📜

၁၆။ သာရိပုတ္တသုတ္တနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၁၉၀။ သောဠသမေ န မေ ဒိဋ္ဌောတိ သာရိပုတ္တသုတ္တနိဒ္ဒေသော။ တတ္ထ ဣတော ပုဗ္ဗေတိ ဣတော သင်္ကဿနဂရေ ဩတရဏတော ပုဗ္ဗေ။ ဝဂ္ဂုဝဒေါတိ သုန္ဒရဝဒေါ။ တုသိတာ ဂဏိမာဂတောတိ တုသိတကာယာ စဝိတွာ မာတုကုစ္ဆိံ အာဂတတ္တာ တုသိတာ အာဂတော။ ဂဏာစရိယတ္တာ ဂဏီ။ သန္တုဋ္ဌဋ္ဌေန ဝါ တုသိတသင်္ခါတာ ဒေဝလောကာ ဂဏိံ အာဂတော၊ တုသိတာနံ ဝါ အရဟန္တာနံ ဂဏိံ အာဂတောတိ။

ဣမိနာ စက္ခုနာတိ ဣမိနာ အတ္တဘာဝပရိယာပန္နေန ပကတိမံသစက္ခုနာ။ ဣမိနာ အတ္တဘာဝေနာတိ ဣမိနာ ပစ္ဆိမေန အတ္တဘာဝေန။ တာဝတိံသဘဝနေတိ တာဝတိံသဒေဝလောကေ။ ပါရိစ္ဆတ္တကမူလေတိ ကောဝိဠာရရုက္ခဿ ဟေဋ္ဌာ။ ပဏ္ဍုကမ္ဗလသိလာယန္တိ ရတ္တကမ္ဗလသဒိသပါသာဏပိဋ္ဌေ။ ဝဿံ ဝုဋ္ဌောတိ ဝုဋ္ဌဝဿော။ ဒေဝဂဏပရိဝုတောတိ ဒေဝသင်္ဃေန ပရိဝါရိတော။ ဩတိဏ္ဏောတိ အဝတိဏ္ဏော။ ဣမံ ဒဿနံ ပုဗ္ဗေတိ အညတြ ဣမမှာ ဒဿနာ ပုဗ္ဗေ။ န ဒိဋ္ဌောတိ အညဒါ န ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗော။

ခတ္တိယဿ ဝါတိ ခတ္တိယဿ ဝဒန္တဿ န သုတော။ ဗြာဟ္မဏာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။

မဓုရဝဒေါတိအာဒီသု ဗျဉ္ဇနသမ္ပန္နံ မဓုရံ ဝဒတီတိ မဓုရဝဒေါ။ ပေမဇနကံ ပေမာရဟံ ဝဒတီတိ ပေမနီယဝဒေါ။ ဟဒယင်္ဂမစိတ္တေ ဌပနယောဂျံ ဝဒတီတိ ဟဒယင်္ဂမဝဒေါ။ ကရဝီကသကုဏသဒ္ဒေါ ဝိယ မဓုရဃောသော အဿာတိ ကရဝီကရုတမဉ္ဇုဃောသော။ ဝိဿဋ္ဌော စာတိ အပလိဗုဒ္ဓါ တတ္ထ တတ္ထ အပက္ခလနော။ ဝိညေယျော စာတိ သုဝိဇာနေယျော စ။ မဉ္ဇု စာတိ မဓုရော စ။ သဝနီယော စာတိ ကဏ္ဏသုခေါ စ။ ဗိန္ဒု စာတိ ဃနော စ။ အဝိသာရီ စာတိ န ပတ္ထဋော စ။ ဂမ္ဘီရော စာတိ န ဥတ္တာနော စ။ နိန္နာဒိ စာတိ ဃောသဝန္တော စ။ အဿာတိ အဿ သတ္ထုနော။ ဗဟိဒ္ဓါ ပရိသာယာတိ ပရိသတော ဗဟိ။ န နိစ္ဆရတီတိ န နိက္ခမတိ။ ကိံကာရဏာ? ဧဝရူပေါ မဓုရသဒ္ဒေါ နိက္ကာရဏာ မာ ဝိနဿတူတိ။ ဗြဟ္မဿရောတိ အညေ ဆိန္နဿရာပိ ဘိန္နဿရာပိ ကာကဿရာပိ ဟောန္တိ၊ အယံ ပန မဟာဗြဟ္မုနော သရသဒိသေန သရေန သမန္နာဂတော။ မဟာဗြဟ္မုနော ဟိ ပိတ္တသေမှေဟိ အပလိဗုဒ္ဓတ္တာ သရော ဝိသုဒ္ဓါ ဟောတိ၊ ဘဂဝတာပိ ကတကမ္မံ ဝတ္ထုံ သောဓေတိ၊ ဝတ္ထုနော သုဒ္ဓတ္တာ နာဘိတော ပဋ္ဌာယ သမုဋ္ဌဟန္တော သရော ဝိသုဒ္ဓါ အဋ္ဌင်္ဂသမန္နာဂတာဝ သမုဋ္ဌာတိ။ ကရဝီကော ဝိယ ဘဏတီတိ ကရဝီကဘာဏီ၊ မတ္တကရဝီကရုတမဉ္ဇုဃောသောတိ အတ္ထော။

တာရေတီတိ အခေမန္တဋ္ဌာနံ အတိက္ကာမေတိ။ ဥတ္တာရေတီတိ ခေမန္တဘူမိံ ဥပနေန္တော တာရေတိ။ နိတ္တာရေတီတိ အခေမန္တဋ္ဌာနတော နိက္ခာမေန္တော တာရေတိ ။ ပတာရေတီတိ ပရိဂ္ဂဟေတွာ တာရေတိ၊ ဟတ္ထေန ပရိဂ္ဂဟေတွာ ဝိယ တာရေတီတိ အတ္ထော။ သဗ္ဗမ္ပေတံ တာရဏုတ္တာရဏာဒိခေမန္တဋ္ဌာနေ ဌပနမေဝါတိ အာဟ – ‘‘ခေမန္တဘူမိံ သမ္ပာပေတီ’’တိ။ သတ္တေတိ ဝေနေယျသတ္တေ။ မဟာဂဟနတာယ မဟာနတ္ထတာယ ဒုန္နိတ္တရိယတာယ စ ဇာတိယေဝ ကန္တာရော ဇာတိကန္တာရော၊ တံ ဇာတိကန္တာရံ။

ဂဏဿ သုဿူသတီတိ ဂဏော အဿ ဝစနံ သုဿူသတိ သုဏာတိ ဥပလက္ခေတိ။ သောတံ ဩဒဟတီတိ သောတုကာမတာယ သောတံ အဝဒဟတိ ပတိဋ္ဌာပေတိ။ အညာ စိတ္တံ ဥပဋ္ဌပေတီတိ ဉာတုကာမံ စိတ္တံ ပဏိဒဟတိ။ ဂဏံ အကုသလာ ဝုဋ္ဌာပေတွာတိ ဇနသမူဟံ အကောသလ္လသမ္ဘူတာ အကုသလာ ဥဋ္ဌာပေတွာ။ ကုသလေ ပတိဋ္ဌာပေတီတိ ကောသလ္လသမ္ဘူတေ ကုသလေ ဌပေတိ။ သင်္ဃီတိ ရာသိဝသေန သင်္ဃော အဿ အတ္ထီတိ သင်္ဃီ။ ပရိသဝသေန ဂဏော အဿ အတ္ထီတိ ဂဏီ။ ဂဏဿ အာစရိယောတိ ဂဏာစရိယော။

၁၉၁။ ဒုတိယဂါထာယ သဒေဝကဿ လောကဿ၊ ယထာ ဒိဿတီတိ သဒေဝကဿ လောကဿ ဝိယ မနုဿာနမ္ပိ ဒိဿတိ။ ယထာ ဝါ ဒိဿတီတိ တစ္ဆတော အဝိပရီတတော ဒိဿတိ။ စက္ခုမာတိ ဥတ္တမစက္ခုမာ။ ဧကောတိ ပဗ္ဗဇ္ဇာသင်္ခါတာဒီဟိ ဧကော။ ရတိန္တိ နေက္ခမ္မရတိအာဒိံ။

ပတိရူပကောတိ သုဝဏ္ဏပတိရူပကော ကုဏ္ဍလော။ မတ္တိကာကုဏ္ဍလောဝါတိ မတ္တိကာယ ကတကုဏ္ဍလော ဝိယ။ လောဟဍ္ဎမာသောဝ သုဝဏ္ဏဆန္နောတိ သုဝဏ္ဏေန ပဋိစ္ဆန္နော လောဟမာသကော ဝိယ။ ပရိဝါရဆန္နာတိ ပရိဝါရေန ဆာဒိတာ။ အန္တော အသုဒ္ဓါတိ အဗ္ဘန္တရတော ရာဂါဒီဟိ အပရိသုဒ္ဓါ။ ဗဟိ သောဘမာနာတိ စီဝရာဒီဟိ ဗာဟိရတော သုန္ဒရာ။

အကပ္ပိတဣရိယာပထာ စာတိ အသဇ္ဇိတဣရိယာပထာ။ ပဏိဓိသမ္ပန္နာတိ ပရိပုဏ္ဏပတ္ထနာ။

ဝိသုဒ္ဓသဒ္ဒေါတိ ပရိသုဒ္ဓကိတ္တိသဒ္ဒေါ၊ ယထာဘူတထုတိဃောသောတိ အတ္ထော။ ဂတကိတ္တိသဒ္ဒသိလောကောတိ ကိတ္တိသဒ္ဒဉ္စ သိလောကဉ္စ ဂဟေတွာ စရဏသီလော။ ကတ္ထ ဝိသုဒ္ဓသဒ္ဒေါတိ စေ? ‘‘နာဂဘဝနေ စ သုပဏ္ဏဘဝနေစာ’’တိအာဒိနာ နယေန ဝိတ္ထာရေတွာ ဝုတ္တဋ္ဌာနေ။ တတော စ ဘိယျောတိ တတော ဝုတ္တပ္ပကာရတော စ ဝေနေယျဝသေန အတိရေကတရောပိ ဒိဿတိ။

သဗ္ဗံ ရာဂတမန္တိ သကလံ ရာဂန္ဓကာရံ။ ဒေါသတမာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ အန္ဓကရဏန္တိ ပညာလောကနိဝါရဏကရဏံ။ အစက္ခုကရဏန္တိ ပညာစက္ခုနော အကရဏံ။ အညာဏကရဏန္တိ ဉာဏေန အဇာနနကရဏံ။ ပညာနိရောဓိကန္တိ ပညာနယနနာသကံ။ ဝိဃာတပက္ခိကန္တိ ပီဠာကောဋ္ဌာသိကံ။ အနိဗ္ဗာနသံဝတ္တနိကန္တိ အပစ္စယအမတနိဗ္ဗာနတ္ထာယ န သံဝတ္တနိကံ။

သဗ္ဗံ တံ တေန ဗောဓိဉာဏေန ဗုဇ္ဈီတိ တံ သကလံ တေန စတုမဂ္ဂဉာဏဝသေန ဗုဇ္ဈိ။ ပဌမမဂ္ဂဝသေန ဇာနိ အနုဗုဇ္ဈိ။ ဒုတိယမဂ္ဂဝသေန ပုန အညာသိ ပဋိဝိဇ္ဈိ။ တတိယမဂ္ဂဝသေန ပဋိဝေဓံ ပါပုဏိ သမ္ဗုဇ္ဈိ။ စတုတ္ထမဂ္ဂဝသေန နိဿေသပဋိဝေဓေန သမ္မာဗုဇ္ဈိ။ အဓိဂစ္ဆိ ဖဿေသိ သစ္ဆာကာသီတိ ဧတံ တယံ ဖလဝသေန ယောဇေတဗ္ဗံ။ ပဌမဒုတိယဝသေန ပဋိလဘိ။ တတိယဝသေန ဉာဏဖဿေန ဖုသိ။ စတုတ္ထဝသေန ပစ္စက္ခံ အကာသိ။ အထ ဝါ ဧကေကဖလဿ တယောပိ လဗ္ဘန္တိ ဧဝ။

နေက္ခမ္မရတိန္တိ ပဗ္ဗဇ္ဇာဒီနိ နိဿာယ ဥပ္ပန္နရတိံ။ ဝိဝေကရတိန္တိ ကာယဝိဝေကာဒိမှိ ဥပ္ပန္နရတိံ။ ဥပသမရတိန္တိ ကိလေသဝူပသမေ ရတိံ။ သမ္ဗောဓိရတိန္တိ မဂ္ဂံ ပစ္စဝေက္ခန္တဿ ဥပ္ပန္နရတိံ။

၁၉၂။ တတိယဂါထာယ ဗဟူနမိဓ ဗဒ္ဓါနန္တိ ဣဓ ဗဟူနံ ခတ္တိယာဒီနံ သိဿာနံ။ သိဿာ ဟိ အာစရိယပဋိဗဒ္ဓဝုတ္တိတ္တာ ‘‘ဗဒ္ဓါ’’တိ ဝုစ္စန္တိ။ အတ္ထိ ပဉှေန အာဂမန္တိ အတ္ထိကော ပဉှေန အာဂတောမှိ ၊ အတ္ထိကာနံ ဝါ ပဉှေန အာဂမနံ၊ ပဉှေန အတ္ထိ အာဂမနံ ဝါတိ။

ဗုဒ္ဓါတိ ပဒဿ အဘာဝေပိ တံ ဗုဒ္ဓန္တိ ပဒေ ယော သော ဗုဒ္ဓါ၊ တံ နိဒ္ဒိသိတုကာမေန ‘‘ဗုဒ္ဓါ’’တိ ဝုတ္တံ။ သယမ္ဘူတိ ဥပဒေသံ ဝိနာ သယမေဝ ဘူတော။ အနာစရိယကောတိ သယမ္ဘူပဒဿ အတ္ထဝိဝရဏံ။ ယော ဟိ အာစရိယံ ဝိနာ သစ္စာနိ ပဋိဝိဇ္ဈတိ၊ သော သယမ္ဘူ နာမ ဟောတီတိ။ ပုဗ္ဗေ အနနုဿုတေသူတိအာဒိ အနာစရိယကဘာဝဿ အတ္ထပ္ပကာသနံ။ အနနုဿုတေသူတိ အာစရိယတော အနနုဿုတေသု။ သာမန္တိ သယမေဝ။ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈီတိ ဘုသံ သမ္မာ ပဋိဝိဇ္ဈိ။ တတ္ထ စ သဗ္ဗညုတံ ပါပုဏီတိ တေသု စ သစ္စေသု သဗ္ဗညုဘာဝံ ပါပုဏိ။ ယထာ သစ္စာနိ ပဋိဝိဇ္ဈန္တာ သဗ္ဗညုနော ဟောန္တိ ၊ တထာ သစ္စာနံ ပဋိဝိဒ္ဓတ္တာ ဧဝံ ဝုတ္တံ။ ‘‘သဗ္ဗညုတံ ပတ္တော’’တိပိ ပါဌော။ ဗလေသုစ ဝသီဘာဝန္တိ ဒသသု စ တထာဂတဗလေသု ဣဿရဘာဝံ ပါပုဏိ။ ယော သော ဧဝံ ဘူတော၊ သော ဗုဒ္ဓါတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တတ္ထ သဗ္ဗဓမ္မေသု အပ္ပဋိဟတဉာဏနိမိတ္တာနုတ္တရဝိမောက္ခာဓိဂမပရိဘာဝိတခန္ဓသန္တာနံ ဥပါဒါယ ပဏ္ဏတ္တိကော၊ သဗ္ဗညုတပဒဋ္ဌာနံ ဝါ သစ္စာဘိသမ္ဗောဓိမုပါဒါယ ပဏ္ဏတ္တိကော သတ္တဝိသေသော ဗုဒ္ဓါ။ ဧတ္တာဝတာ အတ္ထတော ဗုဒ္ဓဝိဘာဝနာ ကတာ ဟောတိ။

ဣဒါနိ ဗျဉ္ဇနတော ဝိဘာဝေန္တော ‘‘ဗုဒ္ဓါတိ ကေနဋ္ဌေန ဗုဒ္ဓါ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ယထာ လောကေ အဝဂန္တာ ‘‘အဝဂတော’’တိ ဝုစ္စတိ၊ ဧဝံ ဗုဇ္ဈိတာ သစ္စာနီတိ ဗုဒ္ဓါ။ ယထာ ပဏ္ဏသောသာ ဝါတာ ‘‘ပဏ္ဏသုသာ’’တိ ဝုစ္စန္တိ၊ ဧဝံ ဗောဓေတာ ပဇာယာတိ ဗုဒ္ဓါ။ သဗ္ဗညုတာယ ဗုဒ္ဓါတိ သဗ္ဗဓမ္မဗုဇ္ဈနသမတ္ထာယ ဗုဒ္ဓိယာ ဗုဒ္ဓါတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သဗ္ဗဒဿာဝိတာယ ဗုဒ္ဓါတိ သဗ္ဗဓမ္မာနံ ဉာဏစက္ခုနာ ဒိဋ္ဌတ္တာ ဗုဒ္ဓါတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အနညနေယျတာယ ဗုဒ္ဓါတိ အညေန အဗောဓနီယတော သယမေဝ ဗုဒ္ဓတ္တာ ဗုဒ္ဓါတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဝိသဝိတာယ ဗုဒ္ဓါတိ နာနာဂုဏဝိကသနတော ပဒုမမိဝ ဝိကသနဋ္ဌေန ဗုဒ္ဓါတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ခီဏာသဝသင်္ခါတေန ဗုဒ္ဓါတိအာဒီဟိ ဆဟိ ပရိယာယေဟိ စိတ္တသင်္ကောစကရဓမ္မပ္ပဟာနေန နိဒ္ဒါယ ဝိဗုဒ္ဓါ ပုရိသော ဝိယ သဗ္ဗကိလေသနိဒ္ဒါယ ဝိဗုဒ္ဓတ္တာ ဗုဒ္ဓါတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သင်္ခါ သင်္ခါတန္တိ အတ္ထတော ဧကတ္တာ သင်္ခါတေနာတိ ဝစနဿ ကောဋ္ဌာသေနာတိ အတ္ထော။ တဏှာလေပဒိဋ္ဌိလေပါဘာဝေန နိရုပလေပသင်္ခါတေန သဝါသနာနံ သဗ္ဗကိလေသာနံ ပဟီနတ္တာ ဧကန္တဝစနေန ဝိသေသေတွာ ဝုတ္တံ။ ဧကန္တနိက္ကိလေသောတိ ရာဂဒေါသမောဟာဝသေသေဟိ သဗ္ဗကိလေသေဟိ နိက္ကိလေသော။

ဧကာယနမဂ္ဂံ ဂတောတိ ဗုဒ္ဓါတိ ဂမနတ္ထာနံ ဓာတူနံ ဗုဇ္ဈနတ္ထတ္တာ ဗုဇ္ဈနတ္ထာပိ ဓာတုယော ဂမနတ္ထာ ဟောန္တေဝ၊ တသ္မာ ဧကာယနမဂ္ဂံ ဂတတ္တာ ဗုဒ္ဓါတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဧကာယနမဂ္ဂေါ စေတ္ထ –

‘‘မဂ္ဂေါ ပန္ထော ပထော ပဇ္ဇော၊ အဉ္ဇသံ ဝဋုမာယနံ၊

နာဝါ ဥတ္တရသေတူ စ၊ ကုလ္လော စ ဘိသိ သင်္ကမော’’တိ။ (စူဠနိ။ ပါရာယနတ္ထုတိဂါထာနိဒ္ဒေသ ၁၀၁) –

မဂ္ဂဿ ဗဟူသု နာမေသု အယနနာမေန ဝုတ္တမဂ္ဂနာမေန ဝုတ္တော။ တသ္မာ ဧကမဂ္ဂဘူတော မဂ္ဂေါ၊ န ဒွေဓာပထဘူတောတိ အတ္ထော။ အထ ဝါ ဧကေန အယိတဗ္ဗော မဂ္ဂေါတိ ဧကာယနမဂ္ဂေါ။ ဧကေနာတိ ဂဏသင်္ဂဏိကံ ပဟာယ ပဝိဝိတ္တေန။ အယိတဗ္ဗောတိ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗော၊ အယန္တိ ဝါ ဧတေနာတိ အယနော၊ သံသာရတော နိဗ္ဗာနံ ဂစ္ဆန္တီတိ အတ္ထော။ ဧကေသံ အယနောတိ ဧကာယနော။ ဧကေသန္တိ သေဋ္ဌာနံ။ သဗ္ဗသတ္တသေဋ္ဌာ စ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ၊ တသ္မာ ဧကေသံ မဂ္ဂဘူတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါနံ အယနဘူတော မဂ္ဂေါတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အယတီတိ ဝါ အယနော၊ ဂစ္ဆတိ ပဝတ္တတီတိ အတ္ထော။ ဧကသ္မိံ အယနော မဂ္ဂေါတိ ဧကာယနမဂ္ဂေါ။ ဧကသ္မိံယေဝ ဗုဒ္ဓသာသနေ ပဝတ္တမာနော မဂ္ဂေါ၊ န အညတ္ထာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အပိ စ ဧကံ အယတီတိ ဧကာယနော။ ပုဗ္ဗဘာဂေ နာနာမုခဘာဝနာနယပ္ပဝတ္တောပိ အပရဘာဂေ ဧကံ နိဗ္ဗာနမေဝ ဂစ္ဆတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ၊ တသ္မာ ဧကာယနမဂ္ဂေါတိ ဧကနိဗ္ဗာနဂမနမဂ္ဂေါတိ အတ္ထော။

ဧကော အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါတိ န ပရေဟိ ဗုဒ္ဓတ္တာ ဗုဒ္ဓါ၊ ကိန္တု သယမေဝ အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓတ္တာ ဗုဒ္ဓါတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အဗုဒ္ဓိဝိဟတတ္တာ ဗုဒ္ဓိပဋိလာဘတ္တာ ဗုဒ္ဓါတိ ဗုဒ္ဓိ ဗုဒ္ဓံ ဗောဓောတိ ပရိယာယဝစနမေတံ။ တတ္ထ ယထာ ‘‘နီလရတ္တဂုဏယောဂါ နီလော ပဋော၊ ရတ္တော ပဋော’’တိ ဝုစ္စတိ၊ ဧဝံ ဗုဒ္ဓဂုဏယောဂါ ‘‘ဗုဒ္ဓါ’’တိ ဉာပေတုံ ဝုတ္တံ။

တတော ပရံ ဗုဒ္ဓါတိ နေတံ နာမန္တိအာဒိ ‘‘အတ္ထမနုဂတာ အယံ ပညတ္တီ’’တိ ဉာပနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ မိတ္တာ သဟာယာ။ အမစ္စာ ဘစ္စာ။ ဉာတီ ပိတုပက္ခိကာ။ သာလောဟိတာ မာတုပက္ခိကာ။ သမဏာ ပဗ္ဗဇ္ဇုပဂတာ။ ဗြာဟ္မဏာ ဘောဝါဒိနော၊ သမိတပါပဗာဟိတပါပါ ဝါ။ ဒေဝတာ သက္ကာဒယော ဗြဟ္မာနော စ။ ဝိမောက္ခန္တိကန္တိ ဝိမောက္ခော အရဟတ္တမဂ္ဂေါ၊ ဝိမောက္ခဿ အန္တော အရဟတ္တဖလံ၊ တသ္မိံ ဝိမောက္ခန္တေ ဘဝံ ဝိမောက္ခန္တိကံ နာမံ။ သဗ္ဗညုဘာဝေါ ဟိ အရဟတ္တမဂ္ဂေန သိဇ္ဈတိ၊ အရဟတ္တဖလောဒယေ သိဒ္ဓံ ဟောတိ။ တသ္မာ သဗ္ဗညုဘာဝေါ ဝိမောက္ခန္တေ ဘဝေါ ဟောတိ။ တံ နေမိတ္တိကမ္ပိ နာမံ ဝိမောက္ခန္တေ ဘဝံ နာမ ဟောတိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ဝိမောက္ခန္တိကမေတံ ဗုဒ္ဓါနံ ဘဂဝန္တာန’’န္တိ။ ဗောဓိယာ မူလေ သဟ သဗ္ဗညုတညာဏဿ ပဋိလာဘာတိ မဟာဗောဓိရုက္ခမူလေ ယထာဝုတ္တက္ခဏေ သဗ္ဗညုတညာဏဿ ပဋိလာဘေန သဟ။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တီတိ အရဟတ္တဖလသစ္ဆိကိရိယာယ သဗ္ဗဓမ္မသစ္ဆိကိရိယာယ ဝါ ဇာတာ ပညတ္တိ။ ယဒိဒံ ဗုဒ္ဓါတိ ပညတ္တိ။ အယံ ဗျဉ္ဇနတော ဗုဒ္ဓဝိဘာဝနာ။ ဣတော ပရံ ဝဟဿေတံ ဘာရန္တိ ပရိယောသာနံ တတ္ထ တတ္ထ ဝုတ္တနယတ္တာ ယထာပါဠိမေဝ နိယျာတိ။

၁၉၃။ စတုတ္ထဂါထာယ ဝိဇိဂုစ္ဆတောတိ ဇာတိအာဒီဟိ အဋ္ဋီယတော။ ရိတ္တမာသနန္တိ ဝိဝိတ္တံ မဉ္စပီဌံ။ ပဗ္ဗတာနံ ဂုဟာသု ဝါတိ ပဗ္ဗတဂုဟာသု ဝါ ရိတ္တမာသနံ ဘဇတောတိ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။

ဇာတိယာ ဝိဇိဂုစ္ဆတောတိ ဇာတိံ ဝိဇိဂုစ္ဆတော။ ဇရာယ။ ဗျာဓိနာတိအာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဘဇတောတိ ဧဝမာဒီသု ဘဇတောတိ ဘဇန္တဿ။ သေဝတောတိ သေဝန္တဿ။ နိသေဝတောတိ သမ္မာ သေဝန္တဿ ။ သံသေဝတောတိ ပုနပ္ပုနံ သေဝန္တဿ။ ပဋိသေဝတောတိ ဥပဂန္တွာ သေဝန္တဿ။ ပဗ္ဗတပဗ္ဘာရာတိ ပဗ္ဗတကုစ္ဆိယော။

၁၉၄။ ပဉ္စမဂါထာယ ဥစ္စာဝစေသူတိ ဟီနပဏီတေသု။ သယနေသူတိ ဝိဟာရာဒီသု သေနာသနေသု။ ကီဝန္တော တတ္ထ ဘေရဝါတိ ကိတ္တကာ တတ္ထ ဘယကာရဏာ။ ‘‘ကုဝန္တော’’တိပိ ပါဌော၊ ကူဇန္တောတိ စဿ အတ္ထော။

ကုဝန္တောတိ သဒ္ဒါယန္တော။ ကူဇန္တောတိ အဗျတ္တသဒ္ဒံ ကရောန္တော။ နဒန္တောတိ ဥက္ကုဋ္ဌိံ ကရောန္တော။ သဒ္ဒံ ကရောန္တောတိ ဝါစံ ဘာသန္တော။ ကတီတိ ပုစ္ဆာ။ ကိတ္တကာတိ ပမာဏပုစ္ဆာ။ ကီဝတကာတိ ပရိစ္ဆေဒပုစ္ဆာ။ ကီဝဗဟုကာတိ ပမာဏပရိစ္ဆေဒပုစ္ဆာ။ တေ ဘေရဝါတိ ဧတေ ဘယဇနနုပဒ္ဒဝါ ဘယာရမ္မဏာ။ ကီဝဗဟုကာတိ ပုစ္ဆိတေ အာရမ္မဏေ ဒဿေတုံ ‘‘သီဟာ ဗျဂ္ဃာ ဒီပီ’’တိအာဒီဟိ ဝိဿဇ္ဇေတိ။

၁၉၅။ ဆဋ္ဌဂါထာယ ကတိ ပရိဿယာတိ ကိတ္တကာ ဥပဒ္ဒဝါ။ အဂတံ ဒိသန္တိ နိဗ္ဗာနံ။ တဉှိ အဂတပုဗ္ဗတ္တာ အဂတံ၊ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗတော ဒိသာ စာတိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အဂတံ ဒိသ’’န္တိ။ အမတံ ဒိသ’’န္တိပိ ပါဌော။ အဘိသမ္ဘဝေတိ အဘိသမ္ဘဝေယျ။ ပန္တမှီတိ ပရိယန္တေ။

အဂတပုဗ္ဗာ သာ ဒိသာတိ ယာ ဒိသာ သုပိနန္တေနပိ န ဂတပုဗ္ဗာ။ န သာ ဒိသာ ဂတပုဗ္ဗာတိ ဧသာ ဒိသာ ဝုတ္တနယေန န ဂတပုဗ္ဗာ။ ဣမိနာ ဒီဃေန အဒ္ဓုနာတိ အနေန ဒီဃကာလေန။

သမတိတ္တိကန္တိ အန္တောမုခဝဋ္ဋိလေခံ ပါပေတွာ သမဘရိတံ။ အနဝသေကန္တိ အနဝသိဉ္စနကံ အပရိသိဉ္စနကံ ကတွာ။ တေလပတ္တန္တိ ပက္ခိတ္တတေလံ တေလပတ္တံ။ ပရိဟရေယျာတိ ဟရေယျ အာဒါယ ဂစ္ဆေယျ။ ဧဝံ သစိတ္တမနုရက္ခေတိ တံ တေလဘရိတံ ပတ္တံ ဝိယ အတ္တနော စိတ္တံ ကာယဂတာယ သတိယာ ဂေါစရေ စေဝ သမ္ပယုတ္တသတိယာ စာတိ ဥဘိန္နံ အန္တရေ ပက္ခိပိတွာ ယထာ မုဟုတ္တမ္ပိ ဗဟိဒ္ဓါ ဂေါစရေ န ဝိက္ခိပတိ၊ တထာ ပဏ္ဍိတော ယောဂါဝစရော ရက္ခေယျ ဂေါပယေယျ။ ကိံကာရဏာ? ဧတဿ ဟိ –

‘‘ဒုန္နိဂ္ဂဟဿ လဟုနော၊ ယတ္ထကာမနိပါတိနော၊

စိတ္တဿ ဒမထော သာဓု၊ စိတ္တံ ဒန္တံ သုခါဝဟံ’’။ (ဓ။ ပ။ ၃၅)၊

တသ္မာ –

‘‘သုဒုဒ္ဒသံ သုနိပုဏံ၊ ယတ္ထကာမနိပါတိနံ၊

စိတ္တံ ရက္ခေထ မေဓာဝီ၊ စိတ္တံ ဂုတ္တံ သုခါဝဟံ’’။ (ဓ။ ပ။ ၃၆)၊

ဣဒဉှိ –

‘‘ဒူရင်္ဂမံ ဧကစရံ၊ အသရီရံ ဂုဟာသယံ၊

ယေ စိတ္တံ သံယမေဿန္တိ၊ မောက္ခန္တိ မာရဗန္ဓနာ’’။ (ဓ။ ပ။ ၃၇)၊

ဣတရဿ ပန –

‘‘အနဝဋ္ဌိတစိတ္တဿ ၊ သဒ္ဓမ္မံ အဝိဇာနတော၊

ပရိပ္လဝပသာဒဿ၊ ပညာ န ပရိပူရတိ’’။ (ဓ။ ပ။ ၃၈)၊

ထိရကမ္မဋ္ဌာနသဟာယဿ ပန –

‘‘အနဝဿုတစိတ္တဿ၊ အနနွာဟတစေတသော၊

ပုညပါပပဟီနဿ၊ နတ္ထိ ဇာဂရတော ဘယံ’’။ (ဓ။ ပ။ ၃၉)၊

တသ္မာ ဧတံ –

‘‘ဖန္ဒနံ စပလံ စိတ္တံ၊ ဒူရက္ခံ ဒုန္နိဝါရယံ၊

ဥဇုံ ကရောတိ မေဓာဝီ၊ ဥသုကာရောဝ တေဇနံ’’။ (ဓ။ ပ။ ၃၃)၊

ဧဝံ ဥဇုံ ကရောန္တော သစိတ္တမနုရက္ခေ။

ပတ္ထယာနောဒိသံ အဂတပုဗ္ဗန္တိ ဣမသ္မိံ ကာယဂတာသတိကမ္မဋ္ဌာနေ ကမ္မံ အာရဘိတွာ အနမတဂ္ဂေ သံသာရေ အဂတပုဗ္ဗံ ဒိသံ ပတ္ထေန္တော ဝုတ္တနယေန သကံ စိတ္တံ ရက္ခေယျာတိ အတ္ထော။ ကာ ပနေသာ ဒိသာ နာမ –

‘‘မာတာပိတာ ဒိသာ ပုဗ္ဗာ၊ အာစရိယာ ဒက္ခိဏာ ဒိသာ၊

ပုတ္တဒါရာ ဒိသာ ပစ္ဆာ၊ မိတ္တာမစ္စာ စ ဥတ္တရာ။

‘‘ဒါသကမ္မကရာ ဟေဋ္ဌာ၊ ဥဒ္ဓံ သမဏဗြာဟ္မဏာ၊

ဧတာ ဒိသာ နမဿေယျ၊ အလမတ္တော ကုလေ ဂိဟီ’’တိ။ (ဒီ။ နိ။ ၃။၂၇၃) –

ဧတ္ထ တာဝ မာတာပိတာဒယော ‘‘ဒိသာ’’တိ ဝုတ္တာ။

‘‘ဒိသာ စတဿော ဝိဒိသာ စတဿော၊ ဥဒ္ဓံ အဓော ဒသ ဒိသာ ဣမာယော၊

ကတမံ ဒိသံ တိဋ္ဌတိ နာဂရာဇာ၊ ယမဒ္ဒသာ သုပိနေ ဆဗ္ဗိသာဏ’’န္တိ။ (ဇာ။ ၁။၁၆။၁၀၄) –

ဧတ္ထ ပုရတ္ထိမာဒိဘေဒါ ဒိသာဝ ‘‘ဒိသာ’’တိ ဝုတ္တာ။

‘‘အဂါရိနော အန္နဒပါနဝတ္ထဒါ၊ အဝှာယိကာ တမ္ပိ ဒိသံ ဝဒန္တိ၊

ဧသာ ဒိသာ ပရမာ သေတကေတု၊ ယံ ပတွာ ဒုက္ခီ သုခိနော ဘဝန္တီ’’တိ ။ (ဇာ။ ၁။၆။၉) –

ဧတ္ထ နိဗ္ဗာနံ ‘‘ဒိသ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဣဓာပိ တဒေဝ အဓိပ္ပေတံ။ တဏှက္ခယံ ဝိရာဂန္တိအာဒီဟိ ဒိဿတိ အပဒိဿတိ တသ္မာ ‘‘ဒိသာ’’တိ ဝုစ္စတိ။ အနမတဂ္ဂေ ပန သံသာရေ ကေနစိ ဗာလပုထုဇ္ဇနေန သုပိနေနပိ အဂတပုဗ္ဗတာယ ‘‘အဂတပုဗ္ဗာ ဒိသာ နာမာ’’တိ ဝုစ္စတိ။ တံ ပတ္ထယန္တေန ကာယဂတာသတိယာ ယောဂေါ ကရဏီယောတိ။ ဝဇတောတိအာဒီသု ဧတ္ထ မဂ္ဂုပ္ပာဒတော သမီပံ ဝဇတော။ ဌိတိက္ခဏေ ဂစ္ဆတော။ ဖလောဒယတော အတိက္ကမတော။

အန္တေတိ အန္တမှိ ဌိတေ။ ပန္တေတိ ဝနဂဟနဂမ္ဘီရေ ဌိတေ။ ပရိယန္တေတိ ဒူရဘာဝေန ပရိယန္တေ ဌိတေ။ သေလန္တေတိ ပဗ္ဗတာနံ အန္တေ။ ဝနန္တေတိ ဝနဃဋာနံ အန္တေ။ နဒန္တေတိ နဒီနံ အန္တေ။ ဥဒကန္တေတိ ဥဒကာနံ ပရိယန္တေ။ ယတ္ထ န ကသီယတိ န ဝပီယတီတိ ယသ္မိံ ကသနဉ္စ ဝပနဉ္စ န ကရီယတိ။ ဇနန္တံအတိက္ကမိတွာ ဌိတေ။ မနုဿာနံ အနုပစာရေတိ ကသနဝပနဝသေန မနုဿေဟိ အနုပစရိတဗ္ဗေ သေနာသနေ။

၁၉၆။ သတ္တမဂါထာယ ကျာဿ ဗျပ္ပထယော အဿူတိ ကိဒိသာနိ တဿ ဝစနာနိ အဿု။

မုသာဝါဒံ ပဟာယာတိ ဧတ္ထ မုသာတိ ဝိသံဝါဒနပုရေက္ခာရဿ အတ္ထဘဉ္ဇနကော ဝစီပယောဂေါ ကာယပယောဂေါ ဝါ။ ဝိသံဝါဒနာဓိပ္ပာယေန ပနဿ ပရဝိသံဝါဒကကာယဝစီပယောဂသမုဋ္ဌာပိကာ စေတနာ မုသာဝါဒေါ။ အပရော နယော – မုသာတိ အဘူတံ အတစ္ဆံ ဝတ္ထု၊ ဝါဒေါတိ တဿ ဘူတတော တစ္ဆတော ဝိညာပနံ။ လက္ခဏတော ပန အတထံ ဝတ္ထုံ တထတော ပရံ ဝိညာပေတုကာမဿ တထာဝိညတ္တိသမုဋ္ဌာပိကာ စေတနာ မုသာဝါဒေါ။ သော ယမတ္ထံ ဘဉ္ဇတိ၊ တဿ အပ္ပတာယ အပ္ပသာဝဇ္ဇော၊ မဟန္တတာယ မဟာသာဝဇ္ဇော။ အပိ စ ဂဟဋ္ဌာနံ အတ္တနော သန္တကံ အဒါတုကာမတာယ ‘‘နတ္ထီ’’တိအာဒိနယပ္ပဝတ္တော အပ္ပသာဝဇ္ဇော၊ သက္ခိနာ ဟုတွာ အတ္ထဘဉ္ဇနတ္ထံ ဝုတ္တော မဟာသာဝဇ္ဇော။ ပဗ္ဗဇိတာနံ အပ္ပကမ္ပိ တေလံ ဝါ သပ္ပိံ ဝါ လဘိတွာ ဟသာဓိပ္ပာယေန ‘‘အဇ္ဇ ဂါမေ တေလံ နဒီ မညေ သန္ဒတီ’’တိ ပူရဏကထာနယေန ပဝတ္တော အပ္ပသာဝဇ္ဇော၊ အဒိဋ္ဌံယေဝ ပန ဒိဋ္ဌန္တိအာဒိနာ နယေန ဝဒန္တာနံ မဟာသာဝဇ္ဇော။

တဿ စတ္တာရော သမ္ဘာရာ ဟောန္တိ – အတထံ ဝတ္ထု ဝိသံဝါဒနစိတ္တံ တဇ္ဇော ဝါယာမော ပရဿ တဒတ္ထဝိဇာနနန္တိ။ ဧကော ပယောဂေါ သာဟတ္ထိကောဝ။ သော စ ကာယေန ဝါ ကာယပဋိဗဒ္ဓေန ဝါ ဝါစာယ ဝါ ပရဝိသံဝါဒကကိရိယာကရဏေ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တာယ စေ ကိရိယာယ ပရော တမတ္ထံ ဇာနာတိ၊ အယံ ကိရိယသမုဋ္ဌာပိကာ စေတနာက္ခဏေယေဝ မုသာဝါဒကမ္မုနာ ဗဇ္ဈတိ။

သစ္စံ ဝဒတီတိ သစ္စဝါဒီ။ သစ္စေန သစ္စံ သန္ဒဟတိ ဃဋေတီတိ သစ္စသန္ဓော၊ န အန္တရန္တရာ မုသာ ဝဒတီတိ အတ္ထော။ ယော ဟိ ပုရိသော ကဒါစိ မုသာ ဝဒတိ၊ ကဒါစိ သစ္စံ၊ တဿ မုသာဝါဒေန အန္တရိကတာယ သစ္စံ သစ္စေန န ဃဋိယတိ၊ တသ္မာ န သော သစ္စသန္ဓော။ အယံ ပန န တာဒိသော၊ ဇီဝိတဟေတုပိ မုသာ အဝတွာ သစ္စေန သစ္စံ သန္ဒဟတိယေဝါတိ သစ္စသန္ဓော။

ထေတောတိ ထိရော၊ ထိရကထောတိ အတ္ထော။ ဧကော ပုဂ္ဂလော ဟလိဒ္ဒိရာဂေါ ဝိယ ထုသရာသိမှိ နိခါတခါဏု ဝိယ အဿပိဋ္ဌေ ဌပိတကုမ္ဘဏ္ဍမိဝ စ န ထိရကထော ဟောတိ။ ဧကော ပါသာဏလေခါ ဝိယ ဣန္ဒခီလော ဝိယ စ ထိရကထော ဟောတိ၊ အသိနာ သီသံ ဆိန္ဒန္တေပိ ဒွေကထာ န ကထေတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ ထေတော။

ပစ္စယိကောတိ ပတ္တိယာယိတဗ္ဗော၊ သဒ္ဓါယိတဗ္ဗကောတိ အတ္ထော။ ဧကစ္စော ဟိ ပုဂ္ဂလော န ပစ္စယိကော ဟောတိ၊ ‘‘ဣဒံ ကေန ဝုတ္တံ၊ အသုကေနာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘မာ တဿ ဝစနံ သဒ္ဒဟထာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတံ အာပဇ္ဇတိ။ ဧကော ပစ္စယိကော ဟောတိ၊ ‘‘ဣဒံ ကေန ဝုတ္တံ၊ အသုကေနာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ယဒိ တေန ဝုတ္တံ၊ ဣဒမေဝ ပမာဏံ၊ ဣဒါနိ ဥပပရိက္ခိတဗ္ဗံ နတ္ထိ၊ ဧဝမေဝ ဣဒ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတံ အာပဇ္ဇတိ၊ အယံ ဝုစ္စတိ ပစ္စယိကော။ အဝိသံဝါဒကော လောကဿာတိ တာယ သစ္စဝါဒိတာယ လောကံ န ဝိသံဝါဒေတီတိ အတ္ထော။

ပိသုဏံ ဝါစံ ပဟာယာတိအာဒီသု ယာယ ဝါစာယ ယဿ တံ ဝါစံ ဘာသတိ၊ တဿ ဟဒယေ အတ္တနော ပိယဘာဝံ ပရဿ စ သုညဘာဝံ ကရောတိ၊ သာ ပိသုဏဝါစာ။ ယာယ ပန အတ္တာနမ္ပိ ပရမ္ပိ ဖရုသံ ကရောတိ၊ ယာ ဝါစာ သယမ္ပိ ဖရုသာ၊ နေဝ ကဏ္ဏသုခါ န ဟဒယင်္ဂမာ၊ အယံ ဖရုသဝါစာ။ ယေန သမ္ဖံ ပလပတိ နိရတ္ထကံ၊ သော သမ္ဖပ္ပလာပေါ။ တေသံ မူလဘူတာပိ စေတနာ ပိသုဏဝါစာဒိနာမမေဝ လဘတိ၊ သာ ဧဝ ဣဓ အဓိပ္ပေတာတိ။

တတ္ထ သံကိလိဋ္ဌစိတ္တဿ ပရေသံ ဝါ ဘေဒါယ အတ္တနော ပိယကမျတာယ ဝါ ကာယဝစီပယောဂသမုဋ္ဌာပိကာ စေတနာ ပိသုဏဝါစာ။ သာ ယဿ ဘေဒံ ကရောတိ၊ တဿ အပ္ပဂုဏတာယ အပ္ပသာဝဇ္ဇာ၊ မဟာဂုဏတာယ မဟာသာဝဇ္ဇာ။

တဿာ စတ္တာရော သမ္ဘာရာ ဟောန္တိ – ဘိန္ဒိတဗ္ဗော ပရော၊ ‘‘ဣတိ ဣမေ နာနာ ဘဝိဿန္တိ ဝိနာ ဘဝိဿန္တီ’’တိ ဘေဒပုရေက္ခာရတာ ဝါ၊ ‘‘ဣတိ အဟံ ပိယော ဘဝိဿာမိ ဝိဿာသိကော’’တိ ပိယကမျတာ ဝါ၊ တဇ္ဇော ဝါယာမော၊ တဿ တဒတ္ထဝိဇာနနန္တိ။

ဣမေသံ ဘေဒါယာတိ ယေသံ ဣတောတိ ဝုတ္တာနံ သန္တိကေ သုတံ၊ တေသံ ဘေဒါယ။ ဘိန္နာနံ ဝါ သန္ဓာတာတိ ဒွိန္နံ မိတ္တာနံ ဝါ သမာနုပဇ္ဈာယကာဒီနံ ဝါ ကေနစိဒေဝ ကာရဏေန ဘိန္နာနံ ဧကမေကံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘တုမှာကံ ဤဒိသေ ကုလေ ဇာတာနံ ဧဝံ ဗဟုဿုတာနံ ဣဒံ န ယုတ္တ’’န္တိအာဒီနိ ဝတွာ သန္ဓာနံ ကတ္တာ။ အနုပ္ပဒါတာတိ သန္ဓာနာနုပ္ပဒါတာ၊ ဒွေ ဇနေ သမဂ္ဂေ ဒိသွာ ‘‘တုမှာကံ ဧဝရူပေ ကုလေ ဇာတာနံ ဧဝရူပေဟိ ဂုဏေဟိ သမန္နာဂတာနံ အနုစ္ဆဝိကမေတ’’န္တိအာဒီနိ ဝတွာ ဒဠှီကမ္မံ ကတ္တာတိ အတ္ထော။

သမဂ္ဂေါ အာရာမော အဿာတိ သမဂ္ဂါရာမော၊ ယတ္ထ သမဂ္ဂါ နတ္ထိ၊ တတ္ထ ဝသိတုမ္ပိ န ဣစ္ဆတီတိ အတ္ထော။ ‘‘သမဂ္ဂရာမော’’တိပိ ပါဠိ၊ အယမေဝတ္ထော။ သမဂ္ဂရတောတိ သမဂ္ဂေသု ရတော၊ တေ ပဟာယ အညတြ ဂန္တုမ္ပိ န ဣစ္ဆတီတိ အတ္ထော။ သမဂ္ဂေ ဒိသွာပိ သုတွာပိ နန္ဒတီတိ သမဂ္ဂနန္ဒီ။ သမဂ္ဂကရဏိံ ဝါစံ ဘာသိတာတိ ယာ ဝါစာ သတ္တေ သမဂ္ဂေယေဝ ကရောတိ၊ တံ သာမဂ္ဂိဂုဏပရိဒီပကမေဝ ဝါစံ ဘာသတိ၊ န ဣတရန္တိ။

ပရဿ မမ္မစ္ဆေဒကကာယဝစီပယောဂသမုဋ္ဌာပိကာ ဧကန္တဖရုသစေတနာ ဖရုသဝါစာ။ မမ္မစ္ဆေဒကောပိ ပယောဂေါ စိတ္တသဏှတာယ ဖရုသဝါစာ န ဟောတိ။ မာတာပိတရော ဟိ ကဒါစိ ပုတ္တကေ ဧဝမ္ပိ ဝဒန္တိ ‘‘စောရာ ဝေါ ခဏ္ဍာခဏ္ဍိကံ ကရောန္တူ’’တိ၊ ဥပ္ပလပတ္တမ္ပိ စ နေသံ ဥပရိ ပတန္တံ န ဣစ္ဆန္တိ။ အာစရိယုပဇ္ဈာယာ စ ကဒါစိ နိဿိတကေ ဧဝံ ဝဒန္တိ ‘‘ကိံ ဣမေ အဟိရိကာ အနောတ္တပ္ပိနော စရန္တိ၊ နိဒ္ဓမထ နေ’’တိ။ အထ စ နေသံ အာဂမာဓိဂမသမ္ပတ္တိံ ဣစ္ဆန္တိ။ ယထာ စ စိတ္တသဏှတာယ ဖရုသဝါစာ န ဟောတိ၊ ဧဝံ ဝစနသဏှတာယ အဖရုသဝါစာပိ န ဟောတိ။ န ဟိ မာရာပေတုကာမဿ ‘‘ဣမံ သုခံ သယာပေထာ’’တိ ဝစနံ အဖရုသဝါစာ ဟောတိ၊ စိတ္တဖရုသတာယ ပနေသာ ဖရုသဝါစာဝ၊ သာ ယံ သန္ဓာယ ပဝတ္တိတာ။ တဿ အပ္ပဂုဏတာယ အပ္ပသာဝဇ္ဇာ၊ မဟာဂုဏတာယ မဟာသာဝဇ္ဇာ။ တဿာ တယော သမ္ဘာရာ – အက္ကောသိတဗ္ဗော ပရော ကုပိတစိတ္တံ အက္ကောသနာတိ။

နေလာတိ ဧလံ ဝုစ္စတိ ဒေါသော၊ နာဿာ ဧလန္တိ နေလာ၊ နိဒ္ဒေါသာတိ အတ္ထော။ ‘‘နေလင်္ဂေါ သေတပစ္ဆာဒေါ’’တိ (ဥဒါ။ ၆၅၊ ပေဋကော။ ၂၅) ဧတ္ထ ဝုတ္တနေလံ ဝိယ။ ကဏ္ဏသုခါတိ ဗျဉ္ဇနမဓုရတာယ ကဏ္ဏာနံ သုခါ၊ သူစိဝိဇ္ဈနံ ဝိယ ကဏ္ဏသူလံ န ဇနေတိ။ အတ္ထမဓုရတာယ သကလသရီရေ ကောပံ အဇနေတွာ ပေမံ ဇနေတီတိ ပေမနိယာ။ ဟဒယံ ဂစ္ဆတိ အပဋိဟညမာနာ သုခေန စိတ္တံ ပဝိသတီတိ ဟဒယင်္ဂမာ။ ဂုဏပရိပုဏ္ဏတာယ ပုရေ ဘဝါတိ ပေါရီ။ ပုရေ သံဝဒ္ဓနာရီ ဝိယ သုကုမာရာတိပိ ပေါရီ။ ပုရဿ ဧသာတိပိ ပေါရီ၊ နဂရဝါသီနံ ကထာတိ အတ္ထော။ နဂရဝါသိနော ဟိ ယုတ္တကထာ ဟောန္တိ၊ ပိတိမတ္တံ ပိတာတိ ဘာတိမတ္တံ ဘာတာတိ ဝဒန္တိ။ ဧဝရူပီ ကထာ ဗဟုနော ဇနဿ ကန္တာ ဟောတီတိ ဗဟုဇနကန္တာ။ ကန္တဘာဝေနေဝ ဗဟုနော ဇနဿ မနာပါ စိတ္တဝုဍ္ဎိကရာတိ ဗဟုဇနမနာပါ။

အနတ္ထဝိညာပိကာ ကာယဝစီပယောဂသမုဋ္ဌာပိကာ အကုသလစေတနာ သမ္ဖပ္ပလာပေါ။ သော အာသေဝနမန္ဒတာယ အပ္ပသာဝဇ္ဇော၊ အာသေဝနမဟန္တတာယ မဟာသာဝဇ္ဇော။ တဿ ဒွေ သမ္ဘာရာ – ဘာရတယုဒ္ဓသီတာဟရဏာဒိနိရတ္ထကကထာ ပုရေက္ခာရတာ၊ တထာရူပီကထာကထနဉ္စ။

ကာလေန ဝဒတီတိ ကာလဝါဒီ၊ ဝတ္တဗ္ဗယုတ္တကာလံ သလ္လက္ခေတွာ ဝဒတီတိ အတ္ထော။ ဘူတံ တစ္ဆံ သဘာဝမေဝ ဝဒတီတိ ဘူတဝါဒီ။ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကတ္ထသန္နိဿိတမေဝ ကတွာ ဝဒတီတိ အတ္ထဝါဒီ။ နဝလောကုတ္တရဓမ္မသန္နိဿိတံ ကတွာ ဝဒတီတိ ဓမ္မဝါဒီ။ သံဝရဝိနယပဟာနဝိနယသန္နိဿိတံ ကတွာ ဝဒတီတိ ဝိနယဝါဒီ။ နိဓာနံ ဝုစ္စတိ ဌပနောကာသော၊ နိဓာနမဿာ အတ္ထီတိ နိဓာနဝတီ၊ ဟဒယေ နိဓာတဗ္ဗယုတ္တံ ဝါစံ ဘာသိတာတိ အတ္ထော။ ကာလေနာတိ ဧဝရူပိံ ဘာသမာနောပိ စ ‘‘အဟံ နိဓာနဝတိံ ဝါစံ ဘာသိဿာမီ’’တိ န အကာလေန ဘာသတိ၊ ယုတ္တကာလံ ပန အပေက္ခိတွာဝ ဘာသတီတိ အတ္ထော။ သာပဒေသန္တိ သဥပမံ၊ သကာရဏန္တိ အတ္ထော။ ပရိယန္တဝတိန္တိ ပရိစ္ဆေဒံ ဒဿေတွာ ယထာဿာ ပရိစ္ဆေဒေါ ပညာယတိ၊ ဧဝံ ဘာသတီတိ အတ္ထော။ အတ္ထသံဟိတန္တိ အနေကေဟိ နယေဟိ ဝိဘဇန္တေန ပရိယာဒါတုံ အသက္ကုဏေယျတာယ အတ္ထသမ္ပန္နံ။ ယံ ဝါ သော အတ္ထဝါဒီ အတ္ထံ ဝဒတိ၊ တေန အတ္ထေန သဟိတတ္တာ အတ္ထသံဟိတံ ဝါစံ ဘာသတိ၊ န အညံ နိက္ခိပိတွာ အညံ ဘာသတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

စတူဟိ ဝစီသုစရိတေဟီတိ ‘‘မုသာဝါဒံ ပဟာယာ’’တိအာဒိနာ နယေန ဝုတ္တေဟိ စတူဟိ ဝါစာဟိ ယုတ္တေဟိ သုဋ္ဌု စရိတေဟိ။ သမန္နာဂတောတိ အပရိဟီနော။ စတုဒေါသာပဂတံ ဝါစံ ဘာသတီတိ အပ္ပိယာဒီဟိ စတူဟိ ဒေါသေဟိ အပဂတံ ပရိဟီနံ ဝါစံ ဘာသတိ။

အတ္ထိ အဂေါစရောတိ ကိဉ္စာပိ ထေရော သမဏာစာရံ သမဏဂေါစရံ ကထေတုကာမော ‘‘အတ္ထိ အဂေါစရော၊ အတ္ထိ ဂေါစရော’’တိ ပဒံ ဥဒ္ဓရိ၊ ယထာ ပန မဂ္ဂကုသလော ပုရိသော မဂ္ဂံ အာစိက္ခန္တော ‘‘ဝါမံ မုဉ္စ၊ ဒက္ခိဏံ ဂဏှာ’’တိ ပဌမံ မုဉ္စိတဗ္ဗံ သဘယမဂ္ဂံ ဥပ္ပထမဂ္ဂံ အာစိက္ခတိ၊ ပစ္ဆာ ဂဟေတဗ္ဗံ ခေမမဂ္ဂံ ဥဇုမဂ္ဂံ၊ ဧဝမေဝ မဂ္ဂကုသလပုရိသသဒိသော ဓမ္မသေနာပတိ ပဌမံ ပဟာတဗ္ဗံ ဗုဒ္ဓပဋိကုဋ္ဌံ အဂေါစရံ အာစိက္ခိတွာ ပစ္ဆာ ဂေါစရံ အာစိက္ခိတုကာမော ‘‘ကတမော အဂေါစရော’’တိအာဒိမာဟ။ ပုရိသေန ဟိ အာစိက္ခိတမဂ္ဂေါ သမ္ပဇ္ဇေယျ ဝါ န ဝါ၊ တထာဂတေန အာစိက္ခိတမဂ္ဂေါ အပဏ္ဏကော ဣန္ဒဝိဿဋ္ဌံ ဝဇိရံ ဝိယ အဝိရဇ္ဈနကော နိဗ္ဗာနနဂရံယေဝ သမောသရတိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ပုရိသော မဂ္ဂကုသလောတိ ခေါ တိဿ တထာဂတဿေတံ အဓိဝစနံ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿာ’’တိ (သံ။ နိ။ ၃။၈၄)။

ယသ္မာ ဝါ သသီသံ နှာနေန ပဟီနသေဒမလဇလ္လိကဿ ပုရိသဿ မာလာဂန္ဓဝိလေပနာဒိဝိဘူသနဝိဓာနံ ဝိယ ပဟီနပါပဓမ္မဿ ကလျာဏဓမ္မသမာယောဂေါ သမ္ပန္နရူပေါ ဟောတိ၊ တသ္မာ သေဒမလဇလ္လိကံ ဝိယ ပဟာတဗ္ဗံ ပဌမံ အဂေါစရံ အာစိက္ခိတွာ ပဟီနသေဒမလဇလ္လိကဿ မာလာဂန္ဓဝိလေပနာဒိဝိဘူသနဝိဓာနံ ဝိယ ပစ္ဆာ ဂေါစရံ အာစိက္ခိတုကာမောပိ ‘‘ကတမော အဂေါစရော’’တိအာဒိမာဟ။

တတ္ထ ဂေါစရောတိ ပိဏ္ဍပါတာဒီနံ အတ္ထာယ ဥပသင်္ကမိတုံ ယုတ္တဋ္ဌာနံ။ အယုတ္တဋ္ဌာနံ အဂေါစရော။ ဝေသိယာ ဂေါစရော အဿာတိ ဝေသိယာဂေါစရော၊ မိတ္တသန္ထဝဝသေန ဥပသင်္ကမိတဗ္ဗဋ္ဌာနန္တိ အတ္ထော။ တတ္ထ ဝေသိယာ နာမ ရူပူပဇီဝိနိယော ယေန ကေနစိဒေဝ သုလဘဇ္ဈာစာရတာ မိတ္တသန္ထဝသိနေဟဝသေန ဥပသင်္ကမန္တော ဝေသိယာဂေါစရော နာမ ဟောတိ။ တသ္မာ ဧဝံ ဥပသင်္ကမိတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ ကိံကာရဏာ? အာရက္ခဝိပတ္တိတော။ ဧဝံ ဥပသင်္ကမန္တဿ ဟိ စိရရက္ခိတဂေါပိတောပိ သမဏဓမ္မော ကတိပါဟေနေဝ နဿတိ။ သစေပိ န နဿတိ၊ ဂရဟံ လဘတိ။ ဒက္ခိဏာဝသေန ပန ဥပသင်္ကမန္တေန သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ ဥပသင်္ကမိတဗ္ဗံ။

ဝိဓဝါ ဝုစ္စန္တိ မတပတိကာ ဝါ ပဝုဋ္ဌပတိကာ ဝါ။ ထုလ္လကုမာရိယောတိ မဟလ္လိကာ အနိဗ္ဗိဒ္ဓကုမာရိယော။ ပဏ္ဍကာတိ လောကာမိသနိဿိတကထာဗဟုလာ ဥဿန္နကိလေသာ အဝူပသန္တပရိဠာဟာ နပုံသကာ။ တေသံ သဗ္ဗေသမ္ပိ ဥပသင်္ကမနေ အာဒီနဝေါ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဘိက္ခုနီသုပိ ဧသေဝ နယော။ အပိ စ ဘိက္ခူ နာမ ဥဿန္နဗြဟ္မစရိယာ ဟောန္တိ၊ တထာ ဘိက္ခုနိယော။ တေ အညမညံ သန္ထဝဝသေန ကတိပါဟေနေဝ ရက္ခိတဂေါပိတသမဏဓမ္မံ နာသေန္တိ။ ဂိလာနပုစ္ဆကေန ပန ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဘိက္ခုနာ ပုပ္ဖာနိ လဘိတွာ ပူဇနတ္ထာယပိ ဩဝါဒဒါနတ္ထာယပိ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတိယေဝ။

ပါနာဂါရန္တိ သုရာပါနဃရံ၊ တံ ဗြဟ္မစရိယန္တရာယကရေဟိ သုရာသောဏ္ဍေဟိ အဝိဝိတ္တံ ဟောတိ။ တတ္ထ တေဟိ သဒ္ဓိံ သဟသောဏ္ဍဝသေန ဥပသင်္ကမိတုံ န ဝဋ္ဋတိ၊ ဗြဟ္မစရိယန္တရာယော ဟောတိ။ သံသဋ္ဌော ဝိဟရတိ ရာဇူဟီတိအာဒီသု ရာဇာနောတိ အဘိသိတ္တာ ဝါ ဟောန္တု အနဘိသိတ္တာ ဝါ၊ ယေ ရဇ္ဇမနုသာသန္တိ။ ရာဇမဟာမတ္တာတိ ရာဇူနံ ဣဿရိယသဒိသာယ မဟတိယာ ဣဿရိယမတ္တာယ သမန္နာဂတာ။ တိတ္ထိယာတိ ဝိပရီတဒဿနာ ဗာဟိရပရိဗ္ဗာဇကာ။ တိတ္ထိယသာဝကာတိ ဘတ္တိဝသေန တေသံ ပစ္စယဒါယကာ၊ ဧတေဟိ သဒ္ဓိံ သံသဂ္ဂဇာတော ဟောတီတိ အတ္ထော။

အနနုလောမိကေန သံသဂ္ဂေနာတိ အနနုလောမိကသံသဂ္ဂေါ နာမ တိဿန္နံ သိက္ခာနံ အနနုလောမော ပစ္စနီကသံသဂ္ဂေါ။ ယေန ဗြဟ္မစရိယန္တရာယံ ပညတ္တိဝီတိက္ကမံ သလ္လေခပရိဟာနိဉ္စ ပါပုဏာတိ။ သေယျထိဒံ? ရာဇရာဇမဟာမတ္တေဟိ သဒ္ဓိံ သဟသောကိတာ သဟနန္ဒိတာ သမသုခဒုက္ခတာ ဥပ္ပန္နေသု ကိစ္စကရဏီယေသု အတ္တနာ ယောဂံ အာပဇ္ဇနတာ တိတ္ထိယတိတ္ထိယသာဝကေဟိ သဒ္ဓိံ ဧကစ္ဆန္ဒရုစိသမာစာရတာ ဧကစ္ဆန္ဒရုစိသမာစာရဘာဝါဝဟော ဝါ သိနေဟဗဟုမာနသန္ထဝေါ။ တတ္ထ ရာဇရာဇမဟာမတ္တေဟိ သဒ္ဓိံ သံသဂ္ဂေါ ဗြဟ္မစရိယန္တရာယကရော၊ ဣတရေဟိ တိတ္ထိယသာဝကေဟိ တေသံ လဒ္ဓိဂ္ဂဟဏံ ။ တေသံ ပန ဝါဒံ ဘိန္ဒိတွာ အတ္တနော လဒ္ဓိံ ဂဏှာပေတုံ သမတ္ထေန ဥပသင်္ကမိတုံ ဝဋ္ဋတိ။

ဣဒါနိ အပရေနပိ ပရိယာယေန အဂေါစရံ ဒဿေတုံ ‘‘ယာနိ ဝါ ပန တာနိ ကုလာနီ’’တိအာဒိ အာရဒ္ဓံ။ တတ္ထ အဿဒ္ဓါနီတိ ဗုဒ္ဓါဒီသု သဒ္ဓါဝိရဟိတာနိ။ တာနိ ‘‘ဗုဒ္ဓါ သဗ္ဗညူ၊ ဓမ္မော နိယျာနိကော၊ သင်္ဃော သုပ္ပဋိပန္နော’’တိ န သဒ္ဒဟန္တိ။ အပ္ပသန္နာနီတိ စိတ္တံ ပသန္နံ အနာဝိလံ ကာတုံ န သက္ကောန္တိ။ အက္ကောသကပရိဘာသကာနီတိ အက္ကောသကာနိ စေဝ ပရိဘာသကာနိ စ။ ‘‘စောရောသိ၊ ဗာလောသိ၊ မူဠှောသိ၊ ဩဋ္ဌောသိ၊ ဂေါဏောသိ၊ ဂဒြဘောသိ၊ အာပါယိကောသိ၊ နေရယိကောသိ၊ တိရစ္ဆာနဂတောသိ၊ နတ္ထိ တုယှံ သုဂတိ၊ ဒုဂ္ဂတိယေဝ တုယှံ ပါဋိကင်္ခါ’’တိ ဧဝံ ဒသဟိ အက္ကောသဝတ္ထူဟိ အက္ကောသန္တိ။ ‘‘ဟောတု၊ ဣဒါနိ တံ ပဟရိဿာမ၊ ဗန္ဓိဿာမ၊ ဝဓိဿာမာ’’တိ ဧဝံ ဘယဒဿနေန ပရိဘာသန္တိ စာတိ အတ္ထော။

အနတ္ထကာမာနီတိ အတ္ထံ န ဣစ္ဆန္တိ၊ အနတ္ထမေဝ ဣစ္ဆန္တိ။ အဟိတကာမာနီတိ အဟိတမေဝ ဣစ္ဆန္တိ၊ ဟိတံ န ဣစ္ဆန္တိ။ အဖာသုကာမာနီတိ ဖာသုကံ န ဣစ္ဆန္တိ၊ အဖာသုကမေဝ ဣစ္ဆန္တိ။ အယောဂက္ခေမကာမာနီတိ စတူဟိ ယောဂေဟိ ခေမံ နိဗ္ဘယံ န ဣစ္ဆန္တိ၊ သဘယမေဝ ဣစ္ဆန္တိ။ ဘိက္ခူနန္တိ ဧတ္ထ သာမဏေရာပိ သင်္ဂဟံ ဂစ္ဆန္တိ။ ဘိက္ခုနီနန္တိ ဧတ္ထ သိက္ခမာနာသာမဏေရိယောပိ။ သဗ္ဗေသမ္ပိ ဟိ ဘဂဝန္တံ ဥဒ္ဒိဿ ပဗ္ဗဇိတာနဉ္စေဝ သရဏဂတာနဉ္စ စတုန္နမ္ပိ ပရိသာနံ တာနိ အနတ္ထကာမာနိယေဝ။ တထာရူပါနိ ကုလာနီတိ ဧဝရူပါနိ ခတ္တိယကုလာဒီနိ ကုလာနိ။ သေဝတီတိ နိဿာယ ဇီဝတိ။ ဘဇတီတိ ဥပသင်္ကမတိ။ ပယိရုပါသတီတိ ပုနပ္ပုနံ ဥပသင်္ကမတိ။ အယံ ဝုစ္စတီတိ အယံ ဝေသိယာဒိဂေါစရဿ ဝေသိယာဒိကော ရာဇာဒိသံသဋ္ဌဿ ရာဇာဒိကော အဿဒ္ဓကုလာဒိသေဝကဿ အဿဒ္ဓကုလာဒိကော စာတိ တိပ္ပကာရောပိ အယုတ္တဂေါစရော ‘‘အဂေါစရော’’တိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

တဿ ဣမိနာပိ ပရိယာယေန အဂေါစရတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ – ဝေသိယာဒိကော တာဝ ပဉ္စကာမဂုဏနိဿယတော အဂေါစရော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ယထာဟ – ‘‘ကော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော အဂေါစရော ပရဝိသယော၊ ယဒိဒံ ပဉ္စ ကာမဂုဏာ’’တိ ။ ရာဇာဒိကော ဈာနာနုယောဂဿ အနုပနိဿယတော လာဘသက္ကာရာသနိစက္ကနိပ္ဖာဒနတော ဒိဋ္ဌိဝိပတ္တိဟေတုတော စ၊ အဿဒ္ဓကုလာဒိကော သဒ္ဓါဟာနိစိတ္တပဒေါသာဝဟနတော အဂေါစရော။

အန္တရဃရပ္ပဝေသာဒိကော စ စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ နိမိတ္တဂ္ဂါဟာဒိကော စ သဒ္ဓါဒေယျာနိ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိတွာ ဝိသူကဒဿနာနုယောဂေါ စ ပဉ္စ ကာမဂုဏာ စာတိ စတုဗ္ဗိဓောပိ ပန ကိလေသုပ္ပတ္တိဝသေန အဂေါစရောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

မာ ဘိက္ခဝေ အဂေါစရေ စရထာတိ စရိတုံ အယုတ္တဋ္ဌာနေ မာ စရထ။ ပရဝိသယေတိ သတ္တုဝိသယေ။ အဂေါစရေ ဘိက္ခဝေ စရတန္တိ အယုတ္တဋ္ဌာနေ စရန္တာနံ။ ‘‘စရ’’န္တိပိ ပါဌော။ လစ္ဆတီတိ လဘိဿတိ ပဿိဿတိ။ မာရောတိ ဒေဝပုတ္တမာရောပိ မစ္စုမာရောပိ။ ဩတာရန္တိ ရန္ဓံ ဆိဒ္ဒံ ဝိဝရံ။

ဂေါစရနိဒ္ဒေသေ န ဝေသိယာဂေါစရော ဟောတီတိအာဒီနိ ဝုတ္တပဋိပက္ခဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ အယံ ပန ဝိသေသော – စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ဂေါစရောတိ စရိတုံ ယုတ္တဋ္ဌာနဝသေန စတုသတိပဋ္ဌာနာ ဂေါစရော။ သကေတိ အတ္တနော သန္တကေ။ ပေတ္တိကေ ဝိသယေတိ ပိတိတော အာဂတဝိသယေ။

အာရဒ္ဓဝီရိယဿာတိ သမ္မာဥပဋ္ဌိတစတုသမ္မပ္ပဓာနဝီရိယဝန္တဿ။ ထာမဂတဿာတိ ဗလပ္ပတ္တဿ။ ဒဠှပရက္ကမဿာတိ ထိရဝီရိယဿ။ ယဿတ္ထာယ ပေသိတောတိ ယေန အရဟတ္တတ္ထာယ အတ္တဘာဝေါ ပရိစ္စတ္တော။ အတ္တတ္ထေ စာတိ အတ္တနော အတ္ထေ အရဟတ္တဖလေ စ။ ဉာယေ စာတိ အရိယေ အဋ္ဌင်္ဂိကေ မဂ္ဂေ စ။ လက္ခဏေ စာတိ အနိစ္စာဒိလက္ခဏပဋိဝေဓေ စ။ ကာရဏေ စာတိ ဟေတုမှိ စ။ ဌာနာဌာနေ စာတိ ဌာနေ စ အဋ္ဌာနေ စ၊ ကာရဏာကာရဏေ စာတိ အတ္ထော။ ဣဒါနိ ဝိတ္ထာရေတွာ ဒဿေတုံ ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ’’တိအာဒိမာဟ။

၁၉၇။ အဋ္ဌမဂါထာယ ဧကောဒိ နိပကောတိ ဧကဂ္ဂစိတ္တော ပဏ္ဍိတော။

ဇာတရူပဿ ဩဠာရိကမ္ပိ မလံ ဓမတီတိ သုဝဏ္ဏဿ ထူလံ ဇလ္လံ အဂ္ဂိသံယောဂေန နီဟရတိ။ သန္ဓမတီတိ သမ္မာ နီဟရတိ။ နိဒ္ဓမတီတိ အပုနဘဝပ္ပတ္တိကံ ကတွာ နီဟရတိ။ ‘‘ဈာပေတီ’’တိ ကေစိ ဝဒန္တိ။ မဇ္ဈိမကမ္ပီတိ တတော သုခုမတရမ္ပိ။ သုခုမကမ္ပီတိ အတိသုခုမတရမ္ပိ။ ဧဝမေဝါတိ ဩပမ္မသမ္ပဋိပါဒနံ။ အတ္တနော ဩဠာရိကေပိ ကိလေသေ ဓမတီတိ ကာယဒုစ္စရိတာဒိကေ ထူလကိလေသေ ဝီရိယာတပေန နီဟရတိ။ မဇ္ဈိမကေပိ ကိလေသေတိ ကာမဝိတက္ကာဒိကေ ဩဠာရိကသုခုမာနံ မဇ္ဈိမကေပိ။ သုခုမကေပီတိ ဉာတိဝိတက္ကာဒိကေ အတိသဏှကေပိ ကိလေသေ။ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိံ ဓမတီတိ သဟ ဝိပဿနာယ မဂ္ဂသမ္ပယုတ္တာယ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ ဝိပရီတသင်္ခါတံ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိံ နီဟရတိ။ သမ္မာသင်္ကပ္ပာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။

၁၉၈။ ဧဝံ အာယသ္မတာ သာရိပုတ္တေန တီဟိ ဂါထာဟိ ဘဂဝန္တံ ထောမေတွာ ပဉ္စဟိ ဂါထာဟိ ပဉ္စသတာနံ သိဿာနမတ္ထာယ စ သေနာသနဂေါစရသီလဝတာဒီနိ ပုစ္ဆိတော တမတ္ထံ ပကာသေတုံ ‘‘ဝိဇိဂုစ္ဆမာနဿာ’’တိအာဒိနာ နယေန ဝိဿဇ္ဇနမာရဒ္ဓံ။ တတ္ထ ပဌမဂါထာယ တာဝတ္ထော – ဇာတိအာဒီဟိ ဇိဂုစ္ဆမာနဿ ရိတ္တာသနံ သယနံ သေဝတော ဝေ သမ္ဗောဓိကာမဿ သာရိပုတ္တ ဘိက္ခုနော ယဒိဒံ ဖာသု ယော ဖာသုဝိဟာရော ယထာနုဓမ္မံ ယော စ အနုဓမ္မော၊ တံ တေ ပဝက္ခာမိ ယထာ ပဇာနံ ယထာ ပဇာနန္တော ဝဒေယျ၊ ဧဝံ ဝဒါမီတိ။ ယံ ဖာသုဝိဟာရန္တိ ယံ သုခဝိဟာရံ။ အသပ္ပာယရူပဒဿနေနာတိ ဣတ္ထိရူပါဒိသမဏာသပ္ပာယရူပဒဿနေန။ တံ ဗောဓိံ ဗုဇ္ဈိတုကာမဿာတိ တံ စတုမဂ္ဂဉာဏသင်္ခါတံ ဗောဓိံ ဗုဇ္ဈိတုံ ဣစ္ဆန္တဿ။ အနုဗုဇ္ဈိတုကာမဿာတိ အနုရူပါယ ပဋိပတ္တိယာ ဗုဇ္ဈိတုကာမဿ။ ပဋိဝိဇ္ဈိတုကာမဿာတိ အဘိမုခေ ကတွာ နိဗ္ဗိဇ္ဈိတုကာမဿ။ သမ္ဗုဇ္ဈိတုကာမဿာတိ ပဟီနကိလေသေ အပစ္စာဂမနဝသေန သမ္မာ ဗုဇ္ဈိတုံ ဣစ္ဆန္တဿ။ အဓိဂန္တုကာမဿာတိ ပါပုဏိတုကာမဿ။ သစ္ဆိကာတုကာမဿာတိ ပဋိလာဘသစ္ဆိကိရိယာယ ပတ္တုကာမဿ။ အထ ဝါ ဗုဇ္ဈိတုကာမဿာတိ သောတာပတ္တိမဂ္ဂဉာဏံ ဉာတုကာမဿ။ အနုဗုဇ္ဈိတုကာမဿာတိ သကဒါဂါမိမဂ္ဂဉာဏံ ပုန ဉာတုကာမဿ။ ပဋိဝိဇ္ဈိတုကာမဿာတိ အနာဂါမိမဂ္ဂဉာဏံ ပဋိဝေဓဝသေန ဉာတုကာမဿ။ သမ္ဗုဇ္ဈိတုကာမဿာတိ အရဟတ္တမဂ္ဂဉာဏံ သမ္မာ ဉာတုကာမဿ။ အဓိဂန္တုကာမဿာတိ စတုဗ္ဗိဓမ္ပိ အဓိဂန္တုကာမဿ။ ဖဿိတုကာမဿာတိ ဉာဏဖုသနာယ ဖုသိတုကာမဿ။ သစ္ဆိကာတုကာမဿာတိ ပစ္စဝေက္ခဏာယ ပစ္စက္ခံ ကတ္တုကာမဿ။

စတုန္နံ မဂ္ဂါနံ ပုဗ္ဗဘာဂေ ဝိပဿနာတိ စတုန္နံ အရိယမဂ္ဂါနံ ပုရိမကောဋ္ဌာသေ ဥပ္ပန္နဥဒယဗ္ဗယာဒိဝိပဿနာဉာဏာနိ။

၁၉၉။ ဒုတိယဂါထာယ သပရိယန္တစာရီတိ သီလာဒီသု စတူသု ပရိယန္တေသု စရမာနော။ ဍံသာဓိပါတာနန္တိ ပိင်္ဂလမက္ခိကာနဉ္စ သေသမက္ခိကာနဉ္စ။ တေ ဟိ တတော တတော အဓိပတိတွာ ခါဒန္တိ၊ တသ္မာ ‘‘အဓိပါတာ’’တိ ဝုစ္စန္တိ။ မနုဿဖဿာနန္တိ စောရာဒိဖဿာနံ။

စတ္တာရော ပရိယန္တာတိ စတ္တာရော မရိယာဒါ ပရိစ္ဆေဒါ။ အန္တောပူတိဘာဝံ ပစ္စဝေက္ခမာနောတိ အဗ္ဘန္တရေ ကုစ္ဆိတဘာဝံ သီလဝိရဟိတဘာဝံ ဩလောကယမာနော။ အန္တော သီလသံဝရပရိယန္တေ စရတီတိ သီလသံဝရပရိစ္ဆေဒဗ္ဘန္တရေ စရတိ ဝိစရတိ။ မရိယာဒံ န ဘိန္ဒတီတိ သီလမရိယာဒံ သီလပရိစ္ဆေဒံ န ကောပေတိ။

အာဒိတ္တပရိယာယံ ပစ္စဝေက္ခမာနောတိ အာဒိတ္တဒေသနံ (မဟာဝ။ ၅၄၊ သံ။ နိ။ ၃။၆၁၊ ၄။၂၈) ဩလောကေန္တော။ အက္ခဗ္ဘဉ္ဇနဝဏပဋိစ္ဆာဒနပုတ္တမံသူပမံ ပစ္စဝေက္ခမာနောတိ သာကဋိကဿ အက္ခဗ္ဘဉ္ဇနဥပမဉ္စ၊ ကုဋ္ဌဗျာဓိနော ဝဏာနံ ပဋိစ္ဆာဒနတေလပိလောတိကဥပမဉ္စ၊ ကန္တာရပဋိပန္နာနံ ဇာယမ္ပတိကာနံ ပုတ္တမံသခါဒနဥပမဉ္စ (သံ။ နိ။ ၂။၆၃၊ မိ။ ပ။ ၆။၁။၂) ဩလောကေန္တော။ ဘဒ္ဒေကရတ္တဝိဟာရံ ပစ္စဝေက္ခမာနောတိ –

‘‘အတီတံ နာနွာဂမေယျ၊ နပ္ပဋိကင်္ခေ အနာဂတံ၊

တံ ဝေ ‘ဘဒ္ဒေကရတ္တော’တိ၊ သန္တော အာစိက္ခတေ မုနီ’’တိ။ (မ။ နိ။ ၃။၂၈၀၊ နေတ္တိ။ ၁၀၃) –

ဧဝံ ဝုတ္တံ ဘဒ္ဒေကရတ္တဝိဟာရံ ဩလောကေန္တော။ တာ ဥပ္ပတိတွာ ဥပ္ပတိတွာ ခါဒန္တီတိ နိပ္ပတိတွာ နိပ္ပတိတွာ ခါဒန္တိ။

၂၀၀။ တတိယဂါထာယ ပရဓမ္မိကာ နာမ သတ္တသဟဓမ္မိကဝဇ္ဇာ သဗ္ဗေပိ တေ ဗာဟိရကာ။ ကုသလာနုဧသီတိ ကုသလဓမ္မေ အနွေသမာနော။

သတ္တ သဟဓမ္မိကေ ဌပေတွာတိ ဘိက္ခုဘိက္ခုနီသိက္ခမာနာသာမဏေရသာမဏေရီဥပါသကဥပါသိကာယော ဝဇ္ဇေတွာ။ အထာပရာနိပိအတ္ထိ အဘိသမ္ဘောတဗ္ဗာနီတိ အပရာနိပိ မဒ္ဒိတဗ္ဗာနိ အတ္ထိ သံဝိဇ္ဇန္တိ။

၂၀၁။ စတုတ္ထဂါထာယ အာတင်္ကဖဿေနာတိ ရောဂဖဿေန။ သီတံ အထုဏှန္တိ သီတဉ္စ ဥဏှဉ္စ။ သော တေဟိ ဖုဋ္ဌော ဗဟုဓာတိ သော တေဟိ အာတင်္ကာဒီဟိ အနေကေဟိ အာကာရေဟိ ဖုဋ္ဌော သမာနော။ အနောကောတိ အဘိသင်္ခါရဝိညာဏာဒီနံ အနောကာသဘူတော။ အဗ္ဘန္တရဓာတုပကောပဝသေန ဝါတိ သရီရဗ္ဘန္တရေ အာပေါဓာတုက္ခောဘဝသေန ဝါ အညဓာတုက္ခောဘဝသေန ဝါ။ ဥဏှန္တိ သရီရဗ္ဘန္တရေ တေဇောဓာတုက္ခောဘဝသေန ဥဏှံ ဘဝတိ။ အဘိသင်္ခါရသဟဂတဝိညာဏဿာတိ ကုသလာကုသလစေတနာသမ္ပယုတ္တစိတ္တဿ။ ဩကာသံ န ကရောတီတိ အဝကာသံ ပတိဋ္ဌံ န ကရောတိ။ အဝတ္ထိတသမာဒါနောတိ ဩတရိတွာ ဂါဟကော။

၂၀၂။ ဧဝံ ‘‘ဘိက္ခုနော ဝိဇိဂုစ္ဆတော’’တိအာဒီဟိ တီဟိ ဂါထာဟိ ပုဋ္ဌမတ္ထံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ဣဒါနိ ‘‘ကျာဿ ဗျပ္ပထယော’’တိအာဒိနာ နယေန ပုဋ္ဌံ ဝိဿဇ္ဇေန္တော ‘‘ထေယျံ န ကာရေ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဖဿေတိ ဖုသေယျ။ ယဒါဝိလတ္တံ မနသော ဝိဇညာတိ ယံ စိတ္တဿ အာဝိလတ္တံ ဝိဇာနေယျ၊ တံ သဗ္ဗံ ‘‘ကဏှဿ ပက္ခော’’တိ ဝိနောဒယေယျ။

အဒိန္နာဒါနံပဟာယာတိ ဧတ္ထ အဒိန္နဿ အာဒါနံ အဒိန္နာဒါနံ၊ ပရသံဟရဏံ၊ ထေယျံ စောရိကာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တတ္ထ အဒိန္နန္တိ ပရပရိဂ္ဂဟိတံ၊ ယတ္ထ ပရော ယထာကာမကာရိတံ အာပဇ္ဇန္တော အဒဏ္ဍာရဟော အနုပဝဇ္ဇော စ ဟောတိ၊ တသ္မိံ ပရပရိဂ္ဂဟိတေ ပရပရိဂ္ဂဟိတသညိနော တဒါဒါယကဥပက္ကမသမုဋ္ဌာပိကာ ထေယျစေတနာ အဒိန္နာဒါနံ။ တံ ဟီနေ ပရဿ သန္တကေ အပ္ပသာဝဇ္ဇံ၊ ပဏီတေ မဟာသာဝဇ္ဇံ။ ကသ္မာ? ဝတ္ထုပဏီတတာယ။ ဝတ္ထုသမတ္တေ သတိ ဂုဏာဓိကာနံ သန္တကေ ဝတ္ထုသ္မိံ မဟာသာဝဇ္ဇံ၊ တံ တံ ဂုဏာဓိကံ ဥပါဒါယ တတော တတော ဟီနဂုဏဿ သန္တကေ ဝတ္ထုသ္မိံ အပ္ပသာဝဇ္ဇံ။

တဿ ပဉ္စ သမ္ဘာရာ ဟောန္တိ – ပရပရိဂ္ဂဟိတံ၊ ပရပရိဂ္ဂဟိတသညိတာ၊ ထေယျစိတ္တံ၊ ဥပက္ကမော၊ တေန ဟရဏန္တိ။ ပဟာယာတိ ဣမံ အဒိန္နာဒါနစေတနာသင်္ခါတံ ဒုဿီလျံ ပဇဟိတွာ။ ပဋိဝိရတောတိ ပဟီနကာလတော ပဋ္ဌာယ တတော ဒုဿီလျတော ဩရတော ဝိရတောဝ။ ဒိန္နမေဝ အာဒိယတီတိ ဒိန္နာဒါယီ။ စိတ္တေနပိ ဒိန္နမေဝ ပဋိကင်္ခတီတိ ဒိန္နပါဋိကင်္ခီ။ ထေနေတီတိ ထေနော၊ န ထေနေန အထေနေန။ အထေနတ္တာယေဝ သုစိဘူတေန။ အတ္တနာတိ အတ္တဘာဝေန၊ အထေနံ သုစိဘူတံ အတ္တဘာဝံ ကတွာ ဝိဟရတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဣတော ပရံ ဝုတ္တနယမေဝ။

မေတ္တာယနဝသေန မေတ္တိ။ မေတ္တာကာရော မေတ္တာယနာ။ မေတ္တာယ အယိတဿ မေတ္တာသမင်္ဂိနော စိတ္တဿ ဘာဝေါ မေတ္တာယိတတ္တံ။ အနုဒယတီတိ အနုဒယာ၊ ရက္ခတီတိ အတ္ထော။ အနုဒယာကာရော အနုဒယနာ။ အနုဒယိတဿ ဘာဝေါ အနုဒယိတတ္တံ။ ဟိတဿ ဧသနဝသေန ဟိတေသိတာ။ အနုကမ္ပနဝသေန အနုကမ္ပာ။ သဗ္ဗေဟိပိ ဣမေဟိ ပဒေဟိ ဥပစာရပ္ပနာပ္ပတ္တာဝ မေတ္တာ ဝုတ္တာ။ ဝိပုလေနာတိ ဧတ္ထ ဖရဏဝသေန ဝိပုလတာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ဘူမိဝသေန ပန တံ မဟဂ္ဂတံ။ ပဂုဏဝသေန အပ္ပမာဏံ။ သတ္တာရမ္မဏဝသေန စ အပ္ပမာဏံ။ ဗျာပါဒပစ္စတ္ထိကပ္ပဟာနေန အဝေရံ။ ဒေါမနဿပ္ပဟာနတော အဗျာပဇ္ဇံ၊ နိဒ္ဒုက္ခန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

အာဝိလန္တိ အပ္ပသန္နံ။ လုဠိတန္တိ ကလလံ။ ဧရိတန္တိ အသန္နိဋ္ဌာနံ။ ဃဋ္ဋိတန္တိ အာရမ္မဏေန ဃဋ္ဋနမာပါဒိတံ။ စလိတန္တိ ကမ္ပမာနံ။ ဘန္တန္တိ ဝိဗ္ဘန္တံ။ အဝူပသန္တန္တိ အနိဗ္ဗုတံ။

ယောသော မာရောတိ ဧဝမာဒီသု မဟာဇနံ အနတ္ထေ နိယောဇေတွာ မာရေတီတိ မာရော။ ကဏှကမ္မတ္တာ ကဏှော။ ကာမာဝစရိဿရတ္တာ အဓိပတိ။ မရဏံ ပါပနတော အန္တဂူ။ မုဉ္စိတုံ အပ္ပဒါနဋ္ဌေန နမုစိ။ မာရဿ ဗဠိသန္တိ မာရဗဠိသံ။ ဝဋ္ဋသန္နိဿိတဋ္ဌေန မာရဿ အာမိသန္တိ မာရာမိသံ။ ဝသဝတ္တနဋ္ဌေန မာရဿ ဝိသယောတိ မာရဝိသယော။ ဂေါစရဋ္ဌေန မာရဿ နိဝါသောတိ မာရနိဝါသော။ ကာမစာရံ စရဋ္ဌေန မာရဿ ဂေါစရောတိ မာရဂေါစရော။ ဒုပ္ပမုဉ္စနဋ္ဌေန မာရဿ ဗန္ဓနန္တိ မာရဗန္ဓနံ။ ဒုက္ခုဒ္ဒယောတိ ဒုက္ခဗန္ဓနော။

၂၀၃။ မူလမ္ပိ တေသံ ပလိခည တိဋ္ဌေတိ တေသံ ကောဓာတိမာနာနံ ယံ အဝိဇ္ဇာဒိကံ မူလံ၊ တမ္ပိ ပလိခဏိတွာ တိဋ္ဌေယျ။ အဒ္ဓါ ဘဝန္တော အဘိသမ္ဘဝေယျာတိ ဧတံ ပိယာပိယံ အဘိဘဝန္တော ဧကံသေနေဝ အဘိဘဝေယျ၊ န တတ္ထ သိထိလံ ပရက္ကမေယျာတိ အဓိပ္ပာယော။

အဝိဇ္ဇာ မူလန္တိအာဒယော အဝိဇ္ဇာ ကောဓဿ ဥပနိဿယသဟဇာတာဒိဝသေန မူလံ ဟောတိ။ အနုပါယမနသိကာရော စ အသ္မိမာနော စ ဣမေ ဒွေ ဥပနိဿယဝသေနေဝ။ အဟိရိကအနောတ္တပ္ပဥဒ္ဓစ္စာ ဣမေ တယော ဥပနိဿယသဟဇာတာဒိဝသေန မူလာနိ ဟောန္တိ၊ တထာ အတိမာနဿာပိ။

၂၀၄။ ပညံ ပုရက္ခတွာတိ ပညံ ပုဗ္ဗင်္ဂမံ ကတွာ။ ကလျာဏပီတီတိ ကလျာဏပီတိယာ သမန္နာဂတော။ စတုရော သဟေထ ပရိဒေဝဓမ္မေတိ အနန္တရဂါထာယ ဝုစ္စမာနေ ပရိဒေဝနီယဓမ္မေ သဟေယျ။

ဝိစယဗဟုလောတိ ပရိဝီမံသနဗဟုလော။ ပဝိစယဗဟုလောတိ ဝိသေသေန ဝီမံသနဗဟုလော။ ပေက္ခာယနဗဟုလောတိ ဣက္ခဏဗဟုလော။ သမေက္ခာယနဗဟုလောတိ ဧသနဗဟုလော။ ဝိဘူတဝိဟာရီတိ ပါကဋံ ကတွာ ဉာတဝိဟာရီ။

အဘိက္ကန္တေ ပဋိက္ကန္တေတိ ဧတ္ထ တာဝ အဘိက္ကန္တံ ဝုစ္စတိ ဂမနံ။ ပဋိက္ကန္တံ နိဝတ္တနံ။ တဒုဘယမ္ပိ စတူသု ဣရိယာပထေသု လဗ္ဘတိ။ ဂမနေ တာဝ ပုရတော ကာယံ အဘိဟရန္တော အဘိက္ကမတိ နာမ။ ပဋိနိဝတ္တေန္တော ပဋိက္ကမတိ နာမ။ ဌာနေပိ ဌိတကောဝ ကာယံ ပုရတော ဩနမေန္တော အဘိက္ကမတိ နာမ။ ပစ္ဆတော အပနာမေန္တော ပဋိက္ကမတိ နာမ။ နိသဇ္ဇာယပိ နိသိန္နကောဝ အာသနဿ ပုရိမအင်္ဂါဘိမုခေါ သံသရန္တော အဘိက္ကမတိ နာမ။ ပစ္ဆိမအင်္ဂပ္ပဒေသံ ပစ္ဆာ သံသရန္တော ပဋိက္ကမတိ နာမ။ နိပဇ္ဇာယပိ ဧသေဝ နယော။

သမ္ပဇာနကာရီဟောတီတိ သမ္ပဇညေန သဗ္ဗကိစ္စကာရီ၊ သမ္ပဇညမေဝ ဝါ ကာရီ ဟောတိ။ သော ဟိ အဘိက္ကန္တာဒီသု သမ္ပဇညံ ကရောတေဝ၊ န ကတ္ထစိ သမ္ပဇညဝိရဟိတော ဟောတိ။ အာလောကိတေ ဝိလောကိတေတိ ဧတ္ထ ပန အာလောကိတံ နာမ ပုရတော ပေက္ခနံ။ ဝိလောကိတံ နာမ အနုဒိသာပေက္ခနံ။ အညာနိပိ ဟေဋ္ဌာ ဥပရိ ပစ္ဆတော ပေက္ခနဝသေန ဩလောကိတဥလ္လောကိတအပလောကိတာနိ နာမ ဟောန္တိ။ တာနိ ဣဓ န ဂဟိတာနိ။ သာရုပ္ပဝသေန ပန ဣမာနေဝ ဒွေ ဂဟိတာနိ၊ ဣမိနာ ဝါ မုခေန သဗ္ဗာနိ ဂဟိတာနေဝါတိ။

သမိဉ္ဇိတေ ပသာရိတေတိ ပဗ္ဗာနံ သမိဉ္ဇနပသာရဏေ။ သင်္ဃာဋိပတ္တစီဝရဓာရဏေတိ ဧတ္ထ သင်္ဃာဋိစီဝရာနံ နိဝါသနပါရုပနဝသေန ၊ ပတ္တဿ ဘိက္ခာပဋိဂ္ဂဟဏာဒိဝသေန ပရိဘောဂေါ ဓာရဏံ နာမ။ အသိတာဒီသု အသိတေတိ ပိဏ္ဍပါတဘောဇနေ။ ပီတေတိ ယာဂုအာဒိပါနေ။ ခါယိတေတိ ပိဋ္ဌခဇ္ဇကာဒိခါဒနေ။ သာယိတေတိ မဓုဖာဏိတာဒိသာယနေ။ ဥစ္စာရပဿာဝကမ္မေတိ ဥစ္စာရဿ စ ပဿာဝဿ စ ကရဏေ။ ဂတာဒီသု ဂတေတိ ဂမနေ။ ဌိတေတိ ဌာနေ။ နိသိန္နေတိ နိသဇ္ဇာယ။

သုတ္တေတိ သယနေ။ ဇာဂရိတေတိ ဇာဂရဏေ။ ဘာသိတေတိ ကထနေ။ တတ္ထ ဥပါဒါရူပဿ သဒ္ဒါယတနဿ အပ္ပဝတ္တေ သတိ ဘာသိတာ နာမ န ဟောတိ၊ တသ္မိံ ပဝတ္တန္တေ ဟောတီတိ ပရိဂ္ဂါဟကော ဘိက္ခု ဘာသိတေ သမ္ပဇာနကာရီ နာမ ဟောတိ။ ဝိမုတ္တာယတနသီသေန ဓမ္မံ ဒေသေန္တောပိ ဗာတ္တိံသတိရစ္ဆာနကထံ ပဟာယ ဒသကထာဝတ္ထုနိဿိတံ ကထံ ကထေန္တောပိ ဘာသိတေ သမ္ပဇာနကာရီ နာမ။ တုဏှီဘာဝေတိ အကထနေ။ တတ္ထ ဥပါဒါရူပဿ သဒ္ဒါယတနဿ ပဝတ္တိယံ တုဏှီဘာဝေါ နာမ နတ္ထိ၊ အပ္ပဝတ္တိယံ ဟောတီတိ ပရိဂ္ဂါဟကော ဘိက္ခု တုဏှီဘာဝေ သမ္ပဇာနကာရီ နာမ ဟောတိ။ အဋ္ဌတိံသအာရမ္မဏေသု စိတ္တရုစိယံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ နိသိန္နောပိ ဒုတိယဇ္ဈာနံ သမာပန္နောပိ တုဏှီဘာဝေ သမ္ပဇာနကာရီ နာမ။ ဧတ္ထ စ ဧကော ဣရိယာပထော ဒွီသု ဌာနေသု အာဂတော။ သော ဟေဋ္ဌာ အဘိက္ကန္တေ ပဋိက္ကန္တေတိ ဧတ္ထ ဘိက္ခာစာရဂါမံ ဂစ္ဆတော အာဂစ္ဆတော စ အဒ္ဓါနဂမနဝသေန ကထိတော။ ဂတေ ဌိတေတိ ဧတ္ထ ဝိဟာရေ စုဏ္ဏိကပါဒုဒ္ဓါရဝသေန ကထိတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဗုဒ္ဓါနုဿတိဝသေနာတိအာဒယော ဟေဋ္ဌာ တတ္ထ တတ္ထ ပကာသိတာ ဧဝ။

အရတီတိ ရတိပဋိက္ခေပေါ။ အရတိတာတိ အရမနာကာရော။ အနဘိရတီတိ အနဘိရတဘာဝေါ။ အနဘိရမနာတိ အနဘိရမနာကာရော။ ဥက္ကဏ္ဌိတာတိ ဥက္ကဏ္ဌနာကာရော။ ပရိတဿိတာတိ ဥက္ကဏ္ဌနဝသေနေဝ ပရိတဿနာ။

၂၀၅။ ကိံ သူ အသိဿန္တိ ကိံ ဘုဉ္ဇိဿာမိ။ ကုဝ ဝါ အသိဿန္တိ ကုဟိံ ဝါ အသိဿာမိ။ ဒုက္ခံ ဝတ သေတ္ထ ကုဝဇ္ဇ သေဿန္တိ ဣမံ ရတ္တိံ ဒုက္ခံ သယိံ၊ အဇ္ဇ အာဂမနရတ္တိံ ကတ္ထ သယိဿံ။ ဧတေ ဝိတက္ကေတိ ဧတေ ပိဏ္ဍပါတနိဿိတေ ဒွေ၊ သေနာသနနိဿိတေ ဒွေတိ စတ္တာရော ဝိတက္ကေ။ အနိကေတစာရီတိ အပလိဗောဓစာရီ နိတ္တဏှစာရီ။

ဖလကေဝါတိ ဝင်္ကာဒိဖလကပီဌေ စ။ အာဂါမိရတ္တိန္တိ အာဂမနိရတ္တိယံ။ အာဒေဝနေယျေတိ ဝိသေသေန ဒေဝနိယျေ။ ပရိဒေဝနေယျေတိ သမန္တတော ဒေဝနိယျေ။

၂၀၆။ ကာလေတိ ပိဏ္ဍပါတကာလေ ပိဏ္ဍပါတသင်္ခါတံ အန္နံ ဝါ၊ စီဝရကာလေ စီဝရသင်္ခါတံ ဝသနံ ဝါ လဒ္ဓါ ဓမ္မေန သမေနာတိ အဓိပ္ပာယော။ မတ္တံ သ ဇညာတိ ပရိဂ္ဂဟေ စ ပရိဘောဂေ စ သော ပမာဏံ ဇာနေယျ။ ဣဓာတိ သာသနေ၊ နိပါတမတ္တမေဝ ဝါ ဧတံ။ တောသနတ္ထန္တိ သန္တောသတ္ထံ၊ ဧတဒတ္ထံ မတ္တံ ဇာနေယျာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သော တေသု ဂုတ္တောတိ သော ဘိက္ခု တေသု ပစ္စယေသု ဂုတ္တော။ ယတစာရီတိ သညတဝိဟာရော၊ ရက္ခိတဣရိယာပထော ရက္ခိတကာယဝစီမနောဒွါရော စာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘ယတိစာရီ’’တိပိ ပါဌော၊ ဧသောယေဝတ္ထော။ ရုသိတောတိ ရောသိတော။ ဃဋ္ဋိတောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

ဒွီဟိ ကာရဏေဟိ မတ္တံ ဇာနေယျာတိ ဒွီဟိ ဘာဂေဟိ ပမာဏံ ဇာနေယျ။ ပဋိဂ္ဂဟဏတော ဝါတိ ပရေဟိ ဒိယျမာနဂ္ဂဟဏကာလတော ဝါ။ ပရိဘောဂတော ဝါတိ ပရိဘုဉ္ဇနကာလတော ဝါ။ ထောကေပိ ဒိယျမာနေတိ အပ္ပကေပိ ဒိယျမာနေ။ ကုလာနုဒယာယာတိ ကုလာနံ အနုဒယတာယ။ ကုလာနုရက္ခာယာတိ ကုလာနံ အနုရက္ခဏတ္ထာယ။ ပဋိဂ္ဂဏှာတီတိ ထောကမ္ပိ ဂဏှာတိ။ ဗဟုကေပိ ဒိယျမာနေတိ အနပ္ပကေပိ ဒိယျမာနေ။ ကာယပရိဟာရိကံ စီဝရံ ပဋိဂ္ဂဏှာတီတိ ဧတ္ထ ကာယံ ပရိဟရတိ ပေါသေတီတိ ကာယပရိဟာရိကံ။ ကုစ္ဆိပရိဟာရိကန္တိ ကုစ္ဆိံ ပရိဟရတိ ပေါသေတီတိ ကုစ္ဆိပရိဟာရိကံ။ ဣတရီတရပစ္စယသန္တောသေန သမန္နာဂတဿ ဘိက္ခုနော အဋ္ဌ ပရိက္ခာရာ ဝဋ္ဋန္တိ တီဏိ စီဝရာနိ ပတ္တော ဒန္တကဋ္ဌစ္ဆေဒနဝါသိ ဧကာ သူစိ ကာယဗန္ဓနံ ပရိဿာဝနန္တိ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ –

‘‘တိစီဝရဉ္စ ပတ္တော စ၊ ဝါသိ သူစိ စ ဗန္ဓနံ၊

ပရိဿာဝနေန အဋ္ဌေတေ၊ ယုတ္တယောဂဿ ဘိက္ခုနော’’တိ။ (ဒီ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၂၁၅၊ မ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၂၉၄၊ ၂။၃၄၉၊ အ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၂။၄။၁၉၈)၊

တေ သဗ္ဗေ ကာယပရိဟာရိကာပိ ဟောန္တိ ကုစ္ဆိပရိဟာရိကာပိ။ ကထံ? တိစီဝရံ တာဝ နိဝါသေတွာ စ ပါရုပိတွာ စ ဝိစရဏကာလေ ကာယံ ပရိဟရတိ ပေါသေတီတိ ကာယပရိဟာရိကံ ဟောတိ။ စီဝရကဏ္ဏေန ဥဒကံ ပရိဿာဝေတွာ ပိဝနကာလေ ခါဒိတဗ္ဗဖလာဖလဂ္ဂဟဏကာလေ စ ကုစ္ဆိံ ပရိဟရတိ ပေါသေတီတိ ကုစ္ဆိပရိဟာရိကံ ဟောတိ။

ပတ္တောပိ တေန ဥဒကံ ဥဒ္ဓရိတွာ နှာနကာလေ ကုဋိပရိဘဏ္ဍကရဏကာလေ စ ကာယပရိဟာရိကော ဟောတိ ။ အာဟာရံ ဂဟေတွာ ဘုဉ္ဇနကာလေ ကုစ္ဆိပရိဟာရိကော။ ဝါသိပိ တာယ ဒန္တကဋ္ဌစ္ဆေဒနကာလေ မဉ္စပီဌာနံ အင်္ဂပါဒစီဝရကုဋိဒဏ္ဍကသဇ္ဇနကာလေ စ ကာယပရိဟာရိကာ ဟောတိ။ ဥစ္ဆုစ္ဆေဒနနာဠိကေရာဒိတစ္ဆနကာလေ ကုစ္ဆိပရိဟာရိကာ။ သူစိ စီဝရသိဗ္ဗနကာလေ ကာယပရိဟာရိကာ ဟောတိ။ ပူဝံ ဝါ ဖလံ ဝါ ဝိဇ္ဈိတွာ ခါဒနကာလေ ကုစ္ဆိပရိဟာရိကာ။ ကာယဗန္ဓနံ ဗန္ဓိတွာ ဝိစရဏကာလေ ကာယပရိဟာရိကံ။ ဥစ္ဆုအာဒီနိ ဗန္ဓိတွာ ဂဟဏကာလေ ကုစ္ဆိပရိဟာရိကံ။ ပရိဿာဝနံ တေန ဥဒကံ ပရိဿာဝေတွာ နှာနကာလေ သေနာသနပရိဘဏ္ဍကရဏကာလေ စ ကာယပရိဟာရိကံ၊ ပါနီယပါဏကပရိဿာဝနကာလေ တေနေဝ တိလတဏ္ဍုလပုထုကာဒီနိ ဂဟေတွာ ခါဒနကာလေ စ ကုစ္ဆိပရိဟာရိကံ။

ပဋိသင်္ခါယောနိသောတိ ဥပါယေန ပထေန ပဋိသင်္ခါယ ဉတွာ၊ ပစ္စဝေက္ခိတွာတိ အတ္ထော။ ဧတ္ထ စ ‘‘သီတဿ ပဋိဃာတာယာ’’တိအာဒိနာ နယေန ဝုတ္တပစ္စဝေက္ခဏမေဝ ယောနိသော ပဋိသင်္ခါတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တတ္ထ စီဝရန္တိ အန္တရဝါသကာဒီသု ယံကိဉ္စိ။ ပဋိသေဝတီတိ ပရိဘုဉ္ဇတိ နိဝါသေတိ ဝါ ပါရုပတိ ဝါ။ ယာဝဒေဝါတိ ပယောဇနာဝဓိပရိစ္ဆေဒနိယမဝစနံ။ ဧတ္တကမေဝ ဟိ ယောဂိနော စီဝရပဋိသေဝနေ ပယောဇနံ၊ ယဒိဒံ သီတဿ ပဋိဃာတာယာတိအာဒိ၊ န ဣတော ဘိယျော။ သီတဿာတိ အဇ္ဈတ္တဓာတုက္ခောဘဝသေန ဝါ ဗဟိဒ္ဓါ ဥတုပရိဏာမနဝသေန ဝါ ဥပ္ပန္နဿ ယဿ ကဿစိ သီတဿ။

ပဋိဃာတာယာတိ ပဋိဟနနတ္ထံ။ ယထာ သရီရေ အာဗာဓံ န ဥပ္ပာဒေတိ၊ ဧဝံ တဿ ဝိနောဒနတ္ထံ။ သီတဗ္ဘာဟတေ ဟိ သရီရေ ဝိက္ခိတ္တစိတ္တော ယောနိသော ပဒဟိတုံ န သက္ကောတိ။ တသ္မာ သီတဿ ပဋိဃာတာယ စီဝရံ သေဝိတဗ္ဗန္တိ ဘဂဝါ အနုညာသိ။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။ ကေဝလဉှေတ္ထ ဥဏှဿာတိ အဂ္ဂိသန္တာပဿ၊ တဿ ဝနဒါဟာဒီသု သမ္ဘဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဍံသမကသဝါတာတပသရီသပသမ္ဖဿာနန္တိ ဧတ္ထ ပန ဍံသာတိ ဍံသနမက္ခိကာ။ ‘‘အန္ဓမက္ခိကာ’’တိပိ ဝုစ္စန္တိ။ မကသာတိ မကသာ ဧဝ။ ဝါတာတိ သရဇအရဇာဒိဘေဒါ ။ အာတပေါတိ သူရိယာတပေါ။ သရီသပါတိ ယေ ကေစိ သရန္တာ ဂစ္ဆန္တိ ဒီဃဇာတိကာ သပ္ပာဒယော၊ တေသံ ဒဋ္ဌသမ္ဖဿော စ ဖုဋ္ဌသမ္ဖဿော စာတိ ဒုဝိဓော သမ္ဖဿော၊ သောပိ စီဝရံ ပါရုပိတွာ နိသိန္နံ န ဗာဓတိ။ တသ္မာ တာဒိသေသု ဌာနေသု တေသံ ပဋိဃာတတ္ထာယ ပဋိသေဝတိ။ ယာဝဒေဝါတိ ပုန ဧတဿ ဝစနံ နိယတပယောဇနာဝဓိပရိစ္ဆေဒဒဿနတ္ထံ။ ဟိရိကောပီနပဋိစ္ဆာဒနတ္ထန္တိ နိယတပယောဇနံ၊ ဣတရာနိ ကဒါစိ ဟောန္တိ။ တတ္ထ ဟိရိကောပီနန္တိ တံ တံ သမ္ဗာဓဋ္ဌာနံ။ ယသ္မိံ ယသ္မိဉှိ အင်္ဂေ ဝိဝရိယမာနေ ဟိရီ ကုပ္ပတိ ဝိနဿတိ၊ တံ တံ ဟိရိံ ကောပနတော ဟိရိကောပီနန္တိ ဝုစ္စတိ။ တဿ စ ဟိရိကောပီနဿ ပဋိစ္ဆာဒနတ္ထန္တိ ဟိရိကောပီနပဋိစ္ဆာဒနတ္ထံ။ ‘‘ဟိရိကောပီနံ ပဋိစ္ဆာဒနတ္ထ’’န္တိပိ ပါဌော။

ပိဏ္ဍပါတန္တိ ယံကိဉ္စိ အာဟာရံ။ ယော ဟိ ကောစိ အာဟာရော ဘိက္ခုနော ပိဏ္ဍောလျေန ပတ္တေ ပတိတတ္တာ ‘‘ပိဏ္ဍပါတော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ပိဏ္ဍာနံ ဝါ ပါတော ပိဏ္ဍပါတော၊ တတ္ထ တတ္ထ လဒ္ဓါနံ ဘိက္ခာနံ သန္နိပါတော၊ သမူဟောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သေသံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယမေဝ။

သေနာသနန္တိ သယနဉ္စ အာသနဉ္စ။ ယတ္ထ ယတ္ထ ဟိ သေတိ ဝိဟာရေ ဝါ အဍ္ဎယောဂါဒိမှိ ဝါ၊ တံ သေနံ။ ယတ္ထ ယတ္ထ အာသတိ နိသီဒတိ၊ တံ အာသနံ၊ တံ ဧကတော ကတွာ ‘‘သေနာသန’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ ဥတုပရိဿယဝိနောဒနပဋိသလ္လာနာရာမတ္ထန္တိ ပရိသဟနဋ္ဌေန ဥတုယေဝ ဥတုပရိဿယော။ ဥတုပရိဿယဿ ဝိနောဒနတ္ထဉ္စ ပဋိသလ္လာနာရာမတ္ထဉ္စ။ ယော သရီရာဗာဓစိတ္တဝိက္ခေပကရော အသပ္ပာယော ဥတု သေနာသနပဋိသေဝနေန ဝိနောဒေတဗ္ဗော ဟောတိ၊ တဿ ဝိနောဒနတ္ထံ ဧကီဘာဝသုခတ္ထဉ္စာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ကာမဉ္စ သီတပဋိဃာတာဒိနာဝ ဥတုပရိဿယဝိနောဒနံ ဝုတ္တမေဝ။ ယထာ ပန စီဝရပဋိသေဝနေ ‘‘ဟိရိကောပီနပဋိစ္ဆာဒနံ နိယတပယောဇနံ၊ ဣတရာနိ ကဒါစိ ကဒါစိ ဘဝန္တီ’’တိ ဝုတ္တံ၊ ဧဝမိဓာပိ နိယတဥတုပရိဿယဝိနောဒနံ သန္ဓာယ ဣဒံ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အထ ဝါ အယံ ဝုတ္တပ္ပကာရော ဥတု ဥတုယေဝ။ ပရိဿယော ပန ဒုဝိဓော ပါကဋပရိဿယော စ ပဋိစ္ဆန္နပရိဿယော စ။ တတ္ထ ပါကဋပရိဿယော သီဟဗျဂ္ဃာဒယော၊ ပဋိစ္ဆန္နပရိဿယော ရာဂဒေါသာဒယော။ တေ ယတ္ထ အပရိဂုတ္တိယာ စ အသပ္ပာယရူပဒဿနာဒိနာ စ အာဗာဓံ န ကရောန္တိ၊ တံ သေနာသနံ ဧဝံ ဇာနိတွာ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ပဋိသေဝန္တော ဘိက္ခု ပဋိသင်္ခါ ယောနိသော သေနာသနံ ဥတုပရိဿယဝိနောဒနတ္ထံ ပဋိသေဝတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရန္တိ ဧတ္ထ ရောဂဿ ပဋိအယနဋ္ဌေန ပစ္စယော၊ ပစ္စနီကဂမနဋ္ဌေနာတိ အတ္ထော။ ယဿ ကဿစိ သပ္ပာယဿေတံ အဓိဝစနံ။ ဘိသက္ကဿ ကမ္မံ တေန အနုညာတတ္တာတိ ဘေသဇ္ဇံ။ ဂိလာနပစ္စယောဝ ဘေသဇ္ဇံ ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇံ၊ ယံ ကိဉ္စိ ဂိလာနဿ သပ္ပာယံ ဘိသက္ကကမ္မံ တေလမဓုဖာဏိတာဒီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ပရိက္ခာရောတိ ပန ‘‘သတ္တဟိ နဂရပရိက္ခာရေဟိ သုပရိက္ခတ္တံ ဟောတီ’’တိအာဒီသု (အ။ နိ။ ၇။၆၇) ပရိဝါရော ဝုစ္စတိ။ ‘‘ရထော သီလပရိက္ခာရော၊ ဈာနက္ခော စက္ကဝီရိယော’’တိအာဒီသု (သံ။ နိ။ ၅။၄) အလင်္ကာရော။ ‘‘ယေ စ ခေါ ဣမေ ပဗ္ဗဇိတေန ဇီဝိတပရိက္ခာရာ သမုဒါနေတဗ္ဗာ’’တိအာဒီသု (မ။ နိ။ ၁။၁၉၁-၁၉၂) သမ္ဘာရော။ ဣဓ ပန သမ္ဘာရောပိ ပရိဝါရောပိ ဝဋ္ဋတိ။ တဉ္စ ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇံ ဇီဝိတဿ ပရိဝါရောပိ ဟောတိ၊ ဇီဝိတနာသကာဗာဓုပ္ပတ္တိယာ အန္တရံ အဒတွာ ရက္ခဏတော သမ္ဘာရောပိ။ ယထာစိရံ ပဝတ္တတိ၊ ဧဝမဿ ကာရဏဘာဝတော၊ တသ္မာ ‘‘ပရိက္ခာရော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဧဝံ ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇဉ္စ တံ ပရိက္ခာရော စာတိ ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရော၊ တံ ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ။ ဂိလာနဿ ယံ ကိဉ္စိ သပ္ပာယံ ဘိသက္ကာနုညာတံ တေလမဓုဖာဏိတာဒိဇီဝိတပရိက္ခာရန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

ဥပ္ပန္နာနန္တိ ဇာတာနံ ဘူတာနံ နိဗ္ဗတ္တာနံ။ ဝေယျာဗာဓိကာနန္တိ ဧတ္ထ ဗျာဗာဓောတိ ဓာတုက္ခောဘော တံသမုဋ္ဌာနာ စ ကုဋ္ဌဂဏ္ဍပီဠကာဒယော၊ ဗျာဗာဓတော ဥပ္ပန္နတ္တာ ဝေယျာဗာဓိကာ။ ဝေဒနာနန္တိ ဒုက္ခဝေဒနာ၊ အကုသလဝိပါကဝေဒနာ၊ တာသံ ဝေယျာဗာဓိကာနံ ဝေဒနာနံ။ အဗျာဗဇ္ဈပရမတာယာတိ နိဒ္ဒုက္ခပရမတာယ။ ယာဝ တံ ဒုက္ခံ သဗ္ဗံ ပဟီနံ ဟောတိ၊ တာဝါတိ အတ္ထော။

သန္တုဋ္ဌော ဟောတီတိ ပစ္စယသန္တောသေန သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ။ ဣတရီတရေန စီဝရေနာတိ ထူလသုခုမလူခပဏီတထိရဇိဏ္ဏာနံ ယေန ကေနစိ။ အထ ခေါ ယထာလဒ္ဓါဒီနံ ဣတရီတရေန ယေန ကေနစိ သန္တုဋ္ဌော ဟောတီတိ အတ္ထော။ စီဝရသ္မိဉှိ တယော သန္တောသာ ယထာလာဘသန္တောသော ယထာဗလသန္တောသော ယထာသာရုပ္ပသန္တောသောတိ။ ပိဏ္ဍပါတာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။

ဝဏ္ဏဝါဒီတိ ဧကော သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ၊ သန္တောသဿ ဝဏ္ဏံ န ကထေတိ၊ ဧကော န သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ၊ သန္တောသဿ ဝဏ္ဏံ ကထေတိ၊ ဧကော နေဝ သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ၊ န သန္တောသဿ ဝဏ္ဏံ ကထေတိ၊ ဧကော သန္တုဋ္ဌော စ ဟောတိ၊ သန္တောသဿ ဝဏ္ဏံ ကထေတိ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘ဣတရီတရစီဝရသန္တုဋ္ဌိယာ စ ဝဏ္ဏဝါဒီ’’တိ ဝုတ္တံ။ အနေသနန္တိ ဒူတေယျပဟီနဂမနာနုယောဂပ္ပဘေဒံ နာနပ္ပကာရံ အနေသနံ။ အပ္ပတိရူပန္တိ အယုတ္တံ။ အလဒ္ဓါ စာတိ အလဘိတွာ။ ယထာ ဧကစ္စော ‘‘ကထံ နု ခေါ စီဝရံ လဘိဿာမီ’’တိ ပုညဝန္တေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ဧကတော ဟုတွာ ကောဟညံ ကရောန္တော ဥတ္တဿတိ ပရိတဿတိ၊ သန္တုဋ္ဌော ဘိက္ခု ဧဝံ အလဒ္ဓါ စ စီဝရံ န ပရိတဿတိ။ လဒ္ဓါ စာတိ ဓမ္မေန သမေန လဘိတွာ။ အဂဓိတောတိ ဝိဂတလောဘဝန္တော။ အမုစ္ဆိတောတိ အဓိမတ္တတဏှာယ မုစ္ဆံ အနာပန္နော။ အနဇ္ဈာပန္နောတိ တဏှာယ အနောတ္ထဋော အပရိယောနဒ္ဓါ။ အာဒီနဝဒဿာဝီတိ အနေသနာပတ္တိယဉ္စ ဂဓိတပရိဘောဂေ စ အာဒီနဝံ ပဿမာနော။ နိဿရဏပညောတိ ‘‘ယာဝဒေဝ သီတဿ ပဋိဃာတာယာ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၂၃) ဝုတ္တံ နိဿရဏံ ဧဝ ပဇာနန္တော။ ဣတရီတရစီဝရသန္တုဋ္ဌိယာတိ ယေန ကေနစိ စီဝရေန သန္တုဋ္ဌိယာ။ နေဝတ္တာနုက္ကံသေတီတိ ‘‘အဟံ ပံသုကူလိကော၊ မယာ ဥပသမ္ပဒမာဠေယေဝ ပံသုကူလိကင်္ဂံ ဂဟိတံ၊ ကော မယာ သဒိသော အတ္ထီ’’တိ အတ္တုက္ကံသနံ န ကရောတိ။ န ပရံ ဝမ္ဘေတီတိ ‘‘ဣမေ ပနညေ ဘိက္ခူ န ပံသုကူလိကာ’’တိ ဝါ ‘‘ပံသုကူလိကမတ္တမ္ပိ ဧတေသံ နတ္ထီ’’တိ ဝါ ဧဝံ ပရံ န ဝမ္ဘေတိ။

ယောဟိ တတ္ထ ဒက္ခောတိ ယော တသ္မိံ စီဝရသန္တောသေ ဝဏ္ဏဝါဒီ၊ တာသု ဝါ ဒက္ခော ဆေကော ဗျတ္တော။ အနလသောတိ သာတစ္စကိရိယာယ အာလသိယဝိရဟိတော။ သမ္ပဇာနော ပဋိဿတောတိ သမ္ပဇာနပညာယ စေဝ သတိယာ စ ယုတ္တော။ ပေါရာဏေတိ န အဓုနုပ္ပတ္တိကေ။ အဂ္ဂညေတိ ‘‘အဂ္ဂေါ’’တိ ဇာနိတဗ္ဗေ။ အရိယဝံသေ ဌိတောတိ အရိယာနံ ဝံသေ ပတိဋ္ဌိတော။ အရိယဝံသောတိ စ ယထာ ဟိ ခတ္တိယဝံသော ဗြာဟ္မဏဝံသော ဝေဿဝံသော သုဒ္ဒဝံသော သမဏဝံသော ကုလဝံသော ရာဇဝံသော၊ ဧဝံ အယမ္ပိ အဋ္ဌမော အရိယဝံသော အရိယတန္တိ အရိယပဝေဏီ နာမ ဟောတိ။ သော ခေါ ပနာယံ အရိယဝံသော ဣမေသံ ဝံသာနံ မူလဂန္ဓာဒီနံ ကာဠာနုသာရိဂန္ဓာဒယော ဝိယ အဂ္ဂမက္ခာယတိ။ ကေ ပန တေ အရိယာ ယေသံ ဧသော ဝံသောတိ? အရိယာ ဝုစ္စန္တိ ဗုဒ္ဓါ စ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ စ တထာဂတသာဝကာ စ၊ ဧတေသံ အရိယာနံ ဝံသောတိ အရိယဝံသော။ ဣတော ပုဗ္ဗေ ဟိ သတသဟဿကပ္ပာဒိကာနံ စတုန္နံ အသင်္ချေယျာနံ မတ္ထကေ တဏှင်္ကရော မေင်္ကေရော သရဏင်္ကရော ဒီပင်္ကရောတိ စတ္တာရော ဗုဒ္ဓါ ဥပ္ပန္နာ၊ တေ အရိယာ၊ တေသံ အရိယာနံ ဝံသောတိ အရိယဝံသော။ တေသံ ဗုဒ္ဓါနံ ပရိနိဗ္ဗာနတော အပရဘာဂေ ဧကံ အသင်္ချေယျံ အတိက္ကမိတွာ ကောဏ္ဍညော နာမ ဗုဒ္ဓါ ဥပ္ပန္နော…ပေ… ဣမသ္မိံ ကပ္ပေ ကကုသန္ဓော ကောဏာဂမနော ကဿပေါ အမှာကံ ဘဂဝါ ဂေါတမောတိ စတ္တာရော ဗုဒ္ဓါ ဥပ္ပန္နာ၊ တေသံ အရိယာနံ ဝံသောတိ အရိယဝံသော။ အပိ စ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နာနံ သဗ္ဗဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓသာဝကာနံ အရိယာနံ ဝံသောတိ အရိယဝံသော၊ တသ္မိံ အရိယဝံသေ ပတိဋ္ဌိတော။

ဣတရီတရေန ပိဏ္ဍပါတေနာတိ ယေန ကေနစိ ပိဏ္ဍပါတေန။ သေနာသနာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ အာယတနေသူတိ စက္ခာဒီသု အာယတနေသု။

ယတောတိ သညတော။ ယတ္တောတိ ယတ္တဝါ။ ပဋိယတ္တောတိ အတိဝိယ ယတ္တဝါ။ ဂုတ္တောတိ ရက္ခိတော။ ဂေါပိတောတိ မဉ္ဇူသာယ ဝိယ ပဋ္ဌပိတော။ ရက္ခိတောတိ ပဋိသာမိတော။ သံဝုတောတိ ဒွါရသံဝရဏေန ပိဟိတော။ ခုံသိတောတိ ဂရဟိတော။ ဝမ္ဘိတောတိ အပသာဒိတော။ ဃဋ္ဋိတောတိ ဃဋ္ဋနမာပါဒိတော။ ဂရဟိတောတိ အဝမညိတော။ ဥပဝဒိတောတိ အက္ကောသိတော။

ဖရုသေနာတိ မမ္မစ္ဆေဒနဝစနေန။ ကက္ခဠေနာတိ ဒါရုဏေန။ နပ္ပဋိဝဇ္ဇာတိ ပဋိပ္ဖရိတွာ န ကထေယျ။

၂၀၇။ ဈာနာနုယုတ္တောတိ အနုပ္ပန္နုပ္ပာဒနေန ဥပ္ပန္နသေဝနေန စ ဈာနေန အနုယုတ္တော။ ဥပေက္ခမာရဗ္ဘ သမာဟိတတ္တောတိ စတုတ္ထဇ္ဈာနုပေက္ခံ ဥပ္ပာဒေတွာ သမာဟိတစိတ္တော။ တက္ကာသယံ ကုက္ကုစ္စဉ္စုပစ္ဆိန္ဒေတိ ကာမဝိတက္ကာဒိဝိတက္ကဉ္စ ကာမသညာဒိကံ ဝိတက္ကဿ အာသယဉ္စ ဟတ္ထကုက္ကုစ္စာဒိကုက္ကုစ္စဉ္စ ဥပစ္ဆိန္ဒေယျ။

အနုပ္ပန္နဿဝါ ပဌမဿ ဈာနဿ ဥပ္ပာဒါယာတိ တသ္မိံ အတ္တဘာဝေ အနုပ္ပန္နဿ ဝါ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ပရိဟီနဿ ဝါ ပဌမဇ္ဈာနဿ ဥပ္ပာဒနတ္ထံ အတ္တနော သန္တာနေ ပဋိလာဘတ္ထံ။ ဥပ္ပန္နံ ဝါ ပဌမံ ဈာနံ အာသေဝတီတိအာဒီသု ဧတ္ထ အာဒရေန သေဝတိ ပဂုဏံ ကရောတိ ဘာဝေတိ ဝဍ္ဎေတိ ဗဟုလီကရောတိ ပုနပ္ပုနံ ကရောတိ။

ဥပေက္ခာတိ စတုတ္ထဇ္ဈာနေ ဥပ္ပန္နာ တတြမဇ္ဈတ္တုပေက္ခာ။ ဥပေက္ခာတိ သဘာဝပဒံ။ ဥပေက္ခနာတိ ဥပပတ္တိတော ဣက္ခနာကာရော။ အဇ္ဈုပေက္ခနာတိ အဓိကာ ဟုတွာ ဣက္ခနာ။ စိတ္တသမတာတိ စိတ္တဿ သမတာ စိတ္တဿ ဦနာတိရိတ္တတံ ဝဇ္ဇေတွာ သမဘာဝေါ။ စိတ္တပ္ပဿဒ္ဓတာတိ စိတ္တဿ အပ္ပဂဗ္ဘတာ၊ အထဒ္ဓဘာဝေါတိ အတ္ထော။ မဇ္ဈတ္တတာ စိတ္တဿာတိ န သတ္တဿ န ပေါသဿ၊ စိတ္တဿ မဇ္ဈတ္တဘာဝေါတိ အတ္ထော။ စတုတ္ထေ ဈာနေ ဥပေက္ခံ အာရဗ္ဘာတိ စတုတ္ထသ္မိံ ဈာနသ္မိံ ဥပ္ပန္နံ တတြမဇ္ဈတ္တုပေက္ခံ ပဋိစ္စ။ ဧကဂ္ဂစိတ္တောတိ ဧကာရမ္မဏေ ပဝတ္တစိတ္တော။ အဝိက္ခိတ္တစိတ္တောတိ ဥဒ္ဓစ္စဝိရဟိတော န ဝိက္ခိတ္တစိတ္တော။

နဝ ဝိတက္ကာ ဝုတ္တနယာ ဧဝ။ ကာမဝိတက္ကာနံ ကာမသညာသယောတိ ကာမဝိတက္ကံ ဝိတက္ကေန္တဿ ဥပ္ပန္နာ ကာမသညာ တေသံ ဝိတက္ကာနံ အာသယော ဝသနောကာသောတိ ကာမသညာသယော။ ဗျာပါဒဝိတက္ကာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။

၂၀၈။ စုဒိတော ဝစီဘိ သတိမာဘိနန္ဒေတိ ဥပဇ္ဈာယာဒီဟိ ဝါစာဟိ စောဒိတော သမာနော သတိမာ ဟုတွာ တံ စောဒနံ အဘိနန္ဒေယျ။ ဝါစံ ပမုဉ္စေ ကုသလန္တိ ဉာဏသမုဋ္ဌိတံ ဝါစံ ပမုဉ္စေယျ။ နာတိဝေလန္တိ အတိဝေလံ ပန ဝါစံ ကာလဝေလဉ္စ သီလဝေလဉ္စ အတိက္ကန္တံ နပ္ပမုဉ္စေယျ။ ဇနဝါဒဓမ္မာယာတိ ဇနပရိဝါဒကထာယ။ န စေတယေယျာတိ စေတနံ န ဥပ္ပာဒေယျ။

ဣဒံ တေ အပ္ပတ္တန္တိ ဣဒံ တဝ န ပတ္တံ။ အသာရုပ္ပန္တိ တဝ ပယောဂံ အသာရုပ္ပံ။ အသီလဋ္ဌန္တိ တဝ ပယောဂံ န သီလေ ပတိဋ္ဌန္တိ အသီလဋ္ဌံ၊ သီလေ ဌိတဿ ပယောဂံ န ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ကေစိ ‘‘အသိလိဋ္ဌ’’န္တိ ပဌန္တိ၊ အမဋ္ဌဝစနန္တိ အတ္ထံ ဝဏ္ဏယန္တိ။

နိဓီနန္တိ တတ္ထ တတ္ထ နိဒဟိတွာ ဌပိတာနံ ဟိရညသုဝဏ္ဏာဒိပူရာနံ နိဓိကုမ္ဘီနံ။ ပဝတ္တာရန္တိ ကိစ္ဆဇီဝိကေ ဒုဂ္ဂတမနုဿေ အနုကမ္ပံ ကတွာ ‘‘ဧဟိ သုခေန တေ ဇီဝနုပါယံ ဒဿေဿာမီ’’တိ နိဓိဋ္ဌာနံ နေတွာ ဟတ္ထံ ပသာရေတွာ ‘‘ဣမံ ဂဟေတွာ သုခံ ဇီဝါ’’တိ အာစိက္ခိတာရံ ဝိယ။ ဝဇ္ဇဒဿိနန္တိ ဒွေ ဝဇ္ဇဒဿိနော ‘‘ဣမိနာ နံ အသာရုပ္ပေန ဝါ ခလိတေန ဝါ သင်္ဃမဇ္ဈေ နိဂ္ဂဏှိဿာမီ’’တိ ရန္ဓဂဝေသကော စ အညာတံ ဉာပနတ္ထာယ ဉာတံ အနုဂ္ဂဏှတ္ထာယ သီလာဒိနာ စဿ ဝုဒ္ဓိကာမတာယ တံ တံ ဝဇ္ဇံ ဩလောကနေန ဥလ္လပနသဘာဝသဏ္ဌိတော စ။ အယံ ဣဓ အဓိပ္ပေတော။ ယထာ ဟိ ဒုဂ္ဂတမနုဿော ‘‘ဣမံ ဂဏှာဟီ’’တိ တဇ္ဇေတွာ ပေါဋ္ဌေတွာပိ နိဓိံ ဒဿေန္တေ ကောပံ န ကရောတိ၊ ပမုဒိတောဝ ဟောတိ၊ ဧဝမေဝ ဧဝရူပေ ပုဂ္ဂလေ အသာရုပ္ပံ ဝါ ခလိတံ ဝါ ဒိသွာ အာစိက္ခန္တေ ကောပေါ န ကာတဗ္ဗော၊ တုဋ္ဌေနေဝ ဘဝိတဗ္ဗံ။ ‘‘ဘန္တေ မဟန္တံ ဝေါ ကတံ ကမ္မံ၊ မယှံ အာစရိယုပဇ္ဈာယဋ္ဌာနေ ဌတွာ ဩဝဒန္တေဟိ ပုနပိ မံ ဝဒေယျာထာ’’တိ ပဝါရေတဗ္ဗမေဝ။ နိဂ္ဂယှဝါဒိန္တိ ဧကစ္စော ဟိ သဒ္ဓိဝိဟာရိကာဒီနံ အသာရုပ္ပံ ဝါ ခလိတံ ဝါ ဒိသွာ ‘‘အယံ မေ မုခေါဒကဒါနာဒီဟိ သက္ကစ္စံ ဥပဋ္ဌဟတိ၊ သစေ နံ ဝက္ခာမိ၊ န မံ ဥပဋ္ဌဟိဿတိ၊ ဧဝံ မမ ပရိဟာနိ ဘဝိဿတီ’’တိ ဝတ္တုံ အဝိသဟန္တော န နိဂ္ဂယှဝါဒီ နာမ ဟောတိ၊ သော ဣမသ္မိံ သာသနေ ကစဝရံ အာကိရတိ။ ယော ပန တထာရူပံ ဝဇ္ဇံ ဒိသွာ ဝဇ္ဇာနုရူပံ တဇ္ဇေတွာ ပဏာမေန္တော ဒဏ္ဍကမ္မံ ကရောန္တော ဝိဟာရာ နီဟရန္တော သိက္ခာပေတိ၊ အယံ နိဂ္ဂယှဝါဒီ နာမ သေယျထာပိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ။ ဝုတ္တဉှေတံ – ‘‘နိဂ္ဂယှ နိဂ္ဂယှာဟံ၊ အာနန္ဒ၊ ဝက္ခာမိ၊ ပဝယှ ပဝယှာဟံ၊ အာနန္ဒ၊ ဝက္ခာမိ၊ ယော သာရော သော ဌဿတီ’’တိ (မ။ နိ။ ၃။၁၉၆)။ မေဓာဝိန္တိ ဓမ္မောဇပညာယ သမန္နာဂတံ။ တာဒိသန္တိ ဧဝရူပံ ပဏ္ဍိတံ ဘဇေယျ ပယိရုပါသေယျ။ တာဒိသဉှိ အာစရိယံ ဘဇမာနဿ အန္တေဝါသိကဿ သေယျောဝ ဟောတိ၊ န ပါပိယော၊ ဝုဍ္ဎိယေဝ ဟောတိ၊ နော ပရိဟာနီတိ။

ဩဝဒေယျာတိ ဥပ္ပန္နေ ဝတ္ထုသ္မိံ ဝဒန္တော ဩဝဒတိ နာမ၊ အနုပ္ပန္နေ ‘‘အယသောပိ တေ သိယာ’’တိအာဒိဝသေန အနာဂတံ ဒဿေန္တော အနုသာသတိ နာမ။ သမ္မုခါ ဝဒန္တောပိ ဩဝဒတိ နာမ၊ ပရမ္မုခါ ဒူတံ ဝါ သာသနံ ဝါ ပေသေန္တော အနုသာသတိ နာမ။ သကိံ ဝဒန္တောပိ ဩဝဒတိ နာမ၊ ပုနပ္ပုနံ ဝဒန္တော အနုသာသတိ နာမ။ ဩဝဒန္တော ဧဝ ဝါ အနုသာသတိ နာမာတိ ဧဝံ ဩဝဒေယျ အနုသာသေယျ။ အသဗ္ဘာတိ အကုသလဓမ္မာ နိဝါရေယျ၊ ကုသလဓမ္မေ ပတိဋ္ဌပေယျာတိ အတ္ထော။ သတဉှိ သော ပိယော ဟောတီတိ သော ဧဝရူပေါ ပုဂ္ဂလော ဗုဒ္ဓါဒီနံ သပ္ပုရိသာနံ ပိယော ဟောတိ။ ယေ ပန အဒိဋ္ဌဓမ္မာ အဝိတိဏ္ဏပရလောကာ အာမိသစက္ခုကာ ဇီဝိကတ္ထာယ ပဗ္ဗဇိတာ၊ တေသံ အသတံ သော ဩဝါဒကော အနုသာသကော ‘‘န တွံ အမှာကံ ဥပဇ္ဈာယော၊ န အာစရိယော၊ ကသ္မာ အမှာကံ ဩဝဒသီ’’တိ ဧဝံ မုခသတ္တီဟိ ဝိဇ္ဈန္တာနံ အပ္ပိယော ဟောတီတိ။

ဧကကမ္မန္တိ အပလောကနကမ္မာဒိကံ ဧကကမ္မံ။ ဧကုဒ္ဒေသောတိ နိဒါနုဒ္ဒေသာဒိကော ဧကုဒ္ဒေသော။ သမသိက္ခတာတိ သမာနသိက္ခတာ။ အာဟတစိတ္တတန္တိ ကောဓေန ပဟတစိတ္တဘာဝံ။ ခိလဇာတတန္တိ ထဒ္ဓဘာဝံ။ ပဉ္စပိ စေတောခိလေတိ ဗုဒ္ဓဓမ္မသင်္ဃသိက္ခာသဗြဟ္မစာရီသု ပဉ္စသုပိ စိတ္တဿ ထဒ္ဓဘာဝေ။

ဉာဏသမုဋ္ဌိတံ ဝါစန္တိ ဉာဏသမ္ပယုတ္တစိတ္တေန ဥပ္ပာဒိတံ ဝါကျံ။ မုဉ္စေယျာတိ ဝိဿဇ္ဇေယျ။ အတ္ထူပသံဟိတန္တိ အတ္ထသဟိတံ ကာရဏသဟိတံ။ ဓမ္မူပသံဟိတန္တိ ဓမ္မေန ယုတ္တံ။ ကာလာတိက္ကန္တံ ဝါစံ န ဘာသေယျာတိ ကာလာတီတံ ဝါစံ န ကထေယျ တဿ ကာလဿ အတိက္ကန္တတ္တာ။ ဝေလာတိက္ကန္တန္တိ မရိယာဒါတီတံ ဝစနံ န ဘဏေယျ ဝစနမရိယာဒဿ အတိက္ကန္တတ္တာ။ ဥဘယဝသေန ကာလဝေလာ။

ယော ဝေ ကာလေ အသမ္ပတ္တေတိ အတ္တနော ဝစနကာလေ အသမ္ပတ္တေ။ အတိဝေလန္တိ ဝေလာတိက္ကန္တံ ကတွာ အတိရေကပ္ပမာဏံ ဘာသတိ။ နိဟတော သေတီတိ နိဂ္ဃာတိတော သယတိ။ ကောကိလာယေဝ အတြဇောတိ ကာကိယာ ပဋိဇဂ္ဂိတော ကောကိလာယ အဗ္ဘန္တရေ ဇာတော ကောကိလပေါတကော ဝိယ။

၂၀၉။ အထာပရန္တိ အထ ဣဒါနိ ဣတော ပရမ္ပိ။ ပဉ္စ ရဇာနီတိ ရူပရာဂါဒီနိ ပဉ္စ ရဇာနိ။ ယေသံ သတီမာ ဝိနယာယ သိက္ခေတိ ယေသံ ဥပဋ္ဌိတဿတိ ဟုတွာဝ ဝိနယနတ္ထံ တိဿော သိက္ခာ သိက္ခေယျ။ ဧဝံ သိက္ခန္တော ဟိ ရူပေသု…ပေ… ဖဿေသု သဟေထ ရာဂံ၊ န အညေတိ။

ရူပရဇောတိ ရူပါရမ္မဏံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နော ရာဂါဒိရဇော။ သဒ္ဒရဇာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။

၂၁၀။ တတော သော တေသံ ဝိနယာယ သိက္ခန္တော အနုက္ကမေန – ဧတေသု ဓမ္မေသူတိ ဂါထာ။ တတ္ထ ဧတေသူတိ ရူပါဒီသု။ ကာလေန သော သမ္မာ ဓမ္မံ ပရိဝီမံသမာနောတိ သော ဘိက္ခု ယွာယံ ‘‘ဥဒ္ဓတေ စိတ္တေ သမထဿ ကာလော’’တိအာဒိနာ (သံ။ နိ။ ၅။၂၃၄) နယေန ကာလော ဝုတ္တော၊ တေန ကာလေန သဗ္ဗံ သင်္ခတဓမ္မံ အနိစ္စာဒိနယေန ပရိဝီမံသမာနော။ ဧကောဒိဘူတော ဝိဟနေ တမံ သောတိ သော ဧကဂ္ဂစိတ္တော သဗ္ဗံ မောဟာဒိတမံ ဝိဟနေယျ၊ နတ္ထိ ဧတ္ထ သံသယော။

ဥဒ္ဓတေ စိတ္တေတိ ဝီရိယိန္ဒြိယဝသေန စိတ္တေ အဝူပသန္တေ။ ဗလဝဝီရိယဉှိ မန္ဒသမာဓိံ ဝီရိယဿ ဥဒ္ဓစ္စပက္ခတ္တာ ဥဒ္ဓစ္စံ အဘိဘဝတိ။ ဧဝံ ဥဒ္ဓတေ စိတ္တေ။ သမထဿ ကာလောတိ သမာဓိဿ ဘာဝနာယ ကာလော။ သမာဟိတေ စိတ္တေတိ ဥပစာရပ္ပနာဟိ စိတ္တေ သမာဟိတေ။ ဗလဝသမာဓိ ဟိ မန္ဒဝီရိယံ သမာဓိဿ ကောသဇ္ဇပက္ခတ္တာ ကောသဇ္ဇံ အဘိဘဝတိ။ သမာဓိ ဝီရိယေန သညောဇိတော ကောသဇ္ဇေ ပတိတုံ န လဘတိ။ ဝီရိယံ သမာဓိနာ သညောဇိတံ ဥဒ္ဓစ္စေ ပတိတုံ န လဘတိ ။ တသ္မာ တဒုဘယံ သမံ ကာတဗ္ဗံ။ ဥဘယသမတာယ ဟိ အပ္ပနာ ဟောတိ။ ဝိပဿနာယ ကာလောတိ ဧဝံ သမာဟိတေ အနိစ္စာဒိဝသေန ဝိဝိဓာယ ပဿနာယ ကာလော၊ သမာဓိကမ္မိကဿ ဗလဝတီပိ သဒ္ဓါ ဝဋ္ဋတိ။ ဧဝံ သဒ္ဒဟန္တော ဩကပ္ပေန္တော အပ္ပနံ ပါပုဏာတိ။ သမာဓိပညာသု ပန သမာဓိကမ္မိကဿ ဗလဝတီ ဧကဂ္ဂတာ ဝဋ္ဋတိ။ ဧဝဉှိ သော အပ္ပနံ ပါပုဏာတိ။ ဝိပဿနာကမ္မိကဿ ပန ပညာ ဗလဝတီ ဝဋ္ဋတိ။ ဧဝဉှိ သော လက္ခဏပ္ပဋိဝေဓံ ပါပုဏာတိ။ ဥဘိန္နံ ပန သမတ္တေပိ အပ္ပနာ ဟောတိ ဧဝ။

ကာလေ ပဂ္ဂဏှတိ စိတ္တန္တိ ယသ္မိံ သမယေ အတိသိထိလဝီရိယတာဒီဟိ လီနံ စိတ္တံ ဟောတိ၊ တသ္မိံ သမယေ ဓမ္မဝိစယဝီရိယပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂသမုဋ္ဌာပနေန တံ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတိ။ နိဂ္ဂဏှတီတိ ယသ္မိံ သမယေ အစ္စာရဒ္ဓဝီရိယတာဒီဟိ ဥဒ္ဓတံ စိတ္တံ ဟောတိ၊ တသ္မိံ သမယေ ပဿဒ္ဓိသမာဓိဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂသမုဋ္ဌာပနေန တံ စိတ္တံ နိဂ္ဂဏှာတိ။ သမ္ပဟံသတိ ကာလေနာတိ ယသ္မိံ သမယေ စိတ္တံ ပညာပယောဂမန္ဒတာယ ဝါ ဥပသမသုခါနံ ဝိဂမေန ဝါ နိရဿာဒံ ဟောတိ ၊ တသ္မိံ သမယေ အဋ္ဌသံဝေဂဝတ္ထုပစ္စဝေက္ခဏေန သံဝေဇေတိ။ အဋ္ဌ သံဝေဂဝတ္ထူနိ နာမ – ဇာတိဇရာဗျာဓိမရဏာနိ စတ္တာရိ၊ အပါယဒုက္ခံ ပဉ္စမံ၊ အတီတေ ဝဋ္ဋမူလကံ ဒုက္ခံ အနာဂတေ ဝဋ္ဋမူလကံ ဒုက္ခံ၊ ပစ္စုပ္ပန္နေ အာဟာရပရိယေဋ္ဌိမူလကံ ဒုက္ခန္တိ။ ရတနတ္တယဂုဏာနုဿရဏေနာဿ ပသာဒံ ဇနေတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘သမ္ပဟံသတိ ကာလေနာ’’တိ။ ကာလေ စိတ္တံ သမာဒဟေတိ ယသ္မိံ သမယေ သဒ္ဓါပညာနံ သမာဓိဝီရိယာနဉ္စ သမဘာဝေါ၊ တသ္မိံ ကာလေ စိတ္တံ သမာဒဟေယျ။

အဇ္ဈုပေက္ခတိ ကာလေနာတိ ယသ္မိံ သမယေ သမ္မာ ပဋိပတ္တိံ အာဂမ္မ အလီနံ အနုဒ္ဓတံ အနိရဿာဒံ အာရမ္မဏေ သမပ္ပဝတ္တံ သမထဝီထိပဋိပန္နံ စိတ္တံ ဟောတိ၊ တဒါဿ ပဂ္ဂဟနိဂ္ဂဟသမ္ပဟံသနေသု န ဗျာပါရံ အာပဇ္ဇတိ သာရထိ ဝိယ သမပ္ပဝတ္တေသု အဿေသု။ အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘အဇ္ဈုပေက္ခတိ ကာလေနာ’’တိ။ သော ယောဂီ ကာလကောဝိဒေါတိ ဧသော ဝုတ္တပ္ပကာရော ကမ္မဋ္ဌာနယောဂေ နိယုတ္တော ပဂ္ဂဟနိဂ္ဂဟသမ္ပဟံသနသမာဒဟနအဇ္ဈုပေက္ခနကာလေသု ဆေကော ဗျတ္တော။ ကိမှိ ကာလမှီတိအာဒိနာ ပဂ္ဂဟာဒိကာလံ ပုစ္ဆတိ။

ဣဒါနိ ပဂ္ဂဟာဒိကာလံ ဝိဿဇ္ဇေန္တော ‘‘လီနေ စိတ္တမှီ’’တိအာဒိမာဟ။ အတိသိထိလဝီရိယတာဒီဟိ စိတ္တေ လီနဘာဝံ ဂတေ ဓမ္မဝိစယဝီရိယပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂသမုဋ္ဌာပနေန ပဂ္ဂဟော။ ဥဒ္ဓတသ္မိံ ဝိနိဂ္ဂဟောတိ အစ္စာရဒ္ဓဝီရိယတာဒီဟိ ဥဒ္ဓတေ စိတ္တေ ပဿဒ္ဓိသမာဓိဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂသမုဋ္ဌာပနေန နိဂ္ဂဟော။ နိရဿာဒဂတံ စိတ္တံ၊ သမ္ပဟံသေယျ တာဝဒေတိ ပညာပယောဂမန္ဒတာယ ဝါ ဥပသမသုခါနံ ဝိဂမေန ဝါ အဿာဒဝိရဟိတံ ဂတံ အဋ္ဌသံဝေဂဝတ္ထုပစ္စဝေက္ခဏေန ဝါ ရတနတ္တယဂုဏာနုဿရဏေန ဝါ တသ္မိံ ခဏေ စိတ္တံ သမ္ပဟံသေယျ။

သမ္ပဟဋ္ဌံ ယဒါ စိတ္တန္တိ ယသ္မိံ ကာလေ ဝုတ္တနယေနေဝ သမ္ပဟံသိတံ စိတ္တံ ဟောတိ။ အလီနံ ဘဝတိ နုဒ္ဓတန္တိ ဝီရိယသမာဓီဟိ သညောဇိတတ္တာ လီနုဒ္ဓစ္စဝိရဟိတဉ္စ ဟောတိ။ သမထနိမိတ္တဿာတိ သမထော စ နိမိတ္တဉ္စ သမထနိမိတ္တံ၊ တဿ သမထနိမိတ္တဿ။ သော ကာလောတိ ယော သော လီနုဒ္ဓစ္စဝိရဟိတကာလော ဝုတ္တော၊ သော ကာလော။ အဇ္ဈတ္တံ ရမယေ မနောတိ ဈာနသမ္ပယုတ္တံ စိတ္တံ ကသိဏာဒိဂေါစရဇ္ဈတ္တေ တောသေယျ အဘိရမာပေယျ။

ဧတေနမေဝုပါယေနာတိ ဧတေန ဝုတ္တဥပါယေန ဧဝ။ မ-ကာရော ပဒသန္ဓိဝသေန ဝုတ္တော။ အဇ္ဈုပေက္ခေယျ တာဝဒေတိ ယဒါ ဥပစာရပ္ပနာဟိ တံ စိတ္တံ သမာဟိတံ၊ တဒါ ‘‘သမာဟိတံ စိတ္တ’’န္တိ ဇာနိတွာ ပဂ္ဂဟနိဂ္ဂဟသမ္ပဟံသနေသု ဗျာပါရံ အကတွာ တသ္မိံ ခဏေ အဇ္ဈုပေက္ခနမေဝ ကရေယျ။

ဣဒါနိ ‘‘ကိမှိ ကာလမှိ ပဂ္ဂါဟော’’တိ ပုဋ္ဌဂါထံ နိဂမေန္တော ‘‘ဧဝံ ကာလဝိဒူ ဓီရော’’တိအာဒိမာဟ။ ကာလေန ကာလံ စိတ္တဿ၊ နိမိတ္တမုပလက္ခယေတိ ကာလာနုကာလံ သမာဓိသမ္ပယုတ္တစိတ္တဿ အာရမ္မဏံ သလ္လက္ခေယျ၊ ဥပပရိက္ခေယျာတိ အတ္ထော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ပါကဋမေဝ။ ဧဝံ အရဟတ္တနိကူဋေန ဒေသနံ နိဋ္ဌာပေသီတိ။

သဒ္ဓမ္မပ္ပဇ္ဇောတိကာယ မဟာနိဒ္ဒေသဋ္ဌကထာယ

သာရိပုတ္တသုတ္တနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

အဋ္ဌကဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သဒ္ဓမ္မပ္ပဇ္ဇောတိကာ နာမ မဟာနိဒ္ဒေသ-အဋ္ဌကထာ နိဋ္ဌိတာ။