📜

၂-၃။ မိလိန္ဒပဉှော

၁။ မဟာဝဂ္ဂေါ

၁။ ပညတ္တိပဉှော

၁။ အထ ¶ ¶ ¶ ခေါ မိလိန္ဒော ရာဇာ ယေနာယသ္မာ နာဂသေနော တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မတာ နာဂသေနေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ၊ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ အာယသ္မာပိ ခေါ နာဂသေနော ပဋိသမ္မောဒနီယေနေဝ [ပဋိသမ္မောဒိ၊ တေနေဝ (သီ။)] မိလိန္ဒဿ ရညော စိတ္တံ အာရာဓေသိ။ အထ ခေါ မိလိန္ဒော ရာဇာ အာယသ္မန္တံ နာဂသေနံ ဧတဒဝေါစ ‘‘ကထံ ဘဒန္တော ဉာယတိ၊ ကိန္နာမောသိ ဘန္တေ’’တိ? ‘‘နာဂသေနော’’တိ ခေါ အဟံ၊ မဟာရာဇ၊ ဉာယာမိ၊ ‘‘နာဂသေနော’’တိ ခေါ မံ၊ မဟာရာဇ၊ သဗြဟ္မစာရီ သမုဒါစရန္တိ၊ အပိ စ မာတာပိတရော နာမံ ကရောန္တိ ‘‘နာဂသေနော’’တိ ဝါ ‘‘သူရသေနော’’တိ ဝါ ‘‘ဝီရသေနော’’တိ ဝါ ‘‘သီဟသေနော’’တိ ဝါ၊ အပိ စ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ သင်္ခါ သမညာ ပညတ္တိ ဝေါဟာရော နာမမတ္တံ ယဒိဒံ နာဂသေနောတိ၊ န ဟေတ္ထ ပုဂ္ဂလော ဥပလဗ္ဘတီတိ။

အထ ခေါ မိလိန္ဒော ရာဇာ ဧဝမာဟ ‘‘သုဏန္တု မေ ဘောန္တော ပဉ္စသတာ ယောနကာ အသီတိသဟဿာ စ ဘိက္ခူ၊ အယံ နာဂသေနော ဧဝမာဟ ‘န ဟေတ္ထ ပုဂ္ဂလော ဥပလဗ္ဘတီ’တိ၊ ကလ္လံ နု ခေါ တဒဘိနန္ဒိတု’’န္တိ။ အထ ခေါ မိလိန္ဒော ရာဇာ အာယသ္မန္တံ နာဂသေနံ ဧတဒဝေါစ ‘‘သစေ၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ ပုဂ္ဂလော နူပလဗ္ဘတိ၊ ကော စရဟိ တုမှာကံ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ ဒေတိ၊ ကော တံ ပရိဘုဉ္ဇတိ၊ ကော သီလံ ရက္ခတိ၊ ကော ဘာဝနမနုယုဉ္ဇတိ၊ ကော မဂ္ဂဖလနိဗ္ဗာနာနိ သစ္ဆိကရောတိ၊ ကော ပါဏံ ဟနတိ၊ ကော အဒိန္နံ အာဒိယတိ၊ ကော ကာမေသုမိစ္ဆာစာရံ စရတိ၊ ကော မုသာ ဘဏတိ၊ ကော မဇ္ဇံ ပိဝတိ၊ ကော ပဉ္စာနန္တရိယကမ္မံ ¶ ကရောတိ၊ တသ္မာ နတ္ထိ ကုသလံ၊ နတ္ထိ အကုသလံ၊ နတ္ထိ ကုသလာကုသလာနံ ကမ္မာနံ ကတ္တာ ဝါ ကာရေတာ ဝါ၊ နတ္ထိ သုကတဒုက္ကဋာနံ ကမ္မာနံ ဖလံ ဝိပါကော၊ သစေ ¶ ၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ ယော တုမှေ မာရေတိ၊ နတ္ထိ တဿာပိ ပါဏာတိပါတော၊ တုမှာကမ္ပိ၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ နတ္ထိ အာစရိယော၊ နတ္ထိ ဥပဇ္ဈာယော၊ နတ္ထိ ဥပသမ္ပဒါ။ ‘နာဂသေနောတိ မံ၊ မဟာရာဇ၊ သဗြဟ္မစာရီ သမုဒါစရန္တီ’တိ ယံ ဝဒေသိ၊ ‘ကတမော ဧတ္ထ နာဂသေနော ¶ ? ကိန္နု ခေါ၊ ဘန္တေ၊ ကေသာ နာဂသေနော’’တိ? ‘‘န ဟိ မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘လောမာ နာဂသေနော’’တိ? ‘‘န ဟိ မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘နခါ…ပေ… ဒန္တာ…ပေ… တစော…ပေ… မံသံ…ပေ… နှာရု…ပေ… အဋ္ဌိ…ပေ… အဋ္ဌိမိဉ္ဇံ…ပေ… ဝက္ကံ…ပေ… ဟဒယံ…ပေ… ယကနံ…ပေ… ကိလောမကံ…ပေ… ပိဟကံ…ပေ… ပပ္ဖာသံ…ပေ… အန္တံ…ပေ… အန္တဂုဏံ…ပေ… ဥဒရိယံ…ပေ… ကရီသံ…ပေ… ပိတ္တံ…ပေ… သေမှံ…ပေ… ပုဗ္ဗော…ပေ… လောဟိတံ…ပေ… သေဒေါ…ပေ… မေဒေါ…ပေ… အဿု…ပေ… ဝသာ…ပေ… ခေဠော…ပေ… သိင်္ဃာဏိကာ…ပေ… လသိကာ…ပေ… မုတ္တံ…ပေ… မတ္ထကေ မတ္ထလုင်္ဂံ နာဂသေနော’’တိ? ‘‘န ဟိမဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘ကိံ နု ခေါ၊ ဘန္တေ၊ ရူပံ နာဂသေနော’’တိ? ‘‘နဟိ မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘ဝေဒနာ နာဂသေနော’’တိ?‘‘န ဟိ မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘သညာ နာဂသေနော’’တိ? ‘‘န ဟိ မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘သင်္ခါရာ နာဂသေနော’’တိ? ‘‘န ဟိ မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘ဝိညာဏံ နာဂသေနော’’တိ? ‘‘န ဟိ မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန၊ ဘန္တေ၊ ရူပဝေဒနာသညာသင်္ခါရဝိညာဏံ နာဂသေနော’’တိ? ‘‘န ဟိ မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန၊ ဘန္တေ၊ အညတြ ရူပဝေဒနာသညာသင်္ခါရဝိညာဏံ နာဂသေနော’’တိ? ‘‘န ဟိ မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘တမဟံ ဘန္တေ၊ ပုစ္ဆန္တော ပုစ္ဆန္တော န ပဿာမိ နာဂသေနံ။ နာဂသေနသဒ္ဒေါ ယေဝ နု ခေါ၊ ဘန္တေ၊ နာဂသေနော’’တိ? ‘‘န ဟိ မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘ကော ပနေတ္ထ နာဂသေနော၊ အလိကံ တွံ၊ ဘန္တေ၊ ဘာသသိ မုသာဝါဒံ၊ နတ္ထိ နာဂသေနော’’တိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ နာဂသေနော မိလိန္ဒံ ရာဇာနံ ဧတဒဝေါစ ‘‘တွံ ခေါသိ၊ မဟာရာဇ၊ ခတ္တိယသုခုမာလော အစ္စန္တသုခုမာလော၊ တဿ တေ၊ မဟာရာဇ၊ မဇ္ဈနှိကသမယံ တတ္တာယ ဘူမိယာ ဥဏှာယ ဝါလိကာယ ခရာယ သက္ခရကထလိကာယ [ခရာ သက္ခရကဌလဝါလိကာ (သီ။ ပီ။)] မဒ္ဒိတွာ ပါဒေနာဂစ္ဆန္တဿ ပါဒါ ရုဇ္ဇန္တိ၊ ကာယော ကိလမတိ၊ စိတ္တံ ဥပဟညတိ၊ ဒုက္ခသဟဂတံ ကာယဝိညာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ကိံ နု ခေါ တွံ ပါဒေနာဂတောသိ၊ ဥဒါဟု ဝါဟနေနာ’’တိ? ‘‘နာဟံ၊ ဘန္တေ၊ ပါဒေနာဂစ္ဆာမိ၊ ရထေနာဟံ ¶ အာဂတောသ္မီ’’တိ။ ‘‘သစေ၊ တွံ မဟာရာဇ၊ ရထေနာဂတောသိ၊ ရထံ မေ အာရောစေဟိ၊ ကိံ နု ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဤသာ ရထော’’တိ? ‘‘န ဟိ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘အက္ခော ရထော’’တိ? ‘‘န ဟိ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘စက္ကာနိ ရထော’’တိ? ‘‘န ဟိ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ရထပဉ္ဇရံ ရထော’’တိ? ‘‘န ဟိ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ရထဒဏ္ဍကော ရထော’’တိ? ‘‘န ဟိ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ယုဂံ ရထော’’တိ? ‘‘န ဟိ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ရသ္မိယော ¶ ရထော’’တိ? ‘‘န ဟိ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ပတောဒလဋ္ဌိ ရထော’’တိ? ‘‘န ဟိ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကိံ နု ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဤသာအက္ခစက္ကရထပဉ္ဇရရထဒဏ္ဍယုဂရသ္မိပတောဒါ ရထော’’တိ? ‘‘န ဟိ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန၊ မဟာရာဇ ¶ ၊ အညတြ ဤသာအက္ခစက္ကရထပဉ္ဇရရထဒဏ္ဍယုဂရသ္မိပတောဒါ ရထော’’တိ? ‘‘န ဟိ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘တမဟံ၊ မဟာရာဇ၊ ပုစ္ဆန္တော ပုစ္ဆန္တော န ပဿာမိ ရထံ။ ရထသဒ္ဒေါယေဝ နု ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ရထော’’တိ? ‘‘န ဟိ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကော ပနေတ္ထ ရထော၊ အလိကံ၊ တွံ မဟာရာဇ၊ ဘာသသိ မုသာဝါဒံ၊ နတ္ထိ ရထော၊ တွံသိ၊ မဟာရာဇ၊ သကလဇမ္ဗုဒီပေ အဂ္ဂရာဇာ၊ ကဿ ပန တွံ ဘာယိတွာ မုသာဝါဒံ ဘာသသိ၊ သုဏန္တု မေ ဘောန္တော ပဉ္စသတာ ယောနကာ အသီတိသဟဿာ စ ဘိက္ခူ၊ အယံ မိလိန္ဒော ရာဇာ ဧဝမာဟ ‘ရထေနာဟံ အာဂတောသ္မီ’တိ၊ သစေ တွံ၊ မဟာရာဇ၊ ရထေနာဂတော‘သိ၊ ရထံ မေ အာရောစေဟီ’တိ ဝုတ္တော သမာနော ရထံ န သမ္ပာဒေတိ၊ ကလ္လံ နု ခေါ တဒဘိနန္ဒိတု’’န္တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ ပဉ္စသတာ ယောနကာ အာယသ္မတော နာဂသေနဿ သာဓုကာရံ ဒတွာ မိလိန္ဒံ ရာဇာနံ ဧတဒဝေါစုံ ‘‘ဣဒါနိ ခေါ တွံ၊ မဟာရာဇ၊ သက္ကောန္တော ဘာသဿူ’’တိ။

အထ ခေါ မိလိန္ဒော ရာဇာ အာယသ္မန္တံ နာဂသေနံ ဧတဒဝေါစ ‘‘နာဟံ၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ မုသာ ဘဏာမိ၊ ဤသဉ္စ ပဋိစ္စ အက္ခဉ္စ ပဋိစ္စ စက္ကာနိ စ ပဋိစ္စ ရထပဉ္ဇရဉ္စ ပဋိစ္စ ရထဒဏ္ဍကဉ္စ ပဋိစ္စ ‘ရထော’တိ သင်္ခါ သမညာ ပညတ္တိ ဝေါဟာရော နာမမတ္တံ ပဝတ္တတီ’’တိ။

‘‘သာဓု ခေါ၊ တွံ မဟာရာဇ၊ ရထံ ဇာနာသိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ မယှမ္ပိ ကေသေ စ ပဋိစ္စ လောမေ စ ပဋိစ္စ…ပေ… မတ္ထကေ မတ္ထလုင်္ဂဉ္စ ¶ ပဋိစ္စ ရူပဉ္စ ပဋိစ္စ ဝေဒနဉ္စ ပဋိစ္စ သညဉ္စ ပဋိစ္စ သင်္ခါရေ စ ပဋိစ္စ ဝိညာဏဉ္စ ပဋိစ္စ ‘နာဂသေနော’တိ သင်္ခါ သမညာ ပညတ္တိ ဝေါဟာရော နာမမတ္တံ ပဝတ္တတိ၊ ပရမတ္ထတော ပနေတ္ထ ပုဂ္ဂလော နူပလဗ္ဘတိ။ ဘာသိတမ္ပေတံ၊ မဟာရာဇ၊ ဝဇိရာယ ဘိက္ခုနိယာ ဘဂဝတော သမ္မုခါ –

‘‘‘ယထာ ဟိ အင်္ဂသမ္ဘာရာ၊ ဟောတိ သဒ္ဒေါ ရထော ဣတိ၊

ဧဝံ ခန္ဓေသု သန္တေသု၊ ဟောတိ ‘‘သတ္တော’’တိ သမ္မုတီ’’’တိ [ပဿ သံ။ နိ။ ၁။၁၇၁]။

‘‘အစ္ဆရိယံ၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ အဗ္ဘုတံ၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ အတိစိတြာနိ ပဉှပဋိဘာနာနိ ဝိသဇ္ဇိတာနိ၊ ယဒိ ဗုဒ္ဓါ တိဋ္ဌေယျ သာဓုကာရံ ဒဒေယျ၊ သာဓု သာဓု နာဂသေန၊ အတိစိတြာနိ ပဉှပဋိဘာနာနိ ဝိသဇ္ဇိတာနီ’’တိ။

ပညတ္တိပဉှော ပဌမော။

၂။ ဝဿဂဏနပဉှော

၂။ ‘‘ကတိဝဿောသိ ¶ ¶ တွံ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ? ‘‘သတ္တဝဿောဟံ၊ မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘ကေ တေ၊ ဘန္တေ၊ သတ္တ၊ တွံ ဝါ သတ္တ၊ ဂဏနာ ဝါ သတ္တာ’’တိ?

တေန ခေါ ပန သမယေန မိလိန္ဒဿ ရညော သဗ္ဗာဘရဏပဋိမဏ္ဍိတဿ အလင်္ကတပဋိယတ္တဿ ပထဝိယံ ဆာယာ ဒိဿတိ၊ ဥဒကမဏိကေ စ ဆာယာ ဒိဿတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ နာဂသေနော မိလိန္ဒံ ရာဇာနံ ဧတဒဝေါစ ‘‘အယံ တေ၊ မဟာရာဇ၊ ဆာယာ ပထဝိယံ ဥဒကမဏိကေ စ ဒိဿတိ၊ ကိံ ပန၊ မဟာရာဇ၊ တွံ ဝါ ရာဇာ၊ ဆာယာ ဝါ ရာဇာ’’တိ? ‘‘အဟံ၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ ရာဇာ၊ နာယံ ဆာယာ ရာဇာ၊ မံ ပန နိဿာယ ဆာယာ ပဝတ္တတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဝဿာနံ ဂဏနာ သတ္တ၊ န ပနာဟံ သတ္တ၊ မံ ပန နိဿာယ သတ္တ ပဝတ္တတိ၊ ဆာယူပမံ မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘အစ္ဆရိယံ၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ အဗ္ဘုတံ၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ အတိစိတြာနိ ပဉှပဋိဘာနာနိ ဝိသဇ္ဇိတာနီ’’တိ။

ဝဿဂဏနပဉှော ဒုတိယော။

၃။ ဝီမံသနပဉှော

၃။ ရာဇာ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ သလ္လပိဿသိ မယာ သဒ္ဓိ’’န္တိ? ‘‘သစေ၊ တွံ မဟာရာဇ၊ ပဏ္ဍိတဝါဒံ [ပဏ္ဍိတဝါဒါ (သီ။ ပီ။)] သလ္လပိဿသိ သလ္လပိဿာမိ၊ သစေ ပန ရာဇဝါဒံ သလ္လပိဿသိ န သလ္လပိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ကထံ၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ ပဏ္ဍိတာ သလ္လပန္တီ’’တိ? ‘‘ပဏ္ဍိတာနံ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ သလ္လာပေ အာဝေဌနမ္ပိ ကယိရတိ၊ နိဗ္ဗေဌနမ္ပိ ကယိရတိ၊ နိဂ္ဂဟောပိ ကယိရတိ၊ ပဋိကမ္မမ္ပိ ¶ ကယိရတိ၊ ဝိဿာသောပိ [ဝိသေသောပိ (သီ။ ပီ။)] ကယိရတိ၊ ပဋိဝိဿာသောပိ ကယိရတိ၊ န စ တေန ပဏ္ဍိတာ ကုပ္ပန္တိ၊ ဧဝံ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ပဏ္ဍိတာ သလ္လပန္တီ’’တိ။ ‘‘ကထံ ပန၊ ဘန္တေ၊ ရာဇာနော သလ္လပန္တီ’’တိ? ‘‘ရာဇာနော ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ သလ္လာပေ ဧကံ ဝတ္ထုံ ပဋိဇာနန္တိ၊ ယော တံ ဝတ္ထုံ ဝိလောမေတိ၊ တဿ ဒဏ္ဍံ အာဏာပေန္တိ ‘ဣမဿ ဒဏ္ဍံ ပဏေထာ’တိ၊ ဧဝံ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ရာဇာနော သလ္လပန္တီ’’တိ။ ‘‘ပဏ္ဍိတဝါဒါဟံ၊ ဘန္တေ၊ သလ္လပိဿာမိ၊ နော ရာဇဝါဒံ၊ ဝိဿဋ္ဌော ဘဒန္တော သလ္လပတု ယထာ ဘိက္ခုနာ ဝါ သာမဏေရေန ဝါ ဥပါသကေန ဝါ အာရာမိကေန ¶ ဝါ သဒ္ဓိံ သလ္လပတိ ¶ ၊ ဧဝံ ဝိဿဋ္ဌော ဘဒန္တော သလ္လပတု မာ ဘာယတူ’’တိ။ ‘‘သုဋ္ဌု မဟာရာဇာ’’တိ ထေရော အဗ္ဘာနုမောဒိ။

ရာဇာ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ပုစ္ဆိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ပုစ္ဆ မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘ပုစ္ဆိတောသိ မေ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဝိသဇ္ဇိတံ မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန၊ ဘန္တေ၊ တယာ ဝိသဇ္ဇိတ’’န္တိ? ‘‘ကိံ ပန၊ မဟာရာဇ၊ တယာ ပုစ္ဆိတ’’န္တိ။

ဝီမံသနပဉှော တတိယော။

၄။ အနန္တကာယပဉှော

၄။ အထ ခေါ မိလိန္ဒဿ ရညော ဧတဒဟောသိ ‘‘ပဏ္ဍိတော ခေါ အယံ ဘိက္ခု ပဋိဗလော မယာ သဒ္ဓိံ သလ္လပိတုံ၊ ဗဟုကာနိ စ မေ ဌာနာနိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗာနိ ဘဝိဿန္တိ၊ ယာဝ အပုစ္ဆိတာနိ ယေဝ တာနိ ဌာနာနိ ဘဝိဿန္တိ၊ အထ သူရိယော အတ္ထံ ဂမိဿတိ၊ ယံနူနာဟံ သွေ အန္တေပုရေ သလ္လပေယျ’’န္တိ။ အထ ခေါ ရာဇာ ဒေဝမန္တိယံ ဧတဒဝေါစ ‘‘တေန ဟိ၊ တွံ ဒေဝမန္တိယ၊ ဘဒန္တဿ အာရောစေယျာသိ ‘သွေ အန္တေပုရေ ရညာ သဒ္ဓိံ သလ္လာပေါ ဘဝိဿတီ’’’တိ။ ဣဒံ ဝတွာ မိလိန္ဒော ရာဇာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ထေရံ နာဂသေနံ အာပုစ္ဆိတွာ ရထံ အဘိရူဟိတွာ ‘‘နာဂသေနော နာဂသေနော’’တိ သဇ္ဈာယံ ကရောန္တော ပက္ကာမိ။

အထ ခေါ ဒေဝမန္တိယော အာယသ္မန္တံ နာဂသေနံ ဧတဒဝေါစ ‘‘ရာဇာ၊ ဘန္တေ၊ မိလိန္ဒော ဧဝမာဟ ‘သွေ အန္တေပုရေ ရညာ သဒ္ဓိံ သလ္လာပေါ ဘဝိဿတီ’’’တိ။ ‘‘သုဋ္ဌူ’’တိ ထေရော အဗ္ဘာနုမောဒိ။ အထ ခေါ တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန ဒေဝမန္တိယော စ အနန္တကာယော စ မင်္ကုရော စ သဗ္ဗဒိန္နော စ ယေန မိလိန္ဒော ရာဇာ တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ရာဇာနံ မိလိန္ဒံ ဧတဒဝေါစုံ ‘‘အာဂစ္ဆတု၊ မဟာရာဇ၊ ဘဒန္တော နာဂသေနော’’တိ ¶ ? ‘‘အာမ အာဂစ္ဆတူ’’တိ။ ‘‘ကိတ္တကေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ အာဂစ္ဆတူ’’တိ? ‘‘ယတ္တကေ ဘိက္ခူ ဣစ္ဆတိ၊ တတ္တကေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ အာဂစ္ဆတူ’’တိ။

အထ ခေါ သဗ္ဗဒိန္နော အာဟ ‘‘အာဂစ္ဆတု၊ မဟာရာဇ၊ ဒသဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိ’’န္တိ၊ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ ရာဇာ အာဟ ‘‘ယတ္တကေ ဘိက္ခူ ဣစ္ဆတိ၊ တတ္တကေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ အာဂစ္ဆတူ’’တိ ¶ ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ သဗ္ဗဒိန္နော အာဟ ‘‘အာဂစ္ဆတု၊ မဟာရာဇ၊ ဒသဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိ’’န္တိ။ တတိယမ္ပိ ခေါ ရာဇာ အာဟ ‘‘ယတ္တကေ ¶ ဘိက္ခူ ဣစ္ဆတိ၊ တတ္တကေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ အာဂစ္ဆတူ’’တိ။ တတိယမ္ပိ ခေါ သဗ္ဗဒိန္နော အာဟ ‘‘အာဂစ္ဆတု၊ မဟာရာဇ၊ ဒသဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိ’’န္တိ။ ‘‘သဗ္ဗော ပနာယံ သက္ကာရော ပဋိယာဒိတော၊ အဟံ ဘဏာမိ ‘ယတ္တကေ ဘိက္ခူ ဣစ္ဆတိ၊ တတ္တကေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ အာဂစ္ဆတူ’တိ။ အယံ၊ ဘဏေ သဗ္ဗဒိန္နော၊ အညထာ ဘဏတိ၊ ကိံ နု မယံ နပ္ပဋိဗလာ ဘိက္ခူနံ ဘောဇနံ ဒါတု’’န္တိ? ဧဝံ ဝုတ္တေ သဗ္ဗဒိန္နော မင်္ကု အဟောသိ။

အထ ခေါ ဒေဝမန္တိယော စ အနန္တကာယော စ မင်္ကုရော စ ယေနာယသ္မာ နာဂသေနော တေနုပသင်္ကမိံသု၊ ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ နာဂသေနံ ဧတဒဝေါစုံ ‘‘ရာဇာ၊ ဘန္တေ၊ မိလိန္ဒော ဧဝမာဟ ‘ယတ္တကေ ဘိက္ခူ ဣစ္ဆတိ၊ တတ္တကေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ အာဂစ္ဆတူ’’’တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ နာဂသေနော ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ အသီတိယာ ဘိက္ခုသဟဿေဟိ သဒ္ဓိံ သာဂလံ ပါဝိသိ။

အထ ခေါ အနန္တကာယော အာယသ္မန္တံ နာဂသေနံ နိဿာယ ဂစ္ဆန္တော အာယသ္မန္တံ နာဂသေနံ ဧတဒဝေါစ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ယံ ပနေတံ ဗြူသိ ‘နာဂသေနော’တိ၊ ကတမော ဧတ္ထ၊ နာဂသေနော’’တိ? ထေရော အာဟ ‘‘ကော ပနေတ္ထ ‘နာဂသေနော’တိ မညသီ’’တိ? ‘‘ယော သော၊ ဘန္တေ၊ အဗ္ဘန္တရေ ဝါတော ဇီဝေါ ပဝိသတိ စ နိက္ခမတိ စ၊ သော ‘နာဂသေနော’တိ မညာမီ’’တိ။ ‘‘ယဒိ ပနေသော ဝါတော နိက္ခမိတွာ နပ္ပဝိသေယျ၊ ပဝိသိတွာ န နိက္ခမေယျ၊ ဇီဝေယျ နု ခေါ သော ပုရိသော’’တိ? ‘‘န ဟိ ဘန္တေ’’တိ ¶ ။ ‘‘ယေ ပနိမေ သင်္ခဓမကာ သင်္ခံ ဓမေန္တိ၊ တေသံ ဝါတော ပုန ပဝိသတီ’’တိ? ‘‘န ဟိ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ယေ ပနိမေ ဝံသဓမကာ ဝံသံ ဓမေန္တိ၊ တေသံ ဝါတော ပုန ပဝိသတီ’’တိ? ‘‘န ဟိ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ယေ ပနိမေ သိင်္ဂဓမကာ သိင်္ဂံ ဓမေန္တိ၊ တေသံ ဝါတော ပုန ပဝိသတီ’’တိ? ‘‘န ဟိ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘အထ ကိဿ ပန တေန န မရန္တီ’’တိ။ ‘‘နာဟံ ပဋိဗလော တယာ ဝါဒိနာ သဒ္ဓိံ သလ္လပိတုံ၊ သာဓု၊ ဘန္တေ၊ အတ္ထံ ဇပ္ပေဟီ’’တိ။ ‘‘နေသော ဇီဝေါ၊ အဿာသပဿာသာ နာမေတေ ကာယသင်္ခါရာ’’တိ ထေရော အဘိဓမ္မကထံ ကထေသိ။ အထ အနန္တကာယော ဥပါသကတ္တံ ပဋိဝေဒေသီတိ။

အနန္တကာယပဉှော စတုတ္ထော။

၅။ ပဗ္ဗဇ္ဇပဉှော

၅။ အထ ¶ ¶ ခေါ အာယသ္မာ နာဂသေနော ယေန မိလိန္ဒဿ ရညော နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ အထ ခေါ မိလိန္ဒော ရာဇာ အာယသ္မန္တံ နာဂသေနံ သပရိသံ ပဏီတေန ခါဒနီယေန ဘောဇနီယေန သဟတ္ထာ သန္တပ္ပေတွာ သမ္ပဝါရေတွာ ဧကမေကံ ဘိက္ခုံ ဧကမေကေန ဒုဿယုဂေန အစ္ဆာဒေတွာ အာယသ္မန္တံ နာဂသေနံ တိစီဝရေန အစ္ဆာဒေတွာ အာယသ္မန္တံ နာဂသေနံ ဧတဒဝေါစ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန ဒသဟိ၊ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ဣဓ နိသီဒထ၊ အဝသေသာ ဂစ္ဆန္တူ’’တိ။

အထ ခေါ မိလိန္ဒော ရာဇာ အာယသ္မန္တံ နာဂသေနံ ဘုတ္တာဝိံ ဩနီတပတ္တပါဏိံ ဝိဒိတွာ အညတရံ နီစံ အာသနံ ဂဟေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ၊ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ မိလိန္ဒော ရာဇာ အာယသ္မန္တံ နာဂသေနံ ဧတဒဝေါစ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ကိမှိ ဟောတိ ကထာသလ္လာပေါ’’တိ? ‘‘အတ္ထေန မယံ၊ မဟာရာဇ၊ အတ္ထိကာ၊ အတ္ထေ ဟောတု ကထာသလ္လာပေါ’’တိ။

ရာဇာ အာဟ ‘‘ကိမတ္ထိယာ၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ တုမှာကံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ၊ ကော စ တုမှာကံ ပရမတ္ထော’’တိ။ ထေရော အာဟ ‘‘ကိန္တိ၊ မဟာရာဇ၊ ဣဒံ ဒုက္ခံ နိရုဇ္ဈေယျ၊ အညဉ္စ ဒုက္ခံ န ဥပ္ပဇ္ဇေယျာတိ။ ဧတဒတ္ထာ၊ မဟာရာဇ၊ အမှာကံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ၊ အနုပါဒါ ပရိနိဗ္ဗာနံ ခေါ ပန အမှာကံ ပရမတ္ထော’’တိ။

‘‘ကိံ ပန၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ သဗ္ဗေ ဧတဒတ္ထာယ ¶ ပဗ္ဗဇန္တီ’’တိ? ‘‘န ဟိ၊ မဟာရာဇ၊ ကေစိ ဧတဒတ္ထာယ ပဗ္ဗဇန္တိ၊ ကေစိ ရာဇာဘိနီတာ [ရာဇဘီတိတာ (သီ။)] ပဗ္ဗဇန္တိ၊ ကေစိ စောရာဘိနီတာ [စောရဘီတိတာ (သီ။)] ပဗ္ဗဇန္တိ၊ ကေစိ ဣဏဋ္ဋာ ပဗ္ဗဇန္တိ၊ ကေစိ အာဇီဝိကတ္ထာယ ပဗ္ဗဇန္တိ၊ ယေ ပန သမ္မာ ပဗ္ဗဇန္တိ၊ တေ ဧတဒတ္ထာယ ပဗ္ဗဇန္တီ’’တိ။

‘‘တွံ ပန၊ ဘန္တေ၊ ဧတဒတ္ထာယ ပဗ္ဗဇိတောသီ’’တိ? ‘‘အဟံ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဒဟရကော သန္တော ပဗ္ဗဇိတော၊ န ဇာနာမိ ဣမဿ နာမတ္ထာယ ပဗ္ဗဇာမီတိ၊ အပိ စ ခေါ မေ ဧဝံ အဟောသိ ‘ပဏ္ဍိတာ ဣမေ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ၊ တေ မံ သိက္ခာပေဿန္တီ’တိ၊ သွာဟံ တေဟိ သိက္ခာပိတော ဇာနာမိ စ ပဿာမိ စ ‘ဣမဿ နာမတ္ထာယ ပဗ္ဗဇ္ဇာ’’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ ¶ ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

ပဗ္ဗဇ္ဇပဉှော ပဉ္စမော။

၆။ ပဋိသန္ဓိပဉှော

၆။ ရာဇာ ¶ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ အတ္ထိ ကောစိ မတော န ပဋိသန္ဒဟတီ’’တိ။ ထေရော အာဟ ‘‘ကောစိ ပဋိသန္ဒဟတိ၊ ကောစိ န ပဋိသန္ဒဟတီ’’တိ။ ‘‘ကော ပဋိသန္ဒဟတိ၊ ကော န ပဋိသန္ဒဟတီ’’တိ? ‘‘သကိလေသော၊ မဟာရာဇ၊ ပဋိသန္ဒဟတိ၊ နိက္ကိလေသော န ပဋိသန္ဒဟတီ’’တိ။ ‘‘တွံ ပန၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ ပဋိသန္ဒဟိဿသီ’’တိ? ‘‘သစေ၊ မဟာရာဇ၊ သဥပါဒါနော ဘဝိဿာမိ ပဋိသန္ဒဟိဿာမိ၊ သစေ အနုပါဒါနော ဘဝိဿာမိ န ပဋိသန္ဒဟိဿာမီ’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

ပဋိသန္ဓိပဉှော ဆဋ္ဌော။

၇။ ယောနိသောမနသိကာရပဉှော

၇။ ရာဇာ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ယော န ပဋိသန္ဒဟတိ၊ နနု သော ယောနိသော မနသိကာရေန န ပဋိသန္ဒဟတီ’’တိ? ‘‘ယောနိသော စ မဟာရာဇ၊ မနသိကာရေန ပညာယ စ အညေဟိ စ ကုသလေဟိ ဓမ္မေဟီ’’တိ။ ‘‘နနု၊ ဘန္တေ၊ ယောနိသော မနသိကာရော ယေဝ ပညာ’’တိ? ‘‘န ဟိ၊ မဟာရာဇ၊ အညော မနသိကာရော၊ အညာ ပညာ၊ ဣမေသံ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ အဇေဠကဂေါဏမဟိံသဩဋ္ဌဂဒြဘာနမ္ပိ မနသိကာရော အတ္ထိ၊ ပညာ ပန တေသံ နတ္ထီ’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

ယောနိသောမနသိကာရပဉှော သတ္တမော။

၈။ မနသိကာရလက္ခဏပဉှော

၈။ ရာဇာ ¶ အာဟ ‘‘ကိံလက္ခဏော၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ မနသိကာရော၊ ကိံလက္ခဏာ ပညာ’’တိ? ‘‘ဦဟနလက္ခဏော ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ မနသိကာရော၊ ဆေဒနလက္ခဏာ ပညာ’’တိ။

‘‘ကထံ ဦဟနလက္ခဏော မနသိကာရော၊ ကထံ ဆေဒနလက္ခဏာ ပညာ၊ ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ဇာနာသိ၊ တွံ မဟာရာဇ၊ ယဝလာဝကေ’’တိ။ ‘‘အာမ ¶ ၊ ဘန္တေ၊ ဇာနာမီ’’တိ ¶ ။ ‘‘ကထံ၊ မဟာရာဇ၊ ယဝလာဝကာ ယဝံ လုနန္တီ’’တိ? ‘‘ဝါမေန၊ ဘန္တေ၊ ဟတ္ထေန ယဝကလာပံ ဂဟေတွာ ဒက္ခိဏေန ဟတ္ထေန ဒါတ္တံ ဂဟေတွာ ဒါတ္တေန ဆိန္ဒန္တီ’’တိ။

‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ယဝလာဝကော ဝါမေန ဟတ္ထေန ယဝကလာပံ ဂဟေတွာ ဒက္ခိဏေန ဟတ္ထေန ဒါတ္တံ ဂဟေတွာ ယဝံ ဆိန္ဒတိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ယောဂါဝစရော မနသိကာရေန မာနသံ ဂဟေတွာ ပညာယ ကိလေသေ ဆိန္ဒတိ၊ ဧဝံ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဦဟနလက္ခဏော မနသိကာရော၊ ဧဝံ ဆေဒနလက္ခဏာ ပညာ’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

မနသိကာရလက္ခဏပဉှော အဋ္ဌမော။

၉။ သီလလက္ခဏပဉှော

၉။ ရာဇာ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ယံ ပနေတံ ဗြူသိ ‘အညေဟိ စ ကုသလေဟိ ဓမ္မေဟီ’တိ၊ ကတမေ တေ ကုသလာ ဓမ္မာ’’တိ? ‘‘သီလံ၊ မဟာရာဇ၊ သဒ္ဓါ ဝီရိယံ သတိ သမာဓိ၊ ဣမေ တေ ကုသလာ ဓမ္မာ’’တိ။ ‘‘ကိံလက္ခဏံ၊ ဘန္တေ၊ သီလ’’န္တိ? ‘‘ပတိဋ္ဌာနလက္ခဏံ၊ မဟာရာဇ၊ သီလံ သဗ္ဗေသံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ၊ ဣန္ဒြိယဗလဗောဇ္ဈင်္ဂမဂ္ဂင်္ဂသတိပဋ္ဌာနသမ္မပ္ပဓာနဣဒ္ဓိပါဒဈာနဝိမောက္ခသ- မာဓိသမာပတ္တီနံ သီလံ ပတိဋ္ဌံ၊ သီလေ ပတိဋ္ဌိတော ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ယောဂါဝစရော သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ ဘာဝေတိ သဒ္ဓိန္ဒြိယံ ဝီရိယိန္ဒြိယံ သတိန္ဒြိယံ သမာဓိန္ဒြိယံ ပညိန္ဒြိယန္တိ၊ သဗ္ဗေ ကုသလာ ဓမ္မာ န ပရိဟာယန္တီ’’တိ။ ‘‘ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ ¶ ၊ ယေ ကေစိ ဗီဇဂါမဘူတဂါမာ ဝုဍ္ဎိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇန္တိ၊ သဗ္ဗေ တေ ပထဝိံ နိဿာယ ပထဝိယံ ပတိဋ္ဌာယ ဝုဍ္ဎိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇန္တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ယောဂါဝစရော သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ ဘာဝေတိ သဒ္ဓိန္ဒြိယံ ဝီရိယိန္ဒြိယံ သတိန္ဒြိယံ သမာဓိန္ဒြိယံ ပညိန္ဒြိယ’’န္တိ။

‘‘ဘိယျော ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ယေ ကေစိ ဗလကရဏီယာ ကမ္မန္တာ ကယိရန္တိ၊ သဗ္ဗေ တေ ပထဝိံ နိဿာယ ပထဝိယံ ပတိဋ္ဌာယ ကယိရန္တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ယောဂါဝစရော သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ ¶ ဘာဝေတိ သဒ္ဓိန္ဒြိယံ ဝီရိယိန္ဒြိယံ သတိန္ဒြိယံ သမာဓိန္ဒြိယံ ပညိန္ဒြိယ’’န္တိ ¶ ။

‘‘ဘိယျော ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ နဂရဝဍ္ဎကီ နဂရံ မာပေတုကာမော ပဌမံ နဂရဋ္ဌာနံ သောဓာပေတွာ ခါဏုကဏ္ဋကံ အပကဍ္ဎာပေတွာ ဘူမိံ သမံ ကာရာပေတွာ တတော အပရဘာဂေ ဝီထိစတုက္ကသိင်္ဃာဋကာဒိပရိစ္ဆေဒေန ဝိဘဇိတွာ နဂရံ မာပေတိ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ယောဂါဝစရော သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ ဘာဝေတိ သဒ္ဓိန္ဒြိယံ ဝီရိယိန္ဒြိယံ သတိန္ဒြိယံ သမာဓိန္ဒြိယံ ပညိန္ဒြိယ’’န္တိ။

‘‘ဘိယျော ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ လင်္ဃကော သိပ္ပံ ဒဿေတုကာမော ပထဝိံ ခဏာပေတွာ သက္ခရကထလံ အပကဍ္ဎာပေတွာ ဘူမိံ သမံ ကာရာပေတွာ မုဒုကာယ ဘူမိယာ သိပ္ပံ ဒဿေတိ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ယောဂါဝစရော သီလံ နိဿာယ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ ဘာဝေတိ သဒ္ဓိန္ဒြိယံ ဝီရိယိန္ဒြိယံ သတိန္ဒြိယံ သမာဓိန္ဒြိယံ ပညိန္ဒြိယန္တိ။ ဘာသိတမ္ပေတံ၊ မဟာရာဇ၊ ဘဂဝတာ –

‘‘‘သီလေ ပတိဋ္ဌာယ နရော သပညော၊ စိတ္တံ ပညဉ္စ ဘာဝယံ၊

အာတာပီ နိပကော ဘိက္ခု၊ သော ဣမံ ဝိဇဋယေ ဇဋ’န္တိ [ပဿ သံ။ နိ။ ၁။၂၃]။

‘‘‘အယံ ပတိဋ္ဌာ ဓရဏီဝ ပါဏိနံ၊ ဣဒဉ္စ မူလံ ကုသလာဘိဝုဍ္ဎိယာ၊

မုခဉ္စိဒံ သဗ္ဗဇိနာနုသာသနေ၊ ယော သီလက္ခန္ဓော ဝရပါတိမောက္ခိယော’’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

သီလလက္ခဏပဉှော နဝမော။

၁၀။ သမ္ပသာဒနလက္ခဏသဒ္ဓါပဉှော

၁၀။ ရာဇာ ¶ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ကိံလက္ခဏာ သဒ္ဓါ’’တိ? ‘‘သမ္ပသာဒနလက္ခဏာ စ၊ မဟာရာဇ၊ သဒ္ဓါ၊ သမ္ပက္ခန္ဒနလက္ခဏာ စာ’’တိ။ ‘‘ကထံ၊ ဘန္တေ၊ သမ္ပသာဒနလက္ခဏာ သဒ္ဓါ’’တိ? ‘‘သဒ္ဓါ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ နီဝရဏေ ¶ ဝိက္ခမ္ဘေတိ၊ ဝိနီဝရဏံ စိတ္တံ ဟောတိ အစ္ဆံ ¶ ဝိပ္ပသန္နံ အနာဝိလံ။ ဧဝံ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ သမ္ပသာဒနလက္ခဏာ သဒ္ဓါ’’တိ။

‘‘ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ စတုရင်္ဂိနိယာ သေနာယ သဒ္ဓိံ အဒ္ဓါနမဂ္ဂပ္ပဋိပန္နော ပရိတ္တံ ဥဒကံ တရေယျ၊ တံ ဥဒကံ ဟတ္ထီဟိ စ အဿေဟိ စ ရထေဟိ စ ပတ္တီဟိ စ ခုဘိတံ ဘဝေယျ အာဝိလံ လုဠိတံ ကလလီဘူတံ။ ဥတ္တိဏ္ဏော စ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ မနုဿေ အာဏာပေယျ ‘ပါနီယံ၊ ဘဏေ၊ အာဟရထ၊ ပိဝိဿာမီ’တိ၊ ရညော စ ဥဒကပ္ပသာဒကော မဏိ ဘဝေယျ။ ‘ဧဝံ ဒေဝါ’တိ ခေါ တေ မနုဿာ ရညော စက္ကဝတ္တိဿ ပဋိဿုတွာ တံ ဥဒကပ္ပသာဒကံ မဏိံ ဥဒကေ ပက္ခိပေယျုံ၊ တသ္မိံ ဥဒကေ ပက္ခိတ္တမတ္တေ သင်္ခသေဝါလပဏကံ ဝိဂစ္ဆေယျ၊ ကဒ္ဒမော စ သန္နိသီဒေယျ၊ အစ္ဆံ ဘဝေယျ ဥဒကံ ဝိပ္ပသန္နံ အနာဝိလံ။ တတော ရညော စက္ကဝတ္တိဿ ပါနီယံ ဥပနာမေယျုံ ‘ပိဝတု၊ ဒေဝ၊ ပါနီယ’န္တိ။

‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ဥဒကံ၊ ဧဝံ စိတ္တံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ယထာ တေ မနုဿာ၊ ဧဝံ ယောဂါဝစရော ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ယထာ သင်္ခသေဝါလပဏကံ ကဒ္ဒမော စ၊ ဧဝံ ကိလေသာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ယထာ ဥဒကပ္ပသာဒကော မဏိ၊ ဧဝံ သဒ္ဓါ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ၊ ယထာ ဥဒကပ္ပသာဒကေ မဏိမှိ ဥဒကေ ပက္ခိတ္တမတ္တေ သင်္ခသေဝါလပဏကံ ဝိဂစ္ဆေယျ၊ ကဒ္ဒမော စ သန္နိသီဒေယျ၊ အစ္ဆံ ဘဝေယျ ဥဒကံ ဝိပ္ပသန္နံ အနာဝိလံ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ သဒ္ဓါ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ နီဝရဏေ ဝိက္ခမ္ဘေတိ၊ ဝိနီဝရဏံ စိတ္တံ ဟောတိ အစ္ဆံ ဝိပ္ပသန္နံ အနာဝိလံ၊ ဧဝံ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ သမ္ပသာဒနလက္ခဏာ သဒ္ဓါ’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

သမ္ပသာဒနလက္ခဏသဒ္ဓါပဉှော ဒသမော။

၁၁။ သမ္ပက္ခန္ဒနလက္ခဏသဒ္ဓါပဉှော

၁၁။ ‘‘ကထံ ¶ ၊ ဘန္တေ၊ သမ္ပက္ခန္ဒနလက္ခဏာ သဒ္ဓါ’’တိ၊? ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ယောဂါဝစရော အညေသံ စိတ္တံ ဝိမုတ္တံ ပဿိတွာ သောတာပတ္တိဖလေ ဝါ သကဒါဂါမိဖလေ ဝါ အနာဂါမိဖလေ ဝါ အရဟတ္တေ ဝါ သမ္ပက္ခန္ဒတိ ယောဂံ ကရောတိ အပ္ပတ္တဿ ပတ္တိယာ အနဓိဂတဿ အဓိဂမာယ အသစ္ဆိကတဿ သစ္ဆိကိရိယာယ။ ဧဝံ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ သမ္ပက္ခန္ဒနလက္ခဏာ သဒ္ဓါ’’တိ။

‘‘ဩပမ္မံ ¶ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ဥပရိပဗ္ဗတေ မဟာမေဃော ¶ အဘိပ္ပဝဿေယျ၊ တံ ဥဒကံ ယထာနိန္နံ ပဝတ္တမာနံ ပဗ္ဗတကန္ဒရပဒရသာခါ ပရိပူရေတွာ နဒိံ ပရိပူရေယျ၊ သာ ဥဘတော ကူလာနိ သံဝိဿန္ဒန္တီ ဂစ္ဆေယျ၊ အထ မဟာဇနကာယော အာဂန္တွာ တဿာ နဒိယာ ဥတ္တာနတံ ဝါ ဂမ္ဘီရတံ ဝါ အဇာနန္တော ဘီတော ဝိတ္ထတော တီရေ တိဋ္ဌေယျ၊ အထညတရော ပုရိသော အာဂန္တွာ အတ္တနော ထာမဉ္စ ဗလဉ္စ သမ္ပဿန္တော ဂါဠှံ ကစ္ဆံ ဗန္ဓိတွာ ပက္ခန္ဒိတွာ တရေယျ၊ တံ တိဏ္ဏံ ပဿိတွာ မဟာဇနကာယောပိ တရေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ယောဂါဝစရော အညေသံ စိတ္တံ ဝိမုတ္တံ ပဿိတွာ သောတာပတ္တိဖလေ ဝါ သကဒါဂါမိဖလေ ဝါ အနာဂါမိဖလေ ဝါ အရဟတ္တေ ဝါ သမ္ပက္ခန္ဒတိ ယောဂံ ကရောတိ အပ္ပတ္တဿ ပတ္တိယာ အနဓိဂတဿ အဓိဂမာယ အသစ္ဆိကတဿ သစ္ဆိကိရိယာယ။ ဧဝံ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ သမ္ပက္ခန္ဒနလက္ခဏာ သဒ္ဓါတိ။ ဘာသိတမ္ပေတံ၊ မဟာရာဇ၊ ဘဂဝတာ သံယုတ္တနိကာယဝရေ –

‘‘‘သဒ္ဓါယ တရတီ ဩဃံ၊ အပ္ပမာဒေန အဏ္ဏဝံ၊

ဝီရိယေန ဒုက္ခမစ္စေတိ၊ ပညာယ ပရိသုဇ္ဈတီ’’’တိ [ပဿ သံ။ နိ။ ၁။၂၄၆]။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

သမ္ပက္ခန္ဒနလက္ခဏသဒ္ဓါပဉှော ဧကာဒသမော။

၁၂။ ဝီရိယလက္ခဏပဉှော

၁၂။ ရာဇာ ¶ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ကိံလက္ခဏံ ဝီရိယ’’န္တိ? ‘‘ဥပတ္ထမ္ဘနလက္ခဏံ၊ မဟာရာဇ၊ ဝီရိယံ၊ ဝီရိယူပတ္ထမ္ဘိတာ သဗ္ဗေ ကုသလာ ဓမ္မာ န ပရိဟာယန္တီ’’တိ။

‘‘ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ပုရိသော ဂေဟေ ပတန္တေ အညေန ဒါရုနာ ဥပတ္ထမ္ဘေယျ၊ ဥပတ္ထမ္ဘိတံ သန္တံ ဧဝံ တံ ဂေဟံ န ပတေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဥပတ္ထမ္ဘနလက္ခဏံ ဝီရိယံ၊ ဝီရိယူပတ္ထမ္ဘိတာ သဗ္ဗေ ကုသလာ ဓမ္မာ န ပရိဟာယန္တီ’’တိ။

‘‘ဘိယျော ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ပရိတ္တကံ သေနံ မဟတီ သေနာ ဘဉ္ဇေယျ၊ တတော ရာဇာ အညမညံ အနုဿာရေယျ အနုပေသေယျ အတ္တနော ¶ ပရိတ္တကာယ သေနာယ ဗလံ အနုပဒံ ဒဒေယျ၊ တာယ သဒ္ဓိံ ပရိတ္တကာ သေနာ မဟတိံ သေနံ ဘဉ္ဇေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဥပတ္ထမ္ဘနလက္ခဏံ ဝီရိယံ၊ ဝီရိယူပတ္ထမ္ဘိတာ သဗ္ဗေ ကုသလာ ဓမ္မာ န ပရိဟာယန္တိ။ ဘာသိတမ္ပေတံ ¶ ၊ မဟာရာဇ၊ ဘဂဝတာ – ‘ဝီရိယဝါ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကော အကုသလံ ပဇဟတိ၊ ကုသလံ ဘာဝေတိ။ သာဝဇ္ဇံ ပဇဟတိ၊ အနဝဇ္ဇံ ဘာဝေတိ။ သုဒ္ဓမတ္တာနံ ပရိဟရတီ’’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

ဝီရိယလက္ခဏပဉှော ဒွါဒသမော။

၁၃။ သတိလက္ခဏပဉှော

၁၃။ ရာဇာ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ကိံလက္ခဏာ သတီ’’တိ? ‘‘အပိလာပနလက္ခဏာ၊ မဟာရာဇ၊ သတိ၊ ဥပဂ္ဂဏှနလက္ခဏာ စာ’’တိ။ ‘‘ကထံ၊ ဘန္တေ၊ အပိလာပနလက္ခဏာ သတီ’’တိ? ‘‘သတိ၊ မဟာရာဇ၊ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ကုသလာကုသလသာဝဇ္ဇာနဝဇ္ဇဟီနပ္ပဏီတကဏှသုက္ကသပ္ပဋိဘာဂဓမ္မေ အပိလာပေတိ ‘ဣမေ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ၊ ဣမေ စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓာနာ၊ ဣမေ စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ၊ ဣမာနိ ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ၊ ဣမာနိ ပဉ္စ ဗလာနိ၊ ဣမေ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ၊ အယံ အရိယော ¶ အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ၊ အယံ သမထော၊ အယံ ဝိပဿနာ၊ အယံ ဝိဇ္ဇာ၊ အယံ ဝိမုတ္တီ’တိ။ တတော ယောဂါဝစရော သေဝိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ သေဝတိ၊ အသေဝိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ န သေဝတိ။ ဘဇိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ ဘဇတိ အဘဇိတ္တဗ္ဗေ ဓမ္မေ န ဘဇတိ။ ဧဝံ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ အပိလာပနလက္ခဏာ သတီ’’တိ။

‘‘ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ရညော စက္ကဝတ္တိဿ ဘဏ္ဍာဂါရိကော ရာဇာနံ စက္ကဝတ္တိံ သာယံ ပါတံ ယသံ သရာပေတိ ‘ဧတ္တကာ၊ ဒေဝ၊ တေ ဟတ္ထီ၊ ဧတ္တကာ အဿာ၊ ဧတ္တကာ ရထာ၊ ဧတ္တကာ ပတ္တီ၊ ဧတ္တကံ ဟိရညံ၊ ဧတ္တကံ သုဝဏ္ဏံ၊ ဧတ္တကံ သာပတေယျံ၊ တံ ဒေဝေါ သရတူ’တိ ရညော သာပတေယျံ အပိလာပေတိ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ သတိ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ကုသလာကုသလသာဝဇ္ဇာနဝဇ္ဇဟီနပ္ပဏီတကဏှသုက္ကသပ္ပဋိဘာဂဓမ္မေ အပိလာပေတိ ‘ဣမေ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ၊ ဣမေ စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓာနာ၊ ဣမေ စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ၊ ဣမာနိ ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ၊ ဣမာနိ ပဉ္စ ဗလာနိ၊ ဣမေ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ၊ အယံ အရိယော ¶ အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ၊ အယံ သမထော၊ အယံ ဝိပဿနာ၊ အယံ ဝိဇ္ဇာ၊ အယံ ဝိမုတ္တီ’တိ။ တတော ယောဂါဝစရော သေဝိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ သေဝတိ၊ အသေဝိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ န သေဝတိ။ ဘဇိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ ဘဇတိ၊ အဘဇိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ န ဘဇတိ။ ဧဝံ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ အပိလာပနလက္ခဏာ သတီ’’တိ။

‘‘ကထံ၊ ဘန္တေ၊ ဥပဂ္ဂဏှနလက္ခဏာ သတီ’’တိ? ‘‘သတိ၊ မဟာရာဇ၊ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဟိတာဟိတာနံ ဓမ္မာနံ ဂတိယော သမနွေတိ ‘ဣမေ ဓမ္မာ ဟိတာ၊ ဣမေ ဓမ္မာ ¶ အဟိတာ။ ဣမေ ဓမ္မာ ဥပကာရာ၊ ဣမေ ဓမ္မာ အနုပကာရာ’တိ။ တတော ယောဂါဝစရော အဟိတေ ဓမ္မေ အပနုဒေတိ၊ ဟိတေ ဓမ္မေ ဥပဂ္ဂဏှာတိ။ အနုပကာရေ ဓမ္မေ အပနုဒေတိ၊ ဥပကာရေ ဓမ္မေ ဥပဂ္ဂဏှာတိ။ ဧဝံ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဥပဂ္ဂဏှနလက္ခဏာ သတီ’’တိ။

‘‘ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ရညော စက္ကဝတ္တိဿ ပရိဏာယကရတနံ ရညော ဟိတာဟိတေ ဇာနာတိ ‘ဣမေ ရညော ဟိတာ၊ ဣမေ အဟိတာ။ ဣမေ ဥပကာရာ၊ ဣမေ အနုပကာရာ’တိ။ တတော အဟိတေ အပနုဒေတိ၊ ဟိတေ ဥပဂ္ဂဏှာတိ။ အနုပကာရေ အပနုဒေတိ၊ ဥပကာရေ ဥပဂ္ဂဏှာတိ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ သတိ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဟိတာဟိတာနံ ဓမ္မာနံ ဂတိယော သမနွေတိ ‘ဣမေ ဓမ္မာ ဟိတာ၊ ဣမေ ဓမ္မာ အဟိတာ။ ဣမေ ဓမ္မာ ဥပကာရာ၊ ဣမေ ဓမ္မာ အနုပကာရာ’တိ။ တတော ယောဂါဝစရော အဟိတေ ဓမ္မေ အပနုဒေတိ၊ ဟိတေ ဓမ္မေ ဥပဂ္ဂဏှာ’တိ။ အနုပကာရေ ဓမ္မေ အပနုဒေတိ၊ ဥပကာရေ ဒမ္မေ ဥပဂ္ဂဏှာတိ။ ဧဝံ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဥပဂ္ဂဏှနလက္ခဏာ သတိ။ ဘာသိတမ္ပေတံ၊ မဟာရာဇ၊ ဘဂဝတာ – ‘သတိဉ္စ ခွာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သဗ္ဗတ္ထိကံ ဝဒါမီ’’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ ¶ ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

သတိလက္ခဏပဉှော တေရသမော။

၁၄။ သမာဓိပဉှော

၁၄။ ရာဇာ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ကိံလက္ခဏော သမာဓီ’’တိ? ‘‘ပမုခလက္ခဏော၊ မဟာရာဇ၊ သမာဓိ၊ ယေ ကေစိ ကုသလာ ဓမ္မာ၊ သဗ္ဗေ တေ သမာဓိပမုခါ ဟောန္တိ သမာဓိနိန္နာ သမာဓိပေါဏာ သမာဓိပဗ္ဘာရာ’’တိ။

‘‘ဩပမ္မံ ¶ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ကူဋာဂါရဿ ယာ ယာစိ ဂေါပါနသိယော၊ သဗ္ဗာ တာ ကူဋင်္ဂမာ ဟောန္တိ ကူဋနိန္နာ ကူဋသမောသရဏာ၊ ကူဋံ တာသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ယေ ကေစိ ကုသလာ ဓမ္မာ၊ သဗ္ဗေ တေ သမာဓိပမုခါ ဟောန္တိ သမာဓိနိန္နာ သမာဓိပေါဏာ သမာဓိပဗ္ဘာရာတိ။

‘‘ဘိယျော ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ကောစိ ရာဇာ စတုရင်္ဂိနိယာ သေနာယ သဒ္ဓိံ သင်္ဂါမံ ဩတရေယျ၊ သဗ္ဗာဝ သေနာ ဟတ္ထီ စ အဿာ စ ရထာ စ ပတ္တီ စ တပ္ပမုခါ [တမ္ပမုခါ (သျာ။ က။)] ဘဝေယျုံ တန္နိန္နာ တပ္ပောဏာ တပ္ပဗ္ဘာရာ တံ ယေဝ အနုပရိယာယေယျုံ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ယေ ကေစိ ကုသလာ ဓမ္မာ၊ သဗ္ဗေ တေ သမာဓိပမုခါ ဟောန္တိ သမာဓိနိန္နာ သမာဓိပေါဏာ ¶ သမာဓိပဗ္ဘာရာ။ ဧဝံ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ပမုခလက္ခဏော သမာဓိ။ ဘာသိတမ္ပေတံ၊ မဟာရာဇ၊ ဘဂဝတာ – ‘‘သမာဓိံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘာဝေထ၊ သမာဟိတော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ယထာဘူတံ ပဇာနာတီ’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

သမာဓိပဉှော စုဒ္ဒသမော။

၁၅။ ပညာလက္ခဏပဉှော

၁၅။ ရာဇာ ¶ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ကိံလက္ခဏာ ပညာ’’တိ? ‘‘ပုဗ္ဗေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ မယာ ဝုတ္တံ ‘ဆေဒနလက္ခဏာ ပညာ’တိ၊ အပိ စ ဩဘာသနလက္ခဏာ ပညာ’’တိ။ ‘‘ကထံ၊ ဘန္တေ၊ ဩဘာသနလက္ခဏာ ပညာ’’တိ? ‘‘ပညာ၊ မဟာရာဇ၊ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ အဝိဇ္ဇန္ဓကာရံ ဝိဓမေတိ၊ ဝိဇ္ဇောဘာသံ ဇနေတိ၊ ဉာဏာလောကံ ဝိဒံသေတိ၊ အရိယသစ္စာနိ ပါကဋာနိ ကရောတိ။ တတော ယောဂါဝစရော ‘အနိစ္စ’န္တိ ဝါ ‘ဒုက္ခ’န္တိ ဝါ ‘အနတ္တာ’တိ ဝါ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတီ’’တိ။

‘‘ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ပုရိသော အန္ဓကာရေ ဂေဟေ ပဒီပံ ပဝေသေယျ၊ ပဝိဋ္ဌော ပဒီပေါ အန္ဓကာရံ ဝိဓမေတိ၊ ဩဘာသံ ဇနေတိ၊ အာလောကံ ဝိဒံသေတိ၊ ရူပါနိ ပါကဋာနိ ကရောတိ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ပညာ ¶ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ အဝိဇ္ဇန္ဓကာရံ ဝိဓမေတိ၊ ဝိဇ္ဇောဘာသံ ဇနေတိ၊ ဉာဏာလောကံ ဝိဒံသေတိ၊ အရိယသစ္စာနိ ပါကဋာနိ ကရောတိ။ တတော ယောဂါဝစရော ‘အနိစ္စ’န္တိ ဝါ ‘ဒုက္ခ’န္တိ ဝါ ‘အနတ္တာ’တိ ဝါ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတိ။ ဧဝံ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဩဘာသနလက္ခဏာ ပညာ’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

ပညာလက္ခဏပဉှော ပန္နရသမော။

၁၆။ နာနာဓမ္မာနံ ဧကကိစ္စအဘိနိပ္ဖာဒနပဉှော

၁၆။ ရာဇာ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ဣမေ ဓမ္မာ နာနာ သန္တာ ဧကံ အတ္ထံ အဘိနိပ္ဖာဒေန္တီ’’တိ? ‘‘အာမ၊ မဟာရာဇ၊ ဣမေ ဓမ္မာ နာနာ သန္တာ ဧကံ အတ္ထံ အဘိနိပ္ဖာဒေန္တိ၊ ကိလေသေ ဟနန္တီ’’တိ။

‘‘ကထံ၊ ဘန္တေ၊ ဣမေ ဓမ္မာ နာနာ သန္တာ ဧကံ အတ္ထံ အဘိနိပ္ဖာဒေန္တိ၊ ကိလေသေ ဟနန္တိ? ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ သေနာ နာနာ သန္တာ ဟတ္ထီ စ အဿာ စ ရထာ စ ပတ္တီ ¶ စ ဧကံ အတ္ထံ အဘိနိပ္ဖာဒေန္တိ၊ သင်္ဂါမေ ပရသေနံ အဘိဝိဇိနန္တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဣမေ ဓမ္မာ နာနာ သန္တာ ဧကံ အတ္ထံ အဘိနိပ္ဖာဒေန္တိ၊ ကိလေသေ ဟနန္တီ’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

နာနာဓမ္မာနံ ဧကကိစ္စအဘိနိပ္ဖာဒနပဉှော သောဠသမော။

မဟာဝဂ္ဂေါ ပဌမော။

ဣမသ္မိံ ဝဂ္ဂေ သောဠသ ပဉှာ။

၂။ အဒ္ဓါနဝဂ္ဂေါ

၁။ ဓမ္မသန္တတိပဉှော

၁။ ရာဇာ ¶ ¶ ¶ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ယော ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ သော ဧဝ သော၊ ဥဒါဟု အညော’’တိ? ထေရော အာဟ ‘‘န စ သော၊ န စ အညော’’တိ။

‘‘ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ၊ မဟာရာဇ၊ ယဒါ တွံ ဒဟရော တရုဏော မန္ဒော ဥတ္တာနသေယျကော အဟောသိ၊ သော ယေဝ တွံ ဧတရဟိ မဟန္တော’’တိ? ‘‘န ဟိ၊ ဘန္တေ၊ အညော သော ဒဟရော တရုဏော မန္ဒော ဥတ္တာနသေယျကော အဟောသိ၊ အညော အဟံ ဧတရဟိ မဟန္တော’’တိ။ ‘‘ဧဝံ သန္တေ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ မာတာတိပိ န ဘဝိဿတိ၊ ပိတာတိပိ န ဘဝိဿတိ၊ အာစရိယောတိပိ န ဘဝိဿတိ၊ သိပ္ပဝါတိပိ န ဘဝိဿတိ၊ သီလဝါတိပိ န ဘဝိဿတိ၊ ပညဝါတိပိ န ဘဝိဿတိ။ ကိံ နု ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ အညာ ဧဝ ကလလဿ မာတာ၊ အညာ အဗ္ဗုဒဿ မာတာ၊ အညာ ပေသိယာ မာတာ၊ အညာ ဃနဿ မာတာ၊ အညာ ခုဒ္ဒကဿ မာတာ၊ အညာ မဟန္တဿ မာတာ၊ အညော သိပ္ပံ သိက္ခတိ၊ အညော သိက္ခိတော ဘဝတိ၊ အညော ပါပကမ္မံ ကရောတိ၊ အညဿ ဟတ္ထပါဒါ ဆိဇ္ဇန္တီ’’တိ? ‘‘န ဟိ၊ ဘန္တေ။ တွံ ပန၊ ဘန္တေ၊ ဧဝံ ဝုတ္တေ ကိံ ဝဒေယျာသီ’’တိ? ထေရော အာဟ ‘‘အဟညေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဒဟရော အဟောသိံ တရုဏော မန္ဒော ဥတ္တာနသေယျကော၊ အဟညေဝ ဧတရဟိ မဟန္တော၊ ဣမမေဝ ကာယံ နိဿာယ သဗ္ဗေ တေ ဧကသင်္ဂဟိတာ’’တိ။

‘‘ဘိယျော ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ကောစိဒေဝ ပုရိသော ပဒီပံ ပဒီပေယျ၊ ကိံ သော သဗ္ဗရတ္တိံ ပဒီပေယျာ’’တိ? ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ သဗ္ဗရတ္တိံ ပဒီပေယျာ’’တိ။ ‘‘ကိံ နု ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ယာ ပုရိမေ ယာမေ အစ္စိ၊ သာ မဇ္ဈိမေ ယာမေ အစ္စီ’’တိ? ‘‘န ဟိ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ယာ မဇ္ဈိမေ ယာမေ အစ္စိ၊ သာ ပစ္ဆိမေ ယာမေ အစ္စီ’’တိ? ‘‘န ဟိ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကိံ နု ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ အညော သော အဟောသိ ပုရိမေ ယာမေ ပဒီပေါ၊ အညော မဇ္ဈိမေ ယာမေ ပဒီပေါ၊ အညော ¶ ပစ္ဆိမေ ယာမေ ပဒီပေါ’’တိ? ‘‘န ဟိ ဘန္တေ၊ တံ ယေဝ နိဿာယ သဗ္ဗရတ္တိံ ပဒီပိတော’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဓမ္မသန္တတိ သန္ဒဟတိ၊ အညော ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ အညော နိရုဇ္ဈတိ၊ အပုဗ္ဗံ အစရိမံ ဝိယ သန္ဒဟတိ၊ တေန န စ သော၊ န စ အညော၊ ပုရိမဝိညာဏေ ပစ္ဆိမဝိညာဏံ သင်္ဂဟံ ဂစ္ဆတီ’’တိ။

‘‘ဘိယျော ¶ ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ခီရံ ¶ ဒုယှမာနံ ကာလန္တရေန ဒဓိ ပရိဝတ္တေယျ၊ ဒဓိတော နဝနီတံ၊ နဝနီတတော ဃတံ ပရိဝတ္တေယျ၊ ယော နု ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဧဝံ ဝဒေယျ ‘ယံ ယေဝ ခီရံ တံ ယေဝ ဒဓိ၊ ယံ ယေဝ ဒဓိ တံ ယေဝ နဝနီတံ၊ ယံ ယေဝ နဝနီတံ တံ ယေဝ ဃတ’န္တိ၊ သမ္မာ နု ခေါ သော၊ မဟာရာဇ၊ ဝဒမာနော ဝဒေယျာ’’တိ? ‘‘န ဟိ ဘန္တေ၊ တံယေဝ နိဿာယ သမ္ဘူတ’’န္တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဓမ္မသန္တတိ သန္ဒဟတိ၊ အညော ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ အညော နိရုဇ္ဈတိ၊ အပုဗ္ဗံ အစရိမံ ဝိယ သန္ဒဟတိ၊ တေန န စ သော၊ န စ အညော၊ ပုရိမဝိညာဏေ ပစ္ဆိမဝိညာဏံ သင်္ဂဟံ ဂစ္ဆတီ’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

ဓမ္မသန္တတိပဉှော ပဌမော။

၂။ ပဋိသန္ဒဟနပဉှော

၂။ ရာဇာ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ယော န ပဋိသန္ဒဟတိ၊ ဇာနာတိ သော ‘န ပဋိသန္ဒဟိဿာမီ’တိ? ‘‘အာမ၊ မဟာရာဇ၊ ယော န ပဋိသန္ဒဟတိ၊ ဇာနာတိ သော ‘န ပဋိသန္ဒဟိဿာမီ’တိ။ ‘‘ကထံ၊ ဘန္တေ၊ ဇာနာတီ’’တိ? ‘‘ယော ဟေတု ယော ပစ္စယော၊ မဟာရာဇ၊ ပဋိသန္ဒဟနာယ၊ တဿ ဟေတုဿ တဿ ပစ္စယဿ ဥပရမာ ဇာနာတိ သော ‘န ပဋိသန္ဒဟိဿာမီ’’’တိ။

‘‘ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ကဿကော ဂဟပတိကော ကသိတွာ စ ဝပိတွာ စ ဓညာဂါရံ ပရိပူရေယျ။ သော အပရေန သမယေန နေဝ ကဿေယျ န ဝပ္ပေယျ၊ ယထာသမ္ဘတဉ္စ ဓညံ ပရိဘုဉ္ဇေယျ ဝါ ဝိသဇ္ဇေယျ ဝါ ယထာ ပစ္စယံ ဝါ ကရေယျ၊ ဇာနေယျ သော၊ မဟာရာဇ၊ ကဿကော ဂဟပတိကော ‘န မေ ဓညာဂါရံ ပရိပူရေဿတီ’တိ? ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ ဇာနေယျာ’’တိ။ ‘‘ကထံ ¶ ဇာနေယျာ’’တိ? ‘‘ယော ဟေတု ယော ပစ္စယော ဓညာဂါရဿ ပရိပူရဏာယ၊ တဿ ဟေတုဿ တဿ ပစ္စယဿ ဥပရမာ ဇာနာတိ ‘န မေ ဓညာဂါရံ ပရိပူရေဿတီ’’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ယော ဟေတု ယော ပစ္စယော ပဋိသန္ဒဟနာယ၊ တဿ ဟေတုဿ တဿ ပစ္စယဿ ဥပရမာ ဇာနာတိ သော ‘န ပဋိသန္ဒဟိဿာမီ’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

ပဋိသန္ဒဟနပဉှော ဒုတိယော။

၃။ ဉာဏပညာပဉှော

၃။ ရာဇာ ¶ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ယဿ ဉာဏံ ဥပ္ပန္နံ၊ တဿ ပညာ ဥပ္ပန္နာ’’တိ? ‘‘အာမ၊ မဟာရာဇ၊ ယဿ ဉာဏံ ဥပ္ပန္နံ၊ တဿ ပညာ ဥပ္ပန္နာ’’တိ။ ‘‘ကိံ၊ ဘန္တေ၊ ယညေဝ ¶ ဉာဏံ သာ ယေဝ ပညာ’’တိ? ‘‘အာမ၊ မဟာရာဇ၊ ယညေဝ ဉာဏံ သာ ယေဝ ပညာ’’တိ။ ‘‘ယဿ ပန၊ ဘန္တေ၊ တညေဝ ဉာဏံ သာ ယေဝ ပညာ ဥပ္ပန္နာ၊ ကိံ သမ္မုယှေယျ သော၊ ဥဒါဟု န သမ္မုယှေယျာ’’တိ? ‘‘ကတ္ထစိ၊ မဟာရာဇ၊ သမ္မုယှေယျ၊ ကတ္ထစိ န သမ္မုယှေယျာ’’တိ။ ‘‘ကုဟိံ၊ ဘန္တေ၊ သမ္မုယှေယျာ’’တိ? ‘‘အညာတပုဗ္ဗေသု ဝါ၊ မဟာရာဇ၊ သိပ္ပဋ္ဌာနေသု၊ အဂတပုဗ္ဗာယ ဝါ ဒိသာယ၊ အဿုတပုဗ္ဗာယ ဝါ နာမပညတ္တိယာ သမ္မုယှေယျာ’’တိ။ ‘‘ကုဟိံ န သမ္မုယှေယျာ’’တိ? ‘‘ယံ ခေါ ပန၊ မဟာရာဇ၊ တာယ ပညာယ ကတံ ‘အနိစ္စ’န္တိ ဝါ ‘ဒုက္ခ’န္တိ ဝါ ‘အနတ္တာ’တိ ဝါ၊ တဟိံ န သမ္မုယှေယျာ’’တိ။ ‘‘မောဟော ပနဿ၊ ဘန္တေ၊ ကုဟိံ ဂစ္ဆတီ’’တိ? ‘‘မောဟော ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဉာဏေ ဥပ္ပန္နမတ္တေ တတ္ထေဝ နိရုဇ္ဈတီ’’တိ။

‘‘ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ကောစိဒေဝ ပုရိသော အန္ဓကာရဂေဟေ ပဒီပံ အာရောပေယျ၊ တတော အန္ဓကာရော နိရုဇ္ဈေယျ၊ အာလောကော ပါတုဘဝေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဉာဏေ ဥပ္ပန္နမတ္တေ မောဟော တတ္ထေဝ နိရုဇ္ဈတီ’’တိ။

‘‘ပညာ ပန၊ ဘန္တေ၊ ကုဟိံ ဂစ္ဆတီ’’တိ? ‘‘ပညာပိ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ သကိစ္စယံ ကတွာ တတ္ထေဝ နိရုဇ္ဈတိ၊ ယံ ပန တာယ ပညာယ ကတံ ‘အနိစ္စ’န္တိ ဝါ ‘ဒုက္ခ’န္တိ ဝါ ‘အနတ္တာ’တိ ဝါ၊ တံ န နိရုဇ္ဈတီ’’တိ။

‘‘ဘန္တေ ¶ နာဂသေန၊ ယံ ပနေတံ ဗြူသိ ‘ပညာ သကိစ္စယံ ကတွာ တတ္ထေဝ နိရုဇ္ဈတိ၊ ယံ ပန တာယ ပညာယ ကတံ ‘အနိစ္စ’န္တိ ဝါ ‘ဒုက္ခ’န္တိ ဝါ ‘အနတ္တာ’တိ ဝါ၊ တံ န နိရုဇ္ဈတီ’တိ၊ တဿ ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ယော ကောစိ ပုရိသော ရတ္တိံ လေခံ ပေသေတုကာမော လေခကံ ပက္ကောသာပေတွာ ပဒီပံ အာရောပေတွာ လေခံ လိခါပေယျ၊ လိခိတေ ပန လေခေ ပဒီပံ ဝိဇ္ဈာပေယျ၊ ဝိဇ္ဈာပိတေပိ ပဒီပေ လေခံ န ဝိနဿေယျ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ပညာ သကိစ္စယံ ကတွာ တတ္ထေဝ နိရုဇ္ဈတိ၊ ယံ ပန တာယ ပညာယ ကတံ ‘အနိစ္စ’န္တိ ဝါ ‘ဒုက္ခ’န္တိ ဝါ ‘အနတ္တာ’တိ ဝါ၊ တံ န နိရုဇ္ဈတီ’’တိ။

‘‘ဘိယျော ¶ ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ပုရတ္ထိမေသု ဇနပဒေသု ¶ မနုဿာ အနုဃရံ ပဉ္စ ပဉ္စ ဥဒကဃဋကာနိ ဌပေန္တိ အာလိမ္ပနံ ဝိဇ္ဈာပေတုံ၊ ဃရေ ပဒိတ္တေ တာနိ ပဉ္စ ဥဒကဃဋကာနိ ဃရဿူပရိ ခိပန္တိ၊ တတော အဂ္ဂိ ဝိဇ္ဈာယတိ၊ ကိံ နု ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ တေသံ မနုဿာနံ ဧဝံ ဟောတိ ‘ပုန တေဟိ ဃဋေဟိ ဃဋကိစ္စံ ကရိဿာမာ’’’တိ? ‘‘န ဟိ၊ ဘန္တေ၊ အလံ တေဟိ ဃဋေဟိ၊ ကိံ တေဟိ ဃဋေဟီ’’တိ? ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ပဉ္စ ဥဒကဃဋကာနိ၊ ဧဝံ ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာနိ သဒ္ဓိန္ဒြိယံ ဝီရိယိန္ဒြိယံ သတိန္ဒြိယံ သမာဓိန္ဒြိယံ ပညိန္ဒြိယံ။ ယထာ တေ မနုဿာ၊ ဧဝံ ယောဂါဝစရော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ယထာ အဂ္ဂိ၊ ဧဝံ ကိလေသာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ယထာ ပဉ္စဟိ ဥဒကဃဋကေဟိ အဂ္ဂိ ဝိဇ္ဈာပီယတိ၊ ဧဝံ ပဉ္စိန္ဒြိယေဟိ ကိလေသာ ဝိဇ္ဈာပိယန္တိ၊ ဝိဇ္ဈာပိတာပိ ကိလေသာ န ပုန သမ္ဘဝန္တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ပညာ သကိစ္စယံ ကတွာ တတ္ထေဝ နိရုဇ္ဈတိ၊ ယံ ပန တာယ ပညာယ ကတံ ‘အနိစ္စ’န္တိ ဝါ ‘ဒုက္ခ’န္တိ ဝါ ‘အနတ္တာ’တိ ဝါ၊ တံ န နိရုဇ္ဈတီ’’တိ။

‘‘ဘိယျော ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ဝေဇ္ဇော ပဉ္စမူလဘေသဇ္ဇာနိ ဂဟေတွာ ဂိလာနကံ ဥပသင်္ကမိတွာ တာနိ ပဉ္စမူလဘေသဇ္ဇာနိ ပိသိတွာ [ပိံသိတွာ (သီ။ ပီ။)] ဂိလာနကံ ပါယေယျ၊ တေဟိ စ ဒေါသာ နိဒ္ဓမေယျုံ၊ ကိံ နု ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ တဿ ဝေဇ္ဇဿ ဧဝံ ဟောတိ ‘ပုန တေဟိ ပဉ္စမူလဘေသဇ္ဇေဟိ ဘေသဇ္ဇကိစ္စံ ကရိဿာမီ’’’တိ? ‘‘န ဟိ၊ ဘန္တေ၊ အလံ တေဟိ ပဉ္စမူလဘေသဇ္ဇေဟိ၊ ကိံ တေဟိ ပဉ္စမူလဘေသဇ္ဇေဟီ’’တိ? ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ပဉ္စမူလဘေသဇ္ဇာနိ၊ ဧဝံ ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာနိ သဒ္ဓိန္ဒြိယံ ဝီရိယိန္ဒြိယံ သတိန္ဒြိယံ သမာဓိန္ဒြိယံ ပညိန္ဒြိယံ၊ ယထာ ဝေဇ္ဇော၊ ဧဝံ ယောဂါဝစရော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ယထာ ဗျာဓိ၊ ဧဝံ ကိလေသာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ယထာ ဗျာဓိတော ပုရိသော၊ ဧဝံ ပုထုဇ္ဇနော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ယထာ ပဉ္စမူလဘေသဇ္ဇေဟိ ဂိလာနဿ ဒေါသာ နိဒ္ဓန္တာ၊ ဒေါသေ နိဒ္ဓန္တေ ဂိလာနော အရောဂေါ ဟောတိ၊ ဧဝံ ပဉ္စိန္ဒြိယေဟိ ကိလေသာ နိဒ္ဓမီယန္တိ၊ နိဒ္ဓမိတာ စ ကိလေသာ န ပုန သမ္ဘဝန္တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ပညာ သကိစ္စယံ ¶ ကတွာ တတ္ထေဝ နိရုဇ္ဈတိ၊ ယံ ပန တာယ ပညာယ ကတံ ‘အနိစ္စ’န္တိ ဝါ ¶ ‘ဒုက္ခ’န္တိ ဝါ ‘အနတ္တာ’တိ ဝါ၊ တံ န နိရုဇ္ဈတီ’’တိ။

‘‘ဘိယျော ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ သင်္ဂါမာဝစရော ယောဓော ပဉ္စ ကဏ္ဍာနိ ဂဟေတွာ သင်္ဂါမံ ဩတရေယျ ပရသေနံ ဝိဇေတုံ၊ သော သင်္ဂါမဂတော တာနိ ပဉ္စ ကဏ္ဍာနိ ခိပေယျ၊ တေဟိ စ ပရသေနာ ဘိဇ္ဇေယျ ¶ ၊ ကိံ နု ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ တဿ သင်္ဂါမာဝစရဿ ယောဓဿ ဧဝံ ဟောတိ ‘ပုန တေဟိ ကဏ္ဍေဟိ ကဏ္ဍကိစ္စံ ကရိဿာမီ’’’တိ? ‘‘န ဟိ၊ ဘန္တေ၊ အလံ တေဟိ ကဏ္ဍေဟိ၊ ကိံ တေဟိ ကဏ္ဍေဟီ’’တိ? ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ပဉ္စ ကဏ္ဍာနိ၊ ဧဝံ ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာနိ သဒ္ဓိန္ဒြိယံ ဝီရိယိန္ဒြိယံ သတိန္ဒြိယံ သမာဓိန္ဒြိယံ ပညိန္ဒြိယံ။ ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ သင်္ဂါမာဝစရော ယောဓော၊ ဧဝံ ယောဂါဝစရော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ယထာ ပရသေနာ၊ ဧဝံ ကိလေသာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ယထာ ပဉ္စဟိ ကဏ္ဍေဟိ ပရသေနာ ဘိဇ္ဇတိ၊ ဧဝံ ပဉ္စိန္ဒြိယေဟိ ကိလေသာ ဘိဇ္ဇန္တိ၊ ဘဂ္ဂါ စ ကိလေသာ န ပုန သမ္ဘဝန္တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ပညာ သကိစ္စယံ ကတွာ တတ္ထေဝ နိရုဇ္ဈတိ၊ ယံ ပန တာယ ပညာယ ကတံ ‘အနိစ္စ’န္တိ ဝါ ‘ဒုက္ခ’န္တိ ဝါ ‘အနတ္တာ’တိ ဝါ၊ တံ န နိရုဇ္ဈတီ’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

ဉာဏပညာပဉှော တတိယော။

၄။ ပဋိသန္ဒဟနပုဂ္ဂလဝေဒိယနပဉှော

၄။ ရာဇာ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ယော န ပဋိသန္ဒဟတိ၊ ဝေဒေတိ သော ကိဉ္စိ ဒုက္ခံ ဝေဒန’’န္တိ? ထေရော အာဟ ‘‘ကိဉ္စိ ဝေဒေတိ၊ ကိဉ္စိ န ဝေဒေတီ’’တိ။ ‘‘ကိံ ဝေဒေတိ၊ ကိံ န ဝေဒေတီ’’တိ? ‘‘ကာယိကံ၊ မဟာရာဇ၊ ဝေဒနံ ဝေဒေတိ၊ စေတသိကံ ဝေဒနံ န ဝေဒေတီ’’တိ။ ‘‘ကထံ၊ ဘန္တေ၊ ကာယိကံ ဝေဒနံ ဝေဒေတိ၊ ကထံ စေတသိကံ ဝေဒနံ န ဝေဒေတီ’’တိ? ‘‘ယော ဟေတု ယော ပစ္စယော ကာယိကာယ ဒုက္ခဝေဒနာယ ဥပ္ပတ္တိယာ၊ တဿ ဟေတုဿ တဿ ပစ္စယဿ အနုပရမာ ကာယိကံ ဒုက္ခဝေဒနံ ဝေဒေတိ၊ ယော ဟေတု ယော ပစ္စယော စေတသိကာယ ဒုက္ခဝေဒနာယ ဥပ္ပတ္တိယာ၊ တဿ ဟေတုဿ တဿ ပစ္စယဿ ဥပရမာ စေတသိကံ ဒုက္ခဝေဒနံ န ဝေဒေတိ။ ဘာသိတမ္ပေတံ၊ မဟာရာဇ၊ ဘဂဝတာ – ‘သော ဧကံ ဝေဒနံ ဝေဒေတိ ကာယိကံ န စေတသိက’’’န္တိ။

‘‘ဘန္တေ ¶ နာဂသေန၊ ယော ဒုက္ခံ ဝေဒနံ ဝေဒေတိ၊ ကသ္မာ သော န ပရိနိဗ္ဗာယတီ’’တိ? ‘‘နတ္ထိ၊ မဟာရာဇ၊ အရဟတော အနုနယော ဝါ ပဋိဃော ဝါ၊ န စ အရဟန္တော အပက္ကံ ပါတေန္တိ ပရိပါကံ အာဂမေန္တိ ပဏ္ဍိတာ။ ဘာသိတမ္ပေတံ ¶ ၊ မဟာရာဇ၊ ထေရေန သာရိပုတ္တေန ဓမ္မသေနာပတိနာ –

‘‘‘နာဘိနန္ဒာမိ ¶ မရဏံ၊ နာဘိနန္ဒာမိ ဇီဝိတံ၊

ကာလဉ္စ ပဋိကင်္ခါမိ၊ နိဗ္ဗိသံ ဘတကော ယထာ။

‘‘‘နာဘိနန္ဒာမိ မရဏံ၊ နာဘိနန္ဒာမိ ဇီဝိတံ၊

ကာလဉ္စ ပဋိကင်္ခါမိ၊ သမ္ပဇာနော ပတိဿတော’’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ [ပဿ ထေရဂါ။ ၆၅၄]။

ပဋိသန္ဒဟနပုဂ္ဂလဝေဒိယနပဉှော စတုတ္ထော။

၅။ ဝေဒနာပဉှော

၅။ ရာဇာ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ သုခါ ဝေဒနာ ကုသလာ ဝါ အကုသလာ ဝါ အဗျာကတာ ဝါ’’တိ? ‘‘သိယာ၊ မဟာရာဇ၊ ကုသလာ၊ သိယာ အကုသလာ၊ သိယာ အဗျာကတာ’’တိ။ ‘‘ယဒိ၊ ဘန္တေ၊ ကုသလာ န ဒုက္ခာ၊ ယဒိ ဒုက္ခာ န ကုသလာ၊ ကုသလံ ဒုက္ခန္တိ နုပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ၊ မဟာရာဇ၊ ဣဓ ပုရိသဿ ဟတ္ထေ တတ္တံ အယောဂုဠံ နိက္ခိပေယျ၊ ဒုတိယေ ဟတ္ထေ သီတံ ဟိမပိဏ္ဍံ နိက္ခိပေယျ၊ ကိံ နု ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဥဘောပိ တေ ဒဟေယျု’’န္တိ? ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ ဥဘောပိ တေ ဒဟေယျု’’န္တိ။ ‘‘ကိံ နု ခေါ၊ တေ မဟာရာဇ၊ ဥဘောပိ ဥဏှာ’’တိ? ‘‘န ဟိ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန တေ၊ မဟာရာဇ၊ ဥဘောပိ သီတလာ’’တိ? ‘‘န ဟိ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘အာဇာနာဟိ နိဂ္ဂဟံ ယဒိ တတ္တံ ဒဟတိ၊ န စ တေ ဥဘောပိ ဥဏှာ၊ တေန နုပ္ပဇ္ဇတိ။ ယဒိ သီတလံ ဒဟတိ၊ န စ တေ ဥဘောပိ သီတလာ၊ တေန နုပ္ပဇ္ဇတိ။ ကိဿ ပန တေ၊ မဟာရာဇ၊ ဥဘောပိ ဒဟန္တိ၊ န စ တေ ဥဘောပိ ဥဏှာ၊ န စ တေ ဥဘောပိ သီတလာ? ဧကံ ဥဏှံ၊ ဧကံ သီတလံ၊ ဥဘောပိ တေ ဒဟန္တိ၊ တေန နုပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ။ ‘‘နာဟံ ပဋိဗလော တယာ ဝါဒိနာ သဒ္ဓိံ သလ္လပိတုံ၊ သာဓု အတ္ထံ ဇပ္ပေဟီ’’တိ။ တတော ထေရော အဘိဓမ္မသံယုတ္တာယ ကထာယ ရာဇာနံ မိလိန္ဒံ သညာပေသိ –

‘‘ဆယိမာနိ ¶ ၊ မဟာရာဇ၊ ဂေဟနိဿိတာနိ သောမနဿာနိ၊ ဆ နေက္ခမ္မနိဿိတာနိ သောမနဿာနိ၊ ဆ ဂေဟနိဿိတာနိ ဒေါမနဿာနိ၊ ဆ နေက္ခမ္မနိဿိတာနိ ဒေါမနဿာနိ၊ ဆ ဂေဟနိဿိတာ ဥပေက္ခာ၊ ဆ နေက္ခမ္မနိဿိတာ ဥပေက္ခာတိ၊ ဣမာနိ ဆ ¶ ဆက္ကာနိ၊ အတီတာပိ ဆတ္တိံသဝိဓာ ဝေဒနာ၊ အနာဂတာပိ ¶ ဆတ္တိံသဝိဓာ ဝေဒနာ၊ ပစ္စုပ္ပန္နာပိ ဆတ္တိံသဝိဓာ ဝေဒနာ၊ တဒေကဇ္ဈံ အဘိသညုဟိတွာ အဘိသမ္ပိဏ္ဍေတွာ အဋ္ဌသတံ ဝေဒနာ ဟောန္တီ’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

ဝေဒနာပဉှော ပဉ္စမော။

၆။ နာမရူပဧကတ္တနာနတ္တပဉှော

၆။ ရာဇာ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ကော ပဋိသန္ဒဟတီ’’တိ? ထေရော အာဟ ‘‘နာမရူပံ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ပဋိသန္ဒဟတီ’’တိ။ ‘‘ကိံ ဣမံ ယေဝ နာမရူပံ ပဋိသန္ဒဟတီ’’တိ? ‘‘န ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဣမံ ယေဝ နာမရူပံ ပဋိသန္ဒဟတိ၊ ဣမိနာ ပန၊ မဟာရာဇ၊ နာမရူပေန ကမ္မံ ကရောတိ သောဘနံ ဝါ ပါပကံ ဝါ၊ တေန ကမ္မေန အညံ နာမရူပံ ပဋိသန္ဒဟတီ’’တိ။ ‘‘ယဒိ၊ ဘန္တေ၊ န ဣမံ ယေဝ နာမရူပံ ပဋိသန္ဒဟတိ၊ နနု သော မုတ္တော ဘဝိဿတိ ပါပကေဟိ ကမ္မေဟီ’’တိ? ထေရော အာဟ ‘‘ယဒိ န ပဋိသန္ဒဟေယျ၊ မုတ္တော ဘဝေယျ ပါပကေဟိ ကမ္မေဟိ။ ယသ္မာ စ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ပဋိသန္ဒဟတိ၊ တသ္မာ န မုတ္တော ပါပကေဟိ ကမ္မေဟီ’’တိ။

‘‘ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ကောစိဒေဝ ပုရိသော အညတရဿ ပုရိသဿ အမ္ဗံ အဝဟရေယျ၊ တမေနံ အမ္ဗသာမိကော ဂဟေတွာ ရညော ဒဿေယျ ‘ဣမိနာ ဒေဝ ပုရိသေန မယှံ အမ္ဗာ အဝဟဋာ’တိ၊ သော ဧဝံ ဝဒေယျ ‘နာဟံ၊ ဒေဝ၊ ဣမဿ အမ္ဗေ အဝဟရာမိ၊ အညေ တေ အမ္ဗာ၊ ယေ ဣမိနာ ရောပိတာ၊ အညေ တေ အမ္ဗာ၊ ယေ မယာ အဝဟဋာ၊ နာဟံ ဒဏ္ဍပ္ပတ္တော’တိ။ ကိံ နု ခေါ သော၊ မဟာရာဇ၊ ပုရိသော ဒဏ္ဍပ္ပတ္တော ဘဝေယျာ’’တိ? ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ ဒဏ္ဍပ္ပတ္တော ဘဝေယျာ’’တိ။ ‘‘ကေန ကာရဏေနာ’’တိ? ‘‘ကိဉ္စာပိ သော ဧဝံ ဝဒေယျ၊ ပုရိမံ၊ ဘန္တေ၊ အမ္ဗံ အပ္ပစ္စက္ခာယ ပစ္ဆိမေန အမ္ဗေန သော ပုရိသော ဒဏ္ဍပ္ပတ္တော ဘဝေယျာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဣမိနာ နာမရူပေန ကမ္မံ ကရောတိ သောဘနံ ဝါ ပါပကံ ဝါ၊ တေန ကမ္မေန အညံ နာမရူပံ ပဋိသန္ဒဟတိ၊ တသ္မာ န မုတ္တော ပါပကေဟိ ကမ္မေဟီ’’တိ။

‘‘ဘိယျော ¶ ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ကောစိဒေဝ ပုရိသော အညတရဿ ပုရိသဿ သာလိံ အဝဟရေယျ…ပေ… ဥစ္ဆုံ အဝဟရေယျ…ပေ… ¶ ယထာ မဟာရာဇ ကောစိ ပုရိသော ဟေမန္တကာလေ အဂ္ဂိံ ဇာလေတွာ ဝိသိဗ္ဗေတွာ ¶ [ဝိသီဝေတွာ (သီ။ ပီ။)] အဝိဇ္ဈာပေတွာ ပက္ကမေယျ၊ အထ ခေါ သော အဂ္ဂိ အညတရဿ ပုရိသဿ ခေတ္တံ ဍဟေယျ [ဥပဍဟေယျ (က။)]၊ တမေနံ ခေတ္တသာမိကော ဂဟေတွာ ရညော ဒဿေယျ ‘ဣမိနာ၊ ဒေဝ၊ ပုရိသေန မယှံ ခေတ္တံ ဒဍ္ဎ’န္တိ။ သော ဧဝံ ဝဒေယျ ‘နာဟံ၊ ဒေဝ၊ ဣမဿ ခေတ္တံ ဈာပေမိ၊ အညော သော အဂ္ဂိ၊ ယော မယာ အဝိဇ္ဈာပိတော၊ အညော သော အဂ္ဂိ၊ ယေနိမဿ ခေတ္တံ ဒဍ္ဎံ၊ နာဟံ ဒဏ္ဍပ္ပတ္တော’တိ။ ကိံ နု ခေါ သော၊ မဟာရာဇ၊ ပုရိသော ဒဏ္ဍပ္ပတ္တော ဘဝေယျာ’’တိ? ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ ဒဏ္ဍပ္ပတ္တော ဘဝေယျာ’’တိ။ ‘‘ကေန ကာရဏေနာ’’တိ? ‘‘ကိဉ္စာပိ သော ဧဝံ ဝဒေယျ၊ ပုရိမံ၊ ဘန္တေ၊ အဂ္ဂိံ အပ္ပစ္စက္ခာယ ပစ္ဆိမေန အဂ္ဂိနာ သော ပုရိသော ဒဏ္ဍပ္ပတ္တော ဘဝေယျာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဣမိနာ နာမရူပေန ကမ္မံ ကရောတိ သောဘနံ ဝါ ပါပကံ ဝါ၊ တေန ကမ္မေန အညံ နာမရူပံ ပဋိသန္ဒဟတိ၊ တသ္မာ န မုတ္တော ပါပကေဟိ ကမ္မေဟီ’’တိ။

‘‘ဘိယျော ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ကောစိဒေဝ ပုရိသော ပဒီပံ အာဒါယ ပါသာဒံ အဘိရူဟိတွာ ဘုဉ္ဇေယျ၊ ပဒီပေါ ဈာယမာနော တိဏံ ဈာပေယျ၊ တိဏံ ဈာယမာနံ ဃရံ ဈာပေယျ၊ ဃရံ ဈာယမာနံ ဂါမံ ဈာပေယျ၊ ဂါမဇနော တံ ပုရိသံ ဂဟေတွာ ဧဝံ ဝဒေယျ ‘ကိဿ တွံ၊ ဘော ပုရိသ၊ ဂါမံ ဈာပေသီ’တိ၊ သော ဧဝံ ဝဒေယျ ‘နာဟံ၊ ဘော၊ ဂါမံ ဈာပေမိ၊ အညော သော ပဒီပဂ္ဂိ၊ ယဿာဟံ အာလောကေန ဘုဉ္ဇိံ၊ အညော သော အဂ္ဂိ၊ ယေန ဂါမော ဈာပိတော’တိ၊ တေ ဝိဝဒမာနာ တဝ သန္တိကေ အာဂစ္ဆေယျုံ၊ ကဿ တွံ၊ မဟာရာဇ၊ အဋ္ဋံ [အတ္ထံ (သီ။ ပီ။)] ဓာရေယျာသီ’’တိ? ‘‘ဂါမဇနဿ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကိံ ကာရဏာ’’တိ? ‘‘ကိဉ္စာပိ သော ဧဝံ ဝဒေယျ၊ အပိ စ တတော ဧဝ သော အဂ္ဂိ နိဗ္ဗတ္တော’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ကိဉ္စာပိ အညံ မာရဏန္တိကံ နာမရူပံ၊ အညံ ပဋိသန္ဓိသ္မိံ နာမရူပံ၊ အပိ စ တတော ယေဝ တံ နိဗ္ဗတ္တံ၊ တသ္မာ န မုတ္တော ပါပကေဟိ ကမ္မေဟီ’’တိ။

‘‘ဘိယျော ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ကောစိဒေဝ ပုရိသော ဒဟရိံ ဒါရိကံ ဝါရေတွာ သုင်္ကံ ဒတွာ ပက္ကမေယျ။ သာ အပရေန ¶ သမယေန မဟတီ အဿ ဝယပ္ပတ္တာ၊ တတော အညော ပုရိသော သုင်္ကံ ဒတွာ ဝိဝါဟံ ကရေယျ၊ ဣတရော အာဂန္တွာ ဧဝံ ဝဒေယျ ‘ကိဿ ပန မေ တွံ၊ အမ္ဘော ပုရိသ၊ ဘရိယံ နေသီ’တိ? သော ဧဝံ ဝဒေယျ ‘နာဟံ တဝ ဘရိယံ နေမိ၊ အညာ သာ ဒါရိကာ ဒဟရီ တရုဏီ၊ ယာ ¶ တယာ ဝါရိတာ စ ဒိန္နသုင်္ကာ စ၊ အညာယံ ဒါရိကာ မဟတီ ဝယပ္ပတ္တာ မယာ ဝါရိတာ စ ဒိန္နသုင်္ကာ စာ’တိ၊ တေ ဝိဝဒမာနာ တဝ သန္တိကေ အာဂစ္ဆေယျုံ။ ကဿ တွံ၊ မဟာရာဇ၊ အဋ္ဋံ ဓာရေယျာသီ’’တိ? ‘‘ပုရိမဿ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကိံ ကာရဏာ’’တိ? ‘‘ကိဉ္စာပိ ¶ သော ဧဝံ ဝဒေယျ၊ အပိ စ တတော ယေဝ သာ မဟတီ နိဗ္ဗတ္တာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ကိဉ္စာပိ အညံ မာရဏန္တိကံ နာမရူပံ၊ အညံ ပဋိသန္ဓိသ္မိံ နာမရူပံ၊ အပိ စ တတော ယေဝ တံ နိဗ္ဗတ္တံ၊ တသ္မာ နပရိမုတ္တော ပါပကေဟိ ကမ္မေဟီ’’တိ။

‘‘ဘိယျော ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ကောစိဒေဝ ပုရိသော ဂေါပါလကဿ ဟတ္ထတော ခီရဃဋံ ကိဏိတွာ တဿေဝ ဟတ္ထေ နိက္ခိပိတွာ ပက္ကမေယျ ‘သွေ ဂဟေတွာ ဂမိဿာမီ’တိ၊ တံ အပရဇ္ဇု ဒဓိ သမ္ပဇ္ဇေယျ။ သော အာဂန္တွာ ဧဝံ ဝဒေယျ ‘ဒေဟိ မေ ခီရဃဋ’န္တိ။ သော ဒဓိံ ဒဿေယျ။ ဣတရော ဧဝံ ဝဒေယျ ‘နာဟံ တဝ ဟတ္ထတော ဒဓိံ ကိဏာမိ၊ ဒေဟိ မေ ခီရဃဋ’န္တိ။ သော ဧဝံ ဝဒေယျ ‘အဇာနတော တေ ခီရံ ဒဓိဘူတ’န္တိ တေ ဝိဝဒမာနာ တဝ သန္တိကေ အာဂစ္ဆေယျုံ၊ ကဿ တွံ မဟာရာဇ၊ အဋ္ဋံ ဓာရေယျာသီ’’တိ? ‘‘ဂေါပါလကဿ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကိံ ကာရဏာ’’တိ? ‘‘ကိဉ္စာပိ သော ဧဝံ ဝဒေယျ၊ အပိ စ တတော ယေဝ တံ နိဗ္ဗတ္တ’’န္တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ကိဉ္စာပိ အညံ မာရဏန္တိကံ နာမရူပံ၊ အညံ ပဋိသန္ဓိသ္မိံ နာမရူပံ၊ အပိ စ တတော ယေဝ တံ နိဗ္ဗတ္တံ၊ တသ္မာ န ပရိမုတ္တော ပါပကေဟိ ကမ္မေဟီ’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

နာမရူပဧကတ္တနာနတ္တပဉှော ဆဋ္ဌော။

၇။ ထေရပဋိသန္ဒဟနာပဋိသန္ဒဟနပဉှော

၇။ ရာဇာ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ တွံ ပန ပဋိသန္ဒဟိဿသီ’’တိ? ‘‘အလံ၊ မဟာရာဇ၊ ကိံ တေ တေန ပုစ္ဆိတေန၊ နနု မယာ ပဋိကစ္စေဝ အက္ခာတံ ‘သစေ၊ မဟာရာဇ၊ သဥပါဒါနော ဘဝိဿာမိ ¶ ၊ ပဋိသန္ဒဟိဿာမိ၊ သစေ အနုပါဒါနော ဘဝိဿာမိ၊ န ပဋိသန္ဒဟိဿာမီ’’’တိ။

‘‘ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ကောစိဒေဝ ပုရိသော ရညော အဓိကာရံ ကရေယျ။ ရာဇာ တုဋ္ဌော အဓိကာရံ ဒဒေယျ၊ သော တေန အဓိကာရေန ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ သမပ္ပိတော သမင်္ဂိဘူတော ပရိစရေယျ၊ သော ¶ စေ ဇနဿ အာရောစေယျ ‘န မေ ရာဇာ ကိဉ္စိ ပဋိကရောတီ’ တိ။ ကိံ နု ခေါ သော၊ မဟာရာဇ၊ ပုရိသော ယုတ္တကာရီ ဘဝေယျာ’’တိ? ‘‘န ဟိ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ ¶ ၊ ကိံ တေ တေန ပုစ္ဆိတေန၊ နနု မယာ ပဋိကစ္စေဝ အက္ခာတံ ‘သစေ သဥပါဒါနော ဘဝိဿာမိ၊ ပဋိသန္ဒဟိဿာမိ၊ သစေ အနုပါဒါနော ဘဝိဿာမိ၊ န ပဋိသန္ဒဟိဿာမီ’’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

ထေရပဋိသန္ဒဟနာပဋိသန္ဒဟနပဉှော သတ္တမော။

၈။ နာမရူပပဋိသန္ဒဟနပဉှော

၈။ ရာဇာ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ယံ ပနေတံ ဗြူသိ ‘နာမရူပ’န္တိ၊ တတ္ထ ကတမံ နာမံ၊ ကတမံ ရူပ’’န္တိ။ ‘‘ယံ တတ္ထ၊ မဟာရာဇ၊ ဩဠာရိကံ၊ ဧတံ ရူပံ၊ ယေ တတ္ထ သုခုမာ စိတ္တစေတသိကာ ဓမ္မာ၊ ဧတံ နာမ’’န္တိ။ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ကေန ကာရဏေန နာမံ ယေဝ န ပဋိသန္ဒဟတိ၊ ရူပံ ယေဝ ဝါ’’တိ? ‘‘အညမညူပနိဿိတာ၊ မဟာရာဇ၊ ဧတေ ဓမ္မာ ဧကတောဝ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီ’’တိ။

‘‘ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ကုက္ကုဋိယာ ကလလံ န ဘဝေယျ၊ အဏ္ဍမ္ပိ န ဘဝေယျ၊ ယဉ္စ တတ္ထ ကလလံ၊ ယဉ္စ အဏ္ဍံ၊ ဥဘောပေတေ အညမညူပနိဿိတာ၊ ဧကတောဝ နေသံ ဥပ္ပတ္တိ ဟောတိ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ယဒိ တတ္ထ နာမံ န ဘဝေယျ၊ ရူပမ္ပိ န ဘဝေယျ၊ ယဉ္စေဝ တတ္ထ နာမံ၊ ယဉ္စေဝ ရူပံ၊ ဥဘောပေတေ အညမညူပနိဿိတာ၊ ဧကတောဝ နေသံ ဥပ္ပတ္တိ ဟောတိ။ ဧဝမေတံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ သန္ဓာဝိတ’’န္တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

နာမရူပပဋိသန္ဒဟနပဉှော အဋ္ဌမော။

၉။ အဒ္ဓါနပဉှော

၉။ ရာဇာ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ယံ ပနေတံ ဗြူသိ ‘ဒီဃမဒ္ဓါန’န္တိ၊ ကိမေတံ အဒ္ဓါနံ နာမာ’’တိ ¶ ? ‘‘အတီတော၊ မဟာရာဇ၊ အဒ္ဓါ၊ အနာဂတော အဒ္ဓါ၊ ပစ္စုပ္ပန္နော အဒ္ဓါ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန၊ ဘန္တေ၊ သဗ္ဗေ အဒ္ဓါ အတ္ထီ’’တိ? ‘‘ကောစိ၊ မဟာရာဇ ¶ ၊ အဒ္ဓါ အတ္ထိ၊ ကောစိ နတ္ထီ’’တိ။ ‘‘ကတမော ပန၊ ဘန္တေ၊ အတ္ထိ၊ ကတမော ¶ နတ္ထီ’’တိ? ‘‘ယေ တေ၊ မဟာရာဇ၊ သင်္ခါရာ အတီတာ ဝိဂတာ နိရုဒ္ဓါ ဝိပရိဏတာ၊ သော အဒ္ဓါ နတ္ထိ၊ ယေ ဓမ္မာ ဝိပါကာ၊ ယေ စ ဝိပါကဓမ္မဓမ္မာ၊ ယေ စ အညတြ ပဋိသန္ဓိံ ဒေန္တိ၊ သော အဒ္ဓါ အတ္ထိ။ ယေ သတ္တာ ကာလင်္ကတာ အညတြ ဥပ္ပန္နာ၊ သော စ အဒ္ဓါ အတ္ထိ။ ယေ သတ္တာ ကာလင်္ကတာ အညတြ အနုပ္ပန္နာ၊ သော အဒ္ဓါ နတ္ထိ။ ယေ စ သတ္တာ ပရိနိဗ္ဗုတာ၊ သော စ အဒ္ဓါ နတ္ထိ ပရိနိဗ္ဗုတတ္တာ’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

အဒ္ဓါနပဉှော နဝမော။

အဒ္ဓါနဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။

ဣမသ္မိံ ဝဂ္ဂေ နဝ ပဉှာ။

၃။ ဝိစာရဝဂ္ဂေါ

၁။ အဒ္ဓါနမူလပဉှော

၁။ ရာဇာ ¶ ¶ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ အတီတဿ အဒ္ဓါနဿ ကိံ မူလံ၊ အနာဂတဿ အဒ္ဓါနဿ ကိံ မူလံ၊ ပစ္စုပ္ပန္နဿ အဒ္ဓါနဿ ကိံ မူလ’’န္တိ? ‘‘အတီတဿ စ၊ မဟာရာဇ၊ အဒ္ဓါနဿ အနာဂတဿ စ အဒ္ဓါနဿ ပစ္စုပ္ပန္နဿ စ အဒ္ဓါနဿ အဝိဇ္ဇာ မူလံ။ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ၊ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ၊ ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပံ၊ နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနံ၊ သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿော၊ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ၊ ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ၊ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ၊ ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ၊ ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ၊ ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ သမ္ဘဝန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ အဒ္ဓါနဿ [ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ အဒ္ဓါနဿ (သီ။)] ပုရိမာ ကောဋိ န ပညာယတီ’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

အဒ္ဓါနမူလပဉှော ပဌမော။

၂။ ပုရိမကောဋိပဉှော

၂။ ရာဇာ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ယံ ပနေတံ ဗြူသိ ‘ပုရိမာ ကောဋိ န ပညာယတီ’တိ၊ တဿ ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ပုရိသော ပရိတ္တံ [ပရိပက္ကံ (က။)] ဗီဇံ ပထဝိယံ နိက္ခိပေယျ၊ တတော အင်္ကုရော ဥဋ္ဌဟိတွာ အနုပုဗ္ဗေန ဝုဍ္ဎိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇိတွာ ဖလံ ဒဒေယျ။ တတော ဗီဇံ ¶ ဂဟေတွာ ပုန ရောပေယျ၊ တတောပိ အင်္ကုရော ဥဋ္ဌဟိတွာ အနုပုဗ္ဗေန ဝုဍ္ဎိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇိတွာ ¶ ဖလံ ဒဒေယျ။ ဧဝမေတိဿာ သန္တတိယာ အတ္ထိ အန္တော’’တိ? ‘‘နတ္ထိ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ အဒ္ဓါနဿာပိ ပုရိမာ ကောဋိ န ပညာယတီ’’တိ။

‘‘ဘိယျော ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ကုက္ကုဋိယာ အဏ္ဍံ ဘဝေယျ၊ အဏ္ဍတော ကုက္ကုဋီ ကုက္ကုဋိယာ အဏ္ဍန္တိ။ ဧဝမေတိဿာ သန္တတိယာ အတ္ထိ အန္တော’’တိ? ‘‘နတ္ထိ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ အဒ္ဓါနဿာပိ ပုရိမာ ကောဋိ န ပညာယတီ’’တိ။

‘‘ဘိယျော ¶ ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ထေရော ပထဝိယာ စက္ကံ လိခိတွာ မိလိန္ဒံ ရာဇာနံ ဧတဒဝေါစ ‘‘အတ္ထိ၊ မဟာရာဇ၊ ဣမဿ စက္ကဿ အန္တော’’တိ? ‘‘နတ္ထိ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဣမာနိ စက္ကာနိ ဝုတ္တာနိ ဘဂဝတာ ‘စက္ခုဉ္စ ပဋိစ္စ ရူပေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စက္ခုဝိညာဏံ၊ တိဏ္ဏံ သင်္ဂတိ ဖဿော၊ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ၊ ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ၊ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ၊ ဥပါဒါနပစ္စယာ ကမ္မံ၊ ကမ္မတော ပုန စက္ခုံ ဇာယတီ’တိ။ ဧဝမေတိဿာ သန္တတိယာ အတ္ထိ အန္တော’’တိ? ‘‘နတ္ထိ ဘန္တေ’’တိ။

‘‘‘သောတဉ္စ ပဋိစ္စ သဒ္ဒေ စ…ပေ… မနဉ္စ ပဋိစ္စ ဓမ္မေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ မနောဝိညာဏံ၊ တိဏ္ဏံ သင်္ဂတိ ဖဿော၊ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ၊ ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ၊ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ၊ ဥပါဒါနပစ္စယာ ကမ္မံ၊ ကမ္မတော ပုန မနော ဇာယတီ’တိ။ ဧဝမေတိဿာ သန္တတိယာ အတ္ထိ အန္တော’’တိ? ‘‘နတ္ထိ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ အဒ္ဓါနဿာပိ ပုရိမာ ကောဋိ န ပညာယတီ’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

ပုရိမကောဋိပဉှော ဒုတိယော။

၃။ ကောဋိပညာယနပဉှော

၃။ ရာဇာ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ယံ ပနေတံ ဗြူသိ ‘ပုရိမာ ကောဋိ န ပညာယတီ’တိ၊ ကတမာ စ သာ ပုရိမာ ကောဋီ’’တိ? ‘‘ယော ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ အတီတော အဒ္ဓါ၊ ဧသာ ပုရိမာ ကောဋီ’’တိ။ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ယံ ပနေတံ ဗြူသိ ‘ပုရိမာ ကောဋိ န ပညာယတီ’တိ၊ ကိံ ပန၊ ဘန္တေ ¶ ၊ သဗ္ဗာပိ ပုရိမာ ကောဋိ န ပညာယတီ’’တိ? ‘‘ကာစိ၊ မဟာရာဇ၊ ပညာယတိ၊ ကာစိ န ပညာယတီ’’တိ။ ‘‘ကတမာ၊ ဘန္တေ၊ ပညာယတိ၊ ကတမာ န ပညာယတီ’’တိ? ‘‘ဣတော ပုဗ္ဗေ၊ မဟာရာဇ၊ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ သဗ္ဗထာ သဗ္ဗံ အဝိဇ္ဇာ နာဟောသီတိ ဧသာ ပုရိမာ ကောဋိ န ပညာယတိ၊ ယံ အဟုတွာ သမ္ဘောတိ၊ ဟုတွာ ပဋိဝိဂစ္ဆတိ၊ ဧသပ ပုရိမာ ကောဋိ ပညာယတီ’’တိ ¶ ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ယံ အဟုတွာ သမ္ဘောတိ၊ ဟုတွာ ပဋိဝိဂစ္ဆတိ၊ နနု တံ ဥဘတော ဆိန္နံ အတ္ထံ ဂစ္ဆတီ’’တိ? ‘‘ယဒိ၊ မဟာရာဇ၊ ဥဘတော ဆိန္နံ အတ္ထံ ဂစ္ဆတိ၊ ဥဘတော ¶ ဆိန္နာ သက္ကာ ဝဍ္ဎေတု’’န္တိ? ‘‘အာမ၊ သာပိ သက္ကာ ဝဍ္ဎေတု’’န္တိ။’’နာဟံ၊ ဘန္တေ၊ ဧတံ ပုစ္ဆာမိ ကောဋိတော သက္ကာ ဝဍ္ဎေတု’’န္တိ? ‘‘အာမ သက္ကာ ဝဍ္ဎေတု’’န္တိ။

‘‘ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ထေရော တဿ ရုက္ခူပမံ အကာသိ၊ ခန္ဓာ စ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ ဗီဇာနီ’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

ကောဋိပညာယနပဉှော တတိယော။

၄။ သင်္ခါရဇာယမာနပဉှော

၄။ ရာဇာ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ အတ္ထိ ကေစိ သင်္ခါရာ၊ ယေ ဇာယန္တီ’’တိ? ‘‘အာမ၊ မဟာရာဇ၊ အတ္ထိ သင်္ခါရာ၊ ယေ ဇာယန္တီ’’တိ။ ‘‘ကတမေ တေ၊ ဘန္တေ’’တိ? ‘‘စက္ခုသ္မိဉ္စ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ သတိ ရူပေသု စ စက္ခုဝိညာဏံ ဟောတိ၊ စက္ခုဝိညာဏေ သတိ စက္ခုသမ္ဖဿော ဟောတိ၊ စက္ခုသမ္ဖဿေ သတိ ဝေဒနာ ဟောတိ၊ ဝေဒနာယ သတိ တဏှာ ဟောတိ၊ တဏှာယ သတိ ဥပါဒါနံ ဟောတိ၊ ဥပါဒါနေ သတိ ဘဝေါ ဟောတိ၊ ဘဝေ သတိ ဇာတိ ဟောတိ၊ ဇာတိယာ သတိ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ သမ္ဘဝန္တိ၊ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။ စက္ခုသ္မိဉ္စ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ အသတိ ရူပေသု စ အသတိ စက္ခုဝိညာဏံ န ဟောတိ၊ စက္ခုဝိညာဏေ အသတိ စက္ခုသမ္ဖဿော န ဟောတိ၊ စက္ခုသမ္ဖဿေ အသတိ ဝေဒနာ န ဟောတိ၊ ဝေဒနာယ အသတိ တဏှာ န ဟောတိ၊ တဏှာယ အသတိ ဥပါဒါနံ န ဟောတိ၊ ဥပါဒါနေ အသတိ ¶ ဘဝေါ န ဟောတိ၊ ဘဝေ အသတိ ဇာတိ န ဟောတိ၊ ဇာတိယာ အသတိ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ န ဟောန္တိ၊ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတီ’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

သင်္ခါရဇာယမာနပဉှော စတုတ္ထော။

၅။ ဘဝန္တသင်္ခါရဇာယမာနပဉှော

၅။ ရာဇာ ¶ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ အတ္ထိ ကေစိ သင်္ခါရာ၊ ယေ အဘဝန္တာ ဇာယန္တီ’’တိ? ‘‘နတ္ထိ၊ မဟာရာဇ၊ ကေစိ သင်္ခါရာ၊ ယေ အဘဝန္တာ ဇာယန္တိ၊ ဘဝန္တာ ယေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ သင်္ခါရာ ဇာယန္တီ’’တိ။

‘‘ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ၊ မဟာရာဇ၊ ဣဒံ ဂေဟံ အဘဝန္တံ ဇာတံ၊ ယတ္ထ တွံ ¶ နိသိန္နောသီ’’တိ? ‘‘နတ္ထိ ကိဉ္စိ၊ ဘန္တေ၊ ဣဓ အဘဝန္တံ ဇာတံ၊ ဘဝန္တံ ယေဝ ဇာတံ၊ ဣမာနိ ခေါ၊ ဘန္တေ၊ ဒါရူနိ ဝနေ အဟေသုံ၊ အယဉ္စ မတ္တိကာ ပထဝိယံ အဟောသိ၊ ဣတ္ထီနဉ္စ ပုရိသာနဉ္စ တဇ္ဇေန ဝါယာမေန ဧဝမိဒံ ဂေဟံ နိဗ္ဗတ္တ’’န္တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ နတ္ထိ ကေစိ သင်္ခါရာ၊ ယေ အဘဝန္တာ ဇာယန္တိ၊ ဘဝန္တာ ယေဝ သင်္ခါရာ ဇာယန္တီ’’တိ။

‘‘ဘိယျော ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ယေ ကေစိ ဗီဇဂါမဘူတဂါမာ ပထဝိယံ နိက္ခိတ္တာ အနုပုဗ္ဗေန ဝုဍ္ဎိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇမာနာ ပုပ္ဖာနိ စ ဖလာနိ စ ဒဒေယျုံ၊ န တေ ရုက္ခာ အဘဝန္တာ ဇာတာ၊ ဘဝန္တာ ယေဝ တေ ရုက္ခာ ဇာတာ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ နတ္ထိ ကေစိ သင်္ခါရာ၊ ယေ အဘဝန္တာ ဇာယန္တိ၊ ဘဝန္တာ ယေဝ တေ သင်္ခါရာ ဇာယန္တီ’’တိ။

‘‘ဘိယျော ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ကုမ္ဘကာရော ပထဝိယာ မတ္တိကံ ဥဒ္ဓရိတွာ နာနာဘာဇနာနိ ကရောတိ၊ န တာနိ ဘာဇနာနိ အဘဝန္တာနိ ဇာတာနိ၊ ဘဝန္တာနိ ယေဝ ဇာတာနိ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ နတ္ထိ ကေစိ သင်္ခါရာ၊ ယေ အဘဝန္တာ ဇာယန္တိ၊ ဘဝန္တာ ယေဝ သင်္ခါရာ ဇာယန္တီ’’တိ။

‘‘ဘိယျော ¶ ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ဝီဏာယ ပတ္တံ န သိယာ၊ စမ္မံ န သိယာ၊ ဒေါဏိ န သိယာ၊ ဒဏ္ဍော န သိယာ၊ ဥပဝီဏော န သိယာ၊ တန္တိယော န သိယုံ၊ ကောဏော န သိယာ၊ ပုရိသဿ စ တဇ္ဇော ဝါယာမော န သိယာ၊ ဇာယေယျ သဒ္ဒေါ’’တိ? ‘‘န ဟိ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ယတော စ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဝီဏာယ ပတ္တံ သိယာ၊ စမ္မံ သိယာ၊ ဒေါဏိ သိယာ၊ ဒဏ္ဍော သိယာ၊ ဥပဝီဏော သိယာ၊ တန္တိယော သိယုံ၊ ကောဏော သိယာ၊ ပုရိသဿ စ တဇ္ဇော ဝါယာမော သိယာ၊ ဇာယေယျ သဒ္ဒေါ’’တိ? ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ ဇာယေယျာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ နတ္ထိ ကေစိ သင်္ခါရာ၊ ယေ အဘဝန္တာ ဇာယန္တိ၊ ဘဝန္တာ ယေဝ ခေါ သင်္ခါရာ ဇာယန္တီ’’တိ။

‘‘ဘိယျော ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ အရဏိ န သိယာ၊ အရဏိပေါတကော န သိယာ၊ အရဏိယောတ္တကံ န သိယာ၊ ဥတ္တရာရဏိ န ¶ သိယာ၊ စောဠကံ န သိယာ၊ ပုရိသဿ စ တဇ္ဇော ဝါယာမော န သိယာ၊ ဇာယေယျ သော အဂ္ဂီ’’တိ? ‘‘န ဟိ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ယတော စ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ အရဏိ သိယာ၊ အရဏိပေါတကော သိယာ၊ အရဏိယောတ္တကံ သိယာ၊ ဥတ္တရာရဏိ သိယာ၊ စောဠကံ သိယာ၊ ပုရိသဿ စ တဇ္ဇော ဝါယာမော သိယာ၊ ဇာယေယျ သော အဂ္ဂီ’’တိ? ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ ¶ ၊ ဇာယေယျာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ နတ္ထိ ကေစိ သင်္ခါရာ၊ ယေ အဘဝန္တာ ဇာယန္တိ၊ ဘဝန္တာ ယေဝ ခေါ သင်္ခါရာ ဇာယန္တီ’’တိ။

‘‘ဘိယျော ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ မဏိ န သိယာ၊ အာတပေါ န သိယာ၊ ဂေါမယံ န သိယာ၊ ဇာယေယျ သော အဂ္ဂီ’’တိ? ‘‘န ဟိ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ယတော စ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ မဏိ သိယာ၊ အာတပေါ သိယာ၊ ဂေါမယံ သိယာ၊ ဇာယေယျ သော အဂ္ဂီ’’တိ? ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ ဇာယေယျာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ နတ္ထိ ကေစိ သင်္ခါရာ ယေ အဘဝန္တာ ဇာယန္တိ၊ ဘဝန္တာ ယေဝ ခေါ သင်္ခါရာ ဇာယန္တီ’’တိ။

‘‘ဘိယျော ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ အာဒါသော န သိယာ၊ အာဘာ န သိယာ၊ မုခံ န သိယာ၊ ဇာယေယျ အတ္တာ’’တိ? ‘‘န ဟိ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ယတော စ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ အာဒါသော သိယာ၊ အာဘာ သိယာ၊ မုခံ သိယာ၊ ဇာယေယျ အတ္တာ’’တိ? ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ ဇာယေယျာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ နတ္ထိ ကေစိ သင်္ခါရာ၊ ယေ အဘဝန္တာ ဇာယန္တိ၊ ဘဝန္တာ ယေဝ ခေါ သင်္ခါရာ ဇာယန္တီ’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ ¶ ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

ဘဝန္တသင်္ခါရဇာယမာနပဉှော ပဉ္စမော။

၆။ ဝေဒဂူပဉှော

၆။ ရာဇာ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ဝေဒဂူ ဥပလဗ္ဘတီ’’တိ? ‘‘ကော ပနေသ၊ မဟာရာဇ၊ ဝေဒဂူ နာမာ’’တိ? ‘‘ယော၊ ဘန္တေ၊ အဗ္ဘန္တရေ ဇီဝေါ စက္ခုနာ ရူပံ ပဿတိ၊ သောတေန သဒ္ဒံ သုဏာတိ၊ ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယတိ၊ ဇိဝှာယ ရသံ သာယတိ၊ ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသတိ၊ မနသာ ဓမ္မံ ဝိဇာနာတိ၊ ယထာ မယံ ဣဓ ပါသာဒေ နိသိန္နာ ယေန ယေန ဝါတပါနေန ဣစ္ဆေယျာမ ပဿိတုံ၊ တေန တေန ဝါတပါနေန ပဿေယျာမ၊ ပုရတ္ထိမေနပိ ဝါတပါနေန ပဿေယျာမ၊ ပစ္ဆိမေနပိ ¶ ဝါတပါနေန ပဿေယျာမ၊ ဥတ္တရေနပိ ဝါတပါနေန ပဿေယျာမ၊ ဒက္ခိဏေနပိ ဝါတပါနေန ပဿေယျာမ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘန္တေ၊ အယံ အဗ္ဘန္တရေ ဇီဝေါ ယေန ယေန ဒွါရေန ဣစ္ဆတိ ပဿိတုံ၊ တေန တေန ဒွါရေန ပဿတီ’’တိ။

ထေရော အာဟ ‘‘ပဉ္စဒွါရံ၊ မဟာရာဇ၊ ဘဏိဿာမိ၊ တံ သုဏောဟိ၊ သာဓုကံ မနသိကရောဟိ၊ ယဒိ အဗ္ဘန္တရေ ဇီဝေါ စက္ခုနာ ရူပံ ပဿတိ၊ ယထာ မယံ ဣဓ ပါသာဒေ နိသိန္နာ ယေန ယေန ဝါတပါနေန ဣစ္ဆေယျာမ ပဿိတုံ၊ တေန တေန ဝါတပါနေန ရူပံ ယေဝ ပဿေယျာမ၊ ပုရတ္ထိမေနပိ ဝါတပါနေန ရူပံ ယေဝ ပဿေယျာမ၊ ပစ္ဆိမေနပိ ¶ ဝါတပါနေန ရူပံ ယေဝ ပဿေယျာမ၊ ဥတ္တရေနပိ ဝါတပါနေန ရူပံ ယေဝ ပဿေယျာမ၊ ဒက္ခိဏေနပိ ဝါတပါနေန ရူပံ ယေဝ ပဿေယျာမ၊ ဧဝမေတေန အဗ္ဘန္တရေ ဇီဝေန သောတေနပိ ရူပံ ယေဝ ပဿိတဗ္ဗံ၊ ဃာနေနပိ ရူပံ ယေဝ ပဿိတဗ္ဗံ၊ ဇိဝှာယပိ ရူပံ ယေဝ ပဿိတဗ္ဗံ၊ ကာယေနပိ ရူပံ ယေဝ ပဿိတဗ္ဗံ၊ မနသာပိ ရူပံ ယေဝ ပဿိတဗ္ဗံ၊ စက္ခုနာပိ သဒ္ဒေါ ယေဝ သောတဗ္ဗော၊ ဃာနေနပိ သဒ္ဒေါ ယေဝ သောတဗ္ဗော၊ ဇိဝှာယပိ သဒ္ဒေါ ယေဝ သောတဗ္ဗော၊ ကာယေနပိ သဒ္ဒေါ ယေဝ သောတဗ္ဗော၊ မနသာပိ သဒ္ဒေါ ယေဝ သောတဗ္ဗော၊ စက္ခုနာပိ ဂန္ဓော ယေဝ ဃာယိတဗ္ဗော၊ သောတေနပိ ဂန္ဓော ယေဝ ဃာယိတဗ္ဗော၊ ဇိဝှာယပိ ဂန္ဓော ယေဝ ဃာယိတဗ္ဗော၊ ကာယေနပိ ဂန္ဓော ယေဝ ဃာယိတဗ္ဗော၊ မနသာပိ ဂန္ဓော ယေဝ ဃာယိတဗ္ဗော၊ စက္ခုနာပိ ရသော ယေဝ သာယိတဗ္ဗော၊ သောတေနပိ ရသော ယေဝ သာယိတဗ္ဗော၊ ဃာနေနပိ ရသော ယေဝ သာယိတဗ္ဗော၊ ကာယေနပိ ရသော ယေဝ သာယိတဗ္ဗော၊ မနသာပိ ရသော ယေဝ သာယိတဗ္ဗော၊ စက္ခုနာပိ ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ယေဝ ဖုသိတဗ္ဗံ၊ သောတေနပိ ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ယေဝ ဖုသိတဗ္ဗံ၊ ဃာနေနပိ ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ယေဝ ဖုသိတဗ္ဗံ၊ ဇိဝှာယပိ ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ယေဝ ¶ ဖုသိတဗ္ဗံ၊ မနသာပိ ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ယေဝ ဖုသိတဗ္ဗံ၊ စက္ခုနာပိ ဓမ္မံ ယေဝ ဝိဇာနိတဗ္ဗံ၊ သောတေနပိ ဓမ္မံ ယေဝ ဝိဇာနိတဗ္ဗံ၊ ဃာနေနပိ ဓမ္မံ ယေဝ ဝိဇာနိတဗ္ဗံ၊ ဇိဝှာယပိ ဓမ္မံ ယေဝ ဝိဇာနိတဗ္ဗံ၊ ကာယေနပိ ဓမ္မံ ယေဝ ဝိဇာနိတဗ္ဗ’’န္တိ? ‘‘န ဟိ ဘန္တေ’’တိ။

‘‘န ခေါ တေ၊ မဟာရာဇ၊ ယုဇ္ဇတိ ပုရိမေန ဝါ ပစ္ဆိမံ၊ ပစ္ဆိမေန ဝါ ပုရိမံ၊ ယထာ ဝါ ပန၊ မဟာရာဇ၊ မယံ ဣဓ ပါသာဒေ နိသိန္နာ ဣမေသု ဇာလဝါတပါနေသု ဥဂ္ဃာဋိတေသု မဟန္တေန အာကာသေန ဗဟိမုခါ သုဋ္ဌုတရံ ရူပံ ပဿာမ၊ ဧဝမေတေန အဗ္ဘန္တရေ ဇီဝေနာပိ စက္ခုဒွါရေသု ဥဂ္ဃာဋိတေသု မဟန္တေန အာကာသေန သုဋ္ဌုတရံ ရူပံ ပဿိတဗ္ဗံ၊ သောတေသု ဥဂ္ဃာဋိတေသု…ပေ… ဃာနေ ¶ ဥဂ္ဃာဋိတေ…ပေ… ဇိဝှာယ ဥဂ္ဃာဋိတာယ…ပေ… ကာယေ ဥဂ္ဃာဋိတေ မဟန္တေန အာကာသေန သုဋ္ဌုတရံ သဒ္ဒေါ သောတဗ္ဗော၊ ဂန္ဓော ဃာယိတဗ္ဗော၊ ရသော သာယိတဗ္ဗော၊ ဖောဋ္ဌဗ္ဗော ဖုသိတဗ္ဗော’’တိ? ‘‘န ဟိ ဘန္တေ’’တိ ¶ ။

‘‘န ခေါ တေ၊ မဟာရာဇ၊ ယုဇ္ဇတိ ပုရိမေန ဝါ ပစ္ဆိမံ၊ ပစ္ဆိမေန ဝါ ပုရိမံ၊ ယထာ ဝါ ပန၊ မဟာရာဇ၊ အယံ ဒိန္နော နိက္ခမိတွာ ဗဟိဒွါရကောဋ္ဌကေ တိဋ္ဌေယျ၊ ဇာနာသိ တွံ၊ မဟာရာဇ၊ ‘အယံ ဒိန္နော နိက္ခမိတွာ ဗဟိဒွါရကောဋ္ဌကေ ဌိတော’’’တိ? ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ ဇာနာမီ’’တိ။ ‘‘ယထာ ဝါ ပန၊ မဟာရာဇ၊ အယံ ဒိန္နော အန္တော ပဝိသိတွာ တဝ ပုရတော တိဋ္ဌေယျ၊ ဇာနာသိ တွံ၊ မဟာရာဇ၊ ‘အယံ ဒိန္နော အန္တော ပဝိသိတွာ မမ ပုရတော ဌိတော’’’တိ? ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ ဇာနာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ အဗ္ဘန္တရေ သော ဇီဝေါ ဇိဝှာယ ရသေ နိက္ခိတ္တေ ဇာနေယျ အမ္ဗိလတ္တံ ဝါ လဝဏတ္တံ ဝါ တိတ္တကတ္တံ ဝါ ကဋုကတ္တံ ဝါ ကသာယတ္တံ ဝါ မဓုရတ္တံ ဝါ’’တိ? ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ ဇာနေယျာ’’တိ။ ‘‘တေ ရသေ အန္တော ပဝိဋ္ဌေ ဇာနေယျ အမ္ဗိလတ္တံ ဝါ လဝဏတ္တံ ဝါ တိတ္တကတ္တံ ဝါ ကဋုကတ္တံ ဝါ ကသာယတ္တံ ဝါ မဓုရတ္တံ ဝါ’’တိ။ ‘‘န ဟိ ဘန္တေ’’တိ။

‘‘န ခေါ တေ၊ မဟာရာဇ၊ ယုဇ္ဇတိ ပုရိမေန ဝါ ပစ္ဆိမံ၊ ပစ္ဆိမေန ဝါ ပုရိမံ၊ ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ကောစိဒေဝ ပုရိသော မဓုဃဋသတံ အာဟရာပေတွာ မဓုဒေါဏိံ ပူရာပေတွာ ပုရိသဿ မုခံ ပိဒဟိတွာ [ပိဒဟိတွာဝ (က။)] မဓုဒေါဏိယာ ပက္ခိပေယျ၊ ဇာနေယျ၊ မဟာရာဇ၊ သော ပုရိသော မဓုံ သမ္ပန္နံ ဝါ န သမ္ပန္နံ ဝါ’’တိ? ‘‘န ဟိ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကေန ကာရဏေနာ’’တိ။ ‘‘န ဟိ တဿ၊ ဘန္တေ၊ မုခေ မဓု ပဝိဋ္ဌ’’န္တိ။

‘‘န ¶ ခေါ တေ၊ မဟာရာဇ၊ ယုဇ္ဇတိ ပုရိမေန ဝါ ပစ္ဆိမံ၊ ပစ္ဆိမေန ဝါ ပုရိမ’’န္တိ။ ‘‘နာဟံ ပဋိဗလော တယာ ဝါဒိနာ သဒ္ဓိံ သလ္လပိတုံ၊ သာဓု၊ ဘန္တေ၊ အတ္ထံ ဇပ္ပေဟီ’’တိ။

ထေရော အဘိဓမ္မသံယုတ္တာယ ကထာယ ရာဇာနံ မိလိန္ဒံ သညာပေသိ – ‘‘ဣဓ၊ မဟာရာဇ၊ စက္ခုဉ္စ ပဋိစ္စ ရူပေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စက္ခုဝိညာဏံ၊ တံသဟဇာတာ ဖဿော ဝေဒနာ သညာ စေတနာ ဧကဂ္ဂတာ ဇီဝိတိန္ဒြိယံ မနသိကာရောတိ ဧဝမေတေ ဓမ္မာ ပစ္စယတော ဇာယန္တိ၊ န ဟေတ္ထ ဝေဒဂူ ဥပလဗ္ဘတိ၊ သောတဉ္စ ပဋိစ္စ သဒ္ဒေ စ…ပေ… မနဉ္စ ပဋိစ္စ ဓမ္မေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ မနောဝိညာဏံ၊ တံသဟဇာတာ ဖဿော ဝေဒနာ သညာ စေတနာ ဧကဂ္ဂတာ ¶ ဇီဝိတိန္ဒြိယံ မနသိကာရောတိ ¶ ဧဝမေတေ ဓမ္မာ ပစ္စယတော ဇာယန္တိ၊ န ဟေတ္ထ ဝေဒဂူ ဥပလဗ္ဘတီ’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

ဝေဒဂူပဉှော ဆဋ္ဌော။

၇။ စက္ခုဝိညာဏာဒိပဉှော

၇။ ရာဇာ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ယတ္ထ စက္ခုဝိညာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တတ္ထ မနောဝိညာဏမ္ပိ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ? ‘‘အာမ၊ မဟာရာဇ၊ ယတ္ထ စက္ခုဝိညာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တတ္ထ မနောဝိညာဏမ္ပိ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ။

‘‘ကိံ နု ခေါ၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ ပဌမံ စက္ခုဝိညာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ပစ္ဆာ မနောဝိညာဏံ၊ ဥဒါဟု မနောဝိညာဏံ ပဌမံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ပစ္ဆာ စက္ခုဝိညာဏ’’န္တိ? ‘‘ပဌမံ၊ မဟာရာဇ၊ စက္ခုဝိညာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ပစ္ဆာ မနောဝိညာဏ’’န္တိ။

‘‘ကိံ နု ခေါ၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ စက္ခုဝိညာဏံ မနောဝိညာဏံ အာဏာပေတိ ‘ယတ္ထာဟံ ဥပ္ပဇ္ဇာမိ၊ တွမ္ပိ တတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇာဟီ’တိ၊ ဥဒါဟု မနောဝိညာဏံ စက္ခုဝိညာဏံ အာဏာပေတိ ‘ယတ္ထ တွံ ဥပ္ပဇ္ဇိဿသိ၊ အဟမ္ပိ တတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇိဿာမီ’’’တိ? ‘‘န ဟိ၊ မဟာရာဇ၊ အနာလာပေါ တေသံ အညမညေဟီ’’တိ။

‘‘ကထံ ¶ ၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ ယတ္ထ စက္ခုဝိညာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တတ္ထ မနောဝိညာဏမ္ပိ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ? ‘‘နိန္နတ္တာ စ၊ မဟာရာဇ၊ ဒွါရတ္တာ စ စိဏ္ဏတ္တာ စ သမုဒါစရိတတ္တာ စာ’’တိ။

‘‘ကထံ၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ နိန္နတ္တာ ယတ္ထ စက္ခုဝိညာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တတ္ထ မနောဝိညာဏမ္ပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ? ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ၊ မဟာရာဇ၊ ဒေဝေ ဝဿန္တေ ကတမေန ဥဒကံ ဂစ္ဆေယျာ’’တိ? ‘‘ယေန၊ ဘန္တေ၊ နိန္နံ၊ တေန ဂစ္ဆေယျာ’’တိ။ ‘‘အထာပရေန သမယေန ဒေဝေါ ဝဿေယျ၊ ကတမေန တံ ဥဒကံ ဂစ္ဆေယျာ’’တိ။ ‘‘ယေန၊ ဘန္တေ၊ ပုရိမံ ဥဒကံ ဂတံ၊ တမ္ပိ တေန ဂစ္ဆေယျာ’’တိ။

‘‘ကိံ နုံ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ပုရိမံ ဥဒကံ ပစ္ဆိမံ ဥဒကံ အာဏာပေတိ ‘ယေနာဟံ ဂစ္ဆာမိ၊ တွမ္ပိ တေန ဂစ္ဆာဟီ’တိ၊ ပစ္ဆိမံ ဝါ ဥဒကံ ပုရိမံ ဥဒကံ အာဏာပေတိ ‘ယေန တွံ ဂစ္ဆိဿသိ၊ အဟမ္ပိ တေန ဂစ္ဆိဿာမီ’’’တိ။ ‘‘န ဟိ၊ ဘန္တေ၊ အနာလာပေါ ¶ တေသံ အညမညေဟိ၊ နိန္နတ္တာ ဂစ္ဆန္တီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ နိန္နတ္တာ ယတ္ထ စက္ခုဝိညာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တတ္ထ မနောဝိညာဏမ္ပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ န စက္ခုဝိညာဏံ ¶ မနောဝိညာဏံ အာဏာပေတိ ‘ယတ္ထာဟံ ဥပ္ပဇ္ဇာမိ၊ တွမ္ပိ တတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇာဟီ’တိ၊ နာပိ မနောဝိညာဏံ စက္ခုဝိညာဏံ အာဏာပေတိ ‘ယတ္ထ တွံ ဥပ္ပဇ္ဇိဿသိ၊ အဟမ္ပိ တတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇိဿာမီ’တိ၊ အနာလာပေါ တေသံ အညမညေဟိ၊ နိန္နတ္တာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီ’’’တိ။

‘‘ကထံ၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ ဒွါရတ္တာ ယတ္ထ စက္ခုဝိညာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တတ္ထ မနောဝိညာဏမ္ပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ? အပေပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ၊ မဟာရာဇ၊ ရညော ပစ္စန္တိမံ နဂရံ အဿ ဒဠှပါကာရတောရဏံ ဧကဒွါရံ၊ တတော ပုရိသော နိက္ခမိတုကာမော ဘဝေယျ၊ ကတမေန နိက္ခမေယျာ’’တိ? ‘‘ဒွါရေန၊ ဘန္တေ၊ နိက္ခမေယျာ’’တိ။ ‘‘အထာပရော ပုရိသော နိက္ခမိတုကာမော ဘဝေယျ၊ ကတမေန သော နိက္ခမေယျာ’’တိ? ‘‘ယေန၊ ဘန္တေ၊ ပုရိမော ပုရိသော နိက္ခန္တော၊ သောပိ တေန နိက္ခမေယျာ’’တိ။

‘‘ကိံ နု ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ပုရိမော ပုရိသော ပစ္ဆိမံ ပုရိသံ အာဏာပေတိ ‘ယေနာဟံ ဂစ္ဆာမိ၊ တွမ္ပိ တေန ဂစ္ဆာဟီ’တိ၊ ပစ္ဆိမော ဝါ ပုရိသော ပုရိမံ ပုရိသံ အာဏာပေတိ ‘ယေန တွံ ဂစ္ဆိဿသိ၊ အဟမ္ပိ တေန ဂစ္ဆိဿာမီ’တိ။ ‘‘န ဟိ၊ ဘန္တေ၊ အနာလာပေါ တေသံ အညမညေဟိ၊ ဒွါရတ္တာ ဂစ္ဆန္တီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဒွါရတ္တာ ယတ္ထ စက္ခုဝိညာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တတ္ထ မနောဝိညာဏမ္ပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ န စက္ခုဝိညာဏံ မနောဝိညာဏံ အာဏာပေတိ ‘ယတ္ထာဟံ ဥပ္ပဇ္ဇာမိ ¶ ၊ တွမ္ပိ တတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇာဟီ’တိ၊ နာပိ မနောဝိညာဏံ စက္ခုဝိညာဏံ အာဏာပေတိ ‘ယတ္ထ တွံ ဥပ္ပဇ္ဇိဿသိ၊ အဟမ္ပိ တတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇိဿာမီ’တိ၊ အနာလာပေါ တေသံ အညမညေဟိ၊ ဒွါရတ္တာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီ’’တိ။

‘‘ကထံ၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ စိဏ္ဏတ္တာ ယတ္ထ စက္ခုဝိညာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တတ္ထ မနောဝိညာဏမ္ပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ?ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ၊ မဟာရာဇ၊ ပဌမံ ဧကံ သကဋံ ဂစ္ဆေယျ၊ အထ ဒုတိယံ သကဋံ ကတမေန ဂစ္ဆေယျာ’’တိ? ‘‘ယေန၊ ဘန္တေ၊ ပုရိမံ သကဋံ ဂတံ၊ တမ္ပိ တေန ဂစ္ဆေယျာ’’တိ။

‘‘ကိံ နု ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ပုရိမံ သကဋံ ပစ္ဆိမံ သကဋံ အာဏာပေတိ ‘ယေနာဟံ ဂစ္ဆာမိ၊ တွမ္ပိ တေန ဂစ္ဆာဟီ’တိ၊ ပစ္ဆိမံ ဝါ ¶ သကဋံ ပုရိမံ သကဋံ ¶ အာဏာပေတိ ‘ယေန တွံ ဂစ္ဆိဿသိ၊ အဟမ္ပိ တေန ဂစ္ဆိဿာမီ’’’တိ။ ‘‘န ဟိ၊ ဘန္တေ၊ အနာလာပေါ တေသံ အညမညေဟိ၊ စိဏ္ဏတ္တာ ဂစ္ဆန္တီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ စိဏ္ဏတ္တာ ယတ္ထ စက္ခုဝိညာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တတ္ထ မနောဝိညာဏမ္ပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ န စက္ခုဝိညာဏံ မနောဝိညာဏံ အာဏာပေတိ ‘ယတ္ထာဟံ ဥပ္ပဇ္ဇာမိ၊ တွမ္ပိ တတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇာဟီ’တိ၊ နာပိ မနောဝိညာဏံ စက္ခုဝိညာဏံ အာဏာပေတိ ‘ယတ္ထ တွံ ဥပ္ပဇ္ဇိဿသိ၊ အဟမ္ပိ တတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇိဿာမီ’တိ၊ အနာလာပေါ တေသံ အညမညေဟိ၊ စိဏ္ဏတ္တာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီ’’တိ။

‘‘ကထံ၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ သမုဒါစရိတတ္တာ ယတ္ထ စက္ခုဝိညာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တတ္ထ မနောဝိညာဏမ္ပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ? ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ မုဒ္ဒါဂဏနာသင်္ချာလေခါသိပ္ပဋ္ဌာနေသု အာဒိကမ္မိကဿ ဒန္ဓာယနာ ဘဝတိ၊ အထာပရေန သမယေန နိသမ္မကိရိယာယ သမုဒါစရိတတ္တာ အဒန္ဓာယနာ ဘဝတိ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ သမုဒါစရိတတ္တာ ယတ္ထ စက္ခုဝိညာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တတ္ထ မနောဝိညာဏမ္ပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ န စက္ခုဝိညာဏံ မနောဝိညာဏံ အာဏာပေတိ ‘ယတ္ထာဟံ ဥပ္ပဇ္ဇာမိ၊ တွမ္ပိ တတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇာဟီ’တိ၊ နာပိ မနောဝိညာဏံ စက္ခုဝိညာဏံ အာဏာပေတိ ‘ယတ္ထ တွံ ဥပ္ပဇ္ဇိဿသိ၊ အဟမ္ပိ တတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇိဿာမီ’တိ၊ အနာလာပေါ တေသံ အညမညေဟိ၊ သမုဒါစရိတတ္တာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီ’’တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ယတ္ထ သောတဝိညာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တတ္ထ မနောဝိညာဏမ္ပိ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ…ပေ… ယတ္ထ ဃာနဝိညာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ…ပေ… ယတ္ထ ဇိဝှာဝိညာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ¶ …ပေ… ယတ္ထ ကာယဝိညာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တတ္ထ မနောဝိညာဏမ္ပိ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ? ‘‘အာမ၊ မဟာရာဇ၊ ယတ္ထ ကာယဝိညာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တတ္ထ မနောဝိညာဏမ္ပိ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ။

‘‘ကိံ နု ခေါ၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ ပဌမံ ကာယဝိညာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ပစ္ဆာ မနောဝိညာဏံ၊ ဥဒါဟု မနောဝိညာဏံ ပဌမံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ပစ္ဆာ ကာယဝိညာဏ’’န္တိ? ‘‘ကာယဝိညာဏံ၊ မဟာရာဇ၊ ပဌမံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ပစ္ဆာ မနောဝိညာဏ’’န္တိ။

‘‘ကိံ နု ခေါ၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊…ပေ… အနာလာပေါ ¶ တေသံ အညမညေဟိ၊ သမုဒါစရိတတ္တာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီ’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

စက္ခုဝိညာဏာဒိပဉှော သတ္တမော။

၈။ ဖဿလက္ခဏပဉှော

၈။ ရာဇာ ¶ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ယတ္ထ မနောဝိညာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဖဿောပိ ဝေဒနာပိ တတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ? ‘‘အာမ၊ မဟာရာဇ၊ ယတ္ထ မနောဝိညာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဖဿောပိ တတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဝေဒနာပိ တတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ သညာပိ တတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ စေတနာပိ တတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဝိတက္ကောပိ တတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဝိစာရောပိ တတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ သဗ္ဗေပိ ဖဿပ္ပမုခါ ဓမ္မာ တတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီ’’တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ကိံလက္ခဏော ဖဿော’’တိ? ‘‘ဖုသနလက္ခဏော၊ မဟာရာဇ၊ ဖဿော’’တိ။

‘‘ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ဒွေ မေဏ္ဍာ ယုဇ္ဈေယျုံ၊ တေသု ယထာ ဧကော မေဏ္ဍော၊ ဧဝံ စက္ခု ဒဋ္ဌဗ္ဗံ ယထာ ဒုတိယော မေဏ္ဍော၊ ဧဝံ ရူပံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ယထာ တေသံ သန္နိပါတော၊ ဧဝံ ဖဿော ဒဋ္ဌဗ္ဗော’’တိ။

‘‘ဘိယျော ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ဒွေ ပါဏီ ဝဇ္ဇေယျုံ၊ တေသု ယထာ ဧကော ¶ ပါဏိ၊ ဧဝံ စက္ခု ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ယထာ ဒုတိယော ပါဏိ၊ ဧဝံ ရူပံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ယထာ တေသံ သန္နိပါတော၊ ဧဝံ ဖဿော ဒဋ္ဌဗ္ဗော’’တိ။

‘‘ဘိယျော ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ဒွေ သမ္မာ ဝဇ္ဇေယျုံ၊ တေသု ယထာ ဧကော သမ္မော၊ ဧဝံ စက္ခု ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ယထာ ဒုတိယော သမ္မော၊ ဧဝံ ရူပံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ယထာ တေသံ သန္နိပါတော၊ ဧဝံ ဖဿော ဒဋ္ဌဗ္ဗော’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

ဖဿလက္ခဏပဉှော အဋ္ဌမော။

၉။ ဝေဒနာလက္ခဏပဉှော

၉။ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ကိံလက္ခဏာ ဝေဒနာ’’တိ? ‘‘ဝေဒယိတလက္ခဏာ၊ မဟာရာဇ၊ ဝေဒနာ အနုဘဝနလက္ခဏာ စာ’’တိ။

‘‘ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ကောစိဒေဝ ပုရိသော ရညော အဓိကာရံ ကရေယျ၊ တဿ ရာဇာ တုဋ္ဌော အဓိကာရံ ဒဒေယျ၊ သော တေန အဓိကာရေန ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ သမပ္ပိတော သမင်္ဂိဘူတော ပရိစရေယျ၊ တဿ ဧဝမဿ ‘မယာ ခေါ ပုဗ္ဗေ ရညော အဓိကာရော ကတော၊ တဿ မေ ရာဇာ ¶ တုဋ္ဌော အဓိကာရံ အဒါသိ၊ သွာဟံ တတောနိဒါနံ ဣမံ ဧဝရူပံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ။

‘‘ယထာ ဝါ ပန၊ မဟာရာဇ၊ ကောစိဒေဝ ¶ ပုရိသော ကုသလံ ကမ္မံ ကတွာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇေယျ၊ သော စ တတ္ထ ဒိဗ္ဗေဟိ ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ သမပ္ပိတော သမင်္ဂိဘူတော ပရိစရေယျ၊ တဿ ဧဝမဿ ‘သွာဟံ ခေါ ပုဗ္ဗေ ကုသလံ ကမ္မံ အကာသိံ၊ သောဟံ တတောနိဒါနံ ဣမံ ဧဝရူပံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ၊ ဧဝံ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဝေဒယိတလက္ခဏာ ဝေဒနာ အနုဘဝနလက္ခဏာ စာ’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ ¶ ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

ဝေဒနာလက္ခဏပဉှော နဝမော။

၁၀။ သညာလက္ခဏပဉှော

၁၀။ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ကိံလက္ခဏာ သညာ’’တိ? ‘‘သဉ္ဇာနနလက္ခဏာ၊ မဟာရာဇ၊ သညာ။ ကိံ သဉ္ဇာနာတိ? နီလမ္ပိ သဉ္ဇာနာတိ၊ ပီတမ္ပိ သဉ္ဇာနာတိ၊ လောဟိတမ္ပိ သဉ္ဇာနာတိ၊ ဩဒါတမ္ပိ သဉ္ဇာနာတိ၊ မဉ္ဇိဋ္ဌမ္ပိ [မဉ္ဇေဋ္ဌမ္ပိ (သီ။ ပီ။)] သဉ္ဇာနာတိ။ ဧဝံ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ သဉ္ဇာနနလက္ခဏာ သညာ’’တိ။

‘‘ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ရညော ဘဏ္ဍာဂါရိကော ဘဏ္ဍာဂါရံ ပဝိသိတွာ နီလပီတလောဟိတောဒါတမဉ္ဇိဋ္ဌာနိ [မဉ္ဇေဋ္ဌာနိ (သီ။ ပီ။)] ရာဇဘောဂါနိ ရူပါနိ ပဿိတွာ သဉ္ဇာနာတိ။ ဧဝံ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ သဉ္ဇာနနလက္ခဏာ သညာ’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

သညာလက္ခဏပဉှော ဒသမော။

၁၁။ စေတနာလက္ခဏပဉှော

၁၁။ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ကိံလက္ခဏာ စေတနာ’’တိ? ‘‘စေတယိတလက္ခဏာ၊ မဟာရာဇ၊ စေတနာ အဘိသင်္ခရဏလက္ခဏာ စာ’’တိ။

‘‘ဩပမ္မံ ¶ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ကောစိဒေဝ ပုရိသော ဝိသံ အဘိသင်္ခရိတွာ အတ္တနာ စ ပိဝေယျ၊ ပရေ စ ပါယေယျ၊ သော အတ္တနာပိ ဒုက္ခိတော ဘဝေယျ၊ ပရေပိ ဒုက္ခိတာ ဘဝေယျုံ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော အကုသလံ ကမ္မံ စေတနာယ စေတယိတွာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇေယျ။ ယေပိ တဿ အနုသိက္ခန္တိ ¶ ၊ တေပိ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇန္တိ။

‘‘ယထာ ဝါ ပန၊ မဟာရာဇ၊ ကောစိဒေဝ ပုရိသော သပ္ပိနဝနီတတေလမဓုဖာဏိတံ ဧကဇ္ဈံ အဘိသင်္ခရိတွာ အတ္တနာ စ ပိဝေယျ၊ ပရေ စ ပါယေယျ၊ သော အတ္တနာ သုခိတော ဘဝေယျ၊ ပရေပိ သုခိတာ ဘဝေယျုံ။ ဧဝမေဝ ¶ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော ကုသလံ ကမ္မံ စေတနာယ စေတယိတွာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇတိ။ ယေပိ တဿ အနုသိက္ခန္တိ၊ တေပိ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇန္တိ။ ဧဝံ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ စေတယိတလက္ခဏာ စေတနာ အဘိသင်္ခရဏလက္ခဏာ စာ’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

စေတနာလက္ခဏပဉှော ဧကာဒသမော။

၁၂။ ဝိညာဏလက္ခဏပဉှော

၁၂။ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ကိံလက္ခဏံ ဝိညာဏ’’န္တိ? ‘‘ဝိဇာနနလက္ခဏံ၊ မဟာရာဇ၊ ဝိညာဏ’’န္တိ။

‘‘ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ နဂရဂုတ္တိကော မဇ္ဈေ နဂရသိင်္ဃာဋကေ နိသိန္နော ပဿေယျ ပုရတ္ထိမဒိသတော ပုရိသံ အာဂစ္ဆန္တံ၊ ပဿေယျ ဒက္ခိဏဒိသတော ပုရိသံ အာဂစ္ဆန္တံ၊ ပဿေယျ ပစ္ဆိမဒိသတော ပုရိသံ အာဂစ္ဆန္တံ၊ ပဿေယျ ဥတ္တရဒိသတော ပုရိသံ အာဂစ္ဆန္တံ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ယဉ္စ ပုရိသော စက္ခုနာ ရူပံ ပဿတိ၊ တံ ဝိညာဏေန ဝိဇာနာတိ။ ယဉ္စ သောတေန သဒ္ဒံ သုဏာတိ၊ တံ ဝိညာဏေန ဝိဇာနာတိ။ ယဉ္စ ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယတိ၊ တံ ဝိညာဏေန ဝိဇာနာတိ။ ယဉ္စ ဇိဝှာယ ရသံ သာယတိ၊ တံ ဝိညာဏေန ¶ ဝိဇာနာတိ။ ယဉ္စ ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသတိ၊ တံ ဝိညာဏေန ဝိဇာနာတိ၊ ယဉ္စ မနသာ ဓမ္မံ ဝိဇာနာတိ၊ တံ ဝိညာဏေန ဝိဇာနာတိ။ ဧဝံ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဝိဇာနနလက္ခဏံ ဝိညာဏ’’န္တိ။

‘‘ကလ္လောသိ ¶ ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

ဝိညာဏလက္ခဏပဉှော ဒွါဒသမော။

၁၃။ ဝိတက္ကလက္ခဏပဉှော

၁၃။ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ကိံလက္ခဏော ဝိတက္ကော’’တိ? ‘‘အပ္ပနာလက္ခဏော မဟာရာဇ၊ ဝိတက္ကော’’တိ။

‘‘ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ဝဍ္ဎကီ သုပရိကမ္မကတံ ဒါရုံ သန္ဓိသ္မိံ အပ္ပေတိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ အပ္ပနာလက္ခဏော ဝိတက္ကော’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

ဝိတက္ကလက္ခဏပဉှော တေရသမော။

၁၄။ ဝိစာရလက္ခဏပဉှော

၁၄။ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ကိံလက္ခဏော ဝိစာရော’’တိ? ‘‘အနုမဇ္ဇနလက္ခဏော၊ မဟာရာဇ၊ ဝိစာရော’’တိ။

‘‘ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ကံသထာလံ အာကောဋိတံ ပစ္ဆာ အနုရဝတိ ¶ အနုသန္ဒဟတိ [အနုသဒ္ဒါယတိ (က။)]၊ ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ အာကောဋနာ၊ ဧဝံ ဝိတက္ကော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ယထာ အနုရဝနာ [အနုမဇ္ဇနာ (က။)]၊ ဧဝံ ဝိစာရော ဒဋ္ဌဗ္ဗော’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ ¶ ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

ဝိစာရလက္ခဏပဉှော စုဒ္ဒသမော။

ဝိစာရဝဂ္ဂေါ တတိယော။

ဣမသ္မိံ ဝဂ္ဂေ စုဒ္ဒသ ပဉှာ။

၄။ နိဗ္ဗာနဝဂ္ဂေါ

၁။ ဖဿာဒိဝိနိဗ္ဘုဇနပဉှော

၁။ ရာဇာ ¶ ¶ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ သက္ကာ ဣမေသံ ဓမ္မာနံ ဧကတောဘာဝဂတာနံ ဝိနိဗ္ဘုဇိတွာ ဝိနိဗ္ဘုဇိတွာ နာနာကရဏံ ပညာပေတုံ ‘အယံ ဖဿော၊ အယံ ဝေဒနာ၊ အယံ သညာ၊ အယံ စေတနာ၊ ဣဒံ ဝိညာဏံ၊ အယံ ဝိတက္ကော၊ အယံ ဝိစာရော’တိ’’? ‘‘န သက္ကာ၊ မဟာရာဇ၊ ဣမေသံ ဓမ္မာနံ ဧကတောဘာဝဂတာနံ ဝိနိဗ္ဘုဇိတွာ ဝိနိဗ္ဘုဇိတွာ နာနာကရဏံ ပညာပေတုံ ‘အယံ ဖဿော၊ အယံ ဝေဒနာ၊ အယံ သညာ၊ အယံ စေတနာ၊ ဣဒံ ဝိညာဏံ၊ အယံ ဝိတက္ကော၊ အယံ ဝိစာရော’’’တိ။

‘‘ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ရညော သူဒေါ အရသံ ဝါ ရသံ ဝါ [ယူသံ ဝါ ရသံ ဝါ (သီ။ သျာ။ ပီ။)] ကရေယျ၊ သော တတ္ထ ဒဓိမ္ပိ ပက္ခိပေယျ၊ လောဏမ္ပိ ပက္ခိပေယျ၊ သိင်္ဂိဝေရမ္ပိ ပက္ခိပေယျ၊ ဇီရကမ္ပိ ပက္ခိပေယျ၊ မရိစမ္ပိ ပက္ခိပေယျ၊ အညာနိပိ ပကာရာနိ ပက္ခိပေယျ၊ တမေနံ ရာဇာ ဧဝံ ဝဒေယျ၊ ‘ဒဓိဿ မေ ရသံ အာဟရ၊ လောဏဿ မေ ရသံ အာဟရ၊ သိင်္ဂိဝေရဿ မေ ရသံ အာဟရ၊ ဇီရကဿ မေ ရသံ အာဟရ၊ မရိစဿ မေ ရသံ အာဟရ၊ သဗ္ဗေသံ မေ ပက္ခိတ္တာနံ ရသံ အာဟရာ’တိ။ သက္ကာ နု ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ တေသံ ရသာနံ ဧကတောဘာဝဂတာနံ ဝိနိဗ္ဘုဇိတွာ ဝိနိဗ္ဘုဇိတွာ ရသံ အာဟရိတုံ အမ္ဗိလတ္တံ ဝါ လဝဏတ္တံ ဝါ တိတ္တကတ္တံ ဝါ ကဋုကတ္တံ ဝါ ကသာယတ္တံ ဝါ မဓုရတ္တံ ဝါ’’တိ? ‘‘န ဟိ၊ ဘန္တေ၊ သက္ကာ တေသံ ရသာနံ ဧကတောဘာဝဂတာနံ ¶ ဝိနိဗ္ဘုဇိတွာ ဝိနိဗ္ဘုဇိတွာ ရသံ အာဟရိတုံ အမ္ဗိလတ္တံ ဝါ လဝဏတ္တံ ဝါ တိတ္တကတ္တံ ဝါ ကဋုကတ္တံ ဝါ ကသာယတ္တံ ဝါ မဓုရတ္တံ ဝါ၊ အပိ စ ခေါ ပန သကေန သကေန လက္ခဏေန ဥပဋ္ဌဟန္တီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ န သက္ကာ ဣမေသံ ဓမ္မာနံ ဧကတောဘာဝဂတာနံ ဝိနိဗ္ဘုဇိတွာ ဝိနိဗ္ဘုဇိတွာ နာနာကရဏံ ပညာပေတုံ ‘အယံ ဖဿော၊ အယံ ဝေဒနာ၊ အယံ သညာ၊ အယံ စေတနာ၊ ဣဒံ ဝိညာဏံ၊ အယံ ဝိတက္ကော၊ အယံ ဝိစာရော’တိ၊ အပိ စ ခေါ ပန သကေန သကေန လက္ခဏေန ဥပဋ္ဌဟန္တီ’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ ¶ ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

ဖဿာဒိဝိနိဗ္ဘုဇနပဉှော ပဌမော။

၂။ နာဂသေနပဉှော

၂။ ထေရော ¶ အာဟ ‘‘လောဏံ၊ မဟာရာဇ၊ စက္ခုဝိညေယျ’’န္တိ။ ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ စက္ခုဝိညေယျ’’န္တိ။ ‘‘သုဋ္ဌု ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဇာနာဟီ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန၊ ဘန္တေ၊ ဇိဝှာဝိညေယျ’’န္တိ? ‘‘အာမ၊ မဟာရာဇ၊ ဇိဝှာဝိညေယျ’’န္တိ။ ‘‘ကိံ ပန၊ ဘန္တေ၊ သဗ္ဗံ လောဏံ ဇိဝှာယ ဝိဇာနာတီ’’တိ? ‘‘အာမ၊ မဟာရာဇ၊ သဗ္ဗံ လောဏံ ဇိဝှာယ ဝိဇာနာတိ’’။

‘‘ယဒိ၊ ဘန္တေ၊ သဗ္ဗံ လောဏံ ဇိဝှာယ ဝိဇာနာတိ၊ ကိဿ ပန တံ သကဋေဟိ ဗလီဗဒ္ဒါ [ဗလိဗဒ္ဒါ (သီ။ ပီ။)] အာဟရန္တိ၊ နနု လောဏမေဝ အာဟရိတဗ္ဗ’’န္တိ? ‘‘န သက္ကာ၊ မဟာရာဇ၊ လောဏမေဝ အာဟရိတုံ ဧကတောဘာဝဂတာ ဧတေ ဓမ္မာ ဂေါစရနာနတ္တဂတာ လောဏံ ဂရုဘာဝေါ စာတိ။ သက္ကာ ပန၊ မဟာရာဇ၊ လောဏံ တုလာယ တုလယိတု’’န္တိ? ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ သက္ကာ’’တိ။ ‘‘န သက္ကာ၊ မဟာရာဇ၊ လောဏံ တုလာယ တုလယိတုံ၊ ဂရုဘာဝေါ တုလာယ တုလိယတီ’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

နာဂသေနပဉှော ဒုတိယော။

၃။ ပဉ္စာယတနကမ္မနိဗ္ဗတ္တပဉှော

၃။ ရာဇာ ¶ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ယာနိမာနိ ပဉ္စာယတနာနိ၊ ကိံ နု တာနိ နာနာကမ္မေဟိ နိဗ္ဗတ္တာနိ၊ ဥဒါဟု ဧကေန ကမ္မေနာ’’တိ? ‘‘နာနာကမ္မေဟိ၊ မဟာရာဇ၊ နိဗ္ဗတ္တာနိ၊ န ဧကေန ကမ္မေနာ’’တိ။

‘‘ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ၊ မဟာရာဇ၊ ဧကသ္မိံ ခေတ္တေ နာနာဗီဇာနိ ဝပ္ပေယျုံ ¶ ၊ တေသံ နာနာဗီဇာနံ နာနာဖလာနိ နိဗ္ဗတ္တေယျု’’န္တိ? ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ နိဗ္ဗတ္တေယျု’’န္တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ယာနိ ယာနိ ပဉ္စာယတနာနိ၊ တာနိ တာနိ နာနာကမ္မေဟိ နိဗ္ဗတ္တာနိ၊ န ဧကေန ကမ္မေနာ’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

ပဉ္စာယတနကမ္မနိဗ္ဗတ္တပဉှော တတိယော။

၄။ ကမ္မနာနာကရဏပဉှော

၄။ ရာဇာ ¶ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ကေန ကာရဏေန မနုဿာ န သဗ္ဗေ သမကာ၊ အညေ အပ္ပာယုကာ၊ အညေ ဒီဃာယုကာ၊ အညေ ဗဟွာဗာဓာ အညေ အပ္ပာဗာဓာ၊ အညေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏာ၊ အညေ ဝဏ္ဏဝန္တော၊ အညေ အပ္ပေသက္ခာ၊ အညေ မဟေသက္ခာ၊ အညေ အပ္ပဘောဂါ၊ အညေ မဟာဘောဂါ၊ အညေ နီစကုလီနာ၊ အညေ မဟာကုလီနာ၊ အညေ ဒုပ္ပညာ၊ အညေ ပညဝန္တော’’တိ?

ထေရော အာဟ ‘‘ကိဿ ပန၊ မဟာရာဇ၊ ရုက္ခာ န သဗ္ဗေ သမကာ၊ အညေ အမ္ဗိလာ၊ အညေ လဝဏာ၊ အညေ တိတ္တကာ၊ အညေ ကဋုကာ၊ အညေ ကသာဝါ၊ အညေ မဓုရာ’’တိ? ‘‘မညာမိ၊ ဘန္တေ၊ ဗီဇာနံ နာနာကရဏေနာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ကမ္မာနံ နာနာကရဏေန မနုဿာ န သဗ္ဗေ သမကာ၊ အညေ အပ္ပာယုကာ၊ အညေ ဒီဃာယုကာ၊ အညေ ဗဟွာဗာဓာ၊ အညေ အပ္ပာဗာဓာ၊ အညေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏာ၊ အညေ ဝဏ္ဏဝန္တော၊ အညေ အပ္ပေသက္ခာ၊ အညေ မဟေသက္ခာ၊ အညေ အပ္ပဘောဂါ၊ အညေ မဟာဘောဂါ၊ အညေ နီစကုလီနာ၊ အညေ မဟာကုလီနာ၊ အညေ ဒုပ္ပညာ၊ အညေ ပညဝန္တော။ ဘာသိတမ္ပေတံ မဟာရာဇ ဘဂဝတာ – ‘ကမ္မဿကာ၊ မာဏဝ၊ သတ္တာ ကမ္မဒါယာဒါ ကမ္မယောနီ ကမ္မဗန္ဓူ ကမ္မပ္ပဋိသရဏာ၊ ကမ္မံ သတ္တေ ဝိဘဇတိ ယဒိဒံ ဟီနပ္ပဏီတတာယာ’’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

ကမ္မနာနာကရဏပဉှော စတုတ္ထော။

၅။ ဝါယာမကရဏပဉှော

၅။ ရာဇာ ¶ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ တုမှေ ဘဏထ ‘ကိန္တိ ဣမံ ဒုက္ခံ နိရုဇ္ဈေယျ၊ အညဉ္စ ဒုက္ခံ နုပ္ပဇ္ဇေယျာ’တိ ¶ ။ ဧတဒတ္ထာ၊ မဟာရာဇ၊ အမှာကံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပဋိကစ္စေဝ ဝါယမိတေန၊ နနု သမ္ပတ္တေ ကာလေ ဝါယမိတဗ္ဗ’’န္တိ? ထေရော အာဟ ‘‘သမ္ပတ္တေ ကာလေ၊ မဟာရာဇ၊ ဝါယာမော အကိစ္စကရော ဘဝတိ၊ ပဋိကစ္စေဝ ဝါယာမော ကိစ္စကရော ဘဝတီ’’တိ။

‘‘ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ၊ မဟာရာဇ၊ ယဒါ တွံ ပိပါသိတော ဘဝေယျာသိ၊ တဒါ တွံ ဥဒပါနံ ခဏာပေယျာသိ၊ တဠာကံ ခဏာပေယျာသိ ‘ပါနီယံ ပိဝိဿာမီ’တိ? ‘‘န ဟိ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ သမ္ပတ္တေ ကာလေ ¶ ဝါယာမော အကိစ္စကရော ဘဝတိ၊ ပဋိကစ္စေဝ ဝါယာမော ကိစ္စကရော ဘဝတီ’’တိ။

‘‘ဘိယျော ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ၊ မဟာရာဇ၊ ယဒါ တွံ ဗုဘုက္ခိတော ဘဝေယျာသိ၊ တဒါ တွံ ခေတ္တံ ကသာပေယျာသိ၊ သာလိံ ရောပါပေယျာသိ၊ ဓညံ အတိဟရာပေယျာသိ ‘ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇိဿာမီ’တိ? ‘‘န ဟိ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ သမ္ပတ္တေ ကာလေ ဝါယာမော အကိစ္စကရော ဘဝတိ၊ ပဋိကစ္စေဝ ဝါယာမော ကိစ္စကရော ဘဝတီတိ။

‘‘ဘိယျော ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ၊ မဟာရာဇ၊ ယဒါ တေ သင်္ဂါမော ပစ္စုပဋ္ဌိတော ဘဝေယျ၊ တဒါ တွံ ပရိခံ ခဏာပေယျာသိ၊ ပါကာရံ ကာရာပေယျာသိ၊ ဂေါပုရံ ကာရာပေယျာသိ၊ အဋ္ဋာလကံ ကာရာပေယျာသိ၊ ဓညံ အတိဟရာပေယျာသိ၊ တဒါ တွံ ဟတ္ထိသ္မိံ သိက္ခေယျာသိ၊ အဿသ္မိံ သိက္ခေယျာသိ၊ ရထသ္မိံ သိက္ခေယျာသိ၊ ဓနုသ္မိံ သိက္ခေယျာသိ၊ ထရုသ္မိံ သိက္ခေယျာသီ’’တိ? ‘‘န ဟိ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ သမ္ပတ္တေ ကာလေ ဝါယာမော အကိစ္စကရော ဘဝတိ၊ ပဋိကစ္စေဝ ဝါယာမော ကိစ္စကရော ဘဝတိ။ ဘာသိတမ္ပေတံ မဟာရာဇ ဘဂဝတာ –

‘‘‘ပဋိကစ္စေဝ တံ ကယိရာ၊ ယံ ဇညာ ဟိတမတ္တနော၊

န သာကဋိကစိန္တာယ၊ မန္တာ ဓီရော ပရက္ကမေ။

‘‘‘ယထာ ¶ သာကဋိကော မဋ္ဌံ [နာမ (သီ။ ပီ။ က။) သံ။ နိ။ ၁။၁၀၃]၊ သမံ ဟိတွာ မဟာပထံ၊

ဝိသမံ မဂ္ဂမာရုယှ၊ အက္ခစ္ဆိန္နောဝ ဈာယတိ။

‘‘‘ဧဝံ ¶ ဓမ္မာ အပက္ကမ္မ၊ အဓမ္မမနုဝတ္တိယ၊

မန္ဒော မစ္စု မုခံ ပတ္တော၊ အက္ခစ္ဆိန္နောဝ ဈာယတီ’’’တိ [သောစတီတိ (သဗ္ဗတ္ထ)]။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

ဝါယာမကရဏပဉှော ပဉ္စမော။

၆။ နေရယိကဂ္ဂိဥဏှဘာဝပဉှော

၆။ ရာဇာ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ တုမှေ ဘဏထ ‘ပါကတိကအဂ္ဂိတော နေရယိကော အဂ္ဂိ မဟာဘိတာပတရော ဟောတိ၊ ခုဒ္ဒကောပိ ပါသာဏော ¶ ပါကတိကေ အဂ္ဂိမှိ ပက္ခိတ္တော ဒိဝသမ္ပိ ပစ္စမာနော [ဓမမာနော (သီ။ ပီ။)] န ဝိလယံ ဂစ္ဆတိ၊ ကူဋာဂါရမတ္တောပိ ပါသာဏော နေရယိကဂ္ဂိမှိ ပက္ခိတ္တော ခဏေန ဝိလယံ ဂစ္ဆတီ’တိ၊ ဧတံ ဝစနံ န သဒ္ဒဟာမိ၊ ဧဝဉ္စ ပန ဝဒေထ ‘ယေ စ တတ္ထ ဥပ္ပန္နာ သတ္တာ၊ တေ အနေကာနိပိ ဝဿသဟဿာနိ နိရယေ ပစ္စမာနာ န ဝိလယံ ဂစ္ဆန္တီ’တိ၊ တမ္ပိ ဝစနံ န သဒ္ဒဟာမီ’’တိ။

ထေရော အာဟ ‘‘တံ ကိံ မညသိ၊ မဟာရာဇ၊ ယာ တာ သန္တိ မကရိနိယောပိ သုသုမာရိနိယောပိ ကစ္ဆပိနိယောပိ မောရိနိယောပိ ကပေါတိနိယောပိ၊ ကိံနု တာ ကက္ခဠာနိ ပါသာဏာနိ သက္ခရာယော စ ခါဒန္တီ’’တိ? ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ ခါဒန္တီ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန တာနိ တာသံ ကုစ္ဆိယံ ကောဋ္ဌဗ္ဘန္တရဂတာနိ ဝိလယံ ဂစ္ဆန္တီ’’တိ? ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ ဝိလယံ ဂစ္ဆန္တီ’’တိ။ ‘‘ယော ပန တာသံ ကုစ္ဆိယံ ဂဗ္ဘော၊ သောပိ ဝိလယံ ဂစ္ဆတီ’’တိ? ‘‘န ဟိ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကေန ကာရဏေနာ’’တိ? ‘‘မညာမိ၊ ဘန္တေ၊ ကမ္မာဓိကတေန န ဝိလယံ ဂစ္ဆတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ကမ္မာဓိကတေန နေရယိကာ သတ္တာ အနေကာနိပိ ဝဿသဟဿာနိ နိရယေ ပစ္စမာနာ န ဝိလယံ ဂစ္ဆန္တိ။ ဘာသိတမ္ပေတံ၊ မဟာရာဇ၊ ဘဂဝတာ – ‘သော န တာဝ ကာလံ ကရောတိ၊ ယာဝ န တံ ပါပကမ္မံ ဗျန္တီဟောတီ’’’တိ။

‘‘ဘိယျော ¶ ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ၊ မဟာရာဇ၊ ယာ တာ သန္တိ သီဟိနိယောပိ ဗျဂ္ဃိနိယောပိ ဒီပိနိယောပိ ကုက္ကုရိနိယောပိ၊ ကိံနု တာ ကက္ခဠာနိ အဋ္ဌိကာနိ မံသာနိ ခါဒန္တီတိ? ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ ခါဒန္တီ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန တာနိ တာသံ ကုစ္ဆိယံ ¶ ကောဋ္ဌဗ္ဘန္တရဂတာနိ ဝိလယံ ဂစ္ဆန္တီ’’တိ? ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ ဝိလယံ ဂစ္ဆန္တီ’’တိ။ ‘‘ယော ပန တာသံ ကုစ္ဆိယံ ဂဗ္ဘော၊ သောပိ ဝိလယံ ဂစ္ဆတီ’’တိ? ‘‘န ဟိ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကေန ကာရဏေနာ’’တိ? ‘‘မညာမိ၊ ဘန္တေ၊ ကမ္မာဓိကတေန န ဝိလယံ ဂစ္ဆတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ကမ္မာဓိကတေန နေရယိကာ သတ္တာ အနေကာနိပိ ဝဿသဟဿာနိ နိရယေ ပစ္စမာနာ န ဝိလယံ ဂစ္ဆန္တီ’’တိ။

‘‘ဘိယျော ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ၊ မဟာရာဇ၊ ယာ တာ သန္တိ ယောနကသုခုမာလိနိယောပိ ခတ္တိယသုခုမာလိနိယောပိ ဗြာဟ္မဏသုခုမာလိနိယောပိ ဂဟပတိသုခုမာလိနိယောပိ၊ ကိံနု တာ ကက္ခဠာနိ ခဇ္ဇကာနိ မံသာနိ ခါဒန္တီ’’တိ? ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ ခါဒန္တီ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန တာနိ တာသံ ကုစ္ဆိယံ ကောဋ္ဌဗ္ဘန္တရဂတာနိ ဝိလယံ ဂစ္ဆန္တီ’’တိ? ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ ဝိလယံ ဂစ္ဆန္တီ’’တိ။ ‘‘ယော ¶ ပန တာသံ ကုစ္ဆိယံ ဂဗ္ဘော သောပိ ဝိလယံ ဂစ္ဆတီ’’တိ? ‘‘န ဟိ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကေန ကာရဏေနာ’’တိ။ ‘‘မညာမိ၊ ဘန္တေ၊ ကမ္မာဓိကတေန န ဝိလယံ ဂစ္ဆတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ကမ္မာဓိကတေန နေရယိကာ သတ္တာ အနေကာနိပိ ဝဿသဟဿာနိ နိရယေ ပစ္စမာနာ န ဝိလယံ ဂစ္ဆန္တိ။ ဘာသိတမ္ပေတံ၊ မဟာရာဇ၊ ဘဂဝတာ – ‘‘သော န တာဝ ကာလံ ကရောတိ၊ ယာဝ န တံ ပါပကမ္မံ ဗျန္တီဟောတီ’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

နေရယိကဂ္ဂိဥဏှဘာဝပဉှော ဆဋ္ဌော။

၇။ ပထဝိသန္ဓာရကပဉှော

၇။ ရာဇာ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ တုမှေ ဘဏထ ‘အယံ မဟာ ပထဝီ ဥဒကေ ပတိဋ္ဌိတာ၊ ဥဒကံ ဝါတေ ပတိဋ္ဌိတံ၊ ဝါတော အာကာသေ ပတိဋ္ဌိတော’တိ၊ ဧတမ္ပိ ဝစနံ န သဒ္ဒဟာမီ’’တိ။ ထေရော ဓမ္မကရကေန [ဓမ္မကရဏေန (က။)] ဥဒကံ ဂဟေတွာ ရာဇာနံ မိလိန္ဒံ သညာပေသိ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ဣမံ ဥဒကံ ဝါတေန အာဓာရိတံ၊ ဧဝံ တမ္ပိ ဥဒကံ ဝါတေန အာဓာရိတ’’န္တိ။

‘‘ကလ္လောသိ ¶ ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

ပထဝိသန္ဓာရကပဉှော သတ္တမော။

၈။ နိရောဓနိဗ္ဗာနပဉှော

၈။ ရာဇာ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ နိရောဓော နိဗ္ဗာန’’န္တိ? ‘‘အာမ၊ မဟာရာဇ၊ နိရောဓော နိဗ္ဗာန’’န္တိ။ ‘‘ကထံ၊ ဘန္တေ ¶ ၊ နာဂသေန၊ နိရောဓော နိဗ္ဗာန’’န္တိ? ‘‘သဗ္ဗေ ဗာလပုထုဇ္ဇနာ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရေ အာယတနေ အဘိနန္ဒန္တိ အဘိဝဒန္တိ အဇ္ဈောသာယ တိဋ္ဌန္တိ၊ တေ တေန သောတေန ဝုယှန္တိ၊ န ပရိမုစ္စန္တိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေန ပရိဒေဝေန ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ န ပရိမုစ္စန္တိ ဒုက္ခသ္မာတိ ဝဒါမိ။ သုတဝါ စ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ အရိယသာဝကော အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရေ အာယတနေ ¶ နာဘိနန္ဒတိ နာဘိဝဒတိ နာဇ္ဈောသာယ တိဋ္ဌတိ၊ တဿ တံ အနဘိနန္ဒတော အနဘိဝဒတော အနဇ္ဈောသာယ တိဋ္ဌတော တဏှာ နိရုဇ္ဈတိ၊ တဏှာနိရောဓာ ဥပါဒါနနိရောဓော၊ ဥပါဒါနနိရောဓာ ဘဝနိရောဓော၊ ဘဝနိရောဓာ ဇာတိနိရောဓော၊ ဇာတိနိရောဓာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ နိရုဇ္ဈန္တိ၊ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတိ၊ ဧဝံ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ နိရောဓော နိဗ္ဗာန’’န္တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

နိရောဓနိဗ္ဗာနပဉှော အဋ္ဌမော။

၉။ နိဗ္ဗာနလဘနပဉှော

၉။ ရာဇာ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ သဗ္ဗေဝ လဘန္တိ နိဗ္ဗာန’’န္တိ? ‘‘န ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ သဗ္ဗေဝ လဘန္တိ နိဗ္ဗာနံ၊ အပိ စ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ယော သမ္မာ ပဋိပန္နော အဘိညေယျေ ဓမ္မေ အဘိဇာနာတိ၊ ပရိညေယျေ ဓမ္မေ ပရိဇာနာတိ၊ ပဟာတဗ္ဗေ ဓမ္မေ ပဇဟတိ၊ ဘာဝေတဗ္ဗေ ဓမ္မေ ဘာဝေတိ၊ သစ္ဆိကာတဗ္ဗေ ဓမ္မေ သစ္ဆိကရောတိ၊ သော လဘတိ နိဗ္ဗာန’’န္တိ။

‘‘ကလ္လောသိ ¶ ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

နိဗ္ဗာနလဘနပဉှော နဝမော။

၁၀။ နိဗ္ဗာနသုခဇာနနပဉှော

၁၀။ ရာဇာ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ယော န လဘတိ နိဗ္ဗာနံ၊ ဇာနာတိ သော ‘သုခံ နိဗ္ဗာန’’’န္တိ? ‘‘အာမ၊ မဟာရာဇ၊ ယော န လဘတိ နိဗ္ဗာနံ၊ ဇာနာတိ သော ‘သုခံ နိဗ္ဗာန’’’န္တိ။ ‘‘ကထံ၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ အလဘန္တော ဇာနာတိ ‘သုခံ နိဗ္ဗာန’’’န္တိ? ‘‘တံ ကိံ မညသိ၊ မဟာရာဇ၊ ယေသံ နစ္ဆိန္နာ ဟတ္ထပါဒါ ¶ ၊ ဇာနေယျုံ တေ၊ မဟာရာဇ၊ ‘ဒုက္ခံ ဟတ္ထပါဒစ္ဆေဒန’’’န္တိ? ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ ဇာနေယျု’’န္တိ။ ‘‘ကထံ ဇာနေယျု’’န္တိ? ‘‘အညေသံ၊ ဘန္တေ၊ ဆိန္နဟတ္ထပါဒါနံ ပရိဒေဝိတသဒ္ဒံ သုတွာ ဇာနန္တိ ‘ဒုက္ခံ ဟတ္ထပါဒစ္ဆေဒန’’’န္တိ ¶ ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ယေသံ ဒိဋ္ဌံ နိဗ္ဗာနံ၊ တေသံ သဒ္ဒံ သုတွာ ဇာနာတိ ‘သုခံ နိဗ္ဗာန’’’န္တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

နိဗ္ဗာနသုခဇာနနပဉှော ဒသမော။

နိဗ္ဗာနဝဂ္ဂေါ စတုတ္ထော။

ဣမသ္မိံ ဝဂ္ဂေ ဒသ ပဉှာ။

၅။ ဗုဒ္ဓဝဂ္ဂေါ

၁။ ဗုဒ္ဓဿ အတ္ထိနတ္ထိဘာဝပဉှော

၁။ ရာဇာ ¶ ¶ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ဗုဒ္ဓါ တယာ ဒိဋ္ဌော’’တိ? ‘‘န ဟိ၊ မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘အထ တေ အာစရိယေဟိ ဗုဒ္ဓါ ဒိဋ္ဌော’’တိ? ‘‘န ဟိ၊ မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ နတ္ထိ ဗုဒ္ဓါ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန၊ မဟာရာဇ၊ ဟိမဝတိ ဦဟာ နဒီ တယာ ဒိဋ္ဌာ’’တိ? ‘‘န ဟိ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘အထ တေ ပိတရာ ဦဟာ နဒီ ဒိဋ္ဌာ’’တိ? ‘‘န ဟိ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ၊ မဟာရာဇ၊ နတ္ထိ ဦဟာ နဒီ’’တိ။ ‘‘အတ္ထိ၊ ဘန္တေ၊ ကိဉ္စာပိ မယာ ဦဟာ နဒီ န ဒိဋ္ဌာ၊ ပိတရာပိ မေ ဦဟာ နဒီ န ဒိဋ္ဌာ၊ အပိ စ အတ္ထိ ဦဟာ နဒီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ကိဉ္စာပိ မယာ ဘဂဝါ န ဒိဋ္ဌော၊ အာစရိယေဟိပိ မေ ဘဂဝါ န ဒိဋ္ဌော၊ အပိ စ အတ္ထိ ဘဂဝါ’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

ဗုဒ္ဓဿ အတ္ထိနတ္ထိဘာဝပဉှော ပဌမော။

၂။ ဗုဒ္ဓဿ အနုတ္တရဘာဝပဉှော

၂။ ရာဇာ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ဗုဒ္ဓါ အနုတ္တရော’’တိ? ‘‘အာမ၊ မဟာရာဇ၊ ဘဂဝါ အနုတ္တရော’’တိ။ ‘‘ကထံ၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗံ ဇာနာသိ ‘ဗုဒ္ဓါ အနုတ္တရော’’’တိ? ‘‘တံ ကိံ မညသိ၊ မဟာရာဇ၊ ယေဟိ အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗော မဟာသမုဒ္ဒေါ၊ ဇာနေယျုံ တေ၊ မဟာရာဇ၊ မဟန္တော ခေါ မဟာသမုဒ္ဒေါ ဂမ္ဘီရော အပ္ပမေယျော ဒုပ္ပရိယောဂါဟော၊ ယတ္ထိမာ ပဉ္စ မဟာနဒိယော သတတံ သမိတံ အပ္ပေန္တိ၊ သေယျထိဒံ၊ ဂင်္ဂါ ယမုနာ အစိရဝတီ သရဘူ မဟီ၊ နေဝ တဿ ဦနတ္တံ ဝါ ပူရတ္တံ ဝါ ပညာယတီ’’တိ ¶ ? ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ ဇာနေယျု’’န္တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ သာဝကေ မဟန္တေ ပရိနိဗ္ဗုတေ ¶ ပဿိတွာ ဇာနာမိ ‘ဘဂဝါ အနုတ္တရော’’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

ဗုဒ္ဓဿ အနုတ္တရဘာဝပဉှော ဒုတိယော။

၃။ ဗုဒ္ဓဿ အနုတ္တရဘာဝဇာနနပဉှော

၃။ ရာဇာ ¶ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ သက္ကာ ဇာနိတုံ ‘ဗုဒ္ဓါ အနုတ္တရော’’’တိ? ‘‘အာမ၊ မဟာရာဇ၊ သက္ကာ ဇာနိတုံ ‘ဘဂဝါ အနုတ္တရော’’’တိ။ ‘‘ကထံ၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ သက္ကာ ဇာနိတုံ ‘ဗုဒ္ဓါ အနုတ္တရော’’’တိ။ ‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ၊ မဟာရာဇ၊ တိဿတ္ထေရော နာမ လေခါစရိယော အဟောသိ၊ ဗဟူနိ ဝဿာနိ အဗ္ဘတီတာနိ ကာလင်္ကတဿ ကထံ သော ဉာယတီ’’တိ။ ‘‘လေခေန ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ယော ဓမ္မံ ပဿတိ၊ သော ဘဂဝန္တံ ပဿတိ၊ ဓမ္မော ဟိ၊ မဟာရာဇ၊ ဘဂဝတာ ဒေသိတော’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

ဗုဒ္ဓဿ အနုတ္တရဘာဝဇာနနပဉှော တတိယော။

၄။ ဓမ္မဒိဋ္ဌပဉှော

၄။ ရာဇာ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ဓမ္မော တယာ ဒိဋ္ဌော’’တိ။ ‘‘ဗုဒ္ဓနေတ္တိယာ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဗုဒ္ဓပညတ္တိယာ ယာဝဇီဝံ သာဝကေဟိ ဝတ္တိတဗ္ဗ’’န္တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

ဓမ္မဒိဋ္ဌပဉှော စတုတ္ထော။

၅။ အသင်္ကမနပဋိသန္ဒဟနပဉှော

၅။ ရာဇာ ¶ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ န စ သင်္ကမတိ ပဋိသန္ဒဟတိ စာ’’တိ? ‘‘အာမ၊ မဟာရာဇ၊ န စ သင်္ကမတိ ပဋိသန္ဒဟတိ စာ’’တိ။ ‘‘ကထံ၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ န စ သင်္ကမတိ ပဋိသန္ဒဟတိ စ၊ ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ? ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ကောစိဒေဝ ပုရိသော ပဒီပတော ပဒီပံ ပဒီပေယျ၊ ကိံနု ခေါ သော၊ မဟာရာဇ၊ ပဒီပေါ ပဒီပမှာ သင်္ကန္တော’’တိ? ‘‘န ဟိ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ န စ သင်္ကမတိ ပဋိသန္ဒဟတိ စာ’’တိ။

‘‘ဘိယျော ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘အဘိဇာနာသိ နု၊ တွံ မဟာရာဇ၊ ဒဟရကော သန္တော သိလောကာစရိယဿ သန္တိကေ ကိဉ္စိ သိလောကံ ဂဟိတ’’န္တိ? ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ’’တိ ¶ ။ ‘‘ကိံနု ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ သော သိလောကော အာစရိယမှာ သင်္ကန္တော’’တိ? ‘‘န ဟိ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ န စ သင်္ကမတိ ပဋိသန္ဒဟတိ စာတိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

အသင်္ကမနပဋိသန္ဒဟနပဉှော ပဉ္စမော။

၆။ ဝေဒဂူပဉှော

၆။ ရာဇာ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ဝေဒဂူ ဥပလဗ္ဘတီ’’တိ? ထေရော အာဟ ‘‘ပရမတ္ထေန ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဝေဒဂူ နုပလဗ္ဘတီ’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

ဝေဒဂူပဉှော ဆဋ္ဌော။

၇။ အညကာယသင်္ကမနပဉှော

၇။ ရာဇာ ¶ ¶ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ အတ္ထိ ကောစိ သတ္တော ယော ဣမမှာ ကာယာ အညံ ကာယံ သင်္ကမတီ’’တိ? ‘‘န ဟိ၊ မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘ယဒိ၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ ဣမမှာ ကာယာ အညံ ကာယံ သင်္ကမန္တော နတ္ထိ၊ နနု မုတ္တော ဘဝိဿတိ ပါပကေဟိ ကမ္မေဟီ’’တိ? ‘‘အာမ၊ မဟာရာဇ၊ ယဒိ န ပဋိသန္ဒဟေယျ၊ မုတ္တော ဘဝိဿတိ ပါပကေဟိ ကမ္မေဟီတိ၊ ယသ္မာ စ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ပဋိသန္ဒဟတိ၊ တသ္မာ န ပရိမုတ္တော ပါပကေဟိ ကမ္မေဟီ’’တိ။

‘‘ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ကောစိဒေဝ ပုရိသော အညတရဿ ပုရိသဿ အမ္ဗံ အဝဟရေယျ၊ ကိံ သော ဒဏ္ဍပ္ပတ္တော ဘဝေယျာ’’တိ? ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ ဒဏ္ဍပ္ပတ္တော ဘဝေယျာ’’တိ။ ‘‘န ခေါ သော၊ မဟာရာဇ၊ တာနိ အမ္ဗာနိ အဝဟရိ၊ ယာနိ တေန ရောပိတာနိ၊ ကသ္မာ ဒဏ္ဍပ္ပတ္တော ဘဝေယျာ’’တိ? ‘‘တာနိ၊ ဘန္တေ၊ အမ္ဗာနိ နိဿာယ ဇာတာနိ၊ တသ္မာ ဒဏ္ဍပ္ပတ္တော ဘဝေယျာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဣမိနာ နာမရူပေန ကမ္မံ ကရောတိ သောဘနံ ဝါ အသောဘနံ ¶ ဝါ၊ တေန ကမ္မေန အညံ နာမရူပံ ပဋိသန္ဒဟတိ၊ တသ္မာ န ပရိမုတ္တော ပါပကေဟိ ကမ္မေဟီ’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

အညကာယသင်္ကမနပဉှော သတ္တမော။

၈။ ကမ္မဖလအတ္ထိဘာဝပဉှော

၈။ ရာဇာ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ဣမိနာ နာမရူပေန ကမ္မံ ကတံ ကုသလံ ဝါ အကုသလံ ဝါ၊ ကုဟိံ တာနိ ကမ္မာနိ တိဋ္ဌန္တီ’’တိ? ‘‘အနုဗန္ဓေယျုံ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ တာနိ ကမ္မာနိ ဆာယာဝ အနပါယိနီ’’တိ [အနုပါယိနီတိ (က။)]။ ‘‘သက္ကာ ပန၊ ဘန္တေ၊ တာနိ ကမ္မာနိ ဒဿေတုံ ‘ဣဓ ဝါ ဣဓ ဝါ တာနိ ကမ္မာနိ တိဋ္ဌန္တီ’’’တိ? ‘‘န သက္ကာ၊ မဟာရာဇ၊ တာနိ ကမ္မာနိ ဒဿေတုံ ‘ဣဓ ဝါ ဣဓ ဝါ တာနိ ကမ္မာနိ တိဋ္ဌန္တီ’’’တိ။

‘‘ဩပမ္မံ ¶ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ၊ မဟာရာဇ၊ ယာနိမာနိ ရုက္ခာနိ အနိဗ္ဗတ္တဖလာနိ၊ သက္ကာ တေသံ ဖလာနိ ဒဿေတုံ ‘ဣဓ ဝါ ဣဓ ဝါ တာနိ ဖလာနိ တိဋ္ဌန္တီ’’’တိ။ ‘‘န ဟိ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ အဗ္ဗောစ္ဆိန္နာယ သန္တတိယာ န သက္ကာ တာနိ ကမ္မာနိ ဒဿေတုံ ‘ဣဓ ဝါ ဣဓ ဝါ တာနိ ကမ္မာနိ တိဋ္ဌန္တီ’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

ကမ္မဖလအတ္ထိဘာဝပဉှော အဋ္ဌမော။

၉။ ဥပ္ပဇ္ဇတိဇာနနပဉှော

၉။ ရာဇာ ¶ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ယော ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဇာနာတိ သော ‘ဥပ္ပဇ္ဇိဿာမီ’’’တိ? ‘‘အာမ၊ မဟာရာဇ၊ ယော ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဇာနာတိ သော ‘ဥပ္ပဇ္ဇိဿာမီ’’’တိ။ ‘‘ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ကဿကော ဂဟပတိကော ဗီဇာနိ ပထဝိယံ နိက္ခိပိတွာ သမ္မာ ဒေဝေ ဝဿန္တေ ဇာနာတိ ‘ဓညံ ¶ နိဗ္ဗတ္တိဿတီ’’’တိ? ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ ဇာနေယျာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ယော ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဇာနာတိ သော ‘ဥပ္ပဇ္ဇိဿာမီ’’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

ဥပ္ပဇ္ဇတိဇာနနပဉှော နဝမော။

၁၀။ ဗုဒ္ဓနိဒဿနပဉှော

၁၀။ ရာဇာ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ဗုဒ္ဓါ အတ္ထီ’’တိ? ‘‘အာမ၊ မဟာရာဇ၊ ဘဂဝါ အတ္ထီ’’တိ။ ‘‘သက္ကာ ပန၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ ဗုဒ္ဓါ နိဒဿေတုံ ဣဓဝါ ဣဓဝါ’’တိ? ‘‘ပရိနိဗ္ဗုတော၊ မဟာရာဇ၊ ဘဂဝါ အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ၊ န သက္ကာ ဘဂဝါ နိဒဿေတုံ ‘ဣဓ ဝါ ဣဓ ဝါ’’’တိ။

‘‘ဩပမ္မံ ¶ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ၊ မဟာရာဇ၊ မဟတော အဂ္ဂိက္ခန္ဓဿ ဇလမာနဿ ယာ အစ္စိ အတ္ထင်္ဂတာ၊ သက္ကာ သာ အစ္စိ ဒဿေတုံ ‘ဣဓ ဝါ ဣဓ ဝါ’’’တိ? ‘‘န ဟိ၊ ဘန္တေ၊ နိရုဒ္ဓါ သာ အစ္စိ အပ္ပညတ္တိံ ဂတာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဘဂဝါ အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ပရိနိဗ္ဗုတော အတ္ထင်္ဂတော၊ န သက္ကာ ဘဂဝါ နိဒဿေတုံ ‘ဣဓ ဝါ ဣဓ ဝါ’ တိ၊ ဓမ္မကာယေန ပန ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ သက္ကာ ဘဂဝါ နိဒဿေတုံ။ ဓမ္မော ဟိ၊ မဟာရာဇ၊ ဘဂဝတာ ဒေသိတော’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

ဗုဒ္ဓနိဒဿနပဉှော ဒသမော။

ဗုဒ္ဓဝဂ္ဂေါ ပဉ္စမော။

ဣမသ္မိံ ဝဂ္ဂေ ဒသ ပဉှာ။

၆။ သတိဝဂ္ဂေါ

၁။ ကာယပိယာယနပဉှော

၁။ ရာဇာ ¶ ¶ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ပိယော ပဗ္ဗဇိတာနံ ကာယော’’တိ? ‘‘န ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ပိယော ပဗ္ဗဇိတာနံ ကာယော’’တိ။ ‘‘အထ ကိဿ နု ခေါ၊ ဘန္တေ၊ ကေလာယထ မမာယထာ’’တိ? ‘‘ကိံ ပန တေ၊ မဟာရာဇ၊ ကဒါစိ ကရဟစိ သင်္ဂါမဂတဿ ကဏ္ဍပ္ပဟာရော ဟောတီ’’တိ? ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ ဟောတီ’’တိ။ ‘‘ကိံနု ခေါ ¶ ၊ မဟာရာဇ၊ သော ဝဏော အာလေပေန စ အာလိမ္ပီယတိ တေလေန စ မက္ခီယတိ သုခုမေန စ စောဠပဋ္ဋေန ပလိဝေဌီယတီ’’တိ? ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ အာလေပေန စ အာလိမ္ပီယတိ တေလေန စ မက္ခီယတိ သုခုမေန စ စောဠပဋ္ဋေန ပလိဝေဌီယတီ’’တိ။ ‘‘ကိံနု ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ပိယော တေ ဝဏော၊ တေန အာလေပေန စ အာလိမ္ပီယတိ တေလေန စ မက္ခီယတိ သုခုမေန စ စောဠပဋ္ဋေန ပလိဝေဌီယတီ’’တိ? ‘‘န မေ၊ ဘန္တေ၊ ပိယော ဝဏော၊ အပိ စ မံသဿ ရုဟနတ္ထာယ အာလေပေန စ အာလိမ္ပီယတိ တေလေန စ မက္ခီယတိ သုခုမေန စ စောဠပဋ္ဋေန ပလိဝေဌီယတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ အပ္ပိယော ပဗ္ဗဇိတာနံ ကာယော၊ အထ စ ပဗ္ဗဇိတာ အနဇ္ဈောသိတာ ကာယံ ပရိဟရန္တိ ဗြဟ္မစရိယာနုဂ္ဂဟာယ။ အပိ စ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဝဏူပမော ကာယော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ၊ တေန ပဗ္ဗဇိတာ ဝဏမိဝ ကာယံ ပရိဟရန္တိ အနဇ္ဈောသိတာ။ ဘာသိတမ္ပေတံ မဟာရာဇ ဘဂဝတာ –

‘‘‘အလ္လစမ္မပဋိစ္ဆန္နော၊ နဝဒွါရော မဟာဝဏော၊

သမန္တတော ပဂ္ဃရတိ၊ အသုစိပူတိဂန္ဓိယော’’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

ကာယပိယာယနပဉှော ပဌမော။

၂။ သဗ္ဗညူဘာဝပဉှော

၂။ ရာဇာ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ဗုဒ္ဓါ သဗ္ဗညူ သဗ္ဗဒဿာဝီ’’တိ? ‘‘အာမ၊ မဟာရာဇ၊ ဘဂဝါ ¶ သဗ္ဗညူ သဗ္ဗဒဿာဝီ’’တိ။ ‘‘အထ ကိဿ နု ခေါ၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ သာဝကာနံ အနုပုဗ္ဗေန သိက္ခာပဒံ ပညပေသီ’’တိ? ‘‘အတ္ထိ ပန တေ ¶ မဟာရာဇ၊ ကောစိ ဝေဇ္ဇော၊ ယော ဣမိဿံ ပထဝိယံ သဗ္ဗဘေသဇ္ဇာနိ ဇာနာတီ’’တိ? ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ အတ္ထီ’’တိ။ ‘‘ကိံနု ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ သော ဝေဇ္ဇော ဂိလာနကံ သမ္ပတ္တေ ကာလေ ဘေသဇ္ဇံ ပါယေတိ၊ ဥဒါဟု အသမ္ပတ္တေ ကာလေ’’တိ? ‘‘သမ္ပတ္တေ ကာလေ၊ ဘန္တေ၊ ဂိလာနကံ ဘေသဇ္ဇံ ပါယေတိ၊ နော အသမ္ပတ္တေ ကာလေ’’တိ? ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဘဂဝါ သဗ္ဗညူ သဗ္ဗဒဿာဝီ န အသမ္ပတ္တေ ကာလေ သာဝကာနံ သိက္ခာပဒံ ပညာပေတိ၊ သမ္ပတ္တေ ကာလေ သာဝကာနံ သိက္ခာပဒံ ပညာပေတိ ယာဝဇီဝံ အနတိက္ကမနီယ’’န္တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

သဗ္ဗညူဘာဝပဉှော ဒုတိယော။

၃။ မဟာပုရိသလက္ခဏပဉှော

၃။ ရာဇာ ¶ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ဗုဒ္ဓါ ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏေဟိ သမန္နာဂတော အသီတိယာ စ အနုဗျဉ္ဇနေဟိ ပရိရဉ္ဇိတော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော ကဉ္စနသန္နိဘတ္တစော ဗျာမပ္ပဘော’’တိ? ‘‘အာမ၊ မဟာရာဇ၊ ဘဂဝါ ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏေဟိ သမန္နာဂတော အသီတိယာ စ အနုဗျဉ္ဇနေဟိ ပရိရဉ္ဇိတော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော ကဉ္စနသန္နိဘတ္တစော ဗျာမပ္ပဘော’’တိ။

‘‘ကိံ ပနဿ၊ ဘန္တေ၊ မာတာပိတရောပိ ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏေဟိ သမန္နာဂတာ အသီတိယာ စ အနုဗျဉ္ဇနေဟိ ပရိရဉ္ဇိတာ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏာ ကဉ္စနသန္နိဘတ္တစာ ဗျာမပ္ပဘာ’’တိ? ‘‘နော စဿ၊ မဟာရာဇ၊ မာတာပိတရော ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏေဟိ သမန္နာဂတာ အသီတိယာ စ အနုဗျဉ္ဇနေဟိ ပရိရဉ္ဇိတာ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏာ ကဉ္စနသန္နိဘတ္တစာ ဗျာမပ္ပဘာ’’တိ။

‘‘ဧဝံ သန္တေ ခေါ၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဗုဒ္ဓါ ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏေဟိ သမန္နာဂတော အသီတိယာ စ အနုဗျဉ္ဇနေဟိ ပရိရဉ္ဇိတော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော ကဉ္စနသန္နိဘတ္တစော ဗျာမပ္ပဘောတိ၊ အပိ စ မာတုသဒိသော ဝါ ပုတ္တော ဟောတိ မာတုပက္ခော ဝါ၊ ပိတုသဒိသော ဝါ ပုတ္တော ဟောတိ ပိတုပက္ခော ဝါ’’တိ။ ထေရော အာဟ ‘‘အတ္ထိ ပန၊ မဟာရာဇ၊ ကိဉ္စိ ပဒုမံ သတပတ္တ’’န္တိ? ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ အတ္ထီ’’တိ။ ‘‘တဿ ပန ကုဟိံ သမ္ဘဝေါ’’တိ? ‘‘ကဒ္ဒမေ ဇာယတိ ဥဒကေ အာသီယတီ’’တိ ¶ ။ ‘‘ကိံနု ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ပဒုမံ ကဒ္ဒမေန သဒိသံ ဝဏ္ဏေန ဝါ ဂန္ဓေန ဝါ ရသေန ဝါ’’တိ? ‘‘န ဟိ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘အထ ဥဒကေန ဝါ ¶ ဂန္ဓေန ဝါ ရသေန ဝါ’’တိ? ‘‘န ဟိ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဘဂဝါ ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏေဟိ သမန္နာဂတော အသီတိယာ စ အနုဗျဉ္ဇနေဟိ ပရိရဉ္ဇိတော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော ကဉ္စနသန္နိဘတ္တစော ဗျာမပ္ပဘော၊ နော စဿ မာတာပိတရော ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏေဟိ သမန္နာဂတာ အသီတိယာ စ အနုဗျဉ္ဇနေဟိ ပရိရဉ္ဇိတာ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏာ ကဉ္စနသန္နိဘတ္တစာ ဗျာမပ္ပဘာ’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

မဟာပုရိသလက္ခဏပဉှော တတိယော။

၄။ ဘဂဝတော ဗြဟ္မစာရိပဉှော

၄။ ရာဇာ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ဗုဒ္ဓါ ဗြဟ္မစာရီ’’တိ? ‘‘အာမ၊ မဟာရာဇ၊ ဘဂဝါ ဗြဟ္မစာရီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ ဗုဒ္ဓါ ဗြဟ္မုနော သိဿော’’တိ? ‘‘အတ္ထိ ပန တေ၊ မဟာရာဇ၊ ဟတ္ထိပါမောက္ခော’’တိ? ‘‘အတ္ထိ ¶ ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကိံနု ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ သော ဟတ္ထီ ကဒါစိ ကရဟစိ ကောဉ္စနာဒံ နဒတီတိ? ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ နဒတီ’’တိ ‘‘တေန ဟိ၊ မဟာရာဇ၊ သော ဟတ္ထီ ကောဉ္စသကုဏဿ သိဿော’’တိ? ‘‘န ဟိ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန၊ မဟာရာဇ၊ ဗြဟ္မာ သဗုဒ္ဓိကော အဗုဒ္ဓိကော’’တိ? ‘‘သဗုဒ္ဓိကော၊ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ၊ မဟာရာဇ၊ ဗြဟ္မာ ဘဂဝတော သိဿော’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

ဘဂဝတော ဗြဟ္မစာရိပဉှော စတုတ္ထော။

၅။ ဘဂဝတော ဥပသမ္ပဒါပဉှော

၅။ ရာဇာ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ဥပသမ္ပဒါ သုန္ဒရာ’’တိ? ‘‘အာမ၊ မဟာရာဇ၊ ဥပသမ္ပဒါ သုန္ဒရာ’’တိ။ ‘‘အတ္ထိ ပန၊ ဘန္တေ၊ ဗုဒ္ဓဿ ဥပသမ္ပဒါ၊ ဥဒါဟု နတ္ထီ’’တိ? ‘‘ဥပသမ္ပန္နော ခေါ၊ မဟာရာဇ ¶ ၊ ဘဂဝါ ဗောဓိရုက္ခမူလေ သဟ သဗ္ဗညုတဉာဏေန၊ နတ္ထိ ဘဂဝတော ဥပသမ္ပဒါ အညေဟိ ဒိန္နာ၊ ယထာ သာဝကာနံ၊ မဟာရာဇ၊ ဘဂဝါ သိက္ခာပဒံ ပညပေတိ ယာဝဇီဝံ အနတိက္ကမနီယ’’န္တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

ဘဂဝတော ဥပသမ္ပဒါပဉှော ပဉ္စမော။

၆။ အဿုဘေသဇ္ဇာဘေသဇ္ဇပဉှော

၆။ ရာဇာ ¶ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ယော စ မာတရိ မတာယ ရောဒတိ၊ ယော စ ဓမ္မပေမေန ရောဒတိ၊ ဥဘိန္နံ တေသံ ရောဒန္တာနံ ကဿ အဿု ဘေသဇ္ဇံ၊ ကဿ န ဘေသဇ္ဇ’’န္တိ? ‘‘ဧကဿ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ အဿု ရာဂဒေါသမောဟေဟိ သမလံ ဥဏှံ၊ ဧကဿ ပီတိသောမနဿေန ဝိမလံ သီတလံ။ ယံ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ သီတလံ၊ တံ ဘေသဇ္ဇံ၊ ယံ ဥဏှံ၊ တံ န ဘေသဇ္ဇ’’န္တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

အဿုဘေသဇ္ဇာဘေသဇ္ဇပဉှော ဆဋ္ဌော။

၇။ သရာဂဝီတရာဂနာနာကရဏပဉှော

၇။ ရာဇာ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ကိံ နာနာကရဏံ သရာဂဿ စ ဝီတရာဂဿ စာ’’တိ? ‘‘ဧကော ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ အဇ္ဈောသိတော၊ ဧကော အနဇ္ဈောသိတော’’တိ။ ‘‘ကိံ ဧတံ၊ ဘန္တေ၊ အဇ္ဈောသိတော အနဇ္ဈောသိတော နာမာ’’တိ? ‘‘ဧကော ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ အတ္ထိကော၊ ဧကော အနတ္ထိကော’’တိ။ ‘‘ပဿာမဟံ၊ ဘန္တေ၊ ဧဝရူပံ ယော စ သရာဂေါ၊ ယော စ ဝီတရာဂေါ၊ သဗ္ဗောပေသော သောဘနံ ယေဝ ဣစ္ဆတိ ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ၊ န ကောစိ ပါပကံ ဣစ္ဆတီ’’တိ။ ‘‘အဝီတရာဂေါ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ရသပဋိသံဝေဒီ စ ရသရာဂပဋိသံဝေဒီ စ ဘောဇနံ ဘုဉ္ဇတိ၊ ဝီတရာဂေါ ပန ရသပဋိသံဝေဒီ ¶ ဘောဇနံ ဘုဉ္ဇတိ၊ နော စ ခေါ ရသရာဂပဋိသံဝေဒီ’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ ¶ ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

သရာဂဝီတရာဂနာနာကရဏပဉှော သတ္တမော။

၈။ ပညာပတိဋ္ဌာနပဉှော

၈။ ရာဇာ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ပညာ ကုဟိံ ပဋိဝသတီ’’တိ? ‘‘န ကတ္ထစိ မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ နတ္ထိ ပညာ’’တိ။ ‘‘ဝါတော၊ မဟာရာဇ၊ ကုဟိံ ပဋိဝသတီ’’တိ? ‘‘န ကတ္ထစိ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ၊ မဟာရာဇ၊ နတ္ထိ ဝါတော’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

ပညာပတိဋ္ဌာနပဉှော အဋ္ဌမော။

၉။ သံသာရပဉှော

၉။ ရာဇာ ¶ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ယံ ပနေတံ ဗြူသိ ‘သံသာရော’တိ၊ ကတမော သော သံသာရော’’တိ? ‘‘ဣဓ၊ မဟာရာဇ၊ ဇာတော ဣဓေဝ မရတိ၊ ဣဓ မတော အညတြ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တဟိံ ဇာတော တဟိံ ယေဝ မရတိ၊ တဟိံ မတော အညတြ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧဝံ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ သံသာရော ဟောတီ’’တိ။ ‘‘ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ကောစိဒေဝ ပုရိသော ပက္ကံ အမ္ဗံ ခါဒိတွာ အဋ္ဌိံ ရောပေယျ၊ တတော မဟန္တော အမ္ဗရုက္ခော နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဖလာနိ ဒဒေယျ၊ အထ သော ပုရိသော တတောပိ ပက္ကံ အမ္ဗံ ခါဒိတွာ အဋ္ဌိံ ရောပေယျ၊ တတောပိ မဟန္တော အမ္ဗရုက္ခော နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဖလာနိ ဒဒေယျ၊ ဧဝမေတေသံ ရုက္ခာနံ ကောဋိ န ပညာယတိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဣဓ ဇာတော ဣဓေဝ မရတိ၊ ဣဓ မတော အညတြ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တဟိံ ဇာတော တဟိံ ယေဝ မရတိ၊ တဟိံ မတော အညတြ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧဝံ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ သံသာရော ဟောတီ’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

သံသာရပဉှော နဝမော။

၁၀။ စိရကတသရဏပဉှော

၁၀။ ရာဇာ ¶ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ကေန အတီတံ စိရကတံ သရတီ’’တိ? ‘‘သတိယာ၊ မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘နနု၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ စိတ္တေန သရတိ နော သတိယာ’’တိ? ‘‘အဘိဇာနာသိ နု၊ တွံ မဟာရာဇ၊ ကိဉ္စိဒေဝ ကရဏီယံ ကတွာ ပမုဋ္ဌ’’န္တိ? ‘‘အာမ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကိံ နု ခေါ၊ တွံ မဟာရာဇ၊ တသ္မိံ သမယေ အစိတ္တကော အဟောသီ’’တိ? ‘‘န ဟိ၊ ဘန္တေ၊ သတိ တသ္မိံ သမယေ နာဟောသီ’’တိ။ ‘‘အထ ကသ္မာ၊ တွံ မဟာရာဇ၊ ဧဝမာဟ ‘စိတ္တေန သရတိ၊ နော သတိယာ’’’တိ?

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

စိရကတသရဏပဉှော ဒသမော။

၁၁။ အဘိဇာနန္တသတိပဉှော

၁၁။ ရာဇာ ¶ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ သဗ္ဗာ သတိ အဘိဇာနန္တီ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ¶ ၊ ဥဒါဟု ကဋုမိကာဝ သတီ’’တိ? ‘‘အဘိဇာနန္တီပိ၊ မဟာရာဇ၊ ကဋုမိကာပိ သတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝဉှိ ခေါ၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ သဗ္ဗာ သတိ အဘိဇာနန္တီ၊ နတ္ထိ ကဋုမိကာ သတီ’’တိ? ‘‘ယဒိ နတ္ထိ၊ မဟာရာဇ၊ ကဋုမိကာ သတိ၊ နတ္ထိ ကိဉ္စိ သိပ္ပိကာနံ ကမ္မာယတနေဟိ ဝါ သိပ္ပာယတနေဟိ ဝါ ဝိဇ္ဇာဋ္ဌာနေဟိ ဝါ ကရဏီယံ၊ နိရတ္ထကာ အာစရိယာ၊ ယသ္မာ စ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ အတ္ထိ ကဋုမိကာ သတိ၊ တသ္မာ အတ္ထိ ကမ္မာယတနေဟိ ဝါ သိပ္ပာယတနေဟိ ဝါ ဝိဇ္ဇာဋ္ဌာနေဟိ ဝါ ကရဏီယံ၊ အတ္ထော စ အာစရိယေဟီ’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

အဘိဇာနန္တသတိပဉှော ဧကာဒသမော။

သတိဝဂ္ဂေါ ဆဋ္ဌော။

ဣမသ္မိံ ဝဂ္ဂေ ဧကာဒသ ပဉှာ။

၇။ အရူပဓမ္မဝဝတ္တနဝဂ္ဂေါ

၁။ သတိဥပ္ပဇ္ဇနပဉှော

၁။ ရာဇာ ¶ ¶ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ကတိဟာကာရေဟိ သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ? ‘‘သတ္တရသဟာကာရေဟိ၊ မဟာရာဇ၊ သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ။ ‘‘ကတမေဟိ သတ္တရသဟာကာရေဟီ’’တိ? ‘‘အဘိဇာနတောပိ၊ မဟာရာဇ၊ သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ကဋုမိကာယပိ သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဩဠာရိကဝိညာဏတောပိ သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဟိတဝိညာဏတောပိ သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ အဟိတဝိညာဏတောပိ သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ သဘာဂနိမိတ္တတောပိ သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဝိသဘာဂနိမိတ္တတောပိ သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ကထာဘိညာဏတောပိ သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ လက္ခဏတောပိ သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ သာရဏတောပိ သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ မုဒ္ဒါတောပိ သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဂဏနာတောပိ သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဓာရဏတောပိ သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဘာဝနတောပိ သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ပေါတ္ထကနိဗန္ဓနတောပိ သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပနိက္ခေပတောပိ သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ အနုဘူတတောပိ သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ။

‘‘ကထံ အဘိဇာနတော သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ? ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ အာယသ္မာ စ အာနန္ဒော ခုဇ္ဇုတ္တရာ စ ဥပါသိကာ၊ ယေ ဝါ ပန အညေပိ ¶ ကေစိ ဇာတိဿရာ ဇာတိံ သရန္တိ၊ ဧဝံ အဘိဇာနတော သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

‘‘ကထံ ကဋုမိကာယ သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ? ယော ပကတိယာ မုဋ္ဌဿတိကော၊ ပရေ စ တံ သရာပနတ္ထံ နိဗန္ဓန္တိ၊ ဧဝံ ကဋုမိကာယ သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

‘‘ကထံ ဩဠာရိကဝိညာဏတော သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ? ယဒါ ရဇ္ဇေ ဝါ အဘိသိတ္တော ဟောတိ၊ သောတာပတ္တိဖလံ ဝါ ပတ္တော ဟောတိ၊ ဧဝံ ဩဠာရိကဝိညာဏတော သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

‘‘ကထံ ¶ ဟိတဝိညာဏတော သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ? ယမှိ သုခါပိတော၊ ‘အမုကသ္မိံ ဧဝံ သုခါပိတော’တိ သရတိ၊ ဧဝံ ဟိတဝိညာဏတော သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

‘‘ကထံ အဟိတဝိညာဏတော သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ? ယမှိ ဒုက္ခာပိတော၊ ‘အမုကသ္မိံ ဧဝံ ဒုက္ခာပိတော’တိ သရတိ၊ ဧဝံ အဟိတဝိညာဏတော သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

‘‘ကထံ သဘာဂနိမိတ္တတော သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ? သဒိသံ ပုဂ္ဂလံ ဒိသွာ မာတရံ ဝါ ပိတရံ ဝါ ဘာတရံ ဝါ ဘဂိနိံ ဝါ သရတိ၊ ဩဋ္ဌံ ဝါ ဂေါဏံ ဝါ ဂဒြဘံ ဝါ ဒိသွာ အညံ တာဒိသံ ဩဋ္ဌံ ဝါ ဂေါဏံ ဝါ ဂဒြဘံ ဝါ သရတိ၊ ဧဝံ သဘာဂနိမိတ္တတော သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

‘‘ကထံ ¶ ဝိသဘာဂနိမတ္တတော သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ? အသုကဿ နာမ ဝဏ္ဏော ဧဒိသော၊ သဒ္ဒေါ ဧဒိသော၊ ဂန္ဓော ဧဒိသော၊ ရသော ဧဒိသော၊ ဖောဋ္ဌဗ္ဗော ဧဒိသောတိ သရတိ၊ ဧဝမ္ပိ ဝိသဘာဂနိမိတ္တတောပိ သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

‘‘ကထံ ကထာဘိညာဏတော သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ? ယော ပကတိယာ မုဋ္ဌဿတိကော ဟောတိ၊ တံ ပရေ သရာပေန္တိ၊ တေန သော သရတိ၊ ဧဝံ ကထာဘိညာဏတော သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

‘‘ကထံ လက္ခဏတော သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ? ယော ပကတိယာ ဗလီဗဒ္ဒါနံ အင်္ဂေန ဇာနာတိ၊ လက္ခဏေန ဇာနာတိ၊ ဧဝံ လက္ခဏတော သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

‘‘ကထံ သာရဏတော သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ? ယော ပကတိယာ မုဋ္ဌဿတိကော ဟောတိ၊ ယော တံ ‘သရာဟိ ဘော၊ သရာဟိ ဘော’တိ ပုနပ္ပုနံ သရာပေတိ၊ ဧဝံ သာရဏတော သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

‘‘ကထံ မုဒ္ဒါတော သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ? လိပိယာ သိက္ခိတတ္တာ ဇာနာတိ ‘ဣမဿ အက္ခရဿ အနန္တရံ ဣမံ အက္ခရံ ကာတဗ္ဗ’န္တိ ဧဝံ မုဒ္ဒါတော သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

‘‘ကထံ ဂဏနာတော သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ? ဂဏနာယ သိက္ခိတတ္တာ ဂဏကာ ဗဟုမ္ပိ ဂဏေန္တိ၊ ဧဝံ ဂဏနာတော သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

‘‘ကထံ ¶ ဓာရဏတော သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ? ဓာရဏာယ သိက္ခိတတ္တာ ဓာရဏကာ ဗဟုမ္ပိ ဓာရေန္တိ ¶ ၊ ဧဝံ ဓာရဏတော သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

‘‘ကထံ ဘာဝနာတော သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ? ဣဓ ဘိက္ခု အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ၊ သေယျထီဒံ၊ ဧကမ္ပိ ဇာတိံ ဒွေပိ ဇာတိယော…ပေ… ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ၊ ဧဝံ ဘာဝနာတော သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

‘‘ကထံ ပေါတ္ထကနိဗန္ဓနတော သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ? ရာဇာနော အနုသာသနိယံ အဿရန္တာ [အနုဿရန္တာ (သဗ္ဗတ္ထ)] ဧတံ ပေါတ္ထကံ အာဟရထာတိ၊ တေန ပေါတ္ထကေန အနုဿရန္တိ၊ ဧဝံ ပေါတ္ထကနိဗန္ဓနတော သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

‘‘ကထံ ဥပနိက္ခေပတော သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ? ဥပနိက္ခိတ္တံ ဘဏ္ဍံ ဒိသွာ သရတိ၊ ဧဝံ ဥပနိက္ခေပတော သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

‘‘ကထံ အနုဘူတတော သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ? ဒိဋ္ဌတ္တာ ရူပံ သရတိ၊ သုတတ္တာ သဒ္ဒံ သရတိ၊ ဃာယိတတ္တာ ဂန္ဓံ သရတိ၊ သာယိတတ္တာ ရသံ သရတိ၊ ဖုဋ္ဌတ္တာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ¶ သရတိ၊ ဝိညာတတ္တာ ဓမ္မံ သရတိ၊ ဧဝံ အနုဘူတတော သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဣမေဟိ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ သတ္တရသဟာကာရေဟိ သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

သတိဥပ္ပဇ္ဇနပဉှော ပဌမော။

၂။ ဗုဒ္ဓဂုဏသတိပဋိလာဘပဉှော

၂။ ရာဇာ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ တုမှေ ဧတံ ဘဏထ ‘ယော ဝဿသတံ အကုသလံ ကရေယျ၊ မရဏကာလေ စ ဧကံ ဗုဒ္ဓဂုဏံ သတိံ ပဋိလဘေယျ၊ သော ဒေဝေသု ဥပ္ပဇ္ဇေယျာ’တိ ဧတံ န သဒ္ဒဟာမိ၊ ဧဝဉ္စ ပန ဝဒေထ ‘ဧတေန ပါဏာတိပါတေန နိရယေ ဥပ္ပဇ္ဇေယျာ’တိ ဧတမ္ပိ န သဒ္ဒဟာမီ’’တိ။

‘‘တံ ကိံ မညသိ၊ မဟာရာဇ၊ ခုဒ္ဒကောပိ ပါသာဏော ဝိနာ နာဝါယ ဥဒကေ ဥပ္ပိလဝေယျာ’’တိ ¶ ။ ‘‘န ဟိ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကိံ နု ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဝါဟသတမ္ပိ ပါသာဏာနံ နာဝါယ အာရောပိတံ ဥဒကေ ဥပ္ပိလဝေယျာ’’တိ? ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ နာဝါ၊ ဧဝံ ကုသလာနိ ကမ္မာနိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာနီ’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

ဗုဒ္ဓဂုဏသတိပဋိလာဘပဉှော ဒုတိယော။

၃။ ဒုက္ခပ္ပဟာနဝါယမပဉှော

၃။ ရာဇာ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ကိံ တုမှေ အတီတဿ ဒုက္ခဿ ပဟာနာယ ဝါယမထာ’’တိ? ‘‘န ဟိ၊ မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန၊ ဘန္တေ၊ အနာဂတဿ ဒုက္ခဿ ပဟာနာယ ဝါယမထာ’’တိ? ‘‘န ဟိ၊ မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန ပစ္စုပ္ပန္နဿ ဒုက္ခဿ ¶ ပဟာနာယ ဝါယမထာ’’တိ? ‘‘န ဟိ၊ မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘ယဒိ တုမှေ န အတီတဿ ဒုက္ခဿ ပဟာနာယ ဝါယမထ၊ န အနာဂတဿ ဒုက္ခဿ ပဟာနာယ ဝါယမထ၊ န ပစ္စုပ္ပန္နဿ ဒုက္ခဿ ပဟာနာယ ဝါယမထ၊ အထ ကိမတ္ထာယ ဝါယမထာ’’တိ။ ထေရော အာဟ ‘ကိန္တိ၊ မဟာရာဇ၊ ဣဒဉ္စ ဒုက္ခံ နိရုဇ္ဈေယျ၊ အညဉ္စ ဒုက္ခံ နုပ္ပဇ္ဇေယျာ’တိ ဧတဒတ္ထာယ ဝါယမာမာ’’တိ။

‘‘အတ္ထိ ¶ ပန တေ၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ အနာဂတံ ဒုက္ခ’’န္တိ? ‘‘နတ္ထိ [ကထာ။ ၈၂၈၊ ၈၂၉ ပဿိတဗ္ဗံ]၊ မဟာရာဇာ’’တိ ‘‘တုမှေ ခေါ၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ အတိပဏ္ဍိတာ၊ ယေ တုမှေ အသန္တာနံ အနာဂတာနံ ဒုက္ခာနံ ပဟာနာယ ဝါယမထာ’’တိ? ‘‘အတ္ထိ ပန တေ၊ မဟာရာဇ၊ ကေစိ ပဋိရာဇာနော ပစ္စတ္ထိကာ ပစ္စာမိတ္တာ ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ဟောန္တီ’’တိ? ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ အတ္ထီ’’တိ။ ‘‘ကိံနု ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ တဒါ တုမှေ ပရိခံ ခဏာပေယျာထ၊ ပါကာရံ စိနာပေယျာထ ဂေါပုရံ ကာရာပေယျာထ၊ အဋ္ဋာလကံ ကာရာပေယျာထ၊ ဓညံ အတိဟရာပေယျာထာ’’တိ? ‘‘န ဟိ၊ ဘန္တေ၊ ပဋိကစ္စေဝ တံ ပဋိယတ္တံ ဟောတီ’’တိ။ ‘‘ကိံ တုမှေ၊ မဟာရာဇ၊ တဒါ ဟတ္ထိသ္မိံ သိက္ခေယျာထ၊ အဿသ္မိံ သိက္ခေယျာထ၊ ရထသ္မိံ သိက္ခေယျာထ၊ ဓနုသ္မိံ သိက္ခေယျာထ၊ ထရုသ္မိံ သိက္ခေယျာထာ’’တိ? ‘‘န ဟိ၊ ဘန္တေ၊ ပဋိကစ္စေဝ တံ သိက္ခိတံ ဟောတီ’’တိ။ ‘‘ကိဿတ္ထာယာ’’တိ? ‘‘အနာဂတာနံ၊ ဘန္တေ၊ ဘယာနံ ပဋိဗာဟနတ္ထာယာ’’တိ။ ‘‘ကိံ နု ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ အတ္ထိ အနာဂတံ ဘယ’’န္တိ? ‘‘နတ္ထိ၊ ဘန္တေ’’တိ ¶ ။ ‘‘တုမှေ စ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ အတိပဏ္ဍိတာ၊ ယေ တုမှေ အသန္တာနံ အနာဂတာနံ ဘယာနံ ပဋိဗာဟနတ္ထာယ ပဋိယာဒေထာ’’တိ။

‘‘ဘိယျော ဩပမ္မံ ကရောဟီတိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ၊ မဟာရာဇ၊ ယဒါ တွံ ပိပါသိတော ဘဝေယျာသိ၊ တဒါ တွံ ဥဒပါနံ ခဏာပေယျာသိ၊ ပေါက္ခရဏိံ ခဏာပေယျာသိ၊ တဠာကံ ခဏာပေယျာသိ ‘ပါနီယံ ပိဝိဿာမီ’’’တိ? ‘‘န ဟိ၊ ဘန္တေ၊ ပဋိကစ္စေဝ တံ ပဋိယတ္တံ ဟောတီ’’တိ။ ‘‘ကိဿတ္ထာယာ’’တိ? ‘‘အနာဂတာနံ၊ ဘန္တေ၊ ပိပါသာနံ ပဋိဗာဟနတ္ထာယ ပဋိယတ္တံ ဟောတီ’’တိ။ ‘‘အတ္ထိ ပန၊ မဟာရာဇ၊ အနာဂတာ ပိပါသာ’’တိ? ‘‘နတ္ထိ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘တုမှေ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ အတိပဏ္ဍိတာ ¶ ၊ ယေ တုမှေ အသန္တာနံ အနာဂတာနံ ပိပါသာနံ ပဋိဗာဟနတ္ထာယ တံ ပဋိယာဒေထာ’’တိ။

‘‘ဘိယျော ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ၊ မဟာရာဇ၊ ယဒါ တွံ ဗုဘုက္ခိတော ဘဝေယျာသိ၊ တဒါ တွံ ခေတ္တံ ကသာပေယျာသိ၊ သာလိံ ဝပါပေယျာသိ ‘ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇိဿာမီ’’’တိ? ‘‘န ဟိ၊ ဘန္တေ၊ ပဋိကစ္စေဝ တံ ပဋိယတ္တံ ဟောတီ’’တိ။ ‘‘ကိဿတ္ထာယာ’’တိ။ ‘‘အနာဂတာနံ၊ ဘန္တေ၊ ဗုဘုက္ခာနံ ပဋိဗာဟနတ္ထာယာ’’တိ။ ‘‘အတ္ထိ ပန၊ မဟာရာဇ၊ အနာဂတာ ဗုဘုက္ခာ’’တိ? ‘‘နတ္ထိ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘တုမှေ ¶ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ အတိပဏ္ဍိတာ၊ ယေ တုမှေ အသန္တာနံ အနာဂတာနံ ဗုဘုက္ခာနံ ပဋိဗာဟနတ္ထာယ ပဋိယာဒေထာ’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

ဒုက္ခပ္ပဟာနဝါယမပဉှော တတိယော။

၄။ ဗြဟ္မလောကပဉှော

၄။ ရာဇာ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ကီဝဒူရော ဣတော ဗြဟ္မလောကော’’တိ? ‘‘ဒူရော ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဣတော ဗြဟ္မလောကော ကူဋာဂါရမတ္တာ သိလာ တမှာ ပတိတာ အဟောရတ္တေန အဋ္ဌစတ္တာလီသယောဇနသဟဿာနိ ဘဿမာနာ စတူဟိ မာသေဟိ ပထဝိယံ ပတိဋ္ဌဟေယျာ’’တိ။

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ တုမှေ ဧဝံ ဘဏထ ‘သေယျထာပိ ဗလဝါ ပုရိသော သမိဉ္ဇိတံ ဝါ ဗာဟံ ပသာရေယျ ¶ ၊ ပသာရိတံ ဝါ ဗာဟံ သမိဉ္ဇေယျ၊ ဧဝမေဝ ဣဒ္ဓိမာ ဘိက္ခု စေတောဝသိပ္ပတ္တော ဇမ္ဗုဒီပေ အန္တရဟိတော ဗြဟ္မလောကေ ပါတုဘဝေယျာ’တိ ဧတံ ဝစနံ န သဒ္ဒဟာမိ၊ ဧဝံ အတိသီဃံ တာဝ ဗဟူနိ ယောဇနသတာနိ ဂစ္ဆိဿတီ’’တိ။

ထေရော အာဟ ‘‘ကုဟိံ ပန၊ မဟာရာဇ၊ တဝ ဇာတဘူမီ’’တိ? ‘‘အတ္ထိ၊ ဘန္တေ၊ အလသန္ဒော နာမ ဒီပေါ၊ တတ္ထာဟံ ဇာတော’’တိ။ ‘‘ကီဝ ဒူရော၊ မဟာရာဇ၊ ဣတော အလသန္ဒော ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဒွိမတ္တာနိ၊ ဘန္တေ၊ ယောဇနသတာနီ’’တိ။ ‘‘အဘိဇာနာသိ နု တွံ၊ မဟာရာဇ၊ တတ္ထ ကိဉ္စိဒေဝ ကရဏီယံ ကရိတွာ သရိတာ’’တိ? ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ သရာမီ’’တိ။ ‘‘လဟုံ ခေါ တွံ၊ မဟာရာဇ၊ ဂတောသိ ဒွိမတ္တာနိ ယောဇနသတာနီ’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

ဗြဟ္မလောကပဉှော စတုတ္ထော။

၅။ ဒွိန္နံ လောကုပ္ပန္နာနံ သမကဘာဝပဉှော

၅။ ရာဇာ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ယော ဣဓ ကာလင်္ကတော ဗြဟ္မလောကေ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ၊ ယော စ ဣဓ ကာလင်္ကတော ကသ္မီရေ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ၊ ကော စိရတရံ ကော သီဃတရ’’န္တိ? ‘‘သမကံ၊ မဟာရာဇာ’’တိ။

‘‘ဩပမ္မံ ¶ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ကုဟိံ ပန၊ မဟာရာဇ၊ တဝ ¶ ဇာတနဂရ’’န္တိ? ‘‘အတ္ထိ၊ ဘန္တေ၊ ကလသိဂါမော နာမ၊ တတ္ထာဟံ ဇာတော’’တိ။ ‘‘ကီဝ ဒူရော၊ မဟာရာဇ၊ ဣတော ကလသိဂါမော ဟောတီ’’တိ။ ‘‘ဒွိမတ္တာနိ၊ ဘန္တေ၊ ယောဇနသတာနီ’’တိ။ ‘‘ကီဝ ဒူရံ၊ မဟာရာဇ၊ ဣတော ကသ္မီရံ ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဒွါဒသ၊ ဘန္တေ၊ ယောဇနာနီ’’တိ။ ‘‘ဣင်္ဃ၊ တွံ မဟာရာဇ၊ ကလသိဂါမံ စိန္တေဟီ’’တိ။ ‘‘စိန္တိတော၊ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဣင်္ဃ၊ တွံ မဟာရာဇ၊ ကသ္မီရံ စိန္တေဟီ’’တိ။ ‘‘စိန္တိတံ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကတမံ နု ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ စိရေန စိန္တိတံ၊ ကတမံ သီဃတရ’’န္တိ? ‘‘သမကံ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ယော ဣဓ ကာလင်္ကတော ဗြဟ္မလောကေ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ၊ ယော စ ဣဓ ကာလင်္ကတော ကသ္မီရေ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ၊ သမကံ ယေဝ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီ’’တိ။

‘‘ဘိယျော ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ၊ မဟာရာဇ၊ ဒွေ သကုဏာ အာကာသေန ဂစ္ဆေယျုံ ¶ ၊ တေသု ဧကော ဥစ္စေ ရုက္ခေ နိသီဒေယျ၊ ဧကော နီစေ ရုက္ခေ နိသီဒေယျ၊ တေသံ သမကံ ပတိဋ္ဌိတာနံ ကတမဿ ဆာယာ ပဌမတရံ ပထဝိယံ ပတိဋ္ဌဟေယျ၊ ကတမဿ ဆာယာ စိရေန ပထဝိယံ ပတိဋ္ဌဟေယျာ’’တိ? ‘‘သမကံ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ယော ဣဓ ကာလင်္ကတော ဗြဟ္မလောကေ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ၊ ယော စ ဣဓ ကာလင်္ကတော ကသ္မီရေ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ၊ သမကံ ယေဝ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီ’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

ဒွိန္နံ လောကုပ္ပန္နာနံ သမကဘာဝပဉှော ပဉ္စမော။

၆။ ဗောဇ္ဈင်္ဂပဉှော

၆။ ရာဇာ အာဟ ‘‘ကတိ နု ခေါ၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ’’တိ? ‘‘သတ္တ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ’’တိ။ ‘‘ကတိဟိ ပန၊ ဘန္တေ၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂေဟိ ဗုဇ္ဈတီ’’တိ? ‘‘ဧကေန ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂေန ဗုဇ္ဈတိ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေနာ’’တိ။ ‘‘အထ ကိဿ နု ခေါ၊ ဘန္တေ၊ ဝုစ္စန္တိ ‘သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ’’’တိ? ‘‘တံ ကိံ မညသိ၊ မဟာရာဇ၊ အသိ ကောသိယာ ပက္ခိတ္တော အဂ္ဂဟိတော ဟတ္ထေန ဥဿဟတိ ဆေဇ္ဇံ ဆိန္ဒိတု’’န္တိ။ ‘‘န ဟိ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေန ဝိနာ ဆဟိ ဗောဇ္ဈင်္ဂေဟိ န ဗုဇ္ဈတီ’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

ဗောဇ္ဈင်္ဂပဉှော ဆဋ္ဌော။

၇။ ပါပပုညာနံ အပ္ပာနပ္ပဘာဝပဉှော

၇။ ရာဇာ ¶ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ကတရံ နု ခေါ ဗဟုတရံ ပုညံ ဝါ အပုညံ ဝါ’’တိ? ‘‘ပုညံ ခေါ၊ မဟာရာဇ ¶ ၊ ဗဟုတရံ၊ အပုညံ ထောက’’န္တိ။ ‘‘ကေန ကာရဏေနာ’’တိ? ‘‘အပုညံ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ကရောန္တော ဝိပ္ပဋိသာရီ ဟောတိ ‘ပါပကမ္မံ မယာ ကတ’န္တိ၊ တေန ပါပံ န ¶ ဝဍ္ဎတိ။ ပုညံ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ကရောန္တော အဝိပ္ပဋိသာရီ ဟောတိ၊ အဝိပ္ပဋိသာရိနော ပါမောဇ္ဇံ ဇာယတိ၊ ပမုဒိတဿ ပီတိ ဇာယတိ၊ ပီတိမနဿ ကာယော ပဿမ္ဘတိ၊ ပဿဒ္ဓကာယော သုခံ ဝေဒေတိ၊ သုခိနော စိတ္တံ သမာဓိယတိ၊ သမာဟိတော ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ၊ တေန ကာရဏေန ပုညံ ဝဍ္ဎတိ။ ပုရိသော ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဆိန္နဟတ္ထပါဒေါ ဘဂဝတော ဧကံ ဥပ္ပလဟတ္ထံ ဒတွာ ဧကနဝုတိကပ္ပာနိ ဝိနိပါတံ န ဂစ္ဆိဿတိ။ ဣမိနာပိ၊ မဟာရာဇ၊ ကာရဏေန ဘဏာမိ ‘ပုညံ ဗဟုတရံ၊ အပုညံ ထောက’’’န္တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

ပါပပုညာနံ အပ္ပာနပ္ပဘာဝပဉှော သတ္တမော။

၈။ ဇာနန္တာဇာနန္တပါပကရဏပဉှော

၈။ ရာဇာ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ယော ဇာနန္တော ပါပကမ္မံ ကရောတိ၊ ယော အဇာနန္တော ပါပကမ္မံ ကရောတိ၊ ကဿ ဗဟုတရံ အပုည’’န္တိ? ထေရော အာဟ ‘‘ယော ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ အဇာနန္တော ပါပကမ္မံ ကရောတိ၊ တဿ ဗဟုတရံ အပုည’’န္တိ။ ‘‘တေန ဟိ၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ ယော အမှာကံ ရာဇပုတ္တော ဝါ ရာဇမဟာမတ္တော ဝါ အဇာနန္တော ပါပကမ္မံ ကရောတိ၊ တံ မယံ ဒိဂုဏံ ဒဏ္ဍေမာ’’တိ? ‘‘တံ ကိံ မညသိ၊ မဟာရာဇ၊ တတ္တံ အယောဂုဠံ အာဒိတ္တံ သမ္ပဇ္ဇလိတံ သဇောတိဘူတံ ဧကော ဇာနန္တော ဂဏှေယျ၊ ဧကော အဇာနန္တော ဂဏှေယျ၊ ကတမော [ကဿ (က။)] ဗလဝတရံ ဍယှေယျာ’’တိ။ ‘‘ယော ခေါ၊ ဘန္တေ၊ အဇာနန္တော ဂဏှေယျ၊ သော [တဿ (ပီ။ က။)] ဗလဝတရံ ဍယှေယျာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ယော အဇာနန္တော ပါပကမ္မံ ကရောတိ၊ တဿ ဗဟုတရံ အပုည’’န္တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

ဇာနန္တာဇာနန္တပါပကရဏပဉှော အဋ္ဌမော။

၉။ ဥတ္တရကုရုကာဒိဂမနပဉှော

၉။ ရာဇာ ¶ ¶ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ အတ္ထိ ကောစိ၊ ယော ဣမိနာ သရီရေန ဥတ္တရကုရုံ ဝါ ဂစ္ဆေယျ၊ ဗြဟ္မလောကံ ဝါ၊ အညံ ဝါ ပန ဒီပ’’န္တိ? ‘‘အတ္ထိ၊ မဟာရာဇ၊ ယော ဣမိနာ စာတုမ္မဟာဘူတိကေန ကာယေန ဥတ္တရကုရုံ ဝါ ဂစ္ဆေယျ၊ ဗြဟ္မလောကံ ဝါ၊ အညံ ဝါ ပန ဒီပ’’န္တိ။

‘‘ကထံ၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ ဣမိနာ စာတုမ္မဟာဘူတိကေန ကာယေန ဥတ္တရကုရုံ ဝါ ဂစ္ဆေယျ၊ ဗြဟ္မလောကံ ဝါ၊ အညံ ဝါ ပန ¶ ဒီပ’’န္တိ? ‘‘အဘိဇာနာသိ နု၊ တွံ မဟာရာဇ၊ ဣမိဿာ ပထဝိယာ ဝိဒတ္ထိံ ဝါ ရတနံ ဝါ လင်္ဃိတာ’’တိ? ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ အဘိဇာနာမိ ‘အဟံ၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ အဋ္ဌပိ ရတနိယော လင်္ဃေမီ’’’တိ။ ‘‘ကထံ၊ တွံ မဟာရာဇ၊ အဋ္ဌပိ ရတနိယော လင်္ဃေသီ’’တိ? ‘‘အဟဉှိ၊ ဘန္တေ၊ စိတ္တံ ဥပ္ပာဒေမိ ‘ဧတ္ထ နိပတိဿာမီ’တိ သဟ စိတ္တုပ္ပာဒေန ကာယော မေ လဟုကော ဟောတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဣဒ္ဓိမာ ဘိက္ခု စေတောဝသိပ္ပတ္တော ကာယံ စိတ္တေ သမာရောပေတွာ စိတ္တဝသေန ဝေဟာသံ ဂစ္ဆတီ’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

ဥတ္တရကုရုကာဒိဂမနပဉှော နဝမော။

၁၀။ ဒီဃဋ္ဌိပဉှော

၁၀။ ရာဇာ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ တုမှေ ဧဝံ ဘဏထ ‘အဋ္ဌိကာနိ ဒီဃာနိ ယောဇနသတိကာနိပီ’တိ၊ ရုက္ခောပိ တာဝ နတ္ထိ ယောဇနသတိကော၊ ကုတော ပန အဋ္ဌိကာနိ ဒီဃာနိ ယောဇနသတိကာနိ ဘဝိဿန္တီ’’တိ?

‘‘တံ ကိံ မညသိ၊ မဟာရာဇ၊ သုတံ တေ ‘မဟာသမုဒ္ဒေ ပဉ္စယောဇနသတိကာပိ မစ္ဆာ အတ္ထီ’’’တိ? ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ သုတ’’န္တိ။ ‘‘နနု မဟာရာဇ၊ ပဉ္စယောဇနသတိကဿ မစ္ဆဿ အဋ္ဌိကာနိ ဒီဃာနိ ဘဝိဿန္တိ ယောဇနသတိကာနိပီ’’တိ?

‘‘ကလ္လောသိ ¶ ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

ဒီဃဋ္ဌိပဉှော ဒသမော။

၁၁။ အဿာသပဿာသနိရောဓပဉှော

၁၁။ ရာဇာ ¶ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ တုမှေ ဧဝံ ဘဏထ ‘သက္ကာ အဿာသပဿာသေ နိရောဓေတု’’’န္တိ? ‘‘အာမ၊ မဟာရာဇ၊ သက္ကာ အဿာသပဿာသေ နိရောဓေတု’’န္တိ။ ‘‘ကထံ၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ သက္ကာ အဿာသပဿာသေ နိရောဓေတု’’န္တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ၊ မဟာရာဇ၊ သုတပုဗ္ဗော တေ ကောစိ ကာကစ္ဆမာနော’’တိ။ ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ သုတပုဗ္ဗော’’တိ။ ‘‘ကိံ နု ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ သော သဒ္ဒေါ ကာယေ နမိတေ ဝိရမေယျာ’’တိ။ ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ ဝိရမေယျာ’’တိ။ ‘‘သော ဟိ နာမ၊ မဟာရာဇ၊ သဒ္ဒေါ အဘာဝိတကာယဿ အဘာဝိတသီလဿ အဘာဝိတစိတ္တဿ အဘာဝိတပညဿ ကာယေ နမိတေ ဝိရမိဿတိ၊ ကိံ ပန ဘာဝိတကာယဿ ဘာဝိတသီလဿ ဘာဝိတစိတ္တဿ ဘာဝိတပညဿ စတုတ္ထဇ္ဈာနံ သမာပန္နဿ အဿာသပဿာသာ န နိရုဇ္ဈိဿန္တီ’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

အဿာသပဿာသနိရောဓပဉှော ဧကာဒသမော။

၁၂။ သမုဒ္ဒပဉှော

၁၂။ ရာဇာ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ‘သမုဒ္ဒေါ သမုဒ္ဒေါ’တိ ဝုစ္စတိ၊ ကေန ကာရဏေန ဥဒကံ ‘သမုဒ္ဒေါ’တိ ဝုစ္စတီ’’တိ? ထေရော ¶ အာဟ ‘‘ယတ္တကံ၊ မဟာရာဇ၊ ဥဒကံ၊ တတ္တကံ လောဏံ။ ယတ္တကံ လောဏံ၊ တတ္တကံ ဥဒကံ။ တသ္မာ ‘သမုဒ္ဒေါ’တိ ဝုစ္စတီ’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

သမုဒ္ဒပဉှော ဒွါဒသမော။

၁၃။ သမုဒ္ဒဧကရသပဉှော

၁၃။ ရာဇာ ¶ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ကေန ကာရဏေန သမုဒ္ဒေါ ဧကရသော လောဏရသော’’တိ? ‘‘စိရသဏ္ဌိတတ္တာ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဥဒကဿ သမုဒ္ဒေါ ဧကရသော လောဏရသော’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

သမုဒ္ဒဧကရသပဉှော တေရသမော။

၁၄။ သုခုမပဉှော

၁၄။ ရာဇာ ¶ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ သက္ကာ သဗ္ဗံ သုခုမံ ဆိန္ဒိတု’’န္တိ? ‘‘အာမ၊ မဟာရာဇ၊ သက္ကာ သဗ္ဗံ သုခုမံ ဆိန္ဒိတု’’န္တိ။ ‘‘ကိံ ပန၊ ဘန္တေ၊ သဗ္ဗံ သုခုမ’’န္တိ? ‘‘ဓမ္မော ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ သဗ္ဗသုခုမော၊ န ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဓမ္မာ သဗ္ဗေ သုခုမာ၊ ‘သုခုမ’န္တိ ဝါ ‘ထူလ’န္တိ ဝါ ဓမ္မာနမေတမဓိဝစနံ။ ယံ ကိဉ္စိ ဆိန္ဒိတဗ္ဗံ၊ သဗ္ဗံ တံ ပညာယ ဆိန္ဒတိ၊ နတ္ထိ ဒုတိယံ ပညာယ ဆေဒန’’န္တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

သုခုမပဉှော စုဒ္ဒသမော။

၁၅။ ဝိညာဏနာနတ္ထပဉှော

၁၅။ ရာဇာ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ‘ဝိညာဏ’န္တိ ဝါ ‘ပညာ’တိ ဝါ ‘ဘူတသ္မိံ ဇီဝေါ’တိ ဝါ ဣမေ ဓမ္မာ နာနတ္ထာ စေဝ နာနာဗျဉ္ဇနာ စ၊ ဥဒါဟု ဧကတ္ထာ ဗျဉ္ဇနမေဝ နာန’’န္တိ ¶ ? ‘‘ဝိဇာနနလက္ခဏံ၊ မဟာရာဇ၊ ဝိညာဏံ၊ ပဇာနနလက္ခဏာ ပညာ၊ ဘူတသ္မိံ ဇီဝေါ နုပလဗ္ဘတီ’’တိ။ ‘‘ယဒိ ဇီဝေါ နုပလဗ္ဘတိ၊ အထ ကော စရဟိ စက္ခုနာ ရူပံ ပဿတိ၊ သောတေန သဒ္ဒံ သုဏာတိ၊ ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယတိ၊ ဇိဝှာယ ရသံ သာယတိ၊ ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသတိ၊ မနသာ ဓမ္မံ ဝိဇာနာတီ’’တိ? ထေရော အာဟ ‘‘ယဒိ ဇီဝေါ စက္ခုနာ ရူပံ ပဿတိ…ပေ… မနသာ ဓမ္မံ ဝိဇာနာတိ၊ သော ဇီဝေါ စက္ခုဒွါရေသု ဥပ္ပာဋိတေသု မဟန္တေန အာကာသေန ဗဟိမုခေါ သုဋ္ဌုတရံ ရူပံ ပဿေယျ၊ သောတေသု ဥပ္ပာဋိတေသု၊ ဃာနေ ဥပ္ပာဋိတေ၊ ဇိဝှာယ ဥပ္ပာဋိတာယ၊ ကာယေ ဥပ္ပာဋိတေ မဟန္တေန အာကာသေန သုဋ္ဌုတရံ သဒ္ဒံ သုဏေယျ၊ ဂန္ဓံ ဃာယေယျ၊ ရသံ သာယေယျ၊ ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသေယျာ’’တိ? ‘‘န ဟိ ¶ ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ၊ မဟာရာဇ၊ ဘူတသ္မိံ ဇီဝေါ နုပလဗ္ဘတီ’’တိ။

‘‘ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။

ဝိညာဏနာနတ္ထပဉှော ပန္နရသမော။

၁၆။ အရူပဓမ္မဝဝတ္ထာနဒုက္ကရပဉှော

၁၆။ ရာဇာ ¶ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ဒုက္ကရံ နု ခေါ ဘဂဝတာ ကတ’’န္တိ? ထေရော အာဟ ‘‘ဒုက္ကရံ၊ မဟာရာဇ၊ ဘဂဝတာ ကတ’’န္တိ။ ‘‘ကိံ ပန၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ ဘဂဝတာ ဒုက္ကရံ ကတ’’န္တိ။ ‘‘ဒုက္ကရံ၊ မဟာရာဇ၊ ဘဂဝတာ ကတံ ဣမေသံ အရူပီနံ စိတ္တစေတသိကာနံ ဓမ္မာနံ ဧကာရမ္မဏေ ဝတ္တမာနာနံ ဝဝတ္ထာနံ အက္ခာတံ ‘အယံ ဖဿော၊ အယံ ဝေဒနာ၊ အယံ သညာ၊ အယံ စေတနာ၊ ဣဒံ စိတ္တ’’’န္တိ။

‘‘ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ၊ မဟာရာဇ၊ ကောစိဒေဝ ပုရိသော နာဝါယ မဟာသမုဒ္ဒံ အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ဟတ္ထပုဋေန ဥဒကံ ဂဟေတွာ ဇိဝှာယ သာယိတွာ ဇာနေယျ နု ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ သော ပုရိသော ‘‘ဣဒံ ဂင်္ဂါယ ဥဒကံ၊ ဣဒံ ယမုနာယ ဥဒကံ၊ ဣဒံ အစိရဝတိယာ ဥဒကံ၊ ဣဒံ သရဘုယာ ဥဒကံ၊ ဣဒံ မဟိယာ ဥဒက’’’န္တိ? ‘‘ဒုက္ကရံ၊ ဘန္တေ၊ ဇာနိတု’’န္တိ။ ‘‘ဣတော ဒုက္ကရတရံ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဘဂဝတာ ကတံ ဣမေသံ အရူပီနံ စိတ္တစေတသိကာနံ ဓမ္မာနံ ဧကာရမ္မဏေ ဝတ္တမာနာနံ ဝဝတ္ထာနံ ¶ အက္ခာတံ ‘အယံ ဖဿော၊ အယံ ဝေဒနာ၊ အယံ သညာ၊ အယံ စေတနာ၊ ဣဒံ စိတ္တ’’’န္တိ။ ‘‘သုဋ္ဌု၊ ဘန္တေ’’တိ ရာဇာ အဗ္ဘာနုမောဒီတိ။

အရူပဓမ္မဝဝတ္ထာနဒုက္ကရပဉှော သောဠသမော။

အရူပဓမ္မဝဝတ္ထာနဝဂ္ဂေါ သတ္တမော။

ဣမသ္မိံ ဝဂ္ဂေ သောဠသ ပဉှာ။

မိလိန္ဒပဉှပုစ္ဆာဝိသဇ္ဇနာ

ထေရော ¶ ¶ အာဟ ‘‘ဇာနာသိ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ သမ္ပတိ ကာ ဝေလာ’’တိ? ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ ဇာနာမိ ‘သမ္ပတိ ပဌမော ယာမော အတိက္ကန္တော၊ မဇ္ဈိမော ယာမော ပဝတ္တတိ၊ ဥက္ကာ ပဒီပီယန္တိ၊ စတ္တာရိ ပဋာကာနိ အာဏတ္တာနိ ဂမိဿန္တိ ဘဏ္ဍတော ရာဇဒေယျာနီ’’’တိ။

ယောနကာ ဧဝမာဟံသု ‘‘ကလ္လောသိ၊ မဟာရာဇ၊ ပဏ္ဍိတော ထေရော’’တိ။ ‘‘အာမ၊ ဘဏေ၊ ပဏ္ဍိတော ထေရော၊ ဧဒိသော အာစရိယော ဘဝေယျ မာဒိသော စ ¶ အန္တေဝါသီ၊ နစိရဿေဝ ပဏ္ဍိတော ဓမ္မံ အာဇာနေယျာ’’တိ။ တဿ ပဉှဝေယျာကရဏေန တုဋ္ဌော ရာဇာ ထေရံ နာဂသေနံ သတသဟဿဂ္ဃနကေန ကမ္ဗလေန အစ္ဆာဒေတွာ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ အဇ္ဇတဂ္ဂေ တေ အဋ္ဌသတံ ဘတ္တံ ပညပေမိ၊ ယံ ကိဉ္စိ အန္တေပုရေ ကပ္ပိယံ၊ တေန စ ပဝါရေမီ’’တိ အာဟ။ အလံ မဟာရာဇ ဇီဝါမီ’’တိ။ ‘‘ဇာနာမိ၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ ဇီဝသိ၊ အပိ စ အတ္တာနဉ္စ ရက္ခ၊ မမဉ္စ ရက္ခာဟီ’’တိ။ ‘‘ကထံ အတ္တာနံ ရက္ခသိ၊ ‘နာဂသေနော မိလိန္ဒံ ရာဇာနံ ပသာဒေတိ၊ န စ ကိဉ္စိ အလဘီ’တိ ပရာပဝါဒေါ [ပရပ္ပဝါဒေါ (က။)] အာဂစ္ဆေယျာတိ၊ ဧဝံ အတ္တာနံ ရက္ခ။ ကထံ မမံ ရက္ခသိ၊ ‘မိလိန္ဒော ရာဇာ ပသန္နော ပသန္နာကာရံ န ကရောတီ’တိ ပရာပဝါဒေါ အာဂစ္ဆေယျာတိ၊ ဧဝံ မမံ ရက္ခာဟီ’’တိ။ ‘‘တထာ ဟောတု၊ မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘သေယျထာပိ၊ ဘန္တေ၊ သီဟော မိဂရာဇာ သုဝဏ္ဏပဉ္ဇရေ ပက္ခိတ္တောပိ ဗဟိမုခေါ ယေဝ ဟောတိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ အဟံ၊ ဘန္တေ၊ ကိဉ္စာပိ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသာမိ ဗဟိမုခေါ ယေဝ ပန အစ္ဆာမိ။ သစေ အဟံ၊ ဘန္တေ၊ အဂါရသ္မာ အနာဂါရိယံ ပဗ္ဗဇေယျံ၊ န စိရံ ဇီဝေယျံ၊ ဗဟူ မေ ပစ္စတ္ထိကာ’’တိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ နာဂသေနော မိလိန္ဒဿ ရညော ပဉှံ ဝိသဇ္ဇေတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ သင်္ဃာရာမံ အဂမာသိ။ အစိရပက္ကန္တေ စ အာယသ္မန္တေ နာဂသေနေ မိလိန္ဒဿ ရညော ဧတဒဟောသိ ‘‘ကိံ မယာ ပုစ္ဆိတံ၊ ကိံ ဘဒန္တေန နာဂသေနေန ဝိသဇ္ဇိတ’’န္တိ? အထ ခေါ မိလိန္ဒဿ ရညော ဧတဒဟောသိ ‘‘သဗ္ဗံ မယာ သုပုစ္ဆိတံ၊ သဗ္ဗံ ဘဒန္တေန နာဂသေနေန သုဝိသဇ္ဇိတ’’န္တိ။ အာယသ္မတောပိ နာဂသေနဿ သင်္ဃာရာမဂတဿ ဧတဒဟောသိ ‘‘ကိံ မိလိန္ဒေန ¶ ရညာ ပုစ္ဆိတံ၊ ကိံ မယာ ¶ ဝိသဇ္ဇိတ’’န္တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မတော နာဂသေနဿ ဧတဒဟောသိ ‘‘သဗ္ဗံ မိလိန္ဒေန ရညာ သုပုစ္ဆိတံ၊ သဗ္ဗံ မယာ သုဝိသဇ္ဇိတ’’န္တိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ နာဂသေနော တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန မိလိန္ဒဿ ရညော နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ အထ ခေါ မိလိန္ဒော ရာဇာ အာယသ္မန္တံ နာဂသေနံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ ¶ နိသီဒိ၊ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ မိလိန္ဒော ရာဇာ အာယသ္မန္တံ နာဂသေနံ ဧတဒဝေါစ –

‘‘မာ ခေါ ဘဒန္တဿ ဧဝံ အဟောသိ ‘နာဂသေနော မယာ ပဉှံ ပုစ္ဆိတော’တိ တေနေဝ သောမနဿေန တံ ရတ္တာဝသေသံ ဝီတိနာမေသီတိ န တေ ဧဝံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ တဿ မယှံ၊ ဘန္တေ၊ တံ ရတ္တာဝသေသံ ဧတဒဟောသိ ‘ကိံ မယာ ပုစ္ဆိတံ၊ ကိံ ဘဒန္တေန ဝိသဇ္ဇိတ’န္တိ၊ ‘သဗ္ဗံ မယာ သုပုစ္ဆိတံ၊ သဗ္ဗံ ဘဒန္တေန သုဝိသဇ္ဇိတ’’’န္တိ။

ထေရောပိ ဧဝမာဟ – ‘‘မာ ခေါ မဟာရာဇဿ ဧဝံ အဟောသိ ‘မိလိန္ဒဿ ရညော မယာ ပဉှော ဝိသဇ္ဇိတော’တိ တေနေဝ သောမနဿေန တံ ရတ္တာဝသေသံ ဝီတိနာမေသီတိ န တေ ဧဝံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ တဿ မယှံ၊ မဟာရာဇ၊ တံ ရတ္တာဝသေသံ ဧတဒဟောသိ ‘ကိံ မိလိန္ဒေန ရညာ ပုစ္ဆိတံ၊ ကိံ မယာ ဝိသဇ္ဇိတ’န္တိ၊ ‘သဗ္ဗံ မိလိန္ဒေန ရညာ သုပုစ္ဆိတံ၊ သဗ္ဗံ မယာ သုဝိသဇ္ဇိတ’’’န္တိ ဣတိဟ တေ မဟာနာဂါ အညမညဿ သုဘာသိတံ သမနုမောဒိံသူတိ။

မိလိန္ဒပဉှပုစ္ဆာဝိသဇ္ဇနာ နိဋ္ဌိတာ။

မေဏ္ဍကပဉှာရမ္ဘကထာ

အဋ္ဌမန္တပရိဝဇ္ဇနီယဋ္ဌာနာနိ

ဘဿပ္ပဝါဒေါ ¶ ¶ ¶ [ဘဿပ္ပဝေဒီ (သီ။ ပီ။)] ဝေတဏ္ဍီ၊ အတိဗုဒ္ဓိ ဝိစက္ခဏော၊

မိလိန္ဒော ဉာဏဘေဒါယ၊ နာဂသေနမုပါဂမိ။

ဝသန္တော တဿ ဆာယာယ၊ ပရိပုစ္ဆံ ပုနပ္ပုနံ၊

ပဘိန္နဗုဒ္ဓိ ဟုတွာန၊ သောပိ အာသိ တိပေဋကော။

နဝင်္ဂံ အနုမဇ္ဇန္တော၊ ရတ္တိဘာဂေ ရဟောဂတော၊

အဒ္ဒက္ခိ မေဏ္ဍကေ ပဉှေ၊ ဒုန္နိဝေဌေ သနိဂ္ဂဟေ။

‘‘ပရိယာယဘာသိတံ အတ္ထိ၊ အတ္ထိ သန္ဓာယဘာသိတံ၊

သဘာဝဘာသိတံ အတ္ထိ၊ ဓမ္မရာဇဿ သာသနေ။

‘‘တေသမတ္ထံ အဝိညာယ၊ မေဏ္ဍကေ ဇိနဘာသိတေ၊

အနာဂတမှိ အဒ္ဓါနေ၊ ဝိဂ္ဂဟော တတ္ထ ဟေဿတိ။

‘‘ဟန္ဒ ကထိံ ပသာဒေတွာ၊ ဆေဇ္ဇာပေဿာမိ မေဏ္ဍကေ၊

တဿ နိဒ္ဒိဋ္ဌမဂ္ဂေန၊ နိဒ္ဒိသိဿန္တျနာဂတေ’’တိ။

အထ ခေါ မိလိန္ဒော ရာဇာ ပဘာတာယ ရတ္တိယာ ဥဒ္ဓသ္တေ [ဥဋ္ဌိတေ (သျာ။)၊ ဥဂ္ဂတေ (သီ။ ပီ။)] အရုဏေ သီသံ နှတွာ သိရသိ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နေ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေ အနုဿရိတွာ အဋ္ဌ ဝတ္တပဒါနိ သမာဒိယိ ‘‘ဣတော မေ အနာဂတာနိ သတ္တ ဒိဝသာနိ အဋ္ဌ ဂုဏေ သမာဒိယိတွာ တပေါ စရိတဗ္ဗော ဘဝိဿတိ ¶ ၊ သောဟံ စိဏ္ဏတပေါ သမာနော အာစရိယံ အာရာဓေတွာ မေဏ္ဍကေ ပဉှေ ပုစ္ဆိဿာမီ’’တိ။ အထ ခေါ မိလိန္ဒော ရာဇာ ပကတိဒုဿယုဂံ အပနေတွာ အာဘရဏာနိ စ ဩမုဉ္စိတွာ ကာသာဝံ နိဝါသေတွာ မုဏ္ဍကပဋိသီသကံ သီသေ ပဋိမုဉ္စိတွာ မုနိဘာဝမုပဂန္တွာ အဋ္ဌ ဂုဏေ သမာဒိယိ ‘‘ဣမံ သတ္တာဟံ မယာ န ရာဇတ္ထော အနုသာသိတဗ္ဗော၊ န ရာဂူပသဉှိတံ စိတ္တံ ဥပ္ပာဒေတဗ္ဗံ၊ န ဒေါသူပသဉှိတံ စိတ္တံ ဥပ္ပာဒေတဗ္ဗံ၊ န မောဟူပသဉှိတံ စိတ္တံ ဥပ္ပာဒေတဗ္ဗံ၊ ဒါသကမ္မကရပေါရိသေ ဇနေပိ နိဝါတဝုတ္တိနာ ဘဝိတဗ္ဗံ၊ ကာယိကံ ¶ ဝါစသိကံ ¶ အနုရက္ခိတဗ္ဗံ၊ ဆပိ အာယတနာနိ နိရဝသေသတော အနုရက္ခိတဗ္ဗာနိ၊ မေတ္တာဘာဝနာယ မာနသံ ပက္ခိပိတဗ္ဗ’’န္တိ။ ဣမေ အဋ္ဌ ဂုဏေ သမာဒိယိတွာ တေသွေဝ အဋ္ဌသု ဂုဏေသု မာနသံ ပတိဋ္ဌပေတွာ ဗဟိ အနိက္ခမိတွာ သတ္တာဟံ ဝီတိနာမေတွာ အဋ္ဌမေ ဒိဝသေ ပဘာတာယ ရတ္တိယာ ပဂေဝ ပါတရာသံ ကတွာ ဩက္ခိတ္တစက္ခု မိတဘာဏီ သုသဏ္ဌိတေန ဣရိယာပထေန အဝိက္ခိတ္တေန စိတ္တေန ဟဋ္ဌေန ဥဒဂ္ဂေန ဝိပ္ပသန္နေန ထေရံ နာဂသေနံ ဥပသင်္ကမိတွာ ထေရဿ ပါဒေ သိရသာ ဝန္ဒိတွာ ဧကမန္တံ ဌိတော ဣဒမဝေါစ –

‘‘အတ္ထိ မေ၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ ကောစိ အတ္ထော တုမှေဟိ သဒ္ဓိံ မန္တယိတဗ္ဗော၊ န တတ္ထ အညော ကောစိ တတိယော ဣစ္ဆိတဗ္ဗော၊ သုညေ ဩကာသေ ပဝိဝိတ္တေ အရညေ အဋ္ဌင်္ဂုပါဂတေ သမဏသာရုပ္ပေ။ တတ္ထ သော ပဉှော ပုစ္ဆိတဗ္ဗော ဘဝိဿတိ၊ တတ္ထ မေ ဂုယှံ န ကာတဗ္ဗံ န ရဟဿကံ၊ အရဟာမဟံ ရဟဿကံ သုဏိတုံ သုမန္တနေ ဥပဂတေ၊ ဥပမာယပိ သော အတ္ထော ဥပပရိက္ခိတဗ္ဗော၊ ယထာ ကိံ ဝိယ၊ ယထာ နာမ၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ မဟာပထဝီ နိက္ခေပံ အရဟတိ နိက္ခေပေ ဥပဂတေ။ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ အရဟာမဟံ ရဟဿကံ သုဏိတုံ သုမန္တနေ ဥပဂတေ’’တိ။ ဂရုနာ သဟ ပဝိဝိတ္တပဝနံ ပဝိသိတွာ ဣဒမဝေါစ – ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ ဣဓ ပုရိသေန မန္တယိတုကာမေန အဋ္ဌ ဌာနာနိ ပရိဝဇ္ဇယိတဗ္ဗာနိ ဘဝန္တိ၊ န တေသု ဌာနေသု ဝိညူ ပုရိသော အတ္ထံ မန္တေတိ၊ မန္တိတောပိ အတ္ထော ပရိပတတိ န သမ္ဘဝတိ။ ကတမာနိ အဋ္ဌ ဌာနာနိ? ဝိသမဋ္ဌာနံ ပရိဝဇ္ဇနီယံ၊ သဘယံ ပရိဝဇ္ဇနီယံ၊ အတိဝါတဋ္ဌာနံ ပရိဝဇ္ဇနီယံ၊ ပဋိစ္ဆန္နဋ္ဌာနံ ပရိဝဇ္ဇနီယံ၊ ဒေဝဋ္ဌာနံ ပရိဝဇ္ဇနီယံ၊ ပန္ထော ပရိဝဇ္ဇနီယော၊ သင်္ဂါမော [သင်္ကမော (သီ။ ပီ။)] ပရိဝဇ္ဇနီယော၊ ဥဒကတိတ္ထံ ပရိဝဇ္ဇနီယံ။ ဣမာနိ အဋ္ဌ ဌာနာနိ ပရိဝဇ္ဇနီယာနီ’’တိ။

ထေရော အာဟ ‘‘ကော ဒေါသော ဝိသမဋ္ဌာနေ၊ သဘယေ၊ အတိဝါတေ၊ ပဋိစ္ဆန္နေ၊ ဒေဝဋ္ဌာနေ၊ ပန္ထေ၊ သင်္ဂါမေ၊ ဥဒကတိတ္ထေ’’တိ? ‘‘ဝိသမေ၊ ဘန္တေ ¶ နာဂသေန၊ မန္တိတော အတ္ထော ဝိကိရတိ ဝိဓမတိ ပဂ္ဃရတိ န သမ္ဘဝတိ၊ သဘယေ မနော သန္တဿတိ၊ သန္တဿိတော န သမ္မာ အတ္ထံ သမနုပဿတိ၊ အတိဝါတေ သဒ္ဒေါ အဝိဘူတော ဟောတိ၊ ပဋိစ္ဆန္နေ ဥပဿုတိံ တိဋ္ဌန္တိ၊ ဒေဝဋ္ဌာနေ ¶ မန္တိတော အတ္ထော ဂရုကံ ¶ ပရိဏမတိ၊ ပန္ထေ မန္တိတော အတ္ထော တုစ္ဆော ဘဝတိ၊ သင်္ဂါမေ စဉ္စလော ဘဝတိ၊ ဥဒကတိတ္ထေ ပါကဋော ဘဝတိ။ ဘဝတီဟ –

‘‘‘ဝိသမံ သဘယံ အတိဝါတော၊ ပဋိစ္ဆန္နံ ဒေဝနိဿိတံ၊

ပန္ထော စ သင်္ဂါမော တိတ္ထံ၊ အဋ္ဌေတေ ပရိဝဇ္ဇိယာ’’’တိ။

အဋ္ဌ မန္တနဿ ပရိဝဇ္ဇနီယဋ္ဌာနာနိ။

အဋ္ဌမန္တဝိနာသကပုဂ္ဂလာ

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ အဋ္ဌိမေ ပုဂ္ဂလာ မန္တိယမာနာ မန္တိတံ အတ္ထံ ဗျာပါဒေန္တိ။ ကတမေ အဋ္ဌ? ရာဂစရိတော ဒေါသစရိတော မောဟစရိတော မာနစရိတော လုဒ္ဓါ အလသော ဧကစိန္တီ ဗာလောတိ။ ဣမေ အဋ္ဌ ပုဂ္ဂလာ မန္တိတံ အတ္ထံ ဗျာပါဒေန္တီ’’တိ။

ထေရော အာဟ ‘‘တေသံ ကော ဒေါသော’’တိ? ‘‘ရာဂစရိတော၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ ရာဂဝသေန မန္တိတံ အတ္ထံ ဗျာပါဒေတိ၊ ဒေါသစရိတော ဒေါသဝသေန မန္တိတံ အတ္ထံ ဗျာပါဒေတိ၊ မောဟစရိတော မောဟဝသေန မန္တိတံ အတ္ထံ ဗျာပါဒေတိ၊ မာနစရိတော မာနဝသေန မန္တိတံ အတ္ထံ ဗျာပါဒေတိ၊ လုဒ္ဓါ လောဘဝသေန မန္တိတံ အတ္ထံ ဗျာပါဒေတိ၊ အလသော အလသတာယ မန္တိတံ အတ္ထံ ဗျာပါဒေတိ၊ ဧကစိန္တီ ဧကစိန္တိတာယ မန္တိတံ အတ္ထံ ဗျာပါဒေတိ၊ ဗာလော ဗာလတာယ မန္တိတံ အတ္ထံ ဗျာပါဒေတိ။ ဘဝတီဟ –

‘‘‘ရတ္တော ဒုဋ္ဌော စ မူဠှော စ၊ မာနီ လုဒ္ဓါ တထာလသော၊

ဧကစိန္တီ စ ဗာလော စ၊ ဧတေ အတ္ထဝိနာသကာ’’’တိ။

အဋ္ဌ မန္တဝိနာသကပုဂ္ဂလာ။

နဝဂုယှမန္တဝိဓံသကံ

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ နဝိမေ ပုဂ္ဂလာ မန္တိတံ ဂုယှံ ဝိဝရန္တိ န ဓာရေန္တိ။ ကတမေ နဝ? ရာဂစရိတော ¶ ဒေါသစရိတော မောဟစရိတော ဘီရုကော အာမိသဂရုကော ဣတ္ထီ သောဏ္ဍော ပဏ္ဍကော ဒါရကော’’တိ။

ထေရော အာဟ ‘‘တေသံ ကော ဒေါသော’’တိ? ‘‘ရာဂစရိတော၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ ရာဂဝသေန မန္တိတံ ဂုယှံ ဝိဝရတိ န ဓာရေတိ၊ ဒေါသစရိတော၊ ဘန္တေ ¶ ၊ ဒေါသဝသေန မန္တိတံ ဂုယှံ ဝိဝရတိ န ဓာရေတိ၊ မူဠှော မောဟဝသေန မန္တိတံ ဂုယှံ ဝိဝရတိ န ¶ ဓာရေတိ၊ ဘီရုကော ဘယဝသေန မန္တိတံ ဂုယှံ ဝိဝရတိ န ဓာရေတိ၊ အာမိသဂရုကော အာမိသဟေတု မန္တိတံ ဂုယှံ ဝိဝရတိ န ဓာရေတိ၊ ဣတ္ထီ ပညာယ ဣတ္တရတာယ မန္တိတံ ဂုယှံ ဝိဝရတိ န ဓာရေတိ၊ သောဏ္ဍိကော သုရာလောလတာယ မန္တိတံ ဂုယှံ ဝိဝရတိ န ဓာရေတိ၊ ပဏ္ဍကော အနေကံသိကတာယ မန္တိတံ ဂုယှံ ဝိဝရတိ န ဓာရေတိ၊ ဒါရကော စပလတာယ မန္တိတံ ဂုယှံ ဝိဝရတိ န ဓာရေတိ။ ဘဝတီဟ –

‘‘‘ရတ္တော ဒုဋ္ဌော စ မူဠှော စ၊ ဘီရု အာမိသဂရုကော [အာမိသစက္ခုကော (သီ။ ပီ။)]၊

ဣတ္ထီ သောဏ္ဍော ပဏ္ဍကော စ၊ နဝမော ဘဝတိ ဒါရကော။

‘‘နဝေတေ ပုဂ္ဂလာ လောကေ၊ ဣတ္တရာ စလိတာ စလာ၊

ဧတေဟိ မန္တိတံ ဂုယှံ၊ ခိပ္ပံ ဘဝတိ ပါကဋ’’’န္တိ။

နဝ ဂုယှမန္တဝိဓံသကာ ပုဂ္ဂလာ။

အဋ္ဌ ပညာပဋိလာဘကာရဏံ

‘‘ဘန္တေ နာဂသေန၊ အဋ္ဌဟိ ကာရဏေဟိ ဗုဒ္ဓိ ပရိဏမတိ ပရိပါကံ ဂစ္ဆတိ။ ကတမေဟိ အဋ္ဌဟိ? ဝယပရိဏာမေန ဗုဒ္ဓိ ပရိဏမတိ ပရိပါကံ ဂစ္ဆတိ၊ ယသပရိဏာမေန ဗုဒ္ဓိ ပရိဏမတိ ပရိပါကံ ဂစ္ဆတိ၊ ပရိပုစ္ဆာယ ဗုဒ္ဓိ ပရိဏမတိ ပရိပါကံ ဂစ္ဆတိ၊ တိတ္ထသံဝါသေန ဗုဒ္ဓိ ပရိဏမတိ ပရိပါကံ ဂစ္ဆတိ၊ ယောနိသော မနသိကာရေန ဗုဒ္ဓိ ပရိဏမတိ ပရိပါကံ ဂစ္ဆတိ၊ သာကစ္ဆာယ ဗုဒ္ဓိ ပရိဏမတိ ပရိပါကံ ဂစ္ဆတိ၊ သ္နေဟူပသေဝနေန ဗုဒ္ဓိ ပရိဏမတိ ပရိပါကံ ဂစ္ဆတိ၊ ပတိရူပဒေသဝါသေန ဗုဒ္ဓိ ပရိဏမတိ ပရိပါကံ ဂစ္ဆတိ။ ဘဝတီဟ –

‘‘‘ဝယေန ¶ ယသပုစ္ဆာဟိ၊ တိတ္ထဝါသေန ယောနိသော၊

သာကစ္ဆာ သ္နေဟသံသေဝါ၊ ပတိရူပဝသေန စ။

‘‘ဧတာနိ အဋ္ဌ ဌာနာနိ၊ ဗုဒ္ဓိဝိသဒကာရဏာ၊

ယေသံ ဧတာနိ သမ္ဘောန္တိ၊ တေသံ ဗုဒ္ဓိ ပဘိဇ္ဇတီ’’’တိ။

အဋ္ဌ ပညာပဋိလာဘကာရဏာနိ။

အာစရိယဂုဏံ

‘‘ဘန္တေ ¶ နာဂသေန၊ အယံ ဘူမိဘာဂေါ အဋ္ဌ မန္တဒေါသဝိဝဇ္ဇိတော၊ အဟဉ္စ လောကေ ပရမော မန္တိသဟာယော [မန္တသဟာယော (သီ။)]၊ ဂုယှမနုရက္ခီ စာဟံ ယာဝါဟံ ဇီဝိဿာမိ တာဝ ဂုယှမနုရက္ခိဿာမိ၊ အဋ္ဌဟိ စ မေ ကာရဏေဟိ ဗုဒ္ဓိ ပရိဏာမံ ဂတာ၊ ဒုလ္လဘော ဧတရဟိ မာဒိသော အန္တေဝါသီ၊ သမ္မာ ¶ ပဋိပန္နေ အန္တေဝါသိကေ ယေ အာစရိယာနံ ပဉ္စဝီသတိ အာစရိယဂုဏာ၊ တေဟိ ဂုဏေဟိ အာစရိယေန သမ္မာ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗံ။ ကတမေ ပဉ္စဝီသတိ ဂုဏာ?

‘‘ဣဓ၊ ဘန္တေ နာဂသေန၊ အာစရိယေန အန္တေဝါသိမှိ သတတံ သမိတံ အာရက္ခာ ဥပဋ္ဌပေတဗ္ဗာ၊ အသေဝနသေဝနာ ဇာနိတဗ္ဗာ၊ ပမတ္တာပ္ပမတ္တာ ဇာနိတဗ္ဗာ၊ သေယျဝကာသော ဇာနိတဗ္ဗော၊ ဂေလညံ ဇာနိတဗ္ဗံ၊ ဘောဇနဿ [ဘောဇနီယံ (သျာ။)] လဒ္ဓါလဒ္ဓံ ဇာနိတဗ္ဗံ၊ ဝိသေသော ဇာနိတဗ္ဗော၊ ပတ္တဂတံ သံဝိဘဇိတဗ္ဗံ၊ အဿာသိတဗ္ဗော ‘မာ ဘာယိ၊ အတ္ထော တေ အဘိက္ကမတီ’တိ၊ ‘ဣမိနာ ပုဂ္ဂလေန ပဋိစရတီ’တိ [ပဋိစရာဟီတိ (က။)] ပဋိစာရော ဇာနိတဗ္ဗော၊ ဂါမေ ပဋိစာရော ဇာနိတဗ္ဗော၊ ဝိဟာရေ ပဋိစာရော ဇာနိတဗ္ဗော၊ န တေန ဟာသော ဒဝေါ ကာတဗ္ဗော [န တေန သဟ သလ္လာပေါ ကာတဗ္ဗော (သီ။ ပီ။)]၊ တေန သဟ အာလာပေါ ကာတဗ္ဗော၊ ဆိဒ္ဒံ ဒိသွာ အဓိဝါသေတဗ္ဗံ၊ သက္ကစ္စကာရိနာ ဘဝိတဗ္ဗံ၊ အခဏ္ဍကာရိနာ ဘဝိတဗ္ဗံ၊ အရဟဿကာရိနာ ဘဝိတဗ္ဗံ၊ နိရဝသေသကာရိနာ ဘဝိတဗ္ဗံ၊ ‘ဇနေမိမံ [ဇာနေမိမံ (သျာ။)] သိပ္ပေသူ’တိ ဇနကစိတ္တံ ဥပဋ္ဌပေတဗ္ဗံ၊ ‘ကထံ အယံ န ပရိဟာယေယျာ’တိ ဝဍ္ဎိစိတ္တံ ဥပဋ္ဌပေတဗ္ဗံ၊ ‘ဗလဝံ ဣမံ ကရောမိ သိက္ခာဗလေနာ’တိ စိတ္တံ ဥပဋ္ဌပေတဗ္ဗံ၊ မေတ္တစိတ္တံ ဥပဋ္ဌပေတဗ္ဗံ၊ အာပဒါသု န ဝိဇဟိတဗ္ဗံ၊ ကရဏီယေ နပ္ပမဇ္ဇိတဗ္ဗံ၊ ခလိတေ ဓမ္မေန ပဂ္ဂဟေတဗ္ဗောတိ။ ဣမေ ခေါ၊ ဘန္တေ၊ ပဉ္စဝီသတိ အာစရိယဿ အာစရိယဂုဏာ၊ တေဟိ ဂုဏေဟိ မယိ သမ္မာ ပဋိပဇ္ဇဿု၊ သံသယော မေ၊ ဘန္တေ၊ ဥပ္ပန္နော၊ အတ္ထိ မေဏ္ဍကပဉှာ ဇိနဘာသိတာ ¶ ၊ အနာဂတေ အဒ္ဓါနေ တတ္ထ ဝိဂ္ဂဟော ဥပ္ပဇ္ဇိဿတိ၊ အနာဂတေ စ အဒ္ဓါနေ ဒုလ္လဘာ ဘဝိဿန္တိ တုမှာဒိသာ ဗုဒ္ဓိမန္တော၊ တေသု မေ ပဉှေသု စက္ခုံ ဒေဟိ ပရဝါဒါနံ နိဂ္ဂဟာယာ’’တိ။

ဥပါသကဂုဏံ

ထေရော ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ဒသ ဥပါသကဿ ဥပါသကဂုဏေ ပရိဒီပေသိ။ ‘‘ဒသ ဣမေ၊ မဟာရာဇ၊ ဥပါသကဿ ဥပါသကဂုဏာ။ ကတမေ ဒသ ¶ ၊ ဣဓ၊ မဟာရာဇ၊ ဥပါသကော သင်္ဃေန သမာနသုခဒုက္ခော ဟောတိ၊ ဓမ္မာဓိပတေယျော ဟောတိ၊ ယထာဗလံ သံဝိဘာဂရတော ဟောတိ၊ ဇိနသာသနပရိဟာနိံ ဒိသွာ အဘိဝဍ္ဎိယာ ဝါယမတိ။ သမ္မာဒိဋ္ဌိကော ဟောတိ၊ အပဂတကောတူဟလမင်္ဂလိကော ဇီဝိတဟေတုပိ န အညံ သတ္ထာရံ ဥဒ္ဒိသတိ၊ ကာယိကဝါစသိကဉ္စဿ ရက္ခိတံ ဟောတိ၊ သမဂ္ဂါရာမော ဟောတိ သမဂ္ဂရတော၊ အနုသူယကော ဟောတိ၊ န စ ကုဟနဝသေန ¶ သာသနေ စရတိ၊ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂတော ဟောတိ၊ ဓမ္မံ သရဏံ ဂတော ဟောတိ၊ သင်္ဃံ သရဏံ ဂတော ဟောတိ။ ဣမေ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ ဒသ ဥပါသကဿ ဥပါသကဂုဏာ၊ တေ သဗ္ဗေ ဂုဏာ တယိ သံဝိဇ္ဇန္တိ၊ တံ တေ ယုတ္တံ ပတ္တံ အနုစ္ဆဝိကံ ပတိရူပံ ယံ တွံ ဇိနသာသနပရိဟာနိံ ဒိသွာ အဘိဝဍ္ဎိံ ဣစ္ဆသိ၊ ကရောမိ တေ ဩကာသံ၊ ပုစ္ဆ မံ တွံ ယထာသုခ’’န္တိ။

မေဏ္ဍကပဉှာရမ္ဘကထာ နိဋ္ဌိတာ။