📜

နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ

ဝိနယပိဋကေ

မဟာဝဂ္ဂ-အဋ္ဌကထာ

၁။ မဟာခန္ဓကံ

ဗောဓိကထာ

ဥဘိန္နံ ¶ ¶ ပါတိမောက္ခာနံ၊ သင်္ဂီတိသမနန္တရံ၊

သင်္ဂါယိံသု မဟာထေရာ၊ ခန္ဓကံ ခန္ဓကောဝိဒါ။

ယံ တဿ ဒါနိ သမ္ပတ္တော၊ ယသ္မာ သံဝဏ္ဏနာက္ကမော၊

တသ္မာ ဟောတိ အယံ တဿ၊ အနုတ္တာနတ္ထဝဏ္ဏနာ။

ပဒဘာဇနိယေ အတ္ထာ၊ ယေဟိ ယေသံ ပကာသိတာ၊

တေ စေ ပုန ဝဒေယျာမ၊ ပရိယောသာနံ ကဒါ ဘဝေ။

ဥတ္တာနာ ¶ စေဝ ယေ အတ္ထာ၊ တေသံ သံဝဏ္ဏနာယ ကိံ၊

အဓိပ္ပာယာနုသန္ဓီဟိ၊ ဗျဉ္ဇနေန စ ယေ ပန။

အနုတ္တာနာ န တေ ယသ္မာ၊ သက္ကာ ဉာတုံ အဝဏ္ဏိတာ၊

တေသံယေဝ အယံ တသ္မာ၊ ဟောတိ သံဝဏ္ဏနာနယောတိ။

၁။ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓါ ဘဂဝါ ဥရုဝေလာယံ ဝိဟရတိ နဇ္ဇာ နေရဉ္ဇရာယ တီရေ ဗောဓိရုက္ခမူလေ ပဌမာဘိသမ္ဗုဒ္ဓါတိ ဧတ္ထ ကိဉ္စာပိ ‘‘တေန သမယေန ဗုဒ္ဓါ ဘဂဝါ ဝေရဉ္ဇာယ’’န္တိအာဒီသု ဝိယ ကရဏဝစနေ ဝိသေသကာရဏံ နတ္ထိ၊ ဝိနယံ ပတွာ ပန ကရဏဝစနေနေဝ အယမဘိလာပေါ အာရောပိတောတိ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ အာရုဠှာဘိလာပဝသေနေဝေတံ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဧသ နယော အညေသုပိ ဣတော ပရေသု ဧဝရူပေသု။

ကိံ ပနေတဿ ¶ ဝစနေ ပယောဇနန္တိ? ပဗ္ဗဇ္ဇာဒီနံ ဝိနယကမ္မာနံ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ နိဒါနဒဿနံ။ ယာ ဟိ ဘဂဝတာ ‘‘အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣမေဟိ တီဟိ ¶ သရဏဂမနေဟိ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ဥပသမ္ပဒ’’န္တိ (မဟာဝ။ ၃၄) ဧဝံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ စေဝ ဥပသမ္ပဒါ စ အနုညာတာ၊ ယာနိ စ ရာဇဂဟာဒီသု ဥပဇ္ဈာယဥပဇ္ဈာယဝတ္တအာစရိယအာစရိယဝတ္တာဒီနိ အနုညာတာနိ၊ တာနိ အဘိသမ္ဗောဓိံ ပတွာ သတ္တသတ္တာဟံ ဗောဓိမဏ္ဍေ ဝီတိနာမေတွာ ဗာရာဏသိယံ ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတွာ ဣမိနာ အနုက္ကမေန ဣဒဉ္စိဒဉ္စ ဌာနံ ပတွာ ဣမသ္မိဉ္စ ဣမသ္မိဉ္စ ဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တာနီတိ ဧဝမေတေသံ ပဗ္ဗဇ္ဇာဒီနံ ဝိနယကမ္မာနံ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ နိဒါနဒဿနံ ဧတဿ ဝစနေ ပယောဇနန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

တတ္ထ ဥရုဝေလာယန္တိ မဟာဝေလာယံ၊ မဟန္တေ ဝါလိကရာသိမှီတိ အတ္ထော။ အထ ဝါ ‘‘ဥရူ’’တိ ဝါလိကာ ဝုစ္စတိ၊ ‘‘ဝေလာ’’တိ မရိယာဒါ၊ ဝေလာတိက္ကမနဟေတု အာဟဋာ ဥရု ဥရုဝေလာတိ ဧဝမ္ပေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ အတီတေ ကိရ အနုပ္ပန္နေ ဗုဒ္ဓေ ဒသသဟဿကုလပုတ္တာ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ တသ္မိံ ပဒေသေ ဝိဟရန္တာ ဧကဒိဝသံ သန္နိပတိတွာ ကတိကဝတ္တံ အကံသု – ‘‘ကာယကမ္မဝစီကမ္မာနိ နာမ ပရေသမ္ပိ ပါကဋာနိ ဟောန္တိ၊ မနောကမ္မံ ပန အပါကဋံ၊ တသ္မာ ယော ကာမဝိတက္ကံ ဝါ ဗျာပါဒဝိတက္ကံ ဝါ ဝိဟိံသာဝိတက္ကံ ဝါ ဝိတက္ကေတိ၊ တဿ အညော စောဒကော နာမ နတ္ထိ၊ သော အတ္တနာဝ အတ္တာနံ စောဒေတွာ ပတ္တပုဋေန ဝါလိကံ အာဟရိတွာ ဣမသ္မိံ ဌာနေ အာကိရတု၊ ဣဒမဿ ဒဏ္ဍကမ္မ’’န္တိ။ တတော ပဋ္ဌာယ ယော တာဒိသံ ဝိတက္ကံ ဝိတက္ကေတိ၊ သော တတ္ထ ပတ္တပုဋေန ဝါလိကံ အာကိရတိ။ ဧဝံ တတ္ထ အနုက္ကမေန မဟာဝါလိကရာသိ ဇာတော၊ တတော နံ ¶ ပစ္ဆိမာ ဇနတာ ပရိက္ခိပိတွာ စေတိယဋ္ဌာနမကာသိ။ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ – ‘‘ဥရုဝေလာယန္တိ မဟာဝေလာယံ၊ မဟန္တေ ဝါလိကရာသိမှီတိ အတ္ထော’’တိ။ တမေဝ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ – ‘‘အထ ဝါ ဥရူတိ ဝါလိကာ ဝုစ္စတိ၊ ဝေလာတိ မရိယာဒါ၊ ဝေလာတိက္ကမနဟေတု အာဟဋာ ဥရု ဥရုဝေလာတိ ဧဝမ္ပေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော’’တိ။

ဗောဓိရုက္ခမူလေတိ ဗောဓိ ဝုစ္စတိ စတူသု မဂ္ဂေသု ဉာဏံ၊ တံ ဗောဓိံ ဘဂဝါ ဧတ္ထ ပတ္တောတိ ရုက္ခောပိ ‘‘ဗောဓိရုက္ခော’’တွေဝ နာမံ လဘိ၊ တဿ ဗောဓိရုက္ခဿ မူလေ ဗောဓိရုက္ခမူလေ။ ပဌမာဘိသမ္ဗုဒ္ဓါတိ ¶ ပဌမံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ၊ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ ဟုတွာ သဗ္ဗပဌမံယေဝါတိ အတ္ထော။ ဧကပလ္လင်္ကေနာတိ သကိမ္ပိ အနုဋ္ဌဟိတွာ ယထာအာဘုဇိတေန ဧကေနေဝ ပလ္လင်္ကေန။ ဝိမုတ္တိသုခပဋိသံဝေဒီတိ ဝိမုတ္တိသုခံ ဖလသမာပတ္တိသုခံ ပဋိသံဝေဒယမာနော။

ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒန္တိ ¶ ပစ္စယာကာရံ။ ပစ္စယာကာရော ဟိ အညမညံ ပဋိစ္စ သဟိတေ ဓမ္မေ ဥပ္ပာဒေတီတိ ‘‘ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါ’’တိ ဝုစ္စတိ။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ။ ဝိတ္ထာရော ပန သဗ္ဗာကာရသမ္ပန္နံ ဝိနိစ္ဆယံ ဣစ္ဆန္တေန ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂတော ဂဟေတဗ္ဗော။ အနုလောမပဋိလောမန္တိ အနုလောမဉ္စ ပဋိလောမဉ္စ။ တတ္ထ ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ’’တိအာဒိနာ နယေန ဝုတ္တော အဝိဇ္ဇာဒိကော ပစ္စယာကာရော အတ္တနာ ကတ္တဗ္ဗကိစ္စကရဏတော ‘‘အနုလောမော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ‘‘အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓာ သင်္ခါရနိရောဓော’’တိအာဒိနာ နယေန ဝုတ္တော သွေဝ အနုပ္ပာဒနိရောဓေန နိရုဇ္ဈမာနော တံ ကိစ္စံ န ကရောတီတိ တဿ အကရဏတော ‘‘ပဋိလောမော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ပုရိမနယေန ဝါ ဝုတ္တော ပဝတ္တိယာ အနုလောမော၊ ဣတရော တဿာ ပဋိလောမောတိ ဧဝမ္ပေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ အာဒိတော ပန ပဋ္ဌာယ ယာဝ အန္တံ၊ အန္တတော စ ပဋ္ဌာယ ယာဝ အာဒိံ ပါပေတွာ အဝုတ္တတ္တာ ဣတော အညေနတ္ထေန အနုလောမပဋိလောမတာ န ယုဇ္ဇတိ။

မနသာကာသီတိ မနသိ အကာသိ။ တတ္ထ ယထာ အနုလောမံ မနသိ အကာသိ၊ ဣဒံ တာဝ ဒဿေတုံ ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ အဝိဇ္ဇာ စ သာ ပစ္စယော စာတိ အဝိဇ္ဇာပစ္စယော။ တသ္မာ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ သမ္ဘဝန္တီတိ ဣမိနာ နယေန သဗ္ဗပဒေသု အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ။ ဝိတ္ထာရော ပန သဗ္ဗာကာရသမ္ပန္နံ ဝိနိစ္ဆယံ ဣစ္ဆန္တေန ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂတောဝ ဂဟေတဗ္ဗော။

ယထာ ပန ပဋိလောမံ မနသိ အကာသိ၊ ဣဒံ ဒဿေတုံ အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓာ သင်္ခါရနိရောဓောတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ အဝိဇ္ဇာယ တွေဝါတိ အဝိဇ္ဇာယ တု ဧဝ။ အသေသဝိရာဂနိရောဓာတိ ¶ ဝိရာဂသင်္ခါတေန မဂ္ဂေန အသေသနိရောဓာ ¶ ။ သင်္ခါရနိရောဓောတိ သင်္ခါရာနံ အနုပ္ပာဒနိရောဓော ဟောတိ။ ဧဝံ နိရုဒ္ဓါနံ ပန သင်္ခါရာနံ နိရောဓာ ဝိညာဏံ နိရုဒ္ဓံ၊ ဝိညာဏာဒီနဉ္စ နိရောဓာ နာမရူပါဒီနိ နိရုဒ္ဓါနိယေဝ ဟောန္တီတိ ဒဿေတုံ သင်္ခါရနိရောဓာ ဝိညာဏနိရောဓောတိအာဒီနိ ဝတွာ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ နိရောဓော ဟောတီတိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ကေဝလဿာတိ သကလဿ၊ သုဒ္ဓဿ ဝါ သတ္တဝိရဟိတဿာတိ အတ္ထော။ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿာတိ ဒုက္ခရာသိဿ။ နိရောဓော ဟောတီတိ အနုပ္ပာဒေါ ဟောတိ။

ဧတမတ္ထံ ¶ ဝိဒိတွာတိ ယွာယံ ‘‘အဝိဇ္ဇာဒိဝသေန သင်္ခါရာဒိကဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော စ အဝိဇ္ဇာနိရောဓာဒိဝသေန စ နိရောဓော ဟောတီ’’တိ ဝုတ္တော၊ သဗ္ဗာကာရေန ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတွာ။ တာယံ ဝေလာယန္တိ တာယံ တဿ အတ္ထဿ ဝိဒိတဝေလာယံ။ ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသီတိ ဣမံ တသ္မိံ ဝိဒိတေ အတ္ထေ ဟေတုနော စ ဟေတုသမုပ္ပန္နဓမ္မဿ စ ပဇာနနာယ အာနုဘာဝဒီပကံ ‘‘ယဒါ ဟဝေ ပါတုဘဝန္တီ’’တိအာဒိကံ သောမနဿယုတ္တဉာဏသမုဋ္ဌာနံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ၊ အတ္တမနဝါစံ နိစ္ဆာရေသီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

တဿတ္ထော – ယဒါ ဟဝေတိ ယသ္မိံ ဘဝေ ကာလေ။ ပါတုဘဝန္တီတိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ ဓမ္မာတိ အနုလောမပစ္စယာကာရပဋိဝေဓသာဓကာ ဗောဓိပက္ခိယဓမ္မာ။ အထ ဝါ ပါတုဘဝန္တီတိ ပကာသန္တိ၊ အဘိသမယဝသေန ဗျတ္တာ ပါကဋာ ဟောန္တိ။ ဓမ္မာတိ စတုအရိယသစ္စဓမ္မာ။ အာတာပေါ ဝုစ္စတိ ကိလေသသန္တာပနဋ္ဌေန ဝီရိယံ၊ အာတာပိနောတိ သမ္မပ္ပဓာနဝီရိယဝတော။ ဈာယတောတိ အာရမ္မဏူပနိဇ္ဈာနလက္ခဏေန စ လက္ခဏူပနိဇ္ဈာနလက္ခဏေန စ ဈာနေန ဈာယန္တဿ။ ဗြာဟ္မဏဿာတိ ဗာဟိတပါပဿ ခီဏာသဝဿ။ အထဿ ကင်္ခါ ဝပယန္တီတိ အထဿ ဧဝံ ပါတုဘူတဓမ္မဿ ကင်္ခါ ဝပယန္တိ။ သဗ္ဗာတိ ယာ ဧတာ ‘‘ကော နု ခေါ ဘန္တေ ဖုသတီတိ၊ နော ကလ္လော ပဉှောတိ ဘဂဝါ အဝေါစာ’’တိအာဒိနာ၊ တထာ ‘‘ကတမံ နု ခေါ ဘန္တေ ဇရာမရဏံ၊ ကဿ စ ပနိဒံ ဇရာမရဏန္တိ ¶ ၊ နော ကလ္လော ပဉှောတိ ဘဂဝါ အဝေါစာ’’တိအာဒိနာ စ နယေန ပစ္စယာကာရေ ကင်္ခါ ဝုတ္တာ၊ ယာ စ ပစ္စယာကာရဿေဝ အပ္ပဋိဝိဒ္ဓတ္တာ ‘‘အဟောသိံ နု ခေါ အဟံ အတီတမဒ္ဓါန’’န္တိအာဒိကာ သောဠသ ကင်္ခါ အာဂတာ၊ တာ သဗ္ဗာ ဝပယန္တိ အပဂစ္ဆန္တိ နိရုဇ္ဈန္တိ။ ကသ္မာ? ယတော ပဇာနာတိ သဟေတုဓမ္မန္တိ ယသ္မာ အဝိဇ္ဇာဒိကေန ဟေတုနာ သဟေတုကံ ဣမံ သင်္ခါရာဒိံ ကေဝလံ ဒုက္ခက္ခန္ဓဓမ္မံ ပဇာနာတိ အညာတိ ပဋိဝိဇ္ဈတီတိ။

၂။ ဒုတိယဝါရေ – ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသီတိ ဣမံ တသ္မိံ ဝိဒိတေ အတ္ထေ ‘‘အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓာ သင်္ခါရနိရောဓော’’တိ ဧဝံ ပကာသိတဿ နိဗ္ဗာနသင်္ခါတဿ ပစ္စယက္ခယဿ အဝဗောဓာနုဘာဝဒီပကံ ¶ ဝုတ္တပ္ပကာရံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသီတိ အတ္ထော။ တတြာယံ သင်္ခေပတ္ထော – ယသ္မာ ပစ္စယာနံ ခယသင်္ခါတံ နိဗ္ဗာနံ အဝေဒိ အညာသိ ပဋိဝိဇ္ဈိ၊ တသ္မာ ယဒါဿ အာတာပိနော ဈာယတော ¶ ဗြာဟ္မဏဿ ဝုတ္တပ္ပကာရာ ဓမ္မာ ပါတုဘဝန္တိ၊ အထဿ ယာ နိဗ္ဗာနဿ အဝိဒိတတ္တာ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ၊ တာ သဗ္ဗာပိ ကင်္ခါ ဝပယန္တီတိ။

၃။ တတိယဝါရေ – ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသီတိ ဣမံ ယေန မဂ္ဂေန သော ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယနိရောဓသင်္ခါတော အတ္ထော ကိစ္စဝသေန စ အာရမ္မဏကိရိယာယ စ ဝိဒိတော၊ တဿ အရိယမဂ္ဂဿ အာနုဘာဝဒီပကံ ဝုတ္တပ္ပကာရံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသီတိ အတ္ထော။ တတြာပါယံ သင်္ခေပတ္ထော – ယဒါ ဟဝေ ပါတုဘဝန္တိ ဓမ္မာ အာတာပိနော ဈာယတော ဗြာဟ္မဏဿ၊ တဒါ သော ဗြာဟ္မဏော တေဟိ ဝါ ဥပ္ပန္နေဟိ ဗောဓိပက္ခိယဓမ္မေဟိ၊ ယဿ ဝါ အရိယမဂ္ဂဿ စတုသစ္စဓမ္မာ ပါတုဘူတာ၊ တေန အရိယမဂ္ဂေန ဝိဓူပယံ တိဋ္ဌတိ မာရသေနံ ‘‘ကာမာ တေ ပဌမာ သေနာ’’တိအာဒိနာ နယေန ဝုတ္တပ္ပကာရံ မာရသေနံ ဝိဓူပယန္တော ဝိဓမေန္တော ဝိဒ္ဓံသေန္တော တိဋ္ဌတိ။ ကထံ? သူရိယောဝ ဩဘာသယမန္တလိက္ခံ၊ ယထာ သူရိယော အဗ္ဘုဂ္ဂတော အတ္တနော ပဘာယ အန္တလိက္ခံ ဩဘာသေန္တောဝ အန္ဓကာရံ ဝိဓမေန္တော တိဋ္ဌတိ၊ ဧဝံ သောပိ ဗြာဟ္မဏော တေဟိ ဓမ္မေဟိ တေန ဝါ မဂ္ဂေန သစ္စာနိ ပဋိဝိဇ္ဈန္တောဝ မာရသေနံ ဝိဓူပယန္တော တိဋ္ဌတီတိ။

ဧဝမေတ္ထ ပဌမံ ဥဒါနံ ပစ္စယာကာရပစ္စဝေက္ခဏဝသေန၊ ဒုတိယံ နိဗ္ဗာနပစ္စဝေက္ခဏဝသေန ¶ ၊ တတိယံ မဂ္ဂပစ္စဝေက္ခဏဝသေန ဥပ္ပန္နန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဥဒါနေ ပန ‘‘ရတ္တိယာ ပဌမံ ယာမံ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒံ အနုလောမံ၊ ဒုတိယံ ယာမံ ပဋိလောမံ၊ တတိယံ ယာမံ အနုလောမပဋိလောမ’’န္တိ ဝုတ္တံ၊ တံ သတ္တာဟဿ အစ္စယေန ‘‘သွေ အာသနာ ဝုဋ္ဌဟိဿာမီ’’တိ ရတ္တိံ ဥပ္ပာဒိတမနသိကာရံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ တဒါ ဟိ ဘဂဝါ ယဿ ပစ္စယာကာရပဇာနနဿ စ ပစ္စယက္ခယာဓိဂမဿ စ အာနုဘာဝဒီပိကာ ပုရိမာ ဒွေ ဥဒါနဂါထာ၊ တဿ ဝသေန ဧကေကမေဝ ကောဋ္ဌာသံ ပဌမယာမဉ္စ မဇ္ဈိမယာမဉ္စ မနသာကာသိ၊ ဣဓ ပန ပါဋိပဒရတ္တိယာ ဧဝံ မနသာကာသိ။ ဘဂဝါ ဟိ ဝိသာခပုဏ္ဏမာယ ရတ္တိယာ ပဌမယာမေ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရိ၊ မဇ္ဈိမယာမေ ဒိဗ္ဗစက္ခုံ ဝိသောဓေသိ၊ ပစ္ဆိမယာမေ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒံ အနုလောမပဋိလောမံ မနသိ ကတွာ ‘‘ဣဒါနိ အရုဏော ဥဂ္ဂမိဿတီ’’တိ သဗ္ဗညုတံ ပါပုဏိ။ သဗ္ဗညုတပ္ပတ္တိသမနန္တရမေဝ စ အရုဏော ဥဂ္ဂစ္ဆိ။ တတော တံ ဒိဝသံ တေနေဝ ပလ္လင်္ကေန ဝီတိနာမေတွာ သမ္ပတ္တာယ ပါဋိပဒရတ္တိယာ တီသု ယာမေသု ဧဝံ မနသိ ကတွာ ဣမာနိ ဥဒါနာနိ ဥဒါနေသိ။ ဣတိ ¶ ပါဋိပဒရတ္တိယာ ဧဝံ မနသိ ကတွာ တံ ‘‘ဗောဓိရုက္ခမူလေ သတ္တာဟံ ဧကပလ္လင်္ကေန နိသီဒီ’’တိ ဧဝံ ဝုတ္တသတ္တာဟံ တတ္ထေဝ ဝီတိနာမေသိ။

ဗောဓိကထာ နိဋ္ဌိတာ။

အဇပါလကထာ

၄။ အထ ¶ ခေါ ဘဂဝါ သတ္တာဟဿ အစ္စယေန တမှာ သမာဓိမှာ ဝုဋ္ဌဟိတွာ ဗောဓိရုက္ခမူလာ ယေန အဇပါလနိဂြောဓော တေနုပသင်္ကမီတိ ဧတ္ထ န ဘဂဝါ တမှာ သမာဓိမှာ ဝုဋ္ဌဟိတွာ အနန္တရမေဝ ဗောဓိရုက္ခမူလာ ယေန အဇပါလနိဂြောဓော တေနုပသင်္ကမိ။ ယထာ ပန ‘‘ဘုတွာ သယတီ’’တိ ဝုတ္တေ န ‘‘ဟတ္ထေ အဓောဝိတွာ မုခံ အဝိက္ခာလေတွာ သယနသမီပံ အဂန္တွာ အညံ ကိဉ္စိ အာလာပသလ္လာပံ အကတွာ သယတိ’’စ္စေဝ ဝုတ္တံ ဟောတိ၊ ဘောဇနတော ပန ပစ္ဆာ သယတိ၊ န နသယတီတိ ဣဒမေဝတ္ထ ဒီပိတံ ဟောတိ။ ဧဝမိဓာပိ ‘‘န တမှာ သမာဓိမှာ ဝုဋ္ဌဟိတွာ အနန္တရမေဝ ပက္ကာမီ’’တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ၊ ဝုဋ္ဌာနတော စ ပန ပစ္ဆာ ပက္ကာမိ၊ န နပက္ကာမီတိ ¶ ဣဒမေဝေတ္ထ ဒီပိတံ ဟောတိ။

အနန္တရံ ပန အပက္ကမိတွာ ဘဂဝါ ကိံ အကာသီတိ? အပရာနိပိ တီဏိ သတ္တာဟာနိ ဗောဓိသမီပေယေဝ ဝီတိနာမေသိ။ တတြာယံ အနုပုဗ္ဗိကထာ – ဘဂဝတိ ကိရ ဗုဒ္ဓတ္တံ ပတွာ သတ္တာဟံ ဧကပလ္လင်္ကေန နိသိန္နေ ‘‘န ဘဂဝါ ဝုဋ္ဌာတိ၊ ကိံ နု ခေါ အညေပိ ဗုဒ္ဓတ္တကရာ ဓမ္မာ အတ္ထီ’’တိ ဧကစ္စာနံ ဒေဝတာနံ ကင်္ခါ ဥဒပါဒိ။ အထ ဘဂဝါ အဋ္ဌမေ ဒိဝသေ သမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌာယ ဒေဝတာနံ ကင်္ခံ ဉတွာ ကင်္ခါဝိဓမနတ္ထံ အာကာသေ ဥပ္ပတိတွာ ယမကပါဋိဟာရိယံ ဒဿေတွာ တာသံ ကင်္ခံ ဝိဓမိတွာ ပလ္လင်္ကတော ဤသကံ ပါစီနနိဿိတေ ဥတ္တရဒိသာဘာဂေ ဌတွာ စတ္တာရိ အသင်္ချေယျာနိ ကပ္ပသတသဟဿဉ္စ ဥပစိတာနံ ပါရမီနံ ဗလာဓိဂမနဋ္ဌာနံ ပလ္လင်္ကံ ဗောဓိရုက္ခဉ္စ အနိမိသေဟိ အက္ခီဟိ ဩလောကယမာနော သတ္တာဟံ ဝီတိနာမေသိ၊ တံ ဌာနံ အနိမိသစေတိယံ နာမ ဇာတံ။ အထ ပလ္လင်္ကဿ စ ဌိတဋ္ဌာနဿ စ အန္တရာ ပုရတ္ထိမတော စ ပစ္ဆိမတော စ အာယတေ ရတနစင်္ကမေ စင်္ကမန္တော သတ္တာဟံ ဝီတိနာမေသိ၊ တံ ဌာနံ ရတနစင်္ကမစေတိယံ နာမ ဇာတံ။ တတော ပစ္ဆိမဒိသာဘာဂေ ဒေဝတာ ရတနဃရံ မာပယိံသု။ တတ္ထ ပလ္လင်္ကေန နိသီဒိတွာ အဘိဓမ္မပိဋကံ ဝိသေသတော စေတ္ထ အနန္တနယံ သမန္တပဋ္ဌာနံ ¶ ဝိစိနန္တော သတ္တာဟံ ဝီတိနာမေသိ၊ တံ ဌာနံ ရတနဃရစေတိယံ နာမ ဇာတံ။

ဧဝံ ဗောဓိသမီပေယေဝ စတ္တာရိ သတ္တာဟာနိ ဝီတိနာမေတွာ ပဉ္စမေ သတ္တာဟေ ဗောဓိရုက္ခမူလာ ယေန အဇပါလနိဂြောဓော တေနုပသင်္ကမိ။ တဿ ကိရ နိဂြောဓဿ ဆာယာယ အဇပါလကာ ဂန္တွာ နိသီဒန္တိ၊ တေနဿ အဇပါလနိဂြောဓောတွေဝ နာမံ ဥဒပါဒိ။ သတ္တာဟံ ဝိမုတ္တိသုခပဋိသံဝေဒီတိ တတြာပိ ဓမ္မံ ဝိစိနန္တောယေဝ ဝိမုတ္တိသုခံ ပဋိသံဝေဒေန္တော နိသီဒိ။ ဗောဓိတော ပုရတ္ထိမဒိသာဘာဂေ ဧသ ရုက္ခော ဟောတိ။ ဧဝံ နိသိန္နေ စ ပနေတ္ထ ဘဂဝတိ ဧကော ဗြာဟ္မဏော ဂန္တွာ ပဉှံ ပုစ္ဆိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘အထ ခေါ အညတရော’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ဟုံဟုင်္ကဇာတိကောတိ သော ကိရ ဒိဋ္ဌမင်္ဂလိကော နာမ ¶ ၊ မာနဝသေန ကောဓဝသေန စ ‘‘ဟုံဟု’’န္တိ ကရောန္တော ဝိစရတိ၊ တသ္မာ ‘‘ဟုံဟုင်္ကဇာတိကော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ‘‘ဟုဟုက္ကဇာတိကော’’တိပိ ¶ ပဌန္တိ။

ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတွာတိ ဧတံ တေန ဝုတ္တဿ ဝစနဿ သိခါပတ္တမတ္ထံ ဝိဒိတွာ တာယံ ဝေလာယံ ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ။ တဿတ္ထော – ယော ဗာဟိတပါပဓမ္မတာယ ဗြာဟ္မဏော န ဒိဋ္ဌမင်္ဂလိကတာယ၊ ဟုံဟုင်္ကာရကဘာဝါဒိပါပဓမ္မယုတ္တော ဟုတွာ ကေဝလံ ဇာတိမတ္တကေန ဗြဟ္မညံ ပဋိဇာနာတိ၊ သော ဗြာဟ္မဏော ဗာဟိတပါပဓမ္မတ္တာ ဟုံဟုင်္ကာရပ္ပဟာနေန နိဟုံဟုင်္ကော၊ ရာဂါဒိကသာဝါဘာဝေန နိက္ကသာဝေါ၊ ဘာဝနာနုယောဂယုတ္တစိတ္တတာယ ယတတ္တော၊ သီလသံဝရေန ဝါ သညတစိတ္တတာယ ယတတ္တော၊ စတုမဂ္ဂဉာဏသင်္ခါတေဟိ ဝေဒေဟိ အန္တံ၊ ဝေဒါနံ ဝါ အန္တံ ဂတတ္တာ ဝေဒန္တဂူ၊ မဂ္ဂဗြဟ္မစရိယဿ ဝုသိတတ္တာ ဝုသိတဗြဟ္မစရိယော။ ဓမ္မေန ဗြဟ္မဝါဒံ ဝဒေယျ၊ ‘‘ဗြာဟ္မဏော၊ အဟ’’န္တိ ဧတံ ဝါဒံ ဓမ္မေန ဝဒေယျ၊ ယဿ သကလေ လောကသန္နိဝါသေ ကုဟိဉ္စိ ဧကာရမ္မဏေပိ ရာဂုဿဒေါ ဒေါသုဿဒေါ မောဟုဿဒေါ မာနုဿဒေါ ဒိဋ္ဌုဿဒေါတိ ဣမေ ဥဿဒါ နတ္ထီတိ။

အဇပါလကထာ နိဋ္ဌိတာ။

မုစလိန္ဒကထာ

၅။ အကာလမေဃောတိ အသမ္ပတ္တေ ဝဿကာလေ ဥပ္ပန္နမေဃော။ အယံ ပန ဂိမှာနံ ပစ္ဆိမေ မာသေ ဥဒပါဒိ။ သတ္တာဟဝဒ္ဒလိကာတိ တသ္မိံ ဥပ္ပန္နေ သတ္တာဟံ အဝိစ္ဆိန္နဝုဋ္ဌိကာ အဟောသိ။ သီတဝါတဒုဒ္ဒိနီတိ သာ စ ပန သတ္တာဟဝဒ္ဒလိကာ ¶ ဥဒကဖုသိတသမ္မိဿေန သီတဝါတေန သမန္တာ ပရိဗ္ဘမန္တေန ဒူသိတဒိဝသတ္တာ သီတဝါတဒုဒ္ဒိနီ နာမ အဟောသိ။ အထ ခေါ မုစလိန္ဒော နာဂရာဇာတိ တဿေဝ မုစလိန္ဒရုက္ခဿ သမီပေ ပေါက္ခရဏိယာ နိဗ္ဗတ္တော မဟာနုဘာဝေါ နာဂရာဇာ။ သတ္တက္ခတ္တုံ ဘောဂေဟိ ပရိက္ခိပိတွာတိ ဧဝံ ဘောဂေဟိ ပရိက္ခိပိတွာ ဥပရိမုဒ္ဓနိ မဟန္တံ ဖဏံ ကရိတွာဝ ဌိတေ၊ တသ္မိံ တဿ ပရိက္ခေပဗ္ဘန္တရံ လောဟပါသာဒေ ဘဏ္ဍာဂါရဂဗ္ဘပ္ပမာဏံ အဟောသိ၊ တသ္မာ ဘဂဝါ နိဝါတေ ပိဟိတဒွါရဝါတပါနေ ကူဋာဂါရေ နိသိန္နော ဝိယ ဇာတော။ မာ ဘဂဝန္တံ သီတန္တိအာဒိ တဿ တထာ ကရိတွာ ဌာနကာရဏပရိဒီပနံ။ သော ဟိ ‘‘မာ ဘဂဝန္တံ သီတံ ဗာဓယိတ္ထ၊ မာ ဥဏှံ၊ မာ ဍံသာဒိသမ္ဖဿော ဗာဓယိတ္ထာ’’တိ တထာ ကရိတွာ အဋ္ဌာသိ။ တတ္ထ ကိဉ္စာပိ သတ္တာဟဝဒ္ဒလိကာယ ဥဏှမေဝ နတ္ထိ၊ သစေ ပန အန္တရန္တရာ မေဃော ဝိဂစ္ဆေယျ ဥဏှံ ဘဝေယျ ¶ ၊ တမ္ပိ နံ မာ ဗာဓယိတ္ထာတိ ဧဝံ တဿ စိန္တေတုံ ယုတ္တံ။ ဝိဒ္ဓန္တိ ဥဗ္ဗိဒ္ဓံ၊ မေဃဝိဂမေန ¶ ဒူရီဘူတန္တိ အတ္ထော။ ဝိဂတဝလာဟကန္တိ အပဂတမေဃံ။ ဒေဝန္တိ အာကာသံ။ သကဝဏ္ဏန္တိ အတ္တနော ရူပံ။

သုခေါ ဝိဝေကောတိ နိဗ္ဗာနသင်္ခါတော ဥပဓိဝိဝေကော သုခေါ။ တုဋ္ဌဿာတိ စတုမဂ္ဂဉာဏသန္တောသေန သန္တုဋ္ဌဿ။ သုတဓမ္မဿာတိ ပကာသိတဓမ္မဿ။ ပဿတောတိ တံ ဝိဝေကံ ယံ ဝါ ကိဉ္စိ ပဿိတဗ္ဗံ နာမ၊ တံ သဗ္ဗံ အတ္တနော ဝီရိယဗလာဓိဂတေန ဉာဏစက္ခုနာ ပဿန္တဿ။ အဗျာပဇ္ဇန္တိ အကုပ္ပနဘာဝေါ၊ ဧတေန မေတ္တာပုဗ္ဗဘာဂေါ ဒဿိတော။ ပါဏဘူတေသု သံယမောတိ သတ္တေသု စ သံယမော၊ အဝိဟိံသနဘာဝေါ သုခေါတိ အတ္ထော။ ဧတေန ကရုဏာပုဗ္ဗဘာဂေါ ဒဿိတော။ သုခါ ဝိရာဂတာ လောကေတိ ဝီတရာဂတာပိ သုခါတိ ဒီပေတိ။ ကာမာနံ သမတိက္ကမောတိ ယာ ‘‘ကာမာနံ သမတိက္ကမော’’တိ ဝုစ္စတိ၊ သာ ဝိရာဂတာပိ သုခါတိ အတ္ထော။ ဧတေန အနာဂါမိမဂ္ဂေါ ကထိတော။ အသ္မိမာနဿ ယော ဝိနယောတိ ဣမိနာ ပန အရဟတ္တံ ကထိတံ၊ အရဟတ္တဉှိ အသ္မိမာနဿ ‘‘ပဿဒ္ဓိဝိနယော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဣတော ပရဉ္စ သုခံ နာမ နတ္ထိ၊ တေနာဟ ‘‘ဧတံ ဝေ ပရမံ သုခ’’န္တိ။

မုစလိန္ဒကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ရာဇာယတနကထာ

၆။ မုစလိန္ဒမူလာတိ မဟာဗောဓိတော ပါစီနကောဏေ ဌိတမုစလိန္ဒရုက္ခမူလာ။ ရာဇာယတနန္တိ ဒက္ခိဏဒိသာဘာဂေ ဌိတံ ရာဇာယတနရုက္ခံ ဥပသင်္ကမိ ¶ ။ တေန ခေါ ပန သမယေနာတိ ကတရေန သမယေန။ ဘဂဝတော ကိရ ရာဇာယတနမူလေ သတ္တာဟံ ဧကပလ္လင်္ကေန နိသိန္နဿ သမာဓိတော ဝုဋ္ဌာနဒိဝသေ အရုဏုဂ္ဂမနဝေလာယမေဝ ‘‘ဘောဇနကိစ္စေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ဉတွာ သက္ကော ဒေဝရာဇာ ဩသဓဟရီတကံ ဥပနေသိ။ ဘဂဝါ တံ ပရိဘုဉ္ဇိ၊ ပရိဘုတ္တမတ္တဿေဝ သရီရကိစ္စံ အဟောသိ။ သက္ကော မုခေါဒကံ အဒါသိ။ ဘဂဝါ မုခံ ဓောဝိတွာ တသ္မိံယေဝ ရုက္ခမူလေ နိသီဒိ။ ဧဝံ ဥဂ္ဂတေ အရုဏမှိ နိသိန္နေ ဘဂဝတိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန တပုဿဘလ္လိကာ ဝါဏိဇာတိ တပုဿော စ ဘလ္လိကော စာတိ ဒွေ ဘာတရော ဝါဏိဇာ။ ဥက္ကလာတိ ဥက္ကလဇနပဒတော။ တံ ဒေသန္တိ ယသ္မိံ ဒေသေ ဘဂဝါ ဝိဟရတိ။ ကတရသ္မိဉ္စ ဒေသေ ဘဂဝါ ဝိဟရတိ? မဇ္ဈိမဒေသေ။ တသ္မာ မဇ္ဈိမဒေသံ ဂန္တုံ အဒ္ဓါနမဂ္ဂပ္ပဋိပန္နာ ¶ ဟောန္တီတိ အယမေတ္ထ အတ္ထော။ ဉာတိသာလောဟိတာ ဒေဝတာတိ တေသံ ဉာတိဘူတပုဗ္ဗာ ဒေဝတာ။ ဧတဒဝေါစာတိ သာ ကိရ နေသံ သဗ္ဗသကဋာနိ အပ္ပဝတ္တီနိ အကာသိ။ တတော ¶ တေ ကိံ ဣဒန္တိ မဂ္ဂဒေဝတာနံ ဗလိံ အကံသု။ တေသံ ဗလိကမ္မကာလေ သာ ဒေဝတာ ဒိဿမာနေနေဝ ကာယေန ဧတံ အဝေါစ။ မန္ထေန စ မဓုပိဏ္ဍိကာယ စာတိ အဗဒ္ဓသတ္တုနာ စ သပ္ပိမဓုဖာဏိတာဒီဟိ ယောဇေတွာ ဗဒ္ဓသတ္တုနာ စ။ ပတိမာနေထာတိ ဥပဋ္ဌဟထ။ တံ ဝေါတိ တံ ပတိမာနနံ တုမှာကံ ဘဝိဿတိ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ။ ယံ အမှာကန္တိ ယံ ပဋိဂ္ဂဟဏံ အမှာကံ အဿ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ။ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသီတိ ယော ကိရဿ ပဓာနာနုယောဂကာလေ ပတ္တော အဟောသိ၊ သော သုဇာတာယ ပါယာသံ ဒါတုံ အာဂစ္ဆန္တိယာ ဧဝ အန္တရဓာယိ။ တေနဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ပတ္တော မေ နတ္ထိ၊ ပုရိမကာပိ စ န ခေါ တထာဂတာ ဟတ္ထေသု ပဋိဂ္ဂဏှန္တိ၊ ကိမှိ နု ခေါ အဟံ ပဋိဂ္ဂဏှေယျံ မန္ထဉ္စ မဓုပိဏ္ဍကဉ္စာ’’တိ။

ပရိဝိတက္ကမညာယာတိ ဣတော ပုဗ္ဗေဝ ဘဂဝတော သုဇာတာယ ဒိန္နဘောဇနံယေဝ ဩဇာနုပ္ပဗန္ဓနဝသေန အဋ္ဌာသိ၊ ဧတ္တကံ ကာလံ နေဝ ဇိဃစ္ဆာ န ပိပါသာ န ကာယဒုဗ္ဗလျံ အဟောသိ။ ဣဒါနိ ပနဿ အာဟာရံ ပဋိဂ္ဂဟေတုကာမတာယ ‘‘န ခေါ တထာဂတာ’’တိအာဒိနာ နယေန ပရိဝိတက္ကော ဥဒပါဒိ ¶ ။ တံ ဧဝံ ဥပ္ပန္နံ အတ္တနော စေတသာ ဘဂဝတော စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ။ စတုဒ္ဒိသာတိ စတူဟိ ဒိသာဟိ။ သေလမယေ ပတ္တေတိ မုဂ္ဂဝဏ္ဏသေလမယေ ပတ္တေ။ ဣဒံယေဝ ဘဂဝါ ပဋိဂ္ဂဟေသိ၊ တေယေဝ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ စတ္တာရော ပန မဟာရာဇာနော ပဌမံ ဣန္ဒနီလမဏိမယေ ပတ္တေ ဥပနာမေသုံ၊ န တေ ဘဂဝါ အဂ္ဂဟေသိ။ တတော ဣမေ စတ္တာရောပိ မုဂ္ဂဝဏ္ဏသိလာမယေ ပတ္တေ ဥပနာမေသုံ၊ ဘဂဝါ စတ္တာရောပိ ပတ္တေ အဂ္ဂဟေသိ တေသံ ပသာဒါနုရက္ခဏတ္ထာယ၊ နော မဟိစ္ဆတာယ။ ဂဟေတွာ စ ပန စတ္တာရောပိ ယထာ ဧကောဝ ပတ္တော ဟောတိ တထာ အဓိဋ္ဌဟိ၊ စတုန္နမ္ပိ ဧကသဒိသော ပုညဝိပါကော အဟောသိ။ ဧဝံ ဧကံ ကတွာ အဓိဋ္ဌိတေ ပဋိဂ္ဂဟေသိ ဘဂဝါ ပစ္စဂ္ဃေ သေလမယေ ပတ္တေ မန္ထဉ္စ မဓုပိဏ္ဍိကဉ္စ။ ပစ္စဂ္ဃေတိ ပစ္စဂ္ဃသ္မိံ၊ ပါဋေက္ကံ မဟဂ္ဃသ္မိန္တိ အတ္ထော။ အထ ဝါ ပစ္စဂ္ဃေတိ အဘိနဝေ အဗ္ဘုဏှေ၊ တင်္ခဏေ နိဗ္ဗတ္တသ္မိန္တိ အတ္ထော။ ဒွေ ဝါစာ ဧတေသံ အဟေသုန္တိ ဒွေဝါစိကာ။ အထ ဝါ ဒွီဟိ ဝါစာဟိ ဥပါသကဘာဝံ ပတ္တာတိ အတ္ထော ¶ ။ တေ ဧဝံ ဥပါသကဘာဝံ ပဋိဝေဒေတွာ ဘဂဝန္တံ အာဟံသု – ‘‘ကဿ ဒါနိ ဘန္တေ အမှေဟိ အဇ္ဇ ပဋ္ဌာယ အဘိဝါဒနပစ္စုဋ္ဌာနံ ကာတဗ္ဗ’’န္တိ? အထ ဘဂဝါ သီသံ ပရာမသိ၊ ကေသာ ဟတ္ထေ လဂ္ဂိံသု။ တေ တေသံ အဒါသိ ‘‘ဣမေ တုမှေ ပရိဟရထာ’’တိ။ တေ ကေသဓာတုယော လဘိတွာ အမတေနေဝ အဘိသိတ္တာ ဟဋ္ဌတုဋ္ဌာ ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိတွာ ပက္ကမိံသု။

ရာဇာယတနကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ဗြဟ္မယာစနကထာ

၇။ အထ ¶ ခေါ ဘဂဝါ သတ္တာဟဿ အစ္စယေန တမှာ သမာဓိမှာ ဝုဋ္ဌဟိတွာ ဝုတ္တပ္ပကာရမေတံ သဗ္ဗံ ကိစ္စံ နိဋ္ဌာပေတွာ ရာဇာယတနမူလာ ပုနပိ ယေန အဇပါလနိဂြောဓော တေနုပသင်္ကမိ။ ပရိဝိတက္ကော ဥဒပါဒီတိ တသ္မိံ နိသိန္နမတ္တဿေဝ သဗ္ဗဗုဒ္ဓါနံ အာစိဏ္ဏသမာစိဏ္ဏော အယံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပါဒိ။ ကသ္မာ ပနာယံ သဗ္ဗဗုဒ္ဓါနံ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ? ဓမ္မဿ မဟန္တဘာဝံ ဂရုဘာဝံ ဘာရိယဘာဝံ ပစ္စဝေက္ခဏာယ ဗြဟ္မုနာ ယာစိတေ ဒေသေတုကာမတာယ စ။ ဇာနန္တိ ဟိ ဗုဒ္ဓါ ‘‘ဧဝံ ပရိဝိတက္ကိတေ ဗြဟ္မာ အာဂန္တွာ ဓမ္မဒေသနံ ယာစိဿတိ၊ တတော သတ္တာ ဓမ္မေ ဂါရဝံ ဥပ္ပာဒေဿန္တိ၊ ဗြဟ္မဂရုကော ဟိ လောကသန္နိဝါသော’’တိ။ ဣတိ ဣမေဟိ ဒွီဟိ ကာရဏေဟိ အယံ ဝိတက္ကော ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ။

တတ္ထ ¶ အဓိဂတော ခေါ မျာယန္တိ အဓိဂတော ခေါ မေ အယံ။ အာလယရာမာတိ သတ္တာ ပဉ္စ ကာမဂုဏေ အလ္လီယန္တိ၊ တသ္မာ တေ ‘‘အာလယာ’’တိ ဝုစ္စန္တိ။ တေဟိ အာလယေဟိ ရမန္တီတိ အာလယရာမာ။ အာလယေသု ရတာတိ အာလယရတာ။ အာလယေသု သုဋ္ဌုမုဒိတာတိ အာလယသမ္မုဒိတာ။ ယဒိဒန္တိ နိပါတော။ တဿ ဌာနံ သန္ဓာယ ‘‘ယံ ဣဒ’’န္တိ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒံ သန္ဓာယ ‘‘ယော အယ’’န္တိ ဧဝမတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဣဒပ္ပစ္စယတာပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါတိ ဣမေသံ ပစ္စယာ ဣဒပ္ပစ္စယာ၊ ဣဒပ္ပစ္စယာဝ ဣဒပ္ပစ္စယတာ၊ ဣဒပ္ပစ္စယတာ စ သာ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါ စာတိ ဣဒပ္ပစ္စယတာပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါ။ သော မမဿ ကိလမထောတိ ယာ အဇာနန္တာနံ ဒေသနာ နာမ၊ သော မမ ကိလမထော အဿ၊ သာ မမ ဝိဟေသာ အဿာတိ အတ္ထော။ ဘဂဝန္တန္တိ ဘဂဝတော။ အနစ္ဆရိယာတိ အနု အစ္ဆရိယာ။ ပဋိဘံသူတိ ပဋိဘာနသင်္ခါတဿ ဉာဏဿ ဂေါစရာ အဟေသုံ၊ ပရိဝိတက္ကယိတဗ္ဗဘာဝံ ပါပုဏိံသု။

ဟလန္တိ ဧတ္ထ ဟကာရော နိပါတမတ္တော၊ အလန္တိ အတ္ထော။ ပကာသိတုန္တိ ဒေသိတုံ။ အလံ ဒါနိ ¶ မေ ဣမံ ကိစ္ဆေန အဓိဂတံ ဓမ္မံ ဒေသေတုန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ပဋိသောတဂါမိန္တိ ပဋိသောတံ ဝုစ္စတိ နိဗ္ဗာနံ၊ နိဗ္ဗာနဂါမိန္တိ အတ္ထော။ ရာဂရတ္တာတိ ကာမရာဂဘဝရာဂဒိဋ္ဌိရာဂေန ရတ္တာ။ န ဒက္ခန္တီတိ န ပဿိဿန္တိ။ တမောခန္ဓေန အာဝုဋာတိ အဝိဇ္ဇာရာသိနာ အဇ္ဈောတ္ထဋာ။ အပ္ပောဿုက္ကတာယာတိ နိရုဿုက္ကဘာဝေန၊ အဒေသေတုကာမတာယာတိ အတ္ထော။

၈။ ယတြ ဟိ နာမာတိ ယသ္မိံ နာမ လောကေ။ ဘဂဝတော ပုရတော ပါတုရဟောသီတိ ဓမ္မဒေသနာယာစနတ္ထံ ဒသသု စက္ကဝါဠသဟဿေသု မဟာဗြဟ္မာနော ဂဟေတွာ အာဂမ္မ ဘဂဝတော ပုရတော ပါတုရဟောသိ ¶ ။ အပ္ပရဇက္ခဇာတိကာတိ ပညာမယေ အက္ခိမှိ အပ္ပံ ရာဂဒေါသမောဟရဇံ ဧတေသံ ဧဝံသဘာဝါတိ အပ္ပရဇက္ခဇာတိကာ။ ဘဝိဿန္တိ ဓမ္မဿ အညာတာရောတိ ပဋိဝိဇ္ဈိတာရော။

ပါတုရဟောသီတိ ပါတုဘဝိ။ သမလေဟိ စိန္တိတောတိ ရာဂါဒီဟိ မလေဟိ သမလေဟိ ဆဟိ သတ္ထာရေဟိ စိန္တိတော။ အပါပုရေတန္တိ ဝိဝရ ဧတံ။ အမတဿ ဒွါရန္တိ အမတဿ နိဗ္ဗာနဿ ဒွါရဘူတံ အရိယမဂ္ဂံ။ သုဏန္တု ဓမ္မံ ဝိမလေနာနုဗုဒ္ဓန္တိ ¶ ဣမေ သတ္တာ ရာဂါဒိမလာနံ အဘာဝတော ဝိမလေန သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန အနုဗုဒ္ဓံ စတုသစ္စဓမ္မံ သုဏန္တု။

သေလေ ယထာ ပဗ္ဗတမုဒ္ဓနိဋ္ဌိတောတိ သေလမယေ ဧကဂ္ဃနေ ပဗ္ဗတမုဒ္ဓနိ ယထာဌိတောဝ ယထာ စက္ခုမာ ပုရိသော သမန္တတော ဇနတံ ပဿေယျ၊ တွမ္ပိ သုမေဓ သုန္ဒရပည သဗ္ဗညုတညာဏေန သမန္တစက္ခု ဘဂဝါ ဓမ္မမယံ ပညာမယံ ပါသာဒမာရုယှ သယံ အပေတသောကော သောကာဝတိဏ္ဏံ ဇာတိဇရာဘိဘူတဉ္စ ဇနတံ အဝေက္ခဿု ဥပဓာရယ။

ဥဋ္ဌေဟီတိ ဘဂဝတော ဓမ္မဒေသနတ္ထံ စာရိကစရဏံ ယာစန္တော ဘဏတိ။ ဝီရာတိအာဒီသု ဘဂဝါ ဝီရိယဝန္တတာယ ဝီရော။ ဒေဝပုတ္တမစ္စုကိလေသာဘိသင်္ခါရမာရာနံ ဝိဇိတတ္တာ ဝိဇိတသင်္ဂါမော။ ဇာတိကန္တာရာဒိနိတ္ထရဏသမတ္ထတာယ သတ္ထဝါဟော။ ကာမစ္ဆန္ဒဣဏဿ ¶ အဘာဝတော အဏဏော။

၉။ အဇ္ဈေသနန္တိ ယာစနံ။ ဗုဒ္ဓစက္ခုနာတိ ဣန္ဒြိယပရောပရိယတ္တဉာဏေန စ အာသယာနုသယဉာဏေန စ။ ဣမေသဉှိ ဒွိန္နံ ဉာဏာနံ ဗုဒ္ဓစက္ခူတိ နာမံ။ အပ္ပရဇက္ခာတိ ပညာစက္ခုမှိ ရာဂါဒိရဇံ အပ္ပံ ယေသံ၊ တေ အပ္ပရဇက္ခာ။ ယေသံ တံ မဟန္တံ တေ မဟာရဇက္ခာ။ ယေသံ သဒ္ဓါဒီနိ ဣန္ဒြိယာနိ တိက္ခာနိ တေ တိက္ခိန္ဒြိယာ။ ယေသံ တာနိ မုဒူနိ တေ မုဒိန္ဒြိယာ။ ယေသံ တေယေဝ သဒ္ဓါဒယော အာကာရာ သုန္ဒရာ တေ သွာကာရာ။ ယေသံ တေယေဝ သဒ္ဓါဒယော အာကာရာ အသုန္ဒရာ တေ ဒွါကာရာ။ ယေ ကထိတကာရဏံ သလ္လက္ခေန္တိ၊ သုခေန သက္ကာ ဟောန္တိ ဝိညာပေတုံ တေ သုဝိညာပယာ။ ယေ ပရလောကဉ္စ ဝဇ္ဇဉ္စ ဘယတော ပဿန္တိ တေ ပရလောကဝဇ္ဇဘယဒဿာဝိနော။ ဥပ္ပလိနိယန္တိ ဥပ္ပလဝနေ။ ဣတရေသုပိ ဧသေဝ နယော။ အန္တောနိမုဂ္ဂပေါသီနီတိ ယာနိ ဥဒကဿ အန္တော နိမုဂ္ဂါနေဝ ပေါသယန္တိ။ သမောဒကံ ဌိတာနီတိ ဥဒကေန သမံ ဌိတာနိ။ ဥဒကံ အစ္စုဂ္ဂမ္မ ဌိတာနီတိ ဥဒကံ အတိက္ကမိတွာ ဌိတာနိ။

အပါရုတာတိ ဝိဝဋာ။ အမတဿ ဒွါရာတိ အရိယမဂ္ဂေါ။ သော ဟိ အမတသင်္ခါတဿ နိဗ္ဗာနဿ ဒွါရံ။ ပမုဉ္စန္တု သဒ္ဓန္တိ သဗ္ဗေ အတ္တနော သဒ္ဓံ ပမုဉ္စန္တု။ ပစ္ဆိမပဒဒွယေ အယမတ္ထော ¶ ၊ အဟဉှိ အတ္တနော ပဂုဏံ သုပ္ပဝတ္တိမ္ပိ ဣမံ ¶ ပဏီတံ ဥတ္တမံ ဓမ္မံ ကာယဝါစာကိလမထသညီ ဟုတွာ မနုဇေသု ဒေဝမနုဿေသု န ဘာသိန္တိ။

ဗြဟ္မယာစနကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ပဉ္စဝဂ္ဂိယကထာ

၁၀။ ပဏ္ဍိတောတိ ပဏ္ဍိစ္စေန သမန္နာဂတော။ ဗျတ္တောတိ ဝေယျတ္တိယေန သမန္နာဂတော။ မေဓာဝီတိ ဌာနုပ္ပတ္တိယာ ပညာယ သမန္နာဂတော။ အပ္ပရဇက္ခဇာတိကောတိ သမာပတ္တိယာ ဝိက္ခမ္ဘိတတ္တာ နိက္ကိလေသဇာတိကော ဝိသုဒ္ဓသတ္တော။ အာဇာနိဿတီတိ သလ္လက္ခေဿတိ ပဋိဝိဇ္ဈိဿတိ။ ဘဂဝတောပိ ခေါ ဉာဏံ ဥဒပါဒီတိ သဗ္ဗညုတညာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇိ ‘‘ဣတော သတ္တမဒိဝသမတ္ထကေ ကာလံကတွာ အာကိဉ္စညာယတနေ နိဗ္ဗတ္တော’’တိ။ မဟာဇာနိယောတိ သတ္တဒိဝသဗ္ဘန္တရေ ¶ ပတ္တဗ္ဗမဂ္ဂဖလတော ပရိဟီနတ္တာ မဟတီ ဇာနိ အဿာတိ မဟာဇာနိယော အက္ခဏေ နိဗ္ဗတ္တတ္တာ။ အဘိဒေါသကာလံကတောတိ ဟိယျော ကာလံကတော၊ သောပိ နေဝသညာနာသညာယတနေ နိဗ္ဗတ္တောတိ အဒ္ဒသ။ ဗဟူကာရာတိ ဗဟူပကာရာ။ ပဓာနပဟိတတ္တံ ဥပဋ္ဌဟိံသူတိ ပဓာနတ္ထာယ ပေသိတတ္တဘာဝံ မုခေါဒကဒါနာဒိနာ ဥပဋ္ဌဟိံသု။

၁၁။ အန္တရာ စ ဂယံ အန္တရာ စ ဗောဓိန္တိ ဥပကော ဗောဓိမဏ္ဍဿ စ ဂယာယ စ အန္တရေ ဘဂဝန္တံ အဒ္ဒသ။ အဒ္ဓါနမဂ္ဂပ္ပဋိပန္နန္တိ အဒ္ဓါနမဂ္ဂံ ပဋိပန္နံ။

သဗ္ဗာဘိဘူတိ သဗ္ဗံ တေဘူမကဓမ္မံ အဘိဘဝိတွာ ဌိတော။ သဗ္ဗဝိဒူတိ သဗ္ဗံ စတုဘူမကဓမ္မံ အဝေဒိံ အညာသိံ။ သဗ္ဗေသု ဓမ္မေသု အနူပလိတ္တောတိ သဗ္ဗေသု တေဘူမကဓမ္မေသု ကိလေသလေပေန အလိတ္တော။ သဗ္ဗဉ္ဇဟောတိ သဗ္ဗံ တေဘူမကဓမ္မံ ဇဟိတွာ ဌိတော။ တဏှက္ခယေ ဝိမုတ္တောတိ တဏှက္ခယေ နိဗ္ဗာနေ အာရမ္မဏတော ဝိမုတ္တော။ သယံ အဘိညာယာတိ သဗ္ဗံ စတုဘူမကဓမ္မံ အတ္တနာဝ ဇာနိတွာ။ ကမုဒ္ဒိသေယျန္တိ ကံ အညံ ‘‘အယံ မေ အာစရိယော’’တိ ဥဒ္ဒိသေယျံ။

န မေ အာစရိယော အတ္ထီတိ လောကုတ္တရဓမ္မေ မယှံ အာစရိယော နာမ နတ္ထိ။ နတ္ထိ မေ ပဋိပုဂ္ဂလောတိ မယှံ ပဋိဘာဂပုဂ္ဂလော နာမ နတ္ထိ။ သီတိဘူတောတိ သဗ္ဗကိလေသဂ္ဂိနိဗ္ဗာပနေန သီတိဘူတော။ ကိလေသာနံယေဝ နိဗ္ဗုတတ္တာ နိဗ္ဗုတော။

ကာသီနံ ¶ ¶ ပုရန္တိ ကာသိရဋ္ဌေ နဂရံ။ အာဟဉ္ဆံ အမတဒုန္ဒုဘိန္တိ ဓမ္မစက္ကပ္ပဋိလာဘာယ အမတဘေရိံ ပဟရိဿာမီတိ ဂစ္ဆာမိ။

အရဟသိ အနန္တဇိနောတိ အနန္တဇိနော ဘဝိတုံ ယုတ္တော။ ဟုပေယျပါဝုသောတိ အာဝုသော ဧဝမ္ပိ နာမ ဘဝေယျ။ သီသံ ဩကမ္ပေတွာတိ သီသံ စာလေတွာ။

၁၂။ သဏ္ဌပေသုန္တိ ကတိကံ အကံသု။ ဗာဟုလ္လိကောတိ စီဝရဗာဟုလ္လာဒီနံ အတ္ထာယ ပဋိပန္နော။ ပဓာနဝိဗ္ဘန္တောတိ ¶ ပဓာနတော ဝိဗ္ဘန္တော ဘဋ္ဌော ပရိဟီနော။ အာဝတ္တော ဗာဟုလ္လာယာတိ စီဝရာဒိဗဟုလဘာဝတ္ထာယ အာဝတ္တော။ ဩဒဟထ ဘိက္ခဝေ သောတန္တိ ဥပနေထ ဘိက္ခဝေ သောတံ၊ သောတိန္ဒြိယံ ဓမ္မသဝနတ္ထံ အဘိမုခံ ကရောထာတိ အတ္ထော။ အမတမဓိဂတန္တိ အမတံ နိဗ္ဗာနံ မယာ အဓိဂတန္တိ ဒဿေတိ။ ဣရိယာယာတိ ဒုက္ကရဣရိယာယ။ ပဋိပဒါယာတိ ဒုက္ကရပဋိပဒါယ။ အဘိဇာနာထ မေ နောတိ အဘိဇာနာထ နု မေ သမနုပဿထ။ ဧဝရူပံ ဘာသိတမေတန္တိ ဧတံ ဧဝရူပံ ဝါကျံ ဘာသိတန္တိ အတ္ထော။ အသက္ခိ ခေါ ဘဂဝါ ပဉ္စဝဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ သညာပေတုန္တိ ‘‘အဟံ ဗုဒ္ဓါ’’တိ ဇာနာပေတုံ အသက္ခိ။

၁၃။ စက္ခုကရဏီတိ ပညာစက္ခုံ သန္ဓာယာဟ။ ဣတော ပရံ သဗ္ဗံ ပဒတ္ထတော ဥတ္တာနမေဝ။ အဓိပ္ပာယာနုသန္ဓိယောဇနာဒိဘေဒတော ပန ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တနယေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဣတော ပဋ္ဌာယ ဟိ အတိဝိတ္ထာရဘီရုကဿ မဟာဇနဿ စိတ္တံ အနုရက္ခန္တာ သုတ္တန္တကထံ အဝဏ္ဏယိတွာ ဝိနယကထံယေဝ ဝဏ္ဏယိဿာမ။

၁၈။ သာဝ တဿ အာယသ္မတော ဥပသမ္ပဒါ အဟောသီတိ အာသာဠှီပုဏ္ဏမာယ အဋ္ဌာရသဟိ ဒေဝတာကောဋီဟိ သဒ္ဓိံ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌိတဿ ‘‘ဧဟိ ဘိက္ခူ’’တိ ဘဂဝတော ဝစနေန အဘိနိပ္ဖန္နာ သာဝ တဿ အာယသ္မတော ဧဟိဘိက္ခူပသမ္ပဒါ အဟောသိ။

၁၉။ အထ ခေါ အာယသ္မတော စ ဝပ္ပဿာတိ အာဒိမှိ ဝပ္ပတ္ထေရဿ ပါဋိပဒဒိဝသေ ဓမ္မစက္ခုံ ဥဒပါဒိ၊ ဘဒ္ဒိယတ္ထေရဿ ဒုတိယဒိဝသေ၊ မဟာနာမတ္ထေရဿ တတိယဒိဝသေ၊ အဿဇိတ္ထေရဿ စတုတ္ထိယန္တိ။ ဣမေသဉ္စ ပန ¶ ဘိက္ခူနံ ကမ္မဋ္ဌာနေသု ဥပ္ပန္နမလဝိသောဓနတ္ထံ ဘဂဝါ အန္တောဝိဟာရေယေဝ အဟောသိ။ ဥပ္ပန္နေ ဥပ္ပန္နေ ကမ္မဋ္ဌာနမလေ အာကာသေန ဂန္တွာ မလံ ဝိနောဒေသိ။ ပက္ခဿ ပန ပဉ္စမိယံ သဗ္ဗေ တေ ဧကတော သန္နိပါတေတွာ အနတ္တသုတ္တေန ဩဝဒိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘အထ ခေါ ဘဂဝါ ပဉ္စဝဂ္ဂိယေ’’တိအာဒိ။

၂၄။ တေန ¶ ခေါ ပန သမယေန ဆ လောကေ အရဟန္တော ဟောန္တီတိ ပဉ္စမိယာ ပက္ခဿ လောကသ္မိံ ဆ မနုဿာ အရဟန္တော ဟောန္တီတိ အတ္ထော။

ပဉ္စဝဂ္ဂိယကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ပဗ္ဗဇ္ဇာကထာ

၃၁။ ပုဗ္ဗာနုပုဗ္ဗကာနန္တိ ¶ ပဝေဏိဝသေန ပေါရာဏာနုပေါရာဏာနန္တိ အတ္ထော။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဧကသဋ္ဌိ လောကေ အရဟန္တော ဟောန္တီတိ ပုရိမာ ဆ ဣမေ စ ပဉ္စပညာသာတိ အန္တောဝဿမှိယေဝ ဧကသဋ္ဌိ မနုဿာ အရဟန္တော ဟောန္တီတိ အတ္ထော။

တတြ ယသအာဒီနံ ကုလပုတ္တာနံ အယံ ပုဗ္ဗယောဂေါ – အတီတေ ကိရ ပဉ္စပညာသဇနာ သဟာယကာ ဝဂ္ဂဗန္ဓေန ပုညာနိ ကရောန္တာ အနာထသရီရာနိ ပဋိဇဂ္ဂန္တာ ဝိစရန္တိ၊ တေ ဧကဒိဝသံ ဂဗ္ဘိနိံ ဣတ္ထိံ ကာလံကတံ ဒိသွာ ‘‘ဈာပေဿာမာ’’တိ သုသာနံ နီဟရိံသု။ တေသု ပဉ္စ ဇနေ ‘‘တုမှေ ဈာပေထာ’’တိ သုသာနေ ဌပေတွာ သေသာ ဂါမံ ပဝိဋ္ဌာ။ ယသော ဒါရကော တံ သရီရံ ဝိဇ္ဈိတွာ ပရိဝတ္တေတွာ စ ဈာပယမာနော အသုဘသညံ ပဋိလဘိ။ သော ဣတရေသမ္ပိ စတုန္နံ ဇနာနံ ‘‘ပဿထ ဘော ဣမံ အသုစိံ ပဋိကူလ’’န္တိ ဒဿေသိ။ တေပိ တတ္ထ အသုဘသညံ ပဋိလဘိံသု။ တေ ပဉ္စပိ ဇနာ ဂါမံ ဂန္တွာ သေသသဟာယကာနံ ကထယိံသု။ ယသော ပန ဒါရကော ဂေဟမ္ပိ ဂန္တွာ မာတာပိတူန္နဉ္စ ဘရိယာယ စ ကထေသိ။ တေ သဗ္ဗေပိ အသုဘံ ဘာဝယိံသု။ အယမေတေသံ ပုဗ္ဗယောဂေါ။ တေနာယသ္မတော ယသဿ နာဋကဇနေသု သုသာနသညာယေဝ ဥပ္ပဇ္ဇိ၊ တာယေဝ စ ဥပနိဿယသမ္ပတ္တိယာ သဗ္ဗေသံ ဝိသေသာဓိဂမော နိဗ္ဗတ္တီတိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသီတိ ဘဂဝါ ယာဝ ပစ္ဆိမကတ္တိကပုဏ္ဏမာ၊ တာဝ ဗာရာဏသိယံ ဝိဟရန္တော ဧကဒိဝသံ တေ ခီဏာသဝေ သဋ္ဌိ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ။

၃၂။ ဒိဗ္ဗာ ¶ နာမ ဒိဗ္ဗေသု ဝိသယေသု လောဘပါသာ။ မာနုသာ နာမ မာနုသကေသု ဝိသယေသု လောဘပါသာ။ မာ ဧကေန ဒွေတိ ဧကေန မဂ္ဂေန ဒွေ မာ အဂမိတ္ထ။ အဿဝနတာတိ အဿဝနတာယ။ ပရိဟာယန္တီတိ အနဓိဂတံ နာဓိဂစ္ဆန္တာ ဝိသေသာဓိဂမတော ပရိဟာယန္တိ။

၃၃။ အန္တကာတိ ¶ လာမက ဟီနသတ္တ။ အန္တလိက္ခစရောတိ ရာဂပါသံ သန္ဓာယာဟ။ တဉှိ သော ‘‘အန္တလိက္ခစရော’’တိ မန္တွာ အာဟ။

၃၄။ နာနာဒိသာ နာနာဇနပဒါတိ နာနာဒိသတော စ နာနာဇနပဒတော စ။ အနုဇာနာမိ ဘိက္ခဝေ တုမှေဝ ဒါနိ တာသု တာသု ဒိသာသု တေသု တေသု ဇနပဒေသု ¶ ပဗ္ဗာဇေထာတိအာဒိမှိ ပဗ္ဗဇ္ဇာပေက္ခံ ကုလပုတ္တံ ပဗ္ဗာဇေန္တေန ယေ ပရတော ‘‘န ဘိက္ခဝေ ပဉ္စဟိ အာဗာဓေဟိ ဖုဋ္ဌော ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော’’တိအာဒိံ ကတွာ ယာဝ ‘‘န အန္ဓမူဂဗဓိရော ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော’’တိ ဧဝံ ပဋိက္ခိတ္တာ ပုဂ္ဂလာ၊ တေ ဝဇ္ဇေတွာ ပဗ္ဗဇ္ဇာဒေါသဝိရဟိတော ပုဂ္ဂလော ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ သောပိ စ မာတာပိတူဟိ အနုညာတောယေဝ။ တဿ အနုဇာနနလက္ခဏံ ‘‘န ဘိက္ခဝေ အနနုညာတော မာတာပိတူဟိ ပုတ္တော ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော၊ ယော ပဗ္ဗာဇေယျ၊ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာ’’တိ ဧတသ္မိံ သုတ္တေ ဝဏ္ဏယိဿာမ။

ဧဝံ ပဗ္ဗဇ္ဇာဒေါသဝိရဟိတံ မာတာပိတူဟိ အနုညာတံ ပဗ္ဗာဇေန္တေနာပိ စ သစေ အစ္ဆိန္နကေသော ဟောတိ၊ ဧကသီမာယ စ အညေပိ ဘိက္ခူ အတ္ထိ၊ ကေသစ္ဆေဒနတ္ထာယ ဘဏ္ဍုကမ္မံ အာပုစ္ဆိတဗ္ဗံ။ တဿ အာပုစ္ဆနာကာရံ ‘‘အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သင်္ဃံ အပလောကေတုံ ဘဏ္ဍုကမ္မာယာ’’တိ ဧတ္ထ ဝဏ္ဏယိဿာမ။ သစေ ဩကာသော ဟောတိ၊ သယံ ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ သစေ ဥဒ္ဒေသပရိပုစ္ဆာဒီဟိ ဗျာဝဋော ဟောတိ၊ ဩကာသံ န လဘတိ၊ ဧကော ဒဟရဘိက္ခု ဝတ္တဗ္ဗော ‘‘ဧတံ ပဗ္ဗာဇေဟီ’’တိ။ အဝုတ္တောပိ စေ ဒဟရဘိက္ခု ဥပဇ္ဈာယံ ဥဒ္ဒိဿ ပဗ္ဗာဇေတိ၊ ဝဋ္ဋတိ။ သစေ ဒဟရဘိက္ခု နတ္ထိ၊ သာမဏေရောပိ ဝတ္တဗ္ဗော ‘‘ဧတံ ခဏ္ဍသီမံ နေတွာ ပဗ္ဗာဇေတွာ ကာသာယာနိ အစ္ဆာဒေတွာ ဧဟီ’’တိ။ သရဏာနိ ပန သယံ ဒါတဗ္ဗာနိ။ ဧဝံ ဘိက္ခုနာဝ ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ။ ပုရိသဉှိ ဘိက္ခုတော အညော ပဗ္ဗာဇေတုံ န လဘတိ၊ မာတုဂါမံ ဘိက္ခုနိတော အညော။ သာမဏေရော ပန သာမဏေရီ ဝါ အာဏတ္တိယာ ကာသာယာနိ ဒါတုံ လဘတိ။ ကေသောရောပနံ ယေန ကေနစိ ကတံ သုကတံ။

သစေ ¶ ပန ဘဗ္ဗရူပေါ ဟောတိ သဟေတုကော ဉာတော ယသဿီ ကုလပုတ္တော၊ ဩကာသံ ကတွာပိ သယမေဝ ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ ‘‘မတ္တိကာမုဋ္ဌိံ ဂဟေတွာ နှာယိတွာ ကေသေ တေမေတွာ အာဂစ္ဆာဟီ’’တိ စ ပန န ဝိဿဇ္ဇေတဗ္ဗော။ ပဗ္ဗဇိတုကာမာနဉှိ ပဌမံ ဗလဝဥဿာဟော ဟောတိ၊ ပစ္ဆာ ပန ကာသာယာနိ စ ကေသဟရဏသတ္ထကဉ္စ ဒိသွာ ဥတြသန္တိ၊ ဧတ္တောယေဝ ပလာယန္တိ၊ တသ္မာ သယမေဝ နဟာနတိတ္ထံ နေတွာ သစေ နာတိဒဟရော ဟောတိ၊ ‘‘နဟာဟီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗော။ ကေသာ ပနဿ သယမေဝ မတ္တိကံ ဂဟေတွာ ဓောဝိတဗ္ဗာ။ ဒဟရကုမာရကော ပန သယံ ဥဒကံ ဩတရိတွာ ဂေါမယမတ္တိကာဟိ ဃံသိတွာ နဟာပေတဗ္ဗော။ သစေပိဿ ကစ္ဆု ဝါ ပိဠကာ ဝါ ဟောန္တိ၊ ယထာ မာတာ ပုတ္တံ ¶ န ဇိဂုစ္ဆတိ ¶ ၊ ဧဝမေဝ အဇိဂုစ္ဆန္တေန သာဓုကံ ဟတ္ထပါဒသီသာနိ ဃံသိတွာ နဟာပေတဗ္ဗော။ ကသ္မာ? ဧတ္တကေန ဟိ ဥပကာရေန ကုလပုတ္တာ အာစရိယုပဇ္ဈာယေသု စ သာသနေ စ ဗလဝသိနေဟာ တိဗ္ဗဂါရဝါ အနိဝတ္တိဓမ္မာ ဟောန္တိ၊ ဥပ္ပန္နံ အနဘိရတိံ ဝိနောဒေတွာ ထေရဘာဝံ ပါပုဏန္တိ၊ ကတညူ ကတဝေဒိနော ဟောန္တိ။

ဧဝံ နဟာပနကာလေ ပန ကေသမဿုံ ဩရောပနကာလေ ဝါ ‘‘တွံ ဉာတော ယသဿီ၊ ဣဒါနိ မယံ တံ နိဿာယ ပစ္စယေဟိ န ကိလမိဿာမာ’’တိ န ဝတ္တဗ္ဗော၊ အညာပိ အနိယျာနိကကထာ န ကထေတဗ္ဗာ။ အထ ခွဿ ‘‘အာဝုသော၊ သုဋ္ဌု ဥပဓာရေဟိ သတိံ ဥပဋ္ဌာပေဟီ’’တိ ဝတွာ တစပဉ္စကကမ္မဋ္ဌာနံ အာစိက္ခိတဗ္ဗံ၊ အာစိက္ခန္တေန စ ဝဏ္ဏသဏ္ဌာနဂန္ဓာသယောကာသဝသေန အသုစိဇေဂုစ္ဆပဋိကူလဘာဝံ နိဇ္ဇီဝနိဿတ္တဘာဝံ ဝါ ပါကဋံ ကရောန္တေန အာစိက္ခိတဗ္ဗံ။ သစေ ဟိ သော ပုဗ္ဗေ မဒ္ဒိတသင်္ခါရော ဟောတိ ဘာဝိတဘာဝနော၊ ကဏ္ဋကဝေဓာပေက္ခော ဝိယ ပရိပက္ကဂဏ္ဍော၊ သူရိယုဂ္ဂမနာပေက္ခံ ဝိယ စ ပရိဏတပဒုမံ၊ အထဿ အာရဒ္ဓမတ္တေ ကမ္မဋ္ဌာနမနသိကာရေ ဣန္ဒာသနိ ဝိယ ပဗ္ဗတေ ကိလေသပဗ္ဗတေ စုဏ္ဏယမာနံယေဝ ဉာဏံ ပဝတ္တတိ၊ ခုရဂ္ဂေယေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏာတိ။ ယေ ဟိ ကေစိ ခုရဂ္ဂေ အရဟတ္တံ ပတ္တာ၊ သဗ္ဗေ တေ ဧဝရူပံ သဝနံ လဘိတွာ ကလျာဏမိတ္တေန အာစရိယေန ဒိန္နနယံ နိဿာယ နော အနိဿာယ။ တသ္မာဿ အာဒိတောဝ ဧဝရူပီ ကထာ ကထေတဗ္ဗာတိ။

ကေသေသု ပန ဩရောပိတေသု ဟလိဒ္ဒိစုဏ္ဏေန ဝါ ဂန္ဓစုဏ္ဏေန ဝါ သီသဉ္စ သရီရဉ္စ ဥဗ္ဗဋ္ဋေတွာ ဂိဟိဂန္ဓံ အပနေတွာ ကာသာယာနိ တိက္ခတ္တုံ ဝါ ဒွိက္ခတ္တုံ ¶ ဝါ သကိံ ဝါ ပဋိဂ္ဂါဟေတဗ္ဗော။ အထာပိဿ ဟတ္ထေ အဒတွာ အာစရိယော ဝါ ဥပဇ္ဈာယော ဝါ သယမေဝ အစ္ဆာဒေတိ၊ ဝဋ္ဋတိ။ သစေပိ အညံ ဒဟရံ ဝါ သာမဏေရံ ဝါ ဥပါသကံ ဝါ အာဏာပေတိ ‘‘အာဝုသော၊ ဧတာနိ ကာသာယာနိ ဂဟေတွာ ဧတံ အစ္ဆာဒေဟီ’’တိ တံယေဝ ဝါ အာဏာပေတိ ‘‘ဧတာနိ ဂဟေတွာ အစ္ဆာဒေဟီ’’တိ သဗ္ဗံ ဝဋ္ဋတိ။ သဗ္ဗံ တေန ဘိက္ခုနာဝ ဒိန္နံ ဟောတိ။

ယံ ပန နိဝါသနံ ဝါ ပါရုပနံ ဝါ အနာဏတ္တိယာ ¶ နိဝါသေတိ ဝါ ပါရုပတိ ဝါ၊ တံ အပနေတွာ ပုန ဒါတဗ္ဗံ။ ဘိက္ခုနာ ဟိ သဟတ္ထေန ဝါ အာဏတ္တိယာ ဝါ ဒိန္နမေဝ ကာသာဝံ ဝဋ္ဋတိ၊ အဒိန္နံ န ဝဋ္ဋတိ၊ သစေပိ တဿေဝ သန္တကံ ဟောတိ၊ ကော ပန ဝါဒေါ ဥပဇ္ဈာယမူလကေ! အယံ ‘‘ပဌမံ ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒါပေတွာ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ကာရာပေတွာ’’တိ ဧတ္ထ ဝိနိစ္ဆယော။

ဘိက္ခူနံ ¶ ပါဒေ ဝန္ဒာပေတွာတိ ယေ တတ္ထ သန္နိပတိတာ ဘိက္ခူ၊ တေသံ ပါဒေ ဝန္ဒာပေတွာ၊ အထ သရဏဂ္ဂဟဏတ္ထံ ဥက္ကုဋိကံ နိသီဒါပေတွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဏှာပေတွာ ဧဝံ ဝဒေဟီတိ ဝတ္တဗ္ဗော။ ‘‘ယမဟံ ဝဒါမိ၊ တံ ဝဒေဟီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗော။ အထဿ ဥပဇ္ဈာယေန ဝါ အာစရိယေန ဝါ ‘‘ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂစ္ဆာမီ’’တိအာဒိနာ နယေန သရဏာနိ ဒါတဗ္ဗာနိ ယထာဝုတ္တပဋိပါဋိယာဝ န ဥပ္ပဋိပါဋိယာ။ သစေ ဟိ ဧကပဒမ္ပိ ဧကက္ခရမ္ပိ ဥပ္ပဋိပါဋိယာ ဒေတိ၊ ဗုဒ္ဓံ သရဏံယေဝ ဝါ တိက္ခတ္တုံ ဒတွာ ပုန ဣတရေသု ဧကေကံ တိက္ခတ္တုံ ဒေတိ၊ အဒိန္နာနိ ဟောန္တိ သရဏာနိ။

ဣမဉ္စ ပန သရဏဂမနူပသမ္ပဒံ ပဋိက္ခိပိတွာ အနုညာတဥပသမ္ပဒါ ဧကတော သုဒ္ဓိယာ ဝဋ္ဋတိ။ သာမဏေရပဗ္ဗဇ္ဇာ ပန ဥဘတောသုဒ္ဓိယာဝ ဝဋ္ဋတိ၊ နော ဧကတော သုဒ္ဓိယာ။ တသ္မာ ဥပသမ္ပဒါယ သစေ အာစရိယော ဉတ္တိဒေါသဉ္စေဝ ကမ္မဝါစာဒေါသဉ္စ ဝဇ္ဇေတွာ ကမ္မံ ကရောတိ၊ သုကတံ ဟောတိ။ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ ပန ဣမာနိ တီဏိ သရဏာနိ ဗုကာရဓကာရာဒီနံ ဗျဉ္ဇနာနံ ဌာနကရဏသမ္ပဒံ အဟာပေန္တေနေဝ အာစရိယေနပိ အန္တေဝါသိကေနပိ ဝတ္တဗ္ဗာနိ။ သစေ အာစရိယော ဝတ္တုံ သက္ကောတိ၊ အန္တေဝါသိကော န သက္ကောတိ၊ အန္တေဝါသိကော ဝါ သက္ကောတိ၊ အာစရိယော န သက္ကောတိ၊ ဥဘောပိ ဝါ န သက္ကောန္တိ၊ န ဝဋ္ဋတိ။ သစေ ပန ဥဘောပိ သက္ကောန္တိ၊ ဝဋ္ဋတိ။

ဣမာနိ ¶ စ ပန ဒဒမာနေန ‘‘ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂစ္ဆာမီ’’တိ ဧဝံ ဧကသမ္ဗန္ဓာနိ အနုနာသိကန္တာနိ ဝါ ကတွာ ဒါတဗ္ဗာနိ၊ ‘‘ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂစ္ဆာမီ’’တိ ဧဝံ ဝိစ္ဆိန္ဒိတွာ မကာရန္တာနိ ဝါ ကတွာ ဒါတဗ္ဗာနိ။ အန္ဓကဋ္ဌကထာယံ နာမံ သာဝေတွာ ‘‘အဟံ ဘန္တေ ဗုဒ္ဓရက္ခိတော ယာဝဇီဝံ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂစ္ဆာမီ’’တိ ဝုတ္တံ၊ တံ ဧကအဋ္ဌကထာယမ္ပိ နတ္ထိ၊ ပါဠိယမ္ပိ န ဝုတ္တံ၊ တေသံ ရုစိမတ္တမေဝ၊ တသ္မာ န ဂဟေတဗ္ဗံ။ န ဟိ တထာ အဝဒန္တဿ သရဏံ ကုပ္ပတီတိ။

အနုဇာနာမိ ဘိက္ခဝေ ¶ ဣမေဟိ တီဟိ သရဏဂမနေဟိ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ဥပသမ္ပဒန္တိ ဣမေဟိ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂစ္ဆာမီတိအာဒီဟိ ဧဝံ တိက္ခတ္တုံ ဥဘတောသုဒ္ဓိယာ ဝုတ္တေဟိ တီဟိ သရဏဂမနေဟိ ပဗ္ဗဇ္ဇဉ္စေဝ ဥပသမ္ပဒဉ္စ အနုဇာနာမီတိ အတ္ထော။ တတ္ထ ယသ္မာ ဥပသမ္ပဒါ ပရတော ပဋိက္ခိတ္တာ၊ တသ္မာ သာ ဧတရဟိ သရဏမတ္တေနေဝ န ရုဟတိ။ ပဗ္ဗဇ္ဇာ ပန ယသ္မာ ပရတော ‘‘အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣမေဟိ တီဟိ သရဏဂမနေဟိ သာမဏေရပဗ္ဗဇ္ဇ’’န္တိ အနုညာတာ ဧဝ၊ တသ္မာ သာ ဧတရဟိပိ သရဏမတ္တေနေဝ ရုဟတိ။ ဧတ္တာဝတာ ဟိ သာမဏေရဘူမိယံ ပတိဋ္ဌိတော ဟောတိ။

သစေ ပနေသ မတိမာ ဟောတိ ပဏ္ဍိတဇာတိကော၊ အထဿ တသ္မိံယေဝ ဌာနေ သိက္ခာပဒါနိ ဥဒ္ဒိသိတဗ္ဗာနိ။ ကထံ? ယထာ ဘဂဝတာ ဥဒ္ဒိဋ္ဌာနိ။ ဝုတ္တဉှေတံ –

‘‘အနုဇာနာမိ ¶ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သာမဏေရာနံ ဒသ သိက္ခာပဒါနိ၊ တေသု စ သာမဏေရေဟိ သိက္ခိတုံ။ ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏီ၊ အဒိန္နာဒါနာ ဝေရမဏီ၊ အဗြဟ္မစရိယာ ဝေရမဏီ၊ မုသာဝါဒါ ဝေရမဏီ၊ သုရာမေရယမဇ္ဇပမာဒဋ္ဌာနာ ဝေရမဏီ၊ ဝိကာလဘောဇနာ ဝေရမဏီ၊ နစ္စဂီတဝါဒိတဝိသူကဒဿနာ ဝေရမဏီ၊ မာလာဂန္ဓဝိလေပနဓာရဏမဏ္ဍနဝိဘူသနဋ္ဌာနာ ဝေရမဏီ၊ ဥစ္စာသယနမဟာသယနာ ဝေရမဏီ၊ ဇာတရူပရဇတပဋိဂ္ဂဟဏာ ဝေရမဏီ’’တိ (မဟာဝ။ ၁၀၆)။

အန္ဓကဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘အဟံ၊ ဘန္တေ၊ ဣတ္ထန္နာမော ယာဝဇီဝံ ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏိသိက္ခာပဒံ

သမာဒိယာမီ’’တိ ဧဝံ သရဏဒါနံ ဝိယ သိက္ခာပဒဒါနမ္ပိ ဝုတ္တံ၊ တံ နေဝ ပါဠိယံ န အဋ္ဌကထာသု အတ္ထိ၊ တသ္မာ ယထာပါဠိယာဝ ဥဒ္ဒိသိတဗ္ဗာနိ။ ပဗ္ဗဇ္ဇာ ဟိ သရဏဂမနေဟေဝ သိဒ္ဓါ၊ သိက္ခာပဒါနိ ပန ကေဝလံ သိက္ခာပရိပူရဏတ္ထံ ¶ ဇာနိတဗ္ဗာနိ။ တသ္မာ တာနိ ပါဠိယံ အာဂတနယေန ဥဂ္ဂဟေတုံ အသက္ကောန္တဿ ယာယ ကာယစိ ဘာသာယ အတ္ထဝသေနပိ အာစိက္ခိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ယာဝ ပန အတ္တနာ သိက္ခိတဗ္ဗသိက္ခာပဒါနိ န ဇာနာတိ၊ သင်္ဃာဋိပတ္တစီဝရဓာရဏဋ္ဌာနနိသဇ္ဇာဒီသု ပါနဘောဇနာဒိဝိဓိမှိ စ န ကုသလော ဟောတိ၊ တာဝ ဘောဇနသာလံ ဝါ သလာကဘာဇနဋ္ဌာနံ ဝါ အညံ ဝါ တထာရူပဋ္ဌာနံ န ပေသေတဗ္ဗော၊ သန္တိကာဝစရောယေဝ ကာတဗ္ဗော၊ ဗာလဒါရကော ဝိယ ပဋိဇဂ္ဂိတဗ္ဗော၊ သဗ္ဗမဿ ကပ္ပိယာကပ္ပိယံ အာစိက္ခိတဗ္ဗံ၊ နိဝါသနပါရုပနာဒီသု အာဘိသမာစာရိကေသု ဝိနေတဗ္ဗော။ တေနာပိ ‘‘အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒသဟင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတံ သာမဏေရံ ¶ နာသေတု’’န္တိ (မဟာဝ။ ၁၀၈) ဧဝံ ပရတော ဝုတ္တာနိ ဒသ နာသနင်္ဂါနိ အာရကာ ပရိဝဇ္ဇေတွာ အာဘိသမာစာရိကံ ပရိပူရေန္တေန ဒသဝိဓေ သီလေ သာဓုကံ သိက္ခိတဗ္ဗန္တိ။

ပဗ္ဗဇ္ဇာကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ဒုတိယမာရကထာ

၃၅။ မယှံ ခေါ ဘိက္ခဝေတိ မယာ ခေါတိ အတ္ထော။ အထ ဝါ ယော မယှံ ယောနိသော မနသိကာရော၊ တေန ဟေတုနာတိ အတ္ထော။ ပုန အနုပ္ပတ္တာတိ ဧတ္ထ ဝိဘတ္တိံ ပရိဏာမေတွာ မယာတိ ဝတ္တဗ္ဗံ။

ဒုတိယမာရကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ဘဒ္ဒဝဂ္ဂိယကထာ

၃၆။ ဘဒ္ဒဝဂ္ဂိယာတိ ¶ တေ ကိရ ရာဇကုမာရာ ရူပေန စ စိတ္တေန စ ဘဒ္ဒကာ ဝဂ္ဂဗန္ဓေန စ ဝိစရန္တိ၊ တသ္မာ ‘‘ဘဒ္ဒဝဂ္ဂိယာ’’တိ ဝုစ္စန္တိ။ တေန ဟိ ဝေါတိ ဧတ္ထ ဝေါကာရော နိပါတမတ္တော။ ဓမ္မစက္ခုံ ဥဒပါဒီတိ ကေသဉ္စိ သောတာပတ္တိမဂ္ဂေါ၊ ကေသဉ္စိ သကဒါဂါမိမဂ္ဂေါ၊ ကေသဉ္စိ အနာဂါမိမဂ္ဂေါ ဥဒပါဒိ။ တယောပိ ဟိ ဧတေ မဂ္ဂါ ‘‘ဓမ္မစက္ခူ’’တိ ဝုစ္စန္တိ။ တေ ကိရ တုဏ္ဍိလဇာတကေ တိံသဓုတ္တာ အဟေသုံ၊ အထ တုဏ္ဍိလောဝါဒံ သုတွာ ပဉ္စသီလာနိ ရက္ခိံသု၊ ဣဒံ နေသံ ပုဗ္ဗကမ္မံ။

ဘဒ္ဒဝဂ္ဂိယကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ဥရုဝေလပါဋိဟာရိယကထာ

၃၇။ ပမုခေါတိ ပုဗ္ဗင်္ဂမော။ ပါမောက္ခောတိ ဥတ္တမော ဝိသုဒ္ဓပညော။

၃၈။ အနုပဟစ္စာတိ ¶ အဝိနာသေတွာ။ တေဇသာ တေဇန္တိ အတ္တနော တေဇေန နာဂဿ တေဇံ။ ပရိယာဒိယေယျန္တိ အဘိဘဝေယျံ၊ ဝိနာသေယျံ ဝါတိ။ မက္ခန္တိ ကောဓံ။ နတွေဝ စ ခေါ အရဟာ ယထာ အဟန္တိ အတ္တာနံ ‘‘အရဟာ အဟ’’န္တိ မညမာနော ဝဒတိ။

၃၉။ နေရဉ္ဇရာယံ ဘဂဝါတိအာဒိကာ ဂါထာယော ပစ္ဆာ ပက္ခိတ္တာ။

၄၄-၉။ ဝိဿဇ္ဇေယျန္တိ ¶ သုက္ခာပနတ္ထာယ ပသာရေတွာ ဌပေယျန္တိ အတ္ထော။ ‘‘ဘန္တေ အာဟရ ဟတ္ထ’’န္တိ ဧဝံ ဝဒန္တော ဝိယ ဩဏတောတိ အာဟရဟတ္ထော။ ဥယျောဇေတွာတိ ဝိဿဇ္ဇေတွာ။ မန္ဒာမုခိယောတိ အဂ္ဂိဘာဇနာနိ ဝုစ္စန္တိ။

၅၁။ စိရပဋိကာတိ စိရကာလတော ပဋ္ဌာယ။

၅၂။ ကေသမိဿန္တိအာဒီသု ကေသာ ဧဝ ကေသမိဿံ။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။ ခါရိကာဇန္တိ ခါရိဘာရော။

ဥရုဝေလပါဋိဟာရိယကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ဗိမ္ဗိသာရသမာဂမကထာ

၅၅။ လဋ္ဌိဝနေတိ ¶ တာလုယျာနေ။ သုပ္ပတိဋ္ဌေ စေတိယေတိ အညတရသ္မိံ ဝဋရုက္ခေ၊ တဿ ကိရေတံ နာမံ။ ဒွါဒသနဟုတေဟီတိ ဧတ္ထ ဧကံ နဟုတံ ဒသသဟဿာနိ။ အဇ္ဈဘာသီတိ တေသံ ကင်္ခါစ္ဆေဒနတ္ထံ အဘာသိ။

ကိသကောဝဒါနောတိ တာပသစရိယာယ ကိသသရီရတ္တာ ‘‘ကိသကော’’တိ လဒ္ဓနာမာနံ တာပသာနံ ဩဝါဒကော အနုသာသကော သမာနောတိ အတ္ထော။ အထ ဝါ သယံ ကိသကော တာပသော သမာနော ဝဒါနော စ အညေ ဩဝဒန္တော အနုသာသန္တောတိပိ အတ္ထော။ ကထံ ပဟီနန္တိ ကေန ကာရဏေန ပဟီနံ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ‘‘တွံ ဥရုဝေလဝါသိအဂ္ဂိပရိစာရကာနံ တာပသာနံ သယံ ဩဝါဒါစရိယော သမာနော ကိံ ဒိသွာ ပဟာသိ၊ ပုစ္ဆာမိ တံ ဧတမတ္ထံ ကေန ကာရဏေန တဝ အဂ္ဂိဟုတ္တံ ပဟီန’’န္တိ။

ဒုတိယဂါထာယ အယမတ္ထော – ဧတေ ရူပါဒိကေ ကာမေ ဣတ္ထိယော စ ယညာ အဘိဝဒန္တိ၊ သွာဟံ ဧတံ သဗ္ဗမ္ပိ ရူပါဒိကံ ကာမပ္ပဘေဒံ ခန္ဓုပဓီသု မလန္တိ ဉတွာ ယသ္မာ ဣမေ ယိဋ္ဌဟုတပ္ပဘေဒါ ယညာ မလမေဝ ဝဒန္တိ၊ တသ္မာ န ယိဋ္ဌေ ¶ န ဟုတေ အရဉ္ဇိံ၊ ယိဋ္ဌေ ဝါ ဟုတေ ဝါ နာဘိရမိန္တိ အတ္ထော။

တတိယဂါထာယ ¶ – အထ ကောစရဟီတိ အထ ကွစရဟိ။ သေသံ ဥတ္တာနမေဝ။

စတုတ္ထဂါထာယ – ပဒန္တိ နိဗ္ဗာနပဒံ။ သန္တသဘာဝတာယ သန္တံ။ ဥပဓီနံ အဘာဝေန အနုပဓိကံ။ ရာဂကိဉ္စနာဒီနံ အဘာဝေန အကိဉ္စနံ။ တီသု ဘဝေသု အလဂ္ဂတာယ ယံ ကာမဘဝံ ယညာ ဝဒန္တိ၊ တသ္မိမ္ပိ ကာမဘဝေ အသတ္တံ။ ဇာတိဇရာမရဏာနံ အဘာဝေန အနညထာဘာဝိံ။ အတ္တနာ ဘာဝိတေန မဂ္ဂေနေဝ အဓိဂန္တဗ္ဗံ၊ န အညေန ကေနစိ အဓိဂမေတဗ္ဗန္တိ အနညနေယျံ။ ယသ္မာ ဤဒိသံ ပဒမဒ္ဒသံ၊ တသ္မာ န ယိဋ္ဌေ န ဟုတေ အရဉ္ဇိံ။ တေန ကိံ ဒဿေတိ? ယော အဟံ ဒေဝမနုဿလောကသမ္ပတ္တိသာဓကေ န ယိဋ္ဌေ န ဟုတေ အရဉ္ဇိံ၊ သော ကိံ ဝက္ခာမိ ‘‘ဧတ္ထ နာမ မေ ဒေဝမနုဿလောကေ ရတော မနော’’တိ။

၅၆။ ဧဝံ သဗ္ဗလောကေ အနဘိရတိဘာဝံ ပကာသေတွာ အထ ခေါ အာယသ္မာ ဥရုဝေလကဿပေါ ‘‘သာဝကောဟမသ္မီ’’တိ ဧဝံ ဘဂဝတော သာဝကဘာဝံ ပကာသေသိ။ တဉ္စ ခေါ အာကာသေ ဝိဝိဓာနိ ပါဋိဟာရိယာနိ ဒဿေတွာ။ ဓမ္မစက္ခုန္တိ သောတာပတ္တိမဂ္ဂဉာဏံ။

၅၇။ အဿာသကာတိ ¶ အာသီသနာ၊ ပတ္ထနာတိ အတ္ထော။ ဧသာဟံ ဘန္တေတိ ဧတ္ထ ပန ကိဉ္စာပိ မဂ္ဂပ္ပဋိဝေဓေနေဝဿ သိဒ္ဓံ သရဏဂမနံ၊ တတ္ထ ပန နိစ္ဆယဂမနမေဝ ဂတော၊ ဣဒါနိ ဝါစာယ အတ္တသန္နိယျာတနံ ကရောတိ။ မဂ္ဂဝသေနေဝါယံ နိယတသရဏတံ ပတ္တော၊ တံ ပရေသံ ဝါစာယ ပါကဋံ ကရောန္တော ပဏိပါတဂမနဉ္စ ဂစ္ဆန္တော ဧဝံ ဝဒတိ။

၅၈။ သိင်္ဂီနိက္ခသဝဏ္ဏောတိ သိင်္ဂီသုဝဏ္ဏနိက္ခေန သမာနဝဏ္ဏော။ ဒသဝါသောတိ ဒသသု အရိယဝါသေသု ဝုတ္ထဝါသော။ ဒသဓမ္မဝိဒူတိ ဒသကမ္မပထဝိဒူ။ ဒသဘိ စုပေတောတိ ဒသဟိ အသေက္ခေဟိ အင်္ဂေဟိ ဥပေတော။ သဗ္ဗဓိဒန္တောတိ သဗ္ဗေသု ဒန္တော၊ ဘဂဝတော ဟိ စက္ခုအာဒီသု ကိဉ္စိ အဒန္တံ နာမ နတ္ထိ။

၅၉။ ဘဂဝန္တံ ဘုတ္တာဝိံ ဩနီတပတ္တပါဏိံ ဧကမန္တံ နိသီဒီတိ ¶ ဘဂဝန္တံ ဘုတ္တဝန္တံ ပတ္တတော စ အပနီတပါဏိံ သလ္လက္ခေတွာ ဧကသ္မိံ ပဒေသေ နိသီဒီတိ ¶ အတ္ထော။ အတ္ထိကာနန္တိ ဗုဒ္ဓါဘိဝါဒနဂမနေန စ ဓမ္မသဝနေန စ အတ္ထိကာနံ။ အဘိက္ကမနီယန္တိ အဘိဂန္တုံ သက္ကုဏေယျံ။ အပ္ပာကိဏ္ဏန္တိ အနာကိဏ္ဏံ။ အပ္ပသဒ္ဒန္တိ ဝစနသဒ္ဒေန အပ္ပသဒ္ဒံ။ အပ္ပနိဂ္ဃောသန္တိ နဂရနိဂ္ဃောသသဒ္ဒေန အပ္ပနိဂ္ဃောသံ။ ဝိဇနဝါတန္တိ အနုသဉ္စရဏဇနဿ သရီရဝါတေန ဝိရဟိတံ။ ‘‘ဝိဇနဝါဒ’’န္တိပိ ပါဌော၊ အန္တော ဇနဝါဒေန ရဟိတန္တိ အတ္ထော။ ‘‘ဝိဇနပါတ’’န္တိပိ ပါဌော၊ ဇနသဉ္စာရဝိရဟိတန္တိ အတ္ထော။ မနုဿရာဟသေယျကန္တိ မနုဿာနံ ရဟဿကိရိယဋ္ဌာနိယံ။ ပဋိသလ္လာနသာရုပ္ပန္တိ ဝိဝေကာနုရူပံ။

သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနပဗ္ဗဇ္ဇာကထာ

၆၀။ သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနာတိ သာရိပုတ္တော စ မောဂ္ဂလ္လာနော စ။ တေဟိ ကတိကာ ကတာ ဟောတိ‘‘ယော ပဌမံ အမတံ အဓိဂစ္ဆတိ၊ သော အာရောစေတူ’’တိ တေ ကိရ ဥဘောပိ ဂိဟိကာလေ ဥပတိဿော ကောလိတောတိ ဧဝံ ပညာယမာနနာမာ အဍ္ဎတေယျသတမာဏဝကပရိဝါရာ ဂိရဂ္ဂသမဇ္ဇံ အဂမံသု။ တတြ နေသံ မဟာဇနံ ဒိသွာ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အယံ နာမ ဧဝံ မဟာသတ္တနိကာယော အပ္ပတ္တေ ဝဿသတေ မရဏမုခေ ပတိဿတီ’’တိ။ အထ ဥဘောပိ ဥဋ္ဌိတာယ ပရိသာယ အညမညံ ပုစ္ဆိတွာ ဧကဇ္ဈာသယာ ပစ္စုပဋ္ဌိတမရဏသညာ သမ္မန္တယိံသု ‘‘သမ္မ မရဏေ သတိ အမတေနာပိ ဘဝိတဗ္ဗံ၊ ဟန္ဒ မယံ အမတံ ပရိယေသာမာ’’တိ အမတပရိယေသနတ္ထံ သဉ္စယဿ ဆန္နပရိဗ္ဗာဇကဿ သန္တိကေ သပရိသာ ¶ ပဗ္ဗဇိတွာ ကတိပါဟေနေဝ တဿ ဉာဏဝိသယေ ပါရံ ဂန္တွာ အမတံ အပဿန္တာ ပုစ္ဆိံသု ‘‘ကိံ နု ခေါ၊ အာစရိယ၊ အညောပေတ္ထ သာရော အတ္ထီ’’တိ? ‘‘နတ္ထာဝုသော၊ ဧတ္တကမေဝ ဣဒ’’န္တိ စ သုတွာ ‘‘တုစ္ဆံ ဣဒံ အာဝုသော နိဿာရံ၊ ယော ဒါနိ အမှေသု ပဌမံ အမတံ အဓိဂစ္ဆတိ၊ သော ဣတရဿ အာရောစေတူ’’တိ ကတိကံ အကံသု။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘တေဟိ ကတိကာ ကတာ ဟောတီ’’တိအာဒိ။

ပါသာဒိကေန အဘိက္ကန္တေနာတိအာဒီသု ဣတ္ထမ္ဘူတလက္ခဏေ ကရဏဝစနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အတ္ထိကေဟိ ¶ ဥပညာတံ မဂ္ဂန္တိ ဧတံ အနုဗန္ဓနဿ ကာရဏဝစနံ၊ ဣဒဉှိ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ‘‘ယံနူနာဟံ ဣမံ ဘိက္ခုံ ပိဋ္ဌိတော ပိဋ္ဌိတော အနုဗန္ဓေယျံ၊ ကသ္မာ ¶ ? ယသ္မာ ဣဒံ ပိဋ္ဌိတော ပိဋ္ဌိတော အနုဗန္ဓနံ နာမ အတ္ထိကေဟိ ဥပညာတံ မဂ္ဂံ ဉာတော စေဝ ဥပဂတော စ မဂ္ဂေါ’’တိ အတ္ထော။ အထ ဝါ အတ္ထိကေဟိ အမှေဟိ ‘‘မရဏေ သတိ အမတေနာပိ ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ဧဝံ ကေဝလံ အတ္ထီတိ ဥပညာတံ နိဗ္ဗာနံ နာမ၊ တံ မဂ္ဂန္တော ပရိယေသန္တောတိ ဧဝမ္ပေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

ပိဏ္ဍပါတံ အာဒါယ ပဋိက္ကမီတိ သုဒိန္နကဏ္ဍေ ဝုတ္တပ္ပကာရံ အညတရံ ကုဋ္ဋမူလံ ဥပသင်္ကမိတွာ နိသီဒိ။ သာရိပုတ္တောပိ ခေါ ‘‘အကာလော ခေါ တာဝ ပဉှံ ပုစ္ဆိတု’’န္တိ ကာလံ အာဂမယမာနော ဧကမန္တံ ဌတွာ ဝတ္တပဋိပတ္တိပူရဏတ္ထံ ကတဘတ္တကိစ္စဿ ထေရဿ အတ္တနော ကမဏ္ဍလုတော ဥဒကံ ဒတွာ ဓောတဟတ္ထပါဒေန ထေရေန သဒ္ဓိံ ပဋိသန္ထာရံ ကတွာ ပဉှံ ပုစ္ဆိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အထ ခေါ သာရိပုတ္တော ပရိဗ္ဗာဇကော’’တိအာဒိ။ န တာဟံ သက္ကောမီတိ န တေ အဟံ သက္ကောမိ။ ဧတ္ထ စ ပဋိသမ္ဘိဒါပ္ပတ္တော ထေရော န ဧတ္တကံ န သက္ကောတိ။ အထ ခေါ ဣမဿ ဓမ္မဂါရဝံ ဥပ္ပာဒေဿာမီတိ သဗ္ဗာကာရေန ဗုဒ္ဓဝိသယေ အဝိသယဘာဝံ ဂဟေတွာ ဧဝမာဟ။

ယေ ဓမ္မာ ဟေတုပ္ပဘဝါတိ ဟေတုပ္ပဘဝါ နာမ ပဉ္စက္ခန္ဓာ၊ တေနဿ ဒုက္ခသစ္စံ ဒဿေတိ။ တေသံ ဟေတုံ တထာဂတော အာဟာတိ တေသံ ဟေတု နာမ သမုဒယသစ္စံ၊ တဉ္စ တထာဂတော အာဟာတိ ဒဿေတိ။ တေသဉ္စ ယော နိရောဓောတိ တေသံ ဥဘိန္နမ္ပိ သစ္စာနံ ယော အပ္ပဝတ္တိနိရောဓော၊ တဉ္စ တထာဂတော အာဟာတိ အတ္ထော။ တေနဿ နိရောဓသစ္စံ ဒဿေတိ။ မဂ္ဂသစ္စံ ပနေတ္ထ သရူပတော အဒဿိတမ္ပိ နယတော ဒဿိတံ ဟောတိ၊ နိရောဓေ ဟိ ဝုတ္တေ တဿ သမ္ပာပကော မဂ္ဂေါ ဝုတ္တောဝ ဟောတိ။ အထ ဝါ တေသဉ္စ ယော နိရောဓောတိ ဧတ္ထ တေသံ ယော နိရောဓော စ နိရောဓုပါယော စာတိ ဧဝံ ဒွေပိ သစ္စာနိ ဒဿိတာနိ ဟောန္တီတိ။ ဣဒါနိ တမေဝတ္ထံ ပဋိပါဒေန္တော အာဟ – ‘‘ဧဝံဝါဒီ မဟာသမဏော’’တိ။

ဧသေဝ ဓမ္မော ယဒိ တာဝဒေဝါတိ သစေပိ ဣတော ဥတ္တရိ နတ္ထိ၊ ဧတ္တကမေဝ ဣဒံ သောတာပတ္တိဖလမတ္တမေဝ ပတ္တဗ္ဗံ၊ တထာပိ ဧသော ဧဝ ဓမ္မောတိ အတ္ထော။ ပစ္စဗျတ္ထ ပဒမသောကန္တိ ယံ ¶ မယံ ¶ ပရိယေသမာနာ ဝိစရာမ၊ တံ ပဒမသောကံ ပဋိဝိဒ္ဓါတ္ထ တုမှေ၊ ပတ္တံ တံ တုမှေဟီတိ အတ္ထော။ အဒိဋ္ဌံ အဗ္ဘတီတံ ဗဟုကေဟိ ကပ္ပနဟုတေဟီတိ အမှေဟိ နာမ ဣဒံ ပဒံ ဗဟုကေဟိ ¶ ကပ္ပနဟုတေဟိ အဒိဋ္ဌမေဝ အဗ္ဘတီတံ၊ ဣတိ တဿ ပဒဿ အဒိဋ္ဌဘာဝေန ဒီဃရတ္တံ အတ္တနော မဟာဇာနိဘာဝံ ဒီပေတိ။

၆၂။ ဂမ္ဘီရေ ဉာဏဝိသယေတိ ဂမ္ဘီရေ စေဝ ဂမ္ဘီရဿ စ ဉာဏဿ ဝိသယဘူတေ။ အနုတ္တရေ ဥပဓိသင်္ခယေတိ နိဗ္ဗာနေ။ ဝိမုတ္တေတိ တဒါရမ္မဏာယ ဝိမုတ္တိယာ ဝိမုတ္တေ။ ဗျာကာသီတိ ‘‘ဧတံ မေ သာဝကယုဂံ ဘဝိဿတိ အဂ္ဂံ ဘဒ္ဒယုဂ’’န္တိ ဝဒန္တော သာဝကပါရမိညာဏေ ဗျာကာသိ။ သာဝ တေသံ အာယသ္မန္တာနံ ဥပသမ္ပဒါ အဟောသီတိ သာ ဧဟိဘိက္ခူပသမ္ပဒါယေဝ တေသံ ဥပသမ္ပဒါ အဟောသိ။ ဧဝံ ဥပသမ္ပန္နေသု စ တေသု မဟာမောဂ္ဂလ္လာနတ္ထေရော သတ္တဟိ ဒိဝသေဟိ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌိတော၊ သာရိပုတ္တတ္ထေရော အဍ္ဎမာသေန။

အတီတေ ကိရ အနောမဒဿီ နာမ ဗုဒ္ဓါ လောကေ ဥဒပါဒိ။ တဿ သရဒေါ နာမ တာပသော သကေ အဿမေ နာနာပုပ္ဖေဟိ မဏ္ဍပံ ကတွာ ပုပ္ဖာသနေယေဝ ဘဂဝန္တံ နိသီဒါပေတွာ ဘိက္ခုသင်္ဃဿာပိ တထေဝ မဏ္ဍပံ ကတွာ ပုပ္ဖာသနာနိ ပညပေတွာ အဂ္ဂသာဝကဘာဝံ ပတ္ထေသိ။ ပတ္ထယိတွာ စ သိရီဝဍ္ဎဿ နာမ သေဋ္ဌိနော ပေသေသိ ‘‘မယာ အဂ္ဂသာဝကဋ္ဌာနံ ပတ္ထိတံ၊ တွမ္ပိ အာဂန္တွာ ဧကံ ဌာနံ ပတ္ထေဟီ’’တိ။ သေဋ္ဌိ နီလုပ္ပလမဏ္ဍပံ ကတွာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသင်္ဃံ၊ တတ္ထ ဘောဇေတွာ ဒုတိယသာဝကဘာဝံ ပတ္ထေသိ။ တေသု သရဒတာပသော သာရိပုတ္တတ္ထေရော ဇာတော၊ သိရီဝဍ္ဎော မဟာမောဂ္ဂလ္လာနတ္ထေရောတိ ဣဒံ နေသံ ပုဗ္ဗကမ္မံ။

၆၃။ အပုတ္တကတာယာတိအာဒီသု ယေသံ ပုတ္တာ ပဗ္ဗဇန္တိ၊ တေသံ အပုတ္တကတာယ။ ယာသံ ပတီ ပဗ္ဗဇန္တိ၊ တာသံ ဝေဓဗျာယ ဝိဓဝါဘာဝါယ။ ဥဘယေနာပိ ကုလုပစ္ဆေဒါယ။ သဉ္စယာနီတိ သဉ္စယဿ အန္တေဝါသိကာနိ။ မဂဓာနံ ဂိရိဗ္ဗဇန္တိ မဂဓာနံ ဇနပဒဿ ဂိရိဗ္ဗဇံ နဂရံ။ မဟာဝီရာတိ မဟာဝီရိယဝန္တော။ နယမာနာနန္တိ နယမာနေသု။ ဘုမ္မတ္ထေ ¶ သာမိဝစနံ၊ ဥပယောဂတ္ထေ ဝါ။ ကာ ဥသူယာ ဝိဇာနတန္တိ ဓမ္မေန နယန္တီတိ ဧဝံ ဝိဇာနန္တာနံ ကာ ဣဿာ။

သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနပဗ္ဗဇ္ဇာကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ဥပဇ္ဈာယဝတ္တကထာ

၆၄-၅။ အနုပဇ္ဈာယကာတိ ¶ ဝဇ္ဇာဝဇ္ဇံ ဥပနိဇ္ဈာယကေန ဂရုနာ ဝိရဟိတာ။ အနာကပ္ပသမ္ပန္နာတိ န အာကပ္ပေန သမ္ပန္နာ၊ သမဏသာရုပ္ပာစာရဝိရဟိတာတိ အတ္ထော ¶ ။ ဥပရိဘောဇနေတိ ဘောဇနဿ ဥပရိ။ ဥတ္တိဋ္ဌပတ္တန္တိ ပိဏ္ဍာယ စရဏကပတ္တံ။ တသ္မိဉှိ မနုဿာ ဥစ္ဆိဋ္ဌသညိနော၊ တသ္မာ ဥတ္တိဋ္ဌပတ္တန္တိ ဝုတ္တံ။ အထ ဝါ ဥဋ္ဌဟိတွာ ပတ္တံ ဥပနာမေန္တီတိ ဧဝမ္ပေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ အနုဇာနာမိ ဘိက္ခဝေ ဥပဇ္ဈာယန္တိ ဥပဇ္ဈာယံ ဂဟေတုံ အနုဇာနာမီတိ အတ္ထော။ ပုတ္တစိတ္တံ ဥပဋ္ဌပေဿတီတိ ပုတ္တော မေ အယန္တိ ဧဝံ ဂေဟဿိတပေမဝသေန စိတ္တံ ဥပဋ္ဌပေဿတိ။ ဧသ နယော ဒုတိယပဒေပိ။ သဂါရဝါ သပ္ပတိဿာတိ ဂရုဘာဝဉ္စေဝ ဇေဋ္ဌကဘာဝဉ္စ ဥပဋ္ဌပေတွာ။ သဘာဂဝုတ္တိနောတိ သဘာဂဇီဝိကာ။ သာဟူတိ ဝါတိအာဒီနိ ပဉ္စ ပဒါနိ ဥပဇ္ဈာယဘာဝသမ္ပဋိစ္ဆနဝေဝစနာနိ။ ကာယေန ဝိညာပေတီတိ ဧဝံ သဒ္ဓိဝိဟာရိကေန ‘‘ဥပဇ္ဈာယော မေ ဘန္တေ ဟောဟီ’’တိ တိက္ခတ္တုံ ဝုတ္တေ သစေ ဥပဇ္ဈာယော ‘‘သာဟူ’’တိအာဒီသု ပဉ္စသု ပဒေသု ယဿ ကဿစိ ပဒဿ ဝသေန ကာယေန ဝါ ဝါစာယ ဝါ ကာယဝါစာဟိ ဝါ ‘‘ဂဟိတော တယာ ဥပဇ္ဈာယော’’တိ ဥပဇ္ဈာယဂ္ဂဟဏံ ဝိညာပေတိ၊ ဂဟိတော ဟောတိ ဥပဇ္ဈာယော။ ဣဒမေဝ ဟိ ဧတ္ထ ဥပဇ္ဈာယဂ္ဂဟဏံ၊ ယဒိဒံ ဥပဇ္ဈာယဿ ဣမေသု ပဉ္စသု ပဒေသု ယဿ ကဿစိ ပဒဿ ဝါစာယ ဝါ သာဝနံ ကာယေန ဝါ အတ္ထဝိညာပနန္တိ။ ကေစိ ပန သာဓူတိ သမ္ပဋိစ္ဆနံ သန္ဓာယ ဝဒန္တိ။ န တံ ပမာဏံ၊ အာယာစနဒါနမတ္တေန ဟိ ဂဟိတော ဟောတိ ဥပဇ္ဈာယော၊ န ဧတ္ထ သမ္ပဋိစ္ဆနံ အင်္ဂံ။ သဒ္ဓိဝိဟာရိကေနာပိ န ကေဝလံ ဣမိနာ မေ ပဒေန ဥပဇ္ဈာယော ဂဟိတောတိ ဉာတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ‘‘အဇ္ဇတဂ္ဂေ ဒါနိ ထေရော မယှံ ဘာရော၊ အဟမ္ပိ ထေရဿ ဘာရော’’တိ ဣဒမ္ပိ ဉာတုံ ဝဋ္ဋတိ။

၆၆။ တတြာယံ သမ္မာဝတ္တနာတိ ယံ ဝုတ္တံ သမ္မာ ဝတ္တိတဗ္ဗန္တိ၊ တတြ အယံ သမ္မာဝတ္တနာ။ ကာလဿေဝ ဥဋ္ဌာယ ဥပါဟနာ ဩမုဉ္စိတွာတိ သစဿ ပစ္စူသကာလေ စင်္ကမနတ္ထာယ ဝါ ဓောတပါဒပရိဟရဏတ္ထာယ ဝါ ပဋိမုက္ကာ ဥပါဟနာ ပါဒဂတာ ဟောန္တိ၊ တာ ကာလဿေဝ ဥဋ္ဌာယ အပနေတွာ။ ဒန္တကဋ္ဌံ ဒါတဗ္ဗန္တိ မဟန္တံ မဇ္ဈိမံ ခုဒ္ဒကန္တိ ¶ တီဏိ ဒန္တကဋ္ဌာနိ ဥပနေတွာ တတော ယံ တီဏိ ဒိဝသာနိ ဂဏှာတိ၊ စတုတ္ထဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ တာဒိသမေဝ ဒါတဗ္ဗံ။ သစေ အနိယမံ ကတွာ ယံ ဝါ တံ ဝါ ဂဏှာတိ၊ အထ ယာဒိသံ လဘတိ တာဒိသံ ဒါတဗ္ဗံ။

မုခေါဒကံ ဒါတဗ္ဗန္တိ သီတဉ္စ ဥဏှဉ္စ ဥဒကံ ဥပနေတွာ တတော ယံ တီဏိ ဒိဝသာနိ ဝဠဉ္ဇေတိ၊ စတုတ္ထဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ တာဒိသမေဝ မုခဓောဝနောဒကံ ¶ ဒါတဗ္ဗံ။ သစေ အနိယမံ ကတွာ ယံ ဝါ တံ ဝါ ဂဏှာတိ၊ အထ ယာဒိသံ လဘတိ တာဒိသံ ဒါတဗ္ဗံ။ သစေ ဒုဝိဓမ္ပိ ဝဠဉ္ဇေတိ၊ ဒုဝိဓမ္ပိ ¶ ဥပနေတဗ္ဗံ။ ဥဒကံ မုခဓောဝနဋ္ဌာနေ ဌပေတွာ ဝစ္စကုဋိတော ပဋ္ဌာယ သမ္မဇ္ဇိတဗ္ဗံ။ ထေရေ ဝစ္စကုဋိံ ဂတေ ပရိဝေဏံ သမ္မဇ္ဇိတဗ္ဗံ၊ ဧဝံ ပရိဝေဏံ အသုညံ ဟောတိ။ ထေရေ ဝစ္စကုဋိတော အနိက္ခန္တေယေဝ အာသနံ ပညပေတဗ္ဗံ။ သရီရကိစ္စံ ကတွာ အာဂန္တွာ တသ္မိံ နိသိန္နဿ ‘‘သစေ ယာဂု ဟောတီ’’တိအာဒိနာ နယေန ဝုတ္တဝတ္တံ ကာတဗ္ဗံ။ ဥက္လာပေါတိ ကေနစိ ကစဝရေန သင်္ကိဏ္ဏော၊ သစေ ပန အညော ကစဝရော နတ္ထိ၊ ဥဒကဖုသိတာနေဝ ဟောန္တိ၊ ဟတ္ထေနပိ ပမဇ္ဇိတဗ္ဗော။

သဂုဏံ ကတွာတိ ဒွေ စီဝရာနိ ဧကတော ကတွာ၊ တာ ဧကတော ကတာ ဒွေပိ သင်္ဃာဋိယော ဒါတဗ္ဗာ။ သဗ္ဗဉှိ စီဝရံ သင်္ဃဋိတတ္တာ ‘‘သင်္ဃာဋီ’’တိ ဝုစ္စတိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘သင်္ဃာဋိယော ဒါတဗ္ဗာ’’တိ။ နာတိဒူရေ ဂန္တဗ္ဗံ နာစ္စာသန္နေတိ ဧတ္ထ သစေ ဥပဇ္ဈာယံ နိဝတ္တိတွာ ဩလောကေန္တံ ဧကေန ဝါ ဒွီဟိ ဝါ ပဒဝီတိဟာရေဟိ သမ္ပာပုဏာတိ၊ ဧတ္တာဝတာ နာတိဒူရေ နာစ္စာသန္နေ ဂတော ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ပတ္တပရိယာပန္နံ ပဋိဂ္ဂဟေတဗ္ဗန္တိ သစေ ဥပဇ္ဈာယေန ဘိက္ခာစာရေ ယာဂုယာ ဝါ ဘတ္တေ ဝါ လဒ္ဓေ ပတ္တော ဥဏှော ဝါ ဘာရိကော ဝါ ဟောတိ၊ အတ္တနော ပတ္တံ တဿ ဒတွာ သော ပတ္တော ဂဟေတဗ္ဗောတိ အတ္ထော။ န ဥပဇ္ဈာယဿ ဘဏမာနဿ အန္တရန္တရာ ကထာ ဩပါတေတဗ္ဗာတိ အန္တရဃရေ ဝါ အညတြ ဝါ ဘဏမာနဿ အနိဋ္ဌိတေ တဿ ဝစနေ အညာ ကထာ န သမုဋ္ဌာပေတဗ္ဗာ။ ဣတော ပဋ္ဌာယ စ ပန ယတ္ထ ယတ္ထ နကာရေန ပဋိသေဓော ကရိယတိ၊ သဗ္ဗတ္ထ ဒုက္ကဋာပတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အယဉှိ ခန္ဓကဓမ္မတာ။ အာပတ္တိသာမန္တာ ဘဏမာနောတိ ပဒသောဓမ္မဒုဋ္ဌုလ္လာဒိဝသေန အာပတ္တိယာ အာသန္နဝါစံ ဘဏမာနော။ နိဝါရေတဗ္ဗောတိ ‘‘ကိံ ဘန္တေ ဤဒိသံ နာမ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ၊ အာပတ္တိ ¶ န ဟောတီ’’တိ ဧဝံ ပုစ္ဆန္တေန ဝိယ ဝါရေတဗ္ဗော။ ဝါရေဿာမီတိ ပန ကတွာ ‘‘မဟလ္လက၊ မာ ဧဝံ ဘဏာ’’တိ န ဝတ္တဗ္ဗော။

ပဌမတရံ အာဂန္တွာတိ သစေ အာသန္နေ ဂါမော ဟောတိ၊ ဝိဟာရေ ဝါ ဂိလာနော ဘိက္ခု ဟောတိ၊ ဂါမတော ပဌမတရံ အာဂန္တဗ္ဗံ။ သစေ ဒူရေ ဂါမော ဟောတိ၊ ဥပဇ္ဈာယေန သဒ္ဓိံ အာဂစ္ဆန္တော နတ္ထိ၊ တေနေဝ သဒ္ဓိံ ဂါမတော နိက္ခမိတွာ စီဝရေန ပတ္တံ ဝေဌေတွာ အန္တရာမဂ္ဂတော ပဌမတရံ အာဂန္တဗ္ဗံ ¶ ။ ဧဝံ နိဝတ္တန္တေန ပဌမတရံ အာဂန္တွာ အာသနပညာပနာဒိ သဗ္ဗံ ကိစ္စံ ကာတဗ္ဗံ။ သိန္နံ ဟောတီတိ တိန္တံ သေဒဂ္ဂဟိတံ။ စတုရင်္ဂုလံ ကဏ္ဏံ ဥဿာရေတွာတိ ကဏ္ဏံ စတုရင်္ဂုလပ္ပမာဏံ အတိရေကံ ကတွာ ဧဝံ စီဝရံ သံဟရိတဗ္ဗံ။ ကိံ ကာရဏာ? မာ မဇ္ဈေ ဘင်္ဂေါ အဟောသီတိ။ သမံ ကတွာ သံဟရိတဿ ဟိ မဇ္ဈေ ဘင်္ဂေါ ဟောတိ၊ တတော နိစ္စံ ဘိဇ္ဇမာနံ ဒုဗ္ဗလံ ဟောတိ တံ နိဝါရဏတ္ထမေတံ ဝုတ္တံ။ တသ္မာ ယထာ အဇ္ဇ ဘင်္ဂဋ္ဌာနေယေဝ သွေ န ဘိဇ္ဇတိ၊ တထာ ဒိဝသေ ဒိဝသေ စတုရင်္ဂုလံ ဥဿာရေတွာ သံဟရိတဗ္ဗံ။ ဩဘောဂေ ကာယဗန္ဓနံ ကာတဗ္ဗန္တိ ကာယဗန္ဓနံ သံဟရိတွာ စီဝရဘောဂေ ပက္ခိပိတွာ ဌပေတဗ္ဗံ။

သစေ ¶ ပိဏ္ဍပါတော ဟောတီတိ ဧတ္ထ ယော ဂါမေယေဝ ဝါ အန္တရဃရေ ဝါ ပဋိက္ကမနေ ဝါ ဘုဉ္ဇိတွာ အာဂစ္ဆတိ၊ ပိဏ္ဍံ ဝါ န လဘတိ၊ တဿ ပိဏ္ဍပါတော န ဟောတိ၊ ဂါမေ အဘုတ္တဿ ပန လဒ္ဓဘိက္ခဿ ဝါ ဟောတိ၊ တသ္မာ ‘‘သစေ ပိဏ္ဍပါတော ဟောတီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ သစေပိ တဿ န ဟောတိ၊ ဘုဉ္ဇိတုကာမော စ ဟောတိ၊ ဥဒကံ ဒတွာ အတ္တနာ လဒ္ဓတောပိ ပိဏ္ဍပါတော ဥပနေတဗ္ဗော။ ပါနီယေန ပုစ္ဆိတဗ္ဗောတိ ဘုဉ္ဇမာနော တိက္ခတ္တုံ ‘‘ပါနီယံ ဘန္တေ အာဟရိယတူ’’တိ ပါနီယေန ပုစ္ဆိတဗ္ဗော။ သစေ ကာလော အတ္ထိ၊ ဥပဇ္ဈာယေ ဘုတ္တေ သယံ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ သစေ ဥပကဋ္ဌော ကာလော၊ ပါနီယံ ဥပဇ္ဈာယဿ သန္တိကေ ဌပေတွာ သယမ္ပိ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။

အနန္တရဟိတာယာတိ တဋ္ဋိကဓမ္မခဏ္ဍာဒီသု ယေန ကေနစိ အနတ္ထတာယ ပံသုသက္ခရမိဿာယ ဘူမိယာ ပတ္ထော န ဌပေတဗ္ဗောတိ အတ္ထော။ သစေ ပန ကာဠဝဏ္ဏကတာ ဝါ သုဓာဗဒ္ဓါ ဝါ ဟောတိ နိရဇမတ္တိကာ၊ တထာရူပါယ ဘူမိယာ ¶ ဌပေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဓောတဝါလိကာယပိ ဌပေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ပံသုရဇသက္ခရာဒီသု န ဝဋ္ဋတိ။ တတြ ပန ပဏ္ဏံ ဝါ အာဓာရကံ ဝါ ဌပေတွာ တတြ နိက္ခိပိတဗ္ဗော။ ပါရတော အန္တံ ဩရတော ဘောဂန္တိ ဣဒံ စီဝရဝံသာဒီနံ ဟေဋ္ဌာ ဟတ္ထံ ပဝေသေတွာ အဘိမုခေန ဟတ္ထေန သဏိကံ နိက္ခိပနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ အန္တေ ပန ဂဟေတွာ ဘောဂေန စီဝရဝံသာဒီနံ ဥပရိ နိက္ခိပန္တဿ ဘိတ္တိယံ ဘောဂေါ ပဋိဟညတိ၊ တသ္မာ တထာ န ကာတဗ္ဗံ။

စုဏ္ဏံ သန္နေတဗ္ဗန္တိ နှာနစုဏ္ဏံ ဥဒကေန တေမေတွာ ပိဏ္ဍိ ကာတဗ္ဗာ။ ဧကမန္တံ နိက္ခိပိတဗ္ဗန္တိ ဧကသ္မိံ နိဒ္ဓူမေ ဌာနေ ဌပေတဗ္ဗံ။ ဇန္တာဃရေ ပရိကမ္မံ နာမ ¶ အင်္ဂါရမတ္တိကဥဏှောဒကဒါနာဒိကံ သဗ္ဗံ ကိစ္စံ။ ဥဒကေပိ ပရိကမ္မန္တိ အင်္ဂပစ္စင်္ဂဃံသနာဒိကံ သဗ္ဗံ ကိစ္စံ။ ပါနီယေန ပုစ္ဆိတဗ္ဗောတိ ဇန္တာဃရေ ဥဏှသန္တာပေန ပိပါသာ ဟောတိ၊ တသ္မာ ပုစ္ဆိတဗ္ဗော။

သစေ ဥဿဟတီတိ သစေ ပဟောတိ၊ န ကေနစိ ဂေလညေန အဘိဘူတော ဟောတိ၊ အဂိလာနေန ဟိ သဒ္ဓိဝိဟာရိကေန သဋ္ဌိဝဿေနာပိ သဗ္ဗံ ဥပဇ္ဈာယဝတ္တံ ကာတဗ္ဗံ၊ အနာဒရေန အကရောန္တဿ ဝတ္တဘေဒေ ဒုက္ကဋံ။ နကာရပဋိသံယုတ္တေသု ပန ပဒေသု ဂိလာနဿာပိ ပဋိက္ခိတ္တကိရိယံ ကရောန္တဿ ဒုက္ကဋမေဝ။ အပ္ပဋိဃံသန္တေနာတိ ဘူမိယံ အပ္ပဋိဃံသန္တေန။ ကဝါဋပိဋ္ဌန္တိ ကဝါဋဉ္စ ပိဋ္ဌသင်္ဃာတဉ္စ အစ္ဆုပန္တေန။ သန္တာနကန္တိ ယံကိဉ္စိ ကီဋကုလာဝကမက္ကဋကသုတ္တာဒိ။ ဥလ္လောကာ ပဌမံ ဩဟာရေတဗ္ဗန္တိ ဥလ္လောကတော ပဌမံ ဥလ္လောကံ အာဒိံကတွာ အဝဟရိတဗ္ဗန္တိ အတ္ထော။ အာလောကသန္ဓိကဏ္ဏဘာဂါတိ အာလောကသန္ဓိဘာဂါ စ ကဏ္ဏဘာဂါ စ အန္တရဗာဟိရဝါတပါနကဝါဋကာနိ စ ဂဗ္ဘဿ စ စတ္တာရော ကောဏာ ပမဇ္ဇိတဗ္ဗာတိ အတ္ထော။

ယထာပညတ္တံ ¶ ပညပေတဗ္ဗန္တိ ယထာ ပဌမံ ပညတ္တံ အဟောသိ၊ တထေဝ ပညပေတဗ္ဗံ။ ဧတဒတ္ထမေဝ ဟိ ယထာပညတ္တံ သလ္လက္ခေတွာ နီဟရိတွာ ဧကမန္တံ နိက္ခိပိတဗ္ဗန္တိ ပုရိမဝတ္တံ ပညတ္တံ။ သစေ ပန ပဌမံ အဇာနန္တေန ကေနစိ ပညတ္တံ အဟောသိ၊ သမန္တတော ဘိတ္တိံ ဒွင်္ဂုလမတ္တေန ဝါ တိဝင်္ဂုလမတ္တေန ဝါ မောစေတွာ ပညပေတဗ္ဗံ။ ဣဒဉှိ ပညာပနဝတ္တံ။ သစေ ကဋသာရကော ဟောတိ အတိမဟန္တော စ၊ ဆိန္ဒိတွာ ကောဋိံ နိဝတ္တေတွာ ဗန္ဓိတွာ ¶ ပညပေတဗ္ဗော။ သစေ ကောဋိံ နိဝတ္တေတွာ ဗန္ဓိတုံ န ဇာနာတိ၊ န ဆိန္ဒိတဗ္ဗော။ ပုရတ္ထိမာ ဝါတပါနာ ထကေတဗ္ဗာတိ ပုရတ္ထိမာယ ဝါတပါနာ ထကေတဗ္ဗာ။ ဧဝံ သေသာပိ ဝါတပါနာ ထကေတဗ္ဗာ။

ဝူပကာသေတဗ္ဗောတိ အညတ္ထ နေတဗ္ဗော။ ဝူပကာသာပေတဗ္ဗောတိ အညော ဘိက္ခု ဝတ္တဗ္ဗော ‘‘ထေရံ ဂဟေတွာ အညတ္ထ ဂစ္ဆာ’’တိ ဝိဝေစေတဗ္ဗန္တိ ဝိဿဇ္ဇာပေတဗ္ဗံ။ ဝိဝေစာပေတဗ္ဗန္တိ အညော ဝတ္တဗ္ဗော ‘‘ထေရံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဝိဿဇ္ဇာပေဟီ’’တိ။ ဥဿုက္ကံ ကာတဗ္ဗန္တိ ပရိဝါသဒါနတ္ထံ သော သော ဘိက္ခု ဥပသင်္ကမိတွာ ယာစိတဗ္ဗော။ သစေ အတ္တနာ ပဋိဗလော ဟောတိ၊ အတ္တနာဝ ဒါတဗ္ဗော။ နော စေ ပဋိဗလော ဟောတိ၊ အညေန ဒါပေတဗ္ဗော။ ကိန္တိ နု ခေါတိ ကေန နု ခေါ ဥပါယေန။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။ လဟုကာယ ဝါ ¶ ပရိဏာမေယျာတိ ဥက္ခေပနီယံ အကတွာ တဇ္ဇနီယံ ဝါ နိယဿံ ဝါ ကရေယျာတိ အတ္ထော။ တေန ဟိ ‘‘ဥပဇ္ဈာယဿ ဥက္ခေပနီယကမ္မံ ကတ္တုကာမော သင်္ဃော’’တိ ဉတွာ ဧကမေကံ ဘိက္ခုံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘မာ ဘန္တေ အမှာကံ ဥပဇ္ဈာယဿ ကမ္မံ ကရိတ္ထာ’’တိ ယာစိတဗ္ဗာ။ သစေ ကရောန္တိယေဝ၊ ‘‘တဇ္ဇနီယံ ဝါ နိယဿံ ဝါ ကရောထာ’’တိ ယာစိတဗ္ဗာ။ သစေ ကရောန္တိယေဝ၊ အထ ဥပဇ္ဈာယော ‘‘သမ္မာ ဝတ္တထ ဘန္တေ’’တိ ယာစိတဗ္ဗော။ ဣတိ တံ သမ္မာ ဝတ္တာပေတွာ ‘‘ပဋိပ္ပဿမ္ဘေထ ဘန္တေ ကမ္မ’’န္တိ ဘိက္ခူ ယာစိတဗ္ဗာ။

သမ္ပရိဝတ္တကံ သမ္ပရိဝတ္တကန္တိ သမ္ပရိဝတ္တေတွာ သမ္ပရိဝတ္တေတွာ။ န စ အစ္ဆိန္နေ ထေဝေ ပက္ကမိတဗ္ဗန္တိ ယဒိ အပ္ပမတ္တကမ္ပိ ရဇနံ ဂဠတိ၊ န တာဝ ပက္ကမိတဗ္ဗံ။ န ဥပဇ္ဈာယံ အနာပုစ္ဆာ ဧကစ္စဿ ပတ္တော ဒါတဗ္ဗောတိအာဒိ သဗ္ဗံ ဥပဇ္ဈာယဿ ဝိသဘာဂပုဂ္ဂလဝသေန ကထိတံ။ န ဥပဇ္ဈာယံ အနာပုစ္ဆာ ဂါမော ပဝိသိတဗ္ဗောတိ ပိဏ္ဍာယ ဝါ အညေန ဝါ ကရဏီယေန ပဝိသိတုကာမေန အာပုစ္ဆိတွာဝ ပဝိသိတဗ္ဗော။ သစေ ဥပဇ္ဈာယော ကာလဿေဝ ဝုဋ္ဌာယ ဒူရံ ဘိက္ခာစာရံ ဂန္တုကာမော ဟောတိ၊ ‘‘ဒဟရာ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသန္တူ’’တိ ဝတွာ ဂန္တဗ္ဗံ။ အဝတွာ ဂတေ ပရိဝေဏံ ဂန္တွာ ဥပဇ္ဈာယံ အပဿန္တေန ဂါမံ ပဝိသိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ သစေ ဂါမံ ပဝိသန္တောပိ ပဿတိ၊ ဒိဋ္ဌဋ္ဌာနတော ပဋ္ဌာယ အာပုစ္ဆိတုံယေဝ ဝဋ္ဋတိ။

န သုသာနံ ဂန္တဗ္ဗန္တိ ဝါသတ္ထာယ ဝါ ဒဿနတ္ထာယ ဝါ န ဂန္တဗ္ဗံ။ န ဒိသာ ပက္ကမိတဗ္ဗာတိ ¶ ¶ ဧတ္ထ ပက္ကမိတုကာမေန ကမ္မံ အာစိက္ခိတွာ ယာဝတတိယံ ယာစိတဗ္ဗော။ သစေ အနုဇာနာတိ၊ သာဓု၊ နော စေ အနုဇာနာတိ၊ တံ နိဿာယ ဝသတော စဿ ဥဒ္ဒေသော ဝါ ပရိပုစ္ဆာ ဝါ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဝါ န သမ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပဇ္ဈာယော ဗာလော ဟောတိ အဗျတ္တော၊ ကေဝလံ အတ္တနော သန္တိကေ ဝသာပေတုကာမတာယ ဧဝ ဂန္တုံ န ဒေတိ၊ ဧဝရူပေ နိဝါရေန္တေပိ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဝုဋ္ဌာနမဿ အာဂမေတဗ္ဗန္တိ ဂေလညတော ဝုဋ္ဌာနံ အဿ အာဂမေတဗ္ဗံ၊ န ကတ္ထစိ ဂန္တဗ္ဗံ။ သစေ အညော ဘိက္ခု ဥပဋ္ဌာကော အတ္ထိ၊ ဘေသဇ္ဇံ ပရိယေသိတွာ တဿ ဟတ္ထေ ဒတွာ ‘‘ဘန္တေ အယံ ဥပဋ္ဌဟိဿတီ’’တိ ဝတွာ ဂန္တဗ္ဗံ။

ဥပဇ္ဈာယဝတ္တကထာ နိဋ္ဌိတာ။

သဒ္ဓိဝိဟာရိကဝတ္တကထာ

၆၇။ ဥပဇ္ဈာယေန ¶ သဒ္ဓိဝိဟာရိကမှိ သမ္မာဝတ္တနာယံ – သင်္ဂဟေတဗ္ဗော အနုဂ္ဂဟေတဗ္ဗောတိ ဥဒ္ဒေသာဒီဟိဿ သင်္ဂဟော စ အနုဂ္ဂဟော စ ကတ္တဗ္ဗော။ တတ္ထ ဥဒ္ဒေသောတိ ပါဠိဝါစနံ။ ပရိပုစ္ဆာတိ ပါဠိယာ အတ္ထဝဏ္ဏနာ။ ဩဝါဒေါတိ အနောတိဏ္ဏေ ဝတ္ထုသ္မိံ ‘‘ဣဒံ ကရောဟိ၊ ဣဒံ မာ ကရိတ္ထာ’’တိ ဝစနံ။ အနုသာသနီတိ ဩတိဏ္ဏေ ဝတ္ထုသ္မိံ။ အပိ စ ဩတိဏ္ဏေ ဝါ အနောတိဏ္ဏေ ဝါ ပဌမံ ဝစနံ ဩဝါဒေါ၊ ပုနပ္ပုနံ ဝစနံ အနုသာသနီတိ။ သစေ ဥပဇ္ဈာယဿ ပတ္တော ဟောတီတိ သစေ အတိရေကပတ္တော ဟောတိ။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။ ပရိက္ခာရောတိ အညောပိ သမဏပရိက္ခာရော။ ဣဓ ဥဿုက္ကံ နာမ ဓမ္မိကေန နယေန ဥပ္ပဇ္ဇမာနဥပါယပရိယေသနံ။ ဣတော ပရံ ဒန္တကဋ္ဌဒါနံ အာဒိံ ကတွာ အာစမနကုမ္ဘိယာ ဥဒကာသိဉ္စနပရိယောသာနံ ဝတ္တံ ဂိလာနဿေဝ သဒ္ဓိဝိဟာရိကဿ ကာတဗ္ဗံ။ အနဘိရတိဝူပကာသနာဒိ ပန အဂိလာနဿာပိ ကတ္တဗ္ဗမေဝ။ စီဝရံ ရဇန္တေနာတိ ‘‘ဧဝံ ရဇေယျာသီ’’တိ ဥပဇ္ဈာယတော ဥပါယံ သုတွာ ရဇန္တေန။ သေသံ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

သဒ္ဓိဝိဟာရိကဝတ္တကထာ နိဋ္ဌိတာ။

နသမ္မာဝတ္တနာဒိကထာ

၆၈။ န သမ္မာ ဝတ္တန္တီတိ ယထာပညတ္တံ ဥပဇ္ဈာယဝတ္တံ န ပူရေန္တိ။ ယော န သမ္မာ ဝတ္တေယျာတိ ယော ယထာပညတ္တံ ဝတ္တံ န ပူရေယျ၊ သော ဒုက္ကဋံ အာပဇ္ဇတီတိ အတ္ထော။ ပဏာမေတဗ္ဗောတိ အပသာဒေတဗ္ဗော။ န အဓိမတ္တံ ပေမံ ဟောတီတိ ဥပဇ္ဈာယမှိ အဓိမတ္တံ ဂေဟဿိတပေမံ န ဟောတိ။ နာဓိမတ္တာ ¶ ဘာဝနာ ဟောတီတိ အဓိမတ္တာ မေတ္တာဘာဝနာ န ဟောတိ၊ ဝုတ္တပဋိပက္ခနယေန ¶ သုက္ကပက္ခော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အလံ ပဏာမေတုန္တိ ယုတ္တော ပဏာမေတုံ။

အပ္ပဏာမေန္တော ဥပဇ္ဈာယော သာတိသာရော ဟောတီတိ သဒေါသော ဟောတိ၊ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇတိ၊ တသ္မာ န သမ္မာ ဝတ္တန္တော ပဏာမေတဗ္ဗောဝ။ န သမ္မာဝတ္တနာယ စ ယာဝ စီဝရရဇနံ တာဝ ဝတ္တေ အကရိယမာနေ ဥပဇ္ဈာယဿ ¶ ပရိဟာနိ ဟောတိ။ တသ္မာ တံ အကရောန္တဿ နိဿယမုတ္တကဿာပိ အမုတ္တကဿာပိ အာပတ္တိယေဝ။ ဧကစ္စဿ ပတ္တဒါနတော ပဋ္ဌာယ အမုတ္တကနိဿယဿေဝ အာပတ္တိ။

သဒ္ဓိဝိဟာရိကာ သမ္မာ ဝတ္တန္တိ၊ ဥပဇ္ဈာယော သမ္မာ န ဝတ္တတိ၊ ဥပဇ္ဈာယဿ အာပတ္တိ။ ဥပဇ္ဈာယော သမ္မာ ဝတ္တတိ၊ သဒ္ဓိဝိဟာရိကာ သမ္မာ န ဝတ္တန္တိ၊ တေသံ အာပတ္တိ။ ဥပဇ္ဈာယေ ဝတ္တံ သာဒိယန္တေ သဒ္ဓိဝိဟာရိကာ ဗဟုကာပိ ဟောန္တိ၊ သဗ္ဗေသံ အာပတ္တိ။ သစေ ဥပဇ္ဈာယော ‘‘မယှံ ဥပဋ္ဌာကော အတ္ထိ၊ တုမှေ အတ္တနော သဇ္ဈာယမနသိကာရာဒီသု ယောဂံ ကရောထာ’’တိ ဝဒတိ၊ သဒ္ဓိဝိဟာရိကာနံ အနာပတ္တိ။ သစေ ဥပဇ္ဈာယော သာဒိယနံ ဝါ အသာဒိယနံ ဝါ န ဇာနာတိ၊ ဗာလော ဟောတိ၊ သဒ္ဓိဝိဟာရိကာ ဗဟုကာ။ တေသု ဧကော ဝတ္တသမ္ပန္နော ဘိက္ခု ‘‘ဥပဇ္ဈာယဿ ကိစ္စံ အဟံ ကရိဿာမိ၊ တုမှေ အပ္ပောဿုက္ကာ ဝိဟရထာ’’တိ ဧဝဉ္စေ အတ္တနော ဘာရံ ကတွာ ဣတရေ ဝိဿဇ္ဇေတိ၊ တဿ ဘာရကရဏတော ပဋ္ဌာယ တေသံ အနာပတ္တိ။

နသမ္မာဝတ္တနာဒိကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ရာဓဗြာဟ္မဏဝတ္ထုကထာ

၆၉။ ရာဓဗြာဟ္မဏဝတ္ထုသ္မိံ – ကိဉ္စာပိ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဘဂဝတာ ဗာရာဏသိယံ တီဟိ သရဏဂမနေဟိ အနုညာတံ ပဗ္ဗဇ္ဇဉ္စေဝ ဥပသမ္ပဒဉ္စ ဇာနာတိ၊ ဘဂဝါ ပန တံ လဟုကံ ဥပသမ္ပဒံ ပဋိက္ခိပိတွာ ဉတ္တိစတုတ္ထကမ္မေန ဂရုကံ ကတွာ ဥပသမ္ပဒံ အနုညာတုကာမော။ အထဿ ထေရော အဇ္ဈာသယံ ဝိဒိတွာ ‘‘ကထာဟံ ဘန္တေ တံ ဗြာဟ္မဏံ ပဗ္ဗာဇေမိ ဥပသမ္ပာဒေမီ’’တိ အာဟ။ ဗုဒ္ဓါနဉှိ ပရိသာ အဇ္ဈာသယကုသလာ ဟောန္တိ၊ အယဉ္စ ဗုဒ္ဓပရိသာယ အဂ္ဂေါ။

ဗျတ္တေန ဘိက္ခုနာ ပဋိဗလေနာတိ ဧတ္ထ ဗျတ္တော နာမ ယဿ သာဋ္ဌကထံ ဝိနယပိဋကံ ဝါစုဂ္ဂတံ ပဝတ္တတိ၊ တသ္မိံ အသတိ ယဿ အန္တမသော ဣဒံ ဉတ္တိစတုတ္ထကမ္မဝါစာမတ္တမ္ပိ သုဂ္ဂဟိတံ ဟောတိ၊ ဝါစုဂ္ဂတံ ပဝတ္တတိ၊ အယမ္ပိ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ ဗျတ္တော။ ယော ပန ကာသသောသသေမှာဒိနာ ဝါ ဂေလညေန ¶ ¶ ¶ ဩဋ္ဌဒန္တဇိဝှာဒီနံ ဝါ အသမ္ပတ္တိယာ ပရိယတ္တိယံ ဝါ အကတပရိစယတ္တာ န သက္ကောတိ ပရိမဏ္ဍလေဟိ ပဒဗျဉ္ဇနေဟိ ကမ္မဝါစံ သာဝေတုံ၊ ဗျဉ္ဇနံ ဝါ ပဒံ ဝါ ဟာပေတိ၊ အညထာ ဝါ ဝတ္တဗ္ဗံ အညထာ ဝဒတိ၊ အယံ အပ္ပဋိဗလော။ တဗ္ဗိပရီတော ဣမသ္မိံ အတ္ထေ ‘‘ပဋိဗလော’’တိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သင်္ဃော ဉာပေတဗ္ဗောတိ သင်္ဃော ဇာနာပေတဗ္ဗော။ တတော ပရံ ယံ သင်္ဃော ဇာနာပေတဗ္ဗော၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘သုဏာတု မေ ဘန္တေ’’တိအာဒိမာဟ။

၇၁။ ဥပသမ္ပန္နသမနန္တရာတိ ဥပသမ္ပန္နော ဟုတွာ သမနန္တရာ။ အနာစာရံ အာစရတီတိ ပဏ္ဏတ္တိဝီတိက္ကမံ ကရောတိ။ ဥလ္လုမ္ပတု မန္တိ ဥဒ္ဓရတု မံ၊ အကုသလာ ဝုဋ္ဌာပေတွာ ကုသလေ ပတိဋ္ဌပေတု၊ သာမဏေရဘာဝါ ဝါ ဥဒ္ဓရိတွာ ဘိက္ခုဘာဝေ ပတိဋ္ဌာပေတူတိ။ အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယာတိ အနုဒ္ဒယံ ပဋိစ္စ၊ မယိ အနုကပ္ပံ ကတွာတိ အတ္ထော။

၇၃။ အဋ္ဌိတာ ဟောတီတိ နိစ္စပ္ပဝတ္တိနီ ဟောတိ။ စတ္တာရော နိဿယေတိ စတ္တာရော ပစ္စယေ။ ယသ္မာ စတ္တာရော ပစ္စယေ နိဿာယ အတ္တဘာဝေါ ပဝတ္တတိ၊ တသ္မာ တေ နိဿယာတိ ဝုစ္စန္တိ။

ရာဓဗြာဟ္မဏဝတ္ထုကထာ နိဋ္ဌိတာ။

အာစရိယဝတ္တကထာ

၇၅။ ကိန္တာယံ ဘိက္ခု ဟောတီတိ ကိံ တေ အယံ ဘိက္ခု ဟောတိ။ အညေဟိ ဩဝဒိယော အနုသာသိယောတိ အညေဟိ ဩဝဒိတဗ္ဗော စေဝ အနုသာသိတဗ္ဗော စ။ ဗာဟုလ္လာယ အာဝတ္တော ယဒိဒံ ဂဏဗန္ဓိကန္တိ ဂဏဗန္ဓော ဧတဿ ဗာဟုလ္လဿ အတ္ထီတိ ဂဏဗန္ဓိကံ၊ ဗာဟုလ္လံ။ ယံ ဣဒံ ဂဏဗန္ဓိကံ နာမ ဗာဟုလ္လံ၊ တဒတ္ထာယ အတိလဟုံ တွံ အာပန္နောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

၇၆။ အဗျတ္တာတိ ပညာဝေယျတ္တိယေန ဝိရဟိတာ။ အညတ္တရောပိ အညတိတ္ထိယပုဗ္ဗောတိ ပသူရော ပရိဗ္ဗာဇကော။ သော ကိရ ‘‘ဓမ္မံ ထေနေဿာမီ’’တိ ¶ ဥဒါယိတ္ထေရဿ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတွာ တေန သဟဓမ္မိကံ ဝုစ္စမာနော တဿ ဝါဒံ အာရောပေသိ။ အနုဇာနာမိ ဘိက္ခဝေ ဗျတ္တေန ဘိက္ခုနာတိအာဒိမှိ ဗျတ္တော ပုဗ္ဗေ ဘိက္ခုနောဝါဒကဝဏ္ဏနာယံ ဝုတ္တလက္ခဏောယေဝ။ ယော ပန အန္တေဝါသိနော ဝါ သဒ္ဓိဝိဟာရိကဿ ဝါ ဂိလာနဿ သက္ကောတိ ဥပဋ္ဌာနာဒီနိ ကာတုံ၊ အယံ ဣဓ ပဋိဗလောတိ အဓိပ္ပေတော။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ –

‘‘ပဉ္စဟုပါလိ ¶ ၊ အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတေန ဘိက္ခုနာ ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗံ၊ နိဿယော ဒါတဗ္ဗော၊ သာမဏေရော ဥပဋ္ဌာပေတဗ္ဗော။ ကတမေဟိ ပဉ္စဟိ? ပဋိဗလော ဟောတိ အန္တေဝါသိံ ဝါ သဒ္ဓိဝိဟာရိံ ဝါ ဂိလာနံ ဥပဋ္ဌာတုံ ဝါ ဥပဋ္ဌာပေတုံ ဝါ၊ အနဘိရတံ ဝူပကာသေတုံ ဝါ ¶ ဝူပကာသာပေတုံ ဝါ၊ ဥပ္ပန္နံ ကုက္ကုစ္စံ ဓမ္မတော ဝိနောဒေတုံ၊ အဘိဓမ္မေ ဝိနေတုံ၊ အဘိဝိနယေ ဝိနေတူ’’န္တိ (ပရိ။ ၄၁၈)။

၇၇။ ပက္ခသင်္ကန္တေသူတိ တိတ္ထိယပက္ခသင်္ကန္တေသု။ အနုဇာနာမိ ဘိက္ခဝေ အာစရိယန္တိ အာစာရသမာစာရသိက္ခာပနကံ အာစရိယံ အနုဇာနာမိ။ အာစရိယော ဘိက္ခဝေ အန္တေဝါသိကမှီတိအာဒိ သဗ္ဗံ ‘‘ဥပဇ္ဈာယော ဘိက္ခဝေ သဒ္ဓိဝိဟာရိကမှီ’’တိအာဒိနာ နယေန ဝုတ္တဝသေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ နာမမတ္တမေဝ ဟိ ဧတ္ထ နာနံ။

အာစရိယဝတ္တကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ပဏာမနာခမနာကထာ

၈၀။ အန္တေဝါသိကာ အာစရိယေသု န သမ္မာ ဝတ္တန္တီတိ ဧတ္ထ ပန ယံ ပုဗ္ဗေ ‘‘နသမ္မာဝတ္တနာယ စ ယာဝ စီဝရရဇနံ၊ တာဝ ဝတ္တေ အကရိယမာနေ ဥပဇ္ဈာယဿ ပရိဟာနိ ဟောတိ၊ တသ္မာ တံ အကရောန္တဿ နိဿယမုတ္တကဿာပိ အမုတ္တကဿာပိ အာပတ္တိယေဝါ’’တိ စ၊ ‘‘ဧကစ္စဿ ပတ္တဒါနတော ပဋ္ဌာယ အမုတ္တကနိဿယဿေဝ အာပတ္တီ’’တိ စ လက္ခဏံ ဝုတ္တံ၊ န တေနေဝ လက္ခဏေန နိဿယန္တေဝါသိကဿ အာပတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ နိဿယန္တေဝါသိကေန ဟိ ယာဝ အာစရိယံ နိဿာယ ဝသတိ၊ တာဝ သဗ္ဗံ အာစရိယဝတ္တံ ကာတဗ္ဗံ။ ပဗ္ဗဇ္ဇာဥပသမ္ပဒါဓမ္မန္တေဝါသိကေဟိ ပန နိဿယမုတ္တကေဟိပိ ¶ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ စီဝရရဇနံ၊ တာဝ ဝတ္တံ ကာတဗ္ဗံ၊ အနာပုစ္ဆိတွာ ပတ္တဒါနာဒိမှိ ပန ဧတေသံ အနာပတ္တိ။ ဧတေသု စ ပဗ္ဗဇ္ဇန္တေဝါသိကော စ ဥပသမ္ပဒန္တေဝါသိကော စ အာစရိယဿ ယာဝဇီဝံ ဘာရော။ နိဿယန္တေဝါသိကော စ ဓမ္မန္တေဝါသိကော စ ယာဝ သမီပေ ဝသန္တိ၊ တာဝဒေဝ။ တသ္မာ အာစရိယေနာပိ တေသု သမ္မာ ဝတ္တိတဗ္ဗံ။ အာစရိယန္တေဝါသိကေသု ဟိ ယော ယော န သမ္မာ ဝတ္တတိ၊ တဿ တဿ အာပတ္တိ။

ပဏာမနာခမနာကထာ နိဋ္ဌိတာ။

နိဿယပဋိပ္ပဿဒ္ဓိကထာ

၈၃။ ဥပဇ္ဈာယမှာ ¶ နိဿယပဋိပ္ပဿဒ္ဓီသု – ဥပဇ္ဈာယော ပက္ကန္တော ဝါတိအာဒီသု အယံ ဝိနိစ္ဆယော – ပက္ကန္တောတိ တမှာ အာဝါသာ ဝိပ္ပဝသိတုကာမော ပက္ကန္တော ဒိသံ ဂတော။ ဧဝံ ဂတေ စ ပန တသ္မိံ သစေ ဝိဟာရေ နိဿယဒါယကော အတ္ထိ၊ ယဿ သန္တိကေ အညဒါပိ နိဿယော ဝါ ဂဟိတပုဗ္ဗော ဟောတိ၊ ယော ဝါ ဧကသမ္ဘောဂပရိဘောဂေါ၊ တဿ သန္တိကေ နိဿယော ဂဟေတဗ္ဗော၊ ဧကဒိဝသမ္ပိ ပရိဟာရော နတ္ထိ။ သစေ တာဒိသော နတ္ထိ၊ အညော လဇ္ဇီ ပေသလော အတ္ထိ၊ တဿ လဇ္ဇီပေသလဘာဝံ ဇာနန္တေန တဒဟေဝ နိဿယော ယာစိတဗ္ဗော။ သစေ ဒေတိ၊ ဣစ္စေတံ ကုသလံ။ အထ ပန ‘‘တုမှာကံ ဥပဇ္ဈာယော လဟုံ အာဂမိဿတီ’’တိ ပုစ္ဆတိ၊ ဥပဇ္ဈာယေန စ တထာ ဝုတ္တံ၊ ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ သစေ ဝဒတိ ‘‘တေန ¶ ဟိ ဥပဇ္ဈာယဿ အာဂမနံ အာဂမေထာ’’တိ ဝဋ္ဋတိ။ အထ ပနဿ ပကတိယာ ပေသလဘာဝံ န ဇာနာတိ၊ စတ္တာရိ ပဉ္စ ဒိဝသာနိ တဿ ဘိက္ခုနော သဘာဂတံ ဩလောကေတွာ ဩကာသံ ကာရေတွာ နိဿယော ဂဟေတဗ္ဗော။

သစေ ပန ဝိဟာရေ နိဿယဒါယကော နတ္ထိ၊ ဥပဇ္ဈာယော စ ‘‘အဟံ ကတိပါဟေန အာဂမိဿာမိ၊ မာ ဥက္ကဏ္ဌိတ္ထာ’’တိ ဝတွာ ဂတော၊ ယာဝ အာဂမနာ ပရိဟာရော လဗ္ဘတိ။ အထာပိ နံ တတ္ထ မနုဿာ ပရိစ္ဆိန္နကာလတော ဥတ္တရိပိ ပဉ္စ ဝါ ဒသ ဝါ ဒိဝသာနိ ဝါသေန္တိယေဝ၊ တေန ဝိဟာရံ ပဝတ္တိ ပေသေတဗ္ဗာ ‘‘ဒဟရာ မာ ဥက္ကဏ္ဌန္တု၊ အဟံ အသုကဒိဝသံ နာမ ¶ အာဂမိဿာမီ’’တိ။ ဧဝမ္ပိ ပရိဟာရော လဗ္ဘတိ။ အထ အာဂစ္ဆတော အန္တရာမဂ္ဂေ နဒီပူရေန ဝါ စောရာဒီဟိ ဝါ ဥပဒ္ဒဝေါ ဟောတိ၊ ထေရော ဥဒကောသက္ကနံ ဝါ အာဂမေတိ၊ သဟာယေ ဝါ ပရိယေသတိ၊ တဉ္စေ ပဝတ္တိံ ဒဟရာ သုဏန္တိ၊ ယာဝ အာဂမနာ ပရိဟာရော လဗ္ဘတိ။ သစေ ပန သော ‘‘ဣဓေဝါဟံ ဝသိဿာမီ’’တိ ပဟိဏတိ၊ ပရိဟာရော နတ္ထိ။ ယတ္ထ နိဿယော လဗ္ဘတိ၊ တတ္ထ ဂန္တဗ္ဗံ။

ဝိဗ္ဘန္တေ ပန ကာလင်္ကတေ ပက္ခသင်္ကန္တေ ဝါ ဧကဒိဝသမ္ပိ ပရိဟာရော နတ္ထိ။ ယတ္ထ နိဿယော လဗ္ဘတိ၊ တတ္ထ ဂန္တဗ္ဗံ။ အာဏတ္တီတိ ပန နိဿယပဏာမနာ ဝုစ္စတိ။ တသ္မာ ‘‘ပဏာမေမိ တ’’န္တိ ဝါ ‘‘မာ ဣဓ ပဋိက္ကမီ’’တိ ဝါ ‘‘နီဟရ တေ ပတ္တစီဝရ’’န္တိ ဝါ ‘‘နာဟံ တယာ ဥပဋ္ဌာတဗ္ဗော’’တိ ဝါတိ ဣမိနာ ပါဠိနယေန ‘‘မာ မံ ဂါမပ္ပဝေသနံ အာပုစ္ဆီ’’တိအာဒိနာ ပါဠိမုတ္တကနယေန ဝါ ယော နိဿယပဏာမနာယ ပဏာမိတော ဟောတိ၊ တေန ဥပဇ္ဈာယော ခမာပေတဗ္ဗော။

သစေ အာဒိတောဝ န ခမတိ၊ ဒဏ္ဍကမ္မံ အာဟရိတွာ တိက္ခတ္တုံ တာဝ သယမေဝ ခမာပေတဗ္ဗော။ နော စေ ခမတိ၊ တသ္မိံ ဝိဟာရေ မဟာထေရေ ဂဟေတွာ ခမာပေတဗ္ဗော။ နော စေ ခမတိ၊ သာမန္တဝိဟာရေ ¶ ဘိက္ခူ ဂဟေတွာ ခမာပေတဗ္ဗော။ သစေ ဧဝမ္ပိ န ခမတိ၊ အညတ္ထ ဂန္တွာ ဥပဇ္ဈာယဿ သဘာဂါနံ သန္တိကေ ဝသိတဗ္ဗံ ‘‘အပ္ပေဝ နာမ သဘာဂါနံ မေ သန္တိကေ ဝသတီတိ ဉတွာပိ ခမေယျာ’’တိ။ သစေ ဧဝမ္ပိ န ခမတိ၊ တတြေဝ ဝသိတဗ္ဗံ။ တတြ စေ ဒုဗ္ဘိက္ခာဒိဒေါသေန န သက္ကာ ဟောတိ ဝသိတုံ၊ တံယေဝ ဝိဟာရံ အာဂန္တွာ အညဿ သန္တိကေ နိဿယံ ဂဟေတွာ ဝသိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ အယမာဏတ္တိယံ ဝိနိစ္ဆယော။

အာစရိယမှာ နိဿယပဋိပ္ပဿဒ္ဓီသု အာစရိယော ပက္ကန္တော ဝါ ¶ ဟောတီတိ ဧတ္ထ ကောစိ အာစရိယော အာပုစ္ဆိတွာ ပက္ကမတိ၊ ကောစိ အနာပုစ္ဆိတွာ။ အန္တေဝါသိကောပိ ဧဝမေဝ။ တတြ သစေ အန္တေဝါသိကော အာစရိယံ အာပုစ္ဆတိ ‘‘အသုကံ နာမ ဘန္တေ ဌာနံ ဂန္တုံ ဣစ္ဆာမိ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေနာ’’တိ၊ အာစရိယေန စ ‘‘ကဒါ ဂမိဿသီ’’တိ ဝုတ္တော ‘‘သာယနှေ ဝါ ရတ္တိံ ဝါ ဥဋ္ဌဟိတွာ ဂမိဿာမီ’’တိ ဝဒတိ၊ အာစရိယောပိ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆတိ၊ တင်္ခဏညေဝ နိဿယော ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ။

သစေ ¶ ပန ‘‘ဘန္တေ အသုကံ နာမ ဌာနံ ဂန္တုကာမောမှီ’’တိ ဝုတ္တေ အာစရိယော ‘‘အသုကသ္မိံ နာမ ဂါမေ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာ ဇာနိဿသီ’’တိ ဝဒတိ၊ သော စ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆတိ၊ တတော စေ ဂတော၊ သုဂတော။ သစေ ပန န ဂစ္ဆတိ၊ နိဿယော န ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ။ အထာပိ ‘‘ဂစ္ဆာမီ’’တိ ဝုတ္တေ အာစရိယေန ‘‘မာ တာဝ ဂစ္ဆ၊ ရတ္တိံ မန္တေတွာ ဇာနိဿာမာ’’တိ ဝုတ္တော မန္တေတွာ ဂစ္ဆတိ၊ သုဂတော။ နော စေ ဂစ္ဆတိ၊ နိဿယော န ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ။ အာစရိယံ အနာပုစ္ဆာ ပက္ကမန္တဿ ပန ဥပစာရသီမာတိက္ကမေ နိဿယော ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ။ အန္တောဥပစာရသီမတော ပဋိနိဝတ္တန္တဿ န ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ။

သစေ ပန အာစရိယော အန္တေဝါသိကံ အာပုစ္ဆတိ ‘‘အာဝုသော အသုကံ နာမ ဌာနံ ဂမိဿာမီ’’တိ၊ အန္တေဝါသိကေန စ ‘‘ကဒါ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘သာယနှေ ဝါ ရတ္တိဘာဂေ ဝါ’’တိ ဝဒတိ၊ အန္တေဝါသိကောပိ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆတိ၊ တင်္ခဏညေဝ နိဿယော ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ။

သစေ ပန အာစရိယော ‘‘သွေ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ဂမိဿာမီ’’တိ ဝဒတိ၊ ဣတရော စ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆတိ၊ ဧကဒိဝသံ တာဝ နိဿယော န ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ၊ ပုနဒိဝသေ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ ဟောတိ။ ‘‘အသုကသ္မိံ နာမ ဂါမေ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ဇာနိဿာမိ မမ ဂမနံ ဝါ အဂမနံ ဝါ’’တိ ဝတွာ သစေ န ဂစ္ဆတိ၊ နိဿယော န ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ။ အထာပိ ‘‘ဂစ္ဆာမီ’’တိ ¶ ဝုတ္တေ အန္တေဝါသိကေန ‘‘မာ တာဝ ဂစ္ဆထ၊ ရတ္တိံ မန္တေတွာ ဇာနိဿထာ’’တိ ဝုတ္တော မန္တေတွာပိ န ဂစ္ဆတိ၊ နိဿယော န ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ။

သစေ ဥဘောပိ အာစရိယန္တေဝါသိကာ ကေနစိ ကရဏီယေန ဗဟိသီမံ ဂစ္ဆန္တိ၊ တတော စေ အာစရိယော ဂမိယစိတ္တေ ဥပ္ပန္နေ အနာပုစ္ဆာဝ ဂန္တွာ ဒွိန္နံ လေဍ္ဍုပါတာနံ အန္တောယေဝ နိဝတ္တတိ၊ နိဿယော န ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ။ သစေ ဒွေ လေဍ္ဍုပါတေ အတိက္ကမိတွာ နိဝတ္တတိ၊ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ ဟောတိ။ အာစရိယုပဇ္ဈာယာ ဒွေ လေဍ္ဍုပါတေ အတိက္ကမ္မ အညသ္မိံ ဝိဟာရေ ဝသန္တိ၊ နိဿယော ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ။

အာစရိယေ ဝိဗ္ဘန္တေ ကာလင်္ကတေ ပက္ခသင်္ကန္တေ စ တင်္ခဏညေဝ ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ။ အာဏတ္တိယံ ပန သစေပိ ¶ အာစရိယော မုဉ္စိတုကာမောဝ ဟုတွာ နိဿယပဏာမနာယ ပဏာမေတိ၊ အန္တေဝါသိကော စ ‘‘ကိဉ္စာပိ မံ အာစရိယော ပဏာမေတိ၊ အထ ခေါ ဟဒယေန မုဒုကော’’တိ သာလယောဝ ဟောတိ၊ နိဿယော န ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိယေဝ။ သစေပိ အာစရိယော သာလယော၊ အန္တေဝါသိကော ¶ နိရာလယော၊ ‘‘န ဒါနိ ဣမံ နိဿာယ ဝသိဿာမီ’’တိ ဓုရံ နိက္ခိပတိ၊ ဧဝမ္ပိ န ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ။ ဥဘိန္နံ သာလယဘာဝေ ပန န ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိယေဝ။ ဥဘိန္နံ ဓုရနိက္ခေပေန ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ။ ပဏာမိတေန ဒဏ္ဍကမ္မံ အာဟရိတွာ တိက္ခတ္တုံ ခမာပေတဗ္ဗော။ နော စေ ခမတိ၊ ဥပဇ္ဈာယေ ဝုတ္တနယေန ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗံ။

ဥပဇ္ဈာယေန ဝါ သမောဓာနဂတောတိ ဧတ္ထ ဒဿနသဝနဝသေန သမောဓာနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ သစေ ဟိ အာစရိယံ နိဿာယ ဝသန္တော သဒ္ဓိဝိဟာရိကော ဧကဝိဟာရေ စေတိယံ ဝါ ဝန္ဒန္တံ ဧကဂါမေ ပိဏ္ဍာယ ဝါ စရန္တံ ဥပဇ္ဈာယံ ပဿတိ၊ နိဿယော ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ။ ဥပဇ္ဈာယော ပဿတိ၊ သဒ္ဓိဝိဟာရိကော ပန န ပဿတိ၊ န ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ။ မဂ္ဂပ္ပဋိပန္နံ ဝါ အာကာသေန ဝါ ဂစ္ဆန္တံ ဥပဇ္ဈာယံ ဒိသွာ ဒူရတ္တာ ဘိက္ခူတိ ဇာနာတိ၊ ဥပဇ္ဈာယောတိ န ဇာနာတိ၊ န ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ။ သစေ ဇာနာတိ၊ ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ။ ဥပရိပါသာဒေ ဥပဇ္ဈာယော ဝသတိ၊ ဟေဋ္ဌာ သဒ္ဓိဝိဟာရိကော၊ တံ အဒိသွာဝ ယာဂုံ ပိဝိတွာ ပက္ကမတိ၊ အာသနသာလာယ ဝါ နိသိန္နံ အဒိသွာဝ ဧကမန္တေ ဘုဉ္ဇိတွာ ပက္ကမတိ၊ ဓမ္မဿဝနမဏ္ဍပေ ဝါ နိသိန္နမ္ပိ တံ အဒိသွာဝ ဓမ္မံ သုတွာ ပက္ကမတိ၊ နိဿယော န ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ။ ဧဝံ တာဝ ဒဿနဝသေန သမောဓာနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

သဝနဝသေန ပန သစေ ဥပဇ္ဈာယဿ ဝိဟာရေ ဝါ အန္တရဃရေ ဝါ ဓမ္မံ ကထေန္တဿ အနုမောဒနံ ¶ ဝါ ကရောန္တဿ သဒ္ဒံ သုတွာ ‘‘ဥပဇ္ဈာယဿ မေ သဒ္ဒေါ’’တိ သဉ္ဇာနာတိ၊ နိဿယော ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ။ အသဉ္ဇာနန္တဿ န ပဋိပ္ပဿမ္ဘတီတိ အယံ သမောဓာနေ ဝိနိစ္ဆယော။

နိဿယပဋိပ္ပဿဒ္ဓိကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗပဉ္စကကထာ

၈၄။ ဣဒါနိ ယံ ပုဗ္ဗေ ‘‘အနုဇာနာမိ ဘိက္ခဝေ ဗျတ္တေန ဘိက္ခုနာ ပဋိဗလေန ဒသဝဿေန ဝါ အတိရေကဒသဝဿေန ဝါ ဥပသမ္ပာဒေတုံ၊ နိဿယံ ဒါတု’’န္တိ သင်္ခေပတော ဥပဇ္ဈာယာစရိယာနံ လက္ခဏံ ဝုတ္တံ၊ တံ ဝိတ္ထာရတော ဒဿေတုံ ‘‘ပဉ္စဟိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတေနာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ပဉ္စဟိ အင်္ဂေဟီတိ ပဉ္စဟိ အဂုဏင်္ဂေဟိ။ သော ဟိ သီလက္ခန္ဓာဒီဟိ အသမန္နာဂတတ္တာဝ ¶ အဂုဏင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ။ န ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗန္တိ ဥပဇ္ဈာယေန ¶ ဟုတွာ န ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗံ။ န နိဿယော ဒါတဗ္ဗောတိ အာစရိယေန ဟုတွာ နိဿယော န ဒါတဗ္ဗော။ ဧတ္ထ စ န အသေက္ခေန သီလက္ခန္ဓေနာတိ စ အတ္တနာ န အသေက္ခေနာတိ စ အဿဒ္ဓါတိ စ အာဒီသု တီသု ပဉ္စကေသု အယုတ္တဝသေန ပဋိက္ခေပေါ ကတော၊ န အာပတ္တိအင်္ဂဝသေန။ ယော ဟိ အသေက္ခေဟိ သီလက္ခန္ဓာဒီဟိ အသမန္နာဂတော ပရေ စ တတ္ထ သမာဒပေတုံ အသက္ကောန္တော အဿဒ္ဓိယာဒိဒေါသယုတ္တောဝ ဟုတွာ ပရိသံ ပရိဟရတိ၊ တဿ ပရိသာ သီလာဒီဟိ ပရိဟာယတိယေဝ၊ န ဝဍ္ဎတိ။ တသ္မာ တေန န ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗန္တိအာဒိ အယုတ္တဝသေန ဝုတ္တံ၊ န အာပတ္တိအင်္ဂဝသေန။ န ဟိ ခီဏာသဝဿေဝ ဥပဇ္ဈာယာစရိယဘာဝေါ ဘဂဝတာ အနုညာတော။ ယဒိ တဿေဝ အနုညာတော အဘဝိဿ၊ ‘‘သစေ ဥပဇ္ဈာယဿ အနဘိရတိ ဥပ္ပန္နာ ဟောတီ’’တိအာဒိံ န ဝဒေယျ။ ယသ္မာ ပန ခီဏာသဝဿ ပရိသာ သီလာဒီဟိ န ပရိဟာယတိ၊ တသ္မာ ‘‘ပဉ္စဟိ ဘိက္ခဝေ အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတေန ဘိက္ခုနာ ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

အဓိသီလေ သီလဝိပန္နောတိအာဒီသု ပါရာဇိကဉ္စ သင်္ဃာဒိသေသဉ္စ အာပန္နော အဓိသီလေ သီလဝိပန္နော နာမ။ ဣတရေ ပဉ္စာပတ္တိက္ခန္ဓေ အာပန္နော အဇ္ဈာစာရေ အာစာရဝိပန္နော နာမ။ သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ပဟာယ အန္တဂ္ဂါဟိကာယ ဒိဋ္ဌိယာ သမန္နာဂတော အတိဒိဋ္ဌိယာ ဒိဋ္ဌိဝိပန္နော နာမ။ ယတ္တကံ သုတံ ပရိသံ ပရိဟရန္တဿ ဣစ္ဆိတဗ္ဗံ၊ တေန ဝိရဟိတတ္တာ အပ္ပဿုတော။ ယံ တေန ဇာနိတဗ္ဗံ အာပတ္တာဒိ၊ တဿ အဇာနနတော ဒုပ္ပညော။ ဣမသ္မိံ ပဉ္စကေ ပုရိမာနိ တီဏိ ပဒါနိ အယုတ္တဝသေန ဝုတ္တာနိ၊ ပစ္ဆိမာနိ ဒွေ အာပတ္တိအင်္ဂဝသေန။

အာပတ္တိံ ¶ န ဇာနာတီတိ ‘‘ဣဒံ နာမ မယာ ကတ’’န္တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဣမံ နာမ အာပတ္တိံ အယံ အာပန္နော’’တိ န ဇာနာတိ။ ဝုဋ္ဌာနံ န ဇာနာတီတိ ဝုဋ္ဌာနဂါမိနိတော ဝါ ဒေသနာဂါမိနိတော ဝါ အာပတ္တိတော ဧဝံ နာမ ဝုဋ္ဌာနံ ဟောတီတိ န ဇာနာတိ။ ဣမသ္မိံ ပဉ္စကေ ပုရိမာနိ ဒွေ ပဒါနိ အယုတ္တဝသေန ဝုတ္တာနိ၊ ပစ္ဆိမာနိ တီဏိ အာပတ္တိအင်္ဂဝသေန။

အာဘိသမာစာရိကာယ သိက္ခာယာတိ ခန္ဓကဝတ္တေ ¶ ဝိနေတုံ န ပဋိဗလော ဟောတီတိ အတ္ထော။ အာဒိဗြဟ္မစရိယကာယာတိ သေက္ခပဏ္ဏတ္တိယံ ဝိနေတုံ န ပဋိဗလောတိ အတ္ထော။ အဘိဓမ္မေတိ နာမရူပပရိစ္ဆေဒေ ဝိနေတုံ န ပဋိဗလောတိ အတ္ထော။ အဘိဝိနယေတိ သကလေ ဝိနယပိဋကေ ဝိနေတုံ န ပဋိဗလောတိ အတ္ထော။ ဝိနေတုံ န ပဋိဗလောတိ စ သဗ္ဗတ္ထ သိက္ခာပေတုံ န သက္ကောတီတိ ¶ အတ္ထော။ ဓမ္မတော ဝိဝေစေတုန္တိ ဓမ္မေန ကာရဏေန ဝိဿဇ္ဇာပေတုံ။ ဣမသ္မိ ပဉ္စကေ သဗ္ဗပဒေသု အာပတ္တိ။ အာပတ္တိံ န ဇာနာတီတိအာဒိပဉ္စကသ္မိမ္ပိ သဗ္ဗပဒေသု အာပတ္တိ။ ဦနဒသဝဿပရိယောသာနပဉ္စကေပိ ဧသေဝ နယော။ ဣတိ အာဒိတော တယော ပဉ္စကာ၊ စတုတ္ထေ တီဏိ ပဒါနိ၊ ပဉ္စမေ ဒွေ ပဒါနီတိ သဗ္ဗေပိ စတ္တာရော ပဉ္စကာ အယုတ္တဝသေန ဝုတ္တာ။ စတုတ္ထပဉ္စကေ ဒွေ ပဒါနိ၊ ပဉ္စမေ တီဏိ၊ ဆဋ္ဌသတ္တမအဋ္ဌမာ တယော ပဉ္စကာတိ သဗ္ဗေပိ စတ္တာရော ပဉ္စကာ အာပတ္တိအင်္ဂဝသေန ဝုတ္တာ၊ သုက္ကပက္ခေ အဋ္ဌသု အနာပတ္တိယေဝါတိ။

ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗပဉ္စကကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗဆက္ကကထာ

၈၅။ ဆက္ကေသု ဦနဒသဝဿပဒံ ဝိသေသော၊ တံ သဗ္ဗတ္ထ အာပတ္တိကရံ။ သေသံ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တတ္ထ ဥဘယာနိ ခေါ ပနဿ ပါတိမောက္ခာနိ ဝိတ္ထာရေန န သွာဂတာနိ ဟောန္တီတိ ဥဘတောဝိဘင်္ဂဝသေန န သွာဂတာနိ။ န သုဝိဘတ္တာနီတိ မာတိကာဝိဘင်္ဂဝသေန။ န သုပ္ပဝတ္တီနီတိ ဝါစုဂ္ဂတဝသေန။ န သုဝိနိစ္ဆိတာနိ သုတ္တသော အနုဗျဉ္ဇနသောတိ မာတိကာတော စ ဝိဘင်္ဂတော စ န သုဋ္ဌု ဝိနိစ္ဆိတာနိ။

ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗဆက္ကကထာ နိဋ္ဌိတာ။

အညတိတ္ထိယပုဗ္ဗဝတ္ထုကထာ

၈၆။ အညတိတ္ထိယပုဗ္ဗဝတ္ထုသ္မိံ ¶ – ယော တာဝ အယံ ပသူရော၊ သော တိတ္ထိယပက္ကန္တကတ္တာ န ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗော။ ယော ပန အညောပိ နယိဓ ပဗ္ဗဇိတပုဗ္ဗော အာဂစ္ဆတိ၊ တသ္မိံ ယံ ကတ္တဗ္ဗံ တံ ဒဿေတုံ ‘‘ယော သော ဘိက္ခဝေ အညောပီ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ တဿ စတ္တာရော မာသေ ပရိဝါသော ဒါတဗ္ဗောတိ အယံ တိတ္ထိယပရိဝါသော နာမ၊ အပ္ပဋိစ္ဆန္နပရိဝါသောတိပိ ဝုစ္စတိ။ အယံ ပန နဂ္ဂပရိဗ္ဗာဇကဿေဝ အာဇီဝကဿ ဝါ ¶ အစေလကဿ ဝါ ဒါတဗ္ဗော ¶ ။ သစေ သောပိ သာဋကံ ဝါ ဝါဠကမ္ဗလာဒီနံ အညတရံ တိတ္ထိယဒ္ဓဇံ ဝါ နိဝါသေတွာ အာဂစ္ဆတိ၊ နာဿ ပရိဝါသော ဒါတဗ္ဗော။ အညဿ ပန တာပသပဏ္ဍရင်္ဂါဒိကဿ န ဒါတဗ္ဗောဝ။

ပဌမံ ကေသမဿုန္တိအာဒိနာ တဿ အာဒိတောဝ သာမဏေရပဗ္ဗဇ္ဇံ ဒဿေတိ။ ဧဝံ ပဗ္ဗာဇေန္တေဟိ ပန တသ္မိံ သင်္ဃမဇ္ဈေ နိသိန္နေယေဝ ‘‘တွံ ပဗ္ဗာဇေဟိ၊ တွံ အာစရိယော ဟောဟိ၊ တွံ ဥပဇ္ဈာယော ဟောဟီ’’တိ ထေရာ ဘိက္ခူ န ဝတ္တဗ္ဗာ။ ဧဝံ ဝုတ္တာ ဟိ သစေ တဿ အာစရိယုပဇ္ဈာယဘာဝေန ဇိဂုစ္ဆန္တာ န သမ္ပဋိစ္ဆန္တိ၊ အထ သော ‘‘နယိမေ မယှံ သဒ္ဒဟန္တီ’’တိ ကုဇ္ဈိတွာပိ ဂစ္ဆေယျ။ တသ္မာ တံ ဧကမန္တံ နေတွာ တဿ အာစရိယုပဇ္ဈာယာ ပရိယေသိတဗ္ဗာ။

၈၇။ ဧဝံ ခေါ ဘိက္ခဝေ အညတိတ္ထိယပုဗ္ဗော အာရာဓကော ဟောတိ၊ ဧဝံ အနာရာဓကောတိ အယမဿ ပရိဝါသဝတ္တဒဿနတ္ထံ မာတိကာ။ ကထဉ္စ ဘိက္ခဝေတိအာဒိ တဿေဝ ဝိဘင်္ဂေါ။ တတ္ထ အတိကာလေန ဂါမံ ပဝိသတီတိ ဘိက္ခူနံ ဝတ္တကရဏဝေလာယမေဝ ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသတိ။ အတိဒိဝါ ပဋိက္ကမတီတိ ကုလဃရေသု ဣတ္ထိပုရိသဒါရကဒါရိကာဒီဟိ သဒ္ဓိံ ဂေဟဿိတကထံ ကထေန္တော တတ္ထေဝ ဘုဉ္ဇိတွာ ဘိက္ခူသု ပတ္တစီဝရံ ပဋိသာမေတွာ ဥဒ္ဒေသပရိပုစ္ဆာဒီနိ ဝါ ကရောန္တေသု ပဋိသလ္လီနေသု ဝါ အာဂစ္ဆတိ၊ န ဥပဇ္ဈာယဝတ္တံ နာစရိယဝတ္တံ ကရောတိ၊ အညဒတ္ထု ဝသနဋ္ဌာနံ ပဝိသိတွာ နိဒ္ဒါယတိ။ ဧဝမ္ပိ ဘိက္ခဝေ အညတိတ္ထိယပုဗ္ဗော အနာရာဓကော ဟောတီတိ ဧဝမ္ပိ ကရောန္တော ပရိဝါသဝတ္တဿ သမ္ပာဒကော ပူရကော န ဟောတိ။

ဝေသိယာဂေါစရော ဝါတိအာဒီသု ဝေသိယာတိ အာမိသကိဉ္စိက္ခသမ္ပဒါနာဒိနာ သုလဘဇ္ဈာစာရာ ရူပူပဇီဝိကာ ဣတ္ထိယော။ ဝိဓဝါတိ မတပတိကာ ဝါ ပဝုတ္ထပတိကာ ဝါ ဣတ္ထိယော၊ တာ ယေန ကေနစိ သဒ္ဓိံ မိတ္တဘာဝံ ပတ္ထေန္တိ။ ထုလ္လကုမာရိကာတိ ယောဗ္ဗန္နပ္ပတ္တာ ယောဗ္ဗန္နာတီတာ ဝါ ကုမာရိယော၊ တာ ပုရိသာဓိပ္ပာယာဝ ဝိစရန္တိ၊ ယေန ကေနစိ သဒ္ဓိံ မိတ္တဘာဝံ ပတ္ထေန္တိ။ ပဏ္ဍကာတိ ဥဿန္နကိလေသာ အဝူပသန္တပရိဠာဟာ နပုံသကာ၊ တေ ပရိဠာဟဝေဂါဘိဘူတာ ယေန ¶ ကေနစိ သဒ္ဓိံ မိတ္တဘာဝံ ပတ္ထေန္တိ ¶ ။ ဘိက္ခုနိယောတိ သမာနပဗ္ဗဇ္ဇာ ဣတ္ထိယော၊ တာဟိ သဒ္ဓိံ ခိပ္ပမေဝ ဝိဿာသော ဟောတိ၊ တတော သီလံ ဘိဇ္ဇတိ။

တတ္ထ ¶ ဝေသိယာနံ ကုလေသု ကုလုပကော ဟုတွာ ပိဏ္ဍပါတစရိယာဒီဟိ ဝါ အပဒိသိတွာ သိနေဟသန္ထဝဇာတေန ဟဒယေန အဘိဏှဒဿနသလ္လာပကာမတာယ တာသံ သန္တိကံ ဥပသင်္ကမန္တော ‘‘ဝေသိယာဂေါစရော’’တိ ဝုစ္စတိ၊ သော နစိရဿေဝ ‘‘အသုကဝေသိယာ သဒ္ဓိံ ဂတော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတံ ပါပုဏာတိ။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။ သစေ ပန ဝေသိယာဒယော သလာကဘတ္တာဒီနိ ဒေန္တိ၊ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ဂန္တွာ သဒ္ဓိံယေဝ ဘုဉ္ဇိတွာ ဝါ ဂဟေတွာ ဝါ အာဂန္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဂိလာနာ ဘိက္ခုနိယော ဩဝဒိတုံ ဝါ ဓမ္မံ ဝါ ဒေသေတုံ ဥဒ္ဒေသပရိပုစ္ဆာဒီနိ ဝါ ဒါတုံ ဂစ္ဆန္တေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ ယော ပန တထာ အာဂန္တွာ မိတ္တသန္ထဝဝသေန ဂစ္ဆတိ၊ အယံ အနာရာဓကော ဟောတိ။

ဥစ္စာဝစာနိ ကရဏီယာနီတိ မဟန္တခုဒ္ဒကာနိ ကမ္မာနိ။ တတ္ထ ဃဏ္ဋိံ ပဟရိတွာ သမဂ္ဂေန သင်္ဃေန သန္နိပတိတွာ ကတ္တဗ္ဗာနိ စေတိယမဟာပါသာဒပဋိသင်္ခရဏာဒီနိ ကမ္မာနိ ဥစ္စာနိ နာမ။ စီဝရဓောဝနရဇနာဒီနိ ခန္ဓကပရိယာပန္နာနိ စ အဂ္ဂိသာလဝတ္တာဒီနိ အာဘိသမာစာရိကာနိ အဝစာနိ နာမ။ တတ္ထ န ဒက္ခော ဟောတီတိ တေသု ကမ္မေသု ဆေကော သုသိက္ခိတော န ဟောတိ။ န အနလသောတိ ဥဋ္ဌာနဝီရိယသမ္ပန္နော န ဟောတိ၊ ‘‘ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ကမ္မံ အတ္ထီ’’တိ သုတွာ ပဂေဝ ဘတ္တကိစ္စံ ကတွာ ဂဗ္ဘန္တရံ ပဝိသိတွာ ယာဝဒတ္ထံ သုပိတွာ သာယံ နိက္ခမတိ။ တတြုပါယာယာတိ တေသု ကမ္မေသု ဥပါယဘူတာယ။ ဝီမံသာယာတိ ဌာနုပ္ပတ္တိကဝီမံသာယ။ ‘‘ဣဒမေဝံ ကတ္တဗ္ဗံ၊ ဣဒမေဝံ န ကတ္တဗ္ဗ’’န္တိ တသ္မိံယေဝ ခဏေ ဥပ္ပန္နပညာယ သမန္နာဂတော န ဟောတိ။ န အလံ ကာတုံ န အလံ သံဝိဓာတုန္တိ သဟတ္ထာပိ ကာတုံ သမတ္ထော န ဟောတိ၊ ‘‘ဂဏှထ ဘန္တေ၊ ဂဏှ ဒဟရ၊ ဂဏှ သာမဏေရ၊ သစေ တုမှေ ဝါ န ကရိဿထ၊ အမှေ ဝါ န ကရိဿာမ၊ ကော ဒါနိ ဣမံ ကရိဿတီ’’တိ ဧဝံ ဥဿာဟံ ဇနေတွာ သံဝိဓာတုံ အညမညံ ကာရေတုမ္ပိ သမတ္ထော န ဟောတိ။ ဘိက္ခူဟိ ‘‘ကမ္မံ ကရိဿာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ကိဉ္စိ ရောဂံ အပဒိသတိ၊ ဘိက္ခူနံ ကမ္မံ ကရောန္တာနံ သမီပေနေဝ ဝိစရတိ၊ သီသမေဝ ဒဿေတိ၊ အယမ္ပိ အနာရာဓကော ဟောတိ။

န တိဗ္ဗစ္ဆန္ဒော ဟောတီတိ ဗလဝစ္ဆန္ဒော န ¶ ဟောတိ။ ဥဒ္ဒေသေတိ ပါဠိပရိယာပုဏနေ။ ပရိပုစ္ဆာယာတိ အတ္ထသဝနေ။ အဓိသီလေတိ ပါတိမောက္ခသီလေ။ အဓိစိတ္တေတိ လောကိယသမာဓိဘာဝနာယ။ အဓိပညာယာတိ လောကုတ္တရမဂ္ဂဘာဝနာယ။

သင်္ကန္တော ¶ ဟောတီတိ ဣဓာဂတော ဟောတိ။ တဿ သတ္ထုနောတိ တဿ တိတ္ထာယတနသာမိကဿ။ တဿ ဒိဋ္ဌိယာတိ ¶ တဿ သန္တကာယ လဒ္ဓိယာ။ ဣဒါနိ သာယေဝ လဒ္ဓိ ယသ္မာ တဿ တိတ္ထကရဿ ခမတိ စေဝ ရုစ္စတိ စ ‘‘ဣဒမေဝ သစ္စ’’န္တိ စ ဒဠှဂ္ဂါဟေန ဂဟိတာ၊ တသ္မာ တဿ ခန္တိ ရုစိ အာဒါယောတိ ဝုစ္စတိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘တဿ ခန္တိယာ တဿ ရုစိယာ တဿ အာဒါယဿာ’’တိ။ အဝဏ္ဏေ ဘညမာနေတိ ဂရဟာယ ဘညမာနာယ။ အနဘိရဒ္ဓါတိ အပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော၊ နော ပဂ္ဂဟိတစိတ္တော။ ဥဒဂ္ဂေါတိ အဗ္ဘုန္နတကာယစိတ္တော။ ဣဒံ ဘိက္ခဝေ သင်္ဃာတနိကံ အညတိတ္ထိယပုဗ္ဗဿ အနာရာဓနီယသ္မိန္တိ ဘိက္ခဝေ ယမိဒံ တဿ သတ္ထုနော တဿေဝ စ လဒ္ဓိယာ အဝဏ္ဏေ ဘညမာနေ ‘‘ကိံ ဣမေ ပရံ ဂရဟန္တီ’’တိ ကာယဝစီဝိကာရနိဗ္ဗတ္တကံ အနတ္တမနတ္တံ၊ ဗုဒ္ဓါဒီနဉ္စ အဝဏ္ဏေ ဘညမာနေ အတ္တမနတ္တံ၊ ယဉ္စ တဿေဝ သတ္ထုနော တဿေဝ စ လဒ္ဓိယာ ဝဏ္ဏေ ဘညမာနေ အတ္တမနတ္တံ၊ ဗုဒ္ဓါဒီနဉ္စ ဝဏ္ဏဘဏနေ အနတ္တမနတ္တံ၊ ဣဒံ အညတိတ္ထိယပုဗ္ဗဿ အနာရာဓနီယသ္မိံ သင်္ဃာတနိကံ၊ အနာရာဓကေ ပရိဝါသဝတ္တံ အပူရကေ ကမ္မေ ဣဒံ လိင်္ဂံ၊ ဣဒံ လက္ခဏံ၊ ဣဒမစလပ္ပမာဏန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဧဝံ အနာရာဓကော ခေါ ဘိက္ခဝေ အညတိတ္ထိယပုဗ္ဗော အာဂတော န ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗောတိ ဣတော ဧကေနပိ အင်္ဂေန သမန္နာဂတော န ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗော။ သုက္ကပက္ခေ သဗ္ဗံ ဝုတ္တဝိပလ္လာသေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဧဝံ အာရာဓကော ခေါ ဘိက္ခဝေတိ ဧဝံ နာတိကာလေန ဂါမပ္ပဝေသနာ နာတိဒိဝါ ပဋိက္ကမနံ၊ န ဝေသိယာဒိဂေါစရတာ၊ သဗြဟ္မစာရီနံ ကိစ္စေသု ဒက္ခတာဒိ၊ ဥဒ္ဒေသာဒီသု တိဗ္ဗစ္ဆန္ဒတာ၊ တိတ္ထိယာနံ အဝဏ္ဏဘဏနေ အတ္တမနတာ၊ ဗုဒ္ဓါဒီနံ အဝဏ္ဏဘဏနေ အနတ္တမနတာ၊ တိတ္ထိယာနံ ဝဏ္ဏဘဏနေ အနတ္တမနတာ၊ ဗုဒ္ဓါဒီနံ ဝဏ္ဏဘဏနေ အတ္တမနတာတိ ဣမေသံ အဋ္ဌန္နံ တိတ္ထိယဝတ္တာနံ ပရိပူရဏေန ¶ အာရာဓကော ပရိတောသကော ဘိက္ခူနံ အညတိတ္ထိယပုဗ္ဗော အာဂတော ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗော။

သစေ ပန ဥပသမ္ပဒမာဠကေပိ ဧကံ ဝတ္တံ ဘိန္ဒတိ၊ ပုန စတ္တာရော မာသေ ပရိဝသိတဗ္ဗံ။ ယထာ ပန ဘိန္နသိက္ခာယ သိက္ခမာနာယ ပုန သိက္ခာပဒါနိ စ သိက္ခာသမ္မုတိ စ ဒိယျတိ၊ ဧဝံ နယိမဿ ကိဉ္စိ ပုန ဒါတဗ္ဗမတ္ထိ။ ပုဗ္ဗေ ဒိန္နပရိဝါသောယေဝ ဟိ တဿ ပရိဝါသော။ တသ္မာ ပုန စတ္တာရော မာသေ ပရိဝသိတဗ္ဗံ။ သစေ ပရိဝသန္တော အန္တရာ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော နိဗ္ဗတ္တေတိ၊ လောကိယဓမ္မော ¶ နာမ ကုပ္ပနသဘာဝေါ၊ န ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗော။ စတ္တာရော မာသေ ပူရိတဝတ္တောဝ ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗော။ သစေ ပန ပရိဝသန္တော စတ္တာရိ မဟာဘူတာနိ ပရိဂ္ဂဏှတိ၊ ဥပါဒါရူပါနိ ပရိစ္ဆိန္ဒတိ၊ နာမရူပံ ဝဝတ္ထပေတိ၊ တိလက္ခဏံ အာရောပေတွာ ဝိပဿနံ အာရဘတိ၊ လောကိယဓမ္မော နာမ ကုပ္ပနသဘာဝေါ၊ နေဝ ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗော။ သစေ ပန ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ သောတာပတ္တိမဂ္ဂံ ပဋိလဘတိ၊ ပရိပုဏ္ဏံယေဝ ဟောတိ ဝတ္တံ။ သမူဟတာနိ သဗ္ဗဒိဋ္ဌိဂတာနိ အဗ္ဗုဠှံ ဝိစိကိစ္ဆာသလ္လံ ¶ တံဒိဝသမေဝ ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗော။ သစေပိ တိတ္ထိယလိင်္ဂေ ဌိတော သောတာပန္နော ဟောတိ၊ ပရိဝါသကိစ္စံ နတ္ထိ၊ တဒဟေဝ ပဗ္ဗာဇေတွာ ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗော။

ဥပဇ္ဈာယမူလကံ စီဝရံ ပရိယေသိတဗ္ဗန္တိ ဥပဇ္ဈာယံ ဣဿရံ ကတွာ တဿ စီဝရံ ပရိယေသိတဗ္ဗံ။ ပတ္တမ္ပိ တထေဝ။ တသ္မာ ယဒိ ဥပဇ္ဈာယဿ ပတ္တစီဝရံ အတ္ထိ၊ ‘‘ဣမဿ ဒေဟီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗော။ အထ နတ္ထိ၊ အညေ ဒါတုကာမာ ဟောန္တိ၊ တေဟိပိ ဥပဇ္ဈာယဿေဝ ဒါတဗ္ဗံ ‘‘ဣဒံ တုမှာကံ ကတွာ ဣမဿ ဒေထာ’’တိ။ ကသ္မာ? တိတ္ထိယာ နာမ ဝိလောမာ ဟောန္တိ ‘‘သင်္ဃေန မေ ပတ္တစီဝရံ ဒိန္နံ၊ ကိံ မယှံ တုမှေသု အာယတ္တ’’န္တိ ဝတွာ ဩဝါဒါနုသာသနိံ န ကရေယျုံ၊ ဥပဇ္ဈာယေန ပန အာယတ္တဇီဝိကတ္တာ တဿ ဝစနကရော ဘဝိဿတိ။ တေနဿ ‘‘ဥပဇ္ဈာယမူလကံ စီဝရံ ပရိယေသိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဘဏ္ဍုကမ္မာယာတိ ကေသောရောပနတ္ထံ။ ဘဏ္ဍုကမ္မကထာ ပရတော အာဂမိဿတိ။

အဂ္ဂိကာတိ အဂ္ဂိပရိစရဏကာ။ ဇဋိလကာတိ တာပသာ။ ဧတေ ဘိက္ခဝေ ကိရိယဝါဒိနောတိ ဧတေ ကိရိယံ န ပဋိဗာဟန္တိ၊ ‘‘အတ္ထိ ကမ္မံ၊ အတ္ထိ ကမ္မဝိပါကော’’တိ ¶ ဧဝံဒိဋ္ဌိကာ။ သဗ္ဗဗုဒ္ဓါ ဟိ နေက္ခမ္မပါရမိံ ပူရယမာနာ ဧတဒေဝ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ပူရေသုံ၊ မယာပိ တထေဝ ပူရိတာ၊ န ဧတေသံ သာသနေ ပဗ္ဗဇ္ဇာ ဝိလောမာ၊ တသ္မာ ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗာ၊ န တေသံ ပရိဝါသော ဒါတဗ္ဗောတိ။ ဣမာဟံ ဘိက္ခဝေ ဉာတီနံ အာဝေဏိကံ ပရိဟာရံ ဒမ္မီတိ ဣမံ အဟံ တေသံ ပါဋေက္ကံ ဩဒိဿကံ ပရိဟာရံ ဒဒါမိ။ ကသ္မာ ဧဝမာဟ? တေ ဟိ တိတ္ထာယတနေ ပဗ္ဗဇိတာပိ သာသနဿ အဝဏ္ဏကာမာ န ဟောန္တိ၊ အမှာကံ ဉာတိသေဋ္ဌဿ သာသနန္တိ ဝဏ္ဏဝါဒိနောဝ ဟောန္တိ၊ တသ္မာ ဧဝမာဟာတိ။

အညတိတ္ထိယပုဗ္ဗဝတ္ထုကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ပဉ္စာဗာဓဝတ္ထုကထာ

၈၈။ မဂဓေသု ¶ ပဉ္စ အာဗာဓာ ဥဿန္နာ ဟောန္တီတိ မဂဓနာမကေ ဇနပဒေ မနုဿာနဉ္စ အမနုဿာနဉ္စ ပဉ္စ ရောဂါ ဥဿန္နာ ဝုဍ္ဎိပ္ပတ္တာ ဖာတိပ္ပတ္တာ ဟောန္တိ။ ဇီဝကကောမာရဘစ္စကထာ စီဝရက္ခန္ဓကေ အာဝိဘဝိဿတိ။ န ဘိက္ခဝေ ပဉ္စဟိ အာဗာဓေဟိ ဖုဋ္ဌော ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗောတိ ယေ တေ ကုဋ္ဌာဒယော ပဉ္စ အာဗာဓာ ဥဿန္နာ၊ တေဟိ ဖုဋ္ဌော အဘိဘူတော န ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။

တတ္ထ ကုဋ္ဌန္တိ ရတ္တကုဋ္ဌံ ဝါ ဟောတု ကာဠကုဋ္ဌံ ဝါ၊ ယံကိဉ္စိ ကိဋိဘဒဒ္ဒုကစ္ဆုအာဒိပ္ပဘေဒမ္ပိ သဗ္ဗံ ¶ ကုဋ္ဌမေဝါတိ ဝုတ္တံ။ တဉ္စေ နခပိဋ္ဌိပ္ပမာဏမ္ပိ ဝဍ္ဎနကပက္ခေ ဌိတံ ဟောတိ၊ န ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ သစေ ပန နိဝါသနပါရုပနေဟိ ပကတိပဋိစ္ဆန္နေ ဌာနေ နခပိဋ္ဌိပ္ပမာဏံ အဝဍ္ဎနကပက္ခေ ဌိတံ ဟောတိ၊ ဝဋ္ဋတိ။ မုခေ ပန ဟတ္ထပါဒပိဋ္ဌေသု ဝါ သစေပိ အဝဍ္ဎနကပက္ခေ ဌိတံ နခပိဋ္ဌိတော စ ခုဒ္ဒကတရမ္ပိ၊ န ဝဋ္ဋတိယေဝါတိ ကုရုန္ဒိယံ ဝုတ္တံ။ တိကိစ္ဆာပေတွာ ပဗ္ဗာဇေန္တေနာပိ ပကတိဝဏ္ဏေ ဇာတေယေဝ ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ ဂေါဓာပိဋ္ဌိသဒိသစုဏ္ဏဩကိရဏကသရီရမ္ပိ ပဗ္ဗာဇေတုံ န ဝဋ္ဋတိ။

ဂဏ္ဍောတိ မေဒဂဏ္ဍော ဝါ ဟောတု အညော ဝါ ယော ကောစိ ကောလဋ္ဌိမတ္တကောပိ စေ ဝဍ္ဎနကပက္ခေ ဌိတော ဂဏ္ဍော ဟောတိ၊ န ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ ပဋိစ္ဆန္နဋ္ဌာနေ ပန ကောလဋ္ဌိမတ္တေ အဝဍ္ဎနကပက္ခေ ဌိတော ¶ ဝဋ္ဋတိ။ မုခါဒိကေ အပ္ပဋိစ္ဆန္နဋ္ဌာနေ အဝဍ္ဎနကပက္ခေ ဌိတောပိ န ဝဋ္ဋတိ။ တိကိစ္ဆာပေတွာ ပဗ္ဗာဇေန္တေနာပိ သရီရံ သဉ္ဆဝိံ ကာရေတွာဝ ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ ဥဏ္ဏိဂဏ္ဍာ နာမ ဟောန္တိ ဂေါထနာ ဝိယ အင်္ဂုလိကာ ဝိယ စ တတ္ထ တတ္ထ လမ္ဗန္တိ၊ ဧတေပိ ဂဏ္ဍာယေဝ။ တေသု သတိ ပဗ္ဗာဇေတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ ဒဟရကာလေ ခီရပိဠကာ ယောဗ္ဗန္နကာလေ စ မုခေ ခရပိဠကာ နာမ ဟောန္တိ၊ မဟလ္လကကာလေ နဿန္တိ၊ န တာ ဂဏ္ဍသင်္ချံ ဂစ္ဆန္တိ၊ တာသု သတိ ပဗ္ဗာဇေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ အညေ ပန သရီရေ ခရပိဠကာ နာမ အပရာ ပဒုမကဏ္ဏိကာ နာမ ဟောန္တိ၊ အညာ သာသပဗီဇကာ နာမ သာသပမတ္တာ ဧဝ သကလသရီရံ ဖရန္တိ၊ တာ သဗ္ဗာ ကုဋ္ဌဇာတိကာ ဧဝ။ တာသု သတိ န ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။

ကိလာသောတိ ¶ န ဘိဇ္ဇနကံ န ပဂ္ဃရဏကံ ပဒုမပုဏ္ဍရီကပတ္တဝဏ္ဏံ ကုဋ္ဌံ၊ ယေန ဂုန္နံ ဝိယ သဗလံ သရီရံ ဟောတိ၊ တသ္မိံ ကုဋ္ဌေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗော။ သောသောတိ သောသဗျာဓိ၊ တသ္မိံ သတိ န ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ အပမာရောတိ ပိတ္တုမ္မာရော ဝါ ယက္ခုမ္မာရော ဝါ၊ တတ္ထ ပုဗ္ဗဝေရိကေန အမနုဿေန ဂဟိတော ဒုတ္တိကိစ္ဆော ဟောတိ။ အပ္ပမတ္တကေပိ ပန အပမာရေ သတိ န ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။

ပဉ္စာဗာဓဝတ္ထုကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ရာဇဘဋဝတ္ထုကထာ

၉၀။ ရာဇဘဋဝတ္ထုသ္မိံ – ပစ္စန္တံ ဥစ္စိနထာတိ ပစ္စန္တံ ဝဍ္ဎေထ။ စောရေ ပလာပေတွာ စောရဘယေန ဝုဋ္ဌိတေ ဂါမေ အာဝါသာပေတွာ အာရက္ခံ ဒတွာ ကသိကမ္မာဒီနိ ပဝတ္တာပေထာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ရာဇာ ပန သောတာပန္နတ္တာ ‘‘စောရေ ဃာတေထ၊ ဟနထာ’’တိ န အာဏာပေတိ။ ဥပဇ္ဈာယဿ ဒေဝ သီသံ ¶ ဆိန္ဒိတဗ္ဗန္တိအာဒိ သဗ္ဗံ ‘‘ပဗ္ဗဇ္ဇာယ ဥပဇ္ဈာယော သေဋ္ဌော၊ တတော အာစရိယော၊ တတော ဂဏော’’တိ စိန္တေတွာ ဣဒံ ဝေါဟာရေ အဍ္ဍဝိနိစ္ဆယေ အာဂတန္တိ အာဟံသု။ န ဘိက္ခဝေ ရာဇဘဋော ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗောတိ ဧတ္ထ အမစ္စော ဝါ ဟောတု မဟာမတ္တော ဝါ သေဝကော ဝါ ကိဉ္စိ ဌာနန္တရံ ပတ္တော ဝါ အပ္ပတ္တော ဝါ၊ ယော ကောစိ ရညော ဘတ္တဝေတနဘဋော၊ သဗ္ဗော ရာဇဘဋောတိ သင်္ချံ ဂစ္ဆတိ၊ သော န ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ တဿ ပန ပုတ္တနတ္တဘာတုကာ ယေ ရာဇတော ဘတ္တဝေတနံ န ဂဏှန္တိ၊ တေ ပဗ္ဗာဇေတုံ ¶ ဝဋ္ဋတိ။ ယော ပန ရာဇတော လဒ္ဓံ နိဗဒ္ဓဘောဂံ ဝါ မာသသံဝစ္ဆရပရိဗ္ဗယံ ဝါ ရညောယေဝ နိယျာတေတိ၊ ပုတ္တဘာတုကေ ဝါ တံ ဌာနံ သမ္ပဋိစ္ဆာပေတွာ ရာဇာနံ ‘‘န ဒါနာဟံ ဒေဝဿ ဘဋော’’တိ အာပုစ္ဆတိ၊ ယေန ဝါ ယံ ကမ္မကာရဏာ ဝေတနံ ဂဟိတံ၊ တံ ကမ္မံ ကတံ ဟောတိ၊ ယော ဝါ ပဗ္ဗဇဿူတိ ရညာ အနုညာတော ဟောတိ၊ တမ္ပိ ပဗ္ဗာဇေတုံ ဝဋ္ဋတိ။

ရာဇဘဋဝတ္ထုကထာ နိဋ္ဌိတာ။

စောရဝတ္ထုကထာ

၉၁။ စောရဝတ္ထူသု – မနုဿာ ပဿိတွာတိ ယေဟိ ဂိဟိကာလေ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗော ယေ စ ‘‘အယံ သော’’တိ အညေသံ သုဏန္တိ၊ တေ ပဿိတွာ ဥဗ္ဗိဇ္ဇန္တိပိ…ပေ… ဒွါရမ္ပိ ¶ ထကေန္တိ။ ယေ ပန န ဇာနန္တိ၊ တေသံ ဃရေသု ဘိက္ခံ လဘတိ။ န ဘိက္ခဝေတိ ဘဂဝါ သယံ ဓမ္မဿာမီ၊ တသ္မာ အာယတိံ အကရဏတ္ထာယ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒံ ပညပေန္တော ဧဝမာဟ။ တတ္ထ ဓဇံ ဗန္ဓိတွာ ဝိယ ဝိစရတီတိ ဓဇဗန္ဓော။ မူလဒေဝါဒယော ဝိယ လောကေ ပါကဋောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တသ္မာ ယော ဂါမဃာတံ ဝါ ပန္ထဒုဟနံ ဝါ နဂရေ သန္ဓိစ္ဆေဒါဒိကမ္မံ ဝါ ကရောန္တော ဝိစရတိ၊ ပညာယတိ စ ‘‘အသုကော နာမ ဣဒံ ဣဒံ ကရောတီ’’တိ၊ သော န ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ ယော ပန ရာဇပုတ္တော ရဇ္ဇံ ပတ္ထေန္တော ဂါမဃာတာဒီနိ ကရောတိ၊ သော ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ ရာဇာနော ဟိ တသ္မိံ ပဗ္ဗဇိတေ တုဿန္တိ၊ သစေ ပန န တုဿန္တိ၊ န ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ ပုဗ္ဗေ မဟာဇနေ ပါကဋော စောရော ပစ္ဆာ စောရကမ္မံ ပဟာယ ပဉ္စသီလာဒီနိ သမာဒိယတိ၊ တဉ္စေ မနုဿာ ဧဝံ ဇာနန္တိ၊ ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ ယေ ပန အမ္ဗလဗုဇာဒိစောရကာ သန္ဓိစ္ဆေဒါဒိစောရာ ဧဝ ဝါ အဒိဿမာနာ ထေယျံ ကရောန္တိ၊ ပစ္ဆာပိ ဣမိနာ နာမ ဣဒံ ကတန္တိ န ပညာယန္တိ၊ တေပိ ပဗ္ဗာဇေတုံ ဝဋ္ဋတိ။

၉၂။ ကာရံ ဘိန္ဒိတွာတိ အဋ္ဋဗန္ဓနာဒိံ ဘိန္ဒိတွာ။ အဘယူဝရာတိ ဧတ္ထ ဘယေန ဥပရမန္တီတိ ဘယူဝရာ၊ ဧတေ ပန လဒ္ဓါဘယတ္တာ န ဘယူဝရာတိ အဘယူဝရာ၊ ပကာရဿ စေတ္ထ ဝကာရော ကတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ န ဘိက္ခဝေ ကာရဘေဒကော ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗောတိ ကာရော ဝုစ္စတိ ဗန္ဓနာဂါရံ။ ဣဓ ပန အန္ဒုဗန္ဓနံ ¶ ¶ ဝါ ဟောတု သင်္ခလိကဗန္ဓနံ ဝါ ရဇ္ဇုဗန္ဓနံ ဝါ ဂါမဗန္ဓနံ ဝါ နိဂမဗန္ဓနံ ဝါ နဂရဗန္ဓနံ ဝါ ပုရိသဂုတ္တိ ဝါ ဇနပဒဗန္ဓနံ ဝါ ဒီပဗန္ဓနံ ဝါ၊ ယော ဧတေသု ယံကိဉ္စိ ဗန္ဓနံ ဘိန္ဒိတွာ ဝါ ဆိန္ဒိတွာ ဝါ မုဉ္စိတွာ ဝါ ဝိဝရိတွာ ဝါ ပဿမာနာနံ ဝါ အပဿမာနာနံ ဝါ ပလာယတိ၊ သော ကာရဘေဒကောတိ သင်္ချံ ဂစ္ဆတိ။ တသ္မာ ဤဒိသော ကာရဘေဒကော စောရော ဒီပဗန္ဓနံ ဘိန္ဒိတွာ ဒီပန္တရံ ဂတောပိ န ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ ယော ပန န စောရော၊ ကေဝလံ ဟတ္ထကမ္မံ အကရောန္တော ‘‘ဧဝံ နော အပလာယန္တော ကရိဿတီ’’တိ ရာဇယုတ္တာဒီဟိ ဗဒ္ဓါ၊ သော ကာရံ ဘိန္ဒိတွာ ပလာတောပိ ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ ယော ပန ဂါမနိဂမပဋ္ဋနာဒီနိ ကေဏိယာ ဂဟေတွာ တံ အသမ္ပာဒေန္တော ဗန္ဓနာဂါရံ ပဝေသိတော ဟောတိ၊ သော ပလာယိတွာ အာဂတော န ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ ယောပိ ကသိကမ္မာဒီဟိ ဓနံ သမ္ပာဒေတွာ ဇီဝန္တော ‘‘နိဓာနံ ဣမိနာ လဒ္ဓ’’န္တိ ပေသုညံ ဥပသံဟရိတွာ ကေနစိ ဗန္ဓာပိတော ဟောတိ၊ တံ တတ္ထေဝ ပဗ္ဗာဇေတုံ န ဝဋ္ဋတိ၊ ပလာယိတွာ ဂတံ ပန ဂတဋ္ဌာနေ ပဗ္ဗာဇေတုံ ဝဋ္ဋတိ။

၉၃။ န ¶ ဘိက္ခဝေ လိခိတကောတိ ဧတ္ထ လိခိတကော နာမ န ကေဝလံ ‘‘ယတ္ထ ပဿတိ တတ္ထ ဟန္တဗ္ဗော’’တိ၊ အထ ခေါ ယော ကောစိ စောရိကံ ဝါ အညံ ဝါ ဂရုံ ရာဇာပရာဓံ ကတွာ ပလာတော၊ ရာဇာ စ နံ ပဏ္ဏေ ဝါ ပေါတ္ထကေ ဝါ ‘‘ဣတ္ထန္နာမော ယတ္ထ ဒိဿတိ၊ တတ္ထ ဂဟေတွာ မာရေတဗ္ဗော’’တိ ဝါ ‘‘ဟတ္ထပါဒါနိဿ ဆိန္ဒိတဗ္ဗာနီ’’တိ ဝါ ‘‘ဧတ္တကံ နာမ ဒဏ္ဍံ အာဟရာပေတဗ္ဗော’’တိ ဝါ လိခါပေတိ၊ အယံ လိခိတကော နာမ၊ သော န ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။

၉၄။ ကသာဟတော ကတဒဏ္ဍကမ္မောတိ ဧတ္ထ ယော ဝစနပေသနာဒီနိ အကရောန္တော ဟညတိ၊ န သော ကတဒဏ္ဍကမ္မော။ ယော ပန ကေဏိယာ ဝါ အညထာ ဝါ ကိဉ္စိ ဂဟေတွာ ခါဒိတွာ ပုန ဒါတုံ အသက္ကောန္တော ‘‘အယမေဝ တေ ဒဏ္ဍော ဟောတူ’’တိ ကသာဟိ ဟညတိ၊ အယံ ကသာဟတော ကတဒဏ္ဍကမ္မော။ သော စ ကသာဟိ ဝါ ဟတော ဟောတု အဒ္ဓဒဏ္ဍကာဒီနံ ဝါ အညတရေန၊ ယာဝ အလ္လဝဏော ဟောတိ၊ တာဝ န ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ ဝဏေ ပန ပါကတိကေ ကတွာ ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ သစေ ပန ဇာဏူဟိ ဝါ ကပ္ပရေဟိ ဝါ နာဠိကေရပါသာဏာဒီဟိ ဝါ ဃာတေတွာ မုတ္တော ဟောတိ၊ သရီရေ စဿ ဂဏ္ဌိယော ပညာယန္တိ၊ န ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ ဖာသုကံ ¶ ကတွာ ဧဝ ဂဏ္ဌီသု သန္နိသိန္နာသု ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။

၉၅။ လက္ခဏာဟတော ကတဒဏ္ဍကမ္မောတိ ဧတ္ထ ကတဒဏ္ဍကမ္မဘာဝေါ ပုရိမနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ယဿ ပန နလာဋေ ဝါ ဦရုအာဒီသု ဝါ တတ္တေန လောဟေန လက္ခဏံ အာဟတံ ဟောတိ၊ သော သစေ ဘုဇိဿော ယာဝ အလ္လဝဏော ဟောတိ၊ တာဝ န ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ သစေပိဿ ဝဏာ ရုဠှာ ဟောန္တိ၊ ဆဝိယာ ¶ သမပရိစ္ဆေဒါ၊ လက္ခဏံ န ပညာယတိ၊ တိမဏ္ဍလဝတ္ထဿ ဥတ္တရာသင်္ဂေ ကတေ ပဋိစ္ဆန္နောကာသေ စေ ဟောတိ၊ ပဗ္ဗာဇေတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ အပ္ပဋိစ္ဆန္နောကာသေ စေ န ဝဋ္ဋတိ။

စောရဝတ္ထုကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ဣဏာယိကဝတ္ထုကထာ

၉၆။ န ဘိက္ခဝေ ဣဏာယိကောတိ ဧတ္ထ ဣဏာယိကော နာမ ယဿ ပိတိပိတာမဟေဟိ ဝါ ဣဏံ ဂဟိတံ ဟောတိ၊ သယံ ဝါ ဣဏံ ဂဟိတံ ဟောတိ၊ ယံ ဝါ အာထပေတွာ မာတာပိတူဟိ ကိဉ္စိ ဂဟိတံ ဟောတိ၊ သော တံ ¶ ဣဏံ ပရေသံ ဓာရေတီတိ ဣဏာယိကော။ ယံ ပန အညေ ဉာတကာ အာထပေတွာ ကိဉ္စိ ဂဏှန္တိ၊ သော န ဣဏာယိကော။ န ဟိ တေ တံ အာထပေတုံ ဣဿရာ၊ တသ္မာ တံ ပဗ္ဗာဇေတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ ဣတရံ န ဝဋ္ဋတိ။ သစေ ပနဿ ဉာတိသာလောဟိတာ ‘‘မယံ ဒဿာမ၊ ပဗ္ဗာဇေထ န’’န္တိ ဣဏံ အတ္တနော ဘာရံ ကရောန္တိ၊ အညော ဝါ ကောစိ တဿ အာစာရသမ္ပတ္တိံ ဒိသွာ ‘‘ပဗ္ဗာဇေထ နံ၊ အဟံ ဣဏံ ဒဿာမီ’’တိ ဝဒတိ၊ ပဗ္ဗာဇေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ တေသု အသတိ ဘိက္ခုနာ တထာရူပဿ ဥပဋ္ဌာကဿာပိ အာရောစေတဗ္ဗံ ‘‘သဟေတုကော သတ္တော ဣဏပလိဗောဓေန န ပဗ္ဗဇတီ’’တိ။ သစေ သော ပဋိပဇ္ဇတိ၊ ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ သစေပိ အတ္တနော ကပ္ပိယဘဏ္ဍံ အတ္ထိ၊ ‘‘ဧတံ ဒဿာမီ’’တိ ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ သစေ ပန နေဝ ဉာတကာဒယော ပဋိပဇ္ဇန္တိ၊ န အတ္တနော ဓနံ အတ္ထိ၊ ‘‘ပဗ္ဗာဇေတွာ ဘိက္ခာယ စရိတွာ မောစေဿာမီ’’တိ ပဗ္ဗာဇေတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ သစေ ပဗ္ဗာဇေတိ ဒုက္ကဋံ။ ပလာတောပိ အာနေတွာ ဒါတဗ္ဗော။ နော စေ ဒေတိ၊ သဗ္ဗံ ဣဏံ ဂီဝါ ဟောတိ။ အဇာနိတွာ ပဗ္ဗာဇယတော အနာပတ္တိ။ ပဿန္တေန ပန အာနေတွာ ဣဏသာမိကာနံ ဒဿေတဗ္ဗော။ အပဿန္တဿ ဂီဝါ န ဟောတိ။

သစေ ဣဏာယိကော အညံ ဒေသံ ဂန္တွာ ပုစ္ဆိယမာနောပိ ‘‘နာဟံ ကဿစိ ကိဉ္စိ ဓာရေမီ’’တိ ဝတွာ ပဗ္ဗဇတိ၊ ဣဏသာမိကော စ တံ ပရိယေသန္တော တတ္ထ ဂစ္ဆတိ၊ ဒဟရော တံ ဒိသွာ ပလာယတိ၊ သော စ ထေရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘အယံ ဘန္တေ ကေန ပဗ္ဗာဇိတော၊ မမ ဧတ္တကံ နာမ ဓနံ ဂဟေတွာ ¶ ပလာတော’’တိ ဝဒတိ၊ ထေရေန ဝတ္တဗ္ဗံ ‘‘မယာ ဥပါသက ‘အဏဏော အဟ’န္တိ ဝဒန္တော ပဗ္ဗာဇိတော၊ ကိံ ဒါနိ ကရောမိ၊ ပဿ မေ ပတ္တစီဝရမတ္တ’’န္တိ အယံ တတ္ထ သာမီစိ။ ပလာတေ ပန ဂီဝါ န ဟောတိ။

သစေ ပန နံ ထေရဿ သမ္မုခါဝ ဒိသွာ ‘‘အယံ မမ ဣဏာယိကော’’တိ ဝဒတိ၊ ‘‘တဝ ဣဏာယိကံ ¶ တွမေဝ ဇာနာဟီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗော။ ဧဝမ္ပိ ဂီဝါ န ဟောတိ။ သစေပိ သော ‘‘ပဗ္ဗဇိတော အယံ ဣဒါနိ ကုဟိံ ဂမိဿတီ’’တိ ဝဒတိ၊ ထေရေန ‘‘တွံယေဝ ဇာနာဟီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗော။ ဧဝမ္ပိဿ ပလာတေ ဂီဝါ န ဟောတိ။ သစေ ပန ထေရော ‘‘ကုဟိံ ဒါနိ အယံ ဂမိဿတိ၊ ဣဓေဝ အစ္ဆတူ’’တိ ဝဒတိ၊ သော စေ ပလာယတိ၊ ဂီဝါ ဟောတိ။ သစေ သော သဟေတုကသတ္တော ဟောတိ ဝတ္တသမ္ပန္နော၊ ထေရေန ‘‘ဤဒိသော အယ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ဣဏသာမိကော စေ ‘‘သာဓူ’’တိ ဝိဿဇ္ဇေတိ၊ ဣစ္စေတံ ကုသလံ။ သစေ ပန ‘‘ဥပဍ္ဎုပဍ္ဎံ ဒေထာ’’တိ ဝဒတိ၊ ဒါတဗ္ဗံ။ အပရေန သမယေန အတိအာရာဓကော ဟောတိ၊ ‘‘သဗ္ဗံ ဒေထာ’’တိ ¶ ဝုတ္တေပိ ဒါတဗ္ဗမေဝ။ သစေ ပန ဥဒ္ဒေသပရိပုစ္ဆာဒီသု ကုသလော ဟောတိ ဗဟူပကာရော ဘိက္ခူနံ၊ ဘိက္ခာစာရဝတ္တေန ပရိယေသိတွာပိ ဣဏံ ဒါတဗ္ဗမေဝါတိ။

ဣဏာယိကဝတ္ထုကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ဒါသဝတ္ထုကထာ

၉၇။ န ဘိက္ခဝေ ဒါသောတိ ဧတ္ထ စတ္တာရော ဒါသာ – အန္တောဇာတော၊ ဓနက္ကီတော၊ ကရမရာနီတော၊ သာမံ ဒါသဗျံ ဥပဂတောတိ။ တတ္ထ အန္တောဇာတော နာမ ဇာတိဒါသော ဃရဒါသိယာ ပုတ္တော။ ဓနက္ကီတော နာမ မာတာပိတူနံ သန္တိကာ ပုတ္တော ဝါ သာမိကာနံ သန္တိကာ ဒါသော ဝါ ဓနံ ဒတွာ ဒါသစာရိတ္တံ အာရောပေတွာ ကီတော။ ဧတေ ဒွေပိ န ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗာ။ ပဗ္ဗာဇေန္တေန တတ္ထ တတ္ထ စာရိတ္တဝသေန အဒါသံ ကတွာ ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗာ။

ကရမရာနီတော နာမ တိရောရဋ္ဌံ ဝိလောပံ ဝါ ကတွာ ဥပလာပေတွာ ဝါ တိရောရဋ္ဌတော ဘုဇိဿမာနုသကာနိ အာဟရန္တိ၊ အန္တောရဋ္ဌေယေဝ ဝါ ကတာပရာဓံ ကိဉ္စိ ဂါမံ ရာဇာ ‘‘ဝိလုမ္ပထာ’’တိ အာဏာပေတိ၊ တတော မာနုသကာနိပိ အာဟရန္တိ။ တတ္ထ သဗ္ဗေ ပုရိသာ ဒါသာ၊ ဣတ္ထိယော ဒါသိယော။ ဧဝရူပေါ ကရမရာနီတော ဒါသော ယေဟိ အာနီတော၊ တေသံ သန္တိကေ ဝသန္တော ဝါ ဗန္ဓနာဂါရေ ဗဒ္ဓါ ဝါ ပုရိသေဟိ ရက္ခိယမာနော ဝါ န ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ ပလာယိတွာ ပန ဂတော၊ ဂတဋ္ဌာနေ ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ ရညာ ¶ တုဋ္ဌေန ‘‘ကရမရာနီတကေ မုဉ္စထာ’’တိ ဝတွာ ဝါ သဗ္ဗသာဓာရဏေန ဝါ နယေန ဗန္ဓနာ မောက္ခေ ကတေ ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗောဝ။

သာမံ ဒါသဗျံ ဥပဂတော နာမ ဇီဝိတဟေတု ဝါ အာရက္ခဟေတု ဝါ ‘‘အဟံ တေ ဒါသော’’တိ သယမေဝ ဒါသဘာဝံ ဥပဂတော။ ရာဇူနံ ဟတ္ထိအဿဂေါမဟိံသဂေါပကာဒယော ဝိယ၊ တာဒိသော ဒါသော န ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ ရညော ဝဏ္ဏဒါသီနံ ပုတ္တာ ဟောန္တိ အမစ္စပုတ္တသဒိသာ၊ တေပိ န ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗာ။ ဘုဇိဿိတ္ထိယော ¶ အသံယတာ ဝဏ္ဏဒါသီဟိ သဒ္ဓိံ ဝိစရန္တိ၊ တာသံ ပုတ္တေ ပဗ္ဗာဇေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ သစေ သယမေဝ ပဏ္ဏံ ¶ အာရောပေန္တိ၊ န ဝဋ္ဋတိ။ ဘဋိပုတ္တကဂဏာဒီနံ ဒါသာပိ တေဟိ အဒိန္နာ န ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗာ။ ဝိဟာရေသု ရာဇူဟိ အာရာမိကဒါသာ နာမ ဒိန္နာ ဟောန္တိ၊ တေပိ ပဗ္ဗာဇေတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ ဘုဇိဿေ ပန ကတွာ ပဗ္ဗာဇေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ မဟာပစ္စရိယံ ‘‘အန္တောဇာတဓနက္ကီတကေ အာနေတွာ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ အာရာမိကေ ဒေမာတိ ဒေန္တိ၊ တက္ကံ သီသေ အာသိတ္တကသဒိသာဝ ဟောန္တိ၊ တေ ပဗ္ဗာဇေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ကုရုန္ဒိယံ ပန ‘‘အာရာမိကံ ဒေမာတိ ကပ္ပိယဝေါဟာရေန ဒေန္တိ၊ ယေန ကေနစိ ဝေါဟာရေန ဒိန္နော ဟောတု၊ နေဝ ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော’’တိ ဝုတ္တံ။ ဒုဂ္ဂတမနုဿာ သင်္ဃံ နိဿာယ ဇီဝိဿာမာတိ ဝိဟာရေ ကပ္ပိယကာရကာ ဟောန္တိ၊ ဧတေပိ ပဗ္ဗာဇေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ယဿ မာတာပိတရော ဒါသာ၊ မာတာ ဧဝ ဝါ ဒါသီ၊ ပိတာ အဒါသော၊ တံ ပဗ္ဗာဇေတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ ယဿ ပန မာတာ အဒါသီ၊ ပိတာ ဒါသော၊ တံ ပဗ္ဗာဇေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဘိက္ခုဿ ဉာတကာ ဝါ ဥပဋ္ဌာကာ ဝါ ဒါသံ ဒေန္တိ ‘‘ဣမံ ပဗ္ဗာဇေထ၊ တုမှာကံ ဝေယျာဝစ္စံ ကရိဿတီ’’တိ အတ္တနောဝါဿ ဒါသော အတ္ထိ၊ ဘုဇိဿော ကတောဝ ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ သာမိကာ ဒါသံ ဒေန္တိ ‘‘ဣမံ ပဗ္ဗာဇေထ၊ သစေ အဘိရမိဿတိ၊ အဒါသော ဝိဗ္ဘမိဿတိ စေ၊ အမှာကံ ဒါသောဝ ဘဝိဿတီတိ အယံ တာဝကာလိကော နာမ၊ တံ ပဗ္ဗာဇေတုံ န ဝဋ္ဋတီ’’တိ ကုရုန္ဒိယံ ဝုတ္တံ။ နိဿာမိကဒါသော ဟောတိ၊ သောပိ ဘုဇိဿော ကတောဝ ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ အဇာနန္တော ပဗ္ဗာဇေတွာ ဝါ ဥပသမ္ပာဒေတွာ ဝါ ပစ္ဆာ ဇာနာတိ၊ ဘုဇိဿံ ကာတုမေဝ ဝဋ္ဋတိ။

ဣမဿ စ အတ္ထဿ ပကာသနတ္ထံ ဣဒံ ဝတ္ထုံ ဝဒန္တိ – ဧကာ ကိရ ကုလဒါသီ ဧကေန သဒ္ဓိံ အနုရာဓပုရာ ပလာယိတွာ ရောဟဏေ ဝသမာနာ ¶ ပုတ္တံ ပဋိလဘိ၊ သော ပဗ္ဗဇိတွာ ဥပသမ္ပန္နကာလေ လဇ္ဇီ ကုက္ကုစ္စကော အဟောသိ။ အထေကဒိဝသံ မာတရံ ပုစ္ဆိ – ‘‘ကိံ ဥပါသိကေ တုမှာကံ ဘာတာ ဝါ ဘဂိနီ ဝါ နတ္ထိ၊ န ကဉ္စိ ဉာတကံ ပဿာမီ’’တိ။ ‘‘တာတ၊ အဟံ အနုရာဓပုရေ ကုလဒါသီ၊ တဝ ပိတရာ သဒ္ဓိံ ပလာယိတွာ ဣဓ ဝသာမီ’’တိ။ သီလဝါ ဘိက္ခု ‘‘အသုဒ္ဓါ ကိရ မေ ပဗ္ဗဇ္ဇာ’’တိ သံဝေဂံ လဘိတွာ မာတရံ တဿ ကုလဿ နာမဂေါတ္တံ ပုစ္ဆိတွာ အနုရာဓပုရံ အာဂမ္မ တဿ ကုလဿ ဃရဒွါရေ အဋ္ဌာသိ။ ‘‘အတိစ္ဆထ ဘန္တေ’’တိ ဝုတ္တေပိ နာတိက္ကမိ၊ တေ အာဂန္တွာ ‘‘ကိံ ဘန္တေ’’တိ ပုစ္ဆိံသု။ ‘‘တုမှာကံ ဣတ္ထန္နာမာ ဒါသီ ပလာတာ အတ္ထီ’’တိ? အတ္ထိ ဘန္တေ။ အဟံ တဿာ ပုတ္တော၊ သစေ မံ တုမှေ အနုဇာနာထ၊ ပဗ္ဗဇ္ဇံ လဘာမိ၊ တုမှေ မယှံ သာမိကာတိ ¶ ။ တေ ဟဋ္ဌတုဋ္ဌာ ဟုတွာ ‘‘သုဒ္ဓါ ဘန္တေ တုမှာကံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ’’တိ တံ ဘုဇိဿံ ကတွာ မဟာဝိဟာရေ ဝသာပေသုံ စတူဟိ ပစ္စယေဟိ ပဋိဇဂ္ဂန္တာ။ ထေရော တံ ကုလံ နိဿာယ ဝသမာနောယေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏီတိ။

ဒါသဝတ္ထုကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ကမ္မာရဘဏ္ဍုဝတ္ထာဒိကထာ

၉၈-၉။ ကမ္မာရဘဏ္ဍူတိ ¶ တုလာဓာရမုဏ္ဍကော သုဝဏ္ဏကာရပုတ္တော၊ ပဉ္စသိခေါ တရုဏဒါရကောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သင်္ဃံ အပလောကေတုံ ဘဏ္ဍုကမ္မာယာတိ သင်္ဃံ ဘဏ္ဍုကမ္မတ္ထာယ အာပုစ္ဆိတုံ အနုဇာနာမီတိ အတ္ထော။ တတြာယံ အာပုစ္ဆနဝိဓိ – သီမာပရိယာပန္နေ ဘိက္ခူ သန္နိပါတေတွာ ပဗ္ဗဇ္ဇာပေက္ခံ တတ္ထ နေတွာ ‘‘သင်္ဃံ ဘန္တေ ဣမဿ ဒါရကဿ ဘဏ္ဍုကမ္မံ အာပုစ္ဆာမီ’’တိ တိက္ခတ္တုံ ဝါ ဒွိက္ခတ္တုံ ဝါ သကိံ ဝါ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ဧတ္ထ စ ‘‘ဣမဿ ဒါရကဿ ဘဏ္ဍုကမ္မံ အာပုစ္ဆာမီ’’တိပိ ‘‘ဣမဿ သမဏကရဏံ အာပုစ္ဆာမီ’’တိပိ ‘‘ဣမဿ ပဗ္ဗာဇနံ အာပုစ္ဆာမီ’’တိပိ ‘‘အယံ သမဏော ဟောတုကာမော’’တိပိ ‘‘အယံ ပဗ္ဗဇိတုကာမော’’တိပိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိယေဝ။

သစေ သဘာဂဋ္ဌာနံ ဟောတိ၊ ဒသ ဝါ ဝီသံ ဝါ တိံသံ ဝါ ဘိက္ခူ ဝသန္တီတိ ပရိစ္ဆေဒေါ ပညာယတိ၊ တေသံ ဌိတောကာသံ ဝါ နိသိန္နောကာသံ ဝါ ဂန္တွာပိ ပုရိမနယေနေဝ အာပုစ္ဆိတဗ္ဗံ။ ပဗ္ဗဇ္ဇာပေက္ခံ ဝိနာဝ ဒဟရဘိက္ခူ ဝါ သာမဏေရေ ဝါ ပေသေတွာပိ ‘‘ဧကော ဘန္တေ ပဗ္ဗဇ္ဇာပေက္ခော အတ္ထိ တဿ ဘဏ္ဍုကမ္မံ ¶ အာပုစ္ဆာမာ’’တိအာဒိနာ နယေန အာပုစ္ဆာပေတုံ ဝဋ္ဋတိ။

သစေ ကေစိ ဘိက္ခူ သေနာသနံ ဝါ ဂုမ္ဗာဒီနိ ဝါ ပဝိသိတွာ နိဒ္ဒါယန္တိ ဝါ သမဏဓမ္မံ ဝါ ကရောန္တိ၊ အာပုစ္ဆကာ စ ပရိယေသန္တာပိ အဒိသွာ ‘‘သဗ္ဗေ အာပုစ္ဆိတာ အမှေဟီ’’တိ သညိနော ဟောန္တိ၊ ပဗ္ဗဇ္ဇာ နာမ လဟုကံ ကမ္မံ၊ တသ္မာ ပဗ္ဗဇိတော သုပဗ္ဗဇိတောဝ ပဗ္ဗာဇေန္တဿာပိ အနာပတ္တိ။

သစေ ပန မဟာဝိဟာရော ဟောတိ အနေကဘိက္ခုသဟဿာဝါသော၊ သဗ္ဗေ ဘိက္ခူ သန္နိပါတေတုမ္ပိ ဒုက္ကရံ၊ ပဂေဝ ပဋိပါဋိယာ အာပုစ္ဆိတုံ၊ ခဏ္ဍသီမာယံ ဝါ ဌတွာ နဒီသမုဒ္ဒါဒီနိ ဝါ ဂန္တွာ ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ ယော ပန နဝမုဏ္ဍော ဝါ ဟောတိ ဝိဗ္ဘန္တကော ဝါ နိဂဏ္ဌာဒီသု အညတရော ဝါ ဒွင်္ဂုလကေသော ¶ ဝါ ဦနဒွင်္ဂုလကေသော ဝါ၊ တဿ ကေသစ္ဆေဒနကိစ္စံ နတ္ထိ၊ တသ္မာ ဘဏ္ဍုကမ္မံ အနာပုစ္ဆိတွာပိ တာဒိသံ ပဗ္ဗာဇေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဒွင်္ဂုလာတိရိတ္တကေသော ပန ယော ဟောတိ အန္တမသော ဧကသိခါမတ္တဓရောပိ၊ သော ဘဏ္ဍုကမ္မံ အာပုစ္ဆိတွာဝ ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ ဥပါလိဝတ္ထု မဟာဝိဘင်္ဂေ ဝုတ္တနယမေဝ။

၁၀၀။ အဟိဝါတကရောဂေနာတိ မာရိဗျာဓိနာ၊ ယတြ ဟိ သော ရောဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တံ ကုလံ ဒွိပဒစတုပ္ပဒံ သဗ္ဗံ နဿတိ၊ ယော ဘိတ္တိံ ဝါ ဆဒနံ ဝါ ဘိန္ဒိတွာ ပလာယတိ၊ တိရောဂါမာဒိဂတော ¶ ဝါ ဟောတိ၊ သော မုစ္စတိ။ တထာ စေတ္ထ ပိတာပုတ္တာ မုစ္စိံသု။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ပိတာပုတ္တကာ သေသာ ဟောန္တီ’’တိ။

ကာကုဍ္ဍေပကန္တိ ယော ဝါမဟတ္ထေန လေဍ္ဍုံ ဂဟေတွာ နိသိန္နော သက္ကောတိ အာဂတာဂတေ ကာကေ ဥဍ္ဍာပေတွာ ပုရတော နိက္ခိတ္တံ ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇိတုံ၊ အယံ ကာကုဍ္ဍေပကော နာမ၊ တံ ပဗ္ဗာဇေတုံ ဝဋ္ဋတိ။

၁၀၂။ ဣတ္တရောတိ အပ္ပမတ္တကော၊ ကတိပါဟမေဝ ဝါသော ဘဝိဿတီတိ အတ္ထော။

၁၀၃။ ဩဂဏေနာတိ ပရိဟီနဂဏေန၊ အပ္ပမတ္တကေန ဘိက္ခုသင်္ဃေနာတိ အတ္ထော။ အဗျတ္တေန ယာဝဇီဝန္တိ ဧတ္ထ သစာယံ ဝုဍ္ဎတရံ အာစရိယံ န လဘတိ၊ ဥပသမ္ပဒါယ သဋ္ဌိဝဿော ဝါ သတ္တတိဝဿော ဝါ ဟောတု၊ နဝကတရဿာပိ ဗျတ္တဿ သန္တိကေ ဥက္ကုဋိကံ နိသီဒိတွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာ ‘‘အာစရိယော မေ အာဝုသော ဟောဟိ၊ အာယသ္မတော နိဿာယ ဝစ္ဆာမီ’’တိ ဧဝံ တိက္ခတ္တုံ ဝတွာ နိဿယော ဂဟေတဗ္ဗောဝ။ ဂါမပ္ပဝေသနံ အာပုစ္ဆန္တေနာပိ ဥက္ကုဋိကံ နိသီဒိတွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာ ဂါမပ္ပဝေသနံ အာပုစ္ဆာမိ အာစရိယာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ဧသ နယော သဗ္ဗအာပုစ္ဆနေသု။ ပဉ္စကဆက္ကေသု စေတ္ထ ယတ္တကံ သုတံ နိဿယမုတ္တကဿ ¶ ဣစ္ဆိတဗ္ဗံ၊ တံ ဘိက္ခုနောဝါဒကဝဏ္ဏနာယံ ဝုတ္တံ။ တဿ နတ္ထိတာယ စ အပ္ပဿုတော၊ အတ္ထိတာယ စ ဗဟုဿုတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သေသံ ဝုတ္တနယေနေဝ။

ကမ္မာရဘဏ္ဍုဝတ္ထာဒိကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ရာဟုလဝတ္ထုကထာ

၁၀၅။ ယေန ¶ ကပိလဝတ္ထု တေန စာရိကံ ပက္ကာမီတိ ဧတ္ထ အယံ အနုပုဗ္ဗိကထာ။ သုဒ္ဓါဒနမဟာရာဇာ ကိရ ဗောဓိသတ္တဿ အဘိနိက္ခမနဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ ‘‘မမ ပုတ္တော ဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿာမီတိ နိက္ခန္တော၊ ဇာတော နု ခေါ ဗုဒ္ဓါ’’တိ ပဝတ္တိသဝနတ္ထံ ဩဟိတသောတောဝ ဝိဟရတိ။ သော ဘဂဝတော ပဓာနစရိယဉ္စ သမ္ဗောဓိဉ္စ ဓမ္မစက္ကပ္ပဝတ္တနာဒီနိ စ သုဏန္တော ‘‘ဣဒါနိ ကိရ မေ ပုတ္တော ရာဇဂဟံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရတီ’’တိ သုတွာ ဧကံ အမစ္စံ အာဏာပေသိ – ‘‘အဟံ တာတ ဝုဍ္ဎော မဟလ္လကော၊ သာဓု မေ ဇီဝန္တဿေဝ ပုတ္တံ ဒဿေဟီ’’တိ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ ပဋိဿုဏိတွာ ပုရိသသဟဿပရိဝါရော ရာဇဂဟံ ဂန္တွာ ဘဂဝတော ပါဒေ ဝန္ဒိတွာ နိသီဒိ။ အထဿ ဘဂဝါ ဓမ္မကထံ ကထေသိ၊ သော ပသီဒိတွာ ပဗ္ဗဇ္ဇဉ္စေဝ ဥပသမ္ပဒဉ္စ ယာစိ။ တတော နံ ဘဂဝါ ဧဟိဘိက္ခူပသမ္ပဒါယ ဥပသမ္ပာဒေသိ ¶ ၊ သော သပရိသော အရဟတ္တံ ပတွာ တတ္ထေဝ ဖလသမာပတ္တိသုခံ အနုဘဝမာနော ဝိဟာသိ။ ရာဇာ တေနေဝ ဥပါယေန အပရေပိ အဋ္ဌ ဒူတေ ပဟိဏိ၊ တေပိ သဗ္ဗေ သပရိသာ တထေဝ အရဟတ္တံ ပတွာ တတ္ထေဝ ဝိဟရိံသု။ ‘‘ဣမိနာ နာမ ကာရဏေန တေ နာဂစ္ဆန္တီ’’တိ ရညော ကောစိ ပဝတ္တိမတ္တမ္ပိ အာရောစေန္တော နတ္ထိ။

အထ ရာဇာ ဗောဓိသတ္တေန သဒ္ဓိံ ဧကဒိဝသံဇာတံ ကာဠုဒါယိံ နာမ အမစ္စံ ပဟိဏိတုကာမော ပုရိမနယေနေဝ ယာစိ၊ သော ‘‘သစေ အဟံ ပဗ္ဗဇိတုံ လဘာမိ၊ ဒဿေဿာမီ’’တိ အာဟ။ တံ ရာဇာ ‘‘ပဗ္ဗဇိတွာပိ မေ ပုတ္တံ ဒဿေဟီ’’တိ ပဟိဏိ၊ သောပိ ပုရိသသဟဿပရိဝါရော ဂန္တွာ တထေဝ သပရိဝါရော အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ သော ဧကဒိဝသံ သမ္ဘတေသု သဗ္ဗသဿေသု ဝိဿဋ္ဌကမ္မန္တေသု ဇနပဒမနုဿေသု ပုပ္ဖိတေသု ထလဇဇလဇပုပ္ဖေသု ပဋိပဇ္ဇနက္ခမေ မဂ္ဂေ ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိတွာ သဋ္ဌိမတ္တာဟိ ဂါထာဟိ ဂမနဝဏ္ဏံ ဝဏ္ဏေသိ။ ဘဂဝါ ‘‘ကိမေတ’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဘန္တေ တုမှာကံ ပိတာ သုဒ္ဓါဒနမဟာရာဇာ မဟလ္လကောမှိ၊ ဇီဝန္တဿေဝ မေ ပုတ္တံ ဒဿေဟီ’’တိ မံ ပေသေသိ၊ သာဓု ဘန္တေ ဘဂဝါ ဉာတကာနံ သင်္ဂဟံ ကရောတု၊ ကာလော စာရိကံ ပက္ကမိတုန္တိ။ တေန ဟိ ¶ သင်္ဃဿ အာရောစေဟိ၊ ‘‘ဘိက္ခူ ဂမိယဝတ္တံ ပူရေဿန္တီ’’တိ။ ‘‘သာဓု ဘန္တေ’’တိ ထေရော တထာ အကာသိ။ ဘဂဝါ အင်္ဂမဂဓဝါသီနံ ကုလပုတ္တာနံ ဒသဟိ သဟဿေဟိ ကပိလဝတ္ထုဝါသီနံ ဒသဟီတိ သဗ္ဗေဟေဝ ဝီသတိသဟဿေဟိ ¶ ခီဏာသဝေဟိ ပရိဝုတော ရာဇဂဟာ နိက္ခမိတွာ ရာဇဂဟတော သဋ္ဌိယောဇနိကံ ကပိလဝတ္ထုံ ဒိဝသေ ဒိဝသေ ယောဇနံ ဂစ္ဆန္တော ဒွီဟိ မာသေဟိ ပါပုဏိဿာမီတိ အတုရိတစာရိကံ ပက္ကာမိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ယေန ကပိလဝတ္ထု တေန စာရိကံ ပက္ကာမီ’’တိ။

ဧဝံ ပက္ကန္တေ စ ဘဂဝတိ ဥဒါယိတ္ထေရော နိက္ခန္တဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ သုဒ္ဓါဒနမဟာရာဇဿ ဂေဟေ ဘတ္တကိစ္စံ ကရောတိ။ ရာဇာ ထေရံ ပရိဝိသိတွာ ပတ္တံ ဂန္ဓစုဏ္ဏေန ဥဗ္ဗဋ္ဋေတွာ ဥတ္တမဘောဇနဿ ပူရေတွာ ‘‘ဘဂဝတော ဒေဟီ’’တိ ထေရဿ ဟတ္ထေ ဌပေတိ။ ထေရောပိ တထေဝ ကရောတိ။ ဣတိ ဘဂဝါ အန္တရာမဂ္ဂေ ရညောယေဝ ပိဏ္ဍပါတံ ပရိဘုဉ္ဇိ။ ထေရောပိ စ ဘတ္တကိစ္စာဝသာနေ ဒိဝသေ ဒိဝသေ ရညော အာရောစေတိ ‘‘အဇ္ဇ ဘဂဝါ ဧတ္တကံ အာဂတော’’တိ၊ ဗုဒ္ဓဂုဏပဋိသံယုတ္တာယ စ ကထာယ သာကိယာနံ ဘဂဝတိ သဒ္ဓံ ဥပ္ပာဒေသိ။ တေနေဝ နံ ဘဂဝါ ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မမ သာဝကာနံ ဘိက္ခူနံ ကုလပ္ပသာဒကာနံ ယဒိဒံ ကာဠုဒါယီ’’တိ ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသိ။

သာကိယာပိ ခေါ အနုပ္ပတ္တေ ဘဂဝတိ ‘‘အမှာကံ ဉာတိသေဋ္ဌံ ပဿိဿာမာ’’တိ သန္နိပတိတွာ ဘဂဝတော ဝသနဋ္ဌာနံ ဝီမံသမာနာ နိဂြောဓသက္ကဿ အာရာမော ရမဏီယောတိ သလ္လက္ခေတွာ တတ္ထ သဗ္ဗံ ပဋိဇဂ္ဂနဝိဓိံ ကာရေတွာ ဂန္ဓပုပ္ဖာဒိဟတ္ထာ ပစ္စုဂ္ဂမနံ ကရောန္တာ သဗ္ဗာလင်္ကာရပဋိမဏ္ဍိတေ ဒဟရဒဟရေ ¶ နာဂရိကဒါရကေ စ ဒါရိကာယော စ ပဌမံ ပဟိဏိံသု၊ တတော ရာဇကုမာရေ စ ရာဇကုမာရိကာယော စ တေသံ အနန္တရာ သာမံ ဂန္တွာ ဂန္ဓပုပ္ဖစုဏ္ဏာဒီဟိ ပူဇယမာနာ ဘဂဝန္တံ ဂဟေတွာ နိဂြောဓာရာမမေဝ အဂမံသု။ တတြ ဘဂဝါ ဝီသတိသဟဿခီဏာသဝပရိဝုတော ပညတ္တဝရဗုဒ္ဓါသနေ နိသီဒိ။ သာကိယာ မာနဇာတိကာ မာနထဒ္ဓါ၊ တေ ‘‘သိဒ္ဓတ္ထကုမာရော အမှေဟိ ဒဟရတရောဝ အမှာကံ ကနိဋ္ဌော၊ ဘာဂိနေယျော၊ ပုတ္တော၊ နတ္တာ’’တိ စိန္တေတွာ ဒဟရဒဟရေ ရာဇကုမာရေ အာဟံသု ¶ – ‘‘တုမှေ ဝန္ဒထ၊ မယံ တုမှာကံ ပိဋ္ဌိတော နိသီဒိဿာမာ’’တိ။

တေသု ဧဝံ နိသိန္နေသု ဘဂဝါ တေသံ အဇ္ဈာသယံ ဩလောကေတွာ ‘‘န မံ ဉာတီ ဝန္ဒန္တိ၊ ဟန္ဒ နေ ဝန္ဒာပယိဿာမီ’’တိ အဘိညာပါဒကံ စတုတ္ထဇ္ဈာနံ သမာပဇ္ဇိတွာ ဝုဋ္ဌာယ ဣဒ္ဓိယာ အာကာသံ အဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာ တေသံ သီသေ ပါဒပံသုံ ဩကိရမာနော ¶ ဝိယ ကဏ္ဍမ္ဗမူလေ ယမကပါဋိဟာရိယသဒိသံ ပါဋိဟာရိယမကာသိ။ ရာဇာ တံ အစ္ဆရိယံ ဒိသွာ အာဟ – ‘‘ဘဂဝါ တုမှာကံ မင်္ဂလဒိဝသေ ဗြာဟ္မဏဿ ဝန္ဒနတ္ထံ ဥပနီတာနံ ပါဒေ ဝေါ ပရိဝတ္တိတွာ ဗြာဟ္မဏဿ မတ္ထကေ ပတိဋ္ဌိတေ ဒိသွာပိ အဟံ တုမှေ ဝန္ဒိံ၊ အယံ မေ ပဌမဝန္ဒနာ။ ဝပ္ပမင်္ဂလဒိဝသေ ဇမ္ဗုစ္ဆာယာယ သိရိသယနေ နိပန္နာနံ ဝေါ ဇမ္ဗုစ္ဆာယာယ အပရိဝတ္တနံ ဒိသွာပိ ပါဒေ ဝန္ဒိံ၊ အယံ မေ ဒုတိယဝန္ဒနာ။ ဣဒါနိ ဣမံ အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗံ ပါဋိဟာရိယံ ဒိသွာပိ တုမှာကံ ပါဒေ ဝန္ဒာမိ၊ အယံ မေ တတိယဝန္ဒနာ’’တိ။

သုဒ္ဓါဒနမဟာရာဇေန ပန ဝန္ဒိတေ ဘဂဝတိ အဝန္ဒိတွာ ဌိတော နာမ ဧကသာကိယောပိ နာဟောသိ၊ သဗ္ဗေယေဝ ဝန္ဒိံသု။ ဣတိ ဘဂဝါ ဉာတယော ဝန္ဒာပေတွာ အာကာသတော ဩရုယှ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ နိသိန္နေ ဘဂဝတိ သိခါပ္ပတ္တော ဉာတိသမာဂမော အဟောသိ၊ သဗ္ဗေ ဧကဂ္ဂါ သန္နိပတိံသု။ တတော မဟာမေဃော ပေါက္ခရဝဿံ ဝဿိ၊ တမ္ဗဝဏ္ဏမုဒကံ ဟေဋ္ဌာ ဝိရဝန္တံ ဂစ္ဆတိ။ ကဿစိ သရီရေ ဧကဗိန္ဒုမတ္တမ္ပိ န ပတတိ၊ တံ ဒိသွာ သဗ္ဗေ အစ္ဆရိယဗ္ဘုတဇာတာ အဟေသုံ။ ဘဂဝါ ‘‘န ဣဒါနေဝ မယှံ ဉာတိသမာဂမေ ပေါက္ခရဝဿံ ဝဿတိ၊ အတီတေပိ ဝဿီ’’တိ ဣမိဿာ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိယာ ဝေဿန္တရဇာတကံ ကထေသိ။ ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ သဗ္ဗေ ဥဋ္ဌာယ ဝန္ဒိတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကမိံသု။ ဧကောပိ ရာဇာ ဝါ ရာဇမဟာမတ္တော ဝါ ‘‘သွေ အမှာကံ ဘိက္ခံ ဂဏှထာ’’တိ ဝတွာ ဂတော နာမ နတ္ထိ။

ဘဂဝါ ဒုတိယဒိဝသေ ဝီသတိဘိက္ခုသဟဿပရိဝါရော ကပိလဝတ္ထုံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ၊ န ကောစိ ပစ္စုဂ္ဂန္တွာ နိမန္တေသိ ဝါ ပတ္တံ ဝါ အဂ္ဂဟေသိ။ ဘဂဝါ ဣန္ဒခီလေ ဌိတော အာဝဇ္ဇေသိ – ‘‘ကထံ နု ခေါ ပုဗ္ဗေ ဗုဒ္ဓါ ကုလနဂရေ ¶ ပိဏ္ဍာယ စရိံသု၊ ကိံ ဥပ္ပဋိပါဋိယာ ဣဿရဇနာနံ ¶ ဃရာနိ အဂမံသု၊ ဥဒါဟု သပဒါနစာရိကံ စရိံသူ’’တိ။ တတော ဧကဗုဒ္ဓဿပိ ဥပ္ပဋိပါဋိယာ ဂမနံ အဒိသွာ ‘‘မယာပိ ဣဒါနိ အယမေဝ ဝံသော အယံ ပဝေဏီ ပဂ္ဂဟေတဗ္ဗာ၊ အာယတိဉ္စ မေ သာဝကာပိ မမေဝ အနုသိက္ခန္တာ ပိဏ္ဍစာရိယဝတ္တံ ပူရေဿန္တီ’’တိ ကောဋိယံ နိဝိဋ္ဌဂေဟတော ပဋ္ဌာယ သပဒါနံ ပိဏ္ဍာယ စရတိ။ ‘‘အယျော ကိရ သိဒ္ဓတ္ထကုမာရော ပိဏ္ဍာယ စရတီ’’တိ စတုဘူမကာဒီသု ပါသာဒေသု သီဟပဉ္ဇရံ ဝိဝရိတွာ မဟာဇနော ဒဿနဗျာဝဋော အဟောသိ။ ရာဟုလမာတာပိ ဒေဝီ ‘‘အယျပုတ္တော ကိရ ဣမသ္မိံယေဝ နဂရေ မဟတာ ရာဇာနုဘာဝေန ¶ သုဝဏ္ဏသိဝိကာဒီဟိ ဝိစရိတွာ ဣဒါနိ ကေသမဿုံ ဩဟာရေတွာ ကာသာယဝတ္ထဝသနော ကပါလဟတ္ထော ပိဏ္ဍာယ စရတိ၊ ‘‘သောဘတိ နု ခေါ နော ဝါ’’တိ သီဟပဉ္ဇရံ ဝိဝရိတွာ ဩလောကယမာနာ ဘဂဝန္တံ နာနာဝိရာဂသမုဇ္ဇလာယ သရီရပ္ပဘာယ နဂရဝီထိယော ဩဘာသေတွာ ဗုဒ္ဓသိရိယာ ဝိရောစမာနံ ဒိသွာ ဥဏှီသတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ပါဒတလာ နရသီဟဂါထာဟိ နာမ အဋ္ဌဟိ ဂါထာဟိ အဘိတ္ထဝိတွာ ရညော သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘တုမှာကံ ပုတ္တော ပိဏ္ဍာယ စရတီ’’တိ ရညော အာရောစေသိ။ ရာဇာ သံဝိဂ္ဂဟဒယော ဟတ္ထေန သာဋကံ သဏ္ဌာပယမာနော တုရိတတုရိတံ နိက္ခမိတွာ ဝေဂေန ဂန္တွာ ဘဂဝတော ပုရတော ဌတွာ အာဟ – ‘‘ကိံ ဘန္တေ အမှေ လဇ္ဇာပေထ၊ ကိမတ္ထံ ပိဏ္ဍာယ စရထ၊ ကိံ ဧတ္တကာနံ ဘိက္ခူနံ န သက္ကာ ဘတ္တံ လဒ္ဓုန္တိ ဧဝံသညိနော အဟုဝတ္ထာ’’တိ။ ဝံသစာရိတ္တမေတံ မဟာရာဇ အမှာကန္တိ။ နနု ဘန္တေ အမှာကံ မဟာသမ္မတခတ္တိယဝံသော နာမ ဝံသော၊ တတ္ထ စ ဧကခတ္တိယောပိ ဘိက္ခာစာရော နာမ နတ္ထီတိ။ အယံ မဟာရာဇ ဝံသော နာမ တဝ ဝံသော၊ အမှာကံ ပန ဗုဒ္ဓဝံသော ဝံသော နာမ၊ သဗ္ဗဗုဒ္ဓါ စ ပိဏ္ဍစာရိကာ အဟေသုန္တိ အန္တရဝီထိယံ ဌိတောဝ –

‘‘ဥတ္တိဋ္ဌေ နပ္ပမဇ္ဇေယျ၊ ဓမ္မံ သုစရိတံ စရေ၊

ဓမ္မစာရီ သုခံ သေတိ၊ အသ္မိံ လောကေ ပရမှိ စာ’’တိ။

ဣမံ ¶ ဂါထမာဟ။ ဂါထာပရိယောသာနေ ရာဇာ သောတာပတ္တိဖလံ သစ္ဆာကာသိ။

‘‘ဓမ္မံ စရေ သုစရိတံ၊ န နံ ဒုစ္စရိတံ စရေ၊

ဓမ္မစာရီ သုခံ သေတိ၊ အသ္မိံ လောကေ ပရမှိ စာ’’တိ။

ဣမံ ပန ဂါထံ သုတွာ သကဒါဂါမိဖလေ ပတိဋ္ဌာသိ၊ ဓမ္မပါလဇာတကံ သုတွာ အနာဂါမိဖလေ ပတိဋ္ဌာသိ၊ မရဏသမယေ သေတစ္ဆတ္တဿ ဟေဋ္ဌာ သိရိသယနေ နိပန္နောယေဝ အရဟတ္တံ ပါပုဏိ။ အရညဝါသေန ပဓာနာနုယောဂကိစ္စံ ရညော နာဟောသိ။

သောတာပတ္တိဖလဉ္စ ¶ သစ္ဆိကတွာ ဧဝ ပန ဘဂဝတော ပတ္တံ ဂဟေတွာ သပရိသံ ဘဂဝန္တံ မဟာပါသာဒံ အာရောပေတွာ ပဏီတေန ခါဒနီယေန ဘောဇနီယေန ပရိဝိသိ။ ဘတ္တကိစ္စာဝသာနေ သဗ္ဗံ ဣတ္ထာဂါရံ အာဂန္တွာ ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိ ဌပေတွာ ရာဟုလမာတရံ။ သာ ပန ‘‘ဂစ္ဆ အယျပုတ္တံ ဝန္ဒာဟီ’’တိ ပရိဇနေန ဝုစ္စမာနာပိ ‘‘သစေ မယှံ ဂုဏော အတ္ထိ၊ သယမေဝ အယျပုတ္တော အာဂမိဿတိ ¶ ၊ အာဂတံ နံ ဝန္ဒိဿာမီ’’တိ ဝတွာ န အဂမာသိ။ အထ ဘဂဝါ ရာဇာနံ ပတ္တံ ဂါဟာပေတွာ ဒွီဟိ အဂ္ဂသာဝကေဟိ သဒ္ဓိံ ရာဇဓီတာယ သိရိဂဗ္ဘံ ဂန္တွာ ‘‘ရာဇဓီတာ ယထာရုစိယာ ဝန္ဒမာနာ န ကိဉ္စိ ဝတ္တဗ္ဗာ’’တိ ဝတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ သာ ဝေဂေန အာဂန္တွာ ဂေါပ္ဖကေသု ဂဟေတွာ ပါဒပိဋ္ဌိယံ သီသံ ပရိဝတ္တေတွာ ပရိဝတ္တေတွာ ယထာဇ္ဈာသယံ ဝန္ဒိ။

ရာဇာ ရာဇဓီတာယ ဘဂဝတိ သိနေဟဗဟုမာနာဒိဂုဏသမ္ပတ္တိံ ကထေသိ။ ဘဂဝါ ‘‘အနစ္ဆရိယံ မဟာရာဇ ယံ ဣဒါနိ ပရိပက္ကေ ဉာဏေ တယာ ရက္ခိယမာနာ ရာဇဓီတာ အတ္တာနံ ရက္ခိ၊ သာ ပုဗ္ဗေ အနာရက္ခာ ပဗ္ဗတပါဒေ ဝိစရမာနာ အပရိပက္ကေ ဉာဏေ အတ္တာနံ ရက္ခီ’’တိ ဝတွာ စန္ဒကိန္နရီဇာတကံ ကထေသိ။

တံဒိဝသမေဝ စ နန္ဒရာဇကုမာရဿ ကေသဝိဿဇ္ဇနံ ပဋ္ဋဗန္ဓော ဃရမင်္ဂလံ အာဝါဟမင်္ဂလံ ဆတ္တမင်္ဂလန္တိ ပဉ္စ မဟာမင်္ဂလာနိ ဟောန္တိ။ ဘဂဝါ နန္ဒံ ပတ္တံ ဂါဟာပေတွာ မင်္ဂလံ ဝတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။ ဇနပဒကလျာဏီ ကုမာရံ ဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ‘‘တုဝဋံ ခေါ အယျပုတ္တ အာဂစ္ဆေယျာသီ’’တိ ဝတွာ ဂီဝံ ပသာရေတွာ ဩလောကေသိ။ သောပိ ဘဂဝန္တံ ‘‘ပတ္တံ ဂဏှထာ’’တိ ¶ ဝတ္တုံ အဝိသဟမာနော ဝိဟာရံယေဝ အဂမာသိ။ တံ အနိစ္ဆမာနံယေဝ ဘဂဝါ ပဗ္ဗာဇေသိ။ ဣတိ ဘဂဝါ ကပိလပုရံ အာဂန္တွာ ဒုတိယဒိဝသေ နန္ဒံ ပဗ္ဗာဇေသိ။

သတ္တမေ ဒိဝသေ ရာဟုလမာတာ ကုမာရံ အလင်္ကရိတွာ ဘဂဝတော သန္တိကံ ပေသေသိ – ‘‘ပဿ တာတ ဧတံ ဝီသတိသဟဿသမဏပရိဝုတံ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ ဗြဟ္မရူပဝဏ္ဏံ သမဏံ၊ အယံ တေ ပိတာ၊ ဧတဿ မဟန္တာ နိဓယော အဟေသုံ၊ တျဿ နိက္ခမနတော ပဋ္ဌာယ န ပဿာမ၊ ဂစ္ဆ နံ ဒါယဇ္ဇံ ယာစ၊ အဟံ တာတ ကုမာရော ဆတ္တံ ဥဿာပေတွာ စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿာမိ၊ ဓနေန မေ အတ္ထော၊ ဓနံ မေ ဒေဟိ၊ သာမိကော ဟိ ပုတ္တော ပိတုသန္တကဿာ’’တိ။ ရာဟုလကုမာရော ဘဂဝတော သန္တိကံ ဂန္တွာဝ ပိတုသိနေဟံ ပဋိလဘိတွာ ဟဋ္ဌစိတ္တော ‘‘သုခါ တေ သမဏ ဆာယာ’’တိ ဝတွာ အညမ္ပိ ဗဟုံ အတ္တနော အနုရူပံ ဝဒန္တော အဋ္ဌာသိ။ ဘဂဝါ ကတဘတ္တကိစ္စော အနုမောဒနံ ကတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။ ကုမာရောပိ ‘‘ဒါယဇ္ဇံ မေ သမဏ ဒေဟိ၊ ဒါယဇ္ဇံ မေ သမဏ ဒေဟီ’’တိ ဘဂဝန္တံ အနုဗန္ဓိ။ တေန ဝုတ္တံ ¶ – ‘‘အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ယေန ကပိလဝတ္ထု…ပေ… ဒါယဇ္ဇံ မေ သမဏ ဒေဟီ’’တိ။

အထ ¶ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ အာမန္တေသီတိ ဘဂဝါ ကုမာရံ န နိဝတ္တာပေသိ၊ ပရိဇနောပိ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ ဂစ္ဆန္တံ နိဝတ္တေတုံ န ဝိသဟတိ။ အထ အာရာမံ ဂန္တွာ ‘‘ယံ အယံ ပိတုသန္တကံ ဓနံ ဣစ္ဆတိ၊ တံ ဝဋ္ဋာနုဂတံ သဝိဃာတကံ၊ ဟန္ဒဿ ဗောဓိမဏ္ဍေ ပဋိလဒ္ဓံ သတ္တဝိဓံ အရိယဓနံ ဒေမိ၊ လောကုတ္တရဒါယဇ္ဇဿ နံ သာမိကံ ကရောမီ’’တိ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ အာမန္တေသိ။ အာမန္တေတွာ စ ပနာဟ – ‘‘တေန ဟိ တွံ သာရိပုတ္တ ရာဟုလကုမာရံ ပဗ္ဗာဇေဟီ’’တိ။ ယသ္မာ အယံ ဒါယဇ္ဇံ ယာစတိ၊ တသ္မာ နံ လောကုတ္တရဒါယဇ္ဇပဋိလာဘာယ ပဗ္ဗာဇေဟီတိ အတ္ထော။

ဣဒါနိ ယာ သာ ဘဂဝတာ ဗာရာဏသိယံ တီဟိ သရဏဂမနေဟိ ပဗ္ဗဇ္ဇာ စ ဥပသမ္ပဒါ စ အနုညာတာ၊ တတော ယသ္မာ ဥပသမ္ပဒံ ပဋိက္ခိပိတွာ ဂရုဘာဝေ ဌပေတွာ ဉတ္တိစတုတ္ထေန ကမ္မေန ဥပသမ္ပဒါ အနုညာတာ၊ ပဗ္ဗဇ္ဇာ ပန နေဝ ပဋိက္ခိတ္တာ၊ န ပုန အနုညာတာ၊ တသ္မာ အနာဂတေ ဘိက္ခူနံ ဝိမတိ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတိ – ‘‘အယံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ နာမ ပုဗ္ဗေ ဥပသမ္ပဒါသဒိသာ၊ ကိံ နု ခေါ ဣဒါနိပိ ဥပသမ္ပဒါ ဝိယ ကမ္မဝါစာယ ¶ ဧဝ ကတ္တဗ္ဗာ၊ ဥဒါဟု သရဏဂမနေဟီ’’တိ။ ဣမဉ္စ ပနတ္ထံ ဝိဒိတွာ ဘဂဝါ ပုန တီဟိ သရဏဂမနေဟိ သာမဏေရပဗ္ဗဇ္ဇံ အနုဇာနိတုကာမော၊ တသ္မာ ဓမ္မသေနာပတိ တံ ဘဂဝတော အဇ္ဈာသယံ ဝိဒိတွာ ဘဂဝန္တံ ပုန ပဗ္ဗဇ္ဇံ အနုဇာနာပေတုကာမော အာဟ – ‘‘ကထာဟံ ဘန္တေ ရာဟုလကုမာရံ ပဗ္ဗာဇေမီ’’တိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ရာဟုလကုမာရံ ပဗ္ဗာဇေသီတိ ကုမာရဿ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနတ္ထေရော ကေသေ ဆိန္ဒိတွာ ကာသာယာနိ ဒတွာ သရဏာနိ အဒါသိ။ မဟာကဿပတ္ထေရော ဩဝါဒါစရိယော အဟောသိ။ ယသ္မာ ပန ဥပဇ္ဈာယမူလကာ ပဗ္ဗဇ္ဇာ စ ဥပသမ္ပဒါ စ၊ ဥပဇ္ဈာယောဝ တတ္ထ ဣဿရော၊ န အာစရိယော၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ – ‘‘အထ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ရာဟုလကုမာရံ ပဗ္ဗာဇေသီ’’တိ။

ဧဝံ ‘‘ကုမာရော ပဗ္ဗဇိတော’’တိ သုတွာ ဥပ္ပန္နသံဝေဂေန ဟဒယေန အထခေါ သုဒ္ဓါဒနော သက္ကောတိ သဗ္ဗံ ဝတ္တဗ္ဗံ။ တတ္ထ ယသ္မာ ဥဉ္ဆာစရိယာယ ဇီဝတော ပဗ္ဗဇိတဿ အဝိသေသေန ‘‘ဝရံ ယာစာမီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ယာစဿူ’’တိ ဝစနံ အပ္ပတိရူပံ၊ န စ ဗုဒ္ဓါနံ အာစိဏ္ဏံ၊ တသ္မာ ‘‘အတိက္ကန္တဝရာ ခေါ ဂေါတမ တထာဂတာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ယဉ္စ ဘန္တေ ကပ္ပတိ ယဉ္စ အနဝဇ္ဇန္တိ ယံ တုမှာကဉ္စေဝ ဒါတုံ ကပ္ပတိ၊ အနဝဇ္ဇဉ္စ ဟောတိ၊ မမ စ သမ္ပဋိစ္ဆနပစ္စယာ ဝိညူဟိ န ဂရဟိတဗ္ဗံ ¶ ၊ တံ ယာစာမီတိ အတ္ထော။ တထာ နန္ဒေ အဓိမတ္တံ ရာဟုလေတိ ¶ ယထေဝ ကိရ ဗောဓိသတ္တံ ဧဝံ နန္ဒမ္ပိ ရာဟုလမ္ပိ မင်္ဂလဒိဝသေ နေမိတ္တကာ ‘‘စက္ကဝတ္တီ ဘဝိဿတီ’’တိ ဗျာကရိံသု။ အထ ရာဇာ ‘‘ပုတ္တဿ စက္ကဝတ္တိသိရိံ ပဿိဿာမီ’’တိ ဥဿာဟဇာတော ဘဂဝတော ပဗ္ဗဇ္ဇာယ မဟန္တံ ဣစ္ဆာဝိဃာတံ ပါပုဏိ။ တတော ‘‘နန္ဒဿ စက္ကဝတ္တိသိရိံ ပဿိဿာမီ’’တိ ဥဿာဟံ ဇနေသိ၊ တမ္ပိ ဘဂဝါ ပဗ္ဗာဇေသိ။ ဣတိ တမ္ပိ ဒုက္ခံ အဓိဝါသေတွာ ‘‘ဣဒါနိ ရာဟုလဿ စက္ကဝတ္တိသိရိံ ပဿိဿာမီ’’တိ ဥဿာဟံ ဇနေသိ၊ တမ္ပိ ဘဂဝါ ပဗ္ဗာဇေသိ။ တေနဿ ‘‘ဣဒါနိ ကုလဝံသောပိ ပစ္ဆိန္နော၊ ကုတော စက္ကဝတ္တိသိရီ’’တိ အဓိကတရံ ဒုက္ခံ ဥပ္ပဇ္ဇိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘တထာ နန္ဒေ အဓိမတ္တံ ရာဟုလေ’’တိ။ ရညော ပန ဣတော ပစ္ဆာ အနာဂါမိဖလပ္ပတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

သာဓု ဘန္တေ အယျာတိ ဣဒံ ကသ္မာ အာဟ? သော ကိရ စိန္တေသိ – ‘‘ယတြ ဟိ နာမ အဟမ္ပိ ဗုဒ္ဓမာမကော ဓမ္မမာမကော သင်္ဃမာမကော သမာနော အတ္တနော ပိယတရပုတ္တေ ပဗ္ဗာဇိယမာနေ ဉာတိဝိယောဂဒုက္ခံ အဓိဝါသေတုံ န ¶ သက္ကောမိ၊ အညေ ဇနာ ပုတ္တနတ္တကေသု ပဗ္ဗာဇိတေသု ကထံ အဓိဝါသေဿန္တိ၊ တသ္မာ အညေသမ္ပိ တာဝ ဧဝရူပံ ဒုက္ခံ မာ အဟောသီ’’တိ အာဟ။ ဘဂဝါ ‘‘သာသနေ နိယျာနိကကာရဏံ ရာဇာ ဝဒတီ’’တိ ဓမ္မကထံ ကတွာ ‘‘န ဘိက္ခဝေ အနနုညာတော မာတာပိတူဟိ ပုတ္တော ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော’’တိ သိက္ခာပဒံ ပညပေသိ။

တတ္ထ မာတာပိတူဟီတိ ဇနနိဇနကေ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ သစေ ဒွေ အတ္ထိ၊ ဒွေပိ အာပုစ္ဆိတဗ္ဗာ။ သစေ ပိတာ မတော မာတာ ဝါ၊ ယော ဇီဝတိ သော အာပုစ္ဆိတဗ္ဗော။ ပဗ္ဗဇိတာပိ အာပုစ္ဆိတဗ္ဗာဝ။ အာပုစ္ဆန္တေန သယံ ဝါ ဂန္တွာ အာပုစ္ဆိတဗ္ဗံ၊ အညော ဝါ ပေသေတဗ္ဗော၊ သော ဧဝ ဝါ ပေသေတဗ္ဗော ‘‘ဂစ္ဆ မာတာပိတရော အာပုစ္ဆိတွာ ဧဟီ’’တိ။ သစေ ‘‘အနုညာတောမှီ’’တိ ဝဒတိ၊ သဒ္ဒဟန္တေန ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ ပိတာ သယံ ပဗ္ဗဇိတော ပုတ္တမ္ပိ ပဗ္ဗာဇေတုကာမော ဟောတိ၊ မာတရံ အာပုစ္ဆိတွာဝ ပဗ္ဗာဇေတု။ မာတာ ဝါ ဓီတရံ ပဗ္ဗာဇေတုကာမာ၊ ပိတရံ အာပုစ္ဆိတွာဝ ပဗ္ဗာဇေတု။ ပိတာ ပုတ္တဒါရေန အနတ္ထိကော ပလာယိ၊ မာတာ ‘‘ဣမံ ပဗ္ဗာဇေထာ’’တိ ပုတ္တံ ဘိက္ခူနံ ဒေတိ၊ ‘‘ပိတာဿ ကုဟိ’’န္တိ ဝုတ္တေ ‘‘စိတ္တကေဠိယံ ကီဠိတုံ ပလာတော’’တိ ဝဒတိ၊ တံ ပဗ္ဗာဇေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ မာတာ ကေနစိ ပုရိသေန သဒ္ဓိံ ပလာတာ ဟောတိ၊ ပိတာ ပန ‘‘ပဗ္ဗာဇေထာ’’တိ ဒေတိ၊ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ ပိတာ ဝိပ္ပဝုတ္ထော ဟောတိ၊ မာတာ ပုတ္တံ ‘‘ပဗ္ဗာဇေထာ’’တိ အနုဇာနာတိ၊ ‘‘ပိတာ ¶ တဿ ကုဟိ’’န္တိ ဝုတ္တေ ‘‘ကိံ တုမှာကံ ပိတရာ၊ အဟံ ဇာနိဿာမီ’’တိ ဝဒတိ၊ ပဗ္ဗာဇေတုံ ဝဋ္ဋတီတိ ကုရုန္ဒိယံ ဝုတ္တံ။

မာတာပိတရော မတာ၊ ဒါရကော စူဠမာတာဒီနံ သန္တိကေ သံဝဒ္ဓါ၊ တသ္မိံ ပဗ္ဗာဇိယမာနေ ဉာတကာ ¶ ကလဟံ ဝါ ကရောန္တိ၊ ခိယျန္တိ ဝါ၊ တသ္မာ ဝိဝါဒုပစ္ဆေဒနတ္ထံ အာပုစ္ဆိတွာဝ ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ အနာပုစ္ဆာ ပဗ္ဗာဇေန္တဿ ပန အာပတ္တိ နတ္ထိ။ ဒဟရကာလေ ဂဟေတွာ ပေါသနကာ မာတာပိတရော နာမ ဟောန္တိ၊ တေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ပုတ္တော အတ္တာနံ နိဿာယ ဇီဝတိ၊ န မာတာပိတရော။ သစေပိ ရာဇာ ဟောတိ၊ အာပုစ္ဆိတွာဝ ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ မာတာပိတူဟိ အနုညာတော ပဗ္ဗဇိတွာ ပုန ဝိဗ္ဘမတိ၊ သစေပိ သတက္ခတ္တုံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိဗ္ဘမတိ၊ အာဂတာဂတကာလေ ပုနပ္ပုနံ အာပုစ္ဆိတွာဝ ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ သစေ ဧဝံ ဝဒန္တိ – ‘‘အယံ ဝိဗ္ဘမိတွာ ဂေဟံ အာဂတော အမှာကံ ကမ္မံ န ကရောတိ၊ ပဗ္ဗဇိတွာ တုမှာကံ ဝတ္တံ န ပူရေတိ၊ နတ္ထိ ဣမဿာပုစ္ဆနကိစ္စံ၊ အာဂတာဂတံ ¶ ပဗ္ဗာဇေယျာထာ’’တိ ဧဝံ နိဿဋ္ဌံ ပုန အနာပုစ္ဆာပိ ပဗ္ဗာဇေတုံ ဝဋ္ဋတိ။

ယောပိ ဒဟရကာလေယေဝ ‘‘အယံ တုမှာကံ ဒိန္နော၊ ယဒါ ဣစ္ဆထ၊ တဒါ ပဗ္ဗာဇေယျာထာ’’တိ ဧဝံ ဒိန္နော ဟောတိ၊ သောပိ အာဂတာဂတော ပုန အနာပုစ္ဆာဝ ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ ယံ ပန ဒဟရကာလေယေဝ ‘‘ဣမံ ဘန္တေ ပဗ္ဗာဇေယျာထာ’’တိ အနုဇာနိတွာ ပစ္ဆာ ဝုဍ္ဎိပ္ပတ္တကာလေ နာနုဇာနန္တိ၊ အယံ န အနာပုစ္ဆာ ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ ဧကော မာတာပိတူဟိ သဒ္ဓိံ ဘဏ္ဍိတွာ ‘‘ပဗ္ဗာဇေထ မ’’န္တိ အာဂစ္ဆတိ၊ ‘‘အာပုစ္ဆိတွာ ဧဟီ’’တိ စ ဝုတ္တော ‘‘နာဟံ ဂစ္ဆာမိ၊ သစေ မံ န ပဗ္ဗာဇေထ၊ ဝိဟာရံ ဝါ ဈာပေမိ၊ သတ္ထေန ဝါ တုမှေ ပဟရာမိ၊ တုမှာကံ ဉာတကဥပဋ္ဌာကာနံ ဝါ အာရာမစ္ဆေဒနာဒီဟိ အနတ္ထံ ဥပ္ပာဒေမိ၊ ရုက္ခာ ဝါ ပတိတွာ မရာမိ၊ စောရမဇ္ဈံ ဝါ ပဝိသာမိ၊ ဒေသန္တရံ ဝါ ဂစ္ဆာမီ’’တိ ဝဒတိ၊ တံ ဇီဝဿေဝ ရက္ခဏတ္ထာယ ပဗ္ဗာဇေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ သစေ ပနဿ မာတာပိတရော အာဂန္တွာ ‘‘ကသ္မာ အမှာကံ ပုတ္တံ ပဗ္ဗာဇယိတ္ထာ’’တိ ဝဒန္တိ၊ တေသံ တမတ္ထံ အာရောစေတွာ ‘‘ရက္ခဏတ္ထာယ နံ ပဗ္ဗာဇယိမှ၊ ပညာယထ တုမှေ ပုတ္တေနာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗာ။ ‘‘ရုက္ခာ ပတိဿာမီ’’တိ အာရုဟိတွာ ပန ဟတ္ထပါဒေ မုဉ္စန္တံ ပဗ္ဗာဇေတုံ ဝဋ္ဋတိယေဝ။

ဧကောပိ ¶ ဝိဒေသံ ဂန္တွာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစတိ၊ အာပုစ္ဆိတွာ စေ ဂတော၊ ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ နော စေ ဒဟရဘိက္ခုံ ပေသေတွာ အာပုစ္ဆာပေတွာ ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော၊ အတိဒူရဉ္စေ ဟောတိ၊ ပဗ္ဗာဇေတွာပိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ပေသေတွာ ဒဿေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ကုရုန္ဒိယံ ပန ဝုတ္တံ – ‘‘သစေ ဒူရံ ဟောတိ မဂ္ဂေါ စ မဟာကန္တာရော၊ ‘ဂန္တွာ အာပုစ္ဆိဿာမာ’တိ ပဗ္ဗာဇေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ သစေ ပန မာတာပိတူနံ ဗဟူ ပုတ္တာ ဟောန္တိ၊ ဧဝဉ္စ ဝဒန္တိ – ‘‘ဘန္တေ ဧတေသံ ဒါရကာနံ ယံ ဣစ္ဆထ၊ တံ ပဗ္ဗာဇေယျာထာ’’တိ။ ဒါရကေ ဝီမံသိတွာ ယံ ဣစ္ဆတိ၊ သော ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ သစေပိ သကလေန ကုလေန ဝါ ဂါမေန ဝါ အနုညာတံ ဟောတိ ‘‘ဘန္တေ ဣမသ္မိံ ကုလေ ဝါ ဂါမေ ဝါ ယံ ဣစ္ဆထ၊ တံ ပဗ္ဗာဇေယျာထာ’’တိ။ ယံ ဣစ္ဆတိ၊ သော ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗောတိ။

ယာဝတကေ ¶ ဝါ ပန ဥဿဟတီတိ ယတ္တကေ သက္ကောတိ။

ရာဟုလဝတ္ထုကထာ နိဋ္ဌိတာ။

သိက္ခာပဒဒဏ္ဍကမ္မဝတ္ထုကထာ

၁၀၆။ ဒသသု သိက္ခာပဒေသု ပုရိမာနံ ပဉ္စန္နံ အတိက္ကမော နာသနဝတ္ထု ¶ ၊ ပစ္ဆိမာနံ အတိက္ကမော ဒဏ္ဍကမ္မဝတ္ထု။

၁၀၇။ အပ္ပတိဿာတိ ဘိက္ခူ ဇေဋ္ဌကဋ္ဌာနေ ဣဿရိယဋ္ဌာနေ န ဌပေန္တိ။ အသဘာဂဝုတ္တိကာတိ သမာနဇီဝိကာ န ဘဝန္တိ၊ ဝိသဘာဂဇီဝိကာတိ အတ္ထော။ အလာဘာယ ပရိသက္ကတီတိ ယထာ လာဘံ န လဘန္တိ၊ ဧဝံ ပရက္ကမတိ။ အနတ္ထာယာတိ ဥပဒ္ဒဝါယ။ အဝါသာယာတိ ‘‘ကိန္တိ ဣမသ္မိံ အာဝါသေ န ဝသေယျု’’န္တိ ပရက္ကမတိ။ အက္ကောသတိ ပရိဘာသတီတိ အက္ကောသတိ စေဝ ဘယဒဿနေန စ တဇ္ဇေတိ။ ဘေဒေတီတိ ပေသုညံ ဥပသံဟရိတွာ ဘေဒေတိ။ အာဝရဏံ ကာတုန္တိ ‘‘မာ ဣဓ ပဝိသာ’’တိ နိဝါရဏံ ကာတုံ။ ယတ္ထ ဝါ ဝသတိ ယတ္ထ ဝါ ပဋိက္ကမတီတိ ယတ္ထ ဝသတိ ဝါ ပဝိသတိ ဝါ၊ ဥဘယေနာပိ အတ္တနော ပရိဝေဏဉ္စ ဝဿဂ္ဂေန ပတ္တသေနာသနဉ္စ ဝုတ္တံ။

မုခဒွါရိကံ အာဟာရံ အာဝရဏံ ကရောန္တီတိ ‘‘အဇ္ဇ မာ ခါဒ၊ မာ ဘုဉ္ဇာ’’တိ ဧဝံ နိဝါရေန္တိ။ န ဘိက္ခဝေ မုခဒွါရိကော အာဟာရော အာဝရဏံ ကာတဗ္ဗောတိ ¶ ဧတ္ထ ‘‘မာ ခါဒ၊ မာ ဘုဉ္ဇာ’’တိ ဝဒတောပိ ‘‘အာဟာရံ နိဝါရေဿာမီ’’တိ ပတ္တစီဝရံ အန္တော နိက္ခိပတောပိ သဗ္ဗပယောဂေသု ဒုက္ကဋံ။ အနာစာရဿ ပန ဒုဗ္ဗစသာမဏေရဿ ဒဏ္ဍကမ္မံ ကတွာ ယာဂုံ ဝါ ဘတ္တံ ဝါ ပတ္တစီဝရံ ဝါ ဒဿေတွာ ‘‘ဧတ္တကေ နာမ ဒဏ္ဍကမ္မေ အာဟဋေ ဣဒံ လစ္ဆသီ’’တိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဘဂဝတာ ဟိ အာဝရဏမေဝ ဒဏ္ဍကမ္မံ ဝုတ္တံ။ ဓမ္မသင်္ဂါဟကတ္ထေရေဟိ ပန အပရာဓာနုရူပံ ဥဒကဒါရုဝါလိကာဒီနံ အာဟရာပနမ္ပိ ကာတဗ္ဗန္တိ ဝုတ္တံ၊ တသ္မာ တမ္ပိ ကာတဗ္ဗံ။ တဉ္စ ခေါ ‘‘ဩရမိဿတိ ဝိရမိဿတီ’’တိ အနုကမ္ပာယ၊ န ‘‘နဿိဿတိ ဝိဗ္ဘမိဿတီ’’တိအာဒိနယပ္ပဝတ္တေန ပါပဇ္ဈာသယေန ‘‘ဒဏ္ဍကမ္မံ ကရောမီ’’တိ စ ဥဏှပါသာဏေ ဝါ နိပဇ္ဇာပေတုံ ပါသာဏိဋ္ဌကာဒီနိ ဝါ သီသေ နိက္ခိပါပေတုံ ဥဒကံ ဝါ ပဝေသေတုံ န ဝဋ္ဋတိ။

သိက္ခာပဒဒဏ္ဍကမ္မဝတ္ထုကထာ နိဋ္ဌိတာ။

အနာပုစ္ဆာဝရဏဝတ္ထုအာဒိကထာ

၁၀၈။ န ¶ ဘိက္ခဝေ ဥပဇ္ဈာယံ အနာပုစ္ဆာတိ ဧတ္ထ ‘‘တုမှာကံ သာမဏေရဿ အယံ နာမ အပရာဓော၊ ဒဏ္ဍကမ္မမဿ ကရောထာ’’တိ တိက္ခတ္တုံ ဝုတ္တေ၊ သစေ ဥပဇ္ဈာယော ဒဏ္ဍကမ္မံ န ကရောတိ၊ သယံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတိ။ သစေပိ အာဒိတောဝ ဥပဇ္ဈာယော ဝဒတိ ‘‘မယှံ သာမဏေရာနံ ဒေါသေ သတိ တုမှေ ဒဏ္ဍကမ္မံ ကရောထာ’’တိ ကာတုံ ဝဋ္ဋတိယေဝ။ ယထာ စ သာမဏေရာနံ ဧဝံ သဒ္ဓိဝိဟာရိကန္တေဝါသိကာနမ္ပိ ဒဏ္ဍကမ္မံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတိ။

အပလာဠေန္တီတိ ‘‘တုမှာကံ ¶ ပတ္တံ ဒဿာမ၊ စီဝရံ ဒဿာမာ’’တိ အတ္တနော ဥပဋ္ဌာနကရဏတ္ထံ သင်္ဂဏှန္တိ။ န ဘိက္ခဝေ အညဿ ပရိသာ အပလာဠေတဗ္ဗာတိ ဧတ္ထ သာမဏေရာ ဝါ ဟောန္တု ဥပသမ္ပန္နာ ဝါ၊ အန္တမသော ဒုဿီလဘိက္ခုဿာပိ ပရဿ ပရိသဘူတေ ဘိန္ဒိတွာ ဂဏှိတုံ န ဝဋ္ဋတိ၊ အာဒီနဝံ ပန ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ ‘‘တယာ နှာယိတုံ အာဂတေန ဂူထမက္ခနံ ဝိယ ကတံ ဒုဿီလံ နိဿာယ ဝိဟရန္တေနာ’’တိ။ သစေ သော သယမေဝ ဇာနိတွာ ဥပဇ္ဈံ ဝါ နိဿယံ ဝါ ယာစတိ၊ ဒါတုံ ဝဋ္ဋတိ။

အနုဇာနာမိ ဘိက္ခဝေ ဒသဟင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတံ သာမဏေရံ နာသေတုန္တိ ဧတ္ထ ကဏ္ဋကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာယံ ဝုတ္တာသု တီသု နာသနာသု လိင်္ဂနာသနာဝ အဓိပ္ပေတာ၊ တသ္မာ ယော ပါဏာတိပါတာဒီသု ဧကမ္ပိ ကမ္မံ ကရောတိ၊ သော လိင်္ဂနာသနာယ နာသေတဗ္ဗော။ ယထာ စ ဘိက္ခူနံ ပါဏာတိပါတာဒီသု နာနာအာပတ္တိယော ဟောန္တိ၊ န တထာ သာမဏေရာနံ။ သာမဏေရော ဟိ ကုန္ထကိပိလ္လိကမ္ပိ မာရေတွာ မင်္ဂုရဏ္ဍကမ္ပိ ဘိန္ဒိတွာ နာသေတဗ္ဗတံယေဝ ¶ ပါပုဏာတိ၊ တာဝဒေဝဿ သရဏဂမနာနိ စ ဥပဇ္ဈာယဂ္ဂဟဏဉ္စ သေနာသနဂ္ဂါဟော စ ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ၊ သင်္ဃလာဘံ န လဘတိ၊ လိင်္ဂမတ္တမေဝ ဧကံ အဝသိဋ္ဌံ ဟောတိ။ သော သစေ အာကိဏ္ဏဒေါသောဝ ဟောတိ၊ အာယတိံ သံဝရေ န တိဋ္ဌတိ၊ နိက္ကဍ္ဎိတဗ္ဗော။ အထ သဟသာ ဝိရဇ္ဈိတွာ ‘‘ဒုဋ္ဌု မယာ ကတ’’န္တိ ပုန သံဝရေ ဌာတုကာမော ဟောတိ၊ လိင်္ဂနာသနကိစ္စံ နတ္ထိ။ ယထာနိဝတ္ထပါရုတဿေဝ သရဏာနိ ဒါတဗ္ဗာနိ၊ ဥပဇ္ဈာယော ဒါတဗ္ဗော၊ သိက္ခာပဒါနိ ပန သရဏဂမနေနေဝ ဣဇ္ဈန္တိ။ သာမဏေရာနဉှိ သရဏဂမနံ ဘိက္ခူနံ ဥပသမ္ပဒကမ္မဝါစာသဒိသံ၊ တသ္မာ ဘိက္ခူနံ ဝိယ စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလံ၊ ဣမိနာပိ ဒသသီလာနိ သမာဒိန္နာနေဝ ဟောန္တိ၊ ဧဝံ သန္တေပိ ဒဠှီကရဏတ္ထံ အာယတိံ သံဝရေ ပတိဋ္ဌာပနတ္ထံ ပုန ဒါတဗ္ဗာနိ။ သစေ ပုရိမိကာယ ပုန သရဏာနိ ဂဟိတာနိ၊ ပစ္ဆိမိကာယ ဝဿာဝါသိကံ လစ္ဆတိ။ သစေ ပစ္ဆိမိကာယ ဂဟိတာနိ၊ သင်္ဃေန အပလောကေတွာ လာဘော ဒါတဗ္ဗော။

အဒိန္နာဒါနေ ¶ တိဏသလာကမတ္တေနာပိ ဝတ္ထုနာ၊ အဗြဟ္မစရိယေ တီသု မဂ္ဂေသု ယတ္ထ ကတ္ထစိ ဝိပ္ပဋိပတ္တိယာ၊ မုသာဝါဒေ ဟဿာဓိပ္ပာယတာယပိ မုသာ ဘဏိတေ အဿမဏော ဟောတိ၊ နာသေတဗ္ဗတံ အာပဇ္ဇတိ။ မဇ္ဇပါနေ ပန ဘိက္ခုနော အဇာနိတွာပိ ဗီဇတော ပဋ္ဌာယ မဇ္ဇံ ပိဝန္တဿ ¶ ပါစိတ္တိယံ။ သာမဏေရော ဇာနိတွာ ပိဝန္တော သီလဘေဒံ အာပဇ္ဇတိ၊ န အဇာနိတွာ။ ယာနိ ပနဿ ဣတရာနိ ပဉ္စ သိက္ခာပဒါနိ၊ တေသု ဘိန္နေသု န နာသေတဗ္ဗော၊ ဒဏ္ဍကမ္မံ ကာတဗ္ဗံ။ သိက္ခာပဒေ ပန ပုန ဒိန္နေပိ အဒိန္နေပိ ဝဋ္ဋတိ။ ဒဏ္ဍကမ္မေန ပန ပီဠေတွာ အာယတိံ သံဝရေ ဌပနတ္ထာယ ဒါတဗ္ဗမေဝ။ သာမဏေရာနံ မဇ္ဇပါနံ သစိတ္တကံ ပါရာဇိကဝတ္ထု၊ အယံ ဝိသေသော။

အဝဏ္ဏဘာသနေ ပန အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါတိအာဒီနံ ပဋိပက္ခဝသေန ဗုဒ္ဓဿ ဝါ၊ သွာက္ခာတောတိအာဒီနံ ပဋိပက္ခဝသေန ဓမ္မဿ ဝါ၊ သုပ္ပဋိပန္နောတိအာဒီနံ ပဋိပက္ခဝသေန သင်္ဃဿ ဝါ အဝဏ္ဏံ ဘာသန္တော ရတနတ္တယံ နိန္ဒန္တော ဂရဟန္တော အာစရိယုပဇ္ဈာယာဒီဟိ ‘‘မာ ဧဝံ အဝစာ’’တိ အဝဏ္ဏဘာသနေ အာဒီနဝံ ဒဿေတွာ နိဝါရေတဗ္ဗော။ သစေ ယာဝတတိယံ ဝုစ္စမာနော န ဩရမတိ၊ ကဏ္ဋကနာသနာယ နာသေတဗ္ဗောတိ ကုရုန္ဒိယံ ဝုတ္တံ။ မဟာအဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘သစေ ဧဝံ ဝုစ္စမာနော တံ လဒ္ဓိံ နိဿဇ္ဇတိ၊ ဒဏ္ဍကမ္မံ ကာရေတွာ အစ္စယံ ဒေသာပေတဗ္ဗော။ သစေ န နိဿဇ္ဇတိ၊ တထေဝ အာဒါယ ပဂ္ဂယှ ¶ တိဋ္ဌတိ၊ လိင်္ဂနာသနာယ နာသေတဗ္ဗော’’တိ ဝုတ္တံ၊ တံ ယုတ္တံ။ အယမေဝ ဟိ နာသနာ ဣဓ အဓိပ္ပေတာတိ။

မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကေပိ ဧသေဝ နယော။ သဿတုစ္ဆေဒါနဉှိ အညတရဒိဋ္ဌိကော သစေ အာစရိယာဒီဟိ ဩဝဒိယမာနော နိဿဇ္ဇတိ၊ ဒဏ္ဍကမ္မံ ကာရေတွာ အစ္စယံ ဒေသာပေတဗ္ဗော။ အပ္ပဋိနိဿဇ္ဇန္တောဝ နာသေတဗ္ဗောတိ။ ဘိက္ခုနိဒူသကော စေတ္ထ ကာမံ အဗြဟ္မစာရိဂ္ဂဟဏေန ဂဟိတောဝ အဗြဟ္မစာရိံ ပန အာယတိံ သံဝရေ ဌာတုကာမံ သရဏာနိ ဒတွာ ဥပသမ္ပာဒေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဘိက္ခုနိဒူသကော အာယတိံ သံဝရေ ဌာတုကာမောပိ ပဗ္ဗဇ္ဇမ္ပိ န လဘတိ၊ ပဂေဝ ဥပသမ္ပဒန္တိ ဧတမတ္ထံ ဒဿေတုံ ‘‘ဘိက္ခုနိဒူသကော’’တိ ဣဒံ ဝိသုံ ဒသမံ အင်္ဂံ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အနာပုစ္ဆာဝရဏဝတ္ထုအာဒိကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ပဏ္ဍကဝတ္ထုကထာ

၁၀၉။ ဒဟရေ ဒဟရေတိ တရုဏေ တရုဏေ။ မောဠိဂလ္လေတိ ထူလသရီရေ။ ဟတ္ထိဘဏ္ဍေ အဿဘဏ္ဍေတိ ဟတ္ထိဂေါပကေ စ အဿဂေါပကေ စ။

ပဏ္ဍကော ¶ ဘိက္ခဝေတိ ဧတ္ထ အာသိတ္တပဏ္ဍကော ဥသူယပဏ္ဍကော ဩပက္ကမိကပဏ္ဍကော ပက္ခပဏ္ဍကော နပုံသကပဏ္ဍကောတိ ပဉ္စ ¶ ပဏ္ဍကာ။ တတ္ထ ယဿ ပရေသံ အင်္ဂဇာတံ မုခေန ဂဟေတွာ အသုစိနာ အာသိတ္တဿ ပရိဠာဟော ဝူပသမ္မတိ၊ အယံ အာသိတ္တပဏ္ဍကော။ ယဿ ပရေသံ အဇ္ဈာစာရံ ပဿတော ဥသူယာယ ဥပ္ပန္နာယ ပရိဠာဟော ဝူပသမ္မတိ၊ အယံ ဥသူယပဏ္ဍကော။ ယဿ ဥပက္ကမေန ဗီဇာနိ အပနီတာနိ၊ အယံ ဩပက္ကမိကပဏ္ဍကော။ ဧကစ္စော ပန အကုသလဝိပါကာနုဘာဝေန ကာဠပက္ခေ ပဏ္ဍကော ဟောတိ၊ ဇုဏှပက္ခေ ပနဿ ပရိဠာဟော ဝူပသမ္မတိ၊ အယံ ပက္ခပဏ္ဍကော။ ယော ပန ပဋိသန္ဓိယံယေဝ အဘာဝကော ဥပ္ပန္နော၊ အယံ နပုံသကပဏ္ဍကောတိ။ တေသု အာသိတ္တပဏ္ဍကဿ စ ဥသူယပဏ္ဍကဿ စ ပဗ္ဗဇ္ဇာ န ဝါရိတာ၊ ဣတရေသံ တိဏ္ဏံ ဝါရိတာ။ တေသုပိ ပက္ခပဏ္ဍကဿ ယသ္မိံ ပက္ခေ ပဏ္ဍကော ဟောတိ၊ တသ္မိံယေဝဿ ပက္ခေ ပဗ္ဗဇ္ဇာ ဝါရိတာတိ ကုရုန္ဒိယံ ဝုတ္တံ။ ယဿ စေတ္ထ ပဗ္ဗဇ္ဇာ ဝါရိတာ၊ တံ သန္ဓာယ ဣဒံ ဝုတ္တံ – ‘‘အနုပသမ္ပန္နော န ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗော ဥပသမ္ပန္နော နာသေတဗ္ဗော’’တိ။ သောပိ ¶ လိင်္ဂနာသနေနေဝ နာသေတဗ္ဗော။ ဣတော ပရံ ‘‘နာသေတဗ္ဗော’’တိ ဝုတ္တေသုပိ ဧသေဝ နယော။

ပဏ္ဍဝတ္ထုကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ထေယျသံဝါသကဝတ္ထုကထာ

၁၁၀။ ပုရာဏကုလပုတ္တောတိ ပုရာဏဿ အနုက္ကမေန ပါရိဇုညံ ပတ္တဿ ကုလဿ ပုတ္တော။ မာတိပက္ခပိတိပက္ခတော ကောလညာ ခီဏာ ဝိနဋ္ဌာ မတာ အဿာတိ ခီဏကောလညော။ အနဓိဂတန္တိ အပ္ပတ္တံ။ ဖာတိံကာတုန္တိ ဝဍ္ဎေတုံ။ ဣင်္ဃာတိ ဥယျောဇနတ္ထေ နိပါတော။ အနုယုဉ္ဇိယမာနောတိ ဧကမန္တံ နေတွာ ကေသမဿုဩရောပနကာသာယပဋိဂ္ဂဟဏသရဏဂမနဥပဇ္ဈာယဂ္ဂဟဏကမ္မဝါစာနိဿယဓမ္မေ ပုစ္ဆိယမာနော။ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသီတိ ဧတံ သယံ ပဗ္ဗဇိတဘာဝံ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ အာစိက္ခိ။

ထေယျသံဝါသကော ဘိက္ခဝေတိ ဧတ္ထ တယော ထေယျသံဝါသကာ – လိင်္ဂတ္ထေနကော၊ သံဝါသတ္ထေနကော၊ ဥဘယတ္ထေနကောတိ။ တတ္ထ ယော သယံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ န ဘိက္ခုဝဿာနိ ဂဏေတိ၊ န ယထာဝုဍ္ဎံ ဝန္ဒနံ သာဒိယတိ၊ န အာသနေန ပဋိဗာဟတိ၊ န ဥပေါသထပဝါရဏာဒီသု သန္ဒိဿတိ၊ အယံ လိင်္ဂမတ္တဿေဝ ထေနိတတ္တာ လိင်္ဂတ္ထေနကော နာမ။

ယော ပန ဘိက္ခူဟိ ပဗ္ဗာဇိတော သာမဏေရော သမာနောပိ ဝိဒေသံ ဂန္တွာ ‘‘အဟံ ဒသဝဿော ဝါ ¶ ဝီသတိဝဿော ဝါ’’တိ မုသာ ဝတွာ ဘိက္ခုဝဿာနိ ဂဏေတိ၊ ယထာဝုဍ္ဎံ ဝန္ဒနံ ¶ သာဒိယတိ၊ အာသနေန ပဋိဗာဟတိ၊ ဥပေါသထပဝါရဏာဒီသု သန္ဒိဿတိ၊ အယံ သံဝါသမတ္တဿေဝ ထေနိတတ္တာ သံဝါသတ္ထေနကော နာမ။ ဘိက္ခုဝဿဂဏနာဒိကော ဟိ သဗ္ဗောပိ ကိရိယဘေဒေါ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ ‘‘သံဝါသော’’တိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သိက္ခံ ပစ္စက္ခာယ ‘‘န မံ ကောစိ ဇာနာတီ’’တိ ဧဝံ ပဋိပဇ္ဇန္တေပိ ဧသေဝ နယော။

ယော ပန သယံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ ဘိက္ခုဝဿာနိ ဂဏေတိ၊ ယထာဝုဍ္ဎံ ဝန္ဒနံ သာဒိယတိ၊ အာသနေန ပဋိဗာဟတိ၊ ဥပေါသထပဝါရဏာဒီသု သန္ဒိဿတိ၊ အယံ လိင်္ဂဿ စေဝ သံဝါသဿ စ ထေနိတတ္တာ ဥဘယတ္ထေနကော နာမ။ အယံ တိဝိဓောပိ ထေယျသံဝါသကော အနုပသမ္ပန္နော န ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗော၊ ဥပသမ္ပန္နော နာသေတဗ္ဗော၊ ပုန ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစန္တောပိ န ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။

ဧတ္ထ ¶ စ အသမ္မောဟတ္ထံ ဣဒံ ပကိဏ္ဏကံ ဝေဒိတဗ္ဗံ –

‘‘ရာဇဒုဗ္ဘိက္ခကန္တာရ-ရောဂဝေရိဘယေဟိ ဝါ၊

စီဝရာဟရဏတ္ထံ ဝါ၊ လိင်္ဂံ အာဒိယတီဓ ယော။

သံဝါသံ နာဓိဝါသေတိ၊ ယာဝ သော သုဒ္ဓမာနသော၊

ထေယျသံဝါသကော နာမ၊ တာဝ ဧသ န ဝုစ္စတီ’’တိ။

တတြာယံ ဝိတ္ထာရနယော – ဣဓေကစ္စဿ ရာဇာ ကုဒ္ဓါ ဟောတိ၊ သော ‘‘ဧဝံ မေ သောတ္ထိ ဘဝိဿတီ’’တိ သယမေဝ လိင်္ဂံ ဂဟေတွာ ပလာယတိ။ တံ ဒိသွာ ရညော အာရောစေန္တိ။ ရာဇာ ‘‘သစေ ပဗ္ဗဇိတော၊ န တံ လဗ္ဘာ ကိဉ္စိ ကာတု’’န္တိ တသ္မိံ ကောဓံ ပဋိဝိနေတိ၊ သော ‘‘ဝူပသန္တံ မေ ရာဇဘယ’’န္တိ သင်္ဃမဇ္ဈံ အနောသရိတွာဝ ဂိဟိလိင်္ဂံ ဂဟေတွာ အာဂတော ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ အထာပိ ‘‘သာသနံ နိဿာယ မယာ ဇီဝိတံ လဒ္ဓံ၊ ဟန္ဒ ဒါနိ အဟံ ပဗ္ဗဇာမီ’’တိ ဥပ္ပန္နသံဝေဂေါ တေနေဝ လိင်္ဂေန အာဂန္တွာ အာဂန္တုကဝတ္တံ န သာဒိယတိ၊ ဘိက္ခူဟိ ပုဋ္ဌော ဝါ အပုဋ္ဌော ဝါ ယထာဘူတမတ္တာနံ အာဝိကတွာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစတိ၊ လိင်္ဂံ အပနေတွာ ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ သစေ ပန ဝတ္တံ သာဒိယတိ၊ ပဗ္ဗဇိတာလယံ ဒဿေတိ၊ သဗ္ဗံ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တံ ဝဿဂဏနာဒိဘေဒံ ဝိဓိံ ပဋိပဇ္ဇတိ၊ အယံ န ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။

ဣဓ ပနေကစ္စော ဒုဗ္ဘိက္ခေ ဇီဝိတုံ အသက္ကောန္တော သယမေဝ လိင်္ဂံ ဂဟေတွာ သဗ္ဗပါသဏ္ဍိယဘတ္တာနိ ¶ ဘုဉ္ဇန္တော ဒုဗ္ဘိက္ခေ ဝီတိဝတ္တေ သင်္ဃမဇ္ဈံ အနောသရိတွာဝ ဂိဟိလိင်္ဂံ ဂဟေတွာ အာဂတောတိ သဗ္ဗံ ပုရိမသဒိသမေဝ ¶ ။

အပရော မဟာကန္တာရံ နိတ္ထရိတုကာမော ဟောတိ၊ သတ္ထဝါဟော စ ပဗ္ဗဇိတေ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆတိ။ သော ‘‘ဧဝံ မံ သတ္ထဝါဟော ဂဟေတွာ ဂမိဿတီ’’တိ သယမေဝ လိင်္ဂံ ဂဟေတွာ သတ္ထဝါဟေန သဒ္ဓိံ ကန္တာရံ နိတ္ထရိတွာ ခေမန္တံ ပတွာ သင်္ဃမဇ္ဈံ အနောသရိတွာဝ ဂိဟိလိင်္ဂံ ဂဟေတွာ အာဂတောတိ သဗ္ဗံ ပုရိမသဒိသမေဝ။

အပရော ရောဂဘယေ ဥပ္ပန္နေ ဇီဝိတုံ အသက္ကောန္တော သယမေဝ လိင်္ဂံ ဂဟေတွာ သဗ္ဗပါသဏ္ဍိယဘတ္တာနိ ဘုဉ္ဇန္တော ရောဂဘယေ ဝူပသန္တေ သင်္ဃမဇ္ဈံ ¶ အနောသရိတွာဝ ဂိဟိလိင်္ဂံ ဂဟေတွာ အာဂတောတိ သဗ္ဗံ ပုရိမသဒိသမေဝ။

အပရဿ ဧကော ဝေရိကော ကုဒ္ဓါ ဟောတိ၊ ဃာတေတုကာမော နံ ဝိစရတိ၊ သော ‘‘ဧဝံ မေ သောတ္ထိ ဘဝိဿတီ’’တိ သယမေဝ လိင်္ဂံ ဂဟေတွာ ပလာယတိ။ ဝေရိကော ‘‘ကုဟိံ သော’’တိ ပရိယေသန္တော ‘‘ပဗ္ဗဇိတွာ ပလာတော’’တိ သုတွာ ‘‘သစေ ပဗ္ဗဇိတော၊ န တံ လဗ္ဘာ ကိဉ္စိ ကာတု’’န္တိ တသ္မိံ ကောဓံ ပဋိဝိနေတိ။ သော ‘‘ဝူပသန္တံ မေ ဝေရိဘယ’’န္တိ သင်္ဃမဇ္ဈံ အနောသရိတွာဝ ဂိဟိလိင်္ဂံ ဂဟေတွာ အာဂတောတိ သဗ္ဗံ ပုရိမသဒိသမေဝ။

အပရော ဉာတိကုလံ ဂန္တွာ သိက္ခံ ပစ္စက္ခာယ ဂိဟိ ဟုတွာ ‘‘ဣမာနိ စီဝရာနိ ဣဓ ဝိနဿိဿန္တိ၊ သစေပိ ဣမာနိ ဂဟေတွာ ဝိဟာရံ ဂမိဿာမိ၊ အန္တရာမဂ္ဂေ မံ ‘စောရော’တိ ဂဟေဿန္တိ၊ ယံနူနာဟံ ကာယပရိဟာရိယာနိ ကတွာ ဂစ္ဆေယျ’’န္တိ စီဝရာဟရဏတ္ထံ နိဝါသေတွာ စ ပါရုပိတွာ စ ဝိဟာရံ ဂစ္ဆတိ။ တံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ သာမဏေရာ စ ဒဟရာ စ အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆန္တိ၊ ဝတ္တံ ဒဿေန္တိ။ သော န သာဒိယတိ၊ ယထာဘူတမတ္တာနံ အာဝိကရောတိ။ သစေ ဘိက္ခူ ‘‘န ဒါနိ မယံ တံ မုဉ္စိဿာမာ’’တိ ဗလက္ကာရေန ပဗ္ဗာဇေတုကာမာ ဟောန္တိ၊ ကာသာယာနိ အပနေတွာ ပုန ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ သစေ ပန ‘‘နယိမေ မမ ဟီနာယာဝတ္တဘာဝံ ဇာနန္တီ’’တိ တံယေဝ ဘိက္ခုဘာဝံ ပဋိဇာနိတွာ သဗ္ဗံ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တံ ဝဿဂဏနာဒိဘေဒံ ဝိဓိံ ပဋိပဇ္ဇတိ၊ အယံ န ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။

အပရော မဟာသာမဏေရော ဉာတိကုလံ ဂန္တွာ ဥပ္ပဗ္ဗဇိတွာ ကမ္မန္တာနုဋ္ဌာနေန ဥဗ္ဗာဠှော ဟုတွာ ပုန ‘‘ဒါနိ အဟံ သမဏောဝ ဘဝိဿာမိ၊ ထေရောပိ မေ ဥပ္ပဗ္ဗဇိတဘာဝံ န ဇာနာတီ’’တိ တဒေဝ ပတ္တစီဝရံ ¶ အာဒါယ ဝိဟာရံ အာဂစ္ဆတိ၊ နာပိ တမတ္ထံ ဘိက္ခူနံ အာရောစေတိ၊ သာမဏေရဘာဝံ ပဋိဇာနာတိ၊ အယံ ထေယျသံဝါသကောယေဝ ပဗ္ဗဇ္ဇံ န လဘတိ။ သစေပိဿ လိင်္ဂဂ္ဂဟဏကာလေ ¶ ဧဝံ ဟောတိ၊ ‘‘နာဟံ ကဿစိ အာရောစေဿာမီ’’တိ ဝိဟာရဉ္စ ဂတော အာရောစေတိ၊ ဂဟဏေနေဝ ထေယျသံဝါသကော။ အထာပိဿ ‘‘ဂဟဏကာလေ အာစိက္ခိဿာမီ’’တိ စိတ္တံ ဥပ္ပန္နံ ဟောတိ၊ ဝိဟာရဉ္စ ဂန္တွာ ‘‘ကုဟိံ တွံ အာဝုသော ဂတော’’တိ ဝုတ္တော ‘‘န ဒါနိ မံ ဣမေ ဇာနန္တီ’’တိ ဝဉ္စေတွာ နာစိက္ခတိ၊ ‘‘နာစိက္ခိဿာမီ’’တိ သဟ ဓုရနိက္ခေပေန အယမ္ပိ ထေယျသံဝါသကောဝ။ သစေ ပနဿ ဂဟဏကာလေပိ ‘‘အာစိက္ခိဿာမီ’’တိ စိတ္တံ ဥပ္ပန္နံ ဟောတိ၊ ဝိဟာရံ ဂန္တွာပိ အာစိက္ခတိ၊ အယံ ပုန ပဗ္ဗဇ္ဇံ လဘတိ။

အပရော ¶ ဒဟရသာမဏေရော မဟန္တော ဝါ ပန အဗျတ္တော၊ သော ပုရိမနယေနေဝ ဥပ္ပဗ္ဗဇိတွာ ဃရေ ဝစ္ဆကရက္ခဏာဒီနိ ကမ္မာနိ ကာတုံ န ဣစ္ဆတိ၊ တမေနံ ဉာတကာ တာနိယေဝ ကာသာယာနိ အစ္ဆာဒေတွာ ထာလကံ ဝါ ပတ္တံ ဝါ ဟတ္ထေ ဒတွာ ‘‘ဂစ္ဆ သမဏောဝ ဟောဟီ’’တိ ဃရာ နီဟရန္တိ။ သော ဝိဟာရံ ဂစ္ဆတိ၊ နေဝ နံ ဘိက္ခူ ဇာနန္တိ ‘‘အယံ ဥပ္ပဗ္ဗဇိတွာ ပုန သယမေဝ ပဗ္ဗဇိတော’’တိ၊ နာပိ သယံ ဇာနာတိ၊ ‘‘ယော ဧဝံ ပဗ္ဗဇတိ၊ သော ထေယျသံဝါသကော နာမ ဟောတီ’’တိ။ သစေ တံ ပရိပုဏ္ဏဝဿံ ဥပသမ္ပာဒေန္တိ၊ သူပသမ္ပန္နော။ သစေ ပန အနုပသမ္ပန္နကာလေယေဝ ဝိနယဝိနိစ္ဆယေ ဝတ္တမာနေ သုဏာတိ၊ ‘‘ယော ဧဝံ ပဗ္ဗဇတိ၊ သော ထေယျသံဝါသကော နာမ ဟောတီ’’တိ။ တေန ‘‘မယာ ဧဝံ ကတ’’န္တိ ဘိက္ခူနံ အာစိက္ခိတဗ္ဗံ၊ ဧဝံ ပုန ပဗ္ဗဇ္ဇံ လဘတိ။ သစေ ‘‘န ဒါနိ မံ ကောစိ ဇာနာတီ’’တိ နာရောစေတိ၊ ဓုရံ နိက္ခိတ္တမတ္တေ ထေယျသံဝါသကော။

ဘိက္ခု သိက္ခံ ပစ္စက္ခာယ လိင်္ဂံ အနပနေတွာ ဒုဿီလကမ္မံ ကတွာ ဝါ အကတွာ ဝါ ပုန သဗ္ဗံ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တံ ဝဿဂဏနာဒိဘေဒံ ဝိဓိံ ပဋိပဇ္ဇတိ၊ ထေယျသံဝါသကော ဟောတိ။ သိက္ခံ အပ္ပစ္စက္ခာယ သလိင်္ဂေ ဌိတော မေထုနံ ပဋိသေဝိတွာ ဝဿဂဏနာဒိဘေဒံ ဝိဓိံ အာပဇ္ဇန္တော ထေယျသံဝါသကော န ဟောတိ၊ ပဗ္ဗဇ္ဇာမတ္တံ လဘတိ။ အန္ဓကဋ္ဌကထာယံ ပန ဧသော ထေယျသံဝါသကောတိ ဝုတ္တံ၊ တံ န ဂဟေတဗ္ဗံ။

ဧကော ဘိက္ခု ကာသာယေ သဥဿာဟောဝ ဩဒါတံ နိဝါသေတွာ မေထုနံ ပဋိသေဝိတွာ ပုန ကာသာယာနိ နိဝါသေတွာ ဝဿဂဏနာဒိဘေဒံ သဗ္ဗံ ဝိဓိံ အာပဇ္ဇတိ၊ အယမ္ပိ ထေယျသံဝါသကော န ဟောတိ၊ ပဗ္ဗဇ္ဇာမတ္တံ လဘတိ။ သစေ ပန ¶ ကာသာယေ ဓုရံ နိက္ခိပိတွာ ဩဒါတံ နိဝါသေတွာ မေထုနံ ¶ ပဋိသေဝိတွာ ပုန ကာသာယာနိ နိဝါသေတွာ ဝဿဂဏနာဒိဘေဒံ သဗ္ဗံ ဝိဓိံ အာပဇ္ဇတိ၊ ထေယျသံဝါသကော ဟောတိ။

သာမဏေရော သလိင်္ဂေ ဌိတော မေထုနာဒိအဿမဏကရဏဓမ္မံ အာပဇ္ဇိတွာပိ ထေယျသံဝါသကော န ဟောတိ။ သစေပိ ကာသာယေ သဥဿာဟောဝ ကာသာယာနိ အပနေတွာ မေထုနံ ပဋိသေဝိတွာ ပုန ကာသာယာနိ နိဝါသေတိ၊ နေဝ ထေယျသံဝါသကော ဟောတိ။ သစေ ပန ကာသာယေ ဓုရံ နိက္ခိပိတွာ နဂ္ဂေါ ဝါ ဩဒါတနိဝတ္ထော ဝါ မေထုနသေဝနာဒီဟိ အဿမဏော ¶ ဟုတွာ ကာသာယံ နိဝါသေတိ၊ ထေယျသံဝါသကော ဟောတိ။ သစေပိ ဂိဟိဘာဝံ ပတ္ထယမာနော ကာသာဝံ ဩဝဋ္ဋိကံ ဝါ ကတွာ အညေန ဝါ အာကာရေန ဂိဟိနိဝါသနေန နိဝါသေတိ ‘‘သောဘတိ နု ခေါ မေ ဂိဟိလိင်္ဂံ၊ န သောဘတီ’’တိ ဝီမံသနတ္ထံ၊ ရက္ခတိ တာဝ။ ‘‘သောဘတီ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ပန ပုန လိင်္ဂံ သာဒိယန္တော ထေယျသံဝါသကော ဟောတိ။ ဩဒါတံ နိဝါသေတွာ ဝီမံသနသမ္ပဋိစ္ဆနေသုပိ ဧသေဝ နယော။

သစေ ပန နိဝတ္ထကာသာယဿ ဥပရိ ဩဒါတံ နိဝါသေတွာ ဝီမံသတိ ဝါ သမ္ပဋိစ္ဆတိ ဝါ၊ ရက္ခတိယေဝ။ ဘိက္ခုနိယာပိ ဧသေဝ နယော။ သာပိ ဟိ ဂိဟိဘာဝံ ပတ္ထယမာနာ သစေ ကာသာယံ ဂိဟိနိဝါသနံ နိဝါသေတိ၊ ‘‘သောဘတိ နု ခေါ မေ ဂိဟိလိင်္ဂံ၊ န သောဘတီ’’တိ ဝီမံသနတ္ထံ၊ ရက္ခတိ တာဝ။ သစေ ‘‘သောဘတီ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆတိ၊ န ရက္ခတိ။ ဩဒါတံ နိဝါသေတွာ ဝီမံသနသမ္ပဋိစ္ဆနေသုပိ ဧသေဝ နယော။ နိဝတ္ထကာသာယဿ ပန ဥပရိ ဩဒါတံ နိဝါသေတွာ ဝီမံသတု ဝါ သမ္ပဋိစ္ဆတု ဝါ၊ ရက္ခတိယေဝ။

သစေ ကောစိ ဝုဍ္ဎပဗ္ဗဇိတော ဝဿာနိ အဂဏေတွာ ပါဠိယမ္ပိ အဋ္ဌတွာ ဧကပဿေနာဂန္တွာ မဟာပေဠာဒီသု ကဋစ္ဆုနာ ဥက္ခိတ္တေ ဘတ္တပိဏ္ဍေ ပတ္တံ ဥပနာမေတွာ သေနော ဝိယ မံသပေသိံ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆတိ၊ ထေယျသံဝါသကော န ဟောတိ။ ဘိက္ခုဝဿာနိ ပန ဂဏေတွာ ဂဏှန္တော ထေယျသံဝါသကော ဟောတိ။

သယံ သာမဏေရောဝ သာမဏေရပဋိပါဋိယာ ကူဋဝဿာနိ ဂဏေတွာ ဂဏှန္တော ထေယျသံဝါသကော န ဟောတိ။ ဘိက္ခု ဘိက္ခုပဋိပါဋိယာ ကူဋဝဿာနိ ဂဏေတွာ ဂဏှန္တော ဘဏ္ဍဂ္ဃေန ကာရေတဗ္ဗောတိ။

ထေယျသံဝါသကဝတ္ထုကထာ နိဋ္ဌိတာ။

တိတ္ထိယပက္ကန္တကကထာ

တိတ္ထိယပက္ကန္တကော ¶ ¶ ဘိက္ခဝေတိ ဧတ္ထ ပန တိတ္ထိယေသု ပက္ကန္တော ပဝိဋ္ဌောတိ တိတ္ထိယပက္ကန္တကော။ သော န ကေဝလံ န ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗော၊ အထ ခေါ န ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗောပိ။ တတြာယံ ဝိနိစ္ဆယော – ဥပသမ္ပန္နော ဘိက္ခု တိတ္ထိယော ဘဝိဿာမီတိ သလိင်္ဂေနေဝ တေသံ ဥပဿယံ ဂစ္ဆတိ၊ ပဒဝါရေ ပဒဝါရေ ဒုက္ကဋံ။ တေသံ လိင်္ဂေ အာဒိန္နမတ္တေ တိတ္ထိယပက္ကန္တကော ဟောတိ။ ယောပိ ¶ သယမေဝ ‘‘တိတ္ထိယော ဘဝိဿာမီ’’တိ ကုသစီရာဒီနိ နိဝါသေတိ၊ တိတ္ထိယပက္ကန္တကော ဟောတိယေဝ။ ယော ပန နဂ္ဂေါ နှာယန္တော အတ္တာနံ ဩလောကေတွာ ‘‘သောဘတိ မေ အာဇီဝကဘာဝေါ၊ အာဇီဝကော ဘဝိဿာမီ’’တိ ကာသာယာနိ အနာဒါယ နဂ္ဂေါဝ အာဇီဝကာနံ ဥပဿယံ ဂစ္ဆတိ၊ ပဒဝါရေ ပဒဝါရေ ဒုက္ကဋံ။ သစေ ပနဿ အန္တရာမဂ္ဂေ ဟိရောတ္တပ္ပံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဒုက္ကဋာနိ ဒေသေတွာ မုစ္စတိ။ တေသံ ဥပဿယံ ဂန္တွာပိ တေဟိ ဝါ ဩဝဒိတော အတ္တနာ ဝါ ‘‘ဣမေသံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ အတိဒုက္ခာ’’တိ နိဝတ္တန္တောပိ မုစ္စတိယေဝ။

သစေ ပန ‘‘ကိံ တုမှာကံ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ ဥက္ကဋ္ဌ’’န္တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ကေသမဿုလုဉ္စနာဒီနီ’’တိ ဝုတ္တော ဧကကေသမ္ပိ လုဉ္စာပေတိ၊ ဥက္ကုဋိကပ္ပဓာနာဒီနိ ဝါ ဝတ္တာနိ အာဒိယတိ၊ မောရပိဉ္ဆာဒီနိ ဝါ နိဝါသေတိ၊ တေသံ လိင်္ဂံ ဂဏှာတိ၊ ‘‘အယံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ သေဋ္ဌာ’’တိ သေဋ္ဌဘာဝံ ဝါ ဥပဂစ္ဆတိ၊ န မုစ္စတိ၊ တိတ္ထိယပက္ကန္တကော ဟောတိ။ သစေ ပန ‘‘သောဘတိ နု ခေါ မေ တိတ္ထိယပဗ္ဗဇ္ဇာ၊ နနု ခေါ သောဘတီ’’တိ ဝီမံသနတ္ထံ ကုသစီရာဒီနိ ဝါ နိဝါသေတိ၊ ဇဋံ ဝါ ဗန္ဓတိ၊ ခါရိကာဇံ ဝါ အာဒိယတိ၊ ယာဝ န သမ္ပဋိစ္ဆတိ၊ တာဝ နံ လဒ္ဓိ ရက္ခတိ၊ သမ္ပဋိစ္ဆိတမတ္တေ တိတ္ထိယပက္ကန္တကော ဟောတိ။ အစ္ဆိန္နစီဝရော ပန ကုသစီရာဒီနိ နိဝါသေန္တော ရာဇဘယာဒီဟိ ဝါ တိတ္ထိယလိင်္ဂံ ဂဏှန္တော လဒ္ဓိယာ အဘာဝေန နေဝ တိတ္ထိယပက္ကန္တကော ဟောတိ။

အယဉ္စ တိတ္ထိယပက္ကန္တကော နာမ ဥပသမ္ပန္နဘိက္ခုနာ ကထိတော၊ တသ္မာ သာမဏေရော သလိင်္ဂေန တိတ္ထာယတနံ ဂတောပိ ပုန ပဗ္ဗဇ္ဇဉ္စ ဥပသမ္ပဒဉ္စ လဘတီတိ ကုရုန္ဒိယံ ဝုတ္တံ။ ပုရိမော ပန ထေယျသံဝါသကော အနုပသမ္ပန္နေန ကထိတော၊ တသ္မာ ဥပသမ္ပန္နော ကူဋဝဿံ ဂဏေန္တောပိ အဿမဏော န ဟောတိ။ လိင်္ဂေ သဥဿာဟော ပါရာဇိကံ အာပဇ္ဇိတွာ ဘိက္ခုဝဿာဒီနိ ဂဏေန္တောပိ ထေယျသံဝါသကော န ဟောတီတိ။

တိတ္ထိယပက္ကန္တကကထာ နိဋ္ဌိတာ။

တိရစ္ဆာနဂတဝတ္ထုကထာ

၁၁၁။ နာဂယောနိယာ ¶ ¶ အဋ္ဋီယတီတိ ဧတ္ထ ကိဉ္စာပိ သော ပဝတ္တိယံ ကုသလဝိပါကေန ဒေဝသမ္ပတ္တိသဒိသံ ဣဿရိယသမ္ပတ္တိံ အနုဘောတိ၊ အကုသလဝိပါကပဋိသန္ဓိကဿ ¶ ပန တဿ သဇာတိယာ မေထုနပဋိသေဝနေ စ ဝိဿဋ္ဌနိဒ္ဒေါက္ကမနေ စ နာဂသရီရံ ပါတုဘဝတိ ဥဒကသဉ္စာရိကံ မဏ္ဍူကဘက္ခံ၊ တသ္မာ သော တာယ နာဂယောနိယာ အဋ္ဋီယတိ။ ဟရာယတီတိ လဇ္ဇတိ။ ဇိဂုစ္ဆတီတိ အတ္တဘာဝံ ဇိဂုစ္ဆတိ။ တဿ ဘိက္ခုနော နိက္ခန္တေတိ တသ္မိံ ဘိက္ခုသ္မိံ နိက္ခန္တေ။ အထ ဝါ တဿ ဘိက္ခုနော နိက္ခမနေတိ အတ္ထော။ ဝိဿဋ္ဌော နိဒ္ဒံ ဩက္ကမီတိ တသ္မိံ အနိက္ခန္တေ ဝိဿရဘယေန သတိံ အဝိဿဇ္ဇိတွာ ကပိမိဒ္ဓဝသေနေဝ နိဒ္ဒါယန္တော နိက္ခန္တေ သတိံ ဝိဿဇ္ဇိတွာ ဝိဿဋ္ဌော နိရာသင်္ကော မဟာနိဒ္ဒံ ပဋိပဇ္ဇိ။ ဝိဿရမကာသီတိ ဘယဝသေန သမဏသညံ ပဟာယ ဝိရူပံ မဟာသဒ္ဒမကာသိ။

တုမှေ ခေါတ္ထာတိ တုမှေ ခေါ အတ္ထ၊ အကာရဿ လောပံ ကတွာ ဝုတ္တံ။ တုမှေ ခေါ နာဂါ ဈာနဝိပဿနာမဂ္ဂဖလာနံ အဘဗ္ဗတ္တာ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အဝိရုဠှိဓမ္မာ အတ္ထ၊ ဝိရုဠှိဓမ္မာ န ဘဝထာတိ အယမေတ္ထ သင်္ခေပတ္ထော။ သဇာတိယာတိ နာဂိယာ ဧဝ။ ယဒါ ပန မနုဿိတ္ထိအာဒိဘေဒါယ အညဇာတိယာ ပဋိသေဝတိ၊ တဒါ ဒေဝပုတ္တော ဝိယ ဟောတိ။ ဧတ္ထ စ ပဝတ္တိယံ အဘိဏှံ သဘာဝပါတုကမ္မဒဿနဝသေန ‘‘ဒွေ ပစ္စယာ’’တိ ဝုတ္တံ။ နာဂဿ ပန ပဉ္စသု ကာလေသု သဘာဝပါတုကမ္မံ ဟောတိ – ပဋိသန္ဓိကာလေ၊ တစဇဟနကာလေ၊ သဇာတိယာ မေထုနကာလေ၊ ဝိဿဋ္ဌနိဒ္ဒေါက္ကမနကာလေ၊ စုတိကာလေတိ။

တိရစ္ဆာနဂတော ဘိက္ခဝေတိ ဧတ္ထ နာဂေါ ဝါ ဟောတု သုပဏ္ဏမာဏဝကာဒီနံ ဝါ အညတရော၊ အန္တမသော သက္ကံ ဒေဝရာဇာနံ ဥပါဒါယ ယော ကောစိ အမနုဿဇာတိယော၊ သဗ္ဗောဝ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ တိရစ္ဆာနဂတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သော နေဝ ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗော၊ န ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော၊ ဥပသမ္ပန္နောပိ နာသေတဗ္ဗောတိ။

တိရစ္ဆာနဂတဝတ္ထုကထာ နိဋ္ဌိတာ။

မာတုဃာတကာဒိဝတ္ထုကထာ

၁၁၂။ မာတုဃာတကာဒိဝတ္ထူသု – နိက္ခန္တိံ ကရေယျန္တိ နိက္ခမနံ နိဂ္ဂမနံ အပဝါဟနံ ကရေယျန္တိ အတ္ထော။ မာတုဃာတကော ဘိက္ခဝေတိ ဧတ္ထ ယေန မနုဿိတ္ထိဘူတာ ¶ ဇနိကာ မာတာ ¶ သယမ္ပိ ¶ မနုဿဇာတိကေနေဝ သတာ သဉ္စိစ္စ ဇီဝိတာ ဝေါရောပိတာ၊ အယံ အာနန္တရိယေန မာတုဃာတကကမ္မေန မာတုဃာတကော၊ ဧတဿ ပဗ္ဗဇ္ဇာ စ ဥပသမ္ပဒါ စ ပဋိက္ခိတ္တာ။ ယေန ပန မနုဿိတ္ထိဘူတာပိ အဇနိကာ ပေါသာဝနိကာ မာတာ ဝါ မဟာမာတာ ဝါ စူဠမာတာ ဝါ ဇနိကာပိ ဝါ န မနုဿိတ္ထိဘူတာ မာတာ ဃာတိတာ၊ တဿ ပဗ္ဗဇ္ဇာ န ဝါရိတာ၊ န စ အာနန္တရိကော ဟောတိ။ ယေန သယံ တိရစ္ဆာနဘူတေန မနုဿိတ္ထိဘူတာ မာတာ ဃာတိတာ၊ သောပိ အာနန္တရိကော န ဟောတိ၊ တိရစ္ဆာနဂတတ္တာ ပနဿ ပဗ္ဗဇ္ဇာ ပဋိက္ခိတ္တာ။ သေသံ ဥတ္တာနမေဝ။ ပိတုဃာတကေပိ ဧသေဝ နယော။ သစေပိ ဟိ ဝေသိယာ ပုတ္တော ဟောတိ၊ ‘‘အယံ မေ ပိတာ’’တိ န ဇာနာတိ၊ ယဿ သမ္ဘဝေန နိဗ္ဗတ္တော၊ သော စေ အနေန ဃာတိတော၊ ပိတုဃာတကောတွေဝ သင်္ချံ ဂစ္ဆတိ၊ အာနန္တရိယဉ္စ ဖုသတိ။

၁၁၄။ အရဟန္တဃာတကောပိ မနုဿအရဟန္တဝသေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။ မနုဿဇာတိယဉှိ အန္တမသော အပဗ္ဗဇိတမ္ပိ ခီဏာသဝံ ဒါရကံ ဒါရိကံ ဝါ သဉ္စိစ္စ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေန္တော အရဟန္တဃာတကောဝ ဟောတိ၊ အာနန္တရိယဉ္စ ဖုသတိ၊ ပဗ္ဗဇ္ဇာ စဿ ဝါရိတာ။ အမနုဿဇာတိကံ ပန အရဟန္တံ မနုဿဇာတိကံ ဝါ အဝသေသံ အရိယပုဂ္ဂလံ ဃာတေတွာ အာနန္တရိယော န ဟောတိ၊ ပဗ္ဗဇ္ဇာပိဿ န ဝါရိတာ၊ ကမ္မံ ပန ဗလဝံ ဟောတိ။ တိရစ္ဆာနော မနုဿအရဟန္တမ္ပိ ဃာတေတွာ အာနန္တရိယော န ဟောတိ၊ ကမ္မံ ပန ဘာရိယန္တိ အယမေတ္ထ ဝိနိစ္ဆယော။ တေ ဝဓာယ ဩနီယန္တီတိ ဝဓတ္ထာယ ဩနီယန္တိ၊ မာရေတုံ နီယန္တီတိ အတ္ထော။ ယံ ပန ပါဠိယံ ‘‘သစာ စ မယ’’န္တိ ဝုတ္တံ၊ တဿ သစေ မယန္တိ အယမေဝတ္ထော။ ‘‘သစေ’’တိ ဟိ ဝတ္တဗ္ဗေ ဧတ္ထ ‘‘သစာ စ’’ ဣတိ အယံ နိပါတော ဝုတ္တော။ ‘‘သစေ စ’’ ဣစ္စေဝ ဝါ ပါဌော။ တတ္ထ သစေတိ သမ္ဘာဝနတ္ထေ နိပါတော၊ စ ဣတိ ပဒပူရဏမတ္တေ။ ‘‘သစဇ္ဇ မယ’’န္တိပိ ပါဌော။ တဿ သစေ အဇ္ဇ မယန္တိ အတ္ထော။

၁၁၅။ ဘိက္ခုနိဒူသကော ဘိက္ခဝေတိ ဧတ္ထ ယော ပကတတ္တံ ဘိက္ခုနိံ တိဏ္ဏံ မဂ္ဂါနံ အညတရသ္မိံ ဒူသေတိ၊ အယံ ဘိက္ခုနိဒူသကော နာမ။ ဧတဿ ပဗ္ဗဇ္ဇာ စ ဥပသမ္ပဒါ စ ဝါရိတာ။ ယော ပန ကာယသံသဂ္ဂေန သီလဝိနာသံ ပါပေတိ၊ တဿ ပဗ္ဗဇ္ဇာ စ ဥပသမ္ပဒါ စ န ဝါရိတာ။ ဗလက္ကာရေန ဩဒါတဝတ္ထဝသနံ ကတွာ အနိစ္ဆမာနံယေဝ ¶ ဒူသေန္တောပိ ဘိက္ခုနိဒူသကောယေဝ။ ဗလက္ကာရေန ပန ဩဒါတဝတ္ထဝသနံ ကတွာ ဣစ္ဆမာနံ ဒူသေန္တော ဘိက္ခုနိဒူသကော ¶ န ဟောတိ။ ကသ္မာ? ယသ္မာ ဂိဟိဘာဝေ သမ္ပဋိစ္ဆိတမတ္တေယေဝ သာ အဘိက္ခုနီ ဟောတိ။ သကိံ သီလဝိပန္နံ ပန ပစ္ဆာ ဒူသေန္တော သိက္ခမာနာသာမဏေရီသု စ ဝိပ္ပဋိပဇ္ဇန္တော နေဝ ဘိက္ခုနိဒူသကော ဟောတိ၊ ပဗ္ဗဇ္ဇမ္ပိ ဥပသမ္ပဒမ္ပိ လဘတိ။

သင်္ဃဘေဒကော ¶ ဘိက္ခဝေတိ ဧတ္ထ ယော ဒေဝဒတ္တော ဝိယ သာသနံ ဥဒ္ဓမ္မံ ဥဗ္ဗိနယံ ကတွာ စတုန္နံ ကမ္မာနံ အညတရဝသေန သင်္ဃံ ဘိန္ဒတိ၊ အယံ သင်္ဃဘေဒကော နာမ။ ဧတဿ ပဗ္ဗဇ္ဇာ စ ဥပသမ္ပဒါ စ ဝါရိတာ။

လောဟိတုပ္ပာဒကော ဘိက္ခဝေတိ ဧတ္ထာပိ ယော ဒေဝဒတ္တော ဝိယ ဒုဋ္ဌစိတ္တေန ဝဓကစိတ္တေန တထာဂတဿ ဇီဝမာနကသရီရေ ခုဒ္ဒကမက္ခိကာယ ပိဝနကမတ္တမ္ပိ လောဟိတံ ဥပ္ပာဒေတိ၊ အယံ လောဟိတုပ္ပာဒကော နာမ။ ဧတဿ ပဗ္ဗဇ္ဇာ စ ဥပသမ္ပဒါ စ ဝါရိတာ။ ယော ပန ရောဂဝူပသမနတ္ထံ ဇီဝကော ဝိယ သတ္ထေန ဖာလေတွာ ပူတိမံသဉ္စ လောဟိတဉ္စ နီဟရိတွာ ဖာသုံ ကရောတိ၊ ဗဟုံ သော ပုညံ ပသဝတီတိ။

မာတုဃာတကာဒိဝတ္ထုကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ဥဘတောဗျဉ္ဇနကဝတ္ထုကထာ

၁၁၆။ ဥဘတောဗျဉ္ဇနကော ဘိက္ခဝေတိ ဣတ္ထိနိမိတ္တုပ္ပာဒနကမ္မတော စ ပုရိသနိမိတ္တုပ္ပာဒနကမ္မတော စ ဥဘတော ဗျဉ္ဇနမဿ အတ္ထီတိ ဥဘတောဗျဉ္ဇနကော။ ကရောတီတိ ပုရိသနိမိတ္တေန ဣတ္ထီသု မေထုနဝီတိက္ကမံ ကရောတိ။ ကာရာပေတီတိ ပရံ သမာဒပေတွာ အတ္တနော ဣတ္ထိနိမိတ္တေ ကာရာပေတိ၊ သော ဒုဝိဓော ဟောတိ – ဣတ္ထိဥဘတောဗျဉ္ဇနကော၊ ပုရိသဥဘတောဗျဉ္ဇနကောတိ။

တတ္ထ ဣတ္ထိဥဘတောဗျဉ္ဇနကဿ ဣတ္ထိနိမိတ္တံ ပါကဋံ ဟောတိ၊ ပုရိသနိမိတ္တံ ပဋိစ္ဆန္နံ။ ပုရိသဥဘတောဗျဉ္ဇနကဿ ပုရိသနိမိတ္တံ ပါကဋံ၊ ဣတ္ထိနိမိတ္တံ ပဋိစ္ဆန္နံ။ ဣတ္ထိဥဘတောဗျဉ္ဇနကဿ ဣတ္ထီသု ပုရိသတ္တံ ကရောန္တဿ ဣတ္ထိနိမိတ္တံ ပဋိစ္ဆန္နံ ဟောတိ၊ ပုရိသနိမိတ္တံ ပါကဋံ ဟောတိ။ ပုရိသဥဘတောဗျဉ္ဇနကဿ ပုရိသာနံ ဣတ္ထိဘာဝံ ဥပဂစ္ဆန္တဿ ပုရိသနိမိတ္တံ ပဋိစ္ဆန္နံ ဟောတိ၊ ဣတ္ထိနိမိတ္တံ ပါကဋံ ဟောတိ။ ဣတ္ထိဥဘတောဗျဉ္ဇနကော သယဉ္စ ဂဗ္ဘံ ဂဏှာတိ၊ ပရဉ္စ ဂဏှာပေတိ။ ပုရိသဥဘတောဗျဉ္ဇနကော ပန သယံ န ဂဏှာတိ၊ ပရံ ဂဏှာပေတီတိ၊ ဣဒမေတေသံ နာနာကရဏံ။ ကုရုန္ဒိယံ ပန ဝုတ္တံ – ‘‘ယဒိ ပဋိသန္ဓိယံ ပုရိသလိင်္ဂံ ¶ ပဝတ္တေ ဣတ္ထိလိင်္ဂံ နိဗ္ဗတ္တတိ၊ ယဒိ ပဋိသန္ဓိယံ ဣတ္ထိလိင်္ဂံ ပဝတ္တေ ပုရိသလိင်္ဂံ နိဗ္ဗတ္တတီ’’တိ ¶ ။ တတ္ထ ဝိစာရဏက္ကမော ဝိတ္ထာရတော အဋ္ဌသာလိနိယာ ဓမ္မသင်္ဂဟဋ္ဌကထာယ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣမဿ ပန ဒုဝိဓဿာပိ ဥဘတောဗျဉ္ဇနကဿ နေဝ ပဗ္ဗဇ္ဇာ အတ္ထိ၊ န ဥပသမ္ပဒါတိ ဣဒမိဓ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဥဘတောဗျဇ္ဇနကဝတ္ထုကထာ နိဋ္ဌိတာ။

အနုပဇ္ဈာယကာဒိဝတ္ထုကထာ

၁၁၇။ တေန ¶ ခေါ ပန သမယေနာတိ ယေန သမယေန ဘဂဝတာ သိက္ခာပဒံ အပညတ္တံ ဟောတိ၊ တေန သမယေန။ အနုပဇ္ဈာယကန္တိ ဥပဇ္ဈံ အဂါဟာပေတွာ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ ဥပဇ္ဈာယဝိရဟိတံ။ ဧဝံ ဥပသမ္ပန္နာ နေဝ ဓမ္မတော န အာမိသတော သင်္ဂဟံ လဘန္တိ၊ တေ ပရိဟာယန္တိယေဝ၊ န ဝဍ္ဎန္တိ။ န ဘိက္ခဝေ အနုပဇ္ဈာယကောတိ ဥပဇ္ဈံ အဂါဟာပေတွာ နိရုပဇ္ဈာယကော န ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗော။ ယော ဥပသမ္ပာဒေယျ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာတိ သိက္ခာပဒပညတ္တိတော ပဋ္ဌာယ ဧဝံ ဥပသမ္ပာဒေန္တဿ အာပတ္တိ ဟောတိ၊ ကမ္မံ ပန န ကုပ္ပတိ။ ကေစိ ကုပ္ပတီတိ ဝဒန္တိ၊ တံ န ဂဟေတဗ္ဗံ။ သင်္ဃေန ဥပဇ္ဈာယေနာတိအာဒီသုပိ ဥဘတောဗျဉ္ဇနကုပဇ္ဈာယပရိယောသာနေသု ဧသေဝ နယော။

အနုပဇ္ဈာယကာဒိဝတ္ထုကထာ နိဋ္ဌိတာ။

အပတ္တကာဒိဝတ္ထုကထာ

၁၁၈။ ဟတ္ထေသု ပိဏ္ဍာယ စရန္တီတိ ယော ဟတ္ထေသု ပိဏ္ဍော လဗ္ဘတိ၊ တဒတ္ထာယ စရန္တိ။ သေယျထာပိ တိတ္ထိယာတိ ယထာ အာဇီဝကနာမကာ တိတ္ထိယာ၊ သူပဗျဉ္ဇနေဟိ မိဿေတွာ ဟတ္ထေသု ဌပိတပိဏ္ဍမေဝ ဟိ တေ ဘုဉ္ဇန္တိ။ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာတိ ဧဝံ ဥပသမ္ပာဒေန္တဿေဝ အာပတ္တိ ဟောတိ၊ ကမ္မံ ပန န ကုပ္ပတိ။ အစီဝရကာဒိဝတ္ထူသုပိ ဧသေဝ နယော။

ယာစိတကေနာတိ ‘‘ယာဝ ဥပသမ္ပဒံ ကရောမ၊ တာဝ ဒေထာ’’တိ ယာစိတွာ ဂဟိတေန၊ တာဝကာလိကေနာတိ အတ္ထော။ ဤဒိသေန ဟိ ပတ္တေန ဝါ စီဝရေန ဝါ ပတ္တစီဝရေန ဝါ ဥပသမ္ပာဒေန္တဿေဝ အာပတ္တိ ဟောတိ၊ ကမ္မံ ပန န ကုပ္ပတိ၊ တသ္မာ ပရိပုဏ္ဏပတ္တစီဝရောဝ ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗော။ သစေ တဿ နတ္ထိ၊ အာစရိယုပဇ္ဈာယာ စဿ ဒါတုကာမာ ဟောန္တိ၊ အညေ ဝါ ဘိက္ခူ နိရပေက္ခေဟိ နိဿဇ္ဇိတွာ အဓိဋ္ဌာနုပဂံ ပတ္တစီဝရံ ဒါတဗ္ဗံ။ ပဗ္ဗဇ္ဇာပေက္ခံ ပန ပဏ္ဍုပလာသံ ယာစိတကေနာပိ ပတ္တစီဝရေန ပဗ္ဗာဇေတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ သဘာဂဋ္ဌာနေ ဝိဿာသေန ဂဟေတွာပိ ပဗ္ဗာဇေတုံ ဝဋ္ဋတိ။

သစေ ပန ¶ အပက္ကံ ပတ္တံ စီဝရူပဂါနိ စ ဝတ္ထာနိ ဂဟေတွာ အာဂတော ဟောတိ၊ ယာဝ ပတ္တော ပစ္စတိ၊ စီဝရာနိ စ ကရိယန္တိ၊ တာဝ ဝိဟာရေ ဝသန္တဿ ¶ အနာမဋ္ဌပိဏ္ဍပါတံ ဒါတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ ထာလကေ ဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ ပုရေဘတ္တံ သာမဏေရဘာဂသမကော အာမိသဘာဂေါ ဒါတုံ ဝဋ္ဋတိ။ သေနာသနဂ္ဂါဟော ¶ ပန သလာကဘတ္တဥဒ္ဒေသဘတ္တနိမန္တနာဒီနိ စ န ဝဋ္ဋန္တိ။ ပစ္ဆာဘတ္တမ္ပိ သာမဏေရဘာဂသမော တေလမဓုဖာဏိတာဒိဘေသဇ္ဇဘာဂေါ ဝဋ္ဋတိ။ သစေ ဂိလာနော ဟောတိ၊ ဘေသဇ္ဇမဿ ကာတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ သာမဏေရဿ ဝိယ စ သဗ္ဗံ ပဋိဇဂ္ဂနကမ္မန္တိ။

အပတ္တကာဒိဝတ္ထုကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ဟတ္ထစ္ဆိန္နာဒိဝတ္ထုကထာ

၁၁၉။ ဟတ္ထစ္ဆိန္နာဒိဝတ္ထူသု – ဟတ္ထစ္ဆိန္နောတိ ယဿ ဟတ္ထတလေ ဝါ မဏိဗန္ဓေ ဝါ ကပ္ပရေ ဝါ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ဧကော ဝါ ဒွေ ဝါ ဟတ္ထာ ဆိန္နာ ဟောန္တိ။ ပါဒစ္ဆိန္နောတိ ယဿ အဂ္ဂပါဒေ ဝါ ဂေါပ္ဖကေသု ဝါ ဇင်္ဃာယ ဝါ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ဧကော ဝါ ဒွေ ဝါ ပါဒါ ဆိန္နာ ဟောန္တိ။ ဟတ္ထပါဒစ္ဆိန္နောတိ ယဿ ဝုတ္တပ္ပကာရေနေဝ စတူသု ဟတ္ထပါဒေသု ဒွေ ဝါ တယော ဝါ သဗ္ဗေ ဝါ ဟတ္ထပါဒါ ဆိန္နာ ဟောန္တိ။ ကဏ္ဏစ္ဆိန္နောတိ ယဿ ကဏ္ဏမူလေ ဝါ ကဏ္ဏသက္ခလိကာယ ဝါ ဧကော ဝါ ဒွေ ဝါ ကဏ္ဏာ ဆိန္နာ ဟောန္တိ။ ယဿ ပန ကဏ္ဏာဝိဒ္ဓေ ဆိဇ္ဇန္တိ၊ သက္ကာ စ ဟောတိ သင်္ဃာဋေတုံ၊ သော ကဏ္ဏံ သင်္ဃာဋေတွာ ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ နာသစ္ဆိန္နောတိ ယဿ အဇပဒကေ ဝါ အဂ္ဂေ ဝါ ဧကပုဋေ ဝါ ယတ္ထ ကတ္ထစိ နာသာ ဆိန္နာ ဟောတိ။ ယဿ ပန နာသိကာ သက္ကာ ဟောတိ သန္ဓေတုံ၊ သော တံ ဖာသုကံ ကတွာ ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ ကဏ္ဏနာသစ္ဆိန္နော ဥဘယဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗော။ အင်္ဂုလိစ္ဆိန္နောတိ ယဿ နခသေသံ အဒဿေတွာ ဧကာ ဝါ ဗဟူ ဝါ အင်္ဂုလိယော ဆိန္နာ ဟောန္တိ။ ယဿ ပန သုတ္တတန္တုမတ္တမ္ပိ နခသေသံ ပညာယတိ၊ တံ ပဗ္ဗာဇေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ အဠစ္ဆိန္နောတိ ယဿ စတူသု အင်္ဂုဋ္ဌကေသု အင်္ဂုလိယံ ဝုတ္တနယေနေဝ ဧကော ဝါ ဗဟူ ဝါ အင်္ဂုဋ္ဌကာ ဆိန္နာ ဟောန္တိ။ ကဏ္ဍရစ္ဆိန္နောတိ ယဿ ကဏ္ဍရနာမကာ မဟာနှာရူ ပုရတော ဝါ ပစ္ဆတော ဝါ ဆိန္နာ ဟောန္တိ၊ ယေသု ဧကဿပိ ဆိန္နတ္တာ အဂ္ဂပါဒေန ဝါ စင်္ကမတိ၊ မူလေန ဝါ စင်္ကမတိ၊ န ဝါ ပါဒံ ပတိဋ္ဌာပေတုံ သက္ကောတိ။

ဖဏဟတ္ထကောတိ ¶ ယဿ ဝဂ္ဂုလိပက္ခကာ ဝိယ အင်္ဂုလိယော သမ္ဗဒ္ဓါ ဟောန္တိ၊ ဧတံ ပဗ္ဗာဇေတုကာမေန အင်္ဂုလန္တရိကာယော ဖာလေတွာ သဗ္ဗံ အန္တရစမ္မံ အပနေတွာ ဖာသုကံ ကတွာ ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ ယဿပိ ဆ အင်္ဂုလိယော ¶ ဟောန္တိ၊ တံ ပဗ္ဗာဇေတုကာမေန အဓိကအင်္ဂုလိံ ဆိန္ဒိတွာ ဖာသုကံ ကတွာ ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။

ခုဇ္ဇောတိ ယော ဥရဿ ဝါ ပိဋ္ဌိယာ ဝါ ပဿဿ ဝါ နိက္ခန္တတ္တာ ခုဇ္ဇသရီရော။ ယဿ ပန ¶ ကိဉ္စိ ကိဉ္စိ အင်္ဂပစ္စင်္ဂံ ဤသကံ ဝင်္ကံ၊ တံ ပဗ္ဗာဇေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ မဟာပုရိသော ဧဝ ဟိ ဗြဟ္မုဇ္ဇုဂတ္တော၊ အဝသေသော သတ္တော အခုဇ္ဇော နာမ နတ္ထိ။

ဝါမနောတိ ဇင်္ဃဝါမနော ဝါ ကဋိဝါမနော ဝါ ဥဘယဝါမနော ဝါ။ ဇင်္ဃဝါမနဿ ကဋိတော ပဋ္ဌာယ ဟေဋ္ဌိမကာယော ရဿော ဟောတိ၊ ဥပရိမကာယော ပရိပုဏ္ဏော။ ကဋိဝါမနဿ ကဋိတော ပဋ္ဌာယ ဥပရိမကာယော ရဿော ဟောတိ၊ ဟေဋ္ဌိမကာယော ပရိပုဏ္ဏော။ ဥဘယဝါမနဿ ဥဘောပိ ကာယာ ရဿာ ဟောန္တိ၊ ယေသံ ရဿတ္တာ ဘူတာနံ ဝိယ ပရိဝဋုမော မဟာကုစ္ဆိဃဋသဒိသော အတ္တဘာဝေါ ဟောတိ၊ တံ တိဝိဓမ္ပိ ပဗ္ဗာဇေတုံ န ဝဋ္ဋတိ။

ဂလဂဏ္ဍီတိ ယဿ ကုမ္ဘဏ္ဍံ ဝိယ ဂလေ ဂဏ္ဍော ဟောတိ။ ဒေသနာမတ္တမေဝ စေတံ၊ ယသ္မိံ ကိသ္မိဉ္စိ ပန ပဒေသေ ဂဏ္ဍေ သတိ န ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ တတ္ထ ဝိနိစ္ဆယော – ‘‘န ဘိက္ခဝေ ပဉ္စဟိ အာဗာဓေဟိ ဖုဋ္ဌော ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော’’တိ ဧတ္ထ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။ လက္ခဏာဟတကသာဟတလိခိတကေသု ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ ‘‘န ဘိက္ခဝေ လက္ခဏာဟတော’’တိအာဒီသု ဝုတ္တမေဝ။

သီပဒီတိ ဘာရပါဒေါ ဝုစ္စတိ။ ယဿ ပါဒေါ ထူလော ဟောတိ သဉ္ဇာတပိဠကော ခရော၊ သော န ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ ယဿ ပန န တာဝ ခရဘာဝံ ဂဏှာတိ၊ သက္ကာ ဟောတိ ဥပနာဟံ ဗန္ဓိတွာ ဥဒကအာဝါဋေ ပဝေသေတွာ ဥဒကဝါလိကာယ ပူရေတွာ ယထာ သိရာ ပညာယန္တိ၊ ဇင်္ဃာ စ တေလနာဠိကာ ဝိယ ဟောတိ၊ ဧဝံ မိလာပေတုံ သက္ကာ၊ တဿ ပါဒံ ဤဒိသံ ကတွာ တံ ပဗ္ဗာဇေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ သစေ ပုန ဝဍ္ဎတိ၊ ဥပသမ္ပာဒေန္တေနာပိ တထာ ကတွာဝ ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗော။

ပါပရောဂီတိ အရိသဘဂန္ဒရပိတ္တသေမှကာသသောသာဒီသု ယေန ကေနစိ ရောဂေန နိစ္စာတုရော အတေကိစ္ဆရောဂေါ ဇေဂုစ္ဆော အမနာပေါ၊ အယံ န ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။

ပရိသဒူသကောတိ ယော အတ္တနော ဝိရူပတာယ ပရိသံ ဒူသေတိ၊ အတိဒီဃော ဝါ ဟောတိ အညေသံ သီသပ္ပမာဏနာဘိပ္ပဒေသော၊ အတိရဿော ¶ ဝါ ဥဘယဝါမနဘူတရူပံ ¶ ဝိယ၊ အတိကာဠော ဝါ ဈာပိတခေတ္တေ ခါဏုကော ဝိယ၊ အစ္စောဒါတော ဝါ ဒဓိတက္ကာဒီဟိ ပမဇ္ဇိတမဋ္ဌတမ္ဗလောဟဝဏ္ဏော၊ အတိကိသော ဝါ မန္ဒမံသလောဟိတော အဋ္ဌိသိရာစမ္မသရီရော ဝိယ၊ အတိထူလော ဝါ ဘာရိယမံသော၊ မဟောဒရော ဝါ မဟာဘူတသဒိသော၊ အတိမဟန္တသီသော ဝါ ပစ္ဆိံ သီသေ ကတွာ ဌိတော ဝိယ၊ အတိခုဒ္ဒကသီသော ဝါ သရီရဿ အနနုရူပေန အတိခုဒ္ဒကေန သီသေန သမန္နာဂတော၊ ကူဋကူဋသီသော ဝါ ¶ တာလဖလပိဏ္ဍိသဒိသေန သီသေန သမန္နာဂတော၊ သိခရသီသော ဝါ ဥဒ္ဓံ အနုပုဗ္ဗတနုကေန သီသေန သမန္နာဂတော၊ နာဠိသီသော ဝါ မဟာဝေဠုပဗ္ဗသဒိသေန သီသေန သမန္နာဂတော၊ ကပ္ပသီသော ဝါ ပဗ္ဘာရသီသော ဝါ စတူသု ပဿေသု ယေန ကေနစိ ပဿေန ဩဏတေန သီသေန သမန္နာဂတော၊ ဝဏသီသော ဝါ ပူတိသီသော ဝါ ကဏ္ဏိကကေသော ဝါ ပါဏကေဟိ ခါယိတကေဒါရေ သဿသဒိသေဟိ တဟိံ တဟိံ ဥဋ္ဌိတေဟိ ကေသေဟိ သမန္နာဂတော၊ နိလ္လောမသီသော ဝါ ထူလထဒ္ဓကေသော ဝါ တာလဟီရသဒိသေဟိ ကေသေဟိ သမန္နာဂတော၊ ဇာတိပလိတေဟိ ပဏ္ဍရသီသော ဝါ ပကတိတမ္ဗကေသော ဝါ အာဒိတ္တေဟိ ဝိယ ကေသေဟိ သမန္နာဂတော၊ အာဝဋ္ဋသီသော ဝါ ဂုန္နံ သရီရေ အာဝဋ္ဋသဒိသေဟိ ဥဒ္ဓဂ္ဂေဟိ ကေသာဝဋ္ဋေဟိ သမန္နာဂတော၊ သီသလောမေဟိ သဒ္ဓိံ ဧကာဗဒ္ဓဘမုကလောမော ဝါ ဇာလဗဒ္ဓေန ဝိယ နလာဋေန သမန္နာဂတော။

သမ္ဗဒ္ဓဘမုကော ဝါ နိလ္လောမဘမုကော ဝါ မက္ကဋဘမုကော ဝါ အတိမဟန္တက္ခိ ဝါ အတိခုဒ္ဒကက္ခိ ဝါ မဟိံသစမ္မေ ဝါသိကောဏေန ပဟရိတွာ ကတဆိဒ္ဒသဒိသေဟိ အက္ခီဟိ သမန္နာဂတော၊ ဝိသမက္ခိ ဝါ ဧကေန မဟန္တေန ဧကေန ခုဒ္ဒကေန အက္ခိနာ သမန္နာဂတော၊ ဝိသမစက္ကလော ဝါ ဧကေန ဥဒ္ဓံ ဧကေန အဓောတိ ဧဝံ ဝိသမဇာတေဟိ အက္ခိစက္ကလေဟိ သမန္နာဂတော၊ ကေကရော ဝါ ဂမ္ဘီရက္ခိ ဝါ ယဿ ဂမ္ဘီရေ ဥဒပါနေ ဥဒကတာရကာ ဝိယ အက္ခိတာရကာ ပညာယန္တိ၊ နိက္ခန္တက္ခိ ဝါ ယဿ ကက္ကဋကဿေဝ အက္ခိတာရကာ နိက္ခန္တာ ဟောန္တိ၊ ဟတ္ထိကဏ္ဏော ဝါ မဟတီဟိ ကဏ္ဏသက္ခလိကာဟိ သမန္နာဂတော၊ မူသိကကဏ္ဏော ဝါ ဇဋုကကဏ္ဏော ဝါ ခုဒ္ဒိကာဟိ ကဏ္ဏသက္ခလိကာဟိ သမန္နာဂတော၊ ဆိဒ္ဒမတ္တကဏ္ဏော ဝါ ယဿ ဝိနာ ကဏ္ဏသက္ခလိကာဟိ ¶ ကဏ္ဏဆိဒ္ဒမတ္တမေဝ ¶ ဟောတိ၊ အဝိဒ္ဓကဏ္ဏော ဝါ ယောနကဇာတိကော ပန ပရိသဒူသကော န ဟောတိ၊ သဘာဝေါယေဝ ဟိ သော တဿ ကဏ္ဏဘဂန္ဒရိကော ဝါ နိစ္စပူတိနာ ကဏ္ဏေန သမန္နာဂတော၊ ဂဏ္ဍကဏ္ဏော ဝါ သဒါပဂ္ဃရိတပုဗ္ဗေန ကဏ္ဏေန သမန္နာဂတော၊ ဋင်္ကိတကဏ္ဏော ဝါ ဂေါဘတ္တနာဠိကာယ အဂ္ဂသဒိသေဟိ ကဏ္ဏေဟိ သမန္နာဂတော၊ အတိပိင်္ဂလက္ခိ ဝါ မဓုပိင်္ဂလံ ပန ပဗ္ဗာဇေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ နိပ္ပခုမက္ခိ ဝါ အဿုပဂ္ဃရဏက္ခိ ဝါ ပုပ္ဖိတက္ခိ ဝါ အက္ခိပါကေန သမန္နာဂတက္ခိ ဝါ။

အတိမဟန္တနာသိကော ဝါ အတိခုဒ္ဒကနာသိကော ဝါ စိပိဋနာသိကော ဝါ မဇ္ဈေ အပ္ပတိဋ္ဌဟိတွာ ဧကပဿေ ဌိတဝင်္ကနာသိကော ဝါ၊ ဒီဃနာသိကော ဝါ သုကတုဏ္ဍသဒိသာယ ဇိဝှာယ လေဟိတုံ သက္ကုဏေယျာယ နာသိကာယ သမန္နာဂတော၊ နိစ္စပဂ္ဃရိတသိင်္ဃာဏိကနာသော ဝါ။

မဟာမုခေါ ဝါ ယဿ ပဋင်္ဂမဏ္ဍူကဿေဝ မုခနိမိတ္တံယေဝ မဟန္တံ ဟောတိ၊ မုခံ ပန လာဗုသဒိသံ ¶ အတိခုဒ္ဒကံ၊ ဘိန္နမုခေါ ဝါ ဝင်္ကမုခေါ ဝါ မဟာဩဋ္ဌော ဝါ ဥက္ခလိမုခဝဋ္ဋိသဒိသေဟိ ဩဋ္ဌေဟိ သမန္နာဂတော၊ တနုကဩဋ္ဌော ဝါ ဘေရိစမ္မသဒိသေဟိ ဒန္တေ ပိဒဟိတုံ အသမတ္ထေဟိ ဩဋ္ဌေဟိ သမန္နာဂတော၊ မဟာဓရောဋ္ဌော ဝါ တနုကဥတ္တရောဋ္ဌော ဝါ တနုကအဓရောဋ္ဌော ဝါ မဟာဥတ္တရောဋ္ဌော ဝါ ဩဋ္ဌဆိန္နကော ဝါ ဧဠမုခေါ ဝါ ဥပ္ပက္ကမုခေါ ဝါ သင်္ခတုဏ္ဍကော ဝါ ဗဟိသေတေဟိ အန္တော အတိရတ္တေဟိ ဩဋ္ဌေဟိ သမန္နာဂတော၊ ဒုဂ္ဂန္ဓကုဏပမုခေါ ဝါ။

မဟာဒန္တော ဝါ အဋ္ဌကဒန္တသဒိသေဟိ ဒန္တေဟိ သမန္နာဂတော အသုရဒန္တော ဝါ ဟေဋ္ဌာ ဝါ ဥပရိ ဝါ ဗဟိနိက္ခန္တဒန္တော၊ ယဿ ပန သက္ကာ ဟောတိ ဩဋ္ဌေဟိ ပိဒဟိတုံ ကထေန္တဿေဝ ပညာယတိ နော အကထေန္တဿ၊ တံ ပဗ္ဗာဇေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ပူတိဒန္တော ဝါ နိဒ္ဒန္တော ဝါ ယဿ ပန ဒန္တန္တရေ ကလန္ဒကဒန္တော ဝိယ သုခုမဒန္တော ဟောတိ၊ တံ ပဗ္ဗာဇေတုံ ဝဋ္ဋတိ။

မဟာဟနုကော ဝါ ဂေါဟနုသဒိသေန ဟနုနာ သမန္နာဂတော၊ ဒီဃဟနုကော ဝါ စိပိဋဟနုကော ဝါ အန္တောပဝိဋ္ဌေန ဝိယ အတိရဿေန ဟနုကေန သမန္နာဂတော၊ ဘိန္နဟနုကော ဝါ ဝင်္ကဟနုကော ဝါ နိမ္မဿုဒါဌိကော ဝါ ဘိက္ခုနိသဒိသမုခေါ ဒီဃဂလော ဝါ ဗကဂလသဒိသေန ဂလေန သမန္နာဂတော၊ ရဿဂလော ဝါ အန္တောပဝိဋ္ဌေန ¶ ဝိယ ဂလေန သမန္နာဂတော၊ ဘိန္နဂလော ဝါ ဘဋ္ဌအံသကူဋော ဝါ အဟတ္ထော ဝါ ဧကဟတ္ထော ဝါ အတိရဿဟတ္ထော ¶ ဝါ အတိဒီဃဟတ္ထော ဝါ ဘိန္နဥရော ဝါ ဘိန္နပိဋ္ဌိ ဝါ ကစ္ဆုဂတ္တော ဝါ ကဏ္ဍုဂတ္တော ဝါ ဒဒ္ဒုဂတ္တော ဝါ ဂေါဓာဂတ္တော ဝါ၊ ယဿ ဂေါဓာယ ဝိယ ဂတ္တတော စုဏ္ဏာနိ ပတန္တိ၊ သဗ္ဗဉ္စေတံ ဝိရူပကရဏံ သန္ဓာယ ဝိတ္ထာရိကဝသေန ဝုတ္တံ။ ဝိနိစ္ဆယော ပနေတ္ထ ‘‘န ဘိက္ခဝေ ပဉ္စဟိ အာဗာဓေဟီ’’တိ ဧတ္ထ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဘဋ္ဌကဋိကော ဝါ မဟာအာနိသဒေါ ဝါ ဥဒ္ဓနကူဋသဒိသေဟိ အာနိသဒမံသေဟိ အစ္စုဂ္ဂတေဟိ သမန္နာဂတော၊ မဟာဦရုကော ဝါ ဝါတဏ္ဍိကော ဝါ မဟာဇာဏုကော ဝါ သင်္ဃဋ္ဋနဇာဏုကော ဝါ ဒီဃဇင်္ဃော ဝါ ယဋ္ဌိသဒိသဇင်္ဃော ဝိကဋော ဝါ ပဏှော ဝါ ဥဗ္ဗဒ္ဓပိဏ္ဍိကော ဝါ၊ သော ဒုဝိဓော ဟေဋ္ဌာ ဩရုဠှာဟိ ဝါ ဥပရိ အာရုဠှာဟိ ဝါ မဟတီဟိ ဇင်္ဃပိဏ္ဍိကာဟိ သမန္နာဂတော၊ မဟာဇင်္ဃော ဝါ ထူလဇင်္ဃပိဏ္ဍိကော ဝါ မဟာပါဒေါ ဝါ မဟာပဏှိ ဝါ ပိဋ္ဌိကပါဒေါ ဝါ ပါဒဝေမဇ္ဈတော ဥဋ္ဌိတဇင်္ဃော ဝင်္ကပါဒေါ ဝါ သော ဒုဝိဓော – အန္တော ဝါ ဗဟိ ဝါ ပရိဝတ္တပါဒေါ ဂဏ္ဌိကင်္ဂုလိ ဝါ သိင်္ဂိဝေရဖဏသဒိသာဟိ အင်္ဂုလီဟိ သမန္နာဂတော၊ အန္ဓနခေါ ဝါ ကာဠဝဏ္ဏေဟိ ပူတိနခေဟိ သမန္နာဂတော၊ သဗ္ဗောပိ ဧသ ပရိသဒူသကော။ ဧဝရူပေါ ပရိသဒူသကော န ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။

ကာဏောတိ ပသန္နန္ဓော ဝါ ဟောတု ပုပ္ဖာဒီဟိ ဝါ ဥပဟတပသာဒေါ။ ယော ဒွီဟိ ဝါ ဧကေန ဝါ အက္ခိနာ ¶ န ပဿတိ၊ သော န ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ မဟာပစ္စရိယံ ပန ဧကက္ခိကာဏော ကာဏောတိ ဝုတ္တော၊ ဒွိအက္ခိကာဏော အန္ဓေန သင်္ဂဟိတော။ မဟာအဋ္ဌကထာယံ ဇစ္စန္ဓော အန္ဓောတိ ဝုတ္တော၊ တသ္မာ ဥဘယမ္ပိ ပရိယာယေန ယုဇ္ဇတိ။ ကုဏီတိ ဟတ္ထကုဏီ ဝါ ပါဒကုဏီ ဝါ အင်္ဂုလိကုဏီ ဝါ၊ ယဿ ဧတေသု ဟတ္ထာဒီသု ယံကိဉ္စိ ဝင်္ကံ ပညာယတိ၊ သော ကုဏီ နာမ။ ခဉ္ဇောတိ နတဇာဏုကော ဝါ ဘိန္နဇင်္ဃော ဝါ မဇ္ဈေ သင်္ကုဋိတပါဒတ္တာ ကုဏ္ဍပါဒကော ဝါ ပိဋ္ဌိပါဒမဇ္ဈေန စင်္ကမန္တော အဂ္ဂေ သင်္ကုဋိတပါဒတ္တာ ကုဏ္ဍပါဒကော ဝါ ပိဋ္ဌိပါဒဂ္ဂေန စင်္ကမန္တော အဂ္ဂပါဒေနေဝ စင်္ကမနခဉ္ဇော ဝါ ပဏှိကာယ စင်္ကမနခဉ္ဇော ¶ ဝါ ပါဒဿ ဗာဟိရန္တေန စင်္ကမနခဉ္ဇော ဝါ ပါဒဿ အဗ္ဘန္တရန္တေန စင်္ကမနခဉ္ဇော ဝါ ဂေါပ္ဖကာနံ ဥပရိ ဘဂ္ဂတ္တာ သကလေန ပိဋ္ဌိပါဒေန စင်္ကမနခဉ္ဇော ဝါ၊ သဗ္ဗောပေသ ခဉ္ဇောယေဝ၊ သော န ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။

ပက္ခဟတောတိ ¶ ယဿ ဧကော ဟတ္ထော ဝါ ပါဒေါ ဝါ အဍ္ဎသရီရံ ဝါ သုခံ န ဝဟတိ။ ဆိန္နိရိယာပထောတိ ပီဌသပ္ပိ ဝုစ္စတိ။ ဇရာဒုဗ္ဗလောတိ ဇိဏ္ဏဘာဝေန ဒုဗ္ဗလော အတ္တနော စီဝရရဇနာဒိကမ္မံ ကာတုမ္ပိ အသမတ္ထော။ ယော ပန မဟလ္လကောပိ ဗလဝါ ဟောတိ၊ အတ္တာနံ ပဋိဇဂ္ဂိတုံ သက္ကောတိ၊ သော ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ အန္ဓောတိ ဇစ္စန္ဓော ဝုစ္စတိ။ မူဂေါတိ ယဿ ဝစီဘေဒေါ နပ္ပဝတ္တတိ၊ ယဿာပိ ပဝတ္တတိ၊ သရဏဂမနံ ပန ပရိပုဏ္ဏံ ဘာသိတုံ န သက္ကောတိ၊ တာဒိသံ မမ္မနမ္ပိ ပဗ္ဗာဇေတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ ယော ပန သရဏဂမနမတ္တံ ပရိပုဏ္ဏံ ဘာသိတုံ သက္ကောတိ၊ တံ ပဗ္ဗာဇေတုံ ဝဋ္ဋတိ။

ဗဓိရောတိ ယော သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ န သုဏာတိ။ ယော ပန မဟာသဒ္ဒံ သုဏာတိ၊ တံ ပဗ္ဗာဇေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ အန္ဓမူဂါဒယော ဥဘယဒေါသဝသေန ဝုတ္တာ။ ယေသဉ္စ ပဗ္ဗဇ္ဇာ ပဋိက္ခိတ္တာ၊ ဥပသမ္ပဒါပိ တေသံ ပဋိက္ခိတ္တာဝ။ သစေ ပန တေ သင်္ဃော ဥပသမ္ပာဒေတိ၊ သဗ္ဗေပိ ဟတ္ထစ္ဆိန္နာဒယော သူပသမ္ပန္နာ၊ ကာရကသင်္ဃော ပန အာစရိယုပဇ္ဈာယာ စ အာပတ္တိတော န မုစ္စန္တိ။ ဝက္ခတိ စ – ‘‘အတ္ထိ ဘိက္ခဝေ ပုဂ္ဂလော အပ္ပတ္တော ဩသာရဏံ၊ တဉ္စေ သင်္ဃော ဩသာရေတိ၊ ဧကစ္စော သုဩသာရိတော၊ ဧကစ္စော ဒုဩသာရိတော’’တိ တဿတ္ထော အာဂတဋ္ဌာနေယေဝ အာဝိ ဘဝိဿတီတိ။

ဟတ္ထစ္ဆိန္နာဒိဝတ္ထုကထာ နိဋ္ဌိတာ။

အလဇ္ဇီနိဿယဝတ္ထုကထာ

၁၂၀။ အလဇ္ဇီနံ နိဿာယ ဝသန္တီတိ ဥပယောဂတ္ထေ သာမိဝစနံ၊ အလဇ္ဇိပုဂ္ဂလေ နိဿာယ ဝသန္တီတိ ¶ အတ္ထော။ ယာဝ ဘိက္ခုသဘာဂတံ ဇာနာမီတိ နိဿယဒါယကဿ ဘိက္ခုနော ဘိက္ခူဟိ သဘာဂတံ လဇ္ဇိဘာဝံ ယာဝ ဇာနာမီတိ အတ္ထော။ တသ္မာ နဝံ ဌာနံ ဂတေန ‘‘ဧဟိ ဘိက္ခု၊ နိဿယံ ဂဏှာဟီ’’တိ ဝုစ္စမာနေနာပိ စတူဟပဉ္စာဟံ နိဿယဒါယကဿ လဇ္ဇိဘာဝံ ဥပပရိက္ခိတွာ နိဿယော ဂဟေတဗ္ဗော။

သစေ ‘‘ထေရော လဇ္ဇီ’’တိ ဘိက္ခူနံ သန္တိကေ သုတွာ အာဂတဒိဝသေယေဝ ဂဟေတုကာမော ဟောတိ၊ ထေရော ပန ‘‘အာဂမေဟိ တာဝ၊ ဝသန္တော ဇာနိဿသီ’’တိ ကတိပါဟံ အာစာရံ ဥပပရိက္ခိတွာ နိဿယံ ဒေတိ၊ ဝဋ္ဋတိ။ ပကတိယာ နိဿယဂ္ဂဟဏဋ္ဌာနံ ¶ ဂတေန တဒဟေဝ ဂဟေတဗ္ဗော၊ ဧကဒိဝသမ္ပိ ပရိဟာရော ¶ နတ္ထိ။ သစေ ပဌမယာမေ အာစရိယဿ ဩကာသော နတ္ထိ၊ ဩကာသံ အလဘန္တော ‘‘ပစ္စူသသမယေ ဂဟေဿာမီ’’တိ သယတိ၊ အရုဏံ ဥဂ္ဂတမ္ပိ န ဇာနာတိ၊ အနာပတ္တိ။ သစေ ပန ‘‘ဂဏှိဿာမီ’’တိ အာဘောဂံ အကတွာ သယတိ၊ အရုဏုဂ္ဂမနေ ဒုက္ကဋံ။ အဂတပုဗ္ဗံ ဌာနံ ဂတေန ဒွေ တီဏိ ဒိဝသာနိ ဝသိတွာ ဂန္တုကာမေန အနိဿိတေန ဝသိတဗ္ဗံ။ ‘‘သတ္တာဟံ ဝသိဿာမီ’’တိ အာလယံ ကရောန္တေန ပန နိဿယော ဂဟေတဗ္ဗော။ သစေ ထေရော ‘‘ကိံ သတ္တာဟံ ဝသန္တဿ နိဿယေနာ’’တိ ဝဒတိ၊ ပဋိက္ခိတ္တကာလတော ပဋ္ဌာယ လဒ္ဓပရိဟာရော ဟောတိ။

အလဇ္ဇီနိဿယဝတ္ထုကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ဂမိကာဒိနိဿယဝတ္ထုကထာ

၁၂၁။ နိဿယကရဏီယောတိ ကရဏီယနိဿယော၊ ကရဏီယော မယာ နိဿယော၊ ဂဟေတဗ္ဗောတိ အတ္ထော။ နိဿယံ အလဘမာနေနာတိ အတ္တနာ သဒ္ဓိံ အဒ္ဓါနမဂ္ဂပ္ပဋိပန္နေသု နိဿယဒါယကေ အသတိ နိဿယံ န လဘတိ နာမ။ ဧဝံ အလဘန္တေန အနိဿိတေန ဗဟူနိပိ ဒိဝသာနိ ဂန္တဗ္ဗံ။ သစေ ပုဗ္ဗေပိ နိဿယံ ဂဟေတွာ ဝုတ္ထပုဗ္ဗံ ကဉ္စိ အာဝါသံ ပဝိသတိ၊ ဧကရတ္တံ ဝသန္တေနာပိ နိဿယော ဂဟေတဗ္ဗော။ အန္တရာမဂ္ဂေ ဝိဿမန္တော ဝါ သတ္ထံ ပရိယေသန္တော ဝါ ကတိပါဟံ ဝသတိ၊ အနာပတ္တိ။ အန္တောဝဿေ ပန နိဗဒ္ဓဝါသံ ဝသိတဗ္ဗံ၊ နိဿယော စ ဂဟေတဗ္ဗော။ နာဝါယ ဂစ္ဆန္တဿ ပန ဝဿာနေ အာဂတေပိ နိဿယံ အလဘန္တဿ အနာပတ္တိ။

ယာစိယမာနေနာတိ တေန ဂိလာနေန ယာစိယမာနေန အနိဿိတေန ဝသိတဗ္ဗံ။ သစေ ‘‘ယာစာဟိ မ’’န္တိ ဝုစ္စမာနောပိ ဂိလာနော မာနေန န ယာစတိ၊ ဂန္တဗ္ဗံ။

ဖာသု ¶ ဟောတီတိ သမထဝိပဿနာနံ ပဋိလာဘဝသေန ဖာသု ဟောတိ။ ဣမဉှိ ပရိဟာရံ နေဝ သောတာပန္နော န သကဒါဂါမီ အနာဂါမီ အရဟန္တော လဘန္တိ၊ န ထာမဂတဿ သမာဓိနော ဝါ ဝိပဿနာယ ဝါ လာဘီ၊ ဝိဿဋ္ဌကမ္မဋ္ဌာနေ ပန ဗာလပုထုဇ္ဇနေ ကထာဝ နတ္ထိ။ ယဿ ခေါ ပန သမထော ဝါ ဝိပဿနာ ဝါ တရုဏော ဟောတိ၊ အယံ ဣမံ ပရိဟာရံ လဘတိ၊ ပဝါရဏသင်္ဂဟောပိ ဧတဿေဝ အနုညာတော။ တသ္မာ ဣမိနာ ပုဂ္ဂလေန အာစရိယေ ပဝါရေတွာ ဂတေပိ ‘‘ယဒါ ပတိရူပေါ နိဿယဒါယကော အာဂစ္ဆိဿတိ၊ တဿ နိဿာယ ဝသိဿာမီ’’တိ အာဘောဂံ ကတွာ ပုန ယာဝ ¶ အာသာဠှီပုဏ္ဏမာ၊ တာဝ အနိဿိတေန ဝတ္ထုံ ဝဋ္ဋတိ။ သစေ ပန အာသာဠှီမာသေ ¶ အာစရိယော နာဂစ္ဆတိ၊ ယတ္ထ နိဿယော လဗ္ဘတိ၊ တတ္ထ ဂန္တဗ္ဗံ။

၁၂၂။ ဂေါတ္တေနပိ အနုဿာဝေတုန္တိ မဟာကဿပဿ ဥပသမ္ပဒါပေက္ခောတိ ဧဝံ ဂေါတ္တံ ဝတွာ အနုဿာဝေတုံ အနုဇာနာမီတိ အတ္ထော။

၁၂၃။ ဒွေ ဧကာနုဿာဝနေတိ ဒွေ ဧကတော အနုဿာဝနေ၊ ဧကေန ဧကဿ အညေန ဣတရဿာတိ ဧဝံ ဒွီဟိ ဝါ အာစရိယေဟိ ဧကေန ဝါ ဧကက္ခဏေ ကမ္မဝါစံ အနုဿာဝေန္တေဟိ ဥပသမ္ပာဒေတုံ အနုဇာနာမီတိ အတ္ထော။

ဒွေ တယော ဧကာနုဿာဝနေ ကာတုံ တဉ္စ ခေါ ဧကေန ဥပဇ္ဈာယေနာတိ ဒွေ ဝါ တယော ဝါ ဇနေ ပုရိမနယေနေဝ ဧကတော အနုဿာဝနေ ကာတုံ အနုဇာနာမိ၊ တဉ္စ ခေါ အနုဿာဝနကိရိယံ ဧကေန ဥပဇ္ဈာယေန အနုဇာနာမီတိ အတ္ထော။ တသ္မာ ဧကေန အာစရိယေန ဒွေ ဝါ တယော ဝါ အနုဿာဝေတဗ္ဗာ။ ဒွီဟိ ဝါ တီဟိ ဝါ အာစရိယေဟိ ဝိသုံ ဝိသုံ ဧကေန ဧကဿာတိ ဧဝံ ဧကပ္ပဟာရေနေဝ ဒွေ တိဿော ဝါ ကမ္မဝါစာ ကာတဗ္ဗာ။ သစေ ပန နာနာစရိယာ နာနုပဇ္ဈာယာ ဟောန္တိ၊ တိဿတ္ထေရော သုမနတ္ထေရဿ သဒ္ဓိဝိဟာရိကံ၊ သုမနတ္ထေရော တိဿတ္ထေရဿ သဒ္ဓိဝိဟာရိကံ အနုဿာဝေတိ၊ အညမညဉ္စ ဂဏပူရကာ ဟောန္တိ၊ ဝဋ္ဋတိ။ သစေ ပန နာနာဥပဇ္ဈာယာ ဟောန္တိ၊ ဧကော အာစရိယော ဟောတိ၊ ‘‘နတွေဝ နာနုပဇ္ဈာယေနာ’’တိ ပဋိက္ခိတ္တတ္တာ န ဝဋ္ဋတိ။ ဣဒံ သန္ဓာယ ဟိ ဧသ ပဋိက္ခေပေါ။

ဂမိကာဒိနိဿယဝတ္ထုကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ဥပသမ္ပဒါဝိဓိကထာ

၁၂၆။ ပဌမံ ¶ ဥပဇ္ဈံ ဂါဟာပေတဗ္ဗောတိ ဧတ္ထ ဝဇ္ဇာဝဇ္ဇံ ဥပနိဇ္ဈာယတီတိ ဥပဇ္ဈာ၊ တံ ဥပဇ္ဈံ၊ ‘‘ဥပဇ္ဈာယော မေ ဘန္တေ ဟောဟီ’’တိ ဧဝံ ဝဒါပေတွာ ဂါဟာပေတဗ္ဗော။ ဝိတ္ထာယန္တီတိ ဝိတ္ထဒ္ဓဂတ္တာ ဟောန္တိ။ ယံ ဇာတန္တိ ယံ တဝ သရီရေ ဇာတံ နိဗ္ဗတ္တံ ဝိဇ္ဇမာနံ၊ တံ သင်္ဃမဇ္ဈေ ပုစ္ဆန္တေ သန္တံ အတ္ထီတိ ဝတ္တဗ္ဗန္တိအာဒိ။ ဥလ္လုမ္ပတု မန္တိ ဥဒ္ဓရတု မံ။

ဥပသမ္ပဒါဝိဓိကထာ နိဋ္ဌိတာ။

စတ္တာရောနိဿယာဒိကထာ

၁၂၈။ တာဝဒေဝါတိ ¶ ဥပသမ္ပန္နသမနန္တရမေဝ။ ဆာယာ မေတဗ္ဗာတိ ဧကပေါရိသာ ဝါ ဒွိပေါရိသာ ဝါတိ ဆာယာ မေတဗ္ဗာ။ ဥတုပ္ပမာဏံ အာစိက္ခိတဗ္ဗန္တိ ‘‘ဝဿာနော ဟေမန္တော ဂိမှော’’တိ ဧဝံ ဥတုပ္ပမာဏံ အာစိက္ခိတဗ္ဗံ။ ဧတ္ထ စ ဥတုယေဝ ဥတုပ္ပမာဏံ။ သစေ ဝဿာနာဒယော အပရိပုဏ္ဏာ ဟောန္တိ၊ ယတ္တကေဟိ ဒိဝသေဟိ ယဿ ယော ဥတု အပရိပုဏ္ဏော၊ တေ ဒိဝသေ သလ္လက္ခေတွာ သော ဒိဝသဘာဂေါ အာစိက္ခိတဗ္ဗော။ အထ ဝါ ‘‘အယံ နာမ ဥတု၊ သော စ ခေါ ပရိပုဏ္ဏော ဝါ အပရိပုဏ္ဏော ဝါ’’တိ ဧဝံ ဥတုပ္ပမာဏံ အာစိက္ခိတဗ္ဗံ။ ‘‘ပုဗ္ဗဏှော ဝါ သာယနှော ဝါ’’တိ ဧဝံ ဒိဝသဘာဂေါ ¶ အာစိက္ခိတဗ္ဗော။ သင်္ဂီတီတိ ဣဒမေဝ သဗ္ဗံ ဧကတော ကတွာ ‘‘တွံ ကိံ လဘသိ၊ ကာ တေ ဆာယာ၊ ကိံ ဥတုပ္ပမာဏံ၊ ကော ဒိဝသဘာဂေါ’’တိ ပုဋ္ဌော ‘‘ဣဒံ နာမ လဘာမိ – ဝဿံ ဝါ ဟေမန္တံ ဝါ ဂိမှံ ဝါ၊ အယံ မေ ဆာယာ၊ ဣဒံ ဥတုပ္ပမာဏံ၊ အယံ ဒိဝသဘာဂေါတိ ဝဒေယျာသီ’’တိ ဧဝံ အာစိက္ခိတဗ္ဗံ။

၁၂၉။ ဩဟာယာတိ ဆဍ္ဍေတွာ။ ဒုတိယံ ဒါတုန္တိ ဥပသမ္ပဒမာဠကတော ပရိဝေဏံ ဂစ္ဆန္တဿ ဒုတိယကံ ဒါတုံ အနုဇာနာမိ၊ စတ္တာရိ စ အကရဏီယာနိ အာစိက္ခိတုန္တိ အတ္ထော။ ပဏ္ဍုပလာသောတိ ပဏ္ဍုဝဏ္ဏော ပတ္တော။ ဗန္ဓနာ ပဝုတ္တောတိ ဝဏ္ဋတော ပတိတော။ အဘဗ္ဗော ဟရိတတ္ထာယာတိ ပုန ဟရိတော ဘဝိတုံ အဘဗ္ဗော။ ပုထုသိလာတိ မဟာသိလာ။

၁၃၀။ အလဗ္ဘမာနာယ သာမဂ္ဂိယာ အနာပတ္တိ သမ္ဘောဂေ သံဝါသေတိ ယာဝ တဿ ဥက္ခေပနီယကမ္မကရဏတ္ထာယ သာမဂ္ဂီ န လဗ္ဘတိ၊ တာဝ တေန သဒ္ဓိံ သမ္ဘောဂေ စ ဥပေါသထပဝါရဏာဒိကရဏဘေဒေ ¶ သံဝါသေ စ အနာပတ္တီတိ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ မဟာဝိဘင်္ဂေ ဝုတ္တာနုသာရေန သုဝိညေယျတ္တာ ပါကဋမေဝါတိ။

စတ္တာရောနိဿယာဒိကထာ နိဋ္ဌိတာ။

သမန္တပါသာဒိကာယ ဝိနယသံဝဏ္ဏနာယ

ဒွါသတ္တတိအဓိကဝတ္ထုသတပဋိမဏ္ဍိတဿ မဟာခန္ဓကဿ

အတ္ထဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

မဟာခန္ဓကဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။