📜

၂၀။ သတ္တတိနိပါတော

[၅၃၁] ၁။ ကုသဇာတကဝဏ္ဏနာ

ဣဒံ ¶ ¶ တေ ရဋ္ဌန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဧကော ကိရ သာဝတ္ထိဝါသီ ကုလပုတ္တော သာသနေ ဥရံ ဒတွာ ပဗ္ဗဇိတော ဧကဒိဝသံ သာဝတ္ထိယံ ပိဏ္ဍာယ စရန္တော ဧကံ အလင်္ကတဣတ္ထိံ ဒိသွာ သုဘနိမိတ္တဂ္ဂါဟဝသေန ဩလောကေတွာ ကိလေသာဘိဘူတော အနဘိရတော ဝိဟာသိ ဒီဃကေသနခေါ ကိလိဋ္ဌစီဝရော ဥပ္ပဏ္ဍုပ္ပဏ္ဍုကဇာတော ဓမနီသန္ထတဂတ္တော။ ယထာ ဟိ ဒေဝလောကာ စဝနဓမ္မာနံ ဒေဝပုတ္တာနံ ပဉ္စ ပုဗ္ဗနိမိတ္တာနိ ပညာယန္တိ၊ မာလာ မိလာယန္တိ၊ ဝတ္ထာနိ ကိလိဿန္တိ၊ သရီရေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏိယံ ဩက္ကမတိ၊ ဥဘောဟိ ကစ္ဆေဟိ သေဒါ မုစ္စန္တိ၊ ဒေဝေါ ဒေဝါသနေ နာဘိရမတိ၊ ဧဝမေဝ သာသနာ စဝနဓမ္မာနံ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခူနံ ပဉ္စ ပုဗ္ဗနိမိတ္တာနိ ပညာယန္တိ၊ သဒ္ဓါပုပ္ဖာနိ မိလာယန္တိ၊ သီလဝတ္ထာနိ ကိလိဿန္တိ၊ သရီရေ မင်္ကုတာယ စေဝ အယသဝသေန စ ဒုဗ္ဗဏ္ဏိယံ ဩက္ကမတိ၊ ကိလေသသေဒါ မုစ္စန္တိ၊ အရညရုက္ခမူလသုညာဂါရေသု နာဘိရမန္တိ။ တဿပိ တာနိ ပညာယိံသု။ အထ နံ ဘိက္ခူ သတ္ထု သန္တိကံ နေတွာ ‘‘အယံ၊ ဘန္တေ၊ ဥက္ကဏ္ဌိတော’’တိ ဒဿေသုံ။ သတ္ထာ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ၊ ဘိက္ခု၊ ဥက္ကဏ္ဌိတောသီ’’တိ တံ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သစ္စံ၊ ဘန္တေ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘မာ၊ ဘိက္ခု၊ ကိလေသဝသိကော ဟောဟိ၊ မာတုဂါမော နာမေသ ပါပေါ၊ တသ္မိံ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တတံ ဝိနောဒေဟိ၊ သာသနေ အဘိရမ၊ မာတုဂါမေ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တတာယ ဟိ တေဇဝန္တောပိ ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာ နိတ္တေဇာ ဟုတွာ အနယဗျသနံ ပါပုဏိံသူ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ မလ္လရဋ္ဌေ ကုသာဝတီရာဇဓာနိယံ ဩက္ကာကော နာမ ရာဇာ ဓမ္မေန သမေန ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ တဿ သောဠသန္နံ ဣတ္ထိသဟဿာနံ ဇေဋ္ဌိကာ ¶ ¶ သီလဝတီ နာမ အဂ္ဂမဟေသီ အဟောသိ၊ သာ နေဝ ပုတ္တံ၊ န ဓီတရံ လဘိ။ အထဿ နာဂရာ စေဝ ရဋ္ဌဝါသိနော စ ရာဇနိဝေသနဒွါရေ သန္နိပတိတွာ ‘‘ရဋ္ဌံ နဿိဿတိ၊ ရဋ္ဌံ နဿိဿတီ’’တိ ဥပက္ကောသိံသု။ ရာဇာ သီဟပဉ္ဇရံ ဥဂ္ဃာဋေတွာ ‘‘မယိ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ အဓမ္မကာရော နာမ နတ္ထိ၊ ကသ္မာ ဥပက္ကောသထာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘သစ္စံ၊ ဒေဝ၊ အဓမ္မကာရော နာမ နတ္ထိ၊ အပိစ ဝံသာနုရက္ခကော ¶ ပန ဝေါ ပုတ္တော နတ္ထိ၊ အညော ¶ ရဇ္ဇံ ဂဟေတွာ ရဋ္ဌံ နာသေဿတိ၊ တသ္မာ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေတုံ သမတ္ထံ ပုတ္တံ ပတ္ထေထာ’’တိ။ ‘‘ပုတ္တံ ပတ္ထေန္တော ကိံ ကရောမီ’’တိ? ‘‘ပဌမံ တာဝ ဧကံ သတ္တာဟံ စုလ္လနာဋကံ ဓမ္မနာဋကံ ကတွာ ဝိဿဇ္ဇေထ၊ သစေ သာ ပုတ္တံ လဘိဿတိ၊ သာဓု၊ နော စေ၊ အထ မဇ္ဈိမနာဋကံ ဝိဿဇ္ဇေထ၊ တတော ဇေဋ္ဌနာဋကံ၊ အဝဿံ ဧတ္တကာသု ဣတ္ထီသု ဧကာ ပုညဝတီ ပုတ္တံ လဘိဿတီ’’တိ။ ရာဇာ တေသံ ဝစနေန တထာ ကတွာ သတ္တ ဒိဝသေ ယထာသုခံ အဘိရမိတွာ အာဂတာဂတံ ပုစ္ဆိ – ‘‘ကစ္စိ ဝေါ ပုတ္တော လဒ္ဓါ’’တိ? သဗ္ဗာ ‘‘န လဘာမ၊ ဒေဝါ’’တိ အာဟံသု။ ရာဇာ ‘‘န မေ ပုတ္တော ဥပ္ပဇ္ဇိဿတီ’’တိ အနတ္တမနော အဟောသိ။ နာဂရာ ပုန တထေဝ ဥပက္ကောသိံသု။ ရာဇာ ‘‘ကိံ ဥပက္ကောသထ၊ မယာ တုမှာကံ ဝစနေန နာဋကာနိ ဝိဿဋ္ဌာနိ၊ ဧကာပိ ပုတ္တံ န လဘတိ၊ ဣဒါနိ ကိံ ကရောမာ’’တိ အာဟ။ ‘‘ဒေဝ၊ ဧတာ ဒုဿီလာ ဘဝိဿန္တိ နိပ္ပုညာ၊ နတ္ထိ ဧတာသံ ပုတ္တလာဘာယ ပုညံ၊ တုမှေ ဧတာသု ပုတ္တံ အလဘန္တီသုပိ မာ အပ္ပောဿုက္ကတံ အာပဇ္ဇထ၊ အဂ္ဂမဟေသီ ဝေါ သီလဝတီ ဒေဝီ သီလသမ္ပန္နာ၊ တံ ဝိဿဇ္ဇေထ၊ တဿာ ပုတ္တော ဥပ္ပဇ္ဇိဿတီ’’တိ။

သော ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ‘‘ဣတော ကိရ သတ္တမေ ဒိဝသေ ရာဇာ သီလဝတိံ ဒေဝိံ ဓမ္မနာဋကံ ကတွာ ဝိဿဇ္ဇေဿတိ၊ ပုရိသာ သန္နိပတန္တူ’’တိ ဘေရိံ စရာပေတွာ သတ္တမေ ဒိဝသေ ဒေဝိံ အလင်္ကာရာပေတွာ ရာဇနိဝေသနာ ဩတာရေတွာ ဝိဿဇ္ဇေသိ။ တဿာ သီလတေဇေန သက္ကဿ ဘဝနံ ဥဏှာကာရံ ဒဿေသိ။ သက္ကော ‘‘ကိံ နု ခေါ’’တိ အာဝဇ္ဇေန္တော ဒေဝိယာ ပုတ္တပတ္ထနဘာဝံ ဉတွာ ‘‘ဧတိဿာ မယာ ပုတ္တံ ¶ ဒါတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ အတ္ထိ နု ခေါ ဒေဝလောကေ ဧတိဿာ အနုစ္ဆဝိကော ပုတ္တော’’တိ ဥပဓာရေန္တော ဗောဓိသတ္တံ အဒ္ဒသ။ သော ကိရ တဒါ တာဝတိံသဘဝနေ အာယုံ ခေပေတွာ ဥပရိဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိတုကာမော အဟောသိ။ သက္ကော တဿ ဝိမာနဒွါရံ ဂန္တွာ တံ ပက္ကောသိတွာ၊ ‘‘မာရိသ၊ တယာ မနုဿလောကံ ဂန္တွာ ဩက္ကာကရညော အဂ္ဂမဟေသိယာ ကုစ္ဆိမှိ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆာပေတွာ အပရမ္ပိ ဒေဝပုတ္တံ ‘‘တွမ္ပိ ဧတိဿာ ဧဝ ပုတ္တော ဘဝိဿသီ’’တိ ဝတွာ ‘‘မာ ခေါ ပနဿာ ကောစိ သီလံ ဘိန္ဒတူ’’တိ မဟလ္လကဗြာဟ္မဏဝေသေန ရညော နိဝေသနဒွါရံ အဂမာသိ။

မဟာဇနောပိ နှာတော အလင်္ကတော ‘‘အဟံ ဒေဝိံ ဂဏှိဿာမိ၊ အဟံ ဒေဝိံ ဂဏှိဿာမီ’’တိ ရာဇဒွါရေ သန္နိပတိတွာ သက္ကဉ္စ ဒိသွာ ‘‘တွံ ကသ္မာ အာဂတောသီ’’တိ ¶ ပရိဟာသမကာသိ။ သက္ကော ‘‘ကိံ မံ တုမှေ ဂရဟထ၊ သစေပိ မေ သရီရံ ဇိဏ္ဏံ၊ ရာဂေါ ပန န ဇီရတိ၊ သစေ သီလဝတိံ လဘိဿာမိ၊ အာဒါယ နံ ဂမိဿာမီတိ အာဂတောမှီ’’တိ ဝတွာ အတ္တနော အာနုဘာဝေန သဗ္ဗေသံ ပုရတောဝ အဋ္ဌာသိ။ အညော ကောစိ တဿ တေဇေန ပုရတော ဘဝိတုံ နာသက္ခိ။ သော တံ သဗ္ဗာလင်္ကာရပဋိမဏ္ဍိတံ နိဝေသနာ နိက္ခမန္တိညေဝ ဟတ္ထေ ဂဟေတွာ ပက္ကာမိ။ အထ နံ တတ္ထ တတ္ထ ဌိတာ ¶ ဂရဟိံသု ‘‘ပဿထ၊ ဘော၊ မဟလ္လကဗြာဟ္မဏော ဧဝံ ဥတ္တမရူပဓရံ ဒေဝိံ အာဒါယ ဂစ္ဆတိ၊ အတ္တနော ယုတ္တံ န ဇာနာတီ’’တိ။ ဒေဝီပိ ‘‘မဟလ္လကော မံ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆတီ’’တိ န အဋ္ဋီယတိ န ဟရာယတိ။ ရာဇာပိ ဝါတပါနေ ဌတွာ ‘‘ကော နု ခေါ ဒေဝိံ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆတီ’’တိ ဩလောကေန္တော တံ ဒိသွာ အနတ္တမနော အဟောသိ။

သက္ကော တံ အာဒါယ နဂရဒွါရတော နိက္ခမိတွာ ဒွါရသမီပေ ဧကံ ဃရံ မာပေသိ ဝိဝဋဒွါရံ ပညတ္တကဋ္ဌတ္ထရိကံ။ အထ နံ သာ ‘‘ဣဒံ တေ နိဝေသန’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ သော ‘‘အာမ၊ ဘဒ္ဒေ၊ ပုဗ္ဗေ ပနာဟံ ဧကော၊ ဣဒါနိမှာ မယံ ဒွေ ဇနာ၊ အဟံ ဘိက္ခာယ စရိတွာ တဏ္ဍုလာဒီနိ အာဟရိဿာမိ၊ တွံ ဣမိဿာ ကဋ္ဌတ္ထရိကာယ နိပဇ္ဇာဟီ’’တိ ဝတွာ တံ မုဒုနာ ဟတ္ထေန ပရာမသန္တော ¶ ဒိဗ္ဗသမ္ဖဿံ ဖရာပေတွာ တတ္ထ နိပဇ္ဇာပေသိ။ သာ ဒိဗ္ဗသမ္ဖဿဖရဏေန သညံ ဝိဿဇ္ဇေသိ။ အထ နံ အတ္တနော အာနုဘာဝေန တာဝတိံသဘဝနံ နေတွာ အလင်္ကတဝိမာနေ ဒိဗ္ဗသယနေ နိပဇ္ဇာပေသိ။ သာ သတ္တမေ ဒိဝသေ ပဗုဇ္ဈိတွာ တံ သမ္ပတ္တိံ ဒိသွာ ‘‘န သော ဗြာဟ္မဏော မနုဿော၊ သက္ကော ဘဝိဿတီ’’တိ အညာသိ။ သက္ကောပိ တသ္မိံ သမယေ ပါရိစ္ဆတ္တကမူလေ ဒိဗ္ဗနာဋကပရိဝုတော နိသိန္နော အဟောသိ။ သာ သယနာ ဥဋ္ဌာယ တဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ အထ နံ သက္ကော ‘‘ဝရံ တေ၊ ဒေဝိ၊ ဒဒါမိ၊ ဂဏှာဟီ’’တိ အာဟ။ ‘‘တေန ဟိ၊ ဒေဝ၊ ဧကံ ပုတ္တံ မေ ဒေဟီ’’တိ။ ‘‘ဒေဝိ၊ တိဋ္ဌတု ဧကော ပုတ္တော၊ အဟံ တေ ဒွေ ပုတ္တေ ဒဿာမိ။ တေသု ပန ဧကော ပညဝါ ဘဝိဿတိ ဝိရူပဝါ၊ ဧကော ရူပဝါ န ပညဝါ။ တေသု ကတရံ ပဌမံ ဣစ္ဆသီ’’တိ? ‘‘ပညဝန္တံ၊ ဒေဝါ’’တိ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ ဝတွာ တဿာ ကုသတိဏံ ဒိဗ္ဗဝတ္ထံ ဒိဗ္ဗစန္ဒနံ ပါရိစ္ဆတ္တကပုပ္ဖံ ကောကနုဒဉ္စ နာမ ဝီဏံ ဒတွာ တံ အာဒါယ ရညော သယနဃရံ ပဝိသိတွာ ရညာ သဒ္ဓိံ ဧကသယနေ နိပဇ္ဇာပေတွာ အင်္ဂုဋ္ဌကေန တဿာ နာဘိံ ပရာမသိ။ တသ္မိံ ခဏေ ¶ ဗောဓိသတ္တော တဿာ ကုစ္ဆိမှိ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ။ သက္ကောပိ သကဋ္ဌာနမေဝ ဂတော။ ပဏ္ဍိတာ ဒေဝီ ဂဗ္ဘဿ ပတိဋ္ဌိတဘာဝံ ဇာနိ။

အထ နံ ပဗုဒ္ဓါ ရာဇာ ဒိသွာ၊ ‘‘ဒေဝိ၊ ကေန နီတာသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘သက္ကေန၊ ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘အဟံ ပစ္စက္ခတော ဧကံ မဟလ္လကဗြာဟ္မဏံ တံ အာဒါယ ဂစ္ဆန္တံ အဒ္ဒသံ၊ ကသ္မာ မံ ဝဉ္စေသီ’’တိ? ‘‘သဒ္ဒဟထ၊ ဒေဝ၊ သက္ကော မံ ဂဟေတွာ ဒေဝလောကံ နေသီ’’တိ။ ‘‘န သဒ္ဒဟာမိ၊ ဒေဝီ’’တိ။ အထဿ သာ သက္ကဒတ္တိယံ ကုသတိဏံ ဒဿေတွာ ‘‘သဒ္ဒဟထာ’’တိ အာဟ။ ရာဇာ ‘‘ကုသတိဏံ နာမ ယတော ကုတောစိ လဗ္ဘတီ’’တိ န သဒ္ဒဟိ။ အထဿ သာ ဒိဗ္ဗဝတ္ထာဒီနိ ဒဿေသိ။ ရာဇာ တာနိ ဒိသွာ သဒ္ဒဟိတွာ၊ ‘‘ဘဒ္ဒေ၊ သက္ကော တာဝ တံ နေတု၊ ပုတ္တော ပန တေ လဒ္ဓါ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘လဒ္ဓါ မဟာရာဇ၊ ဂဗ္ဘော မေ ပတိဋ္ဌိတော’’တိ။ သော တုဋ္ဌော တဿာ ဂဗ္ဘပရိဟာရံ အဒါသိ ¶ ။ သာ ဒသမာသစ္စယေန ပုတ္တံ ဝိဇာယိ၊ တဿ အညံ နာမံ အကတွာ ကုသတိဏနာမမေဝ ¶ အကံသု။ ကုသကုမာရဿ ပဒသာ ဂမနကာလေ ဣတရော ဒေဝပုတ္တော တဿာ ကုစ္ဆိယံ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ။ သာ ဒသမာသေ ပရိပုဏ္ဏေ ပုတ္တံ ဝိဇာယိ၊ တဿ ‘‘ဇယမ္ပတီ’’တိ နာမံ ကရိံသု။ တေ မဟန္တေန ယသေန ဝဍ္ဎိံသု။ ဗောဓိသတ္တော ပညဝါ အာစရိယဿ သန္တိကေ ကိဉ္စိ သိပ္ပံ အနုဂ္ဂဟေတွာ အတ္တနောဝ ပညာယ သဗ္ဗသိပ္ပေသု နိပ္ဖတ္တိံ ပါပုဏိ။

အထဿ သောဠသဝဿကာလေ ရာဇာ ရဇ္ဇံ ဒါတုကာမော ဒေဝိံ အာမန္တေတွာ ‘‘ဘဒ္ဒေ၊ ပုတ္တဿ တေ ရဇ္ဇံ ဒတွာ နာဋကာနိ ဥပဋ္ဌပေဿာမ၊ မယံ ဇီဝန္တာယေဝ နံ ရဇ္ဇေ ပတိဋ္ဌိတံ ပဿိဿာမ၊ သကလဇမ္ဗုဒီပေ ခေါ ပန ယဿ ရညော ဓီတရံ ဣစ္ဆတိ၊ တမဿ အာနေတွာ အဂ္ဂမဟေသိံ ကရိဿာမ၊ စိတ္တမဿ ဇာနာဟိ၊ ကတရံ ရာဇဓီတရံ ရောစေသီ’’တိ အာဟ။ သာ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ‘‘ကုမာရဿ ဣမံ ပဝတ္တိံ အာရောစေတွာ စိတ္တံ ဇာနာဟီ’’တိ ဧကံ ပရိစာရိကံ ပေသေသိ။ သာ ဂန္တွာ တဿ တံ ပဝတ္တိံ အာရောစေသိ။ တံ သုတွာ မဟာသတ္တော စိန္တေသိ – ‘‘အဟံ န ရူပဝါ၊ ရူပသမ္ပန္နာ ရာဇဓီတာ အာနီတာပိ မံ ဒိသွာ ‘ကိံ မေ ဣမိနာ ဝိရူပေနာ’တိ ပလာယိဿတိ ဣတိ နော လဇ္ဇိတဗ္ဗကံ ဘဝိဿတိ၊ ကိံ မေ ဃရာဝါသေန၊ ဓရမာနေ မာတာပိတရော ဥပဋ္ဌဟိတွာ တေသံ အစ္စယေန နိက္ခမိတွာ ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ။ သော ‘‘မယှံ နေဝ ရဇ္ဇေနတ္ထော၊ န နာဋကေဟိ၊ အဟံ မာတာပိတူနံ အစ္စယေန ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ အာဟ။ သာ ဂန္တွာ တဿ ကထံ ဒေဝိယာ အာရောစေသိ၊ ဒေဝီပိ ရညော အာရောစေသိ။ ရာဇာ အနတ္တမနော ဟုတွာ ပုန ကတိပါဟစ္စယေန သာသနံ ပေသေသိ။ သောပိ ¶ ပဋိဗာဟတိယေဝ။ ဧဝံ ယာဝတတိယံ ပဋိဗာဟိတွာ စတုတ္ထဝါရေ စိန္တေသိ – ‘‘မာတာပိတူဟိ သဒ္ဓိံ ဧကန္တေန ပဋိပက္ခဘာဝေါ နာမ န ယုတ္တော၊ ဧကံ ဥပါယံ ကရိဿာမီ’’တိ။

သော ကမ္မာရဇေဋ္ဌကံ ပက္ကောသာပေတွာ ဗဟုံ သုဝဏ္ဏံ ဒတွာ ‘‘ဧကံ ဣတ္ထိရူပကံ ကရောဟီ’’တိ ဥယျောဇေတွာ တသ္မိံ ပက္ကန္တေ အညံ သုဝဏ္ဏံ ဂဟေတွာ သယမ္ပိ ဣတ္ထိရူပကံ အကာသိ။ ဗောဓိသတ္တာနဉှိ အဓိပ္ပာယော နာမ သမိဇ္ဈတိ။ တံ သုဝဏ္ဏရူပကံ ဇိဝှာယ အဝဏ္ဏနီယသောဘံ အဟောသိ။ အထ နံ မဟာသတ္တော ခေါမံ နိဝါသာပေတွာ သိရိဂဗ္ဘေ ဌပါပေသိ။ သော ကမ္မာရဇေဋ္ဌကေန အာဘတရူပကံ ဒိသွာ တံ ဂရဟိတွာ ‘‘ဂစ္ဆ အမှာကံ သိရိဂဗ္ဘေ ဌပိတရူပကံ အာဟရာ’’တိ အာဟ။ သော သိရိဂဗ္ဘံ ပဝိဋ္ဌော ¶ တံ ဒိသွာ ‘‘ကုမာရေန သဒ္ဓိံ အဘိရမိတုံ ဧကာ ဒေဝစ္ဆရာ၊ အာဂတာ ဘဝိဿတီ’’တိ ဟတ္ထံ ပသာရေတုံ အဝိသဟန္တော နိက္ခမိတွာ ‘‘ဒေဝ၊ သိရိဂဗ္ဘေ အယျာ ဧကိကာဝ ဌိတာ၊ ဥပဂန္တုံ န သက္ကောမီ’’တိ အာဟ။ ‘‘တာတ၊ ဂစ္ဆ၊ သုဝဏ္ဏရူပကံ ဧတံ၊ အာဟရာ’’တိ ပုန ပေသိတော အာဟရိ။ ကုမာရော ကမ္မာရေန ကတံ ရူပကံ သုဝဏ္ဏဂဗ္ဘေ နိက္ခိပါပေတွာ အတ္တနာ ¶ ကတံ အလင်္ကာရာပေတွာ ရထေ ဌပါပေတွာ ‘‘ဧဝရူပံ လဘန္တော ဂဏှာမီ’’တိ မာတု သန္တိကံ ပဟိဏိ။

သာ အမစ္စေ ပက္ကောသာပေတွာ၊ ‘‘တာတာ၊ မယှံ ပုတ္တော မဟာပုညော သက္ကဒတ္တိယော အနုစ္ဆဝိကံ ကုမာရိကံ လဘိဿတိ၊ တုမှေ ဧဝရူပံ လဘန္တာ ဂဏှိဿထ၊ ဣမံ ရူပကံ ပဋိစ္ဆန္နယာနေ ဌပေတွာ သကလဇမ္ဗုဒီပံ စရန္တာ ယဿ ရညော ဧဝရူပံ ဓီတရံ ပဿထ၊ တဿေတံ ဒတွာ ‘ဩက္ကာကရာဇာ တုမှေဟိ သဒ္ဓိံ အာဝါဟံ ကရိဿတီ’တိ ဒိဝသံ ဝဝတ္ထပေတွာ အာဂစ္ဆထာ’’တိ အာဟ။ တေ ‘‘သာဓူ’’တိ တံ အာဒါယ မဟန္တေန ပရိဝါရေန နိက္ခမိတွာ ဝိစရန္တာ ယံ ရာဇဓာနိံ ပါပုဏန္တိ၊ တတ္ထ သာယနှသမယေ မဟာဇနဿ သမောသရဏဋ္ဌာနေ တံ ရူပကံ ဝတ္ထပုပ္ဖာလင်္ကာရေဟိ အလင်္ကရိတွာ သုဝဏ္ဏသိဝိကံ အာရောပေတွာ တိတ္ထမဂ္ဂေ ဌပေတွာ အမစ္စာ သယံ ပဋိက္ကမိတွာ အာဂတာဂတာနံ ကထာသဝနတ္ထံ ဧကမန္တေ တိဋ္ဌန္တိ။ မဟာဇနော တံ ဩလောကေတွာ ‘‘သုဝဏ္ဏရူပက’’န္တိ သညံ အကတွာ ‘‘အယံ မနုဿိတ္ထီ သမာနာပိ ဒေဝစ္ဆရပဋိဘာဂါ အတိဝိယ သောဘတိ၊ ကိံ နု ခေါ ဧတ္ထ ဌိတာ၊ ကုတော ဝါ အာဂတာ၊ အမှာကံ နဂရေ ဧဝရူပါ နတ္ထီ’’တိ ဝဏ္ဏေန္တော ပက္ကမတိ။ တံ သုတွာ အမစ္စာ ‘‘သစေ ဣဓ ဧဝရူပါ ဒါရိကာ ဘဝေယျ၊ ‘အသုကာ ရာဇဓီတာ ဝိယ ¶ အသုကာ အမစ္စဓီတာ ဝိယာ’တိ ဝဒေယျုံ၊ အဒ္ဓါ ဣဓ ဧဝရူပါ နတ္ထီ’’တိ တံ အာဒါယ အညံ နဂရံ ဂစ္ဆန္တိ။

တေ ဧဝံ ဝိစရန္တာ အနုပုဗ္ဗေန မဒ္ဒရဋ္ဌေ သာဂလနဂရံ သမ္ပာပုဏိံသု။ တတ္ထ မဒ္ဒရညော အဋ္ဌ ဓီတရော ဥတ္တမရူပဓရာ ဒေဝစ္ဆရပဋိဘာဂါ၊ တာသံ သဗ္ဗဇေဋ္ဌိကာ ပဘာဝတီ နာမ။ တဿာ သရီရတော ¶ ဗာလသူရိယဿ ပဘာ ဝိယ ပဘာ နိစ္ဆရန္တိ၊ အန္ဓကာရေပိ စတုဟတ္ထေ အန္တောဂဗ္ဘေ ပဒီပကိစ္စံ နတ္ထိ၊ သဗ္ဗော ဂဗ္ဘော ဧကောဘာသောဝ ဟောတိ။ ဓာတီ ပနဿာ ခုဇ္ဇာ၊ သာ ပဘာဝတိံ ဘောဇေတွာ တဿာ သီသနှာပနတ္ထံ အဋ္ဌဟိ ဝဏ္ဏဒါသီဟိ အဋ္ဌ ဃဋေ ဂါဟာပေတွာ သာယနှသမယေ ဥဒကတ္ထာယ ဂစ္ဆန္တီ တိတ္ထမဂ္ဂေ ဌိတံ တံ ရူပကံ ဒိသွာ ‘‘ပဘာဝတီ’’တိ သညာယ ‘‘အယံ ဒုဗ္ဗိနီတာ ‘သီသံ နှာယိဿာမီ’တိ အမှေ ဥဒကတ္ထာယ ပေသေတွာ ပဌမတရံ အာဂန္တွာ တိတ္ထမဂ္ဂေ ဌိတာ’’တိ ကုဇ္ဈိတွာ ‘‘အရေ ကုလလဇ္ဇာပနိကေ အမှေဟိ ပုရိမတရံ အာဂန္တွာ ကသ္မာ ဣဓ ဌိတာသိ၊ သစေ ရာဇာ ဇာနိဿတိ၊ နာသေဿတိ နော’’တိ ဝတွာ ဟတ္ထေန ဂဏ္ဍပဿေ ပဟရိ၊ ဟတ္ထတလံ ဘိဇ္ဇမာနံ ဝိယ ဇာတံ။ တတော ‘‘သုဝဏ္ဏရူပက’’န္တိ ဉတွာ ဟသမာနာ တာသံ ဝဏ္ဏဒါသီနံ သန္တိကံ ဂစ္ဆန္တီ ‘‘ပဿထေတံ မေ ကမ္မံ၊ မမ ဓီတာတိသညာယ ပဟာရံ အဒါသိံ၊ အယံ မမ ဓီတု သန္တိကေ ကိမဂ္ဃတိ၊ ကေဝလံ မေ ဟတ္ထော ဒုက္ခာပိတော’’တိ အာဟ။

အထ နံ ရာဇဒူတာ ဂဟေတွာ ‘‘တွံ ‘မမ ဓီတာ ဣတော အဘိရူပတရာ’တိ ဝဒန္တီ ကံ နာမ ကထေသီ’’တိ ¶ အာဟံသု။ ‘‘မဒ္ဒရညော ဓီတရံ ပဘာဝတိံ၊ ဣဒံ ရူပကံ တဿာ သောဠသိမ္ပိ ကလံ န အဂ္ဃတီ’’တိ။ တေ တုဋ္ဌမာနသာ ရာဇဒွါရံ ဂန္တွာ ‘‘ဩက္ကာကရညော ဒူတာ ဒွါရေ ဌိတာ’’တိ ပဋိဟာရေသုံ။ ရာဇာ အာသနာ ဝုဋ္ဌာယ ဌိတကောဝ ‘‘ပက္ကောသထာ’’တိ အာဟ။ တေ ပဝိသိတွာ ရာဇာနံ ဝန္ဒိတွာ ‘‘မဟာရာဇ၊ အမှာကံ ရာဇာ တုမှာကံ အာရောဂျံ ပုစ္ဆတီ’’တိ ဝတွာ ကတသက္ကာရသမ္မာနာ ‘‘ကိမတ္ထံ အာဂတတ္ထာ’’တိ ပုဋ္ဌာ ‘‘အမှာကံ ရညော သီဟဿရော ပုတ္တော ကုသကုမာရော နာမ၊ ရာဇာ တဿ ရဇ္ဇံ ဒါတုကာမော အမှေ တုမှာကံ သန္တိကံ ပဟိဏိ၊ တုမှာကံ ကိရ ဓီတာ ပဘာဝတီ၊ တံ တဿ ဒေထ၊ ဣမဉ္စ သုဝဏ္ဏရူပကံ ဒေယျဓမ္မံ ဂဏှထာ’’တိ တံ ရူပကံ တဿ အဒံသု။ သောပိ ‘‘ဧဝရူပေန မဟာရာဇေန သဒ္ဓိံ ဝိဝါဟမင်္ဂလံ ဘဝိဿတီ’’တိ တုဋ္ဌစိတ္တော သမ္ပဋိစ္ဆိ ¶ ။ အထ နံ ဒူတာ အာဟံသု – ‘‘မဟာရာဇ၊ အမှေဟိ ¶ န သက္ကာ ပပဉ္စံ ကာတုံ၊ ကုမာရိကာယ လဒ္ဓဘာဝံ ရညော အာရောစေဿာမ၊ အထ နံ သော အာဂန္တွာ အာဒါယ ဂမိဿတီ’’တိ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ ဝတွာ တေသံ သက္ကာရံ ကတွာ ဝိဿဇ္ဇေသိ။ တေ ဂန္တွာ ရညော စ ဒေဝိယာ စ အာရောစေသုံ။ ရာဇာ မဟန္တေန ပရိဝါရေန ကုသာဝတိတော နိက္ခမိတွာ အနုပုဗ္ဗေန သာဂလနဂရံ ပါပုဏိ။ မဒ္ဒရာဇာ ပစ္စုဂ္ဂန္တွာ တံ နဂရံ ပဝေသေတွာ မဟန္တံ သက္ကာရမကာသိ။

သီလဝတီ ဒေဝီ ပဏ္ဍိတတ္တာ ‘‘ကော ဇာနာတိ၊ ကိံ ဘဝိဿတီ’’တိ ဧကာဟဒွီဟစ္စယေန မဒ္ဒရာဇာနံ အာဟ – ‘‘မဟာရာဇ၊ သုဏိသံ ဒဋ္ဌုကာမာမှီ’’တိ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ တံ ပက္ကောသာပေသိ။ ပဘာဝတီ သဗ္ဗာလင်္ကာရပဋိမဏ္ဍိတာ ဓာတိဂဏပရိဝုတာ အာဂန္တွာ သဿုံ ဝန္ဒိ။ သာ တံ ဒိသွာ စိန္တေသိ – ‘‘အယံ ကုမာရိကာ အဘိရူပါ၊ မယှံ ပုတ္တော ဝိရူပေါ။ သစေ ဧသာ တံ ပဿိဿတိ၊ ဧကာဟမ္ပိ အဝသိတွာ ပလာယိဿတိ၊ ဥပါယံ ကရိဿာမီ’’တိ။ သာ မဒ္ဒရာဇာနံ အာမန္တေတွာ၊ ‘‘မဟာရာဇ၊ သုဏိသာ မေ ပုတ္တဿ အနုစ္ဆဝိကာ၊ အပိစ ခေါ ပန အမှာကံ ကုလပဝေဏိယာ အာဂတံ စာရိတ္တံ အတ္ထိ၊ သစေ အယံ တသ္မိံ စာရိတ္တေ ဝတ္တိဿတိ၊ နေဿာမိ န’’န္တိ အာဟ။ ‘‘ကိံ ပန ဝေါ စာရိတ္တ’’န္တိ။ ‘‘အမှာကံ ဝံသေ ယာဝ ဧကဿ ဂဗ္ဘဿ ပတိဋ္ဌာနံ ဟောတိ၊ တာဝ ဒိဝါ သာမိကံ ပဿိတုံ န လဘတိ။ သစေ ဧသာ တထာ ကရိဿတိ၊ နေဿာမိ န’’န္တိ။ ရာဇာ ‘‘ကိံ၊ အမ္မ၊ သက္ခိဿသိ ဧဝံ ဝတ္တိတု’’န္တိ ဓီတရံ ပုစ္ဆိ။ သာ ‘‘အာမ တာတာ’’တိ အာဟ။ တတော ဩက္ကာကရာဇာ မဒ္ဒရညော ဗဟုံ ဓနံ ဒတွာ တံ အာဒါယ ပက္ကာမိ။ မဒ္ဒရာဇာပိ မဟန္တေန ပရိဝါရေန ဓီတရံ ဥယျောဇေသိ။

ဩက္ကာကော ကုသာဝတိံ ဂန္တွာ နဂရံ အလင်္ကာရာပေတွာ သဗ္ဗဗန္ဓနာနိ မောစေတွာ ပုတ္တဿ အဘိသေကံ ကတွာ ရဇ္ဇံ ဒတွာ ပဘာဝတိံ အဂ္ဂမဟေသိံ ကာရေတွာ နဂရေ ‘‘ကုသရာဇဿ အာဏာ’’တိ ဘေရိံ စရာပေသိ။ သကလဇမ္ဗုဒီပတလေ ရာဇာနော ယေသံ ဓီတရော အတ္ထိ၊ တေ ကုသရညော ဓီတရော ပဟိဏိံသု ¶ ။ ယေသံ ပုတ္တာ ¶ အတ္ထိ၊ တေ တေန သဒ္ဓိံ မိတ္တဘာဝံ အာကင်္ခန္တာ ပုတ္တေ ဥပဋ္ဌာကေ ကတွာ ပဟိဏိံသု။ ဗောဓိသတ္တဿ နာဋကပရိဝါရော မဟာ အဟောသိ၊ မဟန္တေန ယသေန ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ သော ပဘာဝတိံ ဒိဝါ ပဿိတုံ န လဘတိ၊ သာပိ တံ ဒိဝါ ပဿိတုံ န လဘတိ၊ ဥဘိန္နံ ရတ္တိဒဿနမေဝ ဟောတိ။ တတ္ထ ပဘာဝတိယာ သရီရပ္ပဘာပိ အဗ္ဗောဟာရိကာ အဟောသိ။ ဗောဓိသတ္တော သိရိဂဗ္ဘတော ရတ္တိံယေဝ နိက္ခမတိ။

သော ¶ ကတိပါဟစ္စယေန ပဘာဝတိံ ဒိဝါ ဒဋ္ဌုကာမော မာတုယာ အာရောစေသိ။ သာ ‘‘မာ တေ တာတ၊ ရုစ္စိ၊ ယာဝ ဧကံ ပုတ္တံ လဘသိ၊ တာဝ အာဂမေဟီ’’တိ၊ ပဋိက္ခိပိ။ သော ပုနပ္ပုနံ ယာစိယေဝ။ အထ နံ သာ အာဟ – ‘‘တေန ဟိ ဟတ္ထိသာလံ ဂန္တွာ ဟတ္ထိမေဏ္ဍဝေသေန တိဋ္ဌ၊ အဟံ တံ တတ္ထ အာနေဿာမိ၊ အထ နံ အက္ခီနိ ပူရေတွာ ဩလောကေယျာသိ၊ မာ စ အတ္တာနံ ဇာနာပေဟီ’’တိ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ဟတ္ထိသာလံ အဂမာသိ။ အထဿ မာတာ ဟတ္ထိသာလံ အလင်္ကာရာပေတွာ ပဘာဝတိံ ‘‘ဧဟိ သာမိကဿ ဟတ္ထိနော ပဿာမာ’’တိ တတ္ထ နေတွာ ‘‘အယံ ဟတ္ထီ အသုကော နာမ၊ အယံ ဟတ္ထီ အသုကော နာမာ’’တိ တဿာ ဒဿေသိ။ တတ္ထ တံ ရာဇာ မာတု ပစ္ဆတော ဂစ္ဆန္တိံ ဒိသွာ ဟတ္ထိဂေါပကဝေသေန ဟတ္ထိဆကဏပိဏ္ဍေန ပိဋ္ဌိယံ ပဟရိ။ သာ ကုဒ္ဓါ ‘‘ရညော ကထေတွာ တေ ဟတ္ထံ ဆိန္ဒာပေဿာမီ’’တိ ဝတွာ ဒေဝိံ ဥဇ္ဈာပေသိ။ ရာဇမာတာ ‘‘မာ အမ္မ ကုဇ္ဈီ’’တိ သုဏိသံ သညာပေတွာ ပိဋ္ဌိံ ပရိမဇ္ဇိ။ ပုနပိ ရာဇာ တံ ဒဋ္ဌုကာမော ဟုတွာ အဿသာလာယ အဿဂေါပကဝေသေန တံ ဒိသွာ တထေဝ အဿဆကဏပိဏ္ဍေန ပဟရိ။ တဒါပိ တံ ကုဒ္ဓံ သဿု သညာပေသိ။

ပုနေကဒိဝသေ ပဘာဝတီ မဟာသတ္တံ ပဿိတုကာမာ ဟုတွာ သဿုယာ အာရောစေတွာ ‘‘အလံ မာ တေ ရုစ္စီ’’တိ ပဋိက္ခိတ္တာပိ ပုနပ္ပုနံ ယာစိ။ အထ နံ သာ အာဟ – ‘‘တေန ဟိ သွေ မမ ပုတ္တော နဂရံ ပဒက္ခိဏံ ကရိဿတိ၊ တွံ သီဟပဉ္ဇရံ ဝိဝရိတွာ တံ ပဿေယျာသီ’’တိ။ ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ ပုနဒိဝသေ နဂရံ အလင်္ကာရာပေတွာ ဇယမ္ပတိကုမာရံ ရာဇဝေသံ ဂါဟာပေတွာ ဟတ္ထိပိဋ္ဌေ နိသီဒါပေတွာ ဗောဓိသတ္တံ ပစ္ဆိမာသနေ နိသီဒါပေတွာ နဂရံ ပဒက္ခိဏံ ကာရာပေသိ။ သာ ပဘာဝတိံ အာဒါယ သီဟပဉ္ဇရေ ဌတွာ ‘‘ပဿ တဝ သာမိကဿ သိရိသောဘဂ္ဂ’’န္တိ အာဟ။ သာ ‘‘အနုစ္ဆဝိကော ¶ မေ သာမိကော လဒ္ဓါ’’တိ အတ္တမနာ အဟောသိ။ တံ ဒိဝသံ ပန မဟာသတ္တော ဟတ္ထိမေဏ္ဍဝေသေန ဇယမ္ပတိဿ ပစ္ဆိမာသနေ နိသီဒိတွာ ယထာဓိပ္ပာယေန ပဘာဝတိံ ဩလောကေန္တော ဟတ္ထဝိကာရာဒိဝသေန စိတ္တရုစိယာ ကေဠိံ ဒဿေသိ။ ဟတ္ထိမှိ အတိက္ကန္တေ ရာဇမာတာ ပဘာဝတိံ ပုစ္ဆိ – ‘‘ဒိဋ္ဌော တေ၊ အမ္မ၊ သာမိကော’’တိ။ ‘‘အာမ အယျေ၊ ပစ္ဆိမာသနေ ပနဿ နိသိန္နော ဟတ္ထိမေဏ္ဍော အတိဝိယ ဒုဗ္ဗိနီတော၊ မယှံ ဟတ္ထဝိကာရာဒီနိ ဒဿေသိ၊ ကသ္မာ ဧဝရူပံ ¶ အလက္ခိကံ ¶ ရညော ပစ္ဆိမာသနေ နိသီဒါပေသုံ၊ နီဟရာပေဟိ န’’န္တိ? ‘‘အမ္မ၊ ရညော ပစ္ဆိမာသနေ ရက္ခာ နာမ ဣစ္ဆိတဗ္ဗာ’’တိ။

သာ စိန္တေသိ – ‘‘အယံ ဟတ္ထိမေဏ္ဍော အတိဝိယ နိဗ္ဘယော၊ ရာဇာနံ ‘ရာဇာ’တိပိ န မညတိ၊ ကိံ နု ခေါ ဧသောဝ ကုသရာဇာ၊ အဒ္ဓါ ဟိ ဧသော အတိဝိယ ဝိရူပေါ ဧဝ ဘဝိဿတိ၊ တေနေဝ မံ န ဒဿေန္တီ’’တိ။ သာ ခုဇ္ဇံ ကဏ္ဏမူလေ အာဟ – ‘‘အမ္မ၊ ဂစ္ဆ တာဝ ဇာနာဟိ၊ ကိံ ပုရိမာသနေ နိသိန္နကော ရာဇာ၊ ဥဒါဟု ပစ္ဆိမာသနေ’’တိ? ‘‘ကထံ ပနာဟံ ဇာနိဿာမီ’’တိ။ ‘‘သစေ ဟိ သော ရာဇာ ဘဝိဿတိ၊ ပဌမတရံ ဟတ္ထိပိဋ္ဌိတော ဩတရိဿတိ၊ ဣမာယ သညာယ ဇာနာဟီ’’တိ။ သာ ဂန္တွာ ဧကမန္တေ ဌိတာ ပဌမံ မဟာသတ္တံ ဩတရန္တံ အဒ္ဒသ၊ ပစ္ဆာ ဇယမ္ပတိကုမာရံ။ မဟာသတ္တောပိ ဣတော စိတော စ ဩလောကေန္တော ခုဇ္ဇံ ဒိသွာ ‘‘ဣမိနာ နာမ ကာရဏေန ဧသာ အာဂတာ ဘဝိဿတီ’’တိ ဉတွာ တံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘ဣမံ အန္တရံ ပဘာဝတိယာ မာ ကထေဟီ’’တိ ဒဠှံ ဝတွာ ဥယျောဇေသိ။ သာ ဂန္တွာ ‘‘ပုရိမာသနေ နိသိန္နော ပဌမံ ဩတရီ’’တိ အာဟ။ ပဘာဝတီ တဿာ ဝစနံ သဒ္ဒဟိ။

မဟာသတ္တောပိ ပုန ဒဋ္ဌုကာမော ဟုတွာ မာတရံ ယာစိ။ သာ ပဋိက္ခိပိတုံ အသက္ကောန္တီ ‘‘တေန ဟိ အညာတကဝေသေန ဥယျာနံ ဂစ္ဆာဟီ’’တိ အာဟ။ သော ဥယျာနံ ဂန္တွာ ပေါက္ခရဏိယံ ဂလပ္ပမာဏံ ဥဒကံ ပဝိသိတွာ ပဒုမိနိပတ္တေန သီသံ ဆာဒေတွာ ပုပ္ဖိတပဒုမေန မုခံ အာဝရိတွာ အဋ္ဌာသိ။ မာတာပိဿ ပဘာဝတိံ ဥယျာနံ နေတွာ သာယနှသမယေ ‘‘ဣမေ ရုက္ခေ ပဿ၊ သကုဏေ ပဿ၊ မိဂေ ပဿာ’’တိ ပလောဘယမာနာ ပေါက္ခရဏီတီရံ ပါယာသိ။ သာ ပဉ္စဝိဓပဒုမသဉ္ဆန္နံ ပေါက္ခရဏိံ ¶ ဒိသွာ နှာယိတုကာမာ ပရိစာရိကာဟိ သဒ္ဓိံ ပေါက္ခရဏိံ ဩတရိတွာ ကီဠန္တီ တံ ပဒုမံ ဒိသွာ ဝိစိနိတုကာမာ ဟတ္ထံ ပသာရေသိ။ အထ နံ ရာဇာ ပဒုမိနိပတ္တံ အပနေတွာ ‘‘အဟံ ကုသရာဇာ’’တိ ဝတွာ ဟတ္ထေ ဂဏှိ။ သာ တဿ မုခံ ဒိသွာ ‘‘ယက္ခော မံ ဂဏှီ’’တိ ဝိရဝိတွာ တတ္ထေဝ ဝိသညိတံ ပတ္တာ။ အထဿာ ရာဇာ ဟတ္ထံ မုဉ္စိ။ သာ သညံ ပဋိလဘိတွာ ‘‘ကုသရာဇာ ကိရ မံ ဟတ္ထေ ဂဏှိ၊ ဣမိနာဝါဟံ ဟတ္ထိသာလာယ ဟတ္ထိဆကဏပိဏ္ဍေန၊ အဿသာလာယ အဿဆကဏပိဏ္ဍေန ပဟဋာ၊ အယမေဝ မံ ဟတ္ထိဿ ပစ္ဆိမာသနေ နိသီဒိတွာ ဥပ္ပဏ္ဍေသိ၊ ကိံ မေ ဧဝရူပေန ဒုမ္မုခေန ပတိနာ၊ ဣမံ ဇဟိတွာ အဟံ ဇီဝန္တီ အညံ ပတိံ လဘိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ အတ္တနာ သဒ္ဓိံ အာဂတေ အမစ္စေ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘မမ ယာနဝါဟနံ သဇ္ဇံ ကရောထ၊ အဇ္ဇေဝ ဂမိဿာမီ’’တိ အာဟံ ¶ ။ တေ ရညော အာရောစေသုံ။ ရာဇာ စိန္တေသိ – ‘‘သစေ ဂန္တုံ န လဘိဿတိ၊ ဟဒယမဿာ ဖလိဿတိ၊ ဂစ္ဆတု ပုန တံ အတ္တနော ဗလေန အာနေဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ အထဿာ ဂမနံ အနုဇာနိ။ သာ ပိတုနဂရမေဝ အဂမာသိ။

မဟာသတ္တောပိ ¶ ဥယျာနတော နဂရံ ပဝိသိတွာ အလင်္ကတပါသာဒံ အဘိရုဟိ။ ဗောဓိသတ္တဉှိ သာ ပုဗ္ဗပတ္ထနာဝသေန န ဣစ္ဆိ၊ သောပိ ပုဗ္ဗကမ္မဝသေနေဝ ဝိရူပေါ အဟောသိ။ အတီတေ ကိရ ဗာရာဏသိယံ ဒွါရဂါမေ ဥပရိမဝီထိယာ စ ဟေဋ္ဌိမဝီထိယာ စ ဒွေ ကုလာနိ ဝသိံသု။ ဧကဿ ကုလဿ ဒွေ ပုတ္တာ အဟေသုံ။ ဧကဿ ဧကာဝ ဓီတာ အဟောသိ။ ဒွီသု ပုတ္တေသု ဗောဓိသတ္တော ကနိဋ္ဌော။ တံ ကုမာရိကံ ဇေဋ္ဌကဿ အဒံသု။ ကနိဋ္ဌော အဒါရဘရဏော ဘာတု သန္တိကေယေဝ ဝသိ။ အထေကဒိဝသံ တသ္မိံ ဃရေ အတိရသကပူဝေ ပစိံသု။ ဗောဓိသတ္တော အရညံ ဂတော ဟောတိ။ တဿ ပူဝံ ဌပေတွာ အဝသေသေ ဘာဇေတွာ ခါဒိံသု။ တသ္မိံ ခဏေ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ဘိက္ခာယ ဃရဒွါရံ အဂမာသိ။ ဗောဓိသတ္တဿ ဘာတုဇာယာ ‘‘စူဠပတိနော အညံ ပူဝံ ပစိဿာမီ’’တိ တံ ဂဟေတွာ ပစ္စေကဗုဒ္ဓဿ အဒါသိ။ သောပိ တံ ခဏညေဝ အရညတော အာဂစ္ဆိ။ အထ နံ သာ အာဟ – ‘‘သာမိ၊ စိတ္တံ ပသာဒေဟိ၊ တဝ ကောဋ္ဌာသော ပစ္စေကဗုဒ္ဓဿ ဒိန္နော’’တိ။ သော ¶ ‘‘တဝ ကောဋ္ဌာသံ ခါဒိတွာ မမ ကောဋ္ဌာသံ ဒေသိ၊ အဟံ ကိံ ခါဒိဿာမီ’’တိ ကုဒ္ဓါ ပစ္စေကဗုဒ္ဓံ အနုဂန္တွာ ပတ္တတော ပူဝံ ဂဏှိ။ သာ မာတု ဃရံ ဂန္တွာ နဝဝိလီနံ စမ္ပကပုပ္ဖဝဏ္ဏံ သပ္ပိံ အာဟရိတွာ ပစ္စေကဗုဒ္ဓဿ ပတ္တံ ပူရေသိ၊ တံ ဩဘာသံ မုဉ္စိ။ သာ တံ ဒိသွာ ပတ္ထနံ ပဋ္ဌပေသိ – ‘‘ဘန္တေ၊ ဣမိနာ ဒါနဗလေန နိဗ္ဗတ္တနိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနေ မေ သရီရံ ဩဘာသဇာတံ ဟောတု၊ ဥတ္တမရူပဓရာ စ ဘဝေယျံ၊ ဣမိနာ စ မေ အသပ္ပုရိသေန သဒ္ဓိံ ဧကဋ္ဌာနေ ဝါသော မာ အဟောသီ’’တိ။ ဣတိ သာ ဣမိဿာ ပုဗ္ဗပတ္ထနာယ ဝသေန တံ န ဣစ္ဆိ။ ဗောဓိသတ္တောပိ တံ ပူဝ တသ္မိံ သပ္ပိပတ္တေ ဩသီဒါပေတွာ ပတ္ထနံ ပဋ္ဌပေသိ – ‘‘ဘန္တေ၊ ဣမံ ယောဇနသတေ ဝသန္တိမ္ပိ အာနေတွာ မမ ပါဒပရိစာရိကံ ကာတုံ သမတ္ထော ဘဝေယျ’’န္တိ။ တတ္ထ ယံ သော ကုဒ္ဓါ ဂန္တွာ ပူဝံ ဂဏှိ၊ တဿ ပုဗ္ဗကမ္မဿ ဝသေန ဝိရူပေါ အဟောသိ၊ ပုဗ္ဗပတ္ထနာယ သာ စ တံ န ဣစ္ဆီတိ။

သော ပဘာဝတိယာ ဂတာယ သောကပ္ပတ္တော အဟောသိ၊ နာနာကာရေဟိ ပရိစာရယမာနာပိ နံ သေသိတ္ထိယော ဩလောကာပေတုမ္ပိ နာသက္ခိံသု၊ ¶ ၊ ပဘာဝတိရဟိတမဿ သကလမ္ပိ နိဝေသနံ တုစ္ဆံ ဝိယ ခါယိ။ သော ‘‘ဣဒါနိ သာဂလနဂရံ ပတ္တာ ဘဝိဿတီ’’တိ ပစ္စူသသမယေ မာတု သန္တိကံ ဂန္တွာ၊ ‘‘အမ္မ၊ အဟံ ပဘာဝတိံ အာနေဿာမိ၊ တုမှေ ရဇ္ဇံ အနုသာသထာ’’တိ ဝဒန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –

၁။

‘‘ဣဒံ တေ ရဋ္ဌံ သဓနံ သယောဂ္ဂံ၊ သကာယုရံ သဗ္ဗကာမူပပန္နံ၊

ဣဒံ တေ ရဇ္ဇံ အနုသာသ အမ္မ၊ ဂစ္ဆာမဟံ ယတ္ထ ပိယာ ပဘာဝတီ’’တိ။

တတ္ထ သယောဂ္ဂန္တိ ဟတ္ထိယောဂ္ဂါဒိသဟိတံ။ သကာယုရန္တိ သပဉ္စရာဇကကုဓဘဏ္ဍံ။ အနုသာသ၊ အမ္မာတိ ¶ သော ကိရ ပုရိသဿ ရဇ္ဇံ ဒတွာ ပုန ဂဏှနံ နာမ န ယုတ္တန္တိ ပိတု ဝါ ဘာတု ဝါ အနိယျာဒေတွာ မာတု နိယျာဒေန္တော ဧဝမာဟ။

သာ တဿ ကထံ သုတွာ ‘‘တေန ဟိ၊ တာတ၊ အပ္ပမတ္တော ဘဝေယျာသိ၊ မာတုဂါမော နာမ အပရိသုဒ္ဓဟဒယော’’တိ ဝတွာ နာနဂ္ဂရသဘောဇနဿ သုဝဏ္ဏကရောဋိံ ပူရေတွာ ‘‘ဣဒံ အန္တရာမဂ္ဂေ ဘုဉ္ဇေယျာသီ’’တိ ¶ ဝတွာ ဥယျောဇေသိ။ သော တံ အာဒါယ မာတရံ ဝန္ဒိတွာ တိက္ခတ္တုံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ‘‘ဇီဝန္တော ပုန တုမှေ ပဿိဿာမီ’’တိ ဝတွာ သိရိဂဗ္ဘံ ပဝိသိတွာ ပဉ္စာဝုဓံ သန္နယှိတွာ ဘတ္တကရောဋိယာ သဒ္ဓိံ ကဟာပဏသဟဿံ ပသိဗ္ဗကေ ကတွာ ကောကနုဒဉ္စ ဝီဏံ အာဒါယ နဂရာ နိက္ခမိတွာ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိတွာ မဟဗ္ဗလော မဟာထာမော ယာဝ မဇ္ဈနှိကာ ပဏ္ဏာသ ယောဇနာနိ ဂန္တွာ ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇိတွာ သေသဒိဝသဘာဂေန ပုန ပဏ္ဏာသ ယောဇနာနိ ဂန္တွာ ဧကာဟေနေဝ ယောဇနသတိကံ မဂ္ဂံ ခေပေတွာ သာယနှသမယေ နှတွာ သာဂလနဂရံ ပါဝိသိ။ တသ္မိံ ပဝိဋ္ဌမတ္တေယေဝ တဿ တေဇေန ပဘာဝတီ သယနပိဋ္ဌေ သဏ္ဌာတုံ အသက္ကောန္တီ ဩတရိတွာ ဘူမိယံ နိပဇ္ဇိ။ ဗောဓိသတ္တံ ကိလန္တိန္ဒြိယံ ဝီထိယာ ဂစ္ဆန္တံ အညတရာ ဣတ္ထီ ဒိသွာ ပက္ကောသာပေတွာ နိသီဒါပေတွာ ပါဒေ ဓောဝါပေတွာ သယနံ ဒါပေသိ။ သော ကိလန္တကာယော နိပဇ္ဇိတွာ နိဒ္ဒံ ဩက္ကမိ။

အထ သာ တသ္မိံ နိဒ္ဒမုပဂတေ ဘတ္တံ သမ္ပာဒေတွာ တံ ပဗောဓေတွာ ဘတ္တံ ဘောဇေသိ။ သော တုဋ္ဌော တဿာ သဒ္ဓိံ ဘတ္တကရောဋိယာ ကဟာပဏသဟဿံ ¶ အဒါသိ။ သော ပဉ္စာဝုဓံ တတ္ထေဝ ဌပေတွာ ‘‘ဂန္တဗ္ဗဋ္ဌာနံ မေ အတ္ထီ’’တိ ဝတွာ ဝီဏံ အာဒါယ ဟတ္ထိသာလံ ဂန္တွာ ‘‘အဇ္ဇ မေ ဣဓ ဝသိတုံ ဒေထ၊ ဂန္ဓဗ္ဗံ ဝေါ ကရိဿာမီ’’တိ ဝတွာ ဟတ္ထိဂေါပကေဟိ အနုညာတော ဧကမန္တေ နိပဇ္ဇိတွာ ထောကံ နိဒ္ဒါယိတွာ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓဒရထော ဥဋ္ဌာယ ဝီဏံ မုဉ္စိတွာ ‘‘သာဂလနဂရဝါသိနော ဣမံ သဒ္ဒံ သုဏန္တူ’’တိ ဝီဏံ ဝါဒေန္တော ဂါယိ။ ပဘာဝတီ ဘူမိယံ နိပန္နာ တံ သဒ္ဒံ သုတွာဝ ‘‘အယံ န အညဿ ဝီဏာသဒ္ဒေါ၊ နိဿံသယံ ကုသရာဇာ မမတ္ထာယ အာဂတော’’တိ အညာသိ။ မဒ္ဒရာဇာပိ တံ သဒ္ဒံ သုတွာ ‘‘အတိဝိယ မဓုရံ ဝါဒေတိ၊ သွေ ဧတံ ပက္ကောသာပေတွာ မမ ဂန္ဓဗ္ဗံ ကာရေဿာမီ’’တိ စိန္တေသိ။

ဗောဓိသတ္တော ‘‘န သက္ကာ ဣဓ ဝသမာနေန ပဘာဝတီ ဒဋ္ဌုံ၊ အဋ္ဌာနမေတ’’န္တိ ပါတောဝ နိက္ခမိတွာ သာယံ ဘုတ္တဂေဟေယေဝ ပါတရာသံ ဘုဉ္ဇိတွာ ဝီဏံ ဌပေတွာ ရာဇကုမ္ဘကာရဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ တဿ အန္တေဝါသိကဘာဝံ ဥပဂန္တွာ ဧကဒိဝသေနေဝ ဃရံ မတ္တိကာယ ပူရေတွာ ¶ ‘‘ဘာဇနာနိ ကရောမိ အာစရိယာ’’တိ ဝတွာ၊ ‘‘အာမ၊ ကာရောဟီ’’တိ ဝုတ္တေ ဧကံ မတ္တိကာပိဏ္ဍံ စက္ကေ ဌပေတွာ စက္ကံ ¶ အာဝိဉ္ဆိ၊ သကိံ အာဝိဒ္ဓမေဝ ယာဝ မဇ္ဈနှိကာတိက္ကမာ ဘမိယေဝ။ သော နာနာဝဏ္ဏာနိ ခုဒ္ဒကမဟန္တာနိ ဘာဇနာနိ ကတွာ ပဘာဝတိယာ အတ္ထာယ ဘာဇနံ ကရောန္တော နာနာရူပါနိ သမုဋ္ဌာပေသိ။ ဗောဓိသတ္တာနဉှိ အဓိပ္ပာယော နာမ သမိဇ္ဈတိ၊ ‘‘တာနိ ရူပါနိ ပဘာဝတီယေဝ ပဿတူ’’တိ အဓိဋ္ဌာသိ။ သော သဗ္ဗဘာဇနာနိ သုက္ခာပေတွာ ပစိတွာ ဂေဟံ ပူရေသိ။ ကုမ္ဘကာရော နာနာဘာဇနာနိ ဂဟေတွာ ရာဇကုလံ အဂမာသိ။ ရာဇာ ဒိသွာ ‘‘ကေနိမာနိ ကတာနီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘မယာ၊ ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘အဟံ တယာ ကတာနိ ဇာနာမိ၊ ကထေဟိ၊ ကေန ကတာနီ’’တိ? ‘‘အန္တေဝါသိကေန မေ ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘န တေ သော အန္တေဝါသီ၊ အာစရိယော တေ သော၊ တွံ တဿ သန္တိကေ သိပ္ပံ သိက္ခ၊ ဣတော ပဋ္ဌာယ စ သော မမ ဓီတာနံ ဘာဇနာနိ ကရောတု၊ ဣမဉ္စဿ သဟဿံ ဒေဟီ’’တိ သဟဿံ ဒါပေတွာ ‘‘နာနာဝဏ္ဏာနိ ဣမာနိ ခုဒ္ဒကဘာဇနာနိ မမ ဓီတာနံ ဒေဟီ’’တိ အာဟ။

သော တာနိ တာသံ သန္တိကံ နေတွာ ‘‘ဣမာနိ ဝေါ ကီဠနတ္ထာယ ခုဒ္ဒကဘာဇနာနီ’’တိ အာဟ။ တာ သဗ္ဗာ အာဂမိံသု။ ကုမ္ဘကာရော မဟာသတ္တေန ပဘာဝတိယာ အတ္ထာယ ကတဘာဇနမေဝ တဿာ အဒါသိ။ သာ စ ဘာဇနံ ဂဟေတွာ ¶ တတ္ထ အတ္တနော စ မဟာသတ္တဿ စ ခုဇ္ဇာယ စ ရူပံ ပဿိတွာ ‘‘ဣဒံ န အညေန ကတံ၊ ကုသရာဇေနေဝ ကတ’’န္တိ ဉတွာ ကုဇ္ဈိတွာ ဘူမိယံ ခိပိတွာ ‘‘ဣမိနာ မယှံ အတ္ထော နတ္ထိ၊ ဣစ္ဆန္တာနံ ဒေဟီ’’တိ အာဟ။ အထဿာ ဘဂိနိယော ကုဒ္ဓဘာဝံ ဉတွာ ‘‘ခုဒ္ဒကဘာဇနံ ကုသရညာ ကတန္တိ မညသိ၊ ဣဒံ တေန န ကတံ၊ ကုမ္ဘကာရေနေဝ ကတံ၊ ဂဏှာဟိ န’’န္တိ အဝဟသိံသု။ သာ တေန ကတဘာဝံ တဿ စ အာဂတဘာဝံ တာသံ န ကထေသိ။ ကုမ္ဘကာရော သဟဿံ ဗောဓိသတ္တဿ ဒတွာ ‘‘တာတ၊ ရာဇာ တေ တုဋ္ဌော၊ ဣတော ကိရ ပဋ္ဌာယ ရာဇဓီတာနံ ဘာဇနာနိ ကရေယျာသိ၊ အဟံ တာသံ ဟရိဿာမီ’’တိ အာဟ။

သော ‘‘ဣဓာပိ ဝသန္တေန န သက္ကာ ပဘာဝတီ ဒဋ္ဌု’’န္တိ တံ သဟဿံ တဿေဝ ဒတွာ ရာဇုပဋ္ဌာကဿ နဠကာရဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ တဿ အန္တေဝါသိကော ဟုတွာ ပဘာဝတိယာ အတ္ထာယ တာလဝဏ္ဋံ ကတွာ တတ္ထေဝ သေတစ္ဆတ္တဉ္စ အာပါနဘူမိဉ္စ ¶ ဝတ္ထံ ဂဟေတွာ ဌိတံ ပဘာဝတိဉ္စာတိ နာနာရူပါနိ ဒဿေသိ။ နဠကာရော တဉ္စ အညဉ္စ တေန ကတဘဏ္ဍကံ အာဒါယ ရာဇကုလံ အဂမာသိ။ ရာဇာ ဒိသွာ ‘‘ကေနိမာနိ ကတာနီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ပုရိမနယေနေဝ သဟဿံ ဒတွာ ‘‘ဣမာနိ နဠကာရဘဏ္ဍာနိ မမ ဓီတာနံ ဒေဟီ’’တိ အာဟ။ သောပိ ဗောဓိသတ္တေန ပဘာဝတိယာ အတ္ထာယ ကတံ တာလဝဏ္ဋံ တဿာယေဝ အဒါသိ။ တတြပိ ရူပါနိ အညော ဇနော န ပဿတိ၊ ပဘာဝတီ ပန ဒိသွာ ကုသရညာ ကတဘာဝံ ဉတွာ ‘‘ဂဏှိတုကာမာ ဂဏှန္တူ’’တိ ကုဒ္ဓါ ဘူမိယံ ခိပိ ¶ ။ အထ နံ သေသာ အဝဟသိံသု။ နဠကာရော သဟဿံ အာဟရိတွာ ဗောဓိသတ္တဿ ဒတွာ တံ ပဝတ္တိံ အာရောစေသိ။

သော ‘‘ဣဒမ္ပိ မယှံ အဝသနဋ္ဌာန’’န္တိ သဟဿံ တဿေဝ ဒတွာ ရာဇမာလာကာရဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ အန္တေဝါသိကဘာဝံ ဥပဂန္တွာ နာနာဝိဓံ မာလာဝိကတိံ ဂန္ထိတွာ ပဘာဝတိယာ အတ္ထာယ နာနာရူပဝိစိတြံ ဧကံ စုမ္ဗဋကံ အကာသိ။ မာလာကာရော တံ သဗ္ဗံ အာဒါယ ရာဇကုလံ အဂမာသိ။ ရာဇာ ဒိသွာ ‘‘ကေနိမာနိ ဂန္ထိတာနီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘မယာ၊ ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘အဟံ တယာ ဂန္ထိတာနိ ဇာနာမိ၊ ကထေဟိ၊ ကေန ဂန္ထိတာနီ’’တိ? ‘‘အန္တေဝါသိကေန မေ ¶ ၊ ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘န သော အန္တေဝါသီ၊ အာစရိယော တေ သော၊ တွံ တဿ သန္တိကေ သိပ္ပံ သိက္ခ၊ ဣတော ပဋ္ဌာယ စ သော မမ ဓီတာနံ ပုပ္ဖာနိ ဂန္ထတု၊ ဣမဉ္စဿ သဟဿံ ဒေဟီ’’တိ သဟဿံ ဒတွာ ‘‘ဣမာနိ ပုပ္ဖာနိ မမ ဓီတာနံ ဒေဟီ’’တိ အာဟ။ သောပိ ဗောဓိသတ္တေန ပဘာဝတိယာ အတ္ထာယ ကတံ စုမ္ဗဋကံ တဿာယေဝ အဒါသိ။ သာ တတ္ထ အတ္တနော စ ရညော စ ရူပေဟိ သဒ္ဓိံ နာနာရူပါနိ ဒိသွာ တေန ကတဘာဝံ ဉတွာ ကုဇ္ဈိတွာ ဘူမိယံ ခိပိ။ သေသာ ဘဂိနိယော တံ တထေဝ အဝဟသိံသု။ မာလာကာရောပိ သဟဿံ အာဟရိတွာ ဗောဓိသတ္တဿ ဒတွာ တံ ပဝတ္တိံ အာရောစေသိ။

သော ‘‘ဣဒမ္ပိ မယှံ အဝသနဋ္ဌာန’’န္တိ သဟဿံ တဿေဝ ဒတွာ ရညော သူဒဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ အန္တေဝါသိကဘာဝံ ဥပဂစ္ဆိ။ အထေကဒိဝသံ သူဒေါ ရညော ဘောဇနဝိကတိံ ဟရန္တော အတ္တနော အတ္ထာယ ပစိတုံ ဗောဓိသတ္တဿ အဋ္ဌိမံသံ အဒါသိ။ သော တံ တထာ သမ္ပာဒေသိ၊ ယထာဿ ဂန္ဓော သကလနဂရံ အဝတ္ထရိ။ ရာဇာ ¶ တံ ဃာယိတွာ ‘‘ကိံ တေ မဟာနသေ အညမ္ပိ မံသံ ပစသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘နတ္ထိ၊ ဒေဝ၊ အပိစ ခေါ ပန မေ အန္တေဝါသိကဿ အဋ္ဌိမံသံ ပစနတ္ထာယ ဒိန္နံ၊ တဿေဝ သော ဂန္ဓော ဘဝိဿတီ’’တိ။ ရာဇာ အာဟရာပေတွာ တတော ထောကံ ဇိဝှဂ္ဂေ ဌပေသိ၊ တာဝဒေဝ သတ္တ ရသဟရဏိသဟဿာနိ ခေါဘေန္တံ ဖရိ။ ရာဇာ ရသတဏှာယ ဗဇ္ဈိတွာ သဟဿံ ဒတွာ ‘‘ဣတော ပဋ္ဌာယ တဝ အန္တေဝါသိနာ မမ စ ဓီတာနဉ္စ မေ ဘတ္တံ ပစာပေတွာ တွံ မယှံ အာဟရ၊ သော မေ ဓီတာနံ ဟရတူ’’တိ အာဟ။ သူဒေါ ဂန္တွာ တဿ အာရောစေသိ။ သော တံ သုတွာ ‘‘ဣဒါနိ မေ မနောရထော မတ္ထကံ ပတ္တော၊ ဣဒါနိ ပနာဟံ ပဘာဝတိံ ဒဋ္ဌုံ လဘိဿာမီ’’တိ တုဋ္ဌော တံ သဟဿံ တဿေဝ ဒတွာ ပုနဒိဝသေ ဘတ္တံ သမ္ပာဒေတွာ ရညော ဘတ္တဘာဇနာနိ ပေသေတွာ ရာဇဓီတာနံ ဘတ္တကာဇံ သယံ ဂဟေတွာ ပဘာဝတိယာ ဝသနပါသာဒံ အဘိရုဟိ။ သာ တံ ဘတ္တကာဇံ အာဒါယ ပါသာဒံ အဘိရုဟန္တံ ဒိသွာ စိန္တေသိ – ‘‘အယံ အတ္တနော အနနုစ္ဆဝိကံ ဒါသကမ္မကရေဟိ ကတ္တဗ္ဗံ ကရောတိ။ သစေ ပနာဟံ ကတိပါဟံ တုဏှီ ဘဝိဿာမိ၊ ‘ဣဒါနိ မံ ဧသာ ရောစတီ’တိ သညီ ဟုတွာ ကတ္ထစိ အဂန္တွာ မံ ဩလောကေန္တော ဣဓေဝ ဝသိဿတိ၊ ဣဒါနေဝ တံ အက္ကောသိတွာ ပရိဘာသိတွာ မုဟုတ္တမ္ပိ ဣဓ ဝသိတုံ ¶ အဒတွာ ပလာပေဿာမီ’’တိ။ သာ ဒွါရံ အဍ္ဎဝိဝဋံ ကတွာ ဧကံ ဟတ္ထံ ကဝါဋေ လဂ္ဂေတွာ ဧကေန ဟတ္ထေန အဂ္ဂဠံ ဥပ္ပီဠေတွာ ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –

၂။

‘‘အနုဇ္ဇုဘူတေန ¶ ဟရံ မဟန္တံ၊ ဒိဝါ စ ရတ္တော စ နိသီထကာလေ၊

ပဋိဂစ္ဆ တွံ ခိပ္ပံ ကုသာဝတိံ ကုသ၊ နိစ္ဆာမိ ဒုဗ္ဗဏ္ဏမဟံ ဝသန္တ’’န္တိ။

တဿတ္ထော – မဟာရာဇ၊ တွံ ဘတ္တကာရကော ဟုတွာ ဥဇုကေန စိတ္တေန ယောပိ တေ သီသံ ဘိန္ဒေယျ၊ တဿပေတံ ကမ္မံ န ကရောသိ၊ အနုဇုဘူတေန ပန စိတ္တေန မမတ္ထာယ ဧတံ မဟန္တံ ကာဇံ ဟရန္တော ဒိဝါ စ ရတ္တော စ နိသီထကာလေ စ မဟန္တံ ¶ ဒုက္ခံ အနုဘဝိဿသိ၊ ကိံ တေ တေန အနုဘူတေန ဒုက္ခေန၊ တွံ အတ္တနော နဂရံ ကုသာဝတိမေဝ ပဋိဂစ္ဆ၊ အညံ အတ္တနာ သဒိသိံ အတိရသကပူဝသဏ္ဌာနမုခိံ ယက္ခိနိံ အဂ္ဂမဟေသိံ ကတွာ ရဇ္ဇံ ကာရေဟီတိ။ နိစ္ဆာမိ ဒုဗ္ဗဏ္ဏမဟံ ဝသန္တန္တိ အဟံ ပန တံ ဒုဗ္ဗဏ္ဏံ ဒုဿဏ္ဌိတံ ဣဓ ဝသန္တံ န ဣစ္ဆာမီတိ။

သော ‘‘ပဘာဝတိယာ မေ သန္တိကာ ကထာ လဒ္ဓါ’’တိ တုဋ္ဌစိတ္တော တိဿော ဂါထာ အဘာသိ –

၃။

‘‘နာဟံ ဂမိဿာမိ ဣတော ကုသာဝတိံ၊ ပဘာဝတီ ဝဏ္ဏပလောဘိတော တဝ၊

ရမာမိ မဒ္ဒဿ နိကေတရမ္မေ၊ ဟိတွာန ရဋ္ဌံ တဝ ဒဿနေ ရတော။

၄။

‘‘ပဘာဝတီ ဝဏ္ဏပလောဘိတော တဝ၊ သမ္မူဠှရူပေါ ဝိစရာမိ မေဒိနိံ၊

ဒိသံ န ဇာနာမိ ကုတောမှိ အာဂတော၊ တယမှိ မတ္တော မိဂမန္ဒလောစနေ။

၅။

‘‘သုဝဏ္ဏစီရဝသနေ၊ ဇာတရူပသုမေခလေ၊

သုဿောဏိ တဝ ကာမာ ဟိ၊ နာဟံ ရဇ္ဇေန မတ္ထိကော’’တိ။

တတ္ထ ရမာမီတိ အဘိရမာမိ န ဥက္ကဏ္ဌာမိ။ သမ္မူဠှရူပေါတိ ကိလေသသမ္မူဠှော ဟုတွာ။ တယမှိ မတ္တောတိ တယိ မတ္တောမှိ၊ တယာ ဝါ မတ္တောမှိ။ သုဝဏ္ဏစီရဝသနေတိ သုဝဏ္ဏခစိတဝတ္ထဝသနေ။ နာဟံ ရဇ္ဇေန မတ္ထိကောတိ န အဟံ ရဇ္ဇေန အတ္ထိကော။

ဧဝံ ¶ ဝုတ္တေ သာ စိန္တေသိ – ‘‘အဟံ ဧတံ ‘ဝိပ္ပဋိသာရီ ဘဝိဿတီ’တိ ပရိဘာသာမိ၊ အယံ ပန ရဇ္ဇိတွာဝ ကထေတိ၊ သစေ ခေါ ပန မံ ‘အဟံ ကုသရာဇာ’တိ ဝတွာ ဟတ္ထေ ဂဏှေယျ၊ ကော ¶ တံ နိဝါရေယျ၊ ကောစိ နော ဣမံ ကထံ သုဏေယျာ’’တိ ဒွါရံ ထကေတွာ သူစိံ ဒတွာ အန္တော အဋ္ဌာသိ။ သောပိ ဘတ္တကာဇံ အာဟရိတွာ ဘတ္တံ ဝဍ္ဎေတွာ ရာဇဓီတရော ဘောဇေသိ။ ပဘာဝတီ ‘‘ဂစ္ဆ ကုသရာဇေန ပက္ကဘတ္တံ အာဟရာ’’တိ ခုဇ္ဇံ ပေသေသိ။ သာ အာဟရိတွာ ‘‘ဘုဉ္ဇာဟီ’’တိ အာဟ။ နာဟံ တေန ပက္ကဘတ္တံ ဘုဉ္ဇာမိ၊ တွံ ဘုဉ္ဇိတွာ အတ္တနော လဒ္ဓနိဝါပံ ဂဟေတွာ ဘတ္တံ ပစိတွာ အာဟရ၊ ကုသရညော အာဂတဘာဝဉ္စ မာ ကဿစိ အာရောစေသီတိ။ ခုဇ္ဇာ တတော ပဋ္ဌာယ တဿာ ကောဋ္ဌာသံ အာဟရိတွာ သယံ ဘုဉ္ဇတိ၊ အတ္တနော ကောဋ္ဌာသံ တဿာ ဥပနေတိ။ ကုသရာဇာပိ ¶ တတော ပဋ္ဌာယ တံ ပဿိတုံ အလဘန္တော စိန္တေသိ – ‘‘အတ္ထိ နု ခေါ ပဘာဝတိယာ မယိ သိနေဟော၊ ဥဒါဟု နတ္ထိ၊ ဝီမံသိဿာမိ န’’န္တိ။ သော ပန ရာဇဓီတရော ဘောဇေတွာ ဘတ္တကာဇံ အာဒါယ နိက္ခန္တော တဿာ ဂဗ္ဘဒွါရေ ပါသာဒတလံ ပါဒေန ပဟရိတွာ ဘာဇနာနိ ဃဋ္ဋေတွာ နိတ္ထုနိတွာ ဝိသညီ ဟုတွာ ဝိယ အဝကုဇ္ဇော ပတိ။ သာ တဿ နိတ္ထုနိတသဒ္ဒေန ဒွါရံ ဝိဝရိတွာ တံ ဘတ္တကာဇေန ဩတ္ထတံ ဒိသွာ စိန္တေသိ – ‘‘အယံ သကလဇမ္ဗုဒီပေ အဂ္ဂရာဇာ မံ နိဿာယ ရတ္တိန္ဒိဝံ ဒုက္ခံ အနုဘောတိ၊ သုခုမာလတာယ ဘတ္တကာဇေန အဝတ္ထတော ပတတိ၊ ဇီဝတိ နု ခေါ၊ နော ဝါ’’တိ။ သာ ဂဗ္ဘတော နိက္ခမိတွာ တဿ နာသဝါတံ ဥပဓာရေတုံ ဂီဝံ ပသာရေတွာ မုခံ ဩလောကေသိ။ သော မုခပူရံ ခေဠံ ဂဟေတွာ တဿာ သရီရေ ပါတေသိ။ သာ တံ ပရိဘာသိတွာ ဂဗ္ဘံ ပဝိသိတွာ ဒွါရံ အဍ္ဎဝိဝဋံ ထကေတွာ ဌိတာ ဂါထမာဟ –

၆။

‘‘အဗ္ဘူတိ တဿ ဘော ဟောတိ၊ ယော အနိစ္ဆန္တမိစ္ဆတိ၊

အကာမံ ရာဇ ကာမေသိ၊ အကန္တံ ကန္တုမိစ္ဆသီ’’တိ။

တတ္ထ အဗ္ဘူတီတိ အဘူတိ၊ အဝုဍ္ဎီတိ အတ္ထော။

သော ပန ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တတာယ အက္ကောသိယမာနောပိ ပရိဘာသိယမာနောပိ ဝိပ္ပဋိသာရံ အနုပ္ပာဒေတွာဝ အနန္တရံ ဂါထမာဟ –

၇။

‘‘အကာမံ ဝါ သကာမံ ဝါ၊ ယော နရော လဘတေ ပိယံ၊

လာဘမေတ္ထ ပသံသာမ၊ အလာဘော တတ္ထ ပါပကော’’တိ။

သာပိ ¶ တသ္မိံ ဧဝံ ကထေန္တေပိ အနောသက္ကိတွာ ထဒ္ဓတရဝစနံ ဝတွာ ပလာပေတုကာမာ ဣတရံ ဂါထမာဟ –

၈။

‘‘ပါသာဏသာရံ ¶ ခဏသိ၊ ကဏိကာရဿ ဒါရုနာ၊

ဝါတံ ဇာလေန ဗာဓေသိ၊ ယော အနိစ္ဆန္တမိစ္ဆသီ’’တိ။

တတ္ထ ကဏိကာရဿ ဒါရုနာတိ ကဏိကာရကဋ္ဌေန။ ဗာဓေသီတိ ဗန္ဓသီတိ။

တံ သုတွာ ရာဇာ တိဿော ဂါထာယော အဘာသိ –

၉။

‘‘ပါသာဏော နူန တေ ဟဒယေ၊ ဩဟိတော မုဒုလက္ခဏေ၊

ယော တေ သာတံ န ဝိန္ဒာမိ၊ တိရောဇနပဒါဂတော။

၁၀။

‘‘ယဒါ ¶ မံ ဘကုဋိံ ကတွာ၊ ရာဇပုတ္တီ ဥဒိက္ခတိ၊

အာဠာရိကော တဒါ ဟောမိ၊ ရညော မဒ္ဒဿန္တေပုရေ။

၁၁။

‘‘ယဒါ ဥမှယမာနာ မံ၊ ရာဇပုတ္တီ ဥဒိက္ခတိ၊

နာဠာရိကော တဒါ ဟောမိ၊ ရာဇာ ဟောမိ တဒါ ကုသော’’တိ။

တတ္ထ မုဒုလက္ခဏေတိ မုဒုနာ ဣတ္ထိလက္ခဏေန သမန္နာဂတေ။ ယောတိ ယော အဟံ တိရောရဋ္ဌာ အာဂတော တဝ သန္တိကေ ဝသန္တော ပဋိသန္ထာရမတ္တမ္ပိ သာတံ န လဘာမိ၊ သော ဧဝံ မညာမိ၊ မယိ သိနေဟုပ္ပတ္တိနိဝါရဏာယ နူန တဝ ဟဒယေ ပါသာဏော ဌပိတော။ ဘကုဋိံ ကတွာတိ ကောဓဝသေန ဝလိဝိသမံ နလာဋံ ကတွာ။ အာဠာရိကောတိ ဘတ္တကာရကော။ တသ္မိံ ခဏေ အဟံ မဒ္ဒရညော အန္တေပုရေ ဘတ္တကာရကဒါသော ဝိယ ဟောမီတိ ဝဒတိ။ ဥမှယမာနာတိ ပဟဋ္ဌာကာရံ ဒဿေတွာ ဟသမာနာ။ ရာဇာ ဟောမီတိ တသ္မိံ ခဏေ အဟံ ကုသာဝတီနဂရေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တော ရာဇာ ဝိယ ဟောမိ၊ ကသ္မာသိ ဧဝံ ဖရုသာ၊ ဣတော ပဋ္ဌာယ မာ ဧဝရူပံ ကရိ၊ ဘဒ္ဒေတိ။

သာ တဿ ဝစနံ သုတွာ စိန္တေသိ – ‘‘အယံ အတိဝိယ အလ္လီယိတွာ ကထေတိ၊ မုသာဝါဒံ ကတွာ ဥပါယေန နံ ဣတော ပလာပေဿာမီ’’တိ ဂါထမာဟ –

၁၂။

‘‘သစေ ¶ ဟိ ဝစနံ သစ္စံ၊ နေမိတ္တာနံ ဘဝိဿတိ၊

နေဝ မေ တွံ ပတီ အဿ၊ ကာမံ ဆိန္ဒန္တု သတ္တဓာ’’တိ။

တဿတ္ထော ¶ – မဟာရာဇ၊ မယာ ‘‘အယံ ကုသရာဇာ မယှံ ပတိ ဘဝိဿတိ၊ န ဘဝိဿတီ’’တိ ဗဟူ နိမိတ္တပါဌကာ ပုစ္ဆိတာ၊ တေ ‘‘ကာမံ ကိရ မံ သတ္တဓာ ဆိန္ဒန္တု၊ နေဝ မေ တွံ ပတိ ဘဝိဿသီ’’တိ ဝဒိံသူတိ။

တံ သုတွာ ရာဇာ တံ ပဋိဗာဟန္တော ‘‘ဘဒ္ဒေ၊ မယာပိ အတ္တနော ရဋ္ဌေ နေမိတ္တကာ ပုစ္ဆိတာ၊ တေ ‘အညတြ သီဟဿရကုသရာဇတော တဝ ပတိ နာမ အညော နတ္ထီ’တိ ဗျာကရိံသု၊ အဟမ္ပိ အတ္တနော ဉာဏဗလနိမိတ္တေန ဧဝမေဝ ကထေသိ’’န္တိ ဝတွာ အနန္တရံ ဂါထမာဟ –

၁၃။

‘‘သစေ ဟိ ဝစနံ သစ္စံ၊ အညေသံ ယဒိ ဝါ မမ၊

နေဝ တုယှံ ပတီ အတ္ထိ၊ အညော သီဟဿရာ ကုသာ’’တိ။

တဿတ္ထော – ယဒိ ဟိ အညေသံ နေမိတ္တာနံ ဝစနံ သစ္စံ၊ ယဒိ ဝါ မမ ဝစနံ သစ္စံ၊ တဝ အညော ပတိ နာမ နတ္ထီတိ။

သာ တဿ ဝစနံ သုတွာ ‘‘န သက္ကာ ဣမံ လဇ္ဇာပေတုံ ဝါ ပလာပေတုံ ဝါ၊ ကိံ မေ ဣမိနာ’’တိ ဒွါရံ ပိဓာယ အတ္တာနံ န ဒဿေသိ။ သောပိ ကာဇံ ဂဟေတွာ ဩတရိ၊ တတော ပဋ္ဌာယ တံ ဒဋ္ဌုံ န လဘတိ၊ ဘတ္တကာရကကမ္မံ ကရောန္တော အတိဝိယ ကိလမတိ ¶ ၊ ဘုတ္တပါတရာသော ဒါရူနိ ဖာလေတိ၊ ဘာဇနာနိ ဓောဝတိ၊ ကာဇေန ဥဒကံ အာဟရတိ၊ သယန္တော အမ္ဗဏပိဋ္ဌေ သယတိ၊ ပါတော ဝုဋ္ဌာယ ယာဂုအာဒီနိ ပစတိ ဟရတိ ဘောဇေတိ၊ နန္ဒိရာဂံ နိဿာယ အတိဒုက္ခံ အနုဘောတိ။ သော ဧကဒိဝသံ ဘတ္တဂေဟဒွါရေန ဂစ္ဆန္တိံ ခုဇ္ဇံ ဒိသွာ ပက္ကောသိ။ သာ ပဘာဝတိယာ ဘယေန တဿ သန္တိကံ ဂန္တုံ အဝိသဟန္တီ တုရိတတုရိတာ ဝိယ ဂစ္ဆတိ။ အထ နံ ဝေဂေန ဥပဂန္တွာ ‘‘ခုဇ္ဇေ’’တိ အာဟ။

သာ နိဝတ္တိတွာ ဌိတာ ‘‘ကော ဧသော’’တိ ဝတွာ ‘‘တုမှာကံ သဒ္ဒံ န သုဏာမီ’’တိ အာဟ။ အထ နံ ‘‘ခုဇ္ဇေ တွမ္ပိ သာမိနီပိ တေ ဥဘောပိ အတိဝိယ ထဒ္ဓါ၊ ဧတ္တကံ ကာလံ တုမှာကံ သန္တိကေ ဝသန္တော အာရောဂျသာသနမတ္တမ္ပိ န လဘာမိ၊ ဒေယျဓမ္မံ ပန ကိံ ဒဿထ၊ တိဋ္ဌတု တာဝေတံ၊ အပိ မေ ပဘာဝတိံ မုဒုကံ ကတွာ ဒဿေတုံ သက္ခိဿသီ’’တိ အာဟ ¶ ။ သာ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိ။ အထ နံ ‘‘သစေ မေ တံ ဒဿေတုံ သက္ခိဿသိ၊ ခုဇ္ဇဘာဝံ တေ ဥဇုကံ ကတွာ ဂီဝေယျကံ ဒဿာမီ’’တိ ပလောဘေန္တော ပဉ္စ ဂါထာယော အဘာသိ –

၁၄။

‘‘နေက္ခံ ¶ ဂီဝံ တေ ကာရေဿံ၊ ပတွာ ခုဇ္ဇေ ကုသာဝတိံ၊

သစေ မံ နာဂနာသူရူ၊ ဩလောကေယျ ပဘာဝတီ။

၁၅။

‘‘နေက္ခံ ဂီဝံ တေ ကာရေဿံ၊ ပတွာ ခုဇ္ဇေ ကုသာဝတိံ၊

သစေ မံ နာဂနာသူရူ၊ အာလပေယျ ပဘာဝတီ။

၁၆။

‘‘နေက္ခံ ဂီဝံ တေ ကာရေဿံ၊ ပတွာ ခုဇ္ဇေ ကုသာဝတိံ၊

သစေ မံ နာဂနာသူရူ၊ ဥမှာယေယျ ပဘာဝတီ။

၁၇။

‘‘နေက္ခံ ဂီဝံ တေ ကာရေဿံ၊ ပတွာ ခုဇ္ဇေ ကုသာဝတိံ၊

သစေ မံ နာဂနာသူရူ၊ ပမှာယေယျ ပဘာဝတီ။

၁၈။

‘‘နေက္ခံ ဂီဝံ တေ ကာရေဿံ၊ ပတွာ ခုဇ္ဇေ ကုသာဝတိံ၊

သစေ မံ နာဂနာသူရူ၊ ပါဏီဟိ ဥပသမ္ဖုသေ’’တိ။

တတ္ထ နေက္ခံ ဂီဝံ တေတိ တဝ ဂီဝေယျံ သဗ္ဗသုဝဏ္ဏမယမေဝ ကာရေဿာမီတိ အတ္ထော။ ‘‘နေက္ခံ ဂီဝံ တေ ကရိဿာမီ’’တိပိ ပါဌော၊ တဝ ဂီဝါယ နေက္ခမယံ ပိဠန္ဓနံ ပိဠန္ဓေဿာမီတိ အတ္ထော။ ဩလောကေယျာတိ သစေ တဝ ဝစနေန မံ ပဘာဝတီ ဩလောကေယျ၊ သစေ မံ တာယ ဩလောကာပေတုံ သက္ခိဿသီတိ အတ္ထော။ ‘‘အာလပေယျာ’’တိအာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဧတ္ထ ပန ဥမှာယေယျာတိ မန္ဒဟသိတဝသေန ပရိဟာသေယျ။ ပမှာယေယျာတိ မဟာဟသိတဝသေန ပရိဟာသေယျ။

သာ ¶ တဿ ဝစနံ သုတွာ ‘‘ဂစ္ဆထ တုမှေ၊ ဒေဝ၊ ကတိပါဟစ္စယေန နံ တုမှာကံ ဝသေ ကရိဿာမိ၊ ပဿထ မေ ပရက္ကမ’’န္တိ ဝတွာ တံ ကရဏီယံ တီရေတွာ ပဘာဝတိယာ သန္တိကံ ဂန္တွာ တဿာ ဝသနဂဗ္ဘံ သောဓေန္တီ ဝိယ ပဟရဏယောဂ္ဂံ လေဍ္ဍုခဏ္ဍမ္ပိ အသေသေတွာ အန္တမသော ပါဒုကာပိ နီဟရိတွာ သကလဂဗ္ဘံ သမ္မဇ္ဇိတွာ ဂဗ္ဘဒွါရေ ဥမ္မာရံ အန္တရံ ကတွာ ဥစ္စာသနံ ပညပေတွာ ပဘာဝတိယာ ဧကံ နီစပီဌကံ အတ္ထရိတွာ ‘‘ဧဟိ၊ အမ္မ၊ သီသေ တေ ¶ ဦကာ ဝိစိနိဿာမီ’’တိ တံ တတ္ထ ပီဌကေ နိသီဒါပေတွာ အတ္တနော ဦရုအန္တရေ တဿာ သီသံ ဌပေတွာ ထောကံ ကဏ္ဍုယိတွာ ‘‘အဟော ဣမိဿာ သီသေ ဗဟူ ဦကာ’’တိ သကသီသတော ဦကာ ဂဟေတွာ တဿာ ဟတ္ထေ ဌပေတွာ ‘‘ပဿ ကိတ္တကာ တေ သီသေ ဦကာ’’တိ ပိယကထံ ကထေတွာ မဟာသတ္တဿ ဂုဏံ ကထေန္တီ ဂါထမာဟ –

၁၉။

‘‘န ¶ ဟိ နူနာယံ ရာဇပုတ္တီ၊ ကုသေ သာတမ္ပိ ဝိန္ဒတိ၊

အာဠာရိကေ ဘတေ ပေါသေ၊ ဝေတနေန အနတ္ထိကေ’’တိ။

တဿတ္ထော – ဧကံသေန အယံ ရာဇပုတ္တီ ပုဗ္ဗေ ကုသာဝတီနဂရေ ကုသနရိန္ဒဿ သန္တိကေ မာလာဂန္ဓဝိလေပနဝတ္ထာလင်္ကာရဝသေန အပ္ပမတ္တကမ္ပိ သာတံ န ဝိန္ဒတိ န လဘတိ၊ တမ္ဗူလမတ္တမ္ပိ ဧတေန ဧတိဿာ ဒိန္နပုဗ္ဗံ န ဘဝိဿတိ။ ကိံကာရဏာ? ဣတ္ထိယော နာမ ဧကဒိဝသမ္ပိ အင်္ကံ အဝတ္ထရိတွာ နိပန္နသာမိကမှိ ဟဒယံ ဘိန္ဒိတုံ န သက္ကောန္တိ၊ အယံ ပန အာဠာရိကေ ဘတေ ပေါသေ အာဠာရိကတ္တဉ္စ ဘတကတ္တဉ္စ ဥပဂတေ ဧတသ္မိံ ပုရိသေ မူလေနပိ အနတ္ထိကေ ကေဝလံ တံယေဝ နိဿာယ ရဇ္ဇံ ပဟာယ အာဂန္တွာ ဧဝံ ဒုက္ခံ အနုဘဝန္တေ ပဋိသန္ထာရမတ္တမ္ပိ န ကရောတိ၊ သစေပိ တေ၊ အမ္မ၊ တသ္မိံ သိနေဟော နတ္ထိ၊ သကလဇမ္ဗုဒီပေ အဂ္ဂရာဇာ မံ နိဿာယ ကိလမတီတိ တဿ ကိဉ္စိဒေဝ ဒါတုံ အရဟသီတိ။

သာ တံ သုတွာ ခုဇ္ဇာယ ကုဇ္ဈိ။ အထ နံ ခုဇ္ဇာ ဂီဝါယံ ဂဟေတွာ အန္တောဂဗ္ဘေ ခိပိတွာ သယံ ဗဟိ ဟုတွာ ဒွါရံ ပိဓာယ အာဝိဉ္ဆနရဇ္ဇုမှိ ဩလမ္ဗန္တီ အဋ္ဌာသိ။ ပဘာဝတီ တံ ဂဟေတုံ အသက္ကောန္တီ ဒွါရမူလေ ဌတွာ အက္ကောသန္တီ ဣတရံ ဂါထမာဟ –

၂၀။

‘‘န ¶ ဟိ နူနာယံ သာ ခုဇ္ဇာ၊ လဘတိ ဇိဝှာယ ဆေဒနံ၊

သုနိသိတေန သတ္ထေန၊ ဧဝံ ဒုဗ္ဘာသိတံ ဘဏ’’န္တိ။

တတ္ထ သုနိသိတေနာတိ သုဋ္ဌု နိသိတေန တိခိဏသတ္ထေန။ ဧဝံ ဒုဗ္ဘာသိတန္တိ ဧဝံ အသောတဗ္ဗယုတ္တကံ ဒုဗ္ဘာသိတံ ဘဏန္တီ။

အထ ခုဇ္ဇာ အာဝိဉ္စနရဇ္ဇုံ ဂဟေတွာ ဌိတာဝ ‘‘နိပ္ပညေ ဒုဗ္ဗိနီတေ တဝ ရူပံ ကိံ ကရိဿတိ၊ ကိံ မယံ တဝ ရူပံ ခါဒိတွာ ယာပေဿာမာ’’တိ ဝတွာ တေရသဟိ ¶ ဂါထာဟိ ဗောဓိသတ္တဿ ဂုဏံ ပကာသေန္တီ ခုဇ္ဇာဂဇ္ဇိတံ နာမ ဂဇ္ဇိ –

၂၁။

‘‘မာ နံ ရူပေန ပါမေသိ၊ အာရောဟေန ပဘာဝတိ၊

မဟာယသောတိ ကတွာန၊ ကရဿု ရုစိရေ ပိယံ။

၂၂။

‘‘မာ ¶ နံ ရူပေန ပါမေသိ၊ အာရောဟေန ပဘာဝတိ၊

မဟဒ္ဓနောတိ ကတွာန၊ ကရဿု ရုစိရေ ပိယံ။

၂၃။

‘‘မာ နံ ရူပေန ပါမေသိ၊ အာရောဟေန ပဘာဝတိ၊

မဟဗ္ဗလောတိ ကတွာန၊ ကရဿု ရုစိရေ ပိယံ။

၂၄။

‘‘မာ နံ ရူပေန ပါမေသိ၊ အာရောဟေန ပဘာဝတိ၊

မဟာရဋ္ဌောတိ ကတွာန၊ ကရဿု ရုစိရေ ပိယံ။

၂၅။

‘‘မာ နံ ရူပေန ပါမေသိ၊ အာရောဟေန ပဘာဝတိ၊

မဟာရာဇာတိ ကတွာန၊ ကရဿု ရုစိရေ ပိယံ။

၂၆။

‘‘မာ နံ ရူပေန ပါမေသိ၊ အာရောဟေန ပဘာဝတိ၊

သီဟဿရောတိ ကတွာန၊ ကရဿု ရုစိရေ ပိယံ။

၂၇။

‘‘မာ နံ ရူပေန ပါမေသိ၊ အာရောဟေန ပဘာဝတိ၊

ဝဂ္ဂုဿရောတိ ကတွာန၊ ကရဿု ရုစိရေ ပိယံ။

၂၈။

‘‘မာ နံ ရူပေန ပါမေသိ၊ အာရောဟေန ပဘာဝတိ၊

ဗိန္ဒုဿရောတိ ကတွာန၊ ကရဿု ရုစိရေ ပိယံ။

၂၉။

‘‘မာ နံ ရူပေန ပါမေသိ၊ အာရောဟေန ပဘာဝတိ၊

မဉ္ဇုဿရောတိ ကတွာန၊ ကရဿု ရုစိရေ ပိယံ။

၃၀။

‘‘မာ နံ ရူပေန ပါမေသိ၊ အာရောဟေန ပဘာဝတိ၊

မဓုဿရောတိ ကတွာန၊ ကရဿု ရုစိရေ ပိယံ။

၃၁။

‘‘မာ နံ ရူပေန ပါမေသိ၊ အာရောဟေန ပဘာဝတိ၊

သတသိပ္ပောတိ ကတွာန၊ ကရဿု ရုစိရေ ပိယံ။

၃၂။

‘‘မာ နံ ရူပေန ပါမေသိ၊ အာရောဟေန ပဘာဝတိ၊

ခတ္တိယောတိပိ ကတွာန၊ ကရဿု ရုစိရေ ပိယံ။

၃၃။

‘‘မာ ¶ ¶ နံ ရူပေန ပါမေသိ၊ အာရောဟေန ပဘာဝတိ၊

ကုသရာဇာတိ ကတွာန၊ ကရဿု ရုစိရေ ပိယ’’န္တိ။

တတ္ထ မာ နံ ရူပေန ပါမေသိ၊ အာရောဟေန၊ ပဘာဝတီတိ အရေ ပဘာဝတိ၊ မာ တွံ ဧတံ ကုသနရိန္ဒံ အတ္တနော ရူပေန အာရောဟပရိဏာဟေန ပမိနိ၊ ဧဝံ ပမာဏံ ဂဏှိ။ မဟာယသောတိ မဟာနုဘာဝေါ သောတိ ဧဝံ ဟဒယေ ကတွာန ရုစိရေ ပိယဒဿနေ ကရဿု တဿ ပိယံ။ အာနုဘာဝေါယေဝ ဟိဿ ရူပန္တိ ဝဒတိ။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။ အပိ စ မဟာယသောတိ မဟာပရိဝါရော။ မဟဒ္ဓနောတိ မဟာဘောဂေါ။ မဟဗ္ဗလောတိ ¶ မဟာထာမော။ မဟာရဋ္ဌောတိ ဝိပုလရဋ္ဌော။ မဟာရာဇာတိ သကလဇမ္ဗုဒီပေ အဂ္ဂရာဇာ။ သီဟဿရောတိ သီဟသဒ္ဒသမာနသဒ္ဒေါ။ ဝဂ္ဂုဿရောတိ လီလာယုတ္တဿရော။ ဗိန္ဒုဿရောတိ သမ္ပိဏ္ဍိတဃနဿရော။ မဉ္ဇုဿရောတိ သုန္ဒရဿရော။ မဓုဿရောတိ မဓုရယုတ္တဿရော။ သတသိပ္ပောတိ ပရေသံ သန္တိကေ အသိက္ခိတွာ အတ္တနော ဗလေနေဝ နိပ္ဖန္နအနေကသတသိပ္ပော။ ခတ္တိယောတိ ဩက္ကာကပဝေဏိယံ ဇာတော အသမ္ဘိန္နခတ္တိယော။ ကုသရာဇာတိ သက္ကဒတ္တိယကုသတိဏသမာနနာမော ရာဇာ။ ဧဝရူပေါ ဟိ အညော ရာဇာ နာမ နတ္ထီတိ ဇာနိတွာ ဧတဿ ပိယံ ကရောဟီတိ ခုဇ္ဇာ ဧတ္တကာဟိ ဂါထာဟိ တဿ ဂုဏံ ကထေသိ။

ပဘာဝတီ တဿာ ဝစနံ သုတွာ ‘‘ခုဇ္ဇေ အတိဝိယ ဂဇ္ဇသိ၊ ဟတ္ထေန ပါပုဏန္တီ သသာမိကဘာဝံ တေ ဇာနာပေဿာမီ’’တိ ခုဇ္ဇံ တဇ္ဇေသိ။ သာပိ တံ ‘‘အဟံ တံ ရက္ခမာနာ ပိတုနော တေ ကုသရာဇဿ အာဂတဘာဝံ နာရောစေသိံ၊ ဟောတု၊ အဇ္ဇ ရညော အာရောစေဿာမီ’’တိ မဟန္တေန သဒ္ဒေန ဘာယာပေသိ။ သာပိ ‘‘ကောစိဒေဝ သုဏေယျာ’’တိ ခုဇ္ဇံ သညာပေသိ။ ဗောဓိသတ္တောပိ တံ ပဿိတုံ အလဘန္တော သတ္တ မာသေ ဒုဗ္ဘောဇနေန ဒုက္ခသေယျာယ ကိလမန္တော စိန္တေသိ – ‘‘ကော မေ ဧတာယ အတ္ထော၊ သတ္တ မာသေ ဝသန္တော ဧတံ ပဿိတုမ္ပိ န လဘာမိ၊ အတိဝိယ ကက္ခဠာ သာဟသိကာ၊ ဂန္တွာ မာတာပိတရော ပဿိဿာမီ’’တိ။ တသ္မိံ ခဏေ သက္ကော အာဝဇ္ဇေန္တော တဿ ဥက္ကဏ္ဌိတဘာဝံ ဉတွာ ‘‘ရာဇာ သတ္တ မာသေ ပဘာဝတိံ ဒဋ္ဌုမ္ပိ န လဘိ၊ လဘနာကာရမဿ ကရိဿာမီ’’တိ မဒ္ဒရညော ဒူတေ ကတွာ သတ္တန္နံ ¶ ရာဇူနံ ဒူတံ ပါဟေန္တော ‘‘ပဘာဝတီ၊ ကုသရာဇံ ဆဍ္ဍေတွာ အာဂတာ၊ အာဂစ္ဆန္တု ပဘာဝတိံ ဂဏှန္တူ’’တိ ဧကေကဿ ဝိသုံ ဝိသုံ သာသနံ ပဟိဏိ။ တေ မဟာပရိဝါရေန ဂန္တွာ နဂရံ ပတွာ အညမညဿ အာဂတကာရဏံ န ဇာနန္တိ။ တေ ‘‘တွံ ကသ္မာ အာဂတော၊ တွံ ကသ္မာ အာဂတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ တမတ္ထံ ဉတွာ ကုဇ္ဈိတွာ ‘‘ဧကံ ကိရ ဓီတရံ သတ္တန္နံ ဒဿတိ၊ ပဿထဿ အနာစာရံ၊ ဥပ္ပဏ္ဍေတိ နော၊ ဂဏှထ န’’န္တိ ‘‘သဗ္ဗေသမ္ပိ အမှာကံ ပဘာဝတိံ ဒေတု ယုဒ္ဓံ ဝါ’’တိ သာသနာနိ ပဟိဏိတွာ နဂရံ ပရိဝါရယိံသု။ မဒ္ဒရာဇာ သာသနံ သုတွာ ဘီတတသိတော အမစ္စေ အာမန္တေတွာ ‘‘ကိံ ကရောမာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ အထ နံ အမစ္စာ ‘‘ဒေဝ ¶ ¶ ၊ သတ္တပိ ရာဇာနော ပဘာဝတိံ နိဿာယ အာဂတာ၊ ‘သစေ န ဒဿတိ၊ ပါကာရံ ဘိန္ဒိတွာ နဂရံ ပဝိသိတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေတွာ တံ ဂဏှိဿာမာ’တိ ဝဒန္တိ၊ ပါကာရေ အဘိန္နေယေဝ တေသံ ပဘာဝတိံ ပေသေဿာမာ’’တိ ဝတွာ ဂါထမာဟံသု –

၃၄။

‘‘ဧတေ နာဂါ ဥပတ္ထဒ္ဓါ၊ သဗ္ဗေ တိဋ္ဌန္တိ ဝမ္မိတာ၊

ပုရာ မဒ္ဒန္တိ ပါကာရံ၊ အာနေန္တေတံ ပဘာဝတိ’’န္တိ။

တတ္ထ ဥပတ္ထဒ္ဓါတိ အတိထဒ္ဓါ ဒပ္ပိတာ။ အာနေန္တေတံ ပဘာဝတိန္တိ အာနေန္တု ဧတံ ပဘာဝတိန္တိ သာသနာနိ ပဟိဏိံသု။ တသ္မာ ယာဝ ဧတေ နာဂါ ပါကာရံ န မဒ္ဒန္တိ၊ တာဝ နေသံ ပဘာဝတိံ ပေသေဟိ၊ မဟာရာဇာတိ။

တံ သုတွာ ရာဇာ ‘‘သစာဟံ ဧကဿ ပဘာဝတိံ ပေသေဿာမိ၊ သေသာ ယုဒ္ဓံ ကရိဿန္တိ၊ န သက္ကာ ဧကဿ ဒါတုံ၊ သကလဇမ္ဗုဒီပေ အဂ္ဂရာဇာနံ ‘ဝိရူပေါ’တိ ဆဍ္ဍေတွာ အာဂတာ အာဂမနဿ ဖလံ လဘတု၊ ဝဓိတွာန နံ သတ္တ ခဏ္ဍာနိ ကတွာ သတ္တန္နံ ခတ္တိယာနံ ပေသေဿာမီ’’တိ ဝဒန္တော အနန္တရံ ဂါထမာဟ –

၃၅။

‘‘သတ္တ ဗိလေ ကရိတွာန၊ အဟမေတံ ပဘာဝတိံ၊

ခတ္တိယာနံ ပဒဿာမိ၊ ယေ မံ ဟန္တုံ ဣဓာဂတာ’’တိ။

တဿ သာ ကထာ သကလနိဝေသနေ ပါကဋာ အဟောသိ။ ပရိစာရိကာ ဂန္တွာ ‘‘ရာဇာ ကိရ တံ သတ္တ ခဏ္ဍာနိ ကတွာ သတ္တန္နံ ရာဇူနံ ပေသေဿတီ’’တိ ပဘာဝတိယာ အာရောစေသုံ။ သာ မရဏဘယဘီတာ အာသနာ ဝုဋ္ဌာယ ဘဂိနီဟိ ပရိဝုတာ မာတု သိရိဂဗ္ဘံ အဂမာသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၃၆။

‘‘အဝုဋ္ဌဟိ ¶ ရာဇပုတ္တီ၊ သာမာ ကောသေယျဝါသိနီ၊

အဿုပုဏ္ဏေဟိ နေတ္တေဟိ၊ ဒါသီဂဏပုရက္ခတာ’’တိ။

တတ္ထ သာမာတိ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏာ။ ကောသေယျဝါသိနီတိ သုဝဏ္ဏခစိတကောသေယျနိဝသနာ။

သာ မာတု သန္တိကံ ဂန္တွာ မာတရံ ဝန္ဒိတွာ ပရိဒေဝမာနာ အာဟ –

၃၇။

‘‘တံ ¶ ¶ နူန ကက္ကူပနိသေဝိတံ မုခံ၊ အာဒါသဒန္တာထရုပစ္စဝေက္ခိတံ၊

သုဘံ သုနေတ္တံ ဝိရဇံ အနင်္ဂဏံ၊ ဆုဒ္ဓံ ဝနေ ဌဿတိ ခတ္တိယေဟိ။

၃၈။

‘‘တေ နူန မေ အသိတေ ဝေလ္လိတဂ္ဂေ၊ ကေသေ မုဒူ စန္ဒနသာရလိတ္တေ၊

သမာကုလေ သီဝထိကာယ မဇ္ဈေ၊ ပါဒေဟိ ဂိဇ္ဈာ ပရိကဍ္ဎိဿန္တိ။

၃၉။

‘‘တာ နူန မေ တမ္ဗနခါ သုလောမာ၊ ဗာဟာ မုဒူ စန္ဒနသာရလိတ္တာ၊

ဆိန္နာ ဝနေ ဥဇ္ဈိတာ ခတ္တိယေဟိ၊ ဂယှ ဓင်္ကော ဂစ္ဆတိ ယေနကာမံ။

၄၀။

‘‘တေ နူန တာလူပနိဘေ အလမ္ဗေ၊ နိသေဝိတေ ကာသိကစန္ဒနေန၊

ထနေသု မေ လမ္ဗိဿတိ သိင်္ဂါလော၊ မာတူဝ ပုတ္တော တရုဏော တနူဇော။

၄၁။

‘‘တံ နူန သောဏိံ ပုထုလံ သုကောဋ္ဋိတံ၊ နိသေဝိတံ ကဉ္စနမေခလာဟိ၊

ဆိန္နံ ဝနေ ခတ္တိယေဟီ အဝတ္ထံ၊ သိင်္ဂါလသင်္ဃာ ပရိကဍ္ဎိဿန္တိ။

၄၂။

‘‘သောဏာ ဓင်္ကာ သိင်္ဂါလာ စ၊ ယေ စညေ သန္တိ ဒါဌိနော၊

အဇရာ နူန ဟေဿန္တိ၊ ဘက္ခယိတွာ ပဘာဝတိံ။

၄၃။

‘‘သစေ ¶ မံသာနိ ဟရိံသု၊ ခတ္တိယာ ဒူရဂါမိနော၊

အဋ္ဌီနိ အမ္မ ယာစိတွာ၊ အနုပထေ ဒဟာထ နံ။

၄၄။

‘‘ခေတ္တာနိ အမ္မ ကာရေတွာ၊ ကဏိကာရေတ္ထ ရောပယ၊

ယဒါ တေ ပုပ္ဖိတာ အဿု၊ ဟေမန္တာနံ ဟိမစ္စယေ၊

သရေယျာထ မမံ အမ္မ၊ ဧဝံဝဏ္ဏာ ပဘာဝတီ’’တိ။

တတ္ထ ကက္ကူပနိသေဝိတန္တိလ ကက္ကူပနိသေဝိတန္တိ သာသပကက္ကလောဏကက္ကမတ္တိကကက္ကတိလကက္ကဟလိဒ္ဒိကက္ကမုခစုဏ္ဏကေဟိ ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ ကက္ကေဟိ ဥပနိသေဝိတံ။ အာဒါသဒန္တာထရုပစ္စဝေက္ခိတန္တိ ¶ ဒန္တမယထရုမှိ အာဒါသေ ပစ္စဝေက္ခိတံ တတ္ထ ဩလောကေတွာ မဏ္ဍိတံ။ သုဘန္တိ သုဘမုခံ။ ဝိရဇန္တိ ဝိဂတရဇံ နိမ္မလံ။ အနင်္ဂဏန္တိ ဂဏ္ဍပိဠကာဒိဒေါသရဟိတံ။ ဆုဒ္ဓန္တိ အမ္မ ဧဝရူပံ မမ မုခံ အဒ္ဓါ ဣဒါနိ ခတ္တိယေဟိ ဆဍ္ဍိတံ ဝနေ ¶ အရညေ ဌဿတီတိ ပရိဒေဝတိ။ အသိတေတိ ကာဠကေ။ ဝေလ္လိတဂ္ဂေတိ ဥန္နတဂ္ဂေ။ သီဝထိကာယာတိ သုသာနမှိ။ ပရိကဍ္ဎိဿန္တီတိ ဧဝရူပေ မမ ကေသေ မနုဿမံသခါဒကာ ဂိဇ္ဈာ ပါဒေဟိ ပဟရိတွာ နူန ပရိကဍ္ဎိဿန္တိ။ ဂယှ ဓင်္ကော ဂစ္ဆတိ ယေနကာမန္တိ အမ္မ မမ ဧဝရူပံ ဗာဟံ နူန ဓင်္ကော ဂဟေတွာ လုဉ္ဇိတွာ ခါဒန္တော ယေနကာမံ ဂစ္ဆိဿတိ။

တာလူပနိဘေတိ သုဝဏ္ဏတာလဖလသဒိသေ။ ကာသိကစန္ဒနေနာတိ သုခုမစန္ဒနေန နိသေဝိတေ။ ထနေသု မေတိ အမ္မ မမ သုသာနေ ပတိတာယ ဧဝရူပေ ထနေ ဒိသွာ မုခေန ဍံသိတွာ တေသု မေ ထနေသု အတ္တနော တနုဇော မာတု တရုဏပုတ္တော ဝိယ နူန သိင်္ဂါလော လမ္ဗိဿတိ။ သောဏိန္တိ ကဋိံ။ သုကောဋ္ဋိတန္တိ ဂေါဟနုကေန ပဟရိတွာ သုဝဍ္ဎိတံ။ အဝတ္ထန္တိ ဆဍ္ဍိတံ။ ဘက္ခယိတွာတိ အမ္မ ဧတေ ဧတ္တကာ နူန မမ မံသံ ခါဒိတွာ အဇရာ ဘဝိဿန္တိ။

သစေ မံသာနိ ဟရိံသူတိ အမ္မ သစေ တေ ခတ္တိယာ မယိံ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တာ မမ မံသာနိ ဟရေယျုံ၊ အထ တုမှေ အဋ္ဌီနိ ယာစိတွာ အနုပထေ ဒဟာထနံ၊ ဇင်္ဃမဂ္ဂမဟာမဂ္ဂါနံ အန္တရေ ဒဟေယျာထာတိ ဝဒတိ။ ခေတ္တာနီတိ အမ္မ မမ ဈာပိတဋ္ဌာနေ မာလာဒိဝတ္ထူနိ ကာရေတွာ ဧတ္ထ ဧတေသု ခေတ္တေသု ကဏိကာရရုက္ခေ ရောပယ။ ဟိမစ္စယေတိ ဟိမပါတာတိက္ကမေ ဖဂ္ဂုဏမာသေ။ သရေယျာထာတိ တေသံ ပုပ္ဖာနံ သုဝဏ္ဏစင်္ကောဋကံ ပူရေတွာ ဦရူသု ဌပေတွာ မမ ဓီတာ ပဘာဝတီ ဧဝံဝဏ္ဏာတိ သရေယျာထ။

ဣတိ ¶ သာ မရဏဘယတဇ္ဇိတာ မာတု သန္တိကေ ဝိလပိ။ မဒ္ဒရာဇာပိ ‘‘ဖရသုဉ္စ ဂဏ္ဍိကဉ္စ ဂဟေတွာ စောရဃာတကော ဣဓေဝ အာဂစ္ဆတူ’’တိ အာဏာပေသိ။ တဿ အာဂမနံ သကလရာဇဂေဟေ ပါကဋံ အဟောသိ။ အထဿ အာဂတဘာဝံ သုတွာ ပဘာဝတိယာ မာတာ ဥဋ္ဌာယာသနာ သောကသမပ္ပိတာ ရညော သန္တိကံ အဂမာသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၄၅။

‘‘တဿာ မာတာ ဥဒဋ္ဌာသိ၊ ခတ္တိယာ ဒေဝဝဏ္ဏိနီ၊

ဒိသွာ အသိဉ္စ သူနဉ္စ၊ ရညော မဒ္ဒဿန္တေပုရေ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ဥဒဋ္ဌာသီတိ အာသနာ ဥဋ္ဌာယ ရညော သန္တိကံ ဂန္တွာ အဋ္ဌာသိ။ ဒိသွာ အသိဉ္စ သူနဉ္စာတိ အန္တေပုရမှိ အလင်္ကတမဟာတလေ ရညော ပုရတော နိက္ခိတ္တံ ဖရသုဉ္စ ဂဏ္ဍိကဉ္စ ဒိသွာ ဝိလပန္တီ ဂါထမာဟ –

၄၆။

‘‘ဣမိနာ ¶ နူန အသိနာ၊ သုသညံ တနုမဇ္ဈိမံ၊

ဓီတရံ မဒ္ဒ ဟန္တွာန၊ ခတ္တိယာနံ ပဒဿသီ’’တိ။

တတ္ထ အသိနာတိ ဖရသုံ သန္ဓာယာဟ။ သော ဟိ ဣမသ္မိံ ဌာနေ အသိ နာမ ဇာတော။ သုသညံ တနုမဇ္ဈိမန္တိ သုဋ္ဌု သညာတံ တနုမဇ္ဈိမံ။

အထ နံ ရာဇာ သညာပေန္တော အာဟ – ‘‘ဒေဝိ၊ ကိံ ကထေသိ၊ တဝ ဓီတာ သကလဇမ္ဗုဒီပေ အဂ္ဂရာဇာနံ ‘ဝိရူပေါ’တိ ဆဍ္ဍေတွာ ဂတမဂ္ဂေ ပဒဝလဉ္ဇေ အဝိနဋ္ဌေယေဝ မစ္စုံ နလာဋေနာဒါယ အာဂတာ၊ ဣဒါနိ အတ္တနော ရူပံ နိဿာယ ဤဒိသံ ဖလံ လဘတူ’’တိ။ သာ တဿ ဝစနံ သုတွာ ဓီတု သန္တိကံ ဂန္တွာ ဝိလပန္တီ အာဟ –

၄၇။

‘‘န မေ အကာသိ ဝစနံ၊ အတ္ထကာမာယ ပုတ္တိကေ၊

သာဇ္ဇ လောဟိတသဉ္ဆန္နာ၊ ဂစ္ဆသိ ယမသာဓနံ။

၄၈။

‘‘ဧဝမာပဇ္ဇတီ ပေါသော၊ ပါပိယဉ္စ နိဂစ္ဆတိ၊

ယော ဝေ ဟိတာနံ ဝစနံ၊ န ကရောတိ အတ္ထဒဿိနံ။

၄၉။

‘‘သစေ စ အဇ္ဇ ဓာရေသိ၊ ကုမာရံ စာရုဒဿနံ၊

ကုသေန ဇာတံ ခတ္တိယံ၊ သုဝဏ္ဏမဏိမေခလံ၊

ပူဇိတံ ဉာတိသင်္ဃေဟိ၊ န ဂစ္ဆသိ ယမက္ခယံ။

၅၀။

‘‘ယတ္ထဿု ¶ ဘေရီ နဒတိ၊ ကုဉ္ဇရော စ နိကူဇတိ၊

ခတ္တိယာနံ ကုလေ ဘဒ္ဒေ၊ ကိန္နု သုခတရံ တတော။

၅၁။

‘‘အဿော စ သိသတိ ဒွါရေ၊ ကုမာရော ဥပရောဒတိ၊

ခတ္တိယာနံ ကုလေ ဘဒ္ဒေ၊ ကိန္နု သုခတရံ တတော။

၅၂။

‘‘မယူရကောဉ္စာဘိရုဒေ၊ ကောကိလာဘိနိကူဇိတေ၊

ခတ္တိယာနံ ကုလေ ဘဒ္ဒေ၊ ကိန္နု သုခတရံ တတော’’တိ။

တတ္ထ ¶ ပုတ္တိကေတိ တံ အာလပတိ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – အမ္မ၊ ဣဓ ကိံ ကရိဿသိ၊ သာမိကဿ သန္တိကံ ဂစ္ဆ၊ မာ ရူပမဒေန မဇ္ဇီတိ ဧဝံ ယာစန္တိယာပိ မေ ဝစနံ န အကာသိ၊ သာ တွံ အဇ္ဇ လောဟိတသဉ္ဆန္နာ ဂစ္ဆသိ ယမသာဓနံ၊ မစ္စုရာဇဿ ဘဝနံ ¶ ဂမိဿသီတိ။ ပါပိယဉ္စာတိ ဣတော ပါပတရဉ္စ နိဂစ္ဆတိ။ သစေ စ အဇ္ဇ ဓာရေသီတိ၊ အမ္မ၊ သစေ တွံ စိတ္တဿ ဝသံ အဂန္တွာ ကုသနရိန္ဒံ ပဋိစ္စ လဒ္ဓံ အတ္တနော ရူပေန သဒိသံ စာရုဒဿနံ ကုမာရံ အဇ္ဇ ဓာရယိဿသိ။ ယမက္ခယန္တိ ဧဝံ သန္တေ ယမနိဝေသနံ န ဂစ္ဆေယျာသိ။ တတော ယမှိ ခတ္တိယကုလေ အယံ ဝိဘူတိ၊ တမှာ နာနာဘေရိသဒ္ဒေန စေဝ မတ္တဝါရဏကောဉ္စနာဒေန စ နိန္နာဒိတာ ကုသာဝတီရာဇကုလာ ကိံ နု သုခတရံ ဒိသွာ ဣဓာဂတာသီတိ အတ္ထော။ သိသတီတိ ဟသတိ။ ကုမာရောတိ သုသိက္ခိတော ဂန္ဓဗ္ဗကုမာရော။ ဥပရောဒတီတိ နာနာတူရိယာနိ ဂဟေတွာ ဥပဟာရံ ကရောတိ။ ကောကိလာဘိနိကူဇိတေတိ ကုသရာဇကုလေ သာယံ ပါတော ပဝတ္တနစ္စဂီတဝါဒိတူပဟာရံ ပဋိပ္ဖရန္တီ ဝိယ ကောကိလေဟိ အဘိနိကူဇိတေ။

ဣတိ သာပိ ဧတ္တကာဟိ ဂါထာဟိ တာယ သဒ္ဓိံ သလ္လပိတွာ ‘‘သစေ အဇ္ဇ ကုသနရိန္ဒော ဣဓ အဿ၊ ဣမေ သတ္တ ရာဇာနော ပလာပေတွာ မမ ဓီတရံ ဒုက္ခာ ပမောစေတွာ အာဒါယ ဂစ္ဆေယျာ’’တိ စိန္တေတွာ ဂါထမာဟ –

၅၃။

‘‘ကဟံ နု ခေါ သတ္တုမဒ္ဒနော၊ ပရရဋ္ဌပ္ပမဒ္ဒနော၊

ကုသော သောဠာရပညာဏော၊ ယော နော ဒုက္ခာ ပမောစယေ’’တိ။

တတ္ထ သောဠာရပညာဏောတိ ဥဠာရပညော။

တတော ¶ ပဘာဝတီ ‘‘မမ မာတု ကုသဿ ဝဏ္ဏံ ဘဏန္တိယာ မုခံ နပ္ပဟောတိ၊ အာစိက္ခိဿာမိ တာဝဿာ တဿ ဣဓေဝ အာဠာရိကကမ္မံ ကတွာ ဝသနဘာဝ’’န္တိ စိန္တေတွာ ဂါထမာဟ –

၅၄။

‘‘ဣဓေဝ သော သတ္တုမဒ္ဒနော၊ ပရရဋ္ဌပ္ပမဒ္ဒနော၊

ကုသော သောဠာရပညာဏော၊ ယော တေ သဗ္ဗေ ဝဓိဿတီ’’တိ။

အထဿာ မာတာ ‘‘အယံ မရဏဘယဘီတာ ဝိပ္ပလပတီ’’တိ စိန္တေတွာ ဂါထမာဟ –

၅၅။

‘‘ဥမ္မတ္တိကာ ¶ နု ဘဏသိ၊ အန္ဓဗာလာ ပဘာသသိ၊

ကုသော စေ အာဂတော အဿ၊ ကိံ န ဇာနေမု တံ မယ’’န္တိ။

တတ္ထ အန္ဓဗာလာတိ သမ္မူဠှာ အညာဏာ ဟုတွာ။ ကိံ န ဇာနေမူတိ ကေန ကာရဏေန တံ န ဇာနေယျာမ။ သော ဟိ အန္တရာမဂ္ဂေ ဌိတောဝ အမှာကံ သာသနံ ပေသေယျ၊ သမုဿိတဒ္ဓဇာ စတုရင်္ဂိနီသေနာ ပညာယေထ၊ တွံ ပန မရဏဘယေန ကထေသီတိ။

သာ ¶ ဧဝံ ဝုတ္တေ ‘‘န မေ မာတာ သဒ္ဒဟတိ၊ တဿ ဣဓာဂန္တွာ သတ္တ မာသေ ဝသနဘာဝံ န ဇာနာတိ၊ ဒဿေဿာမိ န’’န္တိ စိန္တေတွာ မာတရံ ဟတ္ထေ ဂဟေတွာ သီဟပဉ္ဇရံ ဝိဝရိတွာ ဟတ္ထံ ပသာရေတွာ ဒဿေန္တီ ဂါထမာဟ –

၅၆။

‘‘ဧသော အာဠာရိကော ပေါသော၊ ကုမာရီပုရမန္တရေ၊

ဒဠှံ ကတွာန သံဝေလ္လိံ၊ ကုမ္ဘိံ ဓောဝတိ ဩဏတော’’တိ။

တတ္ထ ကုမာရီပုရမန္တရေတိ ဝါတပါနေ ဌိတာ တဝ ဓီတာနံ ကုမာရီနံ ဝသနဋ္ဌာနန္တရေ နံ ဩလောကေဟိ။ သံဝေလ္လိန္တိ ကစ္ဆံ ဗန္ဓိတွာ ကုမ္ဘိံ ဓောဝတိ။

သော ကိရ တဒါ ‘‘အဇ္ဇ မေ မနောရထော မတ္ထကံ ပါပုဏိဿတိ၊ အဒ္ဓါ မရဏဘယတဇ္ဇိတာ၊ ပဘာဝတီ၊ မမ အာဂတဘာဝံ ကထေဿတိ၊ ဘာဇနာနိ ဓောဝိတွာ ပဋိသာမေဿာမီ’’တိ ဥဒကံ အာဟရိတွာ ဘာဇနာနိ ဓောဝိတုံ အာရဘိ။ အထ နံ မာတာ ပရိဘာသန္တီ ဂါထမာဟ –

၅၇။

‘‘ဝေဏီ တွမသိ စဏ္ဍာလီ၊ အဒူသိ ကုလဂန္ဓိနီ၊

ကထံ မဒ္ဒကုလေ ဇာတာ၊ ဒါသံ ကယိရာသိ ကာမုက’’န္တိ။

တတ္ထ ¶ ဝေဏီတိ တစ္ဆိကာ။ အဒူသိ ကုလဂန္ဓိနီတိ ဥဒါဟု တွံ ကုလဒူသိကာ။ ကာမုကန္တိ ကထံ နာမ တွံ ဧဝရူပေ ကုလေ ဇာတာ အတ္တနော သာမိကံ ဒါသံ ကရေယျာသီတိ။

တတော ပဘာဝတီ ‘‘မမ မာတာ ဣမဿ မံ နိဿာယ ဧဝံ ဝသနဘာဝံ န ဇာနာတိ မညေ’’တိ စိန္တေတွာ ဣတရံ ဂါထမာဟ –

၅၈။

‘‘နမှိ ¶ ဝေဏီ န စဏ္ဍာလီ၊ န စမှိ ကုလဂန္ဓိနီ၊

ဩက္ကာကပုတ္တော ဘဒ္ဒန္တေ၊ တွံ နု ဒါသောတိ မညသီ’’တိ။

တတ္ထ ဩက္ကာကပုတ္တောတိ၊ အမ္မ၊ ဧသ ဩက္ကာကပုတ္တော၊ တွံ ပန ‘‘ဒါသော’’တိ မညသိ၊ ကသ္မာ နံ အဟံ ‘‘ဒါသော’’တိ ကထေဿာမီတိ။

ဣဒါနိဿ ယသံ ဝဏ္ဏေန္တီ အာဟ –

၅၉။

‘‘ယော ဗြာဟ္မဏသဟဿာနိ၊ သဒါ ဘောဇေတိ ဝီသတိံ၊

ဩက္ကာကပုတ္တော ဘဒ္ဒန္တေ၊ တွံ နု ဒါသောတိ မညသိ။

၆၀။

ယဿ ¶ နာဂသဟဿာနိ၊ သဒါ ယောဇေန္တိ ဝီသတိံ၊

ဩက္ကာကပုတ္တော ဘဒ္ဒန္တေ၊ တွံ နု ဒါသောတိ မညသိ။

၆၁။

‘‘ယဿ အဿသဟဿာနိ၊ သဒါ ယောဇေန္တိ ဝီသတိံ၊

ဩက္ကာကပုတ္တော ဘဒ္ဒန္တေ၊ တွံ နု ဒါသောတိ မညသိ။

၆၂။

‘‘ယဿ ရထသဟဿာနိ၊ သဒါ ယောဇေန္တိ ဝီသတိံ၊

ဩက္ကာကပုတ္တော ဘဒ္ဒန္တေ၊ တွံ နု ဒါသောတိ မညသိ၊

ယဿ ဥသဘသဟဿာနိ၊ သဒါ ယောဇေန္တိ ဝီသတိံ၊

ဩက္ကာကပုတ္တော ဘဒ္ဒန္တေ၊ တွံ နု ဒါသောတိ မညသိ။

၆၃။

‘‘ယဿ ဓေနုသဟဿာနိ၊ သဒါ ဒုဟန္တိ ဝီသတိံ၊

ဩက္ကာကပုတ္တော ဘဒ္ဒန္တေ၊ တွံ နု ဒါသောတိ မညသီ’’တိ။

ဧဝံ တာယ ပဉ္စဟိ ဂါထာဟိ မဟာသတ္တဿ ယသော ဝဏ္ဏိတော။ အထဿာ မာတာ ‘‘အယံ အသမ္ဘိတာ ကထံ ကထေတိ၊ အဒ္ဓါ ဧဝမေတ’’န္တိ သဒ္ဒဟိတွာ ရညော သန္တိကံ ဂန္တွာ တမတ္ထံ အာရောစေသိ။ သော ဝေဂေန ပဘာဝတိယာ သန္တိကံ ¶ ဂန္တွာ ‘‘သစ္စံ ကိရ၊ အမ္မ၊ ကုသရာဇာ ဣဓာဂတော’’တိ။ ‘‘အာမ တာတ၊ အဇ္ဇဿ သတ္တ မာသာ အတိက္ကန္တာ တဝ ဓီတာနံ အာဠာရိကတ္တံ ကရောန္တဿာ’’တိ။ သော တဿာ အသဒ္ဒဟန္တော ခုဇ္ဇံ ပုစ္ဆိတွာ ယထာဘူတံ သုတွာ ဓီတရံ ဂရဟန္တော ဂါထမာဟ –

၆၄။

‘‘တဂ္ဃ ¶ တေ ဒုက္ကဋံ ဗာလေ၊ ယံ ခတ္တိယံ မဟဗ္ဗလံ၊

နာဂံ မဏ္ဍူကဝဏ္ဏေန၊ န တံ အက္ခာသိဓာဂတ’’န္တိ။

တတ္ထ တဂ္ဃာတိ ဧကံသေနေဝ။

သော ဓီတရံ ဂရဟိတွာ ဝေဂေန တဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ကတပဋိသန္ထာရော အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ အတ္တနော အစ္စယံ ဒဿေန္တော ဂါထမာဟ –

၆၅။

‘‘အပရာဓံ မဟာရာဇ၊ တွံ နော ခမ ရထေသဘ၊

ယံ တံ အညာတဝေသေန၊ နာညာသိမှာ ဣဓာဂတ’’န္တိ။

တံ သုတွာ မဟာသတ္တော ‘‘သစာဟံ ဖရုသံ ဝက္ခာမိ၊ ဣဓေဝဿ ဟဒယံ ဖလိဿတိ၊ အဿာသေဿာမိ န’’န္တိ စိန္တေတွာ ဘာဇနန္တရေ ဌိတောဝ ဣတရံ ဂါထမာဟ –

၆၆။

‘‘မာဒိသဿ န တံ ဆန္နံ၊ ယောဟံ အာဠာရိကော ဘဝေ၊

တွညေဝ မေ ပသီဒဿု၊ နတ္ထိ တေ ဒေဝ ဒုက္ကဋ’’န္တိ။

ရာဇာ တဿ သန္တိကာ ပဋိသန္ထာရံ လဘိတွာ ပါသာဒံ အဘိရုဟိတွာ ပဘာဝတိံ ပက္ကောသာပေတွာ ခမာပနတ္ထာယ ပေသေတုံ ဂါထမာဟ –

၆၇။

‘‘ဂစ္ဆ ¶ ဗာလေ ခမာပေဟိ၊ ကုသရာဇံ မဟဗ္ဗလံ၊

ခမာပိတော ကုသော ရာဇာ၊ သော တေ ဒဿတိ ဇီဝိတ’’န္တိ။

သာ ပိတု ဝစနံ သုတွာ ဘဂိနီဟိ စေဝ ပရိစာရိကာဟိ စ ပရိဝုတာ တဿ သန္တိကံ အဂမာသိ။ သောပိ ကမ္မကာရဝေသေန ဌိတောဝ တဿာ အတ္တနော သန္တိကံ အာဂမနံ ဉတွာ ‘‘အဇ္ဇ ပဘာဝတိယာ မာနံ ဘိန္ဒိတွာ ပါဒမူလေ နံ ကလလေ နိပဇ္ဇာပေဿာမီ’’တိ သဗ္ဗံ အတ္တနာ အာဘတံ ဥဒကံ ဆဍ္ဍေတွာ ခလမဏ္ဍလမတ္တံ ဌာနံ မဒ္ဒိတွာ ဧကကလလံ အကာသိ။ သာ တဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ တဿ ပါဒေသု နိပတိတွာ ကလလပိဋ္ဌေ နိပန္နာ တံ ခမာပေသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၆၈။

‘‘ပိတုဿ ¶ ¶ ဝစနံ သုတွာ၊ ဒေဝဝဏ္ဏီ ပဘာဝတီ၊

သိရသာ အဂ္ဂဟီ ပါဒေ၊ ကုသရာဇံ မဟဗ္ဗလ’’န္တိ။

တတ္ထ သိရသာတိ သိရသာ နိပတိတွာ ကုသရာဇာနံ ပါဒေ အဂ္ဂဟေသီတိ။

ဂဟေတွာ စ ပန နံ ခမာပေန္တီ တိဿော ဂါထာယော အဘာသိ –

၆၉။

‘‘ယာမာ ရတျော အတိက္ကန္တာ၊ တာမာ ဒေဝ တယာ ဝိနာ၊

ဝန္ဒေ တေ သိရသာ ပါဒေ၊ မာ မေ ကုဇ္ဈ ရထေသဘ။

၇၀။

‘‘သဗ္ဗံ တေ ပဋိဇာနာမိ၊ မဟာရာဇ သုဏောဟိ မေ၊

န စာပိ အပ္ပိယံ တုယှံ၊ ကရေယျာမိ အဟံ ပုန။

၇၁။

‘‘ဧဝံ စေ ယာစမာနာယ၊ ဝစနံ မေ န ကာဟသိ၊

ဣဒါနိ မံ တာတော ဟန္တွာ၊ ခတ္တိယာနံ ပဒဿတီ’’တိ။

တတ္ထ ရတျောတိ ရတ္တိယော။ တာမာတိ တာ ဣမာ သဗ္ဗာပိ တယာ ဝိနာ အတိက္ကန္တာ။ သဗ္ဗံ တေ ပဋိဇာနာမီတိ၊ မဟာရာဇ၊ ဧတ္တကံ ကာလံ မယာ တဝ အပ္ပိယမေဝ ကတံ၊ ဣဒံ တေ အဟံ သဗ္ဗံ ပဋိဇာနာမိ၊ အပရမ္ပိ သုဏောဟိ မေ၊ ဣတော ပဋ္ဌာယာဟံ ပုန တုယှံ အပ္ပိယံ န ကရိဿာမိ။ ဧဝံ စေတိ သစေ ဧဝံ ယာစမာနာယ မမ တွံ ဝစနံ န ကရိဿသီတိ။

တံ သုတွာ ရာဇာ ‘‘သစာဟံ ‘ဣမံ တွဉ္စေဝ ဇာနိဿသီ’တိ ဝက္ခာမိ၊ ဟဒယမဿာ ဖလိဿတိ၊ အဿာသေဿာမိ န’’န္တိ စိန္တေတွာ အာဟ –

၇၂။

‘‘ဧဝံ တေ ယာစမာနာယ၊ ကိံ န ကာဟာမိ တေ ဝစော၊

ဝိကုဒ္ဓါ တျသ္မိ ကလျာဏိ၊ မာ တွံ ဘာယိ ပဘာဝတိ။

၇၃။

‘‘သဗ္ဗံ ¶ တေ ပဋိဇာနာမိ၊ ရာဇပုတ္တိ သုဏောဟိ မေ၊

န စာပိ အပ္ပိယံ တုယှံ၊ ကရေယျာမိ အဟံ ပုန။

၇၄။

‘‘တဝ ¶ ကာမာ ဟိ သုဿောဏိ၊ ပဟု ဒုက္ခံ တိတိက္ခိသံ၊

ဗဟုံ မဒ္ဒကုလံ ဟန္တွာ၊ နယိတုံ တံ ပဘာဝတီ’’တိ။

တတ္ထ ကိံ န ကာဟာမီတိ ကိံကာရဏာ တဝ ဝစနံ န ကရိဿာမိ။ ဝိကုဒ္ဓါ တျသ္မီတိ ဝိကုဒ္ဓါ နိက္ကောပေါ တေ အသ္မိံ။ သဗ္ဗံ တေတိ ဝိကုဒ္ဓဘာဝဉ္စ ဣဒါနိ အပ္ပိယကရဏဉ္စ ဥဘယံ တေ ဣဒံ သဗ္ဗမေဝ ပဋိဇာနာမိ။ တဝ ကာမာတိ တဝ ¶ ကာမေန တံ ဣစ္ဆမာနော။ တိတိက္ခိသန္တိ အဓိဝါသေမိ။ ဗဟုံ မဒ္ဒကုလံ ဟန္တွာ နယိတုံ တန္တိ ဗဟုမဒ္ဒရာဇကုလံ ဟနိတွာ ဗလက္ကာရေန တံ နေတုံ သမတ္ထောတိ။

အထ သော သက္ကဿ ဒေဝရညော ပရိစာရိကံ ဝိယ တံ အတ္တနော ပရိစာရိကံ ဒိသွာ ခတ္တိယမာနံ ဥပ္ပာဒေတွာ ‘‘မယိ ကိရ ဓရမာနေယေဝ မမ ဘရိယံ အညေ ဂဟေတွာ ဂမိဿန္တီ’’တိ သီဟော ဝိယ ရာဇင်္ဂဏေ ဝိဇမ္ဘမာနော ‘‘သကလနဂရဝါသိနော မေ အာဂတဘာဝံ ဇာနန္တူ’’တိ ဝဂ္ဂန္တော နဒန္တော သေဠေန္တော အပ္ဖောဋေန္တော ‘‘ဣဒါနိ တေ ဇီဝဂ္ဂါဟံ ဂဟေဿာမိ၊ ရထာဒယော မေ ယောဇေန္တူ’’တိ အနန္တရံ ဂါထမာဟ –

၇၅။

‘‘ယောဇယန္တု ရထေ အဿေ၊ နာနာစိတ္တေ သမာဟိတေ၊

အထ ဒက္ခထ မေ ဝေဂံ၊ ဝိဓမန္တဿ သတ္တဝေါ’’တိ။

တတ္ထ နာနာစိတ္တေတိ နာနာလင်္ကာရဝိစိတ္တေ။ သမာဟိတေတိ အဿေ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ၊ သုသိက္ခိတေ နိဗ္ဗိသေဝနေတိ အတ္ထော။ အထ ဒက္ခထ မေ ဝေဂန္တိ အထ မေ ပရက္ကမံ ပဿိဿထာတိ။

သတ္တူနံ ဂဏှနံ နာမ မယှံ ဘာရော၊ ဂစ္ဆ တွံ နှတွာ အလင်္ကရိတွာ ပါသာဒံ အာရုဟာတိ တံ ဥယျောဇေသိ။ မဒ္ဒရာဇာပိဿ ပရိဟာရကရဏတ္ထံ အမစ္စေ ပဟိဏိ။ တေ တဿ မဟာနသဒွါရေယေဝ သာဏိံ ပရိက္ခိပိတွာ ကပ္ပကေ ဥပဋ္ဌပေသုံ။ သော ကတမဿုကမ္မော သီသံနှာတော သဗ္ဗာလင်္ကာရပဋိမဏ္ဍိတော အမစ္စာဒီဟိ ပရိဝုတော ‘‘ပါသာဒံ အဘိရုဟိဿာမီ’’တိ ဒိသာ ဝိလောကေတွာ အပ္ဖောဋေသိ။ ဩလောကိတဩလောကိတဋ္ဌာနံ ဝိကမ္ပိ။ သော ‘‘ဣဒါနိ မေ ပရက္ကမံ ပဿိဿထာ’’တိ အာဟ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အနန္တရံ ဂါထမာဟ –

၇၆။

‘‘တဉ္စ တတ္ထ ဥဒိက္ခိံသု၊ ရညော မဒ္ဒဿန္တေပုရေ၊

ဝိဇမ္ဘမာနံ သီဟံဝ၊ ဖောဋေန္တံ ဒိဂုဏံ ဘုဇ’’န္တိ။

တဿတ္ထော ¶ ¶ – တဉ္စ တတ္ထ ဝိဇမ္ဘန္တံ အပ္ဖောဋေန္တံ ရညော အန္တေပုရေ ဝါတပါနာနိ ဝိဝရိတွာ ဣတ္ထိယော ဥဒိက္ခိံသူတိ။

အထဿ မဒ္ဒရာဇာ ကတအာနေဉ္ဇကာရဏံ အလင်္ကတဝရဝါရဏံ ပေသေသိ။ သော သမုဿိတသေတစ္ဆတ္တံ ဟတ္ထိက္ခန္ဓံ အာရုယှ ‘‘ပဘာဝတိံ အာနေထာ’’တိ တမ္ပိ ပစ္ဆတော နိသီဒါပေတွာ စတုရင်္ဂိနိယာ သေနာယ ပရိဝုတော ပါစီနဒွါရေန ¶ နိက္ခမိတွာ ပရသေနံ ဩလောကေတွာ ‘‘အဟံ ကုသရာဇာ၊ ဇီဝိတတ္ထိကာ ဥရေန နိပဇ္ဇန္တူ’’တိ တိက္ခတ္တုံ သီဟနာဒံ နဒိတွာ သတ္တုမဒ္ဒနံ အကာသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၇၇။

‘‘ဟတ္ထိက္ခန္ဓဉ္စ အာရုယှ၊ အာရောပေတွာ ပဘာဝတိံ၊

သင်္ဂါမံ ဩတရိတွာန၊ သီဟနာဒံ နဒီ ကုသော။

၇၈။

‘‘တဿ တံ နဒတော သုတွာ၊ သီဟဿေဝိတရေ မိဂါ၊

ခတ္တိယာ ဝိပလာယိံသု၊ ကုသသဒ္ဒဘယဋ္ဋိတာ။

၇၉။

‘‘ဟတ္ထာရောဟာ အနီကဋ္ဌာ၊ ရထိကာ ပတ္တိကာရကာ၊

အညမညဿ ဆိန္ဒန္တိ၊ ကုသသဒ္ဒဘယဋ္ဋိတာ။

၈၀။

‘‘တသ္မိံ သင်္ဂါမသီသသ္မိံ၊ ပဿိတွာ ဟဋ္ဌမာနသော၊

ကုသဿ ရညော ဒေဝိန္ဒော၊ အဒါ ဝေရောစနံ မဏိံ။

၈၁။

‘‘သော တံ ဝိဇ္ဈိတွာ သင်္ဂါမံ၊ လဒ္ဓါ ဝေရောစနံ မဏိံ၊

ဟတ္ထိက္ခန္ဓဂတော ရာဇာ၊ ပါဝေက္ခိ နဂရံ ပုရံ။

၈၂။

‘‘ဇီဝဂ္ဂါဟံ ဂဟေတွာန၊ ဗန္ဓိတွာ သတ္တ ခတ္တိယေ၊

သသုရဿူပနာမေသိ၊ ဣမေ တေ ဒေဝ သတ္တဝေါ။

၈၃။

‘‘သဗ္ဗေဝ တေ ဝသံ ဂတာ၊ အမိတ္တာ ဝိဟတာ တဝ၊

ကာမံ ကရောဟိ တေ တယာ၊ မုဉ္စ ဝါ တေ ဟနဿု ဝါ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ဝိပလာယိံသူတိ သတိံ ပစ္စုပဋ္ဌာပေတုံ အသက္ကောန္တာ ဝိပလ္လတ္ထစိတ္တာ ဘိဇ္ဇိံသု။ ကုသသဒ္ဒဘယဋ္ဋိတာတိ ကုသရညော သဒ္ဒံ နိဿာယ ဇာတေန ဘယေန ဥပဒ္ဒုတာ မူဠှစိတ္တာ။ အညမညဿ ဆိန္ဒန္တီတိ အညမညံ ဆိန္ဒန္တိ မဒ္ဒန္တိ။ ‘‘ဘိန္ဒိံသူ’’တိပိ ပါဌော။ တသ္မိန္တိ ဧဝံ ဗောဓိသတ္တဿ သဒ္ဒသဝနေနေဝ သင်္ဂါမေ ဘိန္နေ တသ္မိံ သင်္ဂါမသီသေ တံ မဟာသတ္တဿ ပရက္ကမံ ပဿိတွာ တုဋ္ဌဟဒယော သက္ကော ဝေရောစနံ နာမ မဏိက္ခန္ဓံ တဿ အဒါသိ။ နဂရံ ပုရန္တိ နဂရသင်္ခါတံ ပုရံ။ ဗန္ဓိတွာတိ တေသညေဝ ဥတ္တရိ သာဋကေန ပစ္ဆာဗာဟံ ဗန္ဓိတွာ။ ကာမံ ကရောဟိ တေ တယာတိ တွံ အတ္တနော ကာမံ ဣစ္ဆံ ရုစိံ ကရောဟိ၊ ဧတေ ဟိ တယာ ဒါသာ ကတာယေဝါတိ။

ရာဇာ ¶ ¶ အာဟ –

၈၄။

‘‘တုယှေဝ သတ္တဝေါ ဧတေ၊ န ဟိ တေ မယှ သတ္တဝေါ၊

တွညေဝ နော မဟာရာဇ၊ မုဉ္စ ဝါ တေ ဟနဿု ဝါ’’တိ။

တတ္ထ တွညေဝ နောတိ၊ မဟာရာဇ၊ တွံယေဝ အမှာကံ ဣဿရောတိ။

ဧဝံ ¶ ဝုတ္တေ မဟာသတ္တော ‘‘ကိံ ဣမေဟိ မာရိတေဟိ၊ မာ တေသံ အာဂမနံ နိရတ္ထကံ ဟောတု၊ ပဘာဝတိယာ ကနိဋ္ဌာ သတ္တ မဒ္ဒရာဇဓီတရော အတ္ထိ၊ တာ နေသံ ဒါပေဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ဂါထမာဟ –

၈၅။

‘‘ဣမာ တေ ဓီတရော သတ္တ၊ ဒေဝကညူပမာ သုဘာ၊

ဒဒါဟိ နေသံ ဧကေကံ၊ ဟောန္တု ဇာမာတရော တဝါ’’တိ။

အထ နံ ရာဇာ အာဟ –

၈၆။

‘‘အမှာကဉ္စေဝ တာသဉ္စ၊ တွံ နော သဗ္ဗေသမိဿရော၊

တွညေဝ နော မဟာရာဇ၊ ဒေဟိ နေသံ ယဒိစ္ဆသီ’’တိ။

တတ္ထ တွံ နော သဗ္ဗေသန္တိ၊ မဟာရာဇ ကုသနရိန္ဒ၊ ကိံ ဝဒေသိ၊ တွညေဝ ဧတေသဉ္စ သတ္တန္နံ ရာဇူနံ မမဉ္စ ဣမာသဉ္စ သဗ္ဗေသံ နော ဣဿရော။ ယဒိစ္ဆသီတိ ယဒိ ဣစ္ဆသိ၊ ယဿ ဝါ ယံ ဒါတုံ ဣစ္ဆသိ၊ တဿ တံ ဒေဟီတိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ သော တာ သဗ္ဗာပိ အလင်္ကာရာပေတွာ ဧကေကဿ ရညော ဧကေကံ အဒါသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ ပဉ္စ ဂါထာယော အဘာသိ –

၈၇။

‘‘ဧကမေကဿ ဧကေကံ၊ အဒါ သီဟဿရော ကုသော၊

ခတ္တိယာနံ တဒါ တေသံ၊ ရညော မဒ္ဒဿ ဓီတရော။

၈၈။

‘‘ပီဏိတာ တေန လာဘေန၊ တုဋ္ဌာ သီဟဿရေ ကုသေ၊

သကရဋ္ဌာနိ ပါယိံသု၊ ခတ္တိယာ သတ္တ တာဝဒေ။

၈၉။

‘‘ပဘာဝတိဉ္စ အာဒါယ၊ မဏိံ ဝေရောစနံ သုဘံ၊

ကုသာဝတိံ ကုသော ရာဇာ၊ အဂမာသိ မဟဗ္ဗလော။

၉၀။

‘‘တျဿု ဧကရထေ ယန္တာ၊ ပဝိသန္တာ ကုသာဝတိံ၊

သမာနာ ဝဏ္ဏရူပေန၊ နာညမညာတိရောစိသုံ။

၉၁။

‘‘မာတာ ¶ ပုတ္တေန သံဂစ္ဆိ၊ ဥဘယော စ ဇယမ္ပတီ၊

သမဂ္ဂါ တေ တဒါ အာသုံ၊ ဖီတံ ဓရဏိမာဝသု’’န္တိ။

တတ္ထ ပီဏိတာတိ သန္တပ္ပိတာ။ ပါယိံသူတိ ဣဒါနိ အပ္ပမတ္တာ ဘဝေယျာထာတိ ကုသနရိန္ဒေန ဩဝဒိတာ အဂမံသု။ အဂမာသီတိ ကတိပါဟံ ဝသိတွာ ‘‘အမှာကံ ရဋ္ဌံ ¶ ဂမိဿာမာ’’တိ သသုရံ အာပုစ္ဆိတွာ ဂတော။ ဧကရထေ ယန္တာတိ ဒွေပိ ဧကရထံ အဘိရုယှ ဂစ္ဆန္တာ။ သမာနာ ဝဏ္ဏရူပေနာတိ ဝဏ္ဏေန စ ရူပေန စ သမာနာ ဟုတွာ။ နာညမညာတိရောစိသုန္တိ ဧကော ဧကံ နာတိက္ကမိ။ မဏိရတနာနုဘာဝေန ကိရ မဟာသတ္တော အဘိရူပေါ အဟောသိ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော သောဘဂ္ဂပ္ပတ္တော၊ သော ကိရ ပုဗ္ဗေ ပစ္စေကဗုဒ္ဓဿ ပိဏ္ဍပါတနိဿန္ဒေန ဗုဒ္ဓပဋိမာကရဏနိဿန္ဒေန စ ဧဝံ တေဇဝန္တော အဟောသိ။ သံဂစ္ဆီတိ အထဿ မာတာ မဟာသတ္တဿ အာဂမနံ သုတွာ နဂရေ ဘေရိံ စရာပေတွာ မဟာသတ္တဿ ဗဟုံ ပဏ္ဏာကာရံ အာဒါယ ပစ္စုဂ္ဂမနံ ကတွာ သမာဂစ္ဆိ။ သောပိ မာတရာ သဒ္ဓိံယေဝ နဂရံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ သတ္တာဟံ ဆဏကီဠံ ကီဠိတွာ အလင်္ကတပါသာဒတလံ အဘိရုဟိ။ တေပိ ဥဘော ဇယမ္ပတိကာ သမဂ္ဂါ အဟေသုံ၊ တတော ပဋ္ဌာယ ယာဝဇီဝံ သမဂ္ဂါ သမ္မောဒမာနာ ဖီတံ ဓရဏိံ အဇ္ဈာဝသိံသူတိ။

သတ္ထာ ¶ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ၊ သစ္စပရိယောသာနေ ဥက္ကဏ္ဌိတဘိက္ခု သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ တဒါ မာတာပိတရော မဟာရာဇကုလာနိ အဟေသုံ၊ ကနိဋ္ဌော အာနန္ဒော၊ ခုဇ္ဇာ ခုဇ္ဇုတ္တရာ၊ ပဘာဝတီ ရာဟုလမာတာ၊ ပရိသာ ဗုဒ္ဓပရိသာ၊ ကုသရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိန္တိ။

ကုသဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဌမာ။

[၅၃၂] ၂။ သောဏနန္ဒဇာတကဝဏ္ဏနာ

ဒေဝတာ နုသိ ဂန္ဓဗ္ဗောတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော မာတုပေါသကဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဝတ္ထု သာမဇာတကေ (ဇာ။ ၂။၂၂။၂၉၆ အာဒယော) ဝတ္ထုသဒိသံ။ တဒါ ပန သတ္ထာ ‘‘မာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣမံ ဘိက္ခုံ ဥဇ္ဈာယိတ္ထ၊ ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာ သကလဇမ္ဗုဒီပေ ရဇ္ဇံ လဘမာနာပိ တံ အဂ္ဂဟေတွာ မာတာပိတရော ပေါသိံသုယေဝါ’’တိ ဝတွာ အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ¶ ဗာရာဏသီ ဗြဟ္မဝဍ္ဎနံ နာမ နဂရံ အဟောသိ။ တတ္ထ မနောဇော နာမ ရာဇာ ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ တတ္ထ အညတရော အသီတိကောဋိဝိဘဝေါ ဗြာဟ္မဏမဟာသာလော အပုတ္တကော အဟောသိ။ တဿ ဗြာဟ္မဏီ တေနေဝ ‘‘ဘောတိ ပုတ္တံ ပတ္ထေဟီ’’တိ ဝုတ္တာ ပတ္ထေသိ။ အထ ဗောဓိသတ္တော ဗြဟ္မလောကာ စဝိတွာ တဿာ ကုစ္ဆိသ္မိံ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ၊ ဇာတဿ စဿ ‘‘သောဏကုမာရော’’တိ နာမံ ကရိံသု။ တဿ ပဒသာ ဂမနကာလေ အညောပိ သတ္တော ဗြဟ္မလောကာ စဝိတွာ တဿာယေဝ ကုစ္ဆိမှိ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ၊ တဿ ဇာတဿ ‘‘နန္ဒကုမာရော’’တိ နာမံ ကရိံသု။ တေသံ ဥဂ္ဂဟိတဝေဒါနံ သဗ္ဗသိပ္ပေသု နိပ္ဖတ္တိံ ပတ္တာနံ ဝယပ္ပတ္တာနံ ရူပသမ္ပဒံ ဒိသွာ ဗြာဟ္မဏော ဗြာဟ္မဏိံ အာမန္တေတွာ ‘‘ဘောတိ ပုတ္တံ သောဏကုမာရံ ဃရဗန္ဓနေန ဗန္ဓိဿာမာ’’တိ အာဟ။ သာ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ပုတ္တဿ တမတ္ထံ အာစိက္ခိ ¶ ။ သော ‘‘အလံ၊ အမ္မ၊ မယှံ ဃရာဝါသေန၊ အဟံ ယာဝဇီဝံ တုမှေ ပဋိဇဂ္ဂိတွာ တုမှာကံ အစ္စယေန ဟိမဝန္တံ ပဝိသိတွာ ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ အာဟ။ သာ ဗြာဟ္မဏဿ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။

တေ ပုနပ္ပုနံ ကထေန္တာပိ တဿ စိတ္တံ အလဘိတွာ နန္ဒကုမာရံ အာမန္တေတွာ ‘‘တာတ၊ တေန ဟိ တွံ ကုဋုမ္ဗံ ပဋိပဇ္ဇာဟီ’’တိ ဝတွာ ‘‘နာဟံ ဘာတရာ ဆဍ္ဍိတခေဠံ သီသေန ဥက္ခိပါမိ၊ အဟမ္ပိ တုမှာကံ အစ္စယေန ဘာတရာဝ သဒ္ဓိံ ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ ဝုတ္တေ တေသံ ဝစနံ သုတွာ ‘‘ဣမေ ဒွေ ဧဝံ တရုဏာဝ ကာမေ ပဇဟန္တိ၊ ကိမင်္ဂံ ပန မယံ၊ သဗ္ဗေယေဝ ပဗ္ဗဇိဿာမာ’’တိ စိန္တေတွာ၊ ‘‘တာတာ ¶ ၊ ကိံ ဝေါ အမှာကံ အစ္စယေန ပဗ္ဗဇ္ဇာယ၊ ဣဒါနေဝ သဗ္ဗေ မယံ ပဗ္ဗဇိဿာမာ’’တိ ရညော အာရောစေတွာ သဗ္ဗံ ဓနံ ဒါနမုခေ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ဒါသဇနံ ဘုဇိဿံ ကတွာ ဉာတီနံ ဒါတဗ္ဗယုတ္တကံ ဒတွာ စတ္တာရောပိ ဇနာ ဗြဟ္မဝဍ္ဎနနဂရာ နိက္ခမိတွာ ဟိမဝန္တပဒေသေ ပဉ္စပဒုမသဉ္ဆန္နံ သရံ နိဿာယ ရမဏီယေ ဝနသဏ္ဍေ အဿမံ မာပေတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ တတ္ထ ဝသိံသု။ ဥဘောပိ ဘာတရော မာတာပိတရော ပဋိဇဂ္ဂိံသု၊ တေသံ ပါတောဝ ဒန္တကဋ္ဌဉ္စ မုခဓောဝနဉ္စ ဒတွာ ပဏ္ဏသာလဉ္စ ပရိဝေဏဉ္စ သမ္မဇ္ဇိတွာ ပါနီယံ ပရိဘောဇနီယံ ဥပဋ္ဌပေတွာ အရညတော မဓုရဖလာဖလာနိ အာဟရိတွာ မာတာပိတရော ခါဒါပေန္တိ၊ ဥဏှေန ဝါ သီတေန ဝါ ဝါရိနာ နှာပေန္တိ၊ ဇဋာ သောဓေန္တိ၊ ပါဒပရိကမ္မာဒီနိ တေသံ ကရောန္တိ။

ဧဝံ ¶ အဒ္ဓါနေ ဂတေ နန္ဒပဏ္ဍိတော ‘‘မယာ အာဘတဖလာဖလာနေဝ ပဌမံ မာတာပိတရော ခါဒါပေဿာမီ’’တိ ပုရတော ဂန္တွာ ဟိယျော စ ပရဟိယျော စ ဂဟိတဋ္ဌာနတော ယာနိ ဝါ တာနိ ဝါ ပါတောဝ အာဟရိတွာ မာတာပိတရော ခါဒါပေသိ။ တေ တာနိ ခါဒိတွာ မုခံ ဝိက္ခာလေတွာ ဥပေါသထိကာ ဘဝန္တိ။ သောဏပဏ္ဍိတော ပန ဒူရံ ဂန္တွာ မဓုရမဓုရာနိ သုပက္ကသုပက္ကာနိ အာဟရိတွာ ဥပနာမေသိ။ အထ နံ၊ ‘‘တာတ၊ ကနိဋ္ဌေန တေ အာဘတာနိ မယံ ပါတောဝ ခါဒိတွာ ဥပေါသထိကာ ဇာတာ၊ န ဣဒါနိ နော အတ္ထော’’တိ ဝဒန္တိ။ ဣတိ တဿ ဖလာဖလာနိ ပရိဘောဂံ န လဘန္တိ ဝိနဿန္တိ၊ ပုနဒိဝသေသုပိ တထေဝါတိ ¶ ။ ဧဝံ သော ပဉ္စာဘိညတာယ ဒူရံ ဂန္တွာပိ အာဟရတိ၊ တေ ပန န ခါဒန္တိ။

အထ မဟာသတ္တော စိန္တေသိ – ‘‘မာတာပိတရော မေ သုခုမာလာ၊ နန္ဒော စ ယာနိ ဝါ တာနိ ဝါ အပက္ကဒုပ္ပက္ကာနိ ဖလာဖလာနိ အာဟရိတွာ ခါဒါပေတိ၊ ဧဝံ သန္တေ ဣမေ န စီရံ ပဝတ္တိဿန္တိ၊ ဝါရေဿာမိ န’’န္တိ။ အထ နံ သော အာမန္တေတွာ ‘‘နန္ဒ၊ ဣတော ပဋ္ဌာယ ဖလာဖလံ အာဟရိတွာ မမာဂမနံ ပဋိမာနေဟိ၊ ဥဘောပိ ဧကတောဝ ခါဒါပေဿာမာ’’တိ အာဟ။ သော ဧဝံ ဝုတ္တေပိ အတ္တနော ပုညံ ပစ္စာသီသန္တော န တဿ ဝစနမကာသိ။ မဟာသတ္တော ‘‘နန္ဒော မမ ဝစနံ အကရောန္တော အယုတ္တံ ကရောတိ၊ ပလာပေဿာမိ နံ၊ တတော ဧကကောဝ မာတာပိတရော ပဋိဇဂ္ဂိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘နန္ဒ၊ တွံ အနောဝါဒကော ပဏ္ဍိတာနံ ဝစနံ န ကရောသိ၊ အဟံ ဇေဋ္ဌော၊ မာတာပိတရော မမေဝ ဘာရော၊ အဟမေဝ နေသံ ပဋိဇဂ္ဂိဿာမိ၊ တွံ ဣဓ ဝသိတုံ န လစ္ဆသိ၊ အညတ္ထ ယာဟီ’’တိ တဿ အစ္ဆရံ ပဟရိ။

သော တေန ပလာပိတော တဿ သန္တိကေ ဌာတုံ အသက္ကောန္တော တံ ဝန္ဒိတွာ မာတာပိတရော ဥပသင်္ကမိတွာ တမတ္ထံ အာရောစေတွာ အတ္တနော ပဏ္ဏသာလံ ပဝိသိတွာ ကသိဏံ ဩလောကေတွာ တံ ဒိဝသမေဝ ¶ ပဉ္စ အဘိညာယော အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော နိဗ္ဗတ္တေတွာ စိန္တေသိ – ‘‘အဟံ သီနေရုပါဒတော ရတနဝါလုကာ အာဟရိတွာ မမ ဘာတု ပဏ္ဏသာလာယ ပရိဝေဏေ ဩကိရိတွာ ဘာတရံ ခမာပေတုံ ပဟောမိ၊ ဧဝမ္ပိ န သောဘိဿတိ၊ အနောတတ္တတော ဥဒကံ အာဟရိတွာ မမ ဘာတု ပဏ္ဏသာလာယ ပရိဝေဏေ ဩသိဉ္စိတွာ ဘာတရံ ခမာပေတုံ ပဟောမိ၊ ဧဝမ္ပိ န သောဘိဿတိ၊ သစေ မေ ဘာတရံ ဒေဝတာနံ ဝသေန ခမာပေယျံ၊ စတ္တာရော စ မဟာရာဇာနော သက္ကဉ္စ အာနေတွာ ဘာတရံ ခမာပေတုံ ပဟောမိ၊ ဧဝမ္ပိ န သောဘိဿတိ ¶ ၊ သကလဇမ္ဗုဒီပေ မနောဇံ အဂ္ဂရာဇာနံ အာဒိံ ကတွာ ရာဇာနော အာနေတွာ ခမာပေဿာမိ၊ ဧဝံ သန္တေ မမ ဘာတု ဂုဏော သကလဇမ္ဗုဒီပေ အဝတ္ထရိတွာ ဂမိဿတိ၊ စန္ဒိမသူရိယော ဝိယ ပညာယိဿတီ’’တိ။ သော တာဝဒေဝ ဣဒ္ဓိယာ ဂန္တွာ ဗြဟ္မဝဍ္ဎနနဂရေ တဿ ရညော နိဝေသနဒွါရေ ဩတရိတွာ ဌိတော ‘‘ဧကော ကိရ ¶ ဝေါ တာပသော ဒဋ္ဌုကာမော’’တိ ရညော အာရောစာပေသိ။ ရာဇာ ‘‘ကိံ ပဗ္ဗဇိတဿ မယာ ဒိဋ္ဌေန၊ အာဟာရတ္ထာယ အာဂတော ဘဝိဿတီ’’တိ ဘတ္တံ ပဟိဏိ၊ သော ဘတ္တံ န ဣစ္ဆိ။ တဏ္ဍုလံ ပဟိဏိ၊ တဏ္ဍုလံ န ဣစ္ဆိ။ ဝတ္ထာနိ ပဟိဏိ၊ ဝတ္ထာနိ န ဣစ္ဆိ။ တမ္ဗူလံ ပဟိဏိ၊ တမ္ဗူလံ န ဣစ္ဆိ။ အထဿ သန္တိကေ ဒူတံ ပေသေသိ၊ ‘‘ကိမတ္ထံ အာဂတောသီ’’တိ။ သော ဒူတေန ပုဋ္ဌော ‘‘ရာဇာနံ ဥပဋ္ဌဟိတုံ အာဂတောမှီ’’တိ အာဟ။ ရာဇာ တံ သုတွာ ‘‘ဗဟူ မမ ဥပဋ္ဌာကာ၊ အတ္တနောဝ တာပသဓမ္မံ ကရောတူ’’တိ ပေသေသိ။ သော တံ သုတွာ ‘‘အဟံ တုမှာကံ အတ္တနော ဗလေန သကလဇမ္ဗုဒီပေ ရဇ္ဇံ ဂဟေတွာ ဒဿာမီ’’တိ အာဟ။

တံ သုတွာ ရာဇာ စိန္တေသိ – ‘‘ပဗ္ဗဇိတာ နာမ ပဏ္ဍိတာ၊ ကိဉ္စိ ဥပါယံ ဇာနိဿန္တီ’’တိ တံ ပက္ကောသာပေတွာ အာသနေ နိသီဒါပေတွာ ဝန္ဒိတွာ ‘‘ဘန္တေ၊ တုမှေ ကိရ မယှံ သကလဇမ္ဗုဒီပရဇ္ဇံ ဂဟေတွာ ဒဿထာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အာမ မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘ကထံ ဂဏှိဿထာ’’တိ? ‘‘မဟာရာဇ၊ အန္တမသော ခုဒ္ဒကမက္ခိကာယ ပိဝနမတ္တမ္ပိ လောဟိတံ ကဿစိ အနုပ္ပာဒေတွာ တဝ ဓနစ္ဆေဒံ အကတွာ အတ္တနော ဣဒ္ဓိယာဝ ဂဟေတွာ ဒဿာမိ၊ အပိစ ကေဝလံ ပပဉ္စံ အကတွာ အဇ္ဇေဝ နိက္ခမိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ သော တဿ ဝစနံ သဒ္ဒဟိတွာ သေနင်္ဂပရိဝုတော နဂရာ နိက္ခမိ။ သစေ သေနာယ ဥဏှံ ဟောတိ၊ နန္ဒပဏ္ဍိတော အတ္တနော ဣဒ္ဓိယာ ဆာယံ ကတွာ သီတံ ကရောတိ၊ ဒေဝေ ဝဿန္တေ သေနာယ ဥပရိ ဝဿိတုံ န ဒေတိ၊ သီတံ ဝါ ဥဏှံ ဝါ ဝါရေတိ၊ မဂ္ဂေ ခါဏုကဏ္ဋကာဒယော သဗ္ဗပရိဿယေ အန္တရဓာပေတိ၊ မဂ္ဂံ ကသိဏမဏ္ဍလံ ဝိယ သမံ ကတွာ သယံ အာကာသေ စမ္မခဏ္ဍံ ပတ္ထရိတွာ ပလ္လင်္ကေန နိသိန္နော သေနာယ ပရိဝုတော ဂစ္ဆတိ။

ဧဝံ သေနံ အာဒါယ ပဌမံ ကောသလရဋ္ဌံ ဂန္တွာ နဂရဿာဝိဒူရေ ခန္ဓာဝါရံ နိဝါသာပေတွာ ‘‘ယုဒ္ဓံ ဝါ နော ဒေတု သေတစ္ဆတ္တံ ဝါ’’တိ ကောသလရညော ဒူတံ ပါဟေသိ။ သော ကုဇ္ဈိတွာ ‘‘ကိံ အဟံ န ရာဇာ’’တိ ‘‘ယုဒ္ဓံ ဒမ္မီ’’တိ သေနာယ ပုရက္ခတော နိက္ခမိ။ ဒွေ ¶ သေနာ ယုဇ္ဈိတုံ အာရဘိံသု ¶ ။ နန္ဒပဏ္ဍိတော ဒွိန္နမ္ပိ အန္တရေ အတ္တနော နိသီဒနံ အဇိနစမ္မံ မဟန္တံ ကတွာ ပသာရေတွာ ဒွီဟိပိ ¶ သေနာဟိ ခိတ္တသရေ စမ္မေနေဝ သမ္ပဋိစ္ဆိ။ ဧကသေနာယပိ ကောစိ ကဏ္ဍေန ဝိဒ္ဓါ နာမ နတ္ထိ၊ ဟတ္ထဂတာနံ ပန ကဏ္ဍာနံ ခယေန ဒွေပိ သေနာ နိရုဿာဟာ အဋ္ဌံသု။ နန္ဒပဏ္ဍိတော မနောဇရာဇဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘မာ ဘာယိ၊ မဟာရာဇာ’’တိ အဿာသေတွာ ကောသလဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘မဟာရာဇ၊ မာ ဘာယိ၊ နတ္ထိ တေ ပရိပန္ထော၊ တဝ ရဇ္ဇံ တဝေဝ ဘဝိဿတိ၊ ကေဝလံ မနောဇရညော ဝသဝတ္တီ ဟောဟီ’’တိ အာဟ။ သော တဿ သဒ္ဒဟိတွာ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိ။ အထ နံ မနောဇဿ သန္တိကံ နေတွာ ‘‘မဟာရာဇ၊ ကောသလရာဇာ တေ ဝသေ ဝတ္တတိ၊ ဣမဿ ရဇ္ဇံ ဣမဿေဝ ဟောတူ’’တိ အာဟ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ တံ အတ္တနော ဝသေ ဝတ္တေတွာ ဒွေ သေနာ အာဒါယ အင်္ဂရဋ္ဌံ ဂန္တွာ အင်္ဂံ ဂဟေတွာ တတော မဂဓရဋ္ဌန္တိ ဧတေနုပါယေန သကလဇမ္ဗုဒီပေ ရာဇာနော အတ္တနော ဝသေ ဝတ္တေတွာ တတော တေဟိ ပရိဝုတော ဗြဟ္မဝဍ္ဎနနဂရမေဝ ဂတော။ ရဇ္ဇံ ဂဏှန္တော ပနေသ သတ္တန္နံ သံဝစ္ဆရာနံ ဥပရိ သတ္တဒိဝသာဓိကေဟိ သတ္တမာသေဟိ ဂဏှိ။ သော ဧကေကရာဇဓာနိတော နာနပ္ပကာရံ ခဇ္ဇဘောဇနံ အာဟရာပေတွာ ဧကသတရာဇာနော ဂဟေတွာ တေဟိ သဒ္ဓိံ သတ္တာဟံ မဟာပါနံ ပိဝိ။

နန္ဒပဏ္ဍိတော ‘‘ယာဝ ရာဇာ သတ္တာဟံ ဣဿရိယသုခံ အနုဘောတိ၊ တာဝဿ အတ္တာနံ န ဒဿေဿာမီ’’တိ ဥတ္တရကုရုမှိ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ဟိမဝန္တေ ကဉ္စနဂုဟာဒွါရေ သတ္တာဟံ ဝသိ။ မနောဇောပိ သတ္တမေ ဒိဝသေ အတ္တနော မဟန္တံ သိရိဝိဘဝံ ဩလောကေတွာ ‘‘အယံ ယသော န မယှံ မာတာပိတူဟိ၊ န အညေဟိ ဒိန္နော၊ နန္ဒတာပသံ နိဿာယ ဥပ္ပန္နော၊ တံ ခေါ ပန မေ အပဿန္တဿ အဇ္ဇ သတ္တမော ဒိဝသော၊ ကဟံ နု ခေါ မေ ယသဒါယကော’’တိ နန္ဒပဏ္ဍိတံ သရိ။ သော တဿ အနုဿရဏဘာဝံ ဉတွာ အာဂန္တွာ ပုရတော အာကာသေ အဋ္ဌာသိ။ ရာဇာ တံ ဒိသွာ စိန္တေသိ – ‘‘အဟံ ဣမဿ တာပသဿ ဒေဝတာဘာဝံ ဝါ မနုဿဘာဝံ ဝါ န ဇာနာမိ၊ သစေ ဧသ ¶ မနုဿော ဘဝေယျ၊ သကလဇမ္ဗုဒီပရဇ္ဇံ ဧတဿေဝ ဒဿာမိ။ အထ ဒေဝေါ၊ သက္ကာရမဿ ကရိဿာမီ’’တိ။ သော တံ ဝီမံသန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –

၉၂။

‘‘ဒေဝတာ နုတိ ဂန္ဓဗ္ဗော၊ အဒု သက္ကော ပုရိန္ဒဒေါ၊

မနုဿဘူတော ဣဒ္ဓိမာ၊ ကထံ ဇာနေမု တံ မယ’’န္တိ။

သော တဿ ဝစနံ သုတွာ သဘာဝမေဝ ကထေန္တော ဒုတိယံ ဂါထမာဟ –

၉၃။

‘‘နာပိ ¶ ¶ ဒေဝေါ န ဂန္ဓဗ္ဗော၊ နာပိ သက္ကော ပုရိန္ဒဒေါ၊

မနုဿဘူတော ဣဒ္ဓိမာ၊ ဧဝံ ဇာနာဟိ ဘာရဓာ’’တိ။

တတ္ထ ဘာရဓာတိ ရဋ္ဌဘာရဓာရိတာယ နံ ဧဝံ အာလပတိ။

တံ သုတွာ ရာဇာ ‘‘မနုဿဘူတော ကိရာယံ မယှံ ဧဝံ ဗဟုပကာရော၊ မဟန္တေန ယသေန နံ သန္တပ္ပေဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ အာဟ –

၉၄။

‘‘ကတရူပမိဒံ ဘောတော၊ ဝေယျာဝစ္စံ အနပ္ပကံ၊

ဒေဝမှိ ဝဿမာနမှိ၊ အနောဝဿံ ဘဝံ အကာ။

၉၅။

‘‘တတော ဝါတာတပေ ဃောရေ၊ သီတစ္ဆာယံ ဘဝံ အကာ၊

တတော အမိတ္တမဇ္ဈေသု၊ သရတာဏံ ဘဝံ အကာ။

၉၆။

‘‘တတော ဖီတာနိ ရဋ္ဌာနိ၊ ဝသိနော တေ ဘဝံ အကာ၊

တတော ဧကသတံ ခတျေ၊ အနုယန္တေ ဘဝံ အကာ။

၉၇။

‘‘ပတီတာဿု မယံ ဘောတော၊ ဝဒ တံ ဘဉ္ဇမိစ္ဆသိ၊

ဟတ္ထိယာနံ အဿရထံ၊ နာရိယော စ အလင်္ကတာ၊

နိဝေသနာနိ ရမ္မာနိ၊ မယံ ဘောတော ဒဒါမသေ။

၉၈။

‘‘အထ ဝင်္ဂေ ဝါ မဂဓေ၊ မယံ ဘောတော ဒဒါမသေ၊

အထ ဝါ အဿကာဝန္တီ၊ သုမနာ ဒမ္မ တေ မယံ။

၉၉။

‘‘ဥပဍ္ဎံ ဝါပိ ရဇ္ဇဿ၊ မယံ ဘောတော ဒဒါမသေ၊

သစေ တေ အတ္ထော ရဇ္ဇေန၊ အနုသာသ ယဒိစ္ဆသီ’’တိ။

တတ္ထ ကတရူပမိဒန္တိ ကတသဘာဝံ။ ဝေယျာဝစ္စန္တိ ကာယဝေယျာဝတိကကမ္မံ။ အနောဝဿန္တိ အဝဿံ၊ ယထာ ဒေဝေါ န ဝဿတိ ¶ ၊ တထာ ကတန္တိ အတ္ထော။ သီတစ္ဆာယန္တိ သီတလံ ဆာယံ။ ဝသိနော တေတိ တေ ရဋ္ဌဝါသိနော အမှာကံ ဝသဝတ္တိနော။ ခတျေတိ ခတ္တိယေ၊ အဋ္ဌကထာယံ ပန အယမေဝ ပါဌော။ ပတီတာဿု ¶ မယန္တိ တုဋ္ဌာ မယံ။ ဝဒ တံ ဘဉ္ဇမိစ္ဆသီတိ ဘဉ္ဇန္တိ ရတနဿေတံ နာမံ၊ ဝရံ တေ ဒဒါမိ၊ ယံ ရတနံ ဣစ္ဆသိ၊ တံ ဝဒေဟီတိ အတ္ထော။ ‘‘ဟတ္ထိယာန’’န္တိအာဒီဟိ သရူပတော တံ တံ ရတနံ ဒဿေတိ ¶ ။ အဿကာဝန္တီအဿကရဋ္ဌံ ဝါ အဝန္တိရဋ္ဌံ ဝါ။ ရဇ္ဇေနာတိ သစေပိ တေ သကလဇမ္ဗုဒီပရဇ္ဇေန အတ္ထော၊ တမ္ပိ တေ ဒတွာ အဟံ ဖလကာဝုဓဟတ္ထော တုမှာကံ ရထဿ ပုရတော ဂမိဿာမီတိ ဒီပေတိ။ ယဒိစ္ဆသီတိ ဧတေသု မယာ ဝုတ္တပ္ပကာရေသု ယံ ဣစ္ဆသိ၊ တံ အနုသာသ အာဏာပေဟီတိ။

တံ သုတွာ နန္ဒပဏ္ဍိတော အတ္တနော အဓိပ္ပာယံ အာဝိကရောန္တော အာဟ –

၁၀၀။

‘‘န မေ အတ္ထောပိ ရဇ္ဇေန၊ နဂရေန ဓနေန ဝါ၊

အထောပိ ဇနပဒေန၊ အတ္ထော မယှံ န ဝိဇ္ဇတီ’’တိ။

‘‘သစေ တေ မယိ သိနေဟော အတ္ထိ၊ ဧကံ မေ ဝစနံ ကရောဟီ’’တိ ဝတွာ ဂါထာဒွယမာဟ –

၁၀၁။

‘‘ဘောတောဝ ရဋ္ဌေ ဝိဇိတေ၊ အရညေ အတ္ထိ အဿမော၊

ပိတာ မယှံ ဇနေတ္တီ စ၊ ဥဘော သမ္မန္တိ အဿမေ။

၁၀၂။

‘‘တေသာဟံ ပုဗ္ဗာစရိယေသု၊ ပုညံ န လဘာမိ ကာတဝေ၊

ဘဝန္တံ အဇ္ဈာဝရံ ကတွာ၊ သောဏံ ယာစေမု သံဝရ’’န္တိ။

တတ္ထ ရဋ္ဌေတိ ရဇ္ဇေ။ ဝိဇိတေတိ အာဏာပဝတ္တိဋ္ဌာနေ။ အဿမောတိ ဟိမဝန္တာရညေ ဧကော အဿမော အတ္ထိ။ သမ္မန္တီတိ တသ္မိံ အဿမေ ဝသန္တိ။ တေသာဟန္တိ တေသု အဟံ။ ကာတဝေတိ ဝတ္တပဋိဝတ္တဖလာဖလာဟရဏသင်္ခါတံ ပုညံ ကာတုံ န လဘာမိ၊ ဘာတာ မေ သောဏပဏ္ဍိတော နာမ မမေကသ္မိံ အပရာဓေ မာ ဣဓ ဝသီတိ မံ ပလာပေသိ။ အဇ္ဈာဝရန္တိ အဓိအာဝရံ တေ မယံ ဘဝန္တံ သပရိဝါရံ ကတွာ သောဏပဏ္ဍိတံ သံဝရံ ယာစေမု၊ အာယတိံ သံဝရံ ယာစာမာတိ အတ္ထော။ ‘‘ယာစေမိမံ ဝရ’’န္တိပိ ပါဌော၊ မယံ တယာ သဒ္ဓိံ သောဏံ ယာစေယျာမ ခမာပေယျာမ၊ ဣမံ ဝရံ တဝ သန္တိကာ ဂဏှာမီတိ အတ္ထော။

အထ နံ ရာဇာ အာဟ –

၁၀၃။

‘‘ကရောမိ ¶ တေ တံ ဝစနံ၊ ယံ မံ ဘဏသိ ဗြာဟ္မဏ၊

ဧတဉ္စ ခေါ နော အက္ခာဟိ၊ ကီဝန္တော ဟောန္တု ယာစကာ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ¶ ကရောမီတိ အဟံ သကလဇမ္ဗုဒီပရဇ္ဇံ ဒဒမာနော ဧတ္တကံ ကိံ န ကရိဿာမိ၊ ကရောမီတိ ဝဒတိ။ ကီဝန္တောတိ ကိတ္တကာ။

နန္ဒပဏ္ဍိတော အာဟ –

၁၀၄။

‘‘ပရောသတံ ဇာနပဒါ၊ မဟာသာလာ စ ဗြာဟ္မဏာ၊

ဣမေ စ ခတ္တိယာ သဗ္ဗေ၊ အဘိဇာတာ ယသဿိနော၊

ဘဝဉ္စ ရာဇာ မနောဇော၊ အလံ ဟေဿန္တိ ယာစကာ’’တိ။

တတ္ထ ဇာနပဒါတိ ဂဟပတီ။ မဟာသာလာ စ ဗြာဟ္မဏာတိ သာရပ္ပတ္တာ ဗြာဟ္မဏာ စ ပရောသတာယေဝ။ အလံ ဟေဿန္တီတိ ပရိယတ္တာ ဘဝိဿန္တိ။ ယာစကာတိ မမတ္ထာယ သောဏပဏ္ဍိတဿ ခမာပကာ။

အထ နံ ရာဇာ အာဟ –

၁၀၅။

‘‘ဟတ္ထီ အဿေ စ ယောဇေန္တု၊ ရထံ သန္နယှ သာရထိ၊

အာဗန္ဓနာနိ ဂဏှာထ၊ ပါဒါသုဿာရယဒ္ဓဇေ၊

အဿမံ တံ ဂမိဿာမိ၊ ယတ္ထ သမ္မတိ ကောသိယော’’တိ။

တတ္ထ ယောဇေန္တူတိ ဟတ္ထာရောဟာ ဟတ္ထီ၊ အဿာရောဟာ စ အဿေ ကပ္ပေန္တု။ ရထံ သန္နယှ သာရထီတိ သမ္မသာရထိ တွမ္ပိ ရထံ သန္နယှ။ အာဗန္ဓနာနီတိ ဟတ္ထိအဿရထေသု အာဗန္ဓိတဗ္ဗာနိ ဘဏ္ဍာနိ စ ဂဏှထ။ ပါဒါသုဿာရယဒ္ဓဇေတိ ရထေ ဌပိတဓဇပါဒါသု ဓဇေ ဥဿာရယန္တု ဥဿာပေန္တု။ ကောသိယောတိ ယသ္မိံ အဿမေ ကောသိယဂေါတ္တော ဝသတီတိ။

၁၀၆။

‘‘တတော စ ရာဇာ ပါယာသိ၊ သေနာယ စတုရင်္ဂိနီ၊

အဂမာ အဿမံ ရမ္မံ၊ ယတ္ထ သမ္မတိ ကောသိယော’’တိ။ – အယံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓဂါထာ၊

တတ္ထ ¶ တတော စာတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧဝံ ဝတွာ တတော သော ရာဇာ ဧကသတခတ္တိယေ ဂဟေတွာ မဟတိယာ သေနာယ ပရိဝုတော နန္ဒပဏ္ဍိတံ ပုရတော ကတွာ နဂရာ နိက္ခမိ။ စတုရင်္ဂီနီတိ စတုရင်္ဂိနိယာ သေနာယ အဂမာသိ၊ အန္တရမဂ္ဂေ ဝတ္တမာနောပိ အဝဿံ ဂါမိတာယ ဧဝံ ဝုတ္တော။ စတုဝီသတိအက္ခောဘဏိသင်္ခါတေန ဗလကာယေန သဒ္ဓိံ မဂ္ဂံ ပဋိပန္နဿ တဿ နန္ဒပဏ္ဍိတော ဣဒ္ဓါနုဘာဝေန အဋ္ဌုသဘဝိတ္ထတံ မဂ္ဂံ သမံ မာပေတွာ ¶ အာကာသေ စမ္မခဏ္ဍံ ပတ္ထရိတွာ တတ္ထ ပလ္လင်္ကေန နိသီဒိတွာ သေနာယ ပရိဝုတော အလင်္ကတဟတ္ထိက္ခန္ဓေ နိသီဒိတွာ ဂစ္ဆန္တေန ရညာ သဒ္ဓိံ ဓမ္မယုတ္တကထံ ကထေန္တော သီတဥဏှာဒိပရိဿယေ ဝါရေန္တော အဂမာသိ။

အထဿ အဿမံ ပါပုဏနဒိဝသေ သောဏပဏ္ဍိတော ‘‘မမ ကနိဋ္ဌဿ အတိရေကသတ္တမာသသတ္တဒိဝသာဓိကာနိ သတ္တ ဝဿာနိ ¶ နိက္ခန္တဿာ’’တိ အာဝဇ္ဇေတွာ ‘‘ကဟံ နု ခေါ သော ဧတရဟီ’’တိ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဩလောကေန္တော ‘‘စတုဝီသတိအက္ခောဘဏိပရိဝါရေန သဒ္ဓိံ ဧကသတရာဇာနော ဂဟေတွာ မမညေဝ ခမာပေတုံ အာဂစ္ဆတီ’’တိ ဒိသွာ စိန္တေသိ – ‘‘ဣမေဟိ ရာဇူဟိ စေဝ ပရိသာဟိ စ မမ ကနိဋ္ဌဿ ဗဟူနိ ပါဋိဟာရိယာနိ ဒိဋ္ဌာနိ၊ မမာနုဘာဝံ အဇာနိတွာ ‘အယံ ကူဋဇဋိလော အတ္တနော ပမာဏံ န ဇာနာတိ၊ အမှာကံ အယျေန သဒ္ဓိံ ပယောဇေသီ’တိ မံ ဝမ္ဘေန္တာ ကထေန္တာ အဝီစိပရာယဏာ ဘဝေယျုံ၊ ဣဒ္ဓိပါဋိဟာရိယံ နေသံ ဒဿေဿာမီ’’တိ။ သော စတုရင်္ဂုလမတ္တေန အံသံ အဖုသန္တံ အာကာသေ ကာဇံ ဌပေတွာ အနောတတ္တတော ဥဒကံ အာဟရိတုံ ရညော အဝိဒူရေ အာကာသေန ပါယာသိ။ နန္ဒပဏ္ဍိတော တံ အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ အတ္တာနံ ဒဿေတုံ အဝိသဟန္တော နိသိန္နဋ္ဌာနေယေဝ အန္တရဓာယိတွာ ပလာယိတွာ ဟိမဝန္တံ ပါဝိသိ။ မနောဇရာဇာ ပန တံ ရမဏီယေန ဣသိဝေသေန တထာ အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ဂါထမာဟ –

၁၀၇။

‘‘ကဿ ကာဒမ္ဗယော ကာဇော၊ ဝေဟာသံ စတုရင်္ဂုလံ၊

အံသံ အသမ္ဖုသံ ဧတိ၊ ဥဒဟာရာယ ဂစ္ဆတော’’တိ။

တတ္ထ ကာဒမ္ဗယောတိ ကဒမ္ဗရုက္ခမယော။ အံသံ အသမ္ဖုသံ ဧတီတိ အံသံ အသမ္ဖုသန္တော သယမေဝ အာဂစ္ဆတိ။ ဥဒဟာရာယာတိ ဥဒကံ အာဟရိတုံ ဂစ္ဆန္တဿ ကဿ ဧသ ကာဇော ဧဝံ ဧတိ၊ ကော နာမ တွံ၊ ကုတော ဝါ အာဂစ္ဆသီတိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ မဟာသတ္တော ဂါထာဒွယမာဟ –

၁၀၈။

‘‘အဟံ ¶ သောဏော မဟာရာဇ၊ တာပသော သဟိတဗ္ဗတော၊

ဘရာမိ မာတာပိတရော၊ ရတ္တိန္ဒိဝမတန္ဒိတော။

၁၀၉။

‘‘ဝနေ ဖလဉ္စ မူလဉ္စ၊ အာဟရိတွာ ဒိသမ္ပတိ၊

ပေါသေမိ မာတာပိတရော၊ ပုဗ္ဗေ ကတမနုဿရ’’န္တိ။

တတ္ထ ¶ သဟိတဗ္ဗတောတိ သဟိတဝတော သီလာစာရသမ္ပန္နော ဧကော တာပသော အဟန္တိ ဝဒတိ။ ဘရာမီတိ ပေါသေမိ။ အတန္ဒိတောတိ အနလသော ဟုတွာ။ ပုဗ္ဗေ ကတမနုဿရန္တိ တေဟိ ပုဗ္ဗေ ကတံ မယှံ ဂုဏံ အနုဿရန္တောတိ။

တံ သုတွာ ရာဇာ တေန သဒ္ဓိံ ဝိဿာသံ ကတ္တုကာမော အနန္တရံ ဂါထမာဟ –

၁၁၀။

‘‘ဣစ္ဆာမ ¶ အဿမံ ဂန္တုံ၊ ယတ္ထ သမ္မတိ ကောသိယော၊

မဂ္ဂံ နော သောဏ အက္ခာဟိ၊ ယေန ဂစ္ဆေမု အဿမ’’န္တိ။

တတ္ထ အဿမန္တိ တုမှာကံ အဿမပဒံ။

အထ မဟာသတ္တော အတ္တနော အာနုဘာဝေန အဿမပဒဂါမိမဂ္ဂံ မာပေတွာ ဂါထမာဟ –

၁၁၁။

‘‘အယံ ဧကပဒီ ရာဇ၊ ယေနေတံ မေဃသန္နိဘံ၊

ကောဝိဠာရေဟိ သဉ္ဆန္နံ၊ ဧတ္ထ သမ္မတိ ကောသိယော’’တိ။

တဿတ္ထော – မဟာရာဇ၊ အယံ ဧကပဒိကော ဇင်္ဃမဂ္ဂေါ၊ ဣမိနာ ဂစ္ဆထ၊ ယေန ဒိသာဘာဂေန ဧတံ မေဃဝဏ္ဏံ သုပုပ္ဖိတကောဝိဠာရသဉ္ဆန္နံ ဝနံ ဒိဿတိ၊ ဧတ္ထ မမ ပိတာ ကောသိယဂေါတ္တော ဝသတိ၊ ဧတဿ သော အဿမောတိ။

၁၁၂။

‘‘ဣဒံ ဝတွာန ပက္ကာမိ၊ တရမာနော မဟာဣသိ၊

ဝေဟာသေ အန္တလိက္ခသ္မိံ၊ အနုသာသိတွာန ခတ္တိယေ။

၁၁၃။

‘‘အဿမံ ¶ ပရိမဇ္ဇိတွာ၊ ပညာပေတွာန အာသနံ၊

ပဏ္ဏသာလံ ပဝိသိတွာ၊ ပိတရံ ပတိဗောဓယိ။

၁၁၄။

‘‘ဣမေ အာယန္တိ ရာဇာနော၊ အဘိဇာတာ ယသဿိနော၊

အဿမာ နိက္ခမိတွာန၊ နိသီဒ တွံ မဟာဣသေ။

၁၁၅။

‘‘တဿ တံ ဝစနံ သုတွာ၊ တရမာနော မဟာဣသိ၊

အဿမာ နိက္ခမိတွာန၊ သဒွါရမှိ ဥပါဝိသီ’’တိ။ – ဣမာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓဂါထာ၊

တတ္ထ ¶ ပက္ကာမီတိ အနောတတ္တံ အဂမာသိ။ အဿမံ ပရိမဇ္ဇိတွာတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သော ဣသိ ဝေဂေန အနောတတ္တံ ဂန္တွာ ပါနီယံ အာဒါယ တေသု ရာဇူသု အဿမံ အသမ္ပတ္တေသုယေဝ အာဂန္တွာ ပါနီယဃဋေ ပါနီယမာဠကေ ဌပေတွာ ‘‘မဟာဇနော ပိဝိဿတီ’’တိ ဝနကုသုမေဟိ ဝါသေတွာ သမ္မဇ္ဇနိံ အာဒါယ အဿမံ သမ္မဇ္ဇိတွာ ပဏ္ဏသာလဒွါရေ ပိတု အာသနံ ပညာပေတွာ ပဝိသိတွာ ပိတရံ ဇာနာပေသီတိ အတ္ထော။ ဥပါဝိသီတိ ဥစ္စာသနေ နိသီဒိ။

ဗောဓိသတ္တဿ မာတာ ပန တဿ ပစ္ဆတော နီစဋ္ဌာနေ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ မဟာသတ္တော နီစာသနေ နိသီဒိ။ နန္ဒပဏ္ဍိတောပိ ဗောဓိသတ္တဿ အနောတတ္တတော ပါနီယံ အာဒါယ အဿမံ အာဂတကာလေ ရညော သန္တိကံ အာဂန္တွာ အဿမဿ အဝိဒူရေ ခန္ဓာဝါရံ နိဝါသေသိ။ အထ ရာဇာ နှတွာ သဗ္ဗာလင်္ကာရပဋိမဏ္ဍိတော ဧကသတရာဇပရိဝုတော နန္ဒပဏ္ဍိတံ ဂဟေတွာ မဟန္တေန သိရိသောဘဂ္ဂေန ဗောဓိသတ္တံ ခမာပေတုံ အဿမံ ပါဝိသိ။ အထ နံ တထာ အာဂစ္ဆန္တံ ဗောဓိသတ္တဿ ပိတာ ဒိသွာ ဗောဓိသတ္တံ ပုစ္ဆိ၊ သောပိဿ အာစိက္ခိ။ တမတ္ထံ ¶ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၁၆။

‘‘တဉ္စ ဒိသွာန အာယန္တံ၊ ဇလန္တံရိဝ တေဇသာ၊

ခတျသင်္ဃပရိဗျူဠှံ၊ ကောသိယော ဧတဒဗြဝိ။

၁၁၇။

‘‘ကဿ ဘေရီ မုဒိင်္ဂါ စ၊ သင်္ခါ ပဏဝဒိန္ဒိမာ၊

ပုရတော ပဋိပန္နာနိ၊ ဟာသယန္တာ ရထေသဘံ။

၁၁၈။

‘‘ကဿ ကဉ္စနပဋ္ဋေန၊ ပုထုနာ ဝိဇ္ဇုဝဏ္ဏိနာ၊

ယုဝါ ကလာပသန္နဒ္ဓါ၊ ကော ဧတိ သိရိယာ ဇလံ။

၁၁၉။

‘‘ဥက္ကာမုခပဟဋ္ဌံဝ ¶ ၊ ခဒိရင်္ဂါရသန္နိဘံ၊

မုခဉ္စ ရုစိရာ ဘာတိ၊ ကော ဧတိ သိရိယာ ဇလံ။

၁၂၀။

‘‘ကဿ ပဂ္ဂဟိတံ ဆတ္တံ၊ သသလာကံ မနောရမံ၊

အာဒိစ္စရံသာဝရဏံ၊ ကော ဧတိ သိရိယာ ဇလံ။

၁၂၁။

‘‘ကဿ အင်္ဂံ ပရိဂ္ဂယှ၊ ဝါလဗီဇနိမုတ္တမံ၊

စရန္တိ ဝရပုညဿ၊ ဟတ္ထိက္ခန္ဓေန အာယတော။

၁၂၂။

‘‘ကဿ ¶ သေတာနိ ဆတ္တာနိ၊ အာဇာနီယာ စ ဝမ္မိတာ၊

သမန္တာ ပရိကီရေန္တိ၊ ကော ဧတိ သိရိယာ ဇလံ။

၁၂၃။

‘‘ကဿ ဧကသတံ ခတျာ၊ အနုယန္တာ ယသဿိနော၊

သမန္တာနုပရိယန္တိ၊ ကော ဧတိ သိရိယာ ဇလံ။

၁၂၄။

‘‘ဟတ္ထိအဿရထပတ္တိ၊ သေနာ စ စတုရင်္ဂိနီ၊

သမန္တာနုပရိယန္တိ၊ ကော ဧတိ သိရိယာ ဇလံ။

၁၂၅။

‘‘ကဿေသာ မဟတီ သေနာ၊ ပိဋ္ဌိတော အနုဝတ္တတိ၊

အက္ခောဘဏီ အပရိယန္တာ၊ သာဂရဿေဝ ဦမိယော။

၁၂၆။

‘‘ရာဇာဘိရာဇာ မနောဇော၊ ဣန္ဒောဝ ဇယတံ ပတိ၊

နန္ဒဿဇ္ဈာဝရံ ဧတိ၊ အဿမံ ဗြဟ္မစာရိနံ။

၁၂၇။

‘‘တဿေသာ မဟတီ သေနာ၊ ပိဋ္ဌိတော အနုဝတ္တတိ၊

အက္ခောဘဏီ အပရိယန္တာ၊ သာဂရဿေဝ ဦမိယော’’တိ။

တတ္ထ ဇလန္တံရိဝါတိ ဇလန္တံ ဝိယ။ ပဋိပန္နာနီတိ ဧတာနိ တူရိယာနိ ကဿ ပုရတော အာဂစ္ဆန္တီတိ အတ္ထော။ ဟာသယန္တာတိ တောသေန္တာ။ ကဉ္စနပဋ္ဋေနာတိ၊ တာတ၊ ကဿ ကဉ္စနမယေန ဝိဇ္ဇုဝဏ္ဏေန ဥဏှီသပဋ္ဋေန နလာဋန္တော ပရိက္ခိတ္တောတိ ပုစ္ဆတိ။ ယုဝါတိ တရုဏော။ ကလာပသန္နဒ္ဓါတိ ¶ သန္နဒ္ဓသရတူဏီရော။ ဥက္ကာမုခပဟဋ္ဌံ ဝါတိ ကမ္မာရာနံ ဥဒ္ဓနေ ပဟဋ္ဌံ သုဝဏ္ဏံ ဝိယ။ ခဒိရင်္ဂါရသန္နိဘန္တိ ဝီတစ္စိတခဒိရင်္ဂါရဝဏ္ဏံ။ အာဒိစ္စရံသာဝရဏန္တိအာဒိစ္စရံသီနံ အာဝရဏံ။ အင်္ဂံ ပရိဂ္ဂယှာတိ အင်္ဂံ ပရိဂ္ဂဟေတွာ၊ သရီရံ ပရိက္ခိပိတွာတိ အတ္ထော။ ဝါလဗီဇနိမုတ္တမန္တိ ဝါလဗီဇနိံ ဥတ္တမံ ¶ ။ စရန္တီတိ သဉ္စရန္တိ။ ဆတ္တာနီတိ အာဇာနီယပိဋ္ဌေ နိသိန္နာနံ ဓာရိတဆတ္တာနိ။ ပရိကီရေန္တီတိ တဿ သမန္တာ သဗ္ဗဒိသာဘာဂေသု ပရိကီရယန္တိ။ စတုရင်္ဂိနီတိ ဧတေဟိ ဟတ္ထိအာဒီဟိ စတူဟိ အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတာ။ အက္ခောဘဏီတိ ခေါဘေတုံ န သက္ကာ။ သာဂရဿေဝါတိ သာဂရဿ ဦမိယော ဝိယ အပရိယန္တာ။ ရာဇာဘိရာဇာတိ ဧကသတရာဇူနံ ပူဇိတော၊ တေသံ ဝါ အဓိကော ရာဇာတိ ရာဇာဘိရာဇာ။ ဇယတံ ပတီတိ ဇယပ္ပတ္တာနံ တာဝတိံသာနံ ဇေဋ္ဌကော။ အဇ္ဈာဝရန္တိ မမံ ခမာပနတ္ထာယ နန္ဒဿ ပရိသဘာဝံ ဥပဂန္တွာ ဧတိ။

သတ္ထာ ¶ အာဟ –

၁၂၈။

‘‘အနုလိတ္တာ စန္ဒနေန၊ ကာသိကုတ္တမဓာရိနော၊

သဗ္ဗေ ပဉ္ဇလိကာ ဟုတွာ၊ ဣသီနံ အဇ္ဈုပါဂမု’’န္တိ။

တတ္ထ ဣသီနံ အဇ္ဈုပါဂမုန္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သဗ္ဗေပိ တေ ရာဇာနော သုရဘိစန္ဒနေန အနုလိတ္တာ ဥတ္တမကာသိကဝတ္ထဓာရိနော သိရသိ ပတိဋ္ဌာပိတအဉ္ဇလီ ဟုတွာ ဣသီနံ သန္တိကံ ဥပဂတာ။

တတော မနောဇော ရာဇာ တံ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ပဋိသန္ထာရံ ကရောန္တော ဂါထာဒွယမာဟ –

၁၂၉။

‘‘ကစ္စိ နု ဘောတော ကုသလံ၊ ကစ္စိ ဘောတော အနာမယံ၊

ကစ္စိ ဥဉ္ဆေန ယာပေထ၊ ကစ္စိ မူလဖလာ ဗဟူ။

၁၃၀။

‘‘ကစ္စိ ဍံသာ မကသာ စ၊ အပ္ပမေဝ သရီသပါ၊

ဝနေ ဝါဠမိဂါကိဏ္ဏေ၊ ကစ္စိ ဟိံသာ န ဝိဇ္ဇတီ’’တိ။

တတော ပရံ ဥဘိန္နံ တေသံ ဝစနပဋိဝစနဝသေန ကထိတဂါထာ ဟောန္တိ –

၁၃၁။

‘‘ကုသလဉ္စေဝ ¶ နော ရာဇ၊ အထော ရာဇ အနာမယံ၊

အထော ဥဉ္ဆေန ယာပေမ၊ အထော မူလဖလာ ဗဟူ။

၁၃၂။

‘‘အထော ဍံသာ မကသာ စ၊ အပ္ပမေဝ သရီသပါ၊

ဝနေ ဝါဠမိဂါကိဏ္ဏေ၊ ဟိံသာ မယှံ န ဝိဇ္ဇတိ။

၁၃၃။

‘‘ဗဟူနိ ဝဿပူဂါနိ၊ အဿမေ သမ္မတံ ဣဓ၊

နာဘိဇာနာမိ ဥပ္ပန္နံ၊ အာဗာဓံ အမနောရမံ။

၁၃၄။

‘‘သွာဂတံ တေ မဟာရာဇ၊ အထော တေ အဒုရာဂတံ၊

ဣဿရောသိ အနုပ္ပတ္တော၊ ယံ ဣဓတ္ထိ ပဝေဒယ။

၁၃၅။

‘‘တိန္ဒုကာနိ ¶ ပိယာလာနိ၊ မဓုကေ ကာသုမာရိယော၊

ဖလာနိ ခုဒ္ဒကပ္ပာနိ၊ ဘုဉ္ဇ ရာဇ ဝရံ ဝရံ။

၁၃၆။

‘‘ဣဒမ္ပိ ပါနီယံ သီတံ၊ အာဘတံ ဂိရိဂဗ္ဘရာ၊

တတော ပိဝ မဟာရာဇ၊ သစေ တွံ အဘိကင်္ခသိ။

၁၃၇။

‘‘ပဋိဂ္ဂဟိတံ ¶ ယံ ဒိန္နံ၊ သဗ္ဗဿ အဂ္ဃိယံ ကတံ၊

နန္ဒဿာပိ နိသာမေထ၊ ဝစနံ သော ပဝက္ခတိ။

၁၃၈။

‘‘အဇ္ဈာဝရမှာ နန္ဒဿ၊ ဘောတော သန္တိကမာဂတာ၊

သုဏာတု ဘဝံ ဝစနံ၊ နန္ဒဿ ပရိသာယ စာ’’တိ။

ဣမာ ယေဘုယျေန ပါကဋသမ္ဗန္ဓာယေဝ၊ ယံ ပနေတ္ထ အပါကဋံ၊ တဒေဝ ဝက္ခာမ။ ပဝေဒယာတိ ယံ ဣမသ္မိံ ဌာနေ တဝ အဘိရုစိတံ အတ္ထိ၊ တံ နော ကထေဟီတိ ဝဒတိ။ ခုဒ္ဒကပ္ပာနီတိ ဧတာနိ နာနာရုက္ခဖလာနိ ခုဒ္ဒကမဓုပဋိဘာဂါနိ မဓုရာနိ။ ဝရံ ဝရန္တိ ဣတော ဥတ္တမုတ္တမံ ဂဟေတွာ ဘုဉ္ဇ။ ဂိရိဂဗ္ဘရာတိ အနောတတ္တတော။ သဗ္ဗဿ အဂ္ဃိယန္တိ ယေန မယံ အာပုစ္ဆိတာ၊ တံ အမှေဟိ ပဋိဂ္ဂဟိတံ နာမ တုမှေဟိ စ ဒိန္နမေဝ နာမ၊ ဧတ္တာဝတာ ဣမဿ ဇနဿ သဗ္ဗဿ အဂ္ဃိယံ တုမှေဟိ ကတံ။ နန္ဒဿာပီတိ အမှာကံ တာဝ သဗ္ဗံ ကတံ၊ ဣဒါနိ ပန နန္ဒပဏ္ဍိတော ကိဉ္စိ ဝတ္တုကာမော ¶ ၊ တဿပိ တာဝ ဝစနံ သုဏာထ။ အဇ္ဈာဝရမှာတိ မယဉှိ န အညေန ကမ္မေန အာဂတာ၊ နန္ဒဿ ပန ပရိသာ ဟုတွာ တုမှာကံ ခမာပနတ္ထာယ အာဂတာတိ ဝဒတိ။ ဘဝန္တိ ဘဝံ သောဏပဏ္ဍိတော သုဏာတု။

ဧဝံ ဝုတ္တေ နန္ဒပဏ္ဍိတော ဥဋ္ဌာယာသနာ မာတာပိတရော စ ဘာတရဉ္စ ဝန္ဒိတွာ သကပရိသာယ သဒ္ဓိံ သလ္လပန္တော အာဟ –

၁၃၉။

‘‘ပရောသတံ ဇာနပဒါ၊ မဟာသာလာ စ ဗြာဟ္မဏာ၊

ဣမေ စ ခတ္တိယာ သဗ္ဗေ၊ အဘိဇာတာ ယသဿိနော၊

ဘဝဉ္စ ရာဇာ မနောဇော၊ အနုမညန္တု မေ ဝစော။

၁၄၀။

‘‘ယေ စ သန္တိ သမီတာရော၊ ယက္ခာနိ ဣဓ မဿမေ၊

အရညေ ဘူတဘဗျာနိ၊ သုဏန္တု ဝစနံ မမ။

၁၄၁။

‘‘နမော ကတွာန ဘူတာနံ၊ ဣသိံ ဝက္ခာမိ သုဗ္ဗတံ၊

သော တျာဟံ ဒက္ခိဏာ ဗာဟု၊ တဝ ကောသိယ သမ္မတော။

၁၄၂။

‘‘ပိတရံ မေ ဇနေတ္တိဉ္စ၊ ဘတ္တုကာမဿ မေ သတော၊

ဝီရ ပုညမိဒံ ဌာနံ၊ မာ မံ ကောသိယ ဝါရယ။

၁၄၃။

‘‘သဗ္ဘိ ¶ ¶ ဟေတံ ဥပညာတံ၊ မမေတံ ဥပနိဿဇ၊

ဥဋ္ဌာနပါရိစရိယာယ၊ ဒီဃရတ္တံ တယာ ကတံ၊

ဓာတာပိတူသု ပုညာနိ၊ မမ လောကဒဒေါ ဘဝ။

၁၄၄။

‘‘တထေဝ သန္တိ မနုဇာ၊ ဓမ္မေ ဓမ္မပဒံ ဝိဒူ၊

မဂ္ဂေါ သဂ္ဂဿ လောကဿ၊ ယထာ ဇာနာသိ တွံ ဣသေ။

၁၄၅။

‘‘ဥဋ္ဌာနပါရိစရိယာယ၊ မာတာပိတုသုခါဝဟံ၊

တံ မံ ပုညာ နိဝါရေတိ၊ အရိယမဂ္ဂါဝရော နရော’’တိ။

တတ္ထ ¶ အနုမညန္တူတိ အနုဗုဇ္ဈန္တု၊ သာဓုကံ သုတွာ ပစ္စက္ခံ ကရောန္တူတိ အတ္ထော။ သမီတာရောတိ သမာဂတာ။ အရညေ ဘူတဘဗျာနီတိ အသ္မိံ ဟိမဝန္တာရညေ ယာနိ ဘူတာနိ စေဝ ဝုဍ္ဎိမရိယာဒပ္ပတ္တာနိ ဘဗျာနိ စ တရုဏဒေဝတာနိ၊ တာနိပိ သဗ္ဗာနိ မမ ဝစနံ သုဏန္တူတိ အတ္ထော။ ‘‘နမော ကတွာနာ’’တိ ဣဒံ သော ပရိသာယ သညံ ဒတွာ တသ္မိံ ဝနသဏ္ဍေ နိဗ္ဗတ္တဒေဝတာနံ နမက္ကာရံ ကတွာ အာဟ။ တဿတ္ထော – အဇ္ဇ ဗဟူဟိ ဒေဝတာဟိ မမ ဘာတိကဿ ဓမ္မကထာသဝနတ္ထံ အာဂတာဟိ ဘဝိတဗ္ဗံ၊ အဟံ ဝေါ နမက္ကာရော၊ တုမှေပိ မယှံ သဟာယာ ဟောထာတိ။ သော ဒေဝတာနံ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာ ပရိသံ ဇာနာပေတွာ ‘‘ဣသိံ ဝက္ခာမီ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဣသိန္တိ သောဏပဏ္ဍိတံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ သမ္မတောတိ ဘာတရော နာမ အင်္ဂသမာ ဟောန္တိ၊ တသ္မာ သော တေ အဟံ ဒက္ခိဏာ ဗာဟူတိ သမ္မတော။ တေန မေ ခမိတုံ အရဟထာတိ ဒီပေတိ။

ဝီရာတိ ဝီရိယဝန္တ မဟာပရက္ကမ။ ပုညမိဒံ ဌာနန္တိ ဣဒံ မာတာပိတုဥပဋ္ဌာနံ နာမ ပုညံ သဂ္ဂသံဝတ္တနိကကာရဏံ၊ တံ ကရောန္တံ မံ မာ ဝါရယာတိ ဝဒတိ။ သဗ္ဘိ ဟေတန္တိ ဧတဉှိ မာတာပိတုဥပဋ္ဌာနံ နာမ ပဏ္ဍိတေဟိ ဥပညာတံ ဥပဂန္တွာ ဉာတဉ္စေဝ ဝဏ္ဏိတဉ္စ။ မမေတံ ဥပနိဿဇာတိ ဣဒံ တွံ မယှံ နိဿဇ ဝိဿဇ္ဇေဟိ ဒေဟိ။ ဥဋ္ဌာနပါရိစရိယာယာတိ ဥဋ္ဌာနေန စ ပါရိစရိယာယ စ။ ကတန္တိ ဒီဃရတ္တံ တယာ ကုသလံ ကတံ။ ပုညာနီတိ ဣဒါနိ အဟံ မာတာပိတူသု ပုညာနိ ကတ္တုကာမော။ မမ လောကဒဒေါတိ တဿ မမ တွံ သဂ္ဂလောကဒဒေါ ဟောတိ၊ အဟဉှိ တေသံ ဝတ္တံ ဥပဋ္ဌာနံ ကတွာ ဒေဝလောကေ အပရိမာဏံ ယသံ လဘိဿာမိ၊ တဿ မေ တွံ ဒါယကော ဟောဟီတိ ဝဒတိ။

တထေဝါတိ ¶ ယထာ တွံ ဇာနာသိ၊ တထေဝ အညေပိ မနုဇာ ဣမိဿံ ပရိသာယံ သန္တိ၊ တေ နာနပ္ပကာရေ ဓမ္မေ ဣဒံ ဇေဋ္ဌာပစာယိကဘာဝသင်္ခါတံ ဓမ္မကောဋ္ဌာသံ ဝဒန္တိ။ ကိန္တိ? မဂ္ဂေါ သဂ္ဂဿ လောကဿာတိ။ သုခါဝဟန္တိ ဥဋ္ဌာနေန စ ပါရိစရိယာယ စ မာတာပိတူနံ သုခါဝဟံ။ တံ မန္တိ တံ မံ ဧဝံ သမ္မာပဋိပန္နမ္ပိ ဘာတာ သောဏပဏ္ဍိတော တမှာ ပုညာ အဘိဝါရေတိ။ အရိယမဂ္ဂါဝရောတိ သော ဧဝံ ဝါရေန္တော အယံ နရော မမ ပိယဒဿနတာယ အရိယသင်္ခါတဿ ဝေဒလောကဿ မဂ္ဂါဝရဏော နာမ ဟောတီတိ။

ဧဝံ ¶ နန္ဒပဏ္ဍိတေန ဝုတ္တေ မဟာသတ္တော ‘‘ဣမဿ တာဝ တုမှေဟိ ဝစနံ သုတံ၊ ဣဒါနိ မမပိ သုဏာထာ’’တိ သာဝေန္တော အာဟ –

၁၄၆။

‘‘သုဏန္တု ¶ ဘောန္တော ဝစနံ၊ ဘာတုရဇ္ဈာဝရာ မမ၊

ကုလဝံသံ မဟာရာဇ၊ ပေါရာဏံ ပရိဟာပယံ၊

အဓမ္မစာရီ ဇေဋ္ဌေသု၊ နိရယံ သောပပဇ္ဇတိ။

၁၄၇။

‘‘ယေ စ ဓမ္မဿ ကုသလာ၊ ပေါရာဏဿ ဒိသမ္ပတိ၊

စာရိတ္တေန စ သမ္ပန္နာ၊ န တေ ဂစ္ဆန္တိ ဒုဂ္ဂတိံ။

၁၄၈။

‘‘မာတာ ပိတာ စ ဘာတာ စ၊ ဘဂိနီ ဉာတိ ဗန္ဓဝါ၊

သဗ္ဗေ ဇေဋ္ဌဿ တေ ဘာရာ၊ ဧဝံ ဇာနာဟိ ဘာရဓ။

၁၄၉။

‘‘အာဒိယိတွာ ဂရုံ ဘာရံ၊ နာဝိကော ဝိယ ဥဿဟေ၊

ဓမ္မဉ္စ နပ္ပမဇ္ဇာမိ၊ ဇေဋ္ဌော စသ္မိ ရထေသဘာ’’တိ။

တတ္ထ ဘာတုရဇ္ဈာဝရာတိ မမ ဘာတု ပရိသာ ဟုတွာ အာဂတာ ဘောန္တော သဗ္ဗေပိ ရာဇာနော မမပိ တာဝ ဝစနံ သုဏန္တု။ ပရိဟာပယန္တိ ပရိဟာပေန္တော။ ဓမ္မဿာတိ ဇေဋ္ဌာပစာယနဓမ္မဿ ပဝေဏီဓမ္မဿ။ ကုသလာတိ ဆေကာ။ စာရိတ္တေန စာတိ အာစာရသီလေန သမ္ပန္နာ။ ဘာရာတိ သဗ္ဗေ ဧတေ ဇေဋ္ဌေန ဝဟိတဗ္ဗာ ပဋိဇဂ္ဂိတဗ္ဗာတိ တဿ ဘာရာ နာမ။ နာဝိကော ဝိယာတိ ယထာ နာဝါယ ဂရုံ ဘာရံ အာဒိယိတွာ သမုဒ္ဒမဇ္ဈေ နာဝံ သောတ္ထိနာ နေတုံ နာဝိကော ဥဿဟေတိ ဝါယမတိ၊ သဟ နာဝါယ သဗ္ဗဘဏ္ဍဉ္စ ဇနော စ တဿေဝ ဘာရော ဟောတိ၊ တထာ မမေဝ သဗ္ဗေ ဉာတကာ ဘာရောတိ ¶ ၊ အဟဉ္စ တေ ဥဿဟာမိ ပဋိဇဂ္ဂိတုံ သက္ကောမိ၊ တဉ္စ ဇေဋ္ဌာပစာယနဓမ္မံ နပ္ပမဇ္ဇာမိ၊ န ကေဝလဉ္စ ဧတေသညေဝ၊ သကလဿပိ လောကဿ ဇေဋ္ဌော စ အသ္မိ၊ တသ္မာ အဟမေဝ သဒ္ဓိံ နန္ဒေန ပဋိဇဂ္ဂိတုံ ယုတ္တောတိ။

တံ သုတွာ သဗ္ဗေပိ တေ ရာဇာနော အတ္တမနာ ဟုတွာ ‘‘ဇေဋ္ဌဘာတိကဿ ကိရ အဝသေသာ ဘာရာတိ အဇ္ဇ အမှေဟိ ဉာတ’’န္တိ နန္ဒပဏ္ဍိတံ ပဟာယ မဟာသတ္တံ သန္နိဿိတာ ဟုတွာ တဿ ထုတိံ ကရောန္တာ ဒွေ ဂါထာ အဘာသိံသု –

၁၅၀။

‘‘အဓိဂမာ တမေ ဉာဏံ၊ ဇာလံဝ ဇာတဝေဒတော၊

ဧဝမေဝ နော ဘဝံ ဓမ္မံ၊ ကောသိယော ပဝိဒံသယိ။

၁၅၁။

‘‘ယထာ ¶ ဥဒယမာဒိစ္စော၊ ဝါသုဒေဝေါ ပဘင်္ကရော၊

ပါဏီနံ ပဝိဒံသေတိ၊ ရူပံ ကလျာဏပါပကံ၊

ဧဝမေဝ နော ဘဝံ ဓမ္မံ၊ ကောသိယော ပဝိဒံသယီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ အဓိဂမာတိ မယံ ဣတော ပုဗ္ဗေ ဇေဋ္ဌာပစာယနဓမ္မပဋိစ္ဆာဒကေ တမေ ဝတ္တမာနာ န ဇာနာမ၊ အဇ္ဇ ဇာတဝေဒတော ဇာလံဝ ဉာဏံ အဓိဂတာ။ ဧဝမေဝ နောတိ ယထာ မဟန္ဓကာရေ ပဗ္ဗတမတ္ထကေ ဇလိတော ဇာတဝေဒေါ သမန္တာ အာလောကံ ဖရန္တော ရူပါနိ ဒဿေတိ၊ တထာ နော ဘဝံ ကောသိယဂေါတ္တော ဓမ္မံ ပဝိဒံသယီတိ အတ္ထော။ ဝါသုဒေဝေါတိ ဝသုဒေဝေါ ဝသုဇောတနော၊ ဓနပကာသနောတိ အတ္ထော။

ဣတိ မဟာသတ္တော ဧတ္တကံ ကာလံ နန္ဒပဏ္ဍိတဿ ပါဋိဟာရိယာနိ ဒိသွာ တသ္မိံ ပသန္နစိတ္တေ တေ ရာဇာနော ဉာဏဗလေန တသ္မိံ ပသာဒံ ဘိန္ဒိတွာ အတ္တနော ကထံ ဂါဟာပေတွာ သဗ္ဗေဝ အတ္တနော မုခံ ဥလ္လောကိတေ အကာသိ။ အထ နန္ဒပဏ္ဍိတော ‘‘ဘာတာ မေ ပဏ္ဍိတော ဗျတ္တော ဓမ္မကထိကော သဗ္ဗေပိမေ ရာဇာနော ဘိန္ဒိတွာ အတ္တနော ပက္ခေ ကရိ၊ ဌပေတွာ ဣမံ အညော မယှံ ပဋိသရဏံ နတ္ထိ၊ ဣမမေဝ ယာစိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ဂါထမာဟ –

၁၅၂။

‘‘ဧဝံ မေ ယာစမာနဿ၊ အဉ္ဇလိံ နာဝဗုဇ္ဈထ၊

တဝ ဗဒ္ဓစရော ဟေဿံ၊ ဝုဋ္ဌိတော ပရိစာရကော’’တိ။

တဿတ္ထာ ¶ – သစေ တုမှေ မမ ဧဝံ ယာစမာနဿ ခမာပနတ္ထာယ ပဂ္ဂဟိတံ အဉ္ဇလိံ နာဝဗုဇ္ဈထ န ပဋိဂ္ဂဏှထ၊ တုမှေဝ မာတာပိတရော ဥပဋ္ဌဟထ၊ အဟံ ပန တုမှာကံ ဗဒ္ဓစရော ဝေယျာဝစ္စကရော ဟေဿံ၊ ရတ္တိန္ဒိဝံ အနလသဘာဝေန ဝုဋ္ဌိတော ပရိစာရကော အဟံ တုမှေ ပဋိဇဂ္ဂိဿာမီတိ။

မဟာသတ္တဿ ပကတိယာပိ နန္ဒပဏ္ဍိတေ ဒေါသော ဝါ ဝေရံ ဝါ နတ္ထိ၊ အတိထဒ္ဓံ ဝစနံ ကထေန္တဿ ပနဿ မာနဟာပနတ္ထံ နိဂ္ဂဟဝသေန တထာ ကတွာ ဣဒါနိဿ ဝစနံ သုတွာ တုဋ္ဌစိတ္တော တသ္မိံ ပသာဒံ ဥပ္ပာဒေတွာ ‘‘ဣဒါနိ တေ ခမာမိ၊ မာတာပိတရော စ ပဋိဇဂ္ဂိတုံ လဘိဿသီ’’တိ တဿ ဂုဏံ ပကာသေန္တော အာဟ –

၁၅၃။

‘‘အဒ္ဓါ ¶ နန္ဒ ဝိဇာနာသိ၊ သဒ္ဓမ္မံ သဗ္ဘိ ဒေသိတံ၊

အရိယော အရိယသမာစာရော၊ ဗာဠှံ တွံ မမ ရုစ္စသိ။

၁၅၄။

‘‘ဘဝန္တံ ဝဒါမိ ဘောတိဉ္စ၊ သုဏာထ ဝစနံ မမ၊

နာယံ ဘာရော ဘာရမတော၊ အဟု မယှံ ကုဒါစနံ။

၁၅၅။

‘‘တံ မံ ဥပဋ္ဌိတံ သန္တံ၊ မာတာပိတု သုခါဝဟံ၊

နန္ဒော အဇ္ဈာဝရံ ကတွာ၊ ဥပဋ္ဌာနာယ ယာစတိ။

၁၅၆။

‘‘ယော ¶ ဝေ ဣစ္ဆတိ ကာမေန၊ သန္တာနံ ဗြဟ္မစာရိနံ၊

နန္ဒံ ဝေါ ဝရထ ဧကော၊ ကံ နန္ဒော ဥပတိဋ္ဌတူ’’တိ။

တတ္ထ အရိယောတိ သုန္ဒရော။ အရိယသမာစာရောတိ သုန္ဒရသမာစာရောပိ ဇာတော။ ဗာဠှန္တိ ဣဒါနိ တွံ မမ အတိဝိယ ရုစ္စသိ။ သုဏာထာတိ အမ္မ တာတာ တုမှေ မမ ဝစနံ သုဏာထ။ နာယံ ဘာရောတိ အယံ တုမှာကံ ပဋိဇဂ္ဂနဘာရော န ကဒါစိ မမ ဘာရမတော အဟု။ တံ မန္တိ တံ ဘာရောတိ အမညိတွာဝ မံ တုမှေ ဥပဋ္ဌိတံ သမာနံ။ ဥပဋ္ဌာနာယ ယာစတီတိ တုမှေ ဥပဋ္ဌာတုံ မံ ယာစတိ။ ယော ဝေ ဣစ္ဆတီတိ မယှဉှိ တွံ မေ မာတရံ ဝါ ပိတရံ ဝါ ဥပဋ္ဌဟာတိ ဝတ္တုံ န ယုတ္တံ၊ တုမှာကံ ပန သန္တာနံ ဗြဟ္မစာရီနံ ယော ဧကော ဣစ္ဆတိ၊ တံ ဝဒါမိ ကာမေန နန္ဒံ ဝေါ ဝရထ၊ တံ မမ ကနိဋ္ဌံ နန္ဒံ ရောစေထ၊ တုမှေသု ကံ ဧသ ဥပဋ္ဌာတု၊ ဥဘောပိ ဟိ မယံ တုမှာကံ ပုတ္တာယေဝါတိ။

အထဿ ¶ မာတာ အာသနာ ဝုဋ္ဌာယ၊ ‘‘တာတ သောဏပဏ္ဍိတ၊ စိရပ္ပဝုတ္ထော တေ ကနိဋ္ဌော၊ ဧဝံ စိရာဂတမ္ပိ တံ ယာစိတုံ န ဝိသဟာမိ၊ မယဉှိ တံ နိဿိတာ၊ ဣဒါနိ ပန တယာ အနုညာတာ အဟံ ဧတံ ဗြဟ္မစာရိနံ ဗာဟာဟိ ဥပဂူဟိတွာ သီသေ ဥပသိင်္ဃာယိတုံ လဘေယျ’’န္တိ ဣမမတ္ထံ ပကာသေန္တီ ဂါထမာဟ –

၁၅၇။

‘‘တယာ တာတ အနုညာတာ၊ သောဏ တံ နိဿိတာ မယံ၊

ဥပဃာတုံ လဘေ နန္ဒံ၊ မုဒ္ဓနိ ဗြဟ္မစာရိန’’န္တိ။

အထ မဟာသတ္တော ‘‘တေန ဟိ၊ အမ္မ၊ အနုဇာနာမိ၊ တွံ ဂစ္ဆ၊ ပုတ္တံ နန္ဒံ အာလိင်္ဂိတွာ သီသေ ဃာယိတွာ စုမ္ဗိတွာ တဝ ဟဒယေ သောကံ နိဗ္ဗာပေဟီ’’တိ အာဟ။ သာ တဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ နန္ဒပဏ္ဍိတံ ¶ ပရိသမဇ္ဈေယေဝ အာလိင်္ဂိတွာ သီသံ ဃာယိတွာ စုမ္ဗိတွာ ဟဒယေ သောကံ နိဗ္ဗာပေတွာ မဟာသတ္တေန သဒ္ဓိံ သလ္လပန္တီ အာဟ –

၁၅၈။

‘‘အဿတ္ထဿေဝ တရုဏံ၊ ပဝါဠံ မာလုတေရိတံ၊

စိရဿံ နန္ဒံ ဒိသွာန၊ ဟဒယံ မေ ပဝေဓတိ။

၁၅၉။

‘‘ယဒါ သုတ္တာပိ သုပိနေ၊ နန္ဒံ ပဿာမိ အာဂတံ၊

ဥဒဂ္ဂါ သုမနာ ဟောမိ၊ နန္ဒော နော အာဂတော အယံ။

၁၆၀။

‘‘ယဒါ စ ပဋိဗုဇ္ဈိတွာ၊ နန္ဒံ ပဿာမိ နာဂတံ၊

ဘိယျော အာဝိသတီ သောကော၊ ဒေါမနဿဉ္စနပ္ပကံ။

၁၆၁။

‘‘သာဟံ ¶ အဇ္ဇ စိရဿမ္ပိ၊ နန္ဒံ ပဿာမိ အာဂတံ၊

ဘတ္တုစ္စ မယှဉ္စ ပိယော၊ နန္ဒော နော ပါဝိသီ ဃရံ။

၁၆၂။

‘‘ပိတုပိ နန္ဒော သုပ္ပိယော၊ ယံ နန္ဒော နပ္ပဝသေ ဃရာ၊

လဘတူ တာတ နန္ဒော တံ၊ မံ နန္ဒော ဥပတိဋ္ဌတူ’’တိ။

တတ္ထ မာလုတေရိတန္တိ ယထာ ဝါတာဟတံ အဿတ္ထဿ ပလ္လဝံ ကမ္ပတိ၊ ဧဝံ စိရဿံ နန္ဒံ ဒိသွာ အဇ္ဇ မမ ဟဒယံ ကမ္ပတီတိ ဝဒတိ။ သုတ္တာတိ၊ တာတ သောဏ၊ ယဒါဟံ သုတ္တာပိ သုပိနေ နန္ဒံ အာဂတံ ပဿာမိ၊ တဒါပိ ဥဒဂ္ဂါ ဟောမိ။ ဘတ္တုစ္စာတိ သာမိကဿ စ မေ မယှဉ္စ ပိယော။ နန္ဒော နော ပါဝိသီ ဃရန္တိ၊ တာတ၊ ပုတ္တော နော နန္ဒော ပဏ္ဏသာလံ ပဝိသတု။ ယန္တိ ယသ္မာ ပိတုပိ သုဋ္ဌု ပိယော၊ တသ္မာ ပုန ဣမမှာ ဃရာ န ဝိပ္ပဝသေယျ။ နန္ဒော ¶ တန္တိ၊ တာတ၊ နန္ဒော ယံ ဣစ္ဆတိ၊ တံ လဘတု။ မံ နန္ဒောတိ၊ တာတ သောဏ၊ တဝ ပိတရံ တွံ ဥပဋ္ဌဟ၊ မံ နန္ဒော ဥပဋ္ဌာတု။

မဟာသတ္တော ‘‘ဧဝံ ဟောတူ’’တိ မာတု ဝစနံ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ‘‘နန္ဒ၊ တယာ ဇေဋ္ဌကကောဋ္ဌာသော လဒ္ဓါ၊ မာတာ နာမ အတိဂုဏကာရိကာ၊ အပ္ပမတ္တော ဟုတွာ ပဋိဇဂ္ဂေယျာသီ’’တိ ဩဝဒိတွာ မာတု ဂုဏံ ပကာသေန္တော ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –

၁၆၃။

‘‘အနုကမ္ပိကာ ¶ ပတိဋ္ဌာ စ၊ ပုဗ္ဗေ ရသဒဒီ စ နော၊

မဂ္ဂေါ သဂ္ဂဿ လောကဿ၊ မာတာ တံ ဝရတေ ဣသေ။

၁၆၄။

‘‘ပုဗ္ဗေ ရသဒဒီ ဂေါတ္တီ၊ မာတာ ပုညူပသံဟိတာ၊

မဂ္ဂေါ သဂ္ဂဿ လောကဿ၊ မာတာ တံ ဝရတေ ဣသေ’’တိ။

တတ္ထ အနုကမ္ပိကာတိ မုဒုဟဒယာ။ ပုဗ္ဗေ ရသဒဒီတိ ပဌမမေဝ အတ္တနော ခီရသင်္ခါတဿ ရသဿ ဒါယိကာ။ မာတာ တန္တိ မမ မာတာ မံ န ဣစ္ဆတိ၊ တံ ဝရတိ ဣစ္ဆတိ။ ဂေါတ္တီတိ ဂေါပါယိကာ။ ပုညူပသံဟိတာတိ ပုညူပနိဿိတာ ပုညဒါယိကာ။

ဧဝံ မဟာသတ္တော ဒွီဟိ ဂါထာဟိ မာတု ဂုဏံ ကထေတွာ ပုနာဂန္တွာ တဿာ အာသနေ နိသိန္နကာလေ ‘‘နန္ဒ၊ တွံ ဒုက္ကရကာရိကံ မာတရံ လဘသိ၊ ဥဘောပိ မယံ မာတရာ ဒုက္ခေန သံဝဍ္ဎိတာ၊ တံ ဣဒါနိ တွံ အပ္ပမတ္တော ပဋိဇဂ္ဂါဟိ၊ အမဓုရာနိ ဖလာဖလာနိ မာ ခါဒါပေဟီ’’တိ ဝတွာ ပရိသမဇ္ဈေယေဝ မာတု ဒုက္ကရကာရိကတံ ပကာသေန္တော အာဟ –

၁၆၅။

‘‘အာကင်္ခမာနာ ¶ ပုတ္တဖလံ၊ ဒေဝတာယ နမဿတိ၊

နက္ခတ္တာနိ စ ပုစ္ဆတိ၊ ဥတုသံဝစ္ဆရာနိ စ။

၁၆၆။

‘‘တဿာ ဥတုမှိ နှာတာယ၊ ဟောတိ ဂဗ္ဘဿ ဝေါက္ကမော၊

တေန ဒေါဟဠိနီ ဟောတိ၊ သုဟဒါ တေန ဝုစ္စတိ။

၁၆၇။

‘‘သံဝစ္ဆရံ ဝါ ဦနံ ဝါ၊ ပရိဟရိတွာ ဝိဇာယတိ၊

တေန သာ ဇနယန္တီတိ၊ ဇနေတ္တိ တေန ဝုစ္စတိ။

၁၆၈။

‘‘ထနခီရေန ဂီတေန၊ အင်္ဂပါဝုရဏေန စ၊

ရောဒန္တံ ပုတ္တံ တောသေတိ၊ တောသေန္တီ တေန ဝုစ္စတိ။

၁၆၉။

‘‘တတော ¶ ဝါတာတပေ ဃောရေ၊ မမံ ကတွာ ဥဒိက္ခတိ၊

ဒါရကံ အပ္ပဇာနန္တံ၊ ပေါသေန္တီ တေန ဝုစ္စတိ။

၁၇၀။

‘‘ယဉ္စ ¶ မာတုဓနံ ဟောတိ၊ ယဉ္စ ဟောတိ ပိတုဒ္ဓနံ၊

ဥဘယမ္ပေတဿ ဂေါပေတိ၊ အပိ ပုတ္တဿ နော သိယာ။

၁၇၁။

‘‘ဧဝံ ပုတ္တ အဒုံ ပုတ္တ၊ ဣတိ မာတာ ဝိဟညတိ၊

ပမတ္တံ ပရဒါရေသု၊ နိသီထေ ပတ္တယောဗ္ဗနေ၊

သာယံ ပုတ္တံ အနာယန္တံ၊ ဣတိ မာတာ ဝိဟညတိ။

၁၇၂။

‘‘ဧဝံ ကိစ္ဆာ ဘတော ပေါသော၊ မာတု အပရိစာရကော၊

မာတရိ မိစ္ဆာ စရိတွာန၊ နိရယံ သောပပဇ္ဇတိ။

၁၇၃။

‘‘ဧဝံ ကိစ္ဆာ ဘတော ပေါသော၊ ပိတု အပရိစာရကော၊

ပိတရိ မိစ္ဆာ စရိတွာန၊ နိရယံ သောပပဇ္ဇတိ။

၁၇၄။

‘‘ဓနာပိ ဓနကာမာနံ၊ နဿတိ ဣတိ မေ သုတံ၊

မာတရံ အပရိစရိတွာန၊ ကိစ္ဆံ ဝါ သော နိဂစ္ဆတိ။

၁၇၅။

‘‘ဓနာပိ ဓနကာမာနံ၊ နဿတိ ဣတိ မေ သုတံ၊

ပိတရံ အပရိစရိတွာန၊ ကိစ္ဆံ ဝါ သော နိဂစ္ဆတိ။

၁၇၆။

‘‘အာနန္ဒော စ ပမောဒေါ စ၊ သဒါ ဟသိတကီဠိတံ၊

မာတရံ ပရိစရိတွာန၊ လဗ္ဘမေတံ ဝိဇာနတော။

၁၇၇။

‘‘အာနန္ဒော စ ပမောဒေါ စ၊ သဒါ ဟသိတကီဠိတံ၊

ပိတရံ ပရိစရိတွာန၊ လဗ္ဘမေတံ ဝိဇာနတော။

၁၇၈။

‘‘ဒါနဉ္စ ပိယဝါစာ စ၊ အတ္ထစရိယာ စ ယာ ဣဓ၊

သမာနတ္တတာ စ ဓမ္မေသု၊ တတ္ထ တတ္ထ ယထာရဟံ၊

ဧတေ ခေါ သင်္ဂဟာ လောကေ၊ ရထဿာဏီဝ ယာယတော။

၁၇၉။

‘‘ဧတေ ¶ စ သင်္ဂဟာ နာဿု၊ န မာတာ ပုတ္တကာရဏာ၊

လဘေထ ¶ မာနံ ပူဇံ ဝါ၊ ပိတာ ဝါ ပုတ္တကာရဏာ။

၁၈၀။

‘‘ယသ္မာ စ သင်္ဂဟာ ဧတေ၊ သမ္မပေက္ခန္တိ ပဏ္ဍိတာ၊

တသ္မာ မဟတ္တံ ပပ္ပောန္တိ၊ ပါသံသာ စ ဘဝန္တိ တေ။

၁၈၁။

‘‘ဗြဟ္မာတိ ¶ မာတာပိတရော၊ ပုဗ္ဗာစရိယာတိ ဝုစ္စရေ၊

အာဟုနေယျာ စ ပုတ္တာနံ၊ ပဇာယ အနုကမ္ပကာ။

၁၈၂။

‘‘တသ္မာ ဟိ နေ နမဿေယျ၊ သက္ကရေယျ စ ပဏ္ဍိတော၊

အန္နေန အထော ပါနေန၊ ဝတ္ထေန သယနေန စ၊

ဥစ္ဆာဒနေန နှာပနေန၊ ပါဒါနံ ဓောဝနေန စ။

၁၈၃။

‘‘တာယ နံ ပါရိစရိယာယ၊ မာတာပိတူသု ပဏ္ဍိတာ၊

ဣဓေဝ နံ ပသံသန္တိ၊ ပေစ္စ သဂ္ဂေ ပမောဒတီ’’တိ။

တတ္ထ ပုတ္တဖလန္တိ ပုတ္တသင်္ခါတံ ဖလံ။ ဒေဝတာယ နမဿတီတိ ‘‘ပုတ္တော မေ ဥပ္ပဇ္ဇတူ’’တိ ဒေဝတာယ နမက္ကာရံ ကရောတိ အာယာစတိ။ ပုစ္ဆတီတိ ‘‘ကတရေန နက္ခတ္တေန ဇာတော ပုတ္တော ဒီဃာယုကော ဟောတိ၊ ကတရေန အပ္ပာယုကော’’တိ ဧဝံ နက္ခတ္တာနိ စ ပုစ္ဆတိ။ ဥတုသံဝစ္ဆရာနိ စာတိ ‘‘ဆန္နံ ဥတူနံ ကတရသ္မိံ ဥတုမှိ ဇာတော ဒီဃာယုကော ဟောတိ၊ ကတရသ္မိံ ဥတုမှိ အပ္ပာယုကော၊ ကတိဝဿာယ ဝါ မာတုယာ ဇာတော ပုတ္တော ဒီဃာယုကော ဟောတိ၊ ကတိဝဿာယ အပ္ပာယုကော’’တိ ဧဝံ ဥတုသံဝစ္ဆရာနိ စ ပုစ္ဆတိ။ ဥတုမှိ နှာတာယာတိ ပုပ္ဖေ ဥပ္ပန္နေ ဥတုမှိ နှာတာယ။ ဝေါက္ကမောတိ တိဏ္ဏံ သန္နိပါတာ ဂဗ္ဘာဝက္ကန္တိ ဟောတိ၊ ကုစ္ဆိယံ ဂဗ္ဘော ပတိဋ္ဌာတိ။ တေနာတိ တေန ဂဗ္ဘေန သာ ဒေါဟဠိနီ ဟောတိ။ တေနာတိ တဒါ တဿာ ကုစ္ဆိမှိ နိဗ္ဗတ္တပဇာယ သိနေဟော ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တေန ကာရဏေန ‘‘သုဟဒါ’’တိ ဝုစ္စတိ။ တေနာတိ တေန ကာရဏေန သာ ‘‘ဇနယန္တီ’’တိ စ ‘‘ဇနေတ္တီ’’တိ စ ဝုစ္စတိ။

အင်္ဂပါဝုရဏေန စာတိ ထနန္တရေ နိပဇ္ဇာပေတွာ သရီရသမ္ဖဿံ ဖရာပေန္တီ အင်္ဂသင်္ခါတေနေဝ ပါဝုရဏေန။ တောသေန္တီတိ သညာပေန္တီ ဟာသေန္တီ။ မမံ ကတွာ ဥဒိက္ခတီတိ ‘‘ပုတ္တဿ မေ ဥပရိ ဝါတော ပဟရတိ၊ အာတပေါ ဖရတီ’’တိ ဧဝံ မမံကာရံ ကတွာ သိနိဒ္ဓေန ဟဒယေန ဥဒိက္ခတိ။ ဥဘယမ္ပေတဿာတိ ¶ ဥဘယမ္ပိ ဧတံ ဓနံ ဧတဿ ပုတ္တဿ အတ္ထာယ အညေသံ အဒဿေတွာ သာရဂဗ္ဘာဒီသု မာတာ ဂေါပေတိ။ ဧဝံ ပုတ္တ၊ အဒုံ ပုတ္တာတိ ‘‘အန္ဓဗာလ ပုတ္တ၊ ဧဝံ ရာဇကုလာဒီသု အပ္ပမတ္တော ဟောဟိ၊ အဒုဉ္စ ကမ္မံ မာ ကရောဟီ’’တိ သိက္ခာပေန္တီ ဣတိ မာတာ ဝိဟညတိ ကိလမတိ။ ပတ္တယောဗ္ဗနေတိ ¶ ပုတ္တေ ပတ္တယောဗ္ဗနေ တံ ပုတ္တံ နိသီထေ ပရဒါရေသု ပမတ္တံ သာယံ အနာဂစ္ဆန္တံ ဉတွာ အဿုပုဏ္ဏေဟိ နေတ္တေဟိ မဂ္ဂံ ဩလောကေန္တီ ဝိဟညတိ ကိလမတိ။

ကိစ္ဆာ ဘတောတိ ကိစ္ဆေန ဘတော ပဋိဇဂ္ဂိတော။ မိစ္ဆာ စရိတွာနာတိ မာတရံ အပဋိဇဂ္ဂိတွာ။ ဓနာပီတိ ဓနမ္ပိ၊ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ဓနကာမာနံ ¶ ဥပ္ပန္နံ ဓနမ္ပိ မာတရံ အပဋိဇဂ္ဂန္တာနံ နဿတီတိ မေ သုတန္တိ။ ကိစ္ဆံ ဝါ သောတိ ဣတိ ဓနံ ဝါ တဿ နဿတိ၊ ဒုက္ခံ ဝါသော ပုရိသော နိဂစ္ဆတိ။ လဗ္ဘမေတန္တိ ဧတံ ဣဓလောကေ စ ပရလောကေ စ အာနန္ဒာဒိသုခံ မာတရံ ပရိစရိတွာ ဝိဇာနတော ပဏ္ဍိတဿ လဗ္ဘံ၊ သက္ကာ လဒ္ဓုံ တာဒိသေနာတိ အတ္ထော။

ဒါနဉ္စာတိ မာတာပိတူနံ ဒါနံ ဒါတဗ္ဗံ၊ ပိယဝစနံ ဘဏိတဗ္ဗံ၊ ဥပ္ပန္နကိစ္စသာဓနဝသေန အတ္ထော စရိတဗ္ဗော။ ဓမ္မေသူတိ ဇေဋ္ဌာပစာယနဓမ္မေသု တတ္ထ တတ္ထ ပရိသမဇ္ဈေ ဝါ ရဟောဂတာနံ ဝါ အဘိဝါဒနာဒိဝသေန သမာနတ္တတာ ကာတဗ္ဗာ၊ န ရဟော အဘိဝါဒနာဒီနိ ကတွာ ပရိသတိ န ကာတဗ္ဗာနိ၊ သဗ္ဗတ္ထ သမာနေနေဝ ဘဝိတဗ္ဗံ။ ဧတေ စ သင်္ဂဟာ နာဿူတိ သစေ ဧတေ စတ္တာရော သင်္ဂဟာ န ဘဝေယျုံ။ သမ္မပေက္ခန္တီတိ သမ္မာ နယေန ကာရဏေန ပေက္ခန္တိ။ မဟတ္တန္တိ သေဋ္ဌတ္တံ။ ဗြဟ္မာတိ ပုတ္တာနံ ဗြဟ္မသမာ ဥတ္တမာ သေဋ္ဌာ။ ပုဗ္ဗာစရိယာတိ ပဌမာစရိယာ။ အာဟုနေယျာတိ အာဟုနပဋိဂ္ဂါဟကာ ယဿ ကဿစိ သက္ကာရဿ အနုစ္ဆဝိကာ။ အန္နေန အထောတိ အန္နေန စေဝ အတ္ထော ပါနေန စ။ ပေစ္စာတိ ကာလကိရိယာယ ပရိယောသာနေ ဣတော ဂန္တွာ သဂ္ဂေ ပမောဒတီတိ။

ဧဝံ မဟသတ္တော သိနေရုံ ပဝဋ္ဋေန္တော ဝိယ ဓမ္မဒေသနံ နိဋ္ဌာပေသိ။ တံ သုတွာ သဗ္ဗေပိ တေ ရာဇာနော ဗလကာယာ စ ပသီဒိံသု။ အထ နေ ပဉ္စသု သီလေသု ပတိဋ္ဌာပေတွာ ‘‘ဒါနာဒီသု အပ္ပမတ္တာ ဟောထာ’’တိ ဩဝဒိတွာ ဥယျောဇေသိ။ သဗ္ဗေပိ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေတွာ အာယုပရိယောသာနေ ဒေဝနဂရံ ပူရယိံသု။ သောဏပဏ္ဍိတနန္ဒပဏ္ဍိတာပိ ယာဝတာယုကံ မာတာပိတရော ပရိစရိတွာ ဗြဟ္မလောကပရာယဏာ အဟေသုံ။

သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ၊ သစ္စပရိယောသာနေ မာတုပေါသကဘိက္ခု သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ တဒါ မာတာပိတရော မာဟာရာဇကုလာနိ ¶ အဟေသုံ၊ နန္ဒပဏ္ဍိတော အာနန္ဒော ¶ ၊ မနောဇရာဇာ သာရိပုတ္တော၊ ဧကသတရာဇာနော အသီတိမဟာထေရာ စေဝ အညတရထေရာ စ၊ စတုဝီသတိ အက္ခောဘဏိယော ဗုဒ္ဓပရိသာ၊ သောဏပဏ္ဍိတော ပန အဟမေဝ အဟောသိန္တိ။

သောဏနန္ဒဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒုတိယာ။

ဇာတကုဒ္ဒါနံ –

အထ သတ္တတိမမှိ နိပါတဝရေ၊ သဘာဝန္တု ကုသာဝတိရာဇဝရော၊

အထ သောဏသုနန္ဒဝရော စ ပုန၊ အဘိဝါသိတသတ္တတိမမှိ သုတေတိ။

သတ္တတိနိပါတဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။