📜

၁၈။ ပဏ္ဏာသနိပါတော

[၅၂၆] ၁။ နိဠိနိကာဇာတကဝဏ္ဏနာ

ဥဒ္ဒယှတေဇနပဒေါတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ပုရာဏဒုတိယိကာပလောဘနံ အာရဗ္ဗ ကထေသိ။ ကထေန္တော စ တံ ဘိက္ခုံ ‘‘ကေန ဥက္ကဏ္ဌာပိတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ပုရာဏဒုတိယိကာယာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န ဧသာ ခေါ၊ ဘိက္ခု၊ ဣဒါနေဝ တဝ အနတ္ထကာရိကာ၊ ပုဗ္ဗေပိ တွံ ဧတံ နိဿာယ ဈာနာ ပရိဟာယိတွာ မဟာဝိနာသံ ပတ္တော’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဥဒိစ္စဗြာဟ္မဏမဟာသာလကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဝယပ္ပတ္တော ဥဂ္ဂဟိတသိပ္ပော ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗိဇိတွာ ဈာနာဘိညာ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဟိမဝန္တပဒေသေ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ အလမ္ဗုသာဇာတကေ ဝုတ္တနယေနေဝ တံ ပဋိစ္စ ဧကာ မိဂီ ဂဗ္ဘံ ပဋိလဘိတွာ ပုတ္တံ ဝိဇာယိ၊ ‘‘ဣသိသိင်္ဂေါ’’တွေဝဿ နာမံ အဟောသိ။ အထ နံ ပိတာ ဝယပ္ပတ္တံ ပဗ္ဗာဇေတွာ ကသိဏပရိကမ္မံ ဥဂ္ဂဏှာပေသိ။ သော နစိရဿေဝ ဈာနာဘိညာ ဥပ္ပာဒေတွာ ဈာနသုခေန ကီဠိ၊ ဃောရတပေါ ပရမဓိတိန္ဒြိယော အဟောသိ။ တဿ သီလတေဇေန သက္ကဿ ဘဝနံ ကမ္ပိ။ သက္ကော အာဝဇ္ဇေန္တော တံ ကာရဏံ ဉတွာ ‘‘ဥပါယေနဿ သီလံ ဘိန္ဒိဿာမီ’’တိ တီဏိ သံဝစ္ဆရာနိ သကလကာသိရဋ္ဌေ ဝုဋ္ဌိံ နိဝါရေသိ၊ ရဋ္ဌံ အဂ္ဂိဒဍ္ဎံ ဝိယ အဟောသိ။ သဿေ အသမ္ပဇ္ဇမာနေ ဒုဗ္ဘိက္ခပီဠိတာ မနုဿာ သန္နိပတိတွာ ရာဇင်္ဂဏေ ဥပက္ကောသိံသု။ အထ နေ ရာဇာ ဝါတပါနေ ဌိတော ‘‘ကိံ ဧတ’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘မဟာရာဇ၊ တီဏိ သံဝစ္ဆရာနိ ဒေဝဿ အဝဿန္တတ္တာ သကလရဋ္ဌံ ဥဒ္ဒယှတိ၊ မနုဿာ ဒုက္ခိတာ၊ ဒေဝံ ဝဿာပေဟိ၊ ဒေဝါ’’တိ။ ရာဇာ သီလံ သမာဒိယိတွာ ဥပေါသထံ ဥပဝသန္တောပိ ဝဿံ ဝဿာပေတုံ နာသက္ခိ။

တသ္မိံ ကာလေ သက္ကော အဍ္ဎရတ္တသမယေ တဿ သိရိဂဗ္ဘံ ပဝိသိတွာ ဧကောဘာသံ ကတွာ ဝေဟာသေ အဋ္ဌာသိ။ ရာဇာ တံ ဒိသွာ ‘‘ကောသိ တွ’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘သက္ကောဟမသ္မီ’’တိ။ ‘‘ကေနတ္ထေနာဂတောသီ’’တိ? ‘‘ဝဿတိ တေ၊ မဟာရာဇ ၊ ရဋ္ဌေ ဒေဝေါ’’တိ? ‘‘န ဝဿတီ’’တိ။ ‘‘ဇာနာသိ ပနဿ အဝဿနကာရဏ’’န္တိ? ‘‘န ဇာနာမိ၊ သက္ကာ’’တိ။ ‘‘မဟာရာဇ၊ ဟိမဝန္တပဒေသေ ဣသိသိင်္ဂေါ နာမ တာပသော ပဋိဝသတိ ဃောရတပေါ ပရမဓိတိန္ဒြိယော။ သော နိဗဒ္ဓံ ဒေဝေ ဝဿန္တေ ကုဇ္ဈိတွာ အာကာသံ ဩလောကေသိ၊ တသ္မာ ဒေဝေါ န ဝဿတီ’’တိ။ ‘‘ဣဒါနိ ပနေတ္ထ ကိံ ကာတဗ္ဗ’’န္တိ? ‘‘တဿ တပေ ဘိန္နေ ဒေဝေါ ဝဿိဿတီ’’တိ။ ‘‘ကော ပနဿ တပံ ဘိန္ဒိတုံ သမတ္ထော’’တိ? ‘‘ဓီတာ တေ၊ မဟာရာဇ၊ နိဠိနိကာ သမတ္ထာ၊ တံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘အသုကဋ္ဌာနံ နာမ ဂန္တွာ တာပသဿ တပံ ဘိန္ဒာဟီ’တိ ပေသေဟီ’’တိ။ ဧဝံ သော ရာဇာနံ အနုသာသိတွာ သကဋ္ဌာနမေဝ အဂမာသိ။ ရာဇာ ပုနဒိဝသေ အမစ္စေဟိ သဒ္ဓိံ မန္တေတွာ ဓီတရံ ပက္ကောသာပေတွာ ပဌမံ ဂါထမာဟ –

၁။

‘‘ဥဒ္ဒယှတေ ဇနပဒေါ၊ ရဋ္ဌဉ္စာပိ ဝိနဿတိ၊

ဧဟိ နိဠိနိကေ ဂစ္ဆ၊ တံ မေ ဗြာဟ္မဏမာနယာ’’တိ။

တတ္ထ တံ မေတိ တံ မမ အနတ္ထကာရိံ ဗြာဟ္မဏံ အတ္တနော ဝသံ အာနေဟိ၊ ကိလေသရတိဝသေနဿ သီလံ ဘိန္ဒာဟီတိ။

တံ သုတွာ သာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –

၂။

‘‘နာဟံ ဒုက္ခက္ခမာ ရာဇ၊ နာဟံ အဒ္ဓါနကောဝိဒါ၊

ကထံ အဟံ ဂမိဿာမိ၊ ဝနံ ကုဉ္ဇရသေဝိတ’’န္တိ။

တတ္ထ ဒုက္ခက္ခမာတိ အဟံ၊ မဟာရာဇ၊ ဒုက္ခဿ ခမာ န ဟောမိ၊ အဒ္ဓါနမ္ပိ န ဇာနာမိ၊ သာဟံ ကထံ ဂမိဿာမီတိ။

တတော ရာဇာ ဒွေ ဂါထာယော အဘာသိ –

၃။

‘‘ဖီတံ ဇနပဒံ ဂန္တွာ၊ ဟတ္ထိနာ စ ရထေန စ၊

ဒါရုသင်္ဃာဋယာနေန၊ ဧဝံ ဂစ္ဆ နိဠိနိကေ။

၄။

‘‘ဟတ္ထိအဿရထေ ပတ္တီ၊ ဂစ္ဆေဝါဒါယ ခတ္တိယေ၊

တဝေဝ ဝဏ္ဏရူပေန၊ ဝသံ တမာနယိဿသီ’’တိ။

တတ္ထ ဒါရုသင်္ဃာဋယာနေနာတိ၊ အမ္မ၊ နိဠိနိကေ န တွံ ပဒသာ ဂမိဿသိ၊ ဖီတံ ပန သုဘိက္ခံ ခေမံ အတ္တနော ဇနပဒံ ဟတ္ထိဝါဟနေဟိ စ ရထဝါဟနေဟိ စ ဂန္တွာ တတော ပရမ္ပိ အဇ္ဈောကာသေ ပဋိစ္ဆန္နေန ဝယှာဒိနာ ဥဒကဋ္ဌာနေ နာဝါသင်္ခါတေန ဒါရုသင်္ဃာဋယာနေန ဂစ္ဆ။ ဝဏ္ဏရူပေနာတိ ဧဝံ အကိလမမာနာ ဂန္တွာ တဝ ဝဏ္ဏေန စေဝ ရူပသမ္ပဒါယ စ တံ ဗြာဟ္မဏံ အတ္တနော ဝသံ အာနယိဿသီတိ။

ဧဝံ သော ဓီတရာ သဒ္ဓိံ အကထေတဗ္ဗမ္ပိ ရဋ္ဌပရိပါလနံ နိဿာယ ကထေသိ။ သာပိ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိ။ အထဿာ သဗ္ဗံ ဒါတဗ္ဗယုတ္တကံ ဒတွာ အမစ္စေဟိ သဒ္ဓိံ ဥယျောဇေသိ။ အမစ္စာ တံ အာဒါယ ပစ္စန္တံ ပတွာ တတ္ထ ခန္ဓာဝါရံ နိဝါသာပေတွာ ရာဇဓီတရံ ဥက္ခိပါပေတွာ ဝနစရကေန ဒေသိတေန မဂ္ဂေန ဟိမဝန္တံ ပဝိသိတွာ ပုဗ္ဗဏှသမယေ တဿ အဿမပဒဿ သမီပံ ပါပုဏိံသု။ တသ္မိံ ခဏေ ဗောဓိသတ္တော ပုတ္တံ အဿမပဒေ နိဝါသာပေတွာ သယံ ဖလာဖလတ္ထာယ အရညံ ပဝိဋ္ဌော ဟောတိ။ ဝနစရကော သယံ အဿမံ အဂန္တွာ တဿ ပန ဒဿနဋ္ဌာနေ ဌတွာ နိဠိနိကာယ တံ ဒဿေန္တော ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –

၅။

‘‘ကဒလီဓဇပညာဏော၊ အာဘုဇီပရိဝါရိတော၊

ဧသော ပဒိဿတိ ရမ္မော၊ ဣသိသိင်္ဂဿ အဿမော။

၆။

‘‘ဧသော အဂ္ဂိဿ သင်္ခါတော၊ ဧသော ဓူမော ပဒိဿတိ၊

မညေ နော အဂ္ဂိံ ဟာပေတိ၊ ဣသိသိင်္ဂေါ မဟိဒ္ဓိကော’’တိ။

တတ္ထ ကဒလီသင်္ခါတာ ဓဇာ ပညာဏံ အဿာတိ ကဒလီဓဇပညာဏော။ အာဘုဇီပရိဝါရိတောတိ ဘုဇပတ္တဝနပရိက္ခိတ္တော။ သင်္ခါတောတိ ဧသော အဂ္ဂိ အဿ ဣသိသိင်္ဂဿ ဈာနေန သင်္ခါတော ပစ္စက္ခဂတော ဇလတိ။ မညေ နော အဂ္ဂိန္တိ အဂ္ဂိံ နော ဟာပေတိ ဇုဟတိ ပရိစရတီတိ မညာမိ။

အမစ္စာပိ ဗောဓိသတ္တဿ အရညံ ပဝိဋ္ဌဝေလာယ အဿမံ ပရိဝါရေတွာ အာရက္ခံ ဌပေတွာ ရာဇဓီတရံ ဣသိဝေသံ ဂါဟာပေတွာ သုဝဏ္ဏစီရကေန နိဝါသနပါရုပနံ ကတွာ သဗ္ဗာလင်္ကာရေဟိ အလင်္ကရိတွာ တန္တုဗဒ္ဓံ စိတ္တဂေဏ္ဍုကံ ဂါဟာပေတွာ အဿမပဒံ ပေသေတွာ သယံ ဗဟိ ရက္ခန္တာ အဋ္ဌံသု။ သာ တေန ဂေဏ္ဍုကေန ကီဠန္တီ စင်္ကမကောဋိယံ ဩတရိ။ တသ္မိံ ခဏေ ဣသိသိင်္ဂေါ ပဏ္ဏသာလဒွါရေ ပါသာဏဖလကေ နိသိန္နော ဟောတိ။ သော တံ အာဂစ္ဆန္တိံ ဒိသွာ ဘီတတသိတော ဥဋ္ဌာယ ပဏ္ဏသာလံ ပဝိသိတွာ အဋ္ဌာသိ ။ သာပိဿ ပဏ္ဏသာလဒွါရံ ဂန္တွာ ကီဠိယေဝ။ သတ္ထာ တဉ္စ တတော ဥတ္တရိ စ အတ္ထံ ပကာသေန္တော တိဿော ဂါထာ အဘာသိ –

၇။

‘‘တဉ္စ ဒိသွာန အာယန္တိံ၊ အာမုတ္တမဏိကုဏ္ဍလံ၊

ဣသိသိင်္ဂေါ ပါဝိသိ ဘီတော၊ အဿမံ ပဏ္ဏဆာဒနံ။

၈။

‘‘အဿမဿ စ သာ ဒွါရေ၊ ဂေဏ္ဍုကေနဿ ကီဠတိ၊

ဝိဒံသယန္တီ အင်္ဂါနိ၊ ဂုယှံ ပကာသိတာနိ စ။

၉။

‘‘တဉ္စ ဒိသွာန ကီဠန္တိံ၊ ပဏ္ဏသာလဂတော ဇဋီ၊

အဿမာ နိက္ခမိတွာန၊ ဣဒံ ဝစနမဗြဝီ’’တိ။

တတ္ထ ဂေဏ္ဍုကေနဿာတိ အဿ ဣသိသိင်္ဂဿ အဿမဒွါရေ ဂေဏ္ဍုကေန ကီဠတိ။ ဝိဒံသယန္တီတိ ဒဿေန္တီ။ ဂုယှံ ပကာသိတာနိ စာတိ ဂုယှဉ္စ ရဟဿင်္ဂံ ပကာသိတာနိ စ ပါကဋာနိ မုခဟတ္ထာဒီနိ။ အဗြဝီတိ သော ကိရ ပဏ္ဏသာလာယ ဌတွာ စိန္တေသိ – ‘‘သစာယံ ယက္ခော ဘဝေယျ၊ ပဏ္ဏသာလံ ပဝိသိတွာ မံ မုရုမုရာပေတွာ ခါဒေယျ၊ နာယံ ယက္ခော၊ တာပသော ဘဝိဿတီ’’တိ အဿမာ နိက္ခမိတွာ ပုစ္ဆန္တော ဂါထမာဟ –

၁၀။

‘‘အမ္ဘော ကော နာမ သော ရုက္ခော၊ ယဿ တေဝံဂတံ ဖလံ၊

ဒူရေပိ ခိတ္တံ ပစ္စေတိ၊ န တံ ဩဟာယ ဂစ္ဆတီ’’တိ။

တတ္ထ ယဿ တေဝံဂတံ ဖလန္တိ ယဿ တဝ ရုက္ခဿ ဧဝံဂတိကံ မနောရမံ ဖလံ။ ကော နာမ သော ရုက္ခောတိ စိတြဂေဏ္ဍုကဿ အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗတ္တာ ‘‘ရုက္ခဖလေန တေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ မညမာနော ဧဝံ ပုစ္ဆတိ။

အထဿ သာ ရုက္ခံ အာစိက္ခန္တီ ဂါထမာဟ –

၁၁။

‘‘အဿမဿ မမ ဗြဟ္မေ၊ သမီပေ ဂန္ဓမာဒနေ၊

ဗဟဝေါ တာဒိသာ ရုက္ခာ၊ ယဿ တေဝံဂတံ ဖလံ၊

ဒူရေပိ ခိတ္တံ ပစ္စေတိ၊ န မံ ဩဟာယ ဂစ္ဆတီ’’တိ။

တတ္ထ သမီပေ ဂန္ဓမာဒနေတိ ဂန္ဓမာဒနပဗ္ဗတေ မမ အဿမဿ သမီပေ။ ယဿ တေဝံဂတန္တိ ယဿ ဧဝံဂတံ၊ တ-ကာရော ဗျဉ္ဇနသန္ဓိကရောတိ။

ဣတိ သာ မုသာဝါဒံ အဘာသိ။ ဣတရောပိ သဒ္ဒဟိတွာ ‘‘တာပသော ဧသော’’တိ သညာယ ပဋိသန္ထာရံ ကရောန္တော ဂါထမာဟ –

၁၂။

‘‘ဧတူ ဘဝံ အဿမိမံ အဒေတု၊ ပဇ္ဇဉ္စ ဘက္ခဉ္စ ပဋိစ္ဆ ဒမ္မိ၊

ဣဒမာသနံ အတြ ဘဝံ နိသီဒတု၊ ဣတော ဘဝံ မူလဖလာနိ ဘုဉ္ဇတူ’’တိ။

တတ္ထ အဿမိမန္တိ အဿမံ ဣမံ ဘဝံ ပဝိသတု။ အဒေတူတိ ယထာသန္နိဟိတံ အာဟာရံ ပရိဘုဉ္ဇတု။ ပဇ္ဇန္တိ ပါဒဗ္ဘဉ္ဇနံ။ ဘက္ခန္တိ မဓုရဖလာဖလံ။ ပဋိစ္ဆာတိ ပဋိဂ္ဂဏှ။ ဣဒမာသနန္တိ ပဝိဋ္ဌကာလေ ဧဝမာဟ။

တဿာ ပဏ္ဏသာလံ ပဝိသိတွာ ကဋ္ဌတ္ထရဏေ နိသီဒန္တိယာ သုဝဏ္ဏစီရကေ ဒွိဓာ ဂတေ သရီရံ အပ္ပဋိစ္ဆန္နံ အဟောသိ။ တာပသော မာတုဂါမသရီရဿ အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗတ္တာ တံ ဒိသွာ ‘‘ဝဏ္ဏော ဧသော’’တိ သညာယ ဧဝမာဟ –

၁၃။

‘‘ကိံ တေ ဣဒံ ဦရူနမန္တရသ္မိံ၊ သုပိစ္ဆိတံ ကဏှရိဝပ္ပကာသတိ၊

အက္ခာဟိ မေ ပုစ္ဆိတော ဧတမတ္ထံ၊ ကောသေ နု တေ ဥတ္တမင်္ဂံ ပဝိဋ္ဌ’’န္တိ။

တတ္ထ သုပိစ္ဆိတန္တိ ဒွိန္နံ ဦရူနံ သမာဂမကာလေ သုဖုသိတံ သိပ္ပိပုဋမုခသဏ္ဌာနံ။ သုဘလက္ခဏေန ဟိ အသမန္နာဂတာယ တံ ဌာနံ အာဝါဋဓာတုကံ ဟောတိ၊ သမန္နာဂတာယ အဗ္ဘုန္နတံ သိပ္ပိပုဋမုခသဏ္ဌာနံ။ ကဏှရိဝပ္ပကာသတီတိ ဥဘောသု ပဿေသု ကာဠကံ ဝိယ ခါယတိ။ ကောသေ နု တေ ဥတ္တမင်္ဂံ ပဝိဋ္ဌန္တိ တဝ ဥတ္တမင်္ဂံ လိင်္ဂသဏ္ဌာနံ န ပညာယတိ၊ ကိံ နု တံ တဝ သရီရသင်္ခါတေ ကောသေ ပဝိဋ္ဌန္တိ ပုစ္ဆတိ။

အထ နံ သာ ဝဉ္စယန္တီ ဂါထာဒွယမာဟ –

၁၄။

‘‘အဟံ ဝနေ မူလဖလေသနံ စရံ၊ အာသာဒယိံ အစ္ဆံ သုဃောရရူပံ၊

သော မံ ပတိတွာ သဟသာဇ္ဈပတ္တော၊ ပနုဇ္ဇ မံ အဗ္ဗဟိ ဥတ္တမင်္ဂံ။

၁၅။

‘‘သွာယံ ဝဏော ခဇ္ဇတိ ကဏ္ဍုဝါယတိ၊ သဗ္ဗဉ္စ ကာလံ န လဘာမိ သာတံ၊

ပဟော ဘဝံ ကဏ္ဍုမိမံ ဝိနေတုံ၊ ကုရုတံ ဘဝံ ယာစိတော ဗြာဟ္မဏတ္ထ’’န္တိ။

တတ္ထ အာသာဒယိန္တိ ဃဋ္ဋေသိံ၊ အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ လေဍ္ဍုနာ ပဟရိန္တိ အတ္ထော။ ပတိတွာတိ ဥပဓာဝိတွာ။ သဟသာဇ္ဈပ္ပတ္တောတိ မမံ သဟသာ အဇ္ဈပ္ပတ္တော သမ္ပတ္တော။ ပနုဇ္ဇာတိ အထ မံ ပေါတေတွာ။ အဗ္ဗဟီတိ မုခေန မမ ဥတ္တမင်္ဂံ လုဉ္စိတွာ ပက္ကာမိ၊ တတော ပဋ္ဌာယ ဣမသ္မိံ ဌာနေ ဝဏော ဇာတော။ သွာယန္တိ သော အယံ တတော ပဋ္ဌာယ မယှံ ဝဏော ခဇ္ဇတိ စေဝ ကဏ္ဍုဝဉ္စ ကရောတိ၊ တပ္ပစ္စယာ သာဟံ သဗ္ဗကာလံ ကာယိကစေတသိကသုခံ န လဘာမိ။ ပဟောတိ ပဟု သမတ္ထော။ ဗြာဟ္မဏတ္ထန္တိ ဘဝံ မယာ ယာစိတော ဣမံ ဗြာဟ္မဏဿ အတ္ထံ ကရောတု၊ ဣဒံ မေ ဒုက္ခံ ဟရာဟီတိ ဝဒတိ။

သော တဿာ မုသာဝါဒံ ‘‘သဘာဝေါ’’တိ သဒ္ဒဟိတွာ ‘‘သစေ တေ ဧဝံ သုခံ ဟောတိ၊ ကရိဿာမီ’’တိ တံ ပဒေသံ ဩလောကေတွာ အနန္တရံ ဂါထမာဟ –

၁၆။

‘‘ဂမ္ဘီရရူပေါ တေ ဝဏော သလောဟိတော၊ အပူတိကော ဝဏဂန္ဓော မဟာ စ၊

ကရောမိ တေ ကိဉ္စိ ကသာယယောဂံ၊ ယထာ ဘဝံ ပရမသုခီ ဘဝေယျာ’’တိ။

တတ္ထ သလောဟိတောတိ ရတ္တောဘာသော။ အပူတိကောတိ ပူတိမံသရဟိတော။ ဝဏဂန္ဓောတိ ထောကံ ဒုဂ္ဂန္ဓော။ ကသာယယောဂန္တိ အဟံ ကေစိ ရုက္ခကသာယေ ဂဟေတွာ တဝ ဧကံ ကသာယယောဂံ ကရောမီတိ။

တတော နိဠိနိကာ ဂါထမာဟ

၁၇။

‘‘န မန္တယောဂါ န ကသာယယောဂါ၊ န ဩသဓာ ဗြဟ္မစာရိ ကမန္တိ၊

ယံ တေ မုဒု တေန ဝိနေဟိ ကဏ္ဍုံ၊ ယထာ အဟံ ပရမသုခီ ဘဝေယျ’’န္တိ။

တတ္ထ ကမန္တီတိ၊ ဘော ဗြဟ္မစာရိ၊ ဣမသ္မိံ မမ ဝဏေ နေဝ မန္တယောဂါ၊ န ကသာယယောဂါ၊ န ပုပ္ဖဖလာဒီနိ ဩသဓာနိ ကမန္တိ၊ အနေကဝါရံ ကတေဟိပိ တေဟိ ဧတဿ ဖာသုကဘာဝေါ န ဘူတပုဗ္ဗော။ ယံ ပန တေ ဧတံ မုဒု အင်္ဂဇာတံ၊ တေန ဃဋ္ဋိယမာနဿေဝ တဿ ကဏ္ဍု န ဟောတိ၊ တသ္မာ တေန ဝိနေဟိ ကဏ္ဍုန္တိ။

သော ‘‘သစ္စံ ဧသော ဘဏတီ’’တိ သလ္လက္ခေတွာ ‘‘မေထုနသံသဂ္ဂေန သီလံ ဘိဇ္ဇတိ၊ ဈာနံ အန္တရဓာယတီ’’တိ အဇာနန္တော မာတုဂါမဿ အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗတ္တာ မေထုနဓမ္မဿ စ အဇာနနဘာဝေန ‘‘ဘေသဇ္ဇ’’န္တိ ဝဒန္တိယာ တာယ မေထုနံ ပဋိသေဝိ။ တာဝဒေဝဿ သီလံ ဘိဇ္ဇိ၊ ဈာနံ ပရိဟာယိ။ သော ဒွေ တယော ဝါရေ သံသဂ္ဂံ ကတွာ ကိလန္တော ဟုတွာ နိက္ခမိတွာ သရံ ဩရုယှ နှတွာ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓဒရထော အာဂန္တွာ ပဏ္ဏသာလာယံ နိသီဒိတွာ ပုနပိ တံ ‘‘တာပသော’’တိ မညမာနော ဝသနဋ္ဌာနံ ပုစ္ဆန္တော ဂါထမာဟ –

၁၈။

‘‘ဣတော နု ဘောတော ကတမေန အဿမော၊ ကစ္စိ ဘဝံ အဘိရမသိ အရညေ၊

ကစ္စိ နု တေ မူလဖလံ ပဟူတံ၊ ကစ္စိ ဘဝန္တံ န ဝိဟိံသန္တိ ဝါဠာ’’တိ။

တတ္ထ ကတမေနာတိ ဣတော ကတမေန ဒိသာဘာဂေန ဘောတော အဿမော။ ဘဝန္တိ အာလပနမေတံ။

တတော နိဠိနိကာ စတဿော ဂါထာယော အဘာသိ –

၁၉။

‘‘ဣတော ဥဇုံ ဥတ္တရာယံ ဒိသာယံ၊ ခေမာ နဒီ ဟိမဝတာ ပဘာဝီ၊

တဿာ တီရေ အဿမော မယှ ရမ္မော၊ အဟော ဘဝံ အဿမံ မယှံ ပဿေ။

၂၀။

‘‘အမ္ဗာ စ သာလာ တိလကာ စ ဇမ္ဗုယော၊ ဥဒ္ဒါလကာ ပါဋလိယော စ ဖုလ္လာ၊

သမန္တတော ကိမ္ပုရိသာဘိဂီတံ၊ အဟော ဘဝံ အဿမံ မယှံ ပဿေ။

၂၁။

‘‘တာလာ စ မူလာ စ ဖလာ စ မေတ္ထ၊ ဝဏ္ဏေန ဂန္ဓေန ဥပေတရူပံ၊

တံ ဘူမိဘာဂေဟိ ဥပေတရူပံ၊ အဟော ဘဝံ အဿမံ မယှံ ပဿေ။

၂၂။

‘‘ဖလာ စ မူလာ စ ပဟူတမေတ္ထ၊ ဝဏ္ဏေန ဂန္ဓေန ရသေနုပေတာ၊

အာယန္တိ စ လုဒ္ဒကာ တံ ပဒေသံ၊ မာ မေ တတော မူလဖလံ အဟာသု’’န္တိ။

တတ္ထ ဥတ္တရာယန္တိ ဥတ္တရာယ။ ခေမာတိ ဧဝံနာမိကာ နဒီ။ ဟိမဝတာ ပဘာဝီတိ ဟိမဝန္တတော ပဝတ္တတိ။ အဟောတိ ပတ္ထနတ္ထေ နိပါတော။ ဥဒ္ဒါလကာတိ ဝါတဃာတကာ။ ကိမ္ပုရိသာဘိဂီတန္တိ သမန္တတော ပရိဝါရေတွာ မဓုရသဒ္ဒေန ဂါယန္တေဟိ ကိမ္ပုရိသေဟိ အဘိဂီတံ။ တာလာ စ မူလာ စ ဖလာ စ မေတ္ထာတိ ဧတ္ထ မမ အဿမေ ပါသာဒိကာ တာလရုက္ခာ စ တေသညေဝ ဝဏ္ဏဂန္ဓာဒိသမ္ပန္နာ ကန္ဒသင်္ခါတာ မူလာ စ ဖလာ စ။ ပဟူတမေတ္ထာတိ နာနာရုက္ခဖလာ စ ရုက္ခဝလ္လိမူလာ စ ပဟူတာ ဧတ္ထ။ မာ မေ တတောတိ တံ မမ အဿမပဒံ သမ္ဗဟုလာ လုဒ္ဒကာ အာဂစ္ဆန္တိ၊ မယာ စေတ္ထ အာဟရိတွာ ဌပိတံ ဗဟု မဓုရသမူလဖလာဖလံ အတ္ထိ၊ တေ မယိ စိရာယန္တေ မူလဖလာဖလံ ဟရေယျုံ။ တေ တတော မမ မူလဖလာဖလံ မာ ဟရိံသု၊ တသ္မာ သစေပိ မယာ သဒ္ဓိံ အာဂန္တုကာမော၊ ဧဟိ၊ နော စေ၊ အဟံ ဂမိဿာမီတိ အာဟ။

တံ သုတွာ တာပသော ယာဝ ပိတု အာဂမနာ အဓိဝါသာပေတုံ ဂါထမာဟ –

၂၃။

‘‘ပိတာ မမံ မူလဖလေသနံ ဂတော၊ ဣဒါနိ အာဂစ္ဆတိ သာယကာလေ၊

ဥဘောဝ ဂစ္ဆာမသေ အဿမံ တံ၊ ယာဝ ပိတာ မူလဖလတော ဧတူ’’တိ။

တတ္ထ ဥဘောဝ ဂစ္ဆာမသေတိ မမ ပိတု အာရောစေတွာ ဥဘောဝ ဂမိဿာမ။

တတော သာ စိန္တေသိ – ‘‘အယံ တာဝ အရညေဝ ဝဍ္ဎိတဘာဝေန မမ ဣတ္ထိဘာဝံ န ဇာနာတိ၊ ပိတာ ပနဿ မံ ဒိသွာဝ ဇာနိတွာ ‘တွံ ဣဓ ကိံ ကရောသီ’တိ ကာဇကောဋိယာ ပဟရိတွာ သီသမ္ပိ မေ ဘိန္ဒေယျ၊ တသ္မိံ အနာဂတေယေဝ မယာ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတိ၊ အာဂမနကမ္မမ္ပိ မေ နိဋ္ဌိတ’’န္တိ။ သာ တဿ အာဂမနူပါယံ အာစိက္ခန္တီ ဣတရံ ဂါထမာဟ –

၂၄။

‘‘အညေ ဗဟူ ဣသယော သာဓုရူပါ၊ ရာဇီသယော အနုမဂ္ဂေ ဝသန္တိ၊

တေယေဝ ပုစ္ဆေသိ မမဿမံ တံ၊ တေ တံ နယိဿန္တိ မမံ သကာသေ’’တိ။

တတ္ထ ရာဇီသယောတိ၊ သမ္မ၊ မယာ န သက္ကာ စိရာယိတုံ၊ အညေ ပန သာဓုသဘာဝါ ရာဇိသယော စ ဗြာဟ္မဏိသယော စ အနုမဂ္ဂေ မမ အဿမမဂ္ဂပဿေ ဝသန္တိ၊ အဟံ တေသံ အာစိက္ခိတွာ ဂမိဿာမိ၊ တွံ တေ ပုစ္ဆေယျာသိ၊ တေ တံ မမ သန္တိကံ နယိဿန္တီတိ။

ဧဝံ သာ အတ္တနော ပလာယနူပါယံ ကတွာ ပဏ္ဏသာလတော နိက္ခမိတွာ တံ ဩလောကေန္တမေဝ ‘‘တွံ နိဝတ္တာ’’တိ ဝတွာ အာဂမနမဂ္ဂေနေဝ အမစ္စာနံ သန္တိကံ အဂမာသိ။ တေ တံ ဂဟေတွာ ခန္ဓာဝါရံ ဂန္တွာ အနုပုဗ္ဗေန ဗာရာဏသိံ ပါပုဏိံသု။ သက္ကောပိ တံ ဒိဝသမေဝ တုဿိတွာ သကလရဋ္ဌေ ဒေဝံ ဝဿာပေသိ၊ တတော သုဘိက္ခံ ဇနပဒံ အဟောသိ။ ဣသိသိင်္ဂတာပသဿပိ တာယ ပက္ကန္တမတ္တာယ ဧဝ ကာယေ ဍာဟော ဥပ္ပဇ္ဇိ။ သော ကမ္ပန္တော ပဏ္ဏသာလံ ပဝိသိတွာ ဝါကစီရံ ပါရုပိတွာ သောစန္တော နိပဇ္ဇိ။ ဗောဓိသတ္တော သာယံ အာဂန္တွာ ပုတ္တံ အပဿန္တော ‘‘ကဟံ နု ခေါ ဂတော’’တိ ကာဇံ ဩတာရေတွာ ပဏ္ဏသာလံ ပဝိသိတွာ တံ နိပန္နကံ ဒိသွာ ‘‘တာတ၊ ကိံ ကရောသီ’’တိ ပိဋ္ဌိံ ပရိမဇ္ဇန္တော တိဿော ဂါထာ အဘာသိ –

၂၅။

‘‘န တေ ကဋ္ဌာနိ ဘိန္နာနိ၊ န တေ ဥဒကမာဘတံ၊

အဂ္ဂီပိ တေ န ဟာပိတော၊ ကိံ နု မန္ဒောဝ ဈာယသိ။

၂၆။

‘‘ဘိန္နာနိ ကဋ္ဌာနိ ဟုတော စ အဂ္ဂိ၊ တပနီပိ တေ သမိတာ ဗြဟ္မစာရီ၊

ပီဌဉ္စ မယှံ ဥဒကဉ္စ ဟောတိ၊ ရမသိ တုဝံ ဗြဟ္မဘူတော ပုရတ္ထာ။

၂၇။

‘‘အဘိန္နကဋ္ဌောသိ အနာဘတောဒကော၊ အဟာပိတဂ္ဂီသိ အသိဒ္ဓဘောဇနော၊

န မေ တုဝံ အာလပသီ မမဇ္ဇ၊ နဋ္ဌံ နု ကိံ စေတသိကဉ္စ ဒုက္ခ’’န္တိ။

တတ္ထ ဘိန္နာနီတိ အရညတော ဥဒ္ဓဋာနိ။ န ဟာပိတောတိ န ဇလိတော။ ဘိန္နာနီတိ ပုဗ္ဗေ တယာ မမာဂမနဝေလာယ ကဋ္ဌာနိ ဥဒ္ဓဋာနေဝ ဟောန္တိ။ ဟုတော စ အဂ္ဂီတိ အဂ္ဂိ စ ဟုတော ဟောတိ။ တပနီတိ ဝိသိဗ္ဗနအဂ္ဂိသင်္ခါတာ တပနီပိ တေ သမိတာဝ သယမေဝ သံဝိဒဟိတာဝ ဟောတိ။ ပီဌန္တိ မမ အာသနတ္ထာယ ပီဌဉ္စ ပညတ္တမေဝ ဟောတိ။ ဥဒကဉ္စာတိ ပါဒဓောဝနဥဒကမ္ပိ ဥပဋ္ဌာပိတမေဝ ဟောတိ။ ဗြဟ္မဘူတောတိ တုဝမ္ပိ ဣတော ပုရတ္ထာ သေဋ္ဌဘူတော ဣမသ္မိံ အဿမေ အဘိရမသိ။ အဘိန္နကဋ္ဌောသီတိ သော ဒါနိ အဇ္ဇ အနုဒ္ဓဋကဋ္ဌောသိ။ အသိဒ္ဓဘောဇနောတိ န တေ ကိဉ္စိ အမှာကံ ကန္ဒမူလံ ဝါ ပဏ္ဏံ ဝါ သေဒိတံ။ မမဇ္ဇာတိ၊ မမ ပုတ္တ၊ အဇ္ဇ န မေ တွံ အာလပသိ။ နဋ္ဌံ နု ကိန္တိ ကိံ နု တေ နဋ္ဌံ ဝါ၊ ကိံ စေတသိကံ ဝါ ဒုက္ခံ၊ အက္ခာဟိ မေ နိပန္နကာရဏန္တိ ပုစ္ဆတိ။

သော ပိတု ဝစနံ သုတွာ တံ ကာရဏံ ကထေန္တော အာဟ –

၂၈။

‘‘ဣဓာဂမာ ဇဋိလော ဗြဟ္မစာရီ၊ သုဒဿနေယျော သုတနူ ဝိနေတိ၊

နေဝါတိဒီဃော န ပနာတိရဿော၊ သုကဏှကဏှစ္ဆဒနေဟိ ဘောတော။

၂၉။

‘‘အမဿုဇာတော အပုရာဏဝဏ္ဏီ၊ အာဓာရရူပဉ္စ ပနဿ ကဏ္ဌေ၊

ဒွေ ယမာ ဂဏ္ဍာ ဥရေ သုဇာတာ၊ သုဝဏ္ဏတိန္ဒုကနိဘာ ပဘဿရာ။

၃၀။

‘‘မုခဉ္စ တဿ ဘုသဒဿနေယျံ၊ ကဏ္ဏေသု လမ္ဗန္တိ စ ကုဉ္စိတဂ္ဂါ၊

တေ ဇောတရေ စရတော မာဏဝဿ၊ သုတ္တဉ္စ ယံ သံယမနံ ဇဋာနံ။

၃၁။

‘‘အညာ စ တဿ သံယမာနိ စတဿော၊ နီလာ ပီတာ လောဟိတိကာ စ သေတာ၊

တာ ပိံသရေ စရတော မာဏဝဿ၊ တိရိဋိသင်္ဃာရိဝ ပါဝုသမှိ။

၃၂။

‘‘န မိခလံ မုဉ္ဇမယံ ဓာရေတိ၊ န သန္ထရေ နော ပန ပဗ္ဗဇဿ၊

တာ ဇောတရေ ဇဃနန္တရေ ဝိလဂ္ဂါ၊ သတေရတာ ဝိဇ္ဇုရိဝန္တလိက္ခေ။

၃၃။

‘‘အခီလကာနိ စ အဝဏ္ဋကာနိ၊ ဟေဋ္ဌာ နဘျာ ကဋိသမောဟိတာနိ၊

အဃဋ္ဋိတာ နိစ္စကီဠံ ကရောန္တိ၊ ဟံ တာတ ကိံရုက္ခဖလာနိ တာနိ။

၃၄။

‘‘ဇဋာ စ တဿ ဘုသဒဿနေယျာ၊ ပရောသတံ ဝေလ္လိတဂ္ဂါ သုဂန္ဓာ၊

ဒွေဓာ သိရော သာဓု ဝိဘတ္တရူပေါ၊ အဟော နု ခေါ မယှ တထာ ဇဋာဿု။

၃၅။

‘‘ယဒါ စ သော ပကိရတိ တာ ဇဋာယော၊ ဝဏ္ဏေန ဂန္ဓေန ဥပေတရူပါ၊

နီလုပ္ပလံ ဝါတသမေရိတံဝ၊ တထေဝ သံဝါတိ ပနဿမော အယံ။

၃၆။

‘‘ပင်္ကော စ တဿ ဘုသဒဿနေယျော၊ နေတာဒိသော ယာဒိသော မယှံ ကာယေ၊

သော ဝါယတိ ဧရိတော မာလုတေန၊ ဝနံ ယထာ အဂ္ဂဂိမှေ သုဖုလ္လံ။

၃၇။

‘‘နိဟန္တိ သော ရုက္ခဖလံ ပထဗျာ၊ သုစိတ္တရူပံ ရုစိရံ ဒဿနေယျံ၊

ခိတ္တဉ္စ တဿ ပုနရေဟိ ဟတ္ထံ၊ ဟံ တာတ ကိံရုက္ခဖလံ နု ခေါ တံ။

၃၈။

‘‘ဒန္တာ စ တဿ ဘုသဒဿနေယျာ၊ သုဒ္ဓါ သမာ သင်္ခဝရူပပန္နာ၊

မနော ပသာဒေန္တိ ဝိဝရိယမာနာ၊ န ဟိ နူန သော သာကမခါဒိ တေဟိ။

၃၉။

‘‘အကက္ကသံ အဂ္ဂဠိတံ မုဟုံ မုဒုံ၊ ဥဇုံ အနုဒ္ဓတံ အစပလမဿ ဘာသိတံ၊

ရုဒံ မနုညံ ကရဝီကသုဿရံ၊ ဟဒယင်္ဂမံ ရဉ္ဇယတေဝ မေ မနော။

၄၀။

‘‘ဗိန္ဒုဿရော နာတိဝိသဋ္ဌဝါကျော၊ န နူန သဇ္ဈာယမတိပ္ပယုတ္တော၊

ဣစ္ဆာမိ ဘော တံ ပုနဒေဝ ဒဋ္ဌုံ၊ မိတ္တော ဟိ မေ မာဏဝေါဟု ပုရတ္ထာ။

၄၁။

‘‘သုသန္ဓိ သဗ္ဗတ္ထ ဝိမဋ္ဌိမံ ဝဏံ၊ ပုထူ သုဇာတံ ခရပတ္တသန္နိဘံ၊

တေနေဝ မံ ဥတ္တရိယာန မာဏဝေါ၊ ဝိဝရိတံ ဦရုံ ဇဃနေန ပိဠယိ။

၄၂။

‘‘တပန္တိ အာဘန္တိ ဝိရောစရေ စ၊ သတေရတာ ဝိဇ္ဇုရိဝန္တလိက္ခေ၊

ဗာဟာ မုဒူ အဉ္ဇနလောမသာဒိသာ၊ ဝိစိတြဝဋ္ဋင်္ဂုလိကာဿ သောဘရေ။

၄၃။

‘‘အကက္ကသင်္ဂေါ န စ ဒီဃလောမော၊ နခါဿ ဒီဃာ အပိ လောဟိတဂ္ဂါ၊

မုဒူဟိ ဗာဟာဟိ ပလိဿဇန္တော၊ ကလျာဏရူပေါ ရမယံ ဥပဋ္ဌဟိ။

၄၄။

‘‘ဒုမဿ တူလူပနိဘာ ပဘဿရာ၊ သုဝဏ္ဏကမ္ဗုတလဝဋ္ဋသုစ္ဆဝိ၊

ဟတ္ထာ မုဒူ တေဟိ မံ သမ္ဖုသိတွာ၊ ဣတော ဂတော တေန မံ ဒဟန္တိ တာတ။

၄၅။

‘‘န နူန သော ခါရိဝိဓံ အဟာသိ၊ န နူန သော ကဋ္ဌာနိ သယံ အဘဉ္ဇိ၊

န နူန သော ဟန္တိ ဒုမေ ကုဌာရိယာ၊ န ဟိဿ ဟတ္ထေသု ခိလာနိ အတ္ထိ။

၄၆။

‘‘အစ္ဆော စ ခေါ တဿ ဝဏံ အကာသိ၊ သော မံဗြဝိ ‘သုခိတံ မံ ကရောဟိ’၊

တာဟံ ကရိံ တေန မမာသိ သောချံ၊ သော စဗြဝိ ‘သုခိတောသ္မီ’တိ ဗြဟ္မေ။

၄၇။

‘‘အယဉ္စ တေ မာလုဝပဏ္ဏသန္ထတာ၊ ဝိကိဏ္ဏရူပါဝ မယာ စ တေန စ၊

ကိလန္တရူပါ ဥဒကေ ရမိတွာ၊ ပုနပ္ပုနံ ပဏ္ဏကုဋိံ ဝဇာမ။

၄၈။

‘‘န မဇ္ဇ မန္တာ ပဋိဘန္တိ တာတ၊ န အဂ္ဂိဟုတ္တံ နပိ ယညတန္တံ၊

န စာပိ တေ မူလဖလာနိ ဘုဉ္ဇေ၊ ယာဝ န ပဿာမိ တံ ဗြဟ္မစာရိံ။

၄၉။

‘‘အဒ္ဓါ ပဇာနာသိ တုဝမ္ပိ တာတ၊ ယဿံ ဒိသံ ဝသတေ ဗြဟ္မစာရီ၊

တံ မံ ဒိသံ ပါပယ တာတ ခိပ္ပံ၊ မာ တေ အဟံ အမရိမဿမမှိ။

၅၀။

‘‘ဝိစိတြဖုလ္လဉှိ ဝနံ သုတံ မယာ၊ ဒိဇာဘိဃုဋ္ဌံ ဒိဇသင်္ဃသေဝိတံ၊

တံ မံ ဝနံ ပါပယ တာတ ခိပ္ပံ၊ ပုရာ တေ ပါဏံ ဝိဇဟာမိ အဿမေ’’တိ။

တတ္ထ ဣဓာဂမာတိ၊ တာတ၊ ဣမံ အဿမပဒံ အာဂတော။ သုဒဿနေယျောတိ သုဋ္ဌု ဒဿနေယျော။ သုတနူတိ သုဋ္ဌု တနုကော နာတိကိသော နာတိထူလော ။ ဝိနေတီတိ အတ္တနော သရီရပ္ပဘာယ အဿမပဒံ ဧကောဘာသံ ဝိယ ဝိနေတိ ပူရေတိ။ သုကဏှကဏှစ္ဆဒနေဟိ ဘောတောတိ၊ တာတ၊ တဿ ဘောတော သုကဏှေဟိ ကဏှစ္ဆဒနေဟိ ဘမရဝဏ္ဏေဟိ ကေသေဟိ သုကဏှသီသံ သုမဇ္ဇိတမဏိမယံ ဝိယ ခါယတိ။ အမဿူဇာတောတိ န တာဝဿ မဿု ဇာယတိ၊ တရုဏောယေဝ။ အပုရာဏဝဏ္ဏီတိ အစိရပဗ္ဗဇိတော။ အာဓာရရူပဉ္စ ပနဿ ကဏ္ဌေတိ ကဏ္ဌေ စ ပနဿ အမှာကံ ဘိက္ခာဘာဇနဋ္ဌပနံ ပတ္တာဓာရသဒိသံ ပိဠန္ဓနံ အတ္ထီတိ မုတ္တာဟာရံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ ဂဏ္ဍာတိ ထနေ သန္ဓာယာဟ။ ဥရေ သုဇာတာတိ ဥရမှိ သုဇာတာ။ ‘‘ဥရတော’’တိပိ ပါဌော။ ပဘဿရာတိ ပဘာသမ္ပန္နာ။ ‘‘ပဘာသရေ’’တိပိ ပါဌော၊ ဩဘာသန္တီတိ အတ္ထော။

ဘုသဒဿနေယျန္တိ အတိဝိယ ဒဿနီယံ။ ကုဉ္စိတဂ္ဂါတိ သီဟကုဏ္ဍလံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ သုတ္တဉ္စာတိ ယံ တဿ ဇဋာဗန္ဓနသုတ္တံ၊ တမ္ပိ ဇောတတိ ပဘံ မုဉ္စတိ။ ‘‘သံယမာနိ စတဿော’’တိ ဣမိနာ မဏိသုဝဏ္ဏပဝါဠရဇတမယာနိ စတ္တာရိ ပိဠန္ဓနာနိ ဒဿေတိ ။ တာ ပိံသရေတိ တာနိ ပိဠန္ဓနာနိ ပါဝုသမှိ ပဝုဋ္ဌေ ဒေဝေ တိရိဋိသင်္ဃာ ဝိယ ဝိရဝန္တိ။ မိခလန္တိ မေခလံ၊ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ ဣဒံ နိဝတ္ထကဉ္စနစီရကံ သန္ဓာယာဟ။ န သန္ထရေတိ န ဝါကေ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – တာတ၊ ယထာ မယံ တိဏမယံ ဝါ ဝါကမယံ ဝါ စီရကံ ဓာရေမ၊ န တထာ သော၊ သော ပန သုဝဏ္ဏစီရကံ ဓာရေတီတိ။ အခီလကာနီတိ အတစာနိ နိပ္ပဏ္ဏာနိ။ ကဋိသမောဟိတာနီတိ ကဋိယံ ဗဒ္ဓါနိ။ နိစ္စကီဠံ ကရောန္တီတိ အဃဋ္ဋိတာနိပိ နိစ္စကာလံ ကီဠာယန္တိ။ ဟံ၊ တာတာတိ ဟမ္ဘော၊ တာတ။ ကိံ ရုက္ခဖလာနိ တာနီတိ တာနိ တဿ မာဏဝဿ သုတ္တာရုဠှာနိ ကဋိယံ ဗဒ္ဓါနိ ကတရရုက္ခဖလာနိ နာမာတိ မဏိသင်္ဃာဋိံ သန္ဓာယာဟ။

ဇဋာတိ ဇဋာမဏ္ဍလာကာရေန ဗဒ္ဓရတနမိဿကကေသဝဋ္ဋိယော သန္ဓာယာဟ။ ဝေလ္လိတဂ္ဂါတိ ကုဉ္စိတဂ္ဂါ။ ဒွေဓာသိရောတိ တဿ သီသံ ဒွေဓာ ကတွာ ဗဒ္ဓါနံ ဇဋာနံ ဝသေန သုဋ္ဌု ဝိဘတ္တရူပံ။ တထာတိ ယထာ တဿ မာဏဝဿ ဇဋာ၊ တထာ တုမှေဟိ မမ န ဗဒ္ဓါ၊ အဟော ဝတ မမပိ တထာ အဿူတိ ပတ္ထေန္တော အာဟ။ ဥပေတရူပါတိ ဥပေတသဘာဝါ။ ဝါတသမေရိတံဝါတိ ယထာ နာမ နီလုပ္ပလံ ဝါတေန သမီရိတံ၊ တထေဝ အယံ ဣမသ္မိံ ဝနသဏ္ဍေ အဿမော သံဝါတိ။ နေတာဒိသောတိ၊ တာတ၊ ယာဒိသော မမ ကာယေ ပင်္ကော၊ နေတာဒိသော တဿ သရီရေ။ သော ဟိ ဒဿနီယော စေဝ သုဂန္ဓော စ။ အဂ္ဂဂိမှေတိ ဝသန္တသမယေ။

နိဟန္တီတိ ပဟရတိ။ ကိံ ရုက္ခဖလံ နု ခေါ တန္တိ ကတရရုက္ခဿ နု ခေါ တံ ဖလံ။ သင်္ခဝရူပပန္နာတိ သုဓောတသင်္ခပဋိဘာဂါ။ န ဟိ နူန သော သာကမခါဒိ တေဟီတိ န နူန သော မာဏဝေါ မယံ ဝိယ တေဟိ ဒန္တေဟိ ရုက္ခပဏ္ဏာနိ စေဝ မူလဖလာဖလာနိ စ ခါဒိ။ အမှာကဉှိ တာနိ ခါဒန္တာနံ သဗလာ ပဏ္ဏဝဏ္ဏာ ဒန္တာတိ ဒီပေတိ။

အကက္ကသန္တိ၊ တာတ၊ တဿ ဘာသိတံ အဖရုသံ အဂဠိတံ၊ ပုနပ္ပုနံ ဝဒန္တဿာပိ မဓုရတာယ မုဟုံ မုဒုံ၊ အပမုဿတာယ ဥဇုံ၊ အဝိက္ခိတ္တတာယ အနုဒ္ဓဋံ၊ ပတိဋ္ဌိတတာယ အစပလံ။ ရုဒန္တိ ဘာသမာနဿ သရသင်္ခါတံ ရုဒမ္ပိ မနောဟရံ ကရဝီကဿ ဝိယ သုဿရံ သုမဓုရံ။ ရဉ္ဇယတေဝါတိ မမ မနော ရဉ္ဇတိယေဝ။ ဗိန္ဒုဿရောတိ ပိဏ္ဍိတဿရော။ မာဏဝေါဟူတိ သော ဟိ မာဏဝေါ ပုရတ္ထာ မမ မိတ္တော အဟု။

သုသန္ဓိ သဗ္ဗတ္ထ ဝိမဋ္ဌိမံ ဝဏန္တိ တာတ တဿ မာဏဝဿ ဦရူနံ အန္တရေ ဧကံ ဝဏံ အတ္ထိ၊ တံ သုသန္ဓိ သုဖုသိတံ သိပ္ပိပုဋမုခသဒိသံ၊ သဗ္ဗတ္ထ ဝိမဋ္ဌံ သမန္တတော မဋ္ဌံ။ ပုထူတိ မဟန္တံ။ သုဇာတန္တိ သုသဏ္ဌိတံ။ ခရပတ္တသန္နိဘန္တိ သုပုပ္ဖိတပဒုမမကုဠသန္နိဘံ။ ဥတ္တရိယာနာတိ ဥတ္တရိတွာ အဝတ္ထရိတွာ။ ပိဠယီတိ ပီဠေသိ။ တပန္တီတိ တဿ မာဏဝဿ သရီရတော နိစ္ဆရန္တာ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏရံသိယော ဇလန္တိ ဩဘာသန္တိ ဝိရောစန္တိ စ။ ဗာဟာတိ ဗာဟာပိဿ မုဒူ။ အဉ္ဇနလောမသာဒိသာတိ အဉ္ဇနသဒိသေဟိ လောမေဟိ သမန္နာဂတာ။ ဝိစိတြဝဋ္ဋင်္ဂုလိကာဿ သောဘရေတိ ဟတ္ထာပိဿ ဝရလက္ခဏဝိစိတြာဟိ ပဝါလင်္ကုရသဒိသာဟိ ဝဋ္ဋင်္ဂုလီဟိ သမန္နာဂတာ သောဘန္တိ။

အကက္ကသင်္ဂေါတိ ကစ္ဆုပီဠကာဒိရဟိတအင်္ဂပစ္စင်္ဂေါ။ ရမယံ ဥပဋ္ဌဟီတိ မံ ရမယန္တော ဥပဋ္ဌဟိ ပရိစရိ။ တူလူပနိဘာတိ မုဒုဘာဝဿ ဥပမာ။ သုဝဏ္ဏကမ္ဗုတလဝဋ္ဋသုစ္ဆဝီတိ သုဝဏ္ဏမယံ အာဒါသတလံ ဝိယ ဝဋ္ဋာ စ သုစ္ဆဝိ စ၊ ပရိမဏ္ဍလတလာ စေဝ သုန္ဒရစ္ဆဝိ စာတိ အတ္ထော။ သမ္ဖုသိတွာတိ သုဋ္ဌု ဖုသိတွာ အတ္တနော ဟတ္ထသမ္ဖဿံ မမ သရီရေ ဖရာပေတွာ။ ဣတော ဂတောတိ မမ ဩလောကေန္တဿေဝ ဣတော ဂတော။ တေန မံ ဒဟန္တီတိ တေန တဿ ဟတ္ထသမ္ဖဿေန ဣဒါနိ မံ ဒဟန္တိ။ တထာ ဟိ တဿ ဂတကာလတော ပဋ္ဌာယ မမ သရီရေ ဍာဟော ဥဋ္ဌိတော၊ တေနမှိ ဒေါမနဿပ္ပတ္တော နိပန္နောတိ။

နနူန သော ခါရိဝိဓန္တိ၊ တာတ၊ နူန သော မာဏဝေါ န ခါရိဘာရံ ဥက္ခိပိတွာ ဝိစရိ။ ခိလာနီတိ ကိလာနိ၊ ‘‘အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ သောချန္တိ သုခံ။ မာလုဝပဏ္ဏသန္ထတာ ဝိကိဏ္ဏရူပါဝါတိ၊ တာတ၊ အယံ တဝ မာလုဝပဏ္ဏသန္ထတာ အဇ္ဇ မယာ စ တေန စ အညမညံ ပရာမသနာလိင်္ဂနဝသေန ပရိဝတ္တန္တေဟိ ဝိကိဏ္ဏာ ဝိယ အာကုလဗျာကုလာ ဇာတာ။ ပုနပ္ပုနံ ပဏ္ဏကုဋိံ ဝဇာမာတိ၊ တာတ၊ အဟဉ္စ သော စ အဘိရမိတွာ ကိလန္တရူပါ ပဏ္ဏသာလတော နိက္ခမိတွာ ဥဒကံ ပဝိသိတွာ ရမိတွာ ဝိဂတဒရထာ ပုနပ္ပုနံ ဣမမေဝ ကုဋိံ ပဝိသာမာတိ ဝဒတိ။

န မဇ္ဇ မန္တာတိ အဇ္ဇ မမ တဿ ဂတကာလတော ပဋ္ဌာယ နေဝ မန္တာ ပဋိဘန္တိ န ဥပဋ္ဌဟန္တိ န ရုစ္စန္တိ။ န အဂ္ဂိဟုတ္တံ နပိ ယညတန္တန္တိ မဟာဗြဟ္မုနော အာရာဓနတ္ထာယ ကတ္တဗ္ဗဟောမဝိဓူပနာဒိယညကိရိယာပိ မေ န ပဋိဘာတိ န ဥပဋ္ဌာတိ န ရုစ္စတိ။ န စာပိ တေတိ တယာ အာဘတမူလဖလာဖလာနိပိ န ဘုဉ္ဇာမိ။ ယဿံ ဒိသန္တိ ယဿံ ဒိသာယံ။ ဝနန္တိ တဿ မာဏဝဿ အဿမံ ပရိဝါရေတွာ ဌိတဝနန္တိ။

တဿေဝံ ဝိလပန္တဿ တံ ဝိလာပံ သုတွာ မဟာသတ္တော ‘‘ဧကာယ ဣတ္ထိယာ ဣမဿ သီလံ ဘိန္နံ ဘဝိဿတီ’’တိ ဉတွာ တံ ဩဝဒန္တော ဆ ဂါထာယော အဘာသိ –

၅၁။

‘‘ဣမသ္မာဟံ ဇောတိရသေ ဝနမှိ၊ ဂန္ဓဗ္ဗဒေဝစ္ဆရသင်္ဃသေဝိတေ၊

ဣသီနမာဝါသေ သနန္တနမှိ၊ နေတာဒိသံ အရတိံ ပါပုဏေထ။

၅၂။

‘‘ဘဝန္တိ မိတ္တာနိ အထော န ဟောန္တိ၊ ဉာတီသု မိတ္တေသု ကရောန္တိ ပေမံ၊

အယဉ္စ ဇမ္မော ကိဿ ဝါ နိဝိဋ္ဌော၊ ယော နေဝ ဇာနာတိ ‘ကုတောမှိ အာဂတော’။

၅၃။

‘‘သံဝါသေန ဟိ မိတ္တာနိ၊ သန္ဓီယန္တိ ပုနပ္ပုနံ၊

သွေဝ မိတ္တော အသံဂန္တု၊ အသံဝါသေန ဇီရတိ။

၅၄။

‘‘သစေ တုဝံ ဒက္ခသိ ဗြဟ္မစာရိံ၊ သစေ တုဝံ သလ္လပေ ဗြဟ္မစာရိနာ၊

သမ္ပန္နသဿံဝ မဟောဒကေန၊ တပေါဂုဏံ ခိပ္ပမိမံ ပဟိဿသိ။

၅၅။

‘‘ပုနပိ စေ ဒက္ခသိ ဗြဟ္မစာရိံ၊ ပုနပိ စေ သလ္လပေ ဗြဟ္မစာရိနာ၊

သမ္ပန္နသဿံဝ မဟောဒကေန၊ ဥသ္မာဂတံ ခိပ္ပမိမံ ပဟိဿသိ။

၅၆။

‘‘ဘူတာနိ ဟေတာနိ စရန္တိ တာတ၊ ဝိရူပရူပေန မနုဿလောကေ၊

န တာနိ သေဝေထ နရော သပညော၊ အာသဇ္ဇ နံ နဿတိ ဗြဟ္မစာရီ’’တိ။

တတ္ထ ဣမသ္မာတိ ဣမသ္မိံ။ ဟန္တိ နိပါတမတ္တံ။ ဇောတိရသေတိ ဟူယမာနဿ ဇောတိနော ရံသိဩဘာသိတေ။ သနန္တနမှီတိ ပေါရာဏကေ။ ပါပုဏေထာတိ ပါပုဏေယျ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – တာတ၊ ဧဝရူပေ ဝနေ ဝသန္တော ယံ အရတိံ တွံ ပတ္တော၊ ဧတာဒိသံ န ပါပုဏေယျ ပဏ္ဍိတော ကုလပုတ္တော၊ ပတ္တုံ နာရဟတီတိ အတ္ထော။

‘‘ဘဝန္တီ’’တိ ဣမံ ဂါထံ မဟာသတ္တော အန္တောဂတမေဝ ဘာသတိ။ အယမေတ္ထ အဓိပ္ပာယော – လောကေ သတ္တာနံ မိတ္တာနိ နာမ ဟောန္တိပိ န ဟောန္တိပိ တတ္ထ ယေသံ ဟောန္တိ၊ တေ အတ္တနော ဉာတီသု စ မိတ္တေသု စ ပေမံ ကရောန္တိ။ အယဉ္စ ဇမ္မောတိ မိဂသိင်္ဂေါ လာမကော။ ကိဿ ဝါ နိဝိဋ္ဌောတိ ကေန နာမ ကာရဏေန တသ္မိံ မာတုဂါမေ မိတ္တသညာယ နိဝိဋ္ဌော၊ သော မိဂိယာ ကုစ္ဆိသ္မိံ နိဗ္ဗတ္တိတွာ အရညေ ဝဍ္ဎိတတ္တာ ‘‘ကုတောမှိ အာဂတော’’တိ အတ္တနော အာဂတဋ္ဌာနမတ္တမ္ပိ န ဇာနာတိ၊ ပဂေဝ ဉာတိမိတ္တေတိ။

ပုနပ္ပုနန္တိ၊ တာတ၊ မိတ္တာနိ နာမ ပုနပ္ပုနံ သံဝါသေန သံသေဝနေန သန္ဓီယန္တိ ဃဋီယန္တိ။ သွေဝ မိတ္တောတိ သော ဧဝ မိတ္တော အသံဂန္တု အသမာဂစ္ဆန္တဿ ပုရိသဿ တေန အသမာဂမသင်္ခါတေန အသံဝါသေန ဇီရတိ ဝိနဿတိ ။ သစေတိ တသ္မာ၊ တာတ၊ သစေ တွံ ပုနပိ တံ ဒက္ခသိ၊ တေန ဝါ သလ္လပိဿသိ၊ အထ ယထာ နာမ နိပ္ဖန္နသဿံ မဟောဃေန ဟရီယတိ၊ ဧဝံ ဣမံ အတ္တနော တပေါဂုဏံ ပဟိဿသိ ဟာရေဿသီတိ အတ္ထော။ ဥသ္မာဂတန္တိ သမဏတေဇံ။

ဝိရူပရူပေနာတိ ဝိဝိဓရူပေန။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – တာတ၊ မနုဿလောကသ္မိဉှိ ဧတာနိ ယက္ခိနိသင်္ခါတာနိ ဘူတာနိ ဝိဝိဓရူပပဋိစ္ဆန္နေန အတ္တနော ရူပေန အတ္တနော ဝသံ ဂတေ ခါဒိတုံ စရန္တိ၊ တာနိ သပညော နရော န သေဝေထ။ တာဒိသဉှိ ဘူတံ အာသဇ္ဇ နံ ပတွာ နဿတိ ဗြဟ္မစာရီ၊ ဒိဋ္ဌောသိ တာယ ယက္ခိနိယာ န ခါဒိတောတိ ပုတ္တံ ဩဝဒိ။

သော ပိတု ကထံ သုတွာ ‘‘ယက္ခိနီ ကိရ သာ’’တိ ဘီတော စိတ္တံ နိဝတ္တေတွာ ‘‘တာတ၊ ဧတ္တော န ဂမိဿာမိ၊ ခမထ မေ’’တိ ခမာပေသိ။ သောပိ နံ သမဿာသေတွာ ‘‘ဧဟိ တွံ၊ မာဏဝ၊ မေတ္တံ ဘာဝေဟိ၊ ကရုဏံ၊ မုဒိတံ၊ ဥပေက္ခ’’န္တိ ဗြဟ္မဝိဟာရဘာဝနံ အာစိက္ခိ။ သော တထာ ပဋိပဇ္ဇိတွာ ပုန ဈာနာဘိညာ နိဗ္ဗတ္တေသိ။

သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ၊ သစ္စပရိယောသာနေ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခု သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ တဒါ နိဠိနိကာ ပုရာဏဒုတိယိကာ အဟောသိ၊ ဣသိသိင်္ဂေါ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခု၊ ပိတာ ပန အဟမေဝ အဟောသိန္တိ။

နိဠိနိကာဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဌမာ။

[၅၂၇] ၂။ ဥမ္မာဒန္တီဇာတကဝဏ္ဏနာ

နိဝေသနံ ကဿနုဒံ သုနန္ဒာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ကိရေကဒိဝသံ သာဝတ္ထိယံ ပိဏ္ဍာယ စရန္တော ဧကံ အလင်္ကတပဋိယတ္တံ ဥတ္တမရူပဓရံ ဣတ္ထိံ ဩလောကေတွာ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟုတွာ စိတ္တံ နိဝတ္တေတုံ အသက္ကောန္တော ဝိဟာရမေဝ အာဂန္တွာ တတော ပဋ္ဌာယ သလ္လဝိဒ္ဓါ ဝိယ ရာဂါတုရော ဘန္တမိဂပဋိဘာဂေါ ကိသော ဓမနီသန္ထတဂတ္တော ဥပ္ပဏ္ဍုပ္ပဏ္ဍုကဇာတော အနဘိရတော ဧကိရိယာပထေပိ စိတ္တဿာဒံ အလဘန္တော အာစရိယဝတ္တာဒီနိ ပဟာယ ဥဒ္ဒေသပရိပုစ္ဆာကမ္မဋ္ဌာနာနုယောဂရဟိတော ဝိဟာသိ။ သော သဟာယဘိက္ခူဟိ ‘‘ပုဗ္ဗေ တွံ၊ အာဝုသော၊ သန္တိန္ဒြိယော ဝိပ္ပသန္နမုခဝဏ္ဏော၊ ဣဒါနိ နော တထာ၊ ကိံ နု ခေါ ကာရဏ’’န္တိ ပုဋ္ဌော၊ ‘‘အာဝုသော၊ အနဘိရတောမှီ’’တိ အာဟ။ အထ နံ တေ ‘‘အဘိရမာဝုသော၊ သာသနေ၊ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေါ နာမ ဒုလ္လဘော၊ တထာ သဒ္ဓမ္မဿဝနံ မနုဿပဋိလာဘော စ၊ သော တွံ မနုဿပဋိလာဘံ ပဋိလဘိတွာ ဒုက္ခဿန္တကိရိယံ ပတ္ထယမာနော အဿုမုခံ ဉာတိဇနံ ပဟာယ သဒ္ဓါယ ပဗ္ဗဇိတွာ ကိံကာရဏာ ကိလေသဝသံ ယာသိ၊ ကိလေသာ နာမေတေ ဂဏ္ဍုပ္ပာဒကပါဏကံ ဥပါဒါယ သဗ္ဗဗာလဇနသာဓာရဏာ၊ ယေ တေသံ ဝတ္ထုဘူတာ၊ တေပိ အပ္ပဿာဒါ ကာမာ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပါယာသာ၊ အာဒီနဝေါ ဧတ္ထ ဘိယျော။ အဋ္ဌိကင်္ကလူပမာ ကာမာ၊ မံသပေသူပမာ ကာမာ၊ တိဏုက္ကူပမာ ကာမာ၊ အင်္ဂါရကာသူပမာ ကာမာ၊ သုပိနကူပမာ ကာမာ၊ ယာစိတကူပမာ ကာမာ၊ ရုက္ခဖလူပမာ ကာမာ၊ အသိသူနူပမာ ကာမာ၊ သတ္တိသူလူပမာ ကာမာ၊ သပ္ပသိရူပမာ ကာမာ၊ အဂ္ဂိက္ခန္ဓူပမာ ကာမာ၊ တွံ နာမ ဧဝရူပေ ဗုဒ္ဓသာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ ဧဝံ အနတ္ထကာရကာနံ ကိလေသာနံ ဝသံ ဂတောသီ’’တိ ဩဝဒိတွာ အတ္တနော ကထံ ဂါဟာပေတုံ အသက္ကောန္တာ သတ္ထု သန္တိကံ ဓမ္မသဘံ နေတွာ ‘‘ကိံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနိစ္ဆမာနကံ ဘိက္ခုံ အာနယိတ္ထာ’’တိ ဝုတ္တေ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ အယံ ကိရ ဘိက္ခု ဥက္ကဏ္ဌိတော’’တိ အာဟံသု။ သတ္ထာ ‘‘သစ္စံ ကိရာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သစ္စံ၊ ဘန္တေ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဘိက္ခု ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာ ရဇ္ဇံ အနုသာသန္တာပိ ကိလေသေ ဥပ္ပန္နေ တဿ ဝသံ အဂန္တွာ စိတ္တံ နိဝါရေတွာ န အယုတ္တကံ ကရိံသူ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ သိဝိရဋ္ဌေ အရိဋ္ဌပုရနဂရေ သိဝိ နာမ ရာဇာ ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ ဗောဓိသတ္တော တဿ အဂ္ဂမဟေသိယာ ကုစ္ဆိသ္မိံ နိဗ္ဗတ္တိ၊ ‘‘သိဝိကုမာရော’’တွေဝဿ နာမံ ကရိံသု။ သေနာပတိဿပိ ပုတ္တော ဇာယိ၊ ‘‘အဘိပါရကော’’တိဿ နာမံ ကရိံသု။ တေ ဥဘောပိ သဟာယာ ဟုတွာ အဘိဝဍ္ဎန္တာ သောဠသဝဿိကာ ဟုတွာ တက္ကသိလံ ဂန္တွာ သိပ္ပံ ဥဂ္ဂဏှိတွာ အာဂမိံသု။ ရာဇာ ပုတ္တဿ ရဇ္ဇံ အဒါသိ။ သောပိ အဘိပါရကံ သေနာပတိဋ္ဌာနေ ဌပေတွာ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ တသ္မိံယေဝ နဂရေ တိရိဋိဝစ္ဆဿ နာမ အသီတိကောဋိဝိဘဝဿ သေဋ္ဌိနော ဓီတာ နိဗ္ဗတ္တိ ဥတ္တမရူပဓရာ သောဘဂ္ဂပ္ပတ္တာ သုဘလက္ခဏေန သမန္နာဂတာ၊ တဿာ နာမဂ္ဂဟဏဒိဝသေ ‘‘ဥမ္မာဒန္တီ’’တိ နာမံ ကရိံသု။ သာ သောဠသဝဿိကကာလေ အတိက္ကန္တမာနုသဝဏ္ဏာ ဒေဝစ္ဆရာ ဝိယ အဘိရူပါ ဒဿနီယာ ပါသာဒိကာ ပရမာယ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယ သမန္နာဂတာ အဟောသိ။ ယေ ယေ ပုထုဇ္ဇနာ တံ ပဿန္တိ၊ တေ တေ သကဘာဝေန သဏ္ဌာတုံ အသက္ကောန္တာ သုရာပါနမဒမတ္တာ ဝိယ ကိလေသမဒေန မတ္တာ ဟုတွာ သတိံ ပစ္စုပဋ္ဌာပေတုံ သမတ္ထာ နာမ နာဟေသုံ။

အထဿာ ပိတာ တိရိဋိဝစ္ဆော ရာဇာနံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ဒေဝ၊ မမ ဂေဟေ ဣတ္ထိရတနံ ဥပ္ပန္နံ၊ ရညောဝ အနုစ္ဆဝိကံ၊ လက္ခဏပါဌကေ ဗြာဟ္မဏေ ပေသေတွာ တံ ဝီမံသာပေတွာ ယထာရုစိ ကရောဟီ’’တိ အာဟ။ ရာဇာ ‘‘သာဓူ’’တိ ဝတွာ ဗြာဟ္မဏေ ပေသေသိ။ တေ သေဋ္ဌိဂေဟံ ဂန္တွာ ကတသက္ကာရသမ္မာနာ ပါယာသံ ပရိဘုဉ္ဇိံသု။ တသ္မိံ ခဏေ ဥမ္မာဒန္တီ သဗ္ဗာလင်္ကာရပဋိမဏ္ဍိတာ တေသံ သန္တိကံ အဂမာသိ။ တေ တံ ဒိသွာ သတိံ ပစ္စုပဋ္ဌာပေတုံ အသက္ကောန္တာ ကိလေသမဒမတ္တာ ဟုတွာ အတ္တနော ဝိပ္ပကတဘောဇနဘာဝံ န ဇာနိံသု။ ဧကစ္စေ အာလောပံ ဂဟေတွာ ‘‘ဘုဉ္ဇိဿာမာ’’တိ သညာယ သီသေ ဌပေသုံ၊ ဧကစ္စေ ဥပကစ္ဆန္တရေ ခိပိံသု၊ ဧကစ္စေ ဘိတ္တိံ ပဟရိံသု၊ သဗ္ဗေဝ ဥမ္မတ္တကာ အဟေသုံ။ သာ တေ ဒိသွာ ‘‘ဣမေ ကိရ မမ လက္ခဏံ ဝီမံသိဿန္တိ၊ ဂီဝါယံ နေ ဂဟေတွာ နီဟရထာ’’တိ နီဟရာပေသိ။ တေ မင်္ကုဘူတာ ရာဇနိဝေသနံ ဂန္တွာ ဥမ္မာဒန္တိယာ ကုဒ္ဓါ ‘‘ဒေဝ၊ သာ ဣတ္ထီ ကာဠကဏ္ဏီ၊ န တုမှာကံ အနုစ္ဆဝိကာ’’တိ ဝဒိံသု။ ရာဇာ ‘‘ကာဠကဏ္ဏီ ကိရာ’’တိ န တံ အာဏာပေသိ။ သာ တံ ပဝတ္တိံ သုတွာ ‘‘အဟံ ကိရ ကာဠကဏ္ဏီတိ ရညာ န ဂဟိတာ၊ ကာဠကဏ္ဏိယော နာမ န ဧဝရူပါ ဟောန္တီ’’တိ ဝတွာ ‘‘ဟောတု၊ သစေ ပန တံ ရာဇာနံ ပဿိဿာမိ၊ ဇာနိဿာမီ’’တိ တသ္မိံ အာဃာတံ ဗန္ဓိ။ အထ နံ ပိတာ အဘိပါရကဿ အဒါသိ၊ သာ တဿ ပိယာ အဟောသိ မနာပါ။

ကဿ ပန ကမ္မဿ နိဿန္ဒေန သာ ဧဝံ အဘိရူပါ အဟောသီတိ? ရတ္တဝတ္ထဒါနဿ နိဿန္ဒေနာတိ။ သာ ကိရ အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဒလိဒ္ဒကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဥဿဝဒိဝသေ ပုညသမ္ပန္နာ ဣတ္ထိယော ကုသုမ္ဘရတ္တဝတ္ထံ နိဝါသေတွာ အလင်္ကတာ ကီဠန္တိယော ဒိသွာ တာဒိသံ ဝတ္ထံ နိဝါသေတွာ ကီဠိတုကာမာ ဟုတွာ မာတာပိတူနံ အာရောစေတွာ တေဟိ၊ ‘‘အမ္မ၊ မယံ ဒလိဒ္ဒါ၊ ကုတော နော ဧဝရူပံ ဝတ္ထ’’န္တိ ဝုတ္တေ ‘‘တေန ဟိ မံ ဧကသ္မိံ အဍ္ဎကုလေ ဘတိံ ကာတုံ အနုဇာနာထ ၊ တေ မမ ဂုဏံ ဉတွာ ဒဿန္တီ’’တိ ဝတွာ တေဟိ အနုညာတာ ဧကံ ကုလံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ကုသုမ္ဘရတ္တဝတ္ထေန ဘတိံ ကရောမီ’’တိ အာဟ။ အထ နံ တေ ‘‘တီဏိ သံဝစ္ဆရာနိ ကမ္မေ ကတေ တဝ ဂုဏံ ဉတွာ ဒဿာမာ’’တိ ဝဒိံသု။ သာ ‘‘သာဓူ’’တိ ပဋိဿုဏိတွာ ကမ္မံ ပဋိပဇ္ဇိ။ တေ တဿာ ဂုဏံ ဉတွာ အပရိပုဏ္ဏေသုယေဝ တီသု သံဝစ္ဆရေသု တဿာ ဃနကုသုမ္ဘရတ္တဝတ္ထေန သဒ္ဓိံ အညမ္ပိ ဝတ္ထံ ဒတွာ ‘‘တဝ သဟာယိကာဟိ သဒ္ဓိံ ဂန္တွာ နှတွာ နိဝါသေဟီ’’တိ တံ ပေသယိံသု။ သာ သဟာယိကာ အာဒါယ ဂန္တွာ ရတ္တဝတ္ထံ နဒီတီရေ ဌပေတွာ နှာယိ။

တသ္မိံ ခဏေ ဧကော ကဿပဒသဗလဿ သာဝကော အစ္ဆိန္နစီဝရော သာခါဘင်္ဂံ နိဝါသေတွာ စ ပါရုပိတွာ စ တံ ပဒေသံ ပါပုဏိ။ သာ တံ ဒိသွာ ‘‘အယံ ဘဒန္တော အစ္ဆိန္နစီဝရော ဘဝိဿတိ၊ ပုဗ္ဗေပိ အဒိန္နဘာဝေန မေ နိဝါသနံ ဒုလ္လဘံ ဇာတ’’န္တိ တံ ဝတ္ထံ ဒွိဓာ ဖာလေတွာ ‘‘ဧကံ ကောဋ္ဌာသံ အယျဿ ဒဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ဥတ္တရိတွာ အတ္တနော နိဝါသနံ နိဝါသေတွာ ‘‘တိဋ္ဌထ၊ ဘန္တေ’’တိ ဝတွာ ထေရံ ဝန္ဒိတွာ ရတ္တဝတ္ထံ မဇ္ဈေ ဖာလေတွာ တဿေကံ ကောဋ္ဌာသံ အဒါသိ။ သော ဧကမန္တေ ပဋိစ္ဆန္နေ ဌတွာ သာခါဘင်္ဂံ ဆဍ္ဍေတွာ တဿေကံ ကဏ္ဏံ နိဝါသေတွာ ဧကံ ပါရုပိတွာ နိက္ခမိ။ အထဿ ဝတ္ထောဘာသေန သကလသရီရံ တရုဏသူရိယော ဝိယ ဧကောဘာသံ အဟောသိ။ သာ တံ ဒိသွာ ‘‘မယှံ အယျော ပဌမံ န သောဘတိ၊ ဣဒါနိ တရုဏသူရိယော ဝိယ ဝိရောစတိ၊ ဣဒမ္ပိ ဧတဿေဝ ဒဿာမီ’’တိ ဒုတိယမ္ပိ ကောဋ္ဌာသံ ဒတွာ ‘‘ဘန္တေ၊ အဟံ ဘဝေ ဘဝေ ဝိစရန္တီ ဥတ္တမရူပဓရာ ဘဝေယျံ၊ မံ ဒိသွာ ကောစိ ပုရိသော သကဘာဝေန သဏ္ဌာတုံ မာ အသက္ခိ၊ မယာ အဘိရူပတရာ နာမ အညာ မာ ဟောတူ’’တိ ပတ္ထနံ ပဋ္ဌပေသိ။ ထေရောပိ အနုမောဒနံ ကတွာ ပက္ကာမိ။

သာ ဒေဝလောကေ သံသရန္တီ တသ္မိံ ကာလေ အရိဋ္ဌပုရေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ တထာ အဘိရူပါ အဟောသိ။ အထ တသ္မိံ နဂရေ ကတ္တိကဆဏံ ဃောသယိံသု၊ ကတ္တိကပုဏ္ဏမာယံ နဂရံ သဇ္ဇယိံသု။ အဘိပါရကော အတ္တနော အာရက္ခဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆန္တော တံ အာမန္တေတွာ ‘‘ဘဒ္ဒေ၊ ဥမ္မာဒန္တိ အဇ္ဇ ကတ္တိကရတ္တိဝါရော ဆဏော၊ ရာဇာ နဂရံ ပဒက္ခိဏံ ကရောန္တော ပဌမံ ဣမံ ဂေဟဒွါရံ အာဂမိဿတိ၊ မာ ခေါ တဿ အတ္တာနံ ဒဿေသိ၊ သောပိ တံ ဒိသွာ သတိံ ဥပဋ္ဌာပေတုံ န သက္ခိဿတီ’’တိ အာဟ။ သာ ‘‘ဂစ္ဆ တွံ၊ သာမိ၊ အဟံ ဇာနိဿာမီ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ တသ္မိံ ဂတေ ဒါသိံ အာဏာပေသိ ‘‘ရညော ဣမံ ဂေဟဒွါရံ အာဂတကာလေ မယှံ အာရောစေယျာသီ’’တိ။ အထ သူရိယေ အတ္ထင်္ဂတေ ဥဂ္ဂဟေ ပုဏ္ဏစန္ဒေ ဒေဝနဂရေ ဝိယ နဂရေ အလင်္ကတေ သဗ္ဗဒိသာသု ဒီပေသု ဇလိတေသု ရာဇာ သဗ္ဗာလင်္ကာရပဋိမဏ္ဍိတော အာဇညရထဝရဂတော အမစ္စဂဏပရိဝုတော မဟန္တေန ယသေန နဂရံ ပဒက္ခိဏံ ကရောန္တော ပဌမမေဝ အဘိပါရကဿ ဂေဟဒွါရံ အဂမာသိ။ တံ ပန ဂေဟံ မနောသိလာဝဏ္ဏပါကာရပရိက္ခိတ္တံ အလင်္ကတဒွါရဋ္ဋာလကံ သောဘဂ္ဂပ္ပတ္တံ ပါသာဒိကံ။ တသ္မိံ ခဏေ ဒါသီ ဥမ္မာဒန္တိယာ အာရောစေသိ။ သာ ပုပ္ဖသမုဂ္ဂံ ဂါဟာပေတွာ ကိန္နရိလီဠာယ ဝါတပါနံ နိဿာယ ဌိတာ ရညော ပုပ္ဖာနိ ခိပိ။ သော တံ ဥလ္လောကေတွာ ကိလေသမဒမတ္တော သတိံ ဥပဋ္ဌာပေတုံ အသက္ကောန္တော ‘‘အဘိပါရကဿေတံ ဂေဟ’’န္တိ သဉ္ဇာနိတုမ္ပိ နာသက္ခိ၊ အထ သာရထိံ အာမန္တေတွာ ပုစ္ဆန္တော ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –

၅၇။

‘‘နိဝေသနံ ကဿ နုဒံ သုနန္ဒ၊ ပါကာရေန ပဏ္ဍုမယေန ဂုတ္တံ၊

ကာ ဒိဿတိ အဂ္ဂိသိခါဝ ဒူရေ၊ ဝေဟာယသံ ပဗ္ဗတဂ္ဂေဝ အစ္စိ။

၅၈။

‘‘ဓီတာ နွယံ ကဿ သုနန္ဒ ဟောတိ၊ သုဏိသာ နွယံ ကဿ အထောပိ ဘရိယာ၊

အက္ခာဟိ မေ ခိပ္ပမိဓေဝ ပုဋ္ဌော၊ အဝါဝဋာ ယဒိ ဝါ အတ္ထိ ဘတ္တာ’’တိ။

တတ္ထ ကဿ နုဒန္တိ ကဿ နု ဣဒံ။ ပဏ္ဍုမယေနာတိ ရတ္တိဋ္ဌကမယေန။ ဒိဿတီတိ ဝါတပါနေ ဌိတာ ပညာယတိ။ အစ္စီတိ အနလဇာလက္ခန္ဓော။ ဓီတာနွယန္တိ ဓီတာ နု အယံ။ အဝါဝဋာတိ အပေတာဝရဏာ အပရိဂ္ဂဟာ။ ဘတ္တာတိ ယဒိ ဝါ အဿာ သာမိကော အတ္ထိ၊ ဧတံ မေ အက္ခာဟီတိ။

အထဿ သော အာစိက္ခန္တော ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –

၅၉။

‘‘အဟဉှိ ဇာနာမိ ဇနိန္ဒ ဧတံ၊ မတျာ စ ပေတျာ စ အထောပိ အဿာ၊

တဝေဝ သော ပုရိသော ဘူမိပါလ၊ ရတ္တိန္ဒိဝံ အပ္ပမတ္တော တဝတ္ထေ။

၆၀။

‘‘ဣဒ္ဓါ စ ဖီတော စ သုဝဍ္ဎိတော စ၊ အမစ္စော စ တေ အညတရော ဇနိန္ဒ၊

တဿေသာ ဘရိယာဘိပါရကဿ၊ ဥမ္မာဒန္တီ နာမဓေယျေန ရာဇာ’’တိ။

တတ္ထ မတျာ စ ပေတျာ စာတိ မာတိတော စ ပိတိတော စေတံ ဇာနာမိ။ အထောပိ အဿာတိ အထ သာမိကမ္ပိ အဿာ ဇာနာမီတိ ဝဒတိ။ ဣဒ္ဓါတိ သမိဒ္ဓါ။ ဖီတောတိ ဝတ္ထာလင်္ကာရေဟိ သုပုပ္ဖိတော။ သုဝဍ္ဎိတောတိ သုဋ္ဌု ဝုဒ္ဓါ။ နာမဓေယျေနာတိ နာမေန။ အယဉှိ ယော နံ ပဿတိ၊ တံ ဥမ္မာဒေတိ၊ သတိမဿ ပစ္စုပဋ္ဌာပေတုံ န ဒေတိ၊ တသ္မာ ဥမ္မာဒန္တီတိ ဝုစ္စတိ။

တံ သုတွာ ရာဇာ နာမမဿာ ထောမေန္တော အနန္တရံ ဂါထမာဟ –

၆၁။

‘‘အမ္ဘော အမ္ဘော နာမမိဒံ ဣမိဿာ၊ မတျာ စ ပေတျာ စ ကတံ သုသာဓု၊

တဒါ ဟိ မယှံ အဝလောကယန္တီ၊ ဥမ္မတ္တကံ ဥမ္မဒန္တီ အကာသီ’’တိ။

တတ္ထ မတျာ စ ပေတျာ စာတိ မာတရာ စ ပိတရာ စ။ မယှန္တိ ဥပယောဂတ္ထေ သမ္ပဒါနဝစနံ။ အဝလောကယန္တီတိ မယာ အဝလောကိတာ သယမ္ပိ မံ အဝလောကယန္တီ မံ ဥမ္မတ္တကံ အကာသီတိ အတ္ထော။

သာ တဿ ကမ္ပိတဘာဝံ ဉတွာ ဝါတပါနံ ထကေတွာ သိရိဂဗ္ဘမေဝ အဂမာသိ။ ရညောပိ တဿာ ဒိဋ္ဌကာလတော ပဋ္ဌာယ နဂရံ ပဒက္ခိဏကရဏေ စိတ္တမေဝ နာဟောသိ။ သော သာရထိံ အာမန္တေတွာ၊ ‘‘သမ္မ သုနန္ဒ၊ ရထံ နိဝတ္တေဟိ၊ အယံ ဆဏော အမှာကံ နာနုစ္ဆဝိကော၊ အဘိပါရကဿ သေနာပတိဿေဝါနုစ္ဆဝိကော၊ ရဇ္ဇမ္ပိ တဿေဝါနုစ္ဆဝိက’’န္တိ ရထံ နိဝတ္တာပေတွာ ပါသာဒံ အဘိရုယှ သိရိသယနေ နိပဇ္ဇိတွာ ဝိပ္ပလပန္တော အာဟ –

၆၂။

‘‘ယာ ပုဏ္ဏမာသေ မိဂမန္ဒလောစနာ၊ ဥပါဝိသိ ပုဏ္ဍရီကတ္တစင်္ဂီ၊

ဒွေ ပုဏ္ဏမာယော တဒဟူ အမညဟံ၊ ဒိသွာန ပါရာဝတရတ္တဝါသိနိံ။

၆၃။

‘‘အဠာရပမှေဟိ သုဘေဟိ ဝဂ္ဂုဘိ၊ ပလောဘယန္တီ မံ ယဒါ ဥဒိက္ခတိ၊

ဝိဇမ္ဘမာနာ ဟရတေဝ မေ မနော၊ ဇာတာ ဝနေ ကိမ္ပုရိသီဝ ပဗ္ဗတေ။

၆၄။

‘‘တဒါ ဟိ ဗြဟတီ သာမာ၊ အာမုတ္တမဏိကုဏ္ဍလာ၊

ဧကစ္စဝသနာ နာရီ၊ မိဂီ ဘန္တာဝုဒိက္ခတိ။

၆၅။

‘‘ကဒါဿု မံ တမ္ဗနခါ သုလောမာ၊ ဗာဟာ မုဒူ စန္ဒနသာရလိတ္တာ၊

ဝဋ္ဋင်္ဂုလီ သန္နတဓီရကုတ္တိယာ၊ နာရီ ဥပညိဿတိ သီသတော သုဘာ။

၆၆။

‘‘ကဒါဿု မံ ကဉ္စနဇာလုရစ္ဆဒါ၊ ဓီတာ တိရီဋိဿ ဝိလဂ္ဂမဇ္ဈာ၊

မုဒူဟိ ဗာဟာဟိ ပလိဿဇိဿတိ၊ ဗြဟာဝနေ ဇာတဒုမံဝ မာလုဝါ။

၆၇။

‘‘ကဒါဿု လာခါရသရတ္တသုစ္ဆဝီ၊ ဗိန္ဒုတ္ထနီ ပုဏ္ဍရီကတ္တစင်္ဂီ၊

မုခံ မုခေန ဥပနာမယိဿတိ၊ သောဏ္ဍောဝ သောဏ္ဍဿ သုရာယ ထာလံ။

၆၈။

‘‘ယဒါဒ္ဒသံ တံ တိဋ္ဌန္တိံ၊ သဗ္ဗဘဒ္ဒံ မနောရမံ၊

တတော သကဿ စိတ္တဿ၊ နာဝဗောဓာမိ ကဉ္စိနံ။

၆၉။

‘‘ဥမ္မာဒန္တိမဟံ ဒဋ္ဌာ၊ အာမုတ္တမဏိကုဏ္ဍလံ၊

န သုပါမိ ဒိဝါရတ္တိံ၊ သဟဿံဝ ပရာဇိတော။

၇၀။

‘‘သက္ကော စေ မေ ဝရံ ဒဇ္ဇာ၊ သော စ လဗ္ဘေထ မေ ဝရော၊

ဧကရတ္တံ ဒိရတ္တံ ဝါ၊ ဘဝေယျံ အဘိပါရကော၊

ဥမ္မာဒန္တျာ ရမိတွာန၊ သိဝိရာဇာ တတော သိယ’’န္တိ။

တတ္ထ ပုဏ္ဏမာသေတိ ပုဏ္ဏစန္ဒာယ ရတ္တိယာ။ မိဂမန္ဒလောစနာတိ ကဏ္ဍသန္တာသေန ပလာယိတွာ ဝနန္တရေ ဌတွာ လုဒ္ဒံ ဩလောကေန္တိယာ မိဂိယာ ဝိယ မန္ဒာနိ လောစနာနိ အဿာတိ မိဂမန္ဒလောစနာ။ ဥပါဝိသီတိ ပဒုမဝဏ္ဏေန ကရတလေန ပုပ္ဖာနိ ခိပိတွာ မံ ဩလောကေန္တီ ဝါတပါနေ နိသီဒိ။ ပုဏ္ဍရီကတ္တစင်္ဂီတိ ရတ္တပဒုမဝဏ္ဏသရီရာ။ ဒွေ ပုဏ္ဏမာယောတိ အဟံ တဒဟု တသ္မိံ ဆဏဒိဝသေ တံ ပါရာဝတပါဒသမာနဝဏ္ဏရတ္တဝတ္ထနိဝတ္ထံ ဒိသွာ တဿာ မုခသောဘံ ဩလောကေန္တော ဧကဿ ပါစီနလောကဓာတုတော ဧကဿ အဘိပါရကဿ သေနာပတိနော နိဝေသနေတိ ဒွိန္နံ ပုဏ္ဏစန္ဒာနံ ဥဂ္ဂတတ္တာ ဒွေ ပုဏ္ဏမာယော အမညိံ။ အဠာရပမှေဟီတိ ဝိသာလပခုမေဟိ။ သုဘေဟီတိ ပရိသုဒ္ဓေဟိ။ ဝဂ္ဂုဘီတိ မဓုရာကာရေဟိ။ ဥဒိက္ခတီတိ ဧဝရူပေဟိ နေတ္တေဟိ ယသ္မိံ ခဏေ ဩလောကေတိ။ ပဗ္ဗတေတိ ယထာ ဟိမဝန္တပဗ္ဗတေ သုပုပ္ဖိတဝနေ ဝီဏံ အာဒါယ တန္တိဿရေန အတ္တနော သရံ သံသန္ဒန္တီ ကိမ္ပုရိသီ ကိမ္ပုရိသဿ မနံ ဟရတိ၊ ဧဝံ ဟရတေဝ မေ မနောတိ ဝိပ္ပလပတိ။

ဗြဟတီတိ ဥဠာရာ။ သာမာတိ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏသာမာ။ ဧကစ္စဝသနာတိ ဧကစ္စိကဝသနာ၊ ဧကဝတ္ထနိဝတ္ထာတိ အတ္ထော။ ဘန္တာဝုဒိက္ခတီတိ သဏှကေသာ ပုထုနလာဋာ အာယတဘမူ ဝိသာလက္ခီ တုင်္ဂနာသာ ရတ္တောဋ္ဌာ သေတဒန္တာ တိခိဏဒါဌာ သုဝဋ္ဋိတဂီဝါ သုတနုဗာဟု သုသဏ္ဌိတပယောဓရာ ကရမိတမဇ္ဈာ ဝိသာလသောဏီ သုဝဏ္ဏကဒလိသမာနောရု သာ ဥတ္တမိတ္ထီ တသ္မိံ ခဏေ မံ ဥဒိက္ခန္တီ ဘယေန ဝနံ ပဝိသိတွာ ပုန နိဝတ္တိတွာ လုဒ္ဒံ ဥဒိက္ခန္တီ ဘန္တာ မိဂီဝ မံ ဥဒိက္ခတီတိ ဝဒတိ။ ဗာဟာမုဒူတိ မုဒုဗာဟာ။ သန္နတဓီရကုတ္တိယာတိ သုဖုသိတဆေကကရဏာ။ ဥပညိဿတိမန္တိ သာ သုဘာ နာရီ ကဒါ နု မံ တေဟိ တမ္ဗနခေဟိ သီသတော ပဋ္ဌာယ သန္နတေန ဓီရေန ကရဏေန ပရိတောသေဿတီတိ ပတ္ထေန္တော ဝိလပတိ။

ကဉ္စနဇာလုရစ္ဆဒါတိ ကဉ္စနမယဥရစ္ဆဒါလင်္ကာရာ။ ဝိလဂ္ဂမဇ္ဈာတိ ဝိလဂ္ဂသရီရာ တနုမဇ္ဈိမာ။ ဗြဟာဝနေတိ မဟာဝနေ။ လာခါရသရတ္တသုစ္ဆဝီတိ ဟတ္ထပါဒတလအဂ္ဂနခဩဋ္ဌမံသေသု လာခါရသရတ္တမဏိပဝါလဝဏ္ဏာ။ ဗိန္ဒုတ္ထနီတိ ဥဒကပုပ္ဖုဠပရိမဏ္ဍလတ္ထနီ။ တတောတိ ယဒါ တံ တိဋ္ဌန္တိံ အဒ္ဒသံ၊ တတော ပဋ္ဌာယ။ သကဿ စိတ္တဿာတိ အတ္တနော စိတ္တဿ အနိဿရော ဇာတောမှီတိ အဓိပ္ပာယော။ ကဉ္စိနန္တိ ကဉ္စိ ‘‘အယံ အသုကော နာမာ’’တိ န ဇာနာမိ၊ ဥမ္မတ္တကော ဇာတောမှီတိ ဝဒတိ။ ဒဋ္ဌာတိ ဒိသွာ။ န သုပါမီတိ နေဝ ရတ္တိံ၊ န ဒိဝါ နိဒ္ဒံ လဘာမိ။ သော စ လဗ္ဘေထာတိ ယံ မေ သက္ကော ဝရံ ဒဒေယျ၊ သော စ မေ ဝရော လဗ္ဘေထ၊ လဘေယျာဟံ တံ ဝရန္တိ အတ္ထော။

အထ တေ အမစ္စာ အဘိပါရကဿပိ အာရောစယိံသု – ‘‘သာမိ ရာဇာ၊ နဂရံ ပဒက္ခိဏံ ကရောန္တော တုမှာကံ ဃရဒွါရံ ပတွာ နိဝတ္တိတွာ ပါသာဒံ အဘိရုဟီ’’တိ။ သော အတ္တနော ဂေဟံ ဂန္တွာ ဥမ္မာဒန္တိံ အာမန္တေတွာ ‘‘ဘဒ္ဒေ၊ ကစ္စိ ရညော အတ္တာနံ ဒဿေသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘သာမိ၊ ဧကော မဟောဒရော မဟာဒါဌိကော ရထေ ဌတွာ အာဂတော ပုရိသော အတ္ထိ၊ အဟံ တံ ရာဇာ ဝါ အရာဇာ ဝါတိ န ဇာနာမိ၊ ဧကော ဣဿရောတိ ပန ဝုတ္တေ ဝါတပါနေ ဌတွာ ပုပ္ဖာနိ ခိပိံ၊ သော တာဝဒေဝ နိဝတ္တိတွာ ဂတော’’တိ။ သော တံ သုတွာ ‘‘နာသိတောမှိ တယာ’’တိ ပုနဒိဝသေ ပါတောဝ ရာဇနိဝေသနံ အာရုယှ သိရိဂဗ္ဘဒွါရေ ဌတွာ ရညော ဥမ္မာဒန္တိံ နိဿာယ ဝိပ္ပလာပံ သုတွာ ‘‘အယံ ဥမ္မာဒန္တိယာ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဇာတော၊ တံ အလဘန္တော မရိဿတိ၊ ရညော စ မမ စ အဂုဏံ မောစေတွာ ဣမဿ မယာ ဇီဝိတံ ဒါတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ အတ္တနော နိဝေသနံ ဂန္တွာ ဧကံ ဒဠှမန္တံ ဥပဋ္ဌာကံ ပက္ကောသာပေတွာ၊ ‘‘တာတ၊ အသုကဋ္ဌာနေ သုသိရစေတိယရုက္ခော အတ္ထိ၊ တွံ ကဉ္စိ အဇာနာပေတွာ အတ္ထင်္ဂတေ သူရိယေ တတ္ထ ဂန္တွာ အန္တောရုက္ခေ နိသီဒ၊ အဟံ တတ္ထ ဗလိကမ္မံ ကရောန္တော တံ ဌာနံ ပတွာ ဒေဝတာ နမဿန္တော၊ ‘သာမိ ဒေဝရာဇ၊ အမှာကံ ရာဇာ နဂရမှိ ဆဏေ ဝတ္တမာနေ အကီဠိတွာ သိရိဂဗ္ဘံ ပဝိသိတွာ ဝိပ္ပလပန္တောဝ နိပန္နော၊ မယံ တတ္ထ ကာရဏံ န ဇာနာမ၊ ရာဇာ ဒေဝတာနံ ဗဟူပကာရော၊ အနုသံဝစ္ဆရံ သဟဿံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ဗလိကမ္မံ ကရောတိ၊ ဣဒံ နာမ နိဿာယ ရာဇာ ဝိပ္ပလပတီတိ အာစိက္ခထ၊ ရညော နော ဇီဝိတဒါနံ ဒေထာ’တိ ယာစိဿာမိ၊ တွံ တသ္မိံ ခဏေ သဒ္ဒံ ပရိဝတ္တိတွာ၊ ‘သေနာပတိ၊ တုမှာကံ ရညော ဗျာဓိ နာမ နတ္ထိ၊ သော ပန တဝ ဘရိယာယ ဥမ္မာဒန္တိယာ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော။ သစေ နံ လဘိဿတိ၊ ဇီဝိဿတိ၊ နော စေ၊ မရိဿတိ။ သစေ တဿ ဇီဝိတံ ဣစ္ဆသိ၊ ဥမ္မာဒန္တိမဿ ဒေဟီ’တိ ဝဒေယျာသီ’’တိ ဧဝံ တံ ဥဂ္ဂဏှာပေတွာ ဥယျောဇေသိ။

သော ဂန္တွာ တသ္မိံ ရုက္ခေ နိသီဒိတွာ ပုနဒိဝသေ သေနာပတိနာ အမစ္စဂဏပရိဝုတေန တံ ဌာနံ ဂန္တွာ ယာစိတော တထာ အဘာသိ။ သေနာပတိ ‘‘သာဓူ’’တိ ဝတွာ ဒေဝတံ ဝန္ဒိတွာ အမစ္စေ ဇာနာပေတွာ နဂရံ ပဝိသိတွာ ရာဇနိဝေသနံ အာရုယှ သိရိဂဗ္ဘဒွါရံ အာကောဋေသိ။ ရာဇာ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ ‘‘ကော ဧသော’’တိ ပုစ္ဆိ။ အဟံ၊ ဒေဝ၊ အဘိပါရကောတိ။ အထဿ ရာဇာ ဒွါရံ ဝိဝရိ။ သော ပဝိသိတွာ ရာဇာနံ ဝန္ဒိတွာ ဂါထမာဟ –

၇၁။

‘‘ဘူတာနိ မေ ဘူတပတီ နမဿတော၊ အာဂမ္မ ယက္ခော ဣဒမေတဒဗြဝိ၊

ရညော မနော ဥမ္မဒန္တျာ နိဝိဋ္ဌော၊ ဒဒါမိ တေ တံ ပရိစာရယဿူ’’တိ။

တတ္ထ နမဿတောတိ တုမှာကံ ဝိပ္ပလာပကာရဏဇာနနတ္ထံ ဗလိကမ္မံ ကတွာ နမဿန္တဿ။ တန္တိ အဟံ တံ ဥမ္မာဒန္တိံ တုမှာကံ ပရိစာရိကံ ကတွာ ဒဒါမီတိ။

အထ နံ ရာဇာ၊ ‘‘သမ္မ အဘိပါရက၊ မမ ဥမ္မာဒန္တိယာ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တတာယ ဝိပ္ပလပိတဘာဝံ ယက္ခာပိ ဇာနန္တီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ အာမ၊ ဒေဝါတိ။ သော ‘‘သဗ္ဗလောကေန ကိရ မေ လာမကဘာဝေါ ဉာတော’’တိ လဇ္ဇိဓမ္မေ ပတိဋ္ဌာယ အနန္တရံ ဂါထမာဟ –

၇၂။

‘‘ပုညာ စ ဓံသေ အမရော န စမှိ၊ ဇနော စ မေ ပါပမိဒဉ္စ ဇညာ၊

ဘုသော စ တျဿ မနသော ဝိဃာတော၊ ဒတွာ ပိယံ ဥမ္မဒန္တိံ အဒဋ္ဌာ’’တိ။

တတ္ထ ဓံသေတိ၊ သမ္မ အဘိပါရက၊ အဟံ တာယ သဒ္ဓိံ ကိလေသဝသေန ပရိစာရေန္တော ပုညတော စ ဓံသေယျံ၊ တာယ သဒ္ဓိံ ပရိစာရိတမတ္တေန အမရော စ န ဟောမိ၊ မဟာဇနော စ မေ ဣမံ လာမကဘာဝံ ဇာနေယျ၊ တတော ‘‘အယုတ္တံ ရညာ ကတ’’န္တိ ဂရဟေယျ၊ တဉ္စ မမ ဒတွာ ပစ္ဆာ ပိယဘရိယံ အဒဋ္ဌာ တဝ မနသော ဝိဃာတော စဿာတိ အတ္ထော။

သေသာ ဥဘိန္နမ္ပိ ဝစနပဋိဝစနဂါထာ ဟောန္တိ –

၇၃။

‘‘ဇနိန္ဒ နာညတြ တယာ မယာ ဝါ၊ သဗ္ဗာပိ ကမ္မဿ ကတဿ ဇညာ၊

ယံ တေ မယာ ဥမ္မဒန္တီ ပဒိန္နာ၊ ဘုသေဟိ ရာဇာ ဝနထံ သဇာဟိ။

၇၄။

‘‘ယော ပါပကံ ကမ္မကရံ မနုဿော၊ သော မညတိ မာယိဒ မညိံသု အညေ၊

ပဿန္တိ ဘူတာနိ ကရောန္တမေတံ၊ ယုတ္တာ စ ယေ ဟောန္တိ နရာ ပထဗျာ။

၇၅။

‘‘အညော နု တေ ကောစိ နရော ပထဗျာ၊ သဒ္ဓေယျ လောကသ္မိ န မေ ပိယာတိ၊

ဘုသော စ တျဿ မနုသော ဝိဃာတော၊ ဒတွာ ပိယံ ဥမ္မဒန္တိံ အဒဋ္ဌာ။

၇၆။

‘‘အဒ္ဓါ ပိယာ မယှ ဇနိန္ဒ ဧသာ၊ န သာ မမံ အပ္ပိယာ ဘူမိပါလ၊

ဂစ္ဆေဝ တွံ ဥမ္မဒန္တိံ ဘဒန္တေ၊ သီဟောဝ သေလဿ ဂုဟံ ဥပေတိ။

၇၇။

‘‘န ပီဠိတာ အတ္တဒုခေန ဓီရာ၊ သုခပ္ဖလံ ကမ္မ ပရိစ္စဇန္တိ၊

သမ္မောဟိတာ ဝါပိ သုခေန မတ္တာ၊ န ပါပကမ္မဉ္စ သမာစရန္တိ။

၇၈။

‘‘တုဝဉှိ မာတာ စ ပိတာ စ မယှံ၊ ဘတ္တာ ပတီ ပေါသကော ဒေဝတာ စ၊

ဒါသော အဟံ တုယှ သပုတ္တဒါရော၊ ယထာသုခံ သာမိ ကရောဟိ ကာမံ။

၇၉။

‘‘ယော ‘ဣဿရောမှီ’တိ ကရောတိ ပါပံ၊ ကတွာ စ သော နုတ္တသတေ ပရေသံ၊

န တေန သော ဇီဝတိ ဒီဃမာယု၊ ဒေဝါပိ ပါပေန သမေက္ခရေ နံ။

၈၀။

‘‘အညာတကံ သာမိကေဟီ ပဒိန္နံ၊ ဓမ္မေ ဌိတာ ယေ ပဋိစ္ဆန္တိ ဒါနံ၊

ပဋိစ္ဆကာ ဒါယကာ စာပိ တတ္ထ၊ သုခပ္ဖလညေဝ ကရောန္တိ ကမ္မံ။

၈၁။

‘‘အညော နု တေ ကောစိ နရော ပထဗျာ၊ သဒ္ဓေယျ လောကသ္မိ န မေ ပိယာတိ၊

ဘုသော စ တျဿ မနသော ဝိဃာတော၊ ဒတွာ ပိယံ ဥမ္မဒန္တိံ အဒဋ္ဌာ။

၈၂။

‘‘အဒ္ဓါ ပိယာ မယှ ဇနိန္ဒ ဧသာ၊ န သာ မမံ အပ္ပိယာ ဘူမိပါလ၊

ယံ တေ မယာ ဥမ္မဒန္တီ ပဒိန္နာ၊ ဘုသေဟိ ရာဇာ ဝနထံ သဇာဟိ။

၈၃။

‘‘ယော အတ္တဒုက္ခေန ပရဿ ဒုက္ခံ၊ သုခေန ဝါ အတ္တသုခံ ဒဟာတိ၊

ယထေဝိဒံ မယှ တထာ ပရေသံ၊ ယော ဧဝံ ဇာနာတိ သ ဝေဒိ ဓမ္မံ။

၈၄။

‘‘အညော နု တေ ကောစိ နရော ပထဗျာ၊ သဒ္ဓေယျ လောကသ္မိ န မေ ပိယာတိ၊

ဘုသော စ တျဿ မနသော ဝိဃာတော၊ ဒတွာ ပိယံ ဥမ္မဒန္တိံ အဒဋ္ဌာ။

၈၅။

‘‘ဇနိန္ဒ ဇာနာသိ ပိယာ မမေသာ၊ န သာ မမံ အပ္ပိယာ ဘူမိပါလ၊

ပိယေန တေ ဒမ္မိ ပိယံ ဇနိန္ဒ၊ ပိယဒါယိနော ဒေဝ ပိယံ လဘန္တိ။

၈၆။

‘‘သော နူနာဟံ ဝဓိဿာမိ၊ အတ္တာနံ ကာမဟေတုကံ၊

န ဟိ ဓမ္မံ အဓမ္မေန၊ အဟံ ဝဓိတုမုဿဟေ။

၈၇။

‘‘သစေ တုဝံ မယှ သတိံ ဇနိန္ဒ၊ န ကာမယာသိ နရဝီရ သေဋ္ဌ၊

စဇာမိ နံ သဗ္ဗဇနဿ သိဗျာ၊ မယာ ပမုတ္တံ တတော အဝှယေသိ နံ။

၈၈။

‘‘အဒူသိယံ စေ အဘိပါရက တွံ၊ စဇာသိ ကတ္တေ အဟိတာယ တျဿ၊

မဟာ စ တေ ဥပဝါဒေါပိ အဿ၊ န စာပိ တျဿ နဂရမှိ ပက္ခော။

၈၉။

‘‘အဟံ သဟိဿံ ဥပဝါဒမေတံ၊ နိန္ဒံ ပသံသံ ဂရဟဉ္စ သဗ္ဗံ၊

မမေတမာဂစ္ဆတု ဘူမိပါလ၊ ယထာသုခံ သိဝိ ကရောဟိ ကာမံ။

၉၀။

‘‘ယော နေဝ နိန္ဒံ န ပနပ္ပသံသံ၊ အာဒိယတိ ဂရဟံ နောပိ ပူဇံ၊

သိရီ စ လက္ခီ စ အပေတိ တမှာ၊ အာပေါ သုဝုဋ္ဌီဝ ယထာ ထလမှာ။

၉၁။

‘‘ယံ ကိဉ္စိ ဒုက္ခဉ္စ သုခဉ္စ ဧတ္တော၊ ဓမ္မာတိသာရဉ္စ မနောဝိဃာတံ၊

ဥရသာ အဟံ ပစ္စုတ္တရိဿာမိ သဗ္ဗံ၊ ပထဝီ ယထာ ထာဝရာနံ တသာနံ။

၉၂။

‘‘ဓမ္မာတိသာရဉ္စ မနောဝိဃာတံ၊ ဒုက္ခဉ္စ နိစ္ဆာမိ အဟံ ပရေသံ၊

ဧကောဝိမံ ဟာရယိဿာမိ ဘာရံ၊ ဓမ္မေ ဌိတော ကိဉ္စိ အဟာပယန္တော။

၉၃။

‘‘သဂ္ဂူပဂံ ပုညကမ္မံ ဇနိန္ဒ၊ မာ မေ တုဝံ အန္တရာယံ အကာသိ၊

ဒဒါမိ တေ ဥမ္မဒန္တိံ ပသန္နော၊ ရာဇာဝ ယညေ ဓနံ ဗြာဟ္မဏာနံ။

၉၄။

‘‘အဒ္ဓါ တုဝံ ကတ္တေ ဟိတေသိ မယှံ၊ သခါ မမံ ဥမ္မဒန္တီ တုဝဉ္စ၊

နိန္ဒေယျု ဒေဝါ ပိတရော စ သဗ္ဗေ၊ ပါပဉ္စ ပဿံ အဘိသမ္ပရာယံ။

၉၅။

‘‘န ဟေတဓမ္မံ သိဝိရာဇ ဝဇ္ဇုံ၊ သနေဂမာ ဇာနပဒါ စ သဗ္ဗေ၊

ယံ တေ မယာ ဥမ္မဒန္တီ ပဒိန္နာ၊ ဘုသေဟိ ရာဇာ ဝနထံ သဇာဟိ။

၉၆။

‘‘အဒ္ဓါ တုဝံ ကတ္တေ ဟိတေသိ မယှံ၊ သခါ မမံ ဥမ္မဒန္တီ တုဝဉ္စ၊

သတဉ္စ ဓမ္မာနိ သုကိတ္တိတာနိ၊ သမုဒ္ဒဝေလာဝ ဒုရစ္စယာနိ။

၉၇။

‘‘အာဟုနေယျော မေသိ ဟိတာနုကမ္ပီ၊ ဓာတာ ဝိဓာတာ စသိ ကာမပါလော၊

တယီ ဟုတာ ရာဇ မဟပ္ဖလာ ဟိ၊ ကာမေန မေ ဥမ္မဒန္တိံ ပဋိစ္ဆ။

၉၈။

‘‘အဒ္ဓါ ဟိ သဗ္ဗံ အဘိပါရက တွံ၊ ဓမ္မံ အစာရီ မမ ကတ္တုပုတ္တ၊

အညော နု တေ ကော ဣဓ သောတ္ထိကတ္တာ၊ ဒွိပဒေါ နရော အရုဏေ ဇီဝလောကေ။

၉၉။

‘‘တုဝံ နု သေဋ္ဌော တွမနုတ္တရောသိ၊ တွံ ဓမ္မဂုတ္တော ဓမ္မဝိဒူ သုမေဓော၊

သော ဓမ္မဂုတ္တော စိရမေဝ ဇီဝ၊ ဓမ္မဉ္စ မေ ဒေသယ ဓမ္မပါလ။

၁၀၀။

‘‘တဒိင်္ဃ အဘိပါရက၊ သုဏောဟိ ဝစနံ မမ၊

ဓမ္မံ တေ ဒေသယိဿာမိ၊ သတံ အာသေဝိတံ အဟံ။

၁၀၁။

‘‘သာဓု ဓမ္မရုစီ ရာဇာ၊ သာဓု ပညာဏဝါ နရော၊

သာဓု မိတ္တာနမဒ္ဒုဗ္ဘော၊ ပါပဿာကရဏံ သုခံ။

၁၀၂။

‘‘အက္ကောဓနဿ ဝိဇိတေ၊ ဌိတဓမ္မဿ ရာဇိနော၊

သုခံ မနုဿာ အာသေထ၊ သီတစ္ဆာယာယ သင်္ဃရေ။

၁၀၃။

‘‘န စာဟမေတံ အဘိရောစယာမိ၊ ကမ္မံ အသမေက္ခကတံ အသာဓု၊

ယေ ဝါပိ ဉတွာန သယံ ကရောန္တိ၊ ဥပမာ ဣမာ မယှံ တုဝံ သုဏောဟိ။

၁၀၄။

‘‘ဂဝံ စေ တရမာနာနံ၊ ဇိမှံ ဂစ္ဆတိ ပုင်္ဂဝေါ၊

သဗ္ဗာ တာ ဇိမှံ ဂစ္ဆန္တိ၊ နေတ္တေ ဇိမှံ ဂတေ သတိ။

၁၀၅။

‘‘ဧဝမေဝ မနုဿေသု၊ ယော ဟောတိ သေဋ္ဌသမ္မတော၊

သော စေ အဓမ္မံ စရတိ၊ ပဂေဝ ဣတရာ ပဇာ၊

သဗ္ဗံ ရဋ္ဌံ ဒုခံ သေတိ၊ ရာဇာ စေ ဟောတိ အဓမ္မိကော။

၁၀၆။

‘‘ဂဝံ စေ တရမာနာနံ၊ ဥဇုံ ဂစ္ဆတိ ပုင်္ဂဝေါ၊

သဗ္ဗာ ဂါဝီ ဥဇုံ ယန္တိ၊ နေတ္တေ ဥဇုံ ဂတေ သတိ။

၁၀၇။

‘‘ဧဝမေဝ မနုဿေသု၊ ယော ဟောတိ သေဋ္ဌသမ္မတော၊

သော သစေ ဓမ္မံ စရတိ၊ ပဂေဝ ဣတရာ ပဇာ၊

သဗ္ဗံ ရဋ္ဌံ သုခံ သေတိ၊ ရာဇာ စေ ဟောတိ ဓမ္မိကော။

၁၀၈။

‘‘န စာပါဟံ အဓမ္မေန၊ အမရတ္တမဘိပတ္ထယေ၊

ဣမံ ဝါ ပထဝိံ သဗ္ဗံ၊ ဝိဇေတုံ အဘိပါရက။

၁၀၉။

‘‘ယဉှိ ကိဉ္စိ မနုဿေသု၊ ရတနံ ဣဓ ဝိဇ္ဇတိ၊

ဂါဝေါ ဒါသော ဟိရညဉ္စ၊ ဝတ္ထိယံ ဟရိစန္ဒနံ။

၁၁၀။

‘‘အဿိတ္ထိယော ရတနံ မဏိကဉ္စ၊ ယဉ္စာပိ မေ စန္ဒိမသူရိယာ အဘိပါလယန္တိ၊

န တဿ ဟေတု ဝိသမံ စရေယျံ၊ မဇ္ဈေ သိဝီနံ ဥသဘောမှိ ဇာတော။

၁၁၁။

‘‘နေတာ ဟိတာ ဥဂ္ဂတော ရဋ္ဌပါလော၊ ဓမ္မံ သိဝီနံ အပစာယမာနော၊

သော ဓမ္မမေဝါနုဝိစိန္တယန္တော၊ တသ္မာ သကေ စိတ္တဝသေ န ဝတ္တော။

၁၁၂။

‘‘အဒ္ဓါ တုဝံ မဟာရာဇ၊ နိစ္စံ အဗျသနံ သိဝံ၊

ကရိဿသိ စိရံ ရဇ္ဇံ၊ ပညာ ဟိ တဝ တာဒိသီ။

၁၁၃။

‘‘ဧတံ တေ အနုမောဒါမ၊ ယံ ဓမ္မံ နပ္ပမဇ္ဇသိ၊

ဓမ္မံ ပမဇ္ဇ ခတ္တိယော၊ ရဋ္ဌာ စဝတိ ဣဿရော။

၁၁၄။

‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ၊ မာတာပိတူသု ခတ္တိယ၊

ဣဓ ဓမ္မံ စရိတွာန၊ ရာဇ သဂ္ဂံ ဂမိဿသိ။

၁၁၅။

‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ၊ ပုတ္တဒါရေသု ခတ္တိယ၊

ဣဓ ဓမ္မံ စရိတွာန၊ ရာဇ သဂ္ဂံ ဂမိဿသိ။

၁၁၆။

‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ၊ မိတ္တာမစ္စေသု ခတ္တိယ၊

ဣဓ ဓမ္မံ စရိတွာန၊ ရာဇ သဂ္ဂံ ဂမိဿသိ။

၁၁၇။

‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ၊ ဝါဟနေသု ဗလေသု စ၊

ဣဓ ဓမ္မံ စရိတွာန၊ ရာဇ သဂ္ဂံ ဂမိဿသိ။

၁၁၈။

‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ၊ ဂါမေသု နိဂမေသု စ၊

ဣဓ ဓမ္မံ စရိတွာန၊ ရာဇ သဂ္ဂံ ဂမိဿသိ။

၁၁၉။

‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ၊ ရဋ္ဌေသု ဇနပဒေသု စ၊

ဣဓ ဓမ္မံ စရိတွာန၊ ရာဇ သဂ္ဂံ ဂမိဿသိ။

၁၂၀။

‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ၊ သမဏဗြာဟ္မဏေသု စ၊

ဣဓ ဓမ္မံ စရိတွာန၊ ရာဇ သဂ္ဂံ ဂမိဿသိ။

၁၂၁။

‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ၊ မိဂပက္ခီသု ခတ္တိယ၊

ဣဓ ဓမ္မံ စရိတွာန၊ ရာဇ သဂ္ဂံ ဂမိဿသိ။

၁၂၂။

‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ၊ ဓမ္မော စိဏ္ဏော သုခါဝဟော၊

ဣဓ ဓမ္မံ စရိတွာန၊ ရာဇ သဂ္ဂံ ဂမိဿသိ။

၁၂၃။

‘‘ဓမ္မံ စရ မဟာရာဇ၊ သဣန္ဒာ ဒေဝါ သဗြဟ္မကာ၊

သုစိဏ္ဏေန ဒိဝံ ပတ္တာ၊ မာ ဓမ္မံ ရာဇ ပါမဒေါ’’တိ။

တတ္ထ သဗ္ဗာပီတိ၊ ဇနိန္ဒ၊ အဟမေတံ ဧကကောဝ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ အာနေဿာမိ၊ တသ္မာ ဌပေတွာ မမဉ္စ တုဝဉ္စ အညာ သဗ္ဗာပိ ပဇာ ဣမဿ ကတဿ အာကာရမတ္တမ္ပိ န ဇညာ န ဇာနိဿန္တိ။ ဘုသေဟီတိ တာယ သဒ္ဓိံ အဘိရမန္တော အတ္တနော တဏှာဝနထံ ဘုသံ ကရောဟိ ဝဍ္ဎေဟိ မနောရထံ ပူရေဟိ။ သဇာဟီတိ မနောရထံ ပန ပူရေတွာ သစေ တေ န ရုစ္စတိ၊ အထ နံ သဇာဟိ မယှမေဝ ပဋိဒေဟိ။ ကမ္မကရန္တိ၊ သမ္မ အဘိပါရက၊ ယော မနုဿော ပါပကံ ကမ္မံ ကရောန္တော၊ သော ပစ္ဆာ မာ ဣဓ အညေ ဣဒံ ပါပကမ္မံ မညိံသု မာ ဇာနန္တူတိ မညတိ စိန္တေတိ၊ ဒုစိန္တိတမေတံ တဿ။ ကိံကာရဏာ? ပဿန္တိ ဘူတာနိ ကရောန္တမေတန္တိ ယေ စ ဗုဒ္ဓါ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ဗုဒ္ဓပုတ္တာ ဣဒ္ဓိယာ ယုတ္တာ၊ တေ စ နံ ပဿန္တိယေဝ။ န မေ ပိယာတိ၊ သမ္မ အဘိပါရက၊ အညော နု တေ ကောစိ ‘‘ဣဓ လောကသ္မိံ သကလာယပိ ပထဝိယာ န မေ ဥမ္မာဒန္တီ ပိယာ’’တိ ဧဝံ သဒ္ဒဟေယျ။

သီဟောဝ သေလဿ ဂုဟန္တိ၊ မဟာရာဇ၊ သစေ တွံ တံ ဣဓ န အာနေသိ၊ အထ ယထာ သီဟော ကိလေသပရိဠာဟေ ဥပ္ပန္နေ သီဟပေါတိကာယ ဝသနဋ္ဌာနံ မဏိဂုဟံ ဥပေတိ၊ ဧဝံ တဿာ ဝသနဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆ၊ တတ္ထ အတ္တနော ပတ္ထနံ ပူရေဟီတိ။ သုခပ္ဖလန္တိ၊ သမ္မ အဘိပါရက၊ ပဏ္ဍိတာ အတ္တနော ဒုက္ခေန ဖုဋ္ဌာ သမာနာ န သုခဝိပါကဒါယကကမ္မံ ပရိစ္စဇန္တိ၊ သမ္မောဟိတာ ဝါပိ ဟုတွာ မောဟေန မူဠှာ သုခေန မတ္တာ ပါပကမ္မံ နာမ န သမာစရန္တိ။ ယထာသုခံ၊ သာမိ၊ ကရောဟိ ကာမန္တိ၊ သာမိ သိဝိရာဇ၊ အတ္တနော ဒါသိံ ပရိစာရေန္တဿ ဂရဟာ နာမ နတ္ထိ၊ တွံ ယထာသုခံ ယထာဇ္ဈာသယံ ကာမံ ကရောဟိ၊ အတ္တနော ဣစ္ဆံ ပူရေဟီတိ။ န တေန သော ဇီဝတီတိ၊ သမ္မ အဘိပါရက၊ ယော ‘‘ဣဿရောမှီ’’တိ ပါပံ ကရောတိ၊ ကတွာ စ ကိံ မံ ဒေဝမနုဿာ ဝက္ခန္တီတိ န ဥတ္တသတိ န ဩတ္တပ္ပတိ၊ သော တေန ကမ္မေန န စ ဒီဃကာလံ ဇီဝတိ၊ ခိပ္ပမေဝ မရတိ၊ ဒေဝတာပိ ပန ‘‘ကိံ ဣမဿ ပါပရညော ရဇ္ဇေန၊ ဝရမဿ ဝါဠုကဃဋံ ဂလေ ဗန္ဓိတွာ မရဏ’’န္တိ လာမကေန စက္ခုနာ ဩလောကေန္တိ။

အညာတကန္တိ၊ မဟာရာဇ၊ အညေသံ သန္တကံ တေဟိ သာမိကေဟိ ပဒိန္နံ ဒါနံ ယေ အတ္တနော ဓမ္မေ ဌိတာ ပဋိစ္ဆန္တိ၊ တေ တတ္ထ ပဋိစ္ဆကာ စ ဒါယကာ စ သဗ္ဗေပိ သုခပ္ဖလမေဝ ကမ္မံ ကရောန္တိ။ ပဋိဂ္ဂါဟကေ ဟိ ပဋိဂ္ဂဏှန္တေ တံ ဒါနံ ဒါယကဿ မဟန္တံ ဝိပါကံ ဒေတီတိ။ ယော အတ္တဒုက္ခေနာတိ၊ သမ္မ အဘိပါရက၊ ယော အတ္တနော ဒုက္ခေန ပီဠိတော တံ ပရဿ ဒဟတိ၊ အတ္တနော သရီရတော အပနေတွာ ပရဿ သရီရေ ခိပတိ၊ ပရဿ ဝါ သုခေန အတ္တနော သုခံ ဒဟတိ၊ ပရဿ သုခံ ဂဟေတွာ အတ္တနိ ပက္ခိပတိ၊ ‘‘အတ္တနော ဒုက္ခံ ဟရိဿာမီ’’တိ ပရံ ဒုက္ခိတံ ကရောတိ၊ ‘‘အတ္တာနံ သုခေဿာမီ’’တိ ပရံ ဒုက္ခိတံ ကရောတိ၊ ‘‘အတ္တာနံ သုခေဿာမီ’’တိ ပရဿ သုခံ နာသေတိ၊ န သော ဓမ္မံ ဇာနာတိ။ ယော ပန ဧဝံ ဇာနာတိ ‘‘ယထေဝိဒံ မယှံ သုခဒုက္ခံ၊ တထာ ပရေသ’’န္တိ၊ သ ဝေဒိ ဓမ္မံ ဇာနာတိ နာမာတိ အယမေတိဿာ ဂါထာယ အတ္ထော။

ပိယေန တေ ဒမ္မီတိ ပိယေန ကာရဏဘူတေန ပိယံ ဖလံ ပတ္ထေန္တော ဒမ္မီတိ အတ္ထော။ ပိယံ လဘန္တီတိ သံသာရေ သံသရန္တာ ပိယမေဝ လဘန္တိ။ ကာမဟေတုကန္တိ၊ သမ္မ အဘိပါရက ၊ ကာမဟေတုကံ အယုတ္တံ ကတွာ ‘‘အတ္တာနံ ဝဓိဿာမီ’’တိ မေ ပရိဝိတက္ကော ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ မယှ သတိန္တိ မမ သန္တကံ။ ‘‘မယှ သတီ’’တိပိ ပါဌော၊ မမ သန္တကာတိ ဧဝံ မညမာနော သစေ တွံ တံ န ကာမေသီတိ အတ္ထော။ သဗ္ဗဇနဿာတိ သဗ္ဗာ သေနိယော သန္နိပါတာပေတွာ တဿ သဗ္ဗဇနဿ အယံ မယှံ အဟိတာတိ ပရိစ္စဇိဿာမိ။ တတော အဝှယေသီတိ တတော တံ အပရိဂ္ဂဟိတတ္တာ အာနေယျာသိ။ အဒူသိယန္တိ အနပရာဓံ။ ကတ္တေတိ တမေဝ အပရေန နာမေန အာလပတိ။ သော ဟိ ရညော ဟိတံ ကရောတိ၊ တသ္မာ ‘‘ကတ္တာ’’တိ ဝုစ္စတိ။ န စာပိ တျဿာတိ ဧဝံ အကိစ္စကာရီတိ နဂရေ တဝ ကောစိ ပက္ခောပိ န ဘဝေယျ။

နိန္ဒန္တိ န ကေဝလံ ဥပဝါဒမေဝ၊ သစေပိ မံ ကောစိ သမ္မုခါ နိန္ဒိဿတိ ဝါ ပသံသိဿတိ ဝါ၊ ဒေါသံ ဝါ ပန အာရောပေန္တော ဂရဟိဿတိ၊ တမ္ပာဟံ နိန္ဒံ ပသံသံ ဂရဟဉ္စ သဗ္ဗံ သဟိဿာမိ၊ သဗ္ဗမေတံ မမ အာဂစ္ဆတူတိ ဝဒတိ။ တမှာတိ ယော ဧတေ နိန္ဒာဒယော န ဂဏှာတိ၊ တမှာ ပုရိသာ ဣဿရိယသင်္ခါတာ သိရီ စ ပညာသင်္ခါတာ လက္ခီ စ ထလဋ္ဌာနတော သုဝုဋ္ဌိသင်္ခါတော အာပေါ ဝိယ အပေတိ န ပတိဋ္ဌာတီတိ။ ဧတ္တောတိ ဣတော မမ တဿာ ပရိစ္စတ္တကာရဏာ။ ဓမ္မာတိသာရဉ္စာတိ ဓမ္မံ အတိက္ကမိတွာ ပဝတ္တံ အကုသလံ ဝါ ယံ ကိဉ္စိ ဟောတိ။ ပစ္စုတ္တရိဿာမီတိ သမ္ပဋိစ္ဆိဿာမိ ဓာရယိဿာမိ။ ထာဝရာနံ တသာနန္တိ ယထာ မဟာပထဝီ ခီဏာသဝါနဉ္စ ပုထုဇ္ဇနာနဉ္စ ကိဉ္စိ သမ္ပဋိစ္ဆတိ သဗ္ဗံ အဓိဝါသေတိ၊ တထေဝါဟမ္ပိ သဗ္ဗမေတံ သမ္ပဋိစ္ဆိဿာမိ အဓိဝါသေဿာမီတိ ဒီပေတိ။ ဧကောဝိမန္တိ အဟံ ဧကောဝ ဣမမ္ပိ အတ္တနော ဒုက္ခဘာရံ ဟာရယိဿာမိ ဓာရယိဿာမိ ဝဟိဿာမိ။ ဓမ္မေ ဌိတောတိ ဝိနိစ္ဆယဓမ္မေ ပဝေဏိဓမ္မေ တိဝိဓသုစရိတဓမ္မေ စ ဌိတော ဟုတွာ။

သဂ္ဂူပဂန္တိ ၊ ဒေဝ၊ ပုညကမ္မံ နာမေတံ သဂ္ဂူပဂံ ဟောတိ။ ယညေ ဓနန္တိ ယညဓနံ၊ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ သခါတိ ဥမ္မာဒန္တီပိ မမ သဟာယိကာ၊ တွမ္ပိ သဟာယကော။ ပိတရောတိ ဗြဟ္မာနော။ သဗ္ဗေတိ န ကေဝလံ ဒေဝဗြဟ္မာနောဝ၊ သဗ္ဗေ ရဋ္ဌဝါသိနောပိ မံ ပဿထ၊ ‘‘ဘော၊ သဟာယကဿ ဘရိယာ သဟာယိကာ ဣမိနာ ဂေဟေ ကတာ’’တိ နိန္ဒေယျုံ။ န ဟေတဓမ္မန္တိ န ဟိ ဧတံ အဓမ္မိကံ။ ယံ တေ မယာတိ ယသ္မာ မယာ သာ တုယှံ ဒိန္နာ၊ တသ္မာ ဧတံ အဓမ္မောတိ န ဝဒိဿန္တိ။ သတန္တိ သန္တာနံ ဗုဒ္ဓါဒီနံ ခန္တိမေတ္တာဘာဝနာသီလာစာရသင်္ခါတာနိ ဓမ္မာနိ သုဝဏ္ဏိတာနိ သမုဒ္ဒဝေလာဝ ဒုရစ္စယာနိ၊ တသ္မာ ယထာ သမုဒ္ဒေါ ဝေလံ နာတိက္ကမတိ၊ ဧဝမဟမ္ပိ သီလဝေလံ နာတိက္ကမိဿာမီတိ ဝဒတိ။

အာဟုနေယျော မေသီတိ၊ မဟာရာဇ၊ တွံ မမ အာဟုနပါဟုနသက္ကာရဿာနုစ္ဆဝိကော။ ဓာတာ ဝိဓာတာ စသိ ကာမပါလောတိ တွံ မမ၊ ဒေဝ၊ ဓာရဏတော ဓာတာ ဣဿရိယသုခဿ ဝိဒဟနတော ဝိဓာတာ ဣစ္ဆိတပတ္ထိတာနံ ကာမာနံ ပါလနတော ကာမပါလော။ တယီ ဟုတာတိ တုယှံ ဒိန္နာ။ ကာမေန မေတိ မမ ကာမေန မမ ပတ္ထနာယ ဥမ္မာဒန္တိံ ပဋိစ္ဆာတိ ဧဝံ အဘိပါရကော ရညော ဒေတိ။ ရာဇာ ‘‘န မယှံ အတ္ထော’’တိ ပဋိက္ခိပတိ။ ဘူမိယံ ပတိတံ သာကုဏိကပစ္ဆိံ ပိဋ္ဌိပါဒေန ပဟရိတွာ အဋဝိယံ ခိပန္တာ ဝိယ ဥဘောပိ နံ ဇဟန္တေဝ။ ဣဒါနိ ရာဇာ ပုန အကထနတ္ထာယ တံ သန္တဇ္ဇေန္တော ‘‘အဒ္ဓါ ဟီ’’တိ ဂါထမာဟ။ တတ္ထ ကတ္တုပုတ္တာတိ ပိတာပိဿ ကတ္တာဝ၊ တေန နံ ဧဝံ အာလပတိ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – အဒ္ဓါ တွံ ဣတော ပုဗ္ဗေ မယှံ သဗ္ဗဓမ္မံ အစရိ၊ ဟိတမေဝ ဝုဍ္ဎိမေဝ အကာသိ၊ ဣဒါနိ ပန ပဋိပက္ခော ဟုတွာ ဗဟုံ ကထေသိ၊ ‘‘မာ ဧဝံ ဝိပ္ပလပသိ၊ အညော နု တေ ဒွိပဒေါ နရော၊ ကော ဣဓ ဇီဝလောကေ အရုဏေယေဝ သောတ္ထိကတ္တာ၊ သစေ ဟိ အဟံ ဝိယ အညော ရာဇာ တဝ ဘရိယာယ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော အဘဝိဿ၊ အန္တောအရုဏေယေဝ တဝ သီသံ ဆိန္ဒာပေတွာ တံ အတ္တနော ဃရေ ကရေယျ၊ အဟံ ပန အကုသလဘယေနေဝ န ကရောမိ၊ တုဏှီ ဟောဟိ၊ န မေ ဧတာယ အတ္ထော’’တိ တံ သန္တဇ္ဇေသိ။

သော တံ သုတွာ ပုန ကိဉ္စိ ဝတ္တုံ အသက္ကောန္တော ရညော ထုတိဝသေန ‘‘တုဝံ နူ’’တိ ဂါထမာဟ။ တဿတ္ထော – မဟာရာဇ၊ တွညေဝ သကလဇမ္ဗုဒီပေ သဗ္ဗေသံ နရိန္ဒာနံ သေဋ္ဌော၊ တွံ အနုတ္တရော၊ တွံ ဝိနိစ္ဆယဓမ္မပဝေဏိဓမ္မသုစရိတဓမ္မာနံ ဂေါပါယနေန ဓမ္မဂုတ္တော၊ တေသံ ဝိဒိတတ္တာ ဓမ္မဝိဒူ တွံ သုမေဓော၊ သော တွံ ယံ ဓမ္မံ ဂေါပေသိ၊ တေနေဝ ဂုတ္တော စီရံ ဇီဝ၊ ဓမ္မဉ္စ မေ ဒေသေဟိ ဓမ္မပါလက၊ ဓမ္မဂေါပက၊ ရာဇဝရာတိ။

အထ ရာဇာ ဓမ္မံ ဒေသေန္တော ‘‘တဒိင်္ဃာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဣင်္ဃာတိ စောဒနတ္ထေ နိပါတော၊ ယသ္မာ မံ တွံ စောဒေသိ၊ တသ္မာတိ အတ္ထော။ သတန္တိ ဗုဒ္ဓါဒီဟိ သပ္ပုရိသေဟိ အာသေဝိတံ။ သာဓူတိ သုန္ဒရော ပသတ္ထော။ ဝိနိစ္ဆယပဝေဏိသုစရိတဓမ္မေ ရောစေတီတိ ဓမ္မရုစိ။ တာဒိသော ဟိ ဇီဝိတံ ဇဟန္တောပိ အကိစ္စံ န ကရောတိ၊ တသ္မာ သာဓု။ ပညာဏဝါတိ ဉာဏသမ္ပန္နော။ မိတ္တာနမဒ္ဒုဗ္ဘောတိ မိတ္တဿ အဒုဿနဘာဝေါ။ ဌိတဓမ္မဿာတိ ပတိဋ္ဌိတတိဝိဓဓမ္မဿ။ အာသေထာတိ အာသေယျုံ နိသီဒေယျုံ။ ဒေသနာသီသမေဝ စေတံ၊ စတ္တာရောပိ ဣရိယာပထေ သုခံ ကပ္ပေယျုန္တိ အယံ ပနေတ္ထ အတ္ထော။ သီတစ္ဆာယာယာတိ ပုတ္တဒါရဉာတိမိတ္တာနံ သီတလာယ ဆာယာယ။ သင်္ဃရေတိ သကဃရေ၊ အတ္တနော ဂေဟေတိ အတ္ထော။ အဓမ္မဗလိဒဏ္ဍာဒီဟိ အနုပဒ္ဒုတာ သုခံ ဝသေယျုန္တိ ဒဿေတိ။ န စာဟမေတန္တိ၊ သမ္မ အဘိပါရက၊ ယမေတံ အသမေက္ခိတွာ ကတံ အသာဓုကမ္မံ၊ ဧတံ အဟံ န ရောစယာမိ။ ယေ ဝါပိ ဉတွာနာတိ ယေ ဝါ ပန ရာဇာနော ဉတွာ တုလေတွာ တီရေတွာ သယံ ကရောန္တိ၊ တေသာဟံ ကမ္မံ ရောစေမီတိ အဓိပ္ပာယော။ ဥပမာ ဣမာတိ ဣမသ္မိံ ပနတ္ထေ တွံ မယှံ ဣမာ ဒွေ ဥပမာ သုဏောဟိ။

ဇိမှန္တိ ဝင်္ကံ။ နေတ္တေတိ ယော ဂါဝိယော နေတိ၊ တသ္မိံ ဇေဋ္ဌကဥသဘေ။ ပဂေဝါတိ တသ္မိံ အဓမ္မံ စရန္တေ ဣတရာ ပဇာ ပဂေဝ စရတိ၊ အတိဝိယ ကရောတီတိ အတ္ထော။ ဓမ္မိကောတိ စတ္တာရိ အဂတိဂမနာနိ ပဟာယ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေန္တော။ အမရတ္တန္တိ ဒေဝတ္တံ။ ရတနန္တိ သဝိညာဏကာဝိညာဏကရတနံ။ ဝတ္ထိယန္တိ ကာသိကဝတ္ထမေဝ။ အဿိတ္ထိယောတိ ဝါတသမဂတိအဿေပိ ဥတ္တမရူပဓရာ ဣတ္ထိယောပိ။ ရတနံ မဏိကဉ္စာတိ သတ္တဝိဓရတနဉ္စ မဟဂ္ဃဘဏ္ဍကဉ္စ။ အဘိပါလယန္တီတိ အာလောကံ ကရောန္တာ ရက္ခန္တိ။ န တဿာတိ တဿ စက္ကဝတ္တိရဇ္ဇဿပိ ဟေတု န ဝိသမံ စရေယျံ။ ဥသဘောမှီတိ ယသ္မာ အဟံ သိဝီနံ မဇ္ဈေ ဇေဋ္ဌကရာဇာ ဟုတွာ ဇာတော၊ တသ္မာ စက္ကဝတ္တိရဇ္ဇကာရဏမ္ပိ န ဝိသမံ စရာမီတိ အတ္ထော။ နေတာတိ မဟာဇနံ ကုသလေ ပတိဋ္ဌာပေတွာ ဒေဝနဂရံ နေတာ၊ ဟိတကရဏေန တဿ ဟိတာ၊ ‘‘သိဝိရာဇာ ကိရ ဓမ္မစာရီ’’တိ သကလဇမ္ဗုဒီပေ ဉာတတ္တာ ဥဂ္ဂတော၊ သမေန ရဋ္ဌပါလနတော ရဋ္ဌပါလော။ အပစာယမာနောတိ သိဝီနံ ပေါရာဏကရာဇူနံ ပဝေဏိဓမ္မံ အပစာယမာနော။ သောတိ သော အဟံ တမေဝ ဓမ္မံ အနုဝိစိန္တယန္တော တသ္မာ တေန ကာရဏေန အတ္တနော စိတ္တဿ ဝသေ န ဝတ္တာမိ။

ဧဝံ မဟာသတ္တဿ ဓမ္မကထံ သုတွာ အဘိပါရကော ထုတိံ ကရောန္တော ‘‘အဒ္ဓါ’’တိအာဒိမာဟ။ နပ္ပမဇ္ဇသီတိ အတ္တနာ ကထိတဓမ္မံ နပ္ပမဇ္ဇသိ တတ္ထေဝ ဝတ္တေသိ။ ဓမ္မံ ပမဇ္ဇာတိ ဓမ္မံ ပမုဿိတွာ အဂတိဝသေန ဂန္တွာ။ ဧဝံ သော တဿ ထုတိံ ကတွာ ‘‘ဓမ္မံ စရာ’’တိ ဓမ္မစရိယာယ နိယျောဇေန္တော ဥတ္တရိပိ ဒသ ဩဝါဒဂါထာ အဘာသိ။ တာသမတ္ထော ဟေဋ္ဌာ တေသကုဏဇာတကေ (ဇာ။ ၂။၁၇။၁ အာဒယော) ဝဏ္ဏိတောဝ။

ဧဝံ အဘိပါရကသေနာပတိနာ ရညော ဓမ္မေ ဒေသိတေ ရာဇာ ဥမ္မာဒန္တိယာ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တံ ဝိနောဒေသိ။

သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ၊ သစ္စပရိယောသာနေ သော ဘိက္ခု သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌာသိ။ တဒါ သုနန္ဒသာရထိ အာနန္ဒော အဟောသိ၊ အဘိပါရကော သာရိပုတ္တော၊ ဥမ္မာဒန္တီ ဥပ္ပလဝဏ္ဏာ၊ သေသပရိသာ ဗုဒ္ဓပရိသာ၊ သိဝိရာဇာ အဟမေဝ အဟောသိန္တိ။

ဥမ္မာဒန္တီဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒုတိယာ။

[၅၂၈] ၃။ မဟာဗောဓိဇာတကဝဏ္ဏနာ

ကိံ နု ဒဏ္ဍံ ကိမဇိနန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ပညာပါရမိံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဝတ္ထု မဟာဥမင်္ဂဇာတကေ (ဇာ။ ၂။၂၂။၅၉၀ အာဒယော) အာဝိ ဘဝိဿတိ။ တဒါ ပန သတ္ထာ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဒါနေဝ၊ ပုဗ္ဗေပိ တထာဂတော ပညဝါ ပရပ္ပဝါဒပ္ပမဒ္ဒနောယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ကာသိရဋ္ဌေ အသီတိကောဋိဝိဘဝဿ ဥဒိစ္စဗြာဟ္မဏမဟာသာလဿ ကုလေ နိဗ္ဗတ္တိ၊ ‘‘ဗောဓိကုမာရော’’တိဿ နာမံ ကရိံသု။ သော ဝယပ္ပတ္တော တက္ကသိလာယံ ဥဂ္ဂဟိတသိပ္ပော ပစ္စာဂန္တွာ အဂါရမဇ္ဈေ ဝသန္တော အပရဘာဂေ ကာမေ ပဟာယ ဟိမဝန္တပဒေသံ ပဝိသိတွာ ပရိဗ္ဗာဇကပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ တတ္ထေဝ ဝနမူလဖလာဟာရော စိရံ ဝသိတွာ ဝဿာရတ္တသမယေ ဟိမဝန္တာ ဩရုယှ စာရိကံ စရန္တော အနုပုဗ္ဗေန ဗာရာဏသိံ ပတွာ ရာဇုယျာနေ ဝသိတွာ ပုနဒိဝသေ ပရိဗ္ဗာဇကသာရုပ္ပေန နဂရေ ဘိက္ခာယ စရန္တော ရာဇဒွါရံ ပါပုဏိ တမေနံ သီဟပဉ္ဇရေ ဌိတော ရာဇာ ဒိသွာ တဿ ဥပသမေ ပသီဒိတွာ တံ အတ္တနော ဘဝနံ ပဝေသေတွာ ရာဇပလ္လင်္ကေ နိသီဒါပေတွာ ကတပဋိသန္ထာရော ထောကံ ဓမ္မကထံ သုတွာ နာနဂ္ဂရသဘောဇနံ ဒါပေသိ။ မဟာသတ္တော ဘတ္တံ ဂဟေတွာ စိန္တေသိ – ‘‘ဣဒံ ရာဇကုလံ နာမ ဗဟုဒေါသံ ဗဟုပစ္စာမိတ္တံ ဟောတိ၊ ကော နု ခေါ မမ ဥပ္ပန္နံ ဘယံ နိတ္ထရိဿတီ’’တိ။ သော အဝိဒူရေ ဌိတံ ရာဇဝလ္လဘံ ဧကံ ပိင်္ဂလသုနခံ ဒိသွာ မဟန္တံ ဘတ္တပိဏ္ဍံ ဂဟေတွာ တဿ ဒါတုကာမတာကာရံ ဒဿေသိ။ ရာဇာ ဉတွာ သုနခဿ ဘာဇနံ အာဟရာပေတွာ ဘတ္တံ ဂါဟာပေတွာ ဒါပေသိ။ မဟာသတ္တောပိ တဿ ဒတွာ ဘတ္တကိစ္စံ နိဋ္ဌပေသိ။ ရာဇာပိဿ ပဋိညံ ဂဟေတွာ အန္တောနဂရေ ရာဇုယျာနေ ပဏ္ဏသာလံ ကာရေတွာ ပဗ္ဗဇိတပရိက္ခာရေ ဒတွာ တံ တတ္ထ ဝါသာပေသိ၊ ဒေဝသိကဉ္စဿ ဒွေ တယော ဝါရေ ဥပဋ္ဌာနံ အဂမာသိ။ ဘောဇနကာလေ ပန မဟာသတ္တော နိစ္စံ ရာဇပလ္လင်္ကေယေဝ နိသီဒိတွာ ရာဇဘောဇနမေဝ ဘုဉ္ဇတိ။ ဧဝံ ဒွါဒသ သံဝစ္ဆရာနိ အတီတာနိ။

တဿ ပန ရညော ပဉ္စ အမစ္စာ အတ္ထဉ္စ ဓမ္မဉ္စ အနုသာသန္တိ။ တေသု ဧကော အဟေတုကဝါဒီ၊ ဧကော ဣဿရကတဝါဒီ၊ ဧကော ပုဗ္ဗေကတဝါဒီ၊ ဧကော ဥစ္ဆေဒဝါဒီ၊ ဧကော ခတ္တဝိဇ္ဇဝါဒီ။ တေသု အဟေတုကဝါဒီ ‘‘ဣမေ သတ္တာ သံသာရသုဒ္ဓိကာ’’တိ မဟာဇနံ ဥဂ္ဂဏှာပေသိ။ ဣဿရကတဝါဒီ ‘‘အယံ လောကော ဣဿရနိမ္မိတော’’တိ မဟာဇနံ ဥဂ္ဂဏှာပေသိ။ ပုဗ္ဗေကတဝါဒီ ‘‘ဣမေသံ သတ္တာနံ သုခံ ဝါ ဒုက္ခံ ဝါ ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ ပုဗ္ဗေကတေနေဝ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ မဟာဇနံ ဥဂ္ဂဏှာပေသိ။ ဥစ္ဆေဒဝါဒီ ‘‘ဣတော ပရလောကံ ဂတော နာမ နတ္ထိ၊ အယံ လောကော ဥစ္ဆိဇ္ဇတီ’’တိ မဟာဇနံ ဥဂ္ဂဏှာပေသိ။ ခတ္တဝိဇ္ဇဝါဒီ ‘‘မာတာပိတရောပိ မာရေတွာ အတ္တနောဝ အတ္ထော ကာတဗ္ဗော’’တိ မဟာဇနံ ဥဂ္ဂဏှာပေသိ။ တေ ရညော ဝိနိစ္ဆယေ နိယုတ္တာ လဉ္ဇခါဒကာ ဟုတွာ အဿာမိကံ သာမိကံ၊ သာမိကံ အဿာမိကံ ကရောန္တိ။

အထေကဒိဝသံ ဧကော ပုရိသော ကူဋဋ္ဋပရာဇိတော မဟာသတ္တံ ဘိက္ခာယ စရန္တံ ရာဇဂေဟံ ပဝိသန္တံ ဒိသွာ ဝန္ဒိတွာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ တုမှေ ရာဇဂေဟေ ဘုဉ္ဇမာနာ ဝိနိစ္ဆယာမစ္စေ လဉ္ဇံ ဂဟေတွာ လောကံ ဝိနာသေန္တေ ကသ္မာ အဇ္ဈုပေက္ခထ၊ ဣဒါနိ ပဉ္စဟိ အမစ္စေဟိ ကူဋဋ္ဋကာရကဿ ဟတ္ထတော လဉ္ဇံ ဂဟေတွာ သာမိကောဝ သမာနော အဿာမိကော ကတော’’တိ ပရိဒေဝိ။ သော တသ္မိံ ကာရုညဝသေန ဝိနိစ္ဆယံ ဂန္တွာ ဓမ္မေန ဝိနိစ္ဆိနိတွာ သာမိကညေဝ သာမိကံ အကာသိ။ မဟာဇနော ဧကပ္ပဟာရေနေဝ မဟာသဒ္ဒေန သာဓုကာရံ အဒါသိ။ ရာဇာ တံ သဒ္ဒံ သုတွာ ‘‘ကိံသဒ္ဒေါ နာမာယ’’န္တိ ပုစ္ဆိတွာ တမတ္ထံ သုတွာ ကတဘတ္တကိစ္စံ မဟာသတ္တံ ဥပနိသီဒိတွာ ပုစ္ဆိ – ‘‘ဘန္တေ၊ အဇ္ဇ ကိရ ဝေါ အဋ္ဋော ဝိနိစ္ဆိတော’’တိ။ ‘‘အာမ၊ မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘ဘန္တေ၊ တုမှေသု ဝိနိစ္ဆိနန္တေသု မဟာဇနဿ ဝုဍ္ဎိ ဘဝိဿတိ၊ ဣတော ပဋ္ဌာယ တုမှေဝ ဝိနိစ္ဆိနထာ’’တိ။ ‘‘မဟာရာဇ၊ မယံ ပဗ္ဗဇိတာ နာမ၊ နေတံ ကမ္မံ အမှာကံ ကမ္မ’’န္တိ။ ‘‘ဘန္တေ၊ မဟာဇနေ ကာရုညေန ကာတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ တုမှေ သကလဒိဝသံ မာ ဝိနိစ္ဆိနထ၊ ဥယျာနတော ပန ဣဓာဂစ္ဆန္တာ ဝိနိစ္ဆယဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ ပါတောဝ စတ္တာရော အဋ္ဋေ ဝိနိစ္ဆိနထ၊ ဘုတွာ ဥယျာနံ ဂစ္ဆန္တာ စတ္တာရော၊ ဧဝံ မဟာဇနဿ ဝုဍ္ဎိ ဘဝိဿတီ’’တိ။ သော တေန ပုနပ္ပုနံ ယာစိယမာနော ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ တတော ပဋ္ဌာယ တထာ အကာသိ။

ကူဋဋ္ဋကာရကာ ဩကာသံ န လဘိံသု။ တေပိ အမစ္စာ လဉ္ဇံ အလဘန္တာ ဒုဂ္ဂတာ ဟုတွာ စိန္တယိံသု – ‘‘ဗောဓိပရိဗ္ဗာဇကဿ ဝိနိစ္ဆိနနကာလတော ပဋ္ဌာယ မယံ ကိဉ္စိ န လဘာမ၊ ဟန္ဒ နံ ‘ရာဇဝေရိကော’တိ ဝတွာ ရညော အန္တရေ ပရိဘိန္ဒိတွာ မာရာပေဿာမာ’’တိ။ တေ ရာဇာနံ ဥပသင်္ကမိတွာ၊ ‘‘မဟာရာဇ၊ ဗောဓိပရိဗ္ဗာဇကော တုမှာကံ အနတ္ထကာမော’’တိ ဝတွာ အသဒ္ဒဟန္တေန ရညာ ‘‘သီလဝါ ဧသ ဉာဏသမ္ပန္နော၊ န ဧဝံ ကရိဿတီ’’တိ ဝုတ္တေ၊ ‘‘မဟာရာဇ၊ တေန သကလနဂရဝါသိနော အတ္တနော ဟတ္ထေ ကတွာ ကေဝလံ အမှေယေဝ ပဉ္စ ဇနေ ကာတုံ န သက္ကာ၊ သစေ အမှာကံ ဝစနံ န သဒ္ဒဟထ၊ တဿ ဣဓာဂမနကာလေ ပရိသံ ဩလောကေထာ’’တိ အာဟံသု။ ရာဇာ ‘‘သာဓူ’’တိ သီဟပဉ္ဇရေ ဌိတော တံ အာဂစ္ဆန္တံ ဩလောကေန္တော ပရိဝါရံ ဒိသွာ အတ္တနော အညာဏေန အဋ္ဋကာရကမနုဿေ ‘‘တဿ ပရိဝါရာ’’တိ မညမာနော ဘိဇ္ဇိတွာ တေ အမစ္စေ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘ကိန္တိ ကရောမာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဂဏှာပေထ နံ၊ ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘ဩဠာရိကံ အပရာဓံ အပဿန္တာ ကထံ ဂဏှာမာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ၊ မဟာရာဇ၊ ပကတိပရိဟာရမဿ ဟာပေထ၊ တံ ပရိဟာယန္တံ ဒိသွာ ပဏ္ဍိတော ပရိဗ္ဗာဇကော ကဿစိ အနာရောစေတွာ သယမေဝ ပလာယိဿတီ’’တိ။

ရာဇာ ‘‘သာဓူ’’တိ ဝတွာ အနုပုဗ္ဗေန တဿ ပရိဟာရံ ပရိဟာပေသိ။ ပဌမဒိဝသံ တာဝ နံ တုစ္ဆပလ္လင်္ကေယေဝ နိသီဒါပေသုံ။ သော တုစ္ဆပလ္လင်္ကံ ဒိသွာဝ ရညော ပရိဘိန္နဘာဝံ ဉတွာ သယမေဝ ဥယျာနံ ဂန္တွာ တံ ဒိဝသမေဝ ပက္ကမိတုကာမော ဟုတွာပိ ‘‘ဧကန္တေန ဉတွာ ပက္ကမိဿာမီ’’တိ န ပက္ကာမိ။ အထဿ ပုနဒိဝသေ တုစ္ဆပလ္လင်္ကေ နိသိန္နဿ ရညောပကတိဘတ္တဉ္စ အညဉ္စ ဂဟေတွာ မိဿကဘတ္တံ အဒံသု။ တတိယဒိဝသေ မဟာတလံ ပဝိသိတုံ အဒတွာ သောပါနသီသေယေဝ ဌပေတွာ မိဿကဘတ္တံ အဒံသု။ သော တမ္ပိ အာဒါယ ဥယျာနံ ဂန္တွာ ဘတ္တကိစ္စံ အကာသိ။ စတုတ္ထဒိဝသေ ဟေဋ္ဌာပါသာဒေ ဌပေတွာ ကဏာဇကဘတ္တံ အဒံသု။ သော တမ္ပိ ဂဟေတွာ ဥယျာနံ ဂန္တွာ ဘတ္တကိစ္စံ အကာသိ။ ရာဇာ အမစ္စေ ပုစ္ဆိ – ‘‘ဗောဓိပရိဗ္ဗာဇကော သက္ကာရေ ပရိဟာပိတေပိ န ပက္ကမတိ၊ ကိန္တိ နံ ကရောမာ’’တိ? ‘‘ဒေဝ၊ န သော ဘတ္တတ္ထာယ စရတိ၊ ဆတ္တတ္ထာယ ပန စရတိ။ သစေ ဘတ္တတ္ထာယ စရေယျ၊ ပဌမဒိဝသံယေဝ ပလာယေယျာ’’တိ။ ‘‘ဣဒါနိ ကိံ ကရောမာ’’တိ? ‘‘သွေ ဃာတာပေထ နံ၊ မဟာရာဇာ’’တိ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ တေသညေဝ ဟတ္ထေ ခဂ္ဂေ ဌပေတွာ ‘‘သွေ အန္တရဒွါရေ ဌတွာ ပဝိသန္တဿေဝဿ သီသံ ဆိန္ဒိတွာ ခဏ္ဍာခဏ္ဍိကံ ကတွာ ကဉ္စိ အဇာနာပေတွာ ဝစ္စကုဋိယံ ပက္ခိပိတွာ နှတွာ အာဂစ္ဆေယျာထာ’’တိ အာဟ။ တေ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ‘‘သွေ အာဂန္တွာ ဧဝံ ကရိဿာမာ’’တိ အညမညံ ဝိစာရေတွာ ဧဝံ အတ္တနော နိဝေသနံ အဂမံသု။

ရာဇာပိ သာယံ ဘုတ္တဘောဇနော သိရိသယနေ နိပဇ္ဇိတွာ မဟာသတ္တဿ ဂုဏေ အနုဿရိ။ အထဿ တာဝဒေဝ သောကော ဥပ္ပဇ္ဇိ၊ သရီရတော သေဒါ မုစ္စိံသု၊ သယနေ အဿာသံ အလဘန္တော အပရာပရံ ပရိဝတ္တိ။ အထဿ အဂ္ဂမဟေသီ ဥပနိပဇ္ဇိ၊ သော တာယ သဒ္ဓိံ သလ္လာပမတ္တမ္ပိ န ကရိ။ အထ နံ သာ ‘‘ကိံ နု ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ သလ္လာပမတ္တမ္ပိ န ကရောထ၊ အပိ နု ခေါ မေ ကောစိ အပရာဓော အတ္ထီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘နတ္ထိ ဒေဝိ၊ အပိစ ခေါ ဗောဓိပရိဗ္ဗာဇကော ကိရ အမှာကံ ပစ္စတ္ထိကော ဇာတောတိ တဿ သွေ ဃာတနတ္ထာယ ပဉ္စ အမစ္စေ အာဏာပေသိံ၊ တေ ပန နံ မာရေတွာ ခဏ္ဍာခဏ္ဍိကံ ကတွာ ဝစ္စကူပေ ပက္ခိပိဿန္တိ၊ သော ပန အမှာကံ ဒွါဒသ သံဝစ္ဆရာနိ ဗဟုံ ဓမ္မံ ဒေသေသိ၊ ဧကာပရာဓောပိဿ မယာ ပစ္စက္ခတော န ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗော၊ ပရပတ္တိယေန ဟုတွာ တဿ မယာ ဝဓော အာဏတ္တော၊ တေန ကာရဏေန သောစာမီ’’တိ။ အထ နံ သာ ‘‘သစေ တေ ဒေဝ သော ပစ္စတ္ထိကော ဇာတော၊ တံ ဃာတေန္တော ကိံ သောစသိ၊ ပစ္စတ္ထိကံ နာမ ပုတ္တမ္ပိ ဃာတေတွာ အတ္တနော သောတ္ထိဘာဝေါ ကာတဗ္ဗောဝ၊ မာ သောစိတ္ထာ’’တိ အဿာသေသိ။ သော တဿာ ဝစနေန ပဋိလဒ္ဓဿာသော နိဒ္ဒံ ဩက္ကမိ။

တသ္မိံ ခဏေ ကောလေယျကော ပိင်္ဂလသုနခေါ တံ ကထံ သုတွာ ‘‘သွေ မယာ အတ္တနော ဗလေနဿ ဇီဝိတံ ဒါတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ စိန္တေတွာ ပုနဒိဝသေ ပါတောဝ ပါသာဒါ ဩရုယှ မဟာဒွါရံ အာဂန္တွာ ဥမ္မာရေ သီသံ ကတွာ မဟာသတ္တဿ အာဂမနမဂ္ဂံ ဩလောကေန္တောဝ နိပဇ္ဇိ။ တေပိ အမစ္စာ ပါတောဝ ခဂ္ဂဟတ္ထာ အာဂန္တွာ ဒွါရန္တရေ အဋ္ဌံသု။ ဗောဓိသတ္တောပိ ဝေလံ သလ္လက္ခေတွာ ဥယျာနာ နိက္ခမ္မ ရာဇဒွါရံ အာဂဉ္ဆိ။ အထ နံ သုနခေါ ဒိသွာ မုခံ ဝိဝရိတွာ စတဿော ဒါဌာ ဒဿေတွာ ‘‘ကိံ တွံ၊ ဘန္တေ၊ ဇမ္ဗုဒီပတလေ အညတ္ထ ဘိက္ခံ န လဘသိ၊ အမှာကံ ရာဇာ တဝ မာရဏတ္ထာယ ပဉ္စ အမစ္စေ ခဂ္ဂဟတ္ထေ ဒွါရန္တရေ ဌပေသိ၊ မာ တွံ နလာဋေန မစ္စုံ ဂဟေတွာ အာဂမိ၊ သီဃံ ပက္ကမာ’’တိ မဟာသဒ္ဒေန ဝိရဝိ။ သော သဗ္ဗရုတညုတာယ တမတ္ထံ ဉတွာ တတောဝ နိဝတ္တိတွာ ဥယျာနံ ဂန္တွာ ပက္ကမနတ္ထာယ ပရိက္ခာရေ အာဒိယိ။ ရာဇာ သီဟပဉ္ဇရေ ဌိတော တံ အာဂစ္ဆန္တံ ဂစ္ဆန္တဉ္စ ဒိသွာ ‘‘သစေ အယံ မမ ပစ္စတ္ထိကော ဘဝေယျ၊ ဥယျာနံ ဂန္တွာ ဗလံ သန္နိပါတာပေတွာ ကမ္မသဇ္ဇော ဘဝိဿတိ။ နော စေ၊ အတ္တနော ပရိက္ခာရေ ဂဟေတွာ ဂမနသဇ္ဇော ဘဝိဿတိ၊ ဇာနိဿာမိ တာဝဿ ကိရိယ’’န္တိ ဥယျာနံ ဂန္တွာ မဟာသတ္တံ အတ္တနော ပရိက္ခာရေ အာဒါယ ‘‘ဂမိဿာမီ’’တိ ပဏ္ဏသာလတော နိက္ခန္တံ စင်္ကမနကောဋိယံ ဒိသွာဝ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ ဌိတော ပဌမံ ဂါထမာဟ –

၁၂၄။

‘‘ကိံ နု ဒဏ္ဍံ ကိမဇိနံ၊ ကိံ ဆတ္တံ ကိမုပါဟနံ၊

ကိမင်္ကုသဉ္စ ပတ္တဉ္စ၊ သင်္ဃာဋိဉ္စာပိ ဗြာဟ္မဏ၊

တရမာနရူပေါဟာသိ၊ ကိံ နု ပတ္ထယသေ ဒိသ’’န္တိ။

တဿတ္ထော – ဘန္တေ၊ ပုဗ္ဗေ တွံ အမှာကံ ဃရံ အာဂစ္ဆန္တော ဒဏ္ဍာဒီနိ န ဂဏှာသိ၊ အဇ္ဇ ပန ကေန ကာရဏေန ဒဏ္ဍဉ္စ အဇိနဉ္စ ဆတ္တူပါဟနဉ္စ မတ္တိကပသိဗ္ဗကောလမ္ဗနအင်္ကုသဉ္စ မတ္တိကပတ္တဉ္စ သင်္ဃာဋိဉ္စာတိ သဗ္ဗေပိမေ ပရိက္ခာရေ တရမာနရူပေါ ဂဏှာသိ၊ ကတရံ နု ဒိသံ ပတ္ထေသိ၊ ကတ္ထ ဂန္တုကာမောသီတိ ပုစ္ဆိ။

တံ သုတွာ မဟာသတ္တော ‘‘အယံ အတ္တနာ ကတကမ္မံ န ဇာနာတီတိ မညတိ၊ ဇာနာပေဿာမိ န’’န္တိ ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –

၁၂၅။

‘‘ဒွါဒသေတာနိ ဝဿာနိ၊ ဝုသိတာနိ တဝန္တိကေ၊

နာဘိဇာနာမိ သောဏေန၊ ပိင်္ဂလေနာဘိကူဇိတံ။

၁၂၆။

‘‘သွာယံ ဒိတ္တောဝ နဒတိ၊ သုက္ကဒါဌံ ဝိဒံသယံ၊

တဝ သုတွာ သဘရိယဿ၊ ဝီတသဒ္ဓဿ မံ ပတီ’’တိ။

တတ္ထ အဘိကူဇိတန္တိ ဧတေန တဝ သုနခေန ဧဝံ မဟာဝိရဝေန ဝိရဝိတံ န ဇာနာမိ။ ဒိတ္တော ဝါတိ ဒပ္ပိတော ဝိယ။ သဘရိယဿာတိ တဝ သဘရိယဿ မမ မာရဏတ္ထာယ ပဉ္စန္နံ အမစ္စာနံ အာဏတ္တဘာဝံ ကထေန္တဿ သုတွာ ‘‘ကိံ တွံ အညတ္ထ ဘိက္ခံ န လဘသိ၊ ရညာ တေ ဝဓော အာဏတ္တော၊ ဣဓ မာဂစ္ဆီ’’တိ ဒိတ္တောဝ နဒတိ။ ဝီတသဒ္ဓဿ မံ ပတီတိ မမန္တရေ ဝိဂတသဒ္ဓဿ တဝ ဝစနံ သုတွာ ဧဝ နဒတီတိ အာဟ။

တတော ရာဇာ အတ္တနော ဒေါသံ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ တံ ခမာပေန္တော စတုတ္ထံ ဂါထမာဟ –

၁၂၇။

‘‘အဟု ဧသ ကတော ဒေါသော၊ ယထာ ဘာသသိ ဗြာဟ္မဏ၊

ဧသ ဘိယျော ပသီဒါမိ၊ ဝသ ဗြာဟ္မဏ မာဂမာ’’တိ။

တတ္ထ ဘိယျောတိ သစ္စံ မယာ ဧဝံ အာဏတ္တံ၊ အယံ မေ ဒေါသော၊ ဧသ ပနာဟံ ဣဒါနိ အဓိကတရံ တယိ ပသီဒါမိ၊ ဣဓေဝ ဝသ၊ မာ အညတ္ထ ဂမီတိ။

တံ သုတွာ မဟာသတ္တော၊ ‘‘မဟာရာဇ၊ ပဏ္ဍိတာ နာမ တာဒိသေန ပရပတ္တိယေန အပစ္စက္ခကာရိနာ သဒ္ဓိံ န ဝသန္တီ’’တိ ဝတွာ တဿ အနာစာရံ ပကာသေန္တော အာဟ –

၁၂၈။

‘‘သဗ္ဗသေတော ပုရေ အာသိ၊ တတောပိ သဗလော အဟု၊

သဗ္ဗလောဟိတကော ဒါနိ၊ ကာလော ပက္ကမိတုံ မမ။

၁၂၉။

‘‘အဗ္ဘန္တရံ ပုရေ အာသိ၊ တတော မဇ္ဈေ တတော ဗဟိ၊

ပုရာ နိဒ္ဓမနာ ဟောတိ၊ သယမေဝ ဝဇာမဟံ။

၁၃၀။

‘‘ဝီတသဒ္ဓံ န သေဝေယျ၊ ဥပဒါနံဝနောဒကံ၊

သစေပိ နံ အနုခဏေ၊ ဝါရိ ကဒ္ဒမဂန္ဓိကံ။

၁၃၁။

‘‘ပသန္နမေဝ သေဝေယျ၊ အပ္ပသန္နံ ဝိဝဇ္ဇယေ၊

ပသန္နံ ပယိရုပါသေယျ၊ ရဟဒံဝုဒကတ္ထိကော။

၁၃၂။

‘‘ဘဇေ ဘဇန္တံ ပုရိသံ၊ အဘဇန္တံ န ဘဇ္ဇယေ၊

အသပ္ပုရိသဓမ္မော သော၊ ယော ဘဇန္တံ န ဘဇ္ဇတိ။

၁၃၃။

‘‘ယော ဘဇန္တံ န ဘဇတိ၊ သေဝမာနံ န သေဝတိ၊

သ ဝေ မနုဿပါပိဋ္ဌော၊ မိဂေါ သာခဿိတော ယထာ။

၁၃၄။

‘‘အစ္စာဘိက္ခဏသံသဂ္ဂါ၊ အသမောသရဏေန စ၊

ဧတေန မိတ္တာ ဇီရန္တိ၊ အကာလေ ယာစနာယ စ။

၁၃၅။

‘‘တသ္မာ နာဘိက္ခဏံ ဂစ္ဆေ၊ န စ ဂစ္ဆေ စိရာစိရံ၊

ကာလေန ယာစံ ယာစေယျ၊ ဧဝံ မိတ္တာ န ဇီယရေ။

၁၃၆။

‘‘အတိစိရံ နိဝါသေန၊ ပိယော ဘဝတိ အပ္ပိယော၊

အာမန္တ ခေါ တံ ဂစ္ဆာမ၊ ပုရာ တေ ဟောမ အပ္ပိယာ’’တိ။

တတ္ထ သဗ္ဗသေတောတိ၊ မဟာရာဇ၊ ပဌမမေဝ တဝ နိဝေသနေ မမ ဩဒနော သဗ္ဗသေတော အဟောသိ၊ ယံ တွံ ဘုဉ္ဇသိ၊ တမေဝ ဒါပေသီတိ အတ္ထော။ တတောတိ တတော ပစ္ဆာ ပရိဘေဒကာနံ ဝစနံ ဂဟေတွာ တဝ မယိ ဝိရတ္တကာလေ သဗလော မိဿကောဒနော ဇာတော။ ဒါနီတိ ဣဒါနိ သဗ္ဗလောဟိတကော ဇာတော။ ကာလောတိ အဂုဏညုဿ တဝ သန္တိကာ ဣဒါနိ မမ ပက္ကမိတုံ ကာလော။ အဗ္ဘန္တရန္တိ ပဌမံ မမ အဗ္ဘန္တရံ အာသနံ အာသိ၊ အလင်္ကတမဟာတလမှိ ဥဿိတသေတစ္ဆတ္တေ ရာဇပလ္လင်္ကေယေဝ မံ နိသီဒါပေသုံ။ မဇ္ဈေတိ သောပါနမတ္ထကေ။ ပုရာ နိဒ္ဓမနာ ဟောတီတိ ယာဝ ဂီဝါယံ ဂဟေတွာ နိက္ကဍ္ဎနာ န ဟောတိ။

အနုခဏေတိ သစေပိ အနုဒကံ ဥဒပါနံ ပတ္တော ပုရိသော ဥဒကံ အပဿန္တော ကလလံ ဝိယူဟိတွာ အနုခဏေယျ၊ တထာပိ တံ ဝါရိ ကဒ္ဒမဂန္ဓိကံ ဘဝေယျ၊ အမနုညတာယ န ပိဝေယျ၊ တထေဝ ဝီတသဒ္ဓံ ပယိရုပါသန္တေန လဒ္ဓပစ္စယာပိ ပရိတ္တာ စေဝ လူခါ စ၊ အမနုညာ အပရိဘောဂါရဟာတိ အတ္ထော။ ပသန္နန္တိ ပတိဋ္ဌိတသဒ္ဓံ။ ရဟဒန္တိ ဂမ္ဘီရံ မဟာရဟဒံ။ ဘဇန္တန္တိ အတ္တာနံ ဘဇန္တမေဝ ဘဇေယျ။ အဘဇန္တန္တိ ပစ္စတ္ထိကံ။ န ဘဇ္ဇယေတိ န ဘဇေယျ။ န ဘဇ္ဇတီတိ ယော ပုရိသော အတ္တာနံ ဘဇန္တံ ဟိတစိတ္တံ ပုဂ္ဂလံ န ဘဇတိ၊ သော အသပ္ပုရိသဓမ္မော နာမာတိ။ မနုဿပါပိဋ္ဌောတိ မနုဿလာမကော ပတိကုဋ္ဌော သဗ္ဗပစ္ဆိမကော။ သာခဿိတောတိ မက္ကဋော။

အစ္စာဘိက္ခဏသံသဂ္ဂါတိ အတိဝိယ အဘိဏှသံသဂ္ဂေန။ အကာလေတိ အယုတ္တပ္ပတ္တကာလေ ပရဿ ပိယဘဏ္ဍံ ယာစနာယ မိတ္တာ ဇီရန္တိ နာမ၊ တွမ္ပိ အတိစိရံ နိဝါသေန မယိ မိတ္တိံ ဘိန္ဒိ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ အစ္စာဘိက္ခဏသံသဂ္ဂေန အသမောသရဏေန စ မိတ္တာ ဇီရန္တိ၊ တသ္မာ။ စိရာစိရန္တိ စိရကာလံ ဝီတိနာမေတွာ စိရံ န ဂစ္ဆေ န ဥပသင်္ကမေယျ။ ယာစန္တိ ယာစိတဗ္ဗံ ဘဏ္ဍကံ ယုတ္တကာလေ ယာစေယျ။ န ဇီယရေတိ ဧဝံ မိတ္တာ န ဇီရန္တိ။ ပုရာ တေ ဟောမ အပ္ပိယာတိ ယာဝ တဝ အပ္ပိယာ န ဟောမ၊ တာဝ အာမန္တေတွာဝ တံ ဂစ္ဆာမာတိ။

ရာဇာ အာဟ –

၁၃၇။

‘‘ဧဝံ စေ ယာစမာနာနံ၊ အဉ္ဇလိံ နာဝဗုဇ္ဈသိ၊

ပရိစာရကာနံ သတံ၊ ဝစနံ န ကရောသိ နော၊

ဧဝံ တံ အဘိယာစာမ၊ ပုန ကယိရာသိ ပရိယာယ’’န္တိ။

တတ္ထ နာဝဗုဇ္ဈသီတိ သစေ၊ ဘန္တေ၊ ဧဝံ ယာစန္တေန မယာ ကတံ အဉ္ဇလိံ န ဇာနာသိ၊ န ပဋိဂ္ဂဏှသီတိ အတ္ထော။ ပရိယာယန္တိ ပုန ဣဓာဂမနာယ ဧကဝါရံ ကရေယျာသီတိ ယာစတိ။

ဗောဓိသတ္တော အာဟ –

၁၃၈။

‘‘ဧဝံ စေ နော ဝိဟရတံ၊ အန္တရာယော န ဟေဿတိ၊

တုယှံ ဝါပိ မဟာရာဇ၊ မယှံ ဝါ ရဋ္ဌဝဒ္ဓန၊

အပ္ပေဝ နာမ ပဿေမ၊ အဟောရတ္တာနမစ္စယေ’’တိ။

တတ္ထ ဧဝံ စေ နောတိ သစေ၊ မဟာရာဇ၊ ဧဝံ နာနာ ဟုတွာ ဝိဟရန္တာနံ အမှာကံ အန္တရာယော န ဟေဿတိ၊ တုယှံ ဝါ မယှံ ဝါ ဇီဝိတံ ပဝတ္တိဿတီတိ ဒီပေတိ။ ပဿေမာတိ အပိ နာမ ပဿေယျာမ။

ဧဝံ ဝတွာ မဟာသတ္တော ရညော ဓမ္မံ ဒေသေတွာ ‘‘အပ္ပမတ္တော ဟောဟိ၊ မဟာရာဇာ’’တိ ဝတွာ ဥယျာနာ နိက္ခမိတွာ ဧကသ္မိံ သဘာဂဋ္ဌာနေ ဘိက္ခာယ စရိတွာ ဗာရာဏသိတော နိက္ခမ္မ အနုပုဗ္ဗေန ဟိမဝန္တောကာသမေဝ ဂန္တွာ ကိဉ္စိ ကာလံ ဝသိတွာ ပုန ဩတရိတွာ ဧကံ ပစ္စန္တဂါမံ နိဿာယ အရညေ ဝသိ။ တဿ ပန ဂတကာလတော ပဋ္ဌာယ တေ အမစ္စာ ပုန ဝိနိစ္ဆယေ နိသီဒိတွာ ဝိလောပံ ကရောန္တာ စိန္တယိံသု – ‘‘သစေ မဟာဗောဓိပရိဗ္ဗာဇကော ပုနာဂမိဿတိ၊ ဇီဝိတံ နော နတ္ထိ၊ ကိံ နု ခွဿ အနာဂမနကာရဏံ ကရေယျာမာ’’တိ။ အထ နေသံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဣမေ သတ္တာ ပဋိဗဒ္ဓဋ္ဌာနံ နာမ ဇဟိတုံ န သက္ကောန္တိ၊ ကိံ နု ခွဿ ဣဓ ပဋိဗဒ္ဓဋ္ဌာန’’န္တိ။ တတော ‘‘ရညော အဂ္ဂမဟေသီ’’တိ ဉတွာ ‘‘ဌာနံ ခေါ ပနေတံ ဝိဇ္ဇတိ၊ ယံ သော ဣမံ နိဿာယ အာဂစ္ဆေယျ၊ ပဋိကစ္စေဝ နံ မာရာပေဿာမာ’’တိ တေ ရာဇာနံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဒေဝ၊ ဣမသ္မိံ ဒိဝသေ နဂရေ ဧကာ ကထာ သူယတီ’’တိ။ ‘‘ကိံ ကထာ နာမာ’’တိ? ‘‘မဟာဗောဓိပရိဗ္ဗာဇကော စ ကိရ ဒေဝီ စ အညမညံ သာသနပဋိသာသနံ ပေသေန္တီ’’တိ။ ‘‘ကိန္တိ ကတွာ’’တိ? တေန ကိရ ဒေဝိယာ ပေသိတံ ‘‘သက္ကာ နု ခေါ အတ္တနော ဗလေန ရာဇာနံ မာရာပေတွာ မမ သေတစ္ဆတ္တံ ဒါတု’’န္တိ။ တာယပိဿ ပေသိတံ ‘‘ရညော မာရဏံ နာမ မမ ဘာရော၊ မဟာဗောဓိပရိဗ္ဗာဇကော ခိပ္ပံ အာဂစ္ဆတူ’’တိ ရာဇာ တေသံ ပုနပ္ပုနံ ကထေန္တာနံ သဒ္ဒဟိတွာ ‘‘ဣဒါနိ ကိံ ကတ္တဗ္ဗ’’န္တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဒေဝိံ မာရေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝုတ္တေ အနုပပရိက္ခိတွာဝ ‘‘တေန ဟိ နံ တုမှေဝ မာရေတွာ ခဏ္ဍာခဏ္ဍိကံ ဆိန္ဒိတွာ ဝစ္စကူပေ ခိပထာ’’တိ အာဟ။ တေ တထာ ကရိံသု။ တဿာ မာရိတဘာဝေါ သကလနဂရေ ပါကဋော အဟောသိ။

အထဿာ စတ္တာရော ပုတ္တာ ‘‘ဣမိနာ နော နိရပရာဓာ မာတာ မာရိတာ’’တိ ရညော ပစ္စတ္ထိကာ အဟေသုံ။ ရာဇာ မဟာဘယပ္ပတ္တော အဟောသိ။ မဟာသတ္တော ပရမ္ပရာယ တံ ပဝတ္တိံ သုတွာ စိန္တေသိ – ‘‘ဌပေတွာ မံ အညော တေ ကုမာရေ သညာပေတွာ ပိတရံ ခမာပေတုံ သမတ္ထော နာမ နတ္ထိ၊ ရညော စ ဇီဝိတံ ဒဿာမိ၊ ကုမာရေ စ ပါပတော မောစေဿာမီ’’တိ။ သော ပုနဒိဝသေ ပစ္စန္တဂါမံ ပဝိသိတွာ မနုဿေဟိ ဒိန္နံ မက္ကဋမံသံ ခါဒိတွာ တဿ စမ္မံ ယာစိတွာ ဂဟေတွာ အဿမပဒေ သုက္ခာပေတွာ နိဂ္ဂန္ဓံ ကတွာ နိဝါသေသိပိ ပါရုပေသိပိ အံသေပိ ဌပေသိ။ ကိံကာရဏာ? ‘‘ဗဟူပကာရော မေ’’တိ ဝစနတ္ထာယ။ သော တံ စမ္မံ အာဒါယ အနုပုဗ္ဗေန ဗာရာဏသိံ ဂန္တွာ ကုမာရေ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ပိတုဃာတကကမ္မံ နာမ ဒါရုဏံ၊ တံ ဝေါ န ကာတဗ္ဗံ၊ အဇရာမရော သတ္တော နာမ နတ္ထိ၊ အဟံ တုမှေ အညမညံ သမဂ္ဂေ ကရိဿာမိစ္စေဝ အာဂတော၊ တုမှေ မယာ ပဟိတေ သာသနေ အာဂစ္ဆေယျာထာ’’တိ ကုမာရေ ဩဝဒိတွာ အန္တောနဂရေ ဥယျာနံ ပဝိသိတွာ မက္ကဋစမ္မံ အတ္ထရိတွာ သိလာပဋ္ဋေ နိသီဒိ။

အထ နံ ဥယျာနပါလကော ဒိသွာ ဝေဂေန ဂန္တွာ ရညော အာရောစေသိ။ ရာဇာ သုတွာဝ သဉ္ဇာတသောမနဿော ဟုတွာ တေ အမစ္စေ အာဒါယ တတ္ထ ဂန္တွာ မဟာသတ္တံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိတွာ ပဋိသန္ထာရံ ကာတုံ အာရဘိ။ မဟာသတ္တော တေန သဒ္ဓိံ အသမ္မောဒိတွာ မက္ကဋစမ္မမေဝ ပရိမဇ္ဇိ။ အထ နံ ဧဝမာဟ – ‘‘ဘန္တေ၊ တုမှေ မံ အကထေတွာ မက္ကဋစမ္မမေဝ ပရိမဇ္ဇထ၊ ကိံ ဝေါ ဣဒံ မယာ ဗဟူပကာရတရ’’န္တိ? ‘‘အာမ မဟာရာဇ၊ ဗဟူပကာရော မေ ဧသ ဝါနရော၊ အဟမဿ ပိဋ္ဌေ နိသီဒိတွာ ဝိစရိံ၊ အယံ မေ ပါနီယဃဋံ အာဟရိ၊ ဝသနဋ္ဌာနံ သမ္မဇ္ဇိ၊ အာဘိသမာစာရိကဝတ္တပဋိဝတ္တံ မမ အကာသိ၊ အဟံ ပန အတ္တနော ဒုဗ္ဗလစိတ္တတာယ အဿ မံသံ ခါဒိတွာ စမ္မံ သုက္ခာပေတွာ အတ္ထရိတွာ နိသီဒါမိ စေဝ နိပဇ္ဇာမိ စ၊ ဧဝံ ဗဟူပကာရော ဧသ မယှ’’န္တိ။ ဣတိ သော တေသံ ဝါဒေ ဘိန္ဒနတ္ထာယ ဝါနရစမ္မေ ဝါနရဝေါဟာရံ အာရောပေတွာ တံ တံ ပရိယာယံ သန္ဓာယ ဣမံ ကထံ ကထေသိ။ သော ဟိ တဿ နိဝုတ္ထပုဗ္ဗတ္တာ ‘‘ပိဋ္ဌေ နိသီဒိတွာ ဝိစရိ’’န္တိ အာဟ၊ တံ အံသေ ကတွာ ပါနီယဃဋဿ အာဟဋပုဗ္ဗတ္တာ ‘‘ပါနီယဃဋံ အာဟရီ’’တိ အာဟ၊ တေန စမ္မေန ဘူမိယံ သမ္မဋ္ဌပုဗ္ဗတ္တာ ‘‘ဝသနဋ္ဌာနံ သမ္မဇ္ဇီ’’တိ အာဟ၊ နိပန္နကာလေ တေန စမ္မေန ပိဋ္ဌိယာ၊ အက္ကန္တကာလေ ပါဒါနံ ဖုဋ္ဌပုဗ္ဗတ္တာ ‘‘ဝတ္တပဋိဝတ္တံ မေ အကာသီ’’တိ အာဟ။ ဆာတကာလေ ပန တဿ မံသံ လဘိတွာ ခါဒိတတ္တာ ‘‘အဟံ ပန အတ္တနော ဒုဗ္ဗလစိတ္တတာယ တဿ မံသံ ခါဒိ’’န္တိ အာဟ။

တံ သုတွာ တေ အမစ္စာ ‘‘ပါဏာတိပါတော တေန ကတော’’တိ သညာယ ‘‘ပဿထ၊ ဘော၊ ပဗ္ဗဇိတဿ ကမ္မံ၊ မက္ကဋံ ကိရ မာရေတွာ မံသံ ခါဒိတွာ စမ္မံ ဂဟေတွာ ဝိစရတီ’’တိ ပါဏိံ ပဟရိတွာ ပရိဟာသမကံသု။ မဟာသတ္တော တေ တထာ ကရောန္တေ ဒိသွာ ‘‘ဣမေ အတ္တနော ဝါဒဘေဒနတ္ထာယ မမ စမ္မံ အာဒါယ အာဂတဘာဝံ န ဇာနန္တိ၊ ဇာနာပေဿာမိ နေ’’တိ အဟေတုကဝါဒိံ တာဝ အာမန္တေတွာ ပုစ္ဆိ – ‘‘အာဝုသော၊ တွံ ကသ္မာ မံ ပရိဟသသီ’’တိ? ‘‘မိတ္တဒုဗ္ဘိကမ္မဿ စေဝ ပါဏာတိပါတဿ စ ကတတ္တာ’’တိ။ တတော မဟာသတ္တော ‘‘ယော ပန ဂတိယာ စေဝ ဒိဋ္ဌိယာ စ တေ သဒ္ဒဟိတွာ ဧဝံ ကရေယျ၊ တေန ကိံ ဒုက္ကဋ’’န္တိ တဿ ဝါဒံ ဘိန္ဒန္တော အာဟ –

၁၃၉။

‘‘ဥဒီရဏာ စေ သံဂတျာ၊ ဘာဝါယမနုဝတ္တတိ၊

အကာမာ အကရဏီယံ ဝါ၊ ကရဏီယံ ဝါပိ ကုဗ္ဗတိ၊

အကာမကရဏီယမှိ၊ ကွိဓ ပါပေန လိပ္ပတိ။

၁၄၀။

‘‘သော စေ အတ္ထော စ ဓမ္မော စ၊ ကလျာဏော န စ ပါပကော၊

ဘောတော စေ ဝစနံ သစ္စံ၊ သုဟတော ဝါနရော မယာ။

၁၄၁။

‘‘အတ္တနော စေ ဟိ ဝါဒဿ၊ အပရာဓံ ဝိဇာနိယာ၊

န မံ တွံ ဂရဟေယျာသိ၊ ဘောတော ဝါဒေါ ဟိ တာဒိသော’’တိ။

တတ္ထ ဥဒီရဏာတိ ကထာ။ သံဂတျာတိ သံဂတိယာ ဆန္နံ အဘိဇာတီနံ တံ တံ အဘိဇာတိံ ဥပဂမနေန။ ဘာဝါယမနုဝတ္တတီတိ ဘာဝေန အနုဝတ္တတိ၊ ကရဏတ္ထေ သမ္ပဒါနံ။ အကာမာတိ အကာမေန အနိစ္ဆာယ။ အကရဏီယံ ဝါ ကရဏီယံ ဝါပီတိ အကတ္တဗ္ဗံ ပါပံ ဝါ ကတ္တဗ္ဗံ ကုသလံ ဝါ။ ကုဗ္ဗတီတိ ကရောတိ။ ကွိဓာတိ ကော ဣဓ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – တွံ အဟေတုကဝါဒီ ‘‘နတ္ထိ ဟေတု နတ္ထိ ပစ္စယော သတ္တာနံ သံကိလေသာယာ’’တိအာဒိဒိဋ္ဌိကော၊ အယံ လောကော သံဂတိယာ စေဝ သဘာဝေန စ အနုဝတ္တတိ ပရိဏမတိ၊ တတ္ထ တတ္ထ သုခဒုက္ခံ ပဋိသံဝေဒေတိ။ အကာမကောဝ ပါပံ ဝါ ပုညံ ဝါ ကရောတီတိ ဝဒသိ၊ အယံ တဝ ဥဒီရဏာ သစေ တထာ၊ ဧဝံ သန္တေ အကာမကရဏီယသ္မိံ အတ္တနော ဓမ္မတာယ ပဝတ္တမာနေ ပါပေ ကော ဣဓ သတ္တော ပါပေန လိပ္ပတိ၊ သစေ ဟိ အတ္တနာ အကတေန ပါပေန လိပ္ပတိ၊ န ကောစိ န လိပ္ပေယျာတိ။

သော စေတိ သော အဟေတုကဝါဒသင်္ခါတော တဝ ဘာသိတတ္ထော စ အတ္ထဇောတကော ဓမ္မော စ ကလျာဏော န စ ပါပကော။ ‘‘အဟေတူ အပ္ပစ္စယာ သတ္တာ သံကိလိဿန္တိ၊ သုခဒုက္ခံ ပဋိသံဝေဒိယန္တီ’’တိ ဣဒံ ဘောတော ဝစနံ သစ္စံ စေ၊ သုဟတော ဝါနရော မယာ၊ ကော ဧတ္ထ မမ ဒေါသောတိ အတ္ထော။ ဝိဇာနိယာတိ၊ သမ္မ၊ သစေ ဟိ တွံ အတ္တနော ဝါဒဿ အပရာဓံ ဇာနေယျာသိ၊ န မံ ဂရဟေယျာသိ။ ကိံကာရဏာ? ဘောတော ဝါဒေါ ဟိ တာဒိသော၊ တသ္မာ အယံ မမ ဝါဒံ ကရောတီတိ မံ ပသံသေယျာသိ၊ အတ္တနော ပန ဝါဒံ အဇာနန္တော မံ ဂရဟသီတိ။

ဧဝံ မဟာသတ္တော တံ နိဂ္ဂဏှိတွာ အပ္ပဋိဘာဏံ အကာသိ။ သောပိ ရာဇပရိသတိ မင်္ကုဘူတော ပတ္တက္ခန္ဓော နိသီဒိ။ မဟာသတ္တောပိ တဿ ဝါဒံ ဘိန္ဒိတွာ ဣဿရကတဝါဒိံ အာမန္တေတွာ ‘‘တွံ၊ အာဝုသော၊ မံ ကသ္မာ ပရိဟသသိ၊ ယဒိ ဣဿရနိမ္မိတဝါဒံ သာရတော ပစ္စေသီ’’တိ ဝတွာ အာဟ –

၁၄၂။

‘‘ဣဿရော သဗ္ဗလောကဿ၊ သစေ ကပ္ပေတိ ဇီဝိတံ၊

ဣဒ္ဓိံ ဗျသနဘာဝဉ္စ၊ ကမ္မံ ကလျာဏပါပကံ၊

နိဒ္ဒေသကာရီ ပုရိသော၊ ဣဿရော တေန လိပ္ပတိ။

၁၄၃။

‘‘သော စေ အတ္ထော စ ဓမ္မော စ၊ ကလျာဏော န စ ပါပကော၊

ဘောတော စေ ဝစနံ သစ္စံ၊ သုဟတော ဝါနရော မယာ။

၁၄၄။

‘‘အတ္တနော စေ ဟိ ဝါဒဿ၊ အပရာဓံ ဝိဇာနိယာ၊

န မံ တွံ ဂရဟေယျာသိ၊ ဘောတော ဝါဒေါ ဟိ တာဒိသော’’တိ။

တတ္ထ ကပ္ပေတိ ဇီဝိတန္တိ သစေ ဗြဟ္မာ ဝါ အညော ဝါ ကောစိ ဣဿရော ‘‘တွံ ကသိယာ ဇီဝ၊ တွံ ဂေါရက္ခေနာ’’တိ ဧဝံ သဗ္ဗလောကဿ ဇီဝိတံ သံဝိဒဟတိ ဝိစာရေတိ။ ဣဒ္ဓိံ ဗျသနဘာဝဉ္စာတိ ဣဿရိယာဒိဘေဒါ ဣဒ္ဓိယော စ ဉာတိဝိနာသာဒိကံ ဗျသနဘာဝဉ္စ သေသဉ္စ ကလျာဏပါပကံ ကမ္မံ သဗ္ဗံ ယဒိ ဣဿရောဝ ကပ္ပေတိ ကရောတိ။ နိဒ္ဒေသကာရီတိ ယဒိ တဿ နိဒ္ဒေသံ အာဏတ္တိမေဝ သေသော ယော ကောစိ ပုရိသော ကရောတိ၊ ဧဝံ သန္တေ ယော ကောစိ ပုရိသော ပါပံ ကရောတိ၊ တဿ ဣဿရေန ကတတ္တာ ဣဿရောဝ တေန ပါပေန လိပ္ပတိ။ သေသံ ပုရိမနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ယထာ စ ဣဓ၊ ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထ။

ဣတိ သော အမ္ဗတောဝ မုဂ္ဂရံ ဂဟေတွာ အမ္ဗံ ပါတေန္တော ဝိယ ဣဿရကရဏေနေဝ ဣဿရကတဝါဒံ ဘိန္ဒိတွာ ပုဗ္ဗေကတဝါဒိံ အာမန္တေတွာ ‘‘တွံ၊ အာဝုသော၊ မံ ကိံ ပရိဟသသိ၊ ယဒိ ပုဗ္ဗေကတဝါဒံ သစ္စံ မညသီ’’တိ ဝတွာ အာဟ –

၁၄၅။

‘‘သစေ ပုဗ္ဗေကတဟေတု၊ သုခဒုက္ခံ နိဂစ္ဆတိ၊

ပေါရာဏကံ ကတံ ပါပံ၊ တမေသော မုစ္စတေ ဣဏံ၊

ပေါရာဏက ဣဏမောက္ခော၊ ကွိဓ ပါပေန လိပ္ပတိ။

၁၄၆။

‘‘သော စေ အတ္ထော စ ဓမ္မော စ၊ ကလျာဏော န စ ပါပကော၊

ဘောတော စေ ဝစနံ သစ္စံ၊ သုဟတော ဝါနရော မယာ။

၁၄၇။

‘‘အတ္တနော စေ ဟိ ဝါဒဿ၊ အပရာဓံ ဝိဇာနိယာ၊

န မံ တွံ ဂရဟေယျာသိ၊ ဘောတော ဝါဒေါ ဟိ တာဒိသော’’တိ။

တတ္ထ ပုဗ္ဗေကတဟေတူတိ ပုဗ္ဗကတဟေတု ပုရိမဘဝေ ကတကမ္မကာရဏေနေဝ။ တမေသော မုစ္စတေ ဣဏန္တိ ယော ဝဓဗန္ဓာဒီဟိ ဒုက္ခံ ပါပုဏာတိ၊ ယဒိ သော ယံ တေန ပေါရာဏကံ ကတံ ပါပံ၊ တံ ဣဒါနိ ဣဏံ မုစ္စတိ၊ ဧဝံ သန္တေ မမပိ ဧသ ပေါရာဏကဣဏတော မောက္ခော၊ အနေန ဟိ မက္ကဋေန ပုဗ္ဗေ ပရိဗ္ဗာဇကေန ဟုတွာ အဟံ မက္ကဋော သမာနော မာရေတွာ ခါဒိတော ဘဝိဿာမိ၊ သွာယံ ဣဓ မက္ကဋတ္တံ ပတ္တော မယာ ပရိဗ္ဗာဇကတ္တံ ပတ္တေန မာရေတွာ ခါဒိတော ဘဝိဿတိ၊ ကော ဣဓ ပါပေန လိပ္ပတီတိ။

ဣတိ သော တဿပိ ဝါဒံ ဘိန္ဒိတွာ ဥစ္ဆေဒဝါဒိံ အဘိမုခံ ကတွာ ‘‘တွံ၊ အာဝုသော၊ ‘ဣတ္ထိ ဒိန္န’န္တိအာဒီနိ ဝတွာ ‘ဣဓေဝ သတ္တာ ဥစ္ဆိဇ္ဇန္တိ၊ ပရလောကံ ဂတာ နာမ နတ္ထီ’တိ မညမာနော ကသ္မာ မံ ပရိဟသသီ’’တိ သန္တဇ္ဇေတွာ အာဟ –

၁၄၈။

‘‘စတုန္နံယေဝုပါဒါယ၊ ရူပံ သမ္ဘောတိ ပါဏိနံ၊

ယတော စ ရူပံ သမ္ဘောတိ၊ တတ္ထေဝါနုပဂစ္ဆတိ၊

ဣဓေဝ ဇီဝတိ ဇီဝေါ၊ ပေစ္စ ပေစ္စ ဝိနဿတိ။

၁၄၉။

‘‘ဥစ္ဆိဇ္ဇတိ အယံ လောကော၊ ယေ ဗာလာ ယေ စ ပဏ္ဍိတာ၊

ဥစ္ဆိဇ္ဇမာနေ လောကမှိ၊ ကွိဓ ပါပေန လိပ္ပတိ။

၁၅၀။

‘‘သော စေ အတ္ထော စ ဓမ္မော စ၊ ကလျာဏော န စ ပါပကော၊

ဘောတော စေ ဝစနံ သစ္စံ၊ သုဟတော ဝါနရော မယာ။

၁၅၁။

‘‘အတ္တနော စေ ဟိ ဝါဒဿ၊ အပရာဓံ ဝိဇာနိယာ၊

န မံ တွံ ဂရဟေယျာသိ၊ ဘောတော ဝါဒေါ ဟိ တာဒိသော’’တိ။

တတ္ထ စတုန္နန္တိ ပထဝီအာဒီနံ ဘူတာနံ။ ရူပန္တိ ရူပက္ခန္ဓော။ တတ္ထေဝါတိ ယတော တံ ရူပံ သမ္ဘောတိ၊ နိရုဇ္ဈနကာလေပိ တတ္ထေဝ အနုပဂစ္ဆတိ။ ဣမိနာ တဿ ‘‘စာတုမဟာဘူတိကော အယံ ပုရိသော ယဒါ ကာလံ ကရောတိ၊ တဒါ ပထဝီ ပထဝီကာယံ အနုပေတိ အနုပဂစ္ဆတိ၊ အာပေါ… တေဇော… ဝါယော ဝါယောကာယံ အနုပေတိ အနုပဂစ္ဆတိ၊ အာကာသံ ဣန္ဒြိယာနိ သင်္ကမန္တိ၊ အာသန္ဓိပဉ္စမာ ပုရိသာ မတံ အာဒါယ ဂစ္ဆန္တိ၊ ယာဝ အာဠာဟနာ ပဒါနိ ပညာယန္တိ၊ ကာပေါတကာနိ အဋ္ဌီနိ ဘဝန္တိ၊ ဘသ္မန္တာ အာဟုတိယော ၊ ဒတ္တုပညတ္တံ ယဒိဒံ ဒါနံ၊ တေသံ တုစ္ဆာ မုသာ ဝိလာပေါ၊ ယေ ကေစိ အတ္ထိကဝါဒံ ဝဒန္တိ၊ ဗာလေ စ ပဏ္ဍိတေ စ ကာယဿ ဘေဒါ ဥစ္ဆိဇ္ဇန္တိ ဝိနဿန္တိ၊ န ဟောန္တိ ပရံ မရဏာ’’တိ ဣမံ ဒိဋ္ဌိံ ပတိဋ္ဌာပေသိ။ ဣဓေဝါတိ ဣမသ္မိံယေဝ လောကေ ဇီဝေါ ဇီဝတိ။ ပေစ္စ ပေစ္စ ဝိနဿတီတိ ပရလောကေ နိဗ္ဗတ္တော သတ္တော ဂတိဝသေန ဣဓ အနာဂန္တွာ တတ္ထေဝ ပရလောကေ ဝိနဿတိ ဥစ္ဆိဇ္ဇတိ။ ဧဝံ ဥစ္ဆိဇ္ဇမာနေ လောကသ္မိံ ကော ဣဓ ပါပေန လိပ္ပတီတိ။

ဣတိ သော တဿပိ ဝါဒံ ဘိန္ဒိတွာ ခတ္တဝိဇ္ဇဝါဒိံ အာမန္တေတွာ ‘‘တွံ၊ အာဝုသော၊ ‘မာတာပိတရောပိ မာရေတွာ အတ္တနော အတ္ထော ကာတဗ္ဗော’တိ ဣမံ လဒ္ဓိံ ဥက္ခိပိတွာ ဝိစရန္တော ကသ္မာ မံ ပရိဟသသီ’’တိ ဝတွာ အာဟ –

၁၅၂။

‘‘အာဟု ခတ္တဝိဒါ လောကေ၊ ဗာလာ ပဏ္ဍိတမာနိနော၊

မာတရံ ပိတရံ ဟညေ၊ အထော ဇေဋ္ဌမ္ပိ ဘာတရံ၊

ဟနေယျ ပုတ္တဒါရေ စ၊ အတ္ထော စေ တာဒိသော သိယာ’’တိ။

တတ္ထ ခတ္တဝိဒါတိ ခတ္တဝိဇ္ဇာ၊ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ ခတ္တဝိဇ္ဇာစရိယာနံ ဧတံ နာမံ။ ဗာလာ ပဏ္ဍိတမာနိနောတိ ဗာလာ သမာနာပိ ‘‘ပဏ္ဍိတာ မယံ အတ္တနော ပဏ္ဍိတဘာဝံ ပကာသေမာ’’တိ မညမာနာ ပဏ္ဍိတမာနိနော ဟုတွာ ဧဝမာဟု။ အတ္ထော စေတိ သစေ အတ္တနော ယထာရူပေါ ကောစိ အတ္ထော သိယာ၊ န ကိဉ္စိ ပရိဝဇ္ဇေယျ၊ သဗ္ဗံ ဟနေယျေဝါတိ ဝဒန္တိ၊ တွမ္ပိ နေသံ အညတရောတိ။

ဧဝံ တဿ လဒ္ဓိံ ပတိဋ္ဌပေတွာ အတ္တနော လဒ္ဓိံ ပကာသေန္တော အာဟ –

၁၅၃။

‘‘ယဿ ရုက္ခဿ ဆာယာယ၊ နိသီဒေယျ သယေယျ ဝါ၊

န တဿ သာခံ ဘဉ္ဇေယျ၊ မိတ္တဒုဗ္ဘော ဟိ ပါပကော။

၁၅၄။

‘‘အထ အတ္ထေ သမုပ္ပန္နေ၊ သမူလမပိ အဗ္ဗဟေ၊

အတ္ထော မေ သမ္ဗလေနာပိ၊ သုဟတော ဝါနရော မယာ။

၁၅၅။

‘‘သော စေ အတ္ထော စ ဓမ္မော စ၊ ကလျာဏော န စ ပါပကော၊

ဘောတော စေ ဝစနံ သစ္စံ၊ သုဟတော ဝါနရော မယာ။

၁၅၆။

‘‘အတ္တနော စေ ဟိ ဝါဒဿ၊ အပရာဓံ ဝိဇာနိယာ၊

န မံ တွံ ဂရဟေယျာသိ၊ ဘောတော ဝါဒေါ ဟိ တာဒိသော’’တိ။

တတ္ထ အမ္ဘော ခတ္တဝိဒ အမှာကံ ပန အာစရိယာ ဧဝံ ဝဏ္ဏယန္တိ။ အတ္တနာ ပရိဘုတ္တစ္ဆာယဿ ရုက္ခဿပိ သာခံ ဝါ ပဏ္ဏံ ဝါ န ဘဉ္ဇေယျ။ ကိံကာရဏာ ? မိတ္တဒုဗ္ဘော ဟိ ပါပကော။ တွံ ပန ဧဝံ ဝဒေသိ – ‘‘အထ အတ္ထေ သမုပ္ပန္နေ သမူလမပိ အဗ္ဗဟေ’’တိ၊ မမ စ ပါထေယျေန အတ္ထော အဟောသိ၊ တသ္မာ သစေပေသ မယာ ဟတော၊ တထာပိ အတ္ထော မေ သမ္ဗလေနာပိ၊ သုဟတော ဝါနရော မယာ။

ဧဝံ သော တဿပိ ဝါဒံ ဘိန္ဒိတွာ ပဉ္စသု တေသု အပဋိဘာနေသု နိသိန္နေသု ရာဇာနံ အာမန္တေတွာ၊ ‘‘မဟာရာဇ၊ တွံ ဣမေ ပဉ္စ ရဋ္ဌဝိလောပကေ မဟာစောရေ ဂဟေတွာ ဝိစရသိ၊ အဟော ဗာလော၊ ဧဝရူပါနဉှိ သံသဂ္ဂေန ပုရိသော ဒိဋ္ဌဓမ္မိကမ္ပိ သမ္ပရာယိကမ္ပိ မဟာဒုက္ခံ ပါပုဏေယျာ’’တိ ဝတွာ ရညော ဓမ္မံ ဒေသေန္တော အာဟ –

၁၅၇။

‘‘အဟေတုဝါဒေါ ပုရိသော၊ ယော စ ဣဿရကုတ္တိကော၊

ပုဗ္ဗေကတီ စ ဥစ္ဆေဒီ၊ ယော စ ခတ္တဝိဒေါ နရော။

၁၅၈။

‘‘ဧတေ အသပ္ပုရိသာ လောကေ၊ ဗာလာ ပဏ္ဍိတမာနိနော၊

ကရေယျ တာဒိသော ပါပံ၊ အထော အညမ္ပိ ကာရယေ၊

အသပ္ပုရိသသံသဂ္ဂေါ၊ ဒုက္ခန္တော ကဋုကုဒြယော’’တိ။

တတ္ထ တာဒိသောတိ၊ မဟာရာဇ၊ ယာဒိသာ ဧတေ ပဉ္စ ဒိဋ္ဌိဂတိကာ၊ တာဒိသော ပုရိသော သယမ္ပိ ပါပံ ကရေယျ။ ယွာဿ ဝစနံ သုဏာတိ၊ တံ အညမ္ပိ ကာရယေ။ ဒုက္ခန္တောတိ ဧဝရူပေဟိ အသပ္ပုရိသေဟိ သဒ္ဓိံ သံသဂ္ဂေါ ဣဓလောကေပိ ပရလောကေပိ ဒုက္ခန္တော ကဋုကုဒြယောဝ ဟောတိ။ ဣမဿ ပနတ္ထဿ ပကာသနတ္ထံ ‘‘ယာနိ ကာနိစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘယာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ သဗ္ဗာနိ တာနိ ဗာလတော’’တိ သုတ္တံ (အ။ နိ။ ၃။၁) အာဟရိတဗ္ဗံ။ ဂေါဓဇာတက- (ဇာ။ ၁။၁။၁၃၈) သဉ္ဇီဝဇာတက- (ဇာ။ ၁။၁။၁၅၀) အကိတ္တိဇာတကာဒီဟိ (ဇာ။ ၁။၁၃။၈၃ အာဒယော) စာယမတ္ထော ဒီပေတဗ္ဗော။

ဣဒါနီ ဩပမ္မဒဿနဝသေန ဓမ္မဒေသနံ ဝဍ္ဎေန္တော အာဟ –

၁၅၉။

‘‘ဥရဗ္ဘရူပေန ဝကဿု ပုဗ္ဗေ၊ အသံကိတော အဇယူထံ ဥပေတိ၊

ဟန္တွာ ဥရဏိံ အဇိကံ အဇဉ္စ၊ ဥတြာသယိတွာ ယေနကာမံ ပလေတိ။

၁၆၀။

‘‘တထာဝိဓေကေ သမဏဗြာဟ္မဏာသေ၊ ဆဒနံ ကတွာ ဝဉ္စယန္တိ မနုဿေ၊

အနာသကာ ထဏ္ဍိလသေယျကာ စ၊ ရဇောဇလ္လံ ဥက္ကုဋိကပ္ပဓာနံ၊

ပရိယာယဘတ္တဉ္စ အပါနကတ္တာ၊ ပါပါစာရာ အရဟန္တော ဝဒါနာ။

၁၆၁။

‘‘ဧတေ အသပ္ပုရိသာ လောကေ၊ ဗာလာ ပဏ္ဍိတမာနိနော၊

ကရေယျ တာဒိသော ပါပံ၊ အထော အညမ္ပိ ကာရယေ၊

အသပ္ပုရိသသံသဂ္ဂေါ၊ ဒုက္ခန္တော ကဋုကုဒြယော။

၁၆၂။

‘‘ယမာဟု နတ္ထိ ဝီရိယန္တိ၊ အဟေတုဉ္စ ပဝဒန္တိ ယေ၊

ပရကာရံ အတ္တကာရဉ္စ၊ ယေ တုစ္ဆံ သမဝဏ္ဏယုံ။

၁၆၃။

‘‘ဧတေ အသပ္ပုရိသာ လောကေ၊ ဗာလာ ပဏ္ဍိတမာနိနော၊

ကရေယျ တာဒိသော ပါပံ၊ အထော အညမ္ပိ ကာရယေ၊

အသပ္ပုရိသသံသဂ္ဂေါ၊ ဒုက္ခန္တော ကဋုကုဒြယော။

၁၆၄။

‘‘သစေ ဟိ ဝီရိယံ နာဿ၊ ကမ္မံ ကလျာဏပါပကံ၊

န ဘရေ ဝဍ္ဎကိံ ရာဇာ၊ နပိ ယန္တာနိ ကာရယေ။

၁၆၅။

‘‘ယသ္မာ စ ဝီရိယံ အတ္ထိ၊ ကမ္မံ ကလျာဏပါပကံ၊

တသ္မာ ယန္တာနိ ကာရေတိ၊ ရာဇာ ဘရတိ ဝဍ္ဎကိံ။

၁၆၆။

‘‘ယဒိ ဝဿသတံ ဒေဝေါ၊ န ဝဿေ န ဟိမံ ပတေ၊

ဥစ္ဆိဇ္ဇေယျ အယံ လောကော၊ ဝိနဿေယျ အယံ ပဇာ။

၁၆၇။

‘‘ယသ္မာ စ ဝဿတီ ဒေဝေါ၊ ဟိမဉ္စာနုဖုသာယတိ၊

တသ္မာ သဿာနိ ပစ္စန္တိ၊ ရဋ္ဌဉ္စ ပါလိတေ စိရံ။

၁၆၈။

‘‘ဂဝံ စေ တရမာနာနံ၊ ဇိမှံ ဂစ္ဆတိ ပုင်္ဂဝေါ၊

သဗ္ဗာ တာ ဇိမှံ ဂစ္ဆန္တိ၊ နေတ္တေ ဇိမှံ ဂတေ သတိ။

၁၆၉။

‘‘ဧဝမေဝ မနုဿေသု၊ ယော ဟောတိ သေဋ္ဌသမ္မတော၊

သော စေ အဓမ္မံ စရတိ၊ ပဂေဝ ဣတရာ ပဇာ၊

သဗ္ဗံ ရဋ္ဌံ ဒုခံ သေတိ၊ ရာဇာ စေ ဟောတိ အဓမ္မိကော။

၁၇၀။

‘‘ဂဝံ စေ တရမာနာနံ၊ ဥဇုံ ဂစ္ဆတိ ပုင်္ဂဝေါ၊

သဗ္ဗာ ဂါဝီ ဥဇုံ ယန္တိ၊ နေတ္တေ ဥဇုံ ဂတေ သတိ။

၁၇၁။

‘‘ဧဝမေဝ မနုဿေသု၊ ယော ဟောတိ သေဋ္ဌသမ္မတော၊

သော သစေ ဓမ္မံ စရတိ၊ ပဂေဝ ဣတရာ ပဇာ၊

သဗ္ဗံ ရဋ္ဌံ သုခံ သေတိ၊ ရာဇာ စေ ဟောတိ ဓမ္မိကော။

၁၇၂။

‘‘မဟာရုက္ခဿ ဖလိနော၊ အာမံ ဆိန္ဒတိ ယော ဖလံ၊

ရသဉ္စဿ န ဇာနာတိ၊ ဗီဇဉ္စဿ ဝိနဿတိ။

၁၇၃။

‘‘မဟာရုက္ခူပမံ ရဋ္ဌံ၊ အဓမ္မေန ပသာသတိ၊

ရသဉ္စဿ န ဇာနာတိ၊ ရဋ္ဌဉ္စဿ ဝိနဿတိ။

၁၇၄။

‘‘မဟာရုက္ခဿ ဖလိနော၊ ပက္ကံ ဆိန္ဒတိ ယော ဖလံ၊

ရသဉ္စဿ ဝိဇာနာတိ၊ ဗီဇဉ္စဿ န နဿတိ။

၁၇၅။

‘‘မဟာရုက္ခူပမံ ရဋ္ဌံ၊ ဓမ္မေန ယော ပသာသတိ၊

ရသဉ္စဿ ဝိဇာနာတိ၊ ရဋ္ဌဉ္ဇဿ န နဿတိ။

၁၇၆။

‘‘ယော စ ရာဇာ ဇနပဒံ၊ အဓမ္မေန ပသာသတိ၊

သဗ္ဗောသဓီဟိ သော ရာဇာ၊ ဝိရုဒ္ဓါ ဟောတိ ခတ္တိယော။

၁၇၇။

‘‘တထေဝ နေဂမေ ဟိံသံ၊ ယေ ယုတ္တာ ကယဝိက္ကယေ၊

ဩဇဒါနဗလီကာရေ၊ သ ကောသေန ဝိရုဇ္ဈတိ။

၁၇၈။

‘‘ပဟာရဝရခေတ္တညူ၊ သင်္ဂါမေ ကတနိဿမေ၊

ဥဿိတေ ဟိံသယံ ရာဇာ၊ သ ဗလေန ဝိရုဇ္ဈတိ။

၁၇၉။

‘‘တထေဝ ဣသယော ဟိံသံ၊ သညတေ ဗြဟ္မစာရိနော၊

အဓမ္မစာရီ ခတ္တိယော၊ သော သဂ္ဂေန ဝိရုဇ္ဈတိ။

၁၈၀။

‘‘ယော စ ရာဇာ အဓမ္မဋ္ဌော၊ ဘရိယံ ဟန္တိ အဒူသိကံ၊

လုဒ္ဓံ ပသဝတေ ဌာနံ၊ ပုတ္တေဟိ စ ဝိရုဇ္ဈတိ။

၁၈၁။

‘‘ဓမ္မံ စရေ ဇာနပဒေ၊ နေဂမေသု ဗလေသု စ၊

ဣသယော စ န ဟိံသေယျ၊ ပုတ္တဒါရေ သမံ စရေ။

၁၈၂။

‘‘သ တာဒိသော ဘူမိပတိ၊ ရဋ္ဌပါလော အကောဓနော၊

သပတ္တေ သမ္ပကမ္ပေတိ၊ ဣန္ဒောဝ အသုရာဓိပေါ’’တိ။

တတ္ထ ဝကဿူတိ ဝကော အဿု၊ အဿူတိ နိပါတမတ္တံ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – မဟာရာဇ၊ ပုဗ္ဗေ ဧကော ဥရဗ္ဘရူပေါ ဝကော အဟောသိ၊ တဿ နင်္ဂုဋ္ဌမတ္တမေဝ ဒီဃံ၊ တံ ပန သော အန္တရသတ္တိမှိ ပက္ခိပိတွာ ဥရဗ္ဘရူပေန အသံကိတော အဇယူထံ ဥပေတိ။ တတ္ထ ဥရဏိကဉ္စ အဇိကဉ္စ အဇဉ္စ ဟန္တွာ ယေနကာမံ ပလေတိ။ တထာဝိဓေကေတိ တထာဝိဓာ ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ပဗ္ဗဇ္ဇာလိင်္ဂေန ဆဒနံ ကတွာ အတ္တာနံ ဆာဒေတွာ မဓုရဝစနာဒီဟိ ဟိတကာမာ ဝိယ ဟုတွာ လောကံ ဝဉ္စေန္တိ။ ‘‘အနာသကာ’’တိအာဒိ တေသံ ဆဒနဿ ဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ ဧကစ္စေ ဟိ ‘‘မယံ အနာသကာ န ကိဉ္စိ အာဟာရေမာ’’တိ မနုဿေ ဝဉ္စေန္တိ၊ အပရေ ‘‘မယံ ထဏ္ဍိလသေယျကာ’’တိ။ အညေသံ ပန ရဇောဇလ္လံ ဆဒနံ၊ အညေသံ ဥက္ကုဋိကပ္ပဓာနံ၊ တေ ဂစ္ဆန္တာပိ ဥပ္ပတိတွာ ဥက္ကုဋိကာဝ ဂစ္ဆန္တိ။ အညေသံ သတ္တာဟဒသာဟာဒိဝါရဘောဇနသင်္ခါတံ ပရိယာယဘတ္တဆဒနံ၊ အပရေ အပါနကတ္တာ ဟောန္တိ၊ ‘‘မယံ ပါနီယံ န ပိဝါမာ’’တိ ဝဒန္တိ။ အရဟန္တော ဝဒါနာတိ ပါပါစာရာ ဟုတွာပိ ‘‘မယံ အရဟန္တော’’တိ ဝဒန္တာ ဝိစရန္တိ။ ဧတေတိ၊ မဟာရာဇ၊ ဣမေ ဝါ ပဉ္စ ဇနာ ဟောန္တု အညေ ဝါ၊ ယာဝန္တော ဒိဋ္ဌိဂတိကာ နာမ၊ သဗ္ဗေပိ ဧတေ အသပ္ပုရိသာ။ ယမာဟူတိ ယေ အာဟု၊ ယေ ဝဒန္တိ။

သစေ ဟိ ဝီရိယံ နာဿာတိ၊ မဟာရာဇ၊ သစေ ဉာဏသမ္ပယုတ္တံ ကာယိကစေတသိကဝီရိယံ န ဘဝေယျ။ ကမ္မန္တိ ကလျာဏပါပကံ ကမ္မမ္ပိ ယဒိ န ဘဝေယျ။ န ဘရေတိ ဧဝံ သန္တေ ဝဍ္ဎကိံ ဝါ အညေ ဝါ ကာရကေ ရာဇာ န ပေါသေယျ၊ နပိ ယန္တာနီတိ နပိ တေဟိ သတ္တဘူမိကပါသာဒါဒီနိ ယန္တာနိ ကာရေယျ။ ကိံကာရဏာ? ဝီရိယဿ စေဝ ကမ္မဿ စ အဘာဝါ။ ဥစ္ဆိဇ္ဇေယျာတိ၊ မဟာရာဇ၊ ယဒိ ဧတ္တကံ ကာလံ နေဝ ဒေဝေါ ဝဿေယျ၊ န ဟိမံ ပတေယျ ၊ အထ ကပ္ပုဋ္ဌာနကာလော ဝိယ အယံ လောကော ဥစ္ဆိဇ္ဇေယျ။ ဥစ္ဆေဒဝါဒိနာ ကထိတနိယာမေန ပန ဥစ္ဆေဒေါ နာမ နတ္ထိ။ ပါလိတေတိ ပါလယတိ။

‘‘ဂဝံ စေ’’တိ စတဿော ဂါထာ ရညော ဓမ္မဒေသနာယမေဝ ဝုတ္တာ၊ တထာ ‘‘မဟာရုက္ခဿာ’’တိအာဒိကာ။ တတ္ထ မဟာရုက္ခဿာတိ မဓုရအမ္ဗရုက္ခဿ။ အဓမ္မေနာတိ အဂတိဂမနေန။ ရသဉ္စဿ န ဇာနာတီတိ အဓမ္မိကော ရာဇာ ရဋ္ဌဿ ရသံ ဩဇံ န ဇာနာတိ၊ အာယသမ္ပတ္တိံ န လဘတိ။ ဝိနဿတီတိ သုညံ ဟောတိ၊ မနုဿာ ဂါမနိဂမေ ဆဍ္ဍေတွာ ပစ္စန္တံ ပဗ္ဗတဝိသမံ ဘဇန္တိ၊ သဗ္ဗာနိ အာယမုခါနိ ပစ္ဆိဇ္ဇန္တိ။ သဗ္ဗောသဓီဟီတိ သဗ္ဗေဟိ မူလတစပတ္တပုပ္ဖဖလာဒီဟိ စေဝ သပ္ပိနဝနီတာဒီဟိ စ ဩသဓေဟိ ဝိရုဇ္ဈတိ၊ တာနိ န သမ္ပဇ္ဇန္တိ။ အဓမ္မိကရညော ဟိ ပထဝီ နိရောဇာ ဟောတိ၊ တဿာ နိရောဇတာယ ဩသဓာနံ ဩဇာ န ဟောတိ၊ တာနိ ရောဂဉ္စ ဝူပသမေတုံ န သက္ကောန္တိ။ ဣတိ သော တေဟိ ဝိရုဒ္ဓါ နာမ ဟောတိ။

နေဂမေတိ နိဂမဝါသိကုဋုမ္ဗိကေ။ ဟိံသန္တိ ဟိံသန္တော ပီဠေန္တော။ ယေ ယုတ္တာတိ ယေ ကယဝိက္ကယေ ယုတ္တာ အာယာနံ မုခါ ထလဇလပထဝါဏိဇာ၊ တေ စ ဟိံသန္တော။ ဩဇဒါနဗလီကာရေတိ တတော တတော ဘဏ္ဍာဟရဏသုင်္ကဒါနဝသေန ဩဇဒါနဉ္စေဝ ဆဘာဂဒသဘာဂါဒိဘေဒံ ဗလိဉ္စ ကရောန္တေ။ သ ကောသေနာတိ သော ဧတေ ဟိံသန္တော အဓမ္မိကရာဇာ ဓနဓညေဟိ ပရိဟာယန္တော ကောသေန ဝိရုဇ္ဈတိ နာမ။ ပဟာရဝရခေတ္တညူတိ ‘‘ဣမသ္မိံ ဌာနေ ဝိဇ္ဈိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဧဝံ ပဟာရဝရာနံ ခေတ္တံ ဇာနန္တေ ဓနုဂ္ဂဟေ။ သင်္ဂါမေ ကတနိဿမေတိ ယုဒ္ဓေ သုကတကမ္မေ မဟာယောဓေ။ ဥဿိတေတိ ဥဂ္ဂတေ ပညာတေ မဟာမတ္တေ ။ ဟိ သယန္တိ ဧဝရူပေ သယံ ဝါ ဟိံသန္တော ပရေဟိ ဝါ ဟိံသာပေန္တော။ ဗလေနာတိ ဗလကာယေန။ တထာဝိဓဉှိ ရာဇာနံ ‘‘အယံ ဗဟုကာရေ အတ္တနော ရဇ္ဇဒါယကေပိ ဟိံသတိ၊ ကိမင်္ဂံ ပန အမှေ’’တိ အဝသေသာပိ ယောဓာ ဝိဇဟန္တိယေဝ။ ဣတိ သော ဗလေန ဝိရုဒ္ဓါ နာမ ဟောတိ။

တထေဝ ဣသယော ဟိံသန္တိ ယထာ စ နေဂမာဒယော၊ တထေဝ ဧသိတဂုဏေ ပဗ္ဗဇိတေ အက္ကောသနပဟရဏာဒီဟိ ဟိံသန္တော အဓမ္မစာရီ ရာဇာ ကာယဿ ဘေဒါ အပါယမေဝ ဥပေတိ၊ သဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တိတုံ န သက္ကောတီတိ သဂ္ဂေန ဝိရုဒ္ဓါ နာမ ဟောတိ။ ဘရိယံ ဟန္တိ အဒူသိကန္တိ အတ္တနော ဗာဟုစ္ဆာယာယ ဝဍ္ဎိတံ ပုတ္တဓီတာဟိ သံဝဍ္ဎံ သီလဝတိံ ဘရိယံ မိတ္တပတိရူပကာနံ စောရာနံ ဝစနံ ဂဟေတွာ မာရေတိ။ လုဒ္ဓံ ပသဝတေ ဌာနန္တိ သော အတ္တနော နိရယူပပတ္တိံ ပသဝတိ နိပ္ဖာဒေတိ။ ပုတ္တေဟိ စာတိ ဣမသ္မိညေဝ အတ္တဘာဝေ အတ္တနော ပုတ္တေဟိ သဒ္ဓိံ ဝိရုဇ္ဈတီတိ။

ဧဝမဿ သော တေသံ ပဉ္စန္နံ ဇနာနံ ကထံ ဂဟေတွာ ဒေဝိယာ မာရိတဘာဝဉ္စ ပုတ္တာနံ ဝိရုဒ္ဓဘာဝဉ္စ သန္ဓိမုခေ စောရံ စူဠာယံ ဂဏှန္တော ဝိယ ကထေသိ။ မဟာသတ္တော ဟိ တေသံ အမစ္စာနံ နိဂ္ဂဏှနဉ္စ ဓမ္မဒေသနဉ္စ ဒေဝိယာ တေဟိ မာရိတဘာဝဿ အာဝိကရဏတ္ထဉ္စ တတ္ထ အနုပုဗ္ဗေန ကထံ အာဟရိတွာ ဩကာသံ ကတွာ ဧတမတ္ထံ ကထေသိ။ ရာဇာ တဿ ဝစနံ သုတွာ အတ္တနော အပရာဓံ ဇာနိ။ အထ နံ မဟာသတ္တော ‘‘ဣတော ပဋ္ဌာယ၊ မဟာရာဇ၊ ဧဝရူပါနံ ပါပါနံ ကထံ ဂဟေတွာ မာ ပုန ဧဝမကာသီ’’တိ ဝတွာ ဩဝဒန္တော ‘‘ဓမ္မံ စရေ’’တိအာဒိမာဟ။

တတ္ထ ဓမ္မံ စရေတိ၊ မဟာရာဇ၊ ရာဇာ နာမ ဇနပဒံ အဓမ္မိကေန ဗလိနာ အပီဠေန္တော ဇနပဒေ ဓမ္မံ စရေယျ၊ သာမိကေ အသာမိကေ အကရောန္တော နေဂမေသု ဓမ္မံ စရေယျ၊ အဋ္ဌာနေ အကိလမေန္တော ဗလေသု ဓမ္မံ စရေယျ။ ဝဓဗန္ဓအက္ကောသပရိဘာသေ ပရိဟရန္တော ပစ္စယေ စ နေသံ ဒဒန္တော ဣသယော န ဝိဟိံသေယျ၊ ဓီတရော ယုတ္တဋ္ဌာနေ ပတိဋ္ဌာပေန္တော ပုတ္တေ စ သိပ္ပာနိ သိက္ခာပေတွာ သမ္မာ ပရိဟရန္တော ဘရိယံ ဣဿရိယဝေါဿဂ္ဂအလင်္ကာရဒါနသမ္မာနနာဒီဟိ အနုဂ္ဂဏှန္တော ပုတ္တဒါရေ သမံ စရေယျ။ သ တာဒိသောတိ သော တာဒိသော ရာဇာ ပဝေဏိံ အဘိန္ဒိတွာ ဓမ္မေန သမေန ရဇ္ဇံ ကာရေန္တော ရာဇာဏာယ ရာဇတေဇေန သပတ္တေ သမ္ပကမ္ပေတိ တာသေတိ စာလေတိ။ ‘‘ဣန္ဒောဝါ’’တိ ဣဒံ ဥပမတ္ထံ ဝုတ္တံ။ ယထာ အသုရေ ဇေတွာ အဘိဘဝိတွာ ဌိတကာလတော ပဋ္ဌာယ အသုရာဓိပေါတိ သင်္ချံ ဂတော ဣန္ဒော အတ္တနော သပတ္တဘူတေ အသုရေ ကမ္ပေသိ၊ တထာ ကမ္ပေတီတိ။

ဧဝံ မဟာသတ္တော ရညော ဓမ္မံ ဒေသေတွာ စတ္တာရောပိ ကုမာရေ ပက္ကောသာပေတွာ ဩဝဒိတွာ ရညော ကတကမ္မံ ပကာသေတွာ ရာဇာနံ ခမာပေတွာ ‘‘မဟာရာဇ၊ ဣတော ပဋ္ဌာယ အတုလေတွာ ပရိဘေဒကာနံ ကထံ ဂဟေတွာ မာ ဧဝရူပံ သာဟသိကကမ္မံ အကာသိ၊ တုမှေပိ ကုမာရာ မာ ရညော ဒုဗ္ဘိတ္ထာ’’တိ သဗ္ဗေသံ ဩဝါဒံ အဒါသိ။ အထ နံ ရာဇာ အာဟ – ‘‘အဟံ၊ ဘန္တေ၊ တုမှေသု စ ဒေဝိယာ စ အပရဇ္ဈန္တော ဣမေ နိဿာယ ဧတေသံ ကထံ ဂဟေတွာ ဧတံ ပါပကမ္မံ ကရိံ၊ ဣမေ ပဉ္စပိ မာရေမီ’’တိ ။ န လဗ္ဘာ၊ မဟာရာဇ၊ ဧဝံ ကာတုန္တိ။ တေန ဟိ တေသံ ဟတ္ထပါဒေ ဆေဒါပေမီတိ။ ဣဒမ္ပိ န လဗ္ဘာ ကာတုန္တိ။ ရာဇာ ‘‘သာဓု၊ ဘန္တေ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ တေ သဗ္ဗသံဟရဏေ ကတွာ ပဉ္စစူဠာကရဏဂဒ္ဒူလဗန္ဓနဂေါမယာသိဉ္စနေဟိ အဝမာနေတွာ ရဋ္ဌာ ပဗ္ဗာဇေသိ။ ဗောဓိသတ္တော တတ္ထ ကတိပါဟံ ဝသိတွာ ‘‘အပ္ပမတ္တော ဟောဟီ’’တိ ရာဇာနံ ဩဝဒိတွာ ဟိမဝန္တံယေဝ ဂန္တွာ ဈာနာဘိညာ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ယာဝဇီဝံ ဗြဟ္မဝိဟာရေ ဘာဝေတွာ ဗြဟ္မလောကူပဂေါ အဟောသိ။

သတ္ထာ ဣမံ ဒေသနံ အာဟရိတွာ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဒါနေဝ၊ ပုဗ္ဗေပိ တထာဂတော ပညဝါယေဝ ပရပ္ပဝါဒပ္ပမဒ္ဒနောယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ ‘‘တဒါ ပဉ္စ ဒိဋ္ဌိဂတိကာ ပူရဏကဿပမက္ခလိဂေါသာလပကုဓကစ္စာနအဇိတကေသကမ္ဗလနိဂဏ္ဌနာဋပုတ္တာ အဟေသုံ၊ ပိင်္ဂလသုနခေါ အာနန္ဒော၊ မဟာဗောဓိပရိဗ္ဗာဇကော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။

မဟာဗောဓိဇာတကဝဏ္ဏနာ တတိယာ။

ဇာတကုဒ္ဒါနံ –

သနိဠီနိကမဝှယနော ပဌမော၊ ဒုတိယော ပန သဥမ္မဒန္တိဝရော၊

တတိယော ပန ဗောဓိသိရီဝှယနော၊ ကထိတာ ပန တီဏိ ဇိနေန သုဘာတိ။

ပဏ္ဏာသနိပါတဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။