📜

၃။ ဝဿူပနာယိကက္ခန္ဓကံ

ဝဿူပနာယိကာနုဇာနနကထာဝဏ္ဏနာ

၁၈၄။ ဝဿူပနာယိကက္ခန္ဓကေ ဣဓ-သဒ္ဒေါ နိပါတမတ္တောတိ ဩကာသပရိဒီပနဿပိ အသမ္ဘဝတော အတ္ထန္တရဿ အဗောဓနတော ဝုတ္တံ။ အပရဇ္ဇုဂတာယ အဿာတိ ဣမိနာ အသမာနာဓိကရဏဝိသယော ဗာဟိရတ္ထသမာသောယန္တိ ဒဿေတိ။ အပရဇ္ဇူတိ အာသာဠှီပုဏ္ဏမိတော အပရံ ဒိနံ၊ ပါဋိပဒန္တိ အတ္ထော။ အဿာတိ အာသာဠှီပုဏ္ဏမိယာ။

ဝဿာနေ စာရိကာပဋိက္ခေပါဒိကထာဝဏ္ဏနာ

၁၈၅။ အနပေက္ခဂမနေန ဝါ အညတ္ထ အရုဏံ ဥဋ္ဌာပနေန ဝါ အာပတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာတိ ဧတ္ထ အနပေက္ခဂမနေန ဥပစာရာတိက္ကမေ အာပတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ သာပေက္ခဂမနေန အညတ္ထ အရုဏုဋ္ဌာပနေန အာပတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

သတ္တာဟကရဏီယာနုဇာနနကထာဝဏ္ဏနာ

၁၈၇-၁၈၉။ တီဏိ ပရိဟီနာနီတိ ဘိက္ခုနီနံ ဝစ္စကုဋိအာဒီနံ ပဋိက္ခိတ္တတ္တာ ပဟီနာနိ။ ဝါရေယျန္တိ အာဝါဟဝိဝါဟမင်္ဂလံ။ သုတ္တန္တောတိ အတ္တနော ပဂုဏသုတ္တန္တော။ န ပလုဇ္ဇတီတိ န ဝိနဿတိ န အန္တရဓာယတိ။

ပဟိတေယေဝ အနုဇာနနကထာဝဏ္ဏနာ

၁၉၉။ ဘိက္ခုဂတိကောတိ ဘိက္ခုနိဿိတကော။ သော ပန ယသ္မာ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ဝသတိ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ဝသနကပုရိသော’’တိ။ သတ္တာဟကရဏီယေန ဂန္တွာ ဗဟိဒ္ဓါ အရုဏုဋ္ဌာပနံ ရတ္တိစ္ဆေဒေါ။ အနိမန္တိတေန ဂန္တုံ န ဝဋ္ဋတီတိ ဧတ္ထ အနိမန္တိတတ္တာ သတ္တာဟကိစ္စံ အဓိဋ္ဌဟိတွာ ဂစ္ဆန္တဿပိ ဝဿစ္ဆေဒေါ စေဝ ဒုက္ကဋဉ္စ ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ယထာဝုတ္တဉှိ ရတ္တိစ္ဆေဒကာရဏံ ဝိနာ တိရောဝိဟာရေ ဝသိတွာ အာဂစ္ဆိဿာမီတိ ဂစ္ဆတောပိ ဝဿစ္ဆေဒံ ဝဒန္တိ။ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတီတိ သတ္တာဟကရဏီယေန ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဧဝံ ဂစ္ဆန္တေန စ အန္တောဥပစာရသီမာယံ ဌိတေနေဝ ‘‘အန္တောသတ္တာဟေ အာဂစ္ဆိဿာမီ’’တိ အာဘောဂံ ကတွာ ဂန္တဗ္ဗံ။ သစေ အာဘောဂံ အကတွာ ဥပစာရသီမံ အတိက္ကမတိ၊ ဆိန္နဝဿောဝ ဟောတီတိ ဝဒန္တိ။ ဘဏ္ဍကန္တိ စီဝရံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ပဟိဏန္တီတိ စီဝရဓောဝနာဒိကမ္မေန ပဟိဏန္တိ။ သမ္ပာပုဏိတုံန သက္ကောတိ၊ ဝဋ္ဋတီတိ ဧတ္ထ ‘‘အဇ္ဇေဝ အာဂမိဿာမီ’’တိ သာမန္တဝိဟာရံ ဂန္တွာ ပုန အာဂစ္ဆန္တဿ အန္တရာမဂ္ဂေ သစေ အရုဏုဂ္ဂမနံ ဟောတိ၊ ဝဿစ္ဆေဒေါပိ န ဟောတိ၊ ရတ္တိစ္ဆေဒဒုက္ကဋဉ္စ နတ္ထီတိ ဝဒန္တိ။ ‘‘အာစရိယံ ပဿိဿာမီ’’တိ ပန ဂန္တုံ လဘတီတိ ‘‘အဂိလာနမ္ပိ အာစရိယံ ဥပဇ္ဈာယံ ဝါ ပဿိဿာမီ’’တိ သတ္တာဟကရဏီယေန ဂန္တုံ လဘတိ။ သစေ ပန နံ အာစရိယော ‘‘အဇ္ဇ မာ ဂစ္ဆာ’’တိ ဝဒတိ၊ ဝဋ္ဋတီတိ ဧဝံ သတ္တာဟကရဏီယေန ဂတံ အန္တောသတ္တာဟေယေဝ ပုန အာဂစ္ဆန္တံ သစေ အာစရိယော ဥပဇ္ဈာယော ဝါ ‘‘အဇ္ဇ မာ ဂစ္ဆာ’’တိ ဝဒတိ၊ ဝဋ္ဋတိ၊ သတ္တာဟာတိက္ကမေပိ အနာပတ္တီတိ အဓိပ္ပာယော၊ ဝဿစ္ဆေဒေါ ပန ဟောတိယေဝါတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ သတ္တာဟဿ ဗဟိဒ္ဓါ ဝီတိနာမိတတ္တာ။

အန္တရာယေ အနာပတ္တိဝဿစ္ဆေဒကထာဝဏ္ဏနာ

၂၀၁။ သစေ ဒူရံ ဂတော ဟောတိ၊ သတ္တာဟဝါရေန အရုဏော ဥဋ္ဌာပေတဗ္ဗောတိ ဣမိနာ ဝဿစ္ဆေဒကာရဏေ သတိ သတ္တာဟကရဏီယေန ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတီတိ ဒီပေတိ။

ဝဇာဒီသု ဝဿူပဂမနကထာဝဏ္ဏနာ

၂၀၃။ ‘‘ဣဓ ဝဿံ ဥပေမီ’’တိ တိက္ခတ္တုံ ဝတ္တဗ္ဗန္တိ သတ္ထဿာဝိဟာရတ္တာ ‘‘ဣမသ္မိံ ဝိဟာရေ’’တိ အဝတွာ ‘‘ဣဓ ဝဿံ ဥပေမီ’’တိ ဧတ္တကမေဝ ဝတ္တဗ္ဗံ။ သတ္ထေ ပန ဝဿံ ဥပဂန္တုံ န ဝဋ္ဋတီတိ ကုဋိကာဒီနံ အဘာဝေ ‘‘ဣဓ ဝဿံ ဥပေမီ’’တိ ဝစီဘေဒံ ကတွာ ဥပဂန္တုံ န ဝဋ္ဋတိ၊ အာလယကရဏမတ္တေနေဝ ဝဋ္ဋတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ဝိပ္ပကိရတီတိ ဝိသုံ ဝိသုံ ဂစ္ဆတိ။ တီသု ဌာနေသု နတ္ထိ ဝဿစ္ဆေဒေ အာပတ္တီတိ တေဟိ သဒ္ဓိံ ဂစ္ဆန္တဿေဝ နတ္ထိ အာပတ္တိ၊ တေဟိ ဝိယုဇ္ဇိတွာ ဂမနေ ပန အာပတ္တိယေဝ၊ ပဝါရေတုဉ္စ န လဘတိ။

ဝဿံ အနုပဂန္တဗ္ဗဋ္ဌာနကထာဝဏ္ဏနာ

၂၀၄။ သေယျထာပိပိသာစိလ္လိကာတိ ဧတ္ထ ပိသာစာ ဧဝ ပိသာစိလ္လိကာ၊ ပိသာစဒါရကာတိပိ ဝဒန္တိ။ ပဝိသနဒွါရံ ယောဇေတွာတိ သကဝါဋဗဒ္ဓမေဝ ယောဇေတွာ။ ပဉ္စန္နံ ဆဒနာနန္တိ တိဏပဏ္ဏဣဋ္ဌကသိလာသုဓာသင်္ခါတာနံ ပဉ္စန္နံ ဆဒနာနံ။ ဣဒဉ္စ ယေဘုယျေန ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ ရုက္ခာဒီသု ပဒရစ္ဆဒနာယပိ ကုဋိကာယ ဝဿူပဂမနဿ ဝုတ္တတ္တာ။ န၊ ဘိက္ခဝေ၊ အသေနာသနိကေန ဝဿံ ဥပဂန္တဗ္ဗန္တိ ဝစီဘေဒံ ကတွာ ဝဿူပဂမနံ သန္ဓာယေဝ ပဋိက္ခေပေါ၊ န အာလယကရဏဝသေန ဥပဂမနံ သန္ဓာယာတိ ဝဒန္တိ။ ပါဠိယံ ပန အဝိသေသေန ဝုတ္တတ္တာ အဋ္ဌကထာယဉ္စ ဒုတိယပါရာဇိကသံဝဏ္ဏနာယံ (ပါရာ။ အဋ္ဌ။ ၁။၈၄) ‘‘ဝဿံ ဥပဂစ္ဆန္တေန ဟိ နာလကပဋိပဒံ ပဋိပန္နေနပိ ပဉ္စန္နံ ဆဒနာနံ အညတရေန ဆန္နေယေဝ သဒွါရဗန္ဓေ သေနာသနေ ဥပဂန္တဗ္ဗံ။ တသ္မာ ဝဿကာလေ သစေ သေနာသနံ လဘတိ၊ ဣစ္စေတံ ကုသလံ။ နော စေ လဘတိ၊ ဟတ္ထကမ္မံ ပရိယေသိတွာပိ ကာတဗ္ဗံ။ ဟတ္ထကမ္မံ အလဘန္တေန သာမမ္ပိ ကာတဗ္ဗံ၊ န တွေဝ အသေနာသနိကေန ဝဿံ ဥပဂန္တဗ္ဗ’’န္တိ ဒဠှံ ကတွာ ဝုတ္တတ္တာ အသေနာသနိကဿ နာဝါဒိံ ဝိနာ အညတ္ထ အာလယော န ဝဋ္ဋတီတိ အမှာကံ ခန္တိ။ နာဝါသတ္ထဝဇေသုယေဝ ဟိ ‘‘အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ နာဝါယ ဝဿံ ဥပဂန္တု’’န္တိအာဒိနာ သတိ အသတိ ဝါ သေနာသနေ ဝဿူပဂမနဿ ဝိသုံ အနုညာတတ္တာ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ အသေနာသနိကေန ဝဿံ ဥပဂန္တဗ္ဗ’’န္တိ အယံ ပဋိက္ခေပေါ တတ္ထ န လဗ္ဘတီတိ အသတိ သေနာသနေ အာလယဝသေနပိ နာဝါဒီသု ဥပဂမနံ ဝုတ္တံ။ ဋင်္ကိတမဉ္စော နာမ ဒီဃေ မဉ္စပါဒေ မဇ္ဈေ ဝိဇ္ဈိတွာ အဋနိယော ပဝေသေတွာ ကတော မဉ္စော။ တဿ ဣဒံ ဥပရိ ဣဒံ ဟေဋ္ဌာတိ နတ္ထိ၊ ပရိဝတ္တေတွာ အတ္ထတောပိ တာဒိသောဝ ဟောတိ၊ တံ သုသာနေ ဒေဝဋ္ဌာနေ စ ဌပေန္တိ၊ စတုန္နံ ပါသာဏာနံ ဥပရိ ပါသာဏံ အတ္ထရိတွာ ကတံ ဂေဟမ္ပိ ‘‘ဋင်္ကိတမဉ္စော’’တိ ဝုစ္စတိ။

ဝဿံ အနုပဂန္တဗ္ဗဋ္ဌာနကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

အဓမ္မိကကတိကကထာဝဏ္ဏနာ

၂၀၅။ တဿာ လက္ခဏံ မဟာဝိဘင်္ဂေ ဝုတ္တန္တိ စတုတ္ထပါရာဇိကသံဝဏ္ဏနာယံ ‘‘ယော ဣမမှာ အာဝါသာ ပဌမံ ပက္ကမိဿတိ၊ တံ မယံ အရဟာတိ ဇာနိဿာမာ’’တိ (ပါရာ။ ၂၂၈) ဧတ္ထ ဒဿိတံ အဓမ္မိကကတိကဝတ္တလက္ခဏံ သန္ဓာယ ဝဒတိ၊ ပရတောပိ သေနာသနက္ခန္ဓကဝဏ္ဏနာယံ အဓမ္မိကံ ကတိကဝတ္တံ အာဝိ ဘဝိဿတိယေဝ။

ပဋိဿဝဒုက္ကဋာပတ္တိကထာဝဏ္ဏနာ

၂၀၇။ ယသ္မာ နာနာသီမာယံ ဒွီသု အာဝါသေသု ဝဿံ ဝသန္တဿ ဒုတိယေ ‘‘ဝသာမီ’’တိ စိတ္တေ ဥပ္ပန္နေ ပဌမသေနာသနဂ္ဂါဟော ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ၊ ပုန ပဌမေယေဝ ‘‘ဝသာမီ’’တိ စိတ္တေ ဥပ္ပန္နေ ဒုတိယော ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ၊ တသ္မာ ‘‘တဿ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော ပုရိမိကာ စ န ပညာယတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ပဋိဿဝဿ ဝိသံဝါဒနပစ္စယာ ဟောန္တမ္ပိ ဒုက္ကဋံ သတိယေဝ ပဋိဿဝေ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘တဿ တဿ ပဋိဿဝေ ဒုက္ကဋ’’န္တိ။ တေနေဝါဟ ‘‘တဉ္စ ခေါ…ပေ… ပစ္ဆာ ဝိသံဝါဒနပစ္စယာ’’တိ။

အကရဏီယောတိ သတ္တာဟကရဏီယေန အကရဏီယော။ သကရဏီယောတိ သတ္တာဟကရဏီယေနေဝ သကရဏီယော။ ယဒိ ဧဝံ ‘‘သတ္တာဟကရဏီယေန အကရဏီယော သကရဏီယော’’တိ စ ကသ္မာ န ဝုတ္တန္တိ? ‘‘အကရဏီယော’’တိ ဝုတ္တေပိ သတ္တာဟကရဏီယေန သကရဏီယာကရဏီယတာ ဝိညာယတီတိ ကတွာ န ဝုတ္တံ။ ယဒိ ဧဝံ ပရတော ‘‘သတ္တာဟကရဏီယေန ပက္ကမတီ’’တိ ဝါရဒွယေပိ ‘‘သကရဏီယော ပက္ကမတီ’’တိ ဧတ္တကမေဝ ကသ္မာ န ဝုတ္တန္တိ? ဝုစ္စတေ – တတ္ထ ‘‘သတ္တာဟကရဏီယေနာ’’တိ အဝတွာ ‘‘သကရဏီယော ပက္ကမတီ’’တိ ဝုတ္တေ သော တံ သတ္တာဟံ ဗဟိဒ္ဓါ ဝီတိနာမေတီတိ န သက္ကာ ဝတ္တုန္တိ ‘‘သတ္တာဟကရဏီယေန ပက္ကမတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဧဝဉှိ ဝုတ္တေ သတ္တာဟဿ အဓိကတတ္တာ သော တံ သတ္တာဟံ ဗဟိ ဝီတိနာမေတီတိ သက္ကာ ဝတ္တုံ။

ဧတ္ထ စ အာဒိမှိ စတ္တာရော ဝါရာ နိရပေက္ခဂမနံ သန္ဓာယ ဝုတ္တာ၊ တတ္ထာပိ ပုရိမာ ဒွေ ဝါရာ ဝဿံ အနုပဂတဿ ဝသေန ဝုတ္တာ၊ ပစ္ဆိမာ ပန ဒွေ ဝါရာ ဝဿံ ဥပဂတဿ ဝသေန၊ တတော ပရံ ဒွေ ဝါရာ သာပေက္ခဂမနံ သန္ဓာယ ဝုတ္တာ၊ တတ္ထာပိ ပဌမဝါရော သာပေက္ခဿပိ သတ္တာဟကရဏီယေန ဂန္တွာ တံ သတ္တာဟံ ဗဟိဒ္ဓါ ဝီတိနာမေန္တဿ ဝဿစ္ဆေဒဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တော၊ ဣတရော ဝုတ္တနယေနေဝ ဂန္တွာ အန္တောသတ္တာဟေ နိဝတ္တန္တဿ ဝဿစ္ဆေဒါဘာဝဒဿနတ္ထံ။ ‘‘သော သတ္တာဟံ အနာဂတာယ ပဝါရဏာယ သကရဏီယော ပက္ကမတီ’’တိ အယံ ပန ဝါရော နဝမိတော ပဋ္ဌာယ ဂန္တွာ သတ္တာဟံ ဗဟိဒ္ဓါ ဝီတိနာမေန္တဿပိ ဝဿစ္ဆေဒါဘာဝဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တော။ ဧတ္ထ စ ‘‘အကရဏီယော ပက္ကမတီ’’တိ ဒုတိယဝါရဿ အနာဂတတ္တာ နဝမိတော ပဋ္ဌာယ ဂစ္ဆန္တေနပိ သတိယေဝ ကရဏီယေ ဂန္တဗ္ဗံ၊ နာသတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဣမေ စ သတ္တ ဝါရာ ဗဟိဒ္ဓါ ကတဥပေါသထိကဿ ဝသေန အာဂတာ၊ အပရေ သတ္တ အန္တောဝိဟာရံ ဂန္တွာ ကတဥပေါသထဿ ဝသေနာတိ ဧဝံ ပုရိမိကာယ ဝသေန စုဒ္ဒသ ဝါရာ ဝုတ္တာ၊ တတော ပရံ ပစ္ဆိမိကာယ ဝသေန တေယေဝ စုဒ္ဒသ ဝါရာ ဝုတ္တာတိ ဧဝမေတေသံ နာနာကရဏံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဣမေဟိ ပန သဗ္ဗဝါရေဟိ ဝုတ္တမတ္ထံ သမ္ပိဏ္ဍေတွာ ဒဿေတုံ ‘‘သော တဒဟေဝ အကရဏီယောတိအာဒီသူ’’တိအာဒိ အာရဒ္ဓံ။ ကော ပန ဝါဒေါ ဒွီဟတီဟံ ဝသိတွာ အန္တောသတ္တာဟေ နိဝတ္တန္တဿာတိ ဝဿံ ဥပဂန္တွာ ဒွီဟတီဟံ ဝသိတွာ သတ္တာဟကရဏီယေန ဂန္တွာ အန္တောသတ္တာဟေ နိဝတ္တန္တဿ ကော ပန ဝါဒေါ၊ ကထာ ဧဝ နတ္ထီတိ အဓိပ္ပာယော။ အသတိယာ ပန ဝဿံ န ဥပေတီတိ ‘‘ဣမသ္မိံ ဝိဟာရေ ဣမံ တေမာသံ ဝဿံ ဥပေမီ’’တိ ဝစီဘေဒံ ကတွာ န ဥပေတိ။

ကောမုဒိယာ စာတုမာသိနိယာတိ ပစ္ဆိမကတ္တိကပုဏ္ဏမာယံ။ သာ ဟိ ကုမုဒါနံ အတ္ထိတာယ ကောမုဒီ၊ စတုန္နံ ဝဿိကာနံ မာသာနံ ပရိယောသာနတ္တာ ‘‘စာတုမာသိနီ’’တိ ဝုစ္စတိ။ တဒါ ဟိ ကုမုဒါနိ သုပုပ္ဖိတာနိ ဟောန္တိ၊ တသ္မာ ကုမုဒါနံ သမူဟော၊ ကုမုဒါနိ ဧဝ ဝါ ကောမုဒါ၊ တေ ဧတ္ထ အတ္ထီတိ ‘‘ကောမုဒီ’’တိ ဝုစ္စတိ၊ ကုမုဒဝတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနမေဝ။

ပဋိဿဝဒုက္ကဋာပတ္တိကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဝဿူပနာယိကက္ခန္ဓကဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။