📜

၈။ ပသူရသုတ္တနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၅၉။ အဋ္ဌမေ ပသူရသုတ္တနိဒ္ဒေသေ ပဌမဂါထာယ တာဝ သင်္ခေပေါ – ဣမေ ဒိဋ္ဌိဂတိကာ အတ္တနော ဒိဋ္ဌိံ သန္ဓာယ ‘‘ဣဓေဝ သုဒ္ဓီ’’တိ ဝဒန္တိ။ အညေသု ပန ဓမ္မေသု ဝိသုဒ္ဓိံ နာဟု၊ ဧဝံ ယံ အတ္တနော သတ္ထာရာဒိံ နိဿိတာ၊ တတ္ထေဝ ‘‘ဧသ ဝါဒေါ သုဘော’’တိ ဧဝံ သုဘဝါဒါ ဟုတွာ ပုထူ သမဏဗြာဟ္မဏာ ‘‘သဿတော လောကော’’တိအာဒီသု ပစ္စေကသစ္စေသု နိဝိဋ္ဌာ။

သဗ္ဗေပရဝါဒေ ခိပန္တီတိ သဗ္ဗာ ပရလဒ္ဓိယော ဆဍ္ဍေန္တိ။ ဥက္ခိပန္တီတိ ဒူရတော ခိပန္တိ။ ပရိက္ခိပန္တီတိ သမန္တတော ခိပန္တိ။ သုဘဝါဒါတိ နိဒ္ဒေသဿ ဥဒ္ဒေသပဒံ။ သောဘနဝါဒါတိ ‘‘ဧတံ သုန္ဒရ’’န္တိ ကထေန္တာ။ ပဏ္ဍိတဝါဒါတိ ‘‘ပဏ္ဍိတာ မယ’’န္တိ ဧဝံ ကထေန္တာ။ ထိရဝါဒါတိ ‘‘နိဒ္ဒေါသဝါဒံ ဝဒါမာ’’တိ ကထေန္တာ။ ဉာယဝါဒါတိ ‘‘ယုတ္တဝါဒံ ဝဒါမာ’’တိ ကထေန္တာ။ ဟေတုဝါဒါတိ ‘‘ကာရဏသဟိတံ ဝဒါမာ’’တိ ကထေန္တာ။ လက္ခဏဝါဒါတိ ‘‘သလ္လက္ခေတဗ္ဗံ ဝဒါမာ’’တိ ဝဒန္တာ။ ကာရဏဝါဒါတိ ‘‘ဥဒါဟရဏယုတ္တဝါဒံ ဝဒါမာ’’တိ ကထေန္တာ။ ဌာနဝါဒါတိ ‘‘ပက္ကမိတုံ အသက္ကုဏေယျဝါဒံ ဝဒါမာ’’တိ ဝဒန္တာ။

နိဝိဋ္ဌာတိ အန္တောပဝိဋ္ဌာ။ ပတိဋ္ဌိတာတိ တတ္ထေဝ ဌိတာ။

၆၀။ ဧဝံ နိဝိဋ္ဌာ စ ‘‘တေ ဝါဒကာမာ’’တိ ဒုတိယဂါထာ။ တတ္ထ ဗာလံ ဒဟန္တီ မိထု အညမညန္တိ ‘‘အယံ ဗာလော၊ အယံ ဗာလော’’တိ ဧဝံ ဒွေပိ ဇနာ အညမညံ ဗာလံ ဒဟန္တိ၊ ဗာလတော ပဿန္တိ။ ဝဒန္တိ တေ အညသိတာ ကထောဇ္ဇန္တိ တေ အညမညသတ္ထာရာဒိနိဿိတာ ကလဟံ ဝဒန္တိ။ ပသံသကာမာ ကုသလာဝဒါနာတိ ပသံသတ္ထိကာ ဥဘောပိ ‘‘မယံ ကုသလာဝဒါနာ ပဏ္ဍိတဝါဒါ’’တိ ဧဝံ သညိနော ဟုတွာ။

ဝါဒတ္ထိကာတိ ဝါဒေန အတ္ထိကာ။ ဝါဒါဓိပ္ပာယာတိ ဝါဒဇ္ဈာသယာ။ ဝါဒပုရေက္ခာရာတိ ဝါဒမေဝ ပုရတော ကတွာ စရမာနာ ။ ဝါဒပရိယေသနံ စရန္တာတိ ဝါဒမေဝ ဂဝေသနံ စရမာနာ။ ဝိဂယှာတိ ပဝိသိတွာ။ ဩဂယှာတိ ဩတရိတွာ။ အဇ္ဈောဂါဟေတွာတိ နိမုဇ္ဇိတွာ။ ပဝိသိတွာတိ အန္တောကတွာ။

အနောဇဝန္တီတိ နိဟီနဩဇဝတီ၊ တေဇဝိရဟိတာတိ အတ္ထော။ သာ ကထာတိ ဧသာ ဝါစာ။ ကထောဇ္ဇံ ဝဒန္တီတိ နိတ္တေဇံ ဘဏန္တိ။ ဧဝံ ဝဒါနေသု စ တေသု ဧကော နိယမတော ဧဝ။

၆၁။ ယုတ္တော ကထာယန္တိ ဂါထာ။ တတ္ထ ယုတ္တော ကထာယန္တိ ဝါဒကထာယ ဥဿုက္ကော။ ပသံသမိစ္ဆံ ဝိနိဃာတိ ဟောတီတိ အတ္တနော ပသံသံ ဣစ္ဆန္တော ‘‘ကထံ နု ခေါ နိဂ္ဂဟေဿာမီ’’တိအာဒိနာ နယေန ပုဗ္ဗေဝ ဝါဒါ ကထံကထီ ဝိနိဃာတီ ဟောတိ။ အပါဟတသ္မိန္တိ ပဉှဝီမံသကေဟိ ‘‘အတ္ထာပဂတံ တေ ဘဏိတံ၊ ဗျဉ္ဇနာပဂတံ တေ ဘဏိတ’’န္တိအာဒိနာ နယေန အပဟရိတေ ဝါဒေ။ နိန္ဒာယ သော ကုပ္ပတီတိ ဧဝံ အပါဟတသ္မိဉ္စ ဝါဒေ ဥပ္ပန္နာယ နိန္ဒာယ သော ကုပ္ပတိ။ ရန္ဓမေသီတိ ယဿ ရန္ဓမေဝ ဂဝေသန္တော။

ထောမနန္တိ ဝဏ္ဏဘဏနံ။ ကိတ္တိန္တိ ပါကဋကရဏံ။ ဝဏ္ဏဟာရိယန္တိ ဂုဏဝဍ္ဎနံ။ ပုဗ္ဗေဝ သလ္လာပါတိ သလ္လာပတော ပုရေတရမေဝ။ ‘‘ကထမိဒံ ကထမိဒ’’န္တိ ကထံကထာ အဿ အတ္ထီတိ ကထံကထီ။ ဇယော နု ခေါ မေတိ မမ ဇယော။ ကထံ နိဂ္ဂဟန္တိ ကေန ပကာရေန နိဂ္ဂဏှနံ။ ပဋိကမ္မံ ကရိဿာမီတိ မမ လဒ္ဓိံ ပရိသုဒ္ဓိံ ကရိဿာမိ။ ဝိသေသန္တိ အတိရေကံ။ ပဋိဝိသေသန္တိ ပုနပ္ပုနံ ဝိသေသံ။ အာဝေဌိယံ ကရိဿာမီတိ ပရိဝေဌနံ ကရိဿာမိ။ နိဗ္ဗေဌိယန္တိ မမ နိဗ္ဗေဌနံ မောစနံ နိက္ခမနံ။ ဆေဒန္တိ ဝါဒဆိန္ဒနံ။ မဏ္ဍလန္တိ ဝါဒသင်္ဃာတံ။ ပါရိသဇ္ဇာတိ ပရိစာရိကာ။ ပါသာရိကာတိ ကာရဏိတာ။ အပဟရန္တီတိ ပဋိဗာဟန္တိ။

အတ္ထာပဂတန္တိ အတ္ထတော အပဂတံ ၊ အတ္ထော နတ္ထီတိ။ အတ္ထတော အပဟရန္တီတိ အတ္ထမှာ ပဋိဗာဟန္တိ။ အတ္ထော တေ ဒုန္နိတောတိ တဝ အတ္ထော န သမ္မာ ဥပနီတော။ ဗျဉ္ဇနံ တေ ဒုရောပိတန္တိ တဝ ဗျဉ္ဇနံ ဒုပ္ပတိဋ္ဌာပိတံ။ နိဂ္ဂဟော တေ အကတောတိ တယာ နိဂ္ဂဟော န ကတော။ ပဋိကမ္မံ တေ ဒုက္ကဋန္တိ တယာ အတ္တနော လဒ္ဓိပတိဋ္ဌာပနံ ဒုဋ္ဌု ကတံ။ ဝိသမကထံ ဒုက္ကထိတန္တိ န သမ္မာ ကထိတံ။ ဒုဗ္ဘဏိတန္တိ ဘဏန္တေနပိ ဒုဋ္ဌု ဘဏိတံ။ ဒုလ္လပိတန္တိ န သမ္မာ ဝိဿဇ္ဇိတံ။ ဒုရုတ္တန္တိ အညထာ ဘဏိတံ။ ဒုဗ္ဘာသိတန္တိ ဝိရူပံ ဘာသိတံ။

နိန္ဒာယာတိ ဂရဟဏေန။ ဂရဟာယာတိ ဒေါသကထနေန။ အကိတ္တိယာတိ အဂုဏကထနေန။ အဝဏ္ဏဟာရိကာယာတိ အဂုဏဝဍ္ဎနေန။

ကုပ္ပတီတိ ပကတိဘာဝံ ဇဟေတွာ စလတိ။ ဗျာပဇ္ဇတီတိ ဒေါသဝသေန ပူတိဘာဝံ အာပဇ္ဇတိ။ ပတိဋ္ဌီယတီတိ ကောဓဝသေန ဂဏဘာဝံ ဂစ္ဆတိ။ ကောပဉ္စာတိ ကုပိတဘာဝံ။ ဒေါသဉ္စာတိ ဒူသနံ။ အပစ္စယဉ္စာတိ အတုဋ္ဌာကာရဉ္စ။ ပါတုကရောတီတိ ပါကဋံ ကရောတိ။ ရန္ဓမေသီတိ အန္တရဂဝေသီ။ ဝိရန္ဓမေသီတိ ဆိဒ္ဒဂဝေသီ။ အပရဒ္ဓမေသီတိ ဂုဏံ အပနေတွာ ဒေါသမေဝ ဂဝေသီ။ ခလိတမေသီတိ ပက္ခလနဂဝေသီ။ ဂဠိတမေသီတိ ပတနဂဝေသီ။ ‘‘ဃဋ္ဋိတမေသီ’’တိပိ ပါဌော၊ တဿ ပီဠနဂဝေသီတိ အတ္ထော။ ဝိဝရမေသီတိ ဒေါသဂဝေသီ။

၆၂။ န ကေဝလဉ္စ သော ကုပ္ပတိ၊ အပိစ ခေါ ပန ‘‘ယမဿ ဝါဒ’’န္တိ ဂါထာ။ တတ္ထ ပရိဟီနမာဟု၊ အပါဟတန္တိ အတ္ထဗျဉ္ဇနာဒိတော အပါဟတံ ပရိဟီနံ ဝဒန္တိ။ ပရိဒေဝတီတိ တတောနိမိတ္တံ သော ‘‘အညံ မယာ အာဝဇ္ဇိတ’’န္တိအာဒီဟိ ဝိပ္ပလပတိ။ သောစတီတိ ‘‘တဿ ဇယော’’တိအာဒီနိ အာရဗ္ဘ သောစတိ။ ‘‘ဥပစ္စဂါ မ’’န္တိ အနုတ္ထုနာတီတိ ‘‘သော မံ ဝါဒေန ဝါဒံ အတိက္ကန္တော’’တိအာဒိနာ နယေန သုဋ္ဌုတရံ ဝိပ္ပလပတိ။

ပရိဟာပိတန္တိ န ဝဍ္ဎိတံ။ အညံ မယာ အာဝဇ္ဇိတန္တိ အညံ ကာရဏံ မယာ အဝနမိတံ။ စိန္တိတန္တိ ဝီမံသိတံ။ မဟာပက္ခောတိ မဟန္တော ဉာတိပက္ခော ဧတဿာတိ မဟာပက္ခော။ မဟာပရိသောတိ မဟာပရိစာရိကပရိသော။ မဟာပရိဝါရောတိ မဟာဒါသဒါသိပရိဝါရော။ ပရိသာ စာယံ ဝဂ္ဂါတိ အယဉ္စ ပရိသာ ဝဂ္ဂါ၊ န ဧကာ။ ပုန ဘဉ္ဇိဿာမီတိ ပုန ဘိန္ဒိဿာမိ။

၆၃။ ဧတေဝိဝါဒါ သမဏေသူတိ ဧတ္ထ ပန သမဏာ ဝုစ္စန္တိ ဗာဟိရပရိဗ္ဗာဇကာ။ ဧတေသု ဥဂ္ဃာတိနိဃာတိ ဟောတီတိ ဧတေသု ဝါဒေသု ဇယပရာဇယာဒိဝသေန စိတ္တဥဂ္ဃာတနိဃာတံ ဝါ ပါပုဏန္တော ဥဂ္ဃာတိ စ နိဃာတိ စ ဟောတိ။ ဝိရမေ ကထောဇ္ဇန္တိ ပဇဟေယျ ကလဟံ။ န ဟညဒတ္ထတ္ထိ ပသံသလာဘာတိ န ဟိ ဧတ္ထ ပသံသလာဘတော အညော အတ္ထော အတ္ထိ။ ဥတ္တာနော ဝါတိ န ဂမ္ဘီရောတိ အတ္ထော ‘‘ပဉ္စိမေ ကာမဂုဏာ’’တိအာဒီသု (အ။ နိ။ ၆။၆၃) ဝိယ။

ဂမ္ဘီရော ဝါတိ ဒုပ္ပဝေသော အပ္ပတိဋ္ဌော ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါ ဝိယ။ ဂူဠှော ဝါတိ ပဋိစ္ဆန္နော ဟုတွာ ဌိတော ‘‘အဘိရမ နန္ဒ အဟံ တေ ပါဋိဘောဂေါ’’တိအာဒီသု (ဥဒါ။ ၂၂) ဝိယ။ ပဋိစ္ဆန္နော ဝါတိ အပါကဋော ‘‘မာတရံ ပိတရံ ဟန္တွာ’’တိအာဒီသု (ဓ။ ပ။ ၂၉၄၊ နေတ္တိ။ ၁၁၃) ဝိယ။ နေယျော ဝါတိ နီဟရိတွာ ကထေတဗ္ဗော ‘‘အသဒ္ဓါ အကတညူ စာ’’တိအာဒီသု (ဓ။ ပ။ ၉၇) ဝိယ။ နီတော ဝါတိ ပါဠိယာ ဌိတနိယာမေန ကထေတဗ္ဗော ‘‘စတ္တာရောမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယဝံသာ’’တိအာဒီသု (အ။ နိ။ ၄။၂၈) ဝိယ။ အနဝဇ္ဇော ဝါတိ နိဒ္ဒေါသတ္ထော ‘‘ကုသလာ ဓမ္မာ’’တိအာဒီသု (ဓ။ သ။ တိကမာတိကာ ၁) ဝိယ။ နိက္ကိလေသော ဝါတိ ကိလေသဝိရဟိတော ဝိပဿနာ ဝိယ။ ဝေါဒါနောဝါတိ ပရိသုဒ္ဓါ လောကုတ္တရံ ဝိယ။ ပရမတ္ထော ဝါတိ ဥတ္တမတ္ထော ဥတ္တမတ္ထဘူတော အတ္ထော ခန္ဓဓာတုအာယတနနိဗ္ဗာနာနိ ဝိယ။

၆၄။ ဆဋ္ဌဂါထာယတ္ထော – ယသ္မာ စ န ဟညဒတ္ထတ္ထိ ပသံသလာဘာ၊ တသ္မာ ပရမံ လာဘံ လဘန္တောပိ ‘‘သုန္ဒရော အယ’’န္တိ တတ္ထ ဒိဋ္ဌိယာ ပသံသိတော ဝါ ပန ဟောတီတိ တံ ဝါဒံ ပရိသာယ မဇ္ဈေ ဒီပေတွာ တတော သော တေန ဇယတ္ထေန တုဋ္ဌိံ ဝါ ဒန္တဝိဒံသကံ ဝါ အာပဇ္ဇန္တော ဟဿတိ၊ မာနေန စ ဥန္နမတိ။ ကိံ ကာရဏံ? ယသ္မာ တံ ဇယတ္ထံ ပပ္ပုယျ ယထာမနော ဇာတော။

ထမ္ဘယိတွာတိ ပူရေတွာ။ ဗြူဟယိတွာတိ ဝဍ္ဎေတွာ။ ဣမိဿာ ဂါထာယ နိဒ္ဒေသော ဥတ္တာနတ္ထော။

၆၅။ ဧဝံ ဥန္နမတော စ ‘‘ယာ ဥန္နတီ’’တိ ဂါထာ။ တတ္ထ မာနာတိမာနံ ဝဒတေ ပနေသောတိ ဧသော ပန တံ ဥန္နတိံ ‘‘ဝိဃာတဘူမီ’’တိ အဗုဇ္ဈမာနော မာနဉ္စ အတိမာနဉ္စ ဝဒတိ။ ဧဝံ ဣမိဿာပိ ဂါထာယ နိဒ္ဒေသော ဥတ္တာနတ္ထော။

၆၆။ ဧဝံ ဝါဒေ ဒေါသံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ တဿ ဝါဒံ အသမ္ပဋိစ္ဆန္တော ‘‘သူရော’’တိ ဂါထမာဟ။ တတ္ထ ရာဇခါဒါယာတိ ရာဇခါဒနီယေန၊ ဘတ္တဝေတနေနာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အဘိဂဇ္ဇမေတိ ပဋိသူရမိစ္ဆန္တိ ယထာ သော ပဋိသူရံ ဣစ္ဆန္တော အဘိဂဇ္ဇန္တော ဧတိ၊ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိဂတိကော ဒိဋ္ဌိဂတိကန္တိ ဒဿေတိ။ ယေနေဝ သော တေန ပလေဟီတိ ယေန သော တုယှံ ပဋိသူရော၊ တေန ဂစ္ဆ။ ပုဗ္ဗေဝ နတ္ထိ ယဒိဒံ ယုဓာယာတိ ယံ ပန ကိလေသဇာတံ ယုဒ္ဓါယ သိယာ၊ တံ ဣဓ ပုဗ္ဗေဝ နတ္ထိ၊ ဗောဓိမူလေယေဝဿ ပဟီနန္တိ ဒဿေတိ။

သူရောတိ နိဒ္ဒေသဿ ဥဒ္ဒေသပဒံ။ သုဋ္ဌု ဥရော သူရော၊ ဝိဿဋ္ဌဥရော နိန္နဥရောတိ အတ္ထော။ ဝီရောတိ ပရက္ကမဝန္တော။ ဝိက္ကန္တောတိ သင်္ဂါမံ ပဝိသန္တော။ အဘီရူတိအာဒယော ဝုတ္တနယာ ဧဝ။ ပုဋ္ဌောတိ နိဒ္ဒေသဿ ဥဒ္ဒေသပဒံ။ ပေါသိတောတိ ထူလကတော။ အာပါဒိတောတိ ဥပဍ္ဎဗလိတော ပဋိပါဒိတော။ ဝဍ္ဎိတောတိ တတော တတော ဘာဝိတော။

ဂဇ္ဇန္တောတိ အဗျတ္တသရေန ဂဇ္ဇန္တော။ ဥဂ္ဂဇ္ဇန္တောတိ ဥက္ကုဋ္ဌိံ ကရောန္တော။ အဘိဂဇ္ဇန္တောတိ သီဟနာဒံ ကရောန္တော။ ဧတီတိ အာဂစ္ဆတိ။ ဥပေတီတိ တတော သမီပံ ဂစ္ဆတိ။ ဥပဂစ္ဆတီတိ တတော သမီပံ ဂန္တွာ န နိဝတ္တတိ။ ပဋိသူရန္တိ နိဗ္ဘယံ။ ပဋိပုရိသန္တိ သတ္တုပုရိသံ။ ပဋိသတ္တုန္တိ သတ္တု ဟုတွာ အဘိမုခေ ဌိတံ။ ပဋိမလ္လန္တိ ပဋိသေဓံ ဟုတွာ ယုဇ္ဈန္တံ။ ဣစ္ဆန္တောတိ အာကင်္ခမာနော။

ပလေဟီတိ ဂစ္ဆ။ ဝဇာတိ မာ တိဋ္ဌ။ ဂစ္ဆာတိ သမီပံ ဥပသင်္ကမ။ အဘိက္ကမာတိ ပရက္ကမံ ကရောဟိ။

ဗောဓိယာ မူလေတိ မဟာဗောဓိရုက္ခဿ သမီပေ။ ယေ ပဋိသေနိကရာ ကိလေသာတိ ယေ ကိလေသာ ပဋိပက္ခကရာ။ ပဋိလောမကရာတိ ပဋာဏီကရာ။ ပဋိကဏ္ဋကကရာတိ ဝိနိဝိဇ္ဈနကရာ။ ပဋိပက္ခကရာတိ သတ္တုကရာ။

၆၇။ ဣတော ပရံ သေသဂါထာ ပါကဋသမ္ဗန္ဓာ ဧဝ။ တတ္ထ ဝိဝါဒယန္တီတိ ဝိဝဒန္တိ။ ပဋိသေနိကတ္တာတိ ပဋိလောမကာရကာ။ ‘‘န တွံ ဣမံ ဓမ္မဝိနယံ အာဇာနာသီ’’တိအာဒိနာ နယေန ဝိရုဒ္ဓဝစနံ ဝိဝါဒေါ။

သဟိတံ မေတိ မမ ဝစနံ အတ္ထသံဟိတံ။ အသဟိတံ တေတိ တဝ ဝစနံ အနတ္ထသံဟိတံ။ အဓိစိဏ္ဏံ တေ ဝိပရာဝတ္တန္တိ ယံ တံ အဓိစိဏ္ဏံ စိရကာလသေဝနဝသေန ပဂုဏံ၊ တံ မမ ဝါဒံ အာဂမ္မ နိဝတ္တံ။ အာရောပိတော တေ ဝါဒေါတိ တုယှံ ဥပရိ မယာ ဒေါသော အာရောပိတော။ စရ ဝါဒပ္ပမောက္ခာယာတိ ဘတ္တပုဋံ အာဒါယ တံ တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝါဒါ ပမောက္ခတ္ထာယ ဥတ္တရံ ပရိယေသမာနော ဝိစရ။ နိဗ္ဗေဌေဟိ ဝါတိ အထ ဝါ မယာ အာရောပိတဒေါသတော အတ္တာနံ မောစေဟိ။ သစေ ပဟောသီတိ သစေ သက္ကောသိ။

အာဝေဌိယာယ အာဝေဌိယန္တိ အာဝေဌေတွာ နိဝတ္တနေန နိဝတ္တနံ။ နိဗ္ဗေဌိယာယ နိဗ္ဗေဌိယန္တိ ဒေါသတော မောစနေန မောစနံ။ ဆေဒေန ဆေဒန္တိ ဧဝမာဒိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာ ယထာယောဂံ ယောဇေတဗ္ဗံ။

၆၈။ ဝိသေနိကတွာတိ ကိလေသသေနံ ဝိနာသေတွာ။ ကိံ လဘေထာတိ ပဋိမလ္လံ ကိံ လဘိဿသိ။ ပသူရာတိ တံ ပရိဗ္ဗာဇကံ အာလပတိ။ ယေသီဓ နတ္ထီတိ ယေသံ ဣဓ နတ္ထိ။ ဣမာယပိ ဂါထာယ နိဒ္ဒေသော ဥတ္တာနတ္ထောယေဝ။

၆၉။ ပဝိတက္ကန္တိ ‘‘ဇယော နု ခေါ မေ ဘဝိဿတီ’’တိအာဒီနိ ဝိတက္ကေန္တော။ ဓောနေန ယုဂံ သမာဂမာတိ ဓုတကိလေသေန ဗုဒ္ဓေန သဒ္ဓိံ ယုဂဂ္ဂါဟံ သမာပန္နော။ န ဟိ တွံ သက္ခသိ သမ္ပယာတဝေတိ ကောတ္ထုအာဒယော ဝိယ သီဟာဒီဟိ ဓောနေန သဟ ယုဂံ ဂဟေတွာ ဧကပဒမ္ပိ သမ္ပယာတုံ ယုဂဂ္ဂါဟမေဝ ဝါ သမ္ပာဒေတုံ န သက္ခိဿသီတိ။

မနောတိ နိဒ္ဒေသဿ ဥဒ္ဒေသပဒံ။ စိတ္တန္တိ စိတ္တတာယ စိတ္တံ။ ‘‘အာရမ္မဏံ မိနမာနံ ဇာနာတီ’’တိ မနော။ မာနသန္တိ မနော ဧဝ။ ‘‘အန္တလိက္ခစရော ပါသော၊ ယွာယံ စရတိ မာနသော’’တိ (မဟာဝ။ ၃၃၊ သံ။ နိ။ ၁။၁၅၁) ဟိ ဧတ္ထ ပန သမ္ပယုတ္တကဓမ္မော မာနသောတိ ဝုတ္တော။

‘‘ကထဉှိ ဘဂဝါ တုယှံ၊ သာဝကော သာသနေ ရတော၊

အပ္ပတ္တမာနသော သေက္ခော၊ ကာလံကယိရာ ဇနေသုတာ’’တိ။ (သံ။ နိ။ ၁။၁၅၉) –

ဧတ္ထ အရဟတ္တံ မာနသန္တိ ဝုတ္တံ။ ဣဓ ပန မနောဝ မာနသံ၊ ဗျဉ္ဇနဝသေန ဟေတံ ပဒံ ဝဍ္ဎိတံ။

ဟဒယန္တိ စိတ္တံ။ ‘‘စိတ္တံ ဝါ တေ ခိပိဿာမိ၊ ဟဒယံ ဝါ တေ ဖာလေဿာမီ’’တိ (သု။ နိ။ အာဠဝကသုတ္တ၊ သံ။ နိ။ ၁။၂၃၇) ဧတ္ထ ဥရော ဟဒယန္တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဟဒယာ ဟဒယံ မညေ အညာယ တစ္ဆတီ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၆၃) ဧတ္ထ စိတ္တံ။ ‘‘ဝက္ကံ ဟဒယ’’န္တိ (ဒီ။ နိ။ ၂။၃၇၇၊ မ။ နိ။ ၁။၁၁၀၊ ခု။ ပါ။ ၃။ဒွတ္တိံသာကာရ) ဧတ္ထ ဟဒယဝတ္ထု။ ဣဓ ပန စိတ္တမေဝ အဗ္ဘန္တရဋ္ဌေန ‘‘ဟဒယ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ တမေဝ ပရိသုဒ္ဓဋ္ဌေန ပဏ္ဍရံ၊ ဘဝင်္ဂံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ ယထာဟ ‘‘ပဘဿရမိဒံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စိတ္တံ၊ တဉ္စ ခေါ အာဂန္တုကေဟိ ဥပက္ကိလေသေဟိ ဥပက္ကိလိဋ္ဌ’’န္တိ (အ။ နိ။ ၁။၄၉)။ တတော နိက္ခန္တတ္တာ ပန အကုသလမ္ပိ ဂင်္ဂါယ နိက္ခန္တာ နဒီ ဂင်္ဂါ ဝိယ ဂေါဓာဝရိတော နိက္ခန္တာ ဂေါဓာဝရိ ဝိယ စ ‘‘ပဏ္ဍရ’’န္တွေဝ ဝုတ္တံ။

မနော မနာယတနန္တိ ဣဓ ပန မနောဂဟဏံ မနဿေဝ အာယတနဘာဝဒီပနတ္ထံ။ တေနေတံ ဒီပေတိ ‘‘နယိဒံ ဒေဝါယတနံ ဝိယ မနဿ အာယတနတ္တာ မနာယတနံ၊ အထ ခေါ မနော ဧဝ အာယတနံ မနာယတန’’န္တိ။ တတ္ထ နိဝါသဋ္ဌာနဋ္ဌေန အာကရဋ္ဌေန သမောသရဏဋ္ဌာနဋ္ဌေန သဉ္ဇာတိဒေသဋ္ဌေန ကာရဏဋ္ဌေန စ အာယတနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တထာ ဟိ လောကေ ‘‘ဣဿရာယတနံ ဝါသုဒေဝါယတန’’န္တိအာဒီသု နိဝါသဋ္ဌာနံ အာယတနန္တိ ဝုစ္စတိ ။ ‘‘သုဝဏ္ဏာယတနံ ရဇတာယတန’’န္တိအာဒီသု အာကရော။ သာသနေ ပန ‘‘မနောရမေ အာယတနေ၊ သေဝန္တိ နံ ဝိဟင်္ဂမာ’’တိအာဒီသု (အ။ နိ။ ၅။၃၈) သမောသရဏဋ္ဌာနံ။ ‘‘ဒက္ခိဏာပထော ဂုန္နံ အာယတန’’န္တိအာဒီသု သဉ္ဇာတိဒေသော။ ‘‘တတြ တတြေဝ သက္ခိဘဗ္ဗတံ ပါပုဏာတိ သတိ သတိအာယတနေ’’တိအာဒီသု (အ။ နိ။ ၃။၁၀၂၊ မ။ နိ။ ၃။၁၅၈) ကာရဏံ။ ဣဓ ပန သဉ္ဇာတိဒေသဋ္ဌေန သမောသရဏဋ္ဌာနဋ္ဌေန ကာရဏဋ္ဌေနာတိ တိဓာပိ ဝဋ္ဋတိ။

ဖဿာဒယော ဟိ ဓမ္မာ ဧတ္ထ သဉ္ဇာယန္တီတိ သဉ္ဇာတိဒေသဋ္ဌေနပိ ဧတံ အာယတနံ။ ဗဟိဒ္ဓါ ရူပသဒ္ဒဂန္ဓရသဖောဋ္ဌဗ္ဗာ အာရမ္မဏဘာဝေနေတ္ထ ဩသရန္တီတိ သမောသရဏဋ္ဌာနဋ္ဌေနပိ အာယတနံ ။ ဖဿာဒီနံ ပန သဟဇာတာဒိပစ္စယဋ္ဌေန ကာရဏတ္တာ ကာရဏဋ္ဌေနာပိ အာယတနန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ မနိန္ဒြိယံ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။

ဝိဇာနာတီတိ ဝိညာဏံ။ ဝိညာဏမေဝ ခန္ဓော ဝိညာဏက္ခန္ဓော။ တဿ ရာသိအာဒိဝသေန အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ‘‘မဟာဥဒကက္ခန္ဓောတွေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆတီ’’တိ (အ။ နိ။ ၄။၅၁) ဧတ္ထ ဟိ ရာသဋ္ဌေန ခန္ဓော ဝုတ္တော။ ‘‘သီလက္ခန္ဓော သမာဓိက္ခန္ဓော’’တိအာဒီသု (ဒီ။ နိ။ ၃။၃၅၅) ဂုဏဋ္ဌေန။ ‘‘အဒ္ဒသ ခေါ ဘဂဝါ မဟန္တံ ဒါရုက္ခန္ဓ’’န္တိ (သံ။ နိ။ ၄။၂၄၁) ဧတ္ထ ပဏ္ဏတ္တိမတ္တဋ္ဌေန။ ဣဓ ပန ရူဠှိတော ခန္ဓော ဝုတ္တော။ ရာသဋ္ဌေန ဟိ ဝိညာဏက္ခန္ဓဿ ဧကဒေသော ဧကံ ဝိညာဏံ။ တသ္မာ ယထာ ရုက္ခဿ ဧကဒေသံ ဆိန္ဒန္တော ရုက္ခံ ဆိန္ဒတီတိ ဝုစ္စတိ၊ ဧဝမေဝ ဝိညာဏက္ခန္ဓဿ ဧကဒေသဘူတံ ဧကမ္ပိ ဝိညာဏံ ရူဠှိတော ဝိညာဏက္ခန္ဓောတိ ဝုတ္တံ။

တဇ္ဇာ မနောဝိညာဏဓာတူတိ တေသံ ဖဿာဒီနံ ဓမ္မာနံ အနုစ္ဆဝိကာ မနောဝိညာဏဓာတု။ ဣမသ္မိဉှိ ပဒေ ဧကမေဝ စိတ္တံ မိနနဋ္ဌေန မနော၊ ဝိဇာနနဋ္ဌေန ဝိညာဏံ၊ သဘာဝဋ္ဌေန နိဿတ္တဋ္ဌေန ဝါ ဓာတူတိ တီဟိ နာမေဟိ ဝုတ္တံ။

သဒ္ဓိံ ယုဂံ သမာဂမန္တိ ဧကပ္ပဟာရေန သဒ္ဓိံ။ သမ္မာဂန္တွာတိ ပါပုဏိတွာ။ ယုဂဂ္ဂါဟံ ဂဏှိတွာတိ ယုဂပဋိဘာဂံ ဂဟေတွာ။ သာကစ္ဆေတုန္တိ သဒ္ဓိံ ကထေတုံ။ သလ္လပိတုန္တိ အလ္လာပသလ္လာပံ ကာတုံ။ သာကစ္ဆံ သမာပဇ္ဇိတုန္တိ သဒ္ဓိံ ကထနံ ပဋိပဇ္ဇိတုံ။ န ပဋိဗလဘာဝေ ကာရဏံ ဒဿေတုံ ‘‘တံ ကိဿဟေတု၊ ပသူရော ပရိဗ္ဗာဇကော ဟီနော’’တိအာဒိမာဟ။ သော ဟိ ဘဂဝါ အဂ္ဂေါစာတိ အသဒိသဒါနအဂ္ဂတ္တာ အသမာနပညတ္တာ အဂ္ဂေါ စ။ သေဋ္ဌော စာတိ သဗ္ဗဂုဏေဟိ အပ္ပဋိသမဋ္ဌေန သေဋ္ဌော စ။ မောက္ခော စာတိ သဝါသနေဟိ ကိလေသေဟိ မုတ္တတ္တာ မောက္ခော စ။ ဥတ္တမော စာတိ အတ္တနော ဥတ္တရိတရဝိရဟိတတ္တာ ဥတ္တမော စ။ ပဝရော စာတိ သဗ္ဗလောကေန အဘိပတ္ထနီယတ္တာ ပဝရော စ။ မတ္တေနမာတင်္ဂေနာတိ ပဘိန္နမဒေန ဟတ္ထိနာ။

ကောတ္ထုကောတိ ဇိရဏသိင်္ဂါလော။ သီဟေန မိဂရညာ သဒ္ဓိန္တိ ကေသရသီဟေန မိဂရာဇေန သဟ။ တရုဏကောတိ ဆာပကော။ ဓေနုပကောတိ ခီရပကော။ ဥသဘေနာတိ မင်္ဂလသမ္မတေန ဥသဘေန။ စလကကုနာ သဒ္ဓိန္တိ စလမာနကကုနာ သဒ္ဓိံ။ ဓင်္ကောတိ ကာကော။ ဂရုဠေန ဝေနတေယျေန သဒ္ဓိန္တိ ဧတ္ထ ဂရုဠေနာတိ ဇာတိဝသေန နာမံ။ ဝေနတေယျေနာတိ ဂေါတ္တဝသေန။ စဏ္ဍာလောတိ ဆဝစဏ္ဍာလော။ ရညာ စက္ကဝတ္တိနာတိ စာတုဒ္ဒီပိကစက္ကဝတ္တိနာ။ ပံသုပိသာစကောတိ ကစဝရဆဍ္ဍနဋ္ဌာနေ နိဗ္ဗတ္တကော ယက္ခော။ ဣန္ဒေန ဒေဝရညာ သဒ္ဓိန္တိ သက္ကေန ဒေဝရာဇေန သဟ။ သော ဟိ ဘဂဝါ မဟာပညောတိအာဒီနိ ဆပ္ပဒါနိ ဟေဋ္ဌာ ဝိတ္ထာရိတာနိ။ တတ္ထ ပညာပဘေဒကုသလောတိ အတ္တနော အနန္တဝိကပ္ပေ ပညာဘေဒေ ဆေကော။ ပဘိန္နဉာဏောတိ အနန္တပ္ပဘေဒပတ္တဉာဏော။ ဧတေန ပညာပဘေဒကုသလတ္တေပိ သတိ တာသံ ပညာနံ အနန္တဘေဒတ္တံ ဒဿေတိ။ အဓိဂတပဋိသမ္ဘိဒေါတိ ပဋိလဒ္ဓအဂ္ဂစတုပဋိသမ္ဘိဒဉာဏော။ စတုဝေသာရဇ္ဇပ္ပတ္တောတိ စတ္တာရိ ဝိသာရဒဘာဝသင်္ခါတာနိ ဉာဏာနိ ပတ္တော။ ယထာဟ –

‘‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ တေ ပဋိဇာနတော ‘ဣမေ ဓမ္မာ အနဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ’တိ၊ တတြ ဝတ မံ သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဒေဝေါ ဝါ မာရော ဝါ ဗြဟ္မာ ဝါ ကောစိ ဝါ လောကသ္မိံ သဟဓမ္မေန ပဋိစောဒေဿတီတိ နိမိတ္တမေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ န သမနုပဿာမိ၊ ဧတမဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ နိမိတ္တံ အသမနုပဿန္တော ခေမပ္ပတ္တော အဘယပ္ပတ္တော ဝေသာရဇ္ဇပ္ပတ္တော ဝိဟရာမိ။

‘‘ခီဏာသဝဿ တေ ပဋိဇာနတော ‘ဣမေ အာသဝါ အပရိက္ခီဏာ’တိ…ပေ… ‘ယေ ခေါ ပန တေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ၊ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’’တိ…ပေ… ယဿ ခေါ ပန တေ အတ္ထာယ ဓမ္မော ဒေသိတော၊ သော န နိယျာတိ တက္ကရဿ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယာယာတိ၊ တတြ ဝတ မံ သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဒေဝေါ ဝါ မာရော ဝါ ဗြဟ္မာ ဝါ ကောစိ ဝါ လောကသ္မိံ သဟဓမ္မေန ပဋိစောဒေဿတီတိ နိမိတ္တမေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ န သမနုပဿာမိ၊ ဧတမဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ နိမိတ္တံ အသမနုပဿန္တော ခေမပ္ပတ္တော အဘယပ္ပတ္တော ဝေသာရဇ္ဇပ္ပတ္တော ဝိဟရာမီ’’တိ (အ။ နိ။ ၄။၈၊ မ။ နိ။ ၁။၁၅၀)။

ဒသဗလဗလဓာရီတိ ဒသ ဗလာနိ ဧတေသန္တိ ဒသဗလာ၊ ဒသဗလာနံ ဗလာနိ ဒသဗလဗလာနိ၊ တာနိ ဒသဗလဗလာနိ ဓာရယတီတိ ဒသဗလဗလဓာရီ၊ ဒသဗလဉာဏဗလဓာရီတိ အတ္ထော။ ဧတေဟိ တီဟိ ဝစနေဟိ အနန္တပ္ပဘေဒါနံ နေယျာနံ ပဘေဒမုခမတ္တံ ဒဿိတံ။ သောယေဝ ပညာပယောဂဝသေန အဘိမင်္ဂလသမ္မတဋ္ဌေန ပုရိသာသဘော။ အသန္တာသဋ္ဌေန ပုရိသသီဟော။ မဟန္တဋ္ဌေန ပုရိသနာဂေါ။ ပဇာနနဋ္ဌေန ပုရိသာဇညော။ လောကကိစ္စဓုရဝဟနဋ္ဌေန ပုရိသဓောရယှော။

အထ တေဇာဒိကံ အနန္တဉာဏတော လဒ္ဓံ ဂုဏဝိသေသံ ဒဿေတုကာမော တေသံ တေဇာဒီနံ အနန္တဉာဏမူလဘာဝံ ဒဿေန္တော ‘‘အနန္တဉာဏော’’တိ ဝတွာ ‘‘အနန္တတေဇော’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အနန္တဉာဏောတိ ဂဏနဝသေန စ ပဘာဝဝသေန စ အန္တဝိရဟိတဉာဏော။ အနန္တတေဇောတိ ဝေနေယျသန္တာနေ မောဟတမဝိဓမနေန အနန္တဉာဏတေဇော။ အနန္တယသောတိ ပညာဂုဏေဟေဝ လောကတ္တယဝိတ္ထတာနန္တကိတ္တိဃောသော။ အဍ္ဎောတိ ပညာဓနသမိဒ္ဓိယာ သမိဒ္ဓါ။ မဟဒ္ဓနောတိ ပညာဓနဝဍ္ဎတ္တေပိ ပဘာဝမဟတ္တေန မဟန္တံ ပဝတ္တပညာဓနမဿာတိ မဟဒ္ဓနော။ ‘‘မဟာဓနော’’တိ ဝါ ပါဌော။ ဓနဝါတိ ပသံသိတဗ္ဗပညာဓနဝတ္တာ နိစ္စယုတ္တပညာဓနဝတ္တာ အတိသယဘာဝေန ပညာဓနဝတ္တာ ဓနဝါ။ ဧတေသုပိ ဟိ တီသု အတ္ထေသု ဣဒံ ဝစနံ သဒ္ဒဝိဒူ ဣစ္ဆန္တိ။

ဧဝံ ပညာဂုဏေန ဘဂဝတော အတ္တသမ္ပတ္တိသိဒ္ဓိံ ဒဿေတွာ ပုန ပညာဂုဏေနေဝ လောကဟိတသမ္ပတ္တိသိဒ္ဓိံ ဒဿေန္တော ‘‘နေတာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဝေနေယျေ သံသာရသင်္ခါတဘယဋ္ဌာနတော နိဗ္ဗာနသင်္ခါတံ ခေမဋ္ဌာနံ နေတာ။ တတ္ထ နယနကာလေ ဧဝ သံဝရဝိနယပဟာနဝိနယဝသေန ဝေနေယျေ ဝိနေတာ။ ဓမ္မဒေသနာကာလေ ဧဝ သံသယစ္ဆေဒနေန အနုနေတာ။ သံသယံ ဆိန္ဒိတွာ သညာပေတဗ္ဗံ အတ္ထံ ပညာပေတာ။ တထာ ပညာပိတာနံ နိစ္ဆယကရဏေန နိဇ္ဈာပေတာ။ တထာ နိဇ္ဈာပိတဿ အတ္ထဿ ပဋိပတ္တိပယောဇနဝသေန ပေက္ခေတာ။ တထာပဋိပန္နေ ပဋိပတ္တိဗလေန ပသာဒေတာ။ သော ဟိ ဘဂဝါတိ ဧတ္ထ ဟိ-ကာရော အနန္တရံ ဝုတ္တဿ အတ္ထဿ ကာရဏောပဒေသေ နိပါတော။

အနုပ္ပန္နဿ မဂ္ဂဿ ဥပ္ပာဒေတာတိ သကသန္တာနေ နဥပ္ပန္နပုဗ္ဗဿ ဆအသာဓာရဏဉာဏဟေတုဘူတဿ အရိယမဂ္ဂဿ ဗောဓိမူလေ လောကဟိတတ္ထံ သကသန္တာနေ ဥပ္ပာဒေတာ။ အသဉ္ဇာတဿ မဂ္ဂဿ သဉ္ဇနေတာတိ ဝေနေယျသန္တာနေ အသဉ္ဇာတပုဗ္ဗဿ သာဝကပါရမီဉာဏဟေတုဘူတဿ အရိယမဂ္ဂဿ ဓမ္မစက္ကပ္ပဝတ္တနတော ပဘုတိ ယာဝဇ္ဇကာလာ ဝေနေယျသန္တာနေ သဉ္ဇနေတာ။ သာဝကဝေနေယျာနမ္ပိ ဟိ သန္တာနေ ဘဂဝတာ ဝုတ္တဝစနေနေဝ အရိယမဂ္ဂဿ သဉ္ဇနနတော ဘဂဝါ သဉ္ဇနေတာ နာမ ဟောတိ။ အနက္ခာတဿ မဂ္ဂဿ အက္ခာတာတိ အဋ္ဌဓမ္မသမန္နာဂတာနံ ဗုဒ္ဓဘာဝါယ ကထာဘိနီဟာရာနံ ဗောဓိသတ္တာနံ ဗုဒ္ဓဘာဝါယ ဗျာကရဏံ ဒတွာ အနက္ခာတပုဗ္ဗဿ ပါရမိတာမဂ္ဂဿ ‘‘ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿတီ’’တိ ဗျာကရဏမတ္တေနေဝ ဗောဓိမူလေ ဥပ္ပဇ္ဇိတဗ္ဗဿ အရိယမဂ္ဂဿ အက္ခာတာ။ အယံ နယော ပစ္စေကဗောဓိသတ္တဗျာကရဏေပိ လဗ္ဘတိယေဝ။ မဂ္ဂညူတိ ပစ္စဝေက္ခဏာဝသေန အတ္တနော ဥပ္ပာဒိတဿ အရိယမဂ္ဂဿ ဉာတာ။ မဂ္ဂဝိဒူတိ ဝေနေယျသန္တာနေ ဇနေတဗ္ဗဿ အရိယမဂ္ဂဿ ကုသလော။ မဂ္ဂကောဝိဒေါတိ ဗောဓိသတ္တာနံ အက္ခာတဗ္ဗမဂ္ဂေ ဝိစက္ခဏော။ အထ ဝါ အဘိသမ္ဗောဓိပဋိပတ္တိ မဂ္ဂညူ၊ ပစ္စေကဗောဓိပဋိပတ္တိ မဂ္ဂဝိဒူ၊ သာဝကဗောဓိပဋိပတ္တိ မဂ္ဂကောဝိဒေါ။ အထ ဝါ –

‘‘ဧတေန မဂ္ဂေန တရိံသု ပုဗ္ဗေ၊

တရိဿန္တိ ယေ စ တရန္တိ ဩဃ’’န္တိ။ (သံ။ နိ။ ၅။၄၀၉) –

ဝစနတော ယထာယောဂံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓသာဝကာနံ မဂ္ဂဝသေန စ သုညတာနိမိတ္တအပ္ပဏိဟိတမဂ္ဂဝသေန စ ဥဂ္ဃဋိတညူဝိပဉ္စိတညူနေယျပုဂ္ဂလာနံ မဂ္ဂဝသေန စ ယထာက္ကမေနေတ္ထ ယောဇနံ ကရောန္တိ ။ မဂ္ဂါနုဂါ စ ပနဿာတိ ဘဂဝတော ဂတမဂ္ဂါနုဂါမိနော ဟုတွာ။ ဧတ္ထ စ-သဒ္ဒေါ ဟေတုအတ္ထေ နိပါတော၊ ဧတေန စ ဘဂဝတာ မဂ္ဂုပ္ပာဒနာဒိဂုဏာဓိဂမာယ ဟေတု ဝုတ္တော ဟောတိ။ ပန-သဒ္ဒေါ ကတတ္ထေ နိပါတော၊ တေန ဘဂဝတာ ကတမဂ္ဂကရဏံ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ပစ္ဆာ သမန္နာဂတာတိ ပဌမံ ဂတဿ ဘဂဝတော ပစ္ဆာ သီလာဒိဂုဏေန သမန္နာဂတာ။ ဣတိ ထေရော ‘‘အနုပ္ပန္နဿ မဂ္ဂဿ ဥပ္ပာဒေတာ’’တိအာဒီဟိ ယသ္မာ သဗ္ဗေပိ ဘဂဝတော သီလာဒယော ဂုဏာ အရဟတ္တမဂ္ဂမေဝ နိဿာယ အာဂတာ၊ တသ္မာ အရဟတ္တမဂ္ဂမေဝ နိဿာယ ဂုဏံ ကထေသိ။

ဇာနံ ဇာနာတီတိ ဇာနိတဗ္ဗံ ဇာနာတိ၊ သဗ္ဗညုတာယ ယံကိဉ္စိ ပညာယ ဇာနိတဗ္ဗံ နာမ အတ္ထိ၊ တံ သဗ္ဗံ ပဉ္စနေယျပထဘူတံ ပညာယ ဇာနာတီတိ အတ္ထော။ ပဿံ ပဿတီတိ ပဿိတဗ္ဗံ ပဿတိ၊ သဗ္ဗဒဿာဝိတာယ တံယေဝ နေယျပထံ စက္ခုနာ ဒိဋ္ဌံ ဝိယ ကရောန္တော ပညာစက္ခုနာ ပဿတီတိ အတ္ထော။ ယထာ ဝါ ဧကစ္စော ဝိပရီတံ ဂဏှန္တော ဇာနန္တောပိ န ဇာနာတိ၊ ပဿန္တောပိ န ပဿတိ၊ န ဧဝံ ဘဂဝါ။ ဘဂဝါ ပန ယထာသဘာဝံ ဂဏှန္တော ဇာနန္တော ဇာနာတိယေဝ၊ ပဿန္တော ပဿတိယေဝ။ သွာယံ နယန ပရိဏာယကဋ္ဌေန စက္ခုဘူတော။ ဝိဒိတတာဒိအတ္ထေန ဉာဏဘူတော။ အဝိပရီတသဘာဝဋ္ဌေန ဝါ ပရိယတ္တိဓမ္မပဝတ္တနတော ဟဒယေန စိန္တေတွာ ဝါစာယ နိစ္ဆာရိတဓမ္မမယောတိ ဝါ ဓမ္မဘူတော။ သေဋ္ဌဋ္ဌေန ဗြဟ္မဘူတော။ အထ ဝါ စက္ခု ဝိယ ဘူတောတိ စက္ခုဘူတော။ ဉာဏံ ဝိယ ဘူတောတိ ဉာဏဘူတော။ အဝိပရီတဓမ္မော ဝိယ ဘူတောတိ ဓမ္မဘူတော။ ဗြဟ္မာ ဝိယ ဘူတောတိ ဗြဟ္မဘူတော။ ယွာယံ ဓမ္မဿ ဝစနတော ဝတ္တနတော ဝါ ဝတ္တာ။ နာနပ္ပကာရေဟိ ဝစနတော ဝတ္တနတော ဝါ ပဝတ္တာ။ အတ္ထံ နီဟရိတွာ ဒဿနတော အတ္ထဿ နိန္နေတာ။ အမတာဓိဂမာယ ပဋိပတ္တိဒေသနတော၊ အမတပ္ပကာသနာယ ဝါ ဓမ္မဒေသနာယ အမတဿ အဓိဂမာပနတော အမတဿ ဒါတာ။ လောကုတ္တရဿ ဓမ္မဿ ဥပ္ပာဒိတတ္တာ ဝေနေယျာနုရူပေန ယထာသုခံ လောကုတ္တရဓမ္မဿ ဒါနေန စ ဓမ္မေသု ဣဿရောတိ ဓမ္မဿာမီ။ တထာဂတပဒံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တတ္ထံ။

ဣဒါနိ ‘‘ဇာနံ ဇာနာတီ’’တိအာဒီဟိ ဝုတ္တဂုဏံ သဗ္ဗညုတာယ ဝိသေသေတွာ ဒဿေတုကာမော သဗ္ဗညုတံ သာဓေန္တော ‘‘နတ္ထီ’’တိအာဒိမာဟ။ ဧဝံဘူတဿ ဟိ တဿ ဘဂဝတော ပါရမိတာပုညဖလပ္ပဘာဝနိပ္ဖန္နေန အရဟတ္တမဂ္ဂဉာဏေန သဗ္ဗဓမ္မေသု သဝါသနဿ သမ္မောဟဿ ဝိဟတတ္တာ အသမ္မောဟတော သဗ္ဗဓမ္မာနံ ဉာတတ္တာ အညာတံ နာမ နတ္ထိ။ တထေဝ စ သဗ္ဗဓမ္မာနံ စက္ခုနာ ဝိယ ဉာဏစက္ခုနာ ဒိဋ္ဌတ္တာ အဒိဋ္ဌံ နာမ နတ္ထိ။ ဉာဏေန ပတ္တတ္တာ အဝိဒိတံ နာမ နတ္ထိ။ အသမ္မောဟသစ္ဆိကိရိယာယ သစ္ဆိကတတ္တာ အသစ္ဆိကတံ နာမ နတ္ထိ။ အသမ္မောဟပညာယ ဖုဋ္ဌတ္တာ ပညာယ အဖဿိတံ နာမ နတ္ထိ။

ပစ္စုပ္ပန္နန္တိ ပစ္စုပ္ပန္နံ ကာလံ ဝါ ဓမ္မံ ဝါ။ ဥပါဒါယာတိ အာဒါယ၊ အန္တောကတွာတိ အတ္ထော။ ဥပါဒါယဝစနေနေဝ ကာလဝိနိမုတ္တံ နိဗ္ဗာနမ္ပိ ဂဟိတမေဝ ဟောတိ။ ‘‘အတီတာ’’ဒိဝစနာနိ စ ‘‘နတ္ထီ’’တိအာဒိဝစနေနေဝ ဃဋိယန္တိ၊ ‘‘သဗ္ဗေ’’တိအာဒိဝစနေန ဝါ။ သဗ္ဗေ ဓမ္မာတိ သဗ္ဗသင်္ခတာသင်္ခတဓမ္မပရိယာဒါနံ။ သဗ္ဗာကာရေနာတိ သဗ္ဗဓမ္မေသု ဧကေကဿေဝ ဓမ္မဿ အနိစ္စာကာရာဒိသဗ္ဗာကာရပရိယာဒါနံ။ ဉာဏမုခေတိ ဉာဏာဘိမုခေ။ အာပါထံ အာဂစ္ဆန္တီတိ ဩသရဏံ ဥပေန္တိ။ ဇာနိတဗ္ဗန္တိ ပဒံ နေယျန္တိ ပဒဿ အတ္ထဝိဝရဏတ္ထံ ဝုတ္တံ။

အတ္တတ္ထော ဝါတိအာဒီသု ဝါ-သဒ္ဒေါ သမုစ္စယတ္ထော။ အတ္တတ္ထောတိ အတ္တနော အတ္ထော။ ပရတ္ထောတိ ပရေသံ တိဏ္ဏံ လောကာနံ အတ္ထော။ ဥဘယတ္ထောတိ အတ္တနော စ ပရေသဉ္စာတိ သကိံယေဝ ဥဘိန္နံ အတ္ထော။ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကောတိ ဒိဋ္ဌဓမ္မေ နိယုတ္တော၊ ဒိဋ္ဌဓမ္မပ္ပယောဇနော ဝါ အတ္ထော။ သမ္ပရာယေ နိယုတ္တော၊ သမ္ပရာယပ္ပယောဇနော ဝါ သမ္ပရာယိကော။ ဥတ္တာနောတိအာဒီသု ဝေါဟာရဝသေန ဝတ္တဗ္ဗော သုခပတိဋ္ဌတ္တာ ဥတ္တာနော ။ ဝေါဟာရံ အတိက္ကမိတွာ ဝတ္တဗ္ဗော သုညတာပဋိသံယုတ္တော ဒုက္ခပတိဋ္ဌတ္တာ ဂမ္ဘီရော။ လောကုတ္တရော အစ္စန္တတိရောက္ခတ္တာ ဂူဠှော။ အနိစ္စတာဒိကော ဃနာဒီဟိ ပဋိစ္ဆန္နတ္တာ ပဋိစ္ဆန္နော။ အပစုရဝေါဟာရေန ဝတ္တဗ္ဗော ယထာရုတံ အဂ္ဂဟေတွာ အဓိပ္ပာယဿ နေတဗ္ဗတော နေယျော။ ပစုရဝေါဟာရေန ဝတ္တဗ္ဗော ဝစနမတ္တေနေဝ အဓိပ္ပာယဿ နီတတ္တာ နီတော။ သုပရိသုဒ္ဓသီလသမာဓိဝိပဿနတ္ထော တဒင်္ဂဝိက္ခမ္ဘနဝသေန ဝဇ္ဇဝိရဟိတတ္တာ အနဝဇ္ဇော။ ကိလေသသမုစ္ဆေဒနတော အရိယမဂ္ဂတ္ထော နက္ကိလေသော။ ကိလေသပဋိပ္ပဿဒ္ဓတ္တာ အရိယဖလတ္ထော ဝေါဒါနော။ သင်္ခတာသင်္ခတေသု အဂ္ဂဓမ္မတ္တာ နိဗ္ဗာနံ ပရမတ္ထော။ ပရိဝတ္တတီတိ ဗုဒ္ဓဉာဏဿ ဝိသယဘာဝတော အဗဟိဘူတတ္တာ အန္တောဗုဒ္ဓဉာဏေ ဗျာပိတွာ ဝါ သမန္တာ ဝါ အလင်္ကရိတွာ ဝါ ဝိသေသေန ဝါ ဝတ္တတိ။

‘‘သဗ္ဗံကာယကမ္မ’’န္တိအာဒီဟိ ဘဂဝတော ဉာဏဝိသယတံ ဒဿေတိ။ ဉာဏာနုပရိဝတ္တီတိ ဉာဏံ အနုပရိဝတ္တိ၊ ဉာဏဝိရဟိတံ န ဟောတီတိ အတ္ထော။ အပ္ပဋိဟတန္တိ နိရာဝရဏတံ ဒဿေတိ။ ပုန သဗ္ဗညုတံ ဥပမာယ သာဓေတုကာမော ‘‘ယာဝတက’’န္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဇာနိတဗ္ဗန္တိ နေယျံ။ နေယျပရိယန္တော နေယျာဝသာနမဿ အတ္ထီတိ နေယျပရိယန္တိကံ။ အသဗ္ဗညူနံ ပန နေယျာဝသာနမေဝ နတ္ထိ။ ဉာဏပရိယန္တိကေပိ ဧသေဝ နယော။ ပုရိမယမကေ ဝုတ္တတ္ထမေဝ ဣမိနာ ယမကေန ဝိသေသေတွာ ဒဿေတိ ၊ တတိယယမကေန ပဋိသေဓဝသေန နိယမေတွာ ဒဿေတိ။ ဧတ္ထ စ နေယျံ ဉာဏဿ ပထတ္တာ နေယျပထော။ အညမညပရိယန္တဋ္ဌာယိနောတိ နေယျဉ္စ ဉာဏဉ္စ ခေပေတွာ ဌာနတော အညမညဿ ပရိယန္တေ ဌာနသီလာ။

အာဝဇ္ဇနပဋိဗဒ္ဓါတိ မနောဒွါရာဝဇ္ဇနာယတ္တာ၊ အာဝဇ္ဇိတာနန္တရမေဝ ဇာနာတီတိ အတ္ထော။ အာကင်္ခပဋိဗဒ္ဓါတိ ရုစိအာယတ္တာ ၊ အာဝဇ္ဇနာနန္တရံ ဇဝနဉာဏေန ဇာနာတီတိ အတ္ထော။ ဣတရာနိ ဒွေ ပဒါနိ ဣမေသံ ဒွိန္နံ ပဒါနံ ယထာက္ကမေန အတ္ထပ္ပကာသနတ္ထံ ဝုတ္တာနိ။ အာသယံ ဇာနာတီတိ ဧတ္ထ အာသယန္တိ နိဿယန္တိ ဧတ္ထာတိ အာသယော၊ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိယာ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ ကာမာဒီဟိ နေက္ခမ္မာဒီဟိ ဝါ ပရိဘာဝိတဿ သန္တာနဿေတံ အဓိဝစနံ။ သတ္တသန္တာနံ အနုသေန္တိ အနုပဝတ္တေန္တီတိ အနုသယာ၊ ထာမဂတာနံ ကာမရာဂါဒီနံဝ ဧတံ အဓိဝစနံ။ အနုသယံ ဇာနာတီတိ အနုသယကထာ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တာယေဝ။

စရိတန္တိ ပုဗ္ဗေ ကတကုသလာကုသလကမ္မံ။ အဓိမုတ္တိန္တိ သမ္ပတိ ကုသလေ အကုသလေ ဝါ စိတ္တဝေါသဂ္ဂေါ။ အပ္ပရဇက္ခေတိ ပညာမယေ အက္ခိမှိ အပ္ပံ ရာဂါဒိရဇော ဧတေသန္တိ အပ္ပရဇက္ခာ။ အပ္ပံ ရာဂါဒိရဇော ဧတေသန္တိ ဝါ အပ္ပရဇက္ခာ၊ တေ အပ္ပရဇက္ခေ။ မဟာရဇက္ခေတိ ဉာဏမယေ အက္ခိမှိ မဟန္တံ ရာဂါဒိရဇော ဧတေသန္တိ မဟာရဇက္ခာ။ မဟန္တံ ရာဂါဒိရဇော ဧတေသန္တိ ဝါ မဟာရဇက္ခာ၊ တေ မဟာရဇက္ခေ။ တိက္ခိန္ဒြိယေ မုဒိန္ဒြိယေတိ တိက္ခာနိ သဒ္ဓါဒီနိ ဣန္ဒြိယာနိ ဧတေသန္တိ တိက္ခိန္ဒြိယာ။ မုဒူနိ သဒ္ဓါဒီနိ ဣန္ဒြိယာနိ ဧတေသန္တိ မုဒိန္ဒြိယာ။ သွာကာရေ ဒွါကာရေတိ သုန္ဒရာ သဒ္ဓါဒယော အာကာရာ ကောဋ္ဌာသာ ဧတေသန္တိ သွာကာရာ။ ကုစ္ဆိတာ ဂရဟိတာ အသဒ္ဓါဒယော အာကာရာ ကောဋ္ဌာသာ ဧတေသန္တိ ဒွါကာရာ။ သုဝိညာပယေ ဒုဝိညာပယေတိ ယေ ကထိတံ ကာရဏံ သလ္လက္ခေန္တိ သုခေန သက္ကာ ဟောန္တိ ဝိညာပေတုံ၊ တေ သုဝိညာပယာ။ တဗ္ဗိပရီတာ ဒုဝိညာပယာ။ ဘဗ္ဗာဘဗ္ဗေတိ ဘဗ္ဗေ စ အဘဗ္ဗေ စ။ အရိယာယ ဇာတိယာ ဘဝန္တိ ဇာယန္တီတိ ဘဗ္ဗာ။ ဝတ္တမာနသမီပေ ဝတ္တမာနဝစနံ။ ဘဝိဿန္တိ ဇာယိဿန္တိ ဝါတိ ဘဗ္ဗာ၊ ဘာဇနဘူတာတိ အတ္ထော။ ယေ အရိယမဂ္ဂပဋိဝေဓဿ အနုစ္ဆဝိကာ ဥပနိဿယသမ္ပန္နာ၊ တေ ဘဗ္ဗာ။ ဝုတ္တပဋိပက္ခာ အဘဗ္ဗာ။

သတ္တေ ပဇာနာတီတိ ရူပါဒိကေ အာရမ္မဏေ လဂ္ဂေ လဂ္ဂိတေ သတ္တေ ပဇာနာတိ။ သဒေဝကောလောကောတိ သဟ ဒေဝေဟိ သဒေဝကော။ သဟ မာရေန သမာရကော။ သဟ ဗြဟ္မုနာ သဗြဟ္မကော။ သဟ သမဏဗြာဟ္မဏေဟိ သဿမဏဗြာဟ္မဏီ။ ပဇာတတ္တာ ပဇာ။ သဟ ဒေဝမနုဿေဟိ သဒေဝမနုဿာ။ ‘‘ပဇာ’’တိ သတ္တလောကဿ ပရိယာယဝစနမေတံ။ တတ္ထ သဒေဝကဝစနေန ပဉ္စကာမာဝစရဒေဝဂ္ဂဟဏံ၊ သမာရကဝစနေန ဆဋ္ဌကာမာဝစရဒေဝဂ္ဂဟဏံ။ သဗြဟ္မကဝစနေန ဗြဟ္မကာယိကာဒိဗြဟ္မဂ္ဂဟဏံ။ သဿမဏဗြာဟ္မဏီဝစနေန သာသနဿ ပစ္စတ္ထိကပစ္စာမိတ္တသမဏဗြာဟ္မဏဂ္ဂဟဏံ သမိတပါပဗာဟိတပါပသမဏဗြာဟ္မဏဂ္ဂဟဏဉ္စ။ ပဇာဝစနေန သတ္တလောကဂ္ဂဟဏံ။ သဒေဝမနုဿဝစနေန သမ္မုတိဒေဝအဝသေသမနုဿဂ္ဂဟဏံ။ ဧဝမေတ္ထ တီဟိ ပဒေဟိ ဩကာသလောကော။ ဒွီဟိ ပဇာဝသေန သတ္တလောကော ဂဟိတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

အပရော နယော – သဒေဝကဂ္ဂဟဏေန အရူပါဝစရလောကော ဂဟိတော၊ သမာရကဂ္ဂဟဏေန ဆကာမာဝစရလောကော၊ သဗြဟ္မကဂ္ဂဟဏေန ရူပါဝစရဗြဟ္မလောကော၊ သဿမဏဗြာဟ္မဏာဒိဂ္ဂဟဏေန စတုပရိသဝသေန သမ္မုတိဒေဝေဟိ ဝါ သဟ မနုဿလောကော၊ အဝသေသသဗ္ဗသတ္တလောကော ဝါ။ အပိ စေတ္ထ သဒေဝကဝစနေန ဥက္ကဋ္ဌပရိစ္ဆေဒတော သဗ္ဗဿပိ လောကဿ အန္တောဗုဒ္ဓဉာဏေ ပရိဝတ္တနဘာဝံ သာဓေတိ။ တတော ယေသံ သိယာ ‘‘မာရော မဟာနုဘာဝေါ ဆကာမာဝစရိဿရော ဝသဝတ္တီ၊ ကိံ သောပိ အန္တောဗုဒ္ဓဉာဏေ ပရိဝတ္တတီ’’တိ။ တေသံ ဝိမတိံ ဝိဓမေန္တော ‘‘သမာရကော’’တိ အာဟ။ ယေသံ ပန သိယာ ‘‘ဗြဟ္မာ မဟာနုဘာဝေါ၊ ဧကင်္ဂုလိယာ ဧကသ္မိံ စက္ကဝါဠသဟဿေ အာလောကံ ဖရတိ။ ဒွီဟိ…ပေ… ဒသဟိ အင်္ဂုလီဟိ ဒသသု စက္ကဝါဠသဟဿေသု အာလောကံ ဖရတိ၊ အနုတ္တရဉ္စ ဈာနသမာပတ္တိသုခံ ပဋိသံဝေဒေတိ၊ ကိံ သောပိ အန္တောဗုဒ္ဓဉာဏေ ပရိဝတ္တတီ’’တိ။ တေသံ ဝိမတိံ ဝိဓမေန္တော ‘‘သဗြဟ္မကော’’တိ အာဟ။ တတော ယေသံ သိယာ ‘‘ပုထူ သမဏဗြာဟ္မဏာ သာသနပစ္စတ္ထိကာ၊ ကိံ တေပိ အန္တောဗုဒ္ဓဉာဏေ ပရိဝတ္တန္တီ’’တိ။ တေသံ ဝိမတိံ ဝိဓမေန္တော ‘‘သဿမဏဗြာဟ္မဏီ ပဇာ’’တိ အာဟ။

ဧဝံ ဥက္ကဋ္ဌာနံ အန္တောဗုဒ္ဓဉာဏေ ပရိဝတ္တနဘာဝံ ပကာသေတွာ အထ သမ္မုတိဒေဝေ အဝသေသမနုဿေ စ ဥပါဒါယ ဥက္ကဋ္ဌပရိစ္ဆေဒဝသေန သေသသတ္တလောကဿ အန္တောဗုဒ္ဓဉာဏေ ပရိဝတ္တနဘာဝံ ပကာသေန္တော ‘‘သဒေဝမနုဿာ’’တိ အာဟ။ အယမေတ္ထ အနုသန္ဓိက္ကမော။ ပေါရာဏာ ပနာဟု ‘‘သဒေဝကောတိ ဒေဝတာဟိ သဒ္ဓိံ အဝသေသလောကော။ သမာရကောတိ မာရေန သဒ္ဓိံ အဝသေသလောကော။ သဗြဟ္မကောတိ ဗြဟ္မေဟိ သဒ္ဓိံ အဝသေသလောကော။ ဧဝံ သဗ္ဗေပိ တိဘဝူပဂေ သတ္တေ တီဟာကာရေဟိ တီသု ပဒေသု ပက္ခိပိတွာ ပုန ဒွီဟာကာရေဟိ ပရိယာဒါတုံ ‘သဿမဏဗြာဟ္မဏီ ပဇာ သဒေဝမနုဿာ’တိ ဝုတ္တံ။ ဧဝံ ပဉ္စဟိ ပဒေဟိ တေန တေန အာကာရေန တေဓာတုကမေဝ ပရိယာဒိန္နံ ဟောတီ’’တိ။

အန္တမသောတိ ဥပရိမန္တေန။ တိမိတိမိင်္ဂလန္တိ ဧတ္ထ တိမိ နာမ ဧကာ မစ္ဆဇာတိ၊ တိမိံ ဂိလိတုံ သမတ္ထာ တတော မဟန္တသရီရာ တိမိင်္ဂလာ နာမ ဧကာ မစ္ဆဇာတိ၊ တိမိင်္ဂလမ္ပိ ဂိလိတုံ သမတ္ထာ ပဉ္စယောဇနသတိကသရီရာ တိမိတိမိင်္ဂလာ နာမ ဧကာ မစ္ဆဇာတိ။ ဣဓ ဇာတိဂ္ဂဟဏေန ဧကဝစနံ ကတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဂရုဠံ ဝေနတေယျန္တိ ဧတ္ထ ဂရုဠောတိ ဇာတိဝသေန နာမံ။ ဝေနတေယျောတိ ဂေါတ္တဝသေန။ ပဒေသေတိ ဧကဒေသေ။ သာရိပုတ္တသမာတိ သဗ္ဗဗုဒ္ဓါနံ ဓမ္မသေနာပတိတ္ထေရေ ဂဟေတွာ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ သေသသာဝကာ ဟိ ပညာယ ဓမ္မသေနာပတိတ္ထေရေန သမာ နာမ နတ္ထိ။ ယထာဟ – ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မမ သာဝကာနံ ဘိက္ခူနံ မဟာပညာနံ ယဒိဒံ သာရိပုတ္တော’’တိ (အ။ နိ။ ၁။၁၈၈-၁၈၉)။ အဋ္ဌကထာယဉ္စ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၁၇၁၊ ပဋိ။ မ။ အဋ္ဌ။ ၂။၃။၅) ဝုတ္တံ –

‘‘လောကနာထံ ဌပေတွာန၊ ယေ စညေ သန္တိ ပါဏိနော၊

ပညာယ သာရိပုတ္တဿ၊ ကလံ နာဂ္ဃန္တိ သောဠသိ’’န္တိ။

ဖရိတွာတိ ဗုဒ္ဓဉာဏံ သဗ္ဗဒေဝမနုဿာနမ္ပိ ပညံ ပါပုဏိတွာ ဌာနတော တေသံ ပညံ ဖရိတွာ ဗျာပိတွာ တိဋ္ဌတိ။ အဘိဘဝိတွာတိ သဗ္ဗဒေဝမနုဿာနမ္ပိ ပညံ အတိက္ကမိတွာ၊ တေသံ အဝိသယဘူတမ္ပိ သဗ္ဗံ နေယျံ အဘိဘဝိတွာ တိဋ္ဌတီတိ အတ္ထော။

ပဋိသမ္ဘိဒါယံ (ပဋိ။ မ။ ၃။၅) ပန ‘‘အတိဃံသိတွာ’’တိ ပါဌော၊ ဃံသိတွာ တုဒိတွာတိ အတ္ထော။ ယေပိ တေတိအာဒီဟိ ဧဝံ ဖရိတွာ အဘိဘဝိတွာ ဌာနဿ ပစ္စက္ခကာရဏံ ဒဿေတိ။ တတ္ထ ပဏ္ဍိတာတိ ပဏ္ဍိစ္စေန သမန္နာဂတာ ။ နိပုဏာတိ သဏှသုခုမဗုဒ္ဓိနော သုခုမေ အတ္ထန္တရေ ပဋိဝိဇ္ဈနသမတ္ထာ။ ကတပရပ္ပဝါဒါတိ ဝိညာတပရပ္ပဝါဒါ စေဝ ပရေဟိ သဒ္ဓိံ ကတဝါဒပရိစယာ စ။ ဝါလဝေဓိရူပါတိ ဝါလဝေဓိဓနုဂ္ဂဟသဒိသာ။ ဝေါ ဘိန္ဒန္တာ မညေ စရန္တိ ပညာဂတေန ဒိဋ္ဌိဂတာနီတိ ဝါလဝေဓီ ဝိယ ဝါလံ သုခုမာနိပိ ပရေသံ ဒိဋ္ဌိဂမနာနိ အတ္တနော ပညာဂမနေန ဘိန္ဒန္တာ ဝိယ စရန္တီတိ အတ္ထော။ အထ ဝါ ‘‘ဂူထဂတံ မုတ္တဂတ’’န္တိအာဒီသု (အ။ နိ။ ၉။၁၁) ဝိယ ပညာ ဧဝ ပညာဂတံ။ ဒိဋ္ဌိယော ဧဝ ဒိဋ္ဌိဂတာနိ။ ပဉှေ အဘိသင်္ခရိတွာ အဘိသင်္ခရိတွာတိ ဒွိပဒမ္ပိ တိပဒမ္ပိ စတုပဒမ္ပိ ပုစ္ဆံ ရစယိတွာ တေသံ ပဉှာနံ အတိဗဟုကတ္တာ သဗ္ဗသင်္ဂဟတ္ထံ ဒွိက္ခတ္တုံ ဝုတ္တံ။ ဂူဠှာနိ စ ပဋိစ္ဆန္နာနိ စ အတ္ထဇာတာနီတိ ပါဌသေသော။ တေသံ တထာ ဝိနယံ ဒိသွာ အတ္တနာ အဘိသင်္ခတံ ပဉှံ ပုစ္ဆန္တီတိ ဧဝံ ဘဂဝတာ အဓိပ္ပေတတ္တာ ပဉှံ ပုစ္ဆန္တိ။ အညေသံ ပန ပုစ္ဆာယ ဩကာသမေဝ အဒတွာ ဘဂဝါ ဥပသင်္ကမန္တာနံ ဓမ္မံ ဒေသေတိ။ ယထာဟ –

‘‘တေ ပဉှံ အဘိသင်္ခရောန္တိ ‘ဣမံ မယံ ပဉှံ သမဏံ ဂေါတမံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပုစ္ဆိဿာမ၊ သစေ နော သမဏော ဂေါတမော ဧဝံ ပုဋ္ဌော ဧဝံ ဗျာကရိဿတိ၊ ဧဝမဿ မယံ ဝါဒံ အာရောပေဿာမ၊ ဧဝံ စေပိ နော ပုဋ္ဌော ဧဝံ ဗျာကရိဿတိ၊ ဧဝမ္ပိဿ မယံ ဝါဒံ အာရောပေဿာမာ’တိ။ တေ သုဏန္တိ ‘သမဏော ခလု ဘော ဂေါတမော အမုကံ နာမ ဂါမံ ဝါ နိဂမံ ဝါ ဩသဋော’တိ။ တေ ယေန သမဏော ဂေါတမော တေနုပသင်္ကမန္တိ။ တေ သမဏော ဂေါတမော ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေတိ သမာဒပေတိ သမုတ္တေဇေတိ သမ္ပဟံသေတိ။ တေ သမဏေန ဂေါတမေန ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿိတာ သမာဒပိတာ သမုတ္တေဇိတာ သမ္ပဟံသိတာ န စေဝ သမဏံ ဂေါတမံ ပဉှံ ပုစ္ဆန္တိ၊ ကုတောဿ ဝါဒံ အာရောပေဿန္တိ၊ အညဒတ္ထု သမဏဿေဝ ဂေါတမဿ သာဝကာ သမ္ပဇ္ဇန္တီ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၂၈၉)။

ကသ္မာ ပဉှေ န ပုစ္ဆန္တီတိ စေ? ဘဂဝါ ကိရ ပရိသမဇ္ဈေ ဓမ္မံ ဒေသေန္တော ပရိသာယ အဇ္ဈာသယံ ဩလောကေတိ၊ တတော ပဿတိ ‘‘ဣမေ ပဏ္ဍိတာ ဂူဠှံ ရဟဿံ ပဉှံ ဩဝဋ္ဋိကသာရံ ကတွာ အာဂတာ’’တိ။ သော တေဟိ အပုဋ္ဌောယေဝ ‘‘ပဉှပုစ္ဆာယ ဧတ္တကာ ဒေါသာ၊ ဝိဿဇ္ဇနေ ဧတ္တကာ၊ အတ္ထေ၊ ပဒေ၊ အက္ခရေ ဧတ္တကာတိ၊ ဣမံ ပဉှံ ပုစ္ဆန္တော ဧဝံ ပုစ္ဆေယျ၊ ဝိဿဇ္ဇေန္တော ဧဝံ ဝိဿဇ္ဇေယျာ’’တိ၊ ဣတိ ဩဝဋ္ဋိကသာရံ ကတွာ အာနီတေ ပဉှေ ဓမ္မကထာယ အန္တရေ ပက္ခိပိတွာ ဒဿေတိ။ တေ ပဏ္ဍိတာ ‘‘သေယျာ ဝတ နော၊ ယေ မယံ ဣမေ ပဉှေ န ပုစ္ဆိမှာ။ သစေပိ မယံ ပုစ္ဆေယျာမ၊ အပ္ပတိဋ္ဌိတေ နော ကတွာ သမဏော ဂေါတမော ခိပေယျာ’’တိ အတ္တမနာ ဘဝန္တိ။

အပိ စ ဗုဒ္ဓါ နာမ ဓမ္မံ ဒေသေန္တာ ပရိသံ မေတ္တာယ ဖရန္တိ။ မေတ္တာဖရဏေန ဒသဗလေသု မဟာဇနဿ စိတ္တံ ပသီဒတိ။ ဗုဒ္ဓါ နာမ ရူပဂ္ဂပ္ပတ္တာ ဟောန္တိ ဒဿနသမ္ပန္နာ မဓုရဿရာ မုဒုဇိဝှာ သုဖုသိတဒန္တာဝရဏာ၊ အမတေန ဟဒယံ သိဉ္စန္တာ ဝိယ ဓမ္မံ ကထေန္တိ။ တတြ နေသံ မေတ္တာဖရဏေန ပသန္နစိတ္တာနံ ဧဝံ ဟောတိ – ‘‘ဧဝရူပံ အဒွေဇ္ဈကထံ အမောဃကထံ နိယျာနိကကထံ ကထေန္တေန ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ န သက္ခိဿာမ ပစ္စနီကဂ္ဂါဟံ ဂဏှိတု’’န္တိ အတ္တနော ပသန္နဘာဝေနေဝ ပဉှေ န ပုစ္ဆန္တီတိ။

ကထိတာ ဝိဿဇ္ဇိတာ ဝါတိ ‘‘ဧဝံ တုမှေ ပုစ္ဆထာ’’တိ အပုစ္ဆိတပဉှာနံ ဥစ္စာရဏေန တေ ပဉှာ ဘဂဝတာ ကထိတာ ဧဝ ဟောန္တိ။ ယထာ စ တေ ဝိဿဇ္ဇေတဗ္ဗာ၊ တထာ ဝိဿဇ္ဇိတာ ဧဝ ဟောန္တိ။ နိဒ္ဒိဋ္ဌကာရဏာတိ ဣမိနာ ကာရဏေန ဣမိနာ ဟေတုနာ ဧဝံ ဟောန္တီတိ ဧဝံ သဟေတုကံ ကတွာ ဝိဿဇ္ဇနေန ဘဂဝတာ နိဒ္ဒိဋ္ဌကာရဏာ ဧဝ ဟောန္တိ တေ ပဉှာ။ ဥပက္ခိတ္တကာ စ တေ ဘဂဝတော သမ္ပဇ္ဇန္တီတိ ခတ္တိယပဏ္ဍိတာဒယော ဘဂဝတော ပဉှဝိဿဇ္ဇနေနေဝ ဘဂဝတော သမီပေ ခိတ္တကာ ပက္ခိတ္တကာ သမ္ပဇ္ဇန္တိ၊ သာဝကာ ဝါ သမ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ဥပါသကာ ဝါတိ အတ္ထော၊ သာဝကသမ္ပတ္တိံ ဝါ ပါပုဏန္တိ၊ ဥပါသကသမ္ပတ္တိံ ဝါတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အထာတိ အနန္တရတ္ထေ၊ တေသံ ဥပက္ခိတ္တကသမ္ပတ္တိသမနန္တရမေဝါတိ အတ္ထော။ တတ္ထာတိ တသ္မိံ ဌာနေ၊ တသ္မိံ အဓိကာရေ ဝါ။ အတိရောစတီတိ အတိဝိယ ဇောတတိ ပကာသတိ။ ယဒိဒံ ပညာယာတိ ယာယံ ဘဂဝတော ပညာ၊ တာယ ပညာယ ဘဂဝါဝ အတိရောစတီတိ အတ္ထော။ ဣတိ-သဒ္ဒေါ ကာရဏတ္ထော၊ ဣမိနာ ကာရဏေနာတိ အတ္ထော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ပါကဋမေဝါတိ။

သဒ္ဓမ္မပ္ပဇ္ဇောတိကာယ မဟာနိဒ္ဒေသဋ္ဌကထာယ

ပသူရသုတ္တနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။