📜

၂၁။ အသီတိနိပါတော

[၅၃၃] ၁။ စူဠဟံသဇာတကဝဏ္ဏနာ

သုမုခါတိ ¶ ¶ ¶ ဣဒံ သတ္ထာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တော အာယသ္မတော အာနန္ဒဿ ဇီဝိတပရိစ္စာဂံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဒေဝဒတ္တေန ဟိ တထာဂတံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေတုံ ပယောဇိတေသု ဓနုဂ္ဂဟေသု သဗ္ဗပဌမံ ပေသိတေန အာဂန္တွာ ‘‘နာဟံ၊ ဘန္တေ၊ သက္ကောမိ တံ ဘဂဝန္တံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေတုံ၊ မဟိဒ္ဓိကော သော ဘဂဝါ မဟာနုဘာဝေါ’’တိ ဝုတ္တေ ဒေဝဒတ္တော ‘‘အလံ၊ အာဝုသော၊ မာ တွံ သမဏံ ဂေါတမံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေဟိ၊ အဟမေဝ သမဏံ ဂေါတမံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေဿာမီ’’တိ ဝတွာ တထာဂတေ ဂိဇ္ဈကူဋပဗ္ဗတဿ ပစ္ဆိမဆာယာယ စင်္ကမန္တေ သယံ ဂိဇ္ဈကူဋံ ပဗ္ဗတံ အဘိရုဟိတွာ ယန္တဝေဂေန မဟတိံ သိလံ ပဝိဇ္ဈိ၊ ‘‘ဣမာယ သိလာယ သမဏံ ဂေါတမံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေဿာမီ’’တိ။ တဒါ ဒွေ ပဗ္ဗတကူဋာ သမာဂန္တွာ တံ သိလံ သမ္ပဋိစ္ဆိံသု။ တတော ပပဋိကာ ဥပ္ပတိတွာ ဘဂဝတော ပါဒံ ပဟရိတွာ ရုဟိရံ ဥပ္ပာဒေသိ၊ ဗလဝဝေဒနာ ပဝတ္တိံသု။ ဇီဝကော တထာဂတဿ ပါဒံ သတ္ထကေန ဖာလေတွာ ဒုဋ္ဌလောဟိတံ ဝမေတွာ ပူတိမံသံ အပနေတွာ ဓောဝိတွာ ဘေသဇ္ဇံ အာလိမ္ပိတွာ နိရောဂမကာသိ။ သတ္ထာ ပုရိမသဒိသမေဝ ဘိက္ခုသင်္ဃပရိဝုတော မဟတိယာ ဗုဒ္ဓလီလာယ ဝိစရိ။

အထ နံ ဒိသွာ ဒေဝဒတ္တော စိန္တေသိ – ‘‘သမဏဿ ဂေါတမဿ ရူပသောဘဂ္ဂပ္ပတ္တံ သရီရံ ဒိသွာ ကောစိ မနုဿဘူတော ဥပသင်္ကမိတုံ န သက္ကောတိ၊ ရညော ခေါ ပန နာဠာဂိရိ နာမ ဟတ္ထီ စဏ္ဍော ဖရုသော ¶ မနုဿဃာတကော ဗုဒ္ဓဓမ္မသင်္ဃဂုဏေ န ဇာနာတိ၊ သော တံ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေဿတီ’’တိ။ သော ဂန္တွာ ရညော တမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ရာဇာ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ဟတ္ထာစရိယံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘သမ္မ၊ သွေ နာဠာဂိရိံ မတ္တံ ကတွာ ပါတောဝ သမဏေန ဂေါတမေန ပဋိပန္နဝီထိယံ ဝိဿဇ္ဇေဟီ’’တိ အာဟ။ ဒေဝဒတ္တောပိ နံ ‘‘အညေသု ဒိဝသေသု ဟတ္ထီ ကိတ္တကံ သုရံ ပိဝတီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘အဋ္ဌ ဃဋေ၊ ဘန္တေ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘တေန ဟိ သွေ တွံ တံ သောဠသ ဃဋေ ¶ ပါယေတွာ သမဏေန ဂေါတမေန ပဋိပန္နဝီထိယံ အဘိမုခံ ကရေယျာသီ’’တိ အာဟ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိ။ ရာဇာ နဂရေ ဘေရိံ စရာပေသိ – ‘‘သွေ နာဠာဂိရိံ မတ္တံ ကတွာ နဂရေ ဝိဿဇ္ဇေဿတိ၊ နာဂရာ ပါတောဝ သဗ္ဗကိစ္စာနိ ကတွာ အန္တရဝီထိံ မာ ပဋိပဇ္ဇိံသူ’’တိ။ ဒေဝဒတ္တောပိ ¶ ရာဇနိဝေသနာ ဩရုယှ ဟတ္ထိသာလံ ဂန္တွာ ဟတ္ထိဂေါပကေ အာမန္တေတွာ ‘‘မယံ ဘဏေ ဥစ္စဋ္ဌာနိယံ နီစဋ္ဌာနေ၊ နီစဋ္ဌာနိယံ ဝါ ဥစ္စဋ္ဌာနေ ကာတုံ သမတ္ထာ၊ သစေ ဝေါ ယသေန အတ္ထော၊ သွေ ပါတောဝ နာဠာဂိရိံ တိခိဏသုရာယ သောဠသ ဃဋေ ပါယေတွာ သမဏဿ ဂေါတမဿ အာဂမနဝေလာယ တုတ္တတောမရေဟိ ဝိဇ္ဈိတွာ ကုဇ္ဈာပေတွာ ဟတ္ထိသာလံ ဘိန္ဒာပေတွာ သမဏေန ဂေါတမေန ပဋိပန္နဝီထိယံ အဘိမုခံ ကတွာ သမဏံ ဂေါတမံ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေထာ’’တိ အာဟ။ တေ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိံသု။

သာ ပဝတ္တိ သကလနဂရေ ဝိတ္ထာရိကာ အဟောသိ။ ဗုဒ္ဓဓမ္မသင်္ဃမာမကာ ဥပါသကာ တံ သုတွာ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ဘန္တေ၊ ဒေဝဒတ္တော ရညာ သဒ္ဓိံ ဧကတော ဟုတွာ သွေ တုမှေဟိ ပဋိပန္နဝီထိယံ နာဠာဂိရိံ ဝိဿဇ္ဇာပေဿတိ၊ သွေ ပိဏ္ဍာယ အပဝိသိတွာ ဣဓေဝ ဟောထ၊ မယံ ဝိဟာရေယေဝ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ဘိက္ခံ ဒဿာမာ’’တိ ဝဒိံသု။ သတ္ထာပိ ‘‘သွေ ပိဏ္ဍာယ န ပဝိသိဿာမီ’’တိ အဝတွာဝ ‘‘အဟံ သွေ နာဠာဂိရိံ ဒမေတွာ ပါဋိဟာရိယံ ကတွာ တိတ္ထိယေ မဒ္ဒိတွာ ရာဇဂဟေ ပိဏ္ဍာယ အစရိတွာဝ ဘိက္ခုသင်္ဃပရိဝုတော နဂရာ နိက္ခမိတွာ ဝေဠုဝနမေဝ အာဂမိဿာမိ၊ ရာဇဂဟဝါသိနောပိ ဗဟူနိ ဘတ္တဘာဇနာနိ ဂဟေတွာ ဝေဠုဝနမေဝ အာဂမိဿန္တိ၊ သွေ ဝိဟာရေယေဝ ဘတ္တဂ္ဂံ ဘဝိဿတီ’’တိ ဣမိနာ ကာရဏေန တေသံ အဓိဝါသေသိ။ တေ တထာဂတဿ အဓိဝါသနံ ဝိဒိတွာ ဘတ္တဘာဇနာနိ အာဟရိတွာ ‘‘ဝိဟာရေယေဝ ဒါနံ ဒဿာမာ’’တိ ပက္ကမိံသု။

သတ္ထာပိ ပဌမယာမေ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ မဇ္ဈိမယာမေ ဒေဝတာနံ ပဉှံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ပစ္ဆိမယာမဿ ပဌမကောဋ္ဌာသေ သီဟသေယျံ ကပ္ပေတွာ ဒုတိယကောဋ္ဌာသေ ဖလသမာပတ္တိယာ ¶ ဝီတိနာမေတွာ တတိယကောဋ္ဌာသေ မဟာကရုဏာသမာပတ္တိံ သမာပဇ္ဇိတွာ ဝုဋ္ဌာယ ဗောဓနေယျဗန္ဓဝေ ဩလောကေန္တော နာဠာဂိရိဒမနေ စတုရာသီတိယာ ပါဏသဟဿာနံ ဓမ္မာဘိသမယံ ဒိသွာ ဝိဘာတာယ ရတ္တိယာ ကတသရီရပဋိဇဂ္ဂနော ဟုတွာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေတွာ ¶ ၊ ‘‘အာနန္ဒ၊ အဇ္ဇ ရာဇဂဟပရိဝတ္တကေသု အဋ္ဌာရသသု မဟာဝိဟာရေသု သဗ္ဗေသမ္ပိ ဘိက္ခူနံ မယာသဒ္ဓိံ ရာဇဂဟံ ပဝိသိတုံ အာရောစေဟီ’’တိ အာဟ။ ထေရော တထာ အကာသိ။ သဗ္ဗေပိ ဘိက္ခူ ဝေဠုဝနေ သန္နိပတိံသု။ သတ္ထာ မဟာဘိက္ခုသင်္ဃပရိဝုတော ရာဇဂဟံ ပါဝိသိ။ အထ ဟတ္ထိမေဏ္ဍာ ယထာနုသိဋ္ဌံ ပဋိပဇ္ဇိံသု၊ မဟန္တော သမာဂမော အဟောသိ။ သဒ္ဓါသမ္ပန္နာ မနုဿာ ‘‘အဇ္ဇ ကိရ ဗုဒ္ဓနာဂဿ တိရစ္ဆာနနာဂေန သင်္ဂါမော ဘဝိဿတိ၊ အနူပမာယ ဗုဒ္ဓလီလာယ နာဠာဂိရိဒမနံ ပဿိဿာမာ’’တိ ပါသာဒဟမ္မိယဂေဟစ္ဆဒနာဒီနိ အဘိရုဟိတွာ အဋ္ဌံသု။ အသဒ္ဓါ ပန မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ ‘‘အယံ နာဠာဂိရိ စဏ္ဍော ဖရုသော မနုဿဃာတကော ဗုဒ္ဓါဒီနံ ဂုဏံ န ဇာနာတိ၊ သော အဇ္ဇ သမဏဿ ဂေါတမဿ ¶ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ သရီရံ ဝိဒ္ဓံသေတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေဿတိ၊ အဇ္ဇ ပစ္စာမိတ္တဿ ပိဋ္ဌိံ ပဿိဿာမာ’’တိ ပါသာဒါဒီသု အဋ္ဌံသု။

ဟတ္ထီပိ ဘဂဝန္တံ အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ မနုဿေ တာသေန္တော ဂေဟာနိ ဝိဒ္ဓံသေန္တော သကဋာနိ သံစုဏ္ဏေန္တော သောဏ္ဍံ ဥဿာပေတွာ ပဟဋ္ဌကဏ္ဏဝါလော ပဗ္ဗတော ဝိယ အဇ္ဈောတ္ထရန္တော ယေန ဘဂဝါ တေနာဘိဓာဝိ။ တံ အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘အယံ၊ ဘန္တေ၊ နာဠာဂိရိ စဏ္ဍော ဖရုသော မနုဿဃာတကော ဣမံ ရစ္ဆံ ပဋိပန္နော၊ န ခေါ ပနာယံ ဗုဒ္ဓါဒိဂုဏံ ဇာနာတိ၊ ပဋိက္ကမတု၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝါ၊ ပဋိက္ကမတု သုဂတော’’တိ။ မာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘာယိတ္ထ၊ ပဋိဗလော အဟံ နာဠာဂိရိံ ဒမေတုန္တိ။ အထာယသ္မာ သာရိပုတ္တော သတ္ထာရံ ယာစိ – ‘‘ဘန္တေ၊ ပိတု ဥပ္ပန္နကိစ္စံ နာမ ဇေဋ္ဌပုတ္တဿ ဘာရော၊ အဟမေဝ တံ ဒမေမီ’’တိ။ အထ နံ သတ္ထာ၊ ‘‘သာရိပုတ္တ၊ ဗုဒ္ဓဗလံ နာမ အညံ၊ သာဝကဗလံ အညံ၊ တိဋ္ဌ တွ’’န္တိ ပဋိဗာဟိ။ ဧဝံ ယေဘုယျေန အသီတိ မဟာထေရာ ယာစိံသု။ သတ္ထာ သဗ္ဗေပိ ပဋိဗာဟိ။ အထ အာယသ္မာ အာနန္ဒော သတ္ထရိ ဗလဝသိနေဟေန အဓိဝါသေတုံ အသက္ကောန္တော ‘‘အယံ ဟတ္ထီ ပဌမံ မံ မာရေတူ’’တိ တထာဂတဿတ္ထာယ ဇီဝိတံ ပရိစ္စဇိတွာ ဂန္တွာ သတ္ထု ပုရတော အဋ္ဌာသိ။ အထ နံ သတ္ထာ ‘‘အပေဟိ၊ အာနန္ဒ၊ မာ မေ ပုရတော အဋ္ဌာသီ’’တိ အာဟ။ ‘‘ဘန္တေ၊ အယံ ဟတ္ထီ စဏ္ဍော ¶ ဖရုသော မနုဿဃာတကော ကပ္ပုဋ္ဌာနဂ္ဂိသဒိသော ပဌမံ မံ မာရေတွာ ပစ္ဆာ တုမှာကံ သန္တိကံ အာဂစ္ဆတူ’’တိ ထေရော အဝစ။ ယာဝတတိယံ ဝုစ္စမာနောပိ တထေဝ အဋ္ဌာသိ န ပဋိက္ကမိ။ အထ နံ ဘဂဝါ ဣဒ္ဓိဗလေန ပဋိက္ကမာပေတွာ ဘိက္ခူနံ အန္တရေ ဌပေသိ။

တသ္မိံ ¶ ခဏေ ဧကာ ဣတ္ထီ နာဠာဂိရိံ ဒိသွာ မရဏဘယဘီတာ ပလာယမာနာ အင်္ကေန ဂဟိတံ ဒါရကံ ဟတ္ထိနော စ တထာဂတဿ စ အန္တရေ ဆဍ္ဍေတွာ ပလာယိ။ ဟတ္ထီ တံ အနုဗန္ဓိတွာ နိဝတ္တိတွာ ဒါရကဿ သန္တိကံ အဂမာသိ။ တဒါ ဒါရကော မဟာရဝံ ရဝိ။ သတ္ထာ နာဠာဂိရိံ ဩဒိဿကမေတ္တာယ ဖရိတွာ သုမဓုရံ ဗြဟ္မဿရံ နိစ္ဆာရေတွာ ‘‘အမ္ဘော နာဠာဂိရိ တံ သောဠသ သုရာဃဋေ ပါယေတွာ မတ္တံ ကရောန္တာ န ‘အညံ ဂဏှိဿတီ’တိ ကရိံသု၊ ‘မံ ဂဏှိဿတီ’တိ ပန ကရိံသု၊ မာ အကာရဏေန ဇင်္ဃာယော ကိလမေန္တော ဝိစရိ၊ ဣတော ဧဟီ’’တိ ပက္ကောသိ။ သော သတ္ထု ဝစနံ သုတွာ အက္ခီနိ ဥမ္မီလေတွာ ဘဂဝတော ရူပသိရိံ ဩလောကေတွာ ပဋိလဒ္ဓသံဝေဂေါ ဗုဒ္ဓတေဇေန ပစ္ဆိန္နသုရာမဒေါ သောဏ္ဍံ ဩလမ္ဗေန္တော ကဏ္ဏေ စာလေန္တော အာဂန္တွာ တထာဂတဿ ပါဒေသု ပတိ။ အထ နံ သတ္ထာ၊ ‘‘နာဠာဂိရိ၊ တွံ တိရစ္ဆာနဟတ္ထီ၊ အဟံ ဗုဒ္ဓဝါရဏော၊ ဣတော ပဋ္ဌာယ မာ စဏ္ဍော ဖရုသော မနုဿဃာတကော ဘဝ၊ သဗ္ဗသတ္တေသု မေတ္တစိတ္တံ ပဋိလဘာ’’တိ ဝတွာ ဒက္ခိဏဟတ္ထံ ပသာရေတွာ ကုမ္ဘေ ပရာမသိတွာ –

‘‘မာ ¶ ကုဉ္ဇရ နာဂမာသဒေါ၊ ဒုက္ခော ဟိ ကုဉ္ဇရ နာဂမာသဒေါ၊

န ဟိ နာဂဟတဿ ကုဉ္ဇရ၊ သုဂတိ ဟောတိ ဣတော ပရံ ယတော။

‘‘မာ စ မဒေါ မာ စ ပမာဒေါ၊ န ဟိ ပမတ္တာ သုဂတိံ ဝဇန္တိ တေ၊

တွညေဝ တထာ ကရိဿသိ၊ ယေန တွံ သုဂတိံ ဂမိဿသီ’’တိ။ (စူဠဝ။ ၃၄၂) –

ဓမ္မံ ဒေသေသိ။

တဿ သကလသရီရံ ပီတိယာ နိရန္တရံ ဖုဋံ အဟောသိ။ သစေ ကိရ တိရစ္ဆာနဂတော နာဘဝိဿာ၊ သောတာပတ္တိဖလံ အဓိဂမိဿာ။ မနုဿာ တံ ပါဋိဟာရိယံ ဒိသွာ ဥန္နဒိံသု အပ္ဖောဋိံသု၊ သဉ္ဇာတသောမနဿာ နာနာဘရဏာနိ ခိပိံသု၊ တာနိ ဟတ္ထိဿ သရီရံ ပဋိစ္ဆာဒယိံသု။ တတော ပဋ္ဌာယ ¶ နာဠာဂိရိ ဓနပါလကော နာမ ဇာတော။ တသ္မိံ ခေါ ပန ဓနပါလကသမာဂမေ စတုရာသီတိ ပါဏသဟဿာနိ အမတံ ပိဝိံသု။ သတ္ထာ ဓနပါလကံ ပဉ္စသု ¶ သီလေသု ပတိဋ္ဌာပေသိ။ သော သောဏ္ဍာယ ဘဂဝတော ပါဒေ ပံသူနိ ဂဟေတွာ ဥပရိ မုဒ္ဓနိ အာကိရိတွာ ပဋိကုဋိတောဝ ပဋိက္ကမိတွာ ဒဿနူပစာရေ ဌိတော ဒသဗလံ ဝန္ဒိတွာ နိဝတ္တိတွာ ဟတ္ထိသာလံ ပါဝိသိ။ တတော ပဋ္ဌာယ ဒန္တသုဒန္တော ဟုတွာ န ကဉ္စိ ဝိဟေဌေတိ။ သတ္ထာ နိပ္ဖန္နမနောရထော ‘‘ယေဟိ ယံ ဓနံ ခိတ္တံ၊ တေသညေဝ တံ ဟောတူ’’တိ အဓိဋ္ဌာယ ‘‘အဇ္ဇ မယာ မဟန္တံ ပါဋိဟာရိယံ ကတံ၊ ဣမသ္မိံ နဂရေ ပိဏ္ဍာယ စရဏံ အပ္ပဋိရူပ’’န္တိ တိတ္ထိယေ မဒ္ဒိတွာ ဘိက္ခုသင်္ဃပရိဝုတော ဇယပ္ပတ္တော ဝိယ ခတ္တိယော နဂရာ နိက္ခမိတွာ ဝေဠုဝနမေဝ ဂတော။ နဂရဝါသိနော ဗဟုံ အန္နပါနခါဒနီယံ အာဒါယ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ မဟာဒါနံ ပဝတ္တယိံသု။

တံ ဒိဝသံ သာယနှသမယေ ဓမ္မသဘံ ပူရေတွာ သန္နိသိန္နာ ဘိက္ခူ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘အာဝုသော၊ အာယသ္မတာ အာနန္ဒေန တထာဂတဿတ္ထာယ အတ္တနော ဇီဝိတံ ပရိစ္စဇန္တေန ဒုက္ကရံ ကတံ၊ နာဠာဂိရိံ ဒိသွာ သတ္ထာရာ တိက္ခတ္တုံ ပဋိဗာဟိယမာနောပိ နာပဂတော၊ အဟော ဒုက္ကရကာရကော၊ အာဝုသော၊ အာယသ္မာ အာနန္ဒော’’တိ။ သတ္ထာ ‘‘အာနန္ဒဿ ဂုဏကထာ ပဝတ္တတိ၊ ဂန္တဗ္ဗံ မယာ ဧတ္ထာ’’တိ ဂန္ဓကုဋိတော နိက္ခမိတွာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဒါနေဝ၊ ပုဗ္ဗေပိ အာနန္ဒော တိရစ္ဆာနယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တောပိ မမတ္ထာယ ဇီဝိတံ ပရိစ္စဇိယေဝါ’’တိ ဝတွာ တေဟိ ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ¶ မဟိံသကရဋ္ဌေ သာဂလနဂရေ သာဂလော နာမ ရာဇာ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ တဒါ နဂရတော အဝိဒူရေ ဧကသ္မိံ နေသာဒဂါမကေ အညတရော နေသာဒေါ ပါသေဟိ သကုဏေ ဗန္ဓိတွာ နဂရေ ဝိက္ကိဏန္တော ဇီဝိကံ ကပ္ပေသိ။ နဂရတော စ အဝိဒူရေ အာဝဋ္ဋတော ဒွါဒသယောဇနော မာနုသိယော နာမ ပဒုမသရော အဟောသိ ပဉ္စဝဏ္ဏပဒုမသဉ္ဆန္နော။ တတ္ထ နာနပ္ပကာရော သကုဏသင်္ဃော ဩတရိ။ သော နေသာဒေါ တတ္ထ အနိယာမေန ပါသေ ဩဍ္ဍေသိ။ တသ္မိံ ကာလေ ဓတရဋ္ဌော ဟံသရာဇာ ဆန္နဝုတိဟံသသဟဿပရိဝါရော စိတ္တကူဋပဗ္ဗတေ သုဝဏ္ဏဂုဟာယံ ဝသတိ၊ သုမုခေါ နာမဿ သေနာပတိ အဟောသိ။ အထေကဒိဝသံ တတော ဟံသယူထာ ကတိပယာ ¶ သုဝဏ္ဏဟံသာ မာနုသိယံ သရံ ဂန္တွာ ပဟူတဂေါစရေ တသ္မိံ ယထာသုခံ ဝိစရိတွာ သုဟိတာ စိတ္တကူဋံ အာဂန္တွာ ဓတရဋ္ဌဿ အာရောစေသုံ – ‘‘မဟာရာဇ၊ မနုဿပထေ ¶ မာနုသိယော နာမ ပဒုမသရော သမ္ပန္နဂေါစရော၊ တတ္ထ ဂေါစရံ ဂဏှိတုံ ဂစ္ဆာမာ’’တိ။ သော ‘‘မနုဿပထော နာမ သာသင်္ကော သပ္ပဋိဘယော၊ မာ ဝေါ ရုစ္စိတ္ထာ’’တိ ပဋိက္ခိပိတွာပိ တေဟိ ပုနပ္ပုနံ ဝုစ္စမာနော ‘‘သစေ တုမှာကံ ရုစ္စတိ၊ ဂစ္ဆာမာ’’တိ သပရိဝါရော တံ သရံ အဂမာသိ။ သော အာကာသာ ဩတရန္တော ပါဒံ ပါသေ ပဝေသေန္တောယေဝ ဩတရိ။ အထဿ ပါသော ပါဒံ အယပဋ္ဋကေန ကဍ္ဎန္တော ဝိယ အာဗန္ဓိတွာ ဂဏှိ။ အထဿ ‘‘ဆိန္ဒိဿာမိ န’’န္တိ အာကဍ္ဎန္တဿ ပဌမဝါရေ စမ္မံ ဆိဇ္ဇိ၊ ဒုတိယဝါရေ မံသံ ဆိဇ္ဇိ၊ တတိယဝါရေ နှာရု ဆိဇ္ဇိ၊ ပါသော အဋ္ဌိံ အာဟစ္စ အဋ္ဌာသိ၊ လောဟိတံ ပဂ္ဃရိ၊ ဗလဝဝေဒနာ ပဝတ္တိံသု။

သော စိန္တေသိ – ‘‘သစာဟံ ဗဒ္ဓရဝံ ရဝိဿာမိ၊ ဉာတကာ မေ ဥတြသ္တာ ဟုတွာ ဂေါစရံ အဂ္ဂဏှိတွာ ဆာတဇ္ဈတ္တာဝ ပလာယန္တာ ဒုဗ္ဗလတာယ မဟာသမုဒ္ဒေ ပတိဿန္တီ’’တိ။ သော ဝေဒနံ အဓိဝါသေတွာ ဉာတီနံ ယာဝဒတ္ထံ စရိတွာ ဟံသာနံ ကီဠနကာလေ မဟန္တေန သဒ္ဒေန ဗဒ္ဓရဝံ ရဝိ။ တံ သုတွာ တေ ဟံသာ မရဏဘယတဇ္ဇိတာ ဝဂ္ဂဝဂ္ဂါ ဟုတွာ စိတ္တကူဋာဘိမုခါ ပက္ကမိံသု။ တေသု ပက္ကန္တေသု သုမုခေါ ဟံသသေနာပတိ ‘‘ကစ္စိ နု ခေါ ဣဒံ ဘယံ မဟာရာဇဿ ဥပ္ပန္နံ၊ ဇာနိဿာမိ န’’န္တိ ဝေဂေန ပက္ခန္ဒိတွာ ပုရတော ဂစ္ဆန္တဿ ဟံသဂဏဿ အန္တရေ မဟာသတ္တံ အဒိသွာ မဇ္ဈိမဟံသဂဏံ ဝိစိနိ၊ တတ္ထပိ အဒိသွာ ပစ္ဆိမဟံသဂဏံ ဝိစိနိ၊ တတ္ထပိ အဒိသွာ ‘‘နိဿံသယံ တဿေဝေဒံ ဘယံ ဥပ္ပန္န’’န္တိ နိဝတ္တိတွာ ¶ အာဂစ္ဆန္တော မဟာသတ္တံ ပါသေ ဗဒ္ဓံ လောဟိတမက္ခိတံ ဒုက္ခာတုရံ ပင်္ကပိဋ္ဌေ နိပန္နံ ဒိသွာ ‘‘မာ ဘာယိ၊ မဟာရာဇ၊ အဟံ မမ ဇီဝိတံ ပရိစ္စဇိတွာ တုမှေ ပါသတော မောစေဿာမီ’’တိ ဝဒန္တော ဩတရိတွာ မဟာသတ္တံ အဿာသေန္တောဝ ပင်္ကပိဋ္ဌေ နိသီဒိ။ အထ နံ ဝီမံသန္တော မဟာသတ္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –

၁။

‘‘သုမုခ အနုပစိနန္တာ၊ ပက္ကမန္တိ ဝိဟင်္ဂမာ၊

ဂစ္ဆ တုဝမ္ပိ မာ ကင်္ခိ၊ နတ္ထိ ဗဒ္ဓေ သဟာယတာ’’တိ။

တတ္ထ ¶ အနုပစိနန္တာတိ သိနေဟေန အာလယဝသေန အနောလောကေန္တာ။ ပက္ကမန္တီတိ ဧတေ ဆန္နဝုတိ ဟံသသဟဿာ ဉာတိဝိဟင်္ဂမာ မံ ဆဍ္ဍေတွာ ဂစ္ဆန္တိ၊ တွမ္ပိ ဂစ္ဆ၊ မာ ဣဓ ဝါသံ အာကင်္ခိ၊ ဧဝဉှိ ပါသေန ဗဒ္ဓေ မယိ သဟာယတာ နာမ နတ္ထိ၊ န ဟိ တေ အဟံ ဣဒါနိ ကိဉ္စိ သဟာယကိစ္စံ ကာတုံ ¶ သက္ခိဿာမိ၊ ကိံ တေ မယာ နိရူပကာရေန၊ ပပဉ္စံ အကတွာ ဂစ္ဆေဝါတိ ဝဒတိ။

ဣတော ပရံ –

၂။

‘‘ဂစ္ဆေ ဝါဟံ န ဝါ ဂစ္ဆေ၊ န တေန အမရော သိယံ၊

သုခိတံ တံ ဥပါသိတွာ၊ ဒုက္ခိတံ တံ ကထံ ဇဟေ။

၃။

‘‘မရဏံ ဝါ တယာ သဒ္ဓိံ၊ ဇီဝိတံ ဝါ တယာ ဝိနာ၊

တဒေဝ မရဏံ သေယျော၊ ယဉ္စေ ဇီဝေ တယာ ဝိနာ။

၄။

‘‘နေသ ဓမ္မော မဟာရာဇ၊ ယံ တံ ဧဝံ ဂတံ ဇဟေ၊

ယာ ဂတိ တုယှံ သာ မယှံ၊ ရုစ္စတေ ဝိဟဂါဓိပ။

၅။

‘‘ကာ နု ပါသေန ဗဒ္ဓဿ၊ ဂတိ အညာ မဟာနသာ၊

သာ ကထံ စေတယာနဿ၊ မုတ္တဿ တဝ ရုစ္စတိ။

၆။

‘‘ကံ ဝါ တွံ ပဿသေ အတ္ထံ၊ မမ တုယှဉ္စ ပက္ခိမ၊

ဉာတီနံ ဝါဝသိဋ္ဌာနံ၊ ဥဘိန္နံ ဇီဝိတက္ခယေ။

၇။

‘‘ယံ န ကဉ္စနဒေပိဉ္ဆ၊ အန္ဓေန တမသာ ဂတံ၊

တာဒိသေ သဉ္စဇံ ပါဏံ၊ ကမတ္ထမဘိဇောတယေ။

၈။

‘‘ကထံ နု ပတတံ သေဋ္ဌ၊ ဓမ္မေ အတ္ထံ န ဗုဇ္ဈသိ၊

ဓမ္မော အပစိတော သန္တော၊ အတ္ထံ ဒဿေတိ ပါဏိနံ။

၉။

‘‘သောဟံ ¶ ¶ ဓမ္မံ အပေက္ခာနော၊ ဓမ္မာ စတ္ထံ သမုဋ္ဌိတံ၊

ဘတ္တိဉ္စ တယိ သမ္ပဿံ၊ နာဝကင်္ခါမိ ဇီဝိတံ။

၁၀။ ‘‘အဒ္ဓါ ဧသော သတံ ဓမ္မော၊ ယော မိတ္တော မိတ္တမာပဒေ။

န စဇေ ဇီဝိတဿာပိ၊ ဟေတုဓမ္မမနုဿရံ။

၁၁။

‘‘သွာယံ ဓမ္မော စ တေ စိဏ္ဏော၊ ဘတ္တိ စ ဝိဒိတာ မယိ၊

ကာမံ ကရဿု မယှေတံ၊ ဂစ္ဆေဝါနုမတော မယာ။

၁၂။

‘‘အပိ တွေဝံ ဂတေ ကာလေ၊ ယံ ခဏ္ဍံ ဉာတိနံ မယာ၊

တယာ တံ ဗုဒ္ဓိသမ္ပန္နံ၊ အဿ ပရမသံဝုတံ။

၁၃။

‘‘ဣစ္စေဝံ ¶ မန္တယန္တာနံ၊ အရိယာနံ အရိယဝုတ္တိနံ၊

ပစ္စဒိဿထ နေသာဒေါ၊ အာတုရာနမိဝန္တကော။

၁၄။

‘‘တေ သတ္တုမဘိသဉ္စိက္ခ၊ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာ ဒိဇာ၊

တုဏှီမာသိတ္ထ ဥဘယော၊ န သဉ္စလေသုမာသနာ။

၁၅။

‘‘ဓတရဋ္ဌေ စ ဒိသွာန၊ သမုဍ္ဍေန္တေ တတော တတော၊

အဘိက္ခမထ ဝေဂေန၊ ဒိဇသတ္တု ဒိဇာဓိပေ။

၁၆။

‘‘သော စ ဝေဂေနဘိက္ကမ္မ၊ အာသဇ္ဇ ပရမေ ဒိဇေ၊

ပစ္စကမိတ္ထ နေသာဒေါ၊ ဗဒ္ဓါ ဣတိ ဝိစိန္တယံ။

၁၇။

‘‘ဧကံဝ ဗဒ္ဓမာသီနံ၊ အဗဒ္ဓဉ္စ ပုနာပရံ၊

အာသဇ္ဇ ဗဒ္ဓမာသီနံ၊ ပေက္ခမာနမဒီနဝံ။

၁၈။

‘‘တတော သော ဝိမတောယေဝ၊ ပဏ္ဍရေ အဇ္ဈဘာသထ၊

ပဝဍ္ဎကာယေ အာသီနေ၊ ဒိဇသင်္ဃဂဏာဓိပေ။

၁၉။

‘‘ယံ ¶ နု ပါသေန မဟတာ၊ ဗဒ္ဓါ န ကုရုတေ ဒိသံ၊

အထ ကသ္မာ အဗဒ္ဓါ တွံ၊ ဗလီ ပက္ခိ န ဂစ္ဆသိ။

၂၀။

‘‘ကိံ နု တျာယံ ဒိဇော ဟောတိ၊ မုတ္တော ဗဒ္ဓံ ဥပါသသိ၊

ဩဟာယ သကုဏာ ယန္တိ၊ ကိံ ဧကော အဝဟီယသိ။

၂၁။

‘‘ရာဇာ မေ သော ဒိဇာမိတ္တ၊ သခါ ပါဏသမော စ မေ၊

နေဝ နံ ဝိဇဟိဿာမိ၊ ယာဝ ကာလဿ ပရိယာယံ။

၂၂။

‘‘ကထံ ¶ ပနာယံ ဝိဟင်္ဂေါ၊ နာဒ္ဒသ ပါသမောဍ္ဍိတံ၊

ပဒဉှေတံ မဟန္တာနံ၊ ဗောဒ္ဓုမရဟန္တိ အာပဒံ။

၂၃။

‘‘ယဒါ ပရာဘဝေါ ဟောတိ၊ ပေါသော ဇီဝိတသင်္ခယေ၊

အထ ဇာလဉ္စ ပါသဉ္စ၊ အာသဇ္ဇာပိ န ဗုဇ္ဈတိ။

၂၄။

‘‘အပိ တွေဝ မဟာပည၊ ပါသာ ဗဟုဝိဓာ တတာ၊

ဂုယှမာသဇ္ဇ ဗဇ္ဈန္တိ၊ အထေဝံ ဇီဝိတက္ခယေ’’တိ။ –

ဣမာသံ ဂါထာနံ သမ္ဗန္ဓော ပါဠိနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။

တတ္ထ ¶ ဂစ္ဆေ ဝါတိ၊ မဟာရာဇ၊ အဟံ ဣတော ဂစ္ဆေယျံ ဝါ န ဝါ၊ နာဟံ တေန ဂမနေန ဝါ အဂမနေန ဝါ အမရော သိယံ၊ အဟဉှိ ဣတော ဂတောပိ အဂတောပိ မရဏတော အမုတ္တောဝ၊ ဣတော ပုဗ္ဗေ ပန သုခိတံ တံ ဥပါသိတွာ ဣဒါနိ ဒုက္ခိတံ တံ ကထံ ဇဟေယျန္တိ ဝဒတိ။ မရဏံ ဝါတိ မမ အဂစ္ဆန္တဿ ဝါ တယာ သဒ္ဓိံ မရဏံ ဘဝေယျ၊ ဂစ္ဆန္တဿ ဝါ တယာ ဝိနာ ဇီဝိတံ။ တေသု ဒွီသု ယံ တယာ သဒ္ဓိံ မရဏံ၊ တဒေဝ မေ ဝရံ၊ ယံ တယာ ဝိနာ ဇီဝေယျံ၊ န မေ တံ ဝရန္တိ အတ္ထော။ ရုစ္စတေတိ ယာ တဝ ဂတိ နိပ္ဖတ္တိ၊ သာဝ မယှံ ရုစ္စတိ။ သာ ကထန္တိ သမ္မ သုမုခ မမ တာဝ ဒဠှေန ဝါလပါသေန ဗဒ္ဓဿ ပရဟတ္ထံ ဂတဿ သာ ဂတိ ရုစ္စတု၊ တဝ ပန စေတယာနဿ သစေတနဿ ပညဝတော မုတ္တဿ ကထံ ရုစ္စတိ။

ပက္ခိမာတိ ပက္ခသမ္ပန္န။ ဥဘိန္နန္တိ အမှာကံ ဒွိန္နံ ဇီဝိတက္ခယေ သတိ တွံ မမ ဝါ တဝ ¶ ဝါ အဝသိဋ္ဌဉာတီနံ ဝါ ကံ အတ္ထံ ပဿသိ။ ယံ နာတိ ဧတ္ထ န-ကာရော ဥပမာနေ။ ကဉ္စနဒေပိဉ္ဆာတိ ကဉ္စနဒွေပိဉ္ဆ၊ အယမေဝ ဝါ ပါဌော၊ ကဉ္စနသဒိသဥဘယပက္ခာတိ အတ္ထော။ တမသာတိ တမသိ။ ဂတန္တိ ကတံ၊ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ ပုရိမဿ န-ကာရဿ ဣမိနာ သမ္ဗန္ဓော၊ ‘‘န ကတ’’န္တိ ကတံ ဝိယာတိ အတ္ထော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – တယိ ပါဏံ စဇန္တေပိ အစဇန္တေပိ မမ ဇီဝိတဿ အဘာဝါ ယံ တဝ ပါဏသဉ္စဇနံ၊ တံ အန္ဓေန တမသိ ကတံ ဝိယ ကိဉ္စိဒေဝ ရူပကမ္မံ အပစ္စက္ခဂုဏံ၊ တာဒိသေ တဝ အပစ္စက္ခဂုဏေ ပါဏသဉ္စဇနေ တွံ ပါဏံ သဉ္စဇန္တော ကမတ္ထံ ဇောတေယျာသီတိ။

ဓမ္မော အပစိတော သန္တောတိ ဓမ္မော ပူဇိတော မာနိတော သမာနော။ အတ္ထံ ဒဿေတီတိ ဝုဒ္ဓိံ ဒဿေတိ။ အပေက္ခာနောတိ အပေက္ခန္တော။ ဓမ္မာ စတ္ထန္တိ ဓမ္မတော စ အတ္ထံ သမုဋ္ဌိတံ ပဿန္တော ¶ ။ ဘတ္တိန္တိ သိနေဟံ။ သတံ ဓမ္မောတိ ပဏ္ဍိတာနံ သဘာဝေါ။ ယော မိတ္တောတိ ယော မိတ္တော အာပဒါသု မိတ္တံ န စဇေ၊ တဿ အစဇန္တဿ မိတ္တဿ ဧသ သဘာဝေါ နာမ အဒ္ဓါ သတံ ဓမ္မော။ ဝိဒိတာတိ ပါကဋာ ဇာတာ။ ကာမံ ကရဿူတိ ဧတံ မမ ကာမံ မယာ ဣစ္ဆိတံ မမ ဝစနံ ကရဿု။ အပိ တွေဝံ ဂတေ ကာလေတိ အပိ တု ဧဝံ ဂတေ ကာလေ မယိ ဣမသ္မိံ ဌာနေ ပါသေန ဗဒ္ဓေ။ ပရမသံဝုတန္တိ ပရမပရိပုဏ္ဏံ။

ဣစ္စေဝံ မန္တယန္တာနန္တိ ‘‘ဂစ္ဆ၊ န ဂစ္ဆာမီ’’တိ ဧဝံ ကထေန္တာနံ အရိယာနန္တိ အာစာရအရိယာနံ။ ပစ္စဒိဿထာတိ ကာသာယာနိ နိဝါသေတွာ ရတ္တမာလံ ပိဠန္ဓိတွာ ¶ မုဂ္ဂရံ အာဒါယ အာဂစ္ဆန္တော အဒိဿထ။ အာတုရာနန္တိ ဂိလာနာနံ မစ္စု ဝိယ။ အဘိသဉ္စိက္ခာတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တေ ဥဘောပိ သတ္တုံ အာယန္တံ ပဿိတွာ။ ဟိတာတိ ဒီဃရတ္တံ အညမညဿ ဟိတာ မုဒုစိတ္တာ။ န သဉ္စလေသုမာသနာတိ အာသနတော န စလိံသု၊ ယထာနိသိန္နာဝ အဟေသုံ။ သုမုခေါ ပန ‘‘အယံ နေသာဒေါ အာဂန္တွာ ပဟရန္တော မံ ပဌမံ ပဟရတူ’’တိ စိန္တေတွာ မဟာသတ္တံ ပစ္ဆတော ကတွာ နိသီဒိ။

ဓတရဋ္ဌေတိ ဟံသေ။ သမုဍ္ဍေန္တေတိ မရဏဘယေန ဣတော စိတော စ ဥပ္ပတန္တေ ဒိသွာ။ အာသဇ္ဇာတိ ဣတရေ ဒွေ ဇနေ ဥပဂန္တွာ။ ပစ္စကမိတ္ထာတိ ‘‘ဗဒ္ဓါ၊ န ဗဒ္ဓါ’’တိ စိန္တေန္တော ဥပဓာရေန္တော အကမိတ္ထ၊ ဝေဂံ ဟာပေတွာ သဏိကံ အဂမာသိ။ အာသဇ္ဇ ဗဒ္ဓမာသီနန္တိ ဗဒ္ဓံ မဟာသတ္တံ ဥပဂန္တွာ နိသိန္နံ သုမုခံ။ အဒီနဝန္တိအာဒီနဝမေဝ ဟုတွာ မဟာသတ္တံ ဩလောကေန္တံ ဒိသွာ။ ဝိမတောတိ ကိံ နု ခေါ အဗဒ္ဓါ ဗဒ္ဓဿ သန္တိကေ နိသိန္နော၊ ကာရဏံ ပုစ္ဆိဿာမီတိ ဝိမတိဇာတော ဟုတွာတိ အတ္ထော။ ပဏ္ဍရေတိ ဟံသေ၊ အထ ဝါ ပရိသုဒ္ဓေ နိမ္မလေ၊ သမ္ပဟဋ္ဌကဉ္စနဝဏ္ဏေတိ အတ္ထော။ ပဝဍ္ဎကာယေတိ ဝဍ္ဎိတကာယေ ¶ မဟာသရီရေ။ ယံ နူတိ ယံ တာဝ ဧသော မဟာပါသေန ဗဒ္ဓါ။ န ကုရုတေ ဒိသန္တိ ပလာယနတ္ထာယ ဧကံ ဒိသံ န ဘဇတိ၊ တံ ယုတ္တန္တိ အဓိပ္ပာယော။ ဗလီတိ ဗလသမ္ပန္နော ဟုတွာပိ။ ပက္ခီတိ တံ အာလပတိ။ ဩဟာယာတိ ဆဍ္ဍေတွာ။ ယန္တီတိ သေသသကုဏာ ဂစ္ဆန္တိ။ အဝဟီယသီတိ ဩဟီယသိ။

ဒိဇာမိတ္တာတိ ဒိဇာနံ အမိတ္တ။ ယာဝ ကာလဿ ပရိယာယန္တိ ယာဝ မရဏဿ ဝါရော အာဂစ္ဆတိ။ ကထံ ပနာယန္တိ တွံ ရာဇာ မေ သောတိ ဝဒသိ၊ ရာဇာနော စ နာမ ပဏ္ဍိတာ ဟောန္တိ၊ ဣတိပိ ပဏ္ဍိတော သမာနော ကေန ကာရဏေန ဩဍ္ဍိတံ ပါသံ န အဒ္ဒသ။ ပဒံ ဟေတန္တိ ယသမဟတ္တံ ဝါ ဉာဏမဟတ္တံ ဝါ ပတ္တာနံ အတ္တနော အာပဒဗုဇ္ဈနံ နာမ ပဒံ ကာရဏံ၊ တသ္မာ တေ အာပဒံ ဗောဒ္ဓုမရဟန္တိ။ ပရာဘဝေါတိ အဝဍ္ဎိ။ အာသဇ္ဇာပီတိ ဥပဂန္တွာပိ န ဗုဇ္ဈတိ။ တတာတိ ဝိတတာ ဩဍ္ဍိတာ။ ဂုယှမာသဇ္ဇာတိ တေသု ပါသေသု ယော ဂုဠှော ပဋိစ္ဆန္နော ပါသော၊ တံ အာသဇ္ဇ ဗဇ္ဈန္တိ။ အထေဝန္တိ အထ ဧဝံ ဇီဝိတက္ခယေ ဗဇ္ဈန္တေဝါတိ အတ္ထော။

ဣတိ ¶ နံ သော ကထာသလ္လာပေန မုဒုဟဒယံ ကတွာ မဟာသတ္တဿ ဇီဝိတံ ယာစန္တော ဂါထမာဟ –

၂၅။

‘‘အပိ ¶ နာယံ တယာ သဒ္ဓိံ၊ သံဝါသဿ သုခုဒြယော၊

အပိ နော အနုမညာသိ၊ အပိ နော ဇီဝိတံ ဒဒေ’’တိ။

တတ္ထ အပိ နာယန္တိ အပိ နု အယံ။ သုခုဒြယောတိ သုခဖလော။ အပိ နော အနုမညာသီတိ စိတ္တကူဋံ ဂန္တွာ ဉာတကေ ပဿိတုံ တွံ အပိ နော အနုဇာနေယျာသိ။ အပိ နော ဇီဝိတံ ဒဒေတိ အပိ နော ဣမာယ ကထာယ ဥပ္ပန္နဝိဿာသော န မာရေယျာသီတိ။

သော တဿ မဓုရကထာယ ဗဇ္ဈိတွာ ဂါထမာဟ –

၂၆။

‘‘န စေဝ မေ တွံ ဗဒ္ဓါသိ၊ နပိ ဣစ္ဆာမိ တေ ဝဓံ၊

ကာမံ ခိပ္ပမိတော ဂန္တွာ၊ ဇီဝ တွံ အနိဃော စိရ’’န္တိ။

တတော သုမုခေါ စတဿော ဂါထာ အဘာသိ –

၂၇။

‘‘နေဝါဟမေတမိစ္ဆာမိ ¶ ၊ အညတြေတဿ ဇီဝိတာ၊

သစေ ဧကေန တုဋ္ဌောသိ၊ မုဉ္စေတံ မဉ္စ ဘက္ခယ။

၂၈။

‘‘အာရောဟပရိဏာဟေန၊ တုလျာသ္မာ ဝယသာ ဥဘော၊

န တေ လာဘေန ဇီဝတ္ထိ၊ ဧတေန နိမိနာ တုဝံ။

၂၉။

‘‘တဒိင်္ဃ သမပေက္ခဿု၊ ဟောတု ဂိဒ္ဓိ တဝမှသု၊

မံ ပုဗ္ဗေ ဗန္ဓ ပါသေန၊ ပစ္ဆာ မုဉ္စ ဒိဇာဓိပံ။

၃၀။

‘‘တာဝဒေဝ စ တေ လာဘော၊ ကတာဿ ယာစနာယ စ၊

မိတ္တိ စ ဓတရဋ္ဌေဟိ၊ ယာဝဇီဝါယ တေ သိယာ’’တိ။

တတ္ထ ဧတန္တိ ယံ အညတြ ဧတဿ ဇီဝိတာ မမ ဇီဝိတံ၊ ဧတံ အဟံ နေဝ ဣစ္ဆာမိ။ တုလျာသ္မာတိ သမာနာ ဟောမ။ နိမိနာ တုဝန္တိ ပရိဝတ္တေဟိ တွံ။ တဝမှသူတိ တဝ အမှေသု ဂိဒ္ဓိ ဟောတု၊ ကိံ တေ ဧတေန၊ မယိ လောဘံ ဥပ္ပာဒေဟီတိ ဝဒတိ။ တာဝဒေဝါတိ တတ္တကောယေဝ။ ယာစနာယ စာတိ ယာ မမ ယာစနာ၊ သာဝ ကတာ အဿာတိ အတ္ထော။

ဣတိ ¶ သော တာယ ဓမ္မဒေသနာယ တေလေ ပက္ခိတ္တကပ္ပာသပိစု ဝိယ မုဒုဂတဟဒယော မဟာသတ္တံ တဿ ဒါယံ ကတွာ ဒဒန္တော အာဟ –

၃၁။

‘‘ပဿန္တု နော မဟာသင်္ဃာ၊ တယာ မုတ္တံ ဣတော ဂတံ၊

မိတ္တာမစ္စာ စ ဘစ္စာ စ၊ ပုတ္တဒါရာ စ ဗန္ဓဝါ။

၃၂။

‘‘န စ တေ တာဒိသာ မိတ္တာ၊ ဗဟူနံ ဣဓ ဝိဇ္ဇတိ၊

ယထာ တွံ ဓတရဋ္ဌဿ၊ ပါဏသာဓာရဏော သခါ။

၃၃။

‘‘သော တေ သဟာယံ မုဉ္စာမိ၊ ဟောတု ရာဇာ တဝါနုဂေါ၊

ကာမံ ခိပ္ပမိတော ဂန္တွာ၊ ဉာတိမဇ္ဈေ ဝိရောစထာ’’တိ။

တတ္ထ ¶ နောတိ နိပါတမတ္တံ။ တယာ မုတ္တန္တိ ဣမဉှိ တွညေဝ မုဉ္စသိ နာမ၊ တသ္မာ ဣမံ တယာ ¶ မုတ္တံ ဣတော စိတ္တကူဋပဗ္ဗတံ ဂတံ မဟန္တာ ဉာတိသင်္ဃာ ဧတေ စ မိတ္တာဒယော ပဿန္တု။ ဧတ္ထ စ ဗန္ဓဝါတိ ဧကလောဟိတသမ္ဗန္ဓာ။ ဝိဇ္ဇတီတိ ဝိဇ္ဇန္တိ။ ပါဏသာဓာရဏောတိ သာဓာရဏပါဏော အဝိဘတ္တဇီဝိကော၊ ယထာ တွံ ဧတဿ သခါ၊ ဧတာဒိသာ အညေသံ ဗဟူနံ မိတ္တာ နာမ န ဝိဇ္ဇန္တိ။ တဝါနုဂေါတိ ဧတံ ဒုက္ခိတံ အာဒါယ ပုရတော ဂစ္ဆန္တဿ တဝ အယံ အနုဂေါ ဟောတူတိ။

ဧဝံ ဝတွာ ပန နေသာဒပုတ္တော မေတ္တစိတ္တေန မဟာသတ္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဗန္ဓနံ ဆိန္ဒိတွာ အာလိင်္ဂိတွာ သရတော နိက္ခာမေတွာ သရတီရေ တရုဏဒဗ္ဗတိဏပိဋ္ဌေ နိသီဒါပေတွာ ပါဒေ ဗန္ဓနပါသံ မုဒုစိတ္တေန သဏိကံ မောစေတွာ ဒူရေ ခိပိတွာ မဟာသတ္တေ ဗလဝသိနေဟံ ပစ္စုပဋ္ဌာပေတွာ မေတ္တစိတ္တေန ဥဒကံ အာဒါယ လောဟိတံ ဓောဝိတွာ ပုနပ္ပုနံ ပရိမဇ္ဇိ။ တဿ မေတ္တစိတ္တာနုဘာဝေန ဗောဓိသတ္တဿ ပါဒေ သိရာ သိရာဟိ၊ မံသံ မံသေန၊ စမ္မံ စမ္မေန ဃဋိတံ၊ တာဝဒေဝ ပါဒေါ သံရုဠှော သဉ္ဇာတဆဝိသဉ္ဇာတလောမော အဟောသိ အဗဒ္ဓပါဒေန နိဗ္ဗိသေသော။ ဗောဓိသတ္တော သုခိတော ပကတိဘာဝေနေဝ နိသီဒိ။ အထ သုမုခေါ အတ္တာနံ နိဿာယ မဟာသတ္တဿ သုခိတဘာဝံ ဒိသွာ သဉ္ဇာတသောမနဿော နေသာဒဿ ထုတိမကာသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၃၄။

‘‘သော ¶ ပတီတော ပမုတ္တေန၊ ဘတ္တုနာ ဘတ္တုဂါရဝေါ၊

အဇ္ဈဘာသထ ဝက္ကင်္ဂေါ၊ ဝါစံ ကဏ္ဏသုခံ ဘဏံ။

၃၅။

‘‘ဧဝံ လုဒ္ဒက နန္ဒဿု၊ သဟ သဗ္ဗေဟိ ဉာတိဘိ၊

ယထာဟမဇ္ဇ နန္ဒာမိ၊ မုတ္တံ ဒိသွာ ဒိဇာဓိပ’’န္တိ။

တတ္ထ ဝက္ကင်္ဂေါတိ ဝင်္ကဂီဝေါ။

ဧဝံ လုဒ္ဒဿ ထုတိံ ကတွာ သုမုခေါ ဗောဓိသတ္တံ အာဟ – ‘‘မဟာရာဇ၊ ဣမိနာ အမှာကံ မဟာဥပကာရော ကတော၊ အယဉှိ အမှာကံ ဝစနံ အကတွာ ကီဠာဟံသေ နော ကတွာ ဣဿရာနံ ဒေန္တော ဗဟုံ ဓနံ လဘေယျ၊ မာရေတွာ မံသံ ဝိက္ကိဏန္တော မူလမ္ပိ လဘေထ၊ အတ္တနော ပန ဇီဝိတံ အနောလောကေတွာ အမှာကံ ဝစနံ အကရိ ¶ ၊ ဣမံ ရညော သန္တိကံ နေတွာ သုခဇီဝိတံ ကရောမာ’’တိ။ မဟာသတ္တော သမ္ပဋိစ္ဆိ။ သုမုခေါ အတ္တနော ဘာသာယ မဟာသတ္တေန သဒ္ဓိံ ကထေတွာ ပုန မနုဿဘာသာယ လုဒ္ဒပုတ္တံ အာမန္တေတွာ ‘‘သမ္မ၊ တွံ ကိမတ္ထံ ပါသေ ဩဍ္ဍေသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဓနတ္ထ’’န္တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဧဝံ သန္တေ အမှေ အာဒါယ နဂရံ ပဝိသိတွာ ရညော ဒဿေဟိ၊ ဗဟုံ တေ ဓနံ ဒါပေဿာမီ’’တိ ဝတွာ အာဟ –

၃၆။

‘‘ဧဟိ ¶ တံ အနုသိက္ခာမိ၊ ယထာ တွမပိ လစ္ဆသေ၊

လာဘံ တဝါယံ ဓတရဋ္ဌော၊ ပါပံ ကိဉ္စိ န ဒက္ခတိ။

၃၇။

‘‘ခိပ္ပမန္တေပုရံ နေတွာ၊ ရညော ဒဿေဟိ နော ဥဘော၊

အဗဒ္ဓေ ပကတိဘူတေ၊ ကာဇေ ဥဘယတော ဌိတေ။

၃၈။

‘‘ဓတရဋ္ဌာ မဟာရာဇ၊ ဟံသာဓိပတိနော ဣမေ၊

အယဉှိ ရာဇာ ဟံသာနံ၊ အယံ သေနာပတီတရော။

၃၉။ ‘‘အသံသယံ ဣမံ ဒိသွာ၊ ဟံသရာဇံ နရာဓိပေါ။

ပတီတော သုမနော ဝိတ္တော၊ ဗဟုံ ဒဿတိ တေ ဓန’’န္တိ။

တတ္ထ အနုသိက္ခာမီတိ အနုသာသာမိ။ ပါပန္တိ လာမကံ။ ရညော ဒဿေဟိ နော ဥဘောတိ အမှေ ဥဘောပိ ရညော ဒဿေဟိ။ အယံ ဗောဓိသတ္တဿ ပညာပဘာဝဒဿနတ္ထံ၊ အတ္တနော မိတ္တဓမ္မဿ အာဝိဘာဝနတ္ထံ၊ လုဒ္ဒဿ ဓနလာဘတ္ထံ၊ ရညော သီလေသု ပတိဋ္ဌာပနတ္ထဉ္စာတိ စတူဟိ ကာရဏေဟိ ¶ ဧဝမာဟ။ ဓတရဋ္ဌာတိ နေတွာ စ ပန ရညော ဧဝံ အာစိက္ခေယျာသိ၊ ‘‘မဟာရာဇ၊ ဣမေ ဓတရဋ္ဌကုလေ ဇာတာ ဒွေ ဟံသာဓိပတိနော၊ ဧတေသု အယံ ရာဇာ၊ ဣတရော သေနာပတီ’’တိ။ ဣတိ နံ သိက္ခာပေသိ။ ‘‘ပတီတော’’တိအာဒီနိ တီဏိပိ တုဋ္ဌာကာရဝေဝစနာနေဝ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ လုဒ္ဒေါ၊ ‘‘သာမိ၊ မာ ဝေါ ရာဇဒဿနံ ရုစ္စိ၊ ရာဇာနော နာမ စလစိတ္တာ၊ ကီဠာဟံသေ ဝါ ဝေါ ကရေယျုံ မာရာပေယျုံ ဝါ’’တိ ဝတွာ၊ ‘‘သမ္မ၊ မာ ဘာယိ၊ အဟံ တာဒိသံ ကက္ခဠံ လုဒ္ဒံ လောဟိတပါဏိံ ဓမ္မကထာယ မုဒုကံ ကတွာ မမ ပါဒေသု ပါတေသိံ၊ ရာဇာနော နာမ ပုညဝန္တော ပညဝန္တော စ သုဘာသိတဒုဗ္ဘာသိတညူ စ၊ ခိပ္ပံ အမှေ ရညော ဒဿေဟီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘တေန ဟိ မာ မယှံ ကုဇ္ဈိတ္ထ၊ အဟံ အဝဿံ တုမှာကံ ¶ ရုစိယာ နေမီ’’တိ ဝတွာ ဥဘောပိ ကာဇံ အာရောပေတွာ ရာဇကုလံ ဂန္တွာ ရညော ဒဿေတွာ ရညာ ပုဋ္ဌော ယထာဘူတံ အာရောစေသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၄၀။

‘‘တဿ တံ ဝစနံ သုတွာ၊ ကမ္မုနာ ဥပပါဒယိ၊

ခိပ္ပမန္တေပုရံ ဂန္တွာ၊ ရညော ဟံသေ အဒဿယိ၊

အဗဒ္ဓေ ပကတိဘူတေ၊ ကာဇေ ဥဘယတော ဌိတေ။

၄၁။

‘‘ဓတရဋ္ဌာ ¶ မဟာရာဇ၊ ဟံသာဓိပတိနော ဣမေ၊

အယဉှိ ရာဇာ ဟံသာနံ၊ အယံ သေနာပတီတရော၊

၄၂။

‘‘ကထံ ပနိမေ ဝိဟင်္ဂါ၊ တဝ ဟတ္ထတ္တမာဂတာ၊

ကထံ လုဒ္ဒေါ မဟန္တာနံ၊ ဣဿရေ ဣဓ အဇ္ဈဂါ။

၄၃။

‘‘ဝိဟိတာ သန္တိမေ ပါသာ၊ ပလ္လလေသု ဇနာဓိပ၊

ယံ ယဒါယတနံ မညေ၊ ဒိဇာနံ ပါဏရောဓနံ။

၄၄။

‘‘တာဒိသံ ပါသမာသဇ္ဇ၊ ဟံသရာဇာ အဗဇ္ဈထ၊

တံ အဗဒ္ဓါ ဥပါသိနော၊ မမာယံ အဇ္ဈဘာသထ။

၄၅။

‘‘သုဒုက္ကရံ အနရိယေဘိ၊ ဒဟတေ ဘာဝမုတ္တမံ၊

ဘတ္တုရတ္ထေ ပရက္ကန္တော၊ ဓမ္မယုတ္တော ဝိဟင်္ဂမော။

၄၆။

‘‘အတ္တနာယံ စဇိတွာန၊ ဇီဝိတံ ဇီဝိတာရဟော၊

အနုတ္ထုနန္တော အာသီနော၊ ဘတ္တု ယာစိတ္ထ ဇီဝိတံ။

၄၇။

‘‘တဿ ¶ တံ ဝစနံ သုတွာ၊ ပသာဒမဟမဇ္ဈဂါ၊

တတော နံ ပါမုစိံ ပါသာ၊ အနုညာသိံ သုခေန စ။

၄၈။

‘‘သော ပတီတော ပမုတ္တေန၊ ဘတ္တုနာ ဘတ္တုဂါရဝေါ၊

အဇ္ဈဘာသထ ဝက္ကင်္ဂေါ၊ ဝါစံ ကဏ္ဏသုခံ ဘဏံ။

၄၉။

‘‘ဧဝံ လုဒ္ဒက နန္ဒဿု၊ သဟ သဗ္ဗေဟိ ဉာတိဘိ၊

ယထာဟမဇ္ဇ နန္ဒာမိ၊ မုတ္တံ ဒိသွာ ဒိဇာဓိပံ။

၅၀။

‘‘ဧဟိ တံ အနုသိက္ခာမိ၊ ယထာ တွမပိ လစ္ဆသေ၊

လာဘံ တဝါယံ ဓတရဋ္ဌော၊ ပါပံ ကိဉ္စိ န ဒက္ခတိ။

၅၁။

‘‘ခိပ္ပမန္တေပုရံ ¶ နေတွာ၊ ရညော ဒဿေဟိ နော ဥဘော၊

အဗဒ္ဓေ ပကတိဘူတေ၊ ကာဇေ ဥဘယတော ဌိတေ။

၅၂။

‘‘ဓတရဋ္ဌာ မဟာရာဇ၊ ဟံသာဓိပတိနော ဣမေ၊

အယဉှိ ရာဇာ ဟံသာနံ၊ အယံ သေနာပတီတရော။

၅၃။

‘‘အသံသယံ ဣမံ ဒိသွာ၊ ဟံသရာဇံ နရာဓိပေါ၊

ပတီတော သုမနော ဝိတ္တော၊ ဗဟုံ ဒဿတိ တေ ဓနံ။

၅၄။

‘‘ဧဝမေတဿ ¶ ဝစနာ၊ အာနီတာမေ ဥဘော မယာ၊

ဧတ္ထေဝ ဟိ ဣမေ အာသုံ၊ ဥဘော အနုမတာ မယာ။

၅၅။

‘‘သောယံ ဧဝံ ဂတော ပက္ခီ၊ ဒိဇော ပရမဓမ္မိကော၊

မာဒိသဿ ဟိ လုဒ္ဒဿ၊ ဇနယေယျာထ မဒ္ဒဝံ။

၅၆။

‘‘ဥပါယနဉ္စ တေ ဒေဝ၊ နာညံ ပဿာမိ ဧဒိသံ၊

သဗ္ဗသာကုဏိကာဂါမေ၊ တံ ပဿ မနုဇာဓိပါ’’တိ။

တတ္ထ ကမ္မုနာ ဥပပါဒယီတိ ယံ သော အဝစ၊ တံ ကရောန္တော ကာယကမ္မေန သမ္ပာဒေသိ။ ဂန္တွာတိ ဟံသရာဇေန နိသိန္နကာဇကောဋိံ ဥစ္စတရံ၊ သေနာပတိနာ နိသိန္နကာဇကောဋိံ ထောကံ နီစံ ကတွာ ဥဘောပိ တေ ဥက္ခိပိတွာ ‘‘ဟံသရာဇာ စ သေနာပတိ စ ရာဇာနံ ပဿိတုံ ဂစ္ဆန္တိ၊ ဥဿရထ ဥဿရထာ’’တိ ဇနံ ဥဿာရေန္တော ‘‘ဧဝရူပါ နာမ သောဘဂ္ဂပ္ပတ္တာ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏာ ဟံသရာဇာနော န ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗာ’’တိ မုဒုဟဒယေသု မနုဿေသု ပသံသန္တေသု ¶ ခိပ္ပမန္တေပုရံ ဂန္တွာ။ အဒဿယီတိ ‘‘ဟံသရာဇာနော တုမှေ ဒဋ္ဌုံ အာဂတာ’’တိ ရညော အာရောစာပေတွာ တေန တုဋ္ဌစိတ္တေန ‘‘အာဂစ္ဆန္တူ’’တိ ပက္ကောသာပိတော အဘိဟရိတွာ ဒဿေသိ။ ဟတ္ထတ္တန္တိ ဟတ္ထေသု အာဂတံ၊ ပတ္တန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ မဟန္တာနန္တိ ယသမဟန္တပ္ပတ္တာနံ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏာနံ ဓတရဋ္ဌဟံသာနံ ဣဿရေ သာမိနော ကထံ တွံ လုဒ္ဒေါ ဟုတွာ အဓိဂတောတိ ပုစ္ဆတိ။ ‘‘ဣဿရမိဓမဇ္ဈဂါ’’တိပိ ပါဌော၊ ဧတေသံ ဣဿရိယံ တွံ ကထံ အဇ္ဈဂါတိ အတ္ထော။

ဝိဟိတာတိ ယောဇိတာ။ ယံ ယဒါယတနံ မညေတိ၊ မဟာရာဇ၊ ယံ ယံ သမောသရဏဋ္ဌာနံ ဒိဇာနံ ပါဏရောဓနံ ¶ ဇီဝိတက္ခယကရံ မညာမိ၊ တတ္ထ တတ္ထ မယာ ပလ္လလေသု ပါသာ ဝိဟိတာ။ တာဒိသန္တိ မာနုသိယသရေ တထာဝိဓံ ပါဏရောဓနံ မယာ ဝိဟိတံ ပါသံ။ တန္တိ တံ ဧတံ တတ္ထ ဗဒ္ဓံ။ ဥပါသိနောတိ အတ္တနော ဇီဝိတံ အဂဏေတွာ ဥပဂန္တွာ နိသိန္နော။ မမာယန္တိ မံ အယံ သေနာပတိ အဇ္ဈဘာသထ၊ မယာ သဒ္ဓိံ ကထေသိ။ သုဒုက္ကရန္တိ တသ္မိံ ခဏေ ဧသ အမှာဒိသေဟိ အနရိယေဟိ သုဒုက္ကရံ အကာသိ။ ကိံ တန္တိ? ဒဟတေ ဘာဝမုတ္တမံ၊ အတ္တနော ဥတ္တမံ အဇ္ဈာသယံ ဒဟတိ ဝိဒဟတိ ပကာသေတိ။ အတ္တနာယန္တိ အတ္တနော အယံ။ အနုတ္ထုနန္တောတိ ဘတ္တုဂုဏေ ဝဏ္ဏေန္တော တဿ ဇီဝိတံ မုဉ္စာတိ မံ ယာစိ။

တဿာတိ တဿ တထာ ယာစန္တဿ။ သုခေန စာတိ ယထာသုခေန စိတ္တကူဋံ ဂန္တွာ ဉာတိသင်္ဃံ ပဿထာတိ စ အနုဇာနိံ။ ဧတ္ထေဝ ဟီတိ မယာ ပန ဣမေ ဒွေ ဧတ္ထ မာနုသိယသရေယေဝ စိတ္တကူဋဂမနာယ အနုမတာ အဟေသုံ။ ဧဝံ ဂတောတိ ဧဝံ သတ္တု ဟတ္ထဂတော။ ဇနယေယျာထ မဒ္ဒဝန္တိ အတ္တနိ မေတ္တစိတ္တံ ဇနေသိ။ ဥပါယနန္တိ ပဏ္ဏာကာရံ။ သဗ္ဗသာကုဏိကာဂါမေတိ ¶ သဗ္ဗသ္မိမ္ပိ သာကုဏိကဂါမေ နာဟံ အညံ တဝ ဧဝရူပံ ကေနစိ သာကုဏိကေန အာဘတပုဗ္ဗံ ဥပါယနံ ပဿာမိ။ တံ ပဿာတိ တံ မယာ အာဘတံ ဥပါယနံ ပဿ မနုဇာဓိပါတိ။

ဧဝံ သော ဌိတကောဝ သုမုခဿ ဂုဏံ ကထေသိ။ တတော ရာဇာ ဟံသရညော မဟာရဟံ အာသနံ၊ သုမုခဿ စ သုဝဏ္ဏဘဒ္ဒပီဌကံ ဒါပေတွာ တေသံ တတ္ထ နိသိန္နာနံ သုဝဏ္ဏဘာဇနေဟိ လာဇမဓုဖာဏိတာဒီနိ ဒါပေတွာ နိဋ္ဌိတေ ပါနဘောဇနကိစ္စေ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ မဟာသတ္တံ ဓမ္မကထံ ယာစိတွာ ¶ သုဝဏ္ဏပီဌကေ နိသီဒိ။ သော တေန ယာစိတော ပဋိသန္ထာရံ တာဝ အကာသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၅၇။

‘‘ဒိသွာ နိသိန္နံ ရာဇာနံ၊ ပီဌေ သောဝဏ္ဏယေ သုဘေ၊

အဇ္ဈဘာသထ ဝက္ကင်္ဂေါ၊ ဝါစံ ကဏ္ဏသုခံ ဘဏံ။

၅၈။

‘‘ကစ္စိ နု ဘောတော ကုသလံ၊ ကစ္စိ ဘောတော အနာမယံ၊

ကစ္စိ ရဋ္ဌမိဒံ ဖီတံ၊ ဓမ္မေန မနုသာသသိ။

၅၉။

‘‘ကုသလဉ္စေဝ မေ ဟံသ၊ အထော ဟံသ အနာမယံ၊

အထော ရဋ္ဌမိဒံ ဖီတံ၊ ဓမ္မေန မနုသာသဟံ။

၆၀။

‘‘ကစ္စိ ¶ ဘောတော အမစ္စေသု၊ ဒေါသော ကောစိ န ဝိဇ္ဇတိ၊

ကစ္စိ စ တေ တဝတ္ထေသု၊ နာဝကင်္ခန္တိ ဇီဝိတံ။

၆၁။

‘‘အထောပိ မေ အမစ္စေသု၊ ဒေါသော ကောစိ န ဝိဇ္ဇတိ၊

အထောပိ တေ မမတ္ထေသု၊ နာဝကင်္ခန္တိ ဇီဝိတံ။

၆၂။

‘‘ကစ္စိ တေ သာဒိသီ ဘရိယာ၊ အဿဝါ ပိယဘာဏိနီ၊

ပုတ္တရူပယသူပေတာ၊ တဝ ဆန္ဒဝသာနုဂါ။

၆၃။

‘‘အထော မေ သာဒိသီ ဘရိယာ၊ အဿဝါ ပိယဘာဏိနီ၊

ပုတ္တရူပယသူပေတာ၊ မမ ဆန္ဒဝသာနုဂါ’’တိ။

တတ္ထ ရာဇာနန္တိ သာဂလရာဇာနံ။ ဝက္ကင်္ဂေါတိ ဟံသရာဇာ။ ဓမ္မေန မနုသာသသီတိ ဓမ္မေန အနုသာသသိ။ ဒေါသောတိ အပရာဓော။ တဝတ္ထေသူတိ ဥပ္ပန္နေသု တဝ ယုဒ္ဓါဒီသု အတ္ထေသု။ နာဝကင်္ခန္တီတိ ဥရံ ဒတွာ ပရိစ္စဇန္တာ ကိစ္စိ အတ္တနော ဇီဝိတံ န ပတ္ထေန္တိ၊ ဇီဝိတဉ္စ စဇိတွာ တဝေဝတ္ထံ ကရောန္တိ။ သာဒိသီတိ သမာနဇာတိကာ။ အဿဝါတိ ဝစနသမ္ပဋိစ္ဆိကာ။ ပုတ္တရူပယသူပေတာတိ ¶ ပုတ္တေဟိ စ ရူပေန စ ယသေန စ ဥပေတာ။ တဝ ဆန္ဒဝသာနုဂါတိ ကစ္စိ တဝ အဇ္ဈာသယံ တဝ ဝသံ အနုဝတ္တတိ၊ န အတ္တနော စိတ္တဝသေန ဝတ္တတီတိ ပုစ္ဆတိ။

ဧဝံ ဗောဓိသတ္တေန ပဋိသန္ထာရေ ကတေ ပုန ရာဇာ တေန သဒ္ဓိံ ကထေန္တော အာဟ –

၆၄။

‘‘ဘဝန္တံ ¶ ကစ္စိ နု မဟာ-သတ္တုဟတ္ထတ္တတံ ဂတော၊

ဒုက္ခမာပဇ္ဇိ ဝိပုလံ၊ တသ္မိံ ပဌမမာပဒေ။

၆၅။

‘‘ကစ္စိ ယန္တာပတိတွာန၊ ဒဏ္ဍေန သမပေါထယိ၊

ဧဝမေတေသံ ဇမ္မာနံ၊ ပါတိကံ ဘဝတိ တာဝဒေ။

၆၆။

‘‘ခေမမာသိ မဟာရာဇ၊ ဧဝမာပဒိယာ သတိ၊

န စာယံ ကိဉ္စိ ရသ္မာသု၊ သတ္တူဝ သမပဇ္ဇထ။

၆၇။

‘‘ပစ္စဂမိတ္ထ ¶ နေသာဒေါ၊ ပုဗ္ဗေဝ အဇ္ဈဘာသထ၊

တဒါယံ သုမုခေါယေဝ၊ ပဏ္ဍိတော ပစ္စဘာသထ။

၆၈။

‘‘တဿ တံ ဝစနံ သုတွာ၊ ပသာဒမယမဇ္ဈဂါ၊

တတော မံ ပါမုစီ ပါသာ၊ အနုညာသိ သုခေန စ။

၆၉။

‘‘ဣဒဉ္စ သုမုခေနေဝ၊ ဧတဒတ္ထာယ စိန္တိတံ၊

ဘောတော သကာသေဂမနံ၊ ဧတဿ ဓနမိစ္ဆတာ။

၇၀။

‘‘သွာဂတဉ္စေဝိဒံ ဘဝတံ၊ ပတီတော စသ္မိ ဒဿနာ၊

ဧသော စာပိ ဗဟုံ ဝိတ္တံ၊ လဘတံ ယာဝဒိစ္ဆတီ’’တိ။

တတ္ထ မဟာသတ္တုဟတ္ထတ္တတံ ဂတောတိ မဟန္တဿ သတ္တုနော ဟတ္ထတ္တံ ဂတော။ အာပတိတွာနာတိ ဥပဓာဝိတွာ။ ပါတိကန္တိ ပါကတိကံ၊ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ဧတေသဉှိ ဇမ္မာနံ တာဝဒေဝ ဧဝံ ပါကတိကံ ဟောတိ၊ သကုဏေ ဒဏ္ဍေန ပေါထေတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေန္တော ဓနဝေတနံ လဘတီတိ။ ကိဉ္စိ ရသ္မာသူတိ ကိဉ္စိ အမှေသု။ သတ္တူဝါတိ သတ္တု ဝိယ။ ပစ္စဂမိတ္ထာတိ၊ မဟာရာဇ၊ ဧသ အမှေ ဒိသွာ ဗဒ္ဓါတိ သညာယ ထောကံ ဩသက္ကိတ္ထ။ ပုဗ္ဗေဝါတိ အယမေဝ ပဌမံ အဇ္ဈဘာသိ။ တဒါတိ တသ္မိံ ကာလေ။ ဧတဒတ္ထာယာတိ ဧတဿ နေသာဒပုတ္တဿ အတ္ထာယ စိန္တိတံ။ ဓနမိစ္ဆတာတိ ဧတဿ ဓနံ ဣစ္ဆန္တေန ¶ တဝ သန္တိကံ အမှာကံ အာဂမနံ စိန္တိတံ။ သွာဂတဉ္စေဝိဒန္တိ မာ ဘောန္တော စိန္တယန္တု၊ ဘဝတံ ဣဒံ ဣဓာဂမနံ သွာဂတမေဝ။ လဘတန္တိ လဘတု။

ဧဝဉ္စ ¶ ပန ဝတွာ ရာဇာ အညတရံ အမစ္စံ ဩလောကေတွာ ‘‘ကိံ ကရောမိ ဒေဝါ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဣမံ နေသာဒံ ကပ္ပိတကေသမဿုံ နှာတာနုလိတ္တံ သဗ္ဗာလင်္ကာရပဋိမဏ္ဍိတံ ကာရေတွာ အာနေဟီ’’တိ ဝတွာ တေန တထာ ကတွာ အာနီတဿ တဿ သံဝစ္ဆရေ သံဝစ္ဆရေ သတသဟဿုဋ္ဌာနကံ ဂါမံ၊ ဒွေ ဝီထိယော ဂဟေတွာ ဌိတံ မဟန္တံ ဂေဟံ၊ ရထဝရဉ္စ၊ အညဉ္စ ဗဟုံ ဟိရညသုဝဏ္ဏံ အဒါသိ။ တမတ္ထံ အာဝိကရောန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၇၁။

‘‘သန္တပ္ပယိတွာ နေသာဒံ၊ ဘောဂေဟိ မနုဇာဓိပေါ၊

အဇ္ဈဘာသထ ဝက္ကင်္ဂံ၊ ဝါစံ ကဏ္ဏသုခံ ဘဏ’’န္တိ။

အထ ¶ မဟာသတ္တော ရညော ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ သော တဿ ဓမ္မကထံ သုတွာ တုဋ္ဌဟဒယော ‘‘ဓမ္မကထိကဿ သက္ကာရံ ကရိဿာမီ’’တိ သေတစ္ဆတ္တံ ဒတွာ ရဇ္ဇံ ပဋိစ္ဆာပေန္တော အာဟ –

၇၂။

‘‘ယံ ခလု ဓမ္မမာဓီနံ၊ ဝသော ဝတ္တတိ ကိဉ္စနံ၊

သဗ္ဗတ္ထိဿရိယံ ဘဝတံ၊ ပသာသထ ယဒိစ္ဆထ။

၇၃။

‘‘ဒါနတ္ထံ ဥပဘောတ္တုံ ဝါ၊ ယံ စညံ ဥပကပ္ပတိ၊

ဧတံ ဒဒါမိ ဝေါ ဝိတ္တံ၊ ဣဿရိယံ ဝိဿဇာမိ ဝေါ’’တိ။

တတ္ထ ဝသော ဝတ္တတီတိ ယတ္ထ မမ ဝသော ဝတ္တတိ။ ကိဉ္စနန္တိ တံ အပ္ပမတ္တကမ္ပိ။ သဗ္ဗတ္ထိဿရိယန္တိ သဗ္ဗံ ဘဝတံယေဝ ဣဿရိယံ အတ္ထု။ ယံ စညံ ဥပကပ္ပတီတိ ပုညကာမတာယ ဒါနတ္ထံ ဝါ ဆတ္တံ ဥဿာပေတွာ ရဇ္ဇမေဝ ဥပဘောတ္တုံ ဝါ ယံ ဝါ အညံ တုမှာကံ ရုစ္စတိ၊ တံ ကရောထ၊ ဧတံ ဒဒါမိ ဝေါ ဝိတ္တံ၊ သဒ္ဓိံယေဝ သေတစ္ဆတ္တေန မမ သန္တကံ ဣဿရိယံ ဝိဿဇ္ဇာမိ ဝေါတိ။

အထ မဟာသတ္တော ရညာ ဒိန္နံ သေတစ္ဆတ္တံ ပုန တဿေဝ အဒါသိ။ ရာဇာပိ စိန္တေသိ – ‘‘ဟံသရညော တာဝ မေ ဓမ္မကထာ သုတာ၊ လုဒ္ဒပုတ္တေန ပန ‘အယံ သုမုခေါ မုဓုရကထော’တိ အတိဝိယ ¶ ဝဏ္ဏိတော၊ ဣမဿပိ ဓမ္မကထံ သောဿာမီ’’တိ။ သော တေန သဒ္ဓိံ သလ္လပန္တော အနန္တရံ ဂါထမာဟ –

၇၄။

‘‘ယထာ စ မျာယံ သုမုခေါ၊ အဇ္ဈဘာသေယျ ပဏ္ဍိတော၊

ကာမသာ ဗုဒ္ဓိသမ္ပန္နော၊ တံ မျာဿ ပရမပ္ပိယ’’န္တိ။

တတ္ထ ¶ ယထာတိ ယဒိ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယဒိ စ မေ အယံ သုမုခေါ ပဏ္ဍိတော ဗုဒ္ဓိသမ္ပန္နော ကာမသာ အတ္တနော ရုစိယာ အဇ္ဈဘာသေယျ၊ တံ မေ ပရမပ္ပိယံ အဿာတိ။

တတော သုမုခေါ အာဟ –

၇၅။

‘‘အဟံ ခလု မဟာရာဇ၊ နာဂရာဇာရိဝန္တရံ၊

ပဋိဝတ္တုံ န သက္ကောမိ၊ န မေ သော ဝိနယော သိယာ။

၇၆။

‘‘အမှာကဉ္စေဝ ¶ သော သေဋ္ဌော၊ တွဉ္စ ဥတ္တမသတ္တဝေါ၊

ဘူမိပါလော မနုဿိန္ဒော၊ ပူဇာ ဗဟူဟိ ဟေတုဘိ။

၇၇။

‘‘တေသံ ဥဘိန္နံ ဘဏတံ၊ ဝတ္တမာနေ ဝိနိစ္ဆယေ၊

နန္တရံ ပတိဝတ္တဗ္ဗံ၊ ပေဿေန မနုဇာဓိပါ’’တိ။

တတ္ထ နာဂရာဇာရိဝန္တရန္တိ ပေဠာယ အဗ္ဘန္တရံ ပဝိဋ္ဌော နာဂရာဇာ ဝိယ။ ပဋိဝတ္တုန္တိ တုမှာကံ ဒွိန္နံ အန္တရေ ဝတ္တုံ န သက္ကောမိ။ န မေ သောတိ သစေ ဝဒေယျံ၊ န မေ သော ဝိနယော ဘဝေယျ။ အမှာကဉ္စေဝါတိ ဆန္နဝုတိယာ ဟံသသဟဿာနံ။ ဥတ္တမသတ္တဝေါတိ ဥတ္တမသတ္တော။ ပူဇာတိ ဥဘော တုမှေ မယှံ ဗဟူဟိ ကာရဏေဟိ ပူဇာရဟာ စေဝ ပသံသာရဟာ စ။ ပေဿေနာတိ ဝေယျာဝစ္စကရေန သေဝကေန။

ရာဇာ တဿ ဝစနံ သုတွာ တုဋ္ဌဟဒယော ‘‘နေသာဒပုတ္တော တံ ဝဏ္ဏေတိ၊ န အညေန တုမှာဒိသေန မဓုရဓမ္မကထိကေန နာမ ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝတွာ အာဟ –

၇၈။

‘‘ဓမ္မေန ကိရ နေသာဒေါ၊ ပဏ္ဍိတော အဏ္ဍဇော ဣတိ၊

နဟေဝ အကတတ္တဿ၊ နယော ဧတာဒိသော သိယာ။

၇၉။

‘‘ဧဝံ အဂ္ဂပကတိမာ၊ ဧဝံ ဥတ္တမသတ္တဝေါ၊

ယာဝတတ္ထိ မယာ ဒိဋ္ဌာ၊ နာညံ ပဿာမိ ဧဒိသံ။

၈၀။

‘‘တုဋ္ဌောသ္မိ ဝေါ ပကတိယာ၊ ဝါကျေန မဓုရေန စ၊

ဧသော စာပိ မမစ္ဆန္ဒော၊ စိရံ ပဿေယျ ဝေါ ဥဘော’’တိ။

တတ္ထ ¶ ¶ ဓမ္မေနာတိ သဘာဝေန ကာရဏေန။ အကတတ္တဿာတိ အသမ္ပာဒိတအတ္တဘာဝဿ မိတ္တဒုဗ္ဘိဿ။ နယောတိ ပညာ။ အဂ္ဂပကတိမာတိ အဂ္ဂသဘာဝေါ။ ဥတ္တမသတ္တဝေါတိ ဥတ္တမသတ္တော။ ယာဝတတ္ထီတိ ယာဝတာ မယာ ဒိဋ္ဌာ နာမ အတ္ထိ။ နာညန္တိ တသ္မိံ မယာ ဒိဋ္ဌဋ္ဌာနေ အညံ ဧဝရူပံ န ပဿာမိ။ တုဋ္ဌောသ္မိ ဝေါ ပကတိယာတိ သမ္မ ဟံသရာဇ အဟံ ပကတိယာ ပဌမမေဝ တုမှာကံ ဒဿနေန တုဋ္ဌော။ ဝါကျေနာတိ ဣဒါနိ ပန ဝေါ မဓုရဝစနေန တုဋ္ဌောသ္မိ။ စိရံ ပဿေယျ ဝေါတိ ဣဓေဝ ဝသာပေတွာ မုဟုတ္တမ္ပိ အဝိပ္ပဝါသန္တော စိရံ တုမှေ ပဿေယျန္တိ ဧသ မေ ဆန္ဒောတိ ဝဒတိ။

တတော ¶ မဟာသတ္တော ရာဇာနံ ပသံသန္တော အာဟ –

၈၁။

‘‘ယံ ကိစ္စံ ပရမေ မိတ္တေ၊ ကတမသ္မာသု တံ တယာ၊

ပတ္တာ နိဿံသယံ တျာမှာ၊ ဘတ္တိရသ္မာသု ယာ တဝ။

၈၂။

‘‘အဒုဉ္စ နူန သုမဟာ၊ ဉာတိသင်္ဃဿ မန္တရံ၊

အဒဿနေန အသ္မာကံ၊ ဒုက္ခံ ဗဟူသု ပက္ခိသု။

၈၃။

‘‘တေသံ သောကဝိဃာတာယ၊ တယာ အနုမတာ မယံ၊

တံ ပဒက္ခိဏတော ကတွာ၊ ဉာတိံ ပဿေမုရိန္ဒမ။

၈၄။

‘‘အဒ္ဓါဟံ ဝိပုလံ ပီတိံ၊ ဘဝတံ ဝိန္ဒာမိ ဒဿနာ၊

ဧသော စာပိ မဟာ အတ္ထော၊ ဉာတိဝိဿာသနာ သိယာ’’တိ။

တတ္ထ ကတမသ္မာသူတိ ကတံ အမှေသု။ ပတ္တာ နိဿံသယံ တျာမှာတိ မယံ နိဿံသယေန တယာ ပတ္တာယေဝ။ ဘတ္တိရသ္မာသု ယာ တဝါတိ ယာ တဝ အမှေသု ဘတ္တိ၊ တာယ ဘတ္တိယာ မယံ တယာ အသံသယေန ပတ္တာယေဝ၊ န စ ဝိပ္ပယုတ္တာ၊ ဝိပ္ပဝုဋ္ဌာပိ သဟဝါသိနောယေဝ နာမ မယန္တိ ဒီပေတိ။ အဒုဉ္စ နူန သုမဟာတိ ဧတဉ္စ ဧကံသေနေဝ သုမဟန္တံ။ ဉာတိသင်္ဃဿ မန္တရန္တိ အမှေဟိ ဒွီဟိ ဇနေဟိ ဝိရဟိတဿ မမ ဉာတိသင်္ဃဿ အန္တရံ ဆိဒ္ဒံ။ အသ္မာကန္တိ အမှာကံ ဒွိန္နံ အဒဿနေန ဗဟူသု ပက္ခီသု ဒုက္ခံ ဥပ္ပန္နံ။ ပဿေမုရိန္ဒမာတိ ပဿေယျာမ အရိန္ဒမ။ ဘဝတန္တိ ဘောတော ဒဿနေန။ ဧသော စာပိ မဟာ အတ္ထောတိ ယာ ဧသာ ဉာတိသင်္ဃသင်္ခါတာ ဉာတိဝိဿာသနာ သိယာ၊ ဧသော စာပိ မဟန္တော အတ္ထောပိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ ရာဇာ တေသံ ဂမနံ အနုဇာနိ။ မဟာသတ္တောပိ ရညော ပဉ္စဝိဓေ ဒုဿီလျေ အာဒီနဝံ၊ သီလေ စ အာနိသံသံ ကထေတွာ ‘‘ဣမံ သီလံ ရက္ခ၊ ဓမ္မေန ¶ ရဇ္ဇံ ကာရေဟိ၊ စတူဟိ သင်္ဂဟဝတ္ထူဟိ ဇနံ သင်္ဂဏှာဟီ’’တိ ဩဝဒိတွာ စိတ္တကူဋံ အဂမာသိ။ တမတ္ထံ ¶ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၈၅။

‘‘ဣဒံ ဝတွာ ဓတရဋ္ဌော၊ ဟံသရာဇာ နရာဓိပံ၊

ဥတ္တမံ ဇဝမနွာယ၊ ဉာတိသင်္ဃံ ဥပါဂမုံ။

၈၆။

‘‘တေ ¶ အရောဂေ အနုပ္ပတ္တေ၊ ဒိသွာန ပရမေ ဒိဇေ၊

ကေကာတိ မကရုံ ဟံသာ၊ ပုထုသဒ္ဒေါ အဇာယထ။

၈၇။

‘‘တေ ပတီတာ ပမုတ္တေန၊ ဘတ္တုနာ ဘတ္တုဂါရဝါ၊

သမန္တာ ပရိကိရိံသု၊ အဏ္ဍဇာ လဒ္ဓပစ္စယာ’’တိ။

တတ္ထ ဥပါဂမုန္တိ အရုဏုဂ္ဂမနဝေလာယမေဝ လာဇမဓုဖာဏိတာဒီနိ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ ရညာ စ ဒေဝိယာ စ ဒွီဟိ သုဝဏ္ဏတာလဝဏ္ဋေဟိ ဥက္ခိပိတွာ ဂန္ဓမာလာဒီဟိ ကတသက္ကာရာ တာလဝဏ္ဋေဟိ ဩတရိတွာ ရာဇာနံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ဝေဟာသံ ဥပ္ပတိတွာ ရညာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယှ ‘‘ဂစ္ဆထ သာမိနော’’တိ ဝုတ္တေ သီဟပဉ္ဇရေန နိက္ခန္တာ ဥတ္တမေန ဇဝေန ဂန္တွာ ဉာတိဂဏံ ဥပါဂမိံသု။ ပရမေတိ ဥတ္တမေ။ ကေကာတိ အတ္တနော သဘာဝေန ‘‘ကေကာ’’တိ သဒ္ဒမကံသု။ ဘတ္တုဂါရဝါတိ ဘတ္တရိ သဂါရဝါ။ ပရိကိရိံသူတိ ဘတ္တုနော မုတ္တဘာဝေန တုဋ္ဌာ တံ ဘတ္တာရံ သမန္တာ ပရိဝါရယိံသု။ လဒ္ဓပစ္စယာတိ လဒ္ဓပတိဋ္ဌာ။

ဧဝံ ပရိဝါရေတွာ ပန တေ ဟံသာ ‘‘ကထံ မုတ္တောသိ၊ မဟာရာဇာ’’တိ ပုစ္ဆိံသု။ မဟာသတ္တော သုမုခံ နိဿာယ မုတ္တဘာဝံ၊ သာဂလရာဇလုဒ္ဒပုတ္တေဟိ ကတကမ္မဉ္စ ကထေသိ။ တံ သုတွာ တုဋ္ဌော ဟံသဂဏော ‘‘သုမုခသေနာပတိ စ ရာဇာ စ လုဒ္ဒပုတ္တော စ သုခိတာ နိဒ္ဒုက္ခာ စိရံ ဇီဝန္တူ’’တိ ထုတိမကာသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ ဩသာနဂါထမာဟ –

၈၈။

‘‘ဧဝံ မိတ္တဝတံ အတ္ထာ၊ သဗ္ဗေ ဟောန္တိ ပဒက္ခိဏာ၊

ဟံသာ ယထာ ဓတရဋ္ဌာ၊ ဉာတိသင်္ဃံ ဥပါဂမု’’န္တိ။

တတ္ထ မိတ္တဝတန္တိ ကလျာဏမိတ္တသမ္ပန္နာနံ။ ပဒက္ခိဏာတိ သုခနိပ္ဖတ္တိနော ဝုဍ္ဎိယုတ္တာ။ ဓတရဋ္ဌာတိ ဟံသရာဇာ သုမုခေါ ရညာ စေဝ လုဒ္ဒပုတ္တေန စာတိ ဒွီဟိ ဧဝံ ဥဘောပိ တေ ဓတရဋ္ဌာ ကလျာဏမိတ္တသမ္ပန္နာ ယထာ ဉာတိသင်္ဃံ ဥပါဂမုံ ¶ ၊ ဉာတိသင်္ဃဥပဂမနသင်္ခါတော နေသံ အတ္ထော ပဒက္ခိဏော ဇာတော၊ ဧဝံ အညေသမ္ပိ မိတ္တဝတံ အတ္ထာ ပဒက္ခိဏာ ဟောန္တီတိ။

သတ္ထာ ¶ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ‘‘န ဘိက္ခဝေ ဣဒါနေဝ၊ ပုဗ္ဗေပါနန္ဒော မမတ္ထာယ ဇီဝိတံ ပရိစ္စဇီ’’တိ ဝတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ ‘‘တဒါ နေသာဒေါ ဆန္နော အဟောသိ၊ ရာဇာ သာရိပုတ္တော ¶ ၊ သုမုခေါ အာနန္ဒော၊ ဆန္နဝုတိ ဟံသသဟဿာ ဗုဒ္ဓပရိသာ၊ ဟံသရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။

စူဠဟံသဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဌမာ။

[၅၃၄] ၂။ မဟာဟံသဇာတကဝဏ္ဏနာ

ဧတေ ဟံသာ ပက္ကမန္တီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တော အာနန္ဒထေရဿ ဇီဝိတပရိစ္စာဂမေဝ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဝတ္ထု ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တသဒိသမေဝ၊ ဣဓ ပန သတ္ထာ အတီတံ အာဟရန္တော ဣဒမာဟရိ။

အတီတေ ဗာရာဏသိယံ သံယမဿ နာမ ဗာရာဏသိရညော ခေမာ နာမ အဂ္ဂမဟေသီ အဟောသိ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော နဝုတိဟံသသဟဿပရိဝုတော စိတ္တကူဋေ ဝိဟာသိ။ အထေကဒိဝသံ ခေမာ ဒေဝီ ပစ္စူသသမယေ သုပိနံ အဒ္ဒသ။ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏာ ဟံသာ အာဂန္တွာ ရာဇပလ္လင်္ကေ နိသီဒိတွာ မဓုရဿရေန ဓမ္မကထံ ကထေသုံ။ ဒေဝိယာ သာဓုကာရံ ဒတွာ ဓမ္မံ သုဏန္တိယာ ဓမ္မဿဝနေန အတိတ္တာယ ဧဝ ရတ္တိ ဝိဘာယိ။ ဟံသာ ဓမ္မံ ကထေတွာ သီဟပဉ္ဇရေန နိက္ခမိတွာ အဂမံသု။ သာ ဝေဂေနုဋ္ဌာယ ‘‘ပလာယမာနေ ဟံသေ ဂဏှထ ဂဏှထာ’’တိ ဝတွာ ဟတ္ထံ ပသာရေန္တီယေဝ ပဗုဇ္ဈိ။ တဿာ ကထံ သုတွာ ပရိစာရိကာယော ‘‘ကုဟိံ ဟံသာ’’တိ ထောကံ အဝဟသိံသု။ သာ တသ္မိံ ခဏေ သုပိနဘာဝံ ဉတွာ စိန္တေသိ – ‘‘အဟံ အဘူတံ န ပဿာမိ၊ အဒ္ဓါ ဣမသ္မိံ လောကေ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏာ ဟံသာ ဘဝိဿန္တိ၊ သစေ ခေါ ပန ‘သုဝဏ္ဏဟံသာနံ ဓမ္မံ သောတုကာမာမှီ’တိ ရာဇာနံ ဝက္ခာမိ၊ ‘အမှေဟိ သုဝဏ္ဏဟံသာ နာမ န ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗာ၊ ဟံသာနဉ္စ ကထာ နာမ အဘူတာယေဝါ’တိ ဝတွာ နိရုဿုက္ကော ဘဝိဿတိ၊ ‘ဒေါဟဠော’တိ ဝုတ္တေ ပန ယေန ကေနစိ ဥပါယေန ပရိယေသိဿတိ၊ ဧဝံ မေ မနောရထော သမိဇ္ဈိဿတီ’’တိ။ သာ ဂိလာနာလယံ ဒဿေတွာ ပရိစာရိကာနံ ¶ သညံ ဒတွာ နိပဇ္ဇိ။

ရာဇာ ¶ ရာဇာသနေ နိသိန္နော တဿာ ဒဿနဝေလာယ တံ အဒိသွာ ‘‘ကဟံ၊ ခေမာ ဒေဝီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဂိလာနာ’’တိ သုတွာ တဿာ သန္တိကံ ဂန္တွာ သယနေကဒေသေ နိသီဒိတွာ ပိဋ္ဌိံ ပရိမဇ္ဇန္တော ‘‘ကိံ တေ အဖာသုက’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဒေဝ အညံ အဖာသုကံ နတ္ထိ၊ ဒေါဟဠော ပန မေ ဥပ္ပန္နော’’တိ။ တေန ဟိ ‘‘ဘဏ၊ ဒေဝိ၊ ယံ ဣစ္ဆသိ၊ တံ သီဃံ တေ ဥပနာမေဿာမီ’’တိ။ ‘‘မဟာရာဇ၊ အဟမေကဿ သုဝဏ္ဏဟံသဿ သမုဿိတသေတစ္ဆတ္တေ ရာဇပလ္လင်္ကေ နိသိန္နဿ ဂန္ဓမာလာဒီဟိ ပူဇံ ကတွာ သာဓုကာရံ ဒဒမာနာ ဓမ္မကထံ သောတုမိစ္ဆာမိ၊ သစေ လဘာမိ၊ ဣစ္စေတံ ကုသလံ၊ နော စေ၊ ဇီဝိတံ မေ နတ္ထီ’’တိ။ အထ နံ ရာဇာ ‘‘သစေ မနုဿလောကေ အတ္ထိ၊ လဘိဿသိ ¶ ၊ မာ စိန္တယီ’’တိ အဿာသေတွာ သိရိဂဗ္ဘတော နိက္ခမ္မ အမစ္စေဟိ သဒ္ဓိံ မန္တေသိ – ‘‘အမ္ဘော၊ ခေမာ ဒေဝီ၊ ‘သုဝဏ္ဏဟံသဿ ဓမ္မကထံ သောတုံ လဘန္တီ ဇီဝိဿာမိ၊ အလဘန္တိယာ မေ ဇီဝိတံ နတ္ထီ’တိ ဝဒတိ၊ အတ္ထိ နု ခေါ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏာ ဟံသာ’’တိ။ ‘‘ဒေဝ အမှေဟိ နေဝ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗာ န သုတပုဗ္ဗာ’’တိ။ ‘‘ကေ ပန ဇာနေယျု’’န္တိ? ‘‘ဗြာဟ္မဏာ၊ ဒေဝါ’’တိ။ ရာဇာ ဗြာဟ္မဏေ ပက္ကောသာပေတွာ သက္ကာရံ ကတွာ ပုစ္ဆိ – ‘‘ဟောန္တိ နု ခေါ အာစရိယာ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏာ ဟံသာ’’တိ? ‘‘အာမ၊ မဟာရာဇ အမှာကံ မန္တေသုမစ္ဆာ၊ ကက္ကဋကာ၊ ကစ္ဆပါ၊ မိဂါ၊ မောရာ၊ ဟံသာတိ ဆ ဧတေ တိရစ္ဆာနဂတာ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏာ ဟောန္တီတိ အာဂတာ၊ တတ္ထ ဓတရဋ္ဌကုလဟံသာ နာမ ပဏ္ဍိတာ ဉာဏသမ္ပန္နာ၊ ဣတိ မနုဿေဟိ သဒ္ဓိံ သတ္တ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏာ ဟောန္တီ’’တိ။

တံ သုတွာ ရာဇာ အတ္တမနော ဟုတွာ ‘‘ကဟံ နု ခေါ အာစရိယာ ဓတရဋ္ဌဟံသာ ဝသန္တီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘န ဇာနာမ၊ မဟာရာဇာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘အထ ကေ ပန ဇာနိဿန္တီ’’တိ ဝတွာ ‘‘လုဒ္ဒပုတ္တာ’’တိ ဝုတ္တေ သဗ္ဗေ အတ္တနော ဝိဇိတေ လုဒ္ဒကေ သန္နိပါတာပေတွာ ပုစ္ဆိ – ‘‘တာတာ၊ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏာ ဓတရဋ္ဌကုလဟံသာ နာမ ကဟံ ဝသန္တီ’’တိ? အထေကော လုဒ္ဒေါ ‘‘ဟိမဝန္တေ ကိရ၊ ဒေဝ၊ စိတ္တကူဋပဗ္ဗတေတိ နော ကုလပရမ္ပရာယ ကထေန္တီ’’တိ အာဟ။ ‘‘ဇာနာသိ ပန နေသံ ဂဟဏူပါယ’’န္တိ? ‘‘န ဇာနာမိ၊ ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘ကေ ပန ဇာနိဿန္တီ’’တိ? ဗြာဟ္မဏာတိ။ သော ဗြာဟ္မဏပဏ္ဍိတေ ပက္ကောသာပေတွာ ¶ စိတ္တကူဋပဗ္ဗတေ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏာနံ ဟံသာနံ အတ္ထိဘာဝံ အာရောစေတွာ ‘‘ဇာနာထ နု ခေါ တေသံ ဂဟဏူပါယ’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘မဟာရာဇ၊ ကိံ တေဟိ ဂန္တွာ ဂဟိတေဟိ၊ ဥပါယေန တေ နဂရသမီပံ အာနေတွာ ဂဟေဿာမာ’’တိ။ ‘‘ကော ပန ဥပါယော’’တိ? ‘‘မဟာရာဇ၊ နဂရတော အဝိဒူရေ ဥတ္တရေန တိဂါဝုတမတ္တေ တိဂါဝုတပ္ပမာဏံ ခေမံ နာမ သရံ ¶ ကာရာပေတွာ ဥဒကဿ ပူရေတွာ နာနာဓညာနိ ရောပေတွာ ပဉ္စဝဏ္ဏပဒုမသဉ္ဆန္နံ ကာရာပေတွာ ဧကံ ပဏ္ဍိတံ နေသာဒံ ပဋိစ္ဆာပေတွာ မနုဿာနံ ဥပဂန္တုံ အဒတွာ စတူသု ကဏ္ဏေသု ဌိတေဟိ အဘယံ ဃောသာပေထ၊ တံ သုတွာ နာနာသကုဏာ ဒသ ဒိသာ ဩတရိဿန္တိ၊ တေပိ ဟံသာ ပရမ္ပရာယ တဿ သရဿ ခေမဘာဝံ သုတွာ အာဂစ္ဆိဿန္တိ၊ အထ နေ ဝါလပါသေဟိ ဗန္ဓာပေတွာ ဂဏှာပေယျာထာ’’တိ။

တံ သုတွာ ရာဇာ တေဟိ ဝုတ္တပဒေသေ ဝုတ္တပ္ပကာရံ သရံ ကာရာပေတွာ ဆေကံ နေသာဒံ ပက္ကောသာပေတွာ တဿ သဟဿံ ဒါပေတွာ ‘‘တွံ ဣတော ပဋ္ဌာယ အတ္တနော ကမ္မံ မာ ကရိ၊ ပုတ္တဒါရံ တေ အဟံ ပေါသေဿာမိ၊ တွံ အပ္ပမတ္တော ခေမံ သရံ ရက္ခန္တော မနုဿေ ပဋိက္ကမာပေတွာ စတူသု ကဏ္ဏေသု အဘယံ ဃောသာပေတွာ အာဂတာဂတေ သကုဏေ မမ အာစိက္ခေယျာသိ၊ သုဝဏ္ဏဟံသေသု အာဂတေသု မဟန္တံ သက္ကာရံ လဘိဿသီ’’တိ တမဿာသေတွာ ခေမံ သရံ ပဋိစ္ဆာပေသိ။ သော တတော ပဋ္ဌာယ ရညာ ဝုတ္တနယေနေဝ တတ္ထ ပဋိပဇ္ဇိ၊ ‘‘ခေမံ သရံ ရက္ခတီ’’တိ စဿ ‘‘ခေမနေသာဒေါ’’တွေဝ နာမံ ဥဒပါဒိ ¶ ။ တတော ပဋ္ဌာယ စ နာနပ္ပကာရာ သကုဏာ ဩတရိံသု၊ ‘‘ခေမံ နိဗ္ဘယံ သရ’’န္တိ ပရမ္ပရာဃောသေန နာနာဟံသာ အာဂမိံသု။ ပဌမံ တာဝ တိဏဟံသာ အာဂမိံသု၊ တေသံ ဃောသေန ပဏ္ဍုဟံသာ၊ တေသံ ဃောသေန မနောသိလာဝဏ္ဏာ ဟံသာ၊ တေသံ ဃောသေန သေတဟံသာ၊ တေသံ ဃောသေန ပါကဟံသာ အာဂမိံသု။ တေသု အာဂတေသု ခေမကော ရညော အာရောစေသိ – ‘‘ဒေဝ၊ ပဉ္စဝဏ္ဏာ ဟံသာ အာဂန္တွာ သရေ ဂေါစရံ ဂဏှန္တိ၊ ပါကဟံသာနံ အာဂတတ္တာ ဣဒါနိ ကတိပါဟေနေဝ သုဝဏ္ဏဟံသာ အာဂမိဿန္တိ၊ မာ ¶ စိန္တယိတ္ထ၊ ဒေဝါ’’တိ။

တံ သုတွာ ရာဇာ ‘‘အညေန တတ္ထ န ဂန္တဗ္ဗံ၊ ယော ဂစ္ဆိဿတိ၊ ဟတ္ထပါဒဆေဒနဉ္စ ဃရဝိလောပဉ္စ ပါပုဏိဿတီ’’တိ နဂရ ဘေရိံ စရာပေသိ။ တတော ပဋ္ဌာယ တတ္ထ ကောစိ န ဂစ္ဆတိ။ စိတ္တကူဋဿ ပနာဝိဒူရေ ကဉ္စနဂုဟာယံပါကဟံသာ ဝသန္တိ၊ တေပိ မဟဗ္ဗလာ။ ဓတရဋ္ဌကုလေန သဒ္ဓိံ တေသံ သရီရဝဏ္ဏောဝ ဝိသေသော။ ပါကဟံသရညော ပန ဓီတာ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏာ အဟောသိ။ သော တံ ဓတရဋ္ဌမဟိဿရဿ အနုရူပါတိ တဿ ပါဒပရိစာရိကံ ကတွာ ပေသေသိ။ သာ တဿ ပိယာ အဟောသိ မနာပါ၊ တေနေဝ စ ကာရဏေန တာနိ ဒွေ ဟံသကုလာနိ အညမညံ ဝိဿာသိကာနိ ဇာတာနိ။

အထေကဒိဝသံ ¶ ဗောဓိသတ္တဿ ပရိဝါရဟံသာ ပါကဟံသေ ပုစ္ဆိံသု – ‘‘တုမှေ ဣမေသု ဒိဝသေသု ကဟံ ဂေါစရံ ဂဏှထာ’’တိ? ‘‘မယံ ဗာရာဏသိတော အဝိဒူရေ ခေမသရေ ဂေါစရံ ဂဏှာမ၊ တုမှေ ပန ကုဟိံ အာဟိဏ္ဍထာ’’တိ။ ‘‘အသုကံ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ကသ္မာ ခေမသရံ န ဂစ္ဆထ၊ သော ဟိ သရော ရမဏီယော နာနာသကုဏသမာကိဏ္ဏော ပဉ္စဝဏ္ဏပဒုမသဉ္ဆန္နော နာနာဓညဖလသမ္ပန္နော နာနပ္ပကာရဘမရဂဏနိကူဇိတော စတူသု ကဏ္ဏေသု နိစ္စံ ပဝတ္တအဘယဃောသနော၊ ကောစိ နံ ဥပသင်္ကမိတုံ သမတ္ထော နာမ နတ္ထိ၊ ပဂေဝ အညံ ဥပဒ္ဒဝံ ကာတုံ၊ ဧဝရူပေါ သော သရော’’တိ ခေမသရံ ဝဏ္ဏယိံသု။ တေ တေသံ ဝစနံ သုတွာ ‘‘ဗာရာဏသိယာ သမီပေ ကိရ ဧဝရူပေါ ခေမော နာမ သရော အတ္ထိ၊ ပါကဟံသာ တတ္ထ ဂန္တွာ ဂေါစရံ ဂဏှန္တိ၊ တုမှေပိ ဓတရဋ္ဌမဟိဿရဿ အာရောစေထ၊ သစေ အနုဇာနာတိ၊ မယမ္ပိ တတ္ထ ဂန္တွာ ဂေါစရံ ဂဏှေယျာမာ’’တိ သုမုခဿ ကထေသုံ။ သုမုခေါ ရညော အာရောစေသိ။ သော စိန္တေသိ – ‘‘မနုဿာ နာမ ဗဟုမာယာ ခရမန္တာ ဥပါယကုသလာ၊ ဘဝိတဗ္ဗမေတ္ထ ကာရဏေန၊ ဧတ္တကံ ကာလံ ဧသော သရော နတ္ထိ၊ ဣဒါနိ အမှာကံ ဂဟဏတ္ထာယ ကတော ဘဝိဿတီ’’တိ။ သော သုမုခံ အာဟ – ‘‘မာ ဝေါ တတ္ထ ဂမနံ ရုစ္စထ၊ န သော သရော တေဟိ သုဓမ္မတာယ ကတော၊ အမှာကံ ဂဟဏတ္ထာယေဝ ကတော၊ မနုဿာ နာမ ဗဟုမာယာ ခရမန္တာ ဥပါယကုသလာ၊ တုမှေ သကေယေဝ ဂေါစရေ စရထာ’’တိ ¶ ။

သုဝဏ္ဏဟံသာ ‘‘ခေမံ သရံ ဂန္တုကာမမှာ’’တိ ဒုတိယမ္ပိ တတိယမ္ပိ သုမုခဿ အာရောစေသုံ။ သော ¶ တေသံ တတ္ထ ဂန္တုကာမတံ မဟာသတ္တဿ အာရောစေသိ။ အထ မဟာသတ္တော ‘‘မမ ဉာတကာ မံ နိဿာယ မာ ကိလမန္တု၊ တေန ဟိ ဂစ္ဆာမာ’’တိ နဝုတိဟံသသဟဿပရိဝုတော တတ္ထ ဂန္တွာ ဂေါစရံ ဂဟေတွာ ဟံသကီဠံ ကီဠိတွာ စိတ္တကူဋမေဝ ပစ္စာဂမိ။ ခေမကော တေသံ ဂေါစရံ စရိတွာ ဂတကာလေ ဂန္တွာ တေသံ အာဂတဘာဝံ ရညော အာရောစေသိ။ ရာဇာ တုဋ္ဌစိတ္တော ဟုတွာ၊ ‘‘သမ္မ ခေမက၊ ဧကံ ဝါ ဒွေ ဝါ ဟံသေ ဂဏှိတုံ ဝါယမ၊ မဟန္တံ တေ ယသံ ဒဿာမီ’’တိ ဝတွာ ပရိဗ္ဗယံ ဒတွာ တံ ဥယျောဇေသိ။ သော တတ္ထ ဂန္တွာ စာဋိပဉ္ဇရေ နိသီဒိတွာ ဟံသာနံ စရဏဋ္ဌာနံ ဝီမံသိ။ ဗောဓိသတ္တာ နာမ နိလ္လောလုပ္ပစာရိနော ဟောန္တိ၊ တသ္မာ မဟာသတ္တော ဩတိဏ္ဏဋ္ဌာနတော ပဋ္ဌာယ သပဒါနံ သာလိံ ခါဒန္တော အဂမာသိ။ သေသာ ဣတော စိတော စ ခါဒန္တာ ဝိစရိံသု။

အထ ¶ လုဒ္ဒပုတ္တော ‘‘အယံ ဟံသော နိလ္လောလုပ္ပစာရီ၊ ဣမံ ဗန္ဓိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ စိန္တေတွာ ပုနဒိဝသေ ဟံသေသု သရံ အနောတိဏ္ဏေသုယေဝ စာဋိပဉ္ဇရေ နိသိန္နော တံ ဌာနံ ဂန္တွာ အဝိဒူရေ ပဉ္ဇရေ အတ္တာနံ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ ဆိဒ္ဒေန ဩလောကေန္တော အစ္ဆိ။ တသ္မိံ ခဏေ မဟာသတ္တော နဝုတိဟံသသဟဿပုရက္ခတော ဟိယျော ဩတိဏ္ဏဋ္ဌာနေယေဝ ဩတရိတွာ ဩဓိယံ နိသီဒိတွာ သာလိံ ခါဒန္တော ပါယာသိ။ နေသာဒေါ ပဉ္ဇရဆိဒ္ဒေန ဩလောကေန္တော တဿ ရူပသောဘဂ္ဂပ္ပတ္တံ အတ္တဘာဝံ ဒိသွာ ‘‘အယံ ဟံသော သကဋနာဘိပ္ပမာဏသရီရော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော၊ တီဟိ ရတ္တရာဇီဟိ ဂီဝါယံ ပရိက္ခိတ္တော၊ တိဿော ရာဇိယော ဂလေန ဩတရိတွာ ဥရန္တရေန ဂတာ၊ တိဿော ပစ္ဆာဘာဂေန နိဗ္ဗိဇ္ဈိတွာ ဂတာ၊ ရတ္တကမ္ဗလသုတ္တသိက္ကာယ ဌပိတကဉ္စနက္ခန္ဓော ဝိယ အတိရောစတိ၊ ဣမိနာ ဧတေသံ ရညာ ဘဝိတဗ္ဗံ၊ ဣမမေဝ ဂဏှိဿာမီ’’တိ စိန္တေသိ။ ဟံသရာဇာပိ ဗဟုံ ဂေါစရံ စရိတွာ ဇလကီဠံ ကီဠိတွာ ဟံသဂဏပရိဝုတော စိတ္တကူဋမေဝ အဂမာသိ။ ဣမိနာ နိယာမေနေဝ ပဉ္စ ဒိဝသေ ဂေါစရံ ဂဏှိ။ ဆဋ္ဌေ ဒိဝသေ ခေမကော ကာဠအဿဝါလမယံ ဒဠှံ မဟာရဇ္ဇုံ ဝဋ္ဋိတွာ ယဋ္ဌိယာ ပါသံ ကတွာ ‘‘သွေ ဟံသရာဇာ ဣမသ္မိံ ဩကာသေ ¶ ဩတရိဿတီ’’တိ တထတော ဉတွာ အန္တောဥဒကေ ယဋ္ဌိပါသံ ဩဍ္ဍိ။

ပုနဒိဝသေ ဟံသရာဇာ ဩတရန္တော ပါဒံ ပါသေ ပဝေသန္တောယေဝ ဩတရိ။ အထဿ ပါသော ပါဒံ အယပဋ္ဋကေန ကဍ္ဎန္တော ဝိယ အာဗန္ဓိတွာ ဂဏှိ။ သော ‘‘ဆိန္ဒိဿာမိ န’’န္တိ ဝေဂံ ဇနေတွာ ကဍ္ဎိတွာ ပါတေသိ။ ပဌမဝါရေ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ စမ္မံ ဆိဇ္ဇိ၊ ဒုတိယဝါရေ ကမ္ဗလဝဏ္ဏံ မံသံ ဆိဇ္ဇိ၊ တတိယဝါရေ နှာရု ဆိဇ္ဇိ၊ စတုတ္ထဝါရေ ပန ‘‘ပါဒါ ဆိဇ္ဇေယျုံ၊ ရညော ပန ဟီနင်္ဂတာ နာမ အနနုစ္ဆဝိကာ’’တိ န ဝါယာမံ အကာသိ၊ ဗလဝဝေဒနာ စ ပဝတ္တိံသု။ သော စိန္တေသိ – ‘‘သစာဟံ ဗဒ္ဓရဝံ ရဝိဿာမိ၊ ဉာတကာ မေ ဉတြသ္တာ ဟုတွာ ဂေါစရံ အဂ္ဂဟေတွာ ဆာတဇ္ဈတ္တာဝ ပလာယန္တာ ဒုဗ္ဗလတ္တာ သမုဒ္ဒေ ပတိဿန္တီ’’တိ။ သော ဝေဒနံ အဓိဝါသေတွာ ပါသဝသေ ဝတ္တေတွာ သာလိံ ခါဒန္တော ¶ ဝိယ ဟုတွာ တေသံ ယာဝဒတ္ထံ စရိတွာ ဟံသကီဠံ ကီဠနကာလေ မဟန္တေန သဒ္ဒေန ဗဒ္ဓရဝံ ရဝိ။ တံ သုတွာ ဟံသာ မရဏဘယတဇ္ဇိတာ ဝဂ္ဂဝဂ္ဂါ စိတ္တကူဋာဘိမုခါ ပုရိမနယေနေဝ ပက္ကမိံသု။

သုမုခေါပိ ¶ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ စိန္တေတွာ ဝိစိနိတွာ တီသုပိ ကောဋ္ဌာသေသု မဟာသတ္တံ အဒိသွာ ‘‘အဒ္ဓါ တဿေဝေဒံ ဘယံ ဥပ္ပန္န’’န္တိ နိဝတ္တိတွာ အာဂတော မဟာသတ္တံ ပါသေန ဗဒ္ဓံ လောဟိတမက္ခိတံ ဒုက္ခာတုရံ ပင်္ကပိဋ္ဌေ နိပန္နံ ဒိသွာ ‘‘မာ ဘာယိ၊ မဟာရာဇ၊ အဟံ မမ ဇီဝိတံ ပရိစ္စဇိတွာ တုမှေ မောစေဿာမီ’’တိ ဝဒန္တော ဩတရိတွာ မဟာသတ္တံ အဿာသေန္တော ပင်္ကပိဋ္ဌေ နိသီဒိ။ မဟာသတ္တော ‘‘နဝုတိဟံသသဟဿေသု မံ ဆဍ္ဍေတွာ ပလာယန္တေသု အယံ သုမုခေါ ဧကကောဝ အာဂတော၊ ကိံ နု ခေါ လုဒ္ဒပုတ္တဿ အာဂတကာလေ မံ ဆဍ္ဍေတွာ ပလာယိဿတိ၊ ဥဒါဟု နော’’တိ ဝီမံသနဝသေန လောဟိတမက္ခိတော ပါသယဋ္ဌိယံ ဩလမ္ဗန္တောယေဝ တိဿော ဂါထာ အဘာသိ –

၈၉။

‘‘ဧတေ ဟံသာ ပက္ကမန္တိ၊ ဝက္ကင်္ဂါ ဘယမေရိတာ၊

ဟရိတ္တစ ဟေမဝဏ္ဏ၊ ကာမံ သုမုခ ပက္ကမ။

၉၀။

‘‘ဩဟာယ မံ ဉာတိဂဏာ၊ ဧကံ ပါသဝသံ ဂတံ၊

အနပေက္ခမာနာ ဂစ္ဆန္တိ၊ ကိံ ဧကော အဝဟီယသိ။

၉၁။

‘‘ပတေဝ ပတတံ သေဋ္ဌ၊ နတ္ထိ ဗဒ္ဓေ သဟာယတာ၊

မာ အနီဃာယ ဟာပေသိ၊ ကာမံ သုမုခ ပက္ကမာ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ဘယမေရိတာတိ ဘယေန ဧရိတာ ဘယဋ္ဋိတာ ဘယစလိတာ။ တတိယပဒေ ‘‘ဟရီ’’တိပိ ‘‘ဟေမ’’န္တိပိ သုဝဏ္ဏဿေဝ နာမံ။ သော စ ဟရိတ္တစတာယ ဟေမဝဏ္ဏော၊ တေန တံ ဧဝံ အာလပတိ။ သုမုခါတိ သုန္ဒရမုခ။ အနပေက္ခမာနာတိ တဝ ဉာတကာ မံ အနောလောကေန္တာ နိရာလယာ ဟုတွာ။ ပတေဝါတိ ဥပ္ပတာဟိယေဝ။ မာ အနီဃာယာတိ ဣတော ဂန္တွာ ပတ္တဗ္ဗာယ နိဒုက္ခဘာဝါယ ဝီရိယံ မာ ဟာပေသိ။

တံ သုတွာ သုမုခေါ ‘‘အယံ ဟံသရာဇာ မမ ပိယမိတ္တဘာဝံ န ဇာနာတိ၊ အနုပ္ပိယဘာဏီ မိတ္တောတိ မံ သလ္လက္ခေတိ၊ သိနေဟဘာဝမဿ ဒဿေဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ စတဿော ဂါထာ အဘာသိ –

၉၂။

‘‘နာဟံ ¶ ဒုက္ခပရေတောပိ၊ ဓတရဋ္ဌ တုဝံ ဇဟေ၊

ဇီဝိတံ မရဏံ ဝါ မေ၊ တယာ သဒ္ဓိံ ဘဝိဿတိ။

၉၃။

‘‘နာဟံ ¶ ဒုက္ခပရေတောပိ၊ ဓတရဋ္ဌ တုဝံ ဇဟေ၊

န မံ အနရိယသံယုတ္တေ၊ ကမ္မေ ယောဇေတုမရဟသိ။

၉၄။

‘‘သကုမာရော သခါတျသ္မိ၊ သစိတ္တေ စသ္မိ တေ ဌိတော၊

ဉာတော သေနာပတီ တျာဟံ၊ ဟံသာနံ ပဝရုတ္တမ။

၉၅။

‘‘ကထံ အဟံ ဝိကတ္တိဿံ၊ ဉာတိမဇ္ဈေ ဣတော ဂတော၊

တံ ဟိတွာ ပတတံ သေဋ္ဌ၊ ကိံ တေ ဝက္ခာမိတော ဂတော၊

ဣဓ ပါဏံ စဇိဿာမိ၊ နာနရိယံ ကတ္တုမုဿဟေ’’တိ။

တတ္ထ နာဟန္တိ အဟံ၊ မဟာရာဇ၊ ကာယိကစေတသိကေန ဒုက္ခေန ဖုဋ္ဌောပိ တံ န ဇဟာမိ။ အနရိယသံယုတ္တေတိ မိတ္တဒုဗ္ဘီဟိ အဟိရိကေဟိ ကတ္တဗ္ဗတာယ အနရိယဘာဝေန သံယုတ္တေ။ ကမ္မေတိ တံ ဇဟိတွာ ပက္ကမနကမ္မေ။ သကုမာရောတိ သမာနကုမာရော၊ ဧကဒိဝသေနေဝ ပဋိသန္ဓိံ ဂဟေတွာ ဧကဒိဝသေ အဏ္ဍကောသံ ပဒါလေတွာ ဧကတော ဝဍ္ဎိတကုမာရောတိ အတ္ထော။ သခါတျသ္မီတိ အဟံ တေ ဒက္ခိဏက္ခိသမော ပိယသဟာယော။ သစိတ္တေတိ တဝ သကေ စိတ္တေ အဟံ ဌိတော တဝ ဝသေ ဝတ္တာမိ၊ တယိ ဇီဝန္တေ ဇီဝါမိ၊ န ဇီဝန္တေ န ဇီဝါမီတိ အတ္ထော။ ‘‘သံစိတ္တေ’’တိပိ ပါဌော၊ တဝ စိတ္တေ အဟံ သဏ္ဌိတော သုဋ္ဌု ဌိတောတိ အတ္ထော။ ဉာတောတိ သဗ္ဗဟံသာနံ အန္တရေ ပညာတော။ ဝိကတ္တိဿန္တိ ‘‘ကုဟိံ ဟံသရာဇာ’’တိ ပုစ္ဆိတော အဟံ ကိန္တိ ကထေဿာမိ။ ကိံ တေ ဝက္ခာမီတိ တေ တဝ ပဝတ္တိံ ပုစ္ဆန္တေ ဟံသဂဏေ ကိံ ဝက္ခာမိ။

ဧဝံ သုမုခေန စတူဟိ ဂါထာဟိ သီဟနာဒေ နဒိတေ တဿ ဂုဏံ ပကာသေန္တော မဟာသတ္တော အာဟ –

၉၆။

‘‘ဧသော ဟိ ဓမ္မော သုမုခ၊ ယံ တွံ အရိယပထေ ဌိတော၊

ယော ဘတ္တာရံ သခါရံ မံ၊ န ပရိစ္စတ္တုမုဿဟေ။

၉၇။

‘‘တဉှိ ¶ ¶ မေ ပေက္ခမာနဿ၊ ဘယံ န တွေဝ ဇာယတိ၊

အဓိဂစ္ဆသိ တွံ မယှံ၊ ဧဝံဘူတဿ ဇီဝိတ’’န္တိ။

တတ္ထ ဧသော ဓမ္မောတိ ဧသ ပေါရာဏကပဏ္ဍိတာနံ သဘာဝေါ။ ဘတ္တာရံ သခါရံ မန္တိ သာမိကဉ္စ သဟာယဉ္စ မံ။ ဘယန္တိ စိတ္တုတြာသော မယှံ န ဇာယတိ၊ စိတ္တကူဋပဗ္ဗတေ ဟံသဂဏမဇ္ဈေ ဌိတော ဝိယ ဟောမိ။ မယှန္တိ မမ ဇီဝိတံ တွံ လဘာပေဿသိ။

ဧဝံ ¶ တေသံ ကထေန္တာနညေဝ လုဒ္ဒပုတ္တော သရပရိယန္တေ ဌိတော ဟံသေ တီဟိ ခန္ဓေဟိ ပလာယန္တေ ဒိသွာ ‘‘ကိံ နု ခေါ’’တိ ပါသဋ္ဌာနံ ဩလောကေန္တော ဗောဓိသတ္တံ ပါသယဋ္ဌိယံ ဩလမ္ဗန္တံ ဒိသွာ သဉ္ဇာတသောမနဿော ကစ္ဆံ ဒဠှံ ဗန္ဓိတွာ မုဂ္ဂရံ ဂဟေတွာ ကပ္ပုဋ္ဌာနဂ္ဂိ ဝိယ အဝတ္ထရမာနော ပဏှိယာ အက္ကန္တကလလေ ဥပရိသီသေန ဂန္တွာ ပုရတော ပတန္တေ ဝေဂေန ဥပသင်္ကမိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၉၈။

‘‘ဣစ္စေဝံ မန္တယန္တာနံ၊ အရိယာနံ အရိယဝုတ္တိနံ၊

ဒဏ္ဍမာဒါယ နေသာဒေါ၊ အာပတီ တုရိတော ဘုသံ။

၉၉။

‘‘တမာပတန္တံ ဒိသွာန၊ သုမုခေါ အတိဗြူဟယိ၊

အဋ္ဌာသိ ပုရတော ရညော၊ ဟံသော ဝိဿာသယံ ဗျထံ။

၁၀၀။

‘‘မာ ဘာယိ ပတတံ သေဋ္ဌ၊ န ဟိ ဘာယန္တိ တာဒိသာ၊

အဟံ ယောဂံ ပယုဉ္ဇိဿံ၊ ယုတ္တံ ဓမ္မူပသဉှိတံ၊

တေန ပရိယာပဒါနေန၊ ခိပ္ပံ ပါသာ ပမောက္ခသီ’’တိ။

တတ္ထ အရိယဝုတ္တိနန္တိ အရိယာစာရေ ဝတ္တမာနာနံ။ ဘုသန္တိ ဒဠှံ ဗလဝံ။ အတိဗြူဟယီတိ အနန္တရဂါထာယ အာဂတံ ‘‘မာ ဘာယီ’’တိ ဝစနံ ဝဒန္တော အတိဗြူဟေသိ မဟာသဒ္ဒံ နိစ္ဆာရေသိ။ အဋ္ဌာသီတိ သစေ နေသာဒေါ ရာဇာနံ ပဟရိဿတိ၊ အဟံ ပဟာရံ သမ္ပဋိစ္ဆိဿာမီတိ ဇီဝိတံ ပရိစ္စဇိတွာ ပုရတော အဋ္ဌာသိ။ ဝိဿာသယန္တိ ဝိဿာသေန္တော အဿာသေန္တော။ ဗျထန္တိ ဗျထိတံ ဘီတံ ရာဇာနံ ‘‘မာ ဘာယီ’’တိ ဣမိနာ ဝစနေန ဝိဿာသေန္တော။ တာဒိသာတိ တုမှာဒိသာ ဉာဏဝီရိယသမ္ပန္နာ။ ယောဂန္တိ ဉာဏဝီရိယယောဂံ။ ယုတ္တန္တိ အနုစ္ဆဝိကံ။ ဓမ္မူပသဉှိတန္တိ ကာရဏနိဿိတံ။ တေန ပရိယာပဒါနေနာတိ တေန မယာ ပယုတ္တေန ယောဂေန ပရိသုဒ္ဓေန။ ပမောက္ခသီတိ မုစ္စိဿသိ။

ဧဝံ ¶ သုမုခေါ မဟာသတ္တံ အဿာသေတွာ လုဒ္ဒပုတ္တဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ မဓုရံ မာနုသိံ ဝါစံ နိစ္ဆာရေန္တော၊ ‘‘သမ္မ၊ တွံ ကောနာမောသီ’’တိ ¶ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏဟံသရာဇ၊ အဟံ ခေမကော နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ၊ ‘‘သမ္မ ခေမက၊ ‘တယာ ဩဍ္ဍိတဝါလပါသေ ယော ဝါ သော ဝါ ဟံသော ဗဒ္ဓါ’တိ သညံ မာ ကရိ၊ နဝုတိယာ ဟံသသဟဿာနံ ပဝရော ဓတရဋ္ဌဟံသရာဇာ တေ ပါသေ ¶ ဗဒ္ဓါ၊ ဉာဏသီလာစာရသမ္ပန္နော သင်္ဂါဟကပက္ခေ ဌိတော၊ န တံ မာရေတုံ ယုတ္တော၊ အဟံ တဝ ဣမိနာ ကတ္တဗ္ဗကိစ္စံ ကရိဿာမိ၊ အယမ္ပိ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော၊ အဟမ္ပိ တထေဝ၊ အဟံ ဧတဿတ္ထာယ အတ္တနော ဇီဝိတံ ပရိစ္စဇိဿာမိ၊ သစေ တွံ ဧတဿ ပတ္တာနိ ဂဏှိတုကာမောသိ၊ မမ ပတ္တာနိ ဂဏှ၊ အထောပိ စမ္မမံသနှာရုအဋ္ဌီနမညတရံ ဂဏှိတုကာမောသိ၊ မမေဝ သရီရတော ဂဏှ၊ အထ နံ ကီဠာဟံသံ ကာတုကာမောသိ၊ မညေဝ ကရ၊ ဇီဝန္တမေဝ ဝိက္ကိဏိတွာ သစေ ဓနံ ဥပ္ပာဒေတုကာမောသိ၊ မံ ဇီဝန္တမေဝ ဝိက္ကိဏိတွာ ဓနံ ဥပ္ပာဒေဟိ၊ မာ ဧတံ ဉာဏာဒိဂုဏသံယုတ္တံ ဟံသရာဇာနံ အဝဓိ၊ သစေ ဟိ နံ ဝဓိဿသိ၊ နိရယာဒီဟိ န မုစ္စိဿသီ’’တိ တံ နိရယာဒိဘယေန သန္တဇ္ဇေတွာ အတ္တနော မဓုရကထံ ဂဏှာပေတွာ ပုန ဗောဓိသတ္တဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ တံ အဿာသေန္တော အဋ္ဌာသိ။ နေသာဒေါ တဿ ကထံ သုတွာ ‘‘အယံ တိရစ္ဆာနဂတော သမာနော မနုဿေဟိပိ ကာတုံ အသက္ကုဏေယျံ ဧဝရူပံ မိတ္တဓမ္မံ ကရောတိ၊ မနုဿာပိ ဧဝံ မိတ္တဓမ္မေ ဌာတုံ န သက္ကောန္တိ၊ အဟော ဧသ ဉာဏသမ္ပန္နော မဓုရကထော ဓမ္မိကော’’တိ သကလသရီရံ ပီတိသောမနဿပရိပုဏ္ဏံ ကတွာ ပဟဋ္ဌလောမော ဒဏ္ဍံ ဆဍ္ဍေတွာ သိရသိ အဉ္ဇလိံ ပတိဋ္ဌပေတွာ သူရိယံ နမဿန္တော ဝိယ သုမုခဿ ဂုဏံ ကိတ္တေန္တော အဋ္ဌာသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၀၁။

‘‘တဿ တံ ဝစနံ သုတွာ၊ သုမုခဿ သုဘာသိတံ၊

ပဟဋ္ဌလောမော နေသာဒေါ၊ အဉ္ဇလိဿ ပဏာမယိ။

၁၀၂။

‘‘န မေ သုတံ ဝါ ဒိဋ္ဌံ ဝါ၊ ဘာသန္တော မာနုသိံ ဒိဇော၊

အရိယံ ဗြုဝါနော ဝက္ကင်္ဂေါ၊ စဇန္တော မာနုသိံ ဂိရံ။

၁၀၃။

‘‘ကိံ နု တာယံ ဒိဇော ဟောတိ၊ မုတ္တော ဗဒ္ဓံ ဥပါသသိ၊

ဩဟာယ သကုဏာ ယန္တိ၊ ကိံ ဧကော အဝဟီယသီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ အဉ္ဇလိဿ ပဏာမယီတိ အဉ္ဇလိံ အဿ ဥပနာမယိ၊ ‘‘န မေ’’တိ ဂါထာယဿ ထုတိံ ကရောတိ။ တတ္ထ မာနုသိန္တိ မနုဿဝါစံ။ အရိယန္တိ သုန္ဒရံ နိဒ္ဒေါသံ။ စဇန္တောတိ ဝိဿဇ္ဇေန္တော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – သမ္မ၊ တွံ ဒိဇော သမာနော အဇ္ဇ မယာ သဒ္ဓိံ မာနုသိံ ဝါစံ ဘာသန္တော နိဒ္ဒေါသံ ¶ ဗြုဝါနော မာနုသိံ ဂိရံ စဇန္တော ပစ္စက္ခတော ဒိဋ္ဌော၊ ဣတော ပုဗ္ဗေ ပန ဣဒံ အစ္ဆရိယံ မယာ ¶ နေဝ သုတံ န ဒိဋ္ဌန္တိ။ ကိံ နု တာယန္တိ ယံ ဧတံ တွံ ဥပါသသိ၊ ကိံ နု တေ အယံ ဟောတိ။

ဧဝံ တုဋ္ဌစိတ္တေန နေသာဒေန ပုဋ္ဌော သုမုခေါ ‘‘အယံ မုဒုကော ဇာတော၊ ဣဒါနိဿ ဘိယျောသောမတ္တာယ မုဒုဘာဝတ္ထံ မမ ဂုဏံ ဒဿေသာမီ’’တိ စိန္တေတွာ အာဟ –

၁၀၄။

‘‘ရာဇာ မေ သော ဒိဇာမိတ္တ၊ သေနာပစ္စဿ ကာရယိံ၊

တမာပဒေ ပရိစ္စတုံ၊ နုဿဟေ ဝိဟဂါဓိပံ။

၁၀၅။

‘‘မဟာဂဏာယ ဘတ္တာ မေ၊ မာ ဧကော ဗျသနံ အဂါ၊

တထာ တံ သမ္မ နေသာဒ၊ ဘတ္တာယံ အဘိတော ရမေ’’တိ။

တတ္ထ နုဿဟေတိ န သမတ္ထောမှိ။ မဟာဂဏာယာတိ မဟတော ဟံသဂဏဿ။ မာ ဧကောတိ မာဒိသေ သေဝကေ ဝိဇ္ဇမာနေ မာ ဧကကော ဗျသနံ အဂါ။ တထာ တန္တိ ယထာ အဟံ ဝဒါမိ၊ တထေဝ တံ။ သမ္မာတိ ဝယဿ။ ဘတ္တာယံ အဘိတော ရမေတိ ဘတ္တာ အယံ မမ၊ အဟမဿ အဘိတော ရမေ သန္တိကေ ရမာမိ န ဥက္ကဏ္ဌာမီတိ။

နေသာဒေါ တံ တဿ ဓမ္မနိဿိတံ မဓုရကထံ သုတွာ သောမနဿပ္ပတ္တော ပဟဋ္ဌလောမော ‘‘သစာဟံ ဧတံ သီလာဒိဂုဏသံယုတ္တံ ဟံသရာဇာနံ ဝဓိဿာမိ၊ စတူဟိ အပါယေဟိ န မုစ္စိဿာမိ၊ ရာဇာ မံ ယဒိစ္ဆတိ၊ တံ ကရောတု၊ အဟမေတံ သုမုခဿ ဒါယံ ကတွာ ဝိဿဇ္ဇေဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ဂါထမာဟ –

၁၀၆။

‘‘အရိယဝတ္တသိ ဝက္ကင်္ဂ၊ ယော ပိဏ္ဍမပစာယသိ၊

စဇာမိ တေ တံ ဘတ္တာရံ၊ ဂစ္ဆထူဘော ယထာသုခ’’န္တိ။

တတ္ထ အရိယဝတ္တသီတိ မိတ္တဓမ္မရက္ခဏသင်္ခါတေန အာစာရအရိယာနံ ဝတ္တေန သမန္နာဂတောသိ။ ပိဏ္ဍမပစာယသီတိ ဘတ္တု သန္တိကာ လဒ္ဓံ ပိဏ္ဍံ သေနာပတိဋ္ဌာနံ ပူဇေသိ။ ဂစ္ဆထူဘောတိ ဒွေပိ ဇနာ အဿုမုခေ ဉာတိသင်္ဃေ ဟာသယမာနာ ယထာသုခံ ဂစ္ဆထာတိ။

ဧဝံ ¶ ¶ ဝတွာ နေသာဒေါ မုဒုစိတ္တေန မဟာသတ္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ယဋ္ဌိံ ဩနာမေတွာ ပင်္ကပိဋ္ဌေ နိသီဒါပေတွာ ပါသယဋ္ဌိယာ မောစေတွာ တံ ဥက္ခိပိတွာ သရတော နီဟရိတွာ တရုဏဒဗ္ဗတိဏပိဋ္ဌေ နိသီဒါပေတွာ ပါဒေ ဗဒ္ဓပါသံ ¶ သဏိကံ မောစေတွာ မဟာသတ္တေ ဗလဝသိနေဟံ ပစ္စုပဋ္ဌာပေတွာ မေတ္တစိတ္တေန ဥဒကံ အာဒါယ လောဟိတံ ဓောဝိတွာ ပုနပ္ပုနံ ပရိမဇ္ဇိ၊ အထဿ မေတ္တာနုဘာဝေန သိရာယ သိရာ၊ မံသေန မံသံ၊ စမ္မေန စမ္မံ ဃဋိတံ၊ ပါဒေါ ပါကတိကော အဟောသိ၊ ဣတရေန နိဗ္ဗိသေသော။ ဗောဓိသတ္တော သုခပ္ပတ္တော ဟုတွာ ပကတိဘာဝေန နိသီဒိ။ သုမုခေါ အတ္တာနံ နိဿာယ ရညော သုခိတဘာဝံ ဒိသွာ သဉ္ဇာတသောမနဿော စိန္တေသိ – ‘‘ဣမိနာ အမှာကံ မဟာဥပကာရော ကတော၊ အမှေဟိ ဧတဿ ကတော ဥပကာရော နာမ နတ္ထိ၊ သစေ ဧသ ရာဇရာဇမဟာမတ္တာနံ အတ္ထာယ အမှေ ဂဏှိ၊ တေသံ သန္တိကံ နေတွာ ဗဟုံ ဓနံ လဘိဿတိ၊ သစေ အတ္တနော အတ္ထာယ ဂဏှိ၊ အမှေ ဝိက္ကိဏိတွာ ဓနံ လဘိဿတေဝ၊ ပုစ္ဆိဿာမိ တာဝ န’’န္တိ။ အထ နံ ဥပကာရံ ကာတုကာမတာယ ပုစ္ဆန္တော အာဟ –

၁၀၇။

‘‘သစေ အတ္တပ္ပယောဂေန၊ ဩဟိတော ဟံသပက္ခိနံ၊

ပဋိဂ္ဂဏှာမ တေ သမ္မ၊ ဧတံ အဘယဒက္ခိဏံ။

၁၀၈။

‘‘နော စေ အတ္တပ္ပယောဂေန၊ ဩဟိတော ဟံသပက္ခိနံ၊

အနိဿရော မုဉ္စမမှေ၊ ထေယျံ ကယိရာသိ လုဒ္ဒကာ’’တိ။

တတ္ထ သစေတိ၊ သမ္မ နေသာဒ၊ သစေ တယာ အတ္တနော ပယောဂေန အတ္တနော အတ္ထာယ ဟံသာနဉ္စေဝ သေသပက္ခီနဉ္စ ပါသော ဩဟိတော။ အနိဿရောတိ အနိဿရော ဟုတွာ အမှေ မုဉ္စန္တော ယေနာသိ အာဏတ္တော၊ တဿသန္တကံ ဂဏှန္တော ထေယျံ ကယိရာသိ။

တံ သုတွာ နေသာဒေါ ‘‘နာဟံ တုမှေ အတ္တနော အတ္ထာယ ဂဏှိံ၊ ဗာရာဏသိရညာ ပန သံယမေန ဂဏှာပိတောမှီ’’တိ ဝတွာ ဒေဝိယာ ဒိဋ္ဌသုပိနကာလတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ရညာ တေသံ အာဂတဘာဝံ သုတွာ၊ ‘‘သမ္မ ခေမက၊ ဧကံ ဝါ ဒွေ ဝါ ဟံသေ ဂဏှိတုံ ဝါယမ၊ မဟန္တံ တေ ယသံ ဒဿာမီ’’တိ ဝတွာ ပရိဗ္ဗယံ ဒတွာ ဥယျောဇိတဘာဝေါ၊ တာဝ သဗ္ဗံ ပဝတ္တိံ အာရောစေသိ။ တံ သုတွာ သုမုခေါ ‘‘ဣမိနာ နေသာဒေန အတ္တနော ဇီဝိတံ အဂဏေတွာ အမှေ ဝိဿဇ္ဇေန္တေန ¶ ဒုက္ကရံ ကတံ၊ သစေ မယံ ဣတော စိတ္တကူဋံ ဂမိဿာမ၊ နေဝ ဓတရဋ္ဌရညော ပညာနုဘာဝေါ၊ န မယှံ မိတ္တဓမ္မော ပါကဋော ဘဝိဿတိ၊ န လုဒ္ဒပုတ္တော မဟန္တံ ယသံ လစ္ဆတိ၊ န ရာဇာ ပဉ္စသု သီလေသု ပတိဋ္ဌဟိဿတိ၊ န ဒေဝိယာ မနောရထော မတ္ထကံ ပါပုဏိဿတီ’’တိ စိန္တေတွာ ¶ ၊ ‘‘သမ္မ၊ ဧဝံ သန္တေ အမှေ ဝိဿဇ္ဇေတုံ န ¶ လဘသိ၊ ရညော နော ဒဿေဟိ၊ သော အမှေ ယထာရုစိံ ကရိဿတီ’’တိ ဣမမတ္ထံ ပကာသေန္တော ဂါထမာဟ –

၁၀၉။

‘‘ယဿ တွံ ဘတကော ရညော၊ ကာမံ တဿေဝ ပါပယ၊

တတ္ထ သံယမနော ရာဇာ၊ ယထာဘိညံ ကရိဿတီ’’တိ။

တတ္ထ တဿေဝါတိ တဿေဝ သန္တိကံ နေဟိ။ တတ္ထာတိ တသ္မိံ ရာဇနိဝေသနေ။ ယထာဘိညန္တိ ယထာဓိပ္ပာယံ ယထာရုစိံ။

တံ သုတွာ နေသာဒေါ ‘‘မာ ဝေါ ဘဒ္ဒန္တေ ရာဇဒဿနံ ရုစ္စိတ္ထ၊ ရာဇာနော နာမ သပ္ပဋိဘယာ၊ ကီဠာဟံသေ ဝါ ဝေါ ကရေယျုံ မာရေယျုံ ဝါ’’တိ အာဟ။ အထ နံ သုမုခေါ၊ ‘‘သမ္မ လုဒ္ဒက မာ အမှာကံ စိန္တယိ၊ အဟံ တာဒိသဿ ကက္ခဠဿ ဓမ္မကထာယ မဒ္ဒဝံ ဇနေသိံ၊ ရညော ကိံ န ဇနေဿာမိ၊ ရာဇာနော ဟိ ပဏ္ဍိတာ သုဘာသိတဒုဗ္ဘာသိတညု၊ ခိပ္ပံ နော ရညော သန္တိကံ နေဟိ၊ နယန္တော စ မာ ဗန္ဓနေန နယိ၊ ပုပ္ဖပဉ္ဇရေ ပန နိသီဒါပေတွာ နေဟိ၊ ပုပ္ဖပဉ္ဇရံ ကရောန္တော ဓတရဋ္ဌဿ မဟန္တံ သေတပဒုမသဉ္ဆန္နံ၊ မမ ခုဒ္ဒကံ ရတ္တပဒုမသဉ္ဆန္နံ ကတွာ ဓတရဋ္ဌံ ပုရတော၊ မမံ ပစ္ဆတော နီစတရံ ကတွာ အာဒါယ ခိပ္ပံ နေတွာ ရညော ဒဿေဟီ’’တိ အာဟ။ သော တဿ ဝစနံ သုတွာ ‘‘သုမုခေါ ရာဇာနံ ဒိသွာ မမ မဟန္တံ ယသံ ဒါတုကာမော ဘဝိဿတီ’’တိ သဉ္ဇာတသောမနဿော မုဒူဟိ လတာဟိ ပဉ္ဇရေ ကတွာ ပဒုမေဟိ ဆာဒေတွာ ဝုတ္တနယေနေဝ တေ ဂဟေတွာ အဂမာသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၁၀။

‘‘ဣစ္စေဝံ ဝုတ္တော နေသာဒေါ၊ ဟေမဝဏ္ဏေ ဟရိတ္တစေ၊

ဥဘော ဟတ္ထေဟိ သင်္ဂယှ၊ ပဉ္ဇရေ အဇ္ဈဝေါဒဟိ။

၁၁၁။

‘‘တေ ¶ ပဉ္ဇရဂတေ ပက္ခီ၊ ဥဘော ဘဿရဝဏ္ဏိနေ၊

သုမုခံ ဓတရဋ္ဌဉ္စ၊ လုဒ္ဒေါ အာဒါယ ပက္ကမီ’’တိ။

တတ္ထ အဇ္ဈဝေါဒဟီတိ ဩဒဟိ ဌပေသိ။ ဘဿရဝဏ္ဏိနေတိ ပဘာသမ္ပန္နဝဏ္ဏေ။

ဧဝံ ¶ လုဒ္ဒဿ တေ အာဒါယ ပက္ကမနကာလေ ဓတရဋ္ဌော ပါကဟံသရာဇဓီတရံ အတ္တနော ဘရိယံ သရိတွာ သုမုခံ အာမန္တေတွာ ကိလေသဝသေန ဝိလပိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၁၂။

‘‘ဟရီယမာနော ¶ ဓတရဋ္ဌော၊ သုမုခံ ဧတဒဗြဝိ၊

ဗာဠှံ ဘာယာမိ သုမုခ၊ သာမာယ လက္ခဏူရုယာ၊

အသ္မာကံ ဝဓမညာယ၊ အထတ္တာနံ ဝဓိဿတိ။

၁၁၃။

‘‘ပါကဟံသာ စ သုမုခ၊ သုဟေမာ ဟေမသုတ္တစာ၊

ကောဉ္စီ သမုဒ္ဒတီရေဝ၊ ကပဏာ နူန ရုစ္ဆတီ’’တိ။

တတ္ထ ဘာယာမီတိ မရဏတော ဘာယာမိ။ သာမာယာတိ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏာယ။ လက္ခဏူရုယာတိ လက္ခဏသမ္ပန္နဦရုယာ။ ဝစမညာယာတိ ဝဓံ ဇာနိတွာ ‘‘မမ ပိယသာမိကော မာရိတော’’တိ သညီ ဟုတွာ။ ဝဓိဿတီတိ ကိံ မေ ပိယသာမိကေ မတေ ဇီဝိတေနာတိ မရိဿတိ။ ပါကဟံသာတိ ပါကဟံသရာဇဓီတာ။ သုဟေမာတိ ဧဝံနာမိကာ။ ဟေမသုတ္တစာတိ ဟေမသဒိသသုန္ဒရတစာ။ ရုစ္ဆတီတိ ယထာ လောဏိသင်္ခါတံ သမုဒ္ဒံ ဩတရိတွာ မတေ ပတိမှိ ကောဉ္စီ သကုဏိကာ ကပဏာ ရောဒတိ၊ ဧဝံ နူန သာ ရောဒိဿတီတိ။

တံ သုတွာ သုမုခေါ ‘‘အယံ ဟံသရာဇာ အညေ ဩဝဒိတုံ ယုတ္တော မာတုဂါမံ နိဿာယ ကိလေသဝသေန ဝိလပတိ၊ ဥဒကဿ အာဒိတ္တကာလော ဝိယ ဝတိယာ ဥဋ္ဌာယ ကေဒါရခါဒနကာလော ဝိယ စ ဇာတော၊ ယံနူနာဟံ အတ္တနော ဗလေန မာတုဂါမဿ ဒေါသံ ပကာသေတွာ ဧတံ သညာပေယျ’’န္တိ စိန္တေတွာ ဂါထမာဟ –

၁၁၄။

‘‘ဧဝံ မဟန္တော လောကဿ၊ အပ္ပမေယျော မဟာဂဏီ၊

ဧကိတ္ထိမနုသောစေယျ၊ နယိဒံ ပညဝတာမိဝ။

၁၁၅။

‘‘ဝါတောဝ ဂန္ဓမာဒေတိ၊ ဥဘယံ ဆေကပါပကံ၊

ဗာလော အာမကပက္ကံဝ၊ လောလော အန္ဓောဝ အာမိသံ။

၁၁၆။

‘‘အဝိနိစ္ဆယညု ¶ အတ္ထေသု၊ မန္ဒောဝ ပဋိဘာသိ မံ၊

ကိစ္စာကိစ္စံ န ဇာနာသိ၊ သမ္ပတ္တော ကာလပရိယာယံ။

၁၁၇။

‘‘အဍ္ဎုမ္မတ္တော ¶ ဥဒီရေသိ၊ ယော သေယျာ မညသိတ္ထိယော၊

ဗဟုသာဓာရဏာ ဟေတာ၊ သောဏ္ဍာနံဝ သုရာဃရံ။

၁၁၈။

‘‘မာယာ ¶ စေတာ မရီစီ စ၊ သောကာ ရောဂါ စုပဒ္ဒဝါ၊

ခရာ စ ဗန္ဓနာ စေတာ၊ မစ္စုပါသာ ဂုဟာသယာ၊

တာသု ယော ဝိဿသေ ပေါသော၊ သော နရေသု နရာဓမော’’တိ။

တတ္ထ မဟန္တောတိ မဟန္တော သမာနော။ လောကဿာတိ ဟံသလောကဿ။ အပ္ပမေယျောတိ ဂုဏေဟိ ပမေတုံ အသက္ကုဏေယျော။ မဟာဂဏီတိ မဟန္တေန ဂဏေန သမန္နာဂတော ဂဏသတ္ထာ။ ဧကိတ္ထိန္တိ ယံ ဧဝရူပေါ ဘဝံ ဧကံ ဣတ္ထိံ အနုသောစေယျ၊ ဣဒံ အနုသောစနံ န ပညဝတံ ဣဝ၊ တေနာဟံ အဇ္ဇ တံ ဗာလောတိ မညာမီတိ အဓိပ္ပာယေနေဝမာဟ။

အာဒေတီတိ ဂဏှာတိ။ ဆေကပါပကန္တိ သုန္ဒရာသုန္ဒရံ။ အာမကပက္ကတိ အာမကဉ္စ ပက္ကဉ္စ။ လောလောတိ ရသလောလော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – မဟာရာဇ၊ ယထာ နာမ ဝါတော ပဒုမသရာဒီနိ ပဟရိတွာ သုဂန္ဓမ္ပိ သင်္ကာရဋ္ဌာနာဒီနိ ပဟရိတွာ ဒုဂ္ဂန္ဓမ္ပီတိ ဥဘယံ ဆေကပါပကံ ဂန္ဓံ အာဒိယတိ၊ ယထာ စ ဗာလော ကုမာရကော အမ္ဗဇမ္ဗူနံ ဟေဋ္ဌာ နိသိန္နော ဟတ္ထံ ပသာရေတွာ ပတိတပတိတံ အာမကမ္ပိ ပက္ကမ္ပိ ဖလံ ဂဟေတွာ ခါဒတိ၊ ယထာ စ ရသလောလော အန္ဓော ဘတ္တေ ဥပနီတေ ယံကိဉ္စိ သမက္ခိကမ္ပိ နိမ္မက္ခိကမ္ပိ အာမိသံ အာဒိယတိ၊ ဧဝံ ဣတ္ထိယော နာမ ကိလေသဝသေန အဍ္ဎမ္ပိ ဒုဂ္ဂတမ္ပိ ကုလီနမ္ပိ အကုလီနမ္ပိ အဘိရူပမ္ပိ ဝိရူပမ္ပိ ဂဏှန္တိ ဘဇန္တိ၊ တာဒိသာနံ ပါပဓမ္မာနံ ဣတ္ထီနံ ကိံကာရဏာ ဝိပ္ပလပသိ၊ မဟာရာဇာတိ။

အတ္ထေသူတိ ကာရဏာကာရဏေသု။ မန္ဒောတိ အန္ဓဗာလော။ ပဋိဘာသိ မန္တိ မမ ဥပဋ္ဌာသိ။ ကာလပရိယာယန္တိ ဧဝရူပံ မရဏကာလံ ပတ္တော ‘‘ဣမသ္မိံ ကာလေ ဣဒံ ကတ္တဗ္ဗံ၊ ဣဒံ နကတ္တဗ္ဗံ၊ ဣဒံ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ ဣဒံ န ဝတ္တဗ္ဗ’’န္တိ န ဇာနာသိ ဒေဝါတိ။ အဍ္ဎုမ္မတ္တောတိ အဍ္ဎုမ္မတ္တကော မညေ ဟုတွာ။ ဥဒီရေသီတိ ယထာ သုရံ ပိဝိတွာ နာတိမတ္တော ပုရိသော ယံ ဝါ တံ ဝါ ပလပတိ၊ ဧဝံ ပလပသီတိ အတ္ထော။ သေယျာတိ ဝရာ ဥတ္တမာ။

‘‘မာယာ စာ’’တိအာဒီသု၊ ဒေဝ၊ ဣတ္ထိယော နာမေတာ ဝဉ္စနဋ္ဌေန မာယာ၊ အဂယှုပဂဋ္ဌေန မရီစီ၊ သောကာဒီနံ ပစ္စယတ္တာ သောကာ၊ ရောဂါ၊ အနေကပ္ပကာရာ ဥပဒ္ဒဝါ၊ ကောဓာဒီဟိ ထဒ္ဓဘာဝေနေဝ ခရာ။ တာ ဟိ နိဿာယ ¶ အန္ဒုဗန္ဓနာဒီဟိ ဗန္ဓနတော ဗန္ဓနာ စေတာ၊ ဣတ္ထိယော နာမ သရီရဂုဟာသယဝသေနေဝ မစ္စု နာမ ဧတာ၊ ဒေဝါတိ။ ‘‘ကာမဟေတု၊ ကာမနိဒါနံ၊ ကာမာဓိကရဏံ၊ ကာမာနမေဝ ဟေတု ရာဇာနော စောရံ ဂဟေတွာ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၁၆၈-၁၆၉) သုတ္တေနပေသ အတ္ထော ဒီပေတဗ္ဗော။

တတော ¶ ¶ ဓတရဋ္ဌော မာတုဂါမေ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တတာယ ‘‘တွံ မာတုဂါမဿ ဂုဏံ န ဇာနာသိ၊ ပဏ္ဍိတာ ဧဝ ဧတံ ဇာနန္တိ၊ န ဟေတာ ဂရဟိတဗ္ဗာ’’တိ ဒီပေန္တော အာဟ –

၁၁၉။

‘‘ယံ ဝုဒ္ဓေဟိ ဥပညာတံ၊ ကော တံ နိန္ဒိတုမရဟတိ၊

မဟာဘူတိတ္ထိယော နာမ၊ လောကသ္မိံ ဥဒပဇ္ဇိသုံ။

၁၂၀။

‘‘ခိဍ္ဍာ ပဏိဟိတာ တျာသု၊ ရတိ တျာသု ပတိဋ္ဌိတာ၊

ဗီဇာနိ တျာသု ရူဟန္တိ၊ ယဒိဒံ သတ္တာ ပဇာယရေ၊

တာသု ကော နိဗ္ဗိဒေ ပေါသော၊ ပါဏမာသဇ္ဇ ပါဏိဘိ။

၁၂၁။

‘‘တွမေဝ နညော သုမုခ၊ ထီနံ အတ္ထေသု ယုဉ္ဇသိ၊

တဿ တျဇ္ဇ ဘယေ ဇာတေ၊ ဘီတေ န ဇာယတေ မတိ။

၁၂၂။

‘‘သဗ္ဗော ဟိ သံသယံ ပတ္တော၊ ဘယံ ဘီရူ တိတိက္ခတိ၊

ပဏ္ဍိတာ စ မဟန္တာနော၊ အတ္ထေ ယုဉ္ဇန္တိ ဒုယျုဇေ။

၁၂၃။

‘‘ဧတဒတ္ထာယ ရာဇာနော၊ သူရမိစ္ဆန္တိ မန္တိနံ၊

ပဋိဗာဟတိ ယံ သူရော၊ အာပဒံ အတ္တပရိယာယံ။

၁၂၄။

‘‘မာ နော အဇ္ဇ ဝိကန္တိံသု၊ ရညော သူဒါ မဟာနသေ၊

တထာ ဟိ ဝဏ္ဏော ပတ္တာနံ၊ ဖလံ ဝေဠုံဝ တံ ဝဓိ။

၁၂၅။

‘‘မုတ္တောပိ န ဣစ္ဆိ ဥဍ္ဍေတုံ၊ သယံ ဗန္ဓံ ဥပါဂမိ၊

သောပဇ္ဇ သံသယံ ပတ္တော၊ အတ္ထံ ဂဏှာဟိ မာ မုခ’’န္တိ။

တတ္ထ ယန္တိ ယံ မာတုဂါမသင်္ခါတံ ဝတ္ထု ပညာဝုဒ္ဓေဟိ ဉာတံ၊ တေသမေဝ ပါကဋံ၊ န ဗာလာနံ။ မဟာဘူတာတိ မဟာဂုဏာ မဟာနိသံသာ။ ဥဒပဇ္ဇိသုန္တိ ပဌမကပ္ပိကကာလေ ¶ ဣတ္ထိလိင်္ဂဿေဝ ပဌမံ ပါတုဘူတတ္တာ ပဌမံ နိဗ္ဗတ္တာတိ အတ္ထော။ တျာသူတိ သုမုခ တာသု ဣတ္ထီသု ကာယဝစီခိဍ္ဍာ စ ပဏိဟိတာ ဩဟိတာ ဌပိတာ၊ ကာမဂုဏရတိ စ ပတိဋ္ဌိတာ။ ဗီဇာနီတိ ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓအရိယသာဝကစက္ကဝတ္တိအာဒိဗီဇာနိ ¶ တာသု ရုဟန္တိ။ ယဒိဒန္တိ ယေ ဧတေ သဗ္ဗေပိ သတ္တာ။ ပဇာယရေတိ သဗ္ဗေ တာသညေဝ ကုစ္ဆိမှိ သံဝဒ္ဓါတိ ဒီပေတိ။ နိဗ္ဗိဒေတိ နိဗ္ဗိန္ဒေယျ။ ပါဏမာသဇ္ဇ ပါဏိဘီတိ အတ္တနော ပါဏေဟိပိ တာသံ ပါဏံ အာသာဒေတွာ အတ္တနော ဇီဝိတံ စဇန္တောပိ တာ လဘိတွာ ကော နိဗ္ဗိန္ဒေယျာတိ အတ္ထော။

နညောတိ န အညော၊ သုမုခ၊ မယာ စိတ္တကူဋတလေ ဟံသဂဏမဇ္ဈေ နိသိန္နေန တံ အဒိသွာ ‘‘ကဟံ နု သုမုခေါ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဧသ မာတုဂါမံ ဂဟေတွာ ကဉ္စနဂုဟာယံ ဥတ္တမရတိံ အနုဘောတီ’’တိ ဝဒန္တိ၊ ဧဝံ တွမေဝ ထီနံ အတ္ထေသု ယုဉ္ဇသိ ယုတ္တပယုတ္တော ဟောသိ၊ န ¶ အညောတိ အတ္ထော။ တဿ တျဇ္ဇာတိ တဿ တေ အဇ္ဇ မရဏဘယေ ဇာတေ ဣမိနာ ဘီတေန မရဏဘယေန ဘီတော မညေ၊ အယံ မာတုဂါမဿ ဒေါသဒဿနေ နိပုဏာ မတိ ဇာယတေတိ အဓိပ္ပာယေနေဝမာဟ။

သဗ္ဗော ဟီတိ ယော ဟိ ကောစိ။ သံသယံ ပတ္တောတိ ဇီဝိတသံသယပ္ပတ္တော။ ဘီရူတိ ဘီရူ ဟုတွာပိ ဘယံ အဓိဝါသေတိ။ မဟန္တာနောတိ ယေ ပန ပဏ္ဍိတာ စ ဟောန္တိ မဟန္တေ စ ဌာနေ ဌိတာ မဟန္တာနော၊ တေ ဒုယျုဇေ အတ္ထေ ယုဉ္ဇန္တိ ဃဋေန္တိ ဝါယမန္တိ၊ တသ္မာ ‘‘မာ ဘာယိ၊ ဓီရော ဟောဟီ’’တိ တံ ဥဿာဟေန္တော ဧဝမာဟ။ အာပဒန္တိ သာမိနော အာဂတံ အာပဒံ ဧသ သူရော ပဋိဗာဟတိ၊ ဧတဒတ္ထာယ သူရံ မန္တိနံ ဣစ္ဆန္တိ။ အတ္တပရိယာယန္တိ အတ္တနော ပရိတ္တာဏမ္ပိ စ ကာတုံ သက္ကောတီတိ အဓိပ္ပာယော။

ဝိကန္တိံသူတိ ဆိန္ဒိံသု။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – သမ္မ သုမုခ၊ တွံ မယာ အတ္တနော အနန္တရေ ဌာနေ ဌပိတော၊ တသ္မာ ယထာ အဇ္ဇ ရညော သူဒါ အမှေ မံသတ္ထာယ န ဝိကန္တိံသု၊ တထာ ကရောဟိ၊ တာဒိသော ဟိ အမှာကံ ပတ္တဝဏ္ဏော။ တံ ဝဓီတိ သွာယံ ဝဏ္ဏော ယထာ နာမ ဝေဠုံ နိဿာယ ဇာတံ ဖလံ ဝေဠုမေဝ ဝဓတိ၊ တထာ မာ တံ ဝဓိ၊ တဉ္စ မဉ္စ မာ ဝဓီတိ အဓိပ္ပာယေနေဝမာဟ။

မုတ္တောပီတိ ¶ ယထာသုခံ စိတ္တကူဋပဗ္ဗတံ ဂစ္ဆာတိ ဧဝံ လုဒ္ဒပုတ္တေန မယာ သဒ္ဓိံ မုတ္တော ဝိဿဇ္ဇိတော သမာနောပိ ဥဍ္ဍိတုံ န ဣစ္ဆိ။ သယန္တိ ရာဇာနံ ဒဋ္ဌုကာမော ဟုတွာ သယမေဝ ဗန္ဓံ ဥပဂတောတိ ဧဝမိဒံ အမှာကံ ဘယံ တံ နိဿာယ အာဂတံ။ သောပဇ္ဇာတိ သောပိ အဇ္ဇ ဇီဝိတသံသယံ ပတ္တော။ အတ္ထံ ဂဏှာဟိ မာ မုခန္တိ ဣဒါနိ အမှာကံ မုဉ္စနကာရဏံ ဂဏှ၊ ယထာ မုစ္စာမ၊ တထာ ဝါယမ၊ ‘‘ဝါတောဝ ဂန္ဓမာဒေတီ’’တိအာဒီနိ ဝဒန္တော ဣတ္ထိဂရဟတ္ထာယ မုခံ မာ ပသာရယိ။

ဧဝံ ¶ မဟာသတ္တော မာတုဂါမံ ဝဏ္ဏေတွာ သုမုခံ အပ္ပဋိဘာဏံ ကတွာ တဿ အနတ္တမနဘာဝံ ဝိဒိတွာ ဣဒါနိ နံ ပဂ္ဂဏှန္တော ဂါထမာဟ –

၁၂၆။

‘‘သော တံ ယောဂံ ပယုဉ္ဇဿု၊ ယုတ္တံ ဓမ္မူပသံဟိတံ၊

တဝ ပရိယာပဒါနေန၊ မမ ပါဏေသနံ စရာ’’တိ။

တတ္ထ သောတိ၊ သမ္မ သုမုခ၊ သော တွံ။ တံ ယောဂန္တိ ယံ ပုဗ္ဗေ ‘‘အဟံ ယောဂံ ပယုဉ္ဇိဿံ၊ ယုတ္တံ ဓမ္မူပသံဟိတ’’န္တိ အဝစာသိ၊ တံ ဣဒါနိ ပယုဉ္ဇဿု။ တဝ ပရိယာပဒါနေနာတိ တဝ တေန ယောဂေန ပရိသုဒ္ဓေန။ ‘‘ပရိယောဒါတေနာ’’တိပိ ပါဌော၊ ပရိတ္တာဏေနာတိ အတ္ထော၊ တယာ ကတတ္တာ တဝ သန္တကေန ပရိတ္တာဏေန မမ ဇီဝိတပရိယေသနံ စရာတိ အဓိပ္ပာယော။

အထ ¶ သုမုခေါ ‘‘အယံ အတိဝိယ မရဏဘယဘီတော မမ ဉာဏဗလံ န ဇာနာတိ၊ ရာဇာနံ ဒိသွာ ထောကံ ကထံ လဘိတွာ ဇာနိဿာမိ၊ အဿာသေဿာမိ တာဝ န’’န္တိ စိန္တေတွာ ဂါထမာဟ –

၁၂၇။

‘‘မာ ဘာယိ ပတတံ သေဋ္ဌ၊ န ဟိ ဘာယန္တိ တာဒိသာ၊

အဟံ ယောဂံ ပယုဉ္ဇိဿံ၊ ယုတ္တံ ဓမ္မူပသံဟိတံ၊

မမ ပရိယာပဒါနေန၊ ခိပ္ပံ ပါသာ ပမောက္ခသီ’’တိ။

တတ္ထ ပါသာတိ ဒုက္ခပါသတော။

ဣတိ တေသံ သကုဏဘာသာယ ကထေန္တာနံ လုဒ္ဒပုတ္တော န ကိဉ္စိ အညာသိ၊ ကေဝလံ ပန တေ ကာဇေနာဒါယ ဗာရာဏသိံ ပါဝိသိ။ အစ္ဆရိယဗ္ဘုတဇာတေန အဉ္ဇလိနာ မဟာဇနေန အနုဂ္ဂစ္ဆမာနော သော ရာဇဒွါရံ ပတွာ အတ္တနော အာဂတဘာဝံ ရညော အာရောစာပေသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၂၈။

‘‘သော ¶ လုဒ္ဒေါ ဟံသကာဇေန၊ ရာဇဒွါရံ ဥပါဂမိ၊

ပဋိဝေဒေထ မံ ရညော၊ ဓတရဋ္ဌာယမာဂတော’’တိ။

တတ္ထ ပဋိဝေဒေထ မန္တိ ခေမကော အာဂတောတိ ဧဝံ မံ ရညော နိဝေဒေထ။ ဓတရဋ္ဌာယန္တိ အယံ ဓတရဋ္ဌော အာဂတောတိ ပဋိဝေဒေထ။

ဒေါဝါရိကော ¶ ဂန္တွာ ပဋိဝေဒေသိ။ ရာဇာ သဉ္ဇာတသောမနဿော ‘‘ခိပ္ပံ အာဂစ္ဆတူ’’တိ ဝတွာ အမစ္စဂဏပရိဝုတော သမုဿိတသေတစ္ဆတ္တေ ရာဇပလ္လင်္ကေ နိသိန္နော ခေမကံ ဟံသကာဇံ အာဒါယ မဟာတလံ အဘိရုဠှံ ဒိသွာ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏေ ဟံသေ ဩလောကေတွာ ‘‘သမ္ပုဏ္ဏော မေ မနောရထော’’တိ တဿ ကတ္တဗ္ဗကိစ္စံ အမစ္စေ အာဏာပေသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၂၉။

‘‘တေ ဒိသွာ ပုညသင်္ကာသေ၊ ဥဘော လက္ခဏသမ္မတေ၊

ခလု သံယမနော ရာဇာ၊ အမစ္စေ အဇ္ဈဘာသထ။

၁၃၀။

‘‘ဒေထ လုဒ္ဒဿ ဝတ္ထာနိ၊ အန္နံ ပါနဉ္စ ဘောဇနံ၊

ကာမံကရော ဟိရညဿ၊ ယာဝန္တော ဧသ ဣစ္ဆတီ’’တိ။

တတ္ထ ပုညသင်္ကာသေတိ အတ္တနော ပုညသဒိသေ။ လက္ခဏသမ္မတေတိ သေဋ္ဌသမ္မတေ အဘိညာတေ။ ခလူတိ နိပါတော၊ တဿ ‘‘တေ ခလု ဒိသွာ’’တိ ပုရိမပဒေန သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဒေထာ’’တိအာဒီနိ ရာဇာ ပသန္နာကာရံ ကရောန္တော အာဟ။ တတ္ထ ကာမံကရော ဟိရညဿာတိ ¶ ဟိရညံ အဿ ကာမကိရိယာ အတ္ထု။ ယာဝန္တောတိ ယတ္တကံ ဧသ ဣစ္ဆတိ၊ တတ္တကံ ဟိရညမဿ ဒေထာတိ အတ္ထော။

ဧဝံ ပသန္နာကာရံ ကာရေတွာ ပီတိသောမနဿာသမုဿဟိတော ‘‘ဂစ္ဆထ နံ အလင်္ကရိတွာ အာနေထာ’’တိ အာဟ။ အထ နံ အမစ္စာ ရာဇနိဝေသနာ ဩတာရေတွာ ကပ္ပိတကေသမဿုံ နှာတာနုလိတ္တံ သဗ္ဗာလင်္ကာရပဋိမဏ္ဍိတံ ကတွာ ရညော ဒဿေသုံ။ အထဿ ရာဇာ သံဝစ္ဆရေ သတသဟဿုဋ္ဌာနကေ ဒွါဒသ ဂါမေ အာဇညယုတ္တံ ရထံ အလင်္ကတမဟာဂေဟဉ္စာတိ မဟန္တံ ယသံ ဒါပေသိ။ သော မဟန္တံ ယသံ လဘိတွာ အတ္တနော ကမ္မံ ပကာသေတုံ ‘‘န တေ၊ ဒေဝ၊ မယာ ယော ဝါ သော ဝါ ဟံသော အာနီတော၊ အယံ ပန နဝုတိယာ ဟံသသဟဿာနံ ရာဇာ ဓတရဋ္ဌော နာမ၊ အယံ သေနာပတိ သုမုခေါ နာမာ’’တိ အာဟ ¶ ။ အထ နံ ရာဇာ ‘‘ကထံ တေ၊ သမ္မ၊ ဧတေ ဂဟိတာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၃၁။

‘‘ဒိသွာ လုဒ္ဒံ ပသန္နတ္တံ၊ ကာသိရာဇာ တဒဗြဝိ၊

ယဒျာယံ သမ္မ ခေမက၊ ပုဏ္ဏာ ဟံသေဟိ တိဋ္ဌတိ။

၁၃၂။

‘‘ကထံ ရုစိမဇ္ဈဂတံ၊ ပါသဟတ္ထော ဥပါဂမိ၊

ဩကိဏ္ဏံ ဉာတိသင်္ဃေဟိ၊ နိမ္မဇ္ဈိမံ ကထံ ဂဟီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ပသန္နတ္တန္တိ ပသန္နဘာဝံ သောမနဿပ္ပတ္တံ။ ယဒျာယန္တိ၊ သမ္မ ခေမက၊ ယဒိ အယံ အမှာကံ ပေါက္ခရဏီ နဝုတိဟံသသဟဿေဟိ ပုဏ္ဏာ တိဋ္ဌတိ။ ကထံ ရုစိမဇ္ဈဂတန္တိ ဧဝံ သန္တေ တွံ တေသံ ရုစီနံ ပိယဒဿနာနံ ဟံသာနံ မဇ္ဈဂတံ ဧတံ ဉာတိသင်္ဃေဟိ ဩကိဏ္ဏံ။ နိမ္မဇ္ဈိမန္တိ နေဝ မဇ္ဈိမံ နေဝ ကနိဋ္ဌံ ဥတ္တမံ ဟံသရာဇာနံ ကထံ ပါသဟတ္ထော ဥပါဂမိ ကထံ ဂဏှီတိ။

သော တဿ ကထေန္တော အာဟ –

၁၃၃။

‘‘အဇ္ဇ မေ သတ္တမာ ရတ္တိ၊ အဒနာနိ ဥပါသတော၊

ပဒမေတဿ အနွေသံ၊ အပ္ပမတ္တော ဃဋဿိတော။

၁၃၄။

‘‘အထဿ ပဒမဒ္ဒက္ခိံ၊ စရတော အဒနေသနံ၊

တတ္ထာဟံ ဩဒဟိံ ပါသံ၊ ဧဝံ တံ ဒိဇမဂ္ဂဟိ’’န္တိ။

တတ္ထ ¶ အဒနာနီတိ အာဒါနာနိ၊ ဂေါစရဂ္ဂဟဏဋ္ဌာနာနီတိ အတ္ထော၊ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ ဥပါသတောတိ ဥပဂစ္ဆန္တဿ။ ပဒန္တိ ဂေါစရဘူမိယံ အက္ကန္တပဒံ။ ဃဋဿိတောတိ စာဋိပဉ္ဇရေ နိဿိတော ဟုတွာ။ အထဿာတိ အထ ဆဋ္ဌေ ဒိဝသေ ဧတဿ အဒနေသနံ စရန္တဿ ပဒံ အဒ္ဒက္ခိံ။ ဧဝံ တန္တိ ဧဝံ တံ ဒိဇံ အဂ္ဂဟိန္တိ သဗ္ဗံ ဂဟိတောပါယံ အာစိက္ခိ။

တံ သုတွာ ရာဇာ ‘‘အယံ ဒွါရေ ဌတွာ ပဋိဝေဒေန္တောပိ ဓတရဋ္ဌဿေဝါဂမနံ ပဋိဝေဒေသိ၊ ဣဒါနိပိ ဧတံ ဧကမေဝ ဂဏှိန္တိ ဝဒတိ၊ ကိံ နု ခေါ ဧတ္ထ ကာရဏ’’န္တိ စိန္တေတွာ ဂါထမာဟ –

၁၃၅။

‘‘လုဒ္ဒ ဒွေ ဣမေ သကုဏာ၊ အထ ဧကောတိ ဘာသသိ၊

စိတ္တံ နု တေ ဝိပရိယတ္တံ၊ အဒု ကိံ နု ဇိဂီသသီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ဝိပရိယတ္တန္တိ ဝိပလ္လတ္ထံ။ အဒု ကိံ နု ဇိဂီသသီတိ ဥဒါဟု ကိံ နု စိန္တေသိ၊ ကိံ ဣတရံ ဂဟေတွာ အညဿ ဒါတုကာမော ဟုတွာ စိန္တေသီတိ ပုစ္ဆတိ။

တတော လုဒ္ဒေါ ‘‘န မေ၊ ဒေဝ၊ စိတ္တံ ဝိပလ္လတ္ထံ၊ နာပိ အဟံ ဣတရံ အညဿ ဒါတုကာမော၊ အပိစ ခေါ ပန မယာ ဩဟိတေ ပါသေ ဧကောဝ ဗဒ္ဓါ’’တိ အာဝိ ကရောန္တော အာဟ –

၁၃၆။

‘‘ယဿ ¶ လောဟိတကာ တာလာ၊ တပနီယနိဘာ သုဘာ၊

ဥရံ သံဟစ္စ တိဋ္ဌန္တိ၊ သော မေ ဗန္ဓံ ဥပါဂမိ။

၁၃၇။

‘‘အထာယံ ဘဿရော ပက္ခီ၊ အဗဒ္ဓါ ဗဒ္ဓမာတုရံ၊

အရိယံ ဗြုဝါနော အဋ္ဌာသိ၊ စဇန္တော မာနုသိံ ဂိရ’’န္တိ။

တတ္ထ လောဟိတကာတိ ရတ္တဝဏ္ဏာ။ လာတာတိ ရာဇိယော။ ဥရံ သံဟစ္စာတိ ဥရံ အာဟစ္စ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – မဟာရာဇ၊ ယဿေတာ ရတ္တသုဝဏ္ဏသပ္ပဋိဘာဂါ တိဿော လောဟိတကာ ရာဇိယော ဂီဝံ ပရိက္ခိပိတွာ ဥရံ အာဟစ္စ တိဋ္ဌန္တိ၊ သော ဧကောဝ မမ ပါသေ ဗန္ဓံ ဥပါဂတောတိ။ ဘဿရောတိ ပရိသုဒ္ဓါ ပဘာသမ္ပန္နော။ အာတုရန္တိ ဂိလာနံ ဒုက္ခိတံ အဋ္ဌာသီတိ။

အထ ဓတရဋ္ဌဿ ဗဒ္ဓဘာဝံ ဉတွာ နိဝတ္တိတွာ ဧတံ သမဿာသေတွာ မမာဂမနကာလေ စ ပစ္စုဂ္ဂမနံ ကတွာ အာကာသေယေဝ မယာ သဒ္ဓိံ မဓုရပဋိသန္ထာရံ ကတွာ မနုဿဘာသာယ ဓတရဋ္ဌဿ ဂုဏံ ကထေန္တော အဋ္ဌာသိ၊ မမ ဟဒယံ မုဒုကံ ¶ ကတွာ ပုန ဧတဿေဝ ပုရတော အဋ္ဌာသိ။ အထာဟံ၊ ဒေဝ၊ သုမုခဿ သုဘာသိတံ သုတွာ ပသန္နစိတ္တော ဓတရဋ္ဌံ ဝိဿဇ္ဇေသိံ၊ ဣတိ ဓတရဋ္ဌဿ ပါသတော မောက္ခော၊ ဣမေ ဟံသေ အာဒါယ မမ ဣဓာဂမနဉ္စ သုမုခေနေဝ ကတန္တိ။ ဧဝံ သော သုမုခဿ ဂုဏကထံ ကထေသိ။ တံ သုတွာ ရာဇာ သုမုခဿ ဓမ္မကထံ သောတုကာမော အဟောသိ။ လုဒ္ဒပုတ္တဿ သက္ကာရံ ကရောန္တဿေဝ သူရိယော အတ္ထင်္ဂတော၊ ဒီပါ ပဇ္ဇလိတာ၊ ဗဟူ ခတ္တိယာဒယော သန္နိပတိတာ၊ ခေမာ ဒေဝီပိ ဝိဝိဓနာဋကပရိဝါရာ ရညော ဒက္ခိဏပဿေ နိသီဒိ။ တသ္မိံ ခဏေ ရာဇာ သုမုခံ ကထာပေတုကာမော ဂါထမာဟ –

၁၃၈။

‘‘အထ ကိံ ဒါနိ သုမုခ၊ ဟနုံ သံဟစ္စ တိဋ္ဌသိ၊

အဒု မေ ပရိသံ ပတ္တော၊ ဘယာ ဘီတော န ဘာသသီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ဟနုံ သံဟစ္စာတိ မဓုရကထော ကိရ တွံ၊ အထ ကသ္မာ ဣဒါနိ မုခံ ပိဓာယ တိဋ္ဌသိ။ အဒူတိ ကစ္စိ။ ဘယာ ဘီတောတိ ပရိသသာရဇ္ဇဘယေန ဘီတော ဟုတွာ။

တံ သုတွာ သုမုခေါ အဘီတဘာဝံ ဒဿေန္တော ဂါထမာဟ –

၁၃၉။

‘‘နာဟံ ¶ ကာသိပတိ ဘီတော၊ ဩဂယှ ပရိသံ တဝ၊

နာဟံ ဘယာ န ဘာသိဿံ၊ ဝါကျံ အတ္ထသ္မိံ တာဒိသေ’’တိ။

တတ္ထ တာဒိသေတိ အပိစ ခေါ ပန တထာရူပေ အတ္ထေ ဥပ္ပန္နေ ဝါကျံ ဘာသိဿာမီတိ ဝစနောကာသံ ဩလောကေန္တော နိသိန္နောမှီတိ အတ္ထော။

တံ သုတွာ ရာဇာ တဿ ကထံ ဝဍ္ဎေတုကာမတာယ ပရိဟာသံ ကရောန္တော အာဟ –

၁၄၀။

‘‘န တေ အဘိသရံ ပဿေ၊ န ရထေ နပိ ပတ္တိကေ၊

နာဿ စမ္မံဝ ကီဋံ ဝါ၊ ဝမ္မိတေ စ ဓနုဂ္ဂဟေ။

၁၄၁။

‘‘န ဟိရညံ သုဝဏ္ဏံ ဝါ၊ နဂရံ ဝါ သုမာပိတံ၊

ဩကိဏ္ဏပရိခံ ဒုဂ္ဂံ၊ ဒဠှမဋ္ဋာလကောဋ္ဌကံ၊

ယတ္ထ ပဝိဋ္ဌော သုမုခ၊ ဘာယိတဗ္ဗံ န ဘာယသီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ အဘိသရန္တိ ရက္ခဏတ္ထာယ ပရိဝါရေတွာ ဌိတံ အာဝုဓဟတ္ထံ ပရိသံ တေ န ပဿာမိ။ နာဿာတိ ဧတ္ထ အဿာတိ နိပါတမတ္တံ။ စမ္မန္တိ သရပရိတ္တာဏစမ္မံ။ ကီဋန္တိ ကီဋံ စာဋိကပါလာဒိ ဝုစ္စတိ။ စာဋိကပါလဟတ္ထာပိ တေ သန္တိကေ နတ္ထီတိ ဒီပေတိ။ ဝမ္မိတေတိ စမ္မသန္နဒ္ဓေ။ န ဟိရညန္တိ ယံ နိဿာယ န ဘာယသိ၊ တံ ဟိရညမ္ပိ တေ န ပဿာမိ။

ဧဝံ ¶ ရညာ ‘‘ကိံ တေ အဘာယနကာရဏ’’န္တိ ဝုတ္တေ တံ ကထေန္တော အာဟ –

၁၄၂။

‘‘န မေ အဘိသရေနတ္ထော၊ နဂရေန ဓနေန ဝါ၊

အပထေန ပထံ ယာမ၊ အန္တလိက္ခေစရာ မယံ။

၁၄၃။

‘‘သုတာ စ ပဏ္ဍိတာ တျမှာ၊ နိပုဏာ စတ္ထစိန္တကာ၊

ဘာသေမတ္ထဝတိံ ဝါစံ၊ သစ္စေ စဿ ပတိဋ္ဌိတော။

၁၄၄။

‘‘ကိဉ္စ ¶ တုယှံ အသစ္စဿ၊ အနရိယဿ ကရိဿတိ၊

မုသာဝါဒိဿ လုဒ္ဒဿ၊ ဘဏိတမ္ပိ သုဘာသိတ’’န္တိ။

တတ္ထ အဘိသရေနာတိ အာရက္ခပရိဝါရေန။ အတ္ထောတိ ဧတေန မမ ကိစ္စံ နတ္ထိ။ ကသ္မာ? ယသ္မာ အပထေန တုမှာဒိသာနံ အမဂ္ဂေန ပထံ မာပေတွာ ယာမ၊ အာကာသစာရိနော မယန္တိ။ ပဏ္ဍိတာ တျမှာတိ ပဏ္ဍိတာတိ တယာ သုတာမှာ၊ တေနေဝ ကာရဏေန အမှာကံ သန္တိကာ ဓမ္မံ သောတုကာမော ကိရ နော ဂါဟာပေသိ။ သစ္စေ စဿာတိ သစေ ပန တွံ သစ္စေ ပတိဋ္ဌိတော အဿ၊ အတ္ထဝတိံ ကာရဏနိဿိတံ ဝါစံ ဘာသေယျာမ။ အသစ္စဿာတိ ဝစီသစ္စရဟိတဿ တဝ သုဘာသိတံ မုဏ္ဍဿ ဒန္တသူစိ ဝိယ ကိံ ကရိဿတိ။

တံ သုတွာ ရာဇာ ‘‘ကသ္မာ မံ မုသာဝါဒီ အနရိယောတိ ဝဒသိ၊ ကိံ မယာ ကတ’’န္တိ အာဟ။ အထ နံ သုမုခေါ ‘‘တေန ဟိ၊ မဟာရာဇ၊ သုဏာဟီ’’တိ ဝတွာ အာဟ –

၁၄၅။

‘‘တံ ဗြာဟ္မဏာနံ ဝစနာ၊ ဣမံ ခေမမကာရယိ၊

အဘယဉ္စ တယာ ဃုဋ္ဌံ၊ ဣမာယော ဒသဓာ ဒိသာ။

၁၄၆။

‘‘ဩဂယှ တေ ပေါက္ခရဏိံ၊ ဝိပ္ပသန္နောဒကံ သုစိံ၊

ပဟူတံ စာဒနံ တတ္ထ၊ အဟိံသာ စေတ္ထ ပက္ခိနံ။

၁၄၇။

‘‘ဣဒံ သုတွာန နိဂ္ဃောသံ၊ အာဂတမှ တဝန္တိကေ၊

တေ တေ ဗဒ္ဓသ္မ ပါသေန၊ ဧတံ တေ ဘာသိတံ မုသာ။

၁၄၈။

‘‘မုသာဝါဒံ ပုရက္ခတွာ၊ ဣစ္ဆာလောဘဉ္စ ပါပကံ၊

ဥဘောသန္ဓိမတိက္ကမ္မ၊ အသာတံ ဥပပဇ္ဇတီ’’တိ။

တတ္ထ တန္တိ တွံ။ ခေမန္တိ ဧဝံနာမိကံ ပေါက္ခရဏိံ။ ဃုဋ္ဌန္တိ စတူသု ကဏ္ဏေသု ဌတွာ ဃောသာပိတံ။ ဒသဓာတိ ဣမာသု ဒသဓာ ဌိတာသု ဒိသာသု တယာ အဘယံ ဃုဋ္ဌံ။ ဩဂယှာတိ ဩဂါဟေတွာ အာဂတာနံ သန္တိကာ။ ပဟူတံ စာဒနန္တိ ပဟူတဉ္စ ပဒုမပုပ္ဖသာလိအာဒိကံ အဒနံ။ ဣဒံ သုတွာနာတိ ¶ တေသံ တံ ပေါက္ခရဏိံ ဩဂါဟေတွာ အာဂတာနံ သန္တိကာ ဣဒံ အဘယံ သုတွာ တဝန္တိကေ တဝ သမီပေ တယာ ကာရိတပေါက္ခရဏိံ အာဂတာမှာတိ အတ္ထော။ တေ တေတိ တေ မယံ တဝ ပါသေန ဗဒ္ဓါ။ ပုရက္ခတွာတိ ပုရတော ကတွာ ¶ ။ ဣစ္ဆာလောဘန္တိ ဣစ္ဆာသင်္ခါတံ ပါပကံ လောဘံ။ ဥဘောသန္ဓိန္တိ ဥဘယံ ဒေဝလောကေ စ မနုဿလောကေ စ ပဋိသန္ဓိံ ဣမေ ပါပဓမ္မေ ပုရတော ကတွာ စရန္တော ပုဂ္ဂလော သုဂတိပဋိသန္ဓိံ အတိက္ကမိတွာ အသာတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇတီတိ။

ဧဝံ ¶ ပရိသမဇ္ဈေယေဝ ရာဇာနံ လဇ္ဇာပေသိ။ အထ နံ ရာဇာ ‘‘နာဟံ၊ သုမုခ၊ တုမှေ မာရေတွာ မံသံ ခါဒိတုကာမော ဂဏှာပေသိံ၊ ပဏ္ဍိတဘာဝံ ပန ဝေါ သုတွာ သုဘာသိတံ သောတုကာမော ဂဏှာပေသိ’’န္တိ ပကာသေန္တော အာဟ –

၁၄၉။

‘‘နာပရဇ္ဈာမ သုမုခ၊ နပိ လောဘာဝ မဂ္ဂဟိံ၊

သုတာ စ ပဏ္ဍိတာတျတ္ထ၊ နိပုဏာ အတ္ထစိန္တကာ။

၁၅၀။

‘‘အပ္ပေဝတ္ထဝတိံ ဝါစံ၊ ဗျာဟရေယျုံ ဣဓာဂတာ၊

တထာ တံ သမ္မ နေသာဒေါ၊ ဝုတ္တော သုမုခ မဂ္ဂဟီ’’တိ။

တတ္ထ နာပရဇ္ဈာမာတိ မာရေန္တော အပရဇ္ဈတိ နာမ၊ မယံ န မာရေမ။ လောဘာဝ မဂ္ဂဟိန္တိ မံသံ ခါဒိတုကာမော ဟုတွာ လောဘာဝ တုမှေ နာဟံ အဂ္ဂဟိံ။ ပဏ္ဍိတာတျတ္ထာတိ ပဏ္ဍိတာတိ သုတာ အတ္ထ။ အတ္ထစိန္တကာတိ ပဋိစ္ဆန္နာနံ အတ္ထာနံ စိန္တကာ။ အတ္ထဝတိန္တိ ကာရဏနိဿိတံ။ တထာတိ တေန ကာရဏေန။ ဝုတ္တောတိ မယာ ဝုတ္တော ဟုတွာ။ သုမုခ၊ မဂ္ဂဟီတိ၊ သုမုခါတိ အာလပတိ၊ မ-ကာရော ပဒသန္ဓိကရော။ အဂ္ဂဟီတိ ဓမ္မံ ဒေသေတုံ တုမှေ ဂဏှိ။

တံ သုတွာ သုမုခေါ ‘‘သုဘာသိတံ သောတုကာမေန အယုတ္တံ တေ ကတံ၊ မဟာရာဇာ’’တိ ဝတွာ အာဟ –

၁၅၁။

‘‘နေဝ ဘီတာ ကာသိပတိ၊ ဥပနီတသ္မိံ ဇီဝိတေ၊

ဘာသေမတ္ထဝတိံ ဝါစံ၊ သမ္ပတ္တာ ကာလပရိယာယံ။

၁၅၂။

‘‘ယော မိဂေန မိဂံ ဟန္တိ၊ ပက္ခိံ ဝါ ပန ပက္ခိနာ၊

သုတေန ဝါ သုတံ ကိဏျာ၊ ကိံ အနရိယတရံ တတော။

၁၅၃။

‘‘ယော စာရိယရုဒံ ဘာသေ၊ အနရိယဓမ္မဝဿိတော၊

ဥဘော သော ဓံသတေ လောကာ၊ ဣဓ စေဝ ပရတ္ထ စ။

၁၅၄။

‘‘န ¶ မဇ္ဇေထ ယသံ ပတ္တော၊ န ဗျာဓေ ပတ္တသံသယံ၊

ဝါယမေထေဝ ကိစ္စေသု၊ သံဝရေ ဝိဝရာနိ စ။

၁၅၅။

¶ ‘‘ယေ ¶ ဝုဒ္ဓါ အဗ္ဘတိက္ကန္တာ၊ သမ္ပတ္တာ ကာလပရိယာယံ၊

ဣဓ ဓမ္မံ စရိတွာန၊ ဧဝံတေ တိဒိဝံ ဂတာ။

၁၅၆။

‘‘ဣဒံ သုတွာ ကာသိပတိ၊ ဓမ္မမတ္တနိ ပါလယ၊

ဓတရဋ္ဌဉ္စ မုဉ္စာဟိ၊ ဟံသာနံ ပဝရုတ္တမ’’န္တိ။

တတ္ထ ဥပနီတသ္မိန္တိ မရဏသန္တိကံ ဥပနီတေ။ ကာလပရိယာယန္တိ မရဏကာလဝါရံ သမ္ပတ္တာ သမာနာ န ဘာသိဿာမ။ န ဟိ ဓမ္မကထိကံ ဗန္ဓိတွာ မရဏဘယေန တဇ္ဇေတွာ ဓမ္မံ သုဏန္တိ၊ အယုတ္တံ တေ ကတန္တိ။ မိဂေနာတိ သုဋ္ဌု သိက္ခာပိတေန ဒီပကမိဂေန။ ဟန္တီတိ ဟနတိ။ ပက္ခိနာတိ ဒီပကပက္ခိနာ။ သုတေနာတိ ခေမံ နိဗ္ဘယန္တိ ဝိဿုတေန ဒီပကမိဂပက္ခိသဒိသေန ပဒုမသရေန။ သုတန္တိ ‘‘ပဏ္ဍိတော စိတြကထီ’’တိ ဧဝံ သုတံ ဓမ္မကထိကံ။ ကိဏျာတိ ‘‘ဓမ္မံ သောဿာမီ’’တိ ပါသဗန္ဓနေန ယော ကိဏေယျ ဟိံသေယျ ဗာဓေယျ။ တတောတိ တေသံ ကိရိယတော ဥတ္တရိ အညံ အနရိယတရံ နာမ ကိမတ္ထိ။

အရိယရုဒန္တိ မုခေန အရိယဝစနံ သုန္ဒရဝစနံ ဘာသတိ။ အနရိယဓမ္မဝဿိတောတိ ကမ္မေန အနရိယဓမ္မံ အဝဿိတော။ ဥဘောတိ ဒေဝလောကာ စ မနုဿလောကာ စာတိ ဥဘယမှာ။ ဣဓ စေဝါတိ ဣဓ ဥပ္ပန္နောပိ ပရတ္ထ ဥပ္ပန္နောပိ ဧဝရူပေါ ဒွီဟိ သုဂတိလောကေဟိ ဓံသိတွာ နိရယမေဝ ဥပပဇ္ဇတိ။ ပတ္တသံသယန္တိ ဇီဝိတသံသယမာပန္နမ္ပိ ဒုက္ခံ ပတွာ န ကိလမေယျ။ သံဝရေ ဝိဝရာနိ စာတိ အတ္တနော ဆိဒ္ဒါနိ ဒွါရာနိ သံဝရေယျ ပိဒဟေယျ။ ဝုဒ္ဓါတိ ဂုဏဝုဒ္ဓါ ပဏ္ဍိတာ။ အဗ္ဘတိက္ကန္တာတိ ဣမံ မနုဿလောကံ အတိက္ကန္တာ။ ကာလပရိယာယန္တိ မရဏကာလပရိယာယံ ပတ္တာ ဟုတွာ။ ဧဝံတေတိ ဧဝံ ဧတေ။ ဣဒန္တိ ဣဒံ မယာ ဝုတ္တံ အတ္ထနိဿိတံ ဝစနံ။ ဓမ္မန္တိ ပဝေဏိယဓမ္မမ္ပိ သုစရိတဓမ္မမ္ပိ။

တံ သုတွာ ရာဇာ အာဟ –

၁၅၇။

‘‘အာဟရန္တုဒကံ ပဇ္ဇံ၊ အာသနဉ္စ မဟာရဟံ၊

ပဉ္ဇရတော ပမောက္ခာမိ၊ ဓတရဋ္ဌံ ယသဿိနံ။

၁၅၈။

‘‘တဉ္စ ¶ သေနာပတိံ ဓီရံ၊ နိပုဏံ အတ္ထစိန္တကံ၊

ယော သုခေ သုခိတော ရညော၊ ဒုက္ခိတေ ဟောတိ ဒုက္ခိတော။

၁၅၉။

‘‘ဧဒိသော ¶ ခေါ အရဟတိ၊ ပိဏ္ဍမသ္နာတု ဘတ္တုနော၊

ယထာယံ သုမုခေါ ရညော၊ ပါဏသာဓာရဏော သခါ’’တိ။

တတ္ထ ဥဒကန္တိ ပါဒဓောဝနံ။ ပဇ္ဇန္တိ ပါဒဗ္ဘဉ္ဇနံ။ သုခေတိ သုခမှိ သတိ။

ရညော ဝစနံ သုတွာ တေသံ အာသနာနိ အာဟရိတွာ တတ္ထ နိသိန္နာနံ ဂန္ဓောဒကေန ပါဒေ ဓောဝိတွာ သတပါကေန တေလေန အဗ္ဘဉ္ဇိံသု။ တမတ္ထံ ¶ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၆၀။

‘‘ပီဌဉ္စ သဗ္ဗသောဝဏ္ဏံ၊ အဋ္ဌပါဒံ မနောရမံ၊

မဋ္ဌံ ကာသိကမတ္ထန္နံ၊ ဓတရဋ္ဌော ဥပါဝိသိ။

၁၆၁။

‘‘ကောစ္ဆဉ္စ သဗ္ဗသောဝဏ္ဏံ၊ ဝေယျဂ္ဃပရိသိဗ္ဗိတံ၊

သုမုခေါ အဇ္ဈုပါဝေက္ခိ၊ ဓတရဋ္ဌဿနန္တရာ။

၁၆၂။

‘‘တေသံ ကဉ္စနပတ္တဟိ၊ ပုထူ အာဒါယ ကာသိယော၊

ဟံသာနံ အဘိဟာရေသု၊ အဂ္ဂရညော ပဝါသိတ’’န္တိ။

တတ္ထ မဋ္ဌန္တိ ကရဏပရိနိဋ္ဌိတံ။ ကာသိကမတ္ထန္နန္တိ ကာသိကဝတ္ထေန အတ္ထတံ။ ကောစ္ဆန္တိ မဇ္ဈေ သံခိတ္တံ။ ဝေယျဂ္ဃပရိသိဗ္ဗိတန္တိ ဗျဂ္ဃစမ္မပရိသိဗ္ဗိတံ မင်္ဂလဒိဝသေ အဂ္ဂမဟေသိယာ နိသိန္နပီဌံ။ ကဉ္စနပတ္တေဟီတိ သုဝဏ္ဏဘာဇနေဟိ။ ပုထူတိ ဗဟူ ဇနာ။ ကာသိယောတိ ကာသိရဋ္ဌဝါသိနော။ အဘိဟာရေသုန္တိ ဥပနာမေသုံ။ အဂ္ဂရညော ပဝါသိတန္တိ အဋ္ဌသတပလသုဝဏ္ဏပါတိပရိက္ခိတ္တံ ဟံသရညော ပဏ္ဏာကာရတ္ထာယ ကာသိရညာ ပေသိတံ နာနဂ္ဂရသဘောဇနံ။

ဧဝံ ဥပနီတေ ပန တသ္မိံ ကာသိရာဇာ တေသံ သမ္ပဂ္ဂဟတ္ထံ သယံ သုဝဏ္ဏပါတိံ ဂဟေတွာ ဥပနာမေသိ။ တေ တတော မဓုလာဇေ ခါဒိတွာ မဓုရောဒကဉ္စ ပိဝိံသု။ အထ မဟာသတ္တော ရညော အဘိဟာရဉ္စ ပသာဒဉ္စ ဒိသွာ ပဋိသန္ထာရမကာသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၆၃။

‘‘ဒိသွာ အဘိဟဋံ အဂ္ဂံ၊ ကာသိရာဇေန ပေသိတံ၊

ကုသလော ခတ္တဓမ္မာနံ၊ တတော ပုစ္ဆိ အနန္တရာ။

၁၆၄။

‘‘ကစ္စိန္နု ¶ ¶ ဘောတော ကုသလံ၊ ကစ္စိ ဘောတော အနာမယံ၊

ကစ္စိ ရဋ္ဌမိဒံ ဖီတံ၊ ဓမ္မေန မနုသာသသိ။

၁၆၅။

‘‘ကုသလဉ္စေဝ မေ ဟံသ၊ အထော ဟံသ အနာမယံ၊

အထော ရဋ္ဌမိဒံ ဖီတံ၊ ဓမ္မေန မနုသာသဟံ။

၁၆၆။

‘‘ကစ္စိ ဘောတော အမစ္စေသု၊ ဒေါသော ကောစိ န ဝိဇ္ဇတိ၊

ကစ္စိ စ တေ တဝတ္ထေသု၊ နာဝကင်္ခန္တိ ဇီဝိတံ။

၁၆၇။

‘‘အထောပိ မေ အမစ္စေသု၊ ဒေါသော ကောစိ န ဝိဇ္ဇတိ၊

အထောပိ တေ မမတ္ထေသု၊ နာဝကင်္ခန္တိ ဇီဝိတံ။

၁၆၈။

‘‘ကစ္စိ တေ သာဒိသီ ဘရိယာ၊ အဿဝါ ပိယဘာဏိနီ၊

ပုတ္တရူပယသူပေတာ၊ တဝ ဆန္ဒဝသာနုဂါ။

၁၆၉။

‘‘အထော မေ သာဒိသီ ဘရိယာ၊ အဿဝါ ပိယဘာဏိနီ၊

ပုတ္တရူပယသူပေတာ၊ မမ ဆန္ဒဝသာနုဂါ။

၁၇၀။

‘‘ကစ္စိ ¶ ရဋ္ဌံ အနုပ္ပီဠံ၊ အကုတောစိဥပဒ္ဒဝံ၊

အသာဟသေန ဓမ္မေန၊ သမေန မနုသာသသိ။

၁၇၁။

‘‘အထော ရဋ္ဌံ အနုပ္ပီဠံ၊ အကုတောစိဥပဒ္ဒဝံ၊

အသာဟသေန ဓမ္မေန၊ သမေန မနုသာသဟံ။

၁၇၂။

‘‘ကစ္စိ သန္တော အပစိတာ၊ အသန္တော ပရိဝဇ္ဇိတာ၊

နော စေ ဓမ္မံ နိရံကတွာ၊ အဓမ္မမနုဝတ္တသိ။

၁၇၃။

‘‘သန္တော စ မေ အပစိတာ၊ အသန္တော ပရိဝဇ္ဇိတာ၊

ဓမ္မမေဝါနုဝတ္တာမိ၊ အဓမ္မော မေ နိရံကတော။

၁၇၄။

‘‘ကစ္စိ ¶ နာနာဂတံ ဒီဃံ၊ သမဝေက္ခသိ ခတ္တိယ၊

ကစ္စိမတ္တော မဒနီယေ၊ ပရလောကံ န သန္တသိ။

၁၇၅။

‘‘နာဟံ အနာဂတံ ဒီဃံ၊ သမဝေက္ခာမိ ပက္ခိမ၊

ဌိတော ဒသသု ဓမ္မေသု၊ ပရလောကံ န သန္တသေ။

၁၇၆။

‘‘ဒါနံ ¶ သီလံ ပရိစ္စာဂံ၊ အဇ္ဇဝံ မဒ္ဒဝံ တပံ၊

အက္ကောဓံ အဝိဟိံသဉ္စ၊ ခန္တိဉ္စ အဝိရောဓနံ။

၁၇၇။

‘‘ဣစ္စေတေ ကုသလေ ဓမ္မေ၊ ဌိတေ ပဿာမိ အတ္တနိ၊

တတော မေ ဇာယတေ ပီတိ၊ သာမနဿဉ္စနပ္ပကံ။

၁၇၈။

‘‘သုမုခေါ စ အစိန္တေတွာ၊ ဝိသဇ္ဇိ ဖရုသံ ဂိရံ၊

ဘာဝဒေါသမနညာယ၊ အသ္မာကာယံ ဝိဟင်္ဂမော။

၁၇၉။

‘‘သော ကုဒ္ဓါ ဖရုသံ ဝါစံ၊ နိစ္ဆာရေသိ အယောနိသော၊

ယာနသ္မေသု န ဝိဇ္ဇန္တိ၊ နယိဒံ ပညဝတာမိဝါ’’တိ။

တတ္ထ ဒိသွာတိ တံ ဗဟုံ အဂ္ဂပါနဘောဇနံ ဒိသွာ။ ပေသိတန္တိ အာဟရာပေတွာ ဥပနီတံ။ ခတ္တဓမ္မာနန္တိ ပဌမကာရဏေသု ပဋိသန္ထာရဓမ္မာနံ။ တတော ပုစ္ဆိ အနန္တရာတိ တသ္မိံ ကာလေ ‘‘ကစ္စိ နု၊ ဘောတော’’တိ အနုပဋိပါဋိယာ ပုစ္ဆိ။ တာ ပနေတာ ဆ ဂါထာ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တတ္ထာယေဝ။ အနုပ္ပီဠန္တိ ကစ္စိ ရဋ္ဌဝါသိနော ယန္တေ ဥစ္ဆုံ ဝိယ န ပီဠေသီတိ ပုစ္ဆတိ။ အကုတောစိဥပဒ္ဒဝန္တိ ကုတောစိ အနုပဒ္ဒဝံ။ ဓမ္မေန သမေန မနုသာသသီတိ ကစ္စိ တဝ ရဋ္ဌံ ဓမ္မေန သမေန အနုသာသသိ။ သန္တောတိ သီလာဒိဂုဏသံယုတ္တာ သပ္ပုရိသာ။ နိရံကတွာတိ ဆဍ္ဍေတွာ။ နာနာဂတံ ဒီဃန္တိ အနာဂတံ အတ္တနော ဇီဝိတပဝတ္တိံ ‘‘ကစ္စိ ဒီဃ’’န္တိ န သမဝေက္ခသိ၊ အာယုသင်္ခါရာနံ ပရိတ္တဘာဝံ ဇာနာသီတိ ပုစ္ဆတိ။ မဒနီယေတိ မဒါရဟေ ရူပါဒိအာရမ္မဏေ။ န သန္တသီတိ န ဘာယသိ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ကစ္စိ ရူပါဒီသု ကာမဂုဏေသု အမတ္တော အပ္ပမတ္တော ဟုတွာ ဒါနာဒီနံ ကုသလာနံ ကတတ္တာ ပရလောကံ န ဘာယသီတိ။

ဒသသူတိ ဒသသု ရာဇဓမ္မေသု။ ဒါနာဒီသု ဒသဝတ္ထုကာ စေတနာ ဒါနံ၊ ပဉ္စသီလဒသသီလာနိ သီလံ ¶ ၊ ဒေယျဓမ္မစာဂေါ ¶ ပရိစ္စာဂေါ၊ ဥဇုဘာဝေါ အဇ္ဇဝံ၊ မုဒုဘာဝေါ မဒ္ဒဝံ၊ ဥပေါသထကမ္မံ တပေါ၊ မေတ္တာပုဗ္ဗဘာဂေါ အက္ကောဓော၊ ကရုဏာပုဗ္ဗဘာဂေါ အဝိဟိံသာ၊ အဓိဝါသနာ ခန္တိ၊ အဝိရောဓော အဝိရောဓနံ။ အစိန္တေတွာတိ မမ ဣမံ ဂုဏသမ္ပတ္တိံ အစိန္တေတွာ။ ဘာဝဒေါသန္တိ စိတ္တဒေါသံ။ အနညာယာတိ အဇာနိတွာ။ အသ္မာကဉှိ စိတ္တဒေါသော ¶ နာမ နတ္ထိ၊ ယမေသ ဇာနေယျ၊ တံ အဇာနိတွာဝ ဖရုသံ ကက္ခဠံ ဂိရံ ဝိဿဇ္ဇေသိ။ အယောနိသောတိ အနုပါယေန။ ယာနသ္မေသူတိ ယာနိ ဝဇ္ဇာနိ အမှေသု န ဝိဇ္ဇန္တိ၊ တာနိ ဝဒတိ။ နယိဒန္တိ တသ္မာဿ ဣဒံ ဝစနံ ပညဝတံ ဣဝ န ဟောတိ၊ တေနေသ မမ န ပဏ္ဍိတော ဝိယ ဥပဋ္ဌာတိ။

တံ သုတွာ သုမုခေါ ‘‘မယာ ဂုဏသမ္ပန္နောဝ ရာဇာ အပသာဒိတော၊ သော မေ ကုဒ္ဓါ၊ ခမာပေဿာမိ န’’န္တိ စိန္တေတွာ အာဟ –

၁၈၀။

‘‘အတ္ထိ မေ တံ အတိသာရံ၊ ဝေဂေန မနုဇာဓိပ၊

ဓတရဋ္ဌေ စ ဗဒ္ဓသ္မိံ၊ ဒုက္ခံ မေ ဝိပုလံ အဟု။

၁၈၁။

‘‘တွံ နော ပိတာဝ ပုတ္တာနံ၊ ဘူတာနံ ဓရဏီရိဝ၊

အသ္မာကံ အဓိပန္နာနံ၊ ခမဿု ရာဇကုဉ္ဇရာ’’တိ။

တတ္ထ အတိသာရန္တိ ပက္ခလိတံ။ ဝေဂေနာတိ အဟံ ဧတံ ကထံ ကထေန္တော ဝေဂေန သဟသာ ကထေသိံ။ ဒုက္ခန္တိ စေတသိကံ ဒုက္ခံ မမ ဝိပုလံ အဟောသိ၊ တသ္မာ ကောဓဝသေန ယံ မယာ ဝုတ္တံ၊ တံ မေ ခမထ၊ မဟာရာဇာတိ။ ပုတ္တာနန္တိ တွံ အမှာကံ ပုတ္တာနံ ပိတာ ဝိယ။ ဓရဏီရိဝါတိ ပါဏဘူတာနံ ပတိဋ္ဌာ ပထဝီ ဝိယ တွံ အမှာကံ အဝဿယော။ အဓိပန္နာနန္တိ ဒေါသေန အပရာဓေန အဇ္ဈောတ္ထဋာနံ ခမဿူတိ ဣဒံ သော အာသနာ ဩရုယှ ပက္ခေဟိ အဉ္ဇလိံ ကတွာ အာဟ။

အထ နံ ရာဇာ အာလိင်္ဂိတွာ အာဒါယ သုဝဏ္ဏပီဌေ နိသီဒါပေတွာ အစ္စယဒေသနံ ပဋိဂ္ဂဏှန္တော အာဟ –

၁၈၂။

‘‘ဧတံ တေ အနုမောဒါမ၊ ယံ ဘာဝံ န နိဂူဟသိ၊

ခိလံ ပဘိန္ဒသိ ပက္ခိ၊ ဥဇုကောသိ ဝိဟင်္ဂမာ’’တိ။

တတ္ထ ¶ အနုမောဒါမာတိ ဧတံ တေ ဒေါသံ ခမာမ။ ယန္တိ ယသ္မာ တွံ အတ္တနော စိတ္တပဋိစ္ဆန္နဘာဝံ န နိဂူဟသိ။ ခိလန္တိ စိတ္တခိလံ စိတ္တခါဏုကံ။

ဣဒဉ္စ ပန ဝတွာ ရာဇာ မဟာသတ္တဿ ဓမ္မကထာယ သုမုခဿ စ ဥဇုဘာဝေ ပသီဒိတွာ ‘‘ပသန္နေန နာမ ပသန္နာကာရော ကာတဗ္ဗော’’တိ ဥဘိန္နမ္ပိ တေသံ အတ္တနော ရဇ္ဇသိရိံ နိယျာဒေန္တော အာဟ –

၁၈၃။

‘‘ယံ ကိဉ္စိ ရတနံ အတ္ထိ၊ ကာသိရာဇနိဝေသနေ၊

ရဇတံ ဇာတရူပဉ္စ၊ မုတ္တာ ဝေဠုရိယာ ဗဟူ။

၁၈၄။

‘‘မဏယော ¶ ¶ သင်္ခမုတ္တာ စ၊ ဝတ္ထကံ ဟရိစန္ဒနံ၊

အဇိနံ ဒန္တဘဏ္ဍဉ္စ၊ လောဟံ ကာဠာယသံ ဗဟုံ၊

ဧတံ ဒဒါမိ ဝေါ ဝိတ္တံ၊ ဣဿရံ ဝိဿဇာမိ ဝေါ’’တိ။

တတ္ထ မုတ္တာတိ ဝိဒ္ဓါဝိဒ္ဓမုတ္တာ။ မဏယောတိ မဏိဘဏ္ဍကာနိ။ သင်္ခမုတ္တာ စာတိ ဒက္ခိဏာဝဋ္ဋသင်္ခရတနဉ္စ အာမလကဝဋ္ဋမုတ္တရတနဉ္စ။ ဝတ္ထကန္တိ သုခုမကာသိကဝတ္ထာနိ။ အဇိနန္တိ အဇိနမိဂစမ္မံ။ လောဟံ ကာဠာယသန္တိ တမ္ဗလောဟဉ္စ ကာဠလောဟဉ္စ။ ဣဿရန္တိ ကဉ္စနမာလေန သေတစ္ဆတ္တေန သဒ္ဓိံ ဒွါဒသယောဇနိကေ ဗာရာဏသိနဂရေ ရဇ္ဇံ။

ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ ဥဘောပိ တေ သေတစ္ဆတ္တေန ပူဇေတွာ ရဇ္ဇံ ပဋိစ္ဆာပေသိ။ အထ မဟာသတ္တော ရညာ သဒ္ဓိံ သလ္လပန္တော အာဟ –

၁၈၅။

‘‘အဒ္ဓါ အပစိတာ တျမှာ၊ သက္ကတာ စ ရထေသဘ၊

ဓမ္မေသု ဝတ္တမာနာနံ၊ တွံ နော အာစရိယော ဘဝ။

၁၈၆။

‘‘အာစရိယ မနုညာတာ၊ တယာ အနုမတာ မယံ၊

တံ ပဒက္ခိဏတော ကတွာ၊ ဉာတိံ ပဿေမုရိန္ဒမာ’’တိ။

တတ္ထ ဓမ္မေသူတိ ကုသလကမ္မပထဓမ္မေသု။ အာစရိယောတိ တွံ အမှေဟိ ဗျတ္တတရော၊ တသ္မာ နော အာစရိယော ဟောတိ၊ အပိစ ဒသန္နံ ရာဇဓမ္မာနံ ကထိတတ္တာ သုမုခဿ ဒေါသံ ဒဿေတွာ အစ္စယပဋိဂ္ဂဟဏဿ ¶ ကတတ္တာပိ တွံ အမှာကံ အာစရိယောဝ၊ တသ္မာ ဣဒါနိပိ နော အာစာရသိက္ခာပနေန အာစရိယော ဘဝါတိ အာဟ။ ပဿေမုရိန္ဒမာတိ ပဿေမု အရိန္ဒမ။

သော တေသံ ဂမနံ အနုဇာနိ၊ ဗောဓိသတ္တဿပိ ဓမ္မံ ကထေန္တဿေဝ အရုဏံ ဥဋ္ဌဟိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၈၇။

‘‘သဗ္ဗရတ္တိံ စိန္တယိတွာ၊ မန္တယိတွာ ယထာကထံ၊

ကာသိရာဇာ အနုညာသိ၊ ဟံသာနံ ပဝရုတ္တမ’’န္တိ။

တတ္ထ ယထာကထန္တိ ယံကိဉ္စိ အတ္ထံ တေဟိ သဒ္ဓိံ စိန္တေတဗ္ဗံ မန္တေတဗ္ဗဉ္စ၊ သဗ္ဗံ တံ စိန္တေတွာ စ မန္တေတွာ စာတိ အတ္ထော။ အနုညာသီတိ ဂစ္ဆထာတိ အနုညာသိ။

ဧဝံ ¶ တေန အနုညာတော ဗောဓိသတ္တော ရာဇာနံ ‘‘အပ္ပမတ္တော ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေဟီ’’တိ ဩဝဒိတွာ ပဉ္စသု သီလေသု ပတိဋ္ဌာပေသိ။ ရာဇာ တေသံ ကဉ္စနဘာဇနေဟိ ¶ မဓုလာဇဉ္စ မဓုရောဒကဉ္စ ဥပနာမေတွာ နိဋ္ဌိတာဟာရကိစ္စေ ဂန္ဓမာလာဒီဟိ ပူဇေတွာ ဗောဓိသတ္တံ သုဝဏ္ဏစင်္ကောဋကေန သယံ ဥက္ခိပိ၊ ခေမာ ဒေဝီ သုမုခံ ဥက္ခိပိ။ အထ နေ သီဟပဉ္ဇရံ ဥဂ္ဃာဋေတွာ သူရိယုဂ္ဂမနဝေလာယ ‘‘ဂစ္ဆထ သာမိနော’’တိ ဝိဿဇ္ဇေသုံ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၈၈။

‘‘တတော ရတျာ ဝိဝသာနေ၊ သူရိယုဂ္ဂမနံ ပတိ၊

ပေက္ခတော ကာသိရာဇဿ၊ ဘဝနာ တေ ဝိဂါဟိသု’’န္တိ။

တတ္ထ ဝိဂါဟိသုန္တိ အာကာသံ ပက္ခန္ဒိံသု။

တေသု မဟာသတ္တော သုဝဏ္ဏစင်္ကောဋကတော ဥပ္ပတိတွာ အာကာသေ ဌတွာ ‘‘မာ စိန္ဒယိ၊ မဟာရာဇ၊ အပ္ပမတ္တော အမှာကံ ဩဝါဒေ ဝတ္တေယျာသီ’’တိ ရာဇာနံ သမဿာသေတွာ သုမုခံ အာဒါယ စိတ္တကူဋမေဝ ဂတော။ တာနိပိ ခေါ နဝုတိ ဟံသသဟဿာနိ ကဉ္စနဂုဟတော နိက္ခမိတွာ ပဗ္ဗတတလေ နိသိန္နာနိ တေ အာဂစ္ဆန္တေ ဒိသွာ ပစ္စုဂ္ဂန္တွာ ပရိဝါရေသုံ။ တေ ဉာတိဂဏပရိဝုတာ စိတ္တကူဋတလံ ပဝိသိံသု။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၈၉။

‘‘တေ ¶ အရောဂေ အနုပ္ပတ္တေ၊ ဒိသွာန ပရမေ ဒိဇေ၊

ကေကာတိ မကရုံ ဟံသာ၊ ပုထုသဒ္ဒေါ အဇာယထ။

၁၉၀။

‘‘တေ ပတီတာ ပမုတ္တေန၊ ဘတ္တုနာ ဘတ္တုဂါရဝါ၊

သမန္တာ ပရိကိရိံသု၊ အဏ္ဍဇာ လဒ္ဓပစ္စယာ’’တိ။

ဧဝံ ပရိဝါရေတွာ စ ပန တေ ဟံသာ ‘‘ကထံ မုတ္တောသိ၊ မဟာရာဇာ’’တိ ပုစ္ဆိံသု။ မဟာသတ္တော သုမုခံ နိဿာယ မုတ္တဘာဝံ သံယမရာဇလုဒ္ဒပုတ္တေဟိ ကတကမ္မဉ္စ ကထေသိ။ တံ သုတွာ တုဋ္ဌာ ဟံသဂဏာ ‘‘သုမုခေါ သေနာပတိ စ ရာဇာ စ လုဒ္ဒပုတ္တော စ သုခိတာ နိဒ္ဒုက္ခာ စိရံ ဇီဝန္တူ’’တိ အာဟံသု။ တမတ္ထံ ¶ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၁၉၁။

‘‘ဧဝံ မိတ္တဝတံ အတ္ထာ၊ သဗ္ဗေ ဟောန္တိ ပဒက္ခိဏာ၊

ဟံသာ ယထာ ဓတရဋ္ဌာ၊ ဉာတိသင်္ဃမုပါဂမု’’န္တိ။

တံ စူဠဟံသဇာတကေ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။

သတ္ထာ ¶ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဒါနေဝ၊ ပုဗ္ဗေပိ အာနန္ဒော မမတ္ထာယ အတ္တနော ဇီဝိတံ ပရိစ္စဇီ’’တိ ဝတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ ‘‘တဒါ လုဒ္ဒပုတ္တော ဆန္နော အဟောသိ၊ ခေမာ ဒေဝီ၊ ခေမာ ဘိက္ခုနီ၊ ရာဇာ သာရိပုတ္တော၊ သုမုခေါ အာနန္ဒော၊ သေသပရိသာ ဗုဒ္ဓပရိသာ၊ ဓတရဋ္ဌဟံသရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။

မဟာဟံသဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒုတိယာ။

[၅၃၅] ၃။ သုဓာဘောဇနဇာတကဝဏ္ဏနာ

နေဝ ကိဏာမိ နပိ ဝိက္ကိဏာမီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ ဒါနဇ္ဈာသယံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သော ကိရ သာဝတ္ထိယံ ဧကော ကုလပုတ္တော ဟုတွာ သတ္ထု ဓမ္မကထံ သုတွာ ပသန္နစိတ္တော ပဗ္ဗဇိတွာ သီလေသု ပရိပူရကာရီ ဓုတင်္ဂဂုဏသမန္နာဂတော သဗြဟ္မစာရီသု ပဝတ္တမေတ္တစိတ္တော ဒိဝသဿ တိက္ခတ္တုံ ဗုဒ္ဓဓမ္မသင်္ဃုပဋ္ဌာနေ အပ္ပမတ္တော အာစာရသမ္ပန္နော ဒါနဇ္ဈာသယော အဟောသိ။ သာရဏီယဓမ္မပူရကော အတ္တနာ လဒ္ဓံ ပဋိဂ္ဂါဟကေသု ဝိဇ္ဇမာနေသု ဆိန္နဘတ္တော ဟုတွာပိ ဒေတိယေဝ၊ တသ္မာ ¶ တဿ ဒါနဇ္ဈာသယဒါနာဘိရတဘာဝေါ ဘိက္ခုသင်္ဃေ ပါကဋော အဟောသိ။ အထေကဒိဝသံ ဘိက္ခူ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ၊ ‘‘အာဝုသော၊ အသုကော နာမ ဘိက္ခု ဒါနဇ္ဈာသယော ဒါနာဘိရတော အတ္တနာ လဒ္ဓံ ပသတမတ္တပါနီယမ္ပိ လောဘံ ဆိန္ဒိတွာ သဗြဟ္မစာရီနံ ဒေတိ၊ ဗောဓိသတ္တဿေဝဿ အဇ္ဈာသယော’’တိ။ သတ္ထာ တံ ကထံ ဒိဗ္ဗာယ သောတဓာတုယာ သုတွာ ဂန္ဓကုဋိတော နိက္ခမိတွာ အာဂန္တွာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘အယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ပုဗ္ဗေ အဒါနသီလော မစ္ဆရီ တိဏဂ္ဂေန တေလဗိန္ဒုမ္ပိ အဒါတာ အဟောသိ၊ အထ နံ အဟံ ဒမေတွာ နိဗ္ဗိသေဝနံ ကတွာ ဒါနဖလံ ဝဏ္ဏေတွာ ဒါနေ ပတိဋ္ဌာပေသိံ၊ သော ‘ပသတမတ္တံ ဥဒကမ္ပိ လဘိတွာ အဒတွာ န ပိဝိဿာမီ’တိ မမ သန္တိကေ ဝရံ အဂ္ဂဟေသိ၊ တဿ ဖလေန ဒါနဇ္ဈာသယော ဒါနာဘိရတော ဇာတော’’တိ ဝတွာ တေဟိ ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဧကော ဂဟပတိ အဍ္ဎော အဟောသိ အသီတိကောဋိဝိဘဝေါ။ အထဿ ရာဇာ သေဋ္ဌိဋ္ဌာနံ အဒါသိ ¶ ။ သော ရာဇပူဇိတော နာဂရဇာနပဒပူဇိတော ဟုတွာ ဧကဒိဝသံ အတ္တနော သမ္ပတ္တိံ ဩလောကေတွာ စိန္တေသိ – ‘‘အယံ ယသော မယာ အတီတဘဝေ နေဝ နိဒ္ဒါယန္တေန၊ န ကာယဒုစ္စရိတာဒီနိ ကရောန္တေန လဒ္ဓါ၊ သုစရိတာနိ ပန ¶ ပူရေတွာ လဒ္ဓါ၊ အနာဂတေပိ မယာ မမ ပတိဋ္ဌံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ သော ရညော သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘ဒေဝ၊ မမ ဃရေ အသီတိကောဋိဓနံ အတ္ထိ၊ တံ ဂဏှာဟီ’’တိ ဝတွာ ‘‘န မယှံ တဝ ဓနေနတ္ထော၊ ဗဟုံ မေ ဓနံ၊ ဣတောပိ ယဒိစ္ဆသိ၊ တံ ဂဏှာဟီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ကိံ နု၊ ဒေဝ၊ မမ ဓနံ ဒါတုံ လဘာမီ’’တိ အာဟ။ အထ ရညာ ‘‘ယထာရုစိ ကရောဟီ’’တိ ဝုတ္တေ စတူသု နဂရဒွါရေသု နဂရမဇ္ဈေ နိဝေသနဒွါရေ စာတိ ဆ ဒါနသာလာယော ကာရေတွာ ဒေဝသိကံ ဆသတသဟဿပရိစ္စာဂံ ကရောန္တော မဟာဒါနံ ပဝတ္တေသိ။ သော ယာဝဇီဝံ ဒါနံ ဒတွာ ‘‘ဣမံ မမ ဒါနဝံသံ မာ ဥပစ္ဆိန္ဒထာ’’တိ ပုတ္တေ အနုသာသိတွာ ဇီဝိတပရိယောသာနေ သက္ကော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ ပုတ္တောပိဿ တထေဝ ဒါနံ ဒတွာ စန္ဒော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ၊ တဿ ပုတ္တော သူရိယော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ၊ တဿ ပုတ္တော မာတလိ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ၊ တဿ ပုတ္တော ပဉ္စသိခေါ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ၊ တဿ ပန ပုတ္တော ဆဋ္ဌော သေဋ္ဌိဋ္ဌာနံ လဒ္ဓါ မစ္ဆရိယကောသိယော နာမ အဟောသိ အသီတိကောဋိဝိဘဝေါယေဝ။ သော ‘‘မမ ပိတုပိတာမဟာ ဗာလာ အဟေသုံ၊ ဒုက္ခေန သမ္ဘတံ ဓနံ ဆဍ္ဍေသုံ၊ အဟံ ပန ဓနံ ရက္ခိဿာမိ၊ ကဿစိ ကိဉ္စိ န ဒဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ဒါနသာလာ ဝိဒ္ဓံသေတွာ အဂ္ဂိနာ ဈာပေတွာ ထဒ္ဓမစ္ဆရီ အဟောသိ။

အထဿ ဂေဟဒွါရေ ယာစကာ သန္နိပတိတွာ ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ၊ ‘‘မဟာသေဋ္ဌိ၊ မာ အတ္တနော ပိတုပိတာမဟာနံ ဒါနဝံသံ နာသယိ၊ ဒါနံ ဒေဟီ’’တိ မဟာသဒ္ဒေန ပရိဒေဝိံသု။ တံ သုတွာ မဟာဇနော ‘‘မစ္ဆရိယကောသိယေန ¶ အတ္တနော ဒါနဝံသော ဥပစ္ဆိန္နော’’တိ တံ ဂရဟိ။ သော လဇ္ဇိတော နိဝေသနဒွါရေ ယာစကာနံ အာဂတာဂတဋ္ဌာနံ နိဝါရေတုံ အာရက္ခံ ဌပေသိ။ တေ နိပ္ပစ္စယာ ဟုတွာ ပုန တဿ ဂေဟဒွါရံ န ဩလောကေသုံ။ သော တတော ပဋ္ဌာယ ဓနမေဝ သံဟရတိ၊ နေဝ အတ္တနာ ပရိဘုဉ္ဇတိ၊ န ပုတ္တဒါရာဒီနံ ဒေတိ၊ ကဉ္ဇိကဗိလင်္ဂဒုတိယံ သကုဏ္ဍကဘတ္တံ ဘုဉ္ဇတိ၊ မူလဖလမတ္တတန္တာနိ ထူလဝတ္ထာနိ နိဝါသေတိ၊ ပဏ္ဏဆတ္တံ မတ္ထကေ ဓာရေတွာ ဇရဂ္ဂေါဏယုတ္တေန ဇဇ္ဇရရထကေန ယာတိ။ ဣတိ တဿ အသပ္ပုရိသဿ တတ္တကံ ¶ ဓနံ သုနခေန လဒ္ဓံ နာဠိကေရံ ဝိယ အဟောသိ။

သော ¶ ဧကဒိဝသံ ရာဇူပဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆန္တော ‘‘အနုသေဋ္ဌိံ အာဒါယ ဂမိဿာမီ’’တိ တဿ ဂေဟံ အဂမာသိ။ တသ္မိံ ခဏေ အနုသေဋ္ဌိ ပုတ္တဓီတာဒီဟိ ပရိဝုတော နဝသပ္ပိပက္ကမဓုသက္ခရစုဏ္ဏေဟိ သင်္ခတံ ပါယာသံ ဘုဉ္ဇမာနော နိသိန္နော ဟောတိ။ သော မစ္ဆရိယကောသိယံ ဒိသွာ အာသနာ ဝုဋ္ဌာယ ‘‘ဧဟိ၊ မဟာသေဋ္ဌိ၊ ဣမသ္မိံ ပလ္လင်္ကေ နိသီဒ၊ ပါယာသံ ဘုဉ္ဇိဿာမာ’’တိ အာဟ။ တဿ ပါယာသံ ဒိသွာဝ မုခေ ခေဠာ ဥပ္ပဇ္ဇိ၊ ဘုဉ္ဇိတုကာမော အဟောသိ၊ ဧဝံ ပန စိန္တေသိ – ‘‘သစာဟံ ဘုဉ္ဇိဿာမိ၊ အနုသေဋ္ဌိနော မမ ဂေဟံ အာဂတကာလေ ပဋိသက္ကာရော ကာတဗ္ဗော ဘဝိဿတိ၊ ဧဝံ မေ ဓနံ နဿိဿတိ၊ န ဘုဉ္ဇိဿာမီ’’တိ။ အထ ပုနပ္ပုနံ ယာစိယမာနောပိ ‘‘ဣဒါနိ မေ ဘုတ္တံ၊ သုဟိတောသ္မီ’’တိ န ဣစ္ဆိ။ အနုသေဋ္ဌိမှိ ဘုဉ္ဇန္တေ ပန ဩလောကေန္တော မုခေ သဉ္ဇာယမာနေန ခေဠေန နိသီဒိတွာ တဿ ဘတ္တကိစ္စာဝသာနေ တေန သဒ္ဓိံ ရာဇနိဝေသနံ ဂန္တွာ ရာဇာနံ ပဿိတွာ ရာဇနိဝေသနတော ဩတရိတွာ အတ္တနော ဂေဟံ အနုပ္ပတ္တော ပါယာသတဏှာယ ပီဠိယမာနော စိန္တေသိ – ‘‘သစာဟံ ‘ပါယာသံ ဘုဉ္ဇိတုကာမောမှီ’တိ ဝက္ခာမိ၊ မဟာဇနော ဘုဉ္ဇိတုကာမော ဘဝိဿတိ၊ ဗဟူ တဏ္ဍုလာဒယော နဿိဿန္တိ၊ န ကဿစိ ကထေဿာမီ’’တိ။ သော ရတ္တိန္ဒိဝံ ပါယာသမေဝ စိန္တေန္တော ဝီတိနာမေတွာပိ ဓနနာသနဘယေန ကဿစိ အကထေတွာဝ ပိပါသံ အဓိဝါသေသိ၊ အနုက္ကမေန အဓိဝါသေတုံ အသက္ကောန္တော ဥပ္ပဏ္ဍုပ္ပဏ္ဍုကဇာတော အဟောသိ။ ဧဝံ သန္တေပိ ဓနနာသနဘယေန အကထေန္တော အပရဘာဂေ ဒုဗ္ဗလော ဟုတွာ သယနံ ဥပဂူဟိတွာ နိပဇ္ဇိ။

အထ နံ ဘရိယာ ဥပဂန္တွာ ဟတ္ထေန ပိဋ္ဌိံ ပရိမဇ္ဇမာနာ ‘‘ကိံ တေ၊ သာမိ၊ အဖာသုက’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘တဝေဝ သရီရေ အဖာသုကံ ကရောဟိ၊ မမ အဖာသုကံ နတ္ထီ’’တိ။ ‘‘သာမိ၊ ဥပ္ပဏ္ဍုပ္ပဏ္ဍုကဇာတောသိ၊ ကိံ နု တေ ကာစိ စိန္တာ အတ္ထိ၊ ဥဒါဟု ရာဇာ တေ ကုပိတော၊ အဒု ပုတ္တေဟိ အဝမာနော ကတော၊ အထ ဝါ ပန ကာစိ တဏှာ ဥပ္ပန္နာ’’တိ? ‘‘အာမ၊ တဏှာ မေ ဥပ္ပန္နာ’’တိ။ ‘‘ကထေဟိ၊ သာမီ’’တိ? ‘‘ကထေဿာမိ၊ သက္ခိဿသိ နံ ရက္ခိတု’’န္တိ။ ‘‘ရက္ခိတဗ္ဗယုတ္တကာ စေ၊ ရက္ခိဿာမီ’’တိ။ ဧဝမ္ပိ ¶ ဓနနာသနဘယေန ကထေတုံ န ဥဿဟိ။ တာယ ပုနပ္ပုနံ ပီဠိယမာနော ကထေသိ – ‘‘ဘဒ္ဒေ၊ အဟံ ဧကဒိဝသံ အနုသေဋ္ဌိံ နဝသပ္ပိမဓုသက္ခရစုဏ္ဏေဟိ သင်္ခတံ ¶ ပါယာသံ ဘုဉ္ဇန္တံ ဒိသွာ တတော ပဋ္ဌာယ တာဒိသံ ပါယာသံ ဘုဉ္ဇိတုကာမော ဇာတော’’တိ။ ‘‘အသပ္ပုရိသ၊ ကိံ တွံ ဒုဂ္ဂတော၊ သကလမာရာဏသိဝါသီနံ ပဟောနကံ ပါယာသံ ပစိဿာမီ’’တိ။ အထဿ သီသေ ဒဏ္ဍေန ပဟရဏကာလော ¶ ဝိယ အဟောသိ။ သော တဿာ ကုဇ္ဈိတွာ ‘‘ဇာနာမဟံ တဝ မဟဒ္ဓနဘာဝံ၊ သစေ တေ ကုလဃရာ အာဘတံ အတ္ထိ၊ ပါယာသံ ပစိတွာ နာဂရာနံ ဒေဟီ’’တိ အာဟ။ ‘‘တေန ဟိ ဧကဝီထိဝါသီနံ ပဟောနကံ ကတွာ ပစာမီ’’တိ။ ‘‘ကိံ တေ ဧတေဟိ၊ အတ္တနော ပန သန္တကံ ခါဒန္တူ’’တိ? ‘‘တေန ဟိ ဣတော စိတော စ သတ္တသတ္တဃရဝါသီနံ ပဟောနကံ ကတွာ ပစာမီ’’တိ။ ‘‘ကိံ တေ ဧတေဟီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ ဣမသ္မိံ ဂေဟေ ပရိဇနဿာ’’တိ။ ‘‘ကိံ တေ ဧတေနာ’’တိ? ‘‘တေန ဟိ ဗန္ဓုဇနဿေဝ ပဟောနကံ ကတွာ ပစာမီ’’တိ။ ‘‘ကိံ တေ ဧတေနာ’’တိ? ‘‘တေန ဟိ တုယှဉ္စ မယှဉ္စ ပစာမိ သာမီ’’တိ။ ‘‘ကာသိ တွံ၊ န တုယှံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ? ‘‘တေန ဟိ ဧကဿေဝ တေ ပဟောနကံ ကတွာ ပစာမီ’’တိ။ ‘‘မယှဉ္စ တွံ မာ ပစိ၊ ဂေဟေ ပန ပစန္တေ ဗဟူ ပစ္စာသီသန္တိ၊ မယှံ ပန ပတ္ထံ တဏ္ဍုလာနံ စတုဘာဂံ ခီရဿ အစ္ဆရံ သက္ခရာယ ကရဏ္ဍကံ သပ္ပိဿ ကရဏ္ဍကံ မဓုဿ ဧကဉ္စ ပစနဘာဇနံ ဒေဟိ၊ အဟံ အရညံ ပဝိသိတွာ တတ္ထ ပစိတွာ ဘုဉ္ဇာမီ’’တိ။ သာ တထာ အကာသိ။ သော တံ သဗ္ဗံ စေဋကေန ဂါဟာပေတွာ ‘‘ဂစ္ဆ အသုကဋ္ဌာနေ တိဋ္ဌာဟီ’’တိ တံ ပုရတော ပေသေတွာ ဧကကောဝ ဩဂုဏ္ဌိကံ ကတွာ အညာတကဝေသေန တတ္ထ ဂန္တွာ နဒီတီရေ ဧကသ္မိံ ဂစ္ဆမူလေ ဥဒ္ဓနံ ကာရေတွာ ဒါရုဒကံ အာဟရာပေတွာ ‘‘တွံ ဂန္တွာ ဧကသ္မိံ မဂ္ဂေ ဌတွာ ကဉ္စိဒေဝ ဒိသွာ မမ သညံ ဒဒေယျာသိ၊ မယာ ပက္ကောသိတကာလေဝ အာဂစ္ဆေယျာသီ’’တိ တံ ပေသေတွာ အဂ္ဂိံ ကတွာ ပါယာသံ ပစိ။

တသ္မိံ ခဏေ သက္ကော ဒေဝရာဇာ ဒသသဟဿယောဇနံ အလင်္ကတဒေဝနဂရံ၊ သဋ္ဌိယောဇနံ ¶ သုဝဏ္ဏဝီထိံ၊ ယောဇနသဟဿုဗ္ဗေဓံ ဝေဇယန္တံ၊ ပဉ္စယောဇနသတိကံ သုဓမ္မသဘံ၊ သဋ္ဌိယောဇနံ ပဏ္ဍုကမ္ဗလသိလာသနံ၊ ပဉ္စယောဇနာဝဋ္ဋံ ကဉ္စနမာလသေတစ္ဆတ္တံ၊ အဍ္ဎတေယျကောဋိသင်္ခါ ဒေဝစ္ဆရာ၊ အလင်္ကတပဋိယတ္တံ အတ္တဘာဝန္တိ ဣမံ အတ္တနော သိရိံ ဩလောကေတွာ ‘‘ကိံ နု ခေါ ကတွာ မယာ အယံ ယသော လဒ္ဓါ’’တိ စိန္တေတွာ ဗာရာဏသိယံ သေဋ္ဌိဘူတေန ပဝတ္တိတံ ဒါနံ အဒ္ဒသ။ တတော ‘‘မမ ပုတ္တာဒယော ကုဟိံ နိဗ္ဗတ္တာ’’တိ ဩလောကေန္တော ‘‘ပုတ္တော မေ စန္ဒော ဒေဝပုတ္တော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ၊ တဿ ပုတ္တော သူရိယော၊ တဿ ပုတ္တော၊ မာတလိ၊ တဿ ပုတ္တော၊ ပဉ္စသိခေါ’’တိ သဗ္ဗေသံ နိဗ္ဗတ္တိံ ဒိသွာ ‘‘ပဉ္စသိခဿ ပုတ္တော ကီဒိသော’’တိ ဩလောကေန္တော အတ္တနော ဝံသဿ ဥပစ္ဆိန္နဘာဝံ ပဿိ။ အထဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အယံ အသပ္ပုရိသော မစ္ဆရီ ဟုတွာ နေဝ အတ္တနာ ပရိဘုဉ္ဇတိ ¶ ၊ န ပရေသံ ဒေတိ၊ မမ ဝံသော တေန ဥပစ္ဆိန္နော၊ ကာလံ ကတွာ နိရယေ နိဗ္ဗတ္တိဿတိ၊ ဩဝါဒမဿ ဒတွာ မမ ဝံသံ ပတိဋ္ဌာပေတွာ ဧတဿ ဣမသ္မိံ ဒေဝနဂရေ နိဗ္ဗတ္တနာကာရံ ကရိဿာမီ’’တိ။ သော စန္ဒာဒယော ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘ဧထ မနုဿပထံ ဂမိဿာမ၊ မစ္ဆရိယကောသိယေန အမှာကံ ဝံသော ဥပစ္ဆိန္နော ¶ ၊ ဒါနသာလာ ဈာပိတာ၊ နေဝ အတ္တနာ ပရိဘုဉ္ဇတိ၊ န ပရေသံ ဒေတိ၊ ဣဒါနိ ပန ပါယာသံ ဘုဉ္ဇိတုကာမော ဟုတွာ ‘ဃရေ ပစ္စန္တေ အညဿပိ ပါယာသော ဒါတဗ္ဗော ဘဝိဿတီ’တိ အရညံ ပဝိသိတွာ ဧကကောဝ ပစတိ၊ ဧတံ ဒမေတွာ ဒါနဖလံ ဇာနာပေတွာ အာဂမိဿာမ၊ အပိစ ခေါ ပန အမှေဟိ သဗ္ဗေဟိ ဧကတော ယာစိယမာနော တတ္ထေဝ မရေယျ။ မမ ပဌမံ ဂန္တွာ ပါယာသံ ယာစိတွာ နိသိန္နကာလေ တုမှေ ဗြာဟ္မဏဝဏ္ဏေန ပဋိပါဋိယာ အာဂန္တွာ ယာစေယျာထာ’’တိ ဝတွာ သယံ တာဝ ဗြာဟ္မဏဝဏ္ဏေန တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ဘော၊ ကတရော ဗာရာဏသိဂမနမဂ္ဂေါ’’တိ ပုစ္ဆိ။ အထ နံ မစ္ဆရိယကောသိယော ‘‘ကိံ ဥမ္မတ္တကောသိ၊ ဗာရာဏသိမဂ္ဂမ္ပိ န ဇာနာသိ၊ ကိံ ဣတော ဧသိ၊ ဧတ္တော ယာဟီ’’တိ အာဟ။

သက္ကော တဿ ဝစနံ သုတွာ အသုဏန္တော ဝိယ ‘‘ကိံ ကထေသီ’’တိ တံ ဥပဂစ္ဆတေဝ။ သောပိ၊ ‘‘အရေ ¶ ၊ ဗဓိရ ဗြာဟ္မဏ၊ ကိံ ဣတော ဧသိ၊ ပုရတော ယာဟီ’’တိ ဝိရဝိ။ အထ နံ သက္ကော၊ ‘‘ဘော၊ ကသ္မာ ဝိရဝသိ၊ ဓူမော ပညာယတိ၊ အဂ္ဂိ ပညာယတိ၊ ပါယာသော ပစ္စတိ၊ ဗြာဟ္မဏာနံ နိမန္တနဋ္ဌာနေန ဘဝိတဗ္ဗံ၊ အဟမ္ပိ ဗြာဟ္မဏာနံ ဘောဇနကာလေ ထောကံ လဘိဿာမိ၊ ကိံ မံ နိစ္ဆုဘသီ’’တိ ဝတွာ ‘‘နတ္ထေတ္ထ ဗြာဟ္မဏာနံ နိမန္တနံ၊ ပုရတော ယာဟီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘တေန ဟိ ကသ္မာ ကုဇ္ဈသိ၊ တဝ ဘောဇနကာလေ ထောကံ လဘိဿာမီ’’တိ အာဟ။ အထ နံ သော ‘‘အဟံ တေ ဧကသိတ္ထမ္ပိ န ဒဿာမိ၊ ထောကံ ဣဒံ မမ ယာပနမတ္တမေဝ၊ မယာပိ စေတံ ယာစိတွာဝ လဒ္ဓံ၊ တွံ အညတော အာဟာရံ ပရိယေသာဟီ’’တိ ဝတွာ ဘရိယံ ယာစိတွာ လဒ္ဓဘာဝံ သန္ဓာယေဝ ဝတွာ ဂါထမာဟ –

၁၉၂။

‘‘နေဝ ကိဏာမိ နပိ ဝိက္ကိဏာမိ၊ န စာပိ မေ သန္နိစယော စ အတ္ထိ၊

သုကိစ္ဆရူပံ ဝတိဒံ ပရိတ္တံ၊ ပတ္ထောဒနော နာလမယံ ဒုဝိန္န’’န္တိ။

တံ ¶ သုတွာ သက္ကော ‘‘အဟမ္ပိ တေ မဓုရသဒ္ဒေန ဧကံ သိလောကံ ကထေဿာမိ၊ တံ သုဏာဟီ’’တိ ဝတွာ ‘‘န မေ တဝ သိလောကေန အတ္ထော’’တိ တဿ ဝါရေန္တဿေဝ ဂါထာဒွယမာဟ –

၁၉၃။

‘‘အပ္ပမှာ အပ္ပကံ ဒဇ္ဇာ၊ အနုမဇ္ဈတော မဇ္ဈကံ၊

ဗဟုမှာ ဗဟုကံ ဒဇ္ဇာ၊ အဒါနံ နူပပဇ္ဇတိ။

၁၉၄။

‘‘တံ တံ ဝဒါမိ ကောသိယ၊ ဒေဟိ ဒါနာနိ ဘုဉ္ဇ စ၊

အရိယမဂ္ဂံ သမာရုဟ၊ နေကာသီ လဘတေ သုခ’’န္တိ။

တတ္ထ ¶ အနုမဇ္ဈတော မဇ္ဈကန္တိ အပ္ပမတ္တကမ္ပိ မဇ္ဈေ ဆေတွာ ဒွေ ကောဋ္ဌာသေ ကရိတွာ ဧကံ ကောဋ္ဌာသံ ဒတွာ တတော အဝသေသတော အနုမဇ္ဈတောပိ ပုန မဇ္ဈေ ဆေတွာ ဧကော ကောဋ္ဌာသော ဒါတဗ္ဗောယေဝ။ အဒါနံ နူပပဇ္ဇတီတိ အပ္ပံ ဝါ ဗဟုံ ဝါ ဒိန္နံ ဟောတု၊ အဒါနံ နာမ န ဟောတိ၊ တမ္ပိ ဒါနမေဝ မဟပ္ဖလမေဝ။

သော ¶ တဿ ဝစနံ သုတွာ ‘‘မနာပံ တေ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ကထိတံ၊ ပါယာသေ ပက္ကေ ထောကံ လဘိဿသိ၊ နိသီဒါဟီ’’တိ အာဟ။ သက္ကော ဧကမန္တေ နိသီဒိ။ တသ္မိံ နိသိန္နေ စန္ဒော တေနေဝ နိယာမေန ဥပသင်္ကမိတွာ တထေဝ ကထံ ပဝတ္တေတွာ တဿ ဝါရေန္တဿေဝ ဂါထာဒွယမာဟ –

၁၉၅။

‘‘မောဃဉ္စဿ ဟုတံ ဟောတိ၊ မောဃဉ္စာပိ သမီဟိတံ၊

အတိထိသ္မိံ ယော နိသိန္နသ္မိံ၊ ဧကော ဘုဉ္ဇတိ ဘောဇနံ။

၁၉၆။

တံ တံ ဝဒါမိ ကောသိယ၊ ဒေဟိ ဒါနာနိ ဘုဉ္ဇ စ၊

အရိယမဂ္ဂံ သမာရုဟ၊ နေကာသီ လဘတေ သုခ’’န္တိ။

တတ္ထ သမီဟိတန္တိ ဓနုပ္ပာဒနဝီရိယံ။

သော တဿ ဝစနံ သုတွာ ကိစ္ဆေန ကသိရေန ‘‘တေန ဟိ နိသီဒ၊ ထောကံ လဘိဿသီ’’တိ အာဟ။ သော ဂန္တွာ သက္ကဿ သန္တိကေ နိသီဒိ။ တတော သူရိယော တေနေဝ နယေန ဥပသင်္ကမိတွာ တထေဝ ကထံ ပဝတ္တေတွာ တဿ ဝါရေန္တဿေဝ ဂါထာဒွယမာဟ –

၁၉၇။

‘‘သစ္စဉ္စဿ ဟုတံ ဟောတိ၊ သစ္စဉ္စာပိ သမီဟိတံ၊

အတိထိသ္မိံ ယော နိသိန္နသ္မိံ၊ နေကော ဘုဉ္ဇတိ ဘောဇနံ။

၁၉၈။

‘‘တံ ¶ တံ ဝဒါမိ ကောသိယ၊ ဒေဟိ ဒါနာနိ ဘုဉ္ဇ စ၊

အရိယမဂ္ဂံ သမာရုဟ၊ နေကာသီ လဘတေ သုခ’’န္တိ။

တဿပိ ဝစနံ သုတွာ ကိစ္ဆေန ကသိရေန ‘‘တေန ဟိ နိသီဒ၊ ထောကံ လဘိဿသီ’’တိ အာဟ။ သော ဂန္တွာ စန္ဒဿ သန္တိကေ နိသီဒိ။ အထ နံ မာတလိ တေနေဝ နယေန ဥပသင်္ကမိတွာ တထေဝ ကထံ ပဝတ္တေတွာ တဿ ဝါရေန္တဿေဝ ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ –

၁၉၉။

‘‘သရဉ္စ ¶ ဇုဟတိ ပေါသော၊ ဗဟုကာယ ဂယာယ စ၊

ဒေါဏေ တိမ္ဗရုတိတ္ထသ္မိံ၊ သီဃသောတေ မဟာဝဟေ။

၂၀၀။

‘‘အတြ စဿ ဟုတံ ဟောတိ၊ အတြ စဿ သမီဟိတံ၊

အတိထိသ္မိံ ယော နိသိန္နသ္မိံ၊ နေကော ဘုဉ္ဇတိ ဘောဇနံ။

၂၀၁။

‘‘တံ တံ ဝဒါမိ ကောသိယ၊ ဒေဟိ ဒါနာနိ ဘုဉ္ဇ စ၊

အရိယမဂ္ဂံ သမာရုဟ၊ နေကာသီ လဘတေ သုခ’’န္တိ။

တာသံ အတ္ထော – ယော ပုရိသော ‘‘နာဂယက္ခာဒီနံ ဗလိကမ္မံ ကရောမီ’’တိ သမုဒ္ဒသောဏ္ဍိပေါက္ခရဏီအာဒီသု ယံ ကိဉ္စိ သရဉ္စ ဥပဂန္တွာ ဇုဟတိ၊ တတ္ထ ဗလိကမ္မံ ကရောတိ ¶ ၊ တထာ ဗဟုကာယ နဒိယာ ဂယာယ ပေါက္ခရဏိယာ ဒေါဏနာမကေ စ တိမ္ဗရုနာမကေ စ တိတ္ထေ သီဃသောတေ မဟန္တေ ဝါရိဝဟေ။ အတြ စဿာတိ ယဒိ အတြာပိ ဧတေသု သရာဒီသု အဿ ပုရိသဿ ဟုတဉ္စေဝ သမီဟိတဉ္စ ဟောတိ၊ သဖလံ သုခုဒြယံ သမ္ပဇ္ဇတိ။ အတိထိသ္မိံ ယော နိသိန္နသ္မိံ နေကော ဘုဉ္ဇတိ ဘောဇနံ၊ ဧတ္ထ ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထိ၊ တေန တံ ဝဒါမိ – ကောသိယ၊ ဒါနာနိ စ ဒေဟိ၊ သယဉ္စ ဘုဉ္ဇ၊ အရိယာနံ ဒါနာဘိရတာနံ ဗုဒ္ဓါဒီနံ မဂ္ဂံ အဘိရုဟ။ န ဟိ ဧကာသီ ဧကောဝ ဘုဉ္ဇမာနော သုခံ နာမ လဘတီတိ။

သော တဿပိ ဝစနံ သုတွာ ပဗ္ဗတကူဋေန ဩတ္ထဋော ဝိယ ကိစ္ဆေန ကသိရေန ‘‘တေန ဟိ နိသီဒ၊ ထောကံ လဘိဿသီ’’တိ အာဟ။ မာတလိ ဂန္တွာ သူရိယဿ သန္တိကေ နိသီဒိ။ တတော ပဉ္စသိခေါ တေနေဝ နယေန ဥပသင်္ကမိတွာ တထေဝ ကထံ ပဝတ္တေတွာ တဿ ဝါရေန္တဿေဝ ဂါထာဒွယမာဟ –

၂၀၂။

‘‘ဗဠိသဉှိ ¶ သော နိဂိလတိ၊ ဒီဃသုတ္တံ သဗန္ဓနံ၊

အတိထိသ္မိံ ယော နိသိန္နသ္မိံ၊ ဧကော ဘုဉ္ဇတိ ဘောဇနံ။

၂၀၃။

‘‘တံ တံ ဝဒါမိ ကောသိယ၊ ဒေဟိ ဒါနာနိ ဘုဉ္ဇ စ၊

အရိယမဂ္ဂံ သမာရုဟ၊ နေကာသီ လဘတေ သုခ’’န္တိ။

မစ္ဆရိယကောသိယော တံ သုတွာ ဒုက္ခဝေဒနော နိတ္ထုနန္တော ‘‘တေန ဟိ နိသီဒ၊ ထောကံ လဘိဿသီ’’တိ အာဟ။ ပဉ္စသိခေါ ဂန္တွာ မာတလိဿ သန္တိကေ နိသီဒိ။ ဣတိ တေသု ပဉ္စသု ဗြာဟ္မဏေသု ¶ နိသိန္နမတ္တေသွေဝ ပါယာသော ပစ္စိ။ အထ နံ ကောသိယော ဥဒ္ဓနာ ဩတာရေတွာ ‘‘တုမှာကံ ပတ္တာနိ အာဟရထာ’’တိ အာဟ။ တေ အနုဋ္ဌာယ ယထာနိသိန္နာဝ ဟတ္ထေ ပသာရေတွာ ဟိမဝန္တတော မာလုဝပတ္တာနိ အာဟရိံသု။ ကောသိယော တာနိ ဒိသွာ ‘‘တုမှာကံ ဧတေသု ပတ္တေသု ဒါတဗ္ဗပါယာသော နတ္ထိ၊ ခဒိရာဒီနံ ပတ္တာနိ အာဟရထာ’’တိ အာဟ။ တေ တာနိပိ အာဟရိံသု။ ဧကေကံ ပတ္တံ ယောဓဖလကပ္ပမာဏံ အဟောသိ။ သော သဗ္ဗေသံ ဒဗ္ဗိယာ ပါယာသံ အဒါသိ၊ သဗ္ဗန္တိမဿ ဒါနကာလေပိ ဥက္ခလိယာ ဦနံ န ပညာယိ၊ ပဉ္စန္နမ္ပိ ဒတွာ သယံ ဥက္ခလိံ ဂဟေတွာ နိသီဒိ။ တသ္မိံ ခဏေ ပဉ္စသိခေါ ဥဋ္ဌာယ အတ္တဘာဝံ ဝိဇဟိတွာ သုနခေါ ဟုတွာ တေသံ ပုရတော ပဿာဝံ ကရောန္တော အဂမာသိ။ ဗြာဟ္မဏာ အတ္တနော ပါယာသံ ပတ္တေန ပိဒဟိံသု။ ကောသိယဿ ဟတ္ထပိဋ္ဌေ ပဿာဝဗိန္ဒု ပတိ။ ဗြာဟ္မဏာ ¶ ကုဏ္ဍိကာဟိ ဥဒကံ ဂဟေတွာ ပါယာသံ အဗ္ဘုကိရိတွာ ဘုဉ္ဇမာနာ ဝိယ အဟေသုံ။ ကောသိယော ‘‘မယှမ္ပိ ဥဒကံ ဒေထ၊ ဟတ္ထံ ဓောဝိတွာ ဘုဉ္ဇိဿာမီ’’တိ အာဟ။ ‘‘တဝ ဥဒကံ အာဟရိတွာ ဟတ္ထံ ဓောဝါ’’တိ။ ‘‘မယာ တုမှာကံ ပါယာသော ဒိန္နော၊ မယှံ ထောကံ ဥဒကံ ဒေထာ’’တိ။ ‘‘မယံ ပိဏ္ဍပဋိပိဏ္ဍကမ္မံ နာမ န ကရောမာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ ဣမံ ဥက္ခလိံ ဩလောကေထ၊ ဟတ္ထံ ဓောဝိတွာ အာဂမိဿာမီ’’တိ နဒိံ ဩတရိ။ တသ္မိံ ခဏေ သုနခေါ ဥက္ခလိံ ပဿာဝဿ ပူရေသိ။ သော တံ ပဿာဝံ ကရောန္တံ ဒိသွာ မဟန္တံ ဒဏ္ဍမာဒါယ တံ တဇ္ဇေန္တော အာဂစ္ဆိ။ သော အဿာဇာနီယမတ္တော ဟုတွာ တံ အနုဗန္ဓန္တော နာနာဝဏ္ဏော အဟောသိ၊ ကာဠောပိ ဟောတိ သေတောပိ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏောပိ ကဗရောပိ ဥစ္စောပိ နီစောပိ၊ ဧဝံ နာနာဝဏ္ဏော ဟုတွာ မစ္ဆရိယကောသိယံ အနုဗန္ဓိ။ သော မရဏဘယဘီတော ဗြာဟ္မဏေ ဥပသင်္ကမိ။ တေပိ ဥပ္ပတိတွာ အာကာသေ ဌိတာ။ သော တေသံ တံ ဣဒ္ဓိံ ဒိသွာ ဂါထမာဟ –

၂၀၄။

‘‘ဥဠာရဝဏ္ဏာ ¶ ဝတ ဗြာဟ္မဏာ ဣမေ၊ အယဉ္စ ဝေါ သုနခေါ ကိဿ ဟေတု၊

ဥစ္စာဝစံ ဝဏ္ဏနိဘံ ဝိကုဗ္ဗတိ၊ အက္ခာထ နော ဗြာဟ္မဏာ ကေ နု တုမှေ’’တိ။

တံ သုတွာ သက္ကော ဒေဝရာဇာ –

၂၀၅။

‘‘စန္ဒော စ သူရိယော စ ဥဘော ဣဓာဂတာ၊ အယံ ပန မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊

သက္ကောဟမသ္မိ တိဒသာနမိန္ဒော၊ ဧသော စ ခေါ ပဉ္စသိခေါတိ ဝုစ္စတီ’’တိ။

ဂါထံ ဝတွာ တဿ ယသံ ဝဏ္ဏေန္တော ဂါထမာဟ –

၂၀၆။

‘‘ပါဏိဿရာ ¶ မုဒိင်္ဂါ စ၊ မုရဇာလမ္ဗရာနိ စ၊

သုတ္တမေနံ ပဗောဓေန္တိ၊ ပဋိဗုဒ္ဓါ စ နန္ဒတီ’’တိ။

သော တဿ ဝစနံ သုတွာ ‘‘သက္က၊ ဧဝရူပံ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ ကိန္တိ ကတွာ လဘသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ သက္ကော ‘‘အဒါနသီလာ တာဝ ပါပဓမ္မာ မစ္ဆရိနော ဒေဝလောကံ န ဂစ္ဆန္တိ၊ နိရယေ နိဗ္ဗတ္တန္တီ’’တိ ဒဿေန္တော –

၂၀၇။

‘‘ယေ ¶ ကေစိမေ မစ္ဆရိနော ကဒရိယာ၊ ပရိဘာသကာ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ၊

ဣဓေဝ နိက္ခိပ္ပ သရီရဒေဟံ၊ ကာယဿ ဘေဒါ နိရယံ ဝဇန္တီ’’တိ။ –

ဣမံ ဂါထံ ဝတွာ ဓမ္မေ ဌိတာနံ ဒေဝလောကပဋိလာဘံ ဒဿေတုံ ဂါထမာဟ –

၂၀၈။

‘‘ယေ ကေစိမေ သုဂ္ဂတိမာသမာနာ၊ ဓမ္မေ ဌိတာ သံယမေ သံဝိဘာဂေ၊

ဣဓေဝ နိက္ခိပ္ပ သရီရဒေဟံ၊ ကာယဿ ဘေဒါ သုဂတိံ ဝဇန္တီ’’တိ။

တတ္ထ အာသမာနာတိ အာသီသန္တာ။ ယေ ကေစိ သုဂတိံ အာသီသန္တိ၊ သဗ္ဗေ တေ သံယမသင်္ခါတေ ဒသသီလဓမ္မေ သံဝိဘာဂသင်္ခါတေ ဒါနဓမ္မေ စ ဌိတာ ¶ ဟုတွာ ဣဓ သရီရသင်္ခါတံ ဒေဟံ နိက္ခိပိတွာ တဿ ကာယဿ ဘေဒါ သုဂတိံ ဝဇန္တီတိ အတ္ထော။

ဧဝံ ဝတွာ စ ပန၊ ‘‘ကောသိယ၊ န မယံ တဝ သန္တိကေ ပါယာသတ္ထာယ အာဂတာ၊ ကာရုညေန ပန တံ အနုကမ္ပမာနာ အာဂတာမှာ’’တိ တဿ ပကာသေတုံ အာဟ –

၂၀၉။

‘‘တွံ နောသိ ဉာတိ ပုရိမာသု ဇာတိသု၊ သော မစ္ဆရီ ရောသကော ပါပဓမ္မော၊

တဝေဝ အတ္ထာယ ဣဓာဂတမှာ၊ မာ ပါပဓမ္မော နိရယံ ဂမိတ္ထာ’’တိ။

တတ္ထ သောတိ သော တွံ။ မာ ပါပဓမ္မောတိ အယံ အမှာကံ ဉာတိ ပါပဓမ္မော မာ နိရယံ အဂမာတိ ဧတဒတ္ထံ အာဂတမှာတိ အတ္ထော။

တံ သုတွာ ကောသိယော ‘‘အတ္ထကာမာ ကိရ မေ၊ ဧတေ မံ နိရယာ ဥဒ္ဓရိတွာ သဂ္ဂေ ပတိဋ္ဌာပေတုကာမာ’’တိ တုဋ္ဌစိတ္တော အာဟ –

၂၁၀။

‘‘အဒ္ဓါ ¶ မံ ဝေါ ဟိတကာမာ၊ ယံ မံ သမနုသာသထ၊

သောဟံ တထာ ကရိဿာမိ၊ သဗ္ဗံ ဝုတ္တံ ဟိတေသိဘိ။

၂၁၁။

‘‘ဧသာဟမဇ္ဇေဝ ဥပရမာမိ၊ န စာဟံ ကိဉ္စိ ကရေယျ ပါပံ၊

န ¶ စာပိ မေ ကိဉ္စိ အဒေယျမတ္ထိ၊ န စာပိဒတွာ ဥဒကံ ပိဝါမိ။

၂၁၂။

‘‘ဧဝဉ္စ မေ ဒဒတော သဗ္ဗကာလံ၊ ဘောဂါ ဣမေ ဝါသဝ ခီယိဿန္တိ၊

တတော အဟံ ပဗ္ဗဇိဿာမိ သက္က၊ ဟိတွာန ကာမာနိ ယထောဓိကာနီ’’တိ။

တတ္ထ မန္တိ မမ။ ဝေါတိ တုမှေ။ ယံ မန္တိ ယေန မံ သမနုသာသထ၊ တေန မေ တုမှေ ဟိတကာမာ။ တထာတိ ယထာ ဝဒထ၊ တထေဝ ကရိဿာမိ။ ဥပရမာမီတိ မစ္ဆရိဘာဝတော ဥပရမာမိ။ အဒေယျမတ္ထီတိ ဣတော ပဋ္ဌာယ စ မမ အာလောပတော ဥပဍ္ဎမ္ပိ အဒေယျံ နာမ နတ္ထိ၊ န စာပိဒတွာတိ ဥဒကပသတမ္ပိ ¶ စာဟံ လဘိတွာ အဒတွာ န ပိဝိဿာမိ။ ခီယိဿန္တီတိ ဝိက္ခီယိဿန္တိ။ ယထောဓိကာနီတိ ဝတ္ထုကာမကိလေသကာမဝသေန ယထာဌိတကောဋ္ဌာသာနိယေဝ။

သက္ကော မစ္ဆရိယကောသိယံ ဒမေတွာ နိဗ္ဗိသေဝနံ ကတွာ ဒါနဖလံ ဇာနာပေတွာ ဓမ္မဒေသနာယ ပဉ္စသု သီလေသု ပတိဋ္ဌာပေတွာ သဒ္ဓိံ တေဟိ ဒေဝနဂရမေဝ ဂတော။ မစ္ဆရိယကောသိယောပိ နဂရံ ပဝိသိတွာ ရာဇာနံ အနုဇာနာပေတွာ ‘‘ဂဟိတဂဟိတဘာဇနာနိ ပူရေတွာ ဂဏှန္တူ’’တိ ယာစကာနံ ဓနံ ဒတွာ တသ္မိံ ခီဏေ နိက္ခမ္မ ဟိမဝန္တတော ဒက္ခိဏပဿေ ဂင်္ဂါယ စေဝ ဧကဿ စ ဇာတဿရဿ အန္တရေ ပဏ္ဏသာလံ ကတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝနမူလဖလာဟာရော တတ္ထ စိရံ ဝိဟာသိ၊ ဇရံ ပါပုဏိ။ တဒါ သက္ကဿ အာသာ သဒ္ဓါ သိရီ ဟိရီတိ စတဿော ဓီတရော ဟောန္တိ။ တာ ဗဟုံ ဒိဗ္ဗဂန္ဓမာလံ အာဒါယ ဥဒကကီဠနတ္ထာယ အနောတတ္တဒဟံ ဂန္တွာ တတ္ထ ကီဠိတွာ မနောသိလာတလေ နိသီဒိံသု။ တသ္မိံ ခဏေ နာရဒေါ နာမ ဗြာဟ္မဏတာပသော တာဝတိံသဘဝနံ ဒိဝါဝိဟာရတ္ထာယ ဂန္တွာ နန္ဒနဝနစိတ္တလတာဝနေသု ဒိဝါဝိဟာရံ ကတွာ ပါရိစ္ဆတ္တကပုပ္ဖံ ဆတ္တံ ဝိယ ဆာယတ္ထာယ ဓာရယမာနော မနောသိလာတလမတ္ထကေန အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနံ ကဉ္စနဂုဟံ ဂစ္ဆတိ။ အထ တာ တဿ ဟတ္ထေ တံ ပုပ္ဖံ ဒိသွာ ယာစိံသု။ တမတ္ထံ ¶ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၂၁၃။

‘‘နဂုတ္တမေ ဂိရိဝရေ ဂန္ဓမာဒနေ၊ မောဒန္တိ တာ ဒေဝဝရာဘိပါလိတာ၊

အထာဂမာ ဣသိဝရော သဗ္ဗလောကဂူ၊ သုပုပ္ဖိတံ ဒုမဝရသာခမာဒိယ။

၂၁၄။

‘‘သုစိံ ¶ သုဂန္ဓံ တိဒသေဟိ သက္ကတံ၊ ပုပ္ဖုတ္တမံ အမရဝရေဟိ သေဝိတံ၊

အလဒ္ဓ မစ္စေဟိဝ ဒါနဝေဟိ ဝါ၊ အညတြ ဒေဝေဟိ တဒါရဟံ ဟိဒံ။

၂၁၅။

‘‘တတော ¶ စတဿော ကနကတ္တစူပမာ၊ ဥဋ္ဌာယ နာရိယော ပမဒါဓိပါ မုနိံ၊

အာသာ စ သဒ္ဓါ စ သိရီ တတော ဟိရီ၊ ဣစ္စဗြဝုံ နာရဒဒေဝ ဗြာဟ္မဏံ။

၂၁၆။

‘‘သစေ အနုဒ္ဒိဋ္ဌံ တယာ မဟာမုနိ၊ ပုပ္ဖံ ဣမံ ပါရိဆတ္တဿ ဗြမှေ၊

ဒဒါဟိ နော သဗ္ဗာ ဂတိ တေ ဣဇ္ဈတု၊ တုဝမ္ပိ နော ဟောဟိ ယထေဝ ဝါသဝေါ။

၂၁၇။

‘‘တံ ယာစမာနာဘိသမေက္ခ နာရဒေါ၊ ဣစ္စဗြဝီ သံကလဟံ ဥဒီရယိ၊

န မယှမတ္ထတ္ထိ ဣမေဟိ ကောစိ နံ၊ ယာယေဝ ဝေါ သေယျသိ သာ ပိဠန္ဓထာ’’တိ။

တတ္ထ ဂိရိဝရေတိ ပုရိမဿ ဝေဝစနံ။ ဒေဝဝရာဘိပါလိတာတိ သက္ကေန ရက္ခိတာ။ သဗ္ဗလောကဂူတိ ဒေဝလောကေ စ မနုဿလောကေ စ သဗ္ဗတ္ထ ဂမနသမတ္ထော။ ဒုမဝရသာခမာဒိယာတိ သာခါယ ဇာတတ္တာ ဒုမဝရသာခန္တိ လဒ္ဓနာမံ ပုပ္ဖံ ဂဟေတွာ။ သက္ကတန္တိ ကတသက္ကာရံ။ အမရဝရေဟီတိ သက္ကံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ အညတြ ဒေဝေဟီတိ ဌပေတွာ ဒေဝေ စ ဣဒ္ဓိမန္တေ စ အညေဟိ မနုဿေဟိ ဝါ ယက္ခာဒီဟိ ဝါ အလဒ္ဓံ။ တဒါရဟံ ဟိဒန္တိ တေသံယေဝ ဟိ တံ အရဟံ အနုစ္ဆဝိကံ။ ကနကတ္တစူပမာတိ ကနကူပမာ တစာ။ ဥဋ္ဌာယာတိ အယျော မာလာဂန္ဓဝိလေပနာဒိပဋိဝိရတော ပုပ္ဖံ န ပိဠန္ဓိဿတိ၊ ဧကသ္မိံ ပဒေသေ ဆဍ္ဍေဿတိ၊ ဧထ တံ ယာစိတွာ ပုပ္ဖံ ပိဠန္ဓိဿာမာတိ ဟတ္ထေ ပသာရေတွာ ယာစမာနာ ဧကပ္ပဟာရေနေဝ ဥဋ္ဌဟိတွာ။ ပမဒါဓိပါတိ ပမဒါနံ ဥတ္တမာ။ မုနိန္တိ ဣသိံ။

အနုဒ္ဒိဋ္ဌန္တိ ‘‘အသုကဿ နာမ ဒဿာမီ’’တိ န ဥဒ္ဒိဋ္ဌံ။ သဗ္ဗာ ဂတိ တေ ဣဇ္ဈတူတိ သဗ္ဗာ တေ စိတ္တဂတိ ဣဇ္ဈတု၊ ပတ္ထိတပတ္ထိတဿ ¶ လာဘီ ဟောဟီတိ တဿ ထုလိမင်္ဂလံ ဝဒန္တိ။ ယထေဝ ဝါသဝေါတိ ယထာ အမှာကံ ပိတာ ဝါသဝေါ ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတံ ဒေတိ၊ တထေဝ နော တွမ္ပိ ဟောဟီတိ။ တန္တိ တံ ပုပ္ဖံ။ အဘိသမေက္ခာတိ ဒိသွာ။ သံကလဟန္တိ နာနာဂါဟံ ကလဟဝဍ္ဎနံ ကထံ ဥဒီရယိ။ ဣမေဟီတိ ဣမေဟိ ပုပ္ဖေဟိ နာမ မယှံ အတ္ထော နတ္ထိ၊ ပဋိဝိရတော အဟံ ¶ မာလာဓာရဏတောတိ ဒီပေတိ။ ယာယေဝ ဝေါ သေယျသီတိ ယာ တုမှာကံ အန္တရေ ဇေဋ္ဌိကာ။ သာ ပိဠန္ဓထာတိ သာ ဧတံ ပိဠန္ဓတူတိ အတ္ထော။

တာ ¶ စတဿောပိ တဿ ဝစနံ သုတွာ ဂါထမာဟံသု –

၂၁၈။

‘‘တွံ နောတ္တမေဝါဘိသမေက္ခ နာရဒ၊ ယဿိစ္ဆသိ တဿာ အနုပ္ပဝေစ္ဆသု၊

ယဿာ ဟိ နော နာရဒ တွံ ပဒဿသိ၊ သာယေဝ နော ဟေဟိတိ သေဋ္ဌသမ္မတာ’’တိ။

တတ္ထ တွံ နောတ္တမေဝါတိ ဥတ္တမမဟာမုနိ တွမေဝ နော ဥပဓာရေဟိ။ တာသံ ဝစနံ သုတွာ နာရဒေါ တာ အာလပန္တော ဂါထမာဟ –

၂၁၉။

‘‘အကလ္လမေတံ ဝစနံ သုဂတ္တေ၊ ကော ဗြာဟ္မဏော သံကလဟံ ဥဒီရယေ၊

ဂန္တွာန ဘူတာဓိပမေဝ ပုစ္ဆထ၊ သစေ န ဇာနာထ ဣဓုတ္တမာဓမေ’’န္တိ။

တဿတ္ထော – ဘဒ္ဒေ သုဂတ္တေ၊ ဣဒံ တုမှေဟိ ဝုတ္တံ ဝစနံ မမ အယုတ္တံ၊ ဧဝဉှိ သတိ မယာ တုမှေသု ဧကံ သေဋ္ဌံ၊ သေသာ ဟီနာ ကရောန္တေန ကလဟော ဝဍ္ဎိတော ဘဝိဿတိ၊ ကော ဗာဟိတပါပေါ ဗြာဟ္မဏော ကလဟံ ဥဒီရယေ ဝဍ္ဎေယျ။ ဧဝရူပဿ ဟိ ကလဟဝဍ္ဎနံ နာမ အယုတ္တံ၊ တသ္မာ ဣတော ဂတွာ အတ္တနော ပိတရံ ဘူတာဓိပံ သက္ကမေဝ ပုစ္ဆထ၊ သစေ အတ္တနော ဥတ္တမံ အဓမဉ္စ န ဇာနာထာတိ။

တတော သတ္ထာ ဂါထမာဟ –

၂၂၀။

‘‘တာ နာရဒေန ပရမပ္ပကောပိတာ၊ ဥဒီရိတာ ဝဏ္ဏမဒေန မတ္တာ၊

သကာသေ ဂန္တွာန သဟဿစက္ခုနော၊ ပုစ္ဆိံသု ဘူတာဓိပံ ကာ နု သေယျသီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ပရမပ္ပကောပိတာတိ ပုပ္ဖံ အဒဒန္တေန အတိဝိယ ကောပိတာ တဿ ကုပိတာ ဟုတွာ။ ဥဒီရိတာတိ ‘‘ဘူတာဓိပမေဝ ပုစ္ဆထာ’’တိ ဝုတ္တာ။ သဟဿစက္ခုနောတိ သက္ကဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ။ ကာ နူတိ အမှာကံ အန္တရေ ကတမာ ဥတ္တမာတိ ပုစ္ဆိံသု။

ဧဝံ ¶ ပုစ္ဆိတွာ ဌိတာ –

၂၂၁။

‘‘တာ ဒိသွာ အာယတ္တမနာ ပုရိန္ဒဒေါ၊ ဣစ္စဗြဝီ ဒေဝဝရော ကတဉ္ဇလီ၊

သဗ္ဗာဝ ဝေါ ဟောထ သုဂတ္တေ သာဒိသီ၊ ကောနေဝ ဘဒ္ဒေ ကလဟံ ဥဒီရယီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ တာ ဒိသွာတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စတဿောပိ အတ္တနော သန္တိကံ အာဂတာ ဒိသွာ။ အာယတ္တမနာတိ ဥဿုက္ကမနာ ဗျာဝဋစိတ္တာ။ ကတဉ္ဇလီတိ နမဿမာနာဟိ ဒေဝတာဟိ ပဂ္ဂဟိတဉ္ဇလီ။ သာဒိသီတိ သဗ္ဗာဝ တုမှေ သာဒိသိယော။ ကော နေဝါတိ ကော နု ဧဝံ။ ကလဟံ ဥဒီရယီတိ ဣဒံ နာနာဂါဟံ ဝိဂ္ဂဟံ ကထေသိ ဝဍ္ဎေသိ။

အထဿ တာ ကထယမာနာ ဂါထမာဟံသု –

၂၂၂။

‘‘ယော သဗ္ဗလောကစ္စရိတော မဟာမုနိ၊ ဓမ္မေ ဌိတော နာရဒေါ သစ္စနိက္ကမော၊

သော နောဗြဝိ ဂိရိဝရေ ဂန္ဓမာဒနေ၊ ဂန္တွာန ဘူတာဓိပမေဝ ပုစ္ဆထ၊

သစေ န ဇာနာထ ဣဓုတ္တမာဓမ’’န္တိ။

တတ္ထ သစ္စနိက္ကမောတိ တထပရက္ကမော။

တံ သုတွာ သက္ကော ‘‘ဣမာ စတဿောပိ မယှံ ဓီတရောဝ၊ သစာဟံ ‘ဧတာသု ဧကာ ဂုဏသမ္ပန္နာ ဥတ္တမာ’တိ ဝက္ခာမိ၊ သေသာ ကုဇ္ဈိဿန္တိ၊ န သက္ကာ အယံ အဍ္ဍော ဝိနိစ္ဆိနိတုံ၊ ဣမာ ဟိမဝန္တေ ကောသိယတာပသဿ သန္တိကံ ပေသေသာမိ၊ သော ဧတာသံ အဍ္ဍံ ဝိနိစ္ဆိနိဿတီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘အဟံ တုမှာကံ အဍ္ဍံ န ဝိနိစ္ဆိနိဿာမိ၊ ဟိမဝန္တေ ကောသိယော နာမ တာပသော အတ္ထိ၊ တဿာဟံ အတ္တနော သုဓာဘောဇနံ ပေသေဿာမိ၊ သော ပရဿ အဒတွာ န ဘုဉ္ဇတိ၊ ဒဒန္တော ¶ စ ဝိစိနိတွာ ဂုဏဝန္တာနံ ဒေတိ၊ ယာ တုမှေသု တဿ ဟတ္ထတော ဘတ္တံ လဘိဿတိ၊ သာ ဥတ္တမာ ဘဝိဿတီ’’တိ အာစိက္ခန္တော ဂါထမာဟ –

၂၂၃။

‘‘အသု ဗြဟာရညစရော မဟာမုနိ၊ နာဒတွာ ဘတ္တံ ဝရဂတ္တေ ဘုဉ္ဇတိ၊

ဝိစေယျ ဒါနာနိ ဒဒါတိ ကောသိယော၊

ယဿာ ဟိ သော ဒဿတိ သာဝ သေယျသီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ဗြဟာရညဓရောတိ မဟာအရညဝါသီ။

ဣတိ သော တာပသဿ သန္တိကံ ပေသေတွာ မာတလိံ ပက္ကောသာပေတွာ တဿ သန္တိကံ ပေသေန္တော အနန္တရံ ဂါထမာဟ –

၂၂၄။

‘‘အသူ ¶ ဟိ ယော သမ္မတိ ဒက္ခိဏံ ဒိသံ၊ ဂင်္ဂါယ တီရေ ဟိမဝန္တပဿနိ၊

သ ကောသိယော ဒုလ္လဘပါနဘောဇနော၊ တဿ သုဓံ ပါပယ ဒေဝသာရထီ’’တိ။

တတ္ထ သမ္မတီတိ ဝသတိ။ ဒက္ခိဏန္တိ ဟိမဝန္တဿ ဒက္ခိဏာယ ဒိသာယ။ ပဿနီတိ ပဿေ။

တတော သတ္ထာ အာဟ –

၂၂၅။

‘‘သ မာတလီ ဒေဝဝရေန ပေသိတော၊ သဟဿယုတ္တံ အဘိရုယှ သန္ဒနံ၊

သုခိပ္ပမေဝ ဥပဂမ္မ အဿမံ၊ အဒိဿမာနော မုနိနော သုဓံ အဒါ’’တိ။

တတ္ထ အဒိဿမာနောတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သော မာတလိ ဒေဝရာဇဿ ဝစနံ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ တံ အဿမံ ဂန္တွာ အဒိဿမာနကာယော ဟုတွာ တဿ သုဓံ အဒါသိ၊ ဒဒမာနော စ ရတ္တိံ ပဓာနမနုယုဉ္ဇိတွာ ပစ္စူသသမယေ အဂ္ဂိံ ပရိစရိတွာ ဝိဘာတာယ ရတ္တိယာ ဥဒေန္တံ သူရိယံ နမဿမာနဿ ဌိတဿ တဿ ဟတ္ထေ သုဓာဘောဇနပါတိံ ဌပေသိ။

ကောသိယော ¶ တံ ဂဟေတွာ ဌိတကောဝ ဂါထာဒွယမာဟ –

၂၂၆။

‘‘ဥဒဂ္ဂိဟုတ္တံ ဥပတိဋ္ဌတော ဟိ မေ၊ ပဘင်္ကရံ လောကတမောနုဒုတ္တမံ၊

သဗ္ဗာနိ ဘူတာနိ အဓိစ္စ ဝါသဝေါ၊

ကော နေဝ မေ ပါဏိသု ကိံ သုဓောဒဟိ။

၂၂၇။

‘‘သင်္ခူပမံ သေတမတုလျဒဿနံ၊ သုစိံ သုဂန္ဓံ ပိယရူပမဗ္ဘုတံ၊

အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗံ မမ ဇာတု စက္ခုဘိ၊ ကာ ဒေဝတာ ပါဏိသု ကိံ သုဓောဒဟီ’’တိ။

တတ္ထ ဥဒဂ္ဂိဟုတ္တန္တိ ဥဒကအဂ္ဂိဟုတ္တံ ပရိစရိတွာ အဂ္ဂိသာလတော နိက္ခမ္မ ပဏ္ဏသာလဒွါရေ ဌတွာ ပဘင်္ကရံ လောကတမောနုဒံ ဥတ္တမံ အာဒိစ္စံ ဥပတိဋ္ဌတော မမ သဗ္ဗာနိ ဘူတာနိ အဓိစ္စ အတိက္ကမိတွာ ဝတ္တမာနော ဝါသဝေါ နု ခေါ ဧဝံ မမ ပါဏီသု ကိံ သုဓံ ကိံ နာမေတံ ဩဒဟိ။ ‘‘သင်္ခူပမ’’န္တိအာဒီဟိ ဌိတကောဝ သုဓံ ဝဏ္ဏေတိ။

တတော ¶ မာတလိ အာဟ –

၂၂၈။

‘‘အဟံ ¶ မဟိန္ဒေန မဟေသိ ပေသိတော၊ သုဓာဘိဟာသိံ တုရိတော မဟာမုနိ၊

ဇာနာသိ မံ မာတလိ ဒေဝသာရထိ၊ ဘုဉ္ဇဿု ဘတ္တုတ္တမ မာဘိဝါရယိ။

၂၂၉။

‘‘ဘုတ္တာ စ သာ ဒွါဒသ ဟန္တိ ပါပကေ၊ ခုဒံ ပိပါသံ အရတိံ ဒရက္လမံ၊

ကောဓူပနာဟဉ္စ ဝိဝါဒပေသုဏံ၊ သီတုဏှ တန္ဒိဉ္စ ရသုတ္တမံ ဣဒ’’န္တိ။

တတ္ထ သုဓာဘိဟာသိန္တိ ဣမံ သုဓာဘောဇနံ တုယှံ အဘိဟရိံ။ ဇာနာသီတိ ဇာနာဟိ မံ တွံ၊ အဟံ မာတလိ နာမ ဒေဝသာရထီတိ အတ္ထော။ မာဘိဝါရယီတိ န ဘုဉ္ဇာမီတိ အပ္ပဋိက္ခိပိတွာ ဘုဉ္ဇ မာ ပပဉ္စ ကရိ။ ပါပကေတိ အယဉှိ ¶ သုဓာ ဘုတ္တာ ဒွါဒသ ပါပဓမ္မေ ဟနတိ။ ခုဒန္တိ ပဌမံ တာဝ ဆာတဘာဝံ ဟနတိ၊ ဒုတိယံ ပါနီယပိပါသံ၊ တတိယံ ဥက္ကဏ္ဌိတံ၊ စတုတ္ထံ ကာယဒရထံ၊ ပဉ္စမံ ကိလန္တဘာဝံ၊ ဆဋ္ဌံ ကောဓံ၊ သတ္တမံ ဥပနာဟံ၊ အဋ္ဌမံ ဝိဝါဒံ၊ နဝမံ ပေသုဏံ၊ ဒသမံ သီတံ၊ ဧကာဒသမံ ဥဏှံ၊ ဒွါဒသမံ တန္ဒိံ အာလသိယဘာဝံ၊ ဣဒံ ရသုတ္တမံ ဥတ္တမရသံ သုဓာဘောဇနံ ဣမေ ဒွါဒသ ပါပဓမ္မေ ဟနတိ။

တံ သုတွာ ကောသိယော အတ္တနော ဝတသမာဒါနံ အာဝိကရောန္တော –

၂၃၀။

‘‘န ကပ္ပတီ မာတလိ မယှ ဘုဉ္ဇိတုံ၊ ပုဗ္ဗေ အဒတွာ ဣတိ မေ ဝတုတ္တမံ၊

န စာပိ ဧကာသ္နမရိယပူဇိတံ၊ အသံဝိဘာဂီ စ သုခံ န ဝိန္ဒတီ’’တိ။ –

ဂါထံ ဝတွာ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ တုမှေဟိ ပရဿ အဒတွာ ဘောဇနေ ကံ ဒေါသံ ဒိသွာ ဣဒံ ဝတံ သမာဒိန္န’’န္တိ မာတလိနာ ပုဋ္ဌော အာဟ –

၂၃၁။

‘‘ထီဃာတကာ ယေ စိမေ ပါရဒါရိကာ၊ မိတ္တဒ္ဒုနော ယေ စ သပန္တိ သုဗ္ဗတေ၊

သဗ္ဗေ စ တေ မစ္ဆရိပဉ္စမာဓမာ၊ တသ္မာ အဒတွာ ဥဒကမ္ပိ နာသ္နိယေ။

၂၃၂။

‘‘သောဟိတ္ထိယာ ¶ ဝါ ပုရိသဿ ဝါ ပန၊ ဒဿာမိ ဒါနံ ဝိဒုသမ္ပဝဏ္ဏိတံ၊

သဒ္ဓါ ဝဒညူ ဣဓ ဝီတမစ္ဆရာ၊ ဘဝန္တိ ဟေတေ သုစိသစ္စသမ္မတာ’’တိ။

တတ္ထ ပုဗ္ဗေတိ ပဌမံ အဒတွာ၊ အထ ဝါ ဣတိ မေ ပုဗ္ဗေ ဝတုတ္တမံ ဣဒံ ပုဗ္ဗေဝ မယာ ဝတံ သမာဒိန္နန္တိ ဒဿေတိ။ န စာပိ ဧကာသ္နမရိယပူဇိတန္တိ ဧကကဿ အသနံ န အရိယေဟိ ဗုဒ္ဓါဒီဟိ ¶ ပူဇိတံ။ သုခန္တိ ဒိဗ္ဗမာနုသိကံ သုခံ န လဘတိ။ ထီဃာတကာတိ ဣတ္ထိဃာတကာ။ ယေ စိမေတိ ယေ စ ဣမေ။ သပန္တီတိ အက္ကောသန္တိ။ သုဗ္ဗတေတိ ဓမ္မိကသမဏဗြာဟ္မဏေ။ မစ္ဆရိပဉ္စမာတိ မစ္ဆရီ ပဉ္စမော ဧတေသန္တိ မစ္ဆရိပဉ္စမာ။ အဓမာတိ ဣမေ ပဉ္စ အဓမာ နာမ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ အဟံ ပဉ္စမအဓမဘာဝဘယေန အဒတွာ ဥဒကမ္ပိ နာသ္နိယေ န ¶ ပရိဘုဉ္ဇိဿာမီတိ ဣမံ ဝတံ သမာဒိယိံ။ သောဟိတ္ထိယာ ဝါတိ သော အဟံ ဣတ္ထိယာ ဝါ။ ဝိဒုသမ္ပဝဏ္ဏိတန္တိ ဝိဒူဟိ ပဏ္ဍိတေဟိ ဗုဒ္ဓါဒီဟိ ဝဏ္ဏိတံ။ သုစိသစ္စသမ္မတာတိ ဧတေ ဩကပ္ပနိယသဒ္ဓါယ သမန္နာဂတာ ဝဒညူ ဝီတမစ္ဆရာ ပုရိသာ သုစီ စေဝ ဥတ္တမသမ္မတာ စ ဟောန္တီတိ အတ္ထော။

တံ သုတွာ မာတလိ ဒိဿမာနကာယေန အဋ္ဌာသိ။ တသ္မိံ ခဏေ တာ စတဿော ဒေဝကညာယော စတုဒ္ဒိသံ အဋ္ဌံသု၊ သိရီ ပါစီနဒိသာယ အဋ္ဌာသိ၊ အာသာ ဒက္ခိဏဒိသာယ၊ သဒ္ဓါ ပစ္ဆိမဒိသာယ၊ ဟိရီ ဥတ္တရဒိသာယ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၂၃၃။

‘‘အတော မတာ ဒေဝဝရေန ပေသိတာ၊ ကညာ စတဿော ကနကတ္တစူပမာ၊

အာသာ စ သဒ္ဓါ စ သိရီ တတော ဟိရီ၊ တံ အဿမံ အာဂမု ယတ္ထ ကောသိယော။

၂၃၄။

‘‘တာ ဒိသွာ သဗ္ဗော ပရမပ္ပမောဒိတော၊ သုဘေန ဝဏ္ဏေန သိခါရိဝဂ္ဂိနော၊

ကညာ စတဿော စတုရော စတုဒ္ဒိသာ၊ ဣစ္စဗြဝီ မာတလိနော စ သမ္မုခါ။

၂၃၅။

‘‘ပုရိမံ ဒိသံ ကာ တွံ ပဘာသိ ဒေဝတေ၊ အလင်္ကတာ တာရဝရာဝ ဩသဓီ၊

ပုစ္ဆာမိ တံ ကဉ္စနဝေလ္လိဝိဂ္ဂဟေ၊ အာစိက္ခ မေ တွံ ကတမာသိ ဒေဝတာ။

၂၃၆။

‘‘သိရာဟ ¶ ဒေဝီ မနုဇေဟိ ပူဇိတာ၊ အပါပသတ္တူပနိသေဝိနီ သဒါ၊

သုဓာဝိဝါဒေန တဝန္တိမာဂတာ၊ တံ မံ သုဓာယ ဝရပည ဘာဇယ။

၂၃၇။

‘‘ယဿာဟမိစ္ဆာမိ သုဓံ မဟာမုနိ၊ သော သဗ္ဗကာမေဟိ နရော ပမောဒတိ၊

သိရီတိ မံ ဇာနဟိ ဇူဟတုတ္တမ၊ တံ မံ သုဓာယ ဝရပည ဘာဇယာ’’တိ။

တတ္ထ ¶ အတောတိ တတော။ မတာတိ အနုမတာ၊ အထ ဒေဝဝရေန အနုမတာ စေဝ ပေသိတာ စာတိ အတ္ထော။ သဗ္ဗော ပရမပ္ပမောဒိတောတိ အနဝသေသော ဟုတွာ အတိပမောဒိတော။ ‘‘သာမ’’န္တိပိ ပါဌော၊ တာ ဒေဝတာ ¶ သာမံ ဒိသွာတိ အတ္ထော။ စတုရောတိ စတုရာ။ အယမေဝ ဝါ ပါဌော၊ စာတုရိယေန သမန္နာဂတာတိ အတ္ထော။ တာရဝရာတိ တာရကာနံ ဝရာ။ ကဉ္စနဝေလ္လိဝိဂ္ဂဟေတိ ကဉ္စနရူပသဒိသသရီရေ။ သိရာဟာတိ သိရီ အဟံ။ တဝန္တိမာဂတာတိ တဝ သန္တိကံ အာဂတာ။ ဘာဇယာတိ ယထာ မံ သုဓာ ဘဇတိ၊ တထာ ကရောဟိ၊ သုဓံ မေ ဒေဟီတိ အတ္ထော။ ဇာနဟီတိ ဇာန။ ဇူဟတုတ္တမာတိ အဂ္ဂိံ ဇုဟန္တာနံ ဥတ္တမ။

တံ သုတွာ ကောသိယော အာဟ –

၂၃၈။

‘‘သိပ္ပေန ဝိဇ္ဇာစရဏေန ဗုဒ္ဓိယာ၊ နရာ ဥပေတာ ပဂုဏာ သကမ္မုနာ၊

တယာ ဝိဟီနာ န လဘန္တိ ကိဉ္စနံ၊ တယိဒံ န သာဓု ယဒိဒံ တယာ ကတံ။

၂၃၉။

‘‘ပဿာမိ ပေါသံ အလသံ မဟဂ္ဃသံ၊ သုဒုက္ကုလီနမ္ပိ အရူပိမံ နရံ၊

တယာနုဂုတ္တော သိရိ ဇာတိမာမပိ၊ ပေသေတိ ဒါသံ ဝိယ ဘောဂဝါ သုခီ။

၂၄၀။

‘‘တံ တံ အသစ္စံ အဝိဘဇ္ဇသေဝိနိံ၊ ဇာနာမိ မူဠှံ ဝိဒုရာနုပါတိနိံ၊

န တာဒိသီ အရဟတိ အာသနူဒကံ၊ ကုတော သုဓာ ဂစ္ဆ န မယှ ရုစ္စသီ’’တိ။

တတ္ထ သိပ္ပေနာတိ ဟတ္ထိအဿရထဓနုသိပ္ပာဒိနာ။ ဝိဇ္ဇာစရဏေနာတိ ဝေဒတ္တယသင်္ခါတာယ ဝိဇ္ဇာယ စေဝ သီလေန စ။ ပဂုဏာ သကမ္မုနာတိ အတ္တနော ပုရိသကာရေန ပဓာနဂုဏသမန္နာဂတာ။ ကိဉ္စနန္တိ ကိဉ္စိ အပ္ပမတ္တကမ္ပိ ယသံ ဝါ သုခံ ဝါ န လဘန္တိ။ ယဒိဒန္တိ ယံ ဧတံ ဣဿရိယတ္ထာယ သိပ္ပာနိ ¶ ဥဂ္ဂဏှိတွာ စရန္တာနံ ¶ တယာ ဝေကလ္လံ ကတံ၊ တံ တေ န သာဓု။ အရူပိမန္တိ ဝိရူပံ။ တယာနုဂုတ္တောတိ တယာ အနုရက္ခိတော။ ဇာတိမာမပီတိ ဇာတိသမ္ပန္နမ္ပိ သိပ္ပဝိဇ္ဇာစရဏဗုဒ္ဓိကမ္မေဟိ သမ္ပန္နမ္ပိ။ ပေသေတီတိ ပေသနကာရကံ ကရောတိ။ တံ တန္တိ တသ္မာ တံ။ အသစ္စန္တိ သဘာဝသင်္ခါတေ သစ္စေ အဝတ္တနတာယ အသစ္စံ ဥတ္တမဘာဝရဟိတံ။ အဝိဘဇ္ဇသေဝိနိန္တိ အဝိဘဇိတွာ ယုတ္တာယုတ္တံ အဇာနိတွာ သိပ္ပာဒိသမ္ပန္နေပိ ဣတရေပိ သေဝမာနံ။ ဝိဒုရာနုပါတိနိန္တိ ပဏ္ဍိတာနုပါတိနိံ ပဏ္ဍိတေ ပါတေတွာ ပေါထေတွာ ဝိဟေဌေတွာ စရမာနံ။ ကုတော သုဓာတိ တာဒိသာယ နိဂ္ဂုဏာယ ကုတော သုဓာဘောဇနံ၊ န မေ ရုစ္စသိ၊ ဂစ္ဆ မာ ဣဓ တိဋ္ဌာတိ။

သာ တေန ပဋိက္ခိတ္တာ တတ္ထေဝန္တရဓာယိ။ တတော သော အာသာယ သဒ္ဓိံ သလ္လပန္တော အာဟ –

၂၄၁။

‘‘ကာ ¶ သုက္ကဒါဌာ ပဋိမုက္ကကုဏ္ဍလာ၊ စိတ္တင်္ဂဒါ ကမ္ဗုဝိမဋ္ဌဓာရိနီ၊

ဩသိတ္တဝဏ္ဏံ ပရိဒယှ သောဘသိ၊ ကုသဂ္ဂိရတ္တံ အပိဠယှ မဉ္ဇရိံ။

၂၄၂။

‘‘မိဂီဝ ဘန္တာ သရစာပဓာရိနာ၊ ဝိရာဓိတာ မန္ဒမိဝ ဥဒိက္ခသိ၊

ကော တေ ဒုတီယော ဣဒ မန္ဒလောစနေ၊ န ဘာယသိ ဧကိကာ ကာနနေ ဝနေ’’တိ။

တတ္ထ စိတ္တင်္ဂဒါတိ စိတြေဟိ အင်္ဂဒေဟိ သမန္နာဂတာ။ ကမ္ဗုဝိမဋ္ဌဓာရိနီတိ ကရဏပရိနိဋ္ဌိတေန ဝိမဋ္ဌသုဝဏ္ဏာလင်္ကာရဓာရိနီ။ ဩသိတ္တဝဏ္ဏန္တိ အဝသိတ္တဥဒကဓာရဝဏ္ဏံ ဒိဗ္ဗဒုကူလံ။ ပရိဒယှာတိ နိဝါသေတွာ စေဝ ပါရုပိတွာ စ။ ကုသဂ္ဂိရတ္တန္တိ ကုသတိဏဂ္ဂိသိခါဝဏ္ဏံ။ အပိဠယှ မဉ္ဇရိန္တိ သပလ္လဝံ အသောကကဏ္ဏိကံ ကဏ္ဏေ ပိဠန္ဓိတွာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သရစာပဓာရိနာတိ လုဒ္ဒေန။ ဝိရာဓိတာတိ ဝိရဒ္ဓပဟာရာ။ မန္ဒမိဝါတိ ယထာ သာ မိဂီ ဘီတာ ဝနန္တရေ ဌတွာ တံ မန္ဒံ မန္ဒံ ဩလောကေတိ၊ ဧဝံ ဩလောကေသိ။

တတော ¶ အာသာ အာဟ –

၂၄၃။

‘‘န မေ ဒုတီယော ဣဓ မတ္ထိ ကောသိယ၊ မသက္ကသာရပ္ပဘဝမှိ ဒေဝတာ၊

အာသာ သုဓာသာယ တဝန္တိမာဂတာ၊ တံ မံ သုဓာယ ဝရပည ဘာဇယာ’’တိ။

တတ္ထ မသက္ကသာရပ္ပဘဝါတိ တာဝတိံသဘဝနေ သမ္ဘဝါ။

တံ ¶ သုတွာ ကောသိယော ‘‘တွံ ကိရ ယော တေ ရုစ္စတိ၊ တဿ အာသာဖလနိပ္ဖာဒနေန အာသံ ဒေသိ၊ ယော တေ န ရုစ္စတိ၊ တဿ န ဒေသိ၊ နတ္ထိ တယာ သမာ ပတ္ထိတတ္ထဝိနာသိကာ’’တိ ဒီပေန္တော အာဟ –

၂၄၄။

‘‘အာသာယ ယန္တိ ဝါဏိဇာ ဓနေသိနော၊ နာဝံ သမာရုယှ ပရေန္တိ အဏ္ဏဝေ၊

တေ တတ္ထ သီဒန္တိ အထောပိ ဧကဒါ၊ ဇီနာဓနာ ဧန္တိ ဝိနဋ္ဌပါဘတာ။

၂၄၅။

‘‘အာသာယ ခေတ္တာနိ ကသန္တိ ကဿကာ၊ ဝပန္တိ ဗီဇာနိ ကရောန္တုပါယသော၊

ဤတီနိပါတေန အဝုဋ္ဌိတာယ ဝါ၊ န ကိဉ္စိ ဝိန္ဒန္တိ တတော ဖလာဂမံ။

၂၄၆။

‘‘အထတ္တကာရာနိ ¶ ကရောန္တိ ဘတ္တုသု၊ အာသံ ပုရက္ခတွာ နရာ သုခေသိနော၊

တေ ဘတ္တုရတ္ထာ အတိဂါဠှိတာ ပုန၊ ဒိသာ ပနဿန္တိ အလဒ္ဓ ကိဉ္စနံ။

၂၄၇။

‘‘ဟိတွာန ဓညဉ္စ ဓနဉ္စ ဉာတကေ၊ အာသာယ သဂ္ဂါဓိမနာ သုခေသိနော၊

တပန္တိ လူခမ္ပိ တပံ စိရန္တရံ၊ ကုမဂ္ဂမာရုယှ ပရေန္တိ ဒုဂ္ဂတိံ။

၂၄၈။

‘‘အာသာ ¶ ဝိသံဝါဒိကသမ္မတာ ဣမေ၊ အာသေ သုဓာသံ ဝိနယဿု အတ္တနိ၊

န တာဒိသီ အရဟတိ အာသနူဒကံ၊ ကုတော သုဓာ ဂစ္ဆ န မယှ ရုစ္စသီ’’တိ။

တတ္ထ ပရေန္တီတိ ပက္ခန္ဒန္တိ။ ဇီနာဓနာတိ ဇီနဓနာ။ ဣတိ တဝ ဝသေန ဧကေ သမ္ပဇ္ဇန္တိ ဧကေ ဝိပဇ္ဇန္တိ၊ နတ္ထိ တယာ သဒိသာ ပါပဓမ္မာတိ ဝဒတိ။ ကရောန္တုပါယသောတိ တံ တံ ကိစ္စံ ဥပါယေန ကရောန္တိ။ ဤတီနိပါတေနာတိ ဝိသမဝါတမူသိကသလဘသုကပါဏကသေတဋ္ဌိကရောဂါဒီနံ သဿုပဒ္ဒဝါနံ အညတရနိပါတေန ဝါ။ တတောတိ တတော သဿတော တေ ကိဉ္စိ ဖလံ န ဝိန္ဒန္တိ၊ တေသမ္ပိ အာသစ္ဆေဒနကမ္မံ တွမေဝ ကရောသီတိ ဝဒတိ။ အထတ္တကာရာနီတိ ယုဒ္ဓဘူမီသု ပုရိသကာရေ။ အာသံ ပုရက္ခတွာတိ ဣဿရိယာသံ ပုရတော ကတွာ။ ဘတ္တုရတ္ထာတိ သာမိနော အတ္ထာယ။ အတိဂါဠိတာတိ ပစ္စတ္ထိကေဟိ အတိပီဠိတာ ဝိလုတ္တသာပတေယျာ ဒ္ဓသ္တသေနဝါဟနာ ဟုတွာ။ ပနဿန္တီတိ ပလာယန္တိ။ အလဒ္ဓ ကိဉ္စနန္တိ ကိဉ္စိ ဣဿရိယံ အလဘိတွာ ¶ ။ ဣတိ ဧတေသမ္ပိ ဣဿရိယာလာဘံ တွမေဝ ကရောသီတိ ဝဒတိ။ သဂ္ဂါဓိမနာတိ သဂ္ဂံ အဓိဂန္တုမနာ။ လူခန္တိ နိရောဇံ ပဉ္စတပါဒိကံ ကာယကိလမထံ။ စိရန္တရန္တိ စိရကာလံ။ အာသာ ဝိသံဝါဒိကသမ္မတာ ဣမေတိ ဧဝံ ဣမေ သတ္တာ သဂ္ဂါသာယ ဒုဂ္ဂတိံ ဂစ္ဆန္တိ၊ တသ္မာ တွံ အာသာ နာမ ဝိသံဝါဒိကသမ္မတာ ဝိသံဝါဒိကာတိ သင်္ခံ ဂတာ။ အာသေတိ တံ အာလပတိ။

သာပိ တေန ပဋိက္ခိတ္တာ အန္တရဓာယိ။ တတော သဒ္ဓါယ သဒ္ဓိံ သလ္လပန္တော ဂါထမာဟ –

၂၄၉။

‘‘ဒဒ္ဒလ္လမာနာ ယသသာ ယသဿိနီ၊ ဇိဃညနာမဝှယနံ ဒိသံ ပတိ၊

ပုစ္ဆာမိ တံ ကဉ္စနဝေလ္လိဝိဂ္ဂဟေ၊ အာစိက္ခ မေ တွံ ကတမာသိ ဒေဝတေ’’တိ။

တတ္ထ ဒဒ္ဒလ္လမာနာတိ ဇလမာနာ။ ဇိဃညနာမဝှယနန္တိ အပရာတိ စ ပစ္ဆိမာတိ စ ဧဝံ ဇိဃညေန လာမကေန နာမေန ဝုစ္စမာနံ ဒိသံ ပတိ ဒဒ္ဒလ္လမာနာ တိဋ္ဌသိ။

တတော ¶ ¶ သာ ဂါထမာဟ –

၂၅၀။

‘‘သဒ္ဓါဟ ဒေဝီ မနုဇေဟိ ပူဇိတာ၊ အပါပသတ္တူပနိသေဝိနီ သဒါ၊

သုဓာဝိဝါဒေန တဝန္တိ မာဂတာ၊ တံ မံ သုဓာယ ဝရပည ဘာဇယာ’’တိ။

တတ္ထ သဒ္ဓါတိ ယဿ ကဿစိ ဝစနပတ္တိယာယနာ သာဝဇ္ဇာပိ ဟောတိ အနဝဇ္ဇာပိ။ ပူဇိတာတိ အနဝဇ္ဇကောဋ္ဌာသဝသေန ပူဇိတာ။ အပါပသတ္တူပနိသေဝိနီတိ အနဝဇ္ဇသဒ္ဓါယ စ ဧကန္တပတ္တိယာယနုသဘာဝါရ ပရေသုပိ ပတ္တိယာယနဝိဒဟနသမတ္ထာယ ဒေဝတာယေတံ နာမံ။

အထံ နံ ကောသိယော ‘‘ဣမေ သတ္တာ ယဿ ကဿစိ ဝစနံ သဒ္ဒဟိတွာ တံ တံ ကရောန္တာ ကတ္တဗ္ဗတော အကတ္တဗ္ဗမေဝ ဗဟုတရံ ကရောန္တိ၊ တံ သဗ္ဗံ တယာ ကာရိတံ နာမ ဟောတီ’’တိ ဝတွာ ဧဝမာဟ –

၂၅၁။

‘‘ဒါနံ ဒမံ စာဂမထောပိ သံယမံ၊ အာဒါယ သဒ္ဓါယ ကရောန္တိ ဟေကဒါ၊

ထေယျံ ¶ မုသာ ကူဋမထောပိ ပေသုဏံ၊ ကရောန္တိ ဟေကေ ပုန ဝိစ္စုတာ တယာ။

၂၅၂။

‘‘ဘရိယာသု ပေါသော သဒိသီသု ပေက္ခဝါ၊ သီလူပပန္နာသု ပတိဗ္ဗတာသုပိ၊

ဝိနေတွာန ဆန္ဒံ ကုလိတ္ထိရာသုပိ၊ ကရောတိ သဒ္ဓံ ပုန ကုမ္ဘဒါသိယာ။

၂၅၃။

‘‘တွမေဝ သဒ္ဓေ ပရဒါရသေဝိနီ၊ ပါပံ ကရောသိ ကုသလမ္ပိ ရိဉ္စသိ၊

န တာဒိသီ အရဟတိ အာသနူဒကံ၊ ကုတော သုဓာ ဂစ္ဆ န မယှ ရုစ္စသီ’’တိ။

တတ္ထ ဒါနန္တိ ဒသဝတ္ထုကံ ပုညစေတနံ။ ဒမန္တိ ဣန္ဒြိယဒမနံ။ စာဂန္တိ ဒေယျဓမ္မပရိစ္စာဂံ။ သံယမန္တိ သီလံ။ အာဒါယ သဒ္ဓါယာတိ ‘‘ဧတာနိ ဒါနာဒီနိ မဟာနိသံသာနိ ကတ္တဗ္ဗာနီ’’တိ ဝဒတံ ဝစနံ သဒ္ဓါယ အာဒိယိတွာပိ ¶ ကရောန္တိ ဧကဒါ။ ကူဋန္တိ တုလာကူဋာဒိကံ ဝါ ဂါမကူဋာဒိကံ ကမ္မံ ဝါ။ ကရောန္တိ ဟေကေတိ ဧကေ မနုဿာ ဧဝရူပေသု နာမ ကာလေသု ဣမေသဉ္စ အတ္ထာယ ထေယျာဒီနိ ကတ္တဗ္ဗာနီတိ ကေသဉ္စိ ဝစနံ သဒ္ဒဟိတွာ ဧတာနိပိ ကရောန္တိ။ ပုန ဝိစ္စုတာ တယာတိ ပုန တယာ ဝိသုတ္တာ သာဝဇ္ဇဒုက္ခဝိပါကာနေတာနိ န ကတ္တဗ္ဗာနီတိ ဝဒတံ ဝစနံ အပတ္တိယာယိတွာပိ ကရောန္တိ။ ဣတိ တဝ ဝသေန သာဝဇ္ဇမ္ပိ အနဝဇ္ဇမ္ပိ ကရေယျာသိ ဝဒတိ။

သဒိသီသူတိ ¶ ဇာတိဂေါတ္တသီလာဒီဟိ သဒိသီသု။ ပေက္ခဝါတိ ပေက္ခာ ဝုစ္စတိ တဏှာ၊ သတဏှောတိ အတ္ထော။ ဆန္ဒန္တိ ဆန္ဒရာဂံ။ ကရောတိ သဒ္ဓန္တိ ကုမ္ဘဒါသိယာပိ ဝစနေ သဒ္ဓံ ကရောတိ၊ တဿာ ‘‘အဟံ တုမှာကံ ဣဒံ နာမ ဥပကာရံ ကရိဿာမီ’’တိ ဝဒန္တိယာ ပတ္တိယာယိတွာ ကုလိတ္ထိယောပိ ဆဍ္ဍေတွာ တမေဝ ပဋိသေဝတိ၊ အသုကာ နာမ တုမှေသု ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တာတိ ကုမ္ဘဒါသိယာပိ ဝစနေ သဒ္ဓံ ကတွာဝ ပရဒါရံ သေဝတိ။ တွမေဝ သဒ္ဓေ ပရဒါရသေဝိနီတိ ယသ္မာ တံ တံ ပတ္တိယာယိတွာ တဝ ဝသေန ပရဒါရံ သေဝန္တိ ပါပံ ကရောန္တိ ကုသလံ ဇဟန္တိ၊ တသ္မာ တွမေဝ ပရဒါရသေဝိနီ တွံ ပါပါနိ ကရောသိ၊ ကုသလမ္ပိ ရိဉ္စသိ၊ နတ္ထိ တယာ သမာ လောကဝိနာသိကာ ပါပဓမ္မာ၊ ဂစ္ဆ န မေ ရုစ္စသီတိ။

သာ တတ္ထေဝ အန္တရဓာယိ။ ကောသိယောပိ ဥတ္တရတော ဌိတာယ ဟိရိယာ သဒ္ဓိံ သလ္လပန္တော ဂါထာဒွယမာဟ –

၂၅၄။

‘‘ဇိဃညရတ္တိံ အရုဏသ္မိမူဟတေ၊ ယာ ဒိဿတိ ဥတ္တမရူပဝဏ္ဏိနီ၊

တထူပမာ ¶ မံ ပဋိဘာသိ ဒေဝတေ၊ အာစိက္ခ မေ တွံ ကတမာသိ အစ္ဆရာ။

၂၅၅။

‘‘ကာဠာ နိဒါဃေရိဝ အဂ္ဂိဇာရိဝ၊ အနိလေရိတာ လောဟိတပတ္တမာလိနီ၊

ကာ တိဋ္ဌသိ မန္ဒမိဂါဝလောကယံ၊ ဘာသေသမာနာဝ ဂိရံ န မုဉ္စသီ’’တိ။

တတ္ထ ဇိဃညရတ္တိန္တိ ပစ္ဆိမရတ္တိံ၊ ရတ္တိပရိယောသာနေတိ အတ္ထော။ ဦဟတေတိ အရုဏေ ဥဂ္ဂတေ။ ယာတိ ယာ ပုရတ္ထိမာ ဒိသာ ရတ္တသုဝဏ္ဏတာယ ဥပ္ပမရူပဓရာ ¶ ဟုတွာ ဒိဿတိ။ ကာဠာ နိဒါဃေရိဝါတိ နိဒါဃသမယေ ကာဠဝလ္လိ ဝိယ။ အဂ္ဂိဇာရိဝါတိ အဂ္ဂိဇာလာ ဣဝ၊ သာပိ နိဇ္ဈာမခေတ္တေသု တရုဏဥဋ္ဌိတကာဠဝလ္လိ ဝိယာတိ အတ္ထော။ လောဟိတပတ္တမာလိနီတိ လောဟိတဝဏ္ဏေဟိ ပတ္တေဟိ ပရိဝုတာ။ ကာ တိဋ္ဌသီတိ ယထာ သာ တရုဏကာဠဝလ္လိ ဝါတေရိတာ ဝိလာသမာနာ သောဘမာနာ တိဋ္ဌတိ၊ ဧဝံ ကာ နာမ တွံ တိဋ္ဌသိ။ ဘာသေသမာနာဝါတိ မယာ သဒ္ဓိံ ဘာသိတုကာမာ ဝိယ ဟောသိ၊ န စ ဂိရံ မုဉ္စသိ။

တတော သာ ဂါထမာဟ –

၂၅၆။

‘‘ဟိရာဟ ¶ ဒေဝီ မနုဇေဟိ ပူဇိတာ၊ အပါပသတ္တူပနိသေဝိနီ သဒါ၊

သုဓာဝိဝါဒေန တဝန္တိမာဂတာ၊ သာဟံ န သက္ကောမိ သုဓမ္ပိ ယာစိတုံ၊

ကောပီနရူပါ ဝိယ ယာစနိတ္ထိယာ’’တိ။

တတ္ထ ဟိရာဟန္တိ ဟိရီ အဟံ။ သုဓမ္ပီတိ သာ အဟံ သုဓာဘောဇနံ တံ ယာစိတုမ္ပိ န သက္ကောမိ။ ကိံကာရဏာ? ကောပီနရူပါ ဝိယ ယာစနိတ္ထိယာ၊ ယသ္မာ ဣတ္ထိယာ ယာစနာ နာမ ကောပီနရူပါ ဝိယ ရဟဿင်္ဂဝိဝရဏသဒိသာ ဟောတိ၊ နိလ္လဇ္ဇာ ဝိယ ဟောတီတိ အတ္ထော။

တံ သုတွာ တာပသော ဒွေ ဂါထာ အဘာသိ –

၂၅၇။

‘‘ဓမ္မေန ဉာယေန သုဂတ္တေ လစ္ဆသိ၊ ဧသော ဟိ ဓမ္မော န ဟိ ယာစနာ သုဓာ။

တံ တံ အယာစန္တိမဟံ နိမန္တယေ၊ သုဓာယ ယဉ္စိစ္ဆသိ တမ္ပိ ဒမ္မိ တေ။

၂၅၈။

‘‘သာ ¶ တွံ မယာ အဇ္ဇ သကမှိ အဿမေ၊ နိမန္တိတာ ကဉ္စနဝေလ္လိဝိဂ္ဂဟေ၊

တုဝဉှိ မေ သဗ္ဗရသေဟိ ပူဇိယာ၊ တံ ပူဇယိတွာန သုဓမ္ပိ အသ္နိယေ’’တိ။

တတ္ထ ဓမ္မေနာတိ သဘာဝေန။ ဉာယေနာတိ ကာရဏေန။ န ဟိ ယာစနာ သုဓာတိ န ဟိ ယာစနာယ သုဓာ လဗ္ဘတိ၊ တေနေဝ ကာရဏေန ဣတရာ တိဿော ¶ နလဘိံသု။ တံ တန္တိ တသ္မာ တံ။ ယဉ္စိစ္ဆသီတိ န ကေဝလံ နိမန္တေမိယေဝ၊ ယဉ္စ သုဓံ ဣစ္ဆသိ၊ တမ္ပိ ဒမ္မိ တေ။ ကဉ္စနဝေလ္လိဝိဂ္ဂဟေတိ ကဉ္စနရာသိသဿိရိကသရီရေ။ ပူဇိယာတိ န ကေဝလံ သုဓာယ၊ အညေဟိပိ သဗ္ဗရသေဟိ တွံ မယာ ပူဇေတဗ္ဗယုတ္တကာဝ။ အသ္နိယေတိ တံ ပူဇေတွာ သစေ သုဓာယ အဝသေသံ ဘဝိဿတိ၊ အဟမ္ပိ ဘုဉ္ဇိဿာမိ။

တတော အပရာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓဂါထာ –

၂၅၉။

‘‘သာ ကောသိယေနာနုမတာ ဇုတီမတာ၊ အဒ္ဓါ ဟိရိ ရမ္မံ ပါဝိသိ ယဿမံ၊

ဥဒကဝန္တံ ဖလမရိယပူဇိတံ၊ အပါပသတ္တူပနိသေဝိတံ သဒါ။

၂၆၀။

‘‘ရုက္ခဂ္ဂဟာနာ ဗဟုကေတ္ထ ပုပ္ဖိတာ၊ အမ္ဗာ ပိယာလာ ပနသာ စ ကိံသုကာ၊

သောဘဉ္ဇနာ လောဒ္ဒမထောပိ ပဒ္ဓကာ၊ ကေကာ စ ဘင်္ဂါ တိလကာ သုပုပ္ဖိတာ။

၂၆၁။

‘‘သာလာ ¶ ကရေရီ ဗဟုကေတ္ထ ဇမ္ဗုယော၊ အဿတ္ထနိဂြောဓမဓုကဝေတသာ၊

ဥဒ္ဒါလကာ ပါဋလိ သိန္ဒုဝါရကာ၊ မနုညဂန္ဓာ မုစလိန္ဒကေတကာ။

၂၆၂။

‘‘ဟရေဏုကာ ဝေဠုကာ ကေဏု တိန္ဒုကာ၊ သာမာကနီဝါရမထောပိ စီနကာ၊

မောစာ ကဒလီ ဗဟုကေတ္ထ သာလိယော၊ ပဝီဟယော အာဘူဇိနော စ တဏ္ဍုလာ။

၂၆၃။

‘‘တဿေဝုတ္တရပဿေန၊ ဇာတာ ပေါက္ခရဏီ သိဝါ၊

အကက္ကသာ အပဗ္ဘာရာ၊ သာဓု အပ္ပဋိဂန္ဓိကာ။

၂၆၄။

‘‘တတ္ထ မစ္ဆာ သန္နိရတာ၊ ခေမိနော ဗဟုဘောဇနာ၊

သိင်္ဂူ သဝင်္ကာ သံကုလာ၊ သတဝင်္ကာ စ ရောဟိတာ၊

အာဠိဂဂ္ဂရကာကိဏ္ဏာ၊ ပါဌီနာ ကာကမစ္ဆကာ။

၂၆၅။

‘‘တတ္ထ ¶ ¶ ပက္ခီ သန္နိရတာ၊ ခေမိနော ဗဟုဘောဇနာ၊

ဟံသာ ကောဉ္စာ မယူရာ စ၊ စက္ကဝါကာ စ ကုက္ကုဟာ၊

ကုဏာလကာ ဗဟူ စိတြာ၊ သိခဏ္ဍီ ဇီဝဇီဝကာ။

၂၆၆။

‘‘တတ္ထ ပါနာယ မာယန္တိ၊ နာနာ မိဂဂဏာ ဗဟူ၊

သီဟာ ဗျဂ္ဃာ ဝရာဟာ စ၊ အစ္ဆကောကတရစ္ဆယော။

၂၆၇။

‘‘ပလာသာဒါ ဂဝဇာ စ၊ မဟိံသာ ရောဟိတာ ရုရူ၊

ဧဏေယျာ စ ဝရာဟာ စ၊ ဂဏိနော နီကသူကရာ၊

ကဒလိမိဂါ ဗဟုကေတ္ထ၊ ဗိဠာရာ သသကဏ္ဏိကာ။

၂၆၈။

‘‘ဆမာဂိရီ ပုပ္ဖဝိစိတြသန္ထတာ၊ ဒိဇာဘိဃုဋ္ဌာ ဒိဇသင်္ဃသေဝိတာ’’တိ။

တတ္ထ ဇုတီမတာတိ အာနုဘာဝသမ္ပန္နေန။ ပါဝိသိ ယဿမန္တိ ပါဝိသိ အဿမံ၊ ယ-ကာရော ဗျဉ္ဇနသန္ဓိကရော။ ဥဒကဝန္တန္တိ တေသု တေသု ဌာနေသု ဥဒကသမ္ပန္နံ။ ဖလန္တိ အနေကဖလသမ္ပန္နံ။ အရိယပူဇိတန္တိ နီဝရဏဒေါသရဟိတေဟိ ဈာနလာဘီဟိ အရိယေဟိ ပူဇိတံ ပသတ္ထံ။ ရုက္ခဂ္ဂဟာနာတိ ပုပ္ဖူပဂဖလူပဂရုက္ခဂဟနာ။ သောဘဉ္ဇနာတိ သိဂ္ဂုရုက္ခာ။ လောဒ္ဒမထောပိ ပဒ္ဓကာတိ လောဒ္ဒရုက္ခာ စ ပဒုမရုက္ခာ ¶ စ။ ကေကာ စ ဘင်္ဂါတိ ဧဝံနာမကာ ရုက္ခာ ဧဝ။ ကရေရီတိ ကရေရိရုက္ခာ။ ဥဒ္ဒါလကာတိ ဝါတဃာတကာ။ မုစလိန္ဒကေတကာတိ မုစလိန္ဒာ စ ပဉ္စဝိဓကေတကာ စ။ ဟရေဏုကာတိ အပရဏ္ဏဇာတိ။ ဝေဠုကာတိ ဝံသဘေဒကာ။ ကေဏူတိ အရညမာသာ။ တိန္ဒုကာတိ တိမ္ဗရုရုက္ခာ။ စီနကာတိ ခုဒ္ဒကရာဇမာသာ။ မောစာတိ အဋ္ဌိကကဒလိယော။ သာလိယောတိ နာနပ္ပကာရာ ဇာတဿရံ ဥပနိဿာယ ဇာတာ သာလိယော။ ပဝီဟယောတိ နာနပ္ပကာရာ ဝီဟယော။ အာဘူဇိနောတိ ဘုဇပတ္တာ။ တဏ္ဍုလာတိ နိက္ကုဏ္ဍကထုသာနိ သယံဇာတတဏ္ဍုလသီသာနိ။

တဿေဝါတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တဿေဝ အဿမဿ ဥတ္တရဒိသာဘာဂေ။ ပေါက္ခရဏီတိ ပဉ္စဝိဓပဒုမသဉ္ဆန္နာ ဇာတဿရပေါက္ခရဏီ။ အကက္ကသာတိ မစ္ဆသိပ္ပိကသေဝါလာဒိကက္ကသရဟိတာ။ အပဗ္ဘာရာတိ အစ္ဆိန္နတဋာ သမတိတ္ထာ။ အပ္ပဋိဂန္ဓိကာတိ အပဋိက္ကူလဂန္ဓေန ဥဒကေန သမန္နာဂတာ။ တတ္ထာတိ တဿာ ပေါက္ခရဏိယာ။ ခေမိနောတိ အဘယာ။ ‘‘သိင်္ဂူ’’တိအာဒီနိ တေသံ မစ္ဆာနံ ¶ နာမာနိ။ ကုဏာလကာတိ ကောကိလာ။ စိတြာတိ စိတြပတ္တာ။ သိခဏ္ဍီတိ ဥဋ္ဌိတသိခါ မောရာ၊ အညေပိ ဝါ မတ္ထကေ ဇာတသိခါ ပက္ခိနော။ ပါနာယ မာယန္တီတိ ပါနာယ အာယန္တိ။ ပလာသာဒါတိ ခဂ္ဂါ။ ဂဝဇာတိ ဂဝယာ။ ဂဏိနောတိ ဂေါကဏ္ဏာ။ ကဏ္ဏိကာတိ ကဏ္ဏိကမိဂါ။ ဆမာဂိရီတိ ဘူမိသမပတ္ထဋာ ပိဋ္ဌိပါသာဏာ။ ပုပ္ဖဝိစိတြသန္ထတာတိ ဝိစိတြပုပ္ဖသန္ထတာ။ ဒိဇာဘိဃုဋ္ဌာတိ မဓုရဿရေဟိ ဒိဇေဟိ အဘိဃုဋ္ဌာ။ ဧဝရူပါ တတ္ထ ဘူမိပဗ္ဗတာတိ ဧဝံ ဘဂဝါ ကောသိယဿ အဿမံ ဝဏ္ဏေတိ။

ဣဒါနိ ဟိရိဒေဝိယာ တတ္ထ ပဝိသနာဒီနိ ဒဿေတုံ အာဟ –

၂၆၉။

‘‘သာ ¶ သုတ္တစာ နီလဒုမာဘိလမ္ဗိတာ၊ ဝိဇ္ဇူ မဟာမေဃရိဝါနုပဇ္ဇထ၊

တဿာ သုသမ္ဗန္ဓသိရံ ကုသာမယံ၊ သုစိံ သုဂန္ဓံ အဇိနူပသေဝိတံ၊

အတြိစ္စ ကောစ္ဆံ ဟိရိမေတဒဗြဝိ၊ နိသီဒ ကလျာဏိ သုခယိဒမာသနံ။

၂၇၀။

‘‘တဿာ တဒါ ကောစ္ဆဂတာယ ကောသိယော၊ ယဒိစ္ဆမာနာယ ဇဋာဇိနန္ဓရော၊

နဝေဟိ ပတ္တေဟိ သယံ သဟူဒကံ၊ သုဓာဘိဟာသီ တုရိတော မဟာမုနိ။

၂၇၁။

‘‘သာ တံ ပဋိဂ္ဂယှ ဥဘောဟိ ပါဏိဘိ၊ ဣစ္စဗြဝိ အတ္တမနာ ဇဋာဓရံ၊

ဟန္ဒာဟံ ဧတရဟိ ပူဇိတာ တယာ၊ ဂစ္ဆေယျံ ဗြဟ္မေ တိဒိဝံ ဇိတာဝိနီ။

၂၇၂။

‘‘သာ ¶ ကောသိယေနာနုမတာ ဇုတီမတာ၊ ဥဒီရိတာ ဝဏ္ဏမဒေန မတ္တာ၊

သကာသေ ဂန္တွာန သဟဿစက္ခုနော၊ အယံ သုဓာ ဝါသဝ ဒေဟိ မေ ဇယံ။

၂၇၃။

‘‘တမေန ¶ သက္ကောပိ တဒါ အပူဇယိ၊ သဟိန္ဒဒေဝါ သုရကညမုတ္တမံ၊

သာ ပဉ္ဇလီ ဒေဝမနုဿပူဇိတာ၊ နဝမှိ ကောစ္ဆမှိ ယဒါ ဥပါဝိသီ’’တိ။

တတ္ထ သုတ္တစာတိ သုစ္ဆဝီ။ နီလဒုမာဘိလမ္ဗိတာတိ နီလေသု ဒုမေသု အဘိလမ္ဗိတာ ဟုတွာ၊ တံ တံ နီလဒုမသာခံ ပရာမသန္တီတိ အတ္ထော။ မဟာမေဃရိဝါတိ တေန နိမန္တိတာ မဟာမေဃဝိဇ္ဇု ဝိယ တဿ တံ အဿမံ ပါဝိသိ။ တဿာတိ တဿာ ဟိရိယာ။ သုသမ္ဗန္ဓသိရန္တိ သုဋ္ဌု သမ္ဗန္ဓသီသံ။ ကုသာမယန္တိ ဥသီရာဒိမိဿကကုသတိဏမယံ။ သုဂန္ဓန္တိ ဥသီရေန စေဝ အညေန သုဂန္ဓတိဏေန စ မိဿကတ္တာ သုဂန္ဓံ။ အဇိနူပသေဝိတန္တိ ဥပရိအတ္ထတေန အဇိနစမ္မေန ဥပသေဝိတံ။ အတြိစ္စ ကောစ္ဆန္တိ ဧဝရူပံ ကောစ္ဆာသနံ ပဏ္ဏသာလဒွါရေ အတ္ထရိတွာ။ သုခယိဒမာသနန္တိ သုခံ နိသီဒ ဣဒမာသနံ။

ယန္တိ ယာဝဒတ္ထံ။ ဣစ္ဆမာနာယာတိ သုဓံ ဣစ္ဆန္တိယာ။ နဝေဟိ ပတ္တေဟီတိ တင်္ခဏညေဝ ပေါက္ခရဏိတော အာဘတေဟိ အလ္လပဒုမိနိပတ္တေဟိ။ သယန္တိ သဟတ္ထေန။ သဟူဒကန္တိ ¶ ဒက္ခိဏောဒကသဟိတံ။ သုဓာဘိဟာသီတိ သုဓံ အဘိဟရိ။ တုရိတောတိ သောမနဿဝေဂေန တုရိတော။ ဟန္ဒာတိ ဝဝဿဂ္ဂတ္ထေ နိပါတော။ ဇိတာဝိနီတိ ဝိဇယပ္ပတ္တာ ဟုတွာ။

အနုမတာတိ ဣဒါနိ ယထာရုစိံ ဂစ္ဆာတိ အနုညာတာ။ ဥဒီရိတာတိ တိဒသပုရံ ဂန္တွာ သက္ကဿ သန္တိကေ အယံ သုဓာတိ ဥဒီရယိ။ သုရကညန္တိ ဒေဝဓီတရံ။ ဥတ္တမန္တိ ပဝရံ။ သာ ပဉ္ဇလီ ဒေဝမနုဿပူဇိတာတိ ပဉ္ဇလီ ဒေဝေဟိ စ မနုဿေဟိ စ ပူဇိတာ။ ယဒါတိ ယဒါ နိသီဒနတ္ထာယ သက္ကေန ဒါပိတေ နဝေ ကဉ္စနပီဌသင်္ခါတေ ကောစ္ဆေ သာ ဥပါဝိသိ၊ တဒါ နံ တတ္ထ နိသိန္နံ သက္ကော စ သေသဒေဝတာ စ ပါရိစ္ဆတ္တကပုပ္ဖာဒီဟိ ပူဇယိံသု။

ဧဝံ သက္ကော တံ ပူဇေတွာ စိန္တေသိ – ‘‘ကေန နု ခေါ ကာရဏေန ကောသိယော သေသာနံ အဒတွာ ဣမိဿာဝ သုဓံ အဒါသီ’’တိ။ သော တဿ ကာရဏဿ ဇာနနတ္ထာယ ပုန မာတလိံ ပေသေသိ။ တမတ္ထံ အာဝိ ကရောန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၂၇၄။

‘‘တမေဝ ¶ ¶ သံသီ ပုနဒေဝ မာတလိံ၊ သဟဿနေတ္တော တိဒသာနမိန္ဒော၊

ဂန္တွာန ဝါကျံ မမ ဗြူဟိ ကောသိယံ၊ အာသာယ သဒ္ဓါ သိရိယာ စ ကောသိယ၊

ဟိရီ သုဓံ ကေန မလတ္ထ ဟေတုနာ’’တိ။

တတ္ထ သံသီတိ အဘာသိ။ ဝါကျံ မမာတိ မမ ဝါကျံ ကောသိယံ ဗြူဟိ။ အာသာယ သဒ္ဓါ သိရိယာ စာတိ အာသာတော စ သဒ္ဓါတော စ သိရိတော စ ဟိရီယေဝ ကေန ဟေတုနာ သုဓမလတ္ထာတိ။

သော တဿ ဝစနံ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ဝေဇယန္တရထမာရုယှ အဂမာသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၂၇၅။

‘‘တံ သုပ္လဝတ္ထံ ဥဒတာရယီ ရထံ၊ ဒဒ္ဒလ္လမာနံ ဥပကာရိယသာဒိသံ၊

ဇမ္ဗောနဒီသံ တပနေယျသန္နိဘံ၊ အလင်္ကတံ ကဉ္စနစိတ္တသန္နိဘံ။

၂၇၆။

‘‘သုဝဏ္ဏစန္ဒေတ္ထ ဗဟူ နိပါတိတာ၊ ဟတ္ထီ ဂဝါဿာ ကိကိဗျဂ္ဃဒီပိယော၊

ဧဏေယျကာ လင်္ဃမယေတ္ထ ပက္ခိနော၊ မိဂေတ္ထ ဝေဠုရိယမယာ ယုဓာ ယုတာ။

၂၇၇။

‘‘တတ္ထဿရာဇဟရယော အယောဇယုံ၊ ဒသသတာနိ သုသုနာဂသာဒိသေ၊

အလင်္ကတေ ¶ ကဉ္စနဇာလုရစ္ဆဒေ၊ အာဝေဠိနေ သဒ္ဒဂမေ အသင်္ဂိတေ။

၂၇၈။

‘‘တံ ယာနသေဋ္ဌံ အဘိရုယှ မာတလိ၊ ဒိသာ ဣမာယော အဘိနာဒယိတ္ထ၊

နဘဉ္စ သေလဉ္စ ဝနပ္ပတိနိဉ္စ၊ သသာဂရံ ပဗျထယိတ္ထ မေဒိနိံ။

၂၇၉။

‘‘သ ¶ ခိပ္ပမေဝ ဥပဂမ္မ အဿမံ၊ ပါဝါရမေကံသကတော ကတဉ္ဇလီ၊

ဗဟုဿုတံ ဝုဒ္ဓံ ဝိနီတဝန္တံ၊ ဣစ္စဗြဝိ မာတလိ ဒေဝဗြာဟ္မဏံ။

၂၈၀။

‘‘ဣန္ဒဿ ဝါကျံ နိသာမေဟိ ကောသိယ၊ ဒူတော အဟံ ပုစ္ဆတိ တံ ပုရိန္ဒဒေါ၊

အာသာယ သဒ္ဓါ သိရိယာ စ ကောသိယ၊ ဟိရီ သုဓံ ကေန မလတ္ထ ဟေတုနာ’’တိ။

တတ္ထ တံ သုပ္လဝတ္ထန္တိ တံ ဝေဇယန္တရထံ သုခေန ပ္လဝနတ္ထံ။ ဥဒတာရယီတိ ဥတ္တာရေသိ ဥက္ခိပိတွာ ဂမနသဇ္ဇမကာသိ။ ဥပကာရိယသာဒိသန္တိ ဥပကရဏဘဏ္ဍေဟိ သဒိသံ၊ ယထာ တဿ အဂ္ဂိသိခါယ ¶ သမာနဝဏ္ဏာနိ ဥပကရဏာနိ ဇလန္တိ၊ တထေဝ ဇလိတန္တိ အတ္ထော။ ဇမ္ဗောနဒီသန္တိ ဇမ္ဗုနဒသင်္ခါတံ ရတ္တသုဝဏ္ဏမယံ ဤသံ။ ကဉ္စနစိတ္တသန္နိဘန္တိ၊ ကဉ္စနမယေန သတ္တရတနဝိစိတ္တေန အဋ္ဌမင်္ဂလေန သမန္နာဂတံ။ သုဝဏ္ဏစန္ဒေတ္ထာတိ သုဝဏ္ဏမယာ စန္ဒကာ ဧတ္ထ ရထေ။ ဟတ္ထီတိ သုဝဏ္ဏရဇတမဏိမယာ ဟတ္ထီ။ ဂဝါဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ လင်္ဃမယေတ္ထ ပက္ခိနောတိ ဧတ္ထ ရထေ လင်္ဃမယာ နာနာရတနမယာ ပက္ခိဂဏာပိ ပဋိပါဋိယာ ဌိတာ။ ယုဓာ ယုတာတိ အတ္တနော အတ္တနော ယုဓေန သဒ္ဓိံ ယုတ္တာ ဟုတွာ ဒဿိတာ။

အဿရာဇဟရယောတိ ဟရိဝဏ္ဏမနောမယအဿရာဇာနော။ သုသုနာဂသာဒိသေတိ ဗလသမ္ပတ္တိယာ တရုဏနာဂသဒိသေ။ ကဉ္စနဇာလုရစ္ဆဒေတိ ကဉ္စနဇာလမယေန ဥရစ္ဆဒါလင်္ကာရေန သမန္နာဂတေ။ အာဝေဠိနေတိ အာဝေဠသင်္ခါတေဟိ ကဏ္ဏာလင်္ကာရေဟိ ယုတ္တေ။ သဒ္ဒဂမေတိ ပတောဒပ္ပဟာရံ ဝိနာ သဒ္ဒမတ္တေနေဝ ဂမနသီလေ။ အသင်္ဂီတေတိ နိဿင်္ဂေ သီဃဇဝေ ဧဝရူပေ အဿရာဇေ တတ္ထ ယောဇေသုန္တိ အတ္ထော။

အဘိနာဒယိတ္ထာတိ ယာနသဒ္ဒေန ဧကနိန္နာဒံ အကာသိ။ ဝနပ္ပတိနိဉ္စာတိ ဝနပ္ပတိနီ စ ဝနသဏ္ဍေ စာတိ အတ္ထော။ ပဗျထယိတ္ထာတိ ကမ္ပယိတ္ထ။ တတ္ထ အာကာသဋ္ဌကဝိမာနကမ္ပနေန နဘကမ္ပနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ပါဝါရမေကံသကတောတိ ဧကံသကတပါဝါရဒိဗ္ဗဝတ္ထော။ ဝုဒ္ဓန္တိ ဂုဏဝုဒ္ဓံ။ ဝိနီတဝန္တန္တိ ဝိနီတေန ¶ အာစာရဝတ္တေန သမန္နာဂတံ။ ဣစ္စဗြဝီတိ ရထံ အာကာသေ ဌပေတွာ ဩတရိတွာ ဧဝံ အဗြဝိ။ ဒေဝဗြာဟ္မဏန္တိ ဒေဝသမံ ဗြာဟ္မဏံ။

သော ¶ တဿ ဝစနံ သုတွာ ဂါထမာဟ –

၂၈၁။

‘‘အန္ဓာ သိရီ မံ ပဋိဘာတိ မာတလိ၊ သဒ္ဓါ အနိစ္စာ ပန ဒေဝသာရထိ။

အာသာ ဝိသံဝါဒိကသမ္မတာ ဟိ မေ၊ ဟိရီ စ အရိယမှိ ဂုဏေ ပတိဋ္ဌိတာ’’တိ။

တတ္ထ အန္ဓာတိ သိပ္ပာဒိသမ္ပန္နေပိ အသမ္ပန္နေပိ ဘဇနတော ‘‘အန္ဓာ’’တိ မံ ပဋိဘာတိ။ အနိစ္စာတိ သဒ္ဓါ ပန တံ တံ ဝတ္ထုံ ပဟာယ အညသ္မိံ အညသ္မိံ ဥပ္ပဇ္ဇနတော ဟုတွာ အဘာဝါကာရေန ‘‘အနိစ္စာ’’တိ မံ ပဋိဘာတိ။ ဝိသံဝါဒိကသမ္မတာတိ အာသာ ပန ယသ္မာ ဓနတ္ထိကာ နာဝါယ သမုဒ္ဒံ ပက္ခန္ဒိတွာ ဝိနဋ္ဌပါဘတာ ဧန္တိ၊ တသ္မာ ‘‘ဝိသံဝါဒိကာ’’တိ မံ ပဋိဘာတိ။ အရိယမှိ ဂုဏေတိ ဟိရီ ပန ဟိရောတ္တပ္ပသဘာဝသင်္ခါတေ ပရိသုဒ္ဓေ အရိယဂုဏေ ပတိဋ္ဌိတာတိ။

ဣဒါနိ ¶ တဿာ ဂုဏံ ဝဏ္ဏေန္တော အာဟ –

၂၈၂။

‘‘ကုမာရိယော ယာစိမာ ဂေါတ္တရက္ခိတာ၊ ဇိဏ္ဏာ စ ယာ ယာ စ သဘတ္တုဣတ္ထိယော၊

တာ ဆန္ဒရာဂံ ပုရိသေသု ဥဂ္ဂတံ၊ ဟိရိယာ နိဝါရေန္တိ သစိတ္တမတ္တနော။

၂၈၃။

‘‘သင်္ဂါမသီသေ သရသတ္တိသံယုတေ၊ ပရာဇိတာနံ ပတတံ ပလာယိနံ၊

ဟိရိယာ နိဝတ္တန္တိ ဇဟိတွ ဇီဝိတံ၊ တေ သမ္ပဋိစ္ဆန္တိ ပုနာ ဟိရီမနာ။

၂၈၄။

‘‘ဝေလာ ယထာ သာဂရဝေဂဝါရိနီ၊ ဟိရာယ ဟိ ပါပဇနံ နိဝါရိနီ၊

တံ သဗ္ဗလောကေ ဟိရိမရိယပူဇိတံ၊ ဣန္ဒဿ တံ ဝေဒယ ဒေဝသာရထီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ဇိဏ္ဏာတိ ဝိဓဝါ။ သဘတ္တူတိ သသာမိကာ တရုဏိတ္ထိယော။ အတ္တနောတိ တာ သဗ္ဗာပိ ပရပုရိသေသု အတ္တနော ဆန္ဒရာဂံ ဥဂ္ဂတံ ဝိဒိတွာ ‘‘အယုတ္တမေတံ အမှာက’’န္တိ ဟိရိယာ သစိတ္တံ နိဝါရေန္တိ၊ ပါပကမ္မံ န ကရောန္တိ။ ပတတံ ပလာယိနန္တိ ပတန္တာနဉ္စ ပလာယန္တာနဉ္စ အန္တရေ။ ဇဟိတွ ဇီဝိတန္တိ ယေ ဟိရိမန္တော ဟောန္တိ၊ တေ အတ္တနော ဇီဝိတံ စဇိတွာ ဟိရိယာ နိဝတ္တန္တိ၊ ဧဝံ နိဝတ္တာ စ ပန တေ ဟိရီမနာ ပုန အတ္တနော သာမိကံ သမ္ပဋိစ္ဆန္တိ၊ အမိတ္တဟတ္ထတော မောစေတွာ ဂဏှန္တိ။ ပါပဇနံ နိဝါရိနီတိ ပါပတော ဇနံ နိဝါရိနီ၊ အယမေဝ ဝါ ပါဌော ¶ ။ တန္တိ တံ ဟိရိံ။ အရိယပူဇိတန္တိ အရိယေဟိ ဗုဒ္ဓါဒီဟိ ပူဇိတံ။ ဣန္ဒဿ တံ ဝေဒယာတိ ယသ္မာ ဧဝံ မဟာဂုဏာ အရိယပူဇိတာဝေသာ၊ တသ္မာ တံ ဧဝံ ဥတ္တမာ နာမေသာတိ ဣန္ဒဿ ကထေဟီတိ။

တံ သုတွာ မာတလိ ဂါထမာဟ –

၂၈၅။

‘‘ကော တေ ဣမံ ကောသိယ ဒိဋ္ဌိမောဒဟိ၊ ဗြဟ္မာ မဟိန္ဒော အထ ဝါ ပဇာပတိ၊

ဟိရာယ ဒေဝေသု ဟိ သေဋ္ဌသမ္မတာ၊ ဓီတာ မဟိန္ဒဿ မဟေသိ ဇာယထာ’’တိ။

တတ္ထ ဒိဋ္ဌိန္တိ ‘‘ဟိရီ နာမ မဟာဂုဏာ အရိယပူဇိတာ’’တိ လဒ္ဓိံ။ ဩဒဟီတိ ဟဒယေ ပဝေသေသိ။ သေဋ္ဌသမ္မတာတိ တဝ သန္တိကေ သုဓာယ လဒ္ဓကာလတော ပဋ္ဌာယ ဣန္ဒဿ သန္တိကေ ကဉ္စနာသနံ လဘိတွာ သဗ္ဗဒေဝတာဟိ ပူဇိယမာနာ ဥတ္တမသမ္မတာ ဇာယထ။

ဧဝံ တသ္မိံ ကထေန္တေယေဝ ကောသိယဿ တင်္ခဏညေဝ စဝနဓမ္မော ဇာတော။ အထ နံ၊ မာတလိ၊ ‘‘ကောသိယ ¶ အာယုသင်္ခါရော တေ ဩဿဋ္ဌော၊ စဝနဓမ္မောပိ တေ သမ္ပတ္တော၊ ကိံ တေ မနုဿလောကေန၊ ဒေဝလောကံ ဂစ္ဆာမာ’’တိ တတ္ထ နေတုကာမော ဟုတွာ ဂါထမာဟ –

၂၈၆။

‘‘ဟန္ဒေဟိ ဒါနိ တိဒိဝံ အပက္ကမ၊ ရထံ သမာရုယှ မမာယိတံ ဣမံ၊

ဣန္ဒော စ တံ ဣန္ဒသဂေါတ္တ ကင်္ခတိ၊ အဇ္ဇေဝ တွံ ဣန္ဒသဟဗျတံ ဝဇာ’’တိ။

တတ္ထ ¶ မမာယိတန္တိ ပိယံ မနာပံ။ ဣန္ဒသဂေါတ္တာတိ ပုရိမဘဝေ ဣန္ဒေန သမာနဂေါတ္တ။ ကင်္ခတီတိ တဝါဂမနံ ဣစ္ဆန္တော ကင်္ခတိ။

ဣတိ တသ္မိံ ကောသိယေန သဒ္ဓိံ ကထေန္တေယေဝ ကောသိယော စဝိတွာ ဩပပါတိကော ဒေဝပုတ္တော ဟုတွာ အာရုယှ ဒိဗ္ဗရထေ အဋ္ဌာသိ။ အထ နံ၊ မာတလိ၊ သက္ကဿ သန္တိကံ နေသိ။ သက္ကော တံ ဒိသွာဝ တုဋ္ဌမာနသော အတ္တနော ဓီတရံ ဟိရိဒေဝိံ တဿ အဂ္ဂမဟေသိံ ကတွာ အဒါသိ၊ အပရိမာဏမဿ ဣဿရိယံ အဟောသိ။ တမတ္ထံ ဝိဒိတွာ ‘‘အနောမသတ္တာနံ ကမ္မံ နာမ ဧဝံ ဝိသုဇ္ဈတီ’’တိ သတ္ထာ ဩသာနဂါထမာဟ –

၂၈၇။

‘‘ဧဝံ ဝိသုဇ္ဈန္တိ အပါပကမ္မိနော၊ အထော သုစိဏ္ဏဿ ဖလံ န နဿတိ၊

ယေ ¶ ကေစိ မဒ္ဒက္ခု သုဓာယ ဘောဇနံ၊ သဗ္ဗေဝ တေ ဣန္ဒသဟဗျတံ ဂတာ’’တိ။

တတ္ထ အပါပကမ္မိနောတိ အပါပကမ္မာ သတ္တာ ဧဝံ ဝိသုဇ္ဈန္တိ ယေ ကေစိ မဒ္ဒက္ခူတိ ယေ ကေစိ သတ္တာ တသ္မိံ ဟိမဝန္တပဒေသေ တဒါ ကောသိယေန ဟိရိယာ ဒီယမာနံ သုဓာဘောဇနံ အဒ္ဒသံသု။ သဗ္ဗေဝ တေတိ တေ သဗ္ဗေပိ တံ ဒါနံ အနုမောဒိတွာ စိတ္တံ ပသာဒေတွာ ဣန္ဒသဟဗျတံ ဂတာတိ။

သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဒါနေဝ၊ ပုဗ္ဗေပေတံ အဒါနာဘိရတံ ထဒ္ဓမစ္ဆရိယံ သမာနံ အဟံ ဒမေသိံယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ ‘‘တဒါ ဟိရီ ဒေဝတာ ဥပ္ပလဝဏ္ဏာ အဟောသိ၊ ကောသိယော ဒါနပတိ ဘိက္ခု၊ ပဉ္စသိခေါ အနုရုဒ္ဓါ၊ မာတလိ အာနန္ဒော၊ သူရိယော ကဿပေါ၊ စန္ဒော မောဂ္ဂလ္လာနော၊ နာရဒေါ သာရိပုတ္တော၊ သက္ကော အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။

သုဓာဘောဇနဇာတကဝဏ္ဏနာ တတိယာ။

[၅၃၆] ၄။ ကုဏာလဇာတကဝဏ္ဏနာ

ဧဝမက္ခာယတီတိ ¶ ဣဒံ သတ္ထာ ကုဏာလဒဟေ ဝိဟရန္တော အနဘိရတိပီဠိတေ ပဉ္စသတေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တတြာယံ အနုပုဗ္ဗိကထာ – သာကိယကောလိယာ ¶ ကိရ ကပိလဝတ္ထုနဂရဿ စ ကောလိယနဂရဿ စ အန္တရေ ရောဟိဏိံ နာမ နဒိံ ဧကေနေဝါဝရဏေန ဗန္ဓာပေတွာ သဿာနိ ကာရေန္တိ။ အထ ဇေဋ္ဌမူလမာသေ သဿေသု မိလာယန္တေသု ဥဘယနဂရဝါသီနမ္ပိ ကမ္မကာရာ သန္နိပတိံသု။ တတ္ထ ကောလိယနဂရဝါသိနော ဝဒိံသု – ‘‘ဣဒံ ဥဒကံ ဥဘယတော နီဟရိယမာနံ နေဝ တုမှာကံ၊ န အမှာကံ ပဟောဿတိ၊ အမှာကံ ပန သဿံ ဧကဥဒကေနေဝ နိပ္ဖဇ္ဇိဿတိ၊ ဣဒံ ဥဒကံ အမှာကံ ဒေထာ’’တိ။ ကပိလဝတ္ထုဝါသိနော ဝဒိံသု – ‘‘တုမှေသု ကောဋ္ဌေ ပူရေတွာ ဌိတေသု မယံ ရတ္တသုဝဏ္ဏနီလမဏိကာဠကဟာပဏေ ဂဟေတွာ န သက္ခိဿာမ ပစ္ဆိပသိဗ္ဗကာဒိဟတ္ထာ တုမှာကံ ဃရဒွါရေ ဝိစရိတုံ၊ အမှာကမ္ပိ သဿံ ဧကေနေဝ ဥဒကေန နိပ္ဖဇ္ဇိဿတိ၊ ဣဒံ ဥဒကံ အမှာကံ ဒေထာ’’တိ။ ‘‘န မယံ ဒဿာမာ’’တိ? ‘‘မယမ္ပိ န ဒဿာမာ’’တိ။ ဧဝံ ကလဟံ ဝဍ္ဎေတွာ ဧကော ဥဋ္ဌာယ ဧကဿ ပဟာရံ အဒါသိ၊ သောပိ အညဿာတိ ဧဝံ အညမညံ ပဟရိတွာ ရာဇကုလာနံ ဇာတိံ ဃဋ္ဋေတွာ ကလဟံ ပဝတ္တေသုံ။

ကောလိယကမ္မကာရာ ဝဒန္တိ – ‘‘တုမှေ ကပိလဝတ္ထုဝါသိကေ သာကိယဒါရကေ ဂဟေတွာ ဂဇ္ဇထ ¶ ၊ ယေ သောဏသိင်္ဂါလာဒယော ဝိယ အတ္တနော ဘဂိနီဟိ သဒ္ဓိံ ဝသိံသု၊ ဧတေသံ ဟတ္ထိအဿာဒယော ဝါ ဖလကာဝုဓာနိ ဝါ အမှာကံ ကိံ ကရိဿန္တီ’’တိ? သာကိယကမ္မကာရာ ဝဒန္တိ – ‘‘တုမှေ ဒါနိ ကုဋ္ဌိနော ဒါရကေ ဂဟေတွာ ဂဇ္ဇထ၊ ယေ အနာထာ နိဂ္ဂတိကာ တိရစ္ဆာနာ ဝိယ ကောလရုက္ခေ ဝသိံသု၊ ဧတေသံ ဟတ္ထိအဿာဒယော ဝါ ဖလကာဝုဓာနိ ဝါ အမှာကံ ကိံ ကရိဿန္တီ’’တိ? တေ ဂန္တွာ တသ္မိံ ကမ္မေ နိယုတ္တအမစ္စာနံ ကထေသုံ၊ အမစ္စာ ရာဇကုလာနံ ကထေသုံ။ တတော သာကိယာ ‘‘ဘဂိနီဟိ သဒ္ဓိံ သံဝါသိကာနံ ထာမဉ္စ ဗလဉ္စ ဒဿေဿာမာ’’တိ ယုဒ္ဓသဇ္ဇာ နိက္ခမိံသု။ ကောလိယာပိ ‘‘ကောလရုက္ခဝါသီနံ ထာမဉ္စ ဗလဉ္စ ဒဿေဿာမာ’’တိ ယုဒ္ဓသဇ္ဇာ နိက္ခမိံသု။ အပရေ ပနာစရိယာ ‘‘သာကိယကောလိယာနံ ဒါသီသု ဥဒကတ္ထာယ နဒိံ ဂန္တွာ စုမ္ဗဋာနိ ဘူမိယံ နိက္ခိပိတွာ သုခကထာယ သန္နိသိန္နာသု ဧကိဿာ စုမ္ဗဋံ ဧကာ သကသညာယ ဂဏှိ၊ တံ နိဿာယ ‘မမ စုမ္ဗဋံ၊ တဝ စုမ္ဗဋ’န္တိ ကလဟေ ပဝတ္တေ ကမေန ဥဘယနဂရဝါသိနော ဒါသကမ္မကာရာ စေဝ သေဝကဂါမဘောဇကာမစ္စဥပရာဇာနော စာတိ သဗ္ဗေ ယုဒ္ဓသဇ္ဇာ နိက္ခမိံသူ’’တိ ဝဒန္တိ။ ဣမမှာ ပန နယာ ပုရိမနယောဝ ဗဟူသု အဋ္ဌကထာသု အာဂတော၊ ယုတ္တရူပေါ စာတိ သွေဝ ဂဟေတဗ္ဗော။

တေ ¶ ¶ ပန သာယနှသမယေ ယုဒ္ဓသဇ္ဇာ နိက္ခမိဿန္တီတိ တသ္မိံ သမယေ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရန္တော ပစ္စူသသမယေ လောကံ ဝေါလောကေန္တော ဣမေ ဧဝံ ယုဒ္ဓသဇ္ဇေ နိက္ခန္တေ အဒ္ဒသ၊ ဒိသွာ စ ‘‘မယိ ဂတေ ဧသ ကလဟော ဝူပသမိဿတိ နု ခေါ၊ နော’’တိ ဥပဓာရေန္တော ‘‘အဟမေတ္ထ ဂန္တွာ ကလဟဝူပသမတ္ထံ တီဏိ ဇာတကာနိ ကထေဿာမိ၊ တတော ကလဟော ဝူပသမိဿတိ၊ အထ သာမဂ္ဂိဒီပနတ္ထာယ ဒွေ ဇာတကာနိ ကထေတွာ အတ္တဒဏ္ဍသုတ္တံ (သု။ နိ။ ၉၄၁ အာဒယော) ဒေသေဿာမိ၊ ဒေသနံ သုတွာ ဥဘယနဂရဝါသိနော အဍ္ဎတေယျာနိ အဍ္ဎတေယျာနိ ကုမာရသတာနိ ဒဿန္တိ၊ အဟံ တေ ပဗ္ဗာဇေဿာမိ၊ မဟန္တော သမာဂမော ဘဝိဿတီ’’တိ သန္နိဋ္ဌာနံ ကတွာ ပါတောဝ သရီရပဋိဇဂ္ဂနံ ကတွာ သာဝတ္ထိယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော သာယနှသမယေ ဂန္ဓကုဋိတော နိက္ခမိတွာ ကဿစိ အနာရောစေတွာ သယမေဝ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ဒွိန္နံ သေနာနံ အန္တရေ အာကာသေ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ တေသံ သံဝေဂဇနနတ္ထံ ဒိဝါ အန္ဓကာရံ ကာတုံ ကေသရံသိယော ဝိဿဇ္ဇေန္တော နိသီဒိ။ အထ နေသံ သံဝိဂ္ဂမာနသာနံ အတ္တာနံ ဒဿေန္တော ဆဗ္ဗဏ္ဏာ ဗုဒ္ဓရံသိယော ဝိဿဇ္ဇေသိ။ ကပိလဝတ္ထုဝါသိနောပိ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ ‘‘အမှာကံ ဉာတိသေဋ္ဌော သတ္ထာ အာဂတော၊ ဒိဋ္ဌော နု ခေါ တေန အမှာကံ ကလဟကရဏဘာဝေါ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘န ခေါ ပန သက္ကာ သတ္ထရိ အာဂတေ အမှေဟိ ပရဿ သရီရေ သတ္ထံ ပါတေတုံ၊ ကောလိယနဂရဝါသိနော အမှေ ဟနန္တု ¶ ဝါ ဗဇ္ဈန္တု ဝါ’’တိ အာဝုဓာနိ ဆဍ္ဍေသုံ။ ကောလိယနဂရဝါသိနောပိ တထေဝ အကံသု။

အထ ဘဂဝါ ဩတရိတွာ ရမဏီယေ ပဒေသေ ဝါလုကပုလိနေ ပညတ္တဝရဗုဒ္ဓါသနေ နိသီဒိ အနောပမာယ ဗုဒ္ဓသိရိယာ ဝိရောစမာနော။ တေပိ ရာဇာနော ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိတွာ နိသီဒိံသု။ အထ နေ သတ္ထာ ဇာနန္တောဝ ‘‘ကသ္မာ အာဂတတ္ထ၊ မဟာရာဇာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘နေဝ၊ ဘန္တေ၊ နဒိဒဿနတ္ထာယ၊ န ကီဠနတ္ထာယ၊ အပိစ ခေါ ပန ဣမသ္မိံ ဌာနေ သင်္ဂါမံ ပစ္စုပဋ္ဌာပေတွာ အာဂတမှာ’’တိ။ ‘‘ကိံ နိဿာယ ဝေါ ကလဟော၊ မဟာရာဇာ’’တိ? ‘‘ဥဒကံ နိဿာယ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဥဒကံ ကိံ အဂ္ဃတိ မဟာရာဇာ’’တိ? ‘‘အပ္ပဂ္ဃံ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ပထဝီ နာမ ကိံ အဂ္ဃတိ၊ မဟာရာဇာ’’တိ? ‘‘အနဂ္ဃာ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ခတ္တိယာ ကိံ အဂ္ဃန္တိ၊ မဟာရာဇာ’’တိ? ‘‘ခတ္တိယာ နာမ အနဂ္ဃာ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘အပ္ပဂ္ဃံ ဥဒကံ နိဿာယ ကသ္မာ အနဂ္ဃေ ခတ္တိယေ နာသေထ၊ မဟာရာဇ၊ ကလဟသ္မိဉှိ အဿာဒေါ ¶ နာမ နတ္ထိ၊ ကလဟဝသေန ဟိ မဟာရာဇာ ဧကာယ ရုက္ခဒေဝတာယ ကာဠသီဟေန သဒ္ဓိံ ဗဒ္ဓါဃာတော သကလမ္ပိ ဣမံ ကပ္ပံ အနုပ္ပတ္တောယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဖန္ဒနဇာတကံ (ဇာ။ ၁။၁၃။၁၄ အာဒယော) ကထေသိ။ တတော ‘‘ပရပတ္တိယေန နာမ မဟာရာဇာ န ဘဝိတဗ္ဗံ၊ ပရပတ္တိယာ ဟိ ဟုတွာ ဧကဿ သသဿ ကထာယ တိယောဇနသဟဿဝိတ္ထတေ ဟိမဝန္တေ စတုပ္ပဒဂဏာ မဟာသမုဒ္ဒံ ပက္ခန္ဒိနော အဟေသုံ၊ တသ္မာ ပရပတ္တိယေန န ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝတွာ ဒဒ္ဒရဇာတကံ (ဇာ။ ၁။၂၄၃-၄၄၊ ၁။၄။၁၃-၁၆၊ ၁။၉။၁၀၅ အာဒယော) ကထေသိ။ တတော ‘‘ကဒါစိ မဟာရာဇာ ဒုဗ္ဗလောပိ ¶ မဟဗ္ဗလဿ ရန္ဓံ ပဿတိ၊ ကဒါစိ မဟဗ္ဗလောပိ ဒုဗ္ဗလဿ ရန္ဓံ ပဿတိ၊ လဋုကိကာပိ ဟိ သကုဏိကာ ဟတ္ထိနာဂံ ဃာတေသီ’’တိ ဝတွာ လဋုကိကဇာတကံ (ဇာ။ ၁။၅။၃၉ အာဒယော) ကထေသိ။ ဧဝံ ကလဟဝူပသမနတ္ထာယ တီဏိ ဇာတကာနိ ကထေတွာ သာမဂ္ဂိပရိဒီပနတ္ထာယ ဒွေ ဇာတကာနိ ကထေသိ။ ‘‘သမဂ္ဂါနဉှိ မဟာရာဇာ ကောစိ ဩတာရံ နာမ ပဿိတုံ န သက္ကောတီ’’တိ ဝတွာ ရုက္ခဓမ္မဇာတကံ (ဇာ။ ၁။၁။၇၄) ကထေသိ။ တတော ‘‘သမဂ္ဂါနံ မဟာရာဇာ ကောစိ ဝိဝရံ ပဿိတုံ နာသက္ခိ၊ ယဒါ ပန အညမညံ ဝိဝါဒမကံသု၊ အထ နေ ဧကော နေသာဒပုတ္တော ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေတွာ အာဒါယ ဂတော၊ ဝိဝါဒေ အဿာဒေါ နာမ နတ္ထီ’’တိ ဝတွာ ဝဋ္ဋကဇာတကံ (ဇာ။ ၁။၁။၃၅၊ ၁၁၈၊ ၁။၆။၁၂၈-၁၃၃) ကထေသိ။ ဧဝံ ဣမာနိ ပဉ္စ ဇာတကာနိ ကထေတွာ အဝသာနေ အတ္တဒဏ္ဍသုတ္တံ (သု။ နိ။ ၉၄၁ အာဒယော) ကထေသိ။

အထ ရာဇာနော ပသန္နာ ‘‘သစေ သတ္ထာ နာဂမိဿ၊ မယံ အညမညံ ဝဓိတွာ လောဟိတနဒိံ ပဝတ္တယိဿာမ၊ သတ္ထာရံ နိဿာယ နော ဇီဝိတံ လဒ္ဓံ။ သစေ ပန သတ္ထာ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသိဿ၊ ဒွိသဟဿဒီပပရိဝါရံ စတုမဟာဒီပရဇ္ဇံ ဟတ္ထဂတံ အဘဝိဿ၊ အတိရေကသဟဿံ ခေါ ပနဿ ပုတ္တာ အဘဝိဿံသု၊ တတော ခတ္တိယပရိဝါရောဝ အဝိစရိဿ၊ တံ ခေါ ပနေသ သမ္ပတ္တိံ ပဟာယ နိက္ခမိတွာ ¶ သမ္ဗောဓိံ ပတ္တော၊ ဣဒါနိပိ ခတ္တိယပရိဝါရောဝ ဝိစရတူ’’တိ ဥဘယနဂရဝါသိနော အဍ္ဎတေယျာနိ အဍ္ဎတေယျာနိ ကုမာရသတာနိ အဒံသု။ ဘဂဝါ တေ ပဗ္ဗာဇေတွာ မဟာဝနံ အဂမာသိ။ ပုနဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ တေဟိ ပရိဝုတော ဧကဒါ ကပိလဝတ္ထုနဂရေ ဧကဒါ ကောလိယနဂရေတိ ဒွီသု နဂရေသု ပိဏ္ဍာယ စရတိ။ ဥဘယနဂရဝါသိနော မဟာသက္ကာရံ ကရိံသု။ တေသံ ဂရုဂါရဝေန န အတ္တနော ရုစိယာ ပဗ္ဗဇိတာနံ အနဘိရတိ ဥပ္ပဇ္ဇိ။ ပုရာဏဒုတိယိကာယောပိ နေသံ အနဘိရတိဇနနတ္ထာယ ¶ တံ တံ ဝတွာ သာသနံ ပေသေသုံ။ တေ အတိရေကတရံ ဥက္ကဏ္ဌိံသု။ ဘဂဝါ အာဝဇ္ဇေန္တော တေသံ အနဘိရတဘာဝံ ဉတွာ ‘‘ဣမေ ဘိက္ခူ မာဒိသေန ဗုဒ္ဓေန သဒ္ဓိံ ဧကတော ဝသန္တာ ဥက္ကဏ္ဌန္တိ၊ ကထံ ရူပါ နု ခေါ တေသံ ဓမ္မကထာ သပ္ပာယာ’’တိ ဥပဓာရေန္တော ကုဏာလဓမ္မဒေသနံ ပဿိ။ အထဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အဟံ ဣမေ ဘိက္ခူ ဟိမဝန္တံ နေတွာ ကုဏာလကထာယ နေသံ မာတုဂါမဒေါသံ ပကာသေတွာ အနဘိရတိံ ဟရိတွာ သောတာပတ္တိမဂ္ဂံ ဒဿာမီ’’တိ။

သော ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ကပိလဝတ္ထုံ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော ဘတ္တကိစ္စဝေလာယမေဝ တေ ပဉ္စသတေ ဘိက္ခူ အာမန္တေတွာ ‘‘ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗော ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရမဏီယော ဟိမဝန္တပဒေသော’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘နောဟေတံ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဂစ္ဆိဿထ ပန ဟိမဝန္တစာရိက’’န္တိ? ‘‘ဘန္တေ၊ အနိဒ္ဓိမန္တော မယံ ကထံ ဂမိဿာမာ’’တိ။ ‘‘သစေ ပန ဝေါ ကောစိ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆေယျ၊ ဂစ္ဆေယျာထာ’’တိ? ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ’’တိ။ သတ္ထာ သဗ္ဗေပိ တေ အတ္တနော ဣဒ္ဓိယာ ¶ ဂဟေတွာ အာကာသေ ဥပ္ပတိတွာ ဟိမဝန္တံ ဂန္တွာ ဂဂနတလေ ဌိတောဝ ရမဏီယေ ဟိမဝန္တပဒေသေ ကဉ္စနပဗ္ဗတံ ရဇတပဗ္ဗတံ မဏိပဗ္ဗတံ ဟိင်္ဂုလိကပဗ္ဗတံ အဉ္ဇနပဗ္ဗတံ သာနုပဗ္ဗတံ ဖလိကပဗ္ဗတန္တိ နာနာဝိဓေ ပဗ္ဗတေ၊ ပဉ္စ မဟာနဒိယော၊ ကဏ္ဏမုဏ္ဍကံ ရထကာရံ သီဟပပါတံ ဆဒ္ဒန္တံ တိယဂ္ဂဠံ အနောတတ္တံ ကုဏာလဒဟန္တိ သတ္တ ဒဟေ ဒဿေသိ။ ဟိမဝန္တော စ နာမ မဟာ ပဉ္စယောဇနသတုဗ္ဗေဓော တိယောဇနသဟဿဝိတ္ထတော၊ တဿ ဣမံ ရမဏီယံ ဧကဒေသံ အတ္တနော အာနုဘာဝေန ဒဿေသိ။ တတ္ထ ကတနိဝါသာနိ သီဟဗျဂ္ဃဟတ္ထိကုလာဒီနိ စတုပ္ပဒါနိပိ ဧကဒေသတော ဒဿေသိ။ တတ္ထ အာရာမရာမဏေယျကာဒီနိ ပုပ္ဖူပဂဖလူပဂေ ရုက္ခေ နာနာဝိဓေ သကုဏသင်္ဃေ ဇလဇထလဇပုပ္ဖာနိ ဟိမဝန္တဿ ပုရတ္ထိမပဿေ သုဝဏ္ဏတလံ၊ ပုစ္ဆိမပဿေ ဟိင်္ဂုလတလံ ဒဿေသိ။ ဣမေသံ ရာမဏေယျကာနံ ဒိဋ္ဌကာလတော ပဋ္ဌာယ တေသံ ဘိက္ခူနံ ပုရာဏဒုတိယိကာသု ဆန္ဒရာဂေါ ပဟီနော။

အထ သတ္ထာ တေ ဘိက္ခူ ဂဟေတွာ အာကာသတော ¶ ဩတရိတွာ ဟိမဝန္တပစ္ဆိမပဿေ သဋ္ဌိယောဇနိကေ မနောသိလာတလေ သတ္တယောဇနိကဿ ကပ္ပဋ္ဌိကသာလရုက္ခဿ ဟေဋ္ဌာ တိယောဇနိကာယ မနောသိလာတလာယ တေဟိ ဘိက္ခူဟိ ပရိဝုတော ဆဗ္ဗဏ္ဏရသ္မိယော ဝိဿဇ္ဇေန္တော အဏ္ဏဝကုစ္ဆိံ ခေါဘေတွာ ဇလမာနော သူရိယော ဝိယ နိသီဒိတွာ မဓုရဿရံ နိစ္ဆာရေန္တော ¶ တေ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေ၊ ဣမသ္မိံ ဟိမဝန္တေ တုမှေဟိ အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗံ ပုစ္ဆထာ’’တိ။ တသ္မိံ ခဏေ ဒွေ စိတြကောကိလာ ဥဘောသု ကောဋီသု ဒဏ္ဍကံ မုခေန ဍံသိတွာ မဇ္ဈေ အတ္တနော သာမိကံ နိသီဒါပေတွာ အဋ္ဌ စိတြကောကိလာ ပုရတော၊ အဋ္ဌ ပစ္ဆတော၊ အဋ္ဌ ဝါမတော၊ အဋ္ဌ ဒက္ခိဏတော၊ အဋ္ဌ ဟေဋ္ဌာ၊ အဋ္ဌ ဥပရိ ဆာယံ ကတွာ ဧဝံ စိတြကောကိလံ ပရိဝါရေတွာ အာကာသေနာဂစ္ဆန္တိ။ အထ တေ ဘိက္ခူ တံ သကုဏသင်္ဃံ ဒိသွာ သတ္ထာရံ ပုစ္ဆိံသု – ‘‘ကေ နာမေတေ၊ ဘန္တေ သကုဏာ’’တိ? ‘‘ဘိက္ခဝေ၊ ဧသ မမ ပေါရာဏကော ဝံသော၊ မယာ ဌပိတာ ပဝေဏီ၊ မံ တာဝ ပုဗ္ဗေ ဧဝံ ပရိစရိံသု၊ တဒါ ပနေသ သကုဏဂဏော မဟာ အဟောသိ၊ အဍ္ဎုဍ္ဎာနိ ဒိဇကညာသဟဿာနိ မံ ပရိစရိံသု။ အနုပုဗ္ဗေန ပရိဟာယိတွာ ဣဒါနိ ဧတ္တကော ဇာတော’’တိ။ ‘‘ကထံ ဧဝရူပေ ပန၊ ဘန္တေ၊ ဝနသဏ္ဍေ ဧတာ ဒိဇကညာယော တုမှေ ပရိစရိံသူ’’တိ? အထ နေသံ သတ္ထာ ‘‘တေန ဟိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သုဏာထာ’’တိ သတိံ ဥပဋ္ဌာပေတွာ အတီတံ အာဟရိတွာ ဒဿေန္တော အာဟ –

‘‘ဧဝမက္ခာယတိ ဧဝမနုသူယတိ၊ သဗ္ဗောသဓဓရဏိဓရေ နေကပုပ္ဖမာလျဝိတတေ ဂဇဂဝဇမဟိံသရုရုစမရပသဒခဂ္ဂဂေါကဏ္ဏသီဟဗျဂ္ဃဒီပိအစ္ဆကောကတရစ္ဆဥဒ္ဒါရကဒလိ- မိဂဗိဠာရသသကဏ္ဏိကာနုစရိတေ အာကိဏ္ဏနေလမဏ္ဍလမဟာဝရာဟနာဂကုလကရေဏုသင်္ဃာဓိဝုဋ္ဌေ ဣဿမိဂသာခမိဂသရဘမိဂဧဏီမိဂဝါတမိဂပသဒမိဂပုရိသာလုကိမ္ပုရိသယက္ခရက္ခ- သနိသေဝိတေ အမဇ္ဇဝမဉ္ဇရီဓရပဟဋ္ဌပုပ္ဖဖုသိတဂ္ဂါနေကပါဒပဂဏဝိတကေ ¶ ကုရရစကောရဝါရဏမယူရပရဘတဇီဝဉ္ဇီဝကစေလာဝကဘိင်္ကာရကရဝီကမတ္တဝိဟင်္ဂဂဏသတတသမ္ပဃုဋ္ဌေ အဉ္ဇနမနောသိလာဟရိတာလဟိင်္ဂုလကဟေမရဇတကနကာနေကဓာတု- သတဝိနဒ္ဓပဋိမဏ္ဍိတပဒေသေ ဧဝရူပေ ခလု၊ ဘော၊ ရမ္မေ ဝနသဏ္ဍေ ကုဏာလော နာမ သကုဏော ပဋိဝသတိ အတိဝိယ ¶ စိတ္တော အတိဝိယ စိတ္တပတ္တစ္ဆဒနော’’။

‘‘တဿေဝ ခလု၊ ဘော၊ ကုဏာလဿ သကုဏဿ အဍ္ဎုဍ္ဎာနိ ဣတ္ထိသဟဿာနိ ပရိစာရိကာ ဒိဇကညာယော၊ အထ ခလု၊ ဘော၊ ဒွေ ဒိဇကညာယော ကဋ္ဌံ မုခေန ဍံသိတွာ တံ ကုဏာလံ သကုဏံ မဇ္ဈေ နိသီဒါပေတွာ ဥဍ္ဍေန္တိမာ နံ ကုဏာလံ သကုဏံ အဒ္ဓါနပရိယာယပထေ ကိလမထော ဥဗ္ဗာဟေတ္ထာ’’တိ။

‘‘ပဉ္စသတာ ¶ ဒိဇကညာယော ဟေဋ္ဌတော ဟေဋ္ဌတော ဥဍ္ဍေန္တိ ‘သစာယံ ကုဏာလော သကုဏော အာသနာ ပရိပတိဿတိ၊ မယံ တံ ပက္ခေဟိ ပဋိဂ္ဂဟေဿာမာ’တိ။

‘‘ပဉ္စသတာ ဒိဇကညာယော ဥပရူပရိ ဥဍ္ဍေန္တိ ‘မာ နံ ကုဏာလံ သကုဏံ အာတပေါ ပရိတာပေသီ’တိ။

‘‘ပဉ္စသတာ ဒိဇကညာယော ဥဘတောပဿေန ဥဍ္ဍေန္တိ ‘မာ နံ ကုဏာလံ သကုဏံ သီတံ ဝါ ဥဏှံ ဝါ တိဏံ ဝါ ရဇော ဝါ ဝါတော ဝါ ဥဿာဝေါ ဝါ ဥပပ္ဖုသီ’တိ။

‘‘ပဉ္စသတာ ဒိဇကညာယော ပုရတော ပုရတော ဥဍ္ဍေန္တိ ‘မာ နံ ကုဏာလံ သကုဏံ ဂေါပါလကာ ဝါ ပသုပါလကာ ဝါ တိဏဟာရကာ ဝါ ကဋ္ဌဟာရကာ ဝါ ဝနကမ္မိကာ ဝါ ကဋ္ဌေန ဝါ ကဌလေန ဝါ ပါဏိနာ ဝါ လေဍ္ဍုနာ ဝါ ဒဏ္ဍေန ဝါ သတ္ထေန ဝါ သက္ခရာဟိ ဝါ ပဟာရံ အဒံသု၊ မာယံ ကုဏာလော သကုဏော ဂစ္ဆေဟိ ဝါ လတာဟိ ဝါ ရုက္ခေဟိ ဝါ သာခါဟိ ဝါ ထမ္ဘေဟိ ဝါ ပါသာဏေဟိ ဝါ ဗလဝန္တေဟိ ဝါ ပက္ခီဟိ သင်္ဂမေသီ’တိ။

‘‘ပဉ္စသတာ ဒိဇကညာယော ပစ္ဆတော ပစ္ဆတော ဥဍ္ဍေန္တိ သဏှာဟိ သခိလာဟိ မဉ္ဇူဟိ မဓုရာဟိ ဝါစာဟိ သမုဒါစရန္တိယော ‘မာယံ ကုဏာလော သကုဏော အာသနေ ပရိယုက္ကဏ္ဌီ’တိ။

‘‘ပဉ္စသတာ ¶ ဒိဇကညာယော ဒိသောဒိသံ ဥဍ္ဍေန္တိ အနေကရုက္ခဝိဝိဓဝိကတိဖလမာဟရန္တိယော ‘မာယံ ကုဏာလော သကုဏော ခုဒါယ ပရိကိလမိတ္ထာ’တိ။

‘‘အထ ခလု၊ ဘော၊ တာ ဒိဇကညာယော တံ ကုဏာလံ သကုဏံ အာရာမေနေဝ အာရာမံ၊ ဥယျာနေနေဝ ဥယျာနံ၊ နဒီတိတ္ထေနေဝ နဒီတိတ္ထံ၊ ပဗ္ဗတသိခရေနေဝ ပဗ္ဗတသိခရံ၊ အမ္ဗဝနေနေဝ အမ္ဗဝနံ၊ ဇမ္ဗုဝနေနေဝ ဇမ္ဗုဝနံ၊ လဗုဇဝနေနေဝ လဗုဇဝနံ၊ နာဠိကေရသဉ္စာရိယေနေဝ နာဠိကေရသဉ္စာရိယံ ခိပ္ပမေဝ အဘိသမ္ဘောန္တိ ရတိတ္ထာယ။

‘‘အထ ¶ ခလု၊ ဘော၊ ကုဏာလော သကုဏော တာဟိ ဒိဇကညာဟိ ဒိဝသံ ပရိဗျူဠှော ဧဝံ အပသာဒေတိ ¶ ‘နဿထ တုမှေ ဝသလိယော၊ ဝိနဿထ တုမှေ ဝသိလိယော စောရိယော ဓုတ္တိယော အသတိယော လဟုစိတ္တာယော ကတဿ အပ္ပဋိကာရိကာယော အနိလော ဝိယ ယေနကာမံဂမာယော’’’ တိ။

တတြာယံ အတ္ထဝဏ္ဏနာ – ဘိက္ခဝေ၊ သော ဝနသဏ္ဍော ဧဝံ အက္ခာယတိ ဧဝဉ္စ အနုသူယတိ။ ကိန္တိ? သဗ္ဗောသဓဓရဏိဓရေတိ ဝိတ္ထာရော။ တတ္ထ သဗ္ဗောသဓဓရဏိဓရေတိ မူလတစပတ္တပုပ္ဖာဒိသဗ္ဗောသဓဓရာယ ဓရဏိယာ သမန္နာဂတေတိ အတ္ထော၊ သဗ္ဗောသဓယုတ္တော ဝါ ဓရဏိဓရော။ သော ဟိ ပဒေသော သဗ္ဗောသဓဓရဏိဓရောတိ ဧဝမက္ခာယတိ ဧဝဉ္စ အနုသူယတိ၊ တသ္မိံ ဝနသဏ္ဍေတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သေသပဒယောဇနာယပိ ဧသေဝ နယော။ နေကပုပ္ဖမာလျဝိတတေတိ အနေကေဟိ ဖလတ္ထာယ ဥပ္ပန္နပုပ္ဖေဟိ စေဝ ပိဠန္ဓနမာလျေဟိ စ ဝိတတေ။ ရုရူတိ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏာ မိဂါ။ ဥဒ္ဒါရာတိ ဥဒ္ဒါ။ ဗိဠာရာတိ မဟာဗိဠာရာ။ နေလမဏ္ဍလံ ဝုစ္စတိ တရုဏဘိင်္ကစ္ဆာပမဏ္ဍလံ။ မဟာဝရာဟာတိ မဟာဟတ္ထိနော၊ အာကိဏ္ဏနေလမဏ္ဍလမဟာဝရာဟေန ဂေါစရိယာဒိဘေဒေန ဒသဝိဓေန နာဂကုလေန စေဝ ကရေဏုသင်္ဃေန စ အဓိဝုဋ္ဌေတိ အတ္ထော။ ဣဿမိဂါတိ ကာဠသီဟာ။ ဝါတမိဂါတိ မဟာဝါတမိဂါ။ ပသဒမိဂါတိ စိတြမိဂါ။ ပုရိသာလူတိ ဝဠဝါမုခယက္ခိနိယော။ ကိမ္ပုရိသာတိ ဒေဝကိန္နရစန္ဒကိန္နရဒုမကိန္နရဒဏ္ဍမာဏဝကကောန္တိ- သကုဏကဏ္ဏပါဝုရဏာဒိဘေဒါ ကိန္နရာ။ အမဇ္ဇဝမဉ္ဇရီဓရပဟဋ္ဌပုပ္ဖဖုသိတဂ္ဂါနေကပါဒပဂဏဝိတတေတိ မကုလဓရေဟိ စေဝ မဉ္ဇရီဓရေဟိ စ သုပုပ္ဖိတေဟိ စ အဂ္ဂမတ္တပုပ္ဖိတေဟိ စ အနေကေဟိ ပါဒပဂဏေဟိ ဝိတတေ။ ဝါရဏာ နာမ ဟတ္ထိလိင်္ဂသကုဏာ။ စေလာဝကာတိပိ ဧတေ သကုဏာယေဝ။ ဟေမဉ္စ ကနကဉ္စာတိ ဒွေ သုဝဏ္ဏဇာတိယော။ ဧတေဟိ အဉ္ဇနာဒီဟိ အနေကဓာတုသတေဟိ အနေကေဟိ ဝဏ္ဏဓာတုရာသီဟိ ဝိနဒ္ဓပဋိမဏ္ဍိတပဒေသေ။ ဘောတိ ဓမ္မာလပနမတ္တမေတံ။ စိတ္တောတိ မုခတုဏ္ဍကေပိ ဟေဋ္ဌာဥဒရဘာဂေပိ စိတြောဝ။

အဍ္ဎုဍ္ဎာနီတိ ¶ အဍ္ဎစတုတ္ထာနိ၊ တီဏိ သဟဿာနိ ပဉ္စေဝ သတာနီတိ အတ္ထော။ အဒ္ဓါနပရိယာယပထေတိ အဒ္ဓါနသင်္ခါတေ ဂမနမဂ္ဂေ။ ဥဗ္ဗာဟေတ္ထာတိ ¶ ဗာဓယိတ္ထ။ ဥပပ္ဖုသီတိ ဥပဂန္တွာ ဖုသိ။ ပဟာရံ အဒံသူတိ ဧတ္ထ ‘‘မာ န’’န္တိ ပဒဿ သာမိဝသေန အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ သင်္ဂမေသီတိ သမာဂစ္ဆိ။ သဏှာဟီတိ မဋ္ဌာဟိ။ သခိလာဟီတိ ပိယာဟိ။ မဉ္ဇူဟီတိ သခိလာဟိ။ မဓုရာဟီတိ မဓုရဿရာဟိ။ သမုဒါစရန္တိယောတိ ဂန္ဓဗ္ဗကရဏဝသေန ပရိစရန္တိယော။ အနေကရုက္ခဝိဝိဓဝိကတိဖလန္တိ အနေကေဟိ ရုက္ခေဟိ ဝိဝိဓဝိကတိဖလံ။ အာရာမေနေဝ အာရာမန္တိ ပုပ္ဖာရာမာဒီသု အညတရေန အာရာမေနေဝ အညတရံ အာရာမံ နေန္တီတိ အတ္ထော။ ဥယျာနာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ နာဠိကေရသဉ္စာရိယေနေဝါတိ နာဠိကေရဝနေနေဝ အညံ နာဠိကေရဝနံ။ အတိသမ္ဘောန္တီတိ ဧဝံ နေတွာ တတ္ထ နံ ခိပ္ပညေဝ ¶ ရတိတ္ထာယ ပါပုဏန္တိ။

ဒိဝသံ ပရိဗျူဠှောတိ သကလဒိဝသံ ပရိဗျူဠှော။ အပသာဒေတီတိ တာ ကိရ တံ ဧဝံ ဒိဝသံ ပရိစရိတွာ နိဝါသရုက္ခေ ဩတာရေတွာ ပရိဝါရေတွာ ရုက္ခသာခါသု နိသီဒိတွာ ‘‘အပ္ပေဝ နာမ မဓုရဝစနံ လဘေယျာမာ’’တိ ပတ္ထယန္တိယော ဣမိနာ ဥယျောဇိတကာလေ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနံ ဂမိဿာမာတိ ဝသန္တိ။ ကုဏာလရာဇာ ပန တာ ဥယျောဇေန္တော ‘‘နဿထာ’’တိအာဒိဝစနေဟိ အပသာဒေတိ။ တတ္ထ နဿထာတိ ဂစ္ဆထ။ ဝိနဿထာတိ သဗ္ဗတောဘာဂေန နဿထ။ ဂေဟေ ဓနဓညာဒီနံ နာသနေန စောရိယော၊ ဗဟုမာယတာယ ဓုတ္တိယော၊ နဋ္ဌဿတိတာယ အသတိယော၊ အနဝဋ္ဌိတစိတ္တတာယ လဟုစိတ္တာယော၊ ကတဝိနာသနေန မိတ္တဒုဗ္ဘိတာယ ကတဿ အပ္ပဋိကာရိကာယောတိ။

ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ ‘‘ဣတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဟံ တိရစ္ဆာနဂတောပိ ဣတ္ထီနံ အကတညုတံ ဗဟုမာယတံ အနာစာရတံ ဒုဿီလတဉ္စ ဇာနာမိ၊ တဒါပါဟံ တာသံ ဝသေ အဝတ္တိတွာ တာ ဧဝ အတ္တနော ဝသေ ဝတ္တေမီ’’တိ ဣမာယ ကထာယ တေသံ ဘိက္ခူနံ အနဘိရတိံ ဟရိတွာ သတ္ထာ တုဏှီ အဟောသိ။ တသ္မိံ ခဏေ ဒွေ ကာဠကောကိလာ သာမိကံ ဒဏ္ဍကေန ဥက္ခိပိတွာ ဟေဋ္ဌာဘာဂါဒီသု စတဿော စတဿော ဟုတွာ တံ ပဒေသံ အာဂမိံသု။ တေ ဘိက္ခူ တာပိ ဒိသွာ သတ္ထာရံ ပုစ္ဆိံသု။ သတ္ထာ ‘‘ပုဗ္ဗေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မမ သဟာယော ပုဏ္ဏမုခေါ နာမ ဖုဿကောကိလော အဟောသိ၊ တဿာယံ ဝံသော’’တိ ဝတွာ ပုရိမနယေနေဝ တေဟိ ဘိက္ခူဟိ ပုစ္ဆိတော အာဟ –

‘‘တဿေဝ ¶ ခလု၊ ဘော၊ ဟိမဝတော ပဗ္ဗတရာဇဿ ပုရတ္ထိမဒိသာဘာဂေ သုသုခုမသုနိပုဏဂိရိပ္ပဘဝဟရိတုပယန္တိယော’’တိ။

တတ္ထ သုဋ္ဌု သုခုမသဏှသလိလတာယ သုသုခုမသုနိပုဏာ၊ ဂိရိ ဧတာသံ ပဘဝေါတိ ဂိရိပ္ပဘဝါ ¶ ၊ ဟိမဝန္တတော သန္ဒမာနဟရိတတိဏမိဿဩဃတာယ ဟရိတာ၊ ကုဏာလဒဟံ ဥပဂမနေန ဥပယန္တိယောတိ သုသုခုမသုနိပုဏဂိရိပ္ပဘဝဟရိတုပယန္တိယော၊ ဧဝရူပါ နဒိယော ယသ္မိံ သန္ဒန္တီတိ အတ္ထော။

ဣဒါနိ ယံ ကုဏာလဒဟံ တာ ဥပယန္တိ၊ တတ္ထ ပုပ္ဖာနိ ဝဏ္ဏေန္တော အာဟ –

‘‘ဥပ္ပလပဒုမကုမုဒနလိနသတပတ္တသောဂန္ဓိကမန္ဒာလကသမ္ပတိဝိရုဠှသုစိဂန္ဓမနုညမာဝကပ္ပဒေသေ’’တိ။

တတ္ထ ဥပ္ပလန္တိ နီလုပ္ပလံ။ နလိနန္တိ သေတပဒုမံ။ သတပတ္တန္တိ ပရိပုဏ္ဏသတပတ္တပဒုမံ။ သမ္ပတီတိ ဧတေဟိ သမ္ပတိဝိရုဠှေဟိ အဘိနဝဇာတေဟိ သုစိဂန္ဓေန စေဝ မနုညေန စ ဟဒယဗန္ဓနသမတ္ထတာယ မာဝကေန စ ပဒေသေန သမန္နာဂတေတိ အတ္ထော။

ဣဒါနိ တသ္မိံ ဒဟေ ရုက္ခာဒယော ဝဏ္ဏေန္တော အာဟ –

‘‘ကုရဝကမုစလိန္ဒကေတကဝေဒိသဝဉ္ဇုလပုန္နာဂဗကုလတိလကပိယကဟသနသာလသဠလ- စမ္ပကအသောကနာဂရုက္ခတိရီဋိဘုဇပတ္တလောဒ္ဒစန္ဒနောဃဝနေ ¶ ကာဠာဂရုပဒ္မကပိယင်္ဂုဒေဝဒါရုကစောစဂဟနေ ကကုဓကုဋဇအင်္ကောလကစ္စိကာရကဏိကာရကဏ္ဏိကာရ- ကနဝေရကောရဏ္ဍကကောဝိဠာရကိံသုကယောဓိကဝနမလ္လိကမနင်္ဂဏမနဝဇ္ဇဘဏ္ဍိသုရုစိရ- ဘဂိနိမာလာမလျဓရေ ဇာတိသုမနမဓုဂန္ဓိကဓနုတက္ကာရိတာလီသတဂရမုသီရကောဋ္ဌကစ္ဆဝိတတေ အတိမုတ္တကသံကုသုမိတလတာဝိတတပဋိမဏ္ဍိတပ္ပဒေသေ ဟံသပိလဝကာဒမ္ဗကာရဏ္ဍဝါဘိနဒိတေ ဝိဇ္ဇာဓရသိဒ္ဓသမဏတာပသဂဏာဓိဝုဋ္ဌေ ဝရဒေဝယက္ခရက္ခသဒါနဝဂန္ဓဗ္ဗကိန္နရမဟောရဂါနုစိဏ္ဏပ္ပဒေသေ – ဧဝရူပေ ခလု၊ ဘော၊ ရမ္မေ ဝနသဏ္ဍေ ပုဏ္ဏမုခေါ နာမ ဖုဿကောကိလော ပတိဝသတိ အတိဝိယ မဓုရဂိရော ဝိလာသိတနယနော မတ္တက္ခော။

‘‘တဿေဝ ¶ ခလု၊ ဘော၊ ပုဏ္ဏမုခဿ ဖုဿကောကိလဿ အဍ္ဎုဍ္ဎာနိ ဣတ္ထိသတာနိ ပရိစာရိကာ ဒိဇကညာယော။ အထ ခလု၊ ဘော၊ ဒွေ ဒိဇကညာယော ကဋ္ဌံ မုခေန ဍံသိတွာ တံ ပုဏ္ဏမုခံ ဖုဿကောကိလံ မဇ္ဈေ နိသီဒါပေတွာ ဥဍ္ဍေန္တိ ‘မာ နံ ပုဏ္ဏမုခံ ဖုဿကောကိလံ အဒ္ဓါနပရိယာယပထေ ကိလမထော ဥဗ္ဗာဟေတ္ထာ’တိ။

‘‘ပညာသ ¶ ဒိဇကညာယော ဟေဋ္ဌတော ဟေဋ္ဌတော ဥဍ္ဍေန္တိ ‘သစာယံ ပုဏ္ဏမုခေါ ဖုဿကောကိလော သကုဏော အာသနာ ပရိပတိဿတိ၊ မယံ တံ ပက္ခေဟိ ပဋိဂ္ဂဟေဿာမာ’တိ။

‘‘ပညာသ ဒိဇကညာယော ဥပရူပရိ ဥဍ္ဍေန္တိ ‘မာ နံ ပုဏ္ဏမုခံ ဖုဿကောကိလံ အာတပေါ ပရိတာပေသီ’တိ။

‘‘ပညာသ ပညာသ ဒိဇကညာယော ဥဘတောပဿေန ဥဍ္ဍေန္တိ ‘မာနံ ပုဏ္ဏမုခံ ဖုဿကောကိလံ သီတံ ဝါ ဥဏှံ ဝါ တိဏံ ဝါ ရဇော ဝါ ဝါတော ဝါ ဥဿာဝေါ ဝါ ဥပပ္ဖုသီ’တိ။

‘‘ပညာသ ဒိဇကညာယော ပုရတော ပုရတော ဥဍ္ဍေန္တိ ‘မာ နံ ပုဏ္ဏမုခံ ဖုဿကောကိလံ ဂေါပါလကာ ဝါ ပသုပါလကာ ဝါ တိဏဟာရကာ ဝါ ကဋ္ဌဟာရကာ ဝါ ဝနကမ္မိကာ ဝါ ကဋ္ဌေန ဝါ ကဌလာယ ဝါ ပါဏိနာ ဝါ လေဍ္ဍုနာ ဝါ ဒဏ္ဍေန ဝါ သတ္ထေန ဝါ သက္ခရာဟိ ဝါ ပဟာရမဒံသု၊ မာယံ ပုဏ္ဏမုခေါ ဖုဿကောကိလော ဂစ္ဆေဟိ ဝါ လတာဟိ ဝါ ရုက္ခေဟိ ဝါ သာခါဟိ ဝါ ထမ္ဘေဟိ ဝါ ပါသာဏေဟိ ဝါ ဗလဝန္တေဟိ ဝါ ပက္ခီဟိ သင်္ဂမေသီ’တိ။

‘‘ပညာသ ဒိဇကညာယော ပစ္ဆတော ပစ္ဆတော ဥဍ္ဍေန္တိ သဏှာဟိ သခိလာဟိ ¶ မဉ္ဇူဟိ မဓုရာဟိ ဝါစာဟိ သမုဒါစရန္တိယော ‘မာယံ ပုဏ္ဏမုခေါ ဖုဿကောကိလော အာသနေ ပရိယုက္ကဏ္ဌီ’တိ။

‘‘ပညာသ ဒိဇကညာယော ဒိသောဒိသံ ဥဍ္ဍေန္တိ အနေကရုက္ခဝိဝိဓဝိကတိဖလမာဟရန္တိယော ‘မာယံ ပုဏ္ဏမုခေါ ဖုဿကောကိလော ခုဒါယ ပရိကိလမိတ္ထာ’တိ။

‘‘အထ ခလု၊ ဘော၊ တာ ဒိဇကညာယော တံ ပုဏ္ဏမုခံ ဖုဿကောကိလံ အာရာမေနေဝ အာရာမံ၊ ဥယျာနေနေဝ ဥယျာနံ၊ နဒီတိတ္ထေနေဝ ¶ နဒီတိတ္ထံ၊ ပဗ္ဗတသိခရေနေဝ ပဗ္ဗတသိခရံ၊ အမ္ဗဝနေနေဝ အမ္ဗဝနံ၊ ဇမ္ဗုဝနေနေဝ ဇမ္ဗုဝနံ၊ လဗုဇဝနေနေဝ လဗုဇဝနံ၊ နာဠိကေရသဉ္စာရိယေနေဝ နာဠိကေရသဉ္စာရိယံ ခိပ္ပမေဝ အဘိသမ္ဘောန္တိ ရတိတ္ထာယ။

‘‘အထ ခလု၊ ဘော၊ ပုဏ္ဏမုခေါ ဖုဿကောကိလော တာဟိ ဒိဇကညာဟိ ဒိဝသံ ပရိဗျူဠှော ¶ ဧဝံ ပသံသတိ ‘သာဓု သာဓု၊ ဘဂိနိယော၊ ဧတံ ခေါ ဘဂိနိယော တုမှာကံ ပတိရူပံ ကုလဓီတာနံ၊ ယံ တုမှေ ဘတ္တာရံ ပရိစရေယျာထာ’တိ။

‘‘အထ ခလု၊ ဘော၊ ပုဏ္ဏမုခေါ ဖုဿကောကိလော ယေန ကုဏာလော သကုဏော တေနုပသင်္ကမိ။ အဒ္ဒသံသု ခေါ ကုဏာလဿ သကုဏဿ ပရိစာရိကာ ဒိဇကညာယော တံ ပုဏ္ဏမုခံ ဖုဿကောကိလံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ၊ ဒိသွာန ယေန ပုဏ္ဏမုခေါ ဖုဿကောကိလော တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ တံ ပုဏ္ဏမုခံ ဖုဿကောကိလံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘အယံ၊ သမ္မ ပုဏ္ဏမုခ၊ ကုဏာလော သကုဏော အတိဝိယ ဖရုသော အတိဝိယ ဖရုသဝါစော၊ အပ္ပေဝ နာမ တဝမ္ပိ အာဂမ္မ ပိယဝါစံ လဘေယျာမာ’တိ။ ‘အပ္ပေဝ နာမ ဘဂိနိယော’တိ ဝတွာ ယေန ကုဏာလော သကုဏော တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ကုဏာလေန သကုဏေန သဒ္ဓိံ ပဋိသမ္မောဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ၊ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ပုဏ္ဏမုခေါ ဖုဿကောကိလော တံ ကုဏာလံ သကုဏံ ဧတဒဝေါစ – ‘ကိဿ တွံ၊ သမ္မ ကုဏာလ၊ ဣတ္ထီနံ သုဇာတာနံ ကုလဓီတာနံ သမ္မာပဋိပန္နာနံ မိစ္ဆာပဋိပန္နောသိ၊ အမနာပဘာဏီနမ္ပိ ကိရ၊ သမ္မ ကုဏာလ၊ ဣတ္ထီနံ မနာပဘာဏိနာ ဘဝိတဗ္ဗံ၊ ကိမင်္ဂံ ပန မနာပဘာဏီန’န္တိ။

‘‘ဧဝံ ဝုတ္တေ ကုဏာလော သကုဏော တံ ပုဏ္ဏမုခံ ဖုဿကောကိလံ ဧဝံ အပသာဒေသိ – ‘နဿ တွံ၊ သမ္မ ဇမ္မ ဝသလ၊ ဝိနဿ တွံ၊ သမ္မ ဇမ္မ ဝသလ၊ ကော နု တယာ ဝိယတ္တော ဇာယာဇိနေနာ’တိ။ ဧဝံ အပသာဒိတော စ ပန ပုဏ္ဏမုခေါ ဖုဿကောကိလော တတောယေဝ ¶ ပဋိနိဝတ္တိ။

‘‘အထ ¶ ခလု၊ ဘော၊ ပုဏ္ဏမုခဿ ဖုဿကောကိလဿ အပရေန သမယေန နစိရဿေဝ ခရော အာဗာဓော ဥပ္ပဇ္ဇိ၊ လောဟိတပက္ခန္ဒိကာ ဗာဠှာ ဝေဒနာ ဝတ္တန္တိ မာရဏန္တိကာ။ အထ ခလု၊ ဘော၊ ပုဏ္ဏမုခဿ ဖုဿကောကိလဿ ပရိစာရိကာနံ ဒိဇကညာနံ ဧတဒဟောသိ – ‘အာဗာဓိကော ခေါ အယံ ပုဏ္ဏမုခေါ ဖုဿကောကိလော၊ အပ္ပေဝ နာမ ဣမမှာ အာဗာဓာ ဝုဋ္ဌဟေယျာ’တိ ဧကံ အဒုတိယံ ဩဟာယ ယေန ကုဏာလော သကုဏော တေနုပသင်္ကမိံသု။ အဒ္ဒသာ ခေါ ကုဏာလော သကုဏော တာ ဒိဇကညာယော ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တိယော၊ ဒိသွာန တာ ဒိဇကညာယော ဧတဒဝေါစ – ‘ကဟံ ပန တုမှံ ဝသလိယော ဘတ္တာ’တိ။ ‘အာဗာဓိကော ခေါ၊ သမ္မ ကုဏာလ၊ ပုဏ္ဏမုခေါ ဖုဿကောကိလော အပ္ပေဝ နာမ တမှာ အာဗာဓာ ဝုဋ္ဌဟေယျာ’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ ကုဏာလော သကုဏော တာ ဒိဇကညာယော ဧဝံ အပသာဒေသိ – ‘နဿထ တုမှေ ဝသလိယော၊ ဝိနဿထ တုမှေ ဝသလိယော စောရိယော ဓုတ္တိယော အသတိယော လဟုစိတ္တာယော ကတဿ အပ္ပဋိကာရိကာယော ¶ အနိလော ဝိယ ယေနကာမံဂမာယော’တိ ဝတွာ ယေန ပုဏ္ဏမုခေါ ဖုဿကောကိလော တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ တံ ပုဏ္ဏမုခံ ဖုဿကောကိလံ ဧတဒဝေါစ – ‘ဟံ၊ သမ္မ၊ ပုဏ္ဏမုခါ’တိ။ ‘ဟံ၊ သမ္မ၊ ကုဏာလာ’တိ။

‘‘အထ ခလု၊ ဘော၊ ကုဏာလော သကုဏော တံ ပုဏ္ဏမုခံ ဖုဿကောကိလံ ပက္ခေဟိ စ မုခတုဏ္ဍကေန စ ပရိဂ္ဂဟေတွာ ဝုဋ္ဌာပေတွာ နာနာဘေသဇ္ဇာနိ ပါယာပေသိ။ အထ ခလု၊ ဘော၊ ပုဏ္ဏမုခဿ ဖုဿကောကိလဿ သော အာဗာဓော ပဋိပ္ပဿမ္ဘီ’’တိ။

တတ္ထ ပိယကာတိ သေတပုပ္ဖာ။ ဟသနာတိ ဟ-ကာရော သန္ဓိကရော၊ အသနာယေဝ။ တိရီဋီတိ ဧကာ ရုက္ခဇာတိ။ စန္ဒနာတိ ရတ္တသုရဘိစန္ဒနာ။ ဩဃဝနေတိ ဧတေသံ ဩဃေန ဃဋာယ သမန္နာဂတဝနေ။ ဒေဝဒါရုကစောစဂဟနေတိ ဒေဝဒါရုရုက္ခေဟိ စေဝ ကဒလီဟိ စ ဂဟနေ။ ကစ္စိကာရာတိ ဧကာ ရုက္ခဇာတိ။ ကဏိကာရာတိ မဟာပုပ္ဖာ။ ကဏ္ဏိကာရာတိ ခုဒ္ဒကပုပ္ဖာ။ ကိံသုကာတိ ဝါတဃာတကာ။ ယောဓိကာတိ ယူထိကာ။ ဝနမလ္လိကမနင်္ဂဏမနဝဇ္ဇဘဏ္ဍိသုရုစိရဘဂိနိမာလာမလျဓရေတိ မလ္လိကာနဉ္စ အနင်္ဂဏာနံ ¶ အနဝဇ္ဇာနဉ္စ ဘဏ္ဍီနံ သုရုစိရာနဉ္စ ဘဂိနီနံ ပုပ္ဖေဟိ မာလျဓာရယမာနေ။ ဓနုတက္ကာရီတိ ဓနုပါဋလိ။ တာလီသာတိ တာလီသပတ္တရုက္ခာ။ ကစ္ဆဝိတတေတိ ဧတေဟိ ဇာတိသုမနာဒီဟိ ဝိတတေ နဒိကစ္ဆပဗ္ဗတကစ္ဆေ။ သံကုသုမိတလတာတိ တေသု တေသု ဌာနေသု သုဋ္ဌု ကုသုမိတအတိမုတ္တကေဟိ စေဝ နာနာဝိဓလတာဟိ စ ဝိတတပဋိမဏ္ဍိတပဒေသေ။ ဂဏာဓိဝုဋ္ဌေတိ ဧတေသံ ဝိဇ္ဇာဓရာဒီနံ ဂဏေဟိ အဓိဝုဋ္ဌေ။ ပုဏ္ဏမုခေါတိ မုခပရိပုဏ္ဏတာယ ပုဏ္ဏမုခေါ။ ပရေဟိ ¶ ဖုဋ္ဌတာယ ဖုဿကောကိလော။ ဝိလာသိတနယနောတိ ဝိလာသိတနေတ္တော။ မတ္တက္ခောတိ ယထာ မတ္တာနံ အက္ခီနိ ရတ္တာနိ ဟောန္တိ၊ ဧဝံ ရတ္တက္ခော၊ ပမာဏယုတ္တနေတ္တော ဝါ။

ဘဂိနိယောတိ အရိယဝေါဟာရေန အာလပနံ။ ပရိစရေယျာထာတိ သကလဒိဝသံ ဂဟေတွာ ဝိစရေယျာထ။ ဣတိ သော ပိယကထံ ကထေတွာ ဥယျောဇေတိ။ ကဒါစိ ပန ကုဏာလော သပရိဝါရော ပုဏ္ဏမုခံ ဒဿနာယ ဂစ္ဆတိ၊ ကဒါစိ ပုဏ္ဏမုခေါ ကုဏာလဿ သန္တိကံ အာဂစ္ဆတိ။ တေနာဟ ‘‘အထ ခလု၊ ဘော’’တိ။ သမ္မာတိ ဝယဿ။ အာဂမ္မာတိ ပဋိစ္စ ဥပနိဿာယ။ လဘေယျာမာတိ ကုဏာလဿ သန္တိကာ ပိယဝစနံ လဘေယျာမ။ အပ္ပေဝ နာမာတိ အပိ နာမ လဘေယျာထ၊ ဝက္ခာမိ နန္တိ။ သုဇာတာနန္တိ သမဇာတိကာနံ။

နဿာတိ ပလာယ။ ဇမ္မာတိ လာမက။ ဝိယတ္တောတိ ကော နု တယာ သဒိသော အညော ဗျတ္တော နာမ အတ္ထိ။ ဇာယာဇိနေနာတိ ဇာယာဇိတေန၊ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ ဧဝံ ဣတ္ထိပရာဇိတေန တယာ သဒိသော ¶ ကော နာမ ဗျတ္တော အတ္ထီတိ တံ ပုန ဧဝရူပဿ ဝစနဿ အဘဏနတ္ထာယ အပသာဒေတိ။ တတောယေဝါတိ ‘‘ကုဒ္ဓါ မေ ကုဏာလော’’တိ စိန္တေတွာ တတောယေဝ ပဋိနိဝတ္တိ၊ သော နိဝတ္တိတွာ သပရိဝါရော အတ္တနော နိဝါသဋ္ဌာနမေဝ အဂမာသိ။

အပ္ပေဝ နာမာတိ သံသယပရိဝိတက္ကော၊ ဣမမှာ အာဗာဓာ ဝုဋ္ဌဟေယျ ဝါ နော ဝါတိ ဧဝံ စိန္တေတွာ တံ ဩဟာယ ပက္ကမိံသု။ တုမှန္တိ တုမှာကံ။ အပ္ပေဝ နာမာတိ တမှာ အာဗာဓာ ဝုဋ္ဌဟေယျ ဝါ နော ဝါ၊ အမှာကံ အာဂတကာလေ မတော ဘဝိဿတိ။ မယဉှိ ဣဒါနေဝ သော မရိဿတီတိ ဉတွာ တုမှာကံ ပါဒပရိစာရိကာ ဘဝိတုံ အာဂတာ။ တေနုပသင်္ကမီတိ ဣမာ ဣတ္ထိယော သာမိကဿ ¶ မတကာလေ အာဂတာ ပဋိက္ကူလာ ဘဝိဿာမာတိ တံ ပဟာယ အာဂတာ၊ အဟံ ဂန္တွာ မမ သဟာယကံ ပုပ္ဖဖလာဒီနိ နာနာဘေသဇ္ဇာနိ သံဟရိတွာ အရောဂံ ကရိဿာမီတိ စိန္တေတွာ နာဂဗလော မဟာသတ္တော အာကာသေ ဥပ္ပတိတွာ ယေန သော တေနုပသင်္ကမိ။ ဟန္တိ နိပါတော၊ ‘‘ဇီဝသိ၊ သမ္မာ’’တိ ပုစ္ဆန္တော ဧဝမာဟ။ ဣတရောပိဿ ‘‘ဇီဝါမီ’’တိ ဝဒန္တော ‘‘ဟံ သမ္မာ’’တိ အာဟ။ ပါယာပေသီတိ ပါယေသိ။ ပဋိပ္ပဿမ္ဘီတိ ဝူပသမီတိ။

တာပိ ဒိဇကညာယော အသ္မိံ အရောဂေ ဇာတေ အာဂတာ။ ကုဏာလောပိ ပုဏ္ဏမုခံ ကတိပါဟံ ဖလာဖလာနိ ခါဒါပေတွာ တဿ ဗလပ္ပတ္တကာလေ၊ ‘‘သမ္မ၊ ဣဒါနိ တွံ အရောဂေါ၊ အတ္တနော ပရိစာရိကာဟိ သဒ္ဓိံ ဝသ၊ အဟမ္ပိ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနံ ဂမိဿာမီ’’တိ အာဟ။ အထ နံ သော ‘‘ဣမာ၊ သမ္မ၊ မံ ဗာဠှဂိလာနံ ပဟာယ ပလာယန္တိ၊ န မေ ဧတာဟိ ဓုတ္တီဟိ အတ္ထော’’တိ အာဟ။ တံ သုတွာ မဟာသတ္တော ‘‘တေန ဟိ တေ၊ သမ္မ၊ ဣတ္ထီနံ ပါပဘာဝံ အာစိက္ခိဿာမီ’’တိ ပုဏ္ဏမုခံ ဂဟေတွာ ဟိမဝန္တပဿေ မနောသိလာတလံ နေတွာ သတ္တယောဇနိကသာလရုက္ခမူလေ မနောသိလာသနေ နိသီဒိ။ ဧကသ္မိံ ပဿေ ပုဏ္ဏမုခေါ သပရိဝါရော နိသီဒိ။ သကလဟိမဝန္တေ ဒေဝဃောသနာ စရိ – ‘‘အဇ္ဇ ကုဏာလော သကုဏရာဇာ ဟိမဝန္တေ မနောသိလာသနေ နိသီဒိတွာ ဗုဒ္ဓလီလာယ ဓမ္မံ ဒေသေဿတိ၊ တံ သုဏာထာ’’တိ။ ပရမ္ပရဃောသေန ¶ ဆ ကာမာဝစရဒေဝါ သုတွာ ယေဘုယျေန တတ္ထ သန္နိပတိံသု။ ဗဟုနာဂသုပဏ္ဏကိန္နရဝိဇ္ဇာဓရာဒီနမ္ပိ ဒေဝတာ တမတ္ထံ ဥဂ္ဃောသေသုံ။ တဒါ အာနန္ဒော နာမ ဂိဇ္ဈရာဇာ ဒသသဟဿဂိဇ္ဈပရိဝါရော ဂိဇ္ဈပဗ္ဗတေ ပဋိဝသတိ။ သောပိ တံ ကောလာဟလံ သုတွာ ‘‘ဓမ္မံ သုဏိဿာမီ’’တိ သပရိဝါရော အာဂန္တွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ နာရဒေါပိ ပဉ္စာဘိညော တာပသော ဒသသဟဿတာပသပရိဝုတော ဟိမဝန္တပဒေသေ ဝိဟရန္တော တံ ဒေဝဃောသနံ သုတွာ ‘‘သဟာယော ကိရ မေ ကုဏာလော ဣတ္ထီနံ အဂုဏံ ကထေဿတိ၊ မဟာသမာဂမော ဘဝိဿတိ၊ မယာပိ တံ ဒေသနံ သောတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ တာပသဒသသဟဿေန သဒ္ဓိံ ဣဒ္ဓိယာ တတ္ထ ဂန္တွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဗုဒ္ဓါနံ ဒေသနာသန္နိပါတသဒိသော မဟာသမာဂမော အဟောသိ။ အထ မဟာသတ္တော ဇာတိဿရဉာဏေန ဣတ္ထိဒေါသပဋိသံယုတ္တံ ¶ အတီတဘဝေ ဒိဋ္ဌကာရဏံ ¶ ပုဏ္ဏမုခံ ကာယသက္ခိံ ကတွာ ကထေသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

‘‘အထ ခလု၊ ဘော၊ ကုဏာလော သကုဏော တံ ပုဏ္ဏမုခံ ဖုဿကောကိလံ ဂိလာနဝုဋ္ဌိတံ အစိရဝုဋ္ဌိတံ ဂေလညာ ဧတဒဝေါစ –

‘‘‘ဒိဋ္ဌာ မယာ၊ သမ္မ ပုဏ္ဏမုခ၊ ကဏှာ ဒွေပိတိကာ ပဉ္စပတိကာယ ဆဋ္ဌေ ပုရိသေ စိတ္တံ ပဋိဗန္ဓန္တိယာ၊ ယဒိဒံ ကဗန္ဓေ ပီဌသပ္ပိမှီ’’’တိ။ ဘဝတိ စ ပနုတ္တရေတ္ထ ဝါကျံ –

၂၉၀။

‘‘အထဇ္ဇုနော နကုလော ဘီမသေနော၊ ယုဓိဋ္ဌိလော သဟဒေဝေါ စ ရာဇာ၊

ဧတေ ပတီ ပဉ္စ မတိစ္စ နာရီ၊ အကာသိ ခုဇ္ဇဝါမနကေန ပါပ’န္တိ။

‘‘ဒိဋ္ဌာ မယာ၊ သမ္မ ပုဏ္ဏမုခ၊ သစ္စတပါပီ နာမ သမဏီ သုသာနမဇ္ဈေ ဝသန္တီ စတုတ္ထဘတ္တံ ပရိဏာမယမာနာ သုရာဓုတ္တကေန ပါပမကာသိ။

‘‘ဒိဋ္ဌာ မယာ၊ သမ္မ ပုဏ္ဏမုခ၊ ကာကဝတီ နာမ ဒေဝီ သမုဒ္ဒမဇ္ဈေ ဝသန္တီ ဘရိယာ ဝေနတေယျဿ နဋကုဝေရေန ပါပမကာသိ။

‘‘ဒိဋ္ဌာ မယာ၊ သမ္မ ပုဏ္ဏမုခ၊ ကုရုင်္ဂဒေဝီ နာမ လောမသုဒ္ဒရီ ဧဠိကကုမာရံ ¶ ကာမယမာနာ ဆဠင်္ဂကုမာရဓနန္တေဝါသိနာ ပါပမကာသိ။

‘‘ဧဝဉှေတံ မယာ ဉာတံ၊ ဗြဟ္မဒတ္တဿ မာတရံ၊

ဩဟာယ ကောသလရာဇံ၊ ပဉ္စာလစဏ္ဍေန ပါပမကာသိ။

၂၉၁။

‘‘ဧတာ စ အညာ စ အကံသု ပါပံ၊ တသ္မာဟမိတ္ထီနံ န ဝိဿသေ နပ္ပသံသေ၊

မဟီ ယထာ ဇဂတိ သမာနရတ္တာ၊ ဝသုန္ဓရာ ဣတရီတရာပတိဋ္ဌာ၊

သဗ္ဗသဟာ အဖန္ဒနာ အကုပ္ပာ၊ တထိတ္ထိယော တာယော န ဝိဿသေ နရော။

၂၉၂။

‘‘သီဟော ¶ ¶ ယထာ လောဟိတမံသဘောဇနော၊ ဝါဠမိဂေါ ပဉ္စာဝုဓော သုရုဒ္ဓါ၊

ပသယှခါဒီ ပရဟိံသနေ ရတော၊ တထိတ္ထိယော တာယော န ဝိဿသေ နရော။

‘‘န ခလု၊ သမ္မ ပုဏ္ဏမုခ၊ ဝေသိယော နာရိယော ဂမနိယော၊ န ဟေတာ ဗန္ဓကိယော နာမ၊ ဝဓိကာယော နာမ ဧတာယော၊ ယဒိဒံ ဝေသိယော နာရိယော ဂမနိယော’’တိ။

‘‘စောရော ဝိယ ဝေဏိကတာ မဒိရာဝ ဒိဒ္ဓါ ဝါဏိဇော ဝိယ ဝါစာသန္ထုတိယော ဣဿသိင်္ဂမိဝ ဝိပရိဝတ္တာယော ဥရဂမိဝ ဒုဇိဝှာယော။ သောဗ္ဘမိဝ ပဋိစ္ဆန္နာ ပါတာလမိဝ ဒုပ္ပူရာ ရက္ခသီ ဝိယ ဒုတ္တောသာ ယမောဝေကန္တဟာရိယော။ သိခီရိဝ သဗ္ဗဘက္ခာ နဒီရိဝ သဗ္ဗဝါဟီ အနိလော ဝိယ ယေနကာမံစရာ နေရု ဝိယ အဝိသေသကရာ ဝိသရုက္ခော ဝိယ နိစ္စဖလိတာယောတိ။ ဘဝတိ စ ပနုတ္တရေတ္ထ ဝါကျံ –

၂၉၃။

‘‘‘ယထာ စောရော ယထာ ဒိဒ္ဓါ၊ ဝါဏိဇောဝ ဝိကတ္ထနီ၊

ဣဿသိင်္ဂမိဝ ပရိဝတ္တာ၊ ဒုဇိဝှာ ဥရဂေါ ဝိယ။

၂၉၄။

‘‘‘သောဗ္ဘမိဝ ပဋိစ္ဆန္နာ၊ ပါတာလမိဝ ဒုပ္ပုရာ၊

ရက္ခသီ ဝိယ ဒုတ္တောသာ၊ ယမောဝေကန္တဟာရိယော။

၂၉၅။

‘‘ယထာ သိခီ နဒီ ဝါတော၊ နေရုနာဝ သမာဂတာ၊

ဝိသရုက္ခော ဝိယ နိစ္စဖလာ၊ နာသယန္တိ ဃရေ ဘောဂံ၊

ရတနန္တကရိတ္ထိယော’’’တိ။

တတ္ထ ဂိလာနဝုဋ္ဌိတန္တိ ပဌမံ ဂိလာနံ ပစ္ဆာ ဝုဋ္ဌိတံ။ ဒိဋ္ဌာ မယာတိ အတီတေ ကိရ ဗြဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ သမ္ပန္နဗလဝါဟနတာယ ကောသလရဇ္ဇံ ဂဟေတွာ ကောသလရာဇာနံ မာရေတွာ တဿ အဂ္ဂမဟေသိံ သဂဗ္ဘံ ဂဟေတွာ ဗာရာဏသိံ ¶ ဂန္တွာ တံ အတ္တနော အဂ္ဂမဟေသိံ အကာသိ။ သာ အပရဘာဂေ ဓီတရံ ဝိဇာယိ။ ရညော ပန ပကတိယာ ဓီတာ ဝါ ပုတ္တော ဝါ နတ္ထိ၊ သော တုဿိတွာ၊ ‘‘ဘဒ္ဒေ၊ ဝရံ ဂဏှာဟီ’’တိ အာဟ။ သာ ဂဟိတကံ ကတွာ ¶ ဌပေသိ။ တဿာ ပန ကုမာရိကာယ ‘‘ကဏှာ’’တိ နာမံ ကရိံသု။ အထဿာ ဝယပ္ပတ္တာယ မာတာ တံ အာဟ – ‘‘အမ္မ၊ ပိတရာ တဝ ဝရော ဒိန္နော၊ တမဟံ ဂဟေတွာ ဌပေသိံ၊ တဝ ရုစ္စနကံ ဝရံ ဂဏှာ’’တိ။ သာ ‘‘အမ္မ၊ မယှံ အညံ အဝိဇ္ဇမာနံ နတ္ထိ၊ ပတိဂ္ဂဟဏတ္ထာယ မေ သယံ ဝရံ ကာရေဟီ’’တိ ကိလေသဗဟုလတာယ ဟိရောတ္တပ္ပံ ¶ ဘိန္ဒိတွာ မာတရံ အာဟ။ သာ ရညော အာရောစေသိ။ ရာဇာ ‘‘ယထာရုစိတံ ပတိံ ဂဏှတူ’’တိ ဝတွာ သယံ ဝရံ ဃောသာပေသိ။ ရာဇင်္ဂဏေ သဗ္ဗာလင်္ကာရပဋိမဏ္ဍိတာ ဗဟူ ပုရိသာ သန္နိပတိံသု။ ကဏှာ ပုပ္ဖသမုဂ္ဂံ အာဒါယ ဥတ္တရသီဟပဉ္ဇရေ ဌိတာ ဩလောကေန္တီ ဧကမ္ပိ န ရောစေသိ။

တဒါ ပဏ္ဍုရာဇဂေါတ္တတော အဇ္ဇုနော နကုလော ဘီမသေနော ယုဓိဋ္ဌိလော သဟဒေဝေါတိ ဣမေ ပဉ္စ ပဏ္ဍုရာဇပုတ္တာ တက္ကသိလာယံ ဒိသာပါမောက္ခဿ အာစရိယဿ သန္တိကေ သိပ္ပံ ဥဂ္ဂဟေတွာ ‘‘ဒေသစာရိတ္တံ ဇာနိဿာမာ’’တိ ဝိစရန္တာ ဗာရာဏသိံ ပတွာ အန္တောနဂရေ ကောလာဟလံ သုတွာ ပုစ္ဆိတွာ တမတ္ထံ ဉတွာ ‘‘မယမ္ပိ ဂမိဿာမာ’’တိ ကဉ္စနရူပသမာနရူပါ တတ္ထ ဂန္တွာ ပဋိပါဋိယာ အဋ္ဌံသု။ ကဏှာ တေ ဒိသွာ ပဉ္စသုပိ တေသု ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တာ ဟုတွာ ပဉ္စန္နမ္ပိ သီသေသု မာလာစုမ္ဗဋကာနိ ခိပိတွာ၊ ‘‘အမ္မ၊ ဣမေ ပဉ္စ ဇနေ ဝရေမီ’’တိ အာဟ။ သာပိ ရညော အာရောစေသိ။ ရာဇာ ဝရဿ ဒိန္နတ္တာ ‘‘န လဘိဿတီ’’တိ အဝတွာ အနတ္တမနောဝ ‘‘ကိံဇာတိကာ ကဿ ပုတ္တာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ပဏ္ဍုရာဇပုတ္တဘာဝံ ဉတွာ တေသံ သက္ကာရံ ကတွာ တံ ပါဒပရိစာရိကံ အဒါသိ။

သာ သတ္တဘူမိကပါသာဒေ တေ ကိလေသဝသေန သင်္ဂဏှိ။ ဧကော ပနဿာ ပရိစာရကော ခုဇ္ဇော ပီဌသပ္ပီ အတ္ထိ။ သာ ပဉ္စ ရာဇပုတ္တေ ကိလေသဝသေန သင်္ဂဏှိတွာ တေသံ ဗဟိ နိက္ခန္တကာလေ ဩကာသံ လဘိတွာ ကိလေသေန အနုဍယှမာနာ ခုဇ္ဇေန သဒ္ဓိံ ပါပံ ကရောတိ၊ တေန စ သဒ္ဓိံ ကထေန္တီ – ‘‘မယှံ တယာ သဒိသော ပိယော နတ္ထိ၊ ရာဇပုတ္တေ မာရာပေတွာ တေသံ ဂလလောဟိတေန တဝ ပါဒေ မက္ခာပေဿာမီ’’တိ ဝဒတိ။ ဣတရေသုပိ ဇေဋ္ဌဘာတိကေန မိဿီဘူတကာလေ – ‘‘ဣမေဟိ စတူဟိ တွမေဝ မယှံ ပိယတရော၊ မယာ ဇီဝိတမ္ပိ တဝတ္ထာယ ပရိစ္စတ္တံ၊ မမ ပိတု အစ္စယေန တုယှညေဝ ရဇ္ဇံ ဒါပေဿာမီ’’တိ ဝဒတိ။ ဣတရေဟိ သဒ္ဓိံ မိဿီဘူတကာလေပိ ဧသေဝ ¶ နယော။ တေ ‘‘အယံ အမှေ ပိယာယတိ၊ ဣဿရိယဉ္စ နော ဧတံ နိဿာယ ဇာတ’’န္တိ တဿာ အတိဝိယ တုဿန္တိ။

သာ ဧကဒိဝသံ အာဗာဓိကာ အဟောသိ။ အထ နံ တေ ပရိဝါရေတွာ ဧကော သီသံ သမ္ဗာဟန္တော နိသီဒိ၊ သေသာ ဧကေကံ ဟတ္ထဉ္စ ပါဒဉ္စ။ ခုဇ္ဇော ပန ပါဒမူလေ နိသီဒိ။ သာ သီသံ သမ္ဗာဟမာနဿ ဇေဋ္ဌဘာတိကဿ အဇ္ဇုနကုမာရဿ – ‘‘မယှံ တယာ ပိယတရော နတ္ထိ၊ ဇီဝမာနာ တုယှံ ဇီဝိဿာမိ၊ ပိတု အစ္စယေန တုယှံ ရဇ္ဇံ ဒါပေဿာမီ’’တိ သီသေန သညံ ဒဒမာနာ တံ သင်္ဂဏှိ၊ ဣတရေသမ္ပိ ဟတ္ထပါဒေဟိ တထေဝ သညံ အဒါသိ။ ခုဇ္ဇဿ ပန – ‘‘တွညေဝ မမ ပိယော၊ တဝတ္ထာယ အဟံ ဇီဝိဿာမီ’’တိ ဇိဝှာယ သညံ အဒါသိ။ တေ သဗ္ဗေပိ ပုဗ္ဗေ ကထိတဘာဝေန ¶ တာယ သညာယ တမတ္ထံ ဇာနိံသု။ တေသု သေသာ အတ္တနော ဒိန္နသညာယေဝ ဇာနိံသု။ အဇ္ဇုနကုမာရော ပန တဿာ ဟတ္ထပါဒဇိဝှာဝိကာရေ ¶ ဒိသွာ – ‘‘ယထာ မယှံ၊ ဧဝံ သေသာနမ္ပိ ဣမာယ သညာ ဒိန္နာ ဘဝိဿတိ၊ ခုဇ္ဇေန စာပိ သဒ္ဓိံ ဧတိဿာယ သန္ထဝေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ စိန္တေတွာ ဘာတရော ဂဟေတွာ ဗဟိ နိက္ခမိတွာ ပုစ္ဆိ – ‘‘ဒိဋ္ဌာ ဝေါ ပဉ္စပတိကာ မမ သီသဝိကာရံ ဒဿေန္တီ’’တိ? ‘‘အာမ၊ ဒိဋ္ဌာ’’တိ။ ‘‘ကိံကာရဏံ ဇာနာထာ’’တိ? ‘‘န ဇာနာမာ’’တိ။ ‘‘ဣဒံ နာမေတ္ထ ကာရဏံ၊ တုမှာကံ ပန ဟတ္ထပါဒေဟိ ဒိန္နသညာယ ကာရဏံ ဇာနာထာ’’တိ? ‘‘အာမ၊ ဇာနာမာ’’တိ။ ‘‘အမှာကမ္ပိ တေနေဝ ကာရဏေန အဒါသိ၊ ခုဇ္ဇဿ ဇိဝှာဝိကာရေန သညာဒါနဿ ကာရဏံ ဇာနာထာ’’တိ? ‘‘န ဇာနာမာ’’တိ။ အထ နေသံ အာစိက္ခိတွာ ‘‘ဣမိနာပိ သဒ္ဓိံ ဧတာယ ပါပကမ္မံ ကတ’’န္တိ ဝတွာ တေသု အသဒ္ဒဟန္တေသု ခုဇ္ဇံ ပက္ကောသိတွာ ပုစ္ဆိ။ သော သဗ္ဗံ ပဝတ္တိံ ကထေသိ။

တေ တဿ ဝစနံ သုတွာ တဿာ ဝိဂတစ္ဆန္ဒရာဂါ ဟုတွာ – ‘‘အဟော မာတုဂါမော နာမ ပါပေါ ဒုဿီလော၊ မာဒိသေ နာမ ဇာတိသမ္ပန္နေ သောဘဂ္ဂပ္ပတ္တေ ပဟာယ ဧဝရူပေန ဇေဂုစ္ဆပဋိကူလေန ခုဇ္ဇေန သဒ္ဓိံ ပါပကမ္မံ ကရောတိ၊ ကော နာမ ပဏ္ဍိတဇာတိကော ဧဝံ နိလ္လဇ္ဇာဟိ ပါပဓမ္မာဟိ ဣတ္ထီဟိ သဒ္ဓိံ ရမိဿတီ’’တိ အနေကပရိယာယေန မာတုဂါမံ ဂရဟိတွာ ‘‘အလံ နော ဃရာဝါသေနာ’’တိ ပဉ္စ ဇနာ ဟိမဝန္တံ ပဝိသိတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ ကသိဏပရိကမ္မံ ကတွာ အာယုပရိယောသာနေ ယထာကမ္မံ ဂတာ။ ကုဏာလော ပန သကုဏရာဇာ တဒါ အဇ္ဇုနကုမာရော အဟောသိ။ တသ္မာ အတ္တနာ ဒိဋ္ဌကာရဏံ ဒဿေန္တော ‘‘ဒိဋ္ဌာ မယာ’’တိအာဒိမာဟ။

တတ္ထ ¶ ဒွေပိတိကာတိ ကောသလရညော စ ကာသိရညော စ ဝသေနေတံ ဝုတ္တံ။ ပဉ္စပတိကာယာတိ ပဉ္စပတိကာ၊ ယ-ကာရော နိပါတမတ္တော။ ပဋိဗန္ဓန္တိယာတိ ပဋိဗန္ဓမာနာ။ ကဗန္ဓေတိ တဿ ကိရ ဂီဝါ ဩနမိတွာ ဥရံ အလ္လီနာ၊ တသ္မာ ဆိန္နသီသော ဝိယ ခါယတိ။ ပဉ္စ မတိစ္စာတိ ဧတေ ပဉ္စ အတိက္ကမိတွာ။ ခုဇ္ဇဝါမနကေနာတိ ခုဇ္ဇေန ဝါမနကေန။

ဣဒံ ဝတွာ အပရာနိပိ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗာနိ ဒဿေန္တော ပုန ‘‘ဒိဋ္ဌာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဒုတိယဝတ္ထုသ္မိံ တာဝ အယံ ဝိဘာဝနာ – အတီတေ ကိရ ဗာရာဏသိံ နိဿာယ သစ္စတပါပီ နာမ သေတသမဏီ သုသာနေ ပဏ္ဏသာလံ ကာရေတွာ တတ္ထ ဝသမာနာ စတ္တာရိ ဘတ္တာနိ အတိက္ကမိတွာ ဘုဉ္ဇတိ၊ သကလနဂရေ စန္ဒော ဝိယ သူရိယော ဝိယ စ ပါကဋာ အဟောသိ။ ဗာရာဏသိဝါသိနော ခိပိတွာပိ ခလိတွာပိ ‘‘နမော သစ္စတပါပိယာ’’တိ ဝဒန္တိ။ အထေကသ္မိံ ဆဏကာလေ ပဌမဒိဝသေ တာဝ သုဝဏ္ဏကာရာ ဂဏဗန္ဓေန ဧကသ္မိံ ပဒေသေ မဏ္ဍပံ ကတွာ မစ္ဆမံသသုရာဂန္ဓမာလာဒီနိ အာဟရိတွာ ¶ သုရာပါနံ အာရဘိံသု။ အထေကော သုဝဏ္ဏကာရော သုရာပိဋ္ဌကံ ဆဍ္ဍေန္တော – ‘‘နမော သစ္စတပါပိယာ’’တိ ဝတွာ ဧကေန ပဏ္ဍိတေန – ‘‘အမ္ဘော အန္ဓဗာလ၊ စလစိတ္တာယ ဣတ္ထိယာ နမော ကရောသိ၊ အဟော ဗာလော’’တိ ဝုတ္တေ – ‘‘သမ္မ၊ မာ ဧဝံ အဝစ၊ မာ နိရယသံဝတ္တနိကံ ကမ္မံ ကရီ’’တိ အာဟ။ အထ နံ သော ‘‘ဒုဗ္ဗုဒ္ဓိ တုဏှီ ဟောဟိ၊ သဟဿေန အဗ္ဘုတံ ကရောဟိ၊ အဟံ တေ သစ္စတပါပိံ ဣတော သတ္တမေ ဒိဝသေ အလင်္ကတပဋိယတ္တံ ဣမသ္မိံယေဝ ဌာနေ နိသိန္နော သုရာပိဋ္ဌကံ ဂါဟာပေတွာ သုရံ ပိဝိဿာမိ ¶ ၊ မာတုဂါမော ဓုဝသီလော နာမ နတ္ထီ’’တိ အာဟ။ သော ‘‘န သက္ခိဿသီ’’တိ ဝတွာ တေန သဒ္ဓိံ သဟဿေန အဗ္ဘုတမကာသိ။ သော တံ အညေသံ သုဝဏ္ဏကာရာနံ အာရောစေတွာ ပုနဒိဝသေ ပါတောဝ တာပသဝေသေန သုသာနံ ပဝိသိတွာ တဿာ ဝသနဋ္ဌာနဿ အဝိဒူရေ သူရိယံ နမဿန္တော အဋ္ဌာသိ။

သာ ဘိက္ခာယ ဂစ္ဆမာနာ နံ ဒိသွာ – ‘‘မဟိဒ္ဓိကော တာပသော ဘဝိဿတိ၊ အဟံ တာဝ သုသာနပဿေ ဝသာမိ၊ အယံ မဇ္ဈေ သုသာနဿ ဝသတိ၊ ဘဝိတဗ္ဗမဿဗ္ဘန္တရေ သန္တဓမ္မေန၊ ဝန္ဒိဿာမိ န’’န္တိ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိ။ သော နေဝ ဩလောကေသိ န အာလပိ။ ဒုတိယဒိဝသေပိ တထေဝ အကာသိ။ တတိယဒိဝသေ ပန ဝန္ဒိတကာလေ အဓောမုခေါဝ ‘‘ဂစ္ဆာဟီ’’တိ အာဟ။ စတုတ္ထဒိဝသေ ¶ ‘‘ကစ္စိ ဘိက္ခာယ န ကိလမသီ’’တိ ပဋိသန္ထာရမကာသိ။ သာ ‘‘ပဋိသန္ထာရော မေ လဒ္ဓါ’’တိ တုဋ္ဌာ ပက္ကာမိ။ ပဉ္စမဒိဝသေ ဗဟုတရံ ပဋိသန္ထာရံ လဘိတွာ ထောကံ နိသီဒိတွာ ဂတာ။ ဆဋ္ဌေ ဒိဝသေ ပန တံ အာဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ နိသိန္နံ – ‘‘ဘဂိနိ၊ ကိံ နု ခေါ အဇ္ဇ ဗာရာဏသိယံ မဟာဂီတဝါဒိတသဒ္ဒေါ’’တိ ဝတွာ – ‘‘အယျ၊ တုမှေ န ဇာနာထ၊ နဂရေ ဆဏော ဃုဋ္ဌော၊ တတ္ထ ကီဠန္တာနံ ဧသ သဒ္ဒေါ’’တိ ဝုတ္တေ – ‘‘ဧတ္ထ နာမေသော သဒ္ဒေါ’’တိ အဇာနန္တော ဝိယ ဟုတွာ – ‘‘ဘဂိနိ၊ ကတိ ဘတ္တာနိ အတိက္ကမေသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘စတ္တာရိ၊ အယျ၊ တုမှေ ပန ကတိ အတိက္ကမေထာ’’တိ? ‘‘သတ္တ ဘဂိနီ’’တိ။ ဣဒံ သော မုသာ အဘာသိ။ ဒေဝသိကံ ဟေသ ရတ္တိံ ဘုဉ္ဇတိ။ သော တံ ‘‘ကတိ တေ ဘဂိနိ ဝဿာနိ ပဗ္ဗဇိတာယာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ တာယ ‘‘ဒွါဒသ ဝဿာနီ’’တိ ဝတွာ ‘‘တုမှာကံ ကတိ ဝဿာနီ’’တိ ဝုတ္တော ‘‘ဣဒံ မေ ဆဋ္ဌံ ဝဿ’’န္တိ အာဟ။ အထ နံ ‘‘အတ္ထိ ပန တေ ဘဂိနိ သန္တဓမ္မာဓိဂမော’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘နတ္ထိ၊ အယျ၊ တုမှာကံ ပန အတ္ထီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘မယှမ္ပိ နတ္ထီ’’တိ ဝတွာ – ‘‘ဘဂိနိ၊ မယံ နေဝ ကာမသုခံ လဘာမ၊ န နေက္ခမ္မသုခံ၊ ကိံ အမှာကံယေဝ ဥဏှော နိရယော၊ မဟာဇနဿ ကိရိယံ ကရောမ၊ အဟံ ဂိဟီ ဘဝိဿာမိ၊ အတ္ထိ မေ မာတု သန္တကံ ဓနံ၊ န သက္ကောမိ ဒုက္ခံ အနုဘဝိတု’’န္တိ အာဟ။ သာ တဿ ဝစနံ သုတွာ အတ္တနော စလစိတ္တတာယ တသ္မိံ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တာ ဟုတွာ – ‘‘အယျ၊ အဟမ္ပိ ဥက္ကဏ္ဌိတာ၊ သစေ ပန မံ န ဆဍ္ဍေဿထ၊ အဟမ္ပိ ဂိဟိနီ ဘဝိဿာမီ’’တိ အာဟ။ အထ နံ သော ‘‘ဧဟိ တံ န ဆဍ္ဍေဿာမိ၊ ဘရိယာ မေ ဘဝိဿသီ’’တိ တံ နဂရံ ပဝေသေတွာ သံဝသိတွာ သုရာပါနမဏ္ဍပံ ¶ ဂန္တွာ တာယ သုရာပိဋ္ဌကံ ဂါဟာပေတွာ သုရံ ပိဝိ။ ဣတရော သဟဿံ ဇိတော။ သာ တံ ပဋိစ္စ ပုတ္တဓီတာဟိ ဝဍ္ဎိ။ တဒါ ကုဏာလော သုရာဓုတ္တကော အဟောသိ။ တသ္မာ အတ္တနာ ဒိဋ္ဌံ ပကာသေန္တော ‘‘ဒိဋ္ဌာ မယာ’’တိအာဒိမာဟ။

တတိယဝတ္ထုသ္မိံ အတီတကထာ စတုက္ကနိပါတေ ကာကဝတီဇာတကဝဏ္ဏနာယံ (ဇာ။ အဋ္ဌ။ ၃။၄။ကာကဝတီဇာတကဝဏ္ဏနာ) ဝိတ္ထာရိတာ။ တဒါ ပန ကုဏာလော ဂရုဠော အဟောသိ။ တသ္မာ အတ္တနာ ဒိဋ္ဌံ ပကာသေန္တော ‘‘ဒိဋ္ဌာ မယာ’’တိအာဒိမာဟ။

စတုတ္ထဝတ္ထုသ္မိံ အတီတေ ဗြဟ္မဒတ္တော ကောသလရာဇာနံ ဝဓိတွာ ရဇ္ဇံ ဂဟေတွာ တဿ အဂ္ဂမဟေသိံ ဂဗ္ဘိနိံ အာဒါယ ဗာရာဏသိံ ပစ္စာဂန္တွာ တဿာ ဂဗ္ဘိနိဘာဝံ ဇာနန္တောပိ တံ အဂ္ဂမဟေသိံ အကာသိ။ သာ ပရိပက္ကဂဗ္ဘာ သုဝဏ္ဏရူပကသဒိသံ ပုတ္တံ ဝိဇာယိတွာ – ‘‘ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တမ္ပိ နံ ဗာရာဏသိရာဇာ ‘ဧသ ¶ မေ ¶ ပစ္စာမိတ္တဿ ပုတ္တော၊ ကိံ ဣမိနာ’တိ မာရာပေဿတိ၊ မာ မေ ပုတ္တော ပရဟတ္ထေ မရတူ’’တိ စိန္တေတွာ ဓာတိံ အာဟ – ‘‘အမ္မ၊ ဣမံ ဒါရကံ ပိလောတိကံ အတ္ထရိတွာ အာမကသုသာနေ နိပဇ္ဇာပေတွာ ဧဟီ’’တိ။ ဓာတီ တထာ ကတွာ နှတွာ ပစ္စာဂမိ။ ကောသလရာဇာပိ မရိတွာ ပုတ္တဿ အာရက္ခဒေဝတာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ တဿာနုဘာဝေန ဧကဿ ဧဠကပါလကဿ တသ္မိံ ပဒေသေ ဧဠကေ စာရေန္တဿ ဧကာ ဧဠိကာ တံ ကုမာရံ ဒိသွာ သိနေဟံ ဥပ္ပာဒေတွာ ခီရံ ပါယေတွာ ထောကံ စရိတွာ ပုန ဂန္တွာ ဒွေ တယော စတ္တာရော ဝါရေ ပါယေသိ။ ဧဠကပါလကော တဿာ ကိရိယံ ဒိသွာ တံ ဌာနံ ဂန္တွာ တံ ဒါရကံ ဒိသွာ ပုတ္တသိနေဟံ ပစ္စုပဋ္ဌပေတွာ နေတွာ အတ္တနော ဘရိယာယ အဒါသိ။ သာ ပန အပုတ္တိကာ၊ တေနဿာ ထညံ နတ္ထိ၊ အထ နံ ဧဠိကခီရမေဝ ပါယေသိ။ တတော ပဋ္ဌာယ ပန ဒေဝသိကံ ဒွေ တိဿော ဧဠိကာ မရန္တိ။ ဧဠကပါလော – ‘‘ဣမသ္မိံ ပဋိဇဂ္ဂိယမာနေ သဗ္ဗာ ဧဠိကာ မရိဿန္တိ၊ ကိံ နော ဣမိနာ’’တိ တံ ဧကသ္မိံ မတ္တိကာဘာဇနေ နိပဇ္ဇာပေတွာ အပရေန ပိဒဟိတွာ မာသစုဏ္ဏေန မုခံ နိဗ္ဗိဝရံ ဝိလိမ္ပိတွာ နဒိယံ ဝိဿဇ္ဇေသိ။ တမေနံ ဝုယှမာနံ ဟေဋ္ဌာတိတ္ထေ ရာဇနိဝေသနေ ဇိဏ္ဏပဋိသင်္ခါရကော ဧကော စဏ္ဍာလော သပဇာပတိကော မကစိံ ဓောဝန္တော ဒိသွာဝ ဝေဂေန ဂန္တွာ အာဟရိတွာ တီရေ ဌပေတွာ ‘‘ကိမေတ္ထာ’’တိ ဝိဝရိတွာ ဩလောကေန္တော ဒါရကံ ပဿိ။ ဘရိယာပိဿ အပုတ္တိကာ၊ တဿာ တသ္မိံ ပုတ္တသိနေဟော နိဗ္ဗတ္တိ၊ အထ နံ ဂေဟံ နေတွာ ပဋိဇဂ္ဂိ။ တံ သတ္တဋ္ဌဝဿကာလတော ပဋ္ဌာယ မာတာပိတရော ရာဇကုလံ ဂစ္ဆန္တာ အာဒါယ ဂစ္ဆန္တိ။ သောဠသဝဿကာလတော ပန ပဋ္ဌာယ သွေဝ ဗဟုလံ ဂန္တွာ ဇိဏ္ဏပဋိသင်္ခရဏံ ကရောတိ။

ရညော စ အဂ္ဂမဟေသိယာ ကုရုင်္ဂဒေဝီ နာမ ဓီတာ အဟောသိ ဥတ္တမရူပဓရာ။ သာ တဿ ဒိဋ္ဌကာလတော ¶ ပဋ္ဌာယ တသ္မိံ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တာ ဟုတွာ အညတ္ထ အနဘိရတာ တဿ ကမ္မကရဏဋ္ဌာနမေဝ အာဂစ္ဆတိ။ တေသံ အဘိဏှဒဿနေန အညမညံ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တာနံ အန္တောရာဇကုလေယေဝ ပဋိစ္ဆန္နောကာသေ အဇ္ဈာစာရော ပဝတ္တိ။ ဂစ္ဆန္တေ ကာလေ ပရိစာရိကာယော ဉတွာ ရညော အာရောစေသုံ။ ရာဇာ ကုဇ္ဈိတွာ အမစ္စေ သန္နိပါတေတွာ – ‘‘ဣမိနာ စဏ္ဍာလပုတ္တေန ဣဒံ နာမ ကတံ၊ ဣမဿ ကတ္တဗ္ဗံ ဇာနာထာ’’တိ အာဟ။ အမစ္စာ ‘‘မဟာပရာဓော ဧသ၊ နာနာဝိဓကမ္မကာရဏာ ကာရေတွာ ပစ္ဆာ မာရေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝဒိံသု။ တသ္မိံ ခဏေ ကုမာရဿ ပိတာ အာရက္ခဒေဝတာ ¶ တဿေဝ ကုမာရဿ မာတု သရီရေ အဓိမုစ္စိ။ သာ ဒေဝတာနုဘာဝေန ရာဇာနံ ဥပသင်္ကမိတွာ အာဟ – ‘‘မဟာရာဇ၊ နာယံ ကုမာရော စဏ္ဍာလော၊ ဧသ ကုမာရော မမ ကုစ္ဆိမှိ နိဗ္ဗတ္တော ကောသလရညော ပုတ္တော၊ အဟံ ‘ပုတ္တော မေ မတော’တိ တုမှာကံ မုသာ အဝစံ၊ အဟမေတံ ‘တုမှာကံ ပစ္စာမိတ္တဿ ပုတ္တော’တိ ဓာတိယာ ဒတွာ အာမကသုသာနေ ဆဍ္ဍာပေသိံ၊ အထ နံ ဧကော ဧဠကပါလကော ပဋိဇဂ္ဂိ၊ သော အတ္တနော ဧဠိကာသု မရန္တီသု နဒိယာ ပဝါဟေသိ၊ အထ နံ ဝုယှမာနံ တုမှာကံ ဂေဟေ ဇိဏ္ဏပဋိသင်္ခါရကော စဏ္ဍာလော ဒိသွာ ပေါသေသိ၊ သစေ န သဒ္ဒဟထ၊ တေ သဗ္ဗေ ပက္ကောသာပေတွာ ပုစ္ဆထာ’’တိ။

ရာဇာ ဓာတိံ အာဒိံ ကတွာ သဗ္ဗေ ပက္ကောသာပေတွာ ပုစ္ဆိတွာ တထေဝ တံ ပဝတ္တိံ သုတွာ ‘‘ဇာတိသမ္ပန္နောယံ ကုမာရော’’တိ တုဋ္ဌော တံ နှာပေတွာ အလင်္ကာရာပေတွာ တဿေဝ ဓီတရံ အဒါသိ။ တဿ ပန ဧဠိကာနံ မာရိတတ္တာ ¶ ‘‘ဧဠိကကုမာရော’’တိ နာမံ အကံသု။ အထဿ ရာဇာ သသေနဝါဟနံ ဒတွာ – ‘‘ဂစ္ဆ အတ္တနော ပိတု သန္တကံ ရဇ္ဇံ ဂဏှာ’’တိ တံ ဥယျောဇေသိ။ သောပိ ကုရုင်္ဂဒေဝိံ အာဒါယ ဂန္တွာ ရဇ္ဇေ ပတိဋ္ဌာသိ။ အထဿ ဗာရာဏသိရာဇာ ‘‘အနုဂ္ဂဟိတသိပ္ပော အယ’’န္တိ သိပ္ပသိက္ခာပနတ္ထံ ဆဠင်္ဂကုမာရံ နာမ အာစရိယံ ပေသေသိ။ သော တဿ ‘‘အာစရိယော မေ’’တိ သေနာပတိဋ္ဌာနံ အဒါသိ။ အပရဘာဂေ ကုရုင်္ဂဒေဝီ တေန သဒ္ဓိံ အနာစာရမကာသိ။ သေနာပတိနောပိ ပရိစာရကော ဓနန္တေဝါသီ နာမ အတ္ထိ။ သော တဿ ဟတ္ထေ ကုရုင်္ဂဒေဝိယာ ဝတ္ထာလင်္ကာရာဒီနိ ပေသေသိ။ သာ တေနပိ သဒ္ဓိံ ပါပမကာသိ။ ကုဏာလော တံ ကာရဏံ အာဟရိတွာ ဒဿေန္တော ‘‘ဒိဋ္ဌာ မယာ’’တိအာဒိမာဟ။

တတ္ထ လောမသုဒ္ဒရီတိ လောမရာဇိယာ မဏ္ဍိတဥဒရာ။ ဆဠင်္ဂကုမာရဓနန္တေဝါသိနာတိ ဧဠိကကုမာရကံ ပတ္ထယမာနာပိ ဆဠင်္ဂကုမာရသေနာပတိနာ စ တဿေဝ ပရိစာရကေန ဓနန္တေဝါသိနာ စ သဒ္ဓိံ ပါပမကာသိ။ ဧဝံ အနာစာရာ ဣတ္ထိယော ဒုဿီလာ ပါပဓမ္မာ၊ တေနာဟံ တာ နပ္ပသံသာမီတိ ဣဒံ မဟာသတ္တော အတီတံ အာဟရိတွာ ဒဿေသိ။ သော ဟိ တဒါ ဆဠင်္ဂကုမာရော အဟောသိ၊ တသ္မာ အတ္တနာ ဒိဋ္ဌကာရဏံ အာဟရိ။

ပဉ္စမဝတ္ထုသ္မိမ္ပိ ¶ အတီတေ ကောသလရာဇာ ဗာရာဏသိရဇ္ဇံ ဂဟေတွာ ဗာရာဏသိရညော အဂ္ဂမဟေသိံ ဂဗ္ဘိနိမ္ပိ အဂ္ဂမဟေသိံ ကတွာ သကနဂရမေဝ ဂတော ¶ ။ သာ အပရဘာဂေ ပုတ္တံ ဝိဇာယိ။ ရာဇာ အပုတ္တကတ္တာ တံ ပုတ္တသိနေဟေန ပေါသေတွာ သဗ္ဗသိပ္ပာနိ သိက္ခာပေတွာ ဝယပ္ပတ္တံ ‘‘အတ္တနော ပိတု သန္တကံ ရဇ္ဇံ ဂဏှာ’’တိ ပေသေသိ။ သော တတ္ထ ဂန္တွာ ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ အထဿ မာတာ ‘‘ပုတ္တံ ပဿိတုကာမာမှီ’’တိ ကောသလရာဇာနံ အာပုစ္ဆိတွာ မဟာပရိဝါရာ ဗာရာဏသိံ ဂစ္ဆန္တီ ဒွိန္နံ ရဋ္ဌာနံ အန္တရေ ဧကသ္မိံ နိဂမေ နိဝါသံ ဂဏှိ။ တတ္ထေဝေကော ပဉ္စာလစဏ္ဍော နာမ ဗြာဟ္မဏကုမာရော အတ္ထိ အဘိရူပေါ။ သော တဿာ ပဏ္ဏာကာရံ ဥပနာမေသိ။ သာ တံ ဒိသွာ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တာ တေန သဒ္ဓိံ ပါပကမ္မံ ကတွာ ကတိပါဟံ တတ္ထေဝ ဝီတိနာမေတွာ ဗာရာဏသိံ ဂန္တွာ ပုတ္တံ ဒိသွာ ခိပ္ပံ နိဝတ္တိတွာ ပုန တသ္မိံယေဝ နိဂမေ နိဝါသံ ဂဟေတွာ ကတိပါဟံ တေန သဒ္ဓိံ အနာစာရံ စရိတွာ ကောသလနဂရံ ဂတာ။ သာ တတော ပဋ္ဌာယ နစိရဿေဝ တံ တံ ကာရဏံ ဝတွာ ‘‘ပုတ္တဿ သန္တိကံ ဂစ္ဆာမီ’’တိ ရာဇာနံ အာပုစ္ဆိတွာ ဂစ္ဆန္တီ စ အာဂစ္ဆန္တီ စ တသ္မိံ နိဂမေ အဍ္ဎမာသမတ္တံ တေန သဒ္ဓိံ အနာစာရံ စရိ။ သမ္မ ပုဏ္ဏမုခ၊ ဣတ္ထိယော နာမေတာ ဒုဿီလာ မုသာဝါဒိနိယောတိ ဣဒမ္ပိ အတီတံ ဒဿေန္တော မဟာသတ္တော ‘‘ဧဝဉှေတ’’န္တိအာဒိမာဟ။

တတ္ထ ဗြဟ္မဒတ္တဿ မာတရန္တိ ဗာရာဏသိရဇ္ဇံ ကာရေန္တဿ ဗြဟ္မဒတ္တကုမာရဿ မာတရံ။ တဒါ ကိရ ကုဏာလော ပဉ္စာလစဏ္ဍော အဟောသိ၊ တသ္မာ တံ အတ္တနာ ဉာတကာရဏံ ဒဿေန္တော ဧဝမာဟ။

ဧတာ စာတိ၊ သမ္မ ပုဏ္ဏမုခ၊ ဧတာဝ ပဉ္စ ဣတ္ထိယော ပါပမကံသု၊ န အညာတိ သညံ မာ ကရိ၊ အထ ခေါ ဧတာ စ အညာ စ ဗဟူ ပါပကမ္မကာရိကာတိ။ ဣမသ္မိံ ဌာနေ ဌတွာ လောကေ အတိစာရိနီနံ ဝတ္ထူနိ ကထေတဗ္ဗာနိ။ ဇဂတီတိ ယထာ ဇဂတိသင်္ခါတာ မဟီ သမာနရတ္တာ ပဋိဃာဘာဝေန သဗ္ဗေသု သမာနရတ္တာ ဟုတွာ သာ ဝသုန္ဓရာ ဣတရီတရာပတိဋ္ဌာ ¶ ဥတ္တမာနဉ္စ အဓမာနဉ္စ ပတိဋ္ဌာ ဟောတိ၊ တထာ ဣတ္ထိယောပိ ကိလေသဝသေန သဗ္ဗေသမ္ပိ ဥတ္တမာဓမာနံ ပတိဋ္ဌာ ဟောန္တိ။ ဣတ္ထိယော ဟိ ဩကာသံ လဘမာနာ ကေနစိ သဒ္ဓိံ ပါပကံ ကရောန္တိ နာမ။ သဗ္ဗသဟာတိ ယထာ စ သာ သဗ္ဗမေဝ သဟတိ န ဖန္ဒတိ န ကုပ္ပတိ န စလတိ၊ တထာ ဣတ္ထိယော သဗ္ဗေပိ ပုရိသေ လောကဿာဒဝသေန သဟန္တိ။ သစေ တာသံ ကောစိ ပုရိသော စိတ္တေ ပတိဋ္ဌိတော ဟောတိ၊ တဿ ရက္ခဏတ္ထံ န ဖန္ဒန္တိ န စလန္တိ န ကောလာဟလံ ကရောန္တိ ¶ ။ ယထာ စ သာ န ကုပ္ပတိ န စလတိ၊ ဧဝံ ဣတ္ထိယောပိ မေထုနဓမ္မေန န ကုပ္ပန္တိ န စလန္တိ၊ န သက္ကာ တေန ပူရေတုံ။

ဝါဠမိဂေါတိ ဒုဋ္ဌမိဂေါ။ ပဉ္စာဝုဓောတိ မုခဿ စေဝ စတုန္နဉ္စ စရဏာနံ ဝသေနေတံ ဝုတ္တံ။ သုရုဒ္ဓါတိ သုလုဒ္ဓါ သုဖရုသော။ တထိတ္ထိယောတိ ယထာ ဟိ သီဟဿ မုခဉ္စေဝ စတ္တာရော စ ဟတ္ထပါဒါတိ ¶ ပဉ္စာဝုဓာနိ၊ တထာ ဣတ္ထီနမ္ပိ ရူပသဒ္ဒဂန္ဓရသဖောဋ္ဌဗ္ဗာနိ ပဉ္စာဝုဓာနိ။ ယထာ သော အတ္တနော ဘက္ခံ ဂဏှန္တော တေဟိပိ ပဉ္စဟိ ဂဏှာတိ၊ တထာ တာပိ ကိလေသဘက္ခံ ဂဏှမာနာ ရူပါဒီဟိ အာဝုဓေဟိ ပဟရိတွာ ဂဏှန္တိ။ ယထာ သော ကက္ခဠော ပသယှ ခါဒတိ၊ ဧဝံ ဧတာပိ ကက္ခဠာ ပသယှ ခါဒိကာ။ တထာ ဟေတာ ထိရသီလေပိ ပုရိသေ အတ္တနော ဗလေန ပသယှကာရံ ကတွာ သီလဝိနာသံ ပါပေန္တိ။ ယထာ သော ပရဟိံသနေ ရတော၊ ဧဝမေတာပိ ကိလေသဝသေန ပရဟိံသနေ ရတာ။ တာယောတိ တာ ဧဝံ အဂုဏသမ္မန္နာဂတာ န ဝိဿသေ နရော။

ဂမနိယောတိ ဂဏိကာယော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – သမ္မ ပုဏ္ဏမုခ၊ ယာနေတာနိ ဣတ္ထီနံ ‘‘ဝေသိယော’’တိအာဒီနိ နာမာနိ၊ န ဧတာနိ တာသံ သဘာဝနာမာနိ။ န ဟေတာ ဝေသိယော နာမ ဂမနိယော နာမ ဗန္ဓကိယော နာမ၊ သဘာဝနာမတော ပန ဝဓိကာယော နာမ ဧတာယော၊ ယာ ဧတာ ဝေသိယော နာရိယော ဂမနိယောတိ ဝုစ္စန္တိ။ ဝဓိကာယောတိ သာမိကဃာတိကာယော။ သွာယမတ္ထော မဟာဟံသဇာတကေန ဒီပေတဗ္ဗော။ ဝုတ္တဉှေတံ –

‘‘မာယာ စေတာ မရီစီ စ၊ သောကာ ရောဂါ စုပဒ္ဒဝါ၊

ခရာ စ ဗန္ဓနာ စေတာ၊ မစ္စုပါသာ ဂုဟာသယာ၊

တာသု ယော ဝိဿသေ ပေါသော၊ သော နရေသု နရာဓမော’’တိ။ (ဇာ။ ၂။၂၁။၁၁၈)၊

ဝေဏိကတာတိ ကတဝေဏိယော။ ယထာ ဟိ မောဠိံ ဗန္ဓိတွာ အဋဝိယံ ဌိတစောရော ဓနံ ဝိလုမ္ပတိ၊ ဧဝမေတာပိ ကိလေသဝသံ နေတွာ ဓနံ ဝိလုမ္ပန္တိ။ မဒိရာဝ ဒိဒ္ဓါတိ ဝိသမိဿကာ သုရာ ဝိယ။ ယထာ သာ ဝိကာရံ ဒဿေတိ၊ ဧဝမေတာပိ အညေသု ပုရိသေသု သာရတ္တာ ကိစ္စာကိစ္စံ အဇာနန္တိယော အညသ္မိံ ကတ္တဗ္ဗေ အညမေဝ ကရောန္တိယော ဝိကာရံ ဒဿေန္တိ။ ဝါစာသန္ထုတိယောတိ ယထာ ဝါဏိဇော အတ္တနော ဘဏ္ဍဿ ဝဏ္ဏမေဝ ဘဏတိ၊ ဧဝမေတာပိ ¶ အတ္တနော အဂုဏံ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ ဂုဏမေဝ ပကာသေန္တိ။ ဝိပရိဝတ္တာယောတိ ယထာ ဣဿမိဂဿ သိင်္ဂံ ပရိဝတ္တိတွာ ဌိတံ၊ ဧဝံ လဟုစိတ္တတာယ ဝိပရိဝတ္တာယောဝ ဟောန္တိ။ ဥရဂမိဝါတိ ဥရဂေါ ဝိယ ¶ မုသာဝါဒိတာယ ဒုဇိဝှာ နာမ။ သောဗ္ဘမိဝါတိ ယထာ ပဒရပဋိစ္ဆန္နော ဂူထကူပေါ၊ ဧဝံ ဝတ္ထာလင်္ကာရပဋိစ္ဆန္နာ ဟုတွာ ဝိစရန္တိ။ ယထာ စ ကစဝရေဟိ ပဋိစ္ဆန္နော အာဝါဋော အက္ကန္တော ပါဒဒုက္ခံ ဇနေတိ၊ ဧဝမေတာပိ ဝိဿာသေန ဥပသေဝိယမာနာ။ ပါတာလမိဝါတိ ယထာ မဟာသမုဒ္ဒေ ပါတာလံ ဒုပ္ပူရံ၊ ဧဝမေတာပိ မေထုနေန ဝိဇာယနေန အလင်္ကာရေနာတိ တီဟိ ဒုပ္ပူရာ။ တေနေဝါဟ – ‘‘တိဏ္ဏံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မာနံ အတိတ္တော မာတုဂါမော’’တိအာဒိ။

ရက္ခသီ ¶ ဝိယာတိ ယထာ ရက္ခသီ နာမ မံသဂိဒ္ဓတာယ ဓနေန န သက္ကာ တောသေတုံ၊ ဗဟုမ္ပိ ဓနံ ပဋိက္ခိပိတွာ မံသမေဝ ပတ္ထေတိ၊ ဧဝမေတာပိ မေထုနဂိဒ္ဓတာယ ဗဟုနာပိ ဓနေန န တုဿန္တိ၊ ဓနံ အဂဏေတွာ မေထုနမေဝ ပတ္ထေန္တိ။ ယမောဝါတိ ယထာ ယမော ဧကန္တဟရော န ကိဉ္စိ ပရိဟရတိ၊ ဧဝမေတာပိ ဇာတိသမ္ပန္နာဒီသု န ကဉ္စိ ပရိဟရန္တိ၊ သဗ္ဗံ ကိလေသဝသေန သီလာဒိဝိနာသံ ပါပေတွာ ဒုတိယစိတ္တဝါရေ နိရယံ ဥပနေန္တိ။ သိခီရိဝါတိ ယထာ သိခီ သုစိမ္ပိ အသုစိမ္ပိ သဗ္ဗံ ဘက္ခယတိ၊ တထေတာပိ ဟီနုတ္တမေ သဗ္ဗေ သေဝန္တိ။ နဒီဥပမာယမ္ပိ ဧသေဝ နယော။ ယေနကာ မံစရာတိ ဘုမ္မတ္ထေ ကရဏဝစနံ၊ ယတ္ထ ဧတာသံ ကာမော ဟောတိ၊ တတ္ထေဝ ဓာဝန္တိ။ နေရူတိ ဟိမဝတိ ဧကော သုဝဏ္ဏပဗ္ဗတော၊ တံ ဥပဂတာ ကာကာပိ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏာဝ ဟောန္တိ။ ယထာ သော၊ ဧဝံ ဧတာပိ နိဗ္ဗိသေသကရာ အတ္တာနံ ဥပဂတံ ဧကသဒိသံ ကတွာ ပဿန္တိ။

ဝိသရုက္ခောတိ အမ္ဗသဒိသော ကိံပက္ကရုက္ခော။ သော နိစ္စမေဝ ဖလတိ၊ ဝဏ္ဏာဒိသမ္ပန္နော စ ဟောတိ၊ တေန နံ နိရာသင်္ကာ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ မရန္တိ၊ ဧဝမေဝ တာပိ ရူပါဒိဝသေန နိစ္စဖလိတာ ရမဏီယာ ဝိယ ခါယန္တိ။ သေဝိယမာနာ ပန ပမာဒံ ဥပ္ပာဒေတွာ အပါယေသု ပါတေန္တိ။ တေန ဝုတ္တံ –

‘‘အာယတိံ ဒေါသံ နညာယ၊ ယော ကာမေ ပဋိသေဝတိ၊

ဝိပါကန္တေ ဟနန္တိ နံ၊ ကိံပက္ကမိဝ ဘက္ခိတ’’န္တိ။ (ဇာ။ ၁။၁။၈၅)၊

ယထာ ဝါ ဝိသရုက္ခော နိစ္စဖလိတော သဒါ အနတ္ထာဝဟော ဟောတိ၊ ဧဝမေတာပိ သီလာဒိဝိနာသနဝသေန။ ယထာ ဝိသရုက္ခဿ မူလမ္ပိ တစောပိ ပတ္တမ္ပိ ပုပ္ဖမ္ပိ ¶ ဖလမ္ပိ ဝိသမေဝါတိ နိစ္စဖလော၊ တထေဝ တာသံ ရူပမ္ပိ…ပေ… ဖောဋ္ဌဗ္ဗမ္ပိ ဝိသမေဝါတိ ဝိသရုက္ခော ဝိယ နိစ္စဖလိတာယောတိ။

‘‘ပနုတ္တရေတ္ထာ’’တိ ဂါထာဗန္ဓေန တမတ္ထံ ပါကဋံ ကာတုံ ဧဝမာဟ။ တတ္ထ ရတနန္တကရိတ္ထိယောတိ သာမိကေဟိ ဒုက္ခသမ္ဘတာနံ ရတနာနံ အန္တရာယကရာ ဣတ္ထိယော ဧတာနိ ပရေသံ ဒတွာ အနာစာရံ စရန္တိ။

ဣတော ပရံ နာနပ္ပကာရေန အတ္တနော ဓမ္မကထာဝိလာသံ ဒဿေန္တော အာဟ –

‘‘စတ္တာရိမာနိ၊ သမ္မ ပုဏ္ဏမုခ၊ ယာနိ ဝတ္ထူနိ ကိစ္စေ ဇာတေ အနတ္ထစရာနိ ဘဝန္တိ ¶ ၊ တာနိ ပရကုလေ န ဝါသေတဗ္ဗာနိ၊ ဂေါဏံ ဓေနုံ ယာနံ ဘရိယာ။ စတ္တာရိ ဧတာနိ ပဏ္ဍိတော ဓနာနိ ဃရာ န ဝိပ္ပဝါသယေ။ ဘဝတိ စ ပနုတ္တရေတ္ထ ဝါကျံ –

၂၉၆။

‘ဂေါဏံ ¶ ဓေနုဉ္စ ယာနဉ္စ၊ ဘရိယံ ဉာတိကုလေ န ဝါသယေ၊

ဘဉ္ဇန္တိ ရထံ အယာနကာ၊ အတိဝါဟေန ဟနန္တိ ပုင်္ဂဝံ၊

ဒေါဟေန ဟနန္တိ ဝစ္ဆကံ၊ ဘရိယာ ဉာတိကုလေ ပဒုဿတီ’’’တိ။

‘‘ဆ ဣမာနိ၊ သမ္မ ပုဏ္ဏမုခ၊ ယာနိ ဝတ္ထူနိ ကိစ္စေ ဇာတေ အနတ္ထစရာနိ ဘဝန္တိ –

၂၉၇။

‘အဂုဏံ ဓနု ဉာတိကုလေ စ ဘရိယာ၊ ပါရံ နာဝါ အက္ခဘဂ္ဂဉ္စ ယာနံ၊

ဒူရေ မိတ္တော ပါပသဟာယကော စ၊ ကိစ္စေ ဇာတေ အနတ္ထစရာနိ ဘဝန္တီ’’’တိ။

‘‘အဋ္ဌဟိ ခလု၊ သမ္မ ပုဏ္ဏမုခ ဌာနေဟိ ဣတ္ထီ သာမိကံ အဝဇာနာတိ – ဒလိဒ္ဒတာ၊ အာတုရတာ၊ ဇိဏ္ဏတာ၊ သုရာသောဏ္ဍတာ၊ မုဒ္ဓတာ၊ ပမတ္တတာ၊ သဗ္ဗကိစ္စေသု အနုဝတ္တနတာ၊ သဗ္ဗဓနအနုပ္ပဒါနေန။ ဣမေဟိ ခလု၊ သမ္မ ပုဏ္ဏမုခ၊ အဋ္ဌဟိ ဌာနေဟိ ဣတ္ထီ သာမိကံ အဝဇာနာတိ။ ဘဝတိ စ ပနုတ္တရေတ္ထ ဝါကျံ –

၂၉၈။

‘‘‘ဒလိဒ္ဒံ ¶ အာတုရဉ္စာပိ၊ ဇိဏ္ဏကံ သုရသောဏ္ဍကံ၊

ပမတ္တံ မုဒ္ဓပတ္တဉ္စ၊ သဗ္ဗကိစ္စေသု ဟာပနံ၊

သဗ္ဗကာမပ္ပဒါနေန၊ အဝဇာနာတိ သာမိက’’’န္တိ။

‘‘နဝဟိ ခလု၊ သမ္မ ပုဏ္ဏမုခ ဌာနေဟိ ဣတ္ထီ ပဒေါသမာဟရတိ – အာရာမဂမနသီလာ စ ဟောတိ၊ ဥယျာနဂမနသီလာ စ ဟောတိ၊ နဒီတိတ္ထဂမနသီလာ စ ဟောတိ၊ ဉာတိကုလဂမနသီလာ စ ဟောတိ၊ ပရကုလဂမနသီလာ စ ဟောတိ၊ အာဒါသဒုဿမဏ္ဍနာနုယောဂမနုယုတ္တသီလာ စ ဟောတိ၊ မဇ္ဇပါယိနီ စ ဟောတိ၊ နိလ္လောကနသီလာ စ ဟောတိ၊ သဒွါရဋ္ဌာယိနီ စ ဟောတိ။ ဣမေဟိ ခလု၊ သမ္မ ပုဏ္ဏမုခ၊ နဝဟိ ဌာနေဟိ ဣတ္ထီ ပဒေါသမာဟရတိ။ ဘဝတိ စ ပနုတ္တရေတ္ထ ဝါကျံ –

၂၉၉။

‘အာရာမသီလာ ¶ စ ဥယျာနံ၊ နဒီ ဉာတိ ပရကုလံ၊

အာဒါသဒုဿမဏ္ဍနမနုယုတ္တာ၊ ယာ စိတ္ထီ မဇ္ဇပါယိနီ။

၃၀၀။

‘‘‘ယာ စ နိလ္လောကနသီလာ၊ ယာ စ သဒွါရဌာယိနီ၊

နဝဟေတေဟိ ဌာနေဟိ၊ ပဒေါသမာဟရန္တိ ဣတ္ထိယော’’’တိ။

‘‘စတ္တာလီသာယ ခလု၊ သမ္မ ပုဏ္ဏမုခ၊ ဌာနေဟိ ဣတ္ထီ ပုရိသံ အစ္စာစရတိ – ဝိဇမ္ဘတိ၊ ဝိနမတိ၊ ဝိလသတိ၊ ဝိလဇ္ဇတိ၊ နခေန နခံ ဃဋ္ဋေတိ၊ ပါဒေန ပါဒံ အက္ကမတိ၊ ကဋ္ဌေန ပထဝိံ ဝိလိခတိ၊ ဒါရကံ ဥလ္လင်္ဃတိ ဥလ္လင်္ဃာပေတိ ¶ ၊ ကီဠတိ ကီဠာပေတိ၊ စုမ္ဗတိ စုမ္ဗာပေတိ၊ ဘုဉ္ဇတိ ဘုဉ္ဇာပေတိ၊ ဒဒါတိ၊ ယာစတိ၊ ကတမနုကရောတိ၊ ဥစ္စံ ဘာသတိ၊ နီစံ ဘာသတိ၊ အဝိစ္စံ ဘာသတိ၊ ဝိဝိစ္စံ ဘာသတိ၊ နစ္စေန ဂီတေန ဝါဒိတေန ရောဒနေန ဝိလသိတေန ဝိဘူသိတေန ဇဂ္ဃတိ၊ ပေက္ခတိ၊ ကဋိံ စာလေတိ၊ ဂုယှဘဏ္ဍကံ သဉ္စာလေတိ၊ ဦရုံ ဝိဝရတိ၊ ဦရုံ ပိဒဟတိ၊ ထနံ ဒဿေတိ၊ ကစ္ဆံ ဒဿေတိ၊ နာဘိံ ဒဿေတိ၊ အက္ခိံ နိခနတိ၊ ဘမုကံ ဥက္ခိပတိ၊ ဩဋ္ဌံ ဥပလိခတိ၊ ဇိဝှံ နိလ္လာလေတိ၊ ဒုဿံ မုဉ္စတိ၊ ဒုဿံ ပဋိဗန္ဓတိ၊ သိရသံ မုဉ္စတိ၊ သိရသံ ဗန္ဓတိ။ ဣမေဟိ ခလု၊ သမ္မ ပုဏ္ဏမုခ၊ စတ္တာလီသာယ ဌာနေဟိ ဣတ္ထီ ပုရိသံ အစ္စာစရတိ။

‘‘ပဉ္စဝီသာယ ¶ ခလု၊ သမ္မ ပုဏ္ဏမုခ၊ ဌာနေဟိ ဣတ္ထီ ပဒုဋ္ဌာ ဝေဒိတဗ္ဗာ ဘဝတိ – သာမိကဿ ပဝါသံ ဝဏ္ဏေတိ၊ ပဝုဋ္ဌံ န သရတိ၊ အာဂတံ နာဘိနန္ဒတိ၊ အဝဏ္ဏံ တဿ ဘဏတိ၊ ဝဏ္ဏံ တဿ န ဘဏတိ၊ အနတ္ထံ တဿ စရတိ၊ အတ္ထံ တဿ န စရတိ၊ အကိစ္စံ တဿ ကရောတိ၊ ကိစ္စံ တဿ န ကရောတိ၊ ပရိဒဟိတွာ သယတိ၊ ပရမ္မုခီ နိပဇ္ဇတိ၊ ပရိဝတ္တကဇာတာ ခေါ ပန ဟောတိ ကုင်္ကုမိယဇာတာ၊ ဒီဃံ အဿသတိ၊ ဒုက္ခံ ဝေဒယတိ၊ ဥစ္စာရပဿာဝံ အဘိဏှံ ဂစ္ဆတိ၊ ဝိလောမမာစရတိ၊ ပရပုရိသသဒ္ဒံ သုတွာ ကဏ္ဏသောတံ ဝိဝရမောဒဟတိ၊ နိဟတဘောဂါ ခေါ ပန ဟောတိ၊ ပဋိဝိဿကေဟိ သန္ထဝံ ကရောတိ၊ နိက္ခန္တပါဒါ ခေါ ပန ဟောတိ ဝိသိခါနုစာရိနီ၊ အတိစာရိနီ ခေါ ပန ဟောတိ နိစ္စံ သာမိကေ အဂါရဝါ ပဒုဋ္ဌမနသင်္ကပ္ပာ၊ အဘိဏှံ ဒွါရေ တိဋ္ဌတိ၊ ကစ္ဆာနိ အင်္ဂါနိ ထနာနိ ဒဿေတိ၊ ဒိသောဒိသံ ဂန္တွာ ပေက္ခတိ။ ဣမေဟိ ခလု သမ္မ ပုဏ္ဏမုခ၊ ပဉ္စဝီသာယ ဌာနေဟိ ဣတ္ထီ ပဒုဋ္ဌာ ဝေဒိတဗ္ဗာ ဘဝတိ။ ဘဝတိ စ ပနုတ္တရေတ္ထ ဝါကျံ –

၃၀၁။

‘ပဝါသံ ¶ တဿ ဝဏ္ဏေတိ၊ ဂတံ တဿ န သောစတိ၊

ဒိသွာန ပတိမာဂတံ နာဘိနန္ဒတိ၊ ဘတ္တာရဝဏ္ဏံ န ကဒါစိ ဘာသတိ၊

ဧတေ ပဒုဋ္ဌာယ ဘဝန္တိ လက္ခဏာ။

၃၀၂။

‘အနတ္ထံ တဿ စရတိ အသညတာ၊ အတ္ထဉ္စ ဟာပေတိ အကိစ္စကာရိနီ၊

ပရိဒဟိတွာ သယတိ ပရမ္မုခီ၊ ဧတေ ပဒုဋ္ဌာယ ဘဝန္တိ လက္ခဏာ။

၃၀၃။

‘ပရိဝတ္တဇာတာ ¶ စ ဘဝတိ ကုင်္ကုမီ၊ ဒီဃဉ္စ အဿသတိ ဒုက္ခဝေဒိနီ၊

ဥစ္စာရပဿာဝမဘိဏှံ ဂစ္ဆတိ၊ ဧတေ ပဒုဋ္ဌာယ ဘဝန္တိ လက္ခဏာ။

၃၀၄။

‘ဝိလောမမာစရတိ ¶ အကိစ္စကာရိနီ၊ သဒ္ဒံ နိသာမေတိ ပရဿ ဘာသတော၊

နိဟတဘောဂါ စ ကရောတိ သန္ထဝံ၊ ဧတေ ပဒုဋ္ဌာယ ဘဝန္တိ လက္ခဏာ။

၃၀၅။

‘ကိစ္ဆေန လဒ္ဓံ ကသိရာဘတံ ဓနံ၊ ဝိတ္တံ ဝိနာသေတိ ဒုက္ခေန သမ္ဘတံ၊

ပဋိဝိဿကေဟိ စ ကရောတိ သန္ထဝံ၊ ဧတေ ပဒုဋ္ဌာယ ဘဝန္တိ လက္ခဏာ။

၃၀၆။

‘နိက္ခန္တပါဒါ ဝိသိခါနုစာရိနီ၊ နိစ္စဉ္စ သာမိမှိ ပဒုဋ္ဌမာနသာ၊

အတိစာရိနီ ဟောတိ အပေတဂါရဝါ၊ ဧတေ ပဒုဋ္ဌာယ ဘဝန္တိ လက္ခဏာ။

၃၀၇။

‘အဘိက္ခဏံ တိဋ္ဌတိ ဒွါရမူလေ၊ ထနာနိ ကစ္ဆာနိ စ ဒဿယန္တီ၊

ဒိသောဒိသံ ပေက္ခတိ ဘန္တစိတ္တာ၊ ဧတေ ပဒုဋ္ဌာယ ဘဝန္တိ လက္ခဏာ။

၃၀၈။

‘သဗ္ဗာ နဒီ ဝင်္ကဂတီ၊ သဗ္ဗေ ကဋ္ဌမယာ ဝနာ၊

သဗ္ဗိတ္ထိယော ကရေ ပါပံ၊ လဘမာနေ နိဝါတကေ။

၃၀၉။

‘သစေ လဘေထ ခဏံ ဝါ ရဟော ဝါ၊ နိဝါတကံ ဝါပိ လဘေထ တာဒိသံ၊

သဗ္ဗာဝ ဣတ္ထီ ကယိရုံ နု ပါပံ၊ အညံ အလတ္ထ ပီဌသပ္ပိနာပိ သဒ္ဓိံ။

၃၁၀။

‘နရာနမာရာမကရာသု နာရိသု၊ အနေကစိတ္တာသု အနိဂ္ဂဟာသု စ၊

သဗ္ဗတ္ထ နာပီတိကရာပိ စေ သိယာ၊ န ဝိဿသေ တိတ္ထသမာ ဟိ နာရိယော’’’တိ။

တတ္ထ ¶ ဂေါဏံ ဓေနုန္တိ လိင်္ဂဝိပလ္လာသေန ဝုတ္တံ။ ဉာတိကုလေ ပဒုဿတီတိ တတ္ထ သာ နိဗ္ဘယာ ဟုတွာ တရုဏကာလတော ပဋ္ဌာယ ဝိဿာသကေဟိ ဒါသာဒီဟိပိ ¶ သဒ္ဓိံ အနာစာရံ စရတိ၊ ဉာတကာ ဉတွာပိ နိဂ္ဂဟံ န ကရောန္တိ၊ အတ္တနော အကိတ္တိံ ပရိဟရမာနာ အဇာနန္တာ ဝိယ ဟောန္တိ။ အနတ္ထစရာနီတိ အစရိတဗ္ဗာနိ အတ္ထာနိ၊ အကိစ္စကာရာနီတိ အတ္ထော။ အဂုဏန္တိ ဇိယာရဟိတံ။ ပါပသဟာယကောတိ ဒုမ္မိတ္တော။

ဒလိဒ္ဒတာတိ ဒလိဒ္ဒတာယ။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။ တတ္ထ ဒလိဒ္ဒေါ အလင်္ကာရာဒီနံ အဘာဝတော ကိလေသေန သင်္ဂဏှိတုံ န သက္ကောတီတိ တံ အဝဇာနာတိ။ ဂိလာနော ဝတ္ထုကာမကိလေသကာမေဟိ သင်္ဂဏှိတုံ န သက္ကောတိ။ ဇရာဇိဏ္ဏော ကာယိကဝါစသိကခိဍ္ဍာရတိသမတ္ထော န ဟောတိ။ သုရာသောဏ္ဍော ¶ တဿာ ဟတ္ထပိဠန္ဓနာဒီနိပိ သုရာဃရညေဝ ပဝေသေတိ။ မုဒ္ဓါ အန္ဓဗာလော ရတိကုသလော န ဟောတိ။ ပမတ္တော ဒါသိသောဏ္ဍော ဟုတွာ ဃရဒါသီဟိ သဒ္ဓိံ သံဝသတိ၊ ဘရိယံ ပန အက္ကောသတိ ပရိဘာသတိ၊ တေန နံ အဝဇာနာတိ။ သဗ္ဗကိစ္စေသု အနုဝတ္တန္တံ ‘‘အယံ နိတ္တေဇော၊ မမေဝ အနုဝတ္တတီ’’တိ တံ အက္ကောသတိ ပရိဘာသတိ။ ယော ပန သဗ္ဗံ ဓနံ အနုပ္ပဒေတိ ကုဋုမ္ဗံ ပဋိစ္ဆာပေတိ၊ တဿ ဘရိယာ သဗ္ဗံ ဓနသာရံ ဟတ္ထေ ကတွာ တံ ဒါသံ ဝိယ အဝဇာနာတိ၊ ဣစ္ဆမာနာ ‘‘ကော တယာ အတ္ထော’’တိ ဃရတောပိ နံ နိက္ကဍ္ဎတိ။ မုဒ္ဓပတ္တန္တိ မုဒ္ဓဘာဝပ္ပတ္တံ။

ပဒေါသမာဟရတီတိ သာမိကေ ပဒေါသံ အာဟရတိ ဒုဿတိ၊ ပါပကမ္မံ ကရောတီတိ အတ္ထော။ အာရာမဂမနသီလာတိ သာမိကံ အာပုစ္ဆာ ဝါ အနာပုစ္ဆာ ဝါ အဘိဏှံ ပုပ္ဖာရာမာဒီသု အညတရံ ဂန္တွာ တတ္ထ အနာစာရံ စရိတွာ ‘‘အဇ္ဇ မယာ အာရာမေ ရုက္ခဒေဝတာယ ဗလိကမ္မံ ကတ’’န္တိအာဒီနိ ဝတွာ ဗာလသာမိကံ သညာပေတိ။ ပဏ္ဍိတော ပန ‘‘အဒ္ဓါ ဧသာ တတ္ထ အနာစာရံ စရတီ’’တိ ပုန တဿာ ဂန္တုံ န ဒေတိ။ ဧဝံ သဗ္ဗပဒေသုပိ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ပရကုလန္တိ သန္ဒိဋ္ဌသမ္ဘတ္တာဒီနံ ဂေဟံ။ တံ သာ ‘‘အသုကကုလေ မေ ဝဍ္ဎိ ပယောဇိတာ အတ္ထိ၊ တာဝကာလိကံ ဒိန္နကံ အတ္ထိ၊ တံ သာဓေမီ’’တိအာဒီနိ ဝတွာ ဂစ္ဆတိ။ နိလ္လောကနသီလာတိ ဝါတပါနန္တရာဒီဟိ ဩလောကနသီလာ။ သဒွါရဋ္ဌာယိနီတိ အတ္တနော အင်္ဂပစ္စင်္ဂါနိ ဒဿေန္တီ သဒွါရေ တိဋ္ဌတိ။

အစ္စာစရတီတိ အတိက္ကမ္မ စရတိ၊ သာမိကဿ သန္တိကေ ဌိတာဝ အညဿ နိမိတ္တံ ဒဿေတီတိ အတ္ထော။ ဝိဇမ္ဘတီတိ ‘‘အဟံ တံ ဒိသွာ ဝိဇမ္ဘိဿာမိ၊ တာယ ¶ သညာယ ဩကာသဿ အတ္ထိဘာဝံ ဝါ နတ္ထိဘာဝံ ဝါ ဇာနေယျာသီ’’တိ ပဌမမေဝ ကတသင်္ကေတာ ဝါ ဟုတွာ အကတသင်္ကေတာ ဝါပိ ‘‘ဧဝံ ဧသ မယိ ဗဇ္ဈိဿတီ’’တိ သာမိကဿ ပဿေ ဌိတာဝ ဝိဇမ္ဘတိ ဝိဇမ္ဘနံ ¶ ဒဿေတိ။ ဝိနမတီတိ ကိဉ္စိဒေဝ ဘူမိယံ ပါတေတွာ တံ ဥက္ခိပန္တီ ဝိယ ဩနမိတွာ ပိဋ္ဌိံ ဒဿေတိ။ ဝိလသတီတိ ဂမနာဒီဟိ ဝါ ဣရိယာပထေဟိ အလင်္ကာရေန ဝါ ဝိလာသံ ဒဿေတိ။ ဝိလဇ္ဇတီတိ လဇ္ဇန္တီ ဝိယ ဝတ္ထေန သရီရံ ဆာဒေတိ၊ ကဝါဋံ ဝါ ဘိတ္တိံ ဝါ အလ္လီယတိ။ နခေနာတိ ပါဒနခေန ပါဒနခံ၊ ဟတ္ထနခေန ဟတ္ထနခံ ဃဋ္ဋေတိ။ ကဋ္ဌေနာတိ ဒဏ္ဍကေန။ ဒါရကန္တိ အတ္တနော ဝါ ပုတ္တံ အညဿ ဝါ ပုတ္တံ ဂဟေတွာ ဥက္ခိပတိ ဝါ ဥက္ခိပါပေတိ ဝါ။ ကီဠတီတိ သယံ ဝါ ကီဠတိ၊ ဒါရကံ ဝါ ကီဠာပေတိ။ စုမ္ဗနာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဒဒါတီတိ တဿ ကိဉ္စိဒေဝ ဖလံ ဝါ ပုပ္ဖံ ဝါ ဒေတိ။ ယာစတီတိ တမေဝ ပဋိယာစတိ။ အနုကရောတီတိ ဒါရကေန ကတံ ကတံ အနုကရောတိ။ ဥစ္စန္တိ မဟာသဒ္ဒဝသေန ဝါ ထောမနဝသေန ဝါ ဥစ္စံ။ နီစန္တိ မန္ဒသဒ္ဒဝသေန ဝါ အမနာပဝစနေန ဝါ ပရိဘဝဝစနေန ဝါ နီစံ။ အဝိစ္စန္တိ ဗဟုဇနမဇ္ဈေ အပ္ပဋိစ္ဆန္နံ။ ဝိဝိစ္စန္တိ ရဟော ပဋိစ္ဆန္နံ။ နစ္စေနာတိ ဧတေဟိ နစ္စာဒီဟိ နိမိတ္တံ ကရောတိ။ တတ္ထ ရောဒိတေန နိမိတ္တကရဏေန ရတ္တိံ ဒေဝေ ဝဿန္တေ ဝါတပါနေန ဟတ္ထိံ အာရောပေတွာ သေဋ္ဌိပုတ္တေန နီတာယ ပုရောဟိတဗြာဟ္မဏိယာ ဝတ္ထု ကထေတဗ္ဗံ။ ဇဂ္ဃတီတိ မဟာဟသိတံ ဟသတိ၊ ဧဝမ္ပိ နိမိတ္တံ ကရောတိ ¶ ။ ကစ္ဆန္တိ ဥပကစ္ဆကံ။ ဥပလိခတီတိ ဒန္တေဟိ ဥပလိခတိ။ သိရသန္တိ ကေသဝဋ္ဋိံ။ ဧဝံ ကေသာနံ မောစနဗန္ဓနေဟိပိ ပရပုရိသာနံ နိမိတ္တံ ကရောတိ၊ နိယာမေတွာ ဝါ အနိယာမေတွာ ဝါ ကောစိဒေဝ သာရဇ္ဇိဿတီတိပိ ကရောတိယေဝ။

ပဒုဋ္ဌာ ဝေဒိတဗ္ဗာ ဘဝတီတိ အယံ မယိ ပဒုဋ္ဌာ ကုဒ္ဓါ၊ ကုဇ္ဈိတွာ စ ပန မိစ္ဆာစာရံ စရတီတိ ပဏ္ဍိတေန ဝေဒိတဗ္ဗာ ဘဝတိ။ ပဝါသန္တိ ‘‘အသုကဂါမေ ပယုတ္တံ ဓနံ နဿတိ၊ ဂစ္ဆ တံ သာဓေဟိ၊ ဝေါဟာရံ ကရောဟီ’’တိအာဒီနိ ဝတွာ တသ္မိံ ဂတေ အနာစာရံ စရိတုကာမာ ပဝါသံ ဝဏ္ဏေတိ။ အနတ္ထန္တိ အဝဍ္ဎိံ။ အကိစ္စန္တိ အကတ္တဗ္ဗယုတ္တကံ။ ပရိဒဟိတွာတိ ဂါဠှံ နိဝါသေတွာ။ ပရိဝတ္တကဇာတာတိ ဣတော စိတော စ ပရိဝတ္တမာနာ။ ကုင်္ကုမိယဇာတာတိ ကောလာဟလဇာတာ ပါဒမူလေ နိပန္နာ ပရိစာရိကာ ဥဋ္ဌာပေတိ၊ ဒီပံ ဇာလာပေတိ၊ နာနပ္ပကာရံ ကောလာဟလံ ကရောတိ၊ တဿ ကိလေသရတိံ နာသေတိ။ ဒုက္ခံ ဝေဒယတီတိ သီသံ မေ ရုဇ္ဇတီတိအာဒီနိ ဝဒတိ။ ဝိလောမမာစရတီတိ အာဟာရံ ¶ သီတလံ ဣစ္ဆန္တဿ ဥဏှံ ဒေတီတိအာဒီနံ ဝသေန ပစ္စနီကဝုတ္တိ ဟောတိ။ နိဟတဘောဂါတိ သာမိကေန ဒုက္ခသမ္ဘတာနံ ဘောဂါနံ သုရာလောလတာဒီဟိ ဝိနာသိကာ။ သန္ထဝန္တိ ကိလေသဝသေန သန္ထဝံ ကရောတိ။ နိက္ခန္တပါဒါတိ ဇာရဿ ဥပဓာရဏတ္ထာယ နိက္ခန္တပါဒါ။ သာမိကေတိ ပတိမှိ အဂါရဝေန စ ပဒုဋ္ဌမာနသာယ စ အတိစာရိနီ ဟောတိ။

သဗ္ဗိတ္ထိယောတိ ဌပေတွာ ဝိပဿနာယ တနုကတကိလေသာ သေသာ သဗ္ဗာ ဣတ္ထိယော ပါပံ ကရေယျုံ။ လဘမာနေတိ လဗ္ဘမာနေ၊ သံဝိဇ္ဇမာနေတိ အတ္ထော။ နိဝါတကေတိ ရဟောမန္တနကေ ပရိဘေဒကေ။ ခဏံ ဝါ ရဟော ¶ ဝါတိ ပါပကရဏတ္ထာယ ဩကာသံ ဝါ ပဋိစ္ဆန္နဋ္ဌာနံ ဝါ။ ကယိရုံ နူတိ ဧတ္ထ နူ-တိ နိပါတမတ္တံ။ အလတ္ထာတိ အလဒ္ဓါ။ အယမေဝ ဝါ ပါဌော၊ အညံ သမ္ပန္နပုရိသံ အလဘိတွာ ပီဌသပ္ပိနာပိ တတော ပဋိက္ကူလတရေနာပိ ပါပံ ကရေယျုံ။ အာရာမကရာသူတိ အဘိရတိကာရိကာသု။ အနိဂ္ဂဟာသူတိ နိဂ္ဂဟေန ဝိနေတုံ အသက္ကုဏေယျာသု။ တိတ္ထသမာတိ ယထာ တိတ္ထံ ဥတ္တမာဓမေသု န ကဉ္စိ နှာယန္တံ ဝါရေတိ၊ တထာ ဧတာပိ ရဟော ဝါ ခဏေ ဝါ နိဝါတကေ ဝါ သတိ န ကဉ္စိ ပဋိက္ခိပန္တိ။

တထာ ဟိ အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ကဏ္ဍရီ နာမ ရာဇာ အဟောသိ ဥတ္တမရူပဓရော။ တဿ ဒေဝသိကံ အမစ္စာ ဂန္ဓကရဏ္ဍကသဟဿံ အာဟရန္တိ။ တေနဿ နိဝေသနေ ပရိဘဏ္ဍံ ကတွာ ဂန္ဓကရဏ္ဍကေ ဖာလေတွာ ဂန္ဓဒါရူနိ ကတွာ အာဟာရံ ပစန္တိ။ ဘရိယာပိဿ အဘိရူပါ အဟောသိ နာမေန ကိန္နရာ နာမ။ ပုရောဟိတောပိဿ သမဝယော ပဉ္စာလစဏ္ဍော နာမ ဗုဒ္ဓိသမ္ပန္နော အဟောသိ။ ရညော ပန ပါသာဒံ နိဿာယ အန္တောပါကာရေ ဇမ္ဗုရုက္ခော နိဗ္ဗတ္တိ၊ တဿ သာခါ ပါကာရမတ္ထကေ ဩလမ္ဗတိ။ တဿ ဆာယာယ ဇေဂုစ္ဆော ဒုဿဏ္ဌာနော ပီဌသပ္ပီ ဝသတိ။ အထေကဒိဝသံ ကိန္နရာ ဒေဝီ ဝါတပါနေန ဩလောကေန္တီ တံ ဒိတွာ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တာ ¶ ဟုတွာ ရတ္တိံ ရာဇာနံ ရတိယာ သင်္ဂဏှိတွာ တသ္မိံ နိဒ္ဒံ ဩက္ကန္တေ သဏိကံ ဥဋ္ဌာယာသနာ နာနဂ္ဂရသဘောဇနံ သုဝဏ္ဏသရကေ ပက္ခိပိတွာ ဥစ္ဆင်္ဂေ ကတွာ သာဋကရဇ္ဇုယာ ဝါတပါနေန ဩတရိတွာ ဇမ္ဗုံ အာရုယှ သာခါယ ဩရုယှ ပီဌသပ္ပိံ ဘောဇေတွာ ပါပံ ကတွာ အာဂတမဂ္ဂေနေဝ ပါသာဒံ အာရုယှ ဂန္ဓေဟိ သရီရံ ¶ ဥဗ္ဗဋ္ဋေတွာ ရညာ သဒ္ဓိံ နိပဇ္ဇိ။ ဧတေနုပါယေန နိဗဒ္ဓံ တေန သဒ္ဓိံ ပါပံ ကရောတိ။ ရာဇာ ပန န ဇာနာတိ။

သော ဧကဒိဝသံ နဂရံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ နိဝေသနံ ပဝေသန္တော ဇမ္ဗုဆာယာယ သယိတံ ပရမကာရုညပ္ပတ္တံ ပီဌသပ္ပိံ ဒိသွာ ပုရောဟိတံ အာဟ – ‘‘ပဿေတံ မနုဿပေတ’’န္တိ။ ‘‘အာမ၊ ပဿာမိ ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘အပိ နု ခေါ၊ သမ္မ၊ ဧဝရူပံ ပဋိက္ကူလံ ကာစိ ဣတ္ထီ ဆန္ဒရာဂဝသေန ဥပဂစ္ဆေယျာ’’တိ။ တံ ကထံ သုတွာ ပီဌသပ္ပီ မာနံ ဇနေတွာ ‘‘အယံ ရာဇာ ကိံ ကထေတိ၊ အတ္တနော ဒေဝိယာ မမ သန္တိကံ အာဂမနံ န ဇာနာတိ မညေ’’တိ ဇမ္ဗုရုက္ခဿ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာ ‘‘သုဏ သာမိ၊ ဇမ္ဗုရုက္ခေ နိဗ္ဗတ္တဒေဝတေ၊ ဌပေတွာ တံ အညော ဧတံ ကာရဏံ န ဇာနာတီ’’တိ အာဟ။ ပုရောဟိတော တဿ ကိရိယံ ဒိသွာ စိန္တေသိ – ‘‘အဒ္ဓါ ရညော အဂ္ဂမဟေသီ ဇမ္ဗုရုက္ခေန ဂန္တွာ ဣမိနာ သဒ္ဓိံ ပါပံ ကရောတီ’’တိ။ သော ရာဇာနံ ပုစ္ဆိ – ‘‘မဟာရာဇ၊ ဒေဝိယာ တေ ရတ္တိဘာဂေ သရီရသမ္ဖဿော ကီဒိသော ဟောတီ’’တိ? ‘‘သမ္မ၊ အညံ န ပဿာမိ၊ မဇ္ဈိမယာမေ ပနဿာ သရီရံ သီတလံ ဟောတီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ၊ ဒေဝ၊ တိဋ္ဌတု အညာ ဣတ္ထီ၊ အဂ္ဂမဟေသီ တေ ကိန္နရာဒေဝီ ¶ ဣမိနာ သဒ္ဓိံ ပါပံ ကရောတီ’’တိ။ ‘‘သမ္မ၊ ကိံ ဝဒေသိ၊ ဧဝရူပါ ပရမဝိလာသသမ္ပန္နာ ကိံ ဣမိနာ ပရမဇေဂုစ္ဆေန သဒ္ဓိံ အဘိရမိဿတီ’’တိ? ‘‘တေန ဟိ နံ၊ ဒေဝ၊ ပရိဂ္ဂဏှာဟီ’’တိ။

သော ‘‘သာဓူ’’တိ ရတ္တိံ ဘုတ္တသာယမာသော တာယ သဒ္ဓိံ နိပ္ပဇ္ဇိတွာ ‘‘ပရိဂ္ဂဏှိဿာမိ န’’န္တိ ပကတိယာ နိဒ္ဒုပဂမနဝေလာယ နိဒ္ဒုပဂတော ဝိယ အဟောသိ။ သာပိ ဥဋ္ဌာယ တထေဝ အကာသိ။ ရာဇာ တဿာ အနုပဒညေဝ ဂန္တွာ ဇမ္ဗုဆာယံ နိဿာယ အဋ္ဌာသိ။ ပီဌသပ္ပီ ဒေဝိယာ ကုဇ္ဈိတွာ ‘‘တွံ အဇ္ဇ အတိစိရာယိတွာ အာဂတာ’’တိ ဟတ္ထေန ကဏ္ဏသင်္ခလိကံ ပဟရိ။ အထ နံ ‘‘မာ မံ ကုဇ္ဈိ၊ သာမိ၊ ရညော နိဒ္ဒုပဂမနံ ဩလောကေသိ’’န္တိ ဝတွာ တဿ ဂေဟေ ပါဒပရိစာရိကာ ဝိယ အဟောသိ။ တေန ပနဿာ ပဟာရေန သီဟမုခကုဏ္ဍလံ ကဏ္ဏတော ဂဠိတွာ ရညော ပါဒမူလေ ပတိ။ ရာဇာ ‘‘ဝဋ္ဋိဿတိ ဧတ္တက’’န္တိ တံ ဂဟေတွာ ဂတော။ သာပိ တေန သဒ္ဓိံ အတိစရိတွာ ပုရိမနိယာမေနေဝ ဂန္တွာ ရညာ သဒ္ဓိံ နိပဇ္ဇိတုံ အာရဘိ။ ရာဇာ ပဋိက္ခိပိတွာ ပုနဒိဝသေ ‘‘ကိန္နရာဒေဝီ မယာ ဒိန္နံ သဗ္ဗာလင်္ကာရံ အလင်္ကရိတွာ ဧတူ’’တိ အာဏာပေသိ။ သာ ‘‘သီဟမုခကုဏ္ဍလံ မေ သုဝဏ္ဏကာရဿ သန္တိကေ’’တိ ဝတွာ နာဂမိ၊ ပုန ပေသိတေ စ ပန ဧကကုဏ္ဍလာဝ အာဂမာသိ ¶ ။ ရာဇာ ပုစ္ဆိ – ‘‘ကဟံ တေ ကုဏ္ဍလ’’န္တိ? ‘‘သုဝဏ္ဏကာရဿ သန္တိကေ’’တိ ¶ ။ သုဝဏ္ဏကာရံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘ကိံကာရဏာ ဣမိဿာ ကုဏ္ဍလံ န ဒေသီ’’တိ အာဟ။ ‘‘နာဟံ ဂဏှာမိ ဒေဝါ’’တိ။ ရာဇာ တဿာ ကုဇ္ဈိတွာ ‘‘ပါပေ စဏ္ဍာလိ မာဒိသေန တေ သုဝဏ္ဏကာရေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝတွာ တံ ကုဏ္ဍလံ တဿာ ပုရထော ခိပိတွာ ပုရောဟိတံ အာဟ – ‘‘သမ္မ၊ သစ္စံ တယာ ဝုတ္တံ၊ ဂစ္ဆ သီသမဿာ ဆေဒါပေဟီ’’တိ။ သော တံ ရာဇဂေဟေယေဝ ဧကသ္မိံ ပဒေသေ ဌပေတွာ ရာဇာနံ ဥပသင်္ကမိတွာ – ‘‘ဒေဝ၊ မာ ကိန္နရာဒေဝိယာ ကုဇ္ဈိတ္ထ၊ သဗ္ဗာ ဣတ္ထိယော ဧဝရူပါယေဝ။ သစေပိ ဣတ္ထီနံ ဒုဿီလဘာဝံ ဉာတုကာမောသိ၊ ဒဿေဿာမိ တေ ဧတာသံ ပါပကဉ္စေဝ ဗဟုမာယာဘာဝဉ္စ၊ ဧဟိ အညာတကဝေသေန ဇနပဒံ စရာမာ’’တိ အာဟ။

ရာဇာ ‘‘သာဓူ’’တိ မာတရံ ရဇ္ဇံ ပဋိစ္ဆာပေတွာ တေန သဒ္ဓိံ စာရိကံ ပက္ကာမိ။ တေသံ ယောဇနံ မဂ္ဂံ ဂန္တွာ မဟာမဂ္ဂေ နိသိန္နာနံယေဝ ဧကော ကုဋုမ္ဗိကော ပုတ္တဿတ္ထာယ မင်္ဂလံ ကတွာ ဧကံ ကုမာရိကံ ပဋိစ္ဆန္နယာနေ နိသီဒါပေတွာ မဟန္တေန ပရိဝါရေန ဂစ္ဆတိ။ တံ ဒိသွာ ပုရောဟိတော ရာဇာနံ အာဟ – ‘‘သစေ ဣစ္ဆသိ၊ ဣမံ ကုမာရိကံ တယာ သဒ္ဓိံ ပါပံ ကာရေတုံ သက္ကာ ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘ကိံ ကထေသိ၊ မဟာပရိဝါရာ ဧသာ၊ န သက္ကာ သမ္မာ’’တိ? ပုရောဟိတော ‘‘တေန ဟိ ပဿ၊ ဒေဝါ’’တိ ပုရတော ဂန္တွာ မဂ္ဂတော အဝိဒူရေ သာဏိယာ ပရိက္ခိပိတွာ ရာဇာနံ အန္တောသာဏိယံ ကတွာ သယံ မဂ္ဂပဿေ ရောဒန္တော နိသီဒိ။ အထ နံ သော ကုဋုမ္ဗိကော ဒိသွာ ‘‘တာတ၊ ကသ္မာ ရောဒသီ’’တိ ¶ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဘရိယာ မေ ဂရုဘာရာ၊ တံ ကုလဃရံ နေတုံ မဂ္ဂပဋိပန္နောသ္မိ၊ တဿာ အန္တရာမဂ္ဂေယေဝ ဂဗ္ဘော စလိ၊ ဧသာ အန္တောသာဏိယံ ကိလမတိ၊ ကာစိဿာ ဣတ္ထီ သန္တိကေ နတ္ထိ၊ မယာပိ တတ္ထ ဂန္တုံ န သက္ကာ၊ န ဇာနာမိ ‘ကိံ ဘဝိဿတီ’တိ၊ ဧကံ ဣတ္ထိံ လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ? ‘‘မာ ရောဒိ၊ ဗဟူ မေ ဣတ္ထိယော၊ ဧကာ ဂမိဿတီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ အယမေဝ ကုမာရိကာ ဂစ္ဆတု၊ ဧတိဿာပိ မင်္ဂလံ ဘဝိဿတီ’’တိ။ သော စိန္တေသိ – ‘‘သစ္စံ ဝဒတိ၊ သုဏိသာယပိ မေ မင်္ဂလမေဝ၊ ဣမိနာ ဟိ နိမိတ္တေန သာ ပုတ္တဓီတာဟိ ဝဍ္ဎိဿတီ’’တိ တမေဝ ပေသေသိ။ သာ တတ္ထ ပဝိသိတွာ ရာဇာနံ ဒိသွာဝ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တာ ဟုတွာ ပါပမကာသိ။ ရာဇာပိဿာ အင်္ဂုလိမုဒ္ဒိကံ အဒါသိ။ အထ နံ ကတကိစ္စံ နိက္ခမိတွာ အာဂတံ ပုစ္ဆိံသု – ‘‘ကိံ ဝိဇာတာ’’တိ? ‘‘သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ ပုတ္တ’’န္တိ။ ကုဋုမ္ဗိကော တံ အာဒါယ ပါယာသိ ¶ ။ ပုရောဟိတောပိ ရညော သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘ဒိဋ္ဌာ တေ၊ ဒေဝ၊ ကုမာရိကာပိ ဧဝံ ပါပါ၊ ကိမင်္ဂံ ပန အညာ၊ အပိ ပန တေ ကိဉ္စိ ဒိန္န’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အာမ၊ အင်္ဂုလိမုဒ္ဒိကာ ဒိန္နာ’’တိ။ ‘‘နာဿာ တံ ဒဿာမီ’’တိ ဝေဂေန ဂန္တွာ ယာနကံ ဂဏှိတွာ ‘‘ကိမေတ’’န္တိ ဝုတ္တေ ‘‘အယံ မေ ဗြာဟ္မဏိယာ ဥဿီသကေ ဌပိတံ မုဒ္ဒိကံ ဂဟေတွာ အာဂတာ၊ ဒေဟိ၊ အမ္မ၊ မုဒ္ဒိက’’န္တိ အာဟ။ သာ တံ ဒဒမာနာ ¶ ဗြာဟ္မဏံ ဟတ္ထေ နခေန ဝိဇ္ဈိတွာ ‘‘ဂဏှ စောရာ’’တိ အဒါသိ။

ဧဝံ ဗြာဟ္မဏော နာနာဝိဓေဟိ ဥပါယေဟိ အညာပိ ဗဟူ အတိစာရိနိယော ရညော ဒဿေတွာ ‘‘ဣဓ တာဝ ဧတ္တကံ ဟောတု၊ အညတ္ထ ဂမိဿာမ၊ ဒေဝါ’’တိ အာဟ။ ရာဇာ ‘‘သကလဇမ္ဗုဒီပေ စရိတေပိ သဗ္ဗာ ဣတ္ထိယော ဧဝရူပါဝ ဘဝိဿန္တိ၊ ကိံ နော ဧတာဟိ၊ နိဝတ္တာမာ’’တိ ဗာရာဏသိမေဝ ပစ္စာဂန္တွာ – ‘‘မဟာရာဇ၊ ဣတ္ထိယော နာမ ဧဝံ ပါပဓမ္မာ၊ ပကတိ ဧသာ ဧတာသံ၊ ခမထ၊ ဒေဝ၊ ကိန္နရာဒေဝိယာ’’တိ ပုရောဟိတေန ယာစိတော ခမိတွာ ရာဇနိဝေသနတော နံ နိက္ကဍ္ဎာပေသိ၊ ဌာနတော ပန တံ အပနေတွာ အညံ အဂ္ဂမဟေသိံ အကာသိ။ တဉ္စ ပီဌသပ္ပိံ နိက္ကဍ္ဎာပေတွာ ဇမ္ဗုသာခံ ဆေဒါပေသိ။ တဒါ ကုဏာလော ပဉ္စာလစဏ္ဍော အဟောသိ။ ဣတိ အတ္တနာ ဒိဋ္ဌကာရဏမေဝ အာဟရိတွာ ဒဿေန္တော ဂါထမာဟ –

၃၁၁။

‘‘ယံ ဝေ ဒိသွာ ကဏ္ဍရီကိန္နရာနံ၊ သဗ္ဗိတ္ထိယော န ရမန္တိ အဂါရေ၊

တံ တာဒိသံ မစ္စံ စဇိတွာ ဘရိယာ၊ အညံ ဒိသွာ ပုရိသံ ပီဌသပ္ပိ’’န္တိ။

တဿတ္ထော – ယံ ဝေ ကဏ္ဍရိဿ ရညော ကိန္နရာယ ဒေဝိယာ စာတိ ဣမေသံ ကဏ္ဍရိကိန္နရာနံ ဝိရာဂကာရဏံ အဟောသိ၊ တံ ဒိသွာ ဇာနိတဗ္ဗံ – သဗ္ဗိတ္ထိယော အတ္တနော သာမိကာနံ န ရမန္တိ အဂါရေ ¶ ။ တထာ ဟိ အညံ ပီဌသပ္ပိံ ပုရိသံ ဒိသွာ တံ ရာဇာနံ တာဒိသံ ရတိကုသလံ မစ္စံ စဇိတွာ ဘရိယာ တေန မနုဿပေတေန သဒ္ဓိံ ပါပမကာသီတိ။

အပရောပိ အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗကော နာမ ရာဇာ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ တဒါ ဗာရာဏသိယာ ပါစီနဒွါရဝါသိနော ဧကဿ ဒလိဒ္ဒဿ ပဉ္စပါပီ နာမ ဓီတာ အဟောသိ။ သာ ကိရ ပုဗ္ဗေပိ ဧကာ ဒလိဒ္ဒဓီတာ မတ္တိကံ မဒ္ဒိတွာ ဂေဟေ ဘိတ္တိံ ဝိလိမ္ပတိ။ အထေကော ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ အတ္တနော ပဗ္ဘာရပရိဘဏ္ဍကရဏတ္ထံ ¶ ‘‘ကဟံ မတ္တိကံ လဘိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘ဗာရာဏသိယံ လဒ္ဓုံ သက္ကာ’’တိ စီဝရံ ပါရုပိတွာ ပတ္တဟတ္ထော နဂရံ ပဝိသိတွာ တဿာ အဝိဒူရေ အဋ္ဌာသိ။ သာ ကုဇ္ဈိတွာ ဥလ္လောကေန္တီ ပဒုဋ္ဌေန မနသာ ‘‘မတ္တိကမ္ပိ ဘိက္ခတီ’’တိ အဝေါစ။ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ နိစ္စလောဝ အဟောသိ။ အထ သာ ပစ္စေကဗုဒ္ဓံ နိစ္စလိတံ ဒိသွာ ပုန စိတ္တံ ပသာဒေတွာ၊ ‘‘သမဏ၊ မတ္တိကမ္ပိ န လဘသီ’’တိ ဝတွာ မဟန္တံ မတ္တိကာပိဏ္ဍံ အာဟရိတွာ ပတ္တေ ဌပေသိ။ သော တာယ မတ္တိကာယ ပဗ္ဘာရေ ပရိဘဏ္ဍမကာသိ။ သာ နစိရဿေဝ တတော စဝိတွာ တသ္မိံယေဝ နဂရေ ဗဟိဒွါရဂါမေ ဒုဂ္ဂတိတ္ထိယာ ကုစ္ဆိမှိ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ။ သာ ဒသမာသစ္စယေန မာတု ကုစ္ဆိတော နိက္ခမိ။ တဿာ မတ္တိကာပိဏ္ဍဖလေန ¶ သရီရံ ဖဿသမ္ပန္နံ အဟောသိ၊ ကုဇ္ဈိတွာ ဥလ္လောကိတတ္တာ ပန ဟတ္ထပါဒမုခအက္ခိနာသာနိ ပါပါနိ ဝိရူပါနိ အဟေသုံ။ တေန တံ ‘‘ပဉ္စပါပီ’’တွေဝ သဉ္ဇာနိံသု။

အထေကဒိဝသံ ဗာရာဏသိရာဇာ ရတ္တိံ အညာတကဝေသေန နဂရံ ပရိဂ္ဂဏှန္တော တံ ပဒေသံ ဂတော။ သာပိ ဂါမဒါရိကာဟိ သဒ္ဓိံ ကီဠန္တီ အဇာနိတွာဝ ရာဇာနံ ဟတ္ထေ ဂဏှိ။ သော တဿာ ဟတ္ထသမ္ဖဿေန သကဘာဝေန သဏ္ဌာတုံ နာသက္ခိ၊ ဒိဗ္ဗသမ္ဖဿေန ဖုဋ္ဌော ဝိယ အဟောသိ။ သော ဖဿရာဂရတ္တော တထာဝိရူပမ္ပိ တံ ဟတ္ထေ ဂဟေတွာ ‘‘ကဿ ဓီတာသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဒွါရဝါသိနော’’တိ ဝုတ္တေ အဿာမိကဘာဝံ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘အဟံ တေ သာမိကော ဘဝိဿာမိ၊ ဂစ္ဆ မာတာပိတရော အနုဇာနာပေဟီ’’တိ အာဟ။ သာ မာတာပိတရော ဥပဂန္တွာ ‘‘ဧကော၊ အမ္မ၊ ပုရိသော မံ ဣစ္ဆတီ’’တိ ဝတွာ ‘‘သောပိ ဒုဂ္ဂတော ဘဝိဿတိ၊ သစေ တာဒိသမ္ပိ ဣစ္ဆတိ၊ သာဓူ’’တိ ဝုတ္တေ ဂန္တွာ မာတာပိတူဟိ အနုညာတဘာဝံ အာရောစေသိ။ သော တသ္မိံယေဝ ဂေဟေ တာယ သဒ္ဓိံ ဝသိတွာ ပါတောဝ ရာဇနိဝေသနံ ပါဝိသိ။ တတော ပဋ္ဌာယေဝ အညာတကဝေသေန နိဗဒ္ဓံ တတ္ထ ဂစ္ဆတိ၊ အညံ ဣတ္ထိံ ဩလောကေတုမ္ပိ န ဣစ္ဆတိ။

အထေကဒိဝသံ တဿာ ပိတု လောဟိတပက္ခန္ဒိကာ ဥပ္ပဇ္ဇိ။ အသမ္ဘိန္နခီရသပ္ပိမဓုသက္ခရယုတ္တပါယာသောဝ ဧတဿ ဘေသဇ္ဇံ၊ တံ တေ ဒလိဒ္ဒတာယ ဥပ္ပာဒေတုံ န သက္ကောန္တိ ¶ ။ တတော ပဉ္စပါပိမာတာ ဓီတရံ အာဟ – ‘‘ကိံ၊ အမ္မ၊ တဝ သာမိကော ပါယာသံ ဥပ္ပာဒေတုံ သက္ခိဿတီ’’တိ? ‘‘အမ္မ၊ မမ သာမိကေန အမှေဟိပိ ဒုဂ္ဂတတရေန ဘဝိတဗ္ဗံ၊ ဧဝံ သန္တေပိ ပုစ္ဆိဿာမိ နံ၊ မာ ¶ စိန္တယီ’’တိ ဝတွာ တဿာဂမနဝေလာယံ ဒုမ္မနာ ဟုတွာ နိသီဒိ။ အထ နံ ရာဇာ အာဂန္တွာ ‘‘ကိံ ဒုမ္မနာသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ သာ တမတ္ထံ အာရောစေသိ။ တံ သုတွာ ရာဇာ ‘‘ဘဒ္ဒေ ဣဒံ အတိရသဘေသဇ္ဇံ၊ ကုတော လဘိဿာမီ’’တိ ဝတွာ စိန္တေသိ – ‘‘န သက္ကာ မယာ နိစ္စကာလံ ဧဝံ စရိတုံ၊ အန္တရာမဂ္ဂေ ပရိဿယောပိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ သစေ ခေါ ပန ဧတံ အန္တေပုရံ နေဿာမိ၊ ဧတိဿာ ဖဿသမ္ပဒံ အဇာနန္တာ ‘အမှာကံ ရာဇာ ယက္ခိနိံ ဂဟေတွာ အာဂတော’တိ ကေဠိံ ကရိဿန္တိ၊ သကလနဂရဝါသိနော ဧတိဿာ သမ္ဖဿံ ဇာနာပေတွာ ဂရဟံ မောစေဿာမီ’’တိ။ အထ နံ ရာဇာ – ‘‘ဘဒ္ဒေ၊ မာ စိန္တယိ၊ အာဟရိဿာမိ တေ ပိတု ပါယာသ’’န္တိ ဝတွာ တာယ သဒ္ဓိံ အဘိရမိတွာ ရာဇနိဝေသနံ ဂန္တွာ ပုနဒိဝသေ တာဒိသံ ပါယာသံ ပစာပေတွာ ပဏ္ဏာနိ အာဟရာပေတွာ ဒွေ ပုဋေ ကတွာ ဧကသ္မိံ ပါယာသံ ပက္ခိပိတွာ ဧကသ္မိံ စူဠာမဏိံ ဌပေတွာ ဗန္ဓိတွာ ရတ္တိဘာဂေ ဂန္တွာ၊ ‘‘ဘဒ္ဒေ၊ မယံ ဒလိဒ္ဒါ၊ ကိစ္ဆေန သမ္ပာဒိတံ၊ တဝ ပိတရံ ‘အဇ္ဇ ဣမမှာ ပုဋာ ပါယာသံ ဘုဉ္ဇ၊ သွေ ဣမမှာ’တိ ဝဒေယျာသီ’’တိ အာဟ။ သာ တထာ အကာသိ။ အထဿာ ပိတာ ဩဇသမ္ပန္နတ္တာ ပါယာသဿ ထောကမေဝ ဘုဉ္ဇိတွာ သုဟိတော ဇာတော။ သေသံ မာတု ဒတွာ သယမ္ပိ ¶ ဘုဉ္ဇိ။ တယောပိ သုဟိတာ အဟေသုံ။ စူဠာမဏိပုဋံ ပန ပုနဒိဝသတ္ထာယ ဌပေသုံ။

ရာဇာ နိဝေသနံ ဂန္တွာ မုခံ ဓောဝိတွာဝ ‘‘စူဠာမဏိံ မေ အာဟရထာ’’တိ ဝတွာ ‘‘န ပဿာမ၊ ဒေဝါ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘သကလနဂရံ ဝိစိနထာ’’တိ အာဟ။ တေ ဝိစိနိတွာပိ န ပဿိံသု။ တေန ဟိ ဗဟိနဂရေ ဒလိဒ္ဒဂေဟေသု ဘတ္တပဏ္ဏပုဋေ ဥပါဒါယ ဝိစိနထာတိ။ ဝိစိနန္တာ တသ္မိံ ဃဋေ စူဠာမဏိံ ဒိသွာ တဿာ မာတာပိတရော ‘‘စောရာ’’တိ ဗန္ဓိတွာ နယိံသု။ အထဿာ ပိတာ၊ ‘‘သာမိ၊ န မယံ စောရာ၊ အညေနာယံ မဏိ အာဘတော’’တိ ဝတွာ ‘‘ကေနာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဇာမာတရာ မေ’’တိ အာစိက္ခိတွာ ‘‘ကဟံ သော’’တိ ပုစ္ဆိတော ‘‘ဓီတာ မေ ဇာနာတီ’’တိ အာဟ။ တတော ဓီတာယ သဒ္ဓိံ ကထေသိ – ‘‘အမ္မ၊ သာမိကံ တေ ဇာနာသီ’’တိ? ‘‘န ဇာနာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ သန္တေ အမှာကံ ဇီဝိတံ နတ္ထီ’’တိ။ ‘‘တာတ၊ သော အန္ဓကာရေ အာဂန္တွာ အန္ဓကာရေ ဧဝ ယာတိ၊ တေနဿ ရူပံ န ဇာနာမိ၊ ဟတ္ထသမ္ဖဿေန ပန နံ ဇာနိတုံ သက္ကောမီ’’တိ။ သော ရာဇပုရိသာနံ အာရောစေသိ။ တေပိ ရညော အာရောစေသုံ။ ရာဇာ ¶ အဇာနန္တော ဝိယ ဟုတွာ ‘‘တေန ဟိ တံ ဣတ္ထိံ ရာဇင်္ဂဏေ အန္တောသာဏိယံ ဌပေတွာ သာဏိယာ ဟတ္ထပ္ပမာဏံ ဆိဒ္ဒံ ကတွာ နဂရဝါသိနော သန္နိပါတေတွာ ဟတ္ထသမ္ဖဿေန စောရံ ဂဏှထာ’’တိ အာဟ။ ရာဇပုရိသာ တထာ ကာတုံ တဿာ သန္တိကံ ဂန္တွာ ရူပံ ဒိသွာဝ ဝိပ္ပဋိသာရိနော ဟုတွာ – ‘‘ဓီ၊ ဓီ ပိသာစီ’’တိ ဇိဂုစ္ဆိတွာ ဖုသိတုံ န ဥဿဟိံသု၊ အာနေတွာ ပန ¶ နံ ရာဇင်္ဂဏေ အန္တောသာဏိယံ ဌပေတွာ သကလနဂရဝါသိနော သန္နိပါတေသုံ။ သာ အာဂတာဂတဿ ဆိဒ္ဒေန ပသာရိတဟတ္ထံ ဂဟေတွာဝ ‘‘နော ဧသော’’တိ ဝဒတိ။ ပုရိသာ တဿာ ဒိဗ္ဗဖဿသဒိသေ ဖဿေ ဗဇ္ဈိတွာ အပဂန္တုံ န သက္ခိံသု၊ ‘‘သစာယံ ဒဏ္ဍာရဟာ၊ ဒဏ္ဍံ ဒတွာပိ ဒါသကမ္မကာရဘာဝံ ဥပဂန္တွာပိ ဧတံ ဃရေ ကရိဿာမာ’’တိ စိန္တယိံသု။ အထ နေ ရာဇပုရိသာ ဒဏ္ဍေဟိ ကောဋ္ဋေတွာ ပလာပေသုံ။ ဥပရာဇာနံ အာဒိံ ကတွာ သဗ္ဗေ ဥမ္မတ္တကာ ဝိယ အဟေသုံ။

အထ ရာဇာ – ‘‘ကစ္စိ အဟံ ဘဝေယျ’’န္တိ ဟတ္ထံ ပသာရေသိ။ တံ ဟတ္ထေ ဂဟေတွာဝ ‘‘စောရော မေ ဂဟိတော’’တိ မဟာသဒ္ဒံ ကရိ။ ရာဇာ တေပိ ပုစ္ဆိ – ‘‘တုမှေ ဧတာယ ဟတ္ထေ ဂဟိတာ ကိံ စိန္တယိတ္ထာ’’တိ။ တေ ယထာဘူတံ အာရောစေသုံ။ အထ နေ ရာဇာ အာဟ – ‘‘အဟံ ဧတံ အတ္တနော ဂေဟံ အာနေတုံ ဧဝံ ကာရေသိံ ‘ဧတိဿာ ဖဿံ အဇာနန္တာ မံ ပရိဘဝေယျု’န္တိ စိန္တေတွာ၊ တသ္မာ မယာ သဗ္ဗေ တုမှေ ဇာနာပိတာ၊ ဝဒထ၊ ဘော ဒါနိ၊ သာ ကဿ ဂေဟေ ဘဝိတုံ ယုတ္တာ’’တိ? ‘‘တုမှာကံ၊ ဒေဝါ’’တိ။ အထ နံ အဘိသိဉ္စိတွာ အဂ္ဂမဟေသိံ အကာသိ။ မာတာပိတူနမ္ပိဿာ ¶ ဣဿရိယံ ဒါပေသိ။ တတော ပဋ္ဌာယ စ ပန တာယ သမ္မတ္တော နေဝ ဝိနိစ္ဆယံ ပဋ္ဌပေသိ၊ န အညံ ဣတ္ထိံ ဩလောကေသိ။ တာ တဿာ အန္တရံ ပရိယေသိံသု။ သာ ဧကဒိဝသံ ဒွိန္နံ ရာဇူနံ အဂ္ဂမဟေသိဘာဝဿ သုပိနေ နိမိတ္တံ ဒိသွာ ရညော အာရောစေသိ။ ရာဇာ သုပိနပါဌကေ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘ဧဝရူပေ သုပိနေ ဒိဋ္ဌေ ကိံ ဟောတီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ တေ ဣတရာသံ ဣတ္ထီနံ သန္တိကာ လဉ္ဇံ ဂဟေတွာ – ‘‘မဟာရာဇ၊ ဒေဝိယာ သဗ္ဗသေတဿ ဟတ္ထိနော ခန္ဓေ နိသိန္နဘာဝေါ တုမှာကံ မရဏဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ၊ ဟတ္ထိခန္ဓဂတာယ ပန စန္ဒပရာမသနံ တုမှာကံ ပစ္စာမိတ္တရာဇာနယနဿ ပုဗ္ဗနိမိတ္တ’’န္တိ ဝတွာ ‘‘ဣဒါနိ ကိံ ကာတဗ္ဗ’’န္တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဒေဝ ဣမံ မာရေတုံ န သက္ကာ၊ နာဝါယ ပန နံ ဌပေတွာ နဒိယံ ဝိဿဇ္ဇေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝဒိံသု။ ရာဇာ အာဟာရဝတ္ထာလင်္ကာရေဟိ သဒ္ဓိံ ရတ္တိဘာဂေ နံ နာဝါယ ဌပေတွာ နဒိယံ ဝိဿဇ္ဇေသိ။

သာ ¶ နဒိယာ ဝုယှမာနာ ဟေဋ္ဌာနဒိယာ နာဝါယ ဥဒကံ ကီဠန္တဿ ဗာဝရိကရညော အဘိမုခဋ္ဌာနံ ပတ္တာ။ တဿ သေနာပတိ နာဝံ ဒိသွာ ‘‘အယံ နာဝါ မယှ’’န္တိ အာဟ။ ရာဇာ ‘‘နာဝါယ ဘဏ္ဍံ မယှ’’န္တိ ဝတွာ အာဂတာယ နာဝါယ တံ ဒိသွာ ‘‘ကာ နာမ တွံ ပိသာစီသဒိသာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ သာ သိတံ ကတွာ ဗကဿ ရညော အဂ္ဂမဟေသိဘာဝံ ကထေတွာ သဗ္ဗံ တံ ပဝတ္တိံ တဿ ကထေသိ။ သာ ပန ပဉ္စပါပီတိ သကလဇမ္ဗုဒီပေ ပါကဋာ။ အထ နံ ရာဇာ ဟတ္ထေ ဂဟေတွာ ဥက္ခိပိ၊ သဟ ဂဟဏေနေဝ ဖဿရာဂရတ္တော အညာသု ဣတ္ထီသု ဣတ္ထိသညံ အကတွာ တံ ¶ အဂ္ဂမဟေသိဋ္ဌာနေ ဌပေသိ။ သာ တဿ ပါဏသမာ အဟောသိ။ ဗကော တံ ပဝတ္တိံ သုတွာ ‘‘နာဟံ တဿ အဂ္ဂမဟေသိံ ကာတုံ ဒဿာမီ’’တိ သေနံ သင်္ကဍ္ဎိတွာ တဿ ပဋိတိတ္ထေ နိဝေသနံ ကတွာ ပဏ္ဏံ ပေသေသိ – ‘‘ဘရိယံ ဝါ မေ ဒေတု ယုဒ္ဓံ ဝါ’’တိ။ သော ‘‘ယုဒ္ဓံ ဒဿာမိ၊ န ဘရိယ’’န္တိ ဝတွာ ယုဒ္ဓသဇ္ဇော အဟောသိ။ ဥဘိန္နံ အမစ္စာ ‘‘မာတုဂါမံ နိဿာယ မရဏကိစ္စံ နတ္ထိ၊ ပုရိမသာမိကတ္တာ ဧသာ ဗကဿ ပါပုဏာတိ၊ နာဝါယ လဒ္ဓတ္တာ ဗာဝရိကဿ၊ တသ္မာ ဧကေကဿ ဂေဟေ သတ္တ သတ္တ ဒိဝသာနိ ဟောတူ’’တိ မန္တေတွာ ဒွေပိ ရာဇာနော သညာပေသုံ။ တေ ဥဘောပိ အတ္တမနာ ဟုတွာ တိတ္ထပဋိတိတ္ထေ နဂရာနိ မာပေတွာ ဝသိံသု။ သာ ဒွိန္နမ္ပိ တေသံ အဂ္ဂမဟေသိတ္တံ ကာရေသိ။ ဒွေပိ တဿာ သမ္မတ္တာ အဟေသုံ။ သာ ပန ဧကဿ ဃရေ သတ္တာဟံ ဝသိတွာ နာဝါယ ဣတရဿ ဃရံ ဂစ္ဆန္တီ နာဝံ ပါဇေတွာ နေန္တေန ဧကေန မဟလ္လကခုဇ္ဇကေဝဋ္ဋေန သဒ္ဓိံ နဒီမဇ္ဈေ ပါပံ ကရောတိ။ တဒါ ကုဏာလော သကုဏရာဇာ ¶ ဗကော အဟောသိ၊ တသ္မာ ဣဒံ အတ္တနာ ဒိဋ္ဌကာရဏံ အာဟရိတွာ ဒဿေန္တော ဂါထမာဟ –

၃၁၂။

‘‘ဗကဿ စ ဗာဝရိကဿ စ ရညော၊ အစ္စန္တကာမာနုဂတဿ ဘရိယာ၊

အဝါစရီ ပဋ္ဌဝသာနုဂဿ၊ ကံ ဝါပိ ဣတ္ထီ နာတိစရေ တဒည’’န္တိ။

တတ္ထ အစ္စန္တကာမာနုဂတဿာတိ အစ္စန္တံ ကာမံ အနုဂတဿ။ အဝါစရီတိ အနာစာရံ စရိ။ ပဋ္ဌဝသာနုဂဿာတိ ပဋ္ဌဿ အတ္တနော ဝသာနုဂတဿ၊ အတ္တနော ပေသနကာရဿ သန္တိကေတိ အတ္ထော။ ကရဏတ္ထေ ဝါ သာမိဝစနံ ¶ ၊ တေန သဒ္ဓိံ ပါပမကာသီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တဒညန္တိ ကတရံ တံ အညံ ပုရိသံ နာတိစရေယျာတိ အတ္ထော။

အပရာပိ အတီတေ ဗြဟ္မဒတ္တဿ ဘရိယာ ပိင်္ဂိယာနီ နာမ အဂ္ဂမဟေသီ သီဟပဉ္ဇရံ ဝိဝရိတွာ ဩလောကေန္တီ မင်္ဂလအဿဂေါပကံ ဒိသွာ ရညော နိဒ္ဒုပဂမနကာလေ ဝါတပါနေန ဩရုယှ တေန သဒ္ဓိံ အတိစရိတွာ ပုန ပါသာဒံ အာရုယှ ဂန္ဓေဟိ သရီရံ ဥဗ္ဗဋ္ဋေတွာ ရညာ သဒ္ဓိံ နိပဇ္ဇိ။ အထေကဒိဝသံ ရာဇာ ‘‘ကိံ နု ခေါ ဒေဝိယာ အဍ္ဎရတ္တသမယေ နိစ္စံ သရီရံ သီတံ ဟောတိ၊ ပရိဂ္ဂဏှိဿာမိ န’’န္တိ ဧကဒိဝသံ နိဒ္ဒုပဂတော ဝိယ ဟုတွာ တံ ဥဋ္ဌာယ ဂစ္ဆန္တိံ အနုဂန္တွာ အဿဗန္ဓေန သဒ္ဓိံ အတိစရန္တိံ ဒိသွာ နိဝတ္တိတွာ သယနံ အဘိရုဟိ။ သာပိ အတိစရိတွာ အာဂန္တွာ စူဠသယနကေ နိပဇ္ဇိ။ ပုနဒိဝသေ ရာဇာ အမစ္စဂဏမဇ္ဈေယေဝ တံ ပက္ကောသာပေတွာ တံ ကိစ္စံ အာဝိကတွာ ‘‘သဗ္ဗာဝ ဣတ္ထိယော ပါပဓမ္မာ’’တိ တဿာ ဝဓဗန္ဓဆေဇ္ဇဘေဇ္ဇာရဟံ ဒေါသံ ခမိတွာ ဌာနာ စာဝေတွာ အညံ အဂ္ဂမဟေသိံ အကာသိ။ တဒါ ကုဏာလော ရာဇာ ဗြဟ္မဒတ္တော အဟောသိ၊ တေန တံ အတ္တနာ ဒိဋ္ဌံ အာဟရိတွာ ဒဿေန္တော ဂါထမာဟ –

၃၁၃။

‘‘ပိင်္ဂိယာနီ ¶ သဗ္ဗလောကိဿရဿ၊ ရညော ပိယာ ဗြဟ္မဒတ္တဿ ဘရိယာ၊

အဝါစရီ ပဋ္ဌဝသာနုဂဿ၊ တံ ဝါပိ သာ နာဇ္ဈဂါ ကာမကာမိနီ’’တိ။

တတ္ထ တံ ဝါတိ သာ ဧဝံ အတိစရန္တီ တံ ဝါ အဿဗန္ဓံ တံ ဝါ အဂ္ဂမဟေသိဋ္ဌာနန္တိ ဥဘယမ္ပိ နာဇ္ဈဂါ၊ ဥဘတော ဘဋ္ဌာ အဟောသိ။ ကာမကာမိနီတိ ကာမေ ပတ္ထယမာနာ။

ဧဝံ ပါပဓမ္မာ ဣတ္ထိယောတိ အတီတဝတ္ထူဟိ ¶ ဣတ္ထီနံ ဒေါသံ ကထေတွာ အပရေနပိ ပရိယာယေန တာသံ ဒေါသမေဝ ကထေန္တော အာဟ –

၃၁၄။

‘‘လုဒ္ဓါနံ လဟုစိတ္တာနံ၊ အကတညူန ဒုဗ္ဘိနံ၊

နာဒေဝသတ္တော ပုရိသော၊ ထီနံ သဒ္ဓါတုမရဟတိ။

၃၁၅။

‘‘န တာ ပဇာနန္တိ ကတံ န ကိစ္စံ၊ န မာတရံ ပိတရံ ဘာတရံ ဝါ၊

အနရိယာ သမတိက္ကန္တဓမ္မာ၊ သဿေဝ စိတ္တဿ ဝသံ ဝဇန္တိ။

၃၁၆။

‘‘စိရာနုဝုဋ္ဌမ္ပိ ¶ ပိယံ မနာပံ၊ အနုကမ္ပကံ ပါဏသမမ္ပိ ဘတ္တုံ၊

အာဝါသု ကိစ္စေသု စ နံ ဇဟန္တိ၊ တသ္မာဟမိတ္ထီနံ န ဝိဿသာမိ။

၃၁၇။

‘‘ထီနဉှိ စိတ္တံ ယထာ ဝါနရဿ၊ ကန္နပ္ပကန္နံ ယထာ ရုက္ခဆာယာ၊

စလာစလံ ဟဒယမိတ္ထိယာနံ၊ စက္ကဿ နေမိ ဝိယ ပရိဝတ္တတိ။

၃၁၈။

‘‘ယဒါ တာ ပဿန္တိ သမေက္ခမာနာ၊ အာဒေယျရူပံ ပုရိသဿ ဝိတ္တံ၊

သဏှာဟိ ဝါစာဟိ နယန္တိ မေနံ၊ ကမ္ဗောဇကာ ဇလဇေနေဝ အဿံ။

၃၁၉။

‘‘ယဒါ န ပဿန္တိ သမေက္ခမာနာ၊ အာဒေယျရူပံ ပုရိသဿ ဝိတ္တံ၊

သမန္တတော နံ ပရိဝဇ္ဇယန္တိ၊ တိဏ္ဏော နဒီပါရဂတောဝ ကုလ္လံ။

၃၂၀။

‘‘သိလေသူပမာ သိခိရိဝ သဗ္ဗဘက္ခာ၊ တိက္ခမာယာ နဒီရိဝ သီဃသောတာ၊

သေဝန္တိ ဟေတာ ပိယမပ္ပိယဉ္စ၊ နာဝါ ယထာ ဩရကုလံ ပရဉ္စ။

၃၂၁။

‘‘န ¶ တာ ဧကဿ န ဒွိန္နံ၊ အာပဏောဝ ပသာရိတော၊

ယော တာ မယှန္တိ မညေယျ၊ ဝါတံ ဇာလေန ဗာဓယေ။

၃၂၂။

‘‘ယထာ ¶ နဒီ စ ပန္ထော စ၊ ပါနာဂါရံ သဘာ ပပါ၊

ဧဝံ လောကိတ္ထိယော နာမ၊ ဝေလာ တာသံ န ဝိဇ္ဇတိ။

၃၂၃။

‘‘ဃတာသနသမာ ဧတာ၊ ကဏှသပ္ပသိရူပမာ၊

ဂါဝေါ ဗဟိ တိဏဿေဝ၊ ဩမသန္တိ ဝရံ ဝရံ။

၃၂၄။

‘‘ဃတာသနံ ¶ ကုဉ္ဇရံ ကဏှသပ္ပံ၊ မုဒ္ဓါဘိသိတ္တံ ပမဒါ စ သဗ္ဗာ၊

ဧတေ နရော နိစ္စယတော ဘဇေထ၊ တေသံ ဟဝေ ဒုဗ္ဗိဒု သဗ္ဗဘာဝေါ။

၃၂၅။

‘‘နစ္စန္တဝဏ္ဏာ န ဗဟူန ကန္တာ၊ န ဒက္ခိဏာ ပမဒါ သေဝိတဗ္ဗာ၊

န ပရဿ ဘရိယာ န ဓနဿ ဟေတု၊ ဧတိတ္ထိယော ပဉ္စ န သေဝိတဗ္ဗာ’’တိ။

တတ္ထ လုဒ္ဓါနန္တိ လုဗ္ဘာနံ။ ကဏဝေရဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၄။၆၉-၇၂) ဝိယ ဗဒ္ဓစောရေပိ သာရဇ္ဇနံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ လဟုစိတ္တာနန္တိ မုဟုတ္တမေဝ ပရိဝတ္တနစိတ္တာနံ။ စူဠဓနုဂ္ဂဟဇာတကေန (ဇာ။ ၁။၅။၁၂၈ အာဒယော) ဧတံ ဒီပေတဗ္ဗံ။ အကတညုတာ ပန ဧတာသံ ဧကကနိပါတေ တက္ကာရိယဇာတကေန (ဇာ။ ၁။၁၃။၁၀၄ အာဒယော) ဒီပေတဗ္ဗာ။ နာဒေဝသတ္တောတိ န အဒေဝသတ္တော ဒေဝေန အနာသတ္တော အယက္ခဂဟိတကော အဘူတဝိဋ္ဌော ပုရိသော ထီနံ သီလဝန္တတံ သဒ္ဓါတုံ နာရဟတိ၊ ဘူတဝိဋ္ဌော ပန သဒ္ဒဟေယျ။ ကတန္တိ အတ္တနော ကတံ ဥပကာရံ။ ကိစ္စန္တိ အတ္တနာ ကတ္တဗ္ဗံ ကိစ္စံ။ န မာတရန္တိ သဗ္ဗေပိ ဉာတကေ ဆဍ္ဍေတွာ ယသ္မိံ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တာ ဟောန္တိ၊ တညေဝ အနုဗန္ဓနတော ဧတေ မာတာဒယော န ဇာနန္တိ နာမ မဟာပန္ထကမာတာ ဝိယ။ အနရိယာတိ နိလ္လဇ္ဇာ။ သဿေဝါတိ သကဿ။ အာဝါသူတိ အာပဒါသု။ ကိစ္စေသူတိ တေသု တေသု ကရဏီယေသု။

ကန္နပ္ပကန္နန္တိ ဩတိဏ္ဏောတိဏ္ဏံ။ ယထာ ဟိ ဝိသမေ ပဒေသေ ရုက္ခဆာယာ နိန္နမ္ပိဩရောဟတိ၊ ထလမ္ပိ အဘိရုဟတိ၊ တထာ ဧတာသမ္ပိ စိတ္တံ န ကဉ္စိ ဥတ္တမာဓမံ ဝဇ္ဇေတိ။ စလာစလန္တိ ဧကသ္မိံယေဝ အပတိဋ္ဌိတံ။ နေမိ ဝိယာတိ သကဋဿ ဂစ္ဆတော စက္ကနေမိ ဝိယ။ အာဒေယျရူပန္တိ ဂဟေတဗ္ဗဇာတိကံ။ ဝိတ္တန္တိ ဓနံ။ နယန္တီတိ အတ္တနော ဝသံ နေန္တိ။ ဇလဇေနာတိ ဇလဇာတသေဝါလေန။ ကမ္ဗောဇရဋ္ဌဝါသိနော ကိရ ယဒါ အဋဝိတော အဿေ ဂဏှိတုကာမာ ဟောန္တိ၊ တဒါ ဧကသ္မိံ ¶ ဌာနေ ဝတိံ ပရိက္ခိပိတွာ ဒွါရံ ယောဇေတွာ အဿာနံ ဥဒကပါနတိတ္ထေ သေဝါလံ မဓုနာ မက္ခေတွာ သေဝါလသမ္ဗန္ဓာနိ တီရေ တိဏာနိ အာဒိံ ကတွာ ယာဝ ပရိက္ခေပဒွါရာ မက္ခေန္တိ၊ အဿာ ပါနီယံ ပိဝိတွာ ¶ ရသဂိဒ္ဓေန မဓုနာ မက္ခိတာနိ တာနိ တိဏာနိ ခါဒန္တာ အနုက္ကမေန တံ ဌာနံ ပဝိသန္တိ။ ဣတိ ယထာ တေ ဇလဇေန ပလောဘေတွာ ¶ အဿေ ဝသံ နေန္တိ၊ တထာ ဧတာပိ ဓနံ ဒိသွာ တဿ ဂဟဏတ္ထာယ သဏှာဟိ ဝါစာဟိပိ ပုရိသံ ဝသံ နေန္တီတိ အတ္ထော။ ကုလ္လန္တိ တရဏတ္ထာယ ဂဟိတံ ယံ ကိဉ္စိ။

သိလေသူပမာတိ ပုရိသာနံ စိတ္တဗန္ဓနေန သိလေသသဒိသာ။ တိက္ခမာယာတိ တိခိဏမာယာ သီဃမာယာ။ နဒီရိဝါတိ ယထာ ပဗ္ဗတေယျာ နဒီ သီဃသောတာ၊ ဧဝံ သီဃမာယာတိ အတ္ထော။ အာပဏောဝါတိ ယထာ စ ပသာရိတာပဏော ယေသံ မူလံ အတ္ထိ၊ တေသညေဝ ဥပကာရော၊ တထေဝ တာပိ။ ယော တာတိ ယော ပုရိသော တာ ဣတ္ထိယော။ ဗာဓယေတိ သော ဝါတံ ဇာလေန ဗာဓေယျ။ ဝေလာ တာသံ န ဝိဇ္ဇတီတိ ယထာ ဧတေသံ နဒီအာဒီနံ ‘‘အသုကဝေလာယမေဝ ဧတ္ထ ဂန္တဗ္ဗ’’န္တိ ဝေလာ နတ္ထိ၊ ရတ္တိမ္ပိ ဒိဝါပိ ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတက္ခဏေ ဥပဂန္တဗ္ဗာနေဝ၊ အသုကေနေဝါတိပိ မရိယာဒါ နတ္ထိ၊ အတ္ထိကေန ဥပဂန္တဗ္ဗာနေဝ၊ တထာ တာသမ္ပီတိ အတ္ထော။

ဃတာသနသမာ ဧတာတိ ယထာ အဂ္ဂိ ဣန္ဓနေန န တပ္ပတိ၊ ဧဝမေတာပိ ကိလေသရတိယာ။ ကဏှသပ္ပသိရူပမာတိ ကောဓနတာယ ဥပနာဟိတာယ ဃောရဝိသတာယ ဒုဇိဝှတာယ မိတ္တဒုဗ္ဘိတာယာတိ ပဉ္စဟိ ကာရဏေဟိ ကဏှသပ္ပသိရသဒိသာ။ တတ္ထ ဗဟုလရာဂတာယ ဃောရဝိသတာ၊ ပိသုဏတာယ ဒုဇိဝှတာ၊ အတိစာရိတာယ မိတ္တဒုဗ္ဘိတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဂါဝေါ ဗဟိ တိဏဿေဝါတိ ယထာ ဂါဝေါ ခါဒိတဋ္ဌာနံ ဆဍ္ဍေတွာ ဗဟိ မနာပမနာပဿ တိဏဿ ဝရံ ဝရံ ဩမသန္တိ ခါဒန္တိ၊ ဧဝမေတာပိ နိဒ္ဓနံ ဆဍ္ဍေတွာ အညံ သဓနမေဝ ဘဇန္တီတိ အတ္ထော။ မုဒ္ဓါဘိသိတ္တန္တိ ရာဇာနံ။ ပမဒါ စ သဗ္ဗာတိ သဗ္ဗာ စ ဣတ္ထိယော။ ဧတေတိ ဧတေ ပဉ္စ ဇနေ။ နိစ္စယတောတိ နိစ္စသညတော၊ ဥပဋ္ဌိတဿတိ အပ္ပမတ္တောဝ ဟုတွာတိ အတ္ထော။ ဒုဗ္ဗိဒူတိ ဒုဇ္ဇာနော။ သဗ္ဗဘာဝေါတိ အဇ္ဈာသယော။ စိရပရိစိဏ္ဏောပိ ဟိ အဂ္ဂိ ဒဟတိ၊ စိရဝိဿာသိကောပိ ကုဉ္ဇရော ဃာတေတိ၊ စိရပရိစိတောပိ သပ္ပော ဍံသတိ၊ စိရဝိဿာသိကောပိ ရာဇာ အနတ္ထကရော ဟောတိ၊ ဧဝံ စိရာစိဏ္ဏာပိ ဣတ္ထိယော ဝိကာရံ ဒဿေန္တီတိ။

နစ္စန္တဝဏ္ဏာတိ အဘိရူပဝတီ။ န ဗဟူန ကန္တာတိ အဍ္ဎကာသိဂဏိကာ ဝိယ ဗဟူနံ ပိယာ မနာပါ။ န ဒက္ခိဏာတိ နစ္စဂီတကုသလာ။ တထာရူပါ ဟိ ¶ ဗဟုပတ္ထိတာ ဗဟုမိတ္တာ ဟောန္တိ၊ တသ္မာ န ¶ သေဝိတဗ္ဗာ။ န ဓနဿ ဟေတူတိ ယာ ဓနဟေတုယေဝ ဘဇတိ၊ သာ အပရိဂ္ဂဟာပိ န သေဝိတဗ္ဗာ။ သာ ဟိ ဓနံ အလဘမာနာ ကုဇ္ဈတီတိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ မဟာဇနော မဟာသတ္တဿ ‘‘အဟော သုကထိတ’’န္တိ သာဓုကာရမဒါသိ။ သောပိ ဧတ္တကေဟိ ကာရဏေဟိ ဣတ္ထီနံ အဂုဏံ ကထေတွာ တုဏှီ အဟောသိ။ တံ သုတွာ အာနန္ဒော ဂိဇ္ဈရာဇာ၊ ‘‘သမ္မ ကုဏာလ၊ အဟမ္ပိ အတ္တနော ဉာဏဗလေန ဣတ္ထီနံ အဂုဏံ ကထေဿာမီ’’တိ ဝတွာ အဂုဏကထံ အာရဘိ။ တံ ဒဿေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

‘‘အထ ခလု၊ ဘော၊ အာနန္ဒော ဂိဇ္ဈရာဇာ ကုဏာလဿ အာဒိမဇ္ဈကထာပရိယောသာနံ ဝိဒိတွာ တာယံ ဝေလာယံ ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ –

၃၂၆။

‘‘ပုဏ္ဏမ္ပိ ¶ စေမံ ပထဝိံ ဓနေန၊ ဒဇ္ဇိတ္ထိယာ ပုရိသော သမ္မတာယ၊

လဒ္ဓါ ခဏံ အတိမညေယျ တမ္ပိ၊ တာသံ ဝသံ အသတီနံ န ဂစ္ဆေ။

၃၂၇။

‘‘ဥဋ္ဌာဟကံ စေပိ အလီနဝုတ္တိံ၊ ကောမာရဘတ္တာရံ ပိယံ မနာပံ၊

အာဝါသု ကိစ္စေသု စ နံ ဇဟန္တိ၊ တသ္မာဟမိတ္ထီနံ န ဝိဿသာမိ။

၃၂၈။

‘‘န ဝိဿသေ ‘ဣစ္ဆတိ မ’န္တိ ပေါသော၊ န ဝိဿသေ ‘ရောဒတိ မေ သကာသေ’၊

သေဝန္တိ ဟေတာ ပိယမပ္ပိယဉ္စ၊ နာဝါ ယထာ ဩရကူလံ ပရဉ္စ။

၃၂၉။

‘‘န ဝိဿသေ သာခပုရာဏသန္ထတံ၊ န ဝိဿသေ မိတ္တပုရာဏစောရံ၊

န ဝိဿသေ ရာဇာနံ ‘သခါ မမ’န္တိ၊ န ဝိဿသေ ဣတ္ထိ ဒသန္န မာတရံ။

၃၃၀။

‘‘န ¶ ဝိဿသေ ရာမကရာသု နာရိသု၊ အစ္စန္တသီလာသု အသညတာသု၊

အစ္စန္တပေမာနုဂတဿ ဘရိယာ၊ န ဝိဿသေ တိတ္ထသမာ ဟိ နာရိယော။

၃၃၁။

‘‘ဟနေယျုံ ဆိန္ဒေယျုံ ဆေဒါပေယျုမ္ပိ၊ ကဏ္ဌေပိ ဆေတွာ ရုဓိရံ ပိဝေယျုံ၊

မာ ဒီနကာမာသု အသညတာသု၊ ဘာဝံ ကရေ ဂင်္ဂတိတ္ထူပမာသု။

၃၃၂။

‘‘မုသာ ¶ တာသံ ယထာ သစ္စံ၊ သစ္စံ တာသံ ယထာ မုသာ၊

ဂါဝေါ ဗဟိ တိဏဿေဝ၊ ဩမသန္တိ ဝရံ ဝရံ။

၃၃၃။

‘‘ဂတေနေတာ ပလောဘေန္တိ၊ ပေက္ခိတေန မှိတေန စ၊

အထောပိ ဒုန္နိဝတ္ထေန၊ မဉ္ဇုနာ ဘဏိတေန စ။

၃၃၄။

‘‘စောရိယော ကထိနာ ဟေတာ၊ ဝါဠာ စ လပသက္ခရာ၊

န တာ ကိဉ္စိ န ဇာနန္တိ၊ ယံ မနုဿေသု ဝဉ္စနံ။

၃၃၅။

‘‘အသာ လောကိတ္ထိယော နာမ၊ ဝေလာ တာသံ န ဝိဇ္ဇတိ၊

သာရတ္တာ စ ပဂဗ္ဘာ စ၊ သိခီ သဗ္ဗဃသော ယထာ။

၃၃၆။

‘‘နတ္ထိတ္ထီနံ ပိယော နာမ၊ အပ္ပိယောပိ န ဝိဇ္ဇတိ၊

သေဝန္တိ ဟေတာ ပိယမပ္ပိယဉ္စ၊ နာဝါ ယထာ ဩရကူလံ ပရဉ္စ။

၃၃၇။

‘‘နတ္ထိတ္ထီနံ ¶ ပိယော နာမ၊ အပ္ပိယောပိ န ဝိဇ္ဇတိ၊

ဓနတ္တာ ပဋိဝလ္လန္တိ၊ လတာဝ ဒုမနိဿိတာ။

၃၃၈။

‘‘ဟတ္ထိဗန္ဓံ အဿဗန္ဓံ၊ ဂေါပုရိသဉ္စ မဏ္ဍလံ၊

ဆဝဍာဟကံ ပုပ္ဖဆဍ္ဍကံ၊ သဓနမနုပတန္တိ နာရိယော။

၃၃၉။

‘‘ကုလပုတ္တမ္ပိ ဇဟန္တိ အကိဉ္စနံ၊ ဆဝကသမသဒိသမ္ပိ၊

အနုဂစ္ဆန္တိ အနုပတန္တိ၊ ဓနဟေတု ဟိ နာရိယော’’တိ။

တတ္ထ ¶ အာဒိမဇ္ဈကထာပရိယောသာနန္တိ ကထာယ အာဒိမဇ္ဈပရိယောသာနံ။ လဒ္ဓါ ခဏန္တိ ဩကာသံ လဘိတွာ။ ဣစ္ဆတိ မန္တိ မံ ဧသာ ဣစ္ဆတီတိ ပုရိသော ဣတ္ထိံ န ဝိဿသေယျ။ သာခပုရာဏသန္ထတန္တိ ဟိယျော ဝါ ပရေ ဝါ သန္ထတံ ပုရာဏသာခါသန္ထတံ န ဝိဿသေ၊ အပပ္ဖောဋေတွာ အပစ္စဝေက္ခိတွာ န ပရိဘုဉ္ဇေယျ။ တတြ ဟိ ဒီဃဇာတိကော ဝါ ပဝိသိတွာ တိဋ္ဌေယျေ၊ ပစ္စာမိတ္တော ဝါ သတ္ထံ နိက္ခိပေယျ။ မိတ္တပုရာဏစောရန္တိ ပန္ထဒူဟနဋ္ဌာနေ ဌိတံ စောရံ ‘‘ပုရာဏမိတ္တော မေ’’တိ န ဝိဿသေယျ။ စောရာ ဟိ ယေ သဉ္ဇာနန္တိ တေယေဝ မာရေန္တိ။ သခါ မမန္တိ သော ဟိ ခိပ္ပမေဝ ¶ ကုဇ္ဈတိ၊ တသ္မာ ရာဇာနံ ‘‘သခါ မေ’’တိ န ဝိဿသေ။ ဒသန္နမာတရန္တိ ‘‘အယံ မဟလ္လိကာ ဣဒါနိ မံ န အတိစရိဿတိ၊ အတ္တာနံ ရက္ခိဿတီ’’တိ န ဝိဿသေတဗ္ဗာ။ ရာမကရာသူတိ ဗာလာနံ ရတိကရာသု။ အစ္စန္တသီလာသူတိ အတိက္ကန္တသီလာသု။ အစ္စန္တပေမာနုဂတဿာတိ သစေပိ အစ္စန္တံ အနုဂတပေမာ အဿ၊ တထာပိ တံ န ဝိဿသေ။ ကိံကာရဏာ? တိတ္ထသမာ ဟိ နာရိယောတိ သမ္ဗန္ဓော၊ တိတ္ထံ ဝိယ သဗ္ဗသာဓာရဏာတိ အတ္ထော။

ဟနေယျုန္တိ ကုဒ္ဓါ ဝါ အညပုရိသသာရတ္တာ ဝါ ဟုတွာ သဗ္ဗမေတံ ဟနနာဒိံ ကရေယျုံ။ မာ ဒီနကာမာသူတိ ဟီနဇ္ဈာသယာသု သံကိလိဋ္ဌအာသယာသု။ ဘာဝန္တိ ဧဝရူပါသု သိနေဟံ မာ ကရေ။ ဂင်္ဂတိတ္ထူပမာသူတိ သဗ္ဗသာဓာရဏဋ္ဌေန ဂင်္ဂါတိတ္ထသဒိသာသု။ မုသာတိ မုသာဝါဒေါ တာသံ သစ္စသဒိသောဝ။ ဂတေနာတိအာဒီသု ပေက္ခိတေန ပလောဘနေ ဥမ္မာဒန္တီဇာတကံ၊ (ဇာ။ ၂။၁၈။၅၇ အာဒယော) ဒုန္နိဝတ္ထေန နိဠိနိကာဇာတကံ၊ (ဇာ။ ၂။၁၈။၁ အာဒယော) မဉ္ဇုနာ ဘဏိတေန ‘‘တုဝဋံ ခေါ၊ အယျပုတ္တ၊ အာဂစ္ဆေယျာသီ’’တိ နန္ဒတ္ထေရဿ ဝတ္ထု (ဥဒါ။ ၂၂) ကထေတဗ္ဗံ။ စောရိယောတိ သမ္ဘတဿ ဓနဿ ဝိနာသနေန စောရိယော။ ကထိနာတိ ထဒ္ဓဟဒယာ။ ဝါဠာတိ ဒုဋ္ဌာ အပ္ပကေနေဝ ကုဇ္ဈနသီလာ။ လပသက္ခရာတိ နိရတ္ထကလပနေန သက္ခရာ ဝိယ မဓုရာ။ အသာတိ အသတိယော လာမကာ။ သာရတ္တာတိ သဗ္ဗဒါ သာရတ္တာ။ ပဂဗ္ဘာတိ ကာယပါဂဗ္ဘိယာဒီဟိ ပဂဗ္ဘာ။ ယထာတိ ယထာ သိခီ သဗ္ဗဃသော၊ ဧဝမေတာပိ သဗ္ဗဃသာ။ ပဋိဝလ္လန္တီတိ ပရိဿဇန္တိ ဥပဂူဟန္တိ ဝေဌေန္တိ။ လတာဝါတိ ယထာ လတာ ရုက္ခနိဿိတာ ရုက္ခံ ဝေဌေန္တိ၊ ဧဝမေတာ ပုရိသံ ပရိဿဇန္တိ နာမ။

ဟတ္ထိဗန္ဓန္တိအာဒီသု ¶ ဂေါပုရိသော ဝုစ္စတိ ဂေါပါလကော။ ဆဝဍာဟကန္တိ ဆဝါနံ ဍာဟကံ၊ သုသာနပါလန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ပုပ္ဖဆဍ္ဍကန္တိ ဝစ္စဋ္ဌာနသောဓကံ။ သဓနန္တိ ဧတေသုပိ သဓနံ အနုဂစ္ဆန္တိယေဝ ¶ ။ အကိဉ္စနန္တိ အဓနံ။ ဆဝကသမသဒိသန္တိ သုနခမံသခါဒစဏ္ဍာလေန သမံ သဒိသံ၊ တေန နိဗ္ဗိသေသမ္ပိ ပုရိသံ ဂစ္ဆန္တိ ဘဇန္တိ။ ကသ္မာ? ယသ္မာ အနုပတန္တိ ဓနဟေတု နာရိယောတိ။

ဧဝံ အတ္တနော ဉာဏေ ဌတွာ အာနန္ဒော ဂိဇ္ဈရာဇာ ဣတ္ထီနံ အဂုဏံ ကထေတွာ တုဏှီ အဟောသိ။ တဿ ဝစနံ သုတွာ နာရဒေါပိ အတ္တနော ဉာဏေ ဌတွာ တာသံ အဂုဏံ ကထေသိ။ တံ ဒဿေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

‘‘အထ ခလု၊ ဘော၊ နာရဒေါ ဒေဝဗြာဟ္မဏော အာနန္ဒဿ ဂိဇ္ဈရာဇဿ အာဒိမဇ္ဈကထာပရိယောသာနံ ဝိဒိတွာ တာယံ ဝေလာယံ ဣမာ ဂါထာ အဘာသိ –

၃၄၀။

‘‘‘စတ္တာရောမေ ¶ န ပူရေန္တိ၊ တေ မေ သုဏာထ ဘာသတော၊

သမုဒ္ဒေါ ဗြာဟ္မဏော ရာဇာ၊ ဣတ္ထီ စာပိ ဒိဇမ္ပတိ။

၃၄၁။

‘‘သရိတာ သာဂရံ ယန္တိ၊ ယာ ကာစိ ပထဝိဿိတာ၊

တာ သမုဒ္ဒံ န ပူရေန္တိ၊ ဦနတ္တာ ဟိ န ပူရတိ။

၃၄၂။

‘‘ဗြာဟ္မဏော စ အဓီယာန၊ ဝေဒမက္ခာနပဉ္စမံ၊

ဘိယျောပိ သုတမိစ္ဆေယျ၊ ဦနတ္တာ ဟိ န ပူရတိ။

၃၄၃။

‘‘ရာဇာ စ ပထဝိံ သဗ္ဗံ၊ သသမုဒ္ဒံ သပဗ္ဗတံ၊

အဇ္ဈာဝသံ ဝိဇိနိတွာ၊ အနန္တရတနောစိတံ၊

ပါရံ သမုဒ္ဒံ ပတ္ထေတိ ဦနတ္တာ ဟိ န ပူရတိ။

၃၄၄။

‘‘ဧကမေကာယ ဣတ္ထိယာ၊ အဋ္ဌဋ္ဌ ပတိနော သိယာ၊

သူရာ စ ဗလဝန္တော စ၊ သဗ္ဗကာမရသာဟရာ၊

ကရေယျ နဝမေ ဆန္ဒံ၊ ဦနတ္တာ ဟိ န ပူရတိ။

၃၄၅။

‘‘သဗ္ဗိတ္ထိယော သိခီရိဝ သဗ္ဗဘက္ခာ၊ သဗ္ဗိတ္ထိယော နဒီရိဝ သဗ္ဗဝါဟီ၊

သဗ္ဗိတ္ထိယော ကဏ္ဋကာနံဝ သာခါ၊ သဗ္ဗိတ္ထိယော ဓနဟေတု ဝဇန္တိ။

၃၄၆။

‘‘ဝါတဉ္စ ¶ ဇာလေန နရော ပရာမသေ၊ ဩသိဉ္စယေ သာဂရမေကပါဏိနာ၊

သကေန ဟတ္ထေန ကရေယျ ဃောသံ၊ ယော သဗ္ဗဘာဝံ ပမဒါသု ဩဿဇေ။

၃၄၇။

‘‘စောရီနံ ဗဟုဗုဒ္ဓီနံ၊ ယာသု သစ္စံ သုဒုလ္လဘံ၊

ထီနံ ဘာဝေါ ဒုရာဇာနော၊ မစ္ဆဿေဝေါဒကေ ဂတံ။

၃၄၈။

‘‘အနလာ ¶ မုဒုသမ္ဘာသာ၊ ဒုပ္ပူရာ တာ နဒီသမာ၊

သီဒန္တိ နံ ဝိဒိတွာန၊ အာရကာ ပရိဝဇ္ဇယေ။

၃၄၉။

‘‘အာဝဋ္ဋနီ ¶ မဟာမာယာ၊ ဗြဟ္မစရိယဝိကောပနာ၊

သီဒန္တိ နံ ဝိဒိတွာန၊ အာရကာ ပရိဝဇ္ဇယေ။

၃၅၀။

‘‘ယံ ဧတာ ဥပသေဝန္တိ၊ ဆန္ဒသာ ဝါ ဓနေန ဝါ၊

ဇာတဝေဒေါဝ သံဌာနံ၊ ခိပ္ပံ အနုဒဟန္တိ န’’’န္တိ။

တတ္ထ ဒိဇမ္ပတီတိ ဒိဇဇေဋ္ဌကံ ကုဏာလံ အာလပတိ။ ‘‘သရိတာ’’တိအာဒိ ဌပိတမာတိကာယ ဘာဇနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ ဦနတ္တာတိ ဥဒကပတိဋ္ဌာနဿ မဟန္တတာယ ဦနာ ဧဝ။ အဓီယာနာတိ သဇ္ဈာယိတွာ။ ဝေဒမက္ခာနပဉ္စမန္တိ ဣတိဟာသပဉ္စမံ ဝေဒစတုက္ကံ။ ဦနတ္တာတိ သော ဟိ အဇ္ဈာသယမဟန္တတာယ သိက္ခိတဗ္ဗဿ န ပူရတိ။ အနန္တရတနောစိတန္တိ နာနာရတနေဟိ ဩစိတံ ပရိပုဏ္ဏံ။ ဦနတ္တာတိ သော ဟိ တဏှာမဟန္တတာယ န ပူရတိ။ သိယာတိ သိယုံ၊ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ သဗ္ဗကာမရသာဟရာတိ သဗ္ဗေသံ ကာမရသာနံ အာဟရကာ။ ‘‘နဝမေ’’တိ အဋ္ဌဟိ အတိတ္တဘာဝဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ သာ ပန ဒသမေပိ ဝီသတိမေပိ တတော ဥတ္တရိတရေပိ ဆန္ဒံ ကရောတေဝ။ ဦနတ္တာတိ သာ ဟိ ကာမတဏှာယ မဟန္တတာယ န ပူရတိ။ ကဏ္ဍကာနံဝ သာခါတိ သမ္ဗာဓမဂ္ဂေ ကဏ္ဋကသာခသဒိသာ။ ယထာ ဟိ သာခါ လဂ္ဂိတွာ အာကဍ္ဎတိ၊ ဧဝံ ဧတာပိ ရူပါဒီဟိ ကဍ္ဎန္တိ။ ယထာ သာခါ ဟတ္ထာဒီသု ဝိဇ္ဈိတွာ ဒုက္ခံ ဥပ္ပာဒေတိ၊ ဧဝံ ဧတာပိ ဖုဋ္ဌမတ္တာ သရီရသမ္ဖဿေန ဝိဇ္ဈိတွာ မဟာဝိနာသံ ပါပေန္တိ။ ဝဇန္တီတိ ပရပုရိသံ ဝဇန္တိ။

ပရာမသေတိ ဂဏှေယျ။ ဩသိဉ္စယေတိ နှာယိတုံ ဩတိဏ္ဏော ဧကေန ပါဏိနာ သကလသမုဒ္ဒဥဒကံ ဩသိဉ္စေယျ ဂဟေတွာ ဆဍ္ဍေယျ။ သကေနာတိ ဧကေန ¶ အတ္တနော ဟတ္ထေန တမေဝ ဟတ္ထံ ဟရိတွာ ဃောသံ ဥပ္ပာဒေယျ။ သဗ္ဗဘာဝန္တိ ‘‘တွမေဝ ဣဋ္ဌော ကန္တော ပိယော မနာပေါ’’တိ ဝုစ္စမာနော ယော ပုရိသော ‘‘ဧဝမေတ’’န္တိ သဒ္ဒဟန္တော သဗ္ဗံ အတ္တနော အဇ္ဈာသယံ ပမဒါသု ဩဿဇေယျ၊ သော ဇာလာဒီဟိ ဝါတဂ္ဂဟဏာဒီနိ ကရေယျာတိ အတ္ထော။ ဂတန္တိ ဂမနံ။ အနလာတိ တီဟိ ဓမ္မေဟိ အလန္တိ ဝစနဝိရဟိတာ။ ဒုပ္ပုရာ တာတိ ယထာ မဟာနဒီ ဥဒကေန၊ ဧဝံ ကိလေသရတိယာ တာ ဒုပ္ပူရာ။ သီဒန္တိ နံ ဝိဒိတွာနာတိ ဧတ္ထ နန္တိ နိပါတမတ္တံ၊ ဣတ္ထိယော အလ္လီနာ စတူသု အပါယေသု သီဒန္တီတိ ဝိဒိတွာ။ အာဝဋ္ဋနီတိ ယထာ အာဝဋ္ဋနီ မဟာဇနဿ ဟဒယံ မောဟေတွာ အတ္တနော ဝသေ ဝတ္တေတိ၊ ဧဝမေတာပီတိ အတ္ထော။ ဝိကောပနာတိ နာသနတ္ထေန စ ဂရဟတ္ထေန စ ဗြဟ္မစရိယဿ ကောပိကာ။ ဆန္ဒသာ ဝါတိ ပိယသံဝါသေန ဝါ။ ဓနေန ဝါတိ ဓနဟေတု ဝါ။ သံဌာနန္တိ ယထာ ဇာတဝေဒေါ အတ္တနော ဌာနံ ယံ ယံ ပဒေသံ အလ္လီယတိ၊ တံ တံ ဒဟတိ၊ တထာ ဧတာပိ ယံ ယံ ပုရိသံ ကိလေသဝသေန အလ္လီယန္တိ၊ တံ တံ အနုဒဟန္တိ မဟာဝိနာသံ ပါပေန္တိ။

ဧဝံ ¶ နာရဒေန ဣတ္ထီနံ အဂုဏေ ပကာသိတေ ပုန မဟာသတ္တော ဝိသေသေတွာ တာသံ အဂုဏံ ပကာသေတိ။ တံ ¶ ဒဿေတုံ သတ္ထာ အာဟ –

‘‘အထ ခလု၊ ဘော၊ ကုဏာလော သကုဏော နာရဒဿ ဒေဝဗြာဟ္မဏဿ အာဒိမဇ္ဈကထာပရိယောသာနံ ဝိဒိတွာ တာယံ ဝေလာယံ ဣမာ ဂါထာယော အဇ္ဈဘာသိ –

၃၅၁။

‘‘‘သလ္လပေ နိသိတခဂ္ဂပါဏိနာ၊ ပဏ္ဍိတော အပိ ပိသာစဒေါသိနာ၊

ဥဂ္ဂတေဇမုရဂမ္ပိ အာသိဒေ၊ ဧကော ဧကာယ ပမဒါယ နာလပေ။

၃၅၂။

‘‘လောကစိတ္တမထနာ ဟိ နာရိယော၊ နစ္စဂီတဘဏိတမှိတာဝုဓာ၊

ဗာဓယန္တိ အနုပဋ္ဌိတဿတိံ၊ ဒီပေ ရက္ခသိဂဏောဝ ဝါဏိဇေ။

၃၅၃။

‘‘နတ္ထိ ¶ တာသံ ဝိနယော န သံဝရော၊ မဇ္ဇမံသနိရတာ အသညတာ၊

တာ ဂိလန္တိ ပုရိသဿ ပါဘတံ၊ သာဂရေဝ မကရံ တိမိင်္ဂလော။

၃၅၄။

‘‘ပဉ္စကာမဂုဏသာတဂေါစရာ၊ ဥဒ္ဓတာ အနိယတာ အသညတာ၊

ဩသရန္တိ ပမဒါ ပမာဒိနံ၊ လောဏတောယဝတိယံဝ အာပကာ။

၃၅၅။

‘‘ယံ နရံ ဥပလပေန္တိ နာရိယော၊ ဆန္ဒသာ ဝါ ရတိယာ ဓနေန ဝါ၊

ဇာတဝေဒသဒိသမ္ပိ တာဒိသံ၊ ရာဂဒေါသဝဓိယော ဒဟန္တိ နံ။

၃၅၆။

‘‘အဍ္ဎံ ဉတွာ ပုရိသံ မဟဒ္ဓနံ၊ ဩသရန္တိ သဓနံ သဟတ္တနာ၊

ရတ္တစိတ္တမတိဝေဌယန္တိ နံ၊ သာလ မာလုဝလတာဝ ကာနနေ။

၃၅၇။

‘‘တာ ဥပေန္တိ ဝိဝိဓေန ဆန္ဒသာ၊ စိတြဗိမ္ဗမုခိယော အလင်္ကတာ၊

ဥဟသန္တိ ပဟသန္တိ နာရိယော၊ သမ္ဗရောဝ သတမာယကောဝိဒါ။

၃၅၈။

‘‘ဇာတရူပမဏိမုတ္တဘူသိတာ၊ သက္ကတာ ပတိကုလေသု နာရိယော၊

ရက္ခိတာ ¶ အတိစရန္တိ သာမိကံ၊ ဒါနဝံဝ ဟဒယန္တရဿိတာ။

၃၅၉။

‘‘တေဇဝါပိ ¶ ဟိ နရော ဝိစက္ခဏော၊ သက္ကတော ဗဟုဇနဿ ပူဇိတော၊

နာရိနံ ဝသဂတော န ဘာသတိ၊ ရာဟုနာ ဥပဟတောဝ စန္ဒိမာ။

၃၆၀။

‘‘ယံ ¶ ကရေယျ ကုပိတော ဒိသော ဒိသံ၊ ဒုဋ္ဌစိတ္တော ဝသမာဂတံ အရိံ၊

တေန ဘိယျော ဗျသနံ နိဂစ္ဆတိ၊ နာရိနံ ဝသဂတော အပေက္ခဝါ။

၃၆၁။

‘‘ကေသလူနနခဆိန္နတဇ္ဇိတာ၊ ပါဒပါဏိကသဒဏ္ဍတာဠိတာ၊

ဟီနမေဝုပဂတာ ဟိ နာရိယော၊ တာ ရမန္တိ ကုဏပေဝ မက္ခိကာ။

၃၆၂။

‘‘တာ ကုလေသု ဝိသိခန္တရေသု ဝါ၊ ရာဇဓာနိနိဂမေသု ဝါ ပုန၊

ဩဍ္ဍိတံ နမုစိပါသဝါကရံ၊ စက္ခုမာ ပရိဝဇ္ဇေ သုခတ္ထိကော။

၃၆၃။

‘‘ဩဿဇိတွ ကုသလံ တပေါဂုဏံ၊ ယော အနရိယစရိတာနိ မာစရိ၊

ဒေဝတာဟိ နိရယံ နိမိဿတိ၊ ဆေဒဂါမိမဏိယံဝ ဝါဏိဇော။

၃၆၄။

‘‘သော ဣဓ ဂရဟိတော ပရတ္ထ စ၊ ဒုမ္မတီ ဥပဟတော သကမ္မုနာ၊

ဂစ္ဆတီ အနိယတော ဂဠာဂဠံ၊ ဒုဋ္ဌဂဒြဘရထောဝ ဥပ္ပထေ။

၃၆၅။

‘‘သော ဥပေတိ နိရယံ ပတာပနံ၊ သတ္တိသိမ္ဗလိဝနဉ္စ အာယသံ၊

အာဝသိတွာ တိရစ္ဆာနယောနိယံ၊ ပေတရာဇဝိသယံ န မုဉ္စတိ။

၃၆၆။

‘‘ဒိဗျခိဍ္ဍရတိယော စ နန္ဒနေ၊ စက္ကဝတ္တိစရိတဉ္စ မာနုသေ၊

နာသယန္တိ ပမဒါ ပမာဒိနံ၊ ဒုဂ္ဂတိဉ္စ ပဋိပါဒယန္တိ နံ။

၃၆၇။

‘‘ဒိဗျခိဍ္ဍရတိယော ¶ ¶ န ဒုလ္လဘာ၊ စက္ကဝတ္တိစရိတဉ္စ မာနုသေ၊

သောဏ္ဏဗျမှနိလယာ စ အစ္ဆရာ၊ ယေ စရန္တိ ပမဒါဟနတ္ထိကာ။

၃၆၈။

‘‘ကာမဓာတုသမတိက္ကမာ ဂတိ၊ ရူပဓာတုယာ ဘာဝေါ န ဒုလ္လဘော၊

ဝီတရာဂဝိသယူပပတ္တိ ယာ၊ ယေ စရန္တိ ပမဒါဟနတ္ထိကာ။

၃၆၉။

‘‘သဗ္ဗဒုက္ခသမတ္တိက္ကမံ ¶ သိဝံ၊ အစ္စန္တမစလိတံ အသင်္ခတံ၊

နိဗ္ဗုတေဟိ သုစိဟီ န ဒုလ္လဘံ၊ ယေ စရန္တိ ပမဒါဟနတ္ထိကာ’’’တိ။

တတ္ထ သလ္လပေတိ ‘‘သစေ မယာ သဒ္ဓိံ သလ္လပေဿသိ၊ သီသံ တေ ပါတေဿာမီ’’တိ ဝတွာ ခဂ္ဂံ အာဒါယ ဌိတေနာပိ၊ ‘‘သလ္လပိတမတ္တေယေဝ တံ ခါဒိတွာ ဇီဝိတဝိနာသံ ပါပေဿာမီ’’တိ ဒေါသိနာ ဟုတွာ ဌိတေနာပိ ပိသာစေန သဒ္ဓိံ သလ္လပေ။ ‘‘ဥပဂတံ ဍံသိတွာ နာသေဿာမီ’’တိ ဌိတံ ဥဂ္ဂတေဇံ ဥရဂမ္ပိ အာသိဒေ။ ဧကော ပန ဟုတွာ ရဟော ဧကာယ ပမဒါယ န ဟိ အာလပေ။ လောကစိတ္တမထနာတိ လောကဿ စိတ္တဃာတိကာ။ ဒီပေ ရက္ခသိဂဏောတိ ယထာ ဒီပေ ရက္ခသိဂဏော မနုဿဝေသေန ဝါဏိဇေ ဥပလာပေတွာ အတ္တနော ဝသေ ဂတေ ကတွာ ခါဒတိ၊ ဧဝံ ဣမာပိ ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ အတ္တနော ဝသေ ကတွာ သတ္တေ မဟာဝိနာသံ ပါပေန္တီတိ အတ္ထော။ ဝိနယောတိ အာစာရော။ သံဝရောတိ မရိယာဒေါ။ ပုရိသဿ ပါဘတန္တိ ဒုက္ခသမ္ဘတံ ဓနံ ဂိလန္တိ နာသေန္တိ။

အနိယတာတိ အနိယတစိတ္တာ။ လောဏတောယဝတိယန္တိ လောဏတောယဝန္တံ သမုဒ္ဒန္တိ အတ္ထော။ အာပကာတိ အာပဂါ၊ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ ယထာ သမုဒ္ဒံ နဒိယော ဩသရန္တိ၊ ဧဝံ ပမာဒိနံ ပမဒါတိ အတ္ထော။ ဆန္ဒသာတိ ပေမေန။ ရတိယာတိ ပဉ္စကာမဂုဏရတိယာ။ ဓနေန ဝါတိ ဓနဟေတု ဝါ။ ဇာတဝေဒသဒိသန္တိ ဂုဏသမ္ပတ္တိယာ အဂ္ဂိမိဝ ဇလိတမ္ပိ။ ရာဂဒေါသဝဓိယောတိ ¶ ကာမရာဂဒေါသေဟိ ဝဓိကာ။ ရာဂဒေါသဂတိယောတိပိ ပါဌော။ ဩသရန္တီတိ ဓနဂဟဏတ္ထာယ မဓုရဝစနေန တံ ဗန္ဓန္တိယော ဥပဂစ္ဆန္တိ။ သဓနန္တိ သဓနာ။ အယမေဝ ဝါ ပါဌော၊ ဝတ္ထာလင်္ကာရတ္ထာယ ကိဉ္စိ အတ္တနော ဓနံ ဒတွာပိ ဩသရန္တီတိ အတ္ထော။ သဟတ္တနာတိ အတ္တဘာဝေန သဒ္ဓိံ အတ္တဘာဝမ္ပိ တဿေဝ ပရိစ္စဇန္တိယော ဝိယ ဟောန္တိ။ အတိဝေဌယန္တီတိ ဓနဂဟဏတ္ထာယ အတိဝိယ ဝေဌေန္တိ ပီဠေန္တိ။

ဝိဝိဓေန ဆန္ဒသာတိ နာနာဝိဓေန အာကာရေန။ စိတြဗိမ္ဗမုခိယောတိ အလင်္ကာရဝသေန စိတြသရီရာ စိတြမုခိယော ဟုတွာ။ ဥဟသန္တီတိ မဟာဟသိတံ ဟသန္တိ။ ပဟသန္တီတိ မန္ဒဟသိတံ ဟသန္တိ။ သမ္ဗရောဝါတိ မာယာကာရပုရိသော ဝိယ အသုရိန္ဒော ဝိယ စ ¶ ။ ဒါနဝံဝ ဟဒယန္တရဿိတာတိ ယထာ ‘‘ကုတော နု အာဂစ္ဆထ၊ ဘော၊ တယော ဇနာ’’တိ ကရဏ္ဍကဇာတကေ (ဇာ။ ၁။၉။၈၇ အာဒယော) ဟဒယန္တရနိဿိတာ အန္တောဥဒရဂတာပိ ဒါနဝံ အတိစရိ၊ ဧဝံ အတိစရန္တိ။ အရက္ခိတာ ဟေတာတိ ဒီပေတိ။ န ဘာသတီတိ န ဝိရောစတိ ဟရိတစလောမသကဿပကုသရာဇာနော ဝိယ။ တေနာတိ တမှာ အမိတ္တေန ကတာ ဗျသနာ အတိရေကတရံ ဗျသနန္တိ အတ္ထော။ အပေက္ခဝါတိ သတဏှော။

ကေသလူနနခဆိန္နတဇ္ဇိတာတိ အာကဍ္ဎိတွာ လူနကေသာ နခေဟိ ဆိန္နဂတ္တာ တဇ္ဇိတာ ပါဒါဒီဟိ စ ¶ တာဠိတာဝ ဟုတွာ။ ယော ကိလေသဝသေန ဧတေပိ ဝိပ္ပကာရေ ကရောတိ၊ တာဒိသံ ဟီနမေဝ ဥပဂတာ နာရိယော ရမန္တိ၊ န ဧတေ ဝိပ္ပကာရေ ပရိဟရန္တိ၊ မဓုရသမာစာရေ ကိံကာရဏာ တာ န ရမန္တိ။ ကုဏပေဝ မက္ခိကာတိ ယသ္မာ ဇေဂုစ္ဆဟတ္ထိကုဏပါဒိမှိ မက္ခိကာ ဝိယ တာ ဟီနေယေဝ ရမန္တီတိ အတ္ထော။ ဩဍ္ဍိတန္တိ န ဧတာ ဣတ္ထိယော နာမ၊ အထ ခေါ ဣမေသု ဌာနေသု နမုစိနော ကိလေသမာရဿ မိဂပက္ခိဂဟဏတ္ထံ လုဒ္ဒကေဟိ ဩဍ္ဍိတံ ပါသဉ္စ ဝါကရဉ္စာတိ မညမာနော ပညာစက္ခုမာ ပုရိသော ဒိဗ္ဗမာနုသိကေန သုခေန အတ္ထိကော ပရိဝဇ္ဇေယျ။

ဩဿဇိတွာတိ ဒေဝမနုဿေသု မဟာသမ္ပတ္တိဒါယကံ တပေါဂုဏံ ဆဍ္ဍေတွာ။ ယောတိ ယော ပုရိသော အနရိယေသု အပရိသုဒ္ဓေသု ကာမဂုဏေသု ကာမရတိစရိတာနိ အာစရတိ။ ဒေဝတာဟိ နိရယံ နိမိဿတီတိ သော ဒေဝလောကေန ပရိဝတ္တိတွာ နိရယံ ဂဏှိဿတိ။ ဆေဒဂါမိမဏိယံဝ ဝါဏိဇောတိ ¶ ယထာ ဗာလဝါဏိဇော သတသဟဿဂ္ဃဘဏ္ဍံ ဒတွာ ဆေဒဂါမိမဏိကံ ဂဏှာတိ၊ တထာရူပေါ အယံ ဟောတီတိ အတ္ထော။ သောတိ သော ဣတ္ထီနံ ဝသံ ဂတော။ အနိယတောတိ ဧတ္တကံ နာမ ကာလံ အပါယေသု ပစ္စိဿတီတိ အနိယတော။ ဂဠာဂဠန္တိ ဒေဝလောကာ ဝါ မနုဿလောကာ ဝါ ဂဠိတွာ အပါယမေဝ ဂစ္ဆတီတိ အတ္ထော။ ယထာ ကိံ? ဒုဋ္ဌဂဒြဘရထောဝ ဥပ္ပထေတိ၊ ယထာ ကူဋဂဒြဘယုတ္တရထော မဂ္ဂါ ဩက္ကမိတွာ ဥပ္ပထေယေဝ ဂစ္ဆတိ၊ တထာ။ သတ္တိသိမ္ဗလိဝနန္တိ သတ္တိသဒိသေဟိ ကဏ္ဋကေဟိ ယုတ္တံ အာယသံ သိမ္ဗလိဝနံ။ ပေတရာဇဝိသယန္တိ ပေတဝိသယဉ္စ ကာလကဉ္စိကအသုရဝိသယဉ္စ။

ပမာဒိနန္တိ ပမတ္တာနံ။ တေ ဟိ ပမဒါသု ပမတ္တာ တာသံ သမ္ပတ္တီနံ မူလဘူတံ ကုသလံ န ကရောန္တိ၊ ဣတိ တေသံ ပမဒါ သဗ္ဗာ တာ နာသေန္တိ နာမ။ ပဋိပါဒယန္တီတိ တထာဝိဓံ ပုရိသံ တာ ပမာဒဝသေနေဝ အကုသလံ ကာရေတွာ ဒုဂ္ဂတိံ ပဋိပါဒေန္တိ နာမ။ သောဏ္ဏဗျမှနိလယာတိ သုဝဏ္ဏမယဝိမာနဝါသိနိယော။ ပမဒါဟနတ္ထိကာတိ ယေ ပုရိသာ ပမဒါဟိ အနတ္ထိကာ ဟုတွာ ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တိ။ ကာမဓာတုသမတိက္ကမာတိ ကာမဓာတုသမတိက္ကမာ ယာ ဂတိ။ ရူပဓာတုယာ ဘာဝေါတိ ယော ကာမဓာတုသမတိက္ကမဂတိသင်္ခါတော ရူပဓာတုယာ ဘာဝေါ၊ သော တေသံ န ဒုလ္လဘော။ ဝီတရာဂဝိသယူပပတ္တိ ယာတိ ယာ ဝီတရာဂဝိသယေ သုဒ္ဓါဝါသလောကေ ဥပပတ္တိ၊ သာပိ တေသံ န ဒုလ္လဘာတိ အတ္ထော။ အစ္စန္တန္တိ အန္တာတီတံ အဝိနာသဓမ္မံ။ အစလိတန္တိ ကိလေသေဟိ အကမ္ပိတံ။ နိဗ္ဗုတေဟီတိ နိဗ္ဗုတကိလေသေဟိ။ သုစိဟီတိ သုစီဟိ ပရိသုဒ္ဓေဟိ ဧဝရူပံ နိဗ္ဗာနံ န ဒုလ္လဘန္တိ။

ဧဝံ ¶ မဟာသတ္တော အမတမဟာနိဗ္ဗာနံ ပါပေတွာ ဒေသနံ နိဋ္ဌာပေသိ။ ဟိမဝန္တေ ကိန္နရမဟောရဂါဒယော အာကာသေ ဌိတာ ဒေဝတာ စ ‘‘အဟော ဗုဒ္ဓလီလာယ ကထိတာ’’တိ သာဓုကာရံ အဒံသု ¶ ။ အာနန္ဒော ဂိဇ္ဈရာဇာ နာရဒေါ ဒေဝဗြာဟ္မဏော ပုဏ္ဏမုခေါ စ ဖုဿကောကိလော အတ္တနော အတ္တနော ပရိသံ အာဒါယ ယထာဌာနမေဝ ဂမိံသု။ မဟာသတ္တောပိ သကဋ္ဌာနမေဝ ဂတော။ ဣတရေ ပန အန္တရန္တရာ ဂန္တွာ မဟာသတ္တဿ သန္တိကေ ဩဝါဒံ ဂဟေတွာ တသ္မိံ ဩဝါဒေ ဌတွာ သဂ္ဂပရာယဏာ အဟေသုံ။

သတ္ထာ ¶ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေန္တော ဩသာနဂါထာ အဘာသိ –

၃၇၀။

‘‘ကုဏာလောဟံ တဒါ အာသိံ၊ ဥဒါယီ ဖုဿကောကိလော၊

အာနန္ဒော ဂိဇ္ဈရာဇာသိ၊ သာရိပုတ္တော စ နာရဒေါ၊

ပရိသာ ဗုဒ္ဓပရိသာ၊ ဧဝံ ဓာရေထ ဇာတက’’န္တိ။

တေ ပန ဘိက္ခူ ဂမနကာလေ သတ္ထာနုဘာဝေန ဂန္တွာ အာဂမနကာလေ အတ္တနော အတ္တနောဝ အာနုဘာဝေန အာဂတာ။ တေသံ သတ္ထာ မဟာဝနေယေဝ ကမ္မဋ္ဌာနံ ကထေသိ။ သဗ္ဗေပိ တေ တံ ဒိဝသမေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏိံသု။ မဟာဒေဝတာသမာဂမော အဟောသိ။ အထဿ ဘဂဝါ မဟာသမယသုတ္တံ (ဒီ။ နိ။ ၂။၃၃၁ အာဒယော) ကထေသိ။

ကုဏာလဇာတကဝဏ္ဏနာ စတုတ္ထာ။

[၅၃၇] ၅။ မဟာသုတသောမဇာတကဝဏ္ဏနာ

ကသ္မာ တုဝံ ရသက ဧဒိသာနီတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အင်္ဂုလိမာလတ္ထေရဒမနံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တဿ ဥပ္ပတ္တိ စ ပဗ္ဗဇ္ဇာ စ ဥပသမ္ပဒါ စ အင်္ဂုလိမာလသုတ္တဝဏ္ဏနာယံ (မ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၂။၃၄ အာဒယော) ဝုတ္တနယေန ဝိတ္ထာရတော ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သော ပန သစ္စကိရိယာယ မူဠှဂဗ္ဘာယ ဣတ္ထိယာ သောတ္ထိဘာဝံ ကတွာ တတော ပဋ္ဌာယ သုလဘပိဏ္ဍော ဟုတွာ ဝိဝေကမနုဗြူဟန္တော အပရဘာဂေ အရဟတ္တံ ပတွာ အဘိညာတောဝ အသီတိယာ မဟာထေရာနံ အဗ္ဘန္တရော အဟောသိ။ တသ္မိံ ကာလေ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘အာဝုသော၊ အဟော ဝတ ဘဂဝတာ တထာရူပံ လုဒ္ဒံ လောဟိတပါဏိံ မဟာစောရံ အင်္ဂုလိမာလံ အဒဏ္ဍေန အသတ္ထေန ဒမေတွာ နိဗ္ဗိသေဝနံ ကရောန္တေန ဒုက္ကရံ ကတံ၊ အဟော ဗုဒ္ဓါ နာမ ဒုက္ကရကာရိနော’’တိ။ သတ္ထာ ဂန္ဓကုဋိယံ ဌိတောဝ ဒိဗ္ဗသောတေန တံ ကထံ သုတွာ ‘‘အဇ္ဇ မမ ဂမနံ ဗဟုပကာရံ ဘဝိဿတိ၊ မဟာဓမ္မဒေသနာ ပဝတ္တိဿတီ’’တိ ဉတွာ အနောပမာယ ဗုဒ္ဓလီလာယ ဓမ္မသဘံ ဂန္တွာ ဝရပညတ္တာသနေ နိသီဒိတွာ ‘‘ကာယ ¶ နုတ္ထ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘အနစ္ဆရိယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဒါနေဝ ပရမာဘိသမ္ဗောဓိံ ¶ ပတ္တေန မယာ ဧတဿ ဒမနံ၊ သွာဟံ ပုဗ္ဗစရိယံ ¶ စရန္တော ပဒေသဉာဏေ ဌိတောပိ ဧတံ ဒမေသိ’’န္တိ ဝတွာ တေဟိ ယာစိတော အတီတံ အာဟရိ။

အတီတေ ကုရုရဋ္ဌေ ဣန္ဒပတ္ထနဂရေ ကောရဗျော နာမ ရာဇာ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေသိ။ တဒါ ဗောဓိသတ္တော တဿ အဂ္ဂမဟေသိယာ ကုစ္ဆိမှိ နိဗ္ဗတ္တိ။ ဒသမာသေ အတိက္ကန္တေ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ ပုတ္တံ ဝိဇာယိ၊ သုတဝိတ္တတာယ ပန နံ ‘‘သုတသောမော’’တိ သဉ္ဇာနိံသု။ တမေနံ ရာဇာ ဝယပ္ပတ္တံ နိက္ခသဟဿံ ဒတွာ ဒိသာပါမောက္ခဿ အာစရိယဿ သန္တိကေ သိပ္ပုဂ္ဂဟဏတ္ထာယ တက္ကသိလံ ပေသေသိ။ သော အာစရိယဘာဂံ အာဒါယ နဂရာ နိက္ခမိတွာ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိ။ တဒါ ဗာရာဏသိယံ ကာသိရညော ပုတ္တော ဗြဟ္မဒတ္တကုမာရောပိ တထေဝ ဝတွာ ပိတရာ ပေသိတော နဂရာ နိက္ခမိတွာ တမေဝ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိ။ အထ သုတသောမော မဂ္ဂံ ဂန္တွာ နဂရဒွါရေ သာလာယ ဖလကေ ဝိဿမတ္ထာယ နိသီဒိ။ ဗြဟ္မဒတ္တကုမာရောပိ ဂန္တွာ တေန သဒ္ဓိံ ဧကဖလကေ နိသီဒိ။ အထ နံ သုတသောမော ပဋိသန္ထာရံ ကရောန္တော ‘‘သမ္မ၊ မဂ္ဂကိလန္တောသိ၊ ကုတော အာဂစ္ဆသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဗာရာဏသိတော’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ကဿ ပုတ္တောသီ’’တိ ဝတွာ ‘‘ကာသိရညော ပုတ္တောမှီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ကော နာမောသီ’’တိ ဝတွာ ‘‘အဟံ ဗြဟ္မဒတ္တကုမာရော နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ကေန ကာရဏေန ဣဓာဂတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ သော ‘‘သိပ္ပုဂ္ဂဟဏတ္ထာယာ’’တိ ဝတွာ ‘‘တွမ္ပိ မဂ္ဂကိလန္တောသိ၊ ကုတော အာဂစ္ဆသီ’’တိ တေနေဝ နယေန ဣတရံ ပုစ္ဆိ။ သောပိ တဿ သဗ္ဗံ အာစိက္ခိ။ တေ ဥဘောပိ ‘‘မယံ ခတ္တိယာ၊ ဧကာစရိယဿေဝ သန္တိကေ သိပ္ပုဂ္ဂဟဏတ္ထာယ ဂစ္ဆာမာ’’တိ အညမညံ မိတ္တဘာဝံ ကတွာ နဂရံ ပဝိသိတွာ အာစရိယကုလံ ဂန္တွာ အာစရိယံ ဝန္ဒိတွာ အတ္တနော ဇာတိအာဒိံ ကထေတွာ သိပ္ပုဂ္ဂဟဏတ္ထာယ အာဂတဘာဝံ ကထေသုံ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိ။ တေ အာစရိယဘာဂံ ဒတွာ သိပ္ပံ ပဋ္ဌပေသုံ။

န ကေဝလဉ္စ တေ ဒွေဝ၊ အညေပိ တဒါ ဇမ္ဗုဒီပေ ဧကသတမတ္တာ ရာဇပုတ္တာ တဿ သန္တိကေ သိပ္ပံ ဥဂ္ဂဏှန္တိ။ သုတသောမော တေသံ ဇေဋ္ဌန္တေဝါသိကော ဟုတွာ သိပ္ပံ ဥပဒိသန္တော နစိရဿေဝ နိပ္ဖတ္တိံ ပါပုဏိ။ သော အညဿ သန္တိကံ အဂန္တွာ ‘‘သဟာယော ¶ မေ’’တိ ဗြဟ္မဒတ္တဿ ကုမာရဿေဝ သန္တိကံ ဂန္တွာ တဿ ပိဋ္ဌိအာစရိယော ဟုတွာ သိပ္ပံ သိက္ခာပေသိ။ ဣတရေသမ္ပိ အနုက္ကမေန သိပ္ပံ နိဋ္ဌိတံ။ တေ အနုယောဂံ ဒတွာ အာစရိယံ ဝန္ဒိတွာ သုတသောမံ ပရိဝါရေတွာ နိက္ခမိံသု။ အထ နေ သုတသောမော မဂ္ဂန္တရေ ဌတွာ ဥယျောဇေန္တော ‘‘တုမှေ အတ္တနော အတ္တနော ပိတူနံ သိပ္ပံ ဒဿေတွာ ရဇ္ဇေသု ¶ ပတိဋ္ဌဟိဿထ၊ ပတိဋ္ဌိတာ စ ပန မမောဝါဒံ ကရေယျာထာ’’တိ အာဟ။ ‘‘ကိံ ¶ ၊ အာစရိယာ’’တိ? ‘‘ပက္ခဒိဝသေသု ဥပေါသထိကာ ဟုတွာ မာ ဃာတံ ကရေယျာထာ’’တိ။ တေ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိံသု။ ဗောဓိသတ္တောပိ အင်္ဂဝိဇ္ဇာပါဌကတ္တာ ‘‘အနာဂတေ ဗာရာဏသိယံ ဗြဟ္မဒတ္တကုမာရံ နိဿာယ မဟာဘယံ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတီ’’တိ ဉတွာ တေ ဧဝံ ဩဝဒိတွာ ဥယျောဇေသိ။ တေ သဗ္ဗေပိ အတ္တနော အတ္တနော ဇနပဒံ ဂန္တွာ ပိတူနံ သိပ္ပံ ဒဿေတွာ ရဇ္ဇေသု ပတိဋ္ဌာယ ပတိဋ္ဌိတဘာဝဉ္စေဝ ဩဝါဒေ ဝတ္တနဘာဝဉ္စ ဇာနာပေတုံ ပဏ္ဏာကာရေန သဒ္ဓိံ ပဏ္ဏာနိ ပဟိဏိံသု။ မဟာသတ္တော တံ ပဝတ္တိံ သုတွာ ‘‘အပ္ပမတ္တာဝ ဟောထာ’’တိ ပဏ္ဏာနိ ပဋိပေသေသိ။

တေသု ဗာရာဏသိရာဇာ ဝိနာ မံသေန ဘတ္တံ န ဘုဉ္ဇတိ။ ဥပေါသထဒိဝသတ္ထာယပိဿ မံသံ ဂဟေတွာ ဌပေသိ။ အထေကဒိဝသံ ဧဝံ ဌပိတမံသံ ဘတ္တကာရကဿ ပမာဒေန ရာဇဂေဟေ ကောလေယျကသုနခါ ခါဒိံသု။ ဘတ္တကာရကော တံ မံသံ အဒိတွာ ကဟာပဏမုဋ္ဌိံ အာဒါယ စရန္တောပိ မံသံ ဥပ္ပာဒေတုံ အသက္ကောန္တော ‘‘သစေ အမံသကဘတ္တံ ဥပနာမေဿာမိ၊ ဇီဝိတံ မေ နတ္ထိ၊ ကိံ နု ခေါ ကရိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘အတ္ထေသော ဥပါယော’’တိ ဝိကာလေ အာမကသုသာနံ ဂန္တွာ မုဟုတ္တမတဿ ပုရိသဿ ဦရုမံသံ အာဟရိတွာ သုပက္ကံ ပစိတွာ ဘတ္တံ ဥပနာမေသိ။ ရညော မံသခဏ္ဍံ ဇိဝှဂ္ဂေ ဌပိတမတ္တမေဝ သတ္တ ရသဟရဏိသဟဿာနိ ဖရိ၊ သကလသရီရံ ခေါဘေတွာ အဋ္ဌာသိ။ ကိံကာရဏာ? ပုဗ္ဗေ စဿ သေဝနတာယ။ သော ကိရ အတီတာနန္တရေ အတ္တဘာဝေ ယက္ခော ဟုတွာ ဗဟုံ မနုဿမံသံ ခါဒိတပုဗ္ဗော၊ တေနဿ တံ ပိယံ အဟောသိ ¶ ။ သော ‘‘သစာဟံ တုဏှီယေဝ ဘုဉ္ဇိဿာမိ၊ န မေ အယံ ဣမံ မံသံ ကထေဿတီ’’တိ စိန္တေတွာ သဟ ခေဠေန ဘူမိယံ ပါတေသိ။ ‘‘နိဒ္ဒေါသံ၊ ဒေဝ၊ ခါဒါဟီ’’တိ ဝုတ္တေ မနုဿေ ပဋိက္ကမာပေတွာ ‘‘အဟမေတဿ နိဒ္ဒေါသဘာဝံ ဇာနာမိ၊ ကိံ နာမေတံ မံသ’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ပုရိမဒိဝသေသု ပရိဘောဂမံသမေဝ၊ ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘နနု အညသ္မိံ ကာလေ အယံ ရသော နတ္ထီ’’တိ? ‘‘အဇ္ဇ သုပက္ကံ၊ ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘နနု ပုဗ္ဗေပိ ဧဝမေဝ ပစသီ’’တိ။ အထ နံ တုဏှီဘူတံ ဉတွာ ‘‘သဘာဝံ ကထေဟိ၊ နော စေ ကထေသိ၊ ဇီဝိတံ တေ နတ္ထီ’’တိ အာဟ။ သော အဘယံ ယာစိတွာ ယထာဘူတံ ကထေသိ။ ရာဇာ ‘‘မာ သဒ္ဒမကာသိ၊ ပကတိယာ ပစနကမံသံ တွံ ခါဒိတွာ မယှံ မနုဿမံသမေဝ ပစာဟီ’’တိ အာဟ။ ‘‘နနု ဒုက္ကရံ၊ ဒေဝါ’’တိ? ‘‘မာ ဘာယိ၊ န ဒုက္ကရ’’န္တိ။ ‘‘နိဗဒ္ဓံ ကုတော လဘိဿာမိ၊ ဒေဝါ’’တိ? ‘‘နနု ဗန္ဓနာဂါရေ ဗဟူ မနုဿာ’’တိ။ သော တတော ပဋ္ဌာယ တထာ အကာသိ။

အပရဘာဂေ ¶ ဗန္ဓနာဂါရေ မနုဿေသု ခီဏေသု ‘‘ဣဒါနိ ကိံ ကရိဿာမိ၊ ဒေဝါ’’တိ အာဟ။ ‘‘အန္တရာမဂ္ဂေ သဟဿဘဏ္ဍိကံ ခိပိတွာ ယော တံ ဂဏှာတိ၊ တံ ‘စောရော’တိ ဂဟေတွာ မာရေဟီ’’တိ အာဟ။ သော တထာ အကာသိ။ အပရဘာဂေ ရာဇဘယေန သဟဿဘဏ္ဍိကံ ဩလောကေန္တမ္ပိ အဒိသွာ ‘‘ဣဒါနိ ကိံ ကရိဿာမီ’’တိ အာဟ။ ‘‘ယဒါ ဘေရိဝေလာယ နဂရံ အာကုလံ ဟောတိ၊ တဒါ တွံ ပန ဧကသ္မိံ ¶ ဃရသန္ဓိမှိ ဝါ ဝီထိယံ ဝါ စတုက္ကေ ဝါ ဌတွာ မနုဿေ မာရေတွာ မံသံ ဂဏှာဟီ’’တိ။ သော တတော ပဋ္ဌာယ တထာ ကတွာ ထူလမံသံ အာဒါယ ဂစ္ဆတိ။ တေသု တေသု ဌာနေသု ကဠေဝရာနိ ဒိဿန္တိ။ မမ မာတာ န ပညာယတိ၊ မမ ပိတာ န ပညာယတိ၊ မမ ဘာတာ ဘဂိနီ စ န ပညာယတိ၊ မနုဿာနံ ပရိဒေဝနသဒ္ဒေါ သူယတိ။ နာဂရာ ဘီတတသိတာ ‘‘ဣမေ မနုဿေ သီဟော နု ခေါ ခါဒတိ၊ ဗျဂ္ဃော နု ခေါ ခါဒတိ၊ ယက္ခော နု ခေါ ခါဒတီ’’တိ ဩလောကေန္တာ ပဟာရမုခံ ဒိသွာ ‘‘ဧကော မနုဿခါဒကော စောရော ဣမေ ခါဒတီ’’တိ မညန္တိ။ မဟာဇနာ ရာဇင်္ဂဏေ သန္နိပတိတွာ ဥပက္ကောသိံသု။ ရာဇာ ‘‘ကိံ၊ တာတာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဒေဝ ဣမသ္မိံ နဂရေ မနုဿခါဒကော စောရော အတ္ထိ၊ တံ ဂဏှာပေထာ’’တိ အာဟံသု။ ‘‘အဟံ ကထံ တံ ဇာနိဿာမိ၊ ကိံ အဟံ နဂရံ ရက္ခန္တောပိ စရာမီ’’တိ။

မဟာဇနာ ‘‘ရာဇာ နဂရေန ¶ အနတ္ထိကော၊ ကာဠဟတ္ထိသေနာပတိဿ အာစိက္ခိဿာမာ’’တိ ဂန္တွာ တဿ တံ ကထေတွာ ‘‘စောရံ ပရိယေသိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝဒိံသု။ သော ‘‘သာဓု သတ္တာဟံ အာဂမေထ၊ ပရိယေသိတွာ စောရံ ဒဿာမီ’’တိ မဟာဇနေ ဥယျောဇေတွာ ပုရိသေ အာဏာပေသိ၊ ‘‘တာတာ၊ နဂရေ ကိရ မနုဿခါဒကော စောရော အတ္ထိ၊ တုမှေ တေသု တေသု ဌာနေသု နိလီယိတွာ တံ ဂဏှထာ’’တိ။ တေ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ တတော ပဋ္ဌာယ နဂရံ ပရိဂ္ဂဏှန္တိ။ ဘတ္တကာရကောပိ ဧကသ္မိံ ဃရသန္ဓိမှိ သမ္ပဋိစ္ဆန္နော ဟုတွာ ဧကံ ဣတ္ထိံ မာရေတွာ ဃနဃနမံသံ အာဒါယ ပစ္ဆိယံ ပူရေတုံ အာရဘိ။ အထ နံ တေ ပုရိသာ ဂဟေတွာ ပေါထေတွာ ပစ္ဆာဗာဟံ ဗန္ဓိတွာ ‘‘ဂဟိတော မနုဿခါဒကော စောရော’’တိ မဟာသဒ္ဒံ ကရိံသု။ မဟာဇနော တံ ပရိဝါရေသိ။ အထ နံ သုဋ္ဌု ဗန္ဓိတွာ မံသပစ္ဆိံ ဂီဝါယ ဗန္ဓိတွာ အာဒါယ သေနာပတိဿ ဒဿေသုံ။ သေနာပတိ တံ ဒိသွာ ‘‘ကိံ နု ခေါ ဧသ ဣမံ မံသံ ခါဒတိ၊ ဥဒါဟု အညေန မံသေန မိဿေတွာ ဝိက္ကိဏာတိ၊ ဥဒါဟု ¶ အညဿ ဝစနေန မာရေတီ’’တိ စိန္တေတွာ တမတ္ထံ ပုစ္ဆန္တော ပဌမံ ဂါထမာဟ –

၃၇၁။

‘‘ကသ္မာ တုဝံ ရသက ဧဒိသာနိ၊ ကရောသိ ကမ္မာနိ သုဒါရုဏာနိ၊

ဟနာသိ ဣတ္ထီ ပုရိသေ စ မူဠှော၊ မံသဿ ဟေတု အဒု ဓနဿ ကာရဏာ’’တိ။

တတ္ထ ရသကာတိ ဘတ္တကာရဏံ အာလပတိ။

ဣတော ပရံ ဥတ္တာနသမ္ဗန္ဓာနိ ဝစနပဋိဝစနာနိ ပါဠိဝသေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ –

၃၇၂။

‘‘န ¶ အတ္တဟေတူ န ဓနဿ ကာရဏာ၊ န ပုတ္တဒါရဿ သဟာယဉာတိနံ၊

ဘတ္တာ စ မေ ဘဂဝါ ဘူမိပါလော၊ သော ခါဒတိ မံသံ ဘဒန္တေဒိသံ။

၃၇၃။

‘‘သစေ တုဝံ ဘတ္တုရတ္ထေ ပယုတ္တော၊ ကရောသိ ကမ္မာနိ သုဒါရုဏာနိ၊

ပါတောဝ ¶ အန္တေပုရံ ပါပုဏိတွာ၊ လပေယျာသိ မေ ရာဇိနော သမ္မုခေ တံ။

၃၇၄။

‘‘တထာ ကရိဿာမိ အဟံ ဘဒန္တေ၊ ယထာ တုဝံ ဘာသသိ ကာဠဟတ္ထိ၊

ပါတောဝ အန္တေပုရံ ပါပုဏိတွာ၊ ဝက္ခာမိ တေ ရာဇိနော သမ္မုခေ တ’’န္တိ။

တတ္ထ ဘဂဝါတိ ဂါရဝါဓိဝစနံ။ သစေ တုဝန္တိ ‘‘သစ္စံ နု ခေါ ဘဏတိ၊ ဥဒါဟု မရဏဘယေန မုသာ ဘဏတီ’’တိ ဝီမံသန္တော ဧဝမာဟ။ တတ္ထ သုဒါရုဏာနီတိ မနုဿဃာတကမ္မာနိ။ သမ္မုခေ တန္တိ သမ္မုခေ ဌတွာ ဧဝံ ဝဒေယျာသီတိ။ သော သမ္ပဋိစ္ဆန္တော ဂါထမာဟ။

အထ နံ သေနာပတိ ဂါဠှဗန္ဓနမေဝ သယာပေတွာ ဝိဘာတာယ ရတ္တိယာ အမစ္စေဟိ စ နာဂရေဟိ စ သဒ္ဓိံ မန္တေတွာ သဗ္ဗေသု ဧကစ္ဆန္ဒေသု ဇာတေသု သဗ္ဗဋ္ဌာနေသု အာရက္ခံ ဌပေတွာ နဂရံ ဟတ္ထဂတံ ကတွာ ရသကဿ ဂီဝါယံ မံသပစ္ဆိံ ¶ ဗန္ဓိတွာ အာဒါယ ရာဇနိဝေသနံ ပါယာသိ။ သကလနဂရံ ဝိရဝိ။ ရာဇာ ဟိယျော ဘုတ္တပါတရာသော သာယမာသမ္ပိ အလဘိတွာ ‘‘ရသကော ဣဒါနိ အာဂစ္ဆိဿတိ၊ ဣဒါနိ အာဂစ္ဆဿတီ’’တိ နိသိန္နောဝ တံ ရတ္တိံ ဝီတိနာမေတွာ ‘‘အဇ္ဇပိ ရသကော နာဂစ္ဆတိ၊ နာဂရာနဉ္စ မဟာသဒ္ဒေါ သူယတိ၊ ကိံ နူ ခေါ ဧတ’’န္တိ ဝါတပါနေန ဩလောကေန္တော တံ တထာ အာနီယမာနံ ဒိသွာ ‘‘ပါကဋံ ဣဒံ ကာရဏံ ဇာတ’’န္တိ စိန္တေတွာ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ ပလ္လင်္ကေယေဝ နိသီဒိ။ ကာဠဟတ္ထိပိ နံ ဥပသင်္ကမိတွာ အနုယုဉ္ဇိ၊ သောပိဿ ကထေသိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၃၇၅။

‘‘တတော ရတျာ ဝိဝသာနေ၊ သူရိယုဂ္ဂမနံ ပတိ၊

ကာဠော ရသကမာဒါယ၊ ရာဇာနံ ဥပသင်္ကမိ၊

ဥပသင်္ကမ္မ ရာဇာနံ၊ ဣဒံ ဝစနမဗြဝိ။

၃၇၆။

‘‘သစ္စံ ကိရ မဟာရာဇ၊ ရသကော ပေသိတော တယာ။

ဟနတိ ဣတ္ထိပုရိသေ၊ တုဝံ မံသာနိ ခါဒသိ။

၃၇၇။

‘‘ဧဝမေဝ ¶ ¶ တထာ ကာဠ၊ ရသကော ပေသိတော မယာ၊

မမ အတ္ထံ ကရောန္တဿ၊ ကိမေတံ ပရိဘာသသီ’’တိ။

တတ္ထ ကာဠာတိ ကာဠဟတ္ထိ။ ဧဝမေဝါတိ တေန သေနာပတိနာ တေဇဝန္တေန အနုယုတ္တော ရာဇာ မုသာ ဝတ္တုံ အသက္ကောန္တော ဧဝမာဟ။ တတ္ထ တထာတိ ဣဒံ ပုရိမဿ ဝေဝစနံ။ မမ အတ္ထန္တိ မမ ဝုဍ္ဎိံ။ ကရောန္တဿာတိ ကရောန္တံ။ ကိမေတန္တိ ကသ္မာ ဧတံ။ ပရိဘာသသီတိ အဟော ဒုက္ကရံ ကရောသိ၊ ကာဠဟတ္ထိ တွံ နာမ အညံ စောရံ အဂ္ဂဟေတွာ မမ ပေသနကာရကံ ဂဏှာသီတိ တဿ ဘယံ ဇနေန္တော ကထေသိ။

တံ သုတွာ သေနာပတိ ‘‘အယံ သကေနေဝ မုခေန ပဋိဇာနာတိ၊ အဟော သာဟသိကော၊ ဧတ္တကံ နာမ ကာလံ ဣမေ မနုဿာ ဧတေန ခါဒိတာ၊ ဝါရေဿာမိ န’’န္တိ စိန္တေတွာ အာဟ – ‘‘မဟာရာဇ၊ မာ ဧဝံ ကရိ၊ မာ မနုဿမံသံ ခါဒသီ’’တိ။ ‘‘ကာဠဟတ္ထိ ကိံ ကထေသိ၊ နာဟံ ဝိရမိတုံ သက္ကောမီ’’တိ။ ‘‘မဟာရာဇ၊ သစေ န ဝိရမိဿသိ၊ အတ္တာနဉ္စ ရဋ္ဌဉ္စ နာသေဿသီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ နဿန္တေပိ အဟံ နေဝ တတော ဝိရမိတုံ သက္ကောမီ’’တိ။ တတော သေနာပတိ တဿ သညာပနတ္ထာယ ဝတ္ထုံ အာဟရိတွာ ဒဿေတိ – အတီတသ္မိဉှိ ကာလေ မဟာသမုဒ္ဒေ ဆ မဟာမစ္ဆာ အဟေသုံ။ တေသု အာနန္ဒော တိမိနန္ဒော အဇ္ဈာရောဟောတိ ¶ ဣမေ တယော မစ္ဆာ ပဉ္စယောဇနသတိကာ၊ တိမိင်္ဂလော တိမိရပိင်္ဂလော မဟာတိမိရပိင်္ဂလောတိ ဣမေ တယော မစ္ဆာ သဟဿယောဇနိကာ ဟောန္တိ။ တေ သဗ္ဗေပိ ပါသာဏသေဝါလဘက္ခာ အဟေသုံ။ တေသု အာနန္ဒော မဟာသမုဒ္ဒဿ ဧကပဿေ ဝသတိ။ တံ ဗဟူ မစ္ဆာ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမန္တိ၊ ဧကဒိဝသံ ‘‘သဗ္ဗေသံ ဒွိပဒစတုပ္ပဒါနံ သတ္တာနံ ရာဇာ ပညာယတိ၊ အမှာကံ ရာဇာ နတ္ထိ၊ မယမ္ပေတံ ရာဇာနံ ကရိဿာမာ’’တိ စိန္တေတွာ သဗ္ဗေ ဧကစ္ဆန္ဒာ ဟုတွာ အာနန္ဒံ ရာဇာနံ ကရိံသု။ တေ မစ္ဆာ တတော ပဋ္ဌာယ တဿ သာယံ ပါတောဝ ဥပဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆန္တိ။

အထေကဒိဝသံ အာနန္ဒော ဧကသ္မိံ ပဗ္ဗတေ ပါသာဏသေဝါလံ ခါဒန္တော အဇာနိတွာ ‘‘သေဝါလော’’တိ သညာယ ဧကံ မစ္ဆံ ¶ ခါဒိ။ တဿ တံ မံသံ ခါဒန္တဿ သကလသရီရံ သင်္ခေါဘေသိ။ သော ‘‘ကိံ နု ခေါ ဣဒံ အတိဝိယ မဓုရ’’န္တိ နီဟရိတွာ ဩလောကေန္တော မစ္ဆမံသခဏ္ဍံ ဒိသွာ ‘‘ဧတ္တကံ ကာလံ အဇာနိတွာ န ခါဒါမီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘သာယံ ပါတောပိ မစ္ဆာနံ အာဂန္တွာ ဂမနကာလေ ဧကံ ဒွေ မစ္ဆေ ခါဒိဿာမိ၊ ပါကဋံ ကတွာ ခါဒိယမာနေ ဧကောပိ မံ န ဥပသင်္ကမိဿတိ၊ သဗ္ဗေ ပလာယိဿန္တိ၊ ပဋိစ္ဆန္နော ဟုတွာ ပစ္ဆာ ဩသက္ကိတောသက္ကိတံ ပဟရိတွာ ခါဒိဿာမီ’’တိ တထာ ကတွာ ခါဒိ။ မစ္ဆာ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တာ စိန္တယိံသု။ ‘‘ကုတော နု ခေါ ဉာတီနံ ဘယံ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတီ’’တိ။ အထေကော ပဏ္ဍိတော မစ္ဆော ‘‘မယှံ အာနန္ဒဿ ကိရိယာ ¶ န ရုစ္စတိ၊ ပရိဂ္ဂဏှိဿာမိ န’’န္တိ မစ္ဆေသု ဥပဋ္ဌာနံ ဂတေသု အာနန္ဒဿ ကဏ္ဏပတ္တေ ပဋိစ္ဆန္နော အဋ္ဌာသိ။ အာနန္ဒော မစ္ဆေ ဥယျောဇေတွာ သဗ္ဗပစ္ဆတော ဂစ္ဆန္တံ မစ္ဆံ ခါဒိ။ သော ပဏ္ဍိတမစ္ဆော တဿ ကိရိယံ ဒိသွာ ဣတရေသံ အာရောစေသိ။ တေ သဗ္ဗေပိ ဘီတတသိတာ ပလာယိံသု။

အာနန္ဒော တတော ပဋ္ဌာယ မစ္ဆမံသဂိဒ္ဓေန အညံ ဂေါစရံ န ဂဏှိ။ သော ဇိဃစ္ဆာယ ပီဠိတော ကိလန္တော ‘‘ကဟံ နု ခေါ ဣမေ ဂတာ’’တိ တေ မစ္ဆေ ပရိယေသန္တော ဧကံ ပဗ္ဗတံ ဒိသွာ ‘‘မမ ဘယေန ဣမံ ပဗ္ဗတံ နိဿာယ ဝသန္တိ မညေ၊ ပဗ္ဗတံ ပရိက္ခိပိတွာ ဥပဓာရေဿာမီ’’တိ နင်္ဂုဋ္ဌေန စ သီသေန စ ဥဘော ပဿေ ပရိက္ခိပိတွာ ဂဏှိ။ တတော ‘‘သစေ ဣဓ ဝသန္တိ၊ ပလာယိဿန္တီ’’တိ ပဗ္ဗတံ ပရိက္ခိပန္တံ အတ္တနော နင်္ဂုဋ္ဌံ ဒိသွာ ‘‘အယံ မစ္ဆော မံ ဝဉ္စေတွာ ပဗ္ဗတံ နိဿာယ ဝသတီ’’တိ ကုဒ္ဓါ ပဏ္ဏာသယောဇနမတ္တံ သကနင်္ဂုဋ္ဌခဏ္ဍံ အညမစ္ဆသညာယ ဒဠှံ ဂဟေတွာ မုရုမုရာယန္တော ¶ ခါဒိ၊ ဒုက္ခဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇိ။ လောဟိတဂန္ဓေန မစ္ဆာ သန္နိပတိတွာ လုဉ္ဇိတွာ ခါဒန္တာ ယာဝ သီသာ အာဂမံသု။ မဟာသရီရတာယ ¶ ပရိဝတ္တေတုံ အသက္ကောန္တော တတ္ထေဝ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပုဏိ၊ ပဗ္ဗတရာသိ ဝိယ အဋ္ဌိရာသိ အဟောသိ။ အာကာသစာရိနော တာပသပရိဗ္ဗာဇကာ မနုဿာနံ ကထယိံသု။ သကလဇမ္ဗုဒီပေ မနုဿာ ဇာနိံသု။ တံ ဝတ္ထုံ အာဟရိတွာ ဒဿေန္တော ကာဠဟတ္ထိ အာဟ –

၃၇၈။

‘‘အာနန္ဒော သဗ္ဗမစ္ဆာနံ၊ ခါဒိတွာ ရသဂိဒ္ဓိမာ၊

ပရိက္ခီဏာယ ပရိသာယ၊ အတ္တာနံ ခါဒိယာ မတော။

၃၇၉။

‘‘ဧဝံ ပမတ္တော ရသဂါရဝေ ရတ္တော၊ ဗာလော ယဒီ အာယတိ နာဝဗုဇ္ဈတိ၊

ဝိဓမ္မ ပုတ္တေ စဇိ ဉာတကေ စ၊ ပရိဝတ္တိယ အတ္တာနညေဝ ခါဒတိ။

၃၈၀။

‘‘ဣဒံ တေ သုတွာန ဝိဂေတု ဆန္ဒော၊ မာ ဘက္ခယီ ရာဇ မနုဿမံသံ၊

မာ တွံ ဣမံ ကေဝလံ ဝါရိဇောဝ၊ ဒွိပဒါဓိပ သုညမကာသိ ရဋ္ဌ’’န္တိ။

တတ္ထ အာနန္ဒောတိ၊ မဟာရာဇ၊ အတီတသ္မိံ ကာလေ မဟာသမုဒ္ဒေ ပဉ္စသတယောဇနိကော အာနန္ဒော နာမ မဟာမစ္ဆော သဗ္ဗေသံ မစ္ဆာနံ ရာဇာ မဟာသမုဒ္ဒဿ ဧကပဿေ ဌိတော။ ခါဒိတွာတိ သကဇာတိကာနံ မစ္ဆာနံ ရသဂိဒ္ဓိမာ မစ္ဆေ ခါဒိတွာ။ ပရိက္ခီဏာယာတိ မစ္ဆပရိသာယ ခယပ္ပတ္တာယ။ အတ္တာနန္တိ အညံ ဂေါစရံ အဂ္ဂဟေတွာ ပဗ္ဗတံ ပရိက္ခိပန္တော ပဏ္ဏာသယောဇနမတ္တံ အတ္တနော နင်္ဂုဋ္ဌခဏ္ဍံ အညမစ္ဆသညာယ ခါဒိတွာ မတော မရဏပ္ပတ္တော ဟုတွာ ဣဒါနိ မဟာသမုဒ္ဒေ ပဗ္ဗတမတ္တော ¶ အဋ္ဌိရာသိ အဟောသိ။ ဧဝံ ပမတ္တောတိ ယထာ မဟာမစ္ဆော အာနန္ဒော၊ ဧဝမ္ပိ တထာ တွံ တဏှာရသဂိဒ္ဓိကော ဟုတွာ ပမတ္တော ပမာဒဘာဝပ္ပတ္တော။

ရသဂါရဝေ ရတ္တောတိ မနုဿမံသဿ ရသဂါရဝေ ရတ္တော အတိရတ္တစိတ္တော ဟောတိ။ ဗာလောတိ ယဒိ ဗာလော ဒုပ္ပညော အာယတိံ အနာဂတေ ကာလေ ဥပ္ပဇ္ဇနကဒုက္ခံ နာဝဗုဇ္ဈတိ န ဇာနာတိ။ ဝိဓမ္မာတိ ဝိဓမေတွာ ဝိနာသေတွာ ¶ ။ ပုတ္တေတိ ပုတ္တဓီတရော စ။ ဉာတကေ စာတိ သေသဉာတကေ စ သဟာယေ စ၊ ဝိဓမ္မ ပုတ္တေ စ စဇိတွာ ဉာတကေ စာတိ အတ္ထော။ ပရိဝတ္တိယာတိ အညံ အာဟာရံ အလဘိတွာ ဇိဃစ္ဆာယ ပီဠိတော သကလနဂရံ ပရိဝတ္တိယ ဝိစရိတွာ မနုဿမံသံ အလဘိတွာ အတ္တာနံ ခါဒန္တော အာနန္ဒော မစ္ဆော ဝိယ အတ္တာနညေဝ ခါဒတိ။

ဣဒံ တေ သုတွာနာတိ၊ မဟာရာဇ၊ တေ တုယှံ မယာ အာနီတံ ဣဒံ ဥဒါဟရဏံ သုတွာ ဆန္ဒော မနုဿမံသခါဒနစ္ဆန္ဒော ဝိဂေတု ဝိဂစ္ဆတု ဝိရမတု။ မာ ဘက္ခယီတိ ရာဇ မနုဿမံသံ မာ ဘက္ခယိ မာ ခါဒိ။ မာ တွံ ဣမံ ကေဝလန္တိ မဟာသမုဒ္ဒံ သုညံ ကရောန္တော ဝါရိဇော အာနန္ဒော မစ္ဆော ဣဝ၊ ဘော ဒွိပဒါဓိပ၊ ဒွိပဒါနံ မနုဿာနံ၊ ဣဿရ မဟာရာဇ၊ တွံ ကေဝလံ သစ္စတော ဣမံ တဝ ကာသိရဋ္ဌံ နဂရံ သုညံ မာ အကာသီတိ အတ္ထော။

တံ ¶ သုတွာ ရာဇာ၊ ‘‘ဘော ကာဠဟတ္ထိ၊ န တွမေဝ ဥပမံ ဇာနာသိ၊ အဟမ္ပိ ဇာနာမီ’’တိ မနုဿမံသဂိဒ္ဓတာယ ပေါရာဏကဝတ္ထုံ အာဟရိတွာ ဒဿေန္တော အာဟ –

၃၈၁။

‘‘သုဇာတော နာမ နာမေန၊ ဩရသော တဿ အတြဇော၊

ဇမ္ဗုပေသိမလဒ္ဓါန၊ မတော သော တဿ သင်္ခယေ။

၃၈၂။

‘‘ဧဝမေဝ အဟံ ကာဠ၊ ဘုတွာ ဘက္ခံ ရသုတ္တမံ၊

အလဒ္ဓါ မာနုသံ မံသံ၊ မညေ ဟိဿာမိ ဇီဝိတ’’န္တိ။

တတ္ထ သုဇာတော နာမာတိ ကာဠဟတ္ထိ ကုဋုမ္ဗိကော နာမေန သုဇာတော နာမ၊ တဿ အတြဇော ပုတ္တော ဩရသော ဇမ္ဗုပေသိံ အလဒ္ဓါန အလဘိတွာန။ မတောတိ ယထာ တဿာ ဇမ္ဗုပေသိယာ သင်္ခယေ သော ကုဋုမ္ဗိကပုတ္တော မတော၊ ဧဝမေဝ အဟံ ရသုတ္တမံ အညရသာနံ ဥတ္တမံ မနုဿာနံ မံသံ ဘုတွာ ဘုဉ္ဇိတွာ အလဒ္ဓါ မနုဿမံသံ ဇီဝိတံ ဟိဿာမီတိ မညေ မညာမိ။

အတီတေ ¶ ¶ ကိရ ဗာရာဏသိယံ သုဇာတော နာမ ကုဋုမ္ဗိကော လောဏမ္ဗိလသေဝနတ္ထာယ ဟိမဝန္တတော အာဂတာနိ ပဉ္စ ဣသိသတာနိ အတ္တနော ဥယျာနေ ဝသာပေတွာ ဥပဋ္ဌာသိ။ ဃရေ စဿ နိဗဒ္ဓံ ပဉ္စသတမတ္တာ ဘိက္ခာ အဟောသိ။ တေ ပန တာပသာ ကဒါစိ ဇနပဒေပိ ဘိက္ခာယ စရန္တိ၊ ကဒါစိ မဟာဇမ္ဗုပေသိံ အာဟရိတွာ ခါဒန္တိ။ တေသံ ဇမ္ဗုပေသိံ အာဟရိတွာ ခါဒနကာလေ သုဇာတော စိန္တေသိ – ‘‘အဇ္ဇ ဘဒ္ဒန္တာနံ တယော စတ္တာရော ဒိဝသာ အနာဂစ္ဆန္တာနံ၊ ကဟံ နု ခေါ ဂတာ’’တိ။ သော အတ္တနော ပုတ္တကံ အင်္ဂုလိယံ ဂါဟာပေတွာ တေသံ ဘတ္တကိစ္စကာလေ တတ္ထ အဂမာသိ။ တသ္မိံ သမယေ မဟလ္လကာနံ မုခဝိက္ခာလနကာလေ ဥဒကံ ဒတွာ သဗ္ဗနဝကော ဇမ္ဗုပေသိံ ခါဒတိ။ သုဇာတော တာပသေ ဝန္ဒိတွာ နိသိန္နော – ‘‘ကိံ၊ ဘန္တေ၊ ခါဒထာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘မဟာဇမ္ဗုပေသိံ၊ အာဝုသော’’တိ။ တံ သုတွာ ကုမာရော ပိပါသံ ဥပ္ပာဒေသိ။ အထဿ ဂဏဇေဋ္ဌကော တာပသော ထောကံ ဒါပေသိ။ သော တံ ခါဒိတွာ မဓုရရသေ ဗဇ္ဈိတွာ – ‘‘ဇမ္ဗုပေသိံ မေ ဒေထာ’’တိ ပုနပ္ပုနံ ယာစိ။ ကုဋုမ္ဗိကော ဓမ္မံ သုဏန္တော၊ ‘‘ပုတ္တက၊ မာ ဝိရဝိ၊ ဂေဟံ ဂန္တွာ ခါဒိဿသီ’’တိ တံ ဝဉ္စေတွာ ‘‘ဣမံ နိဿာယ ဘဒန္တာ ဥက္ကဏ္ဌေယျု’’န္တိ တံ သမဿာသေန္တော ဣသိဂဏံ အနာပုစ္ဆိတွာ ဂေဟံ ဂတော။ ဂတကာလတော ပဋ္ဌာယ စဿ ပုတ္တော ‘‘ဇမ္ဗုပေသိံ မေ ဒေထာ’’တိ ပရိဒေဝိ။ သုဇာတော ‘‘ဣသယောပိ အာစိက္ခိဿာမီ’’တိ ဥယျာနံ ဂတော။ တေ ဣသယောပိ ‘‘ဣဓ စိရံ ဝသိမှာ’’တိ ဟိမဝန္တမေဝ ဂတာ။ အာရာမေ ဣသယော အပဿန္တော တဿ ဇမ္ဗုအမ္ဗပနသမောစာဒီနံ ပေသိယော မဓုသက္ခရစုဏ္ဏသံယုတ္တာ အဒါသိ။ တာ တဿ ဇိဝှဂ္ဂေ ဌပိတမတ္တာ ဟလာဟလဝိသသဒိသာ ဟောန္တိ။ သော သတ္တာဟံ နိရာဟာရော ဟုတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပုဏိ။ ရာဇာ ဣဒံ ကာရဏံ ¶ အာဟရိတွာ ဒဿေန္တော ဧဝမာဟ။

တတော ကာဠဟတ္ထိ ‘‘အယံ ရာဇာ အတိဝိယ ရသဂိဒ္ဓါ၊ အပရာနိပိဿ ဥဒါဟရဏာနိ အာဟရိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ၊ ‘‘မဟာရာဇ၊ ဝိရမာဟီ’’တိ အာဟ။ ‘‘အဟံ ဝိရမိတုံ န သက္ကောမီ’’တိ။ ဒေဝ၊ သစေ န ဝိရမိဿသိ၊ တုဝံ ဉာတိမဏ္ဍလတော စေဝ ရဇ္ဇသိရိတော စ ပရိဟာယိဿသိ။ အတီတသ္မိဉှိ၊ မဟာရာဇ၊ ဣဓေဝ ဗာရာဏသိယံ ပဉ္စသီလရက္ခကံ သောတ္ထိယကုလံ အဟောသိ ¶ ။ တဿ ကုလဿ ဧကပုတ္တကော အဟောသိ။ သော မာတာပိတူနံ ပိယော မနာပေါ အဟောသိ ပဏ္ဍိတော ဗျတ္တော တိဏ္ဏံ ဝေဒါနံ ပါရဂူ။ သော သမဝယေဟိ တရုဏေဟိ သဒ္ဓိံ ဂဏဗန္ဓနေန ဝိစရိ။ သေသာ ဂဏဗန္ဓာ မစ္ဆမံသာဒီနိ ခါဒန္တာ သုရံ ပိဝန္တိ။ မာဏဝေါ မံသာဒီနိ န ခါဒတိ၊ သုရံ န ပိဝတိ။ တေ မန္တယိံသု – ‘‘အယံ သုရာယ အပိဝနတော အမှာကံ မူလံ န ဒေတိ၊ ဥပါယေန နံ သုရံ ပါယေဿာမာ’’တိ။ တေ သန္နိပတိတွာ၊ ‘‘သမ္မ၊ ဆဏကီဠံ ကီဠိဿာမာ’’တိ အာဟံသု။ ‘‘သမ္မ၊ တုမှေ သုရံ ပိဝထ၊ အဟံ သုရံ န ပိဝါမိ၊ တုမှေဝ ဂစ္ဆထာ’’တိ။ ‘‘သမ္မ၊ တဝ ပိဝနတ္ထာယ ခီရံ ဂဏှာပေဿာမာ’’တိ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိ။ ဓုတ္တာ ဥယျာနံ ဂန္တွာ ပဒုမိနိပတ္တေသု တိခိဏသုရံ ¶ ဗန္ဓာပေတွာ ဌပယိံသု။ အထ နေသံ ပါနကာလေ မာဏဝဿ ခီရံ ဥပနယိံသု။ အထ ဧကော ဓုတ္တော ‘‘ပေါက္ခရမဓုံ၊ ဘော၊ အာဟရာ’’တိ အာဟရာပေတွာ ပဒုမိနိပတ္တပုဋံ ဟေဋ္ဌာ ဆိဒ္ဒံ ကတွာ အင်္ဂုလီဟိ မုခေ ဌပေတွာ အာကဍ္ဎိ။ ဧဝံ ဣတရေပိ အာဟရာပေတွာ ပိဝိံသု။ မာဏဝေါ ‘‘ကိံ နာမေတ’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ပေါက္ခရမဓုနာမာ’’တိ။ ‘‘အဟမ္ပိ ထောကံ လဘိဿာမိ၊ ဒေထ ဘောန္တော’’တိ။ တဿပိ ဒါပယိံသု။ သော ပေါက္ခရမဓုသညာယ သုရံ ပိဝိ။ အထဿ အင်္ဂါရပက္ကမံသံ အဒံသု၊ တမ္ပိ ခါဒိ။

ဧဝမဿ ပုနပ္ပုနံ ပိဝန္တဿ မတ္တကာလေ ‘‘န ဧတံ ပေါက္ခရမဓု၊ သုရာ ဧသာ’’တိ ဝဒိံသု။ သော ‘‘ဧတ္တကံ ကာလံ ဧဝံ မဓုရရသံ န ဇာနိံ၊ အာဟရထ၊ ဘော၊ သုရ’’န္တိ အာဟ။ တေ အာဟရိတွာ ပုနပိ အဒံသု။ ပိပါသာ မဟတီ အဟောသိ။ အထဿ ¶ ပုနပိ ယာစန္တဿ ‘‘ခီဏာ’’တိ ဝဒိံသု။ သော ‘‘ဟန္ဒ တံ၊ ဘော၊ အာဟရာပေထာ’’တိ အင်္ဂုလိမုဒ္ဒိကံ အဒါသိ၊ သော သကလဒိဝသံ တေဟိ သဒ္ဓိံ ပိဝိတွာ မတ္တော ရတ္တက္ခော ကမ္ပန္တော ဝိလပန္တော ဂေဟံ ဂန္တွာ နိပဇ္ဇိ။ အထဿ ပိတာ သုရာယ ပိဝိတဘာဝံ ဉတွာ ဝိဂတေ မတ္တေ၊ ‘‘တာတ၊ အယုတ္တံ တေ ကတံ သောတ္တိယကုလေ ဇာတေန သုရံ ပိဝန္တေန၊ မာ ပုန ဧဝံ အကာသီ’’တိ အာဟ။ ‘‘တာတ၊ ကော မယှံ ဒေါသော’’တိ။ ‘‘သုရာယ ပိဝိတဘာဝေါ’’တိ။ ‘‘တာတ၊ ကိံ ကထေသိ၊ မယာ ဧဝရူပံ မဓုရရသံ ဧတ္တကံ ကာလံ အလဒ္ဓပုဗ္ဗ’’န္တိ။ ဗြာဟ္မဏော ပုနပ္ပုနံ ယာစိ။ သောပိ ‘‘န သက္ကောမိ ဝိရမိတု’’န္တိ အာဟ။ အထ ဗြာဟ္မဏော ‘‘ဧဝံ သန္တေ အမှာကံ ကုလဝံသော စ ဥစ္ဆိဇ္ဇိဿတိ၊ ဓနဉ္စ ဝိနဿိဿတီ’’တိ စိန္တေတွာ ဂါထမာဟ –

၃၈၃။

‘‘မာဏဝ အဘိရူပေါသိ၊ ကုလေ ဇာတောသိ သောတ္ထိယေ၊

န တွံ အရဟသိ တာတ၊ အဘက္ခံ ဘက္ခယေတဝေ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ၊ မာဏဝါတိ၊ မာဏဝ၊ တွံ အဘိရူပေါ အသိ၊ သောတ္ထိယေ ကုလေ ဇာတောပိ အသိ။ အဘက္ခံ ဘက္ခယေတဝေတိ၊ တာတ၊ တွံ အဘက္ခိတဗ္ဗယုတ္တကံ ဘက္ခယိတုံ န အရဟသိ။

ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ၊ ‘‘တာတ၊ ဝိရမ၊ သစေ န ဝိရမသိ၊ အဟံ တံ ဣတော ဂေဟာ နိက္ခာမေဿာမိ၊ တဝ ရဋ္ဌာ ပဗ္ဗာဇနီယကမ္မံ ကရိဿာမီ’’တိ အာဟ။ မာဏဝေါ ‘‘ဧဝံ သန္တေပိ အဟံ သုရံ ဇဟိတုံ န သက္ကောမီ’’တိ ဝတွာ ဂါထာဒွယမာဟ –

၃၈၄။

‘‘ရသာနံ ¶ အညတရံ ဧတံ၊ ကသ္မာ မံ တွံ နိဝါရယေ၊

သောဟံ တတ္ထ ဂမိဿာမိ၊ ယတ္ထ လစ္ဆာမိ ဧဒိသံ။

၃၈၅။

‘‘သောဝါဟံ နိပ္ပတိဿာမိ၊ နတေ ဝစ္ဆာမိ သန္တိကေ၊

ယဿ မေ ဒဿနေန တွံ၊ နာဘိနန္ဒသိ ဗြာဟ္မဏာ’’တိ။

တတ္ထ ရသာနန္တိ လောဏမ္ဗိလတိတ္တကကဋုကခါရိကမဓုရကသာဝသင်္ခါတာနံ သတ္တန္နံ ရသာနံ အညတရံ ဥတ္တမရသမေတံ မဇ္ဇံ နာမ။ သောဝါဟန္တိ သော အဟံ ဧဝ။ နိပ္ပတိဿာမီတိ နိက္ခမိဿာမိ။

ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ ‘‘နာဟံ သုရာပါနာ ဝိရမိဿာမိ၊ ယံ တေ ရုစ္စတိ၊ တံ ကရောဟီ’’တိ အာဟ။ အထ ဗြာဟ္မဏော ‘‘တယိ အမှေ ပရိစ္စဇန္တေ မယမ္ပိ တံ ပရိစ္စဇိဿာမာ’’တိ ဝတွာ ဂါထမာဟ –

၃၈၆။

‘‘အဒ္ဓါ ¶ အညေပိ ဒါယာဒေ၊ ပုတ္တေ လစ္ဆာမ မာဏဝ၊

တွဉ္စ ဇမ္မ ဝိနဿသု၊ ယတ္ထ ပတ္တံ န တံ သုဏေ’’တိ။

တတ္ထ ယတ္ထ ပတ္တန္တိ ယတ္ထ ဂတံ တံ ‘‘အသုကဋ္ဌာနေ နာမ ဝသတီ’’တိ န သုဏောမ၊ တတ္ထ ဂစ္ဆာဟီတိ အတ္ထော။

အထ နံ ဝိနိစ္ဆယံ နေတွာ အပုတ္တဘာဝံ ကတွာ နီဟရာပေသိ။ သော အပရဘာဂေ နိပ္ပစ္စယော ကပဏော ဇိဏ္ဏပိလောတိကံ နိဝါသေတွာ ကပါလဟတ္ထော ပိဏ္ဍာယ စရန္တော အညတရံ ကုဋ္ဋံ နိဿာယ ကာလမကာသိ။ ဣဒံ ကာရဏံ အာဟရိတွာ ကာဠဟတ္ထိ ရညော ဒဿေတွာ၊ ‘‘မဟာရာဇ၊ သစေ တွံ အမှာကံ ဝစနံ န ကရိဿသိ၊ ပဗ္ဗာဇနီယကမ္မံ တေ ကရိဿန္တီ’’တိ ဝတွာ ဂါထမာဟ –

၃၈၇။

‘‘ဧဝမေဝ ¶ တုဝံ ရာဇ၊ ဒွိပဒိန္ဒ သုဏောဟိ မေ၊

ပဗ္ဗာဇေဿန္တိ တံ ရဋ္ဌာ၊ သောဏ္ဍံ မာဏဝကံ ယထာ’’တိ။

တတ္ထ ဒွိပဒိန္ဒာတိ ဒွိပဒါနံ ဣန္ဒ၊ ဘော မဟာရာဇ၊ မေ မမ ဝစနံ သုဏောဟိ တုဝံ၊ ဧဝမေဝ သောဏ္ဍံ မာဏဝကံ ယထာ တံ ဘဝန္တံ ရဋ္ဌတော ပဗ္ဗာဇေဿန္တိ။

ဧဝံ ¶ ကာဠဟတ္ထိနာ ဥပမာယ အာဟဋာယပိ ရာဇာ တတော ဝိရမိတုံ အသက္ကောန္တော အပရမ္ပိ ဥဒါဟရဏံ ဒဿေတုံ အာဟ –

၃၈၈။

‘‘သုဇာတော နာမ နာမေန၊ ဘာဝိတတ္တာန သာဝကော၊

အစ္ဆရံ ကာမယန္တောဝ၊ န သော ဘုဉ္ဇိ န သော ပိဝိ။

၃၈၉။

‘‘ကုသဂ္ဂေနုဒကမာဒါယ၊ သမုဒ္ဒေ ဥဒကံ မိနေ၊

ဧဝံ မာနုသကာ ကာမာ၊ ဒိဗ္ဗကာမာန သန္တိကေ။

၃၉၀။

‘‘ဧဝမေဝ အဟံ ကာဠ၊ ဘုတွာ ဘက္ခံ ရသုတ္တမံ၊

အလဒ္ဓါ မာနုသံ မံသံ၊ မညေ ဟိဿာမိ ဇီဝိတ’’န္တိ။

ဝတ္ထု ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တသဒိသမေဝ။

တတ္ထ ဘာဝိတတ္တာနာတိ ဘာဝိတစိတ္တာနံ တေသံ ပဉ္စန္နံ ဣသိသတာနံ။ အစ္ဆရံ ကာမယန္တောဝါတိ သော ကိရ တေသံ ဣသီနံ မဟာဇမ္ဗုပေသိယာ ခါဒနကာလေ အနာဂမနံ ဝိဒိတွာ ‘‘ကိံ နု ခေါ ကာရဏာ န အာဂစ္ဆန္တိ၊ သစေ ကတ္ထစိ ဂတာ၊ ဇာနိဿာမိ၊ နော စေ၊ အထ နေသံ သန္တိကေ ဓမ္မံ သုဏိဿာမီ’’တိ ဥယျာနံ ဂန္တွာ ဣသိဂဏေ ဝန္ဒိတွာ ဂဏဇေဋ္ဌကဿ သန္တိကေ ဓမ္မံ သုဏန္တော နိသိန္နောဝ သူရိယေ အတ္ထင်္ဂတေ ဥယျောဇိယမာနောပိ ‘‘အဇ္ဇ ဣဓေဝ ဝသိဿာမီ’’တိ ဝတွာ ဣသိဂဏံ ဝန္ဒိတွာ ပဏ္ဏသာလံ ပဝိသိတွာ နိပဇ္ဇိ။ ရတ္တိဘာဂေ သက္ကော ဒေဝရာဇာ ဒေဝစ္ဆရာသင်္ဃပရိဝုတော သဒ္ဓိံ အတ္တနော ပရိစာရိကာဟိ ဣသိဂဏံ ဝန္ဒိတုံ အာဂတော၊ သကလာရာမော ဧကောဘာသော အဟောသိ။ သုဇာတော ‘‘ကိံ နု ခေါ ဧတ’’န္တိ ဥဋ္ဌာယ ပဏ္ဏသာလဆိဒ္ဒေန ဩလောကေန္တော သက္ကံ ဣသိဂဏံ ဝန္ဒိတုံ အာဂတံ ဒေဝစ္ဆရာပရိဝုတံ ¶ ဒိသွာ အစ္ဆရာနံ သဟ ဒဿနေန ရာဂရတ္တော အဟောသိ။ သက္ကော နိသီဒိတွာ ဓမ္မကထံ သုတွာ သကဋ္ဌာနမေဝ ဂတော။ ကုဋုမ္ဗိကောပိ ပုနဒိဝသေ ဣသိဂဏံ ဝန္ဒိတွာ ¶ ပုစ္ဆိ – ‘‘ဘန္တေ၊ ကော နာမေသ ရတ္တိဘာဂေ တုမှာကံ ဝန္ဒနတ္ထာယ အာဂတော’’တိ? ‘‘သက္ကော၊ အာဝုသော’’တိ။ ‘‘တံ ပရိဝါရေတွာ နိသိန္နာ ကာ နာမေတာ’’တိ? ‘‘ဒေဝစ္ဆရာ နာမေတာ’’တိ။ သော ဣသိဂဏံ ဝန္ဒိတွာ ဂေဟံ ဂန္တွာ ဂတကာလတော ပဋ္ဌာယ ‘‘အစ္ဆရံ မေ ဒေထ၊ အစ္ဆရံ မေ ဒေထာ’’တိ ဝိလပိ။ ဉာတကာ ပရိဝါရေတွာ ‘‘ဘူတာဝိဋ္ဌော နု ခေါ’’တိ အစ္ဆရံ ပဟရိံသု။ သော ‘‘နာဟံ ဧတံ အစ္ဆရံ ကထေမိ၊ ဒေဝစ္ဆရံ ကထေမီ’’တိ ဝတွာ ‘‘အယံ အစ္ဆရာ’’တိ အလင်္ကရိတွာ အာနီတံ ဘရိယမ္ပိ ¶ ဂဏိကမ္ပိ ဩလောကေန္တော ‘‘နာယံ အစ္ဆရာ၊ ယက္ခိနီ ဧသာ၊ ဒေဝစ္ဆရံ မေ ဒေထာ’’တိ ဝိလပန္တော နိရာဟာရော ဟုတွာ တတ္ထေဝ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပုဏိ။ တေန ဝုတ္တံ –

‘‘အစ္ဆရံ ကာမယန္တောဝ၊ န သော ဘုဉ္ဇိ န သော ပိဝီ’’တိ။

ကုသဂ္ဂေနုဒကမာဒါယ၊ သမုဒ္ဒေ ဥဒကံ မိနေတိ၊ သမ္မ ကာဠဟတ္ထိ၊ ယော ကုသဂ္ဂေနေဝ ဥဒကံ ဂဟေတွာ ‘‘ဧတ္တကံ သိယာ မဟာသမုဒ္ဒေ ဥဒက’’န္တိ တေန သဒ္ဓိံ ဥပမာယ မိနေယျ၊ သော ကေဝလံ မိနေယျေဝ၊ ကုသဂ္ဂေ ပန ဥဒကံ အတိပရိတ္တကမေဝ။ ယထာ တံ၊ ဧဝံ မာနုသကာ ကာမာ ဒိဗ္ဗကာမာနံ သန္တိကေ၊ တသ္မာ သော သုဇာတော အညံ ဣတ္ထိံ န ဩလောကေသိ၊ အစ္ဆရမေဝ ပတ္ထေန္တော မတော။ ဧဝမေဝါတိ ယထာ သော ဒိဗ္ဗကာမံ အလဘန္တော ဇီဝိတံ ဇဟိ၊ ဧဝံ အဟမ္ပိ ဥတ္တမရသံ မနုဿမံသံ အလဘန္တော ဇီဝိတံ ဇဟိဿာမီတိ ဝဒတိ။

တံ သုတွာ ကာဠဟတ္ထိ ‘‘အယံ ရာဇာ အတိဝိယ ရသဂိဒ္ဓါ၊ သညာပေဿာမိ န’’န္တိ သကဇာတိကာနံ မံသံ ခါဒိတွာ အာကာသစရာ သုဝဏ္ဏဟံသာပိ တာဝ ဝိနဋ္ဌာတိ ဒဿေတုံ ဂါထာဒွယမာဟ –

၃၉၁။

‘‘ယထာပိ တေ ဓတရဋ္ဌာ၊ ဟံသာ ဝေဟာယသင်္ဂမာ၊

အဘုတ္တပရိဘောဂေန၊ သဗ္ဗေ အဗ္ဘတ္ထတံ ဂတာ။

၃၉၂။

‘‘ဧဝမေဝ တုဝံ ရာဇ၊ ဒွိပဒိန္ဒ သုဏောဟိ မေ၊

အဘက္ခံ ရာဇ ဘက္ခေသိ၊ တသ္မာ ပဗ္ဗာဇယန္တိ တ’’န္တိ။

တတ္ထ အဘုတ္တပရိဘောဂေနာတိ အတ္တနော သမာနဇာတိကာနံ ပရိဘောဂေန။ အဗ္ဘတ္ထတံ ဂတာတိ သဗ္ဗေ မရဏမေဝ ပတ္တာ။ အတီတေ ကိရ စိတ္တကူဋေ သုဝဏ္ဏဂုဟာယံ နဝုတိ ဟံသသဟဿာနိ ဝသန္တိ။ တေ ဝဿိကေ စတ္တာရော မာသေ န နိက္ခမန္တိ၊ သစေ နိက္ခမေယျုံ၊ ဥဒကပုဏ္ဏေဟိ ပတ္တေဟိ ဥပ္ပတိတုံ အသက္ကောန္တာ ¶ မဟာသမုဒ္ဒေယေဝ ပတေယျုံ၊ တသ္မာ န စ နိက္ခမန္တိ။ ဥပကဋ္ဌေ ပန ဝဿကာလေ ဇာတဿရတော သယံဇာတသာလိယော အာဟရိတွာ ဂုဟံ ပူရေတွာ သာလိံ ခါဒန္တာ ဝသန္တိ။ တေသံ ပန ဂုဟံ ပဝိဋ္ဌကာလေ ဂုဟဒွါရေ ဧကော ရထစက္ကပ္ပမာဏော ဥဏ္ဏနာဘိ နာမ မက္ကဋကော ဧကေကသ္မိံ မာသေ ဧကေကံ ဇာလံ ဝိနန္ဓတိ။ တဿ ဧကေကံ သုတ္တံ ဂေါရဇ္ဇုပ္ပမာဏံ ဟောတိ။ ဟံသာ ‘‘တံ ဇာလံ ဘိန္ဒိဿတီ’’တိ ဧကဿ တရုဏဟံသဿ ဒွေ ကောဋ္ဌာသေ ¶ ဒေန္တိ။ သော ဝိဂတေ ဒေဝေ ပုရတော ဂန္တွာ တံ ¶ ဇာလံ ဘိန္ဒတိ။ တေန မဂ္ဂေန သေသာ ဂစ္ဆန္တိ။ အထေကသ္မိံ ကာလေ ပဉ္စ မာသေ ဝဿော ဝုဋ္ဌော အဟောသိ။ ဟံသာ ခီဏဂေါစရာ ‘‘ကိံ နု ခေါ ကတ္တဗ္ဗ’’န္တိ မန္တေတွာ ‘‘မယံ ဇီဝန္တာ အဏ္ဍာနိ လဘိဿာမာ’’တိ ပဌမံ အဏ္ဍာနိ ခါဒိံသု၊ တတော ပေါတကေ၊ တတော ဇိဏ္ဏဟံသေ။ ပဉ္စမာသစ္စယေန ဝဿံ အပဂတံ။ မက္ကဋကော ပဉ္စ ဇာလာနိ ဝိနန္ဓိ။ ဟံသာ သကဇာတိကာနံ မံသံ ခါဒိတွာ အပ္ပထာမာ ဇာတာ။ ဒွိဂုဏကောဋ္ဌာသလာဘီ ဟံသတရုဏော ဇာလေ ပဟရိတွာ စတ္တာရိ ဘိန္ဒိ၊ ပဉ္စမံ ဆိန္ဒိတုံ နာသက္ခိ၊ တတ္ထေဝ လဂ္ဂိ။ အထဿ သီသံ ဝိဇ္ဈိတွာ မက္ကဋကော လောဟိတံ ပိဝိ။ အညောပိ အာဂန္တွာ ဇာလံ ပဟရိ၊ သောပိ တတ္ထေဝ လဂ္ဂီတိ ဧဝံ သဗ္ဗေသံ မက္ကဋကော လောဟိတံ ပိဝိ။ တဒါ ဓတရဋ္ဌကုလံ ဥစ္ဆိန္နန္တိ ဝဒန္တိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘သဗ္ဗေ အဗ္ဘတ္ထတံဂတာ’’တိ။

ဧဝမေဝ တုဝန္တိ ယထာ ဧတေ ဟံသာ အဘက္ခံ သကဇာတိကမံသံ ခါဒိံသု၊ တထာ တွမ္ပိ ခါဒသိ၊ သကလနဂရံ ဘယပ္ပတ္တံ၊ ဝိရမ၊ မဟာရာဇာတိ။ တသ္မာ ပဗ္ဗာဇယန္တိ တန္တိ ယသ္မာ အဘက္ခံ သကဇာတိကမံသံ ဘက္ခေသိ၊ တသ္မာ ဣမေ နဂရဝါသိနော တံ ရဋ္ဌာ ပဗ္ဗာဇယန္တိ။

ရာဇာ အညမ္ပိ ဥပမံ ဝတ္တုကာမော အဟောသိ။ နာဂရာ ပန ဥဋ္ဌာယ၊ ‘‘သာမိ သေနာပတိ၊ ကိံ ကရောသိ၊ ကိံ မနုဿမံသခါဒကံ စောရံ ဂဟေတွာ ဝိစရသိ၊ သစေ န ဝိရမိဿတိ၊ ရဋ္ဌတော နံ ပဗ္ဗာဇေဟီ’’တိ ဝတွာ နာဿ ကထေတုံ အဒံသု။ ရာဇာ ဗဟူနံ ကထံ သုတွာ ဘီတော ပုန ဝတ္တုံ နာသက္ခိ။ ပုနပိ နံ သေနာပတိ ‘‘ကိံ မဟာရာဇ ဝိရမိတုံ သက္ခိဿသိ၊ ဥဒါဟု န သက္ခိဿသီ’’တိ ဝတွာ ‘‘န သက္ကောမီ’’တိ ဝုတ္တေ သဗ္ဗံ ဩရောဓဂဏဉ္စ ပုတ္တဓီတရော စ သဗ္ဗာလင်္ကာရပဋိမဏ္ဍိတေ ပဿေ ဌပေတွာ၊ ‘‘မဟာရာဇ၊ ဣမေ ဉာတိမဏ္ဍလေ စေဝ အမစ္စဂဏဉ္စ ရဇ္ဇသိရိဉ္စ ဩလောကေဟိ၊ မာ ဝိနဿိ၊ ဝိရမ မနုဿမံသတော’’တိ အာဟ။ ရာဇာ ‘‘န ¶ မယှံ ဧတေ မနုဿမံသတော ပိယတရာ’’တိ ဝတွာ ‘‘တေန ဟိ၊ မဟာရာဇ၊ ဣမမှာ နဂရာ စ ရဋ္ဌာ စ နိက္ခမထာ’’တိ ဝုတ္တေ၊ ‘‘ကာဠဟတ္ထိ၊ န မေ ရဇ္ဇေနတ္ထော၊ နဂရာ နိက္ခမာမိ၊ ဧကံ ပန မေ ခဂ္ဂဉ္စ ရသကဉ္စ ဘာဇနဉ္စ ဒေဟီ’’တိ အာဟ။ အထဿ ခဂ္ဂဉ္စ မံသပစနဘာဇနဉ္စ ပစ္ဆိဉ္စ ဥက္ခိပါပေတွာ ရသကဉ္စ ဒတွာ ရဋ္ဌာ ပဗ္ဗာဇနီယကမ္မံ ကရိံသု။

သော ခဂ္ဂဉ္စ ရသကဉ္စ ¶ အာဒါယ နဂရာ နိက္ခမိတွာ အရညံ ပဝိသိတွာ ဧကသ္မိံ နိဂြောဓမူလေ ဝသနဋ္ဌာနံ ကတွာ တတ္ထ ဝသန္တော အဋဝိမဂ္ဂေ ဌတွာ မနုဿေ မာရေတွာ အာဟရိတွာ ရသကဿ ဒေတိ။ သောပိဿ မံသံ ပစိတွာ ဥပနာမေတိ။ ဧဝံ ဥဘောပိ ဇီဝန္တိ။ မနုဿဂဟဏကာလေ ‘‘အဟံ အရေ မနုဿစောရော ပေါရိသာဒေါ’’တိ ဝတွာ တသ္မိံ ပက္ခန္တေ ကောစိ သကဘာဝေန သဏ္ဌာတုံ န သက္ကောတိ၊ သဗ္ဗေ ဘူမိယံ ပတန္တိ။ တေသု ယံ ဣစ္ဆတိ၊ တံ ဥဒ္ဓံပါဒံ အဓောသီသံ ¶ ကတွာ အာဟရိတွာ ရသကဿ ဒေတိ။ သော ဧကဒိဝသံ အရညေ ကဉ္စိ မနုဿံ အလဘိတွာ အာဂတော ရသကေန ‘‘ကိံ ဒေဝါ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဥဒ္ဓနေ ဥက္ခလိံ အာရောပေဟီ’’တိ အာဟ။ ‘‘မံသံ ကဟံ၊ ဒေဝါ’’တိ? ‘‘လဘိဿာမဟံ မံသ’’န္တိ။ သော ‘‘နတ္ထိ မေ ဒါနိ ဇီဝိတ’’န္တိ ကမ္ပမာနော ဥဒ္ဓနေ အဂ္ဂိံ ကတွာ ဥက္ခလိံ အာရောပေသိ။ အထ နံ ပေါရိသာဒေါ အသိနာ မာရေတွာ မံသံ ပစိတွာ ခါဒိ။ တတော ပဋ္ဌာယ ဧကကောဝ ဇာတော သယမေဝ ပစိတွာ ခါဒတိ။ ‘‘ပေါရိသာဒေါ မဂ္ဂေ မဂ္ဂပဋိပန္နေ ဟနတီ’’တိ သကလဇမ္ဗုဒီပေ ပါကဋော အဟောသိ။

တဒါ ဧကော သမ္ပန္နဝိဘဝေါ ဗြာဟ္မဏော ပဉ္စဟိ သကဋသတေဟိ ဝေါဟာရံ ကရောန္တော ပုဗ္ဗန္တတော အပရန္တံ သဉ္စရတိ။ သော စိန္တေသိ – ‘‘ပေါရိသာဒေါ နာမ ကိရ စောရော အန္တရာမဂ္ဂေ မနုဿေ မာရေသိ၊ ဓနံ ဒတွာ တံ အဋဝိံ အတိက္ကမိဿာမီ’’တိ။ သော အဋဝိမုခဝါသီနံ မနုဿာနံ ‘‘တုမှေ မံ အဋဝိတော အတိက္ကာမေထာ’’တိ သဟဿံ ဒတွာ တေဟိ သဒ္ဓိံ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိ။ ဂစ္ဆန္တော စ ဗြာဟ္မဏော သဗ္ဗသတ္ထံ ပုရတော ကတွာ သယံ နှာတာနုလိတ္တော သဗ္ဗာလင်္ကာရပဋိမဏ္ဍိတော သေတဂေါဏယုတ္တေ သုခယာနကေ နိသိန္နော တေဟိ အဋဝိဝါသိကပုရိသေဟိ ပရိဝုတော သဗ္ဗပစ္ဆတော အဂမာသိ။ တသ္မိံ ခဏေ ပေါရိသာဒေါ ရုက္ခံ အာရုယှ ပုရိသေ ဥပဓာရေန္တော သေသမနုဿေသု ‘‘ကိံ ဣမေသု မယာ ခါဒိတဗ္ဗံ အတ္ထီ’’တိ ဝိဂတစ္ဆန္ဒော ဟုတွာ ဗြာဟ္မဏံ ဒိဋ္ဌကာလတော ပဋ္ဌာယ တံ ခါဒိတုကာမတာယ ပဂ္ဃရိတခေဠော အဟောသိ။ သော တသ္မိံ အတ္တနော သန္တိကံ အာဂတေ ရုက္ခတော ¶ ဩရုယှ ‘‘အဟံ ¶ အရေ ပေါရိသာဒေါ’’တိ နာမံ တိက္ခတ္တုံ သာဝေတွာ ခဂ္ဂံ ပရိဝတ္တေန္တော ဝါလုကာယ တေသံ အက္ခီနိ ပူရေန္တော ဝိယ ပက္ခန္ဒိ။ ဧကောပိ ဌာတုံ သမတ္ထော နာမ နတ္ထိ၊ သဗ္ဗေ ဘူမိယံ ဥရေန နိပဇ္ဇိံသု။ သော သုခယာနကေ နိသိန္နံ ဗြာဟ္မဏံ ပါဒေ ဂဟေတွာ ပိဋ္ဌိယံ အဓောသီသကံ ဩလမ္ဗေတွာ သီသံ ဂေါပ္ဖကေဟိ ပဟရန္တော ဥက္ခိပိတွာ ပါယာသိ။

တဒါ တေ ပုရိသာ ဥဋ္ဌာယ၊ ‘‘ဘော၊ ပုရိသာ မယံ ဗြာဟ္မဏဿ ဟတ္ထတော ကဟာပဏသဟဿံ ဂဏှိမှာ၊ ကော နာမ အမှာကံ ပုရိသကာရော၊ သက္ကောန္တာ ဝါ အသက္ကောန္တာ ဝါ ထောကံ အနုဗန္ဓာမာ’’တိ ဝတွာ အနုဗန္ဓိံသု။ ပေါရိသာဒေါပိ နိဝတ္တိတွာ ဩလောကေန္တော ကဉ္စိ အဒိတွာ သဏိကံ ပါယာသိ။ တသ္မိံ ခဏေ ထာမသမ္ပန္နော ဧကော သူရပုရိသော ဝေဂေန တံ ပါပုဏိ။ သော တံ ဒိသွာ ဧကံ ဝတိံ လင်္ဃန္တော ခဒိရခါဏုကံ အက္ကမိ၊ ခါဏုကော ပိဋ္ဌိပါဒေန နိက္ခမိ။ လောဟိတေန ပဂ္ဃရန္တေန လင်္ဃမာနော ယာတိ။ အထ နံ သော ဒိသွာ၊ ‘‘ဘော၊ မယာ ဧသ ဝိဒ္ဓါ၊ ကေဝလံ တုမှေ ပစ္ဆတော ဧထ၊ ဂဏှိဿာမိ န’’န္တိ အာဟ။ တေ ဒုဗ္ဗလဘာဝံ ဉတွာ တံ အနုဗန္ဓိံသု။ သော တေဟိ အနုဗဒ္ဓဘာဝံ ဉတွာ ဗြာဟ္မဏံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ အတ္တာနံ သောတ္ထိမကာသိ။ အထ အဋဝိဝါသိကပုရိသာ ဗြာဟ္မဏဿ လဒ္ဓကာလတော ပဋ္ဌာယ ‘‘ကိံ အမှာကံ စောရေနာ’’တိ တတော နိဝတ္တိံသု။

ပေါရိသာဒေါပိ ¶ အတ္တနော နိဂြောဓမူလံ ဂန္တွာ ပါရောဟန္တရံ ပဝိသိတွာ နိပန္နော၊ ‘‘အယျေ ရုက္ခဒေဝတေ၊ သစေ မေ သတ္တာဟဗ္ဘန္တရေယေဝ ဝဏံ ဖာသုကံ ကာတုံ သက္ခိဿသိ၊ သကလဇမ္ဗုဒီပေ ဧကသတခတ္တိယာနံ ဂလလောဟိတေန တဝ ခန္ဓံ ဓောဝိတွာ အန္တေဟိ ပရိက္ခိပိတွာ ပဉ္စမဓုရမံသေန ဗလိကမ္မံ ကရိဿာမီ’’တိ အာယာစနံ ကရိ။ တဿ အန္နပါနမံသံ အလဘန္တဿ သရီရံ သုဿိတွာ အန္တောသတ္တာဟေယေဝ ဝဏော ဖာသုကော အဟောသိ။ သော ဒေဝတာနုဘာဝေန တဿ ဖာသုကဘာဝံ သလ္လက္ခေသိ။ သော ကတိပါဟံ မနုဿမံသံ ခါဒိတွာ ဗလံ ဂဟေတွာ စိန္တေသိ – ‘‘ဗဟုပကာရာ မေ ဒေဝတာ၊ အာယာစနာ အဿာ မုစ္စိဿာမီ’’တိ။ သော ခဂ္ဂံ အာဒါယ ရုက္ခမူလတော နိက္ခမိတွာ ¶ ‘‘ရာဇာနော အာနေဿာမီ’’တိ ပါယာသိ။ အထ နံ ပုရိမဘဝေ ယက္ခကာလေ ဧကတော မနုဿမံသခါဒကော သဟာယကယက္ခော အနုဝိစရန္တံ ဒိသွာ ‘‘အယံ မမ အတီတဘဝေ သဟာယော’’တိ ဉတွာ၊ ‘‘သမ္မ၊ မံ သဉ္ဇာနာသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘န သဉ္ဇာနာမီ’’တိ။ အထဿ ပုရိမဘဝေ ကတကာရဏံ ¶ ကထေသိ။ သော တံ သဉ္ဇာနိတွာ ပဋိသန္ထာရမကာသိ။ ‘‘ကဟံ နိဗ္ဗတ္တောသီ’’တိ ပုဋ္ဌော နိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနဉ္စ ရဋ္ဌာ ပဗ္ဗာဇိတကာရဏဉ္စ ဣဒါနိ ဝသနဋ္ဌာနဉ္စ ခါဏုနာ ဝိဒ္ဓကာရဏဉ္စ ဒေဝတာယ အာယာစနာမောစနတ္ထံ ဂမနကာရဏဉ္စ သဗ္ဗံ အာရောစေတွာ ‘‘တယာပိ မမေတံ ကိစ္စံ နိတ္ထရိတဗ္ဗံ၊ ဥဘောပိ ဂစ္ဆာမ၊ သမ္မာ’’တိ အာဟ။ ‘‘သမ္မ န ဂစ္ဆေယျာဟံ၊ ဧကံ ပန မေ ကမ္မံ အတ္ထိ၊ အဟံ ခေါ ပန အနဂ္ဃံ ပဒလက္ခဏံ နာမ ဧကံ မန္တံ ဇာနာမိ၊ သော ဗလဉ္စ ဇဝဉ္စ သဒ္ဒဉ္စ ကရောတိ၊ တံ မန္တံ ဂဏှာဟီ’’တိ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိ။ ယက္ခောပိဿ တံ ဒတွာ ပက္ကာမိ။

ပေါရိသာဒေါ မန္တံ ဥဂ္ဂဟေတွာ တတော ပဋ္ဌာယ ဝါတဇဝေါ အတိသူရော အဟောသိ။ သော သတ္တာဟဗ္ဘန္တရေယေဝ ဧကသတရာဇာနော ဥယျာနာဒီနိ ဂစ္ဆန္တေ ဒိသွာ ဝါတဝေဂေန ပက္ခန္ဒိတွာ ‘‘အဟံ အရေ မနုဿစောရော ပေါရိသာဒေါ’’တိ နာမံ သာဝေတွာ ဝဂ္ဂန္တော နဒန္တော ဘယပ္ပတ္တေ ကတွာ ပါဒေ ဂဟေတွာ အဓောသီသကေ ကတွာ ပဏှိယာ သီသံ ပဟရန္တော ဝါတဝေဂေန နေတွာ ဟတ္ထတလေသု ဆိဒ္ဒါနိ ကတွာ ရဇ္ဇုယာ အာဝုနိတွာ နိဂြောဓရုက္ခေ ဩလမ္ဗေသိ အဂ္ဂပါဒင်္ဂုလီဟိ ဘူမိယံ ဖုသမာနာဟိ။ တေ သဗ္ဗေ ရာဇာနော ဝါတေ ပဟရန္တေ မိလာတကုရဏ္ဍကဒါမာနိ ဝိယ ပရိဝတ္တန္တာ ဩလမ္ဗိံသု။ ‘‘သုတသောမော ပန မေ ပိဋ္ဌိအာစရိယော ဟောတိ၊ သစေ ဂဏှိဿာမိ၊ သကလဇမ္ဗုဒီပေါ တုစ္ဆော ဘဝိဿတီ’’တိ တံ န နေသိ။ သော ‘‘ဗလိကမ္မံ ကရိဿာမီ’’တိ အဂ္ဂိံ ကတွာ သူလေ တစ္ဆန္တော နိသီဒိ။ ရုက္ခဒေဝတာ တံ ကိရိယံ ဒိသွာ ‘‘မယှံ ကိရေသ ဗလိကမ္မံ ကရောတိ၊ ဝဏမ္ပိဿ မယာ ကိဉ္စိ ဖာသုကံ ကတံ နတ္ထိ၊ ဣဒါနိ ဣမေသံ မဟာဝိနာသံ ¶ ကရိဿတိ၊ ကိံ နု ခေါ ကတ္တဗ္ဗ’’န္တိ စိန္တေတွာ ‘‘အဟံ ဧတံ ဝါရေတုံ န သက္ခိဿာမီ’’တိ စာတုမဟာရာဇိကာနံ သန္တိကံ ဂန္တွာ တမတ္ထံ ကထေတွာ ‘‘နိဝါရေထ န’’န္တိ အာဟ။ တေဟိပိ ‘‘န မယံ ပေါရိသာဒဿ ကမ္မံ နိဝါရေတုံ သက္ခိဿာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ကော သက္ခိဿတီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သက္ကော၊ ဒေဝရာဇာ’’တိ သုတွာ ¶ သက္ကံ ဥပသင်္ကမိတွာ တမတ္ထံ ကထေတွာ ‘‘နိဝါရေထ န’’န္တိ အာဟ။ သောပိ ‘‘နာဟံ သက္ကောမိ နိဝါရေတုံ၊ သမတ္ထံ ပန အာစိက္ခိဿာမီ’’တိ ဝတွာ ‘‘ကောနာမော’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘သဒေဝကေ လောကေ အညော နတ္ထိ၊ ကုရုရဋ္ဌေ ပန ဣန္ဒပတ္ထနဂရေ ကောရဗျရာဇပုတ္တော သုတသောမော နာမ တံ နိဗ္ဗိသေဝနံ ကတွာ ဒမေဿတိ၊ ရာဇူနဉ္စ ဇီဝိတံ ဒဿတိ၊ တဉ္စ မနုဿမံသာ ဩရမာပေဿတိ၊ သကလဇမ္ဗုဒီပေ အမတံ ဝိယ ဓမ္မံ အဘိသိဉ္စိဿတိ၊ သစေပိ ရာဇူနံ ¶ ဇီဝိတံ ဒါတုကာမော၊ ‘သုတသောမံ အာနေတွာ ဗလိကမ္မံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’တိ ဝဒေဟီ’’တိ အာဟ။

သာ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ခိပ္ပံ အာဂန္တွာ ပဗ္ဗဇိတဝေသေန တဿ အဝိဒူရေ ပါယာသိ။ သော ပဒသဒ္ဒေန ‘‘ရာဇာ နု ခေါ ကောစိ ပလာတော ဘဝိဿတီ’’တိ ဩလောကေန္တော တံ ဒိသွာ ‘‘ပဗ္ဗဇိတာ နာမ ခတ္တိယာဝ၊ ဣမံ ဂဟေတွာ ဧကသတံ ပူရေတွာ ဗလိကမ္မံ ကရိဿာမီ’’တိ ဥဋ္ဌာယ အသိဟတ္ထော အနုဗန္ဓိ၊ တိယောဇနံ အနုဗန္ဓိတွာပိ တံ ပါပုဏိတုံ နာသက္ခိ၊ ဂတ္တေဟိ သေဒါ မုစ္စိံသု။ သော စိန္တေသိ – ‘‘အဟံ ပုဗ္ဗေ ဟတ္ထိမ္ပိ အဿမ္ပိ ရထမ္ပိ ဓာဝန္တံ အနုဗန္ဓိတွာ ဂဏှာမိ၊ အဇ္ဇ ဣမံ ပဗ္ဗဇိတံ သကာယ ဂတိယာ ဂစ္ဆန္တံ သဗ္ဗထာမေန ဓာဝန္တောပိ ဂဏှိတုံ န သက္ကောမိ၊ ကိံ နု ခေါ ကာရဏ’’န္တိ။ တတော သော ‘‘ပဗ္ဗဇိတာ နာမ ဝစနကရာ ဟောန္တိ၊ ‘တိဋ္ဌာ’တိ နံ ဝတွာ ဌိတံ ဂဟေဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘တိဋ္ဌ၊ သမဏာ’’တိ အာဟ။ ‘‘အဟံ တာဝ ဌိတော၊ တွံ ပန ဓာဝိတုံ ဝါယာမမကာသီ’’တိ။ အထ နံ၊ ‘‘ဘော၊ ပဗ္ဗဇိတာ နာမ ဇီဝိတဟေတုပိ အလိကံ န ဘဏန္တိ၊ တွံ ပန မုသာဝါဒံ ကထေသီ’’တိ ဝတွာ ဂါထမာဟ –

၃၉၃။

‘‘တိဋ္ဌာဟီတိ ¶ မယာ ဝုတ္တော၊ သော တွံ ဂစ္ဆသိ ပမ္မုခေါ၊

အဋ္ဌိတော တွံ ဌိတောမှီတိ၊ လပသိ ဗြဟ္မစာရိနိ၊

ဣဒံ တေ သမဏာယုတ္တံ၊ အသိဉ္စ မေ မညသိ ကင်္ကပတ္တ’’န္တိ။

တဿတ္ထော – သမဏ၊ တိဋ္ဌာဟိ ဣတိ ဝစနံ မယာ ဝုတ္တော သော တွံ ပမ္မုခေါ ပရမ္မုခေါ ဟုတွာ ဂစ္ဆသိ၊ ဗြဟ္မစာရိနိ အဋ္ဌိတော သမာနော တွံ ဌိတော အမှိ ဣတိ လပသိ၊ အသိဉ္စ မေ ကင်္ကပတ္တံ မညသီတိ။

တတော ဒေဝတာ ဂါထာဒွယမာဟ –

၃၉၄။

‘‘ဌိတောဟမသ္မီ သဓမ္မေသု ရာဇ၊ န နာမဂေါတ္တံ ပရိဝတ္တယာမိ၊

စောရဉ္စ လောကေ အဌိတံ ဝဒန္တိ၊

အာပါယိကံ နေရယိကံ ဣတော စုတံ။

၃၉၅။

‘‘သစေ ¶ တွံ သဒ္ဒဟသိ ရာဇ၊ သုတံ ဂဏှာဟိ ခတ္တိယ၊

တေန ယညံ ယဇိတွာန၊ ဧဝံ သဂ္ဂံ ဂမိဿသီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ သဓမ္မေသူတိ၊ မဟာရာဇ၊ အဟံ သကေသု ဒသသု ကုသလကမ္မပထဓမ္မေသု ဌိတော အသ္မိ ဘဝါမိ။ န နာမဂေါတ္တန္တိ တွံ ပုဗ္ဗေ ဒဟရကာလေ ဗြဟ္မဒတ္တော ဟုတွာ ပိတရိ ကာလကတေ ဗာရာဏသိံ ရဇ္ဇံ လဘိတွာ ဗာရာဏသိရာဇာ ဇာတော၊ တံ နာမံ ဇဟိတွာ ပေါရိသာဒေါ ဟုတွာ ဣဒါနိ ကမ္မာသပါဒေါ ဇာတော၊ ခတ္တိယကုလေ ဇာတောပိ အဘက္ခံ မနုဿမံသံ ယသ္မာ ဘက္ခေသိ၊ တသ္မာ အတ္တနော နာမဂေါတ္တံ ယထာ ပရိဝတ္တေသိ၊ တထာ အဟံ အတ္တနော နာမဂေါတ္တံ န ပရိဝတ္တယာမိ။ စောရဉ္စာတိ လောကေ စောရဉ္စ ဒသကုသလကမ္မပထေသု အဌိတံ နာမ ဝဒန္တိ။ ဣတော စုတန္တိ ဣတော စုတံ ဟုတွာ အပါယေ နိရယေ ပတိဋ္ဌိတံ။ ခတ္တိယ၊ ဘူမိပါလ မဟာရာဇ၊ တွံ မမ ဝစနံ သစေ သဒ္ဒဟသိ၊ သုတသောမံ ဂဏှာဟိ၊ တေန သုတသောမေန ယညံ ယဇိတွာန ဧဝံ သဂ္ဂံ ဂမိဿသိ။ ဘော၊ ပေါရိသာဒ မုသာဝါဒိ တယာ မယှံ ‘‘သကလဇမ္ဗုဒီပေ ရာဇာနော အာနေတွာ ဗဟိကမ္မံ ကရိဿာမီ’’တိ ပဋိဿုတံ၊ ဣဒါနိ ယေ ဝါ တေ ဝါ ဒုဗ္ဗလရာဇာနော အာနေသိ၊ ဇမ္ဗုဒီပတလေ ဇေဋ္ဌကံ သုတသောမရာဇာနံ သစေ တွံ န အာနေဿသိ၊ ဝစနံ တေ မုသာ နာမ ဟောတိ၊ တသ္မာ သုတသောမံ ဂဏှာဟီတိ။

ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ ဒေဝတာ ပဗ္ဗဇိတဝေသံ အန္တရဓာပေတွာ သကေန ဝဏ္ဏေန အာကာသေ တရုဏသူရိယော ဝိယ ဇလမာနာ အဋ္ဌာသိ။ သော တဿာ ကထံ သုတွာ ရူပဉ္စ ဩလောကေတွာ ‘‘ကာသိ တွ’’န္တိ အာဟ။ ဣမသ္မိံ ‘‘ရုက္ခေ နိဗ္ဗတ္တဒေဝတာ’’တိ။ သော ‘‘ဒိဋ္ဌာ မေ အတ္တနော၊ ဒေဝတာ’’တိ တုဿိတွာ၊ ‘‘သာမိ ဒေဝရာဇ၊ မာ သုတသောမဿ ကာရဏာ စိန္တယိ၊ အတ္တနော ရုက္ခံ ¶ ပဝိသာ’’တိ အာဟ။ ဒေဝတာ တဿ ပဿန္တဿေဝ ရုက္ခံ ပါဝိသိ။ တသ္မိံ ခဏေ သူရိယော အတ္ထင်္ဂတော၊ စန္ဒော ဥဂ္ဂတော။ ပေါရိသာဒေါ ဝေဒင်္ဂကုသလော နက္ခတ္တစာရံ ဇာနာတိ။ သော နဘံ ဩလောကေတွာ ‘‘သွေ ဖုဿနက္ခတ္တံ ဘဝိဿတိ၊ သုတသောမော နှာယိတုံ ဥယျာနံ ဂမိဿတိ၊ တတ္ထ ဂဏှိဿာမိ၊ အာရက္ခော ပနဿ မဟာ ဘဝိဿတိ၊ သမန္တာ တိယောဇနံ သကလနဂရဝါသိနော ရက္ခန္တာ စရိဿန္တိ၊ အသံဝိဟိတေ အာရက္ခေ ပဌမယာမေယေဝ ¶ မိဂါဇိနံ ဥယျာနံ ဂန္တွာ မင်္ဂလပေါက္ခရဏိံ ဩတရိတွာ ဌဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ တတ္ထ ဂန္တွာ ပေါက္ခရဏိံ ဩရုယှ ပဒုမပတ္တေန သီသံ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ အဋ္ဌာသိ။ တဿ တေဇေန မစ္ဆကစ္ဆပါဒယော ဩသက္ကိတွာ ဥဒကပရိယန္တေ ဝဂ္ဂဝဂ္ဂါ ဟုတွာ ဝိစရိံသု။

ကုတော ပန လဒ္ဓါယံ တေဇောတိ? ပုဗ္ဗယောဂဝသေန။ သော ဟိ ကသပဒသဗလဿ ကာလေ ခီရသလာကဘတ္တံ ပဋ္ဌပေသိ၊ တေန မဟာထာမော အဟောသိ။ အဂ္ဂိသာလဉ္စ ကာရေတွာ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ သီတဝိနောဒနတ္ထံ ¶ အဂ္ဂိဉ္စ ဒါရူနိ စ ဒါရုစ္ဆေဒနဝါသိဉ္စ ဖရသုဉ္စ အဒါသိ၊ တေန တေဇဝါ အဟောသိ။

ဧဝံ တသ္မိံ အန္တောဥယျာနံ ဂတေယေဝ ဗလဝပစ္စူသသမယေ သမန္တာ တိယောဇနံ အာရက္ခံ ဂဏှိံသု။ ရာဇာပိ ပါတောဝ ဘုတ္တပါတရာသော အလင်္ကတဟတ္ထိက္ခန္ဓဝရဂတော စတုရင်္ဂိနိယာ သေနာယ ပရိဝုတော နဂရတော နိက္ခမိ။ တဒါ တက္ကသိလတော နန္ဒော နာမ ဗြာဟ္မဏော စတဿော သတာရဟာ ဂါထာယော အာဒါယ ဝီသတိယောနဇသတံ မဂ္ဂံ အတိက္ကမိတွာ တံ နဂရံ ပတွာ ဒွါရဂါမေ ဝသိတွာ သူရိယေ ဥဂ္ဂတေ နဂရံ ပဝိသန္တော ရာဇာနံ ပါစီနဒွါရေန နိက္ခန္တံ ဒိသွာ ဟတ္ထံ ပသာရေတွာ ဇယာပေသိ။ ရာဇာ ဒိသာစက္ခုကော ဟုတွာ ဂစ္ဆန္တော ဥန္နတပ္ပဒေသေ ဌိတဿ ဗြာဟ္မဏဿ ပသာရိတဟတ္ထံ ဒိသွာ ဟတ္ထိနာ တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပုစ္ဆိ –

၃၉၆။

‘‘ကိသ္မိံ နု ရဋ္ဌေ တဝ ဇာတိဘူမိ၊ အထ ကေန အတ္ထေန ဣဓာနုပတ္တော၊

အက္ခာဟိ ¶ မေ ဗြာဟ္မဏ ဧတမတ္ထံ၊ ကိမိစ္ဆသီ ဒေမိ တယဇ္ဇ ပတ္ထိတ’’န္တိ။

တဿတ္ထော – ဘော ဗြာဟ္မဏ၊ တဝ ဇာတိဘူမိ ကိသ္မိံ ရဋ္ဌေ အတ္ထိ နု၊ ကေန အတ္ထေန ပယောဇနေန ဟေတုဘူတေန ဣဒ ဣမသ္မိံ နဂရေ အနုပ္ပတ္တော၊ ဘော ဗြာဟ္မဏ၊ မယာ ပုစ္ဆိတော သော တွံ ဧတမတ္ထံ ဧတံ ပယောဇနံ မေ မယှံ အက္ခာဟိ ကထေဟိ၊ တယာ ပတ္ထိတဝတ္ထုံ တေ တုယှံ အဇ္ဇ ဣဒါနိ ဒဒါမိ၊ ကိံ ဝတ္ထုံ ဣစ္ဆသီတိ။

အထ ¶ နံ သော ဂါထမာဟ –

၃၉၇။

‘‘ဂါထာ စတဿော ဓရဏီမဟိဿရ၊ သုဂမ္ဘီရတ္ထာ ဝရသာဂရူပမာ၊

တဝေဝ အတ္ထာယ ဣဓာဂတောသ္မိ၊ သုဏောဟိ ဂါထာ ပရမတ္ထသံဟိတာ’’တိ။

တတ္ထ ဓရဏီမဟိဿရာတိ ဘူမိပါလ စတဿော ဂါထာ ကိံ ဘူတာ?။ သုဂမ္ဘီရတ္ထာ ဝရသာဂရူပမာ၊ တဝေဝ တဝ ဧဝ အတ္ထာယ ဣဓ ဌာနံ အနုပ္ပတ္တော အသ္မိ ဘဝါမိ။ သုဏောဟီတိ ကဿပဒသဗလေန ဒေသိတာ ပရမတ္ထသံဟိတာ ဣမာ သတာရဟာ ဂါထာယော သုဏောဟီတိ အတ္ထော။

ဣတိ ဝတွာ၊ ‘‘မဟာရာဇ၊ ဣမာ ကဿပဒသဗလေန ဒေသိတာ စတဿော သတာရဟာ ဂါထာယော ‘‘တုမှေ သုတဝိတ္တကာ’တိ သုတွာ တုမှာကံ ဒေသေတုံ အာဂတောမှီ’’တိ အာဟ။ ရာဇာ တုဋ္ဌမာနသော ဟုတွာ၊ ‘‘အာစရိယ ¶ ၊ သုဋ္ဌု တေ အာဂတံ၊ မယာ ပန နိဝတ္တိတုံ န သက္ကာ၊ အဇ္ဇ ဖုဿနက္ခတ္တယောဂေန သီသံ နှာယိတုံ အာဂတောမှိ၊ အဟံ ပုနဒိဝသေ အာဂန္တွာ သောဿာမိ၊ တွံ မာ ဥက္ကဏ္ဌီ’’တိ ဝတွာ ‘‘ဂစ္ဆထ ဗြာဟ္မဏဿ အသုကဂေဟေ သယနံ ပညာပေတွာ ဃာသစ္ဆာဒနံ သံဝိဒဟထာ’’တိ အမစ္စေ အာဏာပေတွာ ဥယျာနံ ပါဝိသိ။ တံ အဋ္ဌာရသဟတ္ထေန ပါကာရေန ပရိက္ခိတ္တံ အဟောသိ။ တံ အညမညံ သင်္ဃဋ္ဋေန္တာ သမန္တာ ဟတ္ထိနော ပရိက္ခိပိံသု၊ တတော အဿာ၊ တတော ရထာ၊ တတော ဓနုဂ္ဂဟာ၊ တတော ပတ္တီတိ၊ သင်္ခုဘိတမဟာသမုဒ္ဒေါ ဝိယ ဥန္နာဒေန္တော ဗလကာယော အဟောသိ။ အထ ရာဇာ ဩဠာရိကာနိ အာဘရဏာနိ ဩမုဉ္စိတွာ မဿုကမ္မံ ကာရေတွာ ဥဗ္ဗဋ္ဋိတသရီရော ပေါက္ခရဏိယာ အန္တော ရာဇဝိဘဝေန နှတွာ ပစ္စုတ္တရိတွာ ဥဒကဂ္ဂဟဏသာဋကေန နိဝါသေတွာ အဋ္ဌာသိ။ အထဿ ဒုဿဂန္ဓမာလာလင်္ကာရေ ဥပနယိံသု။ ပေါရိသာဒေါ စိန္တေသိ – ‘‘ရာဇာ အလင်္ကတကာလေ ဘာရိကော ဘဝိဿတိ၊ သလ္လဟုကကာလေယေဝ နံ ဂဏှိဿာမီ’’တိ။ သော ¶ နဒန္တော ဝဂ္ဂန္တော ဥဒကေ မစ္ဆံ အာလုဠေန္တော ဝိဇ္ဇုလတာ ဝိယ မတ္ထကေ ခဂ္ဂံ ပရိဗ္ဘမေန္တော ‘‘အဟံ အရေ မနုဿစောရော ပေါရိသာဒေါ’’တိ နာမံ သာဝေတွာ အင်္ဂုလိံ နလာဋေ ဌပေတွာ ဥဒကာ ဥတ္တရိ။ တဿ သဒ္ဒံ သုတွာဝ ဟတ္ထာရောဟာ ဟတ္ထီဟိ၊ အဿာရောဟာ ¶ အဿေဟိ၊ ရထာရောဟာ ရထေဟိ ဘဿိံသု။ ဗလကာယော ဂဟိတဂဟိတာနိ အာဝုဓာနိ ဆဍ္ဍေတွာ ဥရေန ဘူမိယံ နိပဇ္ဇိ။

ပေါရိသာဒေါ သုတသောမံ ဥက္ခိပိတွာ ဂဏှိ၊ သေသရာဇာနော ပါဒေ ဂဟေတွာ အဓောသီသကေ ကတွာ ပဏှိယာ သီသံ ပဟရန္တော ဂစ္ဆတိ။ ဗောဓိသတ္တံ ပန ဥပဂန္တွာ ဩနတော ဥက္ခိပိတွာ ခန္ဓေ နိသီဒါပေသိ။ သော ‘‘ဒွါရေန ဂမနံ ပပဉ္စော ဘဝိဿတီ’’တိ သမ္မုခဋ္ဌာနေယေဝ အဋ္ဌာရသဟတ္ထံ ပါကာရံ လင်္ဃိတွာ ပုရတော ဂလိတမဒမတ္တဝါရဏကုမ္ဘေ အက္ကမိတွာ ပဗ္ဗတကူဋာနိ ပါတေန္တော ဝိယ ဝါတဇဝါနံ အဿတရာနံ ပိဋ္ဌေ အက္ကမန္တော ပါတေတွာ ရထဓုရရထသီသေသု အက္ကမိတွာ ဘမိကံ ဘမန္တော ဝိယ နီလဖလကာနိ နိဂြောဓပတ္တာနိ မဒ္ဒန္တော ဝိယ ဧကဝေဂေနေဝ တိယောဇနမတ္တံ မဂ္ဂံ ဂန္တွာ ‘‘အတ္ထိ နု ခေါ ကောစိ သုတသောမဿတ္ထာယ ပစ္ဆတော အာဂစ္ဆန္တော’’တိ ဩလောကေတွာ ကဉ္စိ အဒိတွာ သဏိကံ ဂစ္ဆန္တော သုတသောမဿ ကေသေဟိ ဥဒကဗိန္ဒူနိ အတ္တနော ဥရေ ပတိတာနိ ဒိသွာ ‘‘မရဏဿ အဘာယန္တော နာမ နတ္ထိ၊ သုတသောမောပိ မရဏဘယေန ရောဒတိ မညေ’’တိ စိန္တေတွာ အာဟ –

၃၉၈။

‘‘န ဝေ ရုဒန္တိ မတိမန္တော သပညာ၊ ဗဟုဿုတာ ယေ ဗဟုဌာနစိန္တိနော၊

ဒီပဉှိ ဧတံ ပရမံ နရာနံ၊ ယံ ပဏ္ဍိတာ သောကနုဒါ ဘဝန္တိ။

၃၉၉။

‘‘အတ္တာနံ ¶ ဉာတီ ဥဒါဟု ပုတ္တဒါရံ၊ ဓညံ ဓနံ ရဇတံ ဇာတရူပံ၊

ကိမေဝ ¶ တွံ သုတသောမာနုတပ္ပေ၊ ကောရဗျသေဋ္ဌ ဝစနံ သုဏောမ တေတ’’န္တိ။

တတ္ထ၊ ဘော သုတသောမ မဟာရာဇ၊ ယေ ပဏ္ဍိတာ ကိံ ဘူတာ? မတိမန္တော အတ္ထာနတ္ထံ ကာရဏာကာရဏံ ဇာနနပညာယ သမန္နာဂတာ၊ သပ္ပညာ ဝိစရဏပညာယ သမန္နာဂတာ၊ ဗဟုဿုတာ ဗဟုဿုတဓရာ ဗဟုဋ္ဌာနစိန္တိနော ဗဟုကာရဏစိန္တနသီလာ၊ တေ ပဏ္ဍိတာ မရဏဘယေ ဥပ္ပန္နေ သတိ ဘီတာ ဟုတွာ ဝေ ဧကန္တေန န ရုဒန္တိ န ပရိဒေဝန္တိ။ ဒီပံ ဟီတိ၊ ဘော သုတသောမ ¶ မဟာရာဇ ဟိ ကသ္မာ ပန ဝဒါမိ၊ မဟာသမုဒ္ဒေ ဘိန္နနာဝါနံ ဝါဏိဇကာနံ ဇနာနံ ပတိဋ္ဌာဘူတံ မဟာဒီပံ ဣဝ၊ ဧဝမ္ပိ တထာ ဧတံ ပဏ္ဍိတံ အပ္ပဋိသရဏာနံ နရာနံ ပရမံ။ ယံ ယေန ကာရဏေန ယေ ပဏ္ဍိတာ သောကီနံ ဇနာနံ သောကနုဒါ ဘဝန္တိ၊ ဘော သုတသောမ မဟာရာဇ၊ တွံ မရဏဘယေန ပရိဒေဝီတိ မညေ မညာမိ။ အတ္တာနန္တိ၊ ဘော သုတသောမ မဟာရာဇ၊ အတ္တဟေတု ဥဒါဟု ဉာတိဟေတု ပုတ္တဒါရဟေတု ဥဒါဟု ဓညဓနရဇတဇာတရူပဟေတု ကိမေဝ တွံ ကိမေဝ ဓမ္မဇာတံ တွံ အနုတပ္ပေ အနုတပ္ပေယျာသိ။ ကောရဗျသေဋ္ဌ ကုရုရဋ္ဌဝါသီနံ သေဋ္ဌ ဥတ္တမ၊ ဘော မဟာရာဇ၊ ဧတံ တဝ ဝစနံ သုဏောမာတိ။

သုတသောမော အာဟ –

၄၀၀။

‘‘နေဝါဟမတ္တာနမနုတ္ထုနာမိ၊ န ပုတ္တဒါရံ န ဓနံ န ရဋ္ဌံ၊

သတဉ္စ ဓမ္မော စရိတော ပုရာဏော၊ တံ သင်္ဂရံ ဗြာဟ္မဏဿာနုတပ္ပေ။

၄၀၁။

‘‘ကတော မယာ သင်္ဂရော ဗြာဟ္မဏေန၊ ရဋ္ဌေ သကေ ဣဿရိယေ ဌိတေန၊

တံ သင်္ဂရံ ဗြာဟ္မဏသပ္ပဒါယ၊ သစ္စာနုရက္ခီ ပုနရာဝဇိဿ’’န္တိ။

တတ္ထ နေဝါဟမတ္တာနမနုတ္ထုနာမီတိ အဟံ တာဝ အတ္တတ္ထာယ နေဝ ရောဒါမိ န သောစာမိ၊ ဣမေသမ္ပိ ပုတ္တာဒီနံ အတ္ထာယ န ရောဒါမိ န သောစာမိ၊ အပိစ ခေါ ပန သတံ ပဏ္ဍိတာနံ စရိတော ပုရာဏဓမ္မော အတ္ထိ၊ ယံ သင်္ဂရံ ကတွာ ပစ္ဆာ အနုတပ္ပနံ နာမ၊ တံ သင်္ဂရံ ဗြာဟ္မဏဿ အဟံ အနုသောစာမီတိ အတ္ထော ¶ ။ သစ္စာနုရက္ခီတိ သစ္စံ အနုရက္ခန္တော။ သော ဟိ ဗြာဟ္မဏော တက္ကသိလတော ကဿပဒသဗလေန ဒေသိတာ စတဿော သတာရဟာ ဂါထာယော အာဒါယ အာဂတော၊ တဿာဟံ အာဂန္တုကဝတ္တံ ကာရေတွာ ‘‘နှတွာ အာဂတော သုဏိဿာမိ၊ ယာဝ မမာဂမနာ အာဂမေဟီ’’တိ သင်္ဂရံ ကတွာ အာဂတော၊ တွံ တာ ဂါထာယော သောတုံ အဒတွာဝ မံ ဂဏှိ။ သစေ မံ ဝိဿဇ္ဇေသိ၊ တံ ဓမ္မံ သုတွာ သစ္စာနုရက္ခီ ပုနရာဝဇိဿာမီတိ ဝဒတိ။

အထ ¶ နံ ပေါရိသာဒေါ အာဟ –

၄၀၁။

‘‘နေဝါဟမေတံ အဘိသဒ္ဒဟာမိ၊ သုခီ နရော မစ္စုမုခါ ပမုတ္တော၊

အမိတ္တဟတ္ထံ ပုနရာဝဇေယျ၊ ကောရဗျသေဋ္ဌ န ဟိ မံ ဥပေသိ။

၄၀၃။

‘‘မုတ္တော ¶ တုဝံ ပေါရိသာဒဿ ဟတ္ထာ၊ ဂန္တွာ သကံ မန္ဒိရံ ကာမကာမီ၊

မဓုရံ ပိယံ ဇီဝိတံ လဒ္ဓ ရာဇ၊ ကုတော တုဝံ ဧဟိသိ မေ သကာသ’’န္တိ။

တတ္ထ သုခီတိ သုခပ္ပတ္တော ဟုတွာ။ မစ္စုမုခါ ပမုတ္တောတိ မာဒိသဿ စောရဿ ဟတ္ထတော မုတ္တတာယ မရဏမုခါ မုတ္တော နာမ ဟုတွာ အမိတ္တဟတ္ထံ ပုနရာဝဇေယျ အာဂစ္ဆေယျ၊ အဟံ ဧတံ ဝစနံ နေဝ အဘိသဒ္ဒဟာမိ၊ ကောရဗျသေဋ္ဌ တွံ မမ သန္တိကံ န ဟိ ဥပေသိ။ မုတ္တောတိ သုတသောမ တုဝံ ပေါရိသာဒဿ ဟတ္ထတော မုတ္တော။ သကံ မန္ဒိရန္တိ ရာဇဓာနိဂေဟံ ဂန္တွာ။ ကာမကာမီတိ ကာမံ ကာမယမာနော။ လဒ္ဓါတိ အတိဝိယ ပိယံ ဇီဝိတံ လဘိတွာ တုဝံ မေ မမ သန္တိကေ ကုတော ကေန နာမ ကာရဏေန ဧဟိသိ။

တံ ¶ သုတွာ မဟာသတ္တော သီဟော ဝိယ အသမ္ဘိတော အာဟ –

၄၀၄။

‘‘မတံ ဝရေယျ ပရိသုဒ္ဓသီလော၊ န ဇီဝိတံ ဂရဟိတော ပါပဓမ္မော၊

န ဟိ တံ နရံ တာယတိ ဒုဂ္ဂတီဟိ၊ ယဿာပိ ဟေတု အလိကံ ဘဏေယျ။

၄၀၅။

‘‘သစေပိ ဝါတော ဂိရိမာဝဟေယျ၊ စန္ဒော စ သူရိယော စ ဆမာ ပတေယျုံ၊

သဗ္ဗာ စ နဇ္ဇော ပဋိသောတံ ဝဇေယျုံ၊ န တွေဝဟံ ရာဇ မုသာ ဘဏေယျံ။

၄၀၆။

‘‘နဘံ ဖလေယျ ဥဒဓီပိ သုဿေ၊ သံဝတ္တယေ ဘူတဓရာ ဝသုန္ဓရာ၊

သိလုစ္စယော မေရု သမူလမုပ္ပတေ၊ န တွေဝဟံ ရာဇ မုသာ ဘဏေယျ’’န္တိ။

တတ္ထ မတံ ဝရေယျာတိ ပေါရိသာဒ ယော နရော ပရိသုဒ္ဓသီလော ဇီဝိတဟေတု အဏုမတ္တမ္ပိ ပါပံ န ကရောတိ၊ သီလသမ္ပန္နော ဟုတွာ ဝရေယျ တံ မရဏံ ဣစ္ဆေယျ၊ ဂရဟိတော ပါပဓမ္မော တံ ဇီဝိတံ န သေယျော၊ ဒုဿီလော ပုဂ္ဂလော ယဿာပိ ဟေတု အတ္တာဒိနောပိ ဟေတု အလိကံ ဝစနံ ဘဏေယျ၊ တံ နရံ ဧဝရူပံ ဒုဂ္ဂတီဟိ တံ အလိကံ န တာယတေ။ သစေပိ ဝါတော ဂိရိမာဝဟေယျာတိ၊ သမ္မ ပေါရိသာဒ၊ တယာ သဒ္ဓိံ ဧကာစရိယကုလေ ¶ သိက္ခိတော ဧဝရူပေါ သဟာယကော ဟုတွာ အဟံ ဇီဝိတဟေတု မုသာ န ကထေမိ၊ ကိံ န သဒ္ဒဟသိ။ သစေ ပုရတ္ထိမာဒိဘေဒေါ ဝါတော ဥဋ္ဌာယ မဟန္တံ ဂိရိံ တူလပိစုံ ဝိယ အာကာသေ အာဝဟေယျ၊ စန္ဒော စ သူရိယော စ အတ္တနော အတ္တနော ဝိမာနေန သဒ္ဓိံ ဆမာ ပထဝိယံ ပတေယျုံ၊ သဗ္ဗာပိ နဇ္ဇော ပတိသောတံ ဝဇေယျုံ၊ ဘော ပေါရိသာဒ ¶ ၊ ဧဝရူပံ ဝစနံ သစေ ဘဏေယျ၊ တံ သဒ္ဒဟိတဗ္ဗံ၊ အဟံ မုသာ ဘဏေယျံ ဣတိ ဝစနံ တုယှံ ဇနေဟိ ဝုတ္တံ၊ န တွေဝ တံ သဒ္ဒဟိတဗ္ဗံ။

ဧဝံ ဝုတ္တေပိ သော န သဒ္ဒဟိယေဝ။ အထ ဗောဓိသတ္တော ‘‘အယံ မယှံ န သဒ္ဒဟတိ၊ သပထေနပိ နံ သဒ္ဒဟာပေဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ၊ ‘‘သမ္မ ပေါရိသာဒ၊ ခန္ဓတော တာဝ မံ ဩတာရေဟိ၊ သပထံ ကတွာ တံ သဒ္ဒဟာပေဿာမီ’’တိ ဝုတ္တေ တေန ဩတာရေတွာ ဘူမိယံ ဌပိတော သပထံ ကရောန္တော အာဟ –

၄၀၇။

‘‘အသိဉ္စ ¶ သတ္တိဉ္စ ပရာမသာမိ၊ သပထမ္ပိ တေ သမ္မ အဟံ ကရောမိ၊

တယာ ပမုတ္တော အနဏော ဘဝိတွာ၊ သစ္စာနုရက္ခီ ပုနရာဝဇိဿ’’န္တိ။

တဿတ္ထော – သမ္မ ပေါရိသာဒ၊ သစေ ဣစ္ဆသိ၊ ဧဝရူပေဟိ အာဝုဓေဟိ သံဝိဟိတာရက္ခေ ခတ္တိယကုလေ မေ နိဗ္ဗတ္တိ နာမ မာ ဟောတူတိ အသိဉ္စ သတ္တိဉ္စ ပရာမသာမိ။ သစေ အညေဟိ ရာဇူဟိ အကတ္တဗ္ဗံ အညံ ဝါ ယံ ဣစ္ဆသိ၊ တံ သပထမ္ပိ တေ၊ သမ္မ၊ အဟံ ကရောမိ။ ယထာဟံ တယာ ပမုတ္တော ဂန္တွာ ဗြာဟ္မဏဿ အနဏော ဟုတွာ သစ္စမနုရက္ခန္တော ပုနရာဂမိဿာမီတိ။

တတော ပေါရိသာဒေါ ‘‘အယံ သုတသောမော ခတ္တိယေဟိ အကတ္တဗ္ဗံ သပထံ ကရောတိ၊ ကိံ မေ ဣမိနာ၊ ဧသ ဧတု ဝါ မာ ဝါ၊ အဟမ္ပိ ခတ္တိယရာဇာ၊ မမေဝ ဗာဟုလောဟိတံ ဂဟေတွာ ဒေဝတာယ ဗလိကမ္မံ ကရိဿာမိ၊ အယံ အတိဝိယ ကိလမတီ’’တိ စိန္တေတွာ –

၄၀၈။

‘‘ယော တေ ကတော သင်္ဂရော ဗြာဟ္မဏေန၊ ရဋ္ဌေ သကေ ဣဿရိယေ ဌိတေန၊

တံ သင်္ဂရံ ဗြာဟ္မဏသပ္ပဒါယ၊ သစ္စာနုရက္ခီ ပုနရာဝဇဿူ’’တိ။

တတ္ထ ပုနရာဝဇဿူတိ ပုန အာဂစ္ဆေယျာသိ။

အထ နံ မဟာသတ္တော၊ ‘‘သမ္မ၊ မာ စိန္တယိ၊ စတဿော သတာရဟာ ဂါထာ သုတွာ ဓမ္မကထိကဿ ပူဇံ ကတွာ ပါတောဝါဂမိဿာမီ’’တိ ဝတွာ ဂါထမာဟ –

၄၀၉။

‘‘ယော ¶ ¶ မေ ကတော သင်္ဂရော ဗြာဟ္မဏေန၊ ရဋ္ဌေ သကေ ဣဿရိယေ ဌိတေန၊

တံ သင်္ဂရံ ဗြာဟ္မဏသပ္ပဒါယ၊ သစ္စာနုရက္ခီ ပုနရာဝဇိဿ’’န္တိ။

အထ နံ ပေါရိသာဒေါ၊ ‘‘မဟာရာဇ၊ တုမှေ ခတ္တိယေဟိ အကတ္တဗ္ဗံ သပထံ ကရိတ္ထ၊ တံ အနုဿရေယျာထာ’’တိ ဝတွာ၊ ‘‘သမ္မ ပေါရိသာဒ၊ တွံ မံ ဒဟရကာလတော ပဋ္ဌာယ ဇာနာသိ၊ ဟာသေနပိ မေ မုသာ န ကထိတပုဗ္ဗာ၊ သောဟံ ဣဒါနိ ရဇ္ဇေ ပတိဋ္ဌိတော ဓမ္မာဓမ္မံ ဇာနန္တော ကိံ မုသာ ကထေဿာမိ၊ သဒ္ဒဟသိ မယှံ ¶ ၊ အဟံ တေ သွေ ဗလိကမ္မံ ပါပုဏိဿာမီ’’တိ သဒ္ဒဟာပိတော ‘‘တေန ဟိ ဂစ္ဆ၊ မဟာရာဇ၊ တုမှေသု အနာဂတေသု ဗလိကမ္မံ န ဘဝိဿတိ၊ ဒေဝတာပိ တုမှေဟိ ဝိနာ န သမ္ပဋိစ္ဆတိ၊ မာ မေ ဗလိကမ္မဿ အန္တရာယံ ကရိတ္ထာ’’တိ မဟာသတ္တံ ဥယျောဇေသိ။ သော ရာဟုမုခါ မုတ္တစန္ဒော ဝိယ နာဂဗလော ထာမသမ္ပန္နော ခိပ္ပမေဝ နဂရံ သမ္ပာပုဏိ။ သေနာပိဿ ‘‘သုတသောမော ရာဇာ ပဏ္ဍိတော မဓုရဓမ္မကထိကော ဧကံ ဒွေ ကထာ ကထေတုံ လဘန္တော ပေါရိသာဒံ ဒမေတွာ သီဟမုခါ မုတ္တမတ္တဝါရဏော ဝိယ အာဂမိဿတိ၊ ‘ဣမေ ရာဇာနံ ပေါရိသာဒဿ ဒတွာ အာဂတာ’တိ မဟာဇနော ဂရဟိဿတီ’’တိ စိန္တေတွာ ဗဟိနဂရေယေဝ ခန္ဓာဝါရံ ကတွာ ဌိတာ တံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ပစ္စုဂ္ဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ ‘‘ကစ္စိ၊ မဟာရာဇ၊ ပေါရိသာဒေန ကိလမိတော’’တိ ပဋိသန္ထာရံ ကတွာ ‘‘ပေါရိသာဒေန မယှံ မာတာပိတူဟိပိ ဒုက္ကရံ ကတံ၊ တထာရူပေါ နာမ စဏ္ဍော သာဟသိကော ပေါရိသာဒေါ မမ ဓမ္မကထံ သုတွာ မံ ဝိဿဇ္ဇေသီ’’တိ ဝုတ္တေ ရာဇာနံ အလင်္ကရိတွာ ဟတ္ထိက္ခန္ဓံ အာရောပေတွာ ပရိဝါရေတွာ နဂရံ ပါဝိသိ။ တံ ဒိသွာ သဗ္ဗေ နာဂရာ တုဿိံသု။

သောပိ ဓမ္မဂရုတာယ ဓမ္မသောဏ္ဍတာယ မာတာပိတရော အဒိသွာဝ ‘‘ပစ္ဆာပိ နေ ပဿိဿာမီ’’တိ ရာဇနိဝေသနံ ပဝိသိတွာ ရာဇာသနေ နိသီဒိတွာ ဗြာဟ္မဏံ ပက္ကောသာပေတွာ မဿုကမ္မာဒီနိဿ အာဏာပေတွာ တံ ကပ္ပိတကေသမဿုံ နှာတာနုလိတ္တံ ဝတ္ထာလင်္ကာရပဋိမဏ္ဍိတံ ကတွာ အာနေတွာ ဒဿိတကာလေ သယံ ပစ္ဆာ နှတွာ တဿ အတ္တနော ဘောဇနံ ဒါပေတွာ တသ္မိံ ဘုတ္တေ သယံ ဘုဉ္ဇိတွာ တံ မဟာရဟေ ပလ္လင်္ကေ နိသီဒါပေတွာ ဓမ္မဂရုကတာယ အဿ ဂန္ဓမာလာဒီဟိ ပူဇံ ကတွာ သယံ နီစေ အာသနေ နိသီဒိတွာ ¶ ‘‘တုမှေဟိ မယှံ အာဘတာ သတာရဟာ ဂါထာ သုဏောမ အာစရိယာ’’တိ ယာစိ။ တမတ္ထံ ဒီပေန္တော သတ္ထာ ဂါထမာဟ –

၄၁၀။

‘‘မုတ္တော စ သော ပေါရိသာဒဿ ဟတ္ထာ၊ ဂန္တွာန တံ ဗြာဟ္မဏံ ဧတဒဝေါစ၊

သုဏောမိ ¶ ဂါထာယော သတာရဟာယော၊ ယာ မေ သုတာ အဿု ဟိတာယ ဗြဟ္မေ’’တိ။

တတ္ထ ဧတဒဝေါစာတိ ဧတံ အဝေါစ။

အထ ¶ ဗြာဟ္မဏော ဗောဓိသတ္တေန ယာစိတကာလေ ဂန္ဓေဟိ ဟတ္ထေ ဥဗ္ဗဋ္ဋေတွာ ပသိဗ္ဗကာ မနောရမံ ပေါတ္ထကံ နီဟရိတွာ ဥဘောဟိ ဟတ္ထေဟိ ဂဟေတွာ ‘‘တေန ဟိ၊ မဟာရာဇ၊ ကဿပဒသဗလေန ဒေသိတာ ရာဂမဒါဒိနိမ္မဒနာ အမတမဟာနိဗ္ဗာနသမ္ပာပိကာ စတဿော သတာရဟာ ဂါထာယော သုဏောဟီ’’တိ ဝတွာ ပေါတ္ထကံ ဩလောကေန္တော အာဟ –

၄၁၁။

‘‘သကိဒေဝ သုတသောမ၊ သဗ္ဘိ ဟောတိ သမာဂမော၊

သာ နံ သင်္ဂတိ ပါလေတိ၊ နာသဗ္ဘိ ဗဟု သင်္ဂမော။

၄၁၂။

‘‘သဗ္ဘိရေဝ သမာသေထ၊ သဗ္ဘိ ကုဗ္ဗေထ သန္ထဝံ၊

သတံ သဒ္ဓမ္မမညာယ၊ သေယျော ဟောတိ န ပါပိယော။

၄၁၃။

‘‘ဇီရန္တိ ဝေ ရာဇရထာ သုစိတ္တာ၊ အထော သရီရမ္ပိ ဇရံ ဥပေတိ၊

သတဉ္စ ဓမ္မော န ဇရံ ဥပေတိ၊ သန္တော ဟဝေ သဗ္ဘိ ပဝေဒယန္တိ။

၄၁၄။

‘‘နဘဉ္စ ဒူရေ ပထဝီ စ ဒူရေ၊ ပါရံ သမုဒ္ဒဿ တဒါဟု ဒူရေ၊

တတော ဟဝေ ဒူရတရံ ဝဒန္တိ၊ သတဉ္စ ဓမ္မော အသတဉ္စ ရာဇာ’’တိ။

တတ္ထ သကိဒေဝါတိ ဧကဝါရမေဝ။ သဗ္ဘီတိ သပ္ပုရိသေဟိ။ သာ နန္တိ သာ သဗ္ဘိ သပ္ပုရိသေဟိ သင်္ဂတိ သမာဂမော ဧကဝါရံ ပဝတ္တောပိ တံ ¶ ပုဂ္ဂလံ ပါလေတိ ရက္ခတိ။ နာသဗ္ဘီတိ အသပ္ပုရိသေဟိ ပန ဗဟု သုစိရမ္ပိ ကတော သင်္ဂမော ဧကဋ္ဌာနေ နိဝါသော န ပါလေတိ၊ န ထာဝရော ဟောတီတိ အတ္ထော။ သမာသေထာတိ သဒ္ဓိံ နိသီဒေယျ၊ သဗ္ဗေပိ ဣရိယာပထေ ပဏ္ဍိတေဟေဝ သဒ္ဓိံ ပဝတ္တေယျာတိ အတ္ထော။ သန္ထဝန္တိ မိတ္တသန္ထဝံ။ သတံ သဒ္ဓမ္မန္တိ ပဏ္ဍိတာနံ ဗုဒ္ဓါဒီနံ သတ္တတိံသဗောဓိပက္ခိယဓမ္မသင်္ခါတံ သဒ္ဓမ္မံ။ သေယျောတိ ဧတံ ဓမ္မံ ဉတွာ ဝဍ္ဎိယေဝ ဟောတိ၊ ဟာနိ နာမ နတ္ထီတိ အတ္ထော။ ရာဇရထာတိ ရာဇူနံ ¶ အာရောဟနီယရထာ။ သုစိတ္တာတိ သုပရိကမ္မကတာ။ သဗ္ဘိ ပဝေဒယန္တီတိ ဗုဒ္ဓါဒယော သန္တော ‘‘သဗ္ဘီ’’တိ သင်္ခံ ဂတံ သောဘနံ ဥတ္တမံ နိဗ္ဗာနံ ပဝေဒေန္တိ ထောမေန္တိ၊ သော နိဗ္ဗာနသင်္ခါတော သတံ ဓမ္မော ဇရံ န ဥပေတိ န ဇီရတိ။ နဘန္တိ အာကာသော။ ဒူရေတိ ပထဝီ ဟိ သပ္ပတိဋ္ဌာ သဂဟဏာ၊ အာကာသော နိရာလမ္ဗော အပ္ပတိဋ္ဌော၊ ဣတိ ဥဘော ဧတေ ဧကာဗဒ္ဓါပိ ဝိသံယောဂဋ္ဌေန အနုပလိတ္တဋ္ဌေန စ ဒူရေ နာမ ဟောန္တိ။ ပါရန္တိ ဩရိမတီရတော ပရတီရံ။ တဒါဟူတိ တံ အာဟု။

ဣတိ ဗြာဟ္မဏော စတဿော သတာရဟာ ဂါထာ ကဿပဒသဗလေန ဒေသိတနိယာမေန ဒေသေတွာ တုဏှီ အဟောသိ ¶ ။ တံ သုတွာ မဟာသတ္တော ‘‘သပ္ဖလံ ဝတ မေ အာဂမန’’န္တိ တုဋ္ဌစိတ္တော ဟုတွာ ‘‘ဣမာ ဂါထာ နေဝ သာဝကဘာသိတာ၊ န ဣသိဘာသိတာ၊ န ကေနစိ ဘာသိတာ၊ သဗ္ဗညုနာဝ ဘာသိတာ၊ ကိံ နု ခေါ အဂ္ဃန္တီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘ဣမာသံ သကလမ္ပိ စက္ကဝါဠံ ယာဝ ဗြဟ္မလောကာ သတ္တရတနပုဏ္ဏံ ကတွာ ဒဒမာနောပိ နေဝ အနုစ္ဆဝိကံ ကာတုံ သက္ကောတိ၊ အဟံ ခေါ ပနဿ တိယောဇနသတေ ကုရုရဋ္ဌေ သတ္တယောဇနိကေ ဣန္ဒပတ္ထနဂရေ ရဇ္ဇံ ဒါတုံ ပဟောမိ၊ အတ္ထိ နု ခွဿ ရဇ္ဇံ ကာရေတုံ ဘာဂျ’’န္တိ အင်္ဂဝိဇ္ဇာနုဘာဝေန ဩလောကေန္တော နာဒ္ဒသ။ တတော သေနာပတိဋ္ဌာနာဒီနိ ဩလောကေန္တော ဧကဂါမဘောဇကမတ္တဿပိ ဘာဂျံ အဒိသွာ ဓနလာဘဿ ဩလောကေန္တော ကောဋိဓနတော ပဋ္ဌာယ ဩလောကေတွာ စတုန္နံယေဝ ကဟာပဏသဟဿာနံ ဘာဂျံ ဒိသွာ ‘‘ဧတ္တကေန နံ ပူဇေဿာမီ’’တိ စတဿော သဟဿတ္ထဝိကာ ဒါပေတွာ၊ ‘‘အာစရိယ၊ တုမှေ အညေသံ ခတ္တိယာနံ ဣမာ ဂါထာ ဒေသေတွာ ကိတ္တကံ ဓနံ လဘထာ’’တိ ပုစ္ဆတိ။ ‘‘ဧကေကာယ ဂါထာယ သတံ သတံ၊ မဟာရာဇ၊ တေနေဝ တာ သတာရဟာ နာမ ဇာတာ’’တိ။ အထ နံ မဟာသတ္တော၊ ‘‘အာစရိယ၊ တွံ အတ္တနာ ဂဟေတွာ ဝိက္ကေယျဘဏ္ဍဿ အဂ္ဃမ္ပိ န ဇာနာသိ ¶ ၊ ဣတော ပဋ္ဌာယ ဧကေကာ ဂါထာ သဟဿာရဟာ နာမ ဟောန္တူ’’တိ ဝတွာ ဂါထမာဟ –

၄၁၅။

‘‘သဟဿိယာ ဣမာ ဂါထာ၊ နဟိမာ ဂါထာ သတာရဟာ၊

စတ္တာရိ တွံ သဟဿာနိ၊ ခိပ္ပံ ဂဏှာဟိ ဗြာဟ္မဏာ’’တိ။

တဿတ္ထော – ဗြာဟ္မဏ၊ ဣမာ ဂါထာ သဟဿိယာ သဟဿာရဟာ၊ ဣမာ ဂါထာ သတာရဟာ န ဟိ ဟောန္တု၊ ဗြာဟ္မဏ၊ တွံ စတ္တာရိ သဟဿာနိ ခိပ္ပံ ဂဏှာတိ။

အထဿ ဧကံ သုခယာနကံ ဒတွာ ‘‘ဗြာဟ္မဏံ သောတ္ထိနာ ဂေဟံ ¶ သမ္ပာပေထာ’’တိ ပုရိသေ အာဏာပေတွာ တံ ဥယျောဇေသိ။ တသ္မိံ ခဏေ ‘‘သုတသောမရညာ သတာရဟာ ဂါထာ သဟဿာရဟာ ကတွာ ပူဇိတာ သာဓု သာဓူ’’တိ မဟာသာဓုကာရသဒ္ဒေါ အဟောသိ။ တဿ မာတာပိတရော တံ သဒ္ဒံ သုတွာ ‘‘ကိံ သဒ္ဒေါ နာမေသာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ယထာဘူတံ သုတွာ အတ္တနော ဓနလောဘတာယ မဟာသတ္တဿ ကုဇ္ဈိံသု။ သောပိ ဗြာဟ္မဏံ ဥယျောဇေတွာ တေသံ သန္တိကံ ဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ အဋ္ဌာသိ။ အထဿ ပိတာ ‘‘ကထံ၊ တာတ၊ ဧဝရူပဿ သာဟသိကဿ စောရဿ ဟတ္ထတော မုတ္တောသီ’’တိ ပဋိသန္ထာရမတ္တမ္ပိ အကတွာ အတ္တနော ဓနလောဘတာယ ‘‘သစ္စံ ကိရ၊ တာတ၊ တယာ စတဿော ဂါထာ သုတွာ စတ္တာရိ သဟဿာနိ ဒိန္နာနီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘သစ္စ’’န္တိ ဝုတ္တေ ဂါထမာဟ –

၄၁၆။

‘‘အာသီတိယာ နာဝုတိယာ စ ဂါထာ၊ သတာရဟာ စာပိ ဘဝေယျ ဂါထာ၊

ပစ္စတ္တမေဝ သုတသောမ ဇာနဟိ၊ သဟဿိယာ နာမ ကာ အတ္ထိ ဂါထာ’’တိ။

တဿတ္ထော ¶ – ဂါထာ နာမ၊ တာတ၊ အာသီတိယာ စ နာဝုတိယာ စ သတာရဟာ စာပိ ဘဝေယျ၊ ပစ္စတ္တမေဝ အတ္တနာဝ ဇာနာဟိ၊ သဟဿာရဟာ နာမ ဂါထာ ကာ ကဿ သန္တိကေ အတ္ထီတိ။

အထ နံ မဟာသတ္တော ‘‘နာဟံ၊ တာတ၊ ဓနေန ဝုဒ္ဓိံ ဣစ္ဆာမိ၊ သုတေန ပန ဣစ္ဆာမီ’’တိ သညာပေန္တော အာဟ –

၄၁၇။

‘‘ဣစ္ဆာမိ ¶ ဝေါဟံ သုတဝုဒ္ဓိမတ္တနော၊ သန္တောတိ မံ သပ္ပုရိသာ ဘဇေယျုံ၊

အဟံ သဝန္တီဟိ မဟောဒဓီဝ၊ န ဟိ တာတ တပ္ပာမိ သုဘာသိတေန။

၄၁၈။

‘‘အဂ္ဂိ ယထာ တိဏကဋ္ဌံ ဒဟန္တော၊ န ကပ္ပတီ သာဂရောဝ နဒီဘိ၊

ဧဝမ္ပိ တေ ပဏ္ဍိတာ ရာဇသေဋ္ဌ၊ သုတွာ န တပ္ပန္တိ သုဘာသိတေန။

၄၁၉။

‘‘သကဿ ဒါသဿ ယဒါ သုဏောမိ၊ ဂါထံ အဟံ အတ္ထဝတိံ ဇနိန္ဒ၊

တမေဝ ¶ သက္ကစ္စ နိသာမယာမိ၊ န ဟိ တာတ ဓမ္မေသု မမတ္ထိ တိတ္တီ’’တိ။

တတ္ထ ဝေါတိ နိပါတမတ္တံ။ ‘‘သန္တော’’တိ ဧတေ စ မံ ဘဇေယျုံ ဣတိ ဣစ္ဆာမိ။ သဝန္တီဟီတိ နဒီဟိ။ သကဿာတိ တိဋ္ဌတု၊ နန္ဒ၊ ဗြာဟ္မဏော၊ ယဒါ အဟံ အတ္တနော ဒါသဿပိ သန္တိကေ သုဏောမိ၊ တာတ၊ ဓမ္မေသု မမ တိတ္တိ န ဟိ အတ္ထီတိ။

ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ ‘‘မာ မံ၊ တာတ၊ ဓနဟေတု ပရိဘာသသိ၊ အဟံ ဓမ္မံ သုတွာ အာဂမိဿာမီ’’တိ သပထံ ကတွာ အာဂတော၊ ဣဒါနာဟံ ပေါရိသာဒဿ သန္တိကံ ဂမိဿာမိ၊ ဣဒံ တေ ရဇ္ဇံ ဂဏှထာ’’တိ ရဇ္ဇံ နိယျာဒေန္တော ဂါထမာဟ –

၄၂၀။

‘‘ဣဒံ တေ ရဋ္ဌံ သဓနံ သယောဂ္ဂံ၊ သကာယုရံ သဗ္ဗကာမူပပန္နံ၊

ကိံ ကာမဟေတု ပရိဘာသသိ မံ၊ ဂစ္ဆာမဟံ ပေါရိသာဒဿ ဉတ္တေ’’တိ။

တတ္ထ ဉတ္တေတိ သန္တိကေ။

တသ္မိံ သမယေ ပိတုရညော ဟဒယံ ဥဏှံ အဟောသိ။ သော၊ ‘‘တာတ သုတသောမ၊ ကိံ နာမေတံ ကထေသိ၊ မယံ စတုရင်္ဂိနိယာ သေနာယ စောရံ ဂဟေဿာမာ’’တိ ဝတွာ ဂါထမာဟ –

၄၂၁။

‘‘အတ္တာနုရက္ခာယ ¶ ¶ ဘဝန္တိ ဟေတေ၊ ဟတ္ထာရောဟာ ရထိကာ ပတ္တိကာ စ၊

အဿာရောဟာ ယေ စ ဓနုဂ္ဂဟာသေ၊ သေနံ ပယုဉ္ဇာမ ဟနာမ သတ္တု’’န္တိ။

တတ္ထ ဟနာမာတိ သစေ ဧဝံ ပယောဇိတာ သေနာ တံ ဂဟေတုံ န သက္ကောန္တိ၊ အထ နံ သကလရဋ္ဌဝါသိနော ဂဟေတွာ ဂန္တွာ ဟနာမ သတ္တုံ၊ မာရေမ တံ အမှာကံ ပစ္စာမိတ္တန္တိ အတ္ထော။

အထ နံ မာတာပိတရော အဿုပုဏ္ဏမုခါ ရောဒမာနာ ဝိလပန္တာ၊ ‘‘တာတ၊ မာ ဂစ္ဆ၊ ဂန္တုံ န လဗ္ဘာ’’တိ ယာစိံသု။ သောဠသသဟဿာ နာဋကိတ္ထိယောပိ သေသပရိဇနောပိ ‘‘အမှေ အနာထေ ကတွာ ကုဟိံ ဂစ္ဆသိ၊ ဒေဝါ’’တိ ပရိဒေဝိံသု။ သကလနဂရေ ကောစိ သကဘာဝေန သဏ္ဌာတုံ အသက္ကောန္တော ‘‘သုတသောမော ပေါရိသာဒဿ ကိရ ပဋိညံ ဒတွာ အာဂတော၊ ဣဒါနိ စတဿော ¶ သတာရဟာ ဂါထာ သုတွာ ဓမ္မကထိကဿ သက္ကာရံ ကတွာ မာတာပိတရော ဝန္ဒိတွာ ပုနပိ ကိရ စောရဿ သန္တိကံ ဂမိဿတီ’’တိ သကလနဂရံ ဧကကောလာဟလံ အဟောသိ။ သောပိ မာတာပိတူနံ ဝစနံ သုတွာ ဂါထမာဟ –

၄၂၂။

‘‘သုဒုက္ကရံ ပေါရိသာဒေါ အကာသိ၊ ဇီဝံ ဂဟေတွာန အဝဿဇီ မံ၊

တံ တာဒိသံ ပုဗ္ဗကိစ္စံ သရန္တော၊ ဒုဗ္ဘေ အဟံ တဿ ကထံ ဇနိန္ဒာ’’တိ။

တတ္ထ ဇီဝံ ဂဟေတွာနာတိ ဇီဝဂ္ဂါဟံ ဂဟေတွာ။ တံ တာဒိသန္တိ တံ တေန ကတံ တထာရူပံ။ ပုဗ္ဗကိစ္စန္တိ ပုရိမံ ဥပကာရံ။ ဇနိန္ဒာတိ ပိတရံ အာလပတိ။

သော မာတာပိတရော အဿာသေတွာ၊ ‘‘အမ္မ တာတာ၊ တုမှေ မယှံ မာ စိန္တယိတ္ထ၊ ကတကလျာဏော အဟံ၊ မမ ဆကာမဿဂ္ဂိဿရိယံ န ဒုလ္လဘ’’န္တိ မာတာပိတရော ဝန္ဒိတွာ အာပုစ္ဆိတွာ သေသဇနံ အနုသာသိတွာ ပက္ကာမိ။ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ အာဟ –

၄၂၃။

‘‘ဝန္ဒိတွာ ¶ သော ပိတရံ မာတရဉ္စ၊ အနုသာသိတွာ နေဂမဉ္စ ဗလဉ္စ၊

သစ္စဝါဒီ သစ္စာနုရက္ခမာနော၊ အဂမာသိ သော ယတ္ထ ပေါရိသာဒေါ’’တိ။

တတ္ထ သစ္စာနုရက္ခမာနောတိ သစ္စံ အနုရက္ခမာနော။ အဂမာသီတိ တံ ရတ္တိံ နိဝေသနေယေဝ ဝသိတွာ ပုနဒိဝသေ အရုဏုဂ္ဂမနဝေလာယ မာတာပိတရော ဝန္ဒိတွာ အာပုစ္ဆိတွာ သေသဇနံ အနုသာသိတွာ အဿုမုခေန နာနပ္ပကာရံ ပရိဒေဝန္တေန ဣတ္ထာဂါရာဒိနာ မဟာဇနေန အနုဂတော နဂရာ နိက္ခမ္မ ¶ တံ ဇနံ နိဝတ္တေတုံ အသက္ကောန္တော မဟာမဂ္ဂေ ဒဏ္ဍကေန တိရိယံ လေခံ ကဍ္ဎိတွာ ‘‘သစေ မယိ သိနေဟော အတ္ထိ၊ ဣမံ မာ အတိက္ကမိံသူ’’တိ အာဟ။ မဟာဇနော သီလဝတော တေဇဝန္တဿ အာဏံ အတိက္ကမိတုံ အသက္ကောန္တော မဟာသဒ္ဒေန ပရိဒေဝမာနော တံ သီဟဝိဇမ္ဘိတေန ဂစ္ဆန္တံ ဩလောကေတွာ တသ္မိံ ဒဿနူပစာရံ အတိက္ကန္တေ ဧကရဝံ ရဝန္တော နဂရံ ပါဝိသိ။ သောပိ အာဂတမဂ္ဂေနေဝ တဿ သန္တိကံ ဂတော။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘အဂမာသိ သော ယတ္ထ ပေါရိသာဒေါ’’တိ။

တတော ပေါရိသာဒေါ စိန္တေသိ – ‘‘သစေ မမ သဟာယော သုတသောမော အာဂန္တုကာမော၊ အာဂစ္ဆတု၊ အနာဂန္တုကာမော၊ အနာဂစ္ဆတု၊ ရုက္ခဒေဝတာ ယံ မယှံ ဣစ္ဆတိ ¶ ၊ တံ ကရောတု၊ ဣမေ ရာဇာနော မာရေတွာ ပဉ္စမဓုရမံသေန ဗလိကမ္မံ ကရိဿာမီ’’တိ စိတကံ ကတွာ အဂ္ဂိံ ဇာလေတွာ ‘‘အင်္ဂါရရာသိ တာဝ ဟောတူ’’တိ တဿ သူလေ တစ္ဆန္တဿ နိသိန္နကာလေ သုတသောမော အာဂတော။ အထ နံ ပေါရိသာဒေါ ဒိသွာ တုဋ္ဌစိတ္တော၊ ‘‘သမ္မ၊ ဂန္တွာ ကတ္တဗ္ဗကိစ္စံ တေ ကတ’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ မဟာသတ္တော၊ ‘‘အာမ မဟာရာဇ၊ ကဿပဒသဗလေန ဒေသိတာ ဂါထာ မေ သုတာ၊ ဓမ္မကထိကဿ စ သက္ကာရော ကတော၊ တသ္မာ ဂန္တွာ ကတ္တဗ္ဗကိစ္စံ ကတံ နာမ ဟောတီ’’တိ ဒဿေတုံ ဂါထမာဟ –

၄၂၄။

‘‘ကတော မယာ သင်္ဂရော ဗြာဟ္မဏေန၊ ရဋ္ဌေ သကေ ဣဿရိယေ ဌိတေန၊

တံ သင်္ဂရံ ဗြာဟ္မဏသပ္ပဒါယ၊ သစ္စာနုရက္ခီ ပုနရာဂတောသ္မိ၊

ယဇဿု ယညံ ခါဒ မံ ပေါရိသာဒါ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ယဇဿူတိ မံ မာရေတွာ ဒေဝတာယ ဝါ ယညံ ယဇဿု၊ မံသံ ဝါ မေ ခါဒါဟီတိ အတ္ထော။

တံ သုတွာ ပေါရိသာဒေါ ‘‘အယံ ရာဇာ န ဘာယတိ၊ ဝိဂတမရဏဘယော ဟုတွာ ကထေတိ၊ ကိဿ နု ခေါ ဧသ အာနုဘာဝေါ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘အညံ နတ္ထိ၊ အယံ ‘ကဿပဒသဗလေန ဒေသိတာ ဂါထာ မေ သုတာ’တိ ဝဒတိ၊ တာသံ ဧတေန အာသုဘာဝေန ဘဝိတဗ္ဗံ၊ အဟမ္ပိ တံ ကထာပေတွာ တာ ဂါထာယော သောဿာမိ၊ ဧဝံ အဟမ္ပိ နိဗ္ဘယော ဘဝိဿာမီ’’တိ သန္နိဋ္ဌာနံ ကတွာ ဂါထမာဟ –

၄၂၅။

‘‘န ဟာယတေ ခါဒိတံ မယှံ ပစ္ဆာ၊ စိတကာ အယံ တာဝ သဓူမိကာဝ၊

နိဒ္ဓူမကေ ပစိတံ သာဓုပက္ကံ၊ သုဏောမိ ဂါထာယော သတာရဟာယော’’တိ။

တတ္ထ ခါဒိတန္တိ ခါဒနံ။ တံ ခါဒနံ မယှံ ပစ္ဆာ ဝါ ပုရေ ဝါ န ပရိဟာယတိ၊ ပစ္ဆာပိ ဟိ ¶ တွံ မယာ ခါဒိတဗ္ဗောဝ။ နိဒ္ဓူမကေ ပစိတန္တိ နိဒ္ဓူမေ နိဇ္ဈာလေ အဂ္ဂိမှိ ပက္ကမံသံ သာဓုပက္ကံ နာမ ဟောတိ။

တံ ¶ သုတွာ မဟာသတ္တော ‘‘အယံ ပေါရိသာဒေါ ပါပဓမ္မော၊ ဣမံ ထောကံ နိဂ္ဂဟေတွာ လဇ္ဇာပေတွာ ကထေဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ အာဟ –

၄၂၆။

‘‘အဓမ္မိကော တွံ ပေါရိသာဒကာသိ၊ ရဋ္ဌာ စ ဘဋ္ဌော ဥဒရဿ ဟေတု၊

ဓမ္မဉ္စိမာ အဘိဝဒန္တိ ဂါထာ၊ ဓမ္မော စ အဓမ္မော စ ကုဟိံ သမေတိ။

၄၂၇။

‘‘အဓမ္မိကဿ လုဒ္ဒဿ၊ နိစ္စံ လောဟိတပါဏိနော၊

နတ္ထိ သစ္စံ ကုတော ဓမ္မော၊ ကိံ သုတေန ကရိဿသီ’’တိ။

တတ္ထ ဓမ္မဉ္စိမာတိ ဣမာ စ ဂါထာ နဝလောကုတ္တရဓမ္မံ အဘိဝဒန္တိ။ ကုဟိံ သမေတီတိ ကတ္ထ သမာဂစ္ဆတိ။ ဓမ္မော ဟိ သုဂတိံ ပါပေတိ နိဗ္ဗာနံ ဝါ၊ အဓမ္မော ဒုဂ္ဂတိံ။ ကုတော ဓမ္မောတိ ဝစီသစ္စမတ္တမ္ပိ နတ္ထိ၊ ကုတော ဓမ္မော။ ကိံ သုတေနာတိ တွံ ဧတေန သုတေန ကိံ ကရိဿသိ၊ မတ္တိကာဘာဇနံ ဝိယ ဟိ သီဟဝသာယ အဘာဇနံ တွံ ဓမ္မဿ။

သော ¶ ဧဝံ ကထိတေပိ နေဝ ကုဇ္ဈိ။ ကသ္မာ? မဟာသတ္တဿ မေတ္တာဘာဝနာယ မဟတ္တေန။ အထ နံ ‘‘ကိံ ပန သမ္မ သုတသောမ အဟမေဝ အဓမ္မိကော’’တိ ဝတွာ ဂါထမာဟ –

၄၂၈။

‘‘ယော မံသဟေတု မိဂဝံ စရေယျ၊ ယော ဝါ ဟနေ ပုရိသမတ္တဟေတု၊

ဥဘောပိ တေ ပေစ္စ သမာ ဘဝန္တိ၊ ကသ္မာ နော အဓမ္မိကံ ဗြူသိ မံ တွ’’န္တိ။

တတ္ထ ကသ္မာ နောတိ ယေ ဇမ္ဗုဒီပတလေ ရာဇာနော အလင်္ကတပဋိယတ္တာ မဟာဗလပရိဝါရာ ရထဝရဂတာ မိဂဝံ စရန္တာ တိခိဏေဟိ သရေဟိ မိဂေ ဝိဇ္ဈိတွာ မာရေန္တိ၊ တေ အဝတွာ ကသ္မာ တွံ မညေဝ အဓမ္မိကန္တိ ဝဒတိ။ ယဒိ တေ နိဒ္ဒေါသာ၊ အဟမ္ပိ နိဒ္ဒေါသော ဧဝါတိ ဒီပေတိ။

တံ သုတွာ မဟာသတ္တော တဿ လဒ္ဓိံ ဘိန္ဒန္တော ဂါထမာဟ –

၄၂၉။

‘‘ပဉ္စ ¶ ပဉ္စ န ခါ ဘက္ခာ၊ ခတ္တိယေန ပဇာနတာ၊

အဘက္ခံ ရာဇ ဘက္ခေသိ၊ တသ္မာ အဓမ္မိကော တုဝ’’န္တိ။

တဿတ္ထော – သမ္မ ပေါရိသာဒ၊ ခတ္တိယေန နာမ ခတ္တိယဓမ္မံ ဇာနန္တေန ပဉ္စ ပဉ္စ ဟတ္ထိအာဒယော ဒသေဝ သတ္တာ မံသဝသေန န ခါ ဘက္ခာ န ခေါ ခါဒိတဗ္ဗယုတ္တကာ။ ‘‘န ခေါ’’တွေဝ ဝါ ပါဌော။ အပရော နယော ခတ္တိယေန ခတ္တိယဓမ္မံ ဇာနန္တေန ပဉ္စနခေသု သတ္တေသု သသကော၊ သလ္လကော၊ ဂေါဓာ၊ ကပိ ကုမ္မောတိ ¶ ဣမေ ပဉ္စေဝ သတ္တာ ဘက္ခိတဗ္ဗယုတ္တကာ၊ န အညေ၊ တွံ ပန အဘက္ခံ မနုဿမံသံ ဘက္ခေသိ၊ တေန အဓမ္မိကောတိ။

ဣတိ သော နိဂ္ဂဟံ ပတွာ အညံ နိဿရဏံ အဒိသွာ အတ္တနော ပါပံ ပဋိစ္ဆာဒေန္တော ဂါထမာဟ –

၄၃၀။

‘‘မုတ္တော တုဝံ ပေါရိသာဒဿ ဟတ္ထာ၊ ဂန္တွာ သကံ မန္ဒိရံ ကာမကာမီ၊

အမိတ္တဟတ္ထံ ပုနရာဂတောသိ၊ န ခတ္တဓမ္မေ ကုသလောသိ ရာဇာ’’တိ။

တတ္ထ ¶ န ခတ္တဓမ္မေတိ တွံ ခတ္တိယဓမ္မသင်္ခါတေ နီတိသတ္ထေ န ကုသလောသိ၊ အတ္တနော အတ္ထာနတ္ထံ န ဇာနာသိ၊ အကာရဏေနေဝ တေ လောကေ ပဏ္ဍိတောတိ ကိတ္တိ ပတ္ထဋာ၊ အဟံ ပန တေ ပဏ္ဍိတဘာဝံ န ပဿာမိ န ဇာနာမိ၊ အတိဗာလောသီဟိ ဝဒတိ။

အထ နံ မဟာသတ္တော၊ ‘‘သမ္မ၊ ခတ္တိယဓမ္မေ ကုသလေန နာမ မာဒိသေနေဝ ဘဝိတဗ္ဗံ။ အဟဉှိ တံ ဇာနာမိ၊ န ပန တဒတ္ထာယ ပဋိပဇ္ဇာမီ’’တိ ဝတွာ ဂါထမာဟ –

၄၃၁။

‘‘ယေ ခတ္တဓမ္မေ ကုသလာ ဘဝန္တိ၊ ပါယေန တေ နေရယိကာ ဘဝန္တိ၊

တသ္မာ အဟံ ခတ္တဓမ္မံ ပဟာယ၊ သစ္စာနုရက္ခီ ပုနရာဂတောသ္မိ၊

ယဇဿု ယညံ ခါဒ မံ ပေါရိသာဒါ’’တိ။

တတ္ထ ကုသလာတိ တဒတ္ထာယ ပဋိပဇ္ဇနကုသလာ။ ပါယေနာတိ ယေဘုယျေန နေရယိကာ။ ယေ ပန တတ္ထ န နိဗ္ဗတ္တန္တိ၊ တေ သေသာပါယေသု နိဗ္ဗတ္တန္တိ။

ပေါရိသာဒေါ အာဟ –

၄၃၂။

‘‘ပါသာဒဝါသာ ¶ ပထဝီဂဝါဿာ၊ ကာမိတ္ထိယော ကာသိကစန္ဒနဉ္စ၊

သဗ္ဗံ တဟိံ လဘသိ သာမိတာယ၊ သစ္စေန ကိံ ပဿသိ အာနိသံသ’’န္တိ။

တတ္ထ ပါသာဒဝါသာတိ၊ သမ္မ သုတသောမ၊ တဝ တိဏ္ဏံ ဥတူနံ အနုစ္ဆဝိကာ ဒိဗ္ဗဝိမာနကပ္ပာ တယော နိဝါသပါသာဒါ။ ပထဝီဂဝါဿာတိ ပထဝီ စ ဂါဝေါ စ အဿာ စ ဗဟူ။ ကာမိတ္ထိယောတိ ကာမဝတ္ထုဘူတာ ဣတ္ထိယော။ ကာသိကစန္ဒနဉ္စာတိ ¶ ကာသိကဝတ္ထဉ္စ လောဟိတစန္ဒနဉ္စ။ သဗ္ဗံ တဟိန္တိ ဧတဉ္စ အညဉ္စ ဥပဘောဂပရိဘောဂံ သဗ္ဗံ တွံ တဟိံ အတ္တနော နဂရေ သာမိတာယ လဘသိ၊ သာမီ ဟုတွာ ယထာ ဣစ္ဆသိ၊ တထာ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ လဘတိ၊ သော တွံ သဗ္ဗမေတံ ပဟာယ သစ္စာနုရက္ခီ ဣဓာဂစ္ဆန္တော သစ္စေန ကိံ အာနိသံသံ ပဿသီတိ။

ဗောဓိသတ္တော ¶ အာဟ –

၄၃၃။

‘‘ယေ ကေစိမေ အတ္ထိ ရသာ ပထဗျာ၊ သစ္စံ တေသံ သာဒုတရံ ရသာနံ၊

သစ္စေ ဌိတာ သမဏဗြာဟ္မဏာ စ၊ တရန္တိ ဇာတိမရဏဿ ပါရ’’န္တိ။

တတ္ထ သာဒုတရန္တိ ယသ္မာ သဗ္ဗေပိ ရသာ သတ္တာနံ သစ္စကာလေယေဝ ပဏီတာ မဓုရာ ဟောန္တိ၊ တသ္မာ သစ္စံ တေသံ သာဒုတရံ ရသာနံ၊ ယသ္မာ ဝါ ဝိရတိသစ္စဝစီသစ္စေ ဌိတာ ဇာတိမရဏသင်္ခါတဿ တေဘူမကဝဋ္ဋဿ ပါရံ အမတမဟာနိဗ္ဗာနံ တရန္တိ ပါပုဏန္တိ၊ တသ္မာပိ တံ သာဒုတရန္တိ။

ဧဝမဿ မဟာသတ္တော သစ္စေ အာနိသံသံ ကထေသိ။ တတော ပေါရိသာဒေါ ဝိကသိတပဒုမပုဏ္ဏစန္ဒသဿိရိကမေဝဿ မုခံ ဩလောကေတွာ ‘‘အယံ သုတသောမော အင်္ဂါရစိတကံ မဉ္စ သူလံ တစ္ဆန္တံ ပဿတိ၊ စိတ္တုတြာသမတ္တမ္ပိဿ နတ္ထိ၊ ကိံ နု ခေါ ဧသ သတာရဟဂါထာနံ အာနုဘာဝေါ၊ ဥဒါဟု သစ္စဿ၊ အညဿေဝ ဝါ ကဿစီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘ပုစ္ဆိဿာမိ တာဝ န’’န္တိ ပုစ္ဆန္တော ဂါထမာဟ –

၄၃၄။

‘‘မုတ္တော တုဝံ ပေါရိသာဒဿ ဟတ္ထာ၊ ဂန္တွာ သကံ မန္ဒိရံ ကာမကာမီ၊

အမိတ္တဟတ္ထံ ပုနရာဂတောသိ၊ န ဟိ နူန တေ မရဏဘယံ ဇနိန္ဒ၊

အလီနစိတ္တော အသိ သစ္စဝါဒီ’’တိ။

မဟာသတ္တောပိဿ အာစိက္ခန္တော အာဟ –

၄၃၅။

‘‘ကတာ ¶ မေ ကလျာဏာ အနေကရူပါ၊ ယညာ ယိဋ္ဌာ ယေ ဝိပုလာ ပသတ္ထာ၊

ဝိသောဓိတော ပရလောကဿ မဂ္ဂေါ၊ ဓမ္မေ ဌိတော ကော မရဏဿ ဘာယေ။

၄၃၆။

‘‘ကတာ ¶ မေ ကလျာဏာ အနေကရူပါ၊ ယညာ ယိဋ္ဌာ ယေ ဝိပုလာ ပသတ္ထာ၊

အနာနုတပ္ပံ ¶ ပရလောကံ ဂမိဿံ၊ ယဇဿု ယညံ အဒ မံ ပေါရိသာဒ။

၄၃၇။

‘‘ပိတာ စ မာတာ စ ဥပဋ္ဌိတာ မေ၊ ဓမ္မေန မေ ဣဿရိယံ ပသတ္ထံ၊

ဝိသောဓိတော ပရလောကဿ မဂ္ဂေါ၊ ဓမ္မေ ဌိတော ကော မရဏဿ ဘာယေ။

၄၃၈။

‘‘ပိတာ စ မာတာ စ ဥပဋ္ဌိတာ မေ၊ ဓမ္မေန မေ ဣဿရိယံ ပသတ္ထံ၊

အနာနုတပ္ပံ ပရလောကံ ဂမိဿံ၊ ယဇဿု ယညံ အဒ မံ ပေါရိသာဒ။

၄၃၉။

‘‘ဉာတီသု မိတ္တေသု ကတာ မေ ကာရာ၊ ဓမ္မေန မေ ဣဿရိယံ ပသတ္ထံ၊

ဝိသောဓိတော ပရလောကဿ မဂ္ဂေါ၊ ဓမ္မေ ဌိတော ကော မရဏဿ ဘာယေ။

၄၄၀။

‘‘ဉာတီသု မိတ္တေသု ကတာ မေ ကာရာ၊ ဓမ္မေန မေ ဣဿရိယံ ပသတ္ထံ၊

အနာနုတပ္ပံ ပရလောကံ ဂမိဿံ၊ ယဇဿု ယညံ အဒ မံ ပေါရိသာဒ။

၄၄၁။

‘‘ဒိန္နံ မေ ဒါနံ ဗဟုဓာ ဗဟူနံ၊ သန္တပ္ပိတာ သမဏဗြာဟ္မဏာ စ၊

ဝိသောဓိတော ပရလောကဿ မဂ္ဂေါ၊ ဓမ္မေ ဌိတော ကော မရဏဿ ဘာယေ။

၄၄၂။

‘‘ဒိန္နံ မေ ဒါနံ ဗဟုဓာ ဗဟူနံ၊ သန္တပ္ပိတာ သမဏဗြာဟ္မဏာ စ၊

အနာနုတပ္ပံ ပရလောကံ ဂမိဿံ၊ ယဇဿု ယညံ အဒ မံ ပေါရိသာဒါ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ကလျာဏာတိ ကလျာဏကမ္မာ။ အနေကရူပါတိ ဒါနာဒိဝသေန အနေကဝိဓာ။ ယညာတိ ဒသဝိဓဒါနဝတ္ထုပရိစ္စာဂဝသေန အတိဝိပုလာ ပဏ္ဍိတေဟိ ပသတ္ထာ ယညာပိ ယိဋ္ဌာ ပဝတ္တိတာ။ ဓမ္မေ ဌိတောတိ ဧဝံ ဓမ္မေ ပတိဋ္ဌိတော မာဒိသော ကော နာမ မရဏဿ ဘာယေယျ။ အနာနုတပ္ပန္တိ အနာနုတပ္ပမာနော။ ဓမ္မေန မေ ဣဿရိယံ ပသတ္ထန္တိ ဒသဝိဓံ ရာဇဓမ္မံ အကောပေတွာ ဓမ္မေနေဝ မယာ ရဇ္ဇံ ပသာသိတံ။ ကာရာတိ ဉာတီသု ဉာတိကိစ္စာနိ၊ မိတ္တေသု စ မိတ္တကိစ္စာနိ။ ဒါနန္တိ သဝတ္ထုကစေတနာ။ ဗဟုဓာတိ ဗဟူဟိ အာကာရေဟိ။ ဗဟူနန္တိ န ပဉ္စန္နံ၊ န ဒသန္နံ၊ သတဿပိ သဟဿဿပိ ¶ သတသဟဿဿပိ ဒိန္နမေဝ။ သန္တပ္ပိတာတိ ဂဟိတဂဟိတဘာဇနာနိ ပူရေတွာ သုဋ္ဌု တပ္ပိတာ။

တံ ¶ သုတွာ ပေါရိသာဒေါ ‘‘အယံ သုတသောမမဟာရာဇာ သပ္ပုရိသော ဉာဏသမ္ပန္နော မဓုရဓမ္မကထိကော၊ သစာဟံ ဧတံ ခါဒေယျံ၊ မုဒ္ဓါ မေ သတ္တဓာ ဖလေယျ၊ ပထဝီ ဝါ ပန မေ ဝိဝရံ ဒဒေယျာ’’တိ ဘီတတသိတော ဟုတွာ၊ ‘‘သမ္မ၊ န တွံ မယာ ခါဒိတဗ္ဗရူပေါ’’တိ ဝတွာ ဂါထမာဟ –

၄၄၃။

‘‘ဝိသံ ပဇာနံ ပုရိသော အဒေယျ၊ အာသီဝိသံ ဇလိတမုဂ္ဂတေဇံ၊

မုဒ္ဓါပိ တဿ ဝိဖလေယျ သတ္တဓာ၊ ယော တာဒိသံ သစ္စဝါဒိံ အဒေယျာ’’တိ။

တတ္ထ ဝိသန္တိ တတ္ထေဝ မာရဏသမတ္ထံ ဟလာဟလဝိသံ။ ဇလိတန္တိ အတ္တနော ဝိသတေဇေန ဇလိတံ တေနေဝ ဥဂ္ဂတေဇံ အဂ္ဂိက္ခန္ဓံ ဝိယ စရန္တံ အာသီဝိသံ ဝါ ပန သော ဂီဝါယ ဂဏှေယျ။

ဣတိ သော မဟာသတ္တံ ‘‘ဟလာဟလဝိသသဒိသော တွံ၊ ကော တံ ခါဒိဿတီ’’တိ ဝတွာ ဂါထာ သောတုကာမော တံ ယာစိတွာ တေန ဓမ္မဂါရဝဇနနတ္ထံ ‘‘ဧဝရူပါနံ အနဝဇ္ဇဂါထာနံ တွံ အဘာဇန’’န္တိ ပဋိက္ခိတ္တောပိ ‘‘သကလဇမ္ဗုဒီပေ ဣမိနာ သဒိသော ပဏ္ဍိတော နတ္ထိ၊ အယံ မမ ဟတ္ထာ မုစ္စိတွာ ဂန္တွာ တာ ဂါထာ သုတွာ ဓမ္မကထိကဿ သက္ကာရံ ကတွာ နလာဋေန မစ္စုံ အာဒါယ ပုနာဂတော၊ အတိဝိယ သာဓုရူပါ ဂါထာ ဘဝိဿန္တီ’’တိ သုဋ္ဌုတရံ သဉ္ဇာတဓမ္မဿဝနာဒရော ဟုတွာ တံ ယာစန္တော ဂါထမာဟ –

၄၄၄။

‘‘သုတွာ ¶ ဓမ္မံ ဝိဇာနန္တိ၊ နရာ ကလျာဏပါပကံ၊

အပိ ဂါထာ သုဏိတွာန၊ ဓမ္မေ မေ ရမတေ မနော’’တိ။

တဿတ္ထော – ‘‘သမ္မ သုတသောမ၊ နရာ နာမ ဓမ္မံ သုတွာ ကလျာဏမ္ပိ ပါပကမ္ပိ ဇာနန္တိ၊ အပ္ပေဝ နာမ တာ ဂါထာ သုတွာ မမပိ ကုသလကမ္မပထဓမ္မေ မနော ရမေယျာ’’တိ။

အထ မဟာသတ္တော ‘‘သောတုကာမော ဒါနိ ပေါရိသာဒေါ၊ ကထေဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘တေန ဟိ၊ သမ္မ၊ သာဓုကံ သုဏာဟီ’’တိ တံ ဩဟိတသောတံ ကတွာ နန္ဒဗြာဟ္မဏေန ကထိတနိယာမေနေဝ ဂါထာနံ ထုတိံ ကတွာ ဆသု ကာမာဝစရဒေဝေသု ဧကကောလာဟလံ ကတွာ ¶ ဒေဝတာသု သာဓုကာရံ ဒဒမာနာသု ပေါရိသာဒဿ ဓမ္မံ ကထေသိ –

၄၄၅။

‘‘သကိဒေဝ ¶ မဟာရာဇ၊ သဗ္ဘိ ဟောတိ သမာဂမော၊

သာ နံ သင်္ဂတိ ပါလေတိ၊ နာသဗ္ဘိ ဗဟု သင်္ဂမော။

၄၄၆။

‘‘သဗ္ဘိရေဝ သမာသေထ၊ သဗ္ဘိ ကုဗ္ဗေထ သန္ထဝံ၊

သတံ သန္ဓမ္မမညာယ၊ သေယျော ဟောတိ န ပါပိယော။

၄၄၇။

‘‘ဇီရန္တိ ဝေ ရာဇရထာ သုစိတ္တာ၊ အထော သရီရမ္ပိ ဇရံ ဥပေတိ၊

သတဉ္စ ဓမ္မော န ဇရံ ဥပေတိ၊ သန္တော ဟဝေ သဗ္ဘိ ပဝေဒယန္တိ။

၄၄၈။

‘‘နဘဉ္စ ဒူရေ ပထဝီ စ ဒူရေ၊ ပါရံ သမုဒ္ဒဿ တဒါဟု ဒူရေ၊

တတော ဟဝေ ဒူရတရံ ဝဒန္တိ၊ သတဉ္စ ဓမ္မော အသတဉ္စ ရာဇာ’’တိ။

တဿ တေန သုကထိတတ္တာ စေဝ အတ္တနော ပဏ္ဍိတဘာဝေန စ တာ ဂါထာ သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓကထိတာ ဝိယာတိ စိန္တေန္တဿ သကလသရီရံ ပဉ္စဝဏ္ဏာယ ပီတိယာ ပရိပူရိ၊ ဗောဓိသတ္တေ မုဒုစိတ္တံ အဟောသိ၊ သေတစ္ဆတ္တဒါယကံ ပိတရံ ဝိယ နံ အမညိ။ သော ‘‘အဟံ သုတသောမဿ ဒါတဗ္ဗံ ကိဉ္စိ ဟိရညသုဝဏ္ဏံ န ပဿာမိ၊ ဧကေကာယ ပနဿ ဂါထာယ ဧကေကံ ဝရံ ဒဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ဂါထမာဟ –

၄၄၉။

‘‘ဂါထာ ¶ ဣမာ အတ္ထဝတီ သုဗျဉ္ဇနာ၊ သုဘာသိတာ တုယှ ဇနိန္ဒ သုတွာ၊

အာနန္ဒိ ဝိတ္တော သုမနော ပတီတော၊ စတ္တာရိ တေ သမ္မ ဝရေ ဒဒါမီ’’တိ။

တတ္ထ အာနန္ဒီတိ အာနန္ဒဇာတော။ သေသာနိ တဿေဝ ဝေဝစနာနိ။ စတ္တာရောပိ ဟေတေ တုဋ္ဌာကာရာ ဧဝ။

အထ နံ မဟာသတ္တော ‘‘ကိံ နာမ တွံ ဝရံ ဒဿသီ’’တိ အပသာဒေန္တော ဂါထမာဟ –

၄၅၀။

‘‘ယော ¶ နတ္တနော မရဏံ ဗုဇ္ဈသိ တုဝံ၊ ဟိတာဟိတံ ဝိနိပါတဉ္စ သဂ္ဂံ၊

ဂိဒ္ဓါ ရသေ ဒုစ္စရိတေ နိဝိဋ္ဌော၊ ကိံ တွံ ဝရံ ဒဿသိ ပါပဓမ္မ။

၄၅၁။

‘‘အဟဉ္စ တံ ‘ဒေဟိ ဝရ’န္တိ ဝဇ္ဇံ၊ တွံ စာပိ ဒတွာ န အဝါကရေယျ၊

သန္ဒိဋ္ဌိကံ ကလဟမိမံ ဝိဝါဒံ၊ ကော ပဏ္ဍိတော ဇာနမုပဗ္ဗဇေယျာ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ယောတိ ယော တွံ ‘‘မရဏဓမ္မောဟမသ္မီ’’တိ အတ္တနောပိ မရဏံ န ဗုဇ္ဈသိ န ဇာနာသိ၊ ပါပကမ္မမေဝ ကရောသိ။ ဟိတာဟိတန္တိ ‘‘ဣဒံ မေ ကမ္မံ ဟိတံ၊ ဣဒံ အဟိတံ၊ ဣဒံ ဝိနိပါတံ နေဿတိ၊ ဣဒံ သဂ္ဂ’’န္တိ န ဇာနာသိ။ ရသေတိ မနုဿမံသရသေ။ ဝဇ္ဇန္တိ ဝဒေယျံ။ န အဝါကရေယျာတိ ဝါစာယ ဒတွာ ‘‘ဒေဟိ မေ ဝရ’’န္တိ ဝုစ္စမာနော န အဝါကရေယျာသိ န ဒဒေယျာသိ။ ဥပဗ္ဗဇေယျာတိ ကော ဣမံ ကလဟံ ပဏ္ဍိတော ဥပဂစ္ဆေယျ။

တတော ပေါရိသာဒေါ ‘‘နာယံ မယှံ သဒ္ဒဟတိ၊ သဒ္ဒဟာပေဿာမိ န’’န္တိ ဂါထမာဟ –

၄၅၂။

‘‘န တံ ဝရံ အရဟတိ ဇန္တု ဒါတုံ၊ ယံ ဝါပိ ဒတွာ န အဝါကရေယျ၊

ဝရဿု သမ္မ အဝိကမ္ပမာနော၊ ပါဏံ စဇိတွာနပိ ဒဿမေဝါ’’တိ။

တတ္ထ အဝိကမ္ပမာနောတိ အနောလီယမာနော။

အထ ¶ မဟာသတ္တော ‘‘အယံ အတိဝိယ သူရော ဟုတွာ ကထေတိ၊ ကရိဿတိ မေ ဝစနံ၊ ဝရံ ဂဏှိဿာမိ၊ သစေ ပန ‘‘မနုဿမံသံ န ခါဒိတဗ္ဗ’န္တိ ပဌမမေဝ ဝရံ ဝါရယိဿံ၊ အတိဝိယ ကိလမိဿတိ၊ ပဌမံ အညေ တယော ဝရေ ဂဟေတွာ ပစ္ဆာ ဧတံ ဂဏှိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ အာဟ –

၄၅၃။

‘‘အရိယဿ အရိယေန သမေတိ သချံ၊ ပညဿ ပညာဏဝတာ သမေတိ၊

ပဿေယျ တံ ဝဿသတံ အရောဂံ၊ ဧတံ ဝရာနံ ပဌမံ ဝရာမီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ အရိယဿာတိ အာစာရအရိယဿ။ သချန္တိ သခိဓမ္မော မိတ္တဓမ္မော။ ပညာဏဝတာတိ ဉာဏသမ္ပန္နေန။ သမေတီတိ ဂင်္ဂေါဒကံ ဝိယ ယမုနောဒကေန သံသန္ဒတိ။ ဓာတုသော ဟိ သတ္တာ သံသန္ဒန္တိ။ ပဿေယျ တန္တိ သုတသောမော ပေါရိသာဒဿ စိရံ ဇီဝိတံ ဣစ္ဆန္တော ဝိယ ပဌမံ အတ္တနော ဇီဝိတဝရံ ယာစတိ။ ပဏ္ဍိတဿ ဟိ ‘‘မမ ဇီဝိတံ ဒေဟီ’’တိ ဝတ္တုံ အယုတ္တံ၊ အပိစ သော ‘မယှမေဝ ဧသ အာရောဂျံ ဣစ္ဆတီ’တိ စိန္တေတွာ တုဿိဿတီတိ ဧဝမာဟ။

သောပိ တံ သုတွာဝ ‘‘အယံ ဣဿရိယာ ဓံသေတွာ ဣဒါနိ မံသံ ခါဒိတုကာမဿ ဧဝံ မဟာအနတ္ထကရဿ မဟာစောရဿ မယှမေဝ ဇီဝိတံ ဣစ္ဆတိ၊ အဟော မမ ဟိတကာမော’’တိ တုဋ္ဌမာနသော ဝဉ္စေတွာ ဝရဿ ဂဟိတဘာဝံ အဇာနိတွာ တံ ဝရံ ဒဒမာနော ဂါထမာဟ –

၄၅၄။

‘‘အရိယဿ ¶ အရိယေန သမေတိ သချံ၊ ပညဿ ပညာဏဝတာ သမေတိ၊

ပဿာသိ မံ ဝဿသတံ အရောဂံ၊ ဧတံ ဝရာနံ ပဌမံ ဒဒါမီ’’တိ။

တတ္ထ ဝရာနန္တိ စတုန္နံ ဝရာနံ ပဌမံ။

တတော ဗောဓိသတ္တော အာဟ –

၄၅၅။

‘‘ယေ ခတ္တိယာသေ ဣဓ ဘူမိပါလာ၊ မုဒ္ဓါဘိသိတ္တာ ကတနာမဓေယျာ၊

န တာဒိသေ ဘူမိပတီ အဒေသိ၊ ဧတံ ဝရာနံ ဒုတိယံ ဝရာမီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ကတနာမဓေယျာတိ မုဒ္ဓနိ အဘိသိတ္တတ္တာဝ ‘‘မုဒ္ဓါဘိသိတ္တာ’’တိ ကတနာမဓေယျာ။ န တာဒိသေတိ တာဒိသေ ခတ္တိယေ န အဒေသိ မာ ခါဒိ။

ဣတိ သော ဒုတိယံ ဝရံ ဂဏှန္တော ပရောသတာနံ ခတ္တိယာနံ ဇီဝိတဝရံ ဂဏှိ။ ပေါရိသာဒေါပိဿ ဒဒမာနော အာဟ –

၄၅၆။

‘‘ယေ ခတ္တိယာသေ ဣဓ ဘူမိပါလာ၊ မုဒ္ဓါဘိသိတ္တာ ကတနာမဓေယျာ၊

န တာဒိသေ ဘူမိပတီ အဒေမိ၊ ဧတံ ဝရာနံ ဒုတိယံ ဒဒါမီ’’တိ။

ကိံ ¶ ပန တေ တေသံ သဒ္ဒံ သုဏန္တိ၊ န သုဏန္တီတိ? န သဗ္ဗံ သုဏန္တိ။ ပေါရိသာဒေန ဟိ ရုက္ခဿ ဓူမဇာလဥပဒ္ဒဝဘယေန ပဋိက္ကမိတွာ အဂ္ဂိ ကတော၊ အဂ္ဂိနော စ ရုက္ခဿ စ အန္တရေ နိသီဒိတွာ မဟာသတ္တော တေန သဒ္ဓိံ ကထေသိ၊ တသ္မာ သဗ္ဗံ အသုတွာ ဥပဍ္ဎုပဍ္ဎံ သုဏိံသု။ တေ ‘‘ဣဒါနိ သုတသောမော ပေါရိသာဒံ ဒမေဿတိ၊ မာ ဘာယထာ’’တိ အညမညံ သမဿာသေသုံ။ တသ္မိံ ခဏေ မဟာသတ္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –

၄၅၇။

‘‘ပရောသတံ ခတ္တိယာ တေ ဂဟီတာ၊ တလာဝုတာ အဿုမုခါ ရုဒန္တာ၊

သကေ တေ ရဋ္ဌေ ပဋိပါဒယာဟိ၊ ဧတံ ဝရာနံ တတိယံ ဝရာမီ’’တိ။

တတ္ထ ပရောသတန္တိ အတိရေကသတံ။ တေ ဂဟီတာတိ တယာ ဂဟိတာ။ တလာဝုတာတိ ဟတ္ထတလေသု အာဝုတာ။

ဣတိ ¶ မဟာသတ္တော တတိယံ ဝရံ ဂဏှန္တော တေသံ ခတ္တိယာနံ သကရဋ္ဌနိယျာတနဝရံ ဂဏှိ။ ကိံကာရဏာ? သော အခါဒန္တောပိ ဝေရဘယေန သဗ္ဗေ တေ ဒါသေ ကတွာ အရညေယေဝ ဝါသေယျ၊ မာရေတွာ ဝါ ဆဍ္ဍေယျ၊ ပစ္စန္တံ နေတွာ ဝါ ဝိက္ကိဏေယျ၊ တသ္မာ တေသံ သကရဋ္ဌနိယျာတနဝရံ ဂဏှိ။ ဣတရောပိဿ ဒဒမာနော ဣမံ ဂါထမာဟ –

၄၅၈။

‘‘ပရောသတံ ခတ္တိယာ မေ ဂဟီတာ၊ တလာဝုတာ အဿုမုခါ ရုဒန္တာ၊

သကေ တေ ရဋ္ဌေ ပဋိပါဒယာမိ၊ ဧတံ ဝရာနံ တတိယံ ဒဒါမီ’’တိ။

စတုတ္ထံ ¶ ပန ဝရံ ဂဏှန္တော ဗောဓိသတ္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –

၄၅၉။

‘‘ဆိဒ္ဒံ တေ ရဋ္ဌံ ဗျထိတာ ဘယာ ဟိ၊ ပုထူ နရာ လေဏမနုပ္ပဝိဋ္ဌာ၊

မနုဿမံသံ ဝိရမေဟိ ရာဇ၊ ဧတံ ဝရာနံ စတုတ္ထံ ဝရာမီ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ဆိဒ္ဒန္တိ န ဃနဝါသံ တတ္ထ တတ္ထ ဂါမာဒီနံ ဥဋ္ဌိတတ္တာ သဝိဝရံ။ ဗျထိတာ ဘယာဟီတိ ‘‘ပေါရိသာဒေါ ဣဒါနိ အာဂမိဿတီ’’တိ တဝ ဘယေန ကမ္ပိတာ။ လေဏမနုပ္ပဝိဋ္ဌာတိ ဒါရကေ ဟတ္ထေသု ဂဟေတွာ တိဏဂဟနာဒိနိလီယနဋ္ဌာနံ ပဝိဋ္ဌာ။ မနုဿမံသန္တိ ဒုဂ္ဂန္ဓံ ဇေဂုစ္ဆံ ပဋိက္ကူလံ မနုဿမံသံ ပဇဟ။ နိဿက္ကတ္ထေ ဝါ ဥပယောဂံ၊ မနုဿမံသတော ဝိရမာဟီတိ အတ္ထော။

ဧဝံ ဝုတ္တေ ပေါရိသာဒေါ ပါဏိံ ပဟရိတွာ ဟသန္တော ‘‘သမ္မ သုတသောမ ကိံ နာမေတံ ကထေသိ၊ ကထာဟံ တုမှာကံ ဧတံ ဝရံ ဒဿာမိ၊ သစေ ဂဏှိတုကာမော၊ အညံ ဂဏှာဟီ’’တိ ဝတွာ ဂါထမာဟ –

၄၆၀။

‘‘အဒ္ဓါ ဟိ သော ဘက္ခော မမ မနာပေါ၊ ဧတဿ ဟေတုမှိ ဝနံ ပဝိဋ္ဌော၊

သောဟံ ကထံ ဧတ္တော ဥပါရမေယျံ၊ အညံ ဝရာနံ စတုတ္ထံ ဝရဿူ’’တိ။

တတ္ထ ဝနန္တိ ရဇ္ဇံ ပဟာယ ဣမံ ဝနံ ပဝိဋ္ဌော။

အထ နံ မဟာသတ္တော ‘‘တွံ ‘မနုဿမံသဿ ပိယတရတ္တာ တတော ဝိရမိတုံ န သက္ကောမီ’’တိ ဝဒသိ။ ယော ဟိ ပိယံ နိဿာယ ပါပံ ကရောတိ၊ အယံ ဗာလော’’တိ ဝတွာ ဂါထမာဟ –

၄၆၁။

‘‘န ¶ ဝေ ‘ပိယံ မေ’တိ ဇနိန္ဒ တာဒိသော၊ အတ္တံ နိရံကစ္စ ပိယာနိ သေဝတိ၊

အတ္တာဝ သေယျော ပရမာ စ သေယျော၊ လဗ္ဘာ ပိယာ ဩစိတတ္ထေန ပစ္ဆာ’’တိ။

တတ္ထ ¶ တာဒိသောတိ ဇနိန္ဒ တာဒိသော ယုဝါ အဘိရူပေါ မဟာယသော ‘‘ဣဒံ နာမ မေ ပိယ’’န္တိ ပိယဝတ္ထုလောဘေန တတ္ထ အတ္တာနံ နိရံကတွာ သဗ္ဗသုဂတီဟိ စေဝ သုခဝိသေသေဟိ စ စဝိတွာ နိရယေ ပါတေတွာ န ဝေ ပိယာနိ သေဝတိ။ ပရမာ စ သေယျောတိ ပုရိသဿ ဟိ ပရမာ ပိယဝတ္ထုမှာ အတ္တာဝ ဝရတရော။ ကိံကာရဏာ? လဗ္ဘာ ပိယာတိ၊ ပိယာ နာမ ဝိသယဝသေန စေဝ ပုညေန စ ဩစိတတ္ထေန ဝဍ္ဎိတတ္ထေန ဒိဋ္ဌဓမ္မေ စေဝ ပရတ္ထ စ ဒေဝမနုဿသမ္ပတ္တိံ ပတွာ သက္ကာ လဒ္ဓုံ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ ပေါရိသာဒေါ ဘယပ္ပတ္တော ဟုတွာ ‘‘အဟံ သုတသောမေန ဂဟိတံ ဝရံ ဝိဿဇ္ဇာပေတုမ္ပိ မနုဿမံသတော ဝိရမိတုမ္ပိ ¶ န သက္ကောမိ၊ ကိံ နု ခေါ ကရိဿာမီ’’တိ အဿုပုဏ္ဏေဟိ နေတ္တေဟိ ဂါထမာဟ –

၄၆၂။

‘‘ပိယံ မေ မာနုသံ မံသံ၊ သုတသောမ ဝိဇာနဟိ၊

နမှိ သက္ကာ နိဝါရေတုံ၊ အညံ ဝရံ သမ္မ ဝရဿူ’’တိ။

တတ္ထ ဝိဇာနဟီတိ တွမ္ပိ ဇာနာဟိ။

တတော ဗောဓိသတ္တော အာဟ –

၄၆၃။

‘‘ယော ဝေ ‘ပိယံ မေ’တိ ပိယာနုရက္ခီ၊ အတ္တံ နိရံကစ္စ ပိယာနိ သေဝတိ၊

သောဏ္ဍောဝ ပိတွာ ဝိသမိဿပါနံ၊ တေနေဝ သော ဟောတိ ဒုက္ခီ ပရတ္ထ။

၄၆၄။

‘‘ယော စီဓ သင်္ခါယ ပိယာနိ ဟိတွာ၊ ကိစ္ဆေနပိ သေဝတိ အရိယဓမ္မေ၊

ဒုက္ခိတောဝ ပိတွာန ယထောသဓာနိ၊ တေနေဝ သော ဟောတိ သုခီ ပရတ္ထာ’’တိ။

တတ္ထ ယော ဝေတိ၊ သမ္မ ပေါရိသာဒ၊ ယော ပုရိသော ‘‘ဣဒံ မေ ပိယ’’န္တိ ပါပကိရိယာယ အတ္တာနံ နိရံကတွာ ပိယာနိ ဝတ္ထူနိ သေဝတိ၊ သော သုရာပေမေန ဝိသမိဿံ သုရံ ပိတွာ သောဏ္ဍော ဝိယ ¶ တေန ပါပကမ္မေန ပရတ္ထ နိရယာဒီသု ဒုက္ခီ ဟောတိ။ သင်္ခါယာတိ ဇာနိတွာ တုလေတွာ။ ပိယာနိ ဟိတွာတိ အဓမ္မပဋိသံယုတ္တာနိ ပိယာနိ ဆဍ္ဍေတွာ။

ဧဝံ ¶ ဝုတ္တေ ပေါရိသာဒေါ ကလူနံ ပရိဒေဝန္တော ဂါထမာဟ –

၄၆၅။

‘‘ဩဟာယဟံ ပိတရံ မာတရဉ္စ၊ မနာပိယေ ကာမဂုဏေ စ ပဉ္စ၊

ဧတဿ ဟေတုမှိ ဝနံ ပဝိဋ္ဌော၊ တံ တေ ဝရံ ကိန္တိ မဟံ ဒဒါမီ’’တိ။

တတ္ထ ဧတဿာတိ မနုဿမံသဿ။ ကိန္တိ မဟန္တိ ကိန္တိ ကတွာ အဟံ တံ ဝရံ ဒေမိ။

တတော မဟာသတ္တော ဣမံ ဂါထမာဟ –

၄၆၆။

‘‘န ပဏ္ဍိတာ ဒိဂုဏမာဟု ဝါကျံ၊ သစ္စပ္ပဋိညာဝ ဘဝန္တိ သန္တော၊

‘ဝရဿု ¶ သမ္မ’ ဣတိ မံ အဝေါစ၊ ဣစ္စဗြဝီ တွံ န ဟိ တေ သမေတီ’’တိ။

တတ္ထ ဒိဂုဏန္တိ၊ သမ္မ ပေါရိသာဒ၊ ပဏ္ဍိတာ နာမ ဧကံ ဝတွာ ပုန တံ ဝိသံဝါဒေန္တာ ဒုတိယံ ဝစနံ န ကထေန္တိ။ ဣတိ မံ အဝေါစာတိ၊ ‘‘သမ္မ သုတသောမ ဝရဿု ဝရ’’န္တိ ဧဝံ မံ အဘာသသိ။ ဣစ္စဗြဝီတိ တသ္မာ ယံ တွံ ဣတိ အဗြဝိ၊ တံ တေ ဣဒါနိ န သမေတိ။

သော ပုန ရောဒန္တော ဧဝ ဂါထမာဟ –

၄၆၇။

‘‘အပုညလာဘံ အယသံ အကိတ္တိံ၊ ပါပံ ဗဟုံ ဒုစ္စရိတံ ကိလေသံ၊

မနုဿမံသဿ ကတေ ဥပါဂါ၊ တံ တေ ဝရံ ကိန္တိ မဟံ ဒဒေယျ’’န္တိ။

တတ္ထ ပါပန္တိ ကမ္မပထံ အပ္ပတ္တံ။ ဒုစ္စရိတန္တိ ကမ္မပထပ္ပတ္တံ။ ကိလေသန္တိ ဒုက္ခံ။ မနုဿမံသဿ ကတေတိ မနုဿမံသဿ ဟေတု။ ဥပါဂါတိ ဥပဂတောမှိ။ တံ တေတိ တံ တုယှံ ကထာဟံ ဝရံ ဒေမိ၊ မာ မံ ဝါရယိ၊ အနုကမ္ပံ ကာရုညံ မယိ ကရောဟိ၊ အညံ ဝရံ ဂဏှာဟီတိ အာဟ။

အထ ¶ မဟာသတ္တော အာဟ –

၄၆၈။

‘‘န ¶ တံ ဝရံ အရဟတိ ဇန္တု ဒါတုံ၊ ယံ ဝါပိ ဒတွာ န အဝါကရေယျ၊

ဝရဿု သမ္မ အဝိကမ္ပမာနော၊ ပါဏံ စဇိတွာနပိ ဒဿမေဝါ’’တိ။

ဧဝံ တေန ပဌမံ ဝုတ္တဂါထံ အာဟရိတွာ ဒဿေတွာ ဝရဒါနေ ဥဿာဟေန္တော ဂါထာ အာဟ –

၄၆၉။

‘‘ပါဏံ စဇန္တိ သန္တော နာပိ ဓမ္မံ၊ သစ္စပ္ပဋိညာဝ ဘဝန္တိ သန္တော၊

ဒတွာ ဝရံ ခိပ္ပမဝါကရောဟိ၊ ဧတေန သမ္ပဇ္ဇ သုရာဇသေဋ္ဌ။

၄၇၀။

‘‘စဇေ ဓနံ အင်္ဂဝရဿ ဟေတု၊ အင်္ဂံ စဇေ ဇီဝိတံ ရက္ခမာနော၊

အင်္ဂံ ¶ ဓနံ ဇီဝိတဉ္စာပိ သဗ္ဗံ၊ စဇေ နရော ဓမ္မမနုဿရန္တော’’တိ။

တတ္ထ ပါဏန္တိ ဇီဝိတံ။ သန္တော နာမ အပိ ဇီဝိတံ စဇန္တိ၊ န ဓမ္မံ။ ခိပ္ပမဝါကရောဟီတိ ဣဓ ခိပ္ပံ မယှံ ဒေဟီတိ အတ္ထော။ ဧတေနာတိ ဧတေန ဓမ္မေန စေဝ သစ္စေန စ သမ္ပဇ္ဇ သမ္ပန္နော ဥပပန္နော ဟောဟိ။ သုရာဇသေဋ္ဌာတိ တံ ပဂ္ဂဏှန္တော အာလပတိ။ စဇေ ဓနန္တိ၊ သမ္မ ပေါရိသာဒ၊ ပဏ္ဍိတော ပုရိသော ဟတ္ထပါဒါဒိမှိ အင်္ဂေ ဆိဇ္ဇမာနေ တဿ ရက္ခဏတ္ထာယ ဗဟုမ္ပိ ဓနံ စဇေယျ။ ဓမ္မမနုဿရန္တောတိ အင်္ဂဓနဇီဝိတာနိ ပရိစ္စဇန္တောပိ ‘‘သတံ ဓမ္မံ န ဝီတိက္ကမိဿာမီ’’တိ ဧဝံ ဓမ္မံ အနုဿရန္တော။

ဧဝံ မဟာသတ္တော ဣမေဟိ ကာရဏေဟိ တံ သစ္စေ ပတိဋ္ဌာပေတွာ ဣဒါနိ အတ္တနော ဂုရုဘာဝံ ဒဿေတုံ ဂါထမာဟ –

၄၇၁။

‘‘ယသ္မာ ဟိ ဓမ္မံ ပုရိသော ဝိဇညာ၊ ယေ စဿ ကင်္ခံ ဝိနယန္တိ သန္တော၊

တံ ဟိဿ ဒီပဉ္စ ပရာယဏဉ္စ၊ န တေန မိတ္တိံ ဇိရယေထ ပညော’’တိ။

တတ္ထ ¶ ယသ္မာတိ ယမှာ ပုရိသာ။ ဓမ္မန္တိ ကုသလာကုသလဇောတကံ ကာရဏံ။ ဝိဇညာတိ ဝိဇာနေယျ။ တံ ဟိဿာတိ တံ အာစရိယကုလံ ဧတဿ ပုဂ္ဂလဿ ပတိဋ္ဌာနဋ္ဌေန ဒီပံ၊ ဥပ္ပန္နေ ဘယေ ဂန္တဗ္ဗဋ္ဌာနဋ္ဌေန ပရာယဏဉ္စ။ န တေန မိတ္တိန္တိ တေန အာစရိယပုဂ္ဂလေန သဟ သော ပဏ္ဍိတော ကေနစိပိ ကာရဏေန မိတ္တိံ န ဇီရယေထ န ဝိနာသေယျ။

ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ၊ ‘‘သမ္မ ပေါရိသာဒ၊ ဂုဏဝန္တဿ အာစရိယဿ ဝစနံ နာမ ဘိန္ဒိတုံ န ¶ ဝဋ္ဋတိ၊ အဟဉ္စ တရုဏကာလေပိ တဝ ပိဋ္ဌိအာစရိယော ဟုတွာ ဗဟုံ သိက္ခံ သိက္ခာပေသိံ၊ ဣဒါနိပိ ဗုဒ္ဓလီလာယ သတာရဟာ ဂါထာ တေ ကထေသိံ၊ တေန မေ ဝစနံ ကာတုံ အရဟသီ’’တိ အာဟ။ တံ သုတွာ ပေါရိသာဒေါ ‘‘အယံ သုတသောမော မယှံ အာစရိယော စေဝ ပဏ္ဍိတော စ၊ ဝရော စဿ မယာ ဒိန္နော၊ ကိံ သက္ကာ ကာတုံ၊ ဧကသ္မိံ အတ္တဘာဝေ မရဏံ နာမ ဓုဝံ၊ မနုဿမံသံ န ခါဒိဿာမိ၊ ဒဿာမိဿ ဝရ’’န္တိ အဿုဓာရာဟိ ပဝတ္တမာနာဟိ ဥဋ္ဌာယ သုတသောမနရိန္ဒဿ ပါဒေသု ပတိတွာ ဝရံ ဒဒမာနော ဣမံ ဂါထမာဟ –

၄၇၂။

‘‘အဒ္ဓါ ¶ ဟိ သော ဘက္ခော မမ မနာပေါ၊ ဧတဿ ဟေတုမှိ ဝနံ ပဝိဋ္ဌော၊

သစေ စ မံ ယာစသိ ဧတမတ္ထံ၊ ဧတမ္ပိ တေ သမ္မ ဝရံ ဒဒါမီ’’တိ။

အထ နံ မဟာသတ္တော ဧဝမာဟ – ‘‘သမ္မ၊ သီလေ ဌိတဿ မရဏမ္ပိ ဝရံ၊ ဂဏှာမိ၊ မဟာရာဇ၊ တယာ ဒိန္နံ ဝရံ၊ အဇ္ဇ ပဋ္ဌာယ အရိယပထေ ပတိဋ္ဌိတောသိ၊ ဧဝံ သန္တေပိ တံ ယာစာမိ၊ သစေ တေ မယိ သိနေဟော အတ္ထိ၊ ပဉ္စ သီလာနိ ဂဏှ၊ မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘သာဓု၊ သမ္မ၊ ဒေဟိ မေ သီလာနီ’’တိ။ ‘‘ဂဏှ မဟာရာဇာ’’တိ။ သော မဟာသတ္တံ ပဉ္စပတိဋ္ဌိတေန ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ မဟာသတ္တောပိ နံ ပဉ္စသီလေသု ပတိဋ္ဌာပေသိ။ တသ္မိံ ခဏေ တတ္ထ သန္နိပတိတာ ဘုမ္မာ ဒေဝါ မဟာသတ္တေ ပီတိံ ဇနေတွာ ‘‘အဝီစိတော ယာဝ ဘဝဂ္ဂါ အညော ပေါရိသာဒံ မနုဿမံသတော နိဝါရေတုံ သမတ္ထော နာမ နတ္ထိ၊ အဟော သုတသောမေန ဒုက္ကရတရံ ကတ’’န္တိ မဟန္တေန သဒ္ဒေန ဝနံ ဥန္နာဒေန္တာ သာဓုကာရံ အဒံသု။ တေသံ သဒ္ဒံ သုတွာ စာတုမဟာရာဇိကာတိ ဧဝံ ယာဝ ¶ ဗြဟ္မလောကာ ဧကကောလာဟလံ အဟောသိ။ ရုက္ခေ လဂ္ဂိတရာဇာနောပိ တံ ဒေဝတာနံ သာဓုကာရသဒ္ဒံ သုဏိံသု။ ရုက္ခဒေဝတာပိ သကဝိမာနေ ဌိတာဝ သာဓုကာရမဒါသိ။ ဣတိ ဒေဝတာနံ သဒ္ဒေါဝ သူယတိ၊ ရူပံ န ဒိဿတိ။ ဒေဝတာနံ သာဓုကာရသဒ္ဒံ သုတွာ ရာဇာနော စိန္တယိံသု – ‘‘သုတသောမံ နိဿာယ နော ဇီဝိတံ လဒ္ဓံ၊ ဒုက္ကရံ ကတံ သုတသောမေန ပေါရိသာဒံ ဒမေန္တေနာ’’တိ ဗောဓိသတ္တဿ ထုတိံ ကရိံသု။ ပေါရိသာဒေါ မဟာသတ္တဿ ပါဒေ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ အထ နံ ဗောဓိသတ္တော – ‘‘သမ္မ၊ ခတ္တိယေ မောစေဟီ’’တိ အာဟ။ သော စိန္တေသိ ‘‘အဟံ ဧတေသံ ပစ္စာမိတ္တော၊ ဧတေ မယာ မောစိတာ ‘ဂဏှထ နော ပစ္စာမိတ္တ’န္တိ မံ ဟိံသေယျုံ၊ မယာ ဇီဝိတံ စဇန္တေနပိ န သက္ကာ သုတသောမဿ သန္တိကာ ဂဟိတံ သီလံ ဘိန္ဒိတုံ၊ ဣမိနာ သဒ္ဓိယေဝ ဂန္တွာ မောစေဿာမိ၊ ဧဝံ မေ ဘယံ န ဘဝိဿတီ’’တိ။ အထ ဗောဓိသတ္တံ ဝန္ဒိတွာ၊ ‘‘သုတသောမ၊ ဥဘောပိ ဂန္တွာ ခတ္တိယေ မောစေဿာမာ’’တိ ဝတွာ ဂါထမာဟ –

၄၇၃။

‘‘သတ္ထာ ¶ ¶ စ မေ ဟောသိ သခါ စ မေသိ၊ ဝစနမ္ပိ တေ သမ္မ အဟံ အကာသိံ၊

တုဝမ္ပိ မေ သမ္မ ကရောဟိ ဝါကျံ၊ ဥဘောပိ ဂန္တွာန ပမောစယာမာ’’တိ။

တတ္ထ သတ္ထာတိ သဂ္ဂမဂ္ဂဿ ဒေသိတတ္တာ သတ္ထာ စ၊ တရုဏကာလတော ပဋ္ဌာယ သခါ စ။

အထ နံ ဗောဓိသတ္တော အာဟ –

၄၇၄။

‘‘သတ္ထာ စ တေ ဟောမိ သခါ စ တျမှိ၊ ဝစနမ္ပိ မေ သမ္မ တုဝံ အကာသိ၊

အဟမ္ပိ တေ သမ္မ ကရောမိ ဝါကျံ၊ ဥဘောပိ ဂန္တွာန ပမောစယာမာ’’တိ။

ဧဝံ ဝတွာ တေ ဥပသင်္ကမိတွာ အာဟ –

၄၇၅။

‘‘ကမ္မာသပါဒေန ဝိဟေဌိတတ္ထ၊ တလာဝုတာ အဿုမုခါ ရုဒန္တာ၊

န ဇာတု ဒုဗ္ဘေထ ဣမဿ ရညော၊ သစ္စပ္ပဋိညံ မေ ပဋိဿုဏာထာ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ကမ္မာသပါဒေနာတိ ဣဒံ မဟာသတ္တော ‘‘ဥဘောပိ ဂန္တွာန ပမောစယာမာ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ‘‘ခတ္တိယာ နာမ မာနထဒ္ဓါ ဟောန္တိ၊ မုတ္တမတ္တာဝ ‘ဣမိနာ မယံ ဝိဟေဌိတမှာ’တိ ပေါရိသာဒံ ပေါထေယျုမ္ပိ ဟနေယျုမ္ပိ၊ န ခေါ ပနေသ တေသု ဒုဗ္ဘိဿတိ၊ အဟံ ဧကကောဝ ဂန္တွာ ပဋိညံ တာဝ နေသံ ဂဏှိဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ တတ္ထ ဂန္တွာ တေ ဟတ္ထတလေ အာဝုနိတွာ အဂ္ဂပါဒင်္ဂုလီဟိ ဘူမိံ ဖုသမာနာဟိ ရုက္ခသာခါသု ဩလဂ္ဂိတေ ဝါတပ္ပဟရဏကာလေ နာဂဒန္တေသု ဩလဂ္ဂိတကုရဏ္ဍကဒါမာနိ ဝိယ သမ္ပရိဝတ္တန္တေ အဒ္ဒသ။ တေပိ တံ ဒိသွာ ‘‘ဣဒါနိမှာ မယံ အရောဂါ’’တိ ဧကပ္ပဟာရေနေဝ မဟာဝိရဝံ ရဝိံသု။ အထ နေ မဟာသတ္တော ‘‘မာ ဘာယိတ္ထာ’’တိ အဿာသေတွာ ‘‘မယာ ပေါရိသာဒေါ ဒမိတော၊ တုမှာကံ အဘယံ ဂဟိတံ၊ တုမှေ ပန မေ ဝစနံ ကရောထာ’’တိ ဝတွာ ဧဝမာဟ။ တတ္ထ န ဇာတူတိ ဧကံသေနေဝ န ဒုဗ္ဘေထ။

တေ အာဟံသု –

၄၇၆။

‘‘ကမ္မာသပါဒေန ဝိဟေဌိတမှာ၊ တလာဝုတာ အဿုမုခါ ရုဒန္တာ၊

န ဇာတု ဒုဗ္ဘေမ ဣမဿ ရညော၊ သစ္စပ္ပဋိညံ တေ ပဋိဿုဏာမာ’’တိ။

တတ္ထ ¶ ¶ ပဋိဿုဏာမာတိ ‘‘ဧဝံ ပဋိညံ အဓိဝါသေမ သမ္ပဋိစ္ဆာမ၊ အပိစ ခေါ ပန မယံ ကိလန္တာ ကထေတုံ န သက္ကောမ၊ တုမှေ သဗ္ဗသတ္တာနံ သရဏံ၊ တုမှေဝ ကထေထ၊ မယံ ဝေါ ဝစနံ သုတွာ ပဋိညံ ဒဿာမာ’’တိ။

အထ နေ ဗောဓိသတ္တော ‘‘တေန ဟိ ပဋိညံ ဒေထာ’’တိ ဝတွာ ဂါထမာဟ –

၄၇၇။

‘‘ယထာ ပိတာ ဝါ အထ ဝါပိ မာတာ၊ အနုကမ္ပကာ အတ္ထကာမာ ပဇာနံ၊။

ဧဝမေဝ ဝေါ ဟောတု အယဉ္စ ရာဇာ၊ တုမှေ စ ဝေါ ဟောထ ယထေဝ ပုတ္တာ’’တိ။

အထ ¶ နံ တေပိ သမ္ပဋိစ္ဆမာနာ ဣမံ ဂါထမာဟံသု –

၄၇၈။

‘‘ယထာ ပိတာ ဝါ အထ ဝါပိ မာတာ၊ အနုကမ္ပကာ အတ္ထကာမာ ပဇာနံ၊

ဧဝမေဝ နော ဟောတု အယဉ္စ ရာဇာ၊ မယမ္ပိ ဟေဿာမ ယထေဝ ပုတ္တာ’’တိ။

တတ္ထ တုမှေ စ ဝေါတိ ဝေါ-ကာရော နိပါတမတ္တံ။

ဣတိ မဟာသတ္တော တေသံ ပဋိညံ ဂဟေတွာ ပေါရိသာဒံ ပက္ကောသိတွာ ‘‘ဧဟိ၊ သမ္မ၊ ခတ္တိယေ မောစေဟီ’’တိ အာဟ။ သော ခဂ္ဂံ ဂဟေတွာ ဧကဿ ရညော ဗန္ဓနံ ဆိန္ဒိ။ ရာဇာ သတ္တာဟံ နိရာဟာရော ဝေဒနပ္ပတ္တော သဟ ဗန္ဓနဆေဒါ မုစ္ဆိတော ဘူမိယံ ပတိ။ တံ ဒိသွာ မဟာသတ္တော ကာရုညံ ကတွာ၊ ‘‘သမ္မ ပေါရိသာဒ၊ မာ ဧဝံ ဆိန္ဒီ’’တိ ဧကံ ရာဇာနံ ဥဘောဟိ ဟတ္ထေဟိ ဒဠှံ ဂဟေတွာ ဥရေ ကတွာ ‘‘ဣဒါနိ ဗန္ဓနံ ဆိန္ဒာဟီ’’တိ အာဟ။ ပေါရိသာဒေါ ခဂ္ဂေန ဆိန္ဒိ။ မဟာသတ္တော ထာမသမ္ပန္နတာယ နံ ဥရေ နိပဇ္ဇာပေတွာ ဩရသပုတ္တံ ဝိယ မုဒုစိတ္တေန ဩတာရေတွာ ဘူမိယံ နိပဇ္ဇာပေသိ။ ဧဝံ သဗ္ဗေပိ တေ ဘူမိယံ နိပဇ္ဇာပေတွာ ဝဏေ ဓောဝိတွာ ဒါရကာနံ ကဏ္ဏတော သုတ္တကံ ဝိယ သဏိကံ ရဇ္ဇုယော နိက္ကဍ္ဎိတွာ ပုဗ္ဗလောဟိတံ ဓောဝိတွာ ဝဏေ နိဒ္ဒေါသေ ကတွာ၊ ‘‘သမ္မ ပေါရိသာဒ၊ ဧကံ ရုက္ခတစံ ပါသာဏေ ဃံသိတွာ အာဟရာ’’တိ အာဟရာပေတွာ သစ္စကိရိယံ ကတွာ တေသံ ဟတ္ထတလာနိ မက္ခေသိ။ တင်္ခဏညေဝ ဝဏော ဖာသုကံ အဟောသိ။ ပေါရိသာဒေါ တဏ္ဍုလံ ဂဟေတွာ တရလံ ပစိ ¶ ၊ ဥဘော ဇနာ ပရောသတံ ခတ္တိယေ ပါယေသုံ။ ဣတိ တေ သဗ္ဗေဝ သန္တပ္ပိတာ၊ သူရိယော အတ္ထင်္ဂတော။ ပုနဒိဝသေ ပါတော စ မဇ္ဈနှိကေ စ သာယဉ္စ တရလမေဝ ပါယေတွာ တတိယဒိဝသေ သသိတ္ထကယာဂုံ ပါယေသုံ၊ တာဝတာ တေ အရောဂါ အဟေသုံ။

အထ ¶ နေ မဟာသတ္တော ‘‘ဂန္တုံ သက္ခိဿထာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဂစ္ဆာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဧဟိ၊ သမ္မ ပေါရိသာဒ၊ သကံ ရဋ္ဌံ ဂစ္ဆာမာ’’တိ အာဟ။ သော ရောဒမာနော တဿ ပါဒေသု ပတိတွာ ‘‘တွံ၊ သမ္မ၊ ရာဇာနော ဂဟေတွာ ဂစ္ဆ၊ အဟံ ဣဓေဝ ဝနမူလဖလာနိ ခါဒန္တော ဝသိဿာမီ’’တိ အာဟ။ ‘‘သမ္မ၊ ဣဓ ကိံ ကရိဿသိ၊ ရမဏီယံ တေ ရဋ္ဌံ၊ ဗာရာဏသိယံ ရဇ္ဇံ ကာရေဟီ’’တိ။ ‘‘သမ္မ ကိံ ကထေသိ၊ န သက္ကာ မယာ တတ္ထ ဂန္တုံ၊ သကလနဂရဝါသိနော ဟိ ¶ မေ ဝေရိနော၊ တေ ‘ဣမိနာ မယှံ မာတာ ခါဒိတာ၊ မယှံ ပိတာ၊ မယှံ ဘာတာ’တိ မံ ပရိဘာသိဿန္တိ၊ ‘ဂဏှထ ဣမံ စောရ’န္တိ ဧကေကဒဏ္ဍေန ဝါ ဧကေကလေဍ္ဍုနာ ဝါ မံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေဿန္တိ၊ အဟဉ္စ တုမှာကံ သန္တိကေ သီလေသု ပတိဋ္ဌိတော၊ ဇီဝိတဟေတုပိ န သက္ကာ မယာ ပရံ မာရေတုံ၊ တသ္မာ နာဟံ ဂစ္ဆာမိ၊ အဟံ မနုဿမံသတော ဝိရတတ္တာ ကိတ္တကံ ဇီဝိဿာမိ၊ ဣဒါနိ မမ တုမှာကံ ဒဿနံ နတ္ထီ’’တိ ရောဒိတွာ ‘‘ဂစ္ဆထ တုမှေ’’တိ အာဟ။ အထ မဟာသတ္တော တဿ ပိဋ္ဌိံ ပရိမဇ္ဇိတွာ၊ ‘‘သမ္မ ပေါရိသာဒ၊ မာ စိန္တယိ၊ သုတသောမော နာမာဟံ၊ မယာ တာဒိသော ကက္ခဠော ဖရုသော ဝိနီတော၊ ဗာရာဏသိဝါသိကေသု ကိံ ဝတ္တဗ္ဗံ အတ္ထိ၊ အဟံ တံ တတ္ထ ပတိဋ္ဌာပေဿာမိ၊ အသက္ကောန္တော အတ္တနော ရဇ္ဇံ ဒွိဓာ ဘိန္ဒိတွာ ဒဿာမီ’’တိ ဝတွာ ‘‘တုမှာကမ္ပိ နဂရေ မမ ဝေရိနော အတ္ထိယေဝါ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဣမိနာ မမ ဝစနံ ကရောန္တေန ဒုက္ကရံ ကတံ၊ ယေန ကေနစိ ဥပါယေန ပေါရာဏကယသေ ပတိဋ္ဌပေတဗ္ဗော ဧသ မယာ’’တိ စိန္တေတွာ တဿ ပလောဘနတ္ထာယ နဂရသမ္ပတ္တိံ ဝဏ္ဏေန္တော အာဟ –

၄၇၉။

‘‘စတုပ္ပဒံ သကုဏဉ္စာပိ မံသံ၊ သူဒေဟိ ရန္ဓံ သုကတံ သုနိဋ္ဌိတံ၊

သုဓံဝ ဣန္ဒော ပရိဘုဉ္ဇိယာန၊ ဟိတွာ ကထေကော ရမသီ အရညေ။

၄၈၀။

‘‘တာ ¶ ခတ္တိယာ ဝေလ္လိဝိလာကမဇ္ဈာ၊ အလင်္ကတာ သမ္ပရိဝါရယိတွာ၊

ဣန္ဒံဝ ဒေဝေသု ပမောဒယိံသု၊ ဟိတွာ ကထေကော ရမသီ အရညေ။

၄၈၁။

‘‘တမ္ဗူပဓာနေ ဗဟုဂေါဏကမှိ၊ သုဘမှိ သဗ္ဗဿယနမှိ သင်္ဂေ၊

သေယျဿ မဇ္ဈမှိ သုခံ သယိတွာ

ဟိတွာ ကထေကော ရမသီ အရညေ။

၄၈၂။

‘‘ပါဏိဿရံ ကုမ္ဘထူဏံ နိသီထေ၊ အထောပိ ဝေ နိပ္ပုရိသမ္ပိ တူရိယံ၊

ဗဟုံ သုဂီတဉ္စ သုဝါဒိတဉ္စ၊ ဟိတွာ ကထေကော ရမသီ အရညေ။

၄၈၃။

‘‘ဥယျာနသမ္ပန္နံ ¶ ပဟူတမာလျံ၊ မိဂါဇိနူပေတံ ပုရံ သုရမ္မံ၊

ဟယေဟိ နာဂေဟိ ရထေဟုပေတံ၊ ဟိတွာ ကထေကော ရမသီ အရညေ’’တိ။

တတ္ထ ¶ သုကတန္တိ နာနပ္ပကာရေဟိ သုဋ္ဌု ကတံ။ သုနိဋ္ဌိတန္တိ နာနာသမ္ဘာရယောဇနေန သုဋ္ဌု နိဋ္ဌိတံ။ ကထေကောတိ ကထံ ဧကော။ ရမသီတိ မူလဖလာဒီနိ ခါဒန္တော ကထံ ရမိဿသိ၊ ‘‘ဧဟိ၊ မဟာရာဇ၊ ဂမိဿာမာ’’တိ။ ဝေလ္လိဝိလာကမဇ္ဈာတိ ဧတ္ထ ဝေလ္လီတိ ရာသိ၊ ဝိလာကမဇ္ဈာတိ ဝိလဂ္ဂမဇ္ဈာ။ ဥတ္တတ္တဃနသုဝဏ္ဏရာသိပဘာ စေဝ တနုဒီဃမဇ္ဈာ စာတိ ဒဿေတိ။ ဒေဝေသူတိ ဒေဝလောကေသု အစ္ဆရာ ဣန္ဒံ ဝိယ ရမဏီယေ ဗာရာဏသိနဂရေ ပုဗ္ဗေ တံ ပမောဒယိံသု၊ တာ ဟိတွာ ဣဓ ကိံ ကရိဿသိ၊ ‘‘ဧဟိ၊ သမ္မ၊ ဂစ္ဆာမာ’’တိ။ တမ္ဗူပဓာနေတိ ရတ္တူပဓာနေ။ သဗ္ဗဿယနမှီတိ သဗ္ဗတ္ထရဏတ္ထတေ သယနေ။ သင်္ဂေတိ အနေကဘူမိကေ ဒဿေတွာ အဒ္ဓရတ္တအင်္ဂယုတ္တေ တတ္ထ တွံ ပုဗ္ဗေ သယီတိ အတ္ထော။ သုခန္တိ တာဒိသဿ သယနဿ မဇ္ဈမှိ သုခံ သယိတွာန ဣဒါနိ ကထံ အရညေ ရမိဿသိ၊ ‘‘ဧဟိ ဂစ္ဆာမ၊ သမ္မာ’’တိ။ နိသီထေတိ ရတ္တိဘာဂေ။ ဟိတွာတိ ဧဝရူပံ သမ္ပတ္တိံ ဆဍ္ဍေတွာ။ ဥယျာနသမ္ပန္နံ ပဟူတမာလျန္တိ၊ မဟာရာဇ၊ တဝ ဥယျာနသမ္ပန္နံ နာနာဝိဓပုပ္ဖံ။ မိဂါဇိနူပေတံ ပုရံ သုရမ္မန္တိ ¶ တံ ဥယျာနံ မိဂါဇိနံ နာမ နာမေန၊ တေန ဥပေတံ ပုရမ္ပိ တေ သုဋ္ဌု ရမ္မံ။ ဟိတွာတိ ဧဝရူပံ မနောရမံ နဂရံ ဆဍ္ဍေတွာ။

ဣတိ မဟာသတ္တော ‘‘အပ္ပေဝ နာမေသ ပုဗ္ဗေ ဥပဘုတ္တပရိဘောဂရသံ သရိတွာ ဂန္တုကာမော ဘဝေယျာ’’တိ ပဌမံ ဘောဇနေန ပလောဘေသိ၊ ဒုတိယံ ကိလေသေန၊ တတိယံ သယနေန၊ စတုတ္ထံ နစ္စဂီတဝါဒိတေန၊ ပဉ္စမံ ဥယျာနေန စေဝ နဂရေန စာတိ ဣမေဟိ ဧတ္တကေဟိ ပလောဘေတွာ ‘‘ဧဟိ၊ မဟာရာဇ၊ အဟံ တံ အာဒါယ ဂန္တွာ ဗာရာဏသိယံ ပတိဋ္ဌာပေတွာ ပစ္ဆာ သကရဋ္ဌံ ဂမိဿာမိ၊ သစေ ဗာရာဏသိရဇ္ဇံ န လဘိဿသိ၊ ဥပဍ္ဎရဇ္ဇံ တေ ဒဿာမိ၊ ကိံ တေ အရညဝါသေန၊ မမ ဝစနံ ကရောဟီ’’တိ အာဟ။ သော တဿ ဝစနံ သုတွာ ဂန္တုကာမော ဟုတွာ ‘‘သုတသောမော မယှံ အတ္ထကာမော အနုကမ္ပကော၊ ပဌမံ မံ ကလျာဏေ ပတိဋ္ဌာပေတွာ ‘ဣဒါနိ ပေါရာဏကယသေဝ ပတိဋ္ဌာပေဿာမီ’တိ ဝဒတိ၊ သက္ခိဿတိ စေသ ပတိဋ္ဌာပေတုံ၊ ဣမိနာ သဒ္ဓိံယေဝ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတိ၊ ကိံ မေ အရညဝါသေနာ’’တိ စိန္တေတွာ ¶ တုဋ္ဌစိတ္တော တဿ ဂုဏံ နိဿာယ ဝဏ္ဏံ ကထေတုကာမော ‘‘သမ္မ၊ သုတသောမ၊ ကလျာဏမိတ္တသံသဂ္ဂတော သာဓုတရံ၊ ပါပမိတ္တသံသဂ္ဂတော ဝါ ပါပတရံ နာမ နတ္ထီ’’တိ ဝတွာ အာဟ –

၄၈၄။

‘‘ကာဠပက္ခေ ယထာ စန္ဒော၊ ဟာယတေဝ သုဝေ သုဝေ၊

ကာဠပက္ခူပမော ရာဇ၊ အသတံ ဟောတိ သမာဂမော။

၄၈၅။

‘‘ယထာဟံ ရသကမာဂမ္မ၊ သူဒံ ကာပုရိသာဓမံ၊

အကာသိံ ပါပကံ ကမ္မံ၊ ယေန ဂစ္ဆာမိ ဒုဂ္ဂတိံ။

၄၈၆။

‘‘သုက္ကပက္ခေ ¶ ယထာ စန္ဒော၊ ဝဍ္ဎတေဝ သုဝေ သုဝေ၊

သုက္ကပက္ခူပမော ရာဇ၊ သတံ ဟောတိ သမာဂမော။

၄၈၇။

‘‘ယထာဟံ တုဝမာဂမ္မ၊ သုတသောမ ဝိဇာနဟိ၊

ကာဟာမိ ကုသလံ ကမ္မံ၊ ယေန ဂစ္ဆာမိ သုဂ္ဂတိံ။

၄၈၈။

‘‘ထလေ ယထာ ဝါရိ ဇနိန္ဒ ဝုဋ္ဌံ၊ အနဒ္ဓနေယျံ န စိရဋ္ဌိတီကံ၊

ဧဝမ္ပိ ¶ ဟောတိ အသတံ သမာဂမော၊ အနဒ္ဓနေယျော ဥဒကံ ထလေဝ။

၄၈၉။

‘‘သရေ ယထာ ဝါရိ ဇနိန္ဒ ဝုဋ္ဌံ၊ စိရဋ္ဌိတီကံ နရဝီရသေဋ္ဌ၊

ဧဝမ္ပိ ဝေ ဟောတိ သတံ သမာဂမော၊ စိရဋ္ဌိတီကော ဥဒကံ သရေဝ။

၄၉၀။

‘‘အဗျာယိကော ဟောတိ သတံ သမာဂမော၊ ယာဝမ္ပိ တိဋ္ဌေယျ တထေဝ ဟောတိ၊

ခိပ္ပဉှိ ဝေတိ အသတံ သမာဂမော၊ တသ္မာ သတံ ဓမ္မော အသဗ္ဘိ အာရကာ’’တိ။

တတ္ထ သုဝေ သုဝေတိ ဒိဝသေ ဒိဝသေ။ အနဒ္ဓနေယျန္တိ န အဒ္ဓါနက္ခမံ။ သရေတိ သမုဒ္ဒေ။ နရဝီရသေဋ္ဌာတိ နရေသု ဝီရိယေန သေဋ္ဌ။ ဥဒကံ သရေဝါတိ သမုဒ္ဒေ ဝုဋ္ဌဥဒကံ ဝိယ။ အဗျာယိကောတိ အဝိဂစ္ဆနကော။ ယာဝမ္ပိ ¶ တိဋ္ဌေယျာတိ ယတ္တကံ ကာလံ ဇီဝိတံ တိဋ္ဌေယျ၊ တတ္တကံ ကာလံ တထေဝ ဟောတိ၊ န ဇီရတိ သပ္ပုရိသေဟိ မိတ္တဘာဝေါတိ။

ဣတိ ပေါရိသာဒေါ သတ္တဟိ ဂါထာဟိ မဟာသတ္တဿေဝ ဝဏ္ဏံ ကထေသိ။ မဟာသတ္တောပိ ပေါရိသာဒဉ္စ တေ စ ရာဇာနော ဂဟေတွာ အတ္တနော ပစ္စန္တဂါမံ အဂမာသိ။ ပစ္စန္တဂါမဝါသိနော မဟာသတ္တံ ဒိသွာ နဂရံ ဂန္တွာ အမစ္စာနံ အာစိက္ခိံသု။ အမစ္စာ ဗလကာယံ အာဒါယ ဂန္တွာ ပရိဝါရယိံသု။ မဟာသတ္တော တေန ပရိဝါရေန ဗာရာဏသိရဇ္ဇံ အဂမာသိ။ အန္တရာမဂ္ဂေ ဇနပဒဝါသိနော ဗောဓိသတ္တဿ ပဏ္ဏာကာရံ ဒတွာ အနုဂစ္ဆိံသု၊ မဟန္တော ပရိဝါရော အဟောသိ၊ တေန သဒ္ဓိံ ဗာရာဏသိံ ပါပုဏိ။ တဒါ ပေါရိသာဒဿ ပုတ္တော ရာဇာ ဟောတိ၊ သေနာပတိ ကာဠဟတ္ထိယေဝ။ နာဂရာ ရညော အာရောစယိံသု – ‘‘မဟာရာဇ၊ သုတသောမော ကိရ ပေါရိသာဒံ ဒမေတွာ အာဒါယ ဣဓာဂစ္ဆတိ၊ နဂရမဿ ပဝိသိတုံ န ဒဿာမာ’’တိ သီဃံ နဂရဒွါရာနိ ပိဒဟိတွာ အာဝုဓဟတ္ထာ အဋ္ဌံသု။ မဟာသတ္တော ဒွါရာနံ ပိဟိတဘာဝံ ဉတွာ ပေါရိသာဒဉ္စ ပရောသတဉ္စ ရာဇာနော ဩဟာယ ကတိပယေဟိ အမစ္စေဟိ သဒ္ဓိံ အာဂန္တွာ ‘‘အဟံ သုတသောမရာဇာ၊ ဒွါရံ ဝိဝရထာ’’တိ အာဟ။ ပုရိသာ ဂန္တွာ ရညော အာရောစေသုံ။ သော ‘‘ခိပ္ပံ ¶ ဝိဝရထာ’’တိ ဝိဝရာပေသိ။ မဟာသတ္တော နဂရံ ပါဝိသိ။ ရာဇာ စ ကာဠဟတ္ထိ စဿ ပစ္စုဂ္ဂမနံ ¶ ကတွာ အာဒါယ ပါသာဒံ အာရောပယိံသု။

သော ရာဇပလ္လင်္ကေ နိသီဒိတွာ ပေါရိသာဒဿ အဂ္ဂမဟေသိံ သေသာမစ္စေ စ ပက္ကောသာပေတွာ ကာဠဟတ္ထိံ အာဟ – ‘‘ကာဠဟတ္ထိ၊ ကသ္မာ ရညော နဂရံ ပဝိသိတုံ န ဒေထာ’’တိ? ‘‘သော ရဇ္ဇံ ကာရေန္တော ဣမသ္မိံ နဂရေ ဗဟူ မနုဿေ ခါဒိ၊ ခတ္တိယေဟိ အကတ္တဗ္ဗံ ကရိ၊ သကလဇမ္ဗုဒီပံ ဆိဒ္ဒမကာသိ၊ ဧဝရူပေါ ပါပဓမ္မော၊ တေန ကာရဏေနာ’’တိ။ ‘‘ဣဒါနိ ‘သော ဧဝရူပံ ကရိဿတီ’တိ မာ စိန္တယိတ္ထ၊ အဟံ တံ ဒမေတွာ သီလေသု ပတိဋ္ဌာပေသိံ၊ ဇီဝိတဟေတုပိ ကဉ္စိ န ဝိဟေဌေဿတိ၊ နတ္ထိ ဝေါ တတော ဘယံ၊ ဧဝံ မာ ကရိတ္ထ၊ ပုတ္တေဟိ နာမ မာတာပိတရော ပဋိဇဂ္ဂိတဗ္ဗာ၊ မာတာပိတုပေါသကာ ဟိ သဂ္ဂံ ဂစ္ဆန္တိ၊ ဣတရေ နိရယ’’န္တိ ဧဝံ သော နိစာသနေ နိသိန္နဿ ပုတ္တရာဇဿ ဩဝါဒံ ဒတွာ၊ ‘‘ကာဠဟတ္ထိ၊ တွံ ရညော သဟာယော စေဝ သေဝကော စ၊ ရညာပိ မဟန္တေ ဣဿရိယေ ပတိဋ္ဌာပိတော၊ တယာပိ ရညော အတ္ထံ စရိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ သေနာပတိမ္ပိ အနုသာသိတွာ၊ ‘‘ဒေဝိ၊ တွမ္ပိ ကုလဂေဟာ အာဂန္တွာ တဿ သန္တိကေ အဂ္ဂမဟေသိဋ္ဌာနံ ပတွာ ပုတ္တဓီတာဟိ ဝဍ္ဎိပ္ပတ္တာ၊ တယာပိ တဿ အတ္ထံ စရိတုံ ¶ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဒေဝိယာပိ ဩဝါဒံ ဒတွာ တမေဝတ္ထံ မတ္ထကံ ပါပေတုံ ဓမ္မံ ဒေသေန္တော ဂါထာ အာဟ –

၄၉၁။

‘‘န သော ရာဇာ ယော အဇေယျံ ဇိနာတိ၊ န သော သခါ ယော သခါရံ ဇိနာတိ၊

န သာ ဘရိယာ ယာ ပတိနော န ဝိဘေတိ၊ န တေ ပုတ္တာ ယေ န ဘရန္တိ ဇိဏ္ဏံ။

၄၉၂။

‘‘န သာ သဘာ ယတ္ထ န သန္တိ သန္တော၊ န တေ သန္တော ယေ န ဘဏန္တိ ဓမ္မံ၊

ရာဂဉ္စ ဒေါသဉ္စ ပဟာယ မောဟံ၊ ဓမ္မံ ဘဏန္တာဝ ဘဝန္တိ သန္တော။

၄၉၃။

‘‘နာဘာသမာနံ ဇာနန္တိ၊ မိဿံ ဗာလေဟိ ပဏ္ဍိတံ၊

ဘာသမာနဉ္စ ဇာနန္တိ၊ ဒေသေန္တံ အမတံ ပဒံ။

၄၉၄။

‘‘ဘာသယေ ဇောတယေ ဓမ္မံ၊ ပဂ္ဂဏှေ ဣသိနံ ဓဇံ၊

သုဘာသိတဒ္ဓဇာ ဣသယော၊ ဓမ္မော ဟိ ဣသိနံ ဓဇော’’တိ။

တတ္ထ ¶ အဇေယျန္တိ အဇေယျာ နာမ မာတာပိတရော၊ တေ ဇိနန္တော ရာဇာ နာမ န ဟောတိ။ သစေ တွမ္ပိ ပိတု သန္တကံ ရဇ္ဇံ လဘိတွာ တဿ ပဋိသတ္တု ဟောသိ၊ အကိစ္စကာရီ နာမ ဘဝိဿသိ ¶ ။ သခါရံ ဇိနာတီတိ ကူဋဍ္ဍေန ဇိနာတိ။ သစေ တွံ၊ ကာဠဟတ္ထိ၊ ရညာ သဒ္ဓိံ မိတ္တဓမ္မံ န ပူရေသိ၊ အဓမ္မဋ္ဌော ဟုတွာ နိရယေ နိဗ္ဗတ္တိဿသိ။ န ဝိဘေတီတိ န ဘာယတိ။ သစေ တွံ ရညော န ဘာယသိ၊ ဘရိယာဓမ္မေ ဌိတာ နာမ န ဟောသိ၊ အကိစ္စကာရီ နာမ ဘဝိဿသိ။ ဇိဏ္ဏန္တိ မဟလ္လကံ။ တသ္မိဉှိ ကာလေ အဘရန္တာ ပုတ္တာ ပုတ္တာ နာမ န ဟောန္တိ။

သန္တောတိ ပဏ္ဍိတာ။ ယေ န ဘဏန္တိ ဓမ္မန္တိ ယေ ပုစ္ဆိတာ သစ္စသဘာဝံ န ဝဒန္တိ၊ န တေ ပဏ္ဍိတာ နာမ။ ဓမ္မံ ဘဏန္တာဝါတိ ဧတေ ရာဂါဒယော ပဟာယ ပရဿ ဟိတာနုကမ္ပကာ ဟုတွာ သဘာဝံ ဘဏန္တာဝ ပဏ္ဍိတာ နာမ ဟောန္တိ။ နာဘာသမာနန္တိ န အဘာသမာနံ။ အမတံ ပဒန္တိ အမတမဟာနိဗ္ဗာနံ ဒေသေန္တံ ‘‘ပဏ္ဍိတော’’တိ ဇာနန္တိ၊ တေနေဝ ပေါရိသာဒေါ မံ ဉတွာ ပသန္နစိတ္တော စတ္တာရော ဝရေ ဒတွာ ပဉ္စသု သီလေသု ပတိဋ္ဌိတော။ ဘာသယေတိ ¶ ပဏ္ဍိတော ပုရိသော ဓမ္မံ ဘာသေယျ ဇောတေယျ၊ ဗုဒ္ဓါဒယော ဣသယော ယသ္မာ ဓမ္မော ဧတေသံ ဓဇော၊ တသ္မာ သုဘာသိတဒ္ဓဇာ နာမ သုဘာသိတံ ပဂ္ဂဏှန္တိ၊ ဗာလာ ပန သုဘာသိတံ ပဂ္ဂဏှန္တာ နာမ နတ္ထီတိ။

ဣမဿ ဓမ္မကထံ သုတွာ ရာဇာ စ သေနာပတိ စ ဒေဝီ စ တုဋ္ဌာ ‘‘ဂစ္ဆာမ၊ မဟာရာဇ၊ အာနေမာ’’တိ ဝတွာ နဂရေ ဘေရိံ စရာပေတွာ နာဂရေ သန္နိပါတေတွာ ‘‘တုမှေ မာ ဘာယိတ္ထ၊ ရာဇာ ကိရ ဓမ္မေ ပတိဋ္ဌိတော၊ ဧထ နံ အာနေမာ’’တိ မဟာဇနံ အာဒါယ မဟာသတ္တံ ပုရတော ကတွာ ရညော သန္တိကံ ဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ ကပ္ပကေ ဥပဋ္ဌာပေတွာ ကပ္ပိတကေသမဿုံ နှာတာနုလိတ္တပသာဓိတံ ရာဇာနံ ရတနရာသိမှိ ဌပေတွာ အဘိသိဉ္စိတွာ နဂရံ ပဝေသေသုံ။ ပေါရိသာဒေါ ရာဇာ ဟုတွာ ပရောသတာနံ ခတ္တိယာနံ မဟာသတ္တဿ စ မဟာသက္ကာရံ ကာရေသိ။ ‘‘သုတသောမနရိန္ဒေန ကိရ ပေါရိသာဒံ ဒမေတွာ ရဇ္ဇေ ပတိဋ္ဌာပိတော’’တိ သကလဇမ္ဗုဒီပေ မဟာကောလာဟလံ ဥဒပါဒိ။ ဣန္ဒပတ္ထနဂရဝါသိနောပိ ‘‘ရာဇာ နော အာဂစ္ဆတူ’’တိ ဒူတံ ပဟိဏိံသု။ သော တတ္ထ မာသမတ္တံ ဝသိတွာ၊ ‘‘သမ္မ၊ ဂစ္ဆာမဟံ၊ တွံ အပ္ပမတ္တော ဟောဟိ၊ နဂရဒွါရေသု စ မဇ္ဈေ စာတိ ပဉ္စ ဒါနသာလာယော ကာရေဟိ၊ ဒသ ရာဇဓမ္မေ အကောပေတွာ အဂတိဂမနံ ပရိဟရာ’’တိ ပေါရိသာဒံ ဩဝဒိ။ ပရောသတာဟိ ရာဇဓာနီဟိ ဗလကာယော ယေဘုယျေန သန္နိပတိ ¶ ။ သော တေန ဗလကာယေန ပရိဝုတော ဗာရာဏသိတော နိက္ခမိ။ ပေါရိသာဒေါပိ နိက္ခမိတွာ ဥပဍ္ဎပထာ နိဝတ္တိ။ မဟာသတ္တော အဝါဟနာနံ ရာဇူနံ ဝါဟနာနိ ဒတွာ ဥယျောဇေသိ။ တေပိ ရာဇာနော တေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိတွာ မဟာသတ္တံ ဝန္ဒနာဒီနိ ကတွာ အတ္တနော အတ္တနော ဇနပဒံ အဂမိံသု။

မဟာသတ္တောပိ နဂရံ ပတွာ ဣန္ဒပတ္ထနဂရဝါသီဟိ ဒေဝနဂရံ ဝိယ အလင်္ကတနဂရံ ပဝိသိတွာ မာတာပိတရော ဝန္ဒိတွာ မဓုရပဋိသန္ထာရံ ကတွာ မဟာတလံ အဘိရုဟိ။ သော ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ ကာရေန္တော စိန္တေသိ ¶ – ‘‘ရုက္ခဒေဝတာ မယှံ ဗဟူပကာရာ၊ ဗလိကမ္မလာဘမဿာ ကရိဿာမီ’’တိ။ သော တဿ နိဂြောဓဿ အဝိဒူရေ မဟန္တံ တဠာကံ ကာရေတွာ ဗဟူနိ ကုလာနိ ပေသေတွာ ¶ ဂါမံ နိဝေသေသိ။ ဂါမော မဟာ အဟောသိ အသီတိမတ္တအာပဏသဟဿပဋိမဏ္ဍိတော။ တမ္ပိ ရုက္ခမူလံ သာခန္တတော ပဋ္ဌာယ သမတလံ ကာရေတွာ ပရိက္ခိတ္တဝေဒိကတောရဏဒွါရယုတ္တံ အကာသိ၊ ဒေဝတာ အဘိပ္ပသီဒိ။ ကမ္မာသပါဒဿ ဒမိတဋ္ဌာနေ နိဝုဋ္ဌတ္တာ ပန သော ဂါမော ကမ္မာသဒမ္မနိဂမော နာမ ဇာတော။ တေပိ သဗ္ဗေ ရာဇာနော မဟာသတ္တဿ ဩဝါဒေ ဌတွာ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကတွာ အာယုပရိယောသာနေ သဂ္ဂံ ပူရယိံသု။

သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတွာ သစ္စာနိ ပကာသေတွာ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဒါနေဝါဟံ အင်္ဂုလိမာလံ ဒမေမိ၊ ပုဗ္ဗေပေသ မယာ ဒမိတောယေဝါ’’တိ ဝတွာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ ‘‘တဒါ ပေါရိသာဒေါ ရာဇာ အင်္ဂုလိမာလော အဟောသိ၊ ကာဠဟတ္ထိ သာရိပုတ္တော၊ နန္ဒဗြာဟ္မဏော အာနန္ဒော၊ ရုက္ခဒေဝတာ ကဿပေါ၊ သက္ကော အနုရုဒ္ဓါ၊ သေသရာဇာနော ဗုဒ္ဓပရိသာ၊ မာတာပိတရော မဟာရာဇကုလာနိ၊ သုတသောမရာဇာ ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။

မဟာသုတသောမဇာတကဝဏ္ဏနာ ပဉ္စမာ။

ဇာတကုဒ္ဒါနံ –

သုမုခေါ ပန ဟံသဝရော စ မဟာ၊ သုဓဘောဇနိကော စ ပရော ပဝရော၊

သကုဏာလဒိဇာဓိပတိဝှယနော၊ သုတသောမဝရုတ္တမသဝှယနောတိ။

အသီတိနိပါတဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ပဉ္စမော ဘာဂေါ နိဋ္ဌိတော။