📜
၁၂။ သတ္တသတိကက္ခန္ဓကံ
ဒသဝတ္ထုကထာ
၄၄၆။ သတ္တသတိကက္ခန္ဓကေ ¶ ¶ – ဘိက္ခဂ္ဂေနာတိ ဘိက္ခုအဂ္ဂေန၊ ဘိက္ခူ ဂဏေတွာ တတ္တကေ ပဋိဝီသေ ဌပေသုန္တိ အတ္ထော။ မဟိယာတိ ဟိမပါတသမယေ ဟိမဝလာဟကာ။
၄၄၇။ အဝိဇ္ဇာနိဝုဋာတိ အဝိဇ္ဇာပဋိစ္ဆန္နာ ¶ ။ ပေါသာတိ ပုရိသာ။ ပိယရူပံ အဘိနန္ဒန္တိ ပတ္ထေန္တီတိ ပိယရူပါဘိနန္ဒိနော။ အဝိဒ္ဒသူတိ အဝိဇာနန္တာ။ ရာဂရဇေဟိ သရဇာ။ မဂသဒိသာတိ မဂါ။ သဟ နေတ္တိယာတိ သနေတ္တိကာ။ ဝဍ္ဎေန္တိ ကဋသိန္တိ ပုနပ္ပုနံ ကဠေဝရံ နိက္ခိပမာနာ ဘူမိံ ဝဍ္ဎေန္တိ။ ဧဝံ ဝဍ္ဎေန္တာဝ ဃောရံ အာဒိယန္တိ ပုနဗ္ဘဝံ။
၄၅၄။ ပါပကံ နော အာဝုသော ကတန္တိ အာဝုသော အမှေဟိ ပါပကံ ကတန္တိ အတ္ထော။
၄၅၅။ ကတမေန တွံ ဘူမိ ဝိဟာရေနာတိ ဧတ္ထ ဘူမီတိ ပိယဝစနမေတံ။ ပိယံ ဝတ္တုကာမော ကိရ အာယသ္မာ သဗ္ဗကာမီ နဝကေ ဘိက္ခူ ဧဝံ အာမန္တေတိ။ ကုလ္လကဝိဟာရေနာတိ ဥတ္တာနဝိဟာရေန။
၄၅၇။ သာဝတ္ထိယာ သုတ္တဝိဘင်္ဂေတိ ကထံ သုတ္တဝိဘင်္ဂေ ပဋိက္ခိတ္တံ ဟောတိ? တတြ ဟိ ‘‘သန္နိဓိ နာမ အဇ္ဇ ပဋိဂ္ဂဟိတံ အပရဇ္ဇူ’’တိ ဝတွာ ပုန ‘‘သန္နိဓိကာရကေ အသန္နိဓိကာရကသညီ ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ ခါဒတိ ဝါ ဘုဉ္ဇတိ ဝါ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿာ’’တိ အာပတ္တိံ ဝဒန္တေန ပဋိက္ခိတ္တံ ဟောတိ။ တတြေကေ မညန္တိ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု သန္နိဓိကာရကံ ¶ ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ’’တိ ဟိ ဝုတ္တံ၊ ဣဒဉ္စ လောဏံ နာမ ယာဝဇီဝိကတ္တာ သန္နိဓိဘာဝံ နာပဇ္ဇတိ။ ယမ္ပိ အလောဏကံ အာမိသံ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ တေန သဒ္ဓိံ ပရိဘုဉ္ဇတိ၊ တံ တဒဟုပဋိဂ္ဂဟိတမေဝ၊ တသ္မာ ‘‘‘ယာဝကာလိကေန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယာဝဇီဝိကံ တဒဟုပဋိဂ္ဂဟိတံ ကာလေ ကပ္ပတိ၊ ဝိကာလေ န ကပ္ပတီ’တိ ဝစနတော ဒုက္ကဋေနေတ္ထ ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ။ တေ ဝတ္တဗ္ဗာ – ‘‘တုမှာကံ မတေန ဒုက္ကဋေနပိ န ဘဝိတဗ္ဗံ၊ န ဟိ ဧတ္ထ ယာဝဇီဝိကံ တဒဟုပဋိဂ္ဂဟိတံ၊ ယာဝကာလိကမေဝ ¶ တဒဟုပဋိဂ္ဂဟိတံ ¶ ၊ န စ တံ ဝိကာလေ ပရိဘုတ္တံ။ ယဒိ ဝါ ‘‘ဝိကာလေ န ကပ္ပတီ’’တိ ဝစနေန တုမှေ ဒုက္ကဋံ မညေထ၊ ယာဝဇီဝိကမိဿံ ယာဝကာလိကံ ဝိကာလေ ဘုဉ္ဇန္တဿ ဝိကာလဘောဇနပါစိတ္တိယံ န ဘဝေယျ။ တသ္မာ န ဗျဉ္ဇနမတ္တံ ဂဟေတဗ္ဗံ၊ အတ္ထော ဥပပရိက္ခိတဗ္ဗော။
အယဉှေတ္ထ အတ္ထော – ယာဝကာလိကေန ယာဝဇီဝိကံ တဒဟုပဋိဂ္ဂဟိတံ ယဒိ သမ္ဘိန္နရသံ ဟောတိ၊ ယာဝကာလိကဂတိကမေဝ ဟောတိ။ တသ္မာ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု ဝိကာလေ ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ’’တိ ဣမိနာ သိက္ခာပဒေန ကာလေ ကပ္ပတိ၊ ဝိကာလေ န ကပ္ပတိ။ န ဣဓ ‘‘န ကပ္ပတီ’’တိ ဝစနမတ္တေနေတ္ထ ဒုက္ကဋံ ဟောတိ။ ယထေဝ ယာဝဇီဝိကံ တဒဟုပဋိဂ္ဂဟိတံ ယာဝကာလိကေန သမ္ဘိန္နရသံ ဝိကာလေ န ကပ္ပတိ၊ ဝိကာလဘောဇနပါစိတ္တိယာဝဟံ ဟောတိ။ ဧဝံ အဇ္ဇ ပဋိဂ္ဂဟိတမ္ပိ အပရဇ္ဇု ယာဝကာလိကေန သမ္ဘိန္နရသံ န ကပ္ပတိ၊ သန္နိဓိဘောဇနပါစိတ္တိယာဝဟံ ဟောတိ။ တံ ‘‘သန္နိဓိကတံ ဣဒ’’န္တိ အဇာနန္တောပိ န မုစ္စတိ။ ဝုတ္တဉှေတံ – ‘‘သန္နိဓိကာရကေ အသန္နိဓိကာရကသညီ ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ ခါဒတိ ဝါ ဘုဉ္ဇတိ ဝါ အာပတ္တိ ပါစိတ္တိယဿာ’’တိ။ တသ္မာ ‘‘ကတ္ထ ပဋိက္ခိတ္တ’’န္တိ ဣမိဿာ ပုစ္ဆာယ ‘‘ပရိသုဒ္ဓမိဒံ ဗျာကရဏံ သာဝတ္ထိယာ သုတ္တဝိဘင်္ဂေ’’တိ။
ရာဇဂဟေ ဥပေါသထသံယုတ္တေတိ ဣဒံ ‘‘န ဘိက္ခဝေ ဧကသ္မိံ အာဝါသေ ဒွေ ဥပေါသထာဂါရာနိ သမ္မန္နိတဗ္ဗာနိ၊ ယော သမ္မန္နေယျ၊ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာ’’တိ ဧတံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ဝိနယာတိသာရေ ဒုက္ကဋန္တိ ‘‘န ဘိက္ခဝေ ဧကသ္မိံ အာဝါသေ ဒွေ ဥပေါသထာဂါရာနိ သမ္မန္နိတဗ္ဗာနီ’’တိ ဧတဿ ဝိနယဿ အတိသာရေ ဒုက္ကဋံ။ စမ္ပေယျကေ ဝိနယဝတ္ထုသ္မိန္တိ ဣဒံ ‘‘အဓမ္မေန စေ ဘိက္ခဝေ ဝဂ္ဂကမ္မံ၊ အကမ္မံ န စ ကရဏီယ’’န္တိ ဧဝမာဒိံ ကတွာ စမ္ပေယျက္ခန္ဓကေ အာဂတံ ဝိနယဝတ္ထုံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။
ဧကစ္စော ¶ ကပ္ပတီတိ ဣဒံ ဓမ္မိကံ အာစိဏ္ဏံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ဆေဒနကေ ပါစိတ္တိယန္တိ သုတ္တဝိဘင်္ဂေ ဟိ ‘‘နိသီဒနံ ¶ နာမ သဒသံ ဝုစ္စတီ’’တိ အာဂတံ၊ တသ္မာ ဒွိန္နံ သုဂတဝိဒတ္ထီနံ ဥပရိ ဒသာယေဝ ဝိဒတ္ထိမတ္တာ လဗ္ဘတိ။ ဒသာယ ဝိနာ တံ ပမာဏံ ကရောန္တဿ ဣဒံ အာဂတမေဝ ဟောတိ – ‘‘တံ အတိက္ကာမယတော ဆေဒနကံ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။ တသ္မာ ‘‘ကိံ အာပဇ္ဇတီ’’တိ ပုဋ္ဌော ‘‘ဆေဒနကေ ¶ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ အာဟ။ ဆေဒနကသိက္ခာပဒေ ဝုတ္တပါစိတ္တိယံ အာပဇ္ဇတီတိ အတ္ထော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။
ဒသဝတ္ထုကထာ နိဋ္ဌိတာ။
သမန္တပါသာဒိကာယ ဝိနယသံဝဏ္ဏနာယ
သတ္တသတိကက္ခန္ဓကဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
ဒွိဝဂ္ဂသင်္ဂဟာ ဝုတ္တာ၊ ဒွါဝီသတိပဘေဒနာ၊
ခန္ဓကာ သာသနေ ပဉ္စက္ခန္ဓဒုက္ခပ္ပဟာယိနော။
ယာ တေသံ ဝဏ္ဏနာ ဧသာ၊ အန္တရာယံ ဝိနာ ယထာ၊
သိဒ္ဓါ သိဇ္ဈန္တု ကလျာဏာ၊ ဧဝံ အာသာပိ ပါဏိနန္တိ။
စူဠဝဂ္ဂ-အဋ္ဌကထာ နိဋ္ဌိတာ။