📜

နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ

ခုဒ္ဒကနိကာယေ

ပေဋကောပဒေသပါဠိ

၁။ အရိယသစ္စပ္ပကာသနပဌမဘူမိ

နမော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါနံ ပရမတ္ထဒဿီနံ

သီလာဒိဂုဏပါရမိပ္ပတ္တာနံ။

၁။ ဒုဝေ ဟေတူ ဒုဝေ ပစ္စယာ သာဝကဿ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ ဥပ္ပာဒါယ – ပရတော စ ဃောသော သစ္စာနုသန္ဓိ၊ အဇ္ဈတ္တဉ္စ ယောနိသော မနသိကာရော။ တတ္ထ ကတမော ပရတော ဃောသော? ယာ ပရတော ဒေသနာ ဩဝါဒေါ အနုသာသနီ သစ္စကထာ သစ္စာနုလောမော။ စတ္တာရိ သစ္စာနိ – ဒုက္ခံ သမုဒယော နိရောဓော မဂ္ဂေါ။ ဣမေသံ စတုန္နံ သစ္စာနံ ယာ ဒေသနာ သန္ဒဿနာ ဝိဝရဏာ ဝိဘဇနာ ဥတ္တာနီကိရိယာ [ဥတ္တာနိကိရိယာ (က။)] ပကာသနာ – အယံ ဝုစ္စတိ သစ္စာနုလောမော ဃောသောတိ။

၂။ တတ္ထ ကတမော အဇ္ဈတ္တံ ယောနိသော မနသိကာရော?

အဇ္ဈတ္တံ ယောနိသော မနသိကာရော နာမ ယော ယထာဒေသိတေ ဓမ္မေ ဗဟိဒ္ဓါ အာရမ္မဏံ အနဘိနီဟရိတွာ ယောနိသော မနသိကာရော – အယံ ဝုစ္စတိ ယောနိသော မနသိကာရော။

တံအာကာရော ယောနိသော ဒွါရော ဝိဓိ ဥပါယော။ ယထာ ပုရိသော သုက္ခေ ကဋ္ဌေ ဝိဂတသ္နေဟေ သုက္ခာယ ဥတ္တရာရဏိယာ ထလေ အဘိမန္ထမာနံ ဘဗ္ဗော ဇောတိဿ အဓိဂမာယ ။ တံ ကိဿ ဟေတု။ ယောနိသော အဂ္ဂိဿ အဓိဂမာယ။ ဧဝမေဝဿ ယမိဒံ ဒုက္ခသမုဒယနိရောဓမဂ္ဂါနံ အဝိပရီတဓမ္မဒေသနံ မနသိကရောတိ – အယံ ဝုစ္စတိ ယောနိသော မနသိကာရော။

ယထာ တိဿော ဥပမာ ပုဗ္ဗေ အဿုတာ စ အဿုတပုဗ္ဗာ စ ပဋိဘန္တိ။ ယော ဟိ ကောစိ ကာမေသု အဝီတရာဂေါတိ…ပေ… ဒုဝေ ဥပမာ အယောနိသော ကာတဗ္ဗာ ပစ္ဆိမေသု ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ယော စ ပရတော ဃောသော ယော စ အဇ္ဈတ္တံ ယောနိသော မနသိကာရော – ဣမေ ဒွေ ပစ္စယာ။ ပရတော ဃောသေန ယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပညာ – အယံ ဝုစ္စတိ သုတမယီ ပညာ။ ယာ အဇ္ဈတ္တံ ယောနိသော မနသိကာရေန ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပညာ – အယံ ဝုစ္စတိ စိန္တာမယီ ပညာတိ။ ဣမာ ဒွေ ပညာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ပုရိမကာ စ ဒွေ ပစ္စယာ။ ဣမေ ဒွေ ဟေတူ ဒွေ ပစ္စယာ သာဝကဿ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ ဥပ္ပာဒါယ။

၃။ တတ္ထ ပရတော ဃောသဿ သစ္စာနုသန္ဓိဿ ဒေသိတဿ အတ္ထံ အဝိဇာနန္တော အတ္ထပ္ပဋိသံဝေဒီ ဘဝိဿတီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ န စ အတ္ထပ္ပဋိသံဝေဒီ ယောနိသော မနသိကရိဿတီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ပရတော ဃောသဿ သစ္စာနုသန္ဓိဿ ဒေသိတဿ အတ္ထံ ဝိဇာနန္တော အတ္ထပ္ပဋိသံဝေဒီ ဘဝိဿတီတိ ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။ အတ္ထပ္ပဋိသံဝေဒီ စ ယောနိသော မနသိကရိဿတီတိ ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။ ဧသ ဟေတု ဧတံ အာရမ္မဏံ ဧသော ဥပါယော သာဝကဿ နိယျာနဿ၊ နတ္ထညော။ သောယံ န စ သုတ္တဿ အတ္ထဝိဇာနနာယ သဟ ယုတ္တော နာပိ ဃောသာနုယောဂေန ပရတော ဃောသဿ အတ္ထံ အဝိဇာနန္တေန သက္ကာ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မံ အလမရိယဉာဏဒဿနံ အဓိဂန္တုံ၊ တသ္မာ နိဗ္ဗာယိတုကာမေန သုတမယေန အတ္ထာ ပရိယေသိတဗ္ဗာ။ တတ္ထ ပရိယေသနာယ အယံ အနုပုဗ္ဗီ ဘဝတိ သောဠသ ဟာရာ၊ ပဉ္စ နယာ၊ အဋ္ဌာရသ မူလပဒါနိ။

တတ္ထာယံ ဥဒ္ဒါနဂါထာ

သောဠသဟာရာ နေတ္တီ၊ ပဉ္စနယာ သာသနဿ ပရိယေဋ္ဌိ၊

အဋ္ဌာရသမူလပဒါ၊ ကစ္စာယနဂေါတ္တနိဒ္ဒိဋ္ဌာ။

၄။ တတ္ထ ကတမေ သောဠသဟာရာ?

ဒေသနာ ဝိစယော ယုတ္တိ ပဒဋ္ဌာနံ လက္ခဏံ စတုဗျူဟော အာဝဋ္ဋော ဝိဘတ္တိ ပရိဝတ္တနော ဝေဝစနော ပညတ္တိ ဩတရဏော သောဓနော အဓိဋ္ဌာနော ပရိက္ခာရော သမာရောပနော – ဣမေ သောဠသ ဟာရာ။

တတ္ထ ဥဒ္ဒါနဂါထာ

ဒေသနာ ဝိစယော ယုတ္တိ၊ ပဒဋ္ဌာနော စ လက္ခဏော [ပဒဋ္ဌာနဉ္စ လက္ခဏံ (ပီ။)]၊

စတုဗျူဟော စ အာဝဋ္ဋော၊ ဝိဘတ္တိ ပရိဝတ္တနော။

ဝေဝစနော စ ပညတ္တိ၊ ဩတရဏော စ သောဓနော၊

အဓိဋ္ဌာနော ပရိက္ခာရော၊ သမာရောပနော သောဠသော – [သောဠသ ဟာရာ (ပီ။ က။)]၊

၅။ တတ္ထ ကတမေ ပဉ္စ နယာ?

နန္ဒိယာဝဋ္ဋော တိပုက္ခလော သီဟဝိက္ကီဠိတော ဒိသာလောစနော အင်္ကုသောတိ။

တတ္ထ ဥဒ္ဒါနဂါထာ

ပဌမော နန္ဒိယာဝဋ္ဋော၊ ဒုတိယော စ တိပုက္ခလော၊

သီဟဝိက္ကီဠိတော နာမ၊ တတိယော ဟောတိ သော နယော။

ဒိသာလောစနမာဟံသု၊ စတုတ္ထော နယလဉ္ဇကော၊

ပဉ္စမော အင်္ကုသော နာမ [ပဉ္စမံ အင်္ကုသံ အာဟု (ပီ။ က။)]၊ သဗ္ဗေ ပဉ္စ နယာ ဂတာ။

၆။ တတ္ထ ကတမာနိ အဋ္ဌာရသ မူလပဒါနိ?

အဝိဇ္ဇာ တဏှာ လောဘော ဒေါသော မောဟော သုဘသညာ သုခသညာ နိစ္စသညာ အတ္တသညာ သမထော ဝိပဿနာ အလောဘော အဒေါသော အမောဟော အသုဘသညာ ဒုက္ခသညာ အနိစ္စသညာ အနတ္တသညာ၊ ဣမာနိ အဋ္ဌာရသ မူလပဒါနိ။ တတ္ထ နဝ ပဒါနိ အကုသလာနိ ယတ္ထ သဗ္ဗံ အကုသလံ သမောသရတိ။ နဝ ပဒါနိ ကုသလာနိ ယတ္ထ သဗ္ဗံ ကုသလံ သမောသရတိ။

ကတမာနိ နဝ ပဒါနိ အကုသလာနိ ယတ္ထ သဗ္ဗံ အကုသလံ သမောသရတိ?

အဝိဇ္ဇာ ယာဝ အတ္တသညာ၊ ဣမာနိ နဝ ပဒါနိ အကုသလာနိ၊ ယတ္ထ သဗ္ဗံ အကုသလံ သမောသရတိ။

ကတမာနိ နဝ ပဒါနိ ကုသလာနိ ယတ္ထ သဗ္ဗံ ကုသလံ သမောသရတိ?

သမထော ယာဝ အနတ္တသညာ၊ ဣမာနိ နဝ ပဒါနိ ကုသလာနိ ယတ္ထ သဗ္ဗံ ကုသလံ သမောသရတိ။ ဣမာနိ အဋ္ဌာရသ မူလပဒါနိ။

တတ္ထ ဣမာ ဥဒ္ဒါနဂါထာ

တဏှာ စ အဝိဇ္ဇာ လောဘော၊ ဒေါသော တထေဝ မောဟော စ၊

စတ္တာရော စ ဝိပလ္လာသာ၊ ကိလေသဘူမိ နဝ ပဒါနိ။

ယေ စ သတိပဋ္ဌာနာ သမထော၊ ဝိပဿနာ ကုသလမူလံ၊

ဧတံ သဗ္ဗံ ကုသလံ၊ ဣန္ဒြိယဘူမိ နဝပဒါနိ။

သဗ္ဗံ ကုသလံ နဝဟိ ပဒေဟိ ယုဇ္ဇတိ၊ နဝဟိ စေဝ အကုသလံ၊

ဧကကေ နဝ မူလပဒါနိ၊ ဥဘယတော အဋ္ဌာရသ မူလပဒါနိ။

ဣမေသံ အဋ္ဌာရသန္နံ မူလပဒါနံ ယာနိ နဝ ပဒါနိ အကုသလာနိ၊ အယံ ဒုက္ခသမုဒယော၊ ယာနိ နဝ ပဒါနိ ကုသလာနိ၊ အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ။ ဣတိ သမုဒယဿ ဒုက္ခံ ဖလံ၊ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ နိရောဓံ ဖလံ။ ဣမာနိ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ ဘဂဝတာ ဗာရာဏသိယံ ဒေသိတာနိ။

၇။ တတ္ထ ဒုက္ခဿ အရိယသစ္စဿ အပရိမာဏာနိ အက္ခရာနိ ပဒါနိ ဗျဉ္ဇနာနိ အာကာရာနိ နိရုတ္တိယော နိဒ္ဒေသာ ဒေသိတာ ဧတဿေဝတ္ထဿ သင်္ကာသနာယ ပကာသနာယ ဝိဝရဏာယ ဝိဘဇနာယ ဥတ္တာနီကမ္မတာယ ပညာပနာယာတိ ယာ ဧဝံ သဗ္ဗေသံ သစ္စာနံ။ ဣတိ ဧကမေကံ သစ္စံ အပရိမာဏေဟိ အက္ခရပဒဗျဉ္ဇနအာကာရနိရုတ္တိနိဒ္ဒေသေဟိ ပရိယေသိတဗ္ဗံ၊ တဉ္စ ဗျဉ္ဇနံ အတ္ထပုထုတ္တေန ပန အတ္ထေဝ ဗျဉ္ဇနပုထုတ္တေန။

ယော ဟိ ကောစိ သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဧဝံ ဝဒေယျ ‘‘အဟံ ဣဒံ ဒုက္ခံ ပစ္စက္ခာယ အညံ ဒုက္ခံ ပညပေဿာမီ’’တိ တဿ တံ ဝါစာဝတ္ထုကမေဝဿ ပုစ္ဆိတော စ န သမ္ပာယိဿတိ။ ဧဝံ သစ္စာနိ။ ယဉ္စ ရတ္တိံ ဘဂဝါ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ၊ ယဉ္စ ရတ္တိံ အနုပါဒါယ ပရိနိဗ္ဗုတော၊ ဧတ္ထန္တရေ ယံ ကိဉ္စိ ဘဂဝတာ ဘာသိတံ သုတ္တံ ဂေယျံ ဝေယျာကရဏံ ဂါထာ ဥဒါနံ ဣတိဝုတ္တကံ ဇာတကံ အဗ္ဘုတဓမ္မံ ဝေဒလ္လံ၊ သဗ္ဗံ တံ ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တိတံ။ န ကိဉ္စိ ဗုဒ္ဓါနံ ဘဂဝန္တာနံ ဓမ္မဒေသနာယ ဓမ္မစက္ကတော ဗဟိဒ္ဓါ၊ တဿ သဗ္ဗံ သုတ္တံ အရိယဓမ္မေသု ပရိယေသိတဗ္ဗံ။ တတ္ထ ပရိဂ္ဂဏှနာယ အာလောကသဘာနိ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ ထာဝရာနိ ဣမာနိ။

တတ္ထ ကတမံ ဒုက္ခံ? ဇာတိ ဇရာ ဗျာဓိ မရဏံ သံခိတ္တေန ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာ ဒုက္ခာ။ တတ္ထာယံ လက္ခဏနိဒ္ဒေသော၊ ပါတုဘာဝလက္ခဏာ ဇာတိ၊ ပရိပါကလက္ခဏာ ဇရာ၊ ဒုက္ခဒုက္ခတာလက္ခဏော ဗျာဓိ၊ စုတိလက္ခဏံ မရဏံ၊ ပိယဝိပ္ပယောဂဝိပရိဏာမပရိတာပနလက္ခဏော သောကော၊ လာလပ္ပနလက္ခဏော ပရိဒေဝေါ၊ ကာယသမ္ပီဠနလက္ခဏံ ဒုက္ခံ၊ စိတ္တသမ္ပီဠနလက္ခဏံ ဒေါမနဿံ၊ ကိလေသပရိဒဟနလက္ခဏော ဥပါယာသော၊ အမနာပသမောဓာနလက္ခဏော အပ္ပိယသမ္ပယောဂေါ၊ မနာပဝိနာဘာဝလက္ခဏော ပိယဝိပ္ပယောဂေါ၊ အဓိပ္ပာယဝိဝတ္တနလက္ခဏော အလာဘော၊ အပရိညာလက္ခဏာ ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာ၊ ပရိပါကစုတိလက္ခဏံ ဇရာမရဏံ၊ ပါတုဘာဝစုတိလက္ခဏံ စုတောပပတ္တိ၊ ပဋိသန္ဓိနိဗ္ဗတ္တနလက္ခဏော သမုဒယော၊ သမုဒယပရိဇဟနလက္ခဏော နိရောဓော၊ အနုသယသမုစ္ဆေဒလက္ခဏော မဂ္ဂေါ။ ဗျာဓိလက္ခဏံ ဒုက္ခံ၊ သဉ္ဇာနနလက္ခဏော သမုဒယော၊ နိယျာနိကလက္ခဏော မဂ္ဂေါ၊ သန္တိလက္ခဏော နိရောဓော။ အပ္ပဋိသန္ဓိဘာဝနိရောဓလက္ခဏာ အနုပါဒိသေသာ နိဗ္ဗာနဓာတု၊ ဒုက္ခဉ္စ သမုဒယော စ၊ ဒုက္ခဉ္စ နိရောဓော စ၊ ဒုက္ခဉ္စ မဂ္ဂေါ စ၊ သမုဒယော စ ဒုက္ခဉ္စ၊ သမုဒယော စ နိရောဓော စ၊ သမုဒယော စ မဂ္ဂေါ စ၊ နိရောဓော စ သမုဒယော စ၊ နိရောဓော စ ဒုက္ခဉ္စ၊ နိရောဓော စ မဂ္ဂေါ စ၊ မဂ္ဂေါ စ နိရောဓော စ၊ မဂ္ဂေါ စ သမုဒယော စ၊ မဂ္ဂေါ စ ဒုက္ခဉ္စ။

၈။ တတ္ထိမာနိ သုတ္တာနိ။

‘‘ယမေကရတ္တိံ [ဇာတက ၁ ဝီသတိနိပါတေ အယောဃရဇာတကေ] ပဌမံ၊ ဂဗ္ဘေ ဝသတိ မာဏဝေါ၊

အဗ္ဘုဋ္ဌိတောဝ သော ယာတိ၊ သ ဂစ္ဆံ န နိဝတ္တတီ’’တိ။

အဋ္ဌိမာ၊ အာနန္ဒ၊ ဒါနုပပတ္တိယော ဧကုတ္တရိကေ သုတ္တံ – အယံ ဇာတိ။

တတ္ထ ကတမာ ဇရာ?

အစရိတွာ [ဓ။ ပ။ ၁၅၅] ဗြဟ္မစရိယံ၊ အလဒ္ဓါ ယောဗ္ဗနေ ဓနံ၊

ဇိဏ္ဏကောဉ္စာဝ ဈာယန္တိ၊ ခီဏမစ္ဆေဝ ပလ္လလေ။

ပဉ္စ ပုဗ္ဗနိမိတ္တာနိ ဒေဝေသု – အယံ ဇရာ။

တတ္ထ ကတမော ဗျာဓိ?

သာမံ တေန ကုတော ရာဇ၊ တုဝမ္ပိ ဇရာယန္တိ ဝေဒေသိ၊

ခတ္တိယ ကမ္မဿ ဖလော၊ လောကော န ဟိ ကမ္မံ ပနယတိ။

တယော ဂိလာနာ – အယံ ဗျာဓိ။

တတ္ထ ကတမံ မရဏံ?

ယထာပိ [ဒီဃနိကာယေ အဓောလိခိတဂါထာ] ကုမ္ဘကာရဿ၊ ကတံ မတ္တိကဘာဇနံ၊

ခုဒ္ဒကဉ္စ မဟန္တဉ္စ၊ ယံ ပက္ကံ ယဉ္စ အာမကံ၊

သဗ္ဗံ ဘေဒနပရိယန္တံ၊ ဧဝံ မစ္စာန ဇီဝိတံ။

မမာယိတေ ပဿထ ဖန္ဒမာနေ [ဟညမာနေ (ပီ) ပဿ သု။ နိ။ ၇၈၃]၊ မစ္ဆေဝ အပ္ပောဒကေ ခီဏသောတေ၊

ဧတမ္ပိ ဒိသွာ အမမော စရေယျ၊ ဘဝေသု အာသတ္တိမကုဗ္ဗမာနော။

ဥဒကပ္ပနသုတ္တံ – ဣဒံ မရဏံ။

တတ္ထ ကတမော သောကော?

ဣဓ သောစတိ ပေစ္စ သောစတိ၊ ပါပကာရီ ဥဘယတ္ထ သောစတိ၊

သော သောစတိ သော ဝိဟညတိ၊ ဒိသွာ ကမ္မကိလိဋ္ဌမတ္တနော [ကမ္မကိလိဋ္ဌံ အတ္ထနော (ပီ။) ပဿ ဓ။ ပ။ ၁၅]။

တီဏိ ဒုစ္စရိတာနိ – အယံ သောကော။

တတ္ထ ကတမော ပရိဒေဝေါ?

ကာမေသု [သု။ နိ။ ၇၈၀] ဂိဒ္ဓါ ပသုတာ ပမူဠှာ၊ အဝဒါနိယာ တေ ဝိသမေ နိဝိဋ္ဌာ၊

ဒုက္ခူပနီတာ ပရိဒေဝယန္တိ၊ ကိံသု ဘဝိဿာမ ဣတော စုတာသေ။

တိဿော ဝိပတ္တိယော – အယံ ပရိဒေဝေါ။

တတ္ထ ကတမံ ဒုက္ခံ?

သတံ အာသိ အယောသင်္ကူ [အယောသင်္ကု (ပီ။ က။) ပဿ ထေရဂါ။ ၁၁၉၇]၊ သဗ္ဗေ ပစ္စတ္တဝေဒနာ၊

ဇလိတာ ဇာတဝေဒါဝ၊ အစ္စိသင်္ဃသမာကုလာ။

မဟာ ဝတ သော ပရိဠာဟော [ပရိဒါဃော (ပီ။ က။) ပဿ သံ။ နိ။ ၅။၁၁၁၃] သံယုတ္တကေ သုတ္တံ သစ္စသံယုတ္တေသု – ဣဒံ ဒုက္ခံ။

တတ္ထ ကတမံ ဒေါမနဿံ?

သင်္ကပ္ပေဟိ ပရေတော [ပရတော (က။) ပဿ သု။ နိ။ ၈၂၄] သော၊ ကပဏော ဝိယ ဈာယတိ၊

သုတွာ ပရေသံ နိဂ္ဃောသံ၊ မင်္ကု ဟောတိ တထာဝိဓော။

ဒွေမေ တပနီယာ ဓမ္မာ – ဣဒံ ဒေါမနဿံ။

တတ္ထ ကတမော ဥပါယာသော?

ကမ္မာရာနံ ယထာ ဥက္ကာ၊ အန္တော ဍယှတိ နော ဗဟိ၊

ဧဝံ ဍယှတိ မေ ဟဒယံ၊ သုတွာ နိဗ္ဗတ္တမမ္ဗုဇံ။

တယော အဂ္ဂီ – အယံ ဥပါယာသော။

တတ္ထ ကတမော အပ္ပိယသမ္ပယောဂေါ?

အယသာဝ [ဓ။ ပ။ ၂၄၀] မလံ သမုဋ္ဌိတံ၊ တတုဋ္ဌာယ တမေဝ ခါဒတိ၊

ဧဝံ အတိဓောနစာရိနံ၊ သာနိ ကမ္မာနိ နယန္တိ ဒုဂ္ဂတိံ။

ဒွေမေ တထာဂတံ အဗ္ဘာစိက္ခန္တိ၊ ဧကုတ္တရိကေ သုတ္တံ ဒုကေသု – အယံ အပ္ပိယသမ္ပယောဂေါ။

တတ္ထ ကတမော ပိယဝိပ္ပယောဂေါ?

သုပိနေန ယထာပိ သင်္ဂတံ၊ ပဋိဗုဒ္ဓါ ပုရိသော န ပဿတိ၊

ဧဝမ္ပိ ပိယာယိတံ [မမာယိတံ (ပီ။ က။) ပဿ သု။ နိ။ ၈၁၃] ဇနံ၊ ပေတံ ကာလင်္ကတံ [ကာလကတံ (ပီ။)] န ပဿတိ။

တေ ဒေဝါ စဝနဓမ္မံ ဝိဒိတွာ တီဟိ ဝါစာဟိ အနုသာသန္တိ။ အယံ ပိယဝိပ္ပယောဂေါ။

ယမ္ပိစ္ဆံ န လဘတိ၊ တိဿော မာရဓီတရော၊

တဿ စေ ကာမယာနဿ [ကာမယမာနဿ (က။) ပဿ သု။ နိ။ ၇၇၃]၊ ဆန္ဒဇာတဿ ဇန္တုနော၊

တေ ကာမာ ပရိဟာယန္တိ၊ သလ္လဝိဒ္ဓါဝ ရုပ္ပတိ။

သံခိတ္တေန ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာ ဒုက္ခာ။

စက္ခု သောတဉ္စ ဃာနဉ္စ၊ ဇိဝှာ ကာယော တတော မနံ၊

ဧတေ လောကာမိသာ ဃောရာ၊ ယတ္ထ သတ္တာ ပုထုဇ္ဇနာ။

ပဉ္စိမေ ဘိက္ခဝေ ခန္ဓာ – ဣဒံ ဒုက္ခံ။

တတ္ထ ကတမာ ဇရာ စ မရဏဉ္စ?

အပ္ပံ ဝတ ဇီဝိတံ ဣဒံ၊ ဩရံ ဝဿသတာပိ မီယတေ [မီယတိ (သု။ နိ။ ၈၁၀)]၊

အထ ဝါပိ အကိစ္ဆံ ဇီဝိတံ၊ အထ ခေါ သော ဇရသာပိ မီယတေ။

သံယုတ္တကေ ပသေနဒိသံယုတ္တကေ သုတ္တံ အယျိကာ မေ ကာလင်္ကတာ – အယံ ဇရာ စ မရဏဉ္စ။

တတ္ထ ကတမာ စုတိ စ ဥပပတ္တိ စ?

‘‘သဗ္ဗေ သတ္တာ မရိဿန္တိ၊ မရဏန္တံ ဟိ ဇီဝိတံ၊

ယထာကမ္မံ ဂမိဿန္တိ၊ အတ္တကမ္မဖလူပဂါ’’တိ [ပုညပါပဖလူပဂါတိ (သံ။ နိ။ ၁။၁၃၃)]။ –

အယံ စုတိ စ ဥပပတ္တိ စ။

ဣမေဟိ သုတ္တေဟိ ဧကသဒိသေဟိ စ အညေဟိ နဝဝိဓံ သုတ္တံ တံ အနုပဝိဋ္ဌေဟိ လက္ခဏတော ဒုက္ခံ ဉတွာ သာဓာရဏဉ္စ အသာဓာရဏဉ္စ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ။ ဂါထာဟိ ဂါထာ အနုမိနိတဗ္ဗာ၊ ဗျာကရဏေဟိ ဝါ ဗျာကရဏံ – ဣဒံ ဒုက္ခံ။

၉။ တတ္ထ ကတမော ဒုက္ခသမုဒယော?

ကာမေသု သတ္တာ ကာမသင်္ဂသတ္တာ [ကာမပသင်္ဂသတ္တာ (ပီ။) ပဿ ဥဒါ။ ၆၃]၊ သံယောဇနေ ဝဇ္ဇမပဿမာနာ၊

န ဟိ ဇာတု သံယောဇနသင်္ဂသတ္တာ၊ ဩဃံ တရေယျုံ ဝိပုလံ မဟန္တံ။

စတ္တာရော အာသဝါ သုတ္တံ – အယံ ဒုက္ခသမုဒယော။

တတ္ထ ကတမော ဒုက္ခနိရောဓော?

ယမှိ န မာယာ ဝသတီ န မာနော၊

ယော ဝီတလောဘော အမမော နိရာသော၊

ပနုဏ္ဏကောဓော [ပနုန္နကောဓော (ပီ။) ပဿ ဥဒါ။ ၂၆] အဘိနိဗ္ဗုတတ္တော၊

သော ဗြာဟ္မဏော သော သမဏော သ ဘိက္ခု။

ဒွေမာ ဝိမုတ္တိယော၊ ရာဂဝိရာဂါ စ စေတောဝိမုတ္တိ၊ အဝိဇ္ဇာဝိရာဂါ စ ပညာဝိမုတ္တိ – အယံ နိရောဓော။

တတ္ထ ကတမော မဂ္ဂေါ?

ဧသေဝ မဂ္ဂေါ နတ္ထညော၊ ဒဿနဿ ဝိသုဒ္ဓိယာ၊

အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ၊ မာရဿေတံ ပမောဟနံ။

သတ္တိမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ – အယံ မဂ္ဂေါ။

တတ္ထ ကတမာနိ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ?

‘‘ယေ ဓမ္မာ [မဟာဝ။ ၆၀] ဟေတုပ္ပဘဝါ၊ တေသံ ဟေတုံ တထာဂတော အာဟ၊

တေသဉ္စ ယော နိရောဓော၊ ဧဝံဝါဒီ မဟာသမဏော’’တိ။

ဟေတုပ္ပဘဝါ ဓမ္မာ ဒုက္ခံ၊ ဟေတုသမုဒယော၊ ယံ ဘဂဝတော ဝစနံ။ အယံ ဓမ္မော ယော နိရောဓော၊ ယေ ဟိ ကေစိ သံယောဇနိယေသု ဓမ္မေသု အဿဒါနုပဿိနော ဝိဟရန္တိ။ ကိလေသာ တဏှာ ပဝဍ္ဎတိ၊ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ…ပေ… ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။ တတ္ထ ယံ သံယောဇနံ – အယံ သမုဒယော။ ယေ သံယောဇနိယာ ဓမ္မာ ယေ စ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ သမ္ဘဝန္တိ – ဣဒံ ဒုက္ခံ။ ယာ သံယောဇနိယေသု ဓမ္မေသု အာဒီနဝါနုပဿနာ – အယံ မဂ္ဂေါ။ ပရိမုစ္စတိ ဇာတိယာ ဇရာယ ဗျာဓီဟိ မရဏေဟိ သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ယာဝ ဥပါယာသေဟိ – ဣဒံ နိဗ္ဗာနံ။ ဣမာနိ စတ္တာရိ သစ္စာနိ။

တတ္ထ ကတမာ အနုပါဒိသေသာ နိဗ္ဗာနဓာတု?

အတ္ထင်္ဂတဿ န ပမာဏမတ္ထိ၊ တံ ဟိ ဝါ နတ္ထိ ယေန နံ ပညပေယျ၊

သဗ္ဗသင်္ဂါနံ သမူဟတတ္တာ ဝိဒူ၊ သိတာ ဝါဒသတဿု [ဝါဒသတဿ (ပီ။ က။)] သဗ္ဗေ။

သံယုတ္တကေ ဂေါဓိကသံယုတ္တံ။

ဣမာနိ အသာဓာရဏာနိ သုတ္တာနိ။ ယဟိံ ယဟိံ သစ္စာနိ နိဒ္ဒိဋ္ဌာနိ၊ တဟိံ တဟိံ သစ္စလက္ခဏတော ဩတာရေတွာ [ဩဟာရေတွာ (ပီ။ က။)] အပရိမာဏေဟိ ဗျဉ္ဇနေဟိ သော အတ္ထော ပရိယေသိတဗ္ဗော။ တတ္ထ အတ္ထာနုပရိဝတ္တိ ဗျဉ္ဇနေန ပုန ဗျဉ္ဇနာနုပရိဝတ္တိ အတ္ထေန တဿ ဧကမေကဿ အပရိမာဏာနိ ဗျဉ္ဇနာနိ ဣမေဟိ သုတ္တေဟိ ယထာနိက္ခိတ္တေဟိ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗာနိ။ ပဉ္စနိကာယေ အနုပဝိဋ္ဌာဟိ ဂါထာဟိ ဂါထာ အနုမိနိတဗ္ဗာ၊ ဗျာကရဏေန ဗျာကရဏံ။ ဣမာနိ အသာဓာရဏာနိ သုတ္တာနိ။

တေသံ ဣမာ ဥဒ္ဒါနဂါထာ

ယမေကရတ္တိံ ပဌမံ၊ အဋ္ဌ ဒါနူပပတ္တိယော၊

ပဉ္စ ပုဗ္ဗနိမိတ္တာနိ၊ ခီဏမစ္ဆံဝ ပလ္လလံ။

သာမံ တေန ကုတော ရာဇ၊ တယော ဒေဝါ ဂိလာနကာ၊

ယထာပိ ကုမ္ဘကာရဿ၊ ယထာ နဒိဒကပ္ပနံ။

ဣဓ သောစတိ ပေစ္စ သောစတိ၊ တီဏိ ဒုစ္စရိတာနိ စ၊

ကာမေသု ဂိဒ္ဓါ ပသုတာ၊ ယာဝ တိဿော ဝိပတ္တိယော။

သတံ အာသိ [သတမာယု (သီ။)၊ သတဓာတု (ပီ။)] အယောသင်္ကူ၊ ပရိဠာဟော မဟတ္တရော၊

သင်္ကပ္ပေဟိ ပရေတော သော၊ တတ္ထ တပနိယေဟိ စ။

ကမ္မာရာနံ ယထာ ဥက္ကာ၊ တယော အဂ္ဂီ ပကာသိတာ၊

အယတော မလမုပ္ပန္နံ၊ အဗ္ဘက္ခာနံ တထာဂတေ။

တိဝိဓံ ဒေဝါနုသာသန္တိ၊ သုပိနေန သင်္ဂမော ယထာ၊

တိဿော စေဝ မာရဓီတာ၊ သလ္လဝိဒ္ဓါဝ ရုပ္ပတိ။

စက္ခု သောတဉ္စ ဃာနဉ္စ၊ ပဉ္စက္ခန္ဓာ ပကာသိတာ၊

အပ္ပံ ဝတ ဇီဝိတံ ဣဒံ၊ အယျိကာ မေ မဟလ္လိကာ။

သဗ္ဗေ သတ္တာ မရိဿန္တိ၊ ဥပပတ္တိ စုတိစယံ၊

ကာမေသု သတ္တာ ပသုတာ၊ အာသဝေဟိ စတူဟိ စ။

ယမှိ န မာယာ ဝသတိ၊ ဒွေမာ စေတောဝိမုတ္တိယော၊

ဧသေဝ မဂ္ဂေါ နတ္ထညော၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ စ သုဒေသိတာ။

အတ္ထင်္ဂတဿ န ပမာဏမတ္ထိ၊ ဂေါဓိကော ပရိနိဗ္ဗုတော၊

ယေ ဓမ္မာ ဟေတုပ္ပဘဝါ၊ သံယောဇနာနုပဿိနော။

ဣမာ ဒသ တေသံ ဥဒ္ဒါနဂါထာ။

၁၀။ တတ္ထိမာနိ သာဓာရဏာနိ သုတ္တာနိ ယေသု သုတ္တေသု သာဓာရဏာနိ သစ္စာနိ ဒေသိတာနိ အနုလောမမ္ပိ ပဋိလောမမ္ပိ ဝေါမိဿကမ္ပိ။ တတ္ထ အယံ အာဒိ။

အဝိဇ္ဇာယ နိဝုတော လောကော၊ [အဇိတာတိ ဘဂဝါ]

ဝိဝိစ္ဆာ ပမာဒါ နပ္ပကာသတိ၊

ဇပ္ပာဘိလေပနံ [ဇပ္ပာနုလေပနံ (က။) ပဿ သု။ နိ။ ၁၀၃၉] ဗြူမိ၊ ဒုက္ခမဿ မဟဗ္ဘယံ။

တတ္ထ ယာ အဝိဇ္ဇာ စ ဝိဝိစ္ဆာ စ၊ အယံ သမုဒယော။ ယံ မဟဗ္ဘယံ၊ ဣဒံ ဒုက္ခံ။ ဣမာနိ ဒွေ သစ္စာနိ – ဒုက္ခဉ္စ သမုဒယော စ။ ‘‘သံယောဇနံ သံယောဇနိယာ စ ဓမ္မာ’’တိ သံယုတ္တကေ စိတ္တသံယုတ္တကေသု ဗျာကရဏံ။ တတ္ထ ယံ သံယောဇနံ၊ အယံ သမုဒယော။ ယေ သံယောဇနိယာ ဓမ္မာ၊ ဣဒံ ဒုက္ခံ။ ဣမာနိ ဒွေ သစ္စာနိ – ဒုက္ခဉ္စ သမုဒယော စ။

တတ္ထ ကတမံ ဒုက္ခဉ္စ နိရောဓော စ?

ဥစ္ဆိန္နဘဝတဏှဿ၊ နေတ္တိစ္ဆိန္နဿ [သန္တစိတ္တဿ (သု။ နိ။ ၇၅၁)] ဘိက္ခုနော၊

ဝိက္ခီဏော ဇာတိသံသာရော၊ နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ။

ယံ စိတ္တံ၊ ဣဒံ ဒုက္ခံ။ ယော ဘဝတဏှာယ ဥပစ္ဆေဒေါ၊ အယံ ဒုက္ခနိရောဓော။ ဝိက္ခီဏော ဇာတိသံသာရော၊ နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါတိ နိဒ္ဒေသော။ ဣမာနိ ဒွေ သစ္စာနိ – ဒုက္ခဉ္စ နိရောဓော စ။ ဒွေမာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝိမုတ္တိယော၊ ရာဂဝိရာဂါ စ စေတောဝိမုတ္တိ၊ အဝိဇ္ဇာဝိရာဂါ စ ပညာဝိမုတ္တိ။ ယံ စိတ္တံ၊ ဣဒံ ဒုက္ခံ။ ယာ ဝိမုတ္တိ၊ အယံ နိရောဓော။ ဣမာနိ ဒွေ သစ္စာနိ – ဒုက္ခဉ္စ နိရောဓော စ။

တတ္ထ ကတမံ ဒုက္ခဉ္စ မဂ္ဂေါ စ?

ကုမ္ဘူပမံ [ဓ။ ပ။ ၄၀] ကာယမိမံ ဝိဒိတွာ၊ နဂရူပမံ စိတ္တမိဒံ ဌပေတွာ၊

ယောဓေထ မာရံ ပညာဝုဓေန၊ ဇိတဉ္စ ရက္ခေ အနိဝေသနော သိယာ။

တတ္ထ ယဉ္စ ကုမ္ဘူပမော ကာယော ယဉ္စ နဂရူပမံ စိတ္တံ၊ ဣဒံ ဒုက္ခံ။ ယံ ပညာဝုဓေန မာရံ ယောဓေထာတိ အယံ မဂ္ဂေါ။ ဣမာနိ ဒွေ သစ္စာနိ။ ယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ န တုမှာကံ၊ တံ ပဇဟိတဗ္ဗံ။ ယာ သံယောဇနာ၊ အယံ မဂ္ဂေါ။ ယေ တေ ဓမ္မာ အနတ္တနိယာ ပဟာတဗ္ဗာ၊ ရူပံ ယာဝ ဝိညာဏံ၊ ဣဒံ ဒုက္ခဉ္စ မဂ္ဂေါ စ။

တတ္ထ ကတမံ ဒုက္ခဉ္စ သမုဒယော စ နိရောဓော စ?

ယေ ကေစိ သောကာ ပရိဒေဝိတာ ဝါ၊ ဒုက္ခာ စ [ဒုက္ခဉ္စ (ပီ။ က။) ပဿ ဥဒါ။ ၇၀] လောကသ္မိမနေကရူပါ၊

ပိယံ ပဋိစ္စပ္ပဘဝန္တိ ဧတေ၊ ပိယေ အသန္တေ န ဘဝန္တိ ဧတေ။

ယေ သောကပရိဒေဝါ၊ ယံ စ အနေကရူပံ ဒုက္ခံ၊ ယံ ပေမတော ဘဝတိ၊ ဣဒံ ဒုက္ခံ။ ယံ ပေမံ၊ အယံ သမုဒယော။ ယော တတ္ထ ဆန္ဒရာဂဝိနယော ပိယဿ အကိရိယာ၊ အယံ နိရောဓော။ ဣမာနိ တီဏိ သစ္စာနိ။ တိမ္ဗရုကော ပရိဗ္ဗာဇကော ပစ္စေတိ ‘‘သယံကတံ ပရံကတ’’န္တိ။ ယထေသာ ဝီမံသာ၊ ဣဒံ ဒုက္ခံ။ ယာ ဧတေ ဒွေ အန္တေ အနုပဂမ္မ မဇ္ဈိမာ ပဋိပဒါ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ ယာဝ ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏံ၊ ဣဒမ္ပိ ဒုက္ခဉ္စ သမုဒယော စ။ ဝိညာဏံ နာမရူပံ သဠာယတနံ ဖဿော ဝေဒနာ ဘဝေါ ဇာတိ ဇရာမရဏံ၊ ဣဒံ ဒုက္ခံ။ အဝိဇ္ဇာ သင်္ခါရာ တဏှာ ဥပါဒါနံ၊ အယံ သမုဒယော။ ဣတိ ဣဒံ သယံကတံ ဝီမံသေယျာတိ [ဝီမံသီယတိ (ပီ။ က။)] ယဉ္စ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေ ဒုက္ခံ၊ ဣဒံ ဧသော သမုဒယော နိဒ္ဒိဋ္ဌော။ အဝိဇ္ဇာနိရောဓာ သင်္ခါရနိရောဓော စ ယာဝ စ ဇရာမရဏနိရောဓောတိ အယံ နိရောဓော။ ဣမာနိ တီဏိ သစ္စာနိ ဒုက္ခဉ္စ သမုဒယော စ နိရောဓော စ။

၁၁။ တတ္ထ ကတမံ ဒုက္ခဉ္စ သမုဒယော စ မဂ္ဂေါ စ?

‘‘ယော ဒုက္ခမဒ္ဒက္ခိ [သံ။ နိ။ ၁။၁၅၇] ယတောနိဒါနံ၊ ကာမေသု သော ဇန္တု ကထံ နမေယျ၊

ကာမာ ဟိ လောကေ သင်္ဂါတိ ဉတွာ၊ တေသံ သတီမာ ဝိနယာယ သိက္ခေ’’တိ။

ယော ဒုက္ခမဒ္ဒက္ခိ၊ ဣဒံ ဒုက္ခံ။ ယတော ဘဝတိ၊ အယံ သမုဒယော။ သန္ဒိဋ္ဌံ ယတော ဘဝတိ ယာဝ တဿ ဝိနယာယ သိက္ခာ၊ အယံ မဂ္ဂေါ။ ဣမာနိ တီဏိ သစ္စာနိ။

ဧကာဒသင်္ဂုတ္တရေသု ဂေါပါလကောပမသုတ္တံ။

တတ္ထ ယာဝ ရူပသညုတ္တာ ယဉ္စ သဠာယတနံ ယထာ ဝဏံ ပဋိစ္ဆာဒေတိ ယဉ္စ တိတ္ထံ ယထာ စ လဘတိ ဓမ္မူပသဉှိတံ ဥဠာရံ ပီတိပါမောဇ္ဇံ စတုဗ္ဗိဓံ စ အတ္တဘာဝတော စ ဝတ္ထု၊ ဣဒံ ဒုက္ခံ။ ယာဝ အာသာဋိကံ ဟာရေတာ [သာဋေတာ (သီ။ ပီ။) ပဿ အင်္ဂုတ္တရနိကာယေ] ဟောတိ၊ အယံ သမုဒယော။ ရူပသညုတ္တာ အာသာဋကဟရဏံ [အာသာဋိကသာဋနာ (ပီ။)] ဝဏပဋိစ္ဆာဒနံ ဝီထိညုတာ ဂေါစရကုသလဉ္စ၊ အယံ မဂ္ဂေါ။ အဝသေသာ ဓမ္မာ အတ္ထိ ဟေတူ အတ္ထိ ပစ္စယာ အတ္ထိ နိဿယာ သာဝသေသဒေါဟိတာ အနေကပူဇာ စ ကလျာဏမိတ္တတပ္ပစ္စယာ ဓမ္မာ ဝီထိညုတာ စ ဟေတု၊ ဣမာနိ တီဏိ သစ္စာနိ။

တတ္ထ ကတမံ ဒုက္ခဉ္စ မဂ္ဂေါ စ နိရောဓော စ?

သတိ ကာယဂတာ ဥပဋ္ဌိတာ၊ ဆသု ဖဿာယတနေသု သံဝုတော [သံဝရော (ပီ။ က။) ပဿ ဥဒါ။ ၂၅]၊

သတတံ ဘိက္ခု သမာဟိတော၊ ဇညာ [ဇာနေယျ (ပီ။ က။)] နိဗ္ဗာနမတ္တနော။

တတ္ထ ယာ စ ကာယဂတာ သတိ ယဉ္စ သဠာယတနံ ယတ္ထ သဗ္ဗဉ္စေတံ ဒုက္ခံ။ ယာ စ ကာယဂတာ သတိ ယော စ သီလသံဝရော ယော စ သမာဓိ ယတ္ထ ယာ သတိ၊ အယံ ပညာက္ခန္ဓော။ သဗ္ဗမ္ပိ သီလက္ခန္ဓော သမာဓိက္ခန္ဓော၊ အယံ မဂ္ဂေါ။ ဧဝံဝိဟာရိနာ ဉာတဗ္ဗံ နိဗ္ဗာနံ။ အယံ နိရောဓော၊ ဣမာနိ တီဏိ သစ္စာနိ။ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ ဒွေ ဓမ္မာ ဘာဝေတဗ္ဗာ သမထော စ ဝိပဿနာ စ။ တတ္ထ ယံ စိတ္တသဟဇာတာ ဓမ္မာ၊ ဣဒံ ဒုက္ခံ။ ယော စ သမထော ယာ စ ဝိပဿနာ၊ အယံ မဂ္ဂေါ။ ရာဂဝိရာဂါ စ စေတောဝိမုတ္တိ၊ အဝိဇ္ဇာဝိရာဂါ စ ပညာဝိမုတ္တိ၊ အယံ နိရောဓော။ ဣမာနိ တီဏိ သစ္စာနိ။

တတ္ထ ကတမော သမုဒယော စ နိရောဓော စ?

အာသာ စ ပီဟာ အဘိနန္ဒနာ စ၊ အနေကဓာတူသု သရာ ပတိဋ္ဌိတာ၊

အညာဏမူလပ္ပဘဝါ ပဇပ္ပိတာ၊ သဗ္ဗာ မယာ ဗျန္တိကတာ သမူလိကာ။

အညာဏမူလပ္ပဘဝါတိ ပုရိမကေဟိ သမုဒယော။ သဗ္ဗာ မယာ ဗျန္တိကတာ သမူလိကာတိ နိရောဓော။ ဣမာနိ ဒွေ သစ္စာနိ။ စတုန္နံ ဓမ္မာနံ အနနုဗောဓာ အပ္ပဋိဝေဓာ ဝိတ္ထာရေန ကာတဗ္ဗံ။ အရိယဿ သီလဿ သမာဓိနော ပညာယ ဝိမုတ္တိယာ။ တတ္ထ ယော ဣမေသံ စတုန္နံ ဓမ္မာနံ အနနုဗောဓာ အပ္ပဋိဝေဓာ၊ အယံ သမုဒယော။ ပဋိဝေဓော ဘဝနေတ္တိယာ၊ အယံ နိရောဓော။ အယံ သမုဒယော စ နိရောဓော စ။

တတ္ထ ကတမော သမုဒယော စ မဂ္ဂေါ စ?

ယာနိ [သု။ နိ။ ၁၀၄၁] သောတာနိ လောကသ္မိံ၊ [အဇိတာတိ ဘဂဝါ]

သတိ တေသံ နိဝါရဏံ၊

သောတာနံ သံဝရံ ဗြူမိ၊ ပညာယေတေ ပိဓီယရေ။

ယာနိ သောတာနီတိ အယံ သမုဒယော။ ယာ စ ပညာ ယာ စ သတိ နိဝါရဏံ ပိဓာနဉ္စ၊ အယံ မဂ္ဂေါ။ ဣမာနိ ဒွေ သစ္စာနိ။ သဉ္စေတနိယံ သုတ္တံ ဒဠှနေမိယာနာကာရော ဆဟိ မာသေဟိ နိဒ္ဒိဋ္ဌော။ တတ္ထ ယံ ကာယံ ကာယကမ္မံ သဝင်္ကံ သဒေါသံ သကသာဝံ ယာ သဝင်္ကတာ သဒေါသတာ သကသာဝတာ၊ အယံ သမုဒယော။ ဧဝံ ဝစီကမ္မံ မနောကမ္မံ အဝင်္ကံ အဒေါသံ အကသာဝံ၊ ယာ အဝင်္ကတာ အဒေါသတာ အကသာဝတာ၊ အယံ မဂ္ဂေါ။ ဧဝံ ဝစီကမ္မံ မနောကမ္မံ။ ဣမာနိ ဒွေ သစ္စာနိ သမုဒယော စ မဂ္ဂေါ စ။

တတ္ထ ကတမော သမုဒယော စ နိရောဓော စ မဂ္ဂေါ စ?

‘‘နိဿိတဿ စလိတံ၊ အနိဿိတဿ စလိတံ နတ္ထိ၊ စလိတေ အသတိ ပဿဒ္ဓိ၊ ပဿဒ္ဓိယာ သတိ နတိ န ဟောတိ၊ နတိယာ အသတိ [အသတိယာ (ပီ။) ပဿ ဥဒါ။ ၇၄] အာဂတိဂတိ န ဟောတိ၊ အာဂတိဂတိယာ အသတိ စုတူပပါတော န ဟောတိ၊ စုတူပပါတေ အသတိ နေဝိဓ န ဟုရံ န ဥဘယမန္တရေန။ ဧသေဝန္တော ဒုက္ခဿာ’’တိ။

တတ္ထ ဒွေ နိဿယာ၊ အယံ သမုဒယော။ ယော စ အနိဿယော၊ ယာ စ အနတိ၊ အယံ မဂ္ဂေါ။ ယာ အာဂတိဂတိ န ဟောတိ စုတူပပါတော စ ယော ဧသေဝန္တော ဒုက္ခဿာတိ၊ အယံ နိရောဓော။ ဣမာနိ တီဏိ သစ္စာနိ။ အနုပဋ္ဌိတကာယဂတာ သတိ…ပေ… ယံ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနံ၊ အယံ သမုဒယော။ ဧကာရသဥပနိဿယာ ဝိမုတ္တိယော ယာဝ ဥပနိဿယဥပသမ္ပဒါ ဥပဋ္ဌိတကာယဂတာသတိဿ ဝိဟရတိ။ သီလသံဝရော သောသာနိယော ဟောတိ၊ ယဉ္စ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနံ၊ အယံ မဂ္ဂေါ။ ယာ စ ဝိမုတ္တိ၊ အယံ နိရောဓော။ ဣမာနိ တီဏိ သစ္စာနိ။ သမုဒယော စ နိရောဓော စ မဂ္ဂေါ စ။

၁၂။ တတ္ထ ကတမော နိရောဓော စ မဂ္ဂေါ စ?

သယံ ကတေန သစ္စေန၊ တေန အတ္တနာ အဘိနိဗ္ဗာနဂတော ဝိတိဏ္ဏကင်္ခေါ၊

ဝိဘဝဉ္စ ဉတွာ လောကသ္မိံ၊ တာဝ ခီဏပုနဗ္ဘဝေါ သ ဘိက္ခု။

ယံ သစ္စေန၊ အယံ မဂ္ဂေါ။ ယံ ခီဏပုနဗ္ဘဝေါ၊ အယံ နိရောဓော။ ဣမာနိ ဒွေ သစ္စာနိ။ ပဉ္စ ဝိမုတ္တာယတနာနိ သတ္ထာ ဝါ ဓမ္မံ ဒေသေသိ အညတရော ဝါ ဝိညူ သဗြဟ္မစာရီတိ ဝိတ္ထာရေန ကာတဗ္ဗာ။ တဿ အတ္ထပ္ပဋိသံဝေဒိဿ ပါမောဇ္ဇံ ဇာယတိ၊ ပမုဒိတဿ ပီတိ ဇာယတိ၊ ယာဝ နိဗ္ဗိန္ဒန္တော ဝိရဇ္ဇတိ၊ အယံ မဂ္ဂေါ။ ယာ ဝိမုတ္တိ၊ အယံ နိရောဓော။ ဧဝံ ပဉ္စ ဝိမုတ္တာယတနာနိ ဝိတ္ထာရေန။ ဣမာနိ ဒွေ သစ္စာနိ နိရောဓော စ မဂ္ဂေါ စ။

ဣမာနိ သာဓာရဏာနိ သုတ္တာနိ။ ဣမေဟိ သာဓာရဏေဟိ သုတ္တေဟိ ယထာနိက္ခိတ္တေဟိ ပဋိဝေဓတော စ လက္ခဏတော စ ဩတာရေတွာ အညာနိ သုတ္တာနိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗာနိ အပရိဟာယန္တေန။ ဂါထာဟိ ဂါထာ အနုမိနိတဗ္ဗာ၊ ဗျာကရဏေဟိ ဗျာကရဏံ။ ဣမေ စ သာဓာရဏာ ဒသ ပရိဝဍ္ဎကာ ဧကော စ စတုက္ကော နိဒ္ဒေသော သာဓာရဏော။ အယဉ္စ ပကိဏ္ဏကနိဒ္ဒေသော။ ဧကံ ပဉ္စ ဆ စ သဝေကဒေသော သဗ္ဗံ။ ဣမေ ဒွေ ပရိဝဇ္ဇနာ ပုရိမကာ စ ဒသ။ ဣမေ ဒွါဒသ ပရိဝဍ္ဎကာ သစ္စာနိ။ ဧတ္တာဝတာ သဗ္ဗံ သုတ္တံ နတ္ထိ၊ တံ ဗျာကရဏံ ဝါ ဂါထာ ဝိယ။ ဣမေဟိ ဒွါဒသဟိ ပရိဝဍ္ဎကေဟိ န ဩတရိတုံ အပ္ပမတ္တေန ပရိယေသိတွာ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗာ။

တတ္ထာယံ သင်္ခေပေါ။ သဗ္ဗံ ဒုက္ခံ သတ္တဟိ ပဒေဟိ သမောသရဏံ ဂစ္ဆတိ။ ကတရေဟိ သတ္တဟိ? အပ္ပိယသမ္ပယောဂေါ စ ပိယဝိပ္ပယောဂေါ စ၊ ဣမေဟိ ဒွီဟိ ပဒေဟိ သဗ္ဗံ ဒုက္ခံ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ။ တဿ ဒွေ နိဿယာ – ကာယော စ စိတ္တဉ္စ ။ တေန ဝုစ္စတိ ‘‘ကာယိကံ ဒုက္ခံ စေတသိကဉ္စေ’’တိ၊ နတ္ထိ တံ ဒုက္ခံ န ကာယိကံ ဝါ န စေတသိကံ၊ သဗ္ဗံ ဒုက္ခံ ဒွီဟိ ဒုက္ခေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ ကာယိကေန စ စေတသိကေန စ။ တီဟိ ဒုက္ခတာဟိ သင်္ဂဟိတံ ဒုက္ခဒုက္ခတာယ သင်္ခါရဒုက္ခတာယ ဝိပရိဏာမဒုက္ခတာယ။ ဣတိ တံ သဗ္ဗံ ဒုက္ခံ တီဟိ ဒုက္ခတာဟိ သင်္ဂဟိတံ။ ဣတိ ဣဒဉ္စ ဒုက္ခံ တိဝိဓံ။ ဒုဝိဓံ ဒုက္ခံ ကာယိကဉ္စ စေတသိကဉ္စ။ ဒုဝိဓံ အပ္ပိယသမ္ပယောဂေါ စ ပိယဝိပ္ပယောဂေါ စ။ ဣဒံ သတ္တဝိဓံ ဒုက္ခံ။

တတ္ထ တိဝိဓော သမုဒယော အစတုတ္ထော အပဉ္စမော။ ကတမော တိဝိဓော? တဏှာ စ ဒိဋ္ဌိ စ ကမ္မံ။ တတ္ထ တဏှာ စ ဘဝသမုဒယော ကမ္မံ။ တထာ [တတ္ထ (ပီ။)] နိဗ္ဗတ္တဿ ဟီနပဏီတတာ [ဟီနပဏီတတာယ (ပီ။)]၊ အယံ သမုဒယော။ ဣတိ ယာပိ ဘဝဂတီသု ဟီနတာ စ ပဏီတတာ စ၊ ယာပိ တီဟိ ဒုက္ခတာဟိ သင်္ဂဟိတာ၊ ယောပိ ဒွီဟိ မူလေဟိ သမုဒါနီတော အဝိဇ္ဇာယ နိဝုတဿ ဘဝတဏှာသံယုတ္တဿ သဝိညာဏကော ကာယော၊ သောပိ တီဟိ ဒုက္ခတာဟိ သင်္ဂဟိတော။

တထာ ဝိပလ္လာသတော ဒိဋ္ဌိဘဝဂန္တဗ္ဗာ။ သာ သတ္တဝိဓာ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗာ။ ဧကော ဝိပလ္လာသော တီဏိ နိဒ္ဒိသီယတိ၊ စတ္တာရိ ဝိပလ္လာသဝတ္ထူနိ။ တတ္ထ ကတမော ဧကော ဝိပလ္လာသော? ယော ဝိပရီတဂ္ဂါဟော ပဋိက္ခေပေန၊ ဩတရဏံ ယထာ ‘‘အနိစ္စေ နိစ္စ’’မိတိ ဝိပရီတံ ဂဏှာတိ။ ဧဝံ စတ္တာရော ဝိပလ္လာသာ။ အယမေကော ဝိပလ္လာသီယတိ သညာ စိတ္တံ ဒိဋ္ဌိ။ ကတမာနိ စတ္တာရိ ဝိပလ္လာသဝတ္ထူနိ ? ကာယော ဝေဒနာ စိတ္တံ ဓမ္မာ။ ဧဝံ ဝိပလ္လာသဂတဿ အကုသလဉ္စ ပဝဍ္ဎေတိ။ တတ္ထ သညာဝိပလ္လာသော ဒေါသံ အကုသလမူလံ ပဝဍ္ဎေတိ။ စိတ္တဝိပလ္လာသော လောဘံ အကုသလမူလံ ပဝဍ္ဎေတိ။ ဒိဋ္ဌိဝိပလ္လာသော မောဟံ အကုသလမူလံ ပဝဍ္ဎေတိ။ တတ္ထ ဒေါသဿ အကုသလမူလဿ တီဏိ မိစ္ဆတ္တာနိ ဖလံ – မိစ္ဆာဝါစာ မိစ္ဆာကမ္မန္တော မိစ္ဆာအာဇီဝေါ၊ လောဘဿ အကုသလမူလဿ တီဏိ မိစ္ဆတ္တာနိ ဖလံ – မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပော မိစ္ဆာဝါယာမော မိစ္ဆာသမာဓိ၊ မောဟဿ အကုသလမူလဿ ဒွေ မိစ္ဆတ္တာနိ ဖလံ – မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ စ မိစ္ဆာသတိ စ။ ဧဝံ အကုသလံ သဟေတု သပ္ပစ္စယံ ဝိပလ္လာသာ စ ပစ္စယော၊ အကုသလမူလာနိ သဟေတူ ဧတေယေဝ ပဋိပက္ခေန အနူနာ အနဓိကာ ဒွီဟိ ပစ္စယေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗာ။ နိရောဓေ စ မဂ္ဂေ စ ဝိပလ္လာသမုပါဒါယ ပရတော [ပရိတော (ပီ။)] ပဋိပက္ခေန စတဿော။

တတ္ထိမာ ဥဒ္ဒါနဂါထာ

အဝိဇ္ဇာယ နိဝုတော လောကော၊ စိတ္တံ သံယောဇနမ္ပိ၊

သာ ပစ္ဆိန္နဘဝတဏှာ၊ ဒွေမာ စေဝ ဝိမုတ္တိယော။

ကုမ္ဘူပမံ ကာယမိမံ၊ ယံ န တုမှာကံ တံ ပဇဟ [ဇဟာ (ပီ။ က။)]၊

ယေ ကေစိ သောကပရိဒေဝါ၊ တိမ္ဗရုကော စ သယံကတံ။

ဒုက္ခံ ဒိဋ္ဌိ စ ဥပ္ပန္နံ၊ ယဉ္စ ဂေါပါလကောပမံ၊

သတိ ကာယဂတာ မာဟု၊ သမထော စ ဝိပဿနာ။

အာသာ ပိဟာ စ အဘိနန္ဒနာ စ၊ စတုန္နမနနုဗောဓနာ၊

ယာနိ သောတာနိ လောကသ္မိံ၊ ဒဠှံ နေမိယာနာကာရော။

ယံ နိဿိတဿ စလိတံ၊ အနုပဋ္ဌိတကာယဂတာသတိ၊

သယံ ကတေန သစ္စေန၊ ဝိမုတ္တာယတနေဟိ စ။

ပေဋကောပဒေသေ မဟာကစ္စာယနေန ဘာသိတေ ပဌမဘူမိ အရိယသစ္စပ္ပကာသနာ နာတံ ဇီဝတာ ဘဂဝတာ မာဒိသေန သမုဒ္ဒနေန တထာဂတေနာတိ။