📜

၁၀။ ပုရာဘေဒသုတ္တနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၈၃။ ဒသမေ ပုရာဘေဒသုတ္တနိဒ္ဒေသေ ကထံဒဿီတိ ဣမဿ သုတ္တဿ ဣတော ပရေသဉ္စ ပဉ္စန္နံ ကလဟဝိဝါဒစူဠဗျူဟမဟာဗျူဟတုဝဋကအတ္တဒဏ္ဍသုတ္တာနံ သမ္မာပရိဗ္ဗာဇနီယသုတ္တဝဏ္ဏနာယံ (သု။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၂။၃၆၂ အာဒယော) ဝုတ္တနယေနေဝ သာမညတော ဥပ္ပတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဝိသေသတော ပန ယထေဝ တသ္မိံ မဟာသမယေ ရာဂစရိတဒေဝတာနံ သပ္ပာယဝသေန ဓမ္မံ ဒေသေတုံ နိမ္မိတဗုဒ္ဓေန အတ္တာနံ ပုစ္ဆာပေတွာ သမ္မာပရိဗ္ဗာဇနီယသုတ္တန္တ- (သု။ နိ။ ၃၆၁ အာဒယော) မဘာသိ၊ ဧဝံ တသ္မိံယေဝ မဟာသမယေ ‘‘ကိံ နု ခေါ ပုရာ သရီရဘေဒါ ကတ္တဗ္ဗ’’န္တိ ဥပ္ပန္နစိတ္တာနံ ဒေဝတာနံ စိတ္တံ ဉတွာ တာသံ အနုဂ္ဂဟတ္ထံ အဍ္ဎတေဠသဘိက္ခုသတပရိဝါရံ နိမ္မိတဗုဒ္ဓံ အာကာသေန အာနေတွာ တေန အတ္တာနံ ပုစ္ဆာပေတွာ ဣမံ သုတ္တမဘာသိ။

ကထံ? ဗုဒ္ဓါ နာမ မဟန္တာ ဧတေ သတ္တဝိသေသာ၊ ယံ သဒေဝကဿ လောကဿ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ န ကိဉ္စိ ကတ္ထစိ နီလာဒိဝသေန ဝိဘတ္တရူပါရမ္မဏေသု ဝိဘတ္တရူပါရမ္မဏံ ဝါ၊ ဘေရိသဒ္ဒါဒိဝသေန ဝိဘတ္တသဒ္ဒါရမ္မဏာဒီသု သဒ္ဒါဒိအာရမ္မဏံ ဝါ အတ္ထိ၊ ယံ ဧတေသံ ဉာဏမုခေ အာပါထံ နာဂစ္ဆတိ။ ယထာဟ – ‘‘ယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သဒေဝကဿ လောကဿ…ပေ… သဒေဝမနုဿာယ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ အနုဝိစရိတံ မနသာ၊ တမဟံ ဇာနာမိ တမဟံ အဗ္ဘညာသိ’’န္တိ (အ။ နိ။ ၄။၂၄)။ ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထ အပ္ပဋိဟတဉာဏော ဘဂဝါ သဗ္ဗာပိ တာ ဒေဝတာ ဘဗ္ဗာဘဗ္ဗဝသေန ဒွေ ကောဋ္ဌာသေ အကာသိ။ ‘‘ကမ္မာဝရဏေန ဝါ သမန္နာဂတာ’’တိအာဒိနာ (ပု။ ပ။ ၁၂) ဟိ နယေန ဝုတ္တာ သတ္တာ အဘဗ္ဗာ နာမ။ တေ ဧကဝိဟာရေ ဝသန္တေပိ ဗုဒ္ဓါ န ဩလောကေန္တိ။ ဝိပရီတာ ပန ဘဗ္ဗာ နာမ။ တေ ဒူရေ ဝသန္တေပိ ဂန္တွာ သင်္ဂဏှန္တိ။ တသ္မိံ ဒေဝတာသန္နိပါတေ ယေ အဘဗ္ဗာ၊ တေ ပဟာယ ဘဗ္ဗေ ပရိဂ္ဂဟေသိ။ ပရိဂ္ဂဟေတွာ ‘‘ဧတ္တကာ ဧတ္ထ ရာဂစရိတာ၊ ဧတ္တကာ ဒေါသာဒိစရိတာ’’တိ စရိယဝသေန ဆ ကောဋ္ဌာသေ အကာသိ။ အထ နေသံ သပ္ပာယဓမ္မဒေသနံ ဥပဓာရေန္တော ‘‘ရာဂစရိတာနံ ဒေဝါနံ သမ္မာပရိဗ္ဗာဇနီယသုတ္တံ (သု။ နိ။ ၃၆၁ အာဒယော) ကထေဿာမိ၊ ဒေါသစရိတာနံ ကလဟဝိဝါဒသုတ္တံ (သု။ နိ။ ၈၆၈ အာဒယော)၊ မောဟစရိတာနံ မဟာဗျူဟသုတ္တံ (သု။ နိ။ ၉၀၁ အာဒယော)၊ ဝိတက္ကစရိတာနံ စူဠဗျူဟသုတ္တံ (သု။ နိ။ ၈၈၄ အာဒယော)၊ သဒ္ဓါစရိတာနံ တုဝဋကသုတ္တံ (သု။ နိ။ ၉၂၁ အာဒယော)၊ ဗုဒ္ဓိစရိတာနံ ပုရာဘေဒသုတ္တံ (သု။ နိ။ ၈၅၄ အာဒယော) ကထေဿာမီ’’တိ ဒေသနံ ဝဝတ္ထာပေတွာ ပုန တံ ပရိသံ မနသာကာသိ ‘‘အတ္တဇ္ဈာသယေန နု ခေါ ဇာနေယျ၊ ပရဇ္ဈာသယေန၊ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိကေန၊ ပုစ္ဆာဝသေနာ’’တိ။ တတော ‘‘ပုစ္ဆာဝသေန ဇာနေယျာ’’တိ ဉတွာ ‘‘အတ္ထိ နု ခေါ ကောစိ ဒေဝတာနံ အဇ္ဈာသယံ ဂဟေတွာ စရိယဝသေန ပဉှံ ပုစ္ဆိတုံ သမတ္ထော’’တိ ‘‘တေသု ပဉ္စသတေသု ဘိက္ခူသု ဧကောပိ န သက္ကောတီ’’တိ အဒ္ဒသ။ တတော အသီတိမဟာသာဝကေ၊ ဒွေ အဂ္ဂသာဝကေ စ သမန္နာဟရိတွာ ‘‘တေပိ န သက္ကောန္တီ’’တိ ဒိသွာ စိန္တေသိ – ‘‘သစေ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ဘဝေယျ၊ သက္ကုဏေယျ နု ခေါ’’တိ။ ‘‘သောပိ န သက္ကုဏေယျော’’တိ ဉတွာ ‘‘သက္ကသုယာမာဒီသု ကောစိ သက္ကုဏေယျာ’’တိ သမန္နာဟရိ။ သစေ ဟိ တေသု ကောစိ သက္ကုဏေယျ၊ တံ ပုစ္ဆာပေတွာ အတ္တနာ ဝိဿဇ္ဇေယျ။ န ပန တေသုပိ ကောစိ သက္ကောတိ။ အထဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘မာဒိသော ဗုဒ္ဓါယေဝ သက္ကုဏေယျ၊ အတ္ထိ ပန ကတ္ထစိ အညော ဗုဒ္ဓါ’’တိ အနန္တာသု လောကဓာတူသု အနန္တဉာဏံ ပတ္ထရိတွာ လောကံ ဩလောကေန္တော န အညံ ဗုဒ္ဓံ အဒ္ဒသ။ အနစ္ဆရိယဉ္စေတံ၊ ဣဒါနိ အတ္တနာ သမံ န ပဿေယျ၊ ယော ဇာတဒိဝသေပိ ဗြဟ္မဇာလဝဏ္ဏနာယံ (ဒီ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၇) ဝုတ္တနယေန အတ္တနာ သမံ အပဿန္တော ‘‘အဂ္ဂေါဟမသ္မိ လောကဿာ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၂။၃၁) အပ္ပဋိဝတ္တိယံ သီဟနာဒံ နဒိ။ ဧဝံ အညံ အတ္တနာ သမံ အပဿိတွာ စိန္တေသိ ‘‘သစေ အဟံ ပုစ္ဆိတွာ အဟမေဝ ဝိဿဇ္ဇေယျံ၊ ဧဝံ တာ ဒေဝတာ န သက္ခိဿန္တိ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ။ အညသ္မိံ ပန ဗုဒ္ဓေယေဝ ပုစ္ဆန္တေ မယိ စ ဝိဿဇ္ဇန္တေ အစ္ဆေရကံ ဘဝိဿတိ၊ သက္ခိဿန္တိ စ ဒေဝတာ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ၊ တသ္မာ နိမ္မိတဗုဒ္ဓံ မာပေဿာမီ’’တိ အဘိညာပါဒကံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိတွာ ဝုဋ္ဌာယ ‘‘ပတ္တစီဝရဂ္ဂဟဏံ အာလောကိတံ ဝိလောကိတံ သမိဉ္ဇိတံ ပသာရိတဉ္စ မမ သဒိသံယေဝ ဟောတူ’’တိ ကာမာဝစရစိတ္တေဟိ ပရိကမ္မံ ကတွာ ‘‘ပါစီနယုဂန္ဓရပရိက္ခေပတော ဥလ္လင်္ဃယမာနံ စန္ဒမဏ္ဍလံ ဘိန္ဒိတွာ နိက္ခမန္တော ဝိယ အာဂစ္ဆတူ’’တိ ရူပါဝစရစိတ္တေန အဓိဋ္ဌာသိ။ ဒေဝသင်္ဃော တံ ဒိသွာ ‘‘အညောပိ နု ခေါ ဘော၊ စန္ဒော ဥဂ္ဂတော’’တိ အာဟ။ အထ စန္ဒံ ဩဟာယ အာသန္နတရေ ဇာတေ ‘‘န စန္ဒော၊ သူရိယော ဥဂ္ဂတော’’တိ။ ပုန အာသန္နတရေ ဇာတေ ‘‘န သူရိယော၊ ဒေဝဝိမာနံ ဧတ’’န္တိ။ ပုန အာသန္နတရေ ဇာတေ ‘‘န ဒေဝဝိမာနံ၊ ဒေဝပုတ္တော ဧသော’’တိ။ ပုန အာသန္နတရေ ဇာတေ ‘‘န ဒေဝပုတ္တော၊ မဟာဗြဟ္မာ ဧသော’’တိ။ ပုန အာသန္နတရေ ဇာတေ ‘‘န မဟာဗြဟ္မာ၊ အပရောပိ ဘော ဗုဒ္ဓါ အာဂတော’’တိ အာဟ။

တတ္ထ ပုထုဇ္ဇနဒေဝတာ စိန္တယိံသု – ‘‘ဧကဗုဒ္ဓဿ တာဝ အယံ ဒေဝတာသန္နိပါတော။ ဒွိန္နံ ကီဝမဟန္တော ဘဝိဿတီ’’တိ။ အရိယဒေဝတာ စိန္တယိံသု – ‘‘ဧကိဿာ လောကဓာတုယာ ဒွေ ဗုဒ္ဓါ နာမ နတ္ထိ၊ အဒ္ဓါ ဘဂဝါ အတ္တနာ သဒိသံ အညံ ဧကံ ဗုဒ္ဓံ နိမ္မိနီ’’တိ။ အထဿ ဒေဝသင်္ဃဿ ပဿန္တဿေဝ နိမ္မိတဗုဒ္ဓါ အာဂန္တွာ ဒသဗလံ အဝန္ဒိတွာဝ သမ္မုခဋ္ဌာနေ သမသမံ ကတွာ မာပိတေ အာသနေ နိသီဒိ။ ဘဂဝတော ဗာတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏာနိ၊ နိမ္မိတဿာပိ၊ ဘဂဝတော သရီရာ ဆဗ္ဗဏ္ဏရသ္မိယော နိက္ခမန္တိ၊ နိမ္မိတဿာပိ၊ ဘဂဝတော သရီရရသ္မိယော နိမ္မိတသရီရေ ပဋိဟညန္တိ၊ နိမ္မိတဿ ရသ္မိယော ဘဂဝတော ကာယေ ပဋိဟညန္တိ။ တာ ဒွိန္နမ္ပိ ဗုဒ္ဓါနံ သရီရတော ဥဂ္ဂမ္မ ဘဝဂ္ဂံ အာဟစ္စ တတော တတော ပဋိနိဝတ္တိတွာ ဒေဝတာနံ မတ္ထကမတ္ထကပရိယန္တေန ဩတရိတွာ စက္ကဝါဠမုခဝဋ္ဋိယံ ပတိဋ္ဌဟိံသု။ သကလစက္ကဝါဠဂဗ္ဘံ သုဝဏ္ဏမယဝင်္ကဂေါပါနသိဝိနဒ္ဓမိဝ စေတိယဃရံ ဝိရောစိတ္ထ။ ဒသသဟဿစက္ကဝါဠဒေဝတာ ဧကစက္ကဝါဠေ ရာသိဘူတာ ဒွိန္နံ ဗုဒ္ဓါနံ ရသ္မိအဗ္ဘန္တရံ ပဝိသိတွာ အဋ္ဌံသု။ နိမ္မိတော နိသီဒန္တောယေဝ ‘‘ကထံဒဿီ ကထံသီလော၊ ဥပသန္တောတိ ဝုစ္စတီ’’တိအာဒိနာ နယေန အဓိပညာဒိကံ ပုစ္ဆန္တော ဂါထမာဟ။

တတ္ထ ပုစ္ဆာယ တာဝ သော နိမ္မိတော ကထံဒဿီတိ အဓိပညံ၊ ကထံသီလောတိ အဓိသီလံ၊ ဥပသန္တောတိ အဓိစိတ္တံ ပုစ္ဆတိ။ သေသံ ပါကဋမေဝ။

နိမ္မိတဗုဒ္ဓါဒိဝိဘာဝနတ္ထံ ပေဋကေ –

‘‘ဥပေတိ ဓမ္မံ ပရိပုစ္ဆမာနော၊ ကုသလံ အတ္ထုပသဉှိတံ၊

န ဇီဝတိ န နိဗ္ဗုတော န မတော၊ တံ ပုဂ္ဂလံ ကတမံ ဝဒန္တိ ဗုဒ္ဓါ။ (ပရိ။ ၄၇၉)၊

‘‘သံသာရခီဏော န စ ဝန္တရာဂေါ၊ န စာပိ သေက္ခော န စ ဒိဋ္ဌဓမ္မော၊

အခီဏာသဝေါ အန္တိမဒေဟဓာရီ၊ တံ ပုဂ္ဂလံ ကတမံ ဝဒန္တိ ဗုဒ္ဓါ။

‘‘န ဒုက္ခသစ္စေန သမင်္ဂိဘူတော၊ န မဂ္ဂသစ္စေန ကုတော နိရောဓော၊

သမုဒယသစ္စတော သုဝိဒူရဝိဒူရော၊ တံ ပုဂ္ဂလံ ကတမံ ဝဒန္တိ ဗုဒ္ဓါ။

‘‘အဟေတုကော နောပိ စ ရူပနိဿိတော၊ အပစ္စယော နောပိ စ သော အသင်္ခတော၊

အသင်္ခတာရမ္မဏော နောပိ စ ရူပီ၊ တံ ပုဂ္ဂလံ ကတမံ ဝဒန္တိ ဗုဒ္ဓါ’’တိ။ –

ဝုတ္တံ။

တတ္ထ ပဌမဂါထာ နိမ္မိတဗုဒ္ဓံ သန္ဓာယ၊ ဒုတိယဂါထာ ပစ္ဆိမဘဝိကဗောဓိသတ္တံ သန္ဓာယ၊ တတိယဂါထာ အရဟတ္တဖလဋ္ဌံ သန္ဓာယ၊ စတုတ္ထဂါထာ အရူပေ နိဗ္ဗာနပစ္စဝေက္ခဏမနောဒွါရပုရေစာရိကစိတ္တသမင်္ဂိံ သန္ဓာယ ဝုတ္တာတိ ဉာတဗ္ဗာ။ ကီဒိသေန ဒဿနေနာတိ ကီဒိသဝသေန ဒဿနေန။ ကိံသဏ္ဌိတေနာတိ ကိံသရိက္ခေန။ ကိံပကာရေနာတိ ကိံဝိဓေန။ ကိံပဋိဘာဂေနာတိ ကိံအာကာရေန။

ယံ ပုစ္ဆာမီတိ ယံ ပုဂ္ဂလံ ပုစ္ဆာမိ၊ တံ မယှံ ဝိယာကရောဟိ။ ယာစာမီတိ အာယာစာမိ။ အဇ္ဈေသာမီတိ အာဏာပေမိ။ ပသာဒေမီတိ တဝ သန္တာနေ သောမနဿံ ဥပ္ပာဒေမိ။ ဗြူဟီတိ နိဒ္ဒေသဿ ဥဒ္ဒေသပဒံ။ အာစိက္ခာတိ ဒေသေတဗ္ဗာနံ ‘‘ဣမာနိ နာမာနီ’’တိ နာမဝသေန ကထေဟိ။ ဒေသေဟီတိ ဒဿေဟိ ။ ပညပေဟီတိ ဇာနာပေဟိ။ ဉာဏမုခဝသေန ဟိ အပ္ပနံ ဌပေန္တော ‘‘ပညပေဟီ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ပဋ္ဌပေဟီတိ ပညာပေဟိ၊ ပဝတ္တာပေဟီတိ အတ္ထော။ ဉာဏမုခေ ဌပေဟီတိ ဝါ။ ဝိဝရာတိ ဝိဝဋံ ကရောဟိ၊ ဝိဝရိတွာ ဒဿေဟီတိ အတ္ထော။ ဝိဘဇာတိ ဝိဘာဂကိရိယာယ ဝိဘာဝေန္တော ဒဿေဟီတိ အတ္ထော။ ဥတ္တာနီကရောဟီတိ ပါကဋဘာဝံ ကရောဟိ။

အထ ဝါ အာစိက္ခာတိ ဒေသနာဒီနံ ဆန္နံ ပဒါနံ မူလပဒံ။ ဒေသနာဒီနိ ဆ ပဒါနိ ဧတဿ အတ္ထဿ ဝိဝရဏတ္ထံ ဝုတ္တာနိ။ တတ္ထ ဒေသေဟီတိ ဥဂ္ဃဋိတညူနံ ဝသေန သင်္ခေပတော ပဌမံ ဥဒ္ဒေသဝသေန ဒေသေဟိ။ ဥဂ္ဃဋိတညူ ဟိ သင်္ခေပေန ဝုတ္တံ ပဌမံ ဝုတ္တဉ္စ ပဋိဝိဇ္ဈန္တိ။ ပညပေဟီတိ ဝိပဉ္စိတညူနံ ဝသေန တေသံ စိတ္တတောသနေန ဗုဒ္ဓိနိသာနေန စ ပဌမံ သံခိတ္တဿ ဝိတ္ထာရတော နိဒ္ဒေသဝသေနေဝ ပညပေဟိ။ ပဋ္ဌပေဟီတိ တေသံယေဝ နိဒ္ဒိဋ္ဌဿ နိဒ္ဒေသဿ ပဋိနိဒ္ဒေသဝသေန ဝိတ္ထာရိတဝသေန ဌပေတိ ပဋ္ဌပေဟိ။ ဝိဝရာတိ နိဒ္ဒိဋ္ဌဿပိ ပုနပ္ပုနံ ဝစနေန ဝိဝရာဟိ။ ဝိဘဇာတိ ပုနပ္ပုနံ ဝုတ္တဿာပိ ဝိဘာဂကရဏေန ဝိဘဇာဟိ။ ဥတ္တာနီကရောဟီတိ ဝိဝဋဿ ဝိတ္ထာရတရဝစနေန ဝိဘတ္တဿ စ နိဒဿနဝစနေန ဥတ္တာနိံ ကရောဟိ။ အယံ ဒေသနာ နေယျာနမ္ပိ ပဋိဝေဓာယ ဟောတီတိ။

၈၄။ ဝိဿဇ္ဇနေ ပန ဘဂဝါ သရူပေန အဓိပညာဒီနိ အဝိဿဇ္ဇေတွာဝ အဓိပညာဒိပ္ပဘာဝေန ယေသံ ကိလေသာနံ ဥပသမာ ‘‘ဥပသန္တော’’တိ ဝုစ္စတိ၊ နာနာဒေဝတာနံ အာသယာနုလောမေန တေသံ ဥပသမမေဝ ဒီပေန္တော ‘‘ဝီတတဏှော’’တိအာဒိကာ ဂါထာယော အဘာသိ။ တတ္ထ အာဒိတော အဋ္ဌန္နံ ဂါထာနံ ‘‘တံ ဗြူမိ ဥပသန္တော’’တိ ဣမာယ ဂါထာယ သမ္ဗန္ဓော ဝေဒိတဗ္ဗော၊ တတော ပရာသံ ‘‘သ ဝေ သန္တောတိ ဝုစ္စတီ’’တိ ဣမိနာ သဗ္ဗပစ္ဆိမေန ပဒေန။

အနုပဒဝဏ္ဏနာနယော – ဝီတတဏှော ပုရာဘေဒါတိ ယော သရီရဘေဒါ ပုဗ္ဗမေဝ ပဟီနတဏှော။ ပုဗ္ဗမန္တမနိဿိတောတိ အတီတဒ္ဓါဒိဘေဒံ ပုဗ္ဗအန္တံ အနိဿိတော။ ဝေမဇ္ဈေ နုပသင်္ခေယျောတိ ပစ္စုပ္ပန္နေပိ အဒ္ဓနိ ‘‘ရတ္တော’’တိအာဒိနာ နယေန န ဥပသင်္ခါတဗ္ဗော ။ တဿ နတ္ထိ ပုရက္ခတန္တိ တဿ အရဟတော ဒွိန္နံ ပုရေက္ခာရာနံ အဘာဝါ အနာဂတေ အဒ္ဓနိ ပုရက္ခတမပိ နတ္ထိ၊ တံ ဗြူမိ ဥပသန္တောတိ ဧဝမေတ္ထ ယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။

ပုရာ ကာယဿ ဘေဒါတိ ကရဇကာယဿ ဘေဒတော ပုဗ္ဗေယေဝ။ အတ္တဘာဝဿာတိ သကလတ္တဘာဝဿ။ ကဠေဝရဿ နိက္ခေပါတိ ကဠေဝရဿ နိက္ခေပတော သရီရဿ ဌပနတော။ ဇီဝိတိန္ဒြိယဿ ဥပစ္ဆေဒါတိ ဒုဝိဓဿ ဇီဝိတိန္ဒြိယဿ ဥပစ္ဆေဒတော ပုဗ္ဗမေဝ။

ပုဗ္ဗန္တော ဝုစ္စတိ အတီတော အဒ္ဓါတိ ပုဗ္ဗသင်္ခါတော အန္တော ကောဋ္ဌာသော ‘‘အတီတော အဒ္ဓါတိ၊ အတိက္ကန္တော ကာလော’’တိ ကထီယတိ။ အတီတံ အဒ္ဓါနံ အာရဗ္ဘာတိ အတီတကာလံ ပဋိစ္စ တဏှာ ပဟီနာ။

အပရမ္ပိ ဘဒ္ဒေကရတ္တပရိယာယံ (မ။ နိ။ ၃။၂၇၂ အာဒယော) ဒဿေန္တော ‘‘အထ ဝါ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဧဝံရူပေါ အဟောသိန္တိ ကာဠောပိ သမာနော ဣန္ဒနီလမဏိဝဏ္ဏော အဟောသိန္တိ ဧဝံ မနုညရူပဝသေနေဝ ဧဝံရူပေါ အဟောသိံ။ ကုသလသုခသောမနဿဝေဒနာဝသေနေဝ ဧဝံဝေဒနော။ တံ သမ္ပယုတ္တာနံယေဝ သညာဒီနံ ဝသေန ဧဝံသညော။ ဧဝံသင်္ခါရော။ ဧဝံဝိညာဏော အဟောသိံ အတီတမဒ္ဓါနန္တိ တတ္ထ နန္ဒိံ န သမန္နာနေတီတိ တေသု ရူပါဒီသု တဏှံ ဝါ တဏှာသမ္ပယုတ္တဒိဋ္ဌိံ ဝါ နာနုပဝတ္တယတိ။ အပရေန ပရိယာယေန မဟာကစ္စာနဘဒ္ဒေကရတ္တပရိယာယံ ဒဿေန္တော ‘‘အထ ဝါ ဣတိ မေ စက္ခု အဟောသီ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ စက္ခူတိ စက္ခုပသာဒေါ။ ရူပါတိ စတုသမုဋ္ဌာနိကရူပါ။ ဣမိနာ နယေန သေသာယတနာနိပိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ ဝိညာဏန္တိ နိဿယဝိညာဏံ။ န တဒဘိနန္ဒတီတိ တံ စက္ခုဉ္စေဝ ရူပဉ္စ တဏှာဒိဋ္ဌိဝသေန နာဘိနန္ဒတိ။ ဣတိ မေ မနော အဟောသိ ဣတိ ဓမ္မာတိ ဧတ္ထ ပန မနောတိ ဘဝင်္ဂစိတ္တံ။ ဓမ္မာတိ တေဘူမကဓမ္မာရမ္မဏံ။ ဟသိတလပိတကီဠိတာနီတိ ဒန္တဝိဒံသကဟသိတဉ္စ ဝါစာလပိတဉ္စ ကာယကီဠာဒိကီဠိတဉ္စာတိ ဟသိတလပိတကီဠိတာနိ။ န တဒဿာဒေတီတိ တာနိ ဟသိတာဒီနိ နာဘိနန္ဒတိ။ န တံ နိကာမေတီတိ ကန္တံ န ကရောတိ။ န စ တေန ဝိတ္တိံ အာပဇ္ဇတီတိ တေန စ တုဋ္ဌိံ န ပါပုဏာတိ။

တံ တံ ပစ္စယံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နောတိ ပစ္စုပ္ပန္နော။ ရတ္တောတိ နုပသင်္ခေယျောတိ ရာဂေန ရတ္တောတိ ဂဏနံ န ဥပနေတဗ္ဗော။ ဥပရိပိ ဧသေဝ နယော။ ဧဝရူပေါ သိယန္တိအာဒီသု ပဏီတမနုညရူပါဒိဝသေနေဝ တဏှာဒိဋ္ဌိပဝတ္တနသင်္ခါတာ နန္ဒီ သမန္နာနယနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ န ပဏိဒဟတီတိ ပတ္ထနာဝသေန န ဌပေတိ။ အပ္ပဏိဓာနပစ္စယာတိ န ပတ္ထနာဌပနကာရဏေန။

၈၅။ အသန္တာသီတိ တေန တေန အလာဘတော အသန္တသန္တော။ အဝိကတ္ထီတိ သီလာဒီဟိ အဝိကတ္ထနသီလော။ အကုက္ကုစောတိ ဟတ္ထကုက္ကုစ္စာဒိဝိရဟိတော။ မန္တဘာဏီတိ မန္တာယ ပရိဂ္ဂဟေတွာ ဝါစံ ဘာသိတာ။ အနုဒ္ဓတောတိ ဥဒ္ဓစ္စဝိရဟိတော။ သ ဝေ ဝါစာယတောတိ သော ဝါစာယ ယတော သံယတော စတုဒေါသဝိရဟိတံ ဝါစံ ဘာသိတာ ဟောတိ။

အက္ကောဓနောတိ ယဉှိ ခေါ ဝုတ္တန္တိ ‘‘န ကောဓနော အကောဓနော ကောဓဝိရဟိတော’’တိ ယံ ကထိတံ၊ တံ ပဌမံ တာဝ ကောဓံ ကထေတုကာမော ‘‘အပိစ ကောဓော တာဝ ဝတ္တဗ္ဗော’’တိ အာဟ။ ကောဓော တာဝ ဝတ္တဗ္ဗောတိ ပဌမံ ကောဓော ကထေတဗ္ဗော။ ဒသဟာကာရေဟိ ကောဓော ဇာယတီတိ ဒသဟိ ကာရဏေဟိ ကောဓော ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ အနတ္ထံ မေ အစရီတိ အဝဍ္ဎိံ မေ အကာသိ၊ ဣမိနာ ဥပါယေန သဗ္ဗပဒေသု အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အဋ္ဌာနေ ဝါ ပန ကောဓော ဇာယတီတိ အကာရဏေ ကောဓော ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဧကစ္စော ဟိ ‘‘ဒေဝေါ အတိဝဿတီ’’တိ ကုပ္ပတိ၊ ‘‘န ဝဿတီ’’တိ ကုပ္ပတိ၊ ‘‘သူရိယော တပ္ပတီ’’တိ ကုပ္ပတိ၊ ‘‘န တပ္ပတီ’’တိ ကုပ္ပတိ၊ ဝါတေ ဝါယန္တေပိ ကုပ္ပတိ၊ အဝါယန္တေပိ ကုပ္ပတိ၊ သမ္မဇ္ဇိတုံ အသက္ကောန္တော ဗောဓိပဏ္ဏာနံ ကုပ္ပတိ၊ စီဝရံ ပါရုပိတုံ အသက္ကောန္တော ဝါတဿ ကုပ္ပတိ၊ ဥပက္ခလိတွာ ခါဏုကဿ ကုပ္ပတိ။ ဣဒံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ – ‘‘အဋ္ဌာနေ ဝါ ပန ကောဓော ဇာယတီ’’တိ။ တတ္ထ ဟေဋ္ဌာ နဝသု ဌာနေသု သတ္တေ အာရဗ္ဘ ဥပ္ပန္နတ္တာ ကမ္မပထဘေဒေါ ဟောတိ။

အဋ္ဌာနဃာတော ပန သင်္ခါရေသု ဥပ္ပန္နော ကမ္မပထဘေဒံ န ကရောတိ။ စိတ္တံ အာဃာတေန္တော ဥပ္ပန္နောတိ စိတ္တဿ အာဃာတော။ တတော ဗလဝတရော ပဋိဃာတော။ ပဋိဟညနဝသေန ပဋိဃံ။ ပဋိဝိရုဇ္ဈတီတိ ပဋိဝိရောဓော။ ကုပ္ပနဝသေန ကောပေါ။ ပကောပေါ သမ္ပကောပေါတိ ဥပသဂ္ဂဝသေန ပဒံ ဝဍ္ဎိတံ။ ဒုဿနဝသေန ဒေါသော။ ပဒေါသော သမ္ပဒေါသောတိ ဥပသဂ္ဂဝသေန ပဒံ ဝဍ္ဎိတံ။ စိတ္တဿဗျာပတ္တီတိ စိတ္တဿ ဝိပန္နတာ ဝိပရိဝတ္တနာကာရော။ မနံ ပဒူသယမာနော ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ မနောပဒေါသော။ ကုဇ္ဈနဝသေန ကောဓော။ ကုဇ္ဈနာကာရော ကုဇ္ဈနာ။ ကုဇ္ဈိတဿ ဘာဝေါ ကုဇ္ဈိတတ္တံ။ ဒုဿတီတိ ဒေါသော။ ဒုဿနာတိ ဒုဿနာကာရော။ ဒုဿိတတ္တန္တိ ဒုဿိတဘာဝေါ။ ပကတိဘာဝဝိဇဟနဋ္ဌေန ဗျာပဇ္ဇနံ ဗျာပတ္တိ။ ဗျာပဇ္ဇနာတိ ဗျာပဇ္ဇနာကာရော။ ဝိရုဇ္ဈတီတိ ဝိရောဓော။ ပုနပ္ပုနံ ဝိရုဇ္ဈတီတိ ပဋိဝိရောဓော။ ဝိရုဒ္ဓါကာရပဋိဝိရုဒ္ဓါကာရဝသေန ဝါ ဣဒံ ဝုတ္တံ။ စဏ္ဍိကော ဝုစ္စတိ စဏ္ဍော၊ ထဒ္ဓပုဂ္ဂလော၊ တဿ ဘာဝေါ စဏ္ဍိက္ကံ။ န ဧတေန သုရောပိတံ ဝစနံ ဟောတိ၊ ဒုရုတ္တံ အပရိပုဏ္ဏမေဝ ဟောတီတိ အသုရောပေါ။ ကုဒ္ဓကာလေ ဟိ ပရိပုဏ္ဏဝစနံ နာမ နတ္ထိ၊ သစေပိ ကဿစိ ဟောတိ၊ တံ အပ္ပမာဏံ။ အပရေ ပန ‘‘အဿုဇနနဋ္ဌေန အဿုရောပနတော အဿုရောပေါ’’တိ ဝဒန္တိ၊ တံ အကာရဏံ သောမနဿဿာပိ အဿုဇနနတော။ ဟေဋ္ဌာဝုတ္တအတ္တမနတာပဋိပက္ခတော န အတ္တမနတာတိ အနတ္တမနတာ။ သာ ပန ယသ္မာ စိတ္တဿေဝ၊ န သတ္တဿ၊ တသ္မာ ‘‘စိတ္တဿာ’’တိ ဝုတ္တံ။

အဓိမတ္တပရိတ္တတာ ဝေဒိတဗ္ဗာတိ အဓိမတ္တဘာဝေါ ပရိတ္တဘာဝေါ စ၊ ဗလဝဘာဝေါ မန္ဒဘာဝေါတိ အတ္ထော။ ကဉ္စိ ကာလေတိ ဧကဒါ။ ‘‘ကဉ္စိ ကာလ’’န္တိပိ ပါဌော။ စိတ္တာဝိလကရဏမတ္တော ဟောတီတိ စိတ္တဿ အာဝိလကရဏပ္ပမာဏော၊ စိတ္တကိလိဋ္ဌကရဏပ္ပမာဏောတိ အတ္ထော။ ‘‘စိတ္တာလသကရဏမတ္တော’’တိပိ ပါဌော၊ တံ န သုန္ဒရံ။ တဿ စိတ္တကိလမထကရဏမတ္တောတိ အတ္ထော။ န စ တာဝ မုခကုလာနဝိကုလာနော ဟောတီတိ မုခဿ သင်္ကောစနဝိသင်္ကောစနော န စ တာဝ ဟောတိ။ န စ တာဝ ဟနုသဉ္စောပနော ဟောတီတိ ဒွိန္နံ ဟနူနံ အပရာပရံ စလနော န စ တာဝ ဟောတိ။ န စ တာဝ ဖရုသဝါစံ နိစ္ဆာရဏော ဟောတီတိ ပရေသံ မမ္မစ္ဆေဒကံ ဖရုသဝါစံ မုခတော နီဟရဏေန ဗဟိ နိက္ခမနော န စ တာဝ ဟောတိ။ န စ တာဝ ဒိသာဝိဒိသာနုဝိလောကနော ဟောတီတိ ပရဿ အဗ္ဘုက္ကိရဏတ္ထံ ဒဏ္ဍာဒိအတ္ထာယ ဒိသဉ္စ အနုဒိသဉ္စ ပုနပ္ပုနံ ဝိလောကနော န စ တာဝ ဟောတိ။

န စ တာဝ ဒဏ္ဍသတ္ထပရာမသနော ဟောတီတိ အာဃာတနတ္ထံ ဒဏ္ဍဉ္စ ဧကတောဓာရာဒိသတ္ထဉ္စ အာဒိယနော န စ တာဝ ဟောတိ။ န စ တာဝ ဒဏ္ဍသတ္ထအဗ္ဘုက္ကိရဏော ဟောတီတိ ဝုတ္တပ္ပကာရံ ဒဏ္ဍသတ္ထံ ဥက္ခိပိတွာ ပဟရဏော န စ တာဝ ဟောတိ။ န စ တာဝဒဏ္ဍသတ္ထအဘိနိပါတနော ဟောတီတိ ဧတံ ဒုဝိဓံ ပရဿ ပဟရဏတ္ထံ န စ တာဝ ခိပနော ဟောတိ။ န စ တာဝ ဆိန္နဝိစ္ဆိန္နကရဏော ဟောတီတိ ဒဏ္ဍသတ္ထာဒိခိပနေန ပရသရီရံ ဒွိဓာကရဏော စ ဝိဝိဓာကာရေန ဝဏကရဏော စ န တာဝ ဟောတိ။ ‘‘ဆိဒ္ဒဝိစ္ဆိဒ္ဒကရဏော’’တိပိ ပါဌော။ န စ တာဝ သမ္ဘဉ္ဇနပလိဘဉ္ဇနော ဟောတီတိ သရီရံ ဘဉ္ဇိတွာ စုဏ္ဏဝိစုဏ္ဏကရဏော န စ တာဝ ဟောတိ။ န စ တာဝ အင်္ဂမင်္ဂအပကဍ္ဎနော ဟောတီတိ အင်္ဂပစ္စင်္ဂံ သမ္ပဂ္ဂဟေတွာ အပနေတွာ ကဍ္ဎနော န စ တာဝ ဟောတိ။ န စ တာဝ ဇီဝိတာ ဝေါရောပနော ဟောတီတိ ဇီဝိတိန္ဒြိယတော ဝေါရောပနော န စ တာဝ ဟောတိ။ န စ တာဝ သဗ္ဗစာဂပရိစ္စာဂါယ သဏ္ဌိတော ဟောတီတိ သဗ္ဗံ ပရဿ ဇီဝိတံ နာသေတွာ အတ္တနော ဇီဝိတနာသနတ္ထာယ သဏ္ဌိတော န စ တာဝ ဟောတိ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယဒါ အညံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေတွာ အတ္တာနံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပနတ္ထာယ ဌိတော၊ တဒါ သဗ္ဗစာဂပရိစ္စာဂါ နာမ ဟောတိ။ ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာ –

‘‘ကောဓံ ဆေတွာ သုခံ သေတိ၊ ကောဓံ ဆေတွာ န သောစတိ၊

ကောဓဿ ဝိသမူလဿ၊ မဓုရဂ္ဂဿ ဗြာဟ္မဏ၊

ဝဓံ အရိယာ ပသံသန္တိ၊ တဉှိ ဆေတွာ န သောစတီ’’တိ။ (သံ။ နိ။ ၁။၁၈၇၊ ၂၆၇)၊

ယတောတိ ယဒါ။ ပရပုဂ္ဂလံ ဃာဋေတွာတိ ပရပုဂ္ဂလံ နာသေတွာ။ အတ္တာနံ ဃာဋေတီတိ အတ္တာနံ မာရေတိ။ ပရမုဿဒဂတောတိ အတိဗလဝဘာဝံ ဂတော။ ပရမဝေပုလ္လပ္ပတ္တောတိ အတိဝိပုလဘာဝံ ပတ္တော။ ကောဓဿ ပဟီနတ္တာတိ အနာဂါမိမဂ္ဂေန ဝုတ္တပ္ပကာရဿ ကောဓဿ ပဟီနဘာဝေန။ ကောဓဝတ္ထုဿ ပရိညာတတ္တာတိ ကောဓဿ ပတိဋ္ဌာဘူတဿ ကာရဏဘူတဿ ပိယာပိယအဋ္ဌာနသင်္ခါတဿ ဝတ္ထုဿ ဉာတတီရဏပရိညာဟိ ဗျာပေတွာ ဉာတဘာဝေန။ ကောဓဟေတုဿ ဥပစ္ဆိန္နတ္တာတိ ကောဓဿ ဇနကဟေတုနော ဒေါမနဿသဟဂတစိတ္တုပ္ပာဒဿ ဥစ္ဆိန္နဘာဝေန။

တာသီတိ ဘာယနသီလော ဟောတိ။ ဥတ္တာသီတိ အတိဘာယနသီလော။ ပရိတ္တာသီတိ သမန္တတော ဘာယနသီလော။ ဘာယတီတိ ဘယံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ သန္တာသံ အာပဇ္ဇတီတိ ဝိရူပဘာဝံ ပါပုဏာတိ။ ကတ္ထီဟောတီတိ အတ္တနော ဝဏ္ဏဘဏနသီလော ဟောတိ။ ဝိကတ္ထီတိ ဝိဝိဓာ နာနပ္ပကာရတော ဝဏ္ဏဘဏနသီလော။ ဇာတိယာ ဝါတိ ခတ္တိယဘာဝါဒိဇာတိသမ္ပတ္တိယာ ဝါ။ ဂေါတ္တေန ဝါတိ ဂေါတမဂေါတ္တာဒိနာ ဥက္ကဋ္ဌဂေါတ္တေန ဝါ။ ကောလပုတ္တိယေန ဝါတိ မဟာကုလဘာဝေန ဝါ။ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယ ဝါတိ ဝဏ္ဏသမ္ပန္နသရီရတာယ ဝါ။ သရီရဉှိ ‘‘ပေါက္ခရ’’န္တိ ဝုစ္စတိ၊ တဿ ဝဏ္ဏသမ္ပတ္တိယာ အဘိရူပဘာဝေနာတိ အတ္ထော။ ဓနေန ဝါတိအာဒီနိ ဥတ္တာနတ္ထာနေဝ။

ကုက္ကုစ္စန္တိ နိဒ္ဒေသဿ ဥဒ္ဒေသပဒံ။ တတ္ထ ကုက္ကုစ္စန္တိ ကုစ္ဆိတံ ကတံ ကုကတံ၊ တဿ ဘာဝေါ ကုက္ကုစ္စံ။ တံ ပစ္ဆာနုတာပလက္ခဏံ၊ ကတာကတာနုသောစနရသံ၊ ဝိပ္ပဋိသာရပစ္စုပဋ္ဌာနံ၊ ကတာကတပဒဋ္ဌာနံ၊ ဒါသဗျံ ဝိယ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဟတ္ထကုက္ကုစ္စမ္ပီတိ ဟတ္ထေဟိ ကုစ္ဆိတံ ကတံ ကုကတံ၊ တဿ ဘာဝေါ ဟတ္ထကုက္ကုစ္စံ။ ပါဒကုက္ကုစ္စာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။

အကပ္ပိယေကပ္ပိယသညိတာတိ အစ္ဆမံသံ သူကရမံသန္တိ ခါဒတိ၊ ဒီပိမံသံ မိဂမံသန္တိ ခါဒတိ၊ အကပ္ပိယဘောဇနံ ကပ္ပိယဘောဇနန္တိ ဘုဉ္ဇတိ၊ ဝိကာလေ ကာလသညိတာယ ဘုဉ္ဇတိ၊ အကပ္ပိယပါနကံ ကပ္ပိယပါနကန္တိ ပိဝတိ။ အယံ အကပ္ပိယေ ကပ္ပိယသညိတာ။ ကပ္ပိယေ အကပ္ပိယသညိတာတိ သူကရမံသံ အစ္ဆမံသန္တိ ခါဒတိ၊ မိဂမံသံ ဒီပိမံသန္တိ ခါဒတိ၊ ကပ္ပိယဘောဇနံ အကပ္ပိယဘောဇနန္တိ ဘုဉ္ဇတိ၊ ကာလေ ဝိကာလသညိတာယ ဘုဉ္ဇတိ၊ ကပ္ပိယပါနကံ အကပ္ပိယပါနကန္တိ ပိဝတိ။ အယံ ကပ္ပိယေ အကပ္ပိယသညိတာ။ အဝဇ္ဇေ ဝဇ္ဇသညိတာတိ နိဒ္ဒေါသေ ဒေါသသညိတာ။ ဝဇ္ဇေ အဝဇ္ဇသညိတာတိ သဒေါသေ နိဒ္ဒေါသသညိတာ။ ကုက္ကုစ္စာယနာတိ ကုက္ကုစ္စာယနာကာရော။ ကုက္ကုစ္စာယိတတ္တန္တိ ကုက္ကုစ္စာယိတဘာဝေါ။ စေတသော ဝိပ္ပဋိသာရောတိ စိတ္တဿ ဝိရူပေါ ပဋိသရဏဘာဝေါ။ မနောဝိလေခေါတိ စိတ္တဿ ဝိလေခေါ။

ကတတ္တာ စ အကတတ္တာ စာတိ ကာယဒုစ္စရိတာဒီနံ ကတဘာဝေန စ ကာယသုစရိတာဒီနံ အကတဘာဝေန စ။ ကတံ မေ ကာယဒုစ္စရိတန္တိ မယာ ကာယေန ကိလေသပူတိကတ္တာ ဒုဋ္ဌု စရိတံ ကာယေန ကတံ။ အကတံ မေ ကာယသုစရိတန္တိ မယာ ကာယေန သုဋ္ဌု စရိတံ န ကတံ။ ဝစီဒုစ္စရိတဝစီသုစရိတာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော နိရောဓပရိယောသာနေသု ။

စိတ္တဿာတိ န သတ္တဿ န ပေါသဿ။ ဥဒ္ဓစ္စန္တိ ဥဒ္ဓတာကာရော။ အဝူပသမောတိ န ဝူပသမော။ စေတော ဝိက္ခိပတီတိ စေတသော ဝိက္ခေပေါ၊ ဘန္တတ္တံ စိတ္တဿာတိ စိတ္တဿ ဘန္တဘာဝေါ ဘန္တယာနဘန္တဂေါဏာဒီနံ ဝိယ။ ဣမိနာ ဧကာရမ္မဏသ္မိံယေဝ ဝိပ္ဖန္ဒနံ ကထိတံ။ ဥဒ္ဓစ္စဉှိ ဧကာရမ္မဏေ ဝိပ္ဖန္ဒတိ၊ ဝိစိကိစ္ဆာ နာနာရမ္မဏေတိ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ ဥဒ္ဓစ္စန္တိ အယံ ဥဒ္ဓတဘာဝေါ ကထီယတိ။

မုသာဝါဒံ ပဟာယာတိ ဧတ္ထ မုသာတိ ဝိသံဝါဒနပုရေက္ခာရဿ အတ္ထဘဉ္ဇကော ဝစီပယောဂေါ ကာယပယောဂေါ ဝါ။ ဝိသံဝါဒနာဓိပ္ပာယေန ပနဿ ပရဝိသံဝါဒကကာယဝစီပယောဂသမုဋ္ဌာပိကာ စေတနာ မုသာဝါဒေါ။

အပရော နယော – မုသာတိ အဘူတံ အတစ္ဆံ ဝတ္ထု။ ဝါဒေါတိ တဿ ဘူတတော တစ္ဆတော ဝိညာပနံ။ လက္ခဏတော ပန အတထံ ဝတ္ထုံ တထတော ပရံ ဝိညာပေတုကာမဿ တထာဝိညတ္တိသမုဋ္ဌာပိကာ စေတနာ မုသာဝါဒေါ၊ တံ မုသာဝါဒံ။ ပဟာယာတိ ဣမံ မုသာဝါဒစေတနာသင်္ခါတံ ဒုဿီလျံ ပဇဟိတွာ ။ ပဋိဝိရတောတိ ပဟီနကာလတော ပဋ္ဌာယ တတော ဒုဿီလျတော ဩရတော ဝိရတောဝ။ နတ္ထိ တဿ ဝီတိက္ကမိဿာမီတိ စက္ခုသောတဝိညေယျာ ဓမ္မာ၊ ပဂေဝ ကာယဝိညေယျာတိ ဣမိနာ နယေန အညေသုပိ ဧဝရူပေသု ပဒေသု အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

သစ္စံ ဝဒတီတိ သစ္စဝါဒီ။ သစ္စေန သစ္စံ သန္ဒဟတိ ဃဋေတီတိ သစ္စသန္ဓော၊ န အန္တရန္တရာ မုသာ ဝဒတီတိ အတ္ထော။ ယော ဟိ ပုရိသော ကဒါစိ မုသာ ဝဒတိ၊ ကဒါစိ သစ္စံ၊ တဿ မုသာဝါဒေန အန္တရိတတ္တာ သစ္စံ သစ္စေန န ဃဋိယတိ၊ တသ္မာ သော န သစ္စသန္ဓော၊ အယံ ပန န တာဒိသော၊ ဇီဝိတဟေတုပိ မုသာ အဝတွာ သစ္စေန သစ္စံ သန္ဒဟတိယေဝါတိ သစ္စသန္ဓော။

ထေတောတိ ထိရော၊ ထိရကထောတိ အတ္ထော။ ဧကော ဟိ ပုဂ္ဂလော ဟလိဒ္ဒိရာဂေါ ဝိယ၊ ထုသရာသိမှိ နိခါတခါဏု ဝိယ၊ အဿပိဋ္ဌေ ဌပိတကုမ္ဘဏ္ဍမိဝ စ န ထိရကထော ဟောတိ၊ ဧကော ပါသာဏလေခါ ဝိယ၊ ဣန္ဒခီလာ ဝိယ စ ထိရကထော ဟောတိ၊ အသိနာ သီသံ ဆိန္ဒန္တေပိ ဒွေ ကထာ န ကထေတိ၊ အယံ ဝုစ္စတိ ထေတော။

ပစ္စယိကောတိ ပတ္တိယာယိတဗ္ဗကော၊ သဒ္ဓါယိတဗ္ဗကောတိ အတ္ထော။ ဧကစ္စော ဟိ ပုဂ္ဂလော န ပစ္စယိကော ဟောတိ၊ ‘‘ဣဒံ ကေန ဝုတ္တံ၊ အသုကေနာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘မာ တဿ ဝစနံ သဒ္ဒဟထာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတံ အာပဇ္ဇတိ။ ဧကော ပစ္စယိကော ဟောတိ၊ ‘‘ဣဒံ ကေန ဝုတ္တံ၊ အသုကေနာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ယဒိ တေန ဝုတ္တံ၊ ဣဒမေဝ ပမာဏံ၊ ဣဒါနိ ဥပပရိက္ခိတဗ္ဗံ နတ္ထိ၊ ဧဝမေဝ ဣဒ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတံ အာပဇ္ဇတိ၊ အယံ ဝုစ္စတိ ပစ္စယိကော။

အဝိသံဝါဒကော လောကဿာတိ တာယ သစ္စဝါဒိတာယ လောကံ န ဝိသံဝါဒေတီတိ အတ္ထော။

ပိသုဏံ ဝါစံ ပဟာယာတိအာဒီသု ယာယ ဝါစာယ ယဿ တံ ဝါစံ ဘာသတိ၊ တဿ ဟဒယေ အတ္တနော ပိယဘာဝံ ပရဿ စ သုညဘာဝံ ကရောတိ၊ သာ ပိသုဏာ ဝါစာ။ ယာယ ပန အတ္တာနမ္ပိ ပရမ္ပိ ဖရုသံ ကရောတိ၊ ယာ ဝါစာ သယမ္ပိ ဖရုသာ၊ နေဝ ကဏ္ဏသုခါ န ဟဒယင်္ဂမာ၊ အယံ ဖရုသာ ဝါစာ။ ယေန သမ္ဖံ ပလပတိ နိရတ္ထကံ၊ သော သမ္ဖပ္ပလာပေါ။ ယာ တေသံ မူလဘူတာ စေတနာပိ ပိသုဏဝါစာဒိနာမမေဝ လဘတိ၊ သာ ဧဝ စ ဣဓ အဓိပ္ပေတာ။

ဣမေသံဘေဒါယာတိ ယေသံ ဣတော ဝုတ္တာနံ သန္တိကေ သုတံ၊ တေသံ ဘေဒါယ။ ဘိန္နာနံ ဝါ သန္ဓာတာတိ ဒွိန္နံ မိတ္တာနံ ဝါ သမာနုပဇ္ဈာယကာဒီနံ ဝါ ကေနစိဒေဝ ကာရဏေန ဘိန္နာနံ ဧကမေကံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘တုမှာကံ ဤဒိသေ ကုလေ ဇာတာနံ ဧဝံ ဗဟုဿုတာနံ ဣဒံ န ယုတ္တ’’န္တိအာဒီနိ ဝတွာ သန္ဓာနံ ကတ္တာ အနုကတ္တာ။

အနုပ္ပဒါတာတိ သန္ဓာနာနုပ္ပဒါတာ။ ဒွေ ဇနေ သမဂ္ဂေ ဒိသွာ ‘‘တုမှာကံ ဧဝရူပေ ကုလေ ဇာတာနံ ဧဝရူပေဟိ ဂုဏေဟိ သမန္နာဂတာနံ အနုစ္ဆဝိကမေတ’’န္တိအာဒီနိ ဝတွာ ဒဠှီကမ္မံ ကတ္တာတိ အတ္ထော။ သမဂ္ဂေါ အာရာမော အဿာတိ သမဂ္ဂါရာမော၊ ယတ္ထ သမဂ္ဂါ နတ္ထိ၊ တတ္ထ ဝသိတုမ္ပိ န ဣစ္ဆတီတိ အတ္ထော။ ‘‘သမဂ္ဂရာမော’’တိပိ ပါဠိ၊ အယမေဝေတ္ထ အတ္ထော။ သမဂ္ဂရတောတိ သမဂ္ဂေသု ရတော၊ တေ ပဟာယ အညတြ ဂန္တုမ္ပိ န ဣစ္ဆတီတိ အတ္ထော။ သမဂ္ဂေ ဒိသွာပိ သုတွာပိ နန္ဒတီတိ သမဂ္ဂနန္ဒီ။ သမဂ္ဂကရဏိံ ဝါစံ ဘာသိတာတိ ယာ ဝါစာ သတ္တေ သမဂ္ဂေယေဝ ကရောတိ၊ တံ သာမဂ္ဂိဂုဏပရိဒီပိကမေဝ ဝါစံ ဘာသတိ၊ န ဣတရန္တိ။

ပရဿ မမ္မစ္ဆေဒကကာယဝစီပယောဂသမုဋ္ဌာပိကာ ဧကန္တဖရုသစေတနာ ဖရုသာ ဝါစာ၊ နေလာတိ ဧလံ ဝုစ္စတိ ဒေါသော၊ နဿာ ဧလန္တိ နေလာ၊ နိဒ္ဒေါသာတိ အတ္ထော ‘‘နေလင်္ဂေါ သေတပစ္ဆာဒေါ’’တိ ဧတ္ထ (ဥဒါ။ ၆၅၊ ပေဋကော။ ၂၅) ဝုတ္တနေလံ ဝိယ။ ကဏ္ဏသုခါတိ ဗျဉ္ဇနမဓုရတာယ ကဏ္ဏာနံ သုခါ၊ သူစိဝိဇ္ဈနံ ဝိယ ကဏ္ဏသူလံ န ဇနေတိ။ အတ္ထမဓုရတာယ သကလသရီရေ ကောပံ အဇနေတွာ ပေမံ ဇနေတီတိ ပေမနီယာ။ ဟဒယံ ဂစ္ဆတိ အပဋိဟညမာနာ သုခေန စိတ္တံ ပဝိသတီတိ ဟဒယင်္ဂမာ။ ဂုဏပရိပုဏ္ဏတာယ ပုရေ ဘဝါတိ ပေါရီ၊ ပုရေ သံဝဍ္ဎနာရီ ဝိယ သုကုမာရာတိပိ ပေါရီ၊ ပုရဿ ဧသာတိပိ ပေါရီ၊ နဂရဝါသီနံ ကထာတိ အတ္ထော။ နဂရဝါသိနော ဟိ ယုတ္တကထာ ဟောန္တိ၊ ပိတိမတ္တံ ပိတာတိ ဘာတိမတ္တံ ဘာတာတိ ဝဒန္တိ။ ဧဝရူပီ ကထာ ဗဟုနော ဇနဿ ကန္တာ ဟောတီတိ ဗဟုဇနကန္တာ။ ကန္တဘာဝေနေဝ ဗဟုနော ဇနဿ မနာပါ စိတ္တဝုဍ္ဎိကရာတိ ဗဟုဇနမနာပါ။

အနတ္ထဝိညာပိကာ ကာယဝစီပယောဂသမုဋ္ဌာပိကာ အကုသလစေတနာ သမ္ဖပ္ပလာပေါ။ ကာလေန ဝဒတီတိ ကာလဝါဒီ၊ ဝတ္တဗ္ဗယုတ္တကာလံ သလ္လက္ခေတွာ ဝဒတီတိ အတ္ထော။ ဘူတံ တထံ တစ္ဆံ သဘာဝမေဝ ဝဒတီတိ ဘူတဝါဒီ။ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကတ္ထသန္နိဿိတမေဝ ကတွာ ဝဒတီတိ အတ္ထဝါဒီ။ နဝလောကုတ္တရဓမ္မသန္နိဿိတံ ကတွာ ဝဒတီတိ ဓမ္မဝါဒီ။ သံဝရဝိနယပဟာနဝိနယသန္နိဿိတံ ကတွာ ဝဒတီတိ ဝိနယဝါဒီ။

နိဓာနံ ဝုစ္စတိ ဌပနောကာသော၊ နိဓာနမဿ အတ္ထီတိ နိဓာနဝတီ၊ ဟဒယေ နိဓာတဗ္ဗယုတ္တကံ ဝါစံ ဘာသိတာတိ အတ္ထော။ ကာလေနာတိ ဧဝရူပိံ ဘာသမာနောပိ စ ‘‘အဟံ နိဓာနဝတိံ ဝါစံ ဘာသိဿာမီ’’တိ န အကာလေန ဘာသတိ၊ ယုတ္တကာလံ ပန အပေက္ခိတွာဝ ဘာသတီတိ အတ္ထော။ သာပဒေသန္တိ သဥပမံ၊ သကာရဏန္တိ အတ္ထော။ ပရိယန္တဝတိန္တိ ပရိစ္ဆေဒံ ဒဿေတွာ ယထာဿာ ပရိစ္ဆေဒေါ ပညာယတိ၊ ဧဝံ ဘာသတီတိ အတ္ထော။ အတ္ထသံဟိတန္တိ အနေကေဟိပိ နယေဟိ ဝိဘဇန္တေန ပရိယာဒါတုံ အသက္ကုဏေယျတာယ အတ္ထသမ္ပန္နံ ဘာသတိ။ ယံ ဝါ သော အတ္ထဝါဒီ အတ္ထံ ဝဒတိ၊ တေန အတ္ထေန သဟိတတ္တာ အတ္ထသံဟိတံ ဝါစံ ဘာသတိ၊ န အညံ နိက္ခိပိတွာ အညံ ဘာသတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ စတုဒ္ဒေါသာပဂတံ ဝါစံ ဘာသတီတိ မုသာဝါဒါဒီဟိ စတူဟိ ဒေါသေဟိ အပဂတံ ဝါစံ ဘာသတိ။ ဒွတ္တိံသာယ တိရစ္ဆာနကထာယာတိ ဒွတ္တိံသာယ သဂ္ဂမောက္ခာနံ တိရစ္ဆာနဘူတာယ ကထာယ။

ဒသကထာဝတ္ထူနီတိ အပ္ပိစ္ဆတာဒီနိ ဒသ ဝိဝဋ္ဋနိဿိတာယ ကထာယ ဝတ္ထုဘူတာနိ ကာရဏာနိ။ အပ္ပိစ္ဆကထန္တိ ဧတ္ထ အပ္ပိစ္ဆောတိ ဣစ္ဆာဝိရဟိတော အနိစ္ဆော နိတ္တဏှော။ ဧတ္ထ ဟိ ဗျဉ္ဇနံ သာဝသေသံ ဝိယ၊ အတ္ထော ပန နိရဝသေသော။ န ဟိ ခီဏာသဝဿ အဏုမတ္တာပိ ဣစ္ဆာ နာမ အတ္ထိ။

အပိစေတ္ထ အတြိစ္ဆတာ ပါပိစ္ဆတာ မဟိစ္ဆတာ အပ္ပိစ္ဆတာတိ အယံ ဘေဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော – တတ္ထ သကလာဘေ အတိတ္တဿ ပရလာဘပတ္ထနာ အတြိစ္ဆတာ နာမ၊ တာယ သမန္နာဂတဿ ဧကဘာဇနေ ပက္ကပူဝေပိ အတ္တနော ပတ္တေ ပတိတေ န သုပက္ကော ဝိယ ခုဒ္ဒကော ဝိယ စ ခါယတိ၊ သွေဝ ပန ပရဿ ပတ္တေ ပက္ခိတ္တော သုပက္ကော ဝိယ မဟန္တော ဝိယ စ ခါယတိ။ အသန္တဂုဏသမ္ဘာဝနတာ ပန ပဋိဂ္ဂဟဏေ စ အမတ္တညုတာ ပါပိစ္ဆတာ နာမ၊ သာ ‘‘ဣဓေကစ္စော အသဒ္ဓါ သမာနော သဒ္ဓါတိ မံ ဇနော ဇာနာတူ’’တိအာဒိနာ (ဝိဘ။ ၈၅၁) နယေန အတြေဝ အာဂတာယေဝ။ တာယ စ သမန္နာဂတော ပုဂ္ဂလော ကောဟညေ ပတိဋ္ဌာတိ။ သန္တဂုဏသမ္ဘာဝနတာ ပန ပဋိဂ္ဂဟဏေ စ အမတ္တညုတာ မဟိစ္ဆတာ နာမ၊ သာပိ ‘‘ဣဓေကစ္စော သဒ္ဓါ သမာနော သဒ္ဓါတိ မံ ဇနော ဇာနာတူတိ ဣစ္ဆတိ၊ သီလဝါ သမာနော သီလဝါတိ မံ ဇနော ဇာနာတူ’’တိ (ဝိဘ။ ၈၅၁) ဣမိနာ နယေန အာဂတာယေဝ။ တာယ သမန္နာဂတော ပုဂ္ဂလော ဒုဿန္တပ္ပယော ဟောတိ၊ ဝိဇာတမာတာပိဿ စိတ္တံ ဂဟေတုံ န သက္ကောတိ။ တေနေတံ ဝုစ္စတိ –

‘‘အဂ္ဂိက္ခန္ဓော သမုဒ္ဒေါ စ၊ မဟိစ္ဆော စာပိ ပုဂ္ဂလော၊

သကဋေန ပစ္စယေ ဒေတု၊ တယောပေတေ အတပ္ပယာ’’တိ။ (မ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၂၅၂၊ အ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁။၆၃၊ ဥဒါ။ အဋ္ဌ။ ၃၁)၊

သန္တဂုဏနိဂူဟနတာ ပန ပဋိဂ္ဂဟဏေ စ မတ္တညုတာ အပ္ပိစ္ဆတာ နာမ၊ တာယ သမန္နာဂတော ပုဂ္ဂလော အတ္တနိ ဝိဇ္ဇမာနမ္ပိ ဂုဏံ ပဋိစ္ဆာဒေတုကာမတာယ သဒ္ဓါ သမာနော ‘‘သဒ္ဓါတိ မံ ဇနော ဇာနာတူ’’တိ န ဣစ္ဆတိ။ သီလဝါ… ပဝိဝိတ္တော… ဗဟုဿုတော… အာရဒ္ဓဝီရိယော… သမာဓိသမ္ပန္နော… ပညဝါ… ခီဏာသဝေါ သမာနော ‘‘ခီဏာသဝေါတိ မံ ဇနော ဇာနာတူ’’တိ န ဣစ္ဆတိ သေယျထာပိ မဇ္ဈန္တိကတ္ထေရော။ ဧဝံ အပ္ပိစ္ဆော စ ပန ဘိက္ခု အနုပ္ပန္နံ လာဘံ ဥပ္ပာဒေတိ၊ ဥပ္ပန္နံ ထာဝရံ ကရောတိ၊ ဒါယကာနံ စိတ္တံ အာရာဓေတိ၊ ယထာ ယထာ ဟိ သော အတ္တနော အပ္ပိစ္ဆတာယ အပ္ပံ ဂဏှာတိ၊ တထာ တထာ တဿ ဝတ္တေ ပသန္နာ မနုဿာ ဗဟူ ဒေန္တိ။

အပရောပိ စတုဗ္ဗိဓော အပ္ပိစ္ဆော ပစ္စယအပ္ပိစ္ဆော ဓုတင်္ဂအပ္ပိစ္ဆော ပရိယတ္တိအပ္ပိစ္ဆော အဓိဂမအပ္ပိစ္ဆောတိ ။ တတ္ထ စတူသု ပစ္စယေသု အပ္ပိစ္ဆော ပစ္စယအပ္ပိစ္ဆော။ သော ဒါယကဿ ဝသံ ဇာနာတိ၊ ဒေယျဓမ္မဿ ဝသံ ဇာနာတိ၊ အတ္တနော ထာမံ ဇာနာတိ။ ယဒိ ဟိ ဒေယျဓမ္မော ဗဟု ဟောတိ၊ ဒါယကော အပ္ပံ ဒါတုကာမော၊ ဒါယကဿ ဝသေန အပ္ပံ ဂဏှာတိ။ ဒေယျဓမ္မော အပ္ပော၊ ဒါယကော ဗဟုံ ဒါတုကာမော၊ ဒေယျဓမ္မဿ ဝသေန အပ္ပံ ဂဏှာတိ။ ဒေယျဓမ္မောပိ ဗဟု၊ ဒါယကောပိ ဗဟုံ ဒါတုကာမော၊ အတ္တနော ထာမံ ဉတွာ ပမာဏေနေဝ ဂဏှာတိ။

ဓုတင်္ဂသမာဒါနဿ အတ္တနိ အတ္ထိဘာဝံ န ဇာနာပေတုကာမော ဓုတင်္ဂအပ္ပိစ္ဆော နာမ။ ယော ပန ဗဟုဿုတဘာဝံ န ဇာနာပေတုကာမော၊ အယံ ပရိယတ္တိအပ္ပိစ္ဆော နာမ။ ယော ပန သောတာပန္နာဒီသု အညတရော ဟုတွာ သောတာပန္နာဒိဘာဝံ ဇာနာပေတုံ န ဣစ္ဆတိ၊ အယံ အဓိဂမအပ္ပိစ္ဆော နာမ။ ခီဏာသဝေါ ပန အတြိစ္ဆတံ ပါပိစ္ဆတံ မဟိစ္ဆတံ ပဟာယ သဗ္ဗသော ဣစ္ဆာပဋိပက္ခဘူတာယ အလောဘသင်္ခါတာယ ပရိသုဒ္ဓါယ အပ္ပိစ္ဆတာယ သမန္နာဂတတ္တာ အပ္ပိစ္ဆော နာမ။ ‘‘အာဝုသော၊ အတြိစ္ဆတာ ပါပိစ္ဆတာ မဟိစ္ဆတာတိ၊ ဣမေ ဓမ္မာ ပဟာတဗ္ဗာတိ၊ တေသု အာဒီနဝံ ဒဿေတွာ ဧဝရူပံ အပ္ပိစ္ဆတံ သမာဒါယ ဝတ္တိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝဒန္တော အပ္ပိစ္ဆကထံ ကထေတိ နာမ။

သန္တုဋ္ဌီကထန္တိအာဒီသု ဝိသေသတ္ထမေဝ ဒီပယိဿာမ၊ ယောဇနာ ပန ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သန္တုဋ္ဌီကထန္တိ ဣတရီတရပစ္စယသန္တောသံ နိဿိတံ ကထံ။ သော ပနေသ သန္တောသော ဒွါဒသဝိဓော ဟောတိ။ သေယျထိဒံ – စီဝရေ ယထာလာဘသန္တောသော၊ ယထာဗလသန္တောသော၊ ယထာသာရုပ္ပသန္တောသောတိ တိဝိဓော။ ဧဝံ ပိဏ္ဍပါတာဒီသုပိ။

တဿာယံ ပဘေဒဝဏ္ဏနာ – ဣဓ ဘိက္ခု စီဝရံ လဘတိ သုန္ဒရံ ဝါ အသုန္ဒရံ ဝါ။ သော တေနေဝ ယာပေတိ၊ အညံ န ပတ္ထေတိ၊ လဘန္တောပိ န ဂဏှာတိ။ အယမဿ စီဝရေ ယထာလာဘသန္တောသော။ အထ ပန ယော ပကတိဒုဗ္ဗလော ဝါ ဟောတိ၊ အာဗာဓဇရာဘိဘူတော ဝါ၊ ဂရုစီဝရံ ပါရုပန္တော ကိလမတိ။ သော သဘာဂေန ဘိက္ခုနာ သဒ္ဓိံ တံ ပရိဝတ္တေတွာ လဟုကေန ယာပေန္တောပိ သန္တုဋ္ဌောဝ ဟောတိ။ အယမဿ စီဝရေ ယထာဗလသန္တောသော။ အပရော ပဏီတပစ္စယလာဘီ ဟောတိ။ သော ပတ္တုဏ္ဏစီဝရာဒီနံ အညတရံ မဟဂ္ဃစီဝရံ၊ ဗဟူနိ ဝါ ပန စီဝရာနိ လဘိတွာ ‘‘ဣဒံ ထေရာနံ စိရပဗ္ဗဇိတာနံ၊ ဣဒံ ဗဟုဿုတာနံ အနုရူပံ၊ ဣဒံ ဂိလာနာနံ၊ ဣဒံ အပ္ပလာဘီနံ ဟောတူ’’တိ ဒတွာ တေသံ ပုရာဏစီဝရံ ဝါ သင်္ကာရကူဋာဒိတော ဝါ နန္တကာနိ ဥစ္စိနိတွာ တေဟိ သင်္ဃာဋိံ ကတွာ ဓာရေန္တောပိ သန္တုဋ္ဌောဝ ဟောတိ။ အယမဿ စီဝရေ ယထာသာရုပ္ပသန္တောသော။

ဣဓ ပန ဘိက္ခု ပိဏ္ဍပါတံ လဘတိ လူခံ ဝါ ပဏီတံ ဝါ၊ သော တေနေဝ ယာပေတိ၊ အညံ န ပတ္ထေတိ၊ လဘန္တောပိ န ဂဏှာတိ။ အယမဿ ပိဏ္ဍပါတေ ယထာလာဘသန္တောသော။ ယော ပန အတ္တနော ပကတိဝိရုဒ္ဓံ ဝါ ဗျာဓိဝိရုဒ္ဓံ ဝါ ပိဏ္ဍပါတံ လဘတိ၊ ယေနဿ ပရိဘုတ္တေန အဖာသု ဟောတိ၊ သော တံ သဘာဂဿ ဘိက္ခုနော ဒတွာ တဿ ဟတ္ထတော သပ္ပာယဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိတွာ သမဏဓမ္မံ ကရောန္တောပိ သန္တုဋ္ဌောဝ ဟောတိ။ အယမဿ ပိဏ္ဍပါတေ ယထာဗလသန္တောသော။ အပရော ဗဟုံ ပဏီတံ ပိဏ္ဍပါတံ လဘတိ၊ သော တံ စီဝရံ ဝိယ ထေရစိရပဗ္ဗဇိတဗဟုဿုတအပ္ပလာဘီဂိလာနာနံ ဒတွာ တေသံ ဝါ သေသကံ ပိဏ္ဍာယ ဝါ စရိတွာ မိဿကာဟာရံ ဘုဉ္ဇန္တောပိ သန္တုဋ္ဌောဝ ဟောတိ။ အယမဿ ပိဏ္ဍပါတေ ယထာသာရုပ္ပသန္တောသော။

ဣဓ ပန ဘိက္ခု သေနာသနံ လဘတိ မနာပံ ဝါ အမနာပံ ဝါ၊ သော တေန နေဝ သောမနဿံ န ဒေါမနဿံ ဥပ္ပာဒေတိ၊ အန္တမသော တိဏသန္ထာရကေနာပိ ယထာလဒ္ဓေနေဝ တုဿတိ။ အယမဿ သေနာသနေ ယထာလာဘသန္တောသော။ ယော ပန အတ္တနော ပကတိဝိရုဒ္ဓံ ဝါ ဗျာဓိဝိရုဒ္ဓံ ဝါ သေနာသနံ လဘတိ၊ ယတ္ထဿ ဝသတော အဖာသု ဟောတိ၊ သော တံ သဘာဂဿ ဘိက္ခုနော ဒတွာ တဿ သန္တကေ သပ္ပာယသေနာသနေ ဝသန္တောပိ သန္တုဋ္ဌောဝ ဟောတိ။ အယမဿ သေနာသနေ ယထာဗလသန္တောသော။

အပရော မဟာပုညော လေဏမဏ္ဍပကူဋာဂါရာဒီနိ ဗဟူနိ ပဏီတသေနာသနာနိ လဘတိ၊ သော တံ စီဝရံ ဝိယ ထေရစိရပဗ္ဗဇိတဗဟုဿုတအပ္ပလာဘီဂိလာနာနံ ဒတွာ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ဝသန္တောပိ သန္တုဋ္ဌောဝ ဟောတိ။ အယမဿ သေနာသနေ ယထာသာရုပ္ပသန္တောသော။ ယောပိ ‘‘ဥတ္တမသေနာသနံ နာမ ပမာဒဋ္ဌာနံ၊ တတ္ထ နိသိန္နဿ ထိနမိဒ္ဓံ ဩက္ကမတိ၊ နိဒ္ဒါဘိဘူတဿ ပုန ပဋိဗုဇ္ဈတော ပါပဝိတက္ကာ ပါတုဘဝန္တီ’’တိ ပဋိသဉ္စိက္ခိတွာ တာဒိသံ သေနာသနံ ပတ္တမ္ပိ န သမ္ပဋိစ္ဆတိ၊ သော တံ ပဋိက္ခိပိတွာ အဗ္ဘောကာသရုက္ခမူလာဒီသု ဝသန္တောပိ သန္တုဋ္ဌောဝ ဟောတိ။ အယမဿ သေနာသနေ ယထာသာရုပ္ပသန္တောသော။

ဣဓ ပန ဘိက္ခု ဘေသဇ္ဇံ လဘတိ လူခံ ဝါ ပဏီတံ ဝါ၊ သော ယံ လဘတိ၊ တေနေဝ တုဿတိ၊ အညံ န ပတ္ထေတိ၊ လဘန္တောပိ န ဂဏှာတိ။ အယမဿ ဂိလာနပစ္စယေ ယထာလာဘသန္တောသော။ ယော ပန တေလေန အတ္ထိကော ဖာဏိတံ လဘတိ၊ သော တံ သဘာဂဿ ဘိက္ခုနော ဒတွာ တဿ ဟတ္ထတော တေလံ ဂဟေတွာ အညဒေဝ ဝါ ပရိယေသိတွာ ဘေသဇ္ဇံ ကရောန္တောပိ သန္တုဋ္ဌောဝ ဟောတိ။ အယမဿ ဂိလာနပစ္စယေ ယထာဗလသန္တောသော။

အပရော မဟာပုညော ဗဟုံ တေလမဓုဖာဏိတာဒိပဏီတဘေသဇ္ဇံ လဘတိ၊ သော တံ စီဝရံ ဝိယ ထေရစိရပဗ္ဗဇိတဗဟုဿုတအပ္ပလာဘီဂိလာနာနံ ဒတွာ တေသံ အာဘတေန ယေန ကေနစိ ယာပေန္တောပိ သန္တုဋ္ဌောဝ ဟောတိ။ ယော ပန ဧကသ္မိံ ဘာဇနေ စတုမဓုရံ ဌပေတွာ ဧကသ္မိံ မုတ္တဟရီတကံ ‘‘ဂဏှ၊ ဘန္တေ၊ ယဒိစ္ဆသီ’’တိ ဝုစ္စမာနော ‘‘သစဿ တေသု အညတရေနပိ ရောဂေါ ဝူပသမ္မတိ၊ အထ မုတ္တဟရီတကံ နာမ ဗုဒ္ဓါဒီဟိ ဝဏ္ဏိတ’’န္တိ စတုမဓုရံ ပဋိက္ခိပိတွာ မုတ္တဟရီတကေန ဘေသဇ္ဇံ ကရောန္တော ပရမသန္တုဋ္ဌောဝ ဟောတိ။ အယမဿ ဂိလာနပစ္စယေ ယထာသာရုပ္ပသန္တောသော။ ဣမေသံ ပန ပစ္စေကပစ္စယေသု တိဏ္ဏံ တိဏ္ဏံ သန္တောသာနံ ယထာသာရုပ္ပသန္တောသောဝ အဂ္ဂေါ။ အရဟာ ဧကေကသ္မိံ ပစ္စယေ ဣမေဟိ တီဟိပိ သန္တုဋ္ဌောဝ။

ပဝိဝေကကထန္တိ ပဝိဝေကနိဿိတံ ကထံ။ တယော ဟိ ဝိဝေကာ ကာယဝိဝေကော စိတ္တဝိဝေကော ဥပဓိဝိဝေကောတိ။ တတ္ထ ဧကော ဂစ္ဆတိ၊ ဧကော တိဋ္ဌတိ၊ ဧကော နိသီဒတိ၊ ဧကော သေယျံ ကပ္ပေတိ၊ ဧကော ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသတိ၊ ဧကော ပဋိက္ကမတိ၊ ဧကော အဘိက္ကမတိ၊ ဧကော စင်္ကမံ အဓိဋ္ဌာတိ၊ ဧကော စရတိ၊ ဧကော ဝိဟရတီတိ အယံ ကာယဝိဝေကော နာမ။ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော ပန စိတ္တဝိဝေကော နာမ။ နိဗ္ဗာနံ ဥပဓိဝိဝေကော နာမ။

ဝုတ္တမ္ပိ ဟေတံ – ‘‘ကာယဝိဝေကော စ ဝိဝေကဋ္ဌကာယာနံ နေက္ခမ္မာဘိရတာနံ။ စိတ္တဝိဝေကော စ ပရိသုဒ္ဓစိတ္တာနံ ပရမဝေါဒါနပ္ပတ္တာနံ။ ဥပဓိဝိဝေကော စ နိရုပဓီနံ ပုဂ္ဂလာနံ ဝိသင်္ခါရဂတာန’’န္တိ (မဟာနိ။ ၅၇)။

အသံသဂ္ဂကထန္တိ ဧတ္ထ ပန သဝနသံသဂ္ဂေါ ဒဿနသံသဂ္ဂေါ သမုလ္လပနသံသဂ္ဂေါ သမ္ဘောဂသံသဂ္ဂေါ ကာယသံသဂ္ဂေါတိ ပဉ္စဝိဓော သံသဂ္ဂေါ။ တေသု ဣဓ ဘိက္ခု သုဏာတိ ‘‘အမုကသ္မိံ ဂါမေ ဝါ နိဂမေ ဝါ ဣတ္ထီ ဝါ ကုမာရီ ဝါ အဘိရူပါ ဒဿနီယာ ပါသာဒိကာ ပရမာယ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယ သမန္နာဂတာ’’တိ၊ သော တံ သုတွာ သံသီဒတိ ဝိသီဒတိ၊ န သက္ကောတိ ဗြဟ္မစရိယံ သန္ဓာရေတုံ၊ သိက္ခာဒုဗ္ဗလျံ အနာဝိကတွာ ဟီနာယာဝတ္တတိ။ ဧဝံ ပရေဟိ ကထိယမာနရူပါဒိသမ္ပတ္တိံ အတ္တနာ ဝါ ဟသိတလပိတဂီတသဒ္ဒံ သုဏန္တဿ သောတဝိညာဏဝီထိဝသေန ဥပ္ပန္နော ရာဂေါ သဝနသံသဂ္ဂေါ နာမ။

‘‘ဣဓ ဘိက္ခု န ဟေဝ ခေါ သုဏာတိ၊ အပိ စ ခေါ သာမံ ပဿတိ ဣတ္ထိံ ဝါ ကုမာရိံ ဝါ အဘိရူပံ ဒဿနီယံ ပါသာဒိကံ ပရမာယ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယ သမန္နာဂတံ၊ သော တံ ဒိသွာ သံသီဒတိ ဝိသီဒတိ၊ န သက္ကောတိ ဗြဟ္မစရိယံ သန္ဓာရေတုံ၊ သိက္ခာဒုဗ္ဗလျံ အနာဝိကတွာ ဟီနာယာဝတ္တတိ။ ဧဝံ ဝိသဘာဂရူပံ ဩလောကေန္တဿ ပန စက္ခုဝိညာဏဝီထိဝသေန ဥပ္ပန္နရာဂေါ ဒဿနသံသဂ္ဂေါ နာမ။

အညမညံ အလ္လာပသလ္လာပဝသေန ဥပ္ပန္နရာဂေါ ပန သမုလ္လပနသံသဂ္ဂေါ နာမ။ ဘိက္ခုနော ဘိက္ခုနိယာ သန္တကံ ဘိက္ခုနိယာ ဝါ ဘိက္ခုဿ သန္တကံ ဂဟေတွာ ပရိဘောဂကရဏဝသေန ဥပ္ပန္နရာဂေါ သမ္ဘောဂသံသဂ္ဂေါ နာမ။ ဟတ္ထဂ္ဂါဟာဒိဝသေန ဥပ္ပန္နရာဂေါ ပန ကာယသံသဂ္ဂေါ နာမ။ အရဟာ ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ သံသဂ္ဂေဟိ စတူဟိပိ ပရိသာဟိ သဒ္ဓိံ အသံသဋ္ဌော၊ ဂါဟမုတ္တကော စေဝ သံသဂ္ဂမုတ္တကော စ။ အသံသဂ္ဂဿ ဝဏ္ဏံ ဘဏန္တော အသံသဂ္ဂကထံ ကထေတိ နာမ။

ဝီရိယာရမ္ဘကထန္တိ ဧတ္ထ ယော ပဂ္ဂဟိတဝီရိယော ပရိပုဏ္ဏကာယိကစေတသိကဝီရိယော ဟောတိ၊ ဂမနေ ဥပ္ပန္နံ ကိလေသံ ဌာနံ ပါပုဏိတုံ န ဒေတိ၊ ဌာနေ ဥပ္ပန္နံ ကိလေသံ နိသဇ္ဇံ၊ နိသဇ္ဇာယ ဥပ္ပန္နံ ကိလေသံ သယနံ ပါပုဏိတုံ န ဒေတိ၊ ဒဏ္ဍေန ကဏှသပ္ပံ ဥပ္ပီဠေတွာ ဂဏှန္တော ဝိယ အမိတ္တံ ဂီဝါယ အက္ကမန္တော ဝိယ စ ဝိစရတိ၊ တာဒိသဿ အာရဒ္ဓဝီရိယဿ ဝဏ္ဏံ ဘဏန္တော ဝီရိယာရမ္ဘကထံ ကထေတိ နာမ။

သီလကထန္တိအာဒီသု သီလန္တိ စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလံ။ သမာဓီတိ ဝိပဿနာပါဒကာ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော။ ပညာတိ လောကိယလောကုတ္တရဉာဏံ။ ဝိမုတ္တီတိ အရဟတ္တဖလဝိမုတ္တိ။ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနန္တိ ဧကူနဝီသတိဝိဓံ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏံ။ သီလာဒီနံ ဂုဏံ ပကာသေန္တော သီလာဒိကထံ ကထေတိ နာမ။

သတိပဋ္ဌာနကထန္တိအာဒီနိ သင်္ဂဇာလမတိစ္စ သော မုနီတိပရိယောသာနာနိ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တာနုသာရေန ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။

၈၆။ နိရာသတ္တီတိ နိတ္တဏှော။ ဝိဝေကဒဿီ ဖဿေသူတိ ပစ္စုပ္ပန္နေသု စက္ခုသမ္ဖဿာဒီသု အတ္တာဒိဘာဝဝိဝေကံ ပဿတိ။ ဒိဋ္ဌီသု စ န နီယတီတိ ဒွါသဋ္ဌိယာ ဒိဋ္ဌီသု ကာယစိ ဒိဋ္ဌိယာ န နီယတိ။

ဝိပရိဏတံဝါ ဝတ္ထုံ န သောစတီတိ ပကတိဘာဝံ ဇဟိတွာ နဋ္ဌေ ကိသ္မိဉ္စိ ဝတ္ထုသ္မိံ န သောကံ အာပဇ္ဇတိ။ ဝိပရိဏတသ္မိံ ဝါတိ ဝိနဿမာနေ ဝတ္ထုမှိ။

စက္ခုသမ္ဖဿောတိ စက္ခုံ ဝတ္ထုံ ကတွာ စက္ခုဝိညာဏသဟဇာတော ဖဿော စက္ခုသမ္ဖဿော။ သေသေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဧတ္ထ စ ပုရိမာ စက္ခုပသာဒါဒိဝတ္ထုကာဝ၊ မနောသမ္ဖဿော ဟဒယဝတ္ထုကောပိ အဝတ္ထုကောပိ သဗ္ဗော စတုဘူမကော ဖဿော။ အဓိဝစနသမ္ဖဿောတိ ပရိယာယေန ဧတဿ နာမံ ဟောတိယေဝ ။ တယော ဟိ အရူပိနော ခန္ဓာ သယံ ပိဋ္ဌိဝဋ္ဋကာ ဟုတွာ အတ္တနော သဟဇာတသမ္ဖဿဿ အဓိဝစနသမ္ဖဿောတိ နာမံ ကရောန္တိ။ ပဋိဃသမ္ဖဿောတိ နိပ္ပရိယာယေန ပန ပဋိဃသမ္ဖဿော နာမ ပဉ္စဒွါရိကဖဿော။ အဓိဝစနသမ္ဖဿော နာမ မနောဒွါရိကဖဿော။ သုခဝေဒနီယော ဖဿောတိ သုခဝေဒနာယ ဟိတော ဥပ္ပာဒကော ဖဿော။ ဣတရဒွယေပိ ဧသေဝ နယော။ ကုသလော ဖဿောတိ ဧကဝီသတိကုသလစိတ္တသဟဇာတော ဖဿော။ အကုသလောတိ ဒွါဒသအကုသလသဟဇာတော ဖဿော။ အဗျာကတောတိ ဆပ္ပညာသအဗျာကတသဟဇာတော ဖဿော။ ကာမာဝစရောတိ စတုပညာသကာမာဝစရသဟဇာတော ဖဿော။ ရူပါဝစရောတိ ကုသလာဒိပဉ္စဒသရူပါဝစရသမ္ပယုတ္တော ။ အရူပါဝစရောတိ ကုသလာဗျာကတဝသေန ဒွါဒသအရူပါဝစရသမ္ပယုတ္တော။

သုညတောတိ အနတ္တာနုပဿနာဝသေန ဝိပဿန္တဿ ဥပ္ပန္နော မဂ္ဂေါ သုညတော၊ တေန သဟဇာတော ဖဿော သုညတော ဖဿော။ ဣတရဒွယေပိ ဧသေဝ နယော။ အနိမိတ္တောတိ ဧတ္ထ အနိစ္စာနုပဿနာဝသေန ဝိပဿန္တဿ ဥပ္ပန္နော မဂ္ဂေါ အနိမိတ္တော။ အပ္ပဏိဟိတောတိ ဒုက္ခာနုပဿနာဝသေန ဝိပဿန္တဿ ဥပ္ပန္နော မဂ္ဂေါ အပ္ပဏိဟိတော။ လောကိယောတိ လောကော ဝုစ္စတိ လုဇ္ဇနပလုဇ္ဇနဋ္ဌေန ဝဋ္ဋော၊ တသ္မိံ ပရိယာပန္နဘာဝေန လောကေ နိယုတ္တောတိ လောကိယော၊ တေဘူမကော ဓမ္မော။ လောကုတ္တရောတိ လောကတော ဥတ္တရော ဥတ္တိဏ္ဏောတိ လောကုတ္တရော၊ လောကေ အပရိယာပန္နဘာဝေနပိ လောကုတ္တရော။ အတ္တေန ဝါတိ အတ္တဘာဝေန ဝါ။ အတ္တနိယေန ဝါတိ အတ္တာယတ္တေန ဝါ။

၈၇။ ပတိလီနောတိ ရာဂါဒီနံ ပဟီနတ္တာ တတော အပဂတော။ အကုဟကောတိ အဝိမှာပကော တီဟိ ကုဟနဝတ္ထူဟိ။ အပိဟာလူတိ အပိဟနသီလော၊ ပတ္ထနာတဏှာယ ရဟိတောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အမစ္ဆရီတိ ပဉ္စမစ္ဆေရဝိရဟိတော။ အပ္ပဂဗ္ဘောတိ ကာယပါဂဗ္ဘိယာဒိဝိရဟိတော။ အဇေဂုစ္ဆောတိ သမ္ပန္နသီလာဒိတာယ အဇေဂုစ္ဆနီယော အသေစနကော မနာပေါ။ ပေသုဏေယျေ စ နော ယုတောတိ ဒွီဟိ အာကာရေဟိ ဥပသံဟရိတဗ္ဗေ ပိသုဏကမ္မေ အယုတ္တော။

ရာဂဿ ပဟီနတ္တာတိ အရဟတ္တမဂ္ဂေန ရာဂကိလေသဿ ပဟီနဘာဝေန။ အသ္မိမာနော ပဟီနော ဟောတီတိ အသ္မီတိ ဥန္နတိမာနော သမုစ္ဆေဒဝသေန ပဟီနော ဟောတိ။

တီဏိ ကုဟနဝတ္ထူနီတိ တီဏိ ဝိမှာပနကာရဏာနိ။ ပစ္စယပဋိသေဝနသင်္ခါတံ ကုဟနဝတ္ထူတိအာဒီသု စီဝရာဒီဟိ နိမန္တိတဿ တဒတ္ထိကဿေဝ သတော ပါပိစ္ဆတံ နိဿာယ ပဋိက္ခိပနေန တေ စ ဂဟပတိကေ အတ္တနိ သုပ္ပတိဋ္ဌိတပသာဒေ ဉတွာ ပုန တေသံ ‘‘အဟော အယျော အပ္ပိစ္ဆော၊ န ကိဉ္စိ ပဋိဂ္ဂဏှိတုံ ဣစ္ဆတိ၊ သုလဒ္ဓံ ဝတ နော အဿ၊ သစေ အပ္ပမတ္တကမ္ပိ ကိဉ္စိ ပဋိဂ္ဂဏှေယျာ’’တိ နာနာဝိဓေဟိ ဥပါယေဟိ ပဏီတာနိ စီဝရာဒီနိ ဥပနေန္တာနံ တဒနုဂ္ဂဟကာမတံယေဝ အဝိကတွာ ပဋိဂ္ဂဟဏေန စ တတော ပဘုတိ အပိ သကဋဘာရေဟိ ဥပနာမနဟေတုဘူတံ ဝိမှာပနံ ပစ္စယပဋိသေဝနသင်္ခါတံ ကုဟနဝတ္ထူတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ပါပိစ္ဆဿေဝ ပန သတော သမ္ဘာဝနာဓိပ္ပာယေန ကတေန ဣရိယာပထေန ဝိမှာပနံ ဣရိယာပထသင်္ခါတံ ကုဟနဝတ္ထူတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ပါပိစ္ဆဿေဝ ပန သတော ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မာဓိဂမပရိဒီပနဝါစာယ တထာ တထာ ဝိမှာပနံ သာမန္တဇပ္ပနသင်္ခါတံ ကုဟနဝတ္ထူတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ကတမံ ပစ္စယပဋိသေဝနသင်္ခါတန္တိ ဧတ္ထ ပစ္စယပဋိသေဝနန္တိ ဧဝံ သင်္ခါတံ ပစ္စယပဋိသေဝနသင်္ခါတံ။ နိမန္တေန္တီတိ ဣဓ ဂဟပတိကာ ‘‘ဘိက္ခံ ဂဏှထာ’’တိ ဘိက္ခူ နိမန္တေန္တိ။ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ ‘‘နိမန္တေတီ’’တိ ဝါ ‘‘ဝဒန္တီ’’တိ ဝါ ကေစိ ပဌန္တိ။ တာဒိသေ နိမန္တာပေန္တိ။ နိမန္တေန္တီတိ ပါဌဿ သမ္ဘဝေါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ စီဝရံ ပစ္စက္ခာတီတိ စီဝရံ ပဋိက္ခိပတိ။ ဧတံ သာရုပ္ပံ၊ ယံ သမဏောတိ ယံ စီဝရဓာရဏံ သမဏော ကရောတိ၊ ဧတံ သာရုပ္ပံ အနုစ္ဆဝိကံ။ ပါပဏိကာ ဝါ နန္တကာနီတိ အာပဏဒွါရေ ပတိကာနိ အန္တဝိရဟိတာနိ ပိလောတိကာနိ။ ဥစ္စိနိတွာတိ သံကဍ္ဎိတွာ။ ဥဉ္ဆာစရိယာယာတိ ဘိက္ခာစရဏေန။ ပိဏ္ဍိယာလောပေနာတိ ပိဏ္ဍံ ကတွာ လဒ္ဓအာလောပေန။ ပူတိမုတ္တေန ဝါတိ ဂေါမုတ္တေန ဝါ။ ဩသဓံ ကရေယျာတိ ဘေသဇ္ဇကိစ္စံ ကရေယျ။ တဒုပါဒါယာတိ တတော ပဋ္ဌာယ။ ဓုတဝါဒေါတိ ဓုတဂုဏဝါဒီ။ ဘိယျော ဘိယျော နိမန္တေန္တီတိ ဥပရူပရိ နိမန္တေန္တိ။ သမ္မုခီဘာဝါတိ သမ္မုခီဘာဝေန၊ ဝိဇ္ဇမာနတာယာတိ အတ္ထော။ ပသဝတီတိ ပဋိလဘတိ။ သဒ္ဓါယ သမ္မုခီဘာဝေန သက္ကာ ကာတုန္တိ ‘‘သဒ္ဓါယ သမ္မုခီဘာဝါ’’တိအာဒိမာဟ။ ဒေယျဓမ္မာ သုလဘာ ဒက္ခိဏေယျာ စ၊ သဒ္ဓါ ပန ဒုလ္လဘာ။ ပုထုဇ္ဇနဿ ဟိ သဒ္ဓါ အထာဝရာ၊ ပဒဝါရေ ပဒဝါရေ နာနာ ဟောတိ။ တေနေဝဿ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနသဒိသောပိ အဂ္ဂသာဝကော ပါဋိဘောဂေါ ဘဝိတုံ အသက္ကောန္တော အာဟ ‘‘ဒွိန္နံ ခေါ နေသံ အာဝုသော ဓမ္မာနံ ပါဋိဘောဂေါ ဘောဂါနဉ္စ ဇီဝိတဿ စ၊ သဒ္ဓါယ ပန တွံ ပါဋိဘောဂေါ’’တိ။

ဧဝံ တုမှေ ပုညေန ပရိဗာဟိရာ ဘဝိဿထာတိ ဧတ္ထ ပုညေနာတိ နိဿက္ကတ္ထေ ကရဏဝစနံ။ ပုညတော ပရိဟီနာ ပရမ္မုခါ ဘဝိဿထ။ ဘာကုဋိကာတိ မုခါနံ ပဓာနပုရိမဋ္ဌိတဘာဝဒဿနေန ဘာကုဋိကရဏံ၊ မုခသင်္ကောစောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဘာကုဋိကရဏံ သီလမဿာတိ ဘာကုဋိကော၊ ဘာကုဋိကဿ ဘာဝေါ ဘာကုဋိယံ။ ကုဟနာတိ ဝိမှာပနာ။ ကုဟဿ အာယနာ ကုဟာယနာ။ ကုဟိတဿ ဘာဝေါ ကုဟိတတ္တံ။

ပါပိစ္ဆောတိ အသန္တဂုဏဒီပနကာမော။ ဣစ္ဆာပကတောတိ ဣစ္ဆာယ အပကတော၊ ဥပဒ္ဒုတောတိ အတ္ထော။ သမ္ဘာဝနာဓိပ္ပာယောတိ ဗဟုမာနဇ္ဈာသယော။ ဂမနံ သဏ္ဌပေတီတိ အဘိက္ကမာဒိဂမနံ အဘိသင်္ခရောတိ၊ ပါသာဒိကဘာဝံ ကရောတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဣတရေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ပဏိဓာယ ဂစ္ဆတီတိ ပတ္ထနံ ဌပေတွာ ဂစ္ဆတိ။ သေသေသုပိ ဧသေဝ နယော။ သမာဟိတော ဝိယ ဂစ္ဆတီတိ ဥပစာရပ္ပတ္တော ဝိယ ဂစ္ဆတိ။ သေသေသုပိ ဧသေဝ နယော။

အာပါထကဇ္ဈာယီဝ ဟောတီတိ သမ္မုခါ အာဂတာနံ မနုဿာနံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇန္တော ဝိယ သန္တဘာဝံ ဒဿေတိ။ ဣရိယာပထဿာတိ စတုဣရိယာပထဿ။ အာဌပနာတိ အာဒိဋ္ဌပနာ၊ အာဒရေန ဝါ ဌပနာ။ ဌပနာတိ ဌပနာကာရော။ သဏ္ဌပနာတိ အဘိသင်္ခရဏံ၊ ပါသာဒိကဘာဝကရဏန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အရိယဓမ္မသန္နိဿိတန္တိ လောကုတ္တရဓမ္မပဋိဗဒ္ဓံ။ ကုဉ္စိကန္တိ အဝါပုရဏံ။ မိတ္တာတိ သိနေဟဝန္တော။ သန္ဒိဋ္ဌာတိ ဒိဋ္ဌမတ္တာ။ သမ္ဘတ္တာတိ ဒဠှမိတ္တာ။ ဥဒ္ဒဏ္ဍေတိ ဧကော ပတိဿယဝိသေသော။

ကောရဇိကကောရဇိကောတိ သင်္ကောစသင်္ကောစကော၊ အတိသင်္ကောစကောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘ကောရစကကောရစကော’’တိ ဝါ ပါဌော။ ဘာကုဋိကဘာကုဋိကောတိ အတိဝိယ မုခသင်္ကောစနသီလော။ ကုဟကကုဟကောတိ အတိဝိယ ဝိမှာပကော။ လပကလပကောတိ အတိဝိယ သလ္လာပကော။ မုခသမ္ဘာဝိကောတိ အတ္တနော မုခဝသေန အညေဟိ သဟ သမ္ဘာဝိကော၊ အပ္ပိတစိတ္တောတိ ဧကေ။ သန္တာနန္တိ ကိလေသသန္တတာယ သန္တာနံ။ သမာပတ္တီနန္တိ သမာပဇ္ဇိတဗ္ဗာနံ။ ဂမ္ဘီရန္တိ နိန္နပတိဋ္ဌာနံ။ ဂူဠှန္တိ ဒဿေတုံ ဒုက္ခံ။ နိပုဏန္တိ သုခုမံ။ ပဋိစ္ဆန္နန္တိ ပဒတ္ထေန ဒုပ္ပဋိဝိဇ္ဈာဓိပ္ပာယံ။ လောကုတ္တရန္တိ ဓမ္မဒီပကံ။ သုညတာပဋိသညုတ္တန္တိ နိဗ္ဗာနပဋိသညုတ္တံ။ အထ ဝါ လောကုတ္တရသုညတာပဋိသညုတ္တန္တိ လောကုတ္တရဓမ္မဘူတနိဗ္ဗာနပဋိသညုတ္တံ။

ကာယိကံ ပါဂဗ္ဘိယန္တိ ကာယေ ဘဝံ ကာယိကံ။ ဝါစသိကစေတသိကေသုပိ ဧသေဝ နယော။ အစိတ္တီကာရကတောတိ ဗဟုမာနကိရိယရဟိတော။ အနုပါဟနာနံ စင်္ကမန္တာနန္တိ ဥပါဟနဝိရဟိတာနံ စင်္ကမန္တာနံ သမီပေ၊ အနာဒရေ ဝါ သာမိဝစနံ။ သဥပါဟနောတိ ဥပါဟနာရူဠှော ဟုတွာ စင်္ကမတိ။ နီစေ စင်္ကမေ စင်္ကမန္တာနန္တိ အကတပရိစ္ဆေဒါယ ဘူမိယာ စင်္ကမန္တေ ပရိစ္ဆေဒံ ကတွာ ဝါလုကံ အာကိရိတွာ အာလမ္ဗနံ ယောဇေတွာ ကတစင်္ကမေ နီစေပိ စင်္ကမေ စင်္ကမန္တေ။ ဥစ္စေ စင်္ကမေ စင်္ကမတီတိ ဣဋ္ဌကစယနသမ္ပန္နေ ဝေဒိကာပရိက္ခိတ္တေ ဥစ္စေ စင်္ကမေ စင်္ကမတိ။ သစေ ပါကာရပရိက္ခိတ္တော ဟောတိ ဒွါရကောဋ္ဌကယုတ္တော၊ ပဗ္ဗတန္တရဝနန္တရဘူမန္တရဿ ဝါ သုပ္ပဋိစ္ဆန္နော၊ တာဒိသေ စင်္ကမေ စင်္ကမိတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ အပ္ပဋိစ္ဆန္နေပိ ဥပစာရံ မုဉ္စိတွာ ဝဋ္ဋတိ။ ဃဋ္ဋယန္တောပိ တိဋ္ဌတီတိ အတိသမီပေ တိဋ္ဌတိ။ ပုရတောပိတိဋ္ဌတီတိ ပုရတ္ထိမတောပိ တိဋ္ဌတိ။ ဌိတကောပိ ဘဏတီတိ ခါဏုကော ဝိယ အနောနမိတွာ ဘဏတိ။ ဗာဟာဝိက္ခေပကောတိ ဗာဟုံ ခိပိတွာ ခိပိတွာ ဘဏတိ။

အနုပခဇ္ဇာတိ သဗ္ဗေသံ နိသိန္နဋ္ဌာနံ ပဝိသိတွာ။ နဝေပိ ဘိက္ခူ အာသနေန ပဋိဗာဟတီတိ အတ္တနော ပတ္တာသနေ အနိသီဒိတွာ ပုရေ ဝါ ပစ္ဆာ ဝါ ပဝိသန္တော အာသနေန ပဋိဗာဟတိ နာမ။

အနာပုစ္ဆမ္ပိ ကဋ္ဌံ ပက္ခိပတီတိ အနာပုစ္ဆိတွာ အနပလောကေတွာ အဂ္ဂိမှိ ဒါရုံ ခိပတိ။ ဒွါရံ ပိဒဟတီတိ ဇန္တာဃရေ ပိဒဟတိ။

ဩတရတီတိ ဥဒကတိတ္ထံ ပဝိသတိ။ နှာယတီတိ သရီရံ သိနေဟေတိ။ ဥတ္တရတီတိ ဥဒကတိတ္ထတော တီရံ ဥဂ္ဂစ္ဆတိ။

ဝေါက္ကမ္မာပီတိ အတိက္ကမိတွာပိ။ ဩဝရကာနီတိ ဂဗ္ဘေ ပတိဋ္ဌိတသယနဃရာနိ။

ဂူဠှာနီတိ ပဋိစ္ဆန္နာနိ။ ပဋိစ္ဆန္နာနီတိ အညေဟိ ပဋိစ္ဆာဒိတာနိ။

အနဇ္ဈိဋ္ဌော ဝါတိ ထေရေဟိ ‘‘ဓမ္မံ ဘဏာဟီ’’တိ အနာဏတ္တော အနာယာစိတော စ။

ပါပဓမ္မောတိ လာမကဓမ္မော။ အသုစိသင်္ကသရသမာစာရောတိ အညေဟိ ‘‘အယံ ဒုဿီလော’’တိ သင်္ကာယ သရိတဗ္ဗော အာစာရော သံယောဂေါ ဧတဿာတိ အသုစိသင်္ကသရသမာစာရော။ သင်္ကဿရသမာစာရောတိ သကာရံ သံယောဂံ ကတွာပိ ပဌန္တိ။ ပဋိစ္ဆန္နကမ္မန္တောတိ ပဋိစ္ဆာဒိတကာယဝစီကမ္မန္တော။ အဿမဏောတိ န သမဏော။ သမဏပဋိညောတိ ‘‘အဟံ သမဏော’’တိ ပဋိဇာနန္တော။ အဗြဟ္မစာရီတိ သေဋ္ဌစရိယာ ဝိရဟိတော။ ဗြဟ္မစာရိပဋိညောတိ ဝုတ္တပဋိပက္ခော။ အန္တောပူတီတိ အဗ္ဘန္တရေ ကုသလဓမ္မဝိရဟိတတ္တာ အန္တောပူတိဘာဝမာပန္နော။ အဝဿုတောတိ ရာဂေန တိန္တော။ ကသမ္ဗုဇာတောတိ သင်္ကာရသဘာဝေါ။ အာစာရဂေါစရသမ္ပန္နောတိ ဧတ္ထ ဘိက္ခု သဂါရဝေါ သပ္ပတိဿော ဟိရောတ္တပ္ပသမ္ပန္နော သုနိဝတ္ထော သုပါရုတော ပါသာဒိကေန အဘိက္ကန္တေန ပဋိက္ကန္တေန အာလောကိတေန ဝိလောကိတေန သမိဉ္ဇိတေန ပသာရိတေန ဩက္ခိတ္တစက္ခု ဣရိယာပထသမ္ပန္နော ဣန္ဒြိယေသု ဂုတ္တဒွါရော ဘောဇနေ မတ္တညူ ဇာဂရိယမနုယုတ္တော သတိသမ္ပဇညေန သမန္နာဂတော အပ္ပိစ္ဆော သန္တုဋ္ဌော အာရဒ္ဓဝီရိယော အာဘိသမာစာရိကေသု သက္ကစ္စကာရီ ဂရုစိတ္တီကာရဗဟုလော ဝိဟရတိ၊ အယံ ဝုစ္စတိ အာစာရော။ ဧဝံ တာဝ အာစာရော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဂေါစရော ပန တိဝိဓော ဥပနိဿယဂေါစရော အာရက္ခဂေါစရော ဥပနိဗန္ဓဂေါစရောတိ။ တတ္ထ ကတမော ဥပနိဿယဂေါစရော? ဒသကထာဝတ္ထုဂုဏသမန္နာဂတော ကလျာဏမိတ္တော၊ ယံ နိဿာယ အဿုတံ သုဏာတိ၊ သုတံ ပရိယောဒါပေတိ၊ ကင်္ခံ ဝိတရတိ၊ ဒိဋ္ဌိံ ဥဇုံ ကရောတိ၊ စိတ္တံ ပသာဒေတိ၊ ယဿ ဝါ ပန အနုသိက္ခမာနော သဒ္ဓါယ ဝဍ္ဎတိ၊ သီလေန၊ သုတေန၊ စာဂေန၊ ပညာယ ဝဍ္ဎတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ ဥပနိဿယဂေါစရော။

ကတမော အာရက္ခဂေါစရော? ဣဓ ဘိက္ခု အန္တရဃရံ ပဝိဋ္ဌော ဝီထိံ ပဋိပန္နော ဩက္ခိတ္တစက္ခု ယုဂမတ္တဒဿာဝီ သုသံဝုတော ဂစ္ဆတိ၊ န ဟတ္ထိံ ဩလောကေန္တော၊ န အဿံ၊ န ရထံ၊ န ပတ္တိံ၊ န ဣတ္ထိံ၊ န ပုရိသံ ဩလောကေန္တော၊ န ဥဒ္ဓံ ဥလ္လောကေန္တော၊ န အဓော ဩလောကေန္တော၊ န ဒိသာဝိဒိသံ ပေက္ခမာနော ဂစ္ဆတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ အာရက္ခဂေါစရော။

ကတမော ဥပနိဗန္ဓဂေါစရော? စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ယတ္ထ စိတ္တံ ဥပနိဗန္ဓတိ။ ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ဂေါစရော သကော ပေတ္တိကော ဝိသယော? ယဒိဒံ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ’’တိ (သံ။ နိ။ ၅။၃၇၂)၊ အယံ ဝုစ္စတိ ဥပနိဗန္ဓဂေါစရောတိ။ ဣတိ ဣမိနာ စ အာစာရေန ဣမိနာ စ ဂေါစရေန ဥပေတော…ပေ… သမန္နာဂတော။ တေနပိ ဝုစ္စတိ အာစာရဂေါစရသမ္ပန္နောတိ။

အဏုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒဿာဝီတိ အဏုပ္ပမာဏေသု အသဉ္စိစ္စ အာပန္နသေခိယအကုသလစိတ္တုပ္ပာဒါဒိဘေဒေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒဿနသီလော။ သမာဒါယ သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသူတိ ယံကိဉ္စိ သိက္ခာပဒေသု သိက္ခိတဗ္ဗံ၊ တံ သဗ္ဗံ သမ္မာ အာဒါယ သိက္ခတိ။ ဧတ္ထ စ ‘‘ပါတိမောက္ခသံဝရသံဝုတော’’တိ ဧတ္တာဝတာ စ ပုဂ္ဂလာဓိဋ္ဌာနာယ ဒေသနာယ ပါတိမောက္ခသံဝရသီလံ ဒဿိတံ။ ‘‘အာစာရဂေါစရသမ္ပန္နော’’တိအာဒိ ပန သဗ္ဗံ ယထာပဋိပန္နဿ တံ သီလံ သမ္ပဇ္ဇတိ၊ တံ ပဋိပတ္တိံ ဒဿေတုံ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၈၈။ သာတိယေသု အနဿာဝီတိ သာတဝတ္ထူသု ကာမဂုဏေသု တဏှာသန္ထဝဝိရဟိတော။ သဏှောတိ သဏှေဟိ ကာယကမ္မာဒီဟိ သမန္နာဂတော။ ပဋိဘာနဝါတိ ပရိယတ္တိပရိပုစ္ဆာဓိဂမပဋိဘာနေဟိ သမန္နာဂတော။ န သဒ္ဓါတိ သာမံ အဓိဂတဓမ္မံ န ကဿစိ သဒ္ဒဟတိ။ န ဝိရဇ္ဇတီတိ ခယာ ရာဂဿ ဝိရတ္တတ္တာ ဣဒါနိ န ဝိရဇ္ဇတိ။

ယေသံ ဧသာတိ ယေသံ ပုဂ္ဂလာနံ သာတဝတ္ထူသု ကာမဂုဏေသု ဣစ္ဆာ တဏှာ။ အပ္ပဟီနာတိ သန္ထဝသမ္ပယုတ္တာ တဏှာ အရဟတ္တမဂ္ဂေန အပ္ပဟီနာ။ တေသံ စက္ခုတော ရူပတဏှာ သဝတီတိ ဧတေသံ စက္ခုဒွါရတော ပဝတ္တဇဝနဝီထိသမ္ပယုတ္တာ ရူပါရမ္မဏာ တဏှာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ အာသဝတီတိ ဩကာသတော ယာဝ ဘဝဂ္ဂါ ဓမ္မတော ယာဝ ဂေါတြဘူ သဝတိ။ သန္ဒတီတိ နဒီသောတံ ဝိယ အဓောမုခံ သန္ဒတိ။ ပဝတ္တတီတိ ပုနပ္ပုနံ ဥပ္ပတ္တိဝသေန ပဝတ္တတိ။ သေသဒွါရေသုပိ ဧသေဝ နယော။ သုက္ကပက္ခေ ဝုတ္တဝိပရိယာယေန တဏှာ အရဟတ္တမဂ္ဂေန သုပ္ပဟီနာ။ တေသံ စက္ခုတော ရူပတဏှာ န သဝတိ။

သဏှေနကာယကမ္မေန သမန္နာဂတောတိ အဖရုသေန မုဒုနာ ကာယကမ္မေန သမင်္ဂီဘူတော ဧကီဘူတော။ ဝစီကမ္မာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ သဏှေဟိ သတိပဋ္ဌာနေဟီတိအာဒီသု သတိပဋ္ဌာနာဒယော လောကိယလောကုတ္တရမိဿကာ။ ပရိယာပုဏနအတ္ထာဒိပရိပုစ္ဆာလောကိယလောကုတ္တရဓမ္မာဓိဂမဝသေန သလ္လက္ခဏဝိဘာဝနဝဝတ္ထာနကရဏသမတ္ထာ တိဿော ပဋိဘာနပ္ပဘေဒသင်္ခါတာ ပညာ ယဿ အတ္ထိ၊ သော ပဋိဘာနဝါ။ တဿ ပရိယတ္တိံ နိဿာယ ပဋိဘာယတီတိ တဿ ပုဂ္ဂလဿ ပရိယာပုဏနံ အလ္လီယိတွာ ဉာဏံ ဇာယတိ ဉာဏံ အဘိမုခံ ဟောတိ။ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာတိ သတ္တတိံသ ဗောဓိပက္ခိယဓမ္မာ လောကိယလောကုတ္တရမိဿကဝသေန ဝုတ္တာ။ မဂ္ဂဖလာနိ နိဗ္ဗတ္တိတလောကုတ္တရဝသေန။ စတဿော ပဋိသမ္ဘိဒါယော ဆ စ အဘိညာယော ဝိမောက္ခန္တိကဝသေန ဝုတ္တာတိ ဉာတဗ္ဗာ။

တတ္ထ စတဿော ပဋိသမ္ဘိဒါယောတိ စတ္တာရော ဉာဏပ္ပဘေဒါတိ အတ္ထော။ ဣဒ္ဓိဝိဓာဒိအာသဝက္ခယပရိယောသာနာနိ အဓိကာနိ ဆ ဉာဏာနိ။ တဿာတိ ပရဿ၊ အတ္ထော ပဋိဘာယတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ အတ္ထောတိ သင်္ခေပတော ဟေတုဖလံ။ တဉှိ ယသ္မာ ဟေတုအနုသာရေန အရီယတိ အဓိဂမီယတိ ပါပုဏီယတိ၊ တသ္မာ အတ္ထောတိ ဝုစ္စတိ။ ပဘေဒတော ပန ယံကိဉ္စိ ပစ္စယုပ္ပန္နံ နိဗ္ဗာနံ ဘာသိတတ္ထော ဝိပါကော ကိရိယာတိ ဣမေ ပဉ္စ ဓမ္မာ အတ္ထောတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ တံ အတ္ထံ ပစ္စဝေက္ခန္တဿ သော အတ္ထော ပဘေဒတော ဉာတော ပါကဋော ဟောတိ။ ဓမ္မောတိ သင်္ခေပတော ပစ္စယော။ သော ဟိ ယသ္မာ တံ တံ ဝိဒဟတိ ပဝတ္တေတိ စေဝ ပါပေတိ စ၊ တသ္မာ ဓမ္မောတိ ဝုစ္စတိ။ ပဘေဒတော ပန ယော ကောစိ ဖလနိဗ္ဗတ္တကော ဟေတု အရိယမဂ္ဂေါ ဘာသိတံ ကုသလံ အကုသလန္တိ ဣမေ ပဉ္စ ဓမ္မာ ဓမ္မောတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ တံ ဓမ္မံ ပစ္စဝေက္ခန္တဿ သော ဓမ္မော ပဘေဒတော ဉာတော ပါကဋော ဟောတိ၊ တသ္မိံ အတ္ထေ စ ဓမ္မေ စ ယာ သဘာဝနိရုတ္တိ အဗျဘိစာရီ ဝေါဟာရော၊ တဿ အဘိလာပေ ဘာသနေ ဥဒီရဏေ တံ လပိတံ ဘာသိတံ ဥဒီရိတံ သဘာဝနိရုတ္တိသဒ္ဒံ အာရမ္မဏံ ကတွာ ပစ္စဝေက္ခန္တဿ သာ နိရုတ္တိ ဉာတာ ပါကဋာ ဟောတိ။

ဧတ္ထ အတ္ထေ ဉာတေ အတ္ထော ပဋိဘာယတီတိ ဣဒါနိ တဿ သဒ္ဒံ အာဟရိတွာ ဝုတ္တပ္ပဘေဒေ အတ္ထေ ပါကဋီဘူတေ ဝုတ္တပ္ပဘေဒေါ အတ္ထော တဿ ပုဂ္ဂလဿ ပဋိဘာယတိ ဉာဏာဘိမုခေါ ဟောတိ။ ဓမ္မေ ဉာတေဓမ္မော ပဋိဘာယတီတိ ဝုတ္တပ္ပဘေဒေ ဓမ္မေ ပါကဋီဘူတေ ဝုတ္တပ္ပဘေဒေါ ဓမ္မော ပဋိဘာယတိ။ နိရုတ္တိယာ ဉာတာယ နိရုတ္တိ ပဋိဘာယတီတိ ဝုတ္တပ္ပဘေဒါယ နိရုတ္တိယာ ပါကဋာယ ဝုတ္တပ္ပဘေဒါ နိရုတ္တိ ပဋိဘာယတိ။ ဣမေသု တီသု ဉာဏေသု ဉာဏန္တိ အတ္ထဓမ္မနိရုတ္တီသု ဣမေသု တီသု သဗ္ဗတ္ထကဉာဏမာရမ္မဏံ ကတွာ ပစ္စဝေက္ခန္တဿ တေသု တီသု ဉာဏေသု ပဘေဒဂတံ ဉာဏံ၊ ယထာဝုတ္တေသု ဝါ တေသု တီသု ဉာဏေသု ဂေါစရကိစ္စာဒိဝသေန ဝိတ္ထာရဂတံ ဉာဏံ ပဋိဘာနပဋိသမ္ဘိဒါ။ ဣမာယ ပဋိဘာနပဋိသမ္ဘိဒါယာတိ ဣမာယ ဝုတ္တပ္ပကာရာယ ယထာဝုတ္တဝိတ္ထာရပညာယ ဥပေတော ဟောတိ။ သော ဝုစ္စတိ ပဋိဘာနဝါတိ နိဂမေန္တော အာဟ။ ယဿ ပရိယတ္တိ နတ္ထီတိ ပရိယတ္တိ နာမ ဗုဒ္ဓဝစနံ။ တဉှိ ဥဂ္ဂဏှန္တဿ ပဋိသမ္ဘိဒါ ဝိသဒါ ဟောန္တိ။ ယဿ ပုဂ္ဂလဿ ဧဝရူပါ ပရိယတ္တိ နတ္ထိ။ ပရိပုစ္ဆာ နတ္ထီတိ ပရိပုစ္ဆာ နာမ ပါဠိအဋ္ဌကထာဒီသု ဂဏ္ဌိပဒအတ္ထပဒဝိနိစ္ဆယကထာ။ ဥဂ္ဂဟိတပါဠိအာဒီသု ဟိ အတ္ထံ ကထေန္တဿ ပဋိသမ္ဘိဒါ ဝိသဒါ ဟောန္တိ။ အဓိဂမော နတ္ထီတိ အဓိဂမော နာမ အရဟတ္တပ္ပတ္တိ။ အရဟတ္တဉှိ ပတ္တဿ ပဋိသမ္ဘိဒါ ဝိသဒါ ဟောန္တိ။ ယဿ ဝုတ္တပ္ပကာရာ တိဝိဓာ သမ္ပတ္တိ နတ္ထိ။ ကိံ တဿ ပဋိဘာယိဿတီတိ ကေန ကာရဏေန တဿ ပုဂ္ဂလဿ ပဘေဒဂတံ ဉာဏံ ဥပဋ္ဌဟိဿတိ။

သာမန္တိ သယမေဝ။ သယံ အဘိညာတန္တိ သယမေဝ တေန ဉာဏေန အဝဂမိတံ။ အတ္တပစ္စက္ခံ ဓမ္မန္တိ အတ္တနာ ပဋိဝိဇ္ဈိတံ ပစ္စဝေက္ခိတံ ဓမ္မံ။ န ကဿစိ သဒ္ဒဟတီတိ အတ္တပစ္စက္ခတာယ ပရေသံ န သဒ္ဒဟတိ၊ သဒ္ဓါယ န ဂစ္ဆတိ။ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာတိအာဒိကံ ဒွါဒသပဒိကပစ္စယာကာရဒဿနဝသေန ဝုတ္တံ။ အဝိဇ္ဇာနိရောဓာတိအာဒယော သံသာရနိဝတ္တိံ သန္ဓာယ ဝုတ္တာ။ ဣဒံ ဒုက္ခန္တိအာဒိ သစ္စဒဿနဝသေန။ ဣမေ အာသဝါတိအာဒယော အပရေန ပရိယာယေန ကိလေသဝသေန ပစ္စယဒဿနဝသေန။ ဣမေ ဓမ္မာ အဘိညေယျာတိအာဒယော အဘိညေယျပရိညေယျပဟာတဗ္ဗဘာဝေတဗ္ဗသစ္ဆိကာတဗ္ဗဓမ္မာနံ ဒဿနဝသေန။ ဆန္နံ ဖဿာယတနာနန္တိအာဒယော ဖဿာယတနာနံ ဥပ္ပတ္တိဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ အဿာဒဉ္စ ဥပဒ္ဒဝဉ္စ နိဿရဏဉ္စ ဒဿနဝသေန။ ပဉ္စန္နံ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာနံ ပဉ္စဝီသတိဝိဓေန ဥဒယဉ္စ ဝယဉ္စ၊ တေသု ဆန္ဒရာဂဝသေန အဿာဒဉ္စ၊ တေသံ ဝိပရိဏာမံ အာဒီနဝဉ္စ၊ နိဿရဏသင်္ခါတံ နိဗ္ဗာနဉ္စ။ စတုန္နံ မဟာဘူတာနံ အဝိဇ္ဇာဒိသမုဒယဉ္စ၊ အဝိဇ္ဇာဒိနိရောဓေ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ ဧဝမာဒိဒဿနဝသေန ဝုတ္တာ။ ဧတေ ဓမ္မာ တတ္ထ တတ္ထ ဝုတ္တနယေန ဝေဒိတဗ္ဗာ။

အမတောဂဓန္တိ နတ္ထိ ဧတဿ မရဏသင်္ခါတံ မတန္တိ အမတံ။ ကိလေသဝိသပဋိပက္ခတ္တာ အဂဒန္တိပိ အမတံ။ တသ္မိံ နိန္နတာယ အမတောဂဓံ။ အမတပရာယနန္တိ ဝုတ္တပ္ပကာရံ အမတံ ပရံ အယနံ ဂတိ ပတိဋ္ဌာ အဿာတိ အမတပရာယနံ။ အမတပရိယောသာနန္တိ တံ အမတံ သံသာရဿ နိဋ္ဌာဘူတတ္တာ ပရိယောသာနမဿာတိ အမတပရိယောသာနံ။

၈၉။ လာဘကမျာ န သိက္ခတီတိ လာဘပတ္ထနာယ သုတ္တန္တာဒီနိ န သိက္ခတိ။ အဝိရုဒ္ဓါ စ တဏှာယ၊ ရသေသု နာနုဂိဇ္ဈတီတိ ဝိရောဓာဘာဝေန စ အဝိရုဒ္ဓါ ဟုတွာ တဏှာယ မူလရသာဒီသု ဂေဓံ နာပဇ္ဇတိ။

ကေန နု ခေါတိ လာဘပတ္ထနာယ ကာရဏစိန္တေန ပိဟဿ ပရိယေသနေ နိပါတော။ လာဘာဘိနိဗ္ဗတ္တိယာတိ စတုန္နံ ပစ္စယာနံ ဝိသေသေန ဥပ္ပတ္တိယာ။ လာဘံ ပရိပါစေန္တောတိ ပစ္စယေ ပရိပါစယန္တော။

အတ္တဒမတ္ထာယာတိ ဝိပဿနာသမ္ပယုတ္တာယ ပညာယ အတ္တနော ဒမနတ္ထာယ။ အတ္တသမတ္ထာယာတိ သမာဓိသမ္ပယုတ္တာယ ပညာယ အတ္တနော သမာဓာနတ္ထာယ။ အတ္တပရိနိဗ္ဗာပနတ္ထာယာတိ ဒုဝိဓေနာပိ ဉာဏေန အတ္တနော အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနတ္ထာယ။ ဝုတ္တဉှေတံ ‘‘အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနတ္ထံ ခေါ အာဝုသော ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတီ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၂၅၉)။ အပ္ပိစ္ဆညေဝ နိဿာယာတိ ဧတ္ထ ပစ္စယအပ္ပိစ္ဆော အဓိဂမအပ္ပိစ္ဆော ပရိယတ္တိအပ္ပိစ္ဆော ဓုတင်္ဂအပ္ပိစ္ဆောတိ စတ္တာရော အပ္ပိစ္ဆာ၊ တေသံ နာနတ္ထံ ဟေဋ္ဌာ ဝိတ္ထာရိတံ ဧဝ၊ တံ အပ္ပိစ္ဆံ အလ္လီယိတွာ။ သန္တုဋ္ဌိညေဝါတိ စတူသု ပစ္စယေသု စ တိဝိဓံ သန္တောသံ အလ္လီယိတွာ၊ ဧတေသံ ဝိဘာဂေါ ဟေဋ္ဌာ ဝိတ္ထာရိတောယေဝ။ သလ္လေခညေဝါတိ ကိလေသလေခနံ။ ဣဒမတ္ထိတညေဝါတိ ဣမေဟိ ကုသလဓမ္မေဟိ အတ္ထိ ဣဒမတ္ထိ၊ တဿ ဘာဝေါ ဣဒမတ္ထိတာ၊ တံ ဣဒမတ္ထိတံယေဝ နိဿာယ အလ္လီယိတွာ။

ရသောတိ နိဒ္ဒေသဿ ဥဒ္ဒေသပဒံ။ မူလရသောတိ ယံကိဉ္စိ မူလံ ပဋိစ္စ နိဗ္ဗတ္တရသော။ ခန္ဓရသာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ အမ္ဗိလန္တိ တက္ကမ္ဗိလာဒိ။ မဓုရန္တိ ဧကန္တတော ဂေါသပ္ပိအာဒိ။ မဓု ပန ကသာဝယုတ္တံ စိရနိက္ခိတ္တံ ကသာဝံ ဟောတိ၊ ဖာဏိတံ ခါရိယုတ္တံ စိရနိက္ခိတ္တံ ခါရိယံ ဟောတိ။ သပ္ပိ ပန စိရနိက္ခိတ္တံ ဝဏ္ဏဂန္ဓေ ဇဟန္တမ္ပိ ရသံ န ဇဟတီတိ တဒေဝ ဧကန္တမဓုရံ။ တိတ္တကန္တိ နိမ္ဗပဏ္ဏာဒိ။ ကဋုကန္တိ သိင်္ဂိဝေရမရိစာဒိ။ လောဏိကန္တိ သာမုဒ္ဒိကလောဏာဒိ။ ခါရိကန္တိ ဝါတိင်္ဂဏကဠီရာဒိ။ လမ္ဗိကန္တိ ဗဒရာမလကကပိဋ္ဌသာလဝါဒိ။ ကသာဝန္တိ ဟရီတကာဒိ။ ဣမေ သဗ္ဗေပိ ရသာ ဝတ္ထုဝသေန ဝုတ္တာ။ တံတံဝတ္ထုကော ပနေတ္ထ ရသော စ အမ္ဗိလာဒီနိ နာမေဟိ ဝုတ္တောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သာဒူတိ ဣဋ္ဌရသော။ အသာဒူတိ အနိဋ္ဌရသော။ ဣမိနာ ပဒဒွယေန သဗ္ဗောပိ ရသော ပရိယာဒိန္နော။ သီတန္တိ သီတရသော။ ဥဏှန္တိ ဥဏှရသော။ ဧဝမယံ မူလရသာဒိနာ ဘေဒေန ဘိန္နောပိ ရသော လက္ခဏာဒီဟိ အဘိန္နောယေဝ။ သဗ္ဗောပိ ဟေသ ဇိဝှာပဋိဟနနလက္ခဏော၊ ဇိဝှာဝိညာဏဿ ဝိသယဘာဝရသော၊ တဿေဝ ဂေါစရပစ္စုပဋ္ဌာနော။ တေ ဇိဝှဂ္ဂေန ရသဂ္ဂါနီတိ ဧတေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ပသာဒဇိဝှဂ္ဂေန ဥတ္တမရသာနိ။ ပရိယေသန္တာတိ ဂဝေသမာနာ။ အာဟိဏ္ဍန္တီတိ တတ္ထ တတ္ထ ဝိစရန္တိ။ တေ အမ္ဗိလံ လဘိတွာ အနမ္ဗိလံ ပရိယေသန္တီတိ တက္ကာဒိအမ္ဗိလံ လဒ္ဓါ အနမ္ဗိလံ ဂဝေသန္တိ။ ဧဝံ သဗ္ဗံ ပရိဝတ္တေတွာ ပရိဝတ္တေတွာ ယောဇိတံ။

ပဋိသင်္ခါ ယောနိသော အာဟာရံ အာဟာရေတီတိ ပဋိသင်္ခါနပညာယ ဇာနိတွာ ဥပါယေန အာဟာရံ အာဟာရေတိ။ ဣဒါနိ ဥပါယံ ဒဿေတုံ ‘‘နေဝ ဒဝါယာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

တတ္ထ နေဝ ဒဝါယာတိ ဒဝတ္ထာယ န အာဟာရေတိ။ တတ္ထ နဋလင်္ဃကာဒယော ဒဝတ္ထာယ အာဟာရေန္တိ နာမ။ ယဉှိ ဘောဇနံ ဘုတ္တဿ နစ္စဂီတကဗ္ဗသိလောကသင်္ခါတော ဒဝေါ အတိရေကတရေန ပဋိဘာတိ၊ တံ ဘောဇနံ အဓမ္မေန ဝိသမေန ပရိယေသိတွာ တေ အာဟာရေန္တိ။ အယံ ပန ဘိက္ခု န ဧဝမာဟာရေတိ။

နမဒါယာတိ မာနမဒပုရိသမဒါနံ ဝဍ္ဎနတ္ထာယ န အာဟာရေတိ။ တတ္ထ ရာဇရာဇမဟာမတ္တာ မဒတ္ထာယ အာဟာရေန္တိ နာမ။ တေ ဟိ အတ္တနော မာနမဒပုရိသမဒါနံ ဝဍ္ဎနတ္ထာယ ပိဏ္ဍရသဘောဇနာဒီနိ ပဏီတဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇန္တိ။ အယံ ပန ဘိက္ခု ဧဝံ နာဟာရေတိ။

နမဏ္ဍနာယာတိ သရီရမဏ္ဍနတ္ထာယ န အာဟာရေတိ။ တတ္ထ ရူပူပဇီဝိနိယော မာတုဂါမာ အန္တေပုရိကာဒယော စ သပ္ပိဖာဏိတာဒီနိ ပိဝန္တိ၊ သိနိဒ္ဓမုဒုမဒ္ဒဝဘောဇနံ အာဟာရေန္တိ။ ဧဝံ နော အင်္ဂလဋ္ဌိ သုသဏ္ဌိတာ ဘဝိဿတိ၊ သရီရေ ဆဝိဝဏ္ဏော ပသန္နော ဘဝိဿတီတိ။ အယံ ပန ဘိက္ခု ဧဝံ န အာဟာရေတိ။

န ဝိဘူသနာယာတိ သရီရေ မံသဝိဘူသနတ္ထာယ န အာဟာရေတိ။ တတ္ထ နိဗ္ဗုဒ္ဓမလ္လမုဋ္ဌိကမလ္လစေဋကာဒယော သုသိနိဒ္ဓေဟိ မစ္ဆမံသာဒီဟိ သရီရံ ပီဏေန္တိ ‘‘ဧဝံ နော မံသံ ဥဿဒံ ဘဝိဿတိ ပဟာရသဟနတ္ထာယာ’’တိ။ အယံ ပန ဘိက္ခု ဧဝံ သရီရေ မံသဝိဘူသနတ္ထာယ န အာဟာရေတိ။

ယာဝဒေဝါတိ အာဟာရာဟရဏပယောဇနဿ ပရိစ္ဆေဒနိယမဒဿနံ။ ဣမဿ ကာယဿ ဌိတိယာတိ ဣမဿ စတုမဟာဘူတိကဿ ကရဇကာယဿ ဌပနတ္ထာယ အာဟာရေတိ၊ ဣဒမဿ အာဟာရာဟရဏေ ပယောဇနန္တိ အတ္ထော။ ယာပနာယာတိ ဇီဝိတိန္ဒြိယယာပနတ္ထာယ အာဟာရေတိ။ ဝိဟိံသူပရတိယာတိ ဝိဟိံသာ နာမ အဘုတ္တပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇနကခုဒ္ဒါ၊ တဿာ ဥပရတိယာ ဝူပသမနတ္ထာယ အာဟာရေတိ။ ဗြဟ္မစရိယာနုဂ္ဂဟာယာတိ ဗြဟ္မစရိယံ နာမ တိဿော သိက္ခာ သကလသာသနံ၊ တဿ အနုဂ္ဂဏှတ္ထာယ အာဟာရေတိ။

ဣတီတိ ဥပါယနိဒဿနံ၊ ဣမိနာ ဥပါယေနာတိ အတ္ထော။ ပုရာဏဉ္စ ဝေဒနံ ပဋိဟင်္ခါမီတိ ပုရာဏဝေဒနံ နာမ အဘုတ္တပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇနကဝေဒနာ၊ တံ ပဋိဟနိဿာမီတိ အာဟာရေတိ။ နဝဉ္စ ဝေဒနံ န ဥပ္ပာဒေဿာမီတိ နဝဝေဒနာ နာမ အတိဘုတ္တပစ္စယေန ဥပ္ပဇ္ဇနကဝေဒနာ၊ န တံ ဥပ္ပာဒေဿာမီတိ အာဟာရေတိ။ အထ ဝါ နဝဝေဒနာ နာမ ဘုတ္တပစ္စယာ န ဥပ္ပဇ္ဇနကဝေဒနာ၊ တဿာ အနုပ္ပန္နာယ အနုပ္ပဇ္ဇနတ္ထမေဝ အာဟာရေတိ။

ယာတြာ စ မေ ဘဝိဿတီတိ ယာပနာ စ မေ ဘဝိဿတိ။ အနဝဇ္ဇတာ စာတိ ဧတ္ထ အတ္ထိ သာဝဇ္ဇံ၊ အတ္ထိ အနဝဇ္ဇံ။ တတ္ထ အဓမ္မိကပရိယေသနာ အဓမ္မိကပဋိဂ္ဂဟဏံ အဓမ္မေန ပရိဘောဂေါတိ ဣဒံ သာဝဇ္ဇံ နာမ။ ဓမ္မေန ပန ပရိယေသိတွာ ဓမ္မေန ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ပရိဘုဉ္ဇနံ အနဝဇ္ဇံ နာမ။ ဧကစ္စော အနဝဇ္ဇေယေဝ သာဝဇ္ဇံ ကရောတိ၊ ‘‘လဒ္ဓံ မေ’’တိ ကတွာ ပမာဏာတိက္ကန္တံ ဘုဉ္ဇတိ၊ တံ ဇီရာပေတုံ အသက္ကောန္တော ဥဒ္ဓံဝိရေစနအဓောဝိရေစနာဒီဟိ ကိလမတိ၊ သကလဝိဟာရေ ဘိက္ခူ တဿ သရီရပဋိဇဂ္ဂနဘေသဇ္ဇပရိယေသနာဒီသု ဥဿုက္ကံ အာပဇ္ဇန္တိ၊ ‘‘ကိံ ဣဒ’’န္တိ ဝုတ္တေ ‘‘အသုကဿ နာမ ဥဒရံ ဥဒ္ဓုမာတ’’န္တိအာဒိံ ဝဒန္တိ။ ‘‘ဧသ နိစ္စကာလမ္ပိ ဧဝံ ပကတိကောယေဝ၊ အတ္တနော ကုစ္ဆိပ္ပမာဏံ နာမ န ဇာနာတီ’’တိ နိန္ဒန္တိ ဂရဟန္တိ။ အယံ အနဝဇ္ဇေယေဝ သာဝဇ္ဇံ ကရောတိ နာမ။ ဧဝံ အကတွာ ‘‘အနဝဇ္ဇတာ စ မေ ဘဝိဿတီ’’တိ အာဟာရေတိ။

ဖာသုဝိဟာရော စာတိ ဧတ္ထာပိ အတ္ထိ ဖာသုဝိဟာရော၊ အတ္ထိ န ဖာသုဝိဟာရော။ တတ္ထ အာဟရဟတ္ထကော အလံသာဋကော တတြဝဋ္ဋကော ကာကမာသကော ဘုတ္တဝမိတကောတိ ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ဗြာဟ္မဏာနံ ဘောဇနံ န ဖာသုဝိဟာရော နာမ။ ဧတေသု ဟိ အာဟရဟတ္ထကော နာမ ဗဟုံ ဘုဉ္ဇိတွာ အတ္တနော ဓမ္မတာယ ဥဋ္ဌာတုံ အသက္ကောန္တော ‘‘အာဟရ ဟတ္ထ’’န္တိ ဝဒတိ။ အလံသာဋကော နာမ အစ္စုဒ္ဓုမာတကုစ္ဆိတာယ ဥဋ္ဌိတောပိ သာဋကံ နိဝါသေတုံ န သက္ကောတိ။ တတြဝဋ္ဋကော နာမ ဥဋ္ဌာတုံ အသက္ကောန္တော တတြေဝ ပရိဝဋ္ဋတိ။ ကာကမာသကော နာမ ယထာ ကာကေဟိ အာမသိတုံ သက္ကောတိ၊ ဧဝံ ယာဝ မုခဒွါရာ အာဟာရေတိ။ ဘုတ္တဝမိတကော နာမ မုခေန သန္ဓာရေတုံ အသက္ကောန္တော တတ္ထေဝ ဝမတိ။ ဧဝံ အကတွာ ‘‘ဖာသုဝိဟာရော စ မေ ဘဝိဿတီ’’တိ အာဟာရေတိ။ ဖာသုဝိဟာရော နာမ စတူဟိ ပဉ္စဟိ အာလောပေတိ ဦနူဒရတာ။ ဧတ္တကဉှိ ဘုဉ္ဇိတွာ ပါနီယံ ပိဝတော စတ္တာရော ဣရိယာပထာ သုခေန ပဝတ္တန္တိ။ တသ္မာ ဓမ္မသေနာပတိ ဧဝမာဟ –

‘‘စတ္တာရော ပဉ္စ အာလောပေ၊ အဘုတွာ ဥဒကံ ပိဝေ၊

အလံ ဖာသုဝိဟာရာယ၊ ပဟိတတ္တဿ ဘိက္ခုနော’’တိ။ (ထေရဂါ။ ၉၈၃၊ မိ။ ပ။ ၆။၅။၁၀)၊

ဣမသ္မိံ ပန ဌာနေ အင်္ဂါနိ သမောဓာနေတဗ္ဗာနိ။ နေဝ ဒဝါယာတိ ဟိ ဧကံ အင်္ဂံ၊ န မဒါယာတိ ဧကံ၊ န မဏ္ဍနာယာတိ ဧကံ၊ န ဝိဘူသနာယာတိ ဧကံ၊ ယာဝဒေဝ ဣမဿ ကာယဿ ဌိတိယာ ယာပနာယာတိ ဧကံ၊ ဝိဟိံသူပရတိယာ ဗြဟ္မစရိယာနုဂ္ဂဟာယာတိ ဧကံ၊ ဣတိ ပုရာဏဉ္စ ဝေဒနံ ပဋိဟင်္ခါမိ နဝဉ္စ ဝေဒနံ န ဥပ္ပာဒေဿာမီတိ ဧကံ၊ ယာတြာ စ မေ ဘဝိဿတီတိ ဧကံ အင်္ဂံ၊ အနဝဇ္ဇတာ စ ဖာသုဝိဟာရော စာတိ အယမေတ္ထ ဘောဇနာနိသံသော။

မဟာသိဝတ္ထေရော ပနာဟ – ‘‘ဟေဋ္ဌာ စတ္တာရိ အင်္ဂါနိ ပဋိက္ခေပေါ နာမ၊ ဥပရိ ပန အဋ္ဌင်္ဂါနိ သမောဓာနေတဗ္ဗာနီ’’တိ။ တတ္ထ ယာဝဒေဝ ဣမဿ ကာယဿ ဌိတိယာတိ ဧကံ အင်္ဂံ၊ ယာပနာယာတိ ဧကံ၊ ဝိဟိံသူပရတိယာတိ ဧကံ၊ ဗြဟ္မစရိယာနုဂ္ဂဟာယာတိ ဧကံ၊ ဣတိ ပုရာဏဉ္စ ဝေဒနံ ပဋိဟင်္ခါမီတိ ဧကံ၊ နဝဉ္စ ဝေဒနံ န ဥပ္ပာဒေဿာမီတိ ဧကံ၊ ယာတြာ စ မေ ဘဝိဿတီတိ ဧကံ၊ အနဝဇ္ဇတာ စာတိ ဧကံ၊ ဖာသုဝိဟာရော ပန ဘောဇနာနိသံသောတိ။ ဧဝံ အဋ္ဌင်္ဂသမန္နာဂတံ အာဟာရံ အာဟာရေတိ။

၉၀။ ဥပေက္ခကောတိ ဆဠင်္ဂုပေက္ခာယ သမန္နာဂတော။ သတောတိ ကာယာနုပဿနာဒိသတိယုတ္တော။

ဥပေက္ခကောတိ ဆဠင်္ဂုပေက္ခာယ သမန္နာဂတောတိ ဧတ္ထ ဆဠင်္ဂုပေက္ခာဓမ္မော နာမ ကောတိ? ဉာဏာဒယော။ ‘‘ဉာဏ’’န္တိ ဝုတ္တေ ကိရိယတော စတ္တာရိ ဉာဏသမ္ပယုတ္တာနိ လဗ္ဘန္တိ၊ ‘‘သတတဝိဟာရော’’တိ ဝုတ္တေ အဋ္ဌ မဟာစိတ္တာနိ လဗ္ဘန္တိ၊ ‘‘ရဇ္ဇနဒုဿနံ နတ္ထီ’’တိ ဝုတ္တေ ဒသ စိတ္တာနိ လဗ္ဘန္တိ။ သောမနဿံ အာသေဝနဝသေန လဗ္ဘတိ။ စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာတိ ကာရဏဝသေန စက္ခူတိ လဒ္ဓဝေါဟာရေန ရူပဒဿနသမတ္ထေန စက္ခုဝိညာဏေန ရူပံ ဒိသွာ။ ပေါရာဏာ ပနာဟု – စက္ခု ရူပံ န ပဿတိ အစိတ္တကတ္တာ၊ စိတ္တမ္ပိ န ပဿတိ အစက္ခုကတ္တာ။ ဒွါရာရမ္မဏသင်္ဃဋ္ဋနေန ပန ပသာဒဝတ္ထုကေန စိတ္တေန ပဿတိ။ ဤဒိသေသု ပန ဌာနေသု ‘‘ဓနုနာ ဝိဇ္ဈတီ’’တိအာဒီသု ဝိယ သသမ္ဘာရကထာ နာမ ဟောတိ။ တသ္မာ စက္ခုဝိညာဏေန ရူပံ ဒိသွာတိ အယမေဝေတ္ထ အတ္ထော။

နေဝ သုမနော ဟောတီတိ လောဘုပ္ပတ္တိဝသေန ဆန္ဒရာဂုပ္ပတ္တိဝသေန သောမနဿော န ဟောတိ။ န ဒုမ္မနောတိ ပဋိဃုပ္ပတ္တိဝသေန ဒုဋ္ဌစိတ္တော န ဟောတိ။ ဥပေက္ခကောတိ ဥပပတ္တိတော ဣက္ခကော ဟောတိ၊ အပက္ခပတိတော ဟုတွာ ဣရိယာပထံ ပဝတ္တေတိ။ သတော သမ္ပဇာနောတိ သတိမာ ဉာဏသမ္ပန္နော။ မနာပံ နာဘိဂိဇ္ဈတီတိ မနဝဍ္ဎနကံ ဣဋ္ဌာရမ္မဏံ နာဘိဂိဇ္ဈတိ န ပတ္ထေတိ။ နာဘိဟံသတီတိ န တုဿတိ။ န ရာဂံ ဇနေတီတိ တတ္ထ တတ္ထ ရဉ္ဇနံ န ဥပ္ပာဒေတိ။ တဿဌိတောဝ ကာယော ဟောတီတိ တဿ ခီဏာသဝဿ စက္ခာဒိကာယော ကမ္ပာရဟိတတ္တာ ဌိတော နိစ္စလော ဟောတိ။ အမနာပန္တိ အနိဋ္ဌာရမ္မဏံ ။ န မင်္ကု ဟောတီတိ ဒေါမနဿိတော န ဟောတိ။ အပ္ပတိဋ္ဌိတစိတ္တောတိ ကောဓဝသေန ဌိတမနော န ဟောတိ။ အလီနမနသောတိ အလီနစိတ္တော။ အဗျာပန္နစေတသောတိ ဗျာပါဒရဟိတစိတ္တော။

ရဇနီယေ န ရဇ္ဇတီတိ ရဇနီယသ္မိံ ဝတ္ထုသ္မိံ န ရာဂံ ဥပ္ပာဒေတိ။ ဒုဿနီယေ န ဒုဿတီတိ ဒေါသုပ္ပာဒေ ဝတ္ထုသ္မိံ န ဒေါသံ ဥပ္ပာဒေတိ။ မောဟနီယေ န မုယှတီတိ မောဟနီယသ္မိံ ဝတ္ထုသ္မိံ န မောဟံ ဥပ္ပာဒေတိ။ ကောပနီယေ န ကုပ္ပတီတိ ကောဓနီယသ္မိံ ဝတ္ထုသ္မိံ န စလတိ။ မဒနီယေ န မဇ္ဇတီတိ မဒနီယသ္မိံ ဝတ္ထုသ္မိံ န သံသီဒတိ။ ကိလေသနီယေ န ကိလိဿတီတိ ဥပတပနီယသ္မိံ ဝတ္ထုသ္မိံ န ဥပတပ္ပတိ။ ဒိဋ္ဌေ ဒိဋ္ဌမတ္တောတိ ရူပါရမ္မဏေ စက္ခုဝိညာဏေန ဒိဋ္ဌေ ဒိဋ္ဌမတ္တော။ သုတေ သုတမတ္တောတိ သဒ္ဒါယတနေ သောတဝိညာဏေန သုတေ သုတမတ္တော။ မုတေ မုတမတ္တောတိ ဃာနဇိဝှာကာယဝိညာဏေန ပါပုဏိတွာ ဂဟိတေ ဂဟိတမတ္တော။ ဝိညာတေ ဝိညာတမတ္တောတိ မနောဝိညာဏေန ဉာတေ ဉာတမတ္တော။ ဒိဋ္ဌေ န လိမ္ပတီတိ စက္ခုဝိညာဏေန ဒိဋ္ဌေ ရူပါရမ္မဏေ တဏှာဒိဋ္ဌိလေပေန န လိမ္ပတိ။ ဒိဋ္ဌေ အနူပယောတိ ရူပါရမ္မဏေ နိတ္တဏှော ဟောတိ။ အနပါယောတိ အပဒုဋ္ဌစိတ္တော။

သံဝိဇ္ဇတီတိ လဗ္ဘတိ။ ပဿတီတိ ဩလောကေတိ။ ဆန္ဒရာဂေါတိ သိနေဟော။ ရူပါရာမန္တိ ရူပံ အာရာမံ အဿာတိ ရူပါရာမံ။ ရူပေ ရတန္တိ ရူပရတံ။ ရူပေ သန္တုဋ္ဌီတိ ရူပသမ္မုဒိတံ။

ဒန္တံ နယန္တိ သမိတိန္တိ ဥယျာနကီဠာမဏ္ဍလာဒီသု မဟာဇနမဇ္ဈံ ဂစ္ဆန္တာ ဒန္တမေဝ ဂေါဏဇာတိံ ဝါ အဿဇာတိံ ဝါ ယာနေ ယောဇေတွာ နယန္တိ။ ရာဇာတိ တထာရူပါနေဝ ဌာနာနိ ဂစ္ဆန္တော ရာဇာပိ ဒန္တမေဝ အဘိရုဟတိ။ မနုဿေသူတိ မနုဿေသုပိ စတူဟိ အရိယမဂ္ဂေဟိ ဒန္တော နိဗ္ဗိသေဝနောဝ သေဋ္ဌော။ ယောတိဝါကျန္တိ ယော ဧဝရူပံ အတိက္ကမဝစနံ ပုနပ္ပုနံ ဝုစ္စမာနမ္ပိ တိတိက္ခတိ န ပဋိပ္ဖန္ဒတိ န ဝိဟညတိ၊ ဧဝရူပေါ ဒန္တော သေဋ္ဌောတိ အတ္ထော။

အဿတရာတိ ဝဠဝါယ ဂဒြဘေန ဇာတာ။ အာဇာနီယာတိ ယံ အဿဒမ္မသာရထိ ကာရဏံ ကာရေတိ၊ တဿ ခိပ္ပံ ဇာနနသမတ္ထာ။ သိန္ဓဝါတိ သိန္ဓဝရဋ္ဌေ ဇာတာ အဿာ။ မဟာနာဂါတိ ကုဉ္ဇရသင်္ခါတာ မဟာဟတ္ထိနော။ အတ္တဒန္တောတိ ဧတေ အဿတရာ ဝါ အာဇာနီယာ ဝါ သိန္ဓဝါ ဝါ ကုဉ္ဇရာ ဝါ ဝရာ ဒန္တာ၊ န အဒန္တာ။ ယော ပန စတုမဂ္ဂသင်္ခါတေန အတ္တဒန္တေန ဒန္တတာယ အတ္တဒန္တော နိဗ္ဗိသေဝနော၊ အယံ တတောပိ ဝရံ၊ သဗ္ဗေဟိပိ ဧတေဟိ ဥတ္တရိတရောတိ အတ္ထော။

န ဟိ ဧတေဟိ ယာနေဟီတိ ယာနိ ဧတာနိ ဟတ္ထိယာနာဒိယာနာနိ၊ န ဟိ ဧတေဟိ ယာနေဟိ ကောစိ ပုဂ္ဂလော သုပိနန္တေနပိ အဂတပုဗ္ဗတ္တာ ‘‘အဂတ’’န္တိ သင်္ခါတံ နိဗ္ဗာနဒိသံ၊ တံ ဌာနံ ဂစ္ဆေယျ။ ယထာ ပုဗ္ဗဘာဂေ ဣန္ဒြိယဒမေန ဒန္တေန အပရဘာဂေ အရိယမဂ္ဂဘာဝနာယ သုဒန္တေန ဒန္တော နိဗ္ဗိသေဝနော သပ္ပညော ပုဂ္ဂလော တံ အဂတပုဗ္ဗံ ဒိသံ ဂစ္ဆတိ၊ ဒန္တဘူမိံ ပါပုဏာတိ။ တသ္မာ အတ္တဒမနမေဝ ဝရန္တိ အတ္ထော။

ဝိဓာသု န ဝိကမ္ပန္တီတိ သေယျဿ သေယျောဟမသ္မီတိအာဒီသု မာနဝိဓာသု န စလန္တိ နပ္ပဝေဓန္တိ။ ဝိပ္ပမုတ္တာ ပုနဗ္ဘဝါတိ ပုနဗ္ဘဝပဋိသန္ဓိယာ ပုနပ္ပုနံ ဥပ္ပတ္တိတော သုဋ္ဌု မုတ္တာ မုဉ္စိတွာ ဌိတာ။ ဒန္တဘူမိမနုပ္ပတ္တာတိ ဧကန္တဒမနံ အရဟတ္တဖလဘူမိံ ပါပုဏိတွာ ဌိတာ။ တေ လောကေ ဝိဇိတာဝိနောတိ တေ အရဟန္တော သတ္တလောကေ ဝိဇိတဝိဇယာ ဝိဇိတဝန္တော နာမ ဟောန္တိ။

ယသ္မာ စ ဘာဝိတိန္ဒြိယော နိဗ္ဘယော နိဗ္ဗိကာရော ဒန္တော ဟောတိ၊ တသ္မာ တမတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘ယဿိန္ဒြိယာနီ’’တိ ဂါထမာဟ။ တဿတ္ထော – ယဿ စက္ခာဒီနိ ဆဠိန္ဒြိယာနိ ဂေါစရဘာဝနာယ အနိစ္စာဒိတိလက္ခဏံ အာရောပေတွာ ဝါသနာဘာဝနာယ သတိသမ္ပဇညဂန္ဓံ ဂါဟာပေတွာ ဘာဝိတာနိ၊ တာနိ စ ခေါ အဇ္ဈတ္တဂေါစရဘာဝနာယ၊ ဧဝံ ပန ဗဟိဒ္ဓါ စ သဗ္ဗလောကေတိ ယတ္ထ ယတ္ထ ဣန္ဒြိယာနံ ဝေကလ္လတာ ဝေကလ္လတော ဝါ သမ္ဘဝေါ၊ တတ္ထ နာဘိဇ္ဈာဒိဝသေန ဘာဝိတာနီတိ ဧဝံ နိဗ္ဗိဇ္ဈ ဉတွာ ပဋိဝိဇ္ဈိတွာ ဣမံ ပရဉ္စ လောကံ သကသန္တတိခန္ဓလောကံ ပရသန္တတိခန္ဓလောကဉ္စ ဒန္တမရဏံ မရိတုကာမော ကာလံ ကင်္ခတိ၊ ဇီဝိတက္ခယကာလံ အာဂမေတိ ပတိမာနေတိ၊ န ဘာယတိ မရဏဿ။ ယထာဟ –

‘‘မရဏေ မေ ဘယံ နတ္ထိ၊ နိကန္တိ နတ္ထီ ဇီဝိတေ’’။ (ထေရဂါ။ ၂၀)၊

‘‘နာဘိကင်္ခါမိ မရဏံ၊ နာဘိကင်္ခါမိ ဇီဝိတံ၊

ကာလဉ္စ ပတိမာနေမိ၊ နိဗ္ဗိသံ ဘတကော ယထာ’’တိ။ (ထေရဂါ။ ၆၀၆၊ ၆၅၄၊ ၁၀၀၂၊ မိ။ ပ။ ၂။၂။၄ ထောကံ ဝိသဒိသံ)၊

ဘာဝိတောသ ဒန္တောတိ ဧဝံ ဘာဝိတိန္ဒြိယော သော ဒန္တော။

၉၁။ နိဿယတာတိ တဏှာဒိဋ္ဌိနိဿယာ။ ဉတွာ ဓမ္မန္တိ အနိစ္စာဒီဟိ အာကာရေဟိ ဓမ္မံ ဇာနိတွာ။ အနိဿိတောတိ ဧဝံ တေဟိ နိဿယေဟိ အနိဿိတော။ တေန အညတြ ဓမ္မဉာဏာ နတ္ထိ နိဿယာနံ အဘာဝေါတိ ဒီပေတိ။ ဘဝါယ ဝိဘဝါယ ဝါတိ သဿတာယ ဥစ္ဆေဒါယ ဝါ။ ဣမိဿာ ဂါထာယ နိဒ္ဒေသော ဥတ္တာနော။

၉၂။ တံ ဗြူမိ ဥပသန္တောတိ တံ ဧဝရူပံ ဧကေကဂါထာယ ဝုတ္တံ ဥပသန္တောတိ ကထေမိ။ အတရီ သော ဝိသတ္တိကန္တိ သော ဣမံ ဝိသတာဒိဘာဝေန ဝိသတ္တိကာသင်္ခါတံ မဟာတဏှံ အတရိ။

အတ္တနော ဒိဋ္ဌိယာ ရာဂေါ အဘိဇ္ဈာကာယဂန္ထောတိ သယံ ဂဟိတဒိဋ္ဌိယာ ရဉ္ဇနသင်္ခါတော ရာဂေါ အဘိဇ္ဈာကာယဂန္ထော။ ပရဝါဒေသု အာဃာတော အပ္ပစ္စယောတိ ပရေသံ ဝါဒပဋိဝါဒေသု ကောပေါ စ အတုဋ္ဌာကာရော စ ဗျာပါဒေါ ကာယဂန္ထော။ အတ္တနော သီလံ ဝါ ဝတံ ဝါတိ သယံ ဂဟိတမေထုနဝိရတိသင်္ခါတံ သီလံ ဝါ ဂေါဝတာဒိဝတံ ဝါ။ သီလဗ္ဗတံ ဝါတိ တဒုဘယံ ဝါ။ ပရာမာသောတိ ဣမိနာ သုဒ္ဓီတိအာဒိဝသေန ပရတော အာမသတိ။ အတ္တနော ဒိဋ္ဌိ ဣဒံသစ္စာဘိနိဝေသော ကာယဂန္ထောတိ သယံ ဂဟိတဒိဋ္ဌိံ ‘‘ဣဒမေဝ သစ္စံ မောဃမည’’န္တိ (ဥဒါ။ ၅၄၊ မ။ နိ။ ၃။၂၇၊ ၃၀၁) အယောနိသော အဘိနိဝေသော ဣဒံသစ္စာဘိနိဝေသော ကာယဂန္ထော။ ဂန္ထာ တဿ န ဝိဇ္ဇန္တီတိ တဿ ခီဏာသဝဿ ဒွေ ဒိဋ္ဌိဂန္ထာ သောတာပတ္တိမဂ္ဂေန န သန္တိ။ ဗျာပါဒေါ ကာယဂန္ထော အနာဂါမိမဂ္ဂေန။ အဘိဇ္ဈာကာယဂန္ထော အရဟတ္တမဂ္ဂေန။

၉၃။ ဣဒါနိ တမေဝ ဥပသန္တံ ပသံသန္တော အာဟ ‘‘န တဿ ပုတ္တာ’’တိ ဧဝမာဒိ။ တတ္ထ ပုတ္တာ အတြဇာဒယော စတ္တာရော။ ဧတ္ထ စ ပုတ္တပရိဂ္ဂဟာဒယော ပုတ္တာဒိနာမေန ဝုတ္တာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တေ ဟိဿ န ဝိဇ္ဇန္တိ၊ တေသံ ဝါ အဘာဝေန ပုတ္တာဒယော န ဝိဇ္ဇန္တီတိ။ အတ္တာတိ ‘‘အတ္တာ အတ္ထီ’’တိ ဂဟိတာ သဿတဒိဋ္ဌိံ နတ္ထိ။ နိရတ္တာတိ ‘‘ဥစ္ဆိဇ္ဇတီ’’တိ ဂဟိတာ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိ။

နတ္ထီတိ ဂဟေတဗ္ဗံ နတ္ထိ။ မုဉ္စိတဗ္ဗံ နတ္ထီတိ မောစေတဗ္ဗံ နတ္ထိ။ ယဿ နတ္ထိ ဂဟိတန္တိ ယဿ ပုဂ္ဂလဿ တဏှာဒိဋ္ဌိဝသေန ဂဟိတံ န ဝိဇ္ဇတိ။ တဿ နတ္ထိ မုဉ္စိတဗ္ဗန္တိ တဿ ပုဂ္ဂလဿ မုဉ္စိတဗ္ဗံ န ဝိဇ္ဇတိ။ ဂါဟမုဉ္စနသမတိက္ကန္တောတိ ဂဟဏဉ္စ မောစနဉ္စ ဝီတိဝတ္တော။ ဝုဒ္ဓိပရိဟာနိဝီတိဝတ္တောတိ ဝုဍ္ဎိဉ္စ ဟာနိဉ္စ အတိက္ကန္တော။

၉၄။ ယေန နံ ဝဇ္ဇုံ ပုထုဇ္ဇနာ၊ အထော သမဏဗြာဟ္မဏာတိ ယေန တံ ရာဂါဒိနာ ဝဇ္ဇေန ပုထုဇ္ဇနာ သဗ္ဗေပိ ဒေဝမနုဿာ ဣတောဝ ဗဟိဒ္ဓါ သမဏဗြာဟ္မဏာ စ ရတ္တောတိ ဝါ ဒုဋ္ဌောတိ ဝါ ဝဒေယျုံ။ တံ တဿ အပုရက္ခတန္တိ တံ ရာဂါဒိဝဇ္ဇံ တဿ အရဟတော အပုရက္ခတံ။ တသ္မာ ဝါဒေသု နေဇတီတိ တံကာရဏာ နိန္ဒာဝစနေသု န ကမ္ပတိ။

နေဇတီတိ နိဒ္ဒေသဿ ဥဒ္ဒေသပဒံ။ န ဣဉ္ဇတီတိ စလနံ န ကရောတိ။ န စလတီတိ န တတ္ထ နမတိ။ န ဝေဓတီတိ ကမ္ပေတုံ အသက္ကုဏေယျတာယ န ဖန္ဒတိ။ နပ္ပဝေဓတီတိ န ကမ္ပတိ။ န သမ္ပဝေဓတီတိ န ပရိဝတ္တတိ။

၉၅။ န ဥဿေသု ဝဒတေတိ ဝိသိဋ္ဌေသု အတ္တာနံ အန္တောကတွာ ‘‘အဟံ ဝိသိဋ္ဌော’’တိ အတိမာနဝသေန န ဝဒတိ။ ဧသ နယော ဣတရေသု ဒွီသု။ ကပ္ပံ နေတိ အကပ္ပိယောတိ သော ဧဝရူပေါ ဒုဝိဓမ္ပိ ကပ္ပံ န ဧတိ။ ကသ္မာ? ယသ္မာ အကပ္ပိယော၊ ပဟီနကပ္ပောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဣမိဿာပိ ဂါထာယ နိဒ္ဒေသော ဥတ္တာနောဝ။

၉၆။ သကန္တိ မယှန္တိ ပရိဂ္ဂဟိတံ။ အသတာ စ န သောစတီတိ အဝိဇ္ဇမာနာဒိနာ အသတာ စ န သောစတိ။ ဓမ္မေသု စ န ဂစ္ဆတီတိ သဗ္ဗဓမ္မေသု ဆန္ဒာဒိဝသေန န ဂစ္ဆတိ။ သ ဝေ သန္တောတိ ဝုစ္စတီတိ သော ဧဝရူပေါ နရုတ္တမော ‘‘သန္တော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဣမိဿာပိ ဂါထာယ နိဒ္ဒေသော ဥတ္တာနောဝ။ အရဟတ္တနိကူဋေန ဒေသနံ နိဋ္ဌာပေသိ။ ဒေသနာပရိယောသာနေ ကောဋိသတသဟဿဒေဝတာနံ အရဟတ္တပ္ပတ္တိ အဟောသိ၊ သောတာပန္နာဒီနံ ဂဏနာ နတ္ထီတိ။

သဒ္ဓမ္မပ္ပဇ္ဇောတိကာယ မဟာနိဒ္ဒေသဋ္ဌကထာယ

ပုရာဘေဒသုတ္တနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။