📜

၇။ ကထိနက္ခန္ဓကံ

ကထိနာနုဇာနနကထာ

၃၀၆။ ကထိနက္ခန္ဓကေ – ပါဝေယျကာတိ ပါဝေယျရဋ္ဌဝါသိနော။ ပါဝေယျံ နာမ ကောသလေသု ပစ္ဆိမဒိသာဘာဂေ ရဋ္ဌံ၊ တတ္ထ ဝါသိနောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ကောသလရညော ဧကပိတုကဘာတူနံ ဘဒ္ဒဝဂ္ဂိယတ္ထေရာနံ ဧတံ အဓိဝစနံ။ တေသု သဗ္ဗဇေဋ္ဌကော အနာဂါမီ၊ သဗ္ဗပစ္ဆိမကော သောတာပန္နော၊ ဧကောပိ အရဟာ ဝါ ပုထုဇ္ဇနော ဝါ နတ္ထိ။ အာရညိကာတိ ဓုတင်္ဂသမာဒါနဝသေန အာရညိကာ၊ န အရညဝါသမတ္တေန။ ပိဏ္ဍပါတိကာဒိဘာဝေပိ တေသံ ဧသေဝ နယော။ သီသဝသေန စေတံ ဝုတ္တံ။ ဣမေ ပန တေရသာပိ ဓုတင်္ဂါနိ သမာဒါယေဝ ဝတ္တန္တိ။ ဥဒကသင်္ဂဟေတိ ဥဒကေန သင်္ဂဟိတေ ဃဋိတေ သံသဋ္ဌေ၊ ထလေ စ နိန္နေ စ ဧကောဒကီဘူတေတိ အတ္ထော။

ဥဒကစိက္ခလ္လေတိ အက္ကန္တအက္ကန္တဋ္ဌာနေ ဥဒကစိက္ခလ္လော ဥဋ္ဌဟိတွာ ယာဝ အာနိသဒါ ပဟရတိ၊ ဤဒိသေ စိက္ခလ္လေတိ အတ္ထော။ ဩကပုဏ္ဏေဟီတိ ဥဒကပုဏ္ဏေဟိ။ တေသံ ကိရ စီဝရာနိ ဃနာနိ၊ တေသု ပတိတံ ဥဒကံ န ပဂ္ဃရတိ ဃနတ္တာ ပုဋဗဒ္ဓံ ဝိယ တိဋ္ဌတိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ဩကပုဏ္ဏေဟိ စီဝရေဟီ’’တိ။ ‘‘ဩဃပုဏ္ဏေဟီ’’တိပိ ပါဌော။

အဝိဝဒမာနာ ဝဿံ ဝသိမှာတိ ဧတ္ထ အာဂန္တုကဋ္ဌာနေ သေနာသနဖာသုတာယ အဘာဝေန စ ဘဂဝတော ဒဿနာလာဘေန ဥက္ကဏ္ဌိတတာယ စ တေ ဘိက္ခူ ဖာသုံ န ဝသိံသု၊ တသ္မာ ‘‘အဝိဝဒမာနာ ဖာသုကံ ဝဿံ ဝသိမှာ’’တိ နာဝေါစုံ။ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာတိ ဘဂဝါ တေသံ ဘိက္ခူနံ အနမတဂ္ဂိယကထံ ကထေသိ။ တေ သဗ္ဗေပိ ကထာပရိယောသာနေ အရဟတ္တံ ပါပုဏိတွာ နိသိန္နဋ္ဌာနတောယေဝ အာကာသေ ဥပ္ပတိတွာ အဂမံသု၊ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ – ‘‘ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ’’တိ။ တတော ဘဂဝါ ‘‘သစေ ကထိနတ္ထာရော ပညတ္တော အဘဝိဿ၊ ဧတေ ဘိက္ခူ ဧကံ စီဝရံ ဌပေတွာ သန္တရုတ္တရေန အာဂစ္ဆန္တာ န ဧဝံ ကိလန္တာ အဿု၊ ကထိနတ္ထာရော စ နာမေသ သဗ္ဗဗုဒ္ဓေဟိ အနုညာတော’’တိ စိန္တေတွာ ကထိနတ္ထာရံ အနုဇာနိတုကာမော ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ၊ အာမန္တေတွာ စ ပန ‘‘အနုဇာနာမိ ဘိက္ခဝေ’’တိအာဒိမာဟ။

တတ္ထ အတ္ထတကထိနာနံ ဝေါတိ နိပါတမတ္တံ ဝေါကာရော၊ အတ္ထတကထိနာနန္တိ အတ္ထော။ ဧဝဉှိ သတိ ပရတော ‘‘သော နေသံ ဘဝိဿတီ’’တိ ယုဇ္ဇတိ။ အထ ဝါ ဝေါတိ သာမိဝစနမေဝေတံ။ သော နေသန္တိ ဧတ္ထ ပန သော စီဝရုပ္ပာဒေါ ယေ အတ္ထတကထိနာ၊ တေသံ ဘဝိဿတီတိ အတ္ထော။

တတ္ထ အနာမန္တစာရောတိ ယာဝ ကထိနံ န ဥဒ္ဓရိယတိ၊ တာဝ အနာမန္တေတွာ စရဏံ ကပ္ပိဿတိ ၊ စာရိတ္တသိက္ခာပဒေန အနာပတ္တိ ဘဝိဿတီတိ အတ္ထော။ အသမာဒါနစာရောတိ တိစီဝရံ အသမာဒါယ စရဏံ၊ စီဝရဝိပ္ပဝါသော ကပ္ပိဿတီတိ အတ္ထော။ ဂဏဘောဇနန္တိ ဂဏဘောဇနမ္ပိ ကပ္ပိဿတိ။ ယာဝဒတ္ထစီဝရန္တိ ယာဝတ္တကေန စီဝရေန အတ္ထော၊ တာဝတ္တကံ အနဓိဋ္ဌိတံ အဝိကပ္ပိတံ ကပ္ပိဿတီတိ အတ္ထော။ ယော စ တတ္ထ စီဝရုပ္ပာဒေါတိ တတ္ထ ကထိနတ္ထတသီမာယံ မတကစီဝရံ ဝါ ဟောတု သင်္ဃံ ဥဒ္ဒိဿ ဒိန္နံ ဝါ သင်္ဃိကေန တတြုပ္ပာဒေန အာဘတံ ဝါ၊ ယေန ကေနစိ အာကာရေန ယံ သင်္ဃိကစီဝရံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တံ တေသံ ဘဝိဿတီတိ အတ္ထော။

ဧဝဉ္စ ပန ဘိက္ခဝေ ကထိနံ အတ္ထရိတဗ္ဗန္တိ ဧတ္ထ ကထိနတ္ထာရံ ကေ လဘန္တိ၊ ကေ န လဘန္တီတိ? ဂဏနဝသေန တာဝ ပစ္ဆိမကောဋိယာ ပဉ္စ ဇနာ လဘန္တိ၊ ဥဒ္ဓံ သတသဟဿမ္ပိ၊ ပဉ္စန္နံ ဟေဋ္ဌာ န လဘန္တိ။ ဝုတ္ထဝဿဝသေန ပုရိမိကာယ ဝဿံ ဥပဂန္တွာ ပဌမပဝါရဏာယ ပဝါရိတာ လဘန္တိ၊ ဆိန္နဝဿာ ဝါ ပစ္ဆိမိကာယ ဥပဂတာ ဝါ န လဘန္တိ၊ အညသ္မိံ ဝိဟာရေ ဝုတ္ထဝဿာပိ န လဘန္တီတိ မဟာပစ္စရိယံ ဝုတ္တံ။ ပုရိမိကာယ ဥပဂတာနံ ပန သဗ္ဗေ ဂဏပူရကာ ဟောန္တိ၊ အာနိသံသံ န လဘန္တိ၊ အာနိသံသော ဣတရေသံယေဝ ဟောတိ။ သစေ ပုရိမိကာယ ဥပဂတာ စတ္တာရော ဝါ ဟောန္တိ တယော ဝါ ဒွေ ဝါ ဧကော ဝါ၊ ဣတရေ ဂဏပူရကေ ကတွာ ကထိနံ အတ္ထရိတဗ္ဗံ။ အထ စတ္တာရော ဘိက္ခူ ဥပဂတာ၊ ဧကော ပရိပုဏ္ဏဝဿော သာမဏေရော၊ သော စေ ပစ္ဆိမိကာယ ဥပသမ္ပဇ္ဇတိ၊ ဂဏပူရကော စေဝ ဟောတိ၊ အာနိသံသဉ္စ လဘတိ။ တယော ဘိက္ခူ ဒွေ သာမဏေရာ၊ ဒွေ ဘိက္ခူ တယော သာမဏေရာ၊ ဧကော ဘိက္ခု စတ္တာရော သာမဏေရာတိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ သစေ ပုရိမိကာယ ဥပဂတာ ကထိနတ္ထာရကုသလာ န ဟောန္တိ၊ အတ္ထာရကုသလာ ခန္ဓကဘာဏကထေရာ ပရိယေသိတွာ အာနေတဗ္ဗာ။ ကမ္မဝါစံ သာဝေတွာ ကထိနံ အတ္ထရာပေတွာ ဒါနဉ္စ ဘုဉ္ဇိတွာ ဂမိဿန္တိ။ အာနိသံသော ပန ဣတရေသံယေဝ ဟောတိ။

ကထိနံ ကေန ဒိန္နံ ဝဋ္ဋတိ? ယေန ကေနစိ ဒေဝေန ဝါ မနုဿေန ဝါ ပဉ္စန္နံ ဝါ သဟဓမ္မိကာနံ အညတရေန ဒိန္နံ ဝဋ္ဋတိ။ ကထိနဒါယကဿ ဝတ္တံ အတ္ထိ၊ သစေ သော တံ အဇာနန္တော ပုစ္ဆတိ – ‘‘ဘန္တေ ကထံ ကထိနံ ဒါတဗ္ဗ’’န္တိ တဿ ဧဝံ အာစိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘‘တိဏ္ဏံ စီဝရာနံ အညတရပ္ပဟောနကံ သူရိယုဂ္ဂမနသမယေ ဝတ္ထံ ‘ကထိနစီဝရံ ဒေမာ’တိ ဒါတုံ ဝဋ္ဋတိ ၊ တဿ ပရိကမ္မတ္ထံ ဧတ္တကာ နာမ သူစိယော၊ ဧတ္တကံ သုတ္တံ၊ ဧတ္တကံ ရဇနံ၊ ပရိကမ္မံ ကရောန္တာနံ ဧတ္တကာနံ ဘိက္ခူနံ ယာဂုဘတ္တဉ္စ ဒါတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။

ကထိနတ္ထာရကေနာပိ ဓမ္မေန သမေန ဥပ္ပန္နံ ကထိနံ အတ္ထရန္တေန ဝတ္တံ ဇာနိတဗ္ဗံ။ တန္တဝါယဂေဟတော ဟိ အာဘတသန္တာနေနေဝ ခလိမက္ခိတသာဋကော န ဝဋ္ဋတိ၊ မလီနသာဋကောပိ န ဝဋ္ဋတိ၊ တသ္မာ ကထိနတ္ထာရသာဋကံ လဘိတွာ သုဋ္ဌု ဓောဝိတွာ သူစိအာဒီနိ စီဝရကမ္မူပကရဏာနိ သဇ္ဇေတွာ ဗဟူဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ တဒဟေဝ သိဗ္ဗိတွာ နိဋ္ဌိတသူစိကမ္မံ ရဇိတွာ ကပ္ပဗိန္ဒုံ ဒတွာ ကထိနံ အတ္ထရိတဗ္ဗံ။ သစေ တသ္မိံ အနတ္ထတေယေဝ အညံ ကထိနသာဋကံ အာဟရတိ၊ အညာနိ စ ဗဟူနိ ကထိနာနိသံသဝတ္ထာနိ ဒေတိ၊ ယော အာနိသံသံ ဗဟုံ ဒေတိ၊ တဿ သန္တကေနေဝ အတ္ထရိတဗ္ဗံ။ ဣတရော ယထာ တထာ ဩဝဒိတွာ သညာပေတဗ္ဗော။

ကထိနံ ပန ကေန အတ္ထရိတဗ္ဗံ? ယဿ သင်္ဃော ကထိနစီဝရံ ဒေတိ။ သင်္ဃေန ပန ကဿ ဒါတဗ္ဗံ? ယော ဇိဏ္ဏစီဝရော ဟောတိ။ သစေ ဗဟူ ဇိဏ္ဏစီဝရာ ဟောန္တိ၊ ဝုဍ္ဎဿ ဒါတဗ္ဗံ။ ဝုဍ္ဎေသုပိ ယော မဟာပရိသော တဒဟေဝ စီဝရံ ကတွာ အတ္ထရိတုံ သက္ကောတိ၊ တဿ ဒါတဗ္ဗံ။ သစေ ဝုဍ္ဎော န သက္ကောတိ နဝကတရော သက္ကောတိ၊ တဿ ဒါတဗ္ဗံ။ အပိစ သင်္ဃေန မဟာထေရဿ သင်္ဂဟံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ တသ္မာ ‘‘တုမှေ ဘန္တေ ဂဏှထ၊ မယံ ကတွာ ဒဿာမာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ တီသု စီဝရေသု ယံ ဇိဏ္ဏံ ဟောတိ၊ တဒတ္ထာယ ဒါတဗ္ဗံ။ ပကတိယာ ဒုပဋ္ဋစီဝရဿ ဒုပဋ္ဋတ္ထာယေဝ ဒါတဗ္ဗံ။ သစေပိဿ ဧကပဋ္ဋစီဝရံ ဃနံ ဟောတိ၊ ကထိနသာဋကော စ ပေလဝေါ၊ သာရုပ္ပတ္ထာယ ဒုပဋ္ဋပ္ပဟောနကမေဝ ဒါတဗ္ဗံ၊ ‘‘အဟံ အလဘန္တော ဧကပဋ္ဋံ ပါရုပါမီ’’တိ ဝဒန္တဿာပိ ဒုပဋ္ဋံ ဒါတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ယော ပန လောဘပကတိကော ဟောတိ၊ တဿ န ဒါတဗ္ဗံ။ တေနာပိ ‘‘ကထိနံ အတ္ထရိတွာ ပစ္ဆာ သိဗ္ဗိတွာ ဒွေ စီဝရာနိ ကရိဿာမီ’’တိ န ဂဟေတဗ္ဗံ။ ယဿ ပန ဒီယတိ၊ တဿ ယေန ဝိဓိနာ ဒါတဗ္ဗံ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘ဧဝဉ္စ ပန ဘိက္ခဝေ ကထိနံ အတ္ထရိတဗ္ဗ’’န္တိ အာရဘိတွာ သုဏာတု မေ ဘန္တေတိအာဒိကာ ဒါနကမ္မဝါစာ တာဝ ဝုတ္တာ။

ဧဝံ ဒိန္နေ ပန ကထိနေ သစေ တံ ကထိနဒုဿံ နိဋ္ဌိတပရိကမ္မမေဝ ဟောတိ ၊ ဣစ္စေတံ ကုသလံ။ နော စေ နိဋ္ဌိတပရိကမ္မံ ဟောတိ၊ ‘‘အဟံ ထေရော’’တိ ဝါ ‘‘ဗဟုဿုတော’’တိ ဝါ ဧကေနာပိ အကာတုံ န လဗ္ဘတိ၊ သဗ္ဗေဟေဝ သန္နိပတိတွာ ဓောဝနသိဗ္ဗနရဇနာနိ နိဋ္ဌာပေတဗ္ဗာနိ။ ဣဒဉှိ ကထိနဝတ္တံ နာမ ဗုဒ္ဓပ္ပသတ္ထံ။ အတီတေ ပဒုမုတ္တရောပိ ဘဂဝါ ကထိနဝတ္တံ အကာသိ။ တဿ ကိရ အဂ္ဂသာဝကော သုဇာတတ္ထေရော နာမ ကထိနံ ဂဏှိ၊ တံ သတ္ထာ အဋ္ဌသဋ္ဌိယာ ဘိက္ခုသတသဟဿေဟိ သဒ္ဓိံ နိသီဒိတွာ အကာသိ။

ကတပရိယောသိတံ ပန ကထိနံ ဂဟေတွာ အတ္ထာရကေန ဘိက္ခုနာ ‘‘သစေ သင်္ဃာဋိယာ ကထိနံ အတ္ထရိတုကာမော ဟောတိ၊ ပေါရာဏိကာ သင်္ဃာဋိ ပစ္စုဒ္ဓရိတဗ္ဗာ၊ နဝါ သင်္ဃာဋိ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗာ။ ‘ဣမာယ သင်္ဃာဋိယာ ကထိနံ အတ္ထရာမီ’တိ ဝါစာ ဘိန္ဒိတဗ္ဗာ’’တိအာဒိနာ ပရိဝါရေ ဝုတ္တဝိဓာနေန ကထိနံ အတ္ထရိတဗ္ဗံ။ အတ္ထရိတွာ စ ပန ‘‘တေန ကထိနတ္ထာရကေန ဘိက္ခုနာ သင်္ဃံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ကရိတွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာ ဧဝမဿ ဝစနီယော – ‘အတ္ထတံ ဘန္တေ သင်္ဃဿ ကထိနံ၊ ဓမ္မိကော ကထိနတ္ထာရော၊ အနုမောဒထာ’တိ တေဟိ အနုမောဒကေဟိ ဘိက္ခူဟိ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ကရိတွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာ ဧဝမဿ ဝစနီယော – ‘အတ္ထတံ အာဝုသော သင်္ဃဿ ကထိနံ၊ ဓမ္မိကော ကထိနတ္ထာရော၊ အနုမောဒါမာ’’တိ ဧဝမာဒိနာ ပရိဝါရေ ဝုတ္တဝိဓာနေနေဝ အနုမောဒါပေတဗ္ဗံ၊ ဣတရေဟိ စ အနုမောဒိတဗ္ဗံ။ ဧဝံ သဗ္ဗေသံ အတ္ထတံ ဟောတိ ကထိနံ။ ဝုတ္တဉှေတံ ပရိဝါရေ ‘‘ဒွိန္နံ ပုဂ္ဂလာနံ အတ္ထတံ ဟောတိ ကထိနံ – အတ္ထာရကဿ စ အနုမောဒကဿ စာ’’တိ (ပရိ။ ၄၀၃)။ ပုနပိ ဝုတ္တံ – ‘‘န သင်္ဃော ကထိနံ အတ္ထရတိ၊ န ဂဏော ကထိနံ အတ္ထရတိ၊ ပုဂ္ဂလော ကထိနံ အတ္ထရတိ၊ သင်္ဃဿ အနုမောဒနာ ဂဏဿ အနုမောဒနာ ပုဂ္ဂလဿ အတ္ထာရာ သင်္ဃဿ အတ္ထတံ ဟောတိ ကထိနံ၊ ဂဏဿ အတ္ထတံ ဟောတိ ကထိနံ၊ ပုဂ္ဂလဿ အတ္ထတံ ဟောတိ ကထိနံ’’တိ (ပရိ။ ၄၁၄)။

ဧဝံ အတ္ထတေ ပန ကထိနေ သစေ ကထိနစီဝရေန သဒ္ဓိံ အာဘတံ အာနိသံသံ ဒါယကာ ‘‘ယေန အမှာကံ ကထိနံ ဂဟိတံ၊ တဿေဝ ဒေမာ’’တိ ဒေန္တိ ၊ ဘိက္ခုသင်္ဃော အနိဿရော။ အထ အဝိစာရေတွာဝ ဒတွာ ဂစ္ဆန္တိ၊ ဘိက္ခုသင်္ဃော ဣဿရော။ တသ္မာ သစေ ကထိနတ္ထာရကဿ သေသစီဝရာနိပိ ဒုဗ္ဗလာနိ ဟောန္တိ၊ သင်္ဃေန အပလောကေတွာ တေသမ္ပိ အတ္ထာယ ဝတ္ထာနိ ဒါတဗ္ဗာနိ။ ကမ္မဝါစာ ပန ဧကာယေဝ ဝဋ္ဋတိ။ အဝသေသေ ကထိနာနိသံသေ ဗလဝဝတ္ထာနိ ဝဿာဝါသိကဋ္ဌိတိကာယ ဒါတဗ္ဗာနိ၊ ဌိတိကာယ အဘာဝေ ထေရာသနတော ပဋ္ဌာယ ဒါတဗ္ဗာနိ၊ ဂရုဘဏ္ဍံ န ဘာဇေတဗ္ဗံ။ သစေ ပန ဧကသီမာယ ဗဟူ ဝိဟာရာ ဟောန္တိ၊ သဗ္ဗေ ဘိက္ခူ သန္နိပါတေတွာ ဧကတ္ထ ကထိနံ အတ္ထရိတဗ္ဗံ၊ ဝိသုံ ဝိသုံ အတ္ထရိတုံ န ဝဋ္ဋတိ။

၃၀၈။ ဣဒါနိ ယထာ စ ကထိနံ အတ္ထတံ ဟောတိ၊ ယထာ စ အနတ္ထတံ၊ တံ ဝိဓိံ ဝိတ္ထာရတော ဒဿေတုံ ဧဝဉ္စ ပန ဘိက္ခဝေ အတ္ထတံ ဟောတိ ကထိနံ ဧဝံ အနတ္ထတန္တိ ဝတွာ အကရဏီယဉ္စေဝ မဟာဘူမိကဉ္စ အနတ္ထတလက္ခဏံ တာဝ ဒဿေန္တော န ဥလ္လိခိတမတ္တေနာတိအာဒိကေ စတုဝီသတိ အာကာရေ ဒဿေသိ။ တတော ပရံ အတ္ထတလက္ခဏံ ဒဿေန္တော အဟတေန အတ္ထတန္တိအာဒိကေ သတ္တရသ အာကာရေ ဒဿေသိ။ ပရိဝါရေပိ ဟိ ‘‘စတုဝီသတိယာ အာကာရေဟိ အနတ္ထတံ ဟောတိ ကထိနံ၊ သတ္တရသဟိ အာကာရေဟိ အတ္ထတံ ဟောတိ ကထိန’’န္တိ ဣဒမေဝ လက္ခဏံ ဝုတ္တံ။

တတ္ထ ဥလ္လိခိတမတ္တေနာတိ ဒီဃတော စ ပုထုလတော စ ပမာဏဂ္ဂဟဏမတ္တေန။ ပမာဏဉှိ ဂဏှန္တော တဿ တဿ ပဒေသဿ သဉ္ဇာနနတ္ထံ နခါဒီဟိ ဝါ ပရိစ္ဆေဒံ ဒဿေန္တော ဥလ္လိခတိ၊ နလာဋာဒီသု ဝါ ဃံသတိ၊ တသ္မာ တံ ပမာဏဂ္ဂဟဏံ ‘‘ဥလ္လိခိတမတ္တ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ ဓောဝနမတ္တေနာတိ ကထိနဒုဿဓောဝနမတ္တေန။ စီဝရဝိစာရဏမတ္တေနာတိ ‘‘ပဉ္စကံ ဝါ သတ္တကံ ဝါ နဝကံ ဝါ ဧကာဒသကံ ဝါ ဟောတူ’’တိ ဧဝံ ဝိစာရိတမတ္တေန။ ဆေဒနမတ္တေနာတိ ယထာဝိစာရိတဿ ဝတ္ထဿ ဆေဒနမတ္တေန။ ဗန္ဓနမတ္တေနာတိ မောဃသုတ္တကာရောပနမတ္တေန။ ဩဝဋ္ဋိယကရဏမတ္တေနာတိ မောဃသုတ္တကာနုသာရေန ဒီဃသိဗ္ဗိတမတ္တေန။ ကဏ္ဍုသကရဏမတ္တေနာတိ မုဒ္ဓိယပတ္တဗန္ဓနမတ္တေန။ ဒဠှီကမ္မကရဏမတ္တေနာတိ ဒွေ စိမိလိကာယော ဧကတော ကတွာ သိဗ္ဗိတမတ္တေန။ အထ ဝါ ပဌမစိမိလိကာ ဃဋေတွာ ဌပိတာ ဟောတိ၊ ကထိနသာဋကံ တဿာ ကုစ္ဆိစိမိလိကံ ကတွာ သိဗ္ဗိတမတ္တေနာတိပိ အတ္ထော။ မဟာပစ္စရိယံ ‘‘ပကတိစီဝရဿ ဥပဿယဒါနေနာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ကုရုန္ဒိယံ ပန ‘‘ပကတိပတ္တဗဒ္ဓစီဝရံ ဒုပဋ္ဋံ ကာတုံ ကုစ္ဆိစိမိလိကံ အလ္လိယာပနမတ္တေနာ’’တိ ဝုတ္တံ။ အနုဝါတကရဏမတ္တေနာတိ ပိဋ္ဌိအနုဝါတာရောပနမတ္တေန။ ပရိဘဏ္ဍကရဏမတ္တေနာတိ ကုစ္ဆိအနဥဝါတာရောပနမတ္တေန။ ဩဝဒ္ဓေယျကရဏမတ္တေနာတိ အာဂန္တုကပတ္တာရောပနမတ္တေန ။ ကထိနစီဝရတော ဝါ ပတ္တံ ဂဟေတွာ အညသ္မိံ အကထိနစီဝရေ ပတ္တာရောပနမတ္တေန။

ကမ္ဗလမဒ္ဒနမတ္တေနာတိ ဧကဝါရံယေဝ ရဇနေ ပက္ခိတ္တေန ဒန္တဝဏ္ဏေန ပဏ္ဍုပလာသဝဏ္ဏေန ဝါ။ သစေ ပန သကိံ ဝါ ဒွိက္ခတ္တုံ ဝါ ရတ္တမ္ပိ သာရုပ္ပံ ဟောတိ၊ ဝဋ္ဋတိ။ နိမိတ္တကတေနာတိ ‘‘ဣမိနာ ဒုဿေန ကထိနံ အတ္ထရိဿာမီ’’တိ ဧဝံ နိမိတ္တကတေန။ ဧတ္တကမေဝ ဟိ ပရိဝါရေ ဝုတ္တံ။ အဋ္ဌကထာသု ပန ‘‘အယံ သာဋကော သုန္ဒရော၊ သက္ကာ ဣမိနာ ကထိနံ အတ္ထရိတု’န္တိ ဧဝံ နိမိတ္တကမ္မံ ကတွာ လဒ္ဓေနာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ပရိကထာကတေနာတိ ‘‘ကထိနံ နာမ ဒါတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ ကထိနဒါယကော ဗဟုံ ပုညံ ပသဝတီ’’တိ ဧဝံ ပရိကထာယ ဥပ္ပာဒိတေန။ ကထိနံ နာမ အတိဥက္ကဋ္ဌံ ဝဋ္ဋတိ၊ မာတရမ္ပိ ဝိညာပေတုံ န ဝဋ္ဋတိ၊ အာကာသတော ဩတိဏ္ဏသဒိသမေဝ ဝဋ္ဋတီတိ။ ကုက္ကုကတေနာတိ တာဝကာလိကေန။ သန္နိဓိကတေနာတိ ဧတ္ထ ဒုဝိဓော သန္နိဓိ ကရဏသန္နိဓိ စ နိစယသန္နိဓိ စ။ တတ္ထ တဒဟေဝ အကတွာ ဌပေတွာ ကရဏံ ကရဏသန္နိဓိ။ သင်္ဃော အဇ္ဇ ကထိနဒုဿံ လဘိတွာ ပုနဒိဝသေ ဒေတိ၊ အယံ နိစယသန္နိဓိ။

နိဿဂ္ဂိယေနာတိ ရတ္တိနိဿဂ္ဂိယေန။ ပရိဝါရေပိ ဝုတ္တံ – ‘‘နိဿဂ္ဂိယံ နာမ ကရိယမာနေ အရုဏံ ဥဋ္ဌဟတီ’’တိ။ အကပ္ပကတေနာတိ အနာဒိန္နကပ္ပဗိန္ဒုနာ။ အညတြ သင်္ဃာဋိယာတိအာဒီသု ဌပေတွာ သင်္ဃာဋိဥတ္တရာသင်္ဂအန္တရဝါသကေ အညေန ပစ္စတ္ထရဏာဒိနာ အတ္ထတံ အနတ္ထတံ ဟောတီတိ။ အညတြ ပဉ္စကေန ဝါ အတိရေကပဉ္စကေန ဝါတိ ပဉ္စ ဝါ အတိရေကာနိ ဝါ ခဏ္ဍာနိ ကတွာ မဟာမဏ္ဍလအဍ္ဎမဏ္ဍလာနိ ဒဿေတွာ ကတေနေဝ ဝဋ္ဋတိ။ ဧဝဉှိ သမဏ္ဍလိကတံ ဟောတိ၊ တံ ဌပေတွာ အညေန အစ္ဆိန္နကေန ဝါ ဒွတ္တိစတုခဏ္ဍေန ဝါ န ဝဋ္ဋတိ။ အညတြ ပုဂ္ဂလဿ အတ္ထာရာတိ ပုဂ္ဂလဿ အတ္ထာရံ ဌပေတွာ န အညေန သင်္ဃဿ ဝါ ဂဏဿ ဝါ အတ္ထာရေန အတ္ထတံ ဟောတိ။ နိဿီမဋ္ဌော အနုမောဒတီတိ ဗဟိဥပစာရသီမာယ ဌိတော အနုမောဒတိ။

၃၀၉။ အဟတေနာတိ အပရိဘုတ္တေန။ အဟတကပ္ပေနာတိ အဟတသဒိသေန ဧကဝါရံ ဝါ ဒွိက္ခတ္တုံ ဝါ ဓောတေန။ ပိလောတိကာယာတိ ဟတဝတ္ထကသာဋကေန ။ ပံသုကူလေနာတိ တေဝီသတိယာ ခေတ္တေသု ဥပ္ပန္နပံသုကူလေန။ ပံသုကူလိကဘိက္ခုနာ စောဠကဘိက္ခံ အာဟိဏ္ဍိတွာ လဒ္ဓစောဠကေဟိ ကတစီဝရေနာတိပိ ကုရုန္ဒိမဟာပစ္စရီသု ဝုတ္တံ။ ပါပဏိကေနာတိ အာပဏဒွါရေ ပတိတပိလောတိကံ ဂဟေတွာ ကထိနတ္ထာယ ဒေတိ၊ တေနာပိ ဝဋ္ဋတီတိ အတ္ထော။ သေသံ ဝုတ္တဝိပလ္လာသေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဣမသ္မိံ ပန ဌာနေ ‘‘သဟ ကထိနဿ အတ္ထာရာ ကတိ ဓမ္မာ ဇာယန္တီ’’တိအာဒိ ဗဟုအဋ္ဌကထာသု ဝုတ္တံ၊ တံ သဗ္ဗံ ပရိဝါရေ ပါဠိအာရူဠှမေဝ၊ တသ္မာ တတ္ထ အာဂတနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ န ဟိ တေန ဣဓ အဝုစ္စမာနေန ကထိနတ္ထာရကဿ ကိဉ္စိ ပရိဟာယတိ။

၃၁၀။ ဧဝံ ကထိနတ္ထာရံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ဥဗ္ဘာရံ ဒဿေတုံ ကထဉ္စ ဘိက္ခဝေ ဥဗ္ဘတံ ဟောတိ ကထိနန္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ မာတိကာတိ မာတရော၊ ဇနေတ္တိယောတိ အတ္ထော။ ကထိနုဗ္ဘာရဉှိ ဧတာ အဋ္ဌ ဇနေတ္တိယော။ တာသု ပက္ကမနံ အန္တော အဿာတိ ပက္ကမနန္တိကာ။ ဧဝံ သေသာပိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

အာဒါယသတ္တကကထာ

၃၁၁။ န ပစ္စေဿန္တိ န ပုန အာဂမိဿံ။ ဧတသ္မိံ ပန ပက္ကမနန္တိကေ ကထိနုဒ္ဓါရေ ပဌမံ စီဝရပလိဗောဓော ဆိဇ္ဇတိ၊ ပစ္ဆာ အာဝါသပလိဗောဓော။ ဧဝံ ပက္ကမတော ဟိ စီဝရပလိဗောဓော အန္တောသီမာယမေဝ ဆိဇ္ဇတိ၊ အာဝါသပလိဗောဓော သီမာတိက္ကမေ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ ပရိဝါရေ –

‘‘ပက္ကမနန္တိကော ကထိနုဒ္ဓါရော၊ ဝုတ္တော အာဒိစ္စဗန္ဓုနာ၊

ဧတဉ္စ တာဟံ ဝိဿဇ္ဇိဿံ၊ စီဝရပလိဗောဓော ပဌမံ ဆိဇ္ဇတိ၊

ပစ္ဆာ အာဝါသပလိဗောဓော ဆိဇ္ဇတီ’’တိ။ (ပရိ။ ၄၁၅)၊

စီဝရံ အာဒါယာတိ အကတစီဝရံ အာဒါယ။ ဗဟိသီမဂတဿာတိ အညံ သာမန္တဝိဟာရံ ဂတဿ။ ဧဝံ ဟောတီတိ တသ္မိံ ဝိဟာရေ သေနာသနဖာသုကံ ဝါ သဟာယသမ္ပတ္တိံ ဝါ ဒိသွာ ဧဝံ ဟောတိ ။ ဧတသ္မိံ ပန နိဋ္ဌာနန္တိကေ ကထိနုဒ္ဓါရေ အာဝါသပလိဗောဓော ပဌမံ ဆိဇ္ဇတိ၊ သော ဟိ ‘‘န ပစ္စေဿ’’န္တိ စိတ္တေ ဥပ္ပန္နမတ္တေယေဝ ဆိဇ္ဇတိ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ –

‘‘နိဋ္ဌာနန္တိကော ကထိနုဒ္ဓါရော၊ ဝုတ္တော အာဒိစ္စဗန္ဓုနာ၊

ဧတဉ္စ တာဟံ ဝိဿဇ္ဇိဿံ၊ အာဝါသပလိဗောဓော ပဌမံ ဆိဇ္ဇတိ၊

စီဝရေ နိဋ္ဌိတေ စီဝရပလိဗောဓော ဆိဇ္ဇတီ’’တိ။

ဧတေန နယေန သေသမာတိကာဝိဘဇနေပိ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အယံ ပန ဝိသေသော – ‘‘သန္နိဋ္ဌာနန္တိကေ ဒွေပိ ပလိဗောဓာ နေဝိမံ စီဝရံ ကာရေဿံ၊ န ပစ္စေဿန္တိ စိတ္တေ ဥပ္ပန္နမတ္တေယေဝ ဧကတော ဆိဇ္ဇန္တီတိ။ ဝုတ္တဉှေတံ –

‘‘သန္နိဋ္ဌာနန္တိကော ကထိနုဒ္ဓါရော၊ ဝုတ္တော အာဒိစ္စဗန္ဓုနာ၊

ဧတဉ္စ တာဟံ ဝိဿဇ္ဇိဿံ၊ ဒွေ ပလိဗောဓာ အပုဗ္ဗံ အစရိမံ ဆိဇ္ဇန္တီ’’တိ။

ဧဝံ သဗ္ဗကထိနုဒ္ဓါရေသု ပလိဗောဓုပစ္ဆေဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သော ပန ယသ္မာ ဣမိနာ စ ဝုတ္တနယေန ပရိဝါရေ စ အာဂတဘာဝေန သက္ကာ ဇာနိတုံ၊ တသ္မာ ဝိတ္ထာရတော န ဝုတ္တော။ အယံ ပနေတ္ထ သင်္ခေပေါ – နာသနန္တိကေ အာဝါသပလိဗောဓော ပဌမံ ဆိဇ္ဇတိ၊ စီဝရေ နဋ္ဌေ စီဝရပလိဗောဓော ဆိဇ္ဇတိ။ ယသ္မာ စီဝရေ နဋ္ဌေ စီဝရပလိဗောဓော ဆိဇ္ဇတိ၊ တသ္မာ ‘‘နာသနန္တိကော’’တိ ဝုတ္တံ။

သဝနန္တိကေ စီဝရပလိဗောဓော ပဌမံ ဆိဇ္ဇတိ၊ တသ္မာ တဿ သဟ သဝနေန အာဝါသပလိဗောဓော ဆိဇ္ဇတိ။

အာသာဝစ္ဆေဒိကေ အာဝါသပလိဗောဓော ပဌမံ ဆိဇ္ဇတိ။ စီဝရာသာယ ဥပစ္ဆိန္နာယ စီဝရပလိဗောဓော ဆိဇ္ဇတိ။ အယံ ပန ယသ္မာ ‘‘အနာသာယ လဘတိ၊ အာသာယ န လဘတိ၊ တဿ ဧဝံ ဟောတိ ‘ဣဓေဝိမံ စီဝရံ ကာရေဿံ၊ န ပစ္စေဿ’’’န္တိအာဒိနာ နယေန ဣတရေဟိ ဥဒ္ဓါရေဟိ သဒ္ဓိံ ဝေါမိဿကဒေသနော အနေကပ္ပဘေဒေါ ဟောတိ၊ တသ္မာ ပရတော ဝိသုံ ဝိတ္ထာရေတွာ ဝုတ္တော၊ ဣဓ န ဝုတ္တော။ ဣဓ ပန သဝနန္တိကဿ အနန္တရံ သီမာတိက္ကန္တိကော ဝုတ္တော။ တတ္ထ စီဝရပလိဗောဓော ပဌမံ ဆိဇ္ဇတိ၊ တဿ ဗဟိသီမေ အာဝါသပလိဗောဓော ဆိဇ္ဇတိ။ သဟုဗ္ဘာရေ ဒွေ ပလိဗောဓာ အပုဗ္ဗံ အစရိမံ ဆိဇ္ဇန္တီတိ။

၃၁၆-၃၂၅။ ဧဝံ အာဒါယဝါရေ သတ္တကထိနုဒ္ဓါရေ ဒဿေတွာ ပုန သမာဒါယဝါရေပိ ဝိပ္ပကတစီဝရဿ အာဒါယသမာဒါယဝါရေသုပိ ယထာသမ္ဘဝံ တေယေဝ ဒဿိတာ။ တတော ပရံ အန္တောသီမာယံ ‘‘ပစ္စေဿံ န ပစ္စေဿ’’န္တိ ဣမံ ဝိဓိံ အနာမသိတွာဝ ‘‘န ပစ္စေဿ’’န္တိ ဣမမေဝ အာမသိတွာ အနဓိဋ္ဌိတေနာ’’တိအာဒိနာ နယေန စ ယေ ယေ ယုဇ္ဇန္တိ၊ တေ တေ ဒဿိတာ။ တတော ပရံ ‘‘စီဝရာသာယ ပက္ကမတီ’’တိအာဒိနာ နယေန ဣတရေဟိ သဒ္ဓိံ ဝေါမိဿကနယေန အနေကက္ခတ္တုံ အာသာဝစ္ဆေဒိကံ ဒဿေတွာ ပုန ဒိသံဂမိယဝသေန စ ဖာသုဝိဟာရိကဝသေန စ နိဋ္ဌာနန္တိကေသု ယုဇ္ဇမာနာ ကထိနုဒ္ဓါရာ ဒဿိတာ။ ဧဝံ ပဘေဒတော ကထိနုဒ္ဓါရံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ယေ တေန တေန ကထိနုဒ္ဓါရေန ပလိဗောဓာ ဆိဇ္ဇန္တီတိ ဝုတ္တာ၊ တေသံ ပဋိပက္ခေ ဒဿေန္တော ဒွေမေ ဘိက္ခဝေ ကထိနဿ ပလိဗောဓာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ စတ္တေနာတိ ယေန စိတ္တေန သော အာဝါသော စတ္တော ဟောတိ၊ တံ စတ္တံ နာမ၊ တေန စတ္တေန။ ဝန္တမုတ္တေသုပိ ဧသေဝ နယော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ကထိနက္ခန္ဓကဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။