📜

၃။ သမုစ္စယက္ခန္ဓကံ

သုက္ကဝိဿဋ္ဌိကထာ

၉၇။ သမုစ္စယက္ခန္ဓကေ – ဆာရတ္တံ မာနတ္တန္တိ ဧတ္ထ စတုဗ္ဗိဓံ မာနတ္တံ – အပ္ပဋိစ္ဆန္နမာနတ္တံ၊ ပဋိစ္ဆန္နမာနတ္တံ၊ ပက္ခမာနတ္တံ၊ သမောဓာနမာနတ္တန္တိ။ တတ္ထ အပ္ပဋိစ္ဆန္နမာနတ္တံ နာမ – ယံ အပ္ပဋိစ္ဆန္နာယ အာပတ္တိယာ ပရိဝါသံ အဒတွာ ကေဝလံ အာပတ္တိံ အာပန္နဘာဝေနေဝ မာနတ္တာရဟဿ မာနတ္တံ ဒိယျတိ။ ပဋိစ္ဆန္နမာနတ္တံ နာမ – ယံ ပဋိစ္ဆန္နာယ အာပတ္တိယာ ပရိဝုတ္ထပရိဝါသဿ ဒိယျတိ။ ပက္ခမာနတ္တံ နာမ – ယံ ပဋိစ္ဆန္နာယ ဝါ အပ္ပဋိစ္ဆန္နာယ ဝါ အာပတ္တိယာ အဒ္ဓမာသံ ဘိက္ခုနီနံ ဒိယျတိ။ သမောဓာနမာနတ္တံ နာမ – ယံ ဩဓာယ ဧကတော ကတွာ ဒိယျတိ။ တေသု ဣဒံ ‘‘အပ္ပဋိစ္ဆန္နာယ ဆာရတ္တံ မာနတ္တ’’န္တိ ဝစနတော ‘‘အပ္ပဋိစ္ဆန္နမာနတ္တ’’န္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တံ ဒေန္တေန သစေ ဧကံ အာပတ္တိံ အာပန္နော ဟောတိ၊ ဣဓ ဝုတ္တနယေန ဒါတဗ္ဗံ။ သစေ ဒွေ ဝါ တိဿော ဝါ တတုတ္တရိံ ဝါ အာပန္နော၊ ယထေဝ ‘‘ဧကံ အာပတ္တိ’’န္တိ ဝုတ္တံ၊ ဧဝံ ‘‘ဒွေ အာပတ္တိယော၊ တိဿော အာပတ္တိယော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ တတုတ္တရိ ပန သစေပိ သတံ ဝါ သဟဿံ ဝါ ဟောတိ၊ ‘‘သမ္ဗဟုလာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ နာနာဝတ္ထုကာယောပိ ဧကတော ကတွာ ဒါတဗ္ဗာ၊ တာသံ ဒါနဝိဓိံ ပရိဝါသဒါနေ ကထယိဿာမ။

ဧဝံ အာပတ္တိဝသေန ကမ္မဝါစံ ကတွာ ဒိန္နေ မာနတ္တေ ‘‘ဧဝမေတံ ဓာရယာမီ’’တိ ကမ္မဝါစာပရိယောသာနေ မာဠကသီမာယမေဝ ‘‘မာနတ္တံ သမာဒိယာမိ၊ ဝတ္တံ သမာဒိယာမီ’’တိ ဝုတ္တနယေန ဝတ္တံ သမာဒါတဗ္ဗံ။ ဝတ္တံ သမာဒိယိတွာ တတ္ထေဝ သင်္ဃဿ အာရောစေတဗ္ဗံ၊ အာရောစေန္တေန စ ဧဝံ အာရောစေတဗ္ဗံ –

‘‘အဟံ ၊ ဘန္တေ၊ ဧကံ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇိံ သဉ္စေတနိကံ သုက္ကဝိဿဋ္ဌိံ အပ္ပဋိစ္ဆန္နံ၊ သောဟံ သင်္ဃံ ဧကိဿာ အာပတ္တိယာ သဉ္စေတနိကာယ သုက္ကဝိဿဋ္ဌိယာ အပ္ပဋိစ္ဆန္နာယ ဆာရတ္တံ မာနတ္တံ ယာစိံ၊ တဿ မေ သင်္ဃော ဧကိဿာ အာပတ္တိယာ သဉ္စေတနိကာယ သုက္ကဝိဿဋ္ဌိယာ အပ္ပဋိစ္ဆန္နာယ ဆာရတ္တံ မာနတ္တံ အဒါသိ။ သောဟံ မာနတ္တံ စရာမိ၊ ဝေဒယာမဟံ၊ ဘန္တေ ‘ဝေဒယတီ’တိ မံ သင်္ဃော ဓာရေတူ’’တိ။

ဣမဉ္စ ပန အတ္ထံ ဂဟေတွာ ယာယ ကာယစိ ဘာသာယ အာရောစေတုံ ဝဋ္ဋတိယေဝ။ အာရောစေတွာ သစေ နိက္ခိပိတုကာမော၊ ဝုတ္တနယေနေဝ သင်္ဃမဇ္ဈေ နိက္ခိပိတဗ္ဗံ။ မာဠကတော ဘိက္ခူသု နိက္ခန္တေသု ဧကဿပိ သန္တိကေ နိက္ခိပိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ မာဠကတော နိက္ခမိတွာ သတိံ ပဋိလဘန္တေန သဟဂစ္ဆန္တဿ သန္တိကေ နိက္ခိပိတဗ္ဗံ။ သစေ သောပိ ပက္ကန္တော၊ အညဿ ယဿ မာဠကေ နာရောစိတံ၊ တဿ အာရောစေတွာ နိက္ခိပိတဗ္ဗံ။ အာရောစေန္တေန ပန အဝသာနေ ‘‘ဝေဒယတီတိ မံ အာယသ္မာ ဓာရေတူ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ဒွိန္နံ အာရောစေန္တေန ‘‘အာယသ္မန္တာ ဓာရေန္တူ’’တိ၊ တိဏ္ဏံ အာရောစေန္တေန ‘‘အာယသ္မန္တော ဓာရေန္တူ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ နိက္ခိတ္တကာလတော ပဋ္ဌာယ ပကတတ္တဋ္ဌာနေ တိဋ္ဌတိ။

သစေ အပ္ပဘိက္ခုကော ဝိဟာရော ဟောတိ၊ သဘာဂါ ဘိက္ခူ ဝသန္တိ၊ ဝတ္တံ အနိက္ခိပိတွာ အန္တောဝိဟာရေယေဝ ရတ္တိယော ဂဏေတဗ္ဗာ။ အထ န သက္ကာ သောဓေတုံ၊ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝတ္တံ နိက္ခိပိတွာ ပစ္စူသသမယေ စတူဟိ ပဉ္စဟိ ဝါ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ပရိက္ခိတ္တဿ ဝိဟာရဿ ပရိက္ခေပတော၊ အပရိက္ခိတ္တဿ ပရိက္ခေပါရဟဋ္ဌာနတော ဒွေ လေဍ္ဍုပါတေ အတိက္ကမိတွာ မဟာမဂ္ဂတော ဩက္ကမ္မ ဂုမ္ဗေန ဝါ ဝတိယာ ဝါ ပဋိစ္ဆန္နဋ္ဌာနေ နိသီဒိတဗ္ဗံ။ အန္တောအရုဏေယေဝ ဝုတ္တနယေန ဝတ္တံ သမာဒိယိတွာ အာရောစေတဗ္ဗံ။ သစေ အညော ကောစိ ဘိက္ခု ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန တံ ဌာနံ အာဂစ္ဆတိ၊ သစေ ဧသ တံ ပဿတိ၊ သဒ္ဒံ ဝါဿ သုဏာတိ၊ အာရောစေတဗ္ဗံ။ အနာရောစေန္တဿ ရတ္တိစ္ဆေဒေါ စေဝ ဝတ္တဘေဒေါ စ။

အထ ဒွါဒသဟတ္ထံ ဥပစာရံ ဩက္ကမိတွာ အဇာနန္တဿေဝ ဂစ္ဆတိ၊ ရတ္တိစ္ဆေဒေါ ဟောတိ ဧဝ၊ ဝတ္တဘေဒေါ ပန နတ္ထိ။ အာရောစိတကာလတော ပဋ္ဌာယ စ ဧကံ ဘိက္ခုံ ဌပေတွာ သေသေဟိ သတိ ကရဏီယေ ဂန္တုမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ။ အရုဏေ ဥဋ္ဌိတေ တဿ ဘိက္ခုဿ သန္တိကေ ဝတ္တံ နိက္ခိပိတဗ္ဗံ။ သစေ သောပိ ကေနစိ ကမ္မေန ပုရေအရုဏေယေဝ ဂစ္ဆတိ၊ အညံ ဝိဟာရတော နိက္ခန္တံ ဝါ အာဂန္တုကံ ဝါ ယံ ပဌမံ ပဿတိ၊ တဿ သန္တိကေ အာရောစေတွာ ဝတ္တံ နိက္ခိပိတဗ္ဗံ။ အယဉ္စ ယသ္မာ ဂဏဿ အာရောစေတွာ ဘိက္ခူနဉ္စ အတ္ထိဘာဝံ သလ္လက္ခေတွာဝ ဝသိ၊ တေနဿ ဦနေ ဂဏေ စရဏဒေါသော ဝါ ဝိပ္ပဝါသော ဝါ န ဟောတိ။ သစေ န ကဉ္စိ ပဿတိ၊ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ အတ္တနာ သဒ္ဓိံ ဂတဘိက္ခူသု ဧကဿ သန္တိကေ နိက္ခိပိတဗ္ဗန္တိ မဟာသုမတ္ထေရော အာဟ။ မဟာပဒုမတ္ထေရော ပန ‘‘ယံ ပဌမံ ပဿတိ၊ တဿ အာရောစေတွာ နိက္ခိပိတဗ္ဗံ၊ အယံ နိက္ခိတ္တဝတ္တဿ ပရိဟာရော’’တိ အာဟ။

ဧဝံ ဆာရတ္တံ မာနတ္တံ အခဏ္ဍံ စရိတွာ ယတ္ထ သိယာ ဝီသတိဂဏော ဘိက္ခုသင်္ဃော၊ တတ္ထ သော ဘိက္ခု အဗ္ဘေတဗ္ဗော။ အဗ္ဘေန္တေဟိ စ ပဌမံ အဗ္ဘာနာရဟော ကာတဗ္ဗော။ အယဉှိ နိက္ခိတ္တဝတ္တတ္တာ ပကတတ္တဋ္ဌာနေ ဌိတော၊ ပကတတ္တဿ စ အဗ္ဘာနံ ကာတုံ န ဝဋ္ဋတိ၊ တသ္မာ ဝတ္တံ သမာဒါပေတဗ္ဗော။ ဝတ္တေ သမာဒိန္နေ အဗ္ဘာနာရဟော ဟောတိ။ တေနာပိ ဝတ္တံ သမာဒိယိတွာ အာရောစေတွာ အဗ္ဘာနံ ယာစိတဗ္ဗံ။ အနိက္ခိတ္တဝတ္တဿ ပုန ဝတ္တသမာဒါနကိစ္စံ နတ္ထိ။ သော ဟိ ဆာရတ္တာတိက္ကမေနေဝ အဗ္ဘာနာရဟော ဟောတိ၊ တသ္မာ သော အဗ္ဘေတဗ္ဗော။ တတြ ယွာယံ ‘‘ဧဝဉ္စ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဗ္ဘေတဗ္ဗော’’တိ ပါဠိယံယေဝ အဗ္ဘာနဝိဓိ ဝုတ္တော၊ အယဉ္စ ဧကာပတ္တိဝသေန ဝုတ္တော။ သစေ ပန ဒွေ တိဿော သမ္ဗဟုလာ ဝါ ဧကဝတ္ထုကာ ဝါ နာနာဝတ္ထုကာ ဝါ အာပတ္တိယော ဟောန္တိ၊ တာသံ ဝသေန ကမ္မဝါစာ ကာတဗ္ဗာ။ ဧဝံ အပ္ပဋိစ္ဆန္နမာနတ္တံ ဒါတဗ္ဗံ။ ပဋိစ္ဆန္နမာနတ္တံ ပန ယသ္မာ ပဋိစ္ဆန္နာယ အာပတ္တိယာ ပရိဝုတ္ထပရိဝါသဿ ဒါတဗ္ဗံ ဟောတိ၊ တသ္မာ နံ ပရိဝါသကထာယံယေဝ ကထယိဿာမ။

ပရိဝါသကထာ

၁၀၂။ ‘‘တေန ဟိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သင်္ဃော ဥဒါယိဿ ဘိက္ခုနော ဧကိဿာ အာပတ္တိယာ သဉ္စေတနိကာယ သုက္ကဝိဿဋ္ဌိယာ ဧကာဟပဋိစ္ဆန္နာယ ဧကာဟပရိဝါသံ ဒေတူ’’တိအာဒိနာ နယေန ပါဠိယံ အနေကေဟိ အာကာရေဟိ ပရိဝါသော စ မာနတ္တဉ္စ ဝုတ္တံ။ တဿ ယသ္မာ အာဂတာဂတဋ္ဌာနေ ဝိနိစ္ဆယော ဝုစ္စမာနော ပါဠိ ဝိယ အတိဝိတ္ထာရံ အာပဇ္ဇတိ၊ န စ သက္ကာ ဟောတိ သုခေန ပရိဂ္ဂဟေတုံ၊ တသ္မာ နံ သမောဓာနေတွာ ဣဓေဝ ဒဿယိဿာမ။

အယဉှိ ဣဓ အဓိပ္ပေတော ပရိဝါသော နာမ – ပဋိစ္ဆန္နပရိဝါသော၊ သုဒ္ဓန္တပရိဝါသော၊ သမောဓာနပရိဝါသောတိ တိဝိဓော ဟောတိ။ တတ္ထ ပဋိစ္ဆန္နပရိဝါသော တာဝ ယထာပဋိစ္ဆန္နာယ အာပတ္တိယာ ဒါတဗ္ဗော ။ ကဿစိ ဟိ ဧကာဟပဋိစ္ဆန္နာ အာပတ္တိ ဟောတိ ယထာ အယံ ဥဒါယိတ္ထေရဿ၊ ကဿစိ ဒွီဟာဒိပဋိစ္ဆန္နာ ယထာ ပရတော အာဂတာ ဥဒါယိတ္ထေရဿေဝ၊ ကဿစိ ဧကာ အာပတ္တိ ဟောတိ ယထာ အယံ၊ ကဿစိ ဒွေ တိဿော တတုတ္တရိ ဝါ ယထာ ပရတော အာဂတာ၊ တသ္မာ ပဋိစ္ဆန္နပရိဝါသံ ဒေန္တေန ပဌမံ တာဝ ပဋိစ္ဆန္နဘာဝေါ ဇာနိတဗ္ဗော။

အယဉှိ အာပတ္တိ နာမ ဒသဟာကာရေဟိ ပဋိစ္ဆန္နာ ဟောတိ။ တတ္ထာယံ မာတိကာ – အာပတ္တိ စ ဟောတိ အာပတ္တိသညီ စ၊ ပကတတ္တော စ ဟောတိ ပကတတ္တသညီ စ၊ အနန္တရာယိကော စ ဟောတိ အနန္တရာယိကသညီ စ၊ ပဟု စ ဟောတိ ပဟုသညီ စ၊ ဆာဒေတုကာမော စ ဟောတိ ဆာဒေတိ စာတိ။

တတ္ထ အာပတ္တိ စ ဟောတိ အာပတ္တိသညီ စာတိ ယံ အာပန္နော၊ သာ အာပတ္တိယေဝ ဟောတိ။ သောပိ စ တတ္ထ အာပတ္တိသညီယေဝ။ ဣတိ ဇာနန္တော ဆာဒေတိ၊ ဆန္နာဝ ဟောတိ။ အထ ပနာယံ တတ္ထ အနာပတ္တိသညီ၊ အစ္ဆန္နာ ဟောတိ၊ အနာပတ္တိ ပန အာပတ္တိသညာယပိ အနာပတ္တိသညာယပိ ဆာဒေန္တေနာပိ အစ္ဆာဒိတာဝ ဟောတိ။ လဟုကံ ဝါ ဂရုကာတိ ဂရုကံ ဝါ လဟုကာတိ ဆာဒေတိ၊ အလဇ္ဇိပက္ခေ တိဋ္ဌတိ၊ အာပတ္တိ ပန အစ္ဆန္နာ ဟောတိ။ ဂရုကံ လဟုကာတိ မညမာနော ဒေသေတိ၊ နေဝ ဒေသိတာ ဟောတိ၊ န ဆန္နာ။ ဂရုကံ ဂရုကာတိ ဉတွာ ဆာဒေတိ၊ ဆန္နာ ဟောတိ။ ဂရုကလဟုကဘာဝံ န ဇာနာတိ၊ အာပတ္တိံ ဆာဒေမီတိ ဆာဒေတိ၊ ဆန္နာဝ ဟောတိ။

ပကတတ္တောတိ တိဝိဓံ ဥက္ခေပနီယကမ္မံ အကတော – သော စေ ပကတတ္တသညီ ဟုတွာ ဆာဒေတိ၊ ဆန္နာ ဟောတိ။ အထ ‘‘မယှံ သင်္ဃေန ကမ္မံ ကတ’’န္တိ အပကတတ္တသညီ ဟုတွာ ဆာဒေတိ၊ အစ္ဆန္နာ ဟောတိ။ အပကတတ္တေန ပကတတ္တသညိနာ ဝါ အပကတတ္တသညိနာ ဝါ ဆာဒိတာပိ အစ္ဆန္နာဝ ဟောတိ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ –

‘‘အာပဇ္ဇတိ ဂရုကံ သာဝသေသံ၊

ဆာဒေတိ အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ၊

န ဘိက္ခုနီ နော စ ဖုသေယျ ဝဇ္ဇံ၊

ပဉှာ မေသာ ကုသလေဟိ စိန္တိတာ’’တိ။ (ပရိ။ ၄၈၁)၊

အယဉှိ ပဉှော ဥက္ခိတ္တကေန ကထိတော။

အနန္တရာယိကောတိ ယဿ ဒသသု အန္တရာယေသု ဧကောပိ နတ္ထိ၊ သော စေ အနန္တရာယိကသညီ ဟုတွာ ဆာဒေတိ၊ ဆန္နာ ဟောတိ။ သစေပိ သော ဘီရုကဇာတိကတာယ အန္ဓကာရေ အမနုဿစဏ္ဍမိဂဘယေန အန္တရာယိကသညီ ဟုတွာ ဆာဒေတိ၊ အစ္ဆန္နာဝ ဟောတိ။ ယဿ ဟိ ပဗ္ဗတဝိဟာရေ ဝသန္တဿ ကန္ဒရံ ဝါ နဒိံ ဝါ အတိက္ကမိတွာ အာရောစေတဗ္ဗံ ဟောတိ၊ အန္တရာမဂ္ဂေ စ စဏ္ဍဝါဠအမနုဿာဒိဘယံ အတ္ထိ၊ မဂ္ဂေ အဇဂရာ နိပဇ္ဇန္တိ၊ နဒီ ပူရာ ဟောတိ၊ ဧကသ္မိံ ပန သတိယေဝ အန္တရာယေ အန္တရာယိကသညီ ဟုတွာ ဆာဒေတိ၊ အစ္ဆန္နာဝ ဟောတိ။ အန္တရာယိကဿ ပန အန္တရာယိကသညာယ ဝါ အနန္တရာယိကသညာယ ဝါ ဆာဒယတော အစ္ဆန္နာဝ ဟောတိ။

ပဟူတိ ယော သက္ကောတိ ဘိက္ခုနော သန္တိကံ ဂန္တုဉ္စေဝ အာရောစေတုဉ္စ၊ သော စေ ပဟုသညီ ဟုတွာ ဆာဒေတိ၊ ဆန္နာ ဟောတိ။ သစဿ မုခေ အပ္ပမတ္တကော ဂဏ္ဍော ဝါ ဟောတိ၊ ဟနုကဝါတော ဝါ ဝိဇ္ဈတိ၊ ဒန္တော ဝါ ရုဇ္ဇတိ၊ ဘိက္ခာ ဝါ မန္ဒာ လဒ္ဓါ ဟောတိ၊ တာဝတကေန ပန နေဝ ဝတ္တုံ န သက္ကောတိ န ဂန္တုံ၊ အပိစ ခေါ န သက္ကောမီတိ သညီ ဟောတိ၊ အယံ ပဟု ဟုတွာ အပ္ပဟုသညီ နာမ။ ဣမိနာ ဆာဒိတာပိ အစ္ဆာဒိတာ။ အပ္ပဟုနာ ပန ဝတ္တုံ ဝါ ဂန္တုံ ဝါ အသမတ္ထေန ပဟုသညိနာ ဝါ အပ္ပဟုသညိနာ ဝါ ဆာဒိတာ ဟောတု၊ အစ္ဆာဒိတာဝ။

ဆာဒေတုကာမော စ ဟောတိ ဆာဒေတိ စာတိ ဣဒံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။ သစေ ပန ဆာဒေဿာမီတိ ဓုရနိက္ခေပံ ကတွာ ပုရေဘတ္တေ ဝါ ပစ္ဆာဘတ္တေ ဝါ ပဌမယာမာဒီသု ဝါ လဇ္ဇိဓမ္မံ ဩက္ကမိတွာ အန္တောအရုဏေယေဝ အာရောစေတိ၊ အယံ ဆာဒေတုကာမော န ဆာဒေတိ နာမ။

ယဿ ပန အဘိက္ခုကေ ဌာနေ ဝသန္တဿ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇိတွာ သဘာဂဿ ဘိက္ခုနော အာဂမနံ အာဂမေန္တဿ သဘာဂသန္တိကံ ဝါ ဂစ္ဆန္တဿ အဒ္ဓမာသောပိ မာသောပိ အတိက္ကမတိ၊ အယံ န ဆာဒေတုကာမော ဆာဒေတိ နာမ၊ အယမ္ပိ အစ္ဆန္နာဝ ဟောတိ။

ယော ပန အာပန္နမတ္တောဝ အဂ္ဂိံ အက္ကန္တပုရိသော ဝိယ သဟသာ အပက္ကမိတွာ သဘာဂဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ အာဝိ ကရောတိ၊ အယံ န ဆာဒေတုကာမောဝ န ဆာဒေတိ နာမ။ သစေ ပန သဘာဂံ ဒိသွာပိ ‘‘အယံ မေ ဥပဇ္ဈာယော ဝါ အာစရိယော ဝါ’’တိ လဇ္ဇာယ နာရောစေတိ၊ ဆန္နာဝ ဟောတိ အာပတ္တိ။ ဥပဇ္ဈာယာဒိဘာဝေါ ဟိ ဣဓ အပ္ပမာဏံ အဝေရိသဘာဂမတ္တမေဝ ပမာဏံ၊ တသ္မာ အဝေရိသဘာဂဿ သန္တိကေ အာရောစေတဗ္ဗာ။

ယော ပန ဝိသဘာဂေါ ဟောတိ သုတွာ ပကာသေတုကာမော၊ ဧဝရူပဿ ဥပဇ္ဈာယဿာပိ သန္တိကေ န အာရောစေတဗ္ဗာ။ တတ္ထ ပုရေဘတ္တံ ဝါ အာပတ္တိံ အာပန္နော ဟောတု ပစ္ဆာဘတ္တံ ဝါ၊ ဒိဝါ ဝါ ရတ္တိံ ဝါ ယာဝ အရုဏံ န ဥဂ္ဂစ္ဆတိ တာဝ အာရောစေတဗ္ဗံ။ ဥဒ္ဓသ္တေ အရုဏေ ပဋိစ္ဆန္နာ ဟောတိ၊ ပဋိစ္ဆာဒနပစ္စယာ စ ဒုက္ကဋံ အာပဇ္ဇတိ။ သဘာဂသင်္ဃာဒိသေသံ အာပန္နဿ ပန သန္တိကေ အာဝိ ကာတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ သစေ အာဝိ ကရောတိ၊ အာပတ္တိ အာဝိကတာ ဟောတိ၊ ဒုက္ကဋာ ပန န မုစ္စတိ၊ တသ္မာ သုဒ္ဓဿ သန္တိကေ အာဝိကာတဗ္ဗာ။ အာဝိကရောန္တော စ ‘‘တုယှံ သန္တိကေ ဧကံ အာပတ္တိံ အာဝိကရောမီ’’တိ ဝါ ‘‘အာစိက္ခာမီ’’တိ ဝါ ‘‘အာရောစေမီ’’တိ ဝါ ‘‘မမ ဧကံ အာပတ္တိံ အာပန္နဘာဝံ ဇာနာဟီ’’တိ ဝါ ဝဒတု၊ ‘‘ဧကံ ဂရုကာပတ္တိံ အာဝိကရောမီ’’တိအာဒိနာ ဝါ နယေန ဝဒတု၊ သဗ္ဗေဟိပိ အာကာရေဟိ အပ္ပဋိစ္ဆန္နာဝ ဟောတီတိ ကုရုန္ဒိယံ ဝုတ္တံ။ သစေ ပန လဟုကာပတ္တိံ အာဝိကရောမီတိအာဒိနာ နယေန ဝဒတိ၊ ပဋိစ္ဆန္နာ ဟောတိ၊ ဝတ္ထုံ အာရောစေတိ၊ အာပတ္တိံ အာရောစေတိ၊ ဥဘယံ အာရောစေတိ၊ တိဝိဓေနာပိ အာရောစိတာဝ ဟောတိ။ ဣတိ ဣမာနိ ဒသ ကာရဏာနိ ဥပလက္ခေတွာ ပဋိစ္ဆန္နပရိဝါသံ ဒေန္တေန ပဌမမေဝ ပဋိစ္ဆန္နဘာဝေါ ဇာနိတဗ္ဗော။

တတော ပဋိစ္ဆန္နဒိဝသေ စ အာပတ္တိယော စ သလ္လက္ခေတွာ သစေ ဧကာဟပဋိစ္ဆန္နာ ဟောတိ – ‘‘အဟံ၊ ဘန္တေ၊ ဧကံ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇိံ သဉ္စေတနိကံ သုက္ကဝိဿဋ္ဌိံ ဧကာဟပဋိစ္ဆန္န’’န္တိ ဧဝံ ယာစာပေတွာ ဣဓ ဝုတ္တနယေနေဝ ကမ္မဝါစံ ဝတွာ ပရိဝါသော ဒါတဗ္ဗော။ အထ ဒွီဟတီဟာဒိပဋိစ္ဆန္နာ ဟောတိ၊ ဒွီဟပဋိစ္ဆန္နံ တီဟပဋိစ္ဆန္နံ စတူဟပဋိစ္ဆန္နံ ပဉ္စာဟပဋိစ္ဆန္နံ ဆာဟပဋိစ္ဆန္နံ သတ္တာဟပဋိစ္ဆန္နံ အဋ္ဌာဟပဋိစ္ဆန္နံ နဝါဟပဋိစ္ဆန္နံ ဒသာဟပဋိစ္ဆန္နံ ဧကာဒသာဟပဋိစ္ဆန္နံ ဒွါဒသာဟပအစ္ဆန္နံ တေရသာဟပဋိစ္ဆန္နံ စုဒ္ဒသာဟပဋိစ္ဆန္နန္တိ ဧဝံ ယာဝ စုဒ္ဒသ ဒိဝသာနိ ဒိဝသဝသေန ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။ ပဉ္စဒသ ဒိဝသာနိ ပဋိစ္ဆန္နာယ ပက္ခပဋိစ္ဆန္နန္တိ ဝတွာ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။ တတော ယာဝ ဧကူနတိံသတိမော ဒိဝသော၊ တာဝ အတိရေကပက္ခပဋိစ္ဆန္နန္တိ။

တတော မာသပဋိစ္ဆန္နံ အတိရေကမာသပဋိစ္ဆန္နံ ဒွေမာသပဋိစ္ဆန္နံ အတိရေကဒွေမာသပဋိစ္ဆန္နံ တေမာသပဋိစ္ဆန္နံ အတိရေကတေမာသပဋိစ္ဆန္နံ စတုမာသပဋိစ္ဆန္နံ အတိရေကစတုမာသပဋိစ္ဆန္နံ ပဉ္စမာသပဋိစ္ဆန္နံ အတိရေကပဉ္စမာသပဋိစ္ဆန္နံ ဆမာသပဋိစ္ဆန္နံ အတိရေကဆမာသပဋိစ္ဆန္နံ သတ္တမာသပဋိစ္ဆန္နံ အတိရေကသတ္တမာသပဋိစ္ဆန္နံ အဋ္ဌမာသပဋိစ္ဆန္နံ အတိရေကအဋ္ဌမာသပဋိစ္ဆန္နံ နဝမာသပဋိစ္ဆန္နံ အတိရေကနဝမာသပဋိစ္ဆန္နံ ဒသမာသပဋိစ္ဆန္နံ အတိရေကဒသမာသပဋိစ္ဆန္နံ ဧကာဒသမာသပဋိစ္ဆန္နံ အတိရေကဧကာဒသမာသပဋိစ္ဆန္နန္တိ ဧဝံ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။ သံဝစ္ဆရေ ပရိပုဏ္ဏေ ဧကသံဝစ္ဆရပဋိစ္ဆန္နန္တိ။ တတော ပရံ အတိရေကဧကသံဝစ္ဆရ… ဒွေသံဝစ္ဆရ… အတိရေကဒွေသံဝစ္ဆရ… တိသံဝစ္ဆရ… အတိရကေတိသံဝစ္ဆရ… စတုသံဝစ္ဆရ… အတိရေကစတုသံဝစ္ဆရ… ပဉ္စသံဝစ္ဆရ… အတိရေကပဉ္စသံဝစ္ဆရပဋိစ္ဆန္နန္တိ ဧဝံ ယာဝ သဋ္ဌိသံဝစ္ဆရ… အတိရေကသဋ္ဌိသံဝစ္ဆရပဋိစ္ဆန္နန္တိ ဝါ တတော ဝါ ဘိယျောပိ ဝတွာ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။

သစေ ပန ဒွေ တိဿော တတုတ္တရိ ဝါ အာပတ္တိယော ဟောန္တိ၊ ယထာ ဣဓ ဧကံ အာပတ္တိန္တိ ဝုတ္တံ၊ ဧဝံ ဒွေ အာပတ္တိယော တိဿော အာပတ္တိယောတိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ တတော ပရံ ပန သတံ ဝါ ဟောတု သဟဿံ ဝါ၊ သမ္ဗဟုလာတိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ နာနာဝတ္ထုကာသုပိ ‘‘အဟံ၊ ဘန္တေ၊ သမ္ဗဟုလာ သင်္ဃာဒိသေသာ အာပတ္တိယော အာပဇ္ဇိံ – ဧကံ သုက္ကဝိဿဋ္ဌိံ၊ ဧကံ ကာယသံသဂ္ဂံ၊ ဧကံ ဒုဋ္ဌုလ္လဝါစံ၊ ဧကံ အတ္တကာမံ၊ ဧကံ သဉ္စရိတ္တံ၊ ဧကာဟပဋိစ္ဆန္နာယော’’တိ ဧဝံ ဂဏနဝသေန ဝါ ‘‘အဟံ၊ ဘန္တေ၊ သမ္ဗဟုလာ သင်္ဃာဒိသေသာ အာပတ္တိယော အာပဇ္ဇိံ နာနာဝတ္ထုကာယော ဧကာဟပဋိစ္ဆန္နာယော’’တိ ဧဝံ ဝတ္ထုကိတ္တနဝသေန ဝါ၊ ‘‘အဟံ၊ ဘန္တေ၊ သမ္ဗဟုလာ သင်္ဃာဒိသေသာ အာပတ္တိယော အာပဇ္ဇိံ ဧကာဟပဋိစ္ဆန္နာယော’’တိ ဧဝံ နာမမတ္တဝသေန ဝါ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။

တတ္ထ နာမံ ဒုဝိဓံ – သဇာတိသာဓာရဏဉ္စ သဗ္ဗသာဓာရဏဉ္စ။ တတ္ထ သင်္ဃာဒိသေသောတိ သဇာတိသာဓာရဏံ၊ အာပတ္တီတိ သဗ္ဗသာဓာရဏံ၊ တသ္မာ ‘‘သမ္ဗဟုလာ အာပတ္တိယော အာပဇ္ဇိံ ဧကာဟပဋိစ္ဆန္နာယော’’တိ ဧဝံ သဗ္ဗသာဓာရဏနာမဝသေနပိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဣဒဉှိ သဗ္ဗမ္ပိ ပရိဝါသာဒိကံ ဝိနယကမ္မံ ဝတ္ထုဝသေန ဂေါတ္တဝသေန နာမဝသေန အာပတ္တိဝသေန စ ကာတုံ ဝဋ္ဋတိယေဝ။

တတ္ထ ‘‘သုက္ကဝိဿဋ္ဌီ’’တိ ဝတ္ထု စေဝ ဂေါတ္တဉ္စ။ ‘‘သင်္ဃာဒိသေသော’’တိ နာမဉ္စေဝ အာပတ္တိ စ။ ‘‘ကာယသံသဂ္ဂေါ’’တိ ဝတ္ထု စေဝ ဂေါတ္တဉ္စ။ ‘‘သင်္ဃာဒိသေသော’’တိ နာမဉ္စေဝ အာပတ္တိ စ၊ တတ္ထ ‘‘သုက္ကဝိဿဋ္ဌိံ ကာယသံသဂ္ဂ’’န္တိအာဒိနာ ဝစနေနာပိ ‘‘နာနာဝတ္ထုကာယော’’တိ ဝစနေနာပိ ဝတ္ထု စေဝ ဂေါတ္တဉ္စ ဂဟိတံ ဟောတိ။ ‘‘သင်္ဃာဒိသေသော’’တိ ဝစနေနာပိ ‘‘အာပတ္တိယော’’တိ ဝစနေနာပိ နာမဉ္စေဝ အာပတ္တိ စ ဂဟိတာ ဟောတိ။ ဣဓ ပန ဧကံ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇိံ သဉ္စေတနိကံ ‘‘သုက္ကဝိဿဋ္ဌိ’’န္တိ နာမမ္ပိ ဝတ္ထုဂေါတ္တာနိပိ ဂဟိတာနေဝ။ ယထာ စ ဣဓ ‘‘အယံ ဥဒါယိ ဘိက္ခူ’’တိ ဝုတ္တံ၊ ဧဝံ ယော ယော အာပန္နော ဟောတိ၊ တဿ တဿ နာမံ ဂဟေတွာ ‘‘အယံ ဣတ္ထန္နာမော ဘိက္ခူ’’တိ ကမ္မဝါစာ ကာတဗ္ဗာ။

ကမ္မဝါစာပရိယောသာနေ စ တေန ဘိက္ခုနာ မာဠကသီမာယမေဝ ‘‘ပရိဝါသံ သမာဒိယာမိ၊ ဝတ္တံ သမာဒိယာမီ’’တိ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝတ္တံ သမာဒါတဗ္ဗံ ။ သမာဒိယိတွာ တတ္ထေဝ သင်္ဃဿ အာရောစေတဗ္ဗံ၊ အာရောစေန္တေန စ ဧဝံ အာရောစေတဗ္ဗံ –

‘‘အဟံ၊ ဘန္တေ၊ ဧကံ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇိံ သဉ္စေတနိကံ သုက္ကဝိဿဋ္ဌိံ ဧကာဟပဋိစ္ဆန္နံ၊ သောဟံ သင်္ဃံ ဧကိဿာ အာပတ္တိယာ သဉ္စေတနိကာယ သုက္ကဝိဿဋ္ဌိယာ ဧကာဟပဋိစ္ဆန္နာယ ဧကာဟပရိဝါသံ ယာစိံ၊ တဿ မေ သင်္ဃော ဧကိဿာ အာပတ္တိယာ သဉ္စေတနိကာယ သုက္ကဝိဿဋ္ဌိယာ ဧကာဟပဋိစ္ဆန္နာယ ဧကာဟပရိဝါသံ အဒါသိ၊ သောဟံ ပရိဝသာမိ – ‘ဝေဒယာမဟံ၊ ဘန္တေ၊ ဝေဒယတီ’တိ မံ သင်္ဃော ဓာရေတူ’’တိ။

ဣမဉ္စ ပနတ္ထံ ဂဟေတွာ ယာယ ကာယစိ ဘာသာယ အာရောစေတုံ ဝဋ္ဋတိယေဝ။ အာရောစေတွာ သစေ နိက္ခိပိတုကာမော၊ ဝုတ္တနယေနေဝ သင်္ဃမဇ္ဈေ နိက္ခိပိတဗ္ဗံ။ မာဠကတော ဘိက္ခူသု နိက္ခန္တေသု ဧကဿာပိ သန္တိကေ နိက္ခိပိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ မာဠကတော နိက္ခမိတွာ သတိံ ပဋိလဘန္တေန သဟဂစ္ဆန္တဿ သန္တိကေ နိက္ခိပိတဗ္ဗံ။ သစေ သောပိ ပက္ကန္တော၊ အညဿ ယဿ မာဠကေ နာရောစိတံ၊ တဿ အာရောစေတွာ နိက္ခိပိတဗ္ဗံ။ အာရောစေန္တေန စ အဝသာနေ ‘‘ဝေဒယတီတိ မံ အာယသ္မာ ဓာရေတူ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ဒွိန္နံ အာရောစေန္တေန ‘‘အာယသ္မန္တာ ဓာရေန္တူ’’တိ၊ တိဏ္ဏံ အာရောစေန္တေန ‘‘အာယသ္မန္တော ဓာရေန္တူ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ နိက္ခိတ္တကာလတော ပဋ္ဌာယ ပကတတ္တဋ္ဌာနေ တိဋ္ဌတိ။

သစေ အပ္ပဘိက္ခုကော ဝိဟာရော ဟောတိ၊ သဘာဂါ ဘိက္ခူ ဝသန္တိ၊ ဝတ္တံ အနိက္ခိပိတွာ ဝိဟာရေယေဝ ရတ္တိပရိဂ္ဂဟော ကာတဗ္ဗော။ အထ န သက္ကာ သောဓေတုံ၊ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝတ္တံ နိက္ခိပိတွာ ပစ္စူသသမယေ ဧကေန ဘိက္ခုနာ သဒ္ဓိံ မာနတ္တဝဏ္ဏနာယံ ဝုတ္တနယေနေဝ ဥပစာရသီမံ အတိက္ကမိတွာ မဟာမဂ္ဂါ ဩက္ကမ္မ ပဋိစ္ဆန္နေ ဌာနေ နိသီဒိတွာ အန္တောအရုဏေယေဝ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝတ္တံ သမာဒိယိတွာ တဿ ဘိက္ခုနော ပရိဝါသော အာရောစေတဗ္ဗော။ အာရောစေန္တေန သစေ နဝကတရော ဟောတိ၊ ‘‘အာဝုသော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ သစေ ဝုဍ္ဎတရော၊ ‘‘ဘန္တေ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ သစေ အညော ကောစိ ဘိက္ခု ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန တံ ဌာနံ အာဂစ္ဆတိ၊ သစေ ဧသ တံ ပဿတိ၊ သဒ္ဒံ ဝါဿ သုဏာတိ၊ အာရောစေတဗ္ဗံ၊ အနာရောစေန္တဿ ရတ္တိစ္ဆေဒေါ စေဝ ဝတ္တဘေဒေါ စ။ အထ ဒွါဒသဟတ္ထံ ဥပစာရံ ဩက္ကမိတွာ အဇာနန္တဿေဝ ဂစ္ဆတိ၊ ရတ္တိစ္ဆေဒေါယေဝ ဟောတိ၊ ဝတ္တဘေဒေါ ပန နတ္ထိ။

ဥဂ္ဂတေ အရုဏေ ဝတ္တံ နိက္ခိပိတဗ္ဗံ။ သစေ သော ဘိက္ခု ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန ပက္ကန္တော ဟောတိ၊ ယံ အညံ သဗ္ဗပဌမံ ပဿတိ၊ တဿ အာရောစေတွာ နိက္ခိပိတဗ္ဗံ။ သစေ ပန ကဉ္စိ န ပဿတိ၊ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ အတ္တနာ သဒ္ဓိံ ဂတဘိက္ခုဿ သန္တိကေ နိက္ခိပိတဗ္ဗန္တိ မဟာသုမတ္ထေရော အာဟ။ မဟာပဒုမတ္ထေရော ပန ‘‘ယံ ပဌမံ ပဿတိ၊ တဿ အာရောစေတွာ နိက္ခိပိတဗ္ဗံ၊ အယံ နိက္ခိတ္တဝတ္တဿ ပရိဟာရော’’တိ အာဟ။

ဧဝံ ယတ္တကာနိ ဒိဝသာနိ အာပတ္တိ ပဋိစ္ဆန္နာ ဟောတိ၊ တတ္တကာနိ တတော အဓိကတရာနိ ဝါ ကုက္ကုစ္စဝိနောဒနတ္ထာယ ပရိဝသိတွာ သင်္ဃံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝတ္တံ သမာဒိယိတွာ မာနတ္တံ ယာစိတဗ္ဗံ။ အယဉှိ ဝတ္တေ သမာဒိန္နေ ဧဝ မာနတ္တာရဟော ဟောတိ နိက္ခိတ္တဝတ္တေန ပရိဝုတ္ထတ္တာ။ အနိက္ခိတ္တဝတ္တဿ ပန ပုန သမာဒါနကိစ္စံ နတ္ထိ၊ သော ဟိ ပဋိစ္ဆန္နဒိဝသာတိက္ကမေနေဝ မာနတ္တာရဟော ဟောတိ၊ တသ္မာ တဿ မာနတ္တံ ဒါတဗ္ဗမေဝ။ ဣဒံ ပဋိစ္ဆန္နမာနတ္တံ နာမ။ တံ ဒေန္တေန သစေ ဧကာပတ္တိ ဟောတိ ၊ ပါဠိယံ ဝုတ္တနယေနေဝ ဒါတဗ္ဗံ။ အထ ဒွေ ဝါ တိဿော ဝါ ‘‘သောဟံ ပရိဝုတ္ထပရိဝါသော သင်္ဃံ ဒွိန္နံ အာပတ္တီနံ တိဿန္နံ အာပတ္တီနံ ဧကာဟပဋိစ္ဆန္နာနံ ဆာရတ္တံ မာနတ္တံ ယာစာမီ’’တိ ပရိဝါသေ ဝုတ္တနယေနေဝ အာပတ္တိယော စ ဒိဝသေ စ သလ္လက္ခေတွာ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။

အပ္ပဋိစ္ဆန္နာပတ္တိံ ပဋိစ္ဆန္နာပတ္တိယာ သမောဓာနေတွာပိ ဒါတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ကထံ? ပဋိစ္ဆန္နာယ ဧကာဟပရိဝါသံ ဝသိတွာ –

‘‘အဟံ၊ ဘန္တေ၊ ဧကံ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇိံ သဉ္စေတနိကံ သုက္ကဝိဿဋ္ဌိံ ဧကာဟပဋိစ္ဆန္နံ၊ သောဟံ သင်္ဃံ ဧကိဿာ အာပတ္တိယာ သဉ္စေတနိကာယ သုက္ကဝိဿဋ္ဌိယာ ဧကာဟပဋိစ္ဆန္နာယ ဧကာဟပရိဝါသံ ယာစိံ၊ တဿ မေ သင်္ဃော ဧကိဿာ အာပတ္တိယာ သဉ္စေတနိကာယ သုက္ကဝိဿဋ္ဌိယာ ဧကာဟပဋိစ္ဆန္နာယ ဧကာဟပရိဝါသံ အဒါသိ၊ သောဟံ ပရိဝုတ္ထပရိဝါသော ။ အဟံ၊ ဘန္တေ၊ ဧကံ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇိံ သဉ္စေတနိကံ သုက္ကဝိဿဋ္ဌိံ အပ္ပဋိစ္ဆန္နံ။ သောဟံ၊ ဘန္တေ၊ သင်္ဃံ တာသံ အာပတ္တီနံ သဉ္စေတနိကာနံ သုက္ကဝိဿဋ္ဌီနံ ပဋိစ္ဆန္နာယ စ အပ္ပဋိစ္ဆန္နာယ စ ဆာရတ္တံ မာနတ္တံ ယာစာမီ’’တိ။

အထဿ တဒနုရူပံ ကမ္မဝါစံ ကတွာ မာနတ္တံ ဒါတဗ္ဗံ။ သစေ ပဋိစ္ဆန္နာ ဒွေ၊ အပ္ပဋိစ္ဆန္နာ ဧကာ ‘‘ပဋိစ္ဆန္နာနဉ္စ အပ္ပဋိစ္ဆန္နာယ စာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ အထ ပဋိစ္ဆန္နာ ဧကာ၊ အပ္ပဋိစ္ဆန္နာ ဒွေ၊ ‘‘ပဋိစ္ဆန္နာယ စ အပ္ပဋိစ္ဆန္နာနဉ္စာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ သစေ ပဋိစ္ဆန္နာပိ ဒွေ၊ အပ္ပဋိစ္ဆန္နာပိ ဒွေ၊ ‘‘ပဋိစ္ဆန္နာနဉ္စ အပ္ပဋိစ္ဆန္နာနဉ္စာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ သဗ္ဗတ္ထ အနုရူပံ ကမ္မဝါစံ ကတွာ မာနတ္တံ ဒါတဗ္ဗံ။ စိဏ္ဏမာနတ္တဿ စ တဒနုရူပမေဝ ကမ္မဝါစံ ကတွာ အဗ္ဘာနံ ကာတဗ္ဗံ။ ဣဓ ပန ဧကာပတ္တိဝသေန ဝုတ္တံ။ ဣတိ ယံ ပဋိစ္ဆန္နာယ အာပတ္တိယာ ပရိဝါသာဝသာနေ မာနတ္တံ ဒိယျတိ၊ ဣဒံ ပဋိစ္ဆန္နမာနတ္တံ နာမ။ ဧဝမေတ္ထ ဧကေနေဝ ယောဇနာမုခေန ပဋိစ္ဆန္နပရိဝါသော စ ပဋိစ္ဆန္နမာနတ္တဉ္စ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ပက္ခမာနတ္တံ သမောဓာနမာနတ္တဉ္စ အဝသေသပရိဝါသကထာဝသာနေ ကထယိဿာမ။

သုဒ္ဓန္တပရိဝါသော သမောဓာနပရိဝါသောတိ ဟိ ဒွေ ပရိဝါသာ အဝသေသာ။ တတ္ထ ‘‘သုဒ္ဓန္တပရိဝါသော’’ နာမ ပရတော အဓမ္မိကမာနတ္တစာရာဝသာနေ ‘‘တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရော ဘိက္ခု သမ္ဗဟုလာ သင်္ဃာဒိသေသာ အာပတ္တိယော အာပန္နော ဟောတိ၊ အာပတ္တိပရိယန္တံ န ဇာနာတိ၊ ရတ္တိပရိယန္တံ န ဇာနာတီ’’တိ ဣမသ္မိံ ဝတ္ထုသ္မိံ အနုညာတပရိဝါသော။ သော ဒုဝိဓော – စူဠသုဒ္ဓန္တော၊ မဟာသုဒ္ဓန္တောတိ။ ဒုဝိဓောပိ စေသ ရတ္တိပရိစ္ဆေဒံ သကလံ ဝါ ဧကစ္စံ ဝါ အဇာနန္တဿ စ အဿရန္တဿ စ တတ္ထ ဝေမတိကဿ စ ဒါတဗ္ဗော။ အာပတ္တိပရိယန္တံ ပန ဧတ္တကာ အဟံ အာပတ္တိယော အာပန္နောတိ ဇာနာတု ဝါ မာ ဝါ၊ အကာရဏမေတံ။

တတ္ထ ယော ဥပသမ္ပဒတော ပဋ္ဌာယ အနုလောမက္ကမေန ဝါ အာရောစိတဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ ပဋိလောမက္ကမေန ဝါ ‘‘အသုကဉ္စ အသုကဉ္စ ဒိဝသံ ဝါ ပက္ခံ ဝါ မာသံ ဝါ သံဝစ္ဆရံ ဝါ တဝ သုဒ္ဓဘာဝံ ဇာနာသီ’’တိ ပုစ္ဆိယမာနော ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ ဇာနာမိ၊ ဧတ္တကံ နာမ ကာလံ အဟံ သုဒ္ဓါ’’တိ ဝဒတိ၊ တဿ ဒိန္နော သုဒ္ဓန္တပရိဝါသော ‘‘စူဠသုဒ္ဓန္တော’’တိ ဝုစ္စတိ။

တံ ဂဟေတွာ ပရိဝသန္တေန ယတ္တကံ ကာလံ အတ္တနော သုဒ္ဓိံ ဇာနာတိ၊ တတ္တကံ အပနေတွာ အဝသေသံ မာသံ ဝါ ဒွေမာသံ ဝါ ပရိဝသိတဗ္ဗံ။ သစေ မာသမတ္တံ အသုဒ္ဓါမှီတိ သလ္လက္ခေတွာ အဂ္ဂဟေသိ ပရိဝသန္တော စ ပုန အညံ မာသံ သရတိ၊ တမ္ပိ မာသံ ပရိဝသိတဗ္ဗမေဝ။ ပုန ပရိဝါသဒါနကိစ္စံ နတ္ထိ။ အထ ဒွေမာသံ အသုဒ္ဓါမှီတိ သလ္လက္ခေတွာ အဂ္ဂဟေသိ၊ ပရိဝသန္တော စ မာသမတ္တမေဝါဟံ အသုဒ္ဓါမှီတိ သန္နိဋ္ဌာနံ ကရောတိ၊ မာသမေဝ ပရိဝသိတဗ္ဗံ။ ပုန ပရိဝါသဒါနကိစ္စံ နတ္ထိ။ အယဉှိ သုဒ္ဓန္တပရိဝါသော နာမ ဥဒ္ဓမ္ပိ အာရောဟတိ၊ ဟေဋ္ဌာပိ ဩရောဟတိ၊ ဣဒမဿ လက္ခဏံ။ အညသ္မိံ ပန အာပတ္တိဝုဋ္ဌာနေ ဣဒံ လက္ခဏံ – ယော အပ္ပဋိစ္ဆန္နံ အာပတ္တိံ ပဋိစ္ဆန္နာတိ ဝိနယကမ္မံ ကရောတိ၊ တဿ အာပတ္တိ ဝုဋ္ဌာတိ။ ယော ပဋိစ္ဆန္နံ အပ္ပဋိစ္ဆန္နာတိ ဝိနယကမ္မံ ကရောတိ၊ တဿ န ဝုဋ္ဌာတိ။ အစိရပဋိစ္ဆန္နံ စိရပဋိစ္ဆန္နာတိ ကရောန္တဿာပိ ဝုဋ္ဌာတိ။ စိရပဋိစ္ဆန္နံ အစိရပဋိစ္ဆန္နာတိ ကရောန္တဿ န ဝုဋ္ဌာတိ။ ဧကံ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇိတွာ သမ္ဗဟုလာတိ ကရောန္တဿာပိ ဝုဋ္ဌာတိ၊ ဧကံ ဝိနာ သမ္ဗဟုလာနံ အဘာဝတော။ သမ္ဗဟုလာ ပန အာပဇ္ဇိတွာ ဧကံ အာပဇ္ဇိန္တိ ကရောန္တဿ န ဝုဋ္ဌာတိ။

ယော ပန ယထာဝုတ္တေန အနုလောမပဋိလောမနယေန ပုစ္ဆိယမာနောပိ ရတ္တိပရိယန္တံ န ဇာနာတိ နေဝ သရတိ ဝေမတိကော ဝါ ဟောတိ၊ တဿ ဒိန္နော သုဒ္ဓန္တပရိဝါသော ‘‘မဟာသုဒ္ဓန္တော’’တိ ဝုစ္စတိ။ တံ ဂဟေတွာ ဂဟိတဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ဥပသမ္ပဒဒိဝသော၊ တာဝ ရတ္တိယော ဂဏေတွာ ပရိဝသိတဗ္ဗံ။ အယံ ဥဒ္ဓံ နာရောဟတိ၊ ဟေဋ္ဌာ ပန ဩရောဟတိ။ တသ္မာ သစေ ပရိဝသန္တော ရတ္တိပရိစ္ဆေဒေ သန္နိဋ္ဌာနံ ကရောတိ၊ မာသော ဝါ သံဝစ္ဆရော ဝါ မယှံ အာပန္နဿာတိ မာသံ ဝါ သံဝစ္ဆရံ ဝါ ပရိဝသိတဗ္ဗံ။ ပရိဝါသယာစနဒါနလက္ခဏံ ပနေတ္ထ ပရတော ပါဠိယံ အာဂတနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ကမ္မဝါစာပရိယောသာနေ ဝတ္တသမာဒါနမာနတ္တအဗ္ဘာနာနိ ဝုတ္တနယာနေဝ။ အယံ သုဒ္ဓန္တပရိဝါသော နာမ။

‘‘သမောဓာနပရိဝါသော’’ နာမ တိဝိဓော ဟောတိ – ဩဓာနသမောဓာနော၊ အဂ္ဃသမောဓာနော၊ မိဿကသမောဓာနောတိ။ တတ္ထ ‘‘ဩဓာနသမောဓာနော’’ နာမ – အန္တရာပတ္တိံ အာပဇ္ဇိတွာ ပဋိစ္ဆာဒေန္တဿ ပရိဝုတ္ထဒိဝသေ ဩဓုနိတွာ မက္ခေတွာ ပုရိမာယ အာပတ္တိယာ မူလဒိဝသပရိစ္ဆေဒေ ပစ္ဆာ အာပန္နံ အာပတ္တိံ သမောဒဟိတွာ ဒါတဗ္ဗပရိဝါသော ဝုစ္စတိ။ သော ပရတော ‘‘တေန ဟိ ဘိက္ခဝေ သင်္ဃော ဥဒါယိံ ဘိက္ခုံ အန္တရာ ဧကိဿာ အာပတ္တိယာ သဉ္စေတနိကာယ သုက္ကဝိဿဋ္ဌိယာ ပဉ္စာဟပဋိစ္ဆန္နာယ မူလာယ ပဋိကဿိတွာ ပုရိမာယ အာပတ္တိယာ သမောဓာနပရိဝါသံ ဒေတူ’’တိ ဣတော ပဋ္ဌာယ ဝိတ္ထာရတော ပါဠိယံယေဝ အာဂတော။

အယံ ပနေတ္ထ ဝိနိစ္ဆယော – ယော ပဋိစ္ဆန္နာယ အာပတ္တိယာ ပရိဝါသံ ဂဟေတွာ ပရိဝသန္တော ဝါ မာနတ္တာရဟော ဝါ မာနတ္တံ စရန္တော ဝါ အဗ္ဘာနာရဟော ဝါ အညံ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇိတွာ ပုရိမာယ အာပတ္တိယာ သမာ ဝါ ဦနတရာ ဝါ ရတ္တိယော ပဋိစ္ဆာဒေတိ၊ တဿ မူလာယပဋိကဿနေန တေ ပရိဝုတ္ထဒိဝသေ စ မာနတ္တစိဏ္ဏဒိဝသေ စ သဗ္ဗေ ဩဓုနိတွာ အဒိဝသေ ကတွာ ပစ္ဆာ အာပန္နာပတ္တိံ မူလာပတ္တိယံ သမောဓာယ ပရိဝါသော ဒါတဗ္ဗော။ တေန သစေ မူလာပတ္တိ ပက္ခပဋိစ္ဆန္နာ၊ အန္တရာပတ္တိ ဦနကပက္ခပဋိစ္ဆန္နာ၊ ပုန ပက္ခမေဝ ပရိဝါသော ပရိဝသိတဗ္ဗော။ အထာပိ အန္တရာပတ္တိ ပက္ခပဋိစ္ဆန္နာဝ ပက္ခမေဝ ပရိဝသိတဗ္ဗံ။ ဧတေနုပါယေန ယာဝ သဋ္ဌိဝဿပဋိစ္ဆန္နာ မူလာပတ္တိ၊ တာဝ ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗော။ သဋ္ဌိဝဿာနိ ပရိဝသိတွာ မာနတ္တာရဟော ဟုတွာပိ ဟိ ဧကဒိဝသံ အန္တရာပတ္တိံ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ ပုနပိ သဋ္ဌိဝဿာနိ ပရိဝါသာရဟော ဟောတိ။

သစေ ပန အန္တရာပတ္တိ မူလာပတ္တိတော အတိရေကပဋိစ္ဆန္နာ ဟောတိ၊ တတ္ထ ‘‘ကိံ ကာတဗ္ဗ’’န္တိ ဝုတ္တေ မဟာသုမတ္ထေရော အာဟ – ‘‘အတေကိစ္ဆော အယံ ပုဂ္ဂလော၊ အတေကိစ္ဆော နာမ အာဝိကာရာပေတွာ ဝိဿဇ္ဇေတဗ္ဗော’’တိ။ မဟာပဒုမတ္ထေရော ပနာဟ – ‘‘ကသ္မာ အတေကိစ္ဆော နာမ၊ နနု အယံ သမုစ္စယက္ခန္ဓကော နာမ ဗုဒ္ဓါနံ ဌိတကာလသဒိသော၊ အာပတ္တိ နာမ ပဋိစ္ဆန္နာ ဝါ ဟောတု အပ္ပဋိစ္ဆန္နာ ဝါ သမကဦနတရအတိရေကပဋိစ္ဆန္နာ ဝါ ဝိနယဓရဿ ကမ္မဝါစံ ယောဇေတုံ သမတ္ထဘာဝေါယေဝေတ္ထ ပမာဏံ၊ တသ္မာ ယာ အတိရေကပဋိစ္ဆန္နာ ဟောတိ၊ တံ မူလာပတ္တိံ ကတွာ တတ္ထ ဣတရံ သမောဓာယ ပရိဝါသော ဒါတဗ္ဗော’’တိ။ အယံ ‘‘ဩဓာနသမောဓာနော’’ နာမ။

‘‘အဂ္ဃသမောဓာနော’’ နာမ သမ္ဗဟုလာသု အာပတ္တီသု ယာ ဧကာ ဝါ ဒွေ ဝါ တိဿော ဝါ သမ္ဗဟုလာ ဝါ အာပတ္တိယော သဗ္ဗစိရပဋိစ္ဆန္နာယော၊ တာသံ အဂ္ဃေန သမောဓာယ တာသံ ရတ္တိပရိစ္ဆေဒဝသေန အဝသေသာနံ ဦနတရပဋိစ္ဆန္နာနံ အာပတ္တီနံ ပရိဝါသော ဒိယျတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ အဂ္ဃသမောဓာနော။ သောပိ ပရတော ‘‘တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရော ဘိက္ခု သမ္ဗဟုလာ သင်္ဃာဒိသေသာ အာပတ္တိယော အာပန္နော ဟောတိ၊ ဧကာ အာပတ္တိ ဧကာဟပဋိစ္ဆန္နာ ဧကာ အာပတ္တိ ဒွီဟပဋိစ္ဆန္နာ’’တိအာဒိနာ နယေန ပါဠိယံ အာဂတောယေဝ။

ယဿ ပန သတံ အာပတ္တိယော ဒသာဟပဋိစ္ဆန္နာ၊ အပရမ္ပိ သတံ အာပတ္တိယော ဒသာဟပဋိစ္ဆန္နာတိ ဧဝံ ဒသက္ခတ္တုံ ကတွာ အာပတ္တိသဟဿံ ဒိဝသသတပဋိစ္ဆန္နံ ဟောတိ၊ တေန ကိံ ကာတဗ္ဗန္တိ? သဗ္ဗံ သမောဒဟိတွာ ဒသ ဒိဝသေ ပရိဝသိတဗ္ဗံ။ ဧဝံ ဧကေနေဝ ဒသာဟေန ဒိဝသသတမ္ပိ ပရိဝသိတမေဝ ဟောတိ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ –

‘‘ဒသသတံ ရတ္တိသတံ၊ အာပတ္တိယော ဆာဒယိတွာန၊

ဒသ ရတ္တိယော ဝသိတွာန၊ မုစ္စေယျ ပါရိဝါသိကော’’တိ။ (ပရိ။ ၄၇၇)၊

အယံ အဂ္ဃသမောဓာနော နာမ။

‘‘မိဿကသမောဓာနော’’ နာမ – ယော နာနာဝတ္ထုကာ အာပတ္တိယော ဧကတော ကတွာ ဒိယျတိ။ တတြာယံ နယော –

‘‘အဟံ၊ ဘန္တေ၊ သမ္ဗဟုလာ သင်္ဃာဒိသေသာ အာပတ္တိယော အာပဇ္ဇိံ ဧကံ သုက္ကဝိဿဋ္ဌိံ၊ ဧကံ ကာယသံသဂ္ဂံ၊ ဧကံ ဒုဋ္ဌုလ္လဝါစံ၊ ဧကံ အတ္တကာမံ၊ ဧကံ သဉ္စရိတ္တံ၊ ဧကံ ကုဋိကာရံ၊ ဧကံ ဝိဟာရကာရံ၊ ဧကံ ဒုဋ္ဌဒေါသံ၊ ဧကံ အညဘာဂိယံ၊ ဧကံ သင်္ဃဘေဒံ၊ ဧကံ ဘေဒါနုဝတ္တကံ၊ ဧကံ ဒုဗ္ဗစံ၊ ဧကံ ကုလဒူသကံ၊ သောဟံ၊ ဘန္တေ၊ သင်္ဃံ တာသံ အာပတ္တီနံ သမောဓာနပရိဝါသံ ယာစာမီ’’တိ –

တိက္ခတ္တုံ ယာစာပေတွာ တဒနုရူပါယ ကမ္မဝါစာယ ပရိဝါသော ဒါတဗ္ဗော။

ဧတ္ထ စ သင်္ဃာဒိသေသာ အာပတ္တိယော အာပဇ္ဇိံ နာနာဝတ္ထုကာယောတိပိ သင်္ဃာဒိသေသာ အာပတ္တိယော အာပဇ္ဇိန္တိပိ ဧဝံ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယေန ဝတ္ထုဝသေနပိ ဂေါတ္တဝသေနပိ နာမဝသေနပိ အာပတ္တိဝသေနပိ ယောဇေတွာ ကမ္မဝါစံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတိယေဝါတိ အယံ မိဿကသမောဓာနော။ သဗ္ဗပရိဝါသကမ္မဝါစာဝသာနေ ပန နိက္ခိတ္တာနိက္ခိတ္တဝတ္တာဒိကထာ ပုရိမနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာတိ။

ပရိဝါသကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ဣဒါနိ ယံ ဝုတ္တံ ‘‘ပက္ခမာနတ္တဉ္စ သမောဓာနမာနတ္တဉ္စ အဝသေသပရိဝါသကထာဝသာနေ ကထယိဿာမာ’’တိ၊ တဿောကာသော သမ္ပတ္တော၊ တသ္မာ ဝုစ္စတိ – ‘‘ပက္ခမာနတ္တ’’န္တိ ဘိက္ခုနိယာ ဒါတဗ္ဗမာနတ္တံ။ တံ ပန ပဋိစ္ဆန္နာယပိ အပ္ပဋိစ္ဆန္နာယပိ အာပတ္တိယာ အဍ္ဎမာသမေဝ ဒါတဗ္ဗံ။ ဝုတ္တဉှေတံ – ‘‘ဂရုဓမ္မံ အဇ္ဈာပန္နာယ ဘိက္ခုနိယာ ဥဘတောသင်္ဃေ ပက္ခမာနတ္တံ စရိတဗ္ဗ’’န္တိ (စူဠဝ။ ၄၀၃)။ တံ ပန ဘိက္ခုနီဟိ အတ္တနော သီမံ သောဓေတွာ ဝိဟာရသီမာယ ဝါ ဝိဟာရသီမံ သောဓေတုံ အသက္ကောန္တီဟိ ခဏ္ဍသီမာယ ဝါ သဗ္ဗန္တိမေန ပရိစ္ဆေဒေန စတုဝဂ္ဂဂဏံ သန္နိပါတာပေတွာ ဒါတဗ္ဗံ။ သစေ ဧကာ အာပတ္တိ ဟောတိ ဧကိဿာ ဝသေန၊ သစေ ဒွေ ဝါ တိဿော ဝါ သမ္ဗဟုလာ ဝါ ဧကဝတ္ထုကာ ဝါ နာနာဝတ္ထုကာ ဝါ တာသံ တာသံ ဝသေန ဝတ္ထုဂေါတ္တနာမအာပတ္တီသု ယံ ယံ ဣစ္ဆတိ တံ တံ အာဒါယ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။

တတြိဒံ ဧကာပတ္တိဝသေန မုခမတ္တဒဿနံ၊ တာယ အာပန္နာယ ဘိက္ခုနိယာ ဘိက္ခုနိသင်္ဃံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ကရိတွာ ဝုဍ္ဎာနံ ဘိက္ခုနီနံ ပါဒေ ဝန္ဒိတွာ ဥက္ကုဋိကံ နိသီဒိတွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာ ဧဝမဿ ဝစနီယော – ‘‘အဟံ၊ အယျေ၊ ဧကံ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇိံ ဂါမန္တရံ၊ သာဟံ၊ အယျေ၊ ဧကိဿာ အာပတ္တိယာ ဂါမန္တရာယ ပက္ခမာနတ္တံ ယာစာမီ’’တိ။

ဧဝံ တိက္ခတ္တုံ ယာစာပေတွာ ဗျတ္တာယ ဘိက္ခုနိယာ ပဋိဗလာယ သင်္ဃော ဉာပေတဗ္ဗော –

‘‘သုဏာတု မေ အယျေ သင်္ဃော၊ အယံ ဣတ္ထန္နာမာ ဘိက္ခုနီ ဧကံ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇိ ဂါမန္တရံ၊ သာ သင်္ဃံ ဧကိဿာ အာပတ္တိယာ ဂါမန္တရာယ ပက္ခမာနတ္တံ ယာစတိ၊ ယဒိ သင်္ဃဿ ပတ္တကလ္လံ၊ သင်္ဃော ဣတ္ထန္နာမာယ ဘိက္ခုနိယာ ဧကိဿာ အာပတ္တိယာ ဂါမန္တရာယ ပက္ခမာနတ္တံ ဒဒေယျ၊ ဧသာ ဉတ္တိ။

‘‘သုဏာတု မေ အယျေ သင်္ဃော၊ အယံ…ပေ… ဒုတိယမ္ပိ… တတိယမ္ပိ ဧတမတ္ထံ ဝဒါမိ။ သုဏာတု မေ အယျေ သင်္ဃော…ပေ… ဒေတိ… ဒိန္နံ သင်္ဃေန ဣတ္ထန္နာမာယ ဘိက္ခုနိယာ ဧကိဿာ အာပတ္တိယာ ဂါမန္တရာယ ပက္ခမာနတ္တံ၊ ခမတိ သင်္ဃဿ၊ တသ္မာ တုဏှီ၊ ဧဝမေတံ ဓာရယာမီ’’တိ။

ကမ္မဝါစာပရိယောသာနေ ဝတ္တံ သမာဒိယိတွာ ဘိက္ခုမာနတ္တကထာယ ဝုတ္တနယေနေဝ သင်္ဃဿ အာရောစေတွာ နိက္ခိတ္တဝတ္တံ ဝသိတုကာမာယ တတ္ထေဝ သင်္ဃမဇ္ဈေ ဝါ ပက္ကန္တာသု ဘိက္ခုနီသု ဧကဘိက္ခုနိယာ ဝါ ဒုတိယိကာယ ဝါ သန္တိကေ ဝုတ္တနယေနေဝ နိက္ခိပိတဗ္ဗံ။ အညိဿာ ပန အာဂန္တုကာယ သန္တိကေ အာရောစေတွာ နိက္ခိပိတဗ္ဗံ။ နိက္ခိတ္တကာလတော ပဋ္ဌာယ ပကတတ္တဋ္ဌာနေ တိဋ္ဌတိ။ ပုန သမာဒိယိတွာ အရုဏံ ဥဋ္ဌာပေန္တိယာ ပန ဘိက္ခုနီနံယေဝ သန္တိကေ ဝသိတုံ န လဘတိ။ ‘‘ဥဘတောသင်္ဃေ ပက္ခမာနတ္တံ စရိတဗ္ဗ’’န္တိ ဟိ ဝုတ္တံ။ တသ္မာ အဿာ အာစရိယုပဇ္ဈာယာဟိ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ သင်္ဂါဟကပက္ခေ ဌိတော ဧကော မဟာထေရော ဝါ ဓမ္မကထိကော ဝါ ဘိက္ခု ဝတ္တဗ္ဗော – ‘‘ဧကိဿာ ဘိက္ခုနိယာ ဝိနယကမ္မံ ကတ္တဗ္ဗမတ္ထိ၊ တတြ နော အယျာ၊ စတ္တာရော ဘိက္ခူ ပေသေထာ’’တိ။ သင်္ဂဟံ အကာတုံ န လဗ္ဘတိ၊ ပေသေဿာမီတိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ စတူဟိ ပကတတ္တဘိက္ခုနီဟိ မာနတ္တစာရိနိံ ဘိက္ခုနိံ ဂဟေတွာ အန္တောအရုဏေယေဝ နိက္ခမိတွာ ဂါမူပစာရတော ဒွေ လေဍ္ဍုပါတေ အတိက္ကမိတွာ မဂ္ဂါ ဩက္ကမ္မ ဂုမ္ဗဝတိအာဒီဟိ ပဋိစ္ဆန္နဋ္ဌာနေ နိသီဒိတဗ္ဗံ။ ဝိဟာရူပစာရတောပိ ဒွေ လေဍ္ဍုပါတာ အတိက္ကမိတဗ္ဗာ စတူဟိ ပကတတ္တဘိက္ခူဟိပိ တတ္ထ ဂန္တဗ္ဗံ။ ဂန္တွာ ပန ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ န ဧကဋ္ဌာနေ နိသီဒိတဗ္ဗံ၊ ပဋိက္ကမိတွာ အဝိဒူရဋ္ဌာနေ နိသီဒိတဗ္ဗံ။ ကုရုန္ဒိမဟာပစ္စရီသု ပန ‘‘ဘိက္ခုနီဟိပိ ဗျတ္တံ ဧကံ ဝါ ဒွေ ဝါ ဥပါသိကာယော ဘိက္ခူဟိပိ ဧကံ ဝါ ဒွေ ဝါ ဥပါသကေ အတ္တရက္ခဏတ္ထာယ ဂဟေတွာ ဂန္တဗ္ဗ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ကုရုန္ဒိယံယေဝ စ ဘိက္ခုနုပဿယဿ စ ဝိဟာရဿ စ ဥပစာရံ မုဉ္စိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝုတ္တံ၊ ဂါမဿာတိ န ဝုတ္တံ။

ဧဝံ နိသိန္နေသု ပန ဘိက္ခူသု စ ဘိက္ခုနီသု စ တာယ ဘိက္ခုနိယာ ‘‘မာနတ္တံ သမာဒိယာမိ၊ ဝတ္တံ သမာဒိယာမီ’’တိ ဝတ္တံ သမာဒိယိတွာ ဘိက္ခုနီသင်္ဃဿ တာဝ ဧဝံ အာရောစေတဗ္ဗံ –

‘‘အဟံ၊ အယျေ၊ ဧကံ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇိံ ဂါမန္တရံ၊ သာဟံ သင်္ဃံ ဧကိဿာ အာပတ္တိယာ ဂါမန္တရာယ ပက္ခမာနတ္တံ ယာစိံ၊ တဿ မေ သင်္ဃော ဧကိဿာ အာပတ္တိယာ ဂါမန္တရာယ ပက္ခမာနတ္တံ အဒါသိ၊ သာဟံ ပက္ခမာနတ္တံ စရာမိ၊ ‘ဝေဒယာမဟံ၊ အယျေ၊ ဝေဒယတီ’တိ မံ သင်္ဃော ဓာရေတူ’’တိ။

တတော ဘိက္ခုသင်္ဃဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ဧဝံ အာရောစေတဗ္ဗံ – ‘‘အဟံ၊ အယျာ၊ ဧကံ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇိံ …ပေ… ဝေဒယာမဟံ၊ အယျာ၊ ဝေဒယတီတိ မံ သင်္ဃော ဓာရေတူ’’တိ။ ဣဓာပိ ယာယ ကာယစိ ဘာသာယ အာရောစေတုံ ဝဋ္ဋတိ။

အာရောစေတွာ စ ဘိက္ခုနိသင်္ဃဿေဝ သန္တိကေ နိသီဒိတဗ္ဗံ၊ အာရောစိတကာလတော ပဋ္ဌာယ ဘိက္ခူနံ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ သစေ သာသင်္ကံ ဟောတိ၊ ဘိက္ခုနိယော တတ္ထေဝ ဌာနံ ပစ္စာသီသန္တိ၊ ဌာတဗ္ဗံ။ သစေ အညော ဘိက္ခု ဝါ ဘိက္ခုနီ ဝါ တံ ဌာနံ ဧတိ၊ ပဿန္တိယာ အာရောစေတဗ္ဗံ။ နော စေ အာရောစေတိ၊ ရတ္တိစ္ဆေဒေါ စေဝ ဝတ္တဘေဒဒုက္ကဋဉ္စ။ သစေ အဇာနန္တိယာ ဧဝ ဥပစာရံ ဩက္ကမိတွာ ဂစ္ဆတိ၊ ရတ္တိစ္ဆေဒေါဝ ဟောတိ၊ န ဝတ္တဘေဒဒုက္ကဋံ။ သစေ ဘိက္ခုနိယော ဥပဇ္ဈာယာဒီနံ ဝတ္တကရဏတ္ထံ ပဂေဝ ဂန္တုကာမာ ဟောန္တိ၊ ရတ္တိဝိပ္ပဝါသဂဏဩဟီယနဂါမန္တရာပတ္တိရက္ခဏတ္ထံ ဧကံ ဘိက္ခုနိံ ဌပေတွာ ဂန္တဗ္ဗံ။ တာယ အရုဏေ ဥဋ္ဌိတေ တဿာ သန္တိကေ ဝတ္တံ နိက္ခိပိတဗ္ဗံ။ ဧတေနုပါယေန အခဏ္ဍာ ပဉ္စဒသ ရတ္တိယော မာနတ္တံ စရိတဗ္ဗံ။

အနိက္ခိတ္တဝတ္တာယ ပန ပါရိဝါသိကက္ခန္ဓကေ ဝုတ္တနယေနေဝ သမ္မာ ဝတ္တိတဗ္ဗံ။ အယံ ပန ဝိသေသော – ‘‘အာဂန္တုကဿ အာရောစေတဗ္ဗ’’န္တိ ဧတ္ထ ယတ္တကာ ပုရေဘတ္တံ ဝါ ပစ္ဆာဘတ္တံ ဝါ တံ ဂါမံ ဘိက္ခူ ဝါ ဘိက္ခုနိယော ဝါ အာဂစ္ဆန္တိ၊ သဗ္ဗေသံ အာရောစေတဗ္ဗံ။ အနာရောစေန္တိယာ ရတ္တိစ္ဆေဒေါ စ ဝတ္တဘေဒဒုက္ကဋဉ္စ။ သစေပိ ရတ္တိံ ကောစိ ဘိက္ခု တံ ဂါမူပစာရံ ဩက္ကမိတွာ ဂစ္ဆတိ၊ ရတ္တိစ္ဆေဒေါ ဟောတိယေဝ၊ အဇာနနပစ္စယာ ပန ဝတ္တဘေဒတော မုစ္စတိ။ ကုရုန္ဒိအာဒီသု ပန အနိက္ခိတ္တဝတ္တဘိက္ခူနံ ဝုတ္တနယေနေဝ ကထေတဗ္ဗန္တိ ဝုတ္တံ။ တံ ပါရိဝါသိကဝတ္တာဒီနံ ဥပစာရသီမာယ ပရိစ္ဆိန္နတ္တာ ယုတ္တတရံ ဒိဿတိ။ ဥပေါသထေ အာရောစေတဗ္ဗံ၊ ပဝါရဏာယ အာရောစေတဗ္ဗံ၊ စတုန္နံ ဘိက္ခူနဉ္စ ဘိက္ခုနီနဉ္စ ဒေဝသိကံ အာရောစေတဗ္ဗံ။ သစေ ဘိက္ခူနံ တသ္မိံ ဂါမေ ဘိက္ခာစာရော သမ္ပဇ္ဇတိ၊ တတ္ထေဝ ဂန္တဗ္ဗံ။ နော စေ သမ္ပဇ္ဇတိ၊ အညတြ စရိတွာပိ တတြ အာဂန္တွာ အတ္တာနံ ဒဿေတွာ ဂန္တဗ္ဗံ။ ဗဟိဂါမေ ဝါ သင်္ကေတဋ္ဌာနံ ကာတဗ္ဗံ – ‘‘အသုကသ္မိံ နာမ ဌာနေ အမှေ ပဿိဿသီ’’တိ။ တာယ သင်္ကေတဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ အာရောစေတဗ္ဗံ။ သင်္ကေတဋ္ဌာနေ အဒိသွာ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ အာရောစေတဗ္ဗံ။ ဝိဟာရေ သဗ္ဗဘိက္ခူနံ အာရောစေတဗ္ဗံ။ သစေ သဗ္ဗေသံ သက္ကာ န ဟောတိ အာရောစေတုံ၊ ဗဟိဥပစာရသီမာယ ဌတွာ ဘိက္ခုနိယော ပေသေတဗ္ဗာ။ တာဟိ အာနီတာနံ စတုန္နံ ဘိက္ခူနံ အာရောစေတဗ္ဗံ။ သစေ ဝိဟာရော ဒူရော ဟောတိ သာသင်္ကော၊ ဥပါသကေ စ ဥပါသိကာယော စ ဂဟေတွာ ဂန္တဗ္ဗံ။ သစေ ပန အယံ ဧကာ ဝသတိ၊ ရတ္တိဝိပ္ပဝါသံ အာပဇ္ဇတိ၊ တသ္မာဿာ ဧကာ ပကတတ္တာ ဘိက္ခုနီ သမ္မန္နိတွာ ဒါတဗ္ဗာ ဧကစ္ဆန္နေ ဝသနတ္ထာယ။

ဧဝံ အခဏ္ဍံ မာနတ္တံ စရိတွာ ဝီသတိဂဏေ ဘိက္ခုနိသင်္ဃေ ဝုတ္တနယေနေဝ အဗ္ဘာနံ ကာတဗ္ဗံ။ သစေ မာနတ္တံ စရမာနာ အန္တရာပတ္တိံ အာပဇ္ဇတိ၊ မူလာယ ပဋိကဿိတွာ တဿာ အာပတ္တိယာ မာနတ္တံ ဒါတဗ္ဗန္တိ ကုရုန္ဒိယံ ဝုတ္တံ။ ဣဒံ ‘‘ပက္ခမာနတ္တံ’’ နာမ။

‘‘သမောဓာနမာနတ္တံ’’ ပန တိဝိဓံ ဟောတိ – ဩဓာနသမောဓာနံ၊ အဂ္ဃသမောဓာနံ၊ မိဿကသမောဓာနန္တိ။ တတ္ထ ယဒေတံ ပရတော ဥဒါယိတ္ထေရဿ ပဉ္စာဟပဋိစ္ဆန္နာယ အာပတ္တိယာ ပရိဝါသံ ပရိဝသန္တဿ ပရိဝါသေ စ မာနတ္တာရဟဋ္ဌာနေ စ အန္တရာပတ္တိံ အာပဇ္ဇိတွာ မူလာယပဋိကဿိတဿ ‘‘တေန ဟိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သင်္ဃော ဥဒါယိဿ ဘိက္ခုနော တိဿန္နံ အာပတ္တီနံ ဆာရတ္တံ မာနတ္တံ ဒေတူ’’တိ မာနတ္တံ အနုညာတံ၊ ဣဒံ ‘‘ဩဓာနသမောဓာနံ’’ နာမ။ ဣဒဉှိ ပုနပ္ပုနံ မူလာယပဋိကဿနေန ပရိဝုတ္ထဒိဝသေ ဩဓုနိတွာ ပုရိမာပတ္တီဟိ သဒ္ဓိံ သမောဓာယ ဒိန္နံ၊ တသ္မာ ဩဓာနသမောဓာနန္တိ ဝုစ္စတိ။ ကုရုန္ဒိယံ ပန ‘‘သမောဓာနပရိဝါသံ ဝုတ္ထဿ ဒါတဗ္ဗံ မာနတ္တံ သမောဓာနမာနတ္တ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ တမ္ပိ တေန ပရိယာယေန ယုဇ္ဇတိ။

အဂ္ဃသမောဓာနံ ပန မိဿကသမောဓာနဉ္စ အဂ္ဃသမောဓာနမိဿကသမောဓာနပရိဝါသာဝသာနေ ဒါတဗ္ဗမာနတ္တမေဝ ဝုစ္စတိ၊ တံ ပရိဝါသကမ္မဝါစာနုသာရေန ယောဇေတွာ ဒါတဗ္ဗံ။ ဧတ္တာဝတာ ယံ ဝုတ္တံ ‘‘တေန ဟိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သင်္ဃော ဥဒါယိဿ ဘိက္ခုနော ဧကိဿာ အာပတ္တိယာ သဉ္စေတနိကာယ သုက္ကဝိဿဋ္ဌိယာ ဧကာဟပဋိစ္ဆန္နာယ ဧကာဟပရိဝါသံ ဒေတူတိအာဒိနာ နယေန ပါဠိယံ အနေကေဟိ အာကာရေဟိ ပရိဝါသော စ မာနတ္တဉ္စ ဝုတ္တံ၊ တဿ ယသ္မာ အာဂတာဂတဌာနေ ဝိနိစ္ဆယော ဝုစ္စမာနော ပါဠိ ဝိယ အတိဝိတ္ထာရံ အာပဇ္ဇတိ၊ န စ သက္ကာ ဟောတိ သုခေန ပရိဂ္ဂဟေတုံ၊ တသ္မာ နံ သမောဓာနေတွာ ဣဓေဝ ဒဿေဿာမာ’’တိ၊ တဒိဒံ အတ္ထတော သမ္ပာဒိတံ ဟောတိ။

ပဋိစ္ဆန္နပရိဝါသကထာ

၁၀၂။ ဣဒါနိ ယာ တာဝ အယံ ပဋိစ္ဆန္နာယ ဧကိဿာ အာပတ္တိယာ ဝသေန ပါဠိ ဝုတ္တာ၊ သာ ဥတ္တာနတ္ထာဝ။

၁၀၈။ တတော ပရံ ဒွီဟတီဟစတူဟပဉ္စာဟပဋိစ္ဆန္နာနံ ဝသေန ပါဠိံ ဝတွာ ပဉ္စာဟပဋိစ္ဆန္နာယ ပရိဝါသတော ပဋ္ဌာယ အန္တရာပတ္တိ ဒဿိတာ။ ယသ္မာ ပန တံ အာပတ္တိံ အာပန္နော မူလာယပဋိကဿနာရဟော နာမ ဟောတိ၊ တသ္မာဿ တတ္ထ မူလာယပဋိကဿနံ အနုညာတံ။ သစေ ပန နိက္ခိတ္တဝတ္တော အာပဇ္ဇတိ၊ မူလာယပဋိကဿနာရဟော န ဟောတိ။ ကသ္မာ? ယသ္မာ န သော ပရိဝသန္တော အာပန္နော၊ ပကတတ္တဋ္ဌာနေ ဌိတော အာပန္နော၊ တသ္မာ တဿာ အာပတ္တိယာ ဝိသုံ မာနတ္တံ စရိတဗ္ဗံ။ သစေ ပဋိစ္ဆန္နာ ဟောတိ ပရိဝါသောပိ ဝသိတဗ္ဗော။ ယဉ္စေတံ မူလာယပဋိကဿနံ ဝုတ္တံ၊ တသ္မိမ္ပိ ကတေ ပရိဝုတ္ထဒိဝသာ မက္ခိတာ ဟောန္တိ။ ဣတိ ပရိဝါသေ အန္တရာပတ္တိံ ဒဿေတွာ ပုန မာနတ္တာရဟဿ အန္တရာပတ္တိံ ဒဿေတွာ မူလာယပဋိကဿနံ ဝုတ္တံ၊ တသ္မိမ္ပိ ကတေ ပရိဝုတ္ထဒိဝသာ မက္ခိတာဝ ဟောန္တိ။ တတော ပရိဝုတ္ထပရိဝါသဿ တာသံ တိဿန္နမ္ပိ အာပတ္တီနံ သမောဓာနမာနတ္တံ ဒဿိတံ။ တတော မာနတ္တစာရိကဿ အန္တရာပတ္တိံ ဒဿေတွာ မူလာယပဋိကဿနံ ဝုတ္တံ။ တသ္မိံ ပန ပဋိကဿနေ ကတေ မာနတ္တစိဏ္ဏဒိဝသာပိ ပရိဝုတ္ထဒိဝသာပိ မက္ခိတာဝ ဟောန္တိ။ တတော အဗ္ဘာနာရဟဿ အန္တရာပတ္တိံ ဒဿေတွာ မူလာယပဋိကဿနံ ဝုတ္တံ။ တသ္မိမ္ပိ ကတေ သဗ္ဗေ တေ မက္ခိတာဝ ဟောန္တိ။ တတော ပရံ သဗ္ဗာ အန္တရာပတ္တိယော ယောဇေတွာ အဗ္ဘာနကမ္မံ ဒဿိတံ။ ဧဝံ ပဋိစ္ဆန္နဝါရေ ဧကာဟပဋိစ္ဆန္နာဒိဝသေန ပဉ္စ၊ အန္တရာပတ္တိဝသေန စတဿောတိ နဝ ကမ္မဝါစာ ဒဿိတာ ဟောန္တိ။

ပဋိစ္ဆန္နပရိဝါသကထာ နိဋ္ဌိတာ။

သမောဓာနပရိဝါသကထာ

၁၂၅။ တတော ပရံ ပက္ခပဋိစ္ဆန္နာယ အာပတ္တိယာ အန္တောပရိဝါသတော ပဋ္ဌာယ ပဉ္စာဟပဋိစ္ဆန္နာယ အန္တရာပတ္တိယာ ဝသေန သမောဓာနပရိဝါသော စ၊ သမောဓာနမာနတ္တဉ္စ ဒဿိတံ။ ဧတ္ထ စ မာနတ္တစာရိကမာနတ္တာရဟကာလေပိ အာပန္နာယ အာပတ္တိယာ မူလာယပဋိကဿနေ ကတေ မာနတ္တစိဏ္ဏဒိဝသာပိ ပရိဝါသပရိဝုတ္ထဒိဝသာပိ သဗ္ဗေ မက္ခိတာဝ ဟောန္တိ။ ကသ္မာ? ယသ္မာ ပဋိစ္ဆန္နာ အန္တရာပတ္တိ။ တေနေဝ ဝုတ္တံ – ‘‘မူလာယ ပဋိကဿိတွာ ပုရိမာယ အာပတ္တိယာ သမောဓာနပရိဝါသံ ဒတွာ ဆာရတ္တံ မာနတ္တံ ဒေတူ’’တိ။ တတော ပရံ သဗ္ဗာ အန္တရာပတ္တိယော ယောဇေတွာ အဗ္ဘာနကမ္မံ ဒဿေတွာ သုက္ကဝိဿဋ္ဌိဝတ္ထု နိဋ္ဌာပိတံ။

သမောဓာနပရိဝါသကထာ နိဋ္ဌိတာ။

သုက္ကဝိဿဋ္ဌိကထာ စ နိဋ္ဌိတာ။

အဂ္ဃသမောဓာနပရိဝါသကထာ

၁၃၄။ တတော ဧကာပတ္တိမူလကဉ္စ အာပတ္တိဝဍ္ဎနကဉ္စာတိ ဒွေ နယေ ဒဿေတွာ အဂ္ဃသမောဓာနပရိဝါသော ဒဿိတော။

တတော သဉ္စိစ္စ အနာရောစိတာပတ္တိဝတ္ထုံ ဒဿေတွာ သဉ္စိစ္စ အဇာနနအဿရဏဝေမတိကဘာဝေဟိ အနာရောစိတာယ အာပတ္တိယာ ပစ္ဆာ လဇ္ဇိဓမ္မေ ဝါ ဉာဏသရဏနိဗ္ဗေမတိကဘာဝေသု ဝါ ဥပ္ပန္နေသု ယံ ကာတဗ္ဗံ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘ဣဓ ပန ဘိက္ခဝေ’’တိအာဒိနာ နယေန ပါဠိ ဌပိတာ။ တတော အဇာနနအဿရဏဝေမတိကပဋိစ္ဆန္နာနံ အပ္ပဋိစ္ဆန္နဘာဝံ ဒဿေတုံ တထေဝ ပါဠိ ဌပိတာ။

အဂ္ဃသမောဓာနပရိဝါသကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ဒွေမာသပရိဝါသကထာ

၁၃၈။ တတော ဒွိန္နံ အာပတ္တီနံ ဒွေမာသပဋိစ္ဆန္နာနံ ဧကမာသပရိဝါသယာစနဝတ္ထုံ ဒဿေတွာ အသဉ္စိစ္စ အဇာနနအဿရဏဝေမတိကဘာဝေဟိ အနာရောစိတေ ဣတရသ္မိံ မာသေ ပစ္ဆာ လဇ္ဇိဓမ္မာဒီသု ဥပ္ပန္နေသု ယံ ကာတဗ္ဗံ၊ တံ ဒဿေတုံ အဇာနနအဿရဏဝေမတိကပဋိစ္ဆန္နဿ စ အာပန္နဘာဝံ ဒဿေတုံ ပုရိမနယေနေဝ ပါဠိ ဌပိတာ။

ဒွေမာသပရိဝါသကထာ နိဋ္ဌိတာ။

သုဒ္ဓန္တပရိဝါသာဒိကထာ

၁၅၆။ တတော ‘‘အာပတ္တိပရိယန္တံ န ဇာနာတိ၊ ရတ္တိပရိယန္တံ န ဇာနာတီ’’တိအာဒိနာ နယေန သုဒ္ဓန္တပရိဝါသော ဒဿိတော။

၁၆၀။ တတော ပရံ ပါရိဝါသိကံ အာဒိံ ကတွာ ဝိဗ္ဘမိတွာ ပုနဥပသမ္ပန္နာဒီသု ပဋိပတ္တိဒဿနတ္ထံ ပါဠိ ဌပိတာ။

၁၆၅။ တတ္ထ ‘‘အန္တရာ သမ္ဗဟုလာ အာပတ္တိယော အာပဇ္ဇတိ ပရိမာဏာ အပ္ပဋိစ္ဆန္နာယော’’တိအာဒီသု အာပတ္တိပရိစ္ဆေဒဝသေန ပရိမာဏာယော စေဝ အပ္ပဋိစ္ဆန္နာယော စာတိ အတ္ထော။

၁၆၆။ ပစ္ဆိမသ္မိံအာပတ္တိက္ခန္ဓေတိ ဧကောဝ သော အာပတ္တိက္ခန္ဓော၊ ပစ္ဆာ ဆာဒိတတ္တာ ပန ‘‘ပစ္ဆိမသ္မိံ အာပတ္တိက္ခန္ဓေ’’တိ ဝုတ္တံ။ ပုရိမသ္မိန္တိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။

၁၈၀။ ဝဝတ္ထိတာ သမ္ဘိန္နာတိ သဘာဂဝိသဘာဂါနမေဝေတံ ပရိယာယဝစနံ။

သုဒ္ဓန္တပရိဝါသာဒိကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ဒွေဘိက္ခုဝါရဧကာဒသကာဒိကထာ

၁၈၁။ တတော ပရံ ယော ပဋိစ္ဆာဒေတိ၊ တသ္မိံ ပဋိပတ္တိဒဿနတ္ထံ ‘‘ဒွေ ဘိက္ခူ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ မိဿကန္တိ ထုလ္လစ္စယာဒီဟိ မိဿကံ။ သုဒ္ဓကန္တိ သင်္ဃာဒိသေသံ ဝိနာ လဟုကာပတ္တိက္ခန္ဓမေဝ။

၁၈၄။ တတော ပရံ အဝိသုဒ္ဓဝိသုဒ္ဓဘာဝဒဿနတ္ထံ ‘‘ဣဓ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သမ္ဗဟုလာ သင်္ဃာဒိသေသာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဗျဉ္ဇနတော ဝါ အဓိပ္ပာယတော ဝါ အနုတ္တာနံ နာမ ကိဉ္စိ နတ္ထိ၊ တသ္မာ တဉ္စ ဣတော ပုဗ္ဗေ အဝုတ္တဉ္စ သဗ္ဗံ ပါဠိအနုသာရေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ။

ဒွေဘိက္ခုဝါရဧကာဒသကာဒိကထာ နိဋ္ဌိတာ။

သမုစ္စယက္ခန္ဓကဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။