📜

၄။ သုဒ္ဓဋ္ဌကသုတ္တနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၂၃။ စတုတ္ထေ သုဒ္ဓဋ္ဌကေ ပဌမဂါထာယ တာဝတ္ထော – န၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧဝရူပေန ဒဿနေန သုဒ္ဓိ ဟောတိ၊ အပိ စ ခေါ ကိလေသမလီနတ္တာ အသုဒ္ဓံ၊ ကိလေသရောဂါနံ အဓိဂမာ သရောဂမေဝ စန္ဒာဘံ ဗြာဟ္မဏံ၊ အညံ ဝါ ဧဝရူပံ ဒိသွာ ဒိဋ္ဌိဂတိကော ဗာလော အဘိဇာနာတိ ‘‘ပဿာမိ သုဒ္ဓံ ပရမံ အရောဂံ၊ တေန စ ဒိဋ္ဌိသင်္ခါတေန ဒဿနေန သံသုဒ္ဓိ နရဿ ဟောတီ’’တိ၊ သော ဧဝံ အဘိဇာနန္တော တံ ဒဿနံ ‘‘ပရမ’’န္တိ ဉတွာ တသ္မိံ ဒဿနေ သုဒ္ဓါနုပဿီ သမာနော တံ ဒဿနံ ‘‘မဂ္ဂဉာဏ’’န္တိ ပစ္စေတိ။ တံ ပန မဂ္ဂဉာဏံ န ဟောတိ။

ပရမံ အာရောဂျပ္ပတ္တန္တိ ဥတ္တမံ နိဗျာဓိံ ပါပုဏိတွာ ဌိတံ။ တာဏပ္ပတ္တန္တိ တထာ ပါလနပ္ပတ္တံ။ လေဏပ္ပတ္တန္တိ နိလီယနပ္ပတ္တံ။သရဏပ္ပတ္တန္တိ ပတိဋ္ဌာပတ္တံ၊ ဒုက္ခနာသနံ ဝါ ပတ္တံ။ အဘယပ္ပတ္တန္တိ နိဗ္ဘယဘာဝပ္ပတ္တံ။ အစ္စုတပ္ပတ္တန္တိ နိစ္စလဘာဝံ ပတ္တံ။ အမတပ္ပတ္တန္တိ အမတံ မဟာနိဗ္ဗာနံ ပတ္တံ။ နိဗ္ဗာနပ္ပတ္တန္တိ ဝါနဝိရဟိတံ ပတ္တံ။

အဘိဇာနန္တောတိ ဝိသေသေန ဇာနန္တော။ အာဇာနန္တောတိ အာဇာနမာနော။ ဝိဇာနန္တောတိ အနေကဝိဓေန ဇာနမာနော။ ပဋိဝိဇာနန္တောတိ တံ တံ ပဋိစ္စ ဝိဇာနမာနော။ ပဋိဝိဇ္ဈန္တောတိ ဟဒယေ ကုရုမာနော။

စက္ခုဝိညာဏံ ရူပဒဿနေနာတိ စက္ခုဝိညာဏေန ရူပဒဿနံ။ ဉာဏန္တိ ပစ္စေတီတိ ပညာ ဣတိ သဒ္ဒဟတိ။ မဂ္ဂေါတိ ပစ္စေတီတိ ‘‘ဥပါယော’’တိ သဒ္ဒဟတိ။ ပထောတိ သဉ္စာရော။ နီယာနန္တိ ဂဟေတွာ ယာတီတိ နီယာနံ။ ‘‘နိယျာန’’န္တိ ဝါ ပါဌော။

၂၄။ ‘‘ဒိဋ္ဌေနစေ သုဒ္ဓီ’’တိ ဒုတိယဂါထာ။ တဿတ္ထော – တေန ရူပဒဿနသင်္ခါတေန ဒိဋ္ဌေန ယဒိ ကိလေသသုဒ္ဓိ နရဿ ဟောတိ၊ တေန ဝါ ဉာဏေန သော ယဒိ ဇာတိအာဒိဒုက္ခံ ပဇဟာတိ၊ ဧဝံ သန္တေ အရိယမဂ္ဂတော အညေန အသုဒ္ဓိမဂ္ဂေနေဝ သော သုဇ္ဈတိ၊ ရာဂါဒီဟိ ဥပဓီဟိ သဥပဓိကော ဧဝ သမာနော သုဇ္ဈတီတိ ဝတ္တဗ္ဗတံ အာပန္နော ဟောတိ၊ န စ ဧဝံဝိဓော သုဇ္ဈတိ။ တသ္မာ ဒိဋ္ဌီ ဟိ နံ ပါဝ တထာ ဝဒါနံ၊ သာ နံ ဒိဋ္ဌိယေဝ ‘‘မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကော အယ’’န္တိ ကထေတိ၊ ဒိဋ္ဌိအနုရူပံ ‘‘သဿတော လောကော’’တိအာဒိနာ နယေန တထာ တထာ ဝဒတီတိ။

ရာဂေန သဟ ဝတ္တတီတိ သရာဂေါ၊ ရာဂဝါတိ အတ္ထော။ သဒေါသောတိအာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။

၂၅။ န ဗြာဟ္မဏောတိ တတိယဂါထာ။ တဿတ္ထော – ယော ပန ဗာဟိတပါပတ္တာ ဗြာဟ္မဏော ဟောတိ၊ သော မဂ္ဂေန အဓိဂတာသဝက္ခယော ခီဏာသဝဗြာဟ္မဏော အရိယမဂ္ဂဉာဏတော အညေန အဘိမင်္ဂလသမ္မတရူပသင်္ခါတေ ဒိဋ္ဌေ၊ တထာဝိဓသဒ္ဒသင်္ခါတေ သုတေ၊ အဝီတိက္ကမသင်္ခါတေ သီလေ၊ ဟတ္ထိဝတာဒိဘေဒေ ဝတေ၊ ပထဝိအာဒိဘေဒေ မုတေ စ ဥပ္ပန္နေန မိစ္ဆာဉာဏေန သုဒ္ဓိံ န အာဟာတိ။ သေသမဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဝဏ္ဏဘဏနာယ ဝုတ္တံ။ သော ဟိ တေဓာတုကပုညေ သဗ္ဗသ္မိဉ္စ ပါပေ အနူပလိတ္တော၊ ကသ္မာ? တဿ ပဟီနတ္တာ တဿ အတ္တဒိဋ္ဌိယာ၊ ယဿ ကဿစိ ဝါ ဂဟဏဿ ပဟီနတ္တာ အတ္တဉ္ဇဟော၊ ပုညာဘိသင်္ခါရာဒီနံ အကရဏတော ‘‘နယိဓ ပကုဗ္ဗမာနော’’တိ ဝုစ္စတိ။ တသ္မာ နံ ဧဝံ ပသံသန္တော အာဟ။ သဗ္ဗဿေဝ စဿ ပုရိမပါဒေန သမ္ဗန္ဓော ဝေဒိတဗ္ဗော – ပုညေ စ ပါပေ စ အနူပလိတ္တော အတ္တဉ္ဇဟော နယိဓ ပကုဗ္ဗမာနော န ဗြာဟ္မဏော အညတော သုဒ္ဓိမာဟာတိ။ နာတိ ပဋိက္ခေပေါတိ န ဣတိ ပဋိသေဓော။

ဗာဟိတွာ သဗ္ဗပါပကာနီတိ ဂါထာယတ္ထော – ယော စတုတ္ထမဂ္ဂေန ဗာဟိတွာ သဗ္ဗပါပကာနိ ဌိတတ္တော ဌိတောဣစ္စေဝ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဗာဟိတပါပတ္တာ ဧဝ စ ဝိမလော ဝိမလဘာဝံ ဗြဟ္မဘာဝံ သေဋ္ဌဘာဝံ ပတ္တော၊ ပဋိနိဿဋ္ဌသမာဓိဝိက္ခေပကရကိလေသမလေန အဂ္ဂမဂ္ဂဖလသမာဓိနာ သာဓုသမာဟိတော၊ သံသာရဟေတုသမတိက္ကမေန သံသာရမတိစ္စ ပရိနိဋ္ဌိတကိစ္စတာယ ကေဝလီတိ စ၊ တဏှာဒိဋ္ဌီဟိ အနိဿိတတ္တာ အနိဿိတောတိ စ၊ လောကဓမ္မေဟိ နိဗ္ဗိကာရတ္တာ တာဒီတိ စ ပဝုစ္စတိ။ ဧဝံ ထုတိရဟော သ ဗြဟ္မာ သော ဗြာဟ္မဏောတိ။

အညတြ သတိပဋ္ဌာနေဟီတိ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ မုဉ္စိတွာ။ သမ္မပ္ပဓာနာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။

သန္တေကေ သမဏဗြာဟ္မဏာတိ ဧကစ္စေ လောကသင်္ကေတေန ‘‘သမဏဗြာဟ္မဏာ’’တိ လဒ္ဓဝေါဟာရာ သံဝိဇ္ဇန္တိ။ ဒိဋ္ဌသုဒ္ဓိကာတိ ဒိဋ္ဌေန သုဒ္ဓိံ ဣစ္ဆမာနာ။ တေ ဧကစ္စာနံ ရူပါနံ ဒဿနန္တိ ဧတေ ဒိဋ္ဌသုဒ္ဓိကာ ဧတေသံ ရူပါရမ္မဏာနံ ဩလောကနံ။ မင်္ဂလံ ပစ္စေန္တီတိ ဣဒ္ဓိကာရဏံ ဗုဒ္ဓိကာရဏံ သဗ္ဗသမ္ပတ္တိကာရဏံ ပတိဋ္ဌာပေန္တိ။ အမင်္ဂလံ ပစ္စေန္တီတိ အနိဒ္ဓိကာရဏံ န ဗုဒ္ဓိကာရဏံ န သမ္ပတ္တိကာရဏံ ပတိဋ္ဌာပေန္တိ။ တေ ကာလတော ဝုဋ္ဌဟိတွာတိ ဧတေ ဒိဋ္ဌာဒိမင်္ဂလိကာ ပုရေတရမေဝ ဥဋ္ဌဟိတွာ။ အဘိမင်္ဂလဂတာနီတိ ဝိသေသေန ဝုဍ္ဎိကာရဏဂတာနိ။ ရူပါနိ ပဿန္တီတိ နာနာဝိဓာနိ ရူပါရမ္မဏာနိ ဒက္ခန္တိ။ စာဋကသကုဏန္တိ ဧဝံနာမကံ။ ဖုဿဝေဠုဝလဋ္ဌိန္တိ ဖုဿနက္ခတ္တေန ဥပ္ပန္နံ တရုဏဗေဠုဝလဋ္ဌိံ။ ဂဗ္ဘိနိတ္ထိန္တိ သဂဗ္ဘံ ဣတ္ထိံ။ ကုမာရကံ ခန္ဓေ အာရောပေတွာ ဂစ္ဆန္တန္တိ တရုဏဒါရကံ အံသေ ဥဿာပေတွာ ဂစ္ဆမာနံ။ ပုဏ္ဏဃဋန္တိ ဥဒကပုဏ္ဏဃဋံ။ ရောဟိတမစ္ဆန္တိ ရတ္တရောဟိတမစ္ဆံ။ အာဇညရထန္တိ သိန္ဓဝယုတ္တရထံ။ ဥသဘန္တိ မင်္ဂလဥသဘံ။ ဂေါကပိလန္တိ ကပိလဂါဝိံ။

ပလာလပုဉ္ဇန္တိ ထုသရာသိံ။ တက္ကဃဋန္တိ ဂေါတက္ကာဒိပူရိတစာဋိံ။ ရိတ္တဃဋန္တိ တုစ္ဆဃဋံ။ နဋန္တိ နဋကာဒိံ။ ‘‘ဓုတ္တကိရိယ’’န္တိ ဧကေ။ နဂ္ဂသမဏကန္တိ နိစ္စောဠသမဏံ ။ ခရန္တိ ဂဒြဘံ။ ခရယာနန္တိ ဂဒြဘယုတ္တံ ဝယှာဒိကံ။ ဧကယုတ္တယာနန္တိ ဧကေန ဝါဟနေန သံယုတ္တံ ယာနံ။ ကာဏန္တိ ဧကက္ခိဥဘယက္ခိကာဏံ။ ကုဏိန္တိ ဟတ္ထကုဏိံ။ ခဉ္ဇန္တိ ခဉ္ဇပါဒံ တိရိယဂတပါဒံ။ ပက္ခဟတန္တိ ပီဌသပ္ပိံ။ ဇိဏ္ဏကန္တိ ဇရာဇိဏ္ဏံ။ ဗျာဓိကန္တိ ဗျာဓိပီဠိတံ။ မတန္တိ ကာလင်္ကတံ။

သုတသုဒ္ဓိကာတိ သောတဝိညာဏေန သုတေန သုဒ္ဓိံ ဣစ္ဆမာနာ။ သဒ္ဒါနံ သဝနန္တိ သဒ္ဒါရမ္မဏာနံ သဝနံ။ ဝဍ္ဎာတိ ဝါတိအာဒယော လောကေ ပဝတ္တသဒ္ဒမတ္တာနိ ဂဟေတွာ ဝုတ္တာ။ အမင်္ဂလံ ပန ‘‘ကာဏော’’တိအာဒိနာ တေန တေန နာမေန ဝုတ္တသဒ္ဒါယေဝ။ ‘‘ဆိန္ဒ’’န္တိ ဝါတိ ဟတ္ထပါဒါဒိစ္ဆိန္နန္တိ ဝါ။ ‘‘ဘိန္ဒ’’န္တိ ဝါတိ သီသာဒိဘိန္နန္တိ ဝါ။ ‘‘ဒဍ္ဎ’’န္တိ ဝါတိ အဂ္ဂိနာ ဈာပိတန္တိ ဝါ။ ‘‘နဋ္ဌ’’န္တိ ဝါတိ စောရာဒီဟိ ဝိနာသိတန္တိ ဝါ။ ‘‘နတ္ထီ’’တိ ဝါတိ န ဝိဇ္ဇတီတိ ဝါ။

သီလသုဒ္ဓိကာတိ သီလေန ဝိသုဒ္ဓိံ ဣစ္ဆနကာ။ သီလမတ္တေနာတိ သံဝရဏမတ္တေန။ သံယမမတ္တေနာတိ ဥပရမမတ္တေန။ သံဝရမတ္တေနာတိ ဒွါရထကနမတ္တေန။ အဝီတိက္ကမမတ္တေနာတိ န အတိက္ကမိတမတ္တေန။ သမဏော မုဏ္ဍိကာပုတ္တောတိ မာတိတော လဒ္ဓနာမံ။ သမ္ပန္နကုသလန္တိ ပရိပုဏ္ဏကုသလံ။ ပရမကုသလန္တိ ဥတ္တမကုသလံ။ ဥတ္တမပတ္တိပ္ပတ္တန္တိ ဥတ္တမံ အရဟတ္တံ ပါပုဏိတဗ္ဗတံ ပတွာ ဌိတံ။ အယောဇ္ဇန္တိ ပရာဇေတုံ အသက္ကုဏေယျံ သမဏံ။

ဝတသုဒ္ဓိကာတိ သမာဒါနေန ဝတေန သုဒ္ဓိံ ဣစ္ဆနကာ။ ဟတ္ထိဝတိကာ ဝါတိ သမာဒိန္နံ ဟတ္ထိဝတံ ဧတေသံ အတ္ထီတိ ဟတ္ထိဝတိကာ၊ သဗ္ဗဟတ္ထိကိရိယံ ကရောန္တီတိ အတ္ထော။ ကထံ? ‘‘အဇ္ဇ ပဋ္ဌာယ ဟတ္ထီဟိ ကာတဗ္ဗံ ကရိဿာမီ’’တိ ဧဝံ ဥပ္ပန္နစိတ္တာ ဟတ္ထီနံ ဂမနာကာရံ တိဋ္ဌနာကာရံ နိသီဒနာကာရံ သယနာကာရံ ဥစ္စာရပဿာဝကရဏာကာရံ၊ အညေ ဟတ္ထီ ဒိသွာ သောဏ္ဍံ ဥဿာပေတွာ ဂမနာကာရဉ္စ သဗ္ဗံ ကရောန္တီတိ ဟတ္ထိဝတိကာ။ အဿဝတိကာဒီသုပိ လဗ္ဘမာနဝသေန ယထာယောဂံ ယောဇေတဗ္ဗံ။ တေသု အဝသာနေ ဒိသာဝတိကာ ဝါတိ ပုရတ္ထိမာဒိဒိသာနံ နမဿနဝသေန သမာဒိန္နဒိသာဝတိကာ၊ ဧတေသံ ဝုတ္တပ္ပကာရာနံ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ ဝတသမာဒါနံ သမ္ပဇ္ဇမာနံ ဟတ္ထိအာဒီနံ သဟဗျတံ ဥပနေတိ။ သစေ ခေါ ပနဿ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ ‘‘ဣမိနာဟံ သီလဝတသမာဒါနဗြဟ္မစရိယေန ဒေဝေါ ဝါ ဒေဝညတရော ဝါ ဟောမီ’’တိ စိန္တယန္တဿ နိရယတိရစ္ဆာနယောနီနံ အညတရော ဟောတီတိ ဉာတဗ္ဗံ။ ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာ (မ။ နိ။ ၂။၇၉) –

‘‘ဣဓ ၊ ပုဏ္ဏ၊ ဧကစ္စော ကုက္ကုရဝတံ ဘာဝေတိ ပရိပုဏ္ဏံ အဗ္ဗောကိဏ္ဏံ၊ ကုက္ကုရသီလံ ဘာဝေတိ ပရိပုဏ္ဏံ အဗ္ဗောကိဏ္ဏံ၊ ကုက္ကုရစိတ္တံ ဘာဝေတိ ပရိပုဏ္ဏံ အဗ္ဗောကိဏ္ဏံ၊ ကုက္ကုရာကပ္ပံ ဘာဝေတိ ပရိပုဏ္ဏံ အဗ္ဗောကိဏ္ဏံ။ သော ကုက္ကုရဝတံ ဘာဝေတွာ ပရိပုဏ္ဏံ အဗ္ဗောကိဏ္ဏံ၊ ကုက္ကုရသီလံ ဘာဝေတွာ ပရိပုဏ္ဏံ အဗ္ဗောကိဏ္ဏံ၊ ကုက္ကုရစိတ္တံ ဘာဝေတွာ ပရိပုဏ္ဏံ အဗ္ဗောကိဏ္ဏံ၊ ကုက္ကုရာကပ္ပံ ဘာဝေတွာ ပရိပုဏ္ဏံ အဗ္ဗောကိဏ္ဏံ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ ကုက္ကုရာနံ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇတိ။ သစေ ခေါ ပနဿ ဧဝံဒိဋ္ဌိ ဟောတိ ‘ဣမိနာဟံ သီလေန ဝါ ဝတေန ဝါ တပေန ဝါ ဗြဟ္မစရိယေန ဝါ ဒေဝေါ ဝါ ဘဝိဿာမိ ဒေဝညတရော ဝါ’တိ၊ သာဿ ဟောတိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဿ ခေါ အဟံ၊ ပုဏ္ဏ၊ ဒွိန္နံ ဂတီနံ အညတရံ ဂတိံ ဝဒါမိ နိရယံ ဝါ တိရစ္ဆာနယောနိံ ဝါ။ ဣတိ ခေါ၊ ပုဏ္ဏ၊ သမ္ပဇ္ဇမာနံ ကုက္ကုရဝတံ ကုက္ကုရာနံ သဟဗျတံ ဥပနေတိ၊ ဝိပဇ္ဇမာနံ နိရယ’’န္တိ။

ဂန္ဓဗ္ဗဝတိကာဒယော ဂန္ဓဗ္ဗာဒီနံ သဟဗျတံ ဥပဂစ္ဆန္တီတိ အတ္ထော န ဂဟေတဗ္ဗော၊ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိယာ ဂဟိတတ္တာ နိရယတိရစ္ဆာနယောနိမေဝ ဥပဂစ္ဆန္တီတိ ဂဟေတဗ္ဗော။

မုတသုဒ္ဓိကာတိ ဖုသိတေန သုဒ္ဓိကာ။ ပထဝိံ အာမသန္တီတိ သသမ္ဘာရိကံ မဟာပထဝိံ ကာယေန ဖုသန္တိ။ ဟရိတန္တိ အလ္လနီလသဒ္ဒလံ။ ဂေါမယန္တိ ဂဝါဒိဂေါမယံ။ ကစ္ဆပန္တိ အဋ္ဌိကစ္ဆပါဒိအနေကဝိဓံ။ ဖာလံ အက္ကမန္တီတိ အယဖာလံ မဒ္ဒန္တိ။ တိလဝါဟန္တိ တိလသကဋံ တိလရာသိံ ဝါ။ ဖုဿတိလံ ခါဒန္တီတိ မင်္ဂလပဋိသံယုတ္တံ တိလံ ခါဒန္တိ။ ဖုဿတေလံ မက္ခေန္တီတိ တထာရူပံ တိလတေလံ သရီရဗ္ဘဉ္ဇနံ ကရောန္တိ။ ဒန္တကဋ္ဌန္တိ ဒန္တပေါဏံ။ မတ္တိကာယ နှာယန္တီတိ ကုင်္ကုဋ္ဌာဒိကာယ သဏှမတ္တိကာယ သရီရံ ဥဗ္ဗဋ္ဋေတွာ နှာယန္တိ။ သာဋကံ နိဝါသေန္တီတိ မင်္ဂလပဋိသံယုတ္တံ ဝတ္ထံ ပရိဒဟန္တိ။ ဝေဌနံ ဝေဌေန္တီတိ သီသဝေဌနံ ပတ္တုဏ္ဏာဒိပဋံ သီသေ ဌပေန္တိ ပဋိမုစ္စန္တိ။

တေဓာတုကံ ကုသလာဘိသင်္ခါရန္တိ ကာမဓာတုရူပဓာတုအရူပဓာတူသု ပဋိသန္ဓိဒါယကံ ကောသလ္လသမ္ဘူတံ ပစ္စယာဘိသင်္ခါရံ။ သဗ္ဗံ အကုသလန္တိ ဒွါဒသဝိဓံ အကောသလ္လသမ္ဘူတံ အကုသလံ။ ယတောတိ ယဒါ။ တေ ဒသဝိဓော ပုညာဘိသင်္ခါရော စ၊ ဒွါဒသဝိဓော အပုညာဘိသင်္ခါရော စ၊ စတုဗ္ဗိဓော အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရော စ ယထာနုရူပံ သမုစ္ဆေဒပ္ပဟာနေန ပဟီနာ ဟောန္တိ။ အတ္တဒိဋ္ဌိဇဟောတိ ‘‘ဧသော မေ အတ္တာ’’တိ ဂဟိတဒိဋ္ဌိံ ဇဟော။ ဂါဟံ ဇဟောတိ ‘‘ဧသောဟမသ္မီ’’တိ မာနသမ္ပယုတ္တဂဟဏံ ဇဟော။ ပုန အတ္တဉ္ဇဟောတိ ‘‘ဧတံ မမာ’’တိ တဏှာဂဟဏဝသေန စ ဒိဋ္ဌိဂဟဏဝသေန စ ပရာမသိတွာ ဂဟိတံ၊ ပရတော အာမဋ္ဌဉ္စ၊ တသ္မိံ အဘိနိဝိဋ္ဌဉ္စ၊ ဗလဝတဏှာဝသေန ဂိလိတွာ အဇ္ဈောသိတဉ္စ၊ ဗလဝမုစ္ဆိတဉ္စ။ သဗ္ဗံ တံ စတ္တံ ဟောတီတိအာဒယော ဝုတ္တနယာယေဝ။

၂၆။ ဧဝံ ‘‘န ဗြာဟ္မဏော အညတော သုဒ္ဓိမာဟာ’’တိ ဝတွာ ဣဒါနိ ယေ ဒိဋ္ဌိဂတိကာ အညတော သုဒ္ဓိံ ဗြုဝန္တိ၊ တေသံ တဿာ ဒိဋ္ဌိယာ အနိဗ္ဗာဟကဘာဝံ ဒဿေန္တော ‘‘ပုရိမံ ပဟာယာ’’တိ ဂါထမာဟ။ တဿတ္ထော – တေဟိ အညတော သုဒ္ဓိဝါဒါ သမာနာပိ ယဿာ ဒိဋ္ဌိယာ အပ္ပဟီနတ္တာ ဂဟဏမုဉ္စနံ ဟောတိ၊ တာယ ပုရိမံ သတ္ထာရာဒိံ ပဟာယ အပရံ နိဿိတာ၊ ဧဇာသင်္ခါတာယ တဏှာယ အနုဂတာ အဘိဘူတာ ရာဂါဒိဘေဒံ န တရန္တိ သင်္ဂံ၊ တဉ္စ အတရန္တာ တံ တံ ဓမ္မံ ဥဂ္ဂဏှန္တိ စ နိရဿဇန္တိ စ မက္ကဋောဝ သာခန္တိ။

ပုရိမံ သတ္ထာရံ ပဟာယာတိ ပုရိမဂဟိတံ သတ္ထုပဋိညံ ဝဇ္ဇေတွာ။ ပရံ သတ္ထာရံ နိဿိတာတိ အညံ သတ္ထုပဋိညံ နိဿိတာ အလ္လီနာ။ ပုရိမံ ဓမ္မက္ခာနံ ပဟာယာတိအာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။

ဧဇာနုဂါတိ တဏှာယ အနုဂါ။ ဧဇာနုဂတာတိ တဏှာယ အနုဂတာ။ ဧဇာနုသဋာတိ တဏှာယ အနုသဋာ ပက္ခန္ဒာ ဝါ။ ဧဇာယ ပန္နာ ပတိတာတိ တဏှာယ နိမုဂ္ဂါ စ နိက္ခိပိတာ စ။

မက္ကဋောတိ ဝါနရော။ အရညေတိ ဝိပိနေ။ ပဝနေတိ မဟာဝနေ။ စရမာနောတိ ဂစ္ဆမာနော။ ဧဝမေဝါတိ ဩပမ္မသံသန္ဒနံ။ ပုထူတိ နာနာ။ ပုထုဒိဋ္ဌိဂတာနီတိ နာနာဝိဓာနိ ဒိဋ္ဌိဂတာနိ။ ဂဏှန္တိ စ မုဉ္စန္တိ စာတိ ဂဟဏဝသေန ဂဏှန္တိ စ စဇနဝသေန မုဉ္စန္တိ စ။ အာဒိယန္တိ စ နိရဿဇန္တိ စာတိ ပလိဗောဓံ ကရောန္တိ စ ဝိဿဇ္ဇေန္တိ စ ခိပန္တိ စ။

၂၇။ ပဉ္စမဂါထာယ စ သမ္ဗန္ဓော – ယော စ သော ‘‘ဒိဋ္ဌီ ဟိ နံ ပါဝ တထာ ဝဒါန’’န္တိ ဝုတ္တော၊ သော သယံ သမာဒါယာတိ။ တတ္ထ သယန္တိ သာမံ ။ သမာဒါယာတိ ဂဟေတွာ။ ဝတာနီတိ ဟတ္ထိဝတာဒီနိ။ ဥစ္စာဝစန္တိ အပရာပရံ၊ ဟီနပဏီတံ ဝါ သတ္ထာရတော သတ္ထာရာဒိံ။ သညသတ္တောတိ ကာမသညာဒီသု လဂ္ဂေါ။ ဝိဒွါ စ ဝေဒေဟိ သမေစ္စ ဓမ္မန္တိ ပရမတ္ထဝိဒွါ စ အရဟာ စတူဟိ မဂ္ဂဉာဏဝေဒေဟိ စတုသစ္စဓမ္မံ အဘိသမေစ္စာတိ။ သေသံ ပါကဋမေဝ။

သာမံ သမာဒါယာတိ သယမေဝ ဂဟေတွာ။ အာဒါယာတိ အာဒိယိတွာ ဂဏှိတွာ။ သမာဒါယာတိ သမ္မာ အာဒါယ။ အာဒိယိတွာတိ ပလိဗောဓံ ကတွာ။ သမာဒိယိတွာတိ သမ္မာ ပလိဗောဓံ ကတွာ။ ဂဏှိတွာတိ အဝိဿဇ္ဇေတွာ။ ပရာမသိတွာတိ ဒဿိတွာ။ အဘိနိဝိသိတွာတိ ပတိဋ္ဌဟိတွာ။ ကာမသညာဒယော ဝုတ္တနယာ ဧဝ။

ဝိဒွါတိ မေဓာဝီ။ ဝိဇ္ဇာဂတောတိ ဝိဇာနနဘာဝံ ဂတော။ ဉာဏီတိ ပညာသမ္ပန္နော။ ဝိဘာဝီတိ ဉာဏေန ဝီမံသကော။ မေဓာဝီတိ အနိစ္စာဒီဟိ တုလိတဉာဏော။ ပညာတိအာဒယော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယာယေဝ။ စတုသစ္စဓမ္မံ ဝိစိနာတီတိ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ။ ဗောဇ္ဈင်္ဂတ္ထော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တောဝ။ ဝီမံသာတိ စတုသစ္စဓမ္မဝိစိနနာ ပညာဝ။ ‘‘ဝီမံသာ ဓမ္မစိန္တနာ’’တိ ဟိ ဝုတ္တာ။ ဝိပဿနာတိ မဂ္ဂသမ္ပယုတ္တာ ဝိဝိဓာကာရေန ပဿနာ ပညာဝ။ သမ္မာဒိဋ္ဌီတိ သောဘနာ ပသဋ္ဌာ သုန္ဒရာ မဂ္ဂသမ္ပယုတ္တာ သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ တေဟိ ဝေဒေဟီတိ ဧတေဟေဝ စတူဟိ မဂ္ဂဉာဏေဟိ။ အန္တဂတောတိ ဇာတိဇရာမရဏဿ ပရိယောသာနံ ဂတော။ ကောဋိဂတောတိအာဒယော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယာဝ။ ဝေဒါနံ ဝါ အန္တဂတောတိ ဇာနိတဗ္ဗာနံ အဝသာနပ္ပတ္တော။ ဝေဒေဟိ ဝါ အန္တဂတောတိ စတူဟိ မဂ္ဂဉာဏဝေဒေဟိ ဝဋ္ဋဒုက္ခဿ ပရိယန္တဘာဝေန အန္တသင်္ခါတံ နိဗ္ဗာနံ ဂတော။ ဝိဒိတတ္တာတိ ဝိဒိတဘာဝေန ဇာနိတဘာဝေန။

ဝေဒါနိ ဝိစေယျ ကေဝလာနီတိ ဂါထာယ အယမတ္ထော – ယော စတူဟိ မဂ္ဂဉာဏဝေဒေဟိ ကိလေသက္ခယံ ကရောန္တော ဂတော၊ သော ပရမတ္ထတော ဝေဒဂူ နာမ ဟောတိ။ သောဝ သဗ္ဗသမဏဗြာဟ္မဏာနံ သတ္ထသညိတာနိ ဝေဒါနိ တာယေဝ မဂ္ဂဘာဝနာယ ကိစ္စတော အနိစ္စာဒိဝသေန ဝိစေယျ။ တတ္ထ ဆန္ဒရာဂပ္ပဟာနေန တမေဝ သဗ္ဗံ ဝေဒမတိစ္စ ယာပိ ဝေဒပစ္စယာ၊ အညထာ ဝါ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ ဝေဒနာ၊ တာသု သဗ္ဗဝေဒနာသု ဝီတရာဂေါ ဟောတိ။ တသ္မာ တမတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘ကိံ ပတ္တိနမာဟု ဝေဒဂု’’န္တိ (သု။ နိ။ ၅၃၃) ပုဋ္ဌော ‘‘ဣဒံ ပတ္တိန’’န္တိ အဝတွာ ‘‘ဝေဒါနိ ဝိစေယျ…ပေ… ဝေဒဂူ သော’’တိ အာဟ။ ယသ္မာ ဝါ ယော ပဝိစယပညာယ ဝေဒါနိ ဝိစေယျ၊ တတ္ထ ဆန္ဒရာဂပ္ပဟာနေန သဗ္ဗံ ဝေဒမတိစ္စ ဝတ္တတိ။ သော သတ္ထသညိတာနိ ဝေဒါနိ ဂတော ဉာတော အတိက္ကန္တောဝ ဟောတိ။ ယော ဝေဒနာသုဝီတရာဂေါ၊ သောပိ ဝေဒနာသညိတာနိ ဝေဒါနိ ဂတော အတိက္ကန္တော ၊ အတိဝေဒနံ ဂတောတိပိ ဝေဒဂူ။ တသ္မာ တမ္ပိ အတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘ဣဒံ ပတ္တိန’’န္တိ အဝတွာ ‘‘ဝေဒါနိ ဝိစေယျ…ပေ… ဝေဒဂူ သော’’တိ အာဟ။

သမေစ္စာတိ ဉာဏေန သမာဂန္တွာ။ အဘိသမေစ္စာတိ ဉာဏေန ပဋိဝိဇ္ဈိတွာ။ ဓမ္မန္တိ စတုသစ္စဓမ္မံ။ သဗ္ဗေ သင်္ခါရာတိ သဗ္ဗေ သပ္ပစ္စယာ ဓမ္မာ။ တေ ဟိ သင်္ခတသင်္ခါရာ နာမ။ ပစ္စယေဟိ သင်္ဂမ္မ ကရီယန္တီတိ သင်္ခါရာ၊ တေ ဧဝံ ပစ္စယေဟိ သင်္ဂမ္မ ကတတ္တာ ‘‘သင်္ခတာ’’တိ ဝိသေသေတွာ ဝုတ္တာ။ ‘‘ကမ္မနိဗ္ဗတ္တာ တေဘူမကရူပါရူပဓမ္မာ အဘိသင်္ခတသင်္ခါရာ’’တိ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၂။၅၈၇) အဋ္ဌကထာသု ဝုတ္တာ။ တေပိ ‘‘အနိစ္စာ ဝတ သင်္ခါရာ’’တိအာဒီသု (ဒီ။ နိ။ ၂။၂၂၁၊ ၂၇၂၊ သံ။ နိ။ ၁။၁၈၆) သင်္ခတသင်္ခါရေသု သင်္ဂဟံ ဂစ္ဆန္တိ။ ‘‘အဝိဇ္ဇာဂတောယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုရိသပုဂ္ဂလော ပုညဉ္စေ သင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတီ’’တိအာဒီသု (သံ။ နိ။ ၂။၅၁) အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာဝ အာဂတာ။ တေဘူမိကကုသလာကုသလစေတနာ အဘိသင်္ခရဏကသင်္ခါရာ နာမ။ ‘‘ယာဝတိကာ အဘိသင်္ခါရဿ ဂတိ၊ တာဝတိကံ ဂန္တွာ အက္ခာဟတံ မညေ အဋ္ဌာသီ’’တိအာဒီသု (အ။ နိ။ ၃။၁၅) အာဂတံ ကာယိကစေတသိကဝီရိယံ ပယောဂါဘိသင်္ခါရော နာမ။ ‘‘သညာဝေဒယိတနိရောဓံ သမာပန္နဿ ခေါ၊ အာဝုသော ဝိသာခ၊ ဘိက္ခုနော ပဌမံ နိရုဇ္ဈတိ ဝစီသင်္ခါရော၊ တတော ကာယသင်္ခါရော၊ တတော စိတ္တသင်္ခါရော’’တိအာဒီသု (မ။ နိ။ ၁။၄၆၄) အာဂတာ ဝိတက္ကဝိစာရာ ဝါစံ သင်္ခရောန္တီတိ ဝစီသင်္ခါရာ၊ အဿာသပဿာသာ ကာယေန သင်္ခရီယန္တီတိ ကာယသင်္ခါရာ၊ သညာ စ ဝေဒနာ စ စိတ္တေန သင်္ခရီယန္တီတိ စိတ္တသင်္ခါရာ။ ဣဓ ပန သင်္ခတသင်္ခါရာ အဓိပ္ပေတာ။ အနိစ္စာ ဟုတွာ အဘာဝဋ္ဌေန။ ဒုက္ခာ ပဋိပီဠနဋ္ဌေန။ သဗ္ဗေ ဓမ္မာတိ နိဗ္ဗာနမ္ပိ အန္တောကတွာ ဝုတ္တာ။ အနတ္တာ အဝသဝတ္တနဋ္ဌေန။ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာတိ ဧတ္ထ ယံ ပဋိစ္စ ဖလမေတိ၊ သော ပစ္စယော။ ပဋိစ္စာတိ န ဝိနာ၊ အပစ္စက္ခိတွာတိ အတ္ထော။ ဧတီတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စေဝ ပဝတ္တတိ စာတိ အတ္ထော။ အပိစ ဥပကာရကဋ္ဌော ပစ္စယဋ္ဌော။ အဝိဇ္ဇာ စ သာ ပစ္စယော စာတိ အဝိဇ္ဇာပစ္စယော၊ တသ္မာ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ။ သင်္ခါရာ သမ္ဘဝန္တီတိ နိဗ္ဗတ္တန္တိ၊ ဧဝံ သမ္ဘဝန္တိသဒ္ဒဿ သေသပဒေဟိပိ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။

တတ္ထ ကတမာ အဝိဇ္ဇာ? ဒုက္ခေ အညာဏံ၊ ဒုက္ခသမုဒယေ အညာဏံ၊ ဒုက္ခနိရောဓေ အညာဏံ၊ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ အညာဏံ၊ ပုဗ္ဗန္တေ အညာဏံ၊ အပရန္တေ အညာဏံ၊ ပုဗ္ဗန္တာပရန္တေ အညာဏံ၊ ဣဒပ္ပစ္စယတာပဋိစ္စသမုပ္ပန္နေသု ဓမ္မေသု အညာဏံ။ ကတမေ သင်္ခါရာ? ပုညာဘိသင်္ခါရော အပုညာဘိသင်္ခါရော အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရော၊ ကာယသင်္ခါရော ဝစီသင်္ခါရော စိတ္တသင်္ခါရော၊ အဋ္ဌ ကာမာဝစရကုသလစေတနာ၊ ပဉ္စ ရူပါဝစရကုသလစေတနာ ပုညာဘိသင်္ခါရော၊ ဒွါဒသ အကုသလစေတနာ အပုညာဘိသင်္ခါရော၊ စတဿော အရူပါဝစရကုသလစေတနာ အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရော၊ ကာယသဉ္စေတနာ ကာယသင်္ခါရော၊ ဝစီသဉ္စေတနာ ဝစီသင်္ခါရော၊ မနောသဉ္စေတနာ စိတ္တသင်္ခါရော။

တတ္ထ သိယာ – ကထံ ပနေတံ ဇာနိတဗ္ဗံ ‘‘ဣမေ သင်္ခါရာ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ ဟောန္တီ’’တိ? အဝိဇ္ဇာဘာဝေ ဘာဝတော။ ယဿ ဟိ ဒုက္ခာဒီသု အဝိဇ္ဇာသင်္ခါတံ အညာဏံ အပ္ပဟီနံ ဟောတိ၊ သော ဒုက္ခေ တာဝ ပုဗ္ဗန္တာဒီသု စ အညာဏေန သံသာရဒုက္ခံ သုခသညာယ ဂဟေတွာ တဿေဝ ဟေတုဘူတေ တိဝိဓေပိ သင်္ခါရေ အာရဘတိ။ သမုဒယေ အညာဏေန ဒုက္ခဟေတုဘူတေပိ တဏှာပရိက္ခာရေ သင်္ခါရေ သုခဟေတုတော မညမာနော အာရဘတိ။ နိရောဓေ ပန မဂ္ဂေ စ အညာဏေန ဒုက္ခဿ အနိရောဓဘူတေပိ ဂတိဝိသေသေ ဒုက္ခနိရောဓသညီ ဟုတွာ နိရောဓဿ စ အမဂ္ဂဘူတေသုပိ ယညာမရတပါဒီသု နိရောဓမဂ္ဂသညီ ဟုတွာ ဒုက္ခနိရောဓံ ပတ္ထယမာနော ယညာမရတပါဒိမုခေန တိဝိဓေပိ သင်္ခါရေ အာရဘတိ။

အပိ စ သော တာယ စတူသု သစ္စေသု အပ္ပဟီနာဝိဇ္ဇတာယ ဝိသေသတော ဇာတိဇရာရောဂမရဏာဒိအနေကာဒီနဝဝေါကိဏ္ဏမ္ပိ ပုညဖလသင်္ခါတံ ဒုက္ခံ ဒုက္ခတော အဇာနန္တော တဿ အဓိဂမာယ ကာယဝစီစိတ္တသင်္ခါရဘေဒံ ပုညာဘိသင်္ခါရံ အာရဘတိ ဒေဝစ္ဆရကာမကော ဝိယ မရုပ္ပပါတံ။ သုခသမ္မတဿာပိ စ တဿ ပုညဖလဿ အန္တေ မဟာပရိဠာဟဇနိကံ ဝိပရိဏာမဒုက္ခတံ အပ္ပဿာဒတဉ္စ အပဿန္တောပိ တပ္ပစ္စယံ ဝုတ္တပ္ပကာရမေဝ ပုညာဘိသင်္ခါရံ အာရဘတိ သလဘော ဝိယ ဒီပသိခါဘိနိပါတံ၊ မဓုဗိန္ဒုဂိဒ္ဓါ ဝိယ စ မဓုလိတ္တသတ္ထဓာရာလေဟနံ။

ကာမုပသေဝနာဒီသု စ သဝိပါကေသု အာဒီနဝံ အပဿန္တော သုခသညာယ စေဝ ကိလေသာဘိဘူတတာယ စ ဒွါရတ္တယပ္ပဝတ္တမ္ပိ အပုညာဘိသင်္ခါရံ အာရဘတိ ဗာလော ဝိယ ဂူထကီဠနံ၊ မရိတုကာမော ဝိယ စ ဝိသခါဒနံ။ အာရုပ္ပဝိပါကေသု စာပိ သင်္ခါရဝိပရိဏာမဒုက္ခတံ အနဝဗုဇ္ဈမာနော သဿတာဒိဝိပလ္လာသေန စိတ္တသင်္ခါရဘူတံ အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရံ အာရဘတိ ဒိသာမူဠှော ဝိယ ပိသာစနဂရာဘိမုခမဂ္ဂဂမနံ။ ဧဝံ ယသ္မာ အဝိဇ္ဇာဘာဝတောဝ သင်္ခါရဘာဝေါ၊ န အဘာဝတော။ တသ္မာ ဇာနိတဗ္ဗမေတံ ‘‘ဣမေ သင်္ခါရာ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ ဟောန္တီ’’တိ။

ဧတ္ထာဟ – ဂဏှာမ တာဝ ဧတံ ‘‘အဝိဇ္ဇာ သင်္ခါရာနံ ပစ္စယော’’တိ၊ ကိံ ပနာယမေကာဝ အဝိဇ္ဇာ သင်္ခါရာနံ ပစ္စယော၊ ဥဒါဟု အညေပိ ပစ္စယာ သန္တီတိ? ကိံ ပနေတ္ထ ယဒိ တာဝ ဧကာဝ၊ ဧကကာရဏဝါဒေါ အာပဇ္ဇတိ။ အထ အညေပိ သန္တိ၊ ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ’’တိ ဧကကာရဏနိဒ္ဒေသော နုပပဇ္ဇတီတိ? န နုပပဇ္ဇတိ။ ကသ္မာ? ယသ္မာ –

‘‘ဧကံ န ဧကတော ဣဓ၊ နာနေကမနေကတောပိ နော ဧကံ၊

ဖလမတ္ထိ အတ္ထိ ပန ဧက-ဟေတုဖလဒီပနေ အတ္ထော’’။ (ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၂၂၆၊ သင်္ခါရပဒနိဒ္ဒေသ၊ ပဋိ။ မ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁။၁၀၅၊ ဝိသုဒ္ဓိ။ ၂။၆၁၇)၊

ဘဂဝါ ဟိ ကတ္ထစိ ပဓာနတ္တာ၊ ကတ္ထစိ ပါကဋတ္တာ၊ ကတ္ထစိ အသာဓာရဏတ္တာ ဒေသနာဝိလာသဿ စ ဝေနေယျာနဉ္စ အနုရူပတော ဧကမေဝ ဟေတုံ ဝါ ဖလံ ဝါ ဒီပေတိ။ တသ္မာ အယမိဓ အဝိဇ္ဇာ ဝိဇ္ဇမာနေသုပိ အညေသု ဝတ္ထာရမ္မဏသဟဇာတဓမ္မာဒီသု သင်္ခါရကာရဏေသု ‘‘အဿာဒါနုပဿိနော တဏှာ ပဝဍ္ဎတီ’’တိ (သံ။ နိ။ ၂။၅၂) စ၊ ‘‘အဝိဇ္ဇာသမုဒယာ အာသဝသမုဒယော’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၁၀၄) စ ဝစနတော အညေသမ္ပိ တဏှာဒီနံ သင်္ခါရဟေတူနံ ဟေတူတိ ပဓာနတ္တာ၊ ‘‘အဝိဒွါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဝိဇ္ဇာဂတော ပုညာဘိသင်္ခါရမ္ပိ အဘိသင်္ခရောတီ’’တိ ပါကဋတ္တာ၊ အသာဓာရဏတ္တာ စ သင်္ခါရာနံ ဟေတုဘာဝေန ဒီပိတာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဧတေနေဝ စ ဧကေကဟေတုဖလဒီပနပရိဟာရဝစနေန သဗ္ဗတ္ထ ဧကေကဟေတုဖလဒီပနေ ပယောဇနံ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ။

ဧတ္ထာဟ – ဧဝံ သန္တေပိ ဧကန္တာနိဋ္ဌဖလာယ သာဝဇ္ဇာယ အဝိဇ္ဇာယ ကထံ ပုညာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရပစ္စယတ္တံ ယုဇ္ဇတိ? န ဟိ နိမ္ဗဗီဇတော ဥစ္ဆု ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ။ ကထံ န ယုဇ္ဇိဿတိ? လောကသ္မိဉှိ –

‘‘ဝိရုဒ္ဓါ စာ ဝိရုဒ္ဓါ စ၊ သဒိသာသဒိသော တထာ၊

ဓမ္မာနံ ပစ္စယော သိဒ္ဓါ၊ ဝိပါကာ ဧဝ တေ စ န’’။

ဣတိ အယံ အဝိဇ္ဇာ ဝိပါကဝသေန ဧကန္တာနိဋ္ဌဖလာ၊ သဘာဝဝသေန စ သာဝဇ္ဇာပိ သမာနာ သဗ္ဗေသမ္ပိ ဧတေသံ ပုညာဘိသင်္ခါရာဒီနံ ယထာနုရူပံ ဌာနကိစ္စသဘာဝဝိရုဒ္ဓါဝိရုဒ္ဓပစ္စယဝသေန၊ သဒိသာသဒိသပစ္စယဝသေန စ ပစ္စယော ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အပိ စ အယံ အညောပိ ပရိယာယော –

‘‘စုတူပပါတေ သံသာရေ၊ သင်္ခါရာနဉ္စ လက္ခဏေ၊

ယော ပဋိစ္စသမုပ္ပန္န-ဓမ္မေသု စ ဝိမုယှတိ။

‘‘အဘိသင်္ခရောတိ သော ဧတေ၊ သင်္ခါရေ တိဝိဓေ ယတော၊

အဝိဇ္ဇာ ပစ္စယော တေသံ၊ တိဝိဓာနမ္ပယံ တတော။

‘‘ယထာပိ နာမ ဇစ္စန္ဓော၊ နရော အပရိဏာယကော၊

ဧကဒါ ယာတိ မဂ္ဂေန၊ ဥမ္မဂ္ဂေနာပိ ဧကဒါ။

‘‘သံသာရေ သံသရံ ဗာလော၊ တထာ အပရိဏာယကော၊

ကရောတိ ဧကဒါ ပုညံ၊ အပုညမပိ ဧကဒါ။

‘‘ယဒါ စ ဉတွာ သော ဓမ္မံ၊ သစ္စာနိ အဘိသမေဿတိ၊

တဒါ အဝိဇ္ဇူပသမာ၊ ဥပသန္တော စရိဿတီ’’တိ။

သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏန္တိ ဆဝိညာဏကာယာ စက္ခုဝိညာဏံ သောတဝိညာဏံ ဃာနဝိညာဏံ ဇိဝှာဝိညာဏံ ကာယဝိညာဏံ မနောဝိညာဏံ။ တတ္ထ စက္ခုဝိညာဏံ ကုသလဝိပါကံ အကုသလဝိပါကန္တိ ဒုဝိဓံ။ တထာ သောတဃာနဇိဝှာကာယဝိညာဏာနိ။ မနောဝိညာဏံ ပန ဒွေ ဝိပါကမနောဓာတုယော၊ တိဿော အဟေတုကဝိပါကမနောဝိညာဏဓာတုယော၊ အဋ္ဌ သဟေတုကဝိပါကစိတ္တာနိ၊ ပဉ္စ ရူပါဝစရဝိပါကစိတ္တာနိ၊ စတ္တာရိ အရူပါဝစရဝိပါကစိတ္တာနီတိ ဗာဝီသတိဝိဓံ။ ဣတိ သဗ္ဗာနိ ဗာတ္တိံသလောကိယဝိပါကဝိညာဏာနိ။

တတ္ထ သိယာ – ကထံ ပနေတံ ဇာနိတဗ္ဗံ ‘‘ဣဒံ ဝုတ္တပ္ပကာရံ ဝိညာဏံ သင်္ခါရပစ္စယာ ဟောတီ’’တိ? ဥပစိတကမ္မာဘာဝေ ဝိပါကာဘာဝတော။ ဝိပါကဉှေတံ၊ ဝိပါကဉ္စ န ဥပစိတကမ္မာဘာဝေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ယဒိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ၊ သဗ္ဗေသံ သဗ္ဗဝိပါကာနိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ၊ န စ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ ဇာနိတဗ္ဗမေတံ ‘‘သင်္ခါရပစ္စယာ ဣဒံ ဝိညာဏံ ဟောတီ’’တိ။ သဗ္ဗမေဝ ဟိ ဣဒံ ပဝတ္တိပဋိသန္ဓိဝသေန ဒွေဓာ ပဝတ္တတိ ။ တတ္ထ ဒွေ ပဉ္စဝိညာဏာနိ၊ ဒွေ မနောဓာတုယော၊ သောမနဿသဟဂတာ အဟေတုကမနောဝိညာဏဓာတူတိ ဣမာနိ တေရသ ပဉ္စဝေါကာရဘဝေ ပဝတ္တိယံယေဝ ပဝတ္တန္တိ။ သေသာနိ ဧကူနဝီသတိ တီသု ဘဝေသု ယထာနုရူပံ ပဝတ္တိယမ္ပိ ပဋိသန္ဓိယမ္ပိ ပဝတ္တန္တိ။

‘‘လဒ္ဓပ္ပစ္စယမိတိ ဓမ္မ-မတ္တမေတံ ဘဝန္တရမုပေတိ၊

နာဿ တတော သင်္ကန္တိ၊ န တတော ဟေတုံ ဝိနာ ဟောတိ’’။

ဣတိ ဟေတံ လဒ္ဓပ္ပစ္စယံ ရူပါရူပဓမ္မမတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ ‘‘ဘဝန္တရမုပေတီ’’တိ ဝုစ္စတိ၊ န သတ္တော န ဇီဝေါ။ တဿ စ နာပိ အတီတဘဝတော ဣဓ သင်္ကန္တိ အတ္ထိ၊ နာပိ တတော ဟေတုံ ဝိနာ ဣဓ ပါတုဘာဝေါ။ ဧတ္ထ စ ပုရိမံ စဝနတော စုတိ၊ ပစ္ဆိမံ ဘဝန္တရာဒိပဋိသန္ဓာနတော ပဋိသန္ဓီတိ ဝုစ္စတိ။

ဧတ္ထာဟ – နနု ဧဝံ အသင်္ကန္တိပါတုဘာဝေ သတိ ယေ ဣမသ္မိံ မနုဿတ္တဘာဝေ ခန္ဓာ၊ တေသံ နိရုဒ္ဓတ္တာ၊ ဖလပစ္စယဿ စ ကမ္မဿ တတ္ထ အဂမနတော၊ အညဿ အညတော စ တံ ဖလံ သိယာ၊ ဥပဘုဉ္ဇကေ စ အသတိ ကဿ တံ ဖလံ သိယာ၊ တသ္မာ န သုန္ဒရမိဒံ ဝိဓာနန္တိ? တတြိဒံ ဝုစ္စတိ –

‘‘သန္တာနေ ယံ ဖလံ ဧတံ၊ နာညဿ န စ အညတော၊

ဗီဇာနံ အဘိသင်္ခါရော၊ ဧတဿတ္ထဿ သာဓကော။

‘‘ဖလဿုပ္ပတ္တိယာ ဧဝ၊ သိဒ္ဓါ ဘုဉ္ဇကသမ္မုတိ၊

ဖလုပ္ပာဒေန ရုက္ခဿ၊ ယထာ ဖလတိ သမ္မုတီ’’တိ။

ယောပိ ဝဒေယျ ‘‘ဧဝံ သန္တေပိ ဧတေ သင်္ခါရာ ဝိဇ္ဇမာနာ ဝါ ဖလဿ ပစ္စယာ သိယုံ၊ အဝိဇ္ဇမာနာ ဝါ။ ယဒိ စ ဝိဇ္ဇမာနာ၊ ပဝတ္တိက္ခဏေယေဝ နေသံ ဝိပါကေန ဘဝိတဗ္ဗံ။ အထ အဝိဇ္ဇမာနာ၊ ပဝတ္တိတော ပုဗ္ဗေ ပစ္ဆာ စ နိစ္စံ ဖလာဝဟာ သိယု’’န္တိ။ သော ဧဝံ ဝတ္တဗ္ဗော –

‘‘ကတတ္တာ ပစ္စယာ ဧတေ၊ န စ နိစ္စံ ဖလာဝဟာ၊

ပါဋိဘောဂါဒိကံ တတ္ထ၊ ဝေဒိတဗ္ဗံ နိဒဿန’’န္တိ။

ဝိညာဏပစ္စယာနာမရူပန္တိ ဣဓ ဝေဒနာသညာသင်္ခါရက္ခန္ဓာ နာမံ၊ စတ္တာရိ မဟာဘူတာနိ စတုန္နဉ္စ မဟာဘူတာနံ ဥပါဒါယရူပံ ရူပံ။ အဘာဝကဂဗ္ဘသေယျကာနံ အဏ္ဍဇာနဉ္စ ပဋိသန္ဓိက္ခဏေ ဝတ္ထုဒသကံ ကာယဒသကန္တိ ဝီသတိ ရူပရူပါနိ၊ တယော စ အရူပိနော ခန္ဓာတိ ဧတေ တေဝီသတိ ဓမ္မာ ‘‘ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပ’’န္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သဘာဝကာနံ ဘာဝဒသကံ ပက္ခိပိတွာ တေတ္တိံသ၊ ဩပပါတိကသတ္တေသု ဗြဟ္မကာယိကာဒီနံ ပဋိသန္ဓိက္ခဏေ စက္ခုသောတဝတ္ထုဒသကာနိ ဇီဝိတိန္ဒြိယနဝကဉ္စာတိ ဧကူနစတ္တာလီသ ရူပရူပါနိ၊ တယော စ အရူပိနော ခန္ဓာတိ ဧတေ ဗာစတ္တာလီသ ဓမ္မာ ‘‘ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပ’’န္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ကာမဘဝေ ပန သေသဩပပါတိကာနံ၊ သံသေဒဇာနံ ဝါ သဘာဝကပရိပုဏ္ဏာယတနာနံ ပဋိသန္ဓိက္ခဏေ စက္ခုသောတဃာနဇိဝှာကာယဝတ္ထုဘာဝဒသကာနီတိ သတ္တတိ ရူပရူပါနိ၊ တယော စ အရူပိနော ခန္ဓာတိ ဧတေ တေသတ္တတိ ဓမ္မာ ‘‘ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပ’’န္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဧသ ဥက္ကံသော၊ အဝကံသေန ပန တံတံဒသကဝိကလာနံ တဿ တဿ ဝသေန ဟာပေတွာ ဟာပေတွာ ပဋိသန္ဓိယံ ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပသင်္ခါ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အရူပီနံ ပန တယောဝ အရူပိနော ခန္ဓာ။ အသညီနံ ရူပတော ဇီဝိတိန္ဒြိယနဝကမေဝါတိ။ ဧသ တာဝ ပဋိသန္ဓိယံ နယော။

ပဝတ္တေ ပန သဗ္ဗတ္ထ ရူပပဝတ္တိဒေသေ ပဋိသန္ဓိစိတ္တဿ ဌိတိက္ခဏေ ပဋိသန္ဓိစိတ္တေန သဟ ပဝတ္တဥတုတော ဥတုသမုဋ္ဌာနံ သုဒ္ဓဋ္ဌကံ ပါတုဘဝတိ။ ပဌမဘဝင်္ဂတော ပဘုတိ စိတ္တသမုဋ္ဌာနံ သုဒ္ဓဋ္ဌကံ၊ သဒ္ဒပါတုဘာဝကာလေ ဥတုတော စေဝ စိတ္တတော စ သဒ္ဒနဝကံ၊ ကဗဠီကာရာဟာရူပဇီဝီနံ အာဟာရသမုဋ္ဌာနံ သုဒ္ဓဋ္ဌကန္တိ ဧဝံ အာဟာရသမုဋ္ဌာနဿ၊ သုဒ္ဓဋ္ဌကဿ၊ ဥတုစိတ္တသမုဋ္ဌာနာနဉ္စ ဒွိန္နံ နဝကာနံ ဝသေန ဆဗ္ဗီသတိဝိဓံ၊ ဧကေကစိတ္တေ တိက္ခတ္တုံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ ဝုတ္တကမ္မသမုဋ္ဌာနဉ္စ သတ္တတိဝိဓန္တိ ဆန္နဝုတိဝိဓံ ရူပံ၊ တယော စ အရူပိနော ခန္ဓာတိ နဝနဝုတိဓမ္မာ ယထာသမ္ဘဝံ ‘‘ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပ’’န္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

တတ္ထ သိယာ – ကထံ ပနေတံ ဇာနိတဗ္ဗံ ‘‘ပဋိသန္ဓိနာမရူပံ ဝိညာဏပစ္စယာ ဟောတီ’’တိ? သုတ္တတော ယုတ္တိတော စ။ သုတ္တေ ဟိ ‘‘စိတ္တာနုပရိဝတ္တိနော ဓမ္မာ’’တိအာဒိနာ (ဓ။ သ။ ဒုကမာတိကာ ၆၂) နယေန ဗဟုဓာ ဝေဒနာဒီနံ ဝိညာဏပစ္စယတာ သိဒ္ဓါ။ ယုတ္တိတော ပန –

‘‘စိတ္တဇေန ဟိ ရူပေန၊ ဣဓ ဒိဋ္ဌေန သိဇ္ဈတိ၊

အဒိဋ္ဌဿာပိ ရူပဿ၊ ဝိညာဏံ ပစ္စယော ဣတီ’’တိ။

နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနန္တိ နာမံ ဝုတ္တမေဝ။ ဣဓ ပန ရူပံ နိယမတော စတ္တာရိ မဟာဘူတာနိ၊ ဆ ဝတ္ထူနိ၊ ဇီဝိတိန္ဒြိယန္တိ ဧကာဒသဝိဓံ။ သဠာယတနံ ပန စက္ခာယတနံ သောတဃာနဇိဝှာကာယမနာယတနံ။

တတ္ထ သိယာ – ကထံ ပနေတံ ဇာနိတဗ္ဗံ ‘‘နာမရူပံ သဠာယတနဿ ပစ္စယော’’တိ? နာမရူပဘာဝေ ဘာဝတော။ တဿ တဿ ဟိ နာမဿ ရူပဿ စ ဘာဝေ တံ တံ အာယတနံ ဟောတိ၊ န အညထာတိ။

သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿောတိ –

‘‘ဆဠေဝ ဖဿာ သင်္ခေပါ၊ စက္ခုသမ္ဖဿအာဒယော၊

ဝိညာဏမိဝ ဗာတ္တိံသ၊ ဝိတ္ထာရေန ဘဝန္တိ တေ’’။

ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာတိ –

‘‘ဒွါရတော ဝေဒနာ ဝုတ္တာ၊ စက္ခုသမ္ဖဿဇာဒိကာ၊

ဆဠေဝ တာ ပဘေဒေန၊ ဣဓ ဗာတ္တိံသ ဝေဒနာ’’။

ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာတိ –

‘‘ရူပတဏှာဒိဘေဒေန၊ ဆ တဏှာ ဣဓ ဒီပိတာ၊

ဧကေကာ တိဝိဓာ တတ္ထ၊ ပဝတ္တာကာရတော မတာ။

‘‘ဒုက္ခီ သုခံ ပတ္ထယတိ၊ သုခီ ဘိယျောပိ ဣစ္ဆတိ၊

ဥပေက္ခာ ပန သန္တတ္တာ၊ သုခမိစ္စေဝ ဘာသိတာ။

‘‘တဏှာယ ပစ္စယာ တသ္မာ၊ ဟောန္တိ တိဿောပိ ဝေဒနာ၊

ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ၊ ဣတိ ဝုတ္တာ မဟေသိနာ’’တိ။

တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနန္တိ စတ္တာရိ ဥပါဒါနာနိ ကာမုပါဒါနံ ဒိဋ္ဌုပါဒါနံ သီလဗ္ဗတုပါဒါနံ အတ္တဝါဒုပါဒါနံ။ ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါတိ ဣဓ ကမ္မဘဝေါ အဓိပ္ပေတော၊ ဥပပတ္တိဘဝေါ ပန ပဒုဒ္ဓါရဝသေန ဝုတ္တော။ ဘဝပစ္စယာ ဇာတီတိ ကမ္မဘဝပစ္စယာ ဇာတိ ပဋိသန္ဓိခန္ဓာနံ ပါတုဘဝေါ။

တတ္ထ သိယာ – ကထံ ပနေတံ ဇာနိတဗ္ဗံ ‘‘ဘဝေါ ဇာတိယာ ပစ္စယော’’တိ စေ? ဗာဟိရပစ္စယသမတ္တေပိ ဟီနပဏီတတာဒိဝိသေသဒဿနတော။ ဗာဟိရာနဉှိ ဇနကဇနနိသုက္ကသောဏိတာဟာရာဒီနံ ပစ္စယာနံ သမတ္တေပိ သတ္တာနံ ယမကာနမ္ပိ သတံ ဟီနပဏီတတာဒိဝိသေသော ဒိဿတိ။ သော စ န အဟေတုကော သဗ္ဗဒါ စ သဗ္ဗေသဉ္စ အဘာဝတော၊ န ကမ္မဘဝတော အညဟေတုကော တဒဘိနိဗ္ဗတ္တကသတ္တာနံ အဇ္ဈတ္တသန္တာနေ အညဿ ကာရဏဿ အဘာဝတောတိ ကမ္မဘဝဟေတုကောဝ။ ကမ္မဉှိ သတ္တာနံ ဟီနပဏီတတာဒိဝိသေသဿ ဟေတု။ တေနာဟ ဘဂဝါ – ‘‘ကမ္မံ သတ္တေ ဝိဘဇတိ ယဒိဒံ ဟီနပဏီတတာယာ’’တိ (မ။ နိ။ ၃။၂၈၉)။ တသ္မာ ဇာနိတဗ္ဗမေတံ ‘‘ဘဝေါ ဇာတိယာ ပစ္စယော’’တိ။

ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏန္တိအာဒီသု ယသ္မာ အသတိ ဇာတိယာ ဇရာမရဏဉ္စေဝ သောကာဒယော စ ဓမ္မာ န ဟောန္တိ၊ ဇာတိယာ ပန သတိ ဇရာမရဏဉ္စေဝ ဇရာမရဏသင်္ခါတဒုက္ခဓမ္မဖုဋ္ဌဿ ဗာလဿ ဇရာမရဏာဒိသမ္ဗန္ဓာ ဝါ တေန တေန ဒုက္ခဓမ္မေန ဖုဋ္ဌဿ အနဘိသမ္ဗန္ဓာ ဝါ သောကာဒယော စ ဓမ္မာ ဟောန္တိ။ တသ္မာ ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏန္တိ။ သမေစ္စ အဘိသမေစ္စ ဓမ္မန္တိ ဉာဏေန သမာဂန္တွာ စတုသစ္စဓမ္မံ ပဋိဝိဇ္ဈိတွာ။

ဧဝံ ဒွါဒသပဒိကံ ပစ္စယာကာရပ္ပဝတ္တိံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ဝိဝဋ္ဋဝသေန အဝိဇ္ဇာဒီနံ နိရောဓဒဿနတ္ထံ ‘‘အဝိဇ္ဇာနိရောဓာ သင်္ခါရနိရောဓောတိ သမေစ္စ အဘိသမေစ္စ ဓမ္မ’’န္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အဝိဇ္ဇာနိရောဓာတိ အဝိဇ္ဇာယ အနုပ္ပာဒနိရောဓာ ပုန အပ္ပဝတ္တိနိရောဓေန။ သင်္ခါရနိရောဓောတိ သင်္ခါရာနံ အနုပ္ပာဒနိရောဓော ဟောတိ။ ဧဝံ သေသပဒေသုပိ။ ဣဒံ ဒုက္ခန္တိအာဒယော ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယာ ဧဝ။ ဣမေ ဓမ္မာ အဘိညေယျာတိ ဣမေ တေဘူမကာ ဓမ္မာ သဘာဝလက္ခဏာဝဗောဓဝသေန သောဘနာကာရေန၊ အဓိကေန ဉာဏေန ဝါ သဘာဝတော ဇာနိတဗ္ဗာ။ ပရိညေယျာတိ သာမညလက္ခဏာဝဗောဓဝသေန၊ ကိစ္စသမာပနဝသေန စ ဗျာပိတွာ ဇာနိတဗ္ဗာ။ ဣမေ ဓမ္မာ ပဟာတဗ္ဗာတိ ဣမေ သမုဒယပက္ခိကာ ဓမ္မာ တေန တေန ဂုဏင်္ဂေန ပဟာတဗ္ဗာ။ ဘာဝေတဗ္ဗာတိ ဝဍ္ဎေတဗ္ဗာ။ သစ္ဆိကာတဗ္ဗာတိ ပစ္စက္ခံ ကာတဗ္ဗာ။ ဒုဝိဓာ သစ္ဆိကိရိယာ ပဋိလာဘသစ္ဆိကိရိယာ စ အာရမ္မဏသစ္ဆိကိရိယာ စ။ ဆန္နံ ဖဿာယတနာနန္တိ စက္ခာဒီနံ ဆန္နံ အာယတနာနံ။ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စာတိ ဥပ္ပာဒဉ္စ နိရောဓဉ္စ။

ဘူရိပညောတိ ဘူရိ ဝိယာတိ ဘူရိ၊ တာယ ဘူရိပညာယ သမန္နာဂတော ဘူရိပညော။ မဟာပညောတိအာဒီသု မဟာပညာဒီဟိ သမန္နာဂတောတိ အတ္ထော။

တတြိဒံ မဟာပညာဒီနံ နာနတ္တံ – ကတမာ မဟာပညာ? မဟန္တေ အတ္ထေ ပရိဂ္ဂဏှာတီတိ မဟာပညာ။ မဟန္တေ ဓမ္မေ…ပေ… မဟန္တာ နိရုတ္တိယော… မဟန္တာနိ ပဋိဘာနာနိ ပရိဂ္ဂဏှာတီတိ မဟာပညာ။ မဟန္တေ သီလက္ခန္ဓေ ပရိဂ္ဂဏှာတီတိ မဟာပညာ။ မဟန္တေ သမာဓိက္ခန္ဓေ…ပေ… ပညာက္ခန္ဓေ… ဝိမုတ္တိက္ခန္ဓေ… ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနက္ခန္ဓေ ပရိဂ္ဂဏှာတီတိ မဟာပညာ။ မဟန္တာနိ ဌာနာဌာနာနိ…ပေ… မဟာဝိဟာရသမာပတ္တိယော… မဟန္တာနိ အရိယသစ္စာနိ… မဟန္တေ သတိပဋ္ဌာနေ… သမ္မပ္ပဓာနေ… ဣဒ္ဓိပါဒေ… မဟန္တာနိ ဣန္ဒြိယာနိ … ဗလာနိ… ဗောဇ္ဈင်္ဂါနိ… မဟန္တေ အရိယမဂ္ဂေ… မဟန္တာနိ သာမညဖလာနိ… မဟာအဘိညာယော… မဟန္တံ ပရမတ္ထံ နိဗ္ဗာနံ ပရိဂ္ဂဏှာတီတိ မဟာပညာ။

ကတမာ ပုထုပညာ? ပုထုနာနာခန္ဓေသု ဉာဏံ ပဝတ္တတီတိ ပုထုပညာ။ ပုထုနာနာဓာတူသု…ပေ… ပုထုနာနာအာယတနေသု… ပုထုနာနာပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေသု… ပုထုနာနာသုညတမနုပလဗ္ဘေသု… ပုထုနာနာအတ္ထေသု… ဓမ္မေသု… နိရုတ္တီသု… ပဋိဘာနေသု… ပုထုနာနာသီလက္ခန္ဓေသု… ပုထုနာနာသမာဓိပညာဝိမုတ္တိဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနက္ခန္ဓေသု… ပုထုနာနာဌာနာဌာနေသု… ပုထုနာနာဝိဟာရသမာပတ္တီသု… ပုထုနာနာအရိယသစ္စေသု… ပုထုနာနာသတိပဋ္ဌာနေသု… သမ္မပ္ပဓာနေသု… ဣဒ္ဓိပါဒေသု… ဣန္ဒြိယေသု… ဗလေသု… ဗောဇ္ဈင်္ဂေသု… ပုထုနာနာအရိယမဂ္ဂေသု… သာမညဖလေသု… အဘိညာသု… ပုထုနာနာဇနသာဓာရဏေ ဓမ္မေ သမတိက္ကမ္မ ပရမတ္ထေ နိဗ္ဗာနေ ဉာဏံ ပဝတ္တတီတိ ပုထုပညာ။

ကတမာ ဟာသပညာ? ဣဓေကစ္စော ဟာသဗဟုလော ဝေဒဗဟုလော တုဋ္ဌိဗဟုလော ပါမောဇ္ဇဗဟုလော သီလံ ပရိပူရေတိ။ ဣန္ဒြိယသံဝရံ ပရိပူရေတိ။ ဘောဇနေ မတ္တညုတံ…ပေ… ဇာဂရိယာနုယောဂံ… သီလက္ခန္ဓံ… သမာဓိက္ခန္ဓံ… ပညာက္ခန္ဓံ… ဝိမုတ္တိက္ခန္ဓံ… ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနက္ခန္ဓံ ပရိပူရေတီတိ ဟာသပညာ။ ဟာသဗဟုလော…ပေ… ပါမောဇ္ဇဗဟုလော ဌာနာဌာနံ ပဋိဝိဇ္ဈတီတိ ဟာသပညာ။ ဟာသဗဟုလော ဝိဟာရသမာပတ္တိယော ပရိပူရေတီတိ ဟာသပညာ။ ဟာသဗဟုလော အရိယသစ္စာနိ ပဋိဝိဇ္ဈတီတိ ဟာသပညာ။ သတိပဋ္ဌာနေ ဘာဝေတိ သမ္မပ္ပဓာနေ… ဣဒ္ဓိပါဒေ… ဣန္ဒြိယာနိ… ဗလာနိ… ဗောဇ္ဈင်္ဂေ… အရိယမဂ္ဂံ ဘာဝေတီတိ ဟာသပညာ၊ ဟာသဗဟုလော သာမညဖလာနိ သစ္ဆိကရောတီတိ ဟာသပညာ၊ အဘိညာယော ပဋိဝိဇ္ဈတီတိ ဟာသပညာ၊ ဟာသဗဟုလော ပရမတ္ထံ နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရောတီတိ ဟာသပညာ။

ကတမာ ဇဝနပညာ? ယံ ကိဉ္စိ ရူပံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဩဠာရိကံ ဝါ သုခုမံ ဝါ ဟီနံ ဝါ ပဏီတံ ဝါ ယံ ဒူရေ သန္တိကေ ဝါ၊ သဗ္ဗံ ရူပံ အနိစ္စတော ခိပ္ပံ ဇဝတီတိ ဇဝနပညာ။ ဒုက္ခတော၊ အနတ္တတော ခိပ္ပံ ဇဝတီတိ ဇဝနပညာ။ ယာ ကာစိ ဝေဒနာ…ပေ… ယာ ကာစိ သညာ… ယေ ကေစိ သင်္ခါရာ… ယံ ကိဉ္စိ ဝိညာဏံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ…ပေ… ယံ ဒူရေ သန္တိကေ ဝါ၊ သဗ္ဗံ ဝိညာဏံ အနိစ္စတော… ဒုက္ခတော… အနတ္တတော ခိပ္ပံ ဇဝတီတိ ဇဝနပညာ။ စက္ခုံ…ပေ… ဇရာမရဏံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ အနိစ္စတော… ဒုက္ခတော… အနတ္တတော ခိပ္ပံ ဇဝတီတိ ဇဝနပညာ။

ရူပံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ အနိစ္စံ ခယဋ္ဌေန၊ ဒုက္ခံ ဘယဋ္ဌေန၊ အနတ္တာ အသာရကဋ္ဌေနာတိ တုလယိတွာ တီရယိတွာ ဝိဘာဝယိတွာ ဝိဘူတံ ကတွာ ရူပနိရောဓေ နိဗ္ဗာနေ ခိပ္ပံ ဇဝတီတိ ဇဝနပညာ။ ဝေဒနာ… သညာ… သင်္ခါရာ… ဝိညာဏံ… စက္ခုံ…ပေ… ဇရာမရဏံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ အနိစ္စံ ခယဋ္ဌေန၊ ဒုက္ခံ ဘယဋ္ဌေန၊ အနတ္တာ အသာရကဋ္ဌေနာတိ တုလယိတွာ…ပေ… ဝိဘူတံ ကတွာ ဇရာမရဏနိရောဓေ နိဗ္ဗာနေ ခိပ္ပံ ဇဝတီတိ ဇဝနပညာ။

ရူပံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ အနိစ္စံ သင်္ခတံ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နံ ခယဓမ္မံ ဝယဓမ္မံ ဝိရာဂဓမ္မံ နိရောဓဓမ္မန္တိ တုလယိတွာ…ပေ… ဝိဘူတံ ကတွာ ရူပနိရောဓေ နိဗ္ဗာနေ ခိပ္ပံ ဇဝတီတိ ဇဝနပညာ။ ဝေဒနာ…ပေ… သညာ… သင်္ခါရာ… ဝိညာဏံ… စက္ခုံ…ပေ… ဇရာမရဏံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ အနိစ္စံ…ပေ… နိရောဓဓမ္မန္တိ တုလယိတွာ…ပေ… ဝိဘူတံ ကတွာ ဇရာမရဏနိရောဓေ နိဗ္ဗာနေ ခိပ္ပံ ဇဝတီတိ ဇဝနပညာ။

ကတမာ တိက္ခပညာ? ခိပ္ပံ ကိလေသေ ဆိန္ဒတီတိ တိက္ခပညာ။ ဥပ္ပန္နံ ကာမဝိတက္ကံ နာဓိဝါသေတိ။ ဥပ္ပန္နံ ဗျာပါဒဝိတက္ကံ… ဥပ္ပန္နံ ဝိဟိံသာဝိတက္ကံ… ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နေ ပါပကေ အကုသလေ ဓမ္မေ… ဥပ္ပန္နံ ရာဂံ… ဥပ္ပန္နံ ဒေါသံ… မောဟံ… ကောဓံ… ဥပနာဟံ… မက္ခံ… ပဠာသံ… ဣဿံ… မစ္ဆရိယံ… မာယံ… သာဌေယျံ… ထမ္ဘံ… သာရမ္ဘံ… မာနံ… အတိမာနံ… မဒံ… ပမာဒံ… သဗ္ဗေ ကိလေသေ… သဗ္ဗေ ဒုစ္စရိတေ… သဗ္ဗေ အဘိသင်္ခါရေ… သဗ္ဗေ ဘဝဂါမိကမ္မေ နာဓိဝါသေတိ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ ဗျန္တီကရောတိ အနဘာဝံ ဂမေတီတိ တိက္ခပညာ။ ဧကမှိ အာသနေ စတ္တာရော အရိယမဂ္ဂါ၊ စတ္တာရိ စ သာမညဖလာနိ၊ စတဿော စ ပဋိသမ္ဘိဒါယော၊ ဆ အဘိညာယော အဓိဂတာ ဟောန္တိ သစ္ဆိကတာ ဖဿိတာ ပညာယာတိ တိက္ခပညာ။

ကတမာ နိဗ္ဗေဓိကပညာ? ဣဓေကစ္စော သဗ္ဗသင်္ခါရေသု ဥဗ္ဗေဂဗဟုလော ဟောတိ ဥတ္တာသဗဟုလော ဥက္ကဏ္ဌနဗဟုလော အရတိဗဟုလော အနဘိရတိဗဟုလော ဗဟိမုခေါ န ရမတိ သဗ္ဗသင်္ခါရေသု၊ အနိဗ္ဗိဒ္ဓပုဗ္ဗံ အပဒါလိတပုဗ္ဗံ လောဘက္ခန္ဓံ နိဗ္ဗိဇ္ဈတိ ပဒါလေတီတိ နိဗ္ဗေဓိကပညာ။ အနိဗ္ဗိဒ္ဓပုဗ္ဗံ အပဒါလိတပုဗ္ဗံ ဒေါသက္ခန္ဓံ…ပေ… မောဟက္ခန္ဓံ… ကောဓံ… ဥပနာဟံ…ပေ… သဗ္ဗေ ဘဝဂါမိကမ္မေ နိဗ္ဗိဇ္ဈတိ ပဒါလေတီတိ နိဗ္ဗေဓိကပညာ။

၂၈။ သ သဗ္ဗဓမ္မေသု ဝိသေနိဘူတော၊ ယံ ကိဉ္စိ ဒိဋ္ဌံ ဝ သုတံ မုတံ ဝါတိ သော ဘူရိပညော ခီဏာသဝေါ ယံ ကိဉ္စိ ဒိဋ္ဌံ ဝါ သုတံ ဝါ မုတံ ဝါ တေသု သဗ္ဗဓမ္မေသု မာရသေနံ ဝိနာသေတွာ ဌိတဘာဝေန ဝိသေနိဘူတော။ တမေဝ ဒဿိန္တိ တံ ဧဝ ဝိသုဒ္ဓဒဿိံ။ ဝိဝဋံ စရန္တန္တိ တဏှာဆဒနာဒိဝိဂမေန ဝိဝဋံ ဟုတွာ စရန္တံ။ ကေနီဓ လောကသ္မိ ဝိကပ္ပယေယျာတိ ကေန ဣဓ လောကေ တဏှာကပ္ပေန ဝါ ဒိဋ္ဌိကပ္ပေန ဝါ ကောစိ ဝိကပ္ပေယျ၊ တေသံ ဝါ ပဟီနတ္တာ ရာဂါဒိနာ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တေနာတိ။

ကာမာ တေ ပဌမာ သေနာတိအာဒီသု စတူသု ဂါထာသု အယမတ္ထော – ယသ္မာ အာဒိတောဝ အဂါရိယဘူတေ သတ္တေ ဝတ္ထုကာမေသု ကိလေသကာမာ မောဟယန္တိ၊ တေ အဘိဘုယျ အနဂါရိယဘာဝံ ဥပဂတာနံ ပန္တေသု ဝါ သေနာသနေသု၊ အညတရညတရေသု ဝါ အဓိကုသလေသု ဓမ္မေသု အရတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဝုတ္တဉ္စေတံ – ‘‘ပဗ္ဗဇိတေန ခေါ၊ အာဝုသော၊ အဘိရတိ ဒုက္ကရာ’’တိ (သံ။ နိ။ ၄။၃၃၁)။ တတော တေ ပရပဋိဗဒ္ဓဇီဝိကတ္တာ ခုပ္ပိပါသာ ဗာဓေတိ၊ တာယ ဗာဓိတာနံ ပရိယေသနတဏှာ စိတ္တံ ကိလမယတိ၊ အထ နေသံ ကိလန္တစိတ္တာနံ ထိနမိဒ္ဓံ ဩက္ကမတိ တတော ဝိသေသမနဓိဂစ္ဆန္တာနံ ဒုရဘိသမ္ဘဝေသု အရညဝနပတ္ထေသု သေနာသနေသု ဝိဟရတံ ဥတြာသသညိတာ ဘီရု ဇာယတိ၊ တေသံ ဥဿင်္ကိတပရိသင်္ကိတာနံ ဒီဃရတ္တံ ဝိဝေကရသမနဿာဒယမာနာနံ ဝိဟရတံ ‘‘န သိယာ နု ခေါ ဧသ မဂ္ဂေါ’’တိ ပဋိပတ္တိယံ ဝိစိကိစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တံ ဝိနောဒေတွာ ဝိဟရတံ အပ္ပမတ္တကေန ဝိသေသာဓိဂမေန မာနမက္ခထမ္ဘာ ဇာယန္တိ၊ တေပိ ဝိနောဒေတွာ ဝိဟရတံ တတော အဓိကတရံ ဝိသေသာဓိဂမံ နိဿာယ လာဘသက္ကာရသိလောကာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ လာဘာဒိမုစ္ဆိတာ ဓမ္မပဋိရူပကာနိ ပကာသေန္တာ မိစ္ဆာယသံ အဓိဂန္တွာ တတ္ထ ဌိတာ ဇာတိအာဒီဟိ အတ္တာနံ ဥက္ကံသေန္တိ၊ ပရံ ဝမ္ဘေန္တိ။ တသ္မာ ကာမာဒီနံ ပဌမသေနာဒိဘာဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဧဝမေတံ ဒသဝိဓံ သေနံ ဥဒ္ဒိသိတွာ ယသ္မာ သာ ကဏှဓမ္မသမန္နာဂတတ္တာ ကဏှဿ နမုစိနော ဥပကာရာယ သံဝတ္တတိ၊ တသ္မာ နံ ‘‘တဝ သေနာ’’တိ နိဒ္ဒိသန္တော အာဟ – ‘‘ဧသာ နမုစိ တေ သေနာ၊ ကဏှဿာဘိပ္ပဟာရိနီ’’တိ။ တတ္ထ အဘိပ္ပဟာရိနီတိ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ ဃာတိနီ နိပ္ပောထိနီ၊ အန္တရာယကရီတိ အတ္ထော။ န နံ အသူရော ဇိနာတိ၊ ဇေတွာဝ လဘတေ သုခန္တိ ဧဝံ တဝ သေနံ အသူရော ကာယေ စ ဇီဝိတေ စ သာပေက္ခော ပုရိသော န ဇိနာတိ၊ သူရော ပန ဇိနာတိ၊ ဇေတွာဝ မဂ္ဂသုခံ ဖလသုခဉ္စ အဓိဂစ္ဆတိ။

ယတောစတူဟိ အရိယမဂ္ဂေဟီတိ ယဒါ စတူဟိ နိဒ္ဒေါသနိဗ္ဗာနမဂ္ဂနသင်္ခါတေဟိ မဂ္ဂေဟိ။ မာရသေနာတိ မာရဿ သေနာ ဝစနကရာ ကိလေသာ။ ပဋိသေနိကရာတိ ပဋိပက္ခကရာ။ ဇိတာ စာတိ ပရာဇယမာနာ ဟနိတာ စ။ ပရာဇိတာ စာတိ နိဂ္ဂဟိတာ စ။ ဘဂ္ဂါတိ ဘိန္နာ။ ဝိပ္ပလုဂ္ဂါတိ စုဏ္ဏဝိစုဏ္ဏာ။ ပရမ္မုခါတိ ဝိမုခဘာဝံ ပါပိတာ။ ဝိသေနိဘူတောတိ နိက္ကိလေသော ဟုတွာ ဌိတော။

ဝေါဒါတဒဿိန္တိ ဗျဝဒါတဒဿိံ။ တာနိ ဆဒနာနီတိ ဧတာနိ တဏှာဒိကိလေသဆဒနာနိ။ ဝိဝဋာနီတိ ပါကဋီကတာနိ။ ဝိဒ္ဓံသိတာနီတိ ဌိတဋ္ဌာနတော အပဟတာနိ။ ဥဂ္ဃာဋိတာနီတိ ဥပ္ပာဋိတာနိ။ သမုဂ္ဃာဋိတာနီတိ ဝိသေသေန ဥပ္ပာဋိတာနိ။

၂၉။ န ကပ္ပယန္တီတိ ဂါထာယ သမ္ဗန္ဓော အတ္ထော စ – ကိဉ္စ ဘိယျော? တေ ဟိ တာဒိသာ သန္တော ဒွိန္နံ ကပ္ပာနံ ပုရေက္ခာရာနဉ္စ ကေနစိ န ကပ္ပယန္တိ၊ န ပုရေက္ခရောန္တိ။ ပရမတ္ထံ အစ္စန္တသုဒ္ဓိံ အဓိဂတတ္တာ အနစ္စန္တသုဒ္ဓိံယေဝ အကိရိယသဿတဒိဋ္ဌိံ ‘‘အစ္စန္တသုဒ္ဓီ’’တိ န တေ ဝဒန္တိ။ အာဒါနဂန္ထံ ဂတိတံ ဝိသဇ္ဇာတိ စတုဗ္ဗိဓမ္ပိ ရူပါဒီနံ အာဒါယကတ္တာ အာဒါနဂန္ထံ အတ္တနော စိတ္တသန္တာနေ ဂထိတံ ဗဒ္ဓံ အရိယမဂ္ဂသတ္ထေန ဝိဿဇ္ဇ ဆိန္ဒိတွာ။ သေသံ ပါကဋမေဝ။

အစ္စန္တသုဒ္ဓိန္တိ အစ္စန္တံ ပရမတ္ထံ သုဒ္ဓိံ။ သံသာရသုဒ္ဓိန္တိ သံသာရတော သုဒ္ဓိံ။ အကိရိယဒိဋ္ဌိန္တိ ကရောတော န ကရီယတိ ပါပန္တိ အကိရိယဒိဋ္ဌိံ။ သဿတဝါဒန္တိ ‘‘နိစ္စော ဓုဝေါ သဿတော’’တိ ဝစနံ။ န ဝဒန္တိ န ကထေန္တိ။

ဂန္ထာတိ နာမကာယံ ဂန္ထေန္တိ၊ စုတိပဋိသန္ဓိဝသေန ဝဋ္ဋသ္မိံ ဃဋေန္တီတိ ဂန္ထာ။ အဘိဇ္ဈာ စ သာ နာမကာယဃဋနဝသေန ဂန္ထော စာတိ အဘိဇ္ဈာကာယဂန္ထော။ ဟိတသုခံ ဗျာပါဒယတီတိ ဗျာပါဒေါ။ ဗျာပါဒေါ စ သော ဝုတ္တနယေန ဂန္ထော စာတိ ဗျာပါဒေါ ကာယဂန္ထော။ သီလဗ္ဗတပရာမာသောတိ ‘‘ဣတော ဗဟိဒ္ဓါ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ သီလေန သုဒ္ဓိ ဝတေန သုဒ္ဓီ’’တိ (ဓ။ သ။ ၁၁၄၃၊ ၁၂၂၂) ပရတော အာမာသော။ ဣဒံသစ္စာဘိနိဝေသောတိ သဗ္ဗညုဘာသိတမ္ပိ ပဋိက္ခိပိတွာ ‘‘သဿတော လောကော၊ ဣဒမေဝ သစ္စံ၊ မောဃမည’’န္တိ (ဓ။ သ။ ၁၁၄၄) ဣမိနာ အာကာရေန အဘိနိဝေသော ဣဒံသစ္စာဘိနိဝေသော။ အတ္တနော ဒိဋ္ဌိယာ ရာဂေါတိ အတ္တနာ အဘိနိဝိသိတွာ ဂဟိတာယ ဒိဋ္ဌိယာ ဆန္ဒရာဂေါ။ ပရဝါဒေသု အာဃာတောတိ ပရဿ ဝစနေသု ကောပေါ။ အပ္ပစ္စယောတိ အတုဋ္ဌာကာရော။ အတ္တနော သီလံ ဝါတိ အတ္တနာ သမာဒိန္နံ ဂေါသီလာဒိသီလံ ဝါ။ အတ္တနော ဒိဋ္ဌီတိ အတ္တနာ ဂဟိတာ ပရာမဋ္ဌာ ဒိဋ္ဌိ။ တေဟိ ဂန္ထေဟီတိ ဧတေဟိ ဝုတ္တေဟိ နာမကာယဃဋနေဟိ။ ရူပံ အာဒိယန္တီတိ စတုသမုဋ္ဌာနိကံ ရူပါရမ္မဏံ အာဒိယန္တိ ဂဏှန္တိ။ ဥပါဒိယန္တီတိ ဥပဂန္တွာ ဂဏှန္တိ တဏှာဂဟဏေန။ ပရာမသန္တိ ဒိဋ္ဌိဂဟဏေန။ အဘိနိဝိသန္တိ မာနဂဟဏေန။ ဝဋ္ဋန္တိ တေဘူမကဝဋ္ဋံ။ ဂန္ထေတိ ဗန္ဓနေ။

ဝေါသဇ္ဇိတွာ ဝါတိ သမ္မာ ဝိဿဇ္ဇိတွာ ဝါ။ ဂထိတေတိ ဗန္ဓနေ။ ဂန္ထိတေတိ ဂန္ထနေန ဂန္ထိတေ။ ဝိဗန္ဓေတိ ဝိသေသေန ဗန္ဓေ။ အာဗန္ဓေတိ အနေကဝိဓေန ဗန္ဓေ။ ပလိဗုဒ္ဓေတိ အမုဉ္စိတေ။ ဗန္ဓနေ ပေါဋယိတွာတိ တဏှာမာနဒိဋ္ဌိဗန္ဓနာနိ ပပ္ပောဋယိတွာ။ ဝိသဇ္ဇာတိ စဇိတွာ။

ဣမေ ပန စတ္တာရော ဂန္ထေ ကိလေသပဋိပါဋိယာပိ အာဟရိတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ မဂ္ဂပဋိပါဋိယာပိ – ကိလေသပဋိပါဋိယာ အဘိဇ္ဈာကာယဂန္ထော အရဟတ္တမဂ္ဂေန ပဟီယတိ၊ ဗျာပါဒေါ ကာယဂန္ထော အနာဂါမိမဂ္ဂေန၊ သီလဗ္ဗတပရာမာသော ကာယဂန္ထော ဣဒံသစ္စာဘိနိဝေသော ကာယဂန္ထော သောတာပတ္တိမဂ္ဂေန။ မဂ္ဂပဋိပါဋိယာ သီလဗ္ဗတပရာမာသော ကာယဂန္ထော ဣဒံသစ္စာဘိနိဝေသော ကာယဂန္ထော သောတာပတ္တိမဂ္ဂေန၊ ဗျာပါဒေါ ကာယဂန္ထော အနာဂါမိမဂ္ဂေန၊ အဘိဇ္ဈာကာယဂန္ထော အရဟတ္တမဂ္ဂေနာတိ။ ဧတေ စတ္တာရော ဂန္ထာ ယဿ သံဝိဇ္ဇန္တိ၊ တံ စုတိပဋိသန္ဓိဝသေန ဝဋ္ဋသ္မိံ ဂန္ထေန္တိ ဃဋေန္တီတိ ဂန္ထာ။ တေ စတုပ္ပဘေဒါ အဘိဇ္ဈာယန္တိ ဧတာယ၊ သယံ ဝါ အဘိဇ္ဈာယတိ၊ အဘိဇ္ဈာယနမတ္တမေဝ ဝါ ဧသာတိ အဘိဇ္ဈာ။ လောဘောယေဝ နာမကာယံ ဂန္ထေတိ စုတိပဋိသန္ဓိဝသေန ဝဋ္ဋသ္မိံ ဃဋေတီတိ ကာယဂန္ထော။ ဗျာပဇ္ဇတိ တေန စိတ္တံ ပူတိဘာဝံ ဂစ္ဆတိ၊ ဗျာပါဒယတိ ဝါ ဝိနယာစာရရူပသမ္ပတ္တိဟိတသုခါဒီနီတိ ဗျာပါဒေါ။ ‘‘ဣတော ဗဟိဒ္ဓါ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ သီလေန သုဒ္ဓိ ဝတေန သုဒ္ဓီ’’တိ ပရာမသနံ သီလဗ္ဗတပရာမာသော၊ သဗ္ဗညုဘာသိတမ္ပိ ပဋိက္ခိပိတွာ ‘‘သဿတော လောကော၊ ဣဒမေဝ သစ္စံ၊ မောဃမည’’န္တိအာဒိနာ အာကာရေန အဘိနိဝိသတီတိ ဣဒံသစ္စာဘိနိဝေသော။ ယထာ ဝယှံ ဝါတိအာဒိံ ဝယှာဒိဝိသင်္ခရဏံ ဂန္ထာနံ ဝိယောဂကရဏေ ဥပမံ ဒဿေန္တော အာဟ။

န ဇနေန္တီတိ န ဥပ္ပာဒေန္တိ။ န သဉ္ဇနေန္တီတိ န နိဗ္ဗတ္တေန္တိ။ နာဘိနိဗ္ဗတ္တေန္တီတိ ဥပသဂ္ဂဝသေန ပဒံ ဝဍ္ဎိတံ။ န သဉ္ဇနေန္တီတိ ဥပ္ပာဒက္ခဏံ။ န နိဗ္ဗတ္တေန္တိ နာဘိနိဗ္ဗတ္တေန္တီတိ ပဝတ္တိက္ခဏံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။

၃၀။ သီမာတိဂေါတိ ဂါထာ ဧကပုဂ္ဂလာဓိဋ္ဌာနာယ ဒေသနာယ ဝုတ္တာ။ ပုဗ္ဗသဒိသော ဧဝ ပနဿာ သမ္ဗန္ဓော၊ သော ဧဝံ အတ္ထဝဏ္ဏနာယ သဒ္ဓိံ ဝေဒိတဗ္ဗော – ကိဉ္စ ဘိယျော? သော ဤဒိသော ဘူရိပညော စတုန္နံ ကိလေသသီမာနံ အတီတတ္တာ သီမာတိဂေါ၊ ဗာဟိတပါပတ္တာ စ ဗြာဟ္မဏော၊ ဣတ္ထမ္ဘူတဿ စ တဿ နတ္ထိ၊ ပရစိတ္တပုဗ္ဗေနိဝါသဉာဏေဟိ ဉတွာ ဝါ မံသဒိဗ္ဗစက္ခူဟိ ဒိသွာ ဝါ ကိဉ္စိ သမုဂ္ဂဟီတံ၊ အဘိနိဝိဋ္ဌန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သော စ ကာမရာဂါဘာဝတော န ရာဂရာဂီ ရူပါရူပရာဂါဘာဝတော န ဝိရာဂရတ္တော၊ ယတော ဧဝံဝိဓဿ တဿ ‘‘ဣဒံ ပရမ’’န္တိ ကိဉ္စိ ဣဓ ဥဂ္ဂဟီတံ နတ္ထီတိ အရဟတ္တနိကူဋေန ဒေသနံ နိဋ္ဌာပေသိ။

စတဿော သီမာယောတိ စတ္တာရော ပရိစ္ဆေဒါ။ ဒိဋ္ဌာနုသယောတိ ဒိဋ္ဌိ စ သာ အပ္ပဟီနဋ္ဌေန အနုသယော စာတိ ဒိဋ္ဌာနုသယော။ ဝိစိကိစ္ဆာနုသယာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ကေနဋ္ဌေန အနုသယာ? အနုသယနဋ္ဌေန။ ကော ဧသ အနုသယဋ္ဌော နာမာတိ? အပ္ပဟီနဋ္ဌော။ ဧတေ ဟိ အပ္ပဟီနဋ္ဌေန တဿ တဿ သန္တာနေ အနုသေန္တိ နာမ၊ တသ္မာ ‘‘အနုသယာ’’တိ ဝုစ္စန္တိ။ အနုသေန္တီတိ အနုရူပံ ကာရဏံ လဘိတွာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ အတ္ထော။ အထာပိ သိယာ – အနုသယဋ္ဌော နာမ အပ္ပဟီနာကာရော၊ အပ္ပဟီနာကာရော စ ‘‘ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ ဝတ္တုံ န ယုဇ္ဇတိ၊ တသ္မာ န အနုသယာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ။ တတြိဒံ ပဋိဝစနံ – အပ္ပဟီနာကာရော အနုသယော၊ အနုသယောတိ ပန အပ္ပဟီနဋ္ဌေန ထာမဂတာ ကိလေသာ ဝုစ္စန္တိ။ သော စိတ္တသမ္ပယုတ္တော သာရမ္မဏော သပ္ပစ္စယဋ္ဌေန သဟေတုကော ဧကန္တာကုသလော အတီတောပိ ဟောတိ အနာဂတောပိ ပစ္စုပ္ပန္နောပိ၊ တသ္မာ ‘‘ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ ဝတ္တုံ ယုဇ္ဇတိ။

တတြိဒံ ပမာဏံ – ပဋိသမ္ဘိဒါယံ တာဝ အဘိသမယကထာယံ (ပဋိ။ မ။ ၃။၂၁) ‘‘ပစ္စုပ္ပန္နေ ကိလေသေ ပဇဟတီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ အနုသယာနံ ပစ္စုပ္ပန္နဘာဝဿ အတ္ထိတာယ ‘‘ထာမဂတော အနုသယံ ပဇဟတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဓမ္မသင်္ဂဏိယံ မောဟဿ ပဒဘာဇနေ (ဓ။ သ။ ၃၉၀) ‘‘အဝိဇ္ဇာနုသယော အဝိဇ္ဇာပရိယုဋ္ဌာနံ၊ အဝိဇ္ဇာလင်္ဂီ မောဟော အကုသလမူလံ၊ အယံ တသ္မိံ သမယေ မောဟော ဟောတီ’’တိ အကုသလစိတ္တေန သဒ္ဓိံ အဝိဇ္ဇာနုသယဿ ဥပ္ပန္နဘာဝေါ ဝုတ္တော။ ကထာဝတ္ထုသ္မိံ ‘‘အနုသယာ အဗျာကတာ အနုသယာ အဟေတုကာ အနုသယာ စိတ္တဝိပ္ပယုတ္တာ’’တိ (ကထာ။ ၆၀၅) သဗ္ဗေ ဝါဒါ ပဋိသေဓိတာ။ အနုသယယမကေ သတ္တန္နံ မဟာဝါရာနံ အညတရသ္မိံ ဥပ္ပဇ္ဇနဝါရေ ‘‘ယဿ ကာမရာဂါနုသယော ဥပ္ပဇ္ဇတိ တဿ ပဋိဃာနုသယော ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တသ္မာ ‘‘အနုသေန္တီတိ အနုရူပံ ကာရဏံ လဘိတွာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီ’’တိ ယံ ဝုတ္တံ၊ တံ ဣမိနာ တန္တိပ္ပမာဏေန သုဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ယမ္ပိ ‘‘စိတ္တသမ္ပယုတ္တော သာရမ္မဏော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ၊ တမ္ပိ သုဝုတ္တမေဝ။ အနုသယော ဟိ နာမေသ ပရိနိပ္ဖန္နော စိတ္တသမ္ပယုတ္တော အကုသလဓမ္မောတိ နိဋ္ဌမေတ္ထ ဂန္တဗ္ဗံ။

တတ္ထ ဒိဋ္ဌာနုသယော စတူသု ဒိဋ္ဌိသမ္ပယုတ္တေသု၊ ဝိစိကိစ္ဆာနုသယော ဝိစိကိစ္ဆာသဟဂတေ၊ အဝိဇ္ဇာနုသယော ဒွါဒသသု အကုသလစိတ္တေသု သဟဇာတဝသေန အာရမ္မဏဝသေန စ၊ တယောပိ အဝသေသတေဘူမကဓမ္မေသု အာရမ္မဏဝသေန ဒိဋ္ဌိဝိစိကိစ္ဆာမောဟာ။ ကာမရာဂါနုသယော စေတ္ထ လောဘသဟဂတစိတ္တေသု သဟဇာတဝသေန အာရမ္မဏဝသေန စ၊ မနာပေသု အဝသေသကာမာဝစရဓမ္မေသု အာရမ္မဏဝသေန ဥပ္ပဇ္ဇမာနော လောဘော။ ပဋိဃာနုသယော ဒေါမနဿသဟဂတစိတ္တေသု သဟဇာတဝသေန အာရမ္မဏဝသေန စ၊ အမနာပေသု အဝသေသကာမာဝစရဓမ္မေသု အာရမ္မဏဝသေနေဝ ဥပ္ပဇ္ဇမာနော ဒေါသော။ မာနာနုသယော ဒိဋ္ဌိဝိပ္ပယုတ္တလောဘသဟဂတစိတ္တေသု သဟဇာတဝသေန အာရမ္မဏဝသေန စ၊ ဒုက္ခဝေဒနာဝဇ္ဇေသု အဝသေသကာမာဝစရဓမ္မေသု ရူပါရူပါဝစရဓမ္မေသု စ အာရမ္မဏဝသေနေဝ ဥပ္ပဇ္ဇမာနော မာနော။ ဘဝရာဂါနုသယော စတူသု ဒိဋ္ဌိဝိပ္ပယုတ္တေသု ဥပ္ပဇ္ဇမာနောပိ သဟဇာတဝသေန ဝုတ္တော။ အာရမ္မဏဝသေနေဝ ပန ရူပါရူပါဝစရဓမ္မေသု ဥပ္ပဇ္ဇမာနော လောဘော ဝုတ္တော။

တတ္ထ ဒိဋ္ဌာနုသယောတိ ဒွါသဋ္ဌိဝိဓာ ဒိဋ္ဌိ။ ဝိစိကိစ္ဆာနုသယောတိ အဋ္ဌဝတ္ထုကာ ဝိစိကိစ္ဆာ။ တဒေကဋ္ဌာ စ ကိလေသာတိ သဟဇေကဋ္ဌဝသေန ဒိဋ္ဌိယာ ဝိစိကိစ္ဆာယ၊ သဟဇေကဋ္ဌဝသေန ဧကတော ဌိတာ။ မာနာနုသယောတိ နဝဝိဓမာနော။ ပရမတ္ထဉာဏေန ဝါ ဉတွာတိ ပရေသံ စိတ္တာစာရဇာနနပညာယ ဇာနိတွာ၊ စေတောပရိယဉာဏေန ဇာနိတွာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏေန ဝါတိ အတီတေ နိဝုဋ္ဌက္ခန္ဓာနုဿရဏဉာဏေန ဇာနိတွာ။ မံသစက္ခုနာ ဝါတိ ပကတိစက္ခုနာ။ ဒိဗ္ဗစက္ခုနာ ဝါတိ ဒိဗ္ဗသဒိသေန ဒိဗ္ဗဝိဟာရသန္နိဿိတေန ဝါ ဒိဗ္ဗစက္ခုနာ ပဿိတွာ။ ရာဂရတ္တာတိ ရာဂေန ရဉ္ဇိတာ။ ယေ ပဉ္စသု ကာမဂုဏေသူတိ ယေ ပဉ္စသု ရူပါဒိဝတ္ထုကာမကောဋ္ဌာသေသု။ ဝိရာဂရတ္တာတိ ဝိရာဂသင်္ခါတာသု ရူပါရူပသမာပတ္တီသု အတိရတ္တာ အလ္လီနာ။ ယတော ကာမရာဂေါ စာတိ ယဒါ ကာမဘဝေ ရာဂေါ စ။ ရူပါရူပရာဂေသုပိ ဧသေဝ နယော။

သဒ္ဓမ္မပ္ပဇ္ဇောတိကာယ မဟာနိဒ္ဒေသဋ္ဌကထာယ

သုဒ္ဓဋ္ဌကသုတ္တနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။