📜

သင်္ဃာဒိသေသကဏ္ဍော

ဣမေခေါ ပနာတိ ဣဒါနိ ဝတ္တဗ္ဗာနံ အဘိမုခီကရဏံ။ အာယသ္မန္တောတိ သန္နိပတိတာနံ ပိယဝစနေန အာလပနံ။ တေရသာတိ ဂဏနပရိစ္ဆေဒေါ။ သင်္ဃာဒိသေသာတိ ဧဝံနာမကာ။ ဓမ္မာတိ အာပတ္တိယော။ ဥဒ္ဒေသံ အာဂစ္ဆန္တီတိ သရူပေန ဥဒ္ဒိသိတဗ္ဗတံ အာဂစ္ဆန္တိ၊ န နိဒါနေ ဝိယ ‘‘ယဿ သိယာ အာပတ္တီ’’တိ သာဓာရဏဝစနမတ္တေန။

၁။ သုက္ကဝိဿဋ္ဌိသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

သံဝိဇ္ဇတိ စေတနာ အဿာတိ သဉ္စေတနာ၊ သဉ္စေတနာဝ သဉ္စေတနိကာ၊ သဉ္စေတနာ ဝါ အဿ အတ္ထီတိ သဉ္စေတနိကာ။ သုက္ကဝိဿဋ္ဌီတိ သုက္ကဿ ဝိဿဋ္ဌိ၊ ရာဂူပတ္ထမ္ဘာဒီသု ယေန ကေနစိ အင်္ဂဇာတေ ကမ္မညတံ ပတ္တေ အာရောဂျာဒီသု ယံကိဉ္စိ အပဒိသိတွာ အဇ္ဈတ္တရူပါဒီသု ယတ္ထ ကတ္ထစိ မောစနဿာဒစေတနာယ နိမိတ္တေ ဥပက္ကမန္တဿ အာသယဓာတုနာနတ္တတော နီလာဒိဝသေန (ပါရာ။ ၂၃၉-၂၄၀) ဒသဝိဓေသု သုက္ကေသု ယဿ ကဿစိ သုက္ကဿ ဌာနာ စာဝနာတိ အတ္ထော။ အညတြ သုပိနန္တာတိ ယာ သုပိနေ သုက္ကဝိဿဋ္ဌိ ဟောတိ၊ တံ ဌပေတွာ။ သင်္ဃာဒိသေသောတိ ယာ အညတြ သုပိနန္တာ သဉ္စေတနိကာ သုက္ကဝိဿဋ္ဌိ၊ အယံ သင်္ဃာဒိသေသော နာမ အာပတ္တိနိကာယောတိ အတ္ထော။ ဝစနတ္ထော ပနေတ္ထ သင်္ဃော အာဒိမှိ စေဝ သေသေ စ ဣစ္ဆိတဗ္ဗော အဿာတိ သင်္ဃာဒိသေသော။ ကိံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ဣမံ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇိတွာ ဝုဋ္ဌာတုကာမဿ ယံ တံ အာပတ္တိဝုဋ္ဌာနံ၊ တဿ အာဒိမှိ စေဝ ပရိဝါသဒါနတ္ထာယ၊ အာဒိတော သေသေ မဇ္ဈေ မာနတ္တဒါနတ္ထာယ မူလာယ ပဋိကဿနေန ဝါ သဟ မာနတ္တဒါနတ္ထာယ၊ အဝသာနေ အဗ္ဘာနတ္ထာယ စ သင်္ဃော ဣစ္ဆိတဗ္ဗော၊ န ဟေတ္ထ ဧကမ္ပိ ကမ္မံ ဝိနာ သင်္ဃေန သက္ကာ ကာတုံ။ ဣတိ သင်္ဃော အာဒိမှိ စေဝ သေသေ စ ဣစ္ဆိတဗ္ဗော အဿာတိ သင်္ဃာဒိသေသောတိ။

သာဝတ္ထိယံ သေယျသကံ အာရဗ္ဘ ဥပက္ကမိတွာ အသုစိမောစနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ ‘‘အညတြ သုပိနန္တာ’’တိ အယမေတ္ထ အနုပညတ္တိ၊ အသာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ။ သစေ ပန ပရေန အတ္တနော အင်္ဂဇာတေ ဥပက္ကမံ ကာရေတွာ မောစာပေတိ၊ အာပဇ္ဇတိယေဝ။ စေတေတွာ အန္တမသော အာကာသေ ကဋိကမ္ပနေနပိ နိမိတ္တေ ဥပက္ကမန္တဿ သစေ န မုစ္စတိ၊ ထုလ္လစ္စယံ။ သစေ ပန အန္တမသော ယံ ဧကာ ခုဒ္ဒကမက္ခိကာ ပိဝေယျ၊ တတ္တကမ္ပိ ဌာနတော မုစ္စတိ၊ ဒကသောတံ အနောတိဏ္ဏေပိ သင်္ဃာဒိသေသော။ ဌာနတော ပန စုတံ အဝဿမေဝ ဒကသောတံ ဩတရတိ၊ တသ္မာ ‘‘ဒကသောတံ ဩတိဏ္ဏမတ္တေ ဗဟိ နိက္ခန္တေ ဝါ အနိက္ခန္တေ ဝါ သင်္ဃာဒိသေသော’’တိ (ပါရာ။ အဋ္ဌ။ ၂။၂၃၇) အဋ္ဌကထာသု ဝုတ္တံ။ အနုပက္ကမန္တဿ စ၊ အမောစနာဓိပ္ပာယဿ စ၊ သုပိနံ ပဿန္တဿ စ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ မုတ္တေပိ အနာပတ္တိ။ သီလဝိပတ္တိ၊ စေတနာ၊ ဥပက္ကမော ၊ မုစ္စနန္တိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ ပဌမပါရာဇိကေ ဝုတ္တသဒိသာနေဝါတိ။

သုက္ကဝိဿဋ္ဌိသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ ကာယသံသဂ္ဂသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဒုတိယေ ဩတိဏ္ဏောတိ ယက္ခာဒီဟိ ဝိယ သတ္တာ အန္တော ဥပ္ပဇ္ဇန္တေန ရာဂေန ဝါ ဩတိဏ္ဏော၊ ကူပါဒီနိ ဝိယ သတ္တာ အသမပေက္ခိတွာ ရဇ္ဇနီယေ ဌာနေ ရဇ္ဇန္တော သယံ ဝါ ရာဂံ ဩတိဏ္ဏော၊ ကာယသံသဂ္ဂရာဂသမင်္ဂိဿေတံ အဓိဝစနံ။ ဝိပရိဏတေန စိတ္တေနာတိ ပရိသုဒ္ဓဘဝင်္ဂသန္တတိသင်္ခါတံ ပကတိံ ဝိဇဟိတွာ အညထာ ပဝတ္တေန၊ ဝိရူပံ ဝါ ပရိဏတေန ယထာ ပရိဝတ္တမာနံ ဝိရူပံ ဟောတိ၊ ဧဝံ ဝုတ္တရာဂဝသေန ပရိဝတ္တေတွာ ဌိတေန စိတ္တေနာတိ အတ္ထော။ မာတုဂါမေန သဒ္ဓိန္တိ တဒဟုဇာတာယပိ ဇီဝမာနကမနုဿိတ္ထိယာ သဒ္ဓိံ။ ကာယသံသဂ္ဂံ သမာပဇ္ဇေယျာတိ ဟတ္ထဂ္ဂဟဏာဒိကအာယသမ္ပယောဂံ ကာယမိဿီဘာဝံ သမာပဇ္ဇေယျ။ ဟတ္ထဂ္ဂါဟံ ဝါတိအာဒိ ပနဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထဒဿနံ။ တတ္ထ ဟတ္ထော နာမ ကပ္ပရတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ အဂ္ဂနခါ။ ဝေဏီ နာမ ဝိနန္ဓိတွာ ဝါ အဝိနန္ဓိတွာ ဝါ သုဒ္ဓကေသေဟိ ဝါ နီလာဒိဝဏ္ဏသုတ္တကုသုမကဟာပဏမာလာသုဝဏ္ဏစီရကမုတ္တာဝဠိအာဒီသု အညတရမိဿေဟိ ဝါ ကတကေသကလာပဿေတံ အဓိဝစနံ။ ဝေဏိဂ္ဂဟဏေန စေတ္ထ ကေသာပိ ဂဟိတာယေဝ သဒ္ဓိံ လောမေဟိ။ ဣတိ ဝုတ္တလက္ခဏဿ ဟတ္ထဿ ဂဟဏံ ဟတ္ထဂ္ဂါဟော၊ ဝေဏိယာ ဂဟဏံ ဝေဏိဂ္ဂါဟော။ အဝသေသဿ သရီရဿ ပရာမသနံ အညတရဿ ဝါ အညတရဿ ဝါ အင်္ဂဿ ပရာမသနံ နာမ။ ယော တံ ဟတ္ထဂ္ဂါဟံ ဝါ ဝေဏိဂ္ဂါဟံ ဝါ အညတရဿ ဝါ အညတရဿ ဝါ အင်္ဂဿ ပရာမသနံ သမာပဇ္ဇေယျ၊ တဿ သင်္ဃာဒိသေသော နာမ အာပတ္တိနိကာယော ဟောတီတိ။

သာဝတ္ထိယံ ဥဒါယိတ္ထေရံ အာရဗ္ဘ ကာယသံသဂ္ဂသမာပဇ္ဇနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ အသာဓာရဏပညတ္တိ ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ ဣတ္ထိယာ ဣတ္ထိသညိနော အန္တမသော လောမေန လောမံ ဖုသန္တဿာပိ၊ ဣတ္ထိယာ ဝါ ဖုသိယမာနဿ သေဝနာဓိပ္ပာယေန ဝါယမိတွာ ဖဿံ ပဋိဇာနန္တဿ သင်္ဃာဒိသေသော။ ဧကေန ပန ဟတ္ထေန ဂဟေတွာ ဒုတိယေန ဟတ္ထေန ဒိဝသမ္ပိ တတ္ထ တတ္ထ ဖုသန္တဿ ဧကာဝ အာပတ္တိ၊ အဂ္ဂဟေတွာ ဖုသန္တော ပန သစေ သီသတော ယာဝ ပါဒါ၊ တာဝ ကာယတော ဟတ္ထံ အမောစေန္တောယေဝ ဖုသတိ၊ ဧကာဝ အာပတ္တိ၊ ပဉ္စန္နံ အင်္ဂုလီနံ ဧကတော ဂဟဏေပိ ဧကာယေဝ။ သစေ ပန နာနိတ္ထီနံ ပဉ္စင်္ဂုလိယော ဧကတော ဂဏှာတိ၊ ပဉ္စ အာပတ္တိယော။ ဣတ္ထိယာ ဝေမတိကဿ၊ ပဏ္ဍကပုရိသတိရစ္ဆာနဂတသညိဿ စ ထုလ္လစ္စယံ၊ တထာ ကာယေန ကာယပ္ပဋိဗဒ္ဓေန၊ အမနုဿိတ္ထိပဏ္ဍကေဟိ စ သဒ္ဓိံ ကာယသံသဂ္ဂေပိ။ မနုဿိတ္ထိယာ ပန ကာယပ္ပဋိဗဒ္ဓေန ကာယပ္ပဋိဗဒ္ဓါဒီသု၊ ပုရိသကာယဖုသနာဒီသု စ ဒုက္ကဋံ။ ဣတ္ထိယာ ဖုသိယမာနဿ သေဝနာဓိပ္ပာယဿာပိ ကာယေန အဝါယမိတွာ ဖဿံ ပဋိဇာနန္တဿ၊ မောက္ခာဓိပ္ပာယေန ဣတ္ထိံ ဖုသန္တဿ၊ အသဉ္စိစ္စ၊ အဿတိယာ၊ အဇာနန္တဿ၊ အသာဒိယန္တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ သီလဝိပတ္တိ၊ မနုဿိတ္ထီ၊ ဣတ္ထိသညိတာ၊ ကာယသံသဂ္ဂရာဂေါ၊ တေန ရာဂေန ဝါယာမော၊ ဟတ္ထဂ္ဂါဟာဒိသမာပဇ္ဇနန္တိ ဣမာနေတ္ထ ပဉ္စ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ ပဌမပါရာဇိကေ ဝုတ္တသဒိသာနေဝါတိ။

ကာယသံသဂ္ဂသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ ဒုဋ္ဌုလ္လဝါစာသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

တတိယေ ဩတိဏ္ဏတာ စ ဝိပရိဏတစိတ္တတာ စ ဒုဋ္ဌုလ္လဝါစဿာဒရာဂဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗာ။ မာတုဂါမန္တိ ဒုဋ္ဌုလ္လာဒုဋ္ဌုလ္လသံလက္ခဏသမတ္ထံ မနုဿိတ္ထိံ။ ဒုဋ္ဌုလ္လာဟိဝါစာဟီတိ ဝစ္စမဂ္ဂပဿာဝမဂ္ဂေမေထုနဓမ္မပ္ပဋိသံယုတ္တာဟိ ဝါစာဟိ။ ဩဘာသေယျာတိ အဝဘာသေယျ၊ ဝဏ္ဏာဝဏ္ဏယာစနအာယာစနပုစ္ဆနပဋိပုစ္ဆနအာစိက္ခဏာနုသာသနအက္ကောသနဝသေန နာနပ္ပကာရံ အသဒ္ဓမ္မဝစနံ ဝဒေယျ။ ယထာ တန္တိ ဧတ္ထ န္တိ နိပါတမတ္တံ၊ ယထာ ယုဝါ ယုဝတိန္တိ အတ္ထော။ ဧတေန ဩဘာသနေ နိရာသင်္ကဘာဝံ ဒဿေတိ။ မေထုနုပသံဟိတာဟီတိဣဒံ ဒုဋ္ဌုလ္လဝါစာယ သိခါပတ္တလက္ခဏဒဿနံ။ သင်္ဃာဒိသေသောတိ ဒွိန္နံ မဂ္ဂါနံ ဝသေန ဝဏ္ဏာဝဏ္ဏေဟိ ဝါ မေထုနယာစနာဒီဟိ ဝါ ‘‘သိခရဏီသိ၊ သံဘိန္နာသိ၊ ဥဘတောဗျဉ္ဇနကာသီ’’တိ ဣမေသု တီသု အညတရေန အက္ကောသဝစနေန ဝါ မာတုဂါမံ ဩဘာသန္တဿ သင်္ဃာဒိသေသော နာမ အာပတ္တိနိကာယော ဟောတီတိ။

သာဝတ္ထိယံ ဥဒါယိတ္ထေရံ အာရဗ္ဘ ဒုဋ္ဌုလ္လဝါစာဟိ ဩဘာသနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ အသာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ ဣတ္ထိယာ ဣတ္ထိသညိနော အန္တမသော ဟတ္ထမုဒ္ဒါယပိ ဝုတ္တနယေန ဩဘာသန္တဿ သစေ သာ တမတ္ထံ တသ္မိံယေဝ ခဏေ ဇာနာတိ၊ သင်္ဃာဒိသေသော။ ပဏ္ဍကေ ထုလ္လစ္စယံ။ တသ္မိံယေဝ ဣတ္ထိသညိနော ဒုက္ကဋံ။ ပုနပ္ပုနံ ဩဘာသန္တဿ၊ သမ္ဗဟုလာ စ ဣတ္ထိယော ဧကဝါစာယ ဩဘာသန္တဿ ဝါစာဂဏနာယ စေဝ ဣတ္ထိဂဏနာယ စ အာပတ္တိယော။ သစေ ယံ ဣတ္ထိံ ဩဘာသတိ၊ သာ န ဇာနာတိ၊ ထုလ္လစ္စယံ။ အဓက္ခကံ ဥဗ္ဘဇာဏုမဏ္ဍလံ အာဒိဿ ဝဏ္ဏာဒိဘဏနေပိ ထုလ္လစ္စယံ။ ပဏ္ဍကေ ဒုက္ကဋံ၊ ဥဗ္ဘက္ခကံ အဓောဇာဏုမဏ္ဍလံ ကာယပ္ပဋိဗဒ္ဓဉ္စ အာဒိဿ ဝဏ္ဏာဒိဘဏနေ သဗ္ဗတ္ထ ဒုက္ကဋံ။ အတ္ထဓမ္မအနုသာသနိပုရေက္ခာရာနံ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ သီလဝိပတ္တိ၊ မနုဿိတ္ထီ၊ ဣတ္ထိသညိတာ၊ ဒုဋ္ဌုလ္လဝါစဿာဒရာဂေါ၊ တေန ရာဂေန ဩဘာသနံ၊ တင်္ခဏဝိဇာနနန္တိ ဣမာနေတ္ထ ပဉ္စ အင်္ဂါနိ။ အဒိန္နာဒါနသမုဋ္ဌာနံ၊ ကိရိယံ၊ သညာဝိမောက္ခံ၊ သစိတ္တကံ၊ လောကဝဇ္ဇံ၊ ကာယကမ္မံ၊ ဝစီကမ္မံ၊ အကုသလစိတ္တံ၊ ဒွိဝေဒနန္တိ။

ဒုဋ္ဌုလ္လဝါစာသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ အတ္တကာမသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

စတုတ္ထေ ဩတိဏ္ဏတာ စ ဝိပရိဏတစိတ္တတာ စ အတ္တကာမပါရိစရိယာဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗာ။ မာတုဂါမဿ သန္တိကေတိ ဒုဋ္ဌုလ္လောဘာသနေ ဝုတ္တပ္ပကာရာယ ဣတ္ထိယာ သမီပေ။ အတ္တကာမပါရိစရိယာယာတိ မေထုနဓမ္မသင်္ခါတေန ကာမေန ပါရိစရိယာ ကာမပါရိစရိယာ၊ အတ္တနော အတ္ထာယ ကာမပါရိစရိယာ အတ္တကာမပါရိစရိယာ၊ အတ္တနာ ဝါ ကာမိတာ ဣစ္ဆိတာတိ အတ္တကာမာ၊ သယံ မေထုနရာဂဝသေန ပတ္ထိတာတိ အတ္ထော၊ အတ္တကာမာ စ သာ ပါရိစရိယာ စာတိ အတ္တကာမပါရိစရိယာ၊ တဿာ အတ္တကာမပါရိစရိယာယ။ ဝဏ္ဏံ ဘာသေယျာတိ ဂုဏံ အာနိသံသံ ပကာသေယျ။ ဧတဒဂ္ဂန္တိအာဒိ တဿာ အတ္တကာမပါရိစရိယာယ ဝဏ္ဏဘာသနာကာရနိဒဿနံ။ တတြာယံ ပဒသမ္ဗန္ဓဝသေနေဝ သင်္ခေပတ္ထော – ယာ မာဒိသံ ပါဏာတိပါတာဒီဟိ ဝိရဟိတတ္တာ သီလဝန္တံ မေထုနဓမ္မာ ဝိရဟိတတ္တာ ဗြဟ္မစာရိံ တဒုဘယေနာပိ ကလျာဏဓမ္မံ ဧတေန ဓမ္မေန ပရိစရေယျ အဘိရမေယျ၊ တဿာ ဧဝံ မာဒိသံ ပရိစရန္တိယာ ယာ အယံ ပါရိစရိယာ နာမ၊ ဧတဒဂ္ဂံ ပါရိစရိယာနန္တိ။ မေထုနုပသံဟိတေန သင်္ဃာဒိသေသောတိ ဧဝံ အတ္တကာမပါရိစရိယာယ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တော စ ‘‘အရဟသိ တွံ မယှံ မေထုနဓမ္မံ ဒါတု’’န္တိအာဒိနာ မေထုနပ္ပဋိသံယုတ္တေနေဝ ဝစနေန ယော ဘာသေယျ၊ တဿ သင်္ဃာဒိသေသော။

သာဝတ္ထိယံ ဥဒါယိတ္ထေရံ အာရဗ္ဘ အတ္တကာမပါရိစရိယာယ ဝဏ္ဏဘာသနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ အသာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ ဣတ္ထိယာ ဣတ္ထိသညိနော အန္တမသော ဟတ္ထမုဒ္ဒါယပိ ဝုတ္တနယေနေဝ အတ္တကာမပါရိစရိယာယ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တဿ သစေ သာ တမတ္ထံ တသ္မိံယေဝ ခဏေ ဇာနာတိ၊ သင်္ဃာဒိသေသော ။ နော စေ ဇာနာတိ၊ ထုလ္လစ္စယံ။ ပဏ္ဍကေ ပဏ္ဍကသညိနောပိ ထုလ္လစ္စယံ။ တသ္မိံယေဝ ဣတ္ထိသညိနော ဒုက္ကဋံ။ စီဝရာဒီဟိ ဝတ္ထုကာမေဟိ ပါရိစရိယာယ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တဿ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ သီလဝိပတ္တိ၊ မနုဿိတ္ထီ၊ ဣတ္ထိသညိတာ၊ အတ္တကာမပါရိစရိယာယ ရာဂေါ၊ တေန ရာဂေန ဝဏ္ဏဘဏနံ၊ တင်္ခဏဝိဇာနနန္တိ ဣမာနေတ္ထ ပဉ္စ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ ဒုဋ္ဌုလ္လောဘာသနေ ဝုတ္တသဒိသာနေဝါတိ။

အတ္တကာမသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅။ သဉ္စရိတ္တသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ပဉ္စမေ သဉ္စရိတ္တန္တိ ဣတ္ထိပုရိသာနံ အန္တရေ သံစရဏဘာဝံ။ သမာပဇ္ဇေယျာတိ သမ္မာ ပဋိဂ္ဂဏှနဝီမံသနပစ္စာဟရဏာနိ ကရောန္တော အာပဇ္ဇေယျ။ ဣတ္ထိယာ ဝါတိအာဒိ သမာပဇ္ဇနာကာရဒဿနံ။ တတ္ထ ဣတ္ထိယာ ဝါ ပုရိသမတိန္တိ ပုရိသေန ဝါ တဿ မာတာပိတာဒီဟိ ဝါ ပေသိတော ပုရိသဿ မတိံ အဓိပ္ပာယံ ဣတ္ထိယာ အာရောစေယျာတိ အတ္ထော။ ပုရိသဿ ဝါ ဣတ္ထိမတိန္တိ ဣတ္ထိယာ ဝါ တဿာ မာတာပိတာဒီဟိ ဝါ ပေသိတော ဣတ္ထိယာ မတိံ အဓိပ္ပာယံ ပုရိသဿ အာရောစေယျာတိ အတ္ထော။ ဇာယတ္တနေ ဝါ ဇာရတ္တနေ ဝါတိ ဇာယဘာဝေ ဝါ ဇာရဘာဝေ ဝါ။ ပုရိသဿ ဟိ မတိံ ဣတ္ထိယာ အာရောစေန္တော ဇာယတ္တနေ အာရောစေတိ၊ ဣတ္ထိယာ မတိံ ပုရိသဿ အာရောစေန္တော ဇာရတ္တနေ အာရောစေတိ။ အပိစ ပုရိသဿေဝ မတိံ ဣတ္ထိယာ အာရောစေန္တော ဇာယတ္တနေ ဝါ အာရောစေတိ နိဗဒ္ဓဘရိယဘာဝေ၊ ဇာရတ္တနေ ဝါ မိစ္ဆာစာရဘာဝေ၊ တေနေဝဿ ပဒဘာဇနေ (ပါရာ။ ၃၀၂) ‘‘ဇာယတ္တနေ ဝါတိ ဇာယာ ဘဝိဿသိ၊ ဇာရတ္တနေ ဝါတိ ဇာရီ ဘဝိဿသီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဧတေနေဝ ဥပါယေန ဣတ္ထိယာ မတိံ ပုရိသဿ အာရောစနေပိ ‘‘ပတိ ဘဝိဿသိ၊ ဇာရော ဘဝိဿသီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အန္တမသော တင်္ခဏိကာယပီတိ သဗ္ဗန္တိမေန ပရိစ္ဆေဒေန ယာ အယံ တင်္ခဏေ မုဟုတ္တမတ္တေ သံဝသိတဗ္ဗတော ‘‘တင်္ခဏိကာ’’တိ ဝုစ္စတိ၊ မုဟုတ္တိကာတိ အတ္ထော။ တဿာပိ ‘‘မုဟုတ္တိကာ ဘဝိဿသီ’’တိ ဧဝံ ပုရိသဿ မတိံ အာရောစေန္တဿ သင်္ဃာဒိသေသော၊ ဧတေနေဝ ဥပါယေန ‘‘မုဟုတ္တိကော ဘဝိဿသီ’’တိ ဧဝံ ပုရိသဿ ဣတ္ထိမတိံ အာရောစေန္တောပိ သင်္ဃာဒိသေသံ အာပဇ္ဇတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

သာဝတ္ထိယံ ဥဒါယိတ္ထေရံ အာရဗ္ဘ သဉ္စရိတ္တသမာပဇ္ဇနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ ‘‘အန္တမသော တင်္ခဏိကာယပီ’’တိ အယမေတ္ထ အနုပညတ္တိ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ ‘‘ပဋိဂ္ဂဏှာတိ၊ ဝီမံသတိ၊ အန္တေဝါသိံ ပစ္စာဟရာပေတီ’’တိဣမိနာ (ပါရာ။ ၃၃၈) နယေန သာဏတ္တိကံ၊ အညတြ နာလံဝစနီယာယ ယာယ ကာယစိ ဣတ္ထိယာ အန္တမသော မာတုယာပိ ပုရိသမတိံ အာရောစေန္တော ‘‘ဟောဟိ ကိရ ဘရိယာ ဓနက္ကီတာ’’တိ ဝတ္တုကာမော သစေပိ ဆန္ဒဝါသိနီအာဒီသု အညတရာကာရေန အာရောစေတွာ တာယ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတေပိ အသမ္ပဋိစ္ဆိတေပိ ပုန အာဂန္တွာ ယေန ပဟိတော၊ တဿ တံ ပဝတ္တိံ အာရောစေတိ၊ သင်္ဃာဒိသေသံ အာပဇ္ဇတိ။ သာ ပန တဿ ဘရိယာ ဟောတု ဝါ၊ မာ ဝါ၊ အကာရဏမေတံ။ သစေပိ ယဿာ သန္တိကံ ပေသိတော၊ တံ အဒိသွာ အညတရဿ အဝဿာရောစနကဿ ‘‘အာရောစေဟီ’’တိ ဝတွာ ပစ္စာဟရတိ၊ အာပဇ္ဇတိယေဝ။ ‘‘မာတုရက္ခိတံ ဗြူဟီ’’တိ ပေသိတဿ ပန ဂန္တွာ အညံ ပိတုရက္ခိတာဒီသု အညတရံ ဝဒန္တဿ ဝိသင်္ကေတံ ဟောတိ၊ ပုရိသဿ ဝါ ဣတ္ထိယာ ဝါ ဝစနံ ‘‘သာဓူ’’တိ ကာယေန ဝါ ဝါစာယ ဝါ ဥဘယေန ဝါ ပဋိဂ္ဂဏှိတွာ တဿာ ဣတ္ထိယာ ဝါ ပုရိသဿ ဝါ အာရောစေတွာ ဝါ အာရောစာပေတွာ ဝါ ပုန ယေန ပေသိတော၊ တဿ တံ ပဝတ္တိံ သယံ အာရောစေန္တဿ ဝါ အညေန အာရောစာပေန္တဿ ဝါ သင်္ဃာဒိသေသော ။ ဧတ္တာဝတာ ဟိ ‘‘ပဋိဂ္ဂဏှာတိ၊ ဝီမံသတိ၊ ပစ္စာဟရတီ’’တိဣဒံ အင်္ဂတ္တယံ သမ္ပာဒိတမေဝ ဟောတိ၊ ဣတော ပန ယေဟိ ကေဟိစိ ဒွီဟိ အင်္ဂေဟိ၊ ပဏ္ဍကေ စ အင်္ဂတ္တယေနာပိ ထုလ္လစ္စယံ။ ဧကေန ဒုက္ကဋံ။ သင်္ဃဿ ဝါ စေတိယဿ ဝါ ဂိလာနဿ ဝါ ကိစ္စေန ဂစ္ဆန္တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။

သီလဝိပတ္တိ၊ ယေသု သဉ္စရိတ္တံ သမာပဇ္ဇတိ၊ တေသံ မနုဿဇာတိကတာ၊ န နာလံဝစနီယတာ၊

ပဋိဂ္ဂဏှနဝီမံသနပစ္စာဟရဏာနီတိ ဣမာနေတ္ထ ပဉ္စ အင်္ဂါနိ။ ဆသမုဋ္ဌာနံ၊ ပဏ္ဏတ္တိံ ဝါ အလံဝစနီယဘာဝံ ဝါ အဇာနန္တဿ ကာယဝိကာရေန သာသနံ ဂဟေတွာ တထေဝ ဝီမံသိတွာ တထေဝ ပစ္စာဟရန္တဿ ကာယတော သမုဋ္ဌာတိ။ ‘‘ဣတ္ထန္နာမာ အာဂမိဿတိ၊ တဿာ စိတ္တံ ဇာနေယျာထာ’’တိ ကေနစိ ဝုတ္တေ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ တံ အာဂတံ ဝတွာ ပုန တသ္မိံ ပုရိသေ အာဂတေ အာရောစေန္တဿ ကာယေန ကိဉ္စိ အကတတ္တာ ဝါစတော သမုဋ္ဌာတိ။ ဝါစာယ ‘‘သာဓူ’’တိ သာသနံ ဂဟေတွာ အညေန ကရဏီယေန တဿာ ဃရံ ဂန္တွာ အညတ္ထ ဝါ ဂမနကာလေ တံ ဒိသွာ ဝစီဘေဒေန ဝီမံသိတွာ ပုနပိ အညေနေဝ ကာရဏေန တတော အပက္ကမ္မ ကဒါစိဒေဝ တံ ပုရိသံ ဒိသွာ အာရောစေန္တဿာပိ ဝါစတော သမုဋ္ဌာတိ။ ပဏ္ဏတ္တိံ အဇာနန္တဿ ပန ခီဏာသဝဿာပိ ပိတုဝစနေန ဂန္တွာ အလံဝစနီယံ မာတရမ္ပိ ‘‘ဧဟိ မေ ပိတရံ ဥပဋ္ဌာဟီ’’တိ ဝတွာ ပစ္စာဟရန္တဿ ကာယဝါစတော သမုဋ္ဌာတိ။ ဣမာနိ တီဏိ အစိတ္တကသမုဋ္ဌာနာနိ။ တဒုဘယံ ပန ဇာနိတွာ ဧတေဟေဝ တီဟိ နယေဟိ သမာပဇ္ဇန္တဿ တာနေဝ တီဏိ တဒုဘယဇာနနစိတ္တေန သစိတ္တကာနိ ဟောန္တိ၊ ကိရိယံ၊ နောသညာဝိမောက္ခံ၊ အစိတ္တကံ၊ ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇံ၊ ကာယကမ္မံ၊ ဝစီကမ္မံ၊ ကုသလာဒိဝသေန စေတ္ထ တီဏိ စိတ္တာနိ၊ သုခါဒိဝသေန တိဿော ဝေဒနာတိ။

သဉ္စရိတ္တသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆။ ကုဋိကာရသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဆဋ္ဌေ သညာစိကာယ ပနာတိ ဧတ္ထ သညာစိကာ နာမ သယံ ပဝတ္တိတယာစနာ ဝုစ္စတိ၊ တသ္မာ သညာစိကာယာတိ အတ္တနော ယာစနာယာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ၊ သယံ ယာစိတကေဟိ ဥပကရဏေဟီတိ အတ္ထော။ ဧတ္ထ စ ယံကိဉ္စိ ပရပရိဂ္ဂဟိတကံ မူလစ္ဆေဒဝသေန ယာစိတုံ န ဝဋ္ဋတိ၊ တာဝကာလိကံ ပန ဝဋ္ဋတိ။ သဟာယတ္ထာယ ကမ္မကရဏတ္ထာယ ‘‘ပုရိသံ ဒေထာ’’တိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ၊ ပုရိသတ္တကရမ္ပိ ယာစိတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ ပုရိသတ္တကရော နာမ ဝဍ္ဎကိအာဒိနာ ပုရိသေန ကာတဗ္ဗံ ဟတ္ထကမ္မံ။ တံ ‘‘ပုရိသတ္တကရံ ဒေဟီ’’တိ ဝါ ‘‘ဟတ္ထကမ္မံ ဒေဟီ’’တိ ဝါ ဝတွာ ယာစိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဟတ္ထကမ္မံ နာမ ကိဉ္စိ ဝတ္ထု န ဟောတိ၊ တသ္မာ ‘‘ကိံ၊ ဘန္တေ၊ အာဂတတ္ထာ’’တိ ပုစ္ဆိတေ ဝါ အပုစ္ဆိတေ ဝါ ယာစိတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ ဝိညတ္တိပစ္စယာ ဒေါသော နတ္ထိ၊ မိဂလုဒ္ဒကာဒယော ပန သကကမ္မံ န ယာစိတဗ္ဗာ။ ကုဋိန္တိ ဥလ္လိတ္တာဒီသု အညတရံ။ တတ္ထ ဥလ္လိတ္တာ နာမ ဌပေတွာ ထမ္ဘတုလာပိဋ္ဌသင်္ဃာဋဝါတပါနဓူမစ္ဆိဒ္ဒါဒိဘေဒံ အလေပေါကာသံ အဝသေသေ လေပေါကာသေ ကုဋ္ဋေဟိ သဒ္ဓိံ ဃဋေတွာ ဆဒနဿ အန္တော သုဓာယ ဝါ မတ္တိကာယ ဝါ လိတ္တာ။ အဝလိတ္တာ နာမ တထေဝ ဝုတ္တနယေနေဝ ဆဒနဿ ဗဟိ လိတ္တာ။ ဥလ္လိတ္တာဝလိတ္တာ နာမ တထေဝ ဆဒနဿ အန္တော စ ဗဟိ စ လိတ္တာ။ ကာရယမာနေနာတိ သယံ ဝါ ကရောန္တေန၊ အာဏတ္တိယာ ဝါ ကာရာပေန္တေန။ အသာမိကန္တိ ကာရေတာ ဒါယကေန ဝိရဟိတံ။ အတ္တုဒ္ဒေသန္တိ ‘‘မယှံ ဝါသာဂါရံ ဧသာ’’တိ ဧဝံ အတ္တာ ဥဒ္ဒေသော ဧတိဿာတိ အတ္တုဒ္ဒေသာ၊ တံ အတ္တုဒ္ဒေသံ။ ပမာဏိကာ ကာရေတဗ္ဗာတိ ပမာဏယုတ္တာ ကာရေတဗ္ဗာ။ တတြိဒံ ပမာဏန္တိ တဿာ ကုဋိယာ ဣဒံ ပမာဏံ။ ဒီဃသောတိ ဒီဃတော။ ဒွါဒသ ဝိဒတ္ထိယော သုဂတဝိဒတ္ထိယာတိဧတ္ထ သုဂတဝိဒတ္ထိ နာမ ဣဒါနိ မဇ္ဈိမဿ ပုရိသဿ တိဿော ဝိဒတ္ထိယော၊ ဝဍ္ဎကိဟတ္ထေန ဒိယဍ္ဎော ဟတ္ထော ဟောတိ။ မိနန္တေန ပန ကုဋိယာ ဗဟိကုဋ္ဋေ ပဌမံ ဒိန္နံ မဟာမတ္တိကပရိယန္တံ အဂ္ဂဟေတွာ ထုသပိဏ္ဍပရိယန္တေန ဒွါဒသ ဝိဒတ္ထိယော မိနေတဗ္ဗာ၊ သစေ ထုသပိဏ္ဍကေန အနတ္ထိကော ဟောတိ၊ မဟာမတ္တိကလေပေနေဝ နိဋ္ဌာပေတိ၊ သွေဝ ပရိစ္ဆေဒေါ။ တိရိယန္တိ ဝိတ္ထာရတော။ သတ္တန္တရာတိ ကုဋ္ဋဿ ဗဟိအန္တံ အဂ္ဂဟေတွာ အဗ္ဘန္တရိမေန အန္တေန သတ္တ သုဂတဝိဒတ္ထိယော ပမာဏန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဧတ္ထ စ ကေသဂ္ဂမတ္တမ္ပိ ဒီဃတော ဟာပေတွာ တိရိယံ၊ တိရိယတော ဝါ ဟာပေတွာ ဒီဃံ ဝဍ္ဎေတုံ န ဝဋ္ဋတိ၊ ကော ပန ဝါဒေါ ဥဘတောဝဍ္ဎနေ။ ယာ ပန ဒီဃတော သဋ္ဌိဟတ္ထာပိ ဟောတိ၊ တိရိယတော တိဟတ္ထာ ဝါ ဦနကစတုဟတ္ထာ ဝါ၊ ယတ္ထ ပမာဏယုတ္တော မဉ္စော ဣတော စိတော စ န ပရိဝဋ္ဋတိ၊ ပစ္ဆိမကောဋိယာ စတုဟတ္ထဝိတ္ထာရာ န ဟောတိ၊ အယံ ကုဋိသင်္ချံ န ဂစ္ဆတိ၊ တသ္မာ ဝဋ္ဋတိ။ ဘိက္ခူအဘိနေတဗ္ဗာ ဝတ္ထုဒေသနာယာတိ ယသ္မိံ ပဒေသေ ကုဋိံ ကာရေတုကာမော ဟောတိ၊ တံ သောဓေတွာ ပဒဘာဇနေ (ပါရာ။ ၃၄၉) ဝုတ္တနယေန သင်္ဃံ တိက္ခတ္တုံ ယာစိတွာ သဗ္ဗေ ဝါ သင်္ဃပရိယာပန္နာ သင်္ဃေန ဝါ သမ္မတာ ဒွေ တယော ဘိက္ခူ တတ္ထ ဝတ္ထုဒေသနတ္ထာယ နေတဗ္ဗာ။ တေဟိ ဘိက္ခူဟိ ဝတ္ထု ဒေသေတဗ္ဗံ အနာရမ္ဘံ သပရိက္ကမနန္တိ တေဟိ ဘိက္ခူဟိ ကိပိလ္လိကာဒီနံ အာသယာဒီဟိ တေရသဟိ၊ ပုဗ္ဗဏ္ဏာပရဏ္ဏနိဿိတာဒီဟိ သောဠသဟိ ဥပဒ္ဒဝေဟိ ဝိရဟိတတ္တာ အနာရမ္ဘံ၊ ဒွီဟိ ဝါ စတူဟိ ဝါ ဗလိဗဒ္ဓေဟိ ယုတ္တေန သကဋေန ဧကံ စက္ကံ နိဗ္ဗောဒကပတနဋ္ဌာနေ ဧကံ ဗဟိ ကတွာ အာဝိဇ္ဈိတုံ သက္ကုဏေယျတာယ သပရိက္ကမနန္တိ သလ္လက္ခေတွာ သစေ သင်္ဃပဟောနကာ ဟောန္တိ၊ တတ္ထေဝ၊ နော စေ၊ သင်္ဃမဇ္ဈံ ဂန္တွာ တေန ဘိက္ခုနာ ယာစိတေဟိ ဉတ္တိဒုတိယေန ကမ္မေန ဝတ္ထု ဒေသေတဗ္ဗံ။ သာရမ္ဘေ စေတိအာဒိ ပဋိပက္ခနယေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အာဠဝိယံ အာဠဝိကေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ သညာစိကာယ ကုဋိကရဏဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ အသာဓာရဏပညတ္တိ၊ သာဏတ္တိကံ၊ ‘‘အဒေသိတဝတ္ထုကံ ပမာဏာတိက္ကန္တံ ကုဋိံ ကာရေဿာမီ’’တိ ဥပကရဏတ္ထံ အရညံ ဂမနတော ပဋ္ဌာယ သဗ္ဗပယောဂေသု ဒုက္ကဋံ၊ ‘‘ဣဒါနိ ဒွီဟိ ပိဏ္ဍေဟိ နိဋ္ဌာနံ ဂမိဿတီ’’တိ တေသု ပဌမပိဏ္ဍဒါနေ ထုလ္လစ္စယံ၊ ဒုတိယဒါနေန လေပေ ဃဋိတေ သစေ အဒေသိတဝတ္ထုကာ ဧဝ ဝါ ပမာဏာတိက္ကန္တာ ဧဝ ဝါ ဟောတိ၊ ဧကော သင်္ဃာဒိသေသော၊ ဒွေ စ ဒုက္ကဋာနိ။ ဥဘယဝိပ္ပန္နာ၊ ဒွေ သင်္ဃာဒိသေသာ၊ ဒွေ စ ဒုက္ကဋာနိ။ သစေ ပန ဒွါရဗန္ဓံ ဝါ ဝါတပါနံ ဝါ အဋ္ဌပေတွာဝ မတ္တိကာယ လိမ္ပတိ၊ ဌပိတေ စ တသ္မိံ လေပေါ န ဃဋိယတိ၊ ရက္ခတိ တာဝ။ ပုန လိမ္ပန္တဿ ပန ဃဋိတမတ္တေ သင်္ဃာဒိသေသော။ သစေ တံ ဌပိယမာနံ ပဌမဒိန္နလေပေန သဒ္ဓိံ နိရန္တရမေဝ ဟုတွာ တိဋ္ဌတိ၊ ပဌမမေဝ သင်္ဃာဒိသေသော။ ကေဝလံ သာရမ္ဘာယ ဒုက္ကဋံ၊ တထာ အပရိက္ကမနာယ။ ဝိပ္ပကတံ ကုဋိံ အညဿ ဒဒတော စ၊ ဘူမိံ သမံ ကတွာ ဘိန္ဒန္တဿ စ၊ လေဏဂုဟာတိဏကုဋိပဏ္ဏစ္ဆဒနဂေဟေသု အညတရံ ကာရေန္တဿ၊ ကုဋိမ္ပိ အညဿ ဝါသတ္ထာယ၊ ဝါသာဂါရံ ဌပေတွာ ဥပေါသထာဂါရာဒီသု အညတရတ္ထာယ ကာရေန္တဿ စ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ သီလဝိပတ္တိ၊ ဥလ္လိတ္တာဒီနံ အညတရတာ၊ ဟေဋ္ဌိမပမာဏသမ္ဘဝေါ၊ အဒေသိတဝတ္ထုကတာ၊ ပမာဏာတိက္ကန္တတာ၊ အတ္တုဒ္ဒေသိကတာ၊ ဝါသာဂါရတာ ၊ လေပဃဋနာတိ ဣမာနေတ္ထ ဆ ဝါ သတ္တ ဝါ အင်္ဂါနိ။ ဆသမုဋ္ဌာနံ၊ ကိရိယဉ္စ၊ ကိရိယာကိရိယဉ္စ။ ဣဒဉှိ ဝတ္ထုံ ဒေသာပေတွာ ပမာဏာတိက္ကန္တံ ဝါ ကရောတော ကိရိယတော သမုဋ္ဌာတိ၊ အဒေသာပေတွာ ကရောတော ကိရိယာကိရိယတော သမုဋ္ဌာတိ။ သေသမေတ္ထ သဉ္စရိတ္တေ ဝုတ္တသဒိသမေဝါတိ။

ကုဋိကာရသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇။ ဝိဟာရကာရသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

သတ္တမေ မဟလ္လကန္တိ သသာမိကဘာဝေန သညာစိတကုဋိတော မဟန္တဘာဝေါ ဧတဿ အတ္ထီတိ မဟလ္လကော၊ ယသ္မာ ဝါ ဝတ္ထုံ ဒေသာပေတွာ ပမာဏာတိက္ကမေနာပိ ကာတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ တသ္မာ ပမာဏမဟန္တတာယပိ မဟလ္လကော၊ တံ မဟလ္လကံ။ ယသ္မာ ပနဿ တံ ပမာဏမဟန္တတ္တံ သသာမိကတ္တာဝ လဗ္ဘတိ၊ တသ္မာ တဒတ္ထဒဿနတ္ထံ ‘‘မဟလ္လကော နာမ ဝိဟာရော သသာမိကော ဝုစ္စတီ’’တိ ဧဝမဿ ပဒဘာဇနေ (ပါရာ။ ၃၆၇) ဝုတ္တံ။ သေသံ သဗ္ဗံ ကုဋိကာရသိက္ခာပဒေ ဝုတ္တသဒိသံ၊ သသာမိကဘာဝမတ္တမေဝ ဟိ ဝိသေသော။

ကောသမ္ဗိယံ ဆန္နတ္ထေရံ အာရဗ္ဘ စေတိယရုက္ခံ ဆေဒါပနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တဘာဝေါ၊ အကိရိယမတ္တတော သမုဋ္ဌာနဘာဝေါ၊ ဧကသင်္ဃာဒိသေသတာ စ ဧတ္ထ ဝိသေသော။

ဝိဟာရကာရသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈။ ဒုဋ္ဌဒေါသသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

အဋ္ဌမေ ဒုဋ္ဌော ဒေါသောတိ ဒူသိတော စေဝ ဒူသကော စ။ ဥပ္ပန္နေ ဟိ ဒေါသေ ပုဂ္ဂလော တေန ဒေါသေန ဒူသိတော ဟောတိ၊ ပကတိဘာဝံ ဇဟာပိတော၊ တသ္မာ ‘‘ဒုဋ္ဌော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ပရဉ္စ ဒူသေတိ ဝိနာသေတိ၊ တသ္မာ ‘‘ဒေါသော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဣတိ ‘‘ဒုဋ္ဌော ဒေါသော’’တိ ဧကဿေဝေတံ ပုဂ္ဂလဿ အာကာရနာနတ္တေန နိဒဿနံ။ အပ္ပတီတောတိ နပ္ပတီတော၊ ပီတိသုခါဒီဟိ ဝိဝဇ္ဇိတော၊ န အဘိသဋောတိ အတ္ထော။ အမူလကေနာတိ ယံ စောဒကေန စုဒိတကမှိ ပုဂ္ဂလေ အဒိဋ္ဌံ အဿုတံ အပရိသင်္ကိတံ၊ ဣဒံ ဧတေသံ ဒဿနသဝနပရိသင်္ကာသင်္ခါတာနံ မူလာနံ အဘာဝတော အမူလကံ နာမ။ တံ ပန သော အာပန္နော ဝါ ဟောတု၊ အနာပန္နော ဝါ၊ ဧတံ ဣဓ အပ္ပမာဏံ။ ဧတ္ထ စ အဒိဋ္ဌံ နာမ အတ္တနော ပသာဒစက္ခုနာ ဝါ ဒိဗ္ဗစက္ခုနာ ဝါ အဒိဋ္ဌံ၊ အဿုတံ နာမ တထေဝ ကေနစိ ဝုစ္စမာနံ န သုတံ၊ အပရိသင်္ကိတံ နာမ အတ္တနော ဝါ ပရဿ ဝါ ဒိဋ္ဌသုတမုတဝသေန စေတသာ အပရိသင်္ကိတံ၊ ဣတိ ဧဝရူပေန အမူလကေန။ ပါရာဇိကေနာတိ ဘိက္ခုနော အနုရူပေသု ဧကူနဝီသတိယာ အညတရေန၊ ပဒဘာဇနေ (ပါရာ။ ၃၈၆) ပန ပါရာဇိကုဒ္ဒေသေ အာဂတာနေဝ ဂဟေတွာ ‘‘စတုန္နံ အညတရေနာ’’တိ ဝုတ္တံ။ အနုဒ္ဓံသေယျာတိ ဓံသေယျ ဝိဒ္ဓံသေယျ ပဓံသေယျ အဘိဘဝေယျ။ တံ ပန အနုဒ္ဓံသနံ ယသ္မာ အတ္တနာ စောဒေန္တောပိ ပရေန စောဒါပေန္တောပိ ကရောတိ၊ တသ္မာဿ ပဒဘာဇနေ ‘‘စောဒေတိ ဝါ စောဒါပေတိ ဝါ’’တိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဝတ္ထုသန္ဒဿနာ အာပတ္တိသန္ဒဿနာ သံဝါသပ္ပဋိက္ခေပေါ သာမီစိပ္ပဋိက္ခေပေါတိ သင်္ခေပတော စတဿော စောဒနာ။ တာသု ဝတ္ထုသန္ဒဿနာ နာမ ‘‘တွံ မေထုနံ ဓမ္မံ ပဋိသေဝီ’’တိအာဒိနာ နယေန ပဝတ္တာ။ အာပတ္တိသန္ဒဿနာ နာမ ‘‘တွံ မေထုနဓမ္မာပတ္တိံ အာပန္နော’’တိအာဒိနာ နယေန ပဝတ္တာ။ သံဝါသပ္ပဋိက္ခေပေါ နာမ ‘‘နတ္ထိ တယာ သဒ္ဓိံ ဥပေါသထော ဝါ ပဝါရဏာ ဝါ သင်္ဃကမ္မံ ဝါ’’တိ ဧဝံ ပဝတ္တော။ ဧတ္တာဝတာ ပန သီသံ န ဧတိ၊ ‘‘အဿမဏောသီ’’တိအာဒီဟိ ဝစနေဟိ သဒ္ဓိံ ဃဋိတေယေဝ သီသံ ဧတိ။ သာမီစိပ္ပဋိက္ခေပေါ နာမ အဘိဝါဒနပစ္စုဋ္ဌာနအဉ္ဇလိကမ္မသာမီစိကမ္မဗီဇနိကမ္မာဒီနံ အကရဏံ၊ တံ ပဋိပါတိယာ ဝန္ဒနာဒီနိ ကရောတော ဧကဿ အကတွာ သေသာနံ ကရဏကာလေ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဧတ္တာဝတာ စ စောဒနာ နာမ ဟောတိ၊ အာပတ္တိ ပန သီသံ န ဧတိ။ ‘‘ကသ္မာ မမ ဝန္ဒနာဒီနိ န ကရောသီ’’တိ ပုစ္ဆိတေ ပန ‘‘အဿမဏောသီ’’တိအာဒိဝစနေဟိ သဒ္ဓိံ ဃဋိတေယေဝ သီသံ ဧတိ၊ တသ္မာ ယော ဘိက္ခု ဘိက္ခုံ သမီပေ ဌတွာ ‘‘တွံ မေထုနံ ဓမ္မံ ပဋိသေဝီ’’တိ ဝါ ‘‘အဿမဏောသီ’’တိ ဝါ အာဒီဟိ ဝစနေဟိ ဟတ္ထမုဒ္ဒါယ ဧဝ ဝါ ဧတမတ္ထံ ဒီပေန္တော သယံ ဝါ စောဒေတိ၊ ဂဟဋ္ဌပဗ္ဗဇိတေသု ဝါ အညတရေန စောဒါပေတိ၊ အယံ အနုဒ္ဓံသေတိ နာမ။ အပ္ပေဝ နာမ နံ ဣမမှာ ဗြဟ္မစရိယာ စာဝေယျန္တိ အပိ ဧဝ နာမ နံ ပုဂ္ဂလံ ဣမမှာ သေဋ္ဌစရိယာ အပနေယျံ။ ‘‘သာဓု ဝတဿ သစာဟံ ဣမံ ပုဂ္ဂလံ ဣမမှာ ဗြဟ္မစရိယာ စာဝေယျ’’န္တိ ဣမိနာ အဓိပ္ပာယေန အနုဒ္ဓံသေယျာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဧတေန ဧကံ စာဝနာဓိပ္ပာယံ ဂဟေတွာ အဝသေသာ အက္ကောသာဓိပ္ပာယော ကမ္မာဓိပ္ပာယော ဝုဋ္ဌာနာဓိပ္ပာယော ဥပေါသထဋ္ဌပနာဓိပ္ပာယော ပဝါရဏဋ္ဌပနာဓိပ္ပာယော အနုဝိဇ္ဇနာဓိပ္ပာယော ဓမ္မကထာဓိပ္ပာယောတိ သတ္တ အဓိပ္ပာယာ ပဋိက္ခိတ္တာ ဟောန္တိ။ တတော အပရေန သမယေနာတိ ယသ္မိံ သမယေ အနုဒ္ဓံသိတော ဟောတိ၊ တတော အညသ္မိံ သမယေ။ သမနုဂ္ဂါဟီယမာနော ဝါတိ အနုဝိဇ္ဇကေန ကိံ တေ ဒိဋ္ဌန္တိအာဒိနာ နယေန အနုဝိဇ္ဇိယမာနော ဥပပရိက္ခိယမာနော။ အသမနုဂ္ဂါဟီယမာနော ဝါတိ ဒိဋ္ဌာဒီသု ကေနစိ ဝတ္ထုနာဝါ အနုဝိဇ္ဇကာဒီသု ယေန ကေနစိ ပုဂ္ဂလေန ဝါ အဝုစ္စမာနော။ ဣမေသံ ပန ပဒါနံ ပရတော ‘‘ဘိက္ခု စ ဒေါသံ ပတိဋ္ဌာတီ’’တိ ဣမိနာ သမ္ဗန္ဓော။ ဣဒဉှိ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ဧဝံ သမနုဂ္ဂါဟီယမာနော ဝါ အသမနုဂ္ဂါဟီယမာနော ဝါ ဘိက္ခု စ ဒေါသံ ပတိဋ္ဌာတိ ပဋိစ္စ တိဋ္ဌတိ ပဋိဇာနာတိ၊ သင်္ဃာဒိသေသောတိ။ ဣဒဉ္စ အမူလကဘာဝဿ ပါကဋကာလဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ အာပတ္တိံ ပန အနုဒ္ဓံသိတက္ခဏေယေဝ အာပဇ္ဇတိ။ အမူလကဉ္စေဝ တံ အဓိကရဏံ ဟောတီတိ ဧတ္ထ ပန ဒိဋ္ဌမူလာဒီနံ အဘာဝေန အမူလကံ၊ သမထေဟိ အဓိကရဏီယဘာဝေန အဓိကရဏံ။ ယဉှိ အဓိကိစ္စ အာရဗ္ဘ ပဋိစ္စ သန္ဓာယ သမထာ ပဝတ္တန္တိ၊ တံ အဓိကရဏံ။ ဣဓ ပန ပါရာဇိကသင်္ခါတံ အာပတ္တာဓိကရဏမေဝ အဓိပ္ပေတံ။ ယဒိ ဟိ တံ အဓိကရဏံ ဒိဋ္ဌာဒီဟိ မူလေဟိ အမူလကဉ္စေဝ ဟောတိ၊ အယံ စောဒေတုံ အာဂတော ဘိက္ခု စ ဒေါသံ ပတိဋ္ဌာတိ ပဋိစ္စ တိဋ္ဌတိ၊ ‘‘တုစ္ဆကံ မယာ ဘဏိတ’’န္တိအာဒီနိ (ပါရာ။ ၃၈၆) ဝဒန္တော ပဋိဇာနာတိ၊ တဿ ဘိက္ခုနော အနုဒ္ဓံသိတက္ခဏေယေဝ သင်္ဃာဒိသေသောတိ၊ အယံ သိက္ခာပဒဿ ပဒါနုက္ကမေန အတ္ထော။

ရာဇဂဟေ မေတ္တိယဘူမဇကေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ အမူလကေန ပါရာဇိကေန အနုဒ္ဓံသနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ သာဏတ္တိကံ၊ ကတူပသမ္ပဒံ သုဒ္ဓံ ဝါ အသုဒ္ဓံ ဝါ ပုဂ္ဂလံ ယေန ပါရာဇိကေန စောဒေတိ၊ တံ ‘‘အယံ အနဇ္ဈာပန္နော’’တိ ဉတွာ စာဝနာဓိပ္ပာယေန ‘‘ကရောတု မေ အာယသ္မာ ဩကာသံ၊ အဟံ တံ ဝတ္တုကာမော’’တိ ဧဝံ ဩကာသံ အကာရေတွာ စောဒေန္တဿ သစေ သော တင်္ခဏေယေဝ ဇာနာတိ ‘‘မံ စောဒေတီ’’တိ၊ ဝါစာယ ဝါစာယ သင်္ဃာဒိသေသော စေဝ ဒုက္ကဋဉ္စ။ ဩကာသံ ကာရေတွာ စောဒေန္တဿ သင်္ဃာဒိသေသောယေဝ။ ဟတ္ထမုဒ္ဒါယ သမ္မုခါ စောဒေန္တဿာပိ ဧသေဝ နယော။ ပရမ္မုခါ စောဒေန္တဿ ပန သီသံ န ဧတိ ။ အတ္တနာ သမီပေ ဌတွာ အညံ ဘိက္ခုံ အာဏာပေတိ ၊ သော တဿ ဝစနေန တံ စောဒေတိ၊ စောဒါပကဿေဝ ဝုတ္တနယေန အာပတ္တိယော။ အထ သောပိ ‘‘မယာ ဒိဋ္ဌံ သုတံ အတ္ထီ’’တိ စောဒေတိ၊ ဒွိန္နမ္ပိ ဇာနာနံ တထေဝ အာပတ္တိယော။ အက္ကောသာဓိပ္ပာယေန ပန ဩကာသံ အကာရေတွာ ဝဒန္တဿ ဝုတ္တနယေနေဝ ပါစိတ္တိယဉ္စေဝ ဒုက္ကဋဉ္စ။ ဩကာသံ ကာရေတွာ ဝဒန္တဿ ပါစိတ္တိယမေဝ။ ကမ္မာဓိပ္ပာယေန အသမ္မုခါ သတ္တဝိဓမ္ပိ ကမ္မံ ကရောန္တဿ ဒုက္ကဋမေဝ။ ဝုဋ္ဌာနာဓိပ္ပာယေန ‘‘တွံ ဣတ္ထန္နာမံ အာပတ္တိံ အာပန္နော၊ တံ ပဋိကရောဟီ’’တိ ဝဒန္တဿ၊ ဥပေါသထံ ဝါ ပဝါရဏံ ဝါ ဌပေန္တဿ စ ဩကာသကမ္မံ နတ္ထိ၊ ဌပနက္ခေတ္တံ ပန ဇာနိတဗ္ဗံ၊ အနုဝိဇ္ဇကဿာပိ ဩသဋေ ဝတ္ထုသ္မိံ ‘‘အတ္ထေတံ တဝါ’’တိ အနုဝိဇ္ဇနာဓိပ္ပာယေန ဝဒန္တဿ ဩကာသကမ္မံ နတ္ထိ၊ ဓမ္မကထိကဿာပိ ‘‘ယော ဣဒဉ္စ ဣဒဉ္စ ကရောတိ၊ အယံ အဿမဏော’’တိအာဒိနာ နယေန အနောဒိသကံ ဓမ္မံ ကထေန္တဿ ဩကာသကမ္မံ နတ္ထိ။ သစေ ပန ဩဒိဿ နိယမေတွာ ‘‘အသုကော စ အသုကော စ အဿမဏော အနုပါသကော’’တိ ကထေတိ၊ အာသနတော ဩရုယှ အာပတ္တိံ ဒေသေတွာ ဂန္တဗ္ဗံ။ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ၊ သီလဝိပတ္တိ၊ ယံ စောဒေတိ ဝါ စောဒါပေတိ ဝါ၊ တဿ ‘‘ဥပသမ္ပန္နော’’တိ သင်္ချုပဂမနံ၊ တသ္မိံ သုဒ္ဓသညိတာ၊ ယေန ပါရာဇိကေန စောဒေတိ၊ တဿ ဒိဋ္ဌာဒိဝသေန အမူလကတာ၊ စာဝနာဓိပ္ပာယေန သမ္မုခါစောဒနာ၊ တဿ တင်္ခဏဝိဇာနနန္တိ ဣမာနေတ္ထ ပဉ္စ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ အဒိန္နာဒါနသဒိသာနိ။ ဝေဒနာ ပနေတ္ထ ဒုက္ခာယေဝါတိ။

ဒုဋ္ဌဒေါသသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉။ အညဘာဂိယသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

နဝမေ အညဘာဂိယဿာတိအာဒီသု အညဘာဂဿ ဣဒံ၊ အညဘာဂေါ ဝါ အဿ အတ္ထီတိ အညဘာဂိယံ။ အဓိကရဏန္တိ အာဓာရော ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ဝတ္ထု အဓိဋ္ဌာနန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ယော ဟိ သော အဋ္ဌုပ္ပတ္တိယံ ‘‘ဒဗ္ဗော မလ္လပုတ္တော နာမာ’’တိ ဆဂလကော ဝုတ္တော။ သော ယွာယံ အာယသ္မတော ဒဗ္ဗဿ မလ္လပုတ္တဿ ဘာဂေါ ကောဋ္ဌာသော ပက္ခော မနုဿဇာတိ စေဝ ဘိက္ခုဘာဝေါ စ၊ တတော အညဿ ဘာဂဿ ကောဋ္ဌာသဿ ပက္ခဿ ဟောတိ တိရစ္ဆာနဇာတိယာ စေဝ ဆဂလကဘာဝဿ စ၊ သော ဝါ အညဘာဂေါ အဿ အတ္ထိ၊ တသ္မာ အညဘာဂိယသင်္ချံ လဘတိ။ ယသ္မာ စ တေသံ ‘‘ဣမံ မယံ ဒဗ္ဗံ မလ္လပုတ္တံ နာမ ကရောမာ’’တိ ဝဒန္တာနံ တဿ နာမကရဏသညာယ အာဓာရော ဝတ္ထု အဓိဋ္ဌာနံ၊ တသ္မာ ‘‘အဓိကရဏ’’န္တိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တဉှိ သန္ဓာယ ‘‘သစ္စံ ကိရ တုမှေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒဗ္ဗံ မလ္လပုတ္တံ အညဘာဂိယဿ အဓိကရဏဿာ’’တိအာဒိ (ပါရာ။ ၃၉၁) ဝုတ္တံ။ န ဝိဝါဒါဓိကရဏာဒီသု အညတရံ၊ ကသ္မာ? အသမ္ဘဝတော။ န ဟိ မေတ္တိယဘူမဇကာ စတုန္နံ အဓိကရဏာနံ ကဿစိ အညဘာဂိယဿ အဓိကရဏဿ ကိဉ္စိဒေသံ လေသမတ္တံ ဥပ္ပာဒိယိံသု၊ န စ စတုန္နံ အဓိကရဏာနံ လေသော နာမ အတ္ထိ။ ဇာတိလေသာဒယော ဟိ ပုဂ္ဂလာနံယေဝ လေသာ ဝုတ္တာ၊ န ဝိဝါဒါဓိကရဏာဒီနံ။ တဉ္စ ‘‘ဒဗ္ဗော မလ္လပုတ္တော’’တိ နာမံ တဿ အညဘာဂိယာဓိကရဏဘာဝေ ဌိတဿ ဆဂလကဿ ကောစိ ဒေသော ဟောတိ ထေရံ ပါရာဇိကေန ဓမ္မေန အနုဒ္ဓံသေတုံ လေသမတ္တော၊ ဧတ္ထ စ ဒိဿတိ အပဒိဿတိ ‘‘အဿ အယ’’န္တိ ဝေါဟရီယတီတိ ဒေသော၊ ဇာတိအာဒီသု အညတရကောဋ္ဌာသဿေတံ အဓိဝစနံ။ အညမ္ပိ ဝတ္ထုံ လိဿတိ သိလိဿတိ ဝေါဟာရမတ္တေနေဝ ဤသကံ အလ္လီယတီတိ လေသော၊ ဇာတိအာဒီနံယေဝ အညတရကောဋ္ဌာသဿေတံ အဓိဝစနံ။ ပဒဘာဇနေ (ပါရာ။ ၃၉၃) ပန ယဿ အညဘာဂိယဿ အဓိကရဏဿ ကိဉ္စိဒေသံ လေသမတ္တံ ဥပါဒါယ ပါရာဇိကေန ဓမ္မေန အနုဒ္ဓံသေယျ၊ တံ ယသ္မာ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိဝသေနေဝ အာဝိဘူတံ၊ တသ္မာ တံ အဝိဘဇိတွာ ယာနိ ‘‘အဓိကရဏ’’န္တိ ဝစနသာမညတော အတ္ထုဒ္ဓါရဝသေန ပဝတ္တာနိ စတ္တာရိ အဓိကရဏာနိ၊ တေသံ အညဘာဂိယတာ စ တဗ္ဘာဂိယတာ စ ယသ္မာ အပါကဋာ၊ ဇာနိတဗ္ဗာ စ ဝိနယဓရေဟိ၊ တသ္မာ တဉ္စ အဝသာနေ အာပတ္တညဘာဂိယေန စောဒနဉ္စ အာဝိကာတုံ ‘‘အညဘာဂိယဿ အဓိကရဏဿာတိ အာပတ္တညဘာဂိယံ ဝါ ဟောတိ အဓိကရဏညဘာဂိယံ ဝါ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ၊ သေသာ ဝိနိစ္ဆယကထာ အဋ္ဌမေ ဝုတ္တသဒိသာယေဝ။ အယံ ပန ဝိသေသော – ဣဒံ အညဘာဂိယဿ အဓိကရဏဿ ကိဉ္စိဒေသံ လေသမတ္တံ ဥပါဒါယ ပါရာဇိကေန ဓမ္မေန အနုဒ္ဓံသနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ ဣဓ စ အာပတ္တညဘာဂိယစောဒနာယ တထာသညိနောပိ အနာပတ္တိ။ အင်္ဂေသု စ အညဘာဂိယဿ အဓိကရဏဿ ကိဉ္စိဒေသံ လေသမတ္တံ ဥပါဒိယနတာ အဓိကာတိ။

အညဘာဂိယသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၀။ သင်္ဃဘေဒသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဒသမေ သမဂ္ဂဿ သင်္ဃဿာတိ သဟိတဿ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ၊ စိတ္တေန စ သရီရေန စ အဝိယုတ္တဿာတိ အတ္ထော။ တေနေဝဿ ပဒဘာဇနေ (ပါရာ။ ၄၁၂) ‘‘သမဂ္ဂေါ နာမ သင်္ဃော သမာနသံဝါသကော သမာနသီမာယံ ဌိတော’’တိ ဝုတ္တံ။ သမာနသံဝါသကော ဟိ သမစိတ္တတာယ စိတ္တေန အဝိယုတ္တော ဟောတိ၊ သမာနသီမာယံ ဌိတော ကာယသာမဂ္ဂိဒါနတော သရီရေန အဝိယုတ္တော။ ဘေဒါယ ပရက္ကမေယျာတိ ‘‘ကထံ နာမာယံ ဘိဇ္ဇေယျာ’’တိ ဘေဒနတ္ထာယ ဝါယာမေယျ။ ဘေဒနသံဝတ္တနိကံ ဝါ အဓိကရဏန္တိ ဘေဒနဿ သင်္ဃဘေဒဿ အတ္ထာယ သံဝတ္တနိကံ ကာရဏံ။ ဣမသ္မိဉှိ ဩကာသေ ‘‘ကာမဟေတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏ’’န္တိ အာဒီသု (မ။ နိ။ ၁။၁၆၈၊ ၁၇၈) ဝိယ ကာရဏံ ‘‘အဓိကရဏ’’န္တိ အဓိပ္ပေတံ။ တံ ဘေဒကရဝတ္ထုဝသေန အဋ္ဌာရသဝိဓံ။ သမာဒါယာတိ ဂဟေတွာ။ ပဂ္ဂယှ တိဋ္ဌေယျာတိ တံ သင်္ဃဘေဒဿ အတ္ထာယ သံဝတ္တနိကံ သင်္ဃဘေဒနိဗ္ဗတ္တိသမတ္ထံ ကာရဏံ ဂဟေတွာ ဒီပေယျ စေဝ နပ္ပဋိနိဿဇ္ဇေယျ စ။ ဘိက္ခူဟိ ဧဝမဿ ဝစနီယောတိ ယေ တံ ပဂ္ဂယှ တိဋ္ဌန္တံ သမ္မုခါ ပဿန္တိ၊ ယေ ဝါ ‘‘အသုကသ္မိံ နာမ ဝိဟာရေ’’တိ သုဏန္တိ၊ တေဟိ သဗ္ဗန္တိမေန ပရိစ္ဆေဒေန အဍ္ဎယောဇနမတ္တံ ဂန္တွာပိ ယွာယံ အနန္တရေ ‘‘မာယသ္မာ’’တိအာဒိဝစနက္ကမော ဝုတ္တော၊ ဧဝမဿ ဝစနီယော။ ဒိသွာ ဝါ သုတွာ ဝါ အဝဒန္တာနံ ဒုက္ကဋံ။ ဧတ္ထ စ မာဣတိ ပဒံ ‘‘ပရက္ကမီ’’တိပဒေန ‘‘အဋ္ဌာသီ’’တိပဒေန စ သဒ္ဓိံ ‘‘မာ ပရက္ကမိ၊ မာ အဋ္ဌာသီ’’တိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ သမေတာယသ္မာ သင်္ဃေနာတိ အာယသ္မာ သင်္ဃေန သဒ္ဓိံ သမေတု သမာဂစ္ဆတု၊ ဧကလဒ္ဓိကော ဟောတူတိ အတ္ထော။ ကိံ ကာရဏာ? သမဂ္ဂေါ ဟိ သင်္ဃော…ပေ… ဝိဟရတီတိ။ တတ္ထ သမ္မောဒမာနောတိ အညမညသမ္ပတ္တိယာ သုဋ္ဌု မောဒမာနော။ အဝိဝဒမာနောတိ ‘‘အယံ ဓမ္မော၊ နာယံ ဓမ္မော’’တိ ဧဝံ န ဝိဝဒမာနော။ ဧကော ဥဒ္ဒေသော အဿာတိ ဧကုဒ္ဒေသော၊ ဧကတော ပဝတ္တပါတိမောက္ခုဒ္ဒေသောတိ အတ္ထော။ ဖာသု ဝိဟရတီတိ သုခံ ဝိဟရတိ။ ဧဝံ ဝိသုမ္ပိ သင်္ဃမဇ္ဈေပိ တိက္ခတ္တုံ ဝုစ္စမာနဿ အပ္ပဋိနိဿဇ္ဇတော ဒုက္ကဋံ။ ဧဝဉ္စ သောတိအာဒိမှိ သမနုဘာသိတဗ္ဗောတိ သမနုဘာသနကမ္မံ ကာတဗ္ဗံ။ ဣစ္စေတံ ကုသလန္တိ ဣတိ ဧတံ ပဋိနိဿဇ္ဇနံ ကုသလံ ခေမံ သောတ္ထိဘာဝေါ တဿ ဘိက္ခုနော။ နော စေပဋိနိဿဇ္ဇေယျ၊ သင်္ဃာဒိသေသောတိ ဧတ္ထ သမနုဘာသနကမ္မပရိယောသာနေ အပ္ပဋိနိဿဇ္ဇန္တဿ သင်္ဃာဒိသေသော။ သေသံ ဥတ္တာနပဒတ္ထမေဝ။

ရာဇဂဟေ ဒေဝဒတ္တံ အာရဗ္ဘ သင်္ဃဘေဒါယ ပရက္ကမနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ သမနုဘာသနကမ္မေ ကရိယမာနေ အပ္ပဋိနိဿဇ္ဇန္တဿ ဉတ္တိပရိယောသာနေ ဒုက္ကဋံ၊ ဒွီဟိ ကမ္မဝါစာဟိ ဒွေ ထုလ္လစ္စယာ၊ ‘‘ယဿ နက္ခမတိ၊ သော ဘာသေယျာ’’တိ ဧဝံ ယျ-ကာရပတ္တာယ တတိယကမ္မဝါစာယ တဉ္စ ဒုက္ကဋံ တေ စ ထုလ္လစ္စယာ ပဋိပ္ပဿမ္ဘန္တိ၊ သင်္ဃာဒိသေသောယေဝ တိဋ္ဌတိ။ အသမနုဘာသိယမာနဿ စ ပဋိနိဿဇ္ဇန္တဿ စ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ သီလဝိပတ္တိ၊ ဘေဒါယ ပရက္ကမနံ၊ ဓမ္မကမ္မေန သမနုဘာသနံ၊ ကမ္မဝါစာပရိယောသာနံ၊ အပ္ပဋိနိဿဇ္ဇနန္တိ ဣမာနေတ္ထ စတ္တာရိ အင်္ဂါနိ။ သမနုဘာသနသမုဋ္ဌာနံ၊ အကိရိယံ၊ သညာဝိမောက္ခံ၊ သစိတ္တကံ၊ လောကဝဇ္ဇံ၊ ကာယကမ္မံ၊ ဝစီကမ္မံ၊ အကုသလစိတ္တံ၊ ဒုက္ခဝေဒနန္တိ။

သင်္ဃဘေဒသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၁။ ဘေဒါနုဝတ္တကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဧကာဒသမေ တဿေဝ ခေါ ပနာတိ ယော သင်္ဃဘေဒါယ ပရက္ကမတိ၊ တဿေဝ။ အနုဝတ္တကာတိ တဿ ဒိဋ္ဌိံ ခန္တိံ ရုစိံ ဂဟဏေန အနုပဋိပဇ္ဇနကာ။ ဝဂ္ဂံ အသာမဂ္ဂိပက္ခိယဝစနံ ဝဒန္တီတိ ဝဂ္ဂဝါဒကာ။ ယသ္မာ ပန တိဏ္ဏံ ဥဒ္ဓံ ကမ္မာရဟာ န ဟောန္တိ။ န ဟိ သင်္ဃော သင်္ဃဿ ကမ္မံ ကရောတိ၊ တသ္မာ ‘‘ဧကော ဝါ ဒွေ ဝါ တယော ဝါ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဇာနာတိ နောတိ အမှာကံ ဆန္ဒာဒီနိ ဇာနာတိ။ ဘာသတီတိ ‘‘ဧဝံ ကရောမာ’’တိ အမှေဟိ သဒ္ဓိံ ဘာသတိ။ အမှာကမ္ပေတံ ခမတီတိ ယံ သော ကရောတိ၊ ဧတံ အမှာကမ္ပိ ရုစ္စတိ။ သမေတာယသ္မန္တာနံ သင်္ဃေနာတိ အာယသ္မန္တာနံ စိတ္တံ သင်္ဃေန သဒ္ဓိံ သမေတု သမာဂစ္ဆတု၊ ဧကီဘာဝံ ဂစ္ဆတူတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သေသံ ပဒတ္ထတော ဥတ္တာနမေဝ။ ဝိနိစ္ဆယကထာပေတ္ထ ဒသမေ ဝုတ္တသဒိသာယေဝ။

အယံ ပန ဝိသေသော – ဣဒံ ရာဇဂဟေ သမ္ဗဟုလေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ ဒေဝဒတ္တဿ သင်္ဃဘေဒါယ ပရက္ကမန္တဿ အနုဝတ္တနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ အင်္ဂေသု စ ယထာ တတ္ထ ပရက္ကမနံ၊ ဧဝံ ဣဓ အနုဝတ္တနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗန္တိ။

ဘေဒါနုဝတ္တကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၂။ ဒုဗ္ဗစသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဒွါဒသမေ ဒုဗ္ဗစဇာတိကောတိ ဒုဗ္ဗစသဘာဝေါ၊ ဝတ္တုံ အသက္ကုဏေယျောတိ အတ္ထော။ ဥဒ္ဒေသပရိယာပန္နေသူတိ ဥဒ္ဒေသေ ပရိယာပန္နေသု အန္တောဂဓေသု၊ ‘‘ယဿ သိယာ အာပတ္တိ၊ သော အာဝိကရေယျာ’’တိ ဧဝံ သင်္ဂဟိတတ္တာ အန္တော ပါတိမောက္ခဿ ဝတ္တမာနေသူတိ အတ္ထော။ သဟဓမ္မိကံ ဝုစ္စမာနောတိ သဟဓမ္မိကေန ဝုစ္စမာနော၊ ကာရဏတ္ထေ စေတံ ဥပယောဂဝစနံ။ ပဉ္စဟိ သဟဓမ္မိကေဟိ သိက္ခိတဗ္ဗတ္တာ၊ တေသံ ဝါ သန္တကတ္တာ ‘‘သဟဓမ္မိက’’န္တိ လဒ္ဓနာမေန ဗုဒ္ဓပညတ္တေန သိက္ခာပဒေန ဝုစ္စမာနောတိ အတ္ထော။ ဝိရမထာယသ္မန္တော မမ ဝစနာယာတိ ယေန ဝစနေန မံ ဝဒထ၊ တတော မမ ဝစနတော ဝိရမထ၊ မာ မံ တံ ဝစနံ ဝဒထာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဝဒတု သဟ ဓမ္မေနာတိ သဟဓမ္မိကေန သိက္ခာပဒေန၊ သဟဓမ္မေန ဝါ အညေနပိ ပါသာဒိကဘာဝသံဝတ္တနိကေန ဝစနေန ဝဒေတု။ ယဒိဒန္တိ ဝုဒ္ဓိကာရဏဒဿနတ္ထေ နိပါတော၊ တေန ယံ ဣဒံ အညမညဿ ဟိတဝစနံ၊ အာပတ္တိတော စ ဝုဋ္ဌာပနံ၊ တေန အညမညဝစနေန အညမညဝုဋ္ဌာပနေန။ ဧဝံ သံဝဒ္ဓါဟိ တဿ ဘဂဝတော ပရိသာတိ ဧဝံ ပရိသာယ ဝုဒ္ဓိကာရဏံ ဒဿိတံ ဟောတိ။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။ ဝိနိစ္ဆယကထာပိ ဒသမေ ဝုတ္တသဒိသာယေဝ။

အယံ ပန ဝိသေသော – ဣဒံ ကောသမ္ဗိယံ ဆန္နတ္ထေရံ အာရဗ္ဘ အတ္တာနံ အဝစနီယကရဏဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ အင်္ဂေသု စ ယထာ တတ္ထ ပရက္ကမနံ၊ ဧဝံ ဣဓ အဝစနီယကရဏတာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာတိ။

ဒုဗ္ဗစသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၃။ ကုလဒူသကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

တေရသမေ ဂါမံ ဝါ နိဂမံဝါတိ ဧတ္ထ နဂရမ္ပိ ဂါမေ အန္တောဂဓမေဝ။ ဥပနိဿာယ ဝိဟရတီတိတတ္ထ ပဋိဗဒ္ဓစီဝရာဒိပစ္စယတာယ တံ နိဿာယ ဝသတိ။ ပုပ္ဖဒါနာဒီဟိ မနုဿာနံ သဒ္ဓံ ဝိနာသေန္တော ကုလာနိ ဒူသေတီတိ ကုလဒူသကော။ မာလာဝစ္ဆရောပနာဒယော ပါပကာ သမာစာရာ အဿာတိ ပါပသမာစာရော။ သော ဘိက္ခူတိ သော ကုလဒူသကော ဘိက္ခု။ အာယသ္မာ ခေါကုလဒူသကော…ပေ… အလံ တေ ဣဓ ဝါသေနာတိ ဣမိနာဿ ပဗ္ဗာဇနီယကမ္မာရဟတံ ဒဿေတိ။ ပဗ္ဗာဇနီယကမ္မကတော ပနေသ ယသ္မိံ ဂါမေ ဝါ နိဂမေ ဝါ ကုလဒူသကကမ္မံ ကတံ၊ ယသ္မိဉ္စ ဝိဟာရေ ဝသတိ၊ နေဝ တသ္မိံ ဂါမေ ဝါ နိဂမေ ဝါ စရိတုံ လဘတိ၊ န ဝိဟာရေ ဝသိတုံ။ ဧဝဉ္စ သော ဘိက္ခူတိဧတ္ထ သောတိ ပဗ္ဗာဇနီယကမ္မကတော အဓိပ္ပေတော။ ဆန္ဒေန ဂစ္ဆန္တီတိ ဆန္ဒဂါမိနော၊ ဧသ နယော သေသေသု။ သော ဘိက္ခူတိ သော ‘‘ဆန္ဒဂါမိနော’’တိအာဒီနိ ဝဒမာနော။ တဿ ဝစနဿ ပဋိနိဿဂ္ဂါယ ဧဝံ ဝစနီယော၊ န ကုလဒူသနနိဝါရဏတ္ထာယ။ ကုလဒူသနကမ္မေန ဟိ သော အာပဇ္ဇိတဗ္ဗာ အာပတ္တိယော ပုဗ္ဗေဝ အာပန္နော၊ ဧဝံ ပနဿ ဝိသုမ္ပိ သင်္ဃမဇ္ဈေပိ ဝုစ္စမာနဿ အပ္ပဋိနိဿဇ္ဇတော အပရံ ဒုက္ကဋံ။ ဧဝဉ္စ သောတိအာဒိ ဣတော ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တဉ္စ အဝုတ္တဉ္စ သဗ္ဗံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။ ဝိနိစ္ဆယကထာပိ ဒသမေ ဝုတ္တသဒိသာယေဝ။

အယံ ပန ဝိသေသော – ဣဒံ သာဝတ္ထိယံ အဿဇိပုနဗ္ဗသုကေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ ဆန္ဒဂါမိတာဒီဟိ ပါပနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ အင်္ဂေသု စ ယထာ တတ္ထ ပရက္ကမနံ၊ ဧဝံ ဣဓ ဆန္ဒာဒီဟိ ပါပနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗန္တိ။

ကုလဒူသကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

နိဂမနဝဏ္ဏနာ

ဥဒ္ဒိဋ္ဌာခေါ…ပေ… ဧဝမေတံ ဓာရယာမီတိဧတ္ထ ပဌမံ အာပတ္တိ ဧတေသန္တိ ပဌမာပတ္တိကာ၊ ပဌမံ ဝီတိက္ကမနက္ခဏေယေဝ အာပဇ္ဇိတဗ္ဗာတိ အတ္ထော။ ဣတရေ ပန ယထာ တတိယေ စ စတုတ္ထေ စ ဒိဝသေ ဟောတီတိ ဧတ္ထ ‘‘တတိယကော၊ စတုတ္ထကော’’တိ ဝုစ္စတိ၊ ဧဝံ ယာဝတတိယေ သမနုဘာသနကမ္မေ ဟောန္တီတိ ယာဝတတိယကာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ယာဝတီဟန္တိ ယတ္တကာနိ အဟာနိ။ ဇာနံ ပဋိစ္ဆာဒေတီတိ ဇာနန္တော ပဋိစ္ဆာဒေတိ။ တတ္ထာယံ ပဋိစ္ဆာဒနလက္ခဏဿ မာတိကာ – အာပတ္တိ စ ဟောတိ၊ အာပတ္တိသညီ စ၊ ပကတတ္တော စ ဟောတိ၊ ပကတတ္တသညီ စ၊ အနန္တရာယိကော စ ဟောတိ၊ အနန္တရာယိကသညီ စ၊ ပဟု စ ဟောတိ၊ ပဟုသညီ စ၊ ဆာဒေတုကာမော စ ဟောတိ၊ ဆာဒေတိ စာတိ။ တတ္ထ အာပတ္တိ စ ဟောတိ၊ အာပတ္တိသညီ စာတိ ယံ အာပတ္တိံ အာပန္နော၊ သာ တေရသန္နံ အညတရာ ဟောတိ၊ သောပိ စ တတ္ထ ဝတ္ထုဝသေန ဝါ ‘‘ဣဒံ ဘိက္ခူနံ န ဝဋ္ဋတီ’’တိ နာမမတ္တဝသေန ဝါ ‘‘အယံ ဣတ္ထန္နာမာ အာပတ္တီ’’တိ အာပတ္တိသညီယေဝ ဟုတွာ ‘‘န ဒါနိ နံ ကဿစိ အာရောစေဿာမီ’’တိ ဧဝံ ဆာဒေတုကာမောဝ ဓုရံ နိက္ခိပိတွာ အရုဏံ ဥဋ္ဌာပေတိ၊ ဆန္နာ ဟောတိ အာပတ္တိ။ သစေ ပနေတ္ထ အနာပတ္တိသညီ ဝါ ဟောတိ၊ အညာပတ္တိက္ခန္ဓသညီ ဝါ၊ ဝေမတိကော ဝါ၊ အစ္ဆန္နာဝ ဟောတိ။ ပကတတ္တောတိ အနုက္ခိတ္တော သမာနသံဝါသကော။ သော စေ ပကတတ္တသညီ ဟုတွာ ဝုတ္တနယေနေဝ ဆာဒေတိ၊ ဆန္နာ ဟောတိ။ အနန္တရာယိကောတိ ယဿ ဒသသု ရာဇစောရအဂ္ဂိဥဒကမနုဿအမနုဿဝါဠသရီသပဇီဝိတဗြဟ္မစရိယန္တရာယေသု ဧကောပိ နတ္ထိ၊ သော စေ အနန္တရာယိကသညီ ဆာဒေတိ၊ ဆန္နာ ဟောတိ။ ပဟူတိ ယော သက္ကောတိ ဘိက္ခုနော သန္တိကံ ဂန္တုဉ္စေဝ အာရောစေတုဉ္စ၊ သော စေ ပဟုသညီ ဟုတွာ ဆာဒေတိ၊ ဆန္နာ ဟောတိ။ ဆာဒေတုကာမော စ ဟောတိ၊ ဆာဒေတိ စာတိဣဒံ ဥတ္တာနမေဝ။ သစေပိ ဟိ သော သဘာဂံ ဒိသွာ ‘‘အယံ မေ ဥပဇ္ဈာယော ဝါ အာစရိယော ဝါ’’တိ လဇ္ဇာယ နာရောစေတိ၊ ဆန္နာဝ ဟောတိ။ ဥပဇ္ဈာယာဒိဘာဝေါ ဟိ ဣဓ အပ္ပမာဏံ၊ သဘာဂမတ္တမေဝ ပမာဏံ။ အယံ ‘‘ဇာနံ ပဋိစ္ဆာဒေတီ’’တိပဒဿ သင်္ခေပတော အတ္ထဝိနိစ္ဆယော။

တာဝတီဟန္တိ တတ္တကာနိ အဟာနိ၊ ပဋိစ္ဆာဒိတဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ အာရောစိတဒိဝသော၊ တာဝ ဒိဝသပက္ခမာသသံဝစ္ဆရဝသေန ယတ္တကော ကာလော အတိက္ကန္တော၊ တတ္တကံ ကာလန္တိ အတ္ထော။ အကာမာ ပရိဝတ္ထဗ္ဗန္တိ န ကာမေန န ဝသေန၊ အထ ခေါ အကာမေန အဝသေန ပရိဝါသံ သမာဒါယ ဝတ္ထဗ္ဗံ။ တတ္ထ ပဋိစ္ဆန္နပရိဝါသော သုဒ္ဓန္တပရိဝါသော သမောဓာနပရိဝါသော စာတိ တိဝိဓော ပရိဝါသော။ တတ္ထ ပဋိစ္ဆန္နပရိဝါသော တာဝ ယထာပဋိစ္ဆန္နာယ အာပတ္တိယာ ဒါတဗ္ဗော။ ကဿစိ ဟိ ဧကာဟပ္ပဋိစ္ဆန္နာ အာပတ္တိ ဟောတိ၊ ကဿစိ ဒွီဟာဒိပ္ပဋိစ္ဆန္နာ။ ကဿစိ ဧကာ အာပတ္တိ ဟောတိ၊ ကဿစိ ဒွေ ဝါ တိဿော ဝါ တဒုတ္တရိ ဝါ။ တသ္မာ ပဋိစ္ဆန္နပရိဝါသံ ဒေန္တေန ပဌမမေဝ ဝုတ္တနယေန ပဋိစ္ဆန္နဘာဝံ ဉတွာ တတော ပဋိစ္ဆန္နဒိဝသေ စ အာပတ္တိယော စ သလ္လက္ခေတွာ သစေ ဧကာ ဧကာဟပ္ပဋိစ္ဆန္နာ ဟောတိ၊ ‘‘အဟံ၊ ဘန္တေ၊ ဧကံ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇိံ သဉ္စေတနိကံ သုက္ကဝိဿဋ္ဌိံ ဧကာဟပ္ပဋိစ္ဆန္န’’န္တိ ဧဝံ ပရိဝါသံ ယာစာပေတွာ ခန္ဓကေ (စူဠဝ။ ၉၈) အာဂတနယေန ကမ္မဝါစံ ဝတွာ ပရိဝါသော ဒါတဗ္ဗော။ အထ ဒွီဟတီဟာဒိပ္ပဋိစ္ဆန္နာ ဟောတိ ၊ ဒွီဟပ္ပဋိစ္ဆန္နံ တီဟပ္ပဋိစ္ဆန္နံ စတူဟပ္ပဋိစ္ဆန္နံ ပဉ္စာဟပ္ပဋိစ္ဆန္နံ…ပေ… စုဒ္ဒသာဟပ္ပဋိစ္ဆန္နန္တိဧဝံ ယာဝ စုဒ္ဒသဒိဝသာနိ ဒိဝသဝသေန ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ၊ ပဉ္စဒသဒိဝသပ္ပဋိစ္ဆန္နာယံ ‘‘ပက္ခပ္ပဋိစ္ဆန္န’’န္တိ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။ တတော ယာဝ ဧကူနတိံသတိမော ဒိဝသော၊ တာဝ ‘‘အတိရေကပက္ခပ္ပဋိစ္ဆန္န’’န္တိ၊ တတော မာသပ္ပဋိစ္ဆန္နံ အတိရေကမာသပ္ပဋိစ္ဆန္နံ ဒွေမာသပ္ပဋိစ္ဆန္နံ အတိရေကဒွေမာသပ္ပဋိစ္ဆန္နံ တေမာသပ္ပဋိစ္ဆန္နံ…ပေ… အတိရေကဧကာဒသမာသပ္ပဋိစ္ဆန္နန္တိ ဧဝံ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။ သံဝစ္ဆရေ ပုဏ္ဏေ ‘‘ဧကသံဝစ္ဆရပ္ပဋိစ္ဆန္န’’န္တိ၊ တတော ပရံ အတိရေကသံဝစ္ဆရံ ဒွေသံဝစ္ဆရံ ဧဝံ ယာဝ သဋ္ဌိသံဝစ္ဆရအတိရေကသဋ္ဌိသံဝစ္ဆရပ္ပဋိစ္ဆန္နန္တိ၊ တတော ဝါ ဘိယျောပိ ဝတွာ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။

သစေ ပန ဒွေ တိဿော တဒုတ္တရိ ဝါ အာပတ္တိယော ဟောန္တိ၊ ယထာ ‘‘ဧကံ အာပတ္တိ’’န္တိ ဝုတ္တံ၊ ဧဝံ ‘‘ဒွေ အာပတ္တိယော၊ တိဿော အာပတ္တိယော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ တတော ပရံ ပန သတံ ဝါ ဟောတု၊ သဟဿံ ဝါ၊ ‘‘သမ္ဗဟုလာ’’တိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ နာနာဝတ္ထုကာသုပိ ‘‘အဟံ၊ ဘန္တေ၊ သမ္ဗဟုလာ သင်္ဃာဒိသေသာ အာပတ္တိယော အာပဇ္ဇိံ ဧကံ သုက္ကဝိဿဋ္ဌိံ ဧကံ ကာယသံသဂ္ဂံ ဧကံ ဒုဋ္ဌုလ္လဝါစံ ဧကံ အတ္တကာမံ ဧကံ သဉ္စရိတ္တံ ဧကာဟပ္ပဋိစ္ဆန္နာယော’’တိ ဧဝံ ဂဏနဝသေန ဝါ၊ ‘‘အဟံ၊ ဘန္တေ၊ သမ္ဗဟုလာ သင်္ဃာဒိသေသာ အာပတ္တိယော အာပဇ္ဇိံ နာနာဝတ္ထုကာယော ဧကာဟပ္ပဋိစ္ဆန္နာယော’’တိ ဧဝံ ဝတ္ထုကိတ္တနဝသေန ဝါ၊ ‘‘အဟံ၊ ဘန္တေ၊ သမ္ဗဟုလာ သင်္ဃာဒိသေသာ အာပတ္တိယော အာပဇ္ဇိံ ဧကာဟပ္ပဋိစ္ဆန္နာယော’’တိ ဧဝံ နာမမတ္တဝသေန ဝါ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။ တတ္ထ နာမံ ဒုဝိဓံ သဇာတိသာဓာရဏံ သဗ္ဗသာဓာရဏဉ္စ၊ တတ္ထ သင်္ဃာဒိသေသောတိ သဇာတိသာဓာရဏံ၊ အာပတ္တီတိ သဗ္ဗသာဓာရဏံ၊ တသ္မာ ‘‘သမ္ဗဟုလာ အာပတ္တိယော အာပဇ္ဇိံ ဧကာဟပ္ပဋိစ္ဆန္နာယော’’တိ ဧဝံ သဗ္ဗသာဓာရဏနာမဝသေနာပိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဣဒဉှိ ပရိဝါသာဒိဝိနယကမ္မံ ဝတ္ထုဝသေန ဂေါတ္တဝသေန နာမဝသေန အာပတ္တိဝသေန စ ကာတုံ ဝဋ္ဋတိယေဝ။ တတ္ထ သုက္ကဝိဿဋ္ဌီတိ ဝတ္ထု စေဝ ဂေါတ္တဉ္စ၊ သင်္ဃာဒိသေသောတိ နာမဉ္စေဝ အာပတ္တိ စ၊ တတ္ထ ‘‘သုက္ကဝိဿဋ္ဌိံ ကာယသံသဂ္ဂ’’န္တိအာဒိဝစနေနာပိ ‘‘နာနာဝတ္ထုကာယော’’တိဝစနေနာပိ ဝတ္ထု စေဝ ဂေါတ္တဉ္စ ဂဟိတံ ဟောတိ၊ ‘‘သင်္ဃာဒိသေသော’’တိဝစနေနာပိ ‘‘အာပတ္တိယော’’တိဝစနေနာပိ နာမဉ္စေဝ အာပတ္တိ စ ဂဟိတာ ဟောတိ၊ တသ္မာ ဧတေသု ယဿ ကဿစိ ဝသေန ကမ္မဝါစာ ကာတဗ္ဗာ။

ကမ္မဝါစာပရိယောသာနေ စ သစေ အပ္ပဘိက္ခုကော အာဝါသော ဟောတိ၊ သက္ကာ ရတ္တိစ္ဆေဒံ အနာပဇ္ဇန္တေန ဝသိတုံ၊ တတ္ထေဝ ‘‘ပရိဝါသံ သမာဒိယာမိ၊ ဝတ္တံ သမာဒိယာမီ’’တိ တိက္ခတ္တုံ ဝတ္တံ သမာဒါတဗ္ဗံ၊ သမာဒိယိတွာ တတ္ထေဝ သင်္ဃဿ အာရောစေတွာ ပုန အာဂတာဂတာနံ ဘိက္ခူနံ အာရောစေန္တေန ဝတ္တဘေဒဉ္စ ရတ္တိစ္ဆေဒဉ္စ အကတွာ ပရိဝသိတဗ္ဗံ။ သစေ န သက္ကာ ဟောတိ ပရိဝါသံ သောဓေတုံ၊ နိက္ခိတ္တဝတ္တေန ဝသိတုကာမော ဟောတိ၊ တတ္ထေဝ သင်္ဃမဇ္ဈေ၊ ဧကပုဂ္ဂလဿ ဝါ သန္တိကေ ‘‘ပရိဝါသံ နိက္ခိပါမိ၊ ဝတ္တံ နိက္ခိပါမီ’’တိ ပရိဝါသော နိက္ခိပိတဗ္ဗော၊ ဧကပဒေနာပိ စေတ္ထ နိက္ခိတ္တော ဟောတိ ပရိဝါသော၊ ဒွီဟိ ပန သုနိက္ခိတ္တောယေဝ၊ သမာဒါနေပိ ဧသေဝ နယော။ နိက္ခိတ္တကာလတော ပဋ္ဌာယ ပကတတ္တဋ္ဌာနေ တိဋ္ဌတိ၊ အထာနေန ပစ္စူသသမယေ ဧကေန ဘိက္ခုနာ သဒ္ဓိံ ပရိက္ခိတ္တဿ ဝိဟာရဿ ပရိက္ခေပတော၊ အပရိက္ခိတ္တဿ ပရိက္ခေပါရဟဋ္ဌာနတော ဒွေ လေဍ္ဍုပါတေ အတိက္ကမိတွာ မဟာမဂ္ဂတော ဩက္ကမ္မ ဂုမ္ဗေန ဝါ ဝတိယာ ဝါ ပဋိစ္ဆန္နဋ္ဌာနေ နိသီဒိတွာ အန္တောအရုဏေယေဝ ဝတ္တံ သမာဒိယိတွာ အာရောစေတဗ္ဗံ။ ယမ္ပိ အညံ ဘိက္ခုံ ပဿတိ၊ တဿာပိ အာရောစေတဗ္ဗမေဝ။ အရုဏေ ဥဋ္ဌိတေ တဿ သန္တိကေ ဝတ္တံ နိက္ခိပိတွာ ဝိဟာရံ ဂန္တဗ္ဗံ။ သစေ သော ပုရေ အရုဏေယေဝ ကေနစိ ကရဏီယေန ဂတော၊ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ ယံ သဗ္ဗပဌမံ ဘိက္ခုံ ပဿတိ၊ တဿ အာရောစေတွာ နိက္ခိပိတဗ္ဗံ။ ဧဝံ သလ္လက္ခေတွာ ယာဝ ရတ္တိယော ပူရေန္တိ၊ တာဝ ပရိဝတ္ထဗ္ဗံ၊ အယံ သင်္ခေပတော ပဋိစ္ဆန္နပရိဝါသဝိနိစ္ဆယော၊ ဝိတ္ထာရော ပန သမန္တပါသာဒိကာယ ဝိနယသံဝဏ္ဏနာယ (စူဠဝ။ အဋ္ဌ။ ၉၇) ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဣတရေသု ပန ဒွီသု ‘‘အာပတ္တိပရိယန္တံ န ဇာနာတိ၊ ရတ္တိပရိယန္တံ န ဇာနာတီ’’တိ (စူဠဝ။ ၁၅၇) ဣမသ္မိံ ဝတ္ထုသ္မိံ ခန္ဓကေ အနုညာတော သုဒ္ဓန္တပရိဝါသော နာမ၊ သော ဒုဝိဓော စူဠသုဒ္ဓန္တော မဟာသုဒ္ဓန္တောတိ၊ ဒုဝိဓောပိ စေသ ရတ္တိပရိစ္ဆေဒံ သကလံ ဝါ ဧကစ္စံ ဝါ အဇာနန္တဿ စ အဿရန္တဿ စ တတ္ထ ဝေမတိကဿ စ ဒါတဗ္ဗော။ အာပတ္တိပရိယန္တံ ပန ‘‘ဧတ္တိကာ အဟံ အာပတ္တိယော အာပန္နော’’တိ ဇာနာတု ဝါ၊ မာ ဝါ၊ အကာရဏမေတံ။ တဿ ဒါနဝိဓိ ခန္ဓကေ အာဂတော၊ ဝိနိစ္ဆယကထာ ပန ဝိတ္ထာရတော သမန္တပါသာဒိကာယံ (စူဠဝ။ အဋ္ဌ။ ၁၀၂) ဝုတ္တာ။ ဣတရော ပန သမောဓာနပရိဝါသော နာမ၊ သော တိဝိဓော ဟောတိ ဩဓာနသမောဓာနော အဂ္ဃသမောဓာနော မိဿကသမောဓာနောတိ။ တတ္ထ ဩဓာနသမောဓာနော နာမ အန္တရာပတ္တိံ အာပဇ္ဇိတွာ ပဋိစ္ဆာဒေန္တဿ ပရိဝုတ္ထဒိဝသေ ဩဓုနိတွာ မက္ခေတွာ ပုရိမာယ အာပတ္တိယာ မူလဒိဝသပရိစ္ဆေဒေ ပစ္ဆာ အာပန္နံ အာပတ္တိံ သမောဒဟိတွာ ဒါတဗ္ဗပရိဝါသော ဝုစ္စတိ။ အဂ္ဃသမောဓာနော နာမ သမ္ဗဟုလာသု အာပတ္တီသု ယာ ဧကာ ဝါ ဒွေ ဝါ တိဿော ဝါ သမ္ဗဟုလာ ဝါ အာပတ္တိယော သဗ္ဗစိရပ္ပဋိစ္ဆန္နာယော၊ တာသံ အဂ္ဃေန သမောဓာယ တာသံ ရတ္တိပရိစ္ဆေဒဝသေန အဝသေသာနံ ဦနတရပ္ပဋိစ္ဆန္နာနံ အာပတ္တီနံ ဒါတဗ္ဗပရိဝါသော ဝုစ္စတိ။ မိဿကသမောဓာနော နာမ နာနာဝတ္ထုကာယော အာပတ္တိယော ဧကတော ကတွာ ဒါတဗ္ဗပရိဝါသော ဝုစ္စတိ၊ အယံ တိဝိဓေပိ သမောဓာနပရိဝါသေ သင်္ခေပကထာ၊ ဝိတ္ထာရော ပန သမန္တပါသာဒိကာယံ (စူဠဝ။ အဋ္ဌ။ ၁၀၂) ဝုတ္တော၊ ဣဒံ ‘‘ပရိဝတ္ထဗ္ဗ’’န္တိ ပဒဿ ဝိနိစ္ဆယကထာမုခံ။

ဥတ္တရိ ဆာရတ္တန္တိ ပရိဝါသတော ဥတ္တရိ ဆ ရတ္တိယော။ ဘိက္ခုမာနတ္တာယာတိ ဘိက္ခူနံ မာနဘာဝါယ၊ အာရာဓနတ္ထာယာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗန္တိ ဝတ္တိတဗ္ဗံ။ ဘိက္ခုမာနတ္တဉ္စ ပနေတံ ပဋိစ္ဆန္နာပဋိစ္ဆန္နဝသေန ဒုဝိဓံ။ တတ္ထ ယဿ အပ္ပဋိစ္ဆန္နာပတ္တိ ဟောတိ၊ တဿ ပရိဝါသံ အဒတွာ မာနတ္တမေဝ ဒါတဗ္ဗံ၊ ဣဒံ အပ္ပဋိစ္ဆန္နမာနတ္တံ။ ယဿ ပဋိစ္ဆန္နာ ဟောတိ၊ တဿ ပရိဝါသပရိယောသာနေ ဒါတဗ္ဗံ မာနတ္တံ ပဋိစ္ဆန္နမာနတ္တန္တိ ဝုစ္စတိ၊ ဣဒံ ဣဓ အဓိပ္ပေတံ။ ဥဘိန္နမ္ပိ ပနေတေသံ ဒါနဝိဓိ ဝိနိစ္ဆယကထာ စ သမန္တပါသာဒိကာယံ (စူဠဝ။ အဋ္ဌ။ ၁၀၂) ဝုတ္တနယေန ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ အယံ ပနေတ္ထ သင်္ခေပေါ။ သစေ အယံ ဝတ္တံ နိက္ခိပိတွာ ပစ္စူသသမယေ သမာဒါတုံ ဂစ္ဆတိ၊ သဗ္ဗန္တိမေန ပရိစ္ဆေဒေန စတူဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ပရိဝါသေ ဝုတ္တပ္ပကာရံ ပဒေသံ ဂန္တွာ ‘‘မာနတ္တံ သမာဒိယာမိ၊ ဝတ္တံ သမာဒိယာမီ’’တိ သမာဒိယိတွာ နေသံ အာရောစေတွာ တတော တေသု ဂတေသု ဝါ အဂတေသု ဝါ ပုရိမနယေန ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗံ။ ယတ္ထ သိယာ ဝီသတိဂဏောတိ ဧတ္ထ ဝီသတိသင်္ဃော ဂဏော အဿာတိ ဝီသတိဂဏော။ တတြာတိ ယတြ သဗ္ဗန္တိမေန ပရိစ္ဆေဒေန ဝီသတိဂဏော ဘိက္ခုသင်္ဃော အတ္ထိ၊ တတ္ထ။ အဗ္ဘေတဗ္ဗောတိ အဘိဧတဗ္ဗော၊ သမ္ပဋိစ္ဆိတဗ္ဗော၊ အဗ္ဘာနကမ္မဝသေန ဩသာရေတဗ္ဗောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အဝှာတဗ္ဗောတိ ဝါ အတ္ထော။ အဗ္ဘာနကမ္မံ ပန ပါဠိဝသေန ခန္ဓကေ (စူဠဝ။ ၁၀၀ အာဒယော) ဝိနိစ္ဆယဝသေန သမန္တပါသာဒိကာယံ ဝုတ္တံ။ အနဗ္ဘိတောတိ န အဗ္ဘိတော အသမ္ပဋိစ္ဆိတော၊ အကတဗ္ဘာနကမ္မောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အနဝှာတောတိ ဝါ အတ္ထော။ တေ စ ဘိက္ခူ ဂါရယှာတိ ယေ ဦနဘာဝံ ဉတွာ အဗ္ဘေန္တိ၊ တေ ဘိက္ခူ စ ဂရဟိတဗ္ဗာ၊ သာတိသာရာ သဒေါသာ ဒုက္ကဋံ အာပဇ္ဇန္တီတိ အတ္ထော။ အယံ တတ္ထ သာမီစီတိ အယံ တတ္ထ အနုဓမ္မတာ လောကုတ္တရဓမ္မံ အနုဂတာ ဩဝါဒါနုသာသနီ သာမီစိ ဓမ္မတာ။ သေသမေတ္ထ ဝုတ္တနယမေဝါတိ။

ကင်္ခါဝိတရဏိယာ ပါတိမောက္ခဝဏ္ဏနာယ

သင်္ဃာဒိသေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။