📜

၁။ ပါရာဇိကကဏ္ဍံ (ဘိက္ခုနီဝိဘင်္ဂဝဏ္ဏနာ)

၁။ ပဌမပါရာဇိကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

၆၅၆။ ဘိက္ခုနီဝိဘင်္ဂေ ယောတိ ယော ဘိက္ခုနီနံ ဝိဘင်္ဂေါ။ မိဂါရနတ္တာတိ မဇ္ဈပဒလောပေနေတံ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘မိဂါရမာတုယာ ပန နတ္တာ ဟောတီ’’တိ။ မိဂါရမာတာတိ ဝိသာခါယေတံ အဓိဝစနံ။ နဝကမ္မာဓိဋ္ဌာယိကန္တိ နဝကမ္မသံဝိဓာယိကံ။ ဗျဉ္ဇနာနံ ပဋိဝိဇ္ဈိတဗ္ဗော အာကာရော နာတိဂမ္ဘီရော၊ ယထာသုတံ ဓာရဏမေဝ တတ္ထ ကရဏီယန္တိ သတိယာ ဗျာပါရော အဓိကော၊ ပညာ တတ္ထ ဂုဏီဘူတာတိ ဝုတ္တံ ‘‘သတိပုဗ္ဗင်္ဂမာယ ပညာယာ’’တိ။ သတိ ပုဗ္ဗင်္ဂမာ ဧတိဿာတိ သတိပုဗ္ဗင်္ဂမာ။ ပုဗ္ဗင်္ဂမတာ စေတ္ထ ပဓာနဘာဝေါ ‘‘မနောပုဗ္ဗင်္ဂမာ’’တိအာဒီသု ဝိယ။ အတ္ထဂ္ဂဟဏေ ပန ပညာယ ဗျာပါရော အဓိကော ပဋိဝိဇ္ဈိတဗ္ဗဿ အတ္ထဿ အတိဂမ္ဘီရတ္တာတိ အာဟ ‘‘ပညာပုဗ္ဗင်္ဂမာယ သတိယာ’’တိ။ အာလသိယဝိရဟိတာတိ ကောသဇ္ဇရဟိတာ။ ယထာ အညာ ကုသီတာ နိသိန္နဋ္ဌာနေ နိသိန္နာဝ ဟောန္တိ၊ ဌိတဋ္ဌာနေ ဌိတာဝ၊ ဧဝံ အဟုတွာ ဝိပ္ဖာရိကေန စိတ္တေန သဗ္ဗကိစ္စံ နိပ္ဖာဒေတိ။

သဗ္ဗာ ဘိက္ခုနိယော သတ္ထုလဒ္ဓူပသမ္ပဒါ သင်္ဃတော လဒ္ဓူပသမ္ပဒါတိ ဒုဝိဓာ။ ဂရုဓမ္မပအဂ္ဂဟဏေန ဟိ လဒ္ဓူပသမ္ပဒါ မဟာပဇာပတိဂေါတမီ သတ္ထုသန္တိကာဝ လဒ္ဓူပသမ္ပဒတ္တာ သတ္ထုလဒ္ဓူပသမ္ပဒါ နာမ။ သေသာ သဗ္ဗာပိ သင်္ဃတော လဒ္ဓူပသမ္ပဒါ။ တာပိ ဧကတောဥပသမ္ပန္နာ ဥဘတောဥပသမ္ပန္နာတိ ဒုဝိဓာ။ တတ္ထ ယာ တာ မဟာပဇာပတိဂေါတမိယာ သဒ္ဓိံ နိက္ခန္တာ ပဉ္စသတာ သာကိယာနိယော၊ တာ ဧကတောဥပသမ္ပန္နာ ဘိက္ခုသင်္ဃတော ဧဝ လဒ္ဓူပသမ္ပဒတ္တာ၊ ဣတရာ ဥဘတောဥပသမ္ပန္နာ ဥဘတောသင်္ဃေ ဥပသမ္ပန္နတ္တာ။ ဧဟိဘိက္ခုနီဘာဝေန ဥပသမ္ပန္နာ ပန ဘိက္ခုနိယော န သန္တိ တာသံ တထာ ဥပသမ္ပဒါယ အဘာဝတော။ ယဒိ ဧဝံ ‘‘ဧဟိ ဘိက္ခုနီ’’တိ ဣဓ ကသ္မာ ဝုတ္တန္တိ? ဒေသနာယ သောတပတိတဘာဝတော။ အယဉှိ သောတပတိတတာ နာမ ကတ္ထစိ လဗ္ဘမာနဿပိ အဂ္ဂဟဏေန ဟောတိ၊ ယထာ အဘိဓမ္မေ မနောဓာတုနိဒ္ဒေသေ (ဓ။ သ။ ၁၆၀-၁၆၁) လဗ္ဘမာနမ္ပိ ဈာနင်္ဂံ ပဉ္စဝိညာဏသောတေ ပတိတာယ န ဥဒ္ဓဋံ ကတ္ထစိ ဒေသနာယ အသမ္ဘဝတော၊ ယထာ တတ္ထေဝ ဝတ္ထုနိဒ္ဒေသေ (ဓ။ သ။ ၉၈၄ အာဒယော) ဟဒယဝတ္ထု။ ကတ္ထစိ အလဗ္ဘမာနဿပိ ဂဟဏဝသေန ယထာဌိတကပ္ပီနိဒ္ဒေသေ။ ယထာဟ –

‘‘ကတမော စ ပုဂ္ဂလော ဌိတကပ္ပီ? အယဉ္စ ပုဂ္ဂလော သောတာပတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နော အဿ၊ ကပ္ပဿ စ ဥဍ္ဍယှနဝေလာ အဿ၊ နေဝ တာဝ ကပ္ပော ဥဍ္ဍယှေယျ၊ ယာဝါယံ ပုဂ္ဂလော န သောတာပတ္တိဖလံ သစ္ဆိကရေယျာ’’တိ (ပု။ ပ။ ၁၇)။

ဧဝမိဓာပိ အလဗ္ဘမာနဂဟဏဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ပရိကပ္ပဝစနဉှေတံ ‘‘သစေ ဘဂဝါ ဘိက္ခုနီဘာဝယောဂျံ ကဉ္စိ မာတုဂါမံ ‘ဧဟိ ဘိက္ခုနီ’တိ ဝဒေယျ၊ ဧဝံ ဘိက္ခုနီဘာဝေါ သိယာ’’တိ။

ကသ္မာ ပန ဘဂဝါ ဧဝံ န ကထေသီတိ? တထာ ကတာဓိကာရာနံ အဘာဝတော။ ယေ ပန ‘‘အနာသန္နာသန္နိဟိတဘာဝတော’’တိ ကာရဏံ ဝတွာ ‘‘ဘိက္ခူ ဧဝ ဟိ သတ္ထု အာသန္နစာရိနော သဒါ သန္နိဟိတာ စ ဟောန္တိ၊ တသ္မာ တေ ဧဝ ‘ဧဟိဘိက္ခူ’တိ ဝတ္တဗ္ဗတံ အရဟန္တိ၊ န ဘိက္ခုနိယော’’တိ ဝဒန္တိ၊ တံ တေသံ မတိမတ္တံ သတ္ထု အာသန္နဒူရဘာဝဿ ဘဗ္ဗာဘဗ္ဗဘာဝသိဒ္ဓတ္တာ။ ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာ –

‘‘သင်္ဃာဋိကဏ္ဏေ စေပိ မေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဂဟေတွာ ပိဋ္ဌိတော ပိဋ္ဌိတော အနုဗန္ဓော အဿ ပါဒေ ပါဒံ နိက္ခိပန္တော၊ သော စ ဟောတိ အဘိဇ္ဈာလု ကာမေသု တိဗ္ဗသာရာဂေါ ဗျာပန္နစိတ္တော ပဒုဋ္ဌမနသင်္ကပ္ပော မုဋ္ဌဿတိ အသမ္ပဇာနော အသမာဟိတော ဝိဗ္ဘန္တစိတ္တော ပါကတိန္ဒြိယော၊ အထ ခေါ သော အာရကာဝ မယှံ၊ အဟဉ္စ တဿ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဓမ္မဉှိ သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု န ပဿတိ၊ ဓမ္မံ အပဿန္တော န မံ ပဿတိ။ ယောဇနသတေ စေပိ သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဝိဟရေယျ၊ သော စ ဟောတိ အနဘိဇ္ဈာလု ကာမေသု န တိဗ္ဗသာရာဂေါ အဗျာပန္နစိတ္တော အပ္ပဒုဋ္ဌမနသင်္ကပ္ပော ဥပဋ္ဌိတဿတိ သမ္ပဇာနော သမာဟိတော ဧကဂ္ဂစိတ္တော သံဝုတိန္ဒြိယော၊ အထ ခေါ သော သန္တိကေဝ မယှံ၊ အဟဉ္စ တဿ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ဓမ္မဉှိ သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ပဿတိ၊ ဓမ္မံ ပဿန္တော မံ ပဿတီ’’တိ (ဣတိဝု။ ၉၂)။

တသ္မာ အကာရဏံ ဒေသတော သတ္ထု အာသန္နာနာသန္နတာ။ အကတာဓိကာရတာယ ပန ဘိက္ခုနီနံ ဧဟိဘိက္ခုနူပသမ္ပဒါယ အယောဂျတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ယဒိ ဧဝံ ယံ တံ ထေရီဂါထာသု ဘဒ္ဒါယ ကုဏ္ဍလကေသာယ ဝုတ္တံ –

‘‘နိဟစ္စ ဇာဏုံ ဝန္ဒိတွာ၊ သမ္မုခါ အဉ္ဇလိံ အကံ၊

ဧဟိ ဘဒ္ဒေတိ မံ အဝစ၊ သာ မေ အာသူပသမ္ပဒါ’’တိ။ (ထေရီဂါ။ ၁၀၉)၊

တထာ အပဒါနေပိ –

‘‘အာယာစိတော တဒါ အာဟ၊ ဧဟိ ဘဒ္ဒေတိ နာယကော၊

တဒါဟံ ဥပသမ္ပန္နာ၊ ပရိတ္တံ တောယမဒ္ဒသ’’န္တိ။ (အပ။ ထေရီ ၂။၃။၄၄)၊

တံ ကထန္တိ? နယိဒံ ဧဟိဘိက္ခုနီဘာဝေန ဥပသမ္ပဒံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ၊ ဥပသမ္ပဒါယ ပန ဟေတုဘာဝတော ‘‘ယာ သတ္ထု အာဏတ္တိ၊ သာ မေ အာသူပသမ္ပဒါ’’တိ ဝုတ္တာ။ တထာ ဟိ ဝုတ္တံ အဋ္ဌကထာယံ (ထေရီဂါ။ အဋ္ဌ။ ၁၁၁) ‘‘ဧဟိ ဘဒ္ဒေ ဘိက္ခုနုပဿယံ ဂန္တွာ ဘိက္ခုနီနံ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ ဥပသမ္ပဇ္ဇဿူတိ မံ အဝစ အာဏာပေသိ၊ သာ သတ္ထု အာဏာ မယှံ ဥပသမ္ပဒါယ ကာရဏတ္တာ ဥပသမ္ပဒါ အာသိ အဟောသီ’’တိ။ အပဒါနဂါထာယမ္ပိ ဧဝမေဝ အတ္ထော ဂဟေတဗ္ဗော။ တသ္မာ ဘိက္ခုနီနံ ဧဟိဘိက္ခုနူပသမ္ပဒါ နတ္ထိယေဝါတိ နိဋ္ဌမေတ္ထ ဂန္တဗ္ဗံ။ ယထာ စေတံ သောတပတိတဝသေန ‘‘ဧဟိ ဘိက္ခုနီ’’တိ ဝုတ္တံ၊ ဧဝံ ‘‘တီဟိ သရဏဂမနေဟိ ဥပသမ္ပန္နာတိ ဘိက္ခုနီ’’တိ ဣဒမ္ပိ သောတပတိတဝသေနေဝ ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ သရဏဂမနူပသမ္ပဒါယပိ ဘိက္ခုနီနံ အသမ္ဘဝတော။

၆၅၉။ ဘိက္ခုဝိဘင်္ဂေ ‘‘ကာယသံသဂ္ဂံ သာဒိယေယျာ’’တိ အဝတွာ ‘‘သမာပဇ္ဇေယျာ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ ‘‘ဘိက္ခု အာပတ္တိယာ န ကာရေတဗ္ဗော’’တိ ဝုတ္တံ။ တဗ္ဗဟုလနယေနာတိ ကိရိယာသမုဋ္ဌာနဿေဝ ဗဟုလဘာဝတော။ ဒိဿတိ ဟိ တဗ္ဗဟုလနယေန တဗ္ဗောဟာရော ယထာ ‘‘ဗြာဟ္မဏဂါမော’’တိ။ ဗြာဟ္မဏဂါမေပိ ဟိ အန္တမသော ရဇကာဒီနိ ပဉ္စ ကုလာနိ သန္တိ။ သာတိ ကိရိယာသမုဋ္ဌာနတာ။

၆၆၂။ တထေဝါတိ ကာယသံသဂ္ဂရာဂေန အဝဿုတောယေဝါတိ အတ္ထော။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနမေဝ။

ပဌမပါရာဇိကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ ဒုတိယပါရာဇိကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

၆၆၆။ ဒုတိယေ ‘‘ကိဿ ပန တွံ အယျေ ဇာနံ ပါရာဇိကံ ဓမ္မံ အဇ္ဈာပန္န’’န္တိ ဝစနတော ‘‘ဥဒ္ဒိဋ္ဌာ ခေါ အယျာယော အဋ္ဌ ပါရာဇိကာ ဓမ္မာ’’တိအာဒိဝစနတော စ ဘိက္ခုနီဝိဘင်္ဂံ ပတွာ သာဓာရဏာနိ သိက္ခာပဒါနိ ဘိက္ခူနံ ဥပ္ပန္နဝတ္ထုသ္မိံယေဝ ‘‘ယာ ပန ဘိက္ခုနီ ဆန္ဒသော မေထုနံ ဓမ္မံ ပဋိသေဝေယျ၊ အန္တမသော တိရစ္ဆာနဂတေနပိ၊ ပါရာဇိကာ ဟောတိ အသံဝါသာ’’တိအာဒိနာ နယေန သဝိသေသမ္ပိ အဝိသေသမ္ပိ မာတိကံ ဌပေတွာ အနုက္ကမေန ပဒဘာဇနံ အာပတ္တိဘေဒံ တိကစ္ဆေဒံ အနာပတ္တိဝါရဉ္စ အနဝသေသံ ဝတွာ ဝိတ္ထာရေသိ။ သင်္ဂီတိကာရကေဟိ ပန အသာဓာရဏပညတ္တိယောယေဝ ဣဓ ဝိတ္ထာရိတာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

အထ ဥပရိမေသု ဒွီသု အပညတ္တေသု အဋ္ဌန္နံ ပါရာဇိကာနံ အညတရန္တိ ဣဒံ ဝစနံ န ယုဇ္ဇတီတိ အာဟ ‘‘ဣဒဉ္စ ပါရာဇိကံ ပစ္ဆာ ပညတ္တ’’န္တိအာဒိ။ ယဒိ ဧဝံ ဣမသ္မိံ ဩကာသေ ကသ္မာ ဌပိတန္တိ အာဟ ‘‘ပုရိမေန ပန သဒ္ဓိံ ယုဂဠတ္တာ’’တိအာဒိ၊ ပုရိမေန သဒ္ဓိံ ဧကသမ္ဗန္ဓဘာဝတော ဣဓ ဝုတ္တန္တိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘အဋ္ဌန္နံ ပါရာဇိကာနံ အညတရ’’န္တိ ဝစနတော စ ဝဇ္ဇပဋိစ္ဆာဒိကံ ယာ ပဋိစ္ဆာဒေတိ၊ သာပိ ဝဇ္ဇပဋိစ္ဆာဒိကာယေဝါတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ကိဉ္စာပိ ဝဇ္ဇပဋိစ္ဆာဒနံ ပေမဝသေန ဟောတိ၊ တထာပိ သိက္ခာပဒဝီတိက္ကမစိတ္တံ ဒေါမနဿိတမေဝ ဟောတီတိ ကတွာ ‘‘ဒုက္ခဝေဒန’’န္တိ ဝုတ္တံ။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနမေဝ။

ဒုတိယပါရာဇိကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆၆၈။ တတိယံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။

၄။ စတုတ္ထပါရာဇိကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

၆၇၅။ စတုတ္ထေ လောကဿာဒမိတ္တသန္ထဝဝသေနာတိ လောကဿာဒသင်္ခါတဿ မိတ္တသန္ထဝဿ ဝသေန။ ဝုတ္တမေဝတ္ထံ ပရိယာယန္တရေန ဝိဘာဝေတုံ ‘‘ကာယသံသဂ္ဂရာဂေနာ’’တိ ဝုတ္တံ။

တိဿိတ္ထိယော မေထုနံ တံ န သေဝေတိ (ပရိ။ အဋ္ဌ။ ၄၈၁) ယာ တိဿော ဣတ္ထိယော ဝုတ္တာ၊ တာသုပိ ယံ တံ မေထုနံ နာမ၊ တံ န သေဝတိ။ တယော ပုရိသေတိ တယော ပုရိသေပိ ဥပဂန္တွာ မေထုနံ န သေဝတိ။ တယော စ အနရိယပဏ္ဍကေတိ ဥဘတောဗျဉ္ဇနသင်္ခါတေ တယော အနရိယေ၊ တယော စ ပဏ္ဍကေတိ ဣမေပိ ဆ ဇနေ ဥပဂန္တွာ မေထုနံ န သေဝတိ။ န စာစရေ မေထုနံ ဗျဉ္ဇနသ္မိန္တိ အနုလောမပါရာဇိကဝသေနပိ အတ္တနော နိမိတ္တေ မေထုနံ နာစရတိ။ ဆေဇ္ဇံ သိယာ မေထုနဓမ္မပစ္စယာတိ သိယာ မေထုနဓမ္မပစ္စယာ ပါရာဇိကန္တိ အယံ ပဉှော အဋ္ဌဝတ္ထုကံဝ သန္ဓာယ ဝုတ္တော။ တဿာ ဟိ မေထုနဓမ္မဿ ပုဗ္ဗဘာဂကာယသံသဂ္ဂံ အာပဇ္ဇိတုံ ဝါယမန္တိယာ မေထုနဓမ္မပစ္စယာ ဆေဇ္ဇံ ဟောတိ။ ဆေဒေါယေဝ ဆေဇ္ဇံ။

မေထုနဓမ္မဿ ပုဗ္ဗဘာဂတ္တာတိ ဣမိနာ မေထုနဓမ္မဿ ပုဗ္ဗဘာဂဘူတော ကာယသံသဂ္ဂေါယေဝ တတ္ထ မေထုနဓမ္မ-သဒ္ဒေန ဝုတ္တော၊ န ဒွယံဒွယသမာပတ္တီတိ ဒီပေတိ။ ဝဏ္ဏာဝဏ္ဏောတိ ဒွီဟိ သုက္ကဝိဿဋ္ဌိ ဝုတ္တာ။ ဂမနုပ္ပာဒနန္တိ သဉ္စရိတ္တံ။ သဗ္ဗပဒေသူတိ ‘‘သင်္ဃာဋိကဏ္ဏဂ္ဂဟဏံ သာဒိယေယျာ’’တိအာဒီသု။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနမေဝ။ ကာယသံသဂ္ဂရာဂေါ၊ သဥဿာဟတာ၊ အဋ္ဌမဿ ဝတ္ထုဿ ပူရဏန္တိ ဣမာနိ ပနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။

စတုတ္ထပါရာဇိကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဘိက္ခုနီဝိဘင်္ဂေ ပါရာဇိကကဏ္ဍဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ပါရာဇိကကဏ္ဍံ နိဋ္ဌိတံ။