📜

၁။ ပါရာဇိကကဏ္ဍံ

၁။ ပဌမပါရာဇိကံ

သုဒိန္နဘာဏဝါရဝဏ္ဏနာ

၂၄။ ဣတော ပရံ တေန ခေါ ပန သမယေန ဝေသာလိယာ အဝိဒူရေတိအာဒိ ယေဘုယျေန ဥတ္တာနတ္ထံ။ တသ္မာ အနုပဒဝဏ္ဏနံ ပဟာယ ယတ္ထ ယတ္ထ ဝတ္တဗ္ဗံ အတ္ထိ၊ တံ တဒေဝ ဝဏ္ဏယိဿာမ။ ကလန္ဒဂါမောတိ ကလန္ဒကာ ဝုစ္စန္တိ ကာဠကာ၊ တေသံ ဝသေန လဒ္ဓနာမော ဂါမော။ ကလန္ဒပုတ္တောတိ ဂါမဝသေန လဒ္ဓနာမဿ ရာဇသမ္မတဿ စတ္တာလီသကောဋိဝိဘဝဿ ကလန္ဒသေဋ္ဌိနော ပုတ္တော။ ယသ္မာ ပန တသ္မိံ ဂါမေ အညေပိ ကလန္ဒနာမကာ မနုဿာ အတ္ထိ၊ တသ္မာ ကလန္ဒပုတ္တောတိ ဝတွာ ပုန သေဋ္ဌိပုတ္တောတိ ဝုတ္တံ။ သမ္ဗဟုလေဟီတိ ဗဟုကေဟိ။ သဟာယကေဟီတိ သုခဒုက္ခာနိ သဟ အာယန္တိ ဥပဂစ္ဆန္တီတိ သဟာယာ၊ သဟာယာ ဧဝ သဟာယကာ၊ တေဟိ သဟာယကေဟိ။ သဒ္ဓိန္တိ ဧကတော။ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေနာတိ ကေနစိဒေဝ ဘဏ္ဍပ္ပယောဇနဥဒ္ဓါရသာရဏာဒိနာ ကိစ္စေန၊ ကတ္တိကနက္ခတ္တကီဠာကိစ္စေနာတိပိ ဝဒန္တိ။ ဘဂဝါ ဟိ ကတ္တိကဇုဏှပက္ခေ ဝေသာလိံ သမ္ပာပုဏိ။ ကတ္တိကနက္ခတ္တကီဠာ စေတ္ထ ဥဠာရာ ဟောတိ။ တဒတ္ထံ ဂတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

အဒ္ဒသ ခေါတိ ကထံ အဒ္ဒသ? သော ကိရ နဂရတော ဘုတ္တပါတရာသံ သုဒ္ဓုတ္တရာသင်္ဂံ မာလာဂန္ဓဝိလေပနဟတ္ထံ ဗုဒ္ဓဒဿနတ္ထံ ဓမ္မသဝနတ္ထဉ္စ နိက္ခမန္တံ မဟာဇနံ ဒိသွာ ‘‘ကွ ဂစ္ဆထာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဗုဒ္ဓဒဿနတ္ထံ ဓမ္မသဝနတ္ထဉ္စာ’’တိ။ တေန ဟိ ‘‘အဟမ္ပိ ဂစ္ဆာမီ’’တိ ဂန္တွာ စတုဗ္ဗိဓာယ ပရိသာယ ပရိဝုတံ ဗြဟ္မဿရေန ဓမ္မံ ဒေသေန္တံ ဘဂဝန္တံ အဒ္ဒသ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အဒ္ဒသ ခေါ…ပေ… ဒေသေန္တ’’န္တိ။ ဒိသွာနဿာတိ ဒိသွာန အဿ။ ဧတဒဟောသီတိ ပုဗ္ဗေ ကတပုညတာယ စောဒိယမာနဿ ဘဗ္ဗကုလပုတ္တဿ ဧတံ အဟောသိ။ ကိံ အဟောသိ? ယံနူနာဟမ္ပိ ဓမ္မံ သုဏေယျန္တိ ။ တတ္ထ ယန္နူနာတိ ပရိဝိတက္ကဒဿနမေတံ။ ဧဝံ ကိရဿ ပရိဝိတက္ကော ဥပ္ပန္နော ‘‘ယမယံ ပရိသာ ဧကဂ္ဂစိတ္တာ ဓမ္မံ သုဏာတိ၊ အဟော ဝတာဟမ္ပိ တံ သုဏေယျ’’န္တိ။

အထခေါ သုဒိန္နော ကလန္ဒပုတ္တော ယေန သာ ပရိသာတိ ဣဓ ကသ္မာ ‘‘ယေန ဘဂဝါ’’တိ အဝတွာ ‘‘ယေန သာ ပရိသာ’’တိ ဝုတ္တန္တိ စေ။ ဘဂဝန္တဉှိ ပရိဝါရေတွာ ဥဠာရုဠာရဇနာ မဟတီ ပရိသာ နိသိန္နာ၊ တတြ န သက္ကာ ဣမိနာ ပစ္ဆာ အာဂတေန ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ နိသီဒိတုံ။ ပရိသာယ ပန ဧကသ္မိံ ပဒေသေ သက္ကာတိ သော တံ ပရိသံယေဝ ဥပသင်္ကမန္တော။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အထ ခေါ သုဒိန္နော ကလန္ဒပုတ္တော ယေန သာ ပရိသာ’’တိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နဿ ခေါ သုဒိန္နဿ ကလန္ဒပုတ္တဿ ဧတဒဟောသီတိ န နိသိန္နမတ္တဿေဝ အဟောသိ၊ အထ ခေါ ဘဂဝတော သိတ္တယူပသံဟိတံ ထောကံ ဓမ္မကထံ သုတွာ၊ တံ ပနဿ ယသ္မာ ဧကမန္တံ နိသိန္နဿေဝ အဟောသိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ဧကမန္တံ နိသိန္နဿ ခေါ သုဒိန္နဿ ကလန္ဒပုတ္တဿ ဧတဒဟောသီ’’တိ။ ကိံ အဟောသီတိ? ယထာ ယထာ ခေါတိအာဒိ။

တတြာယံ သင်္ခေပကထာ – အဟံ ခေါ ယေန ယေန အာကာရေန ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ၊ တေန တေန မေ ဥပပရိက္ခတော ဧဝံ ဟောတိ ယဒေတံ သိတ္တယဗြဟ္မစရိယံ ဧကမ္ပိ ဒိဝသံ အခဏ္ဍံ ကတွာ စရိမကစိတ္တံ ပါပေတဗ္ဗတာယ ဧကန္တပရိပုဏ္ဏံ စရိတဗ္ဗံ၊ ဧကဒိဝသမ္ပိ စ ကိလေသမလေန အမလီနံ ကတွာ စရိမကစိတ္တံ ပါပေတဗ္ဗတာယ ဧကန္တပရိသုဒ္ဓံ။ သင်္ခလိခိတံ လိခိတသင်္ခသဒိသံ ဓောတသင်္ခသပ္ပဋိဘာဂံ စရိတဗ္ဗံ။ ဣဒံ န သုကရံ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတာ အဂါရမဇ္ဈေ ဝသန္တေန ဧကန္တပရိပုဏ္ဏံ…ပေ… စရိတုံ။ ယံနူနာဟံ ကေသေ စ မဿုဉ္စ ဩဟာရေတွာ ကသာယရသပီတတာယ ကာသာယာနိ ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တာနံ အနုစ္ဆဝိကာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ ပရိဒဟိတွာ အဂါရသ္မာ နိက္ခမိတွာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇေယျန္တိ။ ဧတ္ထ စ ယသ္မာ အဂါရဿ ဟိတံ ကသိဝါဏိဇ္ဇာဒိကမ္မံ အဂါရိယန္တိ ဝုစ္စတိ၊ တဉ္စ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ နတ္ထိ၊ တသ္မာ ပဗ္ဗဇ္ဇာ ‘‘အနဂါရိယာ’’တိ ဉာတဗ္ဗာ။ တံ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇ္ဇံ။ ပဗ္ဗဇေယျန္တိ ပရိဗ္ဗဇေယျံ။

၂၅။ အစိရဝုဋ္ဌိတာယ ပရိသာယ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမီတိ သုဒိန္နော အဝုဋ္ဌိတာယ ပရိသာယ န ဘဂဝန္တံ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစိ။ ကသ္မာ? တတြဿ ဗဟူ ဉာတိသာလောဟိတာ မိတ္တာမစ္စာ သန္တိ၊ တေ ‘‘‘တွံ မာတာပိတူနံ ဧကပုတ္တကော၊ န လဗ္ဘာ တယာ ပဗ္ဗဇိတု’န္တိ ဗာဟာယမ္ပိ ဂဟေတွာ အာကဍ္ဎေယျုံ၊ တတော ပဗ္ဗဇ္ဇာယ အန္တရာယော ဘဝိဿတီ’’တိ သဟေဝ ပရိသာယ ဥဋ္ဌဟိတွာ ထောကံ ဂန္တွာ ပုန ကေနစိ သရီရကိစ္စလေသေန နိဝတ္တိတွာ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမ္မ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အထ ခေါ သုဒိန္နော ကလန္ဒပုတ္တော အစိရဝုဋ္ဌိတာယ ပရိသာယ…ပေ… ပဗ္ဗာဇေတု မံ ဘဂဝါ’’တိ။

ဘဂဝါ ပန ယသ္မာ ရာဟုလကုမာရဿ ပဗ္ဗဇိတတော ပဘုတိ မာတာပိတူဟိ အနနုညာတံ ပုတ္တံ န ပဗ္ဗာဇေတိ၊ တသ္မာ နံ ပုစ္ဆိ – ‘‘အနုညာတောသိ ပန တွံ သုဒိန္န မာတာပိတူဟိ…ပေ… ပဗ္ဗဇ္ဇာယာ’’တိ။

၂၆။ ဣတော ပရံ ပါဌာနုသာရေနေဝ ဂန္တွာ တံ ကရဏီယံ တီရေတွာတိ ဧတ္ထ ဧဝမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော – ဓုရနိက္ခေပေနေဝ တံ ကရဏီယံ နိဋ္ဌာပေတွာတိ၊ န ဟိ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ တိဗ္ဗစ္ဆန္ဒဿ ဘဏ္ဍပ္ပယောဇနဥဒ္ဓါရသာရဏာဒီသု ဝါ နက္ခတ္တကီဠာယံ ဝါ စိတ္တံ နမတိ။ အမ္မ တာတာတိ ဧတ္ထ ပန အမ္မာတိ မာတရံ အာလပတိ၊ တာတာတိ ပိတရံ။ တွံ ခေါသီတိ တွံ ခေါ အသိ။ ဧကပုတ္တကောတိ ဧကောဝ ပုတ္တကော၊ အညော တေ ဇေဋ္ဌော ဝါ ကနိဋ္ဌော ဝါ နတ္ထိ။ ဧတ္ထ စ ‘‘ဧကပုတ္တော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ အနုကမ္ပာဝသေန ‘‘ဧကပုတ္တကော’’တိ ဝုတ္တံ။ ပိယောတိ ပီတိဇနနကော။ မနာပေါတိ မနဝဍ္ဎနကော။ သုခေဓိတောတိ သုခေန ဧဓိတော၊ သုခသံဝဍ္ဎိတောတိ အတ္ထော။ သုခပရိဟတောတိ သုခေန ပရိဟတော၊ ဇာတကာလတော ပဘုတိ ဓာတီဟိ အင်္ကတော အင်္ကံ ဟရိတွာ ဓာရိယမာနော အဿကရထကာဒီဟိ ဗာလကီဠနကေဟိ ကီဠမာနော သာဒုရသဘောဇနံ ဘောဇိယမာနော သုခေန ပရိဟတော။

န တွံ၊ တာတ သုဒိန္န၊ ကိဉ္စိ ဒုက္ခဿ ဇာနာသီတိ တွံ တာတ သုဒိန္န ကိဉ္စိ အပ္ပမတ္တကမ္ပိ ကလဘာဂံ ဒုက္ခဿ န ဇာနာသိ၊ အထ ဝါ ကိဉ္စိ ဒုက္ခေန နာနုဘောသီတိ အတ္ထော။ ကရဏတ္ထေ သာမိဝစနံ၊ အနုဘဝနတ္ထေ စ ဇာနနာ၊ အထ ဝါ ကိဉ္စိ ဒုက္ခံ နဿရသီတိ အတ္ထော။ ဥပယောဂတ္ထေ သာမိဝစနံ၊ သရဏတ္ထေ စ ဇာနနာ။ ဝိကပ္ပဒွယေပိ ပုရိမပဒဿ ဥတ္တရပဒေန သမာနဝိဘတ္တိလောပေါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တံ သဗ္ဗံ သဒ္ဒသတ္ထာနုသာရေန ဉာတဗ္ဗံ။ မရဏေနပိ မယံ တေ အကာမကာ ဝိနာ ဘဝိဿာမာတိ သစေပိ တဝ အမှေသု ဇီဝမာနေသု မရဏံ ဘဝေယျ၊ တေန တေ မရဏေနပိ မယံ အကာမကာ အနိစ္ဆကာ န အတ္တနော ရုစိယာ၊ ဝိနာ ဘဝိဿာမ၊ တယာ ဝိယောဂံ ဝါ ပါပုဏိဿာမာတိ အတ္ထော။ ကိံ ပန မယံ တန္တိ ဧဝံ သန္တေ ကိံ ပန ကိံ နာမ တံ ကာရဏံ ယေန မယံ တံ ဇီဝန္တံ အနုဇာနိဿာမ၊ အထ ဝါ ကိံ ပန မယံ တန္တိ ကေန ပန ကာရဏေန မယံ တံ ဇီဝန္တံ အနုဇာနိဿာမာတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

၂၇။ တတ္ထေဝါတိ ယတ္ထ နံ ဌိတံ မာတာပိတရော နာနုဇာနိံသု၊ တတ္ထေဝ ဌာနေ။ အနန္တရဟိတာယာတိ ကေနစိ အတ္ထရဏေန အနတ္ထတာယ။

၂၈။ ပရိစာရေဟီတိ ဂန္ဓဗ္ဗနဋနာဋကာဒီနိ ပစ္စုပဋ္ဌာပေတွာ တတ္ထ သဟာယကေဟိ သဒ္ဓိံ ယထာသုခံ ဣန္ဒြိယာနိ စာရေဟိ သဉ္စာရေဟိ၊ ဣတော စိတော စ ဥပနေဟီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အထ ဝါ ပရိစာရေဟီတိ ဂန္ဓဗ္ဗနဋနာဋကာဒီနိ ပစ္စုပဋ္ဌာပေတွာ တတ္ထ သဟာယကေဟိ သဒ္ဓိံ လဠ၊ ဥပလဠ၊ ရမ၊ ကီဠဿူတိပိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ကာမေ ပရိဘုဉ္ဇန္တောတိ အတ္တနော ပုတ္တဒါရေဟိ သဒ္ဓိံ ဘောဂေ ဘုဉ္ဇန္တော။ ပုညာနိ ကရောန္တောတိ ဗုဒ္ဓဉ္စ ဓမ္မဉ္စ သင်္ဃဉ္စ အာရဗ္ဘ ဒါနပ္ပဒါနာဒီနိ သုဂတိမဂ္ဂသောဓကာနိ ကုသလကမ္မာနိ ကရောန္တော။ တုဏှီ အဟောသီတိ ကထာနုပ္ပဗန္ဓဝိစ္ဆေဒနတ္ထံ နိရာလာပသလ္လာပေါ အဟောသိ။ အထဿ မာတာပိတရော တိက္ခတ္တုံ ဝတွာ ပဋိဝစနမ္ပိ အလဘမာနာ သဟာယကေ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘ဧသ ဝေါ သဟာယကော ပဗ္ဗဇိတုကာမော၊ နိဝါရေထ န’’န္တိ အာဟံသု။ တေပိ တံ ဥပသင်္ကမိတွာ တိက္ခတ္တုံ အဝေါစုံ၊ တေသမ္ပိ တုဏှီ အဟောသိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အထ ခေါ သုဒိန္နဿ ကလန္ဒပုတ္တဿ သဟာယကာ…ပေ… တုဏှီ အဟောသီ’’တိ။

၂၉။ အထဿ သဟာယကာနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘သစေ အယံ ပဗ္ဗဇ္ဇံ အလဘမာနော မရိဿတိ န ကောစိ ဂုဏော ဘဝိဿတိ။ ပဗ္ဗဇိတံ ပန နံ မာတာပိတရောပိ ကာလေန ကာလံ ပဿိဿန္တိ။ မယမ္ပိ ပဿိဿာမ။ ပဗ္ဗဇ္ဇာပိ စ နာမေသာ ဘာရိယာ၊ ဒိဝသေ ဒိဝသေ မတ္တိကာပတ္တံ ဂဟေတွာ ပိဏ္ဍာယ စရိတဗ္ဗံ။ ဧကသေယျံ ဧကဘတ္တံ ဗြဟ္မစရိယံ အတိဒုက္ကရံ။ အယဉ္စ သုခုမာလော နာဂရိကဇာတိယော၊ သော တံ စရိတုံ အသက္ကောန္တော ပုန ဣဓေဝ အာဂမိဿတိ။ ဟန္ဒဿ မာတာပိတရော အနုဇာနာပေဿာမာ’’တိ။ တေ တထာ အကံသု။ မာတာပိတရောပိ နံ အနုဇာနိံသု။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အထ ခေါ သုဒိန္နဿ ကလန္ဒပုတ္တဿ သဟာယကာ ယေန သုဒိန္နဿ ကလန္ဒပုတ္တဿ မာတာပိတရော…ပေ… အနုညာတောသိ မာတာပိတူဟိ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇ္ဇာယာ’’တိ။

၃၀။ ဟဋ္ဌောတိ တုဋ္ဌော။ ဥဒဂ္ဂေါတိ ပီတိဝသေန အဗ္ဘုန္နတကာယစိတ္တော။ ကတိပါဟန္တိ ကတိပယာနိ ဒိဝသာနိ။ ဗလံ ဂါဟေတွာတိ သပ္ပာယဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇန္တော၊ ဥစ္ဆာဒနနှာပနာဒီဟိ စ ကာယံ ပရိဟရန္တော၊ ကာယဗလံ ဇနေတွာ မာတာပိတရော ဝန္ဒိတွာ အဿုမုခံ ဉာတိပရိဝဋ္ဋံ ပဟာယ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ…ပေ… ပဗ္ဗာဇေတု မံ ဘန္တေ ဘဂဝါတိ။ ဘဂဝါ သမီပေ ဌိတံ အညတရံ ပိဏ္ဍစာရိကံ ဘိက္ခုံ အာမန္တေသိ – ‘‘တေန ဟိ ဘိက္ခု သုဒိန္နံ ပဗ္ဗာဇေဟိ စေဝ ဥပသမ္ပာဒေဟိ စာ’’တိ။ ‘‘သာဓု၊ ဘန္တေ’’တိ ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝတော ပဋိဿုဏိတွာ သုဒိန္နံ ကလန္ဒပုတ္တံ ဇိနဒတ္တိယံ သဒ္ဓိဝိဟာရိကံ လဒ္ဓါ ပဗ္ဗာဇေသိ စေဝ ဥပသမ္ပာဒေသိ စ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အလတ္ထ ခေါသုဒိန္နော ကလန္ဒပုတ္တော ဘဂဝတော သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ၊ အလတ္ထ ဥပသမ္ပဒ’’န္တိ။

ဧတ္ထ ပန ဌတွာ သဗ္ဗအဋ္ဌကထာသု ပဗ္ဗဇ္ဇာ စ ဥပသမ္ပဒါ စ ကထိတာ။ မယံ ပန ယထာဌိတပါဠိဝသေနေဝ ခန္ဓကေ ကထယိဿာမ။ န ကေဝလဉ္စေတံ၊ အညမ္ပိ ယံ ခန္ဓကေ ဝါ ပရိဝါရေ ဝါ ကထေတဗ္ဗံ အဋ္ဌကထာစရိယေဟိ ဝိဘင်္ဂေကထိတံ၊ တံ သဗ္ဗံ တတ္ထ တတ္ထေဝ ကထယိဿာမ။ ဧဝဉှိ ကထိယမာနေ ပါဠိက္ကမေနေဝ ဝဏ္ဏနာ ကတာ ဟောတိ။ တတော တေန တေန ဝိနိစ္ဆယေန အတ္ထိကာနံ ပါဠိက္ကမေနေဝ ဣမံ ဝိနယသံဝဏ္ဏနံ ဩလောကေတွာ သော သော ဝိနိစ္ဆယော သုဝိညေယျော ဘဝိဿတီတိ။

အစိရူပသမ္ပန္နောတိ အစိရံ ဥပသမ္ပန္နော ဟုတွာ၊ ဥပသမ္ပဒတော နစိရကာလေယေဝါတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဧဝရူပေတိ ဧဝံဝိဓေ ဧဝံဇာတိကေ။ ဓုတဂုဏေတိ ကိလေသနိဒ္ဓုနနကေ ဂုဏေ။ သမာဒါယ ဝတ္တတီတိ သမာဒိယိတွာ ဂဏှိတွာ ဝတ္တတိ စရတိ ဝိဟရတိ။ အာရညိကော ဟောတီတိ ဂါမန္တသေနာသနံ ပဋိက္ခိပိတွာ အာရညိကဓုတင်္ဂဝသေန အရညဝါသိကော ဟောတိ။ ပိဏ္ဍပါတိကောတိ အတိရေကလာဘပဋိက္ခေပေန စုဒ္ဒသ ဘတ္တာနိ ပဋိက္ခိပိတွာ ပိဏ္ဍပါတိကဓုတင်္ဂဝသေန ပိဏ္ဍပါတိကော ဟောတိ။ ပံသုကူလိကောတိ ဂဟပတိစီဝရံ ပဋိက္ခိပိတွာ ပံသုကူလိကဓုတင်္ဂဝသေန ပံသုကူလိကော ဟောတိ။ သပဒါနစာရိကောတိ လောလုပ္ပစာရံ ပဋိက္ခိပိတွာ သပဒါနစာရိကဓုတင်္ဂဝသေန သပဒါနစာရိကော ဟောတိ၊ ဃရပဋိပါဋိယာ ဘိက္ခာယ ပဝိသတိ။ ဝဇ္ဇိဂါမန္တိ ဝဇ္ဇီနံ ဂါမံ ဝဇ္ဇီသု ဝါ ဂါမံ။

အဍ္ဎာ မဟဒ္ဓနာတိအာဒီသု ဥပဘောဂပရိဘောဂူပကရဏမဟန္တတာယ အဍ္ဎာ၊ ယေ ဟိ တေသံ ဥပဘောဂါ ယာနိ စ ဥပဘောဂူပကရဏာနိ၊ တာနိ မဟန္တာနိ ဗဟုလာနိ သာရကာနီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ နိဓေတွာ ဌပိတဓနမဟန္တတာယ မဟဒ္ဓနာ။ မဟာဘောဂါတိ ဒိဝသပရိဗ္ဗယသင်္ခါတဘောဂမဟန္တတာယ မဟာဘောဂါ။ အညေဟိ ဥပဘောဂေဟိ ဇာတရူပရဇတဿေဝ ပဟူတတာယ ပဟူတဇာတရူပရဇတာ။ အလင်္ကာရဘူတဿ ဝိတ္တူပကရဏဿ ပီတိပါမောဇ္ဇကရဏဿ ပဟူတတာယ ပဟူတဝိတ္တူပကရဏာ။ ဝေါဟာရဝသေန ပရိဝတ္တေန္တဿ ဓနဓညဿ ပဟူတတာယ ပဟူတဓနဓညာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

သေနာသနံသံသာမေတွာတိ သေနာသနံ ပဋိသာမေတွာ၊ ယထာ န ဝိနဿတိ တထာ နံ သုဋ္ဌု ဌပေတွာတိ အတ္ထော။ သဋ္ဌိမတ္တေ ထာလိပါကေတိ ဂဏနပရိစ္ဆေဒတော သဋ္ဌိထာလိပါကေ။ ဧကမေကော စေတ္ထ ထာလိပါကော ဒသန္နံ ဘိက္ခူနံ ဘတ္တံ ဂဏှာတိ။ တံ သဗ္ဗမ္ပိ ဆန္နံ ဘိက္ခုသတာနံ ဘတ္တံ ဟောတိ။ ဘတ္တာဘိဟာရံ အဘိဟရိံသူတိ ဧတ္ထ အဘိဟရီယတီတိ အဘိဟာရော။ ကိံ အဘိဟရီယတိ? ဘတ္တံ။ ဘတ္တမေဝ အဘိဟာရော ဘတ္တာဘိဟာရော၊ တံ ဘတ္တာဘိဟာရံ။ အဘိဟရိံသူတိ အဘိမုခါ ဟရိံသု။ တဿ သန္တိကံ ဂဟေတွာ အာဂမံသူတိ အတ္ထော။ ဧတဿ ကိံ ပမာဏန္တိ? သဋ္ဌိ ထာလိပါကာ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘သဋ္ဌိမတ္တေ ထာလိပါကေ ဘတ္တာဘိဟာရံ အဘိဟရိံသူ’’တိ။ ဘိက္ခူနံ ဝိဿဇ္ဇေတွာတိ သယံ ဥက္ကဋ္ဌပိဏ္ဍပါတိကတ္တာ သပဒါနစာရံ စရိတုကာမော ဘိက္ခူနံ ပရိဘောဂတ္ထာယ ပရိစ္စဇိတွာ ဒတွာ။ အယံ ဟိ အာယသ္မာ ‘‘ဘိက္ခူ စ လာဘံ လစ္ဆန္တိ အဟဉ္စ ပိဏ္ဍကေန န ကိလမိဿာမီ’’တိ ဧတဒတ္ထမေဝ အာဂတော။ တသ္မာ အတ္တနော အာဂမနာနုရူပံ ကရောန္တော ဘိက္ခူနံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ သယံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။

၃၁။ ဉာတိဒါသီတိ ဉာတကာနံ ဒါသီ။ အာဘိဒေါသိကန္တိ ပါရိဝါသိကံ ဧကရတ္တာတိက္ကန္တံ ပူတိဘူတံ။ တတြာယံ ပဒတ္ထော – ပူတိဘာဝဒေါသေန အဘိဘူတောတိ အဘိဒေါသော၊ အဘိဒေါသောဝ အာဘိဒေါသိကော၊ ဧကရတ္တာတိက္ကန္တဿ ဝါ နာမသညာ ဧသာ၊ ယဒိဒံ အာဘိဒေါသိကောတိ၊ တံ အာဘိဒေါသိကံ။ ကုမ္မာသန္တိ ယဝကုမ္မာသံ။ ဆဍ္ဍေတုကာမာ ဟောတီတိ ယသ္မာ အန္တမသော ဒါသကမ္မကရာနမ္ပိ ဂေါရူပါနမ္ပိ အပရိဘောဂါရဟော၊ တသ္မာ တံ ကစဝရံ ဝိယ ဗဟိ ဆဍ္ဍေတုကာမာ ဟောတိ။ သစေတန္တိ သစေ ဧတံ။ ဘဂိနီတိ အရိယဝေါဟာရေန ဉာတိဒါသိံ အာလပတိ။ ဆဍ္ဍနီယဓမ္မန္တိ ဆဍ္ဍေတဗ္ဗသဘာဝံ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ‘‘ဘဂိနိ၊ ဧတံ သစေ ဗဟိ ဆဍ္ဍနီယဓမ္မံ နိဿဋ္ဌပရိဂ္ဂဟံ၊ တံ ဣဓ မေ ပတ္တေ အာကိရာ’’တိ။

ကိံ ပန ဧဝံ ဝတ္တုံ လဗ္ဘတိ၊ ဝိညတ္တိ ဝါ ပယုတ္တဝါစာ ဝါ န ဟောတီတိ? န ဟောတိ။ ကသ္မာ? နိဿဋ္ဌပရိဂ္ဂဟတ္တာ။ ယဉှိ ဆဍ္ဍနီယဓမ္မံ နိဿဋ္ဌပရိဂ္ဂဟံ၊ ယတ္ထ သာမိကာ အနာလယာ ဟောန္တိ၊ တံ သဗ္ဗံ ‘‘ဒေထ အာဟရထ ဣဓ အာကိရထာ’’တိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ တထာ ဟိ အဂ္ဂအရိယဝံသိကော အာယသ္မာ ရဋ္ဌပါလောပိ ‘‘ဆဍ္ဍနီယဓမ္မံ ကုမ္မာသံ ဣဓ မေ ပတ္တေ အာကိရာ’’တိ (မ။ နိ။ ၂။၂၉၉) အဝစ။ တသ္မာ ယံ ဧဝရူပံ ဆဍ္ဍနီယဓမ္မံ အညံ ဝါ အပရိဂ္ဂဟိတံ ဝနမူလဖလဘေသဇ္ဇာဒိကံ တံ သဗ္ဗံ ယထာသုခံ အာဟရာပေတွာ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ၊ န ကုက္ကုစ္စာယိတဗ္ဗံ။ ဟတ္ထာနန္တိ ဘိက္ခာဂ္ဂဟဏတ္ထံ ပတ္တံ ဥပနာမယတော မဏိဗန္ဓတော ပဘုတိ ဒွိန္နမ္ပိ ဟတ္ထာနံ။ ပါဒါနန္တိ နိဝါသနန္တတော ပဋ္ဌာယ ဒွိန္နမ္ပိ ပါဒါနံ။ သရဿာတိ ‘‘သစေတံ ဘဂိနီ’’တိ ဝါစံ နိစ္ဆာရယတော သရဿ စ။ နိမိတ္တံ အဂ္ဂဟေသီတိ ဂိဟိကာလေ သလ္လက္ခိတပုဗ္ဗံ အာကာရံ အဂ္ဂဟေသိ သဉ္ဇာနိ သလ္လက္ခေသိ။ သုဒိန္နော ဟိ ဘဂဝတော ဒွါဒသမေ ဝဿေ ပဗ္ဗဇိတော ဝီသတိမေ ဝဿေ ဉာတိကုလံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိဋ္ဌော သယံ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ အဋ္ဌဝဿိကော ဟုတွာ၊ တေန နံ သာ ဉာတိဒါသီ ဒိသွာဝ န သဉ္ဇာနိ၊ နိမိတ္တံ ပန အဂ္ဂဟေသီတိ။

သုဒိန္နဿ မာတရံ ဧတဒဝေါစာတိ အတိဂရုနာ ပဗ္ဗဇ္ဇူပဂတေန သာမိပုတ္တေန သဒ္ဓိံ ‘‘တွံ နု ခေါ မေ၊ ဘန္တေ၊ အယျော သုဒိန္နော’’တိအာဒိဝစနံ ဝတ္တုံ အဝိသဟန္တီ ဝေဂေန ဃရံ ပဝိသိတွာ သုဒိန္နဿ မာတရံ ဧတံ အဝေါစ။ ယဂ္ဃေတိ အာရောစနတ္ထေ နိပါတော။ သစေ ဇေ သစ္စန္တိ ဧတ္ထ ဇေတိ အာလပနေ နိပါတော။ ဧဝဉှိ တသ္မိံ ဒေသေ ဒါသိဇနံ အာလပန္တိ၊ တသ္မာ ‘‘တွံ၊ ဘောတိ ဒါသိ၊ သစေ သစ္စံ ဘဏသီ’’တိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

၃၂။ အညတရံ ကုဋ္ဋမူလန္တိ တသ္မိံ ကိရ ဒေသေ ဒါနပတီနံ ဃရေသု သာလာ ဟောန္တိ၊ အာသနာနိ စေတ္ထ ပညတ္တာနိ ဟောန္တိ၊ ဥပဋ္ဌာပိတံ ဥဒကကဉ္ဇိယံ၊ တတ္ထ ပဗ္ဗဇိတာ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ နိသီဒိတွာ ဘုဉ္ဇန္တိ။ သစေ ဣစ္ဆန္တိ၊ ဒါနပတီနမ္ပိ သန္တကံ ဂဏှန္တိ။ တသ္မာ တမ္ပိ အညတရဿ ကုလဿ ဤဒိသာယ သာလာယ အညတရံ ကုဋ္ဋမူလန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ န ဟိ ပဗ္ဗဇိတာ ကပဏမနုဿာ ဝိယ အသာရုပ္ပေ ဌာနေ နိသီဒိတွာ ဘုဉ္ဇန္တီတိ။

အတ္ထိ နာမ တာတာတိ ဧတ္ထ အတ္ထီတိ ဝိဇ္ဇမာနတ္ထေ၊ နာမာတိ ပုစ္ဆနတ္ထေ မညနတ္ထေ စ နိပါတော။ ဣဒဉှိ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ‘‘အတ္ထိ နု ခေါ၊ တာတ သုဒိန္န၊ အမှာကံ ဓနံ၊ န မယံ နိဒ္ဓနာတိ ဝတ္တဗ္ဗာ၊ ယေသံ နော တွံ ဤဒိသေ ဌာနေ နိသီဒိတွာ အာဘိဒေါသိကံ ကုမ္မာသံ ပရိဘုဉ္ဇိဿသိ’’၊ တထာ ‘‘အတ္ထိ နု ခေါ၊ တာတ သုဒိန္န၊ အမှာကံ ဇီဝိတံ၊ န မယံ မတာတိ ဝတ္တဗ္ဗာ၊ ယေသံ နော တွံ ဤဒိသေ ဌာနေ နိသီဒိတွာ အာဘိဒေါသိကံ ကုမ္မာသံ ပရိဘုဉ္ဇိဿသိ’’၊ တထာ ‘‘အတ္ထိ မညေ၊ တာတ သုဒိန္န၊ တဝ အဗ္ဘန္တရေ သာသနံ နိဿာယ ပဋိလဒ္ဓါ သမဏဂုဏော၊ ယံ တွံ သုဘောဇနရသသံဝဍ္ဎိတောပိ ဣမံ ဇိဂုစ္ဆနေယျံ အာဘိဒေါသိကံ ကုမ္မာသံ အမတမိဝ နိဗ္ဗိကာရော ပရိဘုဉ္ဇိဿသီ’’တိ။

သော ပန ဂဟပတိ ဒုက္ခာဘိတုန္နတာယ ဧတမတ္ထံ ပရိပုဏ္ဏံ ကတွာ ဝတ္တုမသက္ကောန္တော ‘‘အတ္ထိ နာမ၊ တာတ သုဒိန္န၊ အာဘိဒေါသိကံ ကုမ္မာသံ ပရိဘုဉ္ဇိဿသီ’’တိ ဧတ္တကမေဝ အဝေါစ။ အက္ခရစိန္တကာ ပနေတ္ထ ဣမံ လက္ခဏံ ဝဒန္တိ – အနောကပ္ပနာမရိသနတ္ထဝသေန ဧတံ အတ္ထိနာမသဒ္ဒေ ဥပပဒေ ‘‘ပရိဘုဉ္ဇိဿသီ’’တိ အနာဂတဝစနံ ကတံ။ တဿာယမတ္ထော – အတ္ထိ နာမ…ပေ… ပရိဘုဉ္ဇိဿသိ၊ ဣဒံ ပစ္စက္ခမ္ပိ အဟံ န သဒ္ဒဟာမိ န မရိသယာမီတိ။ တတာယံ အာဘိဒေါသိကောတိ တတော တဝ ဂေဟတော အယံ အာဘိဒေါသိကော ကုမ္မာသော လဒ္ဓါတိ အတ္ထော။ တတောယန္တိပိ ပါဌော။ တဒါယန္တိပိ ပဌန္တိ၊ တံ န သုန္ဒရံ။ ယေန သကပိတု နိဝေသနန္တိ ယေန သကဿ ပိတု အတ္တနော ပိတု နိဝေသနန္တိ အတ္ထော၊ ထေရော ပိတရိ ပေမေနေဝ သုဗ္ဗစော ဟုတွာ အဂမာသိ။ အဓိဝါသေသီတိ ထေရော ဥက္ကဋ္ဌပိဏ္ဍပါတိကောပိ သမာနော ‘‘သစေ ဧကဘတ္တမ္ပိ န ဂဟေဿာမိ၊ အတိဝိယ နေသံ ဒေါမနဿံ ဘဝိဿတီ’’တိ ဉာတီနံ အနုကမ္ပာယ အဓိဝါသေသိ။

၃၃။ ဩပုဉ္ဇာပေတွာတိ ဥပလိမ္ပာပေတွာ။ ဧကံ ဟိရညဿာတိ ဧတ္ထ ဟိရညန္တိ ကဟာပဏော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ပုရိသောတိ နာတိဒီဃော နာတိရဿော မဇ္ဈိမပ္ပမာဏော ဝေဒိတဗ္ဗော။ တိရောကရဏီယန္တိ ကရဏတ္ထေ ဘုမ္မံ၊ သာဏိပါကာရေန ပရိက္ခိပိတွာတိ အတ္ထော။ အထ ဝါ တိရော ကရောန္တိ ဧတေနာတိ တိရောကရဏီယံ၊ တံ ပရိက္ခိပိတွာ၊ သမန္တတော ကတွာတိ အတ္ထော။ တေန ဟီတိ ယသ္မာ အဇ္ဇ သုဒိန္နော အာဂမိဿတိ တေန ကာရဏေန။ ဟိ ဣတိ ပဒပူရဏမတ္တေ နိပါတော။ တေနာတိ အယမ္ပိ ဝါ ဥယျောဇနတ္ထေ နိပါတောယေဝ။

၃၄။ ပုဗ္ဗဏှသမယန္တိ ဧတ္ထ ကိဉ္စာပိ ပါဠိယံ ကာလာရောစနံ န ဝုတ္တံ၊ အထ ခေါ အာရောစိတေယေဝ ကာလေ အဂမာသီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣဒံ တေ တာတာတိ ဒွေ ပုဉ္ဇေ ဒဿေန္တော အာဟ။ မာတူတိ ဇနေတ္တိယာ။ မတ္တိကန္တိ မာတိတော အာဂတံ၊ ဣဒံ တေ မာတာမဟိယာ မာတု ဣမံ ဂေဟံ အာဂစ္ဆန္တိယာ ဒိန္နဓနန္တိ အတ္ထော။ ဣတ္ထိကာယ ဣတ္ထိဓနန္တိ ဟီဠေန္တော အာဟ ။ ဣတ္ထိကာယ နာမ ဣတ္ထိပရိဘောဂါနံယေဝ နှာနစုဏ္ဏာဒီနံ အတ္ထာယ လဒ္ဓံ ဓနံ ကိတ္တကံ ဘဝေယျ။ တဿာပိ တာဝ ပရိမာဏံ ပဿ။ အထ ဝါ ဣဒံ တေ တာတ သုဒိန္န မာတု ဓနံ၊ တဉ္စ ခေါ မတ္တိကံ၊ န မယာ ဒိန္နံ၊ တဝ မာတုယေဝ သန္တကန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တံ ပနေတံ န ကသိယာ န ဝဏိဇ္ဇာယ သမ္ဘူတံ၊ အပိစ ခေါ ဣတ္ထိကာယ ဣတ္ထိဓနံ။ ယံ ဣတ္ထိကာယ ဉာတိကုလတော သာမိကကုလံ ဂစ္ဆန္တိယာ လဒ္ဓဗ္ဗံ နှာနစုဏ္ဏာဒီနံ အတ္ထာယ ဣတ္ထိဓနံ၊ တံ တာဝ ဧတ္တကန္တိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

အညံ ပေတ္တိကံ အညံ ပိတာမဟန္တိ ယံ ပန တေ ပိတု စ ပိတာမဟာနဉ္စ သန္တကံ၊ တံ အညံယေဝ။ နိဟိတဉ္စ ပယုတ္တဉ္စ အတိဝိယ ဗဟု၊ ဧတ္ထ စ ပိတာမဟန္တိ တဒ္ဓိတလောပံ ကတွာ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ပေတာမဟန္တိ ဝါ ပါဌော။ လဗ္ဘာ တာတ သုဒိန္န ဟီနာယာဝတ္တိတွာတိ တာတ၊ သုဒိန္န၊ ဥတ္တမံ အရိယဒ္ဓဇံ ပဗ္ဗဇိတလိင်္ဂံ ပဟာယ ဟီနာယ ဂိဟိဘာဝါယ အာဝတ္တိတွာ လဗ္ဘာ ဘောဂါ ဘုဉ္ဇိတုံ၊ နာလဗ္ဘာ ဘုဉ္ဇိတုံ၊ န တွံ ရာဇဘီတော ပဗ္ဗဇိတော၊ န ဣဏာယိကေဟိ ပလိဗုဒ္ဓါ ဟုတွာတိ။ တာတ န ဥဿဟာမီတိ ဧတ္ထ ပန တာတာတိ ဝစနံ ဂေဟသိတပေမေန အာဟ၊ န သမဏတေဇေန။ န ဥဿဟာမီတိ န သက္ကောမိ။ န ဝိသဟာမီတိ နပ္ပဟောမိ၊ န သမတ္ထောမှိ။

‘‘ဝဒေယျာမ ခေါ တံ ဂဟပတီ’’တိ ဣဒံ ပန ဝစနံ သမဏတေဇေနာဟ။ နာတိကဍ္ဎေယျာသီတိ ယံ တေ မယိ ပေမံ ပတိဋ္ဌိတံ၊ တံ ကောဓဝသေန န အတိကဍ္ဎေယျာသိ၊ သစေ န ကုဇ္ဈေယျာသီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တတော သေဋ္ဌိ ‘‘ပုတ္တော မေ သင်္ဂဟံ မညေ ကတ္တုကာမော’’တိ ဥဒဂ္ဂစိတ္တော အာဟ – ‘‘ဝဒေဟိ တာတ သုဒိန္နာ’’တိ။ တေနဟီတိ ဥယျောဇနတ္ထေ ဝိဘတ္တိပတိရူပကော နိပါတော။ တတောနိဒါနန္တိ တံနိဒါနံ တံဟေတုကန္တိ ပစ္စတ္တဝစနဿ တော-အာဒေသော ဝေဒိတဗ္ဗော၊ သမာသေ စဿ လောပါဘာဝေါ။ ဘယံ ဝါတိ ‘‘ကိန္တိ မေ ဘောဂေ နေဝ ရာဇာနော ဟရေယျု’’န္တိအာဒိနာ နယေန ဝုတ္တံ ရာဇာဒိဘယံ၊ စိတ္တုတြာသောတိ အတ္ထော။ ဆမ္ဘိတတ္တန္တိ ရာဇူဟိ ဝါ စောရေဟိ ဝါ ‘‘ဓနံ ဒေဟီ’’တိ ကမ္မကာရဏံ ကာရိယမာနဿ ကာယိဉ္ဇနံ ကာယကမ္ပော ဟဒယမံသစလနံ။ လောမဟံသောတိ ဥပ္ပန္နေ ဘယေ လောမာနံ ဟံသနံ ဥဒ္ဓဂ္ဂဘာဝေါ။ အာရက္ခောတိ အန္တော စ ဗဟိ စ ရတ္တိဉ္စ ဒိဝါ စ အာရက္ခဏံ။

၃၅။ တေန ဟိ ဝဓူတိ သေဋ္ဌိ ဂဟပတိ ဓနံ ဒဿေတွာ ပုတ္တံ အတ္တနာ ဂိဟိဘာဝတ္ထာယ ပလောဘေတုံ အသက္ကောန္တော ‘‘မာတုဂါမသဒိသံ ဒါနိ ပုရိသာနံ ဗန္ဓနံ နတ္ထီ’’တိ မညိတွာ တဿ ပုရာဏဒုတိယိကံ အာမန္တေသိ – ‘‘တေန ဟိ ဝဓူ’’တိ။ ပုရာဏဒုတိယိကန္တိ ပုရာဏံ ဒုတိယိကံ ပုဗ္ဗေ ဂိဟိကာလေ ဒုတိယိကံ၊ ဂေဟသိတသုခုပဘောဂသဟာယိကံ ဘူတပုဗ္ဗဘရိယန္တိ အတ္ထော။ တေန ဟီတိ ယေန ကာရဏေန မာတုဂါမသဒိသံ ဗန္ဓနံ နတ္ထိ။ ပါဒေသု ဂဟေတွာတိ ပါဒေ ဂဟေတွာ၊ ဥပယောဂတ္ထေ ဘုမ္မဝစနံ၊ ပါဒေသု ဝါ တံ ဂဟေတွာ။ ‘‘ကီဒိသာ နာမ တာ အယျပုတ္တ အစ္ဆရာယော’’တိ ကသ္မာ ဧဝမာဟ? တဒါ ကိရ သမ္ဗဟုလေ ခတ္တိယကုမာရေပိ ဗြာဟ္မဏကုမာရေပိ သေဋ္ဌိပုတ္တေပိ မဟာသမ္ပတ္တိယော ပဟာယ ပဗ္ဗဇန္တေ ဒိသွာ ပဗ္ဗဇ္ဇာဂုဏံ အဇာနန္တာ ကထံ သမုဋ္ဌာပေန္တိ – ‘‘ကသ္မာ ဧတေ ပဗ္ဗဇန္တီ’’တိ။ အထညေ ဝဒန္တိ – ‘‘ဒေဝစ္ဆရာနံ ဒေဝနာဋကာနံ ကာရဏာ’’တိ။ သာ ကထာ ဝိတ္ထာရိကာ အဟောသိ။ တံ ဂဟေတွာ အယံ ဧဝမာဟာတိ။ ထေရော တံ ပဋိက္ခိပန္တော န ခေါ အဟံ ဘဂိနီတိ အာဟ။ သမုဒါစရတီတိ ဝေါဟရတိ ဝဒေတိ။ တတ္ထေဝ မုစ္ဆိတာ ပပတာတိ နံ ဘဂိနိဝါဒေန သမုဒါစရန္တံ ဒိသွာ ‘‘အနတ္ထိကော ဒါနိ မယာ အယံ ယော မံ ပဇာပတိံ သမာနံ အတ္တနာ သဒ္ဓိံ ဧကမာတုကုစ္ဆိယာ သယိတဒါရိကံ ဝိယ မညတီ’’တိ သမုပ္ပန္နဗလဝသောကာ ဟုတွာ တသ္မိံယေဝ ပဒေသေ မုစ္ဆိတာ ပပတာ၊ ပတိတာတိ အတ္ထော။

မာ နော ဝိဟေဌယိတ္ထာတိ မာ အမှေ ဓနံ ဒဿေတွာ မာတုဂါမဉ္စ ဥယျောဇေတွာ ဝိဟေဌယိတ္ထ၊ ဝိဟေသာ ဟေသာ ပဗ္ဗဇိတာနန္တိ။ တေန ဟိ တာတ သုဒိန္န ဗီဇကမ္ပိ ဒေဟီတိ ဧတ္ထ တေန ဟီတိ အဘိရတိယံ ဥယျောဇေတိ။ သစေ တွံ အဘိရတော ဗြဟ္မစရိယံ စရသိ၊ စရိတွာ အာကာသေ နိသီဒိတွာ ပရိနိဗ္ဗာယိတာ ဟောဟိ၊ အမှာကံ ပန ကုလဝံသဗီဇကံ ဧကံ ပုတ္တံ ဒေဟိ။ မာ နော အပုတ္တကံ သာပတေယျံ လိစ္ဆဝယော အတိဟရာပေသုန္တိ မယဉှိ လိစ္ဆဝီနံ ဂဏရာဇူနံ ရဇ္ဇေ ဝသာမ၊ တေ တေ ပိတုနော အစ္စယေန ဣမံ သာပတေယျံ ဧဝံ မဟန္တံ အမှာကံ ဝိဘဝံ အပုတ္တကံ ကုလဓနရက္ခကေန ပုတ္တေန ဝိရဟိတံ အတ္တနော ရာဇန္တေပုရံ အတိဟရာပေယျုန္တိ၊ တံ တေ မာ အတိဟရာပေသုံ၊ မာ အတိဟရာပေန္တူတိ။

ဧတံ ခေါ မေ၊ အမ္မ၊ သက္ကာ ကာတုန္တိ ကသ္မာ ဧဝမာဟ? သော ကိရ စိန္တေသိ – ‘‘ဧတေသံ သာပတေယျဿ အဟမေဝ သာမီ၊ အညော နတ္ထိ။ တေ မံ သာပတေယျရက္ခဏတ္ထာယ နိစ္စံ အနုဗန္ဓိဿန္တိ၊ တေနာဟံ န လစ္ဆာမိ အပ္ပောဿုက္ကော သမဏဓမ္မံ ကာတုံ၊ ပုတ္တကံ ပန လဘိတွာ ဩရမိဿန္တိ၊ တတော အဟံ ယထာသုခံ သမဏဓမ္မံ ကရိဿာမီ’’တိ ဣမံ နယံ ပဿန္တော ဧဝမာဟာတိ။

၃၆။ ပုပ္ဖန္တိ ဥတုကာလေ ဥပ္ပန္နလောဟိတဿ နာမံ။ မာတုဂါမဿ ဟိ ဥတုကာလေ ဂဗ္ဘပတိဋ္ဌာနဋ္ဌာနေ လောဟိတဝဏ္ဏာ ပိဠကာ သဏ္ဌဟိတွာ သတ္တ ဒိဝသာနိ ဝဍ္ဎိတွာ ဘိဇ္ဇန္တိ၊ တတော လောဟိတံ ပဂ္ဃရတိ၊ တဿေတံ နာမံ ‘‘ပုပ္ဖ’’န္တိ။ တံ ပန ယာဝ ဗလဝံ ဟောတိ ဗဟု ပဂ္ဃရတိ၊ တာဝ ဒိန္နာပိ ပဋိသန္ဓိ န တိဋ္ဌတိ၊ ဒေါသေနေဝ သဒ္ဓိံ ပဂ္ဃရတိ၊ ဒေါသေ ပန ပဂ္ဃရိတေ သုဒ္ဓေ ဝတ္ထုမှိ ဒိန္နာ ပဋိသန္ဓိ ခိပ္ပံ ပတိဋ္ဌာတိ။ ပုပ္ဖံသာ ဥပ္ပဇ္ဇီတိ ပုပ္ဖံ အဿာ ဥပ္ပဇ္ဇိ၊ အကာရလောပေန သန္ဓိ ပုရာဏဒုတိယိကာယ ဗာဟာယံ ဂဟေတွာတိ ပုရာဏဒုတိယိကာယ ယာ ဗာဟာ၊ တတြ နံ ဂဟေတွာတိ အတ္ထော။

အပညတ္တေ သိက္ခာပဒေတိ ပဌမပါရာဇိကသိက္ခာပဒေ အဋ္ဌပိတေ။ ဘဂဝတော ကိရ ပဌမဗောဓိယံ ဝီသတိ ဝဿာနိ ဘိက္ခူ စိတ္တံ အာရာဓယိံသု၊ န ဧဝရူပံ အဇ္ဈာစာရမကံသု။ တံ သန္ဓာယေဝ ဣဒံ သုတ္တမာဟ – ‘‘အာရာဓယိံသု ဝတ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခူ ဧကံ သမယံ စိတ္တ’’န္တိ (မ။ နိ။ ၁။၂၂၅)။ အထ ဘဂဝါ အဇ္ဈာစာရံ အပဿန္တော ပါရာဇိကံ ဝါ သင်္ဃာဒိသေသံ ဝါ န ပညပေသိ။ တသ္မိံ တသ္မိံ ပန ဝတ္ထုသ္မိံ အဝသေသေ ပဉ္စ ခုဒ္ဒကာပတ္တိက္ခန္ဓေ ဧဝ ပညပေသိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အပညတ္တေ သိက္ခာပဒေ’’တိ။

အနာဒီနဝဒဿောတိ ယံ ဘဂဝါ ဣဒါနိ သိက္ခာပဒံ ပညပေန္တော အာဒီနဝံ ဒဿေဿတိ၊ တံ အပဿန္တော အနဝဇ္ဇသညီ ဟုတွာ။ သစေ ဟိ ‘‘အယံ ဣဒံ န ကရဏီယန္တိ ဝါ မူလစ္ဆေဇ္ဇာယ ဝါ သံဝတ္တတီ’’တိ ဇာနေယျ၊ သဒ္ဓါပဗ္ဗဇိတော ကုလပုတ္တော တတောနိဒါနံ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပုဏန္တောပိ န ကရေယျ။ ဧတ္ထ ပန အာဒီနဝံ အပဿန္တော နိဒ္ဒေါသသညီ အဟောသိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အနာဒီနဝဒဿော’’တိ။ ပုရာဏဒုတိယိကာယာတိ ဘုမ္မဝစနံ။ အဘိဝိညာပေသီတိ ပဝတ္တေသိ၊ ပဝတ္တနာပိ ဟိ ကာယဝိညတ္တိစောပနတော ‘‘ဝိညာပနာ’’တိ ဝုစ္စတိ။ တိက္ခတ္တုံ အဘိဝိညာပနဉ္စေသ ဂဗ္ဘသဏ္ဌာနသန္နိဋ္ဌာနတ္ထမကာသီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

သာ တေန ဂဗ္ဘံ ဂဏှီတိ သာ စ တေနေဝ အဇ္ဈာစာရေန ဂဗ္ဘံ ဂဏှိ၊ န အညထာ။ ကိံ ပန အညထာပိ ဂဗ္ဘဂ္ဂဟဏံ ဟောတီတိ ? ဟောတိ။ ကထံ? ကာယသံသဂ္ဂေန ၊ စောဠဂ္ဂဟဏေန၊ အသုစိပါနေန၊ နာဘိပရာမသနေန၊ ရူပဒဿနေန၊ သဒ္ဒေန၊ ဂန္ဓေန။ ဣတ္ထိယော ဟိ ဧကစ္စာ ဥတုသမယေ ဆန္ဒရာဂရတ္တာ ပုရိသာနံ ဟတ္ထဂ္ဂါဟ-ဝေဏိဂ္ဂါဟ-အင်္ဂပစ္စင်္ဂပရာမသနံ သာဒိယန္တိယောပိ ဂဗ္ဘံ ဂဏှန္တိ။ ဧဝံ ကာယသံသဂ္ဂေန ဂဗ္ဘဂ္ဂဟဏံ ဟောတိ။

ဥဒါယိတ္ထေရဿ ပန ပုရာဏဒုတိယိကာ ဘိက္ခုနီ တံ အသုစိံ ဧကဒေသံ မုခေန အဂ္ဂဟေသိ၊ ဧကဒေသံ စောဠကေနေဝ သဒ္ဓိံ အင်္ဂဇာတေ ပက္ခိပိ။ သာ တေန ဂဗ္ဘံ ဂဏှိ။ ဧဝံ စောဠဂ္ဂဟဏေန ဂဗ္ဘဂ္ဂဟဏံ ဟောတိ။

မိဂသိင်္ဂတာပသဿ မာတာ မိဂီ ဥတုသမယေ တာပသဿ ပဿာဝဋ္ဌာနံ အာဂန္တွာ သသမ္ဘဝံ ပဿာဝံ ပိဝိ။ သာ တေန ဂဗ္ဘံ ဂဏှိတွာ မိဂသိင်္ဂံ ဝိဇာယိ။ ဧဝံ အသုစိပါနေန ဂဗ္ဘဂ္ဂဟဏံ ဟောတိ။

သာမဿ ပန ဗောဓိသတ္တဿ မာတာပိတူနံ စက္ခုပရိဟာနိံ ဉတွာ သက္ကော ပုတ္တံ ဒါတုကာမော ဒုကူလပဏ္ဍိတံ အာဟ – ‘‘ဝဋ္ဋတိ တုမှာကံ မေထုနဓမ္မော’’တိ? ‘‘အနတ္ထိကာ မယံ ဧတေန၊ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတာမှာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ ဣမိဿာ ဥတုသမယေ အင်္ဂုဋ္ဌေန နာဘိံ ပရာမသေယျာထာ’’တိ။ သော တထာ အကာသိ။ သာ တေန ဂဗ္ဘံ ဂဏှိတွာ သာမံ တာပသဒါရကံ ဝိဇာယိ။ ဧဝံ နာဘိပရာမသနေန ဂဗ္ဘဂ္ဂဟဏံ ဟောတိ။ ဧတေနေဝ နယေန မဏ္ဍဗျဿ စ စဏ္ဍပဇ္ဇောတဿ စ ဝတ္ထု ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ကထံ ရူပဒဿနေန ဟောတိ? ဣဓေကစ္စာ ဣတ္ထီ ဥတုသမယေ ပုရိသသံသဂ္ဂံ အလဘမာနာ ဆန္ဒရာဂဝသေန အန္တောဂေဟဂတာဝ ပုရိသံ ဥပနိဇ္ဈာယတိ ရာဇောရောဓာ ဝိယ၊ သာ တေန ဂဗ္ဘံ ဂဏှာတိ။ ဧဝံ ရူပဒဿနေန ဂဗ္ဘဂ္ဂဟဏံ ဟောတိ။

ဗလာကာသု ပန ပုရိသော နာမ နတ္ထိ၊ တာ ဥတုသမယေ မေဃသဒ္ဒံ သုတွာ ဂဗ္ဘံ ဂဏှန္တိ။ ကုက္ကုဋိယောပိ ကဒါစိ ဧကဿ ကုက္ကုဋဿ သဒ္ဒံ သုတွာ ဗဟုကာပိ ဂဗ္ဘံ ဂဏှန္တိ။ တထာ ဂါဝီ ဥသဘဿ။ ဧဝံ သဒ္ဒေန ဂဗ္ဘဂ္ဂဟဏံ ဟောတိ။

ဂါဝီ ဧဝ စ ကဒါစိ ဥသဘဂန္ဓေန ဂဗ္ဘံ ဂဏှန္တိ။ ဧဝံ ဂန္ဓေန ဂဗ္ဘဂ္ဂဟဏံ ဟောတိ။

ဣဓ ပနာယံ အဇ္ဈာစာရေန ဂဗ္ဘံ ဂဏှိ။ ယံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ – ‘‘မာတာပိတရော စ သန္နိပတိတာ ဟောန္တိ၊ မာတာ စ ဥတုနီ ဟောတိ၊ ဂန္ဓဗ္ဗော စ ပစ္စုပဋ္ဌိတော ဟောတိ၊ ဧဝံ တိဏ္ဏံ သန္နိပါတာ ဂဗ္ဘဿာဝက္ကန္တိ ဟောတီ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၄၀၈)။

ဘုမ္မာဒေဝါ သဒ္ဒမနုဿာဝေသုန္တိ ယသ္မာ နတ္ထိ လောကေ ရဟော နာမ ပါပကမ္မံ ပကုဗ္ဗတော။ သဗ္ဗပဌမံ ဟိဿ တံ ပါပံ အတ္တနာ ဇာနာတိ၊ တတော အာရက္ခဒေဝတာ၊ အထညာပိ ပရစိတ္တဝိဒုနိယော ဒေဝတာ။ တသ္မာဿ ပရစိတ္တဝိဒူ သကလဝနသဏ္ဍနိဿိတာ ဘုမ္မာ ဒေဝါ တံ အဇ္ဈာစာရံ ဒိသွာ သဒ္ဒံ အနုဿာဝေသုံ။ ယထာ အညေပိ ဒေဝါ သုဏန္တိ၊ တထာ နိစ္ဆာရေသုံ။ ကိန္တိ ? နိရဗ္ဗုဒေါ ဝတ၊ ဘော…ပေ… အာဒီနဝေါ ဥပ္ပာဒိတောတိ။ တဿတ္ထော ဝေရဉ္ဇကဏ္ဍေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဘုမ္မာနံ ဒေဝါနံ သဒ္ဒံ သုတွာ စာတုမဟာရာဇိကာတိ ဧတ္ထ ပန ဘုမ္မာနံ ဒေဝါနံ သဒ္ဒံ အာကာသဋ္ဌဒေဝတာ အဿောသုံ၊ အာကာသဋ္ဌာနံ စာတုမဟာရာဇိကာတိ အယမနုက္ကမော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဗြဟ္မကာယိကာတိ အသညသတ္တေ စ အရူပါဝစရေ စ ဌပေတွာ သဗ္ဗေပိ ဗြဟ္မာနော အဿောသုံ၊ သုတွာ စ သဒ္ဒမနုဿာဝေသုန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣတိဟ တေန ခဏေနာတိ ဧဝံ တေန သုဒိန္နဿ အဇ္ဈာစာရက္ခဏေန။ တေန မုဟုတ္တေနာတိ အဇ္ဈာစာရမုဟုတ္တေနေဝ။ ယာဝ ဗြဟ္မလောကာတိ ယာဝ အကနိဋ္ဌဗြဟ္မလောကာ။ အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆီတိ အဘိဥဂ္ဂစ္ဆိ အဗ္ဘုဋ္ဌာသိ ဧကကောလာဟလမဟောသီတိ။

ပုတ္တံ ဝိဇာယီတိ သုဝဏ္ဏဗိမ္ဗသဒိသံ ပစ္ဆိမဘဝိကသတ္တံ ဇနေသိ။ ဗီဇကောတိ နာမမကံသူတိ န အညံ နာမံ ကာတုမဒံသု၊ ‘‘ဗီဇကမ္ပိ ဒေဟီ’’တိ မာတာမဟိယာ ဝုတ္တဘာဝဿ ပါကဋတ္တာ ‘‘ဗီဇကော တွေဝဿ နာမံ ဟောတူ’’တိ ‘‘ဗီဇကော’’တိ နာမမကံသု။ ပုတ္တဿ ပန နာမဝသေနေဝ စ မာတာပိတူနမ္ပိဿ နာမမကံသု။ တေ အပရေန သမယေနာတိ ဗီဇကဉ္စ ဗီဇကမာတရဉ္စ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ဗီဇကဿ ကိရ သတ္တဋ္ဌဝဿကာလေ တဿ မာတာ ဘိက္ခုနီသု သော စ ဘိက္ခူသု ပဗ္ဗဇိတွာ ကလျာဏမိတ္တေ ဥပနိဿာယ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌဟိံသု။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ဥဘော အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတွာ အရဟတ္တံ သစ္ဆာကံသူ’’တိ။

၃၇။ ဧဝံ မာတာပုတ္တာနံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ သဖလာ အဟောသိ။ ပိတာ ပန ဝိပ္ပဋိသာရာဘိဘူတော ဝိဟာသိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အထ ခေါ အာယသ္မတော သုဒိန္နဿအဟုဒေဝ ကုက္ကုစ္စ’’န္တိအာဒိ။ တတ္ထ အဟုဒေဝါတိ အဟု ဧဝ၊ ဒကာရော ပဒသန္ဓိကရော။ အဟောသိယေဝါတိ အတ္ထော။ ကုက္ကုစ္စန္တိ အဇ္ဈာစာရဟေတုကော ပစ္ဆာနုတာပေါ။ ဝိပ္ပဋိသာရောတိပိ တဿေဝ နာမံ။ သော ဟိ ဝိညူဟိ အကတ္တဗ္ဗတာယ ကုစ္ဆိတကိရိယဘာဝတော ကုက္ကုစ္စံ။ ကတံ အဇ္ဈာစာရံ နိဝတ္တေတုံ အသမတ္ထတာယ တံ ပဋိစ္စ ဝိရူပံ သရဏဘာဝတော ဝိပ္ပဋိသာရောတိ ဝုစ္စတိ။ အလာဘာ ဝတ မေတိ မယှံ ဝတ အလာဘာ၊ ယေ ဈာနာဒီနံ ဂုဏာနံ အလာဘာ နာမ၊ တေ မယှံ၊ န အညဿာတိ အဓိပ္ပာယော။ န ဝတ မေ လာဘာတိ ယေပိ မေ ပဋိလဒ္ဓါ ပဗ္ဗဇ္ဇသရဏဂမနသိက္ခာသမာဒါနဂုဏာ၊ တေပိ နေဝ မယှံ လာဘာ အဇ္ဈာစာရမလီနတ္တာ။ ဒုလ္လဒ္ဓံ ဝတ မေတိ ဣဒံ သာသနံ လဒ္ဓမ္ပိ မေ ဒုလ္လဒ္ဓံ။ န ဝတ မေ သုလဒ္ဓန္တိ ယထာ အညေသံ ကုလပုတ္တာနံ၊ ဧဝံ န ဝတ မေ သုလဒ္ဓံ။ ကသ္မာ? ယမဟံ ဧဝံ သွာက္ခာတေ ဓမ္မဝိနယေ…ပေ… ဗြဟ္မစရိယံ စရိတုန္တိ။ ဗြဟ္မစရိယန္တိ သိက္ခတ္တယသင်္ဂဟိတံ မဂ္ဂဗြဟ္မစရိယံ။ ကိသော အဟောသီတိ ခါဒိတုံ ဝါ ဘုဉ္ဇိတုံ ဝါ အသက္ကောန္တော တနုကော အဟောသိ အပ္ပမံသလောဟိတော ။ ဥပ္ပဏ္ဍုပ္ပဏ္ဍုကဇာတောတိ သဉ္ဇာတုပ္ပဏ္ဍုပ္ပဏ္ဍုကဘာဝေါ ပဏ္ဍုပလာသပ္ပဋိဘာဂေါ။ ဓမနိသန္ထတဂတ္တောတိ ပရိယာဒိန္နမံသလောဟိတတ္တာ သိရာဇာလေနေဝ သန္ထရိတဂတ္တော။ အန္တောမနောတိ အနုသောစနဝသေန အဗ္ဘန္တရေယေဝ ဌိတစိတ္တော။ ဟဒယဝတ္ထုံ နိဿာယ ပဝတ္တနဝသေန ပန သဗ္ဗေပိ အန္တောမနာယေဝ။ လီနမနောတိ ဥဒ္ဒေသေ ပရိပုစ္ဆာယ ကမ္မဋ္ဌာနေ အဓိသီလေ အဓိစိတ္တေ အဓိပညာယ ဝတ္တပဋိပတ္တိပူရဏေ စ နိက္ခိတ္တဓုရော အဝိပ္ဖာရိကော အညဒတ္ထု ကောသဇ္ဇဝသေနေဝ လီနော သင်္ကုစိတော မနော အဿာတိ လီနမနော။ ဒုက္ခီတိ စေတောဒုက္ခေန ဒုက္ခီ။ ဒုမ္မနောတိ ဒေါသေန ဒုဋ္ဌမနော၊ ဝိရူပမနော ဝါ ဒေါမနဿာဘိဘူတတာယ။ ပဇ္ဈာယီတိ ဝိပ္ပဋိသာရဝသေန ဝဟစ္ဆိန္နော ဝိယ ဂဒြဘော တံ တံ စိန္တယိ။

၃၈။ သဟာယကာ ဘိက္ခူတိ တံ ဧဝံဘူတံ ဂဏသင်္ဂဏိကာပပဉ္စေန ဝီတိနာမေန္တံ ဒိသွာ ယဿ ဝိဿာသိကာ ကထာဖာသုကာ ဘိက္ခူ တေ နံ ဧတဒဝေါစုံ။ ပီဏိန္ဒြိယောတိ ပသာဒပတိဋ္ဌာနောကာသဿ သမ္ပုဏ္ဏတ္တာ ပရိပုဏ္ဏစက္ခုအာဒိဣန္ဒြိယော။ သော ဒါနိ တွန္တိ ဧတ္ထ ဒါနီတိ နိပါတော၊ သော ပန တွန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ကစ္စိနော တွန္တိ ကစ္စိ နု တွံ ။ အနဘိရတောတိ ဥက္ကဏ္ဌိတော၊ ဂိဟိဘာဝံ ပတ္ထယမာနောတိ အတ္ထော။ တသ္မာ တမေဝ အနဘိရတိံ ပဋိက္ခိပန္တော အာဟ – ‘‘န ခေါ အဟံ၊ အာဝုသော၊ အနဘိရတော’’တိ။ အဓိကုသလာနံ ပန ဓမ္မာနံ ဘာဝနာယ အဘိရတောဝ အဟန္တိ ။ အတ္ထိ မေ ပါပကမ္မံ ကတန္တိ မယာ ကတံ ဧကံ ပါပကမ္မံ အတ္ထိ ဥပလဗ္ဘတိ သံဝိဇ္ဇတိ၊ နိစ္စကာလံ အဘိမုခံ ဝိယ မေ တိဋ္ဌတိ။ အထ နံ ပကာသေန္တော ‘‘ပုရာဏဒုတိယိကာယာ’’တိအာဒိမာဟ။

အလဉှိ တေ၊ အာဝုသော သုဒိန္န၊ ကုက္ကုစ္စာယာတိ အာဝုသော သုဒိန္န၊ တုယှေတံ ပါပကမ္မံ အလံ သမတ္ထံ ကုက္ကုစ္စာယ၊ ပဋိဗလံ ကုက္ကုစ္စံ ဥပ္ပာဒေတုန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ယံ တွန္တိ အာဒိမှိ ယေန ပါပေန တွံ န သက္ခိဿသိ ဗြဟ္မစရိယံ စရိတုံ၊ တံ တေ ပါပံ အလံ ကုက္ကုစ္စာယာတိ ဧဝံ သမ္ဗန္ဓော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အထ နံ အနုသာသန္တာ ‘‘နနု အာဝုသော ဘဂဝတာ’’တိအာဒိမာဟံသု။ တတ္ထ နနူတိ အနုမတိဂ္ဂဟဏတ္ထေ နိပါတော။ အနေကပရိယာယေနာတိ အနေကကာရဏေန။ ဝိရာဂါယာတိ ဝိရာဂတ္ထာယ။ နော သရာဂါယာတိ နော ရာဂေန ရဇ္ဇနတ္ထာယ။ ဘဂဝတာ ဟိ ‘‘ဣမံ မေ ဓမ္မံ သုတွာ သတ္တာ သဗ္ဗဘဝဘောဂေသု ဝိရဇ္ဇိဿန္တိ၊ နော ရဇ္ဇိဿန္တီ’’ ဧတဒတ္ထာယ ဓမ္မော ဒေသိတောတိ အဓိပ္ပာယော။ ဧသ နယော သဗ္ဗပဒေသု။ ဣဒံ ပနေတ္ထ ပရိယာယဝစနမတ္တံ။ ဝိသံယောဂါယာတိ ကိလေသေဟိ ဝိသံယုဇ္ဇနတ္ထာယ။ နော သံယောဂါယာတိ န သံယုဇ္ဇနတ္ထာယ။ အနုပါဒါနာယာတိ အဂ္ဂဟဏတ္ထာယ။ နောသဥပါဒါနာယာတိ န သင်္ဂဟဏတ္ထာယ။

တတ္ထနာမ တွန္တိ တသ္မိံ နာမ တွံ။ သရာဂါယ စေတေဿသီတိ သဟ ရာဂေန ဝတ္တမာနာယ မေထုနဓမ္မာယ စေတေဿသိ ကပ္ပေဿသိ ပကပ္ပေဿသိ၊ ဧတဒတ္ထံ ဝါယမိဿသီတိ အတ္ထော။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။ ပုန ရာဂဝိရာဂါဒီနိ နဝ ပဒါနိ နိဗ္ဗတ္တိတလောကုတ္တရနိဗ္ဗာနမေဝ သန္ဓာယ ဝုတ္တာနိ။ တသ္မာ ရာဂဝိရာဂါယာတိ ဝါ မဒနိမ္မဒနာယာတိ ဝါ ဝုတ္တေပိ ‘‘နိဗ္ဗာနတ္ထာယာ’’တိ ဧဝမေဝ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ နိဗ္ဗာနဉှိ ယသ္မာ တံ အာဂမ္မ အာရဗ္ဘ ပဋိစ္စ ရာဂေါ ဝိရဇ္ဇတိ န ဟောတိ၊ တသ္မာ ရာဂဝိရာဂေါတိ ဝုစ္စတိ။ ယသ္မာ ပန တံ အာဂမ္မ မာနမဒ-ပုရိသမဒါဒယော မဒါ နိမ္မဒါ အမဒါ ဟောန္တိ ဝိနဿန္တိ၊ တသ္မာ မဒနိမ္မဒနန္တိ ဝုစ္စတိ။ ယသ္မာ စ တံ အာဂမ္မ သဗ္ဗာပိ ကာမပိပါသာ ဝိနယံ အဗ္ဘတ္ထံ ယာတိ၊ တသ္မာ ပိပါသဝိနယောတိ ဝုစ္စတိ။ ယသ္မာ ပန တံ အာဂမ္မ ပဉ္စ ကာမဂုဏာလယာ သမုဂ္ဃာတံ ဂစ္ဆန္တိ၊ တသ္မာ အာလယသမုဂ္ဃာတောတိ ဝုစ္စတိ။ ယသ္မာ စ တံ အာဂမ္မ တေဘူမကဝဋ္ဋံ ဥပစ္ဆိဇ္ဇတိ၊ တသ္မာ ဝဋ္ဋုပစ္ဆေဒေါတိ ဝုစ္စတိ။ ယသ္မာ ပန တံ အာဂမ္မ သဗ္ဗသော တဏှာ ခယံ ဂစ္ဆတိ ဝိရဇ္ဇတိ နိရုဇ္ဈတိ စ၊ တသ္မာ တဏှက္ခယော ဝိရာဂေါ နိရောဓောတိ ဝုစ္စတိ။ ယသ္မာ ပနေတံ စတဿော ယောနိယော၊ ပဉ္စ ဂတိယော၊ သတ္တ ဝိညာဏဋ္ဌိတိယော၊ နဝ စ သတ္တာဝါသေ၊ အပရာပရဘာဝါယ ဝိနနတော အာဗန္ဓနတော သံသိဗ္ဗနတော ဝါနန္တိ လဒ္ဓဝေါဟာရာယ တဏှာယ နိက္ခန္တံ နိဿဋံ ဝိသံယုတ္တံ၊ တသ္မာ နိဗ္ဗာနန္တိ ဝုစ္စတီတိ။

ကာမာနံ ပဟာနံ အက္ခာတန္တိ ဝတ္ထုကာမာနံ၊ ကိလေသကာမာနဉ္စ ပဟာနံ ဝုတ္တံ။ ကာမသညာနံ ပရိညာတိ သဗ္ဗာသမ္ပိ ကာမသညာနံ ဉာတတီရဏပဟာနဝသေန တိဝိဓာ ပရိညာ အက္ခာတာ။ ကာမပိပါသာနန္တိ ကာမေသု ပါတဗျတာနံ ကာမေ ဝါ ပါတုမိစ္ဆာနံ။ ကာမဝိတက္ကာနန္တိ ကာမုပသဉှိတာနံဝိတက္ကာနံ။ ကာမပရိဠာဟာနန္တိ ပဉ္စကာမဂုဏိကရာဂဝသေန ဥပ္ပန္နပရိဠာဟာနံ အန္တောဒါဟာနံ။ ဣမေသု ပဉ္စသု ဌာနေသု ကိလေသက္ခယကရော လောကုတ္တရမဂ္ဂေါဝ ကထိတော။ သဗ္ဗပဌမေသု ပန တီသု ဌာနေသု လောကိယလောကုတ္တရမိဿကော မဂ္ဂေါ ကထိတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

နေတံ အာဝုသောတိ န ဧတံ အာဝုသော၊ တဝ ပါပကမ္မံ အပ္ပသန္နာနဉ္စ ပသာဒါယ ဧဝရူပါနံ ပသာဒတ္ထာယ န ဟောတိ။ အထ ခွေတန္တိ အထ ခေါ ဧတံ။ အထ ခေါ တန္တိပိ ပါဌော။ အညထတ္တာယာတိ ပသာဒညထာဘာဝါယ ဝိပ္ပဋိသာရာယ ဟောတိ။ ယေ မဂ္ဂေန အနာဂတသဒ္ဓါ၊ တေသံ ဝိပ္ပဋိသာရံ ကရောတိ – ‘‘ဤဒိသေပိ နာမ ဓမ္မဝိနယေ မယံ ပသန္နာ၊ ယတ္ထေဝံ ဒုပ္ပဋိပန္နာ ဘိက္ခူ’’တိ။ ယေ ပန မဂ္ဂေနာဂတသဒ္ဓါ၊ တေသံ သိနေရု ဝိယ ဝါတေဟိ အစလော ပသာဒေါ ဤဒိသေဟိ ဝတ္ထူဟိ ဣတော ဝါ ဒါရုဏတရေဟိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ဧကစ္စာနံ အညထတ္တာယာ’’တိ။

၃၉။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုန္တိ ဘဂဝတော ဧတံ အတ္ထံ အာစိက္ခိံသု ပဋိဝေဒယိံသု။ အာရောစယမာနာ စ နေဝ ပိယကမျတာယ န ဘေဒပုရေက္ခာရတာယ ၊ န တဿာယသ္မတော အဝဏ္ဏပကာသနတ္ထာယ၊ န ကလိသာသနာရောပနတ္ထာယ၊ နာပိ ‘‘ဣဒံ သုတွာ ဘဂဝါ ဣမဿ သာသနေ ပတိဋ္ဌံ န ဒဿတိ၊ နိက္ကဍ္ဎာပေဿတိ န’’န္တိ မညမာနာ အာရောစေသုံ။ အထ ခေါ ‘‘ဣမံ သာသနေ ဥပ္ပန္နံ အဗ္ဗုဒံ ဉတွာ ဘဂဝါ သိက္ခာပဒံ ပညပေဿတိ၊ ဝေလံ မရိယာဒံ အာဏံ ဌပေဿတီ’’တိ အာရောစေသုံ။

ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေတိ ဧတ္ထ သုဒိန္နဿ အဇ္ဈာစာရဝီတိက္ကမော သိက္ခာပဒပညတ္တိယာ ကာရဏတ္တာ နိဒါနဉ္စေဝ ပကရဏဉ္စာတိ ဝုတ္တောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ကာရဏဉှိ ယသ္မာ နိဒေတိ အတ္တနော ဖလံ ‘‘ဂဏှာထ န’’န္တိ ဒဿေန္တံ ဝိယ အပ္ပေတိ၊ ပကရောတိ စ နံ ကတ္တုံ အာရဘတိ၊ ကရောတိယေဝ ဝါ၊ တသ္မာ နိဒါနဉ္စေဝ ပကရဏဉ္စာတိ ဝုစ္စတိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓါ ဘဂဝါတိ ဗုဒ္ဓါ ဘဂဝါ ဝိဂရဟိ နိန္ဒိ၊ ယထာ တံ ဝဏ္ဏာဝဏ္ဏာရဟာနံ ဝဏ္ဏဉ္စ အဝဏ္ဏဉ္စ ဘဏန္တေသု အဂ္ဂပုဂ္ဂလော။ န ဟိ ဘဂဝတော သီလဝီတိက္ကမကရံ ပုဂ္ဂလံ ဒိသွာ ‘‘အယံ ဇာတိယာ ဝါ ဂေါတ္တေန ဝါ ကောလပုတ္တိယေန ဝါ ဂန္ထေန ဝါ ဓုတင်္ဂေန ဝါ ဉာတော ယသဿီ ဤဒိသံ ပုဂ္ဂလံ ရက္ခိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ စိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ နာပိ ပေသလံ ဂုဏဝန္တံ ဒိသွာ တဿ ဂုဏံ ပဋိစ္ဆာဒေတုံ စိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ အထ ခေါ ဂရဟိတဗ္ဗံ ဂရဟတိ ဧဝ၊ ပသံသိတဗ္ဗဉ္စ ပသံသတိ ဧဝ၊ အယဉ္စ ဂရဟိတဗ္ဗော၊ တသ္မာ တံ တာဒိလက္ခဏေ ဌိတော အဝိကမ္ပမာနေန စိတ္တေန ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓါ ဘဂဝါ ‘‘အနနုစ္ဆဝိက’’န္တိအာဒီဟိ ဝစနေဟိ။

တတ္ထာယံ အတ္ထဝဏ္ဏနာ – ယဒိဒံ တယာ၊ မောဃပုရိသ၊ တုစ္ဆမနုဿ ကမ္မံ ကတံ၊ တံ သမဏကရဏာနံ ဓမ္မာနံ မဂ္ဂဖလနိဗ္ဗာနသာသနာနံ ဝါ န အနုစ္ဆဝိကံ၊ တေသံ ဆဝိံ ဆာယံ သုန္ဒရဘာဝံ န အနွေတိ နာနုဂစ္ဆတိ၊ အထ ခေါ အာရကာဝ တေဟိ ဓမ္မေဟိ။ အနနုစ္ဆဝိကတ္တာ ဧဝ စ အနနုလောမိကံ၊ တေသံ န အနုလောမေတိ၊ အထ ခေါ ဝိလောမံ ပစ္စနီကဘာဝေ ဌိတံ။ အနနုလောမိကတ္တာ ဧဝ စ အပ္ပတိရူပံ၊ ပတိရူပံ သဒိသံ ပဋိဘာဂံ န ဟောတိ၊ အထ ခေါ အသဒိသံ အပ္ပဋိဘာဂမေဝ။ အပ္ပတိရူပတ္တာ ဧဝ စ အဿာမဏကံ၊ သမဏာနံ ကမ္မံ န ဟောတိ။ အဿာမဏကတ္တာ အကပ္ပိယံ။ ယဉှိ သမဏကမ္မံ န ဟောတိ၊ တံ တေသံ န ကပ္ပတိ။ အကပ္ပိယတ္တာ အကရဏီယံ။ န ဟိ သမဏာ ယံ န ကပ္ပတိ၊ တံ ကရောန္တိ။ တဉ္စေတံ တယာ ကတံ၊ တသ္မာ အနနုစ္ဆဝိကံ တေ၊ မောဃပုရိသ၊ ကတံ…ပေ… အကရဏီယန္တိ။ ကထဉှိ နာမာတိ ကေန နာမ ကာရဏေန၊ ကိံ နာမ ကာရဏံ ပဿန္တောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တတော ကာရဏာဘာဝံ ဒဿေန္တော ပရတော ‘‘နနု မယာ မောဃပုရိသာ’’တိအာဒိမာဟ။ တံ သဗ္ဗံ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။

ဣဒါနိ ယသ္မာ ယံ တေန ပါပကမ္မံ ကတံ၊ တံ ဝိပစ္စမာနံ အတိဝိယ ဒုက္ခဝိပါကံ ဟောတိ၊ တသ္မာဿ တံ ဝိပါကံ ဒဿေတုံ ကတာပရာဓံ ဝိယ ပုတ္တံ အနုကမ္ပကာ မာတာပိတရော ဒယာလုကေန စိတ္တေန သုဒိန္နံ ပရိဘာသန္တော ‘‘ဝရံ တေ မောဃပုရိသာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အာသု သီဃံ ဧတဿ ဝိသံ အာဂစ္ဆတီတိ အာသီဝိသော။ ဃောရံ စဏ္ဍမဿ ဝိသန္တိ ဃောရဝိသော၊ တဿ အာသီဝိသဿ ဃောရဝိသဿ။ ‘‘ပက္ခိတ္တ’’န္တိ ဧတဿ ‘‘ဝရ’’န္တိ ဣမိနာ သမ္ဗန္ဓော ။ ဤဒိသဿ အာသီဝိသဿ ဃောရဝိသဿ မုခေ အင်္ဂဇာတံ ဝရံ ပက္ခိတ္တံ၊ သစေ ပက္ခိတ္တံ ဘဝေယျ၊ ဝရံ သိယာ၊ သုန္ဒရံ သာဓု သုဋ္ဌု သိယာတိ အတ္ထော။ န တွေဝါတိ န တု ဧဝ ဝရံ န သုန္ဒရမေဝ န သာဓုမေဝ န သုဋ္ဌုမေဝ။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။ ကဏှသပ္ပဿာတိ ကာဠသပ္ပဿ။ အင်္ဂါရကာသုယာတိ အင်္ဂါရပုဏ္ဏကူပေ၊ အင်္ဂါရရာသိမှိ ဝါ။ အာဒိတ္တာယာတိ ပဒိတ္တာယ ဂဟိတအဂ္ဂိဝဏ္ဏာယ။ သမ္ပဇ္ဇလိတာယာတိ သမန္တတော ပဇ္ဇလိတာယ အစ္စိယော မုစ္စန္တိယာ။ သဇောတိဘူတာယာတိ သပ္ပဘာယ။ သမန္တတော ဥဋ္ဌိတာဟိ ဇာလာဟိ ဧကပ္ပဘာသမုဒယဘူတာယာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

တံ ကိဿ ဟေတူတိ ယံ မယာ ဝုတ္တံ ‘‘ဝရ’’န္တိ တံ ကိဿ ဟေတု၊ ကတရေန ကာရဏေနာတိ စေ? မရဏံ ဝါ နိဂစ္ဆေယျာတိ ယော တတ္ထ အင်္ဂဇာတံ ပက္ခိပေယျ၊ သော မရဏံ ဝါ နိဂစ္ဆေယျ မရဏမတ္တံ ဝါ ဒုက္ခံ။ ဣတောနိဒါနဉ္စ ခေါ…ပေ… ဥပပဇ္ဇေယျာတိ ယံ ဣဒံ မာတုဂါမဿ အင်္ဂဇာတေ အင်္ဂဇာတပက္ခိပနံ၊ ဣတောနိဒါနံ တဿ ကာရကော ပုဂ္ဂလော နိရယံ ဥပပဇ္ဇေယျ၊ ဧဝံ ကမ္မဿ မဟာသာဝဇ္ဇတံ ပဿန္တော တံ ဂရဟိ၊ န တဿ ဒုက္ခာဂမံ ဣစ္ဆမာနော။ တတ္ထ နာမ တွန္တိ တသ္မိံ နာမ ဧဝရူပေ ကမ္မေ ဧဝံ မဟာသာဝဇ္ဇေ သမာနေပိ တွံ။ ယံ တွန္တိ ဧတ္ထ ယန္တိ ဟီဠနတ္ထေ နိပါတော။ တွန္တိ တံ-သဒ္ဒဿ ဝေဝစနံ၊ ဒွီဟိပိ ယံ ဝါ တံ ဝါ ဟီဠိတမဝညာတန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အသဒ္ဓမ္မန္တိ အသတံ နီစဇနာနံ ဓမ္မံ၊ တေဟိ သေဝိတဗ္ဗန္တိ အတ္ထော။ ဂါမဓမ္မန္တိ ဂါမာနံ ဓမ္မံ၊ ဂါမဝါသိကမနုဿာနံ ဓမ္မန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဝသလဓမ္မန္တိ ပါပဓမ္မေ ဝသန္တိ ပဂ္ဃရန္တီတိ ဝသလာ၊ တေသံ ဝသလာနံ ဟီနပုရိသာနံ ဓမ္မံ၊ ဝသလံ ဝါ ကိလေသပဂ္ဃရဏကံ ဓမ္မံ။ ဒုဋ္ဌုလ္လန္တိ ဒုဋ္ဌု စ ကိလေသဒူသိတံ ထူလဉ္စ အသုခုမံ၊ အနိပုဏန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဩဒကန္တိကန္တိ ဥဒကကိစ္စံ အန္တိကံ အဝသာနံ အဿာတိ ဩဒကန္တိကော၊ တံ ဩဒကန္တိကံ။ ရဟဿန္တိ ရဟောဘဝံ၊ ပဋိစ္ဆန္နေ ဩကာသေ ဥပ္ပဇ္ဇနကံ။ အယဉှိ ဓမ္မော ဇိဂုစ္ဆနီယတ္တာ န သက္ကာ အာဝိ အညေသံ ဒဿနဝိသယေ ကာတုံ၊ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ရဟဿ’’န္တိ။ ဒွယံဒွယသမာပတ္တိန္တိ ဒွီဟိ ဒွီဟိ သမာပဇ္ဇိတဗ္ဗံ၊ ဒွယံ ဒွယံ သမာပတ္တိန္တိပိ ပါဌော။ ဒယံ ဒယံ သမာပတ္တိန္တိပိ ပဌန္တိ၊ တံ န သုန္ဒရံ။ သမာပဇ္ဇိဿသီတိ ဧတံ ‘‘တတ္ထ နာမ တွ’’န္တိ ဧတ္ထ ဝုတ္တနာမသဒ္ဒေန ယောဇေတဗ္ဗံ ‘‘သမာပဇ္ဇိဿသိ နာမာ’’တိ။

ဗဟူနံခေါ…ပေ… အာဒိကတ္တာ ပုဗ္ဗင်္ဂမောတိ သာသနံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ ဣမသ္မိံ သာသနေ တွံ ဗဟူနံ ပုဂ္ဂလာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အာဒိကတ္တာ၊ သဗ္ဗပဌမံ ကရဏတော၊ ပုဗ္ဗင်္ဂမော သဗ္ဗပဌမံ ဧတံ မဂ္ဂံ ပဋိပန္နတ္တာ၊ ဒွါရံဒဒေါ၊ ဥပါယဒဿကောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဣမဉှိ လေသံ လဒ္ဓါ တဝ အနုသိက္ခမာနာ ဗဟူ ပုဂ္ဂလာ နာနပ္ပကာရကေ မက္ကဋိယာ မေထုနပဋိသေဝနာဒိကေ အကုသလဓမ္မေ ကရိဿန္တီတိ အယမေတ္ထ အဓိပ္ပာယော။

အနေကပရိယာယေနာတိ ဣမေဟိ ‘‘အနနုစ္ဆဝိက’’န္တိအာဒိနာ နယေန ဝုတ္တေဟိ၊ ဗဟူဟိ ကာရဏေဟိ။ ဒုဗ္ဘရတာယ…ပေ… ကောသဇ္ဇဿ အဝဏ္ဏံ ဘာသိတွာတိ ဒုဗ္ဘရတာဒီနံ ဝတ္ထုဘူတဿ အသံဝရဿ အဝဏ္ဏံ နိန္ဒံ ဂရဟံ ဘာသိတွာတိ အတ္ထော။ ယသ္မာ ဟိ အသံဝရေ ဌိတဿ ပုဂ္ဂလဿ အတ္တာ ဒုဗ္ဘရတဉ္စေဝ ဒုပ္ပောသတဉ္စ အာပဇ္ဇတိ၊ တသ္မာ အသံဝရော ‘‘ဒုဗ္ဘရတာ၊ ဒုပ္ပောသတာ’’တိ စ ဝုစ္စတိ။ ယသ္မာ ပန အသံဝရေ ဌိတဿ အတ္တာ စတူသု ပစ္စယေသု မဟိစ္ဆတံ သိနေရုပ္ပမာဏေပိ စ ပစ္စယေ လဒ္ဓါ အသန္တုဋ္ဌိတံ အာပဇ္ဇတိ၊ တသ္မာ အသံဝရော ‘‘မဟိစ္ဆတာ၊ အသန္တုဋ္ဌိတာ’’တိ စ ဝုစ္စတိ။ ယသ္မာ စ အသံဝရေ ဌိတဿ အတ္တာ ဂဏသင်္ဂဏိကာယ စေဝ ကိလေသသင်္ဂဏိကာယ စ သံဝတ္တတိ၊ ကောသဇ္ဇာနုဂတော စ ဟောတိ အဋ္ဌကုသီတဝတ္ထုပါရိပူရိယာ သံဝတ္တတိ၊ တသ္မာ အသံဝရော ‘‘သင်္ဂဏိကာ၊ စေဝ ကောသဇ္ဇဉ္စာ’’တိ ဝုစ္စတိ။

သုဘရတာယ…ပေ… ဝီရိယာရမ္ဘဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသိတွာတိ သုဘရတာဒီနံ ဝတ္ထုဘူတဿ သံဝရဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသိတွာတိ အတ္ထော။ ယသ္မာ ဟိ အသံဝရံ ပဟာယ သံဝရေ ဌိတဿ အတ္တာ သုဘရော ဟောတိ သုပေါသော၊ စတူသု စ ပစ္စယေသု အပ္ပိစ္ဆတံ နိတ္တဏှဘာဝံ အာပဇ္ဇတိ၊ ဧကမေကသ္မိဉ္စ ပစ္စယေ ယထာလာဘ-ယထာဗလ-ယထာသာရုပ္ပဝသေန တိပ္ပဘေဒါယ သန္တုဋ္ဌိယာ သံဝတ္တတိ၊ တသ္မာ သံဝရော ‘‘သုဘရတာ စေဝ သုပေါသတာ စ အပ္ပိစ္ဆော စ သန္တုဋ္ဌော စာ’’တိ ဝုစ္စတိ။

ယသ္မာ ပန အသံဝရံ ပဟာယ သံဝရေ ဌိတဿ အတ္တာ ကိလေသသလ္လေခနတာယ စေဝ နိဒ္ဓုနနတာယ စ သံဝတ္တတိ၊ တသ္မာ သံဝရော ‘‘သလ္လေခေါ စ ဓုတော စာ’’တိ ဝုစ္စတိ။

ယသ္မာ စ အသံဝရံ ပဟာယ သံဝရေ ဌိတဿ အတ္တာ ကာယဝါစာနံ အပ္ပာသာဒိကံ အပ္ပသာဒနီယံ အသန္တံ အသာရုပ္ပံ ကာယဝစီဒုစ္စရိတံ စိတ္တဿ အပ္ပာသာဒိကံ အပ္ပသာဒနီယံ အသန္တံ အသာရုပ္ပံ အကုသလဝိတက္ကတ္တယဉ္စ အနုပဂမ္မ တဗ္ဗိပရီတဿ ကာယဝစီသုစရိတဿ စေဝ ကုသလဝိတက္ကတ္တယဿ စ ပါသာဒိကဿ ပသာဒနီယဿ သန္တဿ သာရုပ္ပဿ ပါရိပူရိယာ သံဝတ္တတိ၊ တသ္မာ သံဝရော ‘‘ပါသာဒိကော’’တိ ဝုစ္စတိ။

ယသ္မာ ပန အသံဝရံ ပဟာယ သံဝရေ ဌိတဿ အတ္တာ သဗ္ဗကိလေသာပစယဘူတာယ၊ ဝိဝဋ္ဋာယ၊ အဋ္ဌဝီရိယာရမ္ဘဝတ္ထုပါရိပူရိယာ စ သံဝတ္တတိ၊ တသ္မာ သံဝရော ‘‘အပစယော စေဝ ဝီရိယာရမ္ဘော စာ’’တိ ဝုစ္စတီတိ။

ဘိက္ခူနံ တဒနုစ္ဆဝိကံ တဒနုလောမိကန္တိ တတ္ထ သန္နိပတိတာနံ ဘိက္ခူနံ ယံ ဣဒါနိ သိက္ခာပဒံ ပညပေဿတိ၊ တဿ အနုစ္ဆဝိကဉ္စေဝ အနုလောမိကဉ္စ။ ယော ဝါ အယံ သုဘရတာဒီဟိ သံဝရော ဝုတ္တော၊ တဿ အနုစ္ဆဝိကဉ္စေဝ အနုလောမိကဉ္စ သံဝရပ္ပဟာနပဋိသံယုတ္တံ အသုတ္တန္တဝိနိဗဒ္ဓံ ပါဠိဝိနိမုတ္တံ ဩက္ကန္တိကဓမ္မဒေသနံ ကတွာတိ အတ္ထော။ ဘဂဝါ ကိရ ဤဒိသေသု ဌာနေသု ပဉ္စဝဏ္ဏကုသုမမာလံ ကရောန္တော ဝိယ၊ ရတနဒါမံ သဇ္ဇေန္တော ဝိယ၊ စ ယေ ပဋိက္ခိပနာဓိပ္ပာယာ အသံဝရာဘိရတာ တေ သမ္ပရာယိကေန ဝဋ္ဋဘယေန တဇ္ဇေန္တော အနေကပ္ပကာရံ အာဒီနဝံ ဒဿေန္တော၊ ယေ သိက္ခာကာမာ သံဝရေ ဌိတာ တေ အပ္ပေကစ္စေ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌပေန္တော အပ္ပေကစ္စေ အနာဂါမိ-သကဒါဂါမိ-သောတာပတ္တိဖလေသု ဥပနိဿယဝိရဟိတေပိ သဂ္ဂမဂ္ဂေ ပတိဋ္ဌပေန္တော ဒီဃနိကာယပ္ပမာဏမ္ပိ မဇ္ဈိမနိကာယပ္ပမာဏမ္ပိ ဓမ္မဒေသနံ ကရောတိ။ တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ – ‘‘ဘိက္ခူနံ တဒနုစ္ဆဝိကံ တဒနုလောမိကံ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ’’တိ။

တေန ဟီတိ တေန သုဒိန္နဿ အဇ္ဈာစာရေန ကာရဏဘူတေန။ သိက္ခာပဒန္တိ ဧတ္ထ သိက္ခိတဗ္ဗာတိ သိက္ခာ၊ ပဇ္ဇတေ ဣမိနာတိ ပဒံ၊ သိက္ခာယ ပဒံ သိက္ခာပဒံ၊ သိက္ခာယ အဓိဂမုပါယောတိ အတ္ထော။ အထ ဝါ မူလံ နိဿယော ပတိဋ္ဌာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ မေထုနဝိရတိယာ မေထုနသံဝရဿေတံ အဓိဝစနံ။ မေထုနသံဝရော ဟိ တဒညေသံ သိက္ခာသင်္ခါတာနံ သီလဝိပဿနာဈာနမဂ္ဂဓမ္မာနံ ဝုတ္တတ္ထဝသေန ပဒတ္တာ ဣဓ ‘‘သိက္ခာပဒ’’န္တိ အဓိပ္ပေတော။ အယဉ္စ အတ္ထော သိက္ခာပဒဝိဘင်္ဂေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။ အပိစ တဿတ္ထဿ ဒီပကံ ဝစနမ္ပိ ‘‘သိက္ခာပဒ’’န္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ – ‘‘သိက္ခာပဒန္တိ ယော တတ္ထ နာမကာယော ပဒကာယော နိရုတ္တိကာယော ဗျဉ္ဇနကာယော’’တိ။ အထ ဝါ ယထာ ‘‘အနဘိဇ္ဈာ ဓမ္မပဒ’’န္တိ ဝုတ္တေ အနဘိဇ္ဈာ ဧကော ဓမ္မကောဋ္ဌာသောတိ အတ္ထော ဟောတိ၊ ဧဝမိဓာပိ ‘‘သိက္ခာပဒ’’န္တိ သိက္ခာကောဋ္ဌာသော သိက္ခာယ ဧကော ပဒေသောတိပိ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဒသအတ္ထဝသေ ပဋိစ္စာတိ ဒသ ကာရဏဝသေ သိက္ခာပဒပညတ္တိဟေတု အဓိဂမနီယေ ဟိတဝိသေသေ ပဋိစ္စ အာဂမ္မ အာရဗ္ဘ၊ ဒသန္နံ ဟိတဝိသေသာနံ နိပ္ဖတ္တိံ သမ္ပဿမာနောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဣဒါနိ တေ ဒသ အတ္ထဝသေ ဒဿေန္တော ‘‘သင်္ဃသုဋ္ဌုတာယာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သင်္ဃသုဋ္ဌုတာ နာမ သင်္ဃဿ သုဋ္ဌုဘာဝေါ၊ ‘‘သုဋ္ဌု ဒေဝါ’’တိ အာဂတဋ္ဌာနေ ဝိယ ‘‘သုဋ္ဌု၊ ဘန္တေ’’တိ ဝစနသမ္ပဋိစ္ဆနဘာဝေါ ။ ယော စ တထာဂတဿ ဝစနံ သမ္ပဋိစ္ဆတိ ၊ တဿ တံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ ဟောတိ၊ တသ္မာ သင်္ဃဿ ‘‘သုဋ္ဌု၊ ဘန္တေ’’တိ မမ ဝစနသမ္ပဋိစ္ဆနတ္ထံ ပညပေဿာမိ၊ အသမ္ပဋိစ္ဆနေ အာဒီနဝံ သမ္ပဋိစ္ဆနေ စ အာနိသံသံ ဒဿေတွာ၊ န ဗလက္ကာရေန အဘိဘဝိတွာတိ ဧတမတ္ထံ အာဝိကရောန္တော အာဟ – ‘‘သင်္ဃသုဋ္ဌုတာယာ’’တိ။ သင်္ဃဖာသုတာယာတိ သင်္ဃဿ ဖာသုဘာဝါယ၊ သဟဇီဝိတာယ သုခဝိဟာရတ္ထာယာတိ အတ္ထော။

ဒုမ္မင်္ကူနံ ပုဂ္ဂလာနံ နိဂ္ဂဟာယာတိ ဒုမ္မင်္ကူ နာမ ဒုဿီလပုဂ္ဂလာ၊ ယေ မင်္ကုတံ အာပါဒိယမာနာပိ ဒုက္ခေန အာပဇ္ဇန္တိ၊ ဝီတိက္ကမံ ကရောန္တာ ဝါ ကတွာ ဝါ န လဇ္ဇန္တိ၊ တေသံ နိဂ္ဂဟတ္ထာယ၊ တေ ဟိ သိက္ခာပဒေ အသတိ ‘‘ကိံ တုမှေဟိ ဒိဋ္ဌံ၊ ကိံ သုတံ – ကိံ အမှေဟိ ကတံ၊ ကတရသ္မိံ ဝတ္ထုသ္မိံ ကတမံ အာပတ္တိံ အာရောပေတွာ အမှေ နိဂ္ဂဏှထာ’’တိ သင်္ဃံ ဝိဟေဌေဿန္တိ၊ သိက္ခာပဒေ ပန သတိ တေ သင်္ဃော သိက္ခာပဒံ ဒဿေတွာ ဓမ္မေန ဝိနယေန သတ္ထုသာသနေန နိဂ္ဂဟေဿတိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ဒုမ္မင်္ကူနံ ပုဂ္ဂလာနံ နိဂ္ဂဟာယာ’’တိ။

ပေသလာနံ ဘိက္ခူနံ ဖာသုဝိဟာရာယာတိ ပေသလာနံ ပိယသီလာနံ ဘိက္ခူနံ ဖာသုဝိဟာရတ္ထာယ။ ပိယသီလာ ဟိ ဘိက္ခူ ကတ္တဗ္ဗာကတ္တဗ္ဗံ သာဝဇ္ဇာနဝဇ္ဇံ ဝေလံ မရိယာဒံ အဇာနန္တာ သိက္ခတ္တယပါရိပူရိယာ ဃဋမာနာ ကိလမန္တိ၊ သန္ဒိဋ္ဌမာနာ ဥဗ္ဗာဠှာ ဟောန္တိ။ ကတ္တဗ္ဗာကတ္တဗ္ဗံ ပန သာဝဇ္ဇာနဝဇ္ဇံ ဝေလံ မရိယာဒံ ဉတွာ သိက္ခတ္တယပါရိပူရိယာ ဃဋမာနာ န ကိလမန္တိ၊ သန္ဒိဋ္ဌမာနာ န ဥဗ္ဗာဠှာ ဟောန္တိ။ တေန နေသံ သိက္ခာပဒပညာပနာ ဖာသုဝိဟာရာယ သံဝတ္တတိ။ ယော ဝါ ဒုမ္မင်္ကူနံ ပုဂ္ဂလာနံ နိဂ္ဂဟော၊ သွေဝ ဧတေသံ ဖာသုဝိဟာရော။ ဒုဿီလပုဂ္ဂလေ နိဿာယ ဟိ ဥပေါသထော န တိဋ္ဌတိ ၊ ပဝါရဏာ န တိဋ္ဌတိ၊ သင်္ဃကမ္မာနိ နပ္ပဝတ္တန္တိ၊ သာမဂ္ဂီ န ဟောတိ၊ ဘိက္ခူ အနေကဂ္ဂါ ဥဒ္ဒေသပရိပုစ္ဆာကမ္မဋ္ဌာနာဒီနိ အနုယုဉ္ဇိတုံ န သက္ကောန္တိ။ ဒုဿီလေသု ပန နိဂ္ဂဟိတေသု သဗ္ဗောပိ အယံ ဥပဒ္ဒဝေါ န ဟောတိ။ တတော ပေသလာ ဘိက္ခူ ဖာသု ဝိဟရန္တိ။ ဧဝံ ‘‘ပေသလာနံ ဘိက္ခူနံ ဖာသု ဝိဟာရာယာ’’တိ ဧတ္ထ ဒွိဓာ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဒိဋ္ဌဓမ္မိကာနံ အာသဝါနံ သံဝရာယာတိ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကာ အာသဝါ နာမ အသံဝရေ ဌိတေန တသ္မိညေဝ အတ္တဘာဝေ ပတ္တဗ္ဗာ ပါဏိပ္ပဟာရ-ဒဏ္ဍပ္ပဟာရ-ဟတ္ထစ္ဆေဒ-ပါဒစ္ဆေဒ-အကိတ္တိ-အယသဝိပ္ပဋိသာရာဒယော ဒုက္ခဝိသေသာ။ ဣတိ ဣမေသံ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကာနံ အာသဝါနံ သံဝရာယ ပိဓာနာယ အာဂမနမဂ္ဂထကနာယာတိ အတ္ထော။

သမ္ပရာယိကာနံ အာသဝါနံ ပဋိဃာတာယာတိ သမ္ပရာယိကာ အာသဝါ နာမ အသံဝရေ ဌိတေန ကတပါပကမ္မမူလကာ သမ္ပရာယေ နရကာဒီသု ပတ္တဗ္ဗာ ဒုက္ခဝိသေသာ၊ တေသံ ပဋိဃာတတ္ထာယ ပဋိပ္ပဿမ္ဘနတ္ထာယ ဝူပသမတ္ထာယာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

အပ္ပသန္နာနံ ပသာဒါယာတိ သိက္ခာပဒပညတ္တိယာ ဟိ သတိ သိက္ခာပဒပညတ္တိံ ဉတွာ ဝါ ယထာပညတ္တံ ပဋိပဇ္ဇမာနေ ဘိက္ခူ ဒိသွာ ဝါ ယေပိ အပ္ပသန္နာ ပဏ္ဍိတမနုဿာ၊ တေ ‘‘ယာနိ ဝတ လောကေ မဟာဇနဿ ရဇ္ဇန-ဒုဿန-မုယှနဋ္ဌာနာနိ၊ တေဟိ ဣမေ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ အာရကာ ဝိရတာ ဝိဟရန္တိ၊ ဒုက္ကရံ ဝတ ကရောန္တိ၊ ဘာရိယံ ဝတ ကရောန္တီ’’တိ ပသာဒံ အာပဇ္ဇန္တိ၊ ဝိနယပိဋကေ ပေါတ္ထကံ ဒိသွာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိက-တိဝေဒီ ဗြာဟ္မဏော ဝိယ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အပ္ပသန္နာနံ ပသာဒါယာ’’တိ။

ပသန္နာနံ ဘိယျောဘာဝါယာတိ ယေပိ သာသနေ ပသန္နာ ကုလပုတ္တာ တေပိ သိက္ခာပဒပညတ္တိံ ဉတွာ ယထာပညတ္တံ ပဋိပဇ္ဇမာနေ ဘိက္ခူ ဝါ ဒိသွာ ‘‘အဟော အယျာ ဒုက္ကရကာရိနော၊ ယေ ယာဝဇီဝံ ဧကဘတ္တံ ဗြဟ္မစရိယံ ဝိနယသံဝရံ အနုပါလေန္တီ’’တိ ဘိယျော ဘိယျော ပသီဒန္တိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ပသန္နာနံ ဘိယျောဘာဝါယာ’’တိ။

သဒ္ဓမ္မဋ္ဌိတိယာတိ တိဝိဓော သဒ္ဓမ္မော – ပရိယတ္တိသဒ္ဓမ္မော၊ ပဋိပတ္တိသဒ္ဓမ္မော၊ အဓိဂမသဒ္ဓမ္မောတိ။ တတ္ထ ပိဋကတ္တယသင်္ဂဟိတံ သဗ္ဗမ္ပိ ဗုဒ္ဓဝစနံ ‘‘ပရိယတ္တိသဒ္ဓမ္မော’’ နာမ။ တေရသ ဓုတဂုဏာ၊ စုဒ္ဒသ ခန္ဓကဝတ္တာနိ၊ ဒွေအသီတိ မဟာဝတ္တာနိ၊ သီလသမာဓိဝိပဿနာတိ အယံ ‘‘ပဋိပတ္တိသဒ္ဓမ္မော’’ နာမ။ စတ္တာရော အရိယမဂ္ဂါ စတ္တာရိ စ သာမညဖလာနိ နိဗ္ဗာနဉ္စာတိ အယံ ‘‘အဓိဂမသဒ္ဓမ္မော’’ နာမ။ သော သဗ္ဗောပိ ယသ္မာ သိက္ခာပဒပညတ္တိယာ သတိ ဘိက္ခူ သိက္ခာပဒဉ္စ တဿ ဝိဘင်္ဂဉ္စ တဒတ္ထဇောတနတ္ထံ အညဉ္စ ဗုဒ္ဓဝစနံ ပရိယာပုဏန္တိ၊ ယထာပညတ္တဉ္စ ပဋိပဇ္ဇမာနာ ပဋိပတ္တိံ ပူရေတွာ ပဋိပတ္တိယာ အဓိဂန္တဗ္ဗံ လောကုတ္တရဓမ္မံ အဓိဂစ္ဆန္တိ၊ တသ္မာ သိက္ခာပဒပညတ္တိယာ စိရဋ္ဌိတိကော ဟောတိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘သဒ္ဓမ္မဋ္ဌိတိယာ’’တိ။

ဝိနယာနုဂ္ဂဟာယာတိ သိက္ခာပဒပညတ္တိယာ ဟိ သတိ သံဝရဝိနယော စ ပဟာနဝိနယော စ သမထဝိနယော စ ပညတ္တိဝိနယော စာတိ စတုဗ္ဗိဓောပိ ဝိနယော အနုဂ္ဂဟိတော ဟောတိ ဥပတ္ထမ္ဘိတော သူပတ္ထမ္ဘိတော။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ဝိနယာနုဂ္ဂဟာယာ’’တိ။

သဗ္ဗာနေဝ စေတာနိ ပဒါနိ ‘‘သိက္ခာပဒံ ပညပေဿာမီ’’တိ ဣမိနာ ဝစနေန သဒ္ဓိံ ယောဇေတဗ္ဗာနိ ။ တတြာယံ ပဌမပစ္ဆိမပဒယောဇနာ – ‘‘သင်္ဃသုဋ္ဌုတာယ သိက္ခာပဒံ ပညပေဿာမိ၊ ဝိနယာနုဂ္ဂဟာယ သိက္ခာပဒံ ပညပေဿာမီ’’တိ။

အပိ စေတ္ထ ယံ သင်္ဃသုဋ္ဌု တံ သင်္ဃဖာသု၊ ယံ သင်္ဃဖာသု တံ ဒုမ္မင်္ကူနံ ပုဂ္ဂလာနံ နိဂ္ဂဟာယာတိ ဧဝံ သင်္ခလိကနယံ၊ ယံ သင်္ဃသုဋ္ဌု တံ သင်္ဃဖာသု၊ ယံ သင်္ဃသုဋ္ဌု တံ ဒုမ္မင်္ကူနံ ပုဂ္ဂလာနံ နိဂ္ဂဟာယာတိ ဧဝဉ္စ ဧကေကပဒမူလိကံ ဒသက္ခတ္တုံ ယောဇနံ ကတွာ ယံ ဝုတ္တံ ပရိဝါရေ (ပရိ။ ၃၃၄) –

‘‘အတ္ထသတံ ဓမ္မသတံ၊ ဒွေ စ နိရုတ္တိသတာနိ၊

စတ္တာရိ ဉာဏသတာနိ၊ အတ္ထဝသေ ပကရဏေ’’တိ။

တံ သဗ္ဗံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တံ ပနေတံ ယသ္မာ ပရိဝါရေယေဝ အာဝိ ဘဝိဿတိ၊ တသ္မာ ဣဓ န ဝဏ္ဏိတန္တိ။

ဧဝံ သိက္ခာပဒပညတ္တိယာ အာနိသံသံ ဒဿေတွာ တသ္မိံ သိက္ခာပဒေ ဘိက္ခူဟိ ကတ္တဗ္ဗကိစ္စံ ဒီပေန္တော ‘‘ဧဝဉ္စ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထာ’’တိ အာဟ။ ကိံ ဝုတ္တံ ဟောတိ? ဘိက္ခဝေ၊ ဣမံ ပန မယာ ဣတိ သန္ဒဿိတာနိသံသံ သိက္ခာပဒံ ဧဝံ ပါတိမောက္ခုဒ္ဒေသေ ဥဒ္ဒိသေယျာထ စ ပရိယာပုဏေယျာထ စ ဓာရေယျာထ စ အညေသဉ္စ ဝါစေယျာထာတိ။ အတိရေကာနယနတ္ထော ဟိ ဧတ္ထ စ သဒ္ဒေါ၊ တေနာယမတ္ထော အာနီတော ဟောတီတိ။

ဣဒါနိ ယံ ဝုတ္တံ ‘‘ဣမံ သိက္ခာပဒ’’န္တိ တံ ဒဿေန္တော ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု မေထုနံ ဓမ္မံ ပဋိသေဝေယျ၊ ပါရာဇိကော ဟောတိ အသံဝါသော’’တိ အာဟ။ ဧဝံ မူလစ္ဆေဇ္ဇဝသေန ဒဠှံ ကတွာ ပဌမပါရာဇိကေ ပညတ္တေ အပရမ္ပိ အနုပညတ္တတ္ထာယ မက္ကဋီဝတ္ထု ဥဒပါဒိ။ တဿုပ္ပတ္တိဒီပနတ္ထမေတံ ဝုတ္တံ – ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတီတိ။ တဿတ္ထော – ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ ဣဒံ သိက္ခာပဒံ ဧဝံ ပညတ္တံ ဟောတိ စ၊ ဣဒဉ္စ အညံ ဝတ္ထု ဥဒပါဒီတိ။

ပဌမပညတ္တိကထာ နိဋ္ဌိတာ။

သုဒိန္နဘာဏဝါရံ နိဋ္ဌိတံ။

မက္ကဋီဝတ္ထုကထာ

၄၀။ ဣဒါနိ ယံ တံ အညံ ဝတ္ထု ဥပ္ပန္နံ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘တေန ခေါ ပန သမယေနာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတြာယံ အနုတ္တာနပဒဝဏ္ဏနာ – မက္ကဋိံ အာမိသေနာတိ မဟာဝနေ ဘိက္ခူနံ ခန္တိမေတ္တာဒိဂုဏာနုဘာဝေန နိရာသင်္ကစိတ္တာ ဗဟူ မိဂမောရကုက္ကုဋမက္ကဋာဒယော တိရစ္ဆာနာ ပဓာနာဂါရဋ္ဌာနေသု ဝိစရန္တိ။ တတြ ဧကံ မက္ကဋိံ အာမိသေန ယာဂုဘတ္တခဇ္ဇကာဒိနာ ဥပလာပေတွာ၊ သင်္ဂဏှိတွာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တဿာတိ ဘုမ္မဝစနံ။ ပဋိသေဝတီတိ ပစုရပဋိသေဝနော ဟောတိ၊ ပစုရတ္ထေ ဟိ ဝတ္တမာနဝစနံ။ သော ဘိက္ခူတိ သော မေထုနဓမ္မပဋိသေဝနကော ဘိက္ခု။ သေနာသနစာရိကံ အာဟိဏ္ဍန္တာတိ တေ ဘိက္ခူ အာဂန္တုကာ ဗုဒ္ဓဒဿနာယ အာဂတာ ပါတောဝ အာဂန္တုကဘတ္တာနိ လဘိတွာ ကတဘတ္တကိစ္စာ ဘိက္ခူနံ နိဝါသနဋ္ဌာနာနိ ပဿိဿာမာတိ ဝိစရိံသု။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘သေနာသနစာရိကံ အာဟိဏ္ဍန္တာ’’တိ။ ယေန တေ ဘိက္ခူ တေနုပသင်္ကမီတိ တိရစ္ဆာနဂတာ နာမ ဧကဘိက္ခုနာ သဒ္ဓိံ ဝိဿာသံ ကတွာ အညေသုပိ တာဒိသညေဝ စိတ္တံ ဥပ္ပာဒေန္တိ။ တသ္မာ သာ မက္ကဋီ ယေန တေ ဘိက္ခူ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ စ အတ္တနော ဝိဿာသိကဘိက္ခုဿေဝ တေသမ္ပိ တံ ဝိကာရံ ဒဿေသိ။

ဆေပ္ပန္တိ နင်္ဂုဋ္ဌံ။ ဩဍ္ဍီတိ အဘိမုခံ ဌပေသိ။ နိမိတ္တမ္ပိ အကာသီတိ ယေန နိယာမေန ယာယ ကိရိယာယ မေထုနာဓိပ္ပာယံ တေ ဇာနန္တိ တံ အကာသီတိ အတ္ထော ။ သော ဘိက္ခူတိ ယဿာယံ ဝိဟာရော။ ဧကမန္တံ နိလီယိံသူတိ ဧကသ္မိံ ဩကာသေ ပဋိစ္ဆန္နာ အစ္ဆိံသု။

၄၁။ သစ္စံ၊ အာဝုသောတိ သဟောဍ္ဎဂ္ဂဟိတော စောရော ဝိယ ပစ္စက္ခံ ဒိသွာ စောဒိတတ္တာ ‘‘ကိံ ဝါ မယာ ကတ’’န္တိအာဒီနိ ဝတ္တုံ အသက္ကောန္တော ‘‘သစ္စံ၊ အာဝုသော’’တိ အာဟ။ နနု၊ အာဝုသော၊ တထေဝ တံ ဟောတီတိ အာဝုသော ယထာ မနုဿိတ္ထိယာ၊ နနု တိရစ္ဆာနဂတိတ္ထိယာပိ တံ သိက္ခာပဒံ တထေဝ ဟောတိ။ မနုဿိတ္ထိယာပိ ဟိ ဒဿနမ္ပိ ဂဟဏမ္ပိ အာမသနမ္ပိ ဖုသနမ္ပိ ဃဋ္ဋနမ္ပိ ဒုဋ္ဌုလ္လမေဝ။ တိရစ္ဆာနဂတိတ္ထိယာပိ တံ သဗ္ဗံ ဒုဋ္ဌုလ္လမေဝ။ ကော ဧတ္ထ ဝိသေသော? အလေသဋ္ဌာနေ တွံ လေသံ ဩဍ္ဍေသီတိ။

၄၂။ အန္တမသော တိရစ္ဆာနဂတာယပိ ပါရာဇိကော ဟောတိ အသံဝါသောတိ တိရစ္ဆာနဂတာယပိ မေထုနံ ဓမ္မံ ပဋိသေဝိတွာ ပါရာဇိကော ယေဝ ဟောတီတိ ဒဠှတရံ သိက္ခာပဒမကာသိ။ ဒုဝိဓဉှိ သိက္ခာပဒံ – လောကဝဇ္ဇံ၊ ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇဉ္စ။ တတ္ထ ယဿ သစိတ္တကပက္ခေ စိတ္တံ အကုသလမေဝ ဟောတိ၊ တံ လောကဝဇ္ဇံ နာမ။ သေသံ ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇံ။ တတ္ထ လောကဝဇ္ဇေ အနုပညတ္တိ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ရုန္ဓန္တီ ဒွါရံ ပိဒဟန္တီ သောတံ ပစ္ဆိန္ဒမာနာ ဂါဠှတရံ ကရောန္တီ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ အညတြ အဓိမာနာ၊ အညတြ သုပိနန္တာတိ အယံ ပန ဝီတိက္ကမာဘာဝါ အဗ္ဗောဟာရိကတ္တာ စ ဝုတ္တာ။ ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇေ အကတေ ဝီတိက္ကမေ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ သိထိလံ ကရောန္တီ မောစေန္တီ ဒွါရံ ဒဒမာနာ အပရာပရမ္ပိ အနာပတ္တိံ ကုရုမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဂဏဘောဇနပရမ္ပရဘောဇနာဒီသု အနုပညတ္တိယော ဝိယ။ ‘‘အန္တမသော တင်္ခဏိကာယပီ’’တိ ဧဝရူပါ ပန ကတေ ဝီတိက္ကမေ ဥပ္ပန္နတ္တာ ပညတ္တိဂတိကာဝ ဟောတိ။ ဣဒံ ပန ပဌမသိက္ခာပဒံ ယသ္မာ လောကဝဇ္ဇံ၊ န ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇံ၊ တသ္မာ အယမနုပညတ္တိ ရုန္ဓန္တီ ဒွါရံ ပိဒဟန္တီ သောတံ ပစ္ဆိန္ဒမာနာ ဂါဠှတရံ ကရောန္တီ ဥပ္ပဇ္ဇိ။

ဧဝံ ဒွေပိ ဝတ္ထူနိ သမ္ပိဏ္ဍေတွာ မူလစ္ဆေဇ္ဇဝသေန ဒဠှတရံ ကတွာ ပဌမပါရာဇိကေ ပညတ္တေ အပရမ္ပိ အနုပညတ္တတ္ထာယ ဝဇ္ဇိပုတ္တကဝတ္ထု ဥဒပါဒိ။ တဿုပ္ပတ္တိဒဿနတ္ထမေတံ ဝုတ္တံ – ‘‘ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတီ’’တိ ။ တဿတ္ထော – ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ ဣဒံ သိက္ခာပဒံ ဧဝံ ပညတ္တံ ဟောတိ စ ဣဒဉ္စ အညမ္ပိ ဝတ္ထု ဥဒပါဒီတိ။

မက္ကဋီဝတ္ထုကထာ နိဋ္ဌိတာ။

သန္ထတဘာဏဝါရော

ဝဇ္ဇိပုတ္တကဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

၄၃-၄၄။ ဣဒါနိ ယံ တံ အညမ္ပိ ဝတ္ထု ဥပ္ပန္နံ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘တေန ခေါ ပန သမယေနာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတြာပိ အယမနုတ္တာနပဒဝဏ္ဏနာ – ဝေသာလိကာတိ ဝေသာလိဝါသိနော။ ဝဇ္ဇိပုတ္တကာတိ ဝဇ္ဇိရဋ္ဌေ ဝေသာလိယံ ကုလာနံ ပုတ္တာ။ သာသနေ ကိရ ယော ယော ဥပဒ္ဒဝေါ အာဒီနဝေါ အဗ္ဗုဒမုပ္ပဇ္ဇိ၊ သဗ္ဗံ တံ ဝဇ္ဇိပုတ္တကေ နိဿာယ။ တထာ ဟိ ဒေဝဒတ္တောပိ ဝဇ္ဇိပုတ္တကေ ပက္ခေ လဘိတွာ သင်္ဃံ ဘိန္ဒိ။ ဝဇ္ဇိပုတ္တကာ ဧဝ စ ဝဿသတပရိနိဗ္ဗုတေ ဘဂဝတိ ဥဒ္ဓမ္မံ ဥဗ္ဗိနယံ သတ္ထုသာသနံ ဒီပေသုံ။ ဣမေပိ တေသံ ယေဝ ဧကစ္စေ ဧဝံ ပညတ္တေပိ သိက္ခာပဒေ ယာဝဒတ္ထံ ဘုဉ္ဇိံသု…ပေ… မေထုနံ ဓမ္မံ ပဋိသေဝိံသူတိ။

ဉာတိဗျသနေနပီတိ ဧတ္ထ အသနံ ဗျသနံ ဝိက္ခေပေါ ဝိဒ္ဓံသနံ ဝိနာသောတိ သဗ္ဗမေတံ ဧကတ္ထံ။ ဉာတီနံ ဗျသနံ ဉာတိဗျသနံ၊ တေန ဉာတိဗျသနေန၊ ရာဇဒဏ္ဍဗျာဓိမရဏဝိပ္ပဝါသနိမိတ္တေန ဉာတိဝိနာသေနာတိ အတ္ထော။ ဧသ နယော ဒုတိယပဒေပိ။ တတိယပဒေ ပန အာရောဂျဝိနာသကော ရောဂေါ ဧဝ ရောဂဗျသနံ။ သော ဟိ အာရောဂျံ ဗျသတိ ဝိက္ခိပတိ ဝိနာသေတီတိ ဗျသနံ။ ရောဂေါဝ ဗျသနံ ရောဂဗျသနံ၊ တေန ရောဂဗျသနေန။ ဖုဋ္ဌာတိ အဓိပန္နာ အဘိဘူတာ သမန္နာဂတာတိ အတ္ထော။

န မယံ၊ ဘန္တေ အာနန္ဒ၊ ဗုဒ္ဓဂရဟိနောတိ ဘန္တေ အာနန္ဒ၊ မယံ န ဗုဒ္ဓံ ဂရဟာမ၊ န ဗုဒ္ဓဿ ဒေါသံ ဒေမ။ န ဓမ္မဂရဟိနော၊ န သင်္ဃဂရဟိနော။ အတ္တဂရဟိနော မယန္တိ အတ္တာနမေဝ မယံ ဂရဟာမ၊ အတ္တနော ဒေါသံ ဒေမ။ အလက္ခိကာတိ နိဿိရိကာ။ အပ္ပပုညာတိ ပရိတ္တပုညာ။ ဝိပဿကာ ကုသလာနံ ဓမ္မာနန္တိ ယေ အဋ္ဌတိံသာရမ္မဏေသု ဝိဘတ္တာ ကုသလာ ဓမ္မာ၊ တေသံ ဝိပဿကာ၊ တတော တတော အာရမ္မဏတော ဝုဋ္ဌာယ တေဝ ဓမ္မေ ဝိပဿမာနာတိ အတ္ထော။ ပုဗ္ဗရတ္တာပရရတ္တန္တိ ရတ္တိယာ ပုဗ္ဗံ ပုဗ္ဗရတ္တံ၊ ရတ္တိယာ အပရံ အပရရတ္တံ၊ ပဌမယာမဉ္စ ပစ္ဆိမယာမဉ္စာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဗောဓိပက္ခိကာနန္တိ ဗောဓိဿ ပက္ခေ ဘဝါနံ၊ အရဟတ္တမဂ္ဂဉာဏဿ ဥပကာရကာနန္တိ အတ္ထော။ ဘာဝနာနုယောဂန္တိ ဝဍ္ဎနာနုယောဂံ။ အနုယုတ္တာ ဝိဟရေယျာမာတိ ဂိဟိပလိဗောဓံ အာဝါသပလိဗောဓဉ္စ ပဟာယ ဝိဝိတ္တေသု သေနာသနေသု ယုတ္တပယုတ္တာ အနညကိစ္စာ ဝိဟရေယျာမ။

ဧဝမာဝုသောတိ ထေရော ဧတေသံ အာသယံ အဇာနန္တော ဣဒံ နေသံ မဟာဂဇ္ဇိတံ သုတွာ ‘‘သစေ ဣမေ ဤဒိသာ ဘဝိဿန္တိ၊ သာဓူ’’တိ မညမာနော ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိ။ အဋ္ဌာနမေတံ အနဝကာသောတိ ဥဘယမ္ပေတံ ကာရဏပဋိက္ခေပဝစနံ။ ကာရဏဉှိ ယသ္မာ တတ္ထ တဒါယတ္တဝုတ္တိဘာဝေန ဖလံ တိဋ္ဌတိ။ ယသ္မာ စဿ တံ ဩကာသော ဟောတိ တဒါယတ္တဝုတ္တိဘာဝေန၊ တသ္မာ ‘‘ဌာနဉ္စ အဝကာသော စာ’’တိ ဝုစ္စတိ၊ တံ ပဋိက္ခိပန္တော အာဟ – ‘‘အဋ္ဌာနမေတံ၊ အာနန္ဒ ၊ အနဝကာသော’’တိ။ ဧတံ ဌာနံ ဝါ ဩကာသော ဝါ နတ္ထိ။ ယံ တထာဂတောတိ ယေန တထာဂတော ဝဇ္ဇီနံ ဝါ…ပေ… သမူဟနေယျ၊ တံ ကာရဏံ နတ္ထီတိ အတ္ထော။ ယဒိ ဟိ ဘဂဝါ ဧတေသံ ‘‘လဘေယျာမ ဥပသမ္ပဒ’’န္တိ ယာစန္တာနံ ဥပသမ္ပဒံ ဒဒေယျ၊ ဧဝံ သန္တေ ‘‘ပါရာဇိကော ဟောတိ အသံဝါသော’’တိ ပညတ္တံ သမူဟနေယျ။ ယသ္မာ ပနေတံ န သမူဟနတိ၊ တသ္မာ ‘‘အဋ္ဌာနမေတ’’န္တိအာဒိမာဟ။

သော အာဂတော န ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗောတိ ‘‘ယဒိ ဟိ ဧဝံ အာဂတော ဥပသမ္ပဒံ လဘေယျ၊ သာသနေ အဂါရဝေါ ဘဝေယျ။ သာမဏေရဘူမိယံ ပန ဌိတော သဂါရဝေါ စ ဘဝိဿတိ၊ အတ္တတ္ထဉ္စ ကရိဿတီ’’တိ ဉတွာ အနုကမ္ပမာနော ဘဂဝါ အာဟ – ‘‘သော အာဂတော န ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗော’’တိ။ သော အာဂတော ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗောတိ ဧဝံ အာဂတော ဘိက္ခုဘာဝေ ဌတွာ အဝိပန္နသီလတာယ သာသနေ သဂါရဝေါ ဘဝိဿတိ၊ သော သတိ ဥပနိဿယေ နစိရဿေဝ ဥတ္တမတ္ထံ ပါပုဏိဿတီတိ ဉတွာ ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗောတိ အာဟ။

ဧဝံ မေထုနံ ဓမ္မံ ပဋိသေဝိတွာ အာဂတေသု အနုပသမ္ပာဒေတဗ္ဗဉ္စ ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗဉ္စ ဒဿေတွာ တီဏိပိ ဝတ္ထူနိ သမောဓာနေတွာ ပရိပုဏ္ဏံ ကတွာ သိက္ခာပဒံ ပညပေတုကာမော ‘‘ဧဝဉ္စ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထာ’’တိ ဝတွာ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု…ပေ… အသံဝါသော’’တိ ပရိပုဏ္ဏံ သိက္ခာပဒံ ပညပေသိ။

ဝဇ္ဇိပုတ္တကဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

စတုဗ္ဗိဓဝိနယကထာ

၄၅။ ဣဒါနိဿ အတ္ထံ ဝိဘဇန္တော ‘‘ယော ပနာတိ၊ ယော ယာဒိသော’’တိအာဒိမာဟ။ တသ္မိံ ပန သိက္ခာပဒေ စ သိက္ခာပဒဝိဘင်္ဂေ စ သကလေ စ ဝိနယဝိနိစ္ဆယေ ကောသလ္လံ ပတ္ထယန္တေန စတုဗ္ဗိဓော ဝိနယော ဇာနိတဗ္ဗော –

စတုဗ္ဗိဓဉှိ ဝိနယံ၊ မဟာထေရာ မဟိဒ္ဓိကာ၊

နီဟရိတွာ ပကာသေသုံ၊ ဓမ္မသင်္ဂါဟကာ ပုရာ။

ကတမံ စတုဗ္ဗိဓံ? သုတ္တံ၊ သုတ္တာနုလောမံ၊ အာစရိယဝါဒံ၊ အတ္တနောမတိန္တိ။ ယံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ – ‘‘အာဟစ္စပဒေန ရသေန အာစရိယဝံသေန အဓိပ္ပာယာ’’တိ၊ ဧတ္ထ ဟိ အာဟစ္စပဒန္တိ သုတ္တံ အဓိပ္ပေတံ၊ ရသောတိ သုတ္တာနုလောမံ၊ အာစရိယဝံသောတိ အာစရိယဝါဒေါ၊ အဓိပ္ပာယောတိ အတ္တနောမတိ။

တတ္ထ သုတ္တံနာမ သကလေ ဝိနယပိဋကေ ပါဠိ။

သုတ္တာနုလောမံ နာမ စတ္တာရော မဟာပဒေသာ၊ ယေ ဘဂဝတာ ဧဝံ ဝုတ္တာ – ‘‘ယံ၊ ဘိက္ခဝေ ၊ မယာ ‘ဣဒံ န ကပ္ပတီ’တိ အပ္ပဋိက္ခိတ္တံ၊ တံ စေ အကပ္ပိယံ အနုလောမေတိ၊ ကပ္ပိယံ ပဋိဗာဟတိ၊ တံ ဝေါ န ကပ္ပတိ။ ယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မယာ ‘ဣဒံ န ကပ္ပတီ’တိ အပ္ပဋိက္ခိတ္တံ၊ တံ စေ ကပ္ပိယံ အနုလောမေတိ၊ အကပ္ပိယံ ပဋိဗာဟတိ၊ တံ ဝေါ ကပ္ပတိ။ ယံ၊ ဘိက္ခဝေ ၊ မယာ ‘ဣဒံ ကပ္ပတီ’တိ အနနုညာတံ၊ တံ စေ အကပ္ပိယံ အနုလောမေတိ၊ ကပ္ပိယံ ပဋိဗာဟတိ၊ တံ ဝေါ န ကပ္ပတိ။ ယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မယာ ‘ဣဒံ ကပ္ပတီ’တိ အနနုညာတံ၊ တံ စေ ကပ္ပိယံ အနုလောမေတိ၊ အကပ္ပိယံ ပဋိဗာဟတိ၊ တံ ဝေါ ကပ္ပတီ’’တိ (မဟာဝ။ ၃၀၅)။

အာစရိယဝါဒေါ နာမ ဓမ္မသင်္ဂါဟကေဟိ ပဉ္စဟိ အရဟန္တသတေဟိ ဌပိတာ ပါဠိဝိနိမုတ္တာ ဩက္ကန္တဝိနိစ္ဆယပ္ပဝတ္တာ အဋ္ဌကထာတန္တိ။

အတ္တနောမတိ နာမ သုတ္တ-သုတ္တာနုလောမ-အာစရိယဝါဒေ မုဉ္စိတွာ အနုမာနေန အတ္တနော အနုဗုဒ္ဓိယာ နယဂ္ဂါဟေန ဥပဋ္ဌိတာကာရကထနံ။

အပိစ သုတ္တန္တာဘိဓမ္မဝိနယဋ္ဌကထာသု အာဂတော သဗ္ဗောပိ ထေရဝါဒေါ ‘‘အတ္တနောမတိ’’ နာမ။ တံ ပန အတ္တနောမတိံ ဂဟေတွာ ကထေန္တေန န ဒဠှဂ္ဂါဟံ ဂဟေတွာ ဝေါဟရိတဗ္ဗံ။ ကာရဏံ သလ္လက္ခေတွာ အတ္ထေန ပါဠိံ၊ ပါဠိယာ စ အတ္ထံ သံသန္ဒိတွာ ကထေတဗ္ဗံ။ အတ္တနောမတိ အာစရိယဝါဒေ ဩတာရေတဗ္ဗာ။ သစေ တတ္ထ ဩတရတိ စေဝ သမေတိ စ၊ ဂဟေတဗ္ဗာ။ သစေ နေဝ ဩတရတိ န သမေတိ၊ န ဂဟေတဗ္ဗာ။ အယဉှိ အတ္တနောမတိ နာမ သဗ္ဗဒုဗ္ဗလာ။ အတ္တနောမတိတော အာစရိယဝါဒေါ ဗလဝတရော။

အာစရိယဝါဒေါပိ သုတ္တာနုလောမေ ဩတာရေတဗ္ဗော။ တတ္ထ ဩတရန္တော သမေန္တောယေဝ ဂဟေတဗ္ဗော၊ ဣတရော န ဂဟေတဗ္ဗော။ အာစရိယဝါဒတော ဟိ သုတ္တာနုလောမံ ဗလဝတရံ။

သုတ္တာနုလောမမ္ပိ သုတ္တေ ဩတာရေတဗ္ဗံ။ တတ္ထ ဩတရန္တံ သမေန္တမေဝ ဂဟေတဗ္ဗံ၊ ဣတရံ န ဂဟေတဗ္ဗံ။ သုတ္တာနုလောမတော ဟိ သုတ္တမေဝ ဗလဝတရံ။ သုတ္တဉှိ အပ္ပဋိဝတ္တိယံ ကာရကသင်္ဃသဒိသံ ဗုဒ္ဓါနံ ဌိတကာလသဒိသံ။ တသ္မာ ယဒါ ဒွေ ဘိက္ခူ သာကစ္ဆန္တိ၊ သကဝါဒီ သုတ္တံ ဂဟေတွာ ကထေတိ၊ ပရဝါဒီ သုတ္တာနုလောမံ။ တေဟိ အညမညံ ခေပံ ဝါ ဂရဟံ ဝါ အကတွာ သုတ္တာနုလောမံ သုတ္တေ ဩတာရေတဗ္ဗံ။ သစေ ဩတရတိ သမေတိ၊ ဂဟေတဗ္ဗံ။ နော စေ၊ န ဂဟေတဗ္ဗံ၊ သုတ္တသ္မိံယေဝ ဌာတဗ္ဗံ။ အထာယံ သုတ္တံ ဂဟေတွာ ကထေတိ၊ ပရော အာစရိယဝါဒံ။ တေဟိပိ အညမညံ ခေပံ ဝါ ဂရဟံ ဝါ အကတွာ အာစရိယဝါဒေါ သုတ္တေ ဩတာရေတဗ္ဗော။ သစေ ဩတရတိ သမေတိ၊ ဂဟေတဗ္ဗော။ အနောတရန္တော အသမေန္တော စ ဂါရယှာစရိယဝါဒေါ န ဂဟေတဗ္ဗော၊ သုတ္တသ္မိံယေဝ ဌာတဗ္ဗံ။

အထာယံ သုတ္တံ ဂဟေတွာ ကထေတိ၊ ပရော အတ္တနောမတိံ။ တေဟိပိ အညမညံ ခေပံ ဝါ ဂရဟံ ဝါ အကတွာ အတ္တနောမတိ သုတ္တေ ဩတာရေတဗ္ဗာ။ သစေ ဩတရတိ သမေတိ၊ ဂဟေတဗ္ဗာ။ နော စေ၊ န ဂဟေတဗ္ဗာ။ သုတ္တသ္မိံ ယေဝ ဌာတဗ္ဗံ။

အထ ပနာယံ သုတ္တာနုလောမံ ဂဟေတွာ ကထေတိ၊ ပရော သုတ္တံ။ သုတ္တံ သုတ္တာနုလောမေ ဩတာရေတဗ္ဗံ။ သစေ ဩတရတိ သမေတိ၊ တိဿော သင်္ဂီတိယော အာရူဠှံ ပါဠိအာဂတံ ပညာယတိ၊ ဂဟေတဗ္ဗံ။ နော စေ တထာ ပညာယတိ န ဩတရတိ န သမေတိ၊ ဗာဟိရကသုတ္တံ ဝါ ဟောတိ သိလောကော ဝါ အညံ ဝါ ဂါရယှသုတ္တံ ဂုဠှဝေဿန္တရဂုဠှဝိနယဝေဒလ္လာဒီနံ အညတရတော အာဂတံ၊ န ဂဟေတဗ္ဗံ။ သုတ္တာနုလောမသ္မိံယေဝ ဌာတဗ္ဗံ။

အထာယံ သုတ္တာနုလောမံ ဂဟေတွာ ကထေတိ၊ ပရော အာစရိယဝါဒံ။ အာစရိယဝါဒေါ သုတ္တာနုလောမေ ဩတာရေတဗ္ဗော။ သစေ ဩတရတိ သမေတိ၊ ဂဟေတဗ္ဗော။ နော စေ၊ န ဂဟေတဗ္ဗော။ သုတ္တာနုလောမေယေဝ ဌာတဗ္ဗံ။

အထာယံ သုတ္တာနုလောမံ ဂဟေတွာ ကထေတိ၊ ပရော အတ္တနောမတိံ။ အတ္တနောမတိ သုတ္တာနုလောမေ ဩတာရေတဗ္ဗာ။ သစေ ဩတရတိ သမေတိ၊ ဂဟေတဗ္ဗာ။ နော စေ၊ န ဂဟေတဗ္ဗာ။ သုတ္တာနုလောမေယေဝ ဌာတဗ္ဗံ။

အထ ပနာယံ အာစရိယဝါဒံ ဂဟေတွာ ကထေတိ၊ ပရော သုတ္တံ။ သုတ္တံ အာစရိယဝါဒေ ဩတာရေတဗ္ဗံ။ သစေ ဩတရတိ သမေတိ၊ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဣတရံ ဂါရယှသုတ္တံ န ဂဟေတဗ္ဗံ။ အာစရိယဝါဒေယေဝ ဌာတဗ္ဗံ။

အထာယံ အာစရိယဝါဒံ ဂဟေတွာ ကထေတိ၊ ပရော သုတ္တာနုလောမံ။ သုတ္တာနုလောမံ အာစရိယဝါဒေ ဩတာရေတဗ္ဗံ။ ဩတရန္တံ သမေန္တမေဝ ဂဟေတဗ္ဗံ၊ ဣတရံ န ဂဟေတဗ္ဗံ။ အာစရိယဝါဒေယေဝ ဌာတဗ္ဗံ။

အထာယံ အာစရိယဝါဒံ ဂဟေတွာ ကထေတိ၊ ပရော အတ္တနောမတိံ။ အတ္တနောမတိ အာစရိယဝါဒေ ဩတာရေတဗ္ဗာ။ သစေ ဩတရတိ သမေတိ၊ ဂဟေတဗ္ဗာ။ နော စေ၊ န ဂဟေတဗ္ဗာ။ အာစရိယဝါဒေယေဝ ဌာတဗ္ဗံ။

အထ ပနာယံ အတ္တနောမတိံ ဂဟေတွာ ကထေတိ၊ ပရော သုတ္တံ။ သုတ္တံ အတ္တနောမတိယံ ဩတာရေတဗ္ဗံ။ သစေ ဩတရတိ သမေတိ၊ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဣတရံ ဂါရယှသုတ္တံ န ဂဟေတဗ္ဗံ။ အတ္တနောမတိယမေဝ ဌာတဗ္ဗံ။

အထာယံ အတ္တနောမတိံ ဂဟေတွာ ကထေတိ၊ ပရော သုတ္တာနုလောမံ။ သုတ္တာနုလောမံ အတ္တနောမတိယံ ဩတာရေတဗ္ဗံ။ ဩတရန္တံ သမေန္တမေဝ ဂဟေတဗ္ဗံ၊ ဣတရံ န ဂဟေတဗ္ဗံ။ အတ္တနောမတိယမေဝ ဌာတဗ္ဗံ။

အထာယံ အတ္တနောမတိံ ဂဟေတွာ ကထေတိ၊ ပရော အာစရိယဝါဒံ။ အာစရိယဝါဒေါ အတ္တနောမတိယံ ဩတာရေတဗ္ဗော။ သစေ ဩတရတိ သမေတိ၊ ဂဟေတဗ္ဗော၊ ဣတရော ဂါရယှာစရိယဝါဒေါ န ဂဟေတဗ္ဗော။ အတ္တနောမတိယမေဝ ဌာတဗ္ဗံ။ အတ္တနော ဂဟဏမေဝ ဗလိယံ ကာတဗ္ဗံ။ သဗ္ဗဋ္ဌာနေသု စ ခေပေါ ဝါ ဂရဟာ ဝါ န ကာတဗ္ဗာတိ။

အထ ပနာယံ ‘‘ကပ္ပိယ’’န္တိ ဂဟေတွာ ကထေတိ၊ ပရော ‘‘အကပ္ပိယ’’န္တိ။ သုတ္တေ စ သုတ္တာနုလောမေ စ ဩတာရေတဗ္ဗံ။ သစေ ကပ္ပိယံ ဟောတိ၊ ကပ္ပိယေ ဌာတဗ္ဗံ။ သစေ အကပ္ပိယံ၊ အကပ္ပိယေ ဌာတဗ္ဗံ။

အထာယံ တဿ ကပ္ပိယဘာဝသာဓကံ သုတ္တတော ဗဟုံ ကာရဏဉ္စ ဝိနိစ္ဆယဉ္စ ဒဿေတိ၊ ပရော ကာရဏံ န ဝိန္ဒတိ။ ကပ္ပိယေဝ ဌာတဗ္ဗံ။ အထ ပရော တဿ အကပ္ပိယဘာဝသာဓကံ သုတ္တတော ဗဟုံ ကာရဏဉ္စ ဝိနိစ္ဆယဉ္စ ဒဿေတိ၊ အနေန အတ္တနော ဂဟဏန္တိ ကတွာ ဒဠှံ အာဒါယ န ဌာတဗ္ဗံ။ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ အကပ္ပိယေဝ ဌာတဗ္ဗံ။ အထ ဒွိန္နမ္ပိ ကာရဏစ္ဆာယာ ဒိဿတိ၊ ပဋိက္ခိတ္တဘာဝေါယေဝ သာဓု၊ အကပ္ပိယေ ဌာတဗ္ဗံ။ ဝိနယဉှိ ပတွာ ကပ္ပိယာကပ္ပိယဝိစာရဏမာဂမ္မ ရုန္ဓိတဗ္ဗံ၊ ဂါဠှံ ကတ္တဗ္ဗံ၊ သောတံ ပစ္ဆိန္ဒိတဗ္ဗံ၊ ဂရုကဘာဝေယေဝ ဌာတဗ္ဗံ။

အထ ပနာယံ ‘‘အကပ္ပိယ’’န္တိ ဂဟေတွာ ကထေတိ၊ ပရော ‘‘ကပ္ပိယ’’န္တိ။ သုတ္တေ စ သုတ္တာနုလောမေ စ ဩတာရေတဗ္ဗံ။ သစေ ကပ္ပိယံ ဟောတိ၊ ကပ္ပိယေ ဌာတဗ္ဗံ။ သစေ အကပ္ပိယံ၊ အကပ္ပိယေ ဌာတဗ္ဗံ။

အထာယံ ဗဟူဟိ သုတ္တဝိနိစ္ဆယကာရဏေဟိ အကပ္ပိယဘာဝံ ဒဿေတိ၊ ပရော ကာရဏံ န ဝိန္ဒတိ၊ အကပ္ပိယေ ဌာတဗ္ဗံ။ အထ ပရော ဗဟူဟိ သုတ္တဝိနိစ္ဆယကာရဏေဟိ ကပ္ပိယဘာဝံ ဒဿေတိ၊ အယံ ကာရဏံ န ဝိန္ဒတိ၊ ကပ္ပိယေ ဌာတဗ္ဗံ။ အထ ဒွိန္နမ္ပိ ကာရဏစ္ဆာယာ ဒိဿတိ၊ အတ္တနော ဂဟဏံ န ဝိဿဇ္ဇေတဗ္ဗံ။ ယထာ စာယံ ကပ္ပိယာကပ္ပိယေ အကပ္ပိယကပ္ပိယေ စ ဝိနိစ္ဆယော ဝုတ္တော၊ ဧဝံ အနာပတ္တိအာပတ္တိဝါဒေ အာပတ္တာနာပတ္တိဝါဒေ စ၊ လဟုကဂရုကာပတ္တိဝါဒေ ဂရုကလဟုကာပတ္တိဝါဒေ စာပိ ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗော။ နာမမတ္တံယေဝ ဟိ ဧတ္ထ နာနံ၊ ယောဇနာနယေ နာနံ နတ္ထိ၊ တသ္မာ န ဝိတ္ထာရိတံ။

ဧဝံ ကပ္ပိယာကပ္ပိယာဒိဝိနိစ္ဆယေ ဥပ္ပန္နေ ယော သုတ္တ-သုတ္တာနုလောမအာစရိယဝါဒအတ္တနောမတီသု အတိရေကကာရဏံ လဘတိ၊ တဿ ဝါဒေ ဌာတဗ္ဗံ။ သဗ္ဗသော ပန ကာရဏံ ဝိနိစ္ဆယံ အလဘန္တေန သုတ္တံ န ဇဟိတဗ္ဗံ၊ သုတ္တသ္မိံယေဝ ဌာတဗ္ဗန္တိ။ ဧဝံ တသ္မိံ သိက္ခာပဒေ စ သိက္ခာပဒဝိဘင်္ဂေ စ သကလေ စ ဝိနယဝိနိစ္ဆယေ ကောသလ္လံ ပတ္ထယန္တေန အယံ စတုဗ္ဗိဓော ဝိနယော ဇာနိတဗ္ဗော။

ဣမဉ္စ ပန စတုဗ္ဗိဓံ ဝိနယံ ဉတွာပိ ဝိနယဓရေန ပုဂ္ဂလေန တိလက္ခဏသမန္နာဂတေန ဘဝိတဗ္ဗံ။ တီဏိ ဟိ ဝိနယဓရဿ လက္ခဏာနိ ဣစ္ဆိတဗ္ဗာနိ။ ကတမာနိ တီဏိ? ‘‘သုတ္တဉ္စဿ သွာဂတံ ဟောတိ သုပ္ပဝတ္တိ သုဝိနိစ္ဆိတံ သုတ္တတော အနုဗျဉ္ဇနတော’’တိ ဣဒမေကံ လက္ခဏံ။ ‘‘ဝိနယေ ခေါ ပန ဌိတော ဟောတိ အသံဟီရော’’တိ ဣဒံ ဒုတိယံ။ ‘‘အာစရိယပရမ္ပရာ ခေါ ပနဿ သုဂ္ဂဟိတာ ဟောတိ သုမနသိကတာ သူပဓာရိတာ’’တိ ဣဒံ တတိယံ။

တတ္ထ သုတ္တံ နာမ သကလံ ဝိနယပိဋကံ။ တဉ္စဿ သွာဂတံ ဟောတီတိ သုဋ္ဌု အာဂတံ။ သုပ္ပဝတ္တီတိ သုဋ္ဌု ပဝတ္တံ ပဂုဏံ ဝါစုဂ္ဂတံ သုဝိနိစ္ဆိတံ။ သုတ္တတော အနုဗျဉ္ဇနတောတိ ပါဠိတော စ ပရိပုစ္ဆတော စ အဋ္ဌကထာတော စ သုဝိနိစ္ဆိတံ ဟောတိ၊ ကင်္ခစ္ဆေဒံ ကတွာ ဥဂ္ဂဟိတံ။

ဝိနယေ ခေါ ပန ဌိတော ဟောတီတိ ဝိနယေ လဇ္ဇီဘာဝေန ပတိဋ္ဌိတော ဟောတိ။ အလဇ္ဇီ ဟိ ဗဟုဿုတောပိ သမာနော လာဘဂရုတာယ တန္တိံ ဝိသံဝါဒေတွာ ဥဒ္ဓမ္မံ ဥဗ္ဗိနယံ သတ္ထုသာသနံ ဒီပေတွာ သာသနေ မဟန္တံ ဥပဒ္ဒဝံ ကရောတိ။ သင်္ဃဘေဒမ္ပိ သင်္ဃရာဇိမ္ပိ ဥပ္ပာဒေတိ။ လဇ္ဇီ ပန ကုက္ကုစ္စကော သိက္ခာကာမော ဇီဝိတဟေတုပိ တန္တိံ အဝိသံဝါဒေတွာ ဓမ္မမေဝ ဝိနယမေဝ စ ဒီပေတိ၊ သတ္ထုသာသနံ ဂရုံ ကတွာ ဌပေတိ။ တထာ ဟိ ပုဗ္ဗေ မဟာထေရာ တိက္ခတ္တုံ ဝါစံ နိစ္ဆာရေသုံ – ‘‘အနာဂတေ လဇ္ဇီ ရက္ခိဿတိ၊ လဇ္ဇီ ရက္ခိဿတိ၊ လဇ္ဇီ ရက္ခိဿတီ’’တိ။ ဧဝံ ယော လဇ္ဇီ၊ သော ဝိနယံ အဝိဇဟန္တော အဝေါက္ကမန္တော လဇ္ဇီဘာဝေန ဝိနယေ ဌိတော ဟောတိ သုပ္ပတိဋ္ဌိတောတိ။ အသံဟီရောတိ သံဟီရော နာမ ယော ပါဠိယံ ဝါ အဋ္ဌကထာယံ ဝါ ဟေဋ္ဌတော ဝါ ဥပရိတော ဝါ ပဒပဋိပါဋိယာ ဝါ ပုစ္ဆိယမာနော ဝိတ္ထုနတိ ဝိပ္ဖန္ဒတိ သန္တိဋ္ဌိတုံ န သက္ကောတိ၊ ယံ ယံ ပရေန ဝုစ္စတိ တံ တံ အနုဇာနာတိ၊ သကဝါဒံ ဆဍ္ဍေတွာ ပရဝါဒံ ဂဏှာတိ။ ယော ပန ပါဠိယံ ဝါ အဋ္ဌကထာယ ဝါ ဟေဋ္ဌုပရိယေန ဝါ ပဒပဋိပါဋိယာ ဝါ ပုစ္ဆိယမာနော န ဝိတ္ထုနတိ န ဝိပ္ဖန္ဒတိ၊ ဧကေကလောမံ သဏ္ဍာသေန ဂဏှန္တော ဝိယ ‘‘ဧဝံ မယံ ဝဒါမ၊ ဧဝံ နော အာစရိယာ ဝဒန္တီ’’တိ ဝိဿဇ္ဇေတိ၊ ယမှိ ပါဠိ စ ပါဠိဝိနိစ္ဆယော စ သုဝဏ္ဏဘာဇနေ ပက္ခိတ္တသီဟဝသာ ဝိယ ပရိက္ခယံ ပရိယာဒါနံ အဂစ္ဆန္တော တိဋ္ဌတိ၊ အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘အသံဟီရော’’တိ။

အာစရိယပရမ္ပရာ ခေါ ပနဿ သုဂ္ဂဟိတာ ဟောတီတိ ထေရပရမ္ပရာ ဝံသပရမ္ပရာ စဿ သုဋ္ဌု ဂဟိတာ ဟောတိ။ သုမနသိကတာတိ သုဋ္ဌု မနသိကတာ၊ အာဝဇ္ဇိတမတ္တေ ဥဇ္ဇလိတပဒီပေါ ဝိယ ဟောတိ။ သူပဓာရိတာတိ သုဋ္ဌု ဥပဓာရိတာ ပုဗ္ဗာပရာနုသန္ဓိတော အတ္ထတော ကာရဏတော စ ဥပဓာရိတာ၊ အတ္တနော မတိံ ပဟာယ အာစရိယသုဒ္ဓိယာ ဝတ္တာ ဟောတိ ‘‘မယှံ အာစရိယော အသုကာစရိယဿ သန္တိကေ ဥဂ္ဂဏှိ၊ သော အသုကဿာ’’တိ ဧဝံ သဗ္ဗံ အာစရိယပရမ္ပရံ ထေရဝါဒင်္ဂံ အာဟရိတွာ ယာဝ ဥပါလိတ္ထေရော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ သန္တိကေ ဥဂ္ဂဏှီတိ ပါပေတွာ ဌပေတိ။ တတောပိ အာဟရိတွာ ဥပါလိတ္ထေရော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ သန္တိကေ ဥဂ္ဂဏှိ၊ ဒါသကတ္ထေရော အတ္တနော ဥပဇ္ဈာယဿ ဥပါလိတ္ထေရဿ၊ သောဏကတ္ထေရော အတ္တနော ဥပဇ္ဈာယဿ ဒါသကတ္ထေရဿ၊ သိဂ္ဂဝတ္ထေရော အတ္တနော ဥပဇ္ဈာယဿ သောဏကတ္ထေရဿ၊ မောဂ္ဂလိပုတ္တတိဿတ္ထေရော အတ္တနော ဥပဇ္ဈာယဿ သိဂ္ဂဝတ္ထေရဿ စဏ္ဍဝဇ္ဇိတ္ထေရဿ စာတိ။ ဧဝံ သဗ္ဗံ အာစရိယပရမ္ပရံ ထေရဝါဒင်္ဂံ အာဟရိတွာ အတ္တနော အာစရိယံ ပါပေတွာ ဌပေတိ။ ဧဝံ ဥဂ္ဂဟိတာ ဟိ အာစရိယပရမ္ပရာ သုဂ္ဂဟိတာ ဟောတိ။ ဧဝံ အသက္ကောန္တေန ပန အဝဿံ ဒွေ တယော ပရိဝဋ္ဋာ ဥဂ္ဂဟေတဗ္ဗာ။ သဗ္ဗပစ္ဆိမေန ဟိ နယေန ယထာ အာစရိယော စ အာစရိယာစရိယော စ ပါဠိဉ္စ ပရိပုစ္ဆဉ္စ ဝဒန္တိ၊ တထာ ဉာတုံ ဝဋ္ဋတိ။

ဣမေဟိ စ ပန တီဟိ လက္ခဏေဟိ သမန္နာဂတေန ဝိနယဓရေန ဝတ္ထုဝိနိစ္ဆယတ္ထံ သန္နိပတိတေ သင်္ဃေ ဩတိဏ္ဏေ ဝတ္ထုသ္မိံ စောဒကေန စ စုဒိတကေန စ ဝုတ္တေ ဝတ္တဗ္ဗေ သဟသာ အဝိနိစ္ဆိနိတွာဝ ဆ ဌာနာနိ ဩလောကေတဗ္ဗာနိ။ ကတမာနိ ဆ? ဝတ္ထု ဩလောကေတဗ္ဗံ၊ မာတိကာ ဩလောကေတဗ္ဗာ၊ ပဒဘာဇနီယံ ဩလောကေတဗ္ဗံ၊ တိကပရိစ္ဆေဒေါ ဩလောကေတဗ္ဗော၊ အန္တရာပတ္တိ ဩလောကေတဗ္ဗာ၊ အနာပတ္တိ ဩလောကေတဗ္ဗာတိ။

ဝတ္ထုံ ဩလောကေန္တောပိ ဟိ ‘‘တိဏေန ဝါ ပဏ္ဏေန ဝါ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ အာဂန္တဗ္ဗံ၊ န တွေဝ နဂ္ဂေန အာဂန္တဗ္ဗံ၊ ယော အာဂစ္ဆေယျ၊ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာ’’တိ (ပါရာ။ ၅၁၇) ဧဝံ ဧကစ္စံ အာပတ္တိံ ပဿတိ။ သော တံ သုတ္တံ အာနေတွာ တံ အဓိကရဏံ ဝူပသမေဿတိ။

မာတိကံ ဩလောကေန္တောပိ ‘‘သမ္ပဇာနမုသာဝါဒေ ပါစိတ္တိယ’’န္တိအာဒိနာ (ပါစိ။ ၂) နယေန ပဉ္စန္နံ အာပတ္တီနံ အညတရံ အာပတ္တိံ ပဿတိ၊ သော တံ သုတ္တံ အာနေတွာ တံ အဓိကရဏံ ဝူပသမေဿတိ။

ပဒဘာဇနီယံ ဩလောကေန္တောပိ ‘‘အက္ခယိတေ သရီရေ မေထုနံ ဓမ္မံ ပဋိသေဝတိ၊ အာပတ္တိ ပါရာဇိကဿ။ ယေဘုယျေန ခယိတေ သရီရေ မေထုနံ ဓမ္မံ ပဋိသေဝတိ၊ အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယဿာ’’တိအာဒိနာ (ပါရာ။ ၅၉ အာဒယော၊ အတ္ထတော သမာနံ) နယေန သတ္တန္နံ အာပတ္တီနံ အညတရံ အာပတ္တိံ ပဿတိ၊ သော ပဒဘာဇနီယတော သုတ္တံ အာနေတွာ တံ အဓိကရဏံ ဝူပသမေဿတိ။

တိကပရိစ္ဆေဒံ ဩလောကေန္တောပိ တိကသင်္ဃာဒိသေသံ ဝါ တိကပါစိတ္တိယံ ဝါ တိကဒုက္ကဋံ ဝါ အညတရံ ဝါ အာပတ္တိံ တိကပရိစ္ဆေဒေ ပဿတိ၊ သော တတော သုတ္တံ အာနေတွာ တံ အဓိကရဏံ ဝူပသမေဿတိ။

အန္တရာပတ္တိံ ဩလောကေန္တောပိ ‘‘ပဋိလာတံ ဥက္ခိပတိ၊ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာ’’တိ (ပါစိ။ ၃၅၅) ဧဝံ ယာ သိက္ခာပဒန္တရေသု အန္တရာပတ္တိ ဟောတိ တံ ပဿတိ၊ သော တံ သုတ္တံ အာနေတွာ တံ အဓိကရဏံ ဝူပသမေဿတိ။

အနာပတ္တိံ ဩလောကေန္တောပိ ‘‘အနာပတ္တိ ဘိက္ခု အသာဒိယန္တဿ၊ အထေယျစိတ္တဿ၊ န မရဏာဓိပ္ပာယဿ၊ အနုလ္လပနာဓိပ္ပာယဿ၊ န မောစနာဓိပ္ပာယဿ၊ အသဉ္စိစ္စ၊ အဿတိယာ၊ အဇာနန္တဿာ’’တိ (ပါရာ။ ၇၂ အာဒယော) ဧဝံ တသ္မိံ တသ္မိံ သိက္ခာပဒေ နိဒ္ဒိဋ္ဌံ အနာပတ္တိံ ပဿတိ၊ သော တံ သုတ္တံ အာနေတွာ တံ အဓိကရဏံ ဝူပသမေဿတိ။

ယော ဟိ ဘိက္ခု စတုဗ္ဗိဓဝိနယကောဝိဒေါ တိလက္ခဏသမ္ပန္နော ဣမာနိ ဆ ဌာနာနိ ဩလောကေတွာ အဓိကရဏံ ဝူပသမေဿတိ၊ တဿ ဝိနိစ္ဆယော အပ္ပဋိဝတ္တိယော၊ ဗုဒ္ဓေန သယံ နိသီဒိတွာ ဝိနိစ္ဆိတသဒိသော ဟောတိ။ တံ စေဝံ ဝိနိစ္ဆယကုသလံ ဘိက္ခုံ ကောစိ ကတသိက္ခာပဒဝီတိက္ကမော ဘိက္ခု ဥပသင်္ကမိတွာ အတ္တနော ကုက္ကုစ္စံ ပုစ္ဆေယျ၊ တေန သာဓုကံ သလ္လက္ခေတွာ သစေ အနာပတ္တိ ဟောတိ၊ ‘‘အနာပတ္တီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ သစေ ပန အာပတ္တိ ဟောတိ၊ ‘‘အာပတ္တီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ သာ ဒေသနာဂါမိနီ စေ၊ ‘‘ဒေသနာဂါမိနီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ဝုဋ္ဌာနဂါမိနီ စေ၊ ‘‘ဝုဋ္ဌာနဂါမိနီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ အထဿ ပါရာဇိကစ္ဆာယာ ဒိဿတိ၊ ‘‘ပါရာဇိကာပတ္တီ’’တိ န တာဝ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ကသ္မာ? မေထုနဓမ္မဝီတိက္ကမော ဟိ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မဝီတိက္ကမော စ ဩဠာရိကော။ အဒိန္နာဒါနမနုဿဝိဂ္ဂဟဝီတိက္ကမာ ပန သုခုမာ စိတ္တလဟုကာ။ တေ သုခုမေနေဝ အာပဇ္ဇတိ ၊ သုခုမေန ရက္ခတိ၊ တသ္မာ ဝိသေသေန တံဝတ္ထုကံ ကုက္ကုစ္စံ ပုစ္ဆိယမာနော ‘‘အာပတ္တီ’’တိ အဝတွာ သစဿ အာစရိယော ဓရတိ၊ တတော တေန သော ဘိက္ခု ‘‘အမှာကံ အာစရိယံ ပုစ္ဆာ’’တိ ပေသေတဗ္ဗော။ သစေ သော ပုန အာဂန္တွာ ‘‘တုမှာကံ အာစရိယော သုတ္တတော နယတော ဩလောကေတွာ ‘သတေကိစ္ဆော’တိ မံ အာဟာ’’တိ ဝဒတိ၊ တတော အနေန သော ‘‘သာဓု သုဋ္ဌု ယံ အာစရိယော ဘဏတိ တံ ကရောဟီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗော။ အထ ပနဿ အာစရိယော နတ္ထိ၊ သဒ္ဓိံ ဥဂ္ဂဟိတတ္ထေရော ပန အတ္ထိ၊ တဿ သန္တိကံ ပေသေတဗ္ဗော – ‘‘အမှေဟိ သဟ ဥဂ္ဂဟိတတ္ထေရော ဂဏပါမောက္ခော၊ တံ ဂန္တွာ ပုစ္ဆာ’’တိ။ တေနာပိ ‘‘သတေကိစ္ဆော’’တိ ဝိနိစ္ဆိတေ ‘‘သာဓု သုဋ္ဌု တဿ ဝစနံ ကရောဟီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗော။ အထ သဒ္ဓိံ ဥဂ္ဂဟိတတ္ထေရောပိ နတ္ထိ၊ အန္တေဝါသိကော ပဏ္ဍိတော အတ္ထိ၊ တဿ သန္တိကံ ပေသေတဗ္ဗော – ‘‘အသုကဒဟရံ ဂန္တွာ ပုစ္ဆာ’’တိ။ တေနာပိ ‘‘သတေကိစ္ဆော’’တိ ဝိနိစ္ဆိတေ ‘‘သာဓု သုဋ္ဌု တဿ ဝစနံ ကရောဟီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗော။ အထ ဒဟရဿာပိ ပါရာဇိကစ္ဆာယာဝ ဥပဋ္ဌာတိ၊ တေနာပိ ‘‘ပါရာဇိကောသီ’’တိ န ဝတ္တဗ္ဗော။ ဒုလ္လဘော ဟိ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေါ၊ တတော ဒုလ္လဘတရာ ပဗ္ဗဇ္ဇာ စ ဥပသမ္ပဒါ စ။ ဧဝံ ပန ဝတ္တဗ္ဗော – ‘‘ဝိဝိတ္တံ ဩကာသံ သမ္မဇ္ဇိတွာ ဒိဝါဝိဟာရံ နိသီဒိတွာ သီလာနိ သောဓေတွာ ဒွတ္တိံသာကာရံ တာဝ မနသိ ကရောဟီ’’တိ။ သစေ တဿ အရောဂံ သီလံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဃဋယတိ၊ သင်္ခါရာ ပါကဋာ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ၊ ဥပစာရပ္ပနာပ္ပတ္တံ ဝိယ စိတ္တမ္ပိ ဧကဂ္ဂံ ဟောတိ၊ ဒိဝသံ အတိက္ကန္တမ္ပိ န ဇာနာတိ။ သော ဒိဝသာတိက္ကမေ ဥပဋ္ဌာနံ အာဂတော ဧဝံ ဝတ္တဗ္ဗော – ‘‘ကီဒိသာ တေ စိတ္တပ္ပဝတ္တီ’’တိ။ အာရောစိတာယ စိတ္တပ္ပဝတ္တိယာ ဝတ္တဗ္ဗော – ‘‘ပဗ္ဗဇ္ဇာ နာမ စိတ္တဝိသုဒ္ဓတ္ထာယ၊ အပ္ပမတ္တော သမဏဓမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။

ယဿ ပန သီလံ ဘိန္နံ ဟောတိ၊ တဿ ကမ္မဋ္ဌာနံ န ဃဋယတိ၊ ပတောဒါဘိတုန္နံ ဝိယ စိတ္တံ ဝိကမ္ပတိ၊ ဝိပ္ပဋိသာရဂ္ဂိနာ ဍယှတိ၊ တတ္တပါသာဏေ နိသိန္နော ဝိယ တင်္ခဏညေဝ ဝုဋ္ဌာတိ။ သော အာဂတော ‘‘ကာ တေ စိတ္တပ္ပဝတ္တီ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗော။ အာရောစိတာယ စိတ္တပ္ပဝတ္တိယာ ‘‘နတ္ထိ လောကေ ရဟော နာမ ပါပကမ္မံ ပကုဗ္ဗတော။ သဗ္ဗပဌမဉှိ ပါပံ ကရောန္တော အတ္တနာ ဇာနာတိ၊ အထဿ အာရက္ခဒေဝတာ ပရစိတ္တဝိဒူ သမဏဗြာဟ္မဏာ အညာ စ ဒေဝတာ ဇာနန္တိ၊ တွံယေဝ ဒါနိ တဝ သောတ္ထိံ ပရိယေသာဟီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗော။

နိဋ္ဌိတာ စတုဗ္ဗိဓဝိနယကထာ

ဝိနယဓရဿ စ လက္ခဏာဒိကထာ။

ဘိက္ခုပဒဘာဇနီယဝဏ္ဏနာ

ဣဒါနိ သိက္ခာပဒဝိဘင်္ဂဿ အတ္ထံ ဝဏ္ဏယိဿာမ။ ယံ ဝုတ္တံ ယော ပနာတိ ယော ယာဒိသောတိအာဒိ။ ဧတ္ထ ယော ပနာတိ ဝိဘဇိတဗ္ဗပဒံ၊ ယော ယာဒိသောတိအာဒီနိ တဿ ဝိဘဇနပဒါနိ။ ဧတ္ထ စ ယသ္မာ ပနာတိ နိပါတမတ္တံ၊ ယောတိ အတ္ထပဒံ၊ တဉ္စ အနိယမေန ပုဂ္ဂလံ ဒီပေတိ၊ တသ္မာ တဿ အတ္ထံ ဒဿေန္တော အနိယမေန ပုဂ္ဂလဒီပကံ ယော သဒ္ဒမေဝ အာဟ။ တသ္မာ ဧတ္ထ ဧဝမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော – ယော ပနာတိ ယော ယောကောစီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ယသ္မာ ပန ယော ယောကောစိ နာမ၊ သော အဝဿံ လိင်္ဂ-ယုတ္တ-ဇာတိ-နာမ-ဂေါတ္တ-သီလ-ဝိဟာရ-ဂေါစရဝယေသု ဧကေနာကာရေန ပညာယတိ၊ တသ္မာ တံ တထာ ဉာပေတုံ တံ ပဘေဒံ ပကာသေန္တော ‘‘ယာဒိသော’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ယာဒိသောတိ လိင်္ဂဝသေန ယာဒိသော ဝါ တာဒိသော ဝါ ဟောတု၊ ဒီဃော ဝါ ရဿော ဝါ ကာဠော ဝါ ဩဒါတော ဝါ မင်္ဂုရစ္ဆဝိ ဝါ ကိသော ဝါ ထူလော ဝါတိ အတ္ထော။ ယထာယုတ္တောတိ ယောဂဝသေန ယေန ဝါ တေန ဝါ ယုတ္တော ဟောတု၊ နဝကမ္မယုတ္တော ဝါ ဥဒ္ဒေသယုတ္တော ဝါ ဝါသဓုရယုတ္တော ဝါတိ အတ္ထော။ ယထာဇစ္စောတိ ဇာတိဝသေန ယံဇစ္စော ဝါ တံဇစ္စော ဝါ ဟောတု၊ ခတ္တိယော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဝေဿော ဝါ သုဒ္ဒေါ ဝါတိ အတ္ထော။ ယထာနာမောတိ နာမဝသေန ယထာနာမော ဝါ တထာနာမော ဝါ ဟောတု၊ ဗုဒ္ဓရက္ခိတော ဝါ ဓမ္မရက္ခိတော ဝါ သင်္ဃရက္ခိတော ဝါတိ အတ္ထော။ ယထာဂေါတ္တောတိ ဂေါတ္တဝသေန ယထာဂေါတ္တော ဝါ တထာဂေါတ္တော ဝါ ယေန ဝါ တေန ဝါ ဂေါတ္တေန ဟောတု၊ ကစ္စာယနော ဝါ ဝါသိဋ္ဌော ဝါ ကောသိယော ဝါတိ အတ္ထော။ ယထာသီလောတိ သီလေသု ယထာသီလော ဝါ တထာသီလော ဝါ ဟောတု၊ နဝကမ္မသီလော ဝါ ဥဒ္ဒေသသီလော ဝါ ဝါသဓုရသီလော ဝါတိ အတ္ထော။ ယထာဝိဟာရီတိ ဝိဟာရေသုပိ ယထာဝိဟာရီ ဝါ တထာဝိဟာရီ ဝါ ဟောတု၊ နဝကမ္မဝိဟာရီ ဝါ ဥဒ္ဒေသဝိဟာရီ ဝါ ဝါသဓုရဝိဟာရီ ဝါတိ အတ္ထော။ ယထာဂေါစရောတိ ဂေါစရေသုပိ ယထာဂေါစရော ဝါ တထာဂေါစရော ဝါ ဟောတု၊ နဝကမ္မဂေါစရော ဝါ ဥဒ္ဒေသဂေါစရော ဝါ ဝါသဓုရဂေါစရော ဝါတိ အတ္ထော။ ထေရော ဝါတိ အာဒီသု ဝယောဝုဍ္ဎာဒီသု ယော ဝါ သော ဝါ ဟောတု၊ ပရိပုဏ္ဏဒသဝဿတာယ ထေရော ဝါ ဦနပဉ္စဝဿတာယ နဝေါ ဝါ အတိရေကပဉ္စဝဿတာယ မဇ္ဈိမော ဝါတိ အတ္ထော။ အထ ခေါ သဗ္ဗောဝ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ ဧသော ဝုစ္စတိ ‘‘ယော ပနာ’’တိ။

ဘိက္ခုနိဒ္ဒေသေ ဘိက္ခတီတိ ဘိက္ခကော၊ လဘန္တော ဝါ အလဘန္တော ဝါ အရိယာယ ယာစနာယ ယာစတီတိ အတ္ထော။ ဗုဒ္ဓါဒီဟိ အဇ္ဈုပဂတံ ဘိက္ခာစရိယံ အဇ္ဈုပဂတတ္တာ ဘိက္ခာစရိယံ အဇ္ဈုပဂတော နာမ။ ယော ဟိ ကောစိ အပ္ပံ ဝါ မဟန္တံ ဝါ ဘောဂက္ခန္ဓံ ပဟာယ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော၊ သော ကသိဂေါရက္ခာဒီဟိ ဇီဝိကကပ္ပနံ ဟိတွာ လိင်္ဂသမ္ပဋိစ္ဆနေနေဝ ဘိက္ခာစရိယံ အဇ္ဈုပဂတောတိ ဘိက္ခု။ ပရပဋိဗဒ္ဓဇီဝိကတ္တာ ဝါ ဝိဟာရမဇ္ဈေ ကာဇဘတ္တံ ဘုဉ္ဇမာနောပိ ဘိက္ခာစရိယံ အဇ္ဈုပဂတောတိ ဘိက္ခု၊ ပိဏ္ဍိယာလောပဘောဇနံ နိဿာယ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ ဥဿာဟဇာတတ္တာ ဝါ ဘိက္ခာစရိယံ အဇ္ဈုပဂတောတိ ဘိက္ခု။ အဂ္ဃဖဿဝဏ္ဏဘေဒေန ဘိန္နံ ပဋံ ဓာရေတီတိ ဘိန္နပဋဓရော။ တတ္ထ သတ္ထကစ္ဆေဒနေန အဂ္ဃဘေဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သဟဿဂ္ဃနကောပိ ဟိ ပဋော သတ္ထကေန ခဏ္ဍာခဏ္ဍိကံ ဆိန္နော ဘိန္နဂ္ဃော ဟောတိ။ ပုရိမဂ္ဃတော ဥပဍ္ဎမ္ပိ န အဂ္ဃတိ။ သုတ္တသံသိဗ္ဗနေန ဖဿဘေဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သုခသမ္ဖဿောပိ ဟိ ပဋော သုတ္တေဟိ သံသိဗ္ဗိတော ဘိန္နဖဿော ဟောတိ။ ခရသမ္ဖဿတံ ပါပုဏာတိ။ သူစိမလာဒီဟိ ဝဏ္ဏဘေဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သုပရိသုဒ္ဓါပိ ဟိ ပဋော သူစိကမ္မတော ပဋ္ဌာယ သူစိမလေန၊ ဟတ္ထသေဒမလဇလ္လိကာဟိ၊ အဝသာနေ ရဇနကပ္ပကရဏေဟိ စ ဘိန္နဝဏ္ဏော ဟောတိ၊ ပကတိဝဏ္ဏံ ဝိဇဟတိ။ ဧဝံ တီဟာကာရေဟိ ဘိန္နပဋဓာရဏတော ဘိန္နပဋဓရောတိ ဘိက္ခု။ ဂိဟိဝတ္ထဝိသဘာဂါနံ ဝါ ကာသာဝါနံ ဓာရဏမတ္တေနေဝ ဘိန္နပဋဓရောတိ ဘိက္ခု။

သမညာယာတိ ပညတ္တိယာ ဝေါဟာရေနာတိ အတ္ထော။ သမညာယ ဧဝ ဟိ ဧကစ္စော ‘‘ဘိက္ခူ’’တိ ပညာယတိ။ တထာ ဟိ နိမန္တနာဒိမှိ ဘိက္ခူသု ဂဏိယမာနေသု သာမဏေရေပိ ဂဟေတွာ ‘‘သတံ ဘိက္ခူ သဟဿံ ဘိက္ခူ’’တိ ဝဒန္တိ။ ပဋိညာယာတိ အတ္တနော ပဋိဇာနနေန ပဋိညာယပိ ဟိ ဧကစ္စော ‘‘ဘိက္ခူ’’တိ ပညာယတိ။ တဿ ‘‘ကော ဧတ္ထာတိ? အဟံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခူ’’တိ (အ။ နိ။ ၁၀။၉၆) ဧဝမာဒီသု သမ္ဘဝေါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော ။ အယံ ပန အာနန္ဒတ္ထေရေန ဝုတ္တာ ဓမ္မိကာ ပဋိညာ။ ရတ္တိဘာဂေ ပန ဒုဿီလာပိ ပဋိပထံ အာဂစ္ဆန္တာ ‘‘ကော ဧတ္ထာ’’တိ ဝုတ္တေ အဓမ္မိကာယ ပဋိညာယ အဘူတာယ ‘‘မယံ ဘိက္ခူ’’တိ ဝဒန္တိ။

ဧဟိ ဘိက္ခူတိ ဧဟိ ဘိက္ခု နာမ ဘဂဝတော ‘‘ဧဟိ ဘိက္ခူ’’တိ ဝစနမတ္တေန ဘိက္ခုဘာဝံ ဧဟိဘိက္ခူပသမ္ပဒံ ပတ္တော။ ဘဂဝါ ဟိ ဧဟိဘိက္ခုဘာဝါယ ဥပနိဿယသမ္ပန္နံ ပုဂ္ဂလံ ဒိသွာ ရတ္တပံသုကူလန္တရတော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ ဒက္ခိဏဟတ္ထံ နီဟရိတွာ ဗြဟ္မဃောသံ နိစ္ဆာရေန္တော ‘‘ဧဟိ၊ ဘိက္ခု၊ စရ ဗြဟ္မစရိယံ သမ္မာ ဒုက္ခဿ အန္တကိရိယာယာ’’တိ ဝဒတိ။ တဿ သဟေဝ ဘဂဝတော ဝစနေန ဂိဟိလိင်္ဂံ အန္တရဓာယတိ၊ ပဗ္ဗဇ္ဇာ စ ဥပသမ္ပဒါ စ ရုဟတိ။ ဘဏ္ဍု ကာသာယဝသနော ဟောတိ။ ဧကံ နိဝါသေတွာ ဧကံ ပါရုပိတွာ ဧကံ အံသေ ဌပေတွာ ဝါမံသကူဋေ အာသတ္တနီလုပ္ပလဝဏ္ဏမတ္တိကာပတ္တော –

‘‘တိစီဝရဉ္စ ပတ္တော စ၊ ဝါသိ သူစိ စ ဗန္ဓနံ၊

ပရိဿာဝနေန အဋ္ဌေတေ၊ ယုတ္တယောဂဿ ဘိက္ခုနော’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေဟိ အဋ္ဌဟိ ပရိက္ခာရေဟိ သရီရေ ပဋိမုက္ကေဟိယေဝ သဋ္ဌိဝဿိကတ္ထေရော ဝိယ ဣရိယာပထသမ္ပန္နော ဗုဒ္ဓါစရိယကော ဗုဒ္ဓုပဇ္ဈာယကော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ ဝန္ဒမာနောယေဝ တိဋ္ဌတိ။ ဘဂဝါ ဟိ ပဌမဗောဓိယံ ဧကသ္မိံ ကာလေ ဧဟိဘိက္ခူပသမ္ပဒါယ ဧဝ ဥပသမ္ပာဒေတိ။ ဧဝံ ဥပသမ္ပန္နာနိ စ သဟဿုပရိ ဧကစတ္တာလီသုတ္တရာနိ တီဏိ ဘိက္ခုသတာနိ အဟေသုံ၊ သေယျထိဒံ – ပဉ္စ ပဉ္စဝဂ္ဂိယတ္ထေရာ၊ ယသော ကုလပုတ္တော၊ တဿ ပရိဝါရာ စတုပဏ္ဏာသ သဟာယကာ၊ တိံသ ဘဒ္ဒဝဂ္ဂိယာ၊ သဟဿပုရာဏဇဋိလာ၊ သဒ္ဓိံ ဒွီဟိ အဂ္ဂသာဝကေဟိ အဍ္ဎတေယျသတာ ပရိဗ္ဗာဇကာ၊ ဧကော အင်္ဂုလိမာလတ္ထေရောတိ။ ဝုတ္တဉှေတံ အဋ္ဌကထာယံ –

‘‘တီဏိ သတံ သဟဿဉ္စ၊ စတ္တာလီသံ ပုနာပရေ၊

ဧကော စ ထေရော သပ္ပညော၊ သဗ္ဗေ တေ ဧဟိဘိက္ခုကာ’’တိ။

န ကေဝလဉ္စ ဧတေ ဧဝ၊ အညေပိ ဗဟူ သန္တိ။ သေယျထိဒံ – တိသတပရိဝါရော သေလော ဗြာဟ္မဏော၊ သဟဿပရိဝါရော မဟာကပ္ပိနော၊ ဒသသဟဿာ ကပိလဝတ္ထုဝါသိနော ကုလပုတ္တာ၊ သောဠသသဟဿာ ပါရာယနိကဗြာဟ္မဏာတိ ဧဝမာဒယော။ တေ ပန ဝိနယပိဋကေ ပါဠိယံ န နိဒ္ဒိဋ္ဌတ္တာ န ဝုတ္တာ။ ဣမေ တတ္ထ နိဒ္ဒိဋ္ဌတ္တာ ဝုတ္တာတိ။

‘‘သတ္တဝီသ သဟဿာနိ၊ တီဏိယေဝ သတာနိ စ၊

ဧတေပိ သဗ္ဗေ သင်္ခါတာ၊ သဗ္ဗေ တေ ဧဟိဘိက္ခုကာ’’တိ။

တီဟိ သရဏဂမနေဟိ ဥပသမ္ပန္နောတိ ‘‘ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂစ္ဆာမီ’’တိအာဒိနာ နယေန တိက္ခတ္တုံ ဝါစံ ဘိန္ဒိတွာ ဝုတ္တေဟိ တီဟိ သရဏဂမနေဟိ ဥပသမ္ပန္နော။ အယဉှိ ဥပသမ္ပဒါ နာမ အဋ္ဌဝိဓာ – ဧဟိဘိက္ခူပသမ္ပဒါ၊ သရဏဂမနူပသမ္ပဒါ၊ ဩဝါဒပဋိဂ္ဂဟဏူပသမ္ပဒါ၊ ပဉှဗျာကရဏူပသမ္ပဒါ၊ ဂရုဓမ္မပဋိဂ္ဂဟဏူပသမ္ပဒါ၊ ဒူတေနူပသမ္ပဒါ၊ အဋ္ဌဝါစိကူပသမ္ပဒါ၊ ဉတ္တိစတုတ္ထကမ္မူပသမ္ပဒါတိ။ တတ္ထ ဧဟိဘိက္ခူပသမ္ပဒါ၊ သရဏဂမနူပသမ္ပဒါ စ ဝုတ္တာ ဧဝ။

ဩဝါဒပဋိဂ္ဂဟဏူပသမ္ပဒါ နာမ ‘‘တသ္မာတိဟ တေ၊ ကဿပ၊ ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘တိဗ္ဗံ မေ ဟိရောတ္တပ္ပံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ ဘဝိဿတိ ထေရေသု နဝေသု မဇ္ဈိမေသု စာ’တိ။ ဧဝဉှိ တေ၊ ကဿပ၊ သိက္ခိတဗ္ဗံ။ တသ္မာတိဟ တေ၊ ကဿပ၊ ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘ယံ ကိဉ္စိ ဓမ္မံ သောဿာမိ ကုသလူပသံဟိတံ၊ သဗ္ဗံ တံ အဋ္ဌိံ ကတွာ မနသိ ကတွာ သဗ္ဗစေတသာ သမန္နာဟရိတွာ ဩဟိတသောတော ဓမ္မံ သောဿာမီ’တိ။ ဧဝံ ဟိ တေ၊ ကဿပ၊ သိက္ခိတဗ္ဗံ။ တသ္မာတိဟ တေ၊ ကဿပ၊ ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘သာတသဟဂတာ စ မေ ကာယဂတာသတိ န ဝိဇဟိဿတီ’တိ။ ဧဝဉှိ တေ၊ ကဿပ၊ သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ (သံ။ နိ။ ၂။၁၅၄) ဣမိနာ ဩဝါဒပဋိဂ္ဂဟဏေန မဟာကဿပတ္ထေရဿ အနုညာတဥပသမ္ပဒါ။

ပဉှဗျာကရဏူပသမ္ပဒါ နာမ သောပါကဿ အနုညာတဥပသမ္ပဒါ။ ဘဂဝါ ကိရ ပုဗ္ဗာရာမေ အနုစင်္ကမန္တံ သောပါကသာမဏေရံ ‘‘‘ဥဒ္ဓုမာတကသညာ’တိ ဝါ၊ သောပါက၊ ‘ရူပသညာ’တိ ဝါ ဣမေ ဓမ္မာ နာနတ္ထာ နာနာဗျဉ္ဇနာ ၊ ဥဒါဟု ဧကတ္ထာ၊ ဗျဉ္ဇနမေဝ နာန’’န္တိ ဒသ အသုဘနိဿိတေ ပဉှေ ပုစ္ဆိ။ သော တေ ဗျာကာသိ။ ဘဂဝါ တဿ သာဓုကာရံ ဒတွာ ‘‘ကတိဝဿောသိ တွံ၊ သောပါကာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘သတ္တဝဿောဟံ၊ ဘဂဝါ’’တိ။ ‘‘သောပါက၊ တွံ မမ သဗ္ဗညုတညာဏေန သဒ္ဓိံ သံသန္ဒိတွာ ပဉှေ ဗျာကာသီ’’တိ အာရဒ္ဓစိတ္တော ဥပသမ္ပဒံ အနုဇာနိ။ အယံ ပဉှဗျာကရဏူပသမ္ပဒါ။

ဂရုဓမ္မပဋိဂ္ဂဟဏူပသမ္ပဒါ နာမ မဟာပဇာပတိယာ အဋ္ဌဂရုဓမ္မဿ ပဋိဂ္ဂဟဏေန အနုညာတဥပသမ္ပဒါ။

ဒူတေနူပသမ္ပဒါ နာမ အဍ္ဎကာသိယာ ဂဏိကာယ အနုညာတဥပသမ္ပဒါ။

အဋ္ဌဝါစိကူပသမ္ပဒါ နာမ ဘိက္ခုနိယာ ဘိက္ခုနိသင်္ဃတော ဉတ္တိစတုတ္ထေန ဘိက္ခုသင်္ဃတော ဉတ္တိစတုတ္ထေနာတိ ဣမေဟိ ဒွီဟိ ကမ္မေဟိ ဥပသမ္ပဒါ။

ဉတ္တိစတုတ္ထကမ္မူပသမ္ပဒါ နာမ ဘိက္ခူနံ ဧတရဟိ ဥပသမ္ပဒါ။ ဣမာသု အဋ္ဌသု ဥပသမ္ပဒါသု ‘‘ယာ သာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မယာ တီဟိ သရဏဂမနေဟိ ဥပသမ္ပဒါ အနုညာတာ၊ တံ အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပဋိက္ခိပါမိ။ အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဉတ္တိစတုတ္ထေန ကမ္မေန ဥပသမ္ပာဒေတု’’န္တိ (မဟာဝ။ ၆၉) ဧဝံ အနုညာတာယ ဣမာယ ဥပသမ္ပဒါယ ဥပသမ္ပန္နောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

ဘဒြောတိ အပါပကော။ ကလျာဏပုထုဇ္ဇနာဒယော ဟိ ယာဝ အရဟာ၊ တာဝ ဘဒြေန သီလေန သမာဓိနာ ပညာယ ဝိမုတ္တိယာ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနေန စ သမန္နာဂတတ္တာ ‘‘ဘဒြော ဘိက္ခူ’’တိ သင်္ချံ ဂစ္ဆန္တိ။ သာရောတိ တေဟိယေဝ သီလသာရာဒီဟိ သမန္နာဂတတ္တာ နီလသမန္နာဂမေန နီလော ပဋော ဝိယ ‘‘သာရော ဘိက္ခူ’’တိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဝိဂတကိလေသဖေဂ္ဂုဘာဝတော ဝါ ခီဏာသဝေါဝ ‘‘သာရော’’တိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သေခေါတိ ပုထုဇ္ဇနကလျာဏကေန သဒ္ဓိံ သတ္တ အရိယာ တိဿော သိက္ခာ သိက္ခန္တီတိ သေခါ။ တေသု ယော ကောစိ ‘‘သေခေါ ဘိက္ခူ’’တိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ န သိက္ခတီတိ အသေခေါ။ သေက္ခဓမ္မေ အတိက္ကမ္မ အဂ္ဂဖလေ ဌိတော၊ တတော ဥတ္တရိ သိက္ခိတဗ္ဗာဘာဝတော ခီဏာသဝေါ ‘‘အသေခေါ’’တိ ဝုစ္စတိ။ သမဂ္ဂေန သင်္ဃေနာတိ သဗ္ဗန္တိမေန ပရိယာယေန ပဉ္စဝဂ္ဂကရဏီယေ ကမ္မေ ယာဝတိကာ ဘိက္ခူ ကမ္မပ္ပတ္တာ၊ တေသံ အာဂတတ္တာ ဆန္ဒာရဟာနံ ဆန္ဒဿ အာဟဋတ္တာ၊ သမ္မုခီဘူတာနဉ္စ အပ္ပဋိက္ကောသနတော ဧကသ္မိံ ကမ္မေ သမဂ္ဂဘာဝံ ဥပဂတေန။ ဉတ္တိစတုတ္ထေနာတိ တီဟိ အနုဿာဝနာဟိ ဧကာယ စ ဉတ္တိယာ ကာတဗ္ဗေန။ ကမ္မေနာတိ ဓမ္မိကေန ဝိနယကမ္မေန။ အကုပ္ပေနာတိ ဝတ္ထု-ဉတ္တိ-အနုဿာဝန-သီမာ-ပရိသသမ္ပတ္တိသမ္ပန္နတ္တာ အကောပေတဗ္ဗတံ အပ္ပဋိက္ကောသိတဗ္ဗတဉ္စ ဥပဂတေန။ ဌာနာရဟေနာတိ ကာရဏာရဟေန သတ္ထုသာသနာရဟေန။ ဥပသမ္ပန္နော နာမ ဥပရိဘာဝံ သမာပန္နော၊ ပတ္တောတိ အတ္ထော။ ဘိက္ခုဘာဝေါ ဟိ ဥပရိဘာဝေါ၊ တဉ္စေသ ယထာဝုတ္တေန ကမ္မေန သမာပန္နတ္တာ ‘‘ဥပသမ္ပန္နော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဧတ္ထ စ ဉတ္တိစတုတ္ထကမ္မံ ဧကမေဝ အာဂတံ။ ဣမသ္မိံ ပန ဌာနေ ဌတွာ စတ္တာရိ သင်္ဃကမ္မာနိ နီဟရိတွာ ဝိတ္ထာရတော ကထေတဗ္ဗာနီတိ သဗ္ဗအဋ္ဌကထာသု ဝုတ္တံ။ တာနိ စ ‘‘အပလောကနကမ္မံ ဉတ္တိကမ္မံ ဉတ္တိဒုတိယကမ္မံ ဉတ္တိစတုတ္ထကမ္မ’’န္တိ ပဋိပါဋိယာ ဌပေတွာ ဝိတ္ထာရေန ခန္ဓကတော ပရိဝါရာဝသာနေ ကမ္မဝိဘင်္ဂတော စ ပါဠိံ အာဟရိတွာ ကထိတာနိ။ တာနိ မယံ ပရိဝါရာဝသာနေ ကမ္မဝိဘင်္ဂေယေဝ ဝဏ္ဏယိဿာမ။ ဧဝဉှိ သတိ ပဌမပါရာဇိကဝဏ္ဏနာ စ န ဘာရိယာ ဘဝိဿတိ၊ ယထာဌိတာယ စ ပါဠိယာ ဝဏ္ဏနာ သုဝိညေယျာ ဘဝိဿတိ။ တာနိ စ ဌာနာနိ အသုညာနိ ဘဝိဿန္တိ၊ တသ္မာ အနုပဒဝဏ္ဏနမေဝ ကရောမ။

တတြာတိ တေသု ‘‘ဘိက္ခကော’’တိအာဒိနာ နယေန ဝုတ္တေသု ဘိက္ခူသု။ ယွာယံ ဘိက္ခူတိ ယော အယံ ဘိက္ခု။ သမဂ္ဂေန သင်္ဃေန…ပေ… ဥပသမ္ပန္နောတိ အဋ္ဌသု ဥပသမ္ပဒါသု ဉတ္တိစတုတ္ထေနေဝ ကမ္မေန ဥပသမ္ပန္နော။ အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတော ဘိက္ခူတိ အယံ ဣမသ္မိံ ‘‘မေထုနံ ဓမ္မံ ပဋိသေဝိတွာ ပါရာဇိကော ဟောတီ’’တိ အတ္ထေ ‘‘ဘိက္ခူ’’တိ အဓိပ္ပေတော။ ဣတရေ ပန ‘‘ဘိက္ခကော’’တိ အာဒယော အတ္ထုဒ္ဓါရဝသေန ဝုတ္တာ။ တေသု စ ‘‘ဘိက္ခကော’’တိ အာဒယော နိရုတ္တိဝသေန ဝုတ္တာ၊ ‘‘သမညာယ ဘိက္ခု၊ ပဋိညာယ ဘိက္ခူ’’တိ ဣမေ ဒွေ အဘိလာပဝသေန ဝုတ္တာ၊ ‘‘ဧဟိ ဘိက္ခူ’’တိ ဗုဒ္ဓေန ဥပဇ္ဈာယေန ပဋိလဒ္ဓဥပသမ္ပဒါဝသေန ဝုတ္တော။ သရဏဂမနဘိက္ခု အနုပ္ပန္နာယ ကမ္မဝါစာယ ဥပသမ္ပဒါဝသေန ဝုတ္တော၊ ‘‘ဘဒြော’’တိအာဒယော ဂုဏဝသေန ဝုတ္တာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ဘိက္ခုပဒဘာဇနီယံ နိဋ္ဌိတံ။

သိက္ခာသာဇီဝပဒဘာဇနီယဝဏ္ဏနာ

ဣဒါနိ ‘‘ဘိက္ခူန’’န္တိ ဣဒံ ပဒံ ဝိသေသတ္ထာဘာဝတော အဝိဘဇိတွာဝ ယံ သိက္ခဉ္စ သာဇီဝဉ္စ သမာပန္နတ္တာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာသာဇီဝသမာပန္နော ဟောတိ၊ တံ ဒဿေန္တော သိက္ခာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သိက္ခိတဗ္ဗာတိ သိက္ခာ။ တိဿောတိ ဂဏနပရိစ္ဆေဒေါ ။ အဓိသီလသိက္ခာတိ အဓိကံ ဥတ္တမံ သီလန္တိ အဓိသီလံ၊ အဓိသီလဉ္စ တံ သိက္ခိတဗ္ဗတော သိက္ခာ စာတိ အဓိသီလသိက္ခာ။ ဧသ နယော အဓိစိတ္တ-အဓိပညာသိက္ခာသု။

ကတမံ ပနေတ္ထ သီလံ၊ ကတမံ အဓိသီလံ၊ ကတမံ စိတ္တံ၊ ကတမံ အဓိစိတ္တံ၊ ကတမာ ပညာ၊ ကတမာ အဓိပညာတိ? ဝုစ္စတေ – ပဉ္စင်္ဂဒသင်္ဂသီလံ တာဝ သီလမေဝ။ တဉှိ ဗုဒ္ဓေ ဥပ္ပန္နေပိ အနုပ္ပန္နေပိ လောကေ ပဝတ္တတိ။ ဥပ္ပန္နေ ဗုဒ္ဓေ တသ္မိံ သီလေ ဗုဒ္ဓါပိ သာဝကာပိ မဟာဇနံ သမာဒပေန္တိ။ အနုပ္ပန္နေ ဗုဒ္ဓေ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ စ ကမ္မဝါဒိနော စ ဓမ္မိကာ သမဏဗြာဟ္မဏာ စက္ကဝတ္တီ စ မဟာရာဇာနော မဟာဗောဓိသတ္တာ စ သမာဒပေန္တိ။ သာမမ္ပိ ပဏ္ဍိတာ သမဏဗြာဟ္မဏာ သမာဒိယန္တိ။ တေ တံ ကုသလံ ဓမ္မံ ပရိပူရေတွာ ဒေဝေသု စ မနုဿေသု စ သမ္ပတ္တိံ အနုဘောန္တိ။ ပါတိမောက္ခသံဝရသီလံ ပန ‘‘အဓိသီလ’’န္တိ ဝုစ္စတိ၊ တဉှိ သူရိယော ဝိယ ပဇ္ဇောတာနံ သိနေရု ဝိယ ပဗ္ဗတာနံ သဗ္ဗလောကိယသီလာနံ အဓိကဉ္စေဝ ဥတ္တမဉ္စ၊ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေယေဝ စ ပဝတ္တတိ၊ န ဝိနာ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒါ။ န ဟိ တံ ပညတ္တိံ ဥဒ္ဓရိတွာ အညော သတ္တော ဌပေတုံ သက္ကောတိ၊ ဗုဒ္ဓါယေဝ ပန သဗ္ဗသော ကာယဝစီဒွါရအဇ္ဈာစာရသောတံ ဆိန္ဒိတွာ တဿ တဿ ဝီတိက္ကမဿ အနုစ္ဆဝိကံ တံ သီလသံဝရံ ပညပေန္တိ။ ပါတိမောက္ခသံဝရတောပိ စ မဂ္ဂဖလသမ္ပယုတ္တမေဝ သီလံ အဓိသီလံ၊ တံ ပန ဣဓ အနဓိပ္ပေတံ။ န ဟိ တံ သမာပန္နော ဘိက္ခု မေထုနံ ဓမ္မံ ပဋိသေဝတိ။

ကာမာဝစရာနိ ပန အဋ္ဌ ကုသလစိတ္တာနိ၊ လောကိယအဋ္ဌသမာပတ္တိစိတ္တာနိ စ ဧကဇ္ဈံ ကတွာ စိတ္တမေဝါတိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒါနုပ္ပာဒေ စဿ ပဝတ္တိ၊ သမာဒပနံ သမာဒါနဉ္စ သီလေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဝိပဿနာပါဒကံ အဋ္ဌသမာပတ္တိစိတ္တံ ပန ‘‘အဓိစိတ္တ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ တဉှိ အဓိသီလံ ဝိယ သီလာနံ သဗ္ဗလောကိယစိတ္တာနံ အဓိကဉ္စေဝ ဥတ္တမဉ္စ၊ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေယေဝ စ ဟောတိ၊ န ဝိနာ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒါ။ တတောပိ စ မဂ္ဂဖလစိတ္တမေဝ အဓိစိတ္တံ၊ တံ ပန ဣဓ အနဓိပ္ပေတံ။ န ဟိ တံ သမာပန္နော ဘိက္ခု မေထုနံ ဓမ္မံ ပဋိသေဝတိ။

‘‘အတ္ထိ ဒိန္နံ၊ အတ္ထိ ယိဋ္ဌ’’န္တိ (ဓ။ သ။ ၁၃၇၁၊ ဝိဘ။ ၇၉၃၊ မ။ နိ။ ၃။၉၂) -အာဒိနယပ္ပဝတ္တံ ပန ကမ္မဿကတဉာဏံ ပညာ၊ သာ ဟိ ဗုဒ္ဓေ ဥပ္ပန္နေပိ အနုပ္ပန္နေပိ လောကေ ပဝတ္တတိ။ ဥပ္ပန္နေ ဗုဒ္ဓေ တဿာ ပညာယ ဗုဒ္ဓါပိ ဗုဒ္ဓသာဝကာပိ မဟာဇနံ သမာဒပေန္တိ။ အနုပ္ပန္နေ ဗုဒ္ဓေ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ စ ကမ္မဝါဒိနော စ ဓမ္မိကာ သမဏဗြာဟ္မဏာ စက္ကဝတ္တီ စ မဟာရာဇာနော မဟာဗောဓိသတ္တာ စ သမာဒပေန္တိ။ သာမမ္ပိ ပဏ္ဍိတာ သတ္တာ သမာဒိယန္တိ။ တထာ ဟိ အင်္ကုရော ဒသဝဿသဟဿာနိ မဟာဒါနံ အဒါသိ။ ဝေလာမော၊ ဝေဿန္တရော၊ အညေ စ ဗဟူ ပဏ္ဍိတမနုဿာ မဟာဒါနာနိ အဒံသု။ တေ တံ ကုသလံ ဓမ္မံ ပရိပူရေတွာ ဒေဝေသု စ မနုဿေသု စ သမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိံသု။ တိလက္ခဏာကာရပရိစ္ဆေဒကံ ပန ဝိပဿနာဉာဏံ ‘‘အဓိပညာ’’တိ ဝုစ္စတိ။ သာ ဟိ အဓိသီလ-အဓိစိတ္တာနိ ဝိယ သီလစိတ္တာနံ သဗ္ဗလောကိယပညာနံ အဓိကာ စေဝ ဥတ္တမာ စ၊ န စ ဝိနာ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒါ လောကေ ပဝတ္တတိ။ တတောပိ စ မဂ္ဂဖလပညာဝ အဓိပညာ၊ သာ ပန ဣဓ အနဓိပ္ပေတာ။ န ဟိ တံ သမာပန္နော ဘိက္ခု မေထုနံ ဓမ္မံ ပဋိသေဝတီတိ။

တတြာတိ တာသု တီသု သိက္ခာသု။ ယာယံ အဓိသီလသိက္ခာတိ ယာ အယံ ပါတိမောက္ခသီလသင်္ခါတာ အဓိသီလသိက္ခာ။ ဧတံ သာဇီဝံ နာမာတိ ဧတံ သဗ္ဗမ္ပိ ဘဂဝတာ ဝိနယေ ဌပိတံ သိက္ခာပဒံ၊ ယသ္မာ ဧတ္ထ နာနာဒေသဇာတိဂေါတ္တာဒိဘေဒဘိန္နာ ဘိက္ခူ သဟ ဇီဝန္တိ ဧကဇီဝိကာ သဘာဂဇီဝိကာ သဘာဂဝုတ္တိနော ဟောန္တိ၊ တသ္မာ ‘‘သာဇီဝ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ တသ္မိံ သိက္ခတီတိ တံ သိက္ခာပဒံ စိတ္တဿ အဓိကရဏံ ကတွာ ‘‘ယထာသိက္ခာပဒံ နု ခေါ သိက္ခာမိ န သိက္ခာမီ’’တိ စိတ္တေန ဩလောကေန္တော သိက္ခတိ။ န ကေဝလဉ္စာယမေတသ္မိံ သာဇီဝသင်္ခါတေ သိက္ခာပဒေယေဝ သိက္ခတိ၊ သိက္ခာယပိ သိက္ခတိ၊ ‘‘ဧတံ သာဇီဝံ နာမာ’’တိ ဣမဿ ပန အနန္တရဿ ပဒဿ ဝသေန ‘‘တသ္မိံ သိက္ခတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စာပိ တံ ဧဝံ ဝုတ္တံ၊ အထ ခေါ အယမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော – တဿာ စ သိက္ခာယ သိက္ခံ ပရိပူရေန္တော သိက္ခတိ၊ တသ္မိဉ္စ သိက္ခာပဒေ အဝီတိက္ကမန္တော သိက္ခတီတိ။ တေန ဝုစ္စတိ သာဇီဝသမာပန္နောတိ ဣဒမ္ပိ အနန္တရဿ သာဇီဝပဒဿေဝ ဝသေန ဝုတ္တံ။ ယသ္မာ ပန သော သိက္ခမ္ပိ သမာပန္နော၊ တသ္မာ သိက္ခာသမာပန္နောတိပိ အတ္ထတော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဧဝဉှိ သတိ ‘‘သိက္ခာသာဇီဝသမာပန္နော’’တိ ဧတဿ ပဒဿ ပဒဘာဇနမ္ပိ ပရိပုဏ္ဏံ ဟောတိ။

သိက္ခာသာဇီဝပဒဘာဇနီယံ နိဋ္ဌိတံ။

သိက္ခာပစ္စက္ခာနဝိဘင်္ဂဝဏ္ဏနာ

သိက္ခံအပ္ပစ္စက္ခာယ ဒုဗ္ဗလျံ အနာဝိကတွာတိ သိက္ခဉ္စ အပ္ပဋိက္ခိပိတွာ ဒုဗ္ဗလဘာဝဉ္စ အပ္ပကာသေတွာ။ ယသ္မာ စ ဒုဗ္ဗလျေ အာဝိကတေပိ သိက္ခာ အပ္ပစ္စက္ခာတာဝ ဟောတိ၊ သိက္ခာယ ပန ပစ္စက္ခာတာယ ဒုဗ္ဗလျံ အာဝိကတမေဝ ဟောတိ။ တသ္မာ ‘‘ဒုဗ္ဗလျံ အနာဝိကတွာ’’တိ ဣမိနာ ပဒေန န ကောစိ ဝိသေသတ္ထော လဗ္ဘတိ။ ယထာ ပန ‘‘ဒိရတ္တတိရတ္တံ သဟသေယျံ ကပ္ပေယျာ’’တိ ဝုတ္တေ ဒိရတ္တဝစနေန န ကောစိ ဝိသေသတ္ထော လဗ္ဘတိ၊ ကေဝလံ လောကဝေါဟာရဝသေန ဗျဉ္ဇနသိလိဋ္ဌတာယ မုခါရူဠှတာယ ဧတံ ဝုတ္တံ။ ဧဝမိဒမ္ပိ ဝေါဟာရဝသေန ဗျဉ္ဇနသိလိဋ္ဌတာယ မုခါရူဠှတာယ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ယသ္မာ ဝါ ဘဂဝါ သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ ဓမ္မံ ဒေသေတိ၊ တသ္မာ ‘‘သိက္ခံ အပ္ပစ္စက္ခာယာ’’တိ ဣမိနာ အတ္ထံ သမ္ပာဒေတွာ ‘‘ဒုဗ္ဗလျံ အနာဝိကတွာ’’တိ ဣမိနာ ဗျဉ္ဇနံ သမ္ပာဒေတိ။ ပရိဝါရကပဒဝိရဟိတဉှိ ဧကမေဝ အတ္ထပဒံ ဝုစ္စမာနံ ပရိဝါရဝိရဟိတော ရာဇာ ဝိယ၊ ဝတ္ထာလင်္ကာရဝိရဟိတော ဝိယ စ ပုရိသော န သောဘတိ၊ ပရိဝါရကေန ပန အတ္ထာနုလောမေန သဟာယပဒေန သဒ္ဓိံ တံ သောဘတီတိ။

ယသ္မာ ဝါ သိက္ခာပစ္စက္ခာနဿ ဧကစ္စံ ဒုဗ္ဗလျာဝိကမ္မံ အတ္ထော ဟောတိ၊ တသ္မာ တံ သန္ဓာယ ‘‘သိက္ခံ အပ္ပစ္စက္ခာယာ’’တိပဒဿ အတ္ထံ ဝိဝရန္တော ‘‘ဒုဗ္ဗလျံ အနာဝိကတွာ’’တိ အာဟ။

တတ္ထ သိယာ ယသ္မာ န သဗ္ဗံ ဒုဗ္ဗလျာဝိကမ္မံ သိက္ခာပစ္စက္ခာနံ၊ တသ္မာ ‘‘ဒုဗ္ဗလျံ အနာဝိကတွာ’’တိ ပဌမံ ဝတွာ တဿ အတ္ထနိယမနတ္ထံ ‘‘သိက္ခံ အပ္ပစ္စက္ခာယာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗန္တိ၊ တဉ္စ န၊ ကသ္မာ? အတ္ထာနုက္ကမာဘာဝတော။ ‘‘သိက္ခာသာဇီဝသမာပန္နော’’တိ ဟိ ဝုတ္တတ္တာ ယံ သိက္ခံ သမာပန္နော၊ တံ အပ္ပစ္စက္ခာယာတိ ဝုစ္စမာနော အနုက္ကမေနေဝ အတ္ထော ဝုတ္တော ဟောတိ၊ န အညထာ။ တသ္မာ ဣဒမေဝ ပဌမံ ဝုတ္တန္တိ။

အပိစ အနုပဋိပါဋိယာပိ ဧတ္ထ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ကထံ? ‘‘သိက္ခာသာဇီဝသမာပန္နော’’တိ ဧတ္ထ ယံ သိက္ခံ သမာပန္နော တံ အပ္ပစ္စက္ခာယ ယဉ္စ သာဇီဝံ သမာပန္နော တတ္ထ ဒုဗ္ဗလျံ အနာဝိကတွာတိ။

ဣဒါနိ သိက္ခာပစ္စက္ခာနဒုဗ္ဗလျာဝိကမ္မာနံ ဝိသေသာဝိသေသံ သိက္ခာပစ္စက္ခာနလက္ခဏဉ္စ ဒဿေန္တော ‘‘အတ္ထိ ဘိက္ခဝေ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အတ္ထိ ဘိက္ခဝေတိအာဒီနိ ဒွေ မာတိကာပဒါနိ၊ တာနိ ဝိဘဇန္တော ‘‘ကထဉ္စ ဘိက္ခဝေ’’တိအာဒိမာဟ။ တတြာယံ အနုတ္တာနပဒဝဏ္ဏနာ – ကထန္တိ ကေန အာကာရေန။ ဒုဗ္ဗလျာဝိကမ္မဉ္စာတိ ဒုဗ္ဗလျဿ အာဝိကမ္မဉ္စ။ ဣဓာတိ ဣမသ္မိံ သာသနေ။ ဥက္ကဏ္ဌိတောတိ အနဘိရတိယာ ဣမသ္မိံ သာသနေ ကိစ္ဆဇီဝိကပ္ပတ္တော။ အထ ဝါ အဇ္ဇ ယာမိ၊ သွေ ယာမိ၊ ဣတော ယာမိ၊ ဧတ္ထ ယာမီတိ ဥဒ္ဓံ ကဏ္ဌံ ကတွာ ဝိဟရမာနော၊ ဝိက္ခိတ္တော အနေကဂ္ဂေါတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အနဘိရတောတိ သာသနေ အဘိရတိဝိရဟိတော။

သာမညာ စဝိတုကာမောတိ သမဏဘာဝတော အပဂန္တုကာမော။ ဘိက္ခုဘာဝန္တိ ဘိက္ခုဘာဝေန။ ကရဏတ္ထေ ဥပယောဂဝစနံ။ ‘‘ကဏ္ဌေ အာသတ္တေန အဋ္ဋီယေယျာ’’တိအာဒီသု (ပါရာ။ ၁၆၂) ပန ယထာလက္ခဏံ ကရဏဝစနေနေဝ ဝုတ္တံ။ အဋ္ဋီယမာနောတိ အဋ္ဋံ ပီဠိတံ ဒုက္ခိတံ ဝိယ အတ္တာနံ အာစရမာနော၊ တေန ဝါ ဘိက္ခုဘာဝေန အဋ္ဋော ကရိယမာနော ပီဠိယမာနောတိ အတ္ထော။ ဟရာယမာနောတိ လဇ္ဇမာနော။ ဇိဂုစ္ဆမာနောတိ အသုစိံ ဝိယ တံ ဇိဂုစ္ဆန္တော။ ဂိဟိဘာဝံ ပတ္ထယမာနောတိအာဒီနိ ဥတ္တာနတ္ထာနိယေဝ။ ယံနူနာဟံ ဗုဒ္ဓံ ပစ္စက္ခေယျန္တိ ဧတ္ထ ယံနူနာတိ ပရိဝိတက္ကဒဿနေ နိပါတော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ‘‘သစာဟံ ဗုဒ္ဓံ ပစ္စက္ခေယျံ၊ သာဓု ဝတ မေ သိယာ’’တိ။ ဝဒတိ ဝိညာပေတီတိ ဣမမတ္ထံ ဧတေဟိ ဝါ အညေဟိ ဝါ ဗျဉ္ဇနေဟိ ဝစီဘေဒံ ကတွာ ဝဒတိ စေဝ၊ ယဿ စ ဝဒတိ၊ တံ ဝိညာပေတိ ဇာနာပေတိ။ ဧဝမ္ပီတိ ဥပရိမတ္ထသမ္ပိဏ္ဍနတ္တော ပိကာရော။ ဧဝမ္ပိ ဒုဗ္ဗလျာဝိကမ္မဉ္စေဝ ဟောတိ သိက္ခာ စ အပ္ပစ္စက္ခာတာ၊ အညထာပိ။

ဣဒါနိ တံ အညထာပိ ဒုဗ္ဗလျာဝိကမ္မံ သိက္ခာယ စ အပ္ပစ္စက္ခာနံ ဒဿေန္တော ‘‘အထ ဝါ ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ တံ သဗ္ဗံ အတ္ထတော ဥတ္တာနမေဝ။ ပဒတော ပနေတ္ထ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ ‘‘ဗုဒ္ဓံ ပစ္စက္ခေယျံ၊ ဓမ္မံ၊ သင်္ဃံ၊ သိက္ခံ၊ ဝိနယံ၊ ပါတိမောက္ခံ၊ ဥဒ္ဒေသံ၊ ဥပဇ္ဈာယံ၊ အာစရိယံ၊ သဒ္ဓိဝိဟာရိကံ၊ အန္တေဝါသိကံ၊ သမာနုပဇ္ဈာယကံ၊ သမာနာစရိယကံ၊ သဗြဟ္မစာရိံ ပစ္စက္ခေယျ’’န္တိ ဣမာနိ စုဒ္ဒသ ပဒါနိ ပစ္စက္ခာနာကာရေန ဝုတ္တာနိ။

ဂိဟီ အဿန္တိအာဒီနိ ‘‘ဂိဟီ၊ ဥပါသကော၊ အာရာမိကော၊ သာမဏေရော၊ တိတ္ထိယော၊ တိတ္ထိယသာဝကော၊ အဿမဏော၊ အသကျပုတ္တိယော အဿ’’န္တိ ဣမာနိ အဋ္ဌ ပဒါနိ ‘‘အဿ’’န္တိ ဣမိနာ ဘာဝဝိကပ္ပာကာရေန ဝုတ္တာနိ။ ဧဝံ ‘‘ယံနူနာဟ’’န္တိ ဣမိနာ ပဋိသံယုတ္တာနိ ဒွါဝီသတိ ပဒါနိ။

၄၆။ ယထာ စ ဧတာနိ၊ ဧဝံ ‘‘ယဒိ ပနာဟံ၊ အပါဟံ၊ ဟန္ဒာဟံ၊ ဟောတိ မေ’’တိ ဣမေသု ဧကမေကေန ပဋိသံယုတ္တာနိ ဒွါဝီသတီတိ သဗ္ဗာနေဝ သတဉ္စ ဒသ စ ပဒါနိ ဟောန္တိ။

၄၇။ တတော ပရံ သရိတဗ္ဗဝတ္ထုဒဿနနယေန ပဝတ္တာနိ ‘‘မာတရံ သရာမီ’’တိအာဒီနိ သတ္တရသ ပဒါနိ။ တတ္ထ ခေတ္တန္တိ သာလိခေတ္တာဒိံ။ ဝတ္ထုန္တိ တိဏပဏ္ဏသာကဖလာဖလသမုဋ္ဌာနဋ္ဌာနံ။ သိပ္ပန္တိ ကုမ္ဘကာရပေသကာရသိပ္ပာဒိကံ။

၄၈။ တတော ပရံ သကိဉ္စနသပလိဗောဓဘာဝဒဿနဝသေန ပဝတ္တာနိ ‘‘မာတာ မေ အတ္ထိ၊ သာ မယာ ပေါသေတဗ္ဗာ’’တိအာဒီနိ နဝ ပဒါနိ။

၄၉။ တတော ပရံ သနိဿယသပ္ပတိဋ္ဌဘာဝဒဿနဝသေန ပဝတ္တာနိ ‘‘မာတာ မေ အတ္ထိ၊ သာ မံ ပေါသေဿတီ’’တိအာဒီနိ သောဠသ ပဒါနိ။

၅၀။ တတော ပရံ ဧကဘတ္တဧကသေယျဗြဟ္မစရိယာနံ ဒုက္ကရဘာဝဒဿနဝသေန ပဝတ္တာနိ ‘‘ဒုက္ကရ’’န္တိအာဒီနိ အဋ္ဌ ပဒါနိ။

တတ္ထ ဒုက္ကရန္တိ ဧကဘတ္တာဒီနံ ကရဏေ ဒုက္ကရတံ ဒဿေတိ။ န သုကရန္တိ သုကရဘာဝံ ပဋိက္ခိပတိ။ ဧဝံ ဒုစ္စရံ န သုစရန္တိ ဧတ္ထ။ န ဥဿဟာမီတိ တတ္ထ ဥဿာဟာဘာဝံ အသက္ကုဏေယျတံ ဒဿေတိ။ န ဝိသဟာမီတိ အသယှတံ ဒဿေတိ။ န ရမာမီတိ ရတိယာ အဘာဝံ ဒဿေတိ။ နာဘိရမာမီတိ အဘိရတိယာ အဘာဝံ ဒဿေတိ။ ဧဝံ ဣမာနိ စ ပညာသ၊ ပုရိမာနိ စ ဒသုတ္တရသတန္တိ သဋ္ဌိသတံ ပဒါနိ ဒုဗ္ဗလျာဝိကမ္မဝါရေ ဝုတ္တာနီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။

၅၁။ သိက္ခာပစ္စက္ခာနဝါရေပိ ‘‘ကထဉ္စ ဘိက္ခဝေ’’တိ အာဒိ သဗ္ဗံ အတ္ထတော ဥတ္တာနမေဝ။ ပဒတော ပနေတ္ထာပိ ‘‘ဗုဒ္ဓံ ပစ္စက္ခာမိ၊ ဓမ္မံ၊ သင်္ဃံ၊ သိက္ခံ၊ ဝိနယံ၊ ပါတိမောက္ခံ၊ ဥဒ္ဒေသံ၊ ဥပဇ္ဈာယံ၊ အာစရိယံ၊ သဒ္ဓိဝိဟာရိကံ၊ အန္တေဝါသိကံ၊ သမာနုပဇ္ဈာယကံ၊ သမာနာစရိယကံ၊ သဗြဟ္မစာရိံ ပစ္စက္ခာမီ’’တိ ဣမာနိ စုဒ္ဒသ ပဒါနိ သိက္ခာပစ္စက္ခာနဝစနသမ္ဗန္ဓေန ပဝတ္တာနိ။ သဗ္ဗပဒေသု စ ‘‘ဝဒတိ ဝိညာပေတီ’’တိ ဝစနဿ အယမတ္ထော – ဝစီဘေဒံ ကတွာ ဝဒတိ၊ ယဿ စ ဝဒတိ တံ တေနေဝ ဝစီဘေဒေန ‘‘အယံ သာသနံ ဇဟိတုကာမော သာသနတော မုစ္စိတုကာမော ဘိက္ခုဘာဝံ စဇိတုကာမော ဣမံ ဝါကျဘေဒံ ကရောတီ’’တိ ဝိညာပေတိ သာဝေတိ ဇာနာပေတိ။

သစေ ပနာယံ ‘‘ဗုဒ္ဓံ ပစ္စက္ခာမီ’’တိ ဝတ္တုကာမော ပဒပစ္စာဘဋ္ဌံ ကတွာ ‘‘ပစ္စက္ခာမိ ဗုဒ္ဓ’’န္တိ ဝါ ဝဒေယျ။ မိလက္ခဘာသာသု ဝါ အညတရဘာသာယ တမတ္ထံ ဝဒေယျ။ ‘‘ဗုဒ္ဓံ ပစ္စက္ခာမီ’’တိ ဝတ္တုကာမော ဥပ္ပဋိပါဋိယာ ‘‘ဓမ္မံ ပစ္စက္ခာမီ’’တိ ဝါ ‘‘သဗြဟ္မစာရိံ ပစ္စက္ခာမီ’’တိ ဝါ ဝဒေယျ၊ သေယျထာပိ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မဝိဘင်္ဂေ ‘‘ပဌမံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇာမီ’’တိ ဝတ္တုကာမော ‘‘ဒုတိယံ ဈာန’’န္တိ ဝဒတိ၊ သစေ ယဿ ဝဒတိ သော ‘‘အယံ ဘိက္ခုဘာဝံ စဇိတုကာမော ဧတမတ္ထံ ဝဒတီ’’တိ ဧတ္တကမတ္တမ္ပိ ဇာနာတိ၊ ဝိရဒ္ဓံ နာမ နတ္ထိ၊ ခေတ္တမေဝ ဩတိဏ္ဏံ၊ ပစ္စက္ခာတာဝ ဟောတိ သိက္ခာ။ သက္ကတ္တာ ဝါ ဗြဟ္မတ္တာ ဝါ စုတသတ္တော ဝိယ စုတောဝ ဟောတိ သာသနာ။

သစေ ပန ‘‘ဗုဒ္ဓံ ပစ္စက္ခိ’’န္တိ ဝါ၊ ‘‘ဗုဒ္ဓံ ပစ္စက္ခိဿာမီ’’တိ ဝါ၊ ‘‘ဗုဒ္ဓံ ပစ္စက္ခေယျ’’န္တိ ဝါတိ အတီတာနာဂတပရိကပ္ပဝစနေဟိ ဝဒတိ၊ ဒူတံ ဝါ ပဟိဏာတိ၊ သာသနံ ဝါ ပေသေတိ၊ အက္ခရံ ဝါ ဆိန္ဒတိ၊ ဟတ္ထမုဒ္ဒါယ ဝါ တမတ္ထံ အာရောစေတိ၊ အပ္ပစ္စက္ခာတာ ဟောတိ သိက္ခာ။ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မာရောစနံ ပန ဟတ္ထမုဒ္ဒါယပိ သီသံ ဧတိ။ သိက္ခာပစ္စက္ခာနံ မနုဿဇာတိကသတ္တဿ သန္တိကေ စိတ္တသမ္ပယုတ္တံ ဝစီဘေဒံ ကရောန္တဿေဝ သီသံ ဧတိ။ ဝစီဘေဒံ ကတွာ ဝိညာပေန္တောပိ စ ယဒိ ‘‘အယမေဝ ဇာနာတူ’’တိ ဧကံ နိယမေတွာ အာရောစေတိ၊ တဉ္စ သောယေဝ ဇာနာတိ၊ ပစ္စက္ခာတာ ဟောတိ သိက္ခာ။ အထ သော န ဇာနာတိ၊ အညော သမီပေ ဌိတော ဇာနာတိ၊ အပ္ပစ္စက္ခာတာ ဟောတိ သိက္ခာ။ အထ ဒွိန္နံ ဌိတဋ္ဌာနေ ဒွိန္နမ္ပိ နိယမေတွာ ‘‘ဧတေသံ အာရောစေမီ’’တိ ဝဒတိ၊ တေသု ဧကသ္မိံ ဇာနန္တေပိ ဒွီသု ဇာနန္တေသုပိ ပစ္စက္ခာတာဝ ဟောတိ သိက္ခာ။ ဧဝံ သမ္ဗဟုလေသုပိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

သစေ ပန အနဘိရတိယာ ပီဠိတော သဘာဂေ ဘိက္ခူ ပရိသင်္ကမာနော ‘‘ယော ကောစိ ဇာနာတူ’’တိ ဥစ္စသဒ္ဒံ ကရောန္တော ‘‘ဗုဒ္ဓံ ပစ္စက္ခာမီ’’တိ ဝဒတိ၊ တဉ္စ အဝိဒူရေ ဌိတော နဝကမ္မိကော ဝါ အညော ဝါ သမယညူ ပုရိသော သုတွာ ‘‘ဥက္ကဏ္ဌိတော အယံ သမဏော ဂိဟိဘာဝံ ပတ္ထေတိ၊ သာသနတော စုတော’’တိ ဇာနာတိ၊ ပစ္စက္ခာတာဝ ဟောတိ သိက္ခာ။ တင်္ခဏညေဝ ပန အပုဗ္ဗံ အစရိမံ ဒုဇ္ဇာနံ၊ သစေ အာဝဇ္ဇနသမယေ ဇာနာတိ၊ ယထာ ပကတိယာ လောကေ မနုဿာ ဝစနံ သုတွာ ဇာနန္တိ၊ ပစ္စက္ခာတာ ဟောတိ သိက္ခာ။ အထ အပရဘာဂေ ‘‘ကိံ ဣမိနာ ဝုတ္တ’’န္တိ ကင်္ခန္တော စိရေန ဇာနာတိ၊ အပ္ပစ္စက္ခာတာ ဟောတိ သိက္ခာ။ ဣဒဉှိ သိက္ခာပစ္စက္ခာနဉ္စ ဥပရိ အဘူတာရောစနဒုဋ္ဌုလ္လဝါစာ-အတ္တကာမဒုဋ္ဌဒေါသဘူတာ-ရောစနသိက္ခာပဒါနိ စ ဧကပရိစ္ဆေဒါနိ။ အာဝဇ္ဇနသမယေ ဉာတေ ဧဝ သီသံ ဧန္တိ၊ ‘‘ကိံ အယံ ဘဏတီ’’တိ ကင်္ခတာ စိရေန ဉာတေ သီသံ န ဧန္တိ။ ယထာ စာယံ ‘‘ဗုဒ္ဓံ ပစ္စက္ခာမီ’’တိ ပဒေ ဝိနိစ္ဆယေ ဝုတ္တော၊ ဧဝံ သဗ္ဗပဒေသု ဝေဒိတဗ္ဗော။

ယသ္မာ စ ယဒါ သိက္ခာ ပစ္စက္ခာတာ ဟောတိ၊ တဒါ ‘‘ယံနူနာဟံ ဗုဒ္ဓံ ပစ္စက္ခေယျ’’န္တိအာဒီနိ အဝဒတာပိ ဒုဗ္ဗလျံ အာဝိကတမေဝ ဟောတိ၊ တသ္မာ သဗ္ဗေသံ ပဒါနံ အဝသာနေ ဝုတ္တံ – ‘‘ဧဝမ္ပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုဗ္ဗလျာဝိကမ္မဉ္စေဝ ဟောတိ သိက္ခာ စ ပစ္စက္ခာတာ’’တိ။

တတော ပရံ ဂိဟီတိ မံ ဓာရေဟီတိ ဧတ္ထ သစေပိ ‘‘ဂိဟီ ဘဝိဿာမီ’’တိ ဝါ ‘‘ဂိဟီ ဟောမီ’’တိ ဝါ ‘‘ဂိဟီ ဇာတောမှီ’’တိ ဝါ ‘‘ဂိဟိမှီ’’တိ ဝါ ဝဒတိ၊ အပ္ပစ္စက္ခာတာ ဟောတိ သိက္ခာ။ သစေ ပန ‘‘အဇ္ဇ ပဋ္ဌာယ ဂိဟီတိ မံ ဓာရေဟီ’’တိ ဝါ ‘‘ဇာနာဟီ’’တိ ဝါ ‘‘သဉ္ဇာနာဟီ’’တိ ဝါ ‘‘မနသိ ကရောဟီ’’တိ ဝါ ဝဒတိ၊ အရိယကေန ဝါ ဝဒတိ မိလက္ခကေန ဝါ၊ ဧဝမေတသ္မိံ အတ္ထေ ဝုတ္တေ ယဿ ဝဒတိ၊ သစေ သော ဇာနာတိ၊ ပစ္စက္ခာတာ ဟောတိ သိက္ခာ။ ဧသ နယော သေသေသုပိ ‘‘ဥပါသကော’’တိအာဒီသု သတ္တသု ပဒေသု။ ဧဝံ ဣမာနိ စ အဋ္ဌ၊ ပုရိမာနိ စ စုဒ္ဒသာတိ ဒွါဝီသတိ ပဒါနိ ဟောန္တိ။

၅၂။ ဣတော ပရံ ပုရိမာနေဝ စုဒ္ဒသ ပဒါနိ ‘‘အလံ မေ၊ ကိန္နု မေ၊ န မမတ္ထော၊ သုမုတ္တာဟ’’န္တိ ဣမေဟိ စတူဟိ ယောဇေတွာ ဝုတ္တာနိ ဆပ္ပညာသ ဟောန္တိ။ တတ္ထ အလန္တိ ဟောတု၊ ပရိယတ္တန္တိ အတ္ထော။ ကိံနု မေတိ ကိံ မယှံ ကိစ္စံ၊ ကိံ ကရဏီယံ၊ ကိံ သာဓေတဗ္ဗန္တိ အတ္ထော။ န မမတ္ထောတိ နတ္ထိ မမ အတ္ထော။ သုမုတ္တာဟန္တိ သုမုတ္တော အဟံ။ သေသမေတ္ထ ဝုတ္တနယမေဝ။ ဧဝံ ဣမာနိ စ ဆပ္ပညာသ ပုရိမာနိ စ ဒွါဝီသတီတိ အဋ္ဌသတ္တတိ ပဒါနိ သရူပေနေဝ ဝုတ္တာနိ။

၅၃။ ယသ္မာ ပန တေသံ ဝေဝစနေဟိပိ သိက္ခာပစ္စက္ခာနံ ဟောတိ၊ တသ္မာ ‘‘ယာနိ ဝါ ပနညာနိပီ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ယာနိ ဝါ ပနညာနိပီတိ ပါဠိယံ ‘‘ဗုဒ္ဓ’’န္တိအာဒီနိ အာဂတပဒါနိ ဌပေတွာ ယာနိ အညာနိ အတ္ထိ။ ဗုဒ္ဓဝေဝစနာနိ ဝါတိ ဗုဒ္ဓဿ ဝါ ပရိယာယနာမာနိ…ပေ… အသကျပုတ္တိယဿ ဝါ။ တတ္ထ ဝဏ္ဏပဋ္ဌာနေ အာဂတံ နာမသဟဿံ ဥပါလိဂါထာသု (မ။ နိ။ ၂။၇၆) နာမသတံ အညာနိ စ ဂုဏတော လဗ္ဘမာနာနိ နာမာနိ ‘‘ဗုဒ္ဓဝေဝစနာနီ’’တိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ သဗ္ဗာနိပိ ဓမ္မဿ နာမာနိ ဓမ္မဝေဝစနာနီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။

အယံ ပနေတ္ထ ယောဇနာ – ဗုဒ္ဓံ ပစ္စက္ခာမီတိ န ဝေဝဝစနေန ပစ္စက္ခာနံ ယထာရုတမေဝ။ ‘‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ ပစ္စက္ခာမိ၊ အနန္တဗုဒ္ဓိံ၊ အနောမဗုဒ္ဓိံ၊ ဗောဓိပညာဏံ၊ ဓီရံ၊ ဝိဂတမောဟံ၊ ပဘိန္နခီလံ၊ ဝိဇိတဝိဇယံ ပစ္စက္ခာမီ’’တိ ဧဝမာဒိဗုဒ္ဓဝေဝစနေန သိက္ခာပစ္စက္ခာနံ။

ဓမ္မံ ပစ္စက္ခာမီတိ န ဝေဝစနေန ပစ္စက္ခာနံ၊ ယထာရုတမေဝ။ ‘‘သွာက္ခာတံ ဓမ္မံ ပစ္စက္ခာမိ၊ သန္ဒိဋ္ဌိကံ၊ အကာလိကံ၊ ဧဟိပဿိကံ၊ ဩပနေယျိကံ၊ ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗံ ဝိညူဟိ ဓမ္မံ ပစ္စက္ခာမိ။ အသင်္ခတံ ဓမ္မံ ပစ္စက္ခာမိ၊ ဝိရာဂံ၊ နိရောဓံ၊ အမတံ ဓမ္မံ ပစ္စက္ခာမိ၊ ဒီဃနိကာယံ ပစ္စက္ခာမိ၊ ဗြဟ္မဇာလံ မဇ္ဈိမနိကာယံ၊ မူလပရိယာယံ၊ သံယုတ္တနိကာယံ၊ ဩဃတရဏံ၊ အင်္ဂုတ္တရနိကာယံ၊ စိတ္တပရိယာဒါနံ၊ ခုဒ္ဒကနိကာယံ၊ ဇာတကံ၊ အဘိဓမ္မံ၊ ကုသလံ ဓမ္မံ၊ အကုသလံ ဓမ္မံ၊ အဗျာကတံ ဓမ္မံ၊ သတိပဋ္ဌာနံ၊ သမ္မပ္ပဓာနံ၊ ဣဒ္ဓိပါဒံ၊ ဣန္ဒြိယံ၊ ဗလံ၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂံ၊ မဂ္ဂံ၊ ဖလံ၊ နိဗ္ဗာနံ ပစ္စက္ခာမီ’’တိ စတုရာသီတိဓမ္မက္ခန္ဓသဟဿေသု ဧကဓမ္မက္ခန္ဓဿပိ နာမံ ဓမ္မဝေဝစနမေဝ။ ဧဝံ ဓမ္မဝေဝစနေန သိက္ခာပစ္စက္ခာနံ ဟောတိ။

သင်္ဃံ ပစ္စက္ခာမီတိ န ဝေဝစနေန ပစ္စက္ခာနံ။ ‘‘သုပ္ပဋိပန္နံ သင်္ဃံ ပစ္စက္ခာမိ၊ ဥဇုပ္ပဋိပန္နံ၊ ဉာယပ္ပဋိပန္နံ၊ သာမီစိပ္ပဋိပန္နံ သင်္ဃံ၊ စတုပုရိသယုဂံ သင်္ဃံ၊ အဋ္ဌပုရိသပုဂ္ဂလံ သင်္ဃံ၊ အာဟုနေယျံ သင်္ဃံ၊ ပါဟုနေယျံ၊ ဒက္ခိဏေယျံ၊ အဉ္ဇလိကရဏီယံ၊ အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ သင်္ဃံ ပစ္စက္ခာမီ’’တိ ဧဝံ သင်္ဃဝေဝစနေန သိက္ခာပစ္စက္ခာနံ ဟောတိ။

သိက္ခံ ပစ္စက္ခာမီတိ န ဝေဝစနေန ပစ္စက္ခာနံ။ ‘‘ဘိက္ခုသိက္ခံ ပစ္စက္ခာမိ၊ ဘိက္ခုနီသိက္ခံ၊ အဓိသီလသိက္ခံ၊ အဓိစိတ္တသိက္ခံ၊ အဓိပညာသိက္ခံ ပစ္စက္ခာမီ’’တိ ဧဝံ သိက္ခာဝေဝစနေန သိက္ခာပစ္စက္ခာနံ ဟောတိ။

ဝိနယံ ပစ္စက္ခာမီတိ န ဝေဝစနေန ပစ္စက္ခာနံ။ ‘‘ဘိက္ခုဝိနယံ ပစ္စက္ခာမိ၊ ဘိက္ခုနီဝိနယံ၊ ပဌမံ ပါရာဇိကံ၊ ဒုတိယံ တတိယံ စတုတ္ထံ ပါရာဇိကံ၊ သင်္ဃာဒိသေသံ၊ ထုလ္လစ္စယံ၊ ပါစိတ္တိယံ၊ ပါဋိဒေသနီယံ၊ ဒုက္ကဋံ၊ ဒုဗ္ဘာသိတံ ပစ္စက္ခာမီ’’တိ ဧဝမာဒိဝိနယဝေဝစနေန သိက္ခာပစ္စက္ခာနံ ဟောတိ။

ပါတိမောက္ခံ ပစ္စက္ခာမီတိ န ဝေဝစနေန ပစ္စက္ခာနံ။ ‘‘ဘိက္ခုပါတိမောက္ခံ ဘိက္ခုနီပါတိမောက္ခံ ပစ္စက္ခာမီ’’တိ ဧဝံ ပါတိမောက္ခဝေဝစနေန သိက္ခာပစ္စက္ခာနံ ဟောတိ။

ဥဒ္ဒေသံ ပစ္စက္ခာမီတိ န ဝေဝစနေန ပစ္စက္ခာနံ။ ‘‘ဘိက္ခုပါတိမောက္ခုဒ္ဒေသံ၊ ဘိက္ခုနီပါတိမောက္ခုဒ္ဒေသံ ၊ ပဌမံ ပါတိမောက္ခုဒ္ဒေသံ၊ ဒုတိယံ တတိယံ စတုတ္ထံ ပဉ္စမံ ပါတိမောက္ခုဒ္ဒေသံ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓုဒ္ဒေသံ၊ အနန္တဗုဒ္ဓိဥဒ္ဒေသံ၊ အနောမဗုဒ္ဓိဥဒ္ဒေသံ၊ ဗောဓိပညာဏုဒ္ဒေသံ၊ ဓီရုဒ္ဒေသံ၊ ဝိဂတမောဟုဒ္ဒေသံ၊ ပဘိန္နခီလုဒ္ဒေသံ၊ ဝိဇိတဝိဇယုဒ္ဒေသံ ပစ္စက္ခာမီ’’တိ ဧဝမာဒိဥဒ္ဒေသဝေဝစနေန သိက္ခာပစ္စက္ခာနံ ဟောတိ။

ဥပဇ္ဈာယံ ပစ္စက္ခာမီတိ န ဝေဝစနေန ပစ္စက္ခာနံ။ ‘‘ယော မံ ပဗ္ဗာဇေသိ၊ ယော မံ ဥပသမ္ပာဒေသိ၊ ယဿ မူလေနာဟံ ပဗ္ဗဇိတော၊ ယဿ မူလေနာဟံ ဥပသမ္ပန္နော၊ ယဿမူလိကာ မယှံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ၊ ယဿမူလိကာ မယှံ ဥပသမ္ပဒါ တာဟံ ပစ္စက္ခာမီ’’တိ ဧဝံ ဥပဇ္ဈာယဝေဝစနေန သိက္ခာပစ္စက္ခာနံ ဟောတိ။

အာစရိယံ ပစ္စက္ခာမီတိ န ဝေဝစနေန ပစ္စက္ခာနံ။ ‘‘ယော မံ ပဗ္ဗာဇေသိ၊ ယော မံ အနုဿာဝေသိ၊ ယာဟံ နိဿာယ ဝသာမိ၊ ယာဟံ ဥဒ္ဒိသာပေမိ၊ ယာဟံ ပရိပုစ္ဆာမိ၊ ယော မံ ဥဒ္ဒိသတိ၊ ယော မံ ပရိပုစ္ဆာပေတိ တာဟံ ပစ္စက္ခာမီ’’တိ ဧဝံ အာစရိယဝေဝစနေန သိက္ခာပစ္စက္ခာနံ ဟောတိ။

သဒ္ဓိဝိဟာရိကံ ပစ္စက္ခာမီတိ န ဝေဝစနေန ပစ္စက္ခာနံ။ ‘‘ယာဟံ ပဗ္ဗာဇေသိံ၊ ယာဟံ ဥပသမ္ပာဒေသိံ၊ မယှံ မူလေန ယော ပဗ္ဗဇိတော၊ မယှံ မူလေန ယော ဥပသမ္ပန္နော၊ မယှံမူလိကာ ယဿ ပဗ္ဗဇ္ဇာ၊ မယှံ မူလိကာ ယဿ ဥပသမ္ပဒါ တာဟံ ပစ္စက္ခာမီ’’တိ ဧဝံ သဒ္ဓိဝိဟာရိကဝေဝစနေန သိက္ခာပစ္စက္ခာနံ ဟောတိ။

အန္တေဝါသိကံပစ္စက္ခာမီတိ န ဝေဝစနေန ပစ္စက္ခာနံ။ ‘‘ယာဟံ ပဗ္ဗာဇေသိံ၊ ယာဟံ အနုဿာဝေသိံ၊ ယော မံ နိဿာယ ဝသတိ၊ ယော မံ ဥဒ္ဒိသာပေတိ၊ ယော မံ ပရိပုစ္ဆတိ၊ ယဿာဟံ ဥဒ္ဒိသာမိ၊ ယာဟံ ပရိပုစ္ဆာပေမိ တံ ပစ္စက္ခာမီ’’တိ ဧဝံ အန္တေဝါသိကဝေဝစနေန သိက္ခာပစ္စက္ခာနံ ဟောတိ။

သမာနုပဇ္ဈာယကံ ပစ္စက္ခာမီတိ န ဝေဝစနေန ပစ္စက္ခာနံ။ ‘‘မယှံ ဥပဇ္ဈာယော ယံ ပဗ္ဗာဇေသိ၊ ယံ ဥပသမ္ပာဒေသိ၊ ယော တဿ မူလေန ပဗ္ဗဇိတော၊ ယော တဿ မူလေန ဥပသမ္ပန္နော၊ ယဿ တမ္မူလိကာ ပဗ္ဗဇ္ဇာ၊ ယဿ တမ္မူလိကာ ဥပသမ္ပဒါ တံ ပစ္စက္ခာမီ’’တိ ဧဝံ သမာနုပဇ္ဈာယကဝေဝစနေန သိက္ခာပစ္စက္ခာနံ ဟောတိ။

သမာနာစရိယကံပစ္စက္ခာမီတိ န ဝေဝစနေန ပစ္စက္ခာနံ။ ‘‘မယှံ အာစရိယော ယံ ပဗ္ဗာဇေသိ၊ ယံ အနုဿာဝေသိ၊ ယော တံ နိဿာယ ဝသတိ၊ ယော တံ ဥဒ္ဒိသာပေတိ ပရိပုစ္ဆတိ၊ ယဿ မေ အာစရိယော ဥဒ္ဒိသတိ၊ ယံ ပရိပုစ္ဆာပေတိ တံ ပစ္စက္ခာမီ’’တိ ဧဝံ သမာနာစရိယကဝေဝစနေန သိက္ခာပစ္စက္ခာနံ ဟောတိ။

သဗြဟ္မစာရိံ ပစ္စက္ခာမီတိ န ဝေဝစနေန ပစ္စက္ခာနံ။ ‘‘ယေနာဟံ သဒ္ဓိံ အဓိသီလံ သိက္ခာမိ၊ အဓိစိတ္တံ အဓိပညံ သိက္ခာမိ တံ ပစ္စက္ခာမီ’’တိ ဧဝံ သဗြဟ္မစာရိဝေဝစနေန သိက္ခာပစ္စက္ခာနံ ဟောတိ။

ဂိဟီတိ မံ ဓာရေဟီတိ န ဝေဝစနေန ပစ္စက္ခာနံ။ ‘‘အာဂါရိကောတိ မံ ဓာရေဟိ၊ ကဿကော၊ ဝါဏိဇော၊ ဂေါရက္ခော၊ ဩကလ္လကော၊ မောဠိဗဒ္ဓါ၊ ကာမဂုဏိကောတိ မံ ဓာရေဟီ’’တိ ဧဝံ ဂိဟိဝေဝစနေန သိက္ခာပစ္စက္ခာနံ ဟောတိ။

ဥပါသကောတိ မံ ဓာရေဟီတိ န ဝေဝစနေန ပစ္စက္ခာနံ။ ‘‘ဒွေဝါစိကော ဥပါသကောတိ မံ ဓာရေဟိ၊ တေဝါစိကော ဥပါသကော၊ ဗုဒ္ဓံ သရဏဂမနိကော၊ ဓမ္မံ သင်္ဃံ သရဏဂမနိကော၊ ပဉ္စသိက္ခာပဒိကော ဒသသိက္ခာပဒိကော ဥပါသကောတိ မံ ဓာရေဟီ’’တိ ဧဝံ ဥပါသကဝေဝစနေန သိက္ခာပစ္စက္ခာနံ ဟောတိ။

အာရာမိကောတိ မံ ဓာရေဟီတိ န ဝေဝစနေန ပစ္စက္ခာနံ။ ‘‘ကပ္ပိယကာရကောတိ မံ ဓာရေဟိ၊ ဝေယျာဝစ္စကရော၊ အပ္ပဟရိတကာရကော၊ ယာဂုဘာဇကော၊ ဖလဘာဇကော၊ ခဇ္ဇကဘာဇကောတိ မံ ဓာရေဟီ’’တိ ဧဝံ အာရာမိကဝေဝစနေန သိက္ခာပစ္စက္ခာနံ ဟောတိ။

သာမဏေရောတိ မံ ဓာရေဟီတိ န ဝေဝစနေန ပစ္စက္ခာနံ။ ‘‘ကုမာရကောတိ မံ ဓာရေဟိ၊ စေလ္လကော၊ စေဋကော၊ မောဠိဂလ္လော၊ သမဏုဒ္ဒေသော’တိ မံ ဓာရေဟီ’’တိ ဧဝံ သာမဏေရဝေစနေန သိက္ခာပစ္စက္ခာနံ ဟောတိ။

တိတ္ထိယောတိ မံ ဓာရေဟီတိ န ဝေဝစနေန ပစ္စက္ခာနံ။ ‘‘နိဂဏ္ဌောတိ မံ ဓာရေဟိ၊ အာဇီဝကော၊ တာပသော၊ ပရိဗ္ဗာဇကော၊ ပဏ္ဍရင်္ဂေါတိ မံ ဓာရေဟီ’’တိ ဧဝံ တိတ္ထိယဝေဝစနေန သိက္ခာပစ္စက္ခာနံ ဟောတိ။

တိတ္ထိယသာဝကောတိမံ ဓာရေဟီတိ န ဝေဝစနေန ပစ္စက္ခာနံ။ ‘‘နိဂဏ္ဌသာဝကောတိ မံ ဓာရေဟိ’’ အာဇီဝက တာပသ ပရိဗ္ဗာဇက ပဏ္ဍရင်္ဂသာဝကောတိ မံ ဓာရေဟီတိ ဧဝံ တိတ္ထိယသာဝကဝေဝစနေန သိက္ခာပစ္စက္ခာနံ ဟောတိ။

အဿမဏောတိ မံ ဓာရေဟီတိ န ဝေဝစနေန ပစ္စက္ခာနံ။ ‘‘ဒုဿီလောတိ မံ ဓာရေဟိ၊ ပါပဓမ္မော၊ အသုစိသင်္ကဿရသမာစာရော၊ ပဋိစ္ဆန္နကမ္မန္တော၊ အဿမဏော သမဏပဋိညော၊ အဗြဟ္မစာရီ ဗြဟ္မစာရိပဋိညော၊ အန္တောပူတိ၊ အဝဿုတော၊ ကသမ္ဗုဇာတော၊ ကောဏ္ဌော’တိ မံ ဓာရေဟီ’’တိ ဧဝံ အဿမဏဝေဝစနေန သိက္ခာပစ္စက္ခာနံ ဟောတိ။

အသကျပုတ္တိယောတိ မံ ဓာရေဟီတိ န ဝေဝစနေန ပစ္စက္ခာနံ။ ‘‘န သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓပုတ္တောတိ မံ ဓာရေဟိ၊ န အနန္တဗုဒ္ဓိပုတ္တော၊ န အနောမဗုဒ္ဓိပုတ္တော၊ န ဗောဓိပညာဏပုတ္တော၊ န ဓီရပုတ္တော၊ န ဝိဂတမောဟပုတ္တော၊ န ပဘိန္နခီလပုတ္တော ၊ န ဝိဇိတဝိဇယပုတ္တောတိ မံ ဓာရေဟီ’’တိ ဧဝမာဒိအသကျပုတ္တိယဝေဝစနေန သိက္ခာပစ္စက္ခာနံ ဟောတိ။

တေဟိ အာကာရေဟိ တေဟိ လိင်္ဂေဟိ တေဟိ နိမိတ္တေဟီတိ တေဟိ ‘‘ဗုဒ္ဓဝေဝစနာနိ ဝါ’’တိအာဒိနာ နယေန ဝုတ္တေဟိ ဗုဒ္ဓါဒီနံ ဝေဝစနေဟိ။ ဝေဝစနာနိ ဟိ သိက္ခာပစ္စက္ခာနဿ ကာရဏတ္တာ အာကာရာနိ၊ ဗုဒ္ဓါဒီနံ သဏ္ဌာနဒီပနတ္တာ သိက္ခာပစ္စက္ခာနသဏ္ဌာနတ္တာ ဧဝ ဝါ လိင်္ဂါနိ၊ သိက္ခာပစ္စက္ခာနဿ သဉ္ဇာနနဟေတုတော မနုဿာနံ တိလကာဒီနိ ဝိယ နိမိတ္တာနီတိ ဝုစ္စန္တိ။ ဧဝံ ခေါ ဘိက္ခဝေတိ ဣတော ပရံ အညဿ သိက္ခာပစ္စက္ခာနကာရဏဿ အဘာဝတော နိယမေန္တော အာဟ။ အယဉှေတ္ထ အတ္ထော၊ ဧဝမေဝ ဒုဗ္ဗလျာဝိကမ္မဉ္စေဝ ဟောတိ သိက္ခာပစ္စက္ခာနဉ္စ၊ န ဣတော ပရံ ကာရဏမတ္ထီတိ။

၅၄။ ဧဝံ သိက္ခာပစ္စက္ခာနလက္ခဏံ ဒဿေတွာ အပ္ပစ္စက္ခာနေ အသမ္မောဟတ္ထံ တဿေဝ စ သိက္ခာပစ္စက္ခာနလက္ခဏဿ ပုဂ္ဂလာဒိဝသေန ဝိပတ္တိဒဿနတ္ထံ ‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အပ္ပစ္စက္ခာတာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ယေဟိ အာကာရေဟီတိအာဒိ ဝုတ္တနယမေဝ။ ဥမ္မတ္တကောတိ ယက္ခုမ္မတ္တကော ဝါ ပိတ္တုမ္မတ္တကော ဝါ ယော ကောစိ ဝိပရီတသညော၊ သော သစေ ပစ္စက္ခာတိ၊ အပ္ပစ္စက္ခာတာ ဟောတိ သိက္ခာ။ ဥမ္မတ္တကဿာတိ တာဒိသဿေဝ ဥမ္မတ္တကဿ၊ တာဒိသဿ ဟိ သန္တိကေ သစေ ပကတတ္တော သိက္ခံ ပစ္စက္ခာတိ၊ ဥမ္မတ္တကော န ဇာနာတိ၊ အပ္ပစ္စက္ခာတာဝ ဟောတိ သိက္ခာ။ ခိတ္တစိတ္တောတိ ယက္ခုမ္မတ္တကော ဝုစ္စတိ။ ပုရိမပဒေ ပန ဥမ္မတ္တကသာမညေန ဝုတ္တံ ‘‘ယက္ခုမ္မတ္တကော ဝါ ပိတ္တုမ္မတ္တကော ဝါ’’တိ။ ဥဘိန္နမ္ပိ ဝိသေသော အနာပတ္တိဝါရေ အာဝိ ဘဝိဿတိ ။ ဧဝံ ခိတ္တစိတ္တော သိက္ခံ ပစ္စက္ခာတိ၊ အပ္ပစ္စက္ခာတာဝ ဟောတိ။ တဿ သန္တိကေ ပစ္စက္ခာတာပိ တမှိ အဇာနန္တေ အပ္ပစ္စက္ခာတာဝ ဟောတိ။

ဝေဒနာဋ္ဋောတိ ဗလဝတိယာ ဒုက္ခဝေဒနာယ ဖုဋ္ဌော မုစ္ဆာပရေတော၊ တေန ဝိလပန္တေန ပစ္စက္ခာတာပိ အပ္ပစ္စက္ခာတာဝ ဟောတိ။ တဿ သန္တိကေ ပစ္စက္ခာတာပိ တမှိ အဇာနန္တေ အပ္ပစ္စက္ခာတာ ဟောတိ။

ဒေဝတာယ သန္တိကေတိ ဘုမ္မဒေဝတံ အာဒိံ ကတွာ ယာဝ အကနိဋ္ဌဒေဝတာယ သန္တိကေ ပစ္စက္ခာတာပိ အပ္ပစ္စက္ခာတာဝ ဟောတိ။ တိရစ္ဆာနဂတဿာတိ နာဂမာဏဝကဿ ဝါ သုပဏ္ဏမာဏဝကဿ ဝါ ကိန္နရ-ဟတ္ထိ-မက္ကဋာဒီနံ ဝါ ယဿ ကဿစိ သန္တိကေ ပစ္စက္ခာတာပိ အပ္ပစ္စက္ခာတာဝ ဟောတိ ။ တတြ ဥမ္မတ္တကာဒီနံ သန္တိကေ အဇာနနဘာဝေန အပ္ပစ္စက္ခာတာတိ အာဟ။ ဒေဝတာယ သန္တိကေ အတိခိပ္ပံ ဇာနနဘာဝေန။ ဒေဝတာ နာမ မဟာပညာ တိဟေတုကပဋိသန္ဓိကာ အတိခိပ္ပံ ဇာနန္တိ၊ စိတ္တဉ္စ နာမေတံ လဟုပရိဝတ္တံ။ တသ္မာ စိတ္တလဟုကဿ ပုဂ္ဂလဿ စိတ္တဝသေနေဝ ‘‘မာ အတိခိပ္ပံ ဝိနာသော အဟောသီ’’တိ ဒေဝတာယ သန္တိကေ သိက္ခာပစ္စက္ခာနံ ပဋိက္ခိပိ။

မနုဿေသု ပန နိယမော နတ္ထိ။ ယဿ ကဿစိ သဘာဂဿ ဝါ ဝိသဘာဂဿ ဝါ ဂဟဋ္ဌဿ ဝါ ပဗ္ဗဇိတဿ ဝါ ဝိညုဿ သန္တိကေ ပစ္စက္ခာတာ ပစ္စက္ခာတာဝ ဟောတိ။ သစေ ပန သော န ဇာနာတိ၊ အပ္ပစ္စက္ခာတာဝ ဟောတီတိ ဧတမတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘အရိယကေနာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အရိယကံ နာမ အရိယဝေါဟာရော၊ မာဂဓဘာသာ။ မိလက္ခကံ နာမ ယော ကောစိ အနရိယကော အန္ဓဒမိဠာဒိ။ သော စ န ပဋိဝိဇာနာတီတိ ဘာသန္တရေ ဝါ အနဘိညတာယ၊ ဗုဒ္ဓသမယေ ဝါ အကောဝိဒတာယ ‘‘ဣဒံ နာမ အတ္ထံ ဧသ ဘဏတီ’’တိ နပ္ပဋိဝိဇာနာတိ။ ဒဝါယာတိ သဟသာ အညံ ဘဏိတုကာမော သဟသာ ‘‘ဗုဒ္ဓံ ပစ္စက္ခာမီ’’တိ ဘဏတိ။ ရဝါယာတိ ရဝါဘညေန၊ ‘‘အညံ ဘဏိဿာမီ’’တိ အညံ ဘဏန္တော။ ပုရိမေန ကော ဝိသေသောတိ စေ? ပုရိမံ ပဏ္ဍိတဿာပိ သဟသာဝသေန အညဘဏနံ။ ဣဒံ ပန မန္ဒတ္တာ မောမူဟတ္တာ အပကတညုတ္တာ ပက္ခလန္တဿ ‘‘အညံ ဘဏိဿာမီ’’တိ အညဘဏနံ။

အသာဝေတုကာမော သာဝေတီတိ ဣမဿ သိက္ခာပဒဿ ပါဠိံ ဝါစေတိ ပရိပုစ္ဆတိ ဥဂ္ဂဏှာတိ သဇ္ဈာယံ ကရောတိ ဝဏ္ဏေတိ၊ အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘အသာဝေတုကာမော သာဝေတီ’’တိ။ သာဝေတုကာမော န သာဝေတီတိ ဒုဗ္ဗလဘာဝံ အာဝိကတွာ သိက္ခံ ပစ္စက္ခန္တော ဝစီဘေဒံ န ကရောတိ၊ အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘သာဝေတုကာမော န သာဝေတီ’’တိ။ အဝိညုဿ သာဝေတီတိ မဟလ္လကဿ ဝါ ပေါတ္ထကရူပသဒိသဿ၊ ဂရုမေဓဿ ဝါ သမယေ အကောဝိဒဿ၊ ဂါမဒါရကာနံ ဝါ အဝိညုတံ ပတ္တာနံ သာဝေတိ။ ဝိညုဿ န သာဝေတီတိ ပဏ္ဍိတဿ ဉာတုံ သမတ္ထဿ န သာဝေတိ။ သဗ္ဗသော ဝါ ပနာတိ ‘‘ဗုဒ္ဓံ ပစ္စက္ခာမီ’’တိအာဒီသု ယေန ယေန ပရိယာယေန သိက္ခာ ပစ္စက္ခာတာ ဟောတိ၊ တတော ဧကမ္ပိ ဝစီဘေဒံ ကတွာ န သာဝေတိ။ ဧဝံ ခေါတိ အပ္ပစ္စက္ခာနလက္ခဏံ နိယမေတိ။ အယံ ဟေတ္ထ အတ္ထော – ‘‘ဧဝမေဝ သိက္ခာ အပ္ပစ္စက္ခာတာ ဟောတိ၊ န အညေန ကာရဏေနာ’’တိ။

သိက္ခာပစ္စက္ခာနဝိဘင်္ဂံ နိဋ္ဌိတံ။

မူလပညတ္တိဝဏ္ဏနာ

၅၅။ ဣဒါနိ ‘‘မေထုနံ ဓမ္မံ ပဋိသေဝေယျာ’’တိအာဒီနံ အတ္ထဒဿနတ္ထံ ‘‘မေထုနဓမ္မော နာမာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ မေထုနဓမ္မော နာမာတိ ဣဒံ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗဿ မေထုနဓမ္မဿ ဥဒ္ဒေသပဒံ။ အသဒ္ဓမ္မောတိ အသတံ နီစဇနာနံ ဓမ္မော။ ဂါမဓမ္မောတိ ဂါမဝါသီနံ သေဝနဓမ္မော။ ဝသလဓမ္မောတိ ဝသလာနံ ဓမ္မော၊ ကိလေသဝဿနတော ဝါ သယမေဝ ဝသလော ဓမ္မောတိ ဝသလဓမ္မော။ ဒုဋ္ဌုလ္လန္တိ ဒုဋ္ဌုဉ္စ ကိလေသေဟိ ဒုဋ္ဌတ္တာ၊ ထူလဉ္စ အနိပုဏဘာဝတောတိ ဒုဋ္ဌုလ္လံ။ ဣတော ပဋ္ဌာယ စ တီသု ပဒေသု ‘‘ယော သော’’တိ ဣဒံ ပရိဝတ္တေတွာ ‘‘ယံ တ’’န္တိ ကတွာ ယောဇေတဗ္ဗံ – ‘‘ယံ တံ ဒုဋ္ဌုလ္လံ၊ ယံ တံ ဩဒကန္တိကံ၊ ယံ တံ ရဟဿ’’န္တိ။ ဧတ္ထ စ ယသ္မာ တဿ ကမ္မဿ ပရိဝါရဘူတံ ဒဿနမ္ပိ ဂဟဏမ္ပိ အာမသနမ္ပိ ဖုသနမ္ပိ ဃဋ္ဋနမ္ပိ ဒုဋ္ဌုလ္လံ၊ တသ္မာပိ တံ ကမ္မံ ဒုဋ္ဌုလ္လံ။ ယံ တံ ဒုဋ္ဌုလ္လံ သော မေထုနဓမ္မော။ ဥဒကံ အဿ အန္တေ သုဒ္ဓတ္ထံ အာဒီယတီတိ ဥဒကန္တံ၊ ဥဒကန္တမေဝ ဩဒကန္တိကံ၊ ယံ တံ ဩဒကန္တိကံ ၊ သော မေထုနဓမ္မော။ ရဟော ပဋိစ္ဆန္နေ ဩကာသေ ကတ္တဗ္ဗတာယ ရဟဿံ။ ယံ တံ ရဟဿံ၊ သော မေထုနဓမ္မောတိ ဧဝံ ယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ဒွယေန ဒွယေန သမာပဇ္ဇိတဗ္ဗတော ဒွယံဒွယသမာပတ္တိ။ တတ္ထ ယောဇနာ – ‘‘ယာ သာ ဒွယံဒွယသမာပတ္တိ သော မေထုနဓမ္မော နာမာ’’တိ။ ဣဓ ပန တံ သဗ္ဗံ ဧကဇ္ဈံ နိဂမေန္တော အာဟ ‘‘ဧသော မေထုနဓမ္မော နာမာ’’တိ။ ကိံ ကာရဏာ ဝုစ္စတိ မေထုနဓမ္မောတိ? ဥဘိန္နံ ရတ္တာနံ သာရတ္တာနံ အဝဿုတာနံ ပရိယုဋ္ဌိတာနံ ဥဘိန္နံ သဒိသာနံ ဓမ္မောတိ၊ တံ ကာရဏာ ဝုစ္စတိ မေထုနဓမ္မောတိ။

ပဋိသေဝတိ နာမာတိ ဣဒံ ‘‘ပဋိသေဝေယျာ’’တိ ဧတ္ထ ယေနာကာရေန ပဋိသေဝေယျာတိ ဝုစ္စတိ၊ တဿာကာရဿ ဒဿနတ္ထံ မာတိကာပဒံ။ ယော နိတ္တေန နိမိတ္တန္တိအာဒီသု ယော ဘိက္ခု ဣတ္ထိယာ နိမိတ္တေန အတ္တနော နိမိတ္တံ၊ ဣတ္ထိယာ အင်္ဂဇာတေန အတ္တနော အင်္ဂဇာတံ သဗ္ဗန္တိမေန ပမာဏေန ဧကတိလဗီဇမတ္တမ္ပိ ဝါတေန အသမ္ဖုဋ္ဌေ အလ္လောကာသေ ပဝေသေတိ၊ ဧသော ပဋိသေဝတိ နာမ၊ ဧတ္တကေန သီလဘေဒံ ပါပုဏာတိ၊ ပါရာဇိကော ဟောတိ။

ဧတ္ထ စ ဣတ္ထိနိမိတ္တေ စတ္တာရိ ပဿာနိ၊ ဝေမဇ္ဈဉ္စာတိ ပဉ္စ ဌာနာနိ လဗ္ဘန္တိ။ ပုရိသနိမိတ္တေ စတ္တာရိ ပဿာနိ၊ မဇ္ဈံ၊ ဥပရိစာတိ ဆ။ တသ္မာ ဣတ္ထိနိမိတ္တေ ဟေဋ္ဌာ ပဝေသေန္တောပိ ပါရာဇိကော ဟောတိ။ ဥပရိတော ပဝေသေန္တောပိ၊ ဥဘောဟိ ပဿေဟိ ပဝေသေန္တောပိ စတ္တာရိ ဌာနာနိ မုဉ္စိတွာ မဇ္ဈေန ပဝေသေန္တောပိ ပါရာဇိကော ဟောတိ။ ပုရိသနိမိတ္တံ ပန ဟေဋ္ဌာဘာဂေန ဆုပန္တံ ပဝေသေန္တောပိ ပါရာဇိကော ဟောတိ။ ဥပရိဘာဂေန ဆုပန္တံ ပဝေသေန္တောပိ၊ ဥဘောဟိ ပဿေဟိ ဆုပန္တံ ပဝေသေန္တောပိ၊ မဇ္ဈေနေဝ ဆုပန္တံ ပဝေသေန္တောပိ သမဉ္ဆိတင်္ဂုလိံ ဝိယ မဇ္ဈိမပဗ္ဗပိဋ္ဌိယာ သင်္ကောစေတွာ ဥပရိဘာဂေန ဆုပန္တံ ပဝေသေန္တောပိ ပါရာဇိကော ဟောတိ။ တတ္ထ တုလာဒဏ္ဍသဒိသံ ပဝေသေန္တဿာပိ စတ္တာရိ ပဿာနိ၊ မဇ္ဈဉ္စာတိ ပဉ္စ ဌာနာနိ၊ သင်္ကောစေတွာ ပဝေသေန္တဿာပိ စတ္တာရိ ပဿာနိ၊ ဥပရိဘာဂမဇ္ဈဉ္စာတိ ပဉ္စ ဌာနာနိ – ဧဝံ သဗ္ဗာနိပိ ပုရိသနိမိတ္တေ ဒသ ဌာနာနိ ဟောန္တိ။

နိမိတ္တေ ဇာတံ အနဋ္ဌကာယပ္ပသာဒံ စမ္မခီလံ ဝါ ပိဠကံ ဝါ ပဝေသေတိ၊ အာပတ္တိ ပါရာဇိကဿ။ နဋ္ဌကာယပ္ပသာဒံ မတစမ္မံ ဝါ သုက္ခပိဠကံ ဝါ ပဝေသေတိ၊ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ မေထုနဿာဒေန လောမံ ဝါ အင်္ဂုလိ-အင်္ဂုဋ္ဌဗီဇာဒီနိ ဝါ ပဝေသေန္တဿာပိ ဒုက္ကဋမေဝ။ အယဉ္စ မေထုနကထာ နာမ ယသ္မာ ဒုဋ္ဌုလ္လာ ကထာ အသဗ္ဘိကထာ၊ တသ္မာ ဧတံ ဝါ အညံ ဝါ ဝိနယေ ဤဒိသံ ဌာနံ ကထေန္တေန ပဋိက္ကူလမနသိကာရဉ္စ သမဏသညဉ္စ ဟိရောတ္တပ္ပဉ္စ ပစ္စုပဋ္ဌပေတွာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေ ဂါရဝံ ဥပ္ပာဒေတွာ အသမကာရုဏိကဿ လောကနာထဿ ကရုဏာဂုဏံ အာဝဇ္ဇေတွာ ကထေတဗ္ဗံ။ သော ဟိ နာမ ဘဂဝါ သဗ္ဗသော ကာမေဟိ ဝိနိဝတ္တမာနသောပိ သတ္တာနုဒ္ဒယာယ လောကာနုကမ္ပာယ သတ္တေသု ကာရုညတံ ပဋိစ္စ သိက္ခာပဒပညာပနတ္ထာယ ဤဒိသံ ကထံ ကထေသိ။ ‘‘အဟော သတ္ထု ကရုဏာဂုဏော’’တိ ဧဝံ လောကနာထဿ ကရုဏာဂုဏံ အာဝဇ္ဇေတွာ ကထေတဗ္ဗံ။

အပိစ ယဒိ ဘဂဝါ သဗ္ဗာကာရေန ဤဒိသံ ကထံ န ကထေယျ၊ ကော ဇာနေယျ ‘‘ဧတ္တကေသု

ဌာနေသု ပါရာဇိကံ၊ ဧတ္တကေသု ထုလ္လစ္စယံ၊ ဧတ္တကေသု ဒုက္ကဋ’’န္တိ။ တသ္မာ သုဏန္တေနပိ ကထေန္တေနပိ ဗီဇကေန မုခံ အပိဓာယ ဒန္တဝိဒံသကံ ဟသမာနေန န နိသီဒိတဗ္ဗံ။ ‘‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေနာပိ ဤဒိသံ ကထိတ’’န္တိ ပစ္စဝေက္ခိတွာ ဂဗ္ဘိတေန ဟိရောတ္တပ္ပသမ္ပန္နေန သတ္ထုပဋိဘာဂေန ဟုတွာ ကထေတဗ္ဗန္တိ။

မူလပညတ္တံ နိဋ္ဌိတံ။

အနုပညတ္တိဝါရေ – အန္တမသောတိ သဗ္ဗန္တိမေန ပရိစ္ဆေဒေန။ တိရစ္ဆာနဂတာယပီတိ ပဋိသန္ဓိဝသေန တိရစ္ဆာနေသု ဂတာယပိ။ ပဂေဝ မနုဿိတ္ထိယာတိ ပဌမတရံ မနုဿဇာတိကာယ ဣတ္ထိယာ။ ပါရာဇိကဝတ္ထုဘူတာ ဧဝ စေတ္ထ တိရစ္ဆာနဂတိတ္ထီ တိရစ္ဆာနဂတာတိ ဂဟေတဗ္ဗာ၊ န သဗ္ဗာ။ တတြာယံ ပရိစ္ဆေဒေါ –

အပဒါနံ အဟိ မစ္ဆာ၊ ဒွိပဒါနဉ္စ ကုက္ကုဋီ၊

စတုပ္ပဒါနံ မဇ္ဇာရီ၊ ဝတ္ထု ပါရာဇိကဿိမာတိ။

တတ္ထ အဟိဂ္ဂဟဏေန သဗ္ဗာပိ အဇဂရဂေါနသာဒိဘေဒါ ဒီဃဇာတိ သင်္ဂဟိတာ။ တသ္မာ ဒီဃဇာတီသု ယတ္ထ တိဏ္ဏံ မဂ္ဂါနံ အညတရသ္မိံ သက္ကာ တိလဖလမတ္တမ္ပိ ပဝေသေတုံ၊ သာ ပါရာဇိကဝတ္ထု။ အဝသေသာ ဒုက္ကဋဝတ္ထူတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ မစ္ဆဂ္ဂဟဏေန သဗ္ဗာပိ မစ္ဆကစ္ဆပမဏ္ဍူကာဒိဘေဒါ ဩဒကဇာတိ သင်္ဂဟိတာ။ တတြာပိ ဒီဃဇာတိယံ ဝုတ္တနယေနေဝ ပါရာဇိကဝတ္ထု စ ဒုက္ကဋဝတ္ထု စ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အယံ ပန ဝိသေသော – ပတင်္ဂမုခမဏ္ဍူကာ နာမ ဟောန္တိ တေသံ မုခသဏ္ဌာနံ မဟန္တံ၊ ဆိဒ္ဒံ အပ္ပကံ၊ တတ္ထ ပဝေသနံ နပ္ပဟောတိ၊ မုခသဏ္ဌာနံ ပန ဝဏသင်္ခေပံ ဂစ္ဆတိ၊ တသ္မာ တံ ထုလ္လစ္စယဝတ္ထူတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ကုက္ကုဋိဂ္ဂဟဏေန သဗ္ဗာပိ ကာကကပေါတာဒိဘေဒါ ပက္ခိဇာတိ သင်္ဂဟိတာ။ တတြာပိ ဝုတ္တနယေနေဝ ပါရာဇိကဝတ္ထု စ ဒုက္ကဋဝတ္ထု စ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ မဇ္ဇာရိဂ္ဂဟဏေန သဗ္ဗာပိ ရုက္ခသုနခ-မုင်္ဂုသ-ဂေါဓာဒိဘေဒါ စတုပ္ပဒဇာတိ သင်္ဂဟိတာ။ တတြာပိ ဝုတ္တနယေနေဝ ပါရာဇိကဝတ္ထု စ ဒုက္ကဋဝတ္ထု စ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ပါရာဇိကောတိ ပရာဇိတော၊ ပရာဇယံ အာပန္နော။ အယဉှိ ပါရာဇိကသဒ္ဒေါ သိက္ခာပဒါပတ္တိပုဂ္ဂလေသု ဝတ္တတိ။ တတ္ထ ‘‘အဋ္ဌာနမေတံ၊ အာနန္ဒ၊ အနဝကာသော ယံ တထာဂတော ဝဇ္ဇီနံ ဝါ ဝဇ္ဇိပုတ္တကာနံ ဝါ ကာရဏာ သာဝကာနံ ပါရာဇိကံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ သမူဟနေယျာ’’တိ (ပါရာ။ ၄၃) ဧဝံ သိက္ခာပဒေ ဝတ္တမာနော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ‘‘အာပတ္တိံ တွံ၊ ဘိက္ခု၊ အာပန္နော ပါရာဇိက’’န္တိ (ပါရာ။ ၆၇) ဧဝံ အာပတ္တိယံ။ ‘‘န မယံ ပါရာဇိကာ၊ ယော အဝဟဋော သော ပါရာဇိကော’’တိ (ပါရာ။ ၁၅၅) ဧဝံ ပုဂ္ဂလေ ဝတ္တမာနော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ‘‘ပါရာဇိကေန ဓမ္မေန အနုဒ္ဓံသေယျာ’’တိအာဒီသု (ပါရာ။ ၃၈၄) ပန ဓမ္မေ ဝတ္တတီတိ ဝဒန္တိ။ ယသ္မာ ပန တတ္ထ ဓမ္မောတိ ကတ္ထစိ အာပတ္တိ ၊ ကတ္ထစိ သိက္ခာပဒမေဝ အဓိပ္ပေတံ၊ တသ္မာ သော ဝိသုံ န ဝတ္တဗ္ဗော။ တတ္ထ သိက္ခာပဒံ ယော တံ အတိက္ကမတိ၊ တံ ပရာဇေတိ၊ တသ္မာ ‘‘ပါရာဇိက’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ အာပတ္တိ ပန ယော နံ အဇ္ဈာပဇ္ဇတိ၊ တံ ပရာဇေတိ၊ တသ္မာ ‘‘ပါရာဇိကာ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ပုဂ္ဂလော ယသ္မာ ပရာဇိတော ပရာဇယမာပန္နော၊ တသ္မာ ‘‘ပါရာဇိကော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဧတမေဝ ဟိ အတ္ထံ သန္ဓာယ ပရိဝါရေပိ –

‘‘ပါရာဇိကန္တိ ယံ ဝုတ္တံ၊ တံ သုဏောဟိ ယထာတထံ၊

စုတော ပရဒ္ဓါ ဘဋ္ဌော စ၊ သဒ္ဓမ္မာ ဟိ နိရင်္ကတော၊

သံဝါသောပိ တဟိံ နတ္ထိ၊ တေနေတံ ဣတိ ဝုစ္စတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ (ပရိ။ ၃၃၉)၊

အယဉှေတ္ထ အတ္ထော – ‘‘တံ သိက္ခာပဒံ ဝီတိက္ကမန္တော အာပတ္တိဉ္စ အာပန္နော ပုဂ္ဂလော စုတော ဟောတီတိ သဗ္ဗံ ယောဇေတဗ္ဗံ။ တေန ဝုစ္စတီတိ ယေန ကာရဏေန အဿမဏော ဟောတိ အသကျပုတ္တိယော ပရိဘဋ္ဌော ဆိန္နော ပရာဇိတော သာသနတော၊ တေန ဝုစ္စတိ။ ကိန္တိ? ‘‘ပါရာဇိကော ဟောတီ’’တိ။

သဟ ဝသန္တိ ဧတ္ထာတိ သံဝါသော၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘သံဝါသော နာမာ’’တိ ဝတွာ ‘‘ဧကကမ္မ’’န္တိအာဒိမာဟ။ တတြာယံ သဒ္ဓိံ ယောဇနာယ ဝဏ္ဏနာ – စတုဗ္ဗိဓမ္ပိ သင်္ဃကမ္မံ သီမာပရိစ္ဆိန္နေဟိ ပကတတ္တေဟိ ဘိက္ခူဟိ ဧကတော ကတ္တဗ္ဗတ္တာ ဧကကမ္မံ နာမ။ တထာ ပဉ္စဝိဓောပိ ပါတိမောက္ခုဒ္ဒေသော ဧကတော ဥဒ္ဒိသိတဗ္ဗတ္တာ ဧကုဒ္ဒေသော နာမ။ ပညတ္တံ ပန သိက္ခာပဒံ သဗ္ဗေဟိပိ လဇ္ဇီပုဂ္ဂလေဟိ သမံ သိက္ခိတဗ္ဗဘာဝတော သမသိက္ခတာ နာမ။ ဧတ္ထ ယသ္မာ သဗ္ဗေပိ လဇ္ဇိနော ဧတေသု ကမ္မာဒီသု သဟ ဝသန္တိ၊ န ဧကောပိ တတော ဗဟိဒ္ဓါ သန္ဒိဿတိ၊ တသ္မာ တာနိ သဗ္ဗာနိပိ ဂဟေတွာ ‘‘ဧသော သံဝါသော နာမာ’’တိ အာဟ။ သော စ ဝုတ္တပ္ပကာရော သံဝါသော တေန ပုဂ္ဂလေန သဒ္ဓိံ နတ္ထိ၊ တေန ကာရဏေန သော ပါရာဇိကော ပုဂ္ဂလော အသံဝါသောတိ ဝုစ္စတီတိ။

၅၆။ ဧဝံ ဥဒ္ဒိဋ္ဌသိက္ခာပဒံ ပဒါနုက္ကမေန ဝိဘဇိတွာ ဣဒါနိ ယံ တံ ‘‘ပဋိသေဝေယျာ’’တိ ဧတ္ထ ယေနာကာရေန ပဋိသေဝေယျာတိ ဝုစ္စတိ၊ တဿာကာရဿ ဒဿနတ္ထံ ‘‘ပဋိသေဝတိ နာမာ’’တိ ဣဒံ မာတိကာပဒံ ဌပေတွာ ‘‘နိမိတ္တေန နိမိတ္တံ အင်္ဂဇာတေန အင်္ဂဇာတ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ယသ္မာ န ကေဝလံ ဣတ္ထိယာ ဧဝ နိမိတ္တံ ပါရာဇိကဝတ္ထု၊ န စ မနုဿိတ္ထိယာ ဧဝ၊ သုဝဏ္ဏရဇတာဒိမယာနဉ္စ ဣတ္ထီနမ္ပိ နိမိတ္တံ ဝတ္ထုမေဝ န ဟောတိ၊ တသ္မာ ယံ ယံ ဝတ္ထု ဟောတိ၊ တံ တံ ဒဿေတုံ ‘‘တိဿော ဣတ္ထိယော’’တိအာဒိနာ နယေန ယေသံ နိမိတ္တာနိ ဝတ္ထူနိ ဟောန္တိ၊ တေ သတ္တေ ဝတွာ ‘‘မနုဿိတ္ထိယာ တယော မဂ္ဂေ’’တိအာဒိနာ နယေန တာနိ ဝတ္ထူနိ အာဟ။

တတ္ထ တိဿော ဣတ္ထိယော၊ တယော ဥဘတောဗျဉ္ဇနကာ၊ တယော ပဏ္ဍကာ၊ တယော ပုရိသာတိ ပါရာဇိကဝတ္ထူနံ နိမိတ္တာနံ နိဿယာ ဒွါဒသ သတ္တာ ဟောန္တိ။ တေသု ဣတ္ထိပုရိသာ ပါကဋာ ဧဝ ။ ပဏ္ဍကဥဘတောဗျဉ္ဇနကဘေဒေါ ပဗ္ဗဇ္ဇာခန္ဓကဝဏ္ဏနာယံ ပါကဋော ဘဝိဿတိ။

မနုဿိတ္ထိယာ တယော မဂ္ဂေ မေထုနံ ဓမ္မံ ပဋိသေဝန္တဿာတိ ဧတ္ထ စ မနုဿိတ္ထိယာ တီသု မဂ္ဂေသူတိ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထ။ သဗ္ဗေ ဧဝ စေတေ မနုဿိတ္ထိယာ တယော မဂ္ဂါ၊ အမနုဿိတ္ထိယာ တယော၊ တိရစ္ဆာနဂတိတ္ထိယာ တယောတိ နဝ၊ မနုဿဥဘတောဗျဉ္ဇနကာဒီနံ နဝ၊ မနုဿပဏ္ဍကာဒီနံ ဒွေ ဒွေ ကတွာ ဆ၊ တထာ မနုဿပုရိသာဒီနန္တိ သမတိံသ မဂ္ဂါ ဟောန္တိ။ ဧတေသု နိမိတ္တသင်္ခါတေသု ယတ္ထ ကတ္ထစိ အတ္တနော အင်္ဂဇာတံ တိလဖလမတ္တမ္ပိ ပဝေသေတွာ မေထုနံ ဓမ္မံ ပဋိသေဝန္တော ပါရာဇိကံ အာပဇ္ဇတိ။

ပဌမစတုက္ကကထာဝဏ္ဏနာ

၅၇။ အာပဇ္ဇန္တော ပန ယသ္မာ သေဝနစိတ္တေနေဝ အာပဇ္ဇတိ၊ န ဝိနာ တေန၊ တသ္မာ တံ လက္ခဏံ ဒဿေန္တော ဘဂဝါ ‘‘ဘိက္ခုဿ သေဝနစိတ္တံ ဥပဋ္ဌိတေ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဘိက္ခုဿာတိ မေထုနသေဝနကဿ ဘိက္ခုဿ။ သေဝနစိတ္တံ ဥပဋ္ဌိတေတိ ဘုမ္မတ္ထေ ပစ္စတ္တဝစနံ၊ သေဝနစိတ္တေ ပစ္စုပဋ္ဌိတေတိ အတ္ထော။ ဝစ္စမဂ္ဂံ အင်္ဂဇာတံ ပဝေသေန္တဿာတိ ယေန မဂ္ဂေန ဝစ္စံ နိက္ခမတိ တံ မဂ္ဂံ အတ္တနော အင်္ဂဇာတံ ပုရိသနိမိတ္တံ တိလဖလမတ္တမ္ပိ ပဝေသေန္တဿ။ အာပတ္တိ ပါရာဇိကဿာတိ အာပတ္တိ ပါရာဇိကာ အဿ ဟောတီတိ အတ္ထော။ အထ ဝါ အာပတ္တီတိ အာပဇ္ဇနံ ဟောတိ။ ပါရာဇိကဿာတိ ပါရာဇိကဓမ္မဿ။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။

၅၈။ ဧဝံ သေဝနစိတ္တေနေဝ ပဝေသေန္တဿ အာပတ္တိံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ယသ္မာ တံ ပဝေသနံ နာမ န ကေဝလံ အတ္တူပက္ကမေနေဝ၊ ပရူပက္ကမေနာပိ ဟောတိ ။ တတြာပိ စ သာဒိယန္တဿေဝ အာပတ္တိ ပဋိသေဝနစိတ္တသမင်္ဂိဿ၊ န ဣတရဿ။ တသ္မာ ယေ သဒ္ဓါပဗ္ဗဇိတာ ကုလပုတ္တာ သမ္မာပဋိပန္နကာ ပရူပက္ကမေန ပဝေသနေပိ သတိ န သာဒိယန္တိ၊ တေသံ ရက္ခဏတ္ထံ ‘‘ဘိက္ခုပစ္စတ္ထိကာ မနုဿိတ္ထိ’’န္တိအာဒိမာဟ။

တတ္ထ ပဋိပက္ခံ အတ္ထယန္တိ ဣစ္ဆန္တီတိ ပစ္စတ္ထိကာ၊ ဘိက္ခူ ဧဝ ပစ္စတ္ထိကာ ဘိက္ခုပစ္စတ္ထိကာ၊ ဝိသဘာဂါနံ ဝေရိဘိက္ခူနမေတံ အဓိဝစနံ။ မနုဿိတ္ထိံ ဘိက္ခုဿ သန္တိကေ အာနေတွာတိ ဣဿာပကတာ တံ ဘိက္ခုံ နာသေတုကာမာ အာမိသေန ဝါ ဥပလာပေတွာ မိတ္တသန္ထဝဝသေန ဝါ ‘‘ဣဒံ အမှာကံ ကိစ္စံ ကရောဟီ’’တိ ဝတွာ ကဉ္စိ မနုဿိတ္ထိံ ရတ္တိဘာဂေ တဿ ဘိက္ခုဿ ဝသနောကာသံ အာနေတွာ။ ဝစ္စမဂ္ဂေန အင်္ဂဇာတံ အဘိနိသီဒေန္တီတိ တံ ဘိက္ခုံ ဟတ္ထပါဒသီသာဒီသု သုဂ္ဂဟိတံ နိပ္ပရိပ္ဖန္ဒံ ဂဟေတွာ ဣတ္ထိယာ ဝစ္စမဂ္ဂေန တဿ ဘိက္ခုနော အင်္ဂဇာတံ အဘိနိသီဒေန္တိ၊ သမ္ပယောဇေန္တီတိ အတ္ထော။

သော စေတိအာဒီသု သော စေ ဘိက္ခု ဝစ္စမဂ္ဂဗ္ဘန္တရံ အတ္တနော အင်္ဂဇာတဿ ပဝေသနံ သာဒိယတိ အဓိဝါသေတိ တသ္မိံ ခဏေ သေဝနစိတ္တံ ဥပဋ္ဌာပေတိ။ ပဝိဋ္ဌံ သာဒိယတိ အဓိဝါသေတိ၊ ပဝိဋ္ဌကာလေ သေဝနစိတ္တံ ဥပဋ္ဌာပေတိ။ ဌိတံ သာဒိယတိ အဓိဝါသေတိ၊ ဌာနပ္ပတ္တကာလေ သုက္ကဝိဿဋ္ဌိသမယေ သေဝနစိတ္တံ ဥပဋ္ဌာပေတိ။ ဥဒ္ဓရဏံ သာဒိယတိ အဓိဝါသေတိ၊ နီဟရဏကာလေ ပဋိသေဝနစိတ္တံ ဥပဋ္ဌာပေတိ။ ဧဝံ စတူသု ဌာနေသု သာဒိယန္တော ‘‘မမ ဝေရိသမဏေဟိ ဣဒံ ကတ’’န္တိ ဝတ္တုံ န လဘတိ၊ ပါရာဇိကာပတ္တိမေဝ အာပဇ္ဇတိ။ ယထာ စ ဣမာနိ စတ္တာရိ သာဒိယန္တော အာပဇ္ဇတိ၊ ဧဝံ ပုရိမံ ဧကံ အသာဒိယိတွာ တီဏိ သာဒိယန္တောပိ၊ ဒွေ အသာဒိယိတွာ ဒွေ သာဒိယန္တောပိ၊ တီဏိ အသာဒိယိတွာ ဧကံ သာဒိယန္တောပိ အာပဇ္ဇတိယေဝ။ သဗ္ဗသော ပန အသာဒိယန္တော အာသီဝိသမုခံ ဝိယ အင်္ဂါရကာသုံ ဝိယ စ ပဝိဋ္ဌံ အင်္ဂဇာတံ မညမာနော နာပဇ္ဇတိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ပဝေသနံ န သာဒိယတိ…ပေ… ဥဒ္ဓရဏံ န သာဒိယတိ၊ အနာပတ္တီ’’တိ။ ဣမဉှိ ဧဝရူပံ အာရဒ္ဓဝိပဿကံ ကာယေ စ ဇီဝိတေ စ အနပေက္ခံ ဧကာဒသဟိ အဂ္ဂီဟိ သမ္ပဇ္ဇလိတာနိ စ သဗ္ဗာယတနာနိ ဥက္ခိတ္တာသိကေ ဝိယ စ ဝဓကေ ပဉ္စ ကာမဂုဏေ ပဿန္တံ ပုဂ္ဂလံ ရက္ခန္တော ဘဂဝါ ပစ္စတ္ထိကာနဉ္စဿ မနောရထဝိဃာတံ ကရောန္တော ဣမံ ‘‘ပဝေသနံ န သာဒိယတီ’’တိအာဒိကံ စတုက္ကံ နီဟရိတွာ ဌပေသီတိ။

ပဌမစတုက္ကကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ဧကူနသတ္တတိဒွိသတစတုက္ကကထာ

၅၉-၆၀။ ဧဝံ ပဌမစတုက္ကံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ယသ္မာ ဘိက္ခုပစ္စတ္ထိကာ ဣတ္ထိံ အာနေတွာ န ကေဝလံ ဝစ္စမဂ္ဂေနေဝ အဘိနိသီဒေန္တိ၊ အထ ခေါ ပဿာဝမဂ္ဂေနပိ မုခေနပိ။ ဣတ္ထိံ အာနေတွာပိ စ ကေစိ ဇာဂရန္တိံ အာနေန္တိ၊ ကေစိ သုတ္တံ၊ ကေစိ မတ္တံ၊ ကေစိ ဥမ္မတ္တံ၊ ကေစိ ပမတ္တံ အညဝိဟိတံ ဝိက္ခိတ္တစိတ္တန္တိ အတ္ထော။ ကေစိ မတံ အက္ခာယိတံ၊ သောဏသိင်္ဂါလာဒီဟိ အက္ခာယိတနိမိတ္တန္တိ အတ္ထော။ ကေစိ မတံ ယေဘုယျေန အက္ခာယိတံ၊ ယေဘုယျေန အက္ခာယိတာ နာမ ယဿာ နိမိတ္တေ ဝစ္စမဂ္ဂေ ပဿာဝမဂ္ဂေ မုခေ ဝါ ဗဟုတရော ဩကာသော အက္ခာယိတော ဟောတိ။ ကေစိ မတံ ယေဘုယျေန ခါယိတံ၊ ယေဘုယျေန ခါယိတာ နာမ ယဿာ ဝစ္စမဂ္ဂါဒိကေ နိမိတ္တေ ဗဟုံ ခါယိတံ ဟောတိ၊ အပ္ပံ အက္ခာယိတံ။ န ကေဝလဉ္စ မနုဿိတ္ထိမေဝ အာနေန္တိ၊ အထ ခေါ အမနုဿိတ္ထိမ္ပိ တိရစ္ဆာနဂတိတ္ထိမ္ပိ။ န ကေဝလဉ္စ ဝုတ္တပ္ပကာရံ ဣတ္ထိမေဝ၊ ဥဘတောဗျဉ္ဇနကမ္ပိ ပဏ္ဍကမ္ပိ ပုရိသမ္ပိ အာနေန္တိ။ တသ္မာ တေသံ ဝသေန အညာနိပိ စတုက္ကာနိ ဒဿေန္တော ‘‘ဘိက္ခုပစ္စတ္ထိကာ မနုဿိတ္ထိံ ဇာဂရန္တိ’’န္တိအာဒိမာဟ။

တတ္ထ ပါဠိယာ အသမ္မောဟတ္ထံ ဝုတ္တစတုက္ကာနိ ဧဝံ သင်္ချာတော ဝေဒိတဗ္ဗာနိ – မနုဿိတ္ထိယာ တိဏ္ဏံ မဂ္ဂါနံ ဝသေန တီဏိ သုဒ္ဓိကစတုက္ကာနိ၊ တီဏိ ဇာဂရန္တီစတုက္ကာနိ၊ တီဏိ သုတ္တစတုက္ကာနိ၊ တီဏိ မတ္တစတုက္ကာနိ၊ တီဏိ ဥမ္မတ္တစတုက္ကာနိ၊ တီဏိ ပမတ္တစတုက္ကာနိ၊ တီဏိ မတအက္ခာယိတစတုက္ကာနိ၊ တီဏိ ယေဘုယျေန အက္ခာယိတစတုက္ကာနိ၊ တီဏိ ယေဘုယျေန ခါယိတစတုက္ကာနီတိ သတ္တဝီသတိ စတုက္ကာနိ။ တထာ အမနုဿိတ္ထိယာ၊ တထာ တိရစ္ဆာနဂတိတ္ထိယာတိ ဣတ္ထိဝါရေ ဧကာသီတိ စတုက္ကာနိ။ ယထာ စ ဣတ္ထိဝါရေ ဧဝံ ဥဘတောဗျဉ္ဇနကဝါရေ။ ပဏ္ဍကပုရိသဝါရေသု ပန ဒွိန္နံ မဂ္ဂါနံ ဝသေန စတုပဏ္ဏာသ စတုပဏ္ဏာသ ဟောန္တိ။ ဧဝံ သဗ္ဗာနိပိ ဒွေသတာနိ၊ သတ္တတိ စ စတုက္ကာနိ ဟောန္တိ၊ တာနိ ဥတ္တာနတ္ထာနိယေဝ။

သဗ္ဗဝါရေသု ပနေတ္ထ ‘‘မတံ ယေဘုယျေန အက္ခာယိတံ ခါယိတ’’န္တိ ဧတသ္မိံ ဌာနေ အယံ ဝိနိစ္ဆယော – တမ္ဗပဏ္ဏိဒီပေ ကိရ ဒွေ ဝိနယဓရာ သမာနာစရိယကာ ထေရာ အဟေသုံ – ဥပတိဿတ္ထေရော စ၊ ဖုဿဒေဝတ္ထေရော စ။ တေ မဟာဘယေ ဥပ္ပန္နေ ဝိနယပိဋကံ ပရိဟရန္တာ ရက္ခိံသု။ တေသု ဥပတိဿတ္ထေရော ဗျတ္တတရော။ တဿာပိ ဒွေ အန္တေဝါသိကာ အဟေသုံ – မဟာပဒုမတ္ထေရော စ မဟာသုမတ္ထေရော စ။ တေသု မဟာသုမတ္ထေရော နက္ခတ္တုံ ဝိနယပိဋကံ အဿောသိ၊ မဟာပဒုမတ္ထေရော တေန သဒ္ဓိံ နဝက္ခတ္တုံ၊ ဝိသုဉ္စ ဧကကောဝ နဝက္ခတ္တုန္တိ အဋ္ဌာရသက္ခတ္တုံ အဿောသိ၊ အယမေဝ တေသု ဗျတ္တတရော ။ တေသု မဟာသုမတ္ထေရော နဝက္ခတ္တုံ ဝိနယပိဋကံ သုတွာ အာစရိယံ မုဉ္စိတွာ အပရဂင်္ဂံ အဂမာသိ။ တတော မဟာပဒုမတ္ထေရော အာဟ – ‘‘သူရော ဝတ၊ ရေ၊ ဧသ ဝိနယဓရော ယော ဓရမာနကံယေဝ အာစရိယံ မုဉ္စိတွာ အညတ္ထ ဝသိတဗ္ဗံ မညတိ။ နနု အာစရိယေ ဓရမာနေ ဝိနယပိဋကဉ္စ အဋ္ဌကထာ စ အနေကက္ခတ္တုံ ဂဟေတွာပိ န ဝိဿဇ္ဇေတဗ္ဗံ၊ နိစ္စကာလံ သောတဗ္ဗံ၊ အနုသံဝစ္ဆရံ သဇ္ဈာယိတဗ္ဗ’’န္တိ။

ဧဝံ ဝိနယဂရုကာနံ ဘိက္ခူနံ ကာလေ ဧကဒိဝသံ ဥပတိဿတ္ထေရော မဟာပဒုမတ္ထေရပ္ပမုခါနံ ပဉ္စန္နံ အန္တေဝါသိကသတာနံ ပဌမပါရာဇိကသိက္ခာပဒေ ဣမံ ပဒေသံ ဝဏ္ဏေန္တော နိသိန္နော ဟောတိ။ တံ အန္တေဝါသိကာ ပုစ္ဆိံသု – ‘‘ဘန္တေ၊ ယေဘုယျေန အက္ခာယိတေ ပါရာဇိကံ၊ ယေဘုယျေန ခါယိတေ ထုလ္လစ္စယံ၊ ဥပဍ္ဎက္ခာယိတေ ကေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ? ထေရော အာဟ – ‘‘အာဝုသော၊ ဗုဒ္ဓါ နာမ ပါရာဇိကံ ပညပေန္တာ န သာဝသေသံ ကတွာ ပညပေန္တိ၊ အနဝသေသံယေဝ ကတွာ သဗ္ဗံ ပရိယာဒိယိတွာ သောတံ ဆိန္ဒိတွာ ပါရာဇိကဝတ္ထုသ္မိံ ပါရာဇိကမေဝ ပညပေန္တိ။ ဣဒဉှိ သိက္ခာပဒံ လောကဝဇ္ဇံ၊ န ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇံ။ တသ္မာ ယဒိ ဥပဍ္ဎက္ခာယိတေ ပါရာဇိကံ ဘဝေယျ၊ ပညပေယျ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ။ ပါရာဇိကစ္ဆာယာ ပနေတ္ထ န ဒိဿတိ၊ ထုလ္လစ္စယမေဝ ဒိဿတီ’’တိ။

အပိစ မတသရီရေ ပါရာဇိကံ ပညပေန္တော ဘဂဝါ ယေဘုယျေန အက္ခာယိတေ ဌပေသိ ‘‘တတော ပရံ ပါရာဇိကံ နတ္ထီ’’တိ ဒဿေတုံ။ ထုလ္လစ္စယံ ပညပေန္တော ယေဘုယျေန ခါယိတေ ဌပေသိ ‘‘တတော ပရံ ထုလ္လစ္စယံ နတ္ထီ’’တိ ဒဿေတုန္တိပိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ခါယိတာခါယိတဉ္စ နာမေတံ မတသရီရသ္မိံယေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ န ဇီဝမာနေ။ ဇီဝမာနေ ဟိ နခပိဋ္ဌိပ္ပမာဏေပိ ဆဝိမံသေ ဝါ နှာရုမှိ ဝါ သတိ ပါရာဇိကမေဝ ဟောတိ။ ယဒိပိ နိမိတ္တံ သဗ္ဗသော ခါယိတံ ဆဝိစမ္မံ နတ္ထိ၊ နိမိတ္တသဏ္ဌာနံ ပညာယတိ၊ ပဝေသနံ ဇာယတိ၊ ပါရာဇိကမေဝ။ နိမိတ္တသဏ္ဌာနံ ပန အနဝသေသေတွာ သဗ္ဗသ္မိံ နိမိတ္တေ ဆိန္ဒိတွာ သမန္တတော တစ္ဆေတွာ ဥပ္ပာဋိတေ ဝဏသင်္ခေပဝသေန ထုလ္လစ္စယံ။ နိမိတ္တတော ပတိတာယ မံသပေသိယာ ဥပက္ကမန္တဿ ဒုက္ကဋံ။ မတသရီရေ ပန ယဒိပိ သဗ္ဗံ သရီရံ ခါယိတံ ဟောတိ၊ ယဒိပိ အက္ခာယိတံ၊ တယော ပန မဂ္ဂါ အက္ခာယိတာ၊ တေသု ဥပက္ကမန္တဿ ပါရာဇိကံ။ ယေဘုယျေန အက္ခာယိတေ ပါရာဇိကမေဝ။ ဥပဍ္ဎက္ခာယိတေ စ ယေဘုယျေန ခါယိတေ စ ထုလ္လစ္စယံ။

မနုဿာနံ ဇီဝမာနကသရီရေ အက္ခိနာသကဏ္ဏစ္ဆိဒ္ဒဝတ္ထိကောသေသု သတ္ထကာဒီဟိ ကတဝဏေ ဝါ မေထုနရာဂေန တိလဖလမတ္တမ္ပိ အင်္ဂဇာတံ ပဝေသေန္တဿ ထုလ္လစ္စယမေဝ။ အဝသေသသရီရေ ဥပကစ္ဆကာဒီသု ဒုက္ကဋံ။ မတေ အလ္လသရီရေ ပါရာဇိကက္ခေတ္တေ ပါရာဇိကံ၊ ထုလ္လစ္စယက္ခေတ္တေ ထုလ္လစ္စယံ၊ ဒုက္ကဋက္ခေတ္တေ ဒုက္ကဋံ။ ယဒါ ပန သရီရံ ဥဒ္ဓုမာတကံ ဟောတိ ကုထိတံ နီလမက္ခိကသမာကိဏ္ဏံ ကိမိကုလသမာကုလံ နဝဟိ ဝဏမုခေဟိ ပဂ္ဂဠိတပုဗ္ဗကုဏပဘာဝေန ဥပဂန္တုမ္ပိ အသက္ကုဏေယျံ၊ တဒါ ပါရာဇိကဝတ္ထုဉ္စ ထုလ္လစ္စယဝတ္ထုဉ္စ ဝိဇဟတိ၊ တာဒိသေ သရီရေ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ဥပက္ကမတော ဒုက္ကဋမေဝ။ တိရစ္ဆာနဂတာနံ ဟတ္ထိ-အဿ-ဂေါဏ-ဂဒြဘ-ဩဋ္ဌမဟိံသာဒီနံ နာသာယ ထုလ္လစ္စယံ။ ဝတ္ထိကောသေ ထုလ္လစ္စယမေဝ။ သဗ္ဗေသမ္ပိ တိရစ္ဆာနဂတာနံ အက္ခိကဏ္ဏဝဏေသု ဒုက္ကဋံ၊ အဝသေသသရီရေပိ ဒုက္ကဋမေဝ။ မတာနံ အလ္လသရီရေ ပါရာဇိကက္ခေတ္တေ ပါရာဇိကံ၊ ထုလ္လစ္စယက္ခေတ္တေ ထုလ္လစ္စယံ၊ ဒုက္ကဋက္ခေတ္တေ ဒုက္ကဋံ။

ကုထိတကုဏပေ ပန ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယေနေဝ သဗ္ဗတ္ထ ဒုက္ကဋံ။ ကာယသံသဂ္ဂရာဂေန ဝါ မေထုနရာဂေန ဝါ ဇီဝမာနကပုရိသဿ ဝတ္ထိကောသံ အပ္ပဝေသေန္တော နိမိတ္တေန နိမိတ္တံ ဆုပတိ၊ ဒုက္ကဋံ။ မေထုနရာဂေန ဣတ္ထိယာ အပ္ပဝေသေန္တော နိမိတ္တေန နိမိတ္တံ ဆုပတိ၊ ထုလ္လစ္စယံ။ မဟာအဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘ဣတ္ထိနိမိတ္တံ မေထုနရာဂေန မုခေန ဆုပတိ ထုလ္လစ္စယ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ စမ္မက္ခန္ဓကေ ‘‘ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ အစိရဝတိယာ နဒိယာ ဂါဝီနံ တရန္တီနံ ဝိသာဏေသုပိ ဂဏှန္တိ၊ ကဏ္ဏေသုပိ ဂဏှန္တိ၊ ဂီဝါယပိ ဂဏှန္တိ၊ ဆေပ္ပာယပိ ဂဏှန္တိ၊ ပိဋ္ဌိမ္ပိ အဘိရုဟန္တိ၊ ရတ္တစိတ္တာပိ အင်္ဂဇာတံ ဆုပန္တီ’’တိ (မဟာဝ။ ၂၅၂) ဣမိဿာ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိယာ အဝိသေသေန ဝုတ္တံ – ‘‘န စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရတ္တစိတ္တေန အင်္ဂဇာတံ ဆုပိတဗ္ဗံ၊ ယော ဆုပေယျ၊ အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယဿာ’’တိ (မဟာဝ။ ၂၅၂)။ တံ သဗ္ဗမ္ပိ သံသန္ဒိတွာ ယထာ န ဝိရုဇ္ဈတိ တထာ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ကထဉ္စ န ဝိရုဇ္ဈတိ? ယံ တာဝ မဟာအဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တံ ‘‘မေထုနရာဂေန မုခေန ဆုပတီ’’တိ။ တတြ ကိရ နိမိတ္တမုခံ မုခန္တိ အဓိပ္ပေတံ။ ‘‘မေထုနရာဂေနာ’’တိ စ ဝုတ္တတ္တာပိ အယမေဝ တတ္ထ အဓိပ္ပာယောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ န ဟိ ဣတ္ထိနိမိတ္တေ ပကတိမုခေန မေထုနုပက္ကမော ဟောတိ။ ခန္ဓကေပိ ယေ ပိဋ္ဌိံ အဘိရုဟန္တာ မေထုနရာဂေန အင်္ဂဇာတေန အင်္ဂဇာတံ ဆုပိံသု၊ တေ သန္ဓာယ ထုလ္လစ္စယံ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဣတရထာ ဟိ ဒုက္ကဋံ သိယာ။ ကေစိ ပနာဟု ‘‘ခန္ဓကေပိ မုခေနေဝ ဆုပနံ သန္ဓာယ ဩဠာရိကတ္တာ ကမ္မဿ ထုလ္လစ္စယံ ဝုတ္တံ။ အဋ္ဌကထာယမ္ပိ တံ သန္ဓာယဘာသိတံ ဂဟေတွာဝ မေထုနရာဂေန မုခေန ဆုပတိ ထုလ္လစ္စယန္တိ ဝုတ္တ’’န္တိ။ တသ္မာ သုဋ္ဌု သလ္လက္ခေတွာ ဥဘောသု ဝိနိစ္ဆယေသု ယော ယုတ္တတရော သော ဂဟေတဗ္ဗော။ ဝိနယညူ ပန ပုရိမံ ပသံသန္တိ။ ကာယသံသဂ္ဂရာဂေန ပန ပကတိမုခေန ဝါ နိမိတ္တမုခေန ဝါ ဣတ္ထိနိမိတ္တံ ဆုပန္တဿ သင်္ဃာဒိသေသော။ တိရစ္ဆာနဂတိတ္ထိယာ ပဿာဝမဂ္ဂံ နိမိတ္တမုခေန ဆုပန္တဿ ဝုတ္တနယေနေဝ ထုလ္လစ္စယံ။ ကာယသံသဂ္ဂရာဂေန ဒုက္ကဋန္တိ။

ဧကူနသတ္တတိဒွိသတစတုက္ကကထာ နိဋ္ဌိတာ။

သန္ထတစတုက္ကဘေဒကထာ

၆၁-၆၂။ ဧဝံ ဘဂဝါ ပဋိပန္နကဿ ဘိက္ခုနော ရက္ခဏတ္ထံ သတ္တတိဒွိသတစတုက္ကာနိ နီဟရိတွာ ‘‘ဣဒါနိ ယေ အနာဂတေ ပါပဘိက္ခူ ‘သန္ထတံ ဣမံ န ကိဉ္စိ ဥပါဒိန္နကံ ဥပါဒိန္နကေန ဖုသတိ၊ ကော ဧတ္ထ ဒေါသော’တိ သဉ္စိစ္စ လေသံ ဩဍ္ဍေဿန္တိ၊ တေသံ သာသနေ ပတိဋ္ဌာ ဧဝ န ဘဝိဿတီ’’တိ ဒိသွာ တေသု သတ္တတိဒွိသတစတုက္ကေသု ဧကမေကံ စတုက္ကံ စတူဟိ သန္ထတာဒိဘေဒေဟိ ဘိန္ဒိတွာ ဒဿေန္တော ဘိက္ခုပစ္စတ္ထိကာ မနုဿိတ္ထိံ ဘိက္ခုဿ သန္တိကေ အာနေတွာ ဝစ္စမဂ္ဂေန ပဿာဝမဂ္ဂေန မုခေန အင်္ဂဇာတံ အဘိနိသီဒေန္တိ သန္ထတာယ အသန္ထတဿာတိအာဒိမာဟ။

တတ္ထ သန္ထတာယ အသန္ထတဿာတိအာဒီသု သန္ထတာယ ဣတ္ထိယာ ဝစ္စမဂ္ဂေန ပဿာဝမဂ္ဂေန မုခေန အသန္ထတဿ ဘိက္ခုဿ အင်္ဂဇာတံ အဘိနိသီဒေန္တီတိ ဣမိနာ နယေန ယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တတ္ထ သန္ထတာ နာမ ယဿာ တီသု မဂ္ဂေသု ယော ကောစိ မဂ္ဂေါ ပလိဝေဌေတွာ ဝါ အန္တော ဝါ ပဝေသေတွာ ယေန ကေနစိ ဝတ္ထေန ဝါ ပဏ္ဏေန ဝါ ဝါကပဋ္ဋေန ဝါ စမ္မေန ဝါ တိပုသီသာဒီနံ ပဋ္ဋေန ဝါ ပဋိစ္ဆန္နော။ သန္ထတော နာမ ယဿ အင်္ဂဇာတံ တေသံယေဝ ဝတ္ထာဒီနံ ယေန ကေနစိ ပဋိစ္ဆန္နံ။ တတ္ထ ဥပါဒိန္နကေန ဝါ အနုပါဒိန္နကံ ဃဋ္ဋိယတု၊ အနုပါဒိန္နကေန ဝါ ဥပါဒိန္နကံ၊ အနုပါဒိန္နကေန ဝါ အနုပါဒိန္နကံ၊ ဥပါဒိန္နကေန ဝါ ဥပါဒိန္နကံ၊ သစေ ယတ္တကေ ပဝိဋ္ဌေ ပါရာဇိကံ ဟောတီတိ ဝုတ္တံ၊ တတ္တကံ ပဝိသတိ၊ သဗ္ဗတ္ထ သာဒိယန္တဿ ပါရာဇိကက္ခေတ္တေ ပါရာဇိကံ၊ ထုလ္လစ္စယက္ခေတ္တေ ထုလ္လစ္စယံ၊ ဒုက္ကဋက္ခေတ္တေ ဒုက္ကဋမေဝ ဟောတိ။ သစေ ဣတ္ထိနိမိတ္တံ ခါဏုံ ကတွာ သန္ထတံ၊ ခါဏုံ ဃဋ္ဋေန္တဿ ဒုက္ကဋံ။ သစေ ပုရိသနိမိတ္တံ ခါဏုံ ကတွာ သန္ထတံ၊ ခါဏုံ ပဝေသေန္တဿ ဒုက္ကဋံ။ သစေ ဥဘယံ ခါဏုံ ကတွာ သန္ထတံ၊ ခါဏုနာ ခါဏုံ ဃဋ္ဋေန္တဿ ဒုက္ကဋံ။ သစေ ဣတ္ထိနိမိတ္တေ ဝေဠုနဠပဗ္ဗာဒီနံ ကိဉ္စိ ပက္ခိတ္တံ၊ တဿ ဟေဋ္ဌာဘာဂံ စေပိ ဖုသန္တော တိလဖလမတ္တံ ပဝေသေတိ၊ ပါရာဇိကံ။ ဥပရိဘာဂံ စေပိ ဥဘောသု ပဿေသု ဧကပဿံ စေပိ ဖုသန္တော ပဝေသေတိ၊ ပါရာဇိကံ။ စတ္တာရိပိ ပဿာနိ အဖုသန္တော ပဝေသေတွာ တဿ တလံ စေပိ ဖုသတိ၊ ပါရာဇိကံ။ ယဒိ ပန ပဿေသု ဝါ တလေ ဝါ အဖုသန္တော အာကာသဂတမေဝ ကတွာ ပဝေသေတွာ နီဟရတိ၊ ဒုက္ကဋံ။ ဗဟိဒ္ဓါ ခါဏုကေ ဖုသတိ ဒုက္ကဋမေဝ။ ယထာ စ ဣတ္ထိနိမိတ္တေ ဝုတ္တံ၊ ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထ လက္ခဏံ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ။

သန္ထတစတုက္ကဘေဒကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ဘိက္ခုပစ္စတ္ထိကစတုက္ကဘေဒဝဏ္ဏနာ

၆၃-၆၄။ ဧဝံ သန္ထတစတုက္ကဘေဒံ ဝတွာ ဣဒါနိ ယသ္မာ န ကေဝလံ မနုဿိတ္ထိအာဒိကေ ဘိက္ခုဿ ဧဝ သန္တိကေ အာနေန္တိ။ အထ ခေါ ဘိက္ခုမ္ပိ တာသံ သန္တိကေ အာနေန္တိ၊ တသ္မာ တပ္ပဘေဒံ ဒဿေန္တော ‘‘ဘိက္ခုပစ္စတ္ထိကာ ဘိက္ခုံ မနုဿိတ္ထိယာ သန္တိကေ’’တိ အာဒိနာ နယေန သဗ္ဗာနိ တာနိ စတုက္ကာနိ ပုနပိ နီဟရိတွာ ဒဿေသိ။ တေသု ဝိနိစ္ဆယော ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗောတိ။

ဘိက္ခုပစ္စတ္ထိကဝသေန စတုက္ကဘေဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ရာဇပစ္စတ္ထိကာဒိစတုက္ကဘေဒကထာ

၆၅။ ယသ္မာ ပန န ဘိက္ခုပစ္စတ္ထိကာ ဧဝ ဧဝံ ကရောန္တိ၊ ရာဇပစ္စတ္ထိကာဒယောပိ ကရောန္တိ။ တသ္မာ တမ္ပိ ပဘေဒံ ဒဿေန္တော ‘‘ရာဇပစ္စတ္ထိကာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ရာဇာနော ဧဝ ပစ္စတ္ထိကာ ရာဇပစ္စတ္ထိကာ။ တေ စ သယံ အာနေန္တာပိ အညေဟိ အာဏာပေန္တာပိ အာနေန္တိယေဝါတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ စောရာ ဧဝ ပစ္စတ္ထိကာ စောရပစ္စတ္ထိကာ။ ဓုတ္တာတိ မေထုနုပသံဟိတခိဍ္ဍာပသုတာ နာဂရိကကေရာဋိယပုရိသာ၊ ဣတ္ထိဓုတ္တသုရာဓုတ္တာဒယော ဝါ၊ ဓုတ္တာ ဧဝ ပစ္စတ္ထိကာ ဓုတ္တပစ္စတ္ထိကာ။ ဂန္ဓန္တိ ဟဒယံ ဝုစ္စတိ၊ တံ ဥပ္ပာဋေန္တီတိ ဥပ္ပလဂန္ဓာ၊ ဥပ္ပလဂန္ဓာ ဧဝ ပစ္စတ္ထိကာ ဥပ္ပလဂန္ဓပစ္စတ္ထိကာ။ ဧတေ ကိရ န ကသိဝဏိဇ္ဇာဒီဟိ ဇီဝန္တိ၊ ပန္ထဃာတဂါမဃာတာဒီနိ ကတွာ ပုတ္တဒါရံ ပေါသေန္တိ။ တေ ကမ္မသိဒ္ဓိံ ပတ္ထယမာနာ ဒေဝတာနံ အာယာစေတွာ တာသံ ဗလိကမ္မတ္ထံ မနုဿာနံ ဟဒယံ ဥပ္ပာဋေန္တိ။ သဗ္ဗကာလေ စ မနုဿာ ဒုလ္လဘာ။ ဘိက္ခူ ပန အရညေ ဝိဟရန္တာ သုလဘာ ဟောန္တိ။ တေ သီလဝန္တံ ဘိက္ခုံ ဂဟေတွာ ‘‘သီလဝတော ဝဓော နာမ ဘာရိယော ဟောတီ’’တိ မညမာနာ တဿ သီလဝိနာသနတ္ထံ မနုဿိတ္ထိအာဒိကေ ဝါ အာနေန္တိ၊ တံ ဝါ တတ္ထ နေန္တိ။ အယမေတ္ထ ဝိသေသော။ သေသံ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဘိက္ခုပစ္စတ္ထိကဝါရေ ဝုတ္တနယေနေဝ စ ဣမေသု စတူသုပိ ဝါရေသု စတုက္ကာနိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ ပါဠိယံ ပန သံခိတ္တေန ဝုတ္တာနိ။

သဗ္ဗာကာရေန စတုက္ကဘေဒကထာ နိဋ္ဌိတာ။

အာပတ္တာနာပတ္တိဝါရဝဏ္ဏနာ

၆၆။ ဣဒါနိ ယံ ဝုတ္တံ ‘‘မနုဿိတ္ထိယာ တယော မဂ္ဂေ မေထုနံ ဓမ္မံ ပဋိသေဝန္တဿာ’’တိအာဒိ၊ ဧတ္ထ အသမ္မောဟတ္ထံ ‘‘မဂ္ဂေန မဂ္ဂ’’န္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ မဂ္ဂေန မဂ္ဂန္တိ ဣတ္ထိယာ တီသု မဂ္ဂေသု အညတရေန မဂ္ဂေန အတ္တနော အင်္ဂဇာတံ ပဝေသေတိ အထ ဝါ သမ္ဘိန္နေသု ဒွီသု မဂ္ဂေသု ပဿာဝမဂ္ဂေန ဝစ္စမဂ္ဂံ ဝစ္စမဂ္ဂေန ဝါ ပဿာဝမဂ္ဂံ ပဝေသေတိ။ မဂ္ဂေန အမဂ္ဂန္တိ ပဿာဝါဒိမဂ္ဂေန ပဝေသေတွာ တဿ သာမန္တာ ဝဏေန နီဟရတိ။ အမဂ္ဂေန မဂ္ဂန္တိ မဂ္ဂသာမန္တေန ဝဏေန ပဝေသေတွာ မဂ္ဂေန နီဟရတိ။ အမဂ္ဂေန အမဂ္ဂန္တိ ဒွီသု သမ္ဘိန္နဝဏေသု ဧကေန ဝဏေန ပဝေသေတွာ ဒုတိယေန နီဟရတိ။ ဣမဿ သုတ္တဿ အနုလောမဝသေန သဗ္ဗတ္ထ ဝဏသင်္ခေပေ ထုလ္လစ္စယံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဣဒါနိ ယံ ပရတော ဝက္ခတိ ‘‘အနာပတ္တိ အဇာနန္တဿ အသာဒိယန္တဿာ’’တိ၊ တတ္ထ အသမ္မောဟတ္ထံ ‘‘ဘိက္ခု သုတ္တဘိက္ခုမှီ’’တိအာဒိမာဟ။ တတြာယံ အဓိပ္ပာယော – ယော ပဋိဗုဒ္ဓါ သာဒိယတိ သော ‘‘သုတ္တမှိ မယိ ဧသော ဝိပ္ပဋိပဇ္ဇိ၊ နာဟံ ဇာနာမီ’’တိ န မုစ္စတိ။ ဥဘော နာသေတဗ္ဗာတိ စေတ္ထ ဒွေပိ လိင်္ဂနာသနေန နာသေတဗ္ဗာ။ တတြ ဒူသကဿ ပဋိညာကရဏံ နတ္ထိ၊ ဒူသိတော ပုစ္ဆိတွာ ပဋိညာယ နာသေတဗ္ဗော။ သစေ န သာဒိယတိ၊ န နာသေတဗ္ဗော။ ဧသ နယော သာမဏေရဝါရေပိ။

ဧဝံ တတ္ထ တတ္ထ တံ တံ အာပတ္တိဉ္စ အနာပတ္တိဉ္စ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ အနာပတ္တိမေဝ ဒဿေန္တော ‘‘အနာပတ္တိ အဇာနန္တဿာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အဇာနန္တော နာမ ယော မဟာနိဒ္ဒံ ဩက္ကန္တော ပရေန ကတံ ဥပက္ကမမ္ပိ န ဇာနာတိ ဝေသာလိယံ မဟာဝနေ ဒိဝါဝိဟာရဂတော ဘိက္ခု ဝိယ။ ဧဝရူပဿ အနာပတ္တိ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ – ‘‘‘နာဟံ ဘဂဝါ ဇာနာမီ’တိ၊ ‘အနာပတ္တိ၊ ဘိက္ခု၊ အဇာနန္တဿာ’’’တိ (ပါရာ။ ၇၅)။ အသာဒိယန္တော နာမ ယော ဇာနိတွာပိ န သာဒိယတိ၊ တတ္ထေဝ သဟသာ ဝုဋ္ဌိတဘိက္ခု ဝိယ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ – ‘‘‘နာဟံ ဘဂဝါ သာဒိယိ’န္တိ။ ‘အနာပတ္တိ၊ ဘိက္ခု၊ အသာဒိယန္တဿာ’’တိ။

ဥမ္မတ္တကော နာမ ပိတ္တုမ္မတ္တကော။ ဒုဝိဓဉှိ ပိတ္တံ – ဗဒ္ဓပိတ္တံ၊ အဗဒ္ဓပိတ္တဉ္စာတိ။ တတ္ထ အဗဒ္ဓပိတ္တံ လောဟိတံ ဝိယ သဗ္ဗင်္ဂဂတံ၊ တမှိ ကုပိတေ သတ္တာနံ ကဏ္ဍုကစ္ဆုသရီရကမ္ပာဒီနိ ဟောန္တိ။ တာနိ ဘေသဇ္ဇကိရိယာယ ဝူပသမန္တိ။ ဗဒ္ဓပိတ္တံ ပန ပိတ္တကောသကေ ဌိတံ။ တမှိ ကုပိတေ သတ္တာ ဥမ္မတ္တကာ ဟောန္တိ ဝိပလ္လတ္ထသညာ ဟိရောတ္တပ္ပံ ဆဍ္ဍေတွာ အသာရုပ္ပာစာရံ စရန္တိ။ လဟုကဂရုကာနိ သိက္ခာပဒါနိ မဒ္ဒန္တာပိ န ဇာနန္တိ။ ဘေသဇ္ဇကိရိယာယပိ အတေကိစ္ဆာ ဟောန္တိ။ ဧဝရူပဿ ဥမ္မတ္တကဿ အနာပတ္တိ။

ခိတ္တစိတ္တော နာမ ဝိဿဋ္ဌစိတ္တော ယက္ခုမ္မတ္တကော ဝုစ္စတိ။ ယက္ခာ ကိရ ဘေရဝါနိ ဝါ အာရမ္မဏာနိ ဒဿေတွာ မုခေန ဟတ္ထံ ပဝေသေတွာ ဟဒယရူပံ ဝါ မဒ္ဒန္တာ သတ္တေ ဝိက္ခိတ္တစိတ္တေ ဝိပလ္လတ္ထသညေ ကရောန္တိ။ ဧဝရူပဿ ခိတ္တစိတ္တဿ အနာပတ္တိ။ တေသံ ပန ဥဘိန္နံ အယံ ဝိသေသော – ပိတ္တုမ္မတ္တကော နိစ္စမေဝ ဥမ္မတ္တကော ဟောတိ၊ ပကတိသညံ န လဘတိ။ ယက္ခုမ္မတ္တကော အန္တရန္တရာ ပကတိသညံ ပဋိလဘတီတိ။ ဣဓ ပန ပိတ္တုမ္မတ္တကော ဝါ ဟောတု ယက္ခုမ္မတ္တကော ဝါ၊ ယော သဗ္ဗသော မုဋ္ဌဿတိ ကိဉ္စိ န ဇာနာတိ၊ အဂ္ဂိမ္ပိ သုဝဏ္ဏမ္ပိ ဂူထမ္ပိ စန္ဒနမ္ပိ ဧကသဒိသံ မဒ္ဒန္တောဝ ဝိစရတိ၊ ဧဝရူပဿ အနာပတ္တိ။ အန္တရန္တရာ သညံ ပဋိလဘိတွာ ဉတွာ ကရောန္တဿ ပန အာပတ္တိယေဝ။

ဝေဒနာဋ္ဋော နာမ ယော အဓိမတ္တာယ ဒုက္ခဝေဒနာယ အာတုရော ကိဉ္စိ န ဇာနာတိ၊ ဧဝရူပဿ အနာပတ္တိ။

အာဒိကမ္မိကော နာမ ယော တသ္မိံ တသ္မိံ ကမ္မေ အာဒိဘူတော။ ဣဓ ပန သုဒိန္နတ္ထေရော အာဒိကမ္မိကော၊ တဿ အနာပတ္တိ။ အဝသေသာနံ မက္ကဋီသမဏဝဇ္ဇိပုတ္တကာဒီနံ အာပတ္တိယေဝါတိ။

ပဒဘာဇနီယဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ပကိဏ္ဏကကထာ

ဣမသ္မိံ ပန သိက္ခာပဒေ ကောသလ္လတ္ထံ ဣဒံ ပကိဏ္ဏကံဝေဒိတဗ္ဗံ –

‘‘သမုဋ္ဌာနဉ္စ ကိရိယာ၊ အထော သညာ သစိတ္တကံ၊

လောကဝဇ္ဇဉ္စ ကမ္မဉ္စ၊ ကုသလံ ဝေဒနာယ စာ’’တိ။

တတ္ထ ‘‘သမုဋ္ဌာန’’န္တိ သဗ္ဗသင်္ဂါဟကဝသေန ဆ သိက္ခာပဒသမုဋ္ဌာနာနိ။ တာနိ ပရိဝါရေ အာဝိ ဘဝိဿန္တိ။ သမာသတော ပန သိက္ခာပဒံ နာမ – အတ္ထိ ဆသမုဋ္ဌာနံ၊ အတ္ထိ စတုသမုဋ္ဌာနံ၊ အတ္ထိ တိသမုဋ္ဌာနံ၊ အတ္ထိ ကထိနသမုဋ္ဌာနံ၊ အတ္ထိ ဧဠကလောမသမုဋ္ဌာနံ၊ အတ္ထိ ဓုရနိက္ခေပါဒိသမုဋ္ဌာနန္တိ။

တတြာပိ ကိဉ္စိ ကိရိယတော သမုဋ္ဌာတိ၊ ကိဉ္စိ အကိရိယတော သမုဋ္ဌာတိ၊ ကိဉ္စိ ကိရိယာကိရိယတော သမုဋ္ဌာတိ၊ ကိဉ္စိ သိယာ ကိရိယတော၊ သိယာ အကိရိယတော သမုဋ္ဌာတိ၊ ကိဉ္စိ သိယာ ကိရိယတော သိယာ ကိရိယာကိရိယတော သမုဋ္ဌာတိ။

တတြာပိ အတ္ထိ သညာဝိမောက္ခံ၊ အတ္ထိ နောသညာဝိမောက္ခံ။ တတ္ထ ယံ စိတ္တင်္ဂံ လဘတိယေဝ၊ တံ သညာဝိမောက္ခံ၊ ဣတရံ နောသညာဝိမောက္ခံ။

ပုန အတ္ထိ သစိတ္တကံ၊ အတ္ထိ အစိတ္တကံ။ ယံ သဟေဝ စိတ္တေန အာပဇ္ဇတိ၊ တံ သစိတ္တကံ၊ ယံ ဝိနာပိ စိတ္တေန အာပဇ္ဇတိ၊ တံ အစိတ္တကံ ။ တံ သဗ္ဗမ္ပိ လောကဝဇ္ဇံ ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇန္တိ ဒုဝိဓံ။ တေသံ လက္ခဏံ ဝုတ္တမေဝ။

ကမ္မကုသလဝေဒနာဝသေနာပိ စေတ္ထ အတ္ထိ သိက္ခာပဒံ ကာယကမ္မံ၊ အတ္ထိ ဝစီကမ္မံ။ တတ္ထ ယံ ကာယဒွါရိကံ၊ တံ ကာယကမ္မံ၊ ယံ ဝစီဒွါရိကံ၊ တံ ဝစီကမ္မန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အတ္ထိ ပန သိက္ခာပဒံ ကုသလံ၊ အတ္ထိ အကုသလံ၊ အတ္ထိ အဗျာကတံ။ ဒွတ္တိံသေဝ ဟိ အာပတ္တိသမဥဋ္ဌာပကစိတ္တာနိ – အဋ္ဌ ကာမာဝစရကုသလာနိ၊ ဒွါဒသ အကုသလာနိ၊ ဒသ ကာမာဝစရကိရိယစိတ္တာနိ၊ ကုသလတော စ ကိရိယတော စ ဒွေ အဘိညာစိတ္တာနီတိ။ တေသု ယံ ကုသလစိတ္တေန အာပဇ္ဇတိ၊ တံ ကုသလံ၊ ဣတရေဟိ ဣတရံ။ အတ္ထိ စ သိက္ခာပဒံ တိဝေဒနံ၊ အတ္ထိ ဒွိဝေဒနံ၊ အတ္ထိ ဧကဝေဒနံ။ တတ္ထ ယံ အာပဇ္ဇန္တော တီသု ဝေဒနာသု အညတရဝေဒနာသမင်္ဂီ ဟုတွာ အာပဇ္ဇတိ၊ တံ တိဝေဒနံ၊ ယံ အာပဇ္ဇန္တော သုခသမင်္ဂီ ဝါ ဥပေက္ခာသမင်္ဂီ ဝါ အာပဇ္ဇတိ၊ တံ ဒွိဝေဒနံ၊ ယံ အာပဇ္ဇန္တော ဒုက္ခဝေဒနာသမင်္ဂီယေဝ အာပဇ္ဇတိ၊ တံ ဧကဝေဒနန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဧဝံ –

‘‘သမုဋ္ဌာနဉ္စ ကိရိယာ၊ အထော သညာ သစိတ္တကံ၊

လောကဝဇ္ဇဉ္စ ကမ္မဉ္စ၊ ကုသလံ ဝေဒနာယ စာ’’တိ။

ဣမံ ပကိဏ္ဏကံ ဝိဒိတွာ တေသု သမုဋ္ဌာနာဒီသု ဣဒံ သိက္ခာပဒံ သမုဋ္ဌာနတော ဧကသမုဋ္ဌာနံ။ အင်္ဂဝသေန ဒုကသမုဋ္ဌာနံ၊ ကာယစိတ္တတော သမုဋ္ဌာတိ။ ကိရိယသမုဋ္ဌာနဉ္စ ကရောန္တောယေဝ ဟိ ဧတံ အာပဇ္ဇတိ။ မေထုနပဋိသံယုတ္တာယ ကာမသညာယ အဘာဝေန မုစ္စနတော သညာဝိမောက္ခံ။ ‘‘အနာပတ္တိ အဇာနန္တဿ အသာဒိယန္တဿာ’’တိ ဟိ ဝုတ္တံ။ မေထုနစိတ္တေနေဝ နံ အာပဇ္ဇတိ၊ န ဝိနာ စိတ္တေနာတိ သစိတ္တကံ။ ရာဂဝသေနေဝ အာပဇ္ဇိတဗ္ဗတော လောကဝဇ္ဇံ။ ကာယဒွါရေနေဝ သမုဋ္ဌာနတော ကာယကမ္မံ။ စိတ္တံ ပနေတ္ထ အင်္ဂမတ္တံ ဟောတိ၊ န တဿ ဝသေန ကမ္မဘာဝေါ လဗ္ဘတိ။ လောဘစိတ္တေန အာပဇ္ဇိတဗ္ဗတော အကုသလစိတ္တံ။ သုခသမင်္ဂီ ဝါ ဥပေက္ခာသမင်္ဂီ ဝါ တံ အာပဇ္ဇတီတိ ဒွိဝေဒနန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ သဗ္ဗဉ္စေတံ အာပတ္တိယံ ယုဇ္ဇတိ။ သိက္ခာပဒသီသေန ပန သဗ္ဗအဋ္ဌကထာသုဒေသနာ အာရူဠှာ၊ တသ္မာ ဧဝံ ဝုတ္တံ။

ပကိဏ္ဏကကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ဝိနီတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

မက္ကဋီဝဇ္ဇိပုတ္တာ စ…ပေ… ဝုဍ္ဎပဗ္ဗဇိတော မိဂေါတိ ဣဒံ ကိံ? ဣမာ ဝိနီတဝတ္ထူနံ ဘဂဝတာ သယံ ဝိနိစ္ဆိတာနံ တေသံ တေသံ ဝတ္ထူနံ ဥဒ္ဒါနဂါထာ နာမ။ တာနိ ဝတ္ထူနိ ‘‘သုခံ ဝိနယဓရာ ဥဂ္ဂဏှိဿန္တီ’’တိ ဓမ္မသင်္ဂါဟကတ္ထေရေဟိ ဌပိတာနိ။ ဝတ္ထုဂါထာ ပန ဓရမာနေယေဝ ဘဂဝတိ ဥပါလိတ္ထေရေန ဌပိတာ ‘‘ဣမိနာ လက္ခဏေန အာယတိံ ဝိနယဓရာ ဝိနယံ ဝိနိစ္ဆိနိဿန္တီ’’တိ။ တသ္မာ ဧတ္ထ ဝုတ္တလက္ခဏံ သာဓုကံ သလ္လက္ခေတွာ ပဌမသိက္ခာပဒံ ဝိနိစ္ဆိနိတဗ္ဗံ။ ဒုတိယာဒီနဉ္စ ဝိနီတဝတ္ထူသု ဝုတ္တလက္ခဏေန ဒုတိယာဒီနိ။ ဝိနီတဝတ္ထူနိ ဟိ သိပ္ပိကာနံ ပဋိစ္ဆန္နကရူပါနိ ဝိယ ဝိနယဓရာနံ ပဋိစ္ဆန္နကဝတ္ထူနိ ဟောန္တီတိ။

၆၇။ တတ္ထ ပုရိမာနိ ဒွေ ဝတ္ထူနိ အနုပညတ္တိယံယေဝ ဝုတ္တတ္ထာနိ။ တတိယေ ဝတ္ထုမှိ ဂိဟိလိင်္ဂေနာတိ ဂိဟိဝေသေန ဩဒါတဝတ္ထော ဟုတွာ။ စတုတ္ထေ နတ္ထိ ကိဉ္စိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ တတော ပရေသု သတ္တသု ဝတ္ထူသု ကုသစီရန္တိ ကုသေ ဂန္ထေတွာ ကတစီရံ။ ဝါကစီရံ နာမ တာပသာနံ ဝက္ကလံ။ ဖလကစီရံ နာမ ဖလကသဏ္ဌာနာနိ ဖလကာနိ သိဗ္ဗိတွာ ကတစီရံ။ ကေသကမ္ဗလောတိ ကေသေဟိ တန္တေ ဝါယိတွာ ကတကမ္ဗလော။ ဝါလကမ္ဗလောတိ စမရဝါလေဟိ ဝါယိတွာ ကတကမ္ဗလော။ ဥလူကပက္ခိကန္တိ ဥလူကသကုဏဿ ပက္ခေဟိ ကတနိဝါသနံ။ အဇိနက္ခိပန္တိ သလောမံ သခုရံ အဇိနမိဂစမ္မံ။ ဒွါဒသမေ ဝတ္ထုမှိ သာရတ္တောတိ ကာယသံသဂ္ဂရာဂေန သာရတ္တော၊ တံ ရာဂံ ဉတွာ ဘဂဝါ ‘‘အာပတ္တိ သင်္ဃာဒိသေသဿာ’’တိ အာဟ။

၆၈။ တေရသမေ ဝတ္ထုမှိ ဥပ္ပလဝဏ္ဏာတိ သာ ထေရီ သာဝတ္ထိယံ သေဋ္ဌိဓီတာ သတသဟဿကပ္ပေ အဘိနီဟာရသမ္ပန္နာ။ တဿာ ပကတိယာပိ အတိဒဿနီယာ နီလုပ္ပလဝဏ္ဏာ ကာယစ္ဆဝိ၊ အဗ္ဘန္တရေ ပန ကိလေသသန္တာပဿ အဘာဝေန အတိဝိယ ဝိရောစတိ။ သာ တာယေဝ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယ ‘‘ဥပ္ပလဝဏ္ဏာ’’တိ နာမံ လဘိ။ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တောတိ ဂိဟိကာလတော ပဋ္ဌာယ ရတ္တစိတ္တော၊ သော ကိရ တဿာ ဉာတိဒါရကော ဟောတိ။ အထ ခေါတိ အနန္တရတ္ထေ နိပါတော၊ မဉ္စကေ နိသိန္နာနန္တရမေဝါတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဒိဝါ ဗာဟိရတော အာဂန္တွာ ဒွါရံ ပိဓာယ နိသိန္နာနဉှိ ပဌမံ အန္ဓကာရံ ဟောတိ။ သော ယာဝဿာ တံ အန္ဓကာရံ န နဿတိ၊ တာဝဒေဝ ဧဝမကာသီတိ အတ္ထော။ ဒူသေသီတိ ပဓံသေသိ။ ထေရီ ပန အနဝဇ္ဇာ အတ္တနော သမဏသညံ ပစ္စုပဋ္ဌပေတွာ အသာဒိယန္တီ နိသီဒိ အသဒ္ဓမ္မာဓိပ္ပာယေန ပရာမဋ္ဌာ အဂ္ဂိက္ခန္ဓ-သိလာထမ္ဘ-ခဒိရသာရခါဏုကာ ဝိယ။ သောပိ အတ္တနော မနောရထံ ပူရေတွာ ဂတော။ တဿာ ထေရိယာ ဒဿနပထံ ဝိဇဟန္တဿေဝ အယံ မဟာပထဝီ သိနေရုပဗ္ဗတံ ဓာရေတုံ သမတ္ထာပိ တံ ပါပပုရိသံ ဗျာမမတ္တကဠေဝရံ ဓာရေတုံ အသက္ကောန္တီ ဝိယ ဘိဇ္ဇိတွာ ဝိဝရမဒါသိ။ သော တင်္ခဏညေဝ အဝီစိဇာလာနံ ဣန္ဓနဘာဝံ အဂမာသိ။ ဘဂဝါ တံ သုတွာ ‘‘အနာပတ္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အသာဒိယန္တိယာ’’တိ ဝတွာ ထေရိံ သန္ဓာယ ဓမ္မပဒေ ဣမံ ဂါထံ အဘာသိ –

‘‘ဝါရိ ပေါက္ခရပတ္တေဝ၊ အာရဂ္ဂေရိဝ သာသပေါ၊

ယော န လိမ္ပတိ ကာမေသု၊ တမဟံ ဗြူမိ ဗြာဟ္မဏ’’န္တိ။ (ဓ။ ပ။ ၄၀၁)၊

၆၉။ စုဒ္ဒသမေ ဝတ္ထုမှိ ဣတ္ထိလိင်္ဂံ ပါတုဘူတန္တိ ရတ္တိဘာဂေ နိဒ္ဒံ ဩက္ကန္တဿ ပုရိသသဏ္ဌာနံ မဿုဒါဌိကာဒိ သဗ္ဗံ အန္တရဟိတံ ဣတ္ထိသဏ္ဌာနံ ဥပ္ပန္နံ။ တမေဝ ဥပဇ္ဈံ တမေဝ ဥပသမ္ပဒန္တိ ပုဗ္ဗေ ဂဟိတဥပဇ္ဈာယမေဝ ပုဗ္ဗေ ကတဥပသမ္ပဒမေဝ အနုဇာနာမိ။ ပုန ဥပဇ္ဈာ န ဂဟေတဗ္ဗာ၊ ဥပသမ္ပဒါ န ကာတဗ္ဗာတိ အတ္ထော။ တာနိယေဝဝဿာနီတိ ဘိက္ခုဥပသမ္ပဒတော ပဘုတိ ယာဝ ဝဿဂဏနာ၊ တံယေဝ ဝဿဂဏနံ အနုဇာနာမိ။ န ဣတော ပဋ္ဌာယ ဝဿဂဏနာ ကာတဗ္ဗာတိ အတ္ထော။ ဘိက္ခုနီဟိ သင်္ဂမိတုန္တိ ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ သင်္ဂမိတုံ သင်္ဂန္တုံ သမင်္ဂီ ဘဝိတုံ အနုဇာနာမီတိ အတ္ထော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – အပ္ပတိရူပံ ဒါနိဿာ ဘိက္ခူနံ မဇ္ဈေ ဝသိတုံ၊ ဘိက္ခုနုပဿယံ ဂန္တွာ ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ ဝသတူတိ။ ယာ အာပတ္တိယော ဘိက္ခူနံ ဘိက္ခုနီဟိ သာဓာရဏာတိ ယာ ဒေသနာဂါမိနိယော ဝါ ဝုဋ္ဌာနဂါမိနိယော ဝါ အာပတ္တိယော ဘိက္ခူနံ ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ သာဓာရဏာ။ တာ အာပတ္တိယော ဘိက္ခုနီနံ သန္တိကေ ဝုဋ္ဌာတုန္တိ တာ သဗ္ဗာပိ ဘိက္ခုနီဟိ ကာတဗ္ဗံ ဝိနယကမ္မံ ကတွာ ဘိက္ခုနီနံ သန္တိကေ ဝုဋ္ဌာတုံ အနုဇာနာမီတိ အတ္ထော။ တာဟိ အာပတ္တီဟိ အနာပတ္တီတိ ယာ ပန ဘိက္ခူနံ ဘိက္ခုနီဟိ အသာဓာရဏာ သုက္ကဝိဿဋ္ဌိ-အာဒိကာ အာပတ္တိယော၊ တာဟိ အနာပတ္တိ။ လိင်္ဂပရိဝတ္တနေန တာ အာပတ္တိယော ဝုဋ္ဌိတာဝ ဟောန္တိ။ ပုန ပကတိလိင်္ဂေ ဥပ္ပန္နေပိ တာဟိ အာပတ္တီဟိ တဿ အနာပတ္တိယေဝါတိ အယံ တာဝေတ္ထ ပါဠိဝိနိစ္ဆယော။

အယံ ပန ပါဠိမုတ္တော ဩက္ကန္တိကဝိနိစ္ဆယော – ဣမေသု တာဝ ဒွီသု လိင်္ဂေသု ပုရိသလိင်္ဂံ ဥတ္တမံ၊ ဣတ္ထိလိင်္ဂံ ဟီနံ၊ တသ္မာ ပုရိသလိင်္ဂံ ဗလဝအကုသလေန အန္တရဓာယတိ။ ဣတ္ထိလိင်္ဂံ ဒုဗ္ဗလကုသလေန ပတိဋ္ဌာတိ။ ဣတ္ထိလိင်္ဂံ ပန အန္တရဓာယန္တံ ဒုဗ္ဗလအကုသလေန အန္တရဓာယတိ။ ပုရိသလိင်္ဂံ ဗလဝကုသလေန ပတိဋ္ဌာတိ။ ဧဝံ ဥဘယမ္ပိ အကုသလေန အန္တရဓာယတိ၊ ကုသလေန ပဋိလဗ္ဘတိ။

တတ္ထ သစေ ဒွိန္နံ ဘိက္ခူနံ ဧကတော သဇ္ဈာယံ ဝါ ဓမ္မသာကစ္ဆံ ဝါ ကတွာ ဧကာဂါရေ နိပဇ္ဇိတွာ နိဒ္ဒံ ဩက္ကန္တာနံ ဧကဿ ဣတ္ထိလိင်္ဂံ ပါတုဘဝတိ၊ ဥဘိန္နမ္ပိ သဟသေယျာပတ္တိ ဟောတိ။ သော စေ ပဋိဗုဇ္ဈိတွာ အတ္တနော တံ ဝိပ္ပကာရံ ဒိသွာ ဒုက္ခီ ဒုမ္မနော ရတ္တိဘာဂေယေဝ ဣတရဿ အာရောစေယျ၊ တေန သမဿာသေတဗ္ဗော – ‘‘ဟောတု၊ မာ စိန္တယိတ္ထ။ ဝဋ္ဋဿေဝေသော ဒေါသော။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ဒွါရံ ဒိန္နံ၊ ဘိက္ခု ဝါ ဟောတု ဘိက္ခုနီ ဝါ၊ အနာဝဋော ဓမ္မော အဝါရိတော သဂ္ဂမဂ္ဂေါ’’တိ။ သမဿာသေတွာ စ ဧဝံ ဝတ္တဗ္ဗံ – ‘‘တုမှေဟိ ဘိက္ခုနုပဿယံ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ အတ္ထိ ဝေါ ကာစိ သန္ဒိဋ္ဌာ ဘိက္ခုနိယော’’တိ။ သစဿာ ဟောန္တိ တာဒိသာ ဘိက္ခုနိယော အတ္ထီတိ၊ နော စေ ဟောန္တိ နတ္ထီတိ ဝတွာ သော ဘိက္ခု ဝတ္တဗ္ဗော – ‘‘မမ သင်္ဂဟံ ကရောထ၊ ဣဒါနိ မံ ပဌမံ ဘိက္ခုနုပဿယံ နေထာ’’တိ။ တေန ဘိက္ခုနာ တံ ဂဟေတွာ တဿာ ဝါ သန္ဒိဋ္ဌာနံ အတ္တနော ဝါ သန္ဒိဋ္ဌာနံ ဘိက္ခုနီနံ သန္တိကံ ဂန္တဗ္ဗံ။ ဂစ္ဆန္တေန စ န ဧကကေန ဂန္တဗ္ဗံ။ စတူဟိ ပဉ္စဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ဇောတိကဉ္စ ကတ္တရဒဏ္ဍဉ္စ ဂဟေတွာ သံဝိဒဟနံ ပရိမောစေတွာ ‘‘မယံ အသုကံ နာမ ဌာနံ ဂစ္ဆာမာ’’တိ ဂန္တဗ္ဗံ။ သစေ ဗဟိဂါမေ ဒူရေ ဝိဟာရော ဟောတိ၊ အန္တရာမဂ္ဂေ ဂါမန္တရ-နဒီပါရ-ရတ္တိဝိပ္ပဝါသ-ဂဏဩဟီယနာပတ္တီဟိ အနာပတ္တိ။ ဘိက္ခုနုပဿယံ ဂန္တွာ တာ ဘိက္ခုနိယော ဝတ္တဗ္ဗာ – ‘‘အသုကံ နာမ ဘိက္ခုံ ဇာနာထာ’’တိ? ‘‘အာမ၊ အယျာ’’တိ။ ‘‘တဿ ဣတ္ထိလိင်္ဂံ ပါတုဘူတံ၊ သင်္ဂဟံ ဒါနိဿ ကရောထာ’’တိ။ တာ စေ ‘‘သာဓု၊ အယျာ၊ ဣဒါနိ မယမ္ပိ သဇ္ဈာယိဿာမ၊ ဓမ္မံ သောဿာမ၊ ဂစ္ဆထ တုမှေ’’တိ ဝတွာ သင်္ဂဟံ ကရောန္တိ၊ အာရာဓိကာ စ ဟောန္တိ သင်္ဂါဟိကာ လဇ္ဇိနိယော၊ တာ ကောပေတွာ အညတ္ထ န ဂန္တဗ္ဗံ။ ဂစ္ဆတိ စေ၊ ဂါမန္တရ-နဒီပါရ-ရတ္တိဝိပ္ပဝါသ-ဂဏဩဟီယနာပတ္တီဟိ န မုစ္စတိ။ သစေ ပန လဇ္ဇိနိယော ဟောန္တိ၊ န သင်္ဂါဟိကာယော၊ အညတ္ထ ဂန္တုံ လဗ္ဘတိ။ သစေပိ အလဇ္ဇိနိယော ဟောန္တိ၊ သင်္ဂဟံ ပန ကရောန္တိ၊ တာပိ ပရိစ္စဇိတွာ အညတ္ထ ဂန္တုံ လဗ္ဘတိ။ သစေ လဇ္ဇိနိယော စ သင်္ဂါဟိကာ စ၊ ဉာတိကာ န ဟောန္တိ၊ အာသန္နဂါမေ ပန အညာ ဉာတိကာယော ဟောန္တိ ပဋိဇဂ္ဂနိကာ၊ တာသမ္ပိ သန္တိကံ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတီတိ ဝဒန္တိ။ ဂန္တွာ သစေ ဘိက္ခုဘာဝေပိ နိဿယပဋိပန္နော၊ ပတိရူပါယ ဘိက္ခုနိယာ သန္တိကေ နိဿယော ဂဟေတဗ္ဗော။ မာတိကာ ဝါ ဝိနယော ဝါ ဥဂ္ဂဟိတော သုဂ္ဂဟိတော၊ ပုန ဥဂ္ဂဏှနကာရဏံ နတ္ထိ။ သစေ ဘိက္ခုဘာဝေ ပရိသာဝစရော၊ တဿ သန္တိကေယေဝ ဥပသမ္ပန္နာ သူပသမ္ပန္နာ။ အညဿ သန္တိကေ နိဿယော ဂဟေတဗ္ဗော။ ပုဗ္ဗေ တံ နိဿာယ ဝသန္တေဟိပိ အညဿ သန္တိကေယေဝ နိဿယော ဂဟေတဗ္ဗော။ ပရိပုဏ္ဏဝဿသာမဏေရေနာပိ အညဿ သန္တိကေယေဝ ဥပဇ္ဈာ ဂဟေတဗ္ဗာ။

ယံ ပနဿ ဘိက္ခုဘာဝေ အဓိဋ္ဌိတံ တိစီဝရဉ္စ ပတ္တော စ၊ တံ အဓိဋ္ဌာနံ ဝိဇဟတိ၊ ပုန အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗံ။ သင်္ကစ္စိကာ စ ဥဒကသာဋိကာ စ ဂဟေတဗ္ဗာ။ ယံ အတိရေကစီဝရံ ဝါ အတိရေကပတ္တော ဝါ ဝိနယကမ္မံ ကတွာ ဌပိတော ဟောတိ၊ တံ သဗ္ဗမ္ပိ ဝိနယကမ္မံ ဝိဇဟတိ၊ ပုန ကာတဗ္ဗံ။ ပဋိဂ္ဂဟိတတေလမဓုဖာဏိတာဒီနိပိ ပဋိဂ္ဂဟဏံ ဝိဇဟန္တိ။ သစေ ပဋိဂ္ဂဟဏတော သတ္တမေ ဒိဝသေ လိင်္ဂံ ပရိဝတ္တတိ၊ ပုန ပဋိဂ္ဂဟေတွာ သတ္တာဟံ ဝဋ္ဋတိ။ ယံ ပန ဘိက္ခုကာလေ အညဿ ဘိက္ခုနော သန္တကံ ပဋိဂ္ဂဟိတံ၊ တံ ပဋိဂ္ဂဟဏံ န ဝိဇဟတိ။ ယံ ဥဘိန္နံ သာဓာရဏံ အဝိဘဇိတွာ ဌပိတံ၊ တံ ပကတတ္တော ရက္ခတိ။ ယံ ပန ဝိဘတ္တံ ဧတဿေဝ သန္တကံ၊ တံ ပဋိဂ္ဂဟဏံ ဝိဇဟတိ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ ပရိဝါရေ –

‘‘တေလံ မဓုံ ဖာဏိတဉ္စာပိ သပ္ပိံ၊

သာမံ ဂဟေတွာန နိက္ခိပေယျ၊

အဝီတိဝတ္တေ သတ္တာဟေ၊

သတိ ပစ္စယေ ပရိဘုဉ္ဇန္တဿ အာပတ္တိ၊

ပဉှာ မေသာ ကုသလေဟိ စိန္တိတာ’’တိ။ (ပရိ။ ၄၈၀)၊

ဣဒဉှိ လိင်္ဂပရိဝတ္တနံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ပဋိဂ္ဂဟဏံ နာမ လိင်္ဂပရိဝတ္တနေန၊ ကာလံကိရိယာယ၊ သိက္ခာပစ္စက္ခာနေန၊ ဟီနာယာဝတ္တနေန၊ အနုပသမ္ပန္နဿ ဒါနေန၊ အနပေက္ခဝိဿဇ္ဇနေန၊ အစ္ဆိန္ဒိတွာ ဂဟဏေန စ ဝိဇဟတိ။ တသ္မာ သစေပိ ဟရီတကခဏ္ဍမ္ပိ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ဌပိတမတ္ထိ၊ သဗ္ဗမဿ ပဋိဂ္ဂဟဏံ ဝိဇဟတိ။ ဘိက္ခုဝိဟာရေ ပန ယံကိဉ္စိဿာ သန္တကံ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ဝါ အပ္ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ဝါ ဌပိတံ၊ သဗ္ဗဿ သာဝ ဣဿရာ၊ အာဟရာပေတွာ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ယံ ပနေတ္ထ ထာဝရံ တဿာ သန္တကံ သေနာသနံ ဝါ ဥပရောပကာ ဝါ၊ တေ ယဿိစ္ဆတိ တဿ ဒါတဗ္ဗာ။ တေရသသု သမ္မုတီသု ယာ ဘိက္ခုကာလေ လဒ္ဓါ သမ္မုတိ၊ သဗ္ဗာ သာ ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ။ ပုရိမိကာယ သေနာသနဂ္ဂါဟော ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ။ သစေ ပစ္ဆိမိကာယ သေနာသနေ ဂဟိတေ လိင်္ဂံ ပရိဝတ္တတိ၊ ဘိက္ခုနိသင်္ဃော စဿာ ဥပ္ပန္နံ လာဘံ ဒါတုကာမော ဟောတိ၊ အပလောကေတွာ ဒါတဗ္ဗော။ သစေ ဘိက္ခုနီဟိ သာဓာရဏာယ ပဋိစ္ဆန္နာယ အာပတ္တိယာ ပရိဝသန္တဿ လိင်္ဂံ ပရိဝတ္တတိ၊ ပက္ခမာနတ္တမေဝ ဒါတဗ္ဗံ။ သစေ မာနတ္တံ စရန္တဿ ပရိဝတ္တတိ၊ ပုန ပက္ခမာနတ္တမေဝ ဒါတဗ္ဗံ။ သစေ စိဏ္ဏမာနတ္တဿ ပရိဝတ္တတိ၊ ဘိက္ခုနီဟိ အဗ္ဘာနကမ္မံ ကာတဗ္ဗံ။ သစေ အကုသလဝိပါကေ ပရိက္ခီဏေ ပက္ခမာနတ္တကာလေ ပုနဒေဝ လိင်္ဂံ ပရိဝတ္တတိ၊ ဆာရတ္တံ မာနတ္တမေဝ ဒါတဗ္ဗံ။ သစေ စိဏ္ဏေ ပက္ခမာနတ္တေ ပရိဝတ္တတိ၊ ဘိက္ခူဟိ အဗ္ဘာနကမ္မံ ကာတဗ္ဗန္တိ။

အနန္တရေ ဘိက္ခုနိယာ လိင်္ဂပရိဝတ္တနဝတ္ထုမှိ ဣဓ ဝုတ္တနယေနေဝ သဗ္ဗော ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အယံ ပန ဝိသေသော – သစေပိ ဘိက္ခုနိကာလေ အာပန္နာ သဉ္စရိတ္တာပတ္တိ ပဋိစ္ဆန္နာ ဟောတိ၊ ပရိဝါသဒါနံ နတ္ထိ၊ ဆာရတ္တံ မာနတ္တမေဝ ဒါတဗ္ဗံ။ သစေ ပက္ခမာနတ္တံ စရန္တိယာ လိင်္ဂံ ပရိဝတ္တတိ၊ န တေနတ္ထော၊ ဆာရတ္တံ မာနတ္တမေဝ ဒါတဗ္ဗံ။ သစေ စိဏ္ဏမာနတ္တာယ ပရိဝတ္တတိ၊ ပုန မာနတ္တံ အဒတွာ ဘိက္ခူဟိ အဗ္ဘေတဗ္ဗော။ အထ ဘိက္ခူဟိ မာနတ္တေ အဒိန္နေ ပုန လိင်္ဂံ ပရိဝတ္တတိ၊ ဘိက္ခုနီဟိ ပက္ခမာနတ္တမေဝ ဒါတဗ္ဗံ။ အထ ဆာရတ္တံ မာနတ္တံ စရန္တဿ ပုန ပရိဝတ္တတိ၊ ပက္ခမာနတ္တမေဝ ဒါတဗ္ဗံ။ စိဏ္ဏမာနတ္တဿ ပန လိင်္ဂပရိဝတ္တေ ဇာတေ ဘိက္ခုနီဟိ အဗ္ဘာနကမ္မံ ကာတဗ္ဗံ ။ ပုန ပရိဝတ္တေ စ လိင်္ဂေ ဘိက္ခုနိဘာဝေ ဌိတာယပိ ယာ အာပတ္တိယော ပုဗ္ဗေ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ၊ တာ သုပ္ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ ဧဝါတိ။

၇၀။ ဣတော ပရာနိ ‘‘မာတုယာ မေထုနံ ဓမ္မ’’န္တိအာဒီနိ စတ္တာရိ ဝတ္ထူနိ ဥတ္တာနတ္ထာနိယေဝ။

၇၁။ မုဒုပိဋ္ဌိကဝတ္ထုမှိ သော ကိရ ဘိက္ခု နဋပုဗ္ဗကော။ တဿ သိပ္ပကောသလ္လတ္ထံ ပရိကမ္မကတာ ပိဋ္ဌိ မုဒုကာ အဟောသိ။ တသ္မာ ဧဝံ ကာတုံ အသက္ခိ။

လမ္ဗီဝတ္ထုမှိ တဿ ဘိက္ခုဿ အင်္ဂဇာတံ ဒီဃံ ဟောတိ လမ္ဗတိ၊ တသ္မာ လမ္ဗီတိ ဝုတ္တော။

ဣတော ပရာနိ ဒွေ ဝဏဝတ္ထူနိ ဥတ္တာနာနေဝ။ လေပစိတ္တဝတ္ထုမှိ လေပစိတ္တံ နာမ စိတ္တကမ္မရူပံ။

ဒါရုဓီတလိကဝတ္ထုမှိ ဒါရုဓီတလိကာ နာမ ကဋ္ဌရူပံ။ ယထာ စ ဣမေသု ဒွီသု ဧဝံ အညေသုပိ ဒန္တရူပ-ပေါတ္ထကရူပ-လောဟရူပါဒီသု အနုပါဒိန္နကေသု ဣတ္ထိရူပေသု နိမိတ္တေ မေထုနရာဂေန ဥပက္ကမန္တဿ အသုစိ မုစ္စတု ဝါ မာ ဝါ၊ ဒုက္ကဋမေဝ။ ကာယသံသဂ္ဂရာဂေန ဥပက္ကမန္တဿာပိ တထေဝ ဒုက္ကဋံ။ မောစနရာဂေန ပန ဥပက္ကမန္တဿ မုတ္တေ သင်္ဃာဒိသေသော၊ အမုတ္တေ ထုလ္လစ္စယန္တိ။

၇၂။ သုန္ဒရဝတ္ထုမှိ အယံ သုန္ဒရော နာမ ရာဇဂဟေ ကုလဒါရကော သဒ္ဓါယ ပဗ္ဗဇိတော၊ အတ္တဘာဝဿ အဘိရူပတာယ ‘‘သုန္ဒရော’’တိ နာမံ လဘိ။ တံ ရထိကာယ ဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ သမုပ္ပန္နဆန္ဒရာဂါ သာ ဣတ္ထီ ဣမံ ဝိပ္ပကာရံ အကာသိ။ ထေရော ပန အနာဂါမီ။ တသ္မာ သော န သာဒိယိ။ အညေသံ ပန အဝိသယော ဧသော။

ဣတော ပရေသု စတူသု ဝတ္ထူသု တေ ဘိက္ခူ ဇဠာ ဒုမ္မေဓာ မာတုဂါမဿ ဝစနံ ဂဟေတွာ တထာ ကတွာ ပစ္ဆာ ကုက္ကုစ္စာယိံသု။

၇၃။ အက္ခာယိတာဒီနိ တီဏိ ဝတ္ထူနိ ဥတ္တာနတ္ထာနေဝ။ ဒွီသု ဆိန္နသီသဝတ္ထူသု အယံ ဝိနိစ္ဆယော – ဝဋ္ဋကတေ မုခေ ဝိဝဋေ အင်္ဂဇာတံ ပဝေသေန္တော သစေ ဟေဋ္ဌာ ဝါ ဥပရိ ဝါ ဥဘယပဿေဟိ ဝါ ဆုပန္တံ ပဝေသေတိ၊ ပါရာဇိကံ။ စတူဟိပိ ပဿေဟိ အဆုပန္တံ ပဝေသေတွာ အဗ္ဘန္တရေ တာလုကံ ဆုပတိ၊ ပါရာဇိကမေဝ။ စတ္တာရိ ပဿာနိ တာလုကဉ္စ အဆုပန္တော အာကာသဂတမေဝ ကတွာ ပဝေသေတိ စ နီဟရတိ စ၊ ဒုက္ကဋံ။ ယဒိ ပန ဒန္တာ သုဖုသိတာ၊ အန္တောမုခေ ဩကာသော နတ္ထိ၊ ဒန္တာ စ ဗဟိ ဩဋ္ဌမံသေန ပဋိစ္ဆန္နာ၊ တတ္ထ ဝါတေန အသမ္ဖုဋ္ဌံ အလ္လောကာသံ တိလဖလမတ္တမ္ပိ ပဝေသေန္တဿ ပါရာဇိကမေဝ။ ဥပ္ပာဋိတေ ပန ဩဋ္ဌမံသေ ဒန္တေသုယေဝ ဥပက္ကမန္တဿ ထုလ္လစ္စယံ။ ယောပိ ဒန္တော ဗဟိ နိက္ခမိတွာ တိဋ္ဌတိ ၊ န သက္ကာ ဩဋ္ဌေဟိ ပိဒဟိတုံ။ တတ္ထ ဥပက္ကမန္တေပိ ဗဟိ နိက္ခန္တဇိဝှာယ ဥပက္ကမန္တေပိ ထုလ္လစ္စယမေဝ။ ဇီဝမာနကသရီရေပိ ဗဟိ နိက္ခန္တဇိဝှာယ ထုလ္လစ္စယမေဝ။ ယဒိ ပန ဗဟိဇိဝှာယ ပလိဝေဌေတွာ အန္တောမုခံ ပဝေသေတိ၊ ပါရာဇိကမေဝ။ ဥပရိဂီဝါယ ဆိန္နသီသဿပိ အဓောဘာဂေန အင်္ဂဇာတံ ပဝေသေတွာ တာလုကံ ဆုပန္တဿ ပါရာဇိကမေဝ။

အဋ္ဌိကဝတ္ထုမှိ သုသာနံ ဂစ္ဆန္တဿာပိ ဒုက္ကဋံ။ အဋ္ဌိကာနိ သင်္ကဍ္ဎန္တဿာပိ၊ နိမိတ္တေ မေထုနရာဂေန ဥပက္ကမန္တဿာပိ၊ ကာယသံသဂ္ဂရာဂေန ဥပက္ကမန္တဿာပိ၊ မုစ္စတု ဝါ မာ ဝါ၊ ဒုက္ကဋမေဝ။ မောစနရာဂေန ပန ဥပက္ကမန္တဿ မုစ္စန္တေ သင်္ဃာဒိသေသော၊ အမုစ္စန္တေ ထုလ္လစ္စယမေဝ။

နာဂီဝတ္ထုမှိ နာဂမာဏဝိကာ ဝါ ဟောတု ကိန္နရီအာဒီနံ ဝါ အညတရာ၊ သဗ္ဗတ္ထ ပါရာဇိကံ။

ယက္ခီဝတ္ထုမှိ သဗ္ဗာပိ ဒေဝတာ ယက္ခီယေဝ။

ပေတီဝတ္ထုမှိ နိဇ္ဈာမတဏှိကာဒိပေတိယော အလ္လီယိတုမ္ပိ န သက္ကာ။ ဝိမာနပေတိယော ပန အတ္ထိ၊ ယာသံ ကာဠပက္ခေ အကုသလံ ဝိပစ္စတိ၊ ဇုဏှပက္ခေ ဒေဝတာ ဝိယ သမ္ပတ္တိံ အနုဘောန္တိ။ ဧဝရူပါယ ပေတိယာ ဝါ ယက္ခိယာ ဝါ သစေ ဒဿန-ဂဟဏ-အာမသန-ဖုသန-ဃဋ္ဋနာနိ ပညာယန္တိ၊ ပါရာဇိကံ။ အထာပိ ဒဿနံ နတ္ထိ၊ ဣတရာနိ ပညာယန္တိ၊ ပါရာဇိကမေဝ။ အထ ဒဿနဂဟဏာနိ န ပညာယန္တိ၊ အာမသနဖုသနဃဋ္ဋနေဟိ ပညာယမာနေဟိ တံ ပုဂ္ဂလံ ဝိသညံ ကတွာ အတ္တနော မနောရထံ ပူရေတွာ ဂစ္ဆတိ၊ အယံ အဝိသယော နာမ။ တသ္မာ ဧတ္ထ အဝိသယတ္တာ အနာပတ္တိ။ ပဏ္ဍကဝတ္ထု ပါကဋမေဝ။

ဥပဟတိန္ဒြိယဝတ္ထုမှိ ဥပဟတိန္ဒြိယောတိ ဥပဟတကာယပ္ပသာဒေါ ခါဏုကဏ္ဋကမိဝ သုခံ ဝါ ဒုက္ခံ ဝါ န ဝေဒယတိ။ အဝေဒယန္တဿာပိ သေဝနစိတ္တဝသေန အာပတ္တိ။

ဆုပိတမတ္တဝတ္ထုသ္မိံ ယော ‘‘မေထုနံ ဓမ္မံ ပဋိသေဝိဿာမီ’’တိ မာတုဂါမံ ဂဏှိတွာ မေထုနေ ဝိရဇ္ဇိတွာ ဝိပ္ပဋိသာရီ ဟောတိ၊ ဒုက္ကဋမေဝဿ ဟောတိ။ မေထုနဓမ္မဿ ဟိ ပုဗ္ဗပယောဂါ ဟတ္ထဂ္ဂါဟာဒယော ယာဝ သီသံ န ပါပုဏာတိ၊ တာဝ ဒုက္ကဋေ တိဋ္ဌန္တိ။ သီသေ ပတ္တေ ပါရာဇိကံ ဟောတိ။ ပဌမပါရာဇိကဿ ဟိ ဒုက္ကဋမေဝ သာမန္တံ။ ဣတရေသံ တိဏ္ဏံ ထုလ္လစ္စယံ။ အယံ ပန ဘိက္ခု မေထုနဓမ္မေ ဝိရဇ္ဇိတွာ ကာယသံသဂ္ဂံ သာဒိယီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တေနာဟ ဘဂဝါ – ‘‘အာပတ္တိ သင်္ဃာဒိသေသဿာ’’တိ။

၇၄။ ဘဒ္ဒိယဝတ္ထုသ္မိံ ဘဒ္ဒိယံ နာမ တံ နဂရံ။ ဇာတိယာဝနံ နာမ ဇာတိပုပ္ဖဂုမ္ဗာနံ ဥဿန္နတာယ ဧဝံ လဒ္ဓနာမံ၊ တံ တဿ နဂရဿ ဥပစာရေ ဝနံ ဟောတိ။ သော တတ္ထ နိပန္နော တေန ဝါတုပတ္ထမ္ဘေန မဟာနိဒ္ဒံ ဩက္ကမိ။ ဧကရသံ ဘဝင်္ဂမေဝ ဝတ္တတိ။ ကိလိန္နံ ပဿိတွာတိ အသုစိကိလိဋ္ဌံ ပဿိတွာ။

၇၅။ ဣတော ပရာနိ သာဒိယနပဋိသံယုတ္တာနိ စတ္တာရိ ဝတ္ထူနိ၊ အဇာနနဝတ္ထု စာတိ ပဉ္စ ဥတ္တာနတ္ထာနေဝ။

၇၆။ ဒွီသု အသာဒိယနဝတ္ထူသု သဟသာ ဝုဋ္ဌာသီတိ အာသီဝိသေန ဒဋ္ဌော ဝိယ အဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎော ဝိယ စ တုရိတံ ဝုဋ္ဌာသိ။ အက္ကမိတွာ ပဝတ္တေသီတိ အပ္ပမတ္တော ဘိက္ခု အာရဒ္ဓဝိပဿကော ဥပဋ္ဌိတဿတိ ခိပ္ပံ ဝုဋ္ဌဟန္တောဝ အက္ကမိတွာ ဘူမိယံ ဝဋ္ဋေန္တော ပရိဝဋ္ဋေန္တော ဝိဟေဌေန္တော ပါတေသိ။ ပုထုဇ္ဇနကလျာဏကေန ဟိ ဧဝရူပေသု ဌာနေသု စိတ္တံ ရက္ခိတဗ္ဗံ။ အယဉ္စ တေသံ အညတရော သင်္ဂါမသီသယောဓော ဘိက္ခု။

၇၇။ ဒွါရံ ဝိဝရိတွာ နိပန္နဝတ္ထုမှိ ဒိဝါ ပဋိသလ္လီယန္တေနာတိ ဒိဝါ နိပဇ္ဇန္တေန။ ဒွါရံ သံဝရိတွာ ပဋိသလ္လီယိတုန္တိ ဒွါရံ ပိဒဟိတွာ နိပဇ္ဇိတုံ။ ဧတ္ထ စ ကိဉ္စာပိ ပါဠိယံ ‘‘အယံ နာမ အာပတ္တီ’’တိ န ဝုတ္တာ။ ဝိဝရိတွာ နိပန္နဒေါသေန ပန ဥပ္ပန္နေ ဝတ္ထုသ္မိံ ‘‘အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒိဝါ ပဋိသလ္လီယန္တေန ဒွါရံ သံဝရိတွာ ပဋိသလ္လီယိတု’’န္တိ ဝုတ္တတ္တာ အသံဝရိတွာ ပဋိသလ္လီယန္တဿ ဒုက္ကဋံ ဝုတ္တံ။ ဘဂဝတော ဟိ အဓိပ္ပာယံ ဉတွာ ဥပါလိတ္ထေရာဒီဟိ အဋ္ဌကထာ ဌပိတာ။ ‘‘အတ္ထာပတ္တိ ဒိဝါ အာပဇ္ဇတိ နော ရတ္တိ’’န္တိ (ပရိ။ ၃၂၃) ဣမိနာပိ စေတံ သိဒ္ဓံ။

ကီဒိသံ ပန ဒွါရံ သံဝရိတဗ္ဗံ၊ ကီဒိသံ န သံဝရိတဗ္ဗံ? ရုက္ခပဒရဝေဠုပဒရကိလဉ္ဇပဏ္ဏာဒီနံ ယေန ကေနစိ ကဝါဋံ ကတွာ ဟေဋ္ဌာ ဥဒုက္ခလေ ဥပရိ ဥတ္တရပါသကေ စ ပဝေသေတွာ ကတံ ပရိဝတ္တကဒွါရမေဝ သံဝရိတဗ္ဗံ။ အညံ ဂေါရူပါနံ ဝဇေသု ဝိယ ရုက္ခသူစိကဏ္ဋကဒွါရံ၊ ဂါမထကနကံ စက္ကလကယုတ္တဒွါရံ၊ ဖလကေသု ဝါ ကိဋိကာသု ဝါ ဒွေ တီဏိ စက္ကလကာနိ ယောဇေတွာ ကတံ သံသရဏကိဋိကဒွါရံ၊ အာပဏေသု ဝိယ ကတံ ဥဂ္ဃာဋနကိဋိကဒွါရံ၊ ဒွီသု တီသု ဌာနေသု ဝေဏုသလာကာ ဂေါပ္ဖေတွာ ပဏ္ဏကုဋီသု ကတံ သလာကဟတ္ထကဒွါရံ၊ ဒုဿသာဏိဒွါရန္တိ ဧဝရူပံ ဒွါရံ န သံဝရိတဗ္ဗံ။ ပတ္တဟတ္ထဿ ကဝါဋပ္ပဏာမနေ ပန ဧကံ ဒုဿသာဏိဒွါရမေဝ အနာပတ္တိကရံ၊ အဝသေသာနိ ပဏာမေန္တဿ အာပတ္တိ။ ဒိဝါ ပဋိသလ္လီယန္တဿ ပန ပရိဝတ္တကဒွါရမေဝ အာပတ္တိကရံ၊ သေသာနိ သံဝရိတွာ ဝါ အသံဝရိတွာ ဝါ နိပန္နဿ အာပတ္တိ နတ္ထိ။ သံဝရိတွာ ပန နိပဇ္ဇိတဗ္ဗံ၊ ဧတံ ဝတ္တံ။

ပရိဝတ္တကဒွါရံ ပန ကိတ္တကေန သံဝုတံ ဟောတိ? သူစိဃဋိကာဒီသု ဒိန္နာသု သံဝုတမေဝ ဟောတိ။ အပိစ ခေါ သူစိမတ္တေပိ ဒိန္နေ ဝဋ္ဋတိ။ ဃဋိကမတ္တေပိ ဒိန္နေ ဝဋ္ဋတိ။ ဒွါရဗာဟံ ဖုသိတွာ ပိဟိတမတ္တေပိ ဝဋ္ဋတိ။ ဤသကံ အဖုသိတေပိ ဝဋ္ဋတိ။ သဗ္ဗန္တိမေန ဝိဓိနာ ယာဝတာ သီသံ နပ္ပဝိသတိ တာဝတာ အဖုသိတေပိ ဝဋ္ဋတီတိ။ သစေ ဗဟူနံ ဝဠဉ္ဇနဋ္ဌာနံ ဟောတိ၊ ဘိက္ခုံ ဝါ သာမဏေရံ ဝါ ‘‘ဒွါရံ၊ အာဝုသော၊ ဇဂ္ဂါဟီ’’တိ ဝတွာပိ နိပဇ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ အထ ဘိက္ခူ စီဝရကမ္မံ ဝါ အညံ ဝါ ကိဉ္စိ ကရောန္တာ နိသိန္နာ ဟောန္တိ၊ ‘‘ဧတေ ဒွါရံ ဇဂ္ဂိဿန္တီ’’တိ အာဘောဂံ ကတွာပိ နိပဇ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ကုရုန္ဒဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘ဥပါသကမ္ပိ အာပုစ္ဆိတွာ ဝါ၊ ‘ဧသ ဇဂ္ဂိဿတီ’တိ အာဘောဂံ ကတွာ ဝါ နိပဇ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ကေဝလံ ဘိက္ခုနိံ ဝါ မာတုဂါမံ ဝါ အာပုစ္ဆိတုံ န ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ အထ ဒွါရဿ ဥဒုက္ခလံ ဝါ ဥတ္တရပါသကော ဝါ ဘိန္နော ဝါ ဟောတိ အဋ္ဌပိတော ဝါ၊ သံဝရိတုံ န သက္ကောတိ၊ နဝကမ္မတ္ထံ ဝါ ပန ဣဋ္ဌကပုဉ္ဇော ဝါ မတ္တိကာဒီနံ ဝါ ရာသိ အန္တောဒွါရေ ကတော ဟောတိ၊ အဋ္ဋံ ဝါ ဗန္ဓန္တိ၊ ယထာ သံဝရိတုံ န သက္ကောတိ၊ ဧဝရူပေ အန္တရာယေ သတိ အသံဝရိတွာပိ နိပဇ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ယဒိ ပန ကဝါဋံ နတ္ထိ၊ လဒ္ဓကပ္ပမေဝ။ ဥပရိ သယန္တေန နိဿေဏိံ အာရောပေတွာ နိပဇ္ဇိတဗ္ဗံ။ သစေ နိဿေဏိမတ္ထကေ ထကနကံ ဟောတိ၊ ထကေတွာပိ နိပဇ္ဇိတဗ္ဗံ။ ဂဗ္ဘေ နိပဇ္ဇန္တေန ဂဗ္ဘဒွါရံ ဝါ ပမုခဒွါရံ ဝါ ယံကိဉ္စိ သံဝရိတွာ နိပဇ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ သစေ ဧကကုဋ္ဋကေ ဂေဟေ ဒွီသု ပဿေသု ဒွါရာနိ ကတွာ ဝဠဉ္ဇန္တိ၊ ဒွေပိ ဒွါရာနိ ဇဂ္ဂိတဗ္ဗာနိ။

တိဘူမကေပိ ပါသာဒေ ဒွါရံ ဇဂ္ဂိတဗ္ဗမေဝ။ သစေ ဘိက္ခာစာရာ ပဋိက္ကမ္မ လောဟပါသာဒသဒိသံ ပါသာဒံ ဗဟူ ဘိက္ခူ ဒိဝါဝိဟာရတ္ထံ ပဝိသန္တိ၊ သင်္ဃတ္ထေရေန ဒွါရပါလဿ ‘‘ဒွါရံ ဇဂ္ဂါဟီ’’တိ ဝတွာ ဝါ ‘‘ဒွါရဇဂ္ဂနံ ဧတဿ ဘာရော’’တိ အာဘောဂံ ကတွာ ဝါ ပဝိသိတွာ နိပဇ္ဇိတဗ္ဗံ ။ ယာဝ သင်္ဃနဝကေန ဧဝမေဝ ကတ္တဗ္ဗံ။ ပုရေ ပဝိသန္တာနံ ‘‘ဒွါရဇဂ္ဂနံ နာမ ပစ္ဆိမာနံ ဘာရော’’တိ ဧဝံ အာဘောဂံ ကာတုမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ။ အနာပုစ္ဆာ ဝါ အာဘောဂံ ဝါ အကတွာ အန္တောဂဗ္ဘေ ဝါ အသံဝုတဒွါရေ ဗဟိ ဝါ နိပဇ္ဇန္တာနံ အာပတ္တိ။ ဂဗ္ဘေ ဝါ ဗဟိ ဝါ နိပဇ္ဇနကာလေပိ ‘‘ဒွါရဇဂ္ဂနံ နာမ မဟာဒွါရေ ဒွါရပါလဿ ဘာရော’’တိ အာဘောဂံ ကတွာ နိပဇ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတိယေဝ။ လောဟပါသာဒါဒီသု အာကာသတလေ နိပဇ္ဇန္တေနာပိ ဒွါရံ သံဝရိတဗ္ဗမေဝ။

အယဉှေတ္ထ သင်္ခေပေါ – ဣဒံ ဒိဝါပဋိသလ္လီယနံ ယေန ကေနစိ ပရိက္ခိတ္တေ သဒွါရဗန္ဓေ ဌာနေ ကထိတံ။ တသ္မာ အဗ္ဘောကာသေ ဝါ ရုက္ခမူလေ ဝါ မဏ္ဍပေ ဝါ ယတ္ထ ကတ္ထစိ သဒွါရဗန္ဓေ နိပဇ္ဇန္တေန ဒွါရံ သံဝရိတွာဝ နိပဇ္ဇိတဗ္ဗံ။ သစေ မဟာပရိဝေဏံ ဟောတိ၊ မဟာဗောဓိယင်္ဂဏလောဟပါသာဒင်္ဂဏသဒိသံ ဗဟူနံ ဩသရဏဋ္ဌာနံ၊ ယတ္ထ ဒွါရံ သံဝုတမ္ပိ သံဝုတဋ္ဌာနေ န တိဋ္ဌတိ၊ ဒွါရံ အလဘန္တာ ပါကာရံ အာရုဟိတွာပိ ဝိစရန္တိ၊ တတ္ထ သံဝရဏကိစ္စံ နတ္ထိ။ ရတ္တိံ ဒွါရံ ဝိဝရိတွာ နိပန္နော အရုဏေ ဥဂ္ဂတေ ဥဋ္ဌဟတိ၊ အနာပတ္တိ။ သစေ ပဗုဇ္ဈိတွာ ပုန သုပတိ၊ အာပတ္တိ။ ယော ပန ‘‘အရုဏေ ဥဂ္ဂတေ ဝုဋ္ဌဟိဿာမီ’’တိ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာဝ ဒွါရံ အသံဝရိတွာ ရတ္တိံ နိပဇ္ဇတိ၊ ယထာပရိစ္ဆေဒမေဝ စ န ဝုဋ္ဌာတိ၊ တဿ အာပတ္တိယေဝ။ မဟာပစ္စရိယံ ပန ‘‘ဧဝံ နိပဇ္ဇန္တော အနာဒရိယဒုက္ကဋာပိ န မုစ္စတီ’’တိ ဝုတ္တံ။

ယော ပန ဗဟုဒေဝ ရတ္တိံ ဇဂ္ဂိတွာ အဒ္ဓါနံ ဝါ ဂန္တွာ ဒိဝါ ကိလန္တရူပေါ မဉ္စေ နိသိန္နော ပါဒေ ဘူမိတော အမောစေတွာဝ နိဒ္ဒါဝသေန နိပဇ္ဇတိ၊ တဿ အနာပတ္တိ။ သစေ ဩက္ကန္တနိဒ္ဒေါ အဇာနန္တောပိ ပါဒေ မဉ္စကံ အာရောပေတိ၊ အာပတ္တိယေဝ။ နိသီဒိတွာ အပဿာယ သုပန္တဿ အနာပတ္တိ။ ယောပိ စ ‘‘နိဒ္ဒံ ဝိနောဒေဿာမီ’’တိ စင်္ကမန္တော ပတိတွာ သဟသာဝ ဝုဋ္ဌာတိ၊ တဿာပိ အနာပတ္တိ။ ယော ပန ပတိတွာ တတ္ထေဝ သယတိ၊ န ဝုဋ္ဌာတိ၊ တဿ အာပတ္တိ။

ကော မုစ္စတိ၊ ကော န မုစ္စတီတိ? မဟာပစ္စရိယံ တာဝ ‘‘ဧကဘင်္ဂေန နိပန္နကောယေဝ မုစ္စတိ။ ပါဒေ ပန ဘူမိတော မောစေတွာ နိပန္နော ယက္ခဂဟိတကောပိ ဝိသညီဘူတောပိ န မုစ္စတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ကုရုန္ဒဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘ဗန္ဓိတွာ နိပဇ္ဇာပိတောဝ မုစ္စတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ မဟာအဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘ယော စင်္ကမန္တော မုစ္စိတွာ ပတိတော တတ္ထေဝ သုပတိ၊ တဿာပိ အဝိသယတ္တာ အာပတ္တိ န ဒိဿတိ။ အာစရိယာ ပန ဧဝံ န ကထယန္တိ။ တသ္မာ အာပတ္တိယေဝါတိ မဟာပဒုမတ္ထေရေန ဝုတ္တံ။ ဒွေ ပန ဇနာ အာပတ္တိတော မုစ္စန္တိယေဝ၊ ယော စ ယက္ခဂဟိတကော၊ ယော စ ဗန္ဓိတွာ နိပဇ္ဇာပိတော’’တိ။

၇၈။ ဘာရုကစ္ဆကဝတ္ထုမှိ အနာပတ္တိ သုပိနန္တေနာတိ ယသ္မာ သုပိနန္တေ အဝိသယတ္တာ ဧဝံ ဟောတိ၊ တသ္မာ ဥပါလိတ္ထေရော ဘဂဝတာ အဝိနိစ္ဆိတပုဗ္ဗမ္ပိ ဣမံ ဝတ္ထုံ နယဂ္ဂါဟေန ဝိနိစ္ဆိနိ။ ဘဂဝါပိ စ သုတွာ ‘‘သုကထိတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥပါလိနာ၊ အပဒေ ပဒံ ကရောန္တော ဝိယ၊ အာကာသေ ပဒံ ဒဿေန္တော ဝိယ ဥပါလိ ဣမံ ပဉှံ ကထေသီ’’တိ ဝတွာ ထေရံ ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသိ – ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မမ သာဝကာနံ ဘိက္ခူနံ ဝိနယဓရာနံ ယဒိဒံ ဥပါလီ’’တိ (အ။ နိ။ ၁။၂၁၉၊ ၂၂၈)။ ဣတော ပရာနိ သုပဗ္ဗာဒီနိ ဝတ္ထူနိ ဥတ္တာနတ္ထာနေဝ။

၈၀။ ဘိက္ခုနီသမ္ပယောဇနာဒီသု တေ လိစ္ဆဝိကုမာရကာ ခိဍ္ဍာပသုတာ အတ္တနော အနာစာရေန ဧဝံ အကံသု။ တတော ပဋ္ဌာယ စ လိစ္ဆဝီနံ ဝိနာသော ဧဝ ဥဒပါဒိ။

၈၂။ ဝုဍ္ဎပဗ္ဗဇိတဝတ္ထုမှိ ဒဿနံ အဂမာသီတိ အနုကမ္ပာယ ‘‘တံ ဒက္ခိဿာမီ’’တိ ဂေဟံ အဂမာသိ။ အထဿ သာ အတ္တနော စ ဒါရကာနဉ္စ နာနပ္ပကာရေဟိ အနာထဘာဝံ သံဝဏ္ဏေသိ။ အနပေက္ခဉ္စ နံ ဉတွာ ကုပိတာ ‘‘ဧဟိ ဝိဗ္ဘမာဟီ’’တိ ဗလက္ကာရေန အဂ္ဂဟေသိ။ သော အတ္တာနံ မောစေတုံ ပဋိက္ကမန္တော ဇရာဒုဗ္ဗလတာယ ဥတ္တာနော ပရိပတိ။ တတော သာ အတ္တနော မနံ အကာသိ။ သော ပန ဘိက္ခု အနာဂါမီ သမုစ္ဆိန္နကာမရာဂေါ တသ္မာ န သာဒိယီတိ။

၈၃။ မိဂပေါတကဝတ္ထု ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ဝိနီတဝတ္ထု နိဋ္ဌိတံ။

သမန္တပါသာဒိကာယ ဝိနယသံဝဏ္ဏနာယ

ပဌမပါရာဇိကဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

တတြိဒံ သမန္တပါသာဒိကာယ သမန္တပါသာဒိကတ္တသ္မိံ –

အာစရိယပရမ္ပရတော၊ နိဒါနဝတ္ထုပ္ပဘေဒဒီပနတော၊

ပရသမယဝိဝဇ္ဇနတော၊ သကသမယဝိသုဒ္ဓိတော စေဝ။

ဗျဉ္ဇနပရိသောဓနတော၊ ပဒတ္ထတော ပါဠိယောဇနက္ကမတော၊

သိက္ခာပဒနိစ္ဆယတော၊ ဝိဘင်္ဂနယဘေဒဒဿနတော။

သမ္ပဿတံ န ဒိဿတိ၊ ကိဉ္စိ အပါသာဒိကံ ယတော ဧတ္ထ၊

ဝိညူနမယံ တသ္မာ၊ သမန္တပါသာဒိကာတွေဝ။

သံဝဏ္ဏနာ ပဝတ္တာ၊ ဝိနယဿ ဝိနေယျဒမနကုသလေန၊

ဝုတ္တဿ လောကနာထေန၊ လောကမနုကမ္ပမာနေနာတိ။

ပဌမပါရာဇိကဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ ဒုတိယပါရာဇိကံ

ဒုတိယံ အဒုတိယေန၊ ယံ ဇိနေန ပကာသိတံ၊

ပါရာဇိကံ တဿ ဒါနိ၊ ပတ္တော သံဝဏ္ဏနာက္ကမော။

ယသ္မာ တသ္မာ သုဝိညေယျံ၊ ယံ ပုဗ္ဗေ စ ပကာသိတံ၊

တံ သဗ္ဗံ ဝဇ္ဇယိတွာန၊ ဟောတိ သံဝဏ္ဏနာ အယံ။

ဓနိယဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

၈၄။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓါ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဂိဇ္ဈကူဋေ ပဗ္ဗတေတိ တတ္ထ ရာဇဂဟေတိ ဧဝံနာမကေ နဂရေ၊ တဉှိ မန္ဓာတု-မဟာဂေါဝိန္ဒာဒီဟိ ပရိဂ္ဂဟိတတ္တာ ‘‘ရာဇဂဟ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ အညေပေတ္ထ ပကာရေ ဝဏ္ဏယန္တိ။ ကိံ တေဟိ! နာမမေတံ တဿ နဂရဿ။ တံ ပနေတံ ဗုဒ္ဓကာလေ စ စက္ကဝတ္တိကာလေ စ နဂရံ ဟောတိ။ သေသကာလေ သုညံ ဟောတိ ယက္ခပရိဂ္ဂဟိတံ၊ တေသံ ဝသန္တဝနံ ဟုတွာ တိဋ္ဌတိ။ ဧဝံ ဂေါစရဂါမံ ဒဿေတွာ နိဝါသနဋ္ဌာနမာဟ – ဂိဇ္ဈကူဋေ ပဗ္ဗတေတိ။ သော စ ဂိဇ္ဈာ တဿ ကူဋေသု ဝသိံသု၊ ဂိဇ္ဈသဒိသာနိ ဝါ တဿ ကူဋာနိ၊ တသ္မာ ဂိဇ္ဈကူဋောတိ ဝုစ္စတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

သမ္ဗဟုလာတိ ဝိနယပရိယာယေန တယော ဇနာ သမ္ဗဟုလာတိ ဝုစ္စန္တိ၊ တတော ပရံ သင်္ဃော။ သုတ္တန္တပရိယာယေန တယော တယော ဧဝ၊ တတော ပဋ္ဌာယ သမ္ဗဟုလာ။ ဣဓ ပန တေ သုတ္တန္တပရိယာယေန သမ္ဗဟုလာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သန္ဒိဋ္ဌာတိ နာတိဝိဿာသိကာ န ဒဠှမိတ္တာ၊ တတ္ထ တတ္ထ သင်္ဂမ္မ ဒိဋ္ဌတ္တာ ဟိ တေ သန္ဒိဋ္ဌာတိ ဝုစ္စန္တိ။ သမ္ဘတ္တာတိ အတိဝိဿာသိကာ ဒဠှမိတ္တာ၊ တေ ဟိ သုဋ္ဌု ဘတ္တာ ဘဇမာနာ ဧကသမ္ဘောဂပရိဘောဂါတိ ကတွာ ‘‘သမ္ဘတ္တာ’’တိ ဝုစ္စန္တိ။ ဣသိဂိလိပဿေတိ ဣသိဂိလိ နာမ ပဗ္ဗတော၊ တဿ ပဿေ။ ပုဗ္ဗေ ကိရ ပဉ္စသတမတ္တာ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ကာသိကောသလာဒီသု ဇနပဒေသု ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ တသ္မိံ ပဗ္ဗတေ သန္နိပတိတွာ သမာပတ္တိယာ ဝီတိနာမေန္တိ။ မနုဿာ တေ ပဝိသန္တေဝ ပဿန္တိ န နိက္ခမန္တေ။ တတော အာဟံသု – ‘‘အယံ ပဗ္ဗတော ဣမေ ဣသယော ဂိလတီ’’တိ။ တဒုပါဒါယ တဿ ‘‘ဣသိဂိလိ’’တွေဝ သမညာ ဥဒပါဒိ၊ တဿ ပဿေ ပဗ္ဗတပါဒေ။

တိဏကုဋိယော ကရိတွာတိ တိဏစ္ဆဒနာ သဒွါရဗန္ဓာ ကုဋိယော ကတွာ။ ဝဿံ ဥပဂစ္ဆန္တေန ဟိ နာလကပဋိပဒံ ပဋိပန္နေနာပိ ပဉ္စန္နံ ဆဒနာနံ အညတရေန ဆန္နေယေဝ သဒွါရဗန္ဓေ သေနာသနေ ဥပဂန္တဗ္ဗံ။ ဝုတ္တဉှေတံ – ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ အသေနာသနိကေန ဝဿံ ဥပဂန္တဗ္ဗံ။ ယော ဥပဂစ္ဆေယျ၊ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာ’’တိ (မဟာဝ။ ၂၀၄)။ တသ္မာ ဝဿကာလေ သစေ သေနာသနံ လဘတိ၊ ဣစ္စေတံ ကုသလံ၊ နော စေ လဘတိ၊ ဟတ္ထကမ္မံ ပရိယေသိတွာပိ ကာတဗ္ဗံ။ ဟတ္ထကမ္မံ အလဘန္တေန သာမမ္ပိ ကာတဗ္ဗံ။ န တွေဝ အသေနာသနိကေန ဝဿံ ဥပဂန္တဗ္ဗံ။ အယမနုဓမ္မတာ။ တသ္မာ တေ ဘိက္ခူ တိဏကုဋိယော ကရိတွာ ရတ္တိဋ္ဌာနဒိဝါဋ္ဌာနာဒီနိ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ကတိကဝတ္တာနိ စ ခန္ဓကဝတ္တာနိ စ အဓိဋ္ဌာယ တီသု သိက္ခာသု သိက္ခမာနာ ဝဿံ ဥပဂစ္ဆိံသု။

အာယသ္မာပိ ဓနိယောတိ န ကေဝလံ တေ ထေရာဝ ဣမဿ သိက္ခာပဒဿ အာဒိကမ္မိကော အာယသ္မာ ဓနိယောပိ။ ကုမ္ဘကာရပုတ္တောတိ ကုမ္ဘကာရဿ ပုတ္တော၊ တဿ ဟိ နာမံ ဓနိယော၊ ပိတာ ကုမ္ဘကာရော၊ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ဓနိယော ကုမ္ဘကာရပုတ္တော’’တိ။ ဝဿံ ဥပဂစ္ဆီတိ တေဟိ ထေရေဟိ သဒ္ဓိံ ဧကဋ္ဌာနေယေဝ တိဏကုဋိကံ ကရိတွာ ဝဿံ ဥပဂစ္ဆိ။ ဝဿံဝုတ္ထာတိ ပုရိမိကာယ ဥပဂတာ မဟာပဝါရဏာယ ပဝါရိတာ ပါဋိပဒဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ ‘‘ဝုတ္ထဝဿာ’’တိ ဝုစ္စန္တိ။ ဧဝံ ဝဿံဝုတ္ထာ ဟုတွာ။

တိဏကုဋိယော ဘိန္ဒိတွာတိ န ဒဏ္ဍမုဂ္ဂရာဒီဟိ စုဏ္ဏဝိစုဏ္ဏံ ကတွာ၊ ဝတ္တသီသေန ပန တိဏဉ္စ ဒါရုဝလ္လိ-အာဒီနိ စ ဩရောပေတွာတိ အတ္ထော။ ယေန ဟိ ဝိဟာရပစ္စန္တေ ကုဋိ ကတာ ဟောတိ၊ တေန သစေ အာဝါသိကာ ဘိက္ခူ ဟောန္တိ၊ တေ အာပုစ္ဆိတဗ္ဗာ။ ‘‘သစေ ဣမံ ကုဋိံ ပဋိဇဂ္ဂိတွာ ကောစိ ဝသိတုံ ဥဿဟတိ၊ တဿ ဒေထာ’’တိ ဝတွာ ပက္ကမိတဗ္ဗံ။ ယေန အရညေ ဝါ ကတာ ဟောတိ ၊ ပဋိဇဂ္ဂနကံ ဝါ န လဘတိ၊ တေန ‘‘အညေသမ္ပိ ပရိဘောဂံ ဘဝိဿတီ’’တိ ပဋိသာမေတွာ ဂန္တဗ္ဗံ။ တေ ပန ဘိက္ခူ အရညေ ကုဋိယော ကတွာ ပဋိဇဂ္ဂနကံ အလဘန္တာ တိဏဉ္စ ကဋ္ဌဉ္စ ပဋိသာမေတွာ သင်္ဂေါပေတွာတိ အတ္ထော။ ယထာ စ ဌပိတံ တံ ဥပစိကာဟိ န ခဇ္ဇတိ ၊ အနောဝဿကဉ္စ ဟောတိ၊ တထာ ဌပေတွာ ‘‘ဣဒံ ဌာနံ အာဂန္တွာ ဝသိတုကာမာနံ သဗြဟ္မစာရီနံ ဥပကာရာယ ဘဝိဿတီ’’တိ ဂမိယဝတ္တံ ပူရေတွာ။

ဇနပဒစာရိကံ ပက္ကမိံသူတိ အတ္တနော အတ္တနော စိတ္တာနုကူလံ ဇနပဒံ အဂမံသု။ အာယသ္မာ ပန ဓနိယော ကုမ္ဘကာရပုတ္တော တတ္ထေဝ ဝဿံ ဝသီတိအာဒိ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။ ယာဝတတိယကန္တိ ယာဝတတိယဝါရံ။ အနဝယောတိ အနုအဝယော၊ သန္ဓိဝသေန ဥကာရလောပေါ။ အနု အနု အဝယော၊ ယံ ယံ ကုမ္ဘကာရေဟိ ကတ္တဗ္ဗံ နာမ အတ္ထိ၊ သဗ္ဗတ္ထ အနူနော ပရိပုဏ္ဏသိပ္ပောတိ အတ္ထော။ သကေတိ အတ္တနော သန္တကေ။ အာစရိယကေတိ အာစရိယကမ္မေ။ ကုမ္ဘကာရကမ္မေတိ ကုမ္ဘကာရာနံ ကမ္မေ၊ ကုမ္ဘကာရေဟိ ကတ္တဗ္ဗကမ္မေတိ အတ္ထော။ ဧတေန သကံ အာစရိယကံ သရူပတော ဒဿိတံ ဟောတိ။ ပရိယောဒါတသိပ္ပောတိ ပရိသုဒ္ဓသိပ္ပော။ အနဝယတ္တေပိ သတိ အညေဟိ အသဒိသသိပ္ပောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

သဗ္ဗမတ္တိကာမယန္တိ ပိဋ္ဌသင်္ဃာဋကကဝါဋသူစိဃဋိကဝါတပါနကဝါဋမတ္တံ ဌပေတွာ အဝသေသံ ဘိတ္တိဆဒနိဋ္ဌကထမ္ဘာဒိဘေဒံ သဗ္ဗံ ဂေဟသမ္ဘာရံ မတ္တိကာမယမေဝ ကတွာတိ အတ္ထော။ တိဏဉ္စ ကဋ္ဌဉ္စ ဂေါမယဉ္စ သင်္ကဍ္ဎိတွာ တံ ကုဋိကံ ပစီတိ တံ သဗ္ဗမတ္တိကာမယံ ကတွာ ပါဏိကာယ ဃံသိတွာ သုက္ခာပေတွာ တေလတမ္ဗမတ္တိကာယ ပရိမဇ္ဇိတွာ အန္တော စ ဗဟိ စ တိဏာဒီဟိ ပူရေတွာ ယထာ ပက္ကာ သုပက္ကာ ဟောတိ၊ ဧဝံ ပစိ။ ဧဝံ ပက္ကာ စ ပန သာ အဟောသိ ကုဋိကာ ။ အဘိရူပါတိ သုရူပါ။ ပါသာဒိကာတိ ပသာဒဇနိကာ။ လောဟိတိကာတိ လောဟိတဝဏ္ဏာ။ ကိင်္ကဏိကသဒ္ဒေါတိ ကိင်္ကဏိကဇာလဿ သဒ္ဒေါ။ ယထာ ကိရ နာနာရတနေဟိ ကတဿ ကိင်္ကဏိကဇာလဿ သဒ္ဒေါ ဟောတိ၊ ဧဝံ တဿာ ကုဋိကာယ ဝါတပါနန္တရိကာဒီဟိ ပဝိဋ္ဌေန ဝါတေန သမာဟတာယ သဒ္ဒေါ အဟောသိ။ ဧတေနဿာ အန္တော စ ဗဟိ စ သုပက္ကဘာဝေါ ဒဿိတော ဟောတိ။ မဟာအဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘ကိင်္ကဏိကာ’’တိ ကံသဘာဇနံ၊ တသ္မာ ယထာ အဘိဟတဿ ကံသဘာဇနဿ သဒ္ဒေါ၊ ဧဝမဿာ ဝါတပ္ပဟတာယ သဒ္ဒေါ အဟောသီ’’တိ ဝုတ္တံ။

၈၅။ ကိံ ဧတံ၊ ဘိက္ခဝေတိ ဧတ္ထ ဇာနန္တောဝ ဘဂဝါ ကထာသမုဋ္ဌာပနတ္ထံ ပုစ္ဆိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုန္တိ သဗ္ဗမတ္တိကာမယာယ ကုဋိကာယ ကရဏဘာဝံ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ ဘဂဝတော အာရောစေသုံ။ ကထဉှိ နာမ သော၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… ကုဋိကံ ကရိဿတီတိ ဣဒံ အတီတတ္ထေ အနာဂတဝစနံ၊ အကာသီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တဿ လက္ခဏံ သဒ္ဒသတ္ထတော ပရိယေသိတဗ္ဗံ။ န ဟိ နာမ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တဿ မောဃပုရိသဿ ပါဏေသု အနုဒ္ဒယာ အနုကမ္ပာ အဝိဟေသာ ဘဝိဿတီတိ ဧတ္ထ အနုဒ္ဒယာတိ အနုရက္ခဏာ၊ ဧတေန မေတ္တာပုဗ္ဗဘာဂံ ဒဿေတိ။ အနုကမ္ပာတိ ပရဒုက္ခေန စိတ္တကမ္ပနာ။ အဝိဟေသာတိ အဝိဟိံသနာ၊ ဧတေဟိ ကရုဏာပုဗ္ဗဘာဂံ ဒဿေတိ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ‘‘ဘိက္ခဝေ ၊ တဿ မောဃပုရိသဿ ပထဝီခဏနစိက္ခလ္လမဒ္ဒနအဂ္ဂိဒါနေသု ဗဟူ ခုဒ္ဒါနုခုဒ္ဒကေ ပါဏေ ဗျာဗာဓေန္တဿ ဝိနာသေန္တဿ တေသု ပါဏေသု မေတ္တာကရုဏာနံ ပုဗ္ဗဘာဂမတ္တာပိ အနုဒ္ဒယာ အနုကမ္ပာ အဝိဟေသာ န ဟိ နာမ ဘဝိဿတိ အပ္ပမတ္တကာပိ နာမ န ဘဝိဿတီ’’တိ။ မာ ပစ္ဆိမာ ဇနတာ ပါဏေသု ပါတဗျတံ အာပဇ္ဇီတိ ပစ္ဆိမော ဇနသမူဟော ပါဏေသု ပါတဗျဘာဝံ မာ အာပဇ္ဇိ။ ‘‘ဗုဒ္ဓကာလေပိ ဘိက္ခူဟိ ဧဝံ ကတံ၊ ဤဒိသေသု ဌာနေသု ပါဏာတိပါတံ ကရောန္တာနံ နတ္ထိ ဒေါသော’’တိ မညိတွာ ဣမဿ ဒိဋ္ဌာနုဂတိံ အာပဇ္ဇမာနာ ပစ္ဆိမာ ဇနတာ မာ ပါဏေသု ပါတဗျေ ဃံသိတဗ္ဗေ ဧဝံ မညီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

ဧဝံ ဓနိယံ ဂရဟိတွာ န စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သဗ္ဗမတ္တိကာမယာ ကုဋိကာ ကာတဗ္ဗာတိ အာယတိံ တာဒိသာယ ကုဋိကာယ ကရဏံ ပဋိက္ခိပိ၊ ပဋိက္ခိပိတွာ စ ‘‘ယော ကရေယျ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာ’’တိ သဗ္ဗမတ္တိကာမယကုဋိကာကရဏေ အာပတ္တိံ ဌပေသိ။ တသ္မာ ယောပိ ပထဝီခဏနာဒိနာ ပါဏေသု ပါတဗျတံ အနာပဇ္ဇန္တော တာဒိသံ ကုဋိကံ ကရောတိ၊ သောပိ ဒုက္ကဋံ အာပဇ္ဇတိ။ ပထဝီခဏနာဒီဟိ ပန ပါဏေသု ပါတဗျတံ အာပဇ္ဇန္တော ယံ ယံ ဝတ္ထုံ ဝီတိက္ကမတိ၊ တတ္ထ တတ္ထ ဝုတ္တမေဝ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇတိ။ ဓနိယတ္ထေရဿ အာဒိကမ္မိကတ္တာ အနာပတ္တိ။ သေသာနံ သိက္ခာပဒံ အတိက္ကမိတွာ ကရောန္တာနမ္ပိ ကတံ လဘိတွာ တတ္ထ ဝသန္တာနမ္ပိ ဒုက္ကဋမေဝ။ ဒဗ္ဗသမ္ဘာရမိဿကာ ပန ယထာ ဝါ တထာ ဝါ မိဿာ ဟောတု၊ ဝဋ္ဋတိ။ သုဒ္ဓမတ္တိကာမယာဝ န ဝဋ္ဋတိ။ သာပိ ဣဋ္ဌကာဟိ ဂိဉ္ဇကာဝသထသင်္ခေပေန ကတာ ဝဋ္ဋတိ။ ဧဝံ ဘန္တေတိ ခေါ…ပေ… တံ ကုဋိံ ဘိန္ဒိံသူတိ ဘဂဝတော ဝစနံ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ကဋ္ဌေဟိ စ ပါသာဏေဟိ စ တံ ကုဋိကံ ဝိကိရန္တာ ဘိန္ဒိံသု။

အထ ခေါ အာယသ္မာ ဓနိယောတိအာဒိမှိ အယံ သင်္ခေပတ္ထော – ဓနိယော ဧကပဿေ ဒိဝါဝိဟာရံ နိသိန္နော တေန သဒ္ဒေန အာဂန္တွာ တေ ဘိက္ခူ ‘‘ကိဿ မေ တုမှေ၊ အာဝုသော၊ ကုဋိံ ဘိန္ဒထာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဘဂဝါ ဘေဒါပေတီ’’တိ သုတွာ သုဗ္ဗစတာယ သမ္ပဋိစ္ဆိ။

ကသ္မာ ပန ဘဂဝါ ဣမိနာ အတိမဟန္တေန ဥဿာဟေန အတ္တနော ဝသနတ္ထံ ကတံ ကုဋိကံ ဘေဒါပေသိ၊ နနု ဧတဿေတ္ထ ဝယကမ္မမ္ပိ အတ္ထီတိ? ကိဉ္စာပိ အတ္ထိ၊ အထ ခေါ နံ ဘဂဝါ အကပ္ပိယာတိ ဘိန္ဒာပေသိ၊ တိတ္ထိယဓဇောတိ ဘိန္ဒာပေသိ။ အယမေတ္ထ ဝိနိစ္ဆယော။ အဋ္ဌကထာယံ ပန အညာနိပိ ကာရဏာနိ ဝုတ္တာနိ – သတ္တာနုဒ္ဒယာယ၊ ပတ္တစီဝရဂုတ္တတ္ထာယ၊ သေနာသနဗာဟုလ္လပအသေဓနာယာတိအာဒီနိ။ တသ္မာ ဣဒါနိပိ ယော ဘိက္ခု ဗဟုဿုတော ဝိနယညူ အညံ ဘိက္ခုံ အကပ္ပိယံ ပရိက္ခာရံ ဂဟေတွာ ဝိစရန္တံ ဒိသွာ တံ ဆိန္ဒာပေယျ ဝါ ဘိန္ဒာပေယျ ဝါ အနုပဝဇ္ဇော ၊ သော နေဝ စောဒေတဗ္ဗော န သာရေတဗ္ဗော၊ န တံ လဗ္ဘာ ဝတ္တုံ ‘‘မမ ပရိက္ခာရော တယာ နာသိတော၊ တံ မေ ဒေဟီ’’တိ။

ပါဠိမုတ္တကဝိနိစ္ဆယော

တတြာယံ ပါဠိမုတ္တကော ကပ္ပိယာကပ္ပိယပရိက္ခာရဝိနိစ္ဆယော – ကေစိ တာလပဏ္ဏစ္ဆတ္တံ အန္တော ဝါ ဗဟိ ဝါ ပဉ္စဝဏ္ဏေန သုတ္တေန သိဗ္ဗန္တာ ဝဏ္ဏမဋ္ဌံ ကရောန္တိ၊ တံ န ဝဋ္ဋတိ။ ဧကဝဏ္ဏေန ပန နီလေန ဝါ ပီတကေန ဝါ ယေန ကေနစိ သုတ္တေန အန္တော ဝါ ဗဟိ ဝါ သိဗ္ဗိတုံ ဆတ္တဒဏ္ဍဂ္ဂါဟကံ သလာကပဉ္ဇရံ ဝါ ဝိနန္ဓိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ တဉ္စ ခေါ ထိရကရဏတ္ထံ၊ န ဝဏ္ဏမဋ္ဌတ္ထာယ။ ဆတ္တပဏ္ဏကေသု မကရဒန္တကံ ဝါ အဍ္ဎစန္ဒကံ ဝါ ဆိန္ဒိတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ ဆတ္တဒဏ္ဍေ ဂေဟထမ္ဘေသု ဝိယ ဃဋကော ဝါ ဝါဠရူပကံ ဝါ န ဝဋ္ဋတိ။ သစေပိ သဗ္ဗတ္ထ အာရဂ္ဂေန လေခါ ဒိန္နာ ဟောတိ၊ သာပိ န ဝဋ္ဋတိ။ ဃဋကမ္ပိ ဝါဠရူပမ္ပိ ဘိန္ဒိတွာ ဓာရေတဗ္ဗံ။ လေခါပိ ဃံသိတွာ ဝါ အပနေတဗ္ဗာ၊ သုတ္တကေန ဝါ ဒဏ္ဍော ဝေဌေတဗ္ဗော။ ဒဏ္ဍဗုန္ဒေ ပန အဟိစ္ဆတ္တကသဏ္ဌာနံ ဝဋ္ဋတိ။ ဝါတပ္ပဟာရေန အစလနတ္ထံ ဆတ္တမဏ္ဍလိကံ ရဇ္ဇုကေဟိ ဂါဟေတွာ ဒဏ္ဍေ ဗန္ဓန္တိ၊ တသ္မိံ ဗန္ဓနဋ္ဌာနေ ဝလယမိဝ ဥက္ကိရိတွာ လေခံ ဌပေန္တိ၊ သာ ဝဋ္ဋတိ။

စီဝရမဏ္ဍနတ္ထာယ နာနာသုတ္တကေဟိ သတပဒီသဒိသံ သိဗ္ဗန္တာ အာဂန္တုကပဋ္ဋံ ဌပေန္တိ၊ အညမ္ပိ ယံကိဉ္စိ သူစိကမ္မဝိကာရံ ကရောန္တိ၊ ပဋ္ဋမုခေ ဝါ ပရိယန္တေ ဝါ ဝေဏိံ ဝါ သင်္ခလိကံ ဝါ၊ ဧဝမာဒိ သဗ္ဗံ န ဝဋ္ဋတိ၊ ပကတိသူစိကမ္မမေဝ ဝဋ္ဋတိ။ ဂဏ္ဌိကပဋ္ဋကဉ္စ ပါသကပဋ္ဋဉ္စ အဋ္ဌကောဏမ္ပိ သောဠသကောဏမ္ပိ ကရောန္တိ၊ တတ္ထ အဂ္ဃိယဂယမုဂ္ဂရာဒီနိ ဒဿေန္တိ၊ ကက္ကဋက္ခီနိ ဥက္ကိရန္တိ၊ သဗ္ဗံ န ဝဋ္ဋတိ၊ စတုကောဏမေဝ ဝဋ္ဋတိ။ ကောဏသုတ္တပိဠကာ စ စီဝရေ ရတ္တေ ဒုဝိညေယျရူပါ ဝဋ္ဋန္တိ။ ကဉ္ဇိကပိဋ္ဌခလိအာဒီသု စီဝရံ ပက္ခိပိတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ စီဝရကမ္မကာလေ ပန ဟတ္ထမလသူစိမလာဒီနံ ဓောဝနတ္ထံ ကိလိဋ္ဌကာလေ စ ဓောဝနတ္ထံ ဝဋ္ဋတိ။ ဂန္ဓံ ဝါ လာခံ ဝါ တေလံ ဝါ ရဇနေ ပက္ခိပိတုံ န ဝဋ္ဋတိ။

စီဝရံ ရဇိတွာ သင်္ခေန ဝါ မဏိနာ ဝါ ယေန ကေနစိ န ဃဋ္ဋေတဗ္ဗံ။ ဘူမိယံ ဇာဏုကာနိ နိဟန္တွာ ဟတ္ထေဟိ ဂဟေတွာ ဒေါဏိယမ္ပိ န ဃံသိတဗ္ဗံ။ ဒေါဏိယံ ဝါ ဖလကေ ဝါ ဌပေတွာ အန္တေ ဂါဟာပေတွာ ဟတ္ထေဟိ ပဟရိတုံ ပန ဝဋ္ဋတိ၊ တမ္ပိ မုဋ္ဌိနာ န ကာတဗ္ဗံ။ ပေါရာဏကတ္ထေရာ ပန ဒေါဏိယမ္ပိ န ဌပေသုံ။ ဧကော ဂဟေတွာ တိဋ္ဌတိ၊ အပရော ဟတ္ထေ ကတွာ ဟတ္ထေန ပဟရတိ။ စီဝရဿ ကဏ္ဏသုတ္တကံ န ဝဋ္ဋတိ၊ ရဇိတကာလေ ဆိန္ဒိတဗ္ဗံ။ ယံ ပန ‘‘အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကဏ္ဏသုတ္တက’’န္တိ (မဟာဝ။ ၃၄၄) ဧဝံ အနုညာတံ၊ တံ အနုဝါတေ ပါသကံ ကတွာ ဗန္ဓိတဗ္ဗံ ရဇနကာလေ လဂ္ဂနတ္ထာယ။ ဂဏ္ဌိကေပိ သောဘာကရဏတ္ထံ လေခါ ဝါ ပိဠကာ ဝါ န ဝဋ္ဋတိ၊ နာသေတွာ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။

ပတ္တေ ဝါ ထာလကေ ဝါ အာရဂ္ဂေန လေခံ ကရောန္တိ၊ အန္တော ဝါ ဗဟိ ဝါ န ဝဋ္ဋတိ။ ပတ္တံ ဘမံ အာရောပေတွာ မဇ္ဇိတွာ ပစန္တိ – ‘‘မဏိဝဏ္ဏံ ကရိဿာမာ’’တိ၊ န ဝဋ္ဋတိ၊ တေလဝဏ္ဏော ပန ဝဋ္ဋတိ။ ပတ္တမဏ္ဍလေ ဘိတ္တိကမ္မံ န ဝဋ္ဋတိ၊ မကရဒန္တကံ ပန ဝဋ္ဋတိ။

ဓမကရဏဆတ္တကဿ ဥပရိ ဝါ ဟေဋ္ဌာ ဝါ ဓမကရဏကုစ္ဆိယံ ဝါ လေခါ န ဝဋ္ဋတိ၊ ဆတ္တမုခဝဋ္ဋိယံ ပနဿ လေခါ ဝဋ္ဋတိ။

ကာယဗန္ဓနဿ သောဘနတ္ထံ တဟိံ တဟိံ ဒိဂုဏံ သုတ္တံ ကောဋ္ဋေန္တိ၊ ကက္ကဋစ္ဆီနိ ဥဋ္ဌပေန္တိ၊ န ဝဋ္ဋတိ။ ဥဘောသု ပန အန္တေသု ဒသာမုခဿ ထိရဘာဝါယ ဒိဂုဏံ ကောဋ္ဋေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဒသာမုခေ ပန ဃဋကံ ဝါ မကရမုခံ ဝါ ဒေဍ္ဍုဘသီသံ ဝါ ယံကိဉ္စိ ဝိကာရရူပံ ကာတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ တတ္ထ တတ္ထ အစ္ဆီနိ ဒဿေတွာ မာလာကမ္မလတာကမ္မာဒီနိ ဝါ ကတွာ ကောဋ္ဋိတကာယဗန္ဓနမ္ပိ န ဝဋ္ဋတိ။ ဥဇုကမေဝ ပန မစ္ဆကဏ္ဋကံ ဝါ ခဇ္ဇုရိပတ္တကံ ဝါ မဋ္ဌပဋ္ဋိကံ ဝါ ကတွာ ကောဋ္ဋိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ကာယဗန္ဓနဿ ဒသာ ဧကာ ဝဋ္ဋတိ၊ ဒွေ တီဏိ စတ္တာရိပိ ဝဋ္ဋန္တိ၊ တတော ပရံ န ဝဋ္ဋန္တိ။ ရဇ္ဇုကကာယဗန္ဓနံ ဧကမေဝ ဝဋ္ဋတိ။ ပါမင်္ဂသဏ္ဌာနံ ပန ဧကမ္ပိ န ဝဋ္ဋတိ။ ဒသာ ပန ပါမင်္ဂသဏ္ဌာနာပိ ဝဋ္ဋတိ။ ဗဟုရဇ္ဇုကေ ဧကတော ကတွာ ဧကေန နိရန္တရံ ဝေဌေတွာ ကတံ ဗဟုရဇ္ဇုကန္တိ န ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ ဝဋ္ဋတိ။

ကာယဗန္ဓနဝိဓေ အဋ္ဌမင်္ဂလာဒိကံ ယံကိဉ္စိ ဝိကာရရူပံ န ဝဋ္ဋတိ၊ ပရိစ္ဆေဒလေခါမတ္တံ ဝဋ္ဋတိ။ ဝိဓကဿ ဥဘောသု အန္တေသု ထိရကရဏတ္ထာယ ဃဋကံ ကရောန္တိ၊ အယမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ။

အဉ္ဇနိယံ ဣတ္ထိပုရိသစတုပ္ပဒသကုဏရူပံ ဝါ မာလာကမ္မ-လတာကမ္မမကရဒန္တက-ဂေါမုတ္တကအဍ္ဎစန္ဒကာဒိဘေဒံ ဝါ ဝိကာရရူပံ န ဝဋ္ဋတိ။ ဃံသိတွာ ဝါ ဆိန္ဒိတွာ ဝါ ယထာ ဝါ န ပညာယတိ၊ တထာ သုတ္တေန ဝေဌေတွာ ဝဠဉ္ဇေတဗ္ဗာ။ ဥဇုကမေဝ ပန စတုရံသာ ဝါ အဋ္ဌံသာ ဝါ သောဠသံသာ ဝါ အဉ္ဇနီ ဝဋ္ဋတိ။ ဟေဋ္ဌတော ပိဿာ ဒွေ ဝါ တိဿော ဝါ ဝဋ္ဋလေခါယော ဝဋ္ဋန္တိ။ ဂီဝါယမ္ပိဿာ ပိဓာနကဗန္ဓနတ္ထံ ဧကာ ဝဋ္ဋလေခါ ဝဋ္ဋတိ။

အဉ္ဇနိသလာကာယပိ ဝဏ္ဏမဋ္ဌကမ္မံ န ဝဋ္ဋတိ။ အဉ္ဇနိတ္ထဝိကာယမ္ပိ ယံကိဉ္စိ နာနာဝဏ္ဏေန သုတ္တေန ဝဏ္ဏမဋ္ဌကမ္မံ န ဝဋ္ဋတိ။ ဧသေဝ နယော ကုဉ္စိကာကောသကေပိ။ ကုဉ္စိကာယ ဝဏ္ဏမဋ္ဌကမ္မံ န ဝဋ္ဋတိ၊ တထာ သိပါဋိကာယံ။ ဧကဝဏ္ဏသုတ္တေန ပနေတ္ထ ယေန ကေနစိ သိဗ္ဗိတုံ ဝဋ္ဋတိ။

အာရကဏ္ဋကေပိ ဝဋ္ဋမဏိကံ ဝါ အညံ ဝါ ဝဏ္ဏမဋ္ဌံ န ဝဋ္ဋတိ။ ဂီဝါယံ ပန ပရိစ္ဆေဒလေခါ ဝဋ္ဋတိ။ ပိပ္ဖလိကေပိ မဏိကံ ဝါ ပိဠကံ ဝါ ယံကိဉ္စိ ဥဋ္ဌပေတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ ဒဏ္ဍကေ ပန ပရိစ္ဆေဒလေခါ ဝဋ္ဋတိ။ နခစ္ဆေဒနံ ဝလိတကံယေဝ ကရောန္တိ၊ တသ္မာ တံ ဝဋ္ဋတိ။ ဥတ္တရာရဏိယံ ဝါ အဓရာရဏိယံ ဝါ အရဏိဓနုကေ ဝါ ဥပရိပေလ္လနဒဏ္ဍကေ ဝါ မာလာကမ္မာဒိကံ ယံကိဉ္စိ ဝဏ္ဏမဋ္ဌံ န ဝဋ္ဋတိ၊ ပေလ္လနဒဏ္ဍကဿ ပန ဝေမဇ္ဈေ မဏ္ဍလံ ဟောတိ၊ တတ္ထ ပရိစ္ဆေဒလေခါမတ္တံ ဝဋ္ဋတိ။ သူစိသဏ္ဍာသံ ကရောန္တိ၊ ယေန သူစိံ ဍံသာပေတွာ ဃံသန္တိ၊ တတ္ထ မကရမုခါဒိကံ ယံကိဉ္စိ ဝဏ္ဏမဋ္ဌံ န ဝဋ္ဋတိ၊ သူစိဍံသနတ္ထံ ပန မုခမတ္တံ ဟောတိ၊ တံ ဝဋ္ဋတိ။

ဒန္တကဋ္ဌစ္ဆေဒနဝါသိယမ္ပိ ယံကိဉ္စိ ဝဏ္ဏမဋ္ဌံ န ဝဋ္ဋတိ၊ ဥဇုကမေဝ ကပ္ပိယလောဟေန ဥဘောသု ဝါ ပဿေသု စတုရံသံ ဝါ အဋ္ဌံသံ ဝါ ဗန္ဓိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ကတ္တရဒဏ္ဍေပိ ယံကိဉ္စိ ဝဏ္ဏမဋ္ဌံ န ဝဋ္ဋတိ၊ ဟေဋ္ဌာ ဧကာ ဝါ ဒွေ ဝါ ဝဋ္ဋလေခါ ဥပရိ အဟိစ္ဆတ္တကမကုဠမတ္တဉ္စ ဝဋ္ဋတိ။

တေလဘာဇနေသု ဝိသာဏေ ဝါ နာဠိယံ ဝါ အလာဗုကေ ဝါ အာမဏ္ဍသာရကေ ဝါ ဌပေတွာ ဣတ္ထိရူပံ ပုရိသရူပဉ္စ အဝသေသံ သဗ္ဗမ္ပိ ဝဏ္ဏမဋ္ဌကမ္မံ ဝဋ္ဋတိ။

မဉ္စပီဌေ ဘိသိဗိမ္ဗောဟနေ ဘူမတ္ထရဏေ ပါဒပုဉ္ဆနေ စင်္ကမနဘိသိယာ သမ္မုဉ္ဇနိယံ ကစဝရဆဍ္ဍနကေ ရဇနဒေါဏိကာယ ပါနီယဥဠုင်္ကေ ပါနီယဃဋေ ပါဒကထလိကာယ ဖလကပီဌကေ ဝလယာဓာရကေ ဒဏ္ဍာဓာရကေပတ္တပိဓာနေ တာလဝဏ္ဋေ ဝီဇနေတိ – ဧတေသု သဗ္ဗံ မာလာကမ္မာဒိဝဏ္ဏမဋ္ဌကမ္မံ ဝဋ္ဋတိ။ သေနာသနေ ပန ဒွါရကဝါဋဝါတပါနကဝါဋာဒီသု သဗ္ဗရတနမယမ္ပိ ဝဏ္ဏမဋ္ဌကမ္မံ ဝဋ္ဋတိ။

သေနာသနေ ကိဉ္စိ ပဋိသေဓေတဗ္ဗံ နတ္ထိ၊ အညတြ ဝိရုဒ္ဓသေနာသနာ။ ဝိရုဒ္ဓသေနာသနံ နာမ အညေသံ သီမာယ ရာဇဝလ္လဘေဟိ ကတသေနာသနံ ဝုစ္စတိ၊ တသ္မာ ယေ တာဒိသံ သေနာသနံ ကရောန္တိ၊ တေ ဝတ္တဗ္ဗာ – ‘‘မာ အမှာကံ သီမာယ သေနာသနံ ကရောထာ’’တိ။ အနာဒိယိတွာ ကရောန္တိယေဝ၊ ပုနပိ ဝတ္တဗ္ဗာ – ‘‘မာ ဧဝံ အကတ္ထ၊ မာ အမှာကံ ဥပေါသထပဝါရဏာနံ အန္တရာယမကတ္ထ၊ မာ သာမဂ္ဂိံ ဘိန္ဒိတ္ထ၊ တုမှာကံ သေနာသနံ ကတမ္ပိ ကတဋ္ဌာနေ န ဌဿတီ’’တိ။ သစေ ဗလက္ကာရေန ကရောန္တိယေဝ၊ ယဒါ တေသံ လဇ္ဇိပရိသာ ဥဿန္နာ ဟောတိ၊ သက္ကာ စ ဟောတိ လဒ္ဓုံ ဓမ္မိကော ဝိနိစ္ဆယော၊ တဒါ တေသံ ပေသေတဗ္ဗံ – ‘‘တုမှာကံ အာဝါသံ ဟရထာ’’တိ။ သစေ ယာဝ တတိယံ ပေသိတေ ဟရန္တိ၊ သာဓု၊ နော စေ ဟရန္တိ၊ ဌပေတွာ ဗောဓိဉ္စ စေတိယဉ္စ အဝသေသသေနာသနာနိ ဘိန္ဒိတဗ္ဗာနိ၊ နော စ ခေါ အပရိဘောဂံ ကရောန္တေဟိ၊ ပဋိပါဋိယာ ပန ဆဒန-ဂေါပါနသီ-ဣဋ္ဌကာဒီနိ အပနေတွာ တေသံ ပေသေတဗ္ဗံ – ‘‘တုမှာကံ ဒဗ္ဗသမ္ဘာရေ ဟရထာ’’တိ။ သစေ ဟရန္တိ၊ သာဓု၊ နော စေ ဟရန္တိ၊ အထ တေသု ဒဗ္ဗသမ္ဘာရေသု ဟိမဝဿဝါတာတပါဒီဟိ ပူတိဘူတေသု ဝါ စောရေဟိ ဝါ ဟဋေသု အဂ္ဂိနာ ဝါ ဒဍ္ဎေသု သီမသာမိကာ ဘိက္ခူ အနုပဝဇ္ဇာ၊ န လဗ္ဘာ စောဒေတုံ ‘‘တုမှေဟိ အမှာကံ ဒဗ္ဗသမ္ဘာရာ နာသိတာ’’တိ ဝါ ‘‘တုမှာကံ ဂီဝါ’’တိ ဝါ။ ယံ ပန သီမသာမိကေဟိ ဘိက္ခူဟိ ကတံ၊ တံ သုကတမေဝ ဟောတီတိ။

ပါဠိမုတ္တကဝိနိစ္ဆယော နိဋ္ဌိတော။

၈၆။ ဧဝံ ဘိန္နာယ ပန ကုဋိကာယ ဓနိယဿ ပရိဝိတက္ကဉ္စ ပုန ကုဋိကရဏတ္ထာယ ဥဿာဟဉ္စ ဒဿေတုံ ‘‘အထ ခေါ အာယသ္မတော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဒါရုဂဟေ ဂဏကောတိ ရညော ဒါရုဘဏ္ဍာဂါရေ ဒါရုဂေါပကော။ ဒေဝဂဟဒါရူနီတိ ဒေဝေန ဂဟိတဒါရူနိ။ ရာဇပဋိဂ္ဂဟိတဘူတာနိ ဒါရူနီတိ အတ္ထော။ နဂရပဋိသင်္ခါရိကာနီတိ နဂရဿ ပဋိသင်္ခါရူပကရဏာနိ။ အာပဒတ္ထာယ နိက္ခိတ္တာနီတိ အဂ္ဂိဒါဟေန ဝါ ပုရာဏဘာဝေန ဝါ ပဋိရာဇူပရုန္ဓနာဒိနာ ဝါ ဂေါပုရဋ္ဋာလကရာဇန္တေပုရဟတ္ထိသာလာဒီနံ ဝိပတ္တိ အာပဒါတိ ဝုစ္စတိ။ တဒတ္ထံ နိက္ခိတ္တာနီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ခဏ္ဍာခဏ္ဍိကံ ဆေဒါပေတွာတိ အတ္တနော ကုဋိယာ ပမာဏံ သလ္လက္ခေတွာ ကိဉ္စိ အဂ္ဂေ ကိဉ္စိ မဇ္ဈေ ကိဉ္စိ မူလေ ခဏ္ဍာခဏ္ဍံ ကရောန္တော ဆေဒါပေသိ။

၈၇။ ဝဿကာရောတိ တဿ ဗြာဟ္မဏဿ နာမံ။ မဂဓမဟာမတ္တောတိ မဂဓရဋ္ဌေ မဟာမတ္တော၊ မဟတိယာ ဣဿရိယမတ္တာယ သမန္နာဂတော၊ မဂဓရညော ဝါ မဟာမတ္တော၊ မဟာအမစ္စောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အနုသညာယမာနောတိ တတ္ထ တတ္ထ ဂန္တွာ ပစ္စဝေက္ခမာနော။ ဘဏေတိ ဣဿရာနံ နီစဋ္ဌာနိကပုရိသာလပနံ။ ဗန္ဓံ အာဏာပေသီတိ ဗြာဟ္မဏော ပကတိယာပိ တသ္မိံ ဣဿာပကတောဝ။ သော ရညော ‘‘အာဏာပေဟီ’’တိ ဝစနံ သုတွာ ယသ္မာ ‘‘ပက္ကောသာပေဟီ’’တိ ရညော န ဝုတ္တံ၊ တသ္မာ ‘‘နံ ဟတ္ထေသု စ ပါဒေသု စ ဗန္ဓံ ကတွာ အာဏာပေဿာမီ’’တိ ဗန္ဓံ အာဏာပေသိ။ အဒ္ဒသ ခေါ အာယသ္မာ ဓနိယောတိ ကထံ အဒ္ဒသ? သော ကိရ အတ္တနာ လေသေန ဒါရူနံ ဟဋဘာဝံ ဉတွာ ‘‘နိဿံသယံ ဧသ ဒါရူနံ ကာရဏာ ရာဇကုလတော ဝဓံ ဝါ ဗန္ဓံ ဝါ ပါပုဏိဿတိ၊ တဒါ နံ အဟမေဝ မောစေဿာမီ’’တိ နိစ္စကာလံ တဿ ပဝတ္တိံ သုဏန္တောယေဝ ဝိစရတိ။ တသ္မာ တခဏညေဝ ဂန္တွာ အဒ္ဒသ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အဒ္ဒသ ခေါ အာယသ္မာ ဓနိယော’’တိ။ ဒါရူနံ ကိစ္စာတိ ဒါရူနံ ကာရဏာ။ ပုရာဟံ ဟညာမီတိ အဟံ ပုရာ ဟညာမိ၊ ယာဝ အဟံ န ဟညာမိ၊ တာဝ တွံ ဧယျာသီတိ အတ္ထော။

၈၈။ ဣင်္ဃ၊ ဘန္တေ၊ သရာပေဟီတိ ဧတ္ထ ဣင်္ဃာတိ စောဒနတ္ထေ နိပါတော။ ပဌမာဘိသိတ္တောတိ အဘိသိတ္တော ဟုတွာ ပဌမံ။ ဧဝရူပိံ ဝါစံ ဘာသိတာတိ ‘‘ဒိန္နညေဝ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ တိဏကဋ္ဌောဒကံ ပရိဘုဉ္ဇန္တူ’’တိ ဣမံ ဧဝရူပိံ ဝါစံ အဘိသိတ္တော ဟုတွာ ပဌမမေဝ ယံ တွံ အဘာသိ၊ တံ သယမေဝ ဘာသိတွာ ဣဒါနိ သရသိ၊ န သရသီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ရာဇာနော ကိရ အဘိသိတ္တမတ္တာယေဝ ဓမ္မဘေရိံ စရာပေန္တိ – ‘‘ဒိန္နညေဝ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ တိဏကဋ္ဌောဒကံ ပရိဘုဉ္ဇန္တူ’’တိ တံ သန္ဓာယ ဧသ ဝဒတိ။ တေသံ မယာ သန္ဓာယ ဘာသိတန္တိ တေသံ အပ္ပမတ္တကေပိ ကုက္ကုစ္စာယန္တာနံ သမိတဗာဟိတပါပါနံ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ တိဏကဋ္ဌောဒကဟရဏံ သန္ဓာယ မယာ ဧတံ ဘာသိတံ၊ န တုမှာဒိသာနန္တိ အဓိပ္ပာယော။ တဉ္စ ခေါ အရညေ အပရိဂ္ဂဟိတန္တိ တဉ္စ တိဏကဋ္ဌောဒကံ ယံ အရညေ အပရိဂ္ဂဟိတံ ဟောတိ၊ ဧတံ သန္ဓာယ မယာ ဘာသိတန္တိ ဒီပေတိ။

လောမေန တွံ မုတ္တောသီတိ ဧတ္ထ လောမမိဝ လောမံ၊ ကိံ ပန တံ? ပဗ္ဗဇ္ဇာလိင်္ဂံ။ ကိံ ဝုတ္တံ ဟောတိ? ယထာ နာမ ဓုတ္တာ ‘‘မံသံ ခါဒိဿာမာ’’တိ မဟဂ္ဃလောမံ ဧဠကံ ဂဏှေယျုံ။ တမေနံ အညော ဝိညုပုရိသော ဒိသွာ ‘‘ဣမဿ ဧဠကဿ မံသံ ကဟာပဏမတ္တံ အဂ္ဃတိ။ လောမာနိ ပန လောမဝါရေ လောမဝါရေ အနေကေ ကဟာပဏေ အဂ္ဃန္တီ’’တိ ဒွေ အလောမကေ ဧဠကေ ဒတွာ ဂဏှေယျ။ ဧဝံ သော ဧဠကော ဝိညုပုရိသမာဂမ္မ လောမေန မုစ္စေယျ။ ဧဝမေဝ တွံ ဣမဿ ကမ္မဿ ကတတ္တာ ဝဓဗန္ဓနာရဟော။ ယသ္မာ ပန အရဟဒ္ဓဇော သဗ္ဘိ အဝဇ္ဈရူပေါ၊ တွဉ္စ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတတ္တာ ယံ ပဗ္ဗဇ္ဇာလိင်္ဂဘူတံ အရဟဒ္ဓဇံ ဓာရေသိ။ တသ္မာ တွံ ဣမိနာ ပဗ္ဗဇ္ဇာလိင်္ဂလောမေန ဧဠကော ဝိယ ဝိညုပုရိသမာဂမ္မ မုတ္တောသီတိ။

မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တီတိ ရညော ပရိသတိ ဘာသမာနဿ သမ္မုခါ စ ပရမ္မုခါ စ သုတွာ တတ္ထ တတ္ထ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ၊ အဝဇ္ဈာယန္တိ၊ အဝဇာနန္တာ တံ ဈာယန္တိ ဩလောကေန္တိ လာမကတော ဝါ စိန္တေန္တီတိ အတ္ထော။ ခိယျန္တီတိ တဿ အဝဏ္ဏံ ကထေန္တိ ပကာသေန္တိ။ ဝိပါစေန္တီတိ ဝိတ္ထာရိကံ ကရောန္တိ၊ သဗ္ဗတ္ထ ပတ္ထရန္တိ၊ အယဉ္စ အတ္ထော သဒ္ဒသတ္ထာနုသာရေန ဝေဒိတဗ္ဗော။ အယံ ပနေတ္ထ ယောဇနာ – ‘‘အလဇ္ဇိနော ဣမေ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ’’တိအာဒီနိ စိန္တေန္တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ။ ‘‘နတ္ထိ ဣမေသံ သာမည’’န္တိအာဒီနိ ဘဏန္တာ ခိယျန္တိ။ ‘‘အပဂတာ ဣမေ သာမညာ’’တိအာဒီနိ တတ္ထ တတ္ထ ဝိတ္ထာရေန္တာ ဝိပါစေန္တီတိ။ ဧတေန နယေန ဣမေသံ ပဒါနံ ဣတော ပရမ္ပိ တတ္ထ တတ္ထ အာဂတပဒါနုရူပေန ယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဗြဟ္မစာရိနောတိ သေဋ္ဌစာရိနော။ သာမညန္တိ သမဏဘာဝေါ။ ဗြဟ္မညန္တိ သေဋ္ဌဘာဝေါ။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။

ရညော ဒါရူနီတိအာဒိမှိ ‘‘အဒိန္နံ အာဒိယိဿတီ’’တိ အယံ ဥဇ္ဈာယနတ္ထော။ ယံ ပနေတံ အဒိန္နံ အာဒိယိ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘ရညော ဒါရူနီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဣတိ ဝစနဘေဒေ အသမ္မုယှန္တေဟိ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ပုရာဏဝေါဟာရိကော မဟာမတ္တောတိ ဘိက္ခုဘာဝတော ပုရာဏေ ဂိဟိကာလေ ဝိနိစ္ဆယဝေါဟာရေ နိယုတ္တတ္တာ ‘‘ဝေါဟာရိကော’’တိ သင်္ခံ ဂတော မဟာအမစ္စော။

အထ ခေါ ဘဂဝါ တံ ဘိက္ခုံ ဧတဒဝေါစာတိ ဘဂဝါ သာမံယေဝ လောကဝေါဟာရမ္ပိ ဇာနာတိ၊ အတီတဗုဒ္ဓါနံ ပညတ္တိမ္ပိ ဇာနာတိ – ‘‘ပုဗ္ဗေပိ ဗုဒ္ဓါ ဧတ္တကေန ပါရာဇိကံ ပညပေန္တိ၊ ဧတ္တကေန ထုလ္လစ္စယံ၊ ဧတ္တကေန ဒုက္ကဋ’’န္တိ။ ဧဝံ သန္တေပိ သစေ အညေဟိ လောကဝေါဟာရဝိညူဟိ သဒ္ဓိံ အသံသန္ဒိတွာ ပါဒမတ္တေန ပါရာဇိကံ ပညပေယျ၊ တေနဿ သိယုံ ဝတ္တာရော ‘‘သီလသံဝရော နာမ ဧကဘိက္ခုဿပိ အပ္ပမေယျော အသင်္ချေယျော မဟာပထဝီ-သမုဒ္ဒ-အာကာသာနိ ဝိယ အတိဝိတ္ထိဏ္ဏော၊ ကထဉှိ နာမ ဘဂဝါ ပါဒမတ္တကေန နာသေသီ’’တိ! တတော တထာဂတဿ ဉာဏဗလံ အဇာနန္တာ သိက္ခာပဒံ ကောပေယျုံ၊ ပညတ္တမ္ပိ သိက္ခာပဒံ ယထာဌာနေ န တိဋ္ဌေယျ။ လောကဝေါဟာရဝိညူဟိ ပန သဒ္ဓိံ သံသန္ဒိတွာ ပညတ္တေ သော ဥပဝါဒေါ န ဟောတိ။ အညဒတ္ထု ဧဝံ ဝတ္တာရော ဟောန္တိ – ‘‘ဣမေဟိ နာမ အဂါရိကာပိ ပါဒမတ္တေန စောရံ ဟနန္တိပိ ဗန္ဓန္တိပိ ပဗ္ဗာဇေန္တိပိ။ ကသ္မာ ဘဂဝါ ပဗ္ဗဇိတံ န နာသေဿတိ၊ ယေန ပရသန္တကံ တိဏသလာကမတ္တမ္ပိ န ဂဟေတဗ္ဗ’’န္တိ! တထာဂတဿ စ ဉာဏဗလံ ဇာနိဿန္တိ။ ပညတ္တမ္ပိ စ သိက္ခာပဒံ အကုပ္ပံ ဘဝိဿတိ၊ ယထာဌာနေ ဌဿတိ။ တသ္မာ လောကဝေါဟာရဝိညူဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒိတွာ ပညပေတုကာမော သဗ္ဗာဝန္တံ ပရိသံ အနုဝိလောကေန္တော အထ ခေါ ဘဂဝါ အဝိဒူရေ နိသိန္နံ ဒိသွာ တံ ဘိက္ခုံ ဧတဒဝေါစ ‘‘ကိတ္တကေန ခေါ ဘိက္ခု ရာဇာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော စောရံ ဂဟေတွာ ဟနတိ ဝါ ဗန္ဓတိ ဝါ ပဗ္ဗာဇေတိ ဝါ’’တိ။

တတ္ထ မာဂဓောတိ မဂဓာနံ ဣဿရော။ သေနိယောတိ သေနာယ သမ္ပန္နော။ ဗိမ္ဗိသာရောတိ တဿ နာမံ။ ပဗ္ဗာဇေတိ ဝါတိ ရဋ္ဌတော နိက္ခာမေတိ။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။ ပဉ္စမာသကော ပါဒေါတိ တဒါ ရာဇဂဟေ ဝီသတိမာသကော ကဟာပဏော ဟောတိ၊ တသ္မာ ပဉ္စမာသကော ပါဒေါ။ ဧတေန လက္ခဏေန သဗ္ဗဇနပဒေသု ကဟာပဏဿ စတုတ္ထော ဘာဂေါ ‘‘ပါဒေါ’’တိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သော စ ခေါ ပေါရာဏဿ နီလကဟာပဏဿ ဝသေန၊ န ဣတရေသံ ရုဒြဒါမကာဒီနံ။ တေန ဟိ ပါဒေန အတီတဗုဒ္ဓါပိ ပါရာဇိကံ ပညပေသုံ၊ အနာဂတာပိ ပညပေဿန္တိ။ သဗ္ဗဗုဒ္ဓါနဉှိ ပါရာဇိကဝတ္ထုမှိ ဝါ ပါရာဇိကေ ဝါ နာနတ္တံ နတ္ထိ။ ဣမာနေဝ စတ္တာရိ ပါရာဇိကဝတ္ထူနိ ။ ဣမာနေဝ စတ္တာရိ ပါရာဇိကာနိ။ ဣတော ဦနံ ဝါ အတိရေကံ ဝါ နတ္ထိ။ တသ္မာ ဘဂဝါပိ ဓနိယံ ဝိဂရဟိတွာ ပါဒေနေဝ ဒုတိယပါရာဇိကံ ပညပေန္တော ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု အဒိန္နံ ထေယျသင်္ခါတ’’န္တိအာဒိမာဟ။

ဧဝံ မူလစ္ဆေဇ္ဇဝသေန ဒဠှံ ကတွာ ဒုတိယပါရာဇိကေ ပညတ္တေ အပရမ္ပိ အနုပညတ္တတ္ထာယ ရဇကဘဏ္ဍိကဝတ္ထု ဥဒပါဒိ၊ တဿုပ္ပတ္တိဒီပနတ္ထမေတံ ဝုတ္တံ – ‘‘ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတီ’’တိ။ တဿတ္ထော စ အနုပညတ္တိသမ္ဗန္ဓော စ ပဌမပါရာဇိကဝဏ္ဏနာယံ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ယထာ စ ဣဓ၊ ဧဝံ ဣတော ပရေသု သဗ္ဗသိက္ခာပဒေသု။ ယံ ယံ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တံ၊ တံ တံ သဗ္ဗံ ဝဇ္ဇေတွာ ဥပရူပရိ အပုဗ္ဗမေဝ ဝဏ္ဏယိဿာမ။ ယဒိ ဟိ ယံ ယံ ဝုတ္တနယံ၊ တံ တံ ပုနပိ ဝဏ္ဏယိဿာမ၊ ကဒါ ဝဏ္ဏနာယ အန္တံ ဂမိဿာမ! တသ္မာ ယံ ယံ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တံ၊ တံ တံ သဗ္ဗံ သာဓုကံ ဥပသလ္လက္ခေတွာ တတ္ထ တတ္ထ အတ္ထော စ ယောဇနာ စ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အပုဗ္ဗံ ပန ယံကိဉ္စိ အနုတ္တာနတ္ထံ၊ တံ သဗ္ဗံ မယမေဝ ဝဏ္ဏယိဿာမ။

ဓနိယဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉၀။ ရဇကတ္ထရဏံ ဂန္တွာတိ ရဇကတိတ္ထံ ဂန္တွာ၊ တဉှိ ယသ္မာ တတ္ထ ရဇကာ ဝတ္ထာနိ အတ္ထရန္တိ၊ တသ္မာ ရဇကတ္ထရဏန္တိ ဝုစ္စတိ။ ရဇကဘဏ္ဍိကန္တိ ရဇကာနံ ဘဏ္ဍိကံ၊ ရဇကာ သာယနှသမယေ နဂရံ ပဝိသန္တာ ဗဟူနိ ဝတ္ထာနိ ဧကေကံ ဘဏ္ဍိကံ ဗန္ဓန္တိ။ တတော ဧကံ ဘဏ္ဍိကံ တေသံ ပမာဒေန အပဿန္တာနံ အဝဟရိတွာ ထေနေတွာတိ အတ္ထော။

ပဒဘာဇနီယဝဏ္ဏနာ

၉၂။ ဂါမောနာမာတိ ဧဝမာဒိ ‘‘ဂါမာ ဝါ အရညာ ဝါ’’တိ ဧတ္ထ ဝုတ္တဿ ဂါမဿ စ အရညဿ စ ပဘေဒဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ယသ္မိံ ဂါမေ ဧကာ ဧဝ ကုဋိ၊ ဧကံ ဂေဟံ သေယျထာပိ မလယဇနပဒေ၊ အယံ ဧကကုဋိကော ဂါမော နာမ။ ဧတေန နယေန အပရေပိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အမနုဿောနာမ ယော သဗ္ဗသော ဝါ မနုဿာနံ အဘာဝေန ယက္ခပရိဂ္ဂဟဘူတော၊ ယတော ဝါ မနုဿာ ကေနစိ ကာရဏေန ပုနပိ အာဂန္တုကာမာ ဧဝ အပက္ကန္တာ။ ပရိက္ခိတ္တောနာမ ဣဋ္ဌကပါကာရံ အာဒိံ ကတွာ အန္တမသော ကဏ္ဋကသာခါဟိပိ ပရိက္ခိတ္တော။ ဂေါနိသာဒိနိဝိဋ္ဌောနာမ ဝီထိသန္နိဝေသာဒိဝသေန အနိဝိသိတွာ ယထာ ဂါဝေါ တတ္ထ တတ္ထ ဒွေ တယော နိသီဒန္တိ၊ ဧဝံ တတ္ထ တတ္ထ ဒွေ တီဏိ ဃရာနိ ကတွာ နိဝိဋ္ဌော။ သတ္ထောတိ ဇင်္ဃသတ္ထသကဋသတ္ထာဒီသု ယော ကောစိ။ ဣမသ္မိဉ္စ သိက္ခာပဒေ နိဂမောပိ နဂရမ္ပိ ဂါမဂ္ဂဟဏေနေဝ ဂဟိတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဂါမူပစာရောတိအာဒိ အရညပရိစ္ဆေဒဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ ဣန္ဒခီလေ ဌိတဿာတိ ယဿ ဂါမဿ အနုရာဓပုရဿေဝ ဒွေ ဣန္ဒခီလာ၊ တဿ အဗ္ဘန္တရိမေ ဣန္ဒခီလေ ဌိတဿ၊ တဿ ဟိ ဗာဟိရော ဣန္ဒခီလော အာဘိဓမ္မိကနယေန အရညသင်္ခေပံ ဂစ္ဆတိ။ ယဿ ပန ဧကော၊ တဿ ဂါမဒွါရဗာဟာနံ ဝေမဇ္ဈေ ဌိတဿ။ ယတြာပိ ဟိ ဣန္ဒခီလော နတ္ထိ၊ တတြ ဂါမဒွါရဗာဟာနံ ဝေမဇ္ဈမေဝ ‘‘ဣန္ဒခီလော’’တိ ဝုစ္စတိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ဂါမဒွါရဗာဟာနံ ဝေမဇ္ဈေ ဌိတဿာ’’တိ။ မဇ္ဈိမဿာတိ ထာမမဇ္ဈိမဿ၊ နော ပမာဏမဇ္ဈိမဿ၊ နေဝ အပ္ပထာမဿ၊ န မဟာထာမဿ၊ မဇ္ဈိမထာမဿာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ လေဍ္ဍုပါတောတိ ယထာ မာတုဂါမော ကာကေ ဥဍ္ဍာပေန္တော ဥဇုကမေဝ ဟတ္ထံ ဥက္ခိပိတွာ လေဍ္ဍုံ ခိပတိ၊ ယထာ စ ဥဒကုက္ခေပေ ဥဒကံ ခိပန္တိ၊ ဧဝံ အခိပိတွာ ယထာ တရုဏမနုဿာ အတ္တနော ဗလံ ဒဿေန္တာ ဗာဟံ ပသာရေတွာ လေဍ္ဍုံ ခိပန္တိ၊ ဧဝံ ခိတ္တဿ လေဍ္ဍုဿ ပတနဋ္ဌာနံ။ ပတိတော ပန လုဌိတွာ ယတ္ထ ဂစ္ဆတိ၊ တံ န ဂဟေတဗ္ဗံ။

အပရိက္ခိတ္တဿ ဂါမဿ ဃရူပစာရေ ဌိတဿ မဇ္ဈိမဿ ပုရိသဿ လေဍ္ဍုပါတောတိ ဧတ္ထ ပန နိဗ္ဗကောသဿ ဥဒကပါတဋ္ဌာနေ ဌိတဿ မဇ္ဈိမဿ ပုရိသဿ သုပ္ပပါတော ဝါ မုသလပါတော ဝါ ဃရူပစာရော နာမ။ တသ္မိံ ဃရူပစာရေ ဌိတဿ လေဍ္ဍုပါတော ဂါမူပစာရောတိ ကုရုန္ဒဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တံ။ မဟာပစ္စရိယမ္ပိ တာဒိသမေဝ။ မဟာအဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘ဃရံ နာမ၊ ဃရူပစာရော နာမ၊ ဂါမော နာမ၊ ဂါမူပစာရော နာမာ’’တိ မာတိကံ ဌပေတွာ နိဗ္ဗကောသဿ ဥဒကပါတဋ္ဌာနဗ္ဘန္တရံ ဃရံ နာမ။ ယံ ပန ဒွါရေ ဌိတော မာတုဂါမော ဘာဇနဓောဝနဥဒကံ ဆဍ္ဍေတိ၊ တဿ ပတနဋ္ဌာနဉ္စ မာတုဂါမေနေဝ အန္တောဂေဟေ ဌိတေန ပကတိယာ ဗဟိ ခိတ္တဿ သုပ္ပဿ ဝါ သမ္မုဉ္ဇနိယာ ဝါ ပတနဋ္ဌာနဉ္စ၊ ဃရဿ ပုရတော ဒွီသု ကောဏေသု သမ္ဗန္ဓိတွာ မဇ္ဈေ ရုက္ခသူစိဒွါရံ ဌပေတွာ ဂေါရူပါနံ ပဝေသနနိဝါရဏတ္ထံ ကတပရိက္ခေပေါ စ အယံ သဗ္ဗောပိ ဃရူပစာရော နာမ။ တသ္မိံ ဃရူပစာရေ ဌိတဿ မဇ္ဈိမဿ ပုရိသဿ လေဍ္ဍုပါတဗ္ဘန္တရံ ဂါမော နာမ။ တတော အညဿ လေဍ္ဍုပါတဿ အဗ္ဘန္တရံ ဂါမူပစာရော နာမာတိ ဝုတ္တံ။ ဣဒမေတ္ထ ပမာဏံ။ ယထာ စေတ္ထ၊ ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထ ယော ယော အဋ္ဌကထာဝါဒေါ ဝါ ထေရဝါဒေါ ဝါ ပစ္ဆာ ဝုစ္စတိ သော ပမာဏတော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

ယဉ္စေတံ မဟာအဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တံ၊ တံ ပါဠိယာ ဝိရုဒ္ဓမိဝ ဒိဿတိ။ ပါဠိယဉှိ – ‘‘ဃရူပစာရေ ဌိတဿ မဇ္ဈိမဿ ပုရိသဿ လေဍ္ဍုပါတော’’တိ ဧတ္တကမေဝ ဝုတ္တံ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန တံ လေဍ္ဍုပါတံ ဂါမသင်္ခေပံ ကတွာ တတော ပရံ ဂါမူပစာရော ဝုတ္တောတိ? ဝုစ္စတေ – သစ္စမေဝ ပါဠိယံ ဝုတ္တံ ၊ အဓိပ္ပာယော ပနေတ္ထ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သော စ အဋ္ဌကထာစရိယာနမေဝ ဝိဒိတော။ တသ္မာ ယထာ ‘‘ဃရူပစာရေ ဌိတဿာ’’တိ ဧတ္ထ ဃရူပစာရလက္ခဏံ ပါဠိယံ အဝုတ္တမ္ပိ အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တဝသေန ဂဟိတံ။ ဧဝံ သေသမ္ပိ ဂဟေတဗ္ဗံ။

တတြာယံ နယော – ဣဓ ဂါမော နာမ ဒုဝိဓော ဟောတိ – ပရိက္ခိတ္တော စ အပရိက္ခိတ္တော စ။ တတြ ပရိက္ခိတ္တဿ ပရိက္ခေပေါယေဝ ပရိစ္ဆေဒေါ။ တသ္မာ တဿ ဝိသုံ ပရိစ္ဆေဒံ အဝတွာ ‘‘ဂါမူပစာရော နာမ ပရိက္ခိတ္တဿ ဂါမဿ ဣန္ဒခီလေ ဌိတဿ မဇ္ဈိမဿ ပုရိသဿ လေဍ္ဍုပါတော’’တိ ပါဠိယံ ဝုတ္တံ။ အပရိက္ခိတ္တဿ ပန ဂါမဿ ဂါမပရိစ္ဆေဒေါ ဝတ္တဗ္ဗော။ တသ္မာ တဿ ဂါမပရိစ္ဆေဒဒဿနတ္ထံ ‘‘အပရိက္ခိတ္တဿ ဂါမဿ ဃရူပစာရေ ဌိတဿ မဇ္ဈိမဿ ပုရိသဿ လေဍ္ဍုပါတော’’တိ ဝုတ္တံ။ ဂါမပရိစ္ဆေဒေ စ ဒဿိတေ ဂါမူပစာရလက္ခဏံ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယေနေဝ သက္ကာ ဉာတုန္တိ ပုန ‘‘တတ္ထ ဌိတဿ မဇ္ဈိမဿ ပုရိသဿ လေဍ္ဍုပါတော’’တိ န ဝုတ္တံ။ ယော ပန ဃရူပစာရေ ဌိတဿ လေဍ္ဍုပါတံယေဝ ‘‘ဂါမူပစာရော’’တိ ဝဒတိ၊ တဿ ဃရူပစာရော ဂါမောတိ အာပဇ္ဇတိ။ တတော ဃရံ၊ ဃရူပစာရော၊ ဂါမော ၊ ဂါမူပစာရောတိ ဧသ ဝိဘာဂေါ သင်္ကရီယတိ။ အသင်္ကရတော စေတ္ထ ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗော ဝိကာလေ ဂါမပ္ပဝေသနာဒီသု။ တသ္မာ ပါဠိဉ္စ အဋ္ဌကထဉ္စ သံသန္ဒိတွာ ဝုတ္တနယေနေဝေတ္ထ ဂါမော စ ဂါမူပစာရော စ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ယောပိ စ ဂါမော ပုဗ္ဗေ မဟာ ဟုတွာ ပစ္ဆာ ကုလေသု နဋ္ဌေသု အပ္ပကော ဟောတိ၊ သော ဃရူပစာရတော လေဍ္ဍုပါတေနေဝ ပရိစ္ဆိန္ဒိတဗ္ဗော။ ပုရိမပရိစ္ဆေဒေါ ပနဿ ပရိက္ခိတ္တဿာပိ အပရိက္ခိတ္တဿာပိ အပ္ပမာဏမေဝါတိ။

အရညံ နာမ ဌပေတွာ ဂါမဉ္စ ဂါမူပစာရဉ္စာတိ ဣမံ ယထာဝုတ္တလက္ခဏံ ဂါမဉ္စ ဂါမူပစာရဉ္စ ဌပေတွာ ဣမသ္မိံ အဒိန္နာဒါနသိက္ခာပဒေ အဝသေသံ ‘‘အရညံ’’ နာမာတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အဘိဓမ္မေ ပန ‘‘အရညန္တိ နိက္ခမိတွာ ဗဟိ ဣန္ဒခီလာ သဗ္ဗမေတံ အရည’’န္တိ (ဝိဘ။ ၅၂၉) ဝုတ္တံ။ အာရညကသိက္ခာပဒေ ‘‘အာရညကံ နာမ သေနာသနံ ပဉ္စဓနုသတိကံ ပစ္ဆိမ’’န္တိ (ပါရာ။ ၆၅၄) ဝုတ္တံ။ တံ ဣန္ဒခီလတော ပဋ္ဌာယ အာရောပိတေန အာစရိယဓနုနာ ပဉ္စဓနုသတပ္ပမာဏန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဧဝံ ဘဂဝတာ ‘‘ဂါမာ ဝါ အရညာ ဝါ’’တိ ဧတဿ အတ္ထံ ဝိဘဇန္တေန ‘‘ဃရံ၊ ဃရူပစာရော၊ ဂါမော၊ ဂါမူပစာရော အရည’’န္တိ ပါပဘိက္ခူနံ လေသောကာသနိသေဓနတ္ထံ ပဉ္စ ကောဋ္ဌာသာ ဒဿိတာ။ တသ္မာ ဃရေ ဝါ ဃရူပစာရေ ဝါ ဂါမေ ဝါ ဂါမူပစာရေ ဝါ အရညေ ဝါ ပါဒဂ္ဃနကတော ပဋ္ဌာယ သဿာမိကံ ဘဏ္ဍံ အဝဟရန္တဿ ပါရာဇိကမေဝါတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဣဒါနိ ‘‘အဒိန္နံ ထေယျသင်္ခါတံ အာဒိယေယျာ’’တိအာဒီနံ အတ္ထဒဿနတ္ထံ ‘‘အဒိန္နံ နာမာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အဒိန္နန္တိ ဒန္တပေါနသိက္ခာပဒေ အတ္တနော သန္တကမ္ပိ အပ္ပဋိဂ္ဂဟိတကံ ကပ္ပိယံ အဇ္ဈောဟရဏီယံ ဝုစ္စတိ။ ဣဓ ပန ယံကိဉ္စိ ပရပရိဂ္ဂဟိတံ သဿာမိကံ ဘဏ္ဍံ၊ တဒေတံ တေဟိ သာမိကေဟိ ကာယေန ဝါ ဝါစာယ ဝါ န ဒိန္နန္တိ အဒိန္နံ။ အတ္တနော ဟတ္ထတော ဝါ ယထာဌိတဋ္ဌာနတော ဝါ န နိဿဋ္ဌန္တိ အနိဿဋ္ဌံ။ ယထာဌာနေ ဌိတမ္ပိ အနပေက္ခတာယ န ပရိစ္စတ္တန္တိ အပရိစ္စတ္တံ။ အာရက္ခသံဝိဓာနေန ရက္ခိတတ္တာ ရက္ခိတံ။ မဉ္ဇူသာဒီသု ပက္ခိပိတွာ ဂေါပိတတ္တာ ဂေါပိတံ။ ‘‘မမ ဣဒ’’န္တိ တဏှာမမတ္တေန မမာယိတတ္တာ မမာယိတံ။ တာဟိ အပရိစ္စာဂရက္ခဏဂေါပနာဟိ တေဟိ ဘဏ္ဍသာမိကေဟိ ပရေဟိ ပရိဂ္ဂဟိတန္တိ ပရပရိဂ္ဂဟိတံ။ ဧတံ အဒိန္နံ နာမ။

ထေယျသင်္ခါတန္တိ ဧတ္ထ ထေနောတိ စောရော၊ ထေနဿ ဘာဝေါ ထေယျံ၊ အဝဟရဏစိတ္တဿေတံ အဓိဝစနံ။ ‘‘သင်္ခါ၊ သင်္ခါတ’’န္တိ အတ္ထတော ဧကံ၊ ကောဋ္ဌာသဿေတံ အဓိဝစနံ၊ ‘‘သညာနိဒါနာ ဟိ ပပဉ္စသင်္ခါ’’တိအာဒီသု (သု။ နိ။ ၈၈၀) ဝိယ။ ထေယျဉ္စ တံ သင်္ခါတဉ္စာတိ ထေယျသင်္ခါတံ၊ ထေယျစိတ္တသင်္ခါတော ဧကော စိတ္တကောဋ္ဌာသောတိ အတ္ထော။ ကရဏတ္ထေ စေတံ ပစ္စတ္တဝစနံ၊ တသ္မာ ထေယျသင်္ခါတေနာတိ အတ္ထတော ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ယော စ ထေယျသင်္ခါတေန အာဒိယတိ၊ သော ယသ္မာ ထေယျစိတ္တော ဟောတိ၊ တသ္မာ ဗျဉ္ဇနံ အနာဒိယိတွာ အတ္ထမေဝ ဒဿေတုံ ထေယျစိတ္တော အဝဟရဏစိတ္တောတိ ဧဝမဿ ပဒဘာဇနံ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အာဒိယေယျ၊ ဟရေယျ၊ အဝဟရေယျ၊ ဣရိယာပထံ ဝိကောပေယျ၊ ဌာနာ စာဝေယျ၊ သင်္ကေတံ ဝီတိနာမေယျာတိ ဧတ္ထ ပန ပဌမပဒံ အဘိယောဂဝသေန ဝုတ္တံ၊ ဒုတိယပဒံ အညေသံ ဘဏ္ဍံ ဟရန္တဿ ဂစ္ဆတော ဝသေန၊ တတိယပဒံ ဥပနိက္ခိတ္တဘဏ္ဍဝသေန၊ စတုတ္ထံ သဝိညာဏကဝသေန၊ ပဉ္စမံ ထလေ နိက္ခိတ္တာဒိဝသေန၊ ဆဋ္ဌံ ပရိကပ္ပဝသေန ဝါ သုင်္ကဃာတဝသေန ဝါ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ယောဇနာ ပနေတ္ထ ဧကဘဏ္ဍဝသေနပိ နာနာဘဏ္ဍဝသေနပိ ဟောတိ။ ဧကဘဏ္ဍဝသေန စ သဝိညာဏကေနေဝ လဗ္ဘတိ၊ နာနာဘဏ္ဍဝသေန သဝိညာဏကာဝိညာဏကမိဿကေန။

တတ္ထ နာနာဘဏ္ဍဝသေန တာဝ ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗံ – အာဒိယေယျာတိ အာရာမံ အဘိယုဉ္ဇတိ၊ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ သာမိကဿ ဝိမတိံ ဥပ္ပာဒေတိ၊ အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယဿ။ သာမိကော ‘‘န မယှံ ဘဝိဿတီ’’တိ ဓုရံ နိက္ခိပတိ၊ အာပတ္တိ ပါရာဇိကဿ။

ဟရေယျာတိ အညဿ ဘဏ္ဍံ ဟရန္တော သီသေ ဘာရံ ထေယျစိတ္တော အာမသတိ၊ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဖန္ဒာပေတိ၊ အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယဿ။ ခန္ဓံ ဩရောပေတိ၊ အာပတ္တိ ပါရာဇိကဿ။

အဝဟရေယျာတိ ဥပနိက္ခိတ္တံ ဘဏ္ဍံ ‘‘ဒေဟိ မေ ဘဏ္ဍ’’န္တိ ဝုစ္စမာနော ‘‘နာဟံ ဂဏှာမီ’’တိ ဘဏတိ၊ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ သာမိကဿ ဝိမတိံ ဥပ္ပာဒေတိ၊ အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယဿ။ သာမိကော ‘‘န မယှံ ဒဿတီ’’တိ ဓုရံ နိက္ခိပတိ၊ အာပတ္တိ ပါရာဇိကဿ ။

ဣရိယာပထံဝိကောပေယျာတိ ‘‘သဟဘဏ္ဍဟာရကံ နေဿာမီ’’တိ ပဌမံ ပါဒံ သင်္ကာမေတိ၊ အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယဿ။ ဒုတိယံ ပါဒံ သင်္ကာမေတိ၊ အာပတ္တိ ပါရာဇိကဿ။

ဌာနာ စာဝေယျာတိ ထလဋ္ဌံ ဘဏ္ဍံ ထေယျစိတ္တော အာမသတိ၊ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဖန္ဒာပေတိ၊ အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယဿ။ ဌာနာ စာဝေတိ၊ အာပတ္တိ ပါရာဇိကဿ။

သင်္ကေတံ ဝီတိနာမေယျာတိ ပရိကပ္ပိတဋ္ဌာနံ ပဌမံ ပါဒံ အတိက္ကာမေတိ၊ အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယဿ။ ဒုတိယံ ပါဒံ အတိက္ကာမေတိ၊ အာပတ္တိ ပါရာဇိကဿ။ အထ ဝါ ပဌမံ ပါဒံ သုင်္ကဃာတံ အတိက္ကာမေတိ၊ အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယဿ။ ဒုတိယံ ပါဒံ အတိက္ကာမေတိ၊ အာပတ္တိ ပါရာဇိကဿာတိ – အယမေတ္ထ နာနာဘဏ္ဍဝသေန ယောဇနာ။

ဧကဘဏ္ဍဝသေန ပန သဿာမိကံ ဒါသံ ဝါ တိရစ္ဆာနံ ဝါ ယထာဝုတ္တေန အဘိယောဂါဒိနာ နယေန အာဒိယတိ ဝါ ဟရတိ ဝါ အဝဟရတိ ဝါ ဣရိယာပထံ ဝါ ဝိကောပေတိ၊ ဌာနာ ဝါ စာဝေတိ၊ ပရိစ္ဆေဒံ ဝါ အတိက္ကာမေတိ – အယမေတ္ထ ဧကဘဏ္ဍဝသေန ယောဇနာ။

ပဉ္စဝီသတိအဝဟာရကထာ

အပိစ ဣမာနိ ဆ ပဒါနိ ဝဏ္ဏေန္တေန ပဉ္စ ပဉ္စကေ သမောဓာနေတွာ ပဉ္စဝီသတိ အဝဟာရာ ဒဿေတဗ္ဗာ။ ဧဝံ ဝဏ္ဏယတာ ဟိ ဣဒံ အဒိန္နာဒါနပါရာဇိကံ သုဝဏ္ဏိတံ ဟောတိ။ ဣမသ္မိဉ္စ ဌာနေ သဗ္ဗအဋ္ဌကထာ အာကုလာ လုဠိတာ ဒုဝိညေယျဝိနိစ္ဆယာ။ တထာ ဟိ သဗ္ဗအဋ္ဌကထာသု ယာနိ တာနိ ပါဠိယံ ‘‘ပဉ္စဟာကာရေဟိ အဒိန္နံ အာဒိယန္တဿ အာပတ္တိ ပါရာဇိကဿ၊ ပရပရိဂ္ဂဟိတဉ္စ ဟောတီ’’တိအာဒိနာ နယေန အဝဟာရင်္ဂါနိ ဝုတ္တာနိ၊ တာနိပိ ဂဟေတွာ ကတ္ထစိ ဧကံ ပဉ္စကံ ဒဿိတံ၊ ကတ္ထစိ ‘‘ဆဟာကာရေဟီ’’တိ အာဂတေဟိ သဒ္ဓိံ ဒွေ ပဉ္စကာနိ ဒဿိတာနိ။ ဧတာနိ စ ပဉ္စကာနိ န ဟောန္တိ။ ယတ္ထ ဟိ ဧကေကေန ပဒေန အဝဟာရော သိဇ္ဈတိ၊ တံ ပဉ္စကံ နာမ ဝုစ္စတိ။ ဧတ္ထ ပန သဗ္ဗေဟိပိ ပဒေဟိ ဧကောယေဝ အဝဟာရော။ ယာနိ စ တတ္ထ လဗ္ဘမာနာနိယေဝ ပဉ္စကာနိ ဒဿိတာနိ၊ တေသမ္ပိ န သဗ္ဗေသံ အတ္ထော ပကာသိတော။ ဧဝမိမသ္မိံ ဌာနေ သဗ္ဗအဋ္ဌကထာ အာကုလာ လုဠိတာ ဒုဝိညေယျဝိနိစ္ဆယာ။ တသ္မာ ပဉ္စ ပဉ္စကေသမောဓာနေတွာ ဒဿိယမာနာ ဣမေ ပဉ္စဝီသတိ အဝဟာရာ သာဓုကံ သလ္လက္ခေတဗ္ဗာ။

ပဉ္စ ပဉ္စကာနိ နာမ – နာနာဘဏ္ဍပဉ္စကံ၊ ဧကဘဏ္ဍပဉ္စကံ၊ သာဟတ္ထိကပဉ္စကံ၊ ပုဗ္ဗပယောဂပဉ္စကံ ၊ ထေယျာဝဟာရပဉ္စကန္တိ။ တတ္ထ နာနာဘဏ္ဍပဉ္စကဉ္စ ဧကဘဏ္ဍပဉ္စကဉ္စ ‘‘အာဒိယေယျ၊ ဟရေယျ၊ အဝဟရေယျ၊ ဣရိယာပထံ ဝိကောပေယျ၊ ဌာနာ စာဝေယျာ’’တိ ဣမေသံ ပဒါနံ ဝသေန လဗ္ဘန္တိ။ တာနိ ပုဗ္ဗေ ယောဇေတွာ ဒဿိတနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ ယံ ပနေတံ ‘‘သင်္ကေတံ ဝီတိနာမေယျာ’’တိ ဆဋ္ဌံ ပဒံ၊ တံ ပရိကပ္ပာဝဟာရဿ စ နိဿဂ္ဂိယာဝဟာရဿ စ သာဓာရဏံ။ တသ္မာ တံ တတိယပဉ္စမေသု ပဉ္စကေသု လဗ္ဘမာနပဒဝသေန ယောဇေတဗ္ဗံ။ ဝုတ္တံ နာနာဘဏ္ဍပဉ္စကဉ္စ ဧကဘဏ္ဍပဉ္စကဉ္စ။

ကတမံ သာဟတ္ထိကပဉ္စကံ? ပဉ္စ အဝဟာရာ – သာဟတ္ထိကော၊ အာဏတ္တိကော၊ နိဿဂ္ဂိယော၊ အတ္ထသာဓကော၊ ဓုရနိက္ခေပေါတိ။ တတ္ထ သာဟတ္ထိကော နာမ ပရဿ ဘဏ္ဍံ သဟတ္ထာ အဝဟရတိ။ အာဏတ္တိကော နာမ ‘‘အသုကဿ ဘဏ္ဍံ အဝဟရာ’’တိ အညံ အာဏာပေတိ။ နိဿဂ္ဂိယော နာမ အန္တောသုင်္ကဃာတေ ဌိတော ဗဟိသုင်္ကဃာတံ ပါတေတိ၊ အာပတ္တိ ပါရာဇိကဿာတိ၊ ဣမိနာ စ သဒ္ဓိံ ‘‘သင်္ကေတံ ဝီတိနာမေယျာ’’တိ ဣဒံ ပဒယောဇနံ လဘတိ။ အတ္ထသာဓကော နာမ ‘‘အသုကံ နာမ ဘဏ္ဍံ ယဒါ သက္ကောသိ၊ တဒါ အဝဟရာ’’တိ အာဏာပေတိ။ တတ္ထ သစေ ပရော အနန္တရာယိကော ဟုတွာ တံ အဝဟရတိ၊ အာဏာပကော အာဏတ္တိက္ခဏေယေဝ ပါရာဇိကော ဟောတိ၊ အဝဟာရကော ပန အဝဟဋကာလေ။ အယံ အတ္ထသာဓကော။ ဓုရနိက္ခေပေါ ပန ဥပနိက္ခိတ္တဘဏ္ဍဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣဒံ သာဟတ္ထိကပဉ္စကံ။

ကတမံ ပုဗ္ဗပယောဂပဉ္စကံ? အပရေပိ ပဉ္စ အဝဟာရာ – ပုဗ္ဗပယောဂေါ၊ သဟပယောဂေါ၊ သံဝိဒါဝဟာရော၊ သင်္ကေတကမ္မံ၊ နိမိတ္တကမ္မန္တိ။ တတ္ထ အာဏတ္တိဝသေန ပုဗ္ဗပယောဂေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဌာနာ စာဝနဝသေန သဟပယောဂေါ။ ဣတရေ ပန တယော ပါဠိယံ (ပါရာ။ ၁၁၈-၁၂၀) အာဂတနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာတိ။ ဣဒံ ပုဗ္ဗပယောဂပဉ္စကံ။

ကတမံ ထေယျာဝဟာရပဉ္စကံ? အပရေပိ ပဉ္စ အဝဟာရာ – ထေယျာဝဟာရော၊ ပသယှာဝဟာရော၊ ပရိကပ္ပာဝဟာရော ၊ ပဋိစ္ဆန္နာဝဟာရော၊ ကုသာဝဟာရောတိ။ တေ ပဉ္စပိ ‘‘အညတရော ဘိက္ခု သင်္ဃဿ စီဝရေ ဘာဇိယမာနေ ထေယျစိတ္တော ကုသံ သင်္ကာမေတွာ စီဝရံ အဂ္ဂဟေသီ’’တိ (ပါရာ။ ၁၃၈) ဧတသ္မိံ ကုသသင်္ကာမနဝတ္ထုသ္မိံ ဝဏ္ဏယိဿာမ။ ဣဒံ ထေယျာဝဟာရပဉ္စကံ။ ဧဝမိမာနိ ပဉ္စ ပဉ္စကာနိ သမောဓာနေတွာ ဣမေ ပဉ္စဝီသတိ အဝဟာရာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ဣမေသု စ ပန ပဉ္စသု ပဉ္စကေသု ကုသလေန ဝိနယဓရေန ဩတိဏ္ဏံ ဝတ္ထုံ သဟသာ အဝိနိစ္ဆိနိတွာဝ ပဉ္စ ဌာနာနိ ဩလောကေတဗ္ဗာနိ။ ယာနိ သန္ဓာယ ပေါရာဏာ အာဟု –

‘‘ဝတ္ထုံ ကာလဉ္စ ဒေသဉ္စ၊ အဂ္ဃံ ပရိဘောဂပဉ္စမံ၊

တုလယိတွာ ပဉ္စ ဌာနာနိ၊ ဓာရေယျတ္ထံ ဝိစက္ခဏော’’တိ။

တတ္ထ ဝတ္ထုန္တိ ဘဏ္ဍံ၊ အဝဟာရကေန ဟိ ‘‘မယာ ဣဒံ နာမ အဝဟဋ’’န္တိ ဝုတ္တေပိ အာပတ္တိံ အနာရောပေတွာဝ တံ ဘဏ္ဍံ သဿာမိကံ ဝါ အဿာမိကံ ဝါတိ ဥပပရိက္ခိတဗ္ဗံ။ သဿာမိကေပိ သာမိကာနံ သာလယဘာဝေါ ဝါ နိရာလယဘာဝေါ ဝါ ဥပပရိက္ခိတဗ္ဗော။ သစေ တေသံ သာလယကာလေ အဝဟဋံ၊ ဘဏ္ဍံ အဂ္ဃာပေတွာ အာပတ္တိ ကာတဗ္ဗာ။ သစေ နိရာလယကာလေ ၊ န ပါရာဇိကေန ကာရေတဗ္ဗော။ ဘဏ္ဍသာမိကေသု ပန ဘဏ္ဍံ အာဟရာပေန္တေသု ဘဏ္ဍံ ဒါတဗ္ဗံ။ အယမေတ္ထ သာမီစိ။

ဣမဿ ပနတ္ထဿ ဒီပနတ္ထမိဒံ ဝတ္ထု – ဘာတိယရာဇကာလေ ကိရ မဟာစေတိယပူဇာယ ဒက္ခိဏဒိသတော ဧကော ဘိက္ခု သတ္တဟတ္ထံ ပဏ္ဍုကာသာဝံ အံသေ ကရိတွာ စေတိယင်္ဂဏံ ပါဝိသိ၊ တင်္ခဏမေဝ စ ရာဇာပိ စေတိယဝန္ဒနတ္ထံ အာဂတော။ တတ္ထ ဥဿာရဏာယ ဝတ္တမာနာယ မဟာဇနသမ္မဒ္ဒေါ အဟောသိ။ အထ သော ဘိက္ခု ဇနသမ္မဒ္ဒပီဠိတော အံသတော ပတန္တံ ကာသာဝံ အဒိသွာဝ နိက္ခန္တော၊ နိက္ခမိတွာ စ ကာသာဝံ အပဿန္တော ‘‘ကော ဤဒိသေ ဇနသမ္မဒ္ဒေ ကာသာဝံ လစ္ဆတိ၊ န ဒါနိ တံ မယှ’’န္တိ ဓုရနိက္ခေပံ ကတွာ ဂတော။ အထညော ဘိက္ခု ပစ္ဆာ အာဂစ္ဆန္တော တံ ကာသာဝံ ဒိသွာ ထေယျစိတ္တေန ဂဟေတွာ ပုန ဝိပ္ပဋိသာရီ ဟုတွာ ‘‘အဿမဏော ဒါနိမှိ၊ ဝိဗ္ဘမိဿာမီ’’တိ စိတ္တေ ဥပ္ပန္နေပိ ‘‘ဝိနယဓရေ ပုစ္ဆိတွာ ဉဿာမီ’’တိ စိန္တေသိ။

တေန စ သမယေန စူဠသုမနတ္ထေရော နာမ သဗ္ဗပရိယတ္တိဓရော ဝိနယာစရိယပါမောက္ခော မဟာဝိဟာရေ ပဋိဝသတိ။ သော ဘိက္ခု ထေရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိတွာ ဩကာသံ ကာရေတွာ အတ္တနော ကုက္ကုစ္စံ ပုစ္ဆိ။ ထေရော တေန ဘဋ္ဌေ ဇနကာယေ ပစ္ဆာ အာဂန္တွာ ဂဟိတဘာဝံ ဉတွာ ‘‘အတ္ထိ ဒါနိ ဧတ္ထ ဩကာသော’’တိ စိန္တေတွာ အာဟ – ‘‘သစေ ကာသာဝသာမိကံ ဘိက္ခုံ အာနေယျာသိ၊ သက္ကာ ဘဝေယျ တဝ ပတိဋ္ဌာ ကာတု’’န္တိ။ ‘‘ကထာဟံ၊ ဘန္တေ၊ တံ ဒက္ခိဿာမီ’’တိ? ‘‘တဟိံ တဟိံ ဂန္တွာ ဩလောကေဟီ’’တိ။ သော ပဉ္စပိ မဟာဝိဟာရေ ဩလောကေတွာ နေဝ အဒ္ဒက္ခိ။ တတော နံ ထေရော ပုစ္ဆိ – ‘‘ကတရာယ ဒိသာယ ဗဟူ ဘိက္ခူ အာဂစ္ဆန္တီ’’တိ? ‘‘ဒက္ခိဏဒိသာယ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ ကာသာဝံ ဒီဃတော စ တိရိယဉ္စ မိနိတွာ ဌပေဟိ။ ဌပေတွာ ဒက္ခိဏဒိသာယ ဝိဟာရပဋိပါဋိယာ ဝိစိနိတွာ တံ ဘိက္ခုံ အာနေဟီ’’တိ။ သော တထာ ကတွာ တံ ဘိက္ခုံ ဒိသွာ ထေရဿ သန္တိကံ အာနေသိ။ ထေရော ပုစ္ဆိ – ‘‘တဝေဒံ ကာသာဝ’’န္တိ? ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကုဟိံ တေ ပါတိတ’’န္တိ? သော သဗ္ဗံ အာစိက္ခိ။ ထေရော ပန တေန ကတံ ဓုရနိက္ခေပံ သုတွာ ဣတရံ ပုစ္ဆိ – ‘‘တယာ ဣဒံ ကုဟိံ ဒိသွာ ဂဟိတ’’န္တိ? သောပိ သဗ္ဗံ အာရောစေသိ။ တတော နံ ထေရော အာဟ – ‘‘သစေ တေ သုဒ္ဓစိတ္တေန ဂဟိတံ အဘဝိဿ၊ အနာပတ္တိယေဝ တေ အဿ။ ထေယျစိတ္တေန ပန ဂဟိတတ္တာ ဒုက္ကဋံ အာပန္နောသိ။ တံ ဒေသေတွာ အနာပတ္တိကော ဟောဟိ။ ဣဒဉ္စ ကာသာဝံ အတ္တနော သန္တကံ ကတွာ ဧတဿေဝ ဘိက္ခုနော ဒေဟီ’’တိ။ သော ဘိက္ခု အမတေနေဝ အဘိသိတ္တော ပရမဿာသပ္ပတ္တော အဟောသီတိ။ ဧဝံ ဝတ္ထု ဩလောကေတဗ္ဗံ။

ကာလောတိ အဝဟာရကာလော။ တဒေဝ ဟိ ဘဏ္ဍံ ကဒါစိ သမဂ္ဃံ ဟောတိ၊ ကဒါစိ မဟဂ္ဃံ။ တသ္မာ တံ ဘဏ္ဍံ ယသ္မိံ ကာလေ အဝဟဋံ၊ တသ္မိံယေဝ ကာလေ ယော တဿ အဂ္ဃော ဟောတိ၊ တေန အဂ္ဃေန အာပတ္တိ ကာရေတဗ္ဗာ။ ဧဝံ ကာလော ဩလောကေတဗ္ဗော။

ဒေသောတိ အဝဟာရဒေသော။ တဉှိ ဘဏ္ဍံ ယသ္မိံ ဒေသေ အဝဟဋံ၊ တသ္မိံယေဝ ဒေသေ ယော တဿ အဂ္ဃော ဟောတိ၊ တေန အဂ္ဃေန အာပတ္တိ ကာရေတဗ္ဗာ။ ဘဏ္ဍုဋ္ဌာနဒေသေ ဟိ ဘဏ္ဍံ သမဂ္ဃံ ဟောတိ၊ အညတ္ထ မဟဂ္ဃံ။

ဣမဿာပိ စ အတ္ထဿ ဒီပနတ္ထမိဒံ ဝတ္ထု – အန္တရသမုဒ္ဒေ ကိရ ဧကော ဘိက္ခု သုသဏ္ဌာနံ နာဠိကေရံ လဘိတွာ ဘမံ အာရောပေတွာ သင်္ခထာလကသဒိသံ မနောရမံ ပါနီယထာလကံ ကတွာ တတ္ထေဝ ဌပေတွာ စေတိယဂိရိံ အဂမာသိ။ အထညော ဘိက္ခု အန္တရသမုဒ္ဒံ ဂန္တွာ တသ္မိံ ဝိဟာရေ ပဋိဝသန္တော တံ ထာလကံ ဒိသွာ ထေယျစိတ္တေန ဂဟေတွာ စေတိယဂိရိမေဝ အာဂတော။ တဿ တတ္ထ ယာဂုံ ပိဝန္တဿ တံ ထာလကံ ဒိသွာ ထာလကသာမိကော ဘိက္ခု အာဟ – ‘‘ကုတော တေ ဣဒံ လဒ္ဓ’’န္တိ? ‘‘အန္တရသမုဒ္ဒတော မေ အာနီတ’’န္တိ။ သော တံ ‘‘နေတံ တဝ သန္တကံ၊ ထေယျာယ တေ ဂဟိတ’’န္တိ သင်္ဃမဇ္ဈံ အာကဍ္ဎိ။ တတ္ထ စ ဝိနိစ္ဆယံ အလဘိတွာ မဟာဝိဟာရံ အဂမိံသု။ တတ္ထ ဘေရိံ ပဟရာပေတွာ မဟာစေတိယသမီပေ သန္နိပါတံ ကတွာ ဝိနိစ္ဆယံ အာရဘိံသု။ ဝိနယဓရတ္ထေရာ အဝဟာရံ သညာပေသုံ။

တသ္မိဉ္စ သန္နိပါတေ အာဘိဓမ္မိကဂေါဒတ္တတ္ထေရော နာမ ဝိနယကုသလော ဟောတိ။ သော ဧဝမာဟ – ‘‘ဣမိနာ ဣဒံ ထာလကံ ကုဟိံ အဝဟဋ’’န္တိ? ‘‘အန္တရသမုဒ္ဒေ အဝဟဋ’’န္တိ။ ‘‘တတြိဒံ ကိံ အဂ္ဃတီ’’တိ? ‘‘န ကိဉ္စိ အဂ္ဃတိ။ တတြ ဟိ နာဠိကေရံ ဘိန္ဒိတွာ မိဉ္ဇံ ခါဒိတွာ ကပါလံ ဆဍ္ဍေန္တိ၊ ဒါရုအတ္ထံ ပန ဖရတီ’’တိ။ ‘‘ဣမဿ ဘိက္ခုနော ဧတ္ထ ဟတ္ထကမ္မံ ကိံ အဂ္ဃတီ’’တိ? ‘‘မာသကံ ဝါ ဦနမာသကံ ဝါ’’တိ။ ‘‘အတ္ထိ ပန ကတ္ထစိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန မာသကေန ဝါ ဦနမာသကေန ဝါ ပါရာဇိကံ ပညတ္တ’’န္တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ ‘‘သာဓု! သာဓု! သုကထိတံ သုဝိနိစ္ဆိတ’’န္တိ ဧကသာဓုကာရော အဟောသိ။ တေန စ သမယေန ဘာတိယရာဇာပိ စေတိယဝန္ဒနတ္ထံ နဂရတော နိက္ခမန္တော တံ သဒ္ဒံ သုတွာ ‘‘ကိံ ဣဒ’’န္တိ ပုစ္ဆိတွာ သဗ္ဗံ ပဋိပါဋိယာ သုတွာ နဂရေ ဘေရိံ စရာပေသိ – ‘‘မယိ သန္တေ ဘိက္ခူနမ္ပိ ဘိက္ခူနီနမ္ပိ ဂိဟီနမ္ပိ အဓိကရဏံ အာဘိဓမ္မိကဂေါဒတ္တတ္ထေရေန ဝိနိစ္ဆိတံ သုဝိနိစ္ဆိတံ၊ တဿ ဝိနိစ္ဆယေ အတိဋ္ဌမာနံ ရာဇာဏာယ ဌပေမီ’’တိ။ ဧဝံ ဒေသော ဩလောကေတဗ္ဗော။

အဂ္ဃောတိ ဘဏ္ဍဂ္ဃော။ နဝဘဏ္ဍဿ ဟိ ယော အဂ္ဃော ဟောတိ၊ သော ပစ္ဆာ ပရိဟာယတိ၊ ယထာ နဝဓောတော ပတ္တော အဋ္ဌ ဝါ ဒသ ဝါ အဂ္ဃတိ၊ သော ပစ္ဆာ ဘိန္နော ဝါ ဆိဒ္ဒေါ ဝါ အာဏိဂဏ္ဌိကာဟတော ဝါ အပ္ပဂ္ဃော ဟောတိ တသ္မာ န သဗ္ဗဒါ ဘဏ္ဍံ ပကတိအဂ္ဃေနေဝ ကာတဗ္ဗန္တိ။ ဧဝံ အဂ္ဃော ဩလောကေတဗ္ဗော။

ပရိဘောဂေါတိ ဘဏ္ဍပရိဘောဂေါ။ ပရိဘောဂေနာပိ ဟိ ဝါသိအာဒိဘဏ္ဍဿ အဂ္ဃော ပရိဟာယတိ။ တသ္မာ ဧဝံ ဥပပရိက္ခိတဗ္ဗံ၊ သစေ ကောစိ ကဿစိ ပါဒဂ္ဃနကံ ဝါသိံ ဟရတိ၊ တတြ ဝါသိသာမိကော ပုစ္ဆိတဗ္ဗော – ‘‘တယာ အယံ ဝါသိ ကိတ္တကေန ကီတာ’’တိ? ‘‘ပါဒေန၊ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန တေ ကိဏိတွာဝ ဌပိတာ၊ ဥဒါဟု တံ ဝဠဉ္ဇေသီ’’တိ? သစေ ဝဒတိ ‘‘ဧကဒိဝသံ မေ ဒန္တကဋ္ဌံ ဝါ ရဇနဆလ္လိံ ဝါ ပတ္တပစနကဒါရုံ ဝါ ဆိန္နံ၊ ဃံသိတွာ ဝါ နိသိတာ’’တိ။ အထဿာ ပေါရာဏော အဂ္ဃော ဘဋ္ဌောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ယထာ စ ဝါသိယာ ဧဝံ အဉ္ဇနိယာ ဝါ အဉ္ဇနိသလာကာယ ဝါ ကုဉ္စိကာယ ဝါ ပလာလေန ဝါ ထုသေဟိ ဝါ ဣဋ္ဌကစုဏ္ဏေန ဝါ ဧကဝါရံ ဃံသိတွာ ဓောဝနမတ္တေနာပိ အဂ္ဃော ဘဿတိ။ တိပုမဏ္ဍလဿ မကရဒန္တစ္ဆေဒနေနာပိ ပရိမဇ္ဇိတမတ္တေနာပိ၊ ဥဒကသာဋိကာယ သကိံ နိဝါသနပါရုပနေနာပိ ပရိဘောဂသီသေန အံသေ ဝါ သီသေ ဝါ ဌပနမတ္တေနာပိ၊ တဏ္ဍုလာဒီနံ ပပ္ဖောဋနေနာပိ တတော ဧကံ ဝါ ဒွေ ဝါ အပနယနေနာပိ၊ အန္တမသော ဧကံ ပါသာဏသက္ခရံ ဥဒ္ဓရိတွာ ဆဍ္ဍိတမတ္တေနာပိ၊ သပ္ပိတေလာဒီနံ ဘာဇနန္တရပအဝတ္တနေနာပိ၊ အန္တမသော တတော မက္ခိကံ ဝါ ကိပိလ္လိကံ ဝါ ဥဒ္ဓရိတွာ ဆဍ္ဍိတမတ္တေနာပိ၊ ဂုဠပိဏ္ဍကဿ မဓုရဘာဝဇာနနတ္ထံ နခေန ဝိဇ္ဈိတွာ အဏုမတ္တံ ဂဟိတမတ္တေနာပိ အဂ္ဃော ဘဿတိ။ တသ္မာ ယံကိဉ္စိ ပါဒဂ္ဃနကံ ဝုတ္တနယေနေဝ သာမိကေဟိ ပရိဘောဂေန ဦနံ ကတံ ဟောတိ၊ န တံ အဝဟဋော ဘိက္ခု ပါရာဇိကေန ကာတဗ္ဗော။ ဧဝံ ပရိဘောဂေါ ဩလောကေတဗ္ဗော။ ဧဝံ ဣမာနိ တုလယိတွာ ပဉ္စ ဌာနာနိ ဓာရေယျတ္ထံ ဝိစက္ခဏော၊ အာပတ္တိံ ဝါ အနာပတ္တိံ ဝါ ဂရုကံ ဝါ လဟုကံ ဝါ အာပတ္တိံ ယထာဌာနေ ဌပေယျာတိ။

နိဋ္ဌိတော ‘‘အာဒိယေယျ…ပေ… သင်္ကေတံ ဝီတိနာမေယျာ’’တိ။

ဣမေသံ ပဒါနံ ဝိနိစ္ဆယော။

ဣဒါနိ ယဒိဒံ ‘‘ယထာရူပေ အဒိန္နာဒါနေ’’တိအာဒီနိ ဝိဘဇန္တေန ‘‘ယထာရူပံ နာမာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ယထာရူပန္တိ ယထာဇာတိကံ။ တံ ပန ယသ္မာ ပါဒတော ပဋ္ဌာယ ဟောတိ၊ တသ္မာ ‘‘ပါဒံ ဝါ ပါဒါရဟံ ဝါ အတိရေကပါဒံ ဝါ’’တိ အာဟ။ တတ္ထ ပါဒေန ကဟာပဏဿ စတုတ္ထဘာဂံ အကပ္ပိယဘဏ္ဍမေဝ ဒဿေတိ။ ပါဒါရဟေန ပါဒဂ္ဃနကံ ကပ္ပိယဘဏ္ဍံ။ အတိရေကပါဒေန ဥဘယမ္ပိ။ ဧတ္တာဝတာ သဗ္ဗာကာရေန ဒုတိယပါရာဇိကပ္ပဟောနကဝတ္ထု ဒဿိတံ ဟောတိ။

ပထဗျာ ရာဇာတိ သကလပထဝိယာ ရာဇာ ဒီပစက္ကဝတ္တီ အသောကသဒိသော၊ ယော ဝါ ပနညောပိ ဧကဒီပေ ရာဇာ၊ သီဟဠရာဇသဒိသော။ ပဒေသရာဇာတိ ဧကဒီပဿ ပဒေသိဿရော၊ ဗိမ္ဗိသာရ-ပသေနဒိ-အာဒယော ဝိယ။ မဏ္ဍလိကာ နာမ ယေ ဒီပပဒေသေပိ ဧကမေကံ မဏ္ဍလံ ဘုဉ္ဇန္တိ။ အန္တရဘောဂိကာ နာမ ဒွိန္နံ ရာဇူနံ အန္တရာ ကတိပယဂါမသာမိကာ။ အက္ခဒဿာတိ ဓမ္မဝိနိစ္ဆနကာ၊ တေ ဓမ္မသဘာယံ နိသီဒိတွာ အပရာဓာနုရူပံ စောရာနံ ဟတ္ထပါဒစ္ဆေဇ္ဇာဒိံ အနုသာသန္တိ။ ယေ ပန ဌာနန္တရပ္ပတ္တာ အမစ္စာ ဝါ ရာဇကုမာရာ ဝါ ကတာပရာဓာ ဟောန္တိ၊ တေ ရညော အာရောစေန္တိ၊ ဂရုကံ ဌာနံ သယံ န ဝိနိစ္ဆိနန္တိ။ မဟာမတ္တာတိ ဌာနန္တရပ္ပတ္တာ မဟာအမစ္စာ၊ တေပိ တတ္ထ တတ္ထ ဂါမေ ဝါ နိဂမေ ဝါ နိသီဒိတွာ ရာဇကိစ္စံ ကရောန္တိ။ ယေ ဝါ ပနာတိ အညေပိ ယေ ရာဇကုလနိဿိတာ ဝါ သကိဿရိယနိဿိတာ ဝါ ဟုတွာ ဆေဇ္ဇဘေဇ္ဇံ အနုသာသန္တိ၊ သဗ္ဗေပိ တေ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ ‘‘ရာဇာနော’’တိ ဒဿေတိ။

ဟနေယျုန္တိ ပေါထေယျုဉ္စေဝ ဆိန္ဒေယျုဉ္စ။ ပဗ္ဗာဇေယျုန္တိ နီဟရေယျုံ။ စောရောသီတိ ဧဝမာဒီနိ စ ဝတွာ ပရိဘာသေယျုံ၊ တေနေဝါဟ – ‘‘ပရိဘာသော ဧသော’’တိ။ ပုရိမံ ဥပါဒါယာတိ မေထုနံ ဓမ္မံ ပဋိသေဝိတွာ ပါရာဇိကံ အာပတ္တိံ အာပန္နံ ပုဂ္ဂလံ ဥပါဒါယ။ သေသံ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယတ္တာ ဥတ္တာနပဒတ္ထတ္တာ စ ပါကဋမေဝါတိ။

၉၃။ ဧဝံ ဥဒ္ဒိဋ္ဌသိက္ခာပဒံ ပဒါနုက္ကမေန ဝိဘဇိတွာ ဣဒါနိ ယံ တံ အာဒိယေယျာတိအာဒီဟိ ဆဟိ ပဒေဟိ သင်္ခေပတော အာဒါနံ ဒဿေတွာ သင်္ခေပတောဧဝ ‘‘ပါဒံ ဝါ ပါဒါရဟံ ဝါ အတိရေကပါဒံ ဝါ’’တိ အာဒါတဗ္ဗဘဏ္ဍံ ဒဿိတံ၊ တံ ယတ္ထ ယတ္ထ ဌိတံ၊ ယထာ ယထာ အာဒါနံ ဂစ္ဆတိ၊ အနာဂတေ ပါပဘိက္ခူနံ လေသောကာသနိရုန္ဓနတ္ထံ တထာ တထာ ဝိတ္ထာရတော ဒဿေတုံ ‘‘ဘူမဋ္ဌံ ထလဋ္ဌ’’န္တိအာဒိနာ နယေန မာတိကံ ဌပေတွာ ‘‘ဘူမဋ္ဌံ နာမ ဘဏ္ဍံ ဘူမိယံ နိက္ခိတ္တံ ဟောတီ’’တိအာဒိနာ နယေန တဿ ဝိဘင်္ဂံ အာဟ။

ပဉ္စဝီသတိအဝဟာရကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ဘူမဋ္ဌကထာ

၉၄။ တတြာယံ အနုတ္တာနပဒဝဏ္ဏနာယ သဒ္ဓိံ ဝိနိစ္ဆယကထာ။ နိခါတန္တိ ဘူမိယံ ခဏိတွာ ဌပိတံ။ ပဋိစ္ဆန္နန္တိ ပံသုဣဋ္ဌကာဒီဟိ ပဋိစ္ဆန္နံ။ ဘူမဋ္ဌံ ဘဏ္ဍံ…ပေ… ဂစ္ဆတိ ဝါ၊ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာတိ တံ ဧဝံ နိခဏိတွာ ဝါ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ ဝါ ဌပိတတ္တာ ဘူမိယံ ဌိတံ ဘဏ္ဍံ ယော ဘိက္ခု ကေနစိဒေဝ ဥပါယေန ဉတွာ ‘‘အာဟရိဿာမီ’’တိ ထေယျစိတ္တော ဟုတွာ ရတ္တိဘာဂေ ဥဋ္ဌာယ ဂစ္ဆတိ၊ သော ဘဏ္ဍဋ္ဌာနံ အပ္ပတွာပိ သဗ္ဗကာယဝစီဝိကာရေသု ဒုက္ကဋံ အာပဇ္ဇတိ။ ကထံ? သော ဟိ တဿ အာဟရဏတ္ထာယ ဥဋ္ဌဟန္တော ယံ ယံ အင်္ဂပစ္စင်္ဂံ ဖန္ဒာပေတိ၊ သဗ္ဗတ္ထ ဒုက္ကဋမေဝ။ နိဝါသနပါရုပနံ သဏ္ဌပေတိ၊ ဟတ္ထဝါရေ ဟတ္ထဝါရေ ဒုက္ကဋံ။ ‘‘မဟန္တံ နိဓာနံ န သက္ကာ ဧကေန အာဟရိတုံ၊ ဒုတိယံ ပရိယေသိဿာမီ’’တိ ကဿစိ သဟာယဿ သန္တိကံ ဂန္တုကာမော ဒွါရံ ဝိဝရတိ၊ ပဒဝါရေ စ ဟတ္ထဝါရေ စ ဒုက္ကဋံ။ ဒွါရပိဒဟနေ ပန အညသ္မိံ ဝါ ဂမနဿ အနုပကာရေ အနာပတ္တိ။ တဿ နိပန္နောကာသံ ဂန္တွာ ‘‘ဣတ္ထန္နာမာ’’တိ ပက္ကောသတိ၊ တမတ္ထံ အာရောစေတွာ ‘‘ဧဟိ ဂစ္ဆာမာ’’တိ ဝဒတိ၊ ဝါစာယ ဝါစာယ ဒုက္ကဋံ။ သော တဿ ဝစနေန ဥဋ္ဌဟတိ၊ တဿာပိ ဒုက္ကဋံ။ ဥဋ္ဌဟိတွာ တဿ သန္တိကံ ဂန္တုကာမော နိဝါသနပါရုပနံ သဏ္ဌပေတိ၊ ဒွါရံ ဝိဝရိတွာ တဿ သမီပံ ဂစ္ဆတိ၊ ဟတ္ထဝါရပဒဝါရေသု သဗ္ဗတ္ထ ဒုက္ကဋံ။ သော တံ ပုစ္ဆတိ ‘‘အသုကော စ အသုကော စ ကုဟိံ၊ အသုကဉ္စ အသုကဉ္စ ပက္ကောသာဟီ’’တိ၊ ဝါစာယ ဝါစာယ ဒုက္ကဋံ။ သဗ္ဗေ သမာဂတေ ဒိသွာ ‘‘မယာ အသုကသ္မိံ နာမ ဌာနေ ဧဝရူပေါ နိဓိ ဥပလဒ္ဓါ၊ ဂစ္ဆာမ တံ ဂဟေတွာ ပုညာနိ စ ကရိဿာမ၊ သုခဉ္စ ဇီဝိဿာမာ’’တိ ဝဒတိ၊ ဝါစာယ ဝါစာယ ဒုက္ကဋမေဝ။

ဧဝံ လဒ္ဓသဟာယော ကုဒါလံ ပရိယေသတိ။ သစေ ပနဿ အတ္တနော ကုဒါလော အတ္ထိ၊ ‘‘တံ အာဟရိဿာမီ’’တိ ဂစ္ဆန္တော စ ဂဏှန္တော စ အာဟရန္တော စ သဗ္ဗတ္ထ ဟတ္ထဝါရပဒဝါရေသု ဒုက္ကဋံ အာပဇ္ဇတိ ။ သစေ နတ္ထိ၊ အညံ ဘိက္ခုံ ဝါ ဂဟဋ္ဌံ ဝါ ဂန္တွာ ယာစတိ၊ ယာစန္တော စ သစေ ‘‘ကုဒါလံ မေ ဒေဟိ၊ ကုဒါလေန မေ အတ္ထော ၊ ကိဉ္စိ ကာတဗ္ဗမတ္ထိ၊ တံ ကတွာ ပစ္စာဟရိဿာမီ’’တိ မုသာ အဘဏန္တော ယာစတိ၊ ဝါစာယ ဝါစာယ ဒုက္ကဋံ။ သစေ ‘‘မာတိကာ သောဓေတဗ္ဗာ အတ္ထိ၊ ဝိဟာရေ ဘူမိကမ္မံ ကာတဗ္ဗံ အတ္ထီ’’တိ မုသာပိ ဘဏတိ၊ ယံ ယံ ဝစနံ မုသာ၊ တတ္ထ တတ္ထ ပါစိတ္တိယံ။ မဟာအဋ္ဌကထာယံ ပန သစ္စေပိ အလိကေပိ ဒုက္ကဋမေဝ ဝုတ္တံ၊ တံ ပမာဒလိခိတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ န ဟိ အဒိန္နာဒါနဿ ပုဗ္ဗပယောဂေ ပါစိတ္တိယဋ္ဌာနေ ဒုက္ကဋံ နာမ အတ္ထိ။ သစေ ပန ကုဒါလဿ ဒဏ္ဍော နတ္ထိ၊ ‘‘ဒဏ္ဍံ ကရိဿာမီ’’တိ ဝါသိံ ဝါ ဖရသုံ ဝါ နိသေတိ၊ တဒတ္ထာယ ဂစ္ဆတိ၊ ဂန္တွာ သုက္ခကဋ္ဌံ ဆိန္ဒတိ တစ္ဆတိ အာကောဋေတိ၊ သဗ္ဗတ္ထ ဟတ္ထဝါရပဒဝါရေသု ဒုက္ကဋံ။ အလ္လရုက္ခံ ဆိန္ဒတိ၊ ပါစိတ္တိယံ။ တတော ပရံ သဗ္ဗပယောဂေသု ဒုက္ကဋံ။ သင်္ခေပဋ္ဌကထာယံ ပန မဟာပစ္စရိယဉ္စ တတ္ထ ဇာတကကဋ္ဌလတာဆေဒနတ္ထံ ဝါသိဖရသုံ ပရိယေသန္တာနမ္ပိ ဒုက္ကဋံ ဝုတ္တံ။ သစေ ပန တေသံ ဧဝံ ဟောတိ ‘‘ဝါသိဖရသုကုဒါလေ ယာစန္တာ အာသင်္ကိတာ ဘဝိဿာမ၊ လောဟံ သမုဋ္ဌာပေတွာ ကရောမာ’’တိ။ တတော အရညံ ဂန္တွာ လောဟဗီဇတ္ထံ ပထဝိံ ခဏန္တိ၊ အကပ္ပိယပထဝိံ ခဏန္တာနံ ဒုက္ကဋေဟိ သဒ္ဓိံ ပါစိတ္တိယာနီတိ မဟာပစ္စရိယံ ဝုတ္တံ။ ယထာ စ ဣဓ၊ ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထ ပါစိတ္တိယဋ္ဌာနေ ဒုက္ကဋာ န မုစ္စတိ။ ကပ္ပိယပထဝိံ ခဏန္တာနံ ဒုက္ကဋာနိယေဝ။ ဗီဇံ ပန ဂဟေတွာ တတော ပရံ သဗ္ဗကိရိယာသု ပယောဂေ ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ။

ပိဋကပရိယေသနေပိ ဟတ္ထဝါရပဒဝါရေသု ဝုတ္တနယေနေဝ ဒုက္ကဋံ။ မုသာဝါဒေ ပါစိတ္တိယံ။ ပိဋကံ ကာတုကာမတာယ ဝလ္လိစ္ဆေဒနေ ပါစိတ္တိယန္တိ သဗ္ဗံ ပုရိမနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဂစ္ဆတိ ဝါ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာတိ ဧဝံ ပရိယိဋ္ဌသဟာယကုဒါလပိဋကော နိဓိဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆတိ၊ ပဒဝါရေ ပဒဝါရေ ဒုက္ကဋံ။ သစေ ပန ဂစ္ဆန္တော ‘‘ဣမံ နိဓိံ လဒ္ဓါ ဗုဒ္ဓပူဇံ ဝါ ဓမ္မပူဇံ ဝါ သင်္ဃဘတ္တံ ဝါ ကရိဿာမီ’’တိ ကုသလံ ဥပ္ပာဒေတိ၊ ကုသလစိတ္တေန ဂမနေ အနာပတ္တိ။ ကသ္မာ? ‘‘ထေယျစိတ္တော ဒုတိယံ ဝါ…ပေ… ဂစ္ဆတိ ဝါ၊ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ။ ယထာ စ ဣဓ၊ ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထ အထေယျစိတ္တဿ အနာပတ္တိ။ မဂ္ဂတော ဩက္ကမ္မ နိဓာနဋ္ဌာနံ ဂမနတ္ထာယ မဂ္ဂံ ကရောန္တော ဘူတဂါမံ ဆိန္ဒတိ၊ ပါစိတ္တိယံ။ သုက္ခကဋ္ဌံ ဆိန္ဒတိ၊ ဒုက္ကဋံ။

တတ္ထဇာတကန္တိ စိရနိဟိတာယ ကုမ္ဘိယာ ဥပရိ ဇာတကံ။ ကဋ္ဌံ ဝါ လတံ ဝါတိ န ကေဝလံ ကဋ္ဌလတမေဝ၊ ယံကိဉ္စိ အလ္လံ ဝါ သုက္ခံ ဝါ တိဏရုက္ခလတာဒိံ ဆိန္ဒန္တဿ သဟပယောဂတ္တာ ဒုက္ကဋမေဝ ဟောတိ။

အဋ္ဌဝိဓံ ဟေတံ ဒုက္ကဋံ နာမ ဣမသ္မိံ ဌာနေ သမောဓာနေတွာ ထေရေဟိ ဒဿိတံ – ပုဗ္ဗပယောဂဒုက္ကဋံ ၊ သဟပယောဂဒုက္ကဋံ၊ အနာမာသဒုက္ကဋံ၊ ဒုရုပစိဏ္ဏဒုက္ကဋံ၊ ဝိနယဒုက္ကဋံ၊ ဉာတဒုက္ကဋံ၊ ဉတ္တိဒုက္ကဋံ၊ ပဋိဿဝဒုက္ကဋန္တိ။ တတ္ထ ‘‘ထေယျစိတ္တော ဒုတိယံ ဝါ ကုဒါလံ ဝါ ပိဋကံ ဝါ ပရိယေသတိ ဂစ္ဆတိ ဝါ၊ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာ’’တိ ဣဒံ ပုဗ္ဗပယောဂဒုက္ကဋံ နာမ။ ဧတ္ထ ဟိ ဒုက္ကဋဋ္ဌာနေ ဒုက္ကဋံ၊ ပါစိတ္တိယဋ္ဌာနေ ပါစိတ္တိယမေဝ ဟောတိ။ ‘‘တတ္ထဇာတကံ ကဋ္ဌံ ဝါ လတံ ဝါ ဆိန္ဒတိ၊ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာ’’တိ ဣဒံ သဟပယောဂဒုက္ကဋံ နာမ။ ဧတ္ထ ပန ပါစိတ္တိယဝတ္ထု စ ဒုက္ကဋဝတ္ထု စ ဒုက္ကဋဋ္ဌာနေယေဝ တိဋ္ဌတိ။ ကသ္မာ? အဝဟာရဿ သဟပယောဂတ္တာတိ။ ယံ ပန ဒသဝိဓံ ရတနံ၊ သတ္တဝိဓံ ဓညံ၊ သဗ္ဗဉ္စ အာဝုဓဘဏ္ဍာဒိံ အာမသန္တဿ ဒုက္ကဋံ ဝုတ္တံ၊ ဣဒံ အနာမာသဒုက္ကဋံ နာမ။ ယံ ကဒလိနာဠိကေရာဒီနံ တတ္ထဇာတကဖလာနိ အာမသန္တဿ ဒုက္ကဋံ ဝုတ္တံ၊ ဣဒံ ဒုရုပစိဏ္ဏဒုက္ကဋံ နာမ။ ယံ ပန ပိဏ္ဍာယ စရန္တဿ ပတ္တေ ရဇေ ပတိတေ ပတ္တံ အပ္ပဋိဂ္ဂဟေတွာ အဓောဝိတွာ ဝါ တတ္ထ ဘိက္ခံ ဂဏှန္တဿ ဒုက္ကဋံ ဝုတ္တံ၊ ဣဒံ ဝိနယဒုက္ကဋံ နာမ။ ‘‘သုတွာ န ဝဒန္တိ၊ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာ’’တိ (ပါရာ။ ၄၁၉) ဣဒံ ဉာတဒုက္ကဋံ နာမ။ ယံ ဧကာဒသသု သမနုဘာသနာသု ‘‘ဉတ္တိယာ ဒုက္ကဋ’’န္တိ (ပါရာ။ ၄၁၄) ဝုတ္တံ၊ ဣဒံ ဉတ္တိဒုက္ကဋံ နာမ။ ‘‘တဿ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ပုရိမိကာ စ န ပညာယတိ၊ ပဋိဿဝေ စ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာ’’တိ (မဟာဝ။ ၂၀၇) ဣဒံ ပဋိဿဝဒုက္ကဋံ နာမ။ ဣဒံ ပန သဟပယောဂဒုက္ကဋံ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ယံကိဉ္စိ အလ္လံ ဝါ သုက္ခံ ဝါ တိဏရုက္ခလတာဒိံ ဆိန္ဒန္တဿ သဟပယောဂတ္တာ ဒုက္ကဋမေဝ ဟောတီ’’တိ။

သစေ ပနဿ တတ္ထဇာတကေ တိဏရုက္ခလတာဒိမှိ ဆိန္နေပိ လဇ္ဇိဓမ္မော ဩက္ကမတိ၊ သံဝရော ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဆေဒနပစ္စယာ ဒုက္ကဋံ ဒေသေတွာ မုစ္စတိ။ အထ ဓုရနိက္ခေပံ အကတွာ သဥဿာဟောဝ ပံသုံ ခဏတိ၊ ဆေဒနဒုက္ကဋံ ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ၊ ခဏနဒုက္ကဋေ ပတိဋ္ဌာတိ။ အကပ္ပိယပထဝိံ ခဏန္တောပိ ဟိ ဣဓ သဟပယောဂတ္တာ ဒုက္ကဋမေဝ အာပဇ္ဇတိ။ သစေ ပနဿ သဗ္ဗဒိသာသု ခဏိတွာ ကုမ္ဘိမူလံ ပတ္တဿာပိ လဇ္ဇိဓမ္မော ဩက္ကမတိ၊ ခဏနပစ္စယာ ဒုက္ကဋံ ဒေသေတွာ မုစ္စတိ။

ဗျူဟတိ ဝါတိ အထ ပန သဥဿာဟောဝ ပံသုံ ဝိယူဟတိ၊ ဧကပဿေ ရာသိံ ကရောတိ၊ ခဏနဒုက္ကဋံ ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ၊ ဝိယူဟနဒုက္ကဋေ ပတိဋ္ဌာတိ။ တဉ္စ ပံသုံ တတ္ထ တတ္ထ ပုဉ္ဇံ ကရောန္တော ပယောဂေ ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ အာပဇ္ဇတိ။ သစေ ပန ရာသိံ ကတွာပိ ဓုရနိက္ခေပံ ကရောတိ၊ လဇ္ဇိဓမ္မံ အာပဇ္ဇတိ ၊ ဝိယူဟနဒုက္ကဋံ ဒေသေတွာ မုစ္စတိ။ ဥဒ္ဓရတိ ဝါတိ အထ ပန သဥဿာဟောဝ ပံသုံ ဥဒ္ဓရိတွာ ဗဟိ ပါတေတိ၊ ဝိယူဟနဒုက္ကဋံ ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ၊ ဥဒ္ဓရဏဒုက္ကဋေ ပတိဋ္ဌာတိ။ ပံသုံ ပန ကုဒါလေန ဝါ ဟတ္ထေဟိ ဝါ ပစ္ဆိယာ ဝါ တဟိံ တဟိံ ပါတေန္တော ပယောဂေ ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ အာပဇ္ဇတိ။ သစေ ပန သဗ္ဗံ ပံသုံ နီဟရိတွာ ကုမ္ဘိံ ထလဋ္ဌံ ကတွာပိ လဇ္ဇိဓမ္မံ အာပဇ္ဇတိ၊ ဥဒ္ဓရဏဒုက္ကဋံ ဒေသေတွာ မုစ္စတိ။ အထ ပန သဥဿာဟောဝ ကုမ္ဘိံ အာမသတိ၊ ဥဒ္ဓရဏဒုက္ကဋံ ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ၊ အာမသနဒုက္ကဋေ ပတိဋ္ဌာတိ။ အာမသိတွာပိ စ လဇ္ဇိဓမ္မံ အာပဇ္ဇန္တော အာမသနဒုက္ကဋံ ဒေသေတွာ မုစ္စတိ။ အထ သဥဿာဟောဝ ကုမ္ဘိံ ဖန္ဒာပေတိ၊ အာမသနဒုက္ကဋံ ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ၊ ‘‘ဖန္ဒာပေတိ၊ အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယဿာ’’တိ ဝုတ္တထုလ္လစ္စယေ ပတိဋ္ဌာတိ။

တတြာယံ ဒုက္ကဋထုလ္လစ္စယာနံ ဒွိန္နမ္ပိ ဝစနတ္ထော – ပဌမံ တာဝေတ္ထ ဒုဋ္ဌု ကတံ သတ္ထာရာ ဝုတ္တကိစ္စံ ဝိရာဓေတွာ ကတန္တိ ဒုက္ကဋံ။ အထ ဝါ ဒုဋ္ဌံ ကတံ၊ ဝိရူပါ သာ ကိရိယာ ဘိက္ခုကိရိယာနံ မဇ္ဈေ န သောဘတီတိ ဧဝမ္ပိ ဒုက္ကဋံ။ ဝုတ္တဉ္စေတံ –

‘‘ဒုက္ကဋံ ဣတိ ယံ ဝုတ္တံ၊ တံ သုဏောဟိ ယထာတထံ၊

အပရဒ္ဓံ ဝိရဒ္ဓဉ္စ၊ ခလိတံ ယဉ္စ ဒုက္ကဋံ။

‘‘ယံ မနုဿော ကရေ ပါပံ၊ အာဝိ ဝါ ယဒိ ဝါ ရဟော၊

ဒုက္ကဋန္တိ ပဝေဒေန္တိ၊ တေနေတံ ဣတိ ဝုစ္စတီ’’တိ။ (ပရိ။ ၃၃၉)၊

ဣတရံ ပန ထူလတ္တာ၊ အစ္စယတ္တာ စ ထုလ္လစ္စယံ။ ‘‘သမ္ပရာယေ စ ဒုဂ္ဂတိ’’ (သံ။ နိ။ ၁။၄၉)၊ ‘‘ယံ ဟောတိ ကဋုကပ္ဖလ’’န္တိအာဒီသု (ဓ။ ပ။ ၆၆၊ နေတ္တိ။ ၉၁) ဝိယ စေတ္ထ သံယောဂဘာဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဧကဿ သန္တိကေ ဒေသေတဗ္ဗေသု ဟိ အစ္စယေသု တေန သမော ထူလော အစ္စယော နတ္ထိ။ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘ထူလတ္တာ အစ္စယတ္တာ စ ထုလ္လစ္စယ’’န္တိ။ ဝုတ္တဉ္စေတံ –

‘‘ထုလ္လစ္စယန္တိ ယံ ဝုတ္တံ၊ တံ သုဏောဟိ ယထာတထံ၊

ဧကဿ မူလေ ယော ဒေသေတိ၊ ယော စ တံ ပဋိဂ္ဂဏှတိ၊

အစ္စယော တေန သမော နတ္ထိ၊ တေနေတံ ဣတိ ဝုစ္စတီ’’တိ။ (ပရိ။ ၃၃၉)၊

ဖန္ဒာပေန္တဿ စ ပယောဂေ ပယောဂေ ထုလ္လစ္စယံ။ ဖန္ဒာပေတွာပိ စ လဇ္ဇိဓမ္မံ ဩက္ကန္တော ထုလ္လစ္စယံ ဒေသေတွာ မုစ္စတိ။ သဟပယောဂတော ပဋ္ဌာယေဝ စေတ္ထ ပုရိမာ ပုရိမာ အာပတ္တိ ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ။ သဟပယောဂံ ပန အကတွာ လဇ္ဇိဓမ္မံ ဩက္ကန္တေန ယာ ပုဗ္ဗပယောဂေ ဒုက္ကဋပါစိတ္တိယာ အာပန္နာ၊ သဗ္ဗာ တာ ဒေသေတဗ္ဗာ။ သဟပယောဂေ စ တတ္ထဇာတကစ္ဆေဒနေ ဗဟုကာနိပိ ဒုက္ကဋာနိ ပံသုခဏနံ ပတွာ ပဋိပ္ပဿမ္ဘန္တိ။ ဧကံ ခဏနဒုက္ကဋမေဝ ဟောတိ။ ခဏနေ ဗဟုကာနိပိ ဝိယူဟနံ၊ ဝိယူဟနေ ဗဟုကာနိပိ ဥဒ္ဓရဏံ၊ ဥဒ္ဓရဏေ ဗဟုကာနိပိ အာမသနံ၊ အာမသနေ ဗဟုကာနိပိ ဖန္ဒာပနံ ပတွာ ပဋိပ္ပဿမ္ဘန္တိ။ ပံသုခဏနာဒီသု စ လဇ္ဇိဓမ္မေ ဥပ္ပန္နေ ဗဟုကာပိ အာပတ္တိယော ဟောန္တု၊ ဧကမေဝ ဒေသေတွာ မုစ္စတီတိ ကုရုန္ဒဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တံ။ ပုရိမာပတ္တိပဋိပ္ပဿဒ္ဓိ စ နာမေသာ ‘‘ဉတ္တိယာ ဒုက္ကဋံ၊ ဒွီဟိ ကမ္မဝါစာဟိ ထုလ္လစ္စယာ ပဋိပ္ပဿမ္ဘန္တီ’’တိ (ပါရာ။ ၄၁၄) ဧဝံ အနုသာဝနာသုတ္တေသုယေဝ အာဂတာ။ ဣဓ ပန ဒုတိယပါရာဇိကေ အဋ္ဌကထာစရိယပ္ပမာဏေန ဂဟေတဗ္ဗာတိ။

ဌာနာစာဝေတိ၊ အာပတ္တိ ပါရာဇိကဿာတိ ယော ပန ဖန္ဒာပေတွာပိ လဇ္ဇိဓမ္မံ အနောက္ကမိတွာဝ တံ ကုမ္ဘိံ ဌာနတော အန္တမသော ကေသဂ္ဂမတ္တမ္ပိ စာဝေတိ၊ ပါရာဇိကမေဝ အာပဇ္ဇတီတိ အတ္ထော။ ဌာနာ စာဝနဉ္စေတ္ထ ဆဟိ အာကာရေဟိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ကထံ? ကုမ္ဘိံ မုခဝဋ္ဋိယံ ဂဟေတွာ အတ္တနော အဘိမုခံ အာကဍ္ဎန္တော ဣမိနာ အန္တေန ဖုဋ္ဌောကာသံ ကေသဂ္ဂမတ္တမ္ပိ ပါရိမန္တေန အတိက္ကာမေတိ၊ ပါရာဇိကံ။ တထေဝ ဂဟေတွာ ပရတော ပေလ္လေန္တော ပါရိမန္တေန ဖုဋ္ဌောကာသံ ကေသဂ္ဂမတ္တမ္ပိ ဣမိနာ အန္တေန အတိက္ကာမေတိ၊ ပါရာဇိကံ။ ဝါမတော ဝါ ဒက္ခိဏတော ဝါ အပနာမေန္တော ဝါမန္တေန ဖုဋ္ဌောကာသံ ကေသဂ္ဂမတ္တမ္ပိ ဒက္ခိဏန္တေန အတိက္ကာမေတိ၊ ပါရာဇိကံ။ ဒက္ခိဏန္တေန ဝါ ဖုဋ္ဌောကာသံ ကေသဂ္ဂမတ္တမ္ပိ ဝါမန္တေန အတိက္ကာမေတိ၊ ပါရာဇိကံ။ ဥဒ္ဓံ ဥက္ခိပန္တော ကေသဂ္ဂမတ္တမ္ပိ ဘူမိတော မောစေတိ၊ ပါရာဇိကံ။ ခဏိတွာ ဟေဋ္ဌတော ဩသီဒေန္တော ဗုန္ဒေန ဖုဋ္ဌောကာသံ ကေသဂ္ဂမတ္တမ္ပိ မုခဝဋ္ဋိယာ အတိက္ကာမေတိ၊ ပါရာဇိကန္တိ ဧဝံ ဧကဋ္ဌာနေ ဌိတာယ ကုမ္ဘိယာ။ ယဒိ ပန ကုမ္ဘိမုခဝဋ္ဋိယာ ပါသံ ကတွာ လောဟခါဏုံ ဝါ ခဒိရသာရာဒိခါဏုံ ဝါ ပထဝိယံ အာကောဋေတွာ တတ္ထ သင်္ခလိကာယ ဗန္ဓိတွာ ဌပေန္တိ၊ ဧကိဿာ ဒိသာယ ဧကာယ သင်္ခလိကာယ ဗဒ္ဓါယ ဒွေ ဌာနာနိ လဗ္ဘန္တိ၊ ဒွီသု တီသု စတူသု ဒိသာသု စတူဟိ သင်္ခလိကာဟိ ဗဒ္ဓါယ ပဉ္စ ဌာနာနိ လဗ္ဘန္တိ။

တတ္ထ ဧကခါဏုကေ ဗဒ္ဓကုမ္ဘိယာ ပဌမံ ခါဏုကံ ဝါ ဥဒ္ဓရတိ၊ သင်္ခလိကံ ဝါ ဆိန္ဒတိ၊ ထုလ္လစ္စယံ။ တတော ကုမ္ဘိံ ယထာဝုတ္တနယေန ကေသဂ္ဂမတ္တမ္ပိ ဌာနာ စာဝေတိ၊ ပါရာဇိကံ။ အထ ပဌမံ ကုမ္ဘိံ ဥဒ္ဓရတိ၊ ထုလ္လစ္စယံ။ တတော ခါဏုကံ ကေသဂ္ဂမတ္တမ္ပိ ဌာနာ စာဝေတိ၊ သင်္ခလိကံ ဝါ ဆိန္ဒတိ၊ ပါရာဇိကံ။ ဧတေန ဥပါယေန ဒွီသု တီသု စတူသု ခါဏုကေသု ဗဒ္ဓကုမ္ဘိယာပိ ပစ္ဆိမေ ဌာနာစာဝနေ ပါရာဇိကံ။ သေသေသု ထုလ္လစ္စယံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

သစေ ခါဏု နတ္ထိ၊ သင်္ခလိကာယ အဂ္ဂေ ဝလယံ ကတွာ တတ္ထဇာတကေ မူလေ ပဝေသိတံ ဟောတိ၊ ပဌမံ ကုမ္ဘိံ ဥဒ္ဓရိတွာ ပစ္ဆာ မူလံ ဆေတွာ ဝလယံ နီဟရတိ၊ ပါရာဇိကံ။ အထ မူလံ အစ္ဆေတွာ ဝလယံ ဣတော စိတော စ သာရေတိ၊ ရက္ခတိ။ သစေ ပန မူလတော အနီဟရိတွာပိ ဟတ္ထေန ဂဟေတွာ အာကာသဂတံ ကရောတိ၊ ပါရာဇိကံ။ အယမေတ္ထ ဝိသေသော။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။

ကေစိ ပန နိမိတ္တတ္ထာယ ကုမ္ဘိမတ္ထကေ နိဂြောဓရုက္ခာဒီနိ ရောပေန္တိ၊ မူလာနိ ကုမ္ဘိံ ဝိနန္ဓိတွာ ဌိတာနိ ဟောန္တိ၊ ‘‘မူလာနိ ဆိန္ဒိတွာ ကုမ္ဘိံ ဂဟေဿာမီ’’တိ ဆိန္ဒန္တဿ ပယောဂေ ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ။ ဆိန္ဒိတွာ ဩကာသံ ကတွာ ကုမ္ဘိံ ကေသဂ္ဂမတ္တမ္ပိ ဌာနာ စာဝေတိ၊ ပါရာဇိကံ။ မူလာနိ ဆိန္ဒတောဝ လုဌိတွာ ကုမ္ဘီ နိန္နဋ္ဌာနံ ဂတာ၊ ရက္ခတိ တာဝ။ ဂတဋ္ဌာနတော ဥဒ္ဓရတိ၊ ပါရာဇိကံ။ သစေ ဆိန္နေသု မူလေသု ဧကမူလမတ္တေန ကုမ္ဘီ တိဋ္ဌတိ၊ သော စ တံ ‘‘ဣမသ္မိံ မူလေ ဆိန္နေ ပတိဿတီ’’တိ ဆိန္ဒတိ၊ ဆိန္နမတ္တေ ပါရာဇိကံ။ သစေ ပန ဧကမူလေနေဝ ပါသေ ဗဒ္ဓသူကရော ဝိယ ဌိတာ ဟောတိ၊ အညံ ကိဉ္စိ လဂ္ဂနကံ နတ္ထိ၊ တသ္မိမ္ပိ မူလေ ဆိန္နမတ္တေ ပါရာဇိကံ။ သစေ ကုမ္ဘိမတ္ထကေ မဟာပါသာဏော ဌပိတော ဟောတိ၊ တံ ဒဏ္ဍေန ဥက္ခိပိတွာ အပနေတုကာမော ကုမ္ဘိမတ္ထကေ ဇာတရုက္ခံ ဆိန္ဒတိ၊ ဒုက္ကဋံ။ တဿာ သမီပေ ဇာတကံ ဆေတွာ အာဟရတိ၊ အတတ္ထဇာတကတ္တာ တံ ဆိန္ဒတော ပါစိတ္တိယံ။

အတ္တနော ဘာဇနန္တိ သစေ ပန ကုမ္ဘိံ ဥဒ္ဓရိတုံ အသက္ကောန္တော ကုမ္ဘိဂတဘဏ္ဍဂ္ဂဟဏတ္ထံ အတ္တနော ဘာဇနံ ပဝေသေတွာ အန္တောကုမ္ဘိယံ ပဉ္စမာသကံ ဝါ အတိရေကပဉ္စမာသကံ ဝါ အဂ္ဃနကံ ထေယျစိတ္တော အာမသတိ၊ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ပရိစ္ဆေဒေါ စေတ္ထ ပါရာဇိကနိယမနတ္ထံ ဝုတ္တော။ ထေယျစိတ္တေန ပန ဦနပဉ္စမာသကမ္ပိ အာမသန္တော ဒုက္ကဋံ အာပဇ္ဇတိယေဝ။

ဖန္ဒာပေတီတိ ဧတ္ထ ယာဝ ဧကာဗဒ္ဓံ ကတွာ အတ္တနော ဘာဇနံ ပဝေသေတိ၊ တာဝ ဖန္ဒာပေတီတိ ဝုစ္စတိ။ အပိ စ ဣတော စိတော စ အပဗျူဟန္တောပိ ဖန္ဒာပေတိယေဝ၊ သော ထုလ္လစ္စယံ အာပဇ္ဇတိ။ ယဒါ ပန ဧကာဗဒ္ဓဘာဝေါ ဆိန္နော၊ ကုမ္ဘိဂတံ ကုမ္ဘိယမေဝ၊ ဘာဇနဂတမ္ပိ ဘာဇနေယေဝ ဟောတိ၊ တဒါ အတ္တနော ဘာဇနဂတံ နာမ ဟောတိ။ ဧဝံ ကတွာ ကုမ္ဘိတော အနီဟတေပိ စ ဘာဇနေ ပါရာဇိကံ အာပဇ္ဇတိ။

မုဋ္ဌိံ ဝါ ဆိန္ဒတီတိ ဧတ္ထ ယထာ အင်္ဂုလန္တရေဟိ နိက္ခန္တကဟာပဏာ ကုမ္ဘိဂတေ ကဟာပဏေ န သမ္ဖုသန္တိ၊ ဧဝံ မုဋ္ဌိံ ကရောန္တော မုဋ္ဌိံ ဆိန္ဒတိ နာမ၊ သောပိ ပါရာဇိကံ အာပဇ္ဇတိ။

သုတ္တာရူဠှန္တိ သုတ္တေ အာရူဠှံ၊ သုတ္တေန အာဝုတဿာပိ သုတ္တမယဿာပိ ဧတံ အဓိဝစနံ ။ ပါမင်္ဂါဒီနိဟိ သောဝဏ္ဏမယာနိပိ ဟောန္တိ ရူပိယမယာနိပိ သုတ္တမယာနိပိ၊ မုတ္တာဝလိအာဒယောပိ ဧတ္ထေဝ သင်္ဂဟံ ဂတာ။ ဝေဌနန္တိ သီသဝေဌနပဋော ဝုစ္စတိ။ ဧတေသု ယံကိဉ္စိ ထေယျစိတ္တော အာမသတိ၊ ဒုက္ကဋံ။ ဖန္ဒာပေတိ၊ ထုလ္လစ္စယံ။ ပါမင်္ဂါဒီနိ ကောဋိယံ ဂဟေတွာ အာကာသဋ္ဌံ အကရောန္တော ဥစ္စာရေတိ၊ ထုလ္လစ္စယံ။

ဃံသန္တော နီဟရတီတိ ဧတ္ထ ပန ပရိပုဏ္ဏာယ ကုမ္ဘိယာ ဥပရိ သမတိတ္တိကံ ကုမ္ဘိံ ကတွာ ဌပိတံ ဝါ ဧကံ ကောဋိံ ဗုန္ဒေ ဧကံ ကောဋိံ မုခဝဋ္ဋိယံ ကတွာ ဌပိတံ ဝါ ဃံသန္တဿ နီဟရတော ထုလ္လစ္စယံ။ ကုမ္ဘိမုခါ မောစေန္တဿ ပါရာဇိကံ။ ယံ ပန ဥပဍ္ဎကုမ္ဘိယံ ဝါ ရိတ္တကုမ္ဘိယံ ဝါ ဌပိတံ၊ တဿ အတ္တနော ဖုဋ္ဌောကာသောဝ ဌာနံ၊ န သကလာ ကုမ္ဘီ၊ တသ္မာ တံ ဃံသန္တဿာပိ နီဟရတော ပတိဋ္ဌိတောကာသတော ကေသဂ္ဂမတ္တေ မုတ္တေ ပါရာဇိကမေဝ။ ကုမ္ဘိယာ ပန ပရိပုဏ္ဏာယ ဝါ ဦနာယ ဝါ ဥဇုကမေဝ ဥဒ္ဓရန္တဿ ဟေဋ္ဌိမကောဋိယာ ပတိဋ္ဌိတောကာသာ မုတ္တမတ္တေဝ ပါရာဇိကံ။ အန္တောကုမ္ဘိယံ ဌပိတံ ယံကိဉ္စိ ပါရာဇိကပ္ပဟောနကံ ဘဏ္ဍံ သကလကုမ္ဘိယံ စာရေန္တဿ၊ ပါမင်္ဂါဒိဉ္စ ဃံသိတွာ နီဟရန္တဿ ယာဝ မုခဝဋ္ဋိံ နာတိက္ကမတိ၊ တာဝ ထုလ္လစ္စယမေဝ။ တဿ ဟိ သဗ္ဗာပိ ကုမ္ဘီ ဌာနန္တိ သင်္ခေပမဟာပစ္စရိယာဒီသု ဝုတ္တံ။ မဟာအဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘ဌပိတဋ္ဌာနမေဝ ဌာနံ၊ န သကလာ ကုမ္ဘီ။ တသ္မာ ယထာဌိတဋ္ဌာနတော ကေသဂ္ဂမတ္တမ္ပိ မောစေန္တဿ ပါရာဇိကမေဝါ’’တိ ဝုတ္တံ၊ တံ ပမာဏံ။ ဣတရံ ပန အာကာသဂတံ အကရောန္တဿ စီဝရဝံသေ ဌပိတစီဝရဝေဌနကနယေန ဝုတ္တံ၊ တံ န ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဝိနယဝိနိစ္ဆယေ ဟိ အာဂတေ ဂရုကေ ဌာတဗ္ဗံ၊ ဧသာ ဝိနယဓမ္မတာ။ အပိစ ‘‘အတ္တနော ဘာဇနဂတံ ဝါ ကရောတိ၊ မုဋ္ဌိံ ဝါ ဆိန္ဒတီ’’တိ ဝစနတော ပေတံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ယထာ အန္တောကုမ္ဘိယံ ဌိတဿ န သဗ္ဗာ ကုမ္ဘီ ဌာနန္တိ။

သပ္ပိအာဒီသု ယံကိဉ္စိ ပိဝတော ဧကပယောဂေန ပီတမတ္တေ ပါရာဇိကန္တိ မဟာအဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တံ။ မဟာပစ္စရိယာဒီသု ပန အယံ ဝိဘာဂေါ ဒဿိတော – ‘‘မုခံ အနပနေတွာ အာကဍ္ဎန္တဿ ပိဝတော သစေ ပရဂလဂတံ ပါဒံ န အဂ္ဃတိ၊ မုခဂတေန သဒ္ဓိံ အဂ္ဃတိ၊ ရက္ခတိ တာဝ။ ကဏ္ဌေန ပန ပရိစ္ဆိန္နကာလေယေဝ ပါရာဇိကံ ဟောတိ။ သစေပိ ဩဋ္ဌေဟိ ပရိစ္ဆိန္ဒန္တော ဩဋ္ဌေ ပိဒဟတိ၊ ပါရာဇိကမေဝ။ ဥပ္ပလဒဏ္ဍဝေဠုနာဠိနဠနာဠိအာဒီဟိ ပိဝန္တဿာပိ သစေ ပရဂလဂတမေဝ ပါဒံ အဂ္ဃတိ၊ ပါရာဇိကံ။ သစေ သဟ မုခဂတေန အဂ္ဃတိ၊ န တာဝ ပါရာဇိကံ ဟောတိ။ ဥပ္ပလဒဏ္ဍာဒိဂတေန သဒ္ဓိံ ဧကာဗဒ္ဓဘာဝံ ကောပေတွာ ဩဋ္ဌေဟိ ပရိစ္ဆိန္နမတ္တေ ပါရာဇိကံ။ သစေ ဥပ္ပလဒဏ္ဍာဒိဂတေန သဒ္ဓိံ အဂ္ဃတိ၊ ဥပ္ပလဒဏ္ဍာဒီနံ ဗုန္ဒေ အင်္ဂုလိယာပိ ပိဟိတမတ္တေ ပါရာဇိကံ။ ပါဒဂ္ဃနကေ ပရဂလံ အပ္ပဝိဋ္ဌေ ဥပ္ပလဒဏ္ဍာဒီသု စ မုခေ စ အတိရေကပါဒါရဟမ္ပိ ဧကာဗဒ္ဓံ ဟုတွာ တိဋ္ဌတိ၊ ရက္ခတိယေဝါ’’တိ။ တံ သဗ္ဗမ္ပိ ယသ္မာ ‘‘အတ္တနော ဘာဇနဂတံ ဝါ ကရောတိ ၊ မုဋ္ဌိံ ဝါ ဆိန္ဒတီ’’တိ ဣမံ နယံ ဘဇတိ၊ တသ္မာ သုဒဿိတမေဝ။ ဧသ တာဝ ဧကာဗဒ္ဓေ နယော။

သစေ ပန ဟတ္ထေန ဝါ ပတ္တေန ဝါ ထာလကာဒိနာ ဝါ ကေနစိ ဘာဇနေန ဂဟေတွာ ပိဝတိ၊ ယမှိ ပယောဂေ ပါဒဂ္ဃနကံ ပူရေတိ၊ တမှိ ဂတေ ပါရာဇိကံ။ အထ မဟဂ္ဃံ ဟောတိ၊ သိပ္ပိကာယပိ ဧကပယောဂေနေဝ ပါဒဂ္ဃနကံ ဂဟေတုံ သက္ကာ ဟောတိ၊ ဧကုဒ္ဓါရေယေဝ ပါရာဇိကံ။ ဘာဇနံ ပန နိမုဇ္ဇာပေတွာ ဂဏှန္တဿ ယာဝ ဧကာဗဒ္ဓံ ဟောတိ၊ တာဝ ရက္ခတိ။ မုခဝဋ္ဋိပရိစ္ဆေဒေန ဝါ ဥဒ္ဓါရေန ဝါ ပါရာဇိကံ။ ယဒါ ပန သပ္ပိံ ဝါ တေလံ ဝါ အစ္ဆံ တေလသဒိသမေဝ မဓုဖာဏိတံ ဝါ ကုမ္ဘိံ အာဝိဉ္ဆေတွာ အတ္တနော ဘာဇနေ ပဝေသေတိ၊ တဒါ တေသံ အစ္ဆတာယ ဧကာဗဒ္ဓတာ နတ္ထီတိ ပါဒဂ္ဃနကေ မုခဝဋ္ဋိတော ဂဠိတမတ္တေ ပါရာဇိကံ။

ပစိတွာ ဌပိတံ ပန မဓုဖာဏိတံ သိလေသော ဝိယ စိက္ကနံ အာကဍ္ဎနဝိကဍ္ဎနယောဂ္ဂံ ဟောတိ၊ ဥပ္ပန္နေ ကုက္ကုစ္စေ ဧကာဗဒ္ဓမေဝ ဟုတွာ ပဋိနီဟရိတုံ သက္ကောတိ၊ ဧတံ မုခဝဋ္ဋိယာ နိက္ခမိတွာ ဘာဇနေ ပဝိဋ္ဌမ္ပိ ဗာဟိရေန သဒ္ဓိံ ဧကာဗဒ္ဓတ္တာ ရက္ခတိ၊ မုခဝဋ္ဋိတော ဆိန္နမတ္တေ ပန ပါရာဇိကံ။ ယောပိ ထေယျစိတ္တေန ပရဿ ကုမ္ဘိယာ ပါဒဂ္ဃနကံ သပ္ပိံ ဝါ တေလံ ဝါ အဝဿပိဝနကံ ယံကိဉ္စိ ဒုကူလသာဋကံ ဝါ စမ္မခဏ္ဍာဒီနံ ဝါ အညတရံ ပက္ခိပတိ၊ ဟတ္ထတော မုတ္တမတ္တေ ပါရာဇိကံ။

ရိတ္တကုမ္ဘိယာ ‘‘ဣဒါနိ တေလံ အာကိရိဿန္တီ’’တိ ဉတွာ ယံကိဉ္စိ ဘဏ္ဍံ ထေယျစိတ္တော ပက္ခိပတိ၊ တံ စေ တတ္ထ တေလေ အာကိဏ္ဏေ ပဉ္စမာသကအဂ္ဃနကံ ပိဝတိ၊ ပီတမတ္တေ ပါရာဇိကန္တိ မဟာအဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တံ။ တံ ပန တတ္ထေဝ သုက္ခတဠာကေ သုက္ခမာတိကာယ ဥဇုကရဏဝိနိစ္ဆယေန ဝိရုဇ္ဈတိ၊ အဝဟာရလက္ခဏဉ္စေတ္ထ န ပညာယတိ၊ တသ္မာ န ဂဟေတဗ္ဗံ။ မဟာပစ္စရိယာဒီသု ပန တဿ ဥဒ္ဓါရေ ပါရာဇိကံ ဝုတ္တံ၊ တံ ယုတ္တံ။

ပရဿ ရိတ္တကုမ္ဘိယာ သင်္ဂေါပနတ္ထာယ ဘဏ္ဍံ ဌပေတွာ တတ္ထ တေလေ အာကိဏ္ဏေ ‘‘သစေ အယံ ဇာနိဿတိ၊ မံ ပလိဗုဇ္ဈိဿတီ’’တိ ဘီတော ပါဒဂ္ဃနကံ တေလံ ပီတံ ဘဏ္ဍံ ထေယျစိတ္တေန ဥဒ္ဓရတိ၊ ပါရာဇိကံ။ သုဒ္ဓစိတ္တေန ဥဒ္ဓရတိ၊ ပရေ အာဟရာပေန္တေ ဘဏ္ဍဒေယျံ။ ဘဏ္ဍဒေယျံ နာမ ယံ ပရဿ နဋ္ဌံ၊ တဿ မူလံ ဝါ တဒေဝ ဝါ ဘဏ္ဍံ ဒါတဗ္ဗန္တိ အတ္ထော။ နော စေ ဒေတိ၊ သာမိကဿ ဓုရနိက္ခေပေ ပါရာဇိကံ။ သစေ ပရဿ ကုမ္ဘိယာ အညော သပ္ပိံ ဝါ တေလံ ဝါ အာကိရတိ၊ တတြ စာယံ ထေယျစိတ္တေန တေလပိဝနကံ ဘဏ္ဍံ ပက္ခိပတိ၊ ဝုတ္တနယေနေဝ ပါရာဇိကံ။ အတ္တနော ရိတ္တကုမ္ဘိယာ ပရဿ သပ္ပိံ ဝါ တေလံ ဝါ အာကိရဏဘာဝံ ဉတွာ ထေယျစိတ္တေန ဘဏ္ဍံ နိက္ခိပတိ၊ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဥဒ္ဓါရေ ပါရာဇိကံ။ သုဒ္ဓစိတ္တော နိက္ခိပိတွာ ပစ္ဆာ ထေယျစိတ္တေန ဥဒ္ဓရတိ၊ ပါရာဇိကမေဝ။ သုဒ္ဓစိတ္တောဝ ဥဒ္ဓရတိ၊ နေဝ အဝဟာရော၊ န ဂီဝါ၊ မဟာပစ္စရိယံ ပန အနာပတ္တိမတ္တမေဝ ဝုတ္တံ။ ‘‘‘ကိဿ မမ ကုမ္ဘိယံ တေလံ အာကိရသီ’တိ ကုပိတော အတ္တနော ဘဏ္ဍံ ဥဒ္ဓရိတွာ ဆဍ္ဍေတိ၊ နော ဘဏ္ဍဒေယျ’’န္တိ ကုရုန္ဒိယံ ဝုတ္တံ။ ထေယျစိတ္တေန မုခဝဋ္ဋိယံ ဂဟေတွာ ကုမ္ဘိံ အာဝိဉ္ဆတိ တေလံ ဂဠေတုကာမော၊ ပါဒဂ္ဃနကေ ဂဠိတေ ပါရာဇိကံ။ ထေယျစိတ္တေနေဝ ဇဇ္ဇရံ ကရောတိ ‘‘သဝိတွာ ဂမိဿတီ’’တိ ပါဒဂ္ဃနကေ သဝိတွာ ဂတေ ပါရာဇိကံ။ ထေယျစိတ္တေနေဝ ဆိဒ္ဒံ ကရောတိ ဩမဋ္ဌံ ဝါ ဥမ္မဋ္ဌံ ဝါ ဝေမဋ္ဌံ ဝါ၊ ဣဒံ ပန သမ္မောဟဋ္ဌာနံ၊ တသ္မာ သုဋ္ဌု သလ္လေက္ခေတဗ္ဗံ။ အယဉှေတ္ထ ဝိနိစ္ဆယော – ဩမဋ္ဌံ နာမ အဓောမုခဆိဒ္ဒံ၊ ဥမ္မဋ္ဌံ နာမ ဥဒ္ဓံမုခဆိဒ္ဒံ၊ ဝေမဋ္ဌံ နာမ ဥဠုင်္ကဿေဝ ဥဇုဂတဆိဒ္ဒံ။ တတြ ဩမဋ္ဌဿ ဗဟိ ပဋ္ဌာယ ကတဿ အဗ္ဘန္တရန္တတော ပါဒဂ္ဃနကေ တေလေ ဂဠိတေ ဗဟိ အနိက္ခန္တေပိ ပါရာဇိကံ။ ကသ္မာ? ယသ္မာ တတော ဂဠိတမတ္တမေဝ ဗဟိဂတံ နာမ ဟောတိ၊ န ကုမ္ဘိဂတသင်္ချံ လဘတိ။ အန္တော ပဋ္ဌာယ ကတဿ ဗာဟိရန္တတော ပါဒဂ္ဃနကေ ဂဠိတေ ပါရာဇိကံ။ ဥမ္မဋ္ဌဿ ယထာ တထာ ဝါ ကတဿ ဗာဟိရန္တတော ပါဒဂ္ဃနကေ ဂဠိတေ ပါရာဇိကံ။ တဉှိ ယာဝ ဗာဟိရန္တတော န ဂဠတိ၊ တာဝ ကုမ္ဘိဂတမေဝ ဟောတိ။ ‘‘ဝေမဋ္ဌဿ စ ကပါလမဇ္ဈတော ဂဠိတဝသေန ကာရေတဗ္ဗော’’တိ အဋ္ဌကထာသု ဝုတ္တံ။ တံ ပန အန္တော စ ဗဟိ စ ပဋ္ဌာယ မဇ္ဈေ ဌပေတွာ ကတဆိဒ္ဒေ တဠာကဿ စ မရိယာဒဘေဒေန သမေတိ။ အန္တော ပဋ္ဌာယ ကတေ ပန ဗာဟိရန္တေန၊ ဗဟိ ပဋ္ဌာယ ကတေ အဗ္ဘန္တရန္တေန ကာရေတဗ္ဗောတိ ဣဒမေတ္ထ ယုတ္တံ။ ယော ပန ‘‘ဝဋ္ဋိတွာ ဂစ္ဆိဿတီ’’တိ ထေယျစိတ္တေန ကုမ္ဘိယာ အာဓာရကံ ဝါ ဥပတ္ထမ္ဘနလေဍ္ဍုကေ ဝါ အပနေတိ၊ ဝဋ္ဋိတွာ ဂတာယ ပါရာဇိကံ။ တေလာကိရဏဘာဝံ ပန ဉတွာ ရိတ္တကုမ္ဘိယာ ဇဇ္ဇရဘာဝေ ဝါ ဆိဒ္ဒေသု ဝါ ကတေသု ပစ္ဆာ နိက္ခန္တတေလပ္ပမာဏေန ဘဏ္ဍဒေယျံ ဟောတိ။ အဋ္ဌကထာသု ပန ကတ္ထစိ ပါရာဇိကန္တိပိ လိခိတံ၊ တံ ပမာဒလိခိတံ။

ပရိပုဏ္ဏာယ ကုမ္ဘိယာ ဥပရိ ကထလံ ဝါ ပါသာဏံ ဝါ ‘‘ပတိတွာ ဘိန္ဒိဿတိ၊ တတော တေလံ ပဂ္ဃရိဿတီ’’တိ ထေယျစိတ္တေန ဒုဗ္ဗန္ဓံ ဝါ ကရောတိ၊ ဒုဋ္ဌပိတံ ဝါ ဌပေတိ၊ အဝဿပတနကံ တထာ ကရောန္တဿ ကတမတ္တေ ပါရာဇိကံ။ ရိတ္တကုမ္ဘိယာ ဥပရိ ကရောတိ၊ တံ ပစ္ဆာ ပုဏ္ဏကာလေ ပတိတွာ ဘိန္ဒတိ၊ ဘဏ္ဍဒေယျံ။ ဤဒိသေသု ဟိ ဌာနေသု ဘဏ္ဍဿ နတ္ထိကာလေ ကတပယောဂတ္တာ အာဒိတောဝ ပါရာဇိကံ န ဟောတိ။ ဘဏ္ဍဝိနာသဒွါရဿ ပန ကတတ္တာ ဘဏ္ဍဒေယျံ ဟောတိ။ အာဟရာပေန္တေသု အဒဒတော သာမိကာနံ ဓုရနိက္ခေပေန ပါရာဇိကံ။

ထေယျစိတ္တေန မာတိကံ ဥဇုကံ ကရောတိ ‘‘ဝဋ္ဋိတွာ ဝါ ဂမိဿတိ၊ ဝေလံ ဝါ ဥတ္တရာပေဿတီ’’တိ ၊ ဝဋ္ဋိတွာ ဝါ ဂစ္ဆတု၊ ဝေလံ ဝါ ဥတ္တရတု၊ ဥဇုကရဏကာလေ ပါရာဇိကံ။ ဤဒိသာ ဟိ ပယောဂါ ပုဗ္ဗပယောဂါဝဟာရေ သင်္ဂဟံ ဂစ္ဆန္တိ။ သုက္ခမာတိကာယ ဥဇုကတာယ ပစ္ဆာ ဥဒကေ အာဂတေ ဝဋ္ဋိတွာ ဝါ ဂစ္ဆတု၊ ဝေလံ ဝါ ဥတ္တရတု၊ ဘဏ္ဍဒေယျံ။ ကသ္မာ? ဌာနာ စာဝနပယောဂဿ အဘာဝါ။ တဿ လက္ခဏံ နာဝဋ္ဌေ အာဝိ ဘဝိဿတိ။

တတ္ထေဝ ဘိန္ဒတိ ဝါတိအာဒီသု အဋ္ဌကထာယံ တာဝ ဝုတ္တံ – ‘‘ဘိန္ဒတိ ဝါတိ မုဂ္ဂရေန ပေါထေတွာ ဘိန္ဒတိ။ ဆဍ္ဍေတိ ဝါတိ ဥဒကံ ဝါ ဝါလိကံ ဝါ အာကိရိတွာ ဥတ္တရာပေတိ။ ဈာပေတိ ဝါတိ ဒါရူနိ အာဟရိတွာ ဈာပေတိ။ အပရိဘောဂံ ဝါ ကရောတီတိ အခါဒိတဗ္ဗံ ဝါ အပါတဗ္ဗံ ဝါ ကရောတိ၊ ဥစ္စာရံ ဝါ ပဿာဝံ ဝါ ဝိသံ ဝါ ဥစ္ဆိဋ္ဌံ ဝါ ကုဏပံ ဝါ ပါတေသိ၊ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာတိ ဌာနာစာဝနဿ နတ္ထိတာယ ဒုက္ကဋံ၊ ဗုဒ္ဓဝိသယော နာမေသော။ ကိဉ္စာပိ ဒုက္ကဋံ၊ အာဟရာပေန္တေ ပန ဘဏ္ဍဒေယျ’’န္တိ။ တတ္ထ ပုရိမဒွယံ န သမေတိ။ တဉှိ ကုမ္ဘိဇဇ္ဇရကရဏေန စ မာတိကာဥဇုကရဏေန စ သဒ္ဓိံ ဧကလက္ခဏံ။ ပစ္ဆိမံ ပန ဒွယံ ဌာနာ အစာဝေန္တေနာပိ သက္ကာ ကာတုံ။ တသ္မာ ဧတ္ထ ဧဝံ ဝိနိစ္ဆယံ ဝဒန္တိ – ‘‘အဋ္ဌကထာယံ ကိရ ‘ဌာနာ စာဝနဿ နတ္ထိတာယ ဒုက္ကဋ’န္တိ ဣဒံ ပစ္ဆိမဒွယံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ဌာနာ စာဝနံ အကရောန္တောယေဝ ဟိ ထေယျစိတ္တေန ဝါ ဝိနာသေတုကာမတာယ ဝါ ဈာပေယျပိ၊ အပရိဘောဂမ္ပိ ကရေယျ။ ပုရိမဒွယေ ပန ဝုတ္တနယေန ဘိန္ဒန္တဿ ဝါ ဆဍ္ဍေန္တဿ ဝါ ဌာနာ စာဝနံ အတ္ထိ၊ တသ္မာ တထာ ကရောန္တဿ ဝိနာသေတုကာမတာယ ဘဏ္ဍဒေယျံ၊ ထေယျစိတ္တေန ပါရာဇိက’’န္တိ။ ပါဠိယံ ‘‘ဒုက္ကဋ’’န္တိ ဝုတ္တတ္တာ အယုတ္တန္တိ စေ? န၊ အညထာ ဂဟေတဗ္ဗတ္ထတော။ ပါဠိယဉှိ ထေယျစိတ္တပက္ခေ ‘‘ဘိန္ဒတိ ဝါတိ ဥဒကေန သမ္ဘိန္ဒတိ၊ ဆဍ္ဍေတိ ဝါတိ တတ္ထ ဝမတိ ဝါ ပဿာဝံ ဝါ ဆဍ္ဍေတီ’’တိ ဧဝမေကေ ဝဒန္တိ။

အယံ ပနေတ္ထ သာရော – ဝိနီတဝတ္ထုမှိ တိဏဇ္ဈာပကော ဝိယ ဌာနာ အစာဝေတုကာမောဝ ကေဝလံ ဘိန္ဒတိ၊ ဘိန္နတ္တာ ပန တေလာဒီနိ နိက္ခမန္တိ၊ ယံ ဝါ ပနေတ္ထ ပတ္ထိန္နံ၊ တံ ဧကာဗဒ္ဓမေဝ တိဋ္ဌတိ။ အဆဍ္ဍေတုကာမောယေဝ စ ကေဝလံ တတ္ထ ဥဒကဝါလိကာဒီနိ အာကိရတိ၊ အာကိဏ္ဏတ္တာ ပန တေလံ ဆဍ္ဍီယတိ။ တသ္မာ ဝေါဟာရဝသေန ‘‘ဘိန္ဒတိ ဝါ ဆဍ္ဍေတိ ဝါ’’တိ ဝုစ္စတီတိ။ ဧဝမေတေသံ ပဒါနံ အတ္ထော ဂဟေတဗ္ဗော။ နာသေတုကာမတာပက္ခေ ပန ဣတရထာပိ ယုဇ္ဇတိ။ ဧဝဉှိ ကထိယမာနေ ပါဠိ စ အဋ္ဌကထာ စ ပုဗ္ဗာပရေန သံသန္ဒိတွာ ကထိတာ ဟောန္တိ။ ဧတ္တာဝတာပိ စ သန္တောသံ အကတွာ အာစရိယေ ပယိရုပါသိတွာ ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ။

ဘူမဋ္ဌကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ထလဋ္ဌကထာ

၉၅။ ထလဋ္ဌေ ထလေ နိက္ခိတ္တန္တိ ဘူမိတလေ ဝါ ပါသာဏတလပဗ္ဗတတလာဒီသု ဝါ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ပဋိစ္ဆန္နေ ဝါ အပ္ပဋိစ္ဆန္နေ ဝါ ဌပိတံ ထလဋ္ဌန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တံ သစေ ရာသိကတံ ဟောတိ၊ အန္တောကုမ္ဘိယံ ဘာဇနဂတကရဏမုဋ္ဌိစ္ဆေဒနဝိနိစ္ဆယေန ဝိနိစ္ဆိနိတဗ္ဗံ။ သစေ ဧကာဗဒ္ဓံ သိလေသနိယျာသာဒိ ပက္ကမဓုဖာဏိတဝိနိစ္ဆယေန ဝိနိစ္ဆိနိတဗ္ဗံ။ သစေ ဂရုကံ ဟောတိ ဘာရဗဒ္ဓံ လောဟပိဏ္ဍိ-ဂုဠပိဏ္ဍိ-တေလမဓုဃဋာဒိ ဝါ၊ ကုမ္ဘိယံ ဌာနာစာဝနဝိနိစ္ဆယေန ဝိနိစ္ဆိနိတဗ္ဗံ။ သင်္ခလိကဗဒ္ဓဿ စ ဌာနဘေဒေါ သလ္လက္ခေတဗ္ဗော။ ပတ္ထရိတွာ ဌပိတံ ပန ပါဝါရတ္ထရဏသာဋကာဒိံ ဥဇုကံ ဂဟေတွာ အာကဍ္ဎတိ၊ ပါရိမန္တေ ဩရိမန္တေန ဖုဋ္ဌောကာသံ အတိက္ကန္တေ ပါရာဇိကံ။ ဧဝံ သဗ္ဗဒိသာသု သလ္လက္ခေတဗ္ဗံ။ ဝေဌေတွာ ဥဒ္ဓရတိ၊ ကေသဂ္ဂမတ္တံ အာကာသဂတံ ကရောန္တဿ ပါရာဇိကံ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝါတိ။

ထလဋ္ဌကထာ နိဋ္ဌိတာ။

အာကာသဋ္ဌကထာ

၉၆။ အာကာသဋ္ဌေ မောရဿ ဆဟိ အာကာရေဟိ ဌာနပရိစ္ဆေဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော – ပုရတော မုခတုဏ္ဍကေန၊ ပစ္ဆတော ကလာပဂ္ဂေန၊ ဥဘယပဿေသု ပက္ခပရိယန္တေဟိ၊ အဓော ပါဒနခသိခါယ၊ ဥဒ္ဓံ သိခဂ္ဂေနာတိ။ ဘိက္ခု ‘‘သဿာမိကံ အာကာသဋ္ဌံ မောရံ ဂဟေဿာမီ’’တိ ပုရတော ဝါ တိဋ္ဌတိ၊ ဟတ္ထံ ဝါ ပသာရေတိ၊ မောရော အာကာသေယေဝ ပက္ခေ စာရေတိ၊ ဝါတံ ဂါဟာပေတွာ ဂမနံ ဥပစ္ဆိန္ဒိတွာ တိဋ္ဌတိ။ တဿ ဘိက္ခုနော ဒုက္ကဋံ။ တံ အဖန္ဒေန္တော ဟတ္ထေန အာမသတိ၊ ဒုက္ကဋမေဝ။ ဌာနာ အစာဝေန္တော ဖန္ဒာပေတိ၊ ထုလ္လစ္စယံ။ ဟတ္ထေန ပန ဂဟေတွာ ဝါ အဂ္ဂဟေတွာ ဝါ မုခတုဏ္ဍကေန ဖုဋ္ဌောကာသံ ကလာပဂ္ဂံ၊ ကလာပဂ္ဂေန ဝါ ဖုဋ္ဌောကာသံ မုခတုဏ္ဍကံ အတိက္ကာမေတိ၊ ပါရာဇိကံ။ တထာ ဝါမပက္ခပရိယန္တေန ဖုဋ္ဌောကာသံ ဒက္ခိဏပက္ခပရိယန္တံ၊ ဒက္ခိဏပက္ခပရိယန္တေန ဝါ ဖုဋ္ဌောကာသံ ဝါမပက္ခပရိယန္တံ အတိက္ကာမေတိ၊ ပါရာဇိကံ။ တထာ ပါဒနခသိခါယ ဖုဋ္ဌောကာသံ သိခဂ္ဂံ၊ သိခဂ္ဂေန ဝါ ဖုဋ္ဌောကာသံ ပါဒနခသိခံ အတိက္ကာမေတိ၊ ပါရာဇိကံ။

အာကာသေန ဂစ္ဆန္တော မောရော သီသာဒီသု ယသ္မိံ အင်္ဂေ နိလီယတိ၊ တံ တဿ ဌာနံ။ တသ္မာ တံ ဟတ္ထေ နိလီနံ ဣတော စိတော စ ကရောန္တောပိ ဖန္ဒာပေတိယေဝ၊ ယဒိ ပန ဣတရေန ဟတ္ထေန ဂဟေတွာ ဌာနာ စာဝေတိ၊ ပါရာဇိကံ ။ ဣတရံ ဟတ္ထံ ဥပနေတိ၊ မောရော သယမေဝ ဥဍ္ဍေတွာ တတ္ထ နိလီယတိ၊ အနာပတ္တိ ။ အင်္ဂေ နိလီနဘာဝံ ဉတွာ ထေယျစိတ္တေန ဧကံ ပဒဝါရံ ဂစ္ဆတိ၊ ထုလ္လစ္စယံ။ ဒုတိယေ ပါရာဇိကံ။

ဘူမိယံ ဌိတမောရော ဒွိန္နံ ဝါ ပါဒါနံ ကလာပဿ စ ဝသေန တီဏိ ဌာနာနိ လဘတိ။ တံ ဥက္ခိပန္တဿ ယာဝ ဧကမ္ပိ ဌာနံ ပထဝိံ ဖုသတိ၊ တာဝ ထုလ္လစ္စယံ။ ကေသဂ္ဂမတ္တမ္ပိ ပထဝိယာ မောစိတမတ္တေ ပါရာဇိကံ။ ပဉ္ဇရေ ဌိတံ သဟ ပဉ္ဇရေန ဥဒ္ဓရတိ၊ ပါရာဇိကံ။ ယဒိ ပန ပါဒံ န အဂ္ဃတိ၊ သဗ္ဗတ္ထ အဂ္ဃဝသေန ကာတဗ္ဗံ။ အန္တောဝတ္ထုမှိ စရန္တံ မောရံ ထေယျစိတ္တေန ပဒသာ ဗဟိဝတ္ထုံ နီဟရန္တော ဒွါရပရိစ္ဆေဒံ အတိက္ကာမေတိ၊ ပါရာဇိကံ။ ဝဇေ ဌိတဗလီဗဒ္ဒဿ ဟိ ဝဇော ဝိယ အန္တောဝတ္ထု တဿ ဌာနံ။ ဟတ္ထေန ပန ဂဟေတွာ အန္တောဝတ္ထုသ္မိမ္ပိ အာကာသဂတံ ကရောန္တဿ ပါရာဇိကမေဝ။ အန္တောဂါမေ စရန္တမ္ပိ ဂါမပရိက္ခေပံ အတိက္ကာမေန္တဿ ပါရာဇိကံ ။ သယမေဝ နိက္ခမိတွာ ဂါမူပစာရေ ဝါ ဝတ္ထူပစာရေ ဝါ စရန္တံ ပန ထေယျစိတ္တော ကဋ္ဌေန ဝါ ကထလာယ ဝါ ဥတြာသေတွာ အဋဝိမုခံ ကရောတိ၊ မောရော ဥဍ္ဍေတွာ အန္တောဂါမေ ဝါ အန္တောဝတ္ထုမှိ ဝါ ဆဒနပိဋ္ဌေ ဝါ နိလီယတိ၊ ရက္ခတိ။ သစေ ပန အဋဝိမုခေ ဥဍ္ဍေတိ ဝါ ဂစ္ဆတိ ဝါ ‘‘အဋဝိံ ပဝေသေတွာ ဂဟေဿာမီ’’တိ ပရိကပ္ပေ အသတိ ပထဝိတော ကေသဂ္ဂမတ္တမ္ပိ ဥဍ္ဍိတမတ္တေ ဝါ ဒုတိယပဒဝါရေ ဝါ ပါရာဇိကံ။ ကသ္မာ? ယသ္မာ ဂါမတော နိက္ခန္တဿ ဌိတဋ္ဌာနမေဝ ဌာနံ ဟောတိ။ ကပိဉ္ဇရာဒီသုပိ အယမေဝ ဝိနိစ္ဆယော။

သာဋကံ ဝါတိ ဝါတဝေဂုက္ခိတ္တံ ပထဝိတလေ ပတ္ထရိတွာ ဌပိတမိဝ အာကာသေန ဂစ္ဆန္တံ ခလိဗဒ္ဓံ သာဋကံ အဘိမုခါဂတံ ဟတ္ထေန ဧကသ္မိံ အန္တေ ဂဏှာတိ၊ ဣတော စိတော စ ဌာနံ အဝိကောပေန္တောယေဝ ဂမနုပစ္ဆေဒေ ဒုက္ကဋံ။ ဌာနာစာဝနံ အကရောန္တော စာလေတိ၊ ဖန္ဒာပနေ ထုလ္လစ္စယံ။ ဌာနာ စာဝေတိ၊ ပါရာဇိကံ။ ဌာနပရိစ္ဆေဒေါ စဿ မောရဿေဝ ဆဟိ အာကာရေဟိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

အဗဒ္ဓသာဋကော ပန ဧကသ္မိံ အန္တေ ဂဟိတမတ္တေဝ ဒုတိယေနန္တေန ပတိတွာ ဘူမိယံ ပတိဋ္ဌာတိ၊ တဿ ဒွေ ဌာနာနိ ဟောန္တိ – ဟတ္ထော စေဝ ဘူမိ စ။ တံ ယထာဂဟိတမေဝ ပဌမံ ဂဟိတောကာသပ္ပဒေသတော စာလေတိ၊ ထုလ္လစ္စယံ။ ပစ္ဆာ ဘူမိတော ဒုတိယဟတ္ထေန ဝါ ပါဒေန ဝါ ဥက္ခိပတိ၊ ပါရာဇိကံ။ ပဌမံ ဝါ ဘူမိတော ဥဒ္ဓရတိ၊ ထုလ္လစ္စယံ။ ပစ္ဆာ ဂဟိတောကာသပ္ပဒေသတော စာဝေတိ၊ ပါရာဇိကံ။ ဂဟဏံ ဝါ အမုဉ္စန္တော ဥဇုကမေဝ ဟတ္ထံ ဩနာမေတွာ ဘူမိဂတံ ကတွာ တေနေဝ ဟတ္ထေန ဥက္ခိပတိ၊ ပါရာဇိကံ။ ဝေဌနေပိ အယမေဝ ဝိနိစ္ဆယော။

ဟိရညံဝါ သုဝဏ္ဏံ ဝါ ဆိဇ္ဇမာနန္တိ မနုဿာနံ အလင်္ကရောန္တာနံ ဂီဝေယျကာဒိပိဠန္ဓနံ ဝါ သုဝဏ္ဏသလာကံ ဆိန္ဒန္တာနံ သုဝဏ္ဏကာရာနံ သုဝဏ္ဏခဏ္ဍံ ဝါ ဆိဇ္ဇမာနံ ပတတိ၊ တဉ္စေ ဘိက္ခု အာကာသေန အာဂစ္ဆန္တံ ထေယျစိတ္တော ဟတ္ထေန ဂဏှာတိ၊ ဂဟဏမေဝ ဌာနံ။ ဂဟိတပ္ပဒေသတော ဟတ္ထံ အပနေတိ၊ ပါရာဇိကံ။ စီဝရေ ပတိတံ ဟတ္ထေန ဥက္ခိပတိ၊ ပါရာဇိကံ။ အနုဒ္ဓရိတွာဝ ယာတိ၊ ဒုတိယေ ပဒဝါရေ ပါရာဇိကံ။ ပတ္တေ ပတိတေပိ ဧသေဝ နယော။ သီသေ ဝါ မုခေ ဝါ ပါဒေ ဝါ ပတိဋ္ဌိတံ ဟတ္ထေန ဂဏှာတိ၊ ပါရာဇိကံ။ အဂ္ဂဟေတွာဝ ယာတိ၊ ဒုတိယေ ပဒဝါရေ ပါရာဇိကံ။ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ပတတိ၊ တဿ ပတိတောကာသောဝ ဌာနံ၊ န သဗ္ဗံ အင်္ဂပစ္စင်္ဂံ ပတ္တစီဝရံ ဝါတိ။

အာကာသဋ္ဌကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ဝေဟာသဋ္ဌကထာ

၉၇။ ဝေဟာသဋ္ဌေ မဉ္စပီဌာဒီသု ဌပိတံ ဘဏ္ဍံ အာမာသံ ဝါ ဟောတု အနာမာသံ ဝါ၊ ထေယျစိတ္တေန အာမသန္တဿ ဒုက္ကဋံ။ မဉ္စပီဌေသု ဌပိတဘဏ္ဍေသု ပနေတ္ထ ထလဋ္ဌေ ဝုတ္တနယေန ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အယံ ပန ဝိသေသော – သစေ ခလိယာ ဗဒ္ဓသာဋကော မဉ္စေ ဝါ ပီဌေ ဝါ ပတ္ထဋော မဇ္ဈေန မဉ္စတလံ န ဖုသတိ၊ မဉ္စပါဒေဝ ဖုသတိ၊ တေသံ ဝသေန ဌာနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ပါဒါနံ ဥပရိ ဖုဋ္ဌောကာသမေဝ ဟိ အတိက္ကမိတမတ္တေန တတ္ထ ပါရာဇိကံ ဟောတိ။ သဟ မဉ္စပီဌေဟိ ဟရန္တဿ ပန မဉ္စပီဌပါဒါနံ ပတိဋ္ဌိတောကာသဝသေန ဌာနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

စီဝရဝံသေ ဝါတိ စီဝရဌပနတ္ထာယ ဗန္ဓိတွာ ဌပိတေ ဝံသေ ဝါ ကဋ္ဌဒဏ္ဍကေ ဝါ။ တတ္ထ သံဟရိတွာ ပါရတော အန္တံ ဩရတော ဘောဂံ ကတွာ ဌပိတစီဝရဿ ပတိဋ္ဌိတောကာသေန ဖုဋ္ဌောကာသောဝ ဌာနံ၊ န သဗ္ဗော စီဝရဝံသော။ တသ္မာ ထေယျစိတ္တေန တံ ဘောဂေ ဂဟေတွာ အာကဍ္ဎန္တဿ ပါရတော ဝံသေ ပတိဋ္ဌိတောကာသံ ဩရတော စီဝရေန ဝံသဿ ဖုဋ္ဌပ္ပဒေသံ အတိက္ကာမေန္တဿ ဧကဒွင်္ဂုလမတ္တာကဍ္ဎနေနေဝ ပါရာဇိကံ။ အန္တေ ဂဟေတွာ အာကဍ္ဎန္တဿာပိ ဧသေဝ နယော။ တတ္ထေဝ ပန စီဝရဝံသေ ဝါမတော ဝါ ဒက္ခိဏတော ဝါ သာရေန္တဿ ဝါမန္တေန ဒက္ခိဏန္တဋ္ဌာနံ ဒက္ခိဏန္တေန ဝါ ဝါမန္တဋ္ဌာနံ အတိက္ကန္တမတ္တေ ဒသဒွါဒသင်္ဂုလမတ္တသာရဏေနေဝ ပါရာဇိကံ။ ဥဒ္ဓံ ဥက္ခိပန္တဿ ကေသဂ္ဂမတ္တုက္ခိပနေန ပါရာဇိကံ။ စီဝရဝံသံ ဖုသန္တံ ဝါ အဖုသန္တံ ဝါ ရဇ္ဇုကေန ဗန္ဓိတွာ ဌပိတစီဝရံ မောစေန္တဿ ထုလ္လစ္စယံ၊ မုတ္တေ ပါရာဇိကံ။ မုတ္တမတ္တမေဝ ဟိ တံ ‘‘ဌာနာ စုတ’’န္တိ သင်္ချံ ဂစ္ဆတိ။ ဝံသေ ဝေဌေတွာ ဌပိတံ နိဗ္ဗေဌေန္တဿ ထုလ္လစ္စယံ၊ နိဗ္ဗေဌိတမတ္တေ ပါရာဇိကံ။ ဝလယံ ကတွာ ဌပိတေ ဝလယံ ဆိန္ဒတိ ဝါ မောစေတိ ဝါ ဧကံ ဝါ ဝံသကောဋိံ မောစေတွာ နီဟရတိ၊ ထုလ္လစ္စယံ ။ ဆိန္နမတ္တေ မုတ္တမတ္တေ နီဟဋမတ္တေ စ ပါရာဇိကံ။ တထာ အကတွာဝ စီဝရဝံသေ ဣတော စိတော စ သာရေတိ၊ ရက္ခတိ တာဝ။ ဝလယဿ ဟိ သဗ္ဗောပိ စီဝရဝံသော ဌာနံ။ ကသ္မာ? တတ္ထ သံသရဏဓမ္မတာယ။ ယဒါ ပန နံ ဟတ္ထေန ဂဟေတွာ အာကာသဂတံ ကရောတိ၊ ပါရာဇိကံ။ ပသာရေတွာ ဌပိတဿ ပတိဋ္ဌိတောကာသေန ဖုဋ္ဌောကာသောဝ ဌာနံ။ တတ္ထ သံဟရိတွာ ဌပိတေ ဝုတ္တနယေန ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ယံ ပန ဧကေနန္တေန ဘူမိံ ဖုသိတွာ ဌိတံ ဟောတိ၊ တဿ စီဝရဝံသေ စ ဘူမိယဉ္စ ပတိဋ္ဌိတောကာသဝသေန ဒွေ ဌာနာနိ။ တတ္ထ ဘူမိယံ ဧကေနန္တေန ပတိဋ္ဌိတေ အဗဒ္ဓသာဋကေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗော။ စီဝရရဇ္ဇုယာပိ အယမေဝ ဝိနိစ္ဆယော။

အင်္ကုသကေ လဂ္ဂေတွာ ဌပိတဘဏ္ဍံ ပန ဘေသဇ္ဇဃဋော ဝါ ဘေသဇ္ဇတ္ထဝိကာ ဝါ သစေ ဘိတ္တိံ ဝါ ဘူမိံ ဝါ အဖုသိတွာ ဌပိတံ လဂ္ဂနကံ ဃံသန္တဿ နီဟရတော အင်္ကုသကောဋိတော နိက္ခန္တမတ္တေ ပါရာဇိကံ။ လဂ္ဂနကံ ဗဒ္ဓံ ဟောတိ၊ ဗုန္ဒေန ဥက္ခိပိတွာ အာကာသဂတံ ကရောန္တဿ အင်္ကုသကောဋိတော အနိက္ခန္တေပိ ပါရာဇိကံ။ ဘိတ္တိနိဿိတံ ဟောတိ၊ ပဌမံ အင်္ကုသကောဋိတော နီဟရတိ၊ ထုလ္လစ္စယံ။ ပစ္ဆာ ဘိတ္တိံ မောစေတိ၊ ပါရာဇိကံ။ ပဌမံ ဘိတ္တိံ မောစေတွာ ပစ္ဆာ အင်္ကုသတော နီဟရန္တဿာပိ ဧသေဝ နယော။ သစေ ပန ဘာရိယံ ဘဏ္ဍံ နီဟရိတုံ အသက္ကောန္တော သယံ ဘိတ္တိနိဿိတံ ကတွာ အင်္ကုသတော နီဟရတိ၊ ပုန ဘိတ္တိံ အမောစေတွာပိ အင်္ကုသတော နီဟဋမတ္တေယေဝ ပါရာဇိကံ။ အတ္တနာ ကတဋ္ဌာနဉှိ ဌာနံ န ဟောတိ။ ဘူမိံ ဖုသိတွာ ဌိတဿ ပန ဒွေ ဧဝ ဌာနာနိ။ တတ္ထ ဝုတ္တောယေဝ ဝိနိစ္ဆယော ။ ယံ ပန သိက္ကာယ ပက္ခိပိတွာ လဂ္ဂိတံ ဟောတိ၊ တံ သိက္ကာတော နီဟရန္တဿာပိ သဟ သိက္ကာယ အင်္ကုသတော နီဟရန္တဿာပိ ပါရာဇိကံ။ ဘိတ္တိဘူမိသန္နိဿိတဝသေန စေတ္ထ ဌာနဘေဒေါပိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဘိတ္တိခီလောတိ ဥဇုကံ ကတွာ ဘိတ္တိယံ အာကောဋိတော ဝါ တတ္ထဇာတကော ဧဝ ဝါ၊ နာဂဒန္တော ပန ဝင်္ကော အာကောဋိတော ဧဝ။ တေသု လဂ္ဂေတွာ ဌပိတံ အင်္ကုသကေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝိနိစ္ဆိနိတဗ္ဗံ။ ဒွီသု တီသု ပန ပဋိပါဋိယာ ဌိတေသု အာရောပေတွာ ဌပိတံ ကုန္တံ ဝါ ဘိန္ဒိဝါလံ ဝါ အဂ္ဂေ ဝါ ဗုန္ဒေ ဝါ ဂဟေတွာ အာကဍ္ဎတိ၊ ဧကမေကဿ ဖုဋ္ဌောကာသမတ္တေ အတိက္ကန္တေ ပါရာဇိကံ။ ဖုဋ္ဌောကာသမတ္တမေဝ ဟိ တေသံ ဌာနံ ဟောတိ၊ န သဗ္ဗေ ခီလာ ဝါ နာဂဒန္တာ ဝါ။ ဘိတ္တိအဘိမုခေါ ဌတွာ မဇ္ဈေ ဂဟေတွာ အာကဍ္ဎတိ၊ ဩရိမန္တေန ဖုဋ္ဌောကာသံ ပါရိမန္တေန အတိက္ကန္တမတ္တေ ပါရာဇိကံ။ ပရတော ပေလ္လေန္တဿာပိ ဧသေဝ နယော။ ဟတ္ထေန ဂဟေတွာ ဥဇုကံ ဥက္ခိပန္တော ကေသဂ္ဂမတ္တမ္ပိ အာကာသဂတံ ကရောတိ၊ ပါရာဇိကံ။ ဘိတ္တိံ နိဿာယ ဌပိတံ ဘိတ္တိံ ဃံသန္တော အာကဍ္ဎတိ၊ အဂ္ဂေန ဖုဋ္ဌောကာသံ ဗုန္ဒံ၊ ဗုန္ဒေန ဝါ ဖုဋ္ဌောကာသံ အဂ္ဂံ အတိက္ကာမေန္တဿ ပါရာဇိကံ ။ ဘိတ္တိအဘိမုခေါ ဌတွာ အာကဍ္ဎန္တော ဧကေနန္တေန ဖုဋ္ဌောကာသံ အပရန္တံ အတိက္ကာမေတိ၊ ပါရာဇိကံ။ ဥဇုကံ ဥက္ခိပန္တော ကေသဂ္ဂမတ္တံ အာကာသဂတံ ကရောတိ၊ ပါရာဇိကံ။

ရုက္ခေ ဝါ လဂ္ဂိတန္တိ တာလရုက္ခာဒီသု အာရောပေတွာ လဂ္ဂိတေ အင်္ကုသကာဒီသု ဝုတ္တနယေန ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗော။ တတ္ထဇာတကံ ပန တာလပိဏ္ဍိံ စာလေန္တဿ ထုလ္လစ္စယံ။ ယသ္မိံ ဖလေ ပါရာဇိကဝတ္ထု ပူရတိ၊ တသ္မိံ ဗန္ဓနာ မုတ္တမတ္တေ ပါရာဇိကံ။ ပိဏ္ဍိံ ဆိန္ဒတိ၊ ပါရာဇိကံ။ အဂ္ဂေန ပဏ္ဏန္တရံ အာရောပေတွာ ဌပိတာ ဒွေ ဌာနာနိ လဘတိ – ဌပိတဋ္ဌာနဉ္စ ဝဏ္ဋဋ္ဌာနဉ္စ၊ တတ္ထ ဝုတ္တနယေန ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ယော ပန ‘‘ဆိန္နမတ္တာ ပတမာနာ သဒ္ဒံ ကရေယျာ’’တိ ဘယေန သယံ အဂ္ဂေန ပဏ္ဏန္တရံ အာရောပေတွာ ဆိန္ဒတိ၊ ဆိန္နမတ္တေ ပါရာဇိကံ ။ အတ္တနာ ကတဋ္ဌာနဉှိ ဌာနံ န ဟောတိ။ ဧတေန ဥပါယေန သဗ္ဗရုက္ခာနံ ပုပ္ဖဖလေသု ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ပတ္တာဓာရကေပီတိ ဧတ္ထ ရုက္ခာဓာရကော ဝါ ဟောတု ဝလယာဓာရကော ဝါ ဒဏ္ဍာဓာရကော ဝါ ယံကိဉ္စိ ပတ္တဋ္ဌပနကံ ပစ္ဆိကာပိ ဟောတု ပတ္တာဓာရကော တွေဝ သင်္ချံ ဂစ္ဆတိ။ တတ္ထ ဌပိတပတ္တဿ ပတ္တေန ဖုဋ္ဌောကာသော ဧဝ ဌာနံ။ တတ္ထ ရုက္ခာဓာရကေ ပဉ္စဟာကာရေဟိ ဌာနပရိစ္ဆေဒေါ ဟောတိ။ တတ္ထ ဌိတံ ပတ္တံ မုခဝဋ္ဋိယံ ဂဟေတွာ စတူသု ဒိသာသု ယတော ကုတောစိ ကဍ္ဎန္တော ဧကေနန္တေန ဖုဋ္ဌောကာသံ အပရန္တံ အတိက္ကာမေတိ၊ ပါရာဇိကံ။ ဥဒ္ဓံ ကေသဂ္ဂမတ္တံ ဥက္ခိပတော ပါရာဇိကံ။ သဟာဓာရကေန ဟရန္တဿာပိ ဧသေဝ နယောတိ။

ဝေဟာသဋ္ဌကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ဥဒကဋ္ဌကထာ

၉၈။ ဥဒကဋ္ဌေ – ဥဒကေ နိက္ခိတ္တံ ဟောတီတိ ရာဇဘယာဒိဘီတေဟိ ဥဒကေန အဝိနဿနဓမ္မေသု တမ္ဗလောဟဘာဇနာဒီသု သုပ္ပဋိစ္ဆန္နံ ကတွာ ပေါက္ခရဏီအာဒီသု အသန္ဒနကေ ဥဒကေ နိက္ခိတ္တံ။ တဿ ပတိဋ္ဌိတောကာသောယေဝ ဌာနံ၊ န သဗ္ဗံ ဥဒကံ။ ဂစ္ဆတိ ဝါ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာတိ အဂမ္ဘီရေ ဥဒကေ ပဒသာ ဂစ္ဆန္တဿ ပဒဝါရေ ပဒဝါရေ ဒုက္ကဋံ။ ဂမ္ဘီရေ ဟတ္ထေဟိ ဝါ ပါဒေဟိ ဝါ ပယောဂံ ကရောန္တဿ ဟတ္ထဝါရေဟိ ဝါ ပဒဝါရေဟိ ဝါ ပယောဂေ ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ။ ဧသေဝ နယော ကုမ္ဘိဂဟဏတ္ထံ နိမုဇ္ဇနုမ္မုဇ္ဇနေသု။ သစေ ပန အန္တရာ ကိဉ္စိ ဥဒကသပ္ပံ ဝါ ဝါဠမစ္ဆံ ဝါ ဒိသွာ ဘီတော ပလာယတိ၊ အနာပတ္တိ။ အာမသနာဒီသု ဘူမိဂတာယ ကုမ္ဘိယာ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗော ။ အယံ ပန ဝိသေသော – တတ္ထ ဘူမိံ ခဏိတွာ ကဍ္ဎတိ၊ ဣဓ ကဒ္ဒမေ ဩသာရေတိ။ ဧဝံ ဆဟာကာရေဟိ ဌာနပရိစ္ဆေဒေါ ဟောတိ။

ဥပ္ပလာဒီသု ယသ္မိံ ပုပ္ဖေ ဝတ္ထုံ ပူရေတိ၊ တသ္မိံ ဆိန္နမတ္တေ ပါရာဇိကံ။ ဥပ္ပလဇာတိကာနဉ္စေတ္ထ ယာဝ ဧကသ္မိမ္ပိ ပဿေ ဝါကော န ဆိဇ္ဇတိ၊ တာဝ ရက္ခတိ။ ပဒုမဇာတိကာနံ ပန ဒဏ္ဍေ ဆိန္နေ အဗ္ဘန္တရေ သုတ္တံ အစ္ဆိန္နမ္ပိ န ရက္ခတိ။ သာမိကေဟိ ဆိန္ဒိတွာ ဌပိတာနိ ဥပ္ပလာဒီနိ ဟောန္တိ၊ ယံ ဝတ္ထုံ ပူရေတိ၊ တသ္မိံ ဥဒ္ဓဋေ ပါရာဇိကံ။ ဟတ္ထကဗဒ္ဓါနိ ဟောန္တိ၊ ယသ္မိံ ဟတ္ထကေ ဝတ္ထု ပူရတိ၊ တသ္မိံ ဥဒ္ဓဋေ ပါရာဇိကံ။ ဘာရဗဒ္ဓါနိ ဟောန္တိ၊ တံ ဘာရံ ဆန္နံ အာကာရာနံ ယေန ကေနစိ အာကာရေန ဌာနာ စာဝေန္တဿ ဘူမဋ္ဌကုမ္ဘိယံ ဝုတ္တနယေန ပါရာဇိကံ။ ဒီဃနာဠာနိ ဥပ္ပလာဒီနိ ဟောန္တိ၊ ပုပ္ဖေသု ဝါ နာဠေသု ဝါ ဝေဏိံ ကတွာ ဥဒကပိဋ္ဌေ ရဇ္ဇုကေသု တိဏာနိ သန္ထရိတွာ ဌပေန္တိ ဝါ ဗန္ဓန္တိ ဝါ၊ တေသံ ဒီဃတော ပုပ္ဖဂ္ဂေန စ နာဠန္တေန စ တိရိယံ ပရိယန္တေဟိ ဟေဋ္ဌာ ပတိဋ္ဌိတောကာသေန ဥဒ္ဓံ ဥပရိ ဌိတဿ ပိဋ္ဌိယာတိ ဆဟာကာရေဟိ ဌာနာ စာဝနပရိစ္ဆေဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။

ယောပိ ဥဒကပိဋ္ဌိယံ ဌပိတပုပ္ဖကလာပံ ဥဒကံ စာလေတွာ ဝီစိံ ဥဋ္ဌာပေတွာ ကေသဂ္ဂမတ္တမ္ပိ ယထာဌိတဋ္ဌာနတော စာဝေတိ၊ ပါရာဇိကံ။ အထ ပန ပရိကပ္ပေတိ ‘‘ဧတ္ထ ဂတံ ဂဟေဿာမီ’’တိ၊ ရက္ခတိ တာဝ၊ ဂတဋ္ဌာနေ ပန ဥဒ္ဓရတော ပါရာဇိကံ။ ဥဒကတော အစ္စုဂ္ဂတဿ ပုပ္ဖဿ သကလမုဒကံ ဌာနံ၊ တံ ဥပ္ပာဋေတွာ ဥဇုကံ ဥဒ္ဓရန္တဿ နာဠန္တေ ကေသဂ္ဂမတ္တံ ဥဒကတော အတိက္ကန္တေ ပါရာဇိကံ။ ပုပ္ဖေ ဂဟေတွာ အပနာမေတွာ အာကဍ္ဎန္တော ဥပ္ပာဋေတိ၊ န ဥဒကံ ဌာနံ၊ ဥပ္ပာဋိတမတ္တေ ပါရာဇိကံ။ ကလာပဗဒ္ဓါနိ ပုပ္ဖာနိ ဥဒကဋ္ဌာနေ ဝါ ရုက္ခေ ဝါ ဂစ္ဆေ ဝါ ဗန္ဓိတွာ ဌပေန္တိ၊ ဗန္ဓနံ အမောစေတွာ ဣတော စိတော စ ကရောန္တဿ ထုလ္လစ္စယံ၊ ဗန္ဓနေ မုတ္တမတ္တေ ပါရာဇိကံ။ ပဌမံ ဗန္ဓနံ မောစေတွာ ပစ္ဆာ ဟရတိ၊ ဧတ္ထ ဆဟာကာရေဟိ ဌာနပရိစ္ဆေဒေါတိ ဣဒံ ဥဘယံ မဟာပစ္စရိယာဒီသု ဝုတ္တံ။ ပဒုမိနိယံ ပုပ္ဖာနိ သဟ ပဒုမိနိံယာ ဂဏှိတုကာမဿ ပုပ္ဖနာဠေဟိ စ ပတ္တနာဠေဟိ စ ဖုဋ္ဌဥဒကဝသေန ဥဒ္ဓဉ္စေဝ တိရိယဉ္စ ဌာနပရိစ္ဆေဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တံ ပနဿ ပဒုမိနိံ အနုပ္ပာဋေတွာ ပုပ္ဖာနိ ဝါ ပတ္တာနိ ဝါ အတ္တနော အဘိမုခံ အာကဍ္ဎန္တဿ ထုလ္လစ္စယံ။ ဥပ္ပာဋိတမတ္တေ ပါရာဇိကံ။

ပုပ္ဖပတ္တနာဠေ ဌာနတော အစာဝေတွာပိ ပဌမံ ပဒုမိနိံ ဥပ္ပာဋေန္တဿ ထုလ္လစ္စယံ။ ပစ္ဆာ ပုပ္ဖပတ္တနာဠေသု ဌာနာ စာဝိတေသု ပါရာဇိကံ။ ဥပ္ပာဋိတာယ ပဒုမိနိယာ ပုပ္ဖံ ဂဏှန္တော ပန ဘဏ္ဍံ အဂ္ဃာပေတွာ ကာရေတဗ္ဗော။ ဗဟိ ဌပိတေ ရာသိကတကလာပဗဒ္ဓဘာရဗဒ္ဓပုပ္ဖေပိ ဧသေဝ နယော။ ဘိသံ ဝါ မုဠာလံ ဝါ ယေန ဝတ္ထု ပူရတိ၊ တံ ဥပ္ပာဋေန္တဿ ပါရာဇိကံ။ ကဒ္ဒမေ ဖုဋ္ဌောကာသဝသေန စေတ္ထ ဌာနံ ပရိစ္ဆိန္ဒိတဗ္ဗံ။ တာနိ ဥပ္ပာဋေန္တဿ သုခုမမ္ပိ မူလံ အစ္ဆိန္နံ ဟောတိ၊ ရက္ခတိ တာဝ။ ဘိသပဗ္ဗေ ဇာတံ ပတ္တံ ဝါ ပုပ္ဖံ ဝါ ဟောတိ၊ တမ္ပိ ရက္ခတီတိ မဟာအဋ္ဌကထာယမေဝ ဝုတ္တံ။ ဘိသဂဏ္ဌိမှိ ပန ကဏ္ဋကော ဟောတိ ယောဗ္ဗနပ္ပတ္တာနံ မုခပိဠကာ ဝိယ၊ အယံ အဒီဃတ္တာ န ရက္ခတိ။ သေသံ ဥပ္ပလာဒီသု ဝုတ္တနယမေဝ။

မစ္ဆကစ္ဆပါနံ သဿာမိကာနံ ဝါပိအာဒီသု သကလမုဒကံ ဌာနံ။ တသ္မာ ယော ပဋိဇဂ္ဂနဋ္ဌာနေ သဿာမိကံ မစ္ဆံ ဗဠိသေန ဝါ ဇာလေန ဝါ ကုမနေန ဝါ ဟတ္ထေန ဝါ ဂဏှာတိ၊ တဿ ယေန မစ္ဆေန ဝတ္ထု ပူရတိ၊ တသ္မိံ ကေသဂ္ဂမတ္တမ္ပိ ဥဒကတော ဥဒ္ဓဋမတ္တေ ပါရာဇိကံ။ ကောစိ မစ္ဆော ဂယှမာနော ဣတော စိတော စ ဓာဝတိ၊ အာကာသံ ဝါ ဥပ္ပတတိ၊ တီရေ ဝါ ပတတိ၊ အာကာသေ ဝါ ဌိတံ တီရေ ဝါ ပတိတံ ဂဏှတောပိ ပါရာဇိကမေဝ။ ကစ္ဆပမ္ပိ ဗဟိ ဂေါစရတ္ထံ ဂတံ ဂဏှတော ဧသေဝ နယော။ ဥဒကဋ္ဌံ ပန ဥဒကာ မောစယတော ပါရာဇိကံ။

တေသု တေသု ပန ဇနပဒေသု သဗ္ဗသာဓာရဏဿ မဟာတဠာကဿ နိဒ္ဓမနတုမ္ဗံ နိဿာယ သဗ္ဗသာဓာရဏမေဝ ကုန္နဒီသဒိသံ ဥဒကဝါဟကံ ခဏန္တိ။ တတော ခုဒ္ဒကမာတိကာယော နီဟရိတွာ မာတိကာကောဋိယံ အတ္တနော အတ္တနော ဝဠဉ္ဇနတ္ထာယ အာဝါဋေ ခဏန္တိ။ တေသံ ပန ယဒါ ဥဒကေန အတ္ထော ဟောတိ၊ တဒါ အာဝါဋေ ခုဒ္ဒကမာတိကာယော ဥဒကဝါဟကဉ္စ သောဓေတွာ နိဒ္ဓမနတုမ္ဗံ ဥဂ္ဃာဋေန္တိ။ တတော ဥဒကေန သဒ္ဓိံ မစ္ဆာ နိက္ခမိတွာ အနုပုဗ္ဗေန အာဝါဋေ ပတွာ ဝသန္တိ။ တတ္ထ တဠာကေ စ ဥဒကဝါဟကေသု စ မစ္ဆေ ဂဏှန္တေ န ဝါရေန္တိ။ ခုဒ္ဒကာသု ပန အတ္တနော အတ္တနော မာတိကာသု ဥဒကအာဝါဋေသု စ ပဝိဋ္ဌမစ္ဆေ ဂဏှိတုံ န ဒေန္တိ၊ ဝါရေန္တိ၊ တတ္ထ ယော တဠာကေ ဝါ နိဒ္ဓမနတုမ္ဗေ ဝါ ဥဒကဝါဟကေ ဝါ မစ္ဆေ ဂဏှာတိ၊ အဝဟာရေန သော န ကာရေတဗ္ဗော။ ခုဒ္ဒကမာတိကာသု ပန အာဝါဋေသု ဝါ ပဝိဋ္ဌံ ဂဏှန္တော ဂဟိတဿ အဂ္ဃဝသေန ကာရေတဗ္ဗော။ သစေ တတော ဂယှမာနော မစ္ဆော အာကာသေ ဝါ ဥပ္ပတတိ၊ တီရေ ဝါ ပတတိ၊ တံ အာကာသဋ္ဌံ ဝါ တီရဋ္ဌံ ဝါ ဥဒကဝိနိမုတ္တံ ဂဏှတော အဝဟာရော နတ္ထိ။ ကသ္မာ? ယသ္မာ အတ္တနော ပရိဂ္ဂဟဋ္ဌာနေ ဌိတဿေဝ တေ သာမိကာ။ ဧဝရူပါ ဟိ တတ္ထ ကတိကာ။ ကစ္ဆပေပိ ဧသေဝ နယော။

သစေ ပန မစ္ဆော ဂယှမာနော အာဝါဋတော ခုဒ္ဒကမာတိကံ အာရုဟတိ၊ တတ္ထ နံ ဂဏှတောပိ အဝဟာရောယေဝ။ ခုဒ္ဒကမာတိကာတော ပန ဥဒကဝါဟကံ၊ တတော စ တဠာကံ အာရူဠှံ ဂဏှတော အဝဟာရော နတ္ထိ။ ယော အာဝါဋတော ဘတ္တသိတ္ထေဟိ ပလောဘေတွာ မာတိကံ အာရောပေတွာ ဂဏှာတိ၊ အဝဟာရောဝ။ တတော ပန ပလောဘေတွာ ဥဒကဝါဟကံ အာရောပေတွာ ဂဏှန္တဿ အဝဟာရော နတ္ထိ။ ကေစိ ပန ကုတောစိဒေဝ သဗ္ဗသာဓာရဏဋ္ဌာနတော မစ္ဆေ အာနေတွာ ပစ္ဆိမဝတ္ထုဘာဂေ ဥဒကာဝါဋေ ခိပိတွာ ပေါသေတွာ ဒိဝသေ ဒိဝသေ ဒွေ တီဏိ ဥတ္တရိဘင်္ဂတ္ထာယ မာရေန္တိ။ ဧဝရူပံ မစ္ဆံ ဥဒကေ ဝါ အာကာသေ ဝါ တီရေ ဝါ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ဌိတံ ဂဏှတော အဝဟာရော ဧဝ။ ကစ္ဆပေပိ ဧသေဝ နယော။

နိဒါဃကာလေ ပန နဒိယာ သောတေ ပစ္ဆိန္နေ ကတ္ထစိ နိန္နဋ္ဌာနေ ဥဒကံ တိဋ္ဌတိ၊ တတ္ထ မနုဿာ မစ္ဆာနံ ဝိနာသာယ မဒနဖလဝသာဒီနိ ပက္ခိပိတွာ ဂစ္ဆန္တိ၊ မစ္ဆာ တာနိ ခါဒန္တာ မရိတွာ ဥတ္တာနာ ဥဒကေ ပ္လဝန္တာ တိဋ္ဌန္တိ။ ယော တတ္ထ ဂန္တွာ ‘‘ယာဝ သာမိကာ နာဂစ္ဆန္တိ၊ တာဝိမေ မစ္ဆေ ဂဏှိဿာမီ’’တိ ဂဏှာတိ၊ အဂ္ဃဝသေန ကာရေတဗ္ဗော။ ပံသုကူလသညာယ ဂဏှတော အဝဟာရော နတ္ထိ၊ အာဟရာပေန္တေ ပန ဘဏ္ဍဒေယျံ။ မစ္ဆဝိသံ ပက္ခိပိတွာ ဂတမနုဿာ ဘာဇနာနိ အာဟရိတွာ ပူရေတွာ ဂစ္ဆန္တိ၊ ယာဝ ‘‘ပုနပိ အာဂစ္ဆိဿာမာ’’တိ သာလယာ ဟောန္တိ၊ တာဝ တေ သဿာမိကမစ္ဆာဝ။ ယဒါ ပန တေ ‘‘အလံ အမှာက’’န္တိ နိရာလယာ ပက္ကမန္တိ၊ တတော ပဋ္ဌာယ ထေယျစိတ္တေန ဂဏှန္တဿ ဒုက္ကဋံ။ ပံသုကူလသညိဿ အနာပတ္တိ။ ယထာ စ မစ္ဆကစ္ဆပေသု၊ ဧဝံ သဗ္ဗာယပိ ဩဒကဇာတိယာ ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ။

ဥဒကဋ္ဌကထာ နိဋ္ဌိတာ။

နာဝဋ္ဌကထာ

၉၉။ နာဝဋ္ဌေ – ပဌမံ တာဝ နာဝံ ဒဿေန္တော ‘‘နာဝါ နာမ ယာယ တရတီ’’တိ အာဟ။ တသ္မာ ဣဓ အန္တမသော ရဇနဒေါဏိကာပိ ဝေဏုကလာပကောပိ ‘‘နာဝါ’’တွေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သီမာသမ္မန္နနေ ပန ဓုဝနာဝါ အန္တော ခဏိတွာ ဝါ ဖလကေဟိ ဗန္ဓိတွာ ဝါ ကတာ သဗ္ဗန္တိမေန ပရိစ္ဆေဒေန တိဏ္ဏံ ဝါဟနိကာ ဧဝ ဝဋ္ဋတိ။ ဣဓ ပန ဧကဿပိ ဝါဟနိကာ ‘‘နာဝါ’’ တွေဝ ဝုစ္စတိ။ နာဝါယ နိက္ခိတ္တန္တိ ယံကိဉ္စိ ဣန္ဒြိယဗဒ္ဓံ ဝါ အနိန္ဒြိယဗဒ္ဓံ ဝါ၊ တဿ အဝဟာရလက္ခဏံ ထလဋ္ဌေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ နာဝံ အဝဟရိဿာမီတိအာဒိမှိ စ ဒုတိယပရိယေသနဂမနအာမသနဖန္ဒာပနာနိ ဝုတ္တနယာနေဝ။ ဗန္ဓနံ မောစေတီတိ ဧတ္ထ ပန ယာ ဗန္ဓနေ မုတ္တမတ္တေ ဌာနာ န စဝတိ၊ တဿာ ဗန္ဓနံ ယာဝ န မုတ္တံ ဟောတိ၊ တာဝ ဒုက္ကဋံ။ မုတ္တေ ပန ထုလ္လစ္စယမ္ပိ ပါရာဇိကမ္ပိ ဟောတိ၊ တံ ပရတော အာဝိ ဘဝိဿတိ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။ အယံ တာဝ ပါဠိဝဏ္ဏနာ။

အယံ ပနေတ္ထ ပါဠိမုတ္တကဝိနိစ္ဆယော – စဏ္ဍသောတေ ဗန္ဓိတွာ ဌပိတနာဝါယ ဧကံ ဌာနံ ဗန္ဓနမေဝ ၊ တသ္မိံ မုတ္တမတ္တေ ပါရာဇိကံ။ တတ္ထ ယုတ္တိ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တာ ဧဝ။ ဝိပ္ပနဋ္ဌာ နာဝါ ပန ယံ ယံ ဥဒကပ္ပဒေသံ ဖရိတွာ ဌိတာ ဟောတိ၊ သွာဿာ ဌာနံ။ တသ္မာ တံ ဥဒ္ဓံ ဝါ ဥစ္စာရေန္တဿ၊ အဓော ဝါ ဩပိလာပေန္တဿ၊ စတူသု ဝါ ဒိသာသု ဖုဋ္ဌောကာသံ အတိက္ကာမေန္တဿ အတိက္ကန္တမတ္တေ ပါရာဇိကံ။ နိစ္စလေ ဥဒကေ အဗန္ဓနံ အတ္တနော ဓမ္မတာယ ဌိတနာဝံ ပုရတော ဝါ ပစ္ဆတော ဝါ ဝါမဒက္ခိဏပဿတော ဝါ ကဍ္ဎန္တဿ ဧကေနန္တေန ဖုဋ္ဌောကာသံ အပရေန ဥဒကေ ပတိဋ္ဌိတန္တေန အတိက္ကန္တမတ္တေ ပါရာဇိကံ။ ဥဒ္ဓံ ကေသဂ္ဂမတ္တံ ဥဒကတော မောစိတေ အဓော နာဝါတလေန ဖုဋ္ဌောကာသံ မုခဝဋ္ဋိံ အတိက္ကန္တမတ္တေ ပါရာဇိကံ။ တီရေ ဗန္ဓိတွာ နိစ္စလေ ဥဒကေ ဌပိတနာဝါယ ဗန္ဓနဉ္စ ဌိတောကာသော စာတိ ဒွေ ဌာနာနိ။ တံ ပဌမံ ဗန္ဓနာ မောစေတိ၊ ထုလ္လစ္စယံ။ ပစ္ဆာ ဆန္နံ အာကာရာနံ အညတရေန ဌာနာ စာဝေတိ၊ ပါရာဇိကံ။ ပဌမံ ဌာနာ စာဝေတွာ ပစ္ဆာ ဗန္ဓနမောစနေပိ ဧသေဝ နယော။ ထလေ ဥဿာဒေတွာ ဥက္ကုဇ္ဇိတွာ ဌပိတနာဝါယ ဖုဋ္ဌောကာသောဝ ဌာနံ။ တဿာ ပဉ္စဟာကာရေဟိ ဌာနပရိစ္ဆေဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။

နိက္ကုဇ္ဇိတွာ ဌပိတနာဝါယ ပန မုခဝဋ္ဋိယာ ဖုဋ္ဌောကာသောဝ ဌာနံ၊ တဿာပိ ပဉ္စဟာကာရေဟိ ဌာနပရိစ္ဆေဒံ ဉတွာ ယတော ကုတောစိ ဖုဋ္ဌောကာသံ ဥဒ္ဓဉ္စ ကေသဂ္ဂမတ္တံ အတိက္ကန္တမတ္တေ ပါရာဇိကံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ထလေ ပန ဥဿာဒေတွာ ဒွိန္နံ ဒါရုဃဋိကာနံ ဥပရိ ဌပိတနာဝါယ ဒါရုဃဋိကာနံ ဖုဋ္ဌောကာသောယေဝ ဌာနံ၊ တသ္မာ တတ္ထ မဉ္စပါဒမတ္ထကေသုယေဝ ပတ္ထဋဗဒ္ဓသာဋကေ နာဂဒန္တေသု ဌပိတဘိန္ဒိဝါလေ စ ဝုတ္တနယေန ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ယောတ္တဗဒ္ဓါယ ပန နာဝါယ သဋ္ဌိသတ္တတိဗျာမပ္ပမာဏံ ယောတ္တံ အမောစေတွာဝ အာကဍ္ဎိတွာ

ပထဝိလဂ္ဂံ ကတွာ သဟ ယောတ္တေန ထလေ ဌပိတာယ နာဝါယ န ဖုဋ္ဌောကာသမတ္တမေဝ ဌာနံ။ အထ ခေါ ယောတ္တကောဋိတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ နာဝါယ ပထဝိယံ ပတိဋ္ဌိတောကာသဿ ပစ္ဆိမန္တော တာဝ ဒီဃတော၊ တိရိယံ ပန နာဝါယ စ ယောတ္တဿ စ ပထဝိယံ ပတိဋ္ဌိတပရိယန္တပ္ပမာဏံ ဌာနန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တံ ဒီဃတော ဝါ တိရိယတော ဝါ ကဍ္ဎန္တဿ ဧကေနန္တေန ဖုဋ္ဌောကာသံ အပရေန ပထဝိယံ ပတိဋ္ဌိတန္တေန အတိက္ကန္တမတ္တေ၊ ဥဒ္ဓံ ကေသဂ္ဂမတ္တံ သဟ ယောတ္တေန ပထဝိတော မောစိတေ ပါရာဇိကံ။ ယော ပန တိတ္ထေ ဌိတနာဝံ အာရုဟိတွာ ထေယျစိတ္တော အရိတ္တေန ဝါ ဖိယေန ဝါ ပါဇေတိ၊ ပါရာဇိကံ။ သစေ ပန ဆတ္တံ ဝါ ပဏာမေတွာ စီဝရံ ဝါ ပါဒေဟိ အက္ကမိတွာ ဟတ္ထေဟိ ဥက္ခိပိတွာ လင်္ကာရသဒိသံ ကတွာ ဝါတံ ဂဏှာပေတိ၊ ဗလဝါ စ ဝါတော အာဂမ္မ နာဝံ ဟရတိ၊ ဝါတေနေဝ သာ ဟဋာ ဟောတိ၊ ပုဂ္ဂလဿ နတ္ထိ အဝဟာရော။ ပယောဂေါ အတ္ထိ၊ သော ပန ဌာနာ စာဝနပယောဂေါ န ဟောတိ။ ယဒိ ပန တံ နာဝံ ဧဝံ ဂစ္ဆန္တိံ ပကတိဂမနံ ဥပစ္ဆိန္ဒိတွာ အညံ ဒိသာဘာဂံ နေတိ၊ ပါရာဇိကံ။ သယမေဝ ယံကိဉ္စိ ဂါမတိတ္ထံ သမ္ပတ္တံ ဌာနာ အစာဝေန္တောဝ ဝိက္ကိဏိတွာ ဂစ္ဆတိ၊ နေဝ အတ္ထိ အဝဟာရော။ ဘဏ္ဍဒေယျံ ပန ဟောတီတိ။

နာဝဋ္ဌကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ယာနဋ္ဌကထာ

၁၀၀။ ယာနဋ္ဌေ – ယာနံ တာဝ ဒဿေန္တော ‘‘ယာနံ နာမ ဝယှ’’န္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဥပရိ မဏ္ဍပသဒိသံ ပဒရစ္ဆန္နံ သဗ္ဗပလိဂုဏ္ဌိမံ ဝါ ဆာဒေတွာ ကတံ ဝယှံ။ ဥဘောသု ပဿေသု သုဝဏ္ဏရဇတာဒိမယာ ဂေါပါနသိယော ဒတွာ ဂရုဠပက္ခကနယေန ကတာ သန္ဒမာနိကာ။ ရထော စ သကဋဉ္စ ပါကဋမေဝ။ တေသု ယတ္ထ ကတ္ထစိ သဝိညာဏကံ ဝါ အဝိညာဏကံ ဝါ ရာသိအာဒိဝသေန ဌပိတံ ဘဏ္ဍံ ထေယျစိတ္တေန ဌာနာ စာဝေန္တဿ နာဝဋ္ဌေ စ ထလဋ္ဌေ စ ဝုတ္တနယေနေဝ ပါရာဇိကံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အယံ ပန ဝိသေသော – ယာနဋ္ဌံ တဏ္ဍုလာဒိဘဏ္ဍံ ပိဋကေန ဂဏှတော ပိဋကေ အနုက္ခိတ္တေပိ ပိဋကံ အပဟရိတွာ တဏ္ဍုလာဒီနံ ဧကာဗဒ္ဓဘာဝေ ဝိကောပိတေ ပါရာဇိကံ။ ထလဋ္ဌာဒီသုပိ အယံ နယော လဗ္ဘတိ။ ယာနံ အဝဟရိဿာမီတိအာဒိမှိ ဒုတိယပရိယေသနာဒီနိ ဝုတ္တနယာနေဝ။ ဌာနာ စာဝေတီတိ ဧတ္ထ ပန ဒုကယုတ္တဿ ယာနဿ ဒွိန္နံ ဂေါဏာနံ အဋ္ဌ ပါဒါ၊ ဒွေ စ စက္ကာနီတိ ဒသ ဌာနာနိ။ တံ ထေယျစိတ္တဿ ဓုရေ နိသီဒိတွာ ပါဇယတော ဂေါဏာနံ ပါဒုဒ္ဓါရေ ထုလ္လစ္စယံ။ စက္ကာနံ ပန ပထဝိယံ ပတိဋ္ဌိတပ္ပဒေသတော ကေသဂ္ဂမတ္တေ အတိက္ကန္တေ ပါရာဇိကံ။ သစေ ပန ဂေါဏာ ‘‘နာယံ အမှာကံ သာမိကော’’တိ ဉတွာ ဓုရံ ဆဍ္ဍေတွာ အာကဍ္ဎန္တာ တိဋ္ဌန္တိ ဝါ ဖန္ဒန္တိ ဝါ၊ ရက္ခတိ တာဝ။ ဂေါဏေ ပုန ဥဇုကံ ပဋိပါဒေတွာ ဓုရံ အာရောပေတွာ ဒဠှံ ယောဇေတွာ ပါစနေန ဝိဇ္ဈိတွာ ပါဇေန္တဿ ဝုတ္တနယေနေဝ တေသံ ပါဒုဒ္ဓါရေ ထုလ္လစ္စယံ။ စက္ကာတိက္ကမေ ပါရာဇိကံ။

သစေပိ သကဒ္ဒမေ မဂ္ဂေ ဧကံ စက္ကံ ကဒ္ဒမေ လဂ္ဂံ ဟောတိ၊ ဒုတိယံ စက္ကံ ဂေါဏာ ပရိဝတ္တေန္တာ ပဝတ္တေန္တိ၊ ဧကဿ ဌိတတ္တာ န တာဝ အဝဟာရော ဟောတိ ။ ဂေါဏေ ပန ပုန ဥဇုကံ ပဋိပါဒေတွာ ပါဇေန္တဿ ဌိတစက္ကေ ကေသဂ္ဂမတ္တံ ဖုဋ္ဌောကာသံ အတိက္ကန္တေ ပါရာဇိကံ။ စတုယုတ္တကဿ ပန အဋ္ဌာရသ ဌာနာနိ၊ အဋ္ဌယုတ္တကဿ စတုတ္တိံသာတိ – ဧတေနုပါယေန ယုတ္တယာနဿ ဌာနဘေဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။

ယံ ပန အယုတ္တကံ ဓုရေ ဧကာယ ပစ္ဆတော စ ဒွီဟိ ဥပတ္ထမ္ဘိနီဟိ ဥပတ္ထမ္ဘေတွာ ဌပိတံ၊ တဿ တိဏ္ဏံ ဥပတ္ထမ္ဘိနီနံ စက္ကာနဉ္စ ဝသေန ပဉ္စ ဌာနာနိ။ သစေ ဓုရေ ဥပတ္ထမ္ဘိနီ ဟေဋ္ဌာဘာဂေ ကပ္ပကတာ ဟောတိ၊ ဆ ဌာနာနိ။ ပစ္ဆတော ပန အနုပတ္ထမ္ဘေတွာ ဓုရေ ဥပတ္ထမ္ဘိတဿေဝ ဥပတ္ထမ္ဘိနီဝသေန တီဏိ ဝါ စတ္တာရိ ဝါ ဌာနာနိ။ ဓုရေန ဖလကဿ ဝါ ဒါရုကဿ ဝါ ဥပရိ ဌပိတဿ တီဏိ ဌာနာနိ။ တထာ ပထဝိယံ ဌပိတဿ။ တံ ဓုရံကဍ္ဎိတွာ ဝါ ဥက္ခိပိတွာ ဝါ ပုရတော စ ပစ္ဆတော စ ဌာနာ စာဝေန္တဿ ထုလ္လစ္စယံ။ စက္ကာနံ ပတိဋ္ဌိတဋ္ဌာနေ ကေသဂ္ဂမတ္တံ အတိက္ကန္တေ ပါရာဇိကံ။ စက္ကာနိ အပနေတွာ ဒွီဟိ အက္ခသီသေဟိ ဒါရူနံ ဥပရိ ဌပိတဿ ဒွေ ဌာနာနိ။ တံ ကဍ္ဎန္တော ဝါ ဥက္ခိပန္တော ဝါ ဖုဋ္ဌောကာသံ အတိက္ကာမေတိ၊ ပါရာဇိကံ။ ဘူမိယံ ဌပိတဿ ဓုရေန စ စတူဟိ စ အက္ခုဒ္ဓီဟိ ပတိဋ္ဌိတဝသေန ပဉ္စ ဌာနာနိ။ တံ ဓုရေ ဂဟေတွာ ကဍ္ဎတော ဥဒ္ဓီနံ ပစ္ဆိမန္တေဟိ ပုရိမန္တေ အတိက္ကန္တေ ပါရာဇိကံ။ ဥဒ္ဓီသု ဂဟေတွာ ကဍ္ဎတော ဥဒ္ဓီနံ ပုရိမန္တေဟိ ပစ္ဆိမန္တေ အတိက္ကန္တေ ပါရာဇိကံ။ ပဿေ ဂဟေတွာ ကဍ္ဎတော ဥဒ္ဓီနံယေဝ တိရိယံ ပတိဋ္ဌိတဋ္ဌာနဿ အတိက္ကမေန ပါရာဇိကံ။ မဇ္ဈေ ဂဟေတွာ ဥက္ခိပတော ကေသဂ္ဂမတ္တံ ပထဝိတော မုတ္တေ ပါရာဇိကံ။ အထ ဥဒ္ဓိခါဏုကာ န ဟောန္တိ၊ သမမေဝ ဗာဟံ ကတွာ မဇ္ဈေ ဝိဇ္ဈိတွာ အက္ခသီသာနိ ပဝေသိတာနိ ဟောန္တိ၊ တံ ဟေဋ္ဌိမတလဿ သမန္တာ သဗ္ဗံ ပထဝိံ ဖုသိတွာ တိဋ္ဌတိ။ တတ္ထ စတူသု ဒိသာသု ဥဒ္ဓဉ္စ ဖုဋ္ဌဋ္ဌာနာတိက္ကမဝသေန ပါရာဇိကံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဘူမိယံ နာဘိယာ ဌပိတစက္ကဿ ဧကမေဝ ဌာနံ၊ တဿ ပဉ္စဟာကာရေဟိ ပရိစ္ဆေဒေါ။ နေမိပဿေန စ နာဘိယာ စ ဖုသိတွာ ဌိတဿ ဒွေ ဌာနာနိ။ နေမိယာ ဥဋ္ဌိတဘာဂံ ပါဒေန အက္ကမိတွာ ဘူမိယံ ဖုသာပေတွာ အရေသု ဝါ နေမိယာ ဝါ ဂဟေတွာ ဥက္ခိပန္တဿ အတ္တနာ ကတဋ္ဌာနံ ဌာနံ န ဟောတိ၊ တသ္မာ တသ္မိံ ဌိတေပိ အဝသေသဋ္ဌာနေ အတိက္ကန္တမတ္တေ ပါရာဇိကံ။

ဘိတ္တိံ နိဿာယ ဌပိတစက္ကဿာပိ ဒွေ ဌာနာနိ။ တတ္ထ ပဌမံ ဘိတ္တိတော မောစေန္တဿ ထုလ္လစ္စယံ။ ပစ္ဆာ ပထဝိတော ကေသဂ္ဂမတ္တုဒ္ဓါရေ ပါရာဇိကံ။ ပဌမံ ဘူမိတော မောစေန္တဿ ပန သစေ ဘိတ္တိယံ ပတိဋ္ဌိတဋ္ဌာနံ န ကုပ္ပတိ၊ ဧသေဝ နယော။ အထ အရေသု ဂဟေတွာ ဟေဋ္ဌာ ကဍ္ဎန္တဿ ဘိတ္တိံ ဖုသိတွာ ဌိတောကာသဿ ဥပရိမော အန္တော ဟေဋ္ဌိမံ အတိက္ကမတိ၊ ပါရာဇိကံ။ မဂ္ဂပ္ပဋိပန္နေ ယာနေ ယာနသာမိကော ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန ဩရောဟိတွာ မဂ္ဂါ ဩက္ကန္တော ဟောတိ၊ အထညော ဘိက္ခု ပဋိပထံ အာဂစ္ဆန္တော အာရက္ခသုညံ ပဿိတွာ၊ ‘‘ယာနံ အဝဟရိဿာမီ’’တိ အာရောဟတိ၊ တဿ ပယောဂံ ဝိနာယေဝ ဂေါဏာ ဂဟေတွာ ပက္ကန္တာ၊ အဝဟာရော နတ္ထိ။ သေသံ နာဝါယံ ဝုတ္တသဒိသန္တိ။

ယာနဋ္ဌကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ဘာရဋ္ဌကထာ

၁၀၁။ ဣတော ပရံ ဘာရောယေဝ ဘာရဋ္ဌံ။ သော သီသဘာရာဒိဝသေန စတုဓာ ဒဿိတော။ တတ္ထ သီသဘာရာဒီသု အသမ္မောဟတ္ထံ သီသာဒီနံ ပရိစ္ဆေဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တတ္ထ သီသဿ တာဝ ပုရိမဂလေ ဂလဝါဋကော၊ ပိဋ္ဌိဂလေ ကေသဉ္စိ ကေသန္တေ အာဝဋ္ဋော ဟောတိ၊ ဂလဿေဝ ဥဘောသု ပဿေသု ကေသဉ္စိ ကေသာ ဩရုယှ ဇာယန္တိ၊ ယေ ကဏ္ဏစူဠိကာတိ ဝုစ္စန္တိ၊ တေသံ အဓောဘာဂေါ စာတိ အယံ ဟေဋ္ဌိမပရိစ္ဆေဒေါ၊ တတော ဥပရိ သီသံ။ ဧတ္ထန္တရေ ဌိတဘာရော သီသဘာရော နာမ။

ဥဘောသု ပဿေသု ကဏ္ဏစူဠိကာဟိ ပဋ္ဌာယ ဟေဋ္ဌာ၊ ကပ္ပရေဟိ ပဋ္ဌာယ ဥပရိ၊ ပိဋ္ဌိဂလာဝတ္တတော စ ဂလဝါဋကတော စ ပဋ္ဌာယ ဟေဋ္ဌာ၊ ပိဋ္ဌိဝေမဇ္ဈာဝတ္တတော စ ဥရပရိစ္ဆေဒမဇ္ဈေ ဟဒယအာဝါဋတော စ ပဋ္ဌာယ ဥပရိ ခန္ဓော။ ဧတ္ထန္တရေ ဌိတဘာရော ခန္ဓဘာရော နာမ။

ပိဋ္ဌိဝေမဇ္ဈာဝတ္တတော ပန ဟဒယအာဝါဋတော စ ပဋ္ဌာယ ဟေဋ္ဌာ ယာဝ ပါဒနခသိခါ၊ အယံ ကဋိပရိစ္ဆေဒေါ။ ဧတ္ထန္တရေ သမန္တတော သရီရေ ဌိတဘာရော ကဋိဘာရော နာမ။

ကပ္ပရတော ပဋ္ဌာယ ပန ဟေဋ္ဌာ ယာဝ ဟတ္ထနခသိခါ၊ အယံ ဩလမ္ဗကပရိစ္ဆေဒေါ။ ဧတ္ထန္တရေ ဌိတဘာရော ဩလမ္ဗကော နာမ။

ဣဒါနိ သီသေ ဘာရန္တိအာဒီသု အယံ အပုဗ္ဗဝိနိစ္ဆယော – ယော ဘိက္ခု ‘‘ဣဒံ ဂဟေတွာ ဧတ္ထ ယာဟီ’’တိ သာမိကေဟိ အနာဏတ္တော သယမေဝ ‘‘မယှံ ဣဒံ နာမ ဒေထ၊ အဟံ ဝေါ ဘဏ္ဍံ ဝဟာမီ’’တိ တေသံ ဘဏ္ဍံ သီသေန အာဒါယ ဂစ္ဆန္တော ထေယျစိတ္တေန တံ ဘဏ္ဍံ အာမသတိ၊ ဒုက္ကဋံ။ ယထာဝုတ္တသီသပရိစ္ဆေဒံ အနတိက္ကာမေန္တောဝ ဣတော စိတော စ ဃံသန္တော သာရေတိပိ ပစ္စာသာရေတိပိ၊ ထုလ္လစ္စယံ။ ခန္ဓံ ဩရောပိတမတ္တေ ကိဉ္စာပိ သာမိကာနံ ‘‘ဝဟတူ’’တိ စိတ္တံ အတ္ထိ၊ တေဟိ ပန အနာဏတ္တတ္တာ ပါရာဇိကံ။ ခန္ဓံ ပန အနောရောပေတွာပိ သီသတော ကေသဂ္ဂမတ္တံ မောစေန္တဿ ပါရာဇိကံ။ ယမကဘာရဿ ပန ဧကော ဘာရော သီသေ ပတိဋ္ဌာတိ၊ ဧကော ပိဋ္ဌိယံ၊ တတ္ထ ဒွိန္နံ ဌာနာနံ ဝသေန ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အယံ ပန သုဒ္ဓသီသဘာရာဒီနံယေဝ ဝသေန ဒေသနာ အာရဒ္ဓါ။ ယော စာယံ သီသဘာရေ ဝုတ္တော၊ ခန္ဓဘာရာဒီသုပိ အယမေဝ ဝိနိစ္ဆယော။

ဟတ္ထေဘာရန္တိ ဧတ္ထ ပန ဟတ္ထေန ဂဟိတတ္တာ ဩလမ္ဗကော ‘‘ဟတ္ထေ ဘာရော’’တိ ဝုတ္တော။

သော ပဌမံယေဝ ဘူမိတော ဝါ ဂဟိတော ဟောတု၊ သုဒ္ဓစိတ္တေန သီသာဒီဟိ ဝါ၊ ‘‘ဟတ္ထေ ဘာရော’’ တွေဝ သင်္ချံ ဂစ္ဆတိ ။ တံ ထေယျစိတ္တေန တာဒိသံ ဂဟနဋ္ဌာနံ ဒိသွာ ဘူမိယံ ဝါ ဂစ္ဆာဒီသု ဝါ နိက္ခိပန္တဿ ဟတ္ထတော မုတ္တမတ္တေ ပါရာဇိကံ။ ဘူမိတော ဂဏှာတီတိ ဧတ္ထ ပန တေသံ ဘာရာနံ ယံကိဉ္စိ ပါတရာသာဒိကာရဏာ သုဒ္ဓစိတ္တေန ဘူမိယံ နိက္ခိပိတွာ ပုန ထေယျစိတ္တေန ကေသဂ္ဂမတ္တံ ဥဒ္ဓရန္တဿ ပါရာဇိကန္တိ။

ဘာရဋ္ဌကထာ နိဋ္ဌိတာ။

အာရာမဋ္ဌကထာ

၁၀၂။ အာရာမဋ္ဌေပိ – အာရာမံ တာဝ ဒဿေန္တော ‘‘အာရာမော နာမ ပုပ္ဖာရာမော ဖလာရာမော’’တိ အာဟ။ တေသု ဝဿိကာဒီနံ ပုပ္ဖနကော ပုပ္ဖာရာမော။ အမ္ဗဖလာဒီနံ ဖလနကော ဖလာရာမော။ အာရာမေ စတူဟိ ဌာနေဟိ နိက္ခိတ္တဿ ဝိနိစ္ဆယော ဘူမဋ္ဌာဒီသု ဝုတ္တနယော ဧဝ။

တတ္ထဇာတကေ ပန မူလန္တိ ဥသီရဟိရိဝေရာဒိကံ ယံကိဉ္စိ မူလံ၊ တံ ဥပ္ပာဋေတွာ ဝါ ဥပ္ပာဋိတံ ဝါ ဂဏှန္တဿ ယေန မူလေန ဝတ္ထု ပူရတိ၊ တသ္မိံ ဂဟိတေ ပါရာဇိကံ။ ကန္ဒောပိ မူလေနေဝ သင်္ဂဟိတော။ ဥပ္ပာဋေန္တဿ စေတ္ထ အပ္ပမတ္တကေပိ အစ္ဆိန္နေ ထုလ္လစ္စယမေဝ။ တတ္ထ ဝိနိစ္ဆယော ဘိသေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တစန္တိ ဘေသဇ္ဇတ္ထာယ ဝါ ရဇနတ္ထာယ ဝါ ဥပယောဂဂမနူပဂံ ယံကိဉ္စိ ရုက္ခတ္တစံ၊ တံ ဥပ္ပာဋေတွာ ဝါ ဥပ္ပာဋိတံ ဝါ ဂဏှန္တဿ မူလေ ဝုတ္တနယေန ပါရာဇိကံ။ ပုပ္ဖန္တိ ဝဿိကမလ္လိကာဒိကံ ယံကိဉ္စိ ပုပ္ဖံ၊ တံ ဩစိနိတွာ ဝါ ဩစိနိတံ ဝါ ဂဏှန္တဿ ဥပ္ပလပဒုမေသု ဝုတ္တနယေန ပါရာဇိကံ။ ပုပ္ဖာနမ္ပိ ဟိ ဝဏ္ဋံ ဝါ ဗန္ဓနံ ဝါ အစ္ဆိန္နံ ရက္ခတိ။ ဝဏ္ဋဗ္ဘန္တရေ ပန ကေသဉ္စိ သူစိကာ ဟောတိ၊ သာ န ရက္ခတိ။ ဖလန္တိ အမ္ဗဖလတာလဖလာဒိကံ ယံကိဉ္စိ၊ တံ ရုက္ခတော ဂဏှန္တဿ ဝိနိစ္ဆယော ရုက္ခေ လဂ္ဂိတကထာယံ ဝုတ္တော။ အပနေတွာ ဌပိတံ ဘူမဋ္ဌာဒိသင်္ဂဟိတမေဝ။

အာရာမံ အဘိယုဉ္ဇတီတိ ပရသန္တကံ ‘‘မမ သန္တကော အယ’’န္တိ မုသာ ဘဏိတွာ အဘိယုဉ္ဇတိ၊ အဒိန္နာဒါနဿ ပယောဂတ္တာ ဒုက္ကဋံ။ သာမိကဿ ဝိမတိံဥပ္ပာဒေတီတိ ဝိနိစ္ဆယကုသလတာယ ဗလဝနိဿိတာဒိဘာဝေန ဝါ အာရာမသာမိကဿ သံသယံ ဇနေတိ။ ကထံ? တဉှိ တထာ ဝိနိစ္ဆယပ္ပသုတံ ဒိသွာ သာမိကော စိန္တေတိ – ‘‘သက္ခိဿာမိ နု ခေါ အဟံ ဣမံ အာရာမံ အတ္တနော ကာတုံ၊ န သက္ခိဿာမိ နု ခေါ’’တိ။ ဧဝံ တဿ ဝိမတိ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ တေန ဥပ္ပာဒိတာ ဟောတိ၊ တသ္မာ ထုလ္လစ္စယံ အာပဇ္ဇတိ။

ဓုရံနိက္ခိပတီတိ ယဒါ ပန သာမိကော ‘‘အယံ ထဒ္ဓါ ကက္ခဠော ဇီဝိတဗြဟ္မစရိယန္တရာယမ္ပိ မေ ကရေယျ၊ အလံ ဒါနိ မယှံ ဣမိနာ အာရာမေနာ’’တိ ဓုရံ နိက္ခိပတိ၊ အဘိယုဉ္ဇကော ပါရာဇိကံ အာပဇ္ဇတိ။ သစေ သယမ္ပိ ကတဓုရနိက္ခေပေါ ဟောတိ၊ အထ စ ပန သာမိကေန ဓုရေ နိက္ခိတ္တေပိ အဘိယုဉ္ဇကော ဓုရံ အနိက္ခိပိတွာဝ ‘‘ဣမံ သုဋ္ဌု ပီဠေတွာ မမ အာဏာပဝတ္တိံ ဒဿေတွာ ကိင်္ကာရပ္ပဋိဿာဝိဘာဝေ နံ ဌပေတွာ ဒဿာမီ’’တိ ဒါတဗ္ဗဘာဝေ သဥဿာဟော ဟောတိ၊ ရက္ခတိ တာဝ။ အထာပိ အဘိယုဉ္ဇကော ‘‘အစ္ဆိန္ဒိတွာ န ဒါနိ နံ ဣမဿ ဒဿာမီ’’တိ ဓုရံ နိက္ခိပတိ၊ သာမိကော ပန န ဓုရံ နိက္ခိပတိ၊ ပက္ခံ ပရိယေသတိ၊ ကာလံ အာဂမေတိ၊ ‘‘လဇ္ဇိပရိသံ တာဝ လဘာမိ၊ ပစ္ဆာ ဇာနိဿာမီ’’တိ ပုန ဂဟဏေယေဝ သဥဿာဟော ဟောတိ၊ ရက္ခတိယေဝ။ ယဒါ ပန သောပိ ‘‘န ဒဿာမီ’’တိ၊ သာမိကောပိ ‘‘န လစ္ဆာမီ’’တိ – ဧဝံ ဥဘောပိ ဓုရံ နိက္ခိပန္တိ၊ တဒါ အဘိယုဉ္ဇကဿ ပါရာဇိကံ။ အထ ပန အဘိယုဉ္ဇိတွာ ဝိနိစ္ဆယံ ကုရုမာနော အနိဋ္ဌိတေ ဝိနိစ္ဆယေ သာမိကေနပိ ဓုရနိက္ခေပေ အကတေ အတ္တနော အဿာမိကဘာဝံ ဇာနန္တောယေဝ တတော ကိဉ္စိ ပုပ္ဖံ ဝါ ဖလံ ဝါ ဂဏှာတိ၊ ဘဏ္ဍဂ္ဃေန ကာရေတဗ္ဗော။

ဓမ္မံ စရန္တောတိ ဘိက္ခုသင်္ဃေ ဝါ ရာဇကုလေ ဝါ ဝိနိစ္ဆယံ ကရောန္တော။ သာမိကံ ပရာဇေတီတိ ဝိနိစ္ဆယိကာနံ ဥက္ကောစံ ဒတွာ ကူဋသက္ခိံ ဩတာရေတွာ အာရာမသာမိကံ ဇိနာတီတိ အတ္ထော။ အာပတ္တိ ပါရာဇိကဿာတိ န ကေဝလံ တဿေဝ၊ သဉ္စိစ္စ တဿ အတ္ထသာဓနေ ပဝတ္တာနံ ကူဋဝိနိစ္ဆယိကာနမ္ပိ ကူဋသက္ခီနမ္ပိ သဗ္ဗေသံ ပါရာဇိကံ။ ဧတ္ထ စ သာမိကဿ ဓုရနိက္ခေပဝသေနေဝ ပရာဇယော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အနိက္ခိတ္တဓုရော ဟိ အပရာဇိတောဝ ဟောတိ။ ဓမ္မံ စရန္တော ပရဇ္ဇတီတိ သစေပိ ဓမ္မေန ဝိနယေန သတ္ထုသာသနေန ဝိနိစ္ဆယဿ ပဝတ္တတ္တာ သယံ ပရာဇယံ ပါပုဏာတိ၊ ဧဝမ္ပိ မုသာဝါဒေန သာမိကာနံ ပီဠာကရဏပစ္စယာ ထုလ္လစ္စယံ အာပဇ္ဇတီတိ။

အာရာမဋ္ဌကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ဝိဟာရဋ္ဌကထာ

၁၀၃။ ဝိဟာရဋ္ဌေပိ – စတူဟိ ဌာနေဟိ နိက္ခိတ္တံ ဝုတ္တနယမေဝ။ အဘိယောဂေပိ စေတ္ထ စာတုဒ္ဒိသံ သင်္ဃံ ဥဒ္ဒိဿ ဘိက္ခူနံ ဒိန္နံ ဝိဟာရံ ဝါ ပရိဝေဏံ ဝါ အာဝါသံ ဝါ မဟန္တမ္ပိ ခုဒ္ဒကမ္ပိ အဘိယုဉ္ဇတော အဘိယောဂေါ န ရုဟတိ။ အစ္ဆိန္ဒိတွာ ဂဏှိတုမ္ပိ န သက္ကောတိ။ ကသ္မာ? သဗ္ဗေသံ ဓုရနိက္ခေပါဘာဝတော။ န ဟေတ္ထ သဗ္ဗေ စာတုဒ္ဒိသာ ဘိက္ခူ ဓုရနိက္ခေပံ ကရောန္တီတိ ။ ဒီဃဘာဏကာဒိဘေဒဿ ပန ဂဏဿ ဧကပုဂ္ဂလဿ ဝါ သန္တကံ အဘိယုဉ္ဇိတွာ ဂဏှန္တော သက္ကောတိ တေ ဓုရံ နိက္ခိပါပေတုံ။ တသ္မာ တတ္ထ အာရာမေ ဝုတ္တနယေန ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ။

ဝိဟာရဋ္ဌကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ခေတ္တဋ္ဌကထာ

၁၀၄။ ခေတ္တဋ္ဌေပိ – ခေတ္တံ တာဝ ဒဿေန္တော ‘‘ခေတ္တံ နာမ ယတ္ထ ပုဗ္ဗဏ္ဏံ ဝါ အပရဏ္ဏံ ဝါ ဇာယတီ’’တိ အာဟ။ တတ္ထ ပုဗ္ဗဏ္ဏန္တိ သာလိအာဒီနိ သတ္တ ဓညာနိ၊ အပရဏ္ဏန္တိ မုဂ္ဂမာသာဒီနိ၊ ဥစ္ဆုခေတ္တာဒိကမ္ပိ ဧတ္ထေဝ သင်္ဂဟိတံ။ ဣဓာပိ စတူဟိ ဌာနေဟိ နိက္ခိတ္တံ ဝုတ္တနယမေဝ။ တတ္ထဇာတကေ ပန သာလိသီသာဒီနိ နိရုမ္ဘိတွာ ဝါ ဧကမေကံ ဟတ္ထေနေဝ ဆိန္ဒိတွာ ဝါ အသိတေန လာယိတွာ ဝါ ဗဟူနိ ဧကတော ဥပ္ပာဋေတွာ ဝါ ဂဏှန္တဿ ယသ္မိံ ဗီဇေ ဝါ သီသေ ဝါ မုဋ္ဌိယံ ဝါ မုဂ္ဂမာသာဒိဖလေ ဝါ ဝတ္ထု ပူရတိ၊ တသ္မိံ ဗန္ဓနာ မောစိတမတ္တေ ပါရာဇိကံ။ အစ္ဆိဇ္ဇမာနော ပန ဒဏ္ဍကော ဝါ ဝါကော ဝါ တစော ဝါ အပ္ပမတ္တကောပိ ရက္ခတိ။

ဝီဟိနာဠံ ဒီဃမ္ပိ ဟောတိ၊ ယာဝ အန္တောနာဠတော ဝီဟိသီသဒဏ္ဍကော န နိက္ခမတိ၊ တာဝ ရက္ခတိ။ ကေသဂ္ဂမတ္တမ္ပိ နာဠတော ဒဏ္ဍကဿ ဟေဋ္ဌိမတလေ နိက္ခန္တေ ဘဏ္ဍဂ္ဃေန ကာရေတဗ္ဗော။ အသိတေန လာယိတွာ ဂဏှတော ပန မုဋ္ဌိဂတေသု ဟေဋ္ဌာ ဆိန္နေသုပိ သစေ သီသာနိ ဇဋိတာနိ၊ ရက္ခန္တိ တာဝ။ ဝိဇဋေတွာ ပန ကေသဂ္ဂမတ္တမ္ပိ ဥက္ခိပတော သစေ ဝတ္ထု ပူရတိ၊ ပါရာဇိကံ။ သာမိကေဟိ ပန လာယိတွာ ဌပိတံ သဘုသံ ဝါ အဘုသံ ဝါ ကတွာ ဂဏှတော ယေန ဝတ္ထု ပူရတိ၊ တသ္မိံ ဂဟိတေ ပါရာဇိကံ။ သစေ ပရိကပ္ပေတိ ‘‘ဣဒံ မဒ္ဒိတွာ ပပ္ဖောဋေတွာ သာရမေဝ ဂဏှိဿာမီ’’တိ ရက္ခတိ တာဝ။ မဒ္ဒနပပ္ဖောဋနေသု ဌာနာ စာဝေန္တဿာပိ ပါရာဇိကံ နတ္ထိ၊ ပစ္ဆာ ဘာဇနဂတေ ကတမတ္တေ ပါရာဇိကံ။ အဘိယောဂေါ ပနေတ္ထ ဝုတ္တနယော ဧဝ။

ခီလသင်္ကမနာဒီသု ပထဝီ နာမ အနဂ္ဃာ။ တသ္မာ သစေ ဧကေနေဝ ခီလေန ဣတော ကေသဂ္ဂမတ္တမ္ပိ ပထဝိပ္ပဒေသံ သာမိကာနံ ပဿန္တာနံ ဝါ အပဿန္တာနံ ဝါ အတ္တနော သန္တကံ ကရောတိ၊ တသ္မိံ ခီလေ နာမံ ဆိန္ဒိတွာ ဝါ အစ္ဆိန္ဒိတွာ ဝါ သင်္ကာမိတမတ္တေ တဿ စ၊ ယေ စဿ ဧကစ္ဆန္ဒာ၊ သဗ္ဗေသံ ပါရာဇိကံ။ သစေ ပန ဒွီဟိ ခီလေဟိ ဂဟေတဗ္ဗံ ဟောတိ၊ ပဌမေ ခီလေ ထုလ္လစ္စယံ၊ ဒုတိယေ ပါရာဇိကံ။ သစေ တီဟိ ဂဟေတဗ္ဗံ ဟောတိ၊ ပဌမေ ဒုက္ကဋံ၊ ဒုတိယေ ထုလ္လစ္စယံ၊ တတိယေ ပါရာဇိကံ။ ဧဝံ ဗဟုကေသုပိ အဝသာနေ ဒွေ ဌပေတွာ ပုရိမေဟိ ဒုက္ကဋံ၊ အဝသာနေ ဒွိန္နံ ဧကေန ထုလ္လစ္စယံ၊ ဣတရေန ပါရာဇိကံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တဉ္စ ခေါ သာမိကာနံ ဓုရနိက္ခေပေန။ ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထ။

ရဇ္ဇုံ ဝါတိ ‘‘မမ သန္တကံ ဣဒ’’န္တိ ဉာပေတုကာမော ရဇ္ဇုံ ဝါ ပသာရေတိ၊ ယဋ္ဌိံ ဝါ ပါတေတိ၊ ဒုက္ကဋံ။ ‘‘ဣဒါနိ ဒွီဟိ ပယောဂေဟိ အတ္တနော သန္တကံ ကရိဿာမီ’’တိ တေသံ ပဌမေ ထုလ္လစ္စယံ၊ ဒုတိယေ ပါရာဇိကံ။

ဝတိံ ဝါတိ ပရဿ ခေတ္တံ ပရိက္ခေပဝသေန အတ္တနော ကာတုကာမော ဒါရူနိ နိခဏတိ၊ ပယောဂေ ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ။ ဧကသ္မိံ အနာဂတေ ထုလ္လစ္စယံ၊ တသ္မိံ အာဂတေ ပါရာဇိကံ။ သစေ တတ္တကေန အသက္ကောန္တော သာခါပရိဝါရေနေဝ အတ္တနော ကာတုံ သက္ကောတိ၊ သာခါပါတနေပိ ဧသေဝ နယော။ ဧဝံ ယေန ယေန ပရိက္ခိပိတွာ အတ္တနော ကာတုံ သက္ကောတိ၊ တတ္ထ တတ္ထ ပဌမပယောဂေဟိ ဒုက္ကဋံ။ အဝသာနေ ဒွိန္နံ ဧကေန ထုလ္လစ္စယံ၊ ဣတရေန ပါရာဇိကံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

မရိယာဒံ ဝါတိ ပရဿ ခေတ္တံ ‘‘မမ ဣဒ’’န္တိ ဉာပေတုကာမော အတ္တနော ခေတ္တမရိယာဒံ

ကေဒါရပါဠိံ ယထာ ပရဿ ခေတ္တံ အတိက္ကမတိ၊ ဧဝံ သင်္ကာမေတိ၊ ပံသုမတ္တိကာဒီဟိ ဝါ ဝဍ္ဎေတွာ ဝိတ္ထတံ ကရောတိ၊ အကတံ ဝါ ပန ပတိဋ္ဌာပေတိ၊ ပုရိမပယောဂေဟိ ဒုက္ကဋံ။ ဒွိန္နံ ပစ္ဆိမာနံ ဧကေန ထုလ္လစ္စယံ၊ ဣတရေန ပါရာဇိကန္တိ။

ခေတ္တဋ္ဌကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ဝတ္ထုဋ္ဌကထာ

၁၀၅။ ဝတ္ထုဋ္ဌေပိ – ဝတ္ထုံ တာဝ ဒဿေန္တော ဝတ္ထု နာမ ‘‘အာရာမဝတ္ထု ဝိဟာရဝတ္ထူ’’တိ အာဟ။ တတ္ထ ဗီဇံ ဝါ ဥပရောပကေ ဝါ အရောပေတွာဝ ကေဝလံ ဘူမိံ သောဓေတွာ တိဏ္ဏံ ပါကာရာနံ ယေန ကေနစိ ပရိက္ခိပိတွာ ဝါ အပရိက္ခိပိတွာ ဝါ ပုပ္ဖာရာမာဒီနံ အတ္ထာယ ဌပိတော ဘူမိဘာဂေါ အာရာမဝတ္ထု နာမ။ ဧတေနေဝ နယေန ဧကဝိဟာရပရိဝေဏအာဝါသာနံ အတ္ထာယ ဌပိတော ဘူမိဘာဂေါ ဝိဟာရဝတ္ထု နာမ။ ယောပိ ပုဗ္ဗေ အာရာမော စ ဝိဟာရော စ ဟုတွာ ပစ္ဆာ ဝိနဿိတွာ ဘူမိမတ္တော ဌိတော၊ အာရာမဝိဟာရကိစ္စံ န ကရောတိ၊ သောပိ အာရာမဝိဟာရဝတ္ထုသင်္ဂဟေနေဝ သင်္ဂဟိတော။ ဝိနိစ္ဆယော ပနေတ္ထ ခေတ္တဋ္ဌေ ဝုတ္တသဒိသောယေဝါတိ။

ဝတ္ထုဋ္ဌကထာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၀၆။ ဂါမဋ္ဌေ ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ တံ ဝုတ္တမေဝ။

အရညဋ္ဌကထာ

၁၀၇။ အရညဋ္ဌေ – အရညံ တာဝ ဒဿေန္တော ‘‘အရညံ နာမ ယံ မနုဿာနံ ပရိဂ္ဂဟိတံ ဟောတိ၊ တံ အရည’’န္တိ အာဟ။ တတ္ထ ယသ္မာ အရညံ နာမ မနုဿာနံ ပရိဂ္ဂဟိတမ္ပိ အတ္ထိ၊ အပရိဂ္ဂဟိတမ္ပိ၊ ဣဓ ပန ယံ ပရိဂ္ဂဟိတံ သာရက္ခံ၊ ယတော န ဝိနာ မူလေန ကဋ္ဌလတာဒီနိ ဂဟေတုံ လဗ္ဘန္တိ၊ တံ အဓိပ္ပေတံ။ တသ္မာ ‘‘ယံ မနုဿာနံ ပရိဂ္ဂဟိတံ ဟောတီ’’တိ ဝတွာ ပုန ‘‘အရည’’န္တိ ဝုတ္တံ။ တေန ဣမမတ္ထံ ဒဿေတိ – ‘‘န ပရိဂ္ဂဟိတဘာဝေါ အရညဿ လက္ခဏံ။ ယံ ပန အတ္တနော အရညလက္ခဏေန အရညံ မနုဿာနဉ္စ ပရိဂ္ဂဟိတံ၊ တံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အရည’’န္တိ။ တတ္ထ ဝိနိစ္ဆယော အာရာမဋ္ဌာဒီသု ဝုတ္တသဒိသော။

တတ္ထဇာတကေသု ပနေတ္ထ ဧကသ္မိမ္ပိ မဟဂ္ဃရုက္ခေ ဆိန္နမတ္တေ ပါရာဇိကံ။ လတံ ဝါတိ ဧတ္ထ စ ဝေတ္တောပိ လတာပိ လတာ ဧဝ၊ တတ္ထ ယော ဝေတ္တော ဝါ လတာ ဝါ ဒီဃာ ဟောတိ၊ မဟာရုက္ခေ စ ဂစ္ဆေ စ ဝိနိဝိဇ္ဈိတွာ ဝါ ဝေဌေတွာ ဝါ ဂတာ၊ သာ မူလေ ဆိန္နာပိ အဝဟာရံ န ဇနေတိ အဂ္ဂေ ဆိန္နာပိ၊ ယဒါ ပန အဂ္ဂေပိ မူလေပိ ဆိန္နာ ဟောတိ၊ တဒါ အဝဟာရံ ဇနေတိ။ သစေ ပန ဝေဌေတွာ ဌိတာ ဟောတိ၊ ဝေဌေတွာ ဌိတာ ပန ရုက္ခတော မောစိတမတ္တာ အဝဟာရံ ဇနေတိ။

တိဏံဝါတိ ဧတ္ထ တိဏံ ဝါ ဟောတု ပဏ္ဏံ ဝါ၊ သဗ္ဗံ တိဏဂ္ဂဟဏေနေဝ ဂဟိတံ၊ တံ ဂေဟစ္ဆဒနာဒီနမတ္ထာယ ပရေဟိ ဆိန္နံ ဝါ အတ္တနာ ဆိန္ဒိတွာ ဝါ ဂဏှန္တော ဘဏ္ဍဂ္ဃေန ကာရေတဗ္ဗော။ န ကေဝလဉ္စ တိဏပဏ္ဏမေဝ၊ အညမ္ပိ ယံကိဉ္စိ ဝါကဆလ္လိ အာဒိ၊ ယတ္ထ သာမိကာ သာလယာ၊ တံ ဂဏှန္တော ဘဏ္ဍဂ္ဃေန ကာရေတဗ္ဗော။ တစ္ဆေတွာ ဌပိတော အဒ္ဓဂတောပိ ရုက္ခော န ဂဟေတဗ္ဗော။ ယော ပန အဂ္ဂေ စ မူလေ စ ဆိန္နော ဟောတိ၊ သာခါပိဿ ပူတိကာ ဇာတာ၊ ဆလ္လိယောပိ ဂဠိတာ၊ ‘‘အယံ သာမိကေဟိ ဆဍ္ဍိတော’’တိ ဂဟေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ လက္ခဏစ္ဆိန္နဿာပိ ယဒါ လက္ခဏံ ဆလ္လိယာ ပရိယောနဒ္ဓံ ဟောတိ၊ တဒါ ဂဟေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဂေဟာဒီနံ အတ္ထာယ ရုက္ခေ ဆိန္ဒိတွာ ယဒါ တာနိ ကတာနိ အဇ္ဈာဝုတ္ထာနိ စ ဟောန္တိ၊ ဒါရူနိပိ အရညေ ဝဿေန စ အာတပေန စ ဝိနဿန္တိ၊ ဤဒိသာနိပိ ဒိသွာ ‘‘ဆဍ္ဍိတာနီ’’တိ ဂဟေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ကသ္မာ? ယသ္မာ အရညသာမိကာ ဧတေသံ အနိဿရာ။ ယေဟိ အရညသာမိကာနံ ဒေယျဓမ္မံ ဒတွာ ဆိန္နာနိ၊ တေ ဧဝ ဣဿရာ၊ တေဟိ စ တာနိ ဆဍ္ဍိတာနိ၊ နိရာလယာ တတ္ထ ဇာတာတိ။

ယောပိ ဘိက္ခု ပဌမံယေဝ အရညပါလာနံ ဒေယျဓမ္မံ ဒတွာ အရညံ ပဝိသိတွာ ယထာရုစိတေ ရုက္ခေ ဂါဟာပေတိ၊ တဿ တေသံ အာရက္ခဋ္ဌာနံ အဂန္တွာပိ ယထာရုစိတေန မဂ္ဂေန ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ အထာပိ ပဝိသန္တော အဒတွာ ‘‘နိက္ခမန္တော ဒဿာမီ’’တိ ရုက္ခေ ဂါဟာပေတွာ နိက္ခမန္တော တေသံ ဒါတဗ္ဗံ ဒတွာ ဂစ္ဆတိ၊ ဝဋ္ဋတိ ဧဝ။ အထာပိ အာဘောဂံ ကတွာ ဂစ္ဆတိ ‘‘ဒေဟီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဒဿာမီ’’တိ၊ ‘‘ဒေဟီ’’တိ ဝုတ္တေ ဒါတဗ္ဗမေဝ။ သစေ ကောစိ အတ္တနော ဓနံ ဒတွာ ‘‘ဘိက္ခုဿ ဂန္တုံ ဒေထာ’’တိ ဝဒတိ၊ လဒ္ဓကပ္ပမေဝ၊ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ သစေ ပန ကောစိ ဣဿရဇာတိကော ဓနံ အဒတွာဝ ‘‘ဘိက္ခူနံ ဘာဂံ မာ ဂဏှထာ’’တိ ဝါရေတိ၊ အရညပါလာ စ ‘‘မယံ ဘိက္ခူနံ တာပသာနဉ္စ ဘာဂံ အဂဏှန္တာ ကုတော လစ္ဆာမ၊ ဒေထ၊ ဘန္တေ’’တိ ဝဒန္တိ၊ ဒါတဗ္ဗမေဝ။

ယော ပန အရညပါလေသု နိဒ္ဒါယန္တေသု ဝါ ကီဠာပသုတေသု ဝါ ကတ္ထစိ ပက္ကန္တေသု ဝါ အာဂန္တွာ ‘‘ကုဟိံ အရညပါလာ’’တိ ပက္ကောသိတွာပိ အဒိသွာ ဂစ္ဆတိ၊ ဘဏ္ဍဒေယျံ။ ယောပိ အာရက္ခဋ္ဌာနံ ပတွာ ကမ္မဋ္ဌာနာဒီနိ မနသိကရောန္တော ဝါ အညဝိဟိတော ဝါ အဿတိယာ အတိက္ကမတိ၊ ဘဏ္ဍဒေယျမေဝ။ ယဿာပိ တံ ဌာနံ ပတ္တဿ စောရော ဝါ ဟတ္ထီ ဝါ ဝါဠမိဂေါ ဝါ မဟာမေဃော ဝါ ဝုဋ္ဌဟတိ၊ သော စ တမှာ ဥပဒ္ဒဝါ မုစ္စိတုကမျတာယ သဟသာ တံ ဌာနံ အတိက္ကမတိ၊ ရက္ခတိ တာဝ၊ ဘဏ္ဍဒေယျံ ပန ဟောတိ။ ဣဒံ ပန အရညေ အာရက္ခဋ္ဌာနံ နာမ သုင်္ကဃာတတောပိ ဂရုကတရံ။ သုင်္ကဃာတဿ ဟိ ပရိစ္ဆေဒံ အနောက္ကမိတွာ ဒူရတောဝ ပရိဟရန္တော ဒုက္ကဋမေဝ အာပဇ္ဇတိ။ ဣဒံ ပန ထေယျစိတ္တေန ပရိဟရန္တဿ အာကာသေန ဂစ္ဆတောပိ ပါရာဇိကမေဝ။ တသ္မာ ဧတ္ထ အပ္ပမတ္တေန ဘဝိတဗ္ဗန္တိ။

အရညဋ္ဌကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ဥဒကကထာ

၁၀၈။ ဥဒကေ ပန – ဘာဇနဂတန္တိ ဥဒကဒုလ္လဘကာလေ ဥဒကမဏိကာဒီသု ဘာဇနေသု သင်္ဂေါပေတွာ ဌပိတံ၊ တံ ယသ္မိံ ဘာဇနေ ဌပိတံ ဟောတိ၊ တံ ဘာဇနံ အာဝိဉ္ဆိတွာ ဝါ ဆိဒ္ဒံ ကတွာ ဝါ တတ္ထ ပေါက္ခရဏီတဠာကေသု စ အတ္တနော ဘာဇနံ ပဝေသေတွာ ဂဏှန္တဿ သပ္ပိတေလေသု ဝုတ္တနယေန ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗော။

မရိယာဒစ္ဆေဒနေ ပန တတ္ထ ဇာတကဘူတဂါမေန သဒ္ဓိမ္ပိ မရိယာဒံ ဆိန္ဒန္တဿ အဒိန္နာဒါနပယောဂတ္တာ ဒုက္ကဋံ။ တဉ္စ ပန ပဟာရေ ပဟာရေ ဟောတိ။ အန္တောဌတွာ ဗဟိမုခေါ ဆိန္ဒန္တော ဗဟိ အန္တေန ကာရေတဗ္ဗော။ ဗဟိ ဌတွာ အန္တောမုခေါ ဆိန္ဒန္တော အန္တောအန္တေန ကာရေတဗ္ဗော။ အန္တော စ ဗဟိ စ ဆိန္ဒိတွာ မဇ္ဈေ ဌပေတွာ တံ ဆိန္ဒန္တော မဇ္ဈေန ကာရေတဗ္ဗော။ မရိယာဒံ ဒုဗ္ဗလံ ကတွာ ဂါဝေါ ပက္ကောသတိ၊ ဂါမဒါရကေဟိ ဝါ ပက္ကောသာပေတိ၊ တာ အာဂန္တွာ ခုရေဟိ မရိယာဒံ ဆိန္ဒန္တိ၊ တေနေဝ ဆိန္နာ ဟောတိ။ မရိယာဒံ ဒုဗ္ဗလံ ကတွာ ဂါဝေါ ဥဒကေ ပဝေသေတိ၊ ဂါမဒါရကေဟိ ဝါ ပဝေသာပေတိ၊ တာဟိ ဥဋ္ဌာပိတဝီစိယော မရိယာဒံ ဘိန္ဒိတွာ ဂစ္ဆန္တိ။ ဂါမဒါရကေ ဝါ ‘‘ဥဒကေ ကီဠထာ’’တိ ဝဒတိ၊ ကီဠန္တေ ဝါ ဥတြာသေတိ၊ တေဟိ ဥဋ္ဌာပိတဝီစိယောပိ မရိယာဒံ ဆိန္ဒိတွာ ဂစ္ဆန္တိ။ အန္တောဥဒကေ ဇာတရုက္ခံ ဆိန္ဒတိ၊ အညေန ဝါ ဆိန္ဒာပေတိ၊ တေနပိ ပတန္တေန ဥဋ္ဌာပိတဝီစိယော မရိယာဒံ ဆိန္ဒိတွာ ဂစ္ဆန္တိ၊ တေနေဝ ဆိန္နာ ဟောတိ။ မရိယာဒံ ဒုဗ္ဗလံ ကတွာ တဠာကရက္ခဏတ္ထာယ တဠာကတော နိဗ္ဗဟနဥဒကံ ဝါ နိဒ္ဓမနတုမ္ဗံ ဝါ ပိဒဟတိ၊ အညတော ဂစ္ဆန္တံ ဝါ ဥဒကံ ယထာ ဧတ္ထ ပဝိသတိ၊ ဧဝံ ပါဠိံ ဝါ ဗန္ဓတိ၊ မာတိကံ ဝါ ဥဇုကံ ကရောတိ၊ တဿ ဥပရိဘာဂေ ဌိတံ အတ္တနော တဠာကံ ဝါ ဘိန္ဒတိ၊ ဥဿန္နံ ဥဒကံ မရိယာဒံ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆတိ၊ တေနေဝ ဆိန္နာ ဟောတိ။ သဗ္ဗတ္ထ နိက္ခန္တဥဒကဂ္ဃာနုရူပေန အဝဟာရေန ကာရေတဗ္ဗော။

နိဒ္ဓမနပနာဠိံ ဥဂ္ဃာဋေတွာ နီဟရန္တဿာပိ ဧသေဝ နယော။ သစေ ပန တေန မရိယာဒါယ ဒုဗ္ဗလာယ ကတာယ အတ္တနော ဓမ္မတာယ အာဂန္တွာ ဝါ အနာဏတ္တေဟိ ဂါမဒါရကေဟိ အာရောပိတာ ဝါ ဂါဝိယော ခုရေဟိ မရိယာဒံ ဘိန္ဒန္တိ၊ အတ္တနောယေဝ ဓမ္မတာယ အနာဏတ္တေဟိ ဝါ ဂါမဒါရကေဟိ ဥဒကေ ပဝေသိတာ ဝီစိယော ဥဋ္ဌာပေန္တိ၊ ဂါမဒါရကာ ဝါ သယမေဝ ပဝိသိတွာ ကီဠန္တာ ဥဋ္ဌာပေန္တိ အန္တောဥဒကေ ဝါ ရုက္ခော အညေန ဆိဇ္ဇမာနော ပတိတွာ ဥဋ္ဌာပေတိ၊ ဥဋ္ဌာပိတာ ဝီစိယော မရိယာဒံ ဆိန္ဒန္တိ၊ သစေပိ မရိယာဒံ ဒုဗ္ဗလံ ကတွာ သုက္ခတဠာကဿ ဥဒကနိဗ္ဗဟနဋ္ဌာနံ ဝါ ဥဒကနိဒ္ဓမနတုမ္ဗံ ဝါ ပိဒဟတိ၊ အညတော ဂမနမဂ္ဂေ ဝါ ပါဠိံ ဗန္ဓတိ၊ သုက္ခမာတိကံ ဝါ ဥဇုကံ ကရောတိ၊ ပစ္ဆာ ဒေဝေ ဝုဋ္ဌေ ဥဒကံ အာဂန္တွာ မရိယာဒံ ဘိန္ဒတိ၊ သဗ္ဗတ္ထ ဘဏ္ဍဒေယျံ။

ယော ပန နိဒါဃေ သုက္ခဝါပိယာ မရိယာဒံ ယာဝ တလံ ပါပေတွာ ဆိန္ဒတိ၊ ပစ္ဆာ ဒေဝေ ဝုဋ္ဌေ အာဂတာဂတံ ဥဒကံ ပလာယတိ၊ ဘဏ္ဍဒေယျံ။ ယတ္တကံ တပ္ပစ္စယာ သဿံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တတော ပါဒမတ္တဂ္ဃနကမ္ပိ အဒေန္တော သာမိကာနံ ဓုရနိက္ခေပေန အဿမဏော ဟောတိ။

ယံ ပန သဗ္ဗသာဓာရဏံ တဠာကံ ဟောတိ၊ တဠာကေ ဥဒကဿ သဗ္ဗေပိ မနုဿာ ဣဿရာ။ ဟေဋ္ဌတော ပနဿ သဿာနိ ကရောန္တိ၊ သဿပါလနတ္ထံ တဠာကတော မဟာမာတိကာ နိက္ခမိတွာ ခေတ္တမဇ္ဈေန ယာတိ၊ သာပိ သဒါ သန္ဒနကာလေ သဗ္ဗသာဓာရဏာ။ တတော ပန ခုဒ္ဒကမာတိကာ နီဟရိတွာ အတ္တနော အတ္တနော ကေဒါရေသု ဥဒကံ ပဝေသေန္တိ။ တံ အညေသံ ဂဟေတုံ န ဒေန္တိ။ နိဒါဃသမယေဝ ဥဒကေ မန္ဒီဘူတေ ဝါရေန ဥဒကံ ဒေန္တိ၊ ယော ဥဒကဝါရေ သမ္ပတ္တေ န လဘတိ၊ တဿ သဿာနိ မိလာယန္တိ၊ တသ္မာ အညေသံ ဝါရေ အညော ဂဟေတုံ န လဘတိ။ တတ္ထ ယော ဘိက္ခု ပရေသံ ခုဒ္ဒကမာတိကာတော ဝါ ကေဒါရတော ဝါ ဥဒကံ ထေယျစိတ္တေန အတ္တနော ဝါ ပရဿ ဝါ မာတိကံ ဝါ ကေဒါရံ ဝါ ပဝေသေတိ၊ အဋဝိမုခံ ဝါ ဝါဟေတိ၊ အဝဟာရော ဝဿ ဟောတိ။

ယောပိ ‘‘စိရေန မေ ဥဒကဝါရော ဘဝိဿတိ၊ ဣဒဉ္စ သဿံ မိလာယတီ’’တိ ပရေသံ ကေဒါရေ

ပဝိသန္တဿ ဥဒကဿ ပဝိသနမဂ္ဂံ ပိဒဟိတွာ အတ္တနော ကေဒါရံ ပဝေသေတိ၊ အဝဟာရော ဧဝ။ သစေ ပန တဠာကတော အနိဂ္ဂတေ ပရေသံ မာတိကာမုခံ အသမ္ပတ္တေဝ ဥဒကေ သုက္ခမာတိကံယေဝ ယထာ အာဂစ္ဆန္တံ ဥဒကံ အညေသံ ကေဒါရေ အပ္ပဝိသိတွာ အတ္တနောယေဝ ကေဒါရံ ပဝိသတိ၊ ဧဝံ တတ္ထ တတ္ထ ဗန္ဓတိ။ အနိက္ခန္တေ ဗဒ္ဓါ သုဗဒ္ဓါ၊ နိက္ခန္တေ ဗဒ္ဓါ၊ ဘဏ္ဍဒေယျံ။ တဠာကံ ဂန္တွာ သယမေဝ နိဒ္ဓမနပနာဠိံ ဥဂ္ဃာဋေတွာ အတ္တနော ကေဒါရံ ပဝေသေန္တဿာပိ နတ္ထိ အဝဟာရော။ ကသ္မာ? တဠာကံ နိဿာယ ခေတ္တဿ ကတတ္တာ။ ကုရုန္ဒိယာဒီသု ပန ‘‘အဝဟာရော’’တိ ဝုတ္တံ။ တံ ‘‘ဝတ္ထုံ ကာလဉ္စ ဒေသဉ္စာ’’တိ ဣမိနာ လက္ခဏေန န သမေတိ။ တသ္မာ မဟာအဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တမေဝ ယုတ္တန္တိ။

ဥဒကကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ဒန္တပေါနကထာ

၁၀၉။ ဒန္တပေါဏံ အာရာမဋ္ဌကဝိနိစ္ဆယေန ဝိနိစ္ဆိနိတဗ္ဗံ။ အယံ ပန ဝိသေသော – ယော သင်္ဃဿ ဝေတနဘတော ဟုတွာ ဒေဝသိကံ ဝါ ပက္ခမာသဝါရေန ဝါ ဒန္တကဋ္ဌံ အာဟရတိ၊ သော တံ အာဟရိတွာ ဆိန္ဒိတွာပိ ယာဝ ဘိက္ခုသင်္ဃံ န သမ္ပဋိစ္ဆာပေတိ၊ တာဝ တဿေဝ ဟောတိ။ တသ္မာ တံ ထေယျစိတ္တေန ဂဏှန္တော ဘဏ္ဍဂ္ဃေန ကာရေတဗ္ဗော။ တတ္ထဇာတကံ ပန ဂရုဘဏ္ဍံ၊ တမ္ပိ ဘိက္ခုသင်္ဃေန ရက္ခိတဂေါပိတံ ဂဏှန္တော ဘဏ္ဍဂ္ဃေန ကာရေတဗ္ဗော။ ဧသေဝ နယော ဂဏပုဂ္ဂလဂိဟိမနုဿသန္တကေပိ ဆိန္နကေ အစ္ဆိန္နကေ စ။ တေသံ အာရာမုယျာနဘူမီသု ဇာတံ သာမဏေရာ ဝါရေန ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ဒန္တကဋ္ဌံ အာဟရန္တာ အာစရိယုပဇ္ဈာယာနမ္ပိ အာဟရန္တိ၊ တံ ယာဝ ဆိန္ဒိတွာ သင်္ဃံ န ပဋိစ္ဆာပေန္တိ၊ တာဝ သဗ္ဗံ တေသံယေဝ ဟောတိ။ တသ္မာ တမ္ပိ ထေယျစိတ္တေန ဂဏှန္တော ဘဏ္ဍဂ္ဃေန ကာရေတဗ္ဗော။ ယဒါ ပန တေ ဆိန္ဒိတွာ သင်္ဃဿ ပဋိစ္ဆာပေတွာ ဒန္တကဋ္ဌမာဠကေ နိက္ခိပန္တိ၊ ‘‘ယထာသုခံ ဘိက္ခုသင်္ဃော ပရိဘုဉ္ဇတူ’’တိ၊ တတော ပဋ္ဌာယ အဝဟာရော နတ္ထိ၊ ဝတ္တံ ပန ဇာနိတဗ္ဗံ။ ယော ဟိ ဒေဝသိကံ သင်္ဃမဇ္ဈေ ဩသရတိ၊ တေန ဒိဝသေ ဒိဝသေ ဧကမေဝ ဒန္တကဋ္ဌံ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ယော ပန ဒေဝသိကံ န ဩသရတိ၊ ပဓာနဃရေ ဝသိတွာ ဓမ္မသဝနေ ဝါ ဥပေါသထဂ္ဂေ ဝါ ဒိဿတိ၊ တေန ပမာဏံ သလ္လက္ခေတွာ စတ္တာရိ ပဉ္စဒန္တကဋ္ဌာနိ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနေ ဌပေတွာ ခါဒိတဗ္ဗာနိ။ တေသု ခီဏေသု သစေ ပုနပိ ဒန္တကဋ္ဌမာဠကေ ဗဟူနိ ဟောန္တိယေဝ၊ ပုနပိ အာဟရိတွာ ခါဒိတဗ္ဗာနိ။ ယဒိ ပန ပမာဏံ အသလ္လက္ခေတွာ အာဟရတိ၊ တေသု အက္ခီဏေသုယေဝ မာဠကေ ခီယန္တိ၊ တတော ကေစိ ထေရာ ‘‘ယေဟိ ဂဟိတာနိ၊ တေ ပဋိအာဟရန္တူ’’တိ ဝဒေယျုံ၊ ကေစိ ‘‘ခါဒန္တု၊ ပုန သာမဏေရာ အာဟရိဿန္တီ’’တိ၊ တသ္မာ ဝိဝါဒပရိဟရဏတ္ထံ ပမာဏံ သလ္လက္ခေတဗ္ဗံ။ ဂဟဏေ ပန ဒေါသော နတ္ထိ။ မဂ္ဂံ ဂစ္ဆန္တေနာပိ ဧကံ ဝါ ဒွေ ဝါ ထဝိကာယ ပက္ခိပိတွာ ဂန္တဗ္ဗန္တိ။

ဒန္တပေါနကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ဝနပ္ပတိကထာ

၁၁၀။ ဝနဿ ပတီတိ ဝနပ္ပတိ၊ ဝနဇေဋ္ဌကရုက္ခဿေတံ အဓိဝစနံ။ ဣဓ ပန သဗ္ဗောပိ မနုဿေဟိ ပရိဂ္ဂဟိတရုက္ခော အဓိပ္ပေတော အမ္ဗလဗုဇပနသာဒိကော။ ယတ္ထ ဝါ ပန မရိစဝလ္လိအာဒီနိ အာရောပေန္တိ၊ သော ဆိဇ္ဇမာနော သစေ ဧကာယပိ ဆလ္လိယာ ဝါ ဝါကေန ဝါ သကလိကာယ ဝါ ဖေဂ္ဂုနာ ဝါ သမ္ဗဒ္ဓါဝ ဟုတွာ ဘူမိယံ ပတတိ၊ ရက္ခတိ တာဝ။

ယော ပန ဆိန္နောပိ ဝလ္လီဟိ ဝါ သာမန္တရုက္ခသာခါဟိ ဝါ သမ္ဗဒ္ဓါ သန္ဓာရိတတ္တာ ဥဇုကမေဝ တိဋ္ဌတိ၊ ပတန္တော ဝါ ဘူမိံ န ပါပုဏာတိ၊ နတ္ထိ တတ္ထ ပရိဟာရော၊ အဝဟာရော ဧဝ ဟောတိ။ ယောပိ ကကစေန ဆိန္နော အစ္ဆိန္နော ဝိယ ဟုတွာ တထေဝ တိဋ္ဌတိ၊ တသ္မိမ္ပိ ဧသေဝ နယော။

ယော ပန ရုက္ခံ ဒုဗ္ဗလံ ကတွာ ပစ္ဆာ စာလေတွာ ပါတေတိ၊ အညေန ဝါ စာလာပေတိ၊ အညံ ဝါဿ သန္တိကေ ရုက္ခံ ဆိန္ဒိတွာ အဇ္ဈောတ္ထရတိ၊ ပရေန ဝါ အဇ္ဈောတ္ထရာပေတိ၊ မက္ကဋေ ဝါ ပရိပါတေတွာ တတ္ထ အာရောပေတိ၊ အညေန ဝါ အာရောပါပေတိ၊ ဝဂ္ဂုလိယော ဝါ တတ္ထ အာရောပေတိ၊ ပရေန ဝါ အာရောပါပေတိ၊ တာ တံ ရုက္ခံ ပါတေန္တိ၊ တဿေဝ အဝဟာရော။

သစေ ပန တေန ရုက္ခေ ဒုဗ္ဗလေ ကတေ အညော အနာဏတ္တော ဧဝ တံ စာလေတွာ ပါတေတိ၊

ရုက္ခေန ဝါ အဇ္ဈောတ္ထရတိ၊ အတ္တနော ဓမ္မတာယ မက္ကဋာ ဝါ ဝဂ္ဂုလိယော ဝါ အာရောဟန္တိ၊ ပရော ဝါ အနာဏတ္တော အာရောပေတိ၊ သယံ ဝါ ဧသ ဝါတမုခံ သောဓေတိ၊ ဗလဝဝါတော အာဂန္တွာ ရုက္ခံ ပါတေတိ၊ သဗ္ဗတ္ထ ဘဏ္ဍဒေယျံ။ ဝါတမုခသောဓနံ ပနေတ္ထ အသမ္ပတ္တေ ဝါတေ သုက္ခမာတိကာယ ဥဇုကရဏာဒီဟိ သမေတိ၊ နော အညထာ။ ရုက္ခံ အာဝိဇ္ဈိတွာ သတ္ထေန ဝါ အာကောဋေတိ၊ အဂ္ဂိံ ဝါ ဒေတိ၊ မဏ္ဍုကကဏ္ဋကံ ဝါ ဝိသံ ဝါ အာကောဋေတိ၊ ယေန သော မရတိ၊ သဗ္ဗတ္ထ ဘဏ္ဍဒေယျမေဝါတိ။

ဝနပ္ပတိကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ဟရဏကကထာ

၁၁၁။ ဟရဏကေ – အညဿ ဟရဏကံ ဘဏ္ဍံ ထေယျစိတ္တော အာမသတီတိ ပရံ သီသဘာရာဒီဟိ ဘဏ္ဍံ အာဒါယ ဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ‘‘ဧတံ ဟရိဿာမီ’’တိ ဝေဂေန ဂန္တွာ အာမသတိ၊ ဧတ္တာဝတာ အဿ ဒုက္ကဋံ။ ဖန္ဒာပေတီတိ အာကဍ္ဎနဝိကဍ္ဎနံ ကရောတိ၊ သာမိကော န မုဉ္စတိ၊ တေနဿ ထုလ္လစ္စယံ။ ဌာနာ စာဝေတီတိ အာကဍ္ဎိတွာ သာမိကဿ ဟတ္ထတော မောစေတိ၊ တေနဿ ပါရာဇိကံ။ သစေ ပန တံ ဘဏ္ဍသာမိကော ဥဋ္ဌဟိတွာ ပေါထေတွာ ပုန တံ ဘဏ္ဍံ မောစာပေတွာ ဂဏှေယျ၊ ဘိက္ခု ပဌမဂ္ဂဟဏေနေဝ ပါရာဇိကော။ သီသတော ဝါ ကဏ္ဏတော ဝါ ဂီဝတော ဝါ ဟတ္ထတော ဝါ အလင်္ကာရံ ဆိန္ဒိတွာ ဝါ မောစေတွာ ဝါ ဂဏှန္တဿ သီသာဒီဟိ မောစိတမတ္တေ ပါရာဇိကံ။ ဟတ္ထေ ပန ဝလယံ ဝါ ကဋကံ ဝါ အနီဟရိတွာ အဂ္ဂဗာဟံ ဃံသန္တောဝ အပရာပရံ ဝါ သာရေတိ၊ အာကာသဂတံ ဝါ ကရောတိ၊ ရက္ခတိ တာဝ။ ရုက္ခမူလစီဝရဝံသေသု ဝလယမိဝ န ပါရာဇိကံ ဇနေတိ။ ကသ္မာ? သဝိညာဏကတ္တာ။ သဝိညာဏကကောဋ္ဌာသဂတဉှိ ယာဝ တတော န နီဟဋံ၊ တာဝ တတ္ထေဝ ဟောတိ။ ဧသေဝ နယော အင်္ဂုလိမုဒ္ဒိကပါဒကဋကကဋူပဂပိဠန္ဓနေသု။

ယော ပန ပရဿ နိဝတ္ထသာဋကံ အစ္ဆိန္ဒတိ၊ ပရော စ သလဇ္ဇိတာယ သဟသာ န မုဉ္စတိ၊ ဧကေနန္တေန စောရော ကဍ္ဎတိ၊ ဧကေနန္တေန ပရော၊ ရက္ခတိ တာဝ။ ပရဿ ဟတ္ထတော မုတ္တမတ္တေ ပါရာဇိကံ။ အထာပိ တံ ကဍ္ဎန္တဿ ဆိဇ္ဇိတွာ ဧကဒေသော ဟတ္ထဂတော ဟောတိ၊ သော စ ပါဒံ အဂ္ဃတိ ပါရာဇိကမေဝ။ သဟဘဏ္ဍဟာရကန္တိ ‘‘သဘဏ္ဍဟာရကံ ဘဏ္ဍံ နေဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘ဣတော ယာဟီ’’တိ ဘဏ္ဍဟာရကံ တဇ္ဇေတိ၊ သော ဘီတော စောရေန အဓိပ္ပေတဒိသာဘိမုခေါ ဟုတွာ ဧကံ ပါဒံ သင်္ကာမေတိ၊ စောရဿ ထုလ္လစ္စယံ၊ ဒုတိယေ ပါရာဇိကံ။ ပါတာပေတီတိ အထာပိ စောရော ဘဏ္ဍဟာရကဿ ဟတ္ထေ အာဝုဓံ ဒိသွာ သာသင်္ကော ဟုတွာ ပါတာပေတွာ ဂဟေတုကာမော ဧကမန္တံ ပဋိက္ကမ္မ သန္တဇ္ဇေတွာ ပါတာပေတိ၊ ပရဿ ဟတ္ထတော မုတ္တမတ္တေ ပါရာဇိကံ။

ပါတာပေတိ၊ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာတိအာဒိ ပန ပရိကပ္ပဝသေန ဝုတ္တံ။ ယော ဟိ ဘဏ္ဍံ ပါတာပေတွာ ‘‘ယံ မမ ရုစ္စတိ၊ တံ ဂဟေဿာမီ’’တိ ပရိကပ္ပေတွာ ပါတာပေတိ၊ တဿ ပါတာပနေ စ အာမသနေ စ ဒုက္ကဋံ၊ ဖန္ဒာပနေ ထုလ္လစ္စယံ။ ပါဒဂ္ဃနကဿ ဌာနာ စာဝနေ ပါရာဇိကံ။ တံ ပစ္ဆာ ပဋိပါတိယမာနဿ မုဉ္စတောပိ နတ္ထိယေဝ သမဏဘာဝေါ။ ယောပိ ဘဏ္ဍဟာရကံ အတိက္ကမန္တံ ဒိသွာ အနုဗန္ဓန္တော ‘‘တိဋ္ဌ၊ တိဋ္ဌ၊ ဘဏ္ဍံ ပါတေဟီ’’တိ ဝတွာ ပါတာပေတိ၊ တဿာပိ တေန ဟတ္ထတော မုတ္တမတ္တေ ပါရာဇိကံ။

ယော ပန ‘‘တိဋ္ဌ တိဋ္ဌာ’’တိ ဝဒတိ၊ ‘‘ပါတေဟီ’’တိ န ဝဒတိ၊ ဣတရော စ တံ ဩလောကေတွာ ‘‘သစေ ဧသ မံ ပါပုဏေယျ၊ ဃာတေယျာပိ မ’’ န္တိ သာလယောဝ ဟုတွာ တံ ဘဏ္ဍံ ဂဟနဋ္ဌာနေ ပက္ခိပိတွာ ‘‘ပုန နိဝတ္တိတွာ ဂဟေဿာမီ’’တိ ပက္ကမတိ၊ ပါတနပစ္စယာ ပါရာဇိကံ နတ္ထိ။ အာဂန္တွာ ပန ထေယျစိတ္တေန ဂဏှတော ဥဒ္ဓါရေ ပါရာဇိကံ။ အထ ပနဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘‘မယာ ပါတာပေန္တေနေဝ ဣဒံ မမ သန္တကံ ကတ’’န္တိ တတော နံ သကသညာယ ဂဏှာတိ၊ ဂဟဏေ ရက္ခတိ၊ ဘဏ္ဍဒေယျံ ပန ဟောတိ။ ‘‘ဒေဟီ’’တိ ဝုတ္တေ အဒေန္တဿ သာမိကာနံ ဓုရနိက္ခေပေ ပါရာဇိကံ။ ‘‘သော ဣမံ ဆဍ္ဍေတွာ ဂတော၊ အနဇ္ဈာဝုတ္ထကံ ဒါနိ ဣဒ’’န္တိ ပံသုကူလသညာယ ဂဏှတောပိ ဧသေဝ နယော။ အထ ပန သာမိကော ‘‘တိဋ္ဌ တိဋ္ဌာ’’တိ ဝုတ္တမတ္တေနေဝ ဩလောကေန္တော တံ ဒိသွာ ‘‘န ဒါနိ ဣဒံ မယှ’’န္တိ ဓုရနိက္ခေပံ ကတွာ နိရာလယော ဆဍ္ဍေတွာ ပလာယတိ၊ တံ ထေယျစိတ္တေန ဂဏှတော ဥဒ္ဓါရေ ဒုက္ကဋံ။ အာဟရာပေန္တေ ဒါတဗ္ဗံ၊ အဒေန္တဿ ပါရာဇိကံ။ ကသ္မာ? တဿ ပယောဂေန ဆဍ္ဍိတတ္တာတိ မဟာအဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တံ။ အညေသု ပန ဝိစာရဏာ ဧဝ နတ္ထိ။ ပုရိမနယေနေဝ သကသညာယ ဝါ ပံသုကူလသညာယ ဝါ ဂဏှန္တေပိ အယမေဝ ဝိနိစ္ဆယောတိ။

ဟရဏကကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ဥပနိဓိကထာ

၁၁၂။ ဥပနိဓိမှိ – နာဟံ ဂဏှာမီတိ သမ္ပဇာနမုသာဝါဒေပိ အဒိန္နာဒါနဿ ပယောဂတ္တာ ဒုက္ကဋံ။ ‘‘ကိံ တုမှေ ဘဏထ? နေဝိဒံ မယှံ အနုရူပံ၊ န တုမှာက’’န္တိအာဒီနိ ဝဒန္တဿာပိ ဒုက္ကဋမေဝ။ ‘‘ရဟော မယာ ဧတဿ ဟတ္ထေ ဌပိတံ၊ န အညော ကောစိ ဇာနာတိ၊ ‘ဒဿတိ နု ခေါ မေ နော’’’တိ သာမိကော ဝိမတိံ ဥပ္ပာဒေတိ၊ ဘိက္ခုဿ ထုလ္လစ္စယံ။ တဿ ဖရုသာဒိဘာဝံ ဒိသွာ သာမိကော ‘‘န မယှံ ဒဿတီ’’တိ ဓုရံ နိက္ခိပတိ၊ တတြ သစာယံ ဘိက္ခု ‘‘ကိလမေတွာ နံ ဒဿာမီ’’တိ ဒါနေ သဥဿာဟော၊ ရက္ခတိ တာဝ။ သစေပိ သော ဒါနေ နိရုဿာဟော၊ ဘဏ္ဍဿာမိကော ပန ဂဟဏေ သဥဿာဟော ၊ ရက္ခတေဝ။ ယဒိ ပန သော ဒါနေ နိရုဿာဟော ဘဏ္ဍသာမိကောပိ ‘‘န မယှံ ဒဿတီ’’တိ ဓုရံ နိက္ခိပတိ၊ ဧဝံ ဥဘိန္နံ ဓုရနိက္ခေပေန ဘိက္ခုနော ပါရာဇိကံ ။ ယဒိပိ မုခေန ‘‘ဒဿာမီ’’တိ ဝဒတိ၊ စိတ္တေန ပန အဒါတုကာမော၊ ဧဝမ္ပိ သာမိကဿ ဓုရနိက္ခေပေ ပါရာဇိကံ။ တံ ပန ဥပနိဓိ နာမ သင်္ဂေါပနတ္ထာယ အတ္တနော ဟတ္ထေ ပရေဟိ ဌပိတဘဏ္ဍံ၊ အဂုတ္တဒေသတော ဌာနာ စာဝေတွာ ဂုတ္တဋ္ဌာနေ ဌပနတ္ထာယ ဟရတော အနာပတ္တိ။ ထေယျစိတ္တေနပိ ဌာနာ စာဝေန္တဿ အဝဟာရော နတ္ထိ။ ကသ္မာ? အတ္တနော ဟတ္ထေ နိက္ခိတ္တတ္တာ၊ ဘဏ္ဍဒေယျံ ပန ဟောတိ။ ထေယျစိတ္တေန ပရိဘုဉ္ဇတောပိ ဧသေဝ နယော။ တာဝကာလိကဂ္ဂဟဏေပိ တထေဝ။ ဓမ္မံ စရန္တောတိအာဒိ ဝုတ္တနယမေဝ။ အယံ တာဝ ပါဠိဝဏ္ဏနာ။

ပါဠိမုတ္တကဝိနိစ္ဆယော ပနေတ္ထ ပတ္တစတုက္ကာဒိဝသေန ဧဝံ ဝုတ္တော – ဧကော ကိရ ဘိက္ခု ပရဿ မဟဂ္ဃေ ပတ္တေ လောဘံ ဥပ္ပာဒေတွာ တံ ဟရိတုကာမော ဌပိတဋ္ဌာနမဿ သုဋ္ဌု သလ္လက္ခေတွာ အတ္တနောပိ ပတ္တံ တဿေဝ သန္တိကေ ဌပေသိ။ သော ပစ္စူသသမယေ အာဂန္တွာ ဓမ္မံ ဝါစာပေတွာ နိဒ္ဒါယမာနံ မဟာထေရမာဟ – ‘‘ဝန္ဒာမိ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကော ဧသော’’တိ? ‘‘အဟံ၊ ဘန္တေ၊ အာဂန္တုကဘိက္ခု၊ ကာလဿေဝမှိ ဂန္တုကာမော၊ အသုကသ္မိဉ္စ မေ ဌာနေ ဤဒိသေန နာမ အံသဗဒ္ဓကေန ဤဒိသာယ ပတ္တတ္ထဝိကာယ ပတ္တော ဌပိတော။ သာဓာဟံ၊ ဘန္တေ၊ တံ လဘေယျ’’န္တိ ထေရော ပဝိသိတွာ တံ ဂဏှိ။ ဥဒ္ဓါရေယေဝ စောရဿ ပါရာဇိကံ။ သစေ အာဂန္တွာ ‘‘ကောသိ တွံ အဝေလာယ အာဂတော’’တိ ဝုတ္တော ဘီတော ပလာယတိ၊ ပါရာဇိကံ ပတွာဝ ပလာယတိ။ ထေရဿ ပန သုဒ္ဓစိတ္တတ္တာ အနာပတ္တိ။ ထေရော ‘‘တံ ဂဏှိဿာမီ’’တိ အညံ ဂဏှိ၊ ဧသေဝ နယော။ အယံ ပန အညံ တာဒိသမေဝ ဂဏှန္တေ ယုဇ္ဇတိ၊ မနုဿဝိဂ္ဂဟေ အာဏတ္တသဒိသဝတ္ထုသ္မိံ ဝိယ။ ကုရုန္ဒိယံ ပန ‘‘ပဒဝါရေန ကာရေတဗ္ဗော’’တိ ဝုတ္တံ၊ တံ အတာဒိသမေဝ ဂဏှန္တေ ယုဇ္ဇတိ။

တံ မညမာနော အတ္တနော ပတ္တံ ဂဏှိတွာ အဒါသိ၊ စောရဿ သာမိကေန ဒိန္နတ္တာ ပါရာဇိကံ နတ္ထိ၊ အသုဒ္ဓစိတ္တေန ပန ဂဟိတတ္တာ ဒုက္ကဋံ။ တံ မညမာနော စောရဿေဝ ပတ္တံ ဂဏှိတွာ အဒါသိ၊ ဣဓာပိ စောရဿ အတ္တနော သန္တကတ္တာ ပါရာဇိကံ နတ္ထိ၊ အသုဒ္ဓစိတ္တေန ပန ဂဟိတတ္တာ ဒုက္ကဋမေဝ။ သဗ္ဗတ္ထ ထေရဿ အနာပတ္တိ။

အပရော ‘‘ပတ္တံ စောရေဿာမီ’’တိ တထေဝ နိဒ္ဒါယမာနံ ထေရံ ဝန္ဒိ။ ‘‘ကော အယ’’န္တိ စ ဝုတ္တေ ‘အဟံ၊ ဘန္တေ၊ ဂိလာနဘိက္ခု၊ ဧကံ တာဝ မေ ပတ္တံ ဒေထ၊ ဂါမဒွါရံ ဂန္တွာ ဘေသဇ္ဇံ အာဟရိဿာမီ’’တိ။ ထေရော ‘‘ဣဓ ဂိလာနော နတ္ထိ၊ စောရော အယံ ဘဝိဿတီ’’တိ သလ္လက္ခေတွာ ‘‘ဣမံ ဟရတူ’’တိ အတ္တနော ဝေရိဘိက္ခုဿ ပတ္တံ နီဟရိတွာ အဒါသိ၊ ဒွိန္နမ္ပိ ဥဒ္ဓါရေယေဝ ပါရာဇိကံ။ ‘‘ဝေရိဘိက္ခုဿ ပတ္တော’’တိ သညာယ အညဿ ပတ္တံ ဥဒ္ဓရန္တေပိ ဧသေဝ နယော။ သစေ ပန ‘‘ဝေရိဿာယ’’န္တိ သညာယ စောရဿေဝ ပတ္တံ ဥဒ္ဓရိတွာ ဒေတိ၊ ဝုတ္တနယေနေဝ ထေရဿ ပါရာဇိကံ၊ စောရဿ ဒုက္ကဋံ။ အထ ‘‘ဝေရိဿာယ’’န္တိ မညမာနော အတ္တနော ပတ္တံ ဒေတိ၊ ဝုတ္တနယေနေဝ ဥဘိန္နမ္ပိ ဒုက္ကဋံ။

ဧကော မဟာထေရော ဥပဋ္ဌာကံ ဒဟရဘိက္ခုံ ‘‘ပတ္တစီဝရံ ဂဏှ၊ အသုကံ နာမ ဂါမံ ဂန္တွာ ပိဏ္ဍာယ စရိဿာမာ’’တိ အာဟ။ ဒဟရော ဂဟေတွာ ထေရဿ ပစ္ဆတော ပစ္ဆတော ဂစ္ဆန္တော ထေယျစိတ္တံ ဥပ္ပာဒေတွာ သစေ သီသေ ဘာရံ ခန္ဓေ ကရောတိ၊ ပါရာဇိကံ နတ္ထိ။ ကသ္မာ? အာဏတ္တိယာ ဂဟိတတ္တာ။ သစေ ပန မဂ္ဂတော ဩက္ကမ္မ အဋဝိံ ပဝိသတိ၊ ပဒဝါရေန ကာရေတဗ္ဗော။ အထ နိဝတ္တိတွာ ဝိဟာရာဘိမုခေါ ပလာယိတွာ ဝိဟာရံ ပဝိသိတွာ ဂစ္ဆတိ၊ ဥပစာရာတိက္ကမေ ပါရာဇိကံ။ အထာပိ မဟာထေရဿ နိဝါသနပရိဝတ္တနဋ္ဌာနတော ဂါမာဘိမုခေါ ပလာယတိ၊ ဂါမူပစာရာတိက္ကမေ ပါရာဇိကံ။ ယဒိ ပန ဥဘောပိ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ဘုဉ္ဇိတွာ ဝါ ဂဟေတွာ ဝါ နိက္ခမန္တိ၊ ထေရော စ ပုနပိ တံ ဝဒတိ – ‘‘ပတ္တစီဝရံ ဂဏှ၊ ဝိဟာရံ ဂမိဿာမာ’’တိ။ တတြ စေ သော ပုရိမနယေနေဝ ထေယျစိတ္တေန သီသေ ဘာရံ ခန္ဓေ ကရောတိ၊ ရက္ခတိ တာဝ။ အဋဝိံ ပဝိသတိ၊ ပဒဝါရေန ကာရေတဗ္ဗော။ နိဝတ္တိတွာ ဂါမာဘိမုခေါ ဧဝ ပလာယတိ၊ ဂါမူပစာရာတိက္ကမေ ပါရာဇိကံ။ ပုရတော ဝိဟာရာဘိမုခေါ ပလာယိတွာ ဝိဟာရေ အဋ္ဌတွာ အနိသီဒိတွာ အဝူပသန္တေနေဝ ထေယျစိတ္တေန ဂစ္ဆတိ၊ ဥပစာရာတိက္ကမေ ပါရာဇိကံ။ ယော ပန အနာဏတ္တော ဂဏှာတိ၊ တဿ သီသေ ဘာရံ ခန္ဓေ ကရဏာဒီသုပိ ပါရာဇိကံ။ သေသံ ပုရိမသဒိသမေဝ။

ယော ပန ‘‘အသုကံ နာမ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ စီဝရံ ဓောဝိတွာ ရဇိတွာ ဝါ ဧဟီ’’တိ ဝုတ္တော ‘‘သာဓူ’’တိ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆတိ၊ တဿပိ အန္တရာမဂ္ဂေ ထေယျစိတ္တံ ဥပ္ပာဒေတွာ သီသေ ဘာရံ ခန္ဓေ ကရဏာဒီသု ပါရာဇိကံ နတ္ထိ။ မဂ္ဂါ ဩက္ကမနေ ပဒဝါရေန ကာရေတဗ္ဗော။ တံ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ တတ္ထေဝ ဝသန္တော ထေယျစိတ္တေန ပရိဘုဉ္ဇန္တော ဇီရာပေတိ၊ စောရာ ဝါ တဿ တံ ဟရန္တိ၊ အဝဟာရော နတ္ထိ၊ ဘဏ္ဍဒေယျံ ပန ဟောတိ။ တတော နိက္ခမိတွာ အာဂစ္ဆတောပိ ဧသေဝ နယော။

ယော ပန အနာဏတ္တော ထေရေန နိမိတ္တေ ဝါ ကတေ သယမေဝ ဝါ ကိလိဋ္ဌံ သလ္လက္ခေတွာ ‘‘ဒေထ၊ ဘန္တေ၊ စီဝရံ၊ အသုကံ နာမ ဂါမံ ဂန္တွာ ရဇိတွာ အာဟရိဿာမီ’’တိ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆတိ၊ တဿ အန္တရာမဂ္ဂေ ထေယျစိတ္တံ ဥပ္ပာဒေတွာ သီသေ ဘာရံ ခန္ဓေ ကရဏာဒီသု ပါရာဇိကံ။ ကသ္မာ? အနာဏတ္တိယာ ဂဟိတတ္တာ။ မဂ္ဂါ ဩက္ကမတောပိ ပဋိနိဝတ္တိတွာ တမေဝ ဝိဟာရံ အာဂန္တွာ ဝိဟာရသီမံ အတိက္ကမတောပိ ဝုတ္တနယေနေဝ ပါရာဇိကံ။ တတ္ထ ဂန္တွာ ရဇိတွာ ပစ္စာဂစ္ဆတောပိ ထေယျစိတ္တေ ဥပ္ပန္နေ ဧသေဝ နယော။ သစေ ပန ယတ္ထ ဂတော၊ တတ္ထ ဝါ အန္တရာမဂ္ဂေ ဝိဟာရေ ဝါ တမေဝ ဝိဟာရံ ပစ္စာဂန္တွာ တဿ ဧကပဿေ ဝါ ဥပစာရသီမံ အနတိက္ကမိတွာ ဝသန္တော ထေယျစိတ္တေန ပရိဘုဉ္ဇန္တော ဇီရာပေတိ၊ စောရာ ဝါ တဿ တံ ဟရန္တိ၊ ယထာ ဝါ တထာ ဝါ နဿတိ၊ ဘဏ္ဍဒေယျံ။ ဥပစာရသီမံ အတိက္ကမတော ပန ပါရာဇိကံ။

ယော ပန ထေရေန နိမိတ္တေ ကယိရမာနေ ‘‘ဒေထ၊ ဘန္တေ၊ အဟံ ရဇိတွာ အာဟရိဿာမီ’’တိ ဝတွာ ‘‘ကတ္ထ ဂန္တွာ၊ ဘန္တေ၊ ရဇာမီ’’တိ ပုစ္ဆတိ။ ထေရော စ နံ ‘‘ယတ္ထ ဣစ္ဆသိ၊ တတ္ထ ဂန္တွာ ရဇာဟီ’’တိ ဝဒတိ၊ အယံ ‘‘ဝိဿဋ္ဌဒူတော’’ နာမ။ ထေယျစိတ္တေန ပလာယန္တောပိ န အဝဟာရေန ကာရေတဗ္ဗော။ ထေယျစိတ္တေန ပန ပလာယတောပိ ပရိဘောဂေန ဝါ အညထာ ဝါ နာသယတောပိ ဘဏ္ဍဒေယျမေဝ ဟောတိ။ ဘိက္ခု ဘိက္ခုဿ ဟတ္ထေ ကိဉ္စိ ပရိက္ခာရံ ပဟိဏတိ – ‘‘အသုကဝိဟာရေ အသုကဘိက္ခုဿ ဒေဟီ’’တိ၊ တဿ ထေယျစိတ္တေ ဥပ္ပန္နေ သဗ္ဗဋ္ဌာနေသု ‘‘အသုကံ နာမ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ စီဝရံ ဓောဝိတွာ ရဇိတွာ ဝါ ဧဟီ’’တိ ဧတ္ထ ဝုတ္တသဒိသော ဝိနိစ္ဆယော။

အပရော ဘိက္ခုံ ပဟိဏိတုကာမော နိမိတ္တံ ကရောတိ – ‘‘ကော နု ခေါ ဂဟေတွာ ဂမိဿတီ’’တိ၊ တတြ စေ ဧကော – ‘‘ဒေထ၊ ဘန္တေ၊ အဟံ ဂဟေတွာ ဂမိဿာမီ’’တိ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆတိ၊ တဿ ထေယျစိတ္တေ ဥပ္ပန္နေ သဗ္ဗဋ္ဌာနေသု ‘‘ဒေထ၊ ဘန္တေ၊ စီဝရံ၊ အသုကံ နာမ ဂါမံ ဂန္တွာ ရဇိတွာ အာဟရိဿာမီ’’တိ ဧတ္ထ ဝုတ္တသဒိသော ဝိနိစ္ဆယော။ ထေရေန စီဝရတ္ထာယ ဝတ္ထံ လဘိတွာ ဥပဋ္ဌာကကုလေ ဌပိတံ ဟောတိ။ အထဿ အန္တေဝါသိကော ဝတ္ထံ ဟရိတုကာမော တတြ ဂန္တွာ ‘‘တံ ကိရ ဝတ္ထံ ဒေထာ’’တိ ထေရေန ပေသိတော ဝိယ ဝဒတိ၊ တဿ ဝစနံ သဒ္ဒဟိတွာ ဥပါသကေန ဌပိတံ ဥပါသိကာ ဝါ၊ ဥပါသိကာယ ဌပိတံ ဥပါသကော ဝါ အညော ဝါ၊ ကောစိ နီဟရိတွာ ဒေတိ၊ ဥဒ္ဓါရေယေဝဿ ပါရာဇိကံ။ သစေ ပန ထေရဿ ဥပဋ္ဌာကေဟိ ‘‘ဣမံ ထေရဿ ဒဿာမာ’’တိ အတ္တနော ဝတ္ထံ ဌပိတံ ဟောတိ။ အထဿ အန္တေဝါသိကော တံ ဟရိတုကာမော တတ္ထ ဂန္တွာ ‘‘ထေရဿ ကိရ ဝတ္ထံ ဒါတုကာမတ္ထ၊ တံ ဒေထာ’’တိ ဝဒတိ။ တေ စဿ သဒ္ဒဟိတွာ ‘‘မယံ၊ ဘန္တေ၊ ဘောဇေတွာ ဒဿာမာတိ ဌပယိမှ၊ ဟန္ဒ ဂဏှာဟီ’’တိ ဒေန္တိ။ သာမိကေဟိ ဒိန္နတ္တာ ပါရာဇိကံ နတ္ထိ၊ အသုဒ္ဓစိတ္တေန ပန ဂဟိတတ္တာ ဒုက္ကဋံ၊ ဘဏ္ဍဒေယျဉ္စ ဟောတိ။

ဘိက္ခု ဘိက္ခုဿ ဝတွာ ဂါမံ ဂစ္ဆတိ၊ ‘‘ဣတ္ထန္နာမော မမ ဝဿာဝါသိကံ ဒဿတိ၊ တံ ဂဟေတွာ ဌပေယျာသီ’’တိ။ ‘‘သာဓူ’’တိ သော ဘိက္ခု တေန ဒိန္နံ မဟဂ္ဃသာဋကံ အတ္တနာ လဒ္ဓေန အပ္ပဂ္ဃသာဋကေန သဒ္ဓိံ ဌပေတွာ တေန အာဂတေန အတ္တနော မဟဂ္ဃသာဋကဿ လဒ္ဓဘာဝံ ဉတွာ ဝါ အဉတွာ ဝါ ‘‘ဒေဟိ မေ ဝဿာဝါသိက’’န္တိ ဝုတ္တော ‘‘တဝ ထူလသာဋကော လဒ္ဓါ၊ မယှံ ပန သာဋကော မဟဂ္ဃော၊ ဒွေပိ အသုကသ္မိံ နာမ ဩကာသေ ဌပိတာ၊ ပဝိသိတွာ ဂဏှာဟီ’’တိ ဝဒတိ။ တေန ပဝိသိတွာ ထူလသာဋကေ ဂဟိတေ ဣတရဿ ဣတရံ ဂဏှတော ဥဒ္ဓါရေ ပါရာဇိကံ။ အထာပိ တဿ သာဋကေ အတ္တနော နာမံ အတ္တနော စ သာဋကေ တဿ နာမံ လိခိတွာ ‘‘ဂစ္ဆ နာမံ ဝါစေတွာ ဂဏှာဟီ’’တိ ဝဒတိ၊ တတြာပိ ဧသေဝ နယော။ ယော ပန အတ္တနာ စ တေန စ လဒ္ဓသာဋကေ ဧကတော ဌပေတွာ တံ ဧဝံ ဝဒတိ – ‘‘တယာ စ မယာ စ လဒ္ဓသာဋကာ ဒွေပိ အန္တောဂဗ္ဘေ ဌပိတာ၊ ဂစ္ဆ ယံ ဣစ္ဆသိ၊ တံ ဝိစိနိတွာ ဂဏှာဟီ’’တိ။ သော စ လဇ္ဇာယ အာဝါသိကေန လဒ္ဓံ ထူလသာဋကမေဝ ဂဏှေယျ၊ တတြာဝါသိကဿ ဝိစိနိတွာ ဂဟိတာဝသေသံ ဣတရံ ဂဏှတော အနာပတ္တိ။ အာဂန္တုကော ဘိက္ခု အာဝါသိကာနံ စီဝရကမ္မံ ကရောန္တာနံ သမီပေ ပတ္တစီဝရံ ဌပေတွာ ‘‘ဧတေ သင်္ဂေါပေဿန္တီ’’တိ မညမာနော နှာယိတုံ ဝါ အညတြ ဝါ ဂစ္ဆတိ။ သစေ နံ အာဝါသိကာ သင်္ဂေါပေန္တိ၊ ဣစ္စေတံ ကုသလံ။ နော စေ၊ နဋ္ဌေ ဂီဝါ န ဟောတိ။ သစေပိ သော ‘‘ဣဒံ၊ ဘန္တေ၊ ဌပေထာ’’တိ ဝတွာ ဂစ္ဆတိ၊ ဣတရေ စ သကိစ္စပ္ပသုတတ္တာ န ဇာနန္တိ၊ ဧသေဝ နယော။ အထာပိ တေ ‘‘ဣဒံ၊ ဘန္တေ၊ ဌပေထာ’’တိ ဝုတ္တာ ‘‘မယံ ဗျာဝဋာ’’တိ ပဋိက္ခိပန္တိ၊ ဣတရော စ ‘‘အဝဿံ ဌပေဿန္တီ’’တိ အနာဒိယိတွာ ဂစ္ဆတိ၊ ဧသေဝ နယော။ သစေ ပန တေန ယာစိတာ ဝါ အယာစိတာ ဝါ ‘‘မယံ ဌပေဿာမ၊ တွံ ဂစ္ဆာ’’တိ ဝဒန္တိ၊ တံ သင်္ဂေါပိတဗ္ဗံ။ နော စေ သင်္ဂေါပေန္တိ၊ နဋ္ဌေ ဂီဝါ။ ကသ္မာ? သမ္ပဋိစ္ဆိတတ္တာ။

ယော ဘိက္ခု ဘဏ္ဍာဂါရိကော ဟုတွာ ပစ္စူသသမယေ ဧဝ ဘိက္ခူနံ ပတ္တစီဝရာနိ ဟေဋ္ဌာပါသာဒံ ဩရောပေတွာ ဒွါရံ အပိဒဟိတွာ တေသမ္ပိ အနာရောစေတွာဝ ဒူရေ ဘိက္ခာစာရံ ဂစ္ဆတိ၊ တာနိ စေ စောရာ ဟရန္တိ၊ တဿေဝ ဂီဝါ။ ယော ပန ဘိက္ခူဟိ ‘‘ဩရောပေထ၊ ဘန္တေ၊ ပတ္တစီဝရာနိ၊ ကာလော သလာကဂ္ဂဟဏဿာ’’တိ ဝုတ္တော ‘‘သမာဂတတ္ထာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘အာမ၊ သမာဂတမှာ’’တိ ဝုတ္တေ ပတ္တစီဝရာနိ နီဟရိတွာ နိက္ခိပိတွာ ဘဏ္ဍာဂါရဒွါရံ ဗန္ဓိတွာ ‘‘တုမှေ ပတ္တစီဝရာနိ ဂဟေတွာ ဟေဋ္ဌာပါသာဒဒွါရံ ပဋိဇဂ္ဂိတွာ ဂစ္ဆေယျာထာ’’တိ ဝတွာ ဂစ္ဆတိ။ တတြ စေကော အလသဇာတိကော ဘိက္ခု ဘိက္ခူသု ဂတေသု ပစ္ဆာ အက္ခီနိ ပုဉ္ဆန္တော ဥဋ္ဌဟိတွာ ဥဒကဋ္ဌာနံ မုခဓောဝနတ္ထံ ဂစ္ဆတိ၊ တံ ခဏံ ဒိသွာ စောရာ တဿ ပတ္တစီဝရံ ဟရန္တိ၊ သုဟဋံ။ ဘဏ္ဍာဂါရိကဿ ဂီဝါ န ဟောတိ။

သစေပိ ကောစိ ဘဏ္ဍာဂါရိကဿ အနာရောစေတွာဝ ဘဏ္ဍာဂါရေ အတ္တနော ပရိက္ခာရံ ဌပေတိ၊ တသ္မိမ္ပိ နဋ္ဌေ ဘဏ္ဍာဂါရိကဿ ဂီဝါ န ဟောတိ။ သစေ ပန ဘဏ္ဍာဂါရိကော တံ ဒိသွာ ‘‘အဋ္ဌာနေ ဌပိတ’’န္တိ ဂဟေတွာ ဌပေတိ၊ နဋ္ဌေ တဿ ဂီဝါ။ သစေပိ ဌပိတဘိက္ခုနာ ‘‘မယာ၊ ဘန္တေ၊ ဤဒိသော နာမ ပရိက္ခာရော ဌပိတော၊ ဥပဓာရေယျာထာ’’တိ ဝုတ္တော ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆတိ၊ ဒုန္နိက္ခိတ္တံ ဝါ မညမာနော အညသ္မိံ ဌာနေ ဌပေတိ၊ တဿေဝ ဂီဝါ။ ‘‘နာဟံ ဇာနာမီ’’တိ ပဋိက္ခိပန္တဿ ပန နတ္ထိ ဂီဝါ။ ယောပိ တဿ ပဿန္တဿေဝ ဌပေတိ၊ ဘဏ္ဍာဂါရိကဉ္စ န သမ္ပဋိစ္ဆာပေတိ ၊ နဋ္ဌံ သုနဋ္ဌမေဝ။ သစေ တံ ဘဏ္ဍာဂါရိကော အညတြ ဌပေတိ၊ နဋ္ဌေ ဂီဝါ။ သစေ ဘဏ္ဍာဂါရံ သုဂုတ္တံ၊ သဗ္ဗော သင်္ဃဿ စ စေတိယဿ စ ပရိက္ခာရော တတ္ထေဝ ဌပီယတိ၊ ဘဏ္ဍာဂါရိကော စ ဗာလော အဗျတ္တော ဒွါရံ ဝိဝရိတွာ ဓမ္မကထံ ဝါ သောတုံ၊ အညံ ဝါ ကိဉ္စိ ကာတုံ ကတ္ထစိ ဂစ္ဆတိ၊ တံ ခဏံ ဒိသွာ ယတ္တကံ စောရာ ဟရန္တိ၊ သဗ္ဗံ တဿ ဂီဝါ။ ဘဏ္ဍာဂါရတော နိက္ခမိတွာ ဗဟိ စင်္ကမန္တဿ ဝါ ဒွါရံ ဝိဝရိတွာ သရီရံ ဥတုံ ဂါဟာပေန္တဿ ဝါ တတ္ထေဝ သမဏဓမ္မာနုယောဂေန နိသိန္နဿ ဝါ တတ္ထေဝ နိသီဒိတွာ ကေနစိ ကမ္မေန ဗျာဝဋဿ ဝါ ဥစ္စာရပဿာဝပီဠိတဿာပိ တတော တတ္ထေဝ ဥပစာရေ ဝိဇ္ဇမာနေ ဗဟိ ဂစ္ဆတော ဝါ အညေန ဝါ ကေနစိ အာကာရေန ပမတ္တဿ သတော ဒွါရံ ဝိဝရိတွာ ဝါ ဝိဝဋမေဝ ပဝိသိတွာ ဝါ သန္ဓိံ ဆိန္ဒိတွာ ဝါ ယတ္တကံ တဿ ပမာဒပစ္စယာ စောရာ ဟရန္တိ၊ သဗ္ဗံ တဿေဝ ဂီဝါ။ ဥဏှသမယေ ပန ဝါတပါနံ ဝိဝရိတွာ နိပဇ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတီတိ ဝဒန္တိ။ ဥစ္စာရပီဠိတဿ ပန တသ္မိံ ဥပစာရေ အသတိ အညတ္ထ ဂစ္ဆန္တဿ ဂိလာနပက္ခေ ဌိတတ္တာ အဝိသယော၊ တသ္မာ ဂီဝါ န ဟောတိ။

ယော ပန အန္တော ဥဏှပီဠိတော ဒွါရံ သုဂုတ္တံ ကတွာ ဗဟိ နိက္ခမတိ၊ စောရာ စ နံ ဂဟေတွာ ‘‘ဒွါရံ ဝိဝရာ’’တိ ဝဒန္တိ၊ ယာဝ တတိယံ န ဝိဝရိတဗ္ဗံ။ ယဒိ ပန တေ စောရာ ‘‘သစေ န ဝိဝရသိ၊ တဉ္စ မာရေဿာမ၊ ဒွါရဉ္စ ဘိန္ဒိတွာ ပရိက္ခာရံ ဟရိဿာမာ’’တိ ဖရသုအာဒီနိ ဥက္ခိပန္တိ။ ‘‘မယိ စ မတေ သင်္ဃဿ စ သေနာသနေ ဝိနဋ္ဌေ ဂုဏော နတ္ထီ’’တိ ဝိဝရိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဣဓာပိ အဝိသယတ္တာ ဂီဝါ နတ္ထီတိ ဝဒန္တိ။ သစေ ကောစိ အာဂန္တုကော ကုဉ္စိကံ ဝါ ဒေတိ၊ ဒွါရံ ဝါ ဝိဝရတိ၊ ယတ္တကံ စောရာ ဟရန္တိ၊ သဗ္ဗံ တဿ ဂီဝါ။ သင်္ဃေန ဘဏ္ဍာဂါရဂုတ္တတ္ထာယ သူစိယန္တကဉ္စ ကုဉ္စိကမုဒ္ဒိကာ စ ယောဇေတွာ ဒိန္နာ ဟောတိ၊ ဘဏ္ဍာဂါရိကော ဃဋိကမတ္တံ ဒတွာ နိပဇ္ဇတိ၊ စောရာ ဝိဝရိတွာ ပရိက္ခာရံ ဟရန္တိ၊ တဿေဝ ဂီဝါ။ သူစိယန္တကဉ္စ ကုဉ္စိကမုဒ္ဒိကဉ္စ ယောဇေတွာ နိပန္နံ ပနေတံ သစေ စောရာ အာဂန္တွာ ‘‘ဝိဝရာ’’တိ ဝဒန္တိ၊ တတ္ထ ပုရိမနယေနေဝ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗံ။ ဧဝံ ဂုတ္တံ ကတွာ နိပန္နေ ပန သစေ ဘိတ္တိံ ဝါ ဆဒနံ ဝါ ဘိန္ဒိတွာ ဥမင်္ဂေန ဝါ ပဝိသိတွာ ဟရန္တိ၊ န တဿ ဂီဝါ။ သစေ ဘဏ္ဍာဂါရေ အညေပိ ထေရာ ဝသန္တိ၊ ဝိဝဋေ ဒွါရေ အတ္တနော အတ္တနော ပရိက္ခာရံ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆန္တိ၊ ဘဏ္ဍာဂါရိကော တေသု ဂတေသု ဒွါရံ န ဇဂ္ဂတိ၊ သစေ တတ္ထ ကိဉ္စိ အဝဟရီယတိ၊ ဘဏ္ဍာဂါရိကဿ ဣဿရတာယ ဘဏ္ဍာဂါရိကဿေဝ ဂီဝါ။ ထေရေဟိ ပန သဟာယေဟိ ဘဝိတဗ္ဗံ။ အယံ တတ္ထ သာမီစိ။

ယဒိ ဘဏ္ဍာဂါရိကော ‘‘တုမှေ ဗဟိ ဌတွာဝ တုမှာကံ ပရိက္ခာရံ ဂဏှထ၊ မာ ပဝိသိတ္ထာ’’တိ ဝဒတိ၊ တေသဉ္စ ဧကော လောလမဟာထေရော သာမဏေရေဟိ စေဝ ဥပဋ္ဌာကေဟိ စ သဒ္ဓိံ ဘဏ္ဍာဂါရံ ပဝိသိတွာ နိသီဒတိ စေဝ နိပဇ္ဇတိ စ၊ ယတ္တကံ ဘဏ္ဍံ နဿတိ၊ သဗ္ဗံ တဿ ဂီဝါ။ ဘဏ္ဍာဂါရိကေန ပန အဝသေသတ္ထေရေဟိ စ သဟာယေဟိ ဘဝိတဗ္ဗံ။ အထ ဘဏ္ဍာဂါရိကောဝ လောလသာမဏေရေ စ ဥပဋ္ဌာကေ စ ဂဟေတွာ ဘဏ္ဍာဂါရေ နိသီဒတိ စေဝ နိပဇ္ဇတိ စ၊ ယံ တတ္ထ နဿတိ၊ သဗ္ဗံ တဿေဝ ဂီဝါ။ တသ္မာ ဘဏ္ဍာဂါရိကေနေဝ တတ္ထ ဝသိတဗ္ဗံ။ အဝသေသေဟိ အပ္ပေဝ ရုက္ခမူလေ ဝသိတဗ္ဗံ၊ န စ ဘဏ္ဍာဂါရေတိ။

ယေ ပန အတ္တနော အတ္တနော သဘာဂဘိက္ခူနံ ဝသနဂဗ္ဘေသု ပရိက္ခာရံ ဌပေန္တိ၊ ပရိက္ခာရေ နဋ္ဌေ ယေဟိ ဌပိတော၊ တေသံယေဝ ဂီဝါ။ ဣတရေဟိ ပန သဟာယေဟိ ဘဝိတဗ္ဗံ။ ယဒိ ပန သင်္ဃော ဘဏ္ဍာဂါရိကဿ ဝိဟာရေယေဝ ယာဂုဘတ္တံ ဒါပေတိ၊ သော စ ဘိက္ခာစာရတ္ထာယ ဂါမံ ဂစ္ဆတိ၊ နဋ္ဌံ တဿေဝ ဂီဝါ။ ဘိက္ခာစာရံ ပဝိသန္တေဟိ အတိရေကစီဝရရက္ခဏတ္ထာယ ဌပိတဝိဟာရဝါရိကဿာပိ ယာဂုဘတ္တံ ဝါ နိဝါပံ ဝါ လဘမာနဿေဝ ဘိက္ခာစာရံ ဂစ္ဆတော ယံ တတ္ထ နဿတိ၊ သဗ္ဗံ ဂီဝါ။ န ကေဝလဉ္စ ဧတ္တကမေဝ၊ ဘဏ္ဍာဂါရိကဿ ဝိယ ယံ တဿ ပမာဒပ္ပစ္စယာ နဿတိ၊ သဗ္ဗံ ဂီဝါ။

သစေ ဝိဟာရော မဟာ ဟောတိ၊ အညံ ပဒေသံ ရက္ခိတုံ ဂစ္ဆန္တဿ အညသ္မိံ ပဒေသေ နိက္ခိတ္တံ ဟရန္တိ၊ အဝိသယတ္တာ ဂီဝါ န ဟောတိ။ ဤဒိသေ ပန ဝိဟာရေ ဝေမဇ္ဈေ သဗ္ဗေသံ ဩသရဏဋ္ဌာနေ ပရိက္ခာရေ ဌပေတွာ နိသီဒိတဗ္ဗံ။ ဝိဟာရဝါရိကာ ဝါ ဒွေ တယော ဌပေတဗ္ဗာ။ သစေ တေသံ အပ္ပမတ္တာနံ ဣတော စိတော စ ရက္ခတံယေဝ ကိဉ္စိ နဿတိ၊ ဂီဝါ န ဟောတိ။ ဝိဟာရဝါရိကေ ဗန္ဓိတွာ ဟရိတဘဏ္ဍမ္ပိ စောရာနံ ပဋိပထံ ဂတေသု အညေန မဂ္ဂေန ဟရိတဘဏ္ဍမ္ပိ န တေသံ ဂီဝါ။ သစေ ဝိဟာရဝါရိကာနံ ဝိဟာရေ ဒါတဗ္ဗံ ယာဂုဘတ္တံ ဝါ နိဝါပေါ ဝါ န ဟောတိ၊ တေဟိ ပတ္တဗ္ဗလာဘတော အတိရေကာ ဒွေ တိဿော ယာဂုသလာကာ၊ တေသံ ပဟောနကဘတ္တသလာကာ စ ဌပေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ နိဗဒ္ဓံ ကတွာ ပန န ဌပေတဗ္ဗာ၊ မနုဿာ ဟိ ဝိပ္ပဋိသာရိနော ဟောန္တိ၊ ‘‘ဝိဟာရဝါရိကာယေဝ အမှာကံ ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇန္တီ’’တိ။ တသ္မာ ပရိဝတ္တေတွာ ဌပေတဗ္ဗာ။ သစေ တေသံ သဘာဂါ သလာကဘတ္တာနိ အာဟရိတွာ ဒေန္တိ၊ ဣစ္စေတံ ကုသလံ၊ နော စေ ဒေန္တိ၊ ဝါရံ ဂါဟာပေတွာ နီဟရာပေတဗ္ဗာနိ။ သစေ ဝိဟာရဝါရိကော ဒွေ တိဿော ယာဂုသလာကာ၊ စတ္တာရိ ပဉ္စ သလာကဘတ္တာနိ စ လဘမာနောဝ ဘိက္ခာစာရံ ဂစ္ဆတိ၊ ဘဏ္ဍာဂါရိကဿ ဝိယ သဗ္ဗံ နဋ္ဌံ ဂီဝါ ဟောတိ။ သစေ သင်္ဃဿ ဝိဟာရပါလာနံ ဒါတဗ္ဗံ ဘတ္တံ ဝါ နိဝါပေါ ဝါ နတ္ထိ၊ ဘိက္ခူ ဝိဟာရဝါရံ ဂဟေတွာ အတ္တနော အတ္တနော နိဿိတကေ ဇဂ္ဂေန္တိ၊ သမ္ပတ္တဝါရံ အဂ္ဂဟေတုံ န လဘန္တိ၊ ယထာ အညေ ဘိက္ခူ ကရောန္တိ၊ တထေဝ ကာတဗ္ဗံ။ ဘိက္ခူဟိ ပန အသဟာယကဿ ဝါ အတ္တဒုတိယဿ ဝါ ယဿ သဘာဂေါ ဘိက္ခု ဘတ္တံ အာနေတွာ ဒါတာ နတ္ထိ၊ ဧဝရူပဿ ဝါရော န ပါပေတဗ္ဗော။

ယမ္ပိ ပါကဝတ္တတ္ထာယ ဝိဟာရေ ဌပေန္တိ၊ တံ ဂဟေတွာ ဥပဇီဝန္တေန ဌာတဗ္ဗံ။ ယော တံ န ဥပဇီဝတိ ၊ သော ဝါရံ န ဂါဟာပေတဗ္ဗော။ ဖလာဖလတ္ထာယပိ ဝိဟာရေ ဘိက္ခုံ ဌပေန္တိ၊ ဇဂ္ဂိတွာ ဂေါပေတွာ ဖလဝါရေန ဘာဇေတွာ ခါဒန္တိ။ ယော တာနိ ခါဒတိ၊ တေန ဌာတဗ္ဗံ။ အနုပဇီဝန္တော န ဂါဟာပေတဗ္ဗော။ သေနာသနမဉ္စပီဌပစ္စတ္ထရဏရက္ခဏတ္ထာယပိ ဌပေန္တိ၊ အာဝါသေ ဝသန္တေန ဌာတဗ္ဗံ။ အဗ္ဘောကာသိကော ပန ရုက္ခမူလိကော ဝါ န ဂါဟာပေတဗ္ဗော။

ဧကော နဝကော ဟောတိ၊ ဗဟုဿုတော ပန ဗဟူနံ ဓမ္မံ ဝါစေတိ၊ ပရိပုစ္ဆံ ဒေတိ၊ ပါဠိံ ဝဏ္ဏေတိ၊ ဓမ္မကထံ ကထေတိ၊ သင်္ဃဿ ဘာရံ နိတ္ထရတိ၊ အယံ လာဘံ ပရိဘုဉ္ဇန္တောပိ အာဝါသေ ဝသန္တောပိ ဝါရံ န ဂါဟေတဗ္ဗော။ ‘‘ပုရိသဝိသေသော နာမ ဉာတဗ္ဗော’’တိ ဝဒန္တိ။

ဥပေါသထာဂါရပဋိမာဃရဇဂ္ဂကဿ ပန ဒိဂုဏံ ယာဂုဘတ္တံ ဒေဝသိကံ တဏ္ဍုလနာဠိ သံဝစ္ဆရေ တိစီဝရံ၊ ဒသဝီသဂ္ဃနကံ ကပ္ပိယဘဏ္ဍဉ္စ ဒါတဗ္ဗံ။ သစေ ပန တဿ တံ လဘမာနဿေဝ ပမာဒေန တတ္ထ ကိဉ္စိ နဿတိ၊ သဗ္ဗံ ဂီဝါ။ ဗန္ဓိတွာ ဗလက္ကာရေန အစ္ဆိန္နံ ပန န ဂီဝါ။ တတ္ထ စေတိယဿ ဝါ သင်္ဃဿ ဝါ သန္တကေန စေတိယဿ သန္တကံ ရက္ခာပေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ စေတိယဿ သန္တကေန သင်္ဃဿ သန္တကံ ရက္ခာပေတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ ယံ ပန စေတိယဿ သန္တကေန သဒ္ဓိံ သင်္ဃဿ သန္တကံ ဌပိတံ ဟောတိ၊ တံ စေတိယသန္တကေ ရက္ခာပိတေ ရက္ခိတမေဝ ဟောတီတိ ဧဝံ ဝဋ္ဋတိ။ ပက္ခဝါရေန ဥပေါသထာဂါရာဒီနိ ရက္ခတောပိ ပမာဒဝသေန နဋ္ဌံ ဂီဝါယေဝါတိ။

ဥပနိဓိကထာ နိဋ္ဌိတာ။

သုင်္ကဃာတကထာ

၁၁၃။ သုင်္ကံ တတော ဟနန္တီတိ သုင်္ကဃာတံ၊ သုင်္ကဋ္ဌာနဿေတံ အဓိဝစနံ။ တဉှိ ယသ္မာ တတော သုင်္ကာရဟံ ဘဏ္ဍံ သုင်္ကံ အဒတွာ နီဟရန္တာ ရညော သုင်္ကံ ဟနန္တိ ဝိနာသေန္တိ၊ တသ္မာ သုင်္ကဃာတန္တိ ဝုတ္တံ။ တတြ ပဝိသိတွာတိ တတြ ပဗ္ဗတခဏ္ဍာဒီသု ရညာ ပရိစ္ဆေဒံ ကတွာ ဌပိတေ သုင်္ကဋ္ဌာနေ ပဝိသိတွာ။ ရာဇဂ္ဂံ ဘဏ္ဍန္တိ ရာဇာရဟံ ဘဏ္ဍံ၊ ယတော ရညော ပဉ္စမာသကံ ဝါ အတိရေကပဉ္စမာသကံ ဝါ အဂ္ဃနကံ သုင်္ကံ ဒါတဗ္ဗံ ဟောတိ၊ တံ ဘဏ္ဍန္တိ အတ္ထော။ ရာဇကန္တိပိ ပါဌော၊ အယမေဝတ္ထော။ ထေယျစိတ္တောတိ ‘‘ဣတော ရညော သုင်္ကံ န ဒဿာမီ’’တိ ထေယျစိတ္တံ ဥပ္ပာဒေတွာ တံ ဘဏ္ဍံ အာမသတိ၊ ဒုက္ကဋံ။ ဌပိတဋ္ဌာနတော ဂဟေတွာ ထဝိကာယ ဝါ ပက္ခိပတိ၊ ပဋိစ္ဆန္နဋ္ဌာနေ ဝါ ဦရုနာ သဒ္ဓိံ ဗန္ဓတိ၊ ထုလ္လစ္စယံ။ သုင်္ကဋ္ဌာနေန ပရိစ္ဆိန္နတ္တာ ဌာနာစာဝနံ န ဟောတိ။ သုင်္ကဋ္ဌာနပရိစ္ဆေဒံ ဒုတိယံ ပါဒံ အတိက္ကာမေတိ၊ ပါရာဇိကံ။

ဗဟိသုင်္ကဃာတံ ပါတေတီတိ ရာဇပုရိသာနံ အညဝိဟိတဘာဝံ ပဿိတွာ အန္တော ဌိတောဝ ဗဟိ ပတနတ္ထာယ ခိပတိ။ တဉ္စေ အဝဿံ ပတနကံ၊ ဟတ္ထတော မုတ္တမတ္တေ ပါရာဇိကံ။ တဉ္စေ ရုက္ခေ ဝါ ခါဏုမှိ ဝါ ပဋိဟတံ ဗလဝဝါတဝေဂုက္ခိတ္တံ ဝါ ဟုတွာ ပုန အန္တောယေဝ ပတတိ၊ ရက္ခတိ။ ပုန ဂဏှိတွာ ခိပတိ၊ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယေနေဝ ပါရာဇိကံ။ ဘူမိယံ ပတိတွာ ဝဋ္ဋန္တံ ပုန အန္တော ပဝိသတိ၊ ပါရာဇိကမေဝ။ ကုရုန္ဒီသင်္ခေပဋ္ဌကထာသု ပန ‘‘သစေ ဗဟိ ပတိတံ ဌတွာ ဝဋ္ဋန္တံ ပဝိသတိ၊ ပါရာဇိကံ။ သစေ အတိဋ္ဌမာနံယေဝ ဝဋ္ဋိတွာ ပဝိသတိ ရက္ခတီ’’တိ ဝုတ္တံ။

အန္တော ဌတွာ ဟတ္ထေန ဝါ ပါဒေန ဝါ ယဋ္ဌိယာ ဝါ ဝဋ္ဋေတိ၊ အညေန ဝါ ဝဋ္ဋာပေတိ၊ သစေ အဋ္ဌတွာ ဝဋ္ဋမာနံ ဂတံ၊ ပါရာဇိကံ။ အန္တော ဌတွာ ဗဟိ ဂစ္ဆန္တံ ရက္ခတိ၊ ‘‘ဝဋ္ဋိတွာ ဂမိဿတီ’’တိ ဝါ ‘‘အညော နံ ဝဋ္ဋေဿတီ’’တိ ဝါ အန္တော ဌပိတံ ပစ္ဆာ သယံ ဝါ ဝဋ္ဋမာနံ အညေန ဝါ ဝဋ္ဋိတံ ဗဟိ ဂစ္ဆတိ၊ ရက္ခတိယေဝ။ သုဒ္ဓစိတ္တေန ဌပိတေ ပန တထာ ဂစ္ဆန္တေ ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထိ။ ဒွေ ပုဋကေ ဧကာဗဒ္ဓေ ကတွာ သုင်္ကဋ္ဌာနသီမန္တရေ ဌပေတိ၊ ကိဉ္စာပိ ဗဟိပုဋကေ သုင်္ကံ ပါဒံ အဂ္ဃတိ၊ တေန သဒ္ဓိံ ဧကာဗဒ္ဓတာယ ပန အန္တော ပုဋကော ရက္ခတိ။ သစေ ပန ပရိဝတ္တေတွာ အဗ္ဘန္တရိမံ ဗဟိ ဌပေတိ၊ ပါရာဇိကံ။ ကာဇေပိ ဧကဗဒ္ဓံ ကတွာ ဌပိတေ ဧသေဝ နယော။ သစေ ပန အဗန္ဓိတွာ ကာဇကောဋိယံ ဌပိတမတ္တမေဝ ဟောတိ၊ ပါရာဇိကံ။

ဂစ္ဆန္တေ ယာနေ ဝါ အဿပိဋ္ဌိအာဒီသု ဝါ ဌပေတိ ‘‘ဗဟိ နီဟရိဿတီ’’တိ နီဟဋေပိ အဝဟာရော နတ္ထိ၊ ဘဏ္ဍဒေယျမ္ပိ န ဟောတိ။ ကသ္မာ? ‘‘အတြ ပဝိဋ္ဌဿ သုင်္ကံ ဂဏှန္တူ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ ဣဒဉ္စ သုင်္ကဋ္ဌာနဿ ဗဟိ ဌိတံ၊ န စ တေန နီတံ၊ တသ္မာ နေဝ ဘဏ္ဍဒေယျံ န ပါရာဇိကံ။

ဌိတယာနာဒီသု ဌပိတေ ဝိနာ တဿ ပယောဂံ ဂတေသု ထေယျစိတ္တေပိ သတိ နေဝတ္ထိ အဝဟာရော။ ယဒိ ပန ဌပေတွာ ယာနာဒီနိ ပါဇေန္တော အတိက္ကာမေတိ ၊ ဟတ္ထိသုတ္တာဒီသု ဝါ ကတပရိစယတ္တာ ပုရတော ဌတွာ ‘‘ဧဟိ၊ ရေ’’တိ ပက္ကောသတိ၊ သီမာတိက္ကမေ ပါရာဇိကံ။ ဧဠကလောမသိက္ခာပဒေ ဣမသ္မိံ ဌာနေ အညံ ဟရာပေတိ၊ အနာပတ္တိ၊ ဣဓ ပါရာဇိကံ။ တတြ အညဿ ယာနေ ဝါ ဘဏ္ဍေ ဝါ အဇာနန္တဿ ပက္ခိပိတွာ တိယောဇနံ အတိက္ကာမေတိ၊ နိဿဂ္ဂိယာနိ ဟောန္တီတိ ပါစိတ္တိယံ။ ဣဓ အနာပတ္တိ။

သုင်္ကဋ္ဌာနေ သုင်္ကံ ဒတွာဝ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဧကော အာဘောဂံ ကတွာ ဂစ္ဆတိ ‘‘သစေ ‘သုင်္ကံ ဒေဟီ’တိ ဝက္ခန္တိ၊ ဒဿာမိ၊ နော စေ ဝက္ခန္တိ၊ ဂမိဿာမီ’’တိ။ တံ ဒိသွာ ဧကော သုင်္ကိကော ‘‘ဧသော ဘိက္ခု ဂစ္ဆတိ၊ ဂဏှထ နံ သုင်္က’’န္တိ ဝဒတိ၊ အပရော ‘‘ကုတော ပဗ္ဗဇိတဿ သုင်္ကံ၊ ဂစ္ဆတူ’’တိ ဝဒတိ၊ လဒ္ဓကပ္ပံ ဟောတိ၊ ဂန္တဗ္ဗံ။ ‘‘ဘိက္ခူနံ သုင်္ကံ အဒတွာ ဂန္တုံ န ဝဋ္ဋတိ၊ ဂဏှ ဥပါသကာ’’တိ ဝုတ္တေ ပန ‘‘ဘိက္ခုဿ သုင်္ကံ ဂဏှန္တေဟိ ပတ္တစီဝရံ ဂဟေတဗ္ဗံ ဘဝိဿတိ၊ ကိံ တေန၊ ဂစ္ဆတူ’’တိ ဝုတ္တေပိ လဒ္ဓကပ္ပမေဝ။ သစေပိ သုင်္ကိကာ နိဒ္ဒါယန္တိ ဝါ၊ ဇူတံ ဝါ ကီဠန္တိ၊ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ဝါ ဂတာ၊ အယဉ္စ ‘‘ကုဟိံ သုင်္ကိကာ’’တိ ပက္ကောသိတွာပိ န ပဿတိ၊ လဒ္ဓကပ္ပမေဝ။ သစေပိ သုင်္ကဋ္ဌာနံ ပတွာ အညဝိဟိတော၊ ကိဉ္စိ စိန္တေန္တော ဝါ သဇ္ဈာယန္တော ဝါ မနသိကာရံ အနုယုဉ္ဇန္တော ဝါ စောရဟတ္ထိသီဟဗျဂ္ဃာဒီဟိ သဟသာ ဝုဋ္ဌာယ သမနုဗဒ္ဓါ ဝါ၊ မဟာမေဃံ ဥဋ္ဌိတံ ဒိသွာ ပုရတော သာလံ ပဝိသိတုကာမော ဝါ ဟုတွာ တံ ဌာနံ အတိက္ကမတိ၊ လဒ္ဓကပ္ပမေဝ။

သုင်္ကံပရိဟရတီတိ ဧတ္ထ ဥပစာရံ ဩက္ကမိတွာ ကိဉ္စာပိ ပရိဟရတိ၊ အဝဟာရောယေဝါတိ

ကုရုန္ဒဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တံ။ မဟာအဋ္ဌကထာယံပန ‘‘‘ပရိဟရန္တံ ရာဇပုရိသာ ဝိဟေဌေန္တီ’တိ ကေဝလံ အာဒီနဝံ ဒဿေတွာ ဥပစာရံ ဩက္ကမိတွာ ပရိဟရတော ဒုက္ကဋံ၊ အနောက္ကမိတွာ ပရိဟရတော အနာပတ္တီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဣဒံ ပါဠိယာ သမေတိ။ ဧတ္ထ ဒွီဟိ လေဍ္ဍုပါတေဟိ ဥပစာရော ပရိစ္ဆိန္ဒိတဗ္ဗောတိ။

သုင်္ကဃာတကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ပါဏကထာ

၁၁၄။ ဣတော ပရသ္မိံ ဧကံသေန အဝဟာရပ္ပဟောနကပါဏံ ဒဿေန္တော ‘‘မနုဿပါဏော’’တိ အာဟ။ တမ္ပိ ဘုဇိဿံ ဟရန္တဿ အဝဟာရော နတ္ထိ။ ယောပိ ဘုဇိဿော မာတရာ ဝါ ပိတရာ ဝါ အာဌပိတော ဟောတိ၊ အတ္တနာ ဝါ အတ္တနော ဥပရိ ကတွာ ပညာသံ ဝါ သဋ္ဌိံ ဝါ အဂ္ဂဟေသိ၊ တမ္ပိ ဟရန္တဿ အဝဟာရော နတ္ထိ၊ ဓနံ ပန ဂတဋ္ဌာနေ ဝဍ္ဎတိ။ အန္တောဇာတက-ဓနက္ကီတ-ကရမရာနီတပ္ပဘေဒံ ပန ဒါသံယေဝ ဟရန္တဿ အဝဟာရော ဟောတိ။ တမေဝ ဟိ သန္ဓာယ ဣဒံ ဝုတ္တံ – ‘‘ပါဏော နာမ မနုဿပါဏော ဝုစ္စတီ’’တိ။ ဧတ္ထ စ ဂေဟဒါသိယာ ကုစ္ဆိမှိ ဒါသဿ ဇာတော အန္တောဇာတကော၊ ဓနေန ကီတော ဓနက္ကီတော၊ ပရဒေသတော ပဟရိတွာ အာနေတွာ ဒါသဗျံ ဥပဂမိတော ကရမရာနီတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဧဝရူပံ ပါဏံ ‘‘ဟရိဿာမီ’’တိ အာမသတိ၊ ဒုက္ကဋံ။ ဟတ္ထေ ဝါ ပါဒေ ဝါ ဂဟေတွာ ဥက္ခိပန္တော ဖန္ဒာပေတိ၊ ထုလ္လစ္စယံ။ ဥက္ခိပိတွာ ပလာယိတုကာမော ကေသဂ္ဂမတ္တမ္ပိ ဌိတဋ္ဌာနတော အတိက္ကာမေတိ၊ ပါရာဇိကံ။ ကေသေသု ဝါ ဟတ္ထေသု ဝါ ဂဟေတွာ ကဍ္ဎတိ၊ ပဒဝါရေန ကာရေတဗ္ဗော။

ပဒသာနေဿာမီတိ တဇ္ဇေန္တော ဝါ ပဟရန္တော ဝါ ‘‘ဣတော ဂစ္ဆာဟီ’’တိ ဝဒတိ၊ တေန ဝုတ္တဒိသာဘာဂံ ဂစ္ဆန္တဿ ဒုတိယပဒဝါရေန ပါရာဇိကံ။ ယေပိ တေန သဒ္ဓိံ ဧကစ္ဆန္ဒာ ဟောန္တိ၊ သဗ္ဗေသံ ဧကက္ခဏေ ပါရာဇိကံ။ ဘိက္ခု ဒါသံ ဒိသွာ သုခဒုက္ခံ ပုစ္ဆိတွာ ဝါ အပုစ္ဆိတွာ ဝါ ‘‘ဂစ္ဆ၊ ပလာယိတွာ သုခံ ဇီဝါ’’တိ ဝဒတိ၊ သော စေ ပလာယတိ၊ ဒုတိယပဒဝါရေ ပါရာဇိကံ။ တံ အတ္တနော သမီပံ အာဂတံ အညော ‘‘ပလာယာ’’တိ ဝဒတိ၊ သစေ ဘိက္ခုသတံ ပဋိပါဋိယာ အတ္တနော သမီပမာဂတံ ဝဒတိ၊ သဗ္ဗေသံ ပါရာဇိကံ။ ယော ပန ဝေဂသာ ပလာယန္တံယေဝ ‘‘ပလာယ၊ ယာဝ တံ သာမိကာ န ဂဏှန္တီ’’တိ ဘဏတိ၊ အနာပတ္တိ ပါရာဇိကဿ။ သစေ ပန သဏိကံ ဂစ္ဆန္တံ ဘဏတိ၊ သော စ တဿ ဝစနေန သီဃံ ဂစ္ဆတိ၊ ပါရာဇိကံ။ ပလာယိတွာ အညံ ဂါမံ ဝါ ဒေသံ ဝါ ဂတံ ဒိသွာ တတောပိ ပလာပေန္တဿ ပါရာဇိကမေဝ။

အဒိန္နာဒါနံ နာမ ပရိယာယေန မုစ္စတိ။ ယော ဟိ ဧဝံ ဝဒတိ – ‘‘တွံ ဣဓ ကိံ ကရောသိ၊

ကိံ တေ ပလာယိတုံ န ဝဋ္ဋတီတိ ဝါ၊ ကိံ ကတ္ထစိ ဂန္တွာ သုခံ ဇီဝိတုံ န ဝဋ္ဋတီတိ ဝါ၊ ဒါသဒါသိယော ပလာယိတွာ အမုကံ နာမ ပဒေသံ ဂန္တွာ သုခံ ဇီဝန္တီ’’တိ ဝါ၊ သော စ တဿ ဝစနံ သုတွာ ပလာယတိ၊ အဝဟာရော နတ္ထိ။ ယောပိ ‘‘မယံ အမုကံ နာမ ပဒေသံ ဂစ္ဆာမ၊ တတြာဂတာ သုခံ ဇီဝန္တိ၊ အမှေဟိ စ သဒ္ဓိံ ဂစ္ဆန္တာနံ အန္တရာမဂ္ဂေပိ ပါထေယျာဒီဟိ ကိလမထော နတ္ထီ’’တိ ဝတွာ သုခံ အတ္တနာ သဒ္ဓိံ အာဂစ္ဆန္တံ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆတိ မဂ္ဂဂမနဝသေန၊ န ထေယျစိတ္တေန၊ နေဝတ္ထိ အဝဟာရော။ အန္တရာမဂ္ဂေ စ စောရေသု ဥဋ္ဌိတေသု ‘‘အရေ! စောရာ ဥဋ္ဌိတာ၊ ဝေဂေန ပလာယ၊ ဧဟိ ယာဟီ’’တိ ဝဒန္တဿာပိ စောရန္တရာယ မောစနတ္ထာယ ဝုတ္တတ္တာ အဝဟာရံ န ဝဒန္တီတိ။

ပါဏကထာ နိဋ္ဌိတာ။

အပဒကထာ

အပဒေသု အဟိ နာမ သဿာမိကော အဟိတုဏ္ဍိကာဒီဟိ ဂဟိတသပ္ပော၊ ယံ ကီဠာပေန္တာ

အဍ္ဎမ္ပိ ပါဒမ္ပိ ကဟာပဏမ္ပိ လဘန္တိ၊ မုဉ္စန္တာပိ ဟိရညံ ဝါ သုဝဏ္ဏံ ဝါ ဂဟေတွာဝ မုဉ္စန္တိ။ တေ ကဿစိ ဘိက္ခုနော နိသိန္နောကာသံ ဂန္တွာ သပ္ပကရဏ္ဍံ ဌပေတွာ နိဒ္ဒါယန္တိ ဝါ၊ ကတ္ထစိ ဝါ ဂစ္ဆန္တိ၊ တတြ စေ သော ဘိက္ခု ထေယျစိတ္တေန တံ ကရဏ္ဍံ အာမသတိ၊ ဒုက္ကဋံ။ ဖန္ဒာပေတိ၊ ထုလ္လစ္စယံ။ ဌာနာ စာဝေတိ၊ ပါရာဇိကံ။ သစေ ပန ကရဏ္ဍကံ ဥဂ္ဃာဋေတွာ သပ္ပံ ဂီဝါယ ဂဏှာတိ၊ ဒုက္ကဋံ။ ဥဒ္ဓရတိ၊ ထုလ္လစ္စယံ။ ဥဇုကံ ကတွာ ဥဒ္ဓရန္တဿ ကရဏ္ဍတလတော သပ္ပဿ နင်္ဂုဋ္ဌေ ကေသဂ္ဂမတ္တေ မုတ္တေ ပါရာဇိကံ။ ဃံသိတွာ ကဍ္ဎန္တဿ နင်္ဂုဋ္ဌေ မုခဝဋ္ဋိတော မုတ္တမတ္တေ ပါရာဇိကံ ။ ကရဏ္ဍမုခံ ဤသကံ ဝိဝရိတွာ ပဟာရံ ဝါ ဒတွာ ‘‘ဧဟိ၊ ရေ’’တိ နာမေန ပက္ကောသိတွာ နိက္ခာမေတိ၊ ပါရာဇိကံ ။ တထေဝ ဝိဝရိတွာ မဏ္ဍူကသဒ္ဒံ ဝါ မူသိကသဒ္ဒံ ဝါ လာဇာဝိကိရဏံ ဝါ ကတွာ နာမေန ပက္ကောသတိ၊ အစ္ဆရံ ဝါ ပဟရတိ၊ ဧဝံ နိက္ခန္တေပိ ပါရာဇိကံ။ မုခံ အဝိဝရိတွာပိ ဧဝံ ကတေ ဆာတော သပ္ပော သီသေန ကရဏ္ဍပုဋံ အာဟစ္စ ဩကာသံ ကတွာ ပလာယတိ၊ ပါရာဇိကမေဝ။ သစေ ပန မုခေ ဝိဝရိတေ သယမေဝ သပ္ပော နိက္ခမိတွာ ပလာယတိ၊ ဘဏ္ဍဒေယျံ။ အထာပိ မုခံ ဝိဝရိတွာ ဝါ အဝိဝရိတွာ ဝါ ကေဝလံ မဏ္ဍူကမူသိကသဒ္ဒံ လာဇာဝိကိရဏမေဝ စ ကရောတိ၊ န နာမံ ဂဟေတွာ ပက္ကောသတိ၊ န အစ္ဆရံ ဝါ ပဟရတိ၊ သပ္ပော စ ဆာတတ္တာ ‘‘မဏ္ဍူကာဒီနိ ခါဒိဿာမီ’’တိ နိက္ခမိတွာ ပလာယတိ၊ ဘဏ္ဍဒေယျမေဝ။ မစ္ဆော ကေဝလံ ဣဓ အပဒဂ္ဂဟဏေန အာဂတော။ ယံ ပနေတ္ထ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ ဥဒကဋ္ဌေ ဝုတ္တမေဝါတိ။

အပဒကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ဒွိပဒကထာ

၁၁၅။ ဒွိပဒေသု – ယေ အဝဟရိတုံ သက္ကာ၊ တေ ဒဿေန္တော ‘‘မနုဿာ ပက္ခဇာတာ’’တိ အာဟ။ ဒေဝတာ ပန အဝဟရိတုံ န သက္ကာ။ ပက္ခာ ဇာတာ ဧတေသန္တိ ပက္ခဇာတာ။ တေ လောမပက္ခာ စမ္မပက္ခာ အဋ္ဌိပက္ခာတိ တိဝိဓာ။ တတ္ထ မောရကုက္ကုဋာဒယော လောမပက္ခာ၊ ဝဂ္ဂုလိအာဒယော စမ္မပက္ခာ၊ ဘမရာဒယော အဋ္ဌိပက္ခာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တေ သဗ္ဗေပိ မနုဿာ စ ပက္ခဇာတာ စ ကေဝလံ ဣဓ ဒွိပဒဂ္ဂဟဏေန အာဂတာ။ ယံ ပနေတ္ထ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ အာကာသဋ္ဌေ စ ပါဏေ စ ဝုတ္တနယမေဝါတိ။

ဒွိပဒကထာ နိဋ္ဌိတာ။

စတုပ္ပဒကထာ

၁၁၆။ စတုပ္ပဒေသု – ပသုကာတိ ပါဠိယံ အာဂတာဝသေသာ သဗ္ဗာ စတုပ္ပဒဇာတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဟတ္ထိအာဒယော ပါကဋာယေဝ။ တတ္ထ ထေယျစိတ္တေန ဟတ္ထိံ အာမသန္တဿ ဒုက္ကဋံ၊ ဖန္ဒာပေန္တဿ ထုလ္လစ္စယံ။ ယော ပန မဟာဗလော ဗလမဒေန တရုဏံ ဘိင်္ကစ္ဆာပံ နာဘိမူလေ သီသေန ဥစ္စာရေတွာ ဂဏှန္တော စတ္တာရော ပါဒေ၊ သောဏ္ဍံ စ ဘူမိတော ကေသဂ္ဂမတ္တမ္ပိ မောစေတိ၊ ပါရာဇိကံ။ ဟတ္ထီ ပန ကောစိ ဟတ္ထိသာလာယံ ဗန္ဓိတွာ ဌပိတော ဟောတိ၊ ကောစိ အဗဒ္ဓါဝ တိဋ္ဌတိ၊ ကောစိ အန္တောဝတ္ထုမှိ တိဋ္ဌတိ၊ ကောစိ ရာဇင်္ဂဏေ တိဋ္ဌတိ၊ တတ္ထ ဟတ္ထိသာလာယံ ဂီဝါယ ဗန္ဓိတွာ ဌပိတဿ ဂီဝါဗန္ဓနဉ္စ စတ္တာရော စ ပါဒါတိ ပဉ္စ ဌာနာနိ ဟောန္တိ။ ဂီဝါယ စ ဧကသ္မိဉ္စ ပါဒေ အယသင်္ခလိကာယ ဗဒ္ဓဿ ဆ ဌာနာနိ။ ဂီဝါယ စ ဒွီသု စ ပါဒေသု ဗဒ္ဓဿ သတ္တ ဌာနာနိ။ တေသံ ဝသေန ဖန္ဒာပနဌာနာစာဝနာနိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ အဗဒ္ဓဿ သကလာ ဟတ္ထိသာလာ ဌာနံ။ တတော အတိက္ကမနေ၊ ပါရာဇိကံ။ အန္တောဝတ္ထုမှိ ဌိတဿ သကလံ အန္တောဝတ္ထုမေဝ ဌာနံ။ တဿ ဝတ္ထုဒွါရာတိက္ကမနေ ပါရာဇိကံ။ ရာဇင်္ဂဏေ ဌိတဿ သကလနဂရံ ဌာနံ။ တဿ နဂရဒွါရာတိက္ကမနေ ပါရာဇိကံ။ ဗဟိနဂရေ ဌိတဿ ဌိတဋ္ဌာနမေဝ ဌာနံ။ တံ ဟရန္တော ပဒဝါရေန ကာရေတဗ္ဗော။ နိပန္နဿ ဧကမေဝ ဌာနံ။ တံ ထေယျစိတ္တေန ဥဋ္ဌာပေန္တဿ ဥဋ္ဌိတမတ္တေ ပါရာဇိကံ။ အဿေပိ အယမေဝ ဝိနိစ္ဆယော။ သစေ ပန သော စတူသု ပါဒေသု ဗဒ္ဓါ ဟောတိ၊ အဋ္ဌ ဌာနာနိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ ဧသ နယော ဩဋ္ဌေပိ။

ဂေါဏောပိ ကောစိ ဂေဟေ ဗန္ဓိတွာ ဌပိတော ဟောတိ။ ကောစိ အဗဒ္ဓါဝ တိဋ္ဌတိ၊ ကောစိ ပန ဝဇေ ဗန္ဓိတွာ ဌပိတော ဟောတိ၊ ကောစိ အဗဒ္ဓါဝ တိဋ္ဌတိ။ တတ္ထ ဂေဟေ ဗန္ဓိတွာ ဌပိတဿ စတ္တာရော ပါဒါ၊ ဗန္ဓနဉ္စာတိ ပဉ္စ ဌာနာနိ၊ အဗဒ္ဓဿ သကလံ ဂေဟံ။ ဝဇေပိ ဗဒ္ဓဿ ပဉ္စ ဌာနာနိ။ အဗဒ္ဓဿ သကလော ဝဇော။ တံ ဝဇဒွါရံ အတိက္ကာမေတိ၊ ပါရာဇိကံ။ ဝဇံ ဘိန္ဒိတွာ ဟရန္တော ခဏ္ဍဒွါရံ အတိက္ကာမေတိ၊ ပါရာဇိကံ။ ဒွါရံ ဝါ ဝိဝရိတွာ ဝဇံ ဝါ ဘိန္ဒိတွာ ဗဟိ ဌိတော နာမေန ပက္ကောသိတွာ နိက္ခာမေတိ၊ ပါရာဇိကံ။ သာခါဘင်္ဂံ ဒဿေတွာ ပက္ကောသန္တဿာပိ ဧသေဝ နယော။ ဒွါရံ အဝိဝရိတွာ ဝဇံ အဘိန္ဒိတွာ သာခါဘင်္ဂံ စာလေတွာ ပက္ကောသတိ၊ ဂေါဏော ဆာတတာယ ဝဇံ လင်္ဃေတွာ နိက္ခမတိ၊ ပါရာဇိကမေဝ။ သစေ ပန ဒွါရေ ဝိဝရိတေ ဝဇေ ဝါ ဘိန္နေ သယမေဝ နိက္ခမတိ၊ ဘဏ္ဍဒေယျံ။ ဒွါရံ ဝိဝရိတွာ ဝါ အဝိဝရိတွာ ဝါ ဝဇမ္ပိ ဘိန္ဒိတွာ ဝါ အဘိန္ဒိတွာ ဝါ ကေဝလံ သာခါဘင်္ဂံ စာလေတိ၊ န ပက္ကောသတိ၊ ဂေါဏော ဆာတတာယ ပဒသာ ဝါ လင်္ဃေတွာ ဝါ နိက္ခမတိ၊ ဘဏ္ဍဒေယျမေဝ။ ဧကော မဇ္ဈေ ဂါမေ ဗဒ္ဓါ ဌိတော၊ ဧကော နိပန္နော။ ဌိတဂေါဏဿ ပဉ္စ ဌာနာနိ ဟောန္တိ၊ နိပန္နဿ ဒွေ ဌာနာနိ၊ တေသံ ဝသေန ဖန္ဒာပနဌာနာစာဝနာနိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။

ယော ပန နိပန္နံ အနုဋ္ဌာပေတွာ တတ္ထေဝ ဃာတေတိ၊ ဘဏ္ဍဒေယျံ။ သုပရိက္ခိတ္တေ ပန ဒွါရယုတ္တေ ဂါမေ ဌိတဂေါဏဿ သကလဂါမော ဌာနံ။ အပရိက္ခိတ္တေ ဌိတဿ ဝါ စရန္တဿ ဝါ ပါဒေဟိ အက္ကန္တဋ္ဌာနမေဝ ဌာနံ ဂဒြဘပသုကာသုပိ အယမေဝ ဝိနိစ္ဆယောတိ။

စတုပ္ပဒကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ဗဟုပ္ပဒကထာ

၁၁၇။ ဗဟုပ္ပဒေသု – သစေ ဧကာယ သတပဒိယာ ဝတ္ထု ပူရတိ၊ တံ ပဒသာ နေန္တဿ နဝနဝုတိ ထုလ္လစ္စယာနိ၊ ဧကံ ပါရာဇိကံ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝါတိ။

ဗဟုပ္ပဒကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ဩစရကကထာ

၁၁၈။ ဩစရတီတိ ဩစရကော၊ တတ္ထ တတ္ထ အန္တော အနုပဝိသတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဩစရိတွာတိ သလ္လက္ခေတွာ၊ ဥပဓာရေတွာတိ အတ္ထော။ အာစိက္ခတီတိ ပရကုလေသု ဝါ ဝိဟာရာဒီသု ဝါ ဒုဋ္ဌပိတံ အသံဝိဟိတာရက္ခံ ဘဏ္ဍံ အညဿ စောရကမ္မံ ကာတုံ ပဋိဗလဿ အာရောစေတိ။ အာပတ္တိ ဥဘိန္နံ ပါရာဇိကဿာတိ အဝဿံ ဟာရိယေ ဘဏ္ဍေ ဩစရကဿ အာဏတ္တိက္ခဏေ ဣတရဿ ဌာနာစာဝနေတိ ဧဝံ အာပတ္တိ ဥဘိန္နံ ပါရာဇိကဿ။ ယော ပန ‘‘ပုရိသော ဂေဟေ နတ္ထိ၊ ဘဏ္ဍံ အသုကသ္မိံ နာမ ပဒေသေ ဌပိတံ အသံဝိဟိတာရက္ခံ၊ ဒွါရံ အသံဝုတံ၊ ဂတမတ္တေနေဝ သက္ကာ ဟရိတုံ၊ နတ္ထိ နာမ ကောစိ ပုရိသကာရူပဇီဝီ၊ ယော တံ ဂန္တွာ ဟရေယျာ’’တိအာဒိနာ နယေန ပရိယာယကထံ ကရောတိ၊ တဉ္စ သုတွာ အညော ‘‘အဟံ ဒါနိ ဟရိဿာမီ’’တိ ဂန္တွာ ဟရတိ၊ တဿ ဌာနာစာဝနေ ပါရာဇိကံ၊ ဣတရဿ ပန အနာပတ္တိ။ ပရိယာယေန ဟိ အဒိန္နာဒါနတော မုစ္စတီတိ။

ဩစရကကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ဩဏိရက္ခကထာ

ဩဏိံ ရက္ခတီတိ ဩဏိရက္ခော။ ယော ပရေန အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနေ အာဘတံ ဘဏ္ဍံ ‘‘ဣဒံ

တာဝ၊ ဘန္တေ၊ မုဟုတ္တံ ဩလောကေထ၊ ယာဝ အဟံ ဣဒံ နာမ ကိစ္စံ ကတွာ အာဂစ္ဆာမီ’’တိ ဝုတ္တော ရက္ခတိ၊ တဿေတံ အဓိဝစနံ။ တေနေဝါဟ – ‘‘ဩဏိရက္ခော နာမ အာဟဋံ ဘဏ္ဍံ ဂေါပေန္တော’’တိ။ တတ္ထ ဩဏိရက္ခော ယေဘုယျေန ဗန္ဓိတွာ လဂ္ဂေတွာ ဌပိတဘဏ္ဍံ အမောစေတွာဝ ဟေဋ္ဌာ ပသိဗ္ဗကံ ဝါ ပုဋကံ ဝါ ဆိန္ဒိတွာ ကိဉ္စိမတ္တံ ဂဟေတွာ သိဗ္ဗနာဒိံ ပုန ပါကတိကံ ကရောတိ၊ ‘‘ဧဝံ ဂဏှိဿာမီ’’တိ အာမသနာဒီနိ ကရောန္တဿ အနုရုပါ အာပတ္တိယော ဝေဒိတဗ္ဗာတိ။

ဩဏိရက္ခကထာ နိဋ္ဌိတာ။

သံဝိဒါဝဟာရကထာ

သံဝိဓာယ အဝဟာရော သံဝိဒါဝဟာရော၊ အညမညသညတ္တိယာ ကတာဝဟာရောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သံဝိဒဟိတွာတိ ဧကစ္ဆန္ဒတာယ ဧကဇ္ဈာသယတာယ သမ္မန္တယိတွာတိ အတ္ထော။ တတြာယံ ဝိနိစ္ဆယော – သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ‘‘အသုကံ နာမ ဂေဟံ ဂန္တွာ၊ ဆဒနံ ဝါ ဘိန္ဒိတွာ၊ သန္ဓိံ ဝါ ဆိန္ဒိတွာ ဘဏ္ဍံ ဟရိဿာမာ’’တိ သံဝိဒဟိတွာ ဂစ္ဆန္တိ။ တေသု ဧကော ဘဏ္ဍံ အဝဟရတိ။ တဿုဒ္ဓါရေ သဗ္ဗေသံ ပါရာဇိကံ။ ပရိဝါရေပိ စေတံ ဝုတ္တံ –

‘‘စတုရော ဇနာ သံဝိဓာယ၊ ဂရုဘဏ္ဍံ အဝါဟရုံ၊

တယော ပါရာဇိကာ၊ ဧကော န ပါရာဇိကော၊

ပဉှာ မေသာ ကုသလေဟိ စိန္တိတာ’’တိ။ (ပရိ။ ၄၇၉)၊

တဿာယံ အတ္ထော – စတ္တာရော ဇနာ အာစရိယန္တေဝါသိကာ ဆမာသကံ ဂရုဘဏ္ဍံ အာဟရိတုကာမာ ဇာတာ။ တတ္ထ အာစရိယော ‘‘တွံ ဧကံ မာသကံ ဟရ၊ တွံ ဧကံ၊ တွံ ဧကံ၊ အဟံ တယော ဟရိဿာမီ’’တိ အာဟ။ အန္တေဝါသိကေသု ပန ပဌမော ‘‘တုမှေ၊ ဘန္တေ၊ တယော ဟရထ၊ တွံ ဧကံ ဟရ၊ တွံ ဧကံ၊ အဟံ ဧကံ ဟရိဿာမီ’’တိ အာဟ။ ဣတရေပိ ဒွေ ဧဝမေဝ အာဟံသု။ တတ္ထ အန္တေဝါသိကေသု ဧကမေကဿ ဧကေကော မာသကော သာဟတ္ထိကော ဟောတိ၊ တေန နေသံ ဒုက္ကဋာပတ္တိယော၊ ပဉ္စ အာဏတ္တိကာ၊ တေဟိ တိဏ္ဏမ္ပိ ပါရာဇိကံ။ အာစရိယဿ ပန တယော သာဟတ္ထိကာ၊ တေဟိဿ ထုလ္လစ္စယံ။ တယော အာဏတ္တိကာ၊ တေဟိပိ ထုလ္လစ္စယမေဝ။ ဣမသ္မိဉှိ အဒိန္နာဒါနသိက္ခာပဒေ သာဟတ္ထိကံ ဝါ အာဏတ္တိကဿ၊ အာဏတ္တိကံ ဝါ သာဟတ္ထိကဿ အင်္ဂံ န ဟောတိ။ သာဟတ္ထိကံ ပန သာဟတ္ထိကေနေဝ ကာရေတဗ္ဗံ၊ အာဏတ္တိကံ အာဏတ္တိကေနေဝ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘စတုရော ဇနာ သံဝိဓာယ…ပေ… ပဉှာ မေသာ ကုသလေဟိ စိန္တိတာ’’တိ။

အပိစ သံဝိဒါဝဟာရေ အသမ္မောဟတ္ထံ ‘‘ဧကဘဏ္ဍံ ဧကဋ္ဌာနံ၊ ဧကဘဏ္ဍံ နာနာဌာနံ၊ နာနာဘဏ္ဍံ ဧကဋ္ဌာနံ၊ နာနာဘဏ္ဍံ နာနာဌာန’’န္တိ ဣဒမ္ပိ စတုက္ကံ အတ္ထတော သလ္လက္ခေတဗ္ဗံ။ တတ္ထ ဧကဘဏ္ဍံ ဧကဋ္ဌာနန္တိ ဧကကုလဿ အာပဏဖလကေ ပဉ္စမာသကံ ဘဏ္ဍံ ဒုဋ္ဌပိတံ ဒိသွာ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ဧကံ အာဏာပေန္တိ ‘‘ဂစ္ဆေတံ အာဟရာ’’တိ၊ တဿုဒ္ဓါရေ သဗ္ဗေသံ ပါရာဇိကံ။ ဧကဘဏ္ဍံ နာနာဌာနန္တိ ဧကကုလဿ ပဉ္စသု အာပဏဖလကေသု ဧကေကမာသကံ ဒုဋ္ဌပိတံ ဒိသွာ သမ္ဗဟုလာ ဧကံ အာဏာပေန္တိ ‘‘ဂစ္ဆေတေ အာဟရာ’’တိ၊ ပဉ္စမဿ မာသကဿ ဥဒ္ဓါရေ သဗ္ဗေသံ ပါရာဇိကံ။ နာနာဘဏ္ဍံ ဧကဋ္ဌာနန္တိ ဗဟူနံ သန္တကံ ပဉ္စမာသကံ ဝါ အတိရေကပဉ္စမာသကံ ဝါ အဂ္ဃနကံ ဘဏ္ဍံ ဧကသ္မိံ ဌာနေ ဒုဋ္ဌပိတံ ဒိသွာ သမ္ဗဟုလာ ဧကံ အာဏာပေန္တိ ‘‘ဂစ္ဆေတံ အာဟရာ’’တိ၊ တဿုဒ္ဓါရေ သဗ္ဗေသံ ပါရာဇိကံ။ နာနာဘဏ္ဍံ နာနာဌာနန္တိ ပဉ္စန္နံ ကုလာနံ ပဉ္စသု အာပဏဖလကေသု ဧကေကမာသကံ ဒုဋ္ဌပိတံ ဒိသွာ သမ္ဗဟုလာ ဧကံ အာဏာပေန္တိ ‘‘ဂစ္ဆေတေ အာဟရာ’’တိ၊ ပဉ္စမဿ မာသကဿ ဥဒ္ဓါရေ သဗ္ဗေသံ ပါရာဇိကန္တိ။

သံဝိဒါဝဟာရကထာ နိဋ္ဌိတာ။

သင်္ကေတကမ္မကထာ

၁၁၉။ သင်္ကေတကမ္မန္တိ သဉ္ဇာနနကမ္မံ၊ ကာလပရိစ္ဆေဒဝသေန သညာဏကရဏန္တိ အတ္ထော။ ဧတ္ထ စ ‘‘ပုရေဘတ္တံ အဝဟရာ’’တိ ဝုတ္တေ အဇ္ဇ ဝါ ပုရေဘတ္တံ အဝဟရတု၊ သွေ ဝါ၊ အနာဂတေ ဝါ သံဝစ္ဆရေ၊ နတ္ထိ ဝိသင်္ကေတော၊ ဥဘိန္နမ္ပိ ဩစရကေ ဝုတ္တနယေနေဝ ပါရာဇိကံ။ သစေ ပန ‘‘အဇ္ဇ ပုရေဘတ္တံ အဝဟရာ’’တိ ဝုတ္တေ သွေ ပုရေဘတ္တံ အဝဟရတိ၊ ‘‘အဇ္ဇာ’’တိ နိယာမိတံ တံ သင်္ကေတံ အတိက္ကမ္မ ပစ္ဆာ အဝဟဋံ ဟောတိ။ သစေ ‘‘သွေ ပုရေဘတ္တံ အဝဟရာ’’တိ ဝုတ္တေ အဇ္ဇ ပုရေဘတ္တံ အဝဟရတိ ၊ ‘‘သွေ’’တိ နိယာမိတံ တံ သင်္ကေတံ အပ္ပတွာ ပုရေ အဝဟဋံ ဟောတိ၊ ဧဝံ အဝဟရန္တဿ အဝဟာရကဿေဝ ပါရာဇိကံ၊ မူလဋ္ဌဿ အနာပတ္တိ။ ‘‘သွေ ပုရေဘတ္တ’’န္တိ ဝုတ္တေ တဒဟေဝ ဝါ သွေ ပစ္ဆာဘတ္တံ ဝါ ဟရန္တောပိ တံ သင်္ကေတံ ပုရေ စ ပစ္ဆာ စ ဟရတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဧသ နယော ပစ္ဆာဘတ္တရတ္တိန္ဒိဝေသုပိ။ ပုရိမယာမ-မဇ္ဈိမယာမ-ပစ္ဆိမယာမ-ကာဠဇုဏှ-မာသ-ဥတု-သံဝစ္ဆရာဒိဝသေနာပိ စေတ္ထ သင်္ကေတဝိသင်္ကေတတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ‘‘ပုရေဘတ္တံ ဟရာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ပုရေဘတ္တမေဝ ဟရိဿာမီ’’တိ ဝါယမန္တဿ ပစ္ဆာဘတ္တံ ဟောတိ၊ ဧတ္ထ ကထန္တိ? မဟာသုမတ္ထေရော တာဝ အာဟ – ‘‘ပုရေဘတ္တပယောဂေါဝ ဧသော၊ တသ္မာ မူလဋ္ဌော န မုစ္စတီ’’တိ။ မဟာပဒုမတ္ထေရော ပနာဟ – ‘‘ကာလပရိစ္ဆေဒံ အတိက္ကန္တတ္တာ ဝိသင်္ကေတံ၊ တသ္မာ မူလဋ္ဌော မုစ္စတီ’’တိ။

သင်္ကေတကမ္မကထာ နိဋ္ဌိတာ။

နိမိတ္တကမ္မကထာ

၁၂၀။ နိမိတ္တကမ္မန္တိ သညုပ္ပာဒနတ္ထံ ကဿစိ နိမိတ္တဿ ကရဏံ၊ တံ ‘‘အက္ခိံ ဝါ နိခဏိဿာမီ’’တိအာဒိနာ နယေန တိဓာ ဝုတ္တံ။ အညမ္ပိ ပနေတ္ထ ဟတ္ထလင်္ဃန-ပါဏိပ္ပဟာရအင်္ဂုလိဖောဋန-ဂီဝုန္နာမန-ဥက္ကာသနာဒိအနေကပ္ပကာရံ သင်္ဂဟေတဗ္ဗံ။ သေသမေတ္ထ သင်္ကေတကမ္မေ ဝုတ္တနယမေဝါတိ။

နိမိတ္တကမ္မကထာ နိဋ္ဌိတာ။

အာဏတ္တိကထာ

၁၂၁။ ဣဒါနိ ဧတေသွေဝ သင်္ကေတကမ္မနိမိတ္တကမ္မေသု အသမ္မောဟတ္ထံ ‘‘ဘိက္ခု ဘိက္ခုံ အာဏာပေတီ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သော တံ မညမာနော တန္တိ သော အဝဟာရကော ယံ အာဏာပကေန နိမိတ္တသညံ ကတွာ ဝုတ္တံ၊ တံ ဧတန္တိ မညမာနော တမေဝ အဝဟရတိ၊ ဥဘိန္နံ ပါရာဇိကံ။ သော တံ မညမာနော အညန္တိ ယံ အဝဟရာတိ ဝုတ္တံ၊ တံ ဧတန္တိ မညမာနော အညံ တသ္မိံယေဝ ဌာနေ ဌပိတံ အဝဟရတိ၊ မူလဋ္ဌဿ အနာပတ္တိ။ အညံ မညမာနော တန္တိ အာဏာပကေန နိမိတ္တသညံ ကတွာ ဝုတ္တဘဏ္ဍံ အပ္ပဂ္ဃံ၊ ဣဒံ အညံ တဿေဝ သမီပေ ဌပိတံ သာရဘဏ္ဍန္တိ ဧဝံ အညံ မညမာနော တမေဝ အဝဟရတိ၊ ဥဘိန္နမ္ပိ ပါရာဇိကံ။ အညံ မညမာနော အညန္တိ ပုရိမနယေနေဝ ဣဒံ အညံ တဿေဝ သမီပေ ဌပိတံ သာရဘဏ္ဍန္တိ မညတိ၊ တဉ္စေ အညမေဝ ဟောတိ၊ တဿေဝ ပါရာဇိကံ။

ဣတ္ထန္နာမဿ ပါဝဒါတိအာဒီသု ဧကော အာစရိယော တယော ဗုဒ္ဓရက္ခိတ-ဓမ္မရက္ခိတ-သင်္ဃရက္ခိတနာမကာ အန္တေဝါသိကာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ တတ္ထ ဘိက္ခု ဘိက္ခုံ အာဏာပေတီတိ အာစရိယော ကိဉ္စိ ဘဏ္ဍံ ကတ္ထစိ သလ္လက္ခေတွာ တဿ ဟရဏတ္ထာယ ဗုဒ္ဓရက္ခိတံ အာဏာပေတိ။ ဣတ္ထန္နာမဿ ပါဝဒါတိ ဂစ္ဆ တွံ၊ ဗုဒ္ဓရက္ခိတ၊ ဧတမတ္ထံ ဓမ္မရက္ခိတဿ ပါဝဒ။ ဣတ္ထန္နာမော ဣတ္ထန္နာမဿ ပါဝဒတူတိ ဓမ္မရက္ခိတောပိ သင်္ဃရက္ခိတဿ ပါဝဒတု။ ဣတ္ထန္နာမော ဣတ္ထန္နာမံ ဘဏ္ဍံ အဝဟရတူတိ ဧဝံ တယာ အာဏတ္တေန ဓမ္မရက္ခိတေန အာဏတ္တော သင်္ဃရက္ခိတော ဣတ္ထန္နာမံ ဘဏ္ဍံ အဝဟရတု၊ သော ဟိ အမှေသု ဝီရဇာတိကော ပဋိဗလော ဣမသ္မိံ ကမ္မေတိ။ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာတိ ဧဝံ အာဏာပေန္တဿ အာစရိယဿ တာဝ ဒုက္ကဋံ။ သစေ ပန သာ အာဏတ္တိ ယထာဓိပ္ပာယံ ဂစ္ဆတိ၊ ယံ ပရတော ထုလ္လစ္စယံ ဝုတ္တံ၊ အာဏတ္တိက္ခဏေ တဒေဝ ဟောတိ။ အထ တံ ဘဏ္ဍံ အဝဿံ ဟာရိယံ ဟောတိ၊ ယံ ပရတော ‘‘သဗ္ဗေသံ အာပတ္တိ ပါရာဇိကဿာ’’တိ ဝုတ္တံ၊ တတော ဣမဿ တင်္ခဏေယေဝ ပါရာဇိကံ ဟောတီတိ အယံ ယုတ္တိ သဗ္ဗတ္ထ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

သော ဣတရဿ အာရောစေတီတိ ဗုဒ္ဓရက္ခိတော ဓမ္မရက္ခိတဿ၊ ဓမ္မရက္ခိတော စ သင်္ဃရက္ခိတဿ ‘‘အမှာကံ အာစရိယော ဧဝံ ဝဒတိ – ‘ဣတ္ထန္နာမံ ကိရ ဘဏ္ဍံ အဝဟရ၊ တွံ ကိရ အမှေသု စ ဝီရပုရိသော’’’တိ အာရောစေတိ၊ ဧဝံ တေသမ္ပိ ဒုက္ကဋံ။ အဝဟာရကော ပဋိဂ္ဂဏှာတီတိ ‘‘သာဓု ဟရိဿာမီ’’တိ သင်္ဃရက္ခိတော သမ္ပဋိစ္ဆတိ။ မူလဋ္ဌဿ အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယဿာတိ သင်္ဃရက္ခိတေန ပဋိဂ္ဂဟိတမတ္တေ အာစရိယဿ ထုလ္လစ္စယံ၊ မဟာဇနော ဟိ တေန ပါပေ နိယောဇိတောတိ။ သော တံ ဘဏ္ဍန္တိ သော စေ သင်္ဃရက္ခိတော တံ ဘဏ္ဍံ အဝဟရတိ၊ သဗ္ဗေသံ စတုန္နမ္ပိ ဇနာနံ ပါရာဇိကံ။ န ကေဝလဉ္စ စတုန္နံ၊ ဧတေန ဥပါယေန ဝိသင်္ကေတံ အကတွာ ပရမ္ပရာယ အာဏာပေန္တံ သမဏသတံ သမဏသဟဿံ ဝါ ဟောတု၊ သဗ္ဗေသံ ပါရာဇိကမေဝ။

ဒုတိယဝါရေ – သော အညံ အာဏာပေတီတိ သော အာစရိယေန အာဏတ္တော ဗုဒ္ဓရက္ခိတော ဓမ္မရက္ခိတံ အဒိသွာ ဝါ အဝတ္တုကာမော ဝါ ဟုတွာ သင်္ဃရက္ခိတမေဝ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘အမှာကံ အာစရိယော ဧဝမာဟ – ‘ဣတ္ထန္နာမံ ကိရ ဘဏ္ဍံ အဝဟရာ’’’တိ အာဏာပေတိ။ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာတိ အာဏတ္တိယာ တာဝ ဗုဒ္ဓရက္ခိတဿ ဒုက္ကဋံ။ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ၊ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာတိ သင်္ဃရက္ခိတေန သမ္ပဋိစ္ဆိတေ မူလဋ္ဌဿေဝ ဒုက္ကဋန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ သစေ ပန သော တံ ဘဏ္ဍံ အဝဟရတိ၊ အာဏာပကဿ စ ဗုဒ္ဓရက္ခိတဿ၊ အဝဟာရကဿ စ သင်္ဃရက္ခိတဿာတိ ဥဘိန္နမ္ပိ ပါရာဇိကံ။ မူလဋ္ဌဿ ပန အာစရိယဿ ဝိသင်္ကေတတ္တာ ပါရာဇိကေန အနာပတ္တိ။ ဓမ္မရက္ခိတဿ အဇာနနတာယ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ အနာပတ္တိ။ ဗုဒ္ဓရက္ခိတော ပန ဒွိန္နံ သောတ္ထိဘာဝံ ကတွာ အတ္တနာ နဋ္ဌော။

ဣတော ပရေသု စတူသု အာဏတ္တိဝါရေသု ပဌမေ တာဝ သော ဂန္တွာ ပုန ပစ္စာဂစ္ဆတီတိ ဘဏ္ဍဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ အန္တော စ ဗဟိ စ အာရက္ခံ ဒိသွာ အဝဟရိတုံ အသက္ကောန္တော အာဂစ္ဆတိ။ ယဒါ သက္ကောသိ၊ တဒါတိ ကိံ အဇ္ဇေဝ အဝဟဋံ ဟောတိ? ဂစ္ဆ ယဒါ သက္ကောသိ တဒါ နံ အဝဟရာတိ။ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာတိ ဧဝံ ပုန အာဏတ္တိယာပိ ဒုက္ကဋမေဝ ဟောတိ။ သစေ ပန တံ ဘဏ္ဍံ အဝဿံ ဟာရိယံ ဟောတိ၊ အတ္ထသာဓကစေတနာ နာမ မဂ္ဂါနန္တရဖလသဒိသာ၊ တသ္မာ အယံ အာဏတ္တိက္ခဏေယေဝ ပါရာဇိကော။ သစေပိ အဝဟာရကော သဋ္ဌိဝဿာတိက္ကမေန တံ ဘဏ္ဍံ အဝဟရတိ၊ အာဏာပကော စ အန္တရာယေဝ ကာလံ ဝါ ကရောတိ၊ ဟီနာယ ဝါ အာဝတ္တတိ၊ အဿမဏောဝ ဟုတွာ ကာလံ ဝါ ကရိဿတိ၊ ဟီနာယ ဝါ အာဝတ္တိဿတိ၊ အဝဟာရကဿ ပန အဝဟာရက္ခဏေယေဝ ပါရာဇိကံ။

ဒုတိယဝါရေ – ယသ္မာ တံ သဏိကံ ဝါ ဘဏန္တော တဿ ဝါ ဗဓိရတာယ ‘‘မာ အဝဟရီ’’တိ

ဧတံ ဝစနံ န သာဝေတိ၊ တသ္မာ မူလဋ္ဌော န မုတ္တော။ တတိယဝါရေ – ပန သာဝိတတ္တာ မုတ္တော။ စတုတ္ထဝါရေ – တေန စ သာဝိတတ္တာ၊ ဣတရေန စ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ဩရတတ္တာ ဥဘောပိ မုတ္တာတိ။

အာဏတ္တိကထာ နိဋ္ဌိတာ။

အာပတ္တိဘေဒံ

၁၂၂။ ဣဒါနိ တတ္ထ တတ္ထ ဌာနာ စာဝနဝသေန ဝုတ္တဿ အဒိန္နာဒါနဿ အင်္ဂံ ဝတ္ထုဘေဒေန စ အာပတ္တိဘေဒံ ဒဿေန္တော ‘‘ပဉ္စဟိ အာကာရေဟီ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ပဉ္စဟိ အာကာရေဟီတိ ပဉ္စဟိ ကာရဏေဟိ၊ ပဉ္စဟိ အင်္ဂေဟီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တတြာယံ သင်္ခေပတ္ထော – အဒိန္နံ အာဒိယန္တဿ ‘‘ပရပရိဂ္ဂဟိတဉ္စ ဟောတီ’’တိအာဒိနာ နယေန ဝုတ္တေဟိ ပဉ္စဟာကာရေဟိ ပါရာဇိကံ ဟောတိ၊ န တတော ဦနေဟီတိ။ တတြိမေ ပဉ္စ အာကာရာ – ပရပရိဂ္ဂဟိတံ၊ ပရပရိဂ္ဂဟိတသညိတာ ၊ ပရိက္ခာရဿ ဂရုကဘာဝေါ၊ ထေယျစိတ္တံ၊ ဌာနာစာဝနန္တိ။ ဣတော ပရေဟိ ပန ဒွီဟိ ဝါရေဟိ လဟုကေ ပရိက္ခာရေ ဝတ္ထုဘေဒေန ထုလ္လစ္စယဉ္စ ဒုက္ကဋဉ္စ ဒဿိတံ။

၁၂၅။ ‘‘ဆဟာကာရေဟီ’’တိအာဒိနာ နယေန ဝုတ္တဝါရတ္တယေ ပန န သကသညိတာ၊ န ဝိဿာသဂ္ဂါဟိတာ၊ န တာဝကာလိကတာ၊ ပရိက္ခာရဿ ဂရုကဘာဝေါ၊ ထေယျစိတ္တံ၊ ဌာနာစာဝနန္တိ ဧဝံ ဆ အာကာရာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဝတ္ထုဘေဒေန ပနေတ္ထာပိ ပဌမဝါရေ ပါရာဇိကံ။ ဒုတိယတတိယေသု ထုလ္လစ္စယဒုက္ကဋာနိ ဝုတ္တာနိ။ တတော ပရေသု ပန တီသု ဝါရေသု ဝိဇ္ဇမာနေပိ ဝတ္ထုဘေဒေ ဝတ္ထုဿ ပရေဟိ အပရိဂ္ဂဟိတတ္တာ ဒုက္ကဋမေဝ ဝုတ္တံ။ တတြ ယဒေတံ ‘‘န စ ပရပရိဂ္ဂဟိတ’’န္တိ ဝုတ္တံ၊ တံ အနဇ္ဈာဝုတ္ထကံ ဝါ ဟောတု ဆဍ္ဍိတံ ဆိန္နမူလကံ အဿာမိကဝတ္ထု၊ အတ္တနော သန္တကံ ဝါ၊ ဥဘယမ္ပိ ‘‘န စ ပရပရိဂ္ဂဟိတ’’န္တွေဝ သင်္ချံ ဂစ္ဆတိ။ ယသ္မာ ပနေတ္ထ ပရပရိဂ္ဂဟိတသညာ စ အတ္ထိ၊ ထေယျစိတ္တေန စ ဂဟိတံ၊ တသ္မာ အနာပတ္တိ န ဝုတ္တာတိ။

အာပတ္တိဘေဒံ နိဋ္ဌိတံ။

အနာပတ္တိဘေဒံ

၁၃၁။ ဧဝံ ဝတ္ထုဝသေန စ စိတ္တဝသေန စ အာပတ္တိဘေဒံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ အနာပတ္တိဘေဒံ ဒဿေန္တော ‘‘အနာပတ္တိ သသညိဿာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သသညိဿာတိ သကသညိဿ၊ ‘‘မယှံ သန္တကံ ဣဒံ ဘဏ္ဍ’’န္တိ ဧဝံ သသညိဿ ပရဘဏ္ဍမ္ပိ ဂဏှတော ဂဟဏေ အနာပတ္တိ၊ ဂဟိတံ ပန ပုန ဒါတဗ္ဗံ။ သစေ သာမိကေဟိ ‘‘ဒေဟီ’’တိ ဝုတ္တော န ဒေတိ၊ တေသံ ဓုရနိက္ခေပေ ပါရာဇိကံ။

ဝိဿာသဂ္ဂါဟေတိ ဝိဿာသဂ္ဂဟဏေပိ အနာပတ္တိ။ ဝိဿာသဂ္ဂါဟလက္ခဏံ ပန ဣမိနာ သုတ္တေန ဇာနိတဗ္ဗံ – ‘‘အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စဟင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတဿ ဝိဿာသံ ဂဟေတုံ – သန္ဒိဋ္ဌော စ ဟောတိ၊ သမ္ဘတ္တော စ၊ အာလပိတော စ၊ ဇီဝတိ စ၊ ဂဟိတေ စ အတ္တမနော’’တိ (မဟာဝ။ ၃၅၆)။ တတ္ထ သန္ဒိဋ္ဌောတိ ဒိဋ္ဌမတ္တကမိတ္တော၊ သမ္ဘတ္တောတိ ဒဠှမိတ္တော၊ အာလပိတောတိ ‘‘မမ သန္တကံ ယံ ဣစ္ဆသိ၊ တံ ဂဏှေယျာသိ၊ အာပုစ္ဆိတွာ ဂဟဏေ ကာရဏံ နတ္ထီ’’တိ ဝုတ္တော။ ဇီဝတီတိ အနုဋ္ဌာနသေယျာယ သယိတောပိ ယာဝ ဇီဝိတိန္ဒြိယုပစ္ဆေဒံ န ပါပုဏာတိ။ ဂဟိတေ စ အတ္တမနောတိ ဂဟိတေ တုဋ္ဌစိတ္တော ဟောတိ၊ ဧဝရူပဿ သန္တကံ ‘‘ဂဟိတေ မေ အတ္တမနော ဘဝိဿတီ’’တိ ဇာနန္တေန ဂဟေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ အနဝသေသပရိယာဒါနဝသေန စေတာနိ ပဉ္စင်္ဂါနိ ဝုတ္တာနိ။ ဝိဿာသဂ္ဂါဟော ပန တီဟိ အင်္ဂေဟိ ရုဟတိ – သန္ဒိဋ္ဌော၊ ဇီဝတိ၊ ဂဟိတေ အတ္တမနော၊ သမ္ဘတ္တော၊ ဇီဝတိ၊ ဂဟိတေ အတ္တမနော၊ အာလပိတော၊ ဇီဝတိ၊ ဂဟိတေ အတ္တမနောတိ။

ယော ပန န ဇီဝတိ၊ န စ ဂဟိတေ အတ္တမနော ဟောတိ၊ တဿ သန္တကံ ဝိဿာသဂ္ဂါဟေန ဂဟိတမ္ပိ ပုန ဒါတဗ္ဗံ။ ဒဒမာနေန စ မတကဓနံ တာဝ ယေ တဿ ဓနေ ဣဿရာ ဂဟဋ္ဌာ ဝါ ပဗ္ဗဇိတာ ဝါ၊ တေသံ ဒါတဗ္ဗံ။ အနတ္တမနဿ သန္တကံ တဿေဝ ဒါတဗ္ဗံ။ ယော ပန ပဌမံယေဝ ‘‘သုဋ္ဌု ကတံ တယာ မမ သန္တကံ ဂဏှန္တေနာ’’တိ ဝစီဘေဒေန ဝါ စိတ္တုပ္ပာဒမတ္တေန ဝါ အနုမောဒိတွာ ပစ္ဆာ ကေနစိ ကာရဏေန ကုပိတော၊ ပစ္စာဟရာပေတုံ န လဘတိ။ ယောပိ အဒါတုကာမော စိတ္တေန ပန အဓိဝါသေတိ၊ န ကိဉ္စိ ဝဒတိ၊ သောပိ ပုန ပစ္စာဟရာပေတုံ န လဘတိ။ ယော ပန ‘‘မယာ တုမှာကံ သန္တကံ ဂဟိတံ ဝါ ပရိဘုတ္တံ ဝါ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဂဟိတံ ဝါ ဟောတု ပရိဘုတ္တံ ဝါ၊ မယာ ပန တံ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန ဌပိတံ၊ ပါကတိကံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝဒတိ။ အယံ ပစ္စာဟရာပေတုံ လဘတိ။

တာဝကာလိကေတိ ‘‘ပဋိဒဿာမိ ပဋိကရိဿာမီ’’တိ ဧဝံ ဂဏှန္တဿ တာဝကာလိကေပိ ဂဟဏေ အနာပတ္တိ။ ဂဟိတံ ပန သစေ ဘဏ္ဍသာမိကော ပုဂ္ဂလော ဝါ ဂဏော ဝါ ‘‘တုယှေဝေတံ ဟောတူ’’တိ အနုဇာနာတိ၊ ဣစ္စေတံ ကုသလံ။ နော စေ အနုဇာနာတိ၊ အာဟရာပေန္တေ ဒါတဗ္ဗံ။ သင်္ဃသန္တကံ ပန ပဋိဒါတုမေဝ ဝဋ္ဋတိ။

ပေတပရိဂ္ဂဟေတိ ဧတ္ထ ပန ပေတ္တိဝိသယေ ဥပပန္နာပိ ကာလံ ကတွာ တသ္မိံယေဝ အတ္တဘာဝေ နိဗ္ဗတ္တာပိ စာတုမဟာရာဇိကာဒယော ဒေဝါပိ သဗ္ဗေ ‘‘ပေတာ’’ တွေဝ သင်္ချံ ဂတာ၊ တေသံ ပရိဂ္ဂဟေ အနာပတ္တိ။ သစေပိ ဟိ သက္ကော ဒေဝရာဇာ အာပဏံ ပသာရေတွာ နိသိန္နော ဟောတိ၊ ဒိဗ္ဗစက္ခုကော စ ဘိက္ခု တံ ဉတွာ အတ္တနော စီဝရတ္ထာယ သတသဟဿဂ္ဃနကမ္ပိ သာဋကံ တဿ ‘‘မာ ဂဏှ၊ မာ ဂဏှာ’’တိ ဝဒန္တဿာပိ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆတိ၊ ဝဋ္ဋတိ။ ဒေဝတာ ပန ဥဒ္ဒိဿ ဗလိကမ္မံ ကရောန္တေဟိ ရုက္ခာဒီသု လဂ္ဂိတသာဋကေ ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထိ။

တိရစ္ဆာနဂတပရိဂ္ဂဟေတိ တိရစ္ဆာနဂတာနမ္ပိ ပရိဂ္ဂဟေ အနာပတ္တိ။ သစေပိ ဟိ နာဂရာဇာ ဝါ သုပဏ္ဏမာဏဝကော ဝါ မနုဿရူပေန အာပဏံ ပသာရေတိ၊ တတော စဿ သန္တကံ ကောစိ ဘိက္ခု ပုရိမနယေနေဝ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆတိ၊ ဝဋ္ဋတိ။ သီဟော ဝါ ဗျဂ္ဃော ဝါ မိဂမဟိံသာဒယော ဝဓိတွာ ခါဒန္တော ဇိဃစ္ဆာပီဠိတော အာဒိတောဝ န ဝါရေတဗ္ဗော။ အနတ္ထမ္ပိ ဟိ ကရေယျ။ ယဒိ ပန ထောကေ ခါယိတေ ဝါရေတုံ သက္ကောတိ၊ ဝါရေတွာ ဂဟေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ သေနာဒယောပိ အာမိသံ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆန္တေ ပါတာပေတွာ ဂဏှိတုံ ဝဋ္ဋတိ။

ပံသုကူလသညိဿာတိ အဿာမိကံ ‘‘ဣဒံ ပံသုကူလ’’န္တိ ဧဝံသညိဿာပိ ဂဟဏေ အနာပတ္တိ။ သစေ ပန တံ သဿာမိကံ ဟောတိ၊ အာဟရာပေန္တေ ဒါတဗ္ဗံ ။ ဥမ္မတ္တကဿာတိ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တပ္ပကာရဿ ဥမ္မတ္တကဿာပိ အနာပတ္တိ။ အာဒိကမ္မိကဿာတိ ဣဓ ဓနိယော အာဒိကမ္မိကော၊ တဿ အနာပတ္တိ။ အဝသေသာနံ ပန ရဇကဘဏ္ဍိကာဒိစောရာနံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာဒီနံ အာပတ္တိယေဝါတိ။

အနာပတ္တိဘေဒံ နိဋ္ဌိတံ။

ပဒဘာဇနီယဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ပကိဏ္ဏကကထာ

သမုဋ္ဌာနဉ္စ ကိရိယာ၊ အထော သညာ သစိတ္တကံ၊

လောကဝဇ္ဇဉ္စ ကမ္မဉ္စ၊ ကုသလံ ဝေဒနာယ စာတိ။

ဣမသ္မိံ ပန ပကိဏ္ဏကေ ဣဒံ သိက္ခာပဒံ တိသမုဋ္ဌာနံ – သာဟတ္ထိကံ ကာယတော စ စိတ္တတော စ သမုဋ္ဌာတိ၊ အာဏတ္တိကံ ဝါစတော စ စိတ္တတော စ သမုဋ္ဌာတိ၊ သာဟတ္ထိကာဏတ္တိကံ ကာယတော စ ဝါစတော စ စိတ္တတော စ သမုဋ္ဌာတိ။ ကိရိယာသမုဋ္ဌာနဉ္စ၊ ကရောန္တောယေဝ ဟိ ဧတံ အာပဇ္ဇတိ န အကရောန္တော။ ‘‘အဒိန္နံ အာဒိယာမီ’’တိ သညာယ အဘာဝေန မုစ္စနတော သညာဝိမောက္ခံ၊ သစိတ္တကံ ၊ လောကဝဇ္ဇံ၊ ကာယကမ္မံ၊ ဝစီကမ္မံ၊ အကုသလစိတ္တံ၊ တုဋ္ဌော ဝါ ဘီတော ဝါ မဇ္ဈတ္တော ဝါ တံ အာပဇ္ဇတီတိ တိဝေဒနန္တိ သဗ္ဗံ ပဌမသိက္ခာပဒေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ပကိဏ္ဏကကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ဝိနီတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

၁၃၂။ ဝိနီတဝတ္ထုကထာသု ဆဗ္ဗဂ္ဂိယဝတ္ထု အနုပညတ္တိယံ ဝုတ္တမေဝ။

ဒုတိယဝတ္ထုမှိ – စိတ္တံ နာမ ပုထုဇ္ဇနာနံ ရာဂါဒိဝသေန ပကတိံ ဝိဇဟိတွာ ဓာဝတိ သန္ဓာဝတိ ဝိဓာဝတိ။ သစေ ဘဂဝါ ကာယဝစီဒွါရဘေဒံ ဝိနာပိ စိတ္တုပ္ပာဒမတ္တေန အာပတ္တိံ ပညပေယျ၊ ကော သက္ကုဏေယျ အနာပတ္တိကံ အတ္တာနံ ကာတုံ! တေနာဟ – ‘‘အနာပတ္တိ ဘိက္ခု စိတ္တုပ္ပာဒေ’’တိ။ စိတ္တဝသိကေန ပန န ဘဝိတဗ္ဗံ၊ ပဋိသင်္ခါနဗလေန စိတ္တံ နိဝါရေတဗ္ဗမေဝါတိ။

၁၃၃-၄။ အာမသန-ဖန္ဒာပန-ဌာနာစာဝနဝတ္ထူနိ ဥတ္တာနတ္ထာနေဝ။ တတော ပရာနိ စ ထေယျစိတ္တော ဘူမိတော အဂ္ဂဟေသီတိ ဝတ္ထုပရိယောသာနာနိ။

၁၃၅။ နိရုတ္တိပထဝတ္ထုသ္မိံ ၁။၃၂၉ အာဒိယီတိ ဂဏှိ၊ ‘‘စောရောသိ တွ’’န္တိ ပရာမသိ။ ဣတရော ပန ‘‘ကေန အဝဟဋ’’န္တိ ဝုတ္တေ ‘‘မယာ အဝဟဋ’’န္တိ ပုစ္ဆာသဘာဂေန ပဋိညံ အဒါသိ။ ယဒိ ဟိ ဣတရေန ‘‘ကေန ဂဟိတံ၊ ကေန အပနီတံ၊ ကေန ဌပိတ’’န္တိ ဝုတ္တံ အဘဝိဿ၊ အထ အယမ္ပိ ‘‘မယာ ဂဟိတံ၊ အပနီတံ၊ ဌပိတ’’န္တိ ဝါ ဝဒေယျ။ မုခံ နာမ ဘုဉ္ဇနတ္ထာယ စ ကထနတ္ထာယ စ ကတံ၊ ထေယျစိတ္တံ ပန ဝိနာ အဝဟာရော နတ္ထိ။ တေနာဟ ဘဂဝါ – ‘‘အနာပတ္တိ ဘိက္ခု နိရုတ္တိပထေ’’တိ။ ဝေါဟာရဝစနမတ္တေ အနာပတ္တီတိ အတ္ထော။ တတော ပရံ ဝေဌနဝတ္ထု ပရိယောသာနံ သဗ္ဗံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။

၁၃၇။ အဘိန္နသရီရဝတ္ထုသ္မိံ အဓိဝတ္ထောတိ သာဋကတဏှာယ တသ္မိံယေဝ သရီရေ နိဗ္ဗတ္တော။ အနာဒိယန္တောတိ တဿ ဝစနံ အဂဏှန္တော၊ အာဒရံ ဝါ အကရောန္တော။ တံ သရီရံ ဥဋ္ဌဟိတွာတိ ပေတော အတ္တနော အာနုဘာဝေန တံ သရီရံ ဥဋ္ဌာပေသိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘တံ သရီရံ ဥဋ္ဌဟိတွာ’’တိ။ ဒွါရံ ထကေသီတိ ဘိက္ခုဿ သုသာနသမီပေယေဝ ဝိဟာရော၊ တသ္မာ ဘီရုကဇာတိကော ဘိက္ခု ခိပ္ပမေဝ တတ္ထ ပဝိသိတွာ ဒွါရံ ထကေသိ။ တတ္ထေဝ ပရိပတီတိ ဒွါရေ ထကိတေ ပေတော သာဋကေ နိရာလယော ဟုတွာ တံ သရီရံ ပဟာယ ယထာကမ္မံ ဂတော၊ တသ္မာ တံ သရီရံ တတ္ထေဝ ပရိပတိ၊ ပတိတန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

အဘိန္နေ သရီရေတိ အဗ္ဘုဏှေ အလ္လသရီရေ ပံသုကူလံ န ဂဟေတဗ္ဗံ၊ ဂဏှန္တဿ ဧဝရူပါ ဥပဒ္ဒဝါ ဟောန္တိ၊ ဒုက္ကဋဉ္စ အာပဇ္ဇတိ။ ဘိန္နေ ပန ဂဟေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ကိတ္တာဝတာ ပန ဘိန္နံ ဟောတိ? ကာက-ကုလလ-သောဏ-သိင်္ဂါလာဒီဟိ မုခတုဏ္ဍကေန ဝါ ဒါဌာယ ဝါ ဤသကံ ဖာလိတမတ္တေနာပိ။ ယဿ ပန ပတတော ဃံသနေန ဆဝိမတ္တံ ဆိန္နံ ဟောတိ၊ စမ္မံ အစ္ဆိန္နံ၊ ဧတံ အဘိန္နမေဝ၊ စမ္မေ ပန ဆိန္နေ ဘိန္နံ။ ယဿာပိ သဇီဝကာလေယေဝ ပဘိန္နာ ဂဏ္ဍကုဋ္ဌပိဠကာ ဝါ ဝဏော ဝါ ဟောတိ၊ ဣဒမ္ပိ ဘိန္နံ။ တတိယဒိဝသတော ပဘုတိ ဥဒ္ဓုမာတကာဒိဘာဝေန ကုဏပဘာဝံ ဥပဂတမ္ပိ ဘိန္နမေဝ။ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ ပန အဘိန္နေပိ သုသာနဂေါပကေဟိ ဝါ အညေဟိ ဝါ မနုဿေဟိ ဂါဟာပေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ နော စေ အညံ လဘတိ၊ သတ္ထကေန ဝါ ကေနစိ ဝါ ဝဏံ ကတွာ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဝိသဘာဂသရီရေ ပန သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ သမဏသညံ ဥပ္ပာဒေတွာ သီသေ ဝါ ဟတ္ထပါဒပိဋ္ဌိယံ ဝါ ဝဏံ ကတွာ ဂဟေတုံ ဝဋ္ဋတိ။

ကုသသင်္ကာမနဝတ္ထုကထာ

၁၃၈။ တဒနန္တရေ ဝတ္ထုသ္မိံ ကုသံ သင်္ကာမေတွာ စီဝရံ အဂ္ဂဟေသီတိ ပုဗ္ဗေ ‘‘အာဒိယေယျာ’’တိ ဣမဿ ပဒဿ အတ္ထဝဏ္ဏနာယံ နာမမတ္တေန ဒဿိတေသု ထေယျာဝဟာရ-ပသယှာဝဟာရ-ပရိကပ္ပာဝဟာရပအစ္ဆန္နာဝဟာရ-ကုသာဝဟာရေသု ကုသာဝဟာရေန အဝဟရီတိ အတ္ထော။

ဣမေသံ ပန အဝဟာရာနံ ဧဝံ နာနတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗံ – ယော ဟိ ကောစိ သဿာမိကံ ဘဏ္ဍံ ရတ္တိဘာဂေ ဝါ ဒိဝသဘာဂေ ဝါ သန္ဓိစ္ဆေဒါဒီနိ ကတွာ အဒိဿမာနော အဝဟရတိ၊ ကူဋမာနကူဋကဟာပဏာဒီဟိ ဝါ ဝဉ္စေတွာ ဂဏှာတိ၊ တဿေဝံ ဂဏှတော အဝဟာရော ‘‘ထေယျာဝဟာရော’’တိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

ယော ပန ပရေ ပသယှ ဗလသာ အဘိဘုယျ၊ အထ ဝါ ပန သန္တဇ္ဇေတွာ ဘယံ ဒဿေတွာ တေသံ သန္တကံ ဂဏှာတိ၊ ပန္ထဃာတ-ဂါမဃာတာဒီနိ ကရောန္တာ ဒါမရိကစောရာ ဝိယ ကောဓဝသေန ပရဃရဝိလောပံ ကရောန္တာ အတ္တနော ပတ္တဗလိတော စ အဓိကံ ဗလက္ကာရေန ဂဏှန္တာ ရာဇ-ရာဇမဟာမတ္တာဒယော ဝိယ၊ တဿေဝံ ဂဏှတော အဝဟာရော ‘‘ပသယှာဝဟာရော’’တိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

ပရိကပ္ပေတွာ ဂဏှတော ပန အဝဟာရော ‘‘ပရိကပ္ပာဝဟာရော’’တိ ဝုစ္စတိ၊ သော ဘဏ္ဍပရိကပ္ပ-ဩကာသပရိကပ္ပဝသေန ဒုဝိဓော ။ တတြာယံ ဘဏ္ဍပရိကပ္ပော – ဣဓေကစ္စော သာဋကတ္ထိကော အန္တောဂဗ္ဘံ ပဝိသိတွာ ‘‘သစေ သာဋကော ဘဝိဿတိ၊ ဂဏှိဿာမိ၊ သစေ သုတ္တံ၊ န ဂဏှိဿာမီ’’တိ ပရိကပ္ပေတွာ အန္ဓကာရေ ပသိဗ္ဗကံ ဂဏှာတိ၊ သာဋကော စေ တတြ ဟောတိ၊ ဥဒ္ဓါရေယေဝ ပါရာဇိကံ။ သုတ္တံ စေ ဟောတိ၊ ရက္ခတိ။ ဗဟိ နီဟရိတွာ မုဉ္စိတွာ ‘‘သုတ္တ’’န္တိ ဉတွာ ပုန အာဟရိတွာ ယထာဌာနေ ဌပေတိ၊ ရက္ခတိယေဝ။ ‘‘သုတ္တ’’န္တိ ဉတွာပိ ‘‘ယံ လဒ္ဓံ၊ တံ ဂဟေတဗ္ဗ’’န္တိ ဂစ္ဆတိ၊ ပဒဝါရေန ကာရေတဗ္ဗော။ ဘူမိယံ ဌပေတွာ ဂဏှာတိ၊ ဥဒ္ဓါရေ ပါရာဇိကံ။ ‘‘စောရော၊ စောရော’’တိ သာမိကေဟိ ပရိယုဋ္ဌိတော ဆဍ္ဍေတွာ ပလာယတိ၊ ရက္ခတိ။ သာမိကာ တံ ဒိသွာ ဂဏှန္တိ၊ ဣစ္စေတံ ကုသလံ။ အညော စေ ကောစိ ဂဏှာတိ၊ ဘဏ္ဍဒေယျံ။ အထ နိဝတ္တေသု သာမိကေသု သယမေဝ တံ ဒိသွာ ‘‘ပဂေဝေတံ မယာ နီဟဋံ၊ မမ ဒါနိ သန္တက’’န္တိ ဂဏှာတိ၊ ရက္ခတိ၊ ဘဏ္ဍဒေယျံ ပန ဟောတိ။ ‘‘သစေ သုတ္တံ ဘဝိဿတိ၊ ဂဏှိဿာမိ၊ သစေ သာဋကော၊ န ဂဏှိဿာမိ။ သစေ သပ္ပိ ဘဝိဿတိ၊ ဂဏှိဿာမိ၊ သစေ တေလံ၊ န ဂဏှိဿာမီ’’တိအာဒိနာ နယေန ပရိကပ္ပေတွာ ဂဏှန္တဿာပိ ဧသေဝ နယော။

မဟာပစ္စရိယာဒီသု ပန ‘‘သာဋကတ္ထိကောပိ သာဋကပသိဗ္ဗကမေဝ ဂဟေတွာ နိက္ခန္တော ဗဟိ ဌတွာ မုဉ္စိတွာ ‘သာဋကော အယ’န္တိ ဒိသွာ ဂစ္ဆန္တော ပဒုဒ္ဓါရေနေဝ ကာရေတဗ္ဗော’’တိ ဝုတ္တံ။ ဧတ္ထ ပန ‘‘သစေ သာဋကော ဘဝိဿတိ၊ ဂဏှိဿာမီ’’တိ ပရိကပ္ပိတတ္တာ ပရိကပ္ပော ဒိဿတိ၊ ဒိသွာ ဟဋတ္တာ ပရိကပ္ပာဝဟာရော န ဒိဿတိ။ မဟာအဋ္ဌကထာယံ ပန ယံ ပရိကပ္ပိတံ တံ အဒိဋ္ဌံ ပရိကပ္ပိတဘာဝေ ဌိတံယေဝ ဥဒ္ဓရန္တဿ အဝဟာရော ဝုတ္တော၊ တသ္မာ တတ္ထ ပရိကပ္ပာဝဟာရော ဒိဿတိ။ ‘‘တံ မညမာနော တံ အဝဟရီ’’တိ ပါဠိယာ စ သမေတီတိ။ တတ္ထ ယွာယံ ‘‘သစေ သာဋကော ဘဝိဿတိ၊ ဂဏှိဿာမီ’’တိအာဒိနာ နယေန ပဝတ္တော ပရိကပ္ပော၊ အယံ ‘‘ဘဏ္ဍပရိကပ္ပော’’ နာမ။

ဩကာသပရိကပ္ပော ပန ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗော – ဣဓေကစ္စော လောလဘိက္ခု ပရပရိဝေဏံ ဝါ ကုလဃရံ ဝါ အရညေ ကမ္မန္တသာလံ ဝါ ပဝိသိတွာ တတ္ထ ကထာသလ္လာပေန နိသိန္နော ကိဉ္စိ လောဘနေယျံ ပရိက္ခာရံ ဩလောကေတိ၊ ဩလောကေန္တော စ ပန ဒိသွာ ဒွါရပမုခဟေဋ္ဌာပါသာဒပရိဝေဏဒွါရကောဋ္ဌကရုက္ခမူလာဒိဝသေန ပရိစ္ဆေဒံ ကတွာ ‘‘သစေ မံ ဧတ္ထန္တရေ ပဿိဿန္တိ၊ ဒဋ္ဌုကာမတာယ ဂဟေတွာ ဝိစရန္တော ဝိယ ဧတေသံယေဝ ဒဿာမိ၊ နော စေ ပဿိဿန္တိ၊ ဟရိဿာမီ’’တိ ပရိကပ္ပေတိ။ တဿ တံ အာဒါယ ပရိကပ္ပိတပရိစ္ဆေဒံ အတိက္ကန္တမတ္တေ ပါရာဇိကံ။ သစေ ဥပစာရသီမံ ပရိကပ္ပေတိ၊ တဒဘိမုခေါဝ ဂစ္ဆန္တော ကမ္မဋ္ဌာနာဒီနိ မနသိ ကရောန္တော ဝါ အညဝိဟိတော ဝါ အသတိယာ ဥပစာရသီမံ အတိက္ကမတိ၊ ဘဏ္ဍဒေယျံ။ အထာပိဿ တံ ဌာနံ ပတ္တဿ စောရော ဝါ ဟတ္ထီ ဝါ ဝါဠမိဂေါ ဝါ မဟာမေဃော ဝါ ဝုဋ္ဌဟတိ၊ သော စ တမှာ ဥပဒ္ဒဝါ မုစ္စိတုကမျတာယ သဟသာ တံ ဌာနံ အတိက္ကမတိ၊ ဘဏ္ဍဒေယျမေဝ။ ကေစိ ပနေတ္ထ ‘‘ယသ္မာ မူလေဝ ထေယျစိတ္တေန ဂဟိတံ၊ တသ္မာ န ရက္ခတိ၊ အဝဟာရောယေဝါ’’တိ ဝဒန္တိ။ အယံ တာဝ မဟာအဋ္ဌကထာနယော။ မဟာပစ္စရိယံ ပန ‘‘သစေပိ သော အန္တောပရိစ္ဆေဒေ ဟတ္ထိံ ဝါ အဿံ ဝါ အဘိရုဟိတွာ တံ နေဝ ပါဇေတိ၊ န ပါဇာပေတိ၊ ပရိစ္ဆေဒေ အတိက္ကန္တေပိ ပါရာဇိကံ နတ္ထိ၊ ဘဏ္ဍဒေယျမေဝါ’’တိ ဝုတ္တံ။ တတြ ယွာယံ ‘‘သစေ မံ ဧတ္ထန္တရေ ပဿိဿန္တိ၊ ဒဋ္ဌုကာမတာယ ဂဟေတွာ ဝိစရန္တော ဝိယ ဧတေသံယေဝ ဒဿာမီ’’တိ ပဝတ္တော ပရိကပ္ပော၊ အယံ ‘‘ဩကာသပရိကပ္ပော’’ နာမ။

ဧဝမိမေသံ ဒွိန္နမ္ပိ ပရိကပ္ပာနံ ဝသေန ပရိကပ္ပေတွာ ဂဏှတော အဝဟာရော ‘‘ပရိကပ္ပာဝဟာရော’’တိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

ပဋိစ္ဆာဒေတွာ ပန အဝဟရဏံ ပဋိစ္ဆန္နာဝဟာရော။ သော ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗော – ယော ဘိက္ခု မနုဿာနံ ဥယျာနာဒီသု ကီဠန္တာနံ ဝါ ပဝိသန္တာနံ ဝါ ဩမုဉ္စိတွာ ဌပိတံ အလင်္ကာရဘဏ္ဍံ ဒိသွာ ‘‘သစေ ဩနမိတွာ ဂဟေဿာမိ၊ ‘ကိံ သမဏော ဂဏှာတီ’တိ မံ ဇာနိတွာ ဝိဟေဌေယျု’’န္တိ ပံသုနာ ဝါ ပဏ္ဏေန ဝါ ပဋိစ္ဆာဒေတိ – ‘‘ပစ္ဆာ ဂဏှိဿာမီ’’တိ၊ တဿ ဧတ္တာဝတာ ဥဒ္ဓါရော နတ္ထီတိ န တာဝ အဝဟာရော ဟောတိ။ ယဒါ ပန တေ မနုဿာ အန္တောဂါမံ ပဝိသိတုကာမာ တံ ဘဏ္ဍကံ ဝိစိနန္တာပိ အပဿိတွာ ‘‘ဣဒါနိ အန္ဓကာရော၊ သွေ ဇာနိဿာမာ’’တိ သာလယာ ဧဝ ဂတာ ဟောန္တိ။ အထဿ တံ ဥဒ္ဓရတော ဥဒ္ဓါရေ ပါရာဇိကံ။ ‘‘ပဋိစ္ဆန္နကာလေယေဝ တံ မမ သန္တက’’န္တိ သကသညာယ ဝါ ‘‘ဂတာ ဒါနိ တေ၊ ဆဍ္ဍိတဘဏ္ဍံ ဣဒ’’န္တိ ပံသုကူလသညာယ ဝါ ဂဏှန္တဿ ပန ဘဏ္ဍဒေယျံ။ တေသု ဒုတိယဒိဝသေ အာဂန္တွာ ဝိစိနိတွာ အဒိသွာ ဓုရနိက္ခေပံ ကတွာ ဂတေသုပိ ဂဟိတံ ဘဏ္ဍဒေယျမေဝ။ ကသ္မာ? ယသ္မာ တဿ ပယောဂေန တေဟိ န ဒိဋ္ဌံ၊ ယော ပန တထာရူပံ ဘဏ္ဍံ ဒိသွာ ယထာဌာနေ ဌိတံယေဝ အပ္ပဋိစ္ဆာဒေတွာ ထေယျစိတ္တော ပါဒေန အက္ကမိတွာ ကဒ္ဒမေ ဝါ ဝါလိကာယ ဝါ ပဝေသေတိ၊ တဿ ပဝေသိတမတ္တေယေဝ ပါရာဇိကံ။

ကုသံ သင်္ကာမေတွာ ပန အဝဟရဏံ ‘‘ကုသာဝဟာရော’’တိ ဝုစ္စတိ။ သောပိ ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗော – ယော ဘိက္ခု ကုသံ ပါတေတွာ စီဝရေ ဘာဇိယမာနေ အတ္တနော ကောဋ္ဌာသဿ သမီပေ ဌိတံ အပ္ပဂ္ဃတရံ ဝါ မဟဂ္ဃတရံ ဝါ သမသမံ ဝါ အဂ္ဃေန ပရဿ ကောဋ္ဌာသံ ဟရိတုကာမော အတ္တနော ကောဋ္ဌာသေ ပတိတံ ကုသဒဏ္ဍကံ ပရဿ ကောဋ္ဌာသေ ပါတေတုကာမော ဥဒ္ဓရတိ၊ ရက္ခတိ တာဝ။ ပရဿ ကောဋ္ဌာသေ ပါတေတိ၊ ရက္ခတေဝ။ ယဒါ ပန တသ္မိံ ပတိတေ ပရဿ ကောဋ္ဌာသတော ပရဿ ကုသဒဏ္ဍကံ ဥဒ္ဓရတိ၊ ဥဒ္ဓဋမတ္တေ ပါရာဇိကော ဟောတိ။ သစေ ပဌမတရံ ပရကောဋ္ဌာသတော ကုသဒဏ္ဍကံ ဥဒ္ဓရတိ အတ္တနော ကောဋ္ဌာသေ ပါတေတုကာမတာယ ဥဒ္ဓါရေ ရက္ခတိ ၊ ပါတနေ ရက္ခတိ။ အတ္တနော ကောဋ္ဌာသတော ပန အတ္တနော ကုသဒဏ္ဍကံ ဥဒ္ဓရတိ၊ ဥဒ္ဓါရေယေဝ ရက္ခတိ။ တံ ဥဒ္ဓရိတွာ ပရကောဋ္ဌာသေ ပါတေန္တဿ ဟတ္ထတော မုတ္တမတ္တေ ပါရာဇိကံ။

သစေ ပန ဒွီသုပိ ကောဋ္ဌာသေသု ပတိတဒဏ္ဍကေ အဒဿနံ ဂမေတိ၊ တတော အဝသေသဘိက္ခူသု ဂတေသု ဣတရော ‘‘‘မယှံ၊ ဘန္တေ၊ ဒဏ္ဍကော န ပညာယတီ’တိ။ ‘မယှမ္ပိ၊ အာဝုသော၊ န ပညာယတီ’တိ။ ‘ကတမော ပန၊ ဘန္တေ၊ မယှံ ဘာဂေါ’တိ? ‘အယံ တုယှံ ဘာဂေါ’’’တိ အတ္တနော ဘာဂံ ဒဿေတိ၊ တသ္မိံ ဝိဝဒိတွာ ဝါ အဝိဝဒိတွာ ဝါ တံ ဂဏှိတွာ ဂတေ ဣတရော တဿ ဘာဂံ ဥဒ္ဓရတိ၊ ဥဒ္ဓါရေ ပါရာဇိကံ။ သစေပိ တေန ‘‘အဟံ မမ ဘာဂံ တုယှံ န ဒေမိ၊ တွံ ပန အတ္တနော ဘာဂံ ဉတွာ ဂဏှာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘နာယံ မမာ’’တိ ဇာနန္တောပိ တဿေဝ ဘာဂံ ဂဏှာတိ၊ ဥဒ္ဓါရေ ပါရာဇိကံ။ သစေ ပန ဣတရော ‘‘အယံ တုယှံ ဘာဂေါ၊ အယံ မယှံ ဘာဂေါတိ ကိံ ဣမိနာ ဝိဝါဒေနာ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘မယှံ ဝါ ပတ္တော ဟောတု၊ တုမှာကံ ဝါ၊ ယော ဝရဘာဂေါ တံ တုမှေ ဂဏှထာ’’တိ ဝဒတိ၊ ဒိန္နကံ နာမ ဂဟိတံ ဟောတိ၊ နတ္ထေတ္ထ အဝဟာရော။ သစေပိ သော ဝိဝါဒဘီရုကော ဘိက္ခု ‘‘ယံ တုယှံ ရုစ္စတိ၊ တံ ဂဏှာ’’တိ ဝုတ္တော အတ္တနော ပတ္တံ ဝရဘာဂံ ဌပေတွာ လာမကံယေဝ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆတိ၊ တတော ဣတရဿ ဝိစိနိတာဝသေသံ ဂဏှန္တဿာပိ အဝဟာရော နတ္ထေဝါတိ။

အဋ္ဌကထာသုပန ဝုတ္တံ – ‘‘ဣမသ္မိံ ဌာနေ ကုသသင်္ကာမနဝသေန စီဝရဘာဇနီယမေဝ ဧကံ အာဂတံ၊ စတုန္နမ္ပိ ပန ပစ္စယာနံ ဥပ္ပတ္တိဉ္စ ဘာဇနီယဉ္စ နီဟရိတွာ ဒဿေတဗ္ဗ’’န္တိ ဧဝဉ္စ ဝတွာ စီဝရက္ခန္ဓကေ‘‘ပဋိဂ္ဂဏှာတု မေ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝါ သီဝေယျကံ ဒုဿယုဂံ၊ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ စ ဂဟပတိစီဝရံ အနုဇာနာတူ’’တိ (မဟာဝ။ ၃၃၇) ဣဒံ ဇီဝကဝတ္ထုံ အာဒိံ ကတွာ ဥပ္ပန္နစီဝရကထာ၊ သေနာသနက္ခန္ဓကေ ‘‘တေန ခေါ ပန သမယေန ရာဇဂဟံ ဒုဗ္ဘိက္ခံ ဟောတိ၊ မနုဿာ န သက္ကောန္တိ သင်္ဃဘတ္တံ ကာတုံ၊ ဣစ္ဆန္တိ ဥဒ္ဒေသဘတ္တံ နိမန္တနံ သလာကဘတ္တံ ပက္ခိကံ ဥပေါသထိကံ ပါဋိပဒိကံ ကာတု’’န္တိ (စူဠဝ။ ၃၂၅) ဣဒံ သုတ္တမာဒိံ ကတွာ ပိဏ္ဍပါတကထာ၊ သေနာသနက္ခန္ဓကေယေဝ ‘‘တေန ခေါ ပန သမယေန သတ္တရသဝဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ အညတရံ ပစ္စန္တိမံ မဟာဝိဟာရံ ပဋိသင်္ခရောန္တိ – ‘ဣဓ မယံ ဝဿံ ဝသိဿာမာ’တိ။ အဒ္ဒသံသု ခေါ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ သတ္တရသဝဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ ဝိဟာရံ ပဋိသင်္ခရောန္တေ’’တိ (စူဠဝ။ ၃၁၆) ဣဒံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယဝတ္ထုံ အာဒိံ ကတွာ အာဂတသေနာသနကထာ၊ တဒဝသာနေ စ သပ္ပိအာဒိဘေသဇ္ဇကထာ ဝိတ္ထာရေန ကထိတာ။ မယံ ပန တံ သဗ္ဗံ အာဂတာဂတဋ္ဌာနေယေဝ ကထယိဿာမ၊ ဧဝံ ကထနေ ကာရဏံ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တမေဝ။

ကုသသင်္ကာမနဝတ္ထုကထာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၃၉။ ဣတော ပရံ ဇန္တာဃရဝတ္ထု ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။

၁၄၀။ ပဉ္စသု ဝိဃာသဝတ္ထူသု တေ ဘိက္ခူ အနုပသမ္ပန္နေန ကပ္ပိယံ ကာရာပေတွာ ပရိဘုဉ္ဇိံသု။ ဝိဃာသံ ပန ဂဏှန္တေန ခါဒိတာဝသေသံ ဆဍ္ဍိတံ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ယဒိ သက္ကောတိ ခါဒန္တေ ဆဍ္ဍာပေတွာ ဂဏှိတုံ၊ ဧတမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ။ အတ္တဂုတ္တတ္ထာယ ပန ပရာနုဒ္ဒယတာယ စ န ဂဟေတဗ္ဗံ။

၁၄၁။ ဩဒနခါဒနီယပူဝဥစ္ဆုတိမ္ဗရူသကဘာဇနီယဝတ္ထူသု အပရဿ ဘာဂံ ဒေဟီတိ အသန္တံ ပုဂ္ဂလံ အာဟ။ အမူလကံ အဂ္ဂဟေသီတိ သာမိကေသု ဒေန္တေသု ဧဝံ အဂ္ဂဟေသိ။ အနာပတ္တိ ဘိက္ခု ပါရာဇိကဿာတိ သာမိကေဟိ ဒိန္နံ အဂ္ဂဟေသိ၊ တေနဿ အနာပတ္တိ ဝုတ္တာ။ အာပတ္တိ သမ္ပဇာနမုသာဝါဒေ ပါစိတ္တိယဿာတိ ယော ပနာနေန သမ္ပဇာနမုသာဝါဒေါ ဝုတ္တော၊ တသ္မိံ ပါစိတ္တိယံ အာဟ၊ ပရတော တေကဋုလယာဂုဝတ္ထုမှိ ဝိယ။ ဂဟဏေ ပန အယံ ဝိနိစ္ဆယော – သင်္ဃဿ သန္တကံ သမ္မတေန ဝါ အာဏတ္တေဟိ ဝါ အာရာမိကာဒီဟိ ဒိယျမာနံ၊ ဂိဟီနဉ္စ သန္တကံ သာမိကေန ဝါ အာဏတ္တေန ဝါ ဒိယျမာနံ ‘‘အပရဿ ဘာဂံ ဒေဟီ’’တိ ဝတွာ ဂဏှတော ဘဏ္ဍဒေယျံ။ အညေန ဒိယျမာနံ ဂဏှန္တော ဘဏ္ဍဂ္ဃေန ကာရေတဗ္ဗော။ အသမ္မတေန ဝါ အနာဏတ္တေန ဝါ ဒိယျမာနေ ‘‘အပရမ္ပိ ဘာဂံ ဒေဟီ’’တိ ဝတွာ ဝါ ကူဋဝဿာနိ ဂဏေတွာ ဝါ ဂဏှန္တော ပတ္တစတုက္ကေ ဝိယ တဿုဒ္ဓါရေယေဝ ဘဏ္ဍဂ္ဃေန ကာရေတဗ္ဗော။ ဣတရေဟိ ဒိယျမာနံ ဧဝံ ဂဏှတော ဘဏ္ဍဒေယျံ။ သာမိကေန ပန ‘‘ဣမဿ ဒေဟီ’’တိ ဒါပိတံ ဝါ သယံ ဒိန္နံ ဝါ သုဒိန္နန္တိ အယမေတ္ထ သဗ္ဗအဋ္ဌကထာဝိနိစ္ဆယတော သာရော။

၁၄၂-၃။ ဩဒနိယဃရာဒိဝတ္ထူသု – ဩဒနိယဃရံ နာမ ဝိက္ကာယိကဘတ္တပစနဃရံ။ သူနဃရံ နာမ ဝိက္ကာယိကမံသပစနဃရံ။ ပူဝဃရံ နာမ ဝိက္ကာယိကခဇ္ဇကပစနဃရံ။ သေသမေတ္ထ၊ ပရိက္ခာရဝတ္ထူသု စ ပါကဋမေဝ။

၁၄၄။ ပီဌဝတ္ထုသ္မိံ – သော ဘိက္ခု ပရိကပ္ပေတွာ ‘‘ဧတံ ဌာနံ သမ္ပတ္တံ ဂဏှိဿာမီ’’တိ သင်္ကာမေသိ။ တေနဿ သင်္ကာမနေ အဝဟာရော နတ္ထိ။ သင်္ကာမေတွာ ပန ပရိကပ္ပိတောကာသတော ဂဟဏေ ပါရာဇိကံ ဝုတ္တံ။ ဧဝံ ဟရန္တော စ ယဒိ ပီဌကေ ထေယျစိတ္တံ နတ္ထိ၊ ထဝိကံ အဂ္ဃာပေတွာ ကာရေတဗ္ဗော။ အထ ပီဌကေပိ အတ္ထိ၊ ဥဘော အဂ္ဃာပေတွာ ကာရေတဗ္ဗောတိ။ ဘိသိအာဒီနိ တီဏိ ဝတ္ထူနိ ပါကဋာနေဝ။

၁၄၆။ ဝိဿာသဂ္ဂါဟာဒီသု တီသု ဝတ္ထူသု ဂဟဏေ အနာပတ္တိ၊ အာဟရာပေန္တေသု ဘဏ္ဍဒေယျံ။ ပိဏ္ဍာယ ပဝိဋ္ဌဿ ပဋိဝိသော အန္တောဥပစာရသီမာယံ ဌိတဿေဝ ဂဟေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ယဒိ ပန ဒါယကာ ‘‘ဗဟိဥပစာရဋ္ဌာနမ္ပိ ဘန္တေ၊ ဘာဂံ ဂဏှထ၊ အာဂန္တွာ ပရိဘုဉ္ဇိဿန္တီ’’တိ ဝဒန္တိ၊ ဧဝံ အန္တောဂါမဋ္ဌာနမ္ပိ ဂဟေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။

၁၄၈-၉။ သတ္တသု အမ္ဗစောရကာဒိဝတ္ထူသု ပံသုကူလသညာယ ဂဟဏေ အနာပတ္တိ၊ အာဟရာပေန္တေသု ဘဏ္ဍဒေယျံ၊ ထေယျစိတ္တေန ပရိဘောဂေ ပါရာဇိကံ။ တတြာယံ ဝိနိစ္ဆယော – သာမိကာပိ သာလယာ၊ စောရာပိ သာလယာ၊ ပံသုကူလသညာယ ခါဒန္တဿ ဘဏ္ဍဒေယျံ၊ ထေယျစိတ္တေန ဂဏှတော ဥဒ္ဓါရေယေဝ အဝဟာရော၊ ဘဏ္ဍံ အဂ္ဃာပေတွာ ကာရေတဗ္ဗော။ သာမိကာ သာလယာ၊ စောရာ နိရာလယာ၊ ဧသေဝ နယော။ သာမိကာ နိရာလယာ၊ စောရာ သာလယာ၊ ‘‘ပုန ဂဏှိဿာမာ’’တိ ကိသ္မိဉ္စိဒေဝ ဂဟနဋ္ဌာနေ ခိပိတွာ ဂတာ၊ ဧသေဝ နယော။ ဥဘောပိ နိရာလယာ၊ ပံသုကူလသညာယ ခါဒတော အနာပတ္တိ၊ ထေယျစိတ္တေန ဒုက္ကဋံ။

သင်္ဃဿ အမ္ဗာဒီသု ပန သင်္ဃာရာမေ ဇာတံ ဝါ ဟောတု၊ အာနေတွာ ဒိန္နံ ဝါ ပဉ္စမာသကံ ဝါ အတိရေကပဉ္စမာသကံ ဝါ အဂ္ဃနကံ အဝဟရန္တဿ ပါရာဇိကံ။ ပစ္စန္တေ စောရုပဒ္ဒဝေန ဂါမေသု ဝုဋ္ဌဟန္တေသု ဘိက္ခူပိ ဝိဟာရေ ဆဍ္ဍေတွာ ‘‘ပုန အာဝသန္တေ ဇနပဒေ အာဂမိဿာမာ’’တိ သဥဿာဟာဝ ဂစ္ဆန္တိ။ ဘိက္ခူ တာဒိသံ ဝိဟာရံ ပတွာ အမ္ဗပက္ကာဒီနိ ‘‘ဆဍ္ဍိတကာနီ’’တိ ပံသုကူလသညာယ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ၊ အနာပတ္တိ၊ ထေယျစိတ္တေန ပရိဘုဉ္ဇတော အဝဟာရော ဟောတိ၊ ဘဏ္ဍံ အဂ္ဃာပေတွာ ကာရေတဗ္ဗော။

မဟာပစ္စရိယံ ပန သင်္ခေပဋ္ဌကထာယဉ္စ အဝိသေသေန ဝုတ္တံ – ‘‘ဆဍ္ဍိတဝိဟာရေ ပန ဖလာဖလံ ထေယျစိတ္တေန ပရိဘုဉ္ဇတော ပါရာဇိကံ။ ကသ္မာ? အာဂတာနာဂတာနံ သန္တကတ္တာ’’တိ။ ဂဏသန္တကေ ပန ပုဂ္ဂလိကေ စ သဥဿာဟမတ္တမေဝ ပမာဏံ။ သစေ ပန တတော အမ္ဗပက္ကာဒိံ ကုလသင်္ဂဟဏတ္ထာယ ဒေတိ၊ ကုလဒူသကဒုက္ကဋံ။ ထေယျစိတ္တေန ဒေန္တော အဂ္ဃေန ကာရေတဗ္ဗော။ သင်္ဃိကေပိ ဧသေဝ နယော။ သေနာသနတ္ထာယ နိယမိတံ ကုလသင်္ဂဟဏတ္ထာယ ဒဒတော ဒုက္ကဋံ၊ ဣဿရဝတာယ ထုလ္လစ္စယံ၊ ထေယျစိတ္တေန ပါရာဇိကံ။ နော စေ ဝတ္ထု ပဟောတိ၊ အဂ္ဃေန ကာရေတဗ္ဗော။ ဗဟိ ဥပစာရသီမာယ နိသီဒိတွာ ဣဿရဝတာယ ပရိဘုဉ္ဇတော ဂီဝါ။ ဃဏ္ဋိံ ပဟရိတွာ ကာလံ ဃောသေတွာ ‘‘မယှံ ပါပုဏာတီ’’တိ ခါဒိတံ သုခါဒိတံ။ ဃဏ္ဋိံ အပဟရိတွာ ကာလမေဝ ဃောသေတွာ၊ ဃဏ္ဋိမေဝ ပဟရိတွာ ကာလံ အဃောသေတွာ၊ ဃဏ္ဋိမ္ပိ အပဟရိတွာ ကာလမ္ပိ အဃောသေတွာ အညေသံ နတ္ထိဘာဝံ ဉတွာ ‘‘မယှံ ပါပုဏာတီ’’တိ ခါဒိတမ္ပိ သုခါဒိတမေဝ။ ပုပ္ဖာရာမဝတ္ထုဒွယံ ပါကဋမေဝ။

၁၅၀။ ဝုတ္တဝါဒကဝတ္ထုတ္တယေ ဝုတ္တော ဝဇ္ဇေမီတိ တယာ ဝုတ္တော ဟုတွာ ‘‘တဝ ဝစနေန ဝဒါမီ’’တိ အတ္ထော။ အနာပတ္တိ ဘိက္ခု ပါရာဇိကဿာတိ သာမိကေဟိ ဒိန္နတ္တာ အနာပတ္တိ။ န စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ‘‘ဝုတ္တော ဝဇ္ဇေမီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗောတိ ‘‘အဟံ တယာ ဝုတ္တော ဟုတွာ တဝ ဝစနေန ဝဒါမီ’’တိ ဧဝံ အညော ဘိက္ခု အညေန ဘိက္ခုနာ န ဝတ္တဗ္ဗောတိ အတ္ထော။ ပရိစ္ဆေဒံ ပန ကတွာ ‘‘ဣတ္ထန္နာမံ တဝ ဝစနေန ဂဏှိဿာမီ’’တိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဝုတ္တော ဝဇ္ဇေဟီတိ မယာ ဝုတ္တော ဟုတွာ မမ ဝစနေန ဝဒေဟီတိ အတ္ထော။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။ ဣမေသုပိ စ ဒွီသု ဝတ္ထူသု ပရိစ္ဆေဒံ ကတွာ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဧတ္တာဝတာ ဟိ ဥပါရမ္ဘာ မုတ္တော ဟောတီတိ။

၁၅၁-၂။ မဏိဝတ္ထုတ္တယဿ မဇ္ဈိမေ ဝတ္ထုသ္မိံ – နာဟံ အကလ္လကောတိ နာဟံ ဂိလာနောတိ အတ္ထော။ သေသံ ပါကဋမေဝ။

၁၅၃။ သူကရဝတ္ထုဒွယေ – ကိဉ္စာပိ ပဌမဿ ဘိက္ခုနော ဆာတဇ္ဈတ္တံ ဒိသွာ ကာရုညေန မောစိတတ္တာ အနာပတ္တိ။ သာမိကေသု ပန အသမ္ပဋိစ္ဆန္တေသု ဘဏ္ဍဒေယျံ၊ တာဝ မဟန္တော ဝါ မတသူကရော အာဟရိတွာ ဒါတဗ္ဗော၊ တဒဂ္ဃနကံ ဝါ ဘဏ္ဍံ။ သစေ ပါသသာမိကေ ကုဟိဉ္စိပိ န ပဿတိ၊ ပါသသာမန္တာ တဒဂ္ဃနကံ သာဋကံ ဝါ ကာသာဝံ ဝါ ထာလကံ ဝါ ယထာ တေ အာဂတာ ပဿန္တိ၊ ဤဒိသေ ဌာနေ ဌပေတွာဝ ဂန္တဗ္ဗံ၊ ထေယျစိတ္တေန ပန မောစေန္တဿ ပါရာဇိကမေဝ။ ဧတ္ထ စ ကောစိ သူကရော ပါသံ ပါဒေန ကဍ္ဎိတွာ ဆိန္နမတ္တေ ပါသေ ဌာနာစာဝနဓမ္မေန ဌာနေန ဌိတော ဟောတိ စဏ္ဍသောတေ ဗဒ္ဓနာဝါ ဝိယ။ ကောစိ အတ္တနော ဓမ္မတာယ ဌိတော၊ ကောစိ နိပန္နော၊ ကောစိ ကူဋပါသေန ဗဒ္ဓါ ဟောတိ။ ကူဋပါသော နာမ ယဿ အန္တေ ဓနုကံ ဝါ အင်္ကုသကော ဝါ အညော ဝါ ကောစိ ဒဏ္ဍကော ဗဒ္ဓါ ဟောတိ၊ ယော တတ္ထ တတ္ထ ရုက္ခာဒီသု လဂ္ဂိတွာ သူကရဿ ဂမနံ နိဝါရေတိ။ တတြ ပါသံ ကဍ္ဎိတွာ ဌိတဿ ဧကမေဝ ဌာနံ ပါသဗန္ဓနံ၊ သော ဟိ ပါသေ မုတ္တမတ္တေ ဝါ ဆိန္နမတ္တေ ဝါ ပလာယတိ။ အတ္တနော ဓမ္မတာယ ဌိတဿ ဗန္ဓနဉ္စ စတ္တာရော စ ပါဒါတိ ပဉ္စ ဌာနာနိ။ နိပန္နဿ ဗန္ဓနဉ္စ သယနဉ္စာတိ ဒွေ ဌာနာနိ။ ကူဋပါသဗဒ္ဓဿ ယတ္ထ ယတ္ထ ဂစ္ဆတိ၊ တံ တဒေဝ ဌာနံ။ တသ္မာ တံ တတော တတော မောစေန္တာ ဒသပိ ဝီသတိပိ သတမ္ပိ ဘိက္ခူ ပါရာဇိကံ အာပဇ္ဇန္တိ။ တတ္ထ တတ္ထ အာဂတံ ဒိသွာ ဧကမေဝ ဒါသံ ပလာပေန္တော ဝိယ။

ပုရိမာနံ ပန တိဏ္ဏံ စတုပ္ပဒကထာယံ ဝုတ္တနယေန ဖန္ဒာပနဌာနာစာဝနာနိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ သုနခဒဋ္ဌံ သူကရံ ဝိဿဇ္ဇာပေန္တဿာပိ ကာရုညာဓိပ္ပာယေန ဘဏ္ဍဒေယျံ၊ ထေယျစိတ္တေန ပါရာဇိကံ။ ပါသဋ္ဌာနံ ပန သုနခသမီပံ ဝါ အသမ္ပတ္တံ ပဋိပထံ ဂန္တွာ ပဌမမေဝ ပလာပေန္တဿ အဝဟာရော နတ္ထိ။ ယောပိ ဗဒ္ဓသူကရဿ ဃာသဉ္စ ပါနီယဉ္စ ဒတွာ ဗလံ ဂါဟာပေတွာ ဥက္ကုဋ္ဌိံ ကရောတိ – ‘‘ဥတြသ္တော ပလာယိဿတီ’’တိ၊ သော စေ ပလာယတိ၊ ပါရာဇိကံ။ ပါသံ ဒုဗ္ဗလံ ကတွာ ဥက္ကုဋ္ဌိသဒ္ဒေန ပလာပေန္တဿာပိ ဧသေဝ နယော။

ယော ပန ဃာသဉ္စ ပါနီယဉ္စ ဒတွာ ဂစ္ဆတိ၊ ‘‘ဗလံ ဂဟေတွာ ပလာယိဿတီ’’တိ၊ သော စေ ပလာယတိ၊ ဘဏ္ဍဒေယျံ။ ပါသံ ဒုဗ္ဗလံ ကတွာ ဂစ္ဆန္တဿာပိ ဧသေဝ နယော။ ပါသသန္တိကေ သတ္ထံ ဝါ အဂ္ဂိံ ဝါ ဌပေတိ ‘‘ဆိန္နေ ဝါ ဒဍ္ဎေ ဝါ ပလာယိဿတီ’’တိ။ သူကရော ပါသံ စာလေန္တော ဆိန္နေ ဝါ ဒဍ္ဎေ ဝါ ပလာယတိ၊ ဘဏ္ဍဒေယျမေဝ။ ပါသံ ယဋ္ဌိယာ သဟ ပါတေတိ၊ ပစ္ဆာ သူကရော တံ မဒ္ဒန္တော ဂစ္ဆတိ ၊ ဘဏ္ဍဒေယျံ။ သူကရော အဒူဟလပါသာဏေဟိ အက္ကန္တော ဟောတိ၊ တံ ပလာပေတုကာမဿ အဒူဟလံ ကာရုညေန ဥက္ခိပတော ဘဏ္ဍဒေယျံ၊ ထေယျစိတ္တေန ပါရာဇိကံ။ သစေ ဥက္ခိတ္တမတ္တေ အဂန္တွာ ပစ္ဆာ ဂစ္ဆတိ၊ ဘဏ္ဍဒေယျမေဝ။ ဥက္ခိပိတွာ ဌပိတံ အဒူဟလံ ပါတေတိ၊ ပစ္ဆာ သူကရော တံ မဒ္ဒန္တော ဂစ္ဆတိ၊ ဘဏ္ဍဒေယျံ။ ဩပါတေ ပတိတသူကရမ္ပိ ကာရုညေန ဥဒ္ဓရတော ဘဏ္ဍဒေယျံ၊ ထေယျစိတ္တေန ပါရာဇိကံ။ ဩပါတံ ပူရေတွာ နာသေတိ၊ ပစ္ဆာ သူကရော တံ မဒ္ဒန္တော ဂစ္ဆတိ၊ ဘဏ္ဍဒေယျံ။ သူလေ ဝိဒ္ဓံ ကာရုညေန ဥဒ္ဓရတိ၊ ဘဏ္ဍဒေယျံ၊ ထေယျစိတ္တေန ပါရာဇိကံ။ သူလံ ဥဒ္ဓရိတွာ ဆဍ္ဍေတိ၊ ဘဏ္ဍဒေယျံ။

ဝိဟာရဘူမိယံ ပန ပါသေ ဝါ အဒူဟလံ ဝါ ဩဍ္ဍေန္တာ ဝါရေတဗ္ဗာ – ‘‘မိဂရူပါနံ ပဋိသရဏဋ္ဌာနမေတံ၊ မာ ဣဓ ဧဝံ ကရောထာ’’တိ။ သစေ ‘‘ဟရာပေထ၊ ဘန္တေ’’တိ ဝဒန္တိ၊ ဟရာပေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ အထ သယံ ဟရန္တိ၊ သုန္ဒရမေဝ။ အထ နေဝ ဟရန္တိ၊ န ဟရိတုံ ဒေန္တိ၊ ရက္ခံ ယာစိတွာ ဟရာပေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ မနုဿာ သဿရက္ခဏကာလေ ခေတ္တေသု ပါသေ စ အဒူဟလပါသာဏာဒီနိ စ ကရောန္တိ – ‘‘မံသံ ခါဒန္တာ သဿာနိ ရက္ခိဿာမာ’’တိ။ ဝီတိဝတ္တေ သဿကာလေ တေသု အနာလယေသု ပက္ကန္တေသု တတ္ထ ဗဒ္ဓံ ဝါ ပတိတံ ဝါ မောစေတုံ ဝဋ္ဋတီတိ။

မိဂဝတ္ထုဒွယေပိ သူကရဝတ္ထူသု ဝုတ္တသဒိသောယေဝ ဝိနိစ္ဆယော။

မစ္ဆဝတ္ထုဒွယေပိ ဧသေဝ နယော။ အယံ ပန ဝိသေသော – ကုမီနမုခံ ဝိဝရိတွာ ဝါ ပစ္ဆာပုဋကံ မုဉ္စိတွာ ဝါ ပဿေန ဆိဒ္ဒံ ကတွာ ဝါ ကုမီနတော မစ္ဆေ ပေါထေတွာ ပလာပေန္တဿ ပါရာဇိကံ။ ဘတ္တသိတ္ထာနိ ဒဿေတွာ ဧဝံ ပလာပေန္တဿာပိ ပါရာဇိကံ။ သဟ ကုမီနေန ဥဒ္ဓရတောပိ ပါရာဇိကံ။ ကေဝလံ ကုမီနမုခံ ဝိဝရတိ၊ ပစ္ဆာပုဋကံ မုဉ္စတိ၊ ဆိဒ္ဒံ ဝါ ကရောတိ၊ မစ္ဆာ ပန အတ္တနော ဓမ္မတာယ ပလာယန္တိ၊ ဘဏ္ဍဒေယျံ။ ဧဝံ ကတွာ ဘတ္တသိတ္ထာနိ ဒဿေတိ၊ မစ္ဆာ ဂေါစရတ္ထာယ နိက္ခမိတွာ ပလာယန္တိ၊ ဘဏ္ဍဒေယျမေဝ။ မုခံ အဝိဝရိတွာ ပစ္ဆာပုဋကံ အမုဉ္စိတွာ ပဿေန ဆိဒ္ဒံ အကတွာ ကေဝလံ ဘတ္တသိတ္ထာနိ ဒဿေတိ၊ မစ္ဆာ ပန ဆာတဇ္ဈတ္တာ သီသေန ပဟရိတွာ ဩကာသံ ကတွာ ဂေါစရတ္ထာယ နိက္ခမိတွာ ပလာယန္တိ၊ ဘဏ္ဍဒေယျမေဝ။ တုစ္ဆကုမီနဿ မုခံ ဝါ ဝိဝရတိ၊ ပစ္ဆာပုဋကံ ဝါ မုဉ္စတိ၊ ဆိဒ္ဒံ ဝါ ကရောတိ၊ အာဂတာဂတာ မစ္ဆာ ဒွါရံ ပတ္တာ ပုဋကဆိဒ္ဒေဟိ ပလာယန္တိ၊ ဘဏ္ဍဒေယျမေဝ။ တုစ္ဆကုမီနံ ဂဟေတွာ ဂုမ္ဗေ ခိပတိ၊ ဘဏ္ဍဒေယျမေဝါတိ။ ယာနေ ဘဏ္ဍံ ပီဌေ ထဝိကာယ သဒိသံ။

မံသပေသိဝတ္ထုမှိ – သစေ အာကာသေ ဂဏှာတိ၊ ဂဟိတဋ္ဌာနမေဝ ဌာနံ။ တံ ဆဟာကာရေဟိ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ဌာနာစာဝနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ သေသမေတ္ထ ဒါရုဂေါပါလကရဇကသာဋကဝတ္ထူသု စ အမ္ဗစောရကာဒိဝတ္ထူသု ဝုတ္တနယေန ဝိနိစ္ဆိနိတဗ္ဗံ။

၁၅၅။ ကုမ္ဘိဝတ္ထုသ္မိံ – ယော သပ္ပိတေလာဒီနိ အပါဒဂ္ဃနကာနိ ဂဟေတွာ ‘‘န ပုန ဧဝံ ကရိဿာမီ’’တိ သံဝရေ ဌတွာ ဒုတိယဒိဝသာဒီသုပိ ပုန စိတ္တေ ဥပ္ပန္နေ ဧဝမေဝ ဓုရနိက္ခေပံ ကတွာ ပရိဘုဉ္ဇန္တော သဗ္ဗမ္ပိ တံ ပရိဘုဉ္ဇတိ၊ နေဝတ္ထိ ပါရာဇိကံ။ ဒုက္ကဋံ ဝါ ထုလ္လစ္စယံ ဝါ အာပဇ္ဇတိ၊ ဘဏ္ဍဒေယျံ ပန ဟောတိ။ အယမ္ပိ ဘိက္ခု ဧဝမေဝမကာသိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အနာပတ္တိ ဘိက္ခု ပါရာဇိကဿာ’’တိ။ ဓုရနိက္ခေပံ ပန အကတွာ ‘‘ဒိဝသေ ဒိဝသေ ပရိဘုဉ္ဇိဿာမီ’’တိ ထောကံ ထောကမ္ပိ ပရိဘုဉ္ဇတော ယသ္မိံ ဒိဝသေ ပါဒဂ္ဃနကံ ပူရတိ၊ တသ္မိံ ပါရာဇိကံ။

သံဝိဒါဝဟာရဝတ္ထူနိ သံဝိဒါဝဟာရေ၊ မုဋ္ဌိဝတ္ထူနိ ဩဒနိယဃရာဒိဝတ္ထူသု ဒွေ ဝိဃာသဝတ္ထူနိ အမ္ဗစောရကာဒိဝတ္ထူသု ဝုတ္တဝိနိစ္ဆယနယေန ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ ဒွေ တိဏဝတ္ထူနိ ဥတ္တာနတ္ထာနေဝ။

၁၅၆။ အမ္ဗဘာဇာပနာဒိဝတ္ထူသု တေ ဘိက္ခူ ဧကံ ဂါမကာဝါသံ ပရိစ္ဆိန္နဘိက္ခုကံ အဂမံသု။ တတ္ထ ဘိက္ခူ ဖလာဖလံ ပရိဘုဉ္ဇမာနာပိ တေသု အာဂတေသု ‘‘ထေရာနံ ဖလာနိ ဒေထာ’’တိ ကပ္ပိယကာရကေ န အဝေါစုံ။ အထ တေ ဘိက္ခူ ‘‘ကိံ သင်္ဃိကံ အမှာကံ န ပါပုဏာတီ’’တိ ဃဏ္ဋိံ ပဟရိတွာ ဘာဇာပေတွာ တေသမ္ပိ ဝဿဂ္ဂေန ဘာဂံ ဒတွာ အတ္တနာပိ ပရိဘုဉ္ဇိံသု။ တေန နေသံ ဘဂဝါ ‘‘အနာပတ္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရိဘောဂတ္ထာယာ’’တိ အာဟ။ တသ္မာ ဣဒါနိပိ ယတ္ထ အာဝါသိကာ အာဂန္တုကာနံ န ဒေန္တိ၊ ဖလဝါရေ စ သမ္ပတ္တေ အညေသံ အတ္ထိဘာဝံ ဒိသွာ စောရိကာယ အတ္တနာဝ ခါဒန္တိ၊ တတ္ထ အာဂန္တုကေဟိ ဃဏ္ဋိံ ပဟရိတွာ ဘာဇေတွာ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတိ။

ယတ္ထ ပန အာဝါသိကာ ရုက္ခေ ရက္ခိတွာ ဖလဝါရေ သမ္ပတ္တေ ဘာဇေတွာ ခါဒန္တိ၊ စတူသု ပစ္စယေသု သမ္မာ ဥပနေန္တိ၊ အနိဿရာ တတ္ထ အာဂန္တုကာ။ ယေပိ ရုက္ခာ စီဝရတ္ထာယ နိယမေတွာ ဒိန္နာ၊ တေသုပိ အာဂန္တုကာ အနိဿရာ။ ဧသေဝ နယော သေသပစ္စယတ္ထာယ နိယမေတွာ ဒိန္နေသုပိ။

ယေ ပန တထာ အနိယမိတာ၊ အာဝါသိကာ စ တေ ရက္ခိတွာ ဂေါပေတွာ စောရိကာယ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ၊ န တေသု အာဝါသိကာနံ ကတိကာယ ဌာတဗ္ဗံ။ ယေ ဖလပရိဘောဂတ္ထာယ ဒိန္နာ၊ အာဝါသိကာပိ နေ ရက္ခိတွာ ဂေါပေတွာ သမ္မာ ဥပနေန္တိ၊ တေသုယေဝ တေသံ ကတိကာယ ဌာတဗ္ဗံ။ မဟာပစ္စရိယံ ပန ဝုတ္တံ – ‘‘စတုန္နံ ပစ္စယာနံ နိယမေတွာ ဒိန္နံ ထေယျစိတ္တေန ပရိဘုဉ္ဇန္တော ဘဏ္ဍံ အဂ္ဃာပေတွာ ကာရေတဗ္ဗော။ ပရိဘောဂဝသေနေဝ တံ ဘာဇေတွာ ပရိဘုဉ္ဇန္တဿ ဘဏ္ဍဒေယျံ။ ယံ ပနေတ္ထ သေနာသနတ္ထာယ နိယမိတံ၊ တံ ပရိဘောဂဝသေနေဝ ဘာဇေတွာ ပရိဘုဉ္ဇန္တဿ ထုလ္လစ္စယဉ္စ ဘဏ္ဍဒေယျဉ္စာ’’တိ။

ဩဒိဿ စီဝရတ္ထာယ ဒိန္နံ စီဝရေယေဝ ဥပနေတဗ္ဗံ။ သစေ ဒုဗ္ဘိက္ခံ ဟောတိ၊ ဘိက္ခူ ပိဏ္ဍပါတေန ကိလမန္တိ၊ စီဝရံ ပန သုလဘံ၊ သင်္ဃသုဋ္ဌုတာယ အပလောကနကမ္မံ ကတွာ ပိဏ္ဍပါတေပိ ဥပနေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ သေနာသနေန ဂိလာနပစ္စယေန ဝါ ကိလမန္တေသု သင်္ဃသုဋ္ဌုတာယ အပလောကနကမ္မံ ကတွာ တဒတ္ထာယပိ ဥပနေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဩဒိဿ ပိဏ္ဍပါတတ္ထာယ ဂိလာနပစ္စယတ္ထာယ စ ဒိန္နေပိ ဧသေဝ နယော။ ဩဒိဿ သေနာသနတ္ထာယ ဒိန္နံ ပန ဂရုဘဏ္ဍံ ဟောတိ၊ တံ ရက္ခိတွာ ဂေါပေတွာ တဒတ္ထမေဝ ဥပနေတဗ္ဗံ။ သစေ ပန ဒုဗ္ဘိက္ခံ ဟောတိ၊ ဘိက္ခူ ပိဏ္ဍပါတေန န ယာပေန္တိ။ ဧတ္ထ ရာဇရောဂစောရဘယာဒီဟိ အညတ္ထ ဂစ္ဆန္တာနံ ဝိဟာရာ ပလုဇ္ဇန္တိ၊ တာလနာဠိကေရာဒိကေ ဝိနာသေန္တိ၊ သေနာသနပစ္စယံ ပန နိဿာယ ယာပေတုံ သက္ကာ ဟောတိ။ ဧဝရူပေ ကာလေ သေနာသနံ ဝိဿဇ္ဇေတွာပိ သေနာသနဇဂ္ဂနတ္ထာယ ပရိဘောဂေါ ဘဂဝတာ အနုညာတော။ တသ္မာ ဧကံ ဝါ ဒွေ ဝါ ဝရသေနာသနာနိ ဌပေတွာ ဣတရာနိ လာမကကောဋိယာ ပိဏ္ဍပါတတ္ထာယ ဝိဿဇ္ဇေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ မူလဝတ္ထုစ္ဆေဒံ ပန ကတွာ န ဥပနေတဗ္ဗံ ။

ယော ပန အာရာမော စတုပ္ပစ္စယတ္ထာယ နိယမေတွာ ဒိန္နော၊ တတ္ထ အပလောကနကမ္မံ န ကာတဗ္ဗံ။ ယေန ပန ပစ္စယေန ဦနံ၊ တဒတ္ထံ ဥပနေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ အာရာမော ဇဂ္ဂိတဗ္ဗော၊ ဝေတနံ ဒတွာပိ ဇဂ္ဂါပေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ယေ ပန ဝေတနံ လဘိတွာ အာရာမေယေဝ ဂေဟံ ကတွာ ဝသန္တာ ရက္ခန္တိ၊ တေ စေ အာဂတာနံ ဘိက္ခူနံ နာဠိကေရံ ဝါ တာလပက္ကံ ဝါ ဒေန္တိ၊ ယံ တေသံ သင်္ဃေန အနုညာတံ ဟောတိ – ‘‘ဒိဝသေ ဒိဝသေ ဧတ္တကံ နာမ ခါဒထာ’’တိ တဒေဝ တေ ဒါတုံ လဘန္တိ၊ တတော ဥတ္တရိ တေသံ ဒဒန္တာနမ္ပိ ဂဟေတုံ န ဝဋ္ဋတိ။

ယော ပန အာရာမံ ကေဏိယာ ဂဟေတွာ သင်္ဃဿ စတုပ္ပစ္စယတ္ထာယ ကပ္ပိယဘဏ္ဍမေဝ ဒေတိ၊ အယံ ဗဟုကမ္ပိ ဒါတုံ လဘတိ။ စေတိယဿ ပဒီပတ္ထာယ ဝါ ခဏ္ဍဖုလ္လပဋိသင်္ခရဏတ္ထာယ ဝါ ဒိန္နော အာရာမောပိ ပဋိဇဂ္ဂိတဗ္ဗော၊ ဝေတနံ ဒတွာပိ ဇဂ္ဂါပေတဗ္ဗော။ ဝေတနဉ္စ ပနေတ္ထ စေတိယသန္တကမ္ပိ သင်္ဃသန္တကမ္ပိ ဒါတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဧတမ္ပိ အာရာမံ ဝေတနေန တတ္ထေဝ ဝသိတွာ ရက္ခန္တာနဉ္စ ကေဏိယာ ဂဟေတွာ ကပ္ပိယဘဏ္ဍဒါယကာနဉ္စ တတ္ထ ဇာတကဖလဒါနံ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ။

အမ္ဗပါလကာဒိဝတ္ထူသု – အနာပတ္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဂေါပကဿ ဒါနေတိ ဧတ္ထ ကတရံ ပန ဂေါပကဒါနံ ဝဋ္ဋတိ၊ ကတရံ န ဝဋ္ဋတီတိ? မဟာသုမတ္ထေရော တာဝ အာဟ – ‘‘ယံ ဂေါပကဿ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ဒိန္နံ ဟောတိ – ‘ဧတ္တကံ ဒိဝသေ ဒိဝသေ ဂဏှာ’တိ တဒေဝ ဝဋ္ဋတိ၊ တတော ဥတ္တရိ န ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ မဟာပဒုမတ္ထေရော ပနာဟ – ‘‘ကိံ ဂေါပကာနံ ပဏ္ဏံ အာရောပေတွာ နိမိတ္တသညံ ဝါ ကတွာ ဒိန္နံ အတ္ထိ၊ ဧတေသံ ဟတ္ထေ ဝိဿဋ္ဌကဿ ဧတေ ဣဿရာ၊ တသ္မာ ယံ တေ ဒေန္တိ တံ ဗဟုကမ္ပိ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ ကုရုန္ဒဋ္ဌကထာယံ ပန ဝုတ္တံ – ‘‘မနုဿာနံ အာရာမံ ဝါ အညံ ဝါ ဖလာဖလံ ဒါရကာ ရက္ခန္တိ၊ တေဟိ ဒိန္နံ ဝဋ္ဋတိ ။ အာဟရာပေတွာ ပန န ဂဟေတဗ္ဗံ။ သင်္ဃိကေ ပန စေတိယသန္တကေ စ ကေဏိယာ ဂဟေတွာ ရက္ခန္တဿေဝ ဒါနံ ဝဋ္ဋတိ။ ဝေတနေန ရက္ခန္တဿ အတ္တနော ဘာဂမတ္တံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ မဟာပစ္စရိယံ ပန ‘‘ယံ ဂိဟီနံ အာရာမရက္ခကာ ဘိက္ခူနံ ဒေန္တိ၊ ဧတံ ဝဋ္ဋတိ။ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ပန အာရာမဂေါပကာ ယံ အတ္တနော ဘတိယာ ခဏ္ဍေတွာ ဒေန္တိ၊ ဧတံ ဝဋ္ဋတိ။ ယောပိ ဥပဍ္ဎာရာမံ ဝါ ကေစိဒေဝ ရုက္ခေ ဝါ ဘတိံ လဘိတွာ ရက္ခတိ၊ တဿာပိ အတ္တနော ပတ္တရုက္ခတောယေဝ ဒါတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ကေဏိယာ ဂဟေတွာ ရက္ခန္တဿ ပန သဗ္ဗမ္ပိ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဧတံ ပန သဗ္ဗံ ဗျဉ္ဇနတော နာနံ၊ အတ္ထတော ဧကမေဝ၊ တသ္မာ အဓိပ္ပာယံ ဉတွာ ဂဟေတဗ္ဗံ။

ဒါရုဝတ္ထုမှိ – တာဝကာလိကော အဟံ ဘဂဝါတိ တာဝကာလိကစိတ္တော အဟံ ဘဂဝါတိ ဝတ္တုကာမေန ဝုတ္တံ၊ တာဝကာလိကစိတ္တောတိ ‘‘ပုန အာဟရိတွာ ဒဿာမီ’’တိ ဧဝံစိတ္တော အဟန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဘဂဝါ ‘‘တာဝကာလိကေ အနာပတ္တီ’’တိ အာဟ။

အယံ ပနေတ္ထ ပါဠိမုတ္တကဝိနိစ္ဆယော – သစေ သင်္ဃော သင်္ဃိကံ ကမ္မံ ကာရေတိ ဥပေါသထာဂါရံ ဝါ ဘောဇနသာလံ ဝါ၊ တတော အာပုစ္ဆိတွာ တာဝကာလိကံ ဟရိတဗ္ဗံ။ ယော ပန သင်္ဃိကော ဒဗ္ဗသမ္ဘာရော အဂုတ္တော ဒေဝေ ဝဿန္တေ တေမေတိ၊ အာတပေန သုက္ခတိ၊ တံ သဗ္ဗမ္ပိ အာဟရိတွာ အတ္တနော အာဝါသေ ကာတုံ ဝဋ္ဋတိ။ သင်္ဃော အာဟရာပေန္တော အညေန ဝါ ဒဗ္ဗသမ္ဘာရေန မူလေန ဝါ သညာပေတဗ္ဗော။ န သက္ကာ စေ ဟောတိ သညာပေတုံ၊ ‘‘သင်္ဃိကေန၊ ဘန္တေ၊ ကတံ သင်္ဃိကပရိဘောဂေန ဝဠဉ္ဇထာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ သေနာသနဿ ပန အယမေဝ ဘိက္ခု ဣဿရော။ သစေပိ ပါသာဏတ္ထမ္ဘော ဝါ ရုက္ခတ္ထမ္ဘော ဝါ ကဝါဋံ ဝါ ဝါတပါနံ ဝါ နပ္ပဟောတိ၊ သင်္ဃိကံ တာဝကာလိကံ အာဟရိတွာ ပါကတိကံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဧသ နယော အညေသုပိ ဒဗ္ဗသမ္ဘာရေသူတိ။

ဥဒကဝတ္ထုသ္မိံ – ယဒါ ဥဒကံ ဒုလ္လဘံ ဟောတိ၊ ယောဇနတောပိ အဍ္ဎယောဇနတောပိ အာဟရီယတိ၊ ဧဝရူပေ ပရိဂ္ဂဟိတဥဒကေ အဝဟာရော။ ယတောပိ အာဟရိမတော ဝါ ပေါက္ခရဏီအာဒီသု ဌိတတော ဝါ ကေဝလံ ယာဂုဘတ္တံ သမ္ပာဒေန္တိ၊ ပါနီယပရိဘောဂဉ္စ ကရောန္တိ၊ န အညံ မဟာပရိဘောဂံ၊ တမ္ပိ ထေယျစိတ္တေန ဂဏှတော အဝဟာရော။ ယတော ပန ဧကံ ဝါ ဒွေ ဝါ ဃဋေ ဂဟေတွာ အာသနံ ဓောဝိတုံ၊ ဗောဓိရုက္ခေ သိဉ္စိတုံ ဥဒကပူဇံ ကာတုံ၊ ရဇနံ ပစိတုံ လဗ္ဘတိ၊ တတ္ထ သင်္ဃဿ ကတိကဝသေနေဝ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗံ။ အတိရေကံ ဂဏှန္တော၊ မတ္တိကာဒီနိ ဝါ ထေယျစိတ္တေန ပက္ခိပန္တော ဘဏ္ဍံ အဂ္ဃာပေတွာ ကာရေတဗ္ဗော။

သစေ အာဝါသိကာ ကတိကဝတ္တံ ဒဠှံ ကရောန္တိ၊ အညေသံ ဘဏ္ဍကံ ဓောဝိတုံ ဝါ ရဇိတုံ ဝါ န ဒေန္တိ၊ အတ္တနာ ပန အညေသံ အပဿန္တာနံ ဂဟေတွာ သဗ္ဗံ ကရောန္တိ၊ တေသံ ကတိကာယ န ဌာတဗ္ဗံ။ ယတ္တကံ တေ ဓောဝန္တိ၊ တတ္တကံ ဓောဝိတဗ္ဗံ။ သစေ သင်္ဃဿ ဒွေ တိဿော ပေါက္ခရဏိယော ဝါ ဥဒကသောဏ္ဍိယော ဝါ ဟောန္တိ၊ ကတိကာ စ ကတာ ‘‘ဧတ္ထ နှာယိတဗ္ဗံ၊ ဣတော ပါနီယံ ဂဟေတဗ္ဗံ၊ ဣဓ သဗ္ဗပရိဘောဂေါ ကာတဗ္ဗော’’တိ။ ကတိကဝတ္တေနေဝ သဗ္ဗံ ကာတဗ္ဗံ။ ယတ္ထ ကတိကာ နတ္ထိ၊ တတ္ထ သဗ္ဗပရိဘောဂေါ ဝဋ္ဋတီတိ။

မတ္တိကာဝတ္ထုသ္မိံ – ယတ္ထ မတ္တိကာ ဒုလ္လဘာ ဟောတိ၊ နာနပ္ပကာရာ ဝါ ဝဏ္ဏမတ္တိကာ အာဟရိတွာ ဌပိတာ၊ တတ္ထ ထောကာပိ ပဉ္စမာသကံ အဂ္ဃတိ၊ တသ္မာ ပါရာဇိကံ။ သင်္ဃိကေ ပန ကမ္မေ စေတိယကမ္မေ စ နိဋ္ဌိတေ သင်္ဃံ အာပုစ္ဆိတွာ ဝါ တာဝကာလိကံ ဝါ ဂဟေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ သုဓာယပိ စိတ္တကမ္မဝဏ္ဏေသုပိ ဧသေဝ နယော။

တိဏဝတ္ထူသု – ဈာပိတတိဏေ ဌာနာစာဝနဿ အဘာဝါ ဒုက္ကဋံ၊ ဘဏ္ဍဒေယျံ ပန ဟောတိ။ သင်္ဃော တိဏဝတ္ထုံ ဇဂ္ဂိတွာ သင်္ဃိကံ အာဝါသံ ဆာဒေတိ၊ ပုန ကဒါစိ ဇဂ္ဂိတုံ န သက္ကောတိ၊ အထညော ဧကော ဘိက္ခု ဝတ္တသီသေန ဇဂ္ဂတိ၊ သင်္ဃဿေဝေတံ။ နော စေ ဇဂ္ဂတိ၊ သင်္ဃေနေကော ဘိက္ခု ဝတ္တဗ္ဗော ‘‘ဇဂ္ဂိတွာ ဒေဟီ’’တိ။ သော စေ ဘာဂံ ဣစ္ဆတိ၊ ဘာဂံ ဒတွာပိ ဇဂ္ဂါပေတဗ္ဗံ။ သစေ ဘာဂံ ဝဍ္ဎေတိ၊ ဒါတဗ္ဗမေဝ။ ဝဍ္ဎေတိယေဝ၊ ‘‘ဂစ္ဆ ဇဂ္ဂိတွာ သဗ္ဗံ ဂဟေတွာ အတ္တနော သန္တကံ သေနာသနံ ဆာဒေဟီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗော။ ကသ္မာ? နဋ္ဌေ အတ္ထော နတ္ထိ။ ဒဒန္တေဟိ ပန သဝတ္ထုကံ န ဒါတဗ္ဗံ ၊ ဂရုဘဏ္ဍံ ဟောတိ၊ တိဏမတ္တံ ပန ဒါတဗ္ဗံ။ တသ္မိံ စေ ဇဂ္ဂိတွာ အတ္တနော သေနာသနံ ဆာဒေန္တေ ပုန သင်္ဃော ဇဂ္ဂိတုံ ပဟောတိ၊ ‘‘တွံ မာ ဇဂ္ဂိ၊ သင်္ဃော ဇဂ္ဂိဿတီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗောတိ။

မဉ္စာဒီနိ သတ္တ ဝတ္ထူနိ ပါကဋာနေဝ။ ပါဠိယံ ပန အနာဂတမ္ပိ ပါသာဏတ္ထမ္ဘံ ဝါ ရုက္ခတ္ထမ္ဘံ ဝါ အညံ ဝါ ကိဉ္စိ ပါဒဂ္ဃနကံ ဟရန္တဿ ပါရာဇိကမေဝ။ ပဓာနဃရာဒီသု ဆဍ္ဍိတပတိတာနံ ပရိဝေဏာဒီနံ ကုဋ္ဋမ္ပိ ပါကာရမ္ပိ ဘိန္ဒိတွာ ဣဋ္ဌကာဒီနိ အဝဟရန္တဿာပိ ဧသေဝ နယော။ ကသ္မာ? သင်္ဃိကံ နာမ ကဒါစိ အဇ္ဈာဝသန္တိ၊ ကဒါစိ န အဇ္ဈာဝသန္တိ။ ပစ္စန္တေ စောရဘယေန ဇနပဒေ ဝုဋ္ဌဟန္တေ ဆဍ္ဍိတဝိဟာရာဒီသု ကိဉ္စိ ပရိက္ခာရံ ဟရန္တဿာပိ ဧသေဝ နယော။ ယေ ပန တတော တာဝကာလိကံ ဟရန္တိ၊ ပုန အာဝသိတေသု စ ဝိဟာရေသု ဘိက္ခူ အာဟရာပေန္တိ၊ ဒါတဗ္ဗံ။ သစေပိ တတော အာဟရိတွာ သေနာသနံ ကတံ ဟောတိ၊ တံ ဝါ တဒဂ္ဃနကံ ဝါ ဒါတဗ္ဗမေဝ။ ‘‘ပုန အာဝသိဿာမာ’’တိ အာလယံ အစ္ဆိန္ဒိတွာ ဝုဋ္ဌိတေသု ဇနပဒေသု ဂဏသန္တကံ ဝါ ပုဂ္ဂလိကံ ဝါ ဂဟိတံ ဟောတိ၊ တေ စေ အနုဇာနန္တိ၊ ပဋိကမ္မေန ကိစ္စံ နတ္ထိ။ သင်္ဃိကံ ပန ဂရုဘဏ္ဍံ၊ တသ္မာ ပဋိကမ္မံ ကတ္တဗ္ဗမေဝ။

၁၅၇။ ဝိဟာရပရိဘောဂဝတ္ထု ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။

အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တာဝကာလိကံ ဟရိတုန္တိ ဧတ္ထ ယော ဘိက္ခု သင်္ဃိကံ မဉ္စံ ဝါ ပီဌံ ဝါ တာဝကာလိကံ ဟရိတွာ အတ္တနော ဖာသုကဋ္ဌာနေ ဧကမ္ပိ ဒွေပိ မာသေ သင်္ဃိကပရိဘောဂေန ပရိဘုဉ္ဇတိ၊ အာဂတာဂတာနံ ဝုဍ္ဎတရာနံ ဒေတိ၊ နပ္ပဋိဗာဟတိ ၊ တဿ တသ္မိံ နဋ္ဌေပိ ဇိဏ္ဏေပိ စောရာဝဟဋေပိ ဂီဝါ န ဟောတိ။ ဝသိတွာ ပန ဂစ္ဆန္တေန ယထာဌာနေ ဌပေတဗ္ဗံ။ ယော ပန ပုဂ္ဂလိကပရိဘောဂေန ပရိဘုဉ္ဇတိ၊ အာဂတာဂတာနံ ဝုဍ္ဎတရာနံ န ဒေတိ၊ တသ္မိံ နဋ္ဌေ တဿ ဂီဝါ ဟောတိ။ အညံ ပန အာဝါသံ ဟရိတွာ ပရိဘုဉ္ဇန္တေန သစေ တတ္ထ ဝုဍ္ဎတရော အာဂန္တွာ ဝုဋ္ဌာပေတိ၊ ‘‘မယာ ဣဒံ အသုကာဝါသတော နာမ အာဟဋံ၊ ဂစ္ဆာမိ၊ နံ ပါကတိကံ ကရောမီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ သစေ သော ဘိက္ခု ‘‘အဟံ ပါကတိကံ ကရိဿာမီ’’တိ ဝဒတိ၊ တဿ ဘာရံ ကတွာပိ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတီတိ သင်္ခေပဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တံ။

စမ္ပာဝတ္ထုမှိ – တေကဋုလယာဂူတိ တိလတဏ္ဍုလမုဂ္ဂေဟိ ဝါ တိလတဏ္ဍုလမာသေဟိ ဝါ တိလတဏ္ဍုလကုလတ္ထေဟိ ဝါ တိလတဏ္ဍုလေဟိ သဒ္ဓိံ ယံကိဉ္စိ ဧကံ အပရဏ္ဏံ ပက္ခိပိတွာ တီဟိ ကတာ၊ ဧတံ ကိရ ဣမေဟိ တီဟိ စတုဘာဂဥဒကသမ္ဘိန္နေ ခီရေ သပ္ပိမဓုသက္ကရာဒီဟိ ယောဇေတွာ ကရောန္တိ။

ရာဇဂဟဝတ္ထုမှိ – မဓုဂေါဠကောတိ အတိရသကပူဝေါ ဝုစ္စတိ၊ ‘‘မဓုသီသက’’န္တိပိ ဝဒန္တိ။ သေသမေတ္ထ ဝတ္ထုဒွယေပိ ဩဒနဘာဇနီယဝတ္ထုသ္မိံ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၁၅၈။ အဇ္ဇုကဝတ္ထုသ္မိံ – ဧတဒဝေါစာတိ ဂိလာနော ဟုတွာ အဝေါစ။ အာယသ္မာ ဥပါလိ အာယသ္မတော အဇ္ဇုကဿ ပက္ခောတိ န အဂတိဂမနဝသေန ပက္ခော၊ အပိ စ ခေါ အနာပတ္တိသညိတာယ လဇ္ဇီအနုဂ္ဂဟေန ဝိနယာနုဂ္ဂဟေန စ ထေရော ပက္ခောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနမေဝ။

၁၅၉။ ဗာရာဏသီဝတ္ထုသ္မိံ – စောရေဟိ ဥပဒ္ဒုတန္တိ စောရေဟိ ဝိလုတ္တံ။ ဣဒ္ဓိယာ အာနေတွာ ပါသာဒေ ဌပေသီတိ ထေရော ကိရ တံ ကုလံ သောကသလ္လသမပ္ပိတံ အာဝဋ္ဋန္တံ ဝိဝဋ္ဋန္တံ ဒိသွာ တဿ ကုလဿ အနုကမ္ပာယ ပသာဒါနုရက္ခဏတ္ထာယ ဓမ္မာနုဂ္ဂဟေန အတ္တနော ဣဒ္ဓိယာ ‘‘တေသံယေဝ ပါသာဒံ ဒါရကာနံ သမီပေ ဟောတူ’’တိ အဓိဋ္ဌာသိ။ ဒါရကာ ‘‘အမှာကံ ပါသာဒေါ’’တိ သဉ္ဇာနိတွာ အဘိရုဟိံသု။ တတော ထေရော ဣဒ္ဓိံ ပဋိသံဟရိ၊ ပါသာဒေါပိ သကဋ္ဌာနေယေဝ အဋ္ဌာသိ။ ဝေါဟာရဝသေန ပန ဝုတ္တံ ‘‘တေ ဒါရကေ ဣဒ္ဓိယာ အာနေတွာ ပါသာဒေ ဌပေသီ’’တိ။ ဣဒ္ဓိဝိသယေတိ ဤဒိသာယ အဓိဋ္ဌာနိဒ္ဓိယာ အနာပတ္တိ။ ဝိကုဗ္ဗနိဒ္ဓိ ပန န ဝဋ္ဋတိ။

၁၆၀-၁။ အဝသာနေ ဝတ္ထုဒွယံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

သမန္တပါသာဒိကာယ ဝိနယသံဝဏ္ဏနာယ

ဒုတိယပါရာဇိကဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

တတြာယံ အနုသာသနီ –

ဒုတိယံ အဒုတိယေန၊ ယံ ဇိနေန ပကာသိတံ၊

ပရာဇိတကိလေသေန၊ ပါရာဇိကမိဒံ ဣဓ။

သိက္ခာပဒံ သမံ တေန၊ အညံ ကိဉ္စိ န ဝိဇ္ဇတိ၊

အနေကနယဝေါကိဏ္ဏံ၊ ဂမ္ဘီရတ္ထဝိနိစ္ဆယံ။

တသ္မာ ဝတ္ထုမှိ ဩတိဏ္ဏေ၊ ဘိက္ခုနာ ဝိနယညုနာ၊

ဝိနယာနုဂ္ဂဟေနေတ္ထ၊ ကရောန္တေန ဝိနိစ္ဆယံ။

ပါဠိံ အဋ္ဌကထဉ္စေဝ၊ သာဓိပ္ပာယမသေသတော၊

ဩဂယှ အပ္ပမတ္တေန၊ ကရဏီယော ဝိနိစ္ဆယော။

အာပတ္တိဒဿနုဿာဟော၊ န ကတ္တဗ္ဗော ကုဒါစနံ၊

ပဿိဿာမိ အနာပတ္တိ-မိတိ ကယိရာထ မာနသံ။

ပဿိတွာပိ စ အာပတ္တိံ၊ အဝတွာဝ ပုနပ္ပုနံ၊

ဝီမံသိတွာထ ဝိညူဟိ၊ သံသန္ဒိတွာ စ တံ ဝဒေ။

ကပ္ပိယေပိ စ ဝတ္ထုသ္မိံ၊ စိတ္တဿ လဟုဝတ္တိနော၊

ဝသေန သာမညဂုဏာ၊ စဝန္တီဓ ပုထုဇ္ဇနာ။

တသ္မာ ပရပရိက္ခာရံ၊ အာသီဝိသမိဝေါရဂံ၊

အဂ္ဂိံ ဝိယ စ သမ္ပဿံ၊ နာမသေယျ ဝိစက္ခဏောတိ။

ပါရာဇိကကဏ္ဍ-အဋ္ဌကထာယ

ပဌမော ဘာဂေါ နိဋ္ဌိတော။

နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ

ဝိနယပိဋကေ

ပါရာဇိကကဏ္ဍ-အဋ္ဌကထာ (ဒုတိယော ဘာဂေါ)

၃။ တတိယပါရာဇိကံ

တတိယံ တီဟိ သုဒ္ဓေန၊ ယံ ဗုဒ္ဓေန ဝိဘာဝိတံ၊

ပါရာဇိကံ တဿ ဒါနိ၊ ပတ္တော သံဝဏ္ဏနာက္ကမော။

ယသ္မာ တသ္မာ သုဝိညေယျံ၊ ယံ ပုဗ္ဗေ စ ပကာသိတံ၊

တံ ဝဇ္ဇယိတွာ အဿာပိ၊ ဟောတိ သံဝဏ္ဏနာ အယံ။

ပဌမပညတ္တိနိဒါနဝဏ္ဏနာ

၁၆၂။ တေနသမယေန ဗုဒ္ဓါ ဘဂဝါ ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ မဟာဝနေ ကူဋာဂါရသာလာယန္တိ ဧတ္ထ ဝေသာလိယန္တိ ဧဝံနာမကေ ဣတ္ထိလိင်္ဂဝသေန ပဝတ္တဝေါဟာရေ နဂရေ။ တဉှိ နဂရံ တိက္ခတ္တုံ ပါကာရပရိက္ခေပဝဍ္ဎနေန ဝိသာလီဘူတတ္တာ ‘‘ဝေသာလီ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဣဒမ္ပိ စ နဂရံ သဗ္ဗညုတပ္ပတ္တေယေဝ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေ သဗ္ဗာကာရေန ဝေပုလ္လံ ပတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဧဝံ ဂေါစရဂါမံ ဒဿေတွာ နိဝါသဋ္ဌာန မာဟ – ‘‘မဟာဝနေ ကူဋာဂါရသာလာယ’’န္တိ။ တတ္ထ မဟာဝနံ နာမ သယံဇာတံ အရောပိမံ သပရိစ္ဆေဒံ မဟန္တံ ဝနံ။ ကပိလဝတ္ထုသာမန္တာ ပန မဟာဝနံ ဟိမဝန္တေန သဟ ဧကာဗဒ္ဓံ အပရိစ္ဆေဒံ ဟုတွာ မဟာသမုဒ္ဒံ အာဟစ္စ ဌိတံ။ ဣဒံ တာဒိသံ န ဟောတိ၊ သပရိစ္ဆေဒံ မဟန္တံ ဝနန္တိ မဟာဝနံ။ ကူဋာဂါရသာလာ ပန မဟာဝနံ နိဿာယ ကတေ အာရာမေ ကူဋာဂါရံ အန္တော ကတွာ ဟံသဝဋ္ဋကစ္ဆဒနေန ကတာ သဗ္ဗာကာရသမ္ပန္နာ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ဂန္ဓကုဋိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

အနေကပရိယာယေန အသုဘကထံ ကထေတီတိ အနေကေဟိ ကာရဏေဟိ အသုဘာကာရသန္ဒဿနပ္ပဝတ္တံ ကာယဝိစ္ဆန္ဒနိယကထံ ကထေတိ။ သေယျထိဒံ – ‘‘အတ္ထိ ဣမသ္မိံ ကာယေ ကေသာ လောမာ…ပေ။ … မုတ္တ’’န္တိ။ ကိံ ဝုတ္တံ ဟောတိ? ဘိက္ခဝေ၊ ဣမသ္မိံ ဗျာမမတ္တေ ကဠေဝရေ သဗ္ဗာကာရေနပိ ဝိစိနန္တော န ကောစိ ကိဉ္စိ မုတ္တံ ဝါ မဏိံ ဝါ ဝေဠုရိယံ ဝါ အဂရုံ ဝါ စန္ဒနံ ဝါ ကုင်္ကုမံ ဝါ ကပ္ပူရံ ဝါ ဝါသစုဏ္ဏာဒီနိ ဝါ အဏုမတ္တမ္ပိ သုစိဘာဝံ ပဿတိ။ အထ ခေါ ပရမဒုဂ္ဂန္ဓံ ဇေဂုစ္ဆံ အဿိရီကဒဿနံ ကေသလောမာဒိနာနပ္ပကာရံ အသုစိံယေဝ ပဿတိ။ တသ္မာ န ဧတ္ထ ဆန္ဒော ဝါ ရာဂေါ ဝါ ကရဏီယော။ ယေပိ ဟိ ဥတ္တမင်္ဂေ သိရသ္မိံ ဇာတာ ကေသာ နာမ၊ တေပိ အသုဘာ စေဝ အသုစိနော စ ပဋိက္ကူလာ စ။ သော စ နေသံ အသုဘာသုစိပဋိက္ကူလဘာဝေါ ဝဏ္ဏတောပိ သဏ္ဌာနတောပိ ဂန္ဓတောပိ အာသယတောပိ ဩကာသတောပီတိ ပဉ္စဟိ ကာရဏေဟိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဧဝံ လောမာဒီနန္တိ။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ၊ ဝိတ္ထာရော ပန ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၁၈၂) ဝုတ္တနယေန ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣတိ ဘဂဝါ ဧကမေကသ္မိံ ကောဋ္ဌာသေ ပဉ္စပဉ္စပ္ပဘေဒေန အနေကပရိယာယေန အသုဘကထံ ကထေတိ။

အသုဘာယ ဝဏ္ဏံ ဘာသတီတိ ဥဒ္ဓုမာတကာဒိဝသေန အသုဘမာတိကံ နိက္ခိပိတွာ ပဒဘာဇနီယေန တံ ဝိဘဇန္တော ဝဏ္ဏေန္တော သံဝဏ္ဏေန္တော အသုဘာယ ဝဏ္ဏံ ဘာသတိ။ အသုဘဘာဝနာယ ဝဏ္ဏံ ဘာသတီတိ ယာ အယံ ကေသာဒီသု ဝါ ဥဒ္ဓုမာတကာဒီသု ဝါ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါဝတ္ထူသု အသုဘာကာရံ ဂဟေတွာ ပဝတ္တဿ စိတ္တဿ ဘာဝနာ ဝဍ္ဎနာ ဖာတိကမ္မံ၊ တဿာ အသုဘဘာဝနာယ အာနိသံသံ ဒဿေန္တော ဝဏ္ဏံ ဘာသတိ၊ ဂုဏံ ပရိကိတ္တေတိ။ သေယျထိဒံ – ‘‘အသုဘဘာဝနာဘိယုတ္တော၊ ဘိက္ခဝေ ၊ ဘိက္ခု ကေသာဒီသု ဝါ ဝတ္ထူသု ဥဒ္ဓုမာတကာဒီသု ဝါ ပဉ္စင်္ဂဝိပ္ပဟီနံ ပဉ္စင်္ဂသမန္နာဂတံ တိဝိဓကလျာဏံ ဒသလက္ခဏသမ္ပန္နံ ပဌမံ ဈာနံ ပဋိလဘတိ။ သော တံ ပဌမဇ္ဈာနသင်္ခါတံ စိတ္တမဉ္ဇူသံ နိဿာယ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ ဥတ္တမတ္ထံ အရဟတ္တံ ပါပုဏာတီ’’တိ။

တတြိမာနိ ပဌမဿ ဈာနဿ ဒသ လက္ခဏာနိ – ပါရိပန္ထိကတော စိတ္တဝိသုဒ္ဓိ၊ မဇ္ဈိမဿ သမာဓိနိမိတ္တဿ ပဋိပတ္တိ၊ တတ္ထ စိတ္တပက္ခန္ဒနံ၊ ဝိသုဒ္ဓဿ စိတ္တဿ အဇ္ဈုပေက္ခနံ၊ သမထပ္ပဋိပန္နဿ အဇ္ဈုပေက္ခနံ၊ ဧကတ္တုပဋ္ဌာနဿ အဇ္ဈုပေက္ခနံ၊ တတ္ထ ဇာတာနံ ဓမ္မာနံ အနတိဝတ္တနဋ္ဌေန သမ္ပဟံသနာ၊ ဣန္ဒြိယာနံ ဧကရသဋ္ဌေန တဒုပဂဝီရိယဝါဟနဋ္ဌေန အာသေဝနဋ္ဌေန သမ္ပဟံသနာတိ။

တတြာယံ ပါဠိ – ‘‘ပဌမဿ ဈာနဿ ကော အာဒိ၊ ကိံ မဇ္ဈေ၊ ကိံ ပရိယောသာနံ? ပဌမဿ ဈာနဿ ပဋိပဒါဝိသုဒ္ဓိ အာဒိ၊ ဥပေက္ခာနုဗြူဟနာ မဇ္ဈေ၊ သမ္ပဟံသနာ ပရိယောသာနံ။ ပဌမဿ ဈာနဿ ပဋိပဒါဝိသုဒ္ဓိ အာဒိ၊ အာဒိဿ ကတိ လက္ခဏာနိ? အာဒိဿ တီဏိ လက္ခဏာနိ – ယော တဿ ပရိပန္ထော တတော စိတ္တံ ဝိသုဇ္ဈတိ၊ ဝိသုဒ္ဓတ္တာ စိတ္တံ မဇ္ဈိမံ သမထနိမိတ္တံ ပဋိပဇ္ဇတိ၊ ပဋိပန္နတ္တာ တတ္ထ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ။ ယဉ္စ ပရိပန္ထတော စိတ္တံ ဝိသုဇ္ဈတိ၊ ယဉ္စ ဝိသုဒ္ဓတ္တာ စိတ္တံ မဇ္ဈိမံ သမထနိမိတ္တံ ပဋိပဇ္ဇတိ၊ ယဉ္စ ပဋိပန္နတ္တာ တတ္ထ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ။ ပဌမဿ ဈာနဿ ပဋိပဒါဝိသုဒ္ဓိ အာဒိ၊ အာဒိဿ ဣမာနိ တီဏိ လက္ခဏာနိ။ တေန ဝုစ္စတိ – ‘ပဌမံ ဈာနံ အာဒိကလျာဏဉ္စေဝ ဟောတိ တိလက္ခဏသမ္ပန္နဉ္စ’။

‘‘ပဌမဿ ဈာနဿ ဥပေက္ခာနုဗြူဟနာ မဇ္ဈေ၊ မဇ္ဈဿ ကတိ လက္ခဏာနိ? မဇ္ဈဿ တီဏိ လက္ခဏာနိ – ဝိသုဒ္ဓံ စိတ္တံ အဇ္ဈုပေက္ခတိ၊ သမထပ္ပဋိပန္နံ အဇ္ဈုပေက္ခတိ၊ ဧကတ္တုပဋ္ဌာနံ အဇ္ဈုပေက္ခတိ။ ယဉ္စ ဝိသုဒ္ဓံ စိတ္တံ အဇ္ဈုပေက္ခတိ၊ ယဉ္စ သမထပ္ပဋိပန္နံ အဇ္ဈုပေက္ခတိ ၊ ယဉ္စ ဧကတ္တုပဋ္ဌာနံ အဇ္ဈုပေက္ခတိ။ ပဌမဿ ဈာနဿ ဥပေက္ခာနုဗြူဟနာ မဇ္ဈေ၊ မဇ္ဈဿ ဣမာနိ တီဏိ လက္ခဏာနိ။ တေန ဝုစ္စတိ – ‘ပဌမံ ဈာနံ မဇ္ဈေကလျာဏဉ္စေဝ ဟောတိ တိလက္ခဏသမ္ပန္နဉ္စ’။

‘‘ပဌမဿ ဈာနဿ သမ္ပဟံသနာ ပရိယောသာနံ၊ ပရိယောသာနဿ ကတိ လက္ခဏာနိ? ပရိယောသာနဿ စတ္တာရိ လက္ခဏာနိ – တတ္ထ ဇာတာနံ ဓမ္မာနံ အနတိဝတ္တနဋ္ဌေန သမ္ပဟံသနာ၊ ဣန္ဒြိယာနံ ဧကရသဋ္ဌေန သမ္ပဟံသနာ၊ တဒုပဂဝီရိယဝါဟနဋ္ဌေန သမ္ပဟံသနာ၊ အာသေဝနဋ္ဌေန သမ္ပဟံသနာ။ ပဌမဿ ဈာနဿ သမ္ပဟံသနာ ပရိယောသာနံ၊ ပရိယောသာနဿ ဣမာနိ စတ္တာရိ လက္ခဏာနိ ။ တေန ဝုစ္စတိ – ‘ပဌမံ ဈာနံ ပရိယောသာနကလျာဏဉ္စေဝ ဟောတိ စတုလက္ခဏသမ္ပန္နဉ္စ။ ‘‘ဧဝံ တိဝိဓတ္တဂတံ စိတ္တံ တိဝိဓကလျာဏကံ ဒသလက္ခဏသမ္ပန္နံ ဝိတက္ကသမ္ပန္နဉ္စေဝ ဟောတိ ဝိစာရသမ္ပန္နဉ္စ ပီတိသမ္ပန္နဉ္စ သုခသမ္ပန္နဉ္စ စိတ္တဿ အဓိဋ္ဌာနသမ္ပန္နဉ္စ သဒ္ဓါသမ္ပန္နဉ္စ ဝီရိယသမ္ပန္နဉ္စ သတိသမ္ပန္နဉ္စ သမာဓိသမ္ပန္နဉ္စ ပညာသမ္ပန္နဉ္စာ’’တိ (ပဋိ။ ရော။ ၁။၁၅၈)။

အာဒိဿ အာဒိဿ အသုဘသမာပတ္တိယာ ဝဏ္ဏံ ဘာသတီတိ ‘‘ဧဝမ္ပိ ဣတ္ထမ္ပီ’’တိ ပုနပ္ပုနံ ဝဝတ္ထာနံ ကတွာ အာဒိသန္တော အသုဘသမာပတ္တိယာ ဝဏ္ဏံ ဘာသတိ၊ အာနိသံသံ ကထေတိ၊ ဂုဏံ ပရိကိတ္တေတိ။ သေယျထိဒံ – ‘‘အသုဘသညာပရိစိတေန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော စေတသာ ဗဟုလံ ဝိဟရတော မေထုနဓမ္မသမာပတ္တိယာ စိတ္တံ ပဋိလီယတိ ပဋိကုဋတိ ပဋိဝဋ္ဋတိ၊ န သမ္ပသာရီယတိ၊ ဥပေက္ခာ ဝါ ပါဋိကုလျတာ ဝါ သဏ္ဌာတိ။ သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကုက္ကုဋပတ္တံ ဝါ နှာရုဒဒ္ဒုလံ ဝါ အဂ္ဂိမှိ ပက္ခိတ္တံ ပဋိလီယတိ ပဋိကုဋတိ ပဋိဝဋ္ဋတိ၊ န သမ္ပသာရီယတိ၊ ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အသုဘသညာပရိစိတေန ဘိက္ခုနော စေတသာ ဗဟုလံ ဝိဟရတော မေထုနဓမ္မသမာပတ္တိယာ စိတ္တံ ပဋိလီယတိ ပဋိကုဋတိ ပဋိဝဋ္ဋတိ၊ န သမ္ပသာရီယတီ’’တိ (အ။ နိ။ ၇။၄၉)။

ဣစ္ဆာမဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဒ္ဓမာသံ ပဋိသလ္လီယိတုန္တိ အဟံ ဘိက္ခဝေ ဧကံ အဒ္ဓမာသံ ပဋိသလ္လီယိတုံ နိလီယိတုံ ဧကောဝ ဟုတွာ ဝိဟရိတုံ ဣစ္ဆာမီတိ အတ္ထော။ နမှိ ကေနစိ ဥပသင်္ကမိတဗ္ဗော အညတြ ဧကေန ပိဏ္ဍပါတနီဟာရကေနာတိ ယော အတ္တနာ ပယုတ္တဝါစံ အကတွာ မမတ္ထာယ သဒ္ဓေသု ကုလေသု ပဋိယတ္တံ ပိဏ္ဍပါတံ နီဟရိတွာ မယှံ ဥပနာမေတိ၊ တံ ပိဏ္ဍပါတနီဟာရကံ ဧကံ ဘိက္ခုံ ဌပေတွာ နမှိ အညေန ကေနစိ ဘိက္ခုနာ ဝါ ဂဟဋ္ဌေန ဝါ ဥပသင်္ကမိတဗ္ဗောတိ။

ကသ္မာ ပန ဧဝမာဟာတိ? အတီတေ ကိရ ပဉ္စသတာ မိဂလုဒ္ဒကာ မဟတီဟိ ဒဏ္ဍဝါဂုရာဟိ အရညံ ပရိက္ခိပိတွာ ဟဋ္ဌတုဋ္ဌာ ဧကတောယေဝ ယာဝဇီဝံ မိဂပက္ခိဃာတကမ္မေန ဇီဝိကံ ကပ္ပေတွာ နိရယေ ဥပပန္နာ၊ တေ တတ္ထ ပစ္စိတွာ ပုဗ္ဗေ ကတေန ကေနစိဒေဝ ကုသလကမ္မေန မနုဿေသု ဥပပန္နာ ကလျာဏူပနိဿယဝသေန သဗ္ဗေပိ ဘဂဝတော သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇဉ္စ ဥပသမ္ပဒဉ္စ လဘိံသု၊ တေသံ တတော မူလာကုသလကမ္မတော အဝိပက္ကဝိပါကာ အပရာပရစေတနာ တသ္မိံ အဒ္ဓမာသဗ္ဘန္တရေ အတ္တူပက္ကမေန စ ပရူပက္ကမေန စ ဇီဝတုပစ္ဆေဒါယ ဩကာသမကာသိ၊ တံ ဘဂဝါ အဒ္ဒသ။ ကမ္မဝိပါကော နာမ န သက္ကာ ကေနစိ ပဋိဗာဟိတုံ။ တေသု စ ဘိက္ခူသု ပုထုဇ္ဇနာပိ အတ္ထိ သောတာပန္နသကဒါဂါမီအနာဂါမီခီဏာသဝါပိ။ တတ္ထ ခီဏာသဝါ အပ္ပဋိသန္ဓိကာ၊ ဣတရေ အရိယသာဝကာ နိယတဂတိကာ သုဂတိပရာယဏာ၊ ပုထုဇ္ဇနာနံ ပန ဂတိ အနိယတာ။ အထ ဘဂဝါ စိန္တေသိ – ‘‘ဣမေ အတ္တဘာဝေ ဆန္ဒရာဂေန မရဏဘယဘီတာ န သက္ခိဿန္တိ ဂတိံ ဝိသောဓေတုံ၊ ဟန္ဒ နေသံ ဆန္ဒရာဂပ္ပဟာနာယ အသုဘကထံ ကထေမိ။ တံ သုတွာ အတ္တဘာဝေ ဝိဂတစ္ဆန္ဒရာဂတာယ ဂတိဝိသောဓနံ ကတွာ သဂ္ဂေ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိဿန္တိ။ ဧဝံ နေသံ မမ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇာ သာတ္ထိကာ ဘဝိဿတီ’’တိ။

တတော တေသံ အနုဂ္ဂဟာယ အသုဘကထံ ကထေသိ ကမ္မဋ္ဌာနသီသေန၊ နော မရဏဝဏ္ဏသံဝဏ္ဏနာဓိပ္ပာယေန။ ကထေတွာ စ ပနဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘သစေ မံ ဣမံ အဒ္ဓမာသံ ဘိက္ခူ ပဿိဿန္တိ၊ ‘အဇ္ဇ ဧကော ဘိက္ခု မတော၊ အဇ္ဇ ဒွေ…ပေ… အဇ္ဇ ဒသာ’တိ အာဂန္တွာ အာဂန္တွာ အာရောစေဿန္တိ။ အယဉ္စ ကမ္မဝိပါကော န သက္ကာ မယာ ဝါ အညေန ဝါ ပဋိဗာဟိတုံ။ သွာဟံ တံ သုတွာပိ ကိံ ကရိဿာမိ? ကိံ မေ အနတ္ထကေန အနယဗျသနေန သုတေန? ဟန္ဒာဟံ ဘိက္ခူနံ အဒဿနံ ဥပဂစ္ဆာမီ’’တိ။ တသ္မာ ဧဝမာဟ – ‘‘ဣစ္ဆာမဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဒ္ဓမာသံ ပတိသလ္လီယိတုံ၊ နမှိ ကေနစိ ဥပသင်္ကမိတဗ္ဗော အညတြ ဧကေန ပိဏ္ဍပါတနီဟာရကေနာ’’တိ။

အပရေ ပနာဟု – ‘‘ပရူပဝါဒဝိဝဇ္ဇနတ္ထံ ဧဝံ ဝတွာ ပဋိသလ္လီနော’’တိ။ ပရေ ကိရ ဘဂဝန္တံ ဥပဝဒိဿန္တိ – ‘‘အယံ ‘သဗ္ဗညူ၊ အဟံ သဒ္ဓမ္မဝရစက္ကဝတ္တီ’တိ ပဋိဇာနမာနော အတ္တနောပိ သာဝကေ အညမညံ ဃာတေန္တေ နိဝါရေတုံ န သက္ကောတိ။ ကိမညံ သက္ခိဿတီ’’တိ? တတ္ထ ပဏ္ဍိတာ ဝက္ခန္တိ – ‘‘ဘဂဝါ ပဋိသလ္လာနမနုယုတ္တော နယိမံ ပဝတ္တိံ ဇာနာတိ၊ ကောစိဿ အာရောစယိတာပိ နတ္ထိ၊ သစေ ဇာနေယျ အဒ္ဓါ နိဝါရေယျာ’’တိ။ ဣဒံ ပန ဣစ္ဆာမတ္တံ၊ ပဌမမေဝေတ္ထ ကာရဏံ။ နာဿုဓာတိ ဧတ္ထ ‘‘အဿုဓာ’’တိ ပဒပူရဏမတ္တေ အဝဓာရဏတ္ထေ ဝါ နိပါတော၊ နေဝ ကောစိ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမတီတိ အတ္ထော။

အနေကေဟိ ဝဏ္ဏသဏ္ဌာနာဒီဟိ ကာရဏေဟိ ဝေါကာရော အဿာတိ အနေကာကာရဝေါကာရော၊ အနေကာကာရဝေါကိဏ္ဏော အနေကကာရဏသမ္မိဿောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ကော သော? အသုဘဘာဝနာနုယောဂေါ၊ တံ အနေကာကာရဝေါကာရံ အသုဘဘာဝနာနုယောဂံ အနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တီတိ ယုတ္တပယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ။ အဋ္ဋီယန္တီတိ သကေန ကာယေန အဋ္ဋာ ဒုက္ခိတာ ဟောန္တိ ။ ဟရာယန္တီတိ လဇ္ဇန္တိ။ ဇိဂုစ္ဆန္တီတိ သဉ္ဇာတဇိဂုစ္ဆာ ဟောန္တိ။ ဒဟရောတိ တရုဏော။ ယုဝါတိ ယောဗ္ဗနေန သမန္နာဂတော။ မဏ္ဍနကဇာတိကောတိ မဏ္ဍနကပကတိကော။ သီသံနှာတောတိ သီသေန သဒ္ဓိံ နှာတော။ ဒဟရော ယုဝါတိ စေတ္ထ ဒဟရဝစနေန ပဌမယောဗ္ဗနဘာဝံ ဒဿေတိ။ ပဌမယောဗ္ဗနေ ဟိ သတ္တာ ဝိသေသေန မဏ္ဍနကဇာတိကာ ဟောန္တိ။ သီသံနှာတောတိ ဣမိနာ မဏ္ဍနာနုယောဂကာလံ။ ယုဝါပိ ဟိ ကိဉ္စိ ကမ္မံ ကတွာ သံကိလိဋ္ဌသရီရော န မဏ္ဍနာနုယုတ္တော ဟောတိ၊ သီသံနှာတော ပန သော မဏ္ဍနမေဝါနုယုဉ္ဇတိ။ အဟိကုဏပါဒီနိ ဒဋ္ဌုမ္ပိ န ဣစ္ဆတိ။ သော တသ္မိံ ခဏေ အဟိကုဏပေန ဝါ ကုက္ကုရကုဏပေန ဝါ မနုဿကုဏပေန ဝါ ကဏ္ဌေ အာသတ္တေန ကေနစိဒေဝ ပစ္စတ္ထိကေန အာနေတွာ ကဏ္ဌေ ဗဒ္ဓေန ပဋိမုက္ကေန ယထာ အဋ္ဋီယေယျ ဟရာယေယျ ဇိဂုစ္ဆေယျ၊ ဧဝမေဝ တေ ဘိက္ခူ သကေန ကာယေန အဋ္ဋီယန္တာ ဟရာယန္တာ ဇိဂုစ္ဆန္တာ သော ဝိယ ပုရိသော တံ ကုဏပံ ဝိဂတစ္ဆန္ဒရာဂတာယ အတ္တနော ကာယံ ပရိစ္စဇိတုကာမာ ဟုတွာ သတ္ထံ အာဒါယ အတ္တနာပိ အတ္တာနံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေန္တိ။ ‘‘တွံ မံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေဟိ၊ အဟံ တ’’န္တိ ဧဝံ အညမညမ္ပိ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေန္တိ။

မိဂလဏ္ဍိကမ္ပိ သမဏကုတ္တကန္တိ မိဂလဏ္ဍိကောတိ တဿ နာမံ၊ သမဏကုတ္တကောတိ သမဏဝေသဓာရကော။ သော ကိရ သိခါမတ္တံ ဌပေတွာ သီသံ မုဏ္ဍေတွာ ဧကံ ကာသာဝံ နိဝါသေတွာ ဧကံ အံသေ ကတွာ ဝိဟာရံယေဝ ဥပနိဿာယ ဝိဃာသာဒဘာဝေန ဇီဝတိ။ တမ္ပိ မိဂလဏ္ဍိကံ သမဏကုတ္တကံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧဝံ ဝဒန္တိ။ သာဓူတိ အာယာစနတ္ထေ နိပါတော။ နောတိ ဥပယောဂဗဟုဝစနံ၊ သာဓု အာဝုသော အမှေ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေဟီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဧတ္ထ စ အရိယာ နေဝ ပါဏာတိပါတံ ကရိံသု န သမာဒပေသုံ၊ န သမနုညာ အဟေသုံ။ ပုထုဇ္ဇနာ ပန သဗ္ဗမကံသု။ လောဟိတကန္တိ လောဟိတမက္ခိတံ။ ယေန ဝဂ္ဂုမုဒါနဒီတိ ဝဂ္ဂုမတာ လောကဿ ပုညသမ္မတာ နဒီ။ သောပိ ကိရ ‘‘တံ ပါပံ တတ္ထ ပဝါဟေဿာမီ’’တိ သညာယ ဂတော၊ နဒိယာ အာနုဘာဝေန အပ္ပမတ္တကမ္ပိ ပါပံ ပဟီနံ နာမ နတ္ထိ။

၁၆၃။ အဟုဒေဝ ကုက္ကုစ္စန္တိ တေသု ကိရ ဘိက္ခူသု ကေနစိပိ ကာယဝိကာရော ဝါ ဝစီဝိကာရော ဝါ န ကတော၊ သဗ္ဗေ သတာ သမ္ပဇာနာ ဒက္ခိဏေန ပဿေန နိပဇ္ဇိံသု။ တံ အနုဿရတော တဿ ကုက္ကုစ္စံ အဟောသိယေဝ။ အဟု ဝိပ္ပဋိသာရောတိ တဿေဝ ကုက္ကုစ္စဿ သဘာဝနိယမနတ္ထမေတံ ဝုတ္တံ ။ ဝိပ္ပဋိသာရကုက္ကုစ္စံ အဟောသိ၊ န ဝိနယကုက္ကုစ္စန္တိ။ အလာဘာ ဝတ မေတိအာဒိ ကုက္ကုစ္စဿ ပဝတ္တိအာကာရဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ အလာဘာ ဝတ မေတိ အာယတိံ ဒါနိ မမ ဟိတသုခလာဘာ နာမ နတ္ထီတိ အနုတ္ထုနာတိ။ ‘‘န ဝတ မေ လာဘာ’’တိဣမိနာ ပန တမေဝတ္ထံ ဒဠှံ ကရောတိ။ အယဉှေတ္ထ အဓိပ္ပာယော – သစေပိ ကောစိ ‘‘လာဘာ တေ’’တိ ဝဒေယျ၊ တံ မိစ္ဆာ၊ န ဝတ မေ လာဘာတိ။ ဒုလ္လဒ္ဓံ ဝတ မေတိ ကုသလာနုဘာဝေန လဒ္ဓမ္ပိ ဣဒံ မနုဿတ္တံ ဒုလ္လဒ္ဓံ ဝတ မေ။ န ဝတ မေ သုလဒ္ဓန္တိဣမိနာ ပန တမေဝတ္ထံ ဒဠှံ ကရောတိ။ အယဉှေတ္ထ အဓိပ္ပာယော – သစေပိ ကောစိ ‘‘သုလဒ္ဓံ တေ’’တိ ဝဒေယျ၊ တံ မိစ္ဆာ၊ န ဝတ မေ သုလဒ္ဓန္တိ။ အပုညံ ပသုတန္တိ အပုညံ ဥပစိတံ ဇနိတံ ဝါ။ ကသ္မာတိ စေ? ယောဟံ ဘိက္ခူ…ပေ… ဝေါရောပေသိန္တိ ။ တဿတ္ထော – ယော အဟံ သီလဝန္တေ တာယ ဧဝ သီလဝန္တတာယ ကလျာဏဓမ္မေ ဥတ္တမဓမ္မေ သေဋ္ဌဓမ္မေ ဘိက္ခူ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေသိန္တိ။

အညတရာ မာရကာယိကာတိ နာမဝသေန အပါကဋာ ဧကာ ဘုမ္မဒေဝတာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ မာရပက္ခိကာ မာရဿနုဝတ္တိကာ ‘‘ဧဝမယံ မာရဓေယျံ မာရဝိသယံ နာတိက္ကမိဿတီ’’တိ စိန္တေတွာ သဗ္ဗာဘရဏဝိဘူသိတာ ဟုတွာ အတ္တနော အာနုဘာဝံ ဒဿယမာနာ အဘိဇ္ဇမာနေ ဥဒကေ ပထဝီတလေ စင်္ကမမာနာ ဝိယ အာဂန္တွာ မိဂလဏ္ဍိကံ သမဏကုတ္တကံ ဧတဒဝေါစ။ သာဓု သာဓူတိ သမ္ပဟံသနတ္ထေ နိပါတော၊ တသ္မာ ဧဝ ဒွိဝစနံ ကတံ။ အတိဏ္ဏေ တာရေသီတိ သံသာရတော အတိဏ္ဏေ ဣမိနာ ဇီဝိတာဝေါရောပနေန တာရေသိ ပရိမောစေသီတိ။ အယံ ကိရ ဧတိဿာ ဒေဝတာယ ဗာလာယ ဒုမ္မေဓာယ လဒ္ဓိ ‘‘ယေ န မတာ၊ တေ သံသာရတော န မုတ္တာ။ ယေ မတာ၊ တေ မုတ္တာ’’တိ။ တသ္မာ သံသာရမောစကမိလက္ခာ ဝိယ ဧဝံလဒ္ဓိကာ ဟုတွာ တမ္ပိ တတ္ထ နိယောဇေန္တီ ဧဝမာဟ။ အထ ခေါ မိဂလဏ္ဍိကော သမဏကုတ္တကော တာဝ ဘုသံ ဥပ္ပန္နဝိပ္ပဋိသာရောပိ တံ ဒေဝတာယ အာနုဘာဝံ ဒိသွာ ‘‘အယံ ဒေဝတာ ဧဝမာဟ – အဒ္ဓါ ဣမိနာ အတ္ထေန ဧဝမေဝ ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ နိဋ္ဌံ ဂန္တွာ ‘‘လာဘာ ကိရ မေ’’တိအာဒီနိ ပရိကိတ္တယန္တော။ ဝိဟာရေန ဝိဟာရံ ပရိဝေဏေန ပရိဝေဏံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧဝံ ဝဒေတီတိ တံ တံ ဝိဟာရဉ္စ ပရိဝေဏဉ္စ ဥပသင်္ကမိတွာ ဒွါရံ ဝိဝရိတွာ အန္တော ပဝိသိတွာ ဘိက္ခူ ဧဝံ ဝဒတိ – ‘‘ကော အတိဏ္ဏော၊ ကံ တာရေမီ’’တိ?

ဟောတိယေဝဘယန္တိ မရဏံ ပဋိစ္စ စိတ္တုတြာသော ဟောတိ။ ဟောတိ ဆမ္ဘိတတ္တန္တိ ဟဒယမံသံ အာဒိံ ကတွာ တသ္မာ သရီရစလနံ ဟောတိ၊ အတိဘယေန ထဒ္ဓသရီရတ္တန္တိပိ ဧကေ၊ ထမ္ဘိတတ္တဉှိ ဆမ္ဘိတတ္တန္တိ ဝုစ္စတိ။ လောမဟံသောတိ ဥဒ္ဓံဌိတလောမတာ၊ ခီဏာသဝါ ပန သတ္တသုညတာယ သုဒိဋ္ဌတ္တာ မရဏကသတ္တမေဝ န ပဿန္တိ၊ တသ္မာ တေသံ သဗ္ဗမ္ပေတံ နာဟောသီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဧကမ္ပိ ဘိက္ခုံ ဒွေပိ…ပေ… သဋ္ဌိမ္ပိ ဘိက္ခူ ဧကာဟေန ဇီဝိတာ ဝေါရောပေသီတိ ဧဝံ ဂဏနဝသေန သဗ္ဗာနိပိ တာနိ ပဉ္စ ဘိက္ခုသတာနိ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေသိ။

၁၆၄။ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတောတိ တေသံ ပဉ္စန္နံ ဘိက္ခုသတာနံ ဇီဝိတက္ခယပတ္တဘာဝံ ဉတွာ တတော ဧကီဘာဝတော ဝုဋ္ဌိတော ဇာနန္တောပိ အဇာနန္တော ဝိယ ကထာသမုဋ္ဌာပနတ္ထံ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ။ ကိံ နု ခေါ အာနန္ဒ တနုဘူတော ဝိယ ဘိက္ခုသင်္ဃောတိ အာနန္ဒ ဣတော ပုဗ္ဗေ ဗဟူ ဘိက္ခူ ဧကတော ဥပဋ္ဌာနံ အာဂစ္ဆန္တိ၊ ဥဒ္ဒေသံ ပရိပုစ္ဆံ ဂဏှန္တိ သဇ္ဈာယန္တိ၊ ဧကပဇ္ဇောတော ဝိယ အာရာမော ဒိဿတိ၊ ဣဒါနိ ပန အဒ္ဓမာသမတ္တဿ အစ္စယေန တနုဘူတော ဝိယ တနုကော မန္ဒော အပ္ပကော ဝိရဠဝိရဠော ဝိယ ဇာတော ဘိက္ခုသင်္ဃော။ ကိန္နု ခေါ ကာရဏံ၊ ကိံ ဒိသာသု ပက္ကန္တာ ဘိက္ခူတိ?

အထာယသ္မာ အာနန္ဒော ကမ္မဝိပါကေန တေသံ ဇီဝိတက္ခယပ္ပတ္တိံ အသလ္လက္ခေန္တော အသုဘကမ္မဋ္ဌာနာနုယောဂပစ္စယာ ပန သလ္လက္ခေန္တော ‘‘တထာ ဟိ ပန ဘန္တေ ဘဂဝါ’’တိအာဒိံ ဝတွာ ဘိက္ခူနံ အရဟတ္တပ္ပတ္တိယာ အညံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ယာစန္တော ‘‘သာဓု ဘန္တေ ဘဂဝါ’’တိအာဒိမာဟ။ တဿတ္ထော – သာဓု ဘန္တေ ဘဂဝါ အညံ ကာရဏံ အာစိက္ခတု၊ ယေန ဘိက္ခုသင်္ဃော အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌဟေယျ၊ မဟာသမုဒ္ဒံ ဩရောဟဏတိတ္ထာနိ ဝိယ ဟိ အညာနိပိ ဒသာနုဿတိဒသကသိဏစတုဓာတုဝဝတ္ထာနဗြဟ္မဝိဟာရာနာပါနသတိပ္ပဘေဒါနိ ဗဟူနိ နိဗ္ဗာနောရောဟဏကမ္မဋ္ဌာနာနိ သန္တိ။ တေသု ဘဂဝါ ဘိက္ခူ သမဿာသေတွာ အညတရံ ကမ္မဋ္ဌာနံ အာစိက္ခတူတိ အဓိပ္ပာယော။

အထ ဘဂဝါ တထာ ကာတုကာမော ထေရံ ဥယျောဇေန္တော ‘‘တေနဟာနန္ဒာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဝေသာလိံ ဥပနိဿာယာတိ ဝေသာလိံ ဥပနိဿာယ သမန္တာ ဂါဝုတေပိ အဒ္ဓယောဇနေပိ ယာဝတိကာ ဘိက္ခူ ဝိဟရန္တိ ၊ တေ သဗ္ဗေ သန္နိပါတေဟီတိ အတ္ထော။ တေ သဗ္ဗေ ဥပဋ္ဌာနသာလာယံ သန္နိပါတေတွာတိ အတ္တနာ ဂန္တုံ ယုတ္တဋ္ဌာနံ သယံ ဂန္တွာ အညတ္ထ ဒဟရဘိက္ခူ ပဟိဏိတွာ မုဟုတ္တေနေဝ အနဝသေသေ ဘိက္ခူ ဥပဋ္ဌာနသာလာယံ သမူဟံ ကတွာ။ ယဿ ဒါနိ ဘန္တေ ဘဂဝါ ကာလံ မညတီတိ ဧတ္ထ အယမဓိပ္ပာယော – ဘဂဝါ ဘိက္ခုသင်္ဃော သန္နိပတိတော ဧသ ကာလော ဘိက္ခူနံ ဓမ္မကထံ ကာတုံ၊ အနုသာသနိံ ဒါတုံ၊ ဣဒါနိ ယဿ တုမှေ ကာလံ ဇာနာထ၊ တံ ကတ္တဗ္ဗန္တိ။

အာနာပါနဿတိသမာဓိကထာ

၁၆၅။ အထ ခေါ ဘဂဝါ…ပေ… ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – အယမ္ပိ ခေါ ဘိက္ခဝေတိ အာမန္တေတွာ စ ပန ဘိက္ခူနံ အရဟတ္တပ္ပတ္တိယာ ပုဗ္ဗေ အာစိက္ခိတအသုဘကမ္မဋ္ဌာနတော အညံ ပရိယာယံ အာစိက္ခန္တော ‘‘အာနာပါနဿတိသမာဓီ’’တိ အာဟ။

ဣဒါနိ ယသ္မာ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သန္တပဏီတကမ္မဋ္ဌာနဒဿနတ္ထမေဝ အယံ ပါဠိ ဝုတ္တာ၊ တသ္မာ အပရိဟာပေတွာ အတ္ထယောဇနာက္ကမံ ဧတ္ထ ဝဏ္ဏနံ ကရိဿာမိ။ တတြ ‘‘အယမ္ပိ ခေါ ဘိက္ခဝေ’’တိ ဣမဿ တာဝ ပဒဿ အယံ ယောဇနာ – ဘိက္ခဝေ န ကေဝလံ အသုဘဘာဝနာယေဝ ကိလေသပ္ပဟာနာယ သံဝတ္တတိ၊ အပိစ အယမ္ပိ ခေါ အာနာပါနဿတိသမာဓိ…ပေ… ဝူပသမေတီတိ။

အယံ ပနေတ္ထ အတ္ထဝဏ္ဏနာ – အာနာပါနဿတီတိ အဿာသပဿာသပရိဂ္ဂါဟိကာ သတိ။ ဝုတ္တဉှေတံ ပဋိသမ္ဘိဒါယံ –

‘‘အာနန္တိ အဿာသော၊ နော ပဿာသော။ အပါနန္တိ ပဿာသော၊ နော အဿာသော။ အဿာသဝသေန ဥပဋ္ဌာနံ သတိ၊ ပဿာသဝသေန ဥပဋ္ဌာနံ သတိ။ ယော အဿသတိ တဿုပဋ္ဌာတိ၊ ယော ပဿသတိ တဿုပဋ္ဌာတီ’’တိ (ပဋိ။ မ။ ၁။၁၆၀)။

သမာဓီတိ တာယ အာနာပါနပရိဂ္ဂါဟိကာယ သတိယာ သဒ္ဓိံ ဥပ္ပန္နာ စိတ္တေကဂ္ဂတာ၊ သမာဓိသီသေန စာယံ ဒေသနာ၊ န သတိသီသေန။ တသ္မာ အာနာပါနဿတိယာ ယုတ္တော သမာဓိ အာနာပါနဿတိသမာဓိ၊ အာနာပါနဿတိယံ ဝါ သမာဓိ အာနာပါနဿတိသမာဓီတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဘာဝိတောတိ ဥပ္ပာဒိတော ဝဍ္ဎိတော စ။ ဗဟုလီကတောတိ ပုနပ္ပုနံ ကတော။ သန္တော စေဝ ပဏီတော စာတိ သန္တော စေဝ ပဏီတော စေဝ၊ ဥဘယတ္ထ ဧဝသဒ္ဒေန နိယမော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ကိံ ဝုတ္တံ ဟောတိ? အယဉှိ ယထာ အသုဘကမ္မဋ္ဌာနံ ကေဝလံ ပဋိဝေဓဝသေန သန္တဉ္စ ပဏီတဉ္စ ဩဠာရိကာရမ္မဏတ္တာ ပန ပဋိကူလာရမ္မဏတ္တာ စ အာရမ္မဏဝသေန နေဝ သန္တံ န ပဏီတံ၊ န ဧဝံ ကေနစိ ပရိယာယေန အသန္တော ဝါ အပ္ပဏီတော ဝါ၊ အပိစ ခေါ အာရမ္မဏသန္တတာယပိ သန္တော ဝူပသန္တော နိဗ္ဗုတော ပဋိဝေဓသင်္ခါတအင်္ဂသန္တတာယပိ အာရမ္မဏပ္ပဏီတတာယပိ ပဏီတော အတိတ္တိကရော အင်္ဂပ္ပဏီတတာယပီတိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘သန္တော စေဝ ပဏီတော စာ’’တိ။

အသေစနကော စ သုခေါ စ ဝိဟာရောတိ ဧတ္ထ ပန နာဿ သေစနန္တိ အသေစနကော အနာသိတ္တကော အဗ္ဗောကိဏ္ဏော ပါဋေက္ကော အာဝေဏိကော၊ နတ္ထေတ္ထ ပရိကမ္မေန ဝါ ဥပစာရေန ဝါ သန္တတာ အာဒိမနသိကာရတော ပဘုတိ အတ္တနော သဘာဝေနေဝ သန္တော စ ပဏီတော စာတိ အတ္ထော။ ကေစိ ပန အသေစနကောတိ အနာသိတ္တကော ဩဇဝန္တော သဘာဝေနေဝ မဓုရောတိ ဝဒန္တိ။ ဧဝမယံ အသေစနကော စ အပ္ပိတပ္ပိတက္ခဏေ ကာယိကစေတသိကသုခပ္ပဋိလာဘာယ သံဝတ္တနတော သုခေါ စ ဝိဟာရောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နေတိ အဝိက္ခမ္ဘိတေ အဝိက္ခမ္ဘိတေ။ ပါပကေတိ လာမကေ။ အကုသလေ ဓမ္မေတိ အကောသလ္လသမ္ဘူတေ ဓမ္မေ။ ဌာနသော အန္တရဓာပေတီတိ ခဏေနေဝ အန္တရဓာပေတိ ဝိက္ခမ္ဘေတိ။ ဝူပသမေတီတိ သုဋ္ဌု ဥပသမေတိ၊ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယတ္တာ ဝါ အနုပုဗ္ဗေန အရိယမဂ္ဂဝုဍ္ဎိပ္ပတော သမုစ္ဆိန္ဒတိ ပဋိပ္ပဿမ္ဘေတီတိပိ အတ္ထော။

သေယျထာပီတိ ဩပမ္မနိဒဿနမေတံ။ ဂိမှာနံ ပစ္ဆိမေ မာသေတိ အာသာဠှမာသေ။ ဦဟတံ ရဇောဇလ္လန္တိ အဒ္ဓမာသေ ဝါတာတပသုက္ခာယ ဂေါမဟိံသာဒိပါဒပ္ပဟာရသမ္ဘိန္နာယ ပထဝိယာ ဥဒ္ဓံ ဟတံ ဦဟတံ အာကာသေ သမုဋ္ဌိတံ ရဇဉ္စ ရေဏုဉ္စ။ မဟာ အကာလမေဃောတိ သဗ္ဗံ နဘံ အဇ္ဈောတ္ထရိတွာ ဥဋ္ဌိတော အာသာဠှဇုဏှပက္ခေ သကလံ အဒ္ဓမာသံ ဝဿနကမေဃော။ သော ဟိ အသမ္ပတ္တေ ဝဿကာလေ ဥပ္ပန္နတ္တာ အကာလမေဃောတိ ဣဓာဓိပ္ပေတော။ ဌာနသော အန္တရဓာပေတိ ဝူပသမေတီတိ ခဏေနေဝ အဒဿနံ နေတိ၊ ပထဝိယံ သန္နိသီဒါပေတိ။ ဧဝမေဝ ခေါတိ ဩပမ္မသမ္ပဋိပါဒနမေတံ။ တတော ပရံ ဝုတ္တနယမေဝ။

ဣဒါနိ ကထံ ဘာဝိတော စ ဘိက္ခဝေ အာနာပါနဿတိသမာဓီတိ ဧတ္ထ ကထန္တိ အာနာပါနဿတိသမာဓိဘာဝနံ နာနပ္ပကာရတော ဝိတ္ထာရေတုကမျတာပုစ္ဆာ။ ဘာဝိတော စ ဘိက္ခဝေ အာနာပါနဿတိသမာဓီတိ နာနပ္ပကာရတော ဝိတ္ထာရေတုကမျတာယ ပုဋ္ဌဓမ္မနိဒဿနံ ။ ဧသ နယော ဒုတိယပဒေပိ။ အယံ ပနေတ္ထ သင်္ခေပတ္ထော – ဘိက္ခဝေ ကေနပကာရေန ကေနာကာရေန ကေန ဝိဓိနာ ဘာဝိတော အာနာပါနဿတိသမာဓိ ကေနပကာရေန ဗဟုလီကတော သန္တော စေဝ…ပေ… ဝူပသမေတီတိ။

ဣဒါနိ တမတ္ထံ ဝိတ္ထာရေန္တော ‘‘ဣဓ ဘိက္ခဝေ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဣဓ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခူတိ ဘိက္ခဝေ ဣမသ္မိံ သာသနေ ဘိက္ခု။ အယဉှေတ္ထ ဣဓသဒ္ဒေါ သဗ္ဗပ္ပကာရအာနာပါနဿတိသမာဓိနိဗ္ဗတ္တကဿ ပုဂ္ဂလဿ သန္နိဿယဘူတသာသနပရိဒီပနော အညသာသနဿ တထာဘာဝပဋိသေဓနော စ။ ဝုတ္တဉှေတံ – ‘‘ဣဓေဝ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏော…ပေ… သုညာ ပရပ္ပဝါဒါ သမဏေဘိ အညေဟီ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၁၃၉)။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ဣမသ္မိံ သာသနေ ဘိက္ခူ’’တိ။

အရညဂတော ဝါ…ပေ… သုညာဂါရဂတော ဝါတိ ဣဒမဿ အာနာပါနဿတိသမာဓိဘာဝနာနုရူပသေနာသနပရိဂ္ဂဟပရိဒီပနံ။ ဣမဿ ဟိ ဘိက္ခုနော ဒီဃရတ္တံ ရူပါဒီသု အာရမ္မဏေသု အနုဝိသဋံ စိတ္တံ အာနာပါနဿတိသမာဓိအာရမ္မဏံ အဘိရုဟိတုံ န ဣစ္ဆတိ။ ကူဋဂေါဏယုတ္တရထော ဝိယ ဥပ္ပထမေဝ ဓာဝတိ။ တသ္မာ သေယျထာပိ နာမ ဂေါပေါ ကူဋဓေနုယာ သဗ္ဗံ ခီရံ ပိဝိတွာ ဝဍ္ဎိတံ ကူဋဝစ္ဆံ ဒမေတုကာမော ဓေနုတော အပနေတွာ ဧကမန္တေ မဟန္တံ ထမ္ဘံ နိခဏိတွာ တတ္ထ ယောတ္တေန ဗန္ဓေယျ။ အထဿ သော ဝစ္ဆော ဣတော စိတော စ ဝိပ္ဖန္ဒိတွာ ပလာယိတုံ အသက္ကောန္တော တမေဝ ထမ္ဘံ ဥပနိသီဒေယျ ဝါ ဥပနိပဇ္ဇေယျ ဝါ၊ ဧဝမေဝ ဣမိနာပိ ဘိက္ခုနာ ဒီဃရတ္တံ ရူပါရမ္မဏာဒိရသပါနဝဍ္ဎိတံ ဒုဋ္ဌစိတ္တံ ဒမေတုကာမေန ရူပါဒိအာရမ္မဏတော အပနေတွာ အရညံ ဝါ…ပေ… သုညာဂါရံ ဝါ ပဝေသေတွာ တတ္ထ အဿာသပဿာသထမ္ဘေ သတိယောတ္တေန ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။ ဧဝမဿ တံ စိတ္တံ ဣတော စိတော စ ဝိပ္ဖန္ဒိတွာပိ ပုဗ္ဗေ အာစိဏ္ဏာရမ္မဏံ အလဘမာနံ သတိယောတ္တံ ဆိန္ဒိတွာ ပလာယိတုံ အသက္ကောန္တံ တမေဝါရမ္မဏံ ဥပစာရပ္ပနာဝသေန ဥပနိသီဒတိ စေဝ ဥပနိပဇ္ဇတိ စ။ တေနာဟု ပေါရာဏာ –

‘‘ယထာ ထမ္ဘေ နိဗန္ဓေယျ၊ ဝစ္ဆံ ဒမ္မံ နရော ဣဓ၊

ဗန္ဓေယျေဝံ သကံ စိတ္တံ၊ သတိယာရမ္မဏေ ဒဠှ’’န္တိ။ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၂၁၇၊ ဒီ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၂။၃၇၄၊ မ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁၀၇၊ ပဋိ။ မ။ အဋ္ဌ။ ၂။၁။၁၆၃)၊

ဧဝမဿေတံ သေနာသနံ ဘာဝနာနုရူပံ ဟောတိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ဣဒမဿ အာနာပါနဿတိသမအာဓိဘာဝနာနုရူပသေနာသနပရိဂ္ဂဟပရိဒီပန’’န္တိ။

အထ ဝါ ယသ္မာ ဣဒံ ကမ္မဋ္ဌာနပ္ပဘေဒေ မုဒ္ဓဘူတံ သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓဗုဒ္ဓသာဝကာနံ ဝိသေသာဓိဂမဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရပဒဋ္ဌာနံ အာနာပါနဿတိကမ္မဋ္ဌာနံ ဣတ္ထိပုရိသဟတ္ထိအဿာဒိသဒ္ဒသမာကုလံ ဂါမန္တံ အပရိစ္စဇိတွာ န သုကရံ သမ္ပာဒေတုံ၊ သဒ္ဒကဏ္ဋကတ္တာ ဈာနဿ။ အဂါမကေ ပန အရညေ သုကရံ ယောဂါဝစရေန ဣဒံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ပရိဂ္ဂဟေတွာ အာနာပါနစတုတ္ထဇ္ဈာနံ နိဗ္ဗတ္တေတွာ တဒေဝ စ ပါဒကံ ကတွာ သင်္ခါရေ သမ္မသိတွာ အဂ္ဂဖလံ အရဟတ္တံ သမ္ပာပုဏိတုံ၊ တသ္မာဿ အနုရူပံသေနာသနံ ဒဿေန္တော ဘဂဝါ ‘‘အရညဂတော ဝါ’’တိအာဒိမာဟ။

ဝတ္ထုဝိဇ္ဇာစရိယော ဝိယ ဟိ ဘဂဝါ၊ သော ယထာ ဝတ္ထုဝိဇ္ဇာစရိယော နဂရဘူမိံ ပဿိတွာ သုဋ္ဌု ဥပပရိက္ခိတွာ ‘‘ဧတ္ထ နဂရံ မာပေထာ’’တိ ဥပဒိသတိ၊ သောတ္ထိနာ စ နဂရေ နိဋ္ဌိတေ ရာဇကုလတော မဟာသက္ကာရံ လဘတိ၊ ဧဝမေဝ ယောဂါဝစရဿ အနုရူပသေနာသနံ ဥပပရိက္ခိတွာ ဧတ္ထ ကမ္မဋ္ဌာနံ အနုယုဉ္ဇိတဗ္ဗန္တိ ဥပဒိသတိ။ တတော တတ္ထ ကမ္မဋ္ဌာနံ အနုယုတ္တေန ယောဂိနာ ကမေန အရဟတ္တေ ပတ္တေ ‘‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ဝတ သော ဘဂဝါ’’တိ မဟန္တံ သက္ကာရံ လဘတိ။ အယံ ပန ဘိက္ခု ‘‘ဒီပိသဒိသော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ယထာ ဟိ မဟာဒီပိရာဇာ အရညေ တိဏဂဟနံ ဝါ ဝနဂဟနံ ဝါ ပဗ္ဗတဂဟနံ ဝါ နိဿာယ နိလီယိတွာ ဝနမဟိံသဂေါကဏ္ဏသူကရာဒယော မိဂေ ဂဏှာတိ၊ ဧဝမေဝါယံ အရညာဒီသု ကမ္မဋ္ဌာနံ အနုယုဉ္ဇန္တော ဘိက္ခု ယထာက္ကမေန သောတာပတ္တိသကဒါဂါမိအနာဂါမိအရဟတ္တမဂ္ဂေ စေဝ အရိယဖလဉ္စ ဂဏှာတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တေနာဟု ပေါရာဏာ –

‘‘ယထာပိ ဒီပိကော နာမ၊ နိလီယိတွာ ဂဏှတီ မိဂေ၊

တထေဝါယံ ဗုဒ္ဓပုတ္တော၊ ယုတ္တယောဂေါ ဝိပဿကော၊

အရညံ ပဝိသိတွာန၊ ဂဏှာတိ ဖလမုတ္တမ’’န္တိ။ (မိ။ ပ။ ၆။၁။၅)၊

တေနဿ ပရက္ကမဇဝယောဂ္ဂဘူမိံ အရညသေနာသနံ ဒဿေန္တော ဘဂဝါ ‘‘အရညဂတော ဝါ’’တိအာဒိမာဟ။

တတ္ထ အရညဂတော ဝါတိ အရညန္တိ ‘‘နိက္ခမိတွာ ဗဟိ ဣန္ဒခီလာ သဗ္ဗမေတံ အရည’’န္တိ (ဝိဘ။ ၅၂၉) စ ‘‘အာရညကံ နာမ သေနာသနံ ပဉ္စဓနုသတိကံ ပစ္ဆိမ’’န္တိ (ပါရာ။ ၆၅၃) စ ဧဝံ ဝုတ္တလက္ခဏေသု အရညေသု အနုရူပံ ယံကိဉ္စိ ပဝိဝေကသုခံ အရညံ ဂတော။ ရုက္ခမူလဂတော ဝါတိ ရုက္ခသမီပံ ဂတော။ သုညာဂါရဂတော ဝါတိ သုညံ ဝိဝိတ္တောကာသံ ဂတော။ ဧတ္ထ စ ဌပေတွာ အရညဉ္စ ရုက္ခမူလဉ္စ အဝသေသသတ္တဝိဓသေနာသနဂတောပိ သုညာဂါရဂတောတိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဧဝမဿ ဥတုတ္တယာနုကူလံ ဓာတုစရိယာနုကူလဉ္စ အာနာပါနဿတိဘာဝနာနုရူပံ သေနာသနံ ဥပဒိသိတွာ အလီနာနုဒ္ဓစ္စပက္ခိကံ သန္တမိရိယာပထံ ဥပဒိသန္တော ‘‘နိသီဒတီ’’တိ အာဟ။ အထဿ နိသဇ္ဇာယ ဒဠှဘာဝံ အဿာသပဿာသာနံ ပဝတ္တနသုခတံ အာရမ္မဏပရိဂ္ဂဟူပါယဉ္စ ဒဿေန္တော ‘‘ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ’’တိအာဒိမာဟ။

တတ္ထ ပလ္လင်္ကန္တိ သမန္တတော ဦရုဗဒ္ဓါသနံ။ အာဘုဇိတွာတိ အာဗန္ဓိတွာ။ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓာယာတိ ဥပရိမံ သရီရံ ဥဇုကံ ဌပေတွာ၊ အဋ္ဌာရသ ပိဋ္ဌိကဏ္ဋကေ ကောဋိယာ ကောဋိံ ပဋိပါဒေတွာ။ ဧဝဉှိ နိသိန္နဿ စမ္မမံသနှာရူနိ န ပဏမန္တိ။ အထဿ ယာ တေသံ ပဏမနပ္ပစ္စယာ ခဏေ ခဏေ ဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ၊ တာ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ တာသု အနုပ္ပဇ္ဇမာနာသု စိတ္တံ ဧကဂ္ဂံ ဟောတိ။ ကမ္မဋ္ဌာနံ န ပရိပတတိ။ ဝုဍ္ဎိံ ဖာတိံ ဥပဂစ္ဆတိ။

ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာတိ ကမ္မဋ္ဌာနာဘိမုခံ သတိံ ဌပယိတွာ။ အထ ဝါ ‘‘ပရီ’’တိ ပရိဂ္ဂဟဋ္ဌော၊ ‘‘မုခ’’န္တိ နိယျာနဋ္ဌော၊ ‘‘သတီ’’တိ ဥပဋ္ဌာနဋ္ဌော၊ တေန ဝုစ္စတိ – ‘‘ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ’’တိ။ ဧဝံ ပဋိသမ္ဘိဒါယံ (ပဋိ။ မ။ ၁။၁၆၄-၁၆၅) ဝုတ္တနယေနပေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တတြာယံ သင်္ခေပေါ – ‘‘ပရိဂ္ဂဟိတနိယျာနံ သတိံ ကတွာ’’တိ။ သော သတောဝ အဿသတီတိ သော ဘိက္ခု ဧဝံ နိသီဒိတွာ ဧဝဉ္စ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ တံ သတိံ အဝိဇဟန္တော သတောဧဝ အဿသတိ၊ သတော ပဿသတိ၊ သတောကာရီ ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

ဣဒါနိ ယေဟာကာရေဟိ သတောကာရီ ဟောတိ၊ တေ ဒဿေန္တော ‘‘ဒီဃံ ဝါ အဿသန္တော’’တိအာဒိမာဟ။ ဝုတ္တဉှေတံ ပဋိသမ္ဘိဒါယံ – ‘‘သော သတောဝ အဿသတိ၊ သတော ပဿသတီ’’တိ ဧတဿေဝ ဝိဘင်္ဂေ –

‘‘ဗာတ္တိံသာယ အာကာရေဟိ သတောကာရီ ဟောတိ။ ဒီဃံ အဿာသဝသေန စိတ္တဿ ဧကဂ္ဂတံ အဝိက္ခေပံ ပဇာနတော သတိ ဥပဋ္ဌိတာ ဟောတိ။ တာယ သတိယာ တေန ဉာဏေန သတောကာရီ ဟောတိ။ ဒီဃံ ပဿာသဝသေန…ပေ… ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ အဿာသဝသေန ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ ပဿာသဝသေန စိတ္တဿ ဧကဂ္ဂတံ အဝိက္ခေပံ ပဇာနတော သတိ ဥပဋ္ဌိတာ ဟောတိ။ တာယ သတိယာ တေန ဉာဏေန သတောကာရီ ဟောတီ’’တိ (ပဋိ။ မ။ ၁။၁၆၅)။

တတ္ထ ဒီဃံ ဝါ အဿသန္တောတိ ဒီဃံ ဝါ အဿာသံ ပဝတ္တေန္တော။ ‘‘အဿာသော’’တိ ဗဟိ နိက္ခမနဝါတော။ ‘‘ပဿာသော’’တိ အန္တော ပဝိသနဝါတော။ သုတ္တန္တဋ္ဌကထာသု ပန ဥပ္ပဋိပါဋိယာ အာဂတံ။

တတ္ထ သဗ္ဗေသမ္ပိ ဂဗ္ဘသေယျကာနံ မာတုကုစ္ဆိတော နိက္ခမနကာလေ ပဌမံ အဗ္ဘန္တရဝါတော ဗဟိ နိက္ခမတိ။ ပစ္ဆာ ဗာဟိရဝါတော သုခုမံ ရဇံ ဂဟေတွာ အဗ္ဘန္တရံ ပဝိသန္တော တာလုံ အာဟစ္စ နိဗ္ဗာယတိ။ ဧဝံ တာဝ အဿာသပဿာသာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ယာ ပန တေသံ ဒီဃရဿတာ၊ သာ အဒ္ဓါနဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ယထာ ဟိ ဩကာသဒ္ဓါနံ ဖရိတွာ ဌိတံ ဥဒကံ ဝါ ဝါလိကာ ဝါ ‘‘ဒီဃမုဒကံ ဒီဃာ ဝါလိကာ၊ ရဿမုဒကံ ရဿာ ဝါလိကာ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဧဝံ စုဏ္ဏဝိစုဏ္ဏာပိ အဿာသပဿာသာ ဟတ္ထိသရီရေ အဟိသရီရေ စ တေသံ အတ္တဘာဝသင်္ခါတံ ဒီဃံ အဒ္ဓါနံ သဏိကံ ပူရေတွာ သဏိကမေဝ နိက္ခမန္တိ၊ တသ္မာ ‘‘ဒီဃာ’’တိ ဝုစ္စန္တိ။ သုနခသသာဒီနံ အတ္တဘာဝသင်္ခါတံ ရဿံ အဒ္ဓါနံ သီဃံ ပူရေတွာ သီဃမေဝ နိက္ခမန္တိ၊ တသ္မာ ‘‘ရဿာ’’တိ ဝုစ္စန္တိ။ မနုဿေသု ပန ကေစိ ဟတ္ထိအဟိအာဒယော ဝိယ ကာလဒ္ဓါနဝသေန ဒီဃံ အဿသန္တိ စ ပဿသန္တိ စ။ ကေစိ သုနခသသာဒယော ဝိယ ရဿံ။ တသ္မာ တေသံ ကာလဝသေန ဒီဃမဒ္ဓါနံ နိက္ခမန္တာ စ ပဝိသန္တာ စ တေ ဒီဃာ။ ဣတ္တရမဒ္ဓါနံ နိက္ခမန္တာ စ ပဝိသန္တာ စ ‘‘ရဿာ’’တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တတြာယံ ဘိက္ခု နဝဟာကာရေဟိ ဒီဃံ အဿသန္တော စ ပဿသန္တော စ ‘‘ဒီဃံ အဿသာမိ ပဿသာမီ’’တိ ပဇာနာတိ။ ဧဝံ ပဇာနတော စဿ ဧကေနာကာရေန ကာယာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနဘာဝနာ သမ္ပဇ္ဇတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ယထာဟ ပဋိသမ္ဘိဒါယံ –

‘‘ကထံ ဒီဃံ အဿသန္တော ‘ဒီဃံ အဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ၊ ဒီဃံ ပဿသန္တော ‘ဒီဃံ ပဿသာမီ’တိ ပဇာနာတိ? ဒီဃံ အဿာသံ အဒ္ဓါနသင်္ခါတေ အဿသတိ၊ ဒီဃံ ပဿာသံ အဒ္ဓါနသင်္ခါတေ ပဿသတိ၊ ဒီဃံ အဿာသပဿာသံ အဒ္ဓါနသင်္ခါတေ အဿသတိပိ ပဿသတိပိ။ ဒီဃံ အဿာသပဿာသံ အဒ္ဓါနသင်္ခါတေ အဿသတောပိ ပဿသတောပိ ဆန္ဒော ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဆန္ဒဝသေန တတော သုခုမတရံ ဒီဃံ အဿာသံ အဒ္ဓါနသင်္ခါတေ အဿသတိ၊ ဆန္ဒဝသေန တတော သုခုမတရံ ဒီဃံ ပဿာသံ အဒ္ဓါနသင်္ခါတေ ပဿသတိ၊ ဆန္ဒဝသေန တတော သုခုမတရံ ဒီဃံ အဿာသပဿာသံ အဒ္ဓါနသင်္ခါတေ အဿသတိပိ ပဿသတိပိ။ ဆန္ဒဝသေန တတော သုခုမတရံ ဒီဃံ အဿာသပဿာသံ အဒ္ဓါနသင်္ခါတေ အဿသတောပိ ပဿသတောပိ ပါမောဇ္ဇံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ပါမောဇ္ဇဝသေန တတော သုခုမတရံ ဒီဃံ အဿာသံ အဒ္ဓါနသင်္ခါတေ အဿသတိ၊ ပါမောဇ္ဇဝသေန တတော သုခုမတရံ ဒီဃံ ပဿာသံ…ပေ… ဒီဃံ အဿာသပဿာသံ အဒ္ဓါနသင်္ခါတေ အဿသတိပိ ပဿသတိပိ။ ပါမောဇ္ဇဝသေန တတော သုခုမတရံ ဒီဃံ အဿာသပဿာသံ အဒ္ဓါနသင်္ခါတေ အဿသတောပိ ပဿသတောပိ ဒီဃံ အဿာသပဿာသာ စိတ္တံ ဝိဝတ္တတိ၊ ဥပေက္ခာ သဏ္ဌာတိ။ ဣမေဟိ နဝဟိ အာကာရေဟိ ဒီဃံ အဿာသပဿာသာ ကာယော၊ ဥပဋ္ဌာနံ သတိ၊ အနုပဿနာ ဉာဏံ၊ ကာယော ဥပဋ္ဌာနံ၊ နော သတိ၊ သတိ ဥပဋ္ဌာနဉ္စေဝ သတိ စ။ တာယ သတိယာ တေန ဉာဏေန တံ ကာယံ အနုပဿတိ။ တေန ဝုစ္စတိ – ‘‘ကာယေ ကာယာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနဘာဝနာ’’တိ (ပဋိ။ မ။ ၁။၁၆၆)။

ဧသေဝ နယော ရဿပဒေပိ။ အယံ ပန ဝိသေသော – ‘‘ယထာ ဧတ္ထ ‘ဒီဃံ အဿာသံ အဒ္ဓါနသင်္ခါတေ’တိ ဝုတ္တံ၊ ဧဝမိဓ ‘ရဿံ အဿာသံ ဣတ္တရသင်္ခါတေ အဿသတီ’’တိ အာဂတံ။ တသ္မာ တဿ ဝသေန ယာဝ ‘‘တေန ဝုစ္စတိ ကာယေ ကာယာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနဘာဝနာ’’တိ တာဝ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ဧဝမယံ အဒ္ဓါနဝသေန ဣတ္တရဝသေန စ ဣမေဟာကာရေဟိ အဿာသပဿာသေ ပဇာနန္တော ဒီဃံ ဝါ အဿသန္တော ‘‘ဒီဃံ အဿသာမီ’’တိ ပဇာနာတိ…ပေ… ရဿံ ဝါ ပဿသန္တော ‘‘ရဿံ ပဿသာမီ’’တိ ပဇာနာတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဧဝံ ပဇာနတော စဿ –

‘‘ဒီဃော ရဿော စ အဿာသော၊

ပဿာသောပိ စ တာဒိသော၊

စတ္တာရော ဝဏ္ဏာ ဝတ္တန္တိ၊

နာသိကဂ္ဂေဝ ဘိက္ခုနော’’တိ။ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၂၁၉၊ ပဋိ။ မ။ အဋ္ဌ။ ၂။၁။၁၆၃)၊

သဗ္ဗကာယပ္ပဋိသံဝေဒီအဿသိဿာမိ…ပေ… ပဿသိဿာမီတိ သိက္ခတီတိ သကလဿ အဿာသကာယဿ အာဒိမဇ္ဈပရိယောသာနံ ဝိဒိတံ ကရောန္တော ပါကဋံ ကရောန္တော ‘‘အဿသိဿာမီ’’တိ သိက္ခတိ။ သကလဿ ပဿာသကာယဿ အာဒိမဇ္ဈပရိယောသာနံ ဝိဒိတံ ကရောန္တော ပါကဋံ ကရောန္တော ‘‘ပဿသိဿာမီ’’တိ သိက္ခတိ။ ဧဝံ ဝိဒိတံ ကရောန္တော ပါကဋံ ကရောန္တော ဉာဏသမ္ပယုတ္တစိတ္တေန အဿသတိ စေဝ ပဿသတိ စ၊ တသ္မာ ‘‘အဿသိဿာမိ ပဿသိဿာမီ’’တိ သိက္ခတီတိ ဝုစ္စတိ။ ဧကဿ ဟိ ဘိက္ခုနော စုဏ္ဏဝိစုဏ္ဏဝိသဋေ အဿာသကာယေ ပဿာသကာယေ ဝါ အာဒိ ပါကဋော ဟောတိ၊ န မဇ္ဈပရိယောသာနံ။ သော အာဒိမေဝ ပရိဂ္ဂဟေတုံ သက္ကောတိ၊ မဇ္ဈပရိယောသာနေ ကိလမတိ။ ဧကဿ မဇ္ဈံ ပါကဋံ ဟောတိ၊ န အာဒိပရိယောသာနံ။ သော မဇ္ဈမေဝ ပရိဂ္ဂဟေတုံ သက္ကောတိ၊ အာဒိပရိယောသာနေ ကိလမတိ။ ဧကဿ ပရိယောသာနံ ပါကဋံ ဟောတိ၊ န အာဒိမဇ္ဈံ။ သော ပရိယောသာနံယေဝ ပရိဂ္ဂဟေတုံ သက္ကောတိ၊ အာဒိမဇ္ဈေ ကိလမတိ။ ဧကဿ သဗ္ဗမ္ပိ ပါကဋံ ဟောတိ၊ သော သဗ္ဗမ္ပိ ပရိဂ္ဂဟေတုံ သက္ကောတိ၊ န ကတ္ထစိ ကိလမတိ။ တာဒိသေန ဘဝိတဗ္ဗန္တိ ဒဿေန္တော အာဟ – ‘‘သဗ္ဗကာယပ္ပဋိသံဝေဒီ အဿသိဿာမိ…ပေ… ပဿသိဿာမီတိ သိက္ခတီ’’တိ။

တတ္ထ သိက္ခတီတိ ဧဝံ ဃဋတိ ဝါယမတိ။ ယော ဝါ တထာဘူတဿ သံဝရော၊ အယမေတ္ထ အဓိသီလသိက္ခာ။ ယော တထာဘူတဿ သမာဓိ၊ အယံ အဓိစိတ္တသိက္ခာ။ ယာ တထာဘူတဿ ပညာ၊ အယံ အဓိပညာသိက္ခာတိ။ ဣမာ တိဿော သိက္ခာယော တသ္မိံ အာရမ္မဏေ တာယ သတိယာ တေန မနသိကာရေန သိက္ခတိ အာသေဝတိ ဘာဝေတိ ဗဟုလီကရောတီတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တတ္ထ ယသ္မာ ပုရိမနယေ ကေဝလံ အဿသိတဗ္ဗံ ပဿသိတဗ္ဗမေဝ စ၊ န အညံ ကိဉ္စိ ကာတဗ္ဗံ၊ ဣတော ပဋ္ဌာယ ပန ဉာဏုပ္ပာဒနာဒီသု ယောဂေါ ကရဏီယော။ တသ္မာ တတ္ထ ‘‘အဿသာမီတိ ပဇာနာတိ ပဿသာမီတိ ပဇာနာတိ’’စ္စေဝ ဝတ္တမာနကာလဝသေန ပါဠိံ ဝတွာ ဣတော ပဋ္ဌာယ ကတ္တဗ္ဗဿ ဉာဏုပ္ပာဒနာဒိနော အာကာရဿ ဒဿနတ္ထံ ‘‘သဗ္ဗကာယပ္ပဋိသံဝေဒီ အဿသိဿာမီ’’တိအာဒိနာ နယေန အနာဂတဝစနဝသေန ပါဠိ အာရောပိတာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ အဿသိဿာမိ…ပေ… ပဿသိဿာမီတိ သိက္ခတီတိ ဩဠာရိကံ ကာယသင်္ခါရံ ပဿမ္ဘေန္တော ပဋိပ္ပဿမ္ဘေန္တော နိရောဓေန္တော ဝူပသမေန္တော အဿသိဿာမိ ပဿသိဿာမီတိ သိက္ခတိ။

တတြေဝံ ဩဠာရိကသုခုမတာ စ ပဿဒ္ဓိ စ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဣမဿ ဟိ ဘိက္ခုနော ပုဗ္ဗေ အပရိဂ္ဂဟိတကာလေ ကာယော စ စိတ္တဉ္စ သဒရထာ ဟောန္တိ။ ဩဠာရိကာနံ ကာယစိတ္တာနံ ဩဠာရိကတ္တေ အဝူပသန္တေ အဿာသပဿာသာပိ ဩဠာရိကာ ဟောန္တိ၊ ဗလဝတရာ ဟုတွာ ပဝတ္တန္တိ၊ နာသိကာ နပ္ပဟောတိ၊ မုခေန အဿသန္တောပိ ပဿသန္တောပိ တိဋ္ဌတိ။ ယဒါ ပနဿ ကာယောပိ စိတ္တမ္ပိ ပရိဂ္ဂဟိတာ ဟောန္တိ၊ တဒါ တေ သန္တာ ဟောန္တိ ဝူပသန္တာ။ တေသု ဝူပသန္တေသု အဿာသပဿာသာ သုခုမာ ဟုတွာ ပဝတ္တန္တိ၊ ‘‘အတ္ထိ နု ခေါ နတ္ထီ’’တိ ဝိစေတဗ္ဗာကာရပ္ပတ္တာ ဟောန္တိ။ သေယျထာပိ ပုရိသဿ ဓာဝိတွာ ပဗ္ဗတာ ဝါ ဩရောဟိတွာ မဟာဘာရံ ဝါ သီသတော ဩရောပေတွာ ဌိတဿ ဩဠာရိကာ အဿာသပဿာသာ ဟောန္တိ၊ နာသိကာ နပ္ပဟောတိ၊ မုခေန အဿသန္တောပိ ပဿသန္တောပိ တိဋ္ဌတိ။ ယဒါ ပနေသ တံ ပရိဿမံ ဝိနောဒေတွာ နှတွာ စ ပိဝိတွာ စ အလ္လသာဋကံ ဟဒယေ ကတွာ သီတာယ ဆာယာယ နိပန္နော ဟောတိ၊ အထဿ တေ အဿာသပဿာသာ သုခုမာ ဟောန္တိ၊ ‘‘အတ္ထိ နု ခေါ နတ္ထီ’’တိ ဝိစေတဗ္ဗာကာရပ္ပတ္တာ။ ဧဝမေဝ ဣမဿ ဘိက္ခုနော ပုဗ္ဗေ အပရိဂ္ဂဟိတကာလေ ကာယော စ…ပေ… ဝိစေတဗ္ဗာကာရပ္ပတ္တာ ဟောန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? တထာ ဟိဿ ပုဗ္ဗေ အပရိဂ္ဂဟိတကာလေ ‘‘ဩဠာရိကောဠာရိကေ ကာယသင်္ခါရေ ပဿမ္ဘေမီ’’တိ အာဘောဂသမန္နာဟာရမနသိကာရပစ္စဝေက္ခဏာ နတ္ထိ၊ ပရိဂ္ဂဟိတကာလေ ပန အတ္ထိ။ တေနဿ အပရိဂ္ဂဟိတကာလတော ပရိဂ္ဂဟိတကာလေ ကာယသင်္ခါရော သုခုမော ဟောတိ။ တေနာဟု ပေါရာဏာ –

‘‘သာရဒ္ဓေ ကာယေ စိတ္တေ စ၊ အဓိမတ္တံ ပဝတ္တတိ၊

အသာရဒ္ဓမှိ ကာယမှိ၊ သုခုမံ သမ္ပဝတ္တတီ’’တိ။ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၂၂၀၊ ပဋိ။ မ။ အဋ္ဌ။ ၂။၁။၁၆၃)၊

ပရိဂ္ဂဟေပိ ဩဠာရိကော၊ ပဌမဇ္ဈာနူပစာရေ သုခုမော၊ တသ္မိမ္ပိ ဩဠာရိကော ပဌမဇ္ဈာနေ သုခုမော။ ပဌမဇ္ဈာနေ စ ဒုတိယဇ္ဈာနူပစာရေ စ ဩဠာရိကော၊ ဒုတိယဇ္ဈာနေ သုခုမော။ ဒုတိယဇ္ဈာနေ စ တတိယဇ္ဈာနူပစာရေ စ ဩဠာရိကော၊ တတိယဇ္ဈာနေ သုခုမော။ တတိယဇ္ဈာနေ စ စတုတ္ထဇ္ဈာနူပစာရေ စ ဩဠာရိကော၊ စတုတ္ထဇ္ဈာနေ အတိသုခုမော အပ္ပဝတ္တိမေဝ ပါပုဏာတိ။ ဣဒံ တာဝ ဒီဃဘာဏကသံယုတ္တဘာဏကာနံ မတံ။

မဇ္ဈိမဘာဏကာ ပန ‘‘ပဌမဇ္ဈာနေ ဩဠာရိကော၊ ဒုတိယဇ္ဈာနူပစာရေ သုခုမော’’တိ ဧဝံ ဟေဋ္ဌိမဟေဋ္ဌိမဇ္ဈာနတော ဥပရူပရိဇ္ဈာနူပစာရေပိ သုခုမတရံ ဣစ္ဆန္တိ။ သဗ္ဗေသံယေဝ ပန မတေန အပရိဂ္ဂဟိတကာလေ ပဝတ္တကာယသင်္ခါရော ပရိဂ္ဂဟိတကာလေ ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ၊ ပရိဂ္ဂဟိတကာလေ ပဝတ္တကာယသင်္ခါရော ပဌမဇ္ဈာနူပစာရေ…ပေ… စတုတ္ထဇ္ဈာနူပစာရေ ပဝတ္တကာယသင်္ခါရော စတုတ္ထဇ္ဈာနေ ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ။ အယံ တာဝ သမထေ နယော။

ဝိပဿနာယံ ပန အပရိဂ္ဂဟေ ပဝတ္တော ကာယသင်္ခါရော ဩဠာရိကော၊ မဟာဘူတပရိဂ္ဂဟေ သုခုမော။ သောပိ ဩဠာရိကော၊ ဥပါဒါရူပပရိဂ္ဂဟေ သုခုမော။ သောပိ ဩဠာရိကော၊ သကလရူပပရိဂ္ဂဟေ သုခုမော။ သောပိ ဩဠာရိကော၊ အရူပပရိဂ္ဂဟေ သုခုမော။ သောပိ ဩဠာရိကော၊ ရူပါရူပပရိဂ္ဂဟေ သုခုမော။ သောပိ ဩဠာရိကော၊ ပစ္စယပရိဂ္ဂဟေ သုခုမော။ သောပိ ဩဠာရိကော၊ သပ္ပစ္စယနာမရူပပရိဂ္ဂဟေ သုခုမော။ သောပိ ဩဠာရိကော၊ လက္ခဏာရမ္မဏိကဝိပဿနာယ သုခုမော။ သောပိ ဒုဗ္ဗလဝိပဿနာယ ဩဠာရိကော၊ ဗလဝဝိပဿနာယ သုခုမော။ တတ္ထ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယေနေဝ ပုရိမဿ ပုရိမဿ ပစ္ဆိမေန ပစ္ဆိမေန ပဿဒ္ဓိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဧဝမေတ္ထ ဩဠာရိကသုခုမတာ စ ပဿဒ္ဓိ စ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ပဋိသမ္ဘိဒါယံ ပနဿ သဒ္ဓိံ စောဒနာသောဓနာဟိ ဧဝမတ္ထော ဝုတ္တော – ‘‘ကထံ ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ အဿသိဿာမိ…ပေ… ပဿသိဿာမီ’’တိ သိက္ခတိ? ကတမေ ကာယသင်္ခါရာ? ဒီဃံ အဿာသာ ကာယိကာ ဧတေ ဓမ္မာ ကာယပ္ပဋိဗဒ္ဓါ ကာယသင်္ခါရာ၊ တေ ကာယသင်္ခါရေ ပဿမ္ဘေန္တော နိရောဓေန္တော ဝူပသမေန္တော သိက္ခတိ။ ဒီဃံ ပဿာသာ ကာယိကာ ဧတေ ဓမ္မာ…ပေ… ရဿံ အဿာသာ…ပေ… ရဿံ ပဿာသာ… သဗ္ဗကာယပ္ပဋိသံဝေဒီ အဿာသာ… သဗ္ဗကာယပ္ပဋိသံဝေဒီ ပဿာသာ ကာယိကာ ဧတေ ဓမ္မာ ကာယပ္ပဋိဗဒ္ဓါ ကာယသင်္ခါရာ၊ တေ ကာယသင်္ခါရေ ပဿမ္ဘေန္တော နိရောဓေန္တော ဝူပသမေန္တော သိက္ခတိ။

ယထာရူပေဟိ ကာယသင်္ခါရေဟိ ယာ ကာယဿ အာနမနာ ဝိနမနာ သန္နမနာ ပဏမနာ ဣဉ္ဇနာ ဖန္ဒနာ စလနာ ကမ္ပနာ ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ အဿသိဿာမီတိ သိက္ခတိ၊ ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ ပဿသိဿာမီတိ သိက္ခတိ။

ယထာရူပေဟိ ကာယသင်္ခါရေဟိ ယာ ကာယဿ န အာနမနာ န ဝိနမနာ န သန္နမနာ န ပဏမနာ အနိဉ္ဇနာ အဖန္ဒနာ အစလနာ အကမ္ပနာ၊ သန္တံ သုခုမံ ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ အဿသိဿာမီတိ သိက္ခတိ၊ ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ ပဿသိဿာမီတိ သိက္ခတိ။

ဣတိ ကိရ ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ အဿသိဿာမီတိ သိက္ခတိ၊ ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ ပဿသိဿာမီတိ သိက္ခတိ။ ဧဝံ သန္တေ ဝါတူပလဒ္ဓိယာ စ ပဘာဝနာ န ဟောတိ၊ အဿာသပဿာသာနဉ္စ ပဘာဝနာ န ဟောတိ၊ အာနာပါနဿတိယာ စ ပဘာဝနာ န ဟောတိ၊ အာနာပါနဿတိသမာဓိဿ စ ပဘာဝနာ န န ဟောတိ၊ န စ နံ တံ သမာပတ္တိံ ပဏ္ဍိတာ သမာပဇ္ဇန္တိပိ ဝုဋ္ဌဟန္တိပိ။

ဣတိ ကိရ ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ အဿသိဿာမိ…ပေ… ပဿသိဿာမီတိ သိက္ခတိ။ ဧဝံ သန္တေ ဝါတူပလဒ္ဓိယာ စ ပဘာဝနာ ဟောတိ၊ အဿာသပဿာသာနဉ္စ ပဘာဝနာ ဟောတိ၊ အာနာပါနဿတိယာ စ ပဘာဝနာ ဟောတိ၊ အာနာပါနဿတိသမာဓိဿ စ ပဘာဝနာ ဟောတိ၊ တဉ္စ နံ သမာပတ္တိံ ပဏ္ဍိတာ သမာပဇ္ဇန္တိပိ ဝုဋ္ဌဟန္တိပိ။

ယထာ ကထံ ဝိယ? သေယျထာပိ ကံသေ အာကောဋိတေ ပဌမံ ဩဠာရိကာ သဒ္ဒါ ပဝတ္တန္တိ၊ ဩဠာရိကာနံ သဒ္ဒါနံ နိမိတ္တံ သုဂ္ဂဟိတတ္တာ သုမနသိကတတ္တာ သူပဓာရိတတ္တာ နိရုဒ္ဓေပိ ဩဠာရိကေ သဒ္ဒေ အထ ပစ္ဆာ သုခုမကာ သဒ္ဒါ ပဝတ္တန္တိ၊ သုခုမကာနံ သဒ္ဒါနံ နိမိတ္တံ သုဂ္ဂဟိတတ္တာ သုမနသိကတတ္တာ သူပဓာရိတတ္တာ နိရုဒ္ဓေပိ သုခုမကေ သဒ္ဒေ အထ ပစ္ဆာ သုခုမသဒ္ဒနိမိတ္တာရမ္မဏတာပိ စိတ္တံ ပဝတ္တတိ၊ ဧဝမေဝ ပဌမံ ဩဠာရိကာ အဿာသပဿာသာ ပဝတ္တန္တိ၊ ဩဠာရိကာနံ အဿာသပဿာသာနံ နိမိတ္တံ သုဂ္ဂဟိတတ္တာ သုမနသိကတတ္တာ သူပဓာရိတတ္တာ နိရုဒ္ဓေပိ ဩဠာရိကေ အဿာသပဿာသေ အထ ပစ္ဆာ သုခုမကာ အဿာသပဿာသာ ပဝတ္တန္တိ၊ သုခုမကာနံ အဿာသပဿာသာနံ နိမိတ္တံ သုဂ္ဂဟိတတ္တာ သုမနသိကတတ္တာ သူပဓာရိတတ္တာ နိရုဒ္ဓေပိ သုခုမကေ အဿာသပဿာသေ အထ ပစ္ဆာ သုခုမအဿာသပဿာသနိမိတ္တာရမ္မဏတာပိ စိတ္တံ န ဝိက္ခေပံ ဂစ္ဆတိ။

ဧဝံ သန္တေ ဝါတူပလဒ္ဓိယာ စ ပဘာဝနာ ဟောတိ၊ အဿာသပဿာသာနဉ္စ ပဘာဝနာ ဟောတိ၊ အာနာပါနဿတိယာ စ ပဘာဝနာ ဟောတိ၊ အာနာပါနဿတိသမာဓိဿ စ ပဘာဝနာ ဟောတိ၊ တဉ္စ နံ သမာပတ္တိံ ပဏ္ဍိတာ သမာပဇ္ဇန္တိပိ ဝုဋ္ဌဟန္တိပိ။

ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရန္တိ အဿာသပဿာသာ ကာယော၊ ဥပဋ္ဌာနံ သတိ၊ အနုပဿနာ ဉာဏံ။ ကာယော ဥပဋ္ဌာနံ နော သတိ၊ သတိ ဥပဋ္ဌာနဉ္စေဝ သတိ စ၊ တာယ သတိယာ တေန ဉာဏေန တံ ကာယံ အနုပဿတိ။ တေန ဝုစ္စတိ – ‘‘ကာယေ ကာယာနုပဿနာ သတိပဋ္ဌာနဘာဝနာတိ (ပဋိ။ မ။ ၁။၁၇၁)။

အယံ တာဝေတ္ထ ကာယာနုပဿနာဝသေန ဝုတ္တဿ ပဌမစတုက္ကဿ အနုပုဗ္ဗပဒဝဏ္ဏနာ။

ယသ္မာ ပနေတ္ထ ဣဒမေဝ စတုက္ကံ အာဒိကမ္မိကဿ ကမ္မဋ္ဌာနဝသေန ဝုတ္တံ၊ ဣတရာနိ ပန တီဏိ စတုက္ကာနိ ဧတ္ထ ပတ္တဇ္ဈာနဿ ဝေဒနာစိတ္တဓမ္မာနုပဿနာဝသေန ဝုတ္တာနိ၊ တသ္မာ ဣဒံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဘာဝေတွာ အာနာပါနဿတိစတုတ္ထဇ္ဈာနပဒဋ္ဌာနာယ ဝိပဿနာယ သဟ ပဋိသမ္ဘိဒါဟိ အရဟတ္တံ ပါပုဏိတုကာမေန ဗုဒ္ဓပုတ္တေန ယံ ကာတဗ္ဗံ တံ သဗ္ဗံ ဣဓေဝ တာဝ အာဒိကမ္မိကဿ ကုလပုတ္တဿ ဝသေန အာဒိတော ပဘုတိ ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ စတုဗ္ဗိဓံ တာဝ သီလံ ဝိသောဓေတဗ္ဗံ။ တတ္ထ တိဝိဓာ ဝိသောဓနာ – အနာပဇ္ဇနံ၊ အာပန္နဝုဋ္ဌာနံ၊ ကိလေသေဟိ စ အပ္ပတိပီဠနံ။ ဧဝံ ဝိသုဒ္ဓသီလဿ ဟိ ဘာဝနာ သမ္ပဇ္ဇတိ။ ယမ္ပိဒံ စေတိယင်္ဂဏဝတ္တံ ဗောဓိယင်္ဂဏဝတ္တံ ဥပဇ္ဈာယဝတ္တံ အာစရိယဝတ္တံ ဇန္တာဃရဝတ္တံ ဥပေါသထာဂါရဝတ္တံ ဒွေအသီတိ ခန္ဓကဝတ္တာနိ စုဒ္ဒသဝိဓံ မဟာဝတ္တန္တိ ဣမေသံ ဝသေန အာဘိသမာစာရိကသီလံ ဝုစ္စတိ၊ တမ္ပိ သာဓုကံ ပရိပူရေတဗ္ဗံ။ ယော ဟိ ‘‘အဟံ သီလံ ရက္ခာမိ၊ ကိံ အာဘိသမာစာရိကေန ကမ္မ’’န္တိ ဝဒေယျ၊ တဿ သီလံ ပရိပူရေဿတီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ အာဘိသမာစာရိကဝတ္တေ ပန ပရိပူရေ သီလံ ပရိပူရတိ၊ သီလေ ပရိပူရေ သမာဓိ ဂဗ္ဘံ ဂဏှာတိ။ ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘သော ဝတ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အာဘိသမာစာရိကံ ဓမ္မံ အပရိပူရေတွာ ‘သီလာနိ ပရိပူရေဿတီ’တိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ (အ။ နိ။ ၅။၂၁) ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ။ တသ္မာ တေန ယမ္ပိဒံ စေတိယင်္ဂဏဝတ္တာဒိ အာဘိသမာစာရိကသီလံ ဝုစ္စတိ၊ တမ္ပိ သာဓုကံ ပရိပူရေတဗ္ဗံ။ တတော –

‘‘အာဝါသော စ ကုလံ လာဘော၊ ဂဏော ကမ္မဉ္စ ပဉ္စမံ၊

အဒ္ဓါနံ ဉာတိ အာဗာဓော၊ ဂန္ထော ဣဒ္ဓီတိ တေ ဒသာ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေသု ဒသသု ပလိဗောဓေသု ယော ပလိဗောဓော အတ္ထိ၊ သော ဥပစ္ဆိန္ဒိတဗ္ဗော။

ဧဝံ ဥပစ္ဆိန္နပလိဗောဓေန ကမ္မဋ္ဌာနံ ဥဂ္ဂဟေတဗ္ဗံ။ တမ္ပိ ဒုဝိဓံ ဟောတိ – သဗ္ဗတ္ထကကမ္မဋ္ဌာနဉ္စ ပါရိဟာရိယကမ္မဋ္ဌာနဉ္စ။ တတ္ထ သဗ္ဗတ္ထကကမ္မဋ္ဌာနံ နာမ ဘိက္ခုသင်္ဃာဒီသု မေတ္တာ မရဏဿတိ စ အသုဘသညာတိပိ ဧကေ။ ကမ္မဋ္ဌာနိကေန ဟိ ဘိက္ခုနာ ပဌမံ တာဝ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ သီမဋ္ဌကဘိက္ခုသင်္ဃေ မေတ္တာ ဘာဝေတဗ္ဗာ၊ တတော သီမဋ္ဌကဒေဝတာသု၊ တတော ဂေါစရဂါမေ ဣဿရဇနေ၊ တတော တတ္ထ မနုဿေ ဥပါဒါယ သဗ္ဗသတ္တေသု။ သော ဟိ ဘိက္ခုသင်္ဃေ မေတ္တာယ သဟဝါသီနံ မုဒုစိတ္တတံ ဇနေတိ၊ အထဿ သုခသံဝါသတာ ဟောတိ။ သီမဋ္ဌကဒေဝတာသု မေတ္တာယ မုဒုကတစိတ္တာဟိ ဒေဝတာဟိ ဓမ္မိကာယ ရက္ခာယ သုသံဝိဟိတာရက္ခော ဟောတိ။ ဂေါစရဂါမေ ဣဿရဇနေ မေတ္တာယ မုဒုကတစိတ္တသန္တာနေဟိ ဣဿရေဟိ ဓမ္မိကာယ ရက္ခာယ သုရက္ခိတပရိက္ခာရော ဟောတိ။ တတ္ထ မနုဿေသု မေတ္တာယ ပသာဒိတစိတ္တေဟိ တေဟိ အပရိဘူတော ဟုတွာ ဝိစရတိ။ သဗ္ဗသတ္တေသု မေတ္တာယ သဗ္ဗတ္ထ အပ္ပဋိဟတစာရော ဟောတိ။

မရဏဿတိယာ ပန ‘‘အဝဿံ မရိတဗ္ဗ’’န္တိ စိန္တေန္တော အနေသနံ ပဟာယ ဥပရူပရိဝဍ္ဎမာနသံဝေဂေါ အနောလီနဝုတ္တိကော ဟောတိ။ အသုဘသညာယ ဒိဗ္ဗေသုပိ အာရမ္မဏေသု တဏှာ နုပ္ပဇ္ဇတိ။ တေနဿေတံ တယံ ဧဝံ ဗဟူပကာရတ္တာ ‘‘သဗ္ဗတ္ထ အတ္ထယိတဗ္ဗံ ဣစ္ဆိတဗ္ဗ’’န္တိ ကတွာ အဓိပ္ပေတဿ စ ယောဂါနုယောဂကမ္မဿ ပဒဋ္ဌာနတ္တာ ‘‘သဗ္ဗတ္ထကကမ္မဋ္ဌာန’’န္တိ ဝုစ္စတိ။

အဋ္ဌတိံသာရမ္မဏေသု ပန ယံ ယဿ စရိတာနုကူလံ၊ တံ တဿ နိစ္စံ ပရိဟရိတဗ္ဗတ္တာ ယထာဝုတ္တေနေဝ နယေန ‘‘ပါရိဟာရိယကမ္မဋ္ဌာန’’န္တိပိ ဝုစ္စတိ။ ဣဓ ပန ဣဒမေဝ အာနာပါနဿတိကမ္မဋ္ဌာနံ ‘‘ပါရိဟာရိယကမ္မဋ္ဌာန’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ။ ဝိတ္ထာရော ပန သီလဝိသောဓနကထံ ပလိဗောဓုပစ္ဆေဒကထဉ္စ ဣစ္ဆန္တေန ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂတော ဂဟေတဗ္ဗော။

ဧဝံ ဝိသုဒ္ဓသီလေန ပန ဥပစ္ဆိန္နပလိဗောဓေန စ ဣဒံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဥဂ္ဂဏှန္တေန ဣမိနာဝ ကမ္မဋ္ဌာနေန စတုတ္ထဇ္ဈာနံ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အရဟတ္တံ ပတ္တဿ ဗုဒ္ဓပုတ္တဿ သန္တိကေ ဥဂ္ဂဟေတဗ္ဗံ။ တံ အလဘန္တေန အနာဂါမိဿ၊ တမ္ပိ အလဘန္တေန သကဒါဂါမိဿ၊ တမ္ပိ အလဘန္တေန သောတာပန္နဿ၊ တမ္ပိ အလဘန္တေန အာနာပါနစတုတ္ထဇ္ဈာနလာဘိဿ၊ တမ္ပိ အလဘန္တေန ပါဠိယာ အဋ္ဌကထာယ စ အသမ္မူဠှဿ ဝိနိစ္ဆယာစရိယဿ သန္တိကေ ဥဂ္ဂဟေတဗ္ဗံ။ အရဟန္တာဒယော ဟိ အတ္တနာ အဓိဂတမဂ္ဂမေဝ အာစိက္ခန္တိ။ အယံ ပန ဂဟနပဒေသေ မဟာဟတ္ထိပထံ နီဟရန္တော ဝိယ သဗ္ဗတ္ထ အသမ္မူဠှော သပ္ပာယာသပ္ပာယံ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ကထေတိ။

တတြာယံ အနုပုဗ္ဗိကထာ – တေန ဘိက္ခုနာ သလ္လဟုကဝုတ္တိနာ ဝိနယာစာရသမ္ပန္နေန ဝုတ္တပ္ပကာရမာစရိယံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝတ္တပဋိပတ္တိယာ အာရာဓိတစိတ္တဿ တဿ သန္တိကေ ပဉ္စသန္ဓိကံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဥဂ္ဂဟေတဗ္ဗံ။ တတြိမေ ပဉ္စ သန္ဓယော – ဥဂ္ဂဟော၊ ပရိပုစ္ဆာ၊ ဥပဋ္ဌာနံ၊ အပ္ပနာ၊ လက္ခဏန္တိ။ တတ္ထ ‘‘ဥဂ္ဂဟော’’ နာမ ကမ္မဋ္ဌာနဿ ဥဂ္ဂဏှနံ၊ ‘‘ပရိပုစ္ဆာ’’ နာမ ကမ္မဋ္ဌာနဿ ပရိပုစ္ဆနာ၊ ‘‘ဥပဋ္ဌာနံ’’ နာမ ကမ္မဋ္ဌာနဿ ဥပဋ္ဌာနံ၊ ‘‘အပ္ပနာ’’ နာမ ကမ္မဋ္ဌာနပ္ပနာ၊ ‘‘လက္ခဏံ’’ နာမ ကမ္မဋ္ဌာနဿ လက္ခဏံ။ ‘‘ဧဝံလက္ခဏမိဒံ ကမ္မဋ္ဌာန’’န္တိ ကမ္မဋ္ဌာနသဘာဝူပဓာရဏန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

ဧဝံ ပဉ္စသန္ဓိကံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဥဂ္ဂဏှန္တော အတ္တနာပိ န ကိလမတိ၊ အာစရိယမ္ပိ န ဝိဟေဌေတိ၊ တသ္မာ ထောကံ ဥဒ္ဒိသာပေတွာ ဗဟုကာလံ သဇ္ဈာယိတွာ ဧဝံ ပဉ္စသန္ဓိကံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဥဂ္ဂဟေတွာ သစေ တတ္ထ သပ္ပာယံ ဟောတိ၊ တတ္ထေဝ ဝသိတဗ္ဗံ။ နော စေ တတ္ထ သပ္ပာယံ ဟောတိ၊ အာစရိယံ အာပုစ္ဆိတွာ သစေ မန္ဒပညော ယောဇနပရမံ ဂန္တွာ၊ သစေ တိက္ခပညော ဒူရမ္ပိ ဂန္တွာ အဋ္ဌာရသသေနာသနဒေါသဝိဝဇ္ဇိတံ၊ ပဉ္စသေနာသနင်္ဂသမန္နာဂတံ သေနာသနံ ဥပဂမ္မ တတ္ထ ဝသန္တေန ဥပစ္ဆိန္နခုဒ္ဒကပလိဗောဓေန ကတဘတ္တကိစ္စေန ဘတ္တသမ္မဒံ ပဋိဝိနောဒေတွာ ရတနတ္တယဂုဏာနုဿရဏေန စိတ္တံ သမ္ပဟံသေတွာ အာစရိယုဂ္ဂဟတော ဧကပဒမ္ပိ အသမ္မုဿန္တေန ဣဒံ အာနာပါနဿတိကမ္မဋ္ဌာနံ မနသိကာတဗ္ဗံ။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ။ ဝိတ္ထာရော ပန ဣမံ ကထာမဂ္ဂံ ဣစ္ဆန္တေန ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂတော (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၅၅) ဂဟေတဗ္ဗော။

ယံ ပန ဝုတ္တံ ‘‘ဣဒံ အာနာပါနဿတိကမ္မဋ္ဌာနံ မနသိကာတဗ္ဗ’’န္တိ တတြာယံ မနသိကာရဝိဓိ –

‘‘ဂဏနာ အနုဗန္ဓနာ၊ ဖုသနာ ဌပနာ သလ္လက္ခဏာ၊

ဝိဝဋ္ဋနာ ပါရိသုဒ္ဓိ၊ တေသဉ္စ ပဋိပဿနာ’’တိ။ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၂၂၃၊ ပဋိ။ မ။ အဋ္ဌ။ ၂။၁။၁၆၃)၊

‘‘ဂဏနာ’’တိ ဂဏနာယေဝ။ ‘‘အနုဗန္ဓနာ’’တိ အနုဝဟနာ။ ‘‘ဖုသနာ’’တိ ဖုဋ္ဌဋ္ဌာနံ။ ‘‘ဌပနာ’’တိ အပ္ပနာ။ ‘‘သလ္လက္ခဏာ’’တိ ဝိပဿနာ။ ‘‘ဝိဝဋ္ဋနာ’’တိ မဂ္ဂေါ။ ‘‘ပါရိသုဒ္ဓီ’’တိ ဖလံ။ ‘‘တေသဉ္စ ပဋိပဿနာ’’တိ ပစ္စဝေက္ခဏာ။ တတ္ထ ဣမိနာ အာဒိကမ္မိကကုလပုတ္တေန ပဌမံ ဂဏနာယ ဣဒံ ကမဋ္ဌာနံ မနသိကာတဗ္ဗံ။ ဂဏေန္တေန စ ပဉ္စန္နံ ဟေဋ္ဌာ န ဌပေတဗ္ဗံ၊ ဒသန္နံ ဥပရိ န နေတဗ္ဗံ၊ အန္တရေ ခဏ္ဍံ န ဒဿေတဗ္ဗံ။ ပဉ္စန္နံ ဟေဋ္ဌာ ဌပေန္တဿ ဟိ သမ္ဗာဓေ ဩကာသေ စိတ္တုပ္ပာဒေါ ဝိပ္ဖန္ဒတိ၊ သမ္ဗာဓေ ဝဇေ သန္နိရုဒ္ဓဂေါဂဏော ဝိယ။ ဒသန္နံ ဥပရိ နေန္တဿ ဂဏနာနိဿိတောဝ စိတ္တုပ္ပာဒေါ ဟောတိ။ အန္တရာ ခဏ္ဍံ ဒဿေန္တဿ ‘‘သိခါပ္ပတ္တံ နု ခေါ မေ ကမ္မဋ္ဌာနံ၊ နော’’တိ စိတ္တံ ဝိကမ္ပတိ။ တသ္မာ ဧတေ ဒေါသေ ဝဇ္ဇေတွာ ဂဏေတဗ္ဗံ။

ဂဏေန္တေန စ ပဌမံ ဒန္ဓဂဏနာယ ဓညမာပကဂဏနာယ ဂဏေတဗ္ဗံ။ ဓညမာပကော ဟိ နာဠိံ ပူရေတွာ ‘‘ဧက’’န္တိ ဝတွာ ဩကိရတိ။ ပုန ပူရေန္တော ကိဉ္စိ ကစဝရံ ဒိသွာ တံ ဆဍ္ဍေန္တော ‘‘ဧကံ ဧက’’န္တိ ဝဒတိ။ ဧသ နယော ‘‘ဒွေ ဒွေ’’တိအာဒီသု။ ဧဝမေဝ ဣမိနာပိ အဿာသပဿာသေသု ယော ဥပဋ္ဌာတိ တံ ဂဟေတွာ ‘‘ဧကံ ဧက’’န္တိ အာဒိံကတွာ ယာဝ ‘‘ဒသ ဒသာ’’တိ ပဝတ္တမာနံ ပဝတ္တမာနံ ဥပလက္ခေတွာဝ ဂဏေတဗ္ဗံ။ တဿေဝံ ဂဏယတော နိက္ခမန္တာ စ ပဝိသန္တာ စ အဿာသပဿာသာ ပါကဋာ ဟောန္တိ။

အထာနေန တံ ဒန္ဓဂဏနံ ဓညမာပကဂဏနံ ပဟာယ သီဃဂဏနာယ ဂေါပါလကဂဏနာယ ဂဏေတဗ္ဗံ ။ ဆေကော ဟိ ဂေါပါလကော သက္ခရာယော ဥစ္ဆင်္ဂေန ဂဟေတွာ ရဇ္ဇုဒဏ္ဍဟတ္ထော ပါတောဝ ဝဇံ ဂန္တွာ ဂါဝေါ ပိဋ္ဌိယံ ပဟရိတွာ ပလိဃတ္ထမ္ဘမတ္ထကေ နိသိန္နော ဒွါရံ ပတ္တံ ပတ္တံယေဝ ဂါဝံ ‘‘ဧကော ဒွေ’’တိ သက္ခရံ ခိပိတွာ ခိပိတွာ ဂဏေတိ။ တိယာမရတ္တိံ သမ္ဗာဓေ ဩကာသေ ဒုက္ခံ ဝုတ္ထဂေါဂဏော နိက္ခမန္တော အညမညံ ဥပနိဃံသန္တော ဝေဂေန ဝေဂေန ပုဉ္ဇော ပုဉ္ဇော ဟုတွာ နိက္ခမတိ။ သော ဝေဂေန ဝေဂေန ‘‘တီဏိ စတ္တာရိ ပဉ္စ ဒသာ’’တိ ဂဏေတိယေဝ။ ဧဝမိမဿာပိ ပုရိမနယေန ဂဏယတော အဿာသပဿာသာ ပါကဋာ ဟုတွာ သီဃံ သီဃံ ပုနပ္ပုနံ သဉ္စရန္တိ။ တတော တေန ‘‘ပုနပ္ပုနံ သဉ္စရန္တီ’’တိ ဉတွာ အန္တော စ ဗဟိ စ အဂ္ဂဟေတွာ ဒွါရပ္ပတ္တံ ဒွါရပ္ပတ္တံယေဝ ဂဟေတွာ ‘‘ဧကော ဒွေ တီဏိ စတ္တာရိ ပဉ္စ ၊ ဧကော ဒွေ တီဏိ စတ္တာရိ ပဉ္စ ဆ၊ ဧကော ဒွေ တီဏိ စတ္တာရိ ပဉ္စ ဆ သတ္တ…ပေ… အဋ္ဌ… နဝ… ဒသာ’’တိ သီဃံ သီဃံ ဂဏေတဗ္ဗမေဝ။ ဂဏနာပဋိဗဒ္ဓေ ဟိ ကမ္မဋ္ဌာနေ ဂဏနာဗလေနေဝ စိတ္တံ ဧကဂ္ဂံ ဟောတိ အရိတ္တူပတ္ထမ္ဘနဝသေန စဏ္ဍသောတေ နာဝါဌပနမိဝ။

တဿေဝံ သီဃံ သီဃံ ဂဏယတော ကမ္မဋ္ဌာနံ နိရန္တရပ္ပဝတ္တံ ဝိယ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌာတိ။ အထ ‘‘နိရန္တရံ ပဝတ္တတီ’’တိ ဉတွာ အန္တော စ ဗဟိ စ ဝါတံ အပရိဂ္ဂဟေတွာ ပုရိမနယေနေဝ ဝေဂေန ဝေဂေန ဂဏေတဗ္ဗံ။ အန္တောပဝိသနဝါတေန ဟိ သဒ္ဓိံ စိတ္တံ ပဝေသယတော အဗ္ဘန္တရံ ဝါတဗ္ဘာဟတံ မေဒပူရိတံ ဝိယ ဟောတိ၊ ဗဟိနိက္ခမနဝါတေန သဒ္ဓိံ စိတ္တံ နီဟရတော ဗဟိဒ္ဓါ ပုထုတ္တာရမ္မဏေ စိတ္တံ ဝိက္ခိပတိ။ ဖုဋ္ဌောကာသေ ပန သတိံ ဌပေတွာ ဘာဝေန္တဿေဝ ဘာဝနာ သမ္ပဇ္ဇတိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အန္တော စ ဗဟိ စ ဝါတံ အပရိဂ္ဂဟေတွာ ပုရိမနယေနေဝ ဝေဂေန ဝေဂေန ဂဏေတဗ္ဗ’’န္တိ။

ကီဝ စိရံ ပနေတံ ဂဏေတဗ္ဗန္တိ? ယာဝ ဝိနာ ဂဏနာယ အဿာသပဿာသာရမ္မဏေ သတိ သန္တိဋ္ဌတိ။ ဗဟိ ဝိသဋဝိတက္ကဝိစ္ဆေဒံ ကတွာ အဿာသပဿာသာရမ္မဏေ သတိ သဏ္ဌပနတ္ထံယေဝ ဟိ ဂဏနာတိ။

ဧဝံ ဂဏနာယ မနသိကတွာ အနုဗန္ဓနာယ မနသိကာတဗ္ဗံ။ အနုဗန္ဓနာ နာမ ဂဏနံ ပဋိသံဟရိတွာ သတိယာ နိရန္တရံ အဿာသပဿာသာနံ အနုဂမနံ၊ တဉ္စ ခေါ န အာဒိမဇ္ဈပရိယောသာနာနုဂမနဝသေန။ ဗဟိနိက္ခမနဝါတဿ ဟိ နာဘိ အာဒိ၊ ဟဒယံ မဇ္ဈံ၊ နာသိကဂ္ဂံ ပရိယောသာနံ။ အဗ္ဘန္တရပဝိသနဝါတဿ နာသိကဂ္ဂံ အာဒိ၊ ဟဒယံ မဇ္ဈံ၊ နာဘိ ပရိယောသာနံ။ တဉ္စဿ အနုဂစ္ဆတော ဝိက္ခေပဂတံ စိတ္တံ သာရဒ္ဓါယ စေဝ ဟောတိ ဣဉ္ဇနာယ စ။ ယထာဟ –

‘‘အဿာသာဒိမဇ္ဈပရိယောသာနံ သတိယာ အနုဂစ္ဆတော အဇ္ဈတ္တံ ဝိက္ခေပဂတေန စိတ္တေန ကာယောပိ စိတ္တမ္ပိ သာရဒ္ဓါ စ ဟောန္တိ ဣဉ္ဇိတာ စ ဖန္ဒိတာ စ။ ပဿာသာဒိမဇ္ဈပရိယောသာနံ သတိယာ အနုဂစ္ဆတော ဗဟိဒ္ဓါ ဝိက္ခေပဂတေန စိတ္တေန ကာယောပိ စိတ္တမ္ပိ သာရဒ္ဓါ စ ဟောန္တိ ဣဉ္ဇိတာ စ ဖန္ဒိတာ စာ’’တိ (ပဋိ။ မ။ ၁။၁၅၇)။

တသ္မာ အနုဗန္ဓနာယ မနသိကရောန္တေန န အာဒိမဇ္ဈပရိယောသာနဝသေန မနသိကာတဗ္ဗံ။ အပိစ ခေါ ဖုသနာဝသေန စ ဌပနာဝသေန စ မနသိကာတဗ္ဗံ။ ဂဏနာနုဗန္ဓနာဝသေန ဝိယ ဟိ ဖုသနာဌပနာဝသေန ဝိသုံ မနသိကာရော နတ္ထိ။ ဖုဋ္ဌဖုဋ္ဌဋ္ဌာနေယေဝ ပန ဂဏေန္တော ဂဏနာယ စ ဖုသနာယ စ မနသိ ကရောတိ။ တတ္ထေဝ ဂဏနံ ပဋိသံဟရိတွာ တေ သတိယာ အနုဗန္ဓန္တော အပ္ပနာဝသေန စ စိတ္တံ ဌပေန္တော ‘‘အနုဗန္ဓနာယ စ ဖုသနာယ စ ဌပနာယ စ မနသိ ကရောတီ’’တိ ဝုစ္စတိ။ သွာယမတ္ထော အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တပင်္ဂုဠဒေါဝါရိကောပမာဟိ ပဋိသမ္ဘိဒါယံ ဝုတ္တကကစောပမာယ စ ဝေဒိတဗ္ဗော။

တတြာယံ ပင်္ဂုဠောပမာ – ‘‘သေယျထာပိ ပင်္ဂုဠော ဒေါလာယ ကီဠတံ မာတာပုတ္တာနံ ဒေါလံ ခိပိတွာ တတ္ထေဝ ဒေါလတ္ထမ္ဘမူလေ နိသိန္နော ကမေန အာဂစ္ဆန္တဿ စ ဂစ္ဆန္တဿ စ ဒေါလာဖလကဿ ဥဘော ကောဋိယော မဇ္ဈဉ္စ ပဿတိ၊ န စ ဥဘောကောဋိမဇ္ဈာနံ ဒဿနတ္ထံ ဗျာဝဋော ဟောတိ။ ဧဝမေဝါယံ ဘိက္ခု သတိဝသေန ဥပနိဗန္ဓနတ္ထမ္ဘမူလေ ဌတွာ အဿာသပဿာသဒေါလံ ခိပိတွာ တတ္ထေဝ နိမိတ္တေ သတိယာ နိသိန္နော ကမေန အာဂစ္ဆန္တာနဉ္စ ဂစ္ဆန္တာနဉ္စ ဖုဋ္ဌဋ္ဌာနေ အဿာသပဿာသာနံ အာဒိမဇ္ဈပရိယောသာနံ သတိယာ အနုဂစ္ဆန္တော တတ္ထ စ စိတ္တံ ဌပေန္တော ပဿတိ၊ န စ တေသံ ဒဿနတ္ထံ ဗျာဝဋော ဟောတိ။ အယံ ပင်္ဂုဠောပမာ။

အယံ ပန ဒေါဝါရိကောပမာ – ‘‘သေယျထာပိ ဒေါဝါရိကော နဂရဿ အန္တော စ ဗဟိ စ ပုရိသေ ‘ကော တွံ၊ ကုတော ဝါ အာဂတော၊ ကုဟိံ ဝါ ဂစ္ဆသိ၊ ကိံ ဝါ တေ ဟတ္ထေ’တိ န ဝီမံသတိ၊ န ဟိ တဿ တေ ဘာရာ။ ဒွါရပ္ပတ္တံ ဒွါရပ္ပတ္တံယေဝ ပန ဝီမံသတိ၊ ဧဝမေဝ ဣမဿ ဘိက္ခုနော အန္တော ပဝိဋ္ဌဝါတာ စ ဗဟိ နိက္ခန္တဝါတာ စ န ဘာရာ ဟောန္တိ၊ ဒွါရပ္ပတ္တာ ဒွါရပ္ပတ္တာယေဝ ဘာရာတိ။ အယံ ဒေါဝါရိကောပမာ။

ကကစောပမာ ပန အာဒိတောပဘုတိ ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဝုတ္တဉှေတံ –

‘‘နိမိတ္တံ အဿာသပဿာသာ၊ အနာရမ္မဏမေကစိတ္တဿ၊

အဇာနတော စ တယော ဓမ္မေ၊ ဘာဝနာနုပလဗ္ဘတိ။

‘‘နိမိတ္တံ အဿာသပဿာသာ၊ အနာရမ္မဏမေကစိတ္တဿ၊

ဇာနတော စ တယော ဓမ္မေ၊ ဘာဝနာ ဥပလဗ္ဘတီ’’တိ။ (ပဋိ။ မ။ ၁။၁၅၉)၊

ကထံ ဣမေ တယော ဓမ္မာ ဧကစိတ္တဿ အာရမ္မဏံ န ဟောန္တိ၊ န စိမေ တယော ဓမ္မာ အဝိဒိတာ ဟောန္တိ၊ န စ စိတ္တံ ဝိက္ခေပံ ဂစ္ဆတိ၊ ပဓာနဉ္စ ပညာယတိ၊ ပယောဂဉ္စ သာဓေတိ၊ ဝိသေသမဓိဂစ္ဆတိ ? သေယျထာပိ ရုက္ခော သမေ ဘူမိဘာဂေ နိက္ခိတ္တော၊ တမေနံ ပုရိသော ကကစေန ဆိန္ဒေယျ၊ ရုက္ခေ ဖုဋ္ဌကကစဒန္တာနံ ဝသေန ပုရိသဿ သတိ ဥပဋ္ဌိတာ ဟောတိ၊ န အာဂတေ ဝါ ဂတေ ဝါ ကကစဒန္တေ မနသိ ကရောတိ၊ န အာဂတာ ဝါ ဂတာ ဝါ ကကစဒန္တာ အဝိဒိတာ ဟောန္တိ၊ ပဓာနဉ္စ ပညာယတိ၊ ပယောဂဉ္စ သာဓေတိ။

ယထာ ရုက္ခော သမေ ဘူမိဘာဂေ နိက္ခိတ္တော၊ ဧဝံ ဥပနိဗန္ဓနနိမိတ္တံ။ ယထာ ကကစဒန္တာ၊ ဧဝံ အဿာသပဿာသာ။ ယထာ ရုက္ခေ ဖုဋ္ဌကကစဒန္တာနံ ဝသေန ပုရိသဿ သတိ ဥပဋ္ဌိတာ ဟောတိ၊ န အာဂတေ ဝါ ဂတေ ဝါ ကကစဒန္တေ မနသိ ကရောတိ၊ န အာဂတာ ဝါ ဂတာ ဝါ ကကစဒန္တာ အဝိဒိတာ ဟောန္တိ၊ ပဓာနဉ္စ ပညာယတိ၊ ပယောဂဉ္စ သာဓေတိ၊ ဧဝမေဝ ဘိက္ခု နာသိကဂ္ဂေ ဝါ မုခနိမိတ္တေ ဝါ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ နိသိန္နော ဟောတိ၊ န အာဂတေ ဝါ ဂတေ ဝါ အဿာသပဿာသေ မနသိ ကရောတိ၊ န အာဂတာ ဝါ ဂတာ ဝါ အဿာသပဿာသာ အဝိဒိတာ ဟောန္တိ၊ ပဓာနဉ္စ ပညာယတိ၊ ပယောဂဉ္စ သာဓေတိ၊ ဝိသေသမဓိဂစ္ဆတိ။

ပဓာနန္တိ ကတမံ ပဓာနံ? အာရဒ္ဓဝီရိယဿ ကာယောပိ စိတ္တမ္ပိ ကမ္မနိယံ ဟောတိ – ဣဒံ ပဓာနံ။ ကတမော ပယောဂေါ? အာရဒ္ဓဝီရိယဿ ဥပက္ကိလေသာ ပဟီယန္တိ၊ ဝိတက္ကာ ဝူပသမ္မန္တိ – အယံ ပယောဂေါ။ ကတမော ဝိသေသော? အာရဒ္ဓဝီရိယဿ သံယောဇနာ ပဟီယန္တိ၊ အနုသယာ ဗျန္တီ ဟောန္တိ – အယံ ဝိသေသော။ ဧဝံ ဣမေ တယော ဓမ္မာ ဧကစိတ္တဿ အာရမ္မဏာ န ဟောန္တိ၊ န စိမေ တယော ဓမ္မာ အဝိဒိတာ ဟောန္တိ၊ န စ စိတ္တံ ဝိက္ခေပံ ဂစ္ဆတိ၊ ပဓာနဉ္စ ပညာယတိ၊ ပယောဂဉ္စ သာဓေတိ၊ ဝိသေသမဓိဂစ္ဆတိ။

‘‘အာနာပါနဿတီ ယဿ၊ ပရိပုဏ္ဏာ သုဘာဝိတာ၊

အနုပုဗ္ဗံ ပရိစိတာ၊ ယထာ ဗုဒ္ဓေန ဒေသိတာ၊

သော ဣမံ လောကံ ပဘာသေတိ၊ အဗ္ဘာ မုတ္တောဝ စန္ဒိမာ’’တိ။ (ပဋိ။ မ။ ၁။၁၆၀)၊

အယံ ကကစောပမာ။ ဣဓ ပနဿ အာဂတာဂတဝသေန အမနသိကာရမတ္တမေဝ ပယောဇနန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဣဒံ ကမ္မဋ္ဌာနံ မနသိကရောတော ကဿစိ နစိရေနေဝ နိမိတ္တဉ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ အဝသေသဇ္ဈာနင်္ဂပဋိမဏ္ဍိတာ အပ္ပနာသင်္ခါတာ ဌပနာ စ သမ္ပဇ္ဇတိ။ ကဿစိ ပန ဂဏနာဝသေနေဝ မနသိကာရကာလတောပဘုတိ အနုက္ကမတော ဩဠာရိကအဿာသပဿာသနိရောဓဝသေန ကာယဒရထေ ဝူပသန္တေ ကာယောပိ စိတ္တမ္ပိ လဟုကံ ဟောတိ၊ သရီရံ အာကာသေ လင်္ဃနာကာရပ္ပတ္တံ ဝိယ ဟောတိ။ ယထာ သာရဒ္ဓကာယဿ မဉ္စေ ဝါ ပီဌေ ဝါ နိသီဒတော မဉ္စပီဌံ ဩနမတိ၊ ဝိကူဇတိ၊ ပစ္စတ္ထရဏံ ဝလိံ ဂဏှာတိ။ အသာရဒ္ဓကာယဿ ပန နိသီဒတော နေဝ မဉ္စပီဌံ ဩနမတိ၊ န ဝိကူဇတိ၊ န ပစ္စတ္ထရဏံ ဝလိံ ဂဏှာတိ၊ တူလပိစုပူရိတံ ဝိယ မဉ္စပီဌံ ဟောတိ။ ကသ္မာ? ယသ္မာ အသာရဒ္ဓါ ကာယော လဟုကော ဟောတိ၊ ဧဝမေဝ ဂဏနာဝသေန မနသိကာရကာလတောပဘုတိ အနုက္ကမတော ဩဠာရိကအဿာသပဿာသနိရောဓဝသေန ကာယဒရထေ ဝူပသန္တေ ကာယောပိ စိတ္တမ္ပိ လဟုကံ ဟောတိ၊ သရီရံ အာကာသေ လင်္ဃနာကာရပ္ပတ္တံ ဝိယ ဟောတိ။

တဿ ဩဠာရိကေ အဿာသပဿာသေ နိရုဒ္ဓေ သုခုမအဿာသပဿာသနိမိတ္တာရမ္မဏံ စိတ္တံ ပဝတ္တတိ၊ တသ္မိမ္ပိ နိရုဒ္ဓေ အပရာပရံ တတော သုခုမတရသုခုမတမနိမိတ္တာရမ္မဏံ ပဝတ္တတိယေဝ။ ကထံ? ယထာ ပုရိသော မဟတိယာ လောဟသလာကာယ ကံသတာဠံ အာကောဋေယျ၊ ဧကပ္ပဟာရေန မဟာသဒ္ဒေါ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ၊ တဿ ဩဠာရိကသဒ္ဒါရမ္မဏံ စိတ္တံ ပဝတ္တေယျ၊ နိရုဒ္ဓေ ဩဠာရိကေ သဒ္ဒေ အထ ပစ္ဆာ သုခုမသဒ္ဒနိမိတ္တာရမ္မဏံ၊ တသ္မိမ္ပိ နိရုဒ္ဓေ အပရာပရံ တတော သုခုမတရသုခုမတမသဒ္ဒနိမိတ္တာရမ္မဏံ စိတ္တံ ပဝတ္တတေဝ၊ ဧဝန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ – ‘‘သေယျထာပိ ကံသေ အာကောဋိတေ’’တိ (ပဋိ။ မ။ ၁။၁၇၁) ဝိတ္ထာရော။

ယထာ ဟိ အညာနိ ကမ္မဋ္ဌာနာနိ ဥပရူပရိ ဝိဘူတာနိ ဟောန္တိ၊ န တထာ ဣဒံ။ ဣဒံ ပန ဥပရူပရိ ဘာဝေန္တဿ ဘာဝေန္တဿ သုခုမတ္တံ ဂစ္ဆတိ၊ ဥပဋ္ဌာနမ္ပိ န ဥပဂစ္ဆတိ။ ဧဝံ အနုပဋ္ဌဟန္တေ ပန တသ္မိံ န တေန ဘိက္ခုနာ ဥဋ္ဌာယာသနာ စမ္မခဏ္ဍံ ပပ္ဖောဋေတွာ ဂန္တဗ္ဗံ။ ကိံ ကာတဗ္ဗံ? ‘‘အာစရိယံ ပုစ္ဆိဿာမီ’’တိ ဝါ ‘‘နဋ္ဌံ ဒါနိ မေ ကမ္မဋ္ဌာန’’န္တိ ဝါ န ဝုဋ္ဌာတဗ္ဗံ၊ ဣရိယာပထံ ဝိကောပေတွာ ဂစ္ဆတော ဟိ ကမ္မဋ္ဌာနံ နဝနဝမေဝ ဟောတိ။ တသ္မာ ယထာနိသိန္နေနေဝ ဒေသတော အာဟရိတဗ္ဗံ။

တတြာယံ အာဟရဏူပါယော။ တေန ဟိ ဘိက္ခုနာ ကမ္မဋ္ဌာနဿ အနုပဋ္ဌဟနဘာဝံ ဉတွာ ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘‘ဣမေ အဿာသပဿာသာ နာမ ကတ္ထ အတ္ထိ၊ ကတ္ထ နတ္ထိ၊ ကဿ ဝါ အတ္ထိ၊ ကဿ ဝါ နတ္ထီ’’တိ။ အထေဝံ ပဋိသဉ္စိက္ခတာ ‘‘ဣမေ အန္တောမာတုကုစ္ဆိယံ နတ္ထိ၊ ဥဒကေ နိမုဂ္ဂါနံ နတ္ထိ၊ တထာ အသညီဘူတာနံ မတာနံ စတုတ္ထဇ္ဈာနသမာပန္နာနံ ရူပါရူပဘဝသမင်္ဂီနံ နိရောဓသမာပန္နာန’’န္တိ ဉတွာ ဧဝံ အတ္တနာဝ အတ္တာ ပဋိစောဒေတဗ္ဗော – ‘‘နနု တွံ၊ ပဏ္ဍိတ၊ နေဝ မာတုကုစ္ဆိဂတော၊ န ဥဒကေ နိမုဂ္ဂေါ၊ န အသညီဘူတော၊ န မတော၊ န စတုတ္ထဇ္ဈာနသမအာပန္နော၊ န ရူပါရူပဘဝသမင်္ဂီ၊ န နိရောဓသမာပန္နော၊ အတ္ထိယေဝ တေ အဿာသပဿာသာ၊ မန္ဒပညတာယ ပန ပရိဂ္ဂဟေတုံ န သက္ကောသီ’’တိ။ အထာနေန ပကတိဖုဋ္ဌဝသေနေဝ စိတ္တံ ဌပေတွာ မနသိကာရော ပဝတ္တေတဗ္ဗော။ ဣမေ ဟိ ဒီဃနာသိကဿ နာသာ ပုဋံ ဃဋ္ဋေန္တာ ပဝတ္တန္တိ၊ ရဿနာသိကဿ ဥတ္တရောဋ္ဌံ။ တသ္မာနေန ဣမံ နာမ ဌာနံ ဃဋ္ဋေန္တီတိ နိမိတ္တံ ပဋ္ဌပေတဗ္ဗံ။ ဣမမေဝ ဟိ အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ – ‘‘နာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မုဋ္ဌဿတိဿ အသမ္ပဇာနဿ အာနာပါနဿတိဘာဝနံ ဝဒါမီ’’တိ (မ။ နိ။ ၃။၁၄၉၊ သံ။ နိ။ ၅။၉၉၂)။ ကိဉ္စာပိ ဟိ ယံကိဉ္စိ ကမ္မဋ္ဌာနံ သတဿ သမ္ပဇာနဿေဝ သမ္ပဇ္ဇတိ၊ ဣတော အညံ ပန မနသိကရောန္တဿ ပါကဋံ ဟောတိ။ ဣဒံ ပန အာနာပါနဿတိကမ္မဋ္ဌာနံ ဂရုကံ ဂရုကဘာဝနံ ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓဗုဒ္ဓပုတ္တာနံ မဟာပုရိသာနမေဝ မနသိကာရဘူမိဘူတံ၊ န စေဝ ဣတ္တရံ၊ န စ ဣတ္တရသတ္တသမာသေဝိတံ။ ယထာ ယထာ မနသိ ကရီယတိ၊ တထာ တထာ သန္တဉ္စေဝ ဟောတိ သုခုမဉ္စ။ တသ္မာ ဧတ္ထ ဗလဝတီ သတိ စ ပညာ စ ဣစ္ဆိတဗ္ဗာ။

ယထာ ဟိ မဋ္ဌသာဋကဿ တုန္နကရဏကာလေ သူစိပိ သုခုမာ ဣစ္ဆိတဗ္ဗာ၊ သူစိပါသဝေဓနမ္ပိ တတော သုခုမတရံ၊ ဧဝမေဝ မဋ္ဌသာဋကသဒိသဿ ဣမဿ ကမ္မဋ္ဌာနဿ ဘာဝနာကာလေ သူစိပဋိဘာဂါ သတိပိ သူစိပါသဝေဓနပဋိဘာဂါ တံသမ္ပယုတ္တာ ပညာပိ ဗလဝတီ ဣစ္ဆိတဗ္ဗာ။ တာဟိ စ ပန သတိပညာဟိ သမန္နာဂတေန ဘိက္ခုနာ န တေ အဿာသပဿာသာ အညတြ ပကတိဖုဋ္ဌောကာသာ ပရိယေသိတဗ္ဗာ။

ယထာ ပန ကဿကော ကသိံ ကသိတွာ ဗလိဗဒ္ဒေ မုဉ္စိတွာ ဂေါစရာဘိမုခေ ကတွာ ဆာယာယ နိသိန္နော ဝိဿမေယျ၊ အထဿ တေ ဗလိဗဒ္ဒါ ဝေဂေန အဋဝိံ ပဝိသေယျုံ။ ယော ဟောတိ ဆေကော ကဿကော သော ပုန တေ ဂဟေတွာ ယောဇေတုကာမော န တေသံ အနုပဒံ ဂန္တွာ အဋဝိံ အာဟိဏ္ဍတိ။ အထ ခေါ ရသ္မိဉ္စ ပတောဒဉ္စ ဂဟေတွာ ဥဇုကမေဝ တေသံ နိပါတတိတ္ထံ ဂန္တွာ နိသီဒတိ ဝါ နိပဇ္ဇတိ ဝါ။ အထ တေ ဂေါဏေ ဒိဝသဘာဂံ စရိတွာ နိပါတတိတ္ထံ ဩတရိတွာ နှတွာ စ ပိဝိတွာ စ ပစ္စုတ္တရိတွာ ဌိတေ ဒိသွာ ရသ္မိယာ ဗန္ဓိတွာ ပတောဒေန ဝိဇ္ဈန္တော အာနေတွာ ယောဇေတွာ ပုန ကမ္မံ ကရောတိ၊ ဧဝမေဝ တေန ဘိက္ခုနာ န တေ အဿာသပဿာသာ အညတြ ပကတိဖုဋ္ဌောကာသာ ပရိယေသိတဗ္ဗာ။ သတိရသ္မိံ ပန ပညာပတောဒဉ္စ ဂဟေတွာ ပကတိဖုဋ္ဌောကာသေ စိတ္တံ ဌပေတွာ မနသိကာရော ပဝတ္တေတဗ္ဗော။ ဧဝဉှိဿ မနသိကရောတော နစိရဿေဝ တေ ဥပဋ္ဌဟန္တိ၊ နိပါတတိတ္ထေ ဝိယ ဂေါဏာ။ တတော တေန သတိရသ္မိယာ ဗန္ဓိတွာ တသ္မိံယေဝ ဌာနေ ယောဇေတွာ ပညာပတောဒေန ဝိဇ္ဈန္တေန ပုန ကမ္မဋ္ဌာနံ အနုယုဉ္ဇိတဗ္ဗံ၊ တဿေဝမနုယုဉ္ဇတော နစိရဿေဝ နိမိတ္တံ ဥပဋ္ဌာတိ။ တံ ပနေတံ န သဗ္ဗေသံ ဧကသဒိသံ ဟောတိ ၊ အပိစ ခေါ ကဿစိ သုခသမ္ဖဿံ ဥပ္ပာဒယမာနော တူလပိစု ဝိယ၊ ကပ္ပာသပိစု ဝိယ၊ ဝါတဓာရာ ဝိယ စ ဥပဋ္ဌာတီတိ ဧကစ္စေ အာဟု။

အယံ ပန အဋ္ဌကထာဝိနိစ္ဆယော – ဣဒဉှိ ကဿစိ တာရကရူပံ ဝိယ၊ မဏိဂုဠိကာ ဝိယ၊ မုတ္တာဂုဠိကာ ဝိယ စ ကဿစိ ခရသမ္ဖဿံ ဟုတွာ ကပ္ပာသဋ္ဌိ ဝိယ၊ သာရဒါရုသူစိ ဝိယ စ ကဿစိ ဒီဃပါမင်္ဂသုတ္တံ ဝိယ၊ ကုသုမဒါမံ ဝိယ၊ ဓူမသိခါ ဝိယ စ ကဿစိ ဝိတ္ထတ မက္ကဋကသုတ္တံ ဝိယ၊ ဝလာဟကပဋလံ ဝိယ၊ ပဒုမပုပ္ဖံ ဝိယ၊ ရထစက္ကံ ဝိယ၊ စန္ဒမဏ္ဍလံ ဝိယ၊ သူရိယမဏ္ဍလံ ဝိယ စ ဥပဋ္ဌာတိ။ တဉ္စ ပနေတံ ယထာ သမ္ဗဟုလေသု ဘိက္ခူသု သုတ္တန္တံ သဇ္ဈာယိတွာ နိသိန္နေသု ဧကေန ဘိက္ခုနာ ‘‘တုမှာကံ ကီဒိသံ ဟုတွာ ဣဒံ သုတ္တံ ဥပဋ္ဌာတီ’’တိ ဝုတ္တေ ဧကော ‘‘မယှံ မဟတီ ပဗ္ဗတေယျာ နဒီ ဝိယ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌာတီ’’တိ အာဟ။ အပရော ‘‘မယှံ ဧကာ ဝနရာဇိ ဝိယ’’။ အညော ‘‘မယှံ သီတစ္ဆာယော သာခါသမ္ပန္နော ဖလဘာရဘရိတရုက္ခော ဝိယာ’’တိ။ တေသဉှိ တံ ဧကမေဝ သုတ္တံ သညာနာနတာယ နာနတော ဥပဋ္ဌာတိ။ ဧဝံ ဧကမေဝ ကမ္မဋ္ဌာနံ သညာနာနတာယ နာနတော ဥပဋ္ဌာတိ။ သညဇဉှိ ဧတံ သညာနိဒါနံ သညာပ္ပဘဝံ တသ္မာ သညာနာနတာယ နာနတော ဥပဋ္ဌာတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဧတ္ထ စ အညမေဝ အဿာသာရမ္မဏံ စိတ္တံ၊ အညံ ပဿာသာရမ္မဏံ၊ အညံ နိမိတ္တာရမ္မဏံ ယဿ ဟိ ဣမေ တယော ဓမ္မာ နတ္ထိ၊ တဿ ကမ္မဋ္ဌာနံ နေဝ အပ္ပနံ န ဥပစာရံ ပါပုဏာတိ။ ယဿ ပနိမေ တယော ဓမ္မာ အတ္ထိ၊ တဿေဝ ကမ္မဋ္ဌာနံ အပ္ပနဉ္စ ဥပစာရဉ္စ ပါပုဏာတိ။ ဝုတ္တဉှေတံ –

‘‘နိမိတ္တံ အဿာသပဿာသာ၊ အနာရမ္မဏမေကစိတ္တဿ၊

အဇာနတော စ တယော ဓမ္မေ၊ ဘာဝနာနုပလဗ္ဘတိ။

‘‘နိမိတ္တံ အဿာသပဿာသာ၊ အနာရမ္မဏမေကစိတ္တဿ၊

ဇာနတော စ တယော ဓမ္မေ၊ ဘာဝနာ ဥပလဗ္ဘတီ’’တိ။ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၂၃၁)၊

ဧဝံ ဥပဋ္ဌိတေ ပန နိမိတ္တေ တေန ဘိက္ခုနာ အာစရိယသန္တိကံ ဂန္တွာ အာရောစေတဗ္ဗံ – ‘‘မယှံ၊ ဘန္တေ၊ ဧဝရူပံ နာမ ဥပဋ္ဌာတီ’’တိ။ အာစရိယေန ပန ‘‘ဧတံ နိမိတ္တ’’န္တိ ဝါ ‘‘န နိမိတ္တ’’န္တိ ဝါ န ဝတ္တဗ္ဗံ။ ‘‘ဧဝံ ဟောတိ၊ အာဝုသော’’တိ ဝတွာ ပန ‘‘ပုနပ္ပုနံ မနသိ ကရောဟီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗော။ ‘‘နိမိတ္တ’’န္တိ ဟိ ဝုတ္တေ ဝေါသာနံ အာပဇ္ဇေယျ၊ ‘‘န နိမိတ္တ’’န္တိ ဝုတ္တေ နိရာသော ဝိသီဒေယျ။ တသ္မာ တဒုဘယမ္ပိ အဝတွာ မနသိကာရေယေဝ နိယောဇေတဗ္ဗောတိ။ ဧဝံ တာဝ ဒီဃဘာဏကာ။ မဇ္ဈိမဘာဏကာ ပနာဟု – ‘‘နိမိတ္တမိဒံ၊ အာဝုသော၊ ကမ္မဋ္ဌာနံ ပုနပ္ပုနံ မနသိ ကရောဟိ သပ္ပုရိသာတိ ဝတ္တဗ္ဗော’’တိ။ အထာနေန နိမိတ္တေယေဝ စိတ္တံ ဌပေတဗ္ဗံ။ ဧဝမဿာယံ ဣတော ပဘုတိ ဌပနာဝသေန ဘာဝနာ ဟောတိ။ ဝုတ္တဉှေတံ ပေါရာဏေဟိ –

‘‘နိမိတ္တေ ဌပယံ စိတ္တံ၊ နာနာကာရံ ဝိဘာဝယံ၊

ဓီရော အဿာသပဿာသေ၊ သကံ စိတ္တံ နိဗန္ဓတီ’’တိ။ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၂၃၂၊ ပဋိ။ မ။ အဋ္ဌ။ ၂။၁။၁၆၃)၊

တဿေဝံ နိမိတ္တုပဋ္ဌာနတော ပဘုတိ နီဝရဏာနိ ဝိက္ခမ္ဘိတာနေဝ ဟောန္တိ ကိလေသာ သန္နိသိန္နာဝ သတိ ဥပဋ္ဌိတာယေဝ၊ စိတ္တံ သမာဟိတမေဝ။ ဣဒဉှိ ဒွီဟာကာရေဟိ စိတ္တံ သမာဟိတံ နာမ ဟောဟိ – ဥပစာရဘူမိယံ ဝါ နီဝရဏပ္ပဟာနေန၊ ပဋိလာဘဘူမိယံ ဝါ အင်္ဂပါတုဘာဝေန။ တတ္ထ ‘‘ဥပစာရဘူမီ’’တိ ဥပစာရသမာဓိ၊ ‘‘ပဋိလာဘဘူမီ’’တိ အပ္ပနာသမာဓိ။ တေသံ ကိံ နာနာကရဏံ? ဥပစာရသမာဓိ ကုသလဝီထိယံ ဇဝိတွာ ဘဝင်္ဂံ ဩတရတိ၊ အပ္ပနာသမာဓိ ဒိဝသဘာဂေ အပ္ပေတွာ နိသိန္နဿ ဒိဝသဘာဂမ္ပိ ကုသလဝီထိယံ ဇဝတိ၊ န ဘဝင်္ဂံ ဩတရတိ။ ဣမေသု ဒွီသု သမာဓီသု နိမိတ္တပါတုဘာဝေန ဥပစာရသမာဓိနာ သမာဟိတံ စိတ္တံ ဟောတိ ။ အထာနေန တံ နိမိတ္တံ နေဝ ဝဏ္ဏတော မနသိကာတဗ္ဗံ၊ န လက္ခဏတော ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ။ အပိစ ခေါ ခတ္တိယမဟေသိယာ စက္ကဝတ္တိဂဗ္ဘော ဝိယ ကဿကေန သာလိယဝဂဗ္ဘော ဝိယ စ အပ္ပမတ္တေန ရက္ခိတဗ္ဗံ၊ ရက္ခိတံ ဟိဿ ဖလဒံ ဟောတိ။

‘‘နိမိတ္တံ ရက္ခတော လဒ္ဓ၊ ပရိဟာနိ န ဝိဇ္ဇတိ၊

အာရက္ခမှိ အသန္တမှိ၊ လဒ္ဓံ လဒ္ဓံ ဝိနဿတီ’’တိ။

တတြာယံ ရက္ခဏူပါယော – တေန ဘိက္ခုနာ အာဝါသော၊ ဂေါစရော၊ ဘဿံ၊ ပုဂ္ဂလော၊ ဘောဇနံ၊ ဥတု၊ ဣရိယာပထောတိ ဣမာနိ သတ္တ အသပ္ပာယာနိ ဝဇ္ဇေတွာ တာနေဝ သတ္တ သပ္ပာယာနိ သေဝန္တေန ပုနပ္ပုနံ တံ နိမိတ္တံ မနသိကာတဗ္ဗံ။

ဧဝံ သပ္ပာယသေဝနေန နိမိတ္တံ ထိရံ ကတွာ ဝုဍ္ဎိံ ဝိရူဠှိံ ဂမယိတွာ ဝတ္ထုဝိသဒကိရိယာ၊ ဣန္ဒြိယသမတ္တပဋိပါဒနတာ၊ နိမိတ္တကုသလတာ၊ ယသ္မိံ သမယေ စိတ္တံ သပဂ္ဂဟေတဗ္ဗ တသ္မိံ သမယေ စိတ္တပဂ္ဂဏှနာ၊ ယသ္မိံ သမယေ စိတ္တံ နိဂ္ဂဟေတဗ္ဗံ တသ္မိံ သမယေ စိတ္တနိဂ္ဂဏှနာ၊ ယသ္မိံ သမယေ စိတ္တံ သမ္ပဟံသေတဗ္ဗံ တသ္မိံ သမယေ သမ္ပဟံသေတဗ္ဗံ တသ္မိံ သမယေ စိတ္တသမ္ပဟံသနာ၊ ယသ္မိံ သမယေ စိတ္တံ အဇ္ဈုပေက္ခိတဗ္ဗံ တသ္မိံ သမယေ စိတ္တအဇ္ဈုပေက္ခနာ၊ အသမာဟိတပုဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇနာ၊ သမာဟိတပုဂ္ဂလသေဝနာ၊ တဒဓိမုတ္တတာတိ ဣမာနိ ဒသ အပ္ပနာကောသလ္လာနိ အဝိဇဟန္တေန ယောဂေါ ကရဏီယော။

တဿေဝံ အနုယုတ္တဿ ဝိဟရတော ဣဒါနိ အပ္ပနာ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတီတိ ဘဝင်္ဂံ ဝိစ္ဆိန္ဒိတွာ နိမိတ္တာရမ္မဏံ မနောဒွါရာဝဇ္ဇနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တသ္မိဉ္စ နိရုဒ္ဓေ တဒေဝါရမ္မဏံ ဂဟေတွာ စတ္တာရိ ပဉ္စ ဝါ ဇဝနာနိ၊ ယေသံ ပဌမံ ပရိကမ္မံ၊ ဒုတိယံ ဥပစာရံ၊ တတိယံ အနုလောမံ၊ စတုတ္ထံ ဂေါတြဘု ၊ ပဉ္စမံ အပ္ပနာစိတ္တံ။ ပဌမံ ဝါ ပရိကမ္မဉ္စေဝ ဥပစာရဉ္စ၊ ဒုတိယံ အနုလောမံ၊ တတိယံ ဂေါတြဘု၊ စတုတ္ထံ အပ္ပနာစိတ္တန္တိ ဝုစ္စတိ။ စတုတ္ထမေဝ ဟိ ပဉ္စမံ ဝါ အပ္ပေတိ၊ န ဆဋ္ဌံ သတ္တမံ ဝါ အာသန္နဘဝင်္ဂပါတတ္တာ။

အာဘိဓမ္မိကဂေါဒတ္တတ္ထေရော ပနာဟ – ‘‘အာသေဝနပစ္စယေန ကုသလာ ဓမ္မာ ဗလဝန္တော ဟောန္တိ၊ တသ္မာ ဆဋ္ဌံ သတ္တမံ ဝါ အပ္ပေတီ’’တိ။ တံ အဋ္ဌကထာသု ပဋိက္ခိတ္တံ။ တတ္ထ ပုဗ္ဗဘာဂစိတ္တာနိ ကာမာဝစရာနိ ဟောန္တိ၊ အပ္ပနာစိတ္တံ ပန ရူပါဝစရံ။ ဧဝမနေန ပဉ္စင်္ဂဝိပ္ပဟီနံ၊ ပဉ္စင်္ဂသမန္နာဂတံ၊ ဒသလက္ခဏသမ္ပန္နံ၊ တိဝိဓကလျာဏံ၊ ပဌမဇ္ဈာနံ အဓိဂတံ ဟောတိ။ သော တသ္မိံယေဝါရမ္မဏေ ဝိတက္ကာဒယော ဝူပသမေတွာ ဒုတိယတတိယစတုတ္ထဇ္ဈာနာနိ ပါပုဏာတိ။ ဧတ္တာဝတာ စ ဌပနာဝသေန ဘာဝနာယ ပရိယောသာနပ္ပတ္တော ဟောတိ။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပကထာ။ ဝိတ္ထာရော ပန ဣစ္ဆန္တေန ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂတော ဂဟေတဗ္ဗော။

ဧဝံ ပတ္တစတုတ္ထဇ္ဈာနော ပနေတ္ထ ဘိက္ခု သလ္လက္ခဏာဝိဝဋ္ဋနာဝသေန ကမ္မဋ္ဌာနံ ဝဍ္ဎေတွာ ပါရိသုဒ္ဓိံ ပတ္တုကာမော တဒေဝ ဈာနံ အာဝဇ္ဇနသမာပဇ္ဇနအဓိဋ္ဌာနဝုဋ္ဌာနပစ္စဝေက္ခဏသင်္ခါတေဟိ ပဉ္စဟာကာရေဟိ ဝသိပ္ပတ္တံ ပဂုဏံ ကတွာ အရူပပုဗ္ဗင်္ဂမံ ဝါ ရူပံ၊ ရူပပုဗ္ဗင်္ဂမံ ဝါ အရူပန္တိ ရူပါရူပံ ပရိဂ္ဂဟေတွာ ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတိ။ ကထံ? သော ဟိ ဈာနာ ဝုဋ္ဌဟိတွာ ဈာနင်္ဂါနိ ပရိဂ္ဂဟေတွာ တေသံ နိဿယံ ဟဒယဝတ္ထုံ တံ နိဿယာနိ စ ဘူတာနိ တေသဉ္စ နိဿယံ သကလမ္ပိ ကရဇကာယံ ပဿတိ။ တတော ‘‘ဈာနင်္ဂါနိ အရူပံ၊ ဝတ္ထာဒီနိ ရူပ’’န္တိ ရူပါရူပံ ဝဝတ္ထပေတိ။

အထ ဝါ သမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌဟိတွာ ကေသာဒီသု ကောဋ္ဌာသေသု ပထဝီဓာတုအာဒိဝသေန စတ္တာရိ ဘူတာနိ တံနိဿိတရူပါနိ စ ပရိဂ္ဂဟေတွာ ယထာပရိဂ္ဂဟိတရူပါရမ္မဏံ ယထာပရိဂ္ဂဟိတရူပဝတ္ထုဒွါရာရမ္မဏံ ဝါ သသမ္ပယုတ္တဓမ္မံ ဝိညာဏဉ္စ ပဿတိ။ တတော ‘‘ဘူတာဒီနိ ရူပံ သသမ္ပယုတ္တဓမ္မံ ဝိညာဏံ အရူပ’’န္တိ ဝဝတ္ထပေတိ။

အထ ဝါ သမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌဟိတွာ အဿာသပဿာသာနံ သမုဒယော ကရဇကာယော စ စိတ္တဉ္စာတိ ပဿတိ။ ယထာ ဟိ ကမ္မာရဂဂ္ဂရိယာ ဓမမာနာယ ဘသ္တဉ္စ ပုရိသဿ စ တဇ္ဇံ ဝါယာမံ ပဋိစ္စ ဝါတော သဉ္စရတိ၊ ဧဝမေဝ ကာယဉ္စ စိတ္တဉ္စ ပဋိစ္စ အဿာသပဿာသာတိ။ တတော အဿာသပဿာသေ စ ကာယဉ္စ ရူပံ၊ စိတ္တဉ္စ တံသမ္ပယုတ္တဓမ္မေ စ အရူပန္တိ ဝဝတ္ထပေတိ။

ဧဝံ နာမရူပံ ဝဝတ္ထပေတွာ တဿ ပစ္စယံ ပရိယေသတိ၊ ပရိယေသန္တော စ တံ ဒိသွာ တီသုပိ အဒ္ဓါသု နာမရူပဿ ပဝတ္တိံ အာရဗ္ဘ ကင်္ခံ ဝိတရတိ။ ဝိတိဏ္ဏကင်္ခေါ ကလာပသမ္မသနဝသေန တိလက္ခဏံ အာရောပေတွာ ဥဒယဗ္ဗယာနုပဿနာယ ပုဗ္ဗဘာဂေ ဥပ္ပန္နေ ဩဘာသာဒယော ဒသ ဝိပဿနုပက္ကိလေသေ ပဟာယ ဥပက္ကိလေသဝိမုတ္တံ ပဋိပဒါဉာဏံ ‘‘မဂ္ဂေါ’’တိ ဝဝတ္ထပေတွာ ဥဒယံ ပဟာယ ဘင်္ဂါနုပဿနံ ပတွာ နိရန္တရံ ဘင်္ဂါနုပဿနေန ဘယတော ဥပဋ္ဌိတေသု သဗ္ဗသင်္ခါရေသု နိဗ္ဗိန္ဒန္တော ဝိရဇ္ဇန္တော ဝိမုစ္စန္တော ယထာက္ကမံ စတ္တာရော အရိယမဂ္ဂေ ပါပုဏိတွာ အရဟတ္တဖလေ ပတိဋ္ဌာယ ဧကူနဝီသတိဘေဒဿ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏဿ ပရိယန္တပ္ပတ္တော သဒေဝကဿ လောကဿ အဂ္ဂဒက္ခိဏေယျော ဟောတိ။ ဧတ္တာဝတာ စဿ ဂဏနံ အာဒိံ ကတွာ ဝိပဿနာပရိယောသာနာ အာနာပါနဿတိသမာဓိဘာဝနာ စ သမတ္တာ ဟောတီတိ။

အယံ သဗ္ဗာကာရတော ပဌမစတုက္ကဝဏ္ဏနာ။

ဣတရေသု ပန တီသု စတုက္ကေသု ယသ္မာ ဝိသုံ ကမ္မဋ္ဌာနဘာဝနာနယော နာမ နတ္ထိ၊ တသ္မာ အနုပဒဝဏ္ဏနာနယေနေဝ နေသံ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ပီတိပ္ပဋိသံဝေဒီတိ ပီတိံ ပဋိသံဝိဒိတံ ကရောန္တော ပါကဋံ ကရောန္တော အဿသိဿာမိ ပဿသိဿာမီတိ သိက္ခတိ။ တတ္ထ ဒွီဟာကာရေဟိ ပီတိ ပဋိသံဝိဒိတာ ဟောတိ – အာရမ္မဏတော စ အသမ္မောဟတော စ။

ကထံ အာရမ္မဏတော ပီတိ ပဋိသံဝိဒိတာ ဟောတိ? သပ္ပီတိကေ ဒွေ ဈာနေ သမာပဇ္ဇတိ၊ တဿ သမာပတ္တိက္ခဏေ ဈာနပဋိလာဘေန အာရမ္မဏတော ပီတိ ပဋိသံဝိဒိတာ ဟောတိ အာရမ္မဏဿ ပဋိသံဝိဒိတတ္တာ။

ကထံ အသမ္မောဟတော? သပ္ပီတိကေ ဒွေ ဈာနေ သမာပဇ္ဇိတွာ ဝုဋ္ဌာယ ဈာနသမ္ပယုတ္တကပီတိံ ခယတော ဝယတော သမ္မသတိ၊ တဿ ဝိပဿနာက္ခဏေ လက္ခဏပဋိဝေဓေန အသမ္မောဟတော ပီတိ ပဋိသံဝိဒိတာ ဟောတိ။ ဝုတ္တဉှေတံ ပဋိသမ္ဘိဒါယံ –

‘‘ဒီဃံ အဿာသဝသေန စိတ္တဿ ဧကဂ္ဂတံ အဝိက္ခေပံ ပဇာနတော သတိ ဥပဋ္ဌိတာ ဟောတိ။ တာယ သတိယာ တေန ဉာဏေန သာ ပီတိ ပဋိသံဝိဒိတာ ဟောတိ။ ဒီဃံ ပဿာသဝသေန…ပေ… ရဿံ အဿာသဝသေန… ရဿံ ပဿာသဝသေန… သဗ္ဗကာယပ္ပဋိသံဝေဒီ အဿာသဝသေန… သဗ္ဗကာယပ္ပဋိသံဝေဒီ ပဿာသဝသေန… ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ အဿာသဝသေန… ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ ပဿာသဝသေန စိတ္တဿ ဧကဂ္ဂတံ အဝိက္ခေပံ ပဇာနတော သတိ ဥပဋ္ဌိတာ ဟောတိ၊ တာယ သတိယာ တေန ဉာဏေန သာ ပီတိ ပဋိသံဝိဒိတာ ဟောတိ။ အာဝဇ္ဇတော သာ ပီတိ ပဋိသံဝိဒိတာ ဟောတိ ဇာနတော… ပဿတော… ပစ္စဝေက္ခတော… စိတ္တံ အဓိဋ္ဌဟတော… သဒ္ဓါယ အဓိမုစ္စတော… ဝီရိယံ ပဂ္ဂဏှတော… သတိံ ဥပဋ္ဌာပယတော… စိတ္တံ သမာဒဟတော… ပညာယ ပဇာနတော… အဘိညေယျံ အဘိဇာနတော… ပရိညေယျံ ပရိဇာနတော… ပဟာတဗ္ဗံ ပဇဟတော… ဘာဝေတဗ္ဗံ ဘာဝယတော… သစ္ဆိကာတဗ္ဗံ သစ္ဆိကရောတော သာ ပီတိ ပဋိသံဝိဒိတာ ဟောတိ။ ဧဝံ သာ ပီတိ ပဋိသံဝိဒိတာ ဟောတီ’’တိ (ပဋိ။ မ။ ၁။၁၇၂)။

ဧတေနေဝ နယေန အဝသေသပဒါနိပိ အတ္ထတော ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ ဣဒံ ပနေတ္ထ ဝိသေသမတ္တံ။ တိဏ္ဏံ ဈာနာနံ ဝသေန သုခပဋိသံဝေဒိတာ စတုန္နမ္ပိ ဝသေန စိတ္တသင်္ခါရပဋိသံဝေဒိတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ‘‘စိတ္တသင်္ခါရော’’တိ ဝေဒနာဒယော ဒွေ ခန္ဓာ။ သုခပ္ပဋိသံဝေဒိပဒေ စေတ္ထ ဝိပဿနာဘူမိဒဿနတ္ထံ ‘‘သုခန္တိ ဒွေ သုခါနိ – ကာယိကဉ္စ သုခံ စေတသိကဉ္စာ’’တိ ပဋိသမ္ဘိဒါယံ ဝုတ္တံ။ ပဿမ္ဘယံ စိတ္တသင်္ခါရန္တိ ဩဠာရိကံ ဩဠာရိကံ စိတ္တသင်္ခါရံ ပဿမ္ဘေန္တော၊ နိရောဓေန္တောတိ အတ္ထော။ သော ဝိတ္ထာရတော ကာယသင်္ခါရေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။ အပိစေတ္ထ ပီတိပဒေ ပီတိသီသေန ဝေဒနာ ဝုတ္တာ။ သုခပဒေ သရူပေနေဝ ဝေဒနာ ။ ဒွီသု စိတ္တသင်္ခါရပဒေသု ‘‘သညာ စ ဝေဒနာ စ စေတသိကာ ဧတေ ဓမ္မာ စိတ္တပဋိဗဒ္ဓါ စိတ္တသင်္ခါရာ’’တိ (ပဋိ။ မ။ ၁။၁၇၄၊ မ။ နိ။ ၁။၄၆၃) ဝစနတော သညာသမ္ပယုတ္တာ ဝေဒနာတိ။ ဧဝံ ဝေဒနာနုပဿနာနယေန ဣဒံ စတုက္ကံ ဘာသိတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

တတိယစတုက္ကေပိ စတုန္နံ ဈာနာနံ ဝသေန စိတ္တပဋိသံဝေဒိတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အဘိပ္ပမောဒယံ စိတ္တန္တိ စိတ္တံ မောဒေန္တော ပမောဒေန္တော ဟာသေန္တော ပဟာသေန္တော အဿသိဿာမိ ပဿသိဿာမီတိ သိက္ခတိ။ တတ္ထ ဒွီဟာကာရေဟိ အဘိပ္ပမောဒေါ ဟောတိ – သမာဓိဝသေန စ ဝိပဿနာဝသေန စ။

ကထံ သမာဓိဝသေန? သပ္ပီတိကေ ဒွေ ဈာနေ သမာပဇ္ဇတိ၊ သော သမာပတ္တိက္ခဏေ သမ္ပယုတ္တာယ ပီတိယာ စိတ္တံ အာမောဒေတိ ပမောဒေတိ။ ကထံ ဝိပဿနာဝသေန? သပ္ပီတိကေ ဒွေ ဈာနေ သမာပဇ္ဇိတွာ ဝုဋ္ဌာယ ဈာနသမ္ပယုတ္တကပီတိံ ခယတော ဝယတော သမ္မသတိ၊ ဧဝံ ဝိပဿနာက္ခဏေ ဈာနသမ္ပယုတ္တကပီတိံ အာရမ္မဏံ ကတွာ စိတ္တံ အာမောဒေတိ ပမောဒေတိ။ ဧဝံ ပဋိပန္နော ‘‘အဘိပ္ပမောဒယံ စိတ္တံ အဿသိဿာမိ ပဿသိဿာမီတိ သိက္ခတီ’’တိ ဝုစ္စတိ။

သမာဒဟံ စိတ္တန္တိ ပဌမဇ္ဈာနာဒိဝသေန အာရမ္မဏေ စိတ္တံ သမံ အာဒဟန္တော သမံ ဌပေန္တော တာနိ ဝါ ပန ဈာနာနိ သမာပဇ္ဇိတွာ ဝုဋ္ဌာယ ဈာနသမ္ပယုတ္တကစိတ္တံ ခယတော ဝယတော သမ္မသတော ဝိပဿနာက္ခဏေ လက္ခဏပဋိဝေဓေန ဥပ္ပဇ္ဇတိ ခဏိကစိတ္တေကဂ္ဂတာ၊ ဧဝံ ဥပ္ပန္နာယ ခဏိကစိတ္တေကဂ္ဂတာယ ဝသေနပိ အာရမ္မဏေ စိတ္တံ သမံ အာဒဟန္တော သမံ ဌပေန္တော ‘‘သမာဒဟံ စိတ္တံ အဿသိဿာမိ ပဿသိဿာမီတိ သိက္ခတီ’’တိ ဝုစ္စတိ။

ဝိမောစယံ စိတ္တန္တိ ပဌမဇ္ဈာနေန နီဝရဏေဟိ စိတ္တံ မောစေန္တော ဝိမောစေန္တော၊ ဒုတိယေန ဝိတက္ကဝိစာရေဟိ၊ တတိယေန ပီတိယာ၊ စတုတ္ထေန သုခဒုက္ခေဟိ စိတ္တံ မောစေန္တော ဝိမောစေန္တော။ တာနိ ဝါ ပန ဈာနာနိ သမာပဇ္ဇိတွာ ဝုဋ္ဌာယ ဈာနသမ္ပယုတ္တကစိတ္တံ ခယတော ဝယတော သမ္မသတိ။ သော ဝိပဿနာက္ခဏေ အနိစ္စာနုပဿနာယ နိစ္စသညာတော စိတ္တံ မောစေန္တော ဝိမောစေန္တော၊ ဒုက္ခာနုပဿနာယ သုခသညာတော၊ အနတ္တာနုပဿနာယ အတ္တသညာတော၊ နိဗ္ဗိဒါနုပဿနာယ နန္ဒိတော၊ ဝိရာဂါနုပဿနာယ ရာဂတော၊ နိရောဓာနုပဿနာယ သမုဒယတော၊ ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿနာယ အာဒါနတော စိတ္တံ မောစေန္တော ဝိမောစေန္တော အဿသတိ စေဝ ပဿသတိ စ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ဝိမောစယံ စိတ္တံ အဿသိဿာမိ ပဿသိဿာမီတိ သိက္ခတီ’’တိ။ ဧဝံ စိတ္တာနုပဿနာဝသေန ဣဒံ စတုက္ကံ ဘာသိတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

စတုတ္ထစတုက္ကေ ပန အနိစ္စာနုပဿီတိ ဧတ္ထ တာဝ အနိစ္စံ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ အနိစ္စတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ အနိစ္စာနုပဿနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ ၊ အနိစ္စာနုပဿီ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တတ္ထ ‘‘အနိစ္စ’’န္တိ ပဉ္စက္ခန္ဓာ။ ကသ္မာ? ဥပ္ပာဒဝယညထတ္တဘာဝါ။ ‘‘အနိစ္စတာ’’တိ တေသညေဝ ဥပ္ပာဒဝယညထတ္တံ ဟုတွာ အဘာဝေါ ဝါ နိဗ္ဗတ္တာနံ တေနေဝါကာရေန အဌတွာ ခဏဘင်္ဂေန ဘေဒေါတိ အတ္ထော။ ‘‘အနိစ္စာနုပဿနာ’’တိ တဿာ အနိစ္စတာယ ဝသေန ရူပါဒီသု ‘‘အနိစ္စ’’န္တိ အနုပဿနာ၊ ‘‘အနိစ္စာနုပဿီ’’တိ တာယ အနုပဿနာယ သမန္နာဂတော၊ တသ္မာ ဧဝံ ဘူတော အဿသန္တော စ ပဿသန္တော စ ဣဓ ‘‘အနိစ္စာနုပဿီ အဿသိဿာမိ၊ ပဿသိဿာမီတိ သိက္ခတီ’’တိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဝိရာဂါနုပဿီတိ ဧတ္ထ ပန ဒွေ ဝိရာဂါ – ခယဝိရာဂေါ စ အစ္စန္တဝိရာဂေါ စ။ တတ္ထ ‘‘ခယဝိရာဂေါ’’တိ သင်္ခါရာနံ ခဏဘင်္ဂေါ၊ ‘‘အစ္စန္တဝိရာဂေါ’’တိ နိဗ္ဗာနံ၊ ‘‘ဝိရာဂါနုပဿနာ’’တိ တဒုဘယဒဿနဝသေန ပဝတ္တာ ဝိပဿနာ စ မဂ္ဂေါ စ။ တာယ ဒုဝိဓာယပိ အနုပဿနာယ သမန္နာဂတော ဟုတွာ အဿသန္တော စ ပဿသန္တော စ ‘‘ဝိရာဂါနုပဿီ အဿသိဿာမိ ပဿသိဿာမီတိ သိက္ခတီ’’တိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ နိရောဓာနုပဿီပဒေပိ ဧသေဝ နယော။

ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီတိ ဧတ္ထာပိ ဒွေ ပဋိနိဿဂ္ဂါ – ပရိစ္စာဂပဋိနိဿဂ္ဂေါ စ ပက္ခန္ဒနပဋိနိဿဂ္ဂေါ စ။ ပဋိနိဿဂ္ဂေါယေဝ အနုပဿနာ ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿနာ၊ ဝိပဿနာမဂ္ဂါနမေတံ အဓိဝစနံ။ ဝိပဿနာ ဟိ တဒင်္ဂဝသေန သဒ္ဓိံ ခန္ဓာဘိသင်္ခါရေဟိ ကိလေသေ ပရိစ္စဇတိ၊ သင်္ခတဒေါသဒဿနေန စ တဗ္ဗိပရီတေ နိဗ္ဗာနေ တန္နိန္နတာယ ပက္ခန္ဒတီတိ ပရိစ္စာဂပဋိနိဿဂ္ဂေါ စေဝ ပက္ခန္ဒနပဋိနိဿဂ္ဂေါ စာတိ ဝုစ္စတိ။ မဂ္ဂေါ သမုစ္ဆေဒဝသေန သဒ္ဓိံ ခန္ဓာဘိသင်္ခါရေဟိ ကိလေသေ ပရိစ္စဇတိ၊ အာရမ္မဏကရဏေန စ နိဗ္ဗာနေ ပက္ခန္ဒတီတိ ပရိစ္စာဂပဋိနိဿဂ္ဂေါ စေဝ ပက္ခန္ဒနပဋိနိဿဂေါ စာတိ ဝုစ္စတိ။ ဥဘယမ္ပိ ပန ပုရိမပုရိမဉာဏာနံ အနုအနု ပဿနတော အနုပဿနာတိ ဝုစ္စတိ။ တာယ ဒုဝိဓာယ ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿနာယ သမန္နာဂတော ဟုတွာ အဿသန္တော စ ပဿသန္တော စ ပဋိနိသဂ္ဂါနုပဿီ အဿသိဿာမိ ပဿသိဿာမီတိ သိက္ခတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဧဝံ ဘာဝိတောတိ ဧဝံ သောဠသဟိ အာကာရေဟိ ဘာဝိတော။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။

အာနာပါနဿတိသမာဓိကထာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၆၇။ အထခေါ ဘဂဝါတိအာဒိမှိ ပန အယံ သင်္ခေပတ္ထော။ ဧဝံ ဘဂဝါ အာနာပါနဿတိသမာဓိကထာယ ဘိက္ခူ သမဿာသေတွာ အထ ယံ တံ တတိယပါရာဇိကပညတ္တိယာ နိဒါနဉ္စေဝ ပကရဏဉ္စ ဥပ္ပန္နံ ဘိက္ခူနံ အညမညံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပနံ၊ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဘိက္ခုသင်္ဃံ သန္နိပါတေတွာ ပဋိပုစ္ဆိတွာ ဝိဂရဟိတွာ စ ယသ္မာ တတ္ထ အတ္တနာ အတ္တာနံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပနံ မိဂလဏ္ဍိကေန စ ဝေါရောပါပနံ ပါရာဇိကဝတ္ထု န ဟောတိ၊ တသ္မာ တံ ဌပေတွာ ပါရာဇိကဿ ဝတ္ထုဘူတံ အညမညံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပနမေဝ ဂဟေတွာ ပါရာဇိကံ ပညပေန္တော ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု သဉ္စိစ္စ မနုဿဝိဂ္ဂဟ’’န္တိအာဒိမာဟ။ အရိယပုဂ္ဂလမိဿကတ္တာ ပနေတ္ထ ‘‘မောဃပုရိသာ’’တိ အဝတွာ ‘‘တေ ဘိက္ခူ’’တိ ဝုတ္တံ။

ဧဝံ မူလစ္ဆေဇ္ဇဝသေန ဒဠှံ ကတွာ တတိယပါရာဇိကေ ပညတ္တေ အပရမ္ပိ အနုပညတ္တတ္ထာယ မရဏဝဏ္ဏသံဝဏ္ဏနဝတ္ထု ဥဒပါဒိ၊ တဿုပ္ပတ္တိဒီပနတ္ထံ ‘‘ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

၁၆၈။ တတ္ထ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တာတိ ဆန္ဒရာဂေန ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တာ၊ သာရတ္တာ အပေက္ခဝန္တောတိ အတ္ထော။ မရဏဝဏ္ဏံ သံဝဏ္ဏေမာတိ ဇီဝိတေ အာဒီနဝံ ဒဿေတွာ မရဏဿ ဂုဏံ ဝဏ္ဏေမ၊ အာနိသံသံ ဒဿေမာတိ။ ကတကလျာဏောတိအာဒီသု အယံ ပဒတ္ထော – ကလျာဏံ သုစိကမ္မံ ကတံ တယာတိ တွံ ခေါ အသိ ကတကလျာဏော။ တထာ ကုသလံ အနဝဇ္ဇကမ္မံ ကတံ တယာတိ ကတကုသလော။ မရဏကာလေ သမ္ပတ္တေ ယာ သတ္တာနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဘယသင်္ခါတာ ဘီရုတာ၊ တတော တာယနံ ရက္ခဏကမ္မံ ကတံ တယာတိ ကတဘီရုတ္တာဏော ပါပံ။ လာမကကမ္မံ အကတံ တယာတိ အကတပါပေါ။ လုဒ္ဒံ ဒါရုဏံ ဒုဿီလျကမ္မံ အကတံ တယာတိ အကတလုဒ္ဒေါ။ ကိဗ္ဗိသံ သာဟသိကကမ္မံ လောဘာဒိကိလေသုဿဒံ အကတံ တယာတိ အကတကိဗ္ဗိသော။ ကသ္မာ ဣဒံ ဝုစ္စတိ? ယသ္မာ သဗ္ဗပ္ပကာရမ္ပိ ကတံ တယာ ကလျာဏံ၊ အကတံ တယာ ပါပံ၊ တေန တံ ဝဒါမ – ‘‘ကိံ တုယှံ ဣမိနာ ရောဂါဘိဘူတတ္တာ လာမကေန ပါပကေန ဒုက္ခဗဟုလတ္တာ ဒုဇ္ဇီဝိတေန’’။ မတံ တေ ဇီဝိတာ သေယျောတိ တဝ မရဏံ ဇီဝိတာ သုန္ဒရတရံ။ ကသ္မာ? ယသ္မာ ဣတော တွံ ကာလင်္ကတော ကတကာလော ဟုတွာ ကာလံ ကတွာ မရိတွာတိ အတ္ထော။ ကာယဿ ဘေဒါ…ပေ… ဥပပဇ္ဇိဿသိ။ ဧဝံ ဥပပန္နော စ တတ္ထ ဒိဗ္ဗေဟိ ဒေဝလောကေ ဥပ္ပန္နေဟိ ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ မနာပိယရူပါဒိကေဟိ ပဉ္စဟိ ဝတ္ထုကာမကောဋ္ဌာသေဟိ သမပ္ပိတော သမင်္ဂီဘူတော ပရိစရိဿသိ သမ္ပယုတ္တော သမောဓာနဂတော ဟုတွာ ဣတော စိတော စ စရိဿသိ၊ ဝိစရိဿသိ အဘိရမိဿသိ ဝါတိ အတ္ထော။

၁၆၉။ အသပ္ပာယာနီတိ အဟိတာနိ အဝုဍ္ဎိကရာနိ ယာနိ ခိပ္ပမေဝ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေန္တိ။

ပဒဘာဇနီယဝဏ္ဏနာ

၁၇၂။ သဉ္စိစ္စာတိ အယံ ‘‘သဉ္စိစ္စ မနုဿဝိဂ္ဂဟ’’န္တိ မာတိကာယ ဝုတ္တဿ သဉ္စိစ္စပဒဿ ဥဒ္ဓါရော။ တတ္ထ သန္တိ ဥပသဂ္ဂေါ၊ တေန သဒ္ဓိံ ဥဿုက္ကဝစနမေတံ သဉ္စိစ္စာတိ ၊ တဿ သဉ္စေတေတွာ သုဋ္ဌု စေတေတွာတိ အတ္ထော။ ယသ္မာ ပန ယော သဉ္စိစ္စ ဝေါရောပေတိ၊ သော ဇာနန္တော သဉ္ဇာနန္တော ဟောတိ၊ တဉ္စဿ ဝေါရောပနံ စေစ္စ အဘိဝိတရိတွာ ဝီတိက္ကမော ဟောတိ။ တသ္မာ ဗျဉ္ဇနေ အာဒရံ အကတွာ အတ္ထမေဝ ဒဿေတုံ ‘‘ဇာနန္တော သဉ္ဇာနန္တော စေစ္စ အဘိဝိတရိတွာ ဝီတိက္ကမော’’တိ ဧဝမဿ ပဒဘာဇနံ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဇာနန္တောတိ ‘‘ပါဏော’’တိ ဇာနန္တော။ သဉ္ဇာနန္တောတိ ‘‘ဇီဝိတာ ဝေါရောပေမီ’’တိ သဉ္ဇာနန္တော၊ တေနေဝ ပါဏဇာနနာကာရေန သဒ္ဓိံ ဇာနန္တောတိ အတ္ထော။ စေစ္စာတိ ဝဓကစေတနာဝသေန စေတေတွာ ပကပ္ပေတွာ။ အဘိဝိတရိတွာတိ ဥပက္ကမဝသေန မဒ္ဒန္တော နိရာသင်္ကစိတ္တံ ပေသေတွာ။ ဝီတိက္ကမောတိ ဧဝံ ပဝတ္တဿ ယော ဝီတိက္ကမော အယံ သဉ္စိစ္စသဒ္ဒဿ သိခါပ္ပတ္တော အတ္ထောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

ဣဒါနိ ‘‘မနုဿဝိဂ္ဂဟံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေယျာ’’တိ ဧတ္ထ ဝုတ္တံ မနုဿတ္တဘာဝံ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ ဒဿေတုံ ‘‘မနုဿဝိဂ္ဂဟော နာမာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဂဗ္ဘသေယျကာနံ ဝသေန သဗ္ဗသုခုမအတ္တဘာဝဒဿနတ္ထံ ‘‘ယံ မာတုကုစ္ဆိသ္မိ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ပဌမံ စိတ္တန္တိ ပဋိသန္ဓိစိတ္တံ။ ဥပ္ပန္နန္တိ ဇာတံ။ ပဌမံ ဝိညာဏံ ပါတုဘူတန္တိ ဣဒံ တဿေဝ ဝေဝစနံ။ ‘‘မာတုကုစ္ဆိသ္မိံ ပဌမံ စိတ္တ’’န္တိ ဝစနေန စေတ္ထ သကလာပိ ပဉ္စဝေါကာရပဋိသန္ဓိ ဒဿိတာ ဟောတိ။ တသ္မာ တဉ္စ ပဌမံ စိတ္တံ တံသမ္ပယုတ္တာ စ တယော အရူပက္ခန္ဓာ တေန သဟ နိဗ္ဗတ္တဉ္စ ကလလရူပန္တိ အယံ သဗ္ဗပဌမော မနုဿဝိဂ္ဂဟော။ တတ္ထ ‘‘ကလလရူပ’’န္တိ ဣတ္ထိပုရိသာနံ ကာယဝတ္ထုဘာဝဒသကဝသေန သမတိံသ ရူပါနိ၊ နပုံသကာနံ ကာယဝတ္ထုဒသကဝသေန ဝီသတိ။ တတ္ထ ဣတ္ထိပုရိသာနံ ကလလရူပံ ဇာတိဥဏ္ဏာယ ဧကေန အံသုနာ ဥဒ္ဓဋတေလဗိန္ဒုမတ္တံ ဟောတိ အစ္ဆံ ဝိပ္ပသန္နံ။ ဝုတ္တဉ္စေတံ အဋ္ဌကထာယံ –

‘‘တိလတေလဿ ယထာ ဗိန္ဒု၊ သပ္ပိမဏ္ဍော အနာဝိလော၊

ဧဝံဝဏ္ဏပ္ပဋိဘာဂံ ကလလန္တိ ပဝုစ္စတီ’’တိ။ (ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၂၆ ပကိဏ္ဏကကထာ၊ သံ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁။၂၃၅)၊

ဧဝံ ပရိတ္တကံ ဝတ္ထုံ အာဒိံ ကတွာ ပကတိယာ ဝီသဝဿသတာယုကဿ သတ္တဿ ယာဝ မရဏကာလာ ဧတ္ထန္တရေ အနုပုဗ္ဗေန ဝုဍ္ဎိပ္ပတ္တော အတ္တဘာဝေါ ဧသော မနုဿဝိဂ္ဂဟော နာမ။

ဇီဝိတာဝေါရောပေယျာတိ ကလလကာလေပိ တာပနမဒ္ဒနေဟိ ဝါ ဘေသဇ္ဇသမ္ပဒါနေန ဝါ တတော ဝါ ဥဒ္ဓမ္ပိ တဒနုရူပေန ဥပက္ကမေန ဇီဝိတာ ဝိယောဇေယျာတိ အတ္ထော။ ယသ္မာ ပန ဇီဝိတာ ဝေါရောပနံ နာမ အတ္ထတော ဇီဝိတိန္ဒြိယုပစ္ဆေဒနမေဝ ဟောတိ၊ တသ္မာ ဧတဿ ပဒဘာဇနေ ‘‘ဇီဝိတိန္ဒြိယံ ဥပစ္ဆိန္ဒတိ ဥပရောဓေတိ သန္တတိံ ဝိကောပေတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဇီဝိတိန္ဒြိယဿ ပဝေဏိဃဋနံ ဥပစ္ဆိန္ဒန္တော ဥပရောဓေန္တော စ ‘‘ဇီဝိတိန္ဒြိယံ ဥပစ္ဆိန္ဒတိ ဥပရောဓေတီ’’တိ ဝုစ္စတိ။ သွာယမတ္ထော ‘‘သန္တတိံ ဝိကောပေတီ’’တိပဒေန ဒဿိတော။ ဝိကောပေတီတိ ဝိယောဇေတိ။

တတ္ထ ဒုဝိဓံ ဇီဝိတိန္ဒြိယံ – ရူပဇီဝိတိန္ဒြိယံ၊ အရူပဇီဝိတိန္ဒြိယဉ္စ။ တေသု အရူပဇီဝိတိန္ဒြိယေ ဥပက္ကမော နတ္ထိ၊ တံ ဝေါရောပေတုံ န သက္ကာ။ ရူပဇီဝိတိန္ဒြိယေ ပန အတ္ထိ၊ တံ ဝေါရောပေတုံ သက္ကာ။ တံ ပန ဝေါရောပေန္တော အရူပဇီဝိတိန္ဒြိယမ္ပိ ဝေါရောပေတိ။ တေနေဝ ဟိ သဒ္ဓိံ တံ နိရုဇ္ဈတိ တဒါယတ္တဝုတ္တိတော။ တံ ပန ဝေါရောပေန္တော ကိံ အတီတံ ဝေါရောပေတိ၊ အနာဂတံ၊ ပစ္စုပ္ပန္နန္တိ? နေဝ အတီတံ၊ န အနာဂတံ၊ တေသု ဟိ ဧကံ နိရုဒ္ဓံ ဧကံ အနုပ္ပန္နန္တိ ဥဘပမ္ပိ အသန္တံ၊ အသန္တတ္တာ ဥပက္ကမော နတ္ထိ၊ ဥပက္ကမဿ နတ္ထိတာယ ဧကမ္ပိ ဝေါရောပေတုံ န သက္ကာ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ –

‘‘အတီတေ စိတ္တက္ခဏေ ဇီဝိတ္ထ၊ န ဇီဝတိ၊ န ဇီဝိဿတိ။ အနာဂတေ စိတ္တက္ခဏေ ဇီဝိဿတိ၊ န ဇီဝိတ္ထ၊ န ဇီဝတိ။ ပစ္စုပ္ပန္နေ စိတ္တက္ခဏေ ဇီဝတိ၊ န ဇီဝိတ္ထ၊ န ဇီဝိဿတီ’’တိ (မဟာနိ။ ၁၀)။

တသ္မာ ယတ္ထ ဇီဝတိ တတ္ထ ဥပက္ကမော ယုတ္တောတိ ပစ္စုပ္ပန္နံ ဝေါရောပေတိ။

ပစ္စုပ္ပန္နဉ္စ နာမေတံ ခဏပစ္စုပ္ပန္နံ၊ သန္တတိပစ္စုပ္ပန္နံ၊ အဒ္ဓါပစ္စုပ္ပန္နန္တိ တိဝိဓံ။ တတ္ထ ‘‘ခဏပစ္စုပ္ပန္နံ’’ နာမ ဥပ္ပာဒဇရာဘင်္ဂသမင်္ဂိ၊ တံ ဝေါရောပေတုံ န သက္ကာ။ ကသ္မာ? သယမေဝ နိရုဇ္ဈနတော။ ‘‘သန္တတိပစ္စုပ္ပန္နံ’’ နာမ သတ္တဋ္ဌဇဝနဝါရမတ္တံ သဘာဂသန္တတိဝသေန ပဝတ္တိတွာ နိရုဇ္ဈနကံ၊ ယာဝ ဝါ ဥဏှတော အာဂန္တွာ ဩဝရကံ ပဝိသိတွာ နိသိန္နဿ အန္ဓကာရံ ဟောတိ၊ သီတတော ဝါ အာဂန္တွာ ဩဝရကေ နိသိန္နဿ ယာဝ ဝိသဘာဂဥတုပါတုဘာဝေန ပုရိမကော ဥတု နပ္ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ၊ ဧတ္ထန္တရေ ‘‘သန္တတိပစ္စုပ္ပန္န’’န္တိ ဝုစ္စတိ ။ ပဋိသန္ဓိတော ပန ယာဝ စုတိ၊ ဧတံ ‘‘အဒ္ဓါပစ္စုပ္ပန္နံ’’ နာမ။ တဒုဘယမ္ပိ ဝေါရောပေတုံ သက္ကာ။ ကထံ? တသ္မိဉှိ ဥပက္ကမေ ကတေ လဒ္ဓုပက္ကမံ ဇီဝိတနဝကံ နိရုဇ္ဈမာနံ ဒုဗ္ဗလဿ ပရိဟီနဝေဂဿ သန္တာနဿ ပစ္စယော ဟောတိ။ တတော သန္တတိပစ္စုပ္ပန္နံ ဝါ အဒ္ဓါပစ္စုပ္ပန္နံ ဝါ ယထာပရိစ္ဆိန္နံ ကာလံ အပတွာ အန္တရာဝ နိရုဇ္ဈတိ ။ ဧဝံ တဒုဘယမ္ပိ ဝေါရောပေတုံ သက္ကာ၊ တသ္မာ တဒေဝ သန္ဓာယ ‘‘သန္တတိံ ဝိကောပေတီ’’တိ ဣဒံ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဣမဿ ပနတ္ထဿ အာဝိဘာဝတ္ထံ ပါဏော ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ပါဏာတိပါတော ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ပါဏာတိပါတိ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ပါဏာတိပါတဿ ပယောဂေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တတ္ထ ‘‘ပါဏော’’တိ ဝေါဟာရတော သတ္တော၊ ပရမတ္ထတော ဇီဝိတိန္ဒြိယံ။ ဇီဝိတိန္ဒြိယဉှိ အတိပါတေန္တော ‘‘ပါဏံ အတိပါတေတီ’’တိ ဝုစ္စတိ တံ ဝုတ္တပ္ပကာရမေဝ။ ‘‘ပါဏာတိပါတော’’တိ ယာယ စေတနာယ ဇီဝိတိန္ဒြိယုပစ္ဆေဒကံ ပယောဂံ သမုဋ္ဌာပေတိ၊ သာ ဝဓကစေတနာ ‘‘ပါဏာတိပါတော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ‘‘ပါဏာတိပါတီ’’တိ ဝုတ္တစေတနာသမင်္ဂိ ပုဂ္ဂလော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ‘‘ပါဏာတိပါတဿ ပယောဂေါ’’တိ ပါဏာတိပါတဿ ဆပယောဂါ – သာဟတ္ထိကော၊ အာဏတ္တိကော၊ နိဿဂ္ဂိယော၊ ထာဝရော၊ ဝိဇ္ဇာမယော၊ ဣဒ္ဓိမယောတိ။

တတ္ထ ‘‘သာဟတ္ထိကော’’တိ သယံ မာရေန္တဿ ကာယေန ဝါ ကာယပ္ပဋိဗဒ္ဓေန ဝါ ပဟရဏံ။ ‘‘အာဏတ္တိကော’’တိ အညံ အာဏာပေန္တဿ ‘‘ဧဝံ ဝိဇ္ဈိတွာ ဝါ ပဟရိတွာ ဝါ မာရေဟီ’’တိ အာဏာပနံ။ ‘‘နိဿဂ္ဂိယော’’တိ ဒူရေ ဌိတံ မာရေတုကာမဿ ကာယေန ဝါ ကာယပ္ပဋိဗဒ္ဓေန ဝါ ဥသုသတ္တိယန္တပါသာဏာဒီနံ နိဿဇ္ဇနံ။ ‘‘ထာဝရော’’တိ အသဉ္စာရိမေန ဥပကရဏေန မာရေတုကာမဿ ဩပါတအပဿေနဥပနိက္ခိပနံ ဘေသဇ္ဇသံဝိဓာနံ။ တေ စတ္တာရောပိ ပရတော ပါဠိဝဏ္ဏနာယမေဝ ဝိတ္ထာရတော အာဝိဘဝိဿန္တိ။

ဝိဇ္ဇာမယဣဒ္ဓိမယာ ပန ပါဠိယံ အနာဂတာ။ တေ ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သင်္ခေပတော ဟိ မာရဏတ္ထံ ဝိဇ္ဇာပရိဇပ္ပနံ ဝိဇ္ဇာမယော ပယောဂေါ။ အဋ္ဌကထာသု ပန ‘‘ကတမော ဝိဇ္ဇာမယော ပယောဂေါ? အာထဗ္ဗဏိကာ အာထဗ္ဗဏံ ပယောဇေန္တိ၊ နဂရေ ဝါ ရုဒ္ဓေ သင်္ဂါမေ ဝါ ပစ္စုပဋ္ဌိတေ ပဋိသေနာယ ပစ္စတ္ထိကေသု ပစ္စာမိတ္တေသု ဤတိံ ဥပ္ပာဒေန္တိ၊ ဥပဒ္ဒဝံ ဥပ္ပာဒေန္တိ၊ ရောဂံ ဥပ္ပာဒေန္တိ၊ ပဇ္ဇရကံ ဥပ္ပာဒေန္တိ၊ သူစိကံ ကရောန္တိ၊ ဝိသူစိကံ ကရောန္တိ၊ ပက္ခန္ဒိယံ ကရောန္တိ။ ဧဝံ အာထဗ္ဗဏိကာ အာထဗ္ဗဏံ ပယောဇေန္တိ။ ဝိဇ္ဇာဓာရာ ဝိဇ္ဇံ ပရိဝတ္တေတွာ နဂရေ ဝါ ရုဒ္ဓေ…ပေ… ပက္ခန္ဒိယံ ကရောန္တီ’’တိ ဧဝံ ဝိဇ္ဇာမယံ ပယောဂံ ဒဿေတွာ အာထဗ္ဗဏိကေဟိ စ ဝိဇ္ဇာဓရေဟိ စ မာရိတာနံ ဗဟူနိ ဝတ္ထူနိ ဝုတ္တာနိ၊ ကိံ တေဟိ! ဣဒဉှေတ္ထ လက္ခဏံ မာရဏာယ ဝိဇ္ဇာပရိဇပ္ပနံ ဝိဇ္ဇာမယော ပယောဂေါတိ။

ကမ္မဝိပါကဇာယ ဣဒ္ဓိယာ ပယောဇနံ ဣဒ္ဓိမယော ပယောဂေါ။ ကမ္မဝိပါကဇိဒ္ဓိ စ နာမေသာ နာဂါနံ နာဂိဒ္ဓိ၊ သုပဏ္ဏာနံ သုပဏ္ဏိဒ္ဓိ၊ ယက္ခာနံ ယက္ခိဒ္ဓိ၊ ဒေဝါနံ ဒေဝိဒ္ဓိ၊ ရာဇူနံ ရာဇိဒ္ဓီတိ ဗဟုဝိဓာ။ တတ္ထ ဒိဋ္ဌဒဋ္ဌဖုဋ္ဌဝိသာနံ နာဂါနံ ဒိသွာ ဍံသိတွာ ဖုသိတွာ စ ပရူပဃာတကရဏေ ‘‘နာဂိဒ္ဓိ’’ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သုပဏ္ဏာနံ မဟာသမုဒ္ဒတော ဒွတ္တိဗျာမသတပ္ပမာဏနာဂုဒ္ဓရဏေ ‘‘သုပဏ္ဏိဒ္ဓိ’’ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ယက္ခာ ပန နေဝ အာဂစ္ဆန္တာ န ပဟရန္တာ ဒိဿန္တိ၊ တေဟိ ပဟဋသတ္တာ ပန တသ္မိံယေဝ ဌာနေ မရန္တိ၊ တတြ တေသံ ‘‘ယက္ခိဒ္ဓိ’’ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ဝေဿဝဏဿ သောတာပန္နကာလတော ပုဗ္ဗေ နယနာဝုဓေန ဩလောကိတကုမ္ဘဏ္ဍာနံ မရဏေ အညေသဉ္စ ဒေဝါနံ ယထာသကံ ဣဒ္ဓါနုဘာဝေ ‘‘ဒေဝိဒ္ဓိ’’ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ရညော စက္ကဝတ္တိဿ သပရိသဿ အာကာသဂမနာဒီသု၊ အသောကဿ ဟေဋ္ဌာ ဥပရိ စ ယောဇနေ အာဏာပဝတ္တနာဒီသု၊ ပိတုရညော စ သီဟဠနရိန္ဒဿ ဒါဌာကောဋနေန စူဠသုမနကုဋုမ္ဗိယဿမရဏေ ‘‘ရာဇိဒ္ဓိ’’ ဒဋ္ဌဗ္ဗာတိ။

ကေစိ ပန ‘‘ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဣဒ္ဓိမာ စေတောဝသိပ္ပတ္တော အညိဿာ ကုစ္ဆိဂတံ ဂဗ္ဘံ ပါပကေန မနသာအနုပေက္ခိတာ ဟောတိ ‘အဟော ဝတာယံ ကုစ္ဆိဂတော ဂဗ္ဘော န သောတ္ထိနာ အဘိနိက္ခမေယျာ’တိ။ ဧဝမ္ပိ ဘိက္ခဝေ ကုလုမ္ဗဿ ဥပဃာတော ဟောတီ’’တိ အာဒိကာနိ သုတ္တာနိ ဒဿေတွာ ဘာဝနာမယိဒ္ဓိယာပိ ပရူပဃာတကမ္မံ ဝဒန္တိ၊ သဟ ပရူပဃာတကရဏေန စ အာဒိတ္တဃရူပရိခိတ္တဿ ဥဒကဃဋဿ ဘေဒနမိဝ ဣဒ္ဓိဝိနာသဉ္စ ဣစ္ဆန္တိ၊ တံ တေသံ ဣစ္ဆာမတ္တမေဝ။ ကသ္မာ? ယသ္မာ ကုသလဝေဒနာဝိတက္ကပရိတ္တတ္တိကေဟိ န သမေတိ။ ကထံ? အယဉှိ ဘာဝနာမယိဒ္ဓိ နာမ ကုသလတ္တိကေ ကုသလာ စေဝ အဗျာကတာ စ၊ ပါဏာတိပါတော အကုသလော။ ဝေဒနာတ္တိကေ အဒုက္ခမသုခသမ္ပယုတ္တာ ပါဏာတိပါတော ဒုက္ခသမ္ပယုတ္တော။ ဝိတက္ကတ္တိကေ အဝိတက္ကာဝိစာရာ၊ ပါဏာတိပါတော သဝိတက္ကသဝိစာရော။ ပရိတ္တတ္တိကေ မဟဂ္ဂတာ၊ ပါဏာတိပါတော ပရိတ္တောတိ။

သတ္ထဟာရကံ ဝါဿ ပရိယေသေယျာတိ ဧတ္ထ ဟရတီတိ ဟာရကံ။ ကိံ ဟရတိ? ဇီဝိတံ။ အထ ဝါ ဟရိတဗ္ဗန္တိ ဟာရကံ၊ ဥပနိက္ခိပိတဗ္ဗန္တိ အတ္ထော။ သတ္ထဉ္စ တံ ဟာရကဉ္စာတိ သတ္ထဟာရကံ။ အဿာတိ မနုဿဝိဂ္ဂဟဿ။ ပရိယေသေယျာတိ ယထာ လဘတိ တထာ ကရေယျ၊ ဥပနိက္ခိပေယျာတိ အတ္ထော။ ဧတေန ထာဝရပ္ပယောဂံ ဒဿေတိ။ ဣတရထာ ဟိ ပရိယိဋ္ဌမတ္တေနေဝ ပါရာဇိကော ဘဝေယျ၊ န စေတံ ယုတ္တံ။ ပါဠိယံ ပန သဗ္ဗံ ဗျဉ္ဇနံ အနာဒိယိတွာ ယံ ဧတ္ထ ထာဝရပ္ပယောဂသင်္ဂဟိတံ သတ္ထံ၊ တဒေဝ ဒဿေတုံ ‘‘အသိံ ဝါ…ပေ… ရဇ္ဇုံ ဝါ’’တိ ပဒဘာဇနံ ဝုတ္တံ။

တတ္ထ သတ္ထန္တိ ဝုတ္တာဝသေသံ ယံကိဉ္စိ သမုခံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ လဂုဠပါသာဏဝိသရဇ္ဇူနဉ္စ ဇီဝိတဝိနာသနဘာဝတော သတ္ထသင်္ဂဟော ဝေဒိတဗ္ဗော။ မရဏဝဏ္ဏံဝါတိ ဧတ္ထ ယသ္မာ ‘‘ကိံ တုယှိမိနာ ပါပကေန ဒုဇ္ဇီဝိတေန၊ ယော တွံ န လဘသိ ပဏီတာနိ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိတု’’န္တိအာဒိနာ နယေန ဇီဝိတေ အာဒီနဝံ ဒဿေန္တောပိ ‘‘တွံ ခေါသိ ဥပါသက ကတကလျာဏော…ပေ… အကတံ တယာ ပါပံ၊ မတံ တေ ဇီဝိတာ သေယျော၊ ဣတော တွံ ကာလင်္ကတော ပရိစရိဿသိ အစ္ဆရာပရိဝုတော နန္ဒနဝနေ သုခပ္ပတ္တော ဝိဟရိဿသီ’’တိအာဒိနာ နယေန မရဏေ ဝဏ္ဏံ ဘဏန္တောပိ မရဏဝဏ္ဏမေဝ သံဝဏ္ဏေတိ။ တသ္မာ ဒွိဓာ ဘိန္ဒိတွာ ပဒဘာဇနံ ဝုတ္တံ – ‘‘ဇီဝိတေ အာဒီနဝံ ဒဿေတိ၊ မရဏေ ဝဏ္ဏံ ဘဏတီ’’တိ။

မရဏာယ ဝါ သမာဒပေယျာတိ မရဏတ္ထာယ ဥပါယံ ဂါဟာပေယျ။ သတ္ထံ ဝါ အာဟရာတိ အာဒီသု စ ယမ္ပိ န ဝုတ္တံ ‘‘သောဗ္ဘေ ဝါ နရကေ ဝါ ပပါတေ ဝါ ပပတာ’’တိအာဒိ၊ တံ သဗ္ဗံ ပရတော ဝုတ္တနယတ္တာ အတ္ထတော ဝုတ္တမေဝါတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ န ဟိ သက္ကာ သဗ္ဗံ သရူပေနေဝ ဝတ္တုံ။

ဣတိစိတ္တမနောတိ ဣတိစိတ္တော ဣတိမနော၊ ‘‘မတံ တေ ဇီဝိတာ သေယျော’’တိ ဧတ္ထ ဝုတ္တမရဏစိတ္တော မရဏမနောတိ အတ္ထော။ ယသ္မာ ပနေတ္ထ မနော စိတ္တသဒ္ဒဿ အတ္ထဒီပနတ္ထံ ဝုတ္တော၊ အတ္ထတော ပနေတံ ဥဘယမ္ပိ ဧကမေဝ၊ တသ္မာ တဿ အတ္ထတော အဘေဒံ ဒဿေတုံ ‘‘ယံ စိတ္တံ တံ မနော၊ ယံ မနော တံ စိတ္တ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဣတိသဒ္ဒံ ပန ဥဒ္ဓရိတွာပိ န တာဝ အတ္ထော ဝုတ္တော။ စိတ္တသင်္ကပ္ပောတိ ဣမသ္မိံ ပဒေ အဓိကာရဝသေန ဣတိသဒ္ဒေါ အာဟရိတဗ္ဗော။ ဣဒဉှိ ‘‘ဣတိစိတ္တသင်္ကပ္ပော’’တိ ဧဝံ အဝုတ္တမ္ပိ အဓိကာရတော ဝုတ္တမေဝ ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တထာ ဟိဿ တမေဝအတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘မရဏသညီ’’တိအာဒိမာဟ။ ယသ္မာ စေတ္ထ ‘‘သင်္ကပ္ပော’’တိ နယိဒံ ဝိတက္ကဿ နာမံ။ အထ ခေါ သံဝိဒဟနမတ္တဿေတံ အဓိဝစနံ။ တဉ္စ သံဝိဒဟနံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ သညာစေတနာဓိပ္ပာယေဟိ သင်္ဂဟံ ဂစ္ဆတိ။ တသ္မာ စိတ္တော နာနပ္ပကာရကော သင်္ကပ္ပော အဿာတိ စိတ္တသင်္ကပ္ပောတိ ဧဝမတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တထာ ဟိဿ ပဒဘာဇနမ္ပိ သညာစေတနာဓိပ္ပာယဝသေန ဝုတ္တံ။ ဧတ္ထ စ ‘‘အဓိပ္ပာယော’’တိ ဝိတက္ကော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဥစ္စာဝစေဟိ အာကာရေဟီတိ မဟန္တာမဟန္တေဟိ ဥပါယေဟိ။ တတ္ထ မရဏဝဏ္ဏသံဝဏ္ဏနေ တာဝ ဇီဝိတေ အာဒီနဝဒဿနဝသေန အဝစာကာရတာ မရဏေ ဝဏ္ဏဘဏနဝသေန ဥစ္စာကာရတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သမာဒပနေ ပန မုဋ္ဌိဇာဏုနိပ္ဖောဋနာဒီဟိ မရဏသမာဒပနဝသေန ဥစ္စာကာရတာ၊ ဧကတော ဘုဉ္ဇန္တဿ နခေ ဝိသံ ပက္ခိပိတွာ မရဏာဒိသမာဒပနဝသေန အဝစာကာရတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

သောဗ္ဘေ ဝါ နရကေ ဝါ ပပါတေ ဝါတိ ဧတ္ထ သောဗ္ဘော နာမ သမန္တတော ဆိန္နတဋော ဂမ္ဘီရော အာဝါဋော။ နရကော နာမ တတ္ထ တတ္ထ ဖလန္တိယာ ဘူမိယာ သယမေဝ နိဗ္ဗတ္တာ မဟာဒရီ၊ ယတ္ထ ဟတ္ထီပိ ပတန္တိ၊ စောရာပိ နိလီနာ တိဋ္ဌန္တိ။ ပပါတောတိ ပဗ္ဗတန္တရေ ဝါ ထလန္တရေ ဝါ ဧကတော ဆိန္နော ဟောတိ။ ပုရိမေ ဥပါဒါယာတိ မေထုနံ ဓမ္မံ ပဋိသေဝိတွာ အဒိန္နဉ္စ အာဒိယိတွာ ပါရာဇိကံ အာပတ္တိံ အာပန္နေ ပုဂ္ဂလေ ဥပါဒါယ။ သေသံ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယတ္တာ ဥတ္တာနတ္ထတ္တာ စ ပါကဋမေဝါတိ။

၁၇၄။ ဧဝံ ဥဒ္ဒိဋ္ဌသိက္ခာပဒံ ပဒါနုက္ကမေန ဝိဘဇိတွာ ဣဒါနိ ယသ္မာ ဟေဋ္ဌာ ပဒဘာဇနီယမှိ သင်္ခေပေနေဝ မနုဿဝိဂ္ဂဟပါရာဇိကံ ဒဿိတံ၊ န ဝိတ္ထာရေန အာပတ္တိံ အာရောပေတွာ တန္တိ ဌပိတာ။ သင်္ခေပဒဿိတေ စ အတ္ထေ န သဗ္ဗာကာရေနေဝ ဘိက္ခူ နယံ ဂဟေတုံ သက္ကောန္တိ၊ အနာဂတေ စ ပါပပုဂ္ဂလာနမ္ပိ ဩကာသော ဟောတိ၊ တသ္မာ ဘိက္ခူနဉ္စ သဗ္ဗာကာရေန နယဂ္ဂဟဏတ္ထံ အနာဂတေ စ ပါပပုဂ္ဂလာနံ ဩကာသပဋိဗာဟနတ္ထံ ပုန ‘‘သာမံ အဓိဋ္ဌာယာ’’တိအာဒိနာ နယေန မာတိကံ ဌပေတွာ ဝိတ္ထာရတော မနုဿဝိဂ္ဂဟပါရာဇိကံ ဒဿေန္တော ‘‘သာမန္တိ သယံ ဟနတီ’’တိအာဒိမာဟ။

တတြာယံ အနုတ္တာနပဒဝဏ္ဏနာယ သဒ္ဓိံ ဝိနိစ္ဆယကထာ – ကာယေနာတိ ဟတ္ထေန ဝါ ပါဒေန ဝါ မုဋ္ဌိနာ ဝါ ဇာဏုနာ ဝါ ယေန ကေနစိ အင်္ဂပစ္စင်္ဂေန။ ကာယပဋိဗဒ္ဓေနာတိ ကာယတော အမောစိတေန အသိအာဒိနာ ပဟရဏေန။ နိဿဂ္ဂိယေနာတိ ကာယတော စ ကာယပဋိဗဒ္ဓတော စ မောစိတေန ဥသုသတ္တိအာဒိနာ။ ဧတ္တာဝတာ သာဟတ္ထိကော စ နိဿဂ္ဂိယော စာတိ ဒွေ ပယောဂါ ဝုတ္တာ ဟောန္တိ။

တတ္ထ ဧကမေကော ဥဒ္ဒိဿာနုဒ္ဒိဿဘေဒတော ဒုဝိဓော။ တတ္ထ ဥဒ္ဒေသိကေ ယံ ဥဒ္ဒိဿ ပဟရတိ၊ တဿေဝ မရဏေန ကမ္မုနာ ဗဇ္ဈတိ။ ‘‘ယော ကောစိ မရတူ’’တိ ဧဝံ အနုဒ္ဒေသိကေ ပဟာရပ္ပစ္စယာ ယဿ ကဿစိ မရဏေန ကမ္မုနာ ဗဇ္ဈတိ။ ဥဘယထာပိ စ ပဟရိတမတ္တေ ဝါ မရတု ပစ္ဆာ ဝါ တေနေဝ ရောဂေန၊ ပဟရိတမတ္တေယေဝ ကမ္မုနာ ဗဇ္ဈတိ။ မရဏာဓိပ္ပာယေန စ ပဟာရံ ဒတွာ တေန အမတဿ ပုန အညစိတ္တေန ပဟာရေ ဒိန္နေ ပစ္ဆာပိ ယဒိ ပဌမပ္ပဟာရေနေဝ မရတိ၊ တဒါ ဧဝ ကမ္မုနာ ဗဒ္ဓါ။ အထ ဒုတိယပ္ပဟာရေန မရတိ၊ နတ္ထိ ပါဏာတိပါတော။ ဥဘယေဟိ မတေပိ ပဌမပ္ပဟာရေနေဝ ကမ္မုနာ ဗဒ္ဓါ။ ဥဘယေဟိ အမတေ နေဝတ္ထိ ပါဏာတိပါတော။ ဧသ နယော ဗဟူဟိပိ ဧကဿ ပဟာရေ ဒိန္နေ။ တတြာပိ ဟိ ယဿ ပဟာရေန မရတိ၊ တဿေဝ ကမ္မုနာ ဗဒ္ဓါ ဟောတီတိ။

ကမ္မာပတ္တိဗျတ္တိဘာဝတ္ထဉ္စေတ္ထ ဧဠကစတုက္ကမ္ပိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ယော ဟိ ဧဠကံ ဧကသ္မိံ ဌာနေ နိပန္နံ ဥပဓာရေတိ ‘‘ရတ္တိံ အာဂန္တွာ ဝဓိဿာမီ’’တိ။ ဧဠကဿ စ နိပန္နောကာသေ တဿ မာတာ ဝါ ပိတာ ဝါ အရဟာ ဝါ ပဏ္ဍုကာသာဝံ ပါရုပိတွာ နိပန္နော ဟောတိ။ သော ရတ္တိဘာဂေ အာဂန္တွာ ‘‘ဧဠကံ မာရေမီ’’တိ မာတရံ ဝါ ပိတရံ ဝါ အရဟန္တံ ဝါ မာရေတိ။ ‘‘ဣမံ ဝတ္ထုံ မာရေမီ’’တိ စေတနာယ အတ္ထိဘာဝတော ဃာတကော စ ဟောတိ၊ အနန္တရိယကမ္မဉ္စ ဖုသတိ၊ ပါရာဇိကဉ္စ အာပဇ္ဇတိ ။ အညော ကောစိ အာဂန္တုကော နိပန္နော ဟောတိ ၊ ‘‘ဧဠကံ မာရေမီ’’တိ တံ မာရေတိ၊ ဃာတကော စ ဟောတိ ပါရာဇိကဉ္စ အာပဇ္ဇတိ၊ အာနန္တရိယံ န ဖုသတိ။ ယက္ခော ဝါ ပေတော ဝါ နိပန္နော ဟောတိ၊ ‘‘ဧဠကံ မာရေမီ’’တိ တံ မာရေတိ ဃာတကောဝ ဟောတိ၊ န စာနန္တရိယံ ဖုသတိ၊ န စ ပါရာဇိကံ အာပဇ္ဇတိ၊ ထုလ္လစ္စယံ ပန ဟောတိ။ အညော ကောစိ နိပန္နော နတ္ထိ၊ ဧဠကောဝ ဟောတိ တံ မာရေတိ၊ ဃာတကော စ ဟောတိ၊ ပါစိတ္တိယဉ္စ အာပဇ္ဇတိ။ ‘‘မာတာပိတုအရဟန္တာနံ အညတရံ မာရေမီ’’တိ တေသံယေဝ အညတရံ မာရေတိ၊ ဃာတကော စ ဟောတိ၊ အာနန္တရိယဉ္စ ဖုသတိ၊ ပါရာဇိကဉ္စ အာပဇ္ဇတိ။ ‘‘တေသံ အညတရံ မာရေဿာမီ’’တိ အညံ အာဂန္တုကံ မာရေတိ၊ ယက္ခံ ဝါ ပေတံ ဝါ မာရေတိ၊ ဧဠကံ ဝါ မာရေတိ၊ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဣဓ ပန စေတနာ ဒါရုဏာ ဟောတီတိ။

အညာနိပိ ဧတ္ထ ပလာလပုဉ္ဇာဒိဝတ္ထူနိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ ယော ဟိ ‘‘လောဟိတကံ အသိံ ဝါ သတ္တိံ ဝါ ပုစ္ဆိဿာမီ’’တိ ပလာလပုဉ္ဇေ ပဝေသေန္တော တတ္ထ နိပန္နံ မာတရံ ဝါ ပိတရံ ဝါ အရဟန္တံ ဝါ အာဂန္တုကပုရိသံ ဝါ ယက္ခံ ဝါ ပေတံ ဝါ တိရစ္ဆာနဂတံ ဝါ မာရေတိ၊ ဝေါဟာရဝသေန ‘‘ဃာတကော’’တိ ဝုစ္စတိ၊ ဝဓကစေတနာယ ပန အဘာဝတော နေဝ ကမ္မံ ဖုသတိ၊ န အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇတိ။ ယော ပန ဧဝံ ပဝေသေန္တော သရီရသမ္ဖဿံ သလ္လက္ခေတွာ ‘‘သတ္တော မညေ အဗ္ဘန္တရဂတော မရတူ’’တိ ပဝေသေတွာ မာရေတိ၊ တဿ တေသံ ဝတ္ထူနံ အနုရူပေန ကမ္မဗဒ္ဓါ စ အာပတ္တိ စ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဧသ နယော တတ္ထ နိဒဟနတ္ထံ ပဝေသေန္တဿာပိ ဝနပ္ပဂုမ္ဗာဒီသု ခိပန္တဿာပိ။

ယောပိ ‘‘စောရံ မာရေမီ’’တိ စောရဝေသေန ဂစ္ဆန္တံ ပိတရံ မာရေတိ၊ အာနန္တရိယဉ္စ ဖုသတိ၊ ပါရာဇိကော စ ဟောတိ။ ယော ပန ပရသေနာယ အညဉ္စ ယောဓံ ပိတရဉ္စ ကမ္မံ ကရောန္တေ ဒိသွာ ယောဓဿ ဥသုံ ခိပတိ၊ ‘‘ဧတံ ဝိဇ္ဈိတွာ မမ ပိတရံ ဝိဇ္ဈိဿတီ’’တိ ယထာဓိပ္ပာယံ ဂတေ ပိတုဃာတကော ဟောတိ။ ‘‘ယောဓေ ဝိဒ္ဓေ မမ ပိတာ ပလာယိဿတီ’’တိ ခိပတိ၊ ဥသု အယထာဓိပ္ပာယံ ဂန္တွာ ပိတရံ မာရေတိ၊ ဝေါဟာရဝသေန ‘‘ပိတုဃာတကော’’တိ ဝုစ္စတိ၊ အာနန္တရိယံ ပန နတ္ထီတိ။

အဓိဋ္ဌဟိတွာတိ သမီပေ ဌတွာ။ အာဏာပေတီတိ ဥဒ္ဒိဿ ဝါ အနုဒ္ဒိဿ ဝါ အာဏာပေတိ။ တတ္ထ ပရသေနာယ ပစ္စုပဋ္ဌိတာယ အနုဒ္ဒိဿေဝ ‘‘ဧဝံ ဝိဇ္ဈ ၊ ဧဝံ ပဟရ၊ ဧဝံ ဃာတေဟီ’’တိ အာဏတ္တေ ယတ္တကေ အာဏတ္တော ဃာတေတိ၊ တတ္တကာ ဥဘိန္နံ ပါဏာတိပါတာ။ သစေ တတ္ထ အာဏာပကဿ မာတာပိတရော ဟောန္တိ၊ အာနန္တရိယမ္ပိ ဖုသတိ။ သစေ အာဏတ္တဿေဝ မာတာပိတရော၊ သောဝ အာနန္တရိယံ ဖုသတိ။ သစေ အရဟာ ဟောတိ၊ ဥဘောပိ အာနန္တရိယံ ဖုသန္တိ။ ဥဒ္ဒိသိတွာ ပန ‘‘ဧတံ ဒီဃံ ရဿံ ရတ္တကဉ္စုကံ နီလကဉ္စုကံ ဟတ္ထိက္ခန္ဓေ နိသိန္နံ မဇ္ဈေ နိသိန္နံ ဝိဇ္ဈ ပဟရ ဃာတေဟီ’’တိ အာဏတ္တေ သစေ သော တမေဝ ဃာတေတိ၊ ဥဘိန္နမ္ပိ ပါဏာတိပါတော၊ အာနန္တရိယဝတ္ထုမှိ စ အာနန္တရိယံ။ သစေ အညံ မာရေတိ၊ အာဏာပကဿ နတ္ထိ ပါဏာတိပါတော။ ဧတေန အာဏတ္တိကော ပယောဂေါ ဝုတ္တော ဟောတိ။ တတ္ထ –

ဝတ္ထုံ ကာလဉ္စ ဩကာသံ၊ အာဝုဓံ ဣရိယာပထံ၊

တုလယိတွာ ပဉ္စ ဌာနာနိ၊ ဓာရေယျတ္ထံ ဝိစက္ခဏော။

အပရော နယော –

ဝတ္ထု ကာလော စ ဩကာသော၊ အာဝုဓံ ဣရိယာပထော၊

ကိရိယာဝိသေသောတိ ဣမေ၊ ဆ အာဏတ္တိနိယာမကာ။

တတ္ထ ‘‘ဝတ္ထူ’’တိ မာရေတဗ္ဗော သတ္တော။ ‘‘ကာလော’’တိ ပုဗ္ဗဏှသာယနှာဒိကာလော စ ယောဗ္ဗနထာဝရိယာဒိကာလော စ။ ‘‘ဩကာသော’’တိ ဂါမော ဝါ ဝနံ ဝါ ဂေဟဒွါရံ ဝါ ဂေဟမဇ္ဈံ ဝါ ရထိကာ ဝါ သိင်္ဃာဋကံ ဝါတိ ဧဝမာဒိ။ ‘‘အာဝုဓ’’န္တိ အသိ ဝါ ဥသု ဝါ သတ္တိ ဝါတိ ဧဝမာဒိ။ ‘‘ဣရိယာပထော’’တိ မာရေတဗ္ဗဿ ဂမနံ ဝါ နိသဇ္ဇာ ဝါတိ ဧဝမာဒိ။ ‘‘ကိရိယာဝိသေသော’’တိ ဝိဇ္ဈနံ ဝါ ဆေဒနံ ဝါ ဘေဒနံ ဝါ သင်္ခမုဏ္ဍကံ ဝါတိ ဧဝမာဒိ။

ယဒိ ဟိ ဝတ္ထုံ ဝိသံဝါဒေတွာ ‘‘ယံ မာရေဟီ’’တိ အာဏတ္တော တတော အညံ မာရေတိ၊ ‘‘ပုရတော ပဟရိတွာ မာရေဟီ’’တိ ဝါ အာဏတ္တော ပစ္ဆတော ဝါ ပဿတော ဝါ အညသ္မိံ ဝါ ပဒေသေ ပဟရိတွာ မာရေတိ။ အာဏာပကဿ နတ္ထိ ကမ္မဗန္ဓော၊ အာဏတ္တဿေဝ ကမ္မဗန္ဓော။ အထ ဝတ္ထုံ အဝိသံဝါဒေတွာ ယထာဏတ္တိယာ မာရေတိ၊ အာဏာပကဿ အာဏတ္တိက္ခဏေ အာဏတ္တဿ စ မာရဏက္ခဏေတိ ဥဘယေသမ္ပိ ကမ္မဗန္ဓော။ ဝတ္ထုဝိသေသေန ပနေတ္ထ ကမ္မဝိသေသော စ အာပတ္တိဝိသေသော စ ဟောတီတိ။ ဧဝံ တာဝ ဝတ္ထုမှိ သင်္ကေတဝိသင်္ကေတတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ကာလေ ပန ယော ‘‘အဇ္ဇ သွေ’’တိ အနိယမေတွာ ‘‘ပုဗ္ဗဏှေ မာရေဟီ’’တိ အာဏတ္တော ယဒါ ကဒါစိ ပုဗ္ဗဏှေ မာရေတိ၊ နတ္ထိ ဝိသင်္ကေတော။ ယော ပန ‘‘အဇ္ဇ ပုဗ္ဗဏှေ’’တိ ဝုတ္တော မဇ္ဈနှေ ဝါ သာယနှေ ဝါ သွေ ဝါ ပုဗ္ဗဏှေ မာရေတိ။ ဝိသင်္ကေတော ဟောတိ၊ အာဏာပကဿ နတ္ထိ ကမ္မဗန္ဓော။ ပုဗ္ဗဏှေ မာရေတုံ ဝါယမန္တဿ မဇ္ဈနှေ ဇာတေပိ ဧသေဝ နယော။ ဧတေန နယေန သဗ္ဗကာလပ္ပဘေဒေသု သင်္ကေတဝိသင်္ကေတတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ဩကာသေပိ ယော ‘‘ဧတံ ဂါမေ ဌိတံ မာရေဟီ’’တိ အနိယမေတွာ အာဏတ္တော တံ ယတ္ထ ကတ္ထစိ မာရေတိ၊ နတ္ထိ ဝိသင်္ကေတော။ ယော ပန ‘‘ဂါမေယေဝါ’’တိ နိယမေတွာ အာဏတ္တော ဝနေ မာရေတိ၊ တထာ ‘‘ဝနေ’’တိ အာဏတ္တော ဂါမေ မာရေတိ။ ‘‘အန္တောဂေဟဒွါရေ’’တိ အာဏတ္တော ဂေဟမဇ္ဈေ မာရေတိ၊ ဝိသင်္ကေတော။ ဧတေန နယေန သဗ္ဗောကာသဘေဒေသု သင်္ကေတဝိသင်္ကေတတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

အာဝုဓေပိ ယော ‘‘အသိနာ ဝါ ဥသုနာ ဝါ’’တိ အနိယမေတွာ ‘‘အာဝုဓေန မာရေဟီ’’တိ အာဏတ္တော ယေန ကေနစိ အာဝုဓေန မာရေတိ၊ နတ္ထိ ဝိသင်္ကေတော။ ယော ပန ‘‘အသိနာ’’တိ ဝုတ္တော ဥသုနာ၊ ‘‘ဣမိနာ ဝါ အသိနာ’’တိ ဝုတ္တော အညေန အသိနာ မာရေတိ။ ဧတဿေဝ ဝါ အသိဿ ‘‘ဣမာယ ဓာရာယ မာရေဟီ’’တိ ဝုတ္တော ဣတရာယ ဝါ ဓာရာယ တလေန ဝါ တုဏ္ဍေန ဝါ ထရုနာ ဝါ မာရေတိ၊ ဝိသင်္ကေတော။ ဧတေန နယေန သဗ္ဗအာဝုဓဘေဒေသု သင်္ကေတဝိသင်္ကေတတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ဣရိယာပထေ ပန ယော ‘‘ဧတံ ဂစ္ဆန္တံ မာရေဟီ’’တိ ဝဒတိ၊ အာဏတ္တော စ နံ သစေ ဂစ္ဆန္တံ မာရေတိ၊ နတ္ထိ ဝိသင်္ကေတော။ ‘‘ဂစ္ဆန္တမေဝ မာရေဟီ’’တိ ဝုတ္တော ပန သစေ နိသိန္နံ မာရေတိ။ ‘‘နိသိန္နမေဝ ဝါ မာရေဟီ’’တိ ဝုတ္တော ဂစ္ဆန္တံ မာရေတိ၊ ဝိသင်္ကေတော ဟောတိ။ ဧတေန နယေန သဗ္ဗဣရိယာပထဘေဒေသု သင်္ကေတဝိသင်္ကေတတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ကိရိယာဝိသေသေပိ ယော ‘‘ဝိဇ္ဈိတွာ မာရေဟီ’’တိ ဝုတ္တော ဝိဇ္ဈိတွာဝ မာရေတိ၊ နတ္ထိ ဝိသင်္ကေတော။ ယော ပန ‘‘ဝိဇ္ဈိတွာ မာရေဟီ’’တိ ဝုတ္တော ဆိန္ဒိတွာ မာရေတိ၊ ဝိသင်္ကေတော။ ဧတေန နယေန သဗ္ဗကိရိယာဝိသေသဘေဒေသု သင်္ကေတဝိသင်္ကေတတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ယော ပန လိင်္ဂဝသေန ‘‘ဒီဃံ ရဿံ ကာဠံ ဩဒါတံ ကိသံ ထူလံ မာရေဟီ’’တိ အနိယမေတွာ အာဏာပေတိ၊ အာဏတ္တော စ ယံကိဉ္စိ တာဒိသံ မာရေတိ၊ နတ္ထိ ဝိသင်္ကေတော ဥဘိန္နံ ပါရာဇိကံ။ အထ ပန သော အတ္တာနံ သန္ဓာယ အာဏာပေတိ၊ အာဏတ္တော စ ‘‘အယမေဝ ဤဒိသော’’တိ အာဏာပကမေဝ မာရေတိ၊ အာဏာပကဿ ဒုက္ကဋံ၊ ဝဓကဿ ပါရာဇိကံ။ အာဏာပကော အတ္တာနံ သန္ဓာယ အာဏာပေတိ၊ ဣတရော အညံ တာဒိသံ မာရေတိ၊ အာဏာပကော မုစ္စတိ၊ ဝဓကဿေဝ ပါရာဇိကံ။ ကသ္မာ? ဩကာသဿ အနိယမိတတ္တာ။ သစေ ပန အတ္တာနံ သန္ဓာယ အာဏာပေန္တောပိ ဩကာသံ နိယမေတိ၊ ‘‘အသုကသ္မိံ နာမ ရတ္တိဋ္ဌာနေ ဝါ ဒိဝါဋ္ဌာနေ ဝါ ထေရာသနေ ဝါ နဝါသနေ ဝါ မဇ္ဈိမာသနေ ဝါ နိသိန္နံ ဧဝရူပံ နာမ မာရေဟီ’’တိ။ တတ္ထ စ အညော နိသိန္နော ဟောတိ၊ သစေ အာဏတ္တော တံ မာရေတိ၊ နေဝ ဝဓကော မုစ္စတိ န အာဏာပကော။ ကသ္မာ? ဩကာသဿ နိယမိတတ္တာ။ သစေ ပန နိယမိတောကာသတော အညတြ မာရေတိ၊ အာဏာပကော မုစ္စတီတိ အယံ နယော မဟာအဋ္ဌကထာယံ သုဋ္ဌု ဒဠှံ ကတွာ ဝုတ္တော။ တသ္မာ ဧတ္ထ န အနာဒရိယံ ကာတဗ္ဗန္တိ။

အဓိဋ္ဌာယာတိ မာတိကာဝသေန အာဏတ္တိကပယောဂကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ဣဒါနိ ယေ ဒူတေနာတိ ဣမဿ မာတိကာပဒဿ နိဒ္ဒေသဒဿနတ္ထံ ‘‘ဘိက္ခု ဘိက္ခုံ အာဏာပေတီ’’တိအာဒယော စတ္တာရော ဝါရာ ဝုတ္တာ။ တေသု သော တံ မညမာနောတိ သော အာဏတ္တော ယော အာဏာပကေန ‘‘ဣတ္ထန္နာမော’’တိ အက္ခာတော၊ တံ မညမာနော တမေဝ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေတိ၊ ဥဘိန္နံ ပါရာဇိကံ။ တံ မညမာနော အညန္တိ ‘‘ယံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေဟီ’’တိ ဝုတ္တော တံ မညမာနော အညံ တာဒိသံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေတိ၊ မူလဋ္ဌဿ အနာပတ္တိ။ အညံ မညမာနော တန္တိ ယော အာဏာပကေန ဝုတ္တော၊ တဿ ဗလဝသဟာယံ သမီပေ ဌိတံ ဒိသွာ ‘‘ဣမဿ ဗလေနာယံ ဂဇ္ဇတိ၊ ဣမံ တာဝ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေမီ’’တိ ပဟရန္တော ဣတရမေဝ ပရိဝတ္တိတွာ တသ္မိံ ဌာနေ ဌိတံ ‘‘သဟာယော’’တိ မညမာနော ဇီဝိတာ ဝေါရောပေတိ၊ ဥဘိန္နံ ပါရာဇိကံ။ အညံ မညမာနော အညန္တိ ပုရိမနယေနေဝ ‘‘ဣမံ တာဝဿ သဟာယံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေမီ’’တိ သဟာယမေဝ ဝေါရောပေတိ၊ တဿေဝ ပါရာဇိကံ။

ဒူတပရမ္ပရာပဒဿ နိဒ္ဒေသဝါရေ ဣတ္ထန္နာမဿ ပါဝဒါတိအာဒီသု ဧကော အာစရိယော တယော ဗုဒ္ဓရက္ခိတဓမ္မရက္ခိတသင်္ဃရက္ခိတနာမကာ အန္တေဝါသိကာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ တတ္ထ ဘိက္ခု ဘိက္ခုံ အာဏာပေတီတိ အာစရိယော ကဉ္စိ ပုဂ္ဂလံ မာရာပေတုကာမော တမတ္ထံ အာစိက္ခိတွာ ဗုဒ္ဓရက္ခိတံ အာဏာပေတိ။ ဣတ္ထန္နာမဿ ပါဝဒါတိ ဂစ္ဆ တွံ၊ ဗုဒ္ဓရက္ခိတ၊ ဧတမတ္ထံ ဓမ္မရက္ခိတဿ ပါဝဒ။ ဣတ္ထန္နာမော ဣတ္ထန္နာမဿ ပါဝဒတူတိ ဓမ္မရက္ခိတောပိ သင်္ဃရက္ခိတဿ ပါဝဒတု။ ဣတ္ထန္နာမော ဣတ္ထန္နာမံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေတူတိ ဧဝံ တယာ အာဏတ္တေန ဓမ္မရက္ခိတေန အာဏတ္တော သင်္ဃရက္ခိတော ဣတ္ထန္နာမံ ပုဂ္ဂလံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေတု၊ သော ဟိ အမှေသု ဝီရဇာတိကော ပဋိဗလော ဣမသ္မိံ ကမ္မေတိ။ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာတိ ဧဝံ အာဏာပေန္တဿ အာစရိယဿ တာဝ ဒုက္ကဋံ။ သော ဣတရဿ အာရောစေတီတိ ဗုဒ္ဓရက္ခိတော ဓမ္မရက္ခိတဿ၊ ဓမ္မရက္ခိတော စ သင်္ဃရက္ခိတဿ ‘‘အမှာကံ အာစရိယော ဧဝံ ဝဒတိ – ‘ဣတ္ထန္နာမံ ကိရ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေဟီ’တိ။ တွံ ကိရ အမှေသု ဝီရပုရိသော’’တိ အာရောစေတိ၊ ဧဝံ တေသမ္ပိ ဒုက္ကဋံ။ ဝဓကော ပဋိဂ္ဂဏှာတီတိ ‘‘သာဓု ဝေါရောပေဿာမီ’’တိ သင်္ဃရက္ခိတော သမ္ပဋိစ္ဆတိ။ မူလဋ္ဌဿ အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယဿာတိ သင်္ဃရက္ခိတေန ပဋိဂ္ဂဟိတမတ္တေ အာစရိယဿ ထုလ္လစ္စယံ။ မဟာဇနော ဟိ တေန ပါပေ နိယောဇိတောတိ။ သော တန္တိ သော စေ သင်္ဃရက္ခိတော တံ ပုဂ္ဂလံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေတိ၊ သဗ္ဗေသံ စတုန္နမ္ပိ ဇနာနံ ပါရာဇိကံ။ န ကေဝလဉ္စ စတုန္နံ၊ ဧတေနူပါယေန ဝိသင်္ကေတံ အကတွာ ပရမ္ပရာယ အာဏာပေန္တံ သမဏသတံ သမဏသဟဿံ ဝါ ဟောတု သဗ္ဗေသံ ပါရာဇိကမေဝ။

ဝိသက္ကိယဒူတပဒနိဒ္ဒေသေ သော အညံ အာဏာပေတီတိ သော အာစရိယေန အာဏတ္တော ဗုဒ္ဓရက္ခိတော ဓမ္မရက္ခိတံ အဒိသွာ ဝါ အဝတ္တုကာမော ဝါ ဟုတွာ သင်္ဃရက္ခိတမေဝ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘အမှာကံ အာစရိယော ဧဝမာဟ – ‘ဣတ္ထန္နာမံ ကိရ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေဟီ’’တိ ဝိသင်္ကေတံ ကရောန္တော အာဏာပေတိ။ ဝိသင်္ကေတကရဏေနေဝ ဟိ ဧသ ‘‘ဝိသက္ကိယဒူတော’’တိ ဝုစ္စတိ။ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာတိ အာဏတ္တိယာ တာဝ ဗုဒ္ဓရက္ခိတဿ ဒုက္ကဋံ။ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာတိ သင်္ဃရက္ခိတေန သမ္ပဋိစ္ဆိတေ မူလဋ္ဌဿေဝ ဒုက္ကဋန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဧဝံ သန္တေ ပဋိဂ္ဂဟဏေ အာပတ္တိယေဝ န သိယာ၊ သဉ္စရိတ္တ ပဋိဂ္ဂဟဏမရဏာဘိနန္ဒနေသုပိ စ အာပတ္တိ ဟောတိ၊ မရဏပဋိဂ္ဂဟဏေ ကထံ န သိယာ တသ္မာ ပဋိဂ္ဂဏှန္တဿေဝေတံ ဒုက္ကဋံ။ တေနေဝေတ္ထ ‘‘မူလဋ္ဌဿာ’’တိ န ဝုတ္တံ။ ပုရိမနယေပိ စေတံ ပဋိဂ္ဂဏှန္တဿ ဝေဒိတဗ္ဗမေဝ၊ ဩကာသာဘာဝေန ပန န ဝုတ္တံ။ တသ္မာ ယော ယော ပဋိဂ္ဂဏှာတိ၊ တဿ တဿ တပ္ပစ္စယာ အာပတ္တိယေဝါတိ အယမေတ္ထ အမှာကံ ခန္တိ။ ယထာ စေတ္ထ ဧဝံ အဒိန္နာဒါနေပီတိ။

သစေ ပန သော တံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေတိ၊ အာဏာပကဿ စ ဗုဒ္ဓရက္ခိတဿ ဝေါရောပကဿ စ သင်္ဃရက္ခိတဿာတိ ဥဘိန္နမ္ပိ ပါရာဇိကံ။ မူလဋ္ဌဿ ပန အာစရိယဿ ဝိသင်္ကေတတ္တာ ပါရာဇိကေန အနာပတ္တိ။ ဓမ္မရက္ခိတဿ အဇာနနတာယ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ အနာပတ္တိ။ ဗုဒ္ဓရက္ခိတော ပန ဒွိန္နံ သောတ္ထိဘာဝံ ကတွာ အတ္တနာ နဋ္ဌောတိ။

ဂတပစ္စာဂတဒူတနိဒ္ဒေသေ – သော ဂန္တွာ ပုန ပစ္စာဂစ္ဆတီတိ တဿ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေတဗ္ဗဿ သမီပံ ဂန္တွာ သုသံဝိဟိတာရက္ခတ္တာ တံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေတုံ အသက္ကောန္တော အာဂစ္ဆတိ။ ယဒါ သက္ကောသိ တဒါတိ ကိံ အဇ္ဇေဝ မာရိတော မာရိတော ဟောတိ၊ ဂစ္ဆ ယဒါ သက္ကောသိ၊ တဒါ နံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေဟီတိ။ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာတိ ဧဝံ ပုန အာဏတ္တိယာပိ ဒုက္ကဋမေဝ ဟောတိ။ သစေ ပန သော အဝဿံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေတဗ္ဗော ဟောတိ၊ အတ္ထသာဓကစေတနာ မဂ္ဂါနန္တရဖလသဒိသာ၊ တသ္မာ အယံ အာဏတ္တိက္ခဏေယေဝ ပါရာဇိကော။ သစေပိ ဝဓကော သဋ္ဌိဝဿာတိက္ကမေန တံ ဝဓတိ၊ အာဏာပကော စ အန္တရာဝ ကာလင်္ကရောတိ၊ ဟီနာယ ဝါ အာဝတ္တတိ၊ အဿမဏောဝ ဟုတွာ ကာလဉ္စ ကရိဿတိ၊ ဟီနာယ ဝါ အာဝတ္တိဿတိ။ သစေ အာဏာပကော ဂိဟိကာလေ မာတရံ ဝါ ပိတရံ ဝါ အရဟန္တံ ဝါ သန္ဓာယ ဧဝံ အာဏာပေတွာ ပဗ္ဗဇတိ၊ တသ္မိံ ပဗ္ဗဇိတေ အာဏတ္တော တံ မာရေတိ၊ အာဏာပကော ဂိဟိကာလေယေဝ မာတုဃာတကော ပိတုဃာတကော အရဟန္တဃာတကော ဝါ ဟောတိ၊ တသ္မာ နေဝဿ ပဗ္ဗဇ္ဇာ ၊ န ဥပသမ္ပဒါ ရုဟတိ။ သစေပိ မာရေတဗ္ဗပုဂ္ဂလော အာဏတ္တိက္ခဏေ ပုထုဇ္ဇနော၊ ယဒါ ပန နံ အာဏတ္တော မာရေတိ တဒါ အရဟာ ဟောတိ၊ အာဏတ္တတော ဝါ ပဟာရံ လဘိတွာ ဒုက္ခမူလိကံ သဒ္ဓံ နိဿာယ ဝိပဿန္တော အရဟတ္တံ ပတွာ တေနေဝါဗာဓေန ကာလံကရောတိ၊ အာဏာပကော အာဏတ္တိက္ခဏေယေဝ အရဟန္တဃာတကော။ ဝဓကော ပန သဗ္ဗတ္ထ ဥပက္ကမကရဏက္ခဏေယေဝ ပါရာဇိကောတိ။

ဣဒါနိ ယေ သဗ္ဗေသုယေဝ ဣမေသု ဒူတဝသေန ဝုတ္တမာတိကာပဒေသု သင်္ကေတဝိသင်္ကေတဒဿနတ္ထံ

ဝုတ္တာ တယော ဝါရာ၊ တေသု ပဌမဝါရေ တာဝ – ယသ္မာ တံ သဏိကံ ဝါ ဘဏန္တော တဿ ဝါ ဗဓိရတာယ ‘‘မာ ဃာတေဟီ’’တိ ဧတံ ဝစနံ န သာဝေတိ၊ တသ္မာ မူလဋ္ဌော န မုတ္တော။ ဒုတိယဝါရေ – သာဝိတတ္တာ မုတ္တော။ တတိယဝါရေ ပန တေန စ သာဝိတတ္တာ ဣတရေန စ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ဩရတတ္တာ ဥဘောပိ မုတ္တာတိ။

ဒူတကထာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၇၅။ အရဟော ရဟောသညီနိဒ္ဒေသာဒီသု အရဟောတိ သမ္မုခေ။ ရဟောတိ ပရမ္မုခေ။ တတ္ထ ယော ဥပဋ္ဌာနကာလေ ဝေရိဘိက္ခုမှိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ အာဂန္တွာ ပုရတော နိသိန္နေယေဝ အန္ဓကာရဒေါသေန တဿ အာဂတဘာဝံ အဇာနန္တော ‘‘အဟော ဝတ ဣတ္ထန္နာမော ဟတော အဿ၊ စောရာပိ နာမ တံ န ဟနန္တိ၊ သပ္ပော ဝါ န ဍံသတိ၊ န သတ္ထံ ဝါ ဝိသံ ဝါ အာဟရတီ’’တိ တဿ မရဏံ အဘိနန္ဒန္တော ဤဒိသာနိ ဝစနာနိ ဥလ္လပတိ၊ အယံ အရဟော ရဟောသညီ ဥလ္လပတိ နာမ။ သမ္မုခေဝ တသ္မိံ ပရမ္မုခသညီတိ အတ္ထော။ ယော ပန တံ ပုရတော နိသိန္နံ ဒိသွာ ပုန ဥပဋ္ဌာနံ ကတွာ ဂတေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ဂတေပိ တသ္မိံ ‘‘ဣဓေဝ သော နိသိန္နော’’တိ သညီ ဟုတွာ ပုရိမနယေနေဝ ဥလ္လပတိ၊ အယံ ရဟော အရဟောသညီ ဥလ္လပတိ နာမ။ ဧတေနေဝုပါယေန အရဟော အရဟောသညီ စ ရဟော ရဟောသညီ စ ဝေဒိတဗ္ဗော။ စတုန္နမ္ပိ စ ဧတေသံ ဝါစာယ ဝါစာယ ဒုက္ကဋန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဣဒါနိ မရဏဝဏ္ဏသံဝဏ္ဏနာယ ဝိဘာဂဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တေသု ပဉ္စသု ကာယေန သံဝဏ္ဏနာဒိမာတိကာနိဒ္ဒေသေသု – ကာယေန ဝိကာရံ ကရောတီတိ ယထာ သော ဇာနာတိ ‘‘သတ္ထံ ဝါ အာဟရိတွာ ဝိသံ ဝါ ခါဒိတွာ ရဇ္ဇုယာ ဝါ ဥဗ္ဗန္ဓိတွာ သောဗ္ဘာဒီသု ဝါ ပပတိတွာ ယော မရတိ သော ကိရ ဓနံ ဝါ လဘတိ၊ ယသံ ဝါ လဘတိ၊ သဂ္ဂံ ဝါ ဂစ္ဆတီတိ အယမတ္ထော ဧတေန ဝုတ္တော’’တိ တထာ ဟတ္ထမုဒ္ဒါဒီဟိ ဒဿေတိ။ ဝါစာယ ဘဏတီတိ တမေဝတ္ထံ ဝါကျဘေဒံ ကတွာ ဘဏတိ။ တတိယဝါရော ဥဘယဝသေန ဝုတ္တော။ သဗ္ဗတ္ထ သံဝဏ္ဏနာယ ပယောဂေ ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ။ တဿ ဒုက္ခုပ္ပတ္တိယံ သံဝဏ္ဏကဿ ထုလ္လစ္စယံ။ ယံ ဥဒ္ဒိဿ သံဝဏ္ဏနာ ကတာ၊ တသ္မိံ မတေ သံဝဏ္ဏနက္ခဏေယေဝ သံဝဏ္ဏကဿ ပါရာဇိကံ။ သော တံ န ဇာနာတိ အညော ဉတွာ ‘‘လဒ္ဓါ ဝတ မေ သုခုပ္ပတ္တိဥပါယော’’တိ တာယ သံဝဏ္ဏနာယ မရတိ၊ အနာပတ္တိ။ ဒွိန္နံ ဥဒ္ဒိဿ သံဝဏ္ဏနာယ ကတာယ ဧကော ဉတွာ မရတိ၊ ပါရာဇိကံ။ ဒွေပိ မရန္တိ၊ ပါရာဇိကဉ္စ အကုသလရာသိ စ။ ဧသ နယော သမ္ဗဟုလေသု။ အနုဒ္ဒိဿ မရဏံ သံဝဏ္ဏေန္တော အာဟိဏ္ဍတိ၊ ယော ယော တံ သံဝဏ္ဏနံ ဉတွာ မရတိ၊ သဗ္ဗော တေန မာရိတော ဟောတိ။

ဒူတေန သံဝဏ္ဏနာယံ ‘‘အသုကံ နာမ ဂေဟံ ဝါ ဂါမံ ဝါ ဂန္တွာ ဣတ္ထန္နာမဿ ဧဝံ မရဏဝဏ္ဏံ သံဝဏ္ဏေဟီ’’တိ သာသနေ အာရောစိတမတ္တေ ဒုက္ကဋံ။ ယဿတ္ထာယ ပဟိတော တဿ ဒုက္ခုပ္ပတ္တိယာ မူလဋ္ဌဿ ထုလ္လစ္စယံ၊ မရဏေန ပါရာဇိကံ။ ဒူတော ‘‘ဉာတော ဒါနိ အယံ သဂ္ဂမဂ္ဂေါ’’တိ တဿ အနာရောစေတွာ အတ္တနော ဉာတိဿ ဝါ သာလောဟိတဿ ဝါ အာရောစေတိ၊ တသ္မိံ မတေ ဝိသင်္ကေတော ဟောတိ၊ မူလဋ္ဌော မုစ္စတိ။ ဒူတော တထေဝ စိန္တေတွာ သယံ သံဝဏ္ဏနာယ ဝုတ္တံ ကတွာ မရတိ၊ ဝိသင်္ကေတောဝ။ အနုဒ္ဒိဿ ပန သာသနေ အာရောစိတေ ယတ္တကာ ဒူတဿ သံဝဏ္ဏနာယ မရန္တိ၊ တတ္တကာ ပါဏာတိပါတာ။ သစေ မာတာပိတရော မရန္တိ၊ အာနန္တရိယမ္ပိ ဟောတိ။

၁၇၆။ လေခါသံဝဏ္ဏနာယ – လေခံ ဆိန္ဒတီတိ ပဏ္ဏေ ဝါ ပေါတ္ထကေ ဝါ အက္ခရာနိ လိခတိ – ‘‘ယော သတ္ထံ ဝါ အာဟရိတွာ ပပါတေ ဝါ ပပတိတွာ အညေဟိ ဝါ အဂ္ဂိပ္ပဝေသနဥဒကပ္ပဝေသနာဒီဟိ ဥပါယေဟိ မရတိ၊ သော ဣဒဉ္စိဒဉ္စ လဘတီ’’တိ ဝါ ‘‘တဿ ဓမ္မော ဟောတီ’’တိ ဝါတိ။ ဧတ္ထာပိ ဒုက္ကဋထုလ္လစ္စယာ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဥဒ္ဒိဿ လိခိတေ ပန ယံ ဥဒ္ဒိဿ လိခိတံ တဿေဝ မရဏေန ပါရာဇိကံ။ ဗဟူ ဥဒ္ဒိဿ လိခိတေ ယတ္တကာ မရန္တိ၊ တတ္တကာ ပါဏာတိပါတာ။ မာတာပိတူနံ မရဏေန အာနန္တရိယံ။ အနုဒ္ဒိဿ လိခိတေပိ ဧသေဝ နယော။ ‘‘ဗဟူ မရန္တီ’’တိ ဝိပ္ပဋိသာရေ ဥပ္ပန္နေ တံ ပေါတ္ထကံ ဈာပေတွာ ဝါ ယထာ ဝါ အက္ခရာနိ န ပညာယန္တိ တထာ ကတွာ မုစ္စတိ။ သစေ သော ပရဿ ပေါတ္ထကော ဟောတိ၊ ဥဒ္ဒိဿ လိခိတော ဝါ ဟောတိ အနုဒ္ဒိဿ လိခိတော ဝါ၊ ဂဟိတဋ္ဌာနေ ဌပေတွာ မုစ္စတိ။ သစေ မူလေန ကီတော ဟောတိ၊ ပေါတ္ထကဿာမိကာနံ ပေါတ္ထကံ၊ ယေသံ ဟတ္ထတော မူလံ ဂဟိတံ၊ တေသံ မူလံ ဒတွာ မုစ္စတိ။ သစေ သမ္ဗဟုလာ ‘‘မရဏဝဏ္ဏံ လိခိဿာမာ’’တိ ဧကဇ္ဈာသယာ ဟုတွာ ဧကော တာလရုက္ခံ အာရောဟိတွာ ပဏ္ဏံ ဆိန္ဒတိ၊ ဧကော အာဟရတိ၊ ဧကော ပေါတ္ထကံ ကရောတိ၊ ဧကော လိခတိ၊ ဧကော သစေ ကဏ္ဋကလေခါ ဟောတိ၊ မသိံ မက္ခေတိ၊ မသိံ မက္ခေတွာ တံ ပေါတ္ထကံ သဇ္ဇေတွာ သဗ္ဗေဝ သဘာယံ ဝါ အာပဏေ ဝါ ယတ္ထ ဝါ ပန လေခါဒဿနကောတူဟလကာ ဗဟူ သန္နိပတန္တိ၊ တတ္ထ ဌပေန္တိ။ တံ ဝါစေတွာ သစေပိ ဧကော မရတိ၊ သဗ္ဗေသံ ပါရာဇိကံ။ သစေ ဗဟုကာ မရန္တိ၊ ဝုတ္တသဒိသောဝ နယော။ ဝိပ္ပဋိသာရေ ပန ဥပ္ပန္နေ တံ ပေါတ္ထကံ သစေပိ မဉ္ဇူသာယံ ဂေါပေန္တိ၊ အညော စ တံ ဒိသွာ နီဟရိတွာ ပုန ဗဟူနံ ဒဿေတိ၊ နေဝ မုစ္စန္တိ။ တိဋ္ဌတု မဉ္ဇူသာ၊ သစေပိ တံ ပေါတ္ထကံ နဒိယံ ဝါ သမုဒ္ဒေ ဝါ ခိပန္တိ ဝါ ဓောဝန္တိ ဝါ ခဏ္ဍာခဏ္ဍံ ဝါ ဆိန္ဒန္တိ၊ အဂ္ဂိမှိ ဝါ ဈာပေန္တိ၊ ယာဝ သင်္ဃဋ္ဋိတေပိ ဒုဒ္ဓါတေ ဝါ ဒုဇ္ဈာပိတေ ဝါ ပတ္တေ အက္ခရာနိ ပညာယန္တိ၊ တာဝ န မုစ္စန္တိ။ ယထာ ပန အက္ခရာနိ န ပညာယန္တိ တထေဝ ကတေ မုစ္စန္တီတိ။

ဣဒါနိ ထာဝရပယောဂဿ ဝိဘာဂဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တေသု ဩပါတာဒိမာတိကာနိဒ္ဒေသေသု မနုဿံ ဥဒ္ဒိဿ ဩပါတံ ခနတီတိ ‘‘ဣတ္ထန္နာမော ပတိတွာ မရိဿတီ’’တိ ကဉ္စိ မနုဿံ ဥဒ္ဒိသိတွာ ယတ္ထ သော ဧကတော ဝိစရတိ၊ တတ္ထ အာဝါဋံ ခနတိ၊ ခနန္တဿ တာဝ သစေပိ ဇာတပထဝိယာ ခနတိ၊ ပါဏာတိပါတဿ ပယောဂတ္တာ ပယောဂေ ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ။ ယံ ဥဒ္ဒိဿ ခနတိ၊ တဿ ဒုက္ခုပ္ပတ္တိယာ ထုလ္လစ္စယံ၊ မရဏေန ပါရာဇိကံ။ အညသ္မိံ ပတိတွာ မတေ အနာပတ္တိ။ သစေ အနုဒ္ဒိဿ ‘‘ယော ကောစိ မရိဿတီ’’တိ ခတော ဟောတိ၊ ယတ္တကာ ပတိတွာ မရန္တိ၊ တတ္တကာ ပါဏာတိပါတာ။ အာနန္တရိယဝတ္ထူသု စ အာနန္တရိယံ ထုလ္လစ္စယပါစိတ္တိယဝတ္ထူသု ထုလ္လစ္စယပါစိတ္တိယာနိ။

ဗဟူ တတ္ထ စေတနာ၊ ကတမာယ ပါရာဇိကံ ဟောတီတိ? မဟာအဋ္ဌကထာယံ တာဝ ဝုတ္တံ – ‘‘အာဝါဋံ ဂမ္ဘီရတော စ အာယာမဝိတ္ထာရတော စ ခနိတွာ ပမာဏေ ဌပေတွာ တစ္ဆေတွာ ပုဉ္ဆိတွာ ပံသုပစ္ဆိံ ဥဒ္ဓရန္တဿ သန္နိဋ္ဌာပိကာ အတ္ထသာဓကစေတနာ မဂ္ဂါနန္တရဖလသဒိသာ။ သစေပိ ဝဿသတဿ အစ္စယေန ပတိတွာ အဝဿံ မရဏကသတ္တော ဟောတိ၊ သန္နိဋ္ဌာပကစေတနာယမေဝ ပါရာဇိက’’န္တိ။ မဟာပစ္စရိယံ ပန သင်္ခေပဋ္ဌကထာယဉ္စ – ‘‘ဣမသ္မိံ အာဝါဋေ ပတိတွာ မရိဿတီတိ ဧကသ္မိမ္ပိ ကုဒ္ဒါလပ္ပဟာရေ ဒိန္နေ သစေ ကောစိ တတ္ထ ပက္ခလိတော ပတိတွာ မရတိ၊ ပါရာဇိကမေဝ။ သုတ္တန္တိကတ္ထေရာ ပန သန္နိဋ္ဌာပကစေတနံ ဂဏှန္တီ’’တိ ဝုတ္တံ။

ဧကော ‘‘ဩပါတံ ခနိတွာ အသုကံ နာမ အာနေတွာ ဣဓ ပါတေတွာ မာရေဟီ’’တိ အညံ အာဏာပေတိ၊ သော တံ ပါတေတွာ မာရေတိ၊ ဥဘိန္နံ ပါရာဇိကံ။ အညံ ပါတေတွာ မာရေတိ၊ သယံ ပတိတွာ မရတိ၊ အညော အတ္တနော ဓမ္မတာယ ပတိတွာ မရတိ၊ သဗ္ဗတ္ထ ဝိသင်္ကေတော ဟောတိ၊ မူလဋ္ဌော မုစ္စတိ။ ‘‘အသုကော အသုကံ အာနေတွာ ဣဓ မာရေဿတီ’’တိ ခတေပိ ဧသေဝ နယော။ မရိတုကာမာ ဣဓ မရိဿန္တီတိ ခနတိ၊ ဧကဿ မရဏေ ပါရာဇိကံ။ ဗဟုန္နံ မရဏေ အကုသလရာသိ ၊ မာတာပိတူနံ မရဏေ အာနန္တရိယံ၊ ထုလ္လစ္စယပါစိတ္တိယဝတ္ထူသု ထုလ္လစ္စယပါစိတ္တိယာနိ။

‘‘ယေ ကေစိ မာရေတုကာမာ၊ တေ ဣဓ ပါတေတွာ မာရေဿန္တီ’’တိ ခနတိ၊ တတ္ထ ပါတေတွာ မာရေန္တိ ၊ ဧကသ္မိံ မတေ ပါရာဇိကံ၊ ဗဟူသု အကုသလရာသိ၊ အာနန္တရိယာဒိဝတ္ထူသု အာနန္တရိယာဒီနိ။ ဣဓေဝ အရဟန္တာပိ သင်္ဂဟံ ဂစ္ဆန္တိ။ ပုရိမနယေ ပန ‘‘တေသံ မရိတုကာမတာယ ပတနံ နတ္ထီ’’တိ တေ န သင်္ဂယှန္တိ။ ဒွီသုပိ နယေသု အတ္တနော ဓမ္မတာယ ပတိတွာ မတေ ဝိသင်္ကေတော။ ‘‘ယေ ကေစိ အတ္တနော ဝေရိကေ ဧတ္ထ ပါတေတွာ မာရေဿန္တီ’’တိ ခနတိ၊ တတ္ထ စ ဝေရိကာ ဝေရိကေ ပါတေတွာ မာရေန္တိ၊ ဧကသ္မိံ မာရိတေ ပါရာဇိကံ၊ ဗဟူသု အကုသလရာသိ၊ မာတရိ ဝါ ပိတရိ ဝါ အရဟန္တေ ဝါ ဝေရိကေဟိ အာနေတွာ တတ္ထ မာရိတေ အာနန္တရိယံ။ အတ္တနော ဓမ္မတာယ ပတိတွာ မတေသု ဝိသင်္ကေတော။

ယော ပန ‘‘မရိတုကာမာ ဝါ အမရိတုကာမာ ဝါ မာရေတုကာမာ ဝါ အမာရေတုကာမာ ဝါ ယေ ကေစိ ဧတ္ထ ပတိတာ ဝါ ပါတိတာ ဝါ မရိဿန္တီ’’တိ သဗ္ဗထာပိ အနုဒ္ဒိဿေဝ ခနတိ။ ယော ယော မရတိ တဿ တဿ မရဏေန ယထာနုရူပံ ကမ္မဉ္စ ဖုသတိ၊ အာပတ္တိဉ္စ အာပဇ္ဇတိ။ သစေ ဂဗ္ဘိနီ ပတိတွာ သဂဗ္ဘာ မရတိ၊ ဒွေ ပါဏာတိပါတာ။ ဂဗ္ဘောယေဝ ဝိနဿတိ၊ ဧကော။ ဂဗ္ဘော န ဝိနဿတိ၊ မာတာ မရတိ၊ ဧကောယေဝ။ စောရေဟိ အနုဗဒ္ဓါ ပတိတွာ မရတိ၊ ဩပါတခနကဿေဝ ပါရာဇိကံ။ စောရာ တတ္ထ ပါတေတွာ မာရေန္တိ၊ ပါရာဇိကမေဝ။ တတ္ထ ပတိတံ ဗဟိ နီဟရိတွာ မာရေန္တိ၊ ပါရာဇိကမေဝ။ ကသ္မာ? ဩပါတေ ပတိတပ္ပယောဂေန ဂဟိတတ္တာ။ ဩပါတတော နိက္ခမိတွာ တေနေဝ အာဗာဓေန မရတိ၊ ပါရာဇိကမေဝ။ ဗဟူနိ ဝဿာနိ အတိက္ကမိတွာ ပုန ကုပိတေန တေနေဝါဗာဓေန မရတိ၊ ပါရာဇိကမေဝ။ ဩပါတေ ပတနပ္ပစ္စယာ ဥပ္ပန္နရောဂေန ဂိလာနဿေဝ အညော ရောဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဩပါတရောဂေါ ဗလဝတရော ဟောတိ၊ တေန မတေပိ ဩပါတခဏကော န မုစ္စတိ။ သစေ ပစ္ဆာ ဥပ္ပန္နရောဂေါ ဗလဝါ ဟောတိ၊ တေန မတေ မုစ္စတိ။ ဥဘောဟိ မတေ န မုစ္စတိ။ ဩပါတေ ဩပပါတိကမနုဿော နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဥတ္တရိတုံ အသက္ကောန္တော မရတိ၊ ပါရာဇိကမေဝ။ မနုဿံ ဥဒ္ဒိဿ ခတေ ယက္ခာဒီသု ပတိတွာ မတေသု အနာပတ္တိ။ ယက္ခာဒယော ဥဒ္ဒိဿ ခတေ မနုဿာဒီသု မရန္တေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ယက္ခာဒယော ဥဒ္ဒိဿ ခနန္တဿ ပန ခနနေပိ တေသံ ဒုက္ခုပ္ပတ္တိယမ္ပိ ဒုက္ကဋမေဝ။ မရဏေ ဝတ္ထုဝသေန ထုလ္လစ္စယံ ဝါ ပါစိတ္တိယံ ဝါ။ အနုဒ္ဒိဿ ခတေ ဩပါတေ ယက္ခရူပေန ဝါ ပေတရူပေန ဝါ ပတတိ၊ တိရစ္ဆာနရူပေန မရတိ၊ ပတနရူပံ ပမာဏံ၊ တသ္မာ ထုလ္လစ္စယန္တိ ဥပတိဿတ္ထေရော။ မရဏရူပံ ပမာဏံ၊ တသ္မာ ပါစိတ္တိယန္တိ ဖုဿဒေဝတ္ထေရော။ တိရစ္ဆာနရူပေန ပတိတွာ ယက္ခပေတရူပေန မတေပိ ဧသေဝ နယော။

ဩပါတခနကော ဩပါတံ အညဿ ဝိက္ကိဏာတိ ဝါ မုဓာ ဝါ ဒေတိ၊ ယော ယော ပတိတွာ မရတိ၊ တပ္ပစ္စယာ တဿေဝ အာပတ္တိ စ ကမ္မဗန္ဓော စ။ ယေန လဒ္ဓါ သော နိဒ္ဒေါသော။ အထ သောပိ ‘‘ဧဝံ ပတိတာ ဥတ္တရိတုံ အသက္ကောန္တာ နဿိဿန္တိ၊ သုဥဒ္ဓရာ ဝါ န ဘဝိဿန္တီ’’တိ တံ ဩပါတံ ဂမ္ဘီရတရံ ဝါ ဥတ္တာနတရံ ဝါ ဒီဃတရံ ဝါ ရဿတရံ ဝါ ဝိတ္ထတတရံ ဝါ သမ္ဗာဓတရံ ဝါ ကရောတိ၊ ဥဘိန္နမ္ပိ အာပတ္တိ စ ကမ္မဗန္ဓော စ။ ဗဟူ မရန္တီတိ ဝိပ္ပဋိသာရေ ဥပ္ပန္နေ ဩပါတံ ပံသုနာ ပူရေတိ၊ သစေ ကောစိ ပံသုမှိ ပတိတွာ မရတိ၊ ပူရေတွာပိ မူလဋ္ဌော န မုစ္စတိ။ ဒေဝေ ဝဿန္တေ ကဒ္ဒမော ဟောတိ၊ တတ္ထ လဂ္ဂိတွာ မတေပိ။ ရုက္ခော ဝါ ပတန္တော ဝါတော ဝါ ဝဿောဒကံ ဝါ ပံသုံ ဟရတိ၊ ကန္ဒမူလတ္ထံ ဝါ ပထဝိံ ခနန္တာ တတ္ထ အာဝါဋံ ကရောန္တိ။ တတ္ထ သစေ ကောစိ လဂ္ဂိတွာ ဝါ ပတိတွာ ဝါ မရတိ၊ မူလဋ္ဌော န မုစ္စတိ။ တသ္မိံ ပန ဩကာသေ မဟန္တံ တဠာကံ ဝါ ပေါက္ခရဏိံ ဝါ ကာရေတွာ စေတိယံ ဝါ ပတိဋ္ဌာပေတွာ ဗောဓိံ ဝါ ရောပေတွာ အာဝါသံ ဝါ သကဋမဂ္ဂံ ဝါ ကာရေတွာ မုစ္စတိ။ ယဒါပိ ထိရံ ကတွာ ပူရိတေ ဩပါတေ ရုက္ခာဒီနံ မူလာနိ မူလေဟိ သံသိဗ္ဗိတာနိ ဟောန္တိ ၊ ဇာတပထဝီ ဇာတာ၊ တဒါပိ မုစ္စတိ။ သစေပိ နဒီ အာဂန္တွာ ဩပါတံ ဟရတိ၊ ဧဝမ္ပိ မုစ္စတီတိ။ အယံ တာဝ ဩပါတကထာ။

ဩပါတဿေဝ ပန အနုလောမေသု ပါသာဒီသုပိ ယော တာဝ ပါသံ ဩဍ္ဍေတိ ‘‘ဧတ္ထ ဗဇ္ဈိတွာ သတ္တာ မရိဿန္တီ’’တိ အဝဿံ ဗဇ္ဈနကသတ္တာနံ ဝသေန ဟတ္ထာ မုတ္တမတ္တေ ပါရာဇိကာနန္တရိယထုလ္လစ္စယပါစိတ္တိယာနိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ ဥဒ္ဒိဿ ကတေ ယံ ဥဒ္ဒိဿ ဩဍ္ဍိတော၊ တတော အညေသံ ဗန္ဓနေ အနာပတ္တိ။ ပါသေ မူလေန ဝါ မုဓာ ဝါ ဒိန္နေပိ မူလဋ္ဌဿေဝ ကမ္မဗန္ဓော။ သစေ ယေန လဒ္ဓါ သော ဥဂ္ဂလိတံ ဝါ ပါသံ သဏ္ဌပေတိ၊ ပဿေန ဝါ ဂစ္ဆန္တေ ဒိသွာ ဝတိံ ကတွာ သမ္မုခေ ပဝေသေတိ၊ ထဒ္ဓတရံ ဝါ ပါသယဋ္ဌိံ ဌပေတိ၊ ဒဠှတရံ ဝါ ပါသရဇ္ဇုံ ဗန္ဓတိ၊ ထိရတရံ ဝါ ခါဏုကံ ဝါ အာကောဋေတိ၊ ဥဘောပိ န မုစ္စန္တိ။ သစေ ဝိပ္ပဋိသာရေ ဥပ္ပန္နေ ပါသံ ဥဂ္ဂလာပေတွာ ဂစ္ဆတိ၊ တံ ဒိသွာ ပုန အညေ သဏ္ဌပေန္တိ၊ ဗဒ္ဓါ ဗဒ္ဓါ မရန္တိ၊ မူလဋ္ဌော န မုစ္စတိ။

သစေ ပန တေန ပါသယဋ္ဌိ သယံ အကတာ ဟောတိ၊ ဂဟိတဋ္ဌာနေ ဌပေတွာ မုစ္စတိ။ တတ္ထဇာတကယဋ္ဌိံ ဆိန္ဒိတွာ မုစ္စတိ။ သယံ ကတယဋ္ဌိံ ပန ဂေါပေန္တောပိ န မုစ္စတိ။ ယဒိ ဟိ တံ အညော ဂဏှိတွာ ပါသံ သဏ္ဌပေတိ၊ တပ္ပစ္စယာ မရန္တေသု မူလဋ္ဌော န မုစ္စတိ။ သစေ တံ ဈာပေတွာ အလာတံ ကတွာ ဆဍ္ဍေတိ၊ တေန အလာတေန ပဟာရံ လဒ္ဓါ မရန္တေသုပိ န မုစ္စတိ။ သဗ္ဗသော ပန ဈာပေတွာ ဝါ နာသေတွာ ဝါ မုစ္စတိ၊ ပါသရဇ္ဇုမ္ပိ အညေဟိ စ ဝဋ္ဋိတံ ဂဟိတဋ္ဌာနေ ဌပေတွာ မုစ္စတိ။ ရဇ္ဇုကေ လဘိတွာ သယံ ဝဋ္ဋိတံ ဥဗ္ဗဋ္ဋေတွာ ဝါကေ လဘိတွာ ဝဋ္ဋိတံ ဟီရံ ဟီရံ ကတွာ မုစ္စတိ။ အရညတော ပန သယံ ဝါကေ အာဟရိတွာ ဝဋ္ဋိတံ ဂေါပေန္တောပိ န မုစ္စတိ။ သဗ္ဗသော ပန ဈာပေတွာ ဝါ နာသေတွာ ဝါ မုစ္စတိ။

အဒူဟလံ သဇ္ဇေန္တော စတူသု ပါဒေသု အဒူဟလမဉ္စံ ဌပေတွာ ပါသာဏေ အာရောပေတိ၊ ပယောဂေ ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ။ သဗ္ဗသဇ္ဇံ ကတွာ ဟတ္ထတော မုတ္တမတ္တေ အဝဿံ အဇ္ဈောတ္ထရိတဗ္ဗကသတ္တာနံ ဝသေန ဥဒ္ဒိဿကာနုဒ္ဒိဿကာနုရူပေန ပါရာဇိကာဒီနိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ အဒူဟလေ မူလေန ဝါ မုဓာ ဝါ ဒိန္နေပိ မူလဋ္ဌဿေဝ ကမ္မဗဒ္ဓါ။ သစေ ယေန လဒ္ဓံ သော ပတိတံ ဝါ ဥက္ခိပတိ၊ အညေပိ ပါသာဏေ အာရောပေတွာ ဂရုကတရံ ဝါ ကရောတိ၊ ပဿေန ဝါ ဂစ္ဆန္တေ ဒိသွာ ဝတိံ ကတွာ အဒူဟလေ ပဝေသေတိ၊ ဥဘောပိ န မုစ္စန္တိ။ သစေပိ ဝိပ္ပဋိသာရေ ဥပ္ပန္နေ အဒူဟလံ ပါတေတွာ ဂစ္ဆတိ၊ တံ ဒိသွာ အညော သဏ္ဌပေတိ၊ မူလဋ္ဌော န မုစ္စတိ။ ပါသာဏေ ပန ဂဟိတဋ္ဌာနေ ဌပေတွာ အဒူဟလပါဒေ စ ပါသယဋ္ဌိယံ ဝုတ္တနယေန ဂဟိတဋ္ဌာနေ ဝါ ဌပေတွာ ဈာပေတွာ ဝါ မုစ္စတိ။

သူလံ ရောပေန္တဿာပိ သဗ္ဗသဇ္ဇံ ကတွာ ဟတ္ထတော မုတ္တမတ္တေ သူလမုခေ ပတိတွာ အဝဿံ မရဏကသတ္တာနံ ဝသေန ဥဒ္ဒိဿာနုဒ္ဒိဿာနုရူပတော ပါရာဇိကာဒီနိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ သူလေ မူလေန ဝါ မုဓာ ဝါ ဒိန္နေပိ မူလဋ္ဌဿေဝ ကမ္မဗဒ္ဓါ။ သစေ ယေန လဒ္ဓံ သော ‘‘ဧကပ္ပဟာရေနေဝ မရိဿန္တီ’’တိ တိခိဏတရံ ဝါ ကရောတိ၊ ‘‘ဒုက္ခံ မရိဿန္တီ’’တိ ကုဏ္ဌတရံ ဝါ ကရောတိ၊ ‘‘ဥစ္စ’’န္တိ သလ္လက္ခေတွာ နီစတရံ ဝါ ‘‘နီစ’’န္တိ သလ္လက္ခေတွာ ဥစ္စတရံ ဝါ ပုန ရောပေတိ၊ ဝင်္ကံ ဝါ ဥဇုကံ အတိဥဇုကံ ဝါ ဤသကံ ပေါဏံ ကရောတိ၊ ဥဘောပိ န မုစ္စန္တိ။ သစေ ပန ‘‘အဋ္ဌာနေ ဌိတ’’န္တိ အညသ္မိံ ဌာနေ ဌပေတိ၊ တံ စေ မာရဏတ္ထာယ အာဒိတော ပဘုတိ ပရိယေသိတွာ ကတံ ဟောတိ၊ မူလဋ္ဌော န မုစ္စတိ။ အပရိယေသိတွာ ပန ကတမေဝ လဘိတွာ ရောပိတေ မူလဋ္ဌော မုစ္စတိ။ ဝိပ္ပဋိသာရေ ဥပ္ပန္နေ ပါသယဋ္ဌိယံ ဝုတ္တနယေန ဂဟိတဋ္ဌာနေ ဝါ ဌပေတွာ ဈာပေတွာ ဝါ မုစ္စတိ။

၁၇၇။ အပဿေနေ သတ္ထံ ဝါတိ ဧတ္ထ အပဿေနံ နာမ နိစ္စပရိဘောဂေါ မဉ္စော ဝါ ပီဌံ ဝါ အပဿေနဖလကံ ဝါ ဒိဝါဋ္ဌာနေ နိသီဒန္တဿ အပဿေနကတ္ထမ္ဘော ဝါ တတ္ထဇာတကရုက္ခော ဝါ စင်္ကမေ အပဿာယ တိဋ္ဌန္တဿ အာလမ္ဗနရုက္ခော ဝါ အာလမ္ဗနဖလကံ ဝါ သဗ္ဗမ္ပေတံ အပဿယနီယဋ္ဌေန အပဿေနံ နာမ၊ တသ္မိံ အပဿေနေ ယထာ အပဿယန္တံ ဝိဇ္ဈတိ ဝါ ဆိန္ဒတိ ဝါ တထာ ကတွာ ဝါသိဖရသုသတ္တိအာရကဏ္ဋကာဒီနံ အညတရံ သတ္ထံ ဌပေတိ၊ ဒုက္ကဋံ။ ဓုဝပရိဘောဂဋ္ဌာနေ နိရာသင်္ကဿ နိသီဒတော ဝါ နိပဇ္ဇတော ဝါ အပဿယန္တဿ ဝါ သတ္ထသမ္ဖဿပစ္စယာ ဒုက္ခုပ္ပတ္တိယာ ထုလ္လစ္စယံ၊ မရဏေန ပါရာဇိကံ။ တံ စေ အညောပိ တဿ ဝေရိဘိက္ခု ဝိဟာရစာရိကံ စရန္တော ဒိသွာ ‘‘ဣမဿ မညေ မရဏတ္ထာယ ဣဒံ နိခိတ္တံ၊ သာဓု သုဋ္ဌု မရတူ’’တိ အဘိနန္ဒန္တော ဂစ္ဆတိ၊ ဒုက္ကဋံ။ သစေ ပန သောပိ တတ္ထ ‘‘ဧဝံ ကတေ သုကတံ ဘဝိဿတီ’’တိ တိခိဏတရာဒိကရဏေန ကိဉ္စိ ကမ္မံ ကရောတိ၊ တဿာပိ ပါရာဇိကံ။ သစေ ပန ‘‘အဋ္ဌာနေ ဌိတ’’န္တိ ဥဒ္ဓရိတွာ အညသ္မိံ ဌာနေ ဌပေတိ တဒတ္ထမေဝ ကတွာ ဌပိတေ မူလဋ္ဌော န မုစ္စတိ။ ပါကတိကံ လဘိတွာ ဌပိတံ ဟောတိ၊ မုစ္စတိ။ တံ အပနေတွာ အညံ တိခိဏတရံ ဌပေတိ မူလဋ္ဌော မုစ္စတေဝ။

ဝိသမက္ခနေပိ ယာဝ မရဏာဘိနန္ဒနေ ဒုက္ကဋံ တာဝ ဧသေဝ နယော။ သစေ ပန သောပိ ခုဒ္ဒကံ ဝိသမဏ္ဍလန္တိ သလ္လက္ခေတွာ မဟန္တတရံ ဝါ ကရောတိ ၊ မဟန္တံ ဝါ ‘‘အတိရေကံ ဟောတီ’’တိ ခုဒ္ဒကံ ကရောတိ၊ တနုကံ ဝါ ဗဟလံ၊ ဗဟလံ ဝါ တနုကံ ကရောတိ၊ အဂ္ဂိနာ တာပေတွာ ဟေဋ္ဌာ ဝါ ဥပရိ ဝါ သဉ္စာရေတိ၊ တဿာပိ ပါရာဇိကံ။ ‘‘ဣဒံ အဌာနေ ဌိတ’’န္တိ သဗ္ဗမေဝ တစ္ဆေတွာ ပုဉ္ဆိတွာ အညသ္မိံ ဌာနေ ဌပေတိ၊ အတ္တနာ ဘေသဇ္ဇာနိ ယောဇေတွာ ကတေ မူလဋ္ဌော န မုစ္စတိ ၊ အတ္တနာ အကတေ မုစ္စတိ။ သစေ ပန သော ‘‘ဣဒံ ဝိသံ အတိပရိတ္တ’’န္တိ အညမ္ပိ အာနေတွာ ပက္ခိပတိ၊ ယဿ ဝိသေန မရတိ၊ တဿ ပါရာဇိကံ။ သစေ ဥဘိန္နမ္ပိ သန္တကေန မရတိ၊ ဥဘိန္နမ္ပိ ပါရာဇိကံ။ ‘‘ဣဒံ ဝိသံ နိဗ္ဗိသ’’န္တိ တံ အပနေတွာ အတ္တနော ဝိသမေဝ ဌပေတိ၊ တဿေဝ ပါရာဇိကံ မူလဋ္ဌော မုစ္စတိ။

ဒုဗ္ဗလံ ဝါ ကရောတီတိ မဉ္စပီဌံ အဋနိယာ ဟေဋ္ဌာဘာဂေ ဆိန္ဒိတွာ ဝိဒလေဟိ ဝါ ရဇ္ဇုကေဟိ ဝါ ယေဟိ ဝီတံ ဟောတိ၊ တေ ဝါ ဆိန္ဒိတွာ အပ္ပာဝသေသမေဝ ကတွာ ဟေဋ္ဌာ အာဝုဓံ နိက္ခိပတိ ‘‘ဧတ္ထ ပတိတွာ မရိဿတီ’’တိ။ အပဿေနဖလကာဒီနမ္ပိ စင်္ကမေ အာလမ္ဗနရုက္ခဖလကပရိယောသာနာနံ ပရဘာဂံ ဆိန္ဒိတွာ ဟေဋ္ဌာ အာဝုဓံ နိက္ခိပတိ၊ သောဗ္ဘာဒီသု မဉ္စံ ဝါ ပီဌံ ဝါ အပဿေနဖလကံ ဝါ အာနေတွာ ဌပေတိ၊ ယထာ တတ္ထ နိသိန္နမတ္တော ဝါ အပဿိတမတ္တော ဝါ ပတတိ၊ သောဗ္ဘာဒီသု ဝါ သဉ္စရဏသေတု ဟောတိ၊ တံ ဒုဗ္ဗလံ ကရောတိ၊ ဧဝံ ကရောန္တဿ ကရဏေ ဒုက္ကဋံ။ ဣတရဿ ဒုက္ခုပ္ပတ္တိယာ ထုလ္လစ္စယံ၊ မရဏေ ပါရာဇိကံ။ ဘိက္ခုံ အာနေတွာ သောဗ္ဘာဒီနံ တဋေ ဌပေတိ ‘‘ဒိသွာ ဘယေန ကမ္ပေန္တော ပတိတွာ မရိဿတီ’’တိ ဒုက္ကဋံ။ သော တတ္ထေဝ ပတတိ၊ ဒုက္ခုပ္ပတ္တိယာ ထုလ္လစ္စယံ၊ မရဏေ ပါရာဇိကံ။ သယံ ဝါ ပါတေတိ၊ အညေန ဝါ ပါတာပေတိ၊ အညော အဝုတ္တော ဝါ အတ္တနော ဓမ္မတာယ ပါတေတိ၊ အမနုဿော ပါတေတိ၊ ဝါတပ္ပဟာရေန ပတတိ၊ အတ္တနော ဓမ္မတာယ ပတတ္တိ၊ သဗ္ဗတ္ထ မရဏေ ပါရာဇိကံ။ ကသ္မာ? တဿ ပယောဂေန သောဗ္ဘာဒိတဋေ ဌိတတ္တာ။

ဥပနိက္ခိပနံ နာမ သမီပေ နိက္ခိပနံ။ တတ္ထ ‘‘ယော ဣမိနာ အသိနာ မတော သော ဓနံ ဝါ လဘတီ’’တိအာဒိနာ နယေန မရဏဝဏ္ဏံ ဝါ သံဝဏ္ဏေတွာ ‘‘ဣမိနာ မရဏတ္ထိကာ မရန္တု၊ မာရဏတ္ထိကာ မာရေန္တူ’’တိ ဝါ ဝတွာ အသိံ ဥပနိက္ခိပတိ၊ တဿ ဥပနိက္ခိပနေ ဒုက္ကဋံ။ မရိတုကာမော ဝါ တေန အတ္တာနံ ပဟရတု ၊ မာရေတုကာမော ဝါ အညံ ပဟရတု၊ ဥဘယထာပိ ပရဿ ဒုက္ခုပ္ပတ္တိယာ ဥပနိက္ခေပကဿ ထုလ္လစ္စယံ၊ မရဏေ ပါရာဇိကံ။ အနုဒ္ဒိဿ နိက္ခိတ္တေ ဗဟူနံ မရဏေ အကုသလရာသိ။ ပါရာဇိကာဒိဝတ္ထူသု ပါရာဇိကာဒီနိ။ ဝိပ္ပဋိသာရေ ဥပ္ပန္နေ အသိံ ဂဟိတဋ္ဌာနေ ဌပေတွာ မုစ္စတိ။ ကိဏိတွာ ဂဟိတော ဟောတိ၊ အသိဿာမိကာနံ အသိံ၊ ယေသံ ဟတ္ထတော မူလံ ဂဟိတံ၊ တေသံ မူလံ ဒတွာ မုစ္စတိ။ သစေ လောဟပိဏ္ဍိံ ဝါ ဖာလံ ဝါ ကုဒါလံ ဝါ ဂဟေတွာ အသိ ကာရာပိတော ဟောတိ၊ ယံ ဘဏ္ဍံ ဂဟေတွာ ကာရိတော၊ တဒေဝ ကတွာ မုစ္စတိ။ သစေ ကုဒါလံ ဂဟေတွာ ကာရိတံ ဝိနာသေတွာ ဖာလံ ကရောတိ၊ ဖာလေန ပဟာရံ လဘိတွာ မရန္တေသုပိ ပါဏာတိပါတတော န မုစ္စတိ။ သစေ ပန လောဟံ သမုဋ္ဌာပေတွာ ဥပနိက္ခိပနတ္ထမေဝ ကာရိတော ဟောတိ၊ အရေန ဃံသိတွာ စုဏ္ဏဝိစုဏ္ဏံ ကတွာ ဝိပ္ပကိဏ္ဏေ မုစ္စတိ။ သစေပိ သံဝဏ္ဏနာပေါတ္ထကော ဝိယ ဗဟူဟိ ဧကဇ္ဈာသယေဟိ ကတော ဟောတိ၊ ပေါတ္ထကေ ဝုတ္တနယေနေဝ ကမ္မဗန္ဓဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဧသ နယော သတ္တိဘေဏ္ဍီသု။ လဂုဠေ ပါသယဋ္ဌိသဒိသော ဝိနိစ္ဆယော။ တထာ ပါသာဏေ။ သတ္ထေ အသိသဒိသောဝ။ ဝိသံ ဝါတိ ဝိသံ ဥပနိက္ခိပန္တဿ ဝတ္ထုဝသေန ဥဒ္ဒိဿာနုဒ္ဒိဿာနုရူပတော ပါရာဇိကာဒိဝတ္ထူသု ပါရာဇိကာဒီနိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ ကိဏိတွာ ဌပိတေ ပုရိမနယေန ပဋိပါကတိကံ ကတွာ မုစ္စတိ။ သယံ ဘေသဇ္ဇေဟိ ယောဇိတေ အဝိသံ ကတွာ မုစ္စတိ။ ရဇ္ဇုယာ ပါသရဇ္ဇုသဒိသောဝ ဝိနိစ္ဆယော။

ဘေသဇ္ဇေ – ယော ဘိက္ခု ဝေရိဘိက္ခုဿ ပဇ္ဇရကေ ဝါ ဝိသဘာဂရောဂေ ဝါ ဥပ္ပန္နေ အသပ္ပာယာနိပိ သပ္ပိအာဒီနိ သပ္ပာယာနီတိ မရဏာဓိပ္ပာယော ဒေတိ၊ အညံ ဝါ ကိဉ္စိ ကန္ဒမူလဖလံ တဿ ဧဝံ ဘေသဇ္ဇဒါနေ ဒုက္ကဋံ။ ပရဿ ဒုက္ခုပ္ပတ္တိယံ မရဏေ စ ထုလ္လစ္စယပါရာဇိကာနိ၊ အာနန္တရိယဝတ္ထုမှိ အာနန္တရိယန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၁၇၈။ ရူပူပဟာရေ – ဥပသံဟရတီတိ ပရံ ဝါ အမနာပရူပံ တဿ သမီပေ ဌပေတိ၊ အတ္တနာ ဝါ ယက္ခပေတာဒိဝေသံ ဂဟေတွာ တိဋ္ဌတိ၊ တဿ ဥပသံဟာရမတ္တေ ဒုက္ကဋံ။ ပရဿ တံ ရူပံ ဒိသွာ ဘယုပ္ပတ္တိယံ ထုလ္လစ္စယံ၊ မရဏေ ပါရာဇိကံ။ သစေ ပန တဒေဝ ရူပံ ဧကစ္စဿ မနာပံ ဟောတိ၊ အလာဘကေန စ သုဿိတွာ မရတိ၊ ဝိသင်္ကေတော။ မနာပိယေပိ ဧသေဝ နယော။ တတ္ထ ပန ဝိသေသေန ဣတ္ထီနံ ပုရိသရူပံ ပုရိသာနဉ္စ ဣတ္ထိရူပံ မနာပံ တံ အလင်္ကရိတွာ ဥပသံဟရတိ၊ ဒိဋ္ဌမတ္တကမေဝ ကရောတိ၊ အတိစိရံ ပဿိတုမ္ပိ န ဒေတိ၊ ဣတရော အလာဘကေန သုဿိတွာ မရတိ၊ ပါရာဇိကံ။ သစေ ဥတ္တသိတွာ မရတိ ၊ ဝိသင်္ကေတော။ အထ ပန ဥတ္တသိတွာ ဝါ အလာဘကေန ဝါတိ အဝိစာရေတွာ ‘‘ကေဝလံ ပဿိတွာ မရိဿတီ’’တိ ဥပသံဟရတိ၊ ဥတ္တသိတွာ ဝါ သုဿိတွာ ဝါ မတေ ပါရာဇိကမေဝ။ ဧတေနေဝူပါယေန သဒ္ဒူပဟာရာဒယောပိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ကေဝလဉှေတ္ထ အမနုဿသဒ္ဒါဒယော ဥတြာသဇနကာ အမနာပသဒ္ဒါ၊ ပုရိသာနံ ဣတ္ထိသဒ္ဒမဓုရဂန္ဓဗ္ဗသဒ္ဒါဒယော စိတ္တဿာဒကရာ မနာပသဒ္ဒါ။ ဟိမဝန္တေ ဝိသရုက္ခာနံ မူလာဒိဂန္ဓာ ကုဏပဂန္ဓာ စ အမနာပဂန္ဓာ၊ ကာဠာနုသာရီမူလဂန္ဓာဒယော မနာပဂန္ဓာ ။ ပဋိကူလမူလရသာဒယော အမနာပရသာ၊ အပ္ပဋိကူလမူလရသာဒယော မနာပရသာ။ ဝိသဖဿမဟာကစ္ဆုဖဿာဒယော အမနာပဖောဋ္ဌဗ္ဗာ၊ စီနပဋဟံသပုပ္ဖတူလိကဖဿာဒယော မနာပဖောဋ္ဌဗ္ဗာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ဓမ္မူပဟာရေ – ဓမ္မောတိ ဒေသနာဓမ္မော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဒေသနာဝသေန ဝါ နိရယေ စ သဂ္ဂေ စ ဝိပတ္တိသမ္ပတ္တိဘေဒံ ဓမ္မာရမ္မဏမေဝ။ နေရယိကဿာတိ ဘိန္နသံဝရဿ ကတပါပဿ နိရယေ နိဗ္ဗတ္တနာရဟဿ သတ္တဿ ပဉ္စဝိဓဗန္ဓနကမ္မကရဏာဒိနိရယကထံ ကထေတိ။ တံ စေ သုတွာ သော ဥတ္တသိတွာ မရတိ၊ ကထိကဿ ပါရာဇိကံ။ သစေ ပန သော သုတွာပိ အတ္တနော ဓမ္မတာယ မရတိ၊ အနာပတ္တိ။ ‘‘ဣဒံ သုတွာ ဧဝရူပံ ပါပံ န ကရိဿတိ ဩရမိဿတိ ဝိရမိဿတီ’’တိ နိရယကထံ ကထေတိ၊ တံ သုတွာ ဣတရော ဥတ္တသိတွာ မရတိ၊ အနာပတ္တိ။ သဂ္ဂကထန္တိ ဒေဝနာဋကာဒီနံ နန္ဒနဝနာဒီနဉ္စ သမ္ပတ္တိကထံ၊ တံ သုတွာ ဣတရော သဂ္ဂါဓိမုတ္တော သီဃံ တံ သမ္ပတ္တိံ ပါပုဏိတုကာမော သတ္ထာဟရဏဝိသခါဒနအာဟာရုပစ္ဆေဒ-အဿာသပဿာသသန္နိရုန္ဓနာဒီဟိ ဒုက္ခံ ဥပ္ပာဒေတိ၊ ကထိကဿ ထုလ္လစ္စယံ၊ မရတိ ပါရာဇိကံ။ သစေ ပန သော သုတွာပိ ယာဝတာယုကံ ဌတွာ အတ္တနော ဓမ္မတာယ မရတိ၊ အနာပတ္တိ ။ ‘‘ဣမံ သုတွာ ပုညာနိ ကရိဿတီ’’တိ ကထေတိ၊ တံ သုတွာ ဣတရော အဓိမုတ္တော ကာလံကရောတိ၊ အနာပတ္တိ။

၁၇၉။ အာစိက္ခနာယံ – ပုဋ္ဌော ဘဏတီတိ ‘‘ဘန္တေ ကထံ မတော ဓနံ ဝါ လဘတိ သဂ္ဂေ ဝါ ဥပပဇ္ဇတီ’’တိ ဧဝံ ပုစ္ဆိတော ဘဏတိ။

အနုသာသနိယံ – အပုဋ္ဌောတိ ဧဝံ အပုစ္ဆိတော သာမညေဝ ဘဏတိ။

သင်္ကေတကမ္မနိမိတ္တကမ္မာနိ အဒိန္နာဒါနကထာယံ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။

ဧဝံ နာနပ္ပကာရတော အာပတ္တိဘေဒံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ အနာပတ္တိဘေဒံ ဒဿေန္တော ‘‘အနာပတ္တိ အသဉ္စိစ္စာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အသဉ္စိစ္စာတိ ‘‘ဣမိနာ ဥပက္ကမေန ဣမံ မာရေမီ’’တိ အစေတေတွာ။ ဧဝဉှိ အစေတေတွာ ကတေန ဥပက္ကမေန ပရေ မတေပိ အနာပတ္တိ၊ ဝက္ခတိ စ ‘‘အနာပတ္တိ ဘိက္ခု အသဉ္စိစ္စာ’’တိ။ အဇာနန္တဿာတိ ‘‘ဣမိနာ အယံ မရိဿတီ’’တိ အဇာနန္တဿ ဥပက္ကမေန ပရေ မတေပိ အနာပတ္တိ၊ ဝက္ခတိ စ ဝိသဂတပိဏ္ဍပါတဝတ္ထုသ္မိံ ‘‘အနာပတ္တိ ဘိက္ခု အဇာနန္တဿာ’’တိ။ နမရဏာဓိပ္ပာယဿာတိ မရဏံ အနိစ္ဆန္တဿ။ ယေန ဟိ ဥပက္ကမေန ပရော မရတိ၊ တေန ဥပက္ကမေန တသ္မိံ မာရိတေပိ နမရဏာဓိပ္ပာယဿ အနာပတ္တိ။ ဝက္ခတိ စ ‘‘အနာပတ္တိ ဘိက္ခု နမရဏာဓိပ္ပာယဿာ’’တိ။ ဥမ္မတ္တကာဒယော ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယာ ဧဝ။ ဣဓ ပန အာဒိကမ္မိကာ အညမညံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပိတဘိက္ခူ၊ တေသံ အနာပတ္တိ။ အဝသေသာနံ မရဏဝဏ္ဏသံဝဏ္ဏနကာဒီနံ အာပတ္တိယေဝါတိ။

ပဒဘာဇနီယဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သမုဋ္ဌာနာဒီသု – ဣဒံ သိက္ခာပဒံ တိသမုဋ္ဌာနံ၊ ကာယစိတ္တတော စ ဝါစာစိတ္တတော စ ကာယဝါစာစိတ္တတော စ သမုဋ္ဌာတိ။ ကိရိယံ၊ သညာဝိမောက္ခံ၊ သစိတ္တကံ၊ လောကဝဇ္ဇံ၊ ကာယကမ္မံ၊ ဝစီကမ္မံ၊ အကုသလစိတ္တံ၊ ဒုက္ခဝေဒနံ။ သစေပိ ဟိ သိရိသယနံ အာရူဠှော ရဇ္ဇသမ္ပတ္တိသုခံ အနုဘဝန္တော ရာဇာ ‘‘စောရော ဒေဝ အာနီတော’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဂစ္ဆထ နံ မာရေထာ’’တိ ဟသမာနောဝ ဘဏတိ၊ ဒေါမနဿစိတ္တေနေဝ ဘဏတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သုခဝေါကိဏ္ဏတ္တာ ပန အနုပ္ပဗန္ဓာဘာဝါ စ ဒုဇ္ဇာနမေတံ ပုထုဇ္ဇနေဟီတိ။

ဝိနီတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

၁၈၀။ ဝိနီတဝတ္ထုကထာသု ပဌမဝတ္ထုသ္မိံ – ကာရုညေနာတိ တေ ဘိက္ခူ တဿ မဟန္တံ ဂေလညဒုက္ခံ ဒိသွာ ကာရုညံ ဥပ္ပာဒေတွာ ‘‘သီလဝါ တွံ ကတကုသလော၊ ကသ္မာ မီယမာနော ဘာယသိ၊ နနု သီလဝတော သဂ္ဂေါ နာမ မရဏမတ္တပဋိဗဒ္ဓါယေဝါ’’တိ ဧဝံ မရဏတ္ထိကာဝ ဟုတွာ မရဏတ္ထိကဘာဝံ အဇာနန္တာ မရဏဝဏ္ဏံ သံဝဏ္ဏေသုံ။ သောပိ ဘိက္ခု တေသံ သံဝဏ္ဏနာယ အာဟာရုပစ္ဆေဒံ ကတွာ အန္တရာဝ ကာလမကာသိ။ တသ္မာ အာပတ္တိံ အာပန္နာ။ ဝေါဟာရဝသေန ပန ဝုတ္တံ ‘‘ကာရုညေန မရဏဝဏ္ဏံ သံဝဏ္ဏေသု’’န္တိ။ တသ္မာ ဣဒါနိပိ ပဏ္ဍိတေန ဘိက္ခုနာ ဂိလာနဿ ဘိက္ခုနော ဧဝံ မရဏဝဏ္ဏော န သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗော။ သစေ ဟိ တဿ သံဝဏ္ဏနံ သုတွာ အာဟာရူပစ္ဆေဒါဒိနာ ဥပက္ကမေန ဧကဇဝနဝါရာဝသေသေပိ အာယုသ္မိံ အန္တရာ ကာလံကရောတိ၊ ဣမိနာဝ မာရိတော ဟောတိ။ ဣမိနာ ပန နယေန အနုသိဋ္ဌိ ဒါတဗ္ဗာ – ‘‘သီလဝတော နာမ အနစ္ဆရိယာ မဂ္ဂဖလုပ္ပတ္တိ၊ တသ္မာ ဝိဟာရာဒီသု အာသတ္တိံ အကတွာ ဗုဒ္ဓဂတံ ဓမ္မဂတံ သင်္ဃဂတံ ကာယဂတဉ္စ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ မနသိကာရေ အပ္ပမာဒေါ ကာတဗ္ဗော’’တိ။ မရဏဝဏ္ဏေ စ သံဝဏ္ဏိတေပိ ယော တာယ သံဝဏ္ဏနာယ ကဉ္စိ ဥပက္ကမံ အကတွာ အတ္တနော ဓမ္မတာယ ယထာယုနာ ယထာနုသန္ဓိနာဝ မရတိ၊ တပ္ပစ္စယာ သံဝဏ္ဏကော အာပတ္တိယာ န ကာရေတဗ္ဗောတိ။

ဒုတိယဝတ္ထုသ္မိံ – န စ ဘိက္ခဝေ အပ္ပဋိဝေက္ခိတွာတိ ဧတ္ထ ကီဒိသံ အာသနံ ပဋိဝေက္ခိတဗ္ဗံ ၊ ကီဒိသံ န ပဋိဝေက္ခိတဗ္ဗံ? ယံ သုဒ္ဓံ အာသနမေဝ ဟောတိ အပစ္စတ္ထရဏကံ၊ ယဉ္စ အာဂန္တွာ ဌိတာနံ ပဿတံယေဝ အတ္ထရီယတိ၊ တံ နပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ ၊ နိသီဒိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ယမ္ပိ မနုဿာ သယံ ဟတ္ထေန အက္ကမိတွာ ‘‘ဣဓ ဘန္တေ နိသီဒထာ’’တိ ဒေန္တိ၊ တသ္မိမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ။ သစေပိ ပဌမမေဝါဂန္တွာ နိသိန္နာ ပစ္ဆာ ဥဒ္ဓံ ဝါ အဓော ဝါ သင်္ကမန္တိ၊ ပစ္စဝေက္ခဏကိစ္စံ နတ္ထိ။ ယမ္ပိ တနုကေန ဝတ္ထေန ယထာ တလံ ဒိဿတိ၊ ဧဝံ ပဋိစ္ဆန္နံ ဟောတိ၊ တသ္မိမ္ပိ ပစ္စဝေက္ခဏကိစ္စံ နတ္ထိ။ ယံ ပန ပဋိကစ္စေဝ ပါဝါရကောဇဝါဒီဟိ အတ္ထတံ ဟောတိ၊ တံ ဟတ္ထေန ပရာမသိတွာ သလ္လက္ခေတွာ နိသီဒိတဗ္ဗံ။ မဟာပစ္စရိယံ ပန ‘‘ဃနသာဋကေနာပိ အတ္ထတေ ယသ္မိံ ဝလိ န ပညာယတိ၊ တံ နပ္ပဋိဝေက္ခိတဗ္ဗန္တိ ဝုတ္တံ။

မုသလဝတ္ထုသ္မိံ – အသဉ္စိစ္စောတိ အဝဓကစေတနော ဝိရဒ္ဓပယောဂေါ ဟိ သော။ တေနာဟ ‘‘အသဉ္စိစ္စော အဟ’’န္တိ။ ဥဒုက္ခလဝတ္ထု ဥတ္တာနမေဝ။ ဝုဍ္ဎပဗ္ဗဇိတဝတ္ထူသုပဌမဝတ္ထုသ္မိံ ‘‘ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ပဋိဗန္ဓံ မာ အကာသီ’’တိ ပဏာမေသိ။ ဒုတိယဝတ္ထုသ္မိံ – သင်္ဃမဇ္ဈေပိ ဂဏမဇ္ဈေပိ ‘‘မဟလ္လကတ္ထေရဿ ပုတ္တော’’တိ ဝုစ္စမာနော တေန ဝစနေန အဋ္ဋီယမာနော ‘‘မရတု အယ’’န္တိ ပဏာမေသိ။ တတိယဝတ္ထုသ္မိံ – တဿ ဒုက္ခုပ္ပာဒနေန ထုလ္လစ္စယံ။

၁၈၁။ တတော ပရာနိ တီဏိ ဝတ္ထူနိ ဥတ္တာနတ္ထာနေဝ။ ဝိသဂတပိဏ္ဍပါတဝတ္ထုသ္မိံ – သာရာဏီယဓမ္မပူရကော သော ဘိက္ခု အဂ္ဂပိဏ္ဍံ သဗြဟ္မစာရီနံ ဒတွာဝ ဘုဉ္ဇတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘အဂ္ဂကာရိကံ အဒါသီ’’တိ။ အဂ္ဂကာရိကန္တိ အဂ္ဂကိရိယံ၊ ပဌမံ လဒ္ဓပိဏ္ဍပါတံ အဂ္ဂဂ္ဂံ ဝါ ပဏီတပဏီတံ ပိဏ္ဍပါတန္တိ အတ္ထော။ ယာ ပန တဿ ဒါနသင်္ခါတာ အဂ္ဂကိရိယာ၊ သာ န သက္ကာ ဒါတုံ၊ ပိဏ္ဍပါတဉှိ သော ထေရာသနတော ပဋ္ဌာယ အဒါသိ။ တေ ဘိက္ခူတိ တေ ထေရာသနတော ပဋ္ဌာယ ပရိဘုတ္တပိဏ္ဍပါတာ ဘိက္ခူ၊ တေ ကိရ သဗ္ဗေပိ ကာလမကံသု။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနမေဝ။ အဿဒ္ဓေသု ပန မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကေသု ကုလေသု သက္ကစ္စံ ပဏီတဘောဇနံ လဘိတွာ အနုပပရိက္ခိတွာ နေဝ အတ္တနာ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ၊ န ပရေသံ ဒါတဗ္ဗံ။ ယမ္ပိ အာဘိဒေါသိကံ ဘတ္တံ ဝါ ခဇ္ဇကံ ဝါ တတော လဘတိ၊ တမ္ပိ န ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ အပိဟိတဝတ္ထုမ္ပိ ဟိ သပ္ပဝိစ္ဆိကာဒီဟိ အဓိသယိတံ ဆဍ္ဍနီယဓမ္မံ တာနိ ကုလာနိ ဒေန္တိ။ ဂန္ဓဟလိဒ္ဒါဒိမက္ခိတောပိ တတော ပိဏ္ဍပါတော န ဂဟေတဗ္ဗော။ သရီရေ ရောဂဋ္ဌာနာနိ ပုဉ္ဆိတွာ ဌပိတဘတ္တမ္ပိ ဟိ တာနိ ဒါတဗ္ဗံ မညန္တီတိ။

ဝီမံသနဝတ္ထုသ္မိံ – ဝီမံသမာနော ဒွေ ဝီမံသတိ – ‘‘သက္ကောတိ နု ခေါ ဣမံ မာရေတုံ နော’’တိ ဝိသံ ဝါ ဝီမံသတိ၊ ‘‘မရေယျ နု ခေါ အယံ ဣမံ ဝိသံ ခါဒိတွာ နော’’တိ ပုဂ္ဂလံ ဝါ။ ဥဘယထာပိ ဝီမံသာဓိပ္ပာယေန ဒိန္နေ မရတု ဝါ မာ ဝါ ထုလ္လစ္စယံ။ ‘‘ဣဒံ ဝိသံ ဧတံ မာရေတူ’’တိ ဝါ ‘‘ဣဒံ ဝိသံ ခါဒိတွာ အယံ မရတူ’’တိ ဝါ ဧဝံ ဒိန္နေ ပန သစေ မရတိ၊ ပါရာဇိကံ၊ နော စေ၊ ထုလ္လစ္စယံ။

၁၈၂-၃။ ဣတော ပရာနိ တီဏိ သိလာဝတ္ထူနိ တီဏိ ဣဋ္ဌကဝါသိဂေါပါနသီဝတ္ထူနိ စ ဥတ္တာနတ္ထာနေဝ။ န ကေဝလဉ္စ သိလာဒီနံယေဝ ဝသေန အယံ အာပတ္တာနာပတ္တိဘေဒေါ ဟောတိ၊ ဒဏ္ဍမုဂ္ဂရနိခါဒနဝေမာဒီနမ္ပိ ဝသေန ဟောတိယေဝ၊ တသ္မာ ပါဠိယံ အနာဂတမ္ပိ အာဂတနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အဋ္ဋကဝတ္ထူသု – အဋ္ဋကောတိ ဝေဟာသမဉ္စော ဝုစ္စတိ၊ ယံ သေတကမ္မမာလာကမ္မလတာကမ္မာဒီနံ အတ္ထာယ ဗန္ဓန္တိ။ တတ္ထ အာဝုသော အတြဋ္ဌိတော ဗန္ဓာဟီတိ မရဏာဓိပ္ပာယော ယတြ ဌိတော ပတိတွာ ခါဏုနာ ဝါ ဘိဇ္ဇေယျ၊ သောဗ္ဘပပါတာဒီသု ဝါ မရေယျ ၊ တာဒိသံ ဌာနံ သန္ဓာယာဟ။ ဧတ္ထ စ ကောစိ ဥပရိဌာနံ နိယာမေတိ ‘‘ဣတော ပတိတွာ မရိဿတီ’’တိ၊ ကောစိ ဟေဋ္ဌာ ဌာနံ ‘‘ဣဓ ပတိတွာ မရိဿတီ’’တိ၊ ကောစိ ဥဘယမ္ပိ ‘‘ဣတော ဣဓ ပတိတွာ မရိဿတီ’’တိ။ တတြ ယော ဥပရိ နိယမိတဋ္ဌာနာ အပတိတွာ အညတော ပတတိ၊ ဟေဋ္ဌာ နိယမိတဋ္ဌာနေ ဝါ အပတိတွာ အညတ္ထ ပတတိ၊ ဥဘယနိယာမေ ဝါ ယံကိဉ္စိ ဧကံ ဝိရာဓေတွာ ပတတိ၊ တသ္မိံ မတေ ဝိသင်္ကေတတ္တာ အနာပတ္တိ။ ဝိဟာရစ္ဆာဒနဝတ္ထုသ္မိမ္ပိ ဧသေဝ နယော။

အနဘိရတိဝတ္ထုသ္မိံ – သော ကိရ ဘိက္ခု ကာမဝိတက္ကာဒီနံ သမုဒါစာရံ ဒိသွာ နိဝါရေတုံ အသက္ကောန္တော သာသနေ အနဘိရတော ဂိဟိဘာဝါဘိမုခေါ ဇာတော။ တတော စိန္တေသိ – ‘‘ယာဝ သီလဘေဒံ န ပါပုဏာမိ တာဝ မရိဿာမီ’’တိ။ အထ တံ ပဗ္ဗတံ အဘိရုဟိတွာ ပပါတေ ပပတန္တော အညတရံ ဝိလီဝကာရံ ဩတ္ထရိတွာ မာရေသိ။ ဝိလီဝကာရန္တိ ဝေဏုကာရံ။ န စ ဘိက္ခဝေ အတ္တာနံ ပါတေတဗ္ဗန္တိ န အတ္တာ ပါတေတဗ္ဗော။ ဝိဘတ္တိဗျတ္တယေန ပနေတံ ဝုတ္တံ။ ဧတ္ထ စ န ကေဝလံ န ပါတေတဗ္ဗံ၊ အညေနပိ ယေန ကေနစိ ဥပက္ကမေန အန္တမသော အာဟာရုပစ္ဆေဒေနပိ န မာရေတဗ္ဗော။ ယောပိ ဟိ ဂိလာနော ဝိဇ္ဇမာနေ ဘေသဇ္ဇေ စ ဥပဋ္ဌာကေသု စ မရိတုကာမော အာဟာရံ ဥပစ္ဆိန္ဒတိ၊ ဒုက္ကဋမေဝ။ ယဿ ပန မဟာအာဗာဓော စိရာနုဗဒ္ဓါ၊ ဘိက္ခူ ဥပဋ္ဌဟန္တာ ကိလမန္တိ ဇိဂုစ္ဆန္တိ ‘‘ကဒါ နု ခေါ ဂိလာနတော မုစ္စိဿာမာ’’တိ အဋ္ဋီယန္တိ။ သစေ သော ‘‘အယံ အတ္တဘာဝေါ ပဋိဇဂ္ဂိယမာနောပိ န တိဋ္ဌတိ၊ ဘိက္ခူ စ ကိလမန္တီ’’တိ အာဟာရံ ဥပစ္ဆိန္ဒတိ၊ ဘေသဇ္ဇံ န သေဝတိ ဝဋ္ဋတိ။ ယော ပန ‘‘အယံ ရောဂေါ ခရော၊ အာယုသင်္ခါရာ န တိဋ္ဌန္တိ၊ အယဉ္စ မေ ဝိသေသာဓိဂမော ဟတ္ထပ္ပတ္တော ဝိယ ဒိဿတီ’’တိ ဥပစ္ဆိန္ဒတိ ဝဋ္ဋတိယေဝ။ အဂိလာနဿာပိ ဥပ္ပန္နသံဝေဂဿ ‘‘အာဟာရပရိယေသနံ နာမ ပပဉ္စော၊ ကမ္မဋ္ဌာနမေဝ အနုယုဉ္ဇိဿာမီ’’တိ ကမ္မဋ္ဌာနသီသေန ဥပစ္ဆိန္ဒန္တဿ ဝဋ္ဋတိ။ ဝိသေသာဓိဂမံ ဗျာကရိတွာ အာဟာရံ ဥပစ္ဆိန္ဒတိ၊ န ဝဋ္ဋတိ။ သဘာဂါနဉှိ လဇ္ဇီဘိက္ခူနံ ကထေတုံ ဝဋ္ဋတိ။

သိလာဝတ္ထုသ္မိံ – ဒဝါယာတိ ဒဝေန ဟဿေန၊ ခိဍ္ဍာယာတိ အတ္ထော။ သိလာတိ ပါသာဏော၊ န ကေဝလဉ္စ ပါသာဏော၊ အညမ္ပိ ယံကိဉ္စိ ဒါရုခဏ္ဍံ ဝါ ဣဋ္ဌကာခဏ္ဍံ ဝါ ဟတ္ထေန ဝါ ယန္တေန ဝါ ပဝိဇ္ဈိတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ စေတိယာဒီနံ အတ္ထာယ ပါသာဏာဒယော ဟသန္တာ ဟသန္တာ ပဝဋ္ဋေန္တိပိ ခိပန္တိပိ ဥက္ခိပန္တိပိ ကမ္မသမယောတိ ဝဋ္ဋတိ။ အညမ္ပိ ဤဒိသံ နဝကမ္မံ ဝါ ကရောန္တာ ဘဏ္ဍကံ ဝါ ဓောဝန္တာ ရုက္ခံ ဝါ ဓောဝနဒဏ္ဍကံ ဝါ ဥက္ခိပိတွာ ပဝိဇ္ဈန္တိ၊ ဝဋ္ဋတိ။ ဘတ္တဝိဿဂ္ဂကာလာဒီသု ကာကေ ဝါ သောဏေ ဝါ ကဋ္ဌံ ဝါ ကထလံ ဝါ ခိပိတွာ ပလာပေတိ၊ ဝဋ္ဋတိ။

၁၈၄။ သေဒနာဒိဝတ္ထူနိ သဗ္ဗာနေဝ ဥတ္တာနတ္ထာနိ။ ဧတ္ထ စ အဟံ ကုက္ကုစ္စကောတိ န ဂိလာနုပဋ္ဌာနံ န ကာတဗ္ဗံ၊ ဟိတကာမတာယ သဗ္ဗံ ဂိလာနဿ ဗလာဗလဉ္စ ရုစိဉ္စ သပ္ပာယာသပ္ပာယဉ္စ ဥပလက္ခေတွာ ကာတဗ္ဗံ။

၁၈၅။ ဇာရဂဗ္ဘိနိဝတ္ထုသ္မိံ – ပဝုတ္ထပတိကာတိ ပဝါသံ ဂတပတိကာ။ ဂဗ္ဘပါတနန္တိ ယေန ပရိဘုတ္တေန ဂဗ္ဘော ပတတိ၊ တာဒိသံ ဘေသဇ္ဇံ။ ဒွေ ပဇာပတိကဝတ္ထူနိ ဥတ္တာနတ္ထာနေဝ။ ဂဗ္ဘမဒ္ဒနဝတ္ထုသ္မိံ – ‘‘မဒ္ဒိတွာ ပါတေဟီ’’တိ ဝုတ္တေ အညေန မဒ္ဒါပေတွာ ပါတေတိ၊ ဝိသင်္ကေတံ။ ‘‘မဒ္ဒါပေတွာ ပါတာပေဟီ’’တိ ဝုတ္တေပိ သယံ မဒ္ဒိတွာ ပါတေတိ၊ ဝိသင်္ကေတမေဝ။ မနုဿဝိဂ္ဂဟေ ပရိယာယော နာမ နတ္ထိ။ တသ္မာ ‘‘ဂဗ္ဘော နာမ မဒ္ဒိတေ ပတတီ’’တိ ဝုတ္တေ သာ သယံ ဝါ မဒ္ဒတု၊ အညေန ဝါ မဒ္ဒါပေတွာ ပါတေတု၊ ဝိသင်္ကေတော နတ္ထိ၊ ပါရာဇိကမေဝ တာပနဝတ္ထုသ္မိမ္ပိ ဧသေဝ နယော။

ဝဉ္ဈိတ္ထိဝတ္ထုသ္မိံ – ဝဉ္ဈိတ္ထီ နာမ ယာ ဂဗ္ဘံ န ဂဏှာတိ။ ဂဗ္ဘံ အဂဏှနကဣတ္ထီ နာမ နတ္ထိ၊ ယဿာ ပန ဂဟိတောပိ ဂဗ္ဘော န သဏ္ဌာတိ၊ တံယေဝ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ ဥတုသမယေ ကိရ သဗ္ဗိတ္ထိယော ဂဗ္ဘံ ဂဏှန္တိ။ ယာ ပနာယံ ‘‘ဝဉ္ဈာ’’တိ ဝုစ္စတိ၊ တဿာ ကုစ္ဆိယံ နိဗ္ဗတ္တသတ္တာနံ အကုသလဝိပါကော သမ္ပာပုဏာတိ။ တေ ပရိတ္တကုသလဝိပါကေန ဂဟိတပဋိသန္ဓိကာ အကုသလဝိပါကေန အဓိဘူတာ ဝိနဿန္တိ။ အဘိနဝပဋိသန္ဓိယံယေဝ ဟိ ကမ္မာနုဘာဝေန ဒွီဟာကာရေဟိ ဂဗ္ဘော န သဏ္ဌာတိ – ဝါတေန ဝါ ပါဏကေဟိ ဝါ။ ဝါတော သောသေတွာ အန္တရဓာပေတိ၊ ပါဏကာ ခါဒိတွာ။ တဿ ပန ဝါတဿ ပါဏကာနံ ဝါ ပဋိဃာတာယ ဘေသဇ္ဇေ ကတေ ဂဗ္ဘော သဏ္ဌဟေယျ၊ သော ဘိက္ခု တံ အကတွာ အညံ ခရဘေသဇ္ဇံ အဒါသိ။ တေန သာ ကာလမကာသိ။ ဘဂဝါ ဘေသဇ္ဇဿ ကဋတ္တာ ဒုက္ကဋံ ပညာပေသိ။

ဒုတိယဝတ္ထုသ္မိမ္ပိ ဧသေဝ နယော။ တသ္မာ အာဂတာဂတဿ ပရဇနဿ ဘေသဇ္ဇံ န ကာတဗ္ဗံ၊ ကရောန္တော ဒုက္ကဋံ အာပဇ္ဇတိ။ ပဉ္စန္နံ ပန သဟဓမ္မိကာနံ ကာတဗ္ဗံ ဘိက္ခုဿ ဘိက္ခုနိယာ သိက္ခမာနာယ သာမဏေရဿ သာမဏေရိယာတိ။ သမသီလသဒ္ဓါပညာနဉှိ ဧတေသံ တီသု သိက္ခာသု ယုတ္တာနံ ဘေသဇ္ဇံ အကာတုံ န လဗ္ဘတိ၊ ကရောန္တေန စ သစေ တေသံ အတ္ထိ၊ တေသံ သန္တကံ ဂဟေတွာ ယောဇေတွာ ဒါတဗ္ဗံ။ သစေ နတ္ထိ၊ အတ္တနော သန္တကံ ကာတဗ္ဗံ။ သစေ အတ္တနောပိ နတ္ထိ၊ ဘိက္ခာစာရဝတ္တေန ဝါ ဉာတကပဝါရိတဋ္ဌာနတော ဝါ ပရိယေသိတဗ္ဗံ။ အလဘန္တေန ဂိလာနဿ အတ္ထာယ အကတဝိညတ္တိယာပိ အာဟရိတွာ ကာတဗ္ဗံ။

အပရေသမ္ပိ ပဉ္စန္နံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတိ – မာတု၊ ပိတု၊ တဒုပဋ္ဌာကာနံ၊ အတ္တနော ဝေယျာဝစ္စကရဿ၊ ပဏ္ဍုပလာသဿာတိ။ ပဏ္ဍုပလာသော နာမ ယော ပဗ္ဗဇ္ဇာပေက္ခော ယာဝ ပတ္တစီဝရံ ပဋိယာဒိယတိ တာဝ ဝိဟာရေ ဝသတိ။ တေသု သစေ မာတာပိတရော ဣဿရာ ဟောန္တိ၊ န ပစ္စာသီသန္တိ၊ အကာတုံ ဝဋ္ဋတိ။ သစေ ပန ရဇ္ဇေပိ ဌိတာ ပစ္စာသီသန္တိ၊ အကာတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ ဘေသဇ္ဇံ ပစ္စာသီသန္တာနံ ဘေသဇ္ဇံ ဒါတဗ္ဗံ၊ ယောဇေတုံ အဇာနန္တာနံ ယောဇေတွာ ဒါတဗ္ဗံ။ သဗ္ဗေသံ အတ္ထာယ သဟဓမ္မိကေသု ဝုတ္တနယေနေဝ ပရိယေသိတဗ္ဗံ။ သစေ ပန မာတရံ ဝိဟာရေ အာနေတွာ ဇဂ္ဂတိ၊ သဗ္ဗံ ပရိကမ္မံ အနာမသန္တေန ကာတဗ္ဗံ။ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ သဟတ္ထာ ဒါတဗ္ဗံ။ ပိတာ ပန ယထာ သာမဏေရော ဧဝံ သဟတ္ထေန နှာပနသမ္ဗာဟနာဒီနိ ကတွာ ဥပဋ္ဌာတဗ္ဗော။ ယေ စ မာတာပိတရော ဥပဋ္ဌဟန္တိ ပဋိဇဂ္ဂန္တိ၊ တေသမ္ပိ ဧဝမေဝ ကာတဗ္ဗံ။ ဝေယျာဝစ္စကရော နာမ ယော ဝေတနံ ဂဟေတွာ အရညေ ဒါရူနိ ဝါ ဆိန္ဒတိ၊ အညံ ဝါ ကိဉ္စိ ကမ္မံ ကရောတိ၊ တဿ ရောဂေ ဥပ္ပန္နေ ယာဝ ဉာတကာ န ပဿန္တိ တာဝ ဘေသဇ္ဇံ ကာတဗ္ဗံ။ ယော ပန ဘိက္ခုနိဿိတကောဝ ဟုတွာ သဗ္ဗကမ္မာနိ ကရောတိ၊ တဿ ဘေသဇ္ဇံ ကာတဗ္ဗမေဝ။ ပဏ္ဍုပလာသေပိ သာမဏေရေ ဝိယ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗံ။

အပရေသမ္ပိ ဒသန္နံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတိ – ဇေဋ္ဌဘာတု၊ ကနိဋ္ဌဘာတု၊ ဇေဋ္ဌဘဂိနိယာ၊ ကနိဋ္ဌဘဂိနိယာ၊ စူဠမာတုယာ၊ မဟာမာတုယာ၊ စူဠပိတုနော၊ မဟာပိတုနော၊ ပိတုစ္ဆာယ၊ မာတုလဿာတိ။ တေသံ ပန သဗ္ဗေသမ္ပိ ကရောန္တေန တေသံယေဝ သန္တကံ ဘေသဇ္ဇံ ဂဟေတွာ ကေဝလံ ယောဇေတွာ ဒါတဗ္ဗံ။ သစေ ပန နပ္ပဟောန္တိ၊ ယာစန္တိ စ ‘‘ဒေထ နော၊ ဘန္တေ၊ တုမှာကံ ပဋိဒဿာမာ’’တိ တာဝကာလိကံ ဒါတဗ္ဗံ။ သစေပိ န ယာစန္တိ၊ ‘‘အမှာကံ ဘေသဇ္ဇံ အတ္ထိ၊ တာဝကာလိကံ ဂဏှထာ’’တိ ဝတွာ ဝါ ‘‘ယဒါ နေသံ ဘဝိဿတိ တဒါ ဒဿန္တီ’’တိ အာဘောဂံ ဝါ ကတွာ ဒါတဗ္ဗံ။ သစေ ပဋိဒေန္တိ၊ ဂဟေတဗ္ဗံ၊ နော စေ ဒေန္တိ၊ န စောဒေတဗ္ဗာ။ ဧတေ ဒသ ဉာတကေ ဌပေတွာ အညေသံ န ကာတဗ္ဗံ။

ဧတေသံ ပုတ္တပရမ္ပရာယ ပန ယာဝ သတ္တမော ကုလပရိဝဋ္ဋော တာဝ စတ္တာရော ပစ္စယေ အာဟရာပေန္တဿ အကတဝိညတ္တိ ဝါ ဘေသဇ္ဇံ ကရောန္တဿ ဝေဇ္ဇကမ္မံ ဝါ ကုလဒူသကာပတ္တိ ဝါ န ဟောတိ။ သစေ ဘာတုဇာယာ ဘဂိနိသာမိကော ဝါ ဂိလာနာ ဟောန္တိ၊ ဉာတကာ စေ၊ တေသမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ။ အညာတကာ စေ၊ ဘာတု စ ဘဂိနိယာ စ ကတွာ ဒါတဗ္ဗံ၊ ‘‘တုမှာကံ ဇဂ္ဂနဋ္ဌာနေ ဒေထာ’’တိ။ အထ ဝါ တေသံ ပုတ္တာနံ ကတွာ ဒါတဗ္ဗံ၊ ‘‘တုမှာကံ မာတာပိတူနံ ဒေထာ’’တိ။ ဧတေနုပါယေန သဗ္ဗပဒေသုပိ ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗော။

တေသံ အတ္ထာယ စ သာမဏေရေဟိ အရညတော ဘေသဇ္ဇံ အာဟရာပေန္တေန ဉာတိသာမဏေရေဟိ ဝါ အာဟရာပေတဗ္ဗံ။ အတ္တနော အတ္ထာယ ဝါ အာဟရာပေတွာ ဒါတဗ္ဗံ။ တေဟိပိ ‘‘ဥပဇ္ဈာယဿ အာဟရာမာ’’တိ ဝတ္တသီသေန အာဟရိတဗ္ဗံ။ ဥပဇ္ဈာယဿ မာတာပိတရော ဂိလာနာ ဝိဟာရံ အာဂစ္ဆန္တိ၊ ဥပဇ္ဈာယော စ ဒိသာပက္ကန္တော ဟောတိ၊ သဒ္ဓိဝိဟာရိကေန ဥပဇ္ဈာယဿ သန္တကံ ဘေသဇ္ဇံ ဒါတဗ္ဗံ။ နော စေ အတ္ထိ၊ အတ္တနော ဘေသဇ္ဇံ ဥပဇ္ဈာယဿ ပရိစ္စဇိတွာ ဒါတဗ္ဗံ။ အတ္တနောပိ အသန္တေ ဝုတ္တနယေန ပရိယေသိတွာ ဥပဇ္ဈာယဿ သန္တကံ ကတွာ ဒါတဗ္ဗံ။ ဥပဇ္ဈာယေနပိ သဒ္ဓိဝိဟာရိကဿ မာတာပိတူသု ဧဝမေဝ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗံ။ ဧသ နယော အာစရိယန္တေဝါသိကေသုပိ။ အညောပိ ယော အာဂန္တုကော ဝါ စောရော ဝါ ယုဒ္ဓပရာဇိတော ဣဿရော ဝါ ဉာတကေဟိ ပရိစ္စတ္တော ကပဏော ဝါ ဂမိယမနုဿော ဝါ ဂိလာနော ဟုတွာ ဝိဟာရံ ပဝိသတိ၊ သဗ္ဗေသံ အပစ္စာသီသန္တေန ဘေသဇ္ဇံ ကာတဗ္ဗံ။

သဒ္ဓံ ကုလံ ဟောတိ စတူဟိ ပစ္စယေဟိ ဥပဋ္ဌာယကံ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ မာတာပိတုဋ္ဌာနိယံ၊ တတြ စေ ကောစိ ဂိလာနော ဟောတိ၊ တဿတ္ထာယ ဝိဿာသေန ‘‘ဘေသဇ္ဇံ ကတွာ ဘန္တေ ဒေထာ’’တိ ဝဒန္တိ၊ နေဝ ဒါတဗ္ဗံ န ကာတဗ္ဗံ။ အထ ပန ကပ္ပိယံ ဉတွာ ဧဝံ ပုစ္ဆန္တိ – ‘‘ဘန္တေ၊ အသုကဿ နာမ ရောဂဿ ကိံ ဘေသဇ္ဇံ ကရောန္တီ’’တိ? ‘‘ဣဒဉ္စိဒဉ္စ ဂဟေတွာ ကရောန္တီ’’တိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ ‘‘ဘန္တေ၊ မယှံ မာတာ ဂိလာနာ၊ ဘေသဇ္ဇံ တာဝ အာစိက္ခထာ’’တိ ဧဝံ ပုစ္ဆိတေ ပန န အာစိက္ခိတဗ္ဗံ။ အညမညံ ပန ကထာ ကာတဗ္ဗာ – ‘‘အာဝုသော၊ အသုကဿ နာမ ဘိက္ခုနော ဣမသ္မိံ ရောဂေ ကိံ ဘေသဇ္ဇံ ကရိံသူ’’တိ? ‘‘ဣဒဉ္စိဒဉ္စ ဘန္တေ’’တိ။ တံ သုတွာ ဣတရော မာတု ဘေသဇ္ဇံ ကရောတိ၊ ဝဋ္ဋတေဝ။

မဟာပဒုမတ္ထေရောပိ ကိရ ဝသဘရညော ဒေဝိယာ ရောဂေ ဥပ္ပန္နေ ဧကာယ ဣတ္ထိယာ အာဂန္တွာ ပုစ္ဆိတော ‘‘န ဇာနာမီ’’တိ အဝတွာ ဧဝမေဝ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ သမုလ္လပေသိ။ တံ သုတွာ တဿာ ဘေသဇ္ဇမကံသု။ ဝူပသန္တေ စ ရောဂေ တိစီဝရေန တီဟိ စ ကဟာပဏသတေဟိ သဒ္ဓိံ ဘေသဇ္ဇစင်္ကောဋကံ ပူရေတွာ အာဟရိတွာ ထေရဿ ပါဒမူလေ ဌပေတွာ ‘‘ဘန္တေ၊ ပုပ္ဖပူဇံ ကရောထာ’’တိ အာဟံသု။ ထေရော ‘‘အာစရိယဘာဂေါ နာမာယ’’န္တိ ကပ္ပိယဝသေန ဂါဟာပေတွာ ပုပ္ဖပူဇံ အကာသိ။ ဧဝံ တာဝ ဘေသဇ္ဇေ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗံ။

ပရိတ္တေ ပန ‘‘ဂိလာနဿ ပရိတ္တံ ကရောထ၊ ဘန္တေ’’တိ ဝုတ္တေ န ကာတဗ္ဗံ၊ ‘‘ဘဏထာ’’တိ ဝုတ္တေ ပန ကာတဗ္ဗံ။ သစေ ပိဿ ဧဝံ ဟောတိ ‘‘မနုဿာ နာမ န ဇာနန္တိ၊ အကယိရမာနေ ဝိပ္ပဋိသာရိနော ဘဝိဿန္တီ’’တိ ကာတဗ္ဗံ၊ ‘‘ပရိတ္တောဒကံ ပရိတ္တသုတ္တံ ကတွာ ဒေထာ’’တိ ဝုတ္တေန ပန တေသံယေဝ ဥဒကံ ဟတ္ထေန စာလေတွာ သုတ္တံ ပရိမဇ္ဇေတွာ ဒါတဗ္ဗံ။ သစေ ဝိဟာရတော ဥဒကံ အတ္တနော သန္တကံ ဝါ သုတ္တံ ဒေတိ၊ ဒုက္ကဋံ။ မနုဿာ ဥဒကဉ္စ သုတ္တဉ္စ ဂဟေတွာ နိသီဒိတွာ ‘‘ပရိတ္တံ ဘဏထာ’’တိ ဝဒန္တိ၊ ကာတဗ္ဗံ။ နော စေ ဇာနန္တိ၊ အာစိက္ခိတဗ္ဗံ။ ဘိက္ခူနံ နိသိန္နာနံ ပါဒေသု ဥဒကံ အာကိရိတွာ သုတ္တဉ္စ ဌပေတွာ ဂစ္ဆန္တိ ‘‘ပရိတ္တံ ကရောထ၊ ပရိတ္တံ ဘဏထာ’’တိ န ပါဒါ အပနေတဗ္ဗာ။ မနုဿာ ဟိ ဝိပ္ပဋိသာရိနော ဟောန္တိ။ အန္တောဂါမေ ဂိလာနဿတ္ထာယ ဝိဟာရံ ပေသေန္တိ၊ ‘‘ပရိတ္တံ ဘဏန္တူ’’တိ ဘဏိတဗ္ဗံ။ အန္တောဂါမေ ရာဇဂေဟာဒီသု ရောဂေ ဝါ ဥပဒ္ဒဝေ ဝါ ဥပ္ပန္နေ ပက္ကောသာပေတွာ ဘဏာပေန္တိ၊ အာဋာနာဋိယသုတ္တာဒီနိ ဘဏိတဗ္ဗာနိ။ ‘‘အာဂန္တွာ ဂိလာနဿ သိက္ခာပဒါနိ ဒေန္တု၊ ဓမ္မံ ကထေန္တု။ ရာဇန္တေပုရေ ဝါ အမစ္စဂေဟေ ဝါ အာဂန္တွာ သိက္ခာပဒါနိ ဒေန္တု၊ ဓမ္မံ ကထေန္တူ’’တိ ပေသိတေပိ ဂန္တွာ သိက္ခာပဒါနိ ဒါတဗ္ဗာနိ၊ ဓမ္မော ကထေတဗ္ဗော။ ‘‘မတာနံ ပရိဝါရတ္ထံ အာဂစ္ဆန္တူ’’တိ ပက္ကောသန္တိ၊ န ဂန္တဗ္ဗံ။ သီဝထိကဒဿနေ အသုဘဒဿနေ စ မရဏဿတိံ ပဋိလဘိဿာမီတိ ကမ္မဋ္ဌာနသီသေန ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဧဝံ ပရိတ္တေ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗံ။

ပိဏ္ဍပါတေ ပန – အနာမဋ္ဌပိဏ္ဍပါတော ကဿ ဒါတဗ္ဗော၊ ကဿ န ဒါတဗ္ဗော? မာတာပိတုနံ တာဝ ဒါတဗ္ဗော။ သစေပိ ကဟာပဏဂ္ဃနကော ဟောတိ၊ သဒ္ဓါဒေယျဝိနိပါတနံ နတ္ထိ။ မာတာပိတုဥပဋ္ဌာကာနံ ဝေယျာဝစ္စကရဿ ပဏ္ဍုပလာသဿာတိ ဧတေသမ္ပိ ဒါတဗ္ဗော။ တတ္ထ ပဏ္ဍုပလာသဿ ထာလကေ ပက္ခိပိတွာပိ ဒါတုံ ဝဋ္ဋတိ။ တံ ဌပေတွာ အညေသံ အာဂါရိကာနံ မာတာပိတုနမ္ပိ န ဝဋ္ဋတိ။ ပဗ္ဗဇိတပရိဘောဂေါ ဟိ အာဂါရိကာနံ စေတိယဋ္ဌာနိယော။ အပိစ အနာမဋ္ဌပိဏ္ဍပါတော နာမေသ သမ္ပတ္တဿ ဒါမရိကစောရဿာပိ ဣဿရဿာပိ ဒါတဗ္ဗော။ ကသ္မာ? တေ ဟိ အဒီယမာနေပိ ‘‘န ဒေန္တီ’’တိ အာမသိတွာ ဒီယမာနေပိ ‘‘ဥစ္ဆိဋ္ဌကံ ဒေန္တီ’’တိ ကုဇ္ဈန္တိ။ ကုဒ္ဓါ ဇီဝိတာပိ ဝေါရောပေန္တိ၊ သာသနဿာပိ အန္တရာယံ ကရောန္တိ။ ရဇ္ဇံ ပတ္ထယမာနဿ ဝိစရတော စောရနာဂဿ ဝတ္ထု စေတ္ထ ကထေတဗ္ဗံ။ ဧဝံ ပိဏ္ဍပါတေ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗံ။

ပဋိသန္ထာရော ပန ကဿ ကာတဗ္ဗော၊ ကဿ န ကာတဗ္ဗော? ပဋိသန္ထာရော နာမ ဝိဟာရံ သမ္ပတ္တဿ ယဿ ကဿစိ အာဂန္တုကဿ ဝါ ဒလိဒ္ဒဿ ဝါ စောရဿ ဝါ ဣဿရဿ ဝါ ကာတဗ္ဗောယေဝ။ ကထံ? အာဂန္တုကံ တာဝ ခီဏပရိဗ္ဗယံ ဝိဟာရံ သမ္ပတ္တံ ဒိသွာ ပါနီယံ ဒါတဗ္ဗံ၊ ပါဒမက္ခနတေလံ ဒါတဗ္ဗံ။ ကာလေ အာဂတဿ ယာဂုဘတ္တံ၊ ဝိကာလေ အာဂတဿ သစေ တဏ္ဍုလာ အတ္ထိ၊ တဏ္ဍုလာ ဒါတဗ္ဗာ။ အဝေလာယံ သမ္ပတ္တော ‘‘ဂစ္ဆာဟီ’’တိ န ဝတ္တဗ္ဗော။ သယနဋ္ဌာနံ ဒါတဗ္ဗံ။ သဗ္ဗံ အပစ္စာသီသန္တေနေဝ ကာတဗ္ဗံ။ ‘‘မနုဿာ နာမ စတုပစ္စယဒါယကာ ဧဝံ သင်္ဂဟေ ကယိရမာနေ ပုနပ္ပုနံ ပသီဒိတွာ ဥပကာရံ ကရိဿန္တီ’’တိ စိတ္တံ န ဥပ္ပာဒေတဗ္ဗံ။ စောရာနံ ပန သင်္ဃိကမ္ပိ ဒါတဗ္ဗံ။

ပဋိသန္ထာရာနိသံသဒီပနတ္ထဉ္စ စောရနာဂဝတ္ထု၊ ဘာတရာ သဒ္ဓိံ ဇမ္ဗုဒီပဂတဿ မဟာနာဂရညော ဝတ္ထု၊ ပိတုရာဇဿ ရဇ္ဇေ စတုန္နံ အမစ္စာနံ ဝတ္ထု၊ အဘယစောရဝတ္ထူတိ ဧဝမာဒီနိ ဗဟူနိ ဝတ္ထူနိ မဟာအဋ္ဌကထာယံ ဝိတ္ထာရတော ဝုတ္တာနိ။

တတြာယံ ဧကဝတ္ထုဒီပနာ – သီဟဠဒီပေ ကိရ အဘယော နာမ စောရော ပဉ္စသတပရိဝါရော ဧကသ္မိံ ဌာနေ ခန္ဓာဝါရံ ဗန္ဓိတွာ သမန္တာ တိယောဇနံ ဥဗ္ဗာသေတွာ ဝသတိ။ အနုရာဓပုရဝါသိနော ကဒမ္ဗနဒိံ န ဥတ္တရန္တိ၊ စေတိယဂိရိမဂ္ဂေ ဇနသဉ္စာရော ဥပစ္ဆိန္နော။ အထေကဒိဝသံ စောရော ‘‘စေတိယဂိရိံ ဝိလုမ္ပိဿာမီ’’တိ အဂမာသိ။ အာရာမိကာ ဒိသွာ ဒီဃဘာဏကအဘယတ္ထေရဿ အာရောစေသုံ။ ထေရော ‘‘သပ္ပိဖာဏိတာဒီနိ အတ္ထီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘အတ္ထိ၊ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘စောရာနံ ဒေထ၊ တဏ္ဍုလာ အတ္ထီ’’တိ? ‘‘အတ္ထိ၊ ဘန္တေ၊ သင်္ဃဿတ္ထာယ အာဟဋာ တဏ္ဍုလာ စ ပတ္တသာကဉ္စ ဂေါရသော စာ’’တိ။ ‘‘ဘတ္တံ သမ္ပာဒေတွာ စောရာနံ ဒေထာ’’တိ။ အာရာမိကာ တထာ ကရိံသု။ စောရာ ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇိတွာ ‘‘ကေနာယံ ပဋိသန္ထာရော ကတော’’တိ ပုစ္ဆိံသု။ ‘‘အမှာကံ အယျေန အဘယတ္ထေရေနာ’’တိ။ စောရာ ထေရဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ အာဟံသု – ‘‘မယံ သင်္ဃဿ စ စေတိယဿ စ သန္တကံ အစ္ဆိန္ဒိတွာ ဂဟေဿာမာတိ အာဂတာ၊ တုမှာကံ ပန ဣမိနာ ပဋိသန္ထာရေနမှ ပသန္နာ၊ အဇ္ဇ ပဋ္ဌာယ ဝိဟာရေ ဓမ္မိကာ ရက္ခာ အမှာကံ အာယတ္တာ ဟောတု၊ နာဂရာ အာဂန္တွာ ဒါနံ ဒေန္တု၊ စေတိယံ ဝန္ဒန္တူ’’တိ။ တတော ပဋ္ဌာယ စ နာဂရေ ဒါနံ ဒါတုံ အာဂစ္ဆန္တေ နဒီတီရေယေဝ ပစ္စုဂ္ဂန္တွာ ရက္ခန္တာ ဝိဟာရံ နေန္တိ၊ ဝိဟာရေပိ ဒါနံ ဒေန္တာနံ ရက္ခံ ကတွာ တိဋ္ဌန္တိ။ တေပိ ဘိက္ခူနံ ဘုတ္တာဝသေသံ စောရာနံ ဒေန္တိ။ ဂမနကာလေပိ တေ စောရာ နဒီတီရံ ပါပေတွာ နိဝတ္တန္တိ။

အထေကဒိဝသံ ဘိက္ခုသင်္ဃေ ခီယနကကထာ ဥပ္ပန္နာ ‘‘ထေရော ဣဿရဝတာယ သင်္ဃဿ သန္တကံ စောရာနံ အဒါသီ’’တိ။ ထေရော သန္နိပါတံ ကာရာပေတွာ အာဟ – ‘‘စောရာ သင်္ဃဿ ပကတိဝဋ္ဋဉ္စ စေတိယသန္တကဉ္စ အစ္ဆိန္ဒိတွာ ဂဏှိဿာမာ’’တိ အာဂမိံသု။ အထ နေသံ မယာ ဧဝံ န ဟရိဿန္တီတိ ဧတ္တကော နာမ ပဋိသန္ထာရော ကတော၊ တံ သဗ္ဗမ္ပိ ဧကတော သမ္ပိဏ္ဍေတွာ အဂ္ဃာပေထ။ တေန ကာရဏေန အဝိလုတ္တံ ဘဏ္ဍံ ဧကတော သမ္ပိဏ္ဍေတွာ အဂ္ဃာပေထာတိ။ တတော သဗ္ဗမ္ပိ ထေရေန ဒိန္နကံ စေတိယဃရေ ဧကံ ဝရပေါတ္ထကစိတ္တတ္ထရဏံ န အဂ္ဃတိ။ တတော အာဟံသု – ‘‘ထေရေန ကတပဋိသန္ထာရော သုကတော စောဒေတုံ ဝါ သာရေတုံ ဝါ န လဗ္ဘာ၊ ဂီဝါ ဝါ အဝဟာရော ဝါ နတ္ထီ’’တိ။ ဧဝံ မဟာနိသံသော ပဋိသန္ထာရောတိ သလ္လက္ခေတွာ ကတ္တဗ္ဗော ပဏ္ဍိတေန ဘိက္ခုနာတိ။

၁၈၇။ အင်္ဂုလိပတောဒကဝတ္ထုသ္မိံ – ဥတ္တန္တောတိ ကိလမန္တော။ အနဿာသကောတိ နိရဿာသော။ ဣမသ္မိံ ပန ဝတ္ထုသ္မိံ ယာယ အာပတ္တိယာ ဘဝိတဗ္ဗံ သာ ‘‘ခုဒ္ဒကေသု နိဒိဋ္ဌာ’’တိ ဣဓ န ဝုတ္တာ။

တဒနန္တရေ ဝတ္ထုသ္မိံ – ဩတ္ထရိတွာတိ အက္ကမိတွာ။ သော ကိရ တေဟိ အာကဍ္ဎိယမာနော ပတိတော။ ဧကော တဿ ဥဒရံ အဘိရုဟိတွာ နိသီဒိ။ သေသာပိ ပန္နရသ ဇနာ ပထဝိယံ အဇ္ဈောတ္ထရိတွာ အဒူဟလပါသာဏာ ဝိယ မိဂံ မာရေသုံ။ ယသ္မာ ပန တေ ကမ္မာဓိပ္ပာယာ၊ န မရဏာဓိပ္ပာယာ၊ တသ္မာ ပါရာဇိကံ န ဝုတ္တံ။

ဘူတဝေဇ္ဇကဝတ္ထုသ္မိံ – ယက္ခံ မာရေသီတိ ဘူတဝိဇ္ဇာကပါဌကာ ယက္ခဂဟိတံ မောစေတုကာမာ ယက္ခံ အာဝါဟေတွာ မုဉ္စာတိ ဝဒန္တိ။ နော စေ မုဉ္စတိ၊ ပိဋ္ဌေန ဝါ မတ္တိကာယ ဝါ ရူပံ ကတွာ ဟတ္ထပါဒါဒီနိ ဆိန္ဒန္တိ၊ ယံ ယံ တဿ ဆိဇ္ဇတိ တံ တံ ယက္ခဿ ဆိန္နမေဝ ဟောတိ။ သီသေ ဆိန္နေ ယက္ခောပိ မရတိ ။ ဧဝံ သောပိ မာရေသိ၊ တသ္မာ ထုလ္လစ္စယံ ဝုတ္တံ။ န ကေဝလဉ္စ ယက္ခမေဝ၊ ယောပိ ဟိ သက္ကံ ဒေဝရာဇံ မာရေယျ၊ သောပိ ထုလ္လစ္စယမေဝ အာပဇ္ဇတိ။

ဝါဠယက္ခဝတ္ထုသ္မိံ – ဝါဠယက္ခဝိဟာရန္တိ ယသ္မိံ ဝိဟာရေ ဝါဠော စဏ္ဍော ယက္ခော ဝသတိ၊ တံ ဝိဟာရံ။ ယော ဟိ ဧဝရူပံ ဝိဟာရံ အဇာနန္တော ကေဝလံ ဝသနတ္ထာယ ပေသေတိ၊ အနာပတ္တိ။ ယော မရဏာဓိပ္ပာယော ပေသေတိ၊ သော ဣတရဿ မရဏေန ပါရာဇိကံ၊ အမရဏေန ထုလ္လစ္စယံ အာပဇ္ဇတိ။ ယထာ စ ဝါဠယက္ခဝိဟာရံ၊ ဧဝံ ယတ္ထ ဝါဠသီဟဗျဂ္ဃာဒိမိဂါ ဝါ အဇဂရကဏှသပ္ပာဒယော ဒီဃဇာတိကာ ဝါ ဝသန္တိ၊ တံ ဝါဠဝိဟာရံ ပေသေန္တဿာပိ အာပတ္တာနာပတ္တိဘေဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ အယံ ပါဠိမုတ္တကနယော။ ယထာ စ ဘိက္ခုံ ဝါဠယက္ခဝိဟာရံ ပေသေန္တဿ၊ ဧဝံ ဝါဠယက္ခမ္ပိ ဘိက္ခုသန္တိကံ ပေသေန္တဿ အာပတ္တာနာပတ္တိဘေဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဧသေဝ နယော ဝါဠကန္တာရာဒိဝတ္ထူသုပိ။ ကေဝလဉှေတ္ထ ယသ္မိံ ကန္တာရေ ဝါဠမိဂါ ဝါ ဒီဃဇာတိကာ ဝါ အတ္ထိ၊ သော ဝါဠကန္တာရော။ ယသ္မိံ စောရာ အတ္ထိ၊ သော စောရကန္တာရောတိ ဧဝံ ပဒတ္ထမတ္တမေဝ နာနံ။ မနုဿဝိဂ္ဂဟပါရာဇိကဉ္စ နာမေတံ သဏှံ၊ ပရိယာယကထာယ န မုစ္စတိ၊ တသ္မာ ယော ဝဒေယျ ‘‘အသုကသ္မိံ နာမ ဩကာသေ စောရော နိသိန္နော ၊ ယော တဿ သီသံ ဆိန္ဒိတွာ အာဟရတိ၊ သော ရာဇတော သက္ကာရဝိသေသံ လဘတီ’’တိ။ တဿ စေတံ ဝစနံ သုတွာ ကောစိ နံ ဂန္တွာ မာရေတိ၊ အယံ ပါရာဇိကော ဟောတီတိ။

၁၈၈။ တံ မညမာနောတိ အာဒီသု သော ကိရ ဘိက္ခု အတ္တနော ဝေရိဘိက္ခုံ မာရေတုကာမော စိန္တေသိ – ‘‘ဣမံ မေ ဒိဝါ မာရေန္တဿ န သုကရံ ဘဝေယျ သောတ္ထိနာ ဂန္တုံ၊ ရတ္တိံ နံ မာရေဿာမီ’’တိ သလ္လက္ခေတွာ ရတ္တိံ အာဂမ္မ ဗဟူနံ သယိတဋ္ဌာနေ တံ မညမာနော တမေဝ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေသိ။ အပရော တံ မညမာနော အညံ၊ အပရော အညံ တဿေဝ သဟာယံ မညမာနော တံ၊ အပရော အညံ တဿေဝ သဟာယံ မညမာနော အညံ တဿ သဟာယမေဝ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေသိ။ သဗ္ဗေသမ္ပိ ပါရာဇိကမေဝ။

အမနုဿဂဟိတဝတ္ထူသု ပဌမေ ဝတ္ထုသ္မိံ ‘‘ယက္ခံ ပလာပေဿာမီ’’တိ ပဟာရံ အဒါသိ၊ ဣတရော ‘‘န ဒါနာယံ ဝိရဇ္ဈိတုံ သမတ္ထော၊ မာရေဿာမိ န’’န္တိ ။ ဧတ္ထ စ နမရဏာဓိပ္ပာယဿ အနာပတ္တိ ဝုတ္တာတိ။ န ဧတ္တကေနေဝ အမနုဿဂဟိတဿ ပဟာရော ဒါတဗ္ဗော၊ တာလပဏ္ဏံ ပန ပရိတ္တသုတ္တံ ဝါ ဟတ္ထေ ဝါ ပါဒေ ဝါ ဗန္ဓိတဗ္ဗံ၊ ရတနသုတ္တာဒီနိ ပရိတ္တာနိ ဘဏိတဗ္ဗာနိ၊ ‘‘မာ သီလဝန္တံ ဘိက္ခုံ ဝိဟေဌေဟီ’’တိ ဓမ္မကထာ ကာတဗ္ဗာတိ။ သဂ္ဂကထာဒီနိ ဥတ္တာနတ္ထာနိ။ ယဉှေတ္ထ ဝတ္တဗ္ဗံ တံ ဝုတ္တမေဝ။

၁၈၉။ ရုက္ခစ္ဆေဒနဝတ္ထု အဋ္ဋဗန္ဓနဝတ္ထုသဒိသံ။ အယံ ပန ဝိသေသော – ယော ရုက္ခေန ဩတ္ထတောပိ န မရတိ ၊ သက္ကာ စ ဟောတိ ဧကေန ပဿေန ရုက္ခံ ဆေတွာ ပထဝိံ ဝါ ခနိတွာ နိက္ခမိတုံ၊ ဟတ္ထေ စဿ ဝါသိ ဝါ ကုဌာရီ ဝါ အတ္ထိ၊ တေန အပိ ဇီဝိတံ ပရိစ္စဇိတဗ္ဗံ၊ န စ ရုက္ခော ဝါ ဆိန္ဒိတဗ္ဗော၊ န ပထဝီ ဝါ ခဏိတဗ္ဗာ။ ကသ္မာ? ဧဝံ ကရောန္တော ဟိ ပါစိတ္တိယံ အာပဇ္ဇတိ၊ ဗုဒ္ဓဿ အာဏံ ဘဉ္ဇတိ၊ န ဇီဝိတပရိယန္တံ သီလံ ကရောတိ။ တသ္မာ အပိ ဇီဝိတံ ပရိစ္စဇိတဗ္ဗံ၊ န စ သီလန္တိ ပရိဂ္ဂဟေတွာ န ဧဝံ ကာတဗ္ဗံ။ အညဿ ပန ဘိက္ခုနော ရုက္ခံ ဝါ ဆိန္ဒိတွာ ပထဝိံ ဝါ ခနိတွာ တံ နီဟရိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ သစေ ဥဒုက္ခလယန္တကေန ရုက္ခံ ပဝဋ္ဋေတွာ နီဟရိတဗ္ဗော ဟောတိ၊ တံယေဝ ရုက္ခံ ဆိန္ဒိတွာ ဥဒုက္ခလံ ဂဟေတဗ္ဗန္တိ မဟာသုမတ္ထေရော အာဟ။ အညမ္ပိ ဆိန္ဒိတွာ ဂဟေတုံ ဝဋ္ဋတီတိ မဟာပဒုမတ္ထေရော။ သောဗ္ဘာဒီသု ပတိတဿာပိ နိဿေဏိံ ဗန္ဓိတွာ ဥတ္တာရဏေ ဧသေဝ နယော။ အတ္တနာ ဘူတဂါမံ ဆိန္ဒိတွာ နိဿေဏီ န ကာတဗ္ဗာ၊ အညေသံ ကတွာ ဥဒ္ဓရိတုံ ဝဋ္ဋတီတိ။

၁၉၀။ ဒါယာလိမ္ပနဝတ္ထူသု – ဒါယံ အာလိမ္ပေသုန္တိ ဝနေ အဂ္ဂိံ အဒံသု။ ဧတ္ထ ပန ဥဒ္ဒိဿာနုဒ္ဒိဿဝသေန ပါရာဇိကာနန္တရိယထုလ္လစ္စယပါစိတ္တိဝတ္ထူနံ အနုရူပတော ပါရာဇိကာဒီနိ အကုသလရာသိဘာဝေါ စ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ‘‘အလ္လတိဏဝနပ္ပဂုမ္ဗာဒယော ဍယှန္တူ’’တိ အာလိမ္ပေန္တဿ စ ပါစိတ္တိယံ။ ‘‘ဒဗ္ဗူပကရဏာနိ ဝိနဿန္တူ’’တိ အာလိမ္ပေန္တဿ ဒုက္ကဋံ။ ခိဍ္ဍာဓိပ္ပာယေနာပိ ဒုက္ကဋန္တိ သင်္ခေပဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တံ။ ‘‘ယံကိဉ္စိ အလ္လသုက္ခံ သဣန္ဒြိယာနိန္ဒြိယံ ဍယှတူ’’တိ အာလိမ္ပေန္တဿ ဝတ္ထုဝသေန ပါရာဇိကထုလ္လစ္စယပါစိတ္တိယဒုက္ကဋာနိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။

ပဋဂ္ဂိဒါနံ ပန ပရိတ္တကရဏဉ္စ ဘဂဝတာ အနုညာတံ၊ တသ္မာ အရညေ ဝနကမ္မိကေဟိ ဝါ ဒိန္နံ သယံ ဝါ ဥဋ္ဌိတံ အဂ္ဂိံ အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ‘‘တိဏကုဋိယော မာ ဝိနဿန္တူ’’တိ တဿ အဂ္ဂိနော ပဋိအဂ္ဂိံ ဒါတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ ယေန သဒ္ဓိံ အာဂစ္ဆန္တော အဂ္ဂိ ဧကတော ဟုတွာ နိရုပါဒါနော နိဗ္ဗာတိ။ ပရိတ္တမ္ပိ ကာတုံ ဝဋ္ဋတိ တိဏကုဋိကာနံ သမန္တာ ဘူမိတစ္ဆနံ ပရိခါခဏနံ ဝါ၊ ယထာ အာဂတော အဂ္ဂိ ဥပါဒါနံ အလဘိတွာ နိဗ္ဗာတိ။ ဧတဉ္စ သဗ္ဗံ ဥဋ္ဌိတေယေဝ အဂ္ဂိသ္မိံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတိ။ အနုဋ္ဌိတေ အနုပသမ္ပန္နေဟိ ကပ္ပိယဝေါဟာရေန ကာရေတဗ္ဗံ။ ဥဒကေန ပန နိဗ္ဗာပေန္တေဟိ အပ္ပာဏကမေဝ ဥဒကံ အာသိဉ္စိတဗ္ဗံ။

၁၉၁။ အာဃာတနဝတ္ထုသ္မိံ – ယထာ ဧကပ္ပဟာရဝစနေ၊ ဧဝံ ‘‘ဒွီဟိ ပဟာရေဟီ’’တိ အာဒိဝစနေသုပိ ပါရာဇိကံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ‘‘ဒွီဟီ’’တိ ဝုတ္တေ စ ဧကေန ပဟာရေန မာရိတေပိ ခေတ္တမေဝ ဩတိဏ္ဏတ္တာ ပါရာဇိကံ၊ တီဟိ မာရိတေ ပန ဝိသင်္ကေတံ။ ဣတိ ယထာပရိစ္ဆေဒေ ဝါ ပရိစ္ဆေဒဗ္ဘန္တရေ ဝါ အဝိသင်္ကေတံ၊ ပရိစ္ဆေဒါတိက္ကမေ ပန သဗ္ဗတ္ထ ဝိသင်္ကေတံ ဟောတိ၊ အာဏာပကော မုစ္စတိ၊ ဝဓကဿေဝ ဒေါသော။ ယထာ စ ပဟာရေသု၊ ဧဝံ ပုရိသေသုပိ ‘‘ဧကော မာရေတူ’’တိ ဝုတ္တေ ဧကေနေဝ မာရိတေ ပါရာဇိကံ၊ ဒွီဟိ မာရိတေ ဝိသင်္ကေတံ။ ‘‘ဒွေ မာရေန္တူ’’တိ ဝုတ္တေ ဧကေန ဝါ ဒွီဟိ ဝါ မာရိတေ ပါရာဇိကံ၊ တီဟိ မာရိတေ ဝိသင်္ကေတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဧကော သင်္ဂါမေ ဝေဂေန ဓာဝတော ပုရိသဿ သီသံ အသိနာ ဆိန္ဒတိ၊ အသီသကံ ကဗန္ဓံ ဓာဝတိ၊ တမညော ပဟရိတွာ ပါတေသိ၊ ကဿ ပါရာဇိကန္တိ ဝုတ္တေ ဥပဍ္ဎာ ထေရာ ‘‘ဂမနူပစ္ဆေဒကဿာ’’တိ အာဟံသု။ အာဘိဓမ္မိကဂေါဒတ္တတ္ထေရော ‘‘သီသစ္ဆေဒကဿာ’’တိ။ ဧဝရူပါနိပိ ဝတ္ထူနိ ဣမဿ ဝတ္ထုဿ အတ္ထဒီပနေ ဝတ္တဗ္ဗာနီတိ။

၁၉၂။ တက္ကဝတ္ထုသ္မိံ – အနိယမေတွာ ‘‘တက္ကံ ပါယေထာ’’တိ ဝုတ္တေ ယံ ဝါ တံ ဝါ တက္ကံ ပါယေတွာ မာရိတေ ပါရာဇိကံ။ နိယမေတွာ ပန ‘‘ဂေါတက္ကံ မဟိံသတက္ကံ အဇိကာတက္က’’န္တိ ဝါ၊ ‘‘သီတံ ဥဏှံ ဓူပိတံ အဓူပိတ’’န္တိ ဝါ ဝုတ္တေ ယံ ဝုတ္တံ၊ တတော အညံ ပါယေတွာ မာရိတေ ဝိသင်္ကေတံ။

လောဏသောဝီရကဝတ္ထုသ္မိံ– လောဏသောဝီရကံ နာမ သဗ္ဗရသာဘိသင်္ခတံ ဧကံ ဘေသဇ္ဇံ။ တံ ကိရ ကရောန္တာ ဟရီတကာမလကဝိဘီတကကသာဝေ သဗ္ဗဓညာနိ သဗ္ဗအပရဏ္ဏာနိ သတ္တန္နမ္ပိ ဓညာနံ ဩဒနံ ကဒလိဖလာဒီနိ သဗ္ဗဖလာနိ ဝေတ္တကေတကခဇ္ဇူရိကဠီရာဒယော သဗ္ဗကဠီရေ မစ္ဆမံသခဏ္ဍာနိ အနေကာနိ စ မဓုဖာဏိတသိန္ဓဝလောဏနိကဋုကာဒီနိ ဘေသဇ္ဇာနိ ပက္ခိပိတွာ ကုမ္ဘိမုခံ လိမ္ပိတွာ ဧကံ ဝါ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ သံဝစ္ဆရာနိ ဌပေန္တိ၊ တံ ပရိပစ္စိတွာ ဇမ္ဗုရသဝဏ္ဏံ ဟောတိ။ ဝါတကာသကုဋ္ဌပဏ္ဍုဘဂန္ဒရာဒီနံ သိနိဒ္ဓဘောဇနံ ဘုတ္တာနဉ္စ ဥတ္တရပါနံ ဘတ္တဇီရဏကဘေသဇ္ဇံ တာဒိသံ နတ္ထိ။ တံ ပနေတံ ဘိက္ခူနံ ပစ္ဆာဘတ္တမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ၊ ဂိလာနာနံ ပါကတိကမေဝ၊ အဂိလာနာနံ ပန ဥဒကသမ္ဘိန္နံ ပါနပရိဘောဂေနာတိ။

သမန္တပါသာဒိကာယ ဝိနယသံဝဏ္ဏနာယ

တတိယပါရာဇိကဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ စတုတ္ထပါရာဇိကံ

စတုသစ္စဝိဒူ သတ္ထာ၊ စတုတ္ထံ ယံ ပကာသယိ၊

ပါရာဇိကံ တဿ ဒါနိ၊ ပတ္တော သံဝဏ္ဏနာက္ကမော။

ယသ္မာ တသ္မာ သုဝိညေယျံ၊ ယံ ပုဗ္ဗေ စ ပကာသိတံ၊

တံ ဝဇ္ဇယိတွာ အဿာပိ၊ ဟောတိ သံဝဏ္ဏနာ အယံ။

ဝဂ္ဂုမုဒါတီရိယဘိက္ခုဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

၁၉၃။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓါ ဘဂဝါ ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ…ပေ… ဂိဟီနံ ကမ္မန္တံ အဓိဋ္ဌေမာတိ ဂိဟီနံ ခေတ္တေသု စေဝ အာရာမာဒီသု စ ကတ္တဗ္ဗကိစ္စံ အဓိဋ္ဌာမ၊ ‘‘ဧဝံ ကာတဗ္ဗံ၊ ဧဝံ န ကာတဗ္ဗ’’န္တိ အာစိက္ခာမ စေဝ အနုသာသာမ စာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဒူတေယျန္တိ ဒူတကမ္မံ။ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မဿာတိ မနုဿေ ဥတ္တိဏ္ဏဓမ္မဿ၊ မနုဿေ အတိက္ကမိတွာ ဗြဟ္မတ္တံ ဝါ နိဗ္ဗာနံ ဝါ ပါပနကဓမ္မဿာတိ အတ္ထော။ ဥတ္တရိမနုဿာနံ ဝါ သေဋ္ဌပုရိသာနံ ဈာယီနဉ္စ အရိယာနဉ္စ ဓမ္မဿ။ အသုကော ဘိက္ခူတိအာဒီသု အတ္တနာ ဧဝံ မန္တယိတွာ ပစ္ဆာ ဂိဟီနံ ဘာသန္တာ ‘‘ဗုဒ္ဓရက္ခိတော နာမ ဘိက္ခု ပဌမဿ ဈာနဿ လာဘီ၊ ဓမ္မရက္ခိတော ဒုတိယဿာ’’တိ ဧဝံ နာမဝသေနေဝ ဝဏ္ဏံ ဘာသိံသူတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တတ္ထ ဧသောယေဝ ခေါ အာဝုသော သေယျောတိ ကမ္မန္တာဓိဋ္ဌာနံ ဒူတေယျဟရဏဉ္စ ဗဟုသပတ္တံ မဟာသမာရမ္ဘံ န စ သမဏသာရုပ္ပံ။ တတော ပန ဥဘယတောပိ ဧသော ဧဝ သေယျော ပါသံသတရော သုန္ဒရတရော ယော အမှာကံ ဂိဟီနံ အညမညဿ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မဿ ဝဏ္ဏော ဘာသိတော။ ကိံ ဝုတ္တံ ဟောတိ? ဣရိယာပထံ သဏ္ဌပေတွာ နိသိန္နံ ဝါ စင်္ကမန္တံ ဝါ ပုစ္ဆန္တာနံ ဝါ အပုစ္ဆန္တာနံ ဝါ ဂိဟီနံ ‘‘အယံ အသုကော နာမ ဘိက္ခု ပဌမဿ ဈာနဿ လာဘီ’’တိ ဧဝမာဒိနာ နယေန ယော အမှာကံ အညေန အညဿ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မဿ ဝဏ္ဏော ဘာသိတော ဘဝိဿတိ၊ ဧသော ဧဝ သေယျောတိ။ အနာဂတသမ္ဗန္ဓေ ပန အသတိ န ဧတေဟိ သော တသ္မိံ ခဏေ ဘာသိတောဝ ယသ္မာ န ယုဇ္ဇတိ၊ တသ္မာ အနာဂတသမ္ဗန္ဓံ ကတွာ ‘‘ယော ဧဝံ ဘာသိတော ဘဝိဿတိ၊ သော ဧဝ သေယျော’’တိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ လက္ခဏံ ပန သဒ္ဒသတ္ထတော ပရိယေသိတဗ္ဗံ။

၁၉၄။ ဝဏ္ဏဝါ အဟေသုန္တိ အညောယေဝ နေသံ အဘိနဝေါ သရီရဝဏ္ဏော ဥပ္ပဇ္ဇိ၊ တေန ဝဏ္ဏေန ဝဏ္ဏဝန္တော အဟေသုံ။ ပီဏိန္ဒြိယာတိ ပဉ္စဟိ ပသာဒေဟိ အဘိနိဝိဋ္ဌောကာသဿ ပရိပုဏ္ဏတ္တာ မနစ္ဆဋ္ဌာနံ ဣန္ဒြိယာနံ အမိလာတဘာဝေန ပီဏိန္ဒြိယာ။ ပသန္နမုခဝဏ္ဏာတိ ကိဉ္စာပိ အဝိသေသေန ဝဏ္ဏဝန္တော သရီရဝဏ္ဏတော ပန နေသံ မုခဝဏ္ဏော အဓိကတရံ ပသန္နော၊ အစ္ဆော အနာဝိလော ပရိသုဒ္ဓါတိ အတ္ထော။ ဝိပ္ပသန္နဆဝိဝဏ္ဏာတိ ယေန စ တေ မဟာကဏိကာရပုပ္ဖာဒိသဒိသေန ဝဏ္ဏေန ဝဏ္ဏဝန္တော၊ တာဒိသော အညေသမ္ပိ မနုဿာနံ ဝဏ္ဏော အတ္ထိ။ ယထာ ပန ဣမေသံ၊ ဧဝံ န တေသံ ဆဝိဝဏ္ဏော ဝိပ္ပသန္နော။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ဝိပ္ပသန္နဆဝိဝဏ္ဏာ’’တိ။ ဣတိဟ တေ ဘိက္ခူ နေဝ ဥဒ္ဒေသံ န ပရိပုစ္ဆံ န ကမ္မဋ္ဌာနံ အနုယုဉ္ဇန္တာ။ အထ ခေါ ကုဟကတာယ အဘူတဂုဏသံဝဏ္ဏနာယ လဒ္ဓါနိ ပဏီတဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိတွာ ယထာသုခံ နိဒ္ဒါရာမတံ သင်္ဂဏိကာရာမတဉ္စ အနုယုဉ္ဇန္တာ ဣမံ သရီရသောဘံ ပါပုဏိံသု၊ ယထာ တံ ဗာလာ ဘန္တမိဂပ္ပဋိဘာဂါတိ။

ဝဂ္ဂုမုဒါတီရိယာတိ ဝဂ္ဂုမုဒါတီရဝါသိနော။ ကစ္စိ ဘိက္ခဝေ ခမနီယန္တိ ဘိက္ခဝေ ကစ္စိ တုမှာကံ ဣဒံ စတုစက္ကံ နဝဒွါရံ သရီရယန္တံ ခမနီယံ သက္ကာ ခမိတုံ သဟိတုံ ပရိဟရိတုံ န ကိဉ္စိ ဒုက္ခံ ဥပ္ပာဒေတီတိ။ ကစ္စိ ယာပနီယန္တိ ကစ္စိ သဗ္ဗကိစ္စေသု ယာပေတုံ ဂမေတုံ သက္ကာ၊ န ကိဉ္စိ အန္တရာယံ ဒဿေတီတိ။ ကုစ္ဆိ ပရိကန္တောတိ ကုစ္ဆိ ပရိကန္တိတော ဝရံ ဘဝေယျ၊ ‘‘ပရိကတ္တော’’တိပိ ပါဌော ယုဇ္ဇတိ။ ဧဝံ ဝဂ္ဂုမုဒါတီရိယေ အနေကပရိယာယေန ဝိဂရဟိတွာ ဣဒါနိ ယသ္မာ တေဟိ ကတကမ္မံ စောရကမ္မံ ဟောတိ၊ တသ္မာ အာယတိံ အညေသမ္ပိ ဧဝရူပဿ ကမ္မဿ အကရဏတ္ထံ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ။

၁၉၅။ အာမန္တေတွာ စ ပန ‘‘ပဉ္စိမေ ဘိက္ခဝေ မဟာစောရာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သန္တော သံဝိဇ္ဇမာနာတိ အတ္ထိ စေဝ ဥပလဗ္ဘန္တိ စာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဣဓာတိ ဣမသ္မိံ သတ္တလောကေ။ ဧဝံ ဟောတီတိ ဧဝံ ပုဗ္ဗဘာဂေ ဣစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ကုဒါဿု နာမာဟန္တိ ဧတ္ထ သုဣတိ နိပါတော၊ ကုဒါ နာမာတိ အတ္ထော။ သော အပရေန သမယေနာတိ သော ပုဗ္ဗဘာဂေ ဧဝံ စိန္တေတွာ အနုက္ကမေန ပရိသံ ဝဍ္ဎေန္တော ပန္ထဒူဟနကမ္မံ ပစ္စန္တိမဂါမဝိလောပန္တိ ဧဝမာဒီနိ ကတွာ ဝေပုလ္လပ္ပတ္တပရိသော ဟုတွာ ဂါမေပိ အဂါမေ၊ ဇနပဒေပိ အဇနပဒေ ကရောန္တော ဟနန္တော ဃာတေန္တော ဆိန္ဒန္တော ဆေဒါပေန္တော ပစန္တော ပါစေန္တော။

ဣတိ ဗာဟိရကမဟာစောရံ ဒဿေတွာ တေန သဒိသေ သာသနေ ပဉ္စ မဟာစောရေ ဒဿေတုံ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ပါပဘိက္ခုနောတိ အညေသု ဌာနေသု မူလစ္ဆိန္နော ပါရာဇိကပ္ပတ္တော ‘‘ပါပဘိက္ခူ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဣဓ ပန ပါရာဇိကံ အနာပန္နော ဣစ္ဆာစာရေ ဌိတော ခုဒ္ဒါနုခုဒ္ဒကာနိ သိက္ခာပဒါနိ မဒ္ဒိတွာ ဝိစရန္တော ‘‘ပါပဘိက္ခူ’’တိ အဓိပ္ပေတော။ တဿာပိ ဗာဟိရကစောရဿ ဝိယ ပုဗ္ဗဘာဂေ ဧဝံ ဟောတိ – ‘‘ကုဒါဿု နာမာဟံ…ပေ… ပရိက္ခာရာန’’န္တိ။ တတ္ထ သက္ကတောတိ သက္ကာရပ္ပတ္တော။ ဂရုကတောတိ ဂရုကာရပ္ပတ္တော။ မာနိတောတိ မနသာ ပိယာယိတော။ ပူဇိတောတိ စတုပစ္စယာဘိဟာရပူဇာယ ပူဇိတော။ အပစိတောတိ အပစိတိပ္ပတ္တော။ တတ္ထ ယဿ စတ္တာရော ပစ္စယေ သက္ကရိတွာ သုဋ္ဌု အဘိသင်္ခတေ ပဏီတပဏီတေ ကတွာ ဒေန္တိ၊ သော သက္ကတော။ ယသ္မိံ ဂရုဘာဝံ ပစ္စုပေတွာ ဒေန္တိ၊ သော ဂရုကတော။ ယံ မနသာ ပိယာယန္တိ၊ သော မာနိတော။ ယဿ သဗ္ဗမ္ပေတံ ကရောန္တိ၊ သော ပူဇိတော။ ယဿ အဘိဝါဒနပစ္စုဋ္ဌာနအဉ္ဇလိကမ္မာဒိဝသေန ပရမနိပစ္စကာရံ ကရောန္တိ၊ သော အပစိတော။ ဣမဿ စ ပန သဗ္ဗမ္ပိ ဣမံ လောကာမိသံ ပတ္ထယမာနဿ ဧဝံ ဟောတိ။

သော အပရေန သမယေနာတိ သော ပုဗ္ဗဘာဂေ ဧဝံ စိန္တေတွာ အနုက္ကမေန သိက္ခာယ အတိဗ္ဗဂါရဝေ ဥဒ္ဓတေ ဥန္နဠေ စပလေ မုခရေ ဝိကိဏ္ဏဝါစေ မုဋ္ဌဿတီ အသမ္ပဇာနေ ပါကတိန္ဒြိယေ အာစရိယုပဇ္ဈာယေဟိ ပရိစ္စတ္တကေ လာဘဂရုကေ ပါပဘိက္ခူ သင်္ဂဏှိတွာ ဣရိယာပထသဏ္ဌပနာဒီနိ ကုဟကဝတ္တာနိ သိက္ခာပေတွာ ‘‘အယံ ထေရော အသုကသ္မိံ နာမ သေနာသနေ ဝဿံ ဥပဂမ္မ ဝတ္တပဋိပတ္တိံ ပူရယမာနော ဝဿံ ဝသိတွာ နိဂ္ဂတော’’တိ လောကသမ္မတသေနာသနသံဝဏ္ဏနာဒီဟိ ဥပါယေဟိ လောကံ ပရိပါစေတုံ ပဋိဗလေဟိ ဇာတကာဒီသု ကတပရိစယေဟိ သရသမ္ပန္နေဟိ ပါပဘိက္ခူဟိ သံဝဏ္ဏိယမာနဂုဏော ဟုတွာ သတေန ဝါ သဟဿေန ဝါ ပရိဝုတော…ပေ… ဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနံ။ အယံ ဘိက္ခဝေ ပဌမော မဟာစောရောတိ အယံ သန္ဓိစ္ဆေဒါဒိစောရကော ဝိယ န ဧကံ ကုလံ န ဒွေ၊ အထ ခေါ မဟာဇနံ ဝဉ္စေတွာ စတုပစ္စယဂဟဏတော ‘‘ပဌမော မဟာစောရော’’တိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ယေ ပန သုတ္တန္တိကာ ဝါ အာဘိဓမ္မိကာ ဝါ ဝိနယဓရာ ဝါ ဘိက္ခူ ဘိက္ခာစာရေ အသမ္ပဇ္ဇမာနေ ပါဠိံ ဝါစေန္တာ အဋ္ဌကထံ ကထေန္တာ အနုမောဒနာယ ဓမ္မကထာယ ဣရိယာပထသမ္ပတ္တိယာ စ လောကံ ပသာဒေန္တာ ဇနပဒစာရိကံ စရန္တိ သက္ကတာ ဂရုကတာ မာနိတာ ပူဇိတာ အပစိတာ၊ တေ ‘‘တန္တိပဝေဏိဃဋနကာ သာသနဇောတကာ’’တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

တထာဂတပ္ပဝေဒိတန္တိ တထာဂတေန ပဋိဝိဒ္ဓံ ပစ္စက္ခကတံ ဇာနာပိတံ ဝါ။ အတ္တနော ဒဟတီတိ ပရိသမဇ္ဈေ ပါဠိဉ္စ အဋ္ဌကထဉ္စ သံသန္ဒိတွာ မဓုရေန သရေန ပသာဒနီယံ သုတ္တန္တံ ကထေတွာ ဓမ္မကထာဝသေန အစ္ဆရိယဗ္ဘုတဇာတေန ဝိညူဇနေန ‘‘အဟော၊ ဘန္တေ၊ ပါဠိ စ အဋ္ဌကထာ စ သုပရိသုဒ္ဓါ၊ ကဿ သန္တိကေ ဥဂ္ဂဏှိတ္ထာ’’တိ ပုစ္ဆိတော ‘‘ကော အမှာဒိသေ ဥဂ္ဂဟာပေတုံ သမတ္ထော’’တိ အာစရိယံ အနုဒ္ဒိသိတွာ အတ္တနာ ပဋိဝိဒ္ဓံ သယမ္ဘုဉာဏာဓိဂတံ ဓမ္မဝိနယံ ပဝေဒေတိ။ အယံ တထာဂတေန သတသဟဿကပ္ပာဓိကာနိ စတ္တာရိ အသင်္ခေယျာနိ ပါရမိယော ပူရေတွာ ကိစ္ဆေန ကသိရေန ပဋိဝိဒ္ဓဓမ္မတ္ထေနကော ဒုတိယော မဟာစောရော။

သုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစာရိန္တိ ခီဏာသဝဘိက္ခုံ။ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တန္တိ နိရုပက္ကိလေသံ သေဋ္ဌစရိယံ စရန္တံ၊ အညမ္ပိ ဝါ အနာဂါမိံ အာဒိံ ကတွာ ယာဝ သီလဝန္တံ ပုထုဇ္ဇနံ အဝိပ္ပဋိသာရာဒိဝတ္ထုကံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ စရန္တံ။ အမူလကေန အဗြဟ္မစရိယေန အနုဒ္ဓံသေတီတိ တသ္မိံ ပုဂ္ဂလေ အဝိဇ္ဇမာနေန အန္တိမဝတ္ထုနာ အနုဝဒတိ စောဒေတိ၊ အယံ ဝိဇ္ဇမာနဂုဏမက္ခီ အရိယဂုဏတ္ထေနကော တတိယော မဟာစောရော။

ဂရုဘဏ္ဍာနိ ဂရုပရိက္ခာရာနီတိ ယထာ အဒိန္နာဒါနေ ‘‘စတုရော ဇနာ သံဝိဓာယ ဂရုဘဏ္ဍံ အဝါဟရု’’န္တိ (ပရိ။ ၄၇၉) ဧတ္ထ ပဉ္စမာသကဂ္ဃနကံ ‘‘ဂရုဘဏ္ဍ’’န္တိ ဝုစ္စတိ၊ ဣဓ ပန န ဧဝံ။ အထ ခေါ ‘‘ပဉ္စိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဝိဿဇ္ဇိယာနိ န ဝိဿဇ္ဇေတဗ္ဗာနိ သင်္ဃေန ဝါ ဂဏေန ဝါ ပုဂ္ဂလေန ဝါ။ ဝိဿဇ္ဇိတာနိပိ အဝိဿဇ္ဇိတာနိ ဟောန္တိ။ ယော ဝိဿဇ္ဇေယျ၊ အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယဿ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? အာရာမော၊ အာရာမဝတ္ထု…ပေ… ဒါရုဘဏ္ဍံ၊ မတ္တိကာဘဏ္ဍ’’န္တိ ဝစနတော အဝိဿဇ္ဇိတဗ္ဗတ္တာ ဂရုဘဏ္ဍာနိ။ ‘‘ပဉ္စိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဝေဘင်္ဂိယာနိ န ဝိဘဇိတဗ္ဗာနိ သင်္ဃေန ဝါ ဂဏေန ဝါ ပုဂ္ဂလေန ဝါ။ ဝိဘတ္တာနိပိ အဝိဘတ္တာနိ ဟောန္တိ။ ယော ဝိဘဇေယျ၊ အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယဿ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? အာရာမော၊ အာရာမဝတ္ထု…ပေ… ဒါရုဘဏ္ဍံ၊ မတ္တိကာဘဏ္ဍ’’န္တိ (စူဠဝ။ ၃၂၂) ဝစနတော အဝေဘင်္ဂိယတ္တာ သာဓာရဏပရိက္ခာရဘာဝေန ဂရုပရိက္ခာရာနိ။ အာရာမော အာရာမဝတ္ထူတိအာဒီသု ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ တံ သဗ္ဗံ ‘‘ပဉ္စိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဝိဿဇ္ဇိယာနီ’’တိ ခန္ဓကေ အာဂတသုတ္တဝဏ္ဏနာယမေဝ ဘဏိဿာမ။ တေဟိ ဂိဟီ သင်္ဂဏှာတီတိ တာနိ ဒတွာ ဒတွာ ဂိဟီံ သင်္ဂဏှာတိ အနုဂ္ဂဏှာတိ။ ဥပလာပေတီတိ ‘‘အဟော အမှာကံ အယျော’’တိ ဧဝံ လပနကေ အနုဗန္ဓနကေ သသ္နေဟေ ကရောတိ။ အယံ အဝိဿဇ္ဇိယံ အဝေဘင်္ဂိယဉ္စ ဂရုပရိက္ခာရံ တထာဘာဝတော ထေနေတွာ ဂိဟိ သင်္ဂဏှနကော စတုတ္ထော မဟာစောရော။ သော စ ပနာယံ ဣမံ ဂရုဘဏ္ဍံ ကုလသင်္ဂဏှနတ္ထံ ဝိဿဇ္ဇေန္တော ကုလဒူသကဒုက္ကဋံ အာပဇ္ဇတိ။ ပဗ္ဗာဇနီယကမ္မာရဟော စ ဟောတိ။ ဘိက္ခုသင်္ဃံ အဘိဘဝိတွာ ဣဿရဝတာယ ဝိဿဇ္ဇေန္တော ထုလ္လစ္စယံ အာပဇ္ဇတိ။ ထေယျစိတ္တေန ဝိဿဇ္ဇေန္တော ဘဏ္ဍံ အဂ္ဃာပေတွာ ကာရေတဗ္ဗောတိ။

အယံ အဂ္ဂေါ မဟာစောရောတိ အယံ ဣမေသံ စောရာနံ ဇေဋ္ဌစောရော၊ ဣမိနာ သဒိသော စောရော နာမ နတ္ထိ၊ ယော ပဉ္စိန္ဒြိယဂ္ဂဟဏာတီတံ အတိသဏှသုခုမံ လောကုတ္တရဓမ္မံ ထေနေတိ။ ကိံ ပန သက္ကာ လောကုတ္တရဓမ္မော ဟိရညသုဝဏ္ဏာဒီနိ ဝိယ ဝဉ္စေတွာ ထေနေတွာ ဂဟေတုန္တိ? န သက္ကာ၊ တေနေဝါဟ – ‘‘ယော အသန္တံ အဘူတံ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မံ ဥလ္လပတီ’’တိ။ အယဉှိ အတ္တနိ အသန္တံ တံ ဓမ္မံ ကေဝလံ ‘‘အတ္ထိ မယှံ ဧသော’’တိ ဥလ္လပတိ၊ န ပန သက္ကောတိ ဌာနာ စာဝေတုံ၊ အတ္တနိ ဝါ သံဝိဇ္ဇမာနံ ကာတုံ။ အထ ကသ္မာ စောရောတိ ဝုတ္တောတိ? ယသ္မာ တံ ဥလ္လပိတွာ အသန္တသမ္ဘာဝနာယ ဥပ္ပန္နေ ပစ္စယေ ဂဏှာတိ။ ဧဝဉှိ ဂဏှတာ တေ ပစ္စယာ သုခုမေန ဥပါယေန ဝဉ္စေတွာ ထေနေတွာ ဂဟိတာ ဟောန္တိ။ တေနေဝါဟ – ‘‘တံ ကိဿ ဟေတု? ထေယျာယ ဝေါ ဘိက္ခဝေ ရဋ္ဌပိဏ္ဍော ဘုတ္တော’’တိ။ အယဉှိ ဧတ္ထ အတ္ထော – ယံ အဝေါစုမှ – ‘‘အယံ အဂ္ဂေါ မဟာစောရော၊ ယော အသန္တံ အဘူတံ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မံ ဥလ္လပတီ’’တိ ။ တံ ကိဿ ဟေတူတိ ကေန ကာရဏေန ဧတံ အဝေါစုမှာတိ စေ။ ‘‘ထေယျာယ ဝေါ ဘိက္ခဝေ ရဋ္ဌပိဏ္ဍော ဘုတ္တော’’တိ ဘိက္ခဝေ ယသ္မာ သော တေန ရဋ္ဌပိဏ္ဍော ထေယျာယ ထေယျစိတ္တေန ဘုတ္တော ဟောတိ။ ဧတ္ထ ဟိ ဝေါကာရော ‘‘ယေ ဟိ ဝေါ အရိယာ အရညဝနပတ္ထာနီ’’တိအာဒီသု (မ။ နိ။ ၁။၃၅-၃၆) ဝိယ ပဒပူရဏမတ္တေ နိပါတော။ တသ္မာ ‘‘တုမှေဟိ ဘုတ္တော’’တိ ဧဝမဿ အတ္ထော န ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

ဣဒါနိ တမေဝတ္ထံ ဂါထာဟိ ဝိဘူတတရံ ကရောန္တော ‘‘အညထာ သန္တ’’န္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အညထာ သန္တန္တိ အပရိသုဒ္ဓကာယသမာစာရာဒိကေန အညေနာကာရေန သန္တံ။ အညထာ ယော ပဝေဒယေတိ ပရိသုဒ္ဓကာယသမာစာရာဒိကေန အညေန အာကာရေန ယော ပဝေဒေယျ။ ‘‘ပရမပရိသုဒ္ဓါ အဟံ၊ အတ္ထိ မေ အဗ္ဘန္တရေ လောကုတ္တရဓမ္မော’’တိ ဧဝံ ဇာနာပေယျ။ ပဝေဒေတွာ စ ပန တာယ ပဝေဒနာယ ဥပ္ပန္နံ ဘောဇနံ အရဟာ ဝိယ ဘုဉ္ဇတိ။ နိကစ္စ ကိတဝဿေဝ ဘုတ္တံ ထေယျေန တဿ တန္တိ နိကစ္စာတိ ဝဉ္စေတွာ အညထာ သန္တံ အညထာ ဒဿေတွာ။ အဂုမ္ဗအဂစ္ဆဘူတမေဝ သာခါပလာသပလ္လဝါဒိစ္ဆာဒနေန ဂုမ္ဗမိဝ ဂစ္ဆမိဝ စ အတ္တာနံ ဒဿေတွာ။ ကိတဝဿေဝါတိ ဝဉ္စကဿ ကေရာဋိကဿ ဂုမ္ဗဂစ္ဆသညာယ အရညေ အာဂတာဂတေ သကုဏေ ဂဟေတွာ ဇီဝိတကပ္ပကဿ သာကုဏိကဿေဝ။ ဘုတ္တံ ထေယျေန တဿ တန္တိ တဿာပိ အနရဟန္တဿေဝ သတော အရဟန္တဘာဝံ ဒဿေတွာ လဒ္ဓဘောဇနံ ဘုဉ္ဇတော၊ ယံ တံ ဘုတ္တံ တံ ယထာ သာကုဏိကကိတဝဿ နိကစ္စ ဝဉ္စေတွာ သကုဏဂ္ဂဟဏံ၊ ဧဝံ မနုဿေ ဝဉ္စေတွာ လဒ္ဓဿ ဘောဇနဿ ဘုတ္တတ္တာ ထေယျေန ဘုတ္တံ နာမ ဟောတိ။

ဣမံ ပန အတ္ထဝသံ အဇာနန္တာ ယေ ဧဝံ ဘုဉ္ဇန္တိ၊ ကာသာဝကဏ္ဌာ…ပေ… နိရယံ တေ ဥပပဇ္ဇရေ ကာသာဝကဏ္ဌာတိ ကာသာဝေန ဝေဌိတကဏ္ဌာ။ ဧတ္တကမေဝ အရိယဒ္ဓဇဓာရဏမတ္တံ၊ သေသံ သာမညံ နတ္ထီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘ဘဝိဿန္တိ ခေါ ပနာနန္ဒ အနာဂတမဒ္ဓါနံ ဂေါတြဘုနော ကာသာဝကဏ္ဌာ’’တိ (မ။ နိ။ ၃။၃၈၀) ဧဝံ ဝုတ္တဒုဿီလာနံ ဧတံ အဓိဝစနံ။ ပါပဓမ္မာတိ လာမကဓမ္မာ။ အသညတာတိ ကာယာဒီဟိ အသညတာ။ ပါပါတိ လာမကပုဂ္ဂလာ။ ပါပေဟိ ကမ္မေဟီတိ တေဟိ ကရဏကာလေ အာဒီနဝံ အဒိသွာ ကတေဟိ ပရဝဉ္စနာဒီဟိ ပါပကမ္မေဟိ။ နိရယံ တေ ဥပပဇ္ဇရေတိ နိရဿာဒံ ဒုဂ္ဂတိံ တေ ဥပပဇ္ဇန္တိ၊ တသ္မာ သေယျော အယောဂုဠောတိ ဂါထာ။ တဿတ္ထော – သစာယံ ဒုဿီလော အသညတော ဣစ္ဆာစာရေ ဌိတော ကုဟနာယ လောကံ ဝဉ္စကော ပုဂ္ဂလော တတ္တံ အဂ္ဂိသိခူပမံ အယောဂုဠံ ဘုဉ္ဇေယျ အဇ္ဈောဟရေယျ၊ တဿ ယဉ္စေတံ ရဋ္ဌပိဏ္ဍံ ဘုဉ္ဇေယျ၊ ယဉ္စေတံ အယောဂုဠံ၊ တေသု ဒွီသု အယောဂုဠောဝ ဘုတ္တော သေယျော သုန္ဒရတရော ပဏီတတရော စ ဘဝေယျ၊ န ဟိ အယောဂုဠဿ ဘုတ္တတ္တာ သမ္ပရာယေ သဗ္ဗညုတဉာဏေနာပိ ဒုဇ္ဇာနပရိစ္ဆေဒံ ဒုက္ခံ အနုဘဝတိ။ ဧဝံ ပဋိလဒ္ဓဿ ပန တဿ ရဋ္ဌပိဏ္ဍဿ ဘုတ္တတ္တာ သမ္ပရာယေ ဝုတ္တပ္ပကာရံ ဒုက္ခံ အနုဘောတိ၊ အယဉှိ ကောဋိပ္ပတ္တော မိစ္ဆာဇီဝေါတိ။

ဧဝံ ပါပကိရိယာယ အနာဒီနဝဒဿာဝီနံ အာဒီနဝံ ဒဿေတွာ ‘‘အထ ခေါ ဘဂဝါ ဝဂ္ဂုမုဒါတီရိယေ ဘိက္ခူ အနေကပရိယာယေန ဝိဂရဟိတွာ ဒုဗ္ဘရတာယ ဒုပ္ပောသတာယ…ပေ… ဣမံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသေယျာထာ’’တိ စ ဝတွာ စတုတ္ထပါရာဇိကံ ပညပေန္တော ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု အနဘိဇာန’’န္တိ အာဒိမာဟ။

ဧဝံ မူလစ္ဆေဇ္ဇဝသေန ဒဠှံ ကတွာ စတုတ္ထပါရာဇိကေ ပညတ္တေ အပရမ္ပိ အနုပ္ပညတ္တတ္ထာယ အဓိမာနဝတ္ထု ဥဒပါဒိ။ တဿုပ္ပတ္တိဒီပနတ္ထံ ဧတံ ဝုတ္တံ – ‘‘ဧဝဉ္စိဒံ ဘဂဝတာ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တံ ဟောတီ’’တိ။

အဓိမာနဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

၁၉၆။ တတ္ထ အဒိဋ္ဌေ ဒိဋ္ဌသညိနောတိ အရဟတ္တေ ဉာဏစက္ခုနာ အဒိဋ္ဌေယေဝ ‘‘ဒိဋ္ဌံ အမှေဟိ အရဟတ္တ’’န္တိ ဒိဋ္ဌသညိနော ဟုတွာ။ ဧသ နယော အပ္ပတ္တာဒီသု။ အယံ ပန ဝိသေသော – အပ္ပတ္တေတိ အတ္တနော သန္တာနေ ဥပ္ပတ္တိဝသေန အပ္ပတ္တေ။ အနဓိဂတေတိ မဂ္ဂဘာဝနာယ အနဓိဂတေ၊ အပ္ပဋိလဒ္ဓေတိပိ အတ္ထော။ အသစ္ဆိကတေတိ အပ္ပဋိဝိဒ္ဓေ ပစ္စဝေက္ခဏဝသေန ဝါ အပ္ပစ္စက္ခကတေ။ အဓိမာနေနာတိ အဓိဂတမာနေန၊ ‘‘အဓိဂတာ မယ’’န္တိ ဧဝံ ဥပ္ပန္နမာနေနာတိ အတ္ထော၊ အဓိကမာနေန ဝါ ထဒ္ဓမာနေနာတိ အတ္ထော။ အညံ ဗျာကရိံသူတိ အရဟတ္တံ ဗျာကရိံသု၊ ‘‘ပတ္တံ အာဝုသော အမှေဟိ အရဟတ္တံ၊ ကတံ ကရဏီယ’’န္တိ ဘိက္ခူနံ အာရောစေသုံ။ တေသံ မဂ္ဂေန အပ္ပဟီနကိလေသတ္တာ ကေဝလံ သမထဝိပဿနာဗလေန ဝိက္ခမ္ဘိတကိလေသာနံ အပရေန သမယေန တထာရူပပစ္စယသမာယောဂေ ရာဂါယ စိတ္တံ နမတိ၊ ရာဂတ္ထာယ နမတီတိ အတ္ထော။ ဧသ နယော ဣတရေသု။

တဉ္စခေါ ဧတံ အဗ္ဗောဟာရိကန္တိ တဉ္စ ခေါ ဧတံ တေသံ အညဗျာကရဏံ အဗ္ဗောဟာရိကံ အာပတ္တိပညာပနေ ဝေါဟာရံ န ဂစ္ဆတိ၊ အာပတ္တိယာ အင်္ဂံ န ဟောတီတိ အတ္ထော။

ကဿ ပနာယံ အဓိမာနော ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ကဿ နုပ္ပဇ္ဇတီတိ? အရိယသာဝကဿ တာဝ နုပ္ပဇ္ဇတိ သော ဟိ မဂ္ဂဖလနိဗ္ဗာနပဟီနကိလေသအဝသိဋ္ဌကိလေသပစ္စဝေက္ခဏေန သဉ္ဇာတသောမနဿော အရိယဂုဏပဋိဝေဓေ နိက္ကင်္ခေါ။ တသ္မာ သောတာပန္နာဒီနံ ‘‘အဟံ သကဒါဂါမီ’’တိအာဒိဝသေန အဓိမာနော နုပ္ပဇ္ဇတိ။ ဒုဿီလဿ နုပ္ပဇ္ဇတိ၊ သော ဟိ အရိယဂုဏာဓိဂမေ နိရာသောဝ။ သီလဝတောပိ ပရိစ္စတ္တကမ္မဋ္ဌာနဿ နိဒ္ဒါရာမတာဒိမနုယုတ္တဿ နုပ္ပဇ္ဇတိ။ သုပရိသုဒ္ဓသီလဿ ပန ကမ္မဋ္ဌာနေ အပ္ပမတ္တဿ နာမရူပံ ဝဝတ္ထပေတွာ ပစ္စယပရိဂ္ဂဟေန ဝိတိဏ္ဏကင်္ခဿ တိလက္ခဏံ အာရောပေတွာ သင်္ခါရေ သမ္မသန္တဿ အာရဒ္ဓဝိပဿကဿ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပန္နော စ သုဒ္ဓသမထလာဘိံ ဝါ သုဒ္ဓဝိပဿနာလာဘိံ ဝါ အန္တရာ ဌပေတိ၊ သော ဟိ ဒသပိ ဝီသတိပိ တိံသမ္ပိ ဝဿာနိ ကိလေသသမုဒါစာရံ အပဿိတွာ ‘‘အဟံ သောတာပန္နော’’တိ ဝါ ‘‘သကဒါဂါမီ’’တိ ဝါ ‘‘အနာဂါမီ’’တိ ဝါ မညတိ။ သမထဝိပဿနာလာဘိံ ပန အရဟတ္တေယေဝ ဌပေတိ။ တဿ ဟိ သမာဓိဗလေန ကိလေသာ ဝိက္ခမ္ဘိတာ၊ ဝိပဿနာဗလေန သင်္ခါရာ သုပရိဂ္ဂဟိတာ၊ တသ္မာ သဋ္ဌိမ္ပိ ဝဿာနိ အသီတိမ္ပိ ဝဿာနိ ဝဿသတမ္ပိ ကိလေသာ န သမုဒါစရန္တိ၊ ခီဏာသဝဿေဝ စိတ္တစာရော ဟောတိ။ သော ဧဝံ ဒီဃရတ္တံ ကိလေသသမုဒါစာရံ အပဿန္တော အန္တရာ အဌတွာဝ ‘‘အရဟာ အဟ’’န္တိ မညတီတိ။

သဝိဘင်္ဂသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

၁၉၇။ အနဘိဇာနန္တိ န အဘိဇာနံ။ ယသ္မာ ပနာယံ အနဘိဇာနံ သမုဒါစရတိ၊ သွဿ သန္တာနေ အနုပ္ပန္နော ဉာဏေန စ အသစ္ဆိကတောတိ အဘူတော ဟောတိ။ တေနဿ ပဒဘာဇနေ ‘‘အသန္တံ အဘူတံ အသံဝိဇ္ဇမာန’’န္တိ ဝတွာ ‘‘အဇာနန္တော အပဿန္တော’’တိ ဝုတ္တံ ။

ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မန္တိ ဥတ္တရိမနုဿာနံ ဈာယီနဉ္စေဝ အရိယာနဉ္စ ဓမ္မံ။ အတ္တုပနာယိကန္တိ အတ္တနိ တံ ဥပနေတိ၊ အတ္တာနံ ဝါ တတ္ထ ဥပနေတီတိ အတ္တုပနာယိကော၊ တံ အတ္တုပနာယိကံ၊ ဧဝံ ကတွာ သမုဒါစရေယျာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ပဒဘာဇနေ ပန ယသ္မာ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မော နာမ ဈာနံ ဝိမောက္ခံ သမာဓိ သမာပတ္တိ ဉာဏဒဿနံ…ပေ… သုညာဂါရေ အဘိရတီတိ ဧဝံ ဈာနာဒယော အနေကဓမ္မာ ဝုတ္တာ။ တသ္မာ တေသံ သဗ္ဗေသံ ဝသေန အတ္တုပနာယိကဘာဝံ ဒဿေန္တော ‘‘တေ ဝါ ကုသလေ ဓမ္မေ အတ္တနိ ဥပနေတီ’’တိ ဗဟုဝစနနိဒ္ဒေသံ အကာသိ။ တတ္ထ ‘‘ဧတေ ဓမ္မာ မယိ သန္ဒိဿန္တီ’’တိ သမုဒါစရန္တော အတ္တနိ ဥပနေတိ။ ‘‘အဟံ ဧတေသု သန္ဒိဿာမီ’’တိ သမုဒါစရန္တော အတ္တာနံ တေသု ဥပနေတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

အလမရိယဉာဏဒဿနန္တိ ဧတ္ထ လောကိယလောကုတ္တရာ ပညာ ဇာနနဋ္ဌေန ဉာဏံ၊ စက္ခုနာ ဒိဋ္ဌမိဝ ဓမ္မံ ပစ္စက္ခကရဏတော ဒဿနဋ္ဌေန ဒဿနန္တိ ဉာဏဒဿနံ။ အရိယံ ဝိသုဒ္ဓံ ဥတ္တမံ ဉာဏဒဿနန္တိ အရိယဉာဏဒဿနံ။ အလံ ပရိယတ္တံ ကိလေသဝိဒ္ဓံသနသမတ္ထံ အရိယဉာဏဒဿနမေတ္ထ၊ ဈာနာဒိဘေဒေ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မေ အလံ ဝါ အရိယဉာဏဒဿနမဿာတိ အလမရိယဉာဏဒဿနော၊ တံ အလမရိယဉာဏဒဿနံ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မန္တိ ဧဝံ ပဒတ္ထသမ္ဗန္ဓော ဝေဒိတဗ္ဗော။ တတ္ထ ယေန ဉာဏဒဿနေန သော အလမရိယဉာဏဒဿနောတိ ဝုစ္စတိ။ တဒေဝ ဒဿေတုံ ‘‘ဉာဏန္တိ တိဿော ဝိဇ္ဇာ၊ ဒဿနန္တိ ယံ ဉာဏံ တံ ဒဿနံ၊ ယံ ဒဿနံ တံ ဉာဏ’’န္တိ ဝိဇ္ဇာသီသေန ပဒဘာဇနံ ဝုတ္တံ။ မဟဂ္ဂတလောကုတ္တရာ ပနေတ္ထ သဗ္ဗာပိ ပညာ ‘‘ဉာဏ’’န္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

သမုဒါစရေယျာတိ ဝုတ္တပ္ပကာရမေတံ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မံ အတ္တုပနာယိကံ ကတွာ အာရောစေယျ။ ဣတ္ထိယာ ဝါတိအာဒိ ပန အာရောစေတဗ္ဗပုဂ္ဂလနိဒဿနံ။ ဧတေသဉှိ အာရောစိတေ အာရောစိတံ ဟောတိ န ဒေဝမာရဗြဟ္မာနံ၊ နာပိ ပေတယက္ခတိရစ္ဆာနဂတာနန္တိ။ ဣတိ ဇာနာမိ ဣတိ ပဿာမီတိ သမုဒါစရဏာကာရနိဒဿနမေတံ။ ပဒဘာဇနေ ပနဿ ‘‘ဇာနာမဟံ ဧတေ ဓမ္မေ၊ ပဿာမဟံ ဧတေ ဓမ္မေ’’တိ ဣဒံ တေသု ဈာနာဒီသု ဓမ္မေသု ဇာနနပဿနာနံ ပဝတ္တိဒီပနံ၊ ‘‘အတ္ထိ စ မေ ဧတေ ဓမ္မာ’’တိအာဒိ အတ္တုပနာယိကဘာဝဒီပနံ ။

၁၉၈။ တတော အပရေန သမယေနာတိ အာပတ္တိပဋိဇာနနသမယဒဿနမေတံ။ အယံ ပန အာရောစိတက္ခဏေယေဝ ပါရာဇိကံ အာပဇ္ဇတိ။ အာပတ္တိံ ပန အာပန္နော ယသ္မာ ပရေန စောဒိတော ဝါ အစောဒိတော ဝါ ပဋိဇာနာတိ၊ တသ္မာ ‘‘သမနုဂ္ဂါဟိယမာနော ဝါ အသမနုဂ္ဂါဟိယမာနော ဝါ’’တိ ဝုတ္တံ။

တတ္ထ သမနုဂ္ဂါဟိယမာနေ တာဝ – ကိံ တေ အဓိဂတန္တိ အဓိဂမပုစ္ဆာ၊ ဈာနဝိမောက္ခာဒီသု၊ သောတာပတ္တိမဂ္ဂါဒီသု ဝါ ကိံ တယာ အဓိဂတန္တိ။ ကိန္တိ တေ အဓိဂတန္တိ ဥပါယပုစ္ဆာ။ အယဉှိ ဧတ္ထာဓိပ္ပာယော – ကိံ တယာ အနိစ္စလက္ခဏံ ဓုရံ ကတွာ အဓိဂတံ၊ ဒုက္ခာနတ္တလက္ခဏေသု အညတရံ ဝါ? ကိံ ဝါ သမာဓိဝသေန အဘိနိဝိသိတွာ၊ ဥဒါဟု ဝိပဿနာဝသေန? တထာ ကိံ ရူပေ အဘိနိဝိသိတွာ၊ ဥဒါဟု အရူပေ? ကိံ ဝါ အဇ္ဈတ္တံ အဘိနိဝိသိတွာ၊ ဥဒါဟု ဗဟိဒ္ဓါတိ? ကဒါ တေ အဓိဂတန္တိ ကာလပုစ္ဆာ။ ပုဗ္ဗဏှမဇ္ဈနှိကာဒီသု ကတရသ္မိံ ကာလေတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ? ကတ္ထ တေ အဓိဂတန္တိ ဩကာသပုစ္ဆာ။ ကတရသ္မိံ ဩကာသေ၊ ကိံ ရတ္တိဋ္ဌာနေ၊ ဒိဝါဋ္ဌာနေ၊ ရုက္ခမူလေ၊ မဏ္ဍပေ၊ ကတရသ္မိံ ဝါ ဝိဟာရေတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ကတမေ တေ ကိလေသာ ပဟီနာတိ ပဟီနကိလေသပုစ္ဆာ။ ကတရမဂ္ဂဝဇ္ဈာ တဝ ကိလေသာ ပဟီနာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ကတမေသံ တွံ ဓမ္မာနံ လာဘီတိ ပဋိလဒ္ဓဓမ္မပုစ္ဆာ။ ပဌမမဂ္ဂါဒီသု ကတမေသံ ဓမ္မာနံ တွံ လာဘီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

တသ္မာ ဣဒါနိ စေပိ ကောစိ ဘိက္ခု ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မာဓိဂမံ ဗျာကရေယျ၊ န သော ဧတ္တာဝတာဝ သက္ကာတဗ္ဗော။ ဣမေသု ပန ဆသု ဌာနေသု သောဓနတ္ထံ ဝတ္တဗ္ဗော – ‘‘ကိံ တေ အဓိဂတံ၊ ကိံ ဈာနံ၊ ဥဒါဟု ဝိမောက္ခာဒီသု အညတရ’’န္တိ? ယော ဟိ ယေန အဓိဂတော ဓမ္မော၊ သော တဿ ပါကဋော ဟောတိ။ သစေ ‘‘ဣဒံ နာမ မေ အဓိဂတ’’န္တိ ဝဒတိ၊ တတော ‘‘ကိန္တိ တေ အဓိဂတ’’န္တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗော၊ ‘‘အနိစ္စလက္ခဏာဒီသု ကိံ ဓုရံ ကတွာ အဋ္ဌတိံသာယ ဝါ အာရမ္မဏေသု ရူပါရူပအဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါဒိဘေဒေသု ဝါ ဓမ္မေသု ကေန မုခေန အဘိနိဝိသိတွာ’’တိ ယော ဟိ ယဿာဘိနိဝေသော၊ သော တဿ ပါကဋော ဟောတိ။ သစေ ‘‘အယံ နာမ မေ အဘိနိဝေသော ဧဝံ မယာ အဓိဂတ’’န္တိ ဝဒတိ၊ တတော ‘‘ကဒါ တေ အဓိဂတ’’န္တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗော၊ ‘‘ကိံ ပုဗ္ဗဏှေ၊ ဥဒါဟု မဇ္ဈနှိကာဒီသု အညတရသ္မိံ ကာလေ’’တိ သဗ္ဗေသဉှိ အတ္တနာ အဓိဂတကာလော ပါကဋော ဟောတိ။ သစေ ‘‘အသုကသ္မိံ နာမ ကာလေ အဓိဂတန္တိ ဝဒတိ၊ တတော ‘‘ကတ္ထ တေ အဓိဂတ’’န္တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗော၊ ‘‘ကိံ ဒိဝါဋ္ဌာနေ၊ ဥဒါဟု ရတ္တိဋ္ဌာနာဒီသု အညတရသ္မိံ ဩကာသေ’’တိ သဗ္ဗေသဉှိ အတ္တနာ အဓိဂတောကာသော ပါကဋော ဟောတိ။ သစေ ‘‘အသုကသ္မိံ နာမ မေ ဩကာသေ အဓိဂတ’’န္တိ ဝဒတိ၊ တတော ‘‘ကတမေ တေ ကိလေသာ ပဟီနာ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗော၊ ‘‘ကိံ ပဌမမဂ္ဂဝဇ္ဈာ၊ ဥဒါဟု ဒုတိယာဒိမဂ္ဂဝဇ္ဈာ’’တိ သဗ္ဗေသဉှိ အတ္တနာ အဓိဂတမဂ္ဂေန ပဟီနကိလေသာ ပါကဋာ ဟောန္တိ။ သစေ ‘‘ဣမေ နာမ မေ ကိလေသာ ပဟီနာ’’တိ ဝဒတိ၊ တတော ‘‘ကတမေသံ တွံ ဓမ္မာနံ လာဘီ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗော ၊ ‘‘ကိံ သောတာပတ္တိမဂ္ဂဿ၊ ဥဒါဟု သကဒါဂါမိမဂ္ဂါဒီသု အညတရဿာ’’တိ သဗ္ဗေသံ ဟိ အတ္တနာ အဓိဂတဓမ္မာ ပါကဋာ ဟောန္တိ။ သစေ ‘‘ဣမေသံ နာမာဟံ ဓမ္မာနံ လာဘီ’’တိ ဝဒတိ၊ ဧတ္တာဝတာပိဿ ဝစနံ န သဒ္ဓါတဗ္ဗံ၊ ဗဟုဿုတာ ဟိ ဥဂ္ဂဟပရိပုစ္ဆာကုသလာ ဘိက္ခူ ဣမာနိ ဆ ဌာနာနိ သောဓေတုံ သက္ကောန္တိ။

ဣမဿ ပန ဘိက္ခုနော အာဂမနပဋိပဒါ သောဓေတဗ္ဗာ။ ယဒိ အာဂမနပဋိပဒါ န သုဇ္ဈတိ၊ ‘‘ဣမာယ ပဋိပဒါယ လောကုတ္တရဓမ္မော နာမ န လဗ္ဘတီ’’တိ အပနေတဗ္ဗော။ ယဒိ ပနဿ အာဂမနပဋိပဒါ သုဇ္ဈတိ၊ ‘‘ဒီဃရတ္တံ တီသု သိက္ခာသု အပ္ပမတ္တော ဇာဂရိယမနုယုတ္တော စတူသု ပစ္စယေသု အလဂ္ဂေါ အာကာသေ ပါဏိသမေန စေတသာ ဝိဟရတီ’’တိ ပညာယတိ၊ တဿ ဘိက္ခုနော ဗျာကရဏံ ပဋိပဒါယ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒတိ။ ‘‘သေယျထာပိ နာမ ဂင်္ဂေါဒကံ ယမုနောဒကေန သဒ္ဓိံ သံသန္ဒတိ သမေတိ၊ ဧဝမေဝ သုပညတ္တာ တေန ဘဂဝတာ သာဝကာနံ နိဗ္ဗာနဂါမိနီ ပဋိပဒါ သံသန္ဒတိ နိဗ္ဗာနဉ္စ ပဋိပဒါ စာ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၂။၂၉၆) ဝုတ္တသဒိသံ ဟောတိ။

အပိစ ခေါ န ဧတ္တကေနာပိ သက္ကာရော ကာတဗ္ဗော။ ကသ္မာ? ဧကစ္စဿ ဟိ ပုထုဇ္ဇနဿာပိ သတော ခီဏာသဝပဋိပတ္တိသဒိသာ ပဋိပဒါ ဟောတိ၊ တသ္မာ သော ဘိက္ခု တေဟိ တေဟိ ဥပါယေဟိ ဥတ္တာသေတဗ္ဗော။ ခီဏာသဝဿ နာမ အသနိယာပိ မတ္ထကေ ပတမာနာယ ဘယံ ဝါ ဆမ္ဘိတတ္တံ ဝါ လောမဟံသော ဝါ န ဟောတိ။ သစဿ ဘယံ ဝါ ဆမ္ဘိတတ္တံ ဝါ လောမဟံသော ဝါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ‘‘န တွံ အရဟာ’’တိ အပနေတဗ္ဗော။ သစေ ပန အဘီရူ အစ္ဆမ္ဘီ အနုတြာသီ ဟုတွာ သီဟော ဝိယ နိသီဒတိ၊ အယံ ဘိက္ခု သမ္ပန္နဝေယျာကရဏော သမန္တာ ရာဇရာဇမဟာမတ္တာဒီဟိ ပေသိတံ သက္ကာရံ အရဟတီတိ။

ပါပိစ္ဆောတိ ယာ သာ ‘‘ဣဓေကစ္စော ဒုဿီလောဝ သမာနော သီလဝါတိ မံ ဇနော ဇာနာတူတိ ဣစ္ဆတီ’’တိအာဒိနာ (ဝိဘ။ ၈၅၁) နယေန ဝုတ္တာ ပါပိစ္ဆာ တာယ သမန္နာဂတော။ ဣစ္ဆာပကတောတိ တာယ ပါပိကာယ ဣစ္ဆာယ အပကတော အဘိဘူတော ပါရာဇိကော ဟုတွာ။

ဝိသုဒ္ဓါပေက္ခောတိ အတ္တနော ဝိသုဒ္ဓိံ အပေက္ခမာနော ဣစ္ဆမာနော ပတ္ထယမာနော။ အယဉှိ ယသ္မာ ပါရာဇိကံ အာပန္နော၊ တသ္မာ ဘိက္ခုဘာဝေ ဌတွာ အဘဗ္ဗော ဈာနာဒီနိ အဓိဂန္တုံ၊ ဘိက္ခုဘာဝေါ ဟိဿ သဂ္ဂန္တရာယော စေဝ ဟောတိ မဂ္ဂန္တရာယော စ။ ဝုတ္တဉှေတံ – ‘‘သာမညံ ဒုပ္ပရာမဋ္ဌံ နိရယာယုပကဍ္ဎတီ’’တိ (ဓ။ ပ။ ၃၁၁)။ အပရမ္ပိ ဝုတ္တံ – ‘‘သိထိလော ဟိ ပရိဗ္ဗာဇော၊ ဘိယျော အာကိရတေ ရဇ’’န္တိ (ဓ။ ပ။ ၃၁၃)။ ဣစ္စဿ ဘိက္ခုဘာဝေါ ဝိသုဒ္ဓိ နာမ န ဟောတိ ။ ယသ္မာ ပန ဂိဟီ ဝါ ဥပါသကော ဝါ အာရာမိကော ဝါ သာမဏေရော ဝါ ဟုတွာ ဒါနသရဏသီလသံဝရာဒီဟိ သဂ္ဂမဂ္ဂံ ဝါ ဈာနဝိမောက္ခာဒီဟိ မောက္ခမဂ္ဂံ ဝါ အာရာဓေတုံ ဘဗ္ဗော ဟောတိ၊ တသ္မာဿ ဂိဟိအာဒိဘာဝေါ ဝိသုဒ္ဓိ နာမ ဟောတိ၊ တသ္မာ တံ ဝိသုဒ္ဓိံ အပေက္ခနတော ‘‘ဝိသုဒ္ဓါပေက္ခော’’တိ ဝုစ္စတိ။ တေနေဝ စဿ ပဒဘာဇနေ ‘‘ဂိဟီ ဝါ ဟောတုကာမော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

ဧဝံ ဝဒေယျာတိ ဧဝံ ဘဏေယျ။ ကထံ? ‘‘အဇာနမေဝံ အာဝုသော အဝစံ ဇာနာမိ၊ အပဿံ ပဿာမီ’’တိ။ ပဒဘာဇနေ ပန ‘‘ဧဝံ ဝဒေယျာ’’တိ ဣဒံ ပဒံ အနုဒ္ဓရိတွာဝ ယထာ ဝဒန္တော ‘‘အဇာနမေဝံ အာဝုသော အဝစံ ဇာနာမိ၊ အပဿံ ပဿာမီ’’တိ ဝဒတိ နာမာတိ ဝုစ္စတိ၊ တံ အာကာရံ ဒဿေတုံ ‘‘နာဟံ ဧတေ ဓမ္မေ ဇာနာမီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တုစ္ဆံ မုသာ ဝိလပိန္တိ အဟံ ဝစနတ္ထဝိရဟတော တုစ္ဆံ ဝဉ္စနာဓိပ္ပာယတော မုသာ ဝိလပိံ၊ အဘဏိန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ပဒဘာဇနေ ပနဿ အညေန ပဒဗျဉ္ဇနေန အတ္ထမတ္တံ ဒဿေတုံ ‘‘တုစ္ဆကံ မယာ ဘဏိတ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

ပုရိမေ ဥပါဒါယာတိ ပုရိမာနိ တီဏိ ပါရာဇိကာနိ အာပန္နေ ပုဂ္ဂလေ ဥပါဒါယ။ သေသံ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယတ္တာ ဥတ္တာနတ္ထတ္တာ စ ပါကဋမေဝါတိ။

ပဒဘာဇနီယဝဏ္ဏနာ

၁၉၉။ ဧဝံ ဥဒ္ဒိဋ္ဌသိက္ခာပဒံ ပဒါနုက္ကမေန ဝိဘဇိတွာ ဣဒါနိ ယသ္မာ ဟေဋ္ဌာ ပဒဘာဇနီယမှိ ‘‘ဈာနံ ဝိမောက္ခံ သမာဓိ သမာပတ္တိ ဉာဏဒဿနံ…ပေ… သုညာဂါရေ အဘိရတီ’’တိ ဧဝံ သံခိတ္တေနေဝ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မော ဒဿိတော၊ န ဝိတ္ထာရေန အာပတ္တိံ အာရောပေတွာ တန္တိ ဌပိတာ။ သင်္ခေပဒဿိတေ စ အတ္ထေ န သဗ္ဗေ သဗ္ဗာကာရေန နယံ ဂဟေတုံ သက္ကောန္တိ၊ တသ္မာ သဗ္ဗာကာရေန နယဂ္ဂဟဏတ္ထံ ပုန တဒေဝ ပဒဘာဇနံ မာတိကာဌာနေ ဌပေတွာ ဝိတ္ထာရတော ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မံ ဒဿေတွာ အာပတ္တိဘေဒံ ဒဿေတုကာမော ‘‘ဈာနန္တိ ပဌမံ ဈာနံ၊ ဒုတိယံ ဈာန’’န္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ပဌမဇ္ဈာနာဒီဟိ မေတ္တာဈာနာဒီနိပိ အသုဘဇ္ဈာနာဒီနိပိ အာနာပါနဿတိသမာဓိဇ္ဈာနမ္ပိ လောကိယဇ္ဈာနမ္ပိ လောကုတ္တရဇ္ဈာနမ္ပိ သင်္ဂဟိတမေဝ။ တသ္မာ ‘‘ပဌမံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိန္တိပိ…ပေ… စတုတ္ထံ ဇ္ဈာနံ၊ မေတ္တာဈာနံ၊ ဥပေက္ခာဈာနံ အသုဘဇ္ဈာနံ အာနာပါနဿတိသမာဓိဇ္ဈာနံ ၊ လောကိယဇ္ဈာနံ၊ လောကုတ္တရဇ္ဈာနံ သမာပဇ္ဇိ’’န္တိပိ ဘဏန္တော ပါရာဇိကောဝ ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

သုဋ္ဌု မုတ္တော ဝိဝိဓေဟိ ဝါ ကိလေသေဟိ မုတ္တောတိ ဝိမောက္ခော။ သော ပနာယံ ရာဂဒေါသမောဟေဟိ သုညတ္တာ သုညတော။ ရာဂဒေါသမောဟနိမိတ္တေဟိ အနိမိတ္တတ္တာ အနိမိတ္တော။ ရာဂဒေါသမောဟပဏိဓီနံ အဘာဝတော အပ္ပဏိဟိတောတိ ဝုစ္စတိ။ စိတ္တံ သမံ အာဒဟတိ အာရမ္မဏေ ဌပေတီတိ သမာဓိ။ အရိယေဟိ သမာပဇ္ဇိတဗ္ဗတော သမာပတ္တိ။ သေသမေတ္ထ ဝုတ္တနယမေဝ။ ဧတ္ထ စ ဝိမောက္ခတ္တိကေန စ သမာဓိတ္တိကေန စ အရိယမဂ္ဂေါဝ ဝုတ္တော။ သမာပတ္တိတ္တိကေန ပန ဖလသမာပတ္တိ။ တေသု ယံကိဉ္စိ ဧကမ္ပိ ပဒံ ဂဟေတွာ ‘‘အဟံ ဣမဿ လာဘီမှီ’’တိ ဘဏန္တော ပါရာဇိကောဝ ဟောတိ။

တိဿော ဝိဇ္ဇာတိ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိ၊ ဒိဗ္ဗစက္ခု၊ အာသဝါနံ ခယေ ဉာဏန္တိ။ တတ္ထ ဧကိဿာပိ နာမံ ဂဟေတွာ ‘‘အဟံ ဣမိဿာ ဝိဇ္ဇာယ လာဘီမှီ’’တိ ဘဏန္တော ပါရာဇိကော ဟောတိ။ သင်္ခေပဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘ဝိဇ္ဇာနံ လာဘီမှီ’တိ ဘဏန္တောပိ ‘တိဿန္နံ ဝိဇ္ဇာနံ လာဘီမှီ’တိ ဘဏန္တောပိ ပါရာဇိကော ဝါ’’တိ ဝုတ္တံ။ မဂ္ဂဘာဝနာပဒဘာဇနေ ဝုတ္တာ သတ္တတိံသဗောဓိပက္ခိယဓမ္မာ မဂ္ဂသမ္ပယုတ္တာ လောကုတ္တရာဝ ဣဓာဓိပ္ပေတာ။ တသ္မာ လောကုတ္တရာနံ သတိပဋ္ဌာနာနံ သမ္မပ္ပဓာနာနံ ဣဒ္ဓိပါဒါနံ ဣန္ဒြိယာနံ ဗလာနံ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ အရိယဿ အဋ္ဌင်္ဂိကဿ မဂ္ဂဿ လာဘီမှီတိ ဝဒတော ပါရာဇိကန္တိ မဟာအဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တံ။ မဟာပစ္စရိယာဒီသု ပန ‘‘သတိပဋ္ဌာနာနံ လာဘီမှီ’တိ ဧဝံ ဧကေကကောဋ္ဌာသဝသေနာပိ ‘ကာယာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနဿ လာဘီမှီ’တိ ဧဝံ တတ္ထ ဧကေကဓမ္မဝသေနာပိ ဝဒတော ပါရာဇိကမေဝါ’’တိ ဝုတ္တံ တမ္ပိ သမေတိ။ ကသ္မာ? မဂ္ဂက္ခဏုပ္ပန္နေယေဝ သန္ဓာယ ဝုတ္တတ္တာ။ ဖလသစ္ဆိကိရိယာယပိ ဧကေကဖလဝသေန ပါရာဇိကံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ရာဂဿ ပဟာနန္တိအာဒိတ္တိကေ ကိလေသပ္ပဟာနမေဝ ဝုတ္တံ။ တံ ပန ယသ္မာ မဂ္ဂေန ဝိနာ နတ္ထိ၊ တတိယမဂ္ဂေန ဟိ ကာမရာဂဒေါသာနံ ပဟာနံ၊ စတုတ္ထေန မောဟဿ၊ တသ္မာ ‘‘ရာဂေါ မေ ပဟီနော’’တိအာဒီနိ ဝဒတောပိ ပါရာဇိကံ ဝုတ္တံ။

ရာဂါ စိတ္တံ ဝိနီဝရဏတာတိအာဒိတ္တိကေ လောကုတ္တရစိတ္တမေဝ ဝုတ္တံ။ တသ္မာ ‘‘ရာဂါ မေ စိတ္တံ ဝိနီဝရဏ’’န္တိအာဒီနိ ဝဒတောပိ ပါရာဇိကမေဝ။

သုညာဂါရပဒဘာဇနေ ပန ယသ္မာ ဈာနေန အဃဋေတွာ ‘‘သုညာဂါရေ အဘိရမာမီ’’တိ ဝစနမတ္တေန ပါရာဇိကံ နာဓိပ္ပေတံ၊ တသ္မာ ‘‘ပဌမေန ဈာနေန သုညာဂါရေ အဘိရတီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တသ္မာ ယော ဈာနေန ဃဋေတွာ ‘‘ဣမိနာ နာမ ဈာနေန သုညာဂါရေ အဘိရမာမီ’’တိ ဝဒတိ၊ အယမေဝ ပါရာဇိကော ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

ယာစ ‘‘ဉာဏ’’န္တိ ဣမဿ ပဒဘာဇနေ အမ္ဗဋ္ဌသုတ္တာဒီသု (ဒီ။ နိ။ ၁။၂၅၄ အာဒယော) ဝုတ္တာသု အဋ္ဌသု ဝိဇ္ဇာသု ဝိပဿနာဉာဏမနောမယိဒ္ဓိဣဒ္ဓိဝိဓဒိဗ္ဗသောတစေတောပရိယဉာဏဘေဒါ ပဉ္စ ဝိဇ္ဇာ န အာဂတာ၊ တာသု ဧကာ ဝိပဿနာဝ ပါရာဇိကဝတ္ထု န ဟောတိ၊ သေသာ ဟောန္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တသ္မာ ‘‘ဝိပဿနာယ လာဘီမှီ’’တိပိ ‘‘ဝိပဿနာဉာဏဿ လာဘီမှီ’’တိပိ ဝဒတော ပါရာဇိကံ နတ္ထိ။ ဖုဿဒေဝတ္ထေရော ပန ဘဏတိ – ‘‘ဣတရာပိ စတဿော ဝိဇ္ဇာ ဉာဏေန အဃဋိတာ ပါရာဇိကဝတ္ထူ န ဟောန္တိ။ တသ္မာ ‘မနောမယဿ လာဘီမှိ၊ ဣဒ္ဓိဝိဓဿ၊ ဒိဗ္ဗာယ သောတဓာတုယာ၊ စေတောပရိယဿ လာဘီမှီ’တိ ဝဒတောပိ ပါရာဇိကံ နတ္ထီ’’တိ။ တံ တဿ အန္တေဝါသိကေဟေဝ ပဋိက္ခိတ္တံ – ‘‘အာစရိယော န အာဘိဓမ္မိကော ဘုမ္မန္တရံ န ဇာနာတိ၊ အဘိညာ နာမ စတုတ္ထဇ္ဈာနပါဒကောဝ မဟဂ္ဂတဓမ္မော၊ ဈာနေနေဝ ဣဇ္ဈတိ။ တသ္မာ မနောမယဿ လာဘီမှီ’တိ ဝါ ‘မနောမယဉာဏဿ လာဘီမှီ’တိ ဝါ ယထာ ဝါ တထာ ဝါ ဝဒတု ပါရာဇိကမေဝါ’’တိ။ ဧတ္ထ စ ကိဉ္စာပိ နိဗ္ဗာနံ ပါဠိယာ အနာဂတံ၊ အထ ခေါ ‘‘နိဗ္ဗာနံ မေ ပတ္တ’’န္တိ ဝါ ‘‘သစ္ဆိကတ’’န္တိ ဝါ ဝဒတော ပါရာဇိကမေဝ။ ကသ္မာ? နိဗ္ဗာနဿ နိဗ္ဗတ္တိတလောကုတ္တရတ္တာ။ တထာ ‘‘စတ္တာရိ သစ္စာနိ ပဋိဝိဇ္ဈိံ ပဋိဝိဒ္ဓါနိ မယာ’’တိ ဝဒတောပိ ပါရာဇိကမေဝ။ ကသ္မာ? သစ္စပ္ပဋိဝေဓောတိ ဟိ မဂ္ဂဿ ပရိယာယဝစနံ။ ယသ္မာ ပန ‘‘တိဿော ပဋိသမ္ဘိဒါ ကာမာဝစရကုသလတော စတူသု ဉာဏသမ္ပယုတ္တေသု စိတ္တုပ္ပာဒေသု ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ကြိယတော စတူသု ဉာဏသမ္ပယုတ္တေသု စိတ္တုပ္ပာဒေသု ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါ ဧတေသု စေဝ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ စတူသု မဂ္ဂေသု စတူသု ဖလေသု စ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ ဝိဘင်္ဂေ (ဝိဘ။ ၇၄၆) ဝုတ္တံ။ တသ္မာ ‘‘ဓမ္မပဋိသမ္ဘိဒါယ လာဘီမှီ’’တိ ဝါ၊ ‘‘နိရုတ္တိ…ပေ… ပဋိဘာနပဋိသမ္ဘိဒါယ လာဘီမှီ’’တိ ဝါ ‘‘လောကိယအတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါယ လာဘီမှီ’’တိ ဝါ ဝုတ္တေပိ ပါရာဇိကံ နတ္ထိ။ ‘‘ပဋိသမ္ဘိဒါနံ လာဘီမှီ’’တိ ဝုတ္တေ န တာဝ သီသံ ဩတရတိ။ ‘‘လောကုတ္တရအတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါယ လာဘီမှီ’’တိ ဝုတ္တေ ပန ပါရာဇိကံ ဟောတိ။ သင်္ခေပဋ္ဌကထာယံ ပန အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါပ္ပတ္တောမှီတိ အဝိသေသေနာပိ ဝဒတော ပါရာဇိကံ ဝုတ္တံ။ ကုရုန္ဒိယမ္ပိ ‘‘န မုစ္စတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ မဟာအဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘ဧတ္တာဝတာ ပါရာဇိကံ နတ္ထိ၊ ဧတ္တာဝတာ သီသံ န ဩတရတိ၊ ဧတ္တာဝတာ န ပါရာဇိက’’န္တိ ဝိစာရိတတ္တာ န သက္ကာ အညံ ပမာဏံ ကာတုန္တိ။

‘‘နိရောဓသမာပတ္တိံ သမာပဇ္ဇာမီ’’တိ ဝါ ‘‘လာဘီမှာဟံ တဿာ’’တိ ဝါ ဝဒတောပိ ပါရာဇိကံ နတ္ထိ။ ကသ္မာ? နိရောဓသမာပတ္တိယာ နေဝ လောကိယတ္တာ န လောကုတ္တရတ္တာတိ။ သစေ ပနဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘‘နိရောဓံ နာမ အနာဂါမီ ဝါ ခီဏာသဝေါ ဝါ သမာပဇ္ဇတိ၊ တေသံ မံ အညတရောတိ ဇာနိဿတီ’’တိ ဗျာကရောတိ၊ သော စ နံ တထာ ဇာနာတိ၊ ပါရာဇိကန္တိ မဟာပစ္စရိသင်္ခေပဋ္ဌကထာသု ဝုတ္တံ။ တံ ဝီမံသိတွာ ဂဟေတဗ္ဗံ။

‘‘အတီတဘဝေ ကဿပသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓကာလေ သောတာပန္နောမှီ’’တိ ဝဒတောပိ ပါရာဇိကံ နတ္ထိ။ အတီတက္ခန္ဓာနဉှိ ပရာမဋ္ဌတ္တာ သီသံ န ဩတရတီတိ။ သင်္ခေပဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘အတီတေ အဋ္ဌသမာပတ္တိလာဘီမှီ’’တိ ဝဒတော ပါရာဇိကံ နတ္ထိ၊ ကုပ္ပဓမ္မတ္တာ ဣဓ ပန ‘‘အတ္ထိ အကုပ္ပဓမ္မတ္တာတိ ကေစိ ဝဒန္တီ’’တိ ဝုတ္တံ။ တမ္ပိ တတ္ထေဝ ‘‘အတီတတ္တဘာဝံ သန္ဓာယ ကထေန္တဿ ပါရာဇိကံ န ဟောတိ၊ ပစ္စုပ္ပန္နတ္တဘာဝံ သန္ဓာယ ကထေန္တဿေဝ ဟောတီ’’တိ ပဋိက္ခိတ္တံ။

သုဒ္ဓိကဝါရကထာဝဏ္ဏနာ

၂၀၀။ ဧဝံ ဈာနာဒီနိ ဒသ မာတိကာပဒါနိ ဝိတ္ထာရေတွာ ဣဒါနိ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မံ ဥလ္လပန္တော ယံ သမ္ပဇာနမုသာဝါဒံ ဘဏတိ၊ တဿ အင်္ဂံ ဒဿေတွာ တဿေဝ ဝိတ္ထာရဿ ဝသေန စက္ကပေယျာလံ ဗန္ဓန္တော ဥလ္လပနာကာရဉ္စ အာပတ္တိဘေဒဉ္စ ဒဿေတုံ ‘‘တီဟာကာရေဟီ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သုဒ္ဓိကဝါရော ဝတ္တုကာမဝါရော ပစ္စယပဋိသံယုတ္တဝါရောတိ တယော မဟာဝါရာ။ တေသု သုဒ္ဓိကဝါရေ ပဌမဇ္ဈာနံ အာဒိံ ကတွာ ယာဝ မောဟာ စိတ္တံ ဝိနီဝရဏပဒံ၊ တာဝ ဧကမေကသ္မိံ ပဒေ သမာပဇ္ဇိံ၊ သမာပဇ္ဇာမိ၊ သမာပန္နော၊ လာဘီမှိ၊ ဝသီမှိ၊ သစ္ဆိကတံ မယာတိ ဣမေသု ဆသု ပဒေသု ဧကမေကံ ပဒံ တီဟာကာရေဟိ၊ စတူဟိ၊ ပဉ္စဟိ၊ ဆဟိ၊ သတ္တဟာကာရေဟီတိ ဧဝံ ပဉ္စက္ခတ္တုံ ယောဇေတွာ သုဒ္ဓိကနယော နာမ ဝုတ္တော။ တတော ပဌမဉ္စ ဈာနံ၊ ဒုတိယဉ္စ ဈာနန္တိ ဧဝံ ပဌမဇ္ဈာနေန သဒ္ဓိံ ဧကမေကံ ပဒံ ဃဋေန္တေန သဗ္ဗပဒါနိ ဃဋေတွာ တေနေဝ ဝိတ္ထာရေန ခဏ္ဍစက္ကံ နာမ ဝုတ္တံ။ တဉှိ ပုန အာနေတွာ ပဌမဇ္ဈာနာဒီဟိ န ယောဇိတံ၊ တသ္မာ ‘‘ခဏ္ဍစက္က’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ တတော ဒုတိယဉ္စ ဈာနံ၊ တတိယဉ္စ ဈာနန္တိ ဧဝံ ဒုတိယဇ္ဈာနေန သဒ္ဓိံ ဧကမေကံ ပဒံ ဃဋေတွာ ပုန အာနေတွာ ပဌမဇ္ဈာနေန သဒ္ဓိံ သမ္ဗန္ဓိတွာ တေနေဝ ဝိတ္ထာရေန ဗဒ္ဓစက္ကံ နာမ ဝုတ္တံ။ တတော ယထာ ဒုတိယဇ္ဈာနေန သဒ္ဓိံ၊ ဧဝံ တတိယဇ္ဈာနာဒီဟိပိ သဒ္ဓိံ၊ ဧကမေကံ ပဒံ ဃဋေတွာ ပုန အာနေတွာ ဒုတိယဇ္ဈာနာဒီဟိ သဒ္ဓိံ သမ္ဗန္ဓိတွာ တေနေဝ ဝိတ္ထာရေန အညာနိပိ ဧကူနတိံသ ဗဒ္ဓစက္ကာနိ ဝတွာ ဧကမူလကနယော နိဋ္ဌာပိတော။ ပါဌော ပန သင်္ခေပေန ဒဿိတော၊ သော အသမ္မုယှန္တေန ဝိတ္ထာရတော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ယထာ စ ဧကမူလကော၊ ဧဝံ ဒုမူလကာဒယောပိ သဗ္ဗမူလကပရိယောသာနာ စတုန္နံ သတာနံ ဥပရိ ပဉ္စတိံသ နယာ ဝုတ္တာ။ သေယျထိဒံ – ဒွိမူလကာ ဧကူနတိံသ၊ တိမူလကာ အဋ္ဌဝီသ၊ စတုမူလကာ သတ္တဝီသ၊ ဧဝံ ပဉ္စမူလကာဒယောပိ ဧကေကံ ဦနံ ကတွာ ယာဝ တိံသမူလကာ၊ တာဝ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ပါဌေ ပန တေသံ နာမမ္ပိ သင်္ခိပိတွာ ‘‘ဣဒံ သဗ္ဗမူလက’’န္တိ တိံသမူလကနယော ဧကော ဒဿိတော။ ယသ္မာ စ သုညာဂါရပဒံ ဈာနေန အဃဋိတံ သီသံ န ဩတရတိ၊ တသ္မာ တံ အနာမသိတွာ မောဟာ စိတ္တံ ဝိနီဝရဏပဒပရိယောသာနာယေဝ သဗ္ဗတ္ထ ယောဇနာ ဒဿိတာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဧဝံ ပဌမဇ္ဈာနာဒီနိ ပဋိပါဋိယာ ဝါ ဥပ္ပဋိပါဋိယာ ဝါ ဒုတိယဇ္ဈာနာဒီဟိ ဃဋေတွာ ဝါ အဃဋေတွာ ဝါ သမာပဇ္ဇိန္တိအာဒိနာ နယေန ဥလ္လပတော မောက္ခော နတ္ထိ၊ ပါရာဇိကံ အာပဇ္ဇတိယေဝါတိ။

ဣမဿ အတ္ထဿ ဒဿနဝသေန ဝုတ္တေ စ ပနေတသ္မိံ သုဒ္ဓိကမဟာဝါရေ အယံ သင်္ခေပတော အတ္ထဝဏ္ဏနာ – တီဟာကာရေဟီတိ သမ္ပဇာနမုသာဝါဒဿ အင်္ဂဘူတေဟိ တီဟိ ကာရဏေဟိ။ ပုဗ္ဗေဝဿ ဟောတီတိ ပုဗ္ဗဘာဂေယေဝ အဿ ပုဂ္ဂလဿ ဧဝံ ဟောတိ ‘‘မုသာ ဘဏိဿ’’န္တိ။ ဘဏန္တဿ ဟောတီတိ ဘဏမာနဿ ဟောတိ။ ဘဏိတဿ ဟောတီတိ ဘဏိတေ အဿ ဟောတိ၊ ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ တသ္မိံ ဝုတ္တေ ဟောတီတိ အတ္ထော။ အထ ဝါ ဘဏိတဿာတိ ဝုတ္တဝတော နိဋ္ဌိတဝစနဿ ဟောတီတိ။ ယော ဧဝံ ပုဗ္ဗဘာဂေပိ ဇာနာတိ၊ ဘဏန္တောပိ ဇာနာတိ၊ ပစ္ဆာပိ ဇာနာတိ၊ ‘‘မုသာ မယာ ဘဏိတ’’န္တိ သော ‘‘ပဌမဇ္ဈာနံ သမာပဇ္ဇိ’’န္တိ ဘဏန္တော ပါရာဇိကံ အာပဇ္ဇတီတိ အယမေတ္ထ အတ္ထော ဒဿိတော။ ကိဉ္စာပိ ဒဿိတော၊ အထ ခေါ အယမေတ္ထ ဝိသေသော – ပုစ္ဆာ တာဝ ဟောတိ ‘‘‘မုသာ ဘဏိဿ’န္တိ ပုဗ္ဗဘာဂေါ အတ္ထိ၊ ‘မုသာ မယာ ဘဏိတ’န္တိ ပစ္ဆာဘာဂေါ နတ္ထိ၊ ဝုတ္တမတ္တမေဝ ဟိ ကောစိ ပမုဿတိ၊ ကိံ တဿ ပါရာဇိကံ ဟောတိ၊ န ဟောတီ’’တိ? သာ ဧဝံ အဋ္ဌကထာသု ဝိဿဇ္ဇိတာ – ပုဗ္ဗဘာဂေ ‘‘မုသာ ဘဏိဿ’’န္တိ စ ဘဏန္တဿ ‘‘မုသာ ဘဏာမီ’’တိ စ ဇာနတော ပစ္ဆာဘာဂေ ‘‘မုသာ မယာ ဘဏိတ’’န္တိ န သက္ကာ န ဘဝိတုံ။ သစေပိ န ဟောတိ ပါရာဇိကမေဝ။ ပုရိမမေဝ ဟိ အင်္ဂဒွယံ ပမာဏံ။ ယဿာပိ ပုဗ္ဗဘာဂေ ‘‘မုသာ ဘဏိဿ’’န္တိ အာဘောဂေါ နတ္ထိ၊ ဘဏန္တော ပန ‘‘မုသာ ဘဏာမီ’’တိ ဇာနာတိ၊ ဘဏိတေပိ ‘‘မုသာ မယာ ဘဏိတ’’န္တိ ဇာနာတိ၊ သော အာပတ္တိယာ န ကာရေတဗ္ဗော။ ပုဗ္ဗဘာဂေါ ဟိ ပမာဏတရော။ တသ္မိံ အသတိ ဒဝါ ဘဏိတံ ဝါ ရဝါ ဘဏိတံ ဝါ ဟောတီ’’တိ။

ဧတ္ထ စ တံဉာဏတာ စ ဉာဏသမောဓာနဉ္စ ပရိစ္စဇိတဗ္ဗံ။ တံဉာဏတာ ပရိစ္စဇိတဗ္ဗာတိ ယေန စိတ္တေန ‘‘မုသာ ဘဏိဿ’’န္တိ ဇာနာတိ၊ တေနေဝ ‘‘မုသာ ဘဏာမီ’’တိ စ ‘‘မုသာ မယာ ဘဏိတ’’န္တိ စ ဇာနာတီတိ ဧဝံ ဧကစိတ္တေနေဝ တီသု ခဏေသု ဇာနာတီတိ အယံ တံညဏတာ ပရိစ္စဇိတဗ္ဗာ၊ န ဟိ သက္ကာ တေနေဝ စိတ္တေန တံ စိတ္တံ ဇာနိတုံ ယထာ န သက္ကာ တေနေဝ အသိနာ သော အသိ ဆိန္ဒိတုန္တိ။ ပုရိမံ ပုရိမံ ပန စိတ္တံ ပစ္ဆိမဿ ပစ္ဆိမဿ စိတ္တဿ တထာ ဥပ္ပတ္တိယာ ပစ္စယော ဟုတွာ နိရုဇ္ဈတိ။ တေနေတံ ဝုစ္စတိ –

‘‘ပမာဏံ ပုဗ္ဗဘာဂေါဝ၊ တသ္မိံ သတိ န ဟေဿတိ၊

သေသဒွယန္တိ နတ္ထေတ၊ မိတိ ဝါစာ တိဝင်္ဂိကာ’’တိ။

‘‘ဉာဏသမောဓာနံ ပရိစ္စဇိတဗ္ဗ’’န္တိ ဧတာနိ တီဏိ စိတ္တာနိ ဧကက္ခဏေ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ န ဂဟေတဗ္ဗာနိ။ ဣဒဉှိ စိတ္တံ နာမ –

အနိရုဒ္ဓမှိ ပဌမေ၊ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပစ္ဆိမံ၊

နိရန္တရုပ္ပဇ္ဇနတော၊ ဧကံ ဝိယ ပကာသတိ။

ဣတော ပရံ ပန ယွာယံ ‘‘ပဌမံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိ’’န္တိ သမ္ပဇာနမုသာ ဘဏတိ၊ ယသ္မာ သော ‘‘နတ္ထိ မေ ပဌမံ ဈာန’’န္တိ ဧဝံဒိဋ္ဌိကော ဟောတိ၊ တဿ ဟိ အတ္ထေဝါယံ လဒ္ဓိ။ တထာ ‘‘နတ္ထိ မေ ပဌမံ ဈာန’’န္တိ ဧဝမဿ ခမတိ စေဝ ရုစ္စတိ စ။ ဧဝံသဘာဝမေဝ စဿ စိတ္တံ ‘‘နတ္ထိ မေ ပဌမံ ဈာန’’န္တိ။ ယဒါ ပန မုသာ ဝတ္တုကာမော ဟောတိ၊ တဒါ တံ ဒိဋ္ဌိံ ဝါ ဒိဋ္ဌိယာ သဟ ခန္တိံ ဝါ ဒိဋ္ဌိခန္တီဟိ သဒ္ဓိံ ရုစိံ ဝါ၊ ဒိဋ္ဌိခန္တိရုစီဟိ သဒ္ဓိံ ဘာဝံ ဝါ ဝိနိဓာယ နိက္ခိပိတွာ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ အဘူတံ ကတွာ ဘဏတိ၊ တသ္မာ တေသမ္ပိ ဝသေန အင်္ဂဘေဒံ ဒဿေတုံ ‘‘စတူဟာကာရေဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ပရိဝါရေ စ ‘‘အဋ္ဌင်္ဂိကော မုသာဝါဒေါ’’တိ (ပဋိ။ ၃၂၈) ဝုတ္တတ္တာ တတ္ထ အဓိပ္ပေတာယ သညာယ သဒ္ဓိံ အညောပိ ဣဓ ‘‘အဋ္ဌဟာကာရေဟီ’’တိ ဧကော နယော ယောဇေတဗ္ဗော။

ဧတ္ထ စ ဝိနိဓာယ ဒိဋ္ဌိန္တိ ဗလဝဓမ္မဝိနိဓာနဝသေနေတံ ဝုတ္တံ။ ဝိနိဓာယ ခန္တိန္တိအာဒီနိ တတော ဒုဗ္ဗလဒုဗ္ဗလာနံ ဝိနိဓာနဝသေန။ ဝိနိဓာယ သညန္တိ ဣဒံ ပနေတ္ထ သဗ္ဗဒုဗ္ဗလဓမ္မဝိနိဓာနံ။ သညာမတ္တမ္ပိ နာမ အဝိနိဓာယ သမ္ပဇာနမုသာ ဘာသိဿတီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ယသ္မာ ပန ‘‘သမာပဇ္ဇိဿာမီ’’တိအာဒိနာ အနာဂတဝစနေန ပါရာဇိကံ န ဟောတိ၊ တသ္မာ ‘‘သမာပဇ္ဇိ’’န္တိအာဒီနိ အတီတဝတ္တမာနပဒါနေဝ ပါဌေ ဝုတ္တာနီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။

၂၀၇။ ဣတော ပရံ သဗ္ဗမ္ပိ ဣမသ္မိံ သုဒ္ဓိကမဟာဝါရေ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။ န ဟေတ္ထ တံ အတ္ထိ – ယံ ဣမိနာ ဝိနိစ္ဆယေန န သက္ကာ ဘဝေယျ ဝိညာတုံ၊ ဌပေတွာ ကိလေသပ္ပဟာနပဒဿ ပဒဘာဇနေ ‘‘ရာဂေါ မေ စတ္တော ဝန္တော’’တိအာဒီနံ ပဒါနံ အတ္ထံ။ သွာယံ ဝုစ္စတိ – ဧတ္ထ ဟိ စတ္တောတိ ဣဒံ သကဘာဝပရိစ္စဇနဝသေန ဝုတ္တံ။ ဝန္တောတိ ဣဒံ ပုန အနာဒိယနဘာဝဒဿနဝသေန။ မုတ္တောတိ ဣဒံ သန္တတိတော ဝိမောစနဝသေန။ ပဟီနောတိ ဣဒံ မုတ္တဿာပိ ကွစိ အနဝဋ္ဌာနဒဿနဝသေန။ ပဋိနိဿဋ္ဌောတိ ဣဒံ ပုဗ္ဗေ အာဒိန္နပုဗ္ဗဿ ပဋိနိဿဂ္ဂဒဿနဝသေန။ ဥက္ခေဋိတောတိ ဣဒံ အရိယမဂ္ဂေန ဥတ္တာသိတတ္တာ ပုန အနလ္လီယနဘာဝဒဿနဝသေန။ သွာယမတ္ထော သဒ္ဒသတ္ထတော ပရိယေသိတဗ္ဗော ။ သမုက္ခေဋိတောတိ ဣဒံ သုဋ္ဌု ဥတ္တာသေတွာ အဏုသဟဂတဿာပိ ပုန အနလ္လီယနဘာဝဒဿနဝသေန ဝုတ္တန္တိ။

သုဒ္ဓိကဝါရကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ဝတ္တုကာမဝါရကထာ

၂၁၅။ ဝတ္တုကာမဝါရေပိ ‘‘တီဟာကာရေဟီ’’တိအာဒီနံ အတ္ထော၊ ဝါရပေယျာလပ္ပဘေဒေါ စ သဗ္ဗော ဣဓ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ကေဝလဉှိ ယံ ‘‘မယာ ဝိရဇ္ဈိတွာ အညံ ဝတ္တုကာမေန အညံ ဝုတ္တံ၊ တသ္မာ နတ္ထိ မယှံ အာပတ္တီ’’တိ ဧဝံ ဩကာသဂဝေသကာနံ ပါပပုဂ္ဂလာနံ ဩကာသနိသေဓနတ္ထံ ဝုတ္တော။ ယထေဝ ဟိ ‘‘ဗုဒ္ဓံ ပစ္စက္ခာမီ’’တိ ဝတ္တုကာမော ‘‘ဓမ္မံ ပစ္စက္ခာမီ’’တိအာဒီသု သိက္ခာပစ္စက္ခာနပဒေသု ယံ ဝါ တံ ဝါ ဝဒန္တောပိ ခေတ္တေ ဩတိဏ္ဏတ္တာ သိက္ခာပစ္စက္ခာတကောဝ ဟောတိ၊ ဧဝံ ပဌမဇ္ဈာနာဒီသု ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မပဒေသု ယံကိဉ္စိ ဧကံ ဝတ္တုကာမော တတော အညံ ယံ ဝါ တံ ဝါ ဝဒန္တောပိ ခေတ္တေ ဩတိဏ္ဏတ္တာ ပါရာဇိကောဝ ဟောတိ။ သစေ ယဿ ဝဒတိ၊ သော တမတ္ထံ တင်္ခဏညေဝ ဇာနာတိ။ ဇာနနလက္ခဏဉ္စေတ္ထ သိက္ခာပစ္စက္ခာနေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အယံ ပန ဝိသေသော – သိက္ခာပစ္စက္ခာနံ ဟတ္ထမုဒ္ဒါယ သီသံ န ဩတရတိ။ ဣဒံ အဘူတာရောစနံ ဟတ္ထမုဒ္ဒါယပိ ဩတရတိ။ ယော ဟိ ဟတ္ထဝိကာရာဒီဟိပိ အင်္ဂပစ္စင်္ဂစောပနေဟိ အဘူတံ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မံ ဝိညတ္တိပထေ ဌိတဿ ပုဂ္ဂလဿ အာရောစေတိ၊ သော စ တမတ္ထံ ဇာနာတိ၊ ပါရာဇိကောဝ ဟောတိ။ အထ ပန ယဿ အာရောစေတိ၊ သော န ဇာနာတိ ‘‘ကိ အယံ ဘဏတီ’’တိ၊ သံသယံ ဝါ အာပဇ္ဇတိ၊ စိရံ ဝီမံသိတွာ ဝါ ပစ္ဆာ ဇာနာတိ၊ အပ္ပဋိဝိဇာနန္တော ဣစ္စေဝ သင်္ချံ ဂစ္ဆတိ။ ဧဝံ အပ္ပဋိဝိဇာနန္တဿ ဝုတ္တေ ထုလ္လစ္စယံ ဟောတိ။ ယော ပန ဈာနာဒီနိ အတ္တနော အဓိဂမဝသေန ဝါ ဥဂ္ဂဟပရိပုစ္ဆာဒိဝသေန ဝါ န ဇာနာတိ၊ ကေဝလံ ဈာနန္တိ ဝါ ဝိမောက္ခောတိ ဝါ ဝစနမတ္တမေဝ သုတံ ဟောတိ၊ သောပိ တေန ဝုတ္တေ ‘‘ဈာနံ ကိရ သမာပဇ္ဇိန္တိ ဧသ ဝဒတီ’’တိ ယဒိ ဧတ္တကမတ္တမ္ပိ ဇာနာတိ၊ ဇာနာတိစ္စေဝ သင်္ချံ ဂစ္ဆတိ။ တဿ ဝုတ္တေ ပါရာဇိကမေဝ။ သေသော ဧကဿ ဝါ ဒွိန္နံ ဝါ ဗဟူနံ ဝါ နိယမိတာနိယမိတဝသေန ဝိသေသော သဗ္ဗော သိက္ခာပစ္စက္ခာနကထာယံ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗောတိ။

ဝတ္တုကာမဝါရကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ပစ္စယပဋိသံယုတ္တဝါရကထာ

၂၂၀။ ပစ္စယပဋိသံယုတ္တဝါရေပိ – သဗ္ဗံ ဝါရပေယျာလဘေဒံ ပုဗ္ဗေ အာဂတပဒါနဉ္စ အတ္ထံ ဝုတ္တနယေနေဝ ဉတွာ ပါဠိက္ကမော တာဝ ဧဝံ ဇာနိတဗ္ဗော။ ဧတ္ထ ဟိ ‘‘ယော တေ ဝိဟာရေ ဝသိ၊ ယော တေ စီဝရံ ပရိဘုဉ္ဇိ၊ ယော တေ ပိဏ္ဍပါတံ ပရိဘုဉ္ဇိ၊ ယော တေ သေနာသနံ ပရိဘုဉ္ဇိ၊ ယော တေ ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ ပရိဘုဉ္ဇီ’’တိ ဣမေ ပဉ္စ ပစ္စတ္တဝစနဝါရာ၊ ‘‘ယေန တေ ဝိဟာရော ပရိဘုတ္တော’’တိအာဒယော ပဉ္စ ကရဏဝစနဝါရာ၊ ‘‘ယံ တွံ အာဂမ္မ ဝိဟာရံ အဒါသီ’’တိအာဒယော ပဉ္စ ဥပယောဂဝစနဝါရာ ဝုတ္တာ ၊ တေသံ ဝသေန ဣဓ ဝုတ္တေန သုညာဂါရပဒေန သဒ္ဓိံ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တေသု ပဌမဇ္ဈာနာဒီသု သဗ္ဗပဒေသု ဝါရပေယျာလဘေဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ‘‘ယော တေ ဝိဟာရေ၊ ယေန တေ ဝိဟာရော၊ ယံ တွံ အာဂမ္မ ဝိဟာရ’’န္တိ ဧဝံ ပရိယာယေန ဝုတ္တတ္တာ ပန ‘‘အဟ’’န္တိ စ အဝုတ္တတ္တာ ပဋိဝိဇာနန္တဿ ဝုတ္တေပိ ဣဓ ထုလ္လစ္စယံ၊ အပဋိဝိဇာနန္တဿ ဒုက္ကဋန္တိ အယမေတ္ထ ဝိနိစ္ဆယော။

အနာပတ္တိဘေဒကထာ

ဧဝံ ဝိတ္ထာရဝသေန အာပတ္တိဘေဒံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ အနာပတ္တိံ ဒဿေန္တော ‘‘အနာပတ္တိ အဓိမာနေနာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အဓိမာနေနာတိ အဓိဂတမာနေန သမုဒါစရန္တဿ အနာပတ္တိ။ အနုလ္လပနာဓိပ္ပာယဿာတိ ကောဟညေ ဣစ္ဆာစာရေ အဌတွာ အနုလ္လပနာဓိပ္ပာယဿ သဗြဟ္မစာရီနံ သန္တိကေ အညံ ဗျာကရောန္တဿ အနာပတ္တိ။ ဥမ္မတ္တကာဒယော ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယာဧဝ။ ဣဓ ပန အာဒိကမ္မိကာ ဝဂ္ဂုမုဒါတီရိယာ ဘိက္ခူ။ တေသံ အနာပတ္တီတိ။

ပဒဘာဇနီယဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သမုဋ္ဌာနာဒီသု ဣဒံ သိက္ခာပဒံ တိသမုဋ္ဌာနံ – ဟတ္ထမုဒ္ဒါယ အာရောစေန္တဿ ကာယစိတ္တတော၊ ဝစီဘေဒေန အာရောစေန္တဿ ဝါစာစိတ္တတော၊ ဥဘယံ ကရောန္တဿ ကာယဝါစာစိတ္တတော သမုဋ္ဌာတိ။ ကိရိယံ၊ သညာဝိမောက္ခံ၊ သစိတ္တကံ၊ လောကဝဇ္ဇံ၊ ကာယကမ္မံ၊ ဝစီကမ္မံ၊ အကုသလစိတ္တံ၊ တိဝေဒနံ ဟသန္တောပိ ဟိ သောမနဿိကော ဥလ္လပတိ ဘာယန္တောပိ မဇ္ဈတ္တောပီတိ။

ဝိနီတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

၂၂၃။ ဝိနီတဝတ္ထူသု – အဓိမာနဝတ္ထု အနုပညတ္တိယံ ဝုတ္တနယမေဝ။

ဒုတိယဝတ္ထုသ္မိံ – ပဏိဓာယာတိ ပတ္ထနံ ကတွာ။ ဧဝံ မံ ဇနော သမ္ဘာဝေဿတီတိ ဧဝံ အရညေ ဝသန္တံ မံ ဇနော အရဟတ္တေ ဝါ သေက္ခဘူမိယံ ဝါ သမ္ဘာဝေဿတိ၊ တတော လောကဿ သက္ကတော ဘဝိဿာမိ ဂရုကတော မာနိတော ပူဇိတောတိ။ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာတိ ဧဝံ ပဏိဓာယ ‘‘အရညေ ဝသိဿာမီ’’တိ ဂစ္ဆန္တဿ ပဒဝါရေ ပဒဝါရေ ဒုက္ကဋံ။ တထာ အရညေ ကုဋိကရဏစင်္ကမနနိသီဒနနိဝါသနပါဝုရဏာဒီသု သဗ္ဗကိစ္စေသု ပယောဂေ ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ။ တသ္မာ ဧဝံ အရညေ န ဝသိတဗ္ဗံ။ ဧဝံ ဝသန္တော ဟိ သမ္ဘာဝနံ လဘတု ဝါ မာ ဝါ ဒုက္ကဋံ အာပဇ္ဇတိ။ ယော ပန သမာဒိန္နဓုတင်္ဂေါ ‘‘ဓုတင်္ဂံ ရက္ခိဿာမီ’’တိ ဝါ ‘‘ဂါမန္တေ မေ ဝသတော စိတ္တံ ဝိက္ခိပတိ၊ အရညံ သပ္ပာယ’’န္တိ စိန္တေတွာ ဝါ ‘‘အဒ္ဓါ အရညေ တိဏ္ဏံ ဝိဝေကာနံ အညတရံ ပါပုဏိဿာမီ’’တိ ဝါ ‘‘အရညံ ပဝိသိတွာ အရဟတ္တံ အပါပုဏိတွာ န နိက္ခမိဿာမီ’’တိ ဝါ ‘‘အရညဝါသော နာမ ဘဂဝတာ ပသတ္ထော၊ မယိ စ အရညေ ဝသန္တေ ဗဟူ သဗြဟ္မစာရိနော ဂါမန္တံ ဟိတွာ အာရညကာ ဘဝိဿန္တီ’’တိ ဝါ ဧဝံ အနဝဇ္ဇဝါသံ ဝသိတုကာမော ဟောတိ၊ တေန ဝသိတဗ္ဗံ။

တတိယဝတ္ထုသ္မိမ္ပိ – ‘‘အဘိက္ကန္တာဒီနိ သဏ္ဌပေတွာ ပိဏ္ဍာယ စရိဿာမီ’’တိ နိဝါသနပါရုပနကိစ္စတော ပဘုတိ ယာဝ ဘောဇနပရိယောသာနံ တာဝ ပယောဂေ ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ။ သမ္ဘာဝနံ လဘတု ဝါ မာ ဝါ ဒုက္ကဋမေဝ။ ခန္ဓကဝတ္တသေခိယဝတ္တပရိပူရဏတ္ထံ ပန သဗြဟ္မစာရီနံ ဒိဋ္ဌာနုဂတိအာပဇ္ဇနတ္ထံ ဝါ ပါသာဒိကေဟိ အဘိက္ကမပဋိက္ကမာဒီဟိ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသန္တော အနုပဝဇ္ဇော ဝိညူနန္တိ။

စတုတ္ထပဉ္စမဝတ္ထူသု – ‘‘ယော တေ ဝိဟာရေ ဝသီ’’တိ ဧတ္ထ ဝုတ္တနယေနေဝ ‘‘အဟ’’န္တိ အဝုတ္တတ္တာ ပါရာဇိကံ နတ္ထိ။ အတ္တုပနာယိကမေဝ ဟိ သမုဒါစရန္တဿ ပါရာဇိကံ ဝုတ္တံ။

ပဏိဓာယ စင်္ကမီတိအာဒီနိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယာနေဝ။

သံယောဇနဝတ္ထုသ္မိံ – သံယောဇနာ ပဟီနာတိပိ ‘‘ဒသ သံယောဇနာ ပဟီနာ’’တိပိ ‘‘ဧကံ သံယောဇနံ ပဟီန’’န္တိပိ ဝဒတော ကိလေသပ္ပဟာနမေဝ အာရောစိတံ ဟောတိ၊ တသ္မာ ပါရာဇိကံ။

၂၂၄။ ရဟောဝတ္ထူသု – ရဟော ဥလ္လပတီတိ ‘‘ရဟောဂတော အရဟာ အဟ’’န္တိ ဝဒတိ၊ န မနသာ စိန္တိတမေဝ ကရောတိ။ တေနေတ္ထ ဒုက္ကဋံ ဝုတ္တံ။

ဝိဟာရဝတ္ထုဥပဋ္ဌာနဝတ္ထု စ ဝုတ္တနယမေဝ။

၂၂၅။ န ဒုက္ကရဝတ္ထုသ္မိံ – တဿ ဘိက္ခုနော အယံ လဒ္ဓိ – ‘‘အရိယပုဂ္ဂလာဝ ဘဂဝတော သာဝကာ’’တိ။ တေနာဟ – ‘‘ယေ ခေါ တေ ဘဂဝတော သာဝကာ တေ ဧဝံ ဝဒေယျု’’န္တိ။ ယသ္မာ စဿ အယမဓိပ္ပာယော – ‘‘သီလဝတာ အာရဒ္ဓဝိပဿကေန န ဒုက္ကရံ အညံ ဗျာကာတုံ၊ ပဋိဗလော သော အရဟတ္တံ ပါပုဏိတု’’န္တိ။ တသ္မာ ‘‘အနုလ္လပနာဓိပ္ပာယော အဟ’’န္တိ အာဟ။

ဝီရိယဝတ္ထုသ္မိံ အာရာဓနီယောတိ သက္ကာ အာရာဓေတုံ သမ္ပာဒေတုံ နိဗ္ဗတ္တေတုန္တိ အတ္ထော။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။

မစ္စုဝတ္ထုသ္မိံ သော ဘိက္ခု ‘‘ယဿ ဝိပ္ပဋိသာရော ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ သော ဘာယေယျ။ မယှံ ပန အဝိပ္ပဋိသာရဝတ္ထုကာနိ ပရိသုဒ္ဓါနိ သီလာနိ၊ သွာဟံ ကိံ မရဏဿ ဘာယိဿာမီ’’တိ ဧတမတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ ‘‘နာဟံ အာဝုသော မစ္စုနော ဘာယာမီ’’တိ အာဟ။ တေနဿ အနာပတ္တိ။

ဝိပ္ပဋိသာရဝတ္ထုသ္မိမ္ပိ ဧသေဝ နယော။ တတော ပရာနိ တီဏိ ဝတ္ထူနိ ဝီရိယဝတ္ထုသဒိသာနေဝ။

ဝေဒနာဝတ္ထူသုပဌမသ္မိံ တာဝ သော ဘိက္ခု ပဋိသင်္ခါနဗလေန အဓိဝါသနခန္တိယံ ဌတွာ ‘‘နာဝုသော သက္ကာ ယေန ဝါ တေန ဝါ အဓိဝါသေတု’’န္တိ အာဟ။ တေနဿ အနာပတ္တိ။

ဒုတိယေ ပန အတ္တုပနာယိကံ အကတွာ ‘‘နာဝုသော သက္ကာ ပုထုဇ္ဇနေနာ’’တိ ပရိယာယေန ဝုတ္တတ္တာ ထုလ္လစ္စယံ။

၂၂၆။ ဗြာဟ္မဏဝတ္ထူသုသော ကိရ ဗြာဟ္မဏော န ကေဝလံ ‘‘အာယန္တု ဘောန္တော အရဟန္တော’’တိ အာဟ။ ယံ ယံ ပနဿ ဝစနံ မုခတော နိဂ္ဂစ္ဆတိ၊ သဗ္ဗံ ‘‘အရဟန္တာနံ အာသနာနိ ပညပေထ၊ ပါဒေါဒကံ ဒေထ၊ အရဟန္တော ပါဒေ ဓောဝန္တူ’’တိ အရဟန္တဝါဒပဋိသံယုတ္တံယေဝ။ တံ ပနဿ ပသာဒဘညံ သဒ္ဓါစရိတတ္တာ အတ္တနော သဒ္ဓါဗလေန သမုဿာဟိတဿ ဝစနံ။ တသ္မာ ဘဂဝါ ‘‘အနာပတ္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပသာဒဘညေ’’တိ အာဟ။ ဧဝံ ဝုစ္စမာနေန ပန ဘိက္ခုနာ န ဟဋ္ဌတုဋ္ဌေနေဝ ပစ္စယာ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗာ၊ ‘‘အရဟတ္တသမ္ပာပိကံ ပဋိပဒံ ပရိပူရေဿာမီ’’တိ ဧဝံ ယောဂေါ ကရဏီယောတိ။

အညဗျာကရဏဝတ္ထူနိသံယောဇနဝတ္ထုသဒိသာနေဝ။ အဂါရဝတ္ထုသ္မိံ သော ဘိက္ခု ဂိဟိဘာဝေ အနတ္ထိကတာယ အနပေက္ခတာယ ‘‘အဘဗ္ဗော ခေါ အာဝုသော မာဒိသော’’တိ အာဟ၊ န ဥလ္လပနာဓိပ္ပာယေန။ တေနဿ အနာပတ္တိ။

၂၂၇။ အာဝဋကာမဝတ္ထုသ္မိံ သော ဘိက္ခု ဝတ္ထုကာမေသု စ ကိလေသကာမေသု စ လောကိယေနေဝ အာဒီနဝဒဿနေန နိရပေက္ခော။ တသ္မာ ‘‘အာဝဋာ မေ အာဝုသော ကာမာ’’တိ အာဟ။ တေနဿ အနာပတ္တိ။ ဧတ္ထ စ အာဝဋာတိ အာဝါရိတာ နိဝါရိတာ၊ ပဋိက္ခိတ္တာတိ အတ္ထော။

အဘိရတိဝတ္ထုသ္မိံ သော ဘိက္ခု သာသနေ အနုက္ကဏ္ဌိတဘာဝေန ဥဒ္ဒေသပရိပုစ္ဆာဒီသု စ အဘိရတဘာဝေန ‘‘အဘိရတော အဟံ အာဝုသော ပရမာယ အဘိရတိယာ’’တိ အာဟ၊ န ဥလ္လပနာဓိပ္ပာယေန။ တေနဿ အနာပတ္တိ။

ပက္ကမနဝတ္ထုသ္မိံ ယော ဣမမှာ အာဝါသာ ပဌမံ ပက္ကမိဿတီတိ ဧဝံ အာဝါသံ ဝါ မဏ္ဍပံ ဝါ သီမံ ဝါ ယံကိဉ္စိ ဌာနံ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ကတာယ ကတိကာယ ယော ‘‘မံ အရဟာတိ ဇာနန္တူ’’တိ တမှာ ဌာနာ ပဌမံ ပက္ကမတိ၊ ပါရာဇိကော ဟောတိ။ ယော ပန အာစရိယုပဇ္ဈာယာနံ ဝါ ကိစ္စေန မာတာပိတူနံ ဝါ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန ဘိက္ခာစာရတ္ထံ ဝါ ဥဒ္ဒေသပရိပုစ္ဆာနံ ဝါ အတ္ထာယ အညေန ဝါ တာဒိသေန ကရဏီယေန တံ ဌာနံ အတိက္ကမိတွာ ဂစ္ဆတိ၊ အနာပတ္တိ။ သစေပိဿ ဧဝံ ဂတဿ ပစ္ဆာ ဣစ္ဆာစာရော ဥပ္ပဇ္ဇတိ ‘‘န ဒါနာဟံ တတ္ထ ဂမိဿာမိ ဧဝံ မံ အရဟာတိ သမ္ဘာဝေဿန္တီ’’တိ အနာပတ္တိယေဝ။

ယောပိ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန တံ ဌာနံ ပတွာ သဇ္ဈာယမနသိကာရာဒိဝသေန အညဝိဟိတော ဝါ ဟုတွာ စောရာဒီဟိ ဝါ အနုဗဒ္ဓါ မေဃံ ဝါ ဥဋ္ဌိတံ ဒိသွာ အနောဝဿကံ ပဝိသိတုကာမော တံ ဌာနံ အတိက္ကမတိ၊ အနာပတ္တိ။ ယာနေန ဝါ ဣဒ္ဓိယာ ဝါ ဂစ္ဆန္တောပိ ပါရာဇိကံ နာပဇ္ဇတိ၊ ပဒဂမနေနေဝ အာပဇ္ဇတိ။ တမ္ပိ ယေဟိ သဟ ကတိကာ ကတာ၊ တေဟိ သဒ္ဓိံ အပုဗ္ဗံအစရိမံ ဂစ္ဆန္တော နာပဇ္ဇတိ။ ဧဝံ ဂစ္ဆန္တာ ဟိ သဗ္ဗေပိ အညမညံ ရက္ခန္တိ။ သစေပိ မဏ္ဍပရုက္ခမူလာဒီသု ကိဉ္စိ ဌာနံ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ‘‘ယော ဧတ္ထ နိသီဒတိ ဝါ စင်္ကမတိ ဝါ၊ တံ အရဟာတိ ဇာနိဿာမ’’ ပုပ္ဖာနိ ဝါ ဌပေတွာ ‘‘ယော ဣမာနိ ဂဟေတွာ ပူဇံ ကရိဿတိ၊ တံ အရဟာတိ ဇာနိဿာမာ’’တိအာဒိနာ နယေန ကတိကာ ကတာ ဟောတိ၊ တတြာပိ ဣစ္ဆာစာရဝသေန တထာ ကရောန္တဿ ပါရာဇိကမေဝ။ သစေပိ ဥပါသကေန အန္တရာမဂ္ဂေ ဝိဟာရော ဝါ ကတော ဟောတိ၊ စီဝရာဒီနိ ဝါ ဌပိတာနိ ဟောန္တိ၊ ‘‘ယေ အရဟန္တော တေ ဣမသ္မိံ ဝိဟာရေ ဝသန္တု၊ စီဝရာဒီနိ စ ဂဏှန္တူ’’တိ။ တတြာပိ ဣစ္ဆာစာရဝသေန ဝသန္တဿ ဝါ စီဝရာဒီနိ ဝါ ဂဏှန္တဿ ပါရာဇိကမေဝ ။ ဧတံ ပန အဓမ္မိကကတိကဝတ္တံ ၊ တသ္မာ န ကာတဗ္ဗံ၊ အညံ ဝါ ဧဝရူပံ ‘‘ဣမသ္မိံ တေမာသဗ္ဘန္တရေ သဗ္ဗေဝ အာရညကာ ဟောန္တု၊ ပိဏ္ဍပါတိကင်္ဂါဒိအဝသေသဓုတင်္ဂဓရာ ဝါ အထ ဝါ သဗ္ဗေဝ ခီဏာသဝါ ဟောန္တူ’’တိ ဧဝမာဒိ။ နာနာဝေရဇ္ဇကာ ဟိ ဘိက္ခူ သန္နိပတန္တိ။ တတ္ထ ကေစိ ဒုဗ္ဗလာ အပ္ပထာမာ ဧဝရူပံ ဝတ္တံ အနုပါလေတုံ န သက္ကောန္တိ။ တသ္မာ ဧဝရူပမ္ပိ ဝတ္တံ န ကာတဗ္ဗံ။ ‘‘ဣမံ တေမာသံ သဗ္ဗေဟေဝ န ဥဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ၊ န ပရိပုစ္ဆိတဗ္ဗံ၊ န ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗံ၊ မူဂဗ္ဗတံ ဂဏှိတဗ္ဗံ၊ ဗဟိ သီမဋ္ဌဿာပိ သင်္ဃလာဘော ဒါတဗ္ဗော’’တိ ဧဝမာဒိကံ ပန န ကာတဗ္ဗမေဝ။

၂၂၈။ လက္ခဏသံယုတ္တေ ယွာယံ အာယသ္မာ စ လက္ခဏောတိ လက္ခဏတ္ထေရော ဝုတ္တော၊ ဧသ ဇဋိလသဟဿဿ အဗ္ဘန္တရေ ဧဟိဘိက္ခူပသမ္ပဒါယ ဥပသမ္ပန္နော အာဒိတ္တပရိယာယာဝသာနေ အရဟတ္တပ္ပတ္တော ဧကော မဟာသာဝကောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ယသ္မာ ပနေသ လက္ခဏသမ္ပန္နေန သဗ္ဗာကာရပရိပူရေန ဗြဟ္မသမေန အတ္တဘာဝေန သမန္နာဂတော၊ တသ္မာ လက္ခဏောတိ သင်္ခံ ဂတော။ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနတ္ထေရော ပန ပဗ္ဗဇိတဒိဝသတော သတ္တမေ ဒိဝသေ အရဟတ္တပ္ပတ္တော ဒုတိယော အဂ္ဂသာဝကော။

သိတံ ပါတွာကာသီတိ မန္ဒဟသိတံ ပါတုအကာသိ၊ ပကာသယိ ဒဿေသီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ကိံ ပန ဒိသွာ ထေရော သိတံ ပါတွာကာသီတိ? ဥပရိ ပါဠိယံ အာဂတံ အဋ္ဌိကသင်္ခလိကံ ဧကံ ပေတလောကေ နိဗ္ဗတ္တံ သတ္တံ ဒိသွာ၊ တဉ္စ ခေါ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ၊ န ပသာဒစက္ခုနာ။ ပသာဒစက္ခုဿ ဟိ ဧတေ အတ္တဘာဝါ န အာပါထံ အာဂစ္ဆန္တိ။ ဧဝရူပံ ပန အတ္တဘာဝံ ဒိသွာ ကာရုညေ ကာတဗ္ဗေ ကသ္မာ သိတံ ပါတွာကာသီတိ? အတ္တနော စ ဗုဒ္ဓဉာဏဿ စ သမ္ပတ္တိသမနုဿရဏတော။ တဉှိ ဒိသွာ ထေရော ‘‘အဒိဋ္ဌသစ္စေန နာမ ပုဂ္ဂလေန ပဋိလဘိတဗ္ဗာ ဧဝရူပါ အတ္တဘာဝါ မုတ္တော အဟံ၊ လာဘာ ဝတ မေ၊ သုလဒ္ဓံ ဝတ မေ’’တိ အတ္တနော စ သမ္ပတ္တိံ အနုဿရိတွာ ‘‘အဟော ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ဉာဏသမ္ပတ္တိ၊ ယော ‘ကမ္မဝိပါကော၊ ဘိက္ခဝေ၊ အစိန္တေယျော၊ န စိန္တေတဗ္ဗော’တိ (အ။ နိ။ ၄။၇၇) ဒေသေသိ၊ ပစ္စက္ခံ ဝတ ကတွာ ဗုဒ္ဓါ ဒေသေန္တိ၊ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓါ ဗုဒ္ဓါနံ ဓမ္မဓာတူ’’တိ ဧဝံ ဗုဒ္ဓဉာဏသမ္ပတ္တိဉ္စ သရိတွာ သိတံ ပါတွာကာသီတိ။ ယသ္မာ ပန ခီဏာသဝါ နာမ န အကာရဏာ သိတံ ပါတုကရောန္တိ၊ တသ္မာ တံ လက္ခဏတ္ထေရော ပုစ္ဆိ – ‘‘ကော နု ခေါ အာဝုသော မောဂ္ဂလ္လာန ဟေတု၊ ကော ပစ္စယော သိတဿ ပါတုကမ္မာယာ’’တိ။ ထေရော ပန ယသ္မာ ယေဟိ အယံ ဥပပတ္တိ သာမံ အဒိဋ္ဌာ၊ တေ ဒုဿဒ္ဓါပယာ ဟောန္တိ၊ တသ္မာ ဘဂဝန္တံ သက္ခိံ ကတွာ ဗျာကာတုကာမတာယ ‘‘အကာလော ခေါ၊ အာဝုသော’’တိအာဒိမာဟ ။ တတော ဘဂဝတော သန္တိကေ ပုဋ္ဌော ‘‘ဣဓာဟံ အာဝုသော’’တိအာဒိနာ နယေန ဗျာကာသိ။

တတ္ထ အဋ္ဌိကသင်္ခလိကန္တိ သေတံ နိမ္မံသလောဟိတံ အဋ္ဌိသင်္ဃာတံ။ ဂိဇ္ဈာပိ ကာကာပိ ကုလလာပီတိ ဧတေပိ ယက္ခဂိဇ္ဈာ စေဝ ယက္ခကာကာ စ ယက္ခကုလလာ စ ပစ္စေတဗ္ဗာ။ ပါကတိကာနံ ပန ဂိဇ္ဈာဒီနံ အာပါထမ္ပိ ဧတံ ရူပံ နာဂစ္ဆတိ။ အနုပတိတွာ အနုပတိတွာတိ အနုဗန္ဓိတွာ အနုဗန္ဓိတွာ။ ဝိတုဍေန္တီတိ ဝိနိဝိဇ္ဈိတွာ ဂစ္ဆန္တိ။ ဝိတုဒေန္တီတိ ဝါ ပါဌော၊ အသိဓာရူပမေဟိ တိခိဏေဟိ လောဟတုဏ္ဍေဟိ ဝိဇ္ဈန္တီတိ အတ္ထော။ သာ သုဒံ အဋ္ဋဿရံ ကရောတီတိ ဧတ္ထ သုဒန္တိ နိပါတော၊ သာ အဋ္ဌိကသင်္ခလိကာ အဋ္ဋဿရံ အာတုရဿရံ ကရောတီတိ အတ္ထော။ အကုသလဝိပါကာနုဘဝနတ္ထံ ကိရ ယောဇနပ္ပမာဏာပိ တာဒိသာ အတ္တဘာဝါ နိဗ္ဗတ္တန္တိ၊ ပသာဒုဿဒါ စ ဟောန္တိ ပက္ကဂဏ္ဍသဒိသာ၊ တသ္မာ သာ အဋ္ဌိကသင်္ခလိကာ ဗလဝဝေဒနာတုရာ တာဒိသံ သရမကာသီတိ။ ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ ပုန အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ‘‘ဝဋ္ဋဂါမိကသတ္တာ နာမ ဧဝရူပါ အတ္တဘာဝါ န မုစ္စန္တီ’’တိ သတ္တေသု ကာရုညံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နံ ဓမ္မသံဝေဂံ ဒဿေန္တော ‘‘တဿ မယှံ အာဝုသော ဧတဒဟောသိ၊ အစ္ဆရိယံ ဝတ ဘော’’တိအာဒိမာဟ။

ဘိက္ခူ ဥဇ္ဈာယန္တီတိ ယေသံ သာ ပေတူပပတ္တိ အပ္ပစ္စက္ခာ၊ တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ။ ဘဂဝါ ပန ထေရဿာနုဘာဝံ ပကာသေန္တော ‘‘စက္ခုဘူတာ ဝတ ဘိက္ခဝေ သာဝကာ ဝိဟရန္တီ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ စက္ခု ဘူတံ ဇာတံ ဥပ္ပန္နံ တေသန္တိ စက္ခုဘူတာ၊ ဘူတစက္ခုကာ ဥပ္ပန္နစက္ခုကာ၊ စက္ခုံ ဥပ္ပာဒေတွာ၊ ဝိဟရန္တီတိ အတ္ထော။ ဒုတိယပဒေပိ ဧသေဝ နယော။ ယတြ ဟိ နာမာတိ ဧတ္ထ ယတြာတိ ကာရဏဝစနံ။ တတြာယမတ္ထယောဇနာ၊ ယသ္မာ နာမ သာဝကောပိ ဧဝရူပံ ဉဿတိ ဝါ ဒက္ခတိ ဝါ သက္ခိံ ဝါ ကရိဿတိ၊ တသ္မာ အဝေါစုမှ – ‘‘စက္ခုဘူတာ ဝတ ဘိက္ခဝေ သာဝကာ ဝိဟရန္တိ၊ ဉာဏဘူတာ ဝတ ဘိက္ခဝေ သာဝကာ ဝိဟရန္တီ’’တိ။

ပုဗ္ဗေဝ မေ သော ဘိက္ခဝေ သတ္တော ဒိဋ္ဌောတိ ဗောဓိမဏ္ဍေ သဗ္ဗညုတဉာဏပ္ပဋိဝေဓေန အပ္ပမာဏေသု စက္ကဝါဠေသု အပ္ပမာဏေ သတ္တနိကာယေ ဘဝဂတိယောနိဌိတိနိဝါသေ စ ပစ္စက္ခံ ကရောန္တေန မယာ ပုဗ္ဗေဝ သော သတ္တော ဒိဋ္ဌောတိ ဝဒတိ။

ဂေါဃာတကောတိ ဂါဝေါ ဝဓိတွာ ဝဓိတွာ အဋ္ဌိတော မံသံ မောစေတွာ ဝိက္ကိဏိတွာ ဇီဝိကကပ္ပနကသတ္တော။ တဿေဝ ကမ္မဿ ဝိပါကာဝသေသေနာတိ တဿ နာနာစေတနာဟိ အာယူဟိတဿ အပရာပရိယကမ္မဿ။ တတြ ဟိ ယာယ စေတနာယ နရကေ ပဋိသန္ဓိ ဇနိတာ၊ တဿာ ဝိပါကေ ပရိက္ခီဏေ အဝသေသကမ္မံ ဝါ ကမ္မနိမိတ္တံ ဝါ အာရမ္မဏံ ကတွာ ပုန ပေတာဒီသု ပဋိသန္ဓိ နိဗ္ဗတ္တတိ၊ တသ္မာ သာ ပဋိသန္ဓိ ကမ္မသဘာဂတာယ ဝါ အာရမ္မဏသဘာဂတာယ ဝါ ‘‘တဿေဝ ကမ္မဿ ဝိပါကာဝသေသော’’တိ ဝုစ္စတိ။ အယဉ္စ သတ္တော ဧဝံ ဥပပန္နော။ တေနာဟ – ‘‘တဿေဝ ကမ္မဿ ဝိပါကာဝသေသေနာ’’တိ။ တဿ ကိရ နရကာ စဝနကာလေ နိမ္မံသကတာနံ ဂုန္နံ အဋ္ဌိရာသိ ဧဝ နိမိတ္တံ အဟောသိ။ သော ပဋိစ္ဆန္နမ္ပိ တံ ကမ္မံ ဝိညူနံ ပါကဋံ ဝိယ ကရောန္တော အဋ္ဌိသင်္ခလိကပေတော ဇာတော။

၂၂၉။ မံသပေသိဝတ္ထုသ္မိံ ဂေါဃာတကောတိ ဂေါမံသပေသိယော ကတွာ သုက္ခာပေတွာ ဝလ္လူရဝိက္ကယေန အနေကာနိ ဝဿာနိ ဇီဝိကံ ကပ္ပေသိ။ တေနဿ နရကာ စဝနကာလေ မံသပေသိယေဝ နိမိတ္တံ အဟောသိ။ သော မံသပေသိပေတော ဇာတော။

မံသပိဏ္ဍဝတ္ထုသ္မိံ သော သာကုဏိကော သကုဏေ ဂဟေတွာ ဝိက္ကိဏနကာလေ နိပ္ပက္ခစမ္မေ မံသပိဏ္ဍမတ္တေ ကတွာ ဝိက္ကိဏန္တော ဇီဝိကံ ကပ္ပေသိ။ တေနဿ နရကာ စဝနကာလေ မံသပိဏ္ဍောဝ နိမိတ္တံ အဟောသိ။ သော မံသပိဏ္ဍပေတော ဇာတော။

နိစ္ဆဝိဝတ္ထုသ္မိံ တဿ ဩရဗ္ဘိကဿ ဧဠကေ ဝဓိတွာ နိစ္စမ္မေ ကတွာ ကပ္ပိတဇီဝိကဿ ပုရိမနယေနေဝ နိစ္စမ္မံ ဧဠကသရီရံ နိမိတ္တမဟောသိ။ သော နိစ္ဆဝိပေတော ဇာတော။

အသိလောမဝတ္ထုသ္မိံ သော သူကရိကော ဒီဃရတ္တံ နိဝါပပုဋ္ဌေ သူကရေ အသိနာ ဝဓိတွာ ဝဓိတွာ ဒီဃရတ္တံ ဇီဝိကံ ကပ္ပေသိ။ တေနဿ ဥက္ခိတ္တာသိကဘာဝေါဝ နိမိတ္တံ အဟောသိ။ တသ္မာ အသိလောမပေတော ဇာတော။

သတ္တိလောမဝတ္ထုသ္မိံ သော မာဂဝိကော ဧကံ မိဂဉ္စ သတ္တိဉ္စ ဂဟေတွာ ဝနံ ဂန္တွာ တဿ မိဂဿ သမီပံ အာဂတာဂတေ မိဂေ သတ္တိယာ ဝိဇ္ဈိတွာ မာရေသိ၊ တဿ သတ္တိယာ ဝိဇ္ဈနကဘာဝေါယေဝ နိမိတ္တံ အဟောသိ။ တသ္မာ သတ္တိလောမပေတော ဇာတော။

ဥသုလောမဝတ္ထုသ္မိံ ကာရဏိကောတိ ရာဇာပရာဓိကေ အနေကာဟိ ကာရဏာဟိ ပီဠေတွာ အဝသာနေ ကဏ္ဍေန ဝိဇ္ဈိတွာ မာရဏကပုရိသော။ သော ကိရ အသုကသ္မိံ ပဒေသေ ဝိဒ္ဓါ မရတီတိ ဉတွာဝ ဝိဇ္ဈတိ။ တဿေဝံ ဇီဝိကံ ကပ္ပေတွာ နရကေ ဥပ္ပန္နဿ တတော ပက္ကာဝသေသေန ဣဓူပပတ္တိကာလေ ဥသုနာ ဝိဇ္ဈနဘာဝေါယေဝ နိမိတ္တံ အဟောသိ။ တသ္မာ ဥသုလောမပေတော ဇာတော။

သူစိလောမဝတ္ထုသ္မိံ သာရထီတိ အဿဒမကော။ ဂေါဒမကောတိပိ ကုရုန္ဒဋ္ဌကထာယံဝုတ္တံ။ တဿ ပတောဒသူစိယာ ဝိဇ္ဈနဘာဝေါယေဝ နိမိတ္တံ အဟောသိ။ တသ္မာ သူစိလောမပေတော ဇာတော။

ဒုတိယသူစိလောမဝတ္ထုသ္မိံ သူစကောတိ ပေသုညကာရကော ။ သော ကိရ မနုဿေ အညမညဉ္စ ဘိန္ဒိ။ ရာဇကုလေ စ ‘‘ဣမဿ ဣမံ နာမ အတ္ထိ၊ ဣမိနာ ဣဒံ နာမ ကတ’’န္တိ သူစေတွာ သူစေတွာ အနယဗျသနံ ပါပေသိ။ တသ္မာ ယထာနေန သူစေတွာ မနုဿာ ဘိန္နာ၊ တထာ သူစီဟိ ဘေဒနဒုက္ခံ ပစ္စနုဘောတုံ ကမ္မမေဝ နိမိတ္တံ ကတွာ သူစိလောမပေတော ဇာတော။

အဏ္ဍဘာရိတဝတ္ထုသ္မိံ ဂါမကူဋောတိ ဝိနိစ္ဆယာမစ္စော။ တဿ ကမ္မသဘာဂတာယ ကုမ္ဘမတ္တာ မဟာဃဋပ္ပမာဏာ အဏ္ဍာ အဟေသုံ။ သော ဟိ ယသ္မာ ရဟော ပဋိစ္ဆန္န ဌာနေ လဉ္ဇံ ဂဟေတွာ ကူဋဝိနိစ္ဆယေန ပါကဋံ ဒေါသံ ကရောန္တော သာမိကေ အဿာမိကေ အကာသိ။ တသ္မာဿ ရဟဿံ အင်္ဂံ ပါကဋံ နိဗ္ဗတ္တံ။ ယသ္မာ ဒဏ္ဍံ ပဋ္ဌပေန္တော ပရေသံ အသယှံ ဘာရံ အာရောပေသိ၊ တသ္မာဿ ရဟဿင်္ဂံ အသယှဘာရော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တံ။ ယသ္မာ ယသ္မိံ ဌာနေ ဌိတေန သမေန ဘဝိတဗ္ဗံ၊ တသ္မိံ ဌတွာ ဝိသမော အဟောသိ၊ တသ္မာဿ ရဟဿင်္ဂေ ဝိသမာ နိသဇ္ဇာ အဟောသီတိ။

ပါရဒါရိကဝတ္ထုသ္မိံ သော သတ္တော ပရဿ ရက္ခိတံ ဂေါပိတံ သဿာမိကံ ဖဿံ ဖုသန္တော မီဠှသုခေန ကာမသုခေန စိတ္တံ ရမယိတွာ ကမ္မသဘာဂတာယ ဂူထဖဿံ ဖုသန္တော ဒုက္ခမနုဘဝိတုံ တတ္ထ နိဗ္ဗတ္တော။ ဒုဋ္ဌဗြာဟ္မဏဝတ္ထု ပါကဋမေဝ။

၂၃၀။ နိစ္ဆဝိတ္ထိဝတ္ထုသ္မိံ ယသ္မာ မာတုဂါမော နာမ အတ္တနော ဖဿေ အနိဿရော၊ သာ စ တံ သာမိကဿ သန္တကံ ဖဿံ ထေနေတွာ ပရေသံ အဘိရတိံ ဥပ္ပာဒေသိ၊ တသ္မာ ကမ္မသဘာဂတာယ သုခသမ္ဖဿာ ဓံသိတွာ ဒုက္ခသမ္ဖဿံ အနုဘဝိတုံ နိစ္ဆဝိတ္ထီ ဟုတွာ ဥပပန္နာ။

မင်္ဂုလိတ္ထိဝတ္ထုသ္မိံ မင်္ဂုလိန္တိ ဝိရူပံ ဒုဒ္ဒသိကံ ဗီဘစ္ဆံ၊ သာ ကိရ ဣက္ခဏိကာကမ္မံ ယက္ခဒါသိကမ္မံ ကရောန္တီ ‘‘ဣမိနာ စ ဣမိနာ စ ဧဝံ ဗလိကမ္မေ ကတေ အယံ နာမ တုမှာကံ ဝဍ္ဎိ ဘဝိဿတီ’’တိ မဟာဇနဿ ဂန္ဓပုပ္ဖာဒီနိ ဝဉ္စနာယ ဂဟေတွာ မဟာဇနံ ဒုဒ္ဒိဋ္ဌိံ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိံ ဂဏှာပေသိ၊ တသ္မာ တာယ ကမ္မသဘာဂတာယ ဂန္ဓပုပ္ဖာဒီနံ ထေနိတတ္တာ ဒုဂ္ဂန္ဓာ ဒုဒ္ဒဿနဿ ဂါဟိတတ္တာ ဒုဒ္ဒသိကာ ဝိရူပါ ဗီဘစ္ဆာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တာ။

ဩကိလိနိဝတ္ထုသ္မိံ ဥပ္ပက္ကံ ဩကိလိနိံ ဩကိရိနိန္တိ သာ ကိရ အင်္ဂါရစိတကေ နိပန္နာ ဝိပ္ဖန္ဒမာနာ ဝိပရိဝတ္တမာနာ ပစ္စတိ၊ တသ္မာ ဥပ္ပက္ကာ စေဝ ဟောတိ ခရေန အဂ္ဂိနာ ပက္ကသရီရာ၊ ဩကိလိနီ စ ကိလိန္နသရီရာ ဗိန္ဒုဗိန္ဒူနိ ဟိဿာ သရီရတော ပဂ္ဃရန္တိ။ ဩကိရိနီ စ အင်္ဂါရသမ္ပရိကိဏ္ဏာ၊ တဿာ ဟိ ဟေဋ္ဌတောပိ ကိံသုကပုပ္ဖဝဏ္ဏာ အင်္ဂါရာ၊ ဥဘယပဿေသုပိ ၊ အာကာသတောပိဿာ ဥပရိ အင်္ဂါရာ ပတန္တိ၊ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ဥပ္ပက္ကံ ဩကိလိနိံ ဩကိရိနိ’’န္တိ။ သာ ဣဿာပကတာ သပတ္တိံ အင်္ဂါရကဋာဟေန ဩကိရီတိ တဿာ ကိရ ကလိင်္ဂရညော ဧကာ နာဋကိနီ အင်္ဂါရကဋာဟံ သမီပေ ဌပေတွာ ဂတ္တတော ဥဒကဉ္စ ပုဉ္ဆတိ၊ ပါဏိနာ စ သေဒံ ကရောတိ။ ရာဇာပိ တာယ သဒ္ဓိံ ကထဉ္စ ကရောတိ၊ ပရိတုဋ္ဌာကာရဉ္စ ဒဿေတိ။ အဂ္ဂမဟေသီ တံ အသဟမာနာ ဣဿာပကတာ ဟုတွာ အစိရပက္ကန္တဿ ရညော တံ အင်္ဂါရကဋာဟံ ဂဟေတွာ တဿာ ဥပရိ အင်္ဂါရေ ဩကိရိ။ သာ တံ ကမ္မံ ကတွာ တာဒိသံယေဝ ဝိပါကံ ပစ္စနုဘဝိတုံ ပေတလောကေ နိဗ္ဗတ္တာ။

စောရဃာတကဝတ္ထုသ္မိံ သော ရညော အာဏာယ ဒီဃရတ္တံ စောရာနံ သီသာနိ ဆိန္ဒိတွာ ပေတလောကေ နိဗ္ဗတ္တန္တော အသီသကံ ကဗန္ဓံ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။

ဘိက္ခုဝတ္ထုသ္မိံ ပါပဘိက္ခူတိ လာမကဘိက္ခု။ သော ကိရ လောကဿ သဒ္ဓါဒေယျေ စတ္တာရော ပစ္စယေ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ ကာယဝစီဒွါရေဟိ အသံ ယတော ဘိန္နာဇီဝေါ စိတ္တကေဠိံ ကီဠန္တော ဝိစရိ။ တတော ဧကံ ဗုဒ္ဓန္တရံ နိရယေ ပစ္စိတွာ ပေတလောကေ နိဗ္ဗတ္တန္တော ဘိက္ခုသဒိသေနေဝ အတ္တဘာဝေန နိဗ္ဗတ္တိ။ ဘိက္ခုနီ-သိက္ခမာနာ-သာမဏေရ-သာမဏေရီဝတ္ထူသုပိ အယမေဝ ဝိနိစ္ဆယော။

၂၃၁။ တပေါဒါဝတ္ထုသ္မိံ အစ္ဆောဒကောတိ ပသန္နောဒကော။ သီတောဒကောတိ သီတလဥဒကော။ သာတောဒကောတိ မဓုရောဒကော။ သေတကောတိ ပရိသုဒ္ဓါ နိဿေဝါလပဏကကဒ္ဒမော။ သုပ္ပတိတ္ထောတိ သုန္ဒရေဟိ တိတ္ထေဟိ ဥပပန္နော။ ရမဏီယောတိ ရတိဇနကော။ စက္ကမတ္တာနီတိ ရထစက္ကပ္ပမာဏာနိ။ ကုထိတာ သန္ဒတီတိ တတြာ သန္တတ္တာ ဟုတွာ သန္ဒတိ။ ယတာယံ ဘိက္ခဝေတိ ယတော အယံ ဘိက္ခဝေ။ သော ဒဟောတိ သော ရဟဒေါ။ ကုတော ပနာယံ သန္ဒတီတိ? ဝေဘာရပဗ္ဗတဿ ကိရ ဟေဋ္ဌာ ဘုမ္မဋ္ဌကနာဂါနံ ပဉ္စယောဇနသတိကံ နာဂဘဝနံ ဒေဝလောကသဒိသံ မဏိမယေန တလေန အာရာမုယျာနေဟိ စ သမန္နာဂတံ၊ တတ္ထ နာဂါနံ ကီဠနဋ္ဌာနေ သော ဥဒကဒဟော၊ တတော အယံ တပေါဒါ သန္ဒတိ။ ဒွိန္နံ မဟာနိရယာနံ အန္တရိကာယ အာဂစ္ဆတီတိ ရာဇဂဟနဂရံ ကိရ အာဝိဉ္ဇေတွာ မဟာပေတလောကော၊ တတ္ထ ဒွိန္နံ မဟာလောဟကုမ္ဘိနိရယာနံ အန္တရေန အယံ တပေါဒါ အာဂစ္ဆတိ၊ တသ္မာ ကုထိတာ သန္ဒတီတိ။

ယုဒ္ဓဝတ္ထုသ္မိံ နန္ဒီ စရတီတိ ဝိဇယဘေရီ အာဟိဏ္ဍတိ။ ရာဇာ အာဝုသော လိစ္ဆဝီဟီတိ ထေရော ကိရ အတ္တနော ဒိဝါဋ္ဌာနေ စ ရတ္တိဋ္ဌာနေ စ နိသီဒိတွာ ‘‘လိစ္ဆဝယော ကတဟတ္ထာ ကတူပါသနာ၊ ရာဇာ စ တေဟိ သဒ္ဓိံ သမ္ပဟာရံ ဒေတီ’’တိ အာဝဇ္ဇေန္တော ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ရာဇာနံ ပရာဇိတံ ပလာယမာနံ အဒ္ဒသ။ တတော ဘိက္ခူ အာမန္တေတွာ ‘‘ရာဇာ အာဝုသော တုမှာကံ ဥပဋ္ဌာကော လိစ္ဆဝီဟိ ပဘဂ္ဂေါ’’တိ အာဟ။ သစ္စံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မောဂ္ဂလ္လာနော အာဟာတိ ပရာဇိကကာလေ အာဝဇ္ဇိတွာ ယံ ဒိဋ္ဌံ တံ ဘဏန္တော သစ္စံ အာဟ။

၂၃၂။ နာဂေါဂါဟဝတ္ထုသ္မိံ သပ္ပိနိကာယာတိ ဧဝံနာမိကာယ။ အာနေဉ္ဇံ သမာဓိန္တိ အနေဇံ အစလံ ကာယဝါစာဝိပ္ဖန္ဒဝိရဟိတံ စတုတ္ထဇ္ဈာနသမာဓိံ။ နာဂါနန္တိ ဟတ္ထီနံ။ ဩဂယှ ဥတ္တရန္တာနန္တိ ဩဂယှ ဩဂါဟေတွာ ပုန ဥတ္တရန္တာနံ။ တေ ကိရ ဂမ္ဘီရံ ဥဒကံ ဩတရိတွာ တတ္ထ နှတွာ စ ပိဝိတွာ စ သောဏ္ဍာယ ဥဒကံ ဂဟေတွာ အညမညံ အာလောလေန္တာ ဥတ္တရန္တိ၊ တေသံ ဧဝံ ဩဂယှ ဥတ္တရန္တာနန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ကောဉ္စံ ကရောန္တာနန္တိ နဒီတီရေ ဌတွာ သောဏ္ဍံ မုခေ ပက္ခိပိတွာ ကောဉ္စနာဒံ ကရောန္တာနံ။ သဒ္ဒံ အဿောသိန္တိ တံ ကောဉ္စနာဒသဒ္ဒံ အဿောသိံ။ အတ္ထေသော၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမာဓိ သော စ ခေါ အပရိသုဒ္ဓါတိ အတ္ထိ ဧသော သမာဓိ မောဂ္ဂလ္လာနဿ၊ သော စ ခေါ ပရိသုဒ္ဓါ န ဟောတိ။ ထေရော ကိရ ပဗ္ဗဇိတတော သတ္တမေ ဒိဝသေ တဒဟုအရဟတ္တပ္ပတ္တော အဋ္ဌသု သမာပတ္တီသု ပဉ္စဟာကာရေဟိ အနာစိဏ္ဏဝသီဘာဝေါ သမာဓိပရိပန္ထကေ ဓမ္မေ န သုဋ္ဌု ပရိသောဓေတွာ အာဝဇ္ဇနသမာပဇ္ဇနာဓိဋ္ဌာနဝုဋ္ဌာနပစ္စဝေက္ခဏာနံ သညာမတ္တကမေဝ ကတွာ စတုတ္ထဇ္ဈာနံ အပ္ပေတွာ နိသိန္နော၊ ဈာနင်္ဂေဟိ ဝုဋ္ဌာယ နာဂါနံ သဒ္ဒံ သုတွာ ‘‘အန္တောသမာပတ္တိယံ အဿောသိ’’န္တိ ဧဝံသညီ အဟောသိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အတ္ထေသော၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမာဓိ၊ သော စ ခေါ အပရိသုဒ္ဓါ’’တိ။

သောဘိတဝတ္ထုသ္မိံ အဟံ၊ အာဝုသော၊ ပဉ္စ ကပ္ပသတာနိ အနုဿရာမီတိ ဧကာဝဇ္ဇနေန အနုဿရာမီတိ အာဟ။ ဣတရထာ ဟိ အနစ္ဆရိယံ အရိယသာဝကာနံ ပဋိပါဋိယာ နာနာဝဇ္ဇနေန တဿ တဿ အတီတေ နိဝါသဿ အနုဿရဏန္တိ န ဘိက္ခူ ဥဇ္ဈာယေယျုံ။ ယသ္မာ ပနေသ ‘‘ဧကာဝဇ္ဇနေန အနုဿရာမီ’’တိ အာဟ၊ တသ္မာ ဘိက္ခူ ဥဇ္ဈာယိံသု။ အတ္ထေသာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သောဘိတဿ၊ သာ စ ခေါ ဧကာယေဝ ဇာတီတိ ယံ သောဘိတော ဇာတိံ အနုဿရာမီတိ အာဟ၊ အတ္ထေသာ ဇာတိ သောဘိတဿ၊ သာ စ ခေါ ဧကာယေဝ အနန္တရာ န ဥပ္ပဋိပါဋိယာ အနုဿရိတာတိ အဓိပ္ပာယော။

ကထံ ပနာယံ ဧတံ အနုဿရီတိ? အယံ ကိရ ပဉ္စန္နံ ကပ္ပသတာနံ ဥပရိ တိတ္ထာယတနေ

ပဗ္ဗဇိတွာ အသညသမာပတ္တိံ နိဗ္ဗတ္တေတွာ အပရိဟီနဇ္ဈာနော ကာလံ ကတွာ အသညဘဝေ နိဗ္ဗတ္တိ။ တတ္ထ ယာဝတာယုကံ ဌတွာ အဝသာနေ မနုဿလောကေ ဥပ္ပန္နော သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ တိဿော ဝိဇ္ဇာ သစ္ဆာကာသိ။ သော ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရမာနော ဣမသ္မိံ အတ္တဘာဝေ ပဋိသန္ဓိံ ဒိသွာ တတော ပရံ တတိယေ အတ္တဘာဝေ စုတိမေဝ အဒ္ဒသ။ အထ ဥဘိန္နမန္တရာ အစိတ္တကံ အတ္တဘာဝံ အနုဿရိတုံ အသက္ကောန္တော နယတော သလ္လက္ခေသိ – ‘‘အဒ္ဓါအဟံ အသညဘဝေ နိဗ္ဗတ္တော’’တိ။ ဧဝံ သလ္လက္ခေန္တေန ပနာနေန ဒုက္ကရံ ကတံ၊ သတဓာ ဘိန္နဿ ဝါလဿ ကောဋိယာ ကောဋိ ပဋိဝိဒ္ဓါ၊ အာကာသေ ပဒံ ဒဿိတံ။ တသ္မာ နံ ဘဂဝါ ဣမသ္မိံယေဝ ဝတ္ထုသ္မိံ ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသိ – ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ ဘိက္ခဝေ၊ မမ သာဝကာနံ ဘိက္ခူနံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရန္တာနံ ယဒိဒံ သောဘိတော’’တိ (အ။ နိ။ ၁။၂၁၉၊ ၂၂၇)။

ဝိနီတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

နိဂမနဝဏ္ဏနာ

၂၃၃။ ဥဒ္ဒိဋ္ဌာခေါ အာယသ္မန္တော စတ္တာရော ပါရာဇိကာ ဓမ္မာတိ ဣဒံ ဣဓ ဥဒ္ဒိဋ္ဌပါရာဇိကပရိဒီပနမေဝ။ သမောဓာနေတွာ ပန သဗ္ဗာနေဝ စတုဝီသတိ ပါရာဇိကာနိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ ကတမာနိ စတုဝီသတိ? ပါဠိယံ အာဂတာနိ တာဝ ဘိက္ခူနံ စတ္တာရိ၊ ဘိက္ခုနီနံ အသာဓာရဏာနိ စတ္တာရီတိ အဋ္ဌ။ ဧကာဒသ အဘဗ္ဗပုဂ္ဂလာ၊ တေသု ပဏ္ဍကတိရစ္ဆာနဂတဥဘတောဗျဉ္ဇနကာ၊ တယော ဝတ္ထုဝိပန္နာ အဟေတုကပဋိသန္ဓိကာ၊ တေသံ သဂ္ဂေါ အဝါရိတော မဂ္ဂေါ ပန ဝါရိတော၊ အဘဗ္ဗာ ဟိ တေ မဂ္ဂပ္ပဋိလာဘာယ ဝတ္ထုဝိပန္နတ္တာတိ။ ပဗ္ဗဇ္ဇာပိ နေသံ ပဋိက္ခိတ္တာ၊ တသ္မာ တေပိ ပါရာဇိကာ။ ထေယျသံဝါသကော၊ တိတ္ထိယပက္ကန္တကော၊ မာတုဃာတကော၊ ပိတုဃာတကော၊ အရဟန္တဃာတကော၊ ဘိက္ခုနီဒူသကော၊ လောဟိတုပ္ပာဒကော၊ သင်္ဃဘေဒကောတိ ဣမေ အဋ္ဌ အတ္တနော ကိရိယာယ ဝိပန္နတ္တာ အဘဗ္ဗဋ္ဌာနံ ပတ္တာတိ ပါရာဇိကာဝ။ တေသု ထေယျသံဝါသကော၊ တိတ္ထိယပက္ကန္တကော၊ ဘိက္ခုနီဒူသကောတိ ဣမေသံ တိဏ္ဏံ သဂ္ဂေါ အဝါရိတော မဂ္ဂေါ ပန ဝါရိတောဝ။ ဣတရေသံ ပဉ္စန္နံ ဥဘယမ္ပိ ဝါရိတံ။ တေ ဟိ အနန္တရဘဝေ နရကေ နိဗ္ဗတ္တနကသတ္တာ။ ဣတိ ဣမေ စ ဧကာဒသ၊ ပုရိမာ စ အဋ္ဌာတိ ဧကူနဝီသတိ။ တေ ဂိဟိလိင်္ဂေ ရုစိံ ဥပ္ပာဒေတွာ ဂိဟိနိဝါသနနိဝတ္ထာယ ဘိက္ခုနိယာ သဒ္ဓိံ ဝီသတိ။ သာ ဟိ အဇ္ဈာစာရဝီတိက္ကမံ အကတွာပိ ဧတ္တာဝတာဝ အဿမဏီတိ ဣမာနိ တာဝ ဝီသတိ ပါရာဇိကာနိ။

အပရာနိပိ – လမ္ဗီ၊ မုဒုပိဋ္ဌိကော၊ ပရဿ အင်္ဂဇာတံ မုခေန ဂဏှာတိ၊ ပရဿ အင်္ဂဇာတေ အဘိနိသီဒတီတိ ဣမေသံ စတုန္နံ ဝသေန စတ္တာရိ အနုလောမပါရာဇိကာနီတိ ဝဒန္တိ။ ဧတာနိ ဟိ ယသ္မာ ဥဘိန္နံ ရာဂဝသေန သဒိသဘာဝူပဂတာနံ ဓမ္မော ‘‘မေထုနဓမ္မော’’တိ ဝုစ္စတိ။ တသ္မာ ဧတေန ပရိယာယေန မေထုနဓမ္မံ အပ္ပဋိသေဝိတွာယေဝ ကေဝလံ မဂ္ဂေန မဂ္ဂပ္ပဝေသနဝသေန အာပဇ္ဇိတဗ္ဗတ္တာ မေထုနဓမ္မပါရာဇိကဿ အနုလောမေန္တီတိ အနုလောမပါရာဇိကာနီတိ ဝုစ္စန္တိ။ ဣတိ ဣမာနိ စ စတ္တာရိ ပုရိမာနိ စ ဝီသတီတိ သမောဓာနေတွာ သဗ္ဗာနေဝ စတုဝီသတိ ပါရာဇိကာနိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။

န လဘတိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ သံဝါသန္တိ ဥပေါသထ-ပဝါရဏ-ပါတိမောက္ခုဒ္ဒေသ-သင်္ဃကမ္မပ္ပဘေဒံ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ သံဝါသံ န လဘတိ။ ယထာ ပုရေ တထာ ပစ္ဆာတိ ယထာ ပုဗ္ဗေ ဂိဟိကာလေ အနုပသမ္ပန္နကာလေ စ ပစ္ဆာ ပါရာဇိကံ အာပန္နောပိ တထေဝ အသံဝါသော ဟောတိ။ နတ္ထိ တဿ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ဥပေါသထပဝါရဏပါတိမောက္ခုဒ္ဒေသသင်္ဃကမ္မပ္ပဘေဒေါ သံဝါသောတိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ သံဝါသံ န လဘတိ။ တတ္ထာယသ္မန္တေ ပုစ္ဆာမီတိ တေသု စတူသု ပါရာဇိကေသု အာယသ္မန္တေ ‘‘ကစ္စိတ္ထ ပရိသုဒ္ဓါ’’တိ ပုစ္ဆာမိ။ ကစ္စိတ္ထာတိ ကစ္စိ ဧတ္ထ၊ ဧတေသု စတူသု ပါရာဇိကေသု ကစ္စိ ပရိသုဒ္ဓါတိ အတ္ထော။ အထ ဝါ ကစ္စိတ္ထ ပရိသုဒ္ဓါတိ ကစ္စိ ပရိသုဒ္ဓါ အတ္ထ၊ ဘဝထာတိ အတ္ထော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

သမန္တပါသာဒိကာယ ဝိနယသံဝဏ္ဏနာယ

စတုတ္ထပါရာဇိကဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။