘မာတာ ပိတာ ပရမာ ဗန္ဓဝါနံ၊ နာဿ တတိယော အနုကမ္ပကတ္ထိ၊

တေသမ္ပိ ဂုယှံ ပရမံ န သံသေ၊ မန္တဿ ဘေဒံ ပရိသင်္ကမာနော။

၂၇၀။

‘‘မာတာ ပိတာ ဘဂိနီ ဘာတရော စ၊ သဟာယာ ဝါ ယဿ ဟောန္တိ သပက္ခာ၊

တေသမ္ပိ ဂုယှံ ပရမံ န သံသေ၊ မန္တဿ ဘေဒံ ပရိသင်္ကမာနော။

၂၇၁။

‘‘ဘရိယာ စေ ပုရိသံ ဝဇ္ဇာ၊ ကောမာရီ ပိယဘာဏိနီ၊

ပုတ္တရူပယသူပေတာ၊ ဉာတိသင်္ဃပုရက္ခတာ၊

တဿာပိ ဂုယှံ ပရမံ န သံသေ၊ မန္တဿ ဘေဒံ ပရိသင်္ကမာနော’’တိ။

တတ္ထ အမရောတိ အမရဏသဘာဝေါ သတ္တော နာမ နတ္ထိ။ ပညာဝိဓာ နတ္ထီတိ န-ကာရော ပဒသန္ဓိကရော၊ ပညာဝိဓာ အတ္ထီတိ အတ္ထော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – နာဂရာဇ ¶ ၊ လောကေ အမရောပိ နတ္ထိ၊ ပညာဝိဓာပိ အတ္ထိ၊ သာ အညေသံ ပညာကောဋ္ဌာသသင်္ခါတာ ပညာဝိဓာ အတ္တနော ဇီဝိတဟေတု န နိန္ဒိတဗ္ဗာတိ။ အထ ဝါ ပညာဝိဓာတိ ပညာသဒိသာ န နိန္ဒိတဗ္ဗာ နာမ အညာ ဓမ္မဇာတိ နတ္ထိ၊ တံ ကသ္မာ နိန္ဒသီတိ။ ယေသံ ပန ‘‘ပညာဝိဓာနမ္ပိ န နိန္ဒိတဗ္ဗ’’န္တိပိ ပါဌော၊ တေသံ ဥဇုကမေဝ။ သစ္စေနာတိအာဒီသု ဝစီသစ္စေန စ သုစရိတဓမ္မေန စ ပညာသင်္ခါတာယ ဓိတိယာ စ ဣန္ဒြိယဒမေန စ အလဗ္ဘံ ဒုလ္လဘံ အဋ္ဌသမာပတ္တိမဂ္ဂဖလနိဗ္ဗာနသင်္ခါတမ္ပိ ဝိသေသံ အဗျာဟရတိ အာဝဟတိ ¶ တံ နိပ္ဖာဒေတိ ¶ နရော ဣဓ၊ တသ္မာ နာရဟသိ အစေလံ နိန္ဒိတုံ၊ အတ္တာနမေဝ ဂရဟ။ အစေလေန ဟိ အတ္တနော ပညဝန္တတာယ ဥပါယကုသလတာယ စ ဝဉ္စေတွာ တွံ ရဟဿံ ဂုယှံ မန္တံ ပုစ္ဆိတောတိ အတ္ထော။

ပရမာတိ ဧတေ ဥဘော ဗန္ဓဝါနံ ဥတ္တမဗန္ဓဝါ နာမ။ နာဿ တတိယောတိ အဿ ပုဂ္ဂလဿ မာတာပိတူဟိ အညော တတိယော သတ္တော အနုကမ္ပကော နာမ နတ္ထိ၊ မန္တဿ ဘေဒံ ပရိသင်္ကမာနော ပဏ္ဍိတော တေသံ မာတာပိတူနမ္ပိ ပရမံ ဂုယှံ န သံသေယျ၊ တွံ ပန မာတာပိတူနမ္ပိ အကထေတဗ္ဗံ အစေလကဿ ကထေသီတိ အတ္ထော။ သဟာယာ ဝါတိ သုဟဒယမိတ္တာ ဝါ။ သပက္ခာတိ ပေတ္တေယျမာတုလပိတုစ္ဆာဒယော သမာနပက္ခာ ဉာတယော။ တေသမ္ပီတိ ဧတေသမ္ပိ ဉာတိမိတ္တာနံ န ကထေယျ၊ တွံ ပန အစေလကဿ ကထေသိ၊ အတ္တနောဝ ကုဇ္ဈဿူတိ ဒီပေတိ။ ဘရိယာ စေတိ ကောမာရီ ပိယဘာဏိနီ ပုတ္တေဟိ စ ရူပေန စ ယသေန စ ဥပေတာ ဧဝရူပါ ဘရိယာပိ စေ ‘‘အာစိက္ခာဟိ မေ တဝ ဂုယှ’’န္တိ ဝဒေယျ၊ တဿာပိ န သံသေယျ။

တတော ပရာ –

၂၇၂။

‘‘န ဂုယှမတ္ထံ ဝိဝရေယျ၊ ရက္ခေယျ နံ ယထာ နိဓိံ၊

န ဟိ ပါတုကတော သာဓု၊ ဂုယှော အတ္ထော ပဇာနတာ။

၂၇၃။

‘‘ထိယာ ဂုယှံ န သံသေယျ၊ အမိတ္တဿ စ ပဏ္ဍိတော၊

ယော စာမိသေန သံဟီရော၊ ဟဒယတ္ထေနော စ ယော နရော။

၂၇၄။

‘‘ဂုယှမတ္ထံ အသမ္ဗုဒ္ဓံ၊ သမ္ဗောဓယတိ ယော နရော၊

မန္တဘေဒဘယာ တဿ၊ ဒါသဘူတော တိတိက္ခတိ။

၂၇၅။

‘‘ယာဝန္တော ¶ ပုရိသဿတ္ထံ၊ ဂုယှံ ဇာနန္တိ မန္တိနံ၊

တာဝန္တော တဿ ဥဗ္ဗေဂါ၊ တသ္မာ ဂုယှံ န ဝိဿဇေ၊

၂၇၆။

‘‘ဝိဝိစ္စ ဘာသေယျ ဒိဝါ ရဟဿံ၊ ရတ္တိံ ဂိရံ နာတိဝေလံ ပမုဉ္စေ၊

ဥပဿုတိကာ ဟိ သုဏန္တိ မန္တံ၊ တသ္မာ မန္တော ခိပ္ပမုပေတိ ဘေဒ’’န္တိ။ –

ပဉ္စ ¶ ဂါထာ ဥမင်္ဂဇာတကေ ပဉ္စပဏ္ဍိတပဉှေ အာဝိ ဘဝိဿန္တိ။

တတော ပရာသု –

၂၇၇။

‘‘ယထာပိ အဿ နဂရံ မဟန္တံ၊ အဒွါရကံ အာယသံ ဘဒ္ဒသာလံ၊

သမန္တခါတာပရိခါဥပေတံ ¶ ၊ ဧဝမ္ပိ မေ တေ ဣဓ ဂုယှမန္တာ။

၂၇၈။

‘‘ယေ ဂုယှမန္တာ အဝိကိဏ္ဏဝါစာ၊ ဒဠှာ သဒတ္ထေသု နရာ ဒုဇိဝှ၊

အာရာ အမိတ္တာ ဗျဝဇန္တိ တေဟိ၊ အာသီဝိသာ ဝါ ရိဝ သတ္တုသင်္ဃာ’’တိ။ –

ဒွီသု ဂါထာသု ဘဒ္ဒသာလန္တိ အာပဏာဒီဟိ သာလာဟိ သမ္ပန္နံ။ သမန္တခါတာပရိခါဥပေတန္တိ သမန္တခါတာဟိ တီဟိ ပရိခါဟိ ဥပဂတံ။ ဧဝမ္ပိ မေတိ ဧဝမ္ပိ မယှံ တေ ပုရိသာ ခါယန္တိ။ ကတရေ? ယေ ဣဓ ဂုယှမန္တာ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယထာ အဒွါရကဿ အယောမယနဂရဿ မနုဿာနံ ဥပဘောဂပရိဘောဂေါ အန္တောဝ ဟောတိ၊ န အဗ္ဘန္တရိမာ ဗဟိ နိက္ခမန္တိ၊ န ဗာဟိရာ အန္တော ပဝိသန္တိ၊ အပရာပရံ သဉ္စာရော ဆိဇ္ဇတိ၊ ဂုယှမန္တာ ပုရိသာ ဧဝရူပါ ဟောန္တိ၊ အတ္တနော ဂုယှံ အတ္တနော အန္တောယေဝ ဇီရာပေန္တိ၊ န အညဿ ကထေန္တီတိ။ ဒဠှာ သဒတ္ထေသူတိ အတ္တနော အတ္ထေသု ထိရာ။ ဒုဇိဝှာတိ ပဏ္ဍရကနာဂံ အာလပတိ။ ဗျဝဇန္တီတိ ပဋိက္ကမန္တိ။ အာသီဝိသာ ဝါ ရိဝ သတ္တုသင်္ဃာတိ ဧတ္ထ ဝါတိ နိပါတမတ္တံ၊ အာသီဝိသာ သတ္တုသင်္ဃာ ရိဝါတိ အတ္ထော။ ယထာ အာသီဝိသတော သတ္တုသင်္ဃာ ဇီဝိတုကာမာ မနုဿာ ¶ အာရာ ပဋိက္ကမန္တိ၊ ဧဝံ တေဟိ ဂုယှမန္တေဟိ နရေဟိ အာရာ အမိတ္တာ ပဋိက္ကမန္တိ၊ ဥပဂန္တုံ ဩကာသံ န လဘန္တီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

ဧဝံ သုပဏ္ဏေန ဓမ္မေ ကထိတေ ပဏ္ဍရကော အာဟ –

၂၇၉။

‘‘ဟိတွာ ဃရံ ပဗ္ဗဇိတော အစေလော၊ နဂ္ဂေါ မုဏ္ဍော စရတိ ဃာသဟေတု၊

တမှိ နု ခေါ ဝိဝရိံ ဂုယှမတ္ထံ၊ အတ္ထာ စ ဓမ္မာ စ အပဂ္ဂတာမှာ။

၂၈၀။

‘‘ကထံကရော ဟောတိ သုပဏ္ဏရာဇ၊ ကိံသီလော ကေန ဝတေန ဝတ္တံ၊

သမဏော စရံ ဟိတွာ မမာယိတာနိ၊ ကထံကရော သဂ္ဂမုပေတိ ဌာန’’န္တိ။

တတ္ထ ဃာသဟေတူတိ နိဿိရိကော ကုစ္ဆိပူရဏတ္ထာယ ခါဒနီယဘောဇနီယေ ပရိယေသန္တော စရတိ။ အပဂ္ဂတာမှာတိ ¶ အပဂတာ ပရိဟီနာမှာ။ ကထံကရောတိ ¶ ဣဒံ နာဂရာဇာ တဿ နဂ္ဂဿ သမဏဘာဝံ ဉတွာ သမဏပဋိပတ္တိံ ပုစ္ဆန္တော အာဟ။ တတ္ထ ကိံသီလောတိ ကတရေန အာစာရေန သမန္နာဂတော။ ကေန ဝတေနာတိ ကတရေန ဝတသမာဒါနေန ဝတ္တန္တော။ သမဏော စရန္တိ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ စရန္တော တဏှာမမာယိတာနိ ဟိတွာ ကထံ သမိတပါပသမဏော နာမ ဟောတိ။ သဂ္ဂန္တိ ကထံ ကရောန္တော စ သုဋ္ဌု အဂ္ဂံ ဒေဝနဂရံ သော သမဏော ဥပေတီတိ။

သုပဏ္ဏော အာဟ –

၂၈၁။

‘‘ဟိရိယာ တိတိက္ခာယ ဒမေနုပေတော၊ အက္ကောဓနော ပေသုဏိယံ ပဟာယ၊

သမဏော စရံ ဟိတွာ မမာယိတာနိ၊ ဧဝံကရော သဂ္ဂမုပေတိ ဌာန’’န္တိ။

တတ္ထ ဟိရိယာတိ၊ သမ္မ နာဂရာဇ၊ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါသမုဋ္ဌာနေဟိ ဟိရောတ္တပ္ပေဟိ တိတိက္ခာသင်္ခါတာယ အဓိဝါသနခန္တိယာ ဣန္ဒြိယဒမေန စ ဥပေတော အကုဇ္ဈနသီလော ပိသုဏဝါစံ ပဟာယ တဏှာမမာယိတာနိ စ ဟိတွာ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ စရန္တော ¶ သမဏော နာမ ဟောတိ၊ ဧဝံကရောယေဝ စ ဧတာနိ ဟိရီအာဒီနိ ကုသလာနိ ကရောန္တော သဂ္ဂမုပေတိ ဌာနန္တိ။

ဣဒံ သုပဏ္ဏရာဇဿ ဓမ္မကထံ သုတွာ ပဏ္ဍရကော ဇီဝိတံ ယာစန္တော ဂါထမာဟ –

၂၈၂။

‘‘မာတာဝ ပုတ္တံ တရုဏံ တနုဇ္ဇံ၊ သမ္ဖဿတာ သဗ္ဗဂတ္တံ ဖရေတိ၊

ဧဝမ္ပိ မေ တွံ ပါတုရဟု ဒိဇိန္ဒ၊ မာတာဝ ပုတ္တံ အနုကမ္ပမာနော’’တိ။

တဿတ္ထော – ယထာ မာတာ တနုဇံ အတ္တနော သရီရဇာတံ တရုဏံ ပုတ္တံ သမ္ဖဿတံ ဒိသွာ တံ ဥရေ နိပဇ္ဇာပေတွာ ထညံ ပါယေန္တီ ပုတ္တသမ္ဖဿေန သဗ္ဗံ အတ္တနော ဂတ္တံ ဖရေတိ၊ နပိ မာတာ ပုတ္တတော ဘာယတိ နပိ ပုတ္တော မာတိတော၊ ဧဝမ္ပိ မေ တွံ ပါတုရဟု ပါတုဘူတော ဒိဇိန္ဒ ဒိဇရာဇ၊ တသ္မာ မာတာဝ ပုတ္တံ မုဒုကေန ဟဒယေန အနုကမ္ပမာနော မံ ပဿ၊ ဇီဝိတံ မေ ဒေဟီတိ။

အထဿ သုပဏ္ဏော ဇီဝိတံ ဒေန္တော ဣတရံ ဂါထမာဟ –

၂၈၃။

‘‘ဟန္ဒဇ္ဇ တွံ မုဉ္စ ဝဓာ ဒုဇိဝှ၊ တယော ဟိ ပုတ္တာ န ဟိ အညော အတ္ထိ၊

အန္တေဝါသီ ¶ ဒိန္နကော အတြဇော စ၊ ရဇ္ဇဿု ပုတ္တညတရော မေ အဟောသီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ မုဉ္စာတိ မုစ္စ၊ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ ဒုဇိဝှာတိ တံ အာလပတိ။ အညောတိ အညော စတုတ္ထော ပုတ္တော နာမ နတ္ထိ။ အန္တေဝါသီတိ သိပ္ပံ ဝါ ဥဂ္ဂဏှမာနော ပဉှံ ဝါ သုဏန္တော သန္တိကေ နိဝုတ္ထော။ ဒိန္နကောတိ ‘‘အယံ တေ ပုတ္တော ဟောတူ’’တိ ပရေဟိ ဒိန္နော။ ရဇ္ဇဿူတိ အဘိရမဿု။ အညတရောတိ တီသု ပုတ္တေသု အညတရော အန္တေဝါသီ ပုတ္တော မေ တွံ ဇာတောတိ ဒီပေတိ။

ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ အာကာသာ ဩတရိတွာ တံ ဘူမိယံ ပတိဋ္ဌာပေသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –

၂၈၄။

‘‘ဣစ္စေဝ ¶ ဝါကျံ ဝိသဇ္ဇီ သုပဏ္ဏော၊ ဘုမျံ ပတိဋ္ဌာယ ဒိဇော ဒုဇိဝှံ၊

မုတ္တဇ္ဇ တွံ သဗ္ဗဘယာတိဝတ္တော၊ ထလူဒကေ ဟောဟိ မယာဘိဂုတ္တော။

၂၈၅။

‘‘အာတင်္ကိနံ ယထာ ကုသလော ဘိသက္ကော၊ ပိပါသိတာနံ ရဟဒေါဝ သီတော၊

ဝေသ္မံ ယထာ ဟိမသီတဋ္ဋိတာနံ၊ ဧဝမ္ပိ တေ သရဏမဟံ ဘဝါမီ’’တိ။

တတ္ထ ဣစ္စေဝ ဝါကျန္တိ ဣတိ ဧဝံ ဝစနံ ဝတွာ တံ နာဂရာဇံ ဝိဿဇ္ဇိ။ ဘုမျန္တိ သော သယမ္ပိ ဘူမိယံ ပတိဋ္ဌာယ ဒိဇော တံ ဒုဇိဝှံ သမဿာသေန္တော မုတ္တော အဇ္ဇ တွံ ဣတော ပဋ္ဌာယ သဗ္ဗဘယာနိ အတိဝတ္တော ထလေ စ ဥဒကေ စ မယာ အဘိဂုတ္တော ရက္ခိတော ဟောဟီတိ အာဟ။ အာတင်္ကိနန္တိ ဂိလာနာနံ။ ဧဝမ္ပိ တေတိ ဧဝံ အဟံ တဝ သရဏံ ဘဝါမိ။

ဂစ္ဆ တွန္တိ ဥယျောဇေသိ။ သော နာဂရာဇာ နာဂဘဝနံ ပါဝိသိ။ ဣတရောပိ သုပဏ္ဏဘဝနံ ဂန္တွာ ‘‘မယာ ပဏ္ဍရကနာဂေါ သပထံ ကတွာ သဒ္ဒဟာပေတွာ ဝိဿဇ္ဇိတော၊ ကီဒိသံ နု ခေါ မယိ တဿ ဟဒယံ၊ ဝီမံသိဿာမိ န’’န္တိ နာဂဘဝနံ ဂန္တွာ သုပဏ္ဏဝါတံ အကာသိ။ တံ ဒိသွာ နာဂေါ ‘‘သုပဏ္ဏရာဇာ မံ ဂဟေတုံ အာဂတော ဘဝိဿတီ’’တိ မညမာနော ဗျာမသဟဿမတ္တံ အတ္တဘာဝံ မာပေတွာ ပါသာဏေ စ ဝါလုကဉ္စ ဂိလိတွာ ဘာရိယော ဟုတွာ ¶ နင်္ဂုဋ္ဌံ ဟေဋ္ဌာကတွာ ဘောဂမတ္ထကေ ဖဏံ ဓာရယမာနော နိပဇ္ဇိတွာ သုပဏ္ဏရာဇာနံ ဍံသိတုကာမော ဝိယ အဟောသိ။ တံ ဒိသွာ သုပဏ္ဏော ဣတရံ ဂါထမာဟ –

၂၈၆။

‘‘သန္ဓိံ ကတွာ အမိတ္တေန၊ အဏ္ဍဇေန ဇလာဗုဇ၊

ဝိဝရိယ ဒါဌံ သေသိ၊ ကုတော တံ ဘယမာဂတ’’န္တိ။

တံ သုတွာ ¶ နာဂရာဇာ တိဿော ဂါထာ အဘာသိ –

၂၈၇။

‘‘သင်္ကေထေဝ အမိတ္တသ္မိံ၊ မိတ္တသ္မိမ္ပိ န ဝိဿသေ၊

အဘယာ ဘယမုပ္ပန္နံ၊ အပိ မူလာနိ ကန္တတိ။

၂၈၈။

‘‘ကထံ နု ဝိဿသေ တျမှိ၊ ယေနာသိ ကလဟော ကတော၊

နိစ္စယတ္တေန ဌာတဗ္ဗံ၊ သော ဒိသဗ္ဘိ န ရဇ္ဇတိ။

၂၈၉။

‘‘ဝိဿာသယေ ¶ န စ တံ ဝိဿယေယျ၊ အသင်္ကိတော သင်္ကိတော စ ဘဝေယျ၊

တထာ တထာ ဝိညူ ပရက္ကမေယျ၊ ယထာ ယထာ ဘာဝံ ပရော န ဇညာ’’တိ။

တတ္ထ အဘယာတိ အဘယဋ္ဌာနဘူတာ မိတ္တမှာ ဘယံ ဥပ္ပန္နံ ဇီဝိတသင်္ခါတာနိ မူလာနေဝ ကန္တတိ။ တျမှီတိ တသ္မိံ။ ယေနာသီတိ ယေန သဒ္ဓိံ ကလဟော ကတော အဟောသိ။ နိစ္စယတ္တေနာတိ နိစ္စပဋိယတ္တေန။ သော ဒိသဗ္ဘိ န ရဇ္ဇတီတိ ယော နိစ္စယတ္တေန အဘိတိဋ္ဌတိ၊ သော အတ္တနော သတ္တူဟိ သဒ္ဓိံ ဝိဿာသဝသေန န ရဇ္ဇတိ၊ တတော တေသံ ယထာကာမကရဏီယော န ဟောတီတိ အတ္ထော။ ဝိဿာသယေတိ ပရံ အတ္တနိ ဝိဿာသယေ၊ တံ ပန သယံ န ဝိဿသေယျ။ ပရေန အသင်္ကိတော အတ္တနာ စ သော သင်္ကိတော ဘဝေယျ။ ဘာဝံ ပရောတိ ယထာ ယထာ ပဏ္ဍိတော ပရက္ကမတိ၊ တထာ တထာ တဿ ပရော ဘာဝံ န ဇာနာတိ၊ တသ္မာ ပဏ္ဍိတေန ဝီရိယံ ကာတဗ္ဗမေဝါတိ ဒီပေတိ။

ဣတိ တေ အညမညံ သလ္လပိတွာ သမဂ္ဂါ သမ္မောဒမာနာ ဥဘောပိ အစေလကဿ အဿမံ အဂမိံသု။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၂၉၀။

‘‘တေ ဒေဝဝဏ္ဏာ သုခုမာလရူပါ၊ ဥဘော သမာ သုဇယာ ပုညခန္ဓာ၊

ဥပါဂမုံ ¶ ကရမ္ပိယံ အစေလံ၊ မိဿီဘူတာ အဿဝါဟာဝ နာဂါ’’တိ။

တတ္ထ သမာတိ သမာနရူပါ သဒိသသဏ္ဌာနာ ဟုတွာ။ သုဇယာတိ သုဝယာ ပရိသုဒ္ဓါ၊ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ ပုညခန္ဓာတိ ကတကုသလတာယ ပုညက္ခန္ဓာ ဝိယ။ မိဿီဘူတာတိ ဟတ္ထေန ဟတ္ထံ ဂဟေတွာ ကာယမိဿီဘာဝံ ဥပဂတာ။ အဿဝါဟာဝ နာဂါတိ ဓုရေ ယုတ္တကာ ရထဝါဟာ ဒွေ အဿာ ဝိယ ပုရိသနာဂါ တဿ အဿမံ အဂမိံသု။

ဂန္တွာ ¶ စ ပန သုပဏ္ဏရာဇာ စိန္တေသိ – ‘‘အယံ နာဂရာဇာ အစေလကဿ ဇီဝိတံ န ဒဿတိ၊ ဧတံ ဒုဿီလံ န ဝန္ဒိဿာမီ’’တိ။ သော ဗဟိ ဌတွာ နာဂရာဇာနမေဝ တဿ သန္တိကံ ပေသေသိ။ တံ သန္ဓာယ သတ္ထာ ဣတရံ ဂါထမာဟ။

၂၉၁။

‘‘တတော ¶ ဟဝေ ပဏ္ဍရကော အစေလံ၊ သယမေဝုပါဂမ္မ ဣဒံ အဝေါစ၊

မုတ္တဇ္ဇဟံ သဗ္ဗဘယာတိဝတ္တော၊ န ဟိ နူန တုယှံ မနသော ပိယမှာ’’တိ။

တတ္ထ ပိယမှာတိ ဒုဿီလနဂ္ဂဘောဂ္ဂမုသာဝါဒိ နူန မယံ တဝ မနသော န ပိယာ အဟုမှာတိ ပရိဘာသိ။

တတော အစေလော ဣတရံ ဂါထမာဟ –

၂၉၂။

‘‘ပိယော ဟိ မေ အာသိ သုပဏ္ဏရာဇာ၊ အသံသယံ ပဏ္ဍရကေန သစ္စံ၊

သော ရာဂရတ္တောဝ အကာသိမေတံ၊ ပါပကမ္မံ သမ္ပဇာနော န မောဟာ’’တိ။

တတ္ထ ပဏ္ဍရကေနာတိ တယာ ပဏ္ဍရကေန သော မမ ပိယတရော အဟောသိ၊ သစ္စမေတံ။ သောတိ သော အဟံ တသ္မိံ သုပဏ္ဏေ ရာဂေန ရတ္တော ဟုတွာ ဧတံ ပါပကမ္မံ ဇာနန္တောဝ အကာသိံ၊ န မောဟေန အဇာနန္တောတိ။

တံ သုတွာ နာဂရာဇာ ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –

၂၉၃။

‘‘န မေ ပိယံ အပ္ပိယံ ဝါပိ ဟောတိ၊ သမ္ပဿတော လောကမိမံ ပရဉ္စ၊

သုသညတာနဉှိ ဝိယဉ္ဇနေန၊ အသညတော လောကမိမံ စရာသိ။

၂၉၄။

‘‘အရိယာဝကာသောသိ ¶ အနရိယောဝါသိ၊ အသညတော သညတသန္နိကာသော၊

ကဏှာဘိဇာတိကောသိ အနရိယရူပေါ၊ ပါပံ ဗဟုံ ဒုစ္စရိတံ အစာရီ’’တိ။

တတ္ထ န မေတိ အမ္ဘော ဒုဿီလနဂ္ဂမုသာဝါဒိ ပဗ္ဗဇိတဿ ဟိ ဣမဉ္စ ပရဉ္စ လောကံ သမ္ပဿတော ပိယံ ဝါ မေ အပ္ပိယံ ဝါပိ မေတိ န ဟောတိ၊ တွံ ပန သုသညတာနံ သီလဝန္တာနံ ဗျဉ္ဇနေန ပဗ္ဗဇိတလိင်္ဂေန အသညတော ဟုတွာ ဣမံ လောကံ ဝဉ္စေန္တော စရသိ။ အရိယာဝကာသောသီတိ အရိယပဋိရူပကောသိ ¶ ။ အသညတောတိ ¶ ကာယာဒီဟိ အသညတောသိ။ ကဏှာဘိဇာတိကောတိ ကာဠကသဘာဝေါ။ အနရိယရူပေါတိ အဟိရိကသဘာဝေါ။ အစာရီတိ အကာသိ။

ဣတိ တံ ဂရဟိတွာ ဣဒါနိ အဘိသပန္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –

၂၉၅။

‘‘အဒုဋ္ဌဿ တုဝံ ဒုဗ္ဘိ၊ ဒုဗ္ဘီ စ ပိသုဏော စသိ၊

ဧတေန သစ္စဝဇ္ဇေန၊ မုဒ္ဓါ တေ ဖလတု သတ္တဓာ’’တိ။

တဿတ္ထော – အမ္ဘော ဒုဗ္ဘိ တွံ အဒုဋ္ဌဿ မိတ္တဿ ဒုဗ္ဘီ စာသိ၊ ပိသုဏော စာသိ၊ ဧတေန သစ္စဝဇ္ဇေန မုဒ္ဓါ တေ သတ္တဓာ ဖလတူတိ။

ဣတိ နာဂရာဇဿ သပန္တဿေဝ အစေလကဿ သီသံ သတ္တဓာ ဖလိ။ နိသိန္နဋ္ဌာနေယေဝဿ ဘူမိ ဝိဝရံ အဒါသိ။ သော ပထဝိံ ပဝိသိတွာ အဝီစိမှိ နိဗ္ဗတ္တိ၊ နာဂရာဇသုပဏ္ဏရာဇာနောပိ အတ္တနော ဘဝနမေဝ အဂမိံသု။ သတ္ထာ တဿ ပထဝိံ ပဝိဋ္ဌဘာဝံ ပကာသေန္တော ဩသာနဂါထမာဟ –

၂၉၆။

‘‘တသ္မာ ဟိ မိတ္တာနံ န ဒုဗ္ဘိတဗ္ဗံ၊ မိတ္တဒုဗ္ဘာ ပါပိယော နတ္ထိ အညော၊

အာသိတ္တသတ္တော နိဟတော ပထဗျာ၊ ဣန္ဒဿ ဝါကျေန ဟိ သံဝရော ဟတော’’တိ။

တတ္ထ တသ္မာတိ ယသ္မာ မိတ္တဒုဗ္ဘိကမ္မဿ ဖရုသော ဝိပါကော၊ တသ္မာ။ အာသိတ္တသတ္တောတိ အာသိတ္တဝိသေန သတ္တော။ ဣန္ဒဿာတိ နာဂိန္ဒဿ ဝါကျေန။ သံဝရောတိ ‘‘အဟံ သံဝရေ ဌိတောသ္မီ’’တိ ပဋိညာယ ဧဝံ ပညာတော အာဇီဝကော ဟတောတိ။

သတ္ထာ ¶ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဒါနေဝ၊ ပုဗ္ဗေပိ ဒေဝဒတ္တော မုသာဝါဒံ ကတွာ ပထဝိံ ပဝိဋ္ဌောယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ အစေလကော ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ၊ နာဂရာဇာ သာရိပုတ္တော၊ သုပဏ္ဏရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။

ပဏ္ဍရနာဂရာဇဇာတကဝဏ္ဏနာ အဋ္ဌမာ။

[၅၁၉] ၉။ သမ္ဗုလာဇာတကဝဏ္ဏနာ

ကာ ¶ ¶ ဝေဓမာနာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော မလ္လိကံ ဒေဝိံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဝတ္ထု ကုမ္မာသပိဏ္ဍိဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၇။၁၄၂ အာဒယော) ဝိတ္ထာရိတမေဝ။ သာ ပန တထာဂတဿ တိဏ္ဏံ ကုမ္မာသပိဏ္ဍိကာနံ ဒါနာနုဘာဝေန တံ ဒိဝသညေဝ ရညော အဂ္ဂမဟေသိဘာဝံ ပတွာ ပုဗ္ဗုဋ္ဌာယိတာဒီဟိ ပဉ္စဟိ ကလျာဏဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတာ ဉာဏသမ္ပန္နာ ဗုဒ္ဓုပဋ္ဌာယိကာ ပတိဒေဝတာ အဟောသိ။ တဿာ ပတိဒေဝတာဘာဝေါ သကလနဂရေ ပါကဋော အဟောသိ။ အထေကဒိဝသံ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘အာဝုသော၊ မလ္လိကာ ဒေဝီ ကိရ ဝတ္တသမ္ပန္နာ ဉာဏသမ္ပန္နာ ပတိဒေဝတာ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဒါနေဝ၊ ပုဗ္ဗေပေသာ ဝတ္တသမ္ပန္နာ ပတိဒေဝတာယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တဿ ရညော သောတ္ထိသေနော နာမ ပုတ္တော အဟောသိ။ တံ ရာဇာ ဝယပ္ပတ္တံ ဥပရဇ္ဇေ ပတိဋ္ဌပေသိ၊ သမ္ဗုလာ နာမဿ အဂ္ဂမဟေသီ အဟောသိ ဥတ္တမရူပဓရာ သရီရပ္ပဘာသမ္ပန္နာ၊ နိဝါတေ ဇလမာနာ ဒီပသိခါ ဝိယ ခါယတိ။ အပရဘာဂေ သောတ္ထိသေနဿ သရီရေ ကုဋ္ဌံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဝေဇ္ဇာ တိကိစ္ဆိတုံ နာသက္ခိံသု။ သော ဘိဇ္ဇမာနေ ကုဋ္ဌေ ပဋိကူလော ဟုတွာ ဝိပ္ပဋိသာရံ ပတွာ ‘‘ကော မေ ရဇ္ဇေန အတ္ထော၊ အရညေ အနာထမရဏံ မရိဿာမီ’’တိ ရညော အာရောစာပေတွာ ဣတ္ထာဂါရံ ဆဍ္ဍေတွာ နိက္ခမိ။ သမ္ဗုလာ ဗဟူဟိ ဥပါယေဟိ နိဝတ္တိယမာနာပိ အနိဝတ္တိတွာဝ ‘‘အဟံ တံ သာမိကံ အရညေ ပဋိဇဂ္ဂိဿာမီ’’တိ ဝတွာ သဒ္ဓိညေဝ နိက္ခမိ။ သော အရညံ ပဝိသိတွာ သုလဘမူလဖလာဖလေ ဆာယူဒကသမ္ပန္နေ ပဒေသေ ပဏ္ဏသာလံ ကတွာ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ ရာဇဓီတာ တံ ပဋိဇဂ္ဂိ။ ကထံ? သာ ဟိ ပါတော ဝုဋ္ဌာယ အဿမပဒံ သမ္မဇ္ဇိတွာ ပါနီယပရိဘောဇနီယံ ဥပဋ္ဌပေတွာ ဒန္တကဋ္ဌဉ္စ ¶ မုခဓောဝနဉ္စ ဥပနာမေတွာ မုခေ ဓောတေ နာနာဩသဓာနိ ပိသိတွာ တဿ ဝဏေ မက္ခေတွာ မဓုရမဓုရာနိ ဖလာဖလာနိ ခါဒါပေတွာ မုခံ ဝိက္ခာလေတွာ ဟတ္ထေသု ဓောတေသု ‘‘အပ္ပမတ္တော ဟောဟိ ဒေဝါ’’တိ ဝတွာ ဝန္ဒိတွာ ပစ္ဆိခဏိတ္တိအင်္ကုသကေ အာဒါယ ဖလာဖလတ္ထာယ အရညံ ပဝိသိတွာ ဖလာဖလာနိ အာဟရိတွာ ဧကမန္တေ ဌပေတွာ ဃဋေန ဥဒကံ အာဟရိတွာ နာနာစုဏ္ဏေဟိ စ မတ္တိကာဟိ စ သောတ္ထိသေနံ နှာပေတွာ ပုန ¶ မဓုရဖလာဖလာနိ ဥပနာမေတိ။ ပရိဘောဂါဝသာနေ ဝါသိတပါနီယံ ဥပနေတွာ သယံ ဖလာဖလာနိ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ ပဒရသန္ထရံ သံဝိဒဟိတွာ တသ္မိံ တတ္ထ နိပန္နေ တဿ ပါဒေ ဓောဝိတွာ သီသပရိကမ္မပိဋ္ဌိပရိကမ္မပါဒပရိကမ္မာနိ ကတွာ သယနပဿံ ဥပဂန္တွာ နိပဇ္ဇတိ။ ဧတေနုပါယေန သာမိကံ ပဋိဇဂ္ဂိ။

သာ ¶ ဧကဒိဝသံ အရညေ ဖလာဖလံ အာဟရန္တီ ဧကံ ဂိရိကန္ဒရံ ဒိသွာ သီသတော ပစ္ဆိံ ဩတာရေတွာ ကန္ဒရတီရေ ဌပေတွာ ‘‘နှာယိဿာမီ’’တိ ဩတရိတွာ ဟလိဒ္ဒါယ သရီရံ ဥဗ္ဗဋ္ဋေတွာ နှတွာ သုဓောတသရီရာ ဥတ္တရိတွာ ဝါကစီရံ နိဝါသေတွာ ကန္ဒရတီရေ အဋ္ဌာသိ။ အထဿာ သရီရပ္ပဘာယ ဝနံ ဧကောဘာသံ အဟောသိ။ တသ္မိံ ခဏေ ဧကော ဒါနဝေါ ဂေါစရတ္ထာယ စရန္တော တံ ဒိသွာ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟုတွာ ဂါထာဒွယံ အာဟ –

၂၉၇။

‘‘ကာ ဝေဓမာနာ ဂိရိကန္ဒရာယံ၊ ဧကာ တုဝံ တိဋ္ဌသိ သံဟိတူရု၊

ပုဋ္ဌာသိ မေ ပါဏိပမေယျမဇ္ဈေ၊ အက္ခာဟိ မေ နာမဉ္စ ဗန္ဓဝေ စ။

၂၉၈။

‘‘ဩဘာသယံ ဝနံ ရမ္မံ၊ သီဟဗျဂ္ဃနိသေဝိတံ၊

ကာ ဝါ တွမသိ ကလျာဏိ၊ ကဿ ဝါ တွံ သုမဇ္ဈိမေ၊

အဘိဝါဒေမိ တံ ဘဒ္ဒေ၊ ဒါနဝါဟံ နမတ္ထု တေ’’တိ။

တတ္ထ ကာ ဝေဓမာနာတိ နှာနမတ္တတာယ သီတဘာဝေန ကမ္ပမာနာ။ သံဟိတူရူတိ သမ္ပိဏ္ဍိတူရု ဥတ္တမဦရုလက္ခဏေ။ ပါဏိပမေယျမဇ္ဈေတိ ¶ ဟတ္ထေန မိနိတဗ္ဗမဇ္ဈေ။ ကာ ဝါ တွန္တိ ကာ နာမ ဝါ တွံ ဘဝသိ။ အဘိဝါဒေမီတိ ဝန္ဒာမိ။ ဒါနဝါဟန္တိ အဟံ ဧကော ဒါနဝေါ၊ အယံ နမက္ကာရော တဝ အတ္ထု၊ အဉ္ဇလိံ တေ ပဂ္ဂဏှာမီတိ အဝစ။

သာ တဿ ဝစနံ သုတွာ တိဿော ဂါထာ အဘာသိ –

၂၉၉။

‘‘ယော ပုတ္တော ကာသိရာဇဿ၊ သောတ္ထိသေနောတိ တံ ဝိဒူ၊

တဿာဟံ သမ္ဗုလာ ဘရိယာ၊ ဧဝံ ဇာနာဟိ ဒါနဝ၊

အဘိဝါဒေမိ တံ ဘန္တေ၊ သမ္ဗုလာဟံ နမတ္ထု တေ။

၃၀၀။

‘‘ဝေဒေဟပုတ္တော ဘဒ္ဒန္တေ၊ ဝနေ ဝသတိ အာတုရော၊

တမဟံ ရောဂသမ္မတ္တံ၊ ဧကာ ဧကံ ဥပဋ္ဌဟံ။

၃၀၁။

‘‘အဟဉ္စ ¶ ဝနမုဉ္ဆာယ၊ မဓုမံသံ မိဂါဗိလံ၊

ယဒါဟရာမိ တံ ဘက္ခော၊ တဿ နူနဇ္ဇ နာဓတီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ဝေဒေဟပုတ္တောတိ ဝေဒေဟရာဇဓီတာယ ပုတ္တော။ ရောဂသမ္မတ္တန္တိ ရောဂပီဠိတံ။ ဥပဋ္ဌဟန္တိ ဥပဋ္ဌဟာမိ ပဋိဇဂ္ဂါမိ။ ‘‘ဥပဋ္ဌိတာ’’တိပိ ပါဌော။ ဝနမုဉ္ဆာယာတိ ဝနံ ဥဉ္ဆေတွာ ဥဉ္ဆာစရိယံ စရိတွာ။ မဓုမံသန္တိ နိမ္မက္ခိကံ မဓုဉ္စ မိဂါဗိလမံသဉ္စ သီဟဗျဂ္ဃမိဂေဟိ ခါဒိတမံသတော အတိရိတ္တကောဋ္ဌာသံ။ တံ ဘက္ခောတိ ယံ အဟံ အာဟရာမိ၊ တံ ဘက္ခောဝ သော မမ သာမိကော။ တဿ နူနဇ္ဇာတိ တဿ မညေ အဇ္ဇ အာဟာရံ အလဘမာနဿ သရီရံ အာတပေ ပက္ခိတ္တပဒုမံ ဝိယ နာဓတိ ဥပတပ္ပတိ မိလာယတိ။

တတော ပရံ ဒါနဝဿ စ တဿာ စ ဝစနပဋိဝစနဂါထာယော ဟောန္တိ –

၃၀၂။

‘‘ကိံ ဝနေ ရာဇပုတ္တေန၊ အာတုရေန ကရိဿသိ၊

သမ္ဗုလေ ပရိစိဏ္ဏေန၊ အဟံ ဘတ္တာ ဘဝါမိ တေ။

၃၀၃။

‘‘သောကဋ္ဋာယ ဒုရတ္တာယ၊ ကိံ ရူပံ ဝိဇ္ဇတေ မမ၊

အညံ ပရိယေသ ဘဒ္ဒန္တေ၊ အဘိရူပတရံ မယာ။

၃၀၄။

‘‘ဧဟိမံ ဂိရိမာရုယှ၊ ဘရိယာ မေ စတုဿတာ၊

တာသံ တွံ ပဝရာ ဟောဟိ၊ သဗ္ဗကာမသမိဒ္ဓိနီ။

၃၀၅။

‘‘နူန တာရကဝဏ္ဏာဘေ၊ ယံ ကိဉ္စိ မနသိစ္ဆသိ၊

သဗ္ဗံ တံ ပစုရံ မယှံ၊ ရမဿွဇ္ဇ မယာ သဟ။

၃၀၆။

‘‘နော ¶ စေ တုဝံ မဟေသေယျံ၊ သမ္ဗုလေ ကာရယိဿသိ၊

အလံ တွံ ပါတရာသာယ၊ ပဏှေ ဘက္ခာ ဘဝိဿသိ။

၃၀၇။

‘‘တဉ္စ သတ္တဇဋော လုဒ္ဒေါ၊ ကဠာရော ပုရိသာဒကော၊

ဝနေ နာထံ အပဿန္တိံ၊ သမ္ဗုလံ အဂ္ဂဟီ ဘုဇေ။

၃၀၈။

‘‘အဓိပန္နာ ပိသာစေန၊ လုဒ္ဒေနာမိသစက္ခုနာ၊

သာ စ သတ္တုဝသံ ပတ္တာ၊ ပတိမေဝါနုသောစတိ။

၃၀၉။

‘‘န ¶ ¶ မေ ဣဒံ တထာ ဒုက္ခံ၊ ယံ မံ ခါဒေယျ ရက္ခသော၊

ယဉ္စ မေ အယျပုတ္တဿ၊ မနော ဟေဿတိ အညထာ။

၃၁၀။

‘‘န သန္တိ ဒေဝါ ပဝသန္တိ နူန၊ န ဟိ နူန သန္တိ ဣဓ လောကပါလာ၊

သဟသာ ကရောန္တာနမသညတာနံ၊ န ဟိ နူန သန္တိ ပဋိသေဓိတာရော’’တိ။

တတ္ထ ပရိစိဏ္ဏေနာတိ တေန အာတုရေန ပရိစိဏ္ဏေန ကိံ ကရိဿသိ။ သောကဋ္ဋာယာတိ သောကာတုရာယ။ ‘‘သောကဋ္ဌာယာ’’တိပိ ပါဌော၊ သောကေ ဌိတာယာတိ အတ္ထော။ ဒုရတ္တာယာတိ ဒုဂ္ဂတကပဏဘာဝပ္ပတ္တာယ အတ္တဘာဝါယ။ ဧဟိမန္တိ မာ တွံ ဒုရတ္တာမှီတိ စိန္တယိ၊ ဧတံ မမ ဂိရိမှိ ဒိဗ္ဗဝိမာနံ၊ ဧဟိ ဣမံ ဂိရိံ အာရုဟ။ စတုဿတာတိ တသ္မိံ မေ ဝိမာနေ အပရာပိ စတုဿတာ ဘရိယာယော အတ္ထိ။ သဗ္ဗံ တန္တိ ယံ ကိဉ္စိ ဥပဘောဂပရိဘောဂဝတ္ထာဘရဏာဒိကံ ဣစ္ဆသိ၊ သဗ္ဗံ တံ နူန မယှံ ပစုရံ ဗဟုံ သုလဘံ၊ တသ္မာ မာ ကပဏာမှီတိ စိန္တယိ၊ ဧဟိ မယာ သဟ ရမဿူတိ ဝဒတိ။

မဟေသေယျန္တိ၊ ‘‘ဘဒ္ဒေ၊ သမ္ဗုလေ နော စေ မေ တွံ မဟေသိဘာဝံ ကာရေဿသိ၊ ပရိယတ္တာ တွံ မမ ပါတရာသာယ၊ တေန တံ ဗလက္ကာရေန ဝိမာနံ နေဿာမိ၊ တတြ မံ အသင်္ဂဏှန္တီ မမ သွေ ပါတောဝ ဘက္ခာ ဘဝိဿသီ’’တိ ဧဝံ ဝတွာ သော သတ္တဟိ ဇဋာဟိ သမန္နာဂတော လုဒ္ဒကော ဒါရုဏော နိက္ခန္တဒန္တော တံ တသ္မိံ ဝနေ ကိဉ္စိ အတ္တနော နာထံ အပဿန္တိံ သမ္ဗုလံ ဘုဇေ အဂ္ဂဟေသိ။ အဓိပန္နာတိ အဇ္ဈောတ္ထဋာ။ အာမိသစက္ခုနာတိ ကိလေသလောလေန။ ပတိမေဝါတိ အတ္တနော အစိန္တေတွာ ပတိမေဝ အနုသောစတိ။ မနော ဟေဿတီတိ မံ စိရာယန္တိံ ဝိဒိတွာ အညထာ စိတ္တံ ဘဝိဿတိ။ န သန္တိ ဒေဝါတိ ဣဒံ သာ ဒါနဝေန ဘုဇေ ဂဟိတာ ဒေဝတုဇ္ဈာပနံ ကရောန္တီ အာဟ။ လောကပါလာတိ ဧဝရူပါနံ သီလဝန္တီနံ ပတိဒေဝတာနံ ပါလကာ လောကပါလာ နူန ဣဓ လောကေ န သန္တီတိ ပရိဒေဝတိ။

အထဿာ ¶ သီလတေဇေန သက္ကဿ ဘဝနံ ကမ္ပိ၊ ပဏ္ဍုကမ္ဗလသိလာသနံ ဥဏှာကာရံ ဒဿေသိ။ သက္ကော အာဝဇ္ဇေန္တော တံ ကာရဏံ ဉတွာ ဝဇိရံ အာဒါယ ဝေဂေန ဂန္တွာ ဒါနဝဿ မတ္ထကေ ဌတွာ ဣတရံ ဂါထမာဟ –

၃၁၁။

‘‘ဣတ္ထီနမေသာ ¶ ¶ ပဝရာ ယသဿိနီ၊ သန္တာ သမာ အဂ္ဂိရိဝုဂ္ဂတေဇာ၊

တဉ္စေ တုဝံ ရက္ခသာဒေသိ ကညံ၊ မုဒ္ဓါ စ ဟိ သတ္တဓာ တေ ဖလေယျ၊

မာ တွံ ဒဟီ မုဉ္စ ပတိဗ္ဗတာယာ’’တိ။

တတ္ထ သန္တာတိ ဥပသန္တာ၊ အထ ဝါ ပဏ္ဍိတာ ဉာဏသမ္ပန္နာ။ သမာတိ ကာယဝိသမာဒိဝိရဟိတာ။ အဒေသီတိ ခါဒသိ။ ဖလေယျာတိ ဣမိနာ မေ ဣန္ဒဝဇိရေန ပဟရိတွာ မုဒ္ဓါ ဘိဇ္ဇေထ။ မာ တွံ ဒဟီတိ တွံ ဣမံ ပတိဗ္ဗတံ မာ တာပေယျာသီတိ။

တံ သုတွာ ဒါနဝေါ သမ္ဗုလံ ဝိဿဇ္ဇေသိ။ သက္ကော ‘‘ပုနပိ ဧသ ဧဝရူပံ ကရေယျာ’’တိ စိန္တေတွာ ဒါနဝံ ဒေဝသင်္ခလိကာယ ဗန္ဓိတွာ ပုန အနာဂမနာယ တတိယေ ပဗ္ဗတန္တရေ ဝိဿဇ္ဇေသိ၊ ရာဇဓီတရံ အပ္ပမာဒေန ဩဝဒိတွာ သကဋ္ဌာနမေဝ ဂတော။ ရာဇဓီတာပိ အတ္ထင်္ဂတေ သူရိယေ စန္ဒာလောကေန အဿမံ ပါပုဏိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အဋ္ဌ ဂါထာ အဘာသိ –

၃၁၂။

‘‘သာ စ အဿမမာဂစ္ဆိ၊ ပမုတ္တာ ပုရိသာဒကာ၊

နီဠံ ပဠိနံ သကုဏီဝ၊ ဂတသိင်္ဂံဝ အာလယံ။

၃၁၃။

‘‘သာ တတ္ထ ပရိဒေဝေသိ၊ ရာဇပုတ္တီ ယသဿိနီ၊

သမ္ဗုလာ ဥတုမတ္တက္ခာ၊ ဝနေ နာထံ အပဿန္တီ။

၃၁၄။

‘‘သမဏေ ဗြာဟ္မဏေ ဝန္ဒေ၊ သမ္ပန္နစရဏေ ဣသေ၊

ရာဇပုတ္တံ အပဿန္တီ၊ တုမှံမှိ သရဏံ ဂတာ။

၃၁၅။

‘‘ဝန္ဒေ သီဟေ စ ဗျဂ္ဃေ စ၊ ယေ စ အညေ ဝနေ မိဂါ၊

ရာဇပုတ္တံ အပဿန္တီ၊ တုမှံမှိ သရဏံ ဂတာ။

၃၁၆။

‘‘တိဏာ လတာနိ ဩသဈော၊ ပဗ္ဗတာနိ ဝနာနိ စ၊

ရာဇပုတ္တံ အပဿန္တီ၊ တုမှံမှိ သရဏံ ဂတာ။

၃၁၇။

‘‘ဝန္ဒေ ဣန္ဒီဝရီသာမံ၊ ရတ္တိံ နက္ခတ္တမာလိနိံ၊

ရာဇပုတ္တံ အပဿန္တီ၊ တုမှံမှိ သရဏံ ဂတာ။

၃၁၈။

‘‘ဝန္ဒေ ¶ ¶ ¶ ဘာဂီရထိံ ဂင်္ဂံ၊ သဝန္တီနံ ပဋိဂ္ဂဟံ၊

ရာဇပုတ္တံ အပဿန္တီ၊ တုမှံမှိ သရဏံ ဂတာ။

၃၁၉။

‘‘ဝန္ဒေ အဟံ ပဗ္ဗတရာဇသေဋ္ဌံ၊ ဟိမဝန္တံ သိလုစ္စယံ၊

ရာဇပုတ္တံ အပဿန္တီ၊ တုမှံမှိ သရဏံ ဂတာ’’တိ။

တတ္ထ နီဠံ ပဠိနံ သကုဏီဝါတိ ယထာ သကုဏိကာ မုခတုဏ္ဍကေန ဂေါစရံ ဂဟေတွာ ကေနစိ ဥပဒ္ဒဝေန သကုဏပေါတကာနံ ပဠိနတ္တာ ပဠိနံ သကုဏိနီဠံ အာဂစ္ဆေယျ၊ ယထာ ဝါ ဂတသိင်္ဂံ နိက္ခန္တဝစ္ဆကံ အာလယံ သုညံ ဝစ္ဆကသာလံ ဝစ္ဆဂိဒ္ဓိနီ ဓေနု အာဂစ္ဆေယျ၊ ဧဝံ သုညံ အဿမံ အာဂစ္ဆီတိ အတ္ထော။ တဒါ ဟိ သောတ္ထိသေနော သမ္ဗုလာယ စိရမာနာယ ‘‘ဣတ္ထိယော နာမ လောလာ၊ ပစ္စာမိတ္တမ္ပိ မေ ဂဟေတွာ အာဂစ္ဆေယျာ’’တိ ပရိသင်္ကန္တော ပဏ္ဏသာလတော နိက္ခမိတွာ ဂစ္ဆန္တရံ ပဝိသိတွာ နိသီဒိ။ တေနေတံ ဝုတ္တံ။ ဥတုမတ္တက္ခာတိ သောကဝေဂသဉ္ဇာတေန ဥဏှေန ဥတုနာ မန္ဒလောစနာ။ အပဿန္တီတိ တသ္မိံ ဝနေ နာထံ အတ္တနော ပတိံ အပဿန္တီ ဣတော စိတော စ သန္ဓာဝမာနာ ပရိဒေဝေသိ။

တတ္ထ သမဏေ ဗြာဟ္မဏေတိ သမိတပါပဗာဟိတပါပေ သမဏေ ဗြာဟ္မဏေ။ သမ္ပန္နစရဏေတိ သဟ သီလေန အဋ္ဌန္နံ သမာပတ္တီနံ ဝသေန စ သမ္ပန္နစရဏေ ဣသေ ဝန္ဒေတိ ဧဝံ ဝတွာ ရာဇပုတ္တံ အပဿန္တီ တုမှာကံ သရဏံ ဂတာ အမှိ။ သစေ မေ သာမိကဿ နိသိန္နဋ္ဌာနံ ဇာနာထ၊ အာစိက္ခထာတိ ပရိဒေဝေသီတိ အတ္ထော။ သေသဂါထာသုပိ ဧသေဝ နယော။ တိဏာ လတာနိ ဩသဈောတိ အန္တောဖေဂ္ဂုဗဟိသာရတိဏာနိ စ လတာနိ စ အန္တောသာရဩသဓိယော စ။ ဣမံ ဂါထံ တိဏာဒီသု နိဗ္ဗတ္တဒေဝတာ သန္ဓာယာဟ။ ဣန္ဒီဝရီသာမန္တိ ဣန္ဒီဝရီပုပ္ဖသမာနဝဏ္ဏံ။ နက္ခတ္တမာလိနိန္တိ နက္ခတ္တပဋိပါဋိသမန္နာဂတံ။ တုမှံမှီတိ ရတ္တိံ သန္ဓာယ တမ္ပိ အမှီတိ အာဟ။ ဘာဂီရထိံ ဂင်္ဂန္တိ ဧဝံပရိယာယနာမိကံ ဂင်္ဂံ။ သဝန္တီနန္တိ အညာသံ ဗဟူနံ နဒီနံ ပဋိဂ္ဂါဟိကံ။ ဂင်္ဂါယ နိဗ္ဗတ္တဒေဝတံ သန္ဓာယေဝမာဟ။ ဟိမဝန္တေပိ ဧသေဝ နယော။

တံ ဧဝံ ပရိဒေဝမာနံ ဒိသွာ သောတ္ထိသေနော စိန္တေသိ – ‘‘အယံ အတိဝိယ ပရိဒေဝတိ၊ န ခေါ ပနဿာ ဘာဝံ ဇာနာမိ၊ သစေ မယိ သိနေဟေန ဧဝံ ကရောတိ ¶ ၊ ဟဒယမ္ပိဿာ ဖလေယျ၊ ပရိဂ္ဂဏှိဿာမိ တာဝ န’’န္တိ ဂန္တွာ ပဏ္ဏသာလဒွါရေ နိသီဒိ။ သာပိ ပရိဒေဝမာနာဝ ပဏ္ဏသာလဒွါရံ ဂန္တွာ တဿ ပါဒေ ဝန္ဒိတွာ ‘‘ကုဟိံ ဂတောသိ၊ ဒေဝါ’’တိ အာဟ။ အထ နံ သော၊ ‘‘ဘဒ္ဒေ ¶ ၊ တွံ အညေသု ¶ ဒိဝသေသု န ဣမာယ ဝေလာယ အာဂစ္ဆသိ၊ အဇ္ဇ အတိသာယံ အာဂတာသီ’’တိ ပုစ္ဆန္တော ဂါထမာဟ –

၃၂၀။

‘‘အတိသာယံ ဝတာဂဉ္ဆိ၊ ရာဇပုတ္တိ ယသဿိနိ၊

ကေန နုဇ္ဇ သမာဂစ္ဆိ၊ ကော တေ ပိယတရော မယာ’’တိ။

အထ နံ သာ ‘‘အဟံ၊ အယျပုတ္တ၊ ဖလာဖလာနိ အာဒါယ အာဂစ္ဆန္တီ ဧကံ ဒါနဝံ ပဿိံ၊ သော မယိ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟုတွာ မံ ဟတ္ထေ ဂဏှိတွာ ‘သစေ မမ ဝစနံ န ကရောသိ၊ ခါဒိဿာမိ တ’န္တိ အာဟ၊ အဟံ တာယ ဝေလာယ တညေဝ အနုသောစန္တီ ဧဝံ ပရိဒေဝိ’’န္တိ ဝတွာ ဂါထမာဟ –

၃၂၁။

‘‘ဣဒံ ခေါဟံ တဒါဝေါစံ၊ ဂဟိတာ တေန သတ္တုနာ၊

န မေ ဣဒံ တထာ ဒုက္ခံ၊ ယံ မံ ခါဒေယျ ရက္ခသော၊

ယဉ္စ မေ အယျပုတ္တဿ၊ မနော ဟေဿတိ အညထာ’’တိ။

အထဿ သေသမ္ပိ ပဝတ္တိံ အာရောစေန္တီ ‘‘တေန ပနာဟံ၊ ဒေဝ၊ ဒါနဝေန ဂဟိတာ အတ္တာနံ ဝိဿဇ္ဇာပေတုံ အသက္ကောန္တီ ဒေဝတုဇ္ဈာပနကမ္မံ အကာသိံ၊ အထ သက္ကော ဝဇိရဟတ္ထော အာဂန္တွာ အာကာသေ ဌိတော ဒါနဝံ သန္တဇ္ဇေတွာ မံ ဝိဿဇ္ဇာပေတွာ တံ ဒေဝသင်္ခလိကာယ ဗန္ဓိတွာ တတိယေ ပဗ္ဗတန္တရေ ခိပိတွာ ပက္ကာမိ၊ ဧဝါဟံ သက္ကံ နိဿာယ ဇီဝိတံ လဘိ’’န္တိ အာဟ။ တံ သုတွာ သောတ္ထိသေနော၊ ‘‘ဘဒ္ဒေ၊ ဟောတု၊ မာတုဂါမဿ အန္တရေ သစ္စံ နာမ ဒုလ္လဘံ၊ ဟိမဝန္တေ ဟိ ဗဟူ ဝနစရကတာပသဝိဇ္ဇာဓရာဒယော သန္တိ၊ ကော တုယှံ သဒ္ဒဟိဿတီ’’တိ ဝတွာ ဂါထမာဟ –

၃၂၂။

‘‘စောရီနံ ဗဟုဗုဒ္ဓီနံ၊ ယာသု သစ္စံ သုဒုလ္လဘံ၊

ထီနံ ဘာဝေါ ဒုရာဇာနော၊ မစ္ဆဿေဝေါဒကေ ဂတ’’န္တိ။

သာ တဿ ဝစနံ သုတွာ၊ ‘‘အယျပုတ္တ၊ အဟံ တံ အသဒ္ဒဟန္တံ မမ သစ္စဗလေနေဝ တိကိစ္ဆိဿာမီ’’တိ ဥဒကဿ ကလသံ ပူရေတွာ သစ္စကိရိယံ ကတွာ တဿ သီသေ ဥဒကံ အာသိဉ္စန္တီ ဂါထမာဟ –

၃၂၃။

‘‘တထာ ¶ ¶ ¶ မံ သစ္စံ ပါလေတု၊ ပါလယိဿတိ စေ မမံ၊

ယထာဟံ နာဘိဇာနာမိ၊ အညံ ပိယတရံ တယာ၊

ဧတေန သစ္စဝဇ္ဇေန၊ ဗျာဓိ တေ ဝူပသမ္မတူ’’တိ။

တတ္ထ တထာ-သဒ္ဒေါ ‘‘စေ မမ’’န္တိ ဣမိနာ သဒ္ဓိံ ယောဇေတဗ္ဗော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယထာဟံ ဝဒါမိ၊ တထာ စေ မမ ဝစနံ သစ္စံ၊ အထ မံ ဣဒါနိပိ ပါလေတု၊ အာယတိမ္ပိ ပါလေဿတိ၊ ဣဒါနိ မေ ဝစနံ သုဏာထ ‘‘ယထာဟံ နာဘိဇာနာမီ’’တိ။ ပေါတ္ထကေသု ပန ‘‘တထာ မံ သစ္စံ ပါလေတီ’’တိ လိခိတံ၊ တံ အဋ္ဌကထာယံ နတ္ထိ။

ဧဝံ တာယ သစ္စကိရိယံ ကတွာ ဥဒကေ အာသိတ္တမတ္တေယေဝ သောတ္ထိသေနဿ ကုဋ္ဌံ အမ္ဗိလေန ဓောတံ ဝိယ တမ္ဗမလံ တာဝဒေဝ အပဂစ္ဆိ။ တေ ကတိပါဟံ တတ္ထ ဝသိတွာ အရညာ နိက္ခမ္မ ဗာရာဏသိံ ပတွာ ဥယျာနံ ပဝိသိံသု။ ရာဇာ တေသံ အာဂတဘာဝံ ဉတွာ ဥယျာနံ ဂန္တွာ တတ္ထေဝ သောတ္ထိသေနဿ ဆတ္တံ ဥဿာပေတွာ သမ္ဗုလံ အဂ္ဂမဟေသိဋ္ဌာနေ အဘိသိဉ္စာပေတွာ နဂရံ ပဝေသေတွာ သယံ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဥယျာနေ ဝါသံ ကပ္ပေသိ၊ ရာဇနိဝေသနေယေဝ စ နိဗဒ္ဓံ ဘုဉ္ဇိ။ သောတ္ထိသေနောပိ သမ္ဗုလာယ အဂ္ဂမဟေသိဋ္ဌာနမတ္တမေဝ အဒါသိ၊ န ပုနဿာ ကောစိ သက္ကာရော အဟောသိ၊ အတ္ထိဘာဝမ္ပိဿာ န အညာသိ၊ အညာဟေဝ ဣတ္ထီဟိ သဒ္ဓိံ အဘိရမိ။ သမ္ဗုလာ သပတ္တိဒေါသဝသေန ကိသာ အဟောသိ ဥပဏ္ဍုပဏ္ဍုကဇာတာ ဓမနီသန္ထတဂတ္တာ။ သာ ဧကဒိဝသံ သောကဝိနောဒနတ္ထံ ဘုဉ္ဇိတုံ အာဂတဿ သသုရတာပသဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ တံ ကတဘတ္တကိစ္စံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ သော တံ မိလာတိန္ဒြိယံ ဒိသွာ ဂါထမာဟ –

၃၂၄။

‘‘ယေ ကုဉ္ဇရာ သတ္တသတာ ဥဠာရာ၊ ရက္ခန္တိ ရတ္တိန္ဒိဝမုယျုတာဝုဓာ၊

ဓနုဂ္ဂဟာနဉ္စ သတာနိ သောဠသ၊ ကထံဝိဓေ ပဿသိ ဘဒ္ဒေ သတ္တဝေါ’’တိ။

တဿတ္ထော – ဘဒ္ဒေ၊ သမ္ဗုလေ ယေ အမှာကံ သတ္တသတာ ကုဉ္ဇရာ၊ တေသညေဝ ခန္ဓဂတာနံ ယောဓာနံ ဝသေန ဥယျုတ္တာဝုဓာ၊ အပရာနိ စ သောဠသဓနုဂ္ဂဟသတာနိ ¶ ရတ္တိန္ဒိဝံ ဗာရာဏသိံ ရက္ခန္တိ။ ဧဝံ သုရက္ခိတေ နဂရေ ကထံဝိဓေ တွံ သတ္တဝေါ ပဿသိ။ ဘဒ္ဒေ၊ ယဿာ တဝ သာသင်္ကာ သပ္ပဋိဘယာ ¶ အရညာ အာဂတကာလေပိ ပဘာသမ္ပန္နံ သရီရံ၊ ဣဒါနိ ပန မိလာတာ ပဏ္ဍုပလာသဝဏ္ဏာ အတိဝိယ ကိလန္တိန္ဒြိယာသိ၊ ကဿ နာမ တွံ ဘာယသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။

သာ ¶ တဿ ဝစနံ သုတွာ ‘‘ပုတ္တော တေ၊ ဒေဝ၊ မယိ န ပုရိမသဒိသော’’တိ ဝတွာ ပဉ္စ ဂါထာ အဘာသိ –

၃၂၅။

‘‘အလင်္ကတာယော ပဒုမုတ္တရတ္တစာ၊ ဝိရာဂိတာ ပဿတိ ဟံသဂဂ္ဂရာ၊

တာသံ သုဏိတွာ မိတဂီတဝါဒိတံ၊ န ဒါနိ မေ တာတ တထာ ယထာ ပုရေ။

၃၂၆။

‘‘သုဝဏ္ဏသံကစ္စဓရာ သုဝိဂ္ဂဟာ၊ အလင်္ကတာ မာနုသိယစ္ဆရူပမာ၊

သေနောပိယာ တာတ အနိန္ဒိတင်္ဂိယော၊ ခတ္တိယကညာ ပဋိလောဘယန္တိ နံ။

၃၂၇။

‘‘သစေ အဟံ တာတ တထာ ယထာ ပုရေ၊ ပတိံ တမုဉ္ဆာယ ပုနာ ဝနေ ဘရေ၊

သမ္မာနယေ မံ န စ မံ ဝိမာနယေ၊ ဣတောပိ မေ တာတ တတော ဝရံ သိယာ။

၃၂၈။

‘‘ယမန္နပါနေ ဝိပုလသ္မိ ဩဟိတေ၊ နာရီ ဝိမဋ္ဌာဘရဏာ အလင်္ကတာ၊

သဗ္ဗင်္ဂုပေတာ ပတိနော စ အပ္ပိယာ၊ အဗဇ္ဈ တဿာ မရဏံ တတော ဝရံ။

၃၂၉။

‘‘အပိ စေ ဒလိဒ္ဒါ ကပဏာ အနာဠှိယာ၊ ကဋာဒုတီယာ ပတိနော စ သာ ပိယာ၊

သဗ္ဗင်္ဂုပေတာယပိ အပ္ပိယာယ၊ အယမေဝ သေယျာ ကပဏာပိ ယာ ပိယာ’’တိ။

တတ္ထ ပဒုမုတ္တရတ္တစာတိ ပဒုမဂဗ္ဘသဒိသဥတ္တရတ္တစာ။ သဗ္ဗာသံ သရီရတော သုဝဏ္ဏပဘာ နိစ္ဆရန္တီတိ ဒီပေတိ။ ဝိရာဂိတာတိ ဝိလဂ္ဂသရီရာ၊ တနုမဇ္ဈာတိ ¶ အတ္ထော။ ဟံသဂဂ္ဂရာတိ ဧဝရူပါ ဟံသာ ဝိယ မဓုရဿရာ နာရိယော ပဿတိ။ တာသန္တိ ¶ သော တဝ ပုတ္တော တာသံ နာရီနံ မိတဂီတဝါဒိတာဒီနိ သုဏိတွာ ဣဒါနိ မေ၊ တာတ၊ ယထာ ပုရေ၊ တထာ န ပဝတ္တတီတိ ဝဒတိ။ သုဝဏ္ဏသံကစ္စဓရာတိ သုဝဏ္ဏမယသံကစ္စာလင်္ကာရဓရာ။ အလင်္ကတာတိ နာနာလင်္ကာရပဋိမဏ္ဍိတာ။ မာနုသိယစ္ဆရူပမာတိ မာနုသိယော အစ္ဆရူပမာ။ သေနောပိယာတိ သောတ္ထိသေနဿ ပိယာ။ ပဋိလောဘယန္တိ နန္တိ နံ တဝ ပုတ္တံ ပဋိလောဘယန္တိ။

သစေ အဟန္တိ၊ တာတ၊ ယထာ ပုရေ သစေ အဟံ ပုနပိ တံ ပတိံ တထေဝ ကုဋ္ဌရောဂေန ဝနံ ပဝိဋ္ဌံ ဥဉ္ဆာယ တသ္မိံ ဝနေ ဘရေယျံ၊ ပုနပိ မံ သော သမ္မာနေယျ န ဝိမာနေယျ၊ တတော မေ ဣတောပိ ဗာရာဏသိရဇ္ဇတော တံ အရညမေဝ ဝရံ သိယာ သပတ္တိဒေါသေန သုဿန္တိယာတိ ဒီပေတိ။ ယမန္နပါနေတိ ယံ အန္နပါနေ။ ဩဟိတေတိ ဌပိတေ ပဋိယတ္တေ။ ဣမိနာ ဗဟုန္နပါနဃရံ ဒဿေတိ။ အယံ ကိရဿာ အဓိပ္ပာယော ¶ – ယာ နာရီ ဝိပုလန္နပါနေ ဃရေ ဧကိကာဝ အသပတ္တိ သမာနာ ဝိမဋ္ဌာဘရဏာ နာနာလင်္ကာရေဟိ အလင်္ကတာ သဗ္ဗေဟိ ဂုဏင်္ဂေဟိ ဥပေတာ ပတိနော စ အပ္ပိယာ ဟောတိ၊ အဗဇ္ဈ ဂီဝါယ ဝလ္လိယာ ဝါ ရဇ္ဇုယာ ဝါ ဗန္ဓိတွာ တဿာ တတော ဃရာဝါသတော မရဏမေဝ ဝရတရန္တိ။ အနာဠှီယာတိ အနာဠှာ။ ကဋာဒုတီယာတိ နိပဇ္ဇနကဋသာရကဒုတိယာ။ သေယျာတိ ကပဏာပိ သမာနာ ယာ ပတိနော ပိယာ၊ အယမေဝ ဥတ္တမာတိ။

ဧဝံ တာယ အတ္တနော ပရိသုဿနကာရဏေ တာပသဿ ကထိတေ တာပသော ရာဇာနံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘တာတ၊ သောတ္ထိသေန တယိ ကုဋ္ဌရောဂါဘိဘူတေ အရညံ ပဝိသန္တေ တယာ သဒ္ဓိံ ပဝိသိတွာ တံ ဥပဋ္ဌဟန္တီ အတ္တနော သစ္စဗလေန တဝ ရောဂံ ဝူပသမေတွာ ယာ တေ ရဇ္ဇေ ပတိဋ္ဌာနကာရဏမကာသိ၊ တဿာ နာမ တွံ နေဝ ဌိတဋ္ဌာနံ၊ န နိသိန္နဋ္ဌာနံ ဇာနာသိ၊ အယုတ္တံ တေ ကတံ၊ မိတ္တဒုဗ္ဘိကမ္မံ နာမေတံ ပါပက’’န္တိ ဝတွာ ပုတ္တံ ဩဝဒန္တော ဂါထမာဟ –

၃၃၀။

‘‘သုဒုလ္လဘိတ္ထီ ပုရိသဿ ယာ ဟိတာ၊ ဘတ္တိတ္ထိယာ ဒုလ္လဘော ယော ဟိတော စ၊

ဟိတာ စ တေ သီလဝတီ စ ဘရိယာ၊ ဇနိန္ဒ ဓမ္မံ စရ သမ္ဗုလာယာ’’တိ။

တဿတ္ထော ¶ – တာတ၊ ယာ ပုရိသဿ ဟိတာ မုဒုစိတ္တာ အနုကမ္ပိကာ ဣတ္ထီ၊ ယော စ ဘတ္တာ ဣတ္ထိယာ ဟိတော ကတဂုဏံ ဇာနာတိ၊ ဥဘောပေတေ သုဒုလ္လဘာ။ အယဉ္စ သမ္ဗုလာ တုယှံ ¶ ဟိတာ စေဝ သီလသမ္ပန္နာ စ၊ တသ္မာ ဧတိဿာ ဓမ္မံ စရ၊ ကတဂုဏံ ဇာနိတွာ မုဒုစိတ္တော ဟောဟိ၊ စိတ္တမဿာ ပရိတောသေဟီတိ။

ဧဝံ သော ပုတ္တဿ ဩဝါဒံ ဒတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။ ရာဇာ ပိတရိ ဂတေ သမ္ဗုလံ ပက္ကောသာပေတွာ၊ ‘‘ဘဒ္ဒေ၊ ဧတ္တကံ ကာလံ မယာ ကတံ ဒေါသံ ခမ၊ ဣတော ပဋ္ဌာယ သဗ္ဗိဿရိယံ တုယှမေဝ ဒမ္မီ’’တိ ဝတွာ ဩသာနဂါထမာဟ –

၃၃၁။

‘‘သစေ တုဝံ ဝိပုလေ လဒ္ဓဘောဂေ၊ ဣဿာဝတိဏ္ဏာ မရဏံ ဥပေသိ၊

အဟဉ္စ တေ ဘဒ္ဒေ ဣမာ ရာဇကညာ၊ သဗ္ဗေ တေ ဝစနကရာ ဘဝါမာ’’တိ။

တဿတ္ထော – ဘဒ္ဒေ၊ သမ္ဗုလေ သစေ တွံ ရတနရာသိမှိ ဌပေတွာ အဘိသိတ္တာ အဂ္ဂမဟေသိဋ္ဌာနဝသေန ဝိပုလေ ဘောဂေ လဘိတွာပိ ဣဿာယ ဩတိဏ္ဏာ မရဏံ ဥပေသိ၊ အဟဉ္စ ဣမာ ¶ စ ရာဇကညာ သဗ္ဗေ တဝ ဝစနကရာ ဘဝါမ၊ တွံ ယထာဓိပ္ပာယံ ဣမံ ရဇ္ဇံ ဝိစာရေဟီတိ သဗ္ဗိဿရိယံ တဿာ အဒါသိ။

တတော ပဋ္ဌာယ ဥဘော သမဂ္ဂဝါသံ ဝသန္တာ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကရိတွာ ယထာကမ္မံ ဂမိံသု။ တာပသော ဈာနာဘိညာယော နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဗြဟ္မလောကူပဂေါ အဟောသိ။

သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဒါနေဝ၊ ပုဗ္ဗေပိ မလ္လိကာ ပတိဒေဝတာယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ ‘‘တဒါ သမ္ဗုလာ မလ္လိကာ အဟောသိ၊ သောတ္ထိသေနော ကောသလရာဇာ၊ ပိတာ တာပသော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။

သမ္ဗုလာဇာတကဝဏ္ဏနာ နဝမာ။

[၅၂၀] ၁၀။ ဂန္ဓတိန္ဒုကဇာတကဝဏ္ဏနာ

အပ္ပမာဒေါတိ ¶ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ရာဇောဝါဒံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ရာဇောဝါဒေါ ဟေဋ္ဌာ ဝိတ္ထာရိတောဝ။ အတီတေ ပန ကပိလရဋ္ဌေ ဥတ္တရပဉ္စာလနဂရေ ပဉ္စာလော နာမ ရာဇာ အဂတိဂမနေ ဌိတော အဓမ္မေန ပမတ္တော ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ အထဿ အမစ္စာဒယော သဗ္ဗေပိ အဓမ္မိကာဝ ဇာတာ။ ဗလိပီဠိတာ ရဋ္ဌဝါသိနော ပုတ္တဒါရေ အာဒါယ အရညေ မိဂါ ဝိယ စရိံသု၊ ဂါမဋ္ဌာနေ ဂါမော နာမ နာဟောသိ။ မနုဿာ ရာဇပုရိသာနံ ¶ ဘယေန ဒိဝါ ဂေဟေ ဝသိတုံ အသက္ကောန္တာ ဂေဟာနိ ကဏ္ဋကသာခါဟိ ပရိက္ခိပိတွာ ဂေဟေ ရတ္တိံ ဝသိတွာ အရုဏေ ဥဂ္ဂစ္ဆန္တေယေဝ အရညံ ပဝိသန္တိ။ ဒိဝါ ရာဇပုရိသာ ဝိလုမ္ပန္တိ၊ ရတ္တိံ စောရာ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော ဗဟိနဂရေ ဂန္ဓတိန္ဒုကရုက္ခေ ဒေဝတာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ၊ အနုသံဝစ္ဆရံ ရညော သန္တိကာ သဟဿဂ္ဃနကံ ဗလိကမ္မံ လဘတိ။ သော စိန္တေသိ – ‘‘အယံ ရာဇာ ပမတ္တော ရဇ္ဇံ ကာရေတိ၊ သကလရဋ္ဌံ ဝိနဿတိ၊ ဌပေတွာ မံ အညော ရာဇာနံ ပတိရူပေ နိဝေသေတုံ သမတ္ထော နာမ နတ္ထိ၊ ဥပကာရကော စာပိ မေ အနုသံဝစ္ဆရံ သဟဿဂ္ဃနကဗလိနာ ပူဇေတိ၊ ဩဝဒိဿာမိ န’’န္တိ။

သော ရတ္တိဘာဂေ ရညော သိရိဂဗ္ဘံ ပဝိသိတွာ ဥဿီသကပဿေ ဌတွာ ဩဘာသံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ အာကာသေ အဋ္ဌာသိ။ ရာဇာ တံ ဗာလသူရိယံ ဝိယ ဇလမာနံ ဒိသွာ ‘‘ကောသိ တွံ၊ ကေန ဝါ ကာရဏေန ဣဓာဂတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ သော တဿ ဝစနံ သုတွာ၊ ‘‘မဟာရာဇ၊ အဟံ ဂန္ဓတိန္ဒုကဒေဝတာ၊ ‘တုယှံ ဩဝါဒံ ဒဿာမီ’တိ အာဂတောမှီ’’တိ အာဟ။ ‘‘ကိံ နာမ ဩဝါဒံ ဒဿသီ’’တိ ¶ ဧဝံ ဝုတ္တေ မဟာသတ္တော၊ ‘‘မဟာရာဇ၊ တွံ ပမတ္တော ဟုတွာ ရဇ္ဇံ ကာရေသိ၊ တေန တေ သကလရဋ္ဌံ ဟတဝိလုတ္တံ ဝိယ ဝိနဋ္ဌံ၊ ရာဇာနော နာမ ပမာဒေန ရဇ္ဇံ ကာရေန္တာ သကလရဋ္ဌဿ သာမိနော န ဟောန္တိ၊ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဝိနာသံ ပတွာ သမ္ပရာယေ ပုန မဟာနိရယေ နိဗ္ဗတ္တန္တိ။ တေသု စ ပမာဒံ အာပန္နေသု အန္တောဇနာ ဗဟိဇနာပိဿ ပမတ္တာဝ ဟောန္တိ၊ တသ္မာ ရညာ အတိရေကေန အပ္ပမတ္တေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝတွာ ဓမ္မဒေသနံ ပဋ္ဌပေန္တော ဣမာ ဧကာဒသ ဂါထာ အာဟ –

၃၃၂။

‘‘အပ္ပမာဒေါ အမတပဒံ၊ ပမာဒေါ မစ္စုနော ပဒံ၊

အပ္ပမတ္တာ န မီယန္တိ၊ ယေ ပမတ္တာ ယထာ မတာ။

၃၃၃။

‘‘မဒါ ¶ ပမာဒေါ ဇာယေထ၊ ပမာဒါ ဇာယတေ ခယော၊

ခယာ ပဒေါသာ ဇာယန္တိ၊ မာ မဒေါ ဘရတူသဘ။

၃၃၄။

‘‘ဗဟူ ဟိ ခတ္တိယာ ဇီနာ၊ အတ္ထံ ရဋ္ဌံ ပမာဒိနော၊

အထောပိ ဂါမိနော ဂါမာ၊ အနဂါရာ အဂါရိနော။

၃၃၅။

‘‘ခတ္တိယဿ ¶ ပမတ္တဿ၊ ရဋ္ဌသ္မိံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎန၊

သဗ္ဗေ ဘောဂါ ဝိနဿန္တိ၊ ရညော တံ ဝုစ္စတေ အဃံ။

၃၃၆။

‘‘နေသ ဓမ္မော မဟာရာဇ၊ အတိဝေလံ ပမဇ္ဇသိ၊

ဣဒ္ဓံ ဖီတံ ဇနပဒံ၊ စောရာ ဝိဒ္ဓံသယန္တိ နံ။

၃၃၇။

‘‘န တေ ပုတ္တာ ဘဝိဿန္တိ၊ န ဟိရညံ န ဓာနိယံ၊

ရဋ္ဌေ ဝိလုပ္ပမာနမှိ၊ သဗ္ဗဘောဂေဟိ ဇီယသိ။

၃၃၈။

‘‘သဗ္ဗဘောဂါ ပရိဇိဏ္ဏံ၊ ရာဇာနံ ဝါပိ ခတ္တိယံ၊

ဉာတိမိတ္တာ သုဟဇ္ဇာ စ၊ န တံ မညန္တိ မာနိယံ။

၃၃၉။

‘‘ဟတ္ထာရောဟာ အနီကဋ္ဌာ၊ ရထိကာ ပတ္တိကာရကာ၊

တမေဝမုပဇီဝန္တာ၊ န တံ မညန္တိ မာနိယံ။

၃၄၀။

‘‘အသံဝိဟိတကမ္မန္တံ ¶ ၊ ဗာလံ ဒုမ္မန္တိမန္တိနံ၊

သိရီ ဇဟတိ ဒုမ္မေဓံ၊ ဇိဏ္ဏံဝ ဥရဂေါ တစံ။

၃၄၁။

‘‘သုသံဝိဟိတကမ္မန္တံ၊ ကာလုဋ္ဌာယိံ အတန္ဒိတံ၊

သဗ္ဗေ ဘောဂါဘိဝဍ္ဎန္တိ၊ ဂါဝေါ သဥသဘာမိဝ။

၃၄၂။

‘‘ဥပဿုတိံ မဟာရာဇ၊ ရဋ္ဌေ ဇနပဒေ စရ၊

တတ္ထ ဒိသွာ စ သုတွာ စ၊ တတော တံ ပဋိပဇ္ဇသီ’’တိ။

တတ္ထ အပ္ပမာဒေါတိ သတိယာ အဝိပ္ပဝါသော။ အမတပဒန္တိ အမတဿ နိဗ္ဗာနဿ ပဒံ အဓိဂမကာရဏံ။ မစ္စုနော ပဒန္တိ မရဏဿ ကာရဏံ။ ပမတ္တာ ဟိ ဝိပဿနံ အဝဍ္ဎေတွာ အပ္ပဋိသန္ဓိကဘာဝံ ပတ္တုံ အသက္ကောန္တာ ပုနပ္ပုနံ သံသာရေ ဇာယန္တိ စေဝ မီယန္တိ စ၊ တသ္မာ ပမာဒေါ မစ္စုနော ပဒံ နာမ ¶ ။ န မီယန္တီတိ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အပ္ပဋိသန္ဓိကဘာဝံ ပတ္တာ ပုန သံသာရေ အနိဗ္ဗတ္တတ္တာ န မီယန္တိ နာမ။ ယေ ပမတ္တာတိ၊ မဟာရာဇ၊ ယေ ပုဂ္ဂလာ ပမတ္တာ၊ တေ ယထာ မတာ၊ တထေဝ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ကသ္မာ? အကိစ္စသာဓနတာယ။ မတဿပိ ဟိ ‘‘အဟံ ဒါနံ ဒဿာမိ၊ သီလံ ရက္ခိဿာမိ၊ ဥပေါသထကမ္မံ ကရိဿာမိ၊ ကလျာဏကမ္မံ ပူရေဿာမီ’’တိ အာဘောဂေါ ဝါ ပတ္ထနာ ဝါ ပရိယုဋ္ဌာနံ ဝါ နတ္ထိ အပဂတဝိညာဏတ္တာ၊ ပမတ္တဿပိ အပ္ပမာဒါဘာဝါတိ တသ္မာ ဥဘောပေတေ ဧကသဒိသာဝ။

မဒါတိ၊ မဟာရာဇ၊ အာရောဂျယောဗ္ဗနဇီဝိတမဒသင်္ခါတာ တိဝိဓာ မဒါ ပမာဒေါ နာမ ဇာယတိ။ သော မဒပ္ပတ္တော ပမာဒါပန္နော ပါဏာတိပါတာဒီနိ ပါပကမ္မာနိ ကရောတိ။ အထ နံ ရာဇာနော ဆိန္ဒာပေန္တိ ဝါ ဟနာပေန္တိ ဝါ၊ သဗ္ဗံ ဝါ ဓနမဿ ဟရန္တိ၊ ဧဝမဿ ပမာဒါ ဉာတိဓနဇီဝိတက္ခယော ဇာယတိ။ ပုန သော ဓနက္ခယံ ¶ ဝါ ယသက္ခယံ ဝါ ပတ္တော ဇီဝိတုံ အသက္ကောန္တော ဇီဝိတဝုတ္တတ္ထာယ ကာယဒုစ္စရိတာဒီနိ ကရောတိ၊ ဣစ္စဿ ခယာ ပဒေါသာ ဇာယန္တိ၊ တေန တံ ဝဒါမိ မာ မဒေါ ဘရတူသဘာတိ၊ ရဋ္ဌဘာရကဇေဋ္ဌက ဘရတူသဘ မာ ပမာဒမာပဇ္ဇီတိ အတ္ထော။ အတ္ထံ ရဋ္ဌန္တိ ဇနပဒဝါသီနံ ဝုဒ္ဓိဉ္စေဝ သကလရဋ္ဌဉ္စ ဗဟူ ပမာဒိနော ဇီနာ။ တေသံ အာဝိဘာဝတ္ထာယ ခန္တိဝါဒိဇာတက-မာတင်္ဂဇာတက-ဘရုဇာတက-သရဘင်္ဂဇာတက-စေတိယဇာတကာနိ ကထေတဗ္ဗာနိ။ ဂါမိနောတိ ဂါမဘောဇကာပိ တေ ဂါမာပိ ဗဟူ ပမာဒဒေါသေန ဇီနာ ပရိဟီနာ ဝိနဋ္ဌာ။ အနဂါရာ အဂါရိနောတိ ပဗ္ဗဇိတာပိ ပဗ္ဗဇိတပဋိပတ္တိတော၊ ဂိဟီပိ ဃရာဝါသတော စေဝ ဓနဓညာဒီဟိ စ ဗဟူ ဇီနာ ပရိဟီနာတိ ဝဒတိ။ တံ ဝုစ္စတေ အဃန္တိ၊ မဟာရာဇ၊ ယသဘောဂပရိဟာနိ ¶ နာမေတံ ရညော ဒုက္ခံ ဝုစ္စတိ။ ဘောဂါဘာဝေန ဟိ နိဒ္ဓနဿ ယသော ဟာယတိ၊ ဟီနယသော မဟန္တံ ကာယိကစေတသိကဒုက္ခံ ပါပုဏာတိ။

နေသ ဓမ္မောတိ၊ မဟာရာဇ၊ ဧသ ပေါရာဏကရာဇူနံ ဓမ္မော န ဟောတိ။ ဣဒ္ဓံ ဖီတန္တိ အန္နပါနာဒိနာ သမိဒ္ဓံ ဟိရညသုဝဏ္ဏာဒိနာ ဖီတံ ပုပ္ဖိတံ။ န တေ ပုတ္တာတိ၊ မဟာရာဇ၊ ပဝေဏိပါလကာ တေ ပုတ္တာ န ဘဝိဿန္တိ။ ရဋ္ဌဝါသိနော ဟိ ‘‘အဓမ္မိကရညော ဧသ ပုတ္တော၊ ကိံ အမှာကံ ဝုဍ္ဎိံ ကရိဿတိ၊ နာဿ ဆတ္တံ ဒဿာမာ’’တိ ဆတ္တံ န ဒေန္တိ။ ဧဝမေတေသံ ပဝေဏိပါလကာ ပုတ္တာ န ဟောန္တိ နာမ။ ပရိဇိဏ္ဏန္တိ ပရိဟီနံ။ ရာဇာနံ ဝါပီတိ သစေပိ သော ရာဇာ ဟောတိ၊ အထ နံ ရာဇာနံ သမာနမ္ပိ။ မာနိယန္တိ ‘‘အယံ ရာဇာ’’တိ ဂရုစိတ္တေန ¶ သမ္မာနေတဗ္ဗံ ကတွာ န မညန္တိ။ ဥပဇီဝန္တာတိ ဥပနိဿာယ ဇီဝန္တာပိ ဧတေ ဧတ္တကာ ဇနာ ဂရုစိတ္တေန မညိတဗ္ဗံ န မညန္တိ။ ကိံကာရဏာ? အဓမ္မိကဘာဝေန။

သိရီတိ ယသဝိဘဝေါ။ တစန္တိ ယထာ ဥရဂေါ ဇိဏ္ဏတစံ ဇိဂုစ္ဆန္တော ဇဟတိ၊ န ပုန ဩလောကေတိ၊ ဧဝံ တာဒိသံ ရာဇာနံ သိရီ ဇဟတိ။ သုသံဝိဟိတကမ္မန္တန္တိ ကာယဒွါရာဒီဟိ ပါပကမ္မံ အကရောန္တံ။ အဘိဝဍ္ဎန္တီတိ အဘိမုခံ ဂစ္ဆန္တာ ဝဍ္ဎန္တိ။ သဥသဘာမိဝါတိ သဥသဘာ ဣဝ။ အပ္ပမတ္တဿ ဟိ သဥသဘဇေဋ္ဌကော ဂေါဂဏော ဝိယ ဘောဂါ ဝဍ္ဎန္တိ။ ဥပဿုတိန္တိ ဇနပဒစာရိတ္တသဝနာယ စာရိကံ အတ္တနော သကလရဋ္ဌေ စ ဇနပဒေ စ စရ။ တတ္ထာတိ တသ္မိံ ရဋ္ဌေ စရန္တော ဒဋ္ဌဗ္ဗံ ဒိသွာ သောတဗ္ဗံ သုတွာ အတ္တနော ဂုဏာဂုဏံ ပစ္စက္ခံ ကတွာ တတော အတ္တနော ဟိတပဋိပတ္တိံ ပဋိပဇ္ဇိဿသီတိ။

ဣတိ မဟာသတ္တော ဧကာဒသဟိ ဂါထာဟိ ရာဇာနံ ဩဝဒိတွာ ‘‘ဂစ္ဆ ပပဉ္စံ အကတွာ ပရိဂ္ဂဏှ ရဋ္ဌံ၊ မာ နာသယီ’’တိ ဝတွာ သကဋ္ဌာနမေဝ ဂတော။ ရာဇာပိ တဿ ဝစနံ သုတွာ သံဝေဂပ္ပတ္တော ပုနဒိဝသေ ရဇ္ဇံ အမစ္စေ ပဋိစ္ဆာပေတွာ ပုရောဟိတေန သဒ္ဓိံ ကာလဿေဝ ပါစီနဒွါရေန နဂရာ နိက္ခမိတွာ ¶ ယောဇနမတ္တံ ဂတော။ တတ္ထေကော ဂါမဝါသီ မဟလ္လကော အဋဝိတော ကဏ္ဋကသာခံ အာဟရိတွာ ဂေဟဒွါရံ ပရိက္ခိပိတွာ ပိဒဟိတွာ ပုတ္တဒါရံ အာဒါယ အရညံ ပဝိသိတွာ သာယံ ရာဇပုရိသေသု ပက္ကန္တေသု အတ္တနော ဃရံ အာဂစ္ဆန္တော ဂေဟဒွါရေ ပါဒေ ကဏ္ဋကေန ဝိဒ္ဓါ ဥက္ကုဋိကံ နိသီဒိတွာ ကဏ္ဋကံ နီဟရန္တော –

၃၄၃။

‘‘ဧဝံ ဝေဒေတု ပဉ္စာလော၊ သင်္ဂါမေ သရမပ္ပိတော၊

ယထာဟမဇ္ဇ ဝေဒေမိ၊ ကဏ္ဋကေန သမပ္ပိတော’’တိ။ –

ဣမာယ ¶ ဂါထာယ ရာဇာနံ အက္ကောသိ။ တံ ပနဿ အက္ကောသနံ ဗောဓိသတ္တာနုဘာဝေန အဟောသိ။ ဗောဓိသတ္တေန အဓိဂ္ဂဟိတောဝ သော အက္ကောသီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တသ္မိံ ပန သမယေ ရာဇာ စ ပုရောဟိတော စ အညာတကဝေသေန တဿ သန္တိကေဝ အဋ္ဌံသု။ အထဿ ဝစနံ သုတွာ ပုရောဟိတော ဣတရံ ဂါထမာဟ –

၃၄၄။

‘‘ဇိဏ္ဏော ဒုဗ္ဗလစက္ခူသိ၊ န ရူပံ သာဓု ပဿသိ၊

ကိံ တတ္ထ ဗြဟ္မဒတ္တဿ၊ ယံ တံ မဂ္ဂေယျ ကဏ္ဋကော’’တိ။

တတ္ထ ¶ မဂ္ဂေယျာတိ ဝိဇ္ဈေယျ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယဒိ တွံ အတ္တနော အဗျတ္တတာယ ကဏ္ဋကေန ဝိဒ္ဓါ၊ ကော ဧတ္ထ ရညော ဒေါသော။ ယေန ရာဇာနံ အက္ကောသိ၊ ကိံ တေ ရညာ ကဏ္ဋကော ဩလောကေတွာဝ အာစိက္ခိတဗ္ဗောတိ။

တံ သုတွာ မဟလ္လကော တိဿော ဂါထာ အဘာသိ –

၃၄၅။

‘‘ဗဟွေတ္ထ ဗြဟ္မဒတ္တဿ၊ သောဟံ မဂ္ဂသ္မိ ဗြာဟ္မဏ၊

အရက္ခိတာ ဇာနပဒါ၊ အဓမ္မဗလိနာ ဟတာ။

၃၄၆။

‘‘ရတ္တိဉှိ စောရာ ခါဒန္တိ၊ ဒိဝါ ခါဒန္တိ တုဏ္ဍိယာ၊

ရဋ္ဌသ္မိံ ကူဋရာဇဿ၊ ဗဟု အဓမ္မိကော ဇနော။

၃၄၇။

‘‘ဧတာဒိသေ ဘယေ ဇာတေ၊ ဘယဋ္ဋာ တာတ မာဏဝါ၊

နိလ္လေနကာနိ ကုဗ္ဗန္တိ၊ ဝနေ အာဟတွ ကဏ္ဋက’’န္တိ။

တတ္ထ ဗဟွေတ္ထာတိ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ သောဟံ သကဏ္ဋကေ မဂ္ဂေ ပတိတော သန္နိသိန္နော၊ ဗဟု ဧတ္ထ ဗြဟ္မဒတ္တဿ ဒေါသော၊ တွံ ဧတ္တကံ ကာလံ ရညော ဒေါသေန ¶ မမ သကဏ္ဋကေ မဂ္ဂေ ဝိစရဏဘာဝံ န ဇာနာသိ။ တဿ ဟိ အရက္ခိတာ ဇာနပဒါ…ပေ… ကဏ္ဋကန္တိ။ တတ္ထ ခါဒန္တီတိ ဝိလုမ္ပန္တိ။ တုဏ္ဍိယာတိ ဝဓဗန္ဓာဒီဟိ ပီဠေတွာ အဓမ္မေန ဗလိသာဓကာ။ ကူဋရာဇဿာတိ ပါပရညော။ အဓမ္မိကောတိ ပဋိစ္ဆန္နကမ္မန္တော။ တာတာတိ ပုရောဟိတံ အာလပတိ။ မာဏဝါတိ မနုဿာ။ နိလ္လေနကာနီတိ နိလီယနဋ္ဌာနာနိ။ ဝနေ အာဟတွ ကဏ္ဋကန္တိ ကဏ္ဋကံ အာဟရိတွာ ဒွါရာနိ ပိဒဟိတွာ ဃရံ ဆဍ္ဍေတွာ ပုတ္တဒါရံ အာဒါယ ဝနံ ပဝိသိတွာ တသ္မိံ ဝနေ အတ္တနော နိလီယနဋ္ဌာနာနိ ကရောန္တိ ¶ ။ အထ ဝါ ဝနေ ယော ကဏ္ဋကော၊ တံ အာဟရိတွာ ဃရာနိ ပရိက္ခိပန္တိ။ ဣတိ ရညော ဒေါသေနေဝမှိ ကဏ္ဋကေန ဝိဒ္ဓါ၊ မာ ဧဝရူပဿ ရညော ဥပတ္ထမ္ဘော ဟောဟီတိ။

တံ သုတွာ ရာဇာ ပုရောဟိတံ အာမန္တေတွာ၊ ‘‘အာစရိယ၊ မဟလ္လကော ယုတ္တံ ဘဏတိ၊ အမှာကမေဝ ဒေါသော၊ ဧဟိ နိဝတ္တာမ၊ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေဿာမာ’’တိ အာဟ။ ဗောဓိသတ္တော ပုရောဟိတဿ သရီရေ အဓိမုစ္စိတွာ ပုရတော ဂန္တွာ ‘‘ပရိဂ္ဂဏှိဿာမ တာဝ၊ မဟာရာဇာ’’တိ အာဟ။ တေ တမှာ ဂါမာ အညံ ဂါမံ ဂစ္ဆန္တာ အန္တရာမဂ္ဂေ ဧကိဿာ မဟလ္လိကာယ သဒ္ဒံ အဿောသုံ။ သာ ကိရေကာ ဒလိဒ္ဒိတ္ထီ ဒွေ ဓီတရော ဝယပ္ပတ္တာ ရက္ခမာနာ ¶ တာသံ အရညံ ဂန္တုံ န ဒေတိ။ သယံ အရညတော ဒါရူနိ စေဝ သာကဉ္စ အာဟရိတွာ ဓီတရော ပဋိဇဂ္ဂတိ။ သာ တံ ဒိဝသံ ဧကံ ဂုမ္ဗံ အာရုယှ သာကံ ဂဏှန္တီ ပဝဋ္ဋမာနာ ဘူမိယံ ပတိတွာ ရာဇာနံ မရဏေန အက္ကောသန္တီ ဂါထမာဟ –

၃၄၈။

‘‘ကဒါဿု နာမယံ ရာဇာ၊ ဗြဟ္မဒတ္တော မရိဿတိ၊

ယဿ ရဋ္ဌမှိ ဇီယန္တိ၊ အပ္ပတိကာ ကုမာရိကာ’’တိ။

တတ္ထ အပ္ပတိကာတိ အဿာမိကာ။ သစေ ဟိ တာသံ သာမိကာ အဿု၊ မံ ပေါသေယျုံ။ ပါပရညော ပန ရဇ္ဇေ အဟံ ဒုက္ခံ အနုဘောမိ၊ ကဒါ နု ခေါ ဧသ မရိဿတီတိ။

ဧဝံ ဗောဓိသတ္တာနုဘာဝေနေဝ သာ အက္ကောသိ။ အထ နံ ပုရောဟိတော ပဋိသေဓေန္တော ဂါထမာဟ –

၃၄၉။

‘‘ဒုဗ္ဘာသိတဉှိ တေ ဇမ္မိ၊ အနတ္ထပဒကောဝိဒေ၊

ကုဟိံ ရာဇာ ကုမာရီနံ၊ ဘတ္တာရံ ပရိယေသတီ’’တိ။

တံ ¶ သုတွာ မဟလ္လိကာ ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –

၃၅၀။

‘‘န မေ ဒုဗ္ဘာသိတံ ဗြဟ္မေ၊ ကောဝိဒတ္ထပဒါ အဟံ၊

အရက္ခိတာ ဇာနပဒါ၊ အဓမ္မဗလိနာ ဟတာ။

၃၅၁။

‘‘ရတ္တိဉှိ စောရာ ခါဒန္တိ၊ ဒိဝါ ခါဒန္တိ တုဏ္ဍိယာ၊

ရဋ္ဌသ္မိံ ကူဋရာဇဿ၊ ဗဟု အဓမ္မိကော ဇနော၊

ဒုဇ္ဇီဝေ ဒုဗ္ဘရေ ဒါရေ၊ ကုတော ဘတ္တာ ကုမာရိယော’’တိ။

တတ္ထ ¶ ကောဝိဒတ္ထပဒါတိ အဟံ အတ္ထပဒေ ကာရဏပဒေ ကောဝိဒါ ဆေကာ၊ မာ တွံ ဧတံ ပါပရာဇာနံ ပသံသိ။ ဒုဇ္ဇီဝေတိ ဒုဇ္ဇီဝေ ရဋ္ဌေ ဒုဗ္ဘရေ ဒါရေ ဇာတေ မနုဿေသု ဘီတတသိတေသု အရညေ ဝသန္တေသု ကုတော ဘတ္တာ ကုမာရိယော၊ ကုတော ကုမာရိယော ဘတ္တာရံ လဘိဿန္တီတိ အတ္ထော။

တေ တဿာ ဝစနံ သုတွာ ‘‘ယုတ္တံ သာ ကထေတီ’’တိ တတော ပရံ ဂစ္ဆန္တာ ဧကဿ ကဿကဿ သဒ္ဒံ အဿောသုံ။ တဿ ကိရ ကသန္တဿ သာလိယော ¶ နာမ ဗလိဗဒ္ဒေါ ဖာလေန ပဟဋော သယိ။ သော ရာဇာနံ အက္ကောသန္တော ဂါထမာဟ –

၃၅၂။

‘‘ဧဝံ သယတု ပဉ္စာလော၊ သင်္ဂါမေ သတ္တိယာ ဟတော၊

ယထာယံ ကပဏော သေတိ၊ ဟတော ဖာလေန သာလိယော’’တိ။

တတ္ထ ယထာတိ ယထာ အယံ ဝေဒနာပ္ပတ္တော သာလိယဗလိဗဒ္ဒေါ သေတိ၊ ဧဝံ သယတူတိ အတ္ထော။

အထ နံ ပုရောဟိတော ပဋိသေဓေန္တော ဂါထမာဟ –

၃၅၃။

‘‘အဓမ္မေန တုဝံ ဇမ္မ၊ ဗြဟ္မဒတ္တဿ ကုဇ္ဈသိ၊

ယော တွံ သပသိ ရာဇာနံ၊ အပရဇ္ဈိတွာန အတ္တနော’’တိ။

တတ္ထ အဓမ္မေနာတိ အကာရဏေန အသဘာဝေန။

တံ သုတွာ သော တိဿော ဂါထာ အဘာသိ –

၃၅၄။

‘‘ဓမ္မေန ဗြဟ္မဒတ္တဿ၊ အဟံ ကုဇ္ဈာမိ ဗြာဟ္မဏ၊

အရက္ခိတာ ဇာနပဒါ အဓမ္မဗလိနာ ဟတာ။

၃၅၅။

‘‘ရတ္တိဉှိ စောရာ ခါဒန္တိ၊ ဒိဝါ ခါဒန္တိ တုဏ္ဍိယာ၊

ရဋ္ဌသ္မိံ ကူဋရာဇဿ၊ ဗဟု အဓမ္မိကော ဇနော။

၃၅၆။

‘‘သာ ¶ နူန ပုန ရေ ပက္ကာ၊ ဝိကာလေ ဘတ္တမာဟရိ၊

ဘတ္တဟာရိံ အပေက္ခန္တော၊ ဟတော ဖာလေန သာလိယော’’တိ။

တတ္ထ ¶ ဓမ္မေနာတိ ကာရဏေနေဝ၊ အကာရဏေန အက္ကောသတီတိ သညံ မာ ကရိ။ သာ နူန ပုန ရေ ပက္ကာ၊ ဝိကာလေ ဘတ္တမာဟရီတိ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ သာ ဘတ္တဟာရိကာ ဣတ္ထီ ပါတောဝ မမ ဘတ္တံ ပစိတွာ အာဟရန္တီ အဓမ္မဗလိသာဓကေဟိ ဗြဟ္မဒတ္တဿ ဒါသေဟိ ပလိဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿတိ၊ တေ ပရိဝိသိတွာ ပုန မယှံ ဘတ္တံ ပက္ကံ ဘဝိဿတိ၊ တေန ကာရဏေန ဝိကာလေ ဘတ္တံ အာဟရိ၊ ‘‘အဇ္ဇ ဝိကာလေ ဘတ္တံ အာဟရီ’’တိ စိန္တေတွာ ဆာတဇ္ဈတ္တော အဟံ တံ ဘတ္တဟာရိံ ဩလောကေန္တော ဂေါဏံ အဋ္ဌာနေ ပတောဒေန ဝိဇ္ဈိံ၊ တေနေသ ပါဒံ ဥက္ခိပိတွာ ဖာလံ ပဟရန္တော ဟတော ဖာလေန သာလိယော။ တသ္မာ ‘‘ဧသ မယာ ဟတော’’တိ သညံ မာ ကရိ၊ ပါပရညောယေဝ ဟတော နာမေသ၊ မာ တဿ ဝဏ္ဏံ ဘဏီတိ။

တေ ¶ ပုရတော ဂန္တွာ ဧကသ္မိံ ဂါမေ ဝသိံသု။ ပုနဒိဝသေ ပါတောဝ ဧကာ ကူဋဓေနု ဂေါဒေါဟကံ ပါဒေန ပဟရိတွာ သဒ္ဓိံ ခီရေန ပဝဋ္ဋေသိ။ သော ဗြဟ္မဒတ္တံ အက္ကောသန္တော ဂါထမာဟ –

၃၅၇။

‘‘ဧဝံ ဟညတု ပဉ္စာလော၊ သင်္ဂါမေ အသိနာ ဟတော၊

ယထာဟမဇ္ဇ ပဟတော၊ ခီရဉ္စ မေ ပဝဋ္ဋိတ’’န္တိ။

တံ သုတွာ ပုရောဟိတော ပဋိသေဓေန္တော ဂါထမာဟ –

၃၅၈။

‘‘ယံ ပသု ခီရံ ဆဍ္ဍေတိ၊ ပသုပါလံ ဝိဟိံသတိ၊

ကိံ တတ္ထ ဗြဟ္မဒတ္တဿ၊ ယံ နော ဂရဟတေ ဘဝ’’န္တိ။

ဗြာဟ္မဏေန ဂါထာယ ဝုတ္တာယ ပုန သော တိဿော ဂါထာ အဘာသိ –

၃၅၉။

‘‘ဂါရယှော ဗြဟ္မေ ပဉ္စာလော၊ ဗြဟ္မဒတ္တဿ ရာဇိနော၊

အရက္ခိတာ ဇာနပဒါ၊ အဓမ္မဗလိနာ ဟတာ။

၃၆၀။

‘‘ရတ္တိဉှိ စောရာ ခါဒန္တိ၊ ဒိဝါ ခါဒန္တိ တုဏ္ဍိယာ၊

ရဋ္ဌသ္မိံ ကူဋရာဇဿ၊ ဗဟု အဓမ္မိကော ဇနော။

၃၆၁။

‘‘စဏ္ဍာ အဋနကာ ဂါဝီ၊ ယံ ပုရေ န ဒုဟာမသေ၊

တံ ဒါနိ အဇ္ဇ ဒေါဟာမ၊ ခီရကာမေဟုပဒ္ဒုတာ’’တိ။

တတ္ထ ¶ စဏ္ဍာတိ ဖရုသာ။ အဋနကာတိ ပလာယနသီလာ။ ခီရကာမေဟီတိ အဓမ္မိကရညော ပုရိသေဟိ ဗဟုံ ခီရံ အာဟရာပေန္တေဟိ ဥပဒ္ဒုတာ ဒုဟာမ။ သစေ ဟိ သော ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေယျ၊ န နော ဧဝရူပံ ဘယံ အာဂစ္ဆေယျာတိ။

တေ ¶ ‘‘သော ယုတ္တံ ကထေတီ’’တိ တမှာ ဂါမာ နိက္ခမ္မ မဟာမဂ္ဂံ အာရုယှ နဂရာဘိမုခါ ဂမိံသု။ ဧကသ္မိဉ္စ ဂါမေ ဗလိသာဓကာ အသိကောသတ္ထာယ ဧကံ တရုဏံ ကဗရဝစ္ဆကံ မာရေတွာ စမ္မံ ဂဏှိံသု။ ဝစ္ဆကမာတာ ဓေနု ပုတ္တသောကေန တိဏံ န ခါဒတိ ပါနီယံ န ပိဝတိ၊ ပရိဒေဝမာနာ အာဟိဏ္ဍတိ။ တံ ဒိသွာ ဂါမဒါရကာ ရာဇာနံ အက္ကောသန္တာ ဂါထမာဟံသု –

၃၆၂။

‘‘ဧဝံ ကန္ဒတု ပဉ္စာလော၊ ဝိပုတ္တော ဝိပ္ပသုက္ခတု၊

ယထာယံ ကပဏာ ဂါဝီ၊ ဝိပုတ္တာ ပရိဓာဝတီ’’တိ။

တတ္ထ ပရိဓာဝတီတိ ပရိဒေဝမာနော ဓာဝတိ။

တတော ¶ ပုရောဟိတော ဣတရံ ဂါထမာဟ –

၃၆၃။

‘‘ယံ ပသု ပသုပါလဿ၊ သမ္ဘမေယျ ရဝေယျ ဝါ၊

ကောနီဓ အပရာဓတ္ထိ၊ ဗြဟ္မဒတ္တဿ ရာဇိနော’’တိ။

တတ္ထ သမ္ဘမေယျ ရဝေယျ ဝါတိ ဘမေယျ ဝါ ဝိရဝေယျ ဝါ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – တာတာ၊ ပသု နာမ ပသုပါလဿ ရက္ခန္တဿေဝ ဓာဝတိပိ ဝိရဝတိပိ၊ တိဏမ္ပိ န ခါဒတိ ပါနီယမ္ပိ န ပိဝတိ၊ ဣဓ ရညော ကော နု အပရာဓောတိ။

တတော ဂါမဒါရကာ ဒွေ ဂါထာ အဘာသိံသု –

၃၆၄။

‘‘အပရာဓော မဟာဗြဟ္မေ၊ ဗြဟ္မဒတ္တဿ ရာဇိနော၊

အရက္ခိတာ ဇာနပဒါ၊ အဓမ္မဗလိနာ ဟတာ။

၃၆၅။

‘‘ရတ္တိဉှိ ¶ စောရာ ခါဒန္တိ၊ ဒိဝါ ခါဒန္တိ တုဏ္ဍိယာ၊

ရဋ္ဌသ္မိံ ကူဋရာဇဿ၊ ဗဟု အဓမ္မိကော ဇနော၊

ကထံ နော အသိကောသတ္ထာ၊ ခီရပါ ဟညတေ ပဇာ’’တိ။

တတ္ထ မဟာဗြဟ္မေတိ မဟာဗြာဟ္မဏ။ ရာဇိနောတိ ရညော။ ကထံ နောတိ ကထံ နု ကေန နာမ ကာရဏေန။ ခီရပါ ဟညတေ ပဇာတိ ပါပရာဇဿ သေဝကေဟိ ခီရပကော ဝစ္ဆကော ဟညတိ၊ ဣဒါနိ သာ ဓေနု ပုတ္တသောကေန ပရိဒေဝတိ၊ သောပိ ရာဇာ အယံ ဓေနု ဝိယ ပရိဒေဝတူတိ ရာဇာနံ အက္ကောသိံသုယေဝ။

တေ ‘‘သာဓု ဝေါ ကာရဏံ ဝဒထာ’’တိ ဝတွာ ပက္ကမိံသု။ အထန္တရာမဂ္ဂေ ဧကိဿာ သုက္ခပေါက္ခရဏိယာ ကာကာ တုဏ္ဍေဟိ ဝိဇ္ဈိတွာ မဏ္ဍူကေ ခါဒန္တိ။ ဗောဓိသတ္တော တေသု တံ ဌာနံ သမ္ပတ္တေသု အတ္တနော အာနုဘာဝေန မဏ္ဍူကေန –

၃၆၆။

‘‘ဧဝံ ¶ ခဇ္ဇတု ပဉ္စာလော၊ ဟတော ယုဒ္ဓေ သပုတ္တကော၊

ယထာဟမဇ္ဇ ခဇ္ဇာမိ၊ ဂါမိကေဟိ အရညဇော’’တိ။ –

ရာဇာနံ အက္ကောသာပေသိ။

တတ္ထ ဂါမိကေဟီတိ ဂါမဝါသီဟိ။

တံ ¶ သုတွာ ပုရောဟိတော မဏ္ဍူကေန သဒ္ဓိံ သလ္လပန္တော ဂါထမာဟ –

၃၆၇။

‘‘န သဗ္ဗဘူတေသု ဝိဓေန္တိ ရက္ခံ၊ ရာဇာနော မဏ္ဍူက မနုဿလောကေ၊

နေတ္တာဝတာ ရာဇာ အဓမ္မစာရီ၊ ယံ တာဒိသံ ဇီဝမဒေယျု ဓင်္ကာ’’တိ။

တတ္ထ ဇီဝန္တိ ဇီဝန္တံ။ အဒေယျုန္တိ ခါဒေယျုံ။ ဓင်္ကာတိ ကာကာ။ ဧတ္တာဝတာ ရာဇာ အဓမ္မိကော နာမ န ဟောတိ၊ ကိံ သက္ကာ အရညံ ပဝိသိတွာ ရညာ တံ ရက္ခန္တေန စရိတုန္တိ။

တံ သုတွာ မဏ္ဍူကော ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –

၃၆၈။

‘‘အဓမ္မရူပေါ ¶ ဝတ ဗြဟ္မစာရီ၊ အနုပ္ပိယံ ဘာသသိ ခတ္တိယဿ၊

ဝိလုပ္ပမာနာယ ပုထုပ္ပဇာယ၊ ပူဇေသိ ရာဇံ ပရမပ္ပမာဒံ။

၃၆၉။

‘‘သစေ ဣဒံ ဗြဟ္မေ သုရဇ္ဇကံ သိယာ၊ ဖီတံ ရဋ္ဌံ မုဒိတံ ဝိပ္ပသန္နံ၊

ဘုတွာ ဗလိံ အဂ္ဂပိဏ္ဍဉ္စ ကာကာ၊ န မာဒိသံ ဇီဝမဒေယျု ဓင်္ကာ’’တိ။

တတ္ထ ဗြဟ္မစာရီတိ ပုရောဟိတံ ဂရဟန္တော အာဟ။ ခတ္တိယဿာတိ ဧဝရူပဿ ပါပရညော။ ဝိလုပ္ပမာနာယာတိ ဝိလုမ္ပမာနာယ၊ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ ပုထုပ္ပဇာယာတိ ဝိပုလာယ ပဇာယ ဝိနာသိယမာနာယ။ ပူဇေသီတိ ပသံသိ။ သုရဇ္ဇကန္တိ ဆန္ဒာဒိဝသေန အဂန္တွာ ဒသ ရာဇဓမ္မေ အကောပေန္တေန အပ္ပမတ္တေန ရညာ ရက္ခိယမာနံ သစေ ဣဒံ သုရဇ္ဇကံ ဘဝေယျ။ ဖီတန္တိ ဒေဝေသု သမ္မာဓာရံ အနုပ္ပဝေစ္ဆန္တေသု သမ္ပန္နသဿံ။ န မာဒိသန္တိ ဧဝံ သန္တေ မာဒိသံ ဇီဝမာနညေဝ ကာကာ န ခါဒေယျုံ။

ဧဝံ ဆသုပိ ဌာနေသု အက္ကောသနံ ဗောဓိသတ္တဿေဝ အာနုဘာဝေန အဟောသိ၊

တံ ¶ သုတွာ ရာဇာ စ ပုရောဟိတော စ ‘‘အရညဝါသိံ တိရစ္ဆာနဂတံ မဏ္ဍူကံ ဥပါဒါယ သဗ္ဗေ အမှေယေဝ အက္ကောသန္တီ’’တိ ဝတွာ တတော နဂရံ ¶ ဂန္တွာ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေတွာ မဟာသတ္တဿောဝါဒေ ဌိတာ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကရိံသု။

သတ္ထာ ကောသလရညော ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ၊ ‘‘မဟာရာဇ၊ ရညာ နာမ အဂတိဂမနံ ပဟာယ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေတဗ္ဗ’’န္တိ ဝတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ ‘‘တဒါ ဂန္ဓတိန္ဒုကဒေဝတာ အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။

ဂန္ဓတိန္ဒုကဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒသမာ။

ဇာတကုဒ္ဒါနံ

ကိံဆန္ဒ ကုမ္ဘ ဇယဒ္ဒိသ ဆဒ္ဒန္တ၊ အထ ပဏ္ဍိတသမ္ဘဝ သိရကပိ၊

ဒကရက္ခသ ပဏ္ဍရနာဂဝရော၊ အထ သမ္ဗုလ တိန္ဒုကဒေဝသုတောတိ။

တိံသနိပါတဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။