📜

နိဿဂ္ဂိယကဏ္ဍော

ဣတော ပရံ ပန ဣမေ ခေါ ပနာတိအာဒိ သဗ္ဗတ္ထ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၁။ စီဝရဝဂ္ဂေါ

၁။ ကထိနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

နိဿဂ္ဂိယေသု ပန စီဝရဝဂ္ဂဿ တာဝ ပဌမသိက္ခာပဒေ နိဋ္ဌိတစီဝရသ္မိန္တိ သူစိကမ္မပရိယောသာနေန ဝါ၊ ‘‘နဋ္ဌံ ဝါ ဝိနဋ္ဌံ ဝါ ဒဍ္ဎံ ဝါ စီဝရာသာ ဝါ ဥပစ္ဆိန္နာ’’တိ (ပါရာ။ ၄၆၃) ဣမေသု ဝါ ယေန ကေနစိ အာကာရေန နိဋ္ဌိတေ စီဝရသ္မိံ၊ စီဝရဿ ကရဏပလိဗောဓေ ဥပစ္ဆိန္နေတိ အတ္ထော။ အတ္ထတကထိနဿ ဟိ ဘိက္ခုနော ယာဝ ဣမေဟာကာရေဟိ စီဝရပလိဗောဓော န ဆိဇ္ဇတိ၊ တာဝ ကထိနာနိသံသံ လဘတိ။ ဥဗ္ဘတသ္မိံ ကထိနေတိ ယံ သင်္ဃဿ ကထိနံ အတ္ထတံ၊ တသ္မိဉ္စ ဥဗ္ဘတေ။ တတြေဝံ သင်္ခေပတော ကထိနတ္ထာရော စ ဥဗ္ဘာရော စ ဝေဒိတဗ္ဗော။ အယဉှိ ကထိနတ္ထာရော နာမ ဘဂဝတာ ပုရိမဝဿံဝုဋ္ဌာနံ အနုညာတော၊ သော သဗ္ဗန္တိမေန ပရိစ္ဆေဒေန ပဉ္စန္နံ ဇနာနံ ဝဋ္ဋတိ၊ တသ္မာ ယတ္ထ စတ္တာရော ဝါ တယော ဝါ ဒွေ ဝါ ဧကော ဝါ ပုရိမဝဿံ ဥပဂတော၊ တတ္ထ ပစ္ဆိမဝဿူပဂတေ ဂဏပူရကေ ကတွာ အတ္ထရိတဗ္ဗံ၊ တေ စ ဂဏပူရကာဝ ဟောန္တိ၊ အာနိသံသေ န လဘန္တိ၊ တသ္မာ သစေ ပုရိမဝဿံဝုဋ္ဌာနံ ဂဟဋ္ဌပဗ္ဗဇိတေသု ယော ကောစိ ဓမ္မေန သမေန စီဝရံ ဒေတိ ‘‘ဣမိနာ ကထိနံ အတ္ထရထာ’’တိ (မဟာဝ။ ၃၀၆-၃၀၉)၊ တံ ခန္ဓကေ ဝုတ္တာယ ဉတ္တိဒုတိယကမ္မဝါစာယ ကထိနတ္ထာရာရဟဿ ဘိက္ခုနော ဒါတဗ္ဗံ။ တေန တဒဟေဝ ပဉ္စ ဝါ အတိရေကာနိ ဝါ ခဏ္ဍာနိ ဆိန္ဒိတွာ သင်္ဃာဋိ ဝါ ဥတ္တရာသင်္ဂေါ ဝါ အန္တရဝါသကော ဝါ ကာတဗ္ဗော၊ သေသဘိက္ခူဟိပိ တဿ သဟာယေဟိ ဘဝိတဗ္ဗံ၊ သစေ ကတစီဝရမေဝ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ သုန္ဒရမေဝ။ အစ္ဆိန္နာသိဗ္ဗိတံ ပန န ဝဋ္ဋတိ။ တေန ဘိက္ခုနာ သစေ သင်္ဃာဋိယာ အတ္ထရိတုကာမော ဟောတိ၊ ပေါရာဏိကံ သင်္ဃာဋိံ ပစ္စုဒ္ဓရိတွာ နဝံ သင်္ဃာဋိံ အဓိဋ္ဌဟိတွာ ‘‘ဣမာယ သင်္ဃာဋိယာ ကထိနံ အတ္ထရာမီ’’တိ အတ္ထရိတဗ္ဗံ။ ဥတ္တရာသင်္ဂအန္တရဝါသကေသုပိ ဧသေဝ နယော။ တတော တေန ပုရိမဝဿံဝုဋ္ဌေ အန္တောသီမာဂတေ ဘိက္ခူ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘အတ္ထတံ၊ ဘန္တေ၊ သင်္ဃဿ ကထိနံ၊ ဓမ္မိကော ကထိနတ္ထာရော၊ အနုမောဒထာ’’တိ (ပရိ။ ၄၁၃) ဝတ္တဗ္ဗံ၊ ထေရာနဉ္စ နဝါနဉ္စ ဗဟူနဉ္စ ဧကဿ စ အနုရူပံ သလ္လက္ခေတွာ ဝတ္တဗ္ဗံ။ တေဟိပိ ‘‘အတ္ထတံ၊ ဘန္တေ၊ သင်္ဃဿ ကထိန’’န္တိ ဝါ ‘‘အတ္ထတံ၊ အာဝုသော၊ သင်္ဃဿ ကထိန’’န္တိ ဝါ ဝတွာ ‘‘ဓမ္မိကော ကထိနတ္ထာရော၊ အနုမောဒါမာ’’တိ ဝါ ‘‘အနုမောဒါမီ’’တိ ဝါ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ပုရိမဝဿံဝုဋ္ဌေသုပိ ယေ အနုမောဒန္တိ၊ တေသံယေဝ အတ္ထတံ ဟောတိ ကထိနံ။ တေ တတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ကထိနဿုဗ္ဘာရာ အနာမန္တစာရော၊ အသမာဒါနစာရော၊ ယာဝဒတ္ထစီဝရံ၊ ဂဏဘောဇနံ၊ ယော စ တတ္ထ စီဝရုပ္ပာဒေါ၊ တသ္မိံ အာဝါသေ သင်္ဃဿ ဥပ္ပန္နစီဝရဉ္စာတိ ဣမေ ပဉ္စာနိသံသေ လဘန္တိ၊ အယံ တာဝ ကထိနတ္ထာရော။ တံ ပနေတံ ကထိနံ ‘‘အဋ္ဌိမာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မာတိကာ ကထိနဿုဗ္ဘာရာယ ပက္ကမနန္တိကာ နိဋ္ဌာနန္တိကာ သန္နိဋ္ဌာနန္တိကာ နာသနန္တိကာ သဝနန္တိကာ အာသာဝစ္ဆေဒိကာ သီမာတိက္ကမနန္တိကာ သဟုဗ္ဘာရာ’’တိ (မဟာဝ။ ၃၁၀) ဧဝံ ဝုတ္တာသု အဋ္ဌသု မာတိကာသု အညတရဝသေန ဥဒ္ဓရီယတိ၊ တတ္ထ ဝိတ္ထာရဝိနိစ္ဆယော သမန္တပါသာဒိကာယံ (မဟာဝ။ အဋ္ဌ။ ၃၁၀) ဝုတ္တနယေန ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣတိ ‘‘ဥဗ္ဘတသ္မိံ ကထိနေ’’တိဣမိနာ သေသပလိဗောဓာဘာဝံ ဒဿေတိ။

ဒသာဟပရမန္တိ ဒသ အဟာနိ ပရမော ပရိစ္ဆေဒေါ အဿာတိ ဒသာဟပရမော၊ တံ ဒသာဟပရမံ ကာလံ ဓာရေတဗ္ဗန္တိ အတ္ထော။ အဓိဋ္ဌိတဝိကပ္ပိတေသု အပရိယာပန္နတ္တာ အတိရေကံ စီဝရန္တိ အတိရေကစီဝရံ၊ စီဝရံ နာမ ခေါမံ ကပ္ပာသိကံ ကောသေယျံ ကမ္ဗလံ သာဏံ ဘင်္ဂန္တိ ဧတေသံ ဝါ တဒနုလောမာနံ ဝါ အညတရံ အယမဿ ဇာတိ၊ ပမာဏတော ပန တံ ဝိကပ္ပနုပဂံ ပစ္ဆိမံ ဣဓ အဓိပ္ပေတံ။ ဝုတ္တဉှေတံ ‘‘အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာယာမတော အဋ္ဌင်္ဂုလံ သုဂတင်္ဂုလေန စတုရင်္ဂုလဝိတ္ထတံ ပစ္ဆိမံ စီဝရံ ဝိကပ္ပေတု’’န္တိ (မဟာဝ။ ၃၅၈)။ ယံ ပန ဝုတ္တံ ‘‘အဓိဋ္ဌိတဝိကပ္ပိတေသု အပရိယာပန္နတ္တာ’’တိ၊ ဧတ္ထ ‘‘အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တိစီဝရံ အဓိဋ္ဌာတုံ န ဝိကပ္ပေတုံ၊ ဝဿိကသာဋိကံ ဝဿာနံ စတုမာသံ အဓိဋ္ဌာတုံ တတော ပရံ ဝိကပ္ပေတုံ၊ နိသီဒနံ အဓိဋ္ဌာတုံ န ဝိကပ္ပေတုံ ပစ္စတ္ထရဏံ အဓိဋ္ဌာတုံ န ဝိကပ္ပေတုံ၊ ကဏ္ဍုပ္ပဋိစ္ဆာဒိံ ယာဝ အာဗာဓာ အဓိဋ္ဌာတုံ တတော ပရံ ဝိကပ္ပေတုံ၊ မုခပုဉ္ဆနစောဠကံ အဓိဋ္ဌာတုံ န ဝိကပ္ပေတုံ၊ ပရိက္ခာရစောဠံ အဓိဋ္ဌာတုံ န ဝိကပ္ပေတု’’န္တိ (မဟာဝ။ ၃၅၈) ဣမိနာ နယေန အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗဝိကပ္ပေတဗ္ဗတာ ဇာနိတဗ္ဗာ။ တတ္ထ တိစီဝရံ အဓိဋ္ဌဟန္တေန ရဇိတွာ ကပ္ပဗိန္ဒုံ ဒတွာ ပမာဏယုတ္တမေဝ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗံ၊ တဿ ပမာဏံ ဥက္ကဋ္ဌပရိစ္ဆေဒေန သုဂတစီဝရတော ဦနကံ ဝဋ္ဋတိ၊ လာမကပရိစ္ဆေဒေန သင်္ဃာဋိယာ တာဝ ဥတ္တရာသင်္ဂဿ စ ဒီဃတော မုဋ္ဌိပဉ္စကံ၊ တိရိယံ မုဋ္ဌိတ္တိကံ၊ အန္တရဝါသကော ဒီဃတော မုဋ္ဌိပဉ္စကော ၊ တိရိယံ ဒွိဟတ္ထောပိ ဝဋ္ဋတိ။ ဝုတ္တပ္ပမာဏတော ပန အတိရေကဉ္စ ဦနကဉ္စ ‘‘ပရိက္ခာရစောဠ’’န္တိ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗံ။ တတ္ထ ယသ္မာ ‘‘ဒွေ စီဝရဿ အဓိဋ္ဌာနာနိ ကာယေန ဝါ အဓိဋ္ဌေတိ၊ ဝါစာယ ဝါ အဓိဋ္ဌေတီ’’တိ ဝုတ္တံ၊ တသ္မာ ပုရာဏသင်္ဃာဋိံ ‘‘ဣမံ သင်္ဃာဋိံ ပစ္စုဒ္ဓရာမီ’’တိ ပစ္စုဒ္ဓရိတွာ နဝံ ဟတ္ထေန ဂဟေတွာ ‘‘ဣမံ သင်္ဃာဋိံ အဓိဋ္ဌာမီ’’တိ စိတ္တေန အာဘောဂံ ကတွာ ကာယဝိကာရံ ကရောန္တေန ကာယေန ဝါ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗာ၊ ဝစီဘေဒံ ကတွာ ဝါစာယ ဝါ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗာ။ တတြ ဒုဝိဓံ အဓိဋ္ဌာနံ – သစေ ဟတ္ထပါသေ ဟောတိ၊ ‘‘ဣမံ သင်္ဃာဋိံ အဓိဋ္ဌာမီ’’တိ ဝါစာ ဘိန္ဒိတဗ္ဗာ။ အထ အန္တောဂဗ္ဘာဒီသု သာမန္တဝိဟာရေ ဝါ ဟောတိ၊ ဌပိတဋ္ဌာနံ သလ္လက္ခေတွာ ‘‘ဧတံ သင်္ဃာဋိံ အဓိဋ္ဌာမီ’’တိ ဝါစာ ဘိန္ဒိတဗ္ဗာ။ ဧသ နယော ဥတ္တရာသင်္ဂေ စ အန္တရဝါသကေ စ။ နာမမတ္တမေဝ ဟိ ဝိသေသော။ တသ္မာ သဗ္ဗာနိ သင်္ဃာဋိံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ အန္တရဝါသကန္တိ ဧဝံ အတ္တနော အတ္တနော နာမေနေဝ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗာနိ။ သစေ အဓိဋ္ဌဟိတွာ ဌပိတဝတ္ထေဟိ သင်္ဃာဋိအာဒီနိ ကရောတိ၊ နိဋ္ဌိတေ ရဇနေ စ ကပ္ပေ စ ‘‘ဣမံ ပစ္စုဒ္ဓရာမီ’’တိ ပစ္စုဒ္ဓရိတွာ ပုန အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗာနိ။ ဣဒဉ္စ ပန တိစီဝရံ သုခပရိဘောဂတ္ထံ ပရိက္ခာရစောဠံ အဓိဋ္ဌာတုမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ။

ဝဿိကသာဋိကာ အနတိရိတ္တပမာဏာ နာမံ ဂဟေတွာ ဝုတ္တနယေနေဝ စတ္တာရော ဝဿိကေ မာသေ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗာ၊ တတော ပရံ ပစ္စုဒ္ဓရိတွာ ဝိကပ္ပေတဗ္ဗာ၊ ဝဏ္ဏဘေဒမတ္တရတ္တာပိ စေသာ ဝဋ္ဋတိ၊ ဒွေ ပန န ဝဋ္ဋန္တိ။ နိသီဒနံ ဝုတ္တနယေန အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗမေဝ၊ တဉ္စ ခေါ ပမာဏယုတ္တံ ဧကမေဝ၊ ဒွေ န ဝဋ္ဋန္တိ။ ပစ္စတ္ထရဏမ္ပိ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗမေဝ၊ တံ ပန မဟန္တမ္ပိ ဧကမ္ပိ ဗဟူနိပိ ဝဋ္ဋန္တိ၊ နီလမ္ပိ ပီတကမ္ပိ သဒသမ္ပိ ပုပ္ဖဒသမ္ပီတိ သဗ္ဗပ္ပကာရမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ။ ကဏ္ဍုပ္ပဋိစ္ဆာဒိ ယာဝ အာဗာဓော အတ္ထိ၊ တာဝ ပမာဏိကာ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗာ၊ အာဗာဓေ ဝူပသန္တေ ပစ္စုဒ္ဓရိတွာ ဝိကပ္ပေတဗ္ဗာ၊ သာ ဧကာဝ ဝဋ္ဋတိ။ မုခပုဉ္ဆနစောဠံ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗမေဝ၊ တံ ပန ဧကမ္ပိ ဗဟူနိပိ မဟန္တမ္ပိ ဝဋ္ဋတိယေဝ။ ပရိက္ခာရစောဠေ ဂဏနာ နတ္ထိ၊ ယတ္တကံ ဣစ္ဆတိ၊ တတ္တကံ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗမေဝ။ ထဝိကာပိ ပရိဿာဝနမ္ပိ ဝိကပ္ပနုပဂံ ပစ္ဆိမပမာဏံ ‘‘ပရိက္ခာရစောဠ’’န္တိ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗမေဝ၊ ဗဟူနိပိ ဧကတော ကတွာ ‘‘ဣမာနိ စီဝရာနိ ပရိက္ခာရစောဠာနိ အဓိဋ္ဌာမီ’’တိအာဒိနာ နယေန အဓိဋ္ဌာတုံ ဝဋ္ဋတိယေဝ။ မဉ္စဘိသိ ပီဌဘိသိ ဗိဗ္ဗောဟနံ ပါဝါရော ကောဇဝေါတိ ဧတေသု ပန သေနာသနပရိက္ခာရတ္ထာယ ဒိန္နပစ္စတ္ထရဏေ စ အဓိဋ္ဌာနကိစ္စံ နတ္ထိယေဝ။ သဗ္ဗဉ္စ ပနေတံ ဝုတ္တပ္ပကာရေန အဓိဋ္ဌိတစီဝရံ အညဿ ဒါနေန၊ အစ္ဆိန္ဒိတွာ ဂဟဏေန၊ ဝိဿာသဂ္ဂါဟေန၊ ဟီနာယာဝတ္တနေန၊ သိက္ခာပစ္စက္ခာနေန၊ ကာလင်္ကိရိယာယ၊ လိင်္ဂပရိဝတ္တနေန၊ ပစ္စုဒ္ဓရဏေနာတိ ဣမေဟိ အဋ္ဌဟိ ကာရဏေဟိ အဓိဋ္ဌာနံ ဝိဇဟတိ။ တိစီဝရံ ပန ကနိဋ္ဌင်္ဂုလိနခပိဋ္ဌိပ္ပမာဏေန ဆိဒ္ဒေနာပိ ဝိဇဟတိ၊ တဉ္စ ခေါ ဝိနိဗ္ဗေဓေနေဝ။ သစေ ဟိ ဆိဒ္ဒဿ အဗ္ဘန္တရေ ဧကတန္တုပိ အစ္ဆိန္နော ဟောတိ၊ ရက္ခတိယေဝ။ တတ္ထ သင်္ဃာဋိယာ စ ဥတ္တရာသင်္ဂဿ စ ဒီဃန္တတော ဝိဒတ္ထိပ္ပမာဏဿ တိရိယန္တတော အဋ္ဌင်္ဂုလပ္ပမာဏဿ ပဒေသဿ ဩရတော ဆိဒ္ဒံ အဓိဋ္ဌာနံ ဘိန္ဒတိ၊ အန္တရဝါသကေပိ ဒီဃန္တတော ဧတဒေဝ ပမာဏံ၊ တိရိယန္တေန ပန စတုရင်္ဂုလတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တိဏ္ဏန္နမ္ပိ ဝုတ္တောကာသဿ ပရတော န ဘိန္ဒတိ၊ တသ္မာ ဆိဒ္ဒေ ဇာတေ တိစီဝရံ အတိရေကစီဝရဋ္ဌာနေ တိဋ္ဌတိ၊ သူစိကမ္မံ ကတွာ ပုန အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗံ။ ဝဿိကသာဋိကာ ဝဿာနမာသာတိက္ကမေနာပိ၊ ကဏ္ဍုပ္ပဋိစ္ဆာဒိ အာဗာဓဝူပသမေနာပိ အဓိဋ္ဌာနံ ဝိဇဟတိ။ တသ္မာ သာ တတော ပရံ ဝိကပ္ပေတဗ္ဗာ။ ဝိကပ္ပနလက္ခဏံ ပန သဗ္ဗစီဝရာနံ ဝိကပ္ပနသိက္ခာပဒေယေဝ ဝဏ္ဏယိဿာမ။ ကေဝလဉှိ ဣမသ္မိံ ဩကာသေ ယံ ဧဝံ အနဓိဋ္ဌိတံ အဝိကပ္ပိတဉ္စ၊ တံ ‘‘အတိရေကစီဝရ’’န္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

တံ အတိက္ကာမယတော နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယန္တိ တံ ယထာဝုတ္တဇာတိပ္ပမာဏံ စီဝရံဒသာဟပရမံ ကာလံ အတိက္ကာမယတော ဧတ္ထန္တရေ ယထာ အတိရေကစီဝရံ န ဟောတိ၊ တထာ အကြုဗ္ဗတော နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ၊ တဉ္စ စီဝရံ နိဿဂ္ဂိယံ ဟောတိ၊ ပါစိတ္တိယံ အာပတ္တိ စဿ ဟောတီတိ အတ္ထော။ အထ ဝါ နိဿဇ္ဇနံ နိဿဂ္ဂိယံ၊ ပုဗ္ဗဘာဂေ ကတ္တဗ္ဗဿ ဝိနယကမ္မဿေတံ နာမံ၊ နိဿဂ္ဂိယမဿ အတ္ထီတိ နိဿဂ္ဂိယမိစ္စေဝ။ ကိံ တံ? ပါစိတ္တိယံ။ တံ အတိက္ကာမယတော သဟ နိဿဂ္ဂိယေန နိဿဂ္ဂိယဝိနယကမ္မံ ပါစိတ္တိယံ ဟောတီတိ အယမေတ္ထ အတ္ထော။ တဉ္စ ပနေတံ စီဝရံ ယံ ဒိဝသံ ဥပ္ပန္နံ၊ တဿ ယော အရုဏော၊ သော ဥပ္ပန္နဒိဝသနိဿိတော၊ တသ္မာ စီဝရုပ္ပာဒဒိဝသေန သဒ္ဓိံ ဧကာဒသေ အရုဏုဂ္ဂမနေ ဒသာဟာတိက္ကမိတံ ဟောတိ၊ တံ ဂဟေတွာ သင်္ဃဿ ဝါ ဂဏဿ ဝါ ပုဂ္ဂလဿ ဝါ နိဿဇ္ဇိတဗ္ဗံ၊ တတြာယံ နယော – သင်္ဃဿ တာဝ ဧဝံ နိဿဇ္ဇိတဗ္ဗံ ‘‘ဣဒံ မေ၊ ဘန္တေ၊ စီဝရံ ဒသဟာတိက္ကန္တံ နိဿဂ္ဂိယံ၊ ဣမာဟံ သင်္ဃဿ နိဿဇ္ဇာမီ’’တိ နိဿဇ္ဇိတွာ ‘‘အဟံ၊ ဘန္တေ၊ ဧကံ နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ အာပန္နော၊ တံ ပဋိဒေသေမီ’’တိ ဧဝံ အာပတ္တိ ဒေသေတဗ္ဗာ။ သစေ ဒွေ ဟောန္တိ၊ ‘‘ဒွေ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ သစေ တဒုတ္တရိ၊ ‘‘သမ္ဗဟုလာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ နိဿဇ္ဇနေပိ သစေ ဒွေ ဝါ ဗဟူနိ ဝါ ဟောန္တိ၊ ‘‘ဣမာနိ မေ၊ ဘန္တေ၊ စီဝရာနိ ဒသာဟာတိက္ကန္တာနိ နိဿဂ္ဂိယာနိ၊ ဣမာနာဟံ သင်္ဃဿ နိဿဇ္ဇာမီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ ပါဠိံ ဝတ္တုံ အသက္ကောန္တေန အညထာပိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ဗျတ္တေန ဘိက္ခုနာ ပဋိဗလေန သင်္ဃော ဉာပေတဗ္ဗော ‘‘သုဏာတု မေ၊ ဘန္တေ၊ သင်္ဃော၊ အယံ ဣတ္ထန္နာမော ဘိက္ခု အာပတ္တိံ သရတိ ဝိဝရတိ ဥတ္တာနိံ ကရောတိ ဒေသေတိ၊ ယဒိ သင်္ဃဿ ပတ္တကလ္လံ၊ အဟံ ဣတ္ထန္နာမဿ ဘိက္ခုနော အာပတ္တိံ ပဋိဂ္ဂဏှေယျ’’န္တိ (စူဠဝ။ ၂၃၉)၊ ဣမိနာ လက္ခဏေန အာပတ္တိံ ပဋိဂ္ဂဏှိတွာ ဝတ္တဗ္ဗော ‘‘ပဿသီ’’တိ၊ ‘‘အာမ ပဿာမီ’’တိ၊ ‘‘အာယတိံ သံဝရေယျာသီ’’တိ၊ ‘‘သာဓု သုဋ္ဌု သံဝရိဿာမီ’’တိ။ ဒွီသု ပန သမ္ဗဟုလာသု ဝါ ပုရိမနယေနေဝ ဝစနဘေဒေါ ကာတဗ္ဗော။ ဒေသိတာယ အာပတ္တိယာ ‘‘သုဏာတု မေ၊ ဘန္တေ၊ သင်္ဃော၊ ဣဒံ စီဝရံ ဣတ္ထန္နာမဿ ဘိက္ခုနော နိဿဂ္ဂိယံ သင်္ဃဿ နိဿဋ္ဌံ၊ ယဒိ သင်္ဃဿ ပတ္တကလ္လံ ၊ သင်္ဃော ဣမံ စီဝရံ ဣတ္ထန္နာမဿ ဘိက္ခုနော ဒဒေယျာ’’တိ (ပါရာ။ ၄၆၄) ဧဝံ နိဿဋ္ဌစီဝရံ ဒါတဗ္ဗံ၊ ဒွီသု ဗဟူသု ဝါ ဝစနဘေဒေါ ကာတဗ္ဗော။

ဂဏဿ ပန နိဿဇ္ဇန္တေန ‘‘ဣမာဟ’’န္တိ ဝါ ‘‘ဣမာနိ အဟ’’န္တိ ဝါ ဝတွာ ‘‘အာယသ္မန္တာနံ နိဿဇ္ဇာမီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ အာပတ္တိပ္ပဋိဂ္ဂါဟကေနာပိ ‘‘သုဏန္တု မေ အာယသ္မန္တာ၊ အယံ ဣတ္ထန္နာမော ဘိက္ခု အာပတ္တိံ သရတိ…ပေ… ဒေသေတိ၊ ယဒါယသ္မန္တာနံ ပတ္တကလ္လ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ စီဝရဒါနေပိ ‘‘သုဏန္တု မေ အာယသ္မန္တာ၊ ဣဒံ စီဝရံ ဣတ္ထန္နာမဿ ဘိက္ခုနော နိဿဂ္ဂိယံ အာယသ္မန္တာနံ နိဿဋ္ဌံ၊ ယဒါယသ္မန္တာနံ ပတ္တကလ္လံ၊ အာယသ္မန္တာ ဣမံ စီဝရံ ဣတ္ထန္နာမဿ ဘိက္ခုနော ဒဒေယျု’’န္တိ (ပါရာ။ ၄၆၆) ဝတ္တဗ္ဗံ၊ သေသံ ပုရိမသဒိသမေဝ။ ပုဂ္ဂလဿ ပန နိဿဇ္ဇန္တေန ‘‘ဣမာဟ’’န္တိ ဝါ ‘‘ဣမာနိ အဟ’’န္တိ ဝါ ဝတွာ ‘‘အာယသ္မတော နိဿဇ္ဇာမီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ နိဿဇ္ဇိတွာ ‘‘အဟံ၊ ဘန္တေ၊ ဧကံ နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ အာပန္နော၊ တံ ပဋိဒေသေမီ’’တိ ဧဝံ အာပတ္တိ ဒေသေတဗ္ဗာ။ သစေ ပန နဝကတရော ဟောတိ၊ ‘‘အာဝုသော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တေနာပိ ‘‘ပဿသီ’’တိ ဝါ ‘‘ပဿထာ’’တိ ဝါ ဝုတ္တေ ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ’’တိ ဝါ ‘‘အာမ အာဝုသော’’တိ ဝါ ဝတွာ ‘‘ပဿာမီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တတော ‘‘အာယတိံ သံဝရေယျာသီ’’တိ ဝါ ‘‘သံဝရေယျာထာ’’တိ ဝါ ဝုတ္တေ ‘‘သာဓု သုဋ္ဌု သံဝရိဿာမီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ဧဝံ ဒေသိတာယ အာပတ္တိယာ ‘‘ဣမံ စီဝရံ အာယသ္မတော ဒမ္မီ’’တိ ဒါတဗ္ဗံ၊ ဒွီသု တီသု ဝါ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တာနုသာရေနေဝ နယော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဒွိန္နံ ပန ယထာ ဂဏဿ၊ ဧဝံ နိဿဇ္ဇိတဗ္ဗံ၊ တတော အာပတ္တိပ္ပဋိဂ္ဂဟဏဉ္စ နိဿဋ္ဌစီဝရဒါနဉ္စ တေသံ အညတရေန ယထာ ဧကေန ပုဂ္ဂလေန၊ တထာ ကာတဗ္ဗံ၊ ဣဒံ ပန သဗ္ဗနိဿဂ္ဂိယေသု ဝိဓာနံ။ စီဝရံ ပတ္တော နိသီဒနန္တိ ဝတ္ထုမတ္တမေဝ ဟိ နာနံ၊ ပရမ္မုခံ ပန ဝတ္ထု ‘‘ဧတ’’န္တိ နိဿဇ္ဇိတဗ္ဗံ။ သစေ ဗဟူနိ ဟောန္တိ၊ ‘‘ဧတာနီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ နိဿဋ္ဌဒါနေပိ ဧသေဝ နယော။ နိဿဋ္ဌဝတ္ထုံ ‘‘ဒိန္နမိဒံ ဣမိနာ မယှ’’န္တိ သညာယ န ပဋိဒေန္တဿ ဒုက္ကဋံ၊ တဿ သန္တကဘာဝံ ဉတွာ လေသေန အစ္ဆိန္ဒန္တော သာမိကဿ ဓုရနိက္ခေပေန ဘဏ္ဍံ အဂ္ဃာပေတွာ ကာရေတဗ္ဗောတိ။

ဝေသာလိယံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ အတိရေကစီဝရဓာရဏဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ ‘‘ဒသာဟပရမ’’န္တိ အယမေတ္ထ အနုပညတ္တိ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ အနိဿဇ္ဇိတွာ ပရိဘုဉ္ဇန္တဿ ဒုက္ကဋံ၊ ယထာ စ ဣဓ၊ ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထ၊ တသ္မာ နံ ပရတော န ဝက္ခာမ။ ဒသာဟံ အနတိက္ကန္တေပိ အတိက္ကန္တသညိနော ဝေမတိကဿ စ ဒုက္ကဋံ။ အတိက္ကန္တေ အနတိက္ကန္တသညိနောပိ ဝေမတိကဿပိ နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယမေဝ၊ တထာ အနဓိဋ္ဌိတာဝိကပ္ပိတအအဿဇ္ဇိတအနဋ္ဌာဝိနဋ္ဌအဒဍ္ဎာဝိလုတ္တေသု အဓိဋ္ဌိတာဒိသညိနော။ အန္တောဒသာဟံ အဓိဋ္ဌိတေ ဝိကပ္ပိတေ ဝိဿဇ္ဇိတေ နဋ္ဌေ ဝိနဋ္ဌေ ဒဍ္ဎေ အစ္ဆိန္နေ ဝိဿာသေန ဂါဟိတေ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ အာစာရဝိပတ္တိ၊ ယထာ စ ဣဒံ၊ ဧဝံ ဣတော ပရာနိပိ၊ ဥဘတောပါတိမောက္ခေသုပိ ဟိ ပါရာဇိကာနိ စ သင်္ဃာဒိသေသာ စ သီလဝိပတ္တိ၊ သေသာပတ္တိယော အာစာရဝိပတ္တိ၊ အာဇီဝဝိပတ္တိ ဝါ ဒိဋ္ဌိဝိပတ္တိ ဝါ ကာစိ အာပတ္တိ နာမ နတ္ထိ။ အာဇီဝဝိပတ္တိပစ္စယာ ပန ဌပေတွာ ဒုဗ္ဘာသိတံ ဆ အာပတ္တိက္ခန္ဓာ ပညတ္တာ၊ ဒိဋ္ဌိဝိပတ္တိပစ္စယာ ပါစိတ္တိယဒုက္ကဋဝသေန ဒွေ အာပတ္တိက္ခန္ဓာ ပညတ္တာတိ၊ ဣဒမေတ္ထ လက္ခဏံ၊ ဣတိ ဝိပတ္တိကထာ ဣဓေဝ နိဋ္ဌိတာတိ၊ န နံ ဣတော ပရံ ဝိစာရယိဿာမ။ ဇာတိပ္ပမာဏသမ္ပန္နဿ စီဝရဿ အတ္တနော သန္တကတာ၊ ဂဏနုပဂတာ၊ ဆိန္နပလိဗောဓဘာဝေါ၊ အတိရေကစီဝရတာ၊ ဒသာဟာတိက္ကမောတိ ဣမာနေတ္ထ ပဉ္စ အင်္ဂါနိ။ ကထိနသမုဋ္ဌာနံ၊ အကိရိယံ၊ နောသညာဝိမောက္ခံ၊ အစိတ္တကံ၊ ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇံ၊ ကာယကမ္မံ၊ ဝစီကမ္မံ၊ တိစိတ္တံ၊ တိဝေဒနန္တိ။

ကထိနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ ဥဒေါသိတသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဒုတိယေ နိဋ္ဌိတစီဝရသ္မိံ ဘိက္ခုနာတိဧတ္ထ ပုရိမသိက္ခာပဒေ ဝိယ အတ္ထံ အဂ္ဂဟေတွာ နိဋ္ဌိတေ စီဝရသ္မိံ ဘိက္ခုနောတိ ဧဝံ သာမိဝသေန ကရဏဝစနဿ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ကရဏဝသေန ဟိ ဘိက္ခုနာ ဣဒံ နာမ ကမ္မံ ကာတဗ္ဗံ၊ တံ နတ္ထိ၊ သာမိဝသေန ပန ဘိက္ခုနော စီဝရသ္မိံ နိဋ္ဌိတေ ကထိနေ စ ဥဗ္ဘတေ ဧဝံ ဣမေဟိ စီဝရနိဋ္ဌာနကထိနုဗ္ဘာရေဟိ ဆိန္နပလိဗောဓော ဧကရတ္တမ္ပိ စေ ဘိက္ခု တိစီဝရေန ဝိပ္ပဝသေယျာတိ ဧဝံ အတ္ထော ယုဇ္ဇတိ။ တတ္ထ တိစီဝရေနာတိ တိစီဝရာဓိဋ္ဌာနနယေန အဓိဋ္ဌိတေသု သင်္ဃာဋိအာဒီသု ယေနကေနစိ။ ဝိပ္ပဝသေယျာတိ ဝိယုတ္တော ဝသေယျ၊ ‘‘ဂါမော ဧကူပစာရော နာနူပစာရော’’တိအာဒိနာ (ပါရာ။ ၄၇၇) နယေန ပါဠိယံ ဝုတ္တာနံ ဂါမနိဂမနနိဝေသနဥဒေါသိတအဋ္ဋမာဠပါသာဒဟမ္မိယနာဝါသတ္ထခေတ္တဓညကရဏအာရာမဝိဟာရရုက္ခမူလအဇ္ဈောကာသပ္ပဘေဒါနံ ပန္နရသာနံ နိက္ခေပဋ္ဌာနာနံ ယတ္ထကတ္ထစိ နိက္ခိပိတွာ တေသံ ဂါမာဒီနံ ဗဟိ ဟတ္ထပါသာတိက္ကမေန အရုဏံ ဥဋ္ဌာပေယျာတိ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ၊ ဝိတ္ထာရော ပန သမန္တပါသာဒိကာယံ (ပါရာ။ အဋ္ဌ။ ၂။၄၇၃-၄၇၇-၈) ဝုတ္တော။ အညတြ ဘိက္ခုသမ္မုတိယာတိ ယံ သင်္ဃော ဂိလာနဿ ဘိက္ခုနော တိစီဝရေန အဝိပ္ပဝါသသမ္မုတိံ ဒေတိ၊ တံ ဌပေတွာ အလဒ္ဓသမ္မုတိကဿ ဘိက္ခုနော ဧကရတ္တမ္ပိ ဝိပ္ပဝါသတော ဝုတ္တနယေနေဝ နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ကေဝလံ ဣဓ ‘‘ဣဒံ မေ၊ ဘန္တေ၊ စီဝရံ ရတ္တိဝိပ္ပဝုတ္ထံ အညတြ ဘိက္ခုသမ္မုတိယာ နိဿဂ္ဂိယ’’န္တိအာဒိနာ နယေန ဝစနဘေဒေါ ဟောတိ၊ အယံ ပန ဝိသေသော။

သာဝတ္ထိယံ သမ္ဗဟုလေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ သန္တရုတ္တရေန ဇနပဒစာရိကံ ပက္ကမနဝတ္ထုသ္မိံ

ပညတ္တံ၊ ‘‘အညတြ ဘိက္ခုသမ္မုတိယာ’’တိ အယမေတ္ထ အနုပညတ္တိ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ အဝိပ္ပဝုတ္ထေ ဝိပ္ပဝုတ္ထသညိနော စေဝ ဝေမတိကဿ စ ဒုက္ကဋံ။ ဝိပ္ပဝုတ္ထေ ဝိပ္ပဝုတ္ထသညိနောပိ အဝိပ္ပဝုတ္ထသညိနောပိ ဝေမတိကဿာပိ နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ၊ တထာ အပစ္စုဒ္ဓဋအဝိဿဇ္ဇိတာဒီသု စ ပစ္စုဒ္ဓဋဝိဿဇ္ဇိတာဒိသညိနော။ အန္တောအရုဏေ ပစ္စုဒ္ဓဋေ ပန ပဌမကထိနေ ဝုတ္တဝိဿဇ္ဇိတာဒိဘေဒေ စ အနာပတ္တိ၊ တထာ လဒ္ဓသမ္မုတိကဿ ဝိပ္ပဝါသေ။ အာဗာဓေ ပန ဝူပသန္တေ ပစ္စာဂန္တဗ္ဗံ၊ တတ္ထေဝ ဝါ ဌိတေန ပစ္စုဒ္ဓရိတဗ္ဗံ၊ အထာပိဿ ပုန သော ဝါ အညော ဝါ အာဗာဓော ကုပ္ပတိ၊ လဒ္ဓကပ္ပိယမေဝ။ အဓိဋ္ဌိတစီဝရတာ ၊ အနတ္ထတကထိနတာ၊ အလဒ္ဓသမ္မုတိကတာ၊ ရတ္တိဝိပ္ပဝါသောတိ ဣမာနေတ္ထ စတ္တာရိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ ပဌမကထိနေ ဝုတ္တပ္ပကာရာနေဝ။ ကေဝလဉှိ တတ္ထ အနဓိဋ္ဌာနံ အဝိကပ္ပနဉ္စ အကိရိယာ၊ ဣဓ အပ္ပစ္စုဒ္ဓရဏံ၊ အယံ ဝိသေသောတိ။

ဥဒေါသိတသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ အကာလစီဝရသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

တတိယေ နိဋ္ဌိတစီဝရသ္မိံ ဘိက္ခုနာတိ သာမိဝသေနေဝ ကရဏတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အကာလစီဝရံ နာမ ယွာယံ ‘‘အနတ္ထတေ ကထိနေ ဝဿာနဿ ပစ္ဆိမော မာသော၊ အတ္ထတေ ကထိနေ ပဉ္စမာသာ’’တိ (ပါရာ။ ၆၄၉) စီဝရကာလော ဝုတ္တော၊ တံ ဌပေတွာ အညဒါ ဥပ္ပန္နံ၊ ယဉ္စ ကာလေပိ သင်္ဃဿ ဝါ ‘‘ဣဒံ အကာလစီဝရ’’န္တိ၊ ပုဂ္ဂလဿ ဝါ ‘‘ဣဒံ တုယှံ ဒမ္မီ’’တိအာဒိနာ နယေန ဒိန္နံ၊ ဧတံ အကာလစီဝရံ နာမ။ ဥပ္ပဇ္ဇေယျာတိ ဧဝရူပံ စီဝရံ အတ္တနော ဘာဂပဋိလာဘဝသေန သင်္ဃတော ဝါ သုတ္တန္တိကာဒိဂဏတော ဝါ ဉာတိတော ဝါ မိတ္တတော ဝါ ပံသုကူလံ ဝါ အတ္တနော ဝါ ဓနေန (ပါရာ။ ၅၀၀)၊ အထ ဝါ ပန ‘‘အဋ္ဌိမာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မာတိကာ စီဝရဿ ဥပ္ပာဒါယ သီမာယ ဒေတိ၊ ကတိကာယ ဒေတိ၊ ဘိက္ခာပညတ္တိကာယ ဒေတိ၊ သင်္ဃဿ ဒေတိ၊ ဥဘတောသင်္ဃဿ ဒေတိ၊ ဝဿံဝုဋ္ဌသင်္ဃဿ ဒေတိ၊ အာဒိဿ ဒေတိ၊ ပုဂ္ဂလဿ ဒေတီ’’တိ (မဟာဝ။ ၃၇၉) ဣမာသံ အဋ္ဌန္နံ မာတိကာနံ အညတရတော ဥပ္ပဇ္ဇေယျ။ ဧတ္ထ စ ‘‘သီမာယ ဒမ္မီ’’တိ ဧဝံ သီမံ ပရာမသိတွာ ဒေန္တော သီမာယ ဒေတိ နာမ၊ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။ ဧတ္ထ စ သီမာတိ ခဏ္ဍသီမာ ဥပစာရသီမာ သမာနသံဝါသသီမာ အဝိပ္ပဝါသသီမာ လာဘသီမာ ဂါမသီမာ နိဂမသီမာ နဂရသီမာ အဗ္ဘန္တရသီမာ ဥဒကုက္ခေပသီမာ ဇနပဒသီမာ ရဋ္ဌသီမာ ရဇ္ဇသီမာ ဒီပသီမာ စက္ကဝါဠသီမာတိ ပန္နရသဝိဓာ။ တတ္ထ ဥပစာရသီမာ နာမ ပရိက္ခိတ္တဿ ဝိဟာရဿ ပရိက္ခေပေန၊ အပရိက္ခိတ္တဿ ပရိက္ခေပါရဟဋ္ဌာနေန ပရိစ္ဆိန္နာ။ အပိ စ ဘိက္ခူနံ ဓုဝသန္နိပါတဋ္ဌာနတော ဝါ ပရိယန္တေ ဌိတဘောဇနသာလတော ဝါ နိဗဒ္ဓဝသနကအာဝါသတော ဝါ ထာမမဇ္ဈိမဿ ပုရိသဿ ဒွိန္နံ လေဍ္ဍုပါတာနံ အန္တော ‘‘ဥပစာရသီမာ’’တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သာ ပန အာဝါသေ ဝဍ္ဎန္တေ ဝဍ္ဎတိ၊ ဟာယန္တေ ဟာယတိ ၊ ယောဇနသတမ္ပိ ဥပစာရသီမာဝ ဟောတိ။ တတ္ထ ဒိန္နလာဘော သဗ္ဗေသံ အန္တောသီမဂတာနံ ပါပုဏာတိ၊ ဘိက္ခုနီနံ အာရာမပဝေသနသေနာသနာပုစ္ဆနာနိ ပရိဝါသမာနတ္တာရောစနံ ဝဿစ္ဆေဒနိဿယသေနာသနဂ္ဂါဟာဒိဝိဓာနန္တိ ဣဒမ္ပိ သဗ္ဗံ ဣမိဿာဝ သီမာယ ဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။ လာဘသီမာတိ ယံ ရာဇရာဇမဟာမတ္တာဒယော ဝိဟာရံ ကာရာပေတွာ ဂါဝုတံ ဝါ အဒ္ဓယောဇနံ ဝါ ယောဇနံ ဝါ သမန္တာ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ‘‘အယံ အမှာကံ ဝိဟာရဿ လာဘသီမာ၊ ယံ ဧတ္ထန္တရေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တံ သဗ္ဗံ အမှာကံ ဝိဟာရဿ ဒေမာ’’တိ ဌပေန္တိ၊ အယံ လာဘသီမာ နာမ။ ကာသိကောသလာဒီနံ ပန ရဋ္ဌာနံ အန္တော ဗဟူ ဇနပဒါ ဟောန္တိ၊ တတ္ထ ဧကော ဇနပဒပရိစ္ဆေဒေါ ဇနပဒသီမာ၊ ကာသိကောသလာဒိရဋ္ဌပရိစ္ဆေဒေါ ရဋ္ဌသီမာ၊ ဧကဿ ရညော အာဏာပဝတ္တိဋ္ဌာနံ ရဇ္ဇသီမာ၊ သမုဒ္ဒန္တေန ပရိစ္ဆိန္နော မဟာဒီပေါ ဝါ အန္တရဒီပေါ ဝါ ဒီပသီမာ၊ ဧကစက္ကဝါဠပဗ္ဗတပရိက္ခေပဗ္ဘန္တရံ စက္ကဝါဠသီမာ၊ သေသာ နိဒါနကထာယံ ဝုတ္တနယာ ဧဝ။ တတ္ထ ‘‘ခဏ္ဍသီမာယ ဒေမာ’’တိ ဒိန္နံ ခဏ္ဍသီမဋ္ဌာနံယေဝ ပါပုဏာတိ၊ တတော ဗဟိသီမာယ သီမန္တရိကဋ္ဌာနမ္ပိ န ပါပုဏာတိ။ ‘‘ဥပစာရသီမာယ ဒေမာ’’တိ ဒိန္နံ ပန အန္တောပရိစ္ဆေဒေ ခဏ္ဍသီမာသီမန္တရိကာသု ဌိတာနမ္ပိ ပါပုဏာတိ၊ သမာနသံဝါသသီမာယ ဒိန္နံ ခဏ္ဍသီမာသီမန္တရိကဋ္ဌာနံ န ပါပုဏာတိ၊ အဝိပ္ပဝါသသီမာလာဘသီမာသု ဒိန္နံ တာသံ အန္တောဂဓာနံယေဝ ပါပုဏာတိ၊ ဂါမသီမာဒီသု ဒိန္နံ တာသံ သီမာနံ အဗ္ဘန္တရေ ဗဒ္ဓသီမဋ္ဌာနမ္ပိ ပါပုဏာတိ၊ အဗ္ဘန္တရသီမာဥဒကုက္ခေပသီမာသု ဒိန္နံ တတ္ထ အန္တောဂဓာနံယေဝ ပါပုဏာတိ၊ ဇနပဒသီမာဒီသု ဒိန္နမ္ပိ တာသံ အဗ္ဘန္တရေ ဗဒ္ဓသီမဋ္ဌာနမ္ပိ ပါပုဏာတိ၊ တသ္မာ ယံ ဇမ္ဗုဒီပေ ဌတွာ ‘‘တမ္ဗပဏ္ဏိဒီပေ သင်္ဃဿ ဒေမာ’’တိ ဒီယတိ၊ တံ တမ္ဗပဏ္ဏိဒီပတော ဧကောပိ ဂန္တွာ သဗ္ဗေသံ သင်္ဂဏှိတုံ လဘတိ။ သစေပိ တတ္ထေဝ ဧကော သဘာဂေါ ဘိက္ခု သဘာဂါနံ ဘာဂံ ဂဏှာတိ၊ န ဝါရေတဗ္ဗော။ ယော ပန ဝိဟာရံ ပဝိသိတွာ ‘‘အသုကသီမာယာ’’တိ အဝတွာဝ ကေဝလံ ‘‘သီမာယ ဒမ္မီ’’တိ ဝဒတိ၊ သော ပုစ္ဆိတဗ္ဗော ‘‘သီမာ နာမ ဗဟုဝိဓာ၊ ကတရံ သန္ဓာယ ဝဒသီ’’တိ၊ သစေ ဝဒတိ ‘‘အဟမေတံ ဘေဒံ န ဇာနာမိ၊ သီမဋ္ဌကသင်္ဃော ဂဏှတူ’’တိ၊ ဥပစာရသီမဋ္ဌေဟိ ဘာဇေတဗ္ဗံ။

ကတိကာယာတိဧတ္ထ ကတိကာ နာမ သမာနလာဘကတိကာ။ သာ ပန ဧဝံ ကာတဗ္ဗာ၊ ဧကသ္မိံ ဝိဟာရေ သန္နိပတိတေဟိ ဘိက္ခူဟိ ယံ ဝိဟာရံ သင်္ဂဏှိတုကာမာ သမာနလာဘံ ကာတုံ ဣစ္ဆန္တိ၊ တဿ နာမံ ဂဟေတွာ ‘‘အသုကော နာမ ဝိဟာရော ပေါရာဏကော အပ္ပလာဘော’’တိ ယံ ကိဉ္စိ ကာရဏံ ဝတွာ ‘‘တံ ဝိဟာရံ ဣမိနာ ဝိဟာရေန သဒ္ဓိံ ဧကလာဘံ ကာတုံ သင်္ဃဿ ရုစ္စတီ’’တိ တိက္ခတ္တုံ သာဝေတဗ္ဗံ၊ ဧတ္တာဝတာ တသ္မိံ ဝိဟာရေ နိသိန္နောပိ ဣဓ နိသိန္နောဝ ဟောတိ၊ တသ္မိံ ဝိဟာရေပိ ဧဝမေဝ ကာတဗ္ဗံ၊ ဧတ္တာဝတာ ဣဓ နိသိန္နောပိ တသ္မိံ နိသိန္နောဝ ဟောတိ။ ဧကသ္မိံ ဝိဟာရေ လာဘေ ဘာဇိယမာနေ ဣတရသ္မိံ ဌိတဿ ဘာဂံ ဂဟေတုံ ဝဋ္ဋတိ။

ဘိက္ခာပညတ္တိယာတိ ဧတ္ထ ဘိက္ခာပညတ္တိ နာမ ဒါယကဿ ပရိစ္စာဂပညတ္တိဋ္ဌာနံ၊ တသ္မာ ‘‘ယတ္ထ မယှံ ဓုဝကာရာ ကရီယန္တိ၊ တတ္ထ ဒမ္မီ’’တိ ဝါ ‘‘တတ္ထ ဒေထာ’’တိ ဝါ ဝုတ္တေ ယတ္ထ တဿ ပါကဝတ္တံ ဝါ ဝတ္တတိ၊ ယတော ဝါ ဘိက္ခူ နိစ္စံ ဘောဇေတိ၊ ယတ္ထ ဝါ တေန ကိဉ္စိ သေနာသနံ ကတံ၊ သဗ္ဗတ္ထ ဒိန္နမေဝ ဟောတိ။ သစေ ပန ဧကသ္မိံ ဓုဝကာရဋ္ဌာနေ ထောကတရာ ဘိက္ခူ ဟောန္တိ၊ ဧကမေဝ ဝါ ဝတ္ထံ ဟောတိ၊ မာတိကံ အာရောပေတွာ ယထာ သော ဝဒတိ၊ တထာ ဂဟေတဗ္ဗံ။

သင်္ဃဿ ဒေတီတိ ဧတ္ထ ဝိဟာရံ ပဝိသိတွာ ‘‘သင်္ဃဿ ဒမ္မီ’’တိ ဒိန္နံ ဥပစာရသီမာဂတာနဉ္စ တတော ဗဟိဒ္ဓါပိ တေဟိ သဒ္ဓိံ ဧကာဗဒ္ဓါနဉ္စ ပါပုဏာတိ၊ တသ္မာ တေသံ ဂါဟကေ သတိ အသမ္ပတ္တာနမ္ပိ ဘာဂေါ ဒါတဗ္ဗော။ ယံ ပန ဗဟိ ဥပစာရသီမာယ ဘိက္ခူ ဒိသွာ ‘‘သင်္ဃဿာ’’တိ ဒီယတိ၊ တံ ဧကာဗဒ္ဓပရိသာယ ပါပုဏာတိ။ ယေ ပန ဒွါဒသဟိ ဟတ္ထေဟိ ပရိသံ အသမ္ပတ္တာ၊ တေသံ န ပါပုဏာတိ။

ဥဘတောသင်္ဃဿာတိ ဧတ္ထ ပန ယံ ဥဘတောသင်္ဃဿ ဒိန္နံ၊ တတော ဥပဍ္ဎံ ဘိက္ခူနံ၊ ဥပဍ္ဎံ ဘိက္ခုနီနံ ဒါတဗ္ဗံ။ သစေပိ ဧကော ဘိက္ခု ဟောတိ၊ ဧကာ ဝါ ဘိက္ခုနီ၊ အန္တမသော အနုပသမ္ပန္နဿာပိ ဥပဍ္ဎမေဝ ဒါတဗ္ဗံ။ ‘‘ဥဘတောသင်္ဃဿ စ တုယှဉ္စာ’’တိ ဝုတ္တေ ပန သစေ ဒသ ဘိက္ခူ စ ဒသ ဘိက္ခုနိယော စ ဟောန္တိ၊ ဧကဝီသတိ ပဋိဝီသေ ကတွာ ဧကော ပုဂ္ဂလဿ ဒါတဗ္ဗော၊ ဒသ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ၊ ဒသ ဘိက္ခုနိသင်္ဃဿ စ၊ ယေန ပုဂ္ဂလိကော လဒ္ဓါ၊ သော သင်္ဃတောပိ အတ္တနော ဝဿဂ္ဂေန ဂဟေတုံ လဘတိ၊ ကသ္မာ? ဥဘတောသင်္ဃဂ္ဂဟဏေန ဂဟိတတ္တာ၊ ‘‘ဥဘတောသင်္ဃဿ စ စေတိယဿ စာ’’တိ ဝုတ္တေပိ ဧသေဝ နယော။ ဣဓ ပန စေတိယဿ သင်္ဃတော ပါပုဏကောဋ္ဌာသော နာမ နတ္ထိ၊ ဧကပုဂ္ဂလဿ ပတ္တကောဋ္ဌာသသမော ဧကော ကောဋ္ဌာသော ဟောတိ။ ‘‘ဘိက္ခုသင်္ဃဿ စ ဘိက္ခုနီနဉ္စာ’’တိ ဝုတ္တေ ပန န မဇ္ဈေ ဘိန္ဒိတွာ ဒါတဗ္ဗံ၊ ဘိက္ခူ စ ဘိက္ခုနိယော စ ဂဏေတွာ ဒါတဗ္ဗံ။ ‘‘ဘိက္ခုသင်္ဃဿ စ ဘိက္ခုနီနဉ္စ တုယှဉ္စာ’’တိ ဝုတ္တေ ပုဂ္ဂလော ဝိသုံ န လဘတိ၊ ပါပုဏကောဋ္ဌာသတော ဧကမေဝ လဘတိ ။ ‘‘စေတိယဿ စာ’’တိ ဝုတ္တေ ပန စေတိယဿ ဧကော ပုဂ္ဂလပဋိဝီသော လဗ္ဘတိ။ ‘‘ဘိက္ခူနဉ္စ ဘိက္ခုနီနဉ္စာ’’တိ ဝုတ္တေပိ န မဇ္ဈေ ဘိန္ဒိတွာ ဒါတဗ္ဗံ၊ ပုဂ္ဂလဂဏနာယ ဧဝ ဝိဘဇိတဗ္ဗံ၊ တေဟိ သဒ္ဓိံ ပုဂ္ဂလစေတိယပရာမသနံ အနန္တရနယသဒိသမေဝ၊ ယထာ စ ဘိက္ခုသင်္ဃံ အာဒိံ ကတွာ နယော နီတော၊ ဧဝံ ဘိက္ခုနိသင်္ဃံ အာဒိံ ကတွာပိ နေတဗ္ဗော။ ‘‘ဘိက္ခုသင်္ဃဿ စ တုယှဉ္စာ’’တိ ဝုတ္တေပိ ပုဂ္ဂလဿ ဝိသုံ န လဗ္ဘတိ ၊ စေတိယဿ ပန လဗ္ဘတိ။ ‘‘ဘိက္ခူနဉ္စ တုယှဉ္စာ’’တိ ဝုတ္တေပိ ဝိသုံ န လဗ္ဘတိ၊ စေတိယဿ ပန လဗ္ဘတိယေဝ။

ဝဿံဝုဋ္ဌသင်္ဃဿာတိ ဧတ္ထ သစေ ဝိဟာရံ ပဝိသိတွာ ‘‘ဝဿံဝုဋ္ဌသင်္ဃဿ ဒမ္မီ’’တိ ဝဒတိ၊ ယေ တတ္ထ ဝဿစ္ဆေဒံ အကတွာ ပုရိမဝဿံဝုဋ္ဌာ၊ တေသံ ဗဟိ သီမဋ္ဌာနမ္ပိ ပါပုဏာတိ၊ န အညေသံ။ သစေ ပန ဗဟိဥပစာရသီမာယံ ဌိတော ‘‘ဝဿံဝုဋ္ဌသင်္ဃဿာ’’တိ ဝဒတိ၊ ယတ္ထကတ္ထစိ ဝုဋ္ဌဝဿာနံ သဗ္ဗေသံ သမ္ပတ္တာနံ ပါပုဏာတိ။ အထ ‘‘အသုကဝိဟာရေ ဝဿံဝုဋ္ဌဿာ’’တိ ဝဒတိ၊ တတ္ထ ဝဿံဝုဋ္ဌာနံယေဝ ယာဝ ကထိနဿုဗ္ဘာရာ ပါပုဏာတိ။ ဂိမှာနံ ပဌမဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ ဧဝံ ဝဒတိ၊ တတြ သမ္မုခီဘူတာနံ သဗ္ဗေသံ ပါပုဏာတိ၊ န အညေသံ။

အာဒိဿ ဒေတီတိ အာဒိသိတွာ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ဒေတိ၊ ကထံ? ဘိက္ခူ အဇ္ဇတနာယ ဝါ သွာတနာယ ဝါ ယာဂုယာ နိမန္တေတွာ တေ ဃရေ ယာဂုံ ပါယေတွာ ‘‘ဣမာနိ စီဝရာနိ ယေဟိ မယှံ ယာဂု ပီတာ၊ တေသံ ဒမ္မီ’’တိ ဝဒတိ၊ ယေဟိ နိမန္တိတေဟိ ယာဂု ပီတာ၊ တေသံယေဝ ပါပုဏာတိ၊ ဘတ္တခဇ္ဇကာဒီဟိ နိမန္တိတေသုပိ ဧသေဝ နယော။

ပုဂ္ဂလဿ ဒေတီတိ ‘‘ဣဒံ စီဝရံ ဣတ္ထန္နာမဿ ဒမ္မီ’’တိ ဧဝံ ပရမ္မုခါ ဝါ၊ ပါဒမူလေ ဌပေတွာ ‘‘ဣဒံ တုမှာက’’န္တိ ဧဝံ သမ္မုခါ ဝါ ဒေတီတိ အယမေတ္ထ သင်္ခေပကထာ၊ ဝိတ္ထာရော ပန သမန္တပါသာဒိကာယံ ဝုတ္တော။ ဣတိ ဣမာသံ အဋ္ဌန္နံ မာတိကာပဒါနံ ဝသေန ယံ အကာလစီဝရလက္ခဏေန ပဋိလဒ္ဓံ၊ တံ သန္ဓာယ ‘‘အကာလစီဝရံ ဥပ္ပဇ္ဇေယျာ’’တိ ဝုတ္တံ။

အာကင်္ခမာနေနာတိ ဣစ္ဆမာနေန။ ခိပ္ပမေဝ ကာရေတဗ္ဗန္တိ သီဃံ အန္တောဒသာဟေယေဝ ကာရေတဗ္ဗံ။ နော စဿ ပါရိပူရီတိ နော စေ ပါရိပူရီ ဘဝေယျ၊ ယတ္တကေန ကရိယမာနံ အဓိဋ္ဌာနစီဝရံ ပဟောတိ၊ တံ စီဝရံ တတ္တကံ န ဘဝေယျ၊ ဦနကံ ဘဝေယျာတိ အတ္ထော။ သတိယာ ပစ္စာသာယာတိ ‘‘အသုကဒိဝသံ နာမ သင်္ဃော စီဝရာနိ လဘိဿတိ၊ တတော မေ စီဝရံ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတီ’’တိဣမိနာ နယေန သင်္ဃဂဏဉာတိမိတ္တေသု ဝါ အညတရဋ္ဌာနတော၊ ‘‘ပံသုကူလံ ဝါ လစ္ဆာမီ’’တိ၊ ‘‘ဣမိနာ ဝါ ကပ္ပိယဘဏ္ဍေန စီဝရံ ဂဏှိဿာမီ’’တိ ဧဝံ ဝိဇ္ဇမာနာယ စီဝရာသာယ။ တတော စေ ဥတ္တရီတိ မာသပရမတော စေ ဥတ္တရိ နိက္ခိပေယျ၊ နိဿဂ္ဂိယန္တိ အတ္ထော။ ယဒိ ပနဿ မူလစီဝရံ သဏှံ ဟောတိ၊ ပစ္စာသာစီဝရံ ထူလံ ဟောတိ၊ န သက္ကာ ယောဇေတုံ၊ ရတ္တိယော စ သေသာ ဟောန္တိ၊ န တာဝ မာသော ပူရတိ၊ န အကာမာ စီဝရံ ကာရေတဗ္ဗံ၊ အညံ ပစ္စာသာစီဝရံ လဘိတွာ ဧဝ ကာလဗ္ဘန္တရေ ကာရေတဗ္ဗံ။ သစေ န လဘတိ၊ ပစ္စာသာစီဝရမ္ပိ ပရိက္ခာရစောဠံ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗံ။ အထ မူလစီဝရံ ထူလံ ဟောတိ၊ ပစ္စာသာစီဝရံ သဏှံ၊ မူလစီဝရံ ပရိက္ခာရစောဠံ အဓိဋ္ဌဟိတွာ ပစ္စာသာစီဝရမေဝ မူလစီဝရံ ကတွာ ဌပေတဗ္ဗံ၊ တံ ပုန မာသပရိဟာရံ လဘတိ၊ ဧတေနုပါယေန ယာဝ န လစ္ဆတိ၊ တာဝ အညံ မူလစီဝရံ ကတွာ ဌပေတုံ လဗ္ဘတိ။ ဣမဿ ‘‘ဣဒံ မေ၊ ဘန္တေ၊ အကာလစီဝရံ မာသာတိက္ကန္တံ နိဿဂ္ဂိယ’’န္တိ (ပါရာ။ ၅၀၀) ဣမိနာ နယေန နိဿဇ္ဇနဝိဓာနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

သာဝတ္ထိယံ သမ္ဗဟုလေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ အကာလစီဝရံ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ မာသံ အတိက္ကမနဝတ္ထုသ္မိံ

ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ ဣတော ပရံ သဗ္ဗံ ပဌမကထိနေ ဝုတ္တသဒိသမေဝ။ ကေဝလဉှိ တတ္ထ ဒသာဟာတိက္ကမော၊ ဣဓ မာသာတိက္ကမောတိ အယံ ဝိသေသော။ သေသံ တာဒိသမေဝါတိ။

အကာလစီဝရသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ ပုရာဏစီဝရသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

စတုတ္ထေ အညာတိကာယာတိ န ဉာတိကာယ၊ မာတိတော ဝါ ပိတိတော ဝါ ယာဝ သတ္တမံ ယုဂံ၊ တာဝ ကေနစိ အာကာရေန အသမ္ဗဒ္ဓါယာတိ အတ္ထော။ ဘိက္ခုနိယာတိ သာကိယာနိယော ဝိယ သုဒ္ဓဘိက္ခုသင်္ဃေ ဝါ ဥဘတောသင်္ဃေ ဝါ ဥပသမ္ပန္နာယ။ ပုရာဏစီဝရန္တိ ရဇိတွာ ကပ္ပံ ကတွာ ဧကဝါရမ္ပိ နိဝတ္ထံ ဝါ ပါရုတံ ဝါ၊ ယံ အန္တမသော ပရိဘောဂသီသေန အံသေ ဝါ မတ္ထကေ ဝါ ကတွာ မဂ္ဂံ ဂတော ဟောတိ၊ ဥဿီသကံ ဝါ ကတွာ နိပန္နော၊ ဧတမ္ပိ ပုရာဏစီဝရမေဝ။ ဓောဝါပေယျ ဝါတိ သစေ ‘‘ဓောဝါ’’တိဝါစာယ ဝဒတိ၊ ကာယဝိကာရံ ဝါ ကရောတိ၊ ဟတ္ထေန ဝါ ဟတ္ထေ ဒေတိ၊ ပါဒမူလေ ဝါ ဌပေတိ၊ အန္တောဒွါဒသဟတ္ထေ ဩကာသေ ဌတွာ ဥပရိ ဝါ ခိပတိ၊ အညဿ ဝါ ဟတ္ထေ ပေသေတိ၊ တာယ ဓောတံ၊ ဓောဝါပိတမေဝ ဟောတိ၊ ရဇာပနာကောဋာပနေသုပိ ဧသေဝ နယော။ သိက္ခမာနာယ ဝါ သာမဏေရိယာ ဝါ ဥပါသိကာယ ဝါ ဟတ္ထေ ဓောဝနတ္ထာယ ဒေတိ၊ သာ သစေ ဥပသမ္ပဇ္ဇိတွာ ဓောဝတိ၊ ဧဝမ္ပိ နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ။ ဥပါသကဿ ဝါ သာမဏေရဿ ဝါ ဟတ္ထေ ဒိန္နံ ဟောတိ၊ သော စေ လိင်္ဂေ ပရိဝတ္တေ ဥပသမ္ပဇ္ဇိတွာ ဓောဝတိ၊ ဒဟရဿ ဘိက္ခုဿ ဝါ ဒိန္နံ ဟောတိ၊ သောပိ လိင်္ဂေ ပရိဝတ္တေ ဓောဝတိ၊ နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယမေဝ၊ ရဇာပနာကောဋာပနေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ‘‘ဣဒံ မေ၊ ဘန္တေ၊ ပုရာဏစီဝရံ အညာတိကာယ ဘိက္ခုနိယာ ဓောဝါပိတံ နိဿဂ္ဂိယ’’န္တိ (ပါရာ။ ၅၀၅) ဣမိနာ ပနေတ္ထ နယေန နိဿဇ္ဇနဝိဓာနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

သာဝတ္ထိယံ ဥဒါယိတ္ထေရံ အာရဗ္ဘ ပုရာဏစီဝရဓောဝါပနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ အသာဓာရဏပညတ္တိ၊ သာဏတ္တိကံ ‘‘ဓောဝါ’’တိအာဒိကာယ အာဏတ္တိယာ၊ ဧဝံ အာဏတ္တာယ စ ဘိက္ခုနိယာ ဥဒ္ဓနသဇ္ဇနာဒီသု သဗ္ဗပ္ပယောဂေသု ဘိက္ခုနော ဒုက္ကဋံ။ ဓောဝိတွာ ဥက္ခိတ္တမတ္တံ ပန ရတ္တမတ္တံ အာကောဋိတမတ္တဉ္စ နိဿဂ္ဂိယံ ဟောတိ၊ ဓောဝနာဒီနိ တီဏိပိ ဒွေ ဝါ ကာရာပေန္တဿ ဧကေန ဝတ္ထုနာ နိဿဂ္ဂိယံ၊ ဣတရေဟိ ဒုက္ကဋံ။ သစေ ပန ‘‘ဓောဝါ’’တိ ဝုတ္တာ သဗ္ဗာနိပိ ကရောတိ၊ ဓောဝနပစ္စယာဝ အာပတ္တိ။ ‘‘ဣမသ္မိံ စီဝရေ ယံ ကတ္တဗ္ဗံ၊ တံ ကရောဟီ’’တိ ဝဒတော ပန ဧကဝါစာယ ပါစိတ္တိယေန သဒ္ဓိံ ဒွေ ဒုက္ကဋာနိ၊ ဘိက္ခုနိသင်္ဃဝသေန ဧကတောဥပသမ္ပန္နာယ ဓောဝါပေန္တဿ အနိဿဇ္ဇိတွာ ပရိဘုဉ္ဇန္တဿ၊ အညဿ ဝါ သန္တကံ နိသီဒနပစ္စတ္ထရဏံ ဝါ ဓောဝါပေန္တဿ၊ ဉာတိကာယ အညာတိကသညိနော စေဝ၊ ဝေမတိကဿ စ ဒုက္ကဋံ၊ အညာတိကာယ ဉာတိကသညိနောပိ ဝေမတိကဿာပိ နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယမေဝ။ ဣတော ပရံ ပန ဧဝရူပေသု ဌာနေသု ‘‘တိကပါစိတ္တိယ’’န္တိ ဝက္ခာမ၊ သစေ ဉာတိကာယ သဟာယာ အညာတိကာ ‘‘ဓောဝါ’’တိ အဝုတ္တာ ဝါ ဓောဝတိ၊ အပရိဘုတ္တံ ဝါ အညံ ဝါ ပရိက္ခာရံ ဓောဝတိ၊ သိက္ခမာနသာမဏေရိယော ဝါ ဓောဝန္တိ၊ အနာပတ္တိ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနံ အနာပတ္တိယေဝ။ ပုရာဏစီဝရတာ၊ ဥပစာရေ ဌတွာ အညာတိကာယ ဘိက္ခုနိယာ အာဏာပနံ၊ တဿာ ဓောဝနာဒီနိ စာတိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ သဉ္စရိတ္တသမုဋ္ဌာနံ၊ ကိရိယံ၊ နောသညာဝိမောက္ခံ၊ အစိတ္တကံ၊ ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇံ၊ ကာယကမ္မံ၊ ဝစီကမ္မံ၊ တိစိတ္တံ၊ တိဝေဒနန္တိ။

ပုရာဏစီဝရသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅။ စီဝရပ္ပဋိဂ္ဂဟဏသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ပဉ္စမေ အညာတိကာယာတိဣဒံ ဝုတ္တနယမေဝ၊ တသ္မာ ဣတော ပရံ ကတ္ထစိ န ဝိစာရယိဿာမ။ စီဝရန္တိ ဆန္နံ အညတရံ ဝိကပ္ပနုပဂံ၊ ဧသ နယော သဗ္ဗေသု စီဝရပ္ပဋိသံယုတ္တသိက္ခာပဒေသု။ ယတ္ထ ပန ဝိသေသော ဘဝိဿတိ၊ တတ္ထ ဝက္ခာမ။ ပဋိဂ္ဂဏှေယျာတိဧတ္ထ ဟတ္ထေန ဝါ ဟတ္ထေ ဒေတု၊ ပါဒမူလေ ဝါ ဌပေတု၊ ဓမ္မကထံ ကထေန္တဿ ဝတ္ထေသု ခိပိယမာနေသု ဥပစာရံ မုဉ္စိတွာပိ ဥပရိ ဝါ ခိပတု၊ သစေ သာဒိယတိ၊ ပဋိဂ္ဂဟိတမေဝ ဟောတိ။ ယဿ ကဿစိ ပန အနုပသမ္ပန္နဿ ဟတ္ထေ ပေသိတံ ဂဏှိတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ ‘‘ပံသုကူလံ ဂဏှိဿတီ’’တိ သင်္ကာရကူဋာဒီသု ဌပိတမ္ပိ ပံသုကူလံ အဓိဋ္ဌဟိတွာ ဂဟေတုံ ဝဋ္ဋတိယေဝ။ အညတြ ပါရိဝတ္တကာတိ ယံ ‘‘အန္တမသော ဟရီဋကက္ခဏ္ဍမ္ပိ ဒတွာ ဝါ ဒဿာမီ’’တိ အာဘောဂံ ကတွာ ဝါ ပါရိဝတ္တကံ ဂဏှာတိ၊ တံ ဌပေတွာ အညံ အန္တမသော ဝိကပ္ပနုပဂံ ပဋပရိဿာဝနမ္ပိ ဂဏှန္တဿ နိဿဂ္ဂိယံ ဟောတိ။ တတြ ‘‘ဣဒံ မေ၊ ဘန္တေ၊ စီဝရံ အညာတိကာယ ဘိက္ခုနိယာ ဟတ္ထတော ပဋိဂ္ဂဟိတံ အညတြ ပါရိဝတ္တကာ နိဿဂ္ဂိယ’’န္တိ (ပါရာ။ ၅၁၂) ဣမိနာ နယေန နိဿဇ္ဇနဝိဓာနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ရာဇဂဟေ ဥဒါယိတ္ထေရံ အာရဗ္ဘ စီဝရပ္ပဋိဂ္ဂဟဏဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ ‘‘အညတြ ပါရိဝတ္တကာ’’တိ အယမေတ္ထ အနုပညတ္တိ၊ အသာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ ဂဟဏတ္ထာယ ဟတ္ထပ္ပသာရဏာဒိပ္ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ၊ ပဋိလာဘေန နိဿဂ္ဂိယံ ဟောတိ၊ နိဿဇ္ဇိတဗ္ဗံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ ဧကတောဥပသမ္ပန္နာယ ဉာတိကာယ စ အညာတိကသညိဿ ဝေမတိကဿ ဝါ ဒုက္ကဋံ။ ဝိဿာသဂ္ဂါဟေ၊ တာဝကာလိကေ၊ ပတ္တတ္ထဝိကာဒိမှိ စ အနဓိဋ္ဌာတဗ္ဗပရိက္ခာရေ၊ သိက္ခမာနသာမဏေရီနံ ဟတ္ထတော ဂဟဏေ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ဝိကပ္ပနုပဂစီဝရတာ၊ ပါရိဝတ္တကာဘာဝေါ၊ အညာတိကာယ ဟတ္ထတော ဂဟဏန္တိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ သဉ္စရိတ္တသမုဋ္ဌာနံ၊ ကိရိယာကိရိယံ၊ သေသံ စတုတ္ထသဒိသမေဝါတိ။

စီဝရပ္ပဋိဂ္ဂဟဏသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆။ အညာတကဝိညတ္တိသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဆဋ္ဌေ ဂဟပတိန္တိ ဘိက္ခူသု အပဗ္ဗဇိတမနုဿံ။ ဂဟပတာနိန္တိ ဘိက္ခုနီသု အပဗ္ဗဇိတိတ္ထိံ၊ ဧသ နယော သဗ္ဗေသု ဂဟပတိပ္ပဋိသံယုတ္တေသု သိက္ခာပဒေသု။ ဝိညာပေယျာတိ ယာစေယျ ဝါ ယာစာပေယျ ဝါ။ အညတြ သမယာတိ ယော အစ္ဆိန္နစီဝရော ဝါ ဟောတိ နဋ္ဌစီဝရော ဝါ၊ တဿ တံ သမယံ ဌပေတွာ အညသ္မိံ ဝိညာပနပ္ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ၊ ပဋိလာဘေန နိဿဂ္ဂိယံ ဟောတိ။ တတ္ထ ‘‘ဣဒံ မေ၊ ဘန္တေ၊ စီဝရံ အညာတကံ ဂဟပတိကံ အညတြ သမယာ ဝိညာပိတံ နိဿဂ္ဂိယ’’န္တိ (ပါရာ။ ၅၂၄) ဣမိနာ နယေန နိဿဇ္ဇနဝိဓာနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

သာဝတ္ထိယံ ဥပနန္ဒံ အာရဗ္ဘ စီဝရဝိညာပနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ။ ‘‘အညတြ သမယာ’’တိ အယမေတ္ထ အနုပညတ္တိ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ ဉာတကေ အညာတကသညိနော ဝေမတိကဿ စ ဒုက္ကဋံ။ သမယေ ဝါ ဉာတကပ္ပဝါရိတေ ဝါ ဝိညာပေန္တဿ၊ အညဿ ဝါ ဉာတကပ္ပဝါရိတေ တဿေဝတ္ထာယ ဝိညာပေန္တဿ၊ အတ္တနော ဓနေန ဂဏှန္တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ဝိကပ္ပနုပဂစီဝရတာ၊ သမယာဘာဝေါ၊ အညာတကဝိညတ္တိ၊ တာယ စ ပဋိလာဘောတိ ဣမာနေတ္ထ စတ္တာရိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ စတုတ္ထသဒိသာနေဝါတိ။

အညာတကဝိညတ္တိသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇။ တတုတ္တရိသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

သတ္တမေ တဉ္စေတိ တံ အစ္ဆိန္နစီဝရံ ဝါ နဋ္ဌစီဝရံ ဝါ။ အဘိဟဋ္ဌုန္တိ အဘီတိ ဥပသဂ္ဂေါ၊ ဟရိတုန္တိ အတ္ထော၊ ဂဏှိတုန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ပဝါရေယျာတိ ဣစ္ဆာပေယျ၊ ဣစ္ဆံ ရုစိံ ဥပ္ပာဒေယျ၊ ‘‘ယာဝတ္တကံ ဣစ္ဆသိ၊ တာဝတ္တကံ ဂဏှာဟီ’’တိ ဧဝံ နိမန္တေယျာတိ အတ္ထော၊ ယထာ ဝါ ‘‘နေက္ခမ္မံ ဒဋ္ဌု ခေမတော’’တိ (သု။ နိ။ ၄၂၆၊ ၁၁၀၄၊ စူဠနိ။ ဇတုကဏ္ဏီမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသ ၆၇) ဧတ္ထ ဒိသွာတိ အတ္ထော၊ ဧဝမိဓာပိ ‘‘အဘိဟဋ္ဌုံ ပဝါရေယျာ’’တိ ဥပနေတွာ ပုရတော ဌပေန္တော ကာယေန ဝါ၊ ‘‘အမှာကံ ဒုဿကောဋ္ဌာဂါရတော ယတ္တကံ ဣစ္ဆထ၊ တတ္တကံ ဂဏှထာ’’တိ ဝဒန္တော ဝါစာယ ဝါ အဘိဟရိတွာ နိမန္တေယျာတိ အတ္ထော။ သန္တရုတ္တရပရမန္တိ သအန္တရံ ဥတ္တရံ ပရမံ အဿ စီဝရဿာတိ သန္တရုတ္တရပရမံ၊ နိဝါသနေန သဒ္ဓိံ ပါရုပနံ ဥက္ကဋ္ဌပရိစ္ဆေဒေါ အဿာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တတော စီဝရံ သာဒိတဗ္ဗန္တိ တတော အဘိဟဋစီဝရတော ဧတ္တကံ စီဝရံ ဂဟေတဗ္ဗံ၊ န တတော ပရံ။

တတြာယံ ဝိနိစ္ဆယော – ယဿ အဓိဋ္ဌိတစီဝရဿ တီဏိ နဋ္ဌာနိ၊ တေန ဒွေ သာဒိတဗ္ဗာနိ၊ ဧကံ နိဝါသေတွာ ဧကံ ပါရုပိတွာ အညံ သဘာဂဋ္ဌာနတော ပရိယေသိတဗ္ဗံ။ ယဿ ဒွေ နဋ္ဌာနိ၊ တေန ဧကံ သာဒိတဗ္ဗံ။ သစေ ပန ပကတိယာဝ သန္တရုတ္တရေန စရတိ၊ ဒွေ သာဒိတဗ္ဗာနိ၊ ဧဝံ ဧကံ သာဒိယန္တေနေဝ သမော ဘဝိဿတိ။ ယဿ တီသု ဧကံ နဋ္ဌံ၊ ကိဉ္စိ န သာဒိတဗ္ဗံ။ ယဿ ပန ဒွီသု ဧကံ နဋ္ဌံ၊ ဧကံ သာဒိတဗ္ဗံ။ ယဿ ဧကံယေဝ ဟောတိ၊ တဉ္စ နဋ္ဌံ၊ ဒွေ သာဒိတဗ္ဗာနိ။ ဘိက္ခုနိယာ ပန ပဉ္စသု နဋ္ဌေသု ဒွေ သာဒိတဗ္ဗာနိ၊ စတူသု နဋ္ဌေသု ဧကံ သာဒိတဗ္ဗံ၊ တီသု နဋ္ဌေသု န ကိဉ္စိ သာဒိတဗ္ဗံ၊ ကော ပန ဝါဒေါ ဒွီသု ဝါ ဧကသ္မိံ ဝါ။ ယေန ကေနစိ ဟိ သန္တရုတ္တရပရမတာယ ဌာတဗ္ဗံ၊ တတော ဥတ္တရိ ဝိညာပနပ္ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ၊ ပဋိလာဘေန နိဿဂ္ဂိယံ ဟောတိ။ တတ္ထ ‘‘ဣဒံ မေ၊ ဘန္တေ၊ စီဝရံ အညာတကံ ဂဟပတိကံ တတုတ္တရိ ဝိညာပိတံ နိဿဂ္ဂိယ’’န္တိ (ပါရာ။ ၅၂၄) ဣမိနာ နယေန နိဿဇ္ဇနဝိဓာနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

သာဝတ္ထိယံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ ဗဟုစီဝရဝိညာပနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ ဉာတကေ အညာတကသညိနော ဝေမတိကဿ ဝါ ဒုက္ကဋံ။ ဒွေ စီဝရာနိ ကတွာ ‘‘သေသကံ အာဟရိဿာမီ’’တိ ဝတွာ ဂဏှန္တဿ၊ ‘‘သေသကံ တုယှံယေဝ ဟောတူ’’တိ ဝုတ္တဿ၊ န အစ္ဆိန္နနဋ္ဌကာရဏာ ဒိန္နံ ဂဏှန္တဿ၊ ဝုတ္တနယေန ဉာတကပ္ပဝါရိတေ ဝိညာပေန္တဿ၊ အတ္တနော ဓနေန ဂဏှန္တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ တတုတ္တရိတာ ၊ အစ္ဆိန္နာဒိကာရဏတာ ၊ အညာတကဝိညတ္တိ၊ တာယ စ ပဋိလာဘောတိ ဣမာနေတ္ထ စတ္တာရိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ စတုတ္ထသဒိသာနေဝါတိ။

တတုတ္တရိသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈။ ဥပက္ခဋသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

အဋ္ဌမေ ဘိက္ခုံ ပနေဝ ဥဒ္ဒိဿာတိ ‘‘ဣတ္ထန္နာမဿ ဘိက္ခုနော ဒဿာမီ’’တိ ဧဝံ အပဒိသိတွာ။ စီဝရစေတာပန္နန္တိ ဟိရညာဒိကံ စီဝရမူလံ။ ဥပက္ခဋံ ဟောတီတိ သဇ္ဇိတံ ဟောတိ၊ သံဟရိတွာ ဌပိတံ။ စေတာပေတွာတိ ပရိဝတ္တေတွာ၊ ကာရေတွာ ဝါ ကိဏိတွာ ဝါတိ အတ္ထော။ စီဝရေန အစ္ဆာဒေဿာမီတိ ဝေါဟာရဝစနမေတံ၊ ဣတ္ထန္နာမဿ ဘိက္ခုနော ဒဿာမီတိ အယံ ပနေတ္ထ အတ္ထော။ တတြ စေ သောတိ ယတြ သော ဂဟပတိ ဝါ ဂဟပတာနီ ဝါ၊ တတြ သော ဘိက္ခု ပုဗ္ဗေ အပ္ပဝါရိတော ဥပသင်္ကမိတွာ စီဝရေ ဝိကပ္ပံ အာပဇ္ဇေယျ စေတိ အယမေတ္ထ ပဒသမ္ဗန္ဓော။ ဝိကပ္ပံ အာပဇ္ဇေယျာတိ ဝိသိဋ္ဌကပ္ပံ အဓိကဝိဓာနံ အာပဇ္ဇေယျ။ ယထာ ပန တမာပဇ္ဇတိ၊ တံ ဒဿေတုံ သာဓု ဝတာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သာဓူတိ အာယာစနေ နိပါတော။ ဝတာတိ ပရိဝိတက္ကေ။ မန္တိ အတ္တာနံ နိဒ္ဒိသတိ။ အာယသ္မာတိ ပရံ အာလပတိ။ ဧဝရူပံ ဝါ ဧဝရူပံ ဝါတိ အာယတာဒီသု အညတရံ။ ကလျာဏကမျတံ ဥပါဒါယာတိ သုန္ဒရကာမတံ ဝိသိဋ္ဌကာမတံ စိတ္တေန ဂဟေတွာ၊ တဿ ‘‘အာပဇ္ဇေယျ စေ’’တိဣမိနာ သမ္ဗန္ဓော၊ သစေ ပန ဧဝရူပံ အာပဇ္ဇန္တဿ တဿ ဝစနေန ယော ပဌမံ အဓိပ္ပေတတော မူလံ ဝဍ္ဎေတွာ သုန္ဒရတရံ စေတာပေတိ၊ တဿ ပယောဂေ ဘိက္ခုနော ဒုက္ကဋံ၊ ပဋိလာဘေန နိဿဂ္ဂိယံ ဟောတိ။ တတ္ထ ‘‘ဣဒံ မေ၊ ဘန္တေ၊ စီဝရံ ပုဗ္ဗေ အပ္ပဝါရိတံ အညာတကံ ဂဟပတိကံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝိကပ္ပံ အာပန္နံ နိဿဂ္ဂိယ’’န္တိ (ပါရာ။ ၅၂၉) ဣမိနာ နယေန နိဿဇ္ဇနဝိဓာနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

သာဝတ္ထိယံ ဥပနန္ဒံ အာရဗ္ဘ စီဝရေ ဝိကပ္ပံ အာပဇ္ဇနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ ဉာတကေ အညာတကသညိနော ဝေမတိကဿ ဝါ ဒုက္ကဋံ။ မဟဂ္ဃံ စေတာပေတုကာမံ အပ္ပဂ္ဃံ ဝါ၊ ဧတေနေဝ မူလေန ‘‘အညံ ဧဝရူပံ ဝါ ဒေဟီ’’တိ ဝဒန္တဿ၊ ဝုတ္တနယေန ဉာတကပ္ပဝါရိတေ ဝိညာပေန္တဿ၊ အတ္တနော ဓနေန ဂဏှန္တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ စီဝရေ ဘိယျောကမျတာ၊ အညာတကဝိညတ္တိ၊ တာယ စ ပဋိလာဘောတိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ စတုတ္ထသဒိသာနေဝါတိ။

ဥပက္ခဋသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉။ ဒုတိယဥပက္ခဋသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

နဝမေ ဣမိနာဝ နယေန အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣဒဉှိ ပုရိမဿ အနုပညတ္တိသဒိသံ၊ ကေဝလံ တတ္ထ ဧကဿ ပီဠာ ကတာ၊ ဣဓ ဒွိန္နံ၊ အယမေတ္ထ ဝိသေသော၊ သေသံ သဗ္ဗံ ပုရိမသဒိသမေဝ။ ယထာ စ ဒွိန္နံ၊ ဧဝံ ဗဟူနံ ပီဠံ ကတွာ ဂဏှတောပိ အာပတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ နိဿဇ္ဇနဝိဓာနေ စ ‘‘ဣဒံ မေ၊ ဘန္တေ ၊ စီဝရံ ပုဗ္ဗေ အပ္ပဝါရိတေ အညာတကေ ဂဟပတိကေ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝိကပ္ပံ အာပန္နံ နိဿဂ္ဂိယ’’န္တိ (ပါရာ။ ၅၃၄) ဣမိနာ နယေန ဝစနဘေဒေါ ဉာတဗ္ဗောတိ။

ဒုတိယဥပက္ခဋသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၀။ ရာဇသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဒသမေ ရာဇဘောဂ္ဂေါတိ ရာဇတော ဘောဂ္ဂံ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ အဿ အတ္ထီတိ ရာဇဘောဂ္ဂေါ၊ ‘‘ရာဇဘောဂေါ’’တိပိ ပါဌော၊ ရာဇတော ဘောဂေါ အဿ အတ္ထီတိ အတ္ထော။ စီဝရစေတာပန္နန္တိ ဟိရညာဒိကံ အကပ္ပိယံ။ ပဟိဏေယျာတိ ပေသေယျ။ ဣမိနာတိအာဒိ အာဂမနသုဒ္ဓိံ ဒဿေတုံ ဝုတ္တံ။ သစေ ဟိ ‘‘ဣဒံ ဣတ္ထန္နာမဿ ဘိက္ခုနော ဒေဟီ’’တိ ပေသေယျ၊ အာဂမနဿ အသုဒ္ဓတ္တာ အကပ္ပိယဝတ္ထုံ အာရဗ္ဘ ဘိက္ခုနာ ကပ္ပိယကာရကောပိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗော န ဘဝေယျ။ အာဘတန္တိ အာနီတံ။ န ခေါ မယန္တိအာဒိ ဣဒံ ကပ္ပိယဝသေန အာဘတမ္ပိ စီဝရမူလံ ဤဒိသေန ဒူတဝစနေန အကပ္ပိယံ ဟောတိ၊ တသ္မာ တံ ပဋိက္ခိပိတဗ္ဗန္တိ ဒဿေတုံ ဝုတ္တံ။ သုဝဏ္ဏံ ရဇတံ ကဟာပဏော မာသကောတိ ဣမာနိ ဟိ စတ္တာရိ နိဿဂ္ဂိယဝတ္ထူနိ၊ မုတ္တာ မဏိ ဝေဠုရိယော သင်္ခေါ သိလာ ပဝါဠံ လောဟိတင်္ကော မသာရဂလ္လံ သတ္တ ဓညာနိ ဒါသိဒါသခေတ္တဝတ္ထုပုပ္ဖာရာမဖလာရာမာဒယောတိ ဣမာနိ ဒုက္ကဋဝတ္ထူနိ စ အတ္တနော ဝါ စေတိယသင်္ဃဂဏပုဂ္ဂလာနံ ဝါ အတ္ထာယ သမ္ပဋိစ္ဆိတုံ န ဝဋ္ဋန္တိ၊ တသ္မာ တံ သာဒိတုံ န ဝဋ္ဋတီတိ ဒဿနတ္ထံ ‘‘န ခေါ မယ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

စီဝရဉ္စ ခေါ မယံ ပဋိဂ္ဂဏှာမာတိ ဣဒံ ပန အတ္တာနံ ဥဒ္ဒိဿ အာဘတတ္တာ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ။ ကာလေနာတိ ယုတ္တပတ္တကာလေန၊ ယဒါ နော အတ္ထော ဟောတိ၊ တဒါ ကပ္ပိယံ စီဝရံ ပဋိဂ္ဂဏှာမာတိ အတ္ထော။ ဝေယျာဝစ္စကရောတိ ကပ္ပိယကာရကော။ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗောတိဣဒံ ‘‘အတ္ထိ ပနာယသ္မတော ကောစိ ဝေယျာဝစ္စကရော’’တိ ကပ္ပိယဝစနေန ဝုတ္တတ္တာ အနုညာတံ။ သစေ ပန ဒူတော ‘‘ကော ဣမံ ဂဏှာတီ’’တိ ဝါ ‘‘ကဿ ဒေမီ’’တိ ဝါ ဝဒတိ၊ န နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗော။ အာရာမိကော ဝါ ဥပါသကော ဝါတိဣဒံ သာရုပ္ပတာယ ဝုတ္တံ၊ ဌပေတွာ ပန ပဉ္စ သဟဓမ္မိကေ ယော ကောစိ ကပ္ပိယကာရကော ဝဋ္ဋတိ။ ဧသော ခေါ၊ အာဝုသောတိဣဒံ ဘိက္ခုဿ ကပ္ပိယဝစနဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တံ၊ ဧဝမေဝ ဟိ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ ‘‘ဧတဿ ဒေဟီ’’တိအာဒိ န ဝတ္တဗ္ဗံ။ သညတ္တော သော မယာတိ အာဏတ္တော သော မယာ၊ ယထာ တုမှာကံ စီဝရေန အတ္ထေ သတိ စီဝရံ ဒဿတိ၊ ဧဝံ ဝုတ္တောတိ အတ္ထော။ ဒူတေန ဟိ ဧဝံ အာရောစိတေယေဝ တံ စောဒေတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ နေဝ တဿ ဟတ္ထေ ဒတွာ ဂတမတ္တကာရဏေန။ သစေ ပန ‘‘အယံ ဝေယျာဝစ္စကရော’’တိ သမ္မုခါ နိဒ္ဒိဋ္ဌော ဟောတိ၊ ဒူတော စ သမ္မုခါ ဧဝ တဿ ဟတ္ထေ စေတာပန္နံ ဒတွာ ‘‘ထေရဿ စီဝရံ ကိဏိတွာ ဒေဟီ’’တိ ဂစ္ဆတိ၊ ဧဝံ ‘‘သညတ္တော သော မယာ’’တိ အဝုတ္တေပိ စောဒေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ သစေ ပန ဒူတော ဂစ္ဆန္တောဝ ‘‘အဟံ တဿ ဟတ္ထေ ဒဿာမိ၊ တုမှေ စီဝရံ ဂဏှေယျာထာ’’တိ ဘိက္ခုနော ဝတွာ ဝါ ဂစ္ဆတိ၊ အညံ ဝါ ပေသေတွာ အာရောစာပေတိ၊ ဧဝံ သတိ ဣတရမ္ပိ စောဒေတုံ ဝဋ္ဋတိယေဝ။ ဒေသနာမတ္တမေဝ စေတံ ‘‘ဒူတေနာ’’တိ။ ယောပိ အတ္တနာ အာဟရိတွာ ဧဝံ ပဋိပဇ္ဇတိ၊ တသ္မိမ္ပိ ဣဒမေဝ လက္ခဏံ။ အတ္ထော မေ၊ အာဝုသော၊ စီဝရေနာတိ စောဒနာလက္ခဏနိဒဿနမေတံ။ သစေ ဟိ ဝါစာယ စောဒေတိ၊ ဣဒံ ဝါ ဝစနံ ယာယ ကာယစိ ဘာသာယ ဧတဿ အတ္ထော ဝါ ဝတ္တဗ္ဗော၊ ‘‘ဒေဟိ မေ၊ အာဟရ မေ’’တိအာဒိနာ နယေန ပန ဝတ္တုံ န ဝဋ္ဋတိ။ အဘိနိပ္ဖာဒေယျာတိ ဧဝံ ဝစီဘေဒံ ကတွာ တိက္ခတ္တုံ စောဒယမာနော ပဋိလာဘဝသေန သာဓေယျ။ ဣစ္စေတံ ကုသလန္တိ ဧတံ သုန္ဒရံ။

ဆက္ခတ္တုပရမန္တိ ဘာဝနပုံသကဝစနမေတံ။ ဆက္ခတ္တုပရမဉှိ တေန စီဝရံ ဥဒ္ဒိဿ တုဏှီဘူတေန ဌာတဗ္ဗံ၊ န နိသီဒိတဗ္ဗံ၊ န အာမိသံ ပဋိဂ္ဂဟေတဗ္ဗံ၊ န ဓမ္မော ဘာသိတဗ္ဗော။ ‘‘ကိံကာရဏာ အာဂတောသီ’’တိ ဝုတ္တေ ပန ‘‘ဇာနာဟိ၊ အာဝုသော’’တိ ဧတ္တကမေဝ ဝတ္တဗ္ဗံ။ သစေ နိသဇ္ဇာဒီနိ ကရောတိ၊ ဌာနံ ဘဉ္ဇတိ၊ အာဂတကာရဏံ ဝိနာသေတိ၊ ဣဒံ ကာယေန စောဒနာယ လက္ခဏဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ ဧတ္ထ စ ဥက္ကဋ္ဌပရိစ္ဆေဒေန တိဿန္နံ စောဒနာနံ ဆန္နဉ္စ ဌာနာနံ အနုညာတတ္တာ စောဒနာယ ဒိဂုဏံ ဌာနံ အနုညာတံ ဟောတိ၊ တသ္မာ သစေ စောဒေတိယေဝ၊ န တိဋ္ဌတိ၊ ဆ စောဒနာယော လဗ္ဘန္တိ။ သစေ တိဋ္ဌတိယေဝ၊ န စောဒေတိ၊ ဒွါဒသ ဌာနာနိ လဗ္ဘန္တိ။ သစေ ဥဘယံ ကရောတိ၊ ဧကာယ စောဒနာယ ဒွေ ဌာနာနိ ဟာပေတဗ္ဗာနိ။ တတ္ထ ယော ဧကဒိဝသမေဝ ပုနပ္ပုနံ ဂန္တွာ ဆက္ခတ္တုံ စောဒေတိ၊ သကိံယေဝ ဝါ ဂန္တွာ ‘‘အတ္ထော မေ၊ အာဝုသော၊ စီဝရေနာ’’တိ ဆက္ခတ္တုံ ဝဒတိ၊ တထာ ဧကဒိဝသမေဝ ပုနပ္ပုနံ ဂန္တွာ ဒွါဒသက္ခတ္တုံ တိဋ္ဌတိ၊ သကိံယေဝ ဝါ ဂန္တွာ တတြ တတြ ဌာနေ တိဋ္ဌတိ၊ သောပိ သဗ္ဗစောဒနာယော သဗ္ဗဋ္ဌာနာနိ စ ဘဉ္ဇတိ၊ ကော ပန ဝါဒေါ နာနာဒိဝသေသု ဧဝံ ကရောန္တဿာတိ အယမေတ္ထ ဝိနိစ္ဆယော။ ယေ ပန ကပ္ပိယကာရကေ ဒါယကော သယမေဝ ဂန္တွာ နိသီဒတိ တေ သတက္ခတ္တုမ္ပိ စောဒေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ယော ပန ဥဘောဟိ ပိ အနိဒ္ဒိဋ္ဌော မုခဝေဝဋိကကပ္ပိယကာရကော စ ပရမ္မုခကပ္ပိယကာရကော စ၊ သော န ကိဉ္စိ ဝတ္တဗ္ဗော၊ ဧဝံ ဣဓ ဒသပိ ကပ္ပိယကာရကာ ဒဿိတာ ဟောန္တိ။

တတောစေ ဥတ္တရီတိ ဝုတ္တစောဒနာဌာနပရိမာဏတော ဥတ္တရိ။ နိဿဂ္ဂိယန္တိ ဥတ္တရိ ဝါယာမမာနဿ သဗ္ဗပ္ပယောဂေသု ဒုက္ကဋံ၊ ပဋိလာဘေန နိဿဂ္ဂိယံ ဟောတိ။ ဧတ္ထ စ ‘‘ဣဒံ မေ၊ ဘန္တေ၊ စီဝရံ အတိရေကတိက္ခတ္တုံ စောဒနာယ အတိရေကဆက္ခတ္တုံ ဌာနေန အဘိနိပ္ဖာဒိတံ နိဿဂ္ဂိယ’’န္တိ (ပါရာ။ ၅၃၉) ဣမိနာ နယေန နိဿဇ္ဇနဝိဓာနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ယတဿ စီဝရစေတာပန္နံ အာဘတန္တိ ယတော ရာဇတော ဝါ ရာဇဘောဂ္ဂတော ဝါ အဿ ဘိက္ခုနော စီဝရစေတာပန္နံ အာနီတံ၊ ‘‘ယတွဿာ’’တိပိ ပါဌော၊ အယမေဝ အတ္ထော။ တတ္ထာတိ တဿ ရညော ဝါ ရာဇဘောဂ္ဂဿ ဝါ သန္တိကံ၊ သမီပတ္ထေ ဟိ ဣဒံ ဘုမ္မဝစနံ။ န တံ တဿ ဘိက္ခုနော ကိဉ္စိ အတ္ထံ အနုဘောတီတိ တံ စေတာပန္နံ တဿ ဘိက္ခုနော အပ္ပမတ္တကမ္ပိ ကမ္မံ န နိပ္ဖာဒေတိ။ ယုဉ္ဇန္တာယသ္မန္တော သကန္တိ အာယသ္မန္တော အတ္တနော သန္တကံ ဓနံ ပါပုဏန္တု။ မာ ဝေါ သကံဝိနဿာတိ တုမှာကံ သန္တကံ မာ ဝိနဿတု။ အယံ တတ္ထ သာမီစီတိ အယံ တတ္ထ အနုဓမ္မတာ လောကုတ္တရဓမ္မံ အနုဂတာ၊ ဝတ္တဓမ္မတာတိ အတ္ထော၊ တသ္မာ ဧဝံ အကရောန္တော ဝတ္တဘေဒေ ဒုက္ကဋံ အာပဇ္ဇတိ။

သာဝတ္ထိယံ ဥပနန္ဒံ အာရဗ္ဘ ‘‘အဇ္ဇုဏှော၊ ဘန္တေ၊ အာဂမေဟီ’’တိ (ပါရာ။ ၅၃၇) ဝုစ္စမာနော နာဂမေသိ၊ တသ္မိံ ဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ ဦနကေသု စောဒနာဌာနေသု အတိရေကသညိနော ဝေမတိကဿ ဝါ ဒုက္ကဋံ။ အစောဒနာယ လဒ္ဓေ၊ သာမိကေဟိ စောဒေတွာ ဒိန္နေ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ကပ္ပိယကာရကဿ ဘိက္ခုနော နိဒ္ဒိဋ္ဌဘာဝေါ၊ ဒူတေန အပ္ပိတတာ၊ တတုတ္တရိဝါယာမော၊ တေန ဝါယာမေန ပဋိလာဘောတိ ဣမာနေတ္ထ စတ္တာရိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ စတုတ္ထသဒိသာနေဝါတိ။

ရာဇသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

စီဝရဝဂ္ဂေါ ပဌမော။

၂။ ဧဠကလောမဝဂ္ဂေါ

၁။ ကောသိယသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဧဠကလောမဝဂ္ဂဿ ပဌမေ ကောသိယမိဿကန္တိ ဧကေနာပိ ကောသိယံသုနာ အန္တမသော တဿ ကရဏဋ္ဌာနေ ဝါတဝေဂေန နိပါတိတေနာပိ မိဿီကတံ။ သန္ထတန္တိ သမေ ဘူမိဘာဂေ ကောသိယံသူနိ ဥပရူပရိ သန္ထရိတွာ ကဉ္ဇိယာဒီဟိ သိဉ္စိတွာ ကတ္တဗ္ဗတာလက္ခဏံ။ ကာရာပေယျ နိဿဂ္ဂိယန္တိ ကရဏကာရာပနပ္ပယောဂေသု ဒုက္ကဋံ၊ ပဋိလာဘေန နိဿဂ္ဂိယံ ဟောတိ။ ဧတ္ထ စ ‘‘ဣဒံ မေ၊ ဘန္တေ၊ ကောသိယမိဿကံ သန္ထတံ ကာရာပိတံ နိဿဂ္ဂိယ’’န္တိ (ပါရာ။ ၅၄၄) ဣမိနာ နယေန နိဿဇ္ဇနဝိဓာနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ဣမဿေဝ ဝစနဿ အနုသာရေန ဣတော ပရံ သဗ္ဗသန္ထတံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ သက္ကာ ဟိ ဧတ္တာဝတာ ဇာနိတုန္တိ န တံ ဣတော ပရံ ဒဿယိဿာမ။

အာဠဝိယံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ အာရဗ္ဘ ကောသိယမိဿကံ သန္ထတံ ကာရာပနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ အသာဓာရဏပညတ္တိ၊ အတ္တနော အတ္ထာယ ကာရာပနဝသေန သာဏတ္တိကံ၊ အတ္တနာ ဝိပ္ပကတပအယောသာပနနယေန စတုက္ကပါစိတ္တိယံ၊ အညဿတ္ထာယ ကရဏကာရာပနေသု အညေန ကတံ ပဋိလဘိတွာ ပရိဘုဉ္ဇနေ စ ဒုက္ကဋံ။ ဝိတာနာဒိကရဏေ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ကောသိယမိဿကဘာဝေါ၊ အတ္တနော အတ္ထာယ သန္ထတဿ ကရဏကာရာပနံ၊ ပဋိလာဘော စာတိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ ဓောဝါပနသိက္ခာပဒေ ဝုတ္တနယေနေဝါတိ။

ကောသိယသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ သုဒ္ဓကာဠကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဒုတိယေ သုဒ္ဓကာဠကာနန္တိ သုဒ္ဓါနံ ကာဠကာနံ အညေဟိ အမိဿီကတာနံ။ ဝေသာလိယံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ အာရဗ္ဘ တာဒိသံ သန္ထတံ ကရဏဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သေသံ ပဌမသဒိသမေဝါတိ။

သုဒ္ဓကာဠကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ ဒွေဘာဂသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

တတိယေ ဒွေ ဘာဂါတိ ဒွေ ကောဋ္ဌာသာ။ အာဒါတဗ္ဗာတိ ဂဟေတဗ္ဗာ။ ဂေါစရိယာနန္တိ ကပိလဝဏ္ဏာနံ။ အယံ ပနေတ္ထ ဝိနိစ္ဆယော – ယတ္တကေဟိ ကတ္တုကာမော ဟောတိ၊ တေသု တုလယိတွာ ဒွေ ကောဋ္ဌာသာ ကာဠကာနံ ဂဟေတဗ္ဗာ၊ ဧကော ဩဒါတာနံ၊ ဧကော ဂေါစရိယာနံ။ ဧကဿာပိ ကာဠကလောမဿ အတိရေကဘာဝေ နိဿဂ္ဂိယံ ဟောတိ၊ ဦနကံ ဝဋ္ဋတိ။

သာဝတ္ထိယံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ အာရဗ္ဘ တာဒိသံ သန္ထတံ ကရဏဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ ကိရိယာကိရိယံ၊ သေသံ ပဌမသဒိသမေဝါတိ။ ဣမာနိ ပန တီဏိ နိဿဇ္ဇိတွာ ပဋိလဒ္ဓါနိပိ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ န ဝဋ္ဋန္တိ။

ဒွေဘာဂသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ ဆဗ္ဗဿသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

စတုတ္ထေ ဩရေန စေ ဆန္နံ ဝဿာနန္တိ ဆန္နံ ဝဿာနံ ဩရိမဘာဂေ၊ အန္တောတိ အတ္ထော။ အညတြ ဘိက္ခုသမ္မုတိယာတိ ယံ သင်္ဃော ဂိလာနဿ ဘိက္ခုနော သန္ထတသမ္မုတိံ ဒေတိ၊ တံ ဌပေတွာ အလဒ္ဓသမ္မုတိကဿ ဆဗ္ဗဿဗ္ဘန္တရေ အညံ သန္ထတံ ကရောန္တဿ နိဿဂ္ဂိယံ ဟောတိ။

သာဝတ္ထိယံ သမ္ဗဟုလေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ အနုဝဿံ သန္ထတံ ကာရာပနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ ‘‘အညတြ ဘိက္ခုသမ္မုတိယာ’’တိ အယမေတ္ထ အနုပညတ္တိ၊ သာ ယေန လဒ္ဓါ ဟောတိ၊ တဿ ယာဝ ရောဂေါ န ဝူပသမ္မတိ၊ ဝူပသန္တော ဝါ ပုန ကုပ္ပတိ၊ တာဝ ဂတဂတဋ္ဌာနေ အနုဝဿမ္ပိ ကာတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ အညဿတ္ထာယ ကာရေတုံ၊ ကတဉ္စ ပဋိလဘိတွာ ပရိဘုဉ္ဇိတုမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ၊ သေသံ ပဌမသဒိသမေဝါတိ။

ဆဗ္ဗဿသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅။ နိသီဒနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ပဉ္စမေ ပုရာဏသန္ထတံ နာမ ယတ္ထ သကိမ္ပိ နိသိန္နော ဝါ ဟောတိ နိပန္နော ဝါ။ သမန္တာတိ ဧကပဿတော ဝဋ္ဋံ ဝါ စတုရဿံ ဝါ ဆိန္ဒိတွာ ဂဟိတဋ္ဌာနံ ယထာ ဝိဒတ္ထိမတ္တံ ဟောတိ၊ ဧဝံ ဂဟေတဗ္ဗံ။ သန္ထရန္တေန ပန ဧကဒေသေ ဝါ သန္ထရိတဗ္ဗံ၊ ဝိဇဋေတွာ ဝါ မိဿကံ ကတွာ သန္ထရိတဗ္ဗံ၊ ဧဝံ ထိရတရံ ဟောတိ။ အနာဒါ စေတိ သတိ ပုရာဏသန္ထတေ အဂ္ဂဟေတွာ။ အသတိ ပန အဂ္ဂဟေတွာပိ ဝဋ္ဋတိ၊ အညဿတ္ထာယ ကာရေတုံ၊ ကတဉ္စ ပဋိလဘိတွာ ပရိဘုဉ္ဇိတုမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ။

သာဝတ္ထိယံ သမ္ဗဟုလေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ သန္ထတဝိဿဇ္ဇနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သေသံ တတိယသဒိသမေဝါတိ။

နိသီဒနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆။ ဧဠကလောမသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဆဋ္ဌေ အဒ္ဓါနမဂ္ဂပ္ပဋိပန္နဿာတိ အဒ္ဓါနသင်္ခါတံ ဒီဃမဂ္ဂံ ပဋိပန္နဿ၊ သဗ္ဗဉ္စေတံ ဝတ္ထုမတ္တဒီပနမေဝ၊ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ပန ဓမ္မေန လဘိတွာ ဂဏှတော ဒေါသော နတ္ထိ။ တိယောဇနပရမန္တိ ဂဟိတဋ္ဌာနတော တိယောဇနပ္ပမာဏံ ဒေသံ။ သဟတ္ထာတိ သဟတ္ထေန၊ အတ္တနာ ဟရိတဗ္ဗာနီတိ အတ္ထော။ အသန္တေ ဟာရကေတိ အသန္တေယေဝ အညသ္မိမ္ပိ ဟာရကေ။ သစေ ပန အတ္ထိ၊ တံ ဂါဟေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ အတ္တနာ ပန အန္တမသော ဝါတာဗာဓပ္ပဋိကာရတ္ထံ သုတ္တကေန အဗန္ဓိတွာ ကဏ္ဏစ္ဆိဒ္ဒေ ပက္ခိတ္တာနိပိ အာဒါယ တိယောဇနံ ဧကံ ပါဒံ အတိက္ကာမေန္တဿ ဒုက္ကဋံ၊ ဒုတိယပါဒါတိက္ကမေ နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ။

သာဝတ္ထိယံ အညတရံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ တိယောဇနာတိက္ကမနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ အသာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ ဦနကတိယောဇနေ အတိရေကသညိနော ဝေမတိကဿ ဝါ ဒုက္ကဋံ။ တိယောဇနံ ဟရဏပစ္စာဟရဏေ၊ ဝါသာဓိပ္ပာယေန ဂန္တွာ တတော ပရံ ဟရဏေ၊ အစ္ဆိန္နံ ဝါ နိဿဋ္ဌံ ဝါ ပဋိလဘိတွာ ဟရဏေ၊ အညံ ဟရာပနေ၊ အန္တမသော သုတ္တကေနပိ ဗဒ္ဓကတဘဏ္ဍဟရဏေ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ဧဠကလောမာနံ အကတဘဏ္ဍတာ၊ ပဌမပ္ပဋိလာဘော၊ အတ္တနာ အာဒါယ ဝါ အညဿ အဇာနန္တဿ ယာနေ ပက္ခိပိတွာ ဝါ တိယောဇနာတိက္ကမနံ၊ အာဟရဏပစ္စာဟရဏံ၊ အဝါသာဓိပ္ပာယတာတိ ဣမာနေတ္ထ ပဉ္စ အင်္ဂါနိ။ ဧဠကလောမသမုဋ္ဌာနံ ၊ ကိရိယံ၊ နောသညာဝိမောက္ခံ၊ အစိတ္တကံ၊ ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇံ၊ ကာယကမ္မံ၊ တိစိတ္တံ၊ တိဝေဒနန္တိ။

ဧဠကလောမသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇။ ဧဠကလောမဓောဝါပနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

သတ္တမေ သက္ကေသု ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ အာရဗ္ဘ ဧဠကလောမဓောဝါပနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ။ တတ္ထ ပုရာဏစီဝရဓောဝါပနေ ဝုတ္တနယေနေဝ သဗ္ဗောပိ ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဧဠကလောမဓောဝါပနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈။ ဇာတရူပသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

အဋ္ဌမေ ဇာတရူပရဇတန္တိ သုဝဏ္ဏဉ္စေဝ ရူပိယဉ္စ၊ အပိစ ကဟာပဏော လောဟမာသကဒါရုမာသကဇတုမာသကာဒယောပိ ယေ ဝေါဟာရံ ဂစ္ဆန္တိ၊ သဗ္ဗေ တေ ဣဓ ရဇတန္တွေဝ ဝုတ္တာ။ ဥဂ္ဂဏှေယျ ဝါတိ အတ္တနော အတ္ထာယ ဒိယျမာနံ ဝါ ယတ္ထကတ္ထစိ ဌိတံ ဝါ နိပ္ပရိဂ္ဂဟိတံ ဒိသွာ သယံ ဂဏှေယျ ဝါ။ ဥဂ္ဂဏှာပေယျ ဝါတိ တဒေဝ အညေန ဂါဟာပေယျ ဝါ။ ဥပနိက္ခိတ္တံ ဝါ သာဒိယေယျာတိ ‘‘ဣဒံ အယျဿ ဟောတူ’’တိ ဧဝံ သမ္မုခါ ဝါ၊ ‘‘အသုကသ္မိံ နာမ ဌာနေ မမ ဟိရညသုဝဏ္ဏံ၊ တံ တုယှံ ဟောတူ’’တိ ဧဝံ ပရမ္မုခါ ဌိတံ ဝါ ကေဝလံ ဝါစာယ ဝါ ဟတ္ထမုဒ္ဒါယ ဝါ ‘‘တုယှ’’န္တိ ဝတွာ ပရိစ္စတ္တံ ယော ကာယဝါစာဟိ အပ္ပဋိက္ခိပိတွာ စိတ္တေန အဓိဝါသေယျ၊ အယံ ‘‘သာဒိယေယျာ’’တိ ဝုစ္စတိ။ သစေ ပန စိတ္တေန သာဒိယတိ၊ ဂဏှိတုကာမော ဟောတိ၊ ကာယေန ဝါ ဝါစာယ ဝါ ‘‘နယိဒံ ကပ္ပတီ’’တိ ပဋိက္ခိပတိ၊ ကာယဝါစာဟိ အပ္ပဋိက္ခိပိတွာ သုဒ္ဓစိတ္တော ဟုတွာ ‘‘နယိဒံ အမှာကံ ကပ္ပတီ’’တိ န သာဒိယတိ၊ ဝဋ္ဋတိ။ နိဿဂ္ဂိယန္တိ ဥဂ္ဂဟဏာဒီသု ယံကိဉ္စိ ကရောန္တဿ အဃနဗဒ္ဓေသု ဝတ္ထူသု ဝတ္ထုဂဏနာယ နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ။ တံ နိဿဇ္ဇန္တေန ‘‘အဟံ၊ ဘန္တေ၊ ရူပိယံ ပဋိဂ္ဂဟေသိံ၊ ဣဒံ မေ၊ ဘန္တေ၊ နိဿဂ္ဂိယံ၊ ဣမာဟံ သင်္ဃဿ နိဿဇ္ဇာမီ’’တိ (ပါရာ။ ၅၈၄) ဧဝံ သင်္ဃမဇ္ဈေယေဝ နိဿဇ္ဇိတဗ္ဗံ။ သစေ တတ္ထ ကောစိ ဂဟဋ္ဌော အာဂစ္ဆတိ ၊ ‘‘ဣဒံ ဇာနာဟီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗော။ ‘‘ဣမိနာ ကိံ အာဟရိယျတူ’’တိ ဘဏန္တေ ပန ‘‘ဣဒံ နာမာ’’တိ အဝတွာ ‘‘သပ္ပိအာဒီနိ ဘိက္ခူနံ ကပ္ပန္တီ’’တိ ဧဝံ ကပ္ပိယံ အာစိက္ခိတဗ္ဗံ။ သစေ သော အာဟရတိ၊ ရူပိယပ္ပဋိဂ္ဂါဟကံ ဌပေတွာ သဗ္ဗေဟိ ဘာဇေတွာ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ ရူပိယပ္ပဋိဂ္ဂါဟကဿ ပန ယံ တပ္ပစ္စယာ ဥပ္ပန္နံ၊ တံ အညေန လဘိတွာ ဒိယျမာနမ္ပိ အန္တမသော တတော နိဗ္ဗတ္တရုက္ခစ္ဆာယာပိ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ သစေ ပန သော ကိဉ္စိ အာဟရိတုံ န ဣစ္ဆတိ၊ ‘‘ဣမံ ဆဋ္ဋေဟီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗော။ သစေ ယတ္ထ ကတ္ထစိ နိက္ခိပတိ၊ ဂဟေတွာ ဝါ ဂစ္ဆတိ၊ န ဝါရေတဗ္ဗော။ နော စေ ဆဋ္ဋေတိ၊ ပဉ္စင်္ဂသမန္နာဂတော ဘိက္ခု ရူပိယဆဋ္ဋကော သမ္မန္နိတဗ္ဗော။ တေန အနိမိတ္တံ ကတွာဝ ဂူထံ ဝိယ ဆဋ္ဋေတဗ္ဗံ။ သစေ နိမိတ္တံ ကရောတိ၊ ဒုက္ကဋံ အာပဇ္ဇတိ။

ရာဇဂဟေ ဥပနန္ဒံ အာရဗ္ဘ ရူပိယပ္ပဋိဂ္ဂဟဏဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ သာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ အရူပိယေ ရူပိယသညိနော ဝေမတိကဿ ဝါ၊ သင်္ဃစေတိယာဒီနံ အတ္ထာယ ဂဏှန္တဿ၊ မုတ္တာမဏိအာဒိပ္ပဋိဂ္ဂဟဏေ စ ဒုက္ကဋံ။ ရတနသိက္ခာပဒနယေန နိက္ခိပန္တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ဇာတရူပရဇတဘာဝေါ၊ အတ္တုဒ္ဒေသိကတာ၊ ဂဟဏာဒီသု အညတရဘာဝေါတိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီသု သိယာ ကိရိယံ ဂဟဏေန အာပဇ္ဇနတော၊ သိယာ အကိရိယံ ပဋိက္ခေပဿ အကရဏတော၊ သေသံ သဉ္စရိတ္တေ ဝုတ္တနယမေဝါတိ။

ဇာတရူပသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉။ ရူပိယသံဝေါဟာရသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

နဝမေ နာနပ္ပကာရကန္တိ ကတာဒိဝသေန အနေကဝိဓံ။ ရူပိယသံဝေါဟာရန္တိ ဇာတရူပရဇတပရိဝတ္တနံ။ ပုရိမသိက္ခာပဒေန ဟိ နိဿဂ္ဂိယဝတ္ထုဒုက္ကဋဝတ္ထူနံ ပဋိဂ္ဂဟဏံ ဝါရိတံ၊ ဣမိနာ ပရိဝတ္တနံ။ တသ္မာ ဒုက္ကဋဝတ္ထုနာ ဒုက္ကဋဝတ္ထုကပ္ပိယဝတ္ထူနိ၊ ကပ္ပိယဝတ္ထုနာ စ ဒုက္ကဋဝတ္ထုံ ပရိဝတ္တေန္တဿ ဒုက္ကဋံ။ နိဿဂ္ဂိယဝတ္ထုနာ ပန နိဿဂ္ဂိယဝတ္ထုံ ဝါ ဒုက္ကဋဝတ္ထုံ ဝါ ကပ္ပိယဝတ္ထုံ ဝါ၊ ဒုက္ကဋဝတ္ထုကပ္ပိယဝတ္ထူဟိ စ နိဿဂ္ဂိယဝတ္ထုံ ပရိဝတ္တေန္တဿ နိဿဂ္ဂိယံ ဟောတိ၊ တံ ပုရိမနယာနုသာရေနေဝ သင်္ဃမဇ္ဈေ နိဿဇ္ဇိတဗ္ဗံ၊ နိဿဋ္ဌဝတ္ထုသ္မိဉ္စ တတ္ထ ဝုတ္တနယေနေဝ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗံ။

သာဝတ္ထိယံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ အာရဗ္ဘ ရူပိယသံဝေါဟာရဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ ယံ အတ္တနော ဓနေန ပရိဝတ္တေတိ၊ တဿ ဝါ ဓနဿ ဝါ ရူပိယဘာဝေါ စေဝ၊ ပရိဝတ္တနဉ္စာတိ ဣမာနေတ္ထ ဒွေ အင်္ဂါနိ။ ကိရိယံ၊ သေသံ အနန္တရသိက္ခာပဒေ ဝုတ္တနယမေဝါတိ။

ရူပိယသံဝေါဟာရသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၀။ ကယဝိက္ကယသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဒသမေ နာနပ္ပကာရကန္တိ စီဝရာဒီနံ ကပ္ပိယဘဏ္ဍာနံ ဝသေန အနေကဝိဓံ။ ကယဝိက္ကယန္တိ ကယဉ္စေဝ ဝိက္ကယဉ္စ။ ‘‘ဣမိနာ ဣမံ ဒေဟိ၊ ဣမံ အာဟရ၊ ပရိဝတ္တေဟိ၊ စေတာပေဟီ’’တိ ဣမိနာ ဟိ နယေန ပရဿ ကပ္ပိယဘဏ္ဍံ ဂဏှန္တော ကယံ သမာပဇ္ဇတိ၊ အတ္တနော ကပ္ပိယဘဏ္ဍံ ဒေန္တော ဝိက္ကယံ သမာပဇ္ဇတိ။ တသ္မာ ဌပေတွာ ပဉ္စ သဟဓမ္မိကေ ယံ ဧဝံ အတ္တနော ကပ္ပိယဘဏ္ဍံ ဒတွာ မာတု သန္တကမ္ပိ ကပ္ပိယဘဏ္ဍံ ဂဏှာတိ၊ တံ နိဿဂ္ဂိယံ ဟောတိ။ ဝုတ္တလက္ခဏဝသေန သင်္ဃဂဏပုဂ္ဂလေသု ယဿ ကဿစိ နိဿဇ္ဇိတဗ္ဗံ၊ ‘‘ဣမံ ဘုဉ္ဇိတွာ ဝါ ဂဟေတွာ ဝါ ဣဒံ နာမ အာဟရ ဝါ ကရောဟိ ဝါ’’တိ ရဇနာဒိံ အာဟရာပေတွာ ဝါ ဓမကရဏာဒိပရိက္ခာရံ ဘူမိသောဓနာဒိဉ္စ နဝကမ္မံ ကာရေတွာ ဝါ သန္တံ ဝတ္ထု နိဿဇ္ဇိတဗ္ဗံ၊ အသန္တေ ပါစိတ္တိယံ ဒေသေတဗ္ဗမေဝ။

သာဝတ္ထိယံ ဥပနန္ဒံ အာရဗ္ဘ ကယဝိက္ကယဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ ‘‘ဣဒံ ကိံ အဂ္ဃတီ’’တိ ဧဝံ အဂ္ဃံ ပုစ္ဆန္တဿ၊ ယဿ ဟတ္ထတော ဘဏ္ဍံ ဂဏှိတုကာမော ဟောတိ၊ တံ ဌပေတွာ အညံ အန္တမသော တဿေဝ ပုတ္တဘာတုကမ္ပိ ကပ္ပိယကာရကံ ကတွာ ‘‘ဣမိနာ ဣဒံ နာမ ဂဟေတွာ ဒေဟီ’’တိ အာစိက္ခန္တဿ၊ ‘‘ဣဒံ အမှာကံ အတ္ထိ၊ အမှာကဉ္စ ဣမိနာ စ ဣမိနာ စ အတ္ထော’’တိ ဧဝံ ဝတွာ အတ္တနော ဓနေန လဒ္ဓံ ဂဏှန္တဿ၊ သဟဓမ္မိကေဟိ သဒ္ဓိံ ကယဝိက္ကယံ ကရောန္တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ယံ အတ္တနော ဓနေန ပရိဝတ္တေတိ၊ ယေန စ ပရိဝတ္တေတိ၊ တေသံ ကပ္ပိယဝတ္ထုတာ၊ အသဟဓမ္မိကတာ၊ ကယဝိက္ကယာပဇ္ဇနဉ္စာတိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ သေသံ ရူပိယသံဝေါဟာရေ ဝုတ္တနယမေဝါတိ။

ကယဝိက္ကယသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဧဠကလောမဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။

၃။ ပတ္တဝဂ္ဂေါ

၁။ ပတ္တသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ပတ္တဝဂ္ဂဿ ပဌမေ အတိရေကပတ္တောတိ အနဓိဋ္ဌိတော စ အဝိကပ္ပိတော စ၊ သော စ ခေါ ဥက္ကဋ္ဌမဇ္ဈိမောမကာနံ အညတရော ပမာဏယုတ္တောဝ၊ တဿ ပမာဏံ ‘‘အဍ္ဎာဠှကောဒနံ ဂဏှာတီ’’တိအာဒိနာ (ပါရာ ၆၀၂) နယေန ပါဠိယံ ဝုတ္တံ။ တတြာယံ ဝိနိစ္ဆယော – အနုပဟတပုရာဏသာလိတဏ္ဍုလာနံ သုကောဋ္ဋိတပရိသုဒ္ဓါနံ ဒွေ မဂဓနာဠိယော ဂဟေတွာ တေဟိ တဏ္ဍုလေဟိ အနုတ္တဏ္ဍုလမကိလိန္နမပိဏ္ဍိကံ သုဝိသဒံ ကုန္ဒမကုဠရာသိသဒိသံ အဝဿာဝိတောဒနံ ပစိတွာ နိရဝသေသံ ပတ္တေ ပက္ခိပိတွာ တဿ ဩဒနဿ စတုတ္ထဘာဂပ္ပမာဏော နာတိဃနော နာတိတနုကော ဟတ္ထဟာရိယော သဗ္ဗသမ္ဘာရသင်္ခတော မုဂ္ဂသူပေါ ပက္ခိပိတဗ္ဗော၊ တတော အာလောပဿ အနုရူပံ ယာဝစရိမာလောပပ္ပဟောနကံ မစ္ဆမံသာဒိဗျဉ္ဇနံ ပက္ခိပိတဗ္ဗံ၊ သပ္ပိတေလတက္ကရသကဉ္ဇိယာဒီနိ ပန ဂဏနူပဂါနိ န ဟောန္တိ။ တာနိ ဟိ ဩဒနဂတိကာနေဝ၊ နေဝ ဟာပေတုံ၊ န ဝဍ္ဎေတုံ သက္ကောန္တိ၊ ဧဝမေတံ သဗ္ဗမ္ပိ ပက္ခိတ္တံ သစေ ပတ္တဿ မုခဝဋ္ဋိယာ ဟေဋ္ဌိမရာဇိသမံ တိဋ္ဌတိ၊ သုတ္တေန ဝါ ဟီရေန ဝါ ဆိန္ဒန္တဿ သုတ္တဿ ဝါ ဟီရဿ ဝါ ဟေဋ္ဌိမန္တံ ဖုသတိ၊ အယံ ဥက္ကဋ္ဌော နာမ ပတ္တော။ သစေ တံ ရာဇိံ အတိက္ကမ္မ ထူပီကတံ တိဋ္ဌတိ၊ အယံ ဥက္ကဋ္ဌောမကော နာမ ပတ္တော။ သစေ တံ ရာဇိံ န သမ္ပာပုဏာတိ၊ အန္တောဂဓမေဝ ဟောတိ၊ အယံ ဥက္ကဋ္ဌုက္ကဋ္ဌော နာမ ပတ္တော။ ဥက္ကဋ္ဌတော ဥပဍ္ဎပ္ပမာဏော မဇ္ဈိမော။ မဇ္ဈိမပတ္တတော ဥပဍ္ဎပ္ပမာဏော ဩမကော။ တေသမ္ပိ ဝုတ္တနယေနေဝ ဘေဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣစ္စေတေသု နဝသု ဥက္ကဋ္ဌုက္ကဋ္ဌော စ ဩမကောမကော စာတိ ဒွေ အပတ္တာ၊ သေသာ သတ္တ ပတ္တာ ပမာဏယုတ္တာ နာမ၊ အယမေတ္ထသင်္ခေပေါ၊ ဝိတ္ထာရော ပန သမန္တပါသာဒိကာယံ (ပါရာ။ အဋ္ဌ။ ၂။၅၉၈ အာဒယော) ဝုတ္တော၊ တသ္မာ ဧဝံ ပမာဏယုတ္တံ သမဏသာရုပ္ပေန ပက္ကံ အယောပတ္တံ ဝါ မတ္တိကာပတ္တံ ဝါ လဘိတွာ ပုရာဏပတ္တံ ပစ္စုဒ္ဓရိတွာ အန္တောဒသာဟေ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗော။ သစေ ပနဿ မူလတော ကာကဏိကမတ္တမ္ပိ ဒါတဗ္ဗံ အဝသိဋ္ဌံ ဟောတိ၊ အဓိဋ္ဌာနုပဂေါ န ဟောတိ၊ အပ္ပစ္စုဒ္ဓရန္တေန ဝိကပ္ပေတဗ္ဗော။ တတ္ထ ပစ္စုဒ္ဓရဏာဓိဋ္ဌာနလက္ခဏံ စီဝရဝဂ္ဂေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ဝိကပ္ပနလက္ခဏံ ပရတော ဝက္ခာမ။ သစေ ပန ကောစိ အပတ္တကော ဘိက္ခု ဒသ ပတ္တေ လဘိတွာ သဗ္ဗေ အတ္တနာဝ ပရိဘုဉ္ဇိတုကာမော ဟောတိ၊ ဧကံ ပတ္တံ အဓိဋ္ဌာယ ပုန ဒိဝသေ တံ ပစ္စုဒ္ဓရိတွာ အညော အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗော၊ ဧတေနုပါယေန ဝဿသတမ္ပိ ပရိဟရိတုံ သက္ကာ။ ယော ပနဿ ပတ္တော မုခဝဋ္ဋိတော ဟေဋ္ဌာ ဒွင်္ဂုလမတ္တောကာသတော ပဋ္ဌာယ ယတ္ထကတ္ထစိ ကင်္ဂုသိတ္ထနိက္ခမနမတ္တေန ဆိဒ္ဒေန ဆိဒ္ဒေါ ဟောတိ၊ သော အဓိဋ္ဌာနုပဂေါ န ဟောတိ။ ပုန ဆိဒ္ဒေ ပါကတိကေ ကတေ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗော၊ သေသံ အဓိဋ္ဌာနဝိဇဟနံ တိစီဝရေ ဝုတ္တနယမေဝ။

သာဝတ္ထိယံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ အာရဗ္ဘ အတိရေကပတ္တဓာရဏဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ အသာဓာရဏပညတ္တိ၊ သေသဝဏ္ဏနာက္ကမော စီဝရဝဂ္ဂဿ ပဌမသိက္ခာပဒေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗောတိ။

ပတ္တသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ ဦနပဉ္စဗန္ဓနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဒုတိယေ ဦနာနိ ပဉ္စ ဗန္ဓနာနိ အဿာတိ ဦနပဉ္စဗန္ဓနော၊ နာဿ ပဉ္စ ဗန္ဓနာနိ ပူရေန္တီတိ အတ္ထော၊ တေန ဦနပဉ္စဗန္ဓနေန၊ ဣတ္ထမ္ဘူတဿ လက္ခဏေ ကရဏဝစနံ။ တတ္ထ ယသ္မာ အဗန္ဓနဿာပိ ပဉ္စ ဗန္ဓနာနိ န ပူရေန္တိ သဗ္ဗသော နတ္ထိတာယ၊ တေနဿ ပဒဘာဇနေ ‘‘ဦနပဉ္စဗန္ဓနော နာမ ပတ္တော အဗန္ဓနော ဝါ ဧကဗန္ဓနော ဝါ’’တိအာဒိ (ပါရာ။ ၆၁၃) ဝုတ္တံ။ ‘‘ဦနပဉ္စဗန္ဓနေနာ’’တိ စ ဝုတ္တတ္တာ ယဿ ပဉ္စဗန္ဓနော ပတ္တော ဟောတိ ပဉ္စဗန္ဓနောကာသော ဝါ၊ တဿ သော အပတ္တော၊ တသ္မာ အညံ ဝိညာပေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ယသ္မိံ ပန ပတ္တေ မုခဝဋ္ဋိတော ဟေဋ္ဌာ ဘဋ္ဌာ ဒွင်္ဂုလပ္ပမာဏာ ဧကာပိ ရာဇိ ဟောတိ၊ တံ တဿာ ရာဇိယာ ဟေဋ္ဌိမပရိယန္တေ ပတ္တဝေဓကေန ဝိဇ္ဈိတွာ ပစိတွာ သုတ္တရဇ္ဇုကမကစိရဇ္ဇုကာဒီဟိ ဝါ တိပုသုတ္တကေန ဝါ ဗန္ဓိတွာ တံ ဗန္ဓနံ အာမိသဿ အလဂ္ဂနတ္ထံ တိပုပဋ္ဋကေန ဝါ ကေနစိ ဗဒ္ဓသိလေသာဒိနာ ဝါ ပဋိစ္ဆာဒေတဗ္ဗံ၊ သော စ ပတ္တော အဓိဋ္ဌဟိတွာ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗော၊ သုခုမံ ဝါ ဆိဒ္ဒံ ကတွာ ဗန္ဓိတဗ္ဗော၊ ဖာဏိတံ ဈာပေတွာ ပါသာဏစုဏ္ဏေန ဗန္ဓိတုမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ။ ယဿ ပန ဒွေ ရာဇိယော ဝါ ဧကာယေဝ ဝါ စတုရင်္ဂုလာ၊ တဿ ဒွေ ဗန္ဓနာနိ ဒါတဗ္ဗာနိ။ ယဿ တိဿော ဝါ ဧကာယေဝ ဝါ ဆဠင်္ဂုလာ၊ တဿ တီဏိ။ ယဿ စတဿော ဝါ ဧကာယေဝ ဝါ အဋ္ဌင်္ဂုလာ၊ တဿ စတ္တာရိ။ ယဿ ပဉ္စ ဝါ ဧကာယေဝ ဝါ ဒသင်္ဂုလာ၊ သော ဗဒ္ဓါပိ အဗဒ္ဓါပိ အပတ္တောယေဝ၊ အညော ဝိညာပေတဗ္ဗော၊ ဧသ တာဝ မတ္တိကာပတ္တေ ဝိနိစ္ဆယော။

အယောပတ္တေ ပန သစေပိ ပဉ္စ ဝါ အတိရေကာနိ ဝါ ဆိဒ္ဒါနိ ဟောန္တိ၊ တာနိ စေ အယစုဏ္ဏေန ဝါ အာဏိယာ ဝါ လောဟမဏ္ဍလေန ဝါ ဗဒ္ဓါနိ မဋ္ဌာနိ ဟောန္တိ၊ သွေဝ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗော၊ အညော န ဝိညာပေတဗ္ဗော။ အထ ပန ဧကမ္ပိ ဆိဒ္ဒံ မဟန္တံ ဟောတိ၊ လောဟမဏ္ဍလေန ဗဒ္ဓမ္ပိ မဋ္ဌံ န ဟောတိ၊ ပတ္တေ အာမိသံ လဂ္ဂတိ၊ အကပ္ပိယော ဟောတိ အယံ ပတ္တော၊ အညော ဝိညာပေတဗ္ဗော။ ယော ပန ဧဝံ ပတ္တသင်္ခေပဂတေ ဝါ အယောပတ္တေ၊ ဦနပဉ္စဗန္ဓနေ ဝါ မတ္တိကာပတ္တေ သတိ အညံ ဝိညာပေတိ၊ ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ၊ ပဋိလာဘေန နိဿဂ္ဂိယော ဟောတိ၊ နိဿဇ္ဇိတဗ္ဗော။ နိဿဇ္ဇန္တေန သင်္ဃမဇ္ဈေ ဧဝ နိဿဇ္ဇိတဗ္ဗော၊ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဘိက္ခုပရိသာယ နိဿဇ္ဇိတဗ္ဗော’’တိ။ ယော စ တဿာ ဘိက္ခုပရိသာယာတိဧတ္ထ တေဟိ ဘိက္ခူဟိ ပကတိယာ ဧဝ အတ္တနော အတ္တနော အဓိဋ္ဌိတံ ပတ္တံ ဂဟေတွာ သန္နိပတိတဗ္ဗံ၊ တတော သမ္မတေန ပတ္တဂ္ဂါဟာပကေန ပတ္တဿ ဝိဇ္ဇမာနဂုဏံ ဝတွာ ‘‘ဘန္တေ၊ ဣမံ ဂဏှထာ’’တိ ထေရော ဝတ္တဗ္ဗော။ သစေ ထေရဿ သော ပတ္တော န ရုစ္စတိ၊ အပ္ပိစ္ဆတာယ ဝါ န ဂဏှာတိ၊ ဝဋ္ဋတိ။ တသ္မိံ ပန အနုကမ္ပာယ အဂဏှန္တဿ ဒုက္ကဋံ။ သစေ ပန ဂဏှာတိ၊ ထေရဿ ပတ္တံ ဒုတိယတ္ထေရံ ဂါဟာပေတွာ ဧတေနေဝ ဥပါယေန ယာဝ သင်္ဃနဝကာ ဂါဟာပေတဗ္ဗော၊ တေန ပရိစ္စတ္တပတ္တော ပန ပတ္တပရိယန္တော နာမ၊ သော တဿ ဘိက္ခုနော ပဒါတဗ္ဗော။ တေနာပိ သော ယထာ ဝိညာပေတွာ ဂဟိတပတ္တော၊ ဧဝမေဝ သက္ကစ္စံ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗော။ သစေ ပန တံ ဇိဂုစ္ဆန္တော အဒေသေ ဝါ နိက္ခိပတိ၊ အပရိဘောဂေန ဝါ ပရိဘုဉ္ဇတိ၊ ဝိဿဇ္ဇေတိ ဝါ၊ ဒုက္ကဋံ အာပဇ္ဇတိ။

သက္ကေသု ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ အာရဗ္ဘ ဗဟူ ပတ္တေ ဝိညာပနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ ၊ အဗန္ဓနေန အဗန္ဓနံ၊ ဧကဗန္ဓနံ၊ ဒုဗန္ဓနံ၊ တိဗန္ဓနံ၊ စတုဗ္ဗန္ဓနံ၊ အဗန္ဓနောကာသံ၊ ဧကဒွိတိစတုဗ္ဗန္ဓနောကာသံ စေတာပေတိ၊ ဧဝံ ဧကေကေန ပတ္တေန ဒသဓာ ဒသဝိဓံ ပတ္တံ။ စေတာပနဝသေန ပန ဧကံ နိဿဂ္ဂိယပါစိတ္တိယသတံ ဟောတိ။ နဋ္ဌပတ္တဿ၊ ဘိန္နပတ္တဿ၊ အတ္တနော ဉာတကပ္ပဝါရိတေ၊ အညဿ စ ဉာတကပ္ပဝါရိတေ၊ တဿေဝတ္ထာယ ဝိညာပေန္တဿ၊ အတ္တနော ဓနေန ဂဏှတော၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ အဓိဋ္ဌာနုပဂပတ္တဿ ဦနပဉ္စဗန္ဓနတာ၊ အတ္တုဒ္ဒေသိကတာ၊ အကတဝိညတ္တိ ၊ တာယ စ ပဋိလာဘောတိ ဣမာနေတ္ထ စတ္တာရိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ ဓောဝါပနသိက္ခာပဒေ ဝုတ္တနယာနေဝါတိ။

ဦနပဉ္စဗန္ဓနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ ဘေသဇ္ဇသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

တတိယေ ပဋိသာယနီယာနီတိ ပဋိသာယိတဗ္ဗာနိ၊ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗာနီတိ အတ္ထော။ ဧတေန သယံ ဥဂ္ဂဟေတွာ နိက္ခိတ္တာနံ သတ္တာဟာတိက္ကမေပိ အနာပတ္တိံ ဒဿေတိ၊ တာနိ ဟိ ပဋိသာယိတုံ န ဝဋ္ဋန္တိ။ ဘေသဇ္ဇာနီတိ ဘေသဇ္ဇကိစ္စံ ကရောန္တု ဝါ၊ မာ ဝါ၊ ဧဝံ လဒ္ဓဝေါဟာရာနိ။ သပ္ပိ နာမ ဂဝါဒီနံ သပ္ပိ၊ ယေသံ မံသံ ကပ္ပတိ၊ တေသံ သပ္ပိ။ တထာ နဝနီတံ။ တေလံ နာမ တိလသာသပမဓူကဧရဏ္ဍကဝသာဒီဟိ နိဗ္ဗတ္တိတံ။ မဓု နာမ မက္ခိကာမဓုမေဝ။ ဖာဏိတံ နာမ ဥစ္ဆုရသံ ဥပါဒါယ ပန အပက္ကာ ဝါ အဝတ္ထုကပက္ကာ ဝါ သဗ္ဗာပိ ဥစ္ဆုဝိကတိ ‘‘ဖာဏိတ’’န္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တာနိ ပဋိဂ္ဂဟေတွာတိ တာနိ ဘေသဇ္ဇာနိ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ၊ န တေသံ ဝတ္ထူနိ။ ဧတေန ဌပေတွာ ဝသာတေလံ ယာနေတ္ထ ယာဝကာလိကဝတ္ထုကာနိ၊ တေသံ ဝတ္ထူနိ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ကတာနိ သပ္ပိအာဒီနိ သတ္တာဟံ အတိက္ကာမယတောပိ အနာပတ္တိံ ဒဿေတိ။ ဝသာတေလံ ပန ကာလေ ပဋိဂ္ဂဟိတံ ကာလေ နိပက္ကံ ကာလေ သံသဋ္ဌံ တေလပရိဘောဂေန ပရိဘုဉ္ဇိတုံ အနုညာတံ၊ တသ္မာ ဌပေတွာ မနုဿဝသံ အညံ ယံကဉ္စိ ဝသံ ပုရေဘတ္တံ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ သာမံ ပစိတွာ နိဗ္ဗတ္တိတတေလမ္ပိ သတ္တာဟံ နိရာမိသပရိဘောဂေန ဝဋ္ဋတိ။ အနုပသမ္ပန္နေန ပစိတွာ ဒိန္နံ ပန တဒဟုပုရေဘတ္တံ သာမိသမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ၊ အညေသံ ယာဝကာလိကဝတ္ထူနံ ဝတ္ထုံ ပစိတုံ န ဝဋ္ဋတိယေဝ။ နိဗ္ဗတ္တိတသပ္ပိ ဝါ နဝနီတံ ဝါ ပစိတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ တံ ပန တဒဟုပုရေဘတ္တမ္ပိ သာမိသံ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ ပုရေဘတ္တံ ပဋိဂ္ဂဟိတခီရာဒိတော အနုပသမ္ပန္နေန ပစိတွာ ကတသပ္ပိအာဒီနိ ပန တဒဟုပုရေဘတ္တံ သာမိသာနိပိ ဝဋ္ဋန္တိ၊ ပစ္ဆာဘတ္တတော ပဋ္ဌာယ အနဇ္ဈောဟရဏီယာနိ၊ သတ္တာဟာတိက္ကမေပိ အနာပတ္တိ။ သန္နိဓိကာရကံ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗာနီတိ သန္နိဓိံ ကတွာ နိဒဟိတွာ ပုရေဘတ္တံ ပဋိဂ္ဂဟိတာနိ တဒဟုပုရေဘတ္တံ သာမိသပရိဘောဂေနာပိ ဝဋ္ဋန္တိ၊ ပစ္ဆာဘတ္တတော ပဋ္ဌာယ ပန တာနိ စ၊ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပဋိဂ္ဂဟိတာနိ စ သတ္တာဟံ နိရာမိသပရိဘောဂေန ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗာနီတိ အတ္ထော။ ‘‘ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗာနီ’’တိ စ ဝစနတော အန္တောသတ္တာဟေ အဗ္ဘဉ္ဇနာဒီနံ အတ္ထာယ အဓိဋ္ဌဟိတွာ ဌပိတေသု အနာပတ္တိ၊ ယာဝဇီဝိကာနိ သာသပမဓူကဧရဏ္ဍကအဋ္ဌီနိ တေလကရဏတ္ထံ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ တဒဟေဝ ကတတေလံ သတ္တာဟကာလိကံ၊ ဒုတိယဒိဝသေ ကတံ ဆာဟံ ဝဋ္ဋတိ၊ တတိယဒိဝသေ ကတံ ပဉ္စာဟံ၊ စတုတ္ထပဉ္စမဆဋ္ဌသတ္တမဒိဝသေ ကတံ တဒဟေဝ ဝဋ္ဋတိ။ သစေ ယာဝ အရုဏဿ ဥဂ္ဂမနာ တိဋ္ဌတိ၊ နိဿဂ္ဂိယံ ဟောတိ၊ အဋ္ဌမဒိဝသေ ကတံ အနဇ္ဈောဟရဏီယံ၊ အနိဿဂ္ဂိယတ္တာ ပန ဗာဟိရပရိဘောဂေန ဝဋ္ဋတိ။ သစေပိ န ကရောတိ၊ တေလတ္ထာယ ပဋိဂ္ဂဟိတသာသပါဒီနံ ပန ပါဠိယံ အနာဂတသပ္ပိအာဒီနဉ္စ သတ္တာဟာတိက္ကမေ ဒုက္ကဋံ အာပဇ္ဇတိ။ သီတုဒကေန ကတမဓူကပုပ္ဖဖာဏိတံ ပန ဖာဏိတဂတိကမေဝ၊ အမ္ဗဖာဏိတာဒီနိ ယာဝကာလိကာနိ။ ယံ ပနေတ္ထ သတ္တာဟကာလိကံ၊ တံ နိဿဋ္ဌံ ပဋိလဘိတွာပိ အရုအာဒီနိ ဝါ မက္ခေတုံ၊ အဇ္ဈောဟရိတုံ ဝါ န ဝဋ္ဋတိ။ ပဒီပေ ကာဠဝဏ္ဏေ ဝါ ဥပနေတဗ္ဗံ၊ အညဿ ဘိက္ခုနော ကာယိကပရိဘောဂံ ဝဋ္ဋတိ။ ယံ ပန နိရပေက္ခော ပရိစ္စဇိတွာ ပုန လဘတိ၊ တံ အဇ္ဈောဟရိတုမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ။ ဝိသုံ ဌပိတသပ္ပိအာဒီသု၊ ဧကဘာဇနေ ဝါ အမိဿိတေသု ဝတ္ထုဂဏနာယ အာပတ္တိယော။

သာဝတ္ထိယံ သမ္ဗဟုလေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ သတ္တာဟံ အတိက္ကမနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သေသံ စီဝရဝဂ္ဂဿ ပဌမသိက္ခာပဒေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ။

ဘေသဇ္ဇသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ ဝဿိကသာဋိကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

စတုတ္ထေ မာသော သေသော ဂိမှာနန္တိ စတုန္နံ ဂိမှမာသာနံ ဧကော ပစ္ဆိမမာသော သေသော။ ပရိယေသိတဗ္ဗန္တိ ဂိမှာနံ ပစ္ဆိမမာသဿ ပဌမဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ကတ္တိကမာသဿ ပစ္ဆိမဒိဝသော၊ တာဝ ‘‘ကာလော ဝဿိကသာဋိကာယာ’’တိအာဒိနာ သတုပ္ပာဒကရဏေန၊ သင်္ဃဿ ပဝါရိတဋ္ဌာနတော၊ အတ္တနော ဉာတကပ္ပဝါရိတဋ္ဌာနတော ပန ‘‘ဒေထ မေ ဝဿိကသာဋိကစီဝရ’’န္တိအာဒိကာယ ဝိညတ္တိယာပိ ပရိယေသိတဗ္ဗံ။ အညာတကအပ္ပဝါရိတဋ္ဌာနေ သတုပ္ပာဒံ ကရောန္တဿ ဝတ္တဘေဒေ ဒုက္ကဋံ၊ ယထာ ဝါ တထာ ဝါ ‘‘ဒေထ မေ’’တိအာဒိဝစနေန ဝိညာပေန္တဿ အညာတကဝိညတ္တိသိက္ခာပဒေန နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ။ ကတွာ နိဝါသေတဗ္ဗန္တိ ဂိမှာနံ ပစ္ဆိမဒ္ဓမာသဿ ပဌမဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ကတ္တိကမာသဿ ပစ္ဆိမဒိဝသော၊ တာဝ သူစိကမ္မနိဋ္ဌာနေန သကိမ္ပိ ဝဏ္ဏဘေဒမတ္တရဇနေန ကပ္ပဗိန္ဒုကရဏေန စ ကတွာ ပရိဒဟိတဗ္ဗာ။ ဧတ္တာဝတာ ဂိမှာနံ ပစ္ဆိမော မာသော ပရိယေသနက္ခေတ္တံ ၊ ပစ္ဆိမော အဒ္ဓမာသော ကရဏနိဝါသနက္ခေတ္တမ္ပိ၊ ဝဿာနဿ စတူသု မာသေသု သဗ္ဗမ္ပိ တံ ဝဋ္ဋတီတိ အယမတ္ထော ဒဿိတော ဟောတိ။ ယော စာယံ ဂိမှာနံ ပစ္ဆိမော မာသော အနုညာတော၊ ဧတ္ထ ကတပရိယေသိတမ္ပိ ဝဿိကသာဋိကံ အဓိဋ္ဌာတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ သစေ တသ္မိံ မာသေ အတိက္ကန္တေ ဝဿံ ဥက္ကဍ္ဎိယတိ၊ ပုန မာသပရိဟာရံ လဘတိ၊ ဓောဝိတွာ ပန နိက္ခိပိတွာ ဝဿူပနာယိကဒိဝသေ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗာ။ သစေ သတိသမ္မောသေန ဝါ အပ္ပဟောနကဘာဝေန ဝါ အကတာ ဟောတိ။ တေ စ ဒွေ မာသေ ဝဿာနဿ စတုမာသန္တိ ဆ မာသေ ပရိဟာရံ လဘတိ။ သစေ ပန ကတ္တိကမာသေ ကထိနံ အတ္ထရိယတိ၊ အပရေပိ စတ္တာရော မာသေ လဘတိ၊ ဧဝံ ဒသ မာသာ ဟောန္တိ။ တတော ပရမ္ပိ သတိယာ ပစ္စာသာယ တံ မူလစီဝရံ ကတွာ ဌပေန္တဿ ဧကမာသန္တိ ဧဝံ ဧကာဒသ မာသေ ပရိဟာရံ လဘတိ၊ ဣတော ပရံ ဧကာဟမ္ပိ န လဘတိ။

ဩရေန စေ မာသောသေသော ဂိမှာနန္တိ ဂိမှာနံ ပစ္ဆိမမာသဿ ဩရိမဘာဂေ ယာဝ ဟေမန္တဿ ပဌမဒိဝသော၊ တာဝါတိ အတ္ထော။ ပရိယေသေယျာတိ ဧတေသု သတ္တသု ပိဋ္ဌိသမယမာသေသု အညာတကအပ္ပဝါရိတဋ္ဌာနတော သတုပ္ပာဒကရဏေန ပရိယေသန္တဿ နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ၊ ဝိညာပေန္တဿ အညာတကဝိညတ္တိသိက္ခာပဒေန နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ၊ ဉာတကပ္ပဝါရိတေ ဝိညာပေန္တဿ တေန သိက္ခာပဒေန အနာပတ္တိ၊ သတုပ္ပာဒံ ကရောန္တဿ ဣမိနာ သိက္ခာပဒေန အာပတ္တိ။ ဩရေနဒ္ဓမာသော သေသော ဂိမှာနန္တိ ဂိမှာနဿ ပစ္ဆိမဒ္ဓမာသတော ဩရိမဘာဂေ ဧကသ္မိံ အဒ္ဓမာသေ။ ကတွာ နိဝါသေယျာတိ ဧတ္ထန္တရေ ဓမ္မေန ဥပ္ပန္နမ္ပိ ကတွာ နိဝါသေန္တဿ နိဿဂ္ဂိယံ ဟောတိ။

သာဝတ္ထိယံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ ဝဿိကသာဋိကပရိယေသနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ အသာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ ဦနကမာသဒ္ဓမာသေသု အတိရေကသညိနော ဝေမတိကဿ ဝါ ဒုက္ကဋံ၊ တထာ သတိယာ ဝဿိကသာဋိကာယ နဂ္ဂဿ ကာယံ ဩဝဿာပယတော။ ပေါက္ခရဏိယာဒီသု ပန နှာယန္တဿ ဝါ အစ္ဆိန္နစီဝရဿ ဝါ နဋ္ဌစီဝရဿ ဝါ ‘‘အနိဝတ္ထံ စောရာ ဟရန္တီ’’တိ ဧဝံ အာပဒါသု ဝါ နိဝါသယတော ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ဧတ္ထ စ ဝဿိကသာဋိကာယ အတ္တုဒ္ဒေသိကတာ၊ အသမယေ ပရိယေသနတာ၊ တာယ စ ပဋိလာဘောတိ ဣမာနိ တာဝ ပရိယေသနာပတ္တိယာ တီဏိ အင်္ဂါနိ ။ သစီဝရတာ၊ အာပဒါဘာဝေါ၊ ဝဿိကသာဋိကာယ သကဘာဝေါ၊ အသမယေ နိဝါသနန္တိ ဣမာနိ နိဝါသနာပတ္တိယာ စတ္တာရိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ ဓောဝါပနသိက္ခာပဒေ ဝုတ္တနယာနေဝါတိ။

ဝဿိကသာဋိကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅။ စီဝရအစ္ဆိန္ဒနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ပဉ္စမေ သာမံ စီဝရံ ဒတွာတိ ဝေယျာဝစ္စာဒီနိ ပစ္စာသိသမာနော သယမေဝ ဒတွာ။ အစ္ဆိန္ဒေယျာတိ ဝေယျာဝစ္စာဒီနိ အကရောန္တံ ဒိသွာ သကသညာယ အစ္ဆိန္ဒန္တဿ ဝတ္ထုဂဏနာယ အာပတ္တိယော။ အစ္ဆိန္ဒာပေယျာတိဧတ္ထ ပန ‘‘အစ္ဆိန္ဒာ’’တိ အာဏတ္တိယာ ဒုက္ကဋံ၊ အစ္ဆိန္ဒေသု ယတ္တကာနိ အာဏတ္တာနိ၊ တေသံ ဂဏနာယ အာပတ္တိယော။

သာဝတ္ထိယံ ဥပနန္ဒံ အာရဗ္ဘ စီဝရအစ္ဆိန္ဒနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ သာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ။ အနုပသမ္ပန္နေ ဥပသမ္ပန္နသညိနော၊ ဝေမတိကဿ၊ အနုပသမ္ပန္နသညိနော ဝါ၊ ဥပသမ္ပန္နဿာပိ ဝိကပ္ပနုပဂပစ္ဆိမစီဝရံ ဌပေတွာ အညံ ပရိက္ခာရံ၊ အနုပသမ္ပန္နဿ စ ယံကိဉ္စိ အစ္ဆိန္ဒတော ဝါ ဒုက္ကဋံ။ တေန တုဋ္ဌေန ဝါ ကုပိတေန ဝါ ဒိန္နံ ပန တဿ ဝိဿာသံ ဝါ ဂဏှန္တဿ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ဝိကပ္ပနုပဂပစ္ဆိမစီဝရတာ၊ သာမံ ဒိန္နတာ၊ သကသညိတာ၊ ဥပသမ္ပန္နတာ၊ ကောဓဝသေန အစ္ဆိန္ဒနံ ဝါ အစ္ဆိန္ဒာပနံ ဝါတိ ဣမာနေတ္ထ ပဉ္စ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ အဒိန္နာဒါနသဒိသာနိ အညတြ ဝေဒနာယ။ ဝေဒနာ ပန ဣဓ ဒုက္ခဝေဒနာယေဝါတိ။

စီဝရအစ္ဆိန္ဒနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆။ သုတ္တဝိညတ္တိသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဆဋ္ဌေ သုတ္တန္တိ ဆဗ္ဗိဓံ ခေါမသုတ္တာဒိံ ဝါ တေသံ အနုလောမံ ဝါ။ ဝိညာပေတွာတိ စီဝရတ္ထာယ ယာစိတွာ။ ဝါယာပေယျာတိ ‘‘စီဝရံ မေ၊ အာဝုသော၊ ဝါယထာ’’တိ အကပ္ပိယာယ ဝိညတ္တိယာ ဝါယာပေယျ။ နိဿဂ္ဂိယန္တိ ဧဝံ ဝါယာပေန္တဿ ယော တန္တဝါယော စီဝရဝါယနတ္ထံ တုရိဝေမသဇ္ဇနာဒိကေ ပယောဂေ ကရောတိ၊ တဿ သဗ္ဗပ္ပယောဂေသု ဒုက္ကဋံ၊ ပဋိလာဘေန နိဿဂ္ဂိယံ ဟောတိ။

ရာဇဂဟေ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ စီဝရဝါယာပနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ ဝိညာပိတသုတ္တံ ဝိညာပိတတန္တဝါယေန ဝါယာပေန္တဿ ဒီဃတော ဝိဒတ္ထိမတ္တေ တိရိယဉ္စ ဟတ္ထမတ္တေ ဝီတေ နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ။ ဣတိ ယာဝ စီဝရံ ဝဍ္ဎတိ၊ တာဝ ဣမိနာ ပမာဏေန အာပတ္တိယော ဝဍ္ဎန္တိ။ တေနေဝ ပန အဝိညတ္တိယာ လဒ္ဓသုတ္တံ ဝါယာပေန္တဿ ယထာ ပုဗ္ဗေ နိဿဂ္ဂိယံ ၊ ဧဝံ ဣဓ ဒုက္ကဋံ။ တေနေဝ ဝိညတ္တဉ္စ အဝိညတ္တဉ္စ ဝါယာပေန္တဿ သစေ ဝုတ္တပ္ပမာဏေန ကေဒါရဗဒ္ဓံ ဝိယ စီဝရံ ဟောတိ၊ အကပ္ပိယသုတ္တမယေ ပရိစ္ဆေဒေ ပါစိတ္တိယံ၊ ဣတရသ္မိံ တထေဝ ဒုက္ကဋံ။ တတော စေ ဦနတရာ ပရိစ္ဆေဒါ၊ သဗ္ဗပရိစ္ဆေဒေသု ဒုက္ကဋာနေဝ။ အထ ဧကန္တရိကေန ဝါ သုတ္တေန ဒီဃတော ဝါ ကပ္ပိယံ တိရိယံ အကပ္ပိယံ ကတွာ ဝီတံ ဟောတိ၊ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တပ္ပမာဏဂဏနာယ ဒုက္ကဋာနိ။ ဧတေနေဝ ဥပါယေန ကပ္ပိယတန္တဝါယေန အကပ္ပိယသုတ္တေ၊ ကပ္ပိယာကပ္ပိယေဟိ တန္တဝါယေဟိ သုတ္တေပိ ကပ္ပိယေ အကပ္ပိယေ ကပ္ပိယာကပ္ပိယေ စ အာပတ္တိဘေဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တိကပါစိတ္တိယံ၊ အဝါယာပိတေ ဝါယာပိတသညိနော ဝေမတိကဿ ဝါ ဒုက္ကဋံ။ စီဝရသိဗ္ဗနအာယောဂကာယဗန္ဓနအံသဗဒ္ဓကပတ္တတ္ထဝိကပရိဿာဝနာနံ အတ္ထာယ သုတ္တံ ဝိညာပေန္တဿ၊ ဉာတကပ္ပဝါရိတေဟိ ကပ္ပိယသုတ္တံ ဝါယာပေန္တဿ၊ အညဿတ္ထာယ၊ အတ္တနော ဓနေန၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ၊ စီဝရတ္ထာယ ဝိညာပိတသုတ္တံ၊ အတ္တုဒ္ဒေသိကတာ၊ အကပ္ပိယတန္တဝါယေန အကပ္ပိယဝိညတ္တိယာ ဝါယာပနန္တိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ ဓောဝါပနသိက္ခာပဒေ ဝုတ္တနယာနေဝါတိ။

သုတ္တဝိညတ္တိသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇။ မဟာပေသကာရသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

သတ္တမေ တတြ စေ သော ဘိက္ခူတိ ယတြ ဂါမေ ဝါ နိဂမေ ဝါ တန္တဝါယာ၊ တတြ။ ပုဗ္ဗေ အပ္ပဝါရိတောတိ စီဝရသာမိကေဟိ အပ္ပဝါရိတော ဟုတွာ ။ ဝိကပ္ပံ အာပဇ္ဇေယျာတိ ဝိသိဋ္ဌကပ္ပံ အဓိကဝိဓာနံ အာပဇ္ဇေယျ။ ဣဒါနိ ယေနာကာရေန ဝိကပ္ပံ အာပန္နော ဟောတိ၊ တံ ဒဿေတုံ ဣဒံ ခေါ၊ အာဝုသောတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ အာယတန္တိ ဒီဃံ။ ဝိတ္ထတန္တိ ပုထုလံ။ အပ္ပိတန္တိ ဃနံ။ သုဝီတန္တိ သုဋ္ဌု ဝီတံ၊ သဗ္ဗဋ္ဌာနေသု သမံ ကတွာ ဝီတံ။ သုပ္ပဝါယိတန္တိ သုဋ္ဌု ပဝါယိတံ၊ သဗ္ဗဋ္ဌာနေသု သမံ ကတွာ တန္တေ ပသာရိတံ။ သုဝိလေခိတန္တိ လေခနိယာ သုဋ္ဌု ဝိလေခိတံ။ သုဝိတစ္ဆိတန္တိ ကောစ္ဆေန သုဋ္ဌု ဝိတစ္ဆိတံ၊ သုဋ္ဌု နိဒ္ဓါတန္တိ အတ္ထော။ ပိဏ္ဍပါတမတ္တမ္ပီတိ ဧတ္ထ စ န ဘိက္ခုနော ပိဏ္ဍပါတဒါနမတ္တေန တံ နိဿဂ္ဂိယံ ဟောတိ၊ သစေ ပန တေ တဿ ဝစနေန စီဝရသာမိကာနံ ဟတ္ထတော သုတ္တံ ဂဟေတွာ ဤသကမ္ပိ အာယတံ ဝါ ဝိတ္ထတံ ဝါ အပ္ပိတံ ဝါ ကရောန္တိ၊ အထ တေသံ ပယောဂေ ဘိက္ခုနော ဒုက္ကဋံ၊ ပဋိလာဘေန နိဿဂ္ဂိယံ ဟောတိ။

သာဝတ္ထိယံ ဥပနန္ဒံ အာရဗ္ဘ စီဝရေ ဝိကပ္ပံ အာပဇ္ဇနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ ဉာတကေ အညာတကသညိနော ဝေမတိကဿ ဝါ ဒုက္ကဋံ။ ဉာတကပ္ပဝါရိတာနံ တန္တဝါယေဟိ၊ အညဿ ဝါ အတ္ထာယ၊ အတ္တနော ဝါ ဓနေန၊ မဟဂ္ဃံ ဝါယာပေတုကာမံ အပ္ပဂ္ဃံ ဝါယာပေန္တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ အညာတကအပ္ပဝါရိတာနံ တန္တဝါယေ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝိကပ္ပမာပဇ္ဇနတာ၊ စီဝရဿ အတ္တုဒ္ဒေသိကတာ၊ တဿ ဝစနေန သုတ္တဝဍ္ဎနံ၊ စီဝရပ္ပဋိလာဘောတိ ဣမာနေတ္ထ စတ္တာရိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ ဓောဝါပနသိက္ခာပဒေ ဝုတ္တနယာနေဝါတိ။

မဟာပေသကာရသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈။ အစ္စေကစီဝရသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

အဋ္ဌမေ ဒသာဟာနာဂတန္တိ ဒသ အဟာနိ ဒသာဟံ၊ တေန ဒသာဟေန အနာဂတာ ဒသာဟာနာဂတာ၊ ဒသာဟေန အသမ္ပတ္တာတိ အတ္ထော၊ တံ ဒသာဟာနာဂတံ၊ အစ္စန္တသံယောဂဝသေန ဘုမ္မတ္ထေ ဥပယောဂဝစနံ။ ကတ္တိကတေမာသိကပုဏ္ဏမန္တိ ပဌမကတ္တိကပုဏ္ဏမံ၊ ဣဓာပိ ပဌမပဒဿ အနုပယောဂတာ ပုရိမနယေနေဝ ဘုမ္မတ္ထေ ဥပယောဂဝစနံ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယတော ပဋ္ဌာယ ပဌမပ္ပဝါရဏာ ‘‘ဒသာဟာနာဂတာ’’တိ ဝုစ္စတိ၊ သစေပိ တာနိ ဒိဝသာနိ အစ္စန္တမေဝ ဘိက္ခုနော အစ္စေကစီဝရံ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ၊ ‘‘အစ္စေကံ ဣဒ’’န္တိ ဇာနမာနေန ဘိက္ခုနာ သဗ္ဗမ္ပိ ပဋိဂ္ဂဟေတဗ္ဗန္တိ။ တေန ပဝါရဏာမာသဿ ဇုဏှပက္ခပဉ္စမိတော ပဋ္ဌာယ ဥပ္ပန္နဿ စီဝရဿ နိဓာနကာလော ဒဿိတော ဟောတိ။ ကာမဉ္စေသ ‘‘ဒသာဟပရမံ အတိရေကစီဝရံ ဓာရေတဗ္ဗ’’န္တိဣမိနာဝ သိဒ္ဓါ၊ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိဝသေန ပန အပုဗ္ဗံ ဝိယ အတ္ထံ ဒဿေတွာ သိက္ခာပဒံ ဌပိတံ။ အစ္စေကစီဝရန္တိ ဂမိကဂိလာနဂဗ္ဘိနိအဘိနဝုပ္ပန္နသဒ္ဓါနံ ပုဂ္ဂလာနံ အညတရေန ‘‘ဝဿာဝါသိကံ ဒဿာမီ’’တိ ဧဝံ အာရောစေတွာ ဒိန္နံ။ သစေ တံ ပုရေ ပဝါရဏာယ ဝိဘဇိတံ၊ ယေန ဂဟိတံ၊ တေန ဝဿစ္ဆေဒေါ န ကာတဗ္ဗော၊ ကရောတိ စေ၊ တံ စီဝရံ သင်္ဃိကံ ဟောတိ။ ယာဝ စီဝရကာလသမယန္တိ အနတ္ထတေ ကထိနေ ယာဝ ဝဿာနဿ ပစ္ဆိမော မာသော၊ အတ္ထတေ ကထိနေ ယာဝ ပဉ္စ မာသာ၊ တာဝ နိက္ခိပိတဗ္ဗံ။

သာဝတ္ထိယံ သမ္ဗဟုလေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ အစ္စေကစီဝရဿ စီဝရကာလသမယံ အတိက္ကမနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သေသမေတ္ထ စီဝရဝဂ္ဂဿ ပဌမသိက္ခာပဒေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ။

အစ္စေကစီဝရသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉။ သာသင်္ကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

နဝမေ ဥပဝဿံ ခေါ ပနာတိ ဧတ္ထ ဥပဝဿန္တိ ဥပဝဿ၊ ဥပဝသိတွာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ၊ ဥပသမ္ပဇ္ဇန္တိအာဒီသု (ဝိဘ။ ၅၇၀) ဝိယ ဟေတ္ထ အနုနာသိကော ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ဝဿံ ဥပဂန္တွာ ဝသိတွာ စာတိ အတ္ထော။ ဣမဿ စ ပဒဿ ‘‘တထာရူပေသု ဘိက္ခု သေနာသနေသု ဝိဟရန္တော’’တိဣမိနာ သမ္ဗန္ဓော၊ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ဝဿံ ဥပဂန္တွာ ဝသိတွာ စ တတော ပရံ ပစ္ဆိမကတ္တိကပုဏ္ဏမပရိယောသာနကာလံ ယာနိ ခေါ ပန တာနိ အာရညကာနိ…ပေ… အန္တရဃရေ နိက္ခိပေယျာတိ။ တတ္ထ အာရညကာနီတိ သဗ္ဗပစ္ဆိမာနိ အာရောပိတေန အာစရိယဓနုနာ ဂါမဿ ဣန္ဒခီလတော ပဋ္ဌာယ ပဉ္စဓနုသတပ္ပမာဏေ ပဒေသေ ကတသေနာသနာနိ။ သစေ ပန အပရိက္ခိတ္တော ဂါမော ဟောတိ၊ ပရိက္ခေပါရဟဋ္ဌာနတော ပဋ္ဌာယ မိနေတဗ္ဗံ။ သစေ ဝိဟာရဿ ပရိက္ခေပေါ ဝါ အပရိက္ခိတ္တဿ ယံ ဂါမတော သဗ္ဗပဌမံ သေနာသနံ ဝါ စေတိယံ ဝါ ဗောဓိ ဝါ ဓုဝသန္နိပါတဋ္ဌာနံ ဝါ ယာဝ ၊ တံ တာဝ ပကတိမဂ္ဂေန မိနေတဗ္ဗံ၊ အညံ မဂ္ဂံ ကာတုံ၊ အမဂ္ဂေန ဝါ မိနေတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ သာသင်္ကသမ္မတာနီတိ စောရာဒီနံ နိဝိဋ္ဌောကာသာဒိဒဿနေန ‘‘သာသင်္ကာနီ’’တိ သမ္မတာနိ၊ ဧဝံ သညာတာနီတိ အတ္ထော။ သဟ ပဋိဘယေန သပ္ပဋိဘယာနိ၊ စောရေဟိ မနုဿာနံ ဟတဝိလုတ္တာကောဋိတဘာဝဒဿနတော သန္နိဟိတဗလဝဘယာနီတိ အတ္ထော။

အန္တရဃရေ နိက္ခိပေယျာတိ အာရညကဿ သေနာသနဿ သမန္တာ သဗ္ဗဒိသာဘာဂေသု အတ္တနာ အဘိရုစိတေ ဂေါစရဂါမေ နိက္ခိပေယျ။ တဉ္စ ခေါ သတိယာ အင်္ဂသမ္ပတ္တိယာ၊ တတြာယံ အင်္ဂသမ္ပတ္တိ – ပုရိမိကာယ ဥပဂန္တွာ မဟာပဝါရဏာယ ပဝါရိတော ဟောတိ၊ ဣဒမေကံ အင်္ဂံ။ ကတ္တိကမာသောယေဝ ဟောတိ၊ ဣဒံ ဒုတိယံ အင်္ဂံ။ ပဉ္စဓနုသတိကပစ္ဆိမပ္ပမာဏယုတ္တံ သေနာသနံ ဟောတိ၊ ဣဒံ တတိယံ အင်္ဂံ။ ဦနပ္ပမာဏေ ဝါ ဂါဝုတတော အတိရေကပ္ပမာဏေ ဝါ န လဘတိ၊ ယတြ ဟိ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ဘုတ္တဝေလာယမေဝ ပုန ဝိဟာရံ သက္ကာ အာဂန္တုံ၊ တဒေဝ ဣဓာဓိပ္ပေတံ။ သာသင်္ကသပ္ပဋိဘယမေဝ ဟောတိ၊ ဣဒံ စတုတ္ထံ အင်္ဂံ ဟောတီတိ။ ကောစိဒေဝ ပစ္စယောတိ ကိဉ္စိဒေဝ ကာရဏံ။ တေန စီဝရေနာတိ တေန အန္တရဃရေ နိက္ခိတ္တစီဝရေန။ ဝိပ္ပဝါသာယာတိ ဝိယောဂဝါသာယ။ တတော စေ ဥတ္တရိ ဝိပ္ပဝသေယျာတိ ဆာရတ္တတော ဥတ္တရိ တသ္မိံ သေနာသနေ သတ္တမံ အရုဏံ ဥဋ္ဌာပေယျာတိ အတ္ထော၊ တထာ အသက္ကောန္တေန ပန ဂါမသီမံ ဩက္ကမိတွာ သဘာယံ ဝါ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ဝါ ဝသိတွာ စီဝရပ္ပဝတ္တိံ ဉတွာ ပက္ကမိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ အညတြ ဘိက္ခုသမ္မုတိယာတိ ယံ သင်္ဃော ဂိလာနဿ ဘိက္ခုနော စီဝရေန ဝိပ္ပဝါသသမ္မုတိံ ဒေတိ၊ တံ ဌပေတွာ အလဒ္ဓသမ္မုတိကဿ အတိရေကဆာရတ္တံ ဝိပ္ပဝသတော နိဿဂ္ဂိယံ ဟောတိ။

သာဝတ္ထိယံ သမ္ဗဟုလေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ စီဝရဝိပ္ပဝါသဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သေသမေတ္ထ စီဝရဝဂ္ဂဿ ဒုတိယသိက္ခာပဒေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ။

သာသင်္ကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၀။ ပရိဏတသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဒသမေ သင်္ဃိကန္တိ သင်္ဃဿ သန္တကံ။ သော ဟိ သင်္ဃဿ ပရိဏတတ္တာ ဟတ္ထေ အနာရုဠှောပိ ဧကေန ပရိယာယေန သင်္ဃသန္တကော ဟောတိ။ လာဘန္တိ လဘိတဗ္ဗံ စီဝရာဒိဝတ္ထုံ။ ပရိဏတန္တိ ‘‘ဒဿာမ ကရိဿာမာ’’တိ ဝစီဘေဒေန ဝါ ဟတ္ထမုဒ္ဒါယ ဝါ သင်္ဃဿ နိန္နံ ဟုတွာ ဌိတံ။ အတ္တနော ပရိဏာမေယျာတိ ‘‘ဣဒံ မယှံ ဒေထာ’’တိအာဒီနိ ဝဒန္တော အတ္တနိန္နံ ကရေယျ။ သစေ ပန သင်္ဃဿ ဒိန္နံ ဟောတိ၊ တံ ဂဟေတုံ န ဝဋ္ဋတိ၊ သင်္ဃဿေဝ ဒါတဗ္ဗံ။ ပရိဏတံ ပန သဟဓမ္မိကာနံ ဝါ ဂိဟီနံ ဝါ အန္တမသော မာတုသန္တကမ္ပိ အတ္တနော ပရိဏာမေန္တဿ ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ၊ ပဋိလာဘေန နိဿဂ္ဂိယံ ဟောတိ။

သာဝတ္ထိယံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ ပရိဏာမနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ ပရိဏတေ ဝေမတိကဿ၊ အပရိဏတေ ပရိဏတသညိနော စေဝ ဝေမတိကဿ စ၊ သင်္ဃစေတိယပုဂ္ဂလေသု ယဿ ကဿစိ ပရိဏတံ အညသင်္ဃာဒီနံ ပရိဏာမေန္တဿ စ ဒုက္ကဋံ။ အပရိဏတသညိနော၊ ‘‘ကတ္ထ ဒေမာ’’တိ ပုစ္ဆိတေ ‘‘ယတ္ထ တုမှာကံ စိတ္တံ ပသီဒတိ၊ တတ္ထ ဒေထ၊ တုမှာကံ ဒေယျဓမ္မော ပရိဘောဂံ ဝါ လဘေယျာ’’တိအာဒီနိ ဝဒန္တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ သင်္ဃေ ပရိဏတဘာဝေါ၊ တံ ဉတွာ အတ္တနော ပရိဏာမနံ၊ ပဋိလာဘောတိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ အဒိန္နာဒါနသဒိသာနီတိ။

ပရိဏတသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ပတ္တဝဂ္ဂေါ တတိယော။

ဣတိ ကင်္ခါဝိတရဏိယာ ပါတိမောက္ခဝဏ္ဏနာယ

နိဿဂ္ဂိယပါစိတ္တိယဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။