📜

နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ

၁၇။ စတ္တာလီသနိပါတော

[၅၂၁] ၁။ တေသကုဏဇာတကဝဏ္ဏနာ

ဝေဿန္တရံ ¶ ¶ ¶ တံ ပုစ္ဆာမီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ကောသလရညော ဩဝါဒဝသေန ကထေသိ။ တဉှိ ရာဇာနံ ဓမ္မဿဝနတ္ထာယ အာဂတံ သတ္ထာ အာမန္တေတွာ ‘‘မဟာရာဇ၊ ရညာ နာမ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေတဗ္ဗံ၊ ယသ္မိဉှိ သမယေ ရာဇာနော အဓမ္မိကာ ဟောန္တိ၊ ရာဇယုတ္တာပိ တသ္မိံ သမယေ အဓမ္မိကာ ဟောန္တီ’’တိ စတုက္ကနိပါတေ (အ။ နိ။ ၄။၇၀) အာဂတသုတ္တနယေန ဩဝဒိတွာ အဂတိဂမနေ အဂတိအဂမနေ စ အာဒီနဝဉ္စ အာနိသံသဉ္စ ကထေတွာ ‘‘သုပိနကူပမာ ကာမာ’’တိအာဒိနာ နယေန ကာမေသု အာဒီနဝံ ဝိတ္ထာရေတွာ၊ ‘‘မဟာရာဇ၊ ဣမေသဉှိ သတ္တာနံ –

‘မစ္စုနာ သင်္ဂရော နတ္ထိ၊ လဉ္ဇဂ္ဂါဟော န ဝိဇ္ဇတိ၊

ယုဒ္ဓံ နတ္ထိ ဇယော နတ္ထိ၊ သဗ္ဗေ မစ္စုပရာယဏာ’။

တေသံ ပရလောကံ ဂစ္ဆန္တာနံ ဌပေတွာ အတ္တနာ ကတံ ကလျာဏကမ္မံ အညာ ပတိဋ္ဌာ နာမ နတ္ထိ။ ဧဝံ ဣတ္တရပစ္စုပဋ္ဌာနံ အဝဿံ ပဟာတဗ္ဗံ၊ န ယသံ နိဿာယ ပမာဒံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ အပ္ပမတ္တေနေဝ ဟုတွာ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ပေါရာဏကရာဇာနော အနုပ္ပန္နေပိ ဗုဒ္ဓေ ပဏ္ဍိတာနံ ဩဝါဒေ ဌတွာ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေတွာ ဒေဝနဂရံ ပူရယမာနာ ဂမိံသူ’’တိ ဝတွာ တေန ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တော ရဇ္ဇံ ကာရေန္တော အပုတ္တကော အဟောသိ၊ ပတ္ထေန္တောပိ ပုတ္တံ ဝါ ဓီတရံ ဝါ န လဘိ။ သော ဧကဒိဝသံ မဟန္တေန ပရိဝါရေန ဥယျာနံ ဂန္တွာ ဒိဝသဘာဂံ ဥယျာနေ ကီဠိတွာ မင်္ဂလသာလရုက္ခမူလေ ¶ သယနံ အတ္ထရာပေတွာ ထောကံ နိဒ္ဒါယိတွာ ပဗုဒ္ဓါ သာလရုက္ခံ ဩလောကေတွာ တတ္ထ သကုဏကုလာဝကံ ပဿိ၊ သဟ ဒဿနေနေဝဿ သိနေဟော ဥပ္ပဇ္ဇိ။ သော ဧကံ ပုရိသံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘ဣမံ ရုက္ခံ အဘိရုဟိတွာ ဧတသ္မိံ ကုလာဝကေ ကဿစိ အတ္ထိတံ ဝါ နတ္ထိတံ ဝါ ဇာနာဟီ’’တိ အာဟ။ သော ‘‘သာဓု၊ ဒေဝါ’’တိ ဝတွာ အဘိရုဟိတွာ တတ္ထ ¶ တီဏိ အဏ္ဍကာနိ ¶ ဒိသွာ ရညော အာရောစေသိ။ ရာဇာ ‘‘တေန ဟိ ဧတေသံ ဥပရိ နာသဝါတံ မာ ဝိဿဇ္ဇေသီ’’တိ ဝတွာ ‘‘စင်္ကောဋကေ ကပ္ပာသပိစုံ အတ္ထရိတွာ တတ္ထေဝ တာနိ အဏ္ဍကာနိ ဌပေတွာ သဏိကံ ဩတရာဟီ’’တိ ဩတာရာပေတွာ စင်္ကောဋကံ ဟတ္ထေန ဂဟေတွာ ‘‘ကတရသကုဏဏ္ဍကာနိ နာမေတာနီ’’တိ အမစ္စေ ပုစ္ဆိ။ တေ ‘‘မယံ န ဇာနာမ၊ နေသာဒါ ဇာနိဿန္တီ’’တိ ဝဒိံသု။ ရာဇာ နေသာဒေ ပက္ကောသာပေတွာ ပုစ္ဆိ။ နေသာဒါ၊ ‘‘မဟာရာဇ၊ တေသု ဧကံ ဥလူကအဏ္ဍံ၊ ဧကံ သာလိကာအဏ္ဍံ၊ ဧကံ သုဝကအဏ္ဍ’’န္တိ ကထယိံသု။ ကိံ ပန ဧကသ္မိံ ကုလာဝကေ တိဏ္ဏံ သကုဏိကာနံ အဏ္ဍာနိ ဟောန္တီတိ။ အာမ၊ ဒေဝ၊ ပရိပန္ထေ အသတိ သုနိက္ခိတ္တာနိ န နဿန္တီတိ။ ရာဇာ တုဿိတွာ ‘‘ဣမေ မမ ပုတ္တာ ဘဝိဿန္တီ’’တိ တာနိ တီဏိ အဏ္ဍာနိ တယော အမစ္စေ ပဋိစ္ဆာပေတွာ ‘‘ဣမေ မယှံ ပုတ္တာ ဘဝိဿန္တိ၊ တုမှေ သာဓုကံ ပဋိဇဂ္ဂိတွာ အဏ္ဍကောသတော နိက္ခန္တကာလေ မမာရောစေယျာထာ’’တိ အာဟ။ တေ တာနိ သာဓုကံ ရက္ခိံသု။

တေသု ပဌမံ ဥလူကအဏ္ဍံ ဘိဇ္ဇိ။ အမစ္စော ဧကံ နေသာဒံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘တွံ ဣတ္ထိဘာဝံ ဝါ ပုရိသဘာဝံ ဝါ ဇာနာဟီ’’တိ ဝတွာ တေန တံ ဝီမံသိတွာ ‘‘ပုရိသော’’တိ ဝုတ္တေ ရာဇာနံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ပုတ္တော တေ၊ ဒေဝ၊ ဇာတော’’တိ အာဟ။ ရာဇာ တုဋ္ဌော တဿ ဗဟုံ ဓနံ ဒတွာ ‘‘ပုတ္တကံ မေ သာဓုကံ ပဋိဇဂ္ဂ၊ ‘ဝေဿန္တရော’တိ စဿ နာမံ ကရောဟီ’’တိ ဝတွာ ဥယျောဇေသိ။ သော တထာ အကာသိ။ တတော ကတိပါဟစ္စယေန သာလိကာအဏ္ဍံ ဘိဇ္ဇိ။ သောပိ အမစ္စော တံ နေသာဒေန ဝီမံသာပေတွာ ‘‘ဣတ္ထီ’’တိ သုတွာ ရညော သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘ဓီတာ တေ၊ ဒေဝ၊ ဇာတာ’’တိ အာဟ။ ရာဇာ တုဋ္ဌော တဿပိ ဗဟုံ ဓနံ ဒတွာ ‘‘ဓီတရံ ¶ မေ သာဓုကံ ပဋိဇဂ္ဂ၊ ‘ကုဏ္ဍလိနီ’တိ စဿာ နာမံ ကရောဟီ’’တိ ဝတွာ ဥယျောဇေသိ။ သောပိ တထာ အကာသိ။ ပုန ကတိပါဟစ္စယေန သုဝကအဏ္ဍံ ဘိဇ္ဇိ။ သောပိ အမစ္စော နေသာဒေန တံ ဝီမံသိတွာ ‘‘ပုရိသော’’တိ ဝုတ္တေ ရညော သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘ပုတ္တော တေ၊ ဒေဝ၊ ဇာတော’’တိ အာဟ။ ရာဇာ တုဋ္ဌော တဿပိ ဗဟုံ ဓနံ ဒတွာ ‘‘ပုတ္တဿ မေ မဟန္တေန ပရိဝါရေန မင်္ဂလံ ကတွာ ‘ဇမ္ဗုကော’တိဿ နာမံ ကရောဟီ’’တိ ဝတွာ ဥယျောဇေသိ။ သောပိ တထာ အကာသိ။ တေ တယောပိ သကုဏာ တိဏ္ဏံ အမစ္စာနံ ဂေဟေသု ရာဇကုမာရပရိဟာရေနေဝ ဝဍ္ဎန္တိ။ ရာဇာ ‘‘မမ ပုတ္တော၊ မမ ဓီတာ’’တိ ဝေါဟရတိ။ အထဿ အမစ္စာ အညမညံ အဝဟသန္တိ ‘‘ပဿထ၊ ဘော၊ ရညော ¶ ကိရိယံ၊ တိရစ္ဆာနဂတေပိ ‘ပုတ္တော မေ၊ ဓီတာ မေ’တိ ဝဒန္တော ဝိစရတီ’’တိ။

တံ သုတွာ ရာဇာ စိန္တေသိ – ‘‘ဣမေ အမစ္စာ ဧတေသံ မမ ပုတ္တာနံ ပညာသမ္ပဒံ န ဇာနန္တိ၊ ပါကဋံ နေသံ ကရိဿာမီ’’တိ။ အထေကံ အမစ္စံ ဝေဿန္တရဿ သန္တိကံ ပေသေသိ – ‘‘တုမှာကံ ပိတာ ပဉှံ ပုစ္ဆိတုကာမော၊ ကဒါ ကိရ အာဂန္တွာ ပုစ္ဆတူ’’တိ။ သော အမစ္စော ဂန္တွာ ဝေဿန္တရံ ¶ ဝန္ဒိတွာ တံ သာသနံ အာရောစေသိ။ တံ သုတွာ ဝေဿန္တရော အတ္တနော ပဋိဇဂ္ဂကံ အမစ္စံ ပက္ကောသိတွာ ‘‘မယှံ ကိရ ပိတာ မံ ပဉှံ ပုစ္ဆိတုကာမော၊ တဿ ဣဓာဂတဿ သက္ကာရံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ ကဒါ အာဂစ္ဆတူ’’တိ ပုစ္ဆိ။ အမစ္စော ‘‘ဣတော သတ္တမေ ဒိဝသေ တဝ ပိတာ အာဂစ္ဆတူ’’တိ အာဟ။ တံ သုတွာ ဝေဿန္တရော ‘‘ပိတာ မေ ဣတော သတ္တမေ ဒိဝသေ အာဂစ္ဆတူ’’တိ ဝတွာ ဥယျောဇေသိ။ သော အာဂန္တွာ ရညော အာစိက္ခိ။ ရာဇာ သတ္တမေ ဒိဝသေ နဂရေ ဘေရိံ စရာပေတွာ ပုတ္တဿ နိဝေသနံ အဂမာသိ။ ဝေဿန္တရော ရညော မဟန္တံ သက္ကာရံ ကာရေသိ၊ အန္တမသော ဒါသကမ္မကာရာနမ္ပိ သက္ကာရံ ကာရေသိ။ ရာဇာ ဝေဿန္တရသကုဏဿ ဂေဟေ ဘုဉ္ဇိတွာ မဟန္တံ ယသံ အနုဘဝိတွာ သကံ နိဝေသနံ အာဂန္တွာ ရာဇင်္ဂဏေ မဟန္တံ မဏ္ဍပံ ကာရာပေတွာ နဂရေ ဘေရိံ စရာပေတွာ အလင်္ကတမဏ္ဍပမဇ္ဈေ မဟာဇနပရိဝါရော နိသီဒိတွာ ‘‘ဝေဿန္တရံ ¶ အာနေတူ’’တိ အမစ္စဿ သန္တိကံ ပေသေသိ။ အမစ္စော ဝေဿန္တရံ သုဝဏ္ဏပီဌေ နိသီဒါပေတွာ အာနေသိ။ ဝေဿန္တရသကုဏော ပိတု အင်္ကေ နိသီဒိတွာ ပိတရာ သဟ ကီဠိတွာ ဂန္တွာ တတ္ထေဝ သုဝဏ္ဏပီဌေ နိသီဒိ။ အထ နံ ရာဇာ မဟာဇနမဇ္ဈေ ရာဇဓမ္မံ ပုစ္ဆန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –

၁။

‘‘ဝေဿန္တရံ တံ ပုစ္ဆာမိ၊ သကုဏ ဘဒ္ဒမတ္ထု တေ၊

ရဇ္ဇံ ကာရေတုကာမေန၊ ကိံ သု ကိစ္စံ ကတံ ဝရ’’န္တိ။

တတ္ထ သကုဏာတိ တံ အာလပတိ။ ကိံ သူတိ ကတရံ ကိစ္စံ ကတံ ဝရံ ဥတ္တမံ ဟောတိ၊ ကထေဟိ မေ၊ တာတ၊ သကလံ ရာဇဓမ္မန္တိ ဧဝံ ကိရ တံ သော ပုစ္ဆိ။

တံ သုတွာ ဝေဿန္တရော ပဉှံ အကထေတွာဝ ရာဇာနံ တာဝ ပမာဒေန စောဒေန္တော ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –

၂။

‘‘စိရဿံ ဝတ မံ တာတော၊ ကံသော ဗာရာဏသိဂ္ဂဟော၊

ပမတ္တော အပ္ပမတ္တံ မံ၊ ပိတာ ပုတ္တံ အစောဒယီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ တာတောတိ ပိတာ။ ကံသောတိ ဣဒံ တဿ နာမံ။ ဗာရာဏသိဂ္ဂဟောတိ စတူဟိ သင်္ဂဟဝတ္ထူဟိ ဗာရာဏသိံ သင်္ဂဟေတွာ ဝတ္တန္တော။ ပမတ္တောတိ ဧဝရူပါနံ ပဏ္ဍိတာနံ သန္တိကေ ဝသန္တော ပဉှဿ အပုစ္ဆနေန ပမတ္တော။ အပ္ပမတ္တံ မန္တိ သီလာဒိဂုဏယောဂေန မံ အပ္ပမတ္တံ။ ပိတာတိ ပေါသကပိတာ။ အစောဒယီတိ အမစ္စေဟိ ‘‘တိရစ္ဆာနဂတေ ပုတ္တေ ကတွာ ဝေါဟရတီ’’တိ အဝဟသိယမာနော ပမာဒံ အာပဇ္ဇိတွာ စိရဿံ အဇ္ဇ စောဒေသိ၊ ပဉှံ ပုစ္ဆီတိ ဝဒတိ။

ဧဝံ ¶ သော ဣမာယ ဂါထာယ စောဒေတွာ ‘‘မဟာရာဇ၊ ရညာ နာမ တီသု ဓမ္မေသု ဌတွာ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေတဗ္ဗ’’န္တိ ဝတွာ ရာဇဓမ္မံ ကထေန္တော ဣမာ ဂါထာယော အာဟ –

၃။

‘‘ပဌမေနေဝ ဝိတထံ၊ ကောဓံ ဟာသံ နိဝါရယေ၊

တတော ကိစ္စာနိ ကာရေယျ၊ တံ ဝတံ အာဟု ခတ္တိယ။

၄။

‘‘ယံ တွံ တာတ တပေါကမ္မံ၊ ပုဗ္ဗေ ကတမသံသယံ၊

ရတ္တော ဒုဋ္ဌော စ ယံ ကယိရာ၊ န တံ ကယိရာ တတော ပုန။

၅။

‘‘ခတ္တိယဿ ပမတ္တဿ၊ ရဋ္ဌသ္မိံ ရဋ္ဌဝဍ္ဎန၊

သဗ္ဗေ ဘောဂါ ဝိနဿန္တိ၊ ရညော တံ ဝုစ္စတေ အဃံ။

၆။

‘‘သိရီ တာတ အလက္ခီ စ၊ ပုစ္ဆိတာ ဧတဒဗြဝုံ၊

ဥဋ္ဌာနဝီရိယေ ပေါသေ၊ ရမာဟံ အနုသူယကေ။

၇။

‘‘ဥသူယကေ ¶ ဒုဟဒယေ၊ ပုရိသေ ကမ္မဒုဿကေ၊

ကာဠကဏ္ဏီ မဟာရာဇ၊ ရမတိ စက္ကဘဉ္ဇနီ။

၈။

‘‘သော တွံ သဗ္ဗေ သုဟဒယော၊ သဗ္ဗေသံ ရက္ခိတော ဘဝ၊

အလက္ခိံ နုဒ မဟာရာဇ၊ လက္ချာ ဘဝ နိဝေသနံ။

၉။

‘‘သ လက္ခီဓိတိသမ္ပန္နော၊ ပုရိသော ဟိ မဟဂ္ဂတော၊

အမိတ္တာနံ ကာသိပတိ၊ မူလံ အဂ္ဂဉ္စ ဆိန္ဒတိ။

၁၀။

‘‘သက္ကောပိ ဟိ ဘူတပတိ၊ ဥဋ္ဌာနေ နပ္ပမဇ္ဇတိ၊

သ ကလျာဏေ ဓိတိံ ကတွာ၊ ဥဋ္ဌာနေ ကုရုတေ မနော။

၁၁။

‘‘ဂန္ဓဗ္ဗာ ¶ ပိတရော ဒေဝါ၊ သာဇီဝါ ဟောန္တိ တာဒိနော၊

ဥဋ္ဌာဟတော အပ္ပမဇ္ဇတော၊ အနုတိဋ္ဌန္တိ ဒေဝတာ။

၁၂။

‘‘သော ¶ အပ္ပမတ္တော အက္ကုဒ္ဓါ၊ တာတ ကိစ္စာနိ ကာရယ၊

ဝါယမဿု စ ကိစ္စေသု၊ နာလသော ဝိန္ဒတေ သုခံ။

၁၃။

‘‘တတ္ထေဝ တေ ဝတ္တပဒါ၊ ဧသာဝ အနုသာသနီ၊

အလံ မိတ္တေ သုခါပေတုံ၊ အမိတ္တာနံ ဒုခါယ စာ’’တိ။

တတ္ထ ပဌမေနေဝ ဝိတထန္တိ၊ တာတ၊ ရာဇာ နာမ အာဒိတောဝ မုသာဝါဒံ နိဝါရယေ။ မုသာဝါဒိနော ဟိ ရညော ရဋ္ဌံ နိရောဇံ ဟောတိ၊ ပထဝိယာ ဩဇာ ကမ္မကရဏဋ္ဌာနတော သတ္တရတနမတ္တံ ဟေဋ္ဌာ ဘဿတိ၊ တတော အာဟာရေ ဝါ တေလမဓုဖာဏိတာဒီသု ဝါ ဩသဓေသု ဩဇာ န ဟောတိ။ နိရောဇာဟာရဘောဇနာ မနုဿာ ဗဟွာဗာဓာ ဟောန္တိ၊ ရဋ္ဌေ ထလဇလပထေသု အာယော နုပ္ပဇ္ဇတိ၊ တသ္မိံ အနုပ္ပဇ္ဇန္တေ ရာဇာနော ဒုဂ္ဂတာ ဟောန္တိ။ တေ သေဝကေ သင်္ဂဏှိတုံ န သက္ကောန္တိ၊ အသင်္ဂဟိတာ သေဝကာ ရာဇာနံ ဂရုစိတ္တေန န ဩလောကေန္တိ။ ဧဝံ၊ တာတ၊ မုသာဝါဒေါ နာမေသ နိရောဇော၊ န သော ဇီဝိတဟေတုပိ ကာတဗ္ဗော၊ သစ္စံ ပန သာဒုတရံ ရသာနန္တိ တဒေဝ ပဋိဂ္ဂဟေတဗ္ဗံ။ အပိစ မုသာဝါဒေါ နာမ ဂုဏပရိဓံသကော ဝိပတ္တိပရိယောသာနော၊ ဒုတိယစိတ္တဝါရေ အဝီစိပရာယဏံ ကရောတိ။ ဣမသ္မိံ ပနတ္ထေ ‘‘ဓမ္မော ဟဝေ ဟတော ဟန္တီ’’တိ စေတိယဇာတကံ (ဇာ။ ၁။၈။၄၅ အာဒယော) ကထေတဗ္ဗံ။

ကောဓန္တိ၊ တာတ၊ ရာဇာ နာမ ပဌမမေဝ ကုဇ္ဈနလက္ခဏံ ကောဓမ္ပိ နိဝါရေယျ။ တာတ၊ အညေသဉှိ ကောဓော ခိပ္ပံ မတ္ထကံ န ပါပုဏာတိ၊ ရာဇူနံ ပါပုဏာတိ။ ရာဇာနော နာမ ဝါစာဝုဓာ ကုဇ္ဈိတွာ ဩလောကိတမတ္တေနာပိ ပရံ ဝိနာသေန္တိ၊ တသ္မာ ရညာ အညေဟိ မနုဿေဟိ အတိရေကတရံ နိက္ကောဓေန ဘဝိတဗ္ဗံ၊ ခန္တိမေတ္တာနုဒ္ဒယာသမ္ပန္နေန အတ္တနော ပိယပုတ္တံ ဝိယ လောကံ ဝေါလောကေန္တေန ဘဝိတဗ္ဗံ။ တာတ၊ အတိကောဓနော နာမ ရာဇာ ဥပ္ပန္နံ ယသံ ရက္ခိတုံ န သက္ကောတိ။ ဣမဿ ပနတ္ထဿ ဒီပနတ္ထံ ခန္တိဝါဒိဇာတက- (ဇာ။ ၁။၄။၄၉ အာဒယော) စူဠဓမ္မပါလဇာတကာနိ (ဇာ။ ၁။၅။၄၄ အာဒယော) ကထေတဗ္ဗာနိ။ စူဠဓမ္မပါလဇာတကသ္မိဉှိ မဟာပတာပနော နာမ ရာဇာ ပုတ္တံ ဃာတေတွာ ¶ ပုတ္တသောကေန ဟဒယေန ဖလိတေန မတာယ ဒေဝိယာ သယမ္ပိ ဒေဝိံ အနုသောစန္တော ¶ ဟဒယေန ဖလိတေနေဝ မရိ။ အထ တေ တယောပိ ဧကအာဠာဟနေဝ ဈာပေသုံ။ တသ္မာ ရညာ ပဌမမေဝ မုသာဝါဒံ ဝဇ္ဇေတွာ ဒုတိယံ ကောဓော ဝဇ္ဇေတဗ္ဗော။

ဟာသန္တိ ဟဿံ၊ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ တေသု တေသု ကိစ္စေသု ဥပ္ပိလာဝိတစိတ္တတာယ ကေဠိသီလတံ ပရိဟာသံ နိဝါရေယျ။ တာတ၊ ရညာ နာမ ကေဠိသီလေန န ဘဝိတဗ္ဗံ၊ အပရပတ္တိယေန ဟုတွာ သဗ္ဗာနိ ကိစ္စာနိ အတ္တပစ္စက္ခေနေဝ ကာတဗ္ဗာနိ။ ဥပ္ပိလာဝိတစိတ္တော ဟိ ရာဇာ အတုလေတွာ ¶ ကမ္မာနိ ကရောန္တော လဒ္ဓံ ယသံ ဝိနာသေတိ။ ဣမသ္မိံ ပနတ္ထေ သရဘင်္ဂဇာတကေ (ဇာ။ ၂။၁၇။၅၀ အာဒယော) ပုရောဟိတဿ ဝစနံ ဂဟေတွာ ဒဏ္ဍကိရညော ကိသဝစ္ဆေ အပရဇ္ဈိတွာ သဟ ရဋ္ဌေန ဥစ္ဆိဇ္ဇိတွာ ကုက္ကုဠနိရယေ နိဗ္ဗတ္တဘာဝေါ စ မာတင်္ဂဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၁၅။၁ အာဒယော) မဇ္ဈရညော ဗြာဟ္မဏာနံ ကထံ ဂဟေတွာ မာတင်္ဂတာပသေ အပရဇ္ဈိတွာ သဟ ရဋ္ဌေန ဥစ္ဆိဇ္ဇိတွာ နိရယေ နိဗ္ဗတ္တဘာဝေါ စ ဃဋပဏ္ဍိတဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၁၀။၁၆၅ အာဒယော) ဒသဘာတိကရာဇဒါရကာနံ မောဟမူဠှာနံ ဝစနံ ဂဟေတွာ ကဏှဒီပါယနေ အပရဇ္ဈိတွာ ဝါသုဒေဝကုလဿ နာသိတဘာဝေါ စ ကထေတဗ္ဗော။

တတော ကိစ္စာနိ ကာရေယျာတိ ဧဝံ၊ တာတ၊ ပဌမံ မုသာဝါဒံ ဒုတိယံ ကောဓံ တတိယံ အဓမ္မဟာသံ ဝဇ္ဇေတွာ တတော ပစ္ဆာ ရာဇာ ရဋ္ဌဝါသီနံ ကတ္တဗ္ဗကိစ္စာနိ ကာရေယျ။ တံ ဝတံ အာဟု ခတ္တိယာတိ၊ ခတ္တိယမဟာရာဇ၊ ယံ မယာ ဝုတ္တံ၊ ဧတံ ရညော ဝတသမာဒါနန္တိ ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာ ကထယိံသု။

န တံ ကယိရာတိ ယံ တယာ ရာဂါဒိဝသေန ပစ္ဆာ တာပကရံ ကမ္မံ ကတံ ဟောတိ၊ တတော ပုဗ္ဗေ ကတတော ပုန တာဒိသံ ကမ္မံ န ကယိရာ၊ မာ ကရေယျာသိ၊ တာတာတိ။ ဝုစ္စတေတိ တံ ရညော အဃန္တိ ဝုစ္စတိ၊ ဧဝံ ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာ ကထယိံသု။ သိရီတိ ဣဒံ ဝေဿန္တရသကုဏော ပုဗ္ဗေ ဗာရာဏသိယံ ပဝတ္တိတကာရဏံ အာဟရိတွာ ဒဿေန္တော အာဟ။ တတ္ထ အဗြဝုန္တိ သုစိပရိဝါရသေဋ္ဌိနာ ပုစ္ဆိတာ ကထယိံသု။ ဥဋ္ဌာနဝီရိယေတိ ယော ပေါသော ဥဋ္ဌာနေ ဝီရိယေ စ ပတိဋ္ဌိတော၊ န စ ပရေသံ သမ္ပတ္တိံ ဒိသွာ ဥသူယတိ၊ တသ္မိံ အဟံ အဘိရမာမီတိ အာဟ။ ဧဝံ တာဝ တာတ သိရီ ကထေသိ။ ဥသူယကေတိ အလက္ခီ ပန၊ တာတ၊ ပုစ္ဆိတာ အဟံ ပရသမ္ပတ္တိဥသူယကေ ဒုဟဒယေ ဒုစိတ္တေ ကလျာဏကမ္မဒူသကေ ယော ကလျာဏကမ္မံ ဒုဿန္တော ¶ အပ္ပိယာယန္တော အဋ္ဋီယန္တော န ကရောတိ၊ တသ္မိံ အဘိရမာမီတိ အာဟ။ ဧဝံ သာ ကာဠကဏ္ဏီ၊ မဟာရာဇ၊ ရမတိ ပတိရူပဒေသဝါသာဒိနော ကုသလစက္ကဿ ဘဉ္ဇနီ။

သုဟဒယောတိ သုန္ဒရစိတ္တော ဟိတစိတ္တကော။ နုဒါတိ နီဟရ။ နိဝေသနန္တိ လက္ခိယာ ပန နိဝေသနံ ဘဝ ပတိဋ္ဌာ ဟောဟိ။ သ လက္ခီဓိတိသမ္ပန္နောတိ၊ မဟာရာဇ၊ ကာသိပတိ သော ပုရိသော ပညာယ စေဝ ဝီရိယေန စ သမ္ပန္နော။ မဟဂ္ဂတောတိ မဟဇ္ဈာသယော စောရာနံ ပစ္စယဘူတေ ဂဏှန္တော အမိတ္တာနံ မူလံ စောရေ ဂဏှန္တော အမိတ္တာနံ အဂ္ဂံ ဆိန္ဒတီတိ ဝဒတိ။ သက္ကောတိ ¶ ဣန္ဒော။ ဘူတပတီတိ ရာဇာနံ အာလပတိ။ ဥဋ္ဌာနေတိ ဥဋ္ဌာနဝီရိယေ။ နပ္ပမဇ္ဇတီတိ န ပမဇ္ဇတိ၊ သဗ္ဗကိစ္စာနိ ကရောတိ။ သ ကလျာဏေတိ သော ဒေဝရာဇာ ဥဋ္ဌာနဝီရိယေ မနံ ကရောန္တော ပါပကမ္မံ အကတွာ ¶ ကလျာဏေ ပုညကမ္မသ္မိညေဝ ဓိတိံ ကတွာ အပ္ပမတ္တော ဥဋ္ဌာနေ မနံ ကရောတိ၊ တဿ ပန ကလျာဏကမ္မေ ဝီရိယကရဏဘာဝဒဿနတ္ထံ သရဘင်္ဂဇာတကေ ဒွီသု ဒေဝလောကေသု ဒေဝတာဟိ သဒ္ဓိံ ကပိဋ္ဌာရာမံ အာဂန္တွာ ပဉှံ ပုစ္ဆိတွာ ဓမ္မဿ သုတဘာဝေါ၊ မဟာကဏှဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၁၂။၆၁ အာဒယော) အတ္တနော အာနုဘာဝေန ဇနံ တာသေတွာ ဩသက္ကန္တဿ သာသနဿ ပဝတ္တိတဘာဝေါ စာတိ ဧဝမာဒီနိ ဝတ္ထူနိ ကထေတဗ္ဗာနိ။

ဂန္ဓဗ္ဗာတိ စာတုမဟာရာဇိကာနံ ဟေဋ္ဌာ စတုယောနိကာ ဒေဝါ၊ စတုယောနိကတ္တာယေဝ ကိရ တေ ဂန္ဓဗ္ဗာ နာမ ဇာတာ။ ပိတရောတိ ဗြဟ္မာနော။ ဒေဝါတိ ဥပပတ္တိဒေဝဝသေန ဆ ကာမာဝစရဒေဝါ။ တာဒိနောတိ တထာဝိဓဿ ကုသလာဘိရတဿ ရညော။ သာဇီဝါ ဟောန္တီတိ သမာနဇီဝိကာ ဥပဇီဝိတဗ္ဗာ။ တာဒိသာ ဟိ ရာဇာနော ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကရောန္တာ ဒေဝတာနံ ပတ္တိံ ဒေန္တိ၊ တာ တံ ပတ္တိံ အနုမောဒိတွာ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ဒိဗ္ဗယသေန ဝဍ္ဎန္တိ။ အနုတိဋ္ဌန္တီတိ တာဒိသဿ ရညော ဝီရိယံ ကရောန္တဿ အပ္ပမာဒံ အာပဇ္ဇန္တဿ ဒေဝတာ အနုတိဋ္ဌန္တိ အနုဂစ္ဆန္တိ၊ ဓမ္မိကံ ရက္ခံ သံဝိဒဟန္တီတိ အတ္ထော။

သောတိ သော တွံ။ ဝါယမဿူတိ တာနိ ရဋ္ဌကိစ္စာနိ ကရောန္တော တုလနဝသေန တီရဏဝသေန ပစ္စက္ခကမ္မဝသေန တေသု တေသု ကိစ္စေသု ဝီရိယံ ကရဿု။ တတ္ထေဝ တေ ဝတ္တပဒါတိ၊ တာတ၊ ယံ မံ တွံ ကိံသု ကိစ္စံ ကတံ ဝရန္တိ ¶ ပုစ္ဆိ၊ တတ္ထ တဝ ပဉှေယေဝ ဧတေ မယာ ‘‘ပဌမေနေဝ ဝိတထ’’န္တိအာဒယော ဝုတ္တာ၊ ဧတေ ဝတ္တပဒါ ဝတ္တကောဋ္ဌာသာ၊ ဧဝံ တတ္ထ ဝတ္တဿု။ ဧသာတိ ယာ တေ မယာ ကထိတာ၊ ဧသာဝ တဝ အနုသာသနီ။ အလန္တိ ဧဝံ ဝတ္တမာနော ဟိ ရာဇာ အတ္တနော မိတ္တေ သုခါပေတုံ၊ အမိတ္တာနဉ္စ ဒုက္ခာယ အလံ ပရိယတ္တော သမတ္ထောတိ။

ဧဝံ ဝေဿန္တရသကုဏေန ဧကာယ ဂါထာယ ရညော ပမာဒံ စောဒေတွာ ဧကာဒသဟိ ဂါထာဟိ ဓမ္မေ ကထိတေ ‘‘ဗုဒ္ဓလီဠာယ ပဉှော ကထိတော’’တိ မဟာဇနော အစ္ဆရိယဗ္ဘုတစိတ္တဇာတော သာဓုကာရသတာနိ ပဝတ္တေသိ။ ရာဇာ သောမနဿပ္ပတ္တော အမစ္စေ အာမန္တေတွာ ပုစ္ဆိ – ‘‘ဘောန္တော! အမစ္စာ မမ ပုတ္တေန ဝေဿန္တရေန ဧဝံ ကထေန္တေန ကေန ကတ္တဗ္ဗံ ကိစ္စံ ကတ’’န္တိ။ မဟာသေနဂုတ္တေန၊ ဒေဝါတိ။ ‘‘တေန ဟိဿ မဟာသေနဂုတ္တဋ္ဌာနံ ဒမ္မီ’’တိ ဝေဿန္တရံ ဌာနန္တရေ ဌပေသိ။ သော တတော ပဋ္ဌာယ မဟာသေနဂုတ္တဋ္ဌာနေ ဌိတော ပိတု ကမ္မံ အကာသီတိ။

ဝေဿန္တရပဉှော နိဋ္ဌိတော။

ပုန ¶ ¶ ရာဇာ ကတိပါဟစ္စယေန ပုရိမနယေနေဝ ကုဏ္ဍလိနိယာ သန္တိကံ ဒူတံ ပေသေတွာ သတ္တမေ ဒိဝသေ တတ္ထ ဂန္တွာ ပစ္စာဂန္တွာ တတ္ထေဝ မဏ္ဍပမဇ္ဈေ နိသီဒိတွာ ကုဏ္ဍလိနိံ အာဟရာပေတွာ သုဝဏ္ဏပီဌေ နိသိန္နံ ရာဇဓမ္မံ ပုစ္ဆန္တော ဂါထမာဟ –

၁၄။

‘‘သက္ခိသိ တွံ ကုဏ္ဍလိနိ၊ မညသိ ခတ္တဗန္ဓုနိ၊

ရဇ္ဇံ ကာရေတုကာမေန၊ ကိံ သု ကိစ္စံ ကတံ ဝရ’’န္တိ။

တတ္ထ သက္ခိသီတိ မယာ ပုဋ္ဌပဉှံ ကထေတုံ သက္ခိဿသီတိ ပုစ္ဆတိ။ ကုဏ္ဍလိနီတိ တဿာ သလိင်္ဂတော အာဂတနာမေနာလပတိ။ တဿာ ကိရ ဒွီသု ကဏ္ဏပိဋ္ဌေသု ကုဏ္ဍလသဏ္ဌာနာ ဒွေ လေခါ အဟေသုံ၊ တေနဿာ ‘‘ကုဏ္ဍလိနီ’’တိ နာမံ ကာရေသိ။ မညသီတိ ဇာနိဿသိ မယာ ပုဋ္ဌပဉှဿ အတ္ထန္တိ။ ခတ္တဗန္ဓုနီတိ ခတ္တဿ မဟာသေနဂုတ္တဿ ဘဂိနိဘာဝေန နံ ဧဝံ အာလပတိ။ ကသ္မာ ပနေသ ဝေဿန္တရသကုဏံ ဧဝံ အပုစ္ဆိတွာ ဣမမေဝ ပုစ္ဆတီတိ? ဣတ္ထိဘာဝေန။ ဣတ္ထိယော ဟိ ပရိတ္တပညာ၊ တသ္မာ ‘‘သစေ သက္ကောတိ၊ ပုစ္ဆိဿာမိ၊ နော စေ၊ န ပုစ္ဆိဿာမီ’’တိ ဝီမံသနဝသေန ဧဝံ ပုစ္ဆိတွာ တညေဝ ပဉှံ ပုစ္ဆိ။

သာ ¶ ဧဝံ ရညာ ရာဇဓမ္မေ ပုစ္ဆိတေ၊ ‘‘တာတ၊ တွံ မံ ‘ဣတ္ထိကာ နာမ ကိံ ကထေဿတီ’တိ ဝီမံသသိ မညေ၊ သကလံ တေ ရာဇဓမ္မံ ဒွီသုယေဝ ပဒေသု ပက္ခိပိတွာ ကထေဿာမီ’’တိ ဝတွာ အာဟ –

၁၅။

‘‘ဒွေဝ တာတ ပဒကာနိ၊ ယတ္ထ သဗ္ဗံ ပတိဋ္ဌိတံ၊

အလဒ္ဓဿ စ ယော လာဘော၊ လဒ္ဓဿ စာနုရက္ခဏာ။

၁၆။

‘‘အမစ္စေ တာတ ဇာနာဟိ၊ ဓီရေ အတ္ထဿ ကောဝိဒေ၊

အနက္ခာကိတဝေ တာတ၊ အသောဏ္ဍေ အဝိနာသကေ။

၁၇။

‘‘ယော စ တံ တာတ ရက္ခေယျ၊ ဓနံ ယဉ္စေဝ တေ သိယာ၊

သူတောဝ ရထံ သင်္ဂဏှေ၊ သော တေ ကိစ္စာနိ ကာရယေ။

၁၈။

‘‘သုသင်္ဂဟိတန္တဇနော၊ သယံ ဝိတ္တံ အဝေက္ခိယ၊

နိဓိဉ္စ ဣဏဒါနဉ္စ၊ န ကရေ ပရပတ္တိယာ။

၁၉။

‘‘သယံ ¶ အာယံ ဝယံ ဇညာ၊ သယံ ဇညာ ကတာကတံ၊

နိဂ္ဂဏှေ နိဂ္ဂဟာရဟံ၊ ပဂ္ဂဏှေ ပဂ္ဂဟာရဟံ။

၂၀။

‘‘သယံ ¶ ဇာနပဒံ အတ္ထံ၊ အနုသာသ ရထေသဘ၊

မာ တေ အဓမ္မိကာ ယုတ္တာ၊ ဓနံ ရဋ္ဌဉ္စ နာသယုံ။

၂၁။

‘‘မာ စ ဝေဂေန ကိစ္စာနိ၊ ကရောသိ ကာရယေသိ ဝါ၊

ဝေဂသာ ဟိ ကတံ ကမ္မံ၊ မန္ဒော ပစ္ဆာနုတပ္ပတိ။

၂၂။

‘‘မာ တေ အဓိသရေ မုဉ္စ၊ သုဗာဠှမဓိကောပိတံ၊

ကောဓသာ ဟိ ဗဟူ ဖီတာ၊ ကုလာ အကုလတံ ဂတာ။

၂၃။

‘‘‘မာ တာတ ဣဿရောမှီ’တိ၊ အနတ္ထာယ ပတာရယိ၊

ဣတ္ထီနံ ပုရိသာနဉ္စ၊ မာ တေ အာသိ ဒုခုဒြယော။

၂၄။

‘‘အပေတလောမဟံသဿ၊ ရညော ကာမာနုသာရိနော၊

သဗ္ဗေ ဘောဂါ ဝိနဿန္တိ၊ ရညော တံ ဝုစ္စတေ အဃံ။

၂၅။

‘‘တတ္ထေဝ တေ ဝတ္တပဒါ၊ ဧသာဝ အနုသာသနီ၊

ဒက္ခဿုဒါနိ ပုညကရော၊ အသောဏ္ဍော အဝိနာသကော၊

သီလဝါဿု မဟာရာဇ၊ ဒုဿီလော ဝိနိပါတိကော’’တိ။

တတ္ထ ¶ ပဒကာနီတိ ကာရဏပဒါနိ။ ယတ္ထာတိ ယေသု ဒွီသု ပဒေသု သဗ္ဗံ အတ္ထဇာတံ ဟိတသုခံ ပတိဋ္ဌိတံ။ အလဒ္ဓဿာတိ ယော စ ပုဗ္ဗေ အလဒ္ဓဿ လာဘဿ လာဘော၊ ယာ စ လဒ္ဓဿ အနုရက္ခဏာ။ တာတ၊ အနုပ္ပန္နဿ ဟိ လာဘဿ ဥပ္ပာဒနံ နာမ န ဘာရော၊ ဥပ္ပန္နဿ ပန အနုရက္ခဏမေဝ ဘာရော။ ဧကစ္စော ဟိ ယသံ ဥပ္ပာဒေတွာပိ ယသေ ပမတ္တော ပမာဒံ ဥပ္ပာဒေတွာ ပါဏာတိပါတာဒီနိ ကရောတိ၊ မဟာစောရော ဟုတွာ ရဋ္ဌံ ဝိလုမ္ပမာနော စရတိ။ အထ နံ ရာဇာနော ဂါဟာပေတွာ မဟာဝိနာသံ ပါပေန္တိ။ အထ ဝါ ဥပ္ပန္နရူပါဒီသု ကာမဂုဏေသု ပမတ္တော အယောနိသော ဓနံ နာသေန္တော သဗ္ဗသာပတေယျေ ခီဏေ ကပဏော ဟုတွာ စီရကဝသနော ကပါလမာဒါယ စရတိ။ ပဗ္ဗဇိတော ဝါ ပန ဂန္ထဓုရာဒိဝသေန လာဘသက္ကာရံ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ပမတ္တော ဟီနာယာဝတ္တတိ။ အပရော ပဌမဈာနာဒီနိ ¶ နိဗ္ဗတ္တေတွာပိ မုဋ္ဌဿတိတာယ တထာရူပေ အာရမ္မဏေ ဗဇ္ဈိတွာ ဈာနာ ပရိဟာယတိ။ ဧဝံ ဥပ္ပန္နဿ ယသဿ ဝါ ဈာနာဒိလာဘဿ ဝါ ရက္ခဏမေဝ ဒုက္ကရံ။ တဒတ္ထဒီပနတ္ထံ ပန ဒေဝဒတ္တဿ ဝတ္ထု စ၊ မုဒုလက္ခဏ- (ဇာ။ ၁။၁။၆၆) လောမသကဿပ- (ဇာ။ ၁။၉။၆၀ အာဒယော) ဟရိတစဇာတက- (ဇာ။ ၁။၉။၄၀ အာဒယော) သင်္ကပ္ပဇာတကာဒီနိ (ဇာ။ ၁။၃။၁ အာဒယော) စ ကထေတဗ္ဗာနိ။ ဧကော ပန လာဘသက္ကာရံ ဥပ္ပာဒေတွာ အပ္ပမာဒေ ဌတွာ ကလျာဏကမ္မံ ကရောတိ၊ တဿ သော ယသော သုက္ကပက္ခေ စန္ဒော ဝိယ ဝဍ္ဎတိ၊ တသ္မာ တွံ၊ မဟာရာဇ၊ အပ္ပမတ္တော ပယောဂသမ္ပတ္တိယာ ဌတွာ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေန္တော တဝ ဥပ္ပန္နံ ယသံ အနုရက္ခာဟီတိ။

ဇာနာဟီတိ ဘဏ္ဍာဂါရိကကမ္မာဒီနံ ကရဏတ္ထံ ဥပဓာရေဟိ။ အနက္ခာကိတဝေတိ အနက္ခေ အကိတဝေ အဇုတကရေ စေဝ အကေရာဋိကေ စ ¶ ။ အသောဏ္ဍေတိ ပူဝသုရာဂန္ဓမာလာသောဏ္ဍဘာဝရဟိတေ။ အဝိနာသကေတိ တဝ သန္တကာနံ ဓနဓညာဒီနံ အဝိနာသကေ။ ယောတိ ယော အမစ္စော။ ယဉ္စေဝါတိ ယဉ္စ တေ ဃရေ ဓနံ သိယာ၊ တံ ရက္ခေယျ။ သူတောဝါတိ ရထသာရထိ ဝိယ။ ယထာ သာရထိ ဝိသမမဂ္ဂနိဝါရဏတ္ထံ အဿေ သင်္ဂဏှန္တော ရထံ သင်္ဂဏှေယျ၊ ဧဝံ ယော သဟ ဘောဂေဟိ တံ ရက္ခိတုံ သက္ကောတိ၊ သော တေ အမစ္စော နာမ တာဒိသံ သင်္ဂဟေတွာ ဘဏ္ဍာဂါရိကာဒိကိစ္စာနိ ကာရယေ။

သုသင်္ဂဟိတန္တဇနောတိ၊ တာတ၊ ယဿ ဟိ ရညော အတ္တနော အန္တောဇနော အတ္တနော ဝလဉ္ဇနကပရိဇနော စ ဒါနာဒီဟိ အသင်္ဂဟိတော ဟောတိ၊ တဿ အန္တောနိဝေသနေ သုဝဏ္ဏဟိရညာဒီနိ တေသံ အသင်္ဂဟိတမနုဿာနံ ဝသေန ¶ နဿန္တိ၊ အန္တောဇနာ ဗဟိ ဂစ္ဆန္တိ၊ တသ္မာ တွံ သုဋ္ဌုသင်္ဂဟိတအန္တောဇနော ဟုတွာ ‘‘ဧတ္တကံ နာမ မေ ဝိတ္တ’’န္တိ သယံ အတ္တနော ဓနံ အဝေက္ခိတွာ ‘‘အသုကဋ္ဌာနေ နာမ နိဓိံ နိဓေမ၊ အသုကဿ ဣဏံ ဒေမာ’’တိ ဣဒံ ဥဘယမ္ပိ န ကရေ ပရပတ္တိယာ၊ ပရပတ္တိယာပိ တွံ မာ ကရိ၊ သဗ္ဗံ အတ္တပစ္စက္ခမေဝ ကရေယျာသီတိ ဝဒတိ။

အာယံ ဝယန္တိ တတော ဥပ္ပဇ္ဇနကံ အာယဉ္စ တေသံ တေသံ ဒါတဗ္ဗံ ဝယဉ္စ သယမေဝ ဇာနေယျာသီတိ။ ကတာကတန္တိ သင်္ဂါမေ ဝါ နဝကမ္မေ ဝါ အညေသု ဝါ ကိစ္စေသု ‘‘ဣမိနာ ဣဒံ နာမ မယှံ ကတံ၊ ဣမိနာ န ကတ’’န္တိ ဧတမ္ပိ သယမေဝ ဇာနေယျာသိ၊ မာ ပရပတ္တိယော ဟောဟိ။ နိဂ္ဂဏှေတိ၊ တာတ၊ ရာဇာ နာမ သန္ဓိစ္ဆေဒါဒိကာရကံ နိဂ္ဂဟာရဟံ အာနေတွာ ဒဿိတံ ဥပပရိက္ခိတွာ သောဓေတွာ ပေါရာဏကရာဇူဟိ ဌပိတဒဏ္ဍံ ဩလောကေတွာ ဒေါသာနုရူပံ နိဂ္ဂဏှေယျ။ ပဂ္ဂဏှေတိ ယော ပန ပဂ္ဂဟာရဟော ဟောတိ၊ အဘိန္နဿ ဝါ ပရဗလဿ ဘေဒေတာ၊ ဘိန္နဿ ဝါ သကဗလဿ အာရာဓကော၊ အလဒ္ဓဿ ဝါ ရဇ္ဇဿ အာဟရကော၊ လဒ္ဓဿ ဝါ ထာဝရကာရကော၊ ယေန ဝါ ¶ ပန ဇီဝိတံ ဒိန္နံ ဟောတိ၊ ဧဝရူပံ ပဂ္ဂဟာရဟံ ပဂ္ဂဟေတွာ မဟန္တံ သက္ကာရသမ္မာနံ ကရေယျ။ ဧဝံ ဟိဿ ကိစ္စေသု အညေပိ ဥရံ ဒတွာ ကတ္တဗ္ဗံ ကရိဿန္တိ။

ဇာနပဒန္တိ ဇနပဒဝါသီနံ အတ္ထံ သယံ အတ္တပစ္စက္ခေနေဝ အနုသာသ။ အဓမ္မိကာ ယုတ္တာတိ အဓမ္မိကာ တတ္ထ တတ္ထ နိယုတ္တာ အာယုတ္တကာ လဉ္ဇံ ဂဟေတွာ ဝိနိစ္ဆယံ ဘိန္ဒန္တာ တဝ ဓနဉ္စ ရဋ္ဌဉ္စ မာ နာသယုံ။ ဣမိနာ ကာရဏေန အပ္ပမတ္တော ဟုတွာ သယမေဝ အနုသာသ။ ဝေဂေနာတိ သဟသာ အတုလေတွာ အတီရေတွာ။ ဝေဂသာတိ အတုလေတွာ အတီရေတွာ ဆန္ဒာဒိဝသေန သဟသာ ကတံ ကမ္မဉှိ န သာဓု န သုန္ဒရံ။ ကိံကာရဏာ? တာဒိသဉှိ ကတွာ မန္ဒော ပစ္ဆာ ဝိပ္ပဋိသာရဝသေန ဣဓ လောကေ အပါယဒုက္ခံ အနုဘဝန္တော ပရလောကေ စ အနုတပ္ပတိ။ အယံ ပနေတ္ထ အတ္ထော ‘‘ဣသီနမန္တရံ ကတွာ၊ ဘရုရာဇာတိ မေ သုတ’’န္တိ ဘရုဇာတကေန (ဇာ။ ၁။၂။၁၂၅-၁၂၆) ဒီပေတဗ္ဗော ¶ ။

မာ တေ အဓိသရေ မုဉ္စ၊ သုဗာဠှမဓိကောပိတန္တိ၊ တာတ၊ တဝ ဟဒယံ ကုသလံ အဓိသရိတွာ အတိက္ကမိတွာ ပဝတ္တေ ပရေသံ အကုသလကမ္မေ သုဋ္ဌု ဗာဠှံ အဓိကောပိတံ ကုဇ္ဈာပိတံ ဟုတွာ မာ မုဉ္စ၊ မာ ပတိဋ္ဌာယတူတိ အတ္ထော။ ဣဒံ ¶ ဝုတ္တံ ဟောတိ – တာတ၊ ယဒါ တေ ဝိနိစ္ဆယေ ဌိတဿ ဣမိနာ ပုရိသော ဝါ ဟတော သန္ဓိ ဝါ ဆိန္နောတိ စောရံ ဒဿေန္တိ၊ တဒါ တေ ပရေသံ ဝစနေဟိ သုဋ္ဌု ကောပိတမ္ပိ ဟဒယံ ကောဓဝသေန မာ မုဉ္စ၊ အပရိဂ္ဂဟေတွာ မာ ဒဏ္ဍံ ပဏေဟိ။ ကိံကာရဏာ? အစောရမ္ပိ ဟိ ‘‘စောရော’’တိ ဂဟေတွာ အာနေန္တိ၊ တသ္မာ အကုဇ္ဈိတွာ ဥဘိန္နံ အတ္တပစ္စတ္ထိကာနံ ကထံ သုတွာ သုဋ္ဌု သောဓေတွာ အတ္တပစ္စက္ခေန တဿ စောရဘာဝံ ဉတွာ ပဝေဏိယာ ဌပိတဒဏ္ဍဝသေန ကတ္တဗ္ဗံ ကရောဟိ။ ရညာ ဟိ ဥပ္ပန္နေပိ ကောဓေ ဟဒယံ သီတလံ အကတွာ ကမ္မံ န ကာတဗ္ဗံ။ ယဒါ ပနဿ ဟဒယံ နိဗ္ဗုတံ ဟောတိ မုဒုကံ၊ တဒါ ဝိနိစ္ဆယကမ္မံ ကာတဗ္ဗံ။ ဖရုသေ ဟိ စိတ္တေ ပက္ကုထိတေ ဥဒကေ မုခနိမိတ္တံ ဝိယ ကာရဏံ န ပညာယတိ။ ကောဓသာ ဟီတိ၊ တာတ၊ ကောဓေန ဟိ ဗဟူနိ ဖီတာနိ ရာဇကုလာနိ အကုလဘာဝံ ဂတာနိ မဟာဝိနာသမေဝ ပတ္တာနီတိ။ ဣမဿ ပနတ္ထဿ ဒီပနတ္ထံ ခန္တိဝါဒိဇာတက- (ဇာ။ ၁။၄။၄၉ အာဒယော) နာဠိကေရရာဇဝတ္ထုသဟဿဗာဟုအဇ္ဇုနဝတ္ထုအာဒီနိ ကထေတဗ္ဗာနိ။

မာ၊ တာတ၊ ဣဿရောမှီတိ၊ အနတ္ထာယ ပတာရယီတိ၊ တာတ၊ ‘‘အဟံ ပထဝိဿရော’’တိ မာ မဟာဇနံ ကာယဒုစ္စရိတာဒိအနတ္ထာယ ပတာရယိ မာ ဩတာရယိ၊ ယထာ တံ အနတ္ထံ သမာဒါယ ဝတ္တတိ၊ မာ ဧဝမကာသီတိ အတ္ထော။ မာ တေ အာသီတိ၊ တာတ၊ တဝ ဝိဇိတေ မနုဿဇာတိကာနံ ဝါ တိရစ္ဆာနဇာတိကာနံ ဝါ ဣတ္ထိပုရိသာနံ ဒုခုဒြယော ဒုက္ခုပ္ပတ္တိ မာ အာသိ။ ယထာ ဟိ အဓမ္မိကရာဇူနံ ¶ ဝိဇိတေ မနုဿာ ကာယဒုစ္စရိတာဒီနိ ကတွာ နိရယေ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ တဝ ရဋ္ဌဝါသီနံ တံ ဒုက္ခံ ယထာ န ဟောတိ၊ တထာ ကရောဟီတိ အတ္ထော။

အပေတလောမဟံသဿာတိ အတ္တာနုဝါဒါဒိဘယေဟိ နိဗ္ဘယဿ။ ဣမိနာ ဣမံ ဒဿေတိ – တာတ၊ ယော ရာဇာ ကိသ္မိဉ္စိ အာသင်္ကံ အကတွာ အတ္တနော ကာမမေဝ အနုဿရတိ၊ ဆန္ဒဝသေန ယံ ယံ ဣစ္ဆတိ၊ တံ တံ ကရောတိ၊ ဝိဿဋ္ဌယဋ္ဌိ ဝိယ အန္ဓော နိရင်္ကုသော ဝိယ စ စဏ္ဍဟတ္ထီ ဟောတိ၊ တဿ သဗ္ဗေ ဘောဂါ ဝိနဿန္တိ၊ တဿ တံ ဘောဂဗျသနံ အဃံ ဒုက္ခန္တိ ဝုစ္စတိ။

တတ္ထေဝ တေ ဝတ္တပဒါတိ ပုရိမနယေနေဝ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ဒက္ခဿုဒါနီတိ၊ တာတ၊ တွံ ဣမံ အနုသာသနိံ သုတွာ ဣဒါနိ ဒက္ခော အနလသော ပုညာနံ ကရဏေန ¶ ပုညကရော သုရာဒိပရိဟရဏေန။ အသောဏ္ဍော ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကဿ အတ္ထဿ အဝိနာသနေန အဝိနာသကော ဘဝေယျာသီတိ။ သီလဝါဿူတိ သီလဝါ အာစာရသမ္ပန္နော ဘဝ၊ ဒသသု ရာဇဓမ္မေသု ပတိဋ္ဌာယ ရဇ္ဇံ ကာရေဟိ။ ဒုဿီလော ဝိနိပါတိကောတိ ဒုဿီလော ဟိ၊ မဟာရာဇ၊ အတ္တာနံ နိရယေ ဝိနိပါတေန္တော ဝိနိပါတိကော နာမ ဟောတီတိ။

ဧဝံ ¶ ကုဏ္ဍလိနီပိ ဧကာဒသဟိ ဂါထာဟိ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ ရာဇာ တုဋ္ဌော အမစ္စေ အာမန္တေတွာ ပုစ္ဆိ – ‘‘ဘောန္တော! အမစ္စာ မမ ဓီတာယ ကုဏ္ဍလိနိယာ ဧဝံ ကထယမာနာယ ကေန ကတ္တဗ္ဗံ ကိစ္စံ ကတ’’န္တိ။ ဘဏ္ဍာဂါရိကေန၊ ဒေဝါတိ။ ‘‘တေန ဟိဿာ ဘဏ္ဍာဂါရိကဋ္ဌာနံ ဒမ္မီ’’တိ ကုဏ္ဍလိနိံ ဌာနန္တရေ ဌပေသိ။ သာ တတော ပဋ္ဌာယ ဘဏ္ဍာဂါရိကဋ္ဌာနေ ဌတွာ ပိတု ကမ္မံ အကာသီတိ။

ကုဏ္ဍလိနိပဉှော နိဋ္ဌိတော။

ပုန ရာဇာ ကတိပါဟစ္စယေန ပုရိမနယေနေဝ ဇမ္ဗုကပဏ္ဍိတဿ သန္တိကံ ဒူတံ ပေသေတွာ သတ္တမေ ဒိဝသေ တတ္ထ ဂန္တွာ သမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိတွာ ပစ္စာဂတော တတ္ထေဝ မဏ္ဍပမဇ္ဈေ နိသီဒိ။ အမစ္စော ဇမ္ဗုကပဏ္ဍိတံ ကဉ္စနဘဒ္ဒပီဌေ နိသီဒါပေတွာ ပီဌံ သီသေနာဒါယ အာဂစ္ဆိ။ ပဏ္ဍိတော ပိတု အင်္ကေ နိသီဒိတွာ ကီဠိတွာ ဂန္တွာ ကဉ္စနပီဌေယေဝ နိသီဒိ။ အထ နံ ရာဇာ ပဉှံ ပုစ္ဆန္တော ဂါထမာဟ –

၂၆။

‘‘အပုစ္ဆိမှ ကောသိယဂေါတ္တံ၊ ကုဏ္ဍလိနိံ တထေဝ စ၊

တွံ ဒါနိ ဝဒေဟိ ဇမ္ဗုက၊ ဗလာနံ ဗလမုတ္တမ’’န္တိ။

တဿတ္ထော ¶ – တာတ၊ ဇမ္ဗုက၊ အဟံ တဝ ဘာတရံ ကောသိယဂေါတ္တံ ဝေဿန္တရံ ဘဂိနိဉ္စ တေ ကုဏ္ဍလိနိံ ရာဇဓမ္မံ အပုစ္ဆိံ၊ တေ အတ္တနော ဗလေန ကထေသုံ၊ ယထာ ပန တေ ပုစ္ဆိံ၊ တထေဝ ဣဒါနိ၊ ပုတ္တ ဇမ္ဗုက၊ တံ ပုစ္ဆာမိ၊ တွံ မေ ရာဇဓမ္မဉ္စ ဗလာနံ ဥတ္တမံ ဗလဉ္စ ကထေဟီတိ။

ဧဝံ ရာဇာ မဟာသတ္တံ ပဉှံ ပုစ္ဆန္တော အညေသံ ပုစ္ဆိတနိယာမေန အပုစ္ဆိတွာ ဝိသေသေတွာ ပုစ္ဆိ။ အထဿ ပဏ္ဍိတော ‘‘တေန ဟိ၊ မဟာရာဇ၊ ဩဟိတသောတော သုဏာဟိ၊ သဗ္ဗံ တေ ကထေဿာမီ’’တိ ပသာရိတဟတ္ထေ သဟဿတ္ထဝိကံ ဌပေန္တော ဝိယ ဓမ္မဒေသနံ အာရဘိ –

၂၇။

‘‘ဗလံ ¶ ပဉ္စဝိဓံ လောကေ၊ ပုရိသသ္မိံ မဟဂ္ဂတေ၊

တတ္ထ ဗာဟုဗလံ နာမ၊ စရိမံ ဝုစ္စတေ ဗလံ။

၂၈။

‘‘ဘောဂဗလဉ္စ ဒီဃာဝု၊ ဒုတိယံ ဝုစ္စတေ ဗလံ၊

အမစ္စဗလဉ္စ ဒီဃာဝု၊ တတိယံ ဝုစ္စတေ ဗလံ။

၂၉။

‘‘အဘိဇစ္စဗလဉ္စေဝ၊ တံ စတုတ္ထံ အသံသယံ၊

ယာနိ စေတာနိ သဗ္ဗာနိ၊ အဓိဂဏှာတိ ပဏ္ဍိတော။

၃၀။

‘‘တံ ¶ ဗလာနံ ဗလံ သေဋ္ဌံ၊ အဂ္ဂံ ပညာဗလံ ဗလံ၊

ပညာဗလေနုပတ္ထဒ္ဓါ၊ အတ္ထံ ဝိန္ဒတိ ပဏ္ဍိတော။

၃၁။

‘‘အပိ စေ လဘတိ မန္ဒော၊ ဖီတံ ဓရဏိမုတ္တမံ၊

အကာမဿ ပသယှံ ဝါ၊ အညော တံ ပဋိပဇ္ဇတိ။

၃၂။

‘‘အဘိဇာတောပိ စေ ဟောတိ၊ ရဇ္ဇံ လဒ္ဓါန ခတ္တိယော၊

ဒုပ္ပညော ဟိ ကာသိပတိ၊ သဗ္ဗေနပိ န ဇီဝတိ။

၃၃။

‘‘ပညာဝ သုတံ ဝိနိစ္ဆိနီ၊ ပညာ ကိတ္တိသိလောကဝဍ္ဎနီ၊

ပညာသဟိတော နရော ဣဓ၊ အပိ ဒုက္ခေ သုခါနိ ဝိန္ဒတိ။

၃၄။

‘‘ပညဉ္စ ¶ ခေါ အသုဿူသံ၊ န ကောစိ အဓိဂစ္ဆတိ၊

ဗဟုဿုတံ အနာဂမ္မ၊ ဓမ္မဋ္ဌံ အဝိနိဗ္ဘုဇံ။

၃၅။

‘‘ယော စ ဓမ္မဝိဘင်္ဂညူ၊ ကာလုဋ္ဌာယီ အတန္ဒိတော၊

အနုဋ္ဌဟတိ ကာလေန၊ ကမ္မဖလံ တဿိဇ္ဈတိ။

၃၆။

‘‘အနာယတနသီလဿ၊ အနာယတနသေဝိနော၊

န နိဗ္ဗိန္ဒိယကာရိဿ၊ သမ္မဒတ္ထော ဝိပစ္စတိ။

၃၇။

‘‘အဇ္ဈတ္တဉ္စ ပယုတ္တဿ၊ တထာယတနသေဝိနော၊

အနိဗ္ဗိန္ဒိယကာရိဿ၊ သမ္မဒတ္ထော ဝိပစ္စတိ။

၃၈။

‘‘ယောဂပ္ပယောဂသင်္ခါတံ၊ သမ္ဘတဿာနုရက္ခဏံ၊

တာနိ တွံ တာတ သေဝဿု၊ မာ အကမ္မာယ ရန္ဓယိ၊

အကမ္မုနာ ဟိ ဒုမ္မေဓော၊ နဠာဂါရံဝ သီဒတီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ မဟဂ္ဂတေတိ၊ မဟာရာဇ၊ ဣမသ္မိံ သတ္တလောကေ မဟဇ္ဈာသယေ ပုရိသေ ပဉ္စဝိဓံ ဗလံ ဟောတိ။ ဗာဟုဗလန္တိ ကာယဗလံ။ စရိမန္တိ တံ အတိမဟန္တမ္ပိ သမာနံ လာမကမေဝ။ ကိံကာရဏာ? အန္ဓဗာလဘာဝေန။ သစေ ဟိ ကာယဗလံ မဟန္တံ နာမ ဘဝေယျ၊ ဝါရဏဗလတော လဋုကိကာယ ဗလံ ခုဒ္ဒကံ ဘဝေယျ၊ ဝါရဏဗလံ ပန အန္ဓဗာလဘာဝေန မရဏဿ ပစ္စယံ ဇာတံ၊ လဋုကိကာ အတ္တနော ဉာဏကုသလတာယ ဝါရဏံ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေသိ။ ဣမသ္မိံ ပနတ္ထေ ‘‘န ဟေဝ သဗ္ဗတ္ထ ဗလေန ကိစ္စံ၊ ဗလဉှိ ဗာလဿ ဝဓာယ ဟောတီ’’တိ သုတ္တံ (ဇာ။ ၁။၅။၄၂) အာဟရိတဗ္ဗံ။

ဘောဂဗလန္တိ ဥပတ္ထမ္ဘနဝသေန သဗ္ဗံ ဟိရညသုဝဏ္ဏာဒိ ဥပဘောဂဇာတံ ဘောဂဗလံ နာမ၊ တံ ကာယဗလတော မဟန္တတရံ။ အမစ္စဗလန္တိ အဘေဇ္ဇမန္တဿ သူရဿ သုဟဒယဿ အမစ္စမဏ္ဍလဿ အတ္ထိတာ၊ တံ ဗလံ သင်္ဂါမသူရတာယ ပုရိမေဟိ ဗလေဟိ မဟန္တတရံ။ အဘိဇစ္စဗလန္တိ တီဏိ ကုလာနိ အတိက္ကမိတွာ ခတ္တိယကုလဝသေန ဇာတိသမ္ပတ္တိ ¶ ၊ တံ ဣတရေဟိ ဗလေဟိ မဟန္တတရံ။ ဇာတိသမ္ပန္နာ ဧဝ ဟိ သုဇ္ဈန္တိ၊ န ဣတရေတိ။ ယာနိ စေတာနီတိ ယာနိ စ ဧတာနိ စတ္တာရိပိ ဗလာနိ ပဏ္ဍိတော ပညာနုဘာဝေန အဓိဂဏှာတိ အဘိဘဝတိ၊ တံ သဗ္ဗဗလာနံ ပညာဗလံ သေဋ္ဌန္တိ စ အဂ္ဂန္တိ စ ဝုစ္စတိ။ ကိံကာရဏာ? တေန ဟိ ဗလေန ဥပတ္ထဒ္ဓါ ပဏ္ဍိတော အတ္ထံ ဝိန္ဒတိ၊ ဝုဍ္ဎိံ ပါပုဏာတိ ¶ ။ တဒတ္ထဇောတနတ္ထံ ‘‘ပုဏ္ဏံ နဒိံ ယေန စ ပေယျမာဟူ’’တိ ပုဏ္ဏနဒီဇာတကဉ္စ (ဇာ။ ၁။၂။၁၂၇ အာဒယော) သိရီကာဠကဏ္ဏိပဉှံ ပဉ္စပဏ္ဍိတပဉှဉ္စ သတ္တုဘသ္တဇာတက- (ဇာ။ ၁။၇။၄၆ အာဒယော) သမ္ဘဝဇာတက- (ဇာ။ ၁။၁၆။၁၃၈ အာဒယော) သရဘင်္ဂဇာတကာဒီနိ (ဇာ။ ၂။၁၇။၅၀ အာဒယော) စ ကထေတဗ္ဗာနိ။

မန္ဒောတိ မန္ဒပညော ဗာလော။ ဖီတန္တိ၊ တာတ၊ မန္ဒပညော ပုဂ္ဂလော သတ္တရတနပုဏ္ဏံ စေပိ ဥတ္တမံ ဓရဏိံ လဘတိ၊ တဿ အနိစ္ဆမာနဿေဝ ပသယှကာရံ ဝါ ပန ကတွာ အညော ပညာသမ္ပန္နော တံ ပဋိပဇ္ဇတိ။ မန္ဒော ဟိ လဒ္ဓံ ယသံ ရက္ခိတုံ ကုလသန္တကံ ဝါ ပန ပဝေဏိအာဂတမ္ပိ ရဇ္ဇံ အဓိဂန္တုံ န သက္ကောတိ။ တဒတ္ထဇောတနတ္ထံ ‘‘အဒ္ဓါ ပါဒဉ္ဇလီ သဗ္ဗေ၊ ပညာယ အတိရောစတီ’’တိ ပါဒဉ္ဇလီဇာတကံ (ဇာ။ ၁။၂။၁၉၄-၁၉၅) ကထေတဗ္ဗံ။ လဒ္ဓါနာတိ ဇာတိသမ္ပတ္တိံ နိဿာယ ကုလသန္တကံ ရဇ္ဇံ လဘိတွာပိ။ သဗ္ဗေနပီတိ တေန သကလေနပိ ရဇ္ဇေန န ဇီဝတိ၊ အနုပါယကုသလတာယ ဒုဂ္ဂတောဝ ဟောတီတိ။

ဧဝံ ¶ မဟာသတ္တော ဧတ္တကေန ဌာနေန အပဏ္ဍိတဿ အဂုဏံ ကထေတွာ ဣဒါနိ ပညံ ပသံသန္တော ‘‘ပညာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သုတန္တိ သုတပရိယတ္တိ။ တဉှိ ပညာဝ ဝိနိစ္ဆိနတိ။ ကိတ္တိသိလောကဝဍ္ဎနီတိ ကိတ္တိဃောသဿ စ လာဘသက္ကာရဿ စ ဝဍ္ဎနီ။ ဒုက္ခေ သုခါနိ ဝိန္ဒတီတိ ဒုက္ခေ ဥပ္ပန္နေပိ နိဗ္ဘယော ဟုတွာ ဥပါယကုသလတာယ သုခံ ပဋိလဘတိ။ တဒတ္ထဒီပနတ္ထံ –

‘‘ယဿေတေ စတုရော ဓမ္မာ၊ ဝါနရိန္ဒ ယထာ တဝ’’။ (ဇာ။ ၁။၁။၅၇)၊

အလမေတေဟိ အမ္ဗေဟိ၊ ဇမ္ဗူဟိ ပနသေဟိ စာ’’တိ။ (ဇာ။ ၁။၂။၁၁၅) –

အာဒီနိ ဇာတကာနိ ကထေတဗ္ဗာနိ။

အသုဿူသန္တိ ပဏ္ဍိတပုဂ္ဂလေ အပယိရုပါသန္တော အဿုဏန္တော။ ဓမ္မဋ္ဌန္တိ သဘာဝကာရဏေ ဌိတံ ဗဟုဿုတံ အနာဂမ္မ တံ အသဒ္ဒဟန္တော။ အဝိနိဗ္ဘုဇန္တိ အတ္ထာနတ္ထံ ကာရဏာကာရဏံ အနောဂါဟန္တော အတီရေန္တော န ကောစိ ပညံ အဓိဂစ္ဆတိ၊ တာတာတိ။

ဓမ္မဝိဘင်္ဂညူတိ ဒသကုသလကမ္မပထဝိဘင်္ဂကုသလော။ ကာလုဋ္ဌာယီတိ ဝီရိယံ ကာတုံ ယုတ္တကာလေ ဝီရိယဿ ကာရကော။ အနုဋ္ဌဟတီတိ တသ္မိံ တသ္မိံ ကာလေ တံ တံ ကိစ္စံ ကရောတိ။ တဿာတိ တဿ ပုဂ္ဂလဿ ¶ ကမ္မဖလံ သမိဇ္ဈတိ နိပ္ဖဇ္ဇတိ။ အနာယတနသီလဿာတိ အနာယတနံ ဝုစ္စတိ လာဘယသသုခါနံ အနာကရော ဒုဿီလျကမ္မံ၊ တံသီလဿ တေန ဒုဿီလျကမ္မေန သမန္နာဂတဿ၊ အနာယတနဘူတမေဝ ဒုဿီလပုဂ္ဂလံ သေဝန္တဿ၊ ကုသလဿ ကမ္မဿ ကရဏကာလေ နိဗ္ဗိန္ဒိယကာရိဿ နိဗ္ဗိန္ဒိတွာ ဥက္ကဏ္ဌိတွာ ကရောန္တဿ ဧဝရူပဿ၊ တာတ၊ ပုဂ္ဂလဿ ကမ္မာနံ အတ္ထော သမ္မာ န ဝိပစ္စတိ န သမ္ပဇ္ဇတိ၊ တီဏိ ကုလဂ္ဂါနိ စ ဆ ကာမသဂ္ဂါနိ စ န ဥပနေတီတိ အတ္ထော။ အဇ္ဈတ္တဉ္စာတိ ¶ အတ္တနော နိယကဇ္ဈတ္တံ အနိစ္စဘာဝနာဒိဝသေန ပယုတ္တဿ။ တထာယတနသေဝိနောတိ တထေဝ သီလဝန္တေ ပုဂ္ဂလေ သေဝမာနဿ။ ဝိပစ္စတီတိ သမ္ပဇ္ဇတိ မဟန္တံ ယသံ ဒေတိ။

ယောဂပ္ပယောဂသင်္ခါတန္တိ ယောဂေ ယုဉ္ဇိတဗ္ဗယုတ္တကေ ကာရဏေ ပယောဂကောဋ္ဌာသဘူတံ ပညံ။ သမ္ဘတဿာတိ ရာသိကတဿ ဓနဿ အနုရက္ခဏံ။ တာနိ တွန္တိ ဧတာနိ စ ဒွေ ပုရိမာနိ စ မယာ ဝုတ္တကာရဏာနိ သဗ္ဗာနိ၊ တာတ၊ တွံ သေဝဿု၊ မယာ ဝုတ္တံ ဩဝါဒံ ဟဒယေ ကတွာ အတ္တနော ဃရေ ¶ ဓနံ ရက္ခ။ မာ အကမ္မာယ ရန္ဓယီတိ အယုတ္တေန အကာရဏေန မာ ရန္ဓယိ၊ တံ ဓနံ မာ ဈာပယိ မာ နာသယိ။ ကိံကာရဏာ? အကမ္မုနာ ဟီတိ အယုတ္တကမ္မကရဏေန ဒုမ္မေဓော ပုဂ္ဂလော သကံ ဓနံ နာသေတွာ ပစ္ဆာ ဒုဂ္ဂတော။ နဠာဂါရံဝ သီဒတီတိ ယထာ နဠာဂါရံ မူလတော ပဋ္ဌာယ ဇီရမာနံ အပ္ပတိဋ္ဌံ ပတတိ၊ ဧဝံ အကာရဏေန ဓနံ နာသေတွာ အပါယေသု နိဗ္ဗတ္တတီတိ။

ဧဝမ္ပိ ဗောဓိသတ္တော ဧတ္တကေန ဌာနေန ပဉ္စ ဗလာနိ ဝဏ္ဏေတွာ ပညာဗလံ ဥက္ခိပိတွာ စန္ဒမဏ္ဍလံ နီဟရန္တော ဝိယ ကထေတွာ ဣဒါနိ ဒသဟိ ဂါထာဟိ ရညော ဩဝါဒံ ဒေန္တော အာဟ –

၃၉။

‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ၊ မာတာပိတူသု ခတ္တိယ၊

ဣဓ ဓမ္မံ စရိတွာန၊ ရာဇ သဂ္ဂံ ဂမိဿသိ။

၄၀။

‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ၊ ပုတ္တဒါရေသု ခတ္တိယ၊

ဣဓ ဓမ္မံ စရိတွာန၊ ရာဇ သဂ္ဂံ ဂမိဿသိ။

၄၁။

‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ၊ မိတ္တာမစ္စေသု ခတ္တိယ၊

ဣဓ ဓမ္မံ စရိတွာန၊ ရာဇ သဂ္ဂံ ဂမိဿသိ။

၄၂။

‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ၊ ဝါဟနေသု ဗလေသု စ၊

ဣဓ ဓမ္မံ စရိတွာန၊ ရာဇ သဂ္ဂံ ဂမိဿသိ။

၄၃။

‘‘ဓမ္မံ ¶ စရ မဟာရာဇ၊ ဂါမေသု နိဂမေသု စ၊

ဣဓ ဓမ္မံ စရိတွာန၊ ရာဇ သဂ္ဂံ ဂမိဿသိ။

၄၄။

‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ၊ ရဋ္ဌေ ဇနပဒေသု စ၊

ဣဓ ဓမ္မံ စရိတွာန၊ ရာဇ သဂ္ဂံ ဂမိဿသိ။

၄၅။

‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ၊ သမဏေ ဗြာဟ္မဏေသု စ၊

ဣဓ ဓမ္မံ စရိတွာန၊ ရာဇ သဂ္ဂံ ဂမိဿသိ။

၄၆။

‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ၊ မိဂပက္ခီသု ခတ္တိယ၊

ဣဓ ဓမ္မံ စရိတွာန၊ ရာဇ သဂ္ဂံ ဂမိဿသိ။

၄၇။

‘‘ဓမ္မံ ¶ စရ မဟာရာဇ၊ ဓမ္မော စိဏ္ဏော သုခါဝဟော၊

ဣဓ ဓမ္မံ စရိတွာန၊ ရာဇ သဂ္ဂံ ဂမိဿသိ။

၄၈။

‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ၊ သဣန္ဒာ ဒေဝါ သဗြဟ္မကာ၊

သုစိဏ္ဏေန ဒိဝံ ပတ္တာ၊ မာ ဓမ္မံ ရာဇ ပါမဒေါ’’တိ။

တတ္ထ ပဌမဂါထာယ တာဝ ဣဓ ဓမ္မန္တိ မာတာပိတုပဋ္ဌာနဓမ္မံ။ တံ ကာလဿေဝ ဝုဋ္ဌာယ မာတာပိတူနံ မုခေါဒကဒန္တကဋ္ဌဒါနမာဒိံ ကတွာ သဗ္ဗသရီရကိစ္စပရိဟရဏံ ကရောန္တောဝ ပူရေဟီတိ ဝဒတိ။ ပုတ္တဒါရေသူတိ ပုတ္တဓီတရော တာဝ ပါပါ နိဝါရေတွာ ကလျာဏေ နိဝေသေန္တော သိပ္ပံ ဥဂ္ဂဏှာပေန္တော ¶ ဝယပ္ပတ္တကာလေ ပတိရူပကုလဝံသေန အာဝါဟဝိဝါဟံ ကရောန္တော သမယေ ဓနံ ဒေန္တော ပုတ္တေသု ဓမ္မံ စရတိ နာမ၊ ဘရိယံ သမ္မာနေန္တော အနဝမာနေန္တော အနတိစရန္တော ဣဿရိယံ ဝေါဿဇ္ဇေန္တော အလင်္ကာရံ အနုပ္ပဒေန္တော ဒါရေသု ဓမ္မံ စရတိ နာမ။ မိတ္တာမစ္စေသူတိ မိတ္တာမစ္စေ စတူဟိ သင်္ဂဟဝတ္ထူဟိ သင်္ဂဏှန္တော အဝိသံဝါဒေန္တော ဧတေသု ဓမ္မံ စရတိ နာမ။ ဝါဟနေသု ဗလေသု စာတိ ဟတ္ထိအဿာဒီနံ ဝါဟနာနံ ဗလကာယဿ စ ဒါတဗ္ဗယုတ္တကံ ဒေန္တော သက္ကာရံ ကရောန္တော ဟတ္ထိအဿာဒယော မဟလ္လကကာလေ ကမ္မေသု အယောဇေန္တော တေသု ဓမ္မံ စရတိ နာမ။

ဂါမေသု နိဂမေသု စာတိ ဂါမနိဂမဝါသိနော ဒဏ္ဍဗလီဟိ အပီဠေန္တောဝ တေသု ဓမ္မံ စရတိ နာမ။ ရဋ္ဌေ ဇနပဒေသု စာတိ ရဋ္ဌဉ္စ ဇနပဒဉ္စ အကာရဏေန ကိလမေန္တော ဟိတစိတ္တံ အပစ္စုပဋ္ဌပေန္တော ¶ တတ္ထ အဓမ္မံ စရတိ နာမ၊ အပီဠေန္တော ပန ဟိတစိတ္တေန ဖရန္တော တတ္ထ ဓမ္မံ စရတိ နာမ။ သမဏေ ဗြာဟ္မဏေသု စာတိ တေသံ စတ္တာရော ပစ္စယေ ဒေန္တောဝ တေသု ဓမ္မံ စရတိ နာမ။ မိဂပက္ခီသူတိ သဗ္ဗစတုပ္ပဒသကုဏာနံ အဘယံ ဒေန္တော တေသု ဓမ္မံ စရတိ နာမ။ ဓမ္မော စိဏ္ဏောတိ သုစရိတဓမ္မော စိဏ္ဏော။ သုခါဝဟောတိ တီသု ကုလသမ္ပဒါသု ဆသု ကာမသဂ္ဂေသု သုခံ အာဝဟတိ။ သုစိဏ္ဏေနာတိ ဣဓ စိဏ္ဏေန ကာယသုစရိတာဒိနာ သုစိဏ္ဏေန။ ဒိဝံ ပတ္တာတိ ဒေဝလောကဗြဟ္မလောကသင်္ခါတံ ဒိဝံ ဂတာ၊ တတ္ထ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိလာဘိနော ဇာတာ။ မာ ဓမ္မံ ရာဇ ပါမဒေါတိ တသ္မာ တွံ၊ မဟာရာဇ၊ ဇီဝိတံ ဇဟန္တောပိ ဓမ္မံ မာ ပမဇ္ဇီတိ။

ဧဝံ ¶ ဒသ ဓမ္မစရိယဂါထာယော ဝတွာ ဥတ္တရိပိ ဩဝဒန္တော ဩသာနဂါထမာဟ –

၄၉။

‘‘တတ္ထေဝ တေ ဝတ္တပဒါ၊ ဧသာဝ အနုသာသနီ၊

သပ္ပညသေဝီ ကလျာဏီ၊ သမတ္တံ သာမ တံ ဝိဒူ’’တိ။

တတ္ထ တတ္ထေဝ တေ ဝတ္တပဒါတိ ဣဒံ ပုရိမနယေနေဝ ယောဇေတဗ္ဗံ။ သပ္ပညသေဝီ ကလျာဏီ၊ သမတ္တံ သာမ တံ ဝိဒူတိ၊ မဟာရာဇ၊ တံ မယာ ဝုတ္တံ ဩဝါဒံ တွံ နိစ္စကာလံ သပ္ပညပုဂ္ဂလသေဝီ ကလျာဏဂုဏသမန္နာဂတော ဟုတွာ သမတ္တံ ပရိပုဏ္ဏံ သာမံ ဝိဒူ အတ္တပစ္စက္ခတောဝ ဇာနိတွာ ယထာနုသိဋ္ဌံ ပဋိပဇ္ဇာတိ။

ဧဝံ မဟာသတ္တော အာကာသဂင်္ဂံ ဩတာရေန္တော ဝိယ ဗုဒ္ဓလီဠာယ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ မဟာဇနော မဟာသက္ကာရံ အကာသိ၊ သာဓုကာရသဟဿာနိ အဒါသိ။ ရာဇာ တုဋ္ဌော အမစ္စေ အာမန္တေတွာ ပုစ္ဆိ – ‘‘ဘောန္တော! အမစ္စာ မမ ပုတ္တေန ¶ တရုဏဇမ္ဗုဖလသမာနတုဏ္ဍေန ဇမ္ဗုကပဏ္ဍိတေန ဧဝံ ကထေန္တေန ကေန ကတ္တဗ္ဗံ ကိစ္စံ ကတ’’န္တိ။ သေနာပတိနာ၊ ဒေဝါတိ။ ‘‘တေန ဟိဿ သေနာပတိဋ္ဌာနံ ဒမ္မီ’’တိ ဇမ္ဗုကံ ဌာနန္တရေ ဌပေသိ။ သော တတော ပဋ္ဌာယ သေနာပတိဋ္ဌာနေ ဌတွာ ပိတု ကမ္မာနိ အကာသိ။ တိဏ္ဏံ သကုဏာနံ မဟန္တော သက္ကာရော အဟောသိ။ တယောပိ ဇနာ ရညော အတ္ထဉ္စ ဓမ္မဉ္စ အနုသာသိံသု။ မဟာသတ္တဿောဝါဒေ ဌတွာ ရာဇာ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ သဂ္ဂပရာယဏော အဟောသိ။ အမစ္စာ ရညော သရီရကိစ္စံ ကတွာ သကုဏာနံ အာရောစေတွာ ‘‘သာမိ၊ ဇမ္ဗုကသကုဏ ရာဇာ တုမှာကံ ဆတ္တံ ဥဿာပေတဗ္ဗံ အကာသီ’’တိ ဝဒိံသု။ မဟာသတ္တော ‘‘န မယှံ ရဇ္ဇေနတ္ထော၊ တုမှေ အပ္ပမတ္တာ ရဇ္ဇံ ကာရေထာ’’တိ မဟာဇနံ သီလေသု ပတိဋ္ဌာပေတွာ ‘‘ဧဝံ ဝိနိစ္ဆယံ ပဝတ္တေယျာထာ’’တိ ဝိနိစ္ဆယဓမ္မံ သုဝဏ္ဏပဋ္ဋေ လိခါပေတွာ အရညံ ပါဝိသိ။ တဿောဝါဒေါ စတ္တာလီသ ဝဿသဟဿာနိ ပဝတ္တတိ။

သတ္ထာ ¶ ရညော ဩဝါဒဝသေန ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ ဒေသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ ‘‘တဒါ ရာဇာ အာနန္ဒော အဟောသိ၊ ကုဏ္ဍလိနီ ဥပ္ပလဝဏ္ဏာ၊ ဝေဿန္တရော သာရိပုတ္တော၊ ဇမ္ဗုကသကုဏော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။

တေသကုဏဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဌမာ။

[၅၂၂] ၂။ သရဘင်္ဂဇာတကဝဏ္ဏနာ

အလင်္ကတာ ¶ ကုဏ္ဍလိနော သုဝတ္ထာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တော မဟာမောဂ္ဂလ္လာနတ္ထေရဿ ပရိနိဗ္ဗာနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သာရိပုတ္တတ္ထေရော တထာဂတံ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တံ အတ္တနော ပရိနိဗ္ဗာနံ အနုဇာနာပေတွာ ဂန္တွာ နာဠကဂါမကေ ဇာတောဝရကေ ပရိနိဗ္ဗာယိ။ တဿ ပရိနိဗ္ဗုတဘာဝံ သုတွာ သတ္ထာ ရာဇဂဟံ ဂန္တွာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟာသိ။ တဒါ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနတ္ထေရော ဣသိဂိလိပဿေ ကာဠသိလာယံ ဝိဟရတိ။ သော ပန ဣဒ္ဓိဗလေန ကောဋိပ္ပတ္တဘာဝေန ဒေဝလောကစာရိကဉ္စ ဥဿဒနိရယစာရိကဉ္စ ဂစ္ဆတိ။ ဒေဝလောကေ ဗုဒ္ဓသာဝကာနံ မဟန္တံ ဣဿရိယံ ဒိသွာ ဥဿဒနိရယေသု စ တိတ္ထိယသာဝကာနံ မဟန္တံ ဒုက္ခံ ဒိသွာ မနုဿလောကံ အာဂန္တွာ ‘‘အသုကော ဥပါသကော အသုကာ စ ဥပါသိကာ အသုကသ္မိံ နာမ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ မဟာသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝန္တိ၊ တိတ္ထိယသာဝကေသု အသုကော စ အသုကာ စ နိရယာဒီသု အသုကအပါယေ ¶ နာမ နိဗ္ဗတ္တာ’’တိ မနုဿာနံ ကထေသိ။ မနုဿာ သာသနေ ပသီဒန္တိ၊ တိတ္ထိယေ ပရိဝဇ္ဇေန္တိ။ ဗုဒ္ဓသာဝကာနံ သက္ကာရော မဟန္တော အဟောသိ၊ တိတ္ထိယာနံ ပရိဟာယတိ။

တေ ထေရေ အာဃာတံ ဗန္ဓိတွာ ‘‘ဣမသ္မိံ ဇီဝန္တေ အမှာကံ ဥပဋ္ဌာကာ ဘိဇ္ဇန္တိ၊ သက္ကာရော စ ပရိဟာယတိ၊ မာရာပေဿာမ န’’န္တိ ထေရဿ မာရဏတ္ထံ သမဏဂုတ္တကဿ နာမ စောရဿ သဟဿံ အဒံသု။ သော ‘‘ထေရံ မာရေဿာမီ’’တိ မဟန္တေန ပရိဝါရေန သဒ္ဓိံ ကာဠသိလံ အဂမာသိ။ ထေရော တံ အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာဝ ဣဒ္ဓိယာ ဥပ္ပတိတွာ ပက္ကာမိ။ စောရော တံ ဒိဝသံ ထေရံ အဒိသွာ နိဝတ္တိတွာ ပုနဒိဝသေပီတိ ဆ ဒိဝသေ အဂမာသိ။ ထေရောပိ တထေဝ ဣဒ္ဓိယာ ပက္ကာမိ။ သတ္တမေ ပန ဒိဝသေ ထေရဿ ပုဗ္ဗေ ကတံ အပရာပရိယဝေဒနီယကမ္မံ ဩကာသံ လဘိ။ သော ကိရ ပုဗ္ဗေ ဘရိယာယ ဝစနံ ဂဟေတွာ မာတာပိတရော မာရေတုကာမော ယာနကေန အရညံ နေတွာ စောရာနံ ဥဋ္ဌိတာကာရံ ကတွာ မာတာပိတရော ပေါထေသိ ပဟရိ။ တေ စက္ခုဒုဗ္ဗလတာယ ရူပဒဿနရဟိတာ တံ အတ္တနော ပုတ္တံ အသဉ္ဇာနန္တာ ‘‘စောရာ ဧဝ ဧတေ’’တိ သညာယ၊ ‘‘တာတ၊ အသုကာ နာမ စောရာ နော ဃာတေန္တိ၊ တွံ ပဋိက္ကမာဟီ’’တိ တဿေဝတ္ထာယ ပရိဒေဝိံသု။ သော စိန္တေသိ – ‘‘ဣမေ မယာ ပေါထိယမာနာပိ မယှံ ယေဝတ္ထာယ ပရိဒေဝန္တိ၊ အယုတ္တံ ကမ္မံ ကရောမီ’’တိ။ အထ နေ အဿာသေတွာ စောရာနံ ပလာယနာကာရံ ¶ ဒဿေတွာ တေသံ ဟတ္ထပါဒေ သမ္ဗာဟိတွာ ‘‘အမ္မ ¶ ၊ တာတာ၊ မာ ဘာယိတ္ထ၊ စောရာ ပလာတာ’’တိ ဝတွာ ပုန အတ္တနော ဂေဟမေဝ အာနေသိ။ တံ ကမ္မံ ဧတ္တကံ ကာလံ ဩကာသံ အလဘိတွာ ဘသ္မပဋိစ္ဆန္နော အင်္ဂါရရာသိ ဝိယ ဌတွာ ဣမံ အန္တိမသရီရံ ဥပဓာဝိတွာ ဂဏှိ။ ယထာ ဟိ ပန သုနခလုဒ္ဒကေန မိဂံ ဒိသွာ သုနခေါ ဝိဿဇ္ဇိတော မိဂံ အနုဗန္ဓိတွာ ယသ္မိံ ဌာနေ ပါပုဏာတိ၊ တသ္မိံယေဝ ဂဏှာတိ၊ ဧဝံ ဣဒံ ကမ္မံ ယသ္မိံ ဌာနေ ဩကာသံ လဘတိ၊ တသ္မိံ ဝိပါကံ ဒေတိ၊ တေန မုတ္တော နာမ နတ္ထိ။

ထေရော အတ္တနာ ကတကမ္မဿ အာကဍ္ဎိတဘာဝံ ဉတွာ န အပဂစ္ဆိ။ ထေရော တဿ နိဿန္ဒေန အာကာသေ ဥပ္ပတိတုံ နာသက္ခိ။ နန္ဒောပနန္ဒဒမနသမတ္ထဝေဇယန္တကမ္ပနသမတ္ထာပိဿ ဣဒ္ဓိ ကမ္မဗလေန ဒုဗ္ဗလတံ ပတ္တာ။ စောရော ထေရံ ဂဟေတွာ ထေရဿ အဋ္ဌီနိ တဏ္ဍုလကဏမတ္တာနိ ကရောန္တော ဘိန္ဒိတွာ သဉ္စုဏ္ဏေတွာ ပလာလပိဋ္ဌိကကရဏံ နာမ ကတွာ ‘‘မတော’’တိ သညာယ ဧကသ္မိံ ဂုမ္ဗပိဋ္ဌေ ခိပိတွာ သပရိဝါရော ပက္ကာမိ။ ထေရော သတိံ ပဋိလဘိတွာ ‘‘သတ္ထာရံ ပဿိတွာ ပရိနိဗ္ဗာယိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ သရီရံ ဈာနဝေဌနေန ဝေဌေတွာ ထိရံ ကတွာ အာကာသံ ဥပ္ပတိတွာ အာကာသေန သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ‘‘ဘန္တေ၊ အာယုသင်္ခါရော မေ ဩဿဋ္ဌော၊ ပရိနိဗ္ဗာယိဿာမီ’’တိ အာဟ။ ‘‘ပရိနိဗ္ဗာယိဿသိ၊ မောဂ္ဂလ္လာန’’အာတိ။ ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကတ္ထ ဂန္တွာ ပရိနိဗ္ဗာယိဿသီ’’တိ။ ‘‘ကာဠသိလာပဋ္ဋေ၊ ဘန္တေ’’တိ။ တေန ဟိ၊ မောဂ္ဂလ္လာန၊ ဓမ္မံ မယှံ ကထေတွာ ယာဟိ၊ တာဒိသဿ သာဝကဿ ဣဒါနိ ဒဿနံ နတ္ထီတိ။ သော ‘‘ဧဝံ ကရိဿာမိ၊ ဘန္တေ’’တိ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ တာလပ္ပမာဏံ အာကာသေ ဥပ္ပတိတွာ ပရိနိဗ္ဗာနဒိဝသေ သာရိပုတ္တတ္ထေရော ဝိယ နာနပ္ပကာရာ ဣဒ္ဓိယော ကတွာ ဓမ္မံ ကထေတွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ကာဠသိလာယံ အဋဝိယံ ပရိနိဗ္ဗာယိ။

တင်္ခဏညေဝ ဆ ဒေဝလောကာ ဧကကောလာဟလာ အဟေသုံ၊ ‘‘အမှာကံ ကိရ အာစရိယော ပရိနိဗ္ဗုတော’’တိ ဒိဗ္ဗဂန္ဓမာလာဝါသဓူမစန္ဒနစုဏ္ဏာနိ စေဝ နာနာဒါရူနိ စ ဂဟေတွာ အာဂမိံသု၊ ဧကူနသတရတနစန္ဒနစိတကာ ¶ အဟောသိ။ သတ္ထာ ထေရဿ သန္တိကေ ဌတွာ သရီရနိက္ခေပံ ကာရေသိ။ အာဠာဟနဿ သမန္တတော ယောဇနမတ္တေ ပဒေသေ ပုပ္ဖဝဿံ ဝဿိ။ ဒေဝါနံ အန္တရေ မနုဿာ၊ မနုဿာနံ အန္တရေ ဒေဝါ အဟေသုံ။ ယထာက္ကမေန ဒေဝါနံ အန္တရေ ယက္ခာ တိဋ္ဌန္တိ၊ ယက္ခာနံ အန္တရေ ဂန္ဓဗ္ဗာ တိဋ္ဌန္တိ၊ ဂန္ဓဗ္ဗာနံ အန္တရေ နာဂါ တိဋ္ဌန္တိ၊ နာဂါနံ အန္တရေ ဝေနတေယျာ တိဋ္ဌန္တိ၊ ဝေနတေယျာနံ အန္တရေ ကိန္နရာ တိဋ္ဌန္တိ၊ ကိန္နရာနံ အန္တရေ ဆတ္တာ တိဋ္ဌန္တိ၊ ဆတ္တာနံ အန္တရေ သုဝဏ္ဏစာမရာ ¶ တိဋ္ဌန္တိ၊ တေသံ အန္တရေ ဓဇာ တိဋ္ဌန္တိ၊ တေသံ အန္တရေ ပဋာကာ တိဋ္ဌန္တိ။ သတ္တ ဒိဝသာနိ သာဓုကီဠံ ကီဠိံသု။ သတ္ထာ ထေရဿ ဓာတုံ ဂါဟာပေတွာ ဝေဠုဝနဒွါရကောဋ္ဌကေ စေတိယံ ကာရာပေသိ။ တဒါ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ ‘‘အာဝုသော၊ သာရိပုတ္တတ္ထေရော တထာဂတဿ သန္တိကေ ¶ အပရိနိဗ္ဗုတတ္တာ ဗုဒ္ဓါနံ သန္တိကာ မဟန္တံ သမ္မာနံ န လဘိ၊ မောဂ္ဂလ္လာနတ္ထေရော ပန ဗုဒ္ဓါနံ သမီပေ ပရိနိဗ္ဗုတတ္တာ မဟာသမ္မာနံ လဘီ’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဒါနေဝ မောဂ္ဂလ္လာနော မမ သန္တိကာ သမ္မာနံ လဘတိ၊ ပုဗ္ဗေပိ လဘိယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ပုရောဟိတဿ ဗြာဟ္မဏိယာ ကုစ္ဆိမှိ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိတွာ ဒသမာသစ္စယေန ပစ္စူသသမယေ မာတုကုစ္ဆိတော နိက္ခမိ။ တသ္မိံ ခဏေ ဒွါဒသယောဇနိကေ ဗာရာဏသိနဂရေ သဗ္ဗာဝုဓာနိ ပဇ္ဇလိံသု။ ပုရောဟိတော ပုတ္တဿ ဇာတက္ခဏေ ဗဟိ နိက္ခမိတွာ အာကာသံ ဩလောကေန္တော နက္ခတ္တယောဂံ ဒိသွာ ‘‘ဣမိနာ နက္ခတ္တေန ဇာတတ္တာ ဧသော ကုမာရော သကလဇမ္ဗုဒီပေ ဓနုဂ္ဂဟာနံ အဂ္ဂေါ ဘဝိဿတီ’’တိ ဉတွာ ကာလဿေဝ ရာဇကုလံ ဂန္တွာ ရာဇာနံ သုခသယိတဘာဝံ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ကုတော မေ၊ အာစရိယ၊ သုခံ၊ အဇ္ဇ သကလနိဝေသနေ အာဝုဓာနိ ပဇ္ဇလိတာနီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘မာ ဘာယိ၊ ဒေဝ၊ န တုမှာကံ နိဝေသနေယေဝ၊ သကလနဂရေပိ ပဇ္ဇလိံသုယေဝ၊ အဇ္ဇ အမှာကံ ဂေဟေ ကုမာရဿ ဇာတတ္တာ ဧဝံ အဟောသီ’’တိ။ ‘‘အာစရိယ၊ ဧဝံ ဇာတကုမာရဿ ပန ကိံ ဘဝိဿတီ’’တိ? ‘‘န ကိဉ္စိ၊ မဟာရာဇ၊ သော ပန သကလဇမ္ဗုဒီပေ ဓနုဂ္ဂဟာနံ အဂ္ဂေါ ဘဝိဿတီ’’တိ။ ‘‘သာဓု၊ အာစရိယ၊ တေန ဟိ နံ ပဋိဇဂ္ဂိတွာ ဝယပ္ပတ္တကာလေ အမှာကံ ဒဿေယျာသီ’’တိ ဝတွာ ခီရမူလံ တာဝ သဟဿံ ဒါပေသိ။ ပုရောဟိတော တံ ဂဟေတွာ နိဝေသနံ ဂန္တွာ ဗြာဟ္မဏိယာ ဒတွာ ပုတ္တဿ နာမဂ္ဂဟဏဒိဝသေ ဇာတက္ခဏေ အာဝုဓာနံ ပဇ္ဇလိတတ္တာ ‘‘ဇောတိပါလော’’တိဿ နာမံ အကာသိ။

သော မဟန္တေန ပရိဝါရေန ဝဍ္ဎမာနော သောဠသဝဿကာလေ ဥတ္တမရူပဓရော အဟောသိ။ အထဿ ပိတာ သရီရသမ္ပတ္တိံ ဩလောကေတွာ သဟဿံ ဒတွာ၊ ‘‘တာတ၊ တက္ကသိလံ ဂန္တွာ ¶ ဒိသာပါမောက္ခဿ အာစရိယဿ သန္တိကေ သိပ္ပံ ဥပ္ပဏှာဟီ’’တိ အာဟ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ အာစရိယဘာဂံ ဂဟေတွာ မာတာပိတရော ဝန္ဒိတွာ တတ္ထ ဂန္တွာ သဟဿံ ဒတွာ ¶ သိပ္ပံ ပဋ္ဌပေတွာ သတ္တာဟေနေဝ နိပ္ဖတ္တိံ ပါပုဏိ။ အထဿ အာစရိယော တုဿိတွာ အတ္တနော သန္တကံ ခဂ္ဂရတနံ သန္ဓိယုတ္တံ မေဏ္ဍကသိင်္ဂဓနုံ သန္ဓိယုတ္တံ တူဏီရံ အတ္တနော သန္နာဟကဉ္စုကံ ဥဏှီသဉ္စ ဒတွာ ‘‘တာတ ဇောတိပေါလ၊ အဟံ မဟလ္လကော၊ ဣဒါနိ တွံ ဣမေ မာဏဝကေ သိက္ခာပေဟီ’’တိ ပဉ္စသတမာဏဝကေပိ တဿေဝ နိယျာဒေသိ။ ဗောဓိသတ္တော သဗ္ဗံ ဥပကရဏံ ဂဟေတွာ အာစရိယံ ဝန္ဒိတွာ ဗာရာဏသိမေဝ အာဂန္တွာ မာတာပိတရော ဝန္ဒိတွာ အဋ္ဌာသိ။ အထ နံ ဝန္ဒိတွာ ဌိတံ ပိတာ အဝေါစ ‘‘ဥဂ္ဂဟိတံ တေ၊ တာတ၊ သိပ္ပ’’န္တိ။ ‘‘အာမ၊ တာတာ’’တိ။ သော တဿ ဝစနံ သုတွာ ရာဇကုလံ ဂန္တွာ ‘‘ပုတ္တော မေ ¶ ၊ ဒေဝ၊ သိပ္ပံ သိက္ခိတွာ အာဂတော၊ ကိံ ကရောတူ’’တိ အာဟ။ ‘‘အာစရိယ၊ အမှေ ဥပဋ္ဌဟတူ’’တိ။ ‘‘ပရိဗ္ဗယမဿ ဇာနာထ၊ ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘သော ဒေဝသိကံ သဟဿံ လဘတူ’’တိ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ဂေဟံ ဂန္တွာ ကုမာရံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘တာတ၊ ရာဇာနံ ဥပဋ္ဌဟာ’’တိ အာဟ။ သော တတော ပဋ္ဌာယ ဒေဝသိကံ သဟဿံ လဘိတွာ ရာဇာနံ ဥပဋ္ဌဟိ။

ရာဇပါဒမူလိကာ ဥဇ္ဈာယိံသု – ‘‘မယံ ဇောတိပါလေန ကတကမ္မံ န ပဿာမ၊ ဒေဝသိကံ သဟဿံ ဂဏှာတိ၊ မယမဿ သိပ္ပံ ပဿိတုကာမာ’’တိ။ ရာဇာ တေသံ ဝစနံ သုတွာ ပုရောဟိတဿ ကထေသိ။ ပုရောဟိတော ‘‘သာဓု၊ ဒေဝါ’’တိ ပုတ္တဿာရောစေသိ။ သော ‘‘သာဓု၊ တာတ၊ ဣတော သတ္တမေ ဒိဝသေ ဒဿေဿာမိ သိပ္ပံ၊ အပိစ ရာဇာ အတ္တနော ဝိဇိတေ ဓနုဂ္ဂဟေ သန္နိပါတာပေတူ’’တိ အာဟ။ ပုရောဟိတော ဂန္တွာ ရညော တမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ရာဇာ နဂရေ ဘေရိံ စရာပေတွာ ဓနုဂ္ဂဟေ သန္နိပါတာပေသိ။ သဋ္ဌိသဟဿာ ဓနုဂ္ဂဟာ သန္နိပတိံသု။ ရာဇာ တေသံ သန္နိပတိတဘာဝံ ဉတွာ ‘‘နဂရဝါသိနော ဇောတိပါလဿ သိပ္ပံ ပဿန္တူ’’တိ နဂရေ ဘေရိံ စရာပေတွာ ရာဇင်္ဂဏံ သဇ္ဇာပေတွာ မဟာဇနပရိဝုတော ပလ္လင်္ကဝရေ ¶ နိသီဒိတွာ ဓနုဂ္ဂဟေ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘ဇောတိပါလော အာဂစ္ဆတူ’’တိ ပေသေသိ။ သော အာစရိယေန ဒိန္နာနိ ဓနုတူဏီရသန္နာဟကဉ္စုကဥဏှီသာနိ နိဝါသနန္တရေ ဌပေတွာ ခဂ္ဂံ ဂါဟာပေတွာ ပကတိဝေသေန ရညော သန္တိကံ ဂန္တွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။

ဓနုဂ္ဂဟာ ‘‘ဇောတိပါလော ကိရ ဓနုသိပ္ပံ ဒဿေတုံ အာဂတော၊ ဓနုံ အဂ္ဂဟေတွာ ပန အာဂတတ္တာ အမှာကံ ဟတ္ထတော ဓနုံ ဂဟေတုကာမော ဘဝိဿတိ ¶ ၊ နာဿ ဒဿာမာ’’တိ ကတိကံ ကရိံသု။ ရာဇာ ဇောတိပါလံ အာမန္တေတွာ ‘‘သိပ္ပံ ဒဿေဟီ’’တိ အာဟ။ သော သာဏိံ ပရိက္ခိပါပေတွာ အန္တောသာဏိယံ ဌိတော သာဋကံ အပနေတွာ သန္နာဟကဉ္စုကံ ပဝေသေတွာ ဥဏှီသံ သီသေ ပဋိမုဉ္စိတွာ မေဏ္ဍကသိင်္ဂဓနုမှိ ပဝါလဝဏ္ဏံ ဇိယံ အာရောပေတွာ တူဏီရံ ပိဋ္ဌေ ဗန္ဓိတွာ ခဂ္ဂံ ဝါမတော ကတွာ ဝဇိရဂ္ဂံ နာရာစံ နခပိဋ္ဌေန ပရိဝတ္တေတွာ သာဏိံ ဝိဝရိတွာ ပထဝိံ ဘိန္ဒိတွာ အလင်္ကတနာဂကုမာရော ဝိယ နိက္ခမိတွာ ဂန္တွာ ရညော အပစိတိံ ဒဿေတွာ အဋ္ဌာသိ။ တံ ဒိသွာ မဟာဇနာ ဝဂ္ဂန္တိ နဒန္တိ အပ္ဖောဋေန္တိ သေဠေန္တိ။ ရာဇာ ‘‘ဒဿေဟိ၊ ဇောတိပါလ၊ သိပ္ပ’’န္တိ အာဟ။ ဒေဝ၊ တုမှာကံ ဓနုဂ္ဂဟေသု အက္ခဏဝေဓိဝါလဝေဓိသရဝေဓိသဒ္ဒဝေဓိနော စတ္တာရော ဓနုဂ္ဂဟေ ပက္ကောသာပေဟီတိ။ အထ ရာဇာ ပက္ကောသာပေသိ။

မဟာသတ္တော ရာဇင်္ဂဏေ စတုရဿပရိစ္ဆေဒဗ္ဘန္တရေ မဏ္ဍလံ ကတွာ စတူသု ကဏ္ဏေသု စတ္တာရော ဓနုဂ္ဂဟေ ဌပေတွာ ဧကေကဿ တိံသ တိံသ ကဏ္ဍသဟဿာနိ ဒါပေတွာ ဧကေကဿ သန္တိကေ ဧကေကံ ကဏ္ဍဒါယကံ ဌပေတွာ သယံ ဝဇိရဂ္ဂံ နာရာစံ ဂဟေတွာ မဏ္ဍလမဇ္ဈေ ဌတွာ ‘‘မဟာရာဇ၊ ဣမေ စတ္တာရော ¶ ဓနုဂ္ဂဟာ ဧကပ္ပဟာရေနေဝ သရေ ခိပိတွာ မံ ဝိဇ္ဈန္တု၊ အဟံ ဧတေဟိ ခိတ္တကဏ္ဍာနိ နိဝါရေဿာမီ’’တိ အာဟ။ ရာဇာ ‘‘ဧဝံ ကရောထာ’’တိ အာဏာပေသိ။ ဓနုဂ္ဂဟာ အာဟံသု၊ ‘‘မဟာရာဇ၊ မယံ အက္ခဏဝေဓိဝါလဝေဓိသရဝေဓိသဒ္ဒဝေဓိနော၊ ဇောတိပါလော တရုဏဒါရကော၊ န မယံ ဝိဇ္ဈိဿာမာ’’တိ။ မဟာသတ္တော ‘‘သစေ သက္ကောထ၊ ဝိဇ္ဈထ မ’’န္တိ အာဟ။ တေ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ဧကပ္ပဟာရေနေဝ ကဏ္ဍာနိ ခိပိံသု။ မဟာသတ္တော တာနိ နာရာစေန ပဟရိတွာ ယထာ ဝါ တထာ ¶ ဝါ န ပါတေသိ၊ ဗောဓိကောဋ္ဌကံ ပန ပရိက္ခိပန္တော ဝိယ တာလေန တာလံ၊ ဝါလေန ဝါလံ၊ ဒဏ္ဍကေန ဒဏ္ဍကံ၊ ဝါဇေန ဝါဇံ အနတိက္ကမန္တော ခိပိတွာ သရဂဗ္ဘံ အကာသိ။ ဓနုဂ္ဂဟာနံ ကဏ္ဍာနိ ခီဏာနိ။ သော တေသံ ကဏ္ဍခီဏဘာဝံ ဉတွာ သရဂဗ္ဘံ အဝိနာသေန္တောဝ ဥပ္ပတိတွာ ဂန္တွာ ရညော သန္တိကေ အဋ္ဌာသိ။ မဟာဇနော ဥန္နာဒေန္တော ဝဂ္ဂန္တော အပ္ဖောဋေန္တော သေဠေန္တော အစ္ဆရံ ပဟရန္တော မဟာကောလာဟလံ ကတွာ ဝတ္ထာဘရဏာဒီနိ ခိပိ။ ဧဝံ ဧကရာသိဘူတံ အဋ္ဌာရသကောဋိသင်္ချံ ဓနံ အဟောသိ။

အထ ¶ နံ ရာဇာ ပုစ္ဆိ – ‘‘ကိံ သိပ္ပံ နာမေတံ ဇောတိပါလာ’’တိ? သရပဋိဗာဟနံ နာမ၊ ဒေဝါတိ။ အညေ ဧတံ ဇာနန္တာ အတ္ထီတိ။ သကလဇမ္ဗုဒီပေ မံ ဌပေတွာ အညော နတ္ထိ၊ ဒေဝါတိ။ အပရံ ဒဿေဟိ၊ တာတာတိ။ ဒေဝ၊ ဧတေ တာဝ စတူသု ကဏ္ဏေသု ဌတွာ စတ္တာရောပိ ဇနာ မံ ဝိဇ္ဈိတုံ န သက္ခိံသု၊ အဟံ ပနေတေ စတူသု ကဏ္ဏေသု ဌိတေ ဧကေနေဝ သရေန ဝိဇ္ဈိဿာမီတိ။ ဓနုဂ္ဂဟာ ဌာတုံ န ဥဿဟိံသု။ မဟာသတ္တော စတူသု ကဏ္ဏေသု စတဿော ကဒလိယော ဌပါပေတွာ နာရာစပုင်္ခေ ရတ္တသုတ္တကံ ဗန္ဓိတွာ ဧကံ ကဒလိံ သန္ဓာယ ခိပိ။ နာရာစော တံ ကဒလိံ ဝိဇ္ဈိတွာ တတော ဒုတိယံ၊ တတော တတိယံ၊ တတော စတုတ္ထံ၊ တတော ပဌမံ ဝိဒ္ဓမေဝ ဝိဇ္ဈိတွာ ပုန တဿ ဟတ္ထေယေဝ ပတိဋ္ဌဟိ။ ကဒလိယော သုတ္တပရိက္ခိတ္တာ အဋ္ဌံသု။ မဟာဇနော ဥန္နာဒသဟဿာနိ ပဝတ္တေသိ။ ရာဇာ ‘‘ကိံ သိပ္ပံ နာမေတံ၊ တာတာ’’တိ? စက္ကဝိဒ္ဓံ နာမ၊ ဒေဝါတိ။ အပရမ္ပိ ဒဿေဟိ၊ တာတာတိ။ မဟာသတ္တော သရလဋ္ဌိံ နာမ၊ သရရဇ္ဇုံ နာမ၊ သရဝေဓိံ နာမ ဒဿေသိ၊ သရပါသာဒံ နာမ၊ သရသောပါနံ နာမ၊ သရမဏ္ဍပံ နာမ၊ သရပါကာရံ နာမ၊ သရပေါက္ခရဏိံ နာမ အကာသိ၊ သရပဒုမံ နာမ ပုပ္ဖာပေသိ၊ သရဝဿံ နာမ ဝဿာပေသိ။ ဣတိ အညေဟိ အသာဓာရဏာနိ ¶ ဣမာနိ ဒွါဒသ သိပ္ပာနိ ဒဿေတွာ ပုန အညေဟိ အသာဓာရဏေယေဝ သတ္တ မဟာကာယေ ပဒါလေသိ၊ အဋ္ဌင်္ဂုလဗဟလံ ဥဒုမ္ဗရပဒရံ ဝိဇ္ဈိ၊ စတုရင်္ဂုလဗဟလံ အသနပဒရံ၊ ဒွင်္ဂုလဗဟလံ တမ္ဗပဋ္ဋံ၊ ဧကင်္ဂုလဗဟလံ အယပဋ္ဋံ၊ ဧကာဗဒ္ဓံ ဖလကသတံ ဝိနိဝိဇ္ဈိတွာ ပလာလသကဋဝါလုကသကဋပဒရသကဋာနံ ပုရိမဘာဂေန သရံ ခိပိတွာ ပစ္ဆာဘာဂေန နိက္ခမာပေသိ၊ ပစ္ဆာဘာဂေန သရံ ခိပိတွာ ပုရိမဘာဂေန နိက္ခမာပေသိ၊ ဥဒကေ စတုဥသဘံ၊ ထလေ အဋ္ဌဥသဘဋ္ဌာနံ ကဏ္ဍံ ပေသေသိ။ ဝါတိင်္ဂဏသညာယ ဥသဘမတ္တကေ ဝါလံ ဝိဇ္ဈိ။ ဗောဓိသတ္တော သရေ ခိပိတွာ အာကာသေ သရပါသာဒါဒီနိ ကတွာ ပုန ဧကေန သရေန တေ သရေ ¶ ပါတေန္တော ဘင်္ဂဝိဘင်္ဂေ အကာသီတိ ‘‘သရဘင်္ဂေါ’’တိ နာမ ပညာတော။ တဿ ဧတ္တကာနိ သိပ္ပာနိ ဒဿေန္တဿေဝ သူရိယော အတ္ထင်္ဂတော။

အထဿ ရာဇာ သေနာပတိဋ္ဌာနံ ပဋိဇာနိတွာ ‘‘ဇောတိပါလ၊ အဇ္ဇ ဝိကာလော၊ သွေ တွံ သေနာပတိဋ္ဌာနံ သက္ကာရံ ဂဏှိဿသိ၊ ကေသမဿုံ ကာရေတွာ နှတွာ ဧဟီ’’တိ တံ ဒိဝသံ ပရိဗ္ဗယတ္ထာယ သတသဟဿံ အဒါသိ။ မဟာသတ္တော ¶ ‘‘ဣမိနာ မယှံ အတ္ထော နတ္ထီ’’တိ အဋ္ဌာရသကောဋိသင်္ချံ ဓနံ သာမိကာနညေဝ ဒတွာ မဟန္တေန ပရိဝါရေန နှာယိတုံ နဒိံ ဂန္တွာ ကေသမဿုံ ကာရေတွာ နှတွာ သဗ္ဗာလင်္ကာရပ္ပဋိမဏ္ဍိတော အနောပမာယ သိရိယာ နိဝေသနံ ပဝိသိတွာ နာနဂ္ဂရသဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိတွာ သိရိသယနံ အဘိရုယှ နိပန္နော ဒွေ ယာမေ သယိတွာ ပစ္ဆိမယာမေ ပဗုဒ္ဓါ ဥဋ္ဌာယ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ သယနပိဋ္ဌေ နိသိန္နောဝ အတ္တနော သိပ္ပဿ အာဒိမဇ္ဈပရိယောသာနံ ဩလောကေန္တော ‘‘မမ သိပ္ပဿ အာဒိတောဝ ပရမာရဏံ ပညာယတိ၊ မဇ္ဈေ ကိလေသပရိဘောဂေါ၊ ပရိယောသာနေ နိရယမှိ ပဋိသန္ဓိ၊ ပါဏာတိပါတော ကိလေသပရိဘောဂေသု စ အဓိမတ္တပ္ပမာဒေါ နိရယေ ပဋိသန္ဓိံ ဒေတိ၊ ရညာ မယှံ မဟန္တံ သေနာပတိဋ္ဌာနံ ဒိန္နံ၊ မဟန္တံ မေ ဣဿရိယံ ဘဝိဿတိ၊ ဘရိယာ စ ပုတ္တဓီတရော စ ဗဟူ ဘဝိဿန္တိ။ ကိလေသဝတ္ထု ခေါ ပန ဝေပုလ္လဂတံ ဒုစ္စဇံ ဟောတိ၊ ဣဒါနေဝ နိက္ခမိတွာ ဧကကောဝ အရညံ ပဝိသိတွာ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ¶ ပဗ္ဗဇိတုံ ယုတ္တံ မယှ’’န္တိ မဟာသယနတော ဥဋ္ဌာယ ကဉ္စိ အဇာနာပေန္တော ပါသာဒါ ဩရုယှ အဂ္ဂဒွါရေန နိက္ခမိတွာ ဧကကောဝ အရညံ ပဝိသိတွာ ဂေါဓာဝရိနဒီတီရေ တိယောဇနိကံ ကပိဋ္ဌဝနံ သန္ဓာယ ပါယာသိ။

တဿ နိက္ခန္တဘာဝံ ဉတွာ သက္ကော ဝိဿကမ္မံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘တာတ၊ ဇာတိပါလော အဘိနိက္ခမနံ နိက္ခန္တော၊ မဟာသမာဂမော ဘဝိဿတိ၊ ဂေါဓာဝရိနဒီတီရေ ကပိဋ္ဌဝနေ အဿမံ မာပေတွာ ပဗ္ဗဇိတပရိက္ခာရေ ပဋိယာဒေဟီ’’တိ အာဟ။ သော တထာ အကာသိ။ မဟာသတ္တော တံ ဌာနံ ပတွာ ဧကပဒိကမဂ္ဂံ ဒိသွာ ‘‘ပဗ္ဗဇိတာနံ ဝသနဋ္ဌာနေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ တေန မဂ္ဂေန တတ္ထ ဂန္တွာ ကဉ္စိ အပဿန္တော ပဏ္ဏသာလံ ပဝိသိတွာ ပဗ္ဗဇိတပရိက္ခာရေ ဒိသွာ ‘‘သက္ကော ဒေဝရာဇာ မမ နိက္ခန္တဘာဝံ အညာသိ မညေ’’တိ စိန္တေတွာ သာဋကံ အပနေတွာ ရတ္တဝါကစိရံ နိဝါသေတွာ စ ပါရုပိတွာ စ အဇိနစမ္မံ ဧကံသဂတံ အကာသိ၊ ဇဋာမဏ္ဍလံ ဗန္ဓိတွာ ခါရိကာဇံ အံသေ ကတွာ ကတ္တရဒဏ္ဍံ ဂဟေတွာ ပဏ္ဏသာလတော နိက္ခမိတွာ စင်္ကမံ အာရုယှ ကတိပယဝါရေ အပရာပရံ စင်္ကမိတွာ ပဗ္ဗဇ္ဇာသိရိယာ ဝနံ ဥပသောဘယမာနော ကသိဏပရိကမ္မံ ကတွာ ပဗ္ဗဇိတတော သတ္တမေ ဒိဝသေ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော ပဉ္စ အဘိညာယော စ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဥဉ္ဆာစရိယာယ ဝနမူလဖလာဟာရော ဧကကောဝ ဝိဟာသိ။ မာတာပိတရော မိတ္တသုဟဇ္ဇာဒယော ဉာတိဝဂ္ဂါပိဿ တံ အပဿန္တာ ရောဒန္တာ ပရိဒေဝန္တာ ဝိစရန္တိ။

အထေကော ¶ ¶ ဝနစရကော အရညံ ပဝိသိတွာ ကပိဋ္ဌကအဿမပဒေ နိသိန္နံ မဟာသတ္တံ ဒိသွာ သဉ္ဇာနိတွာ ဂန္တွာ တေန သဒ္ဓိံ ပဋိသန္ထာရံ ကတွာ နဂရံ ဂန္တွာ တဿ မာတာပိတူနံ အာရောစေသိ။ တေ ရညော အာရောစယိံသု။ ရာဇာ ‘‘ဧထ နံ ပဿိဿာမာ’’တိ တဿ မာတာပိတရော ဂဟေတွာ မဟာဇနပရိဝုတော ဝနစရကေန ဒေသိတေန မဂ္ဂေန ဂေါဓာဝရိနဒီတီရံ ပါပုဏိ။ ဗောဓိသတ္တော နဒီတီရံ အာဂန္တွာ အာကာသေ နိသိန္နော ဓမ္မံ ဒေသေတွာ တေ သဗ္ဗေ အဿမပဒံ ¶ ပဝေသေတွာ တတြပိ တေသံ အာကာသေ နိသိန္နောဝ ကာမေသု အာဒီနဝံ ပကာသေတွာ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ ရာဇာနံ အာဒိံ ကတွာ သဗ္ဗေဝ ပဗ္ဗဇိံသု။ ဗောဓိသတ္တော ဣသိဂဏပရိဝုတော တတ္ထေဝ ဝသိ။ အထဿ တတ္ထ ဝသနဘာဝေါ သကလဇမ္ဗုဒီပေ ပါကဋော အဟောသိ။ အညေပိ ရာဇာနော ရဋ္ဌဝါသီဟိ သဒ္ဓိံ အာဂန္တွာ တဿ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိံသု၊ သမာဂမော မဟာ အဟောသိ။ အနုပုဗ္ဗေန အနေကသတသဟဿပရိသာ အဟေသုံ။ ယော ကာမဝိတက္ကံ ဝါ ဗျာပါဒဝိတက္ကံ ဝါ ဝိဟိံသာဝိတက္ကံ ဝါ ဝိတက္ကေတိ၊ မဟာသတ္တော ဂန္တွာ တဿ ပုရတော အာကာသေ နိသီဒိတွာ ဓမ္မံ ဒေသေတိ၊ ကသိဏပရိကမ္မံ အာစိက္ခတိ။ တဿောဝါဒေ ဌတွာ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော ဥပ္ပာဒေတွာ ဈာနနိပ္ဖတ္တိံ ပတ္တာ သာလိဿရော မေဏ္ဍိဿရော ပဗ္ဗတော ကာဠဒေဝိလော ကိသဝစ္ဆော အနုသိဿော နာရဒေါတိ သတ္တ ဇေဋ္ဌန္တေဝါသိနော အဟေသုံ။ အပရဘာဂေ ကပိဋ္ဌကအဿမော ပရိပူရိ။ ဣသိဂဏဿ ဝသနောကာသော နပ္ပဟောတိ။

အထ မဟာသတ္တော သာလိဿရံ အာမန္တေတွာ ‘‘သာလိဿရ၊ အယံ အဿမော ဣသိဂဏဿ နပ္ပဟောတိ၊ တွံ ဣမံ ဣသိဂဏံ ဂဟေတွာ မဇ္ဈရညော ဝိဇိတေ ကလပ္ပစုလ္လကနိဂမံ ဥပနိဿာယ ဝသာဟီ’’တိ အာဟ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ တဿ ဝစနံ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ အနေကသဟဿံ ဣသိဂဏံ ဂဟေတွာ ဂန္တွာ တတ္ထ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ မနုဿေသု အာဂန္တွာ ပဗ္ဗဇန္တေသု ပုန အဿမော ပရိပူရိ။ ဗောဓိသတ္တော မေဏ္ဍိဿရံ အာမန္တေတွာ၊ ‘‘မေဏ္ဍိဿရ၊ တွံ ဣမံ ဣသိဂဏံ အာဒါယ သုရဋ္ဌဇနပဒဿ သီမန္တရေ သာတောဒိကာ နာမ နဒီ အတ္ထိ၊ တဿာ တီရေ ဝသာဟီ’’တိ ဥယျောဇေသိ၊ ပုန ကပိဋ္ဌကအဿမော ပရိပူရိ။ ဧတေနုပါယေန တတိယဝါရေ ပဗ္ဗတံ အာမန္တေတွာ ‘‘ပဗ္ဗတ၊ တွံ မဟာအဋဝိယံ အဉ္ဇနပဗ္ဗတော နာမ အတ္ထိ၊ တံ ဥပနိဿာယ ဝသာဟီ’’တိ ပေသေသိ။ စတုတ္ထဝါရေ ကာဠဒေဝိလံ အာမန္တေတွာ ‘‘ကာဠဒေဝိလ၊ တွံ ဒက္ခိဏပထေ အဝန္တိရဋ္ဌေ ဃနသေလပဗ္ဗတော နာမ အတ္ထိ၊ တံ ဥပနိဿာယ ဝသာဟီ’’တိ ¶ ပေသေသိ။ ပုန ကပိဋ္ဌကအဿမော ပရိပူရိ၊ ပဉ္စသု ဌာနေသု အနေကသတသဟဿဣသိဂဏော အဟောသိ။ ကိသဝစ္ဆော ပန မဟာသတ္တံ အာပုစ္ဆိတွာ ဒဏ္ဍကိရညော ¶ ဝိဇိတေ ကုမ္ဘဝတိနဂရံ နာမ အတ္ထိ၊ တံ ဥပနိဿာယ ဥယျာနေ ဝိဟာသိ။ နာရဒေါ မဇ္ဈိမဒေသေ အဉ္ဇနဂိရိနာမကေ ပဗ္ဗတဇာလန္တရေ ဝိဟာသိ။ အနုသိဿော ပန မဟာသတ္တဿ သန္တိကေဝ အဟောသိ။

တသ္မိံ ကာလေ ဒဏ္ဍကိရာဇာ ဧကံ လဒ္ဓသက္ကာရံ ဂဏိကံ ဌာနာ စာဝေသိ။ သာ အတ္တနော ဓမ္မတာယ ¶ ဝိစရန္တီ ဥယျာနံ ဂန္တွာ ကိသဝစ္ဆတာပသံ ဒိသွာ ‘‘အယံ ကာဠကဏ္ဏီ ဘဝိဿတိ၊ ဣမဿ သရီရေ ကလိံ ပဝါဟေတွာ နှတွာ ဂမိဿာမီ’’တိ ဒန္တကဋ္ဌံ ခါဒိတွာ သဗ္ဗပဌမံ တဿူပရိ ဗဟလခေဠံ နိဋ္ဌုဘန္တီ ကိသဝစ္ဆတာပသဿ ဇဋန္တရေ နိဋ္ဌုဘိတွာ ဒန္တကဋ္ဌမ္ပိဿ သီသေယေဝ ခိပိတွာ သယံ သီသံ နှာယိတွာ ဂတာ။ ရာဇာပိ တံ သရိတွာ ပုန ပါကတိကမေဝ အကာသိ။ သာ မောဟမူဠှာ ဟုတွာ ‘‘ကာဠကဏ္ဏိသရီရေ ကလိံ ပဝါဟေတွာ မမ္ပိ ရာဇာ ပုန ဌာနေ ဌပေတိ မယာ ယသော လဒ္ဓါ’’တိ သညမကာသိ။ တတော နစိရဿေဝ ရာဇာ ပုရောဟိတံ ဌာနတော စာဝေသိ။ သော တဿာ သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘တွံ ကေန ကာရဏေန ပုန ဌာနံ လဘသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ အထဿ သာ ‘‘ရာဇုယျာနေ ကာဠကဏ္ဏိသရီရေ ကလိဿ ပဝါဟိတတ္တာ’’တိ အာရောစေသိ။ ပုရောဟိတော ဂန္တွာ တထေဝ တဿ သရီရေ ကလိံ ပဝါဟေသိ၊ တမ္ပိ ရာဇာ ပုန ဌာနေ ဌပေသိ။ အထဿ အပရဘာဂေ ပစ္စန္တော ကုပ္ပိ။ သော သေနင်္ဂပရိဝုတော ယုဒ္ဓါယ နိက္ခမိ။ အထ နံ မောဟမူဠှော ပုရောဟိတော၊ ‘‘မဟာရာဇ၊ ကိံ တုမှေ ဇယံ ဣစ္ဆထ၊ ဥဒါဟု ပရာဇယ’’န္တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဇယ’’န္တိ ဝုတ္တေ – ‘‘တေန ဟိ ရာဇုယျာနေ ကာဠကဏ္ဏီ ဝသတိ၊ တဿ သရီရေ ကလိံ ပဝါဟေတွာ ယာဟီ’’တိ အာဟ။ သော တဿ ကထံ ဂဟေတွာ ‘‘ယေ မယာ သဒ္ဓိံ အာဂစ္ဆန္တိ၊ တေ ဥယျာနေ ကာဠကဏ္ဏိသရီရေ ကလိံ ပဝါဟေန္တူ’’တိ ဝတွာ ဥယျာနံ ပဝိသိတွာ ဒန္တကဋ္ဌံ ခါဒိတွာ သဗ္ဗပဌမံ သယမေဝ တဿ ဇဋန္တရေ ခေဠံ နိဋ္ဌုဘိတွာ ဒန္တကဋ္ဌဉ္စ ခိပိတွာ သီသံ နှာယိ။ ဗလကာယောပိဿ တထာ အကာသိ။

တသ္မိံ ပက္ကန္တေ သေနာပတိ ဂန္တွာ တာပသံ ဒိသွာ ဒန္တကဋ္ဌာဒီနိ နီဟရိတွာ သာဓုကံ နှာပေတွာ ‘‘ဘန္တေ၊ ရညော ကိံ ဘဝိဿတီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ အာဝုသာ ¶ မယှံ မနောပဒေါသော နတ္ထိ၊ ဒေဝတာ ပန ကုပိတာ ¶ ဣတော သတ္တမေ ဒိဝသေ သကလရဋ္ဌံ အရဋ္ဌံ ကရိဿန္တိ၊ တွံ ပုတ္တဒါရံ ဂဟေတွာ သီဃံ ပလာယိတွာ အညတ္ထ ယာဟီတိ။ သော ဘီတတသိတော ဂန္တွာ ရညော အာရောစေသိ၊ ရာဇာ တဿ ဝစနံ န ဂဏှိ။ သော နိဝတ္တိတွာ အတ္တနော ဂေဟံ ဂန္တွာ ပုတ္တဒါရံ အာဒါယ ပလာယိတွာ အညံ ရဋ္ဌံ အဂမာသိ။ သရဘင်္ဂသတ္ထာ တံ ကာရဏံ ဉတွာ ဒွေ တရုဏတာပသေ ပေသေတွာ ‘‘ကိသဝစ္ဆံ မဉ္စသိဝိကာယ အာနေထာ’’တိ အာကာသေန အာဏာပေသိ။ ရာဇာ ယုဇ္ဈိတွာ စောရေ ဂဟေတွာ နဂရမေဝ ပစ္စာဂမိ။ တသ္မိံ အာဂတေ ဒေဝတာ ပဌမံ ဒေဝံ ဝဿာပေသုံ၊ ဝဿောဃေန သဗ္ဗကုဏပေသု အဝဟဋေသု သုဒ္ဓဝါလုကဝဿံ ဝဿိ၊ သုဒ္ဓဝါလုကမတ္ထကေ ဒိဗ္ဗပုပ္ဖဝဿံ ဝဿိ၊ ဒိဗ္ဗပုပ္ဖမတ္ထကေ မာသကဝဿံ၊ မာသကမတ္ထကေ ကဟာပဏဝဿံ၊ ကဟာပဏမတ္ထကေ ဒိဗ္ဗာဘရဏဝဿံ ဝဿိ၊ မနုဿာ သောမနဿပ္ပတ္တာ ဟိရညသုဝဏ္ဏာဘရဏာနိ ဂဏှိတုံ အာရဘိံသု။ အထ နေသံ သရီရေ သမ္ပဇ္ဇလိတံ နာနပ္ပကာရံ အာဝုဓဝဿံ ဝဿိ၊ မနုဿာ ခဏ္ဍာခဏ္ဍိကံ ဆိဇ္ဇိံသု။ အထ နေသံ ဥပရိ မဟန္တမဟန္တာ ဝီတစ္စိတင်္ဂါရာ ပတိံသု ¶ ၊ တေသံ ဥပရိ မဟန္တမဟန္တာနိ ပဇ္ဇလိတပဗ္ဗတကူဋာနိ ပတိံသု၊ တေသံ ဥပရိ သဋ္ဌိဟတ္ထဋ္ဌာနံ ပူရယန္တံ သုခုမဝါလုကဝဿံ ဝဿိ။ ဧဝံ သဋ္ဌိယောဇနဋ္ဌာနံ အရဋ္ဌံ အဟောသိ၊ တဿ ဧဝံ အရဋ္ဌဘာဝေါ သကလဇမ္ဗုဒီပေ ပညာယိ။

အထ တဿ ရဋ္ဌဿ အနန္တရရဋ္ဌာဓိပတိနော ကာလိင်္ဂေါ၊ အဋ္ဌကော၊ ဘီမရထောတိ တယော ရာဇာနော စိန္တယိံသု – ‘‘ပုဗ္ဗေ ဗာရာဏသိယံ ကလာဗုကာသိကရာဇာ ခန္တိဝါဒိတာပသေ အပရဇ္ဈိတွာ ပထဝိံ ပဝိဋ္ဌောတိ သူယတိ၊ တထာ ‘‘နာဠိကေရရာဇာ တာပသေ သုနခေဟိ ခါဒါပေတွာ၊ သဟဿဗာဟု အဇ္ဇုနော စ အင်္ဂီရသေ အပရဇ္ဈိတွာ၊ ဣဒါနိ ဒဏ္ဍကိရာဇာ ကိသဝစ္ဆေ အပရဇ္ဈိတွာ သဟ ရဋ္ဌေန ဝိနာသံ ပတ္တော’’တိ သူယတိ။ ဣမေသံ ပန စတုန္နံ ရာဇူနံ နိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနံ မယံ န ဇာနာမ၊ တံ နော ဌပေတွာ သရဘင်္ဂသတ္ထာရံ အညော ကထေတုံ သမတ္ထော နာမ နတ္ထိ၊ တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဣမေ ပဉှေ ပုစ္ဆိဿာမာ’’တိ ¶ ။ တေ တယောပိ မဟန္တေန ပရိဝါရေန ပဉှပုစ္ဆနတ္ထာယ နိက္ခမိံသု။ တေ ပန ‘‘အသုကောပိ နိက္ခန္တော’’တိ န ဇာနန္တိ၊ ဧကေကော ‘‘အဟမေဝ ဂစ္ဆာမီ’’တိ မညတိ၊ တေသံ ဂေါဓာဝရိနဒိတော အဝိဒူရေ သမာဂမော ¶ အဟောသိ။ တေ ရထေဟိ ဩတရိတွာ တယောပိ ဧကမေဝ ရထံ အဘိရုယှ ဂေါဓာဝရိနဒီတီရံ သမ္ပာပုဏိံသု။

တသ္မိံ ခဏေ သက္ကော ပဏ္ဍုကမ္ဗလသိလာသနေ နိသိန္နော သတ္တ ပဉှေ စိန္တေတွာ ‘‘ဣမေ ပဉှေ ဌပေတွာ သရဘင်္ဂသတ္ထာရံ အညော သဒေဝကေ လောကေ ကထေတုံ သမတ္ထော နာမ နတ္ထိ၊ တံ ဣမေ ပဉှေ ပုစ္ဆိဿာမိ၊ ဣမေပိ တယော ရာဇာနော သရဘင်္ဂသတ္ထာရံ ပဉှံ ပုစ္ဆိတုံ ဂေါဓာဝရိနဒီတီရံ ပတ္တာ၊ ဧတေသံ ပဉှေပိ အဟမေဝ ပုစ္ဆိဿာမီ’’တိ ဒွီသု ဒေဝလောကေသု ဒေဝတာဟိ ပရိဝုတော ဒေဝလောကတော ဩတရိ။ တံ ဒိဝသမေဝ ကိသဝစ္ဆော ကာလမကာသိ။ တဿ သရီရကိစ္စံ ကာရေတုံ စတူသု ဌာနေသု အနေကသဟဿာ ဣသယော တတ္ထေဝ ဂန္တွာ ပဉ္စသု ဌာနေသု မဏ္ဍပဉ္စ ကာရေတွာ အနေကသဟဿာ ဣသိဂဏာ ကိသဝစ္ဆဿ တာပသဿ စန္ဒနစိတကံ ကတွာ သရီရံ ဈာပေသုံ။ အာဠာဟနဿ သမန္တာ အဍ္ဎယောဇနမတ္တေ ဌာနေ ဒိဗ္ဗကုသုမဝဿံ ဝဿိ။ မဟာသတ္တော တဿ သရီရနိက္ခေပံ ကာရာပေတွာ အဿမံ ပဝိသိတွာ တေဟိ ဣသိဂဏေဟိ ပရိဝုတော နိသီဒိ။ တေသမ္ပိ ရာဇူနံ နဒီတီရံ အာဂတကာလေ မဟာသေနာဝါဟနတူရိယသဒ္ဒေါ အဟောသိ။ မဟာသတ္တော တံ သုတွာ အနုသိဿံ တာပသံ အာမန္တေတွာ ‘‘တာတ၊ တွံ ဂန္တွာ တာဝ ဇာနာဟိ၊ ကိံ သဒ္ဒေါ နာမေသော’’တိ အာဟ။ သော ပါနီယဃဋံ အာဒါယ တတ္ထ ဂန္တွာ တေ ရာဇာနော ဒိသွာ ပုစ္ဆနဝသေန ပဌမံ ဂါထမာဟ –

၅၀။

‘‘အလင်္ကတာ ကုဏ္ဍလိနော သုဝတ္ထာ၊ ဝေဠုရိယမုတ္တာထရုခဂ္ဂဗန္ဓာ၊

ရထေသဘာ တိဋ္ဌထ ကေ နု တုမှေ၊ ကထံ ဝေါ ဇာနန္တိ မနုဿလောကေ’’တိ။

တတ္ထ ဝေဠုရိယမုတ္တာထရုခဂ္ဂဗန္ဓာတိ ¶ ဝေဠုရိယမဏီဟိ စေဝ မုတ္တာလမ္ဗကေဟိ စ အလင်္ကတထရူဟိ ခဂ္ဂရတနေဟိ သမန္နာဂတာ။ တိဋ္ဌထာတိ ဧကသ္မိံ ရထေ တိဋ္ဌထ။ ကေ နူတိ ကေ နာမ တုမှေ၊ ကထံ ဝေါ သဉ္ဇာနန္တီတိ?

တေ ¶ တဿ ဝစနံ သုတွာ ရထာ ဩတရိတွာ ဝန္ဒိတွာ အဋ္ဌံသု။ တေသု အဋ္ဌကရာဇာ တေန သဒ္ဓိံ သလ္လပန္တော ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –

၅၁။

‘‘အဟမဋ္ဌကော ¶ ဘီမရထော ပနာယံ၊ ကာလိင်္ဂရာဇာ ပန ဥဂ္ဂတောယံ၊

သုသညတာနံ ဣသီနံ ဒဿနာယ၊ ဣဓာဂတာ ပုစ္ဆိတာယေမှ ပဉှေ’’တိ။

တတ္ထ ဥဂ္ဂတောတိ စန္ဒော ဝိယ သူရိယော ဝိယ စ ပါကဋော ပညာတော။ သုသညတာနံ ဣသီနန္တိ၊ ဘန္တေ၊ န မယံ ဝနကီဠာဒီနံ အတ္ထာယ အာဂတာ၊ အထ ခေါ ကာယာဒီဟိ သုသညတာနံ သီလသမ္ပန္နာနံ ဣသီနံ ဒဿနတ္ထာယ ဣဓာဂတာ။ ပုစ္ဆိတာယေမှ ပဉှေတိ သရဘင်္ဂသတ္ထာရံ ပဉှေ ပုစ္ဆိတုံ ဧမှ၊ အာဂတာမှာတိ အတ္ထော။ ယ-ကာရော ဗျဉ္ဇနသန္ဓိကရောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

အထ နေ တာပသော ‘‘သာဓု မဟာရာဇာ၊ အာဂန္တဗ္ဗဋ္ဌာနညေဝ အာဂတာတ္ထ၊ တေန ဟိ နှတွာ ဝိဿမိတွာ အဿမပဒံ ပဝိသိတွာ ဣသိဂဏံ ဝန္ဒိတွာ သရဘင်္ဂသတ္ထာရမေဝ ပဉှံ ပုစ္ဆထာ’’တိ တေဟိ သဒ္ဓိံ ပဋိသန္ထာရံ ကတွာ ပါနီယဃဋံ ဥက္ခိပိတွာ ဥဒကထေဝေ ပုဉ္ဆန္တော အာကာသံ ဩလောကေန္တော သက္ကံ ဒေဝရာဇာနံ ဒေဝဂဏပရိဝုတံ ဧရာဝဏက္ခန္ဓဝရဂတံ ဩတရန္တံ ဒိသွာ တေန သဒ္ဓိံ သလ္လပန္တော တတိယံ ဂါထမာဟ –

၅၂။

‘‘ဝေဟာယသံ တိဋ္ဌသိ အန္တလိက္ခေ၊ ပထဒ္ဓုနော ပန္နရသေဝ စန္ဒော၊

ပုစ္ဆာမိ တံ ယက္ခ မဟာနုဘာဝ၊ ကတံ တံ ဇာနန္တိ မနုဿလောကေ’’တိ။

တတ္ထ ဝေဟာယသန္တိ အဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာ အန္တလိက္ခေ အာကာသေ တိဋ္ဌသိ။ ပထဒ္ဓုနောတိ ပထဒ္ဓဂတော၊ အဒ္ဓပထေ ဂဂနမဇ္ဈေ ဌိတောတိ အတ္ထော။

တံ သုတွာ သက္ကော စတုတ္ထံ ဂါထမာဟ –

၅၃။

‘‘ယမာဟု ¶ ဒေဝေသု ‘သုဇမ္ပတီ’တိ၊ ‘မဃဝါ’တိ တံ အာဟု မနုဿလောကေ၊

သ ဒေဝရာဇာ ဣဒမဇ္ဇ ပတ္တော၊ သုသညတာနံ ဣသီနံ ဒဿနာယာ’’တိ။

တတ္ထ ¶ သ ဒေဝရာဇာတိ သော အဟံ သက္ကော ဒေဝရာဇာ။ ဣဒမဇ္ဇ ပတ္တောတိ ဣဒံ ဌာနံ အဇ္ဇ အာဂတော။ ဒဿနာယာတိ ဒဿနတ္ထာယ ဝန္ဒနတ္ထာယ သရဘင်္ဂသတ္ထာရဉ္စ ပဉှံ ပုစ္ဆနတ္ထာယာတိ အာဟ။

အထ ¶ နံ အနုသိဿော ‘‘သာဓု၊ မဟာရာဇ၊ တုမှေ ပစ္ဆာ အာဂစ္ဆထာ’’တိ ဝတွာ ပါနီယဃဋံ အာဒါယ အဿမပဒံ ပဝိသိတွာ ပါနီယဃဋံ ပဋိသာမေတွာ တိဏ္ဏံ ရာဇူနံ ဒေဝရာဇဿ စ ပဉှပုစ္ဆနတ္ထာယ အာဂတဘာဝံ မဟာသတ္တဿ အာရောစေသိ။ သော ဣသိဂဏပရိဝုတော မဟာဝိသာလမာဠကေ နိသီဒိ။ တယော ရာဇာနော အာဂန္တွာ ဣသိဂဏံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ သက္ကောပိ ဩတရိတွာ ဣသိဂဏံ ဥပသင်္ကမိတွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ ဌိတော ဣသိဂဏံ ဝဏ္ဏေတွာ ဝန္ဒမာနော ပဉ္စမံ ဂါထမာဟ –

၅၄။

‘‘ဒူရေ သုတာ နော ဣသယော သမာဂတာ၊ မဟိဒ္ဓိကာ ဣဒ္ဓိဂုဏူပပန္နာ၊

ဝန္ဒာမိ တေ အယိရေ ပသန္နစိတ္တော၊ ယေ ဇီဝလောကေတ္ထ မနုဿသေဋ္ဌာ’’တိ။

တတ္ထ ဒူရေ သုတာ နောတိ၊ ဘန္တေ၊ အမှေဟိ တုမှေ ဒူရေ ဒေဝလောကေ ဌိတေဟိယေဝ သုတာတိ မမာယန္တော ဧဝမာဟ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ဣမေ ဣဓ သမာဂတာ အမှာကံ ဣသယော ဒူရေ သုတာ ယာဝ ဗြဟ္မလောကာ ဝိဿုတာ ပါကဋာတိ။ မဟိဒ္ဓိကာတိ မဟာနုဘာဝါ။ ဣဒ္ဓိဂုဏူပပန္နာတိ ပဉ္စဝိဓေန ဣဒ္ဓိဂုဏေန သမန္နာဂတာ။ အယိရေတိ၊ အယျေ။ ယေတိ ယေ တုမှေ ဣမသ္မိံ ဇီဝလောကေ မနုဿေသု သေဋ္ဌာတိ။

ဧဝံ ဣသိဂဏံ ဝဏ္ဏေတွာ သက္ကော ဆ နိသဇ္ဇဒေါသေ ပရိဟရန္တော ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ အထ နံ ဣသီနံ အဓောဝါတေ နိသိန္နံ ဒိသွာ အနုသိဿော ဆဋ္ဌံ ဂါထမာဟ –

၅၅။

‘‘ဂန္ဓော ဣသီနံ စိရဒိက္ခိတာနံ၊ ကာယာ စုတော ဂစ္ဆတိ မာလုတေန၊

ဣတော ပဋိက္ကမ္မ သဟဿနေတ္တ၊ ဂန္ဓော ဣသီနံ အသုစိ ဒေဝရာဇာ’’တိ။

တတ္ထ စိရဒိက္ခိတာနန္တိ စိရပဗ္ဗဇိတာနံ။ ပဋိက္ကမ္မာတိ ပဋိက္ကမ အပေဟိ။ သဟဿနေတ္တာတိ အာလပနမေတံ။ သက္ကော ဟိ အမစ္စသဟဿေဟိ စိန္တိတံ အတ္ထံ ဧကကောဝ ပဿတိ၊ တသ္မာ ‘‘သဟဿနေတ္တော’’တိ ဝုစ္စတိ ¶ ။ အထ ဝါ သဟဿနေတ္တာနံ ပန ဒေဝါနံ ဒဿနူပစာရာတိက္ကမနသမတ္ထောတိ ¶ သဟဿနေတ္တာ ¶ ။ အသုစီတိ သေဒမလာဒီဟိ ပရိဘာဝိတတ္တာ ဒုဂ္ဂန္ဓော၊ တုမှေ စ သုစိကာမာ၊ တေန ဝေါ ဧသ ဂန္ဓော ဗာဓတီတိ။

တံ သုတွာ သက္ကော ဣတရံ ဂါထမာဟ –

၅၆။

‘‘ဂန္ဓော ဣသီနံ စိရဒိက္ခိတာနံ၊ ကာယာ စုတော ဂစ္ဆတု မာလုတေန၊

ဝိစိတ္တပုပ္ဖံ သုရဘိံဝ မာလံ၊ ဂန္ဓဉ္စ ဧတံ ပါဋိကင်္ခါမ ဘန္တေ၊

န ဟေတ္ထ ဒေဝါ ပဋိက္ကူလသညိနော’’တိ။

တတ္ထ ဂစ္ဆတူတိ ယထာသုခံ ပဝတ္တတု၊ နာသပုဋံ နော ပဟရတူတိ အတ္ထော။ ပါဋိကင်္ခါမာတိ ဣစ္ဆာမ ပတ္ထေမ။ ဧတ္ထာတိ ဧတသ္မိံ ဂန္ဓေ ဒေဝါ ဇိဂုစ္ဆသညိနော န ဟောန္တိ။ ဒုဿီလေယေဝ ဟိ ဒေဝါ ဇိဂုစ္ဆန္တိ၊ န သီလဝန္တေတိ။

ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ ‘‘ဘန္တေ၊ အနုသိဿ အဟံ မဟန္တေန ဥဿာဟေန ပဉှံ ပုစ္ဆိတုံ အာဂတော၊ ဩကာသံ မေ ကရောဟီ’’တိ အာဟ။ သော တဿ ဝစနံ သုတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဣသိဂဏံ ဩကာသံ ကရောန္တော ဂါထာဒွယမာဟ –

၅၇။

‘‘ပုရိန္ဒဒေါ ဘူတပတီ ယသဿီ၊ ဒေဝါနမိန္ဒော သက္ကော မဃဝါ သုဇမ္ပတိ၊

သ ဒေဝရာဇာ အသုရဂဏပ္ပမဒ္ဒနော၊ ဩကာသမာကင်္ခတိ ပဉှ ပုစ္ဆိတုံ။

၅၈။

‘‘ကော နေဝိမေသံ ဣဓ ပဏ္ဍိတာနံ၊ ပဉှေ ပုဋ္ဌော နိပုဏေ ဗျာကရိဿတိ၊

တိဏဉ္စ ရညံ မနုဇာဓိပါနံ၊ ဒေဝါနမိန္ဒဿ စ ဝါသဝဿာ’’တိ။

တတ္ထ ‘‘ပုရိန္ဒဒေါ’’တိအာဒီနိ သက္ကဿေဝ ဂုဏနာမာနိ။ သော ဟိ ပုရေ ဒါနံ ဒိန္နတ္တာ ပုရိန္ဒဒေါ၊ ဘူတေသု ဇေဋ္ဌကတ္တာ ဘူတပတိ၊ ပရိဝါရသမ္ပဒါယ ယသဿီ၊ ပရမိဿရတာယ ဒေဝါနမိန္ဒော၊ သတ္တန္နံ ဝတ္တပဒါနံ သုဋ္ဌု ကတတ္တာ သက္ကော၊ ပုရိမဇာတိဝသေန မဃဝါ၊ သုဇာယ အသုရကညာယ ပတိဘာဝေန ¶ သုဇမ္ပတိ၊ ဒေဝါနံ ရဉ္ဇနတာယ ဒေဝရာဇာ။ ကော နေဝါတိ ကော နု ဧဝ။ နိပုဏေတိ သဏှသုခုမေ ပဉှေ။ ရညန္တိ ရာဇူနံ။ ဣမေသံ စတုန္နံ ရာဇူနံ မနံ ဂဟေတွာ ကော ဣမေသံ ပဏ္ဍိတာနံ ဣသီနံ ပဉှေ ကထေဿတိ၊ ပဉှံ နေသံ ကထေတုံ သမတ္ထံ ဇာနာထာတိ ဝဒတိ။

တံ ¶ ¶ သုတွာ ဣသိဂဏော၊ ‘‘မာရိသ၊ အနုသိဿ တွံ ပထဝိယံ ဌတွာ ပထဝိံ အပဿန္တော ဝိယ ကထေသိ၊ ဌပေတွာ သရဘင်္ဂသတ္ထာရံ ကော အညော ဧတေသံ ပဉှံ ကထေတုံ သမတ္ထော’’တိ ဝတွာ ဂါထမာဟ –

၅၉။

‘‘အယံ ဣသိ သရဘင်္ဂေါ တပဿီ၊ ယတော ဇာတော ဝိရတော မေထုနသ္မာ၊

အာစေရပုတ္တော သုဝိနီတရူပေါ၊ သော နေသံ ပဉှာနိ ဝိယာကရိဿတီ’’တိ။

တတ္ထ သရဘင်္ဂေါတိ သရေ ခိပိတွာ အာကာသေ သရပါသာဒါဒီနိ ကတွာ ပုန ဧကေန သရေန တေ သရေ ပါတေန္တော ဘင်္ဂဝိဘင်္ဂေ အကာသီတိ သရဘင်္ဂေါ။ မေထုနသ္မာတိ မေထုနဓမ္မတော။ သော ကိရ မေထုနံ အသေဝိတွာ ပဗ္ဗဇိတော။ အာစေရပုတ္တောတိ ရညော အာစရိယဿ ပုရောဟိတဿ ပုတ္တော။

ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ ဣသိဂဏော အနုသိဿံ အာဟ – ‘‘မာရိသ၊ တွမေဝ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ဣသိဂဏဿ ဝစနေန သက္ကေန ပုစ္ဆိတပဉှကထနာယ ဩကာသံ ကာရေဟီ’’တိ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတွာ ဩကာသံ ကာရေန္တော အနန္တရံ ဂါထမာဟ –

၆၀။

‘‘ကောဏ္ဍည ပဉှာနိ ဝိယာကရောဟိ၊ ယာစန္တိ တံ ဣသယော သာဓုရူပါ၊

ကောဏ္ဍည ဧသော မနုဇေသု ဓမ္မော၊ ယံ ဝုဒ္ဓမာဂစ္ဆတိ ဧသ ဘာရော’’တိ။

တတ္ထ ကောဏ္ဍညာတိ တံ ဂေါတ္တေနာလပတိ။ ဓမ္မောတိ သဘာဝေါ။ ယံ ဝုဒ္ဓန္တိ ယံ ပညာယ ဝုဒ္ဓံ ပုရိသံ ဧသ ပဉှာနံ ဝိဿဇ္ဇနဘာရော နာမ အာဂစ္ဆတိ၊ ဧသော မနုဇေသု သဘာဝေါ၊ တသ္မာ စန္ဒိမသူရိယသဟဿံ ဥဋ္ဌာပေန္တော ဝိယ ပါကဋံ ကတွာ ဒေဝရညော ပဉှေ ကထေဟီတိ။

တတော ¶ မဟာပုရိသော ဩကာသံ ကရောန္တော အနန္တရံ ဂါထမာဟ –

၆၁။

‘‘ကတာဝကာသာ ပုစ္ဆန္တု ဘောန္တော၊ ယံ ကိဉ္စိ ပဉှံ မနသာဘိပတ္ထိတံ၊

အဟဉှိ တံ တံ ဝေါ ဝိယာကရိဿံ၊ ဉတွာ သယံ လောကမိမံ ပရဉ္စာ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ယံ ကိဉ္စီတိ န ကေဝလံ တုမှာကံယေဝ၊ အထ ခေါ သဒေဝကဿပိ လောကဿ ယံ မနသာဘိပတ္ထိတံ၊ တံ မံ ဘဝန္တော ပုစ္ဆန္တု။ အဟဉှိ ဝေါ ဣဓလောကနိဿိတံ ဝါ ပရလောကနိဿိတံ ဝါ သဗ္ဗံ ပဉှံ ဣမဉ္စ ပရဉ္စ လောကံ သယံ ပညာယ သစ္ဆိကတွာ ကထေဿာမီတိ သဗ္ဗညုပဝါရဏံ သမ္ပဝါရေသိ။

ဧဝံ ¶ တေန ဩကာသေ ကတေ သက္ကော အတ္တနာ အဘိသင်္ခတံ ပဉှံ ပုစ္ဆိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၆၂။

‘‘တတော စ မဃဝါ သက္ကော၊ အတ္ထဒဿီ ပုရိန္ဒဒေါ၊

အပုစ္ဆိ ပဌမံ ပဉှံ၊ ယဉ္စာသိ အဘိပတ္ထိတံ။

၆၃။

‘‘ကိံ သူ ဝဓိတွာ န ကဒါစိ သောစတိ၊ ကိဿပ္ပဟာနံ ဣသယော ဝဏ္ဏယန္တိ၊

ကဿီဓ ဝုတ္တံ ဖရုသံ ခမေထ၊ အက္ခာဟိ မေ ကောဏ္ဍည ဧတမတ္ထ’’န္တိ။

တတ္ထ ယဉ္စာသီတိ ယံ တဿ မနသာ အဘိပတ္ထိတံ အာသိ၊ တံ ပုစ္ဆီတိ အတ္ထော။ ဧတန္တိ ဧတံ မယာ ပုစ္ဆိတမတ္ထံ အက္ခာဟိ မေတိ ဧကဂါထာယ တယော ပဉှေ ပုစ္ဆိ။

တတော ပရံ ဗျာကရောန္တော အာဟ –

၆၄။

‘‘ကောဓံ ဝဓိတွာ န ကဒါစိ သောစတိ၊ မက္ခပ္ပဟာနံ ဣသယော ဝဏ္ဏယန္တိ၊

သဗ္ဗေသံ ဝုတ္တံ ဖရုသံ ခမေထ၊ ဧတံ ခန္တိံ ဥတ္တမမာဟု သန္တော’’တိ။

တတ္ထ ကောဓံ ဝဓိတွာတိ ကောဓံ မာရေတွာ ဆဍ္ဍေတွာ။ သောစန္တော ဟိ ပဋိဃစိတ္တေနေဝ သောစတိ၊ ကောဓာဘာဝါ ကုတော သောကော။ တေန ဝုတ္တံ ¶ ‘‘န ကဒါစိ သောစတီ’’တိ။ မက္ခပ္ပဟာနန္တိ ပရေဟိ အတ္တနော ကတဂုဏမက္ခနလက္ခဏဿ အကတညုဘာဝသင်္ခါတဿ မက္ခဿ ပဟာနံ ဣသယော ဝဏ္ဏယန္တိ။ သဗ္ဗေသန္တိ ဟီနမဇ္ဈိမုက္ကဋ္ဌာနံ သဗ္ဗေသမ္ပိ ဖရုသံ ဝစနံ ခမေထ။ သန္တောတိ ပေါရာဏကာ ပဏ္ဍိတာ ဧဝံ ကထေန္တိ။

သက္ကော အာဟ –

၆၅။

‘‘သက္ကာ ဥဘိန္နံ ဝစနံ တိတိက္ခိတုံ၊ သဒိသဿ ဝါ သေဋ္ဌတရဿ ဝါပိ၊

ကထံ နု ဟီနဿ ဝစော ခမေထ၊ အက္ခာဟိ မေ ကောဏ္ဍည ဧတမတ္ထ’’န္တိ။

သရဘင်္ဂေါ အာဟ –

၆၆။

‘‘ဘယာ ¶ ဟိ သေဋ္ဌဿ ဝစော ခမေထ၊ သာရမ္ဘဟေတူ ပန သာဒိသဿ၊

ယော ¶ စီဓ ဟီနဿ ဝစော ခမေထ၊ ဧတံ ခန္တိံ ဥတ္တမမာဟု သန္တော’’တိ။ –

ဧဝမာဒီနံ ဂါထာနံ ဝစနပ္ပဋိဝစနဝသေန သမ္ဗန္ဓော ဝေဒိတဗ္ဗော။

တတ္ထ အက္ခာဟိ မေတိ၊ ဘန္တေ ကောဏ္ဍည၊ တုမှေဟိ ဒွေ ပဉှာ သုကထိတာ၊ ဧကော မေ စိတ္တံ န ဂဏှာတိ၊ ကထံ သက္ကာ အတ္တနော ဟီနတရဿ ဝစနံ အဓိဝါသေတုံ၊ တံ မမ အက္ခာဟီတိ ပုစ္ဆန္တော ဧဝမာဟ။ ဧတံ ခန္တိန္တိ ယဒေတံ ဇာတိဂေါတ္တာဒိဟီနဿ ဝစနံ ခမနံ၊ ဧတံ ခန္တိံ ဥတ္တမန္တိ ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာ ဝဒန္တိ။ ယံ ပနေတံ ဇာတိအာဒီဟိ သေဋ္ဌဿ ဘယေန၊ သဒိသဿ ကရဏုတ္တရိယလက္ခဏေ သာရမ္ဘေ အာဒီနဝဒဿနေန ခမနံ၊ နေသာ အဓိဝါသနခန္တိ နာမာတိ အတ္ထော။

ဧဝံ ဝုတ္တေ သက္ကော မဟာသတ္တံ အာဟ – ‘‘ဘန္တေ၊ ပဌမံ တုမှေ ‘သဗ္ဗေသံ ဝုတ္တံ ဖရုသံ ခမေထ၊ ဧတံ ခန္တိံ ဥတ္တမမာဟု သန္တော’တိ ဝတွာ ဣဒါနိ ‘ယော စီဓ ဟီနဿ ဝစော ခမေထ၊ ဧတံ ခန္တိံ ဥတ္တမမာဟု သန္တော’တိ ဝဒထ၊ န ဝေါ ပုရိမေန ပစ္ဆိမံ သမေတီ’’တိ။ အထ နံ မဟာသတ္တော၊ ‘‘သက္က၊ ပစ္ဆိမံ မယာ ‘အယံ ဟီနော’တိ ဉတွာ ဖရုသဝစနံ အဓိဝါသေန္တဿ ဝသေန ဝုတ္တံ၊ ယသ္မာ ပန န သက္ကာ ရူပဒဿနမတ္တေန သတ္တာနံ သေဋ္ဌာဒိဘာဝေါ ဉာတုံ၊ တသ္မာ ¶ ပုရိမံ ဝုတ္တ’’န္တိ ဝတွာ သတ္တာနံ အညတြ သံဝါသာ ရူပဒဿနမတ္တေန သေဋ္ဌာဒိဘာဝဿ ဒုဝိညေယျတံ ပကာသေန္တော ဂါထမာဟ –

၆၇။

‘‘ကထံ ဝိဇညာ စတုပတ္ထရူပံ၊ သေဋ္ဌံ သရိက္ခံ အထဝါပိ ဟီနံ၊

ဝိရူပရူပေန စရန္တိ သန္တော၊ တသ္မာ ဟိ သဗ္ဗေသံ ဝစော ခမေထာ’’တိ။

တတ္ထ စတုပတ္ထရူပန္တိ စတူဟိ ဣရိယာပထေဟိ ပဋိစ္ဆန္နသဘာဝံ။ ဝိရူပရူပေနာတိ ဝိရူပါနံ လာမကပုဂ္ဂလာနံ ရူပေန ဥတ္တမဂုဏာ သန္တောပိ ဝိစရန္တိ။ ဣမသ္မိံ ပနတ္ထေ မဇ္ဈန္တိကတ္ထေရဿ ဝတ္ထု ကထေတဗ္ဗံ။

တံ သုတွာ သက္ကော နိက္ကင်္ခေါ ဟုတွာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ ဧတာယ နော ခန္တိယာ အာနိသံသံ ကထေဟီ’’တိ ယာစိ။ အထဿ မဟာသတ္တော ဂါထမာဟ –

၆၈။

‘‘န ¶ ဟေတမတ္ထံ မဟတီပိ သေနာ၊ သရာဇိကာ ယုဇ္ဈမာနာ လဘေထ၊

ယံ ¶ ခန္တိမာ သပ္ပုရိသော လဘေထ၊ ခန္တီဗလဿူပသမန္တိ ဝေရာ’’တိ။

တတ္ထ ဧတမတ္ထန္တိ ဧတံ ဝေရဝူပသမနိပ္ပဋိဃသဘာဝသင်္ခါတံ အတ္ထံ။

ဧဝံ မဟာသတ္တေန ခန္တိဂုဏေ ကထိတေ တေ ရာဇာနော စိန္တယိံသု – ‘‘သက္ကော အတ္တနောဝ ပဉှေ ပုစ္ဆတိ၊ အမှာကံ ပုစ္ဆနောကာသံ န ဒဿတီ’’တိ။ အထ နေသံ အဇ္ဈာသယံ ဝိဒိတွာ သက္ကော အတ္တနာ အဘိသင်္ခတေ စတ္တာရော ပဉှေ ဌပေတွာဝ တေသံ ကင်္ခံ ပုစ္ဆန္တော ဂါထမာဟ –

၆၉။

‘‘သုဘာသိတံ တေ အနုမောဒိယာန၊ အညံ တံ ပုစ္ဆာမိ တဒိင်္ဃ ဗြူဟိ၊

ယထာ အဟုံ ဒဏ္ဍကီ နာဠိကေရော၊ အထဇ္ဇုနော ကလာဗု စာပိ ရာဇာ၊

တေသံ ဂတိံ ဗြူဟိ သုပါပကမ္မိနံ၊ ကတ္ထူပပန္နာ ဣသီနံ ဝိဟေဌကာ’’တိ။

တတ္ထ ¶ အနုမောဒိယာနာတိ ဣဒံ မယာ ပုဋ္ဌာနံ တိဏ္ဏံ ပဉှာနံ ဝိဿဇ္ဇနသင်္ခါတံ တဝ သုဘာသိတံ အနုမောဒိတွာ။ ယထာ အဟုန္တိ ယထာ စတ္တာရော ဇနာ အဟေသုံ။ ကလာဗု စာတိ ကလာဗုရာဇာ စ။ အထဇ္ဇုနောတိ အထ အဇ္ဇုနရာဇာ။

အထဿ ဝိဿဇ္ဇေန္တော မဟာသတ္တော ပဉ္စ ဂါထာယော အဘာသိ –

၇၀။

‘‘ကိသဉှိ ဝစ္ဆံ အဝကိရိယ ဒဏ္ဍကီ၊ ဥစ္ဆိန္နမူလော သဇနော သရဋ္ဌော၊

ကုက္ကုဠနာမေ နိရယမှိ ပစ္စတိ၊ တဿ ဖုလိင်္ဂါနိ ပတန္တိ ကာယေ။

၇၁။

‘‘ယော သညတေ ပဗ္ဗဇိတေ အဟေဌယိ၊ ဓမ္မံ ဘဏန္တေ သမဏေ အဒူသကေ၊

တံ နာဠိကေရံ သုနခါ ပရတ္ထ၊ သင်္ဂမ္မ ခါဒန္တိ ဝိဖန္ဒမာနံ။

၇၂။

‘‘အထဇ္ဇုနော နိရယေ သတ္တိသူလေ၊ အဝံသိရော ပတိတော ဥဒ္ဓံပါဒေါ၊

အင်္ဂီရသံ ¶ ဂေါတမံ ဟေဌယိတွာ၊ ခန္တိံ တပဿိံ စိရဗြဟ္မစာရိံ။

၇၃။

‘‘ယော ခဏ္ဍသော ပဗ္ဗဇိတံ အဆေဒယိ၊ ခန္တိံ ဝဒန္တံ သမဏံ အဒူသကံ၊

ကလာဗုဝီစိံ ဥပပဇ္ဇ ပစ္စတိ၊ မဟာပတာပံ ကဋုကံ ဘယာနကံ။

၇၄။

‘‘ဧတာနိ ¶ သုတွာ နိရယာနိ ပဏ္ဍိတော၊ အညာနိ ပါပိဋ္ဌတရာနိ စေတ္ထ၊

ဓမ္မံ စရေ သမဏဗြာဟ္မဏေသု၊ ဧဝံကရော သဂ္ဂမုပေတိ ဌာန’’န္တိ။

တတ္ထ ကိသန္တိ အပ္ပမံသလောဟိတတ္တာ ကိသသရီရံ။ အဝကိရိယာတိ အဝကိရိတွာ နိဋ္ဌုဘနဒန္တကဋ္ဌပါတနေန တဿ သရီရေ ကလိံ ပဝါဟေတွာ။ ဥစ္ဆိန္နမူလောတိ ¶ ဥစ္ဆိန္နမူလော ဟုတွာ။ သဇနောတိ သပရိသော။ ကုက္ကုဠနာမေ နိရယမှီတိ ယောဇနသတပ္ပမာဏေ ကပ္ပသဏ္ဌိတေ ဥဏှဆာရိကနိရယေ။ ဖုလိင်္ဂါနီတိ ဝီတစ္စိတင်္ဂါရာ။ တဿ ကိရ တတ္ထ ဥဏှကုက္ကုဠေ နိမုဂ္ဂဿ နဝဟိ ဝဏမုခေဟိ ဥဏှာ ဆာရိကာ ပဝိသန္တိ၊ သီသေ မဟန္တမဟန္တာ အင်္ဂါရာ ပတန္တိ။ တေသံ ပန ပတနကာလေ သကလသရီရံ ဒီပရုက္ခော ဝိယ ဇလတိ၊ ဗလဝဝေဒနာ ဝတ္တန္တိ။ သော အဓိဝါသေတုံ အသက္ကောန္တော မဟာဝိရဝံ ရဝတိ။ သရဘင်္ဂသတ္ထာ ပထဝိံ ဘိန္ဒိတွာ တံ တတ္ထ တထာပစ္စမာနံ ဒဿေသိ၊ မဟာဇနော ဘယသန္တာသမာပဇ္ဇိ။ တဿ အတိဝိယ ဘီတဘာဝံ ဉတွာ မဟာသတ္တော တံ နိရယံ အန္တရဓာပေသိ။

ဓမ္မံ ဘဏန္တေတိ ဒသကုသလကမ္မပထဓမ္မံ ဘာသန္တေ။ သမဏေတိ သမိတပါပေ။ အဒူသကေတိ နိရပရာဓေ။ နာဠိကေရန္တိ ဧဝံနာမကံ ရာဇာနံ။ ပရတ္ထာတိ ပရလောကေ နိရယေ နိဗ္ဗတ္တံ။ သင်္ဂမ္မာတိ ဣတော စိတော စ သမာဂန္တွာ ဆိန္ဒိတွာ မဟန္တမဟန္တာ သုနခါ ခါဒန္တိ။ တသ္မိံ ကိရ ကလိင်္ဂရဋ္ဌေ ဒန္တပုရနဂရေ နာဠိကေရေ နာမ ရညေ ရဇ္ဇံ ကာရယမာနေ ဧကော မဟာတာပသော ပဉ္စသတတာပသပရိဝုတော ဟိမဝန္တာ အာဂမ္မ ရာဇုယျာနေ ဝါသံ ကပ္ပေတွာ မဟာဇနဿ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ ‘‘ဓမ္မိကတာပသော ဥယျာနေ ဝသတီ’’တိ ရညောပိ အာရောစယိံသု။ ရာဇာ ပန အဓမ္မိကော အဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ သော အမစ္စေသု တာပသံ ပသံသန္တေသု ‘‘အဟမ္ပိ ဓမ္မံ သုဏိဿာမီ’’တိ ဥယျာနံ ဂန္တွာ တာပသံ ဝန္ဒိတွာ နိသီဒိ။ တာပသော ရညာ သဒ္ဓိံ ပဋိသန္ထာရံ ကရောန္တော ‘‘ကိံ၊ မဟာရာဇ၊ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေသိ၊ ဇနံ န ပီဠေသီ’’တိ အာဟ။ သော တဿ ကုဇ္ဈိတွာ ‘‘အယံ ကူဋဇဋိလော ဧတ္တကံ ကာလံ နာဂရာနံ သန္တိကေ မမညေဝ အဂုဏံ ကထေသိ မညေ၊ ဟောတု ဇာနိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘သွေ အမှာကံ ဃရဒွါရံ အာဂစ္ဆေယျာထာ’’တိ နိမန္တေတွာ ပုနဒိဝသေ ပုရာဏဂူထဿ စာဋိယော ပရိပူရာပေတွာ တာပသေသု အာဂတေသု တေသံ ဘိက္ခာဘာဇနာနိ ဂူထဿ ပူရာပေတွာ ဒွါရံ ပိဒဟာပေတွာ မုသလာနိ စ လောဟဒဏ္ဍေ စ ဂါဟာပေတွာ ¶ ဣသီနံ သီသာနိ ဘိန္ဒာပေတွာ ဇဋာသု ဂါဟာပေတွာ ကဍ္ဎာပေတွာ သုနခေဟိ ခါဒါပေတွာ တတ္ထေဝ ဘိန္နံ ပထဝိံ ပဝိသိတွာ သုနခမဟာနိရယေ နိဗ္ဗတ္တတိ၊ တတြဿ တိဂါဝုတပ္ပမာဏသရီရံ ¶ အဟောသိ။ အထ နံ မဟန္တမဟန္တာ မဟာဟတ္ထိပ္ပမာဏာ ပဉ္စဝဏ္ဏာ သုနခါ အနုဗန္ဓိတွာ ဍံသိတွာ နဝယောဇနာယ ဇလိတအယပထဝိယာ ပါတေတွာ မုခပူရံ လုဉ္စန္တာ ဝိပ္ဖန္ဒမာနံ ခါဒိံသု။ မဟာသတ္တော ပထဝိံ ဒွိဓာ ဘိန္ဒိတွာ တံ နိရယံ ဒဿေတွာ မဟာဇနဿ ဘီတဘာဝံ ဉတွာ အန္တရဓာပေသိ။

အထဇ္ဇုနောတိ ¶ သဟဿဗာဟုရာဇာ။ အင်္ဂီရသန္တိ အင်္ဂေဟိ ရံသီနံ နိစ္ဆရဏတော ဧဝံလဒ္ဓနာမံ။ ဟေဌယိတွာတိ ဝိဟေဌေတွာ ဝိသပီတကဏ္ဍေန ဝိဇ္ဈိတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေတွာ။ သော ကိရ အဇ္ဇုနော နာမ ရာဇာ မဟိသကရဋ္ဌေ ကေတကရာဇဓာနိယံ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တော မိဂဝံ ဂန္တွာ မိဂေ ဝဓိတွာ အင်္ဂါရပက္ကမံသံ ခါဒန္တော ဝိစရိ။ အထေကဒိဝသံ မိဂါနံ အာဂမနဋ္ဌာနေ ကောဋ္ဌကံ ကတွာ မိဂေ ဩလောကယမာနော အဋ္ဌာသိ။ တဒါ သော တာပသော တဿ ရညော အဝိဒူရေ ဧကံ ကာရရုက္ခံ အဘိရုဟိတွာ ဖလာနိ ဩစိနန္တော ဩစိနိတဖလသာခံ မုဉ္စိ။ တဿာ ဝိဿဋ္ဌာယ သဒ္ဒေန တံဌာနံ ပတ္တာ မိဂါ ပလာယိံသု။ ရာဇာ ကုဇ္ဈိတွာ တာပသံ ဝိသမိဿိတေန သလ္လေန ဝိဇ္ဈိ။ သော ပရိဂလိတွာ ပတန္တော မတ္ထကေန ခဒိရခါဏုကံ အာသာဒေတွာ သူလဂ္ဂေယေဝ ကာလမကာသိ။ ရာဇာ တင်္ခဏေယေဝ ဒွိဓာ ဘိန္နံ ပထဝိံ ပဝိသိတွာ သတ္တိသူလနိရယေ နိဗ္ဗတ္တိ၊ တိဂါဝုတပ္ပမာဏံ သရီရံ အဟောသိ။ တတြ တံ နိရယပါလာ ဇလိတေဟိ အာဝုဓေဟိ ကောဋ္ဋေတွာ ဇလိတံ အယပဗ္ဗတံ အာရောပေန္တိ။ ပဗ္ဗတမတ္ထကေ ဌိတကာလေ ဝါတော ပဟရတိ၊ သော ဝါတပ္ပဟာရေန ပရိဂလိတွာ ပတတိ။ တသ္မိံ ခဏေ ဟေဋ္ဌာ နဝယောဇနာယ ဇလိတအယပထဝိယာ မဟာတာလက္ခန္ဓပ္ပမာဏံ ဇလိတံ အယသူလံ ဥဋ္ဌဟတိ။ သော သူလဂ္ဂမတ္ထကေယေဝ အာသာဒေတွာ သူလာဝုတော တိဋ္ဌတိ။ တသ္မိံ ခဏေ ပထဝီ ဇလတိ၊ သူလံ ဇလတိ၊ တဿ သရီရံ ဇလတိ။ သော တတ္ထ မဟာရဝံ ရဝန္တော ပစ္စတိ။ မဟာသတ္တော ပထဝိံ ဒွိဓာ ကတွာ တံ နိရယံ ဒဿေတွာ မဟာဇနဿ ဘီတဘာဝံ ဉတွာ အန္တရဓာပေသိ။

ခဏ္ဍသောတိ စတ္တာရော ဟတ္ထပါဒေ ကဏ္ဏနာသဉ္စ ခဏ္ဍာခဏ္ဍံ ကတွာ။ အဒူသကန္တိ နိရပရာဓံ။ တထာ ဆေဒါပေတွာ ဒွီဟိ ကသာဟိ ပဟာရသဟဿေဟိ တာဠာပေတွာ ဇဋာသု ဂဟေတွာ အာကဍ္ဎာပေတွာ ပဋိကုဇ္ဇံ နိပဇ္ဇာပေတွာ ¶ ပိဋ္ဌိယံ ပဏှိယာ ပဟရိတွာ မဟာဒုက္ခသမပ္ပိတံ အကာသိ။ ကလာဗုဝီစိန္တိ ကလာဗု အဝီစိံ။ ကဋုကန္တိ တိခိဏဝေဒနံ၊ ဧဝရူပံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇိတွာ ဆန္နံ ဇာလာနံ အန္တရေ ပစ္စတိ။ ဝိတ္ထာရတော ပန ကလာဗုရညော ဝတ္ထု ခန္တိဝါဒိဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၄။၄၉-၅၂) ကထိတမေဝ။ အညာနိ ပါပိဋ္ဌတရာနိ စေတ္ထာတိ ဧတေဟိ နိရယေဟိ ပါပိဋ္ဌတရာနိ စ အညာနိ နိရယာနိ သုတွာ။ ဓမ္မံ စရေတိ၊ သက္က ဒေဝရာဇ၊ ပဏ္ဍိတော ကုလပုတ္တော န ကေဝလံ ဧတေယေဝ စတ္တာရော နိရယာ၊ ဧတေယေဝ စ ရာဇာနော နေရယိကာ၊ အထ ခေါ အညေပိ နိရယာ၊ အညေပိ စ ရာဇာနော နိရယေသု ဥပ္ပန္နာတိ ဝိဒိတွာ စတုပစ္စယဒါနဓမ္မိကာရက္ခာဝရဏသံဝိဓာနသင်္ခါတံ သမဏဗြာဟ္မဏေသု ဓမ္မံ စရေယျာတိ။

ဧဝံ ¶ မဟာသတ္တေန စတုန္နံ ရာဇူနံ နိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနေ ဒဿိတေ တယော ရာဇာနော နိက္ကင်္ခါ အဟေသုံ။ တတော သက္ကော အဝသေသေ စတ္တာရော ပဉှေ ပုစ္ဆန္တော ဂါထမာဟ –

၇၅။

‘‘သုဘာသိတံ ¶ တေ အနုမောဒိယာန၊ အညံ တံ ပုစ္ဆာမိ တဒိင်္ဃ ဗြူဟိ၊

ကထံဝိဓံ သီလဝန္တံ ဝဒန္တိ၊ ကထံဝိဓံ ပညဝန္တံ ဝဒန္တိ၊

ကထံဝိဓံ သပ္ပုရိသံ ဝဒန္တိ၊ ကထံဝိဓံ နော သိရိ နော ဇဟာတီ’’တိ။

တတ္ထ ကထံဝိဓံ နော သိရိ နော ဇဟာတီတိ ကထံဝိဓံ နု ပုရိသံ ပဋိလဒ္ဓသိရီ န ဇဟာတီတိ။

အထဿ ဝိဿဇ္ဇေန္တော မဟာသတ္တော စတဿော ဂါထာယော အဘာသိ –

၇၆။

‘‘ကာယေန ဝါစာယ စ ယောဓ သညတော၊ မနသာ စ ကိဉ္စိ န ကရောတိ ပါပံ၊

န အတ္တဟေတူ အလိကံ ဘဏေတိ၊ တထာဝိဓံ သီလဝန္တံ ဝဒန္တိ။

၇၇။

‘‘ဂမ္ဘီရပဉှံ ¶ မနသာဘိစိန္တယံ၊ နာစ္စာဟိတံ ကမ္မ ကရောတိ လုဒ္ဒံ၊

ကာလာဂတံ အတ္ထပဒံ န ရိဉ္စတိ၊ တထာဝိဓံ ပညဝန္တံ ဝဒန္တိ။

၇၈။

‘‘ယော ဝေ ကတညူ ကတဝေဒိ ဓီရော၊ ကလျာဏမိတ္တော ဒဠှဘတ္တိ စ ဟောတိ၊

ဒုခိတဿ သက္ကစ္စ ကရောတိ ကိစ္စံ၊ တထာဝိဓံ သပ္ပုရိသံ ဝဒန္တိ။

၇၉။

‘‘ဧတေဟိ သဗ္ဗေဟိ ဂုဏေဟုပေတော၊ သဒ္ဓါ မုဒူ သံဝိဘာဂီ ဝဒညူ၊

သင်္ဂါဟကံ သခိလံ သဏှဝါစံ၊ တထာဝိဓံ နော သိရိ နော ဇဟာတီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ‘‘ကာယေနာ’’တိအာဒီနိ ပဒါနိ တိဝိဓသုစရိတဒွါရဝသေန ဝုတ္တာနိ။ န အတ္တဟေတူတိ ဒေသနာသီသမေဝေတံ၊ အတ္တဟေတု ဝါ ပရဟေတု ဝါ ယသဟေတု ဝါ ဓနဟေတု ဝါ လာဘဟေတု ဝါ အာမိသကိဉ္စိက္ခဟေတု ဝါ အလိကံ န ကထေတီတိ အတ္ထော။ ကာမဉ္စေသ အတ္ထော ‘‘ဝါစာယ သညတော’’တိ ဣမိနာဝ သိဒ္ဓါ၊ မုသာဝါဒိနော ပန အကတ္တဗ္ဗံ ပါပံ နာမ နတ္ထီတိ ဂရုဘာဝဒီပနတ္ထံ ပုန ဧဝမာဟာတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တံ ပုဂ္ဂလံ သီလဝန္တံ ဝဒန္တိ။

ဂမ္ဘီရပဉှန္တိ အတ္ထတော စ ပါဠိတော စ ဂမ္ဘီရံ ဂုဠှံ ပဋိစ္ဆန္နံ သတ္တုဘသ္တဇာတက- (ဇာ။ ၁။၇။၄၆ အာဒယော) သမ္ဘဝဇာတက- (ဇာ။ ၁။၁၆။၁၃၈ အာဒယော) မဟာဥမင်္ဂဇာတကေသု (ဇာ။ ၂။၂၂။၅၉၀ အာဒယော) အာဂတသဒိသံ ပဉှံ။ မနသာဘိစိန္တယန္တိ မနသာ အဘိစိန္တေန္တော အတ္ထံ ပဋိဝိဇ္ဈိတွာ စန္ဒသဟဿံ သူရိယသဟဿံ ဥဋ္ဌာပေန္တော ဝိယ ပါကဋံ ကတွာ ယော ကထေတုံ သက္ကောတီတိ ¶ အတ္ထော။ နာစ္စာဟိတန္တိ န အတိအဟိတံ၊ ဟိတာတိက္ကန္တံ လုဒ္ဒံ ဖရုသံ သာဟသိကကမ္မဉ္စ ယော န ကရောတီတိ အတ္ထော။ ဣမဿ ပနတ္ထဿ အာဝိဘာဝတ္ထံ –

‘‘န ¶ ပဏ္ဍိတာ အတ္တသုခဿ ဟေတု၊ ပါပါနိ ကမ္မာနိ သမာစရန္တိ၊

ဒုက္ခေန ဖုဋ္ဌာ ပိဠိတာပိ သန္တာ၊ ဆန္ဒာ ဒေါသာ စ န ဇဟန္တိ ဓမ္မ’’န္တိ။ –

ဘူရိပဉှော ကထေတဗ္ဗော။

ကာလာဂတန္တိ ဧတ္ထ ဒါနံ ဒါတဗ္ဗကာလေ၊ သီလံ ရက္ခဏကာလေ၊ ဥပေါသထံ ဥပဝါသကာလေ၊ သရဏေသု ပတိဋ္ဌာနကာလေ၊ ပဗ္ဗဇိတကာလေ၊ သမဏဓမ္မကရဏကာလေ၊ ဝိပဿနာစာရသ္မိံ ယုဉ္ဇနကာလေ စာတိ ဣမာနိ ဒါနာဒီနိ သမ္ပာဒေန္တော ကာလာဂတံ အတ္ထပဒံ န ရိဉ္စတိ န ဟာပေတိ န ဂဠာပေတိ နာမ။ တထာဝိဓန္တိ သက္က သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓါ စ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ စ ဗောဓိသတ္တာ စ ပညဝန္တံ ကထေန္တာ ဧဝရူပံ ပုဂ္ဂလံ ကထေန္တိ။

‘‘ယော ဝေ’’တိ ဂါထာယ ပရေန အတ္တနော ကတဂုဏံ ဇာနာတီတိ ကတညူ။ ဧဝံ ဉတွာ ပန ယေနဿ ဂုဏော ကတော၊ တဿ ဂုဏံ ပဋိကရောန္တော ကတဝေဒီ နာမ။ ဒုခိတဿာတိ အတ္တနော သဟာယဿ ဒုက္ခပ္ပတ္တဿ ဒုက္ခံ အတ္တနိ အာရောပေတွာ ယော တဿ ဥပ္ပန္နကိစ္စံ သဟတ္ထေန သက္ကစ္စံ ကရောတိ၊ ဗုဒ္ဓါဒယော ဧဝရူပံ သပ္ပုရိသံ နာမ ကထေန္တိ။ အပိစ သပ္ပုရိသာ နာမ ကတညူ ကတဝေဒိနော ဟောန္တီတိ သတပတ္တဇာတက- (ဇာ။ ၁။၃။၈၅-၈၇) စူဠဟံသဇာတက- (ဇာ။ ၁။၁၅။၁၃၃ အာဒယော) မဟာဟံသဇာတကာဒီနိ (ဇာ။ ၂။၂၁။၈၉ အာဒယော) ကထေတဗ္ဗာနိ။ ဧတေဟိ သဗ္ဗေဟီတိ သက္က ယော ဧတေဟိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တေဟိ သီလာဒီဟိ သဗ္ဗေဟိပိ ဂုဏေဟိ ဥပေတော။ သဒ္ဓါတိ ဩကပ္ပနသဒ္ဓါယ သမန္နာဂတော။ မုဒူတိ ပိယဘာဏီ။ သံဝိဘာဂီတိ သီလသံဝိဘာဂဒါနသံဝိဘာဂါဘိရတတ္တာ သံဝိဘာဂီ။ ယာစကာနံ ဝစနံ ဉတွာ ဒါနဝသေန ဝဒညူ။ စတူဟိ သင်္ဂဟဝတ္ထူဟိ တေသံ တေသံ သင်္ဂဏှနတော သင်္ဂါဟကံ၊ မဓုရဝစနတာယ သခိလံ၊ မဋ္ဌဝစနတာယ သဏှဝါစံ တထာဝိဓံ နု ပုဂ္ဂလံ အဓိဂတယသသောဘဂ္ဂသင်္ခါတာ သိရီ နော ဇဟာတိ၊ နာဿ သိရီ ဝိနဿတီတိ။

ဧဝံ ¶ မဟာသတ္တော ဂဂနတလေ ပုဏ္ဏစန္ဒံ ဥဋ္ဌာပေန္တော ဝိယ စတ္တာရော ပဉှေ ဝိဿဇ္ဇေသိ။ တတော ပရံ သေသပဉှာနံ ပုစ္ဆာ စ ဝိဿဇ္ဇနဉ္စ ဟောတိ –

၈၀။

‘‘သုဘာသိတံ ¶ ¶ တေ အနုမောဒိယာန၊ အညံ တံ ပုစ္ဆာမိ တဒိင်္ဃ ဗြူဟိ၊

သီလံ သိရိဉ္စာပိ သတဉ္စ ဓမ္မံ၊ ပညဉ္စ ကံ သေဋ္ဌတရံ ဝဒန္တိ။

၈၁။

‘‘ပညာ ဟိ သေဋ္ဌာ ကုသလာ ဝဒန္တိ၊ နက္ခတ္တရာဇာရိဝ တာရကာနံ၊

သီလံ သိရီ စာပိ သတဉ္စ ဓမ္မော၊ အနွာယိကာ ပညဝတော ဘဝန္တိ။

၈၂။

‘‘သုဘာသိတံ တေ အနုမောဒိယာန၊ အညံ တံ ပုစ္ဆာမိ တဒိင်္ဃ ဗြူဟိ၊

ကထံကရော ကိန္တိကရော ကိမာစရံ၊ ကိံ သေဝမာနော လဘတီဓ ပညံ၊

ပညာယ ဒါနိပ္ပဋိပဒံ ဝဒေဟိ၊ ကထံကရော ပညဝါ ဟောတိ မစ္စော။

၈၃။

‘‘သေဝေထ ဝုဒ္ဓေ နိပုဏေ ဗဟုဿုတေ၊ ဥဂ္ဂါဟကော စ ပရိပုစ္ဆကော သိယာ၊

သုဏေယျ သက္ကစ္စ သုဘာသိတာနိ၊ ဧဝံကရော ပညဝါ ဟောတိ မစ္စော။

၈၄။

‘‘သ ပညဝါ ကာမဂုဏေ အဝေက္ခတိ၊ အနိစ္စတော ဒုက္ခတော ရောဂတော စ၊

ဧဝံ ဝိပဿီ ပဇဟာတိ ဆန္ဒံ၊ ဒုက္ခေသု ကာမေသု မဟဗ္ဘယေသု။

၈၅။

‘‘သ ဝီတရာဂေါ ပဝိနေယျ ဒေါသံ၊ မေတ္တံ စိတ္တံ ဘာဝယေ အပ္ပမာဏံ၊

သဗ္ဗေသု ဘူတေသု နိဓာယ ဒဏ္ဍံ၊ အနိန္ဒိတော ဗြဟ္မမုပေတိ ဌာန’’န္တိ။

တတ္ထ ¶ သီလန္တိ အာစာရသီလံ။ သိရိန္တိ ဣဿရိယသိရိံ။ သတဉ္စ ဓမ္မန္တိ သပ္ပုရိသဓမ္မံ။ ပညန္တိ သုပညံ။ ဧဝံ ဣမေသံ စတုန္နံ ဓမ္မာနံ ကတရံ ဓမ္မံ သေဋ္ဌတရံ ဝဒန္တီတိ ပုစ္ဆတိ။ ပညာ ဟီတိ၊ သက္က၊ ဧတေသု စတူသု ဓမ္မေသု ယာ ဧသာ ပညာ ¶ နာမ၊ သာဝ သေဋ္ဌာ၊ ဣတိ ဗုဒ္ဓါဒယော ကုသလာ ဝဒန္တိ။ ယထာ ဟိ တာရကဂဏာ စန္ဒံ ပရိဝါရေန္တိ၊ စန္ဒောဝ တေသံ ဥတ္တမော။ ဧဝံ သီလဉ္စ သိရီ စာပိ သတဉ္စ ဓမ္မောတိ ဧတေ တယောပိ အနွာယိကာ ပညဝတော ဘဝန္တိ ပညဝန္တမေဝ အနုဂစ္ဆန္တိ၊ ပညာယ ဧဝ ပရိဝါရာ ဟောန္တီတိ အတ္ထော။

‘‘ကထံကရော’’တိအာဒီနိ အညမညဝေဝစနာနေဝ။ ကထံကရောတိ ကိံ နာမ ကမ္မံ ကရောန္တော ကိံ အာစရန္တော ကိံ သေဝမာနော ဘဇမာနော ပယိရုပါသမာနော ဣဓလောကေ ပညံ လဘတိ၊ ပညာယမေဝ ပဋိပဒံ ဝဒေဟိ၊ ဇာနိတုကာမောမှိ၊ ကထံကရော မစ္စော ပညဝါ နာမ ဟောတီတိ ပုစ္ဆတိ။ ဝုဒ္ဓေတိ ပညာဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တေ ပဏ္ဍိတေ။ နိပုဏေတိ သုခုမကာရဏဇာနနသမတ္ထေ။ ဧဝံကရောတိ ယော ပုဂ္ဂလော ဧဝံ ဝုတ္တပ္ပကာရေ ¶ ပုဂ္ဂလေ သေဝတိ ဘဇတိ ပယိရုပါသတိ၊ ပါဠိံ ဥဂ္ဂဏှာတိ၊ ပုနပ္ပုနံ အတ္ထံ ပုစ္ဆတိ၊ ပါသာဏေ လေခံ ခဏန္တော ဝိယ ကဉ္စနနာဠိယာ သီဟဝသံ သမ္ပဋိစ္ဆန္တော ဝိယ ဩဟိတသောတော သက္ကစ္စံ သုဘာသိတာနိ သုဏာတိ၊ အယံ ဧဝံကရော မစ္စော ပညဝါ ဟောတီတိ။

ဧဝံ မဟာသတ္တော ပါစီနလောကဓာတုတော သူရိယံ ဥဋ္ဌာပေန္တော ဝိယ ပညာယ ပဋိပဒံ ကထေတွာ ဣဒါနိ တဿာ ပညာယ ဂုဏံ ကထေန္တော ‘‘သ ပညဝါ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ကာမဂုဏေတိ ကာမကောဋ္ဌာသေ ဟုတွာ အဘာဝဋ္ဌေန အနိစ္စတော၊ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကာနံ ဒုက္ခာနံ ဝတ္ထုဘာဝေန ဒုက္ခတော၊ အဋ္ဌနဝုတိယာ ရောဂမုခါနံ ကာမေ နိဿာယ ဥပ္ပတ္တိသမ္ဘဝေန ရောဂတော စ အဝေက္ခတိ ဩလောကေတိ၊ သော ဧဝံ ဝိပဿီ ဧတေဟိ ကာရဏေဟိ ကာမာနံ အနိစ္စာဒိတံ ပဿန္တော ‘‘ကာမေ နိဿာယ ဥပ္ပဇ္ဇနကဒုက္ခာနံ အန္တော နတ္ထိ၊ ကာမာနံ ပဟာနမေဝ သုခ’’န္တိ ဝိဒိတွာ ဒုက္ခေသု ကာမေသု မဟဗ္ဘယေသု ဆန္ဒံ ပဇဟာတိ။ သ ဝီတရာဂေါတိ၊ ‘‘သက္က၊ သော ပုဂ္ဂလော ဧဝံ ဝီတရာဂေါ နဝါဃာတဝတ္ထုဝသေန ဥပ္ပဇ္ဇနကသဘာဝဒေါသံ ဝိနေတွာ မေတ္တစိတ္တံ ဘာဝေယျ၊ အပ္ပမာဏသတ္တာရမ္မဏတ္တာ အပ္ပမာဏံ တံ ဘာဝေတွာ အပရိဟီနဇ္ဈာနော အဂရဟိတော ဗြဟ္မလောကေ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ။

ဧဝံ မဟာသတ္တေ ကာမာနံ ဒေါသံ ကထေန္တေယေဝ တေသံ တိဏ္ဏမ္ပိ ရာဇူနံ သဗလကာယာနံ တဒင်္ဂပ္ပဟာနေန ပဉ္စကာမဂုဏရာဂေါ ပဟီနော။ တံ ဉတွာ မဟာသတ္တော တေသံ ပဟံသနဝသေန ဂါထမာဟ –

၈၆။

‘‘မဟတ္ထိယံ ¶ အာဂမနံ အဟောသိ၊ တဝမဋ္ဌကာ ဘီမရထဿ စာပိ၊

ကာလိင်္ဂရာဇဿ စ ဥဂ္ဂတဿ၊ သဗ္ဗေသ ဝေါ ကာမရာဂေါ ပဟီနော’’တိ။

တတ္ထ ¶ မဟတ္ထိယန္တိ မဟတ္ထံ မဟာဝိပ္ဖာရံ မဟာဇုတိကံ။ တဝမဋ္ဌကာတိ တဝ အဋ္ဌကာ။ ပဟီနောတိ တဒင်္ဂပ္ပဟာနေန ပဟီနော။

တံ သုတွာ ရာဇာနော မဟာသတ္တဿ ထုတိံ ကရောန္တာ ဂါထမာဟံသု –

၈၇။

‘‘ဧဝမေတံ ပရစိတ္တဝေဒိ၊ သဗ္ဗေသ နော ကာမရာဂေါ ပဟီနော၊

ကရောဟိ ဩကာသမနုဂ္ဂဟာယ၊ ယထာ ဂတိံ တေ အဘိသမ္ဘဝေမာ’’တိ။

တတ္ထ အနုဂ္ဂဟာယာတိ ပဗ္ဗဇ္ဇတ္ထာယ ဩကာသံ နော ကရောဟိ။ ယထာ မယံ ပဗ္ဗဇိတွာ တဝ ဂတိံ နိပ္ဖတ္တိံ အဘိသမ္ဘဝေမ ပါပုဏေယျာမ၊ တယာ ပဋိဝိဒ္ဓဂုဏံ ပဋိဝိဇ္ဈေယျာမာတိ ဝဒိံသု။

အထ ¶ နေသံ ဩကာသံ ကရောန္တော မဟာသတ္တော ဣတရံ ဂါထမာဟ –

၈၈။

‘‘ကရောမိ ဩကာသမနုဂ္ဂဟာယ၊ တထာ ဟိ ဝေါ ကာမရာဂေါ ပဟီနော၊

ဖရာထ ကာယံ ဝိပုလာယ ပီတိယာ၊ ယထာ ဂတိံ မေ အဘိသမ္ဘဝေထာ’’တိ။

တတ္ထ ဖရာထ ကာယန္တိ ဈာနပီတိယာ ဝိပုလာယ ကာယံ ဖရထာတိ။

တံ သုတွာ တေ သမ္ပဋိစ္ဆန္တာ ဂါထမာဟံသု –

၈၉။

‘‘သဗ္ဗံ ကရိဿာမ တဝါနုသာသနိံ၊ ယံ ယံ တုဝံ ဝက္ခသိ ဘူရိပည၊

ဖရာမ ကာယံ ဝိပုလာယ ပီတိယာ၊ ယထာ ဂတိံ တေ အဘိသမ္ဘဝေမာ’’တိ။

အထ နေသံ သဗလကာယာနံ မဟာသတ္တော ပဗ္ဗဇ္ဇံ ဒါပေတွာ ဣသိဂဏံ ဥယျောဇေန္တော ဂါထမာဟ –

၉၀။

‘‘ကတာယ ¶ ဝစ္ဆဿ ကိသဿ ပူဇာ၊ ဂစ္ဆန္တု ဘောန္တော ဣသယော သာဓုရူပါ၊

ဈာနေ ရတာ ဟောထ သဒါ သမာဟိတာ၊ ဧသာ ရတီ ပဗ္ဗဇိတဿ သေဋ္ဌာ’’တိ။

တတ္ထ ဂစ္ဆန္တူတိ အတ္တနော အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနာနိ ဂစ္ဆန္တု။

ဣသယော ¶ တဿ သရဘင်္ဂသတ္ထုနော ဝစနံ သိရသာ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ဝန္ဒိတွာ အာကာသံ ဥပ္ပတိတွာ သကာနိ ဝသနဋ္ဌာနာနိ ဂမိံသု။ သက္ကောပိ ဥဋ္ဌာယာသနာ မဟာသတ္တဿ ထုတိံ ကတွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ သူရိယံ နမဿန္တော ဝိယ မဟာသတ္တံ နမဿမာနော သပရိသော ပက္ကာမိ။ ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတွာ သတ္ထာ ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိ –

၉၁။

‘‘သုတွာန ဂါထာ ပရမတ္ထသံဟိတာ၊ သုဘာသိတာ ဣသိနာ ပဏ္ဍိတေန၊

တေ ဝေဒဇာတာ အနုမောဒမာနာ၊ ပက္ကာမု ဒေဝါ ဒေဝပုရံ ယသဿိနော။

၉၂။

‘‘ဂါထာ ဣမာ အတ္ထဝတီ သုဗျဉ္ဇနာ၊ သုဘာသိတာ ဣသိနာ ပဏ္ဍိတေန၊

ယော ကောစိမာ အဋ္ဌိကတွာ သုဏေယျ၊ လဘေထ ပုဗ္ဗာပရိယံ ဝိသေသံ၊

လဒ္ဓါန ပုဗ္ဗာပရိယံ ဝိသေသံ၊ အဒဿနံ မစ္စုရာဇဿ ဂစ္ဆေ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ပရမတ္ထသံဟိတာတိ အနိစ္စာဒိဒီပနေန နိဗ္ဗာနနိဿိတာ။ ဂါထာ ဣမာတိ ဣဒံ သတ္ထာ သရဘင်္ဂသတ္ထုနော နိဗ္ဗာနဒါယကံ သုဘာသိတံ ဝဏ္ဏေန္တော အာဟ။ တတ္ထ အတ္ထဝတီတိ နိဗ္ဗာနဒါယကဋ္ဌေန ပရမတ္ထနိဿိတာ။ သုဗျဉ္ဇနာတိ ပရိသုဒ္ဓဗျဉ္ဇနာ။ သုဘာသိတာတိ သုကထိတာ။ အဋ္ဌိကတွာတိ အတ္တနော အတ္ထိကဘာဝံ ကတွာ အတ္ထိကော ဟုတွာ သက္ကစ္စံ သုဏေယျ။ ပုဗ္ဗာပရိယန္တိ ပဌမဇ္ဈာနံ ပုဗ္ဗဝိသေသော၊ ဒုတိယဇ္ဈာနံ အပရဝိသေသော။ ဒုတိယဇ္ဈာနံ ပုဗ္ဗဝိသေသော၊ တတိယဇ္ဈာနံ အပရဝိသေသောတိ ဧဝံ အဋ္ဌသမာပတ္တိစတုမဂ္ဂဝသေန ပုဗ္ဗာပရဘာဝေန ဌိတံ ဝိသေသံ။ အဒဿနန္တိ ပရိယောသာနေ အပရဝိသေသံ ¶ အရဟတ္တံ လဘိတွာ နိဗ္ဗာနံ ပါပုဏေယျ။ နိဗ္ဗာနပ္ပတ္တော ဟိ ပုဂ္ဂလော မစ္စုရာဇဿ အဒဿနံ ဂတော နာမ ဟောတီတိ။

ဧဝံ သတ္ထာ အရဟတ္တေန ဒေသနာယ ကူဋံ ဂဏှိတွာ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဒါနေဝ၊ ပုဗ္ဗေပိ မောဂ္ဂလ္လာနဿ အာဠာဟနေ ပုပ္ဖဝဿံ ဝဿီ’’တိ ဝတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေန္တော အာဟ –

၉၃။

‘‘သာလိဿရော သာရိပုတ္တော၊ မေဏ္ဍိဿရော စ ကဿပေါ၊

ပဗ္ဗတော အနုရုဒ္ဓါ စ၊ ကစ္စာယနော စ ဒေဝလော၊

၉၄။

‘‘အနုသိဿော စ အာနန္ဒော၊ ကိသဝစ္ဆော စ ကောလိတော၊

နာရဒေါ ဥဒါယိတ္ထေရော၊ ပရိသာ ဗုဒ္ဓပရိသာ၊

သရဘင်္ဂေါ လောကနာထော၊ ဧဝံ ဓာရေထ ဇာတက’’န္တိ။

သရဘင်္ဂဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒုတိယာ။

[၅၂၃] ၃။ အလမ္ဗုသာဇာတကဝဏ္ဏနာ

အထဗြဝီတိ ¶ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ပုရာဏဒုတိယိကာပလောဘနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဝတ္ထု ဣန္ဒြိယဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၈။၆၀ အာဒယော) ဝိတ္ထာရိတမေဝ။ သတ္ထာ ပန တံ ဘိက္ခုံ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ၊ ဘိက္ခု၊ ဥက္ကဏ္ဌိတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သစ္စံ၊ ဘန္တေ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ကေန ဥက္ကဏ္ဌာပိတောသီ’’တိ ဝတွာ ‘‘ပုရာဏဒုတိယိကာယာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဘိက္ခု ဧသာ ဣတ္ထီ တုယှံ အနတ္ထကာရိကာ၊ တွံ ဧတံ နိဿာယ ဈာနံ နာသေတွာ တီဏိ သံဝစ္ဆရာနိ မူဠှော ဝိသညီ နိပဇ္ဇိတွာ ဥပ္ပန္နာယ သညာယ မဟာပရိဒေဝံ ပရိဒေဝီ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ¶ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ကာသိရဋ္ဌေ ဗြာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော သဗ္ဗသိပ္ပေသု နိပ္ဖတ္တိံ ပတွာ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ အရညာယတနေ ဝနမူလဖလာဟာရော ယာပေသိ။ အထေကာ မိဂီ တဿ ပဿာဝဋ္ဌာနေ သမ္ဘဝမိဿကံ တိဏံ ခါဒိတွာ ဥဒကံ ပိဝိ။ ဧတ္တကေနေဝ စ တသ္မိံ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တာ ဂဗ္ဘံ ပဋိလဘိတွာ တတော ပဋ္ဌာယ ကတ္ထစိ အဂန္တွာ တတ္ထေဝ တိဏံ ခါဒိတွာ အဿမဿ သာမန္တေယေဝ ဝိစရတိ ¶ ။ မဟာသတ္တော ပရိဂ္ဂဏှန္တော တံ ကာရဏံ အညာသိ။ သာ အပရဘာဂေ မနုဿဒါရကံ ဝိဇာယိ။ မဟာသတ္တော တံ ပုတ္တသိနေဟေန ပဋိဇဂ္ဂိ၊ ‘‘ဣသိသိင်္ဂေါ’’တိဿ နာမံ အကာသိ။ အထ နံ မဟာသတ္တော ဝိညုတပ္ပတ္တံ ပဗ္ဗာဇေတွာ အတ္တနော မဟလ္လကကာလေ တံ အာဒါယ နာရိဝနံ နာမ ဂန္တွာ၊ ‘‘တာတ၊ ဣမသ္မိံ ဟိမဝန္တေ ဣမေဟိ ပုပ္ဖေဟိ သဒိသာ ဣတ္ထိယော နာမ ဟောန္တိ၊ တာ အတ္တနော ဝသံ ဂတေ မဟာဝိနာသံ ပါပေန္တိ၊ န တာသံ ဝသံ နာမ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဩဝဒိတွာ အပရဘာဂေ ဗြဟ္မလောကပရာယဏော အဟောသိ။

ဣသိသိင်္ဂေါပိ ဈာနကီဠံ ကီဠန္တော ဟိမဝန္တပ္ပဒေသေ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ ဃောရတပေါ ပရမဓိတိန္ဒြိယော အဟောသိ။ အထဿ သီလတေဇေန သက္ကဿ ဘဝနံ ကမ္ပိ၊ သက္ကော အာဝဇ္ဇေန္တော တံ ကာရဏံ ဉတွာ ‘‘အယံ မံ သက္ကတ္တာ စာဝေယျ၊ ဧကံ အစ္ဆရံ ပေသေတွာ သီလမဿ ဘိန္ဒာပေဿာမီ’’တိ သကလဒေဝလောကံ ဥပပရိက္ခန္တော အတ္တနော အဍ္ဎတေယျကောဋိသင်္ခါနံ ပရိစာရိကာနံ မဇ္ဈေ ဧကံ အလမ္ဗုသံ နာမ အစ္ဆရံ ဌပေတွာ အညံ တဿ သီလံ ဘိန္ဒိတုံ သမတ္ထံ အဒိသွာ တံ ပက္ကောသာပေတွာ တဿ သီလဘေဒံ ကာတုံ အာဏာပေသိ။ တမတ္ထံ ¶ အာဝိကရောန္တော သတ္ထာ ပဌမံ ဂါထမာဟ –

၉၅။

‘‘အထဗြဝိ ဗြဟာ ဣန္ဒော၊ ဝတြဘူ ဇယတံ ပိတာ၊

ဒေဝကညံ ပရာဘေတွာ၊ သုဓမ္မာယံ အလမ္ဗုသ’’န္တိ။

တတ္ထ ဗြဟာတိ မဟာ။ ဝတြဘူတိ ဝတြဿ နာမ အသုရဿ အဘိဘဝိတာ။ ဇယတံ ပိတာတိ ဇယန္တာနံ ဇယပ္ပတ္တာနံ သေသာနံ တေတ္တိံသာယ ဒေဝပုတ္တာနံ ပိတုကိစ္စသာဓနေန ပိတာ။ ပရာဘေတွာတိ ဟဒယံ ဘိန္ဒိတွာ ဩလောကေန္တော ဝိယ တံ ‘‘ပဋိဗလာ အယ’’န္တိ ဉတွာတိ အတ္ထော။ သုဓမ္မာယန္တိ သုဓမ္မာယံ ဒေဝသဘာယံ။

ပဏ္ဍုကမ္ဗလသိလာသနေ နိသိန္နော တံ အလမ္ဗုသံ ပက္ကောသာပေတွာ ဣဒမာဟ –

၉၆။

‘‘မိဿေ ¶ ဒေဝါ တံ ယာစန္တိ၊ တာဝတိံသာ သဣန္ဒကာ၊

ဣသိပ္ပလောဘနေ ဂစ္ဆ၊ ဣသိသိင်္ဂံ အလမ္ဗုသေ’’တိ။

တတ္ထ ¶ မိဿေတိ တံ အာလပတိ၊ ဣဒဉ္စ တဿာ နာမံ၊ သဗ္ဗာ ပနိတ္ထိယော ပုရိသေ ကိလေသမိဿနေန မိဿနတော ‘‘မိဿာ’’တိ ဝုစ္စန္တိ၊ တေန သာဓာရဏေန ဂုဏနာမေနာလပန္တော ဧဝမာဟ။ ဣသိပ္ပလောဘနေတိ ဣသီနံ ပလောဘနသမတ္ထေ။ ဣသိသိင်္ဂန္တိ တဿ ကိရ မတ္ထကေ မိဂသိင်္ဂါကာရေန ဒွေ စူဠာ ဥဋ္ဌဟိံသု၊ တသ္မာ ဧဝံ ဝုစ္စတိ။

ဣတိ သက္ကော ‘‘ဂစ္ဆ ဣသိသိင်္ဂံ ဥပသင်္ကမိတွာ အတ္တနော ဝသံ အာနေတွာ သီလမဿ ဘိန္ဒာ’’တိ အလမ္ဗုသံ အာဏာပေသိ။

၉၇။

‘‘ပုရာယံ အမှေ အစ္စေတိ၊ ဝတ္တဝါ ဗြဟ္မစရိယဝါ၊

နိဗ္ဗာနာဘိရတော ဝုဒ္ဓါ၊ တဿ မဂ္ဂါနိ အာဝရာ’’တိ။ – ဝစနံ အာဟ၊

တတ္ထ ပုရာယန္တိ အယံ တာပသော ဝတ္တသမ္ပန္နော စ ဗြဟ္မစရိယဝါ စ၊ သော ပနေသ ဒီဃာယုကတာယ နိဗ္ဗာနသင်္ခါတေ မဂ္ဂေ အဘိရတော ဂုဏဝုဒ္ဓိယာ စ ဝုဒ္ဓါ။ တသ္မာ ယာဝ ဧသ အမှေ နာတိက္ကမတိ၊ န အဘိဘဝိတွာ ဣမမှာ ဌာနာ စာဝေတိ၊ တာဝဒေဝ တွံ ဂန္တွာ တဿ ဒေဝလောကဂမနာနိ မဂ္ဂါနိ အာဝရ၊ ယထာ ဣဓ နာဂစ္ဆတိ၊ ဧဝံ ကရောဟီတိ အတ္ထော။

တံ သုတွာ အလမ္ဗုသာ ဂါထာဒွယမာဟ –

၉၈။

‘‘ဒေဝရာဇ ကိမေဝ တွံ၊ မမေဝ တုဝံ သိက္ခသိ၊

ဣသိပ္ပလောဘနေ ဂစ္ဆ၊ သန္တိ အညာပိ အစ္ဆရာ။

၉၉။

‘‘မာဒိသိယော ပဝရာ စေဝ၊ အသောကေ နန္ဒနေ ဝနေ၊

တာသမ္ပိ ဟောတု ပရိယာယော၊ တာပိ ယန္တု ပလောဘနာ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ကိမေဝ တွန္တိ ကိံ နာမေတံ တွံ ကရောသီတိ ဒီပေတိ။ မမေဝ တုဝံ သိက္ခသီတိ ဣမသ္မိံ သကလဒေဝလောကေ မမေဝ တုဝံ ဣက္ခသိ၊ အညံ န ပဿသီတိ အဓိပ္ပာယေန ဝဒတိ။ သ-ကာရော ပနေတ္ထ ဗျဉ္ဇနသန္ဓိကရော။ ဣသိပ္ပလောဘနေ ဂစ္ဆာတိ ကိံကာရဏာ မညေဝ ဧဝံ ဝဒေသီတိ အဓိပ္ပာယော ¶ ။ ပဝရာ စေဝါတိ မယာ ဥတ္တရိတရာ စေဝ။ အသောကေတိ သောကရဟိတေ။ နန္ဒနေတိ နန္ဒိဇနကေ။ ပရိယာယောတိ ဂမနဝါရော။

တတော ¶ သက္ကော တိဿော ဂါထာယော အဘာသိ –

၁၀၀။

‘‘အဒ္ဓါ ဟိ သစ္စံ ဘဏသိ၊ သန္တိ အညာပိ အစ္ဆရာ၊

တာဒိသိယော ပဝရာ စေဝ၊ အသောကေ နန္ဒနေ ဝနေ။

၁၀၁။

‘‘န တာ ဧဝံ ပဇာနန္တိ၊ ပါရိစရိယံ ပုမံ ဂတာ၊

ယာဒိသံ တွံ ပဇာနာသိ၊ နာရိ သဗ္ဗင်္ဂသောဘနေ။

၁၀၂။

‘‘တွမေဝ ဂစ္ဆ ကလျာဏိ၊ ဣတ္ထီနံ ပဝရာ စသိ၊

တဝေဝ ဝဏ္ဏရူပေန၊ သဝသမာနယိဿသီ’’တိ။

တတ္ထ ပုမံ ဂတာတိ ပုရိသံ ဥပသင်္ကမန္တာ သမာနာ ပုရိသပလောဘိနိပါရိစရိယံ န ဇာနန္တိ။ ဝဏ္ဏရူပေနာတိ သရီရဝဏ္ဏေန စေဝ ရူပသမ္ပတ္တိယာ စ။ သဝသမာနယိဿသီတိ တံ တာပသံ အတ္တနော ဝသံ အာနေဿသီတိ။

တံ သုတွာ အလမ္ဗုသာ ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –

၁၀၃။

‘‘န ဝါဟံ န ဂမိဿာမိ၊ ဒေဝရာဇေန ပေသိတာ၊

ဝိဘေမိ စေတံ အာသာဒုံ၊ ဥဂ္ဂတေဇော ဟိ ဗြာဟ္မဏော။

၁၀၄။

‘‘အနေကေ နိရယံ ပတ္တာ၊ ဣသိမာသာဒိယာ ဇနာ၊

အာပန္နာ မောဟသံသာရံ၊ တသ္မာ လောမာနိ ဟံသယေ’’တိ။

တတ္ထ န ဝါဟန္တိ န ဝေ အဟံ။ ဝိဘေမီတိ ဘာယာမိ။ အာသာဒုန္တိ အာသာဒိတုံ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – နာဟံ၊ ဒေဝ၊ တယာ ပေသိတာ န ဂမိဿာမိ၊ အပိစာဟံ တံ ဣသိံ သီလဘေဒနတ္ထာယ အလ္လီယိတုံ ဘာယာမိ၊ ဥဂ္ဂတေဇော ဟိ သောတိ။ အာသာဒိယာတိ အာသာဒေတွာ။ မောဟသံသာရန္တိ မောဟေန သံသာရံ၊ မောဟေန ဣသိံ ပလောဘေတွာ သံသာရံ အာပန္နာ ဝဋ္ဋဒုက္ခေ ပတိဋ္ဌိတာ သတ္တာ ဂဏနပထံ အတိက္ကန္တာ ¶ ။ တသ္မာတိ တေန ကာရဏေန။ လောမာနိ ဟံသယေတိ အဟံ လောမာနိ ဥဋ္ဌပေမိ၊ ‘‘တဿ ကိရာဟံ သီလံ ဘိန္ဒိဿာမီ’’တိ စိန္တယမာနာယ မေ လောမာနိ ပဟံသန္တီတိ ဝဒတိ။

၁၀၅။

‘‘ဣဒံ ဝတွာန ပက္ကာမိ၊ အစ္ဆရာ ကာမဝဏ္ဏိနီ၊

မိဿာ မိဿိတုမိစ္ဆန္တီ၊ ဣသိသိင်္ဂံ အလမ္ဗုသာ။

၁၀၆။

‘‘သာ ¶ ¶ စ တံ ဝနမောဂယှ၊ ဣသိသိင်္ဂေန ရက္ခိတံ၊

ဗိမ္ဗိဇာလကသဉ္ဆန္နံ၊ သမန္တာ အဒ္ဓယောဇနံ။

၁၀၇။

‘‘ပါတောဝ ပါတရာသမှိ၊ ဥဒဏှသမယံ ပတိ၊

အဂ္ဂိဋ္ဌံ ပရိမဇ္ဇန္တံ၊ ဣသိသိင်္ဂံ ဥပါဂမီ’’တိ။ – ဣမာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓဂါထာ၊

တတ္ထ ပက္ကာမီတိ တေန ဟိ၊ ဒေဝရာဇ၊ အာဝဇ္ဇေယျာသိ မန္တိ အတ္တနော သယနဂဗ္ဘံ ပဝိသိတွာ အလင်္ကရိတွာ ဣသိသိင်္ဂံ ကိလေသေန မိဿိတုံ ဣစ္ဆန္တီ ပက္ကာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သာ အစ္ဆရာ တဿ အဿမံ ဂတာတိ။ ဗိမ္ဗိဇာလကသဉ္ဆန္နန္တိ ရတ္တင်္ကုရဝနေန သဉ္ဆန္နံ။ ပါတောဝ ပါတရာသမှီတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပါတရာသဝေလာယ ပါတောဝ ပဂေယေဝ အတိပဂေဝ။ ဥဒဏှသမယံ ပတီတိ သူရိယုဂ္ဂမနဝေလာယမေဝ။ အဂ္ဂိဋ္ဌန္တိ အဂ္ဂိသာလံ။ ရတ္တိံ ပဓာနမနုယုဉ္ဇိတွာ ပါတောဝ နှတွာ ဥဒကကိစ္စံ ကတွာ ပဏ္ဏသာလာယံ ထောကံ ဈာနသုခေန ဝီတိနာမေတွာ နိက္ခမိတွာ အဂ္ဂိသာလံ သမ္မဇ္ဇန္တံ တံ ဣသိသိင်္ဂံ သာ ဥပါဂမိ၊ ဣတ္ထိဝိလာသံ ဒဿေန္တီ တဿ ပုရတော အဋ္ဌာသိ။

အထ နံ တာပသော ပုစ္ဆန္တော အာဟ –

၁၀၈။

‘‘ကာ နု ဝိဇ္ဇုရိဝါဘာသိ၊ ဩသဓီ ဝိယ တာရကာ၊

ဝိစိတ္တဟတ္ထာဘရဏာ၊ အာမုတ္တမဏိကုဏ္ဍလာ။

၁၀၉။

‘‘အာဒိစ္စဝဏ္ဏသင်္ကာသာ၊ ဟေမစန္ဒနဂန္ဓိနီ၊

သညတူရူ မဟာမာယာ၊ ကုမာရီ စာရုဒဿနာ။

၁၁၀။

‘‘ဝိလဂ္ဂါ မုဒုကာ သုဒ္ဓါ၊ ပါဒါ တေ သုပ္ပတိဋ္ဌိတာ၊

ဂမနာ ကာမနီယာ တေ၊ ဟရန္တိယေဝ မေ မနော။

၁၁၁။

‘‘အနုပုဗ္ဗာ ¶ စ တေ ဦရူ၊ နာဂနာသသမူပမာ၊

ဝိမဋ္ဌာ တုယှံ သုဿောဏီ၊ အက္ခဿ ဖလကံ ယထာ။

၁၁၂။

‘‘ဥပ္ပလဿေဝ ကိဉ္ဇက္ခာ၊ နာဘိ တေ သာဓုသဏ္ဌိတာ၊

ပုရာ ကဏှဉ္ဇနဿေဝ၊ ဒူရတော ပတိဒိဿတိ။

၁၁၃။

‘‘ဒုဝိဓာ ¶ ဇာတာ ဥရဇာ၊ အဝဏ္ဋာ သာဓုပစ္စုဒါ၊

ပယောဓရာ အပတိတာ၊ အဍ္ဎလာဗုသမာ ထနာ။

၁၁၄။

‘‘ဒီဃာ ကမ္ဗုတလာဘာသာ၊ ဂီဝါ ဧဏေယျကာ ယထာ၊

ပဏ္ဍရာဝရဏာ ဝဂ္ဂု၊ စတုတ္ထမနသန္နိဘာ။

၁၁၅။

‘‘ဥဒ္ဓဂ္ဂါ ¶ စ အဓဂ္ဂါ စ၊ ဒုမဂ္ဂပရိမဇ္ဇိတာ၊

ဒုဝိဇာ နေလသမ္ဘူတာ၊ ဒန္တာ တဝ သုဒဿနာ။

၁၁၆။

‘‘အပဏ္ဍရာ လောဟိတန္တာ၊ ဇိဉ္ဇူကဖလသန္နိဘာ၊

အာယတာ စ ဝိသာလာ စ၊ နေတ္တာ တဝ သုဒဿနာ။

၁၁၇။

‘‘နာတိဒီဃာ သုသမ္မဋ္ဌာ၊ ကနကဗျာသမောစိတာ၊

ဥတ္တမင်္ဂရုဟာ တုယှံ၊ ကေသာ စန္ဒနဂန္ဓိကာ။

၁၁၈။

‘‘ယာဝတာ ကသိဂေါရက္ခာ၊ ဝါဏိဇာနဉ္စ ယာ ဂတိ၊

ဣသီနဉ္စ ပရက္ကန္တံ၊ သညတာနံ တပဿိနံ။

၁၁၉။

‘‘န တေ သမသမံ ပဿေ၊ အသ္မိံ ပထဝိမဏ္ဍလေ၊

ကော ဝါ တွံ ကဿ ဝါ ပုတ္တော၊ ကထံ ဇာနေမု တံ မယ’’န္တိ။

တတ္ထ ဝိစိတ္တဟတ္ထာဘရဏာတိ ဝိစိတ္တေဟိ ဟတ္ထာဘရဏေဟိ သမန္နာဂတာ။ ဟေမစန္ဒနဂန္ဓိနီတိ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏစန္ဒနဂန္ဓဝိလေပနာ။ သညတူရူတိ သုဝဋ္ဋိတဃနဦရု သမ္ပန္နဦရုလက္ခဏာ။ ဝိလဂ္ဂါတိ သံခိတ္တမဇ္ဈာ။ မုဒုကာတိ မုဒု သုခုမာလာ။ သုဒ္ဓါတိ နိမ္မလာ။ သုပ္ပတိဋ္ဌိတာတိ သမံ ပထဝိံ ဖုသန္တာ ¶ သုဋ္ဌု ပတိဋ္ဌိတာ။ ဂမနာတိ ဂစ္ဆမာနာ။ ကာမနီယာတိ ကန္တာ ကာမိတဗ္ဗယုတ္တကာ။ ဟရန္တိယေဝ မေ မနောတိ ဧတေ ဧဝရူပေန ပရမေန ဣတ္ထိဝိလာသေန စင်္ကမန္တိယာ တဝ ပါဒါ မမ စိတ္တံ ဟရန္တိယေဝ။ ဝိမဋ္ဌာတိ ဝိသာလာ။ သုဿောဏီတိ သုန္ဒရသောဏီ။ အက္ခဿာတိ သုန္ဒရဝဏ္ဏဿ အက္ခဿ သုဝဏ္ဏဖလကံ ဝိယ ဝိသာလာ တေ သောဏီတိ ဝဒတိ။ ဥပ္ပလဿေဝ ကိဉ္ဇက္ခာတိ နီလုပ္ပလကဏ္ဏိကာ ဝိယ။ ကဏှဉ္ဇနဿေဝါတိ သုခုမကဏှလောမစိတ္တတ္တာ ဧဝမာဟ။

‘‘ဒုဝိဓာ’’တိဂါထံ ထနေ ဝဏ္ဏယန္တော အာဟ။ တေ ဟိ ဒွေ ဟုတွာ ဥရေ ဇာတာ ဝဏ္ဋဿ အဘာဝါ အဝဏ္ဋာ၊ ဥရေ လဂ္ဂါ ဧဝ ဟုတွာ သုဋ္ဌု နိက္ခန္တတ္တာ ¶ သာဓုပစ္စုဒါ၊ ပယဿ ဓာရဏတော ပယောဓရာ၊ အပတိတာတိ န ပတိတာ၊ အမိလာတတာယ ဝါ အလမ္ဗနတာယ ဝါ န အန္တော ပဝိဋ္ဌာတိ အပတိတာ၊ သုဝဏ္ဏဖလကေ ဌပိတသုဝဏ္ဏမယဝဋ္ဋအလာဗုနော အဍ္ဎေန သဒိသတာယ အဍ္ဎလာဗုသမာ ထနာ။ ဧဏေယျကာ ယထာတိ ဧဏီမိဂဿ ဟိ ဒီဃာ စ ဝဋ္ဋာ စ ဂီဝါ သောဘတိ ယထာ၊ ဧဝံ တဝ ဂီဝါ ထောကံ ဒီဃာ။ ကမ္ဗုတလာဘာသာတိ သုဝဏ္ဏာလိင်္ဂတလသန္နိဘာ ဂီဝါတိ အတ္ထော။ ပဏ္ဍရာဝရဏာတိ ဒန္တာဝရဏာ။ စတုတ္ထမနသန္နိဘာတိ စတုတ္ထမနော ဝုစ္စတိ စတုတ္ထမနဝတ္ထုဘူတာ ဇိဝှာ။ အဘိရတ္တဘာဝေန ဇိဝှာသဒိသံ တေ ဩဋ္ဌပရိယောသာနန္တိ ဝဒတိ။ ဥဒ္ဓဂ္ဂါတိ ဟေဋ္ဌိမဒန္တာ။ အဓဂ္ဂါတိ ဥပရိမဒန္တာ။ ဒုမဂ္ဂပရိမဇ္ဇိတာတိ ¶ ဒန္တကဋ္ဌပရိမဇ္ဇိတာ ပရိသုဒ္ဓါ။ ဒုဝိဇာတိ ဒွိဇာ။ နေလသမ္ဘူတာတိ နိဒ္ဒေါသေသု ဟနုမံသပရိယောသာနေသု သမ္ဘူတာ။

အပဏ္ဍရာတိ ကဏှာ။ လောဟိတန္တာတိ ရတ္တပရိယန္တာ။ ဇိဉ္ဇူကဖလသန္နိဘာတိ ရတ္တဋ္ဌာနေ ဇိဉ္ဇုကဖလသဒိသာ။ သုဒဿနာတိ ပဿန္တာနံ အတိတ္တိကရာ ပဉ္စပသာဒသမန္နာဂတာ။ နာတိဒီဃာတိ ပမာဏယုတ္တာ။ သုသမ္မဋ္ဌာတိ သုဋ္ဌု သမ္မဋ္ဌာ။ ကနကဗျာသမောစိတာတိ ကနကဗျာ ဝုစ္စတိ သုဝဏ္ဏဖဏိကာ၊ တာယ ဂန္ဓတေလံ အာဒါယ ပဟရိတာ သုရစိတာ။ ကသိဂေါရက္ခာတိ ဣမိနာ ကသိဉ္စ ဂေါရက္ခဉ္စ နိဿာယ ဇီဝနကသတ္တေ ဒဿေတိ။ ယာ ဂတီတိ ယတ္တကာ နိပ္ဖတ္တိ။ ပရက္ကန္တန္တိ ယတ္တကံ ဣသီနံ ပရက္ကန္တံ၊ ဝိတ္ထာရီကတာ ဣမသ္မိံ ဟိမဝန္တေ ယတ္တကာ ဣသယော ဝသန္တီတိ အတ္ထော။ န တေ သမသမန္တိ တေသု သဗ္ဗေသု ဧကမ္ပိ ရူပလီဠာဝိလာသာဒိသမတာယ တယာ သမာနံ န ပဿာမိ။ ကော ဝါ တွန္တိ ဣဒံ တဿာ ဣတ္ထိဘာဝံ ဇာနန္တော ပုရိသဝေါဟာရဝသေန ပုစ္ဆတိ။

ဧဝံ ပါဒတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ကေသာ အတ္တနော ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တေ တာပသေ အလမ္ဗုသာ တုဏှီ ဟုတွာ တဿာ ကထာယ ယထာနုသန္ဓိံ ဂတာယ တဿ သမ္မူဠှဘာဝံ ဉတွာ ဂါထမာဟ –

၁၂၀။

‘‘န ¶ ပဉှကာလော ဘဒ္ဒန္တေ၊ ကဿပေဝံ ဂတေ သတိ၊

ဧဟိ သမ္မ ရမိဿာမ၊ ဥဘော အသ္မာကမဿမေ၊

ဧဟိ တံ ဥပဂူဟိဿံ၊ ရတီနံ ကုသလော ဘဝါ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ကဿပေဝံ ဂတေ သတီတိ ကဿပဂေါတ္တ ဧဝံ တဝ စိတ္တေ ပဝတ္တေ သတိ ပဉှကာလော န ဟောတိ။ သမ္မာတိ ဝယဿ၊ ပိယဝစနာလပနမေတံ။ ရတီနန္တိ ပဉ္စကာမဂုဏရတီနံ။

ဧဝံ ဝတွာ အလမ္ဗုသာ စိန္တေသိ – ‘‘နာယံ မယိ ဌိတာယ ဟတ္ထပါသံ အာဂမိဿတိ၊ ဂစ္ဆန္တီ ဝိယ ဘဝိဿာမီ’’တိ။ သာ ဣတ္ထိမာယာကုသလတာယ တာပသံ အနုပသင်္ကမိတွာ အာဂတမဂ္ဂါဘိမုခီ ပါယာသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၂၁။

‘‘ဣဒံ ဝတွာန ပက္ကာမိ၊ အစ္ဆရာ ကာမဝဏ္ဏိနီ၊

မိဿာ မိဿိတုမိစ္ဆန္တီ၊ ဣသိသိင်္ဂံ အလမ္ဗုသာ’’တိ။

အထ ¶ နံ တာပသော ဂစ္ဆန္တိံ ဒိသွာ ‘‘အယံ ဂစ္ဆတီ’’တိ အတ္တနော ဒန္ဓပရက္ကမံ မန္ဒဂမနံ ဆိန္ဒိတွာ ဝေဂေန ဓာဝိတွာ ကေသေသု ဟတ္ထေန ပရာမသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၂၂။

‘‘သော စ ဝေဂေန နိက္ခမ္မ၊ ဆေတွာ ဒန္ဓပရက္ကမံ၊

တမုတ္တမာသု ဝေဏီသု၊ အဇ္ဈပ္ပတ္တော ပရာမသိ။

၁၂၃။

‘‘တမုဒါဝတ္တ ကလျာဏီ၊ ပလိဿဇိ သုသောဘနာ၊

စဝိတမှိ ဗြဟ္မစရိယာ၊ ယထာ တံ အထ တောသိတာ။

၁၂၄။

‘‘မနသာ အဂမာ ဣန္ဒံ၊ ဝသန္တံ နန္ဒနေ ဝနေ၊

တဿာ သင်္ကပ္ပမညာယ၊ မဃဝါ ဒေဝကုဉ္ဇရော။

၁၂၅။

‘‘ပလ္လင်္ကံ ပဟိဏီ ခိပ္ပံ၊ သောဝဏ္ဏံ သောပဝါဟနံ၊

သဥတ္တရစ္ဆဒပညာသံ၊ သဟဿပဋိယတ္ထတံ။

၁၂၆။

‘‘တမေနံ ¶ တတ္ထ ဓာရေသိ၊ ဥရေ ကတွာန သောဘနာ၊

ယထာ ဧကမုဟုတ္တံဝ၊ တီဏိ ဝဿာနိ ဓာရယိ။

၁၂၇။

‘‘ဝိမဒေါ တီဟိ ဝဿေဟိ၊ ပဗုဇ္ဈိတွာန ဗြာဟ္မဏော၊

အဒ္ဒသာသိ ဟရိတရုက္ခေ၊ သမန္တာ အဂ္ဂိယာယနံ။

၁၂၈။

‘‘နဝပတ္တဝနံ ဖုလ္လံ၊ ကောကိလဂ္ဂဏဃောသိတံ၊

သမန္တာ ပဝိလောကေတွာ၊ ရုဒံ အဿူနိ ဝတ္တယိ။

၁၂၉။

‘‘န ¶ ဇုဟေ န ဇပေ မန္တေ၊ အဂ္ဂိဟုတ္တံ ပဟာပိတံ၊

ကော နု မေ ပါရိစရိယာယ၊ ပုဗ္ဗေ စိတ္တံ ပလောဘယိ။

၁၃၀။

‘‘အရညေ မေ ဝိဟရတော၊ ယော မေ တေဇာ ဟ သမ္ဘုတံ၊

နာနာရတနပရိပူရံ၊ နာဝံဝ ဂဏှိ အဏ္ဏဝေ’’တိ။

တတ္ထ အဇ္ဈပ္ပတ္တောတိ သမ္ပတ္တော။ တမုဒါဝတ္တ ကလျာဏီတိ တံ ကေသေ ပရာမသိတွာ ဌိတံ ဣသိံ ဥဒါဝတ္တိတွာ နိဝတ္တိတွာ ကလျာဏဒဿနာ သာ သုဋ္ဌု သောဘနာ။ ပလိဿဇီတိ အာလိင်္ဂိ။ စဝိတမှိ ဗြဟ္မစရိယာ၊ ယထာ တံ အထ တောသိတာတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တဿ ဣသိနော တာဝဒေဝ ဈာနံ အန္တရဓာယိ။ တသ္မိံ တမှာ ဈာနာ ဗြဟ္မစရိယာ စဝိတေ ယထာ တံ သက္ကေန ပတ္ထိတံ၊ တထေဝ အဟောသိ။ အထ သက္ကဿ ပတ္ထနာယ သမိဒ္ဓဘာဝံ ဝိဒိတွာ သာ ဒေဝကညာ တောသိတာ၊ တဿ တေန ဗြဟ္မစရိယဝိနာသေန သဉ္ဇနိတပီတိပါမောဇ္ဇာတိ အတ္ထော။

မနသာ အဂမာတိ သာ တံ အာလိင်္ဂိတွာ ဌိတာ ‘‘အဟော ဝတ သက္ကော ပလ္လင်္ကံ မေ ပေသေယျာ’’တိ ဧဝံ ပဝတ္တေန မနသာ ဣန္ဒံ အဂမာ။ နန္ဒနေ ဝနေတိ နန္ဒိဇနနသမတ္ထတာယ နန္ဒနဝနသင်္ခါတေ တာဝတိံသဘဝနေ ဝသန္တံ။ ဒေဝကုဉ္ဇရောတိ ဒေဝသေဋ္ဌော ¶ ။ ပဟိဏီတိ ပေသေသိ။ ‘‘ပါဟိဏီ’’တိပိ ပါဌော။ သောပဝါဟနန္တိ သပရိဝါရံ။ သဥတ္တရစ္ဆဒပညာသန္တိ ပညာသာယ ဥတ္တရစ္ဆဒေဟိ ပဋိစ္ဆာဒိတံ။ သဟဿပဋိယတ္ထတန္တိ သဟဿဒိဗ္ဗကောဇဝတ္ထတံ။ တမေနံ တတ္ထာတိ တံ ဣသိသိင်္ဂံ တတ္ထ ဒိဗ္ဗပလ္လင်္ကေ နိသိန္နာ သာ ဥရေ ကတွာ ဓာရေသိ။ တီဏိ ဝဿာနီတိ ဧကမုဟုတ္တံ ဝိယ မနုဿဂဏနာယ တီဏိ ဝဿာနိ တံ ဥရေ နိပဇ္ဇာပေတွာ တတ္ထ နိသိန္နာ ဓာရေသိ။

ဝိမဒေါတိ ¶ နိမ္မဒေါ ဝိဂတသညဘာဝေါ။ သော ဟိ တီဏိ သံဝစ္ဆရာနိ ဝိသညော သယိတွာ ပစ္ဆာ ပဋိလဒ္ဓသညော ပဗုဇ္ဈိ။ တသ္မိံ ပဗုဇ္ဈမာနေ ဟတ္ထာဒိဖန္ဒနံ ဒိသွာဝ အလမ္ဗုသာ တဿ ပဗုဇ္ဈနဘာဝံ ဉတွာ ပလ္လင်္ကံ အန္တရဓာပေတွာ သယမ္ပိ အန္တရဟိတာ အဋ္ဌာသိ။ အဒ္ဒသာသီတိ သော အဿမပဒံ ဩလောကေန္တော ‘‘ကေန နု ခေါမှိ သီလဝိနာသံ ပါပိတော’’တိ စိန္တေတွာ မဟန္တေန သဒ္ဒေန ပရိဒေဝမာနော အဒ္ဒသာသိ။ ဟရိတရုက္ခေတိ အဂ္ဂိယာယနသင်္ခါတံ အဂ္ဂိသာလံ သမန္တာ ပရိဝါရေတွာ ဌိတေ ဟရိတပတ္တရုက္ခေ။ နဝပတ္တဝနန္တိ တရုဏေဟိ နဝပတ္တေဟိ သဉ္ဆန္နံ ဝနံ။ ရုဒန္တိ ပရိဒေဝန္တော။

န ¶ ဇုဟေ န ဇပေ မန္တေတိ အယမဿ ပရိဒေဝနဂါထာ။ ပဟာပိတန္တိ ဟာပိတံ၊ ပ-ကာရော ဥပသဂ္ဂမတ္တံ။ ပါရိစရိယာယာတိ ကော နု ကိလေသပါရိစရိယာယ ဣတော ပုဗ္ဗေ မမ စိတ္တံ ပလောဘယီတိ ပရိဒေဝတိ။ ယော မေ တေဇာ ဟ သမ္ဘုတန္တိ ဟ-ကာရော နိပါတမတ္တံ။ ယော မမ သမဏတေဇေန သမ္ဘူတံ ဈာနဂုဏံ နာနာရတနပရိပုဏ္ဏံ မဟန္တံ မဟဏ္ဏဝေ နာဝံ ဝိယ ဂဏှိ၊ ဝိနာသံ ပါပေသိ၊ ကော နာမေသောတိ ပရိဒေဝတီတိ။

တံ သုတွာ အလမ္ဗုသာ စိန္တေသိ – ‘‘သစာဟံ န ကထေဿာမိ၊ အယံ မေ အဘိသပိဿတိ၊ ဟန္ဒဿ ကထေဿာမီ’’တိ။ သာ ဒိဿမာနေန ကာယေန ဌတွာ ဂါထမာဟ –

၁၃၁။

‘‘အဟံ တေ ပါရိစရိယာယ၊ ဒေဝရာဇေန ပေသိတာ၊

အဝဓိံ စိတ္တံ စိတ္တေန၊ ပမာဒေါ တွံ န ဗုဇ္ဈသီ’’တိ။

သော တဿာ ကထံ သုတွာ ပိတရာ ဒိန္နဩဝါဒံ သရိတွာ ‘‘ပိတု ဝစနံ အကတွာ မဟာဝိနာသံ ပတ္တောမှီ’’တိ ပရိဒေဝန္တော စတဿော ဂါထာယော အဘာသိ –

၁၃၂။

‘‘ဣမာနိ ကိရ မံ တာတော၊ ကဿပေါ အနုသာသတိ၊

ကမလာသဒိသိတ္ထိယော၊ တာယော ဗုဇ္ဈေသိ မာဏဝ။

၁၃၃။

‘‘ဥရေဂဏ္ဍာယော ဗုဇ္ဈေသိ၊ တာယော ဗုဇ္ဈေသိ မာဏဝ၊

ဣစ္စာနုသာသိ မံ တာတော၊ ယထာ မံ အနုကမ္ပကော။

၁၃၄။

‘‘တဿာဟံ ¶ ဝစနံ နာကံ၊ ပိတု ဝုဒ္ဓဿ သာသနံ၊

အရညေ နိမ္မနုဿမှိ၊ သွဇ္ဇ ဈာယာမိ ဧကကော။

၁၃၅။

‘‘သောဟံ ¶ တထာ ကရိဿာမိ၊ ဓိရတ္ထု ဇီဝိတေန မေ၊

ပုန ဝါ တာဒိသော ဟေဿံ၊ မရဏံ မေ ဘဝိဿတီ’’တိ။

တတ္ထ ဣမာနီတိ ဣမာနိ ဝစနာနိ။ ကမလာသဒိသိတ္ထိယောတိ ကမလာ ဝုစ္စတိ နာရိပုပ္ဖလတာ၊ တာသံ ပုပ္ဖသဒိသာ ဣတ္ထိယော။ တာယော ဗုဇ္ဈေသိ မာဏဝါတိ မာဏဝ တွံ တာယော ဇာနေယျာသိ၊ ဉတွာ ဒဿနပထံ အဂန္တွာ ပလာပေယျာသီတိ ယာနိ ဧဝရူပါနိ ဝစနာနိ တဒါ မံ တာတော အနုသာသတိ၊ ဣမာနိ ကိရ တာနီတိ။ ဥရေဂဏ္ဍာယောတိ ဥရမှိ ဒွီဟိ ဂဏ္ဍေဟိ သမန္နာဂတာ။ တာယော ဗုဇ္ဈေသိ၊ မာဏဝါတိ၊ မာဏဝ၊ တာယော အတ္တနော ¶ ဝသံ ဂတေ ဝိနာသံ ပါပေန္တီတိ တွံ ဇာနေယျာသိ။ နာကန္တိ နာကရိံ။ ဈာယာမီတိ ပဇ္ဈာယာမိ ပရိဒေဝါမိ။ ဓိရတ္ထု ဇီဝိတေန မေတိ ဓိရတ္ထု ဂရဟိတံ မမ ဇီဝိတံ၊ ဇီဝိတေန မေ ကော အတ္ထော။ ပုန ဝါတိ တထာ ကရိဿာမိ၊ ယထာ ပုန ဝါ တာဒိသော ဘဝိဿာမိ၊ နဋ္ဌံ ဈာနံ ဥပ္ပာဒေတွာ ဝီတရာဂေါ ဘဝိဿာမိ၊ မရဏံ ဝါ မေ ဘဝိဿတီတိ။

သော ကာမရာဂံ ပဟာယ ပုန ဈာနံ ဥပ္ပာဒေသိ။ အထဿ သမဏတေဇံ ဒိသွာ ဈာနဿ စ ဥပ္ပာဒိတဘာဝံ ဉတွာ အလမ္ဗုသာ ဘီတာ ခမာပေသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ ဒွေ ဂါထာယော အဘာသိ –

၁၃၆။

‘‘တဿ တေဇံ ဝီရိယဉ္စ၊ ဓိတိံ ဉတွာ အဝဋ္ဌိတံ၊

သိရသာ အဂ္ဂဟီ ပါဒေ၊ ဣသိသိင်္ဂံ အလမ္ဗုသာ။

၁၃၇။

‘‘မာ မေ ကုဇ္ဈ မဟာဝီရ၊ မာ မေ ကုဇ္ဈ မဟာဣသေ၊

မဟာ အတ္ထော မယာ စိဏ္ဏော၊ တိဒသာနံ ယသဿိနံ၊

တယာ ပကမ္ပိတံ အာသိ၊ သဗ္ဗံ ဒေဝပုရံ တဒါ’’တိ။

အထ နံ သော ‘‘ခမာမိ တေ၊ ဘဒ္ဒေ၊ ယထာသုခံ ဂစ္ဆာ’’တိ ဝိဿဇ္ဇေန္တော ဂါထမာဟ –

၁၃၈။

‘‘တာဝတိံသာ စ ယေ ဒေဝါ၊ တိဒသာနဉ္စ ဝါသဝေါ၊

တွဉ္စ ဘဒ္ဒေ သုခီ ဟောဟိ၊ ဂစ္ဆ ကညေ ယထာသုခ’’န္တိ။

သာ တံ ဝန္ဒိတွာ တေနေဝ သုဝဏ္ဏပလ္လင်္ကေန ဒေဝပုရံ ဂတာ။ တမတ္ထံ ¶ ပကာသေန္တော သတ္ထာ တိဿော ဂါထာယော အဘာသိ –

၁၃၉။

‘‘တဿ ¶ ပါဒေ ဂဟေတွာန၊ ကတွာ စ နံ ပဒက္ခိဏံ၊

အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာန၊ တမှာ ဌာနာ အပက္ကမိ။

၁၄၀။

‘‘ယော စ တဿာသိ ပလ္လင်္ကော၊ သောဝဏ္ဏော သောပဝါဟနော၊

သဥတ္တရစ္ဆဒပညာသော၊ သဟဿပဋိယတ္ထတော၊

တမေဝ ပလ္လင်္ကမာရုယှ၊ အဂါ ဒေဝါန သန္တိကေ။

၁၄၁။

‘‘တမောက္ကမိဝ အာယန္တိံ၊ ဇလန္တိံ ဝိဇ္ဇုတံ ယထာ၊

ပတီတော သုမနော ဝိတ္တော၊ ဒေဝိန္ဒော အဒဒါ ဝရ’’န္တိ။

တတ္ထ ¶ ဩက္ကမိဝါတိ ဒီပကံ ဝိယ။ ‘‘ပတီတော’’တိအာဒီဟိ တုဋ္ဌာကာရောဝ ဒဿိတော အဒဒါ ဝရန္တိ အာဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ ဌိတာယ တုဋ္ဌော ဝရံ အဒါသိ။

သာ တဿ သန္တိကေ ဝရံ ဂဏှန္တီ ဩသာနဂါထမာဟ –

၁၄၂။

‘‘ဝရဉ္စေ မေ အဒေါ သက္က၊ သဗ္ဗဘူတာနမိဿရ၊

နိသိပ္ပလောဘိကာ ဂစ္ဆေ၊ ဧတံ သက္က ဝရံ ဝရေ’’တိ။

တဿတ္ထော – ‘‘သက္က ဒေဝရာဇ၊ သစေ မေ တွံ ဝရံ အဒေါ၊ ပုန ဣသိပလောဘိကာယ န ဂစ္ဆေယျံ၊ မာ မံ ဧတဒတ္ထာယ ပဟိဏေယျာသိ၊ ဧတံ ဝရံ ဝရေ ယာစာမီ’’တိ။

သတ္ထာ တဿ ဘိက္ခုနော ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ၊ သစ္စပရိယောသာနေ သော ဘိက္ခု သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ တဒါ အလမ္ဗုသာ ပုရာဏဒုတိယိကာ အဟောသိ၊ ဣသိသိင်္ဂေါ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခု၊ ပိတာ မဟာဣသိ ပန အဟမေဝ အဟောသိန္တိ။

အလမ္ဗုသာဇာတကဝဏ္ဏနာ တတိယာ။

[၅၂၄] ၄။ သင်္ခပါလဇာတကဝဏ္ဏနာ

အရိယာဝကာသောသီတိ ¶ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဥပေါသထကမ္မံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဒါ ဟိ သတ္ထာ ဥပေါသထိကေ ဥပါသကေ သမ္ပဟံသေတွာ ‘‘ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာ မဟတိံ နာဂသမ္ပတ္တိံ ပဟာယ ဥပေါသထဝါသံ ဥပဝသိံသုယေဝါ’’တိ ဝတွာ တေဟိ ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ရာဇဂဟေ မဂဓရာဇာ နာမ ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော တဿ ရညော အဂ္ဂမဟေသိယာ ကုစ္ဆိမှိ နိဗ္ဗတ္တိ၊ ‘‘ဒုယျောဓနော’’တိဿ နာမံ ကရိံသု။ သော ဝယပ္ပတ္တော တက္ကသိလာယံ သဗ္ဗသိပ္ပာနိ ဥဂ္ဂဏှိတွာ အာဂန္တွာ ပိတု သိပ္ပံ ဒဿေသိ။ အထ နံ ပိတာ ရဇ္ဇေ အဘိသိဉ္စိတွာ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ¶ ပဗ္ဗဇိတွာ ဥယျာနေ ဝသိ။ ဗောဓိသတ္တော ဒိဝသဿ တိက္ခတ္တုံ ပိတု သန္တိကံ အဂမာသိ။ တဿ မဟာလာဘသက္ကာရော ဥဒပါဒိ။ သော တေနေဝ ပလိဗောဓေန ကသိဏပရိကမ္မမတ္တမ္ပိ ကာတုံ အသက္ကောန္တော စိန္တေသိ – ‘‘မဟာ မေ ¶ လာဘသက္ကာရော၊ န သက္ကာ မယာ ဣဓ ဝသန္တေန ဣမံ ဇဋံ ဆိန္ဒိတုံ၊ ပုတ္တဿ မေ အနာရောစေတွာဝ အညတ္ထ ဂမိဿာမီ’’တိ။ သော ကဉ္စိ အဇာနာပေတွာ ဥယျာနာ နိက္ခမိတွာ မဂဓရဋ္ဌံ အတိက္ကမိတွာ မဟိသကရဋ္ဌေ သင်္ခပါလဒဟတော နာမ နိက္ခန္တာယ ကဏ္ဏဝေဏ္ဏာယ နဒိယာ နိဝတ္တနေ စန္ဒကပဗ္ဗတံ ဥပနိဿာယ ပဏ္ဏသာလံ ကတွာ တတ္ထ ဝသန္တော ကသိဏပရိကမ္မံ ကတွာ ဈာနာဘိညာ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဥဉ္ဆာစရိယာယ ယာပေသိ။ တမေနံ သင်္ခပါလော နာမ နာဂရာဇာ မဟန္တေန ပရိဝါရေန ကဏ္ဏဝေဏ္ဏနဒိတော နိက္ခမိတွာ အန္တရန္တရာ ဥပသင်္ကမတိ။ သော တဿ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ အထဿ ပုတ္တော ပိတရံ ဒဋ္ဌုကာမော ဂတဋ္ဌာနံ အဇာနန္တော အနုဝိစာရာပေတွာ ‘‘အသုကဋ္ဌာနေ နာမ ဝသတီ’’တိ ဉတွာ တဿ ဒဿနတ္ထာယ မဟန္တေန ပရိဝါရေန တတ္ထ ဂန္တွာ ဧကမန္တေ ခန္ဓဝါရံ နိဝါသေတွာ ကတိပယေဟိ အမစ္စေဟိ သဒ္ဓိံ အဿမပဒါဘိမုခေါ ပါယာသိ။

တသ္မိံ ခဏေ သင်္ခပါလော မဟန္တေန ပရိဝါရေန ဓမ္မံ သုဏန္တော နိသီဒိ။ သော တံ ရာဇာနံ အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ဣသိံ ဝန္ဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။ ရာဇာ ပိတရံ ဝန္ဒိတွာ ပဋိသန္ထာရံ ကတွာ နိသီဒိတွာ ပုစ္ဆိ – ‘‘ဘန္တေ၊ ကတရရာဇာ နာမေသ တုမှာကံ သန္တိကံ အာဂတော’’တိ။ တာတ၊ သင်္ခပါလနာဂရာဇာ နာမေသောတိ။ သော တဿ သမ္ပတ္တိံ နိဿာယ နာဂဘဝနေ လောဘံ ကတွာ ကတိပါဟံ ဝသိတွာ ပိတု ဘိက္ခာဟာရံ နိဗဒ္ဓံ ဒါပေတွာ အတ္တနော နဂရမေဝ ဂန္တွာ စတူသု ဒွါရေသု ဒါနသာလာယော ကာရေတွာ သကလဇမ္ဗုဒီပံ သင်္ခေါဘေန္တော ဒါနံ ဒတွာ သီလံ ရက္ခိတွာ ဥပေါသထကမ္မံ ကတွာ နာဂဘဝနံ ပတ္ထေတွာ အာယုပရိယောသာနေ နာဂဘဝနေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ သင်္ခပါလနာဂရာဇာ အဟောသိ ¶ ။ သော ဂစ္ဆန္တေ ကာလေ တာယ သမ္ပတ္တိယာ ဝိပ္ပဋိသာရီ ဟုတွာ တတော ပဋ္ဌာယ မနုဿယောနိံ ပတ္ထေန္တော ¶ ဥပေါသထဝါသံ ဝသိ။ အထဿ နာဂဘဝနေ ဝသန္တဿ ဥပေါသထဝါသော န သမ္ပဇ္ဇတိ၊ သီလဝိနာသံ ပါပုဏာတိ။ သော တတော ပဋ္ဌာယ နာဂဘဝနာ နိက္ခမိတွာ ကဏ္ဏဝေဏ္ဏာယ နဒိယာ အဝိဒူရေ မဟာမဂ္ဂဿ စ ဧကပဒိကမဂ္ဂဿ စ အန္တရေ ဧကံ ဝမ္မိကံ ပရိက္ခိပိတွာ ဥပေါသထံ အဓိဋ္ဌာယ သမာဒိန္နသီလော ‘‘မမ စမ္မမံသာဒီဟိ အတ္ထိကာ စမ္မမံသာဒီနိ ဟရန္တူ’’တိ အတ္တာနံ ဒါနမုခေ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ဝမ္မိကမတ္ထကေ နိပန္နော သမဏဓမ္မံ ကရောန္တော စာတုဒ္ဒသေ ပန္နရသေ ဝသိတွာ ပါဋိပဒေ နာဂဘဝနံ ဂစ္ဆတိ။

တသ္မိံ ¶ ဧကဒိဝသံ ဧဝံ သီလံ သမာဒိယိတွာ နိပန္နေ ပစ္စန္တဂါမဝါသိနော သောဠသ ဇနာ ‘‘မံသံ အာဟရိဿာမာ’’တိ အာဝုဓဟတ္ထာ အရညေ ဝိစရန္တာ ကိဉ္စိ အလဘိတွာ နိက္ခန္တာ တံ ဝမ္မိကမတ္ထကေ နိပန္နံ ဒိသွာ ‘‘မယံ အဇ္ဇ ဂေါဓာပေါတကမ္ပိ န လဘိမှာ၊ ဣမံ နာဂရာဇာနံ ဝဓိတွာ ခါဒိဿာမာ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘မဟာ ခေါ ပနေသ ဂယှမာနော ပလာယေယျ၊ ယထာနိပန္နမေဝ တံ ဘောဂေသု သူလေဟိ ဝိဇ္ဈိတွာ ဒုဗ္ဗလံ ကတွာ ဂဏှိဿာမာ’’တိ သူလာနိ အာဒါယ ဥပသင်္ကမိံသု။ ဗောဓိသတ္တဿ သရီရံ မဟန္တံ ဧကဒေါဏိကနာဝပ္ပမာဏံ ဝဋ္ဋေတွာ ဌပိတသုမနပုပ္ဖဒါမံ ဝိယ ဇိဉ္ဇုကဖလသန္နိဘေဟိ အက္ခီဟိ ဇယသုမနပုပ္ဖသဒိသေန စ သီသေန သမန္နာဂတံ အတိဝိယ သောဘတိ။ သော တေသံ သောဠသန္နံ ဇနာနံ ပဒသဒ္ဒေန ဘောဂန္တရတော သီသံ နီဟရိတွာ ရတ္တက္ခီနိ ဥမ္မီလေတွာ တေ သူလဟတ္ထေ အာဂစ္ဆန္တေ ဒိသွာ စိန္တေသိ – ‘‘အဇ္ဇ မယှံ မနောရထော မတ္ထကံ ပါပုဏိဿတိ၊ အဟံ အတ္တာနံ ဒါနမုခေ နိယျာဒေတွာ ဝီရိယံ အဓိဋ္ဌဟိတွာ နိပန္နော၊ ဣမေ မမ သရီရံ သတ္တီဟိ ကောဋ္ဋေတွာ ဆိဒ္ဒါဝဆိဒ္ဒံ ကရောန္တေ ကောဓဝသေန အက္ခီနိ ဥမ္မီလေတွာ န ဩလောကေဿာမီ’’တိ အတ္တနော သီလဘေဒဘယေန ဒဠှံ အဓိဋ္ဌာယ ¶ သီသံ ဘောဂန္တရေယေဝ ပဝေသေတွာ နိပဇ္ဇိ။ အထ နံ တေ ဥပဂန္တွာ နင်္ဂုဋ္ဌေ ဂဟေတွာ ကဍ္ဎန္တာ ဘူမိယံ ပေါထေတွာ တိခိဏသူလေဟိ အဋ္ဌသု ဌာနေသု ဝိဇ္ဈိတွာ သကဏ္ဋကကာဠဝေတ္တယဋ္ဌိယော ပဟာရမုခေဟိ ပဝေသေတွာ အဋ္ဌသု ဌာနေသု ကာဇေနာဒါယ မဟာမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိံသု၊ မဟာသတ္တော သူလေဟိ ဝိဇ္ဈနတော ပဋ္ဌာယ ဧကဋ္ဌာနေပိ ကောဓဝသေန အက္ခီနိ ဥမ္မီလေတွာ တေ န ဩလောကေသိ။ တဿ အဋ္ဌဟိ ကာဇေဟိ အာဒါယ နီယမာနဿ သီသံ ဩလမ္ဗေတွာ ဘူမိယံ ပဟရိ။ အထ နံ ‘‘သီသမဿ ဩလမ္ဗတီ’’တိ မဟာမဂ္ဂေ နိပဇ္ဇာပေတွာ တရုဏသူလေန နာသာပုဋံ ဝိဇ္ဈိတွာ ရဇ္ဇုကံ ပဝေသေတွာ သီသံ ဥက္ခိပိတွာ ကာဇကောဋိယံ လဂ္ဂိတွာ ပုနပိ ဥက္ခိပိတွာ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိံသု။

တသ္မိံ ခဏေ ဝိဒေဟရဋ္ဌေ မိထိလနဂရဝါသီ အာဠာရော နာမ ကုဋုမ္ဗိကော ပဉ္စ သကဋသတာနိ အာဒါယ သုခယာနကေ နိသီဒိတွာ ဂစ္ဆန္တော တေ ဘောဇပုတ္တေ ဗောဓိသတ္တံ တထာ ဂဏှိတွာ ဂစ္ဆန္တေ ဒိသွာ တေသံ သောဠသန္နမ္ပိ သောဠသဟိ ဝါဟဂေါဏေဟိ သဒ္ဓိံ ပသတံ ပသတံ သုဝဏ္ဏမာသကေ သဗ္ဗေသံ နိဝါသနပါရုပနာနိ ¶ ဘရိယာနမ္ပိ နေသံ ဝတ္ထာဘရဏာနိ ဒတွာ ဝိဿဇ္ဇာပေသိ။ အထ သော နာဂဘဝနံ ဂန္တွာ တတ္ထ ပပဉ္စံ အကတွာ မဟန္တေန ¶ ပရိဝါရေန နိက္ခမိတွာ အာဠာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ နာဂဘဝနဿ ဝဏ္ဏံ ကထေတွာ တံ အာဒါယ နာဂဘဝနံ ဂန္တွာ တီဟိ နာဂကညာသတေဟိ သဒ္ဓိံ မဟန္တမဿ ယသံ ဒတွာ ဒိဗ္ဗေဟိ ကာမေဟိ သန္တပ္ပေသိ။ အာဠာရော နာဂဘဝနေ ဧကဝဿံ ဝသိတွာ ဒိဗ္ဗကာမေ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ ‘‘ဣစ္ဆာမဟံ၊ သမ္မ၊ ပဗ္ဗဇိတု’’န္တိ နာဂရာဇဿ ကထေတွာ ပဗ္ဗဇိတပရိက္ခာရေ ဂဟေတွာ နာဂဘဝနတော ဟိမဝန္တပ္ပဒေသံ ဂန္တွာ ပဗ္ဗဇိတွာ တတ္ထ စိရံ ဝသိတွာ အပရဘာဂေ စာရိကံ စရန္တော ဗာရာဏသိံ ပတွာ ရာဇုယျာနေ ဝသိတွာ ပုနဒိဝသေ ဘိက္ခာယ နဂရံ ပဝိသိတွာ ရာဇဒွါရံ အဂမာသိ။ အထ နံ ဗာရာဏသိရာဇာ ဒိသွာ ဣရိယာပထေ ပသီဒိတွာ ပက္ကောသာပေတွာ ပညတ္တာသနေ နိသီဒါပေတွာ နာနဂ္ဂရသဘောဇနံ ဘောဇေတွာ ¶ အညတရသ္မိံ နီစေ အာသနေ နိသိန္နော ဝန္ဒိတွာ တေန သဒ္ဓိံ သလ္လပန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –

၁၄၃။

‘‘အရိယာဝကာသောသိ ပသန္နနေတ္တော၊ မညေ ဘဝံ ပဗ္ဗဇိတော ကုလမှာ၊

ကထံ နု ဝိတ္တာနိ ပဟာယ ဘောဂေ၊ ပဗ္ဗဇိ နိက္ခမ္မ ဃရာ သပညာ’’တိ။

တတ္ထ အရိယာဝကာသောသီတိ နိဒ္ဒေါသသုန္ဒရသရီရာဝကာသောသိ၊ အဘိရူပေါသီတိ အတ္ထော။ ပသန္နနေတ္တောတိ ပဉ္စဟိ ပသာဒေဟိ ယုတ္တနေတ္တော။ ကုလမှာတိ ခတ္တိယကုလာ ဝါ ဗြာဟ္မဏကုလာ ဝါ သေဋ္ဌိကုလာ ဝါ ပဗ္ဗဇိတောသီတိ မညာမိ။ ကထံ နူတိ ကေန ကာရဏေန ကိံ အာရမ္မဏံ ကတွာ ဓနဉ္စ ဥပဘောဂေ စ ပဟာယ ဃရာ နိက္ခမိတွာ ပဗ္ဗဇိတောသိ သပည ပဏ္ဍိတပုရိသာတိ ပုစ္ဆတိ။

တတော ပရံ တာပသဿ စ ရညော စ ဝစနပ္ပဋိဝစနဝသေန ဂါထာနံ သမ္ဗန္ဓော ဝေဒိတဗ္ဗော –

၁၄၄။

‘‘သယံ ဝိမာနံ နရဒေဝ ဒိသွာ၊ မဟာနုဘာဝဿ မဟောရဂဿ၊

ဒိသွာန ပုညာန မဟာဝိပါကံ၊ သဒ္ဓါယဟံ ပဗ္ဗဇိတောမှိ ရာဇ။

၁၄၅။

‘‘န ¶ ကာမကာမာ န ဘယာ န ဒေါသာ၊ ဝါစံ မုသာ ပဗ္ဗဇိတာ ဘဏန္တိ၊

အက္ခာဟိ မေ ပုစ္ဆိတော ဧတမတ္ထံ၊ သုတွာန မေ ဇာယိဟိတိပ္ပသာဒေါ။

၁၄၆။

‘‘ဝါဏိဇ္ဇ ရဋ္ဌာဓိပ ဂစ္ဆမာနော၊ ပထေ အဒ္ဒသာသိမှိ ဘောဇပုတ္တေ၊

ပဝဍ္ဎကာယံ ဥရဂံ မဟန္တံ၊ အာဒါယ ဂစ္ဆန္တေ ပမောဒမာနေ။

၁၄၇။

‘‘သောဟံ ¶ သမာဂမ္မ ဇနိန္ဒ တေဟိ၊ ပဟဋ္ဌလောမော အဝစမှိ ဘီတော၊

ကုဟိံ အယံ နီယတိ ဘီမကာယော၊ နာဂေန ကိံ ကာဟထ ဘောဇပုတ္တာ။

၁၄၈။

‘‘နာဂေါ ¶ အယံ နီယတိ ဘောဇနတ္ထာ၊ ပဝဍ္ဎကာယော ဥရဂေါ မဟန္တော၊

သာဒုဉ္စ ထူလဉ္စ မုဒုဉ္စ မံသံ၊ န တွံ ရသညာသိ ဝိဒေဟပုတ္တ။

၁၄၉။

‘‘ဣတော မယံ ဂန္တွာ သကံ နိကေတံ၊ အာဒါယ သတ္ထာနိ ဝိကောပယိတွာ၊

မံသာနိ ဘောက္ခာမ ပမောဒမာနာ၊ မယဉှိ ဝေ သတ္တဝေါ ပန္နဂါနံ။

၁၅၀။

‘‘သစေ အယံ နီယတိ ဘောဇနတ္ထာ၊ ပဝဍ္ဎကာယော ဥရဂေါ မဟန္တော၊

ဒဒါမိ ဝေါ ဗလိဗဒ္ဒါနိ သောဠသ၊ နာဂံ ဣမံ မုဉ္စထ ဗန္ဓနသ္မာ။

၁၅၁။

‘‘အဒ္ဓါ ဟိ နော ဘက္ခော အယံ မနာပေါ၊ ဗဟူ စ နော ဥရဂါ ဘုတ္တပုဗ္ဗာ၊

ကရောမ တေ တံ ဝစနံ အဠာရ၊ မိတ္တဉ္စ နော ဟောဟိ ဝိဒေဟပုတ္တ။

၁၅၂။

‘‘တဒါဿု ¶ တေ ဗန္ဓနာ မောစယိံသု၊ ယံ နတ္ထုတော ပဋိမောက္ကဿ ပါသေ၊

မုတ္တော စ သော ဗန္ဓနာ နာဂရာဇာ၊ ပက္ကာမိ ပါစီနမုခေါ မုဟုတ္တံ။

၁၅၃။

‘‘ဂန္တွာန ပါစီနမုခေါ မုဟုတ္တံ၊ ပုဏ္ဏေဟိ နေတ္တေဟိ ပလောကယီ မံ၊

တဒါဿဟံ ပိဋ္ဌိတော အနွဂစ္ဆိံ၊ ဒသင်္ဂုလိံ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာ။

၁၅၄။

‘‘ဂစ္ဆေဝ ခေါ တွံ တရမာနရူပေါ၊ မာ တံ အမိတ္တာ ပုနရဂ္ဂဟေသုံ၊

ဒုက္ခော ဟိ လုဒ္ဒေဟိ ပုနာ သမာဂမော၊ အဒဿနံ ဘောဇပုတ္တာန ဂစ္ဆ။

၁၅၅။

‘‘အဂမာသိ သော ရဟဒံ ဝိပ္ပသန္နံ၊ နီလောဘာသံ ရမဏီယံ သုတိတ္ထံ၊

သမောတတံ ¶ ဇမ္ဗုဟိ ဝေတသာဟိ၊ ပါဝေက္ခိ နိတ္တိဏ္ဏဘယော ပတီတော။

၁၅၆။

‘‘သော တံ ပဝိဿ နစိရဿ နာဂေါ၊ ဒိဗ္ဗေန မေ ပါတုရဟူ ဇနိန္ဒ၊

ဥပဋ္ဌဟီ မံ ပိတရံဝ ပုတ္တော၊ ဟဒယင်္ဂမံ ကဏ္ဏသုခံ ဘဏန္တော။

၁၅၇။

‘‘တွံ ¶ မေသိ မာတာ စ ပိတာ အဠာရ၊ အဗ္ဘန္တရော ပါဏဒဒေါ သဟာယော၊

သကဉ္စ ဣဒ္ဓိံ ပဋိလာဘကောသ္မိ၊ အဠာရ ပဿ မေ နိဝေသနာနိ၊

ပဟူတဘက္ခံ ဗဟုအန္နပါနံ၊ မသက္ကသာရံ ဝိယ ဝါသဝဿာ’’တိ။

တတ္ထ ဝိမာနန္တိ သင်္ခပါလနာဂရညော အနေကသတနာဋကသမ္ပတ္တိသမ္ပန္နံ ကဉ္စနမဏိဝိမာနံ။ ပုညာနန္တိ တေန ကတပုညာနံ မဟန္တံ ဝိပါကံ ဒိသွာ ကမ္မဉ္စ ¶ ဖလဉ္စ ပရလောကဉ္စ သဒ္ဒဟိတွာ ပဝတ္တာယ သဒ္ဓါယ အဟံ ပဗ္ဗဇိတော။ န ကာမကာမာတိ န ဝတ္ထုကာမေနပိ ဘယေနပိ ဒေါသေနပိ မုသာ ဘဏန္တိ။ ဇာယိဟိတီတိ၊ ဘန္တေ၊ တုမှာကံ ဝစနံ သုတွာ မယှမ္ပိ ပသာဒေါ သောမနဿံ ဇာယိဿတိ။ ဝါဏိဇ္ဇန္တိ ဝါဏိဇ္ဇကမ္မံ ကရိဿာမီတိ ဂစ္ဆန္တော။ ပထေ အဒ္ဒသာသိမှီတိ ပဉ္စန္နံ သကဋသတာနံ ပုရတော သုခယာနကေ နိသီဒိတွာ ဂစ္ဆန္တော မဟာမဂ္ဂေ ဇနပဒမနုဿေ အဒ္ဒသံ။ ပဝဍ္ဎကာယန္တိ ဝဍ္ဎိတကာယံ။ အာဒါယာတိ အဋ္ဌဟိ ကာဇေဟိ ဂဟေတွာ။ အဝစမှီတိ အဘာသိံ။ ဘီမကာယောတိ ဘယဇနကကာယော။ ဘောဇပုတ္တာတိ လုဒ္ဒပုတ္တကေ ပိယသမုဒါစာရေနာလပတိ။ ဝိဒေဟပုတ္တာတိ ဝိဒေဟရဋ္ဌဝါသိတာယ အာဠာရံ အာလပိံသု။ ဝိကောပယိတွာတိ ဆိန္ဒိတွာ။ မယဉှိ ဝေါ သတ္တဝေါတိ မယံ ပန နာဂါနံ ဝေရိနော နာမ။ ဘောဇနတ္ထာတိ ဘောဇနတ္ထာယ။ မိတ္တဉ္စ နော ဟောဟီတိ တွံ အမှာကံ မိတ္တော ဟောဟိ၊ ကတဂုဏံ ဇာန။

တဒါဿု တေတိ၊ မဟာရာဇ၊ တေဟိ ဘောဇပုတ္တေဟိ ဧဝံ ဝုတ္တေ အဟံ တေသံ သောဠသ ဝါဟဂေါဏေ နိဝါသနပါရုပနာနိ ပသတံ ပသတံ သုဝဏ္ဏမာသကေ ဘရိယာနဉ္စ နေသံ ဝတ္ထာလင်္ကာရံ အဒါသိံ၊ အထ တေ သင်္ခပါလနာဂရာဇာနံ ဘူမိယံ နိပဇ္ဇာပေတွာ အတ္တနော ကက္ခဠတာယ သကဏ္ဋကကာဠဝေတ္တလတာယ ကောဋိယံ ဂဟေတွာ အာကဍ္ဎိတုံ အာရဘိံသု။ အထာဟံ နာဂရာဇာနံ ကိလမန္တံ ဒိသွာ အကိလမေန္တောဝ အသိနာ တာ လတာ ဆိန္ဒိတွာ ဒါရကာနံ ကဏ္ဏဝေဓတော ဝဋ္ဋိနီဟရဏနိယာမေန အဒုက္ခာပေန္တော သဏိကံ နီဟရိံ၊ တသ္မိံ ကာလေ တေ ဘောဇပုတ္တာ ယံ ဗန္ဓနံ အဿ နတ္ထုတော ပဝေသေတွာ ပါသေ ပဋိမောက္ကံ၊ တသ္မာ ဗန္ဓနာ တံ ¶ ဥရဂံ မောစယိံသု။ တဿ နာသတော သဟ ပါသေန တံ ရဇ္ဇုကံ နီဟရိံသူတိ ဒီပေတိ။ ဣတိ တေ ဥရဂံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ထောကံ ဂန္တွာ ‘‘အယံ ဥရဂေါ ဒုဗ္ဗလော၊ မတကာလေ နံ ဂဟေတွာ ဂမိဿာမာ’’တိ နိလီယိံသု။

ပုဏ္ဏေဟီတိ သောပိ မုဟုတ္တံ ပါစီနာဘိမုခေါ ဂန္တွာ အဿုပုဏ္ဏေဟိ နေတ္တေဟိ မံ ပလောကယိ။ တဒါဿဟန္တိ တဒါ အဿ အဟံ။ ဂစ္ဆေဝါတိ ဧဝံ တံ အဝစန္တိ ဝဒတိ။ ရဟဒန္တိ ကဏ္ဏဝေဏ္ဏဒဟံ။ သမောတတန္တိ ဥဘယတီရေသု ဇမ္ဗုရုက္ခဝေတသရုက္ခေဟိ ဩတတံ ဝိတတံ။ နိတ္တိဏ္ဏဘယော ပတီတောတိ သော ¶ ကိရ တံ ဒဟံ ပဝိသန္တော အာဠာရဿ နိပစ္စကာရံ ဒဿေတွာ ယာဝ နင်္ဂုဋ္ဌာ ဩတရိ၊ ဥဒကေ ¶ ပဝိဋ္ဌဋ္ဌာနမေဝဿ နိဗ္ဘယံ အဟောသိ၊ တသ္မာ နိတ္တိဏ္ဏဘယော ပတီတော ဟဋ္ဌတုဋ္ဌော ပါဝေက္ခီတိ။ ပဝိဿာတိ ပဝိသိတွာ။ ဒိဗ္ဗေန မေတိ နာဂဘဝနေ ပမာဒံ အနာပဇ္ဇိတွာ မယိ ကဏ္ဏဝေဏ္ဏတီရံ အနတိက္ကန္တေယေဝ ဒိဗ္ဗေန ပရိဝါရေန မမ ပုရတော ပါတုရဟောသိ။ ဥပဋ္ဌဟီတိ ဥပါဂမိ။ အဗ္ဘန္တရောတိ ဟဒယမံသသဒိသော။ တွံ မမ ဗဟုပကာရော၊ သက္ကာရံ တေ ကရိဿာမိ။ ပဿ မေ နိဝေသနာနီတိ မမ နာဂဘဝနံ ပဿ။ မသက္ကသာရံ ဝိယာတိ မသက္ကသာရော ဝုစ္စတိ ဩသက္ကနပရိသက္ကနာဘာဝေန ဃနသာရတာယ စ သိနေရုပဗ္ဗတရာဇာ။ အယံ တတ္ထ မာပိတံ တာဝတိံသဘဝနံ သန္ဓာယေဝမာဟ။

မဟာရာဇ! ဧဝံ ဝတွာ သော နာဂရာဇာ ဥတ္တရိ အတ္တနော နာဂဘဝနံ ဝဏ္ဏေန္တော ဂါထာဒွယမာဟ –

၁၅၈။

‘‘တံ ဘူမိဘာဂေဟိ ဥပေတရူပံ၊ အသက္ခရာ စေဝ မုဒူ သုဘာ စ၊

နီစတ္တိဏာ အပ္ပရဇာ စ ဘူမိ၊ ပါသာဒိကာ ယတ္ထ ဇဟန္တိ သောကံ။

၁၅၉။

‘‘အနာဝကုလာ ဝေဠုရိယူပနီလာ၊ စတုဒ္ဒိသံ အမ္ဗဝနံ သုရမ္မံ၊

ပက္ကာ စ ပေသီ စ ဖလာ သုဖုလ္လာ၊ နိစ္စောတုကာ ဓာရယန္တီ ဖလာနီ’’တိ။

တတ္ထ အသက္ခရာတိ ယာ တတ္ထ ဘူမိ ပါသာဏသက္ခရရဟိတာ မုဒု သုဘာ ကဉ္စနရဇတမဏိမယာ သတ္တရတနဝါလုကာကိဏ္ဏာ။ နီစတ္တိဏာတိ ဣန္ဒဂေါပကပိဋ္ဌိသဒိသဝဏ္ဏေဟိ နီစတိဏေဟိ သမန္နာဂတာ။ အပ္ပရဇာတိ ပံသုရဟိတာ။ ယတ္ထ ဇဟန္တိ သောကန္တိ ယတ္ထ ပဝိဋ္ဌမတ္တာဝ နိဿောကာ ဟောန္တိ။ အနာဝကုလာတိ ¶ န အဝကုလာ အခါဏုမာ ဥပရိ ဥက္ကုလဝိကုလဘာဝရဟိတာ ဝါ သမသဏ္ဌိတာ။ ဝေဠုရိယူပနီလာတိ ဝေဠုရိယေန ဥပနီလာ၊ တသ္မိံ နာဂဘဝနေ ဝေဠုရိယမယာ ပသန္နသလိလာ နီလောဘာသာ အနေကဝဏ္ဏကမလုပ္ပလသဉ္ဆန္နာ ပေါက္ခရဏီတိ အတ္ထော။ စတုဒ္ဒိသန္တိ တဿာ ပေါက္ခရဏိယာ စတူသု ဒိသာသု။ ပက္ကာ စာတိ တသ္မိံ အမ္ဗဝနေ အမ္ဗရုက္ခာ ပက္ကဖလာ စ ¶ အဍ္ဎပက္ကဖလာ စ တရုဏဖလာ စ ဖုလ္လိတာယေဝါတိ အတ္ထော။ နိစ္စောတုကာတိ ဆန္နမ္ပိ ဥတူနံ အနုရူပေဟိ ပုပ္ဖဖလေဟိ သမန္နာဂတာတိ။

၁၆၀။

တေသံ ဝနာနံ နရဒေဝ မဇ္ဈေ၊ နိဝေသနံ ဘဿရသန္နိကာသံ၊

ရဇတဂ္ဂဠံ သောဝဏ္ဏမယံ ဥဠာရံ၊ ဩဘာသတီ ဝိဇ္ဇုရိဝန္တလိက္ခေ။

၁၆၁။

‘‘မဏီမယာ ¶ သောဏ္ဏမယာ ဥဠာရာ၊ အနေကစိတ္တာ သတတံ သုနိမ္မိတာ၊

ပရိပူရာ ကညာဟိ အလင်္ကတာဟိ၊ သုဝဏ္ဏကာယူရဓရာဟိ ရာဇ။

၁၆၂။

‘‘သော သင်္ခပါလော တရမာနရူပေါ၊ ပါသာဒမာရုယှ အနောမဝဏ္ဏော၊

သဟဿထမ္ဘံ အတုလာနုဘာဝံ၊ ယတ္ထဿ ဘရိယာ မဟေသီ အဟောသိ။

၁၆၃။

‘‘ဧကာ စ နာရီ တရမာနရူပါ၊ အာဒါယ ဝေဠုရိယမယံ မဟဂ္ဃံ၊

သုဘံ မဏိံ ဇာတိမန္တူပပန္နံ၊ အစောဒိတာ အာသနမဗ္ဘိဟာသိ။

၁၆၄။

‘‘တတော မံ ဥရဂေါ ဟတ္ထေ ဂဟေတွာ၊ နိသီဒယီ ပါမုခအာသနသ္မိံ၊

ဣဒမာသနံ အတြ ဘဝံ နိသီဒတု၊ ဘဝဉှိ မေ အညတရော ဂရူနံ။

၁၆၅။

‘‘အညာ စ နာရီ တရမာနရူပါ၊ အာဒါယ ဝါရိံ ဥပသင်္ကမိတွာ၊

ပါဒါနိ ပက္ခာလယီ မေ ဇနိန္ဒ၊ ဘရိယာဝ ဘတ္တူ ပတိနော ပိယဿ။

၁၆၆။

‘‘အပရာ ¶ ¶ စ နာရီ တရမာနရူပါ၊ ပဂ္ဂယှ သောဝဏ္ဏမယာယ ပါတိယာ၊

အနေကသူပံ ဝိဝိဓံ ဝိယဉ္ဇနံ၊ ဥပနာမယီ ဘတ္တ မနုညရူပံ။

၁၆၇။

‘‘တုရိယေဟိ မံ ဘာရတ ဘုတ္တဝန္တံ၊ ဥပဋ္ဌဟုံ ဘတ္တု မနော ဝိဒိတွာ၊

တတုတ္တရိံ မံ နိပတီ မဟန္တံ၊ ဒိဗ္ဗေဟိ ကာမေဟိ အနပ္ပကေဟီ’’တိ။

တတ္ထ နိဝေသနန္တိ ပါသာဒေါ။ ဘဿရသန္နိကာသန္တိ ပဘဿရဒဿနံ။ ရဇတဂ္ဂဠန္တိ ရဇတဒွါရကဝါဋံ။ မဏီမယာတိ ဧဝရူပါ တတ္ထ ကူဋာဂါရာ စ ဂဗ္ဘာ စ။ ပရိပူရာတိ သမ္ပုဏ္ဏာ။ သော သင်္ခပါလောတိ၊ မဟာရာဇ၊ အဟံ ဧဝံ တသ္မိံ နာဂဘဝနံ ဝဏ္ဏေန္တေ တံ ဒဋ္ဌုကာမော အဟောသိံ၊ အထ မံ တတ္ထ နေတွာ သော သင်္ခပါလော ဟတ္ထေ ဂဟေတွာ တရမာနော ဝေဠုရိယထမ္ဘေဟိ သဟဿထမ္ဘံ ပါသာဒံ အာရုယှ ယသ္မိံ ဌာနေ အဿ မဟေသီ အဟောသိ၊ တံ ဌာနံ နေတီတိ ဒီပေတိ။ ဧကာ စာတိ မယိ ပါသာဒံ အဘိရုဠှေ ဧကာ ဣတ္ထီ အညေဟိ မဏီဟိ ဇာတိမဟန္တေဟိ ဥပေတံ သုဘံ ဝေဠုရိယာသနံ တေန နာဂရာဇေန အဝုတ္တာဝ။ အဗ္ဘိဟာသီတိ အဘိဟရိ၊ အတ္ထရီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

ပါမုခအာသနသ္မိန္တိ ပမုခါသနသ္မိံ၊ ဥတ္တမာသနေ နိသီဒါပေသီတိ အတ္ထော။ ဂရူနန္တိ မာတာပိတူနံ ¶ မေ တွံ အညတရောတိ ဧဝံ ဝတွာ နိသီဒါပေသိ။ ဝိဝိဓံ ဝိယဉ္ဇနန္တိ ဝိဝိဓံ ဗျဉ္ဇနံ။ ဘတ္တ မနုညရူပန္တိ ဘတ္တံ မနုညရူပံ။ ဘာရတာတိ ရာဇာနံ အာလပတိ။ ဘုတ္တဝန္တန္တိ ဘုတ္တာဝိံ ကတဘတ္တကိစ္စံ။ ဥပဋ္ဌဟုန္တိ အနေကသတေဟိ တုရိယေဟိ ဂန္ဓဗ္ဗံ ကုရုမာနာ ဥပဋ္ဌဟိံသု။ ဘတ္တု မနော ဝိဒိတွာတိ အတ္တနော ပတိနော စိတ္တံ ဇာနိတွာ။ တတုတ္တရိန္တိ တတော ဂန္ဓဗ္ဗကရဏတော ဥတ္တရိံ။ မံ နိပတီတိ သော နာဂရာဇာ မံ ဥပသင်္ကမိ။ မဟန္တံ ဒိဗ္ဗေဟီတိ မဟန္တေဟိ ဥဠာရေဟိ ဒိဗ္ဗေဟိ ကာမေဟိ တေဟိ စ အနပ္ပကေဟိ။

ဧဝံ ဥပသင်္ကမိတွာ စ ပန ဂါထမာဟ –

၁၆၈။

‘‘ဘရိယာ မမေတာ တိသတာ အဠာရ၊ သဗ္ဗတ္တမဇ္ဈာ ပဒုမုတ္တရာဘာ၊

အဠာရ ဧတာဿု တေ ကာမကာရာ၊ ဒဒါမိ တေ တာ ပရိစာရယဿူ’’တိ။

တတ္ထ ¶ သဗ္ဗတ္တမဇ္ဈာတိ သဗ္ဗာ အတ္တမဇ္ဈာ၊ ပါဏိနာ ဂဟိတပ္ပမာဏမဇ္ဈာတိ အတ္ထော။ အဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘သုမဇ္ဈာ’’တိ ပါဌော။ ပဒုမုတ္တရာဘာတိ ¶ ပဒုမဝဏ္ဏဥတ္တရာဘာ၊ ပဒုမဝဏ္ဏဥတ္တရစ္ဆဝိယောတိ အတ္ထော။ ပရိစာရယဿူတိ တာ အတ္တနော ပါဒပရိစာရိကာ ကရောဟီတိ ဝတွာ တီဟိ ဣတ္ထိသတေဟိ သဒ္ဓိံ မဟာသမ္ပတ္တိံ မယှံ အဒါသိ။

သော အာဟ –

၁၆၉။

‘‘သံဝစ္ဆရံ ဒိဗ္ဗရသာနုဘုတွာ၊ တဒါဿုဟံ ဥတ္တရိမဇ္ဈဘာသိံ၊

နာဂဿိဒံ ကိန္တိ ကထဉ္စ လဒ္ဓံ၊ ကထဇ္ဈဂမာသိ ဝိမာနသေဋ္ဌံ။

၁၇၀။

‘‘အဓိစ္စလဒ္ဓံ ပရိဏာမဇံ တေ၊ သယံကတံ ဥဒါဟု ဒေဝေဟိ ဒိန္နံ၊

ပုစ္ဆာမိ တံ နာဂရာဇေတမတ္ထံ၊ ကထဇ္ဈဂမာသိ ဝိမာနသေဋ္ဌ’’န္တိ။

တတ္ထ ဒိဗ္ဗရသာနုဘုတွာတိ ဒိဗ္ဗေ ကာမဂုဏရသေ အနုဘဝိတွာ။ တဒါဿုဟန္တိ တဒါ အဿု အဟံ။ နာဂဿိဒန္တိ ဘဒြမုခဿ သင်္ခပါလနာဂရာဇဿ ဣဒံ သမ္ပတ္တိဇာတံ ကိန္တိ ကိံ နာမ ကမ္မံ ကတွာ ကထဉ္စ ကတွာ လဒ္ဓံ၊ ကထမေတံ ဝိမာနသေဋ္ဌံ တွံ အဇ္ဈဂမာသိ၊ ဣတိ နံ အဟံ ပုစ္ဆိံ။ အဓိစ္စလဒ္ဓန္တိ အဟေတုနာ လဒ္ဓံ။ ပရိဏာမဇံ တေတိ ကေနစိ တဝ အတ္ထာယ ပရိဏာမိတတ္တာ ပရိဏာမတော ဇာတံ။ သယံကတန္တိ ကာရကေ ပက္ကောသာပေတွာ ရတနာနိ ဒတွာ ကာရိတန္တိ။

တတော ¶ ပရာ ဒွိန္နမ္ပိ ဝစနပ္ပဋိဝစနဂါထာဝ –

၁၇၁။

‘‘နာဓိစ္စလဒ္ဓံ န ပရိဏာမဇံ မေ၊ န သယံကတံ နာပိ ဒေဝေဟိ ဒိန္နံ၊

သကေဟိ ကမ္မေဟိ အပါပကေဟိ၊ ပုညေဟိ မေ လဒ္ဓမိဒံ ဝိမာနံ။

၁၇၂။

‘‘ကိံ ¶ တေ ဝတံ ကိံ ပန ဗြဟ္မစရိယံ၊ ကိဿ သုစိဏ္ဏဿ အယံ ဝိပါကော၊

အက္ခာဟိ မေ နာဂရာဇေတမတ္ထံ၊ ကထံ နု တေ လဒ္ဓမိဒံ ဝိမာနံ။

၁၇၃။

‘‘ရာဇာ အဟောသိံ မဂဓာနမိဿရော၊ ဒုယျောဓနော နာမ မဟာနုဘာဝေါ၊

သော ¶ ဣတ္တရံ ဇီဝိတံ သံဝိဒိတွာ၊ အသဿတံ ဝိပရိဏာမဓမ္မံ။

၁၇၄။

‘‘အန္နဉ္စ ပါနဉ္စ ပသန္နစိတ္တော၊ သက္ကစ္စ ဒါနံ ဝိပုလံ အဒါသိံ၊

ဩပါနဘူတံ မေ ဃရံ တဒါသိ၊ သန္တပ္ပိတာ သမဏဗြာဟ္မဏာ စ။

၁၇၅။

‘‘မာလဉ္စ ဂန္ဓဉ္စ ဝိလေပနဉ္စ၊ ပဒီပိယံ ယာနမုပဿယဉ္စ၊

အစ္ဆာဒနံ သယနမထန္နပါနံ၊ သက္ကစ္စ ဒါနာနိ အဒမှ တတ္ထ။

၁၇၆။

‘‘တံ မေ ဝတံ တံ ပန ဗြဟ္မစရိယံ၊ တဿ သုစိဏ္ဏဿ အယံ ဝိပါကော၊

တေနေဝ မေ လဒ္ဓမိဒံ ဝိမာနံ၊ ပဟူတဘက္ခံ ဗဟုအန္နပါနံ၊

နစ္စေဟိ ဂီတေဟိ စုပေတရူပံ၊ စိရဋ္ဌိတိကံ န စ သဿတာယံ။

၁၇၇။

‘‘အပ္ပာနုဘာဝါ တံ မဟာနုဘာဝံ၊ တေဇဿိနံ ဟန္တိ အတေဇဝန္တော၊

ကိမေဝ ဒါဌာဝုဓ ကိံ ပဋိစ္စ၊ ဟတ္ထတ္တမာဂစ္ဆိ ဝနိဗ္ဗကာနံ။

၁၇၈။

‘‘ဘယံ နု တေ အနွဂတံ မဟန္တံ၊ တေဇော နု တေ နာနွဂံ ဒန္တမူလံ၊

ကိမေဝ ဒါဌာဝုဓ ကိံ ပဋိစ္စ၊ ကိလေသမာပဇ္ဇိ ဝနိဗ္ဗကာနံ။

၁၇၉။

‘‘န ¶ မေ ဘယံ အနွဂတံ မဟန္တံ၊ တေဇော န သက္ကာ မမ တေဟိ ဟန္တုံ၊

သတဉ္စ ဓမ္မာနိ သုကိတ္တိတာနိ၊ သမုဒ္ဒဝေလာဝ ဒုရစ္စယာနိ။

၁၈၀။

‘‘စာတုဒ္ဒသိံ ¶ ပဉ္စဒသိံ အဠာရ၊ ဥပေါသထံ နိစ္စမုပါဝသာမိ၊

အထာဂမုံ သောဠသ ဘောဇပုတ္တာ၊ ရဇ္ဇုံ ဂဟေတွာန ဒဠှဉ္စ ပါသံ။

၁၈၁။

‘‘ဘေတွာန ¶ နာသံ အတိကဿ ရဇ္ဇုံ၊ နယိံသု မံ သမ္ပရိဂယှ လုဒ္ဒါ၊

ဧတာဒိသံ ဒုက္ခမဟံ တိတိက္ခံ၊ ဥပေါသထံ အပ္ပဋိကောပယန္တော။

၁၈၂။

‘‘ဧကာယနေ တံ ပထေ အဒ္ဒသံသု၊ ဗလေန ဝဏ္ဏေန စုပေတရူပံ၊

သိရိယာ ပညာယ စ ဘာဝိတောသိ၊ ကိံ ပတ္ထယံ နာဂ တပေါ ကရောသိ။

၁၈၃။

‘‘န ပုတ္တဟေတူ န ဓနဿ ဟေတူ၊ န အာယုနော စာပိ အဠာရ ဟေတု၊

မနုဿယောနိံ အဘိပတ္ထယာနော၊ တသ္မာ ပရက္ကမ တပေါ ကရောမိ။

၁၈၄။

‘‘တွံ လောဟိတက္ခော ဝိဟတန္တရံသော၊ အလင်္ကတော ကပ္ပိတကေသမဿု၊

သုရောသိတော လောဟိတစန္ဒနေန၊ ဂန္ဓဗ္ဗရာဇာဝ ဒိသာ ပဘာသသိ။

၁၈၅။

‘‘ဒေဝိဒ္ဓိပတ္တောသိ မဟာနုဘာဝေါ၊ သဗ္ဗေဟိ ကာမေဟိ သမင်္ဂိဘူတော၊

ပုစ္ဆာမိ တံ နာဂရာဇေတမတ္ထံ၊ သေယျော ဣတော ကေန မနုဿလောကော။

၁၈၆။

‘‘အဠာရ ¶ နာညတြ မနုဿလောကာ၊ သုဒ္ဓီဝ သံဝိဇ္ဇတိ သံယမော ဝါ၊

အဟဉ္စ လဒ္ဓါန မနုဿယောနိံ၊ ကာဟာမိ ဇာတိမရဏဿ အန္တံ။

၁၈၇။

‘‘သံဝစ္ဆရော မေ ဝသတော တဝန္တိကေ၊ အန္နေန ပါနေန ဥပဋ္ဌိတောသ္မိ၊

အာမန္တယိတွာန ပလေမိ နာဂ၊ စိရပ္ပဝုဋ္ဌောသ္မိ အဟံ ဇနိန္ဒ။

၁၈၈။

‘‘ပုတ္တာ စ ဒါရာ အနုဇီဝိနော စ၊ နိစ္စာနုသိဋ္ဌာ ဥပတိဋ္ဌထေတံ၊

ကစ္စိန္နု ¶ တံ နာဘိသပိတ္ထ ကောစိ၊ ပိယဉှိ မေ ဒဿနံ တုယှံ အဠာရ။

၁၈၉။

‘‘ယထာပိ မာတူ စ ပိတူ အဂါရေ၊ ပုတ္တော ပိယော ပဋိဝိဟိတော ဝသေယျ၊

တတောပိ မယှံ ဣဓမေဝ သေယျော၊ စိတ္တဉှိ တေ နာဂ မယီ ပသန္နံ။

၁၉၀။

‘‘မဏီ ¶ မမံ ဝိဇ္ဇတိ လောဟိတင်္ကော၊ ဓနာဟရော မဏိရတနံ ဥဠာရံ၊

အာဒါယ တွံ ဂစ္ဆ သကံ နိကေတံ၊ လဒ္ဓါ ဓနံ တံ မဏိမောဿဇဿူ’’တိ။

တတ္ထ ကိံ တေ ဝတန္တိ ကိံ တဝ ဝတသမာဒါနံ။ ဗြဟ္မစရိယန္တိ သေဋ္ဌစရိယံ။ ဩပါနဘူတန္တိ စတုမဟာပထေ ခတပေါက္ခရဏီ ဝိယ ဓမ္မိကသမဏဗြာဟ္မဏာနံ ယထာသုခံ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗဝိဘဝံ။ န စ သဿတာယန္တိ စိရဋ္ဌိတိကံ သမာနမ္ပိ စေ တံ မယှံ သဿတံ န ဟောတီတိ မေ ကထေတိ။

အပ္ပာနုဘာဝါတိ ဘောဇပုတ္တေ သန္ဓာယာဟ။ ဟန္တီတိ အဋ္ဌသု ဌာနေသု သူလေဟိ ဝိဇ္ဈန္တာ ကိံကာရဏာ ဟနိံသု။ ကိံ ပဋိစ္စာတိ ကိံ သန္ဓာယ တွံ တဒါ တေသံ ဟတ္ထတ္တံ အာဂစ္ဆိ ဝသံ ဥပဂတော။ ဝနိဗ္ဗကာနန္တိ ဘောဇပုတ္တာ ဣဓ ‘‘ဝနိဗ္ဗကာ’’တိ ဝုတ္တာ။ တေဇော နု တေ နာနွဂံ ဒန္တမူလန္တိ ကိံ နု တဝ တေဇော ¶ ဘောဇပုတ္တေ ဒိသွာ တဒါ ဘယံ မဟန္တံ အနွဂတံ၊ ဥဒါဟု ဝိသံ ဒန္တမူလံ န အနွဂတံ။ ကိလေသန္တိ ဒုက္ခံ။ ဝနိဗ္ဗကာနန္တိ ဘောဇပုတ္တာနံ သန္တိကေ၊ ဘောဇပုတ္တေ နိဿာယာတိ အတ္ထော။

တေဇော န သက္ကာ မမ တေဟိ ဟန္တုန္တိ မမ ဝိသတေဇော အညဿ တေဇေန အဘိဟန္တုမ္ပိ န သက္ကာ။ သတန္တိ ဗုဒ္ဓါဒီနံ။ ဓမ္မာနီတိ သီလသမာဓိပညာခန္တိအနုဒ္ဒယမေတ္တာဘာဝနာသင်္ခါတာနိ ဓမ္မာနိ။ သုကိတ္တိတာနီတိ သုဝဏ္ဏိတာနိ သုကထိတာနိ။ ကိန္တိ ကတွာ? သမုဒ္ဒဝေလာဝ ဒုရစ္စယာနီတိ တေဟိ သမုဒ္ဒဝေလာ ဝိယ သပ္ပုရိသေဟိ ဇီဝိတတ္ထမ္ပိ ဒုရစ္စယာနီတိ ဝဏ္ဏိတာနိ၊ တသ္မာ အဟံ သီလဘေဒဘယေန ခန္တိမေတ္တာဒိသမန္နာဂတော ဟုတွာ မမ ကောပဿ သီလဝေလန္တံ အတိက္ကမိတုံ န အဒါသိန္တိ အာဟ။

‘‘ဣမိဿာ ပန သင်္ခပါလဓမ္မဒေသနာယ ဒသပိ ပါရမိယော လဗ္ဘန္တိ။ တဒါ ဟိ မဟာသတ္တေန သရီရဿ ပရိစ္စတ္တဘာဝေါ ဒါနပါရမီ နာမ ဟောတိ၊ တထာရူပေနာပိ ဝိသတေဇေန သီလဿ အဘိန္နတာ သီလပါရမီ၊ နာဂဘဝနတော နိက္ခမိတွာ သမဏဓမ္မကရဏံ နေက္ခမ္မပါရမီ၊ ‘ဣဒဉ္စိဒဉ္စ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’တိ သံဝိဒဟနံ ပညာပါရမီ၊ အဓိဝါသနဝီရိယံ ဝီရိယပါရမီ၊ အဓိဝါသနခန္တိ ခန္တိပါရမီ၊ သစ္စသမာဒါနံ သစ္စပါရမီ၊ ‘မမ သီလံ န ဘိန္ဒိဿာမီ’တိ အဓိဋ္ဌာနံ အဓိဋ္ဌာနပါရမီ၊ အနုဒ္ဒယဘာဝေါ ¶ မေတ္တာပါရမီ၊ ဝေဒနာယ မဇ္ဈတ္တဘာဝေါ ဥပေက္ခာပါရမီ’’တိ။

အထာဂမုန္တိ အထေကဒိဝသံ ဝမ္မိကမတ္ထကေ နိပန္နံ ဒိသွာ သောဠသ ဘောဇပုတ္တာ ခရရဇ္ဇုဉ္စ ဒဠှပါသဉ္စ ¶ သူလာနိ စ ဂဟေတွာ မမ သန္တိကံ အာဂတာ။ ဘေတွာနာတိ မမ သရီရံ အဋ္ဌသု ဌာနေသု ဘိန္ဒိတွာ သကဏ္ဋကကာဠဝေတ္တလတာ ပဝေသေတွာ။ နာသံ အတိကဿ ရဇ္ဇုန္တိ ထောကံ ဂန္တွာ သီသံ မေ ဩလမ္ဗန္တံ ဒိသွာ မဟာမဂ္ဂေ နိပဇ္ဇာပေတွာ ပုန နာသမ္ပိ မေ ဘိန္ဒိတွာ ဝဋ္ဋရဇ္ဇုံ အတိကဿ အာဝုနိတွာ ကာဇကောဋိယံ လဂ္ဂေတွာ သမန္တတော ပရိဂ္ဂဟေတွာ မံ နယိံသု။

အဒ္ဒသံသူတိ၊ သမ္မ သင်္ခပါလ၊ တေ ဘောဇပုတ္တာ ဧကာယနေ ဧကဂမနေ ဇင်္ဃပဒိကမဂ္ဂေ တံ ဗလေန စ ဝဏ္ဏေန စ ဥပေတရူပံ ပဿိံသု၊ တွံ ပန ဣဿရိယသောဘဂ္ဂသိရိယာ စ ပညာယ စ ဘာဝိတော ဝဍ္ဎိတော၊ သော တွံ ဧဝရူပေါ သမာနောပိ ¶ ကိမတ္ထံ တပံ ကရောသိ၊ ကိမိစ္ဆန္တော ဥပေါသထဝါသံ ဝသသိ၊ သီလံ ရက္ခသိ။ ‘‘အဒ္ဒသာသိ’’န္တိပိ ပါဌော၊ အဟံ ဧကာယနေ မဟာမဂ္ဂေ တံ အဒ္ဒသိန္တိ အတ္ထော။ အဘိပတ္ထယာနောတိ ပတ္ထေန္တော။ တသ္မာတိ ယသ္မာ မနုဿယောနိံ ပတ္ထေမိ၊ တသ္မာ ဝီရိယေန ပရက္ကမိတွာ တပေါကမ္မံ ကရောမိ။

သုရောသိတောတိ သုဋ္ဌု မနုလိတ္တော။ ဣတောတိ ဣမမှာ နာဂဘဝနာ မနုဿလောကော ကေန ဥတ္တရိတရော။ သုဒ္ဓီတိ မဂ္ဂဖလနိဗ္ဗာနသင်္ခါတာ ဝိသုဒ္ဓိ။ သံယမောတိ သီလံ။ ဣဒံ သော မနုဿလောကေယေဝ ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓါနံ ဥပ္ပတ္တိံ သန္ဓာယာဟ။ ကာဟာမီတိ အတ္တနော အပ္ပဋိသန္ဓိကဘာဝံ ကရောန္တော ဇာတိဇရာမရဏဿန္တံ ကရိဿာမီတိ။ ဧဝံ၊ မဟာရာဇ၊ သော သင်္ခပါလော မနုဿလောကံ ဝဏ္ဏေသိ။ သံဝစ္ဆရော မေတိ ဧဝံ၊ မဟာရာဇ၊ တသ္မိံ မနုဿလောကံ ဝဏ္ဏေန္တေ အဟံ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ သိနေဟံ ကတွာ ဧတဒဝေါစံ။ တတ္ထ ဥပဋ္ဌိတောသ္မီတိ အန္နပါနေန စေဝ ဒိဗ္ဗေဟိ စ ကာမဂုဏေဟိ ပရိစိဏ္ဏော မာနိတော အသ္မိ။ ပလေမီတိ ပရေမိ ဂစ္ဆာမိ။ စိရပ္ပဝုဋ္ဌောသ္မီတိ အဟံ မနုဿလောကတော စိရပ္ပဝုဋ္ဌော အသ္မိ။

နာဘိသပိတ္ထာတိ ကစ္စိ နု ခေါ မမ ပုတ္တာဒီသု ကောစိ တံ န အက္ကောသိ န ပရိဘာသီတိ ပုစ္ဆတိ။ ‘‘နာဘိသဇ္ဇေထာ’’တိပိ ပါဌော၊ န ကောပေသီတိ အတ္ထော။ ပဋိဝိဟိတောတိ ပဋိဇဂ္ဂိတော။ မဏီ မမန္တိ သစေ၊ သမ္မ အာဠာရ၊ ဂစ္ဆသိယေဝ၊ ဧဝံ သန္တေ မမ လောဟိတင်္ကော ဓနဟာရကော သဗ္ဗကာမဒဒေါ မဏိ သံဝိဇ္ဇတိ၊ တံ ဥဠာရံ မဏိရတနံ အာဒါယ တဝ ဂေဟံ ဂစ္ဆ၊ တတ္ထ ဣမဿာနုဘာဝေန ယာဝဒိစ္ဆကံ ဓနံ လဒ္ဓါ ပုန ဣမံ မဏိံ ဩဿဇဿု၊ ဩဿဇန္တော စ အညတ္ထ အနောဿဇိတွာ အတ္တနော ဥဒကစာဋိယံ ဩဿဇေယျာသီတိ ဝတွာ မယှံ မဏိရတနံ ဥပနေသီတိ ဝဒတိ။

ဧဝံ ဝတွာ အာဠာရော ‘‘အထာဟံ၊ မဟာရာဇ၊ နာဂရာဇာနံ ဧတဒဝေါစံ – ‘သမ္မ၊ နာဟံ ဓနေနတ္ထိကော၊ ပဗ္ဗဇိတုံ ပန ဣစ္ဆာမီ’တိ ¶ ပဗ္ဗဇိတပရိက္ခာရံ ယာစိတွာ တေနေဝ သဒ္ဓိံ နာဂဘဝနာ ¶ နိက္ခမိတွာ တံ နိဝတ္တေတွာ ဟိမဝန္တံ ပဝိသိတွာ ပဗ္ဗဇိတောမှီ’’တိ ဝတွာ ရညော ဓမ္မကထံ ကထေန္တော ဂါထာဒွယမာဟ –

၁၉၁။

‘‘ဒိဋ္ဌာ မယာ မာနုသကာပိ ကာမာ၊ အသဿတာ ဝိပရိဏာမဓမ္မာ၊

အာဒီနဝံ ကာမဂုဏေသု ဒိသွာ၊ သဒ္ဓါယဟံ ပဗ္ဗဇိတောမှိ ရာဇ။

၁၉၂။

‘‘ဒုမပ္ဖလာနီဝ ¶ ပတန္တိ မာဏဝါ၊ ဒဟရာ စ ဝုဒ္ဓါ စ သရီရဘေဒါ၊

ဧတမ္ပိ ဒိသွာ ပဗ္ဗဇိတောမှိ ရာဇ၊ အပဏ္ဏကံ သာမညမေဝ သေယျော’’တိ။

တတ္ထ သဒ္ဓါယာတိ ကမ္မဉ္စ ဖလဉ္စ နိဗ္ဗာနဉ္စ သဒ္ဒဟိတွာ။ ဒုမပ္ဖလာနီဝ ပတန္တီတိ ယထာ ရုက္ခဖလာနိ ပက္ကာနိပိ အပက္ကာနိပိ ပတန္တိ၊ တထာ မာဏဝါ ဒဟရာ စ ဝုဒ္ဓါ စ ပတန္တိ။ အပဏ္ဏကန္တိ အဝိရဒ္ဓံ နိယျာနိကံ။ သာမညမေဝ သေယျောတိ ပဗ္ဗဇ္ဇာဝ ဥတ္တမာတိ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ ဂုဏံ ဒိသွာ ပဗ္ဗဇိတောမှိ၊ မဟာရာဇာတိ။

တံ သုတွာ ရာဇာ အနန္တရံ ဂါထမာဟ –

၁၉၃။

‘‘အဒ္ဓါ ဟဝေ သေဝိတဗ္ဗာ သပညာ၊ ဗဟုဿုတာ ယေ ဗဟုဌာနစိန္တိနော၊

နာဂဉ္စ သုတွာန တဝဉ္စဠာရ၊ ကာဟာမိ ပုညာနိ အနပ္ပကာနီ’’တိ။

တတ္ထ ယေ ဗဟုဌာနစိန္တိနောတိ ယေ ဗဟူနိ ကာရဏာနိ ဇာနန္တိ။ နာဂဉ္စာတိ တထာ အပ္ပမာဒဝိဟာရိနံ နာဂရာဇာနဉ္စ တဝ စ ဝစနံ သုတွာ။

အထဿ ဥဿာဟံ ဇနေန္တော တာပသော ဩသာနဂါထမာဟ –

၁၉၄။

‘‘အဒ္ဓါ ဟဝေ သေဝိတဗ္ဗာ သပညာ၊ ဗဟုဿုတာ ယေ ဗဟုဌာနစိန္တိနော၊

နာဂဉ္စ သုတွာန မမဉ္စ ရာဇ၊ ကရောဟိ ပုညာနိ အနပ္ပကာနီ’’တိ။

ဧဝံ ¶ သော ရညော ဓမ္မံ ဒေသေတွာ တတ္ထေဝ စတ္တာရော ဝဿာနမာသေ ဝသိတွာ ပုန ဟိမဝန္တံ ဂန္တွာ ယာဝဇီဝံ စတ္တာရော ဗြဟ္မဝိဟာရေ ဘာဝေတွာ ဗြဟ္မလောကူပဂေါ အဟောသိ။ သင်္ခပါလောပိ ယာဝဇီဝံ ဥပေါသထဝါသံ ဝသိတွာ ရာဇာ စ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကရိတွာ ယထာကမ္မံ ဂတာ။

သတ္ထာ ¶ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒါ ပိတာ တာပသော ကဿပေါ အဟောသိ၊ ဗာရာဏသိရာဇာ အာနန္ဒော၊ အာဠာရော သာရိပုတ္တော၊ သင်္ခပါလနာဂရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။

သင်္ခပါလဇာတကဝဏ္ဏနာ စတုတ္ထာ။

[၅၂၅] ၅။ စူဠသုတသောမဇာတကဝဏ္ဏနာ

အာမန္တယာမိ ¶ နိဂမန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော နေက္ခမ္မပါရမိံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ပစ္စုပ္ပန္နဝတ္ထု မဟာနာရဒကဿပဇာတကသဒိသမေဝ (ဇာ။ ၂။၂၂။၁၁၅၃ အာဒယော)။ အတီတေ ပန ဗာရာဏသီ သုဒဿနံ နာမ နဂရံ အဟောသိ၊ တတ္ထ ဗြဟ္မဒတ္တော နာမ ရာဇာ အဇ္ဈာဝသိ။ ဗောဓိသတ္တော တဿ အဂ္ဂမဟေသိယာ ကုစ္ဆိမှိ နိဗ္ဗတ္တိ၊ ဒသမာသစ္စယေန မာတုကုစ္ဆိတော နိက္ခမိ။ တဿ ပန ပုဏ္ဏစန္ဒသဿိရိကံ မုခံ အဟောသိ၊ တေနဿ ‘‘သောမကုမာရော’’တိ နာမံ ကရိံသု။ သော ဝိညုတံ ပတ္တော သုတဝိတ္တကော သဝနသီလော အဟောသိ၊ တေန နံ ‘‘သုတသောမော’’တိ သဉ္ဇာနိံသု။ သော ဝယပ္ပတ္တော တက္ကသိလာယံ သဗ္ဗသိပ္ပာနိ ဥဂ္ဂဟေတွာ အာဂတော ပိတု သန္တကံ သေတစ္ဆတ္တံ လဘိတွာ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေသိ၊ မဟန္တံ ဣဿရိယံ အဟောသိ။ တဿ စန္ဒာဒေဝိပ္ပမုခါနိ သောဠသ ဣတ္ထိသဟဿာနိ အဟေသုံ။ သော အပရဘာဂေ ပုတ္တဓီတာဟိ ဝဍ္ဎန္တော ဃရာဝါသေ အနဘိရတော အရညံ ပဝိသိတွာ ပဗ္ဗဇိတုကာမော အဟောသိ။

သော ဧကဒိဝသံ ကပ္ပကံ အာမန္တေတွာ ‘‘ယဒါ မေ၊ သမ္မ၊ သိရသ္မိံ ပလိတံ ပဿေယျာသိ၊ တဒါ မေ အာရောစေယျာသီ’’တိ အာဟ။ ကပ္ပကော တဿ ဝစနံ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ အပရဘာဂေ ပလိတံ ဒိသွာ အာရောစေတွာ ‘‘တေန ဟိ နံ၊ သမ္မ ကပ္ပက၊ ဥဒ္ဓရိတွာ မမ ဟတ္ထေ ပတိဋ္ဌပေဟီ’’တိ ဝုတ္တေ သုဝဏ္ဏသဏ္ဍာသေန ဥဒ္ဓရိတွာ ရညော ဟတ္ထေ ဌပေသိ။ တံ ဒိသွာ မဟာသတ္တော ‘‘ဇရာယ မေ သရီရံ အဘိဘူတ’’န္တိ ဘီတော တံ ပလိတံ ဂဟေတွာဝ ပါသာဒါ ဩတရိတွာ မဟာဇနဿ ¶ ဒဿနဋ္ဌာနေ ပညတ္တေ ရာဇပလ္လင်္ကေ နိသီဒိတွာ သေနာပတိပ္ပမုခါနိ အသီတိအမစ္စသဟဿာနိ ပုရောဟိတပ္ပမုခါနိ သဋ္ဌိဗြာဟ္မဏသဟဿာနိ အညေ စ ရဋ္ဌိကဇာနပဒနေဂမာဒယော ဗဟူ ဇနေ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘သိရသ္မိံ မေ ပလိတံ ဇာတံ၊ အဟံ မဟလ္လကောသ္မိ၊ မမ ပဗ္ဗဇိတဘာဝံ ဇာနာထာ’’တိ ဝတွာ ပဌမံ ဂါထမာဟ –

၁၉၅။

‘‘အာမန္တယာမိ နိဂမံ၊ မိတ္တာမစ္စေ ပရိဿဇေ၊

သိရသ္မိံ ပလိတံ ဇာတံ၊ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ဒါနိ ရောစဟ’’န္တိ။

တတ္ထ ¶ အာမန္တယာမီတိ ဇာနာပေမိ။ ရောစဟန္တိ ‘‘ရောစေမိ အဟံ၊ တဿ မေ၊ ဘောန္တော! ပဗ္ဗဇိတဘာဝံ ဇာနာထာ’’တိ။

တံ ¶ သုတွာ တေသု ဧကော ဝိသာရဒပ္ပတ္တော ဟုတွာ ဂါထမာဟ –

၁၉၆။

‘‘အဘုံ မေ ကထံ နု ဘဏသိ၊ သလ္လံ မေ ဒေဝ ဥရသိ ကပ္ပေသိ၊

သတ္တသတာ တေ ဘရိယာ၊ ကထံ နု တေ တာ ဘဝိဿန္တီ’’တိ။

တတ္ထ အဘုန္တိ အဝဍ္ဎိံ။ ဥရသိ ကပ္ပေသီတိ ဥရသ္မိံ သုနိသိတဓောတသတ္တိံ စာရေသိ။ သတ္တသတာတိ သမဇာတိကာ ခတ္တိယကညာ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ ကထံ နု တေ တာ ဘဝိဿန္တီတိ တာ တဝ ဘရိယာ တယိ ပဗ္ဗဇိတေ အနာထာ နိပ္ပစ္စယာ ကထံ ဘဝိဿန္တိ၊ ဧတာ အနာထာ ကတွာ တုမှာကံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ နာမ န ယုတ္တာတိ။

တတော မဟာသတ္တော တတိယံ ဂါထမာဟ –

၁၉၇။

‘‘ပညာယိဟိန္တိ ဧတာ၊ ဒဟရာ အညမ္ပိ တာ ဂမိဿန္တိ၊

သဂ္ဂဉ္စ ပတ္ထယာနော၊ တေန အဟံ ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ။

တတ္ထ ပညာယိဟိန္တီတိ အတ္တနော ကမ္မေန ပညာယိဿန္တိ။ အဟံ ဧတာသံ ကိံ ဟောမိ၊ သဗ္ဗာပေတာ ဒဟရာ၊ ယော အညော ရာဇာ ဘဝိဿတိ၊ တံ ဧတာ ဂမိဿန္တီတိ။

အမစ္စာဒယော ဗောဓိသတ္တဿ ပဋိဝစနံ ဒါတုံ အသက္ကောန္တာ တဿ မာတု သန္တိကံ ဂန္တွာ တမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ သာ တုရိတတုရိတာ အာဂန္တွာ ¶ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ၊ တာတ၊ ပဗ္ဗဇိတုကာမောသီ’’တိ ဝတွာ ဒွေ ဂါထာယော အဘာသိ –

၁၉၈။

‘‘ဒုလ္လဒ္ဓံ မေ အာသိ သုတသောမ၊ ယဿ တေ ဟောမဟံ မာတာ၊

ယံ မေ ဝိလပန္တိယာ၊ အနပေက္ခော ပဗ္ဗဇသိ ဒေဝ။

၁၉၉။

‘‘ဒုလ္လဒ္ဓံ မေ အာသိ သုတသောမ၊ ယံ တံ အဟံ ဝိဇာယိဿံ၊

ယံ မေ ဝိလပန္တိယာ၊ အနပေက္ခော ပဗ္ဗဇသိ ဒေဝါ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ¶ ဒုလ္လဒ္ဓန္တိ ယံ ဧတံ မယာ လဘန္တိယာ ပုတ္တံ ဇမ္မံ လဒ္ဓံ ဒုလ္လဒ္ဓံ။ ယံ မေတိ ယေန ကာရဏေန မယိ နာနပ္ပကာရကံ ဝိပလန္တိယာ တွံ ပဗ္ဗဇိတုံ ဣစ္ဆသိ၊ တေန ကာရဏေန တာဒိသဿ ပုတ္တဿ လဘနံ မမ ဒုလ္လဒ္ဓံ နာမာတိ။

ဗောဓိသတ္တော ဧဝံ ပရိဒေဝမာနာယပိ မာတရာ သဒ္ဓိံ ကိဉ္စိ န ကထေသိ။ သာ ရောဒိတွာ ကန္ဒိတွာ သယမေဝ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ အထဿ ပိတု အာရောစေသုံ။ သော အာဂန္တွာ ဧကံ တာဝ ဂါထမာဟ –

၂၀၀။

‘‘ကော နာမေသော ဓမ္မော၊ သုတသောမ ကာ စ နာမ ပဗ္ဗဇ္ဇာ၊

ယံ နော အမှေ ဇိဏ္ဏေ၊ အနပေက္ခော ပဗ္ဗဇသိ ဒေဝါ’’တိ။

တတ္ထ ယံ နော အမှေတိ ယံ တွံ အမှာကံ ပုတ္တော သမာနော အမှေ ဇိဏ္ဏေ ပဋိဇဂ္ဂိတဗ္ဗကာလေ အပ္ပဋိဇဂ္ဂိတွာ ပပါတေ သိလံ ပဝဋ္ဋေန္တော ဝိယ ဆဍ္ဍေတွာ အနပေက္ခော ပဗ္ဗဇသိ၊ တေန တံ ဝဒါမိ ကော နာမေသော တဝ ဓမ္မောတိ အဓိပ္ပာယော။

တံ သုတွာ မဟာသတ္တော တုဏှီ အဟောသိ။ အထ နံ ပိတာ၊ ‘‘တာတ သုတသောမ၊ သစေပိ တေ မာတာပိတူသု သိနေဟော နတ္ထိ၊ ပုတ္တဓီတရော တေ ဗဟူ တရုဏာ၊ တယာ ဝိနာ ဝတ္တိတုံ န သက္ခိဿန္တိ၊ တေသံ ဝုဍ္ဎိပ္ပတ္တကာလေ ပဗ္ဗဇိဿသီ’’တိ ဝတွာ သတ္တမံ ဂါထမာဟ –

၂၀၁။

‘‘ပုတ္တာပိ ¶ တုယှံ ဗဟဝေါ၊ ဒဟရာ အပ္ပတ္တယောဗ္ဗနာ၊

မဉ္ဇူ တေပိတံ အပဿန္တာ၊ မညေ ဒုက္ခံ နိဂစ္ဆန္တီ’’တိ။

တတ္ထ မဉ္ဇူတိ မဓုရဝစနာ။ နိဂစ္ဆန္တီတိ နိဂစ္ဆိဿန္တိ ကာယိကစေတသိကဒုက္ခံ ပဋိလဘိဿန္တီတိ မညာမိ။

တံ သုတွာ မဟာသတ္တော ဂါထမာဟ –

၂၀၂။

‘‘ပုတ္တေဟိ စ မေ ဧတေဟိ၊ ဒဟရေဟိ အပ္ပတ္တယောဗ္ဗနေဟိ၊

မဉ္ဇူဟိ သဗ္ဗေဟိပိ တုမှေဟိ၊ စိရမ္ပိ ဌတွာ ဝိနာသဘာဝေါ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ¶ သဗ္ဗေဟိပိ တုမှေဟီတိ၊ တာတ၊ န ကေဝလံ ပုတ္တေဟေဝ၊ အထ ခေါ တုမှေဟိပိ အညေဟိပိ သဗ္ဗသင်္ခါရေဟိ စိရံ ဌတွာပိ ဒီဃမဒ္ဓါနံ ဌတွာပိ ဝိနာသဘာဝေါဝ နိယတော။ သကလသ္မိမ္ပိ ဟိ လောကသန္နိဝါသေ ဧကသင်္ခါရောပိ နိစ္စော နာမ နတ္ထီတိ။

ဧဝံ မဟာသတ္တော ပိတု ဓမ္မကထံ ကထေသိ။ သော တဿ ဓမ္မကထံ သုတွာ တုဏှီ အဟောသိ။ အထဿ သတ္တသတာနံ ဘရိယာနံ အာရောစယိံသု။ တာ စ ပါသာဒါ ဩရုယှ တဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ဂေါပ္ဖကေသု ဂဟေတွာ ပရိဒေဝမာနာ ဂါထမာဟံသု –

၂၀၃။

‘‘ဆိန္နံ နု တုယှံ ဟဒယံ၊ အဒု တေ ကရုဏာ စ နတ္ထိ အမှေသု၊

ယံ နော ဝိကန္ဒန္တိယော၊ အနပေက္ခော ပဗ္ဗဇသိ ဒေဝါ’’တိ။

တဿတ္ထော – သာမိ သုတသောမ၊ အမှေ ဝိဓဝါ ကတွာ ဂစ္ဆန္တဿ အပ္ပမတ္တကဿပိ သိနေဟဿ အဘာဝေန တဝ ဟဒယံ အမှေသု ဆိန္နံ နု၊ ဥဒါဟု ကရုဏာယ အဘာဝေန ကာရုညံ ဝါ နတ္ထိ၊ ယံ နော ဧဝံ ဝိကန္ဒန္တိယော ပဟာယ ပဗ္ဗဇသီတိ။

မဟာသတ္တော တာသံ ပါဒမူလေ ပရိဝတ္တိတွာ ပရိဒေဝမာနာနံ ပရိဒေဝနသဒ္ဒံ သုတွာ အနန္တရံ ဂါထမာဟ –

၂၀၄။

‘‘န ¶ စ မယှံ ဆိန္နံ ဟဒယံ၊ အတ္ထိ ကရုဏာပိ မယှံ တုမှေသု၊

သဂ္ဂဉ္စ ပတ္ထယာနော၊ တေန အဟံ ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ။

တတ္ထ သဂ္ဂဉ္စာတိ အဟံ သဂ္ဂဉ္စ ပတ္ထယန္တော ယသ္မာ အယံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ နာမ ဗုဒ္ဓါဒီဟိ ဝဏ္ဏိတာ၊ တသ္မာ ပဗ္ဗဇိဿာမိ၊ တုမှေ မာ စိန္တယိတ္ထာတိ တာ အဿာသေသိ။

အထဿ အဂ္ဂမဟေသိယာ အာရောစေသုံ။ သာ ဂရုဘာရာ ပရိပုဏ္ဏဂဗ္ဘာပိ သမာနာ အာဂန္တွာ မဟာသတ္တံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ ဌိတာ တိဿော ဂါထာယော အဘာသိ –

၂၀၅။

‘‘ဒုလ္လဒ္ဓံ ¶ မေ အာသိ သုတသောမ၊ ယဿ တေ အဟံ ဘရိယာ၊

ယံ မေ ဝိလပန္တိယာ၊ အနပေက္ခော ပဗ္ဗဇသိ ဒေဝ။

၂၀၆။

‘‘ဒုလ္လဒ္ဓံ ¶ မေ အာသိ သုတသောမ၊ ယဿ တေ အဟံ ဘရိယာ၊

ယံ မေ ကုစ္ဆိပဋိသန္ဓိံ၊ အနပေက္ခော ပဗ္ဗဇသိ ဒေဝ။

၂၀၇။

‘‘ပရိပက္ကော မေ ဂဗ္ဘော၊ ကုစ္ဆိဂတော ယာဝ နံ ဝိဇာယာမိ၊

မာဟံ ဧကာ ဝိဓဝါ၊ ပစ္ဆာ ဒုက္ခာနိ အဒ္ဒက္ခိ’’န္တိ။

တတ္ထ ယံ မေတိ ယသ္မာ မမ ဝိလပန္တိယာ တွံ အနပေက္ခော ပဗ္ဗဇသိ၊ တသ္မာ ယံ မယာ တဝ သန္တိကာ အဂ္ဂမဟေသိဋ္ဌာနံ လဒ္ဓံ၊ တံ ဒုလ္လဒ္ဓမေဝ အာသိ။ ဒုတိယဂါထာယ ယသ္မာ မံ တွံ ကုစ္ဆိပဋိသန္ဓိံ ပဟာယ အနပေက္ခော ပဗ္ဗဇသိ၊ တသ္မာ ယံ မယာ တဝ ဘရိယတ္တံ လဒ္ဓံ၊ တံ ဒုလ္လဒ္ဓံ မေတိ အတ္ထော။ ယာဝ နန္တိ ယာဝါဟံ တံ ဂဗ္ဘံ ဝိဇာယာမိ၊ တာဝ အဓိဝါသေဟီတိ။

တတော မဟာသတ္တော ဂါထမာဟ –

၂၀၈။

‘‘ပရိပက္ကော တေ ဂဗ္ဘော၊ ကုစ္ဆိဂတော ဣင်္ဃ တွံ ဝိဇာယဿု၊

ပုတ္တံ ¶ အနောမဝဏ္ဏံ၊ တံ ဟိတွာ ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ။

တတ္ထ ပုတ္တန္တိ၊ ဘဒ္ဒေ၊ တဝ ဂဗ္ဘော ပရိပက္ကောတိ ဇာနာမိ၊ တွံ ပန ဝိဇာယမာနာ ပုတ္တံ ဝိဇာယိဿသိ၊ န ဓီတရံ၊ သာ တွံ သောတ္ထိနာ ဝိဇာယဿု ပုတ္တံ၊ အဟံ ပန သဒ္ဓိံ တယာ တံ ပုတ္တံ ဟိတွာ ပဗ္ဗဇိဿာမိယေဝါတိ။

သာ တဿ ဝစနံ သုတွာ သောကံ သန္ဓာရေတုံ အသက္ကောန္တီ ‘‘ဣတော ဒါနိ ပဋ္ဌာယ၊ ဒေဝ၊ အမှာကံ သိရီ နာမ နတ္ထီ’’တိ ဥဘောဟိ ဟတ္ထေဟိ ဟဒယံ ဓာရယမာနာ အဿူနိ မုဉ္စန္တီ မဟာသဒ္ဒေန ပရိဒေဝိ။ အထ နံ သမဿာသေန္တော မဟာသတ္တော ဂါထမာဟ –

၂၀၉။

‘‘မာ ¶ တွံ စန္ဒေ ရုဒိ၊ မာ သောစိ ဝနတိမိရမတ္တက္ခိ၊

အာရောဟ ဝရပါသာဒံ၊ အနပေက္ခော အဟံ ဂမိဿာမီ’’တိ။

တတ္ထ မာ တွံ စန္ဒေ ရုဒီတိ၊ ဘဒ္ဒေ စန္ဒာဒေဝိ၊ တွံ မာ ရောဒိ မာ သောစိ။ ဝနတိမိရမတ္တက္ခီတိ ဂိရိကဏ္ဏိကပုပ္ဖသမာနနေတ္တေ။ ပါဠိယံ ပန ‘‘ကောဝိဠာရတမ္ဗက္ခီ’’တိ လိခိတံ၊ တဿာ ကောဝိဠာရပုပ္ဖံ ဝိယ တမ္ဗနေတ္တေတိ အတ္ထော။

သာ ¶ တဿ ဝစနံ သုတွာ ဌာတုံ အသက္ကောန္တီ ပါသာဒံ အာရုယှ ရောဒမာနာ နိသီဒိ။ အထ နံ ဗောဓိသတ္တဿ ဇေဋ္ဌပုတ္တော ဒိသွာ ‘‘ကိံ နု ခေါ မေ မာတာ ရောဒန္တီ နိသိန္နာ’’တိ တံ ပုစ္ဆန္တော ဂါထမာဟ –

၂၁၀။

‘‘ကော တံ အမ္မ ကောပေသိ၊ ကိံ ရောဒသိ ပေက္ခသိ စ မံ ဗာဠှံ၊

ကံ အဝဇ္ဈံ ဃာတေမိ၊ ဉာတီနံ ဥဒိက္ခမာနာန’’န္တိ။

တတ္ထ ကောပေသီတိ၊ အမ္မ! ကော နာမ တံ ကောပေသိ၊ ကော တေ အပ္ပိယံ အကာသိ။ ပေက္ခသိ စာတိ မံ ဗာဠှံ ပေက္ခန္တီ ကိံကာရဏာ ရောဒသီတိ အဓိပ္ပာယော။ ကံ အဝဇ္ဈံ ဃာတေမီတိ အဃာတေတဗ္ဗမ္ပိ ကံ ဃာတေမိ အတ္တနော ဉာတီနံ ဥဒိက္ခမာနာနညေဝ၊ အက္ခာဟိ မေတိ ပုစ္ဆတိ။

တတော ဒေဝီ ဂါထမာဟ –

၂၁၁။

‘‘န ဟိ သော သက္ကာ ဟန္တုံ၊ ဝိဇိတာဝီ ယော မံ တာတ ကောပေသိ၊

ပိတာ ¶ တေ မံ တာတ အဝစ၊ အနပေက္ခော အဟံ ဂမိဿာမီ’’တိ။

တတ္ထ ဝိဇိတာဝီတိ၊ တာတ၊ ယော မံ ဣမိဿာ ပထဝိယာ ဝိဇိတာဝီ ကောပေသိ၊ အပ္ပိယသမုဒါစာရေန မေ ဟဒယေ ကောပဉ္စ သောကဉ္စ ပဝေသေသိ၊ သော တယာ ဟန္တုံ န သက္ကာ၊ မဉှိ၊ တာတ၊ တဝ ပိတာ ‘‘အဟံ ရဇ္ဇသိရိဉ္စ တဉ္စ ပဟာယ အရညံ ပဝိသိတွာ ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ အဝစ၊ ဣဒံ မေ ရောဒနကာရဏန္တိ။

သော ¶ တဿာ ဝစနံ သုတွာ ‘‘အမ္မ! ကိံ နာမ တွံ ကထေသိ၊ နနု ဧဝံ သန္တေ မယံ အနာထာ နာမ ဘဝိဿာမာ’’တိ ပရိဒေဝန္တော ဂါထမာဟ –

၂၁၂။

‘‘ယောဟံ ပုဗ္ဗေ နိယျာမိ၊ ဥယျာနံ မတ္တကုဉ္ဇရေ စ ယောဓေမိ၊

သုတသောမေ ပဗ္ဗဇိတေ၊ ကထံ နု ဒါနိ ကရိဿာမီ’’တိ။

တဿတ္ထော – ယော အဟံ ပုဗ္ဗေ စတုအာဇညယုတ္တံ သဗ္ဗာလင်္ကာရပဋိမဏ္ဍိတံ ရထံ အဘိရုယှ ဥယျာနံ ဂစ္ဆာမိ၊ မတ္တကုဉ္ဇရေ စ ယောဓေမိ၊ အညေဟိ စ အဿကီဠာဒီဟိ ကီဠာမိ၊ သွာဟံ ဣဒါနိ သုတသောမေ ပဗ္ဗဇိတေ ကထံ ကရိဿာမီတိ?

အထဿ ¶ ကနိဋ္ဌဘာတာ သတ္တဝဿိကော တေ ဥဘောပိ ရောဒန္တေ ဒိသွာ မာတရံ ဥပသင်္ကမိတွာ၊ ‘‘အမ္မ! ကိံကာရဏာ တုမှေ ရောဒထာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ တမတ္ထံ သုတွာ ‘‘တေန ဟိ မာ ရောဒထ၊ အဟံ တာတဿ ပဗ္ဗဇိတုံ န ဒဿာမီ’’တိ ဥဘောပိ တေ အဿာသေတွာ ဓာတိယာ သဒ္ဓိံ ပါသာဒါ ဩရုယှ ပိတု သန္တိကံ ဂန္တွာ၊ ‘‘တာတ၊ တွံ ကိရ အမှေ အကာမကေ ပဟာယ ‘ပဗ္ဗဇာမီ’တိ ဝဒသိ၊ အဟံ တေ ပဗ္ဗဇိတုံ န ဒဿာမီ’’တိ ပိတရံ ဂီဝါယ ဒဠှံ ဂဟေတွာ ဂါထမာဟ –

၂၁၃။

‘‘မာတုစ္စ မေ ရုဒန္တျာ၊ ဇေဋ္ဌဿ စ ဘာတုနော အကာမဿ၊

ဟတ္ထေပိ တေ ဂဟေဿံ၊ န ဟိ ဂစ္ဆသိ နော အကာမာန’’န္တိ။

မဟာသတ္တော စိန္တေသိ – ‘‘အယံ မေ ပရိပန္ထံ ကရောတိ၊ ကေန နု ခေါ နံ ဥပါယေန ပဋိက္ကမာပေယျ’’န္တိ။ တတော ဓာတိံ ဩလောကေတွာ၊ ‘‘အမ္မ! ဓာတိ ဟန္ဒိမံ မဏိက္ခန္ဓပိဠန္ဓနံ၊ တဝေသော ဟောတု ¶ ဟတ္ထေ၊ ပုတ္တံ အပနေဟိ၊ မာ မေ အန္တရာယံ ကရီ’’တိ သယံ ပုတ္တံ ဟတ္ထေ ဂဟေတွာ အပနေတုံ အသက္ကောန္တော တဿာ လဉ္ဇံ ပဋိဇာနေတွာ ဂါထမာဟ –

၂၁၄။

‘‘ဥဋ္ဌေဟိ တွံ ဓာတိ၊ ဣမံ ကုမာရံ ရမေဟိ အညတ္ထ၊

မာ မေ ပရိပန္ထမကာသိ၊ သဂ္ဂံ မမ ပတ္ထယာနဿာ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ဣမံ ကုမာရန္တိ၊ အမ္မ! ဓာတိ တွံ ဥဋ္ဌေဟိ၊ ဣမံ ကုမာရံ အပနေတွာ အာဂန္တွာ ဣမံ မဏိံ ဂဟေတွာ အညတ္ထ နံ အဘိရမေဟီတိ။

သာ လဉ္ဇံ လဘိတွာ ကုမာရံ သညာပေတွာ အာဒါယ အညတ္ထ ဂန္တွာ ပရိဒေဝမာနာ ဂါထမာဟ –

၂၁၅။

‘‘ယံ နူနိမံ ဒဒေယျံ ပဘင်္ကရံ၊ ကော နု မေ ဣမိနာတ္ထော၊

သုတသောမေ ပဗ္ဗဇိတေ၊ ကိံ နု မေနံ ကရိဿာမီ’’တိ။

တဿတ္ထော – ယံ နူန အဟံ ဣမံ လဉ္ဇတ္ထာယ ဂဟိတံ ပဘင်္ကရံ သုပ္ပဘာသံ မဏိံ ဒဒေယျံ၊ ကော နု မယှံ သုတသောမနရိန္ဒေ ပဗ္ဗဇိတေ ဣမိနာ အတ္ထော၊ ကိံ နု မေနံ ကရိဿာမိ၊ အဟံ တသ္မိံ ပဗ္ဗဇိတေ ဣမံ လဘိဿာမိ၊ လဘန္တီပိ စ ကိံ နု ခေါ ဧတံ ကရိဿာမိ၊ ပဿထ မေ ကမ္မန္တိ။

တတော ¶ မဟာသေနဂုတ္တော စိန္တေသိ – ‘‘အယံ ရာဇာ ‘‘ဂေဟေ မေ ဓနံ မန္ဒ’န္တိ သညံ ကရောတိ မညေ၊ ဗဟုဘာဝမဿ ကထေဿာမီ’’တိ။ သော ဥဋ္ဌာယ ဝန္ဒိတွာ ဂါထမာဟ –

၂၁၆။

‘‘ကောသော စ တုယှံ ဝိပုလော၊ ကောဋ္ဌာဂါရဉ္စ တုယှံ ပရိပူရံ၊

ပထဝီ စ တုယှံ ဝိဇိတာ၊ ရမဿု မာ ပဗ္ဗဇိ ဒေဝါ’’တိ။

တံ သုတွာ မဟာသတ္တော ဂါထမာဟ –

၂၁၇။

‘‘ကောသော စ မယှံ ဝိပုလော၊ ကောဋ္ဌာဂါရဉ္စ မယှံ ပရိပူရံ၊

ပထဝီ စ မယှံ ဝိဇိတာ၊ တံ ဟိတွာ ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ။

တံ ¶ သုတွာ တသ္မိံ အပဂတေ ကုလဝဍ္ဎနသေဋ္ဌိ နာမ ဥဋ္ဌာယ ဝန္ဒိတွာ ဂါထမာဟ –

၂၁၈။

‘‘မယှမ္ပိ ¶ ဓနံ ပဟူတံ၊ သင်္ချာတုံ နောပိ ဒေဝ သက္ကောမိ၊

တံ တေ ဒဒါမိ သဗ္ဗမ္ပိ၊ ရမဿု မာ ပဗ္ဗဇိ ဒေဝါ’’တိ။

တံ သုတွာ မဟာသတ္တော ဂါထမာဟ –

၂၁၉။

‘‘ဇာနာမိ ဓနံ ပဟူတံ၊ ကုလဝဍ္ဎန ပူဇိတော တယာ စသ္မိ၊

သဂ္ဂဉ္စ ပတ္ထယာနော၊ တေန အဟံ ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ။

တံ သုတွာ ကုလဝဍ္ဎနေ အပဂတေ မဟာသတ္တော သောမဒတ္တံ ကနိဋ္ဌဘာတရံ အာမန္တေတွာ၊ ‘‘တာတ၊ အဟံ ပဉ္ဇရပက္ခိတ္တော ဝနကုက္ကုဋော ဝိယ ဥက္ကဏ္ဌိတော၊ မံ ဃရာဝါသေ အနဘိရတိ အဘိဘဝတိ၊ အဇ္ဇေဝ ပဗ္ဗဇိဿာမိ၊ တွံ ဣမံ ရဇ္ဇံ ပဋိပဇ္ဇာ’’တိ ရဇ္ဇံ နိယျာဒေန္တော ဂါထမာဟ –

၂၂၀။

‘‘ဥက္ကဏ္ဌိတောသ္မိ ဗာဠှံ၊ အရတိ မံ သောမဒတ္တ အာဝိသတိ၊

ဗဟုကာပိ မေ အန္တရာယာ၊ အဇ္ဇေဝါဟံ ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ။

တံ သုတွာ သောပိ ပဗ္ဗဇိတုကာမော တံ ဒီပေန္တော ဣတရံ ဂါထမာဟ –

၂၂၁။

‘‘ဣဒဉ္စ ¶ တုယှံ ရုစိတံ၊ သုတသောမ အဇ္ဇေဝ ဒါနိ တွံ ပဗ္ဗဇ၊

အဟမ္ပိ ပဗ္ဗဇိဿာမိ၊ န ဥဿဟေ တယာ ဝိနာ အဟံ ဌာတု’’န္တိ။

အထ နံ သော ပဋိက္ခိပိတွာ ဥပဍ္ဎံ ဂါထမာဟ –

၂၂၂။

‘‘န ဟိ သက္ကာ ပဗ္ဗဇိတုံ၊ နဂရေ န ဟိ ပစ္စတိ ဇနပဒေ စာ’’တိ။

တတ္ထ ¶ န ဟိ ပစ္စတီတိ ဣဒါနေဝ တာဝ မမ ပဗ္ဗဇ္ဇာဓိပ္ပာယံ သုတွာဝ ဣမသ္မိံ ဒွါဒသယောဇနိကေ သုဒဿနနဂရေ စ သကလဇနပဒေ စ န ပစ္စတိ၊ ကောစိ ဥဒ္ဓနေ အဂ္ဂိံ န ဇာလေတိ၊ အမှေသု ပန ဒွီသု ပဗ္ဗဇိတေသု အနာထာဝ ရဋ္ဌဝါသိနော ဘဝိဿန္တိ၊ တသ္မာ န ဟိ သက္ကာ တယာ ပဗ္ဗဇိတုံ၊ အဟမေဝ ပဗ္ဗဇိဿာမီတိ။

တံ သုတွာ မဟာဇနော မဟာသတ္တဿ ပါဒမူလေ ပရိဝတ္တိတွာ ပရိဒေဝန္တော ဥပဍ္ဎဂါထမာဟ –

‘‘သုတသောမေ ပဗ္ဗဇိတေ၊ ကထံ နု ဒါနိ ကရိဿာမာ’’တိ။

တတော မဟာသတ္တော ‘‘အလံ မာ သောစယိတ္ထ၊ အဟံ စိရမ္ပိ ဌတွာ တုမှေဟိ ဝိနာ ဘဝိဿာမိ၊ ဥပ္ပန္နသင်္ခါရော ဟိ နိစ္စော နာမ နတ္ထီ’’တိ မဟာဇနဿ ဓမ္မံ ကထေန္တော အာဟ –

၂၂၃။

‘‘ဥပနီယတိဒံ ¶ မညေ၊ ပရိတ္တံ ဥဒကံဝ စင်္ကဝါရမှိ၊

ဧဝံ သုပရိတ္တကေ ဇီဝိတေ၊ န စ ပမဇ္ဇိတုံ ကာလော။

၂၂၄။

‘‘ဥပနီယတိဒံ မညေ၊ ပရိတ္တံ ဥဒကံဝ စင်္ကဝါရမှိ၊

ဧဝံ သုပရိတ္တကေ ဇီဝိတေ၊ အန္ဓဗာလာ ပမဇ္ဇန္တိ။

၂၂၅။

‘‘တေ ဝဍ္ဎယန္တိ နိရယံ၊ တိရစ္ဆာနယောနိဉ္စ ပေတ္တိဝိသယဉ္စ၊

တဏှာယ ဗန္ဓနဗဒ္ဓါ၊ ဝဍ္ဎေန္တိ အသုရကာယ’’န္တိ။

တတ္ထ ဥပနီယတိဒံ မညေတိ၊ တာတ၊ ‘‘ဣဒံ ဇီဝိတံ ဥပနီယတီ’’တိ အဟံ မညာမိ။ အညေသု သုတ္တေသု ဥပသံဟရဏတ္ထော ဥပနိယျနတ္ထော၊ ဣဓ ပန ပရိယာဒါနတ္ထော။ တသ္မာ ယထာ ပရိတ္တံ ဥဒကံ ¶ ရဇကာနံ ခါရစင်္ကဝါရေ ပက္ခိတ္တံ သီဃံ ပရိယာဒိယတိ၊ တထာ ဇီဝိတမ္ပိ။ ဧဝံ သုပရိတ္တကေ ဇီဝိတေ တံ ပရိတ္တကံ အာယုသင်္ခါရံ ဂဟေတွာ ဝိစရန္တာနံ သတ္တာနံ န ပုညကိရိယာယ ပမဇ္ဇိတုံ ကာလော၊ အပ္ပမာဒေါဝ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီတိ အယမေတ္ထ အတ္ထော။ အန္ဓဗာလာ ပမဇ္ဇန္တီတိ အဇရာမရာ ဝိယ ဟုတွာ ဂူထကလလေ သူကရာ ဝိယ ဟုတွာ ကာမပင်္ကေ နိမုဇ္ဇန္တာ ¶ ပမဇ္ဇန္တိ။ အသုရကာယန္တိ ကာဠကဉ္ဇိကအသုရယောနိဉ္စ ဝဍ္ဎေန္တီတိ အတ္ထော။

ဧဝံ မဟာသတ္တော မဟာဇနဿ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ ပုဗ္ဗကံ နာမ ပါသာဒံ အာရုယှ သတ္တမာယ ဘူမိယာ ဌိတော ခဂ္ဂေန စူဠံ ဆိန္ဒိတွာ ‘‘အဟံ တုမှာကံ ကိဉ္စိ န ဟောမိ၊ အတ္တနော ရာဇာနံ ဂဏှထာ’’တိ သဝေဌနံ စူဠံ မဟာဇနဿ အန္တရေ ခိပိ။ တံ ဂဟေတွာ မဟာဇနော ဘူမိယံ ပရိဝဋ္ဋေန္တော ပရိဝဋ္ဋေန္တော ပရိဒေဝိ။ တသ္မိံ ဌာနေ မဟန္တံ ရဇဂ္ဂံ ဥဋ္ဌဟိ။ ပဋိက္ကမိတွာ ဌိတဇနော တံ ဩလောကေတွာ ‘‘ရညာ စူဠံ ဆိန္ဒိတွာ သဝေဌနာ စူဠာ မဟာဇနဿ အန္တရေ ခိတ္တာ ဘဝိဿတိ၊ တေနာယံ ပါသာဒဿ အဝိဒူရေ ရဇဝဋ္ဋိ ဥဂ္ဂတာ’’တိ ပရိဒေဝန္တော ဂါထမာဟ –

၂၂၆။

‘‘ဦဟညတေ ရဇဂ္ဂံ အဝိဒူရေ၊ ပုဗ္ဗကမှိ စ ပါသာဒေ၊

မညေ နော ကေသာ ဆိန္နာ၊ ယသဿိနော ဓမ္မရာဇဿာ’’တိ။

တတ္ထ ဦဟညတေတိ ဥဋ္ဌဟတိ။ ရဇဂ္ဂန္တိ ရဇက္ခန္ဓော။ အဝိဒူရေတိ ဣတော အမှာကံ ဌိတဋ္ဌာနတော အဝိဒူရေ။ ပုဗ္ဗကမှီတိ ပုဗ္ဗကပါသာဒဿ သမီပေ။ မညေ နောတိ အမှာကံ ဓမ္မရာဇဿ ကေသာ ဆိန္နာ ဘဝိဿန္တီတိ မညာမ။

မဟာသတ္တော ¶ ပရိစာရိကံ ပေသေတွာ ပဗ္ဗဇိတပရိက္ခာရေ အာဟရာပေတွာ ကပ္ပကေန ကေသမဿုံ ဩဟာရာပေတွာ အလင်္ကာရံ သယနပိဋ္ဌေ ပါတေတွာ ရတ္တပဋာနံ ဒသာနိ ဆိန္ဒိတွာ တာနိ ကာသာယာနိ နိဝါသေတွာ မတ္တိကာပတ္တံ ဝါမအံသကူဋေ လဂ္ဂေတွာ ကတ္တရဒဏ္ဍံ အာဒါယ မဟာတလေ အပရာပရံ စင်္ကမိတွာ ပါသာဒါ ဩတရိတွာ အန္တရဝီထိံ ပဋိပဇ္ဇိ။ ဂစ္ဆန္တံ ပန နံ န ကောစိ သဉ္ဇာနိ။ အထဿ သတ္တသတာ ခတ္တိယကညာ ပါသာဒံ အဘိရုဟိတွာ တံ အဒိသွာ အာဘရဏဘဏ္ဍမေဝ ဒိသွာ ဩတရိတွာ အဝသေသာနံ သောဠသသဟဿာနံ ဣတ္ထီနံ သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘အမှာကံ ပိယသာမိကော သုတသောမမဟိဿရော ပဗ္ဗဇိတော’’တိ မဟာသဒ္ဒေန ပရိဒေဝမာနာဝ ဗဟိ နိက္ခမိံသု။ တသ္မိံ ခဏေ မဟာဇနော ¶ တဿ ပဗ္ဗဇိတဘာဝံ အညာသိ၊ သကလနဂရံ သင်္ခုဘိတွာ ‘‘ရာဇာ ကိရ နော ပဗ္ဗဇိတော’’တိ ရာဇဒွါရေ သန္နိပတိ၊ မဟာဇနော ‘‘ဣဓ ရာဇာ ဘဝိဿတိ၊ ဧတ္ထ ဘဝိဿတီ’’တိ ပါသာဒါဒီနိ ရညော ပရိဘောဂဋ္ဌာနာနိ ဂန္တွာ ရာဇာနံ အဒိသွာ –

၂၂၇။

‘‘အယမဿ ¶ ပါသာဒေါ၊ သောဝဏ္ဏပုပ္ဖမာလျဝီတိကိဏ္ဏော၊

ယဟိမနုဝိစရိ ရာဇာ၊ ပရိကိဏ္ဏော ဣတ္ထာဂါရေဟိ။

၂၂၈။

‘‘အယမဿ ပါသာဒေါ၊ သောဝဏ္ဏပုပ္ဖမာလျဝီတိကိဏ္ဏော၊

ယဟိမနုဝိစရိ ရာဇာ၊ ပရိကိဏ္ဏော ဉာတိသင်္ဃေန။

၂၂၉။

‘‘ဣဒမဿ ကူဋာဂါရံ၊ သောဝဏ္ဏပုပ္ဖမာလျဝီတိကိဏ္ဏံ၊

ယဟိမနုဝိစရိ ရာဇာ၊ ပရိကိဏ္ဏော ဣတ္ထာဂါရေဟိ။

၂၃၀။

‘‘ဣဒမဿ ကူဋာဂါရံ၊ သောဝဏ္ဏပုပ္ဖမာလျဝီတိကိဏ္ဏံ၊

ယဟိမနုဝိစရိ ရာဇာ၊ ပရိကိဏ္ဏော ဉာတိသင်္ဃေန။

၂၃၁။

‘‘အယမဿ အသောကဝနိကာ၊ သုပုပ္ဖိတာ သဗ္ဗကာလိကာ ရမ္မာ၊

ယဟိမနုဝိစရိ ရာဇာ၊ ပရိကိဏ္ဏော ဣတ္ထာဂါရေဟိ။

၂၃၂။

‘‘အယမဿ အသောကဝနိကာ၊ သုပုပ္ဖိတာ သဗ္ဗကာလိကာ ရမ္မာ၊

ယဟိမနုဝိစရိ ရာဇာ၊ ပရိကိဏ္ဏော ဉာတိသင်္ဃေန။

၂၃၃။

‘‘ဣဒမဿ ဥယျာနံ၊ သုပုပ္ဖိတံ သဗ္ဗကာလိကံ ရမ္မံ၊

ယဟိမနုဝိစရိ ¶ ရာဇာ၊ ပရိကိဏ္ဏော ဣတ္ထာဂါရေဟိ။

၂၃၄။

‘‘ဣဒမဿ ¶ ဥယျာနံ၊ သုပုပ္ဖိတံ သဗ္ဗကာလိကံ ရမ္မံ၊

ယဟိမနုဝိစရိ ရာဇာ၊ ပရိကိဏ္ဏော ဉာတိသင်္ဃေန။

၂၃၅။

‘‘ဣဒမဿ ကဏိကာရဝနံ၊ သုပုပ္ဖိတံ သဗ္ဗကာလိကံ ရမ္မံ၊

ယဟိမနုဝိစရိ ရာဇာ၊ ပရိကိဏ္ဏော ဣတ္ထာဂါရေဟိ။

၂၃၆။

‘‘ဣဒမဿ ကဏိကာရဝနံ၊ သုပုပ္ဖိတံ သဗ္ဗကာလိကံ ရမ္မံ၊

ယဟိမနုဝိစရိ ရာဇာ၊ ပရိကိဏ္ဏော ဉာတိသင်္ဃေန။

၂၃၇။

‘‘ဣဒမဿ ¶ ပါဋလိဝနံ၊ သုပုပ္ဖိတံ သဗ္ဗကာလိကံ ရမ္မံ၊

ယဟိမနုဝိစရိ ရာဇာ၊ ပရိကိဏ္ဏော ဣတ္ထာဂါရေဟိ။

၂၃၈။

‘‘ဣဒမဿ ပါဋလိဝနံ၊ သုပုပ္ဖိတံ သဗ္ဗကာလိကံ ရမ္မံ၊

ယဟိမနုဝိစရိ ရာဇာ၊ ပရိကိဏ္ဏော ဉာတိသင်္ဃေန။

၂၃၉။

‘‘ဣဒမဿ အမ္ဗဝနံ၊ သုပုပ္ဖိတံ သဗ္ဗကာလိကံ ရမ္မံ၊

ယဟိမနုဝိစရိ ရာဇာ၊ ပရိကိဏ္ဏော ဣတ္ထာဂါရေဟိ။

၂၄၀။

‘‘ဣဒမဿ အမ္ဗဝနံ၊ သုပုပ္ဖိတံ သဗ္ဗကာလိကံ ရမ္မံ၊

ယဟိမနုဝိစရိ ရာဇာ၊ ပရိကိဏ္ဏော ဉာတိသင်္ဃေန။

၂၄၁။

‘‘အယမဿ ပေါက္ခရဏီ၊ သဉ္ဆန္နာ အဏ္ဍဇေဟိ ဝီတိကိဏ္ဏာ၊

ယဟိမနုဝိစရိ ¶ ရာဇာ၊ ပရိကိဏ္ဏော ဣတ္ထာဂါရေဟိ။

၂၄၂။

‘‘အယမဿ ပေါက္ခရဏီ၊ သဉ္ဆန္နာ အဏ္ဍဇေဟိ ဝီတိကိဏ္ဏာ၊

ယဟိမနုဝိစရိ ရာဇာ၊ ပရိကိဏ္ဏော ဉာတိသင်္ဃေနာ’’တိ။ –

ဣမာဟိ ဂါထာဟိ ပရိဒေဝန္တော ဝိစရိ။

တတ္ထ ဝီတိကိဏ္ဏောတိ သောဝဏ္ဏပုပ္ဖေဟိ စ နာနာမာလျေဟိ စ သမောကိဏ္ဏော။ ပရိကိဏ္ဏောတိ ပရိဝါရိတော။ ဣတ္ထာဂါရေဟီတိ ဒါသိယော ဥပါဒါယ ဣတ္ထိယော ဣတ္ထာဂါရာ နာမ။ ဉာတိသင်္ဃေနာတိ အမစ္စာပိ ဣဓ ဉာတယော ဧဝ။ ကူဋာဂါရန္တိ သတ္တရတနဝိစိတ္တော သယနကူဋာဂါရဂဗ္ဘော။ အသောကဝနိကာတိ အသောကဝနဘူမိ။ သဗ္ဗကာလိကာတိ သဗ္ဗကာလပရိဘောဂက္ခမာ နိစ္စပုပ္ဖိတာ ဝါ။ ဥယျာနန္တိ နန္ဒနဝနစိတ္တလတာဝနသဒိသံ ဥယျာနံ ¶ ။ သဗ္ဗကာလိကန္တိ ဆသုပိ ဥတူသု ဥပ္ပဇ္ဇနကပုပ္ဖဖလသဉ္ဆန္နံ။ ကဏိကာရဝနာဒီသု သဗ္ဗကာလိကန္တိ သဗ္ဗကာလေ သုပုပ္ဖိတဖလိတမေဝ။ သဉ္ဆန္နာတိ နာနာဝိဓေဟိ ဇလဇထလဇကုသုမေဟိ သုဋ္ဌု သဉ္ဆန္နာ။ အဏ္ဍဇေဟိ ဝီတိကိဏ္ဏာတိ သကုဏသင်္ဃေဟိ ဩကိဏ္ဏာ။

ဧဝံ တေသု တေသု ဌာနေသု ပရိဒေဝိတွာ မဟာဇနော ပုန ရာဇင်္ဂဏံ အာဂန္တွာ –

၂၄၃။

‘‘ရာဇာ ¶ ဝေါ ခေါ ပဗ္ဗဇိတော၊ သုတသောမော ရဇ္ဇံ ဣမံ ပဟတွာန၊

ကာသာယဝတ္ထဝသနော၊ နာဂေါဝ ဧကကော စရတီ’’တိ။ –

ဂါထံ ဝတွာ အတ္တနော ဃရေ ဝိဘဝံ ပဟာယ ပုတ္တဓီတရော ဟတ္ထေသု ဂဟေတွာ နိက္ခမိတွာ ဗောဓိသတ္တဿေဝ သန္တိကံ အဂမာသိ၊ တထာ မာတာပိတရော ပုတ္တဒါရာ သောဠသသဟဿာ စ နာဋကိတ္ထိယော။ သကလနဂရံ တုစ္ဆံ ဝိယ အဟောသိ၊ ဇနပဒဝါသိနောပိ တေသံ ပစ္ဆတော ပစ္ဆတော ဂမိံသု။ ဗောဓိသတ္တော ဒွါဒသယောဇနိကံ ပရိသံ ဂဟေတွာ ဟိမဝန္တာဘိမုခေါ ပါယာသိ။ အထဿ အဘိနိက္ခမနံ ဉတွာ သက္ကော ဝိဿကမ္မံ အာမန္တေတွာ၊ ‘‘တာတ ဝိဿကမ္မ၊ သုတသောမမဟာရာဇာ အဘိနိက္ခမနံ နိက္ခန္တော၊ ဝသနဋ္ဌာနံ ¶ လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတိ၊ သမာဂမော စ မဟာ ဘဝိဿတိ၊ ဂစ္ဆ ဟိမဝန္တပဒေသေ ဂင်္ဂါတီရေ တိံသယောဇနာယာမံ ပဉ္စဒသယောဇနဝိတ္ထတံ အဿမပဒံ မာပေဟီ’’တိ ပေသေသိ။ သော တထာ ကတွာ တသ္မိံ အဿမပဒေ ပဗ္ဗဇိတပရိက္ခာရေ ပဋိယာဒေတွာ ဧကပဒိကမဂ္ဂံ မာပေတွာ ဒေဝလောကမေဝ ဂတော။

မဟာသတ္တော တေန မဂ္ဂေန ဂန္တွာ တံ အဿမပဒံ ပဝိသိတွာ ပဌမံ သယံ ပဗ္ဗဇိတွာ ပစ္ဆာ သေသေ ပဗ္ဗာဇေသိ၊ အပရဘာဂေ ဗဟူ ပဗ္ဗဇိံသု။ တိံသယောဇနိကံ ဌာနံ ပရိပူရိ။ ဝိဿကမ္မေန ပန အဿမမာပိတနိယာမော စ ဗဟူနံ ပဗ္ဗဇိတနိယာမော စ ဗောဓိသတ္တဿ အဿမပဒသံဝိဒဟိတနိယာမော စ ဟတ္ထိပါလဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၁၅။၃၃၇ အာဒယော) အာဂတနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တတ္ထ မဟာသတ္တော ယဿ ယဿေဝ ကာမဝိတက္ကာဒိ မိစ္ဆာဝိတက္ကော ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တံ တံ အာကာသေန ဥပသင်္ကမိတွာ အာကာသေ ပလ္လင်္ကေန နိသီဒိတွာ ဩဝဒန္တော ဂါထာဒွယမာဟ –

၂၄၄။

‘‘မာဿု ¶ ပုဗ္ဗေ ရတိကီဠိတာနိ၊ ဟသိတာနိ စ အနုဿရိတ္ထ၊

မာ ဝေါ ကာမာ ဟနိံသု၊ ရမ္မဉှိ သုဒဿနံ နဂရံ။

၂၄၅။

‘‘မေတ္တစိတ္တဉ္စ ဘာဝေထ၊ အပ္ပမာဏံ ဒိဝါ စ ရတ္တော စ၊

အဂစ္ဆိတ္ထ ဒေဝပုရံ၊ အာဝါသံ ပုညကမ္မိန’’န္တိ။

တတ္ထ ရတိကီဠိတာနီတိ ကာမရတိယော စ ကာယဝါစာခိဍ္ဍာဝသေန ပဝတ္တကီဠိတာနိ စ။ မာ ဝေါ ကာမာ ဟနိံသူတိ မာ တုမှေ ဝတ္ထုကာမကိလေသကာမာ ဟနိံသု။ ရမ္မံ ဟီတိ သုဒဿနနဂရံ နာမ ရမဏီယံ၊ တံ မာ အနုဿရိတ္ထ။ မေတ္တစိတ္တန္တိ ဣဒံ ဒေသနာမတ္တမေဝ၊ သော ပန စတ္တာရောပိ ဗြဟ္မဝိဟာရေ ¶ အာစိက္ခိ။ အပ္ပမာဏန္တိ အပ္ပမာဏသတ္တာရမ္မဏံ။ အဂစ္ဆိတ္ထာတိ ဂမိဿထ။ ဒေဝပုရန္တိ ဗြဟ္မလောကံ။

သောပိ ¶ ဣသိဂဏော တဿောဝါဒေ ဌတွာ ဗြဟ္မလောကပရာယဏော အဟောသီတိ သဗ္ဗံ ဟတ္ထိပါလဇာတကေ အာဂတနယေနေဝ ကထေတဗ္ဗံ။

သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဒါနေဝ၊ ပုဗ္ဗေပိ တထာဂတော မဟာဘိနိက္ခမနံ နိက္ခန္တောယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ ‘‘တဒါ မာတာပိတရော မဟာရာဇကုလာနိ အဟေသုံ၊ စန္ဒာဒေဝီ ရာဟုလမာတာ၊ ဇေဋ္ဌပုတ္တော သာရိပုတ္တော၊ ကနိဋ္ဌပုတ္တော ရာဟုလော၊ ဓာတိ ခုဇ္ဇုတ္တရာ၊ ကုလဝဍ္ဎနသေဋ္ဌိ ကဿပေါ၊ မဟာသေနဂုတ္တော မောဂ္ဂလ္လာနော၊ သောမဒတ္တကုမာရော အာနန္ဒော၊ သေသပရိသာ ဗုဒ္ဓပရိသာ၊ သုတသောမရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။

စူဠသုတသောမဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဉ္စမာ။

ဇာတကုဒ္ဒါနံ –

သုဝပဏ္ဍိတဇမ္ဗုကကုဏ္ဍလိနော၊ ဝရကညမလမ္ဗုသဇာတကဉ္စ၊

ပဝရုတ္တမသင်္ခသိရီဝှယကော၊ သုတသောမအရိန္ဒမရာဇဝရော။

စတ္တာလီသနိပါတဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။