📜

ပါစိတ္တိယကဏ္ဍော

၁။ မုသာဝါဒဝဂ္ဂေါ

၁။ မုသာဝါဒသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ပါစိတ္တိယေသု မုသာဝါဒဝဂ္ဂဿ ပဌမေ သမ္ပဇာနမုသာဝါဒေတိ ပုဗ္ဗေပိ ဇာနိတွာ ဝစနက္ခဏေပိ ဇာနန္တဿေဝ မုသာဝါဒဘဏနေ။ ဘဏနဉ္စ နာမ ဣဓ အဘူတဿ ဝါ ဘူတတံ၊ ဘူတဿ ဝါ အဘူတတံ ကတွာ ကာယေန ဝါ ဝါစာယ ဝါ ဝိညာပနပ္ပယောဂေါ၊ နိမိတ္တတ္ထေ စေတံ ဘုမ္မဝစနံ။ တသ္မာ ယော သမ္ပဇာနမုသာဝါဒံ ဝဒတိ၊ တဿ တံနိမိတ္တံ တံဟေတု တပ္ပစ္စယာ ပါစိတ္တိယံ ဟောတီတိ ဧဝမေတ္ထ အညေသု စ ဤဒိသေသု အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

သာဝတ္ထိယံ ဟတ္ထကံ သကျပုတ္တံ အာရဗ္ဘ အဝဇာနိတွာ ပဋိဇာနနာဒိဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မာရောစနတ္ထံ မုသာ ဘဏန္တဿ ပါရာဇိကံ၊ အမူလကေန ပါရာဇိကေန အနုဒ္ဓံသနတ္ထံ သင်္ဃာဒိသေသော၊ သင်္ဃာဒိသေသေန အနုဒ္ဓံသနတ္ထံ ပါစိတ္တိယံ၊ အာစာရဝိပတ္တိယာ အနုဒ္ဓံသနတ္ထံ ဒုက္ကဋံ၊ ‘‘ယော တေ ဝိဟာရေ ဝသီ’’တိအာဒိနာ (ပါရာ။ ၂၂၀) ပရိယာယေန ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မာရောစနတ္ထံ ပဋိဝိဇာနန္တဿ မုသာ ဘဏိတေ ထုလ္လစ္စယံ၊ အပ္ပဋိဝိဇာနန္တဿ ဒုက္ကဋံ၊ ကေဝလံ မုသာ ဘဏန္တဿ ဣဓ ပါစိတ္တိယံ။ အနုပဓာရေတွာ သဟသာ ဘဏန္တဿ၊ ‘‘အညံ ဘဏိဿာမီ’’တိ အညံ ဘဏန္တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ဝိသံဝါဒနပုရေက္ခာရတာ၊ ဝိသံဝါဒနစိတ္တေန ယမတ္ထံ ဝတ္တုကာမော၊ တဿ ပုဂ္ဂလဿ ဝိညာပနပယောဂေါ စာတိ ဣမာနေတ္ထ ဒွေ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ အဒိန္နာဒါနသဒိသာနီတိ။

မုသာဝါဒသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ ဩမသဝါဒသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဒုတိယေ ဩမသဝါဒေတိ ဩဝိဇ္ဈနဝစနေ၊ ဇာတိနာမဂေါတ္တကမ္မသိပ္ပအာဗာဓလိင်္ဂကိလေသအာပတ္တိအက္ကောသေသု ဘူတေန ဝါ အဘူတေန ဝါ ယေန ကေနစိ ပါရာဇိကံ အာပန္နံ ဝါ အနာပန္နံ ဝါ ယံကိဉ္စိ ဘိက္ခုံ ယာယ ကာယစိ ဝါစာယ ဝါ ဟတ္ထမုဒ္ဒါယ ဝါ အနညာပဒေသေန အက္ကောသနဝစနေ ပါစိတ္တိယန္တိ အတ္ထော။

သာဝတ္ထိယံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ ဩမသနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တေဟိယေဝ ဒသဟိ အက္ကောသဝတ္ထူဟိ ‘‘သန္တိ ဣဓေကစ္စေ စဏ္ဍာလာ’’တိအာဒိနာ (ပါစိ။ ၂၆) နယေန အညာပဒေသံ ကတွာ အက္ကောသန္တဿ၊ ‘‘စောရောသိ ဂဏ္ဌိဘေဒကောသီ’’တိအာဒီဟိ ပါဠိမုတ္တကပဒေဟိ အက္ကောသန္တဿ၊ ယထာ တထာ ဝါ အနုပသမ္ပန္နံ အက္ကောသန္တဿ စ ဒုက္ကဋံ။ ဣဓ ဘိက္ခုနီပိ အနုပသမ္ပန္နသင်္ချံ ဂစ္ဆတိ။ အနက္ကောသိတုကာမဿ ကေဝလံ ဒဝကမျတာယ ဝဒတော သဗ္ဗတ္ထ ဒုဗ္ဘာသိတံ။ အတ္ထဓမ္မအနုသာသနိပုရေက္ခာရာနံ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ယံ အက္ကောသတိ၊ တဿ ဥပသမ္ပန္နတာ၊ အနညာပဒေသေန ဇာတိအာဒီဟိ အက္ကောသနံ၊ ‘‘မံ အက္ကောသတီ’’တိ ဇာနနာ၊ အတ္ထပုရေက္ခာရတာဒီနံ အဘာဝေါတိ ဣမာနေတ္ထ စတ္တာရိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ အဒိန္နာဒါနသဒိသာနိ၊ ဝေဒနာ ပန ဣဓ ဒုက္ခာတိ။

ဩမသဝါဒသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ ပေသုညသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

တတိယေ ဘိက္ခုပေသုညေတိ ဘိက္ခုဿ ပေသုညေ၊ ဇာတိအာဒီဟိ အက္ကောသဝတ္ထူဟိ ဘိက္ခူ အက္ကောသန္တဿ ဘိက္ခုနော သုတွာ ဝစနံ ဘိက္ခုနော ပိယကမျတာယ ဝါ ဘေဒါဓိပ္ပာယေန ဝါ ယော အက္ကုဒ္ဓါ၊ တဿ ဘိက္ခုဿ ကာယေန ဝါ ဝါစာယ ဝါ ဥပသံဟဋေ တသ္မိံ ပေသုညကရဏဝစနေ ပါစိတ္တိယန္တိ အတ္ထော။

သာဝတ္ထိယံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ ပေသုညဥပသံဟရဏဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ ဝုတ္တနယေနေဝ အညာပဒေသေန အက္ကောသန္တဿ ဝစနူပသံဟာရေ ဝါ ပါဠိမုတ္တကအက္ကောသူပသံဟာရေ ဝါ အနုပသမ္ပန္နဿ စ ဥပသံဟာရေ ဒုက္ကဋံ။ ဣဓာပိ ဘိက္ခုနီ အနုပသမ္ပန္နဋ္ဌာနေ ဌိတာ။ န ပိယကမျတာယ၊ န ဘေဒါဓိပ္ပာယေန ကေဝလံ ပါပဂရဟိတာယ ဝဒန္တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ဇာတိအာဒီဟိ အနညာပဒေသေန အက္ကောသန္တဿ ဘိက္ခုနော သုတွာ ဝစနံ ဘိက္ခုဿ ဥပသံဟရဏံ၊ ပိယကမျတာဘေဒါဓိပ္ပာယေသု အညတရတာ ၊ တဿ ဝိဇာနနာတိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ အဒိန္နာဒါနသဒိသာနေဝါတိ။

ပေသုညသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ ပဒသောဓမ္မသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

စတုတ္ထေ ပဒသော ဓမ္မံ ဝါစေယျာတိ သင်္ဂီတိတ္တယံ အနာရုဠှမ္ပိ ရာဇောဝါဒတိက္ခိန္ဒြိယစတုပရိဝတ္တနနန္ဒောပနန္ဒကုလုမ္ပသုတ္တမဂ္ဂကထာဒိဓမ္မဉ္စ သင်္ဂီတိတ္တယမာရုဠှံ တိပိဋကဓမ္မဉ္စ ပဒံ ပဒံ ဝါစေယျ၊ ပဒါနုပဒအနွက္ခရအနုဗျဉ္ဇနေသု ဧကေကံ ကောဋ္ဌာသန္တိ အတ္ထော။ ပါစိတ္တိယန္တိ ဧတေသု ပဒါဒီသု ဘိက္ခုဉ္စ ဘိက္ခုနိဉ္စ ဌပေတွာ ယံကဉ္စိ ကောဋ္ဌာသံ အဝသေသပုဂ္ဂလေဟိ သဒ္ဓိံ ဧကတော ဘဏန္တဿ ပဒါဒိဂဏနာယ ပါစိတ္တိယံ။

သာဝတ္ထိယံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ ပဒသော ဓမ္မဝါစနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ။ ဥပသမ္ပန္နေ အနုပသမ္ပန္နသညိနော ဝေမတိကဿ ဝါ ဒုက္ကဋံ။ အနုပသမ္ပန္နေန သဒ္ဓိံ ဧကတော ဥဒ္ဒေသဂ္ဂဟဏေ၊ သဇ္ဈာယကရဏေ၊ တဿ သန္တိကေ ဥဒ္ဒေသဂ္ဂဟဏေ၊ ယေဘုယျေန ပဂုဏဂန္ထံ ဘဏန္တဿ၊ ဩသာရေန္တဿ စ ခလိတဋ္ဌာနေ ‘‘ဧဝံ ဘဏာဟီ’’တိ ဝစနေ စ ဧကတော ဘဏန္တဿာပိ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ အနုပသမ္ပန္နတာ၊ ဝုတ္တလက္ခဏံ ဓမ္မံ ပဒသော ဝါစနတာ၊ ဧကတော ဩသာပနဉ္စာတိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ ပဒသောဓမ္မသမုဋ္ဌာနံ၊ ကိရိယံ၊ နောသညာဝိမောက္ခံ၊ အစိတ္တကံ၊ ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇံ၊ ဝစီကမ္မံ၊ တိစိတ္တံ၊ တိဝေဒနန္တိ။

ပဒသောဓမ္မသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅။ ပဌမသဟသေယျသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ပဉ္စမေ အနုပသမ္ပန္နေနာတိ ဘိက္ခုံ ဌပေတွာ အန္တမသော ပါရာဇိကဝတ္ထုဘူတေန တိရစ္ဆာနဂတေနာပိ။ ဥတ္တရိဒိရတ္တတိရတ္တန္တိ ဒွိန္နံ ဝါ တိဏ္ဏံ ဝါ ရတ္တီနံ ဥပရိ။ သဟသေယျန္တိ သဗ္ဗစ္ဆန္နပရိစ္ဆန္နေ ယေဘုယျေန ဆန္နပရိစ္ဆန္နေ ဝါ သေနာသနေ ပုဗ္ဗာပရိယေန ဝါ ဧကက္ခဏေန ဝါ ဧကတော နိပဇ္ဇနံ။ ကပ္ပေယျာတိ ဝိဒဟေယျ သမ္ပာဒေယျ။ တတ္ထ ဆဒနံ အနာဟစ္စ ဒိယဍ္ဎဟတ္ထုဗ္ဗေဓေန ပါကာရာဒိနာ ပရိစ္ဆိန္နမ္ပိ သဗ္ဗပရိစ္ဆန္နမိစ္စေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ တသ္မာ ဣမိနာ လက္ခဏေန သမန္နာဂတော သစေပိ သတ္တဘူမိကော ပါသာဒေါ ဧကူပစာရော ဟောတိ၊ သတဂဗ္ဘံ ဝါ စတုသာလံ၊ ယော တတ္ထ ဝါ အညတ္ထ ဝါ တာဒိသေ တေန ဝါ အညေန ဝါ အနုပသမ္ပန္နေန သဟ တိဿော ရတ္တိယော သယိတွာ စတုတ္ထဒိဝသေ အတ္ထင်္ဂတေ သူရိယေ အနုပသမ္ပန္နေ နိပန္နေ ဂဗ္ဘဒွါရံ ပိဓာယ ဝါ အပိဓာယ ဝါ နိပဇ္ဇတိ၊ ပဌမနိပန္နော ဝါ တသ္မိံ နိပဇ္ဇန္တေ န ဝုဋ္ဌာတိ၊ တဿ ဥဘိန္နံ ဥဋ္ဌဟိတွာ နိပဇ္ဇနပ္ပယောဂဂဏနာယ အနုပသမ္ပန္နဂဏနာယ စ ပါစိတ္တိယံ။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ၊ ဝိတ္ထာရော ပန သမန္တပါသာဒိကာယံ (ပါစိ။ အဋ္ဌ။ ၅၁) သဗ္ဗပ္ပကာရတော ဝုတ္တော။

အာဠဝိယံ သမ္ဗဟုလေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ အနုပသမ္ပန္နေန သဟသေယျဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ ‘‘ဥတ္တရိဒိရတ္တတိရတ္တ’’န္တိ အယမေတ္ထ အနုပညတ္တိ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ ဥပသမ္ပန္နေ အနုပသမ္ပန္နသညိနော ဝေမတိကဿ ဝါ ဥပဒ္ဓစ္ဆန္နပရိစ္ဆန္နာဒီသု စ ဒုက္ကဋံ။ ဦနကဒိရတ္တတိရတ္တံ ဝသန္တဿ၊ တတိယာယ ရတ္တိယာ ပုရာရုဏာ နိက္ခမိတွာ ပုန ဝသန္တဿ၊ သဗ္ဗစ္ဆန္နသဗ္ဗာပရိစ္ဆန္နာဒီသု ဝသန္တဿ၊ ဣတရသ္မိံ နိသိန္နေ နိပဇ္ဇန္တဿ၊ နိပန္နေ ဝါ နိသီဒန္တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ပါစိတ္တိယဝတ္ထုကသေနာသနံ၊ တတ္ထ အနုပသမ္ပန္နေန သဟ နိပဇ္ဇနံ၊ စတုတ္ထဒိဝသေ သူရိယတ္ထင်္ဂမနန္တိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ ဧဠကလောမသဒိသာနေဝါတိ။

ပဌမသဟသေယျသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆။ ဒုတိယသဟသေယျသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဆဋ္ဌေ မာတုဂါမေနာတိ အန္တမသော တဒဟုဇာတာယပိ မနုဿိတ္ထိယာ။ ဒိဿမာနရူပါ ပန ယက္ခိပေတိယော ပဏ္ဍကော မေထုနဝတ္ထုဘူတာ စ တိရစ္ဆာနိတ္ထိယော ဣဓ ဒုက္ကဋဝတ္ထုကာ ဟောန္တိ။

သာဝတ္ထိယံ အာယသ္မန္တံ အနုရုဒ္ဓတ္ထေရံ အာရဗ္ဘ မာတုဂါမေန သဟသေယျဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သေသံ အနန္တရသိက္ခာပဒေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ အညတြ ရတ္တိပရိစ္ဆေဒါ၊ တတြ ဟိ စတုတ္ထဒိဝသေ အာပတ္တိ၊ ဣဓ ပန ပဌမဒိဝသေပီတိ။

ဒုတိယသဟသေယျသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇။ ဓမ္မဒေသနာသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

သတ္တမေ ဥတ္တရိဆပ္ပဉ္စဝါစာဟီတိဧတ္ထ ဧကော ဂါထာပါဒေါ ဧကာ ဝါစာတိ ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထ ဝါစာပမာဏံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဓမ္မံ ဒေသေယျာတိ ပဒသောဓမ္မသိက္ခာပဒေ ဝုတ္တလက္ခဏံ ဓမ္မံ ဝါ အဋ္ဌကထာဓမ္မံ ဝါ ဘာသေယျ။ အညတြ ဝိညုနာ ပုရိသဝိဂ္ဂဟေနာတိ ဝိနာ ဝိညုနာ ပုရိသေန။ မနုဿဝိဂ္ဂဟံ ဂဟေတွာ ဌိတေန ပန ယက္ခေန ဝါ ပေတေန ဝါ တိရစ္ဆာနေန ဝါ သဒ္ဓိံ ဌိတာယပိ ဓမ္မံ ဒေသေတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ ပါစိတ္တိယန္တိ ဒုတိယာနိယတေ ဝုတ္တလက္ခဏေန မနုဿေန ဝိနာ ဝိညုမနုဿိတ္ထိယာ ဆန္နံ ဝါစာနံ ဥပရိ ပဒါဒိဝသေန ဓမ္မံ ဒေသေန္တဿ ပဒါဒိဂဏနာယ၊ ဗဟူနံ ဒေသယတော မာတုဂါမဂဏနာယ စ ပါစိတ္တိယံ။

သာဝတ္ထိယံ ဥဒါယိတ္ထေရံ အာရဗ္ဘ မာတုဂါမဿ ဓမ္မဒေသနာဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ ‘‘အညတြ ဝိညုနာ’’တိ အယမေတ္ထ အနုပညတ္တိ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ အမာတုဂါမေ မာတုဂါမသညိနော ဝေမတိကဿ ဝါ ယက္ခိပေတိပဏ္ဍကမနုဿဝိဂ္ဂဟတိရစ္ဆာနိတ္ထီနံ ဒေသေန္တဿ စ ဒုက္ကဋံ။ ဆဟိ ဝါစာဟိ၊ တတော ဝါ ဩရံ ဒေသေန္တဿ၊ ဝုတ္တလက္ခဏေ ဝါ ပုရိသေ သတိ၊ သယံ ဝါ ဥဋ္ဌာယ၊ ပုန နိသီဒိတွာ မာတုဂါမဿ ဝါ ဥဋ္ဌဟိတွာ ပုန နိသိန္နဿ၊ အညဿ ဝါ မာတုဂါမဿ ဒေသယတော၊ ‘‘ဒီဃနိကာယော နာမ ဘန္တေ ကိမတ္ထိယော’’တိ ဧဝံ ပန ပုဋ္ဌေ သဗ္ဗမ္ပိ ဒီဃနိကာယံ ဒေသေန္တဿ၊ အညဿတ္ထာယ ဝုစ္စမာနံ မာတုဂါမေ သုဏန္တေ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ဝုတ္တလက္ခဏဿ ဓမ္မဿ ဆန္နံ ဝါစာနံ ဥပရိ ဒေသနာ၊ ဝုတ္တလက္ခဏော မာတုဂါမော၊ ဣရိယာပထပရိဝတ္တာဘာဝေါ၊ ကပ္ပိယကာရကဿာဘာဝေါ၊ အပဉှာဝိဿဇ္ဇနာတိ ဣမာနေတ္ထ ပဉ္စ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ ပဒသောဓမ္မသဒိသာနေဝ၊ ကေဝလံ ဣဓ ကိရိယာကိရိယံ ဟောတီတိ။

ဓမ္မဒေသနာသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈။ ဘူတာရောစနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

အဋ္ဌမေ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မန္တိ စတုတ္ထပါရာဇိကေ ဝုတ္တလက္ခဏံ ဥတ္တရိမနုဿာနံ ဈာယီနဉ္စေဝ အရိယာနဉ္စ ဓမ္မံ။ ဘူတသ္မိံ ပါစိတ္တိယန္တိ အတ္တနိ ဈာနာဒိဓမ္မေ သတိ တံ ဘိက္ခုဉ္စ ဘိက္ခုနိဉ္စ ဌပေတွာ အညဿ အာရောစယတော ပါစိတ္တိယံ။

ဝေသာလိယံ ဝဂ္ဂုမုဒါတီရိယေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ တေသံ ဘူတာရောစနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ နိပ္ပရိယာယေန အတ္တနိ ဝိဇ္ဇမာနံ ဈာနာဒိဓမ္မံ အာရောစေန္တဿ သစေ ယဿ အာရောစေတိ၊ သော အနန္တရမေဝ ‘‘အယံ ဈာနလာဘီ’’တိ ဝါ ‘‘အရိယော’’တိ ဝါ ယေန ကေနစိ အာကာရေန တမတ္ထံ ဇာနာတိ၊ ပါစိတ္တိယံ။ နော စေ ဇာနာတိ၊ ဒုက္ကဋံ။ ပရိယာယေန အာရောစိတံ ပန ဇာနာတု ဝါ၊ မာ ဝါ၊ ဒုက္ကဋမေဝ။ တထာရူပေ ကာရဏေ သတိ ဥပသမ္ပန္နဿ အာရောစယတော၊ အာဒိကမ္မိကဿ စ အနာပတ္တိ။ ယသ္မာ ပန အရိယာနံ ဥမ္မတ္တကာဒိဘာဝေါ နတ္ထိ၊ ဈာနလာဘိနော ပန တသ္မိံ သတိ ဈာနာ ပရိဟာယန္တိ၊ တသ္မာ တေ ဣဓ န ဂဟိတာ။ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မဿ ဘူတတာ၊ အနုပသမ္ပန္နဿ အာရောစနံ၊ တင်္ခဏဝိဇာနနာ၊ အနညာပဒေသောတိ ဣမာနေတ္ထ စတ္တာရိ အင်္ဂါနိ။ ဘူတာရောစနသမုဋ္ဌာနံ၊ ကိရိယံ၊ နောသညာဝိမောက္ခံ၊ အစိတ္တကံ၊ ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇံ၊ ကာယကမ္မံ၊ ဝစီကမ္မံ၊ ကုသလာဗျာကတစိတ္တေဟိ ဒွိစိတ္တံ၊ သုခမဇ္ဈတ္တဝေဒနာဟိ ဒွိဝေဒနန္တိ။

ဘူတာရောစနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉။ ဒုဋ္ဌုလ္လာရောစနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

နဝမေ ဘိက္ခုဿာတိ ပါရာဇိကံ အနဇ္ဈာပန္နဿ။ ဒုဋ္ဌုလ္လန္တိ ကိဉ္စာပိ ဒွိန္နံ အာပတ္တိက္ခန္ဓာနမေတံ အဓိဝစနံ၊ ဣဓ ပန သင်္ဃာဒိသေသမေဝ အဓိပ္ပေတံ။ အညတြ ဘိက္ခုသမ္မုတိယာတိ ယံ သင်္ဃော အဘိဏှာပတ္တိကဿ ဘိက္ခုနော အာယတိံ သံဝရတ္ထာယ အာပတ္တီနဉ္စ ကုလာနဉ္စ ပရိယန္တံ ကတွာ ဝါ အကတွာ ဝါ တိက္ခတ္တုံ အပလောကေတွာ ကတိကံ ကရောတိ၊ တံ ဌပေတွာ၊ အယထာကတိကာယ ‘‘အယံ အသုစိံ မောစေတွာ သင်္ဃာဒိသေသံ အာပန္နော’’တိအာဒိနာ နယေန ဝတ္ထုနာ သဒ္ဓိံ အာပတ္တိံ ဃဋေတွာ အာရောစေန္တဿ ပါစိတ္တိယံ။

သာဝတ္ထိယံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ ဒုဋ္ဌုလ္လာပတ္တိအာရောစနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ ၊ အဒုဋ္ဌုလ္လာယ ဒုဋ္ဌုလ္လသညိနော ဝေမတိကဿ ဝါ ဒုက္ကဋံ၊ အဝသေသေ ဆ အာပတ္တိက္ခန္ဓေ၊ အနုပသမ္ပန္နဿ ပုရိမပဉ္စသိက္ခာပဒဝီတိက္ကမသင်္ခါတံ ဒုဋ္ဌုလ္လံ ဝါ ဣတရံ အဒုဋ္ဌုလ္လံ ဝါ အဇ္ဈာစာရံ အာရောစေန္တဿာပိ ဒုက္ကဋမေဝ။ ဝတ္ထုမတ္တံ ဝါ အာပတ္တိမတ္တံ ဝါ အာရောစေန္တဿ၊ ဘိက္ခုသမ္မုတိပရိစ္ဆေဒံ အနတိက္ကမိတွာ အာရောစေန္တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ဝုတ္တလက္ခဏဿ ဘိက္ခုနော သဝတ္ထုကော သင်္ဃာဒိသေသော၊ အနုပသမ္ပန္နဿ အာရောစနံ၊ ဘိက္ခုသမ္မုတိယာ အဘာဝေါတိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ အဒိန္နာဒါနသဒိသာနိ၊ ဝေဒနာ ပန ဣဓ ဒုက္ခာယေဝါတိ။

ဒုဋ္ဌုလ္လာရောစနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၀။ ပထဝီခဏနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဒသမေ ပထဝိန္တိ ဒုဝိဓာ ပထဝီ ဇာတပထဝီ အဇာတပထဝီတိ။ တတ္ထ ဇာတပထဝီ သုဒ္ဓမိဿပုဉ္ဇဝသေန တိဝိဓာ၊ တတ္ထ သုဒ္ဓပထဝီ နာမ ပကတိယာ သုဒ္ဓပံသု ဝါ သုဒ္ဓမတ္တိကာ ဝါ။ မိဿပထဝီ နာမ ယတ္ထ ပံသုတော ဝါ မတ္တိကာတော ဝါ ပါသာဏသက္ခရကထလမရုမ္ဗဝါလုကာသု အညတရဿ တတိယဘာဂေါ ဟောတိ။ ပုဉ္ဇပထဝီ နာမ ‘‘အတိရေကစာတုမာသံ ဩဝဋ္ဌော ပံသုပုဉ္ဇော ဝါ မတ္တိကာပုဉ္ဇော ဝါ’’တိ (ပါစိ။ ၈၆) ဝုတ္တံ၊ ဝုတ္တလက္ခဏေန ပန မိဿကပုဉ္ဇောပိ ပိဋ္ဌိပါသာဏေ ဌိတသုခုမရဇမ္ပိ စ ဒေဝေ ဖုသာယန္တေ သကိံ တိန္တံ စတုမာသစ္စယေန တိန္တောကာသော ပုဉ္ဇပထဝိသင်္ခမေဝ ဂစ္ဆတိ။ တိဝိဓာပိ စေသာ ပထဝီ ဥဒ္ဓနပတ္တပစနာဒိဝသေန ဝါ ယထာ တထာ ဝါ အဒဍ္ဎာ ‘ဇာတပထဝီ’တိ ဝုစ္စတိ၊ ဒဍ္ဎာ ပန ဝုတ္တပ္ပမာဏတော အဓိကတရပါသာဏာဒိမိဿာ ဝါ အဇာတပထဝီ နာမ ဟောတိ၊ ကော ပန ဝါဒေါ သုဒ္ဓပါသာဏာဒိဘေဒါယ။ တတ္ထ ယာ ‘ဇာတပထဝီ’တိ ဝုတ္တာ၊ အယံ အကပ္ပိယပထဝီ။ ယော ဘိက္ခု တံ ဧဝရူပံ ပထဝိံ သယံ ခဏတိ၊ ခဏနဘေဒနဝိလေခနပစနာဒီဟိ ဝိကောပေတိ၊ တဿ ပယောဂဂဏနာယ ပါစိတ္တိယံ။ ယော ပန ခဏာပေတိ၊ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝိကောပါပေတိ၊ တဿ ‘‘ဣမံ ပဒေသ’’န္တိ ဝါ ‘‘ဣမံ ပထဝိ’’န္တိ ဝါ ဧဝံ နိယမေတွာ ‘‘ခဏ၊ ဘိန္ဒာ’’တိအာဒိနာ နယေန အာဏာပေန္တဿ အာဏတ္တိယာ ဒုက္ကဋံ၊ သကိံ အာဏတ္တေ ဒိဝသမ္ပိ ခဏန္တေ အာဏာပကဿ ဧကမေဝ ပါစိတ္တိယံ၊ သစေ ဣတရော ပုနပ္ပုနံ အာဏာပေတိ၊ ဝါစာယ ဝါစာယ ပါစိတ္တိယံ။

အာဠဝိယံ အာဠဝကေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ ပထဝိခဏနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ သာဏတ္တိကံ၊ ပထဝိယာ ဝေမတိကဿ၊ အပထဝိယာ ပထဝိသညိနော စေဝ ဝေမတိကဿ စ ဒုက္ကဋံ။ ဩကာသံ အနိယမေတွာ ‘‘ပေါက္ခရဏိံ ခဏ၊ အာဝါဋံ ခဏ၊ ကန္ဒံ ခဏာ’’တိအာဒီနိ ဘဏန္တဿ၊ အာတပေန သုဿိတွာ ဖလိတကဒ္ဒမံ ဝါ ဂေါကဏ္ဋကံ ဝါ ဟေဋ္ဌာ ပထဝိယာ အသမ္ဗဒ္ဓံ ဘိဇ္ဇိတွာ ပတိတနဒိတဋံ ဝါ မဟန္တမ္ပိ နင်္ဂလစ္ဆိန္နမတ္တိကာပိဏ္ဍန္တိဧဝမာဒီနိ သဗ္ဗဉ္စ အဇာတပထဝိံ ဝိကောပေန္တဿ၊ ‘‘ဣမဿ ထမ္ဘဿ အာဝါဋံ ဇာန ၊ မတ္တိကံ ဒေဟိ၊ မတ္တိကံ အာဟရ၊ ပံသုနာ မေ အတ္ထော၊ မတ္တိကံ ကပ္ပိယံ ကရောဟီ’’တိ ဘဏန္တဿ၊ အသဉ္စိစ္စ ရုက္ခာဒိပဝဋ္ဋနေန ဘိန္ဒန္တဿ၊ အသတိယာ ပါဒင်္ဂုဋ္ဌကာဒီဟိ ဝိလေခန္တဿ၊ ဇာတပထဝိဘာဝံ ဝါ၊ ‘‘ခဏာမိ ဝါ အဟ’’န္တိ အဇာနန္တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ဇာတပထဝီ၊ ပထဝိသညိတာ၊ ခဏနခဏာပနာနံ အညတရန္တိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ အဒိန္နာဒါနသဒိသာနိ၊ ဣဒံ ပန ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇံ၊ တိစိတ္တံ၊ တိဝေဒနန္တိ။

ပထဝီခဏနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

မုသာဝါဒဝဂ္ဂေါ ပဌမော။

၂။ ဘူတဂါမဝဂ္ဂေါ

၁။ ဘူတဂါမသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဘူတဂါမဝဂ္ဂဿ ပဌမေ ဘူတဂါမပါတဗျတာယာတိ ဧတ္ထ ဘဝန္တိ အဟေသုဉ္စာတိ ဘူတာ၊ ဇာယန္တိ ဝဍ္ဎန္တိ ဇာတာ ဝဍ္ဎိတာ စာတိ အတ္ထော။ ဂါမောတိ ရာသိ၊ ဘူတာနံ ဂါမော၊ ဘူတာ ဧဝ ဝါ ဂါမောတိ ဘူတဂါမော၊ ပတိဋ္ဌိတဟရိတတိဏရုက္ခာဒီနမေတံ အဓိဝစနံ။ ပါတဗျဿ ဘာဝေါ ပါတဗျတာ၊ ဆေဒနဘေဒနာဒီဟိ ယထာရုစိ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗတာတိ အတ္ထော၊ တဿံ ဘူတဂါမပါတဗျတာယ၊ နိမိတ္တတ္ထေ စေတံ ဘုမ္မဝစနံ၊ ဘူတဂါမပါတဗျတာဟေတု ဘူတဂါမဿ ဆေဒနာဒိပစ္စယာ ပါစိတ္တိယန္တိ အတ္ထော။ တသ္မာ ယော ဘိက္ခု ပထဝိဥဒကပါကာရာဒီသု ယတ္ထကတ္ထစိ ဇာတံ အသုက္ခံ အန္တမသော အတိသုခုမတိဏမ္ပိ သာသပဗီဇကသေဝါလမ္ပိ ဥဒ္ဓရဏစ္ဆေဒနဝိဇ္ဈနာဒီဟိ ဝိကောပေတိ ဝါ ပထဝိခဏနေ ဝုတ္တနယေန ဝိကောပါပေတိ ဝါ ပါစိတ္တိယံ အာပဇ္ဇတိ။

အာဠဝိယံ အာဠဝကေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ ရုက္ခဆိန္ဒနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ သာဏတ္တိကံ၊ ဘူတဂါမတော ဝိယောဇိတမူလဗီဇခန္ဓဗီဇဖလုဗီဇအဂ္ဂဗီဇဗီဇဗီဇာနံ အညတရံ ဘာဇနဂတံ ဝါ ရာသိကတံ ဝါ ဘူမိယံ ရောပိတမ္ပိ နိက္ခန္တမူလမတ္တံ ဝါ နိက္ခန္တအင်္ကုရမတ္တံ ဝါ သစေပိဿ ဝိဒတ္ထိမတ္တာ ပတ္တဝဋ္ဋိ နိဂ္ဂစ္ဆတိ၊ အနိက္ခန္တေ ဝါ မူလေ နိက္ခန္တေ ဝါ မူလေ ယာဝ အင်္ကုရော ဟရိတော န ဟောတိ၊ တာဝ တံ ဝိကောပေန္တဿ ဒုက္ကဋံ၊ တထာ ဘူတဂါမဗီဇဂါမေ ဝေမတိကဿ၊ အဘူတဂါမဗီဇဂါမေ ဘူတဂါမဗီဇဂါမသညိနော စေဝ ဝေမတိကဿ စ။ ဥဘယတ္ထ ပန အတထာသညိဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ၊ အသဉ္စိစ္စ အသတိယာ အဇာနိတွာ ဝါ ဝိကောပေန္တဿ၊ ‘ဣမံ ရုက္ခ’န္တိ ဧဝံ အနိယမေတွာ ‘‘ရုက္ခံ ဆိန္ဒ၊ ဝလ္လိံ ဆိန္ဒာ’’တိအာဒီနိ ဘဏန္တဿ၊ ‘‘ဣမံ ပုပ္ဖံ ဝါ ဖလံ ဝါ ဇာန၊ ဣမံ ဒေဟိ၊ ဣမံ အာဟရ၊ ဣမိနာ မေ အတ္ထော၊ ဣမံ ကပ္ပိယံ ကရောဟီ’’တိ ဘဏန္တဿ စ အနာပတ္တိ။ ဧဝံ ကပ္ပိယဝစနေန ဘူတဂါမတော ဝိယောဇိတံ ပန ဗီဇဇာတံ ပုန ပိ ‘‘ကပ္ပိယံ ကရောဟီ’’တိ ကာရေတွာဝ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ ဧဝဉှိဿ ဗီဇဂါမပရိမောစနမ္ပိ ကတံ ဟောတိ။

ကပ္ပိယံ ကရောန္တေန ပန အဂ္ဂိနာ ဝါ နခေန ဝါ သတ္ထေန ဝါ ကတ္တဗ္ဗံ၊ အဂ္ဂိနာ ကရောန္တေန စ ယေန ကေနစိ အဂ္ဂိနာ ဧကဒေသေ ဖုသန္တေန ‘ကပ္ပိယ’န္တိ ဝတွာဝ ကာတဗ္ဗံ။ သတ္ထေန ကရောန္တေန ယဿ ကဿစိ တိခိဏသတ္ထဿ အန္တမသော သူစိနခစ္ဆေဒနာဒီနမ္ပိ တုဏ္ဍေန ဝါ ဓာရာယ ဝါ ဝေဓံ ဝါ ဆေဒံ ဝါ ဒဿေန္တေန တထေဝ ကာတဗ္ဗံ။ နခေန ကရောန္တေန ဌပေတွာ ဂေါမဟိံသာဒီနံ ခုရေ ယေန ကေနစိ အပူတိနာ မနုဿာနံ ဝါ တိရစ္ဆာနာနံ ဝါ နခေန အန္တမသော ဆိန္ဒိတွာ အာဟဋေနာပိ သတ္ထေ ဝုတ္တနယေနေဝ ကာတဗ္ဗံ။ တတ္ထ သစေပိ ဗီဇာနံ ပဗ္ဗတမတ္တော ရာသိ၊ ရုက္ခသဟဿံ ဝါ ဆိန္ဒိတွာ ဧကာဗဒ္ဓံ၊ ဥစ္ဆူနံ ဝါ မဟာဘာရော ဗန္ဓိတွာ ဌပိတော ဟောတိ၊ ဧကသ္မိံ ဗီဇေ ဝါ ရုက္ခသာခါယ ဝါ ဥစ္ဆုမှိ ဝါ ကပ္ပိယေ ကတေ သဗ္ဗံ ကတံ ဟောတိ။ ဥစ္ဆုံ ‘‘ကပ္ပိယံ ကရိဿာမီ’’တိ တေဟိ သဒ္ဓိံ ဗဒ္ဓံ ဒါရုကံ ဝိဇ္ဈတိ၊ ဝဋ္ဋတိယေဝ။ သစေ ပန ယာယ ဝလ္လိယာ ဘာရော ဗဒ္ဓါ၊ တံ ဝိဇ္ဈတိ၊ န ဝဋ္ဋတိ။ မရိစပက္ကာဒီဟိ မိဿေတွာ ဘတ္တံ အာဟရန္တိ၊ ‘‘ကပ္ပိယံ ကရောဟီ’’တိ ဝုတ္တေ သစေပိ ဘတ္တသိတ္ထေ ဝိဇ္ဈတိ၊ ဝဋ္ဋတိယေဝ၊ တိလတဏ္ဍုလေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ယာဂုယာ ပက္ခိတ္တာနိ ပန ဧကာဗဒ္ဓါနိ ဟုတွာ န သန္တိဋ္ဌန္တိ၊ တတ္ထ ဧကေကံ ဝိဇ္ဈိတွာဝ ကာတဗ္ဗံ။ ကပိဋ္ဌဖလာဒီနံ အန္တော မိဉ္ဇံ ကဋာဟံ မုဉ္စိတွာ သဉ္စရတိ၊ ဘိန္ဒာပေတွာ ကပ္ပိယံ ကာရေတဗ္ဗံ။ ဧကာဗဒ္ဓါ စေ၊ ကဋာဟေပိ ကာတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ယံ ပန ဖလံ တရုဏံ ဟောတိ အဗီဇံ ယဉ္စ နိဗ္ဗတ္တဗီဇံ ဗီဇံ အပနေတွာ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ၊ တတ္ထ ကပ္ပိယကရဏကိစ္စံ နတ္ထိ။ ဘူတဂါမော၊ ဘူတဂါမသညိတာ၊ ဝိကောပနံ ဝါ ဝိကောပါပနံ ဝါတိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ ပထဝိခဏနသဒိသာနေဝါတိ။

ဘူတဂါမသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ အညဝါဒကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဒုတိယေ ယမတ္ထံ သင်္ဃမဇ္ဈေ ဝိနယဓရော ပုစ္ဆတိ၊ တတော အညံ ဝဒတီတိ အညဝါဒကော၊ အညေနညံ ပဋိစရဏဿေတံ နာမံ။ ဝိဟေသတီတိ ဝိဟေသကော၊ တုဏှီဘာဝဿေတံ နာမံ၊ တသ္မိံ အညဝါဒကေ ဝိဟေသကေ။ ပါစိတ္တိယန္တိ ဝတ္ထုဒွယေ ပါစိတ္တိယဒွယံ ဝုတ္တံ။ တသ္မာ ယော ဘိက္ခု သာဝသေသံ အာပတ္တိံ အာပန္နော သင်္ဃမဇ္ဈေ အနုယုဉ္ဇိယမာနော တံ န ကထေတုကာမော အညေန ဝစနေန အညံ ဆာဒေန္တော တထာ တထာ ဝိက္ခိပတိ၊ ယော စ တုဏှီဘာဝေန ဝိဟေသေတိ၊ တေသံ ယံ ဘဂဝတာ အညဝါဒကကမ္မဉ္စေဝ ဝိဟေသကကမ္မဉ္စ အနုညာတံ၊ တသ္မိံ သင်္ဃေန ကတေ ပုန တထာ ကရောန္တာနံ ပါစိတ္တိယံ။

ကောသမ္ဗိယံ ဆန္နတ္ထေရံ အာရဗ္ဘ အညေနညံ ပဋိစရဏဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ ဓမ္မကမ္မေ တိကပါစိတ္တိယံ၊ အဓမ္မကမ္မေ တိကဒုက္ကဋံ၊ အနာရောပိတေ ပန အညဝါဒကေ ဝါ ဝိဟေသကေ ဝါ တထာ ကရောန္တဿ ဒုက္ကဋမေဝ။ အာပတ္တိံ အာပန္နဘာဝံ ဝါ အဇာနန္တဿ ‘‘ကိံ တုမှေ ဘဏထာ’’တိ ပုစ္ဆတော၊ ဂေလညေန ဝါ၊ ‘‘သင်္ဃဿ ဘဏ္ဍနာဒီနိ ဝါ ဘဝိဿန္တိ၊ အဓမ္မေန ဝါ ဝဂ္ဂေန ဝါ နကမ္မာရဟဿ ဝါ ကမ္မံ ကရိဿန္တီ’’တိ ဣမိနာ အဓိပ္ပာယေန န ကထေန္တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ဓမ္မကမ္မေန အာရောပိတတာ၊ အာပတ္တိယာ ဝါ ဝတ္ထုနာ ဝါ အနုယုဉ္ဇိယမာနတာ၊ ဆာဒေတုကာမတာယ အညေနညံ ပဋိစရဏံ ဝါ တုဏှီဘာဝေါ ဝါတိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ အဒိန္နာဒါနသဒိသာနိ၊ ဣဒံ ပန သိယာ ကိရိယံ၊ သိယာ အကိရိယံ၊ ဒုက္ခဝေဒနဉ္စ ဟောတီတိ။

အညဝါဒကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ ဥဇ္ဈာပနကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

တတိယေ ယေန ဝစနေန ဥဇ္ဈာပေန္တိ ‘‘ဆန္ဒာယ ဣတ္ထန္နာမော ဣဒံ နာမ ကရောတီ’’တိအာဒီနိ ဝဒန္တာ ဥပသမ္ပန္နံ သင်္ဃေန သမ္မတံ သေနာသနပညာပကာဒိဘေဒံ တဿ အယသကာမာ ဟုတွာ ဘိက္ခူဟိ အဝဇာနာပေန္တိ၊ အဝညာယ ဩလောကာပေန္တိ၊ လာမကတော ဝါ စိန္တာပေန္တိ၊ တံ ဝစနံ ဥဇ္ဈာပနကံ။ ယေန စ တထေဝ ဝဒန္တာ ခိယျန္တိ၊ သဗ္ဗတ္ထ တဿ အဝဏ္ဏံ ပကာသေန္တိ၊ တံ ခိယျနကံ၊ တသ္မိံ ဥဇ္ဈာပနကေ ခိယျနကေ။ ပါစိတ္တိယန္တိ ဝတ္ထုဒွယေ ပါစိတ္တိယဒွယံ ဝုတ္တံ။ တသ္မာ ယော သမ္မတဿ ဘိက္ခုနော အယသကာမတာယ ဥပသမ္ပန္နဿ ဝဒန္တော ဥဇ္ဈာပေတိ ဝါ ခိယျတိ ဝါ၊ တဿ ပါစိတ္တိယံ ဟောတိ။

ရာဇဂဟေ မေတ္တိယဘူမဇကေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ ဥဇ္ဈာပနခိယျနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ ယံ တဿ ဥပသမ္ပန္နဿ သမ္မုတိကမ္မံ ကတံ၊ တသ္မိံ ဓမ္မကမ္မေ တိကပါစိတ္တိယံ၊ အဓမ္မကမ္မေ တိကဒုက္ကဋံ၊ အနုပသမ္ပန္နဿ ပန သန္တိကေ တထာ ဘဏန္တဿ၊ အသမ္မတဿ စ အဝဏ္ဏံ ယဿ ကဿစိ သန္တိကေ ဘဏန္တဿ၊ အနုပသမ္ပန္နဿ ပန သမ္မတဿ ဝါ အသမ္မတဿ ဝါ အဝဏ္ဏံ ယဿ ကဿစိဒေဝ သန္တိကေ ဘဏန္တဿ စ ဒုက္ကဋမေဝ။ ပကတိယာဝ ဆန္ဒာဒိဝသေန ကရောန္တံ ဥဇ္ဈာပေန္တဿ ဝါ ခိယျန္တဿ ဝါ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ဓမ္မကမ္မေန သမ္မတတာ၊ ဥပသမ္ပန္နတာ၊ အဂတိဂမနာဘာဝေါ၊ တဿ အဝဏ္ဏကာမတာ၊ ယဿ သန္တိကေ ဝဒတိ၊ တဿ ဥပသမ္ပန္နတာ၊ ဥဇ္ဈာပနံ ဝါ ခိယျနံ ဝါတိ ဣမာနေတ္ထ ဆ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ အဒိန္နာဒါနသဒိသာနိ၊ ဣဒံ ပန ဒုက္ခဝေဒနမေဝါတိ။

ဥဇ္ဈာပနကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ ပဌမသေနာသနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

စတုတ္ထေ သင်္ဃိကန္တိ သင်္ဃဿ သန္တကံ။ မဉ္စာဒီသု ယောကောစိ မဉ္စသင်္ခေပေန ကတော သဗ္ဗောပိ မဉ္စောယေဝ၊ ပီဌေပိ ဧသေဝ နယော။ ယေန ကေနစိ ပန စောဠေန ဝါ ကပ္ပိယစမ္မေန ဝါ ဆဝိံ ကတွာ ဌပေတွာ မနုဿလောမံ တာလီသပတ္တဉ္စ ယေဟိ ကေဟိစိ လောမပဏ္ဏတိဏဝါကစောဠေဟိ ပူရေတွာ ကတသေနာသနံ ဘိသီတိ ဝုစ္စတိ။ တတ္ထ နိသီဒိတုမ္ပိ နိပဇ္ဇိတုမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ၊ ပမာဏပရိစ္ဆေဒေါပိ စေတ္ထ နတ္ထိ။ ကောစ္ဆံ ပန ဝါကဥသီရမုဉ္ဇပဗ္ဗဇာဒီနံ အညတရမယံ အန္တော သံဝေလ္လိတွာ ဗဒ္ဓံ ဟေဋ္ဌာ စ ဥပရိ စ ဝိတ္ထတံ ပဏဝသဏ္ဌာနံ မဇ္ဈေ သီဟစမ္မာဒိပရိက္ခိတ္တံ ဟောတိ၊ အကပ္ပိယစမ္မံ နာမေတ္ထ နတ္ထိ။ သေနာသနဉှိ သောဝဏ္ဏမယမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ။ အဇ္ဈောကာသေတိ ဧတ္ထ ယေ အဝဿိကသင်္ကေတာ ဝဿာနမာသာတိ ဧဝံ အသညိတာ အဋ္ဌ မာသာ၊ တေ ဌပေတွာ ဣတရေသု စတူသု မာသေသု သစေပိ ဒေဝေါ န ဝဿတိ။ တထာပိ ပကတိအဇ္ဈောကာသေ စ ဩဝဿကမဏ္ဍပေ စ သန္ထရိတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ ယတ္ထ ပန ဟေမန္တေ ဝဿတိ၊ တတ္ထ အပရေပိ စတ္တာရော မာသေ န ဝဋ္ဋတိ။ ဂိမှေ ပန သဗ္ဗတ္ထ ဝိဂတဝလာဟကံ ဝိသုဒ္ဓံ နဘံ ဟောတိ၊ တသ္မာ တဒါ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန ဂစ္ဆတိ၊ ဝဋ္ဋတိ။ ကာကာဒီနံ နိဗဒ္ဓဝါသရုက္ခမူလေ ပန ကဒါစိပိ န ဝဋ္ဋတိ။ ဣတိ ယတ္ထ စ ယဒါ စ သန္ထရိတုံ န ဝဋ္ဋတိ၊ တံ သဗ္ဗမိဓ အဇ္ဈောကာသသင်္ခမေဝ ဂတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

သန္ထရိတွာတိ တထာရူပေ ဌာနေ အတ္တနော ဝါ ပရဿ ဝါ အတ္ထာယ သန္ထရိတွာ။ အညဿတ္ထာယ သန္ထတမ္ပိ ဟိ ယာဝ သော တတ္ထ န နိသီဒတိ၊ ‘ဂစ္ဆ တွ’န္တိ ဝါ န ဘဏတိ၊ တာဝ သန္ထာရကဿေဝ ဘာရော။ သန္ထရာပေတွာတိ အနုပသမ္ပန္နေန သန္ထရာပေတွာ။ ဧတဒေဝ ဟိ တဿ ပလိဗောဓော ဟောတိ၊ ဥပသမ္ပန္နေန သန္ထတံ သန္ထာရကဿေဝ ဘာရော၊ တဉ္စ ခေါ ယာဝ အာဏာပကော တတ္ထ န နိသီဒတိ၊ ‘ဂစ္ဆ တွ’န္တိ ဝါ န ဘဏတိ။ ယသ္မိဉှိ အတ္တနာ သန္ထရာပိတေ ဝါ ပကတိသန္ထတေ ဝါ ဥပသမ္ပန္နော နိသီဒတိ၊ သဗ္ဗံ တံ နိသိန္နဿေဝ ဘာရော၊ တသ္မာ သန္ထရာပိတန္တွေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆတိ။ တံ ပက္ကမန္တော နေဝ ဥဒ္ဓရေယျ၊ န ဥဒ္ဓရာပေယျာတိ အတ္တနာ ဝါ ဥဒ္ဓရိတွာ ပတိရူပေ ဌာနေ န ဌပေယျ၊ ပရေန ဝါ တထာ န ကာရာပေယျ။ အနာပုစ္ဆံ ဝါ ဂစ္ဆေယျာတိ ယော ဘိက္ခု ဝါ သာမဏေရော ဝါ အာရာမိကော ဝါ လဇ္ဇီ ဟောတိ၊ အတ္တနော ပလိဗောဓံ ဝိယ မညတိ၊ တထာရူပံ အနာပုစ္ဆိတွာ တံ သေနာသနံ တဿ အနိယျာတေတွာ နိရပေက္ခော ဂစ္ဆတိ၊ ထာမမဇ္ဈိမဿ ပုရိသဿ လေဍ္ဍုပါတံ အတိက္ကမေယျ၊ တဿ ဧကေန ပါဒေန လေဍ္ဍုပါတာတိက္ကမေ ဒုက္ကဋံ၊ ဒုတိယပါဒါတိက္ကမေ ပါစိတ္တိယံ။ ဘောဇနသာလာယ ဌိတော ပန ‘‘အသုကသ္မိံ နာမ ဒိဝါဝိဟာရဋ္ဌာနေ ပညပေတွာ ဂစ္ဆာဟီ’’တိ ပေသေတွာ တတော နိက္ခမိတွာ အညတ္ထ ဂစ္ဆန္တော ပါဒုဒ္ဓါရေန ကာရေတဗ္ဗော။

သာဝတ္ထိယံ သမ္ဗဟုလေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ သန္ထတံ အနုဒ္ဓရိတွာ အနာပုစ္ဆံ ပက္ကမနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ ပုဂ္ဂလိကေ တိကဒုက္ကဋံ၊ စိမိလိကံ ဝါ ဥတ္တရတ္ထရဏံ ဝါ ဘူမတ္ထရဏံ ဝါ တဋ္ဋိကံ ဝါ စမ္မက္ခဏ္ဍံ ဝါ ပါဒပုဉ္ဆနံ ဝါ ဖလကပီဌံ ဝါ ယံ ဝါ ပနညံ ကဉ္စိ ဒါရုဘဏ္ဍံ မတ္တိကာဘဏ္ဍံ အန္တမသော ပတ္တာဓာရကမ္ပိ ဝုတ္တလက္ခဏေ အဇ္ဈောကာသေ ဌပေတွာ ဂစ္ဆန္တဿ ဒုက္ကဋမေဝ။ အာရညကေန ပန အသတိ အနောဝဿကေ သဗ္ဗံ ရုက္ခေ လဂ္ဂေတွာပိ ယထာ ဝါ ဥပစိကာဟိ န ခဇ္ဇတိ၊ ဧဝံ ကတွာပိ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ အဗ္ဘောကာသိကေန ပန စီဝရကုဋိကံ ကတွာပိ ရက္ခိတဗ္ဗံ။ အတ္တနော သန္တကေ၊ ဝိဿာသိကပုဂ္ဂလိကေ၊ ဥဒ္ဓရဏာဒီနိ ကတွာ ဂမနေ၊ ဩတာပေန္တဿ၊ ‘‘အာဂန္တွာ ဥဒ္ဓရိဿာမီ’’တိ ဂစ္ဆတော၊ ဝုဍ္ဎတရာ ဥဋ္ဌာပေန္တိ၊ အမနုဿော တတ္ထ နိသီဒတိ၊ ကောစိ ဣဿရော ဂဏှာတိ၊ သီဟာဒယော တံ ဌာနံ အာဂန္တွာ တိဋ္ဌန္တိ၊ ဧဝံ သေနာသနံ ပလိဗုဒ္ဓံ ဟောတိ၊ တထာ ပလိဗုဒ္ဓေ ဝါ သေနာသနေ၊ ဇီဝိတဗြဟ္မစရိယန္တရာယကရာသု အာပဒါသု ဝါ ဂစ္ဆန္တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ မဉ္စာဒီနံ သင်္ဃိကတာ၊ ဝုတ္တလက္ခဏေ ဒေသေ သန္ထရဏံ ဝါ သန္ထရာပနံ ဝါ၊ အပလိဗုဒ္ဓတာ၊ အာပဒါယ အဘာဝေါ၊ နိရပေက္ခတာ၊ လေဍ္ဍုပါတာတိက္ကမောတိ ဣမာနေတ္ထ ဆ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ ပဌမကထိနသဒိသာနေဝ၊ ဣဒံ ပန ကိရိယာကိရိယန္တိ။

ပဌမသေနာသနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅။ ဒုတိယသေနာသနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ပဉ္စမေ ဝိဟာရေတိ ဂဗ္ဘေ ဝါ အညတရသ္မိံ ဝါ သဗ္ဗပရိစ္ဆန္နေ ဝုတ္တသေနာသနေ။ သေယျန္တိ သေယျာ နာမ ဘိသီ စိမိလိကာ ဥတ္တရတ္ထရဏံ ဘူမတ္ထရဏံ တဋ္ဋိကာ စမ္မက္ခဏ္ဍော နိသီဒနံ ပစ္စတ္ထရဏံ တိဏသန္ထာရော ပဏ္ဏသန္ထာရောတိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ စိမိလိကာ နာမ ပရိကမ္မကတာယ ဘူမိယာ ဝဏ္ဏာနုရက္ခဏတ္ထံ ကတာ။ ဥတ္တရတ္ထရဏံ နာမ မဉ္စပီဌာဒီနံ ဥပရိ အတ္ထရိတဗ္ဗယုတ္တကံ ပစ္စတ္ထရဏံ။ ဘူမတ္ထရဏံ နာမ စိမိလိကာယ သတိ တဿာ ဥပရိ၊ အသတိ သုဒ္ဓဘူမိယံ အတ္ထရိတဗ္ဗာ ကဋသာရကာဒိ ဝိကတိ။ တဋ္ဋိကာ နာမ တာလပဏ္ဏာဒီဟိ ကတတဋ္ဋိကာ။ စမ္မက္ခဏ္ဍော နာမ ယံကိဉ္စိ စမ္မံ၊ သီဟစမ္မာဒီနဉှိ ပရိဟရဏေယေဝ ပရိက္ခေပေါ၊ သေနာသနပရိဘောဂေ ပန အကပ္ပိယစမ္မံ နာမ နတ္ထိ။ ပစ္စတ္ထရဏံ နာမ ပါဝါရော ကောဇဝေါတိ ဧတ္တကမေဝ၊ သေသံ ပါကဋမေဝ။ ဣတိ ဣမာသု ဒသသု သေယျာသု ဧကမ္ပိ သေယျံ အတ္တနော ဝဿဂ္ဂေန ဂဟေတွာ ဝုတ္တလက္ခဏေ ဝိဟာရေ သန္ထရိတွာ ဝါ သန္ထရာပေတွာ ဝါ ယော ဘိက္ခု ဒိသံဂမိကော ယထာ ဌပိတံ ဥပစိကာဟိ န ခဇ္ဇတိ၊ တထာ ဌပနဝသေန နေဝ ဥဒ္ဓရေယျ၊ န ဥဒ္ဓရာပေယျ၊ ပုရိမသိက္ခာပဒေ ဝုတ္တနယေန အနာပုစ္ဆံ ဝါ ဂစ္ဆေယျ၊ တဿ ပရိက္ခိတ္တဿ အာရာမဿ ပရိက္ခေပံ၊ အပရိက္ခိတ္တဿ ဥပစာရံ အတိက္ကမန္တဿ ပဌမပါဒေ ဒုက္ကဋံ၊ ဒုတိယပါဒေ ပါစိတ္တိယံ။ ယတ္ထ ပန ဥပစိကာသင်္ကာ နတ္ထိ၊ တတော အနာပုစ္ဆာပိ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတိ၊ အာပုစ္ဆနံ ပန ဝတ္တံ။

သာဝတ္ထိယံ သတ္တရသဝဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ သင်္ဃိကေ ဝိဟာရေ သေယျံ သန္ထရိတွာ အနုဒ္ဓရိတွာ အနာပုစ္ဆာ ပက္ကမနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ ပုဂ္ဂလိကေ တိကဒုက္ကဋံ၊ ဝုတ္တလက္ခဏဿ ပန ဝိဟာရဿ ဥပစာရေ ဗဟိ အာသန္နေ ဥပဋ္ဌာနသာလာယ ဝါ အပရိစ္ဆန္နမဏ္ဍပေ ဝါ ပရိစ္ဆန္နေ ဝါပိ ဗဟူနံ သန္နိပါတဘူတေ ရုက္ခမူလေ ဝါ သန္ထရိတွာ ဝါ သန္ထရာပေတွာ ဝါ၊ မဉ္စပီဌဉ္စ ဝိဟာရေ ဝါ ဝုတ္တပ္ပကာရေ ဝိဟာရူပစာရေ ဝါ သန္ထရိတွာ ဝါ သန္ထရာပေတွာ ဝါ ဥဒ္ဓရဏာဒီနိ အကတွာ ဂစ္ဆန္တဿ ဒုက္ကဋမေဝ။ အတ္တနော သန္တကေ၊ ဝိဿာသိကပုဂ္ဂလိကေ၊ ဥဒ္ဓရဏာဒီနိ ကတွာ၊ ပုရိမနယေနေဝ ပလိဗုဒ္ဓံ ဆဍ္ဍေတွာ ဂမနေ၊ ယော စ ‘‘အဇ္ဇေဝ အာဂန္တွာ ပဋိဇဂ္ဂိဿာမီ’’တိ ဧဝံ သာပေက္ခော နဒိပါရံ ဝါ ဂါမန္တရံ ဝါ ဂန္တွာ ယတ္ထဿ ဂမနစိတ္တံ ဥပ္ပန္နံ၊ တတ္ထေဝ ဌိတော ကဉ္စိ ပေသေတွာ ဝါ အာပုစ္ဆတိ၊ နဒိပူရရာဇစောရာဒီသု ဝါ ကေနစိ ပလိဗုဒ္ဓါ န သက္ကောတိ ပစ္စာဂန္တုံ၊ တဿ စ၊ အာပဒါသု စ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ဝုတ္တလက္ခဏသေယျာ ၊ တဿာ သင်္ဃိကတာ၊ ဝုတ္တလက္ခဏေ ဝိဟာရေ သန္ထရဏံ ဝါ သန္ထရာပနံ ဝါ၊ အပလိဗုဒ္ဓတာ၊ အာပဒါယ အဘာဝေါ၊ အနပေက္ခဿ ဒိသာပက္ကမနံ ၊ ဥပစာရသီမာတိက္ကမောတိ ဣမာနေတ္ထ သတ္တ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ အနန္တရသိက္ခာပဒေ ဝုတ္တနယာနေဝါတိ။

ဒုတိယသေနာသနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆။ အနုပခဇ္ဇသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဆဋ္ဌေ ဇာနန္တိ ‘‘အနုဋ္ဌာပနီယော အယ’’န္တိ ဇာနန္တော၊ တေနေဝဿ ပဒဘာဇနေ ‘‘ဝုဍ္ဎော’တိ ဇာနာတိ၊ ‘ဂိလာနော’တိ ဇာနာတိ၊ ‘သင်္ဃေန ဒိန္နော’တိ ဇာနာတီ’’တိ (ပါစိ။ ၁၂၁) ဝုတ္တံ။ ဝုဍ္ဎော ဟိ အတ္တနော ဝုဍ္ဎတာယ အနုဋ္ဌာပနီယော၊ ဂိလာနော ဂိလာနတာယ၊ သင်္ဃော ပန ဘဏ္ဍာဂါရိကဿ ဝါ ဓမ္မကထိကဝိနယဓရဂဏဝါစကာစရိယာနံ ဝါ ဗဟူပကာရတံ ဂုဏဝိသိဋ္ဌတဉ္စ သလ္လက္ခေတွာ ဓုဝဝါသတ္ထာယ ဝိဟာရံ သလ္လက္ခေတွာ သမ္မန္နိတွာ ဒေတိ၊ တသ္မာ ယဿ သင်္ဃေန ဒိန္နော၊ သောပိ အနုဋ္ဌာပနီယော။ ပုဗ္ဗုပဂတန္တိ ပုဗ္ဗံ ဥပဂတံ။ အနုပခဇ္ဇာတိ မဉ္စပီဌာနံ ဝါ တဿ ဝါ ဘိက္ခုနော ပဝိသန္တဿ ဝါ နိက္ခမန္တဿ ဝါ ဥပစာရံ အနုပဝိသိတွာ။ တတ္ထ မဉ္စပီဌာနံ တာဝ မဟလ္လကေ ဝိဟာရေ သမန္တာ ဒိယဍ္ဎော ဟတ္ထော ဥပစာရော၊ ခုဒ္ဒကေ ယတော ပဟောတိ၊ တတော ဒိယဍ္ဎော ဟတ္ထော ၊ တဿ ပန ပဝိသန္တဿ ပါဒဓောဝနပါသာဏတော ယာဝ မဉ္စပီဌံ၊ နိက္ခမန္တဿ မဉ္စပီဌတော ယာဝ ပဿာဝဋ္ဌာနံ၊ တာဝ ဥပစာရော။ သေယျံ ကပ္ပေယျာတိ တဿ သမ္ဗာဓံ ကတ္တုကာမတာယ တသ္မိံ ဥပစာရေ ဒသသု သေယျာသု ဧကမ္ပိ သန္ထရန္တဿ ဝါ သန္ထရာပေန္တဿ ဝါ ဒုက္ကဋံ၊ တတ္ထ နိသီဒန္တဿ ဝါ နိပဇ္ဇန္တဿ ဝါ ပါစိတ္တိယံ၊ ဒွေပိ ကရောန္တဿ ဒွေ ပါစိတ္တိယာနိ၊ ပုနပ္ပုနံ ကရောန္တဿ ပယောဂဂဏနာယ ပါစိတ္တိယံ။

သာဝတ္ထိယံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ အနုပခဇ္ဇ သေယျကပ္ပနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ ပုဂ္ဂလိကေ တိကဒုက္ကဋံ၊ ဝုတ္တူပစာရတော ဝါ ဗဟိ၊ ဥပဋ္ဌာနသာလာဒိကေ ဝါ၊ ဝိဟာရဿ ဥပစာရေ ဝါ၊ သန္ထရဏသန္ထရာပနေသုပိ နိသဇ္ဇသယနေသုပိ ဒုက္ကဋမေဝ။ အတ္တနော ဝါ၊ ဝိဿာသိကဿ ဝါ သန္တကေ ပန ဝိဟာရေ သန္ထရန္တဿ၊ ယော စ ဂိလာနော ဝါ သီတုဏှပီဠိတော ဝါ ပဝိသတိ၊ တဿ စ၊ အာပဒါသု စ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ သင်္ဃိကဝိဟာရတာ၊ အနုဋ္ဌာပနီယဘာဝဇာနနံ၊ သမ္ဗာဓေတုကာမတာ၊ ဥပစာရေ နိသီဒနံ ဝါ နိပဇ္ဇနံ ဝါတိ ဣမာနေတ္ထ စတ္တာရိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ ပဌမပါရာဇိကသဒိသာနေဝ၊ ဣဒံ ပန ဒုက္ခဝေဒနမေဝါတိ။

အနုပခဇ္ဇသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇။ နိက္ကဍ္ဎနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

သတ္တမေ ကုပိတောတိ ကုဒ္ဓါ။ အနတ္တမနောတိ အတုဋ္ဌစိတ္တော။ နိက္ကဍ္ဎေယျ ဝါ နိက္ကဍ္ဎာပေယျ ဝါ ပါစိတ္တိယန္တိ ဧတ္ထ ယေ အနေကဘူမကာ ပါသာဒါ၊ အနေကကောဋ္ဌကာနိ ဝါ စတုဿာလာနိ၊ တာဒိသေသု သေနာသနေသု ဂဟေတွာ အန္တရာ အဋ္ဌပေတွာ ဧကေနေဝ ပယောဂေန အတိက္ကာမေန္တဿ ဧကံ ပါစိတ္တိယံ၊ ဌပေတွာ ဌပေတွာ နာနာပယောဂေဟိ အတိက္ကာမေန္တဿ ဒွါရဂဏနာယ ပါစိတ္တိယာနိ၊ ဟတ္ထေန အနာမသိတွာ ‘နိက္ခမာ’တိ ဝတွာ ဝါစာယ နိက္ကဍ္ဎန္တဿာပိ ဧသေဝ နယော။ နိက္ကဍ္ဎာပေန္တဿ ပန ‘နိက္ကဍ္ဎာ’တိ အာဏတ္တမတ္တေ ဒုက္ကဋံ၊ သကိံ အာဏတ္တေ ပန တသ္မိံ ဗဟုကေပိ ဒွါရေ နိက္ခမန္တေ ဣတရဿ ဧကမေဝ ပါစိတ္တိယံ။ သစေ ပန ‘‘ဧတ္တကာနိ ဒွါရာနိ နိက္ကဍ္ဎာဟီ’’တိ ဝါ၊ ‘‘ယာဝ မဟာဒွါရံ၊ တာဝ နိက္ကဍ္ဎာဟီ’’တိ ဝါ ဧဝံ နိယမေတွာ အာဏတ္တော ဟောတိ၊ ဒွါရဂဏနာယ ပါစိတ္တိယာနိ။

သာဝတ္ထိယံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ ဘိက္ခုံ သင်္ဃိကာ ဝိဟာရာ နိက္ကဍ္ဎနဝတ္ထုသ္မိံ

ပညတ္တံ ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ သာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ ပုဂ္ဂလိကေ တိကဒုက္ကဋံ၊ တဿ ပရိက္ခာရနိက္ကဍ္ဎနေ၊ ဥပဋ္ဌာနသာလာဒိကာ ဝိဟာရူပစာရာ တဿ ဝါ တဿ ပရိက္ခာရဿ ဝါ နိက္ကဍ္ဎနေ၊ အနုပသမ္ပန္နဿ ပန အနုပသမ္ပန္နပရိက္ခာရဿ ဝါ ဝိဟာရာ ဝါ ဝိဟာရူပစာရာ ဝါ နိက္ကဍ္ဎနေ နိက္ကဍ္ဎာပနေ စ ဒုက္ကဋမေဝ။ တဉ္စ ခေါ အသမ္ဗဒ္ဓေသု ပရိက္ခာရေသု ပရိက္ခာရဂဏနာယ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အတ္တနော ဝါ၊ ဝိဿာသိကဿ ဝါ သန္တကာ ဝိဟာရာ နိက္ကဍ္ဎနေ၊ သကလသင်္ဃာရာမတောပိ ဘဏ္ဍနကာရကဿ ဝါ တဿ ပရိက္ခာရဿ ဝါ နိက္ကဍ္ဎနေ နိက္ကဍ္ဎာပနေ ဝါ၊ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနတော အလဇ္ဇိဿ၊ ဥမ္မတ္တကဿ၊ န သမ္မာဝတ္တန္တာနံ အန္တေဝါသိကသအဝိဟာရိကာနံ၊ တေသံ ပရိက္ခာရဿ ဝါ နိက္ကဍ္ဎနေ စ၊ သယံ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ သင်္ဃိကဝိဟာရော ၊ ဥပသမ္ပန္နဿ ဘဏ္ဍနကာရကဘာဝါဒိဝိနိမုတ္တတာ၊ ကောပေန နိက္ကဍ္ဎနံ ဝါ နိက္ကဍ္ဎာပနံ ဝါတိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ အဒိန္နာဒါနသဒိသာနိ၊ ဣဒံ ပန ဒုက္ခဝေဒနန္တိ။

နိက္ကဍ္ဎနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈။ ဝေဟာသကုဋိသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

အဋ္ဌမေ ဥပရိဝေဟာသကုဋိယာတိ ဥပရိ အစ္ဆန္နတလာယ ဒွိဘူမိကကုဋိယာ ဝါ တိဘူမိကကုဋိယာ ဝါ၊ ပဒဘာဇနေ ပန ဣဓ အဓိပ္ပေတံ ကုဋိံ ဒဿေတုံ ‘‘မဇ္ဈိမဿ ပုရိသဿ အသီသဃဋ္ဋာ’’တိ (ပါစိ။ ၁၃၁) ဝုတ္တံ။ အာဟစ္စပါဒကန္တိ အင်္ဂေ ဝိဇ္ဈိတွာ ပဝေသိတပါဒကံ။ အဘိနိသီဒေယျာတိ အဘိဘဝိတွာ အဇ္ဈောတ္ထရိတွာ နိသီဒေယျ၊ ဘုမ္မတ္ထေ ဝါ ဧတံ ဥပယောဂဝစနံ၊ မဉ္စေ ဝါ ပီဌေ ဝါ နိသီဒေယျ ဝါ နိပဇ္ဇေယျ ဝါတိ အတ္ထော။ အဘီတိ ဣဒံ ပန ပဒသောဘဏတ္ထေ ဥပသဂ္ဂမတ္တမေဝ၊ တသ္မာ ယော ဘိက္ခု ဝုတ္တလက္ခဏာယ ဝေဟာသကုဋိယာ သဗ္ဗန္တိမေန ပရိစ္ဆေဒေန ယာဝ ပမာဏမဇ္ဈိမဿ ပုရိသဿ သဗ္ဗသော ဟေဋ္ဌိမာဟိ တုလာဟိ သီသံ န ဃဋ္ဋေတိ၊ ဧတ္တကံ ဥစ္စာယ တုလာနံ ဥပရိ ဌပိတေ အာဟစ္စပါဒကေ မဉ္စေ ဝါ ပီဌေ ဝါ နိသီဒတိ ဝါ နိပဇ္ဇတိ ဝါ၊ တဿ အနုပခဇ္ဇသိက္ခာပဒေ ဝုတ္တနယေန ပယောဂဂဏနာယ ပါစိတ္တိယံ။

သာဝတ္ထိယံ အညတရံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ဥပရိဝေဟာသကုဋိယာ အာဟစ္စပါဒကံ မဉ္စံ ပီဌံ သဟသာ အဘိနိသီဒနအဘိနိပဇ္ဇနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ ပုဂ္ဂလိကေ တိကဒုက္ကဋံ၊ အတ္တနော ဝါ၊ ဝိဿာသိကဿ ဝါ သန္တကေ ဝိဟာရေ၊ အဝေဟာသကုဋိယာ၊ သီသဃဋ္ဋာယ၊ ယဿ ဝါ ဟေဋ္ဌာ ဒဗ္ဗသမ္ဘာရာဒီနံ နိက္ခိတ္တတ္တာ အပရိဘောဂံ ဟောတိ၊ ဥပရိတလံ ဝါ ပဒရသဉ္စိတံ သုဓာဒိပရိကမ္မကတံ ဝါ၊ တတ္ထ အာဟစ္စပါဒကေ နိသီဒန္တဿ၊ ယော စေ တသ္မိံ ဝေဟာသဋ္ဌေပိ အာဟစ္စပါဒကေ ဌိတော ကိဉ္စိ ဂဏှာတိ ဝါ လဂ္ဂတိ ဝါ၊ ယဿ စ ပဋာဏီ ဒိန္နာ ဟောတိ၊ ပါဒသီသာနံ ဥပရိ အာဏီ ပဝေသိတာ၊ တတ္ထ နိသီဒန္တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ သင်္ဃိကော ဝိဟာရော၊ အသီသဃဋ္ဋာ ဝေဟာသကုဋိ၊ ဟေဋ္ဌာ သပရိဘောဂံ ၊ အပဋာဏိဒိန္နေ အာဟစ္စပါဒကေ နိသီဒနံ ဝါ နိပဇ္ဇနံ ဝါတိ ဣမာနေတ္ထ စတ္တာရိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ ဧဠကလောမသဒိသာနီတိ။

ဝေဟာသကုဋိသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉။ မဟလ္လကဝိဟာရသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

နဝမေ မဟလ္လကန္တိ သဿာမိကံ။ ဝိဟာရန္တိ ဥလ္လိတ္တာဝလ္လိတ္တံ။ ယာဝ ဒွါရကောသာတိဧတ္ထ ဒွါရကောသော နာမ ဥက္ကဋ္ဌပရိစ္ဆေဒေန ပိဋ္ဌသင်္ဃာဋဿ သာမန္တာ အဍ္ဎတေယျဟတ္ထော ပဒေသော။ အဂ္ဂဠဋ္ဌပနာယာတိ သကဝါဋကဿ ဒွါရဗန္ဓဿ နိစ္စလဘာဝတ္ထာယ။ ကဝါဋဉှိ လဟုပရိဝတ္တကံ ဝိဝရဏကာလေ ဘိတ္တိံ အာဟနတိ၊ ပိဒဟနကာလေ ဒွါရဗန္ဓံ။ တေန အာဟနေန ဘိတ္တိ ကမ္ပတိ၊ တတော မတ္တိကာ စလတိ၊ စလိတွာ သိထိလာ ဝါ ဟောတိ ပတတိ ဝါ၊ တေနာဟ ဘဂဝါ ‘‘ယာဝ ဒွါရကောသာ အဂ္ဂဠဋ္ဌပနာယာ’’တိ။ တတ္ထ ကိဉ္စာပိ ‘‘ဣဒံ နာမ ကတ္တဗ္ဗ’’န္တိ နေဝ မာတိကာယံ၊ န ပဒဘာဇနေ ဝုတ္တံ၊ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိယံ ပန ‘‘ပုနပ္ပုနံ ဆာဒါပေသိ၊ ပုနပ္ပုနံ လေပါပေသီ’’တိ (ပါစိ။ ၁၃၄) အဓိကာရတော ယာဝ ဒွါရကောသာ အဂ္ဂဠဋ္ဌပနာယ ပုနပ္ပုနံ လိမ္ပိတဗ္ဗော ဝါ လေပါပေတဗ္ဗော ဝါတိ ဧဝမတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ အာလောကသန္ဓိပရိကမ္မာယာတိဧတ္ထ အာလောကသန္ဓီတိ ဝါတပါနကဝါဋကာ ဝုစ္စန္တိ။ တေ ဝိဝရဏကာလေ ဝိဒတ္ထိမတ္တမ္ပိ အတိရေကမ္ပိ ဘိတ္တိပ္ပဒေသံ ပဟရန္တိ၊ ဥပစာရော ပနေတ္ထ သဗ္ဗဒိသာသု လဗ္ဘတိ၊ တသ္မာ သဗ္ဗဒိသာသု ကဝါဋဝိတ္ထာရပ္ပမာဏော ဩကာသော အာလောကသန္ဓိပရိကမ္မတ္ထာယ လိမ္ပိတဗ္ဗော ဝါ လေပါပေတဗ္ဗော ဝါတိ အယမေတ္ထ အဓိပ္ပာယော။

ဧဝံ လေပကမ္မေ ယံ ကတ္တဗ္ဗံ၊ တံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ဆဒနေ ကတ္တဗ္ဗံ ဒဿေတုံ ဒွတ္တိစ္ဆဒနဿာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဒွတ္တိစ္ဆဒနဿ ပရိယာယန္တိ ဆဒနဿ ဒွတ္တိပရိယာယံ၊ ပရိယာယံ ဝုစ္စတိ ပရိက္ခေပေါ၊ ပရိက္ခေပဒွယံ ဝါ ပရိက္ခေပတ္တယံ ဝါ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗန္တိ အတ္ထော။ အပ္ပဟရိတေ ဌိတေနာတိ အဟရိတေ ဌိတေန။ ဟရိတန္တိ စေတ္ထ သတ္တဓညာဒိဘေဒံ ပုဗ္ဗဏ္ဏံ၊ မုဂ္ဂမာသတိလကုလတ္ထအလာဗုကုမ္ဘဏ္ဍာဒိဘေဒဉ္စ အပရဏ္ဏံ အဓိပ္ပေတံ။ ယံ တသ္မိံ ခေတ္တေ ဝုတ္တံ န တာဝ သမ္ပဇ္ဇတိ၊ ဝဿေ ပန ပတိတေ သမ္ပဇ္ဇိဿတိ၊ တမ္ပိ ဟရိတသင်္ခမေဝ ဂစ္ဆတိ။ တသ္မာ တသ္မိံ ဌတွာ အဓိဋ္ဌဟန္တော ဒုက္ကဋံ အာပဇ္ဇတိ။ အပ္ပဟရိတေ ဌတွာ အဓိဋ္ဌဟန္တဿာပိ အယံ ပရိစ္ဆေဒေါ၊ ပိဋ္ဌိဝံသဿ ဝါ ကူဋာဂါရထူပိကာယ ဝါ ပဿေ နိသိန္နော ပုရိသော ဆဒနမုခဝဋ္ဋိအန္တေန ဩလောကေန္တော ယသ္မိံ ဘူမိဘာဂေ ဌိတံ ဘိက္ခုံ ပဿတိ၊ ယသ္မိဉ္စ ဌိတော တံ ဥပရိ နိသိန္နကံ တထေဝ ဥလ္လောကေန္တော ပဿတိ၊ တသ္မိံ ဌာတဗ္ဗံ၊ တဿ အန္တော အဟရိတေပိ ဌာတုံ န လဘတိ။ တတော စေ ဥတ္တရီတိ မဂ္ဂေန ဆာဒိယမာနေ တိဏ္ဏံ မဂ္ဂါနံ၊ ပရိယာယေန ဆာဒိယမာနေ တိဏ္ဏံ ပရိယာယာနံ ဥပရိ ဣဋ္ဌကသိလာသုဓာဟိ ဆာဒိယမာနေ ဣဋ္ဌကသိလာသုဓာပိဏ္ဍဂဏနာယ၊ တိဏပဏ္ဏေဟိ ဆာဒိယမာနေ ပဏ္ဏဂဏနာယ စေဝ တိဏမုဋ္ဌိဂဏနာယ စ ပါစိတ္တိယံ။

ကောသမ္ဗိယံ ဆန္နတ္ထေရံ အာရဗ္ဘ ပုနပ္ပုနံ ဆာဒါပနလေပါပနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ ဦနဒွတ္တိပရိယာယေ အတိရေကသညိနော ဝေမတိကဿ ဝါ ဒုက္ကဋံ။ သေတဝဏ္ဏာဒိကရဏေ၊ ဒွတ္တိပရိယာယေ ဝါ ဦနကဒွတ္တိပရိယာယေ ဝါ၊ လေဏဂုဟာတိဏကုဋိကာဒီသု၊ အညဿတ္ထာယ၊ အတ္တနော ဓနေန ကာရေန္တဿ၊ ဝါသာဂါရံ ဌပေတွာ သေသာနိ အဓိဋ္ဌဟန္တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ မဟလ္လကဝိဟာရတာ၊ အတ္တနော ဝါသာဂါရတာ၊ ဥတ္တရိ အဓိဋ္ဌာနန္တိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ သဉ္စရိတ္တေ ဝုတ္တနယာနေဝါတိ။

မဟလ္လကဝိဟာရသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၀။ သပ္ပာဏကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဒသမေ ဇာနံ သပ္ပာဏကန္တိ ‘‘သပ္ပာဏကံ ဧတ’’န္တိ ဒိသွာ ဝါ သုတွာ ဝါ ယေန ကေနစိ အာကာရေန ဇာနန္တော။ သိဉ္စေယျ ဝါ သိဉ္စာပေယျ ဝါတိ တေန ဥဒကေန သယံ ဝါ သိဉ္စေယျ၊ အညံ ဝါ အာဏာပေတွာ သိဉ္စာပေယျ။ တတ္ထ ဓာရံ အဝိစ္ဆိန္ဒိတွာ သိဉ္စန္တဿ ဧကသ္မိံ ဃဋေ ဧကာဝ အာပတ္တိ၊ ဝိစ္ဆိန္ဒန္တဿ ပယောဂဂဏနာယ အာပတ္တိယော။ မာတိကံ ပမုခံ ကရောတိ၊ ဒိဝသမ္ပိ သန္ဒတု၊ ဧကာဝ အာပတ္တိ။ တတ္ထ တတ္ထ ဗန္ဓိတွာ အညတော နေန္တဿ ပယောဂဂဏနာယ အာပတ္တိယော။ ဗဟုကမ္ပိ တိဏပဏ္ဏသာခါဒိံ ဧကပ္ပယောဂေန ဥဒကေ ပက္ခိပန္တဿ ဧကာဝ အာပတ္တိ၊ ဧကေကံ ပက္ခိပန္တဿ ပယောဂဂဏနာယ အာပတ္တိယော။ ဣဒဉ္စ ယံ ဧဝံ ပက္ခိပိယမာနေ ပရိယာဒါနံ ဂစ္ဆတိ၊ အာဝိလံ ဝါ ဟောတိ၊ ယထာ ပါဏကာ မရန္တိ၊ တာဒိသံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ၊ န မဟာဥဒကံ။ သိဉ္စာပနေ အာဏတ္တိယာ ဒုက္ကဋံ၊ ဧကာဏတ္တိယာ ဗဟုကမ္ပိ သိဉ္စတု၊ အာဏာပကဿ ဧကမေဝ ပါစိတ္တိယံ။

အာဠဝိယံ အာဠဝကေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ သိဉ္စနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ သာဏတ္တိကံ ၊ အပ္ပာဏကေ သပ္ပာဏကသညိနော၊ ဥဘောသု ဝေမတိကဿ ဒုက္ကဋံ။ အပ္ပာဏကသညိနော၊ အသဉ္စိစ္စ အဿတိယာ ဝါ သိဉ္စန္တဿ၊ အဇာနန္တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ဥဒကဿ သပ္ပာဏကတာ၊ ‘‘သိဉ္စနေန ပါဏကာ မရိဿန္တီ’’တိ ဇာနနံ၊ တဉ္စ ဥဒကံ တာဒိသမေဝ၊ ဝိနာ ဝဓကစေတနာယ ယေန ကေနစိ ကရဏီယေန တိဏာဒီနံ သိဉ္စနန္တိ ဣမာနေတ္ထ စတ္တာရိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ အဒိန္နာဒါနသဒိသာနိ၊ ဣဒံ ပန ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇံ၊ တိစိတ္တံ၊ တိဝေဒနန္တိ။

သပ္ပာဏကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဘူတဂါမဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။

၃။ ဩဝါဒဝဂ္ဂေါ

၁။ ဩဝါဒသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဩဝါဒဝဂ္ဂဿ ပဌမေ အသမ္မတောတိ ယာ အဋ္ဌင်္ဂသမန္နာဂတဿ ဘိက္ခုနော ဘဂဝတာ ဉတ္တိစတုတ္ထေန ကမ္မေန (ပါစိ။ ၁၄၆) ဘိက္ခုနောဝါဒကသမ္မုတိ အနုညာတာ၊ တာယ အသမ္မတော။ ဩဝဒေယျာတိ ဘိက္ခုနိသင်္ဃံ ဝါ သမ္ဗဟုလာ ဝါ ဧကံ ဘိက္ခုနိံ ဝါ ‘‘ဝဿသတူပသမ္ပန္နာယ ဘိက္ခုနိယာ တဒဟုပသမ္ပန္နဿ ဘိက္ခုနော အဘိဝါဒနံ ပစ္စုဋ္ဌာနံ အဉ္ဇလိကမ္မံ သာမီစိကမ္မံ ကာတဗ္ဗ’’န္တိ အာဒိကေ (စူဠဝ။ ၄၀၃) အဋ္ဌ ဂရုဓမ္မေ ဩဝါဒဝသေန ဩသာရေန္တော ဩဝဒေယျ။ ပါစိတ္တိယန္တိ ဩဝါဒပရိယောသာနေ ပါစိတ္တိယံ။

သာဝတ္ထိယံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ ဩဝဒနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ အသာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ အညေန ဝါ ဓမ္မေန ဘိက္ခုနီသု ဥပသမ္ပန္နမတ္တံ ဝါ ဩဝဒတော ဒုက္ကဋံ။ သမ္မတဿာပိ တဉ္စေ သမ္မုတိကမ္မံ အဓမ္မကမ္မံ ဟောတိ၊ တသ္မိံ အဓမ္မကမ္မေ အဓမ္မကမ္မသညိနော ဝဂ္ဂေ ဘိက္ခုနိသင်္ဃေ ဩဝဒတော တိကပါစိတ္တိယံ၊ တထာ ဝေမတိကဿ ဓမ္မကမ္မသညိနော စာတိ နဝ ပါစိတ္တိယာနိ၊ သမဂ္ဂေပိ ဘိက္ခုနိသင်္ဃေန ဝါတိ အဓမ္မကမ္မဝသေန အဋ္ဌာရသ။ သစေ ပန တံ ဓမ္မကမ္မံ ဟောတိ၊ ‘‘ဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညီ သမဂ္ဂံ ဘိက္ခုနိသင်္ဃံ သမဂ္ဂသညီ ဩဝဒတီ’’တိ (ပါစိ။ ၁၅၁) ဣဒံ အဝသာနပဒံ ဌပေတွာ တေနေဝ နယေန သတ္တရသ ဒုက္ကဋာနိ၊ ‘‘သမဂ္ဂမှာယျာ’’တိ စ ဝုတ္တေ အညံ ဓမ္မံ၊ ‘‘ဝဂ္ဂမှာယျာ’’တိ စ ဝုတ္တေ အဋ္ဌ ဂရုဓမ္မေ ဘဏန္တဿ၊ ဩဝါဒဉ္စ အနိယျာတေတွာ အညံ ဓမ္မံ ဘဏန္တဿ ဒုက္ကဋမေဝ။ ယော ပန ဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညီ သမဂ္ဂံ ဘိက္ခုနိသင်္ဃံ သမဂ္ဂသညီ ဩဝဒတိ၊ ဂရုဓမ္မပါဠိံ ဥဒ္ဒေသံ ဒေတိ၊ ပရိပုစ္ဆံ ဒေတိ၊ ‘‘ဩသာရေဟိ အယျာ’’တိ ဝုစ္စမာနော ဩသာရေတိ၊ ပဉှံ ပုဋ္ဌော ကထေတိ၊ ဘိက္ခုနီနံ သုဏမာနာနံ အညဿတ္ထာယ ဘဏတိ၊ သိက္ခမာနာယ ဝါ သာမဏေရိယာ ဝါ ဘဏတိ၊ တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ အသမ္မတတာ၊ ဘိက္ခုနိယာ ပရိပုဏ္ဏူပသမ္ပန္နတာ၊ ဩဝါဒဝသေန အဋ္ဌဂရုဓမ္မဘဏနန္တိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ ပဒသောဓမ္မသဒိသာနေဝါတိ။

ဩဝါဒသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ အတ္ထင်္ဂတသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဒုတိယေ ဩဝဒေယျာတိ အဋ္ဌဂရုဓမ္မေဟိ ဝါ အညေန ဝါ ဓမ္မေန ဩဝဒန္တဿ သမ္မတဿာပိ ပါစိတ္တိယမေဝ။

သာဝတ္ထိယံ အာယသ္မန္တံ စူဠပန္ထကံ အာရဗ္ဘ အတ္ထင်္ဂတေ သူရိယေ ဩဝဒနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ အသာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ သူရိယေ အတ္ထင်္ဂတေ အတ္ထင်္ဂတသညိနော ဝေမတိကဿ ဝါ၊ ဧကတောဥပသမ္ပန္နံ ဩဝဒန္တဿ စ ဒုက္ကဋံ။ ပုရိမသိက္ခာပဒေ ဝိယ ဥဒ္ဒေသာဒိနယေန အနာပတ္တိ။ အတ္ထင်္ဂတသူရိယတာ၊ ပရိပုဏ္ဏူပသမ္ပန္နတာ၊ ဩဝဒနန္တိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ ပဒသောဓမ္မသဒိသာနေဝါတိ။

အတ္ထင်္ဂတသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ ဘိက္ခုနုပဿယသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

တတိယေ ဘိက္ခုနုပဿယန္တိ ဘိက္ခုနိယာ ဧကရတ္တံ ဝသနဋ္ဌာနမ္ပိ။ ဩဝဒေယျာတိ ဣဓ ဂရုဓမ္မေဟိ ဩဝဒန္တဿေဝ ပါစိတ္တိယံ။ သစေ ပန အသမ္မတော ဟောတိ၊ ဒွေ ပါစိတ္တိယာနိ။ သစေ ပန သူရိယေပိ အတ္ထင်္ဂတေ ဩဝဒတိ၊ တီဏိ ဟောန္တိ။ သမ္မတဿ ပန ရတ္တိံ ဩဝဒန္တဿပိ ဒွေ ဧဝ ဟောန္တိ။ သမ္မတတ္တာ ဟိ ဘိက္ခုဿ ဂရုဓမ္မောဝါဒမူလကံ ပါစိတ္တိယံ နတ္ထိ။ ဂိလာနာတိ န သက္ကောတိ ဩဝါဒါယ ဝါ သံဝါသာယ ဝါ ဂန္တုံ။

သက္ကေသု ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ ဘိက္ခုနုပဿယံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဩဝဒနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ ‘‘အညတြ သမယာ’’တိ အယမေတ္ထ အနုပညတ္တိ၊ အသာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ အနုပသမ္ပန္နာယ ဥပသမ္ပန္နသညိနော ဝေမတိကဿ ဝါ၊ ဧကတောဥပသမ္ပန္နံ ယေန ကေနစိ၊ ဣတရံ အညေန ဓမ္မေန ဩဝဒန္တဿ စ ဒုက္ကဋံ။ သမယေ၊ အနုပသမ္ပန္နာယ၊ ပုရိမသိက္ခာပဒေ ဝိယ ဥဒ္ဒေသာဒိနယေန စ အနာပတ္တိ။ ဥပဿယူပဂမနံ၊ ပရိပုဏ္ဏူပသမ္ပန္နတာ၊ သမယာဘာဝေါ၊ ဂရုဓမ္မေဟိ ဩဝဒနန္တိ ဣမာနေတ္ထ စတ္တာရိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ ပဌမကထိနသဒိသာနိ၊ ဣဒံ ပန ကိရိယံ ဟောတီတိ။

ဘိက္ခုနုပဿယသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ အာမိသသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

စတုတ္ထေ အာမိသဟေတူတိ စီဝရာဒီနံ အညတရဟေတု။ ဘိက္ခူတိ သမ္မတာ ဘိက္ခူ ဣဓာဓိပ္ပေတာ။ ပါစိတ္တိယန္တိ ဧဝရူပေ ဘိက္ခူ အဝဏ္ဏကာမတာယ ဧဝံ ဘဏန္တဿ ပါစိတ္တိယံ။

သာဝတ္ထိယံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ ‘‘အာမိသဟေတု ဩဝဒန္တီ’’တိ ဘဏနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ အသာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ ဓမ္မကမ္မေ တိကပါစိတ္တိယံ၊ အဓမ္မကမ္မေ တိကဒုက္ကဋံ၊ အသမ္မတံ ဥပသမ္ပန္နဉ္စ၊ အနုပသမ္ပန္နဉ္စ သမ္မတံ ဝါ အသမ္မတံ ဝါ ဧဝံ ဘဏန္တဿ ဒုက္ကဋမေဝ။ တတ္ထ ယော ဘိက္ခု ကာလေ သမ္မုတိံ လဘိတွာ သာမဏေရဘူမိယံ သဏ္ဌိတော၊ အယံ သမ္မတော နာမ အနုပသမ္ပန္နော။ ပကတိယာ စီဝရာဒိဟေတု ဩဝဒန္တံ ပန ဧဝံ ဘဏန္တဿ ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ဥပသမ္ပန္နတာ၊ ဓမ္မေန လဒ္ဓသမ္မုတိတာ၊ အနာမိသန္တရတာ၊ အဝဏ္ဏကာမတာယ ဧဝံ ဘဏနန္တိ ဣမာနေတ္ထ စတ္တာရိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ အဒိန္နာဒါနသဒိသာနိ၊ ဣဒံ ပန ဒုက္ခဝေဒနမေဝါတိ။

အာမိသသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅။ စီဝရဒါနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ပဉ္စမေ သာဝတ္ထိယံ အညတရံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ စီဝရဒါနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သေသကထာမဂ္ဂေါ ပနေတ္ထ စီဝရပ္ပဋိဂ္ဂဟဏသိက္ခာပဒေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တတြ ဟိ ဘိက္ခု ပဋိဂ္ဂါဟကော၊ ဣဓ ဘိက္ခုနီ၊ အယံ ဝိသေသော၊ သေသံ တာဒိသမေဝါတိ။

စီဝရဒါနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆။ စီဝရသိဗ္ဗနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဆဋ္ဌေ စီဝရန္တိ နိဝါသနပါရုပနုပဂံ။ သိဗ္ဗေယျ ဝါ သိဗ္ဗာပေယျာ ဝါတိ ဧတ္ထ သယံ သိဗ္ဗန္တဿ သူစိံ ပဝေသေတွာ ပဝေသေတွာ နီဟရဏေ ပါစိတ္တိယံ၊ သတက္ခတ္တုမ္ပိ ဝိဇ္ဈိတွာ သကိံ နီဟရန္တဿ ဧကမေဝ ပါစိတ္တိယံ။ ‘သိဗ္ဗာ’တိ ဝုတ္တော ပန သစေပိ သဗ္ဗံ သူစိကမ္မံ နိဋ္ဌာပေတိ၊ အာဏာပကဿ ဧကမေဝ ပါစိတ္တိယံ။ အထ ‘‘ယံ ဧတ္ထ စီဝရေ ကတ္တဗ္ဗံ၊ သဗ္ဗံ တံ တဝ ဘာရော’’တိ ဝုတ္တော နိဋ္ဌာပေတိ၊ တဿ အာရာပထေ အာရာပထေ ပါစိတ္တိယံ။ အာဏာပကဿ ဧကဝါစာယ သမ္ဗဟုလာနိပိ၊ ပုနပ္ပုနံ အာဏတ္တိယံ ပန ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထိ။

သာဝတ္ထိယံ ဥဒါယိတ္ထေရံ အာရဗ္ဘ စီဝရသိဗ္ဗနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ အသာဓာရဏပညတ္တိ၊ သာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ ဉာတိကာယ အညာတိကသညိနော ဝါ ဝေမတိကဿ ဝါ၊ ဧကတောဥပသမ္ပန္နာယ သိဗ္ဗန္တဿ စ ဒုက္ကဋံ။ အညံ ထဝိကာဒိပရိက္ခာရံ သိဗ္ဗန္တဿ၊ ဉာတိကာယ၊ သိက္ခမာနသာမဏေရီနဉ္စ စီဝရမ္ပိ သိဗ္ဗန္တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ အညာတိကာယ ဘိက္ခုနိယာ သန္တကတာ ၊ နိဝါသနပါရုပနုပဂတာ၊ ဝုတ္တလက္ခဏံ သိဗ္ဗနံ ဝါ သိဗ္ဗာပနံ ဝါတိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ သဉ္စရိတ္တသဒိသာနေဝါတိ။

စီဝရသိဗ္ဗနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇။ သံဝိဓာနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

သတ္တမေ သံဝိဓာယာတိ သံဝိဒဟိတွာ၊ ဂမနကာလေ သင်္ကေတံ ကတွာတိ အတ္ထော။ ဧကဒ္ဓါနမဂ္ဂန္တိ ဧကံ အဒ္ဓါနသင်္ခါတံ မဂ္ဂံ၊ ဧကတော ဝါ အဒ္ဓါနမဂ္ဂံ။ သတ္ထဂမနီယောတိ သတ္ထေန သဒ္ဓိံ ဂန္တဗ္ဗော၊ သေသံ ဥတ္တာနပဒတ္ထမေဝ။ အယံ ပနေတ္ထ ဝိနိစ္ဆယော – အကပ္ပိယဘူမိယံ သံဝိဒဟန္တဿ သံဝိဒဟနပစ္စယာ တာဝ ဒုက္ကဋံ။ တတ္ထ ဌပေတွာ ဘိက္ခုနုပဿယံ အန္တရာရာမံ အာသနသာလံ တိတ္ထိယသေယျဉ္စ သေသာ အကပ္ပိယဘူမိ၊ တတ္ထ ဌတွာ သံဝိဒဟန္တဿာတိ အတ္ထော။ သံဝိဒဟိတွာ ပန ‘‘အဇ္ဇ ဝါ သွေ ဝါ’’တိ နိယမိတံ ကာလံ ဝိသင်္ကေတံ အကတွာ၊ ဒွါရဝိသင်္ကေတံ ပန မဂ္ဂဝိသင်္ကေတံ ဝါ ကတွာပိ ဘိက္ခုနိယာ သဒ္ဓိံ ဂစ္ဆန္တဿ ယာဝ အာသန္နဿာပိ အညဿ ဂါမဿ ‘‘အယံ ဣမဿ ဥပစာရော’’တိ မနုဿေဟိ ဌပိတံ ဥပစာရံ န ဩက္ကမတိ၊ တာဝ အနာပတ္တိ။ တံ ဩက္ကမန္တဿ ပန ပဌမပါဒေ ဒုက္ကဋံ၊ ဒုတိယပါဒေ ပါစိတ္တိယံ၊ ဣတိ ဂါမူပစာရောက္ကမနဂဏနာယ ပါစိတ္တိယာနိ။ အဒ္ဓယောဇနာတိက္ကမေ ပန ဂါမေ အသတိ အဒ္ဓယောဇနဂဏနာယ ပါစိတ္တိယံ။

သာဝတ္ထိယံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ ဧကဒ္ဓါနမဂ္ဂပ္ပဋိပဇ္ဇနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ ‘‘အညတြ သမယာ’’တိ အယမေတ္ထ အနုပညတ္တိ၊ အသာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ အသံဝိဒဟိတေ သံဝိဒဟိတသညိနော ဝေမတိကဿ ဝါ၊ ယော စ ဘိက္ခုနိယာ အသံဝိဒဟန္တိယာ ကေဝလံ အတ္တနာဝ သံဝိဒဟတိ၊ တဿ ဒုက္ကဋံ။ သမယေ သံဝိဒဟိတွာပိ ဂစ္ဆန္တဿ၊ အတ္တနာ အသံဝိဒဟန္တဿ၊ ဝိသင်္ကေတေန ဝါ၊ အာပဒါသု ဂစ္ဆန္တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ဒွိန္နမ္ပိ သံဝိဒဟိတွာ မဂ္ဂပ္ပဋိပတ္တိ၊ အဝိသင်္ကေတတာ၊ သမယာဘာဝေါ၊ အနာပဒါ၊ ဂါမန္တရောက္ကမနံ ဝါ အဒ္ဓယောဇနာတိက္ကမော ဝါတိ ဣမာနေတ္ထ ပဉ္စ အင်္ဂါနိ။ ဧကတောဥပသမ္ပန္နာဒီဟိ ပန သဒ္ဓိံ မာတုဂါမသိက္ခာပဒေန အာပတ္တိ၊ အဒ္ဓါနသမုဋ္ဌာနံ၊ ကိရိယံ၊ နောသညာဝိမောက္ခံ၊ အစိတ္တကံ၊ ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇံ၊ ကာယကမ္မံ၊ ဝစီကမ္မံ၊ တိစိတ္တံ၊ တိဝေဒနန္တိ။

သံဝိဓာနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈။ နာဝါဘိရုဟနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

အဋ္ဌမေ သံဝိဓာယာတိ ကီဠာပုရေက္ခာရော သံဝိဒဟိတွာ၊ အဘိရုဟနကာလေ သင်္ကေတံ ကတွာတိ အတ္ထော။ ဥဒ္ဓံဂါမိနိန္တိ ကီဠာဝသေန ဥဒ္ဓံ နဒိယာ ပဋိသောတံ ဂစ္ဆန္တိံ။ အဓောဂါမိနိန္တိ တထေဝ အဓော အနုသောတံ ဂစ္ဆန္တိံ။ ယံ ပန တိတ္ထပ္ပဋိပါဒနတ္ထံ ဥဒ္ဓံ ဝါ အဓော ဝါ ဟရန္တိ၊ ဧတ္ထ အနာပတ္တိ။ အညတြ တိရိယံ တရဏာယာတိ ဥပယောဂတ္ထေ နိဿက္ကဝစနံ၊ ယာ တိရိယံ တရဏာ၊ တံ ဌပေတွာတိ အတ္ထော။ ပါစိတ္တိယန္တိ သဂါမကတီရပဿေန ဂမနကာလေ ဂါမန္တရဂဏနာယ၊ အဂါမကတီရပဿေန ဝါ ယောဇနဝိတ္ထတာယ နဒိယာ မဇ္ဈေန ဝါ ဂမနကာလေ အဒ္ဓယောဇနဂဏနာယ ပါစိတ္တိယံ၊ သမုဒ္ဒေ ပန ယထာသုခံ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတိ။

သာဝတ္ထိယံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ နာဝါဘိရုဟနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ ‘‘အညတြ တိရိယံ တရဏာယာ’’တိ အယမေတ္ထ အနုပညတ္တိ၊ သေသံ အနန္တရသိက္ခာပဒေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ။

နာဝါဘိရုဟနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉။ ပရိပါစိတသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

နဝမေ ဘိက္ခုနိပရိပါစိတန္တိ ဘိက္ခုနိယာ ပရိပါစိတံ၊ နေဝ တဿ နာတ္တနော ဉာတကပ္ပဝါရိတာနံ ဂိဟီနံ သန္တိကေ ဘိက္ခုဿ ဂုဏံ ပကာသေတွာ ‘‘ဒေထ အယျဿ၊ ကရောထ အယျဿာ’’တိ ဧဝံ နိပ္ဖာဒိတံ လဒ္ဓဗ္ဗံ ကတန္တိ အတ္ထော။ ပုဗ္ဗေ ဂိဟိသမာရမ္ဘာတိ ဧတ္ထ သမာရမ္ဘောတိ သမာရဒ္ဓံ၊ ပဋိယာဒိတဿေတံ နာမံ။ ဂိဟီနံ သမာရမ္ဘော ဂိဟိသမာရမ္ဘော၊ ဘိက္ခုနိယာ ပရိပါစနတော ပုဗ္ဗေ ပဌမတရံယေဝ ယံ ဘိက္ခူနံ အတ္ထာယ ဂိဟီနံ ပဋိယာဒိတဘတ္တံ၊ ဉာတကပ္ပဝါရိတာနံ ဝါ သန္တကံ၊ တံ ဌပေတွာ အညံ ဇာနံ ဘုဉ္ဇန္တဿ ပါစိတ္တိယန္တိ အတ္ထော။ တဉ္စ ခေါ အဇ္ဈောဟရဏဂဏနာယ၊ ပဋိဂ္ဂဟဏေ ပနဿ ဒုက္ကဋံ။

ရာဇဂဟေ ဒေဝဒတ္တံ အာရဗ္ဘ ဘိက္ခုနိပရိပါစိတပိဏ္ဍပါတဘုဉ္ဇနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ ‘‘အညတြ ပုဗ္ဗေ ဂိဟိသမာရမ္ဘာ’’တိ အယမေတ္ထ အနုပညတ္တိ၊ အသာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ ဧကတောဥပသမ္ပန္နာယ ပရိပါစိတံ ဘုဉ္ဇန္တဿ ၊ အပရိပါစိတေ ပရိပါစိတသညိနော၊ ဥဘယတ္ထ ဝေမတိကဿ စ ဒုက္ကဋံ။ ဥဘယတ္ထ အပရိပါစိတသညိနော၊ ဂိဟိသမာရမ္ဘေ၊ သိက္ခမာနသာမဏေရာဒီဟိ ပရိပါစိတေ၊ ပဉ္စ ဘောဇနာနိ ဌပေတွာ အဝသေသေ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ဘိက္ခုနိယာ ပရိပါစိတတာ၊ ပရိပါစိတဘာဝဇာနနံ၊ ဂိဟိသမာရမ္ဘာဘာဝေါ၊ ဩဒနာဒီနံ အညတရတာ၊ တဿ အဇ္ဈောဟရဏန္တိ ဣမာနေတ္ထ ပဉ္စ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ ပဌမပါရာဇိကသအသာနိ၊ ဣဒံ ပန ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇံ၊ တိစိတ္တံ၊ တိဝေဒနန္တိ။

ပရိပါစိတသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၀။ ရဟောနိသဇ္ဇသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဒသမေ သဗ္ဗောပိ ကထာမဂ္ဂေါ ဒုတိယအနိယတေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣဒဉှိ သိက္ခာပဒံ ဒုတိယအနိယတေန စ ဥပရိ ဥပနန္ဒဿ စတုတ္ထသိက္ခာပဒေန စ ဧကပရိစ္ဆေဒံ၊ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိဝသေန ပန ဝိသုံ ပညတ္တန္တိ။

ရဟောနိသဇ္ဇသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဩဝါဒဝဂ္ဂေါ တတိယော။

၄။ ဘောဇနဝဂ္ဂေါ

၁။ အာဝသထသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဘောဇနဝဂ္ဂဿ ပဌမေ အဂိလာနေနာတိ အဒ္ဓယောဇနမ္ပိ ဂန္တုံ သမတ္ထေန။ ဧကောတိ ဧကဒိဝသိကော။ အာဝသထပိဏ္ဍောတိ ‘‘ဣမေသံ ဝါ ဧတ္တကာနံ ဝါ’’တိ ဧကံ ပါသဏ္ဍံ ဝါ၊ ‘‘ဧတ္တကမေဝါ’’တိ ဧဝံ ဘတ္တံ ဝါ အနောဒိဿ သာလာဒီသု ယတ္ထ ကတ္ထစိ ပုညကာမေဟိ ပညတ္တံ ဘောဇနံ။ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗောတိ ဧကကုလေန ဝါ နာနာကုလေဟိ ဝါ ဧကတော ဟုတွာ ဧကသ္မိံ ဝါ ဌာနေ၊ နာနာဌာနေသု ဝါ ‘‘အဇ္ဇ ဧကသ္မိံ၊ သွေ ဧကသ္မိ’’န္တိ ဧဝံ အနိယတဋ္ဌာနေ ဝါ ပညတ္တော ဧကသ္မိံ ဌာနေ ဧကဒိဝသမေဝ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗော။ တတော စေ ဥတ္တရီတိ ဒုတိယဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ တသ္မိံ ဝါ ဌာနေ အညသ္မိံ ဝါ ဌာနေ တေသံ သန္တကဿ ပဋိဂ္ဂဟဏေ ဒုက္ကဋံ၊ အဇ္ဈောဟာရေ အဇ္ဈောဟာရေ ပါစိတ္တိယံ။

သာဝတ္ထိယံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ အနုဝသိတွာ အာဝသထပိဏ္ဍဘုဉ္ဇနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ ‘‘အဂိလာနေနာ’’တိ အယမေတ္ထ အနုပညတ္တိ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ ဂိလာနဿ အဂိလာနသညိနော ဝေမတိကဿ ဝါ ဒုက္ကဋံ။ ဂိလာနဿ ဂိလာနသညိနော၊ ယော စ သကိံ ဘုဉ္ဇတိ၊ ဂစ္ဆန္တော ဝါ အန္တရာမဂ္ဂေ ဧကဒိဝသံ ၊ ဂတဋ္ဌာနေ ဧကဒိဝသံ၊ ပစ္စာဂန္တောပိ အန္တရာမဂ္ဂေ ဧကဒိဝသံ၊ အာဂတဋ္ဌာနေ ဧကဒိဝသံ၊ ဂမိဿာမီ’တိ စ ဘုဉ္ဇိတွာ နိက္ခန္တော ကေနစိ ဥပဒ္ဒဝေန နိဝတ္တိတွာ ခေမဘာဝံ ဉတွာ ဂစ္ဆန္တော ပုန ဧကဒိဝသံ ဘုဉ္ဇတိ၊ ယဿ ဝါ သာမိကာ နိမန္တေတွာ ဒေန္တိ၊ ယော ဝါ ဘိက္ခူနံယေဝ ဥဒ္ဒိဿ ပညတ္တံ၊ န ယာဝဒတ္ထံ ပညတ္တံ၊ ဌပေတွာ ဝါ ပဉ္စ ဘောဇနာနိ အညံ ဘုဉ္ဇတိ၊ တဿ စ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ အာဝသထပိဏ္ဍတာ၊ အဂိလာနတာ၊ အနုဝသိတွာ ပရိဘောဇနန္တိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ ဧဠကလောမသိက္ခာပဒသဒိသာနီတိ။

အာဝသထသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ ဂဏဘောဇနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဒုတိယေ ဂဏဘောဇနေတိ ဂဏဿ ဘောဇနေ။ ဣဓ စ ဂဏောတိ စတ္တာရော ဝါ တတုတ္တရိ ဝါ ဘိက္ခူ ၊ တေသံ နိမန္တနတော ဝါ ဝိညတ္တိတော ဝါ လဒ္ဓေ ဩဒနာဒီနံ ပဉ္စန္နံ ဘောဇနာနံ အညတရဘောဇနေတိ အတ္ထော။ တတ္ထာယံ ဝိနိစ္ဆယော – သစေ ဟိ ကောစိ စတ္တာရော ဘိက္ခူ ဥပသင်္ကမိတွာ ယေန ကေနစိ ဝေဝစနေန ဝါ ဘာသန္တရေန ဝါ ပဉ္စန္နံ ဘောဇနာနံ နာမံ ဂဟေတွာ ‘‘ဩဒနေန နိမန္တေမိ၊ ဩဒနံ မေ ဂဏှထာ’’တိအာဒိနာ နယေန နိမန္တေတိ၊ တေ စေ ဧဝံ ဧကတော ဝါ နာနာတော ဝါ နိမန္တိတာ ဧကတော ဝါ နာနာတော ဝါ ဂန္တွာ ဧကတော ဂဏှန္တိ၊ ပစ္ဆာ ဧကတော ဝါ နာနာတော ဝါ ဘုဉ္ဇန္တိ၊ ဂဏဘောဇနံ ဟောတိ။ ပဋိဂ္ဂဟဏမေဝ ဟေတ္ထ ပမာဏံ။ သစေ ဩဒနာဒီနံ နာမံ ဂဟေတွာ ဧကတော ဝါ နာနာတော ဝါ ဝိညာပေတွာ စ ဂန္တွာ စ ဧကတော ဂဏှန္တိ၊ ဧဝမ္ပိ ဂဏဘောဇနမေဝ။ တဿ ဒုဝိဓဿာပိ ဧဝံ ပဋိဂ္ဂဟဏေ ဒုက္ကဋံ၊ အဇ္ဈောဟာရေ အဇ္ဈောဟာရေ ပါစိတ္တိယံ။ ဂိလာနသမယာဒီသု ယဒါ ပါဒါနမ္ပိ ဖလိတတ္တာ န သက္ကာ ပိဏ္ဍာယ စရိတုံ၊ အယံ ဂိလာနသမယော။ အတ္ထတကထိနာနံ ပဉ္စ မာသာ၊ ဣတရေသံ ကတ္တိကမာသောတိ အယံ စီဝရဒါနသမယော။ ယဒါ ယော စီဝရေ ကရိယမာနေ ကိဉ္စိဒေဝ စီဝရေ ကတ္တဗ္ဗံ ကမ္မံ ကရောတိ၊ အယံ စီဝရကာရသမယော။ ယဒါ အဒ္ဓယောဇနမ္ပိ ဂန္တုကာမော ဝါ ဟောတိ ဂစ္ဆတိ ဝါ ဂတော ဝါ၊ အယံ အဒ္ဓါနဂမနသမယော။ နာဝါဘိရုဟနသမယေပိ ဧသေဝ နယော။ ယဒါ ဂေါစရဂါမေ စတ္တာရော ဘိက္ခူ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ န ယာပေန္တိ၊ အယံ မဟာသမယော။ ယဒါ ယောကောစိ ပဗ္ဗဇိတော ဘတ္တေန နိမန္တေတိ၊ အယံ သမဏဘတ္တသမယော၊ ဧတေသု သမယေသု ဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတိ။

ရာဇဂဟေ ဒေဝဒတ္တံ အာရဗ္ဘ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ ‘‘အညတြ သမယာ’’တိ အယမေတ္ထ သတ္တဝိဓာ အနုပညတ္တိ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ နဂဏဘောဇနေ ဂဏဘောဇနသညိဿ ဝေမတိကဿ ဝါ ဒုက္ကဋံ။ နဂဏဘောဇနသညိဿ ပန၊ ယေ စ ဒွေ တယော ဧကတော ဂဏှန္တိ၊ ဗဟူနံ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ဧကတော ဘုဉ္ဇန္တာနံ၊ နိစ္စဘတ္တိကာဒီသု၊ ပဉ္စ ဘောဇနာနိ ဌပေတွာ သဗ္ဗတ္ထ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ဂဏဘောဇနတာ၊ သမယာဘာဝေါ၊ အဇ္ဈောဟရဏန္တိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ ဧဠကလောမသဒိသာနေဝါတိ။

ဂဏဘောဇနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ ပရမ္ပရဘောဇနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

တတိယေ ပရမ္ပရဘောဇနေတိ ဂဏဘောဇနေ ဝုတ္တနယေနေဝ ပဉ္စဟိ ဘောဇနေဟိ နိမန္တိတဿ ယေန ယေန ပဌမံ နိမန္တိတော၊ တဿ တဿ ဘောဇနတော ဥပ္ပဋိပါဋိယာ ဝါ အဝိကပ္ပေတွာ ဝါ ပရဿ ပရဿ ဘောဇနေ။ တသ္မာ ယော ဘိက္ခု ပဉ္စသု သဟဓမ္မိကေသု အညတရဿ ‘‘မယှံ ဘတ္တပစ္စာသံ တုယှံ ဒမ္မီ’’တိ ဝါ ‘‘ဝိကပ္ပေမီ’’တိ ဝါ ဧဝံ သမ္မုခါ ဝါ ‘‘ဣတ္ထန္နာမဿ ဒမ္မီ’’တိ (ပါစိ။ ၂၂၆) ဝါ ‘‘ဝိကပ္ပေမီ’’တိ ဝါ ဧဝံ ပရမ္မုခါဝါ ပဌမနိမန္တနံ အဝိကပ္ပေတွာ ပစ္ဆာ နိမန္တိတကုလေ လဒ္ဓဘိက္ခတော ဧကသိတ္ထမ္ပိ အဇ္ဈောဟရတိ၊ ပါစိတ္တိယံ။ သမယာ ဝုတ္တနယာ ဧဝ။

ဝေသာလိယံ သမ္ဗဟုလေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ အညတြ နိမန္တိတဘောဇနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ ‘‘အညတြ သမယာ’’တိ အယမေတ္ထ တိဝိဓာ အနုပညတ္တိ၊ ပရိဝါရေ ပန ဝိကပ္ပနမ္ပိ ဂဟေတွာ ‘‘စတဿော အနုပညတ္တိယော’’တိ (ပရိ။ ၈၆) ဝုတ္တံ၊ အသာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ နပရမ္ပရဘောဇနေ ပရမ္ပရဘောဇနသညိနော ဝေမတိကဿ ဝါ ဒုက္ကဋံ။ နပရမ္ပရဘောဇနသညိဿ ပန၊ ယော စ သမယေ ဝါ ဝိကပ္ပေတွာ ဝါ ဧကသံသဋ္ဌာနိ ဝါ ဒွေ တီဏိ နိမန္တနာနိ ဧကတော ဝါ ကတွာ ဘုဉ္ဇတိ၊ နိမန္တနပ္ပဋိပါဋိယာ ဘုဉ္ဇတိ၊ သကလေန ဂါမေန ဝါ ပူဂေန ဝါ နိမန္တိတော တေသု ယတ္ထကတ္ထစိ ဘုဉ္ဇတိ၊ နိမန္တိယမာနော ဝါ ‘‘ဘိက္ခံ ဂဟေဿာမီ’’တိ ဝဒတိ၊ တဿ၊ နိစ္စဘတ္တိကာဒီသု၊ ပဉ္စ ဘောဇနာနိ ဌပေတွာ သဗ္ဗတ္ထ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ပရမ္ပရဘောဇနတာ၊ သမယာဘာဝေါ၊ အဇ္ဈောဟရဏန္တိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ ပဌမကထိနသဒိသာနေဝ၊ ဣဒံ ပန ကိရိယာကိရိယန္တိ။

ပရမ္ပရဘောဇနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ ကာဏမာတာသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

စတုတ္ထေ ပူဝေဟီတိ ပဟေဏကတ္ထာယ ပဋိယတ္တေဟိ အတိရသကမောဒကသက္ခလိကာဒီဟိ ယေဟိ ကေဟိစိ ခဇ္ဇကေဟိ။ မန္ထေဟီတိ ပါထေယျတ္ထာယ ပဋိယတ္တေဟိ ယေဟိ ကေဟိစိ သတ္တုတိလတဏ္ဍုလာဒီဟိ။ ဒွတ္တိပတ္တပူရာတိ မုခဝဋ္ဋိယာ ဟေဋ္ဌိမလေခံ အနတိက္ကန္တာ ဒွေ ဝါ တယော ဝါ ပတ္တပူရာ။ တတော စေ ဥတ္တရီတိ သစေပိ တတိယံ ပတ္တံ ထူပီကတံ ဂဏှာတိ၊ မုခဝဋ္ဋိယာ ဟေဋ္ဌိမလေခတော ဥပရိဋ္ဌိတပူဝဂဏနာယ ပါစိတ္တိယံ။ ဒွတ္တိပတ္တပူရေ ပဋိဂ္ဂဟေတွာတိ ဧတ္ထ ယေန ဒွေ ဂဟိတာ ဟောန္တိ၊ တေန ဗဟိ ဘိက္ခုံ ဒိသွာ ‘‘ဧတ္ထ မယာ ဒွေ ပတ္တပူရာ ဂဟိတာ၊ တွံ ဧကံ ဂဏှေယျာသီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တေနာပိ အညံ ပဿိတွာ ‘‘ပဌမံ အာဂတေန ဒွေ ပတ္တပူရာ ဂဟိတာ၊ မယာ ဧကော ဂဟိတော၊ တွံ မာ ဂဏှီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ယေန ပဌမံ ဧကော ဂဟိတော ၊ တဿာပိ ပရမ္ပရာရောစနေ ဧသေဝ နယော။ ယေန ပန သယမေဝ တယော ဂဟိတာ၊ တေန အညံ ဒိသွာ ‘‘မာ ခေါ တွံ ဧတ္ထ ပဋိဂ္ဂဏှီတိ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ အဝဒန္တဿ ဒုက္ကဋံ၊ တံ သုတွာ ဂဏှန္တဿာပိ ဒုက္ကဋမေဝ။ တတော နီဟရိတွာ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ သံဝိဘဇိတဗ္ဗန္တိ လဒ္ဓဋ္ဌာနတော သဗ္ဗာသန္နံ အာသနသာလံ ဝါ ဝိဟာရံ ဝါ ယတ္ထ ဝါ ပန နိဗဒ္ဓံ ပဋိက္ကမတိ၊ တတ္ထ ဂန္တွာ ဧကံ ပတ္တပူရံ အတ္တနော ဌပေတွာ သေသံ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ဒါတဗ္ဗံ။ ယထာမိတ္တံ ပန ဒါတုံ န လဗ္ဘတိ။ ယေန ဧကော ဂဟိတော၊ န တေန ကိဉ္စိ အကာမာ ဒါတဗ္ဗံ၊ ယထာရုစိ ကာတဗ္ဗံ။

သာဝတ္ထိယံ သမ္ဗဟုလေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ န မတ္တံ ဇာနိတွာ ပဋိဂ္ဂဟဏဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ ဦနကဒွတ္တိပတ္တပူရေ အတိရေကသညိဿ ဝေမတိကဿ ဝါ ဒုက္ကဋံ။ ဦနကသညိဿ ပန၊ န ပဟေဏကတ္ထာယ န ပါထေယျတ္ထာယ ဝါ ပဋိယတ္တံ၊ တဒတ္ထာယ ပဋိယတ္တသေသကံ ဝါ၊ ဂမနေ ဝါ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓေ၊ ဉာတကပ္ပဝါရိတာနံ ဝါ ဒေန္တာနံ၊ အတ္တနော ဓနေန ဂဏှန္တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ဝုတ္တလက္ခဏပူဝမန္ထတာ၊ အသေသကတာ၊ အပ္ပဋိပ္ပဿဒ္ဓဂမနတာ၊ အနညာတကာဒိတာ၊ အတိရေကပ္ပဋိဂ္ဂဟဏန္တိ ဣမာနေတ္ထ ပဉ္စ အင်္ဂါနိ၊ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ သဉ္စရိတ္တသဒိသာနေဝါတိ။

ကာဏမာတာသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅။ ပဌမပဝါရဏာသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ပဉ္စမေ ဘုတ္တာဝီတိ ဘုတ္တဝါ၊ ယေန ပဉ္စန္နံ ဘောဇနာနံ သာသပမတ္တမ္ပိ အဇ္ဈောဟရိတံ၊ သော ဧဝံ ဝုစ္စတိ။ ပဝါရိတောတိ ‘‘အသနံ ပညာယတိ၊ ဘောဇနံ ပညာယတိ၊ ဟတ္ထပါသေ ဌိတော အဘိဟရတိ၊ ပဋိက္ခေပေါ ပညာယတီ’’တိ (ပါစိ။ ၂၃၉) ဧဝံ ပါဠိယံ ဝုတ္တပဉ္စင်္ဂဝသေန ကတပ္ပဝါရဏော၊ ကတပ္ပဋိက္ခေပေါတိ အတ္ထော။ တတ္ထ ယသ္မာ ‘‘အသနံ ပညာယတီ’’တိ ဣမိနာ ဝိပ္ပကတဘောဇနော ‘ပဝါရိတော’တိ ဝုတ္တော။ ယော စ ဝိပ္ပကတဘောဇနော၊ တေန ကိဉ္စိ ဘုတ္တံ၊ ကိဉ္စိ အဘုတ္တံ၊ ယဉ္စ ဘုတ္တံ၊ တံ သန္ဓာယ ‘ဘုတ္တာဝီ’တိပိ သင်္ခံ ဂစ္ဆတိ။ တသ္မာ ‘ဘုတ္တာဝီ’တိဝစနေန ဝိသုံ ကိဉ္စိ အတ္ထသိဒ္ဓိံ န ပဿာမ၊ ‘‘ဒိရတ္တတိရတ္တ’’န္တိအာဒီသု (ပါစိ။ ၅၂) ပန ဒိရတ္တာဒိဝစနံ ဝိယ ပဝါရိတပဒဿ ပရိဝါရဘာဝေန ဗျဉ္ဇနသိလိဋ္ဌတာယ စေတံ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ပဝါရဏင်္ဂေသု ပန အသနံ ပညာယတီတိ ဝိပ္ပကတဘောဇနံ ဒိဿတိ၊ တံ ဘုဉ္ဇမာနော စေသ ပုဂ္ဂလော ဟောတီတိ အတ္ထော။ ဘောဇနံ ပညာယတီတိ ပဝါရဏပ္ပဟောနကံ ဘောဇနံ ဒိဿတိ၊ ဩဒနာဒီနံ စေ အညတရံ ပဋိက္ခိပိတဗ္ဗံ ဘောဇနံ ဟောတီတိ အတ္ထော။ ဟတ္ထပါသေ ဌိတောတိ ပဝါရဏပ္ပဟောနကံ စေ ဘောဇနံ ဂဏှိတွာ ဒါယကော အဍ္ဎတေယျဟတ္ထပ္ပမာဏေ ဩကာသေ ဌိတော ဟောတီတိ အတ္ထော ။ အဘိဟရတီတိ သော စေ ဒါယကော တဿ တံ ဘောဇနံ ကာယေန အဘိသံဟရတီတိ အတ္ထော။ ပဋိက္ခေပေါ ပညာယတီတိ ပဋိက္ခေပေါ ဒိဿတိ၊ တံ စေ အဘိဟဋံ သော ဘိက္ခု ကာယေန ဝါ ဝါစာယ ဝါ ပဋိက္ခိပတီတိ အတ္ထော။ ဧဝံ ပဉ္စန္နံ အင်္ဂါနံ ဝသေန ပဝါရိတော ဟောတိ။

တတြာယံ ဝိနိစ္ဆယော – ‘အသန’န္တိအာဒီသု တာဝ ယဉ္စ အသ္နာတိ၊ ယဉ္စ ဘောဇနံ ဟတ္ထပါသေ ဌိတေန အဘိဟဋံ ပဋိက္ခိပတိ၊ တံ ဩဒနော ကုမ္မာသော သတ္တု မစ္ဆော မံသန္တိ ဣမေသံ အညတရမေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တတ္ထ ဩဒနော နာမ သာလိ ဝီဟိ ယဝေါ ဂေါဓုမော ကင်္ဂု ဝရကော ကုဒြူသကောတိ ဣမေသံ သတ္တန္နံ ဓညာနံ တဏ္ဍုလေ ဂဟေတွာ ‘‘ဘတ္တံ ပစာမာ’’တိ ဝါ ‘‘ယာဂုံ ပစာမာ’’တိ ဝါ ယံကိဉ္စိ သန္ဓာယ ပစန္တု၊ သစေ ဥဏှံ ဝါ သီတလံ ဝါ ဘုဉ္ဇန္တာနံ ဘောဇနကာလေ ဂဟိတဂဟိတဋ္ဌာနေ ဩဓိ ပညာယတိ၊ ဩဒနော ဟောတိ၊ ပဝါရဏံ ဇနေတိ။ ယော ပန ပါယာသော ဝါ အမ္ဗိလယာဂု ဝါ ဥဒ္ဓနတော ဩတာရိတမတ္တာ အဗ္ဘုဏှာ သက္ကာ ဟောတိ အာဝိဇ္ဈိတွာ ပိဝိတုံ၊ သာ ယဿ ဟတ္ထေန ဂဟိတောကာသေပိ ဩဓိ န ပညာယတိ၊ ပဝါရဏံ န ဇနေတိ။ သစေ ပန ဥသုမာယ ဝိဂတာယ ဃနဘာဝံ ဂစ္ဆတိ၊ ဩဓိံ ဒဿေတိ၊ ပုန ပဝါရဏံ ဇနေတိ၊ ပုဗ္ဗေ တနုကဘာဝေါ န ရက္ခတိ။ သစေပိ ဗဟူ ပဏ္ဏဖလကဠီရေ ပက္ခိပိတွာ မုဋ္ဌိမတ္တာပိ တဏ္ဍုလာ ပက္ခိတ္တာ ဟောန္တိ၊ ဘောဇနကာလေ စေ ဩဓိ ပညာယတိ၊ ပဝါရဏံ ဇနေတိ။ အယာဂုကေ နိမန္တနေ ‘‘ယာဂုံ ဒဿာမာ’’တိ ဘတ္တေ ဥဒကကဉ္ဇိကခီရာဒီနိ အာကိရိတွာ ‘‘ယာဂုံ ဂဏှထာ’’တိ ဒေန္တိ၊ ကိဉ္စာပိ တနုကာ ဟောတိ၊ ပဝါရဏံ ဇနေတိယေဝ။ သစေ ပန ပက္ကုထိတေသု ဥဒကာဒီသု ပက္ခိပိတွာ ပစိတွာ ဒေန္တိ၊ ယာဂုသင်္ဂဟမေဝ ဂစ္ဆတိ။ သစေ ယာဂုယာပိ သာသပမတ္တမ္ပိ မစ္ဆမံသက္ခဏ္ဍံ ဝါ နှာရု ဝါ ပက္ခိတ္တံ ဟောတိ၊ ပဝါရဏံ ဇနေတိ။ ဌပေတွာ သာနုလောမာနံ ဝုတ္တဓညာနံ တဏ္ဍုလေ အညေဟိ ဝေဠုတဏ္ဍုလာဒီဟိ ဝါ ကန္ဒမူလဖလေဟိ ဝါ ယေဟိ ကေဟိစိ ကတဘတ္တံ ပဝါရဏံ န ဇနေတိ။ ကုမ္မာသော နာမ ယဝေဟိ ကတော။ အညေဟိ ပန မုဂ္ဂါဒီဟိ ကတကုမ္မာသော ပဝါရဏံ န ဇနေတိ။ သတ္တု နာမ သတ္တ ဓညာနိ ဘဇ္ဇိတွာ ကတော။ အန္တမသော ခရပါကဘဇ္ဇိတာနံ ဝီဟီနံ တဏ္ဍုလေ ကောဋ္ဋေတွာ ကတစုဏ္ဏမ္ပိ ကုဏ္ဍကမ္ပိ သတ္တုသင်္ဂဟမေဝ ဂစ္ဆတိ။ သမပါကဘဇ္ဇိတာနံ ပန အာတပသုက္ခာနံ ကုဏ္ဍကံ ဝါ၊ ယေ ကေစိ တဏ္ဍုလာ ဝါ လာဇာ ဝါ၊ လာဇေဟိ ကတဘတ္တသတ္တုအာဒီနိ ဝါ န ပဝါရေန္တိ။ မစ္ဆမံသေသု သစေ ယာဂုံ ပိဝန္တဿ ယာဂုသိတ္ထမတ္တာနေဝ ဒွေ မစ္ဆက္ခဏ္ဍာနိ ဝါ မံသက္ခဏ္ဍာနိ ဝါ ဧကဘာဇနေ ဝါ နာနာဘာဇနေ ဝါ ဒေန္တိ၊ တာနိ စေ အခါဒန္တော အညံ ပဝါရဏပ္ပဟောနကံ ယံကိဉ္စိ ပဋိက္ခိပတိ၊ န ပဝါရေတိ။ တတော ဧကံ ခါဒိတံ၊ ဧကံ ဟတ္ထေ ဝါ ပတ္တေ ဝါ ဟောတိ၊ သစေ အညံ ပဋိက္ခိပတိ ပဝါရေတိ။ ဒွေပိ ခါဒိတာနိ ဟောန္တိ၊ မုခေ သာသပမတ္တမ္ပိ အဝသိဋ္ဌံ နတ္ထိ၊ သစေပိ အညံ ပဋိက္ခိပတိ၊ န ပဝါရေတိ။ ယော ပန အကပ္ပိယမံသံ ကုလဒူသနဝေဇ္ဇကမ္မဥတ္တရိမနုဿဓမ္မာရောစနသာဒိတရူပိယာဒီဟိ နိဗ္ဗတ္တံ အကပ္ပိယဘောဇနဉ္စ အညံ ကပ္ပိယံ ဝါ အကပ္ပိယံ ဝါ ခါဒန္တော ပဋိက္ခိပတိ၊ န ပဝါရေတိ။

ဧဝံ ယဉ္စ အသ္နာတိ၊ ယဉ္စ ဘောဇနံ ဟတ္ထပါသေ ဌိတေန အဘိဟဋံ ပဋိက္ခိပန္တော ပဝါရဏံ ဇနေတိ၊ တံ ဉတွာ ဣဒါနိ ယထာ အာပဇ္ဇတိ၊ တဿ ဇာနနတ္ထံ အယံ ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗော – ‘‘အသနံ ဘောဇန’’န္တိ ဧတ္ထ တာဝ ယေန ဧကသိတ္ထမ္ပိ အဇ္ဈောဟဋံ ဟောတိ၊ သော သစေ ပတ္တမုခဟတ္ထေသု ယတ္ထကတ္ထစိ ဘောဇနေ သတိ သာပေက္ခောဝ အညံ ဝုတ္တလက္ခဏံ ဘောဇနံ ပဋိက္ခိပတိ၊ ပဝါရေတိ။ သစေ ပန နိရပေက္ခော ဟောတိ၊ ယံ ပတ္တာဒီသု အဝသိဋ္ဌံ၊ တံ န စ အဇ္ဈောဟရိတုကာမော၊ အညဿ ဝါ ဒါတုကာမော၊ အညတြ ဝါ ဂန္တွာ ဘုဉ္ဇိတုကာမော၊ သော ပဋိက္ခိပန္တောပိ န ပဝါရေတိ။ ‘‘ဟတ္ထပါသေ ဌိတော’’တိ ဧတ္ထ ပန သစေ ဘိက္ခု နိသိန္နော ဟောတိ၊ အာနိသဒဿ ပစ္ဆိမန္တတော ပဋ္ဌာယ၊ သစေ ဌိတော၊ ပဏှီနံ အန္တတော ပဋ္ဌာယ၊ သစေ နိပန္နော၊ ယေန ပဿေန နိပန္နော၊ တဿ ပါရိမန္တတော ပဋ္ဌာယ ဒါယကဿ နိသိန္နဿ ဝါ ဌိတဿ ဝါ နိပန္နဿ ဝါ ဌပေတွာ ပသာရိတဟတ္ထံ ယံ အာသန္နတရံ အင်္ဂံ၊ တဿ ဩရိမန္တေန ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ အဍ္ဎတေယျဟတ္ထော ‘ဟတ္ထပါသော’တိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တသ္မိံ ဌတွာ အဘိဟဋံ ပဋိက္ခိပန္တဿေဝ ပဝါရဏာ ဟောတိ၊ န တတော ပရံ။ ‘အဘိဟရတီ’တိ ဟတ္ထပါသဗ္ဘန္တရေ ဌိတော ဂဟဏတ္ထံ ဥပနာမေတိ။ သစေ ပန အနန္တရနိသိန္နောပိ ဘိက္ခု ဟတ္ထေ ဝါ အာဓာရကေ ဝါ ဌိတံ ပတ္တံ အနဘိဟရိတွာဝ ‘‘ဘတ္တံ ဂဏှထာ’’တိ ဝဒတိ၊ တံ ပဋိက္ခိပတော ပဝါရဏာ နတ္ထိ။ ဘတ္တပစ္ဆိံ အာနေတွာ ပုရတော ဘူမိယံ ဌပေတွာ ဧဝံ ဝုတ္တေပိ ဧသေဝ နယော။ ဤသကံ ပန ဥဒ္ဓရိတွာ ဝါ အပနာမေတွာ ဝါ ‘ဂဏှထာ’တိ ဝုတ္တေ တံ ပဋိက္ခိပတော ပဝါရဏာ ဟောတိ။ ဘတ္တပစ္ဆိံ ဂဟေတွာ ပရိဝိသန္တဿ အညော ‘‘အဟံ ဓာရေဿာမီ’’တိ ဂဟိတမတ္တမေဝ ကရောတိ၊ ပရိဝေသကောယေဝ ပန တံ ဓာရေတိ၊ တသ္မာ သာ အဘိဟဋာဝ ဟောတိ၊ တတော ဒါတုကာမတာယ ဂဏှန္တံ ပဋိက္ခိပန္တဿ ပဝါရဏာ ဟောတိ။ သစေ ပန ပရိဝေသကေန ဖုဋ္ဌမတ္တာဝ ဟောတိ၊ ဣတရောဝ နံ ဓာရေတိ၊ တတော ဒါတုကာမတာယ ဂဏှန္တံ ပဋိက္ခိပန္တဿ ပဝါရဏာ န ဟောတိ။ ကဋစ္ဆုနာ ဥဒ္ဓဋေ ပန ဟောတိ၊ ဒွိန္နံ သမဘာရေပိ ပဋိက္ခိပန္တော ပဝါရေတိယေဝ။ အနန္တရဿ ဒိယျမာနေ ဣတရော ပတ္တံ ပိဒဟတိ၊ အညဿ အဘိဟဋံ နာမ ပဋိက္ခိတ္တံ ဟောတိ၊ တသ္မာ ပဝါရဏာ နတ္ထိ။ ‘ပဋိက္ခေပေါ’တိ ဧတ္ထ ဝါစာယ အဘိဟဋေ ပဋိက္ခေပေါ န ရုဟတိ၊ ကာယေန အဘိဟဋံ ပန အင်္ဂုလိစလနာဒိနာ ကာယဝိကာရေန ဝါ ‘‘အလံ၊ မာ ဒေဟီ’’တိအာဒိနာ ဝစီဝိကာရေန ဝါ ပဋိက္ခိပတော ပဝါရဏာ ဟောတိ။

ဧကော သမံသကံ ရသံ အဘိဟရတိ၊ ‘‘ရသံ ပဋိဂ္ဂဏှထာ’’တိ ဝဒတိ၊ တံ သုတွာ ပဋိက္ခိပတော ပဝါရဏာ နတ္ထိ။ ‘မံသရသ’န္တိ ဝုတ္တေ ပန ပဋိက္ခိပတော ပဝါရဏာ ဟောတိ။ ‘‘ဣမံ ဂဏှထာ’’တိ ဝုတ္တေပိ ဟောတိယေဝ။ မံသံ ဝိသုံ ကတွာ ‘မံသရသ’န္တိ ဝုတ္တေပိ သစေ သာသပမတ္တမ္ပိ ခဏ္ဍံ အတ္ထိ၊ ပဋိက္ခိပတော ပဝါရဏာ ဟောတိ။ သစေ နတ္ထိ၊ ဝဋ္ဋတိ။ ကဠီရပနသာဒီဟိ မိဿေတွာ မစ္ဆမံသံ ပစန္တိ၊ တံ ဂဟေတွာ ‘‘ကဠီရသူပံ ဂဏှထ၊ ပနသဗျဉ္ဇနံ ဂဏှထာ’’တိ ဝဒတိ၊ ဧဝမ္ပိ န ပဝါရေတိ။ ကသ္မာ? အပဝါရဏာရဟဿ နာမေန ဝုတ္တတ္တာ။ ‘‘မစ္ဆမံသံ ဗျဉ္ဇန’’န္တိ ဝါ ‘‘ဣမံ ဂဏှထာ’’တိ ဝါ ဝုတ္တေ ပန ပဝါရေတိ၊ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ၊ ဝိတ္ထာရော ပန သမန္တပါသာဒိကာယံ ဝုတ္တော။ ဂမနာဒီသု ပန ယသ္မိံ ဣရိယာပထေ ပဝါရေတိ၊ တံ အဝိကောပေန္တေနေဝ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။

အနတိရိတ္တန္တိ န အတိရိတ္တံ၊ န အဓိကန္တိ အတ္ထော။ တံ ပန ကပ္ပိယကတာဒီဟိ သတ္တဟိ ဝိနယကမ္မာကာရေဟိ အကတံ ဝါ ဂိလာနဿ အနဓိကံ ဝါ ဟောတိ။ တသ္မာ ပဒဘာဇနေ (ပါစိ။ ၂၃၉) ‘အကပ္ပိယကတ’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ၊ တတ္ထ ယံ ဖလံ ဝါ ကန္ဒမူလာဒိ ဝါ ပဉ္စဟိ သမဏကပ္ပိယေဟိ ကပ္ပိယံ အကတံ၊ ယဉ္စ အကပ္ပိယမံသံ ဝါ အကပ္ပိယဘောဇနံ ဝါ၊ ဧတံ အကပ္ပိယံ နာမ၊ တံ အကပ္ပိယံ ‘‘အလမေတံ သဗ္ဗ’’န္တိ ဧဝံ အတိရိတ္တံ ကတံ အကပ္ပိယကတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အပ္ပဋိဂ္ဂဟိတကတန္တိ ဘိက္ခုနာ အပ္ပဋိဂ္ဂဟိတံယေဝ ပုရိမနယေန အတိရိတ္တံ ကတံ။ အနုစ္စာရိတကတန္တိ ကပ္ပိယံ ကာရေတုံ အာဂတေန ဘိက္ခုနာ ဤသကမ္ပိ အနုက္ခိတ္တံ ဝါ အနပနာမိတံ ဝါ ကတံ။ အဟတ္ထပါသေ ကတန္တိ ကပ္ပိယံ ကာရေတုံ အာဂတဿ ဟတ္ထပါသတော ဗဟိ ဌိတေန ကတံ။ အဘုတ္တာဝိနာ ကတန္တိ ယော အတိရိတ္တံ ကရောတိ၊ တေန ပဝါရဏပ္ပဟောနကံ ဘောဇနံ အဘုတ္တေန ကတံ။ ဘုတ္တာဝိနာ ပဝါရိတေန အာသနာ ဝုဋ္ဌိတေန ကတန္တိ ဣဒံ ဥတ္တာနမေဝ။ ‘‘အလမေတံ သဗ္ဗ’’န္တိ အဝုတ္တန္တိ ဝစီဘေဒံ ကတွာ ဧဝံ အဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဣတိ ဣမေဟိ သတ္တဟိ ဝိနယကမ္မာကာရေဟိ ယံ အတိရိတ္တံ ကပ္ပိယံ အကတံ၊ ယဉ္စ ပန န ဂိလာနာတိရိတ္တံ၊ တဒုဘယမ္ပိ အနတိရိတ္တံ။ အတိရိတ္တံ ပန တဿေဝ ပဋိပက္ခနယေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အပိစေတ္ထ ဘုတ္တာဝိနာ ကတံ ဟောတီတိ (ပါစိ။ ၂၃၉) အန္တမသော အနန္တရနိသိန္နဿ ပတ္တတော ဧကမ္ပိ သိတ္ထံ ဝါ မံသဟီရံ ဝါ ခါဒိတွာ ကတမ္ပိ ဘုတ္တာဝိနာ ကတံ ဟောတိ၊ ယော ပါတောဝ ဧဝံ ဘုတ္တာဝီ ပဝါရိတော နိသီဒတိယေဝ၊ သော ဥပကဋ္ဌေပိ ကာလေ အဘိဟဋံ ပိဏ္ဍံ ဘိက္ခုနာ ဥပနီတံ ကပ္ပိယံ ကာတုံ လဘတိ။ သစေ ပန တသ္မိံ ကပ္ပိယေ ကတေ ဘုဉ္ဇန္တဿ အညံ အာမိသံ အာကိရန္တိ၊ တံ သော ပုန ကာတုံ န လဘတိ။ ယဉှိ အကတံ၊ တံ ကာတဗ္ဗံ။ ယေန စ အကတံ၊ တေန စ ကာတဗ္ဗန္တိ (ပါစိ။ အဋ္ဌ။ ၂၃၈-၉) ဝုတ္တံ၊ တသ္မာ တသ္မိံ ဘာဇနေ ကရိယမာနေ ပဌမကတေန သဒ္ဓိံ ကတံ ဟောတီတိ တံ ကာတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ အညသ္မိံ ပန ဘာဇနေ တေန ဝါ အညေန ဝါ ကာတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဧဝံ ကတံ ပဌမကတေန မိဿေတွာပိ ဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ န ကေဝလဉ္စ တဿ ယေန ပန ကတံ၊ တံ ဌပေတွာ အညေသံ ပဝါရိတာနမ္ပိ ဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ယထာ ပန အကတေန မိဿံ န ဟောတိ၊ ဧဝံ မုခဉ္စ ဟတ္ထဉ္စ သုဒ္ဓံ ကတွာ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ ဂိလာနာတိရိတ္တံ ပန န ကေဝလံ ဂိလာနဿ ဘုတ္တာဝသေသမေဝ၊ အထ ခေါ ယံကိဉ္စိ ဂိလာနံ ဥဒ္ဒိဿ ‘‘အဇ္ဇ ဝါ သွေ ဝါ ယဒါ ဝါ ဣစ္ဆတိ၊ တဒါ ခါဒိဿတီ’’တိ အာဟဋံ၊ တံ သဗ္ဗံ ‘ဂိလာနာတိရိတ္တ’န္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါတိ ယံကိဉ္စိ ယာဝကာလိကံ။ ခါဒေယျ ဝါ ဘုဉ္ဇေယျ ဝါ ပါစိတ္တိယန္တိ ဧတ္ထ ဝုတ္တနယေန ပဝါရိတဿ အနတိရိတ္တံ ယံကိဉ္စိ အာမိသံ အဇ္ဈောဟရဏတ္ထာယ ပဋိဂ္ဂဏှတော ဂဟဏေ ဒုက္ကဋံ၊ အဇ္ဈောဟာရေ အဇ္ဈောဟာရေ ပါစိတ္တိယံ။

သာဝတ္ထိယံ သမ္ဗဟုလေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ အညတြ ဘုဉ္ဇနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ ‘‘အနတိရိတ္တ’’န္တိ အယမေတ္ထ အနုပညတ္တိ၊ အသာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ ယာမကာလိကာဒီနိ အာဟာရတ္ထာယ ဂဏှတော၊ နိရာမိသာနိ အဇ္ဈောဟရတော စ ဒုက္ကဋံ၊ တထာ အတိရိတ္တေ အနတိရိတ္တသညိနော စေဝ ဝေမတိကဿ စ။ အတိရိတ္တသညိနော ပန၊ ‘‘အတိရိတ္တံ ကာရာပေတွာ ဘုဉ္ဇိဿာမီ’’တိ ဂဏှန္တဿ၊ အညဿတ္ထာယ ဂဏှန္တဿ၊ ယာမကာလိကာဒီနိ တေသံ အနုညာတပရိဘောဂဝသေန နိရာမိသာနိ ပရိဘုဉ္ဇန္တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ပဝါရိတဘာဝေါ၊ အာမိသဿ အနတိရိတ္တတာ၊ ကာလေန အဇ္ဈောဟရဏန္တိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ ပဌမကထိနသဒိသာနေဝ၊ ဣဒံ ပန ကိရိယာကိရိယန္တိ။

ပဌမပဝါရဏာသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆။ ဒုတိယပဝါရဏာသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဆဋ္ဌေ အဘိဟဋ္ဌုံ ပဝါရေယျာတိ အဘိဟရိတွာ ‘‘ဟန္ဒ၊ ဘိက္ခု ခါဒ ဝါ ဘုဉ္ဇ ဝါ’’တိ ဧဝံ ပဝါရေယျ။ ဇာနန္တိ သုတွာ ဝါ ဒိသွာ ဝါ တဿ ပဝါရိတဘာဝံ ဇာနန္တော။ အာသာဒနာပေက္ခောတိ အာသာဒနံ စောဒနံ မင်္ကုကရဏဘာဝံ အပေက္ခမာနော။ ဘုတ္တသ္မိံ ပါစိတ္တိယန္တိ ဧတ္ထ အဘိဟာရေ တာဝ ဒုက္ကဋံ၊ သစေ သော တံ ဂဏှာတိ၊ ပုန အဘိဟာရကဿ ဒုက္ကဋံ၊ တသ္မိံ ပန ဘုဉ္ဇန္တေ အဘိဟာရကဿ တဿ အဇ္ဈောဟာရေ အဇ္ဈောဟာရေ ဒုက္ကဋံ၊ ဘောဇနပရိယောသာနေ ပါစိတ္တိယံ။

သာဝတ္ထိယံ အညတရံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ အနတိရိတ္တေန ဘောဇနေန အဘိဟဋ္ဌုံ ပဝါရဏာဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ အသာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ ပဝါရိတေ ပဝါရိတသညိနော ပါစိတ္တိယံ။ ဝေမတိကဿ၊ ယာမကာလိကာဒီနိ အာဟာရတ္ထာယ အဘိဟရန္တဿ၊ တေသဉ္စ ပဋိဂ္ဂဟဏအဇ္ဈောဟာရေသု၊ အပ္ပဝါရိတေ စ ပဝါရိတသညိနော၊ ဝေမတိကဿ စ ဒုက္ကဋံ။ အပ္ပဝါရိတသညိဿ ပန၊ ယော စ အတိရိတ္တံ ကာရာပေတွာ ဒေတိ၊ ‘‘ကာရာပေတွာ ဝါ ဘုဉ္ဇာဟီ’’တိ ဒေတိ၊ ယော ဝါ ‘‘အညဿတ္ထာယ ဟရန္တော ဂစ္ဆာဟီ’’တိ ဒေတိ၊ ယော စ ယာမကာလိကာဒီနိ ‘‘သတိ ပစ္စယေ ပရိဘုဉ္ဇာဟီ’’တိ ဒေတိ၊ တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ပဝါရိတတာ၊ ပဝါရိတသညိတာ၊ အာသာဒနာပေက္ခတာ၊ အနတိရိတ္တေန အဘိဟဋ္ဌုံ ပဝါရဏတာ၊ ဘောဇနပရိယောသာနန္တိ ဣမာနေတ္ထ ပဉ္စ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ အဒိန္နာဒါနသဒိသာနိ၊ ဣဒံ ပန ဒုက္ခဝေဒနန္တိ။

ဒုတိယပဝါရဏာသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇။ ဝိကာလဘောဇနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

သတ္တမေ ဝိကာလေတိ ဝိဂတေ ကာလေ၊ မဇ္ဈနှိကာတိက္ကမနတော ယာဝ အရုဏုဂ္ဂမနာတိ အဓိပ္ပာယော။ တသ္မာ ယော ဘိက္ခု ဧတသ္မိံ အန္တရေ ယံကိဉ္စိ ဝနမူလဖလံ ဥပါဒါယ အာမံ ဝါ ပက္ကံ ဝါ အာမိသသင်္ခေပဂတံ ခါဒနီယံ ဝါ ဘောဇနီယံ ဝါ အဇ္ဈောဟရဏတ္ထာယ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ၊ တဿ ပဋိဂ္ဂဟဏေ ဒုက္ကဋံ၊ အဇ္ဈောဟာရေ အဇ္ဈောဟာရေ ပါစိတ္တိယံ။

ရာဇဂဟေ သတ္တရသဝဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ ဝိကာလေ ဘောဇနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ ယာမကာလိကာဒီနိ အာဟာရတ္ထာယ ပဋိဂ္ဂဟဏအဇ္ဈောဟာရေသု၊ ကာလေ ဝိကာလသညိဿ၊ ဝေမတိကဿ စ ဒုက္ကဋံ၊ ကာလေ ကာလသညိဿ ယာမကာလိကာဒီနိ သတိ ပစ္စယေ ပရိဘုဉ္ဇန္တဿ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ‘‘အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရောမဋ္ဌကဿ ရောမဋ္ဌံ၊ န စ ဘိက္ခဝေ ဗဟိမုခဒွါရာ နီဟရိတွာ အဇ္ဈောဟရိတဗ္ဗ’’န္တိ (စူဠဝ။ ၂၇၃) အနုညာတနယေန ရောမဋ္ဌကဿာပိ အနာပတ္တိ။ ဝိကာလတာ၊ ယာဝကာလိကတာ၊ အဇ္ဈောဟရဏန္တိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ ဧဠကလောမသဒိသာနီတိ။

ဝိကာလဘောဇနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈။ သန္နိဓိကာရကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

အဋ္ဌမေ သန္နိဓိကာရကန္တိ ကာရော ကရဏံ ကိရိယာတိ အတ္ထတော ဧကံ၊ သန္နိဓိ ကာရော အဿာတိ သန္နိဓိကာရံ ၊ သန္နိဓိကာရမေဝ သန္နိဓိကာရကံ၊ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ဧကရတ္တိံ ဝီတိနာမိတဿေတံ နာမံ။ တသ္မာ ဧဝံ သန္နိဓိကတံ ယံကိဉ္စိ ယာဝကာလိကံ ဝါ ယာမကာလိကံ ဝါ ‘အဇ္ဈောဟရိဿာမီ’တိ ဂဏှန္တဿ ပဋိဂ္ဂဟဏေ ဒုက္ကဋံ၊ အဇ္ဈောဟာရေ အဇ္ဈောဟာရေ ပါစိတ္တိယံ။ သစေပိ ပတ္တော ဒုဒ္ဓါတော ဟောတိ၊ ယံ အင်္ဂုလိယာ ဃံသန္တဿ လေခါ ပညာယတိ၊ ဂဏ္ဌိကပတ္တဿ ဝါ ဂဏ္ဌိကန္တရေ သ္နေဟော ပဝိဋ္ဌော ဟောတိ၊ ယော ဥဏှေ ဩတာပေန္တဿ ပဂ္ဃရတိ၊ ဥဏှယာဂုယာ ဝါ ဂဟိတာယ သန္ဒိဿတိ၊ တာဒိသေ ပတ္တေပိ ပုနဒိဝသေ ဘုဉ္ဇန္တဿ ပါစိတ္တိယံ။ ယံ ပန ဘိက္ခု နိရပေက္ခော သာမဏေရာနံ ပရိစ္စဇိတွာ တေဟိ နိဟိတံ လဘိတွာ ဘုဉ္ဇတိ၊ တံ ဝဋ္ဋတိ ။ သယံ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ အပရိစ္စတ္တမေဝ ဟိ ဒုတိယဒိဝသေ ကပ္ပိယဘောဇနံ ဘုဉ္ဇန္တဿ ပါစိတ္တိယံ။ အကပ္ပိယေသု ပန မနုဿမံသေ ထုလ္လစ္စယေန သဒ္ဓိံ ပါစိတ္တိယံ၊ သေသေသု ပန ဒုက္ကဋေန သဒ္ဓိံ။ ယာမကာလိကံ သတိ ပစ္စယေ အဇ္ဈောဟရတော ပါစိတ္တိယံ၊ အာဟာရတ္ထာယ အဇ္ဈောဟရတော ဒုက္ကဋေန သဒ္ဓိံ။ ယော ပန ပဝါရိတော ဟုတွာ အနတိရိတ္တကတံ အဇ္ဈောဟရတိ၊ တဿ သဗ္ဗဝိကပ္ပေသု အပရမ္ပိ ပါစိတ္တိယံ ဝဍ္ဎတိ။ သစေ ဝိကာလေ အဇ္ဈောဟရတိ၊ အနတိရိတ္တပစ္စယာ သဗ္ဗဝိကပ္ပေသု အနာပတ္တိ၊ သတိ ပစ္စယေ ဝိကာလပစ္စယာ ယာမကာလိကာဒီသု စ အနာပတ္တိ။ အဝသေသေသု ဝိကာလပစ္စယာ ပါစိတ္တိယံ ဝဍ္ဎတိယေဝ။ ဘိက္ခုဿ ပန သန္နိဓိ ဘိက္ခုနိယာ ဝဋ္ဋတိ၊ ဘိက္ခုနိယာ စ သန္နိဓိ ဘိက္ခုဿ ဝဋ္ဋတိ၊ ဘိက္ခုနိက္ခန္ဓကေ (စူဠဝ။ ၄၂၁-၄၂၂) အနုညာတတ္တာ ဝဋ္ဋတီတိ။

သာဝတ္ထိယံ အာယသ္မန္တံ ဗေလဋ္ဌသီသံ အာရဗ္ဘ သန္နိဓိကာရကဘောဇနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ ၊ သတ္တာဟကာလိက ယာဝဇီဝိကာနံ ပန အာဟာရတ္ထာယ ပဋိဂ္ဂဟဏေ အဇ္ဈောဟာရေ စ ဒုက္ကဋံ။ ယထာ စေတာနိ အာဟာရတ္ထာယ န ကပ္ပန္တိ၊ ဧဝံ ယာဝကာလိကာဒီဟိ သံသဋ္ဌာနိပိ၊ ဝုတ္တဉှေတံ ‘‘ယာဝကာလိကေန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယာမကာလိကံ တဒဟုပဋိဂ္ဂဟိတံ ကာလေ ကပ္ပတိ၊ ဝိကာလေ န ကပ္ပတီ’’တိအာဒိ (မဟာဝ။ ၃၀၅)။ တသ္မာ သစေပိ တံ တံ တေန တေန သဒ္ဓိံ သံသဋ္ဌံ လဘတိ၊ သစေ အသမ္ဘိန္နရသံ ဝါ ဟောတိ သုဓောတံ ဝါ၊ ယထာ ဣတရေန သံသဂ္ဂေါ န ပညာယတိ၊ အတ္တနော ကာလာနုရူပေန ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတိ။

သစေ ပန သမ္ဘိန္နရသံ ဝါ ဟောတိ ဒုဒ္ဓါတံ ဝါ၊ န ဝဋ္ဋတိ။ ယာဝကာလိကဉှိ အတ္တနာ သဒ္ဓိံ သမ္ဘိန္နရသာနိ တီဏိပိ ယာမကာလိကာဒီနိ အတ္တနော သဘာဝံ ဥပနေတိ၊ ယာမကာလိကံ ဒွေပိ သတ္တာဟကာလိကာဒီနိ အတ္တနော သဘာဝံ ဥပနေတိ၊ သတ္တာဟကာလိကံ ယာဝဇီဝိကမေဝ အတ္တနော သဘာဝံ ဥပနေတိ။ တသ္မာ တေန တဒဟုပဋိဂ္ဂဟိတေန သဒ္ဓိံ တဒဟုပဋိဂ္ဂဟိတံ ဝါ ပုရေ ပဋိဂ္ဂဟိတံ ဝါ ယာဝဇီဝိကံ သတ္တာဟံ ကပ္ပတိ၊ ဒွီဟပ္ပဋိဂ္ဂဟိတေန ဆာဟံ၊ တီဟပ္ပဋိဂ္ဂဟိတေန ပဉ္စာဟံ…ပေ… သတ္တာဟပ္ပဋိဂ္ဂဟိတေန တဒဟေဝ ကပ္ပတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တသ္မာယေဝ ဟိ ‘‘သတ္တာဟကာလိကေန၊ ဘိက္ခဝေ ၊ ယာဝဇီဝိကံ တဒဟုပဋိဂ္ဂဟိတ’’န္တိ အဝတွာ ‘‘ပဋိဂ္ဂဟိတံ သတ္တာဟံ ကပ္ပတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ကာလယာမသတ္တာဟာတိက္ကမေသု စေတ္ထ ဝိကာလဘောဇန သန္နိဓိဘေသဇ္ဇသိက္ခာပဒါနံ ဝသေန အာပတ္တိယော ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ဣမေသု ပန စတူသု ကာလိကေသု ယာဝကာလိကံ ယာမကာလိကန္တိ ဣမမေဝ ဒွယံ အန္တောဝုဋ္ဌဉ္စေဝ သန္နိဓိကာရကဉ္စ၊ သတ္တာဟကာလိကံ ယာဝဇီဝိကဉ္စ အကပ္ပိယကုဋိယံ နိက္ခိပိတုမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ၊ သန္နိဓိမ္ပိ န ဇနေတိ။ အကပ္ပိယကုဋိယံ အန္တောဝုဋ္ဌေန ပန တေန သဒ္ဓိံ ဣတရဒွယံ တဒဟုပဋိဂ္ဂဟိတမ္ပိ န ဝဋ္ဋတိ၊ မုခသန္နိဓိ နာမ ဟောတိ၊ မဟာပစ္စရိယံ ပန အန္တောဝုဋ္ဌံ ဟောတီတိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ နာမမတ္တမေဝ နာနာကရဏံ၊ အာပတ္တိ ပန ဒုက္ကဋမေဝ။ တတ္ထ အကပ္ပိယကုဋိ နာမ သင်္ဃဿ ဝါ ဥပသမ္ပန္နပုဂ္ဂလဿ ဝါ သန္တကံ ဝသနတ္ထာယ ကတဂေဟံ၊ တတ္ထ သဟသေယျပ္ပဟောနကေ ပဒေသေ ဝုဋ္ဌံ ယာဝကာလိကဉ္စ ယာမကာလိကဉ္စ သင်္ဃိကံ ဝါ ဥပသမ္ပန္နပုဂ္ဂလဿ ဝါ သန္တကံ အန္တောဝုဋ္ဌံ နာမ ဟောတိ၊ တတ္ထ ပက္ကံ အန္တောပက္ကံ နာမ၊ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ပန သယံ ပက္ကံ သာမံ ပက္ကံ နာမ၊ တံ သဗ္ဗံ အနဇ္ဈောဟရဏီယံ။ တေန တေန သဒ္ဓိံ သံသဋ္ဌမ္ပိ တံဂတိကမေဝ၊ သဗ္ဗံ အဇ္ဈောဟရန္တဿ ဒုက္ကဋံ။ တသ္မာ အန္တောဝုဋ္ဌအန္တောပက္ကမောစနတ္ထံ ဘဂဝတာ စတဿော ကပ္ပိယဘူမိယော (မဟာဝ။ ၂၉၅) အနုညာတာ၊ တာသံ ဝိနိစ္ဆယော သမန္တပါသာဒိကာယံ (မဟာဝ။ အဋ္ဌ။ ၂၉၅) ဝုတ္တော။ ယတ္ထ ပနေတာ န သန္တိ၊ တတ္ထ အနုပသမ္ပန္နဿ သန္တကံ ကတွာ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ သာမံ ပါကမ္ပိ ပုနပါကံ ဝဋ္ဋတိ၊ အသန္နိဓိကာရကေ သန္နိဓိကာရကသညိနော၊ ဝေမတိကဿ ဝါ ဒုက္ကဋံ။ အသန္နိဓိကာရကသညိနော၊ ယာဝကာလိကာဒီနိ တီဏိ နိဒဟိတွာ သကံ သကံ ကာလံ အနတိက္ကမိတွာ၊ ယာဝဇီဝိကံ သဒါပိ သတိ ပစ္စယေ ပရိဘုဉ္ဇန္တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ အာမိသံ၊ သန္နိဓိဘာဝေါ၊ တဿ အဇ္ဈောဟရဏန္တိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ ဧဠကလောမသဒိသာနေဝါတိ။

သန္နိဓိကာရကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉။ ပဏီတဘောဇနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

နဝမေ ပဏီတဘောဇနာနီတိ ပဏီတသံသဋ္ဌာနိ သတ္တဓညနိဗ္ဗတ္တာနိ ဘောဇနာနိ။ ယထာ ဟိ အာဇညယုတ္တော ရထော ‘အာဇညရထော’တိ ဝုစ္စတိ၊ ဧဝမိဓာပိ ပဏီတသံသဋ္ဌာနိ ဘောဇနာနိ ပဏီတဘောဇနာနီတိ။ ယေဟိ ပန ပဏီတေဟိ သံသဋ္ဌာနိ၊ တာနိ ‘ပဏီတဘောဇနာနီ’တိ ဝုစ္စန္တိ၊ တေသံ ပဘေဒဒဿနတ္ထံ သေယျထိဒံ သပ္ပိ နဝနီတန္တိအာဒိမာဟ၊ တတ္ထ သပ္ပိအာဒီနိ ဘေသဇ္ဇသိက္ခာပဒေ (ကင်္ခါ။ အဋ္ဌ။ ဘေသဇ္ဇသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ) ဝုတ္တလက္ခဏေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ မစ္ဆာဒီသု ပန သဗ္ဗောပိ ‘ဩဒကော’တိ (ပါစိ။ ၂၆၀) ဝုတ္တလက္ခဏော မစ္ဆော မစ္ဆောယေဝ။ ယေသံ ပန မံသံ ကပ္ပတိ၊ တေသံ မံသဉ္စ ခီရဒဓီနိ စ ဣဓာဓိပ္ပေတာနိ။ ဧဝရူပါနိ ပဏီတဘောဇနာနီတိ ယာနိ ဧတေဟိ သပ္ပိအာဒီဟိ သံသဋ္ဌတ္တာ ‘ပဏီတဘောဇနာနီ’တိ ဝုစ္စန္တိ၊ တထာရူပါနိ ပဏီတဘောဇနာနိ။ အဂိလာနောတိ ယဿ တေဟိ ဝိနာပိ ဖာသု ဟောတိ။ အတ္တနော အတ္ထာယ ဝိညာပေတွာတိ ဧတ္ထ ပန ယော အဂိလာနော သုဒ္ဓါနိ သပ္ပိအာဒီနိ ဘေသဇ္ဇတ္ထာယ ဝိညာပေတိ၊ သော မဟာနာမသိက္ခာပဒေန (ပါစိ။ ၃၀၃) ကာရေတဗ္ဗော၊ မစ္ဆာဒီနိ စတ္တာရိ ဝိညာပေန္တော သူပေါဒနဝိညတ္တိယာ (ပါစိ။ ၆၁၂-၆၁၃) ကာရေတဗ္ဗော၊ သပ္ပိအာဒီဟိ သံသဋ္ဌဘောဇနာနိ ဝိညာပေန္တော ဣမိနာ ကာရေတဗ္ဗော။ တတြာယံ ဝိနိစ္ဆယော – ‘‘သပ္ပိနာ ဘတ္တံ ဒေဟိ၊ သပ္ပိံ အာကိရိတွာ ဒေဟိ၊ သပ္ပိမိဿကံ ကတွာ ဒေဟိ၊ သဟ သပ္ပိနာ ဒေဟိ၊ သပ္ပိဉ္စ ဘတ္တဉ္စ ဒေဟီ’’တိ ဧဝံ ဝိညာပေန္တဿ တာဝ ဝိညတ္တိယာ ဒုက္ကဋံ၊ ပဋိဂ္ဂဟဏေ ဒုက္ကဋံ၊ အဇ္ဈောဟရဏေ အဇ္ဈောဟရဏေ ပါစိတ္တိယံ။ ‘‘သပ္ပိဘတ္တံ ဒေဟီ’’တိ ဝုတ္တေ ပန ယသ္မာ သာလိဘတ္တံ ဝိယ သပ္ပိဘတ္တံ နာမ နတ္ထိ၊ တသ္မာ သူပေါဒနဝိညတ္တိယာ ဒုက္ကဋမေဝ ဟောတိ။ သစေ ပန ‘‘သပ္ပိနာ ဘတ္တံ ဒေဟီ’’တိ ဝုတ္တေ ဘတ္တံ ဒတွာ ‘‘သပ္ပိံ ကတွာ ဘုဉ္ဇာဟီ’’တိ နဝနီတခီရာဒီနိ ဝါ ကပ္ပိယဘဏ္ဍံ ဝါ ဒေတိ ‘‘ဣမိနာ သပ္ပိံ ဂဟေတွာ ဘုဉ္ဇာဟီ’’တိ၊ ယထာဝတ္ထုကမေဝ။ ‘‘ဂေါသပ္ပိနာ ဘတ္တံ ဒေဟီ’’တိ ဝုတ္တေ ပန ဂေါသပ္ပိံ ဝါ ဒေတု၊ တသ္မိံ အသတိ ပုရိမနယေန နဝနီတာဒီနိ ဝါ၊ ဂါဝိံယေဝ ဝါ ဒေတု ‘‘ဣတော သပ္ပိနာ ဘုဉ္ဇာဟီ’’တိ၊ ယထာဝတ္ထုကမေဝ။ သစေ ပန ‘‘ဂေါသပ္ပိနာ ဒေဟီ’’တိ ယာစိတော အဇိကာသပ္ပိအာဒီဟိ ဒေတိ၊ ဝိသင်္ကေတံ။ ဧဝဉှိ သတိ အညံ ယာစိတေန အညံ ဒိန္နံ နာမ ဟောတိ၊ တသ္မာ အနာပတ္တိ၊ ဧသ နယော ‘‘အဇိကာသပ္ပိနာ ဒေဟီ’’တိအာဒီသုပိ။ ‘‘ကပ္ပိယသပ္ပိနာ ဒေဟီ’’တိ ဝုတ္တေ အကပ္ပိယသပ္ပိနာ ဒေတိ၊ ဝိသင်္ကေတမေဝ။ ‘‘အကပ္ပိယသပ္ပိနာ ဒေဟီ’’တိ ဝုတ္တေ အကပ္ပိယသပ္ပိနာဝ ဒေတိ၊ ပဋိဂ္ဂဟဏေပိ ပရိဘောဂေပိ ဒုက္ကဋမေဝ။ ဣမိနာ နယေန သဗ္ဗပဒေသု ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗော။ သစေ ပန သဗ္ဗေဟိပိ သပ္ပိအာဒီဟိ ဧကဋ္ဌာနေ ဝါ နာနာဋ္ဌာနေ ဝါ ဝိညာပေတွာ ပဋိလဒ္ဓံ ဧကတော သမ္ဘိန္နရသံ ကတွာ တတော ကုသဂ္ဂေန ဧကဗိန္ဒုမ္ပိ အဇ္ဈောဟရတိ၊ နဝ ပါစိတ္တိယာနိ။

သာဝတ္ထိယံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ ပဏီတဘောဇနဝိညတ္တိဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ ‘‘အဂိလာနော’’တိ အယမေတ္ထ အနုပညတ္တိ၊ အသာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ ဂိလာနဿ အဂိလာနသညိနော၊ ဝေမတိကဿ ဝါ ဒုက္ကဋံ။ ဂိလာနသညိဿ၊ ဂိလာနကာလေ ဝိညာပေတွာ အဂိလာနဿ ဘုဉ္ဇတော၊ ဂိလာနဿ သေသကေ၊ ဉာတကပ္ပဝါရိတဋ္ဌာနတော၊ အညဿတ္ထာယ ဝိညတ္တေ၊ အတ္တနော ဓနေန ဂဟိတေ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ပဏီတဘောဇနတာ၊ အဂိလာနတာ၊ ကတဝိညတ္တိယာ ပဋိလာဘော၊ အဇ္ဈောဟရဏန္တိ ဣမာနေတ္ထ စတ္တာရိ အင်္ဂါနိ။ အဒ္ဓါနသမုဋ္ဌာနံ၊ ကိရိယံ ၊ နောသညာဝိမောက္ခံ၊ အစိတ္တကံ၊ ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇံ၊ ကာယကမ္မံ၊ ဝစီကမ္မံ၊ တိစိတ္တံ၊ တိဝေဒနန္တိ။

ပဏီတဘောဇနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၀။ ဒန္တပေါနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဒသမေ အဒိန္နန္တိ ကာယေန ဝါ ကာယပ္ပဋိဗဒ္ဓေန ဝါ ဂဏှန္တဿ ဟတ္ထပါသေ ဌတွာ ကာယကာယပ္ပဋိဗဒ္ဓနိဿဂ္ဂိယာနံ အညတရေန န ဒိန္နံ၊ အပ္ပဋိဂ္ဂဟိတကဿေတံ နာမံ။ အပ္ပဋိဂ္ဂဟိတကဉှိ ဘိက္ခုနော အတ္တနော သန္တကမ္ပိ အဇ္ဈောဟရိတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ ပဋိဂ္ဂဟိတံ အန္တမသော ဝိဿာသိကသန္တကမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ၊ တဿ လက္ခဏံ ဝုတ္တဝိပလ္လာသေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။ သစေ ဟိ ယော ကောစိ အနုပသမ္ပန္နော အန္တမသော တိရစ္ဆာနောပိ ဘိက္ခုဿ ဝါ ဘိက္ခုနိယာ ဝါ ဟတ္ထပါသေ ဌိတော ကာယာဒီနံ အညတရေန ဒေတိ၊ တဉ္စေ ဘိက္ခုနာ ယေန ကေနစိ သရီရာဝယဝေန ဝါ၊ တပ္ပဋိဗဒ္ဓေန ဝါ၊ သံဟာရိမေန စ အန္တမသော မဉ္စေနာပိ၊ ဓာရေတုံ သမတ္ထေန စ အန္တမသော အတတ္ထဇာတကရုက္ခပဏ္ဏေနာပိ၊ သူစိယာ ပရာမဋ္ဌမတ္တေနာပိ ပဋိဂ္ဂဟိတံ၊ ပဋိဂ္ဂဟိတမေဝ ဟောတိ။ ပဋိဗဒ္ဓပ္ပဋိဗဒ္ဓံ နာမ ဣဓ နတ္ထိ၊ ယမ္ပိ နတ္ထုကရဏိယာ ဒိယျမာနံ နာသိကာယ၊ အကလ္လကော ဝါ မုခေန ပဋိဂ္ဂဏှာတိ၊ သဗ္ဗံ ဝဋ္ဋတိ၊ အာဘောဂမတ္တမေဝ ဟေတ္ထ ပမာဏံ။ ပုဗ္ဗာဘောဂေ စ သတိ ပစ္ဆာ နိဒ္ဒါယန္တဿ ပတ္တေ ဒိန္နမ္ပိ ဟတ္ထပါသေ သတိ ပဋိဂ္ဂဟိတမေဝ ဟောတိ။ ယမ္ပိ ‘‘ပတ္တေန ပဋိဂ္ဂဏှိဿာမီ’’တိ နိသိန္နဿေဝ ဟတ္ထေ ပတတိ၊ တံ ဝဋ္ဋတိယေဝ။ အဘိဟဋဘာဇနတော ပတိတရဇမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ၊ တတ္ထ ဌိတနိသိန္နနိပန္နာနံ ပဝါရဏာသိက္ခာပဒေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဟတ္ထပါသော ဝေဒိတဗ္ဗော။

သစေ ပန ဒါယကပ္ပဋိဂ္ဂါဟကေသု ဧကော အာကာသေ ဟောတိ၊ ဧကော ဘူမိယံ၊ ဘူမဋ္ဌဿ သီသေန အာကာသဋ္ဌဿ စ ဌပေတွာ ဒါတုံ ဝါ ဂဟေတုံ ဝါ ပသာရိတဟတ္ထံ ယံ အာသန္နတရံ အင်္ဂံ၊ တဿ ဩရိမန္တေန ဟတ္ထပါသပ္ပမာဏံ ပရိစ္ဆိန္ဒိတဗ္ဗံ။ သစေပိ ဧကော ကူပေ ဟောတိ၊ ဧကော ကူပတဋေ၊ ဧကော ဝါ ရုက္ခေ၊ ဧကော ပထဝိယံ၊ ဝုတ္တနယေနေဝ ဟတ္ထပါသပ္ပမာဏံ ပရိစ္ဆိန္ဒိတဗ္ဗံ။ တသ္မိံ ဌတွာ သစေပိ ဒွေ တယော ဝါ သာမဏေရာ ယံ မဇ္ဈိမော ပုရိသော ဥက္ခိပိတုံ သက္ကောတိ၊ ဧဝရူပံ ဘာရံ ပဝဋ္ဋေန္တာ ဘိက္ခုနော ဘူမိယံ ဌပိတဟတ္ထံ အာရောပေန္တိ၊ ဥက္ခိပိတွာ ဝါ ဘိက္ခုနော ပသာရိတဟတ္ထေ ဧကဒေသေနာပိ ဌပေန္တိ၊ တံ ပဋိဂ္ဂဟိတမေဝ ဟောတိ။ ယံ ပန ပိဏ္ဍာယ စရန္တဿ ပတ္တေ ရဇံ ပတတိ၊ တံ အပ္ပဋိဂ္ဂဟိတမေဝ ဟောတိ၊ တသ္မာ ပဋိဂ္ဂဟေတွာဝ ဘိက္ခာ ဂဏှိတဗ္ဗာ။ အပ္ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ဂဏှန္တဿ ဝိနယဒုက္ကဋံ၊ တံ ပန ပုန ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ဘုဉ္ဇန္တဿ အနာပတ္တိ။ သစေ ‘‘ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ဒေထာ’’တိ ဝုတ္တေ ဝစနံ အဿုတွာ ဝါ အနာဒိယိတွာ ဝါ ဘိက္ခံ ဒေန္တိယေဝ၊ ဝိနယဒုက္ကဋာ မုစ္စတိ၊ ပုန ပဋိဂ္ဂဟေတွာ အညာ ဘိက္ခာ ပဋိဂ္ဂဟေတဗ္ဗာ။ သစေ မဟာဝါတော တတော တတော ရဇံ ပါတေတိ၊ န သက္ကာ ဟောတိ ဘိက္ခံ ဂဟေတုံ၊ ‘‘အနုပသမ္ပန္နဿ ဒဿာမီ’’တိ သုဒ္ဓစိတ္တေန အာဘောဂံ ကတွာ ဂဏှိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ တံ အနုပသမ္ပန္နဿ ဒတွာ ပုန တေန ဒိန္နံ ဝါ တဿ ဝိဿာသေန ဝါ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ အဿုခေဠသိင်္ဃာဏိကာဒီသု ယံ ဌာနတော စဝိတွာ ဟတ္ထေ ဝါ ပတ္တေ ဝါ ပတတိ၊ တံ ပဋိဂ္ဂဟေတဗ္ဗံ၊ အင်္ဂလဂ္ဂံ ပဋိဂ္ဂဟိတမေဝ။ ပတန္တမ္ပိ ဝေါစ္ဆိန္နဉ္စေ အန္တရာ န ဂဟေတဗ္ဗံ၊ ဥဂ္ဂဟိတကံ နာမ ဟောတိ၊ တံ ပစ္ဆာ ပဋိဂ္ဂဟိတမ္ပိ န ဝဋ္ဋတိ။ ယံ ပန ဘေသဇ္ဇံ ဝါ မူလဖလံ ဝါ မာတာဒီနံ အတ္ထာယ ဂဟေတွာ ဆာယတ္ထာယ ဝါ ဖလိနိသာခံ ဥက္ခိပိတွာ ဂစ္ဆတိ၊ တတော ယံ ဣစ္ဆတိ၊ တံ ပုန ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ယော ပန တတ္ထ ဇာတကဖလိနိသာခါယ ဝါ ဝလ္လိယာ ဝါ ဂဟေတွာ စာလေတိ။ တဿ တတော လဒ္ဓံ ဖလံ န ဝဋ္ဋတိ၊ ဒုရုပစိဏ္ဏဒုက္ကဋဉ္စ အာပဇ္ဇတိ၊ အညဿ တံ ဝဋ္ဋတိ၊ ဖလိရုက္ခံ ပန အပဿယိတုံ ဝါ အာလမ္ဗိတုံ ဝါ ဝဋ္ဋတိ၊ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ဌပိတေ ယံ အညံ အင်္ကုရာဒိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ပဋိဂ္ဂဟိတမေဝ တံ။ ယာဝ ဟိ ဟတ္ထတော မုတ္တေ နိရပေက္ခော န ဟောတိ၊ နိရပေက္ခတာယ ဝါ ဟတ္ထတော န မုစ္စတိ၊ တာဝ န ပဋိဂ္ဂဟဏံ ဝိဇဟတိ၊ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ၊ ဝိတ္ထာရော ပန သမန္တပါသာဒိကာယံ ဝုတ္တော။

မုခဒွါရန္တိ ဂလနာဠိကံ။ မုခေန ဝါ ဟိ ပဝိဋ္ဌံ ဟောတု၊ နာသိကာယ ဝါ၊ ဂလေန အဇ္ဈောဟရဏီယတာယ သဗ္ဗမ္ပိ တံ မုခဒွါရံ ပဝေသိတမေဝ ဟောတိ။ အာဟာရန္တိ ယံကိဉ္စိ ယာဝကာလိကံ ဝါ ယာမကာလိကံ ဝါ သတ္တာဟကာလိကံ ဝါ ယာဝဇီဝိကံ ဝါ။ သဗ္ဗဉှေတံ အဇ္ဈောဟရဏီယတ္တာ ‘အာဟာရော’တိ ဝုစ္စတိ၊ တတ္ထ သဗ္ဗမ္ပိ ဓညံ ဝါ ဓညာနုလောမံ ဝါ တာလနာဠိကေရပနသလဗုဇအလာဗုကုမ္ဘဏ္ဍပုဿဖလတိပုသဖလဧဠာလုကသင်္ခါတံ နဝဝိဓံ မဟာဖလဉ္စေဝ အပရဏ္ဏဉ္စ၊ ယဉ္စညံ ဝနမူလပတ္တပုပ္ဖဖလာဒိ အာဟာရတ္ထံ ဖရတိ၊ တံ သဗ္ဗံ ယာဝ မဇ္ဈနှိကကာလော၊ တာဝ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗတော ယာဝကာလိကံ နာမ။ အမ္ဗပါနံ ဇမ္ဗုပါနံ စောစပါနံ မောစပါနံ မဓုကပါနံ မုဒ္ဒိကပါနံ သာလူကပါနံ ဖာရုသကပါနန္တိ ဣမာနိ အဋ္ဌ ပါနာနိ၊ ယာနိ စ တေသံ အနုလောမာနိ ဝေတ္တတိန္တိဏိကမာတုလုင်္ဂကပိဋ္ဌကောသမ္ဗကရမန္ဒာဒိခုဒ္ဒကဖလပါနာနိ၊ ဧတာနိ သဗ္ဗာနိ အနုပသမ္ပန္နေဟိ သီတောဒကေန မဒ္ဒိတွာ ကတာနိ အာဒိစ္စပါကာနိ ဝါ ယာဝ ရတ္တိယာ ပစ္ဆိမယာမံ နိဒဟိတွာ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗတော ယာမကာလိကာနိ နာမ။ အဝသေသေသု အနုညာတဖလပတ္တပုပ္ဖရသေသုပိ ဧသေဝ နယော။ သပ္ပိအာဒီနိ ပဉ္စ ဘေသဇ္ဇာနိ သတ္တာဟံ နိဒဟိတွာ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗတော သတ္တာဟကာလိကာနိ နာမ။ ဣဒံ ပန ယာဝကာလိကာဒိတ္တယံ ကာလဝိမုတ္တဉ္စ ဥဒကံ ဌပေတွာ အဝသေသမူလဖလာဖလာဒိ ယံ နေဝ ခါဒနီယတ္ထံ န ဘောဇနီယတ္ထံ ဖရတိ ၊ တံ ယာဝဇီဝံ နိဒဟိတွာ သတိ ပစ္စယေ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗတော ယာဝဇီဝိကံ နာမ။ အာဟရေယျာတိ ပဝေသေယျ။ အညတြ ဥဒကဒန္တပေါနာတိ ဣဒံ အနာဟာရေပိ ဥဒကေ အာဟာရသညာယ၊ ဒန္တပေါနေ စ ‘‘မုခဒွါရံ အာဟဋံ ဣဒ’’န္တိ သညာယ ကုက္ကုစ္စာယန္တာနံ ကုက္ကုစ္စဝိနောဒနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ ဥဒကဉှိ ယထာသုခံ ပါတုံ၊ ဒန္တကဋ္ဌဉ္စ ဒန္တပေါနပရိဘောဂေန ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဌပေတွာ ပန ဣဒံ ဒွယံ အဝသေသံ အဇ္ဈောဟရဏတ္ထာယ ဂဏှတော ဂဟဏေ ဒုက္ကဋံ၊ အဇ္ဈောဟာရေ အဇ္ဈောဟာရေ ပါစိတ္တိယံ၊ သစေပိ ဒန္တကဋ္ဌရသော အဇာနန္တဿ အန္တော ပဝိသတိ၊ ပါစိတ္တိယမေဝ။

ဝေသာလိယံ အညတရံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ အဒိန္နံ အာဟာရံ အာဟရဏဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ ‘‘အညတြ ဥဒကဒန္တပေါနာ’’တိ အယမေတ္ထ အနုပညတ္တိ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ ပဋိဂ္ဂဟိတကေ အပ္ပဋိဂ္ဂဟိတသညိနော၊ ဝေမတိကဿ ဝါ ဒုက္ကဋံ။ ပဋိဂ္ဂဟိတသညိဿ၊ ဥဒကဒန္တပေါနေ၊ စတ္တာရိ မဟာဝိကဋာနိ သတိ ပစ္စယေ အသတိ ကပ္ပိယကာရကေ သာမံ ဂဟေတွာ ပရိဘုဉ္ဇန္တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ဧတ္ထ ဒုဗ္ဗစောပိ အသမတ္ထောပိ ကပ္ပိယကာရကော အသန္တပက္ခေယေဝ တိဋ္ဌတိ၊ ဆာရိကာယ အသတိ သုက္ခဒါရုံ ဈာပေတွာ၊ တသ္မိဉ္စ အသတိ အလ္လဒါရုံ ရုက္ခတော ဆိန္ဒိတွာပိ ကာတုံ၊ မတ္တိကတ္ထာယ စ ပထဝိံ ခဏိတုမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ၊ ဣဒံ ပန စတုဗ္ဗိဓမ္ပိ မဟာဝိကဋံ ကာလောဒိဿံ နာမ သပ္ပဒဋ္ဌက္ခဏေယေဝ သာမံ ဂဟေတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ အညဒါ ပဋိဂ္ဂါဟာပေတွာ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ အပ္ပဋိဂ္ဂဟိတကတာ၊ အနနုညာတတာ၊ ဓူမာဒိအဗ္ဗောဟာရိကာဘာဝေါ၊ အဇ္ဈောဟရဏန္တိ ဣမာနေတ္ထ စတ္တာရိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ ဧဠကလောမသဒိသာနီတိ။

ဒန္တပေါနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဘောဇနဝဂ္ဂေါ စတုတ္ထော။

၅။ အစေလကဝဂ္ဂေါ

၁။ အစေလကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

အစေလကဝဂ္ဂဿ ပဌမေ ဧတေသံ အစေလကာဒီနံ အညတိတ္ထိယာနံ ယံကိဉ္စိ အာမိသံ ဧကပ္ပယောဂေန ဒေန္တဿ ဧကံ ပါစိတ္တိယံ၊ အဝစ္ဆိန္ဒိတွာ အဝစ္ဆိန္ဒိတွာ ဒေန္တဿ ပယောဂေ ပယောဂေ ပါစိတ္တိယံ။

ဝေသာလိယံ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာရဗ္ဘ ပရိဗ္ဗာဇိကာယ ဒွေ ပူဝေ ဒါနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ အသာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ ဥဒကဒန္တပေါနံ ဒေန္တဿ၊ အတိတ္ထိယေ တိတ္ထိယသညိဿ၊ ဝေမတိကဿ စ ဒုက္ကဋံ။ အတိတ္ထိယေ အတိတ္ထိယသညိဿ၊ အနုပသမ္ပန္နေန ဒါပေန္တဿ၊ တေသံ သန္တိကေ ဘာဇနံ နိက္ခိပိတွာ ‘‘ဣဒံ ဂဏှထာ’’တိ ဘဏန္တဿ၊ တေသံ ဝါ နိက္ခိတ္တဘာဇနေ ဒေန္တဿ၊ ဗာဟိရလေပံ ဒေန္တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ အညတိတ္ထိယတာ၊ အနနုညာတတာ၊ အဇ္ဈောဟရဏီယံ အဇ္ဈောဟရဏတ္ထာယ သဟတ္ထာ အနိက္ခိတ္တဘာဇနေ ဒါနန္တိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ ဧဠကလောမသဒိသာနီတိ။

အစေလကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ ဥယျောဇနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဒုတိယေ ဒါပေတွာ ဝါ အဒါပေတွာ ဝါတိ ယံကိဉ္စိ အာမိသံ ဒါပေတွာ ဝါ န ဒါပေတွာ ဝါ။ ဥယျောဇေယျာတိ မာတုဂါမေန သဒ္ဓိံ ဟသနကီဠနရဟောနိသဇ္ဇာဒီနိ ကတ္တုကာမော ‘ဂစ္ဆာ’တိအာဒီနိ ဝတွာ ဥယျောဇေယျ။ ဧတဒေဝါတိ ဧတံ အနာစာရမေဝ ပစ္စယံ ကရိတွာ၊ န အညံ ပတိရူပံ ကာရဏံ။ ပါစိတ္တိယန္တိ ဥယျောဇနမတ္တေ တာဝ ဒုက္ကဋံ၊ ယဒါ ပနဿ သော ဒဿနူပစာရံ ဝါ သဝနူပစာရံ ဝါ ဧကေန ပါဒေန ဝိဇဟတိ၊ အပရံ ဒုက္ကဋံ၊ ဒုတိယေန ဝိဇဟိတေ ပါစိတ္တိယံ။ ဧတ္ထ စ ဒဿနူပစာရဿ အဇ္ဈောကာသေ ဌတွာ ဒွါဒသဟတ္ထပ္ပမာဏံ၊ တထာ သဝနူပစာရဿ။ သစေ ပန အန္တရာ ကုဋ္ဋဒွါရပါကာရာဒယော ဟောန္တိ၊ တေဟိ အန္တရိတဘာဝေါယေဝ ဥပစာရာတိက္ကမော။

သာဝတ္ထိယံ ဥပနန္ဒံ အာရဗ္ဘ ဥယျောဇနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ ဥယျောဇနာဏတ္တိကာယ သာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ အနုပသမ္ပန္နေ တိကဒုက္ကဋံ၊ ဥဘိန္နမ္ပိ ကလိသာသနာရောပနေ ဒုက္ကဋမေဝ၊ ‘‘ဥဘော ဧကတော န ယာပေဿာမာ’’တိ ဧဝမာဒီဟိ ပတိရူပကာရဏေဟိ ဥယျောဇေန္တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ အနာစာရံ အာစရိတုကာမတာ၊ တဒတ္ထမေဝ ဥပသမ္ပန္နဿ ဥယျောဇနံ၊ ဧဝံ ဥယျောဇိတဿ ဥပစာရာတိက္ကမောတိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ အဒိန္နာဒါနသဒိသာနီတိ။

ဥယျောဇနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ သဘောဇနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

တတိယေ သဟ ဥဘောဟိ ဇနေဟီတိ သဘောဇနံ၊ တသ္မိံ သဘောဇနေ။ အထ ဝါ သဘောဇနေတိ သဘောဂေ၊ ရာဂပရိယုဋ္ဌိတပုရိသဿ ဟိ ဣတ္ထီ ဘောဂေါ၊ ဣတ္ထိယာ စ ပုရိသော၊ တေနေဝဿ ပဒဘာဇနေ ‘‘ဣတ္ထီ စေဝ ဟောတိ၊ ပုရိသော စာ’’တိအာဒိ (ပါစိ။ ၂၈၁) ဝုတ္တံ။ အနုပခဇ္ဇ နိသဇ္ဇံ ကပ္ပေယျာတိ အနုပဝိသိတွာ နိသီဒေယျ၊ ယံ တသ္မိံ ကုလေ သယနိဃရံ၊ တဿ မဟာစတုဿာလာဒီသု ကတဿ မဟလ္လကဿ ပိဋ္ဌသင်္ဃာဋတော ဟတ္ထပါသံ ဝိဇဟိတွာ အန္တောသယနဿ အာသန္နေ ဌာနေ၊ ခုဒ္ဒကဿ ဝါ ဝေမဇ္ဈံ အတိက္ကမိတွာ နိသီဒေယျာတိ အတ္ထော၊ ဧဝံ နိသိန္နဿ ပါစိတ္တိယံ။

သာဝတ္ထိယံ ဥပနန္ဒံ အာရဗ္ဘ အနုပခဇ္ဇ နိသဇ္ဇနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ အသယနိဃရေ သယနိဃရသညိနော၊ ဝေမတိကဿ ဝါ ဒုက္ကဋံ။ နသယနိဃရသညိဿ၊ ဝုတ္တလက္ခဏံ ပဒေသံ အနတိက္ကမိတွာ နိသိန္နဿ၊ ဘိက္ခုသ္မိံ ဒုတိယကေ သတိ၊ ဥဘောသု နိက္ခန္တေသု ဝါ၊ ဝီတရာဂေသု ဝါ နိသီဒန္တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ အဝီတရာဂဇာယမ္ပတိကာနံ သန္နိဟိတတာ၊ သယနိဃရတာ၊ ဒုတိယဿ ဘိက္ခုနော အဘာဝေါ၊ အနုပခဇ္ဇ နိသီဒနန္တိ ဣမာနေတ္ထ စတ္တာရိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ ပဌမပါရာဇိကသဒိသာနီတိ။

သဘောဇနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄-၅။ ရဟောပဋိစ္ဆန္န-ရဟောနိသဇ္ဇသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

စတုတ္ထပဉ္စမာနိ သာဝတ္ထိယံ ဥပနန္ဒံ အာရဗ္ဘ ပဋိစ္ဆန္နာသနေ စ၊ ရဟော စ နိသဇ္ဇနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တာနိ၊ သာဓာရဏပညတ္တိယော၊ ဧတေသမ္ပိ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ ပဌမပါရာဇိကသဒိသာနေဝ။ သေသော ကထာနယော အနိယတဒွယေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။

ရဟောပဋိစ္ဆန္န-ရဟောနိသဇ္ဇသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆။ စာရိတ္တသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဆဋ္ဌေ နိမန္တိတောတိ ပဉ္စန္နံ ဘောဇနာနံ အညတရေန နိမန္တိတော။ သဘတ္တော သမာနောတိ တေနေဝ နိမန္တနဘတ္တေန သဘတ္တော သမာနော။ သန္တံ ဘိက္ခုံ အနာပုစ္ဆာတိ အန္တောဥပစာရသီမာယ ဒဿနူပစာရေ ဘိက္ခုံ ဒိသွာ ယံ သက္ကာ ဟောတိ ပကတိဝစနေန အာပုစ္ဆိတုံ၊ တာဒိသံ ‘‘အဟံ ဣတ္ထန္နာမဿ ဃရံ ဂစ္ဆာမီ’’တိ ဝါ ‘‘စာရိတ္တံ အာပဇ္ဇာမီ’’တိ ဝါ ဤဒိသေန ဝစနေန အနာပုစ္ဆိတွာ။ ပုရေဘတ္တံ ဝါ ပစ္ဆာဘတ္တံ ဝါတိ ယေန ဘတ္တေန နိမန္တိတော၊ တသ္မိံ ဘုတ္တေ ဝါ အဘုတ္တေ ဝါ။ ကုလေသု စာရိတ္တံ အာပဇ္ဇေယျာတိ ယသ္မိံ ကုလေ နိမန္တိတော၊ တတော အညာနိ ကုလာနိ ပဝိသေယျ။ အညတြ သမယာ ပါစိတ္တိယန္တိ သစေ သော ဘိက္ခု ဝုတ္တလက္ခဏံ ဒုဝိဓမ္ပိ သမယံ ဌပေတွာ အဝီတိဝတ္တေ မဇ္ဈနှိကေ အညံ ကုလံ ပဝိသတိ၊ အထဿ ဃရူပစာရောက္ကမနေ ဒုက္ကဋံ၊ ပဌမပါဒေန ဥမ္မာရံ အတိက္ကမန္တဿ အပရမ္ပိ ဒုက္ကဋံ၊ ဒုတိယပါဒေန အတိက္ကမေ ပါစိတ္တိယံ။

ရာဇဂဟေ ဥပနန္ဒံ အာရဗ္ဘ စာရိတ္တာပဇ္ဇနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ ‘‘သန္တံ ဘိက္ခုံ၊ အနာပုစ္ဆာ၊ ပုရေဘတ္တံ ပစ္ဆာဘတ္တံ၊ အညတြ သမယာ’’တိ အယမေတ္ထ စတုဗ္ဗိဓာ အနုပညတ္တိ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ အနိမန္တိတေ နိမန္တိတသညိဿ၊ ဝေမတိကဿ ဝါ ဒုက္ကဋံ။ တသ္မိံ အနိမန္တိတသညိဿ၊ သမယေ သန္တံ ဘိက္ခုံ အာပုစ္ဆိတွာ၊ အသန္တံ ဘိက္ခုံ အနာပုစ္ဆိတွာ ပဝိသတော၊ အညဿ ဃရေန ဝါ ဃရူပစာရေန ဝါ မဂ္ဂေါ ဟောတိ၊ တေန ဂစ္ဆတော၊ အန္တရာရာမဘိက္ခုနုပဿယတိတ္ထိယသေယျပဋိက္ကမနဘတ္တိယဃရာနိ ဂစ္ဆတော၊ အာပဒါသု၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ပဉ္စန္နံ ဘောဇနာနံ အညတရေန နိမန္တနသာဒိယနံ၊ သန္တံ ဘိက္ခုံ အနာပုစ္ဆနာ၊ ဘတ္တိယဃရတော အညဃရပ္ပဝိသနံ၊ မဇ္ဈနှိကာနတိက္ကမော၊ သမယဿ ဝါ အာပဒါနံ ဝါ အဘာဝေါတိ ဣမာနေတ္ထ ပဉ္စ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ ပဌမကထိနသဒိသာနေဝ၊ ဣဒံ ပန ကိရိယာကိရိယန္တိ။

စာရိတ္တသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇။ မဟာနာမသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

သတ္တမေ စတုမာသပ္ပစ္စယပဝါရဏာတိ စတ္တာရော မာသေ ဂိလာနပ္ပစ္စယပဝါရဏာ၊ သဗ္ဗဉ္စေတံ ဝတ္ထုဝသေန ဝုတ္တံ။ အယံ ပနေတ္ထ အတ္ထော – စတုမာသပဝါရဏာ ဝါ ဟောတု၊ ပုနပဝါရဏာ ဝါ၊ နိစ္စပဝါရဏာ ဝါ၊ သဗ္ဗာပိ သာဒိတဗ္ဗာ၊ ‘‘ဣဒါနိ မမ ရောဂေါ နတ္ထီ’’တိ န ပဋိက္ခိပိတဗ္ဗာ၊ ‘‘ရောဂေ ပန သတိ ဝိညာပေဿာမီ’’တိ အဓိဝါသေတဗ္ဗာတိ။ တတော စေ ဥတ္တရိ သာဒိယေယျာတိ ဧတ္ထ သစေ တတ္ထ ရတ္တီဟိ ဝါ ဘေသဇ္ဇေဟိ ဝါ ပရိစ္ဆေဒေါ ကတော ဟောတိ ‘‘ဧတ္တကာယေဝ ရတ္တိယော၊ ဧတ္တကာနိ ဝါ ဘေသဇ္ဇာနိ ဝိညာပေတဗ္ဗာနီ’’တိ၊ အထ တတော ရတ္တိပရိယန္တတော ဝါ ဘေသဇ္ဇပရိယန္တတော ဝါ ဥတ္တရိ၊ န ဘေသဇ္ဇကရဏီယေန ဝါ ဘေသဇ္ဇံ၊ အညဘေသဇ္ဇကရဏီယေန ဝါ အညံ ဘေသဇ္ဇံ ဝိညာပေန္တဿ ပါစိတ္တိယံ။

သက္ကေသု ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ အာရဗ္ဘ ဘေသဇ္ဇဝိညာပနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ နတတုတ္တရိ တတုတ္တရိသညိနော၊ ဝေမတိကဿ ဝါ ဒုက္ကဋံ။ နတတုတ္တရိ နတတုတ္တရိသညိဿ၊ ယေဟိ ဘေသဇ္ဇေဟိ ပဝါရိတော၊ တတော အညေဟိ ဝါ အဓိကတရေဟိ ဝါ အတ္ထေ သတိ၊ ယာသု စ ရတ္တီသု ပဝါရိတော၊ တာ အတိက္ကမိတွာပိ အတ္ထေ သတိ ယထာဘူတံ အာစိက္ခိတွာ ဝိညာပေန္တဿ၊ ယေ စ ဉာတကေ ဝါ ပုဂ္ဂလိကပ္ပဝါရဏာယ ပဝါရိတေ ဝါ အပရိယန္တပဝါရဏာယ ဝါ ပဝါရိတေ၊ အညဿ ဝါ အတ္ထာယ၊ အတ္တနော ဝါ ဓနေန ဝိညာပေန္တိ၊ တေသံ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ သင်္ဃပဝါရဏတာ၊ တတော ဘေသဇ္ဇဝိညတ္တိ၊ အဂိလာနတာ၊ ပရိယန္တာတိက္ကမောတိ ဣမာနေတ္ထ စတ္တာရိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ သဉ္စရိတ္တသဒိသာနီတိ။

မဟာနာမသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈။ ဥယျုတ္တသေနာသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

အဋ္ဌမေ ဥယျုတ္တန္တိ ကတဥယျောဂံ၊ ဂါမတော နိက္ခန္တန္တိ အတ္ထော။ သေနန္တိ စတုရင်္ဂိနိံ။ အညတြ တထာရူပပ္ပစ္စယာတိ တထာရူပေ ကာရဏေ အသတိ ကေဝလံ သေနံ ဒဿနတ္ထာယ ဂစ္ဆတော ပဒေ ပဒေ ဒုက္ကဋံ၊ ဒဿနူပစာရေ ဌတွာ ပဿတော ပါစိတ္တိယံ။ ဒဿနူပစာရော နာမ ယတ္ထ ဌိတော ပဿတိ၊ တံ ပန ဝိဇဟိတွာ ပုနပ္ပုနံ ပဿတော ပယောဂေ ပယောဂေ ပါစိတ္တိယံ။

သာဝတ္ထိယံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ အာရဗ္ဘ သေနာဒဿနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ ‘‘အညတြ တထာရူပပ္ပစ္စယာ’’တိ အယမေတ္ထ အနုပညတ္တိ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ ဟတ္ထိအာဒီသု ဧကမေကံ ဒဿနာယ ဂမနေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဒုက္ကဋံ၊ တထာ အနုယျုတ္တေ ဥယျုတ္တသညိနော၊ ဝေမတိကဿ စ ဒုက္ကဋံ။ အနုယျုတ္တသညိနော ပန၊ အာရာမေ ဌတွာ အတ္တနော ဌိတောကာသံ အာဂတံ၊ ပဋိပထံ အာဂစ္ဆန္တဉ္စ ပဿတော၊ တထာရူပပ္ပစ္စယေ၊ အာပဒါသု၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ဥယျုတ္တသေနံ ဒဿနတ္ထာယ ဂမနံ၊ အနုညာတောကာသတော အညတြ ဒဿနံ၊ တထာရူပပ္ပစ္စယဿ အာပဒါယ ဝါ အဘာဝေါတိ ဣမာနေတ္ထ စတ္တာရိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ ဧဠကလောမသဒိသာနိ၊ ဣဒံ ပန လောကဝဇ္ဇံ၊ အကုသလစိတ္တံ၊ တိဝေဒနန္တိ။

ဥယျုတ္တသေနာသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉။ သေနာဝါသသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

နဝမေ တတော စေ ဥတ္တရီတိ တိရတ္တတော ဥတ္တရိ စတုတ္ထဒိဝသေ အတ္ထင်္ဂတေ သူရိယေ သေနာယ တိဋ္ဌတု ဝါ နိသီဒတု ဝါ သယတု ဝါ၊ သစေပိ အာကာသေ ဣဒ္ဓိယာ ကဉ္စိ ဣရိယာပထံ ကပ္ပေတိ၊ ပါစိတ္တိယမေဝ။

သာဝတ္ထိယံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ အာရဗ္ဘ အတိရေကတိရတ္တံ သေနာယ ဝသနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ ဦနကတိရတ္တေ အတိရေကသညိနော၊ ဝေမတိကဿ ဝါ ဒုက္ကဋံ။ ဦနကသညိဿ၊ တတိယာယ ရတ္တိယာ ပုရာရုဏာ နိက္ခမိတွာ ပုန ဝသတော၊ ဂိလာနဿ ဝါ ဂိလာနကရဏီယေန ဝါ ဝသတော၊ ပဋိသေနာရုဒ္ဓါယ သေနာယ၊ ကေနစိ ပလိဗုဒ္ဓဿ၊ အာပဒါသု၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ တိရတ္တာတိက္ကမော၊ သေနာယ သူရိယဿ အတ္ထင်္ဂမော၊ ဂိလာနတာဒီနံ အဘာဝေါတိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ ဧဠကလောမသဒိသာနေဝါတိ။

သေနာဝါသသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၀။ ဥယျောဓိကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဒသမေ ဥဂ္ဂန္တွာ ဥဂ္ဂန္တွာ ဧတ္ထ ယုဇ္ဈန္တီတိ ဥယျောဓိကံ၊ သမ္ပဟာရဋ္ဌာနဿေတံ နာမံ။ ဗလဿ အဂ္ဂံ ဇာနန္တိ ဧတ္ထာတိ ဗလဂ္ဂံ၊ ဗလဂဏနဋ္ဌာနန္တိ အတ္ထော။ သေနာယ ဝိယူဟံ သေနာဗျူဟံ၊ သေနာနိဝေသဿေတံ နာမံ။ အနီကဿ ဒဿနံ အနီကဒဿနံ။ အနီကံ နာမ ‘‘ဒွါဒသပုရိသော ဟတ္ထီ၊ တိပုရိသော အဿော၊ စတုပ္ပုရိသော ရထော’’တိဣမိနာ (ပါစိ။ ၃၁၄) လက္ခဏေန တယော ဟတ္ထီ ပစ္ဆိမကံ ဟတ္ထာနီကံ၊ အဿာနီကရထာနီကေသုပိ ဧသေဝ နယော။ စတ္တာရော ပန အာဝုဓဟတ္ထာ ပုရိသာ ပစ္ဆိမကံ ပတ္တာနီကံ။ ဧတေသု ယံကိဉ္စိ ဒဿနာယ ဂစ္ဆတော ပဒေ ပဒေ ဒုက္ကဋံ၊ ဒဿနူပစာရေ ဌတွာ ပဿတော ပါစိတ္တိယံ၊ ဥပစာရံ ပန ဝိဇဟိတွာ ပုနပ္ပုနံ ပဿတော ပယောဂေ ပယောဂေ ပါစိတ္တိယံ။ သေသံ ဥယျုတ္တသေနာသိက္ခာပဒေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ အာပတ္တိဘေဒေါ ပနေတ္ထ နတ္ထေဝါတိ။

ဥယျောဓိကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

အစေလကဝဂ္ဂေါ ပဉ္စမော။

၆။ သုရာပါနဝဂ္ဂေါ

၁။ သုရာပါနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

သုရာပါနဝဂ္ဂဿ ပဌမေ သုရာမေရယပါနေတိ ဧတ္ထ ပိဋ္ဌာဒီဟိ ကတံ မဇ္ဇံ သုရာ၊ ပုပ္ဖာဒီဟိ ကတော အာသဝေါ မေရယံ၊ တဒုဘယမ္ပိ ဗီဇတော ပဋ္ဌာယ ကုသဂ္ဂေနာပိ ပိဝတော ပယောဂေ ပယောဂေ ပါစိတ္တိယံ။

ကောသမ္ဗိယံ သာဂတတ္ထေရံ အာရဗ္ဘ မဇ္ဇပိဝနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ အမဇ္ဇေ မဇ္ဇသညိဿ၊ ဝေမတိကဿ ဝါ ဒုက္ကဋံ။ အမဇ္ဇသညိဿ၊ အမဇ္ဇံ မဇ္ဇဝဏ္ဏဂန္ဓရသံ လောဏသောဝီရကံ ဝါ သုတ္တံ ဝါ ပိဝတော၊ ဝါသဂ္ဂါဟာပနတ္ထံ ဤသကံ မဇ္ဇံ ပက္ခိပိတွာ သူပါဒီနိ ပစန္တိ၊ တေသု သူပသမ္ပာကာဒီသု ၊ အာမလကရသာဒီဟိ အမဇ္ဇံ မဇ္ဇသဒိသံ အရိဋ္ဌံ ကရောန္တိ၊ တံ ပိဝတော၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ မဇ္ဇဘာဝေါ၊ တဿ ပါနဉ္စာတိ ဣမာနေတ္ထ ဒွေ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ ဧဠကလောမသဒိသာနိ၊ ဣဒံ ပန လောကဝဇ္ဇံ၊ အကုသလစိတ္တံ၊ တိဝေဒနန္တိ။

သုရာပါနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ အင်္ဂုလိပတောဒကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဒုတိယေ အင်္ဂုလိပတောဒကေတိ အင်္ဂုလီဟိ ဥပကစ္ဆကာဒိဃဋ္ဋနံ ဝုစ္စတိ၊ အပိစ ယေန ကေနစိ သရီရာဝယဝေန ဟသာဓိပ္ပာယဿ ဥပသမ္ပန္နံ ဖုသတော ပါစိတ္တိယံ။

သာဝတ္ထိယံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ အာရဗ္ဘ အင်္ဂုလိပတောဒကေန ဟသနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ အနုပသမ္ပန္နေ တိကဒုက္ကဋံ၊ ဣဓ ပန ဘိက္ခုနီပိ ဘိက္ခုဿ၊ ဘိက္ခု စ ဘိက္ခုနိယာ အနုပသမ္ပန္နော ဧဝ၊ ကာယပ္ပဋိဗဒ္ဓါဒီသု သဗ္ဗတ္ထ ဒုက္ကဋမေဝ။ န ဟသနာဓိပ္ပာယဿ၊ သတိ ကရဏီယေ အာမသတော၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ဟသာဓိပ္ပာယတာ၊ ဥပသမ္ပန္နဿ ကာယေန ကာယာမသနန္တိ ဣမာနေတ္ထ ဒွေ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ ပဌမပါရာဇိကသဒိသာနေဝါတိ။

အင်္ဂုလိပတောဒကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ ဟသဓမ္မသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

တတိယေ ဥဒကေ ဟသဓမ္မေတိ ဥဒကကီဠာ ဝုစ္စတိ။ တသ္မာ ယော ဘိက္ခု ဥပရိဂေါပ္ဖကေ ဥဒကေယေဝ ဂစ္ဆန္တော ဟသာဓိပ္ပာယော နိမုဇ္ဇတိ ဝါ ဥမ္မုဇ္ဇတိ ဝါ၊ တဿ နိမုဇ္ဇနာဒီနံ အတ္ထာယ ဩတရန္တဿ ဟတ္ထဝါရေ ပဒဝါရေ ဒုက္ကဋံ၊ နိမုဇ္ဇနုမ္မုဇ္ဇနေသု ပယောဂေ ပယောဂေ ပါစိတ္တိယံ၊ နိမုဇ္ဇိတွာ အန္တောဥဒကေယေဝ ဂစ္ဆန္တဿ ဟတ္ထဝါရပဒဝါရေသု၊ တရန္တဿ ဝါ ယေန ယေန အင်္ဂေန တရတိ၊ တဿ တဿ ပယောဂေ ပယောဂေ ပါစိတ္တိယံ။

သာဝတ္ထိယံ သတ္တရသဝဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ ဥဒကေ ကီဠနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ ဥဒကေ အဟသဓမ္မေ ဟသဓမ္မသညိနော၊ ဝေမတိကဿ ဝါ ဒုက္ကဋံ၊ တထာ နာဝါယ ကီဠတော ဟတ္ထေန ဝါ ပါဒေန ဝါ ကဋ္ဌေန ဝါ ကထလာယ ဝါ ဥဒကံ ပဟရတော၊ ဘာဇနဂတံ ဥဒကံ ဝါ ကဉ္ဇိကာဒီနိ ဝါ စိက္ခလ္လံ ဝါ ခိပနကီဠာယ ကီဠတော ဒုက္ကဋံ။ အတ္ထဇောတကံ ပန အက္ခရံ ဆိန္ဒိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ န ဟသာဓိပ္ပာယဿ၊ သတိ ကရဏီယေ ဩတရိတွာ နိမုဇ္ဇနာဒီနိ ကရောန္တဿ၊ ပါရံ ဂစ္ဆတော၊ အာပဒါသု၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ဥပရိဂေါပ္ဖကတာ၊ ဟသာဓိပ္ပာယေန ကီဠနန္တိ ဣမာနေတ္ထ ဒွေ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ ပဌမပါရာဇိကသဒိသာနီတိ။

ဟသဓမ္မသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ အနာဒရိယသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

စတုတ္ထေ အနာဒရိယေတိ ပုဂ္ဂလဿ ဝါ ဓမ္မဿ ဝါ အနာဒရကရဏေ။ တသ္မာ ယော ဘိက္ခု ဥပသမ္ပန္နေန ပညတ္တေန ဝုစ္စမာနော တဿ ဝါ ဝစနံ အကတ္တုကာမတာယ၊ တံ ဝါ ဓမ္မံ အသိက္ခိတုကာမတာယ အနာဒရိယံ ကရောတိ၊ တဿ တသ္မိံ အနာဒရိယေ ပါစိတ္တိယံ။

ကောသမ္ဗိယံ ဆန္နတ္ထေရံ အာရဗ္ဘ အနာဒရိယကရဏဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ အနုပသမ္ပန္နေ တိကဒုက္ကဋံ၊ ဥပသမ္ပန္နေန ဝါ အနုပသမ္ပန္နေန ဝါ ‘‘ဣဒံ န သလ္လေခါယ သံဝတ္တတီ’’တိအာဒိနာ နယေန အပညတ္တေန ဝုစ္စမာနဿ အနာဒရိယေပိ ဒုက္ကဋမေဝ။ ပဝေဏိအာဂတံ ပန ဥဂ္ဂဟံ ဂဟေတွာ ‘‘ဧဝံ အမှာကံ အာစရိယာနံ ဥဂ္ဂဟော ပရိပုစ္ဆာ’’တိ (ပါစိ။ ၃၄၄) ဘဏန္တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ဥပသမ္ပန္နဿ ပညတ္တေန ဝစနံ၊ အနာဒရိယကရဏန္တိ ဣမာနေတ္ထ ဒွေ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ အဒိန္နာဒါနသဒိသာနိ၊ ဣဒံ ပန ဒုက္ခဝေဒနန္တိ။

အနာဒရိယသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅။ ဘိံသာပနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ပဉ္စမေ ဘိံသာပေယျာတိ ဘိံသာပနတ္ထံ ရူပါဒီနိ ဥပသံဟရေယျ၊ ဘယာနကကထံ ဝါ ကထေယျ။ သော ပန ဘာယတု ဝါ၊ မာ ဝါ၊ ဣတရဿ ပါစိတ္တိယံ။

သာဝတ္ထိယံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ ဘိံသာပနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ။ အနုပသမ္ပန္နေ တိကဒုက္ကဋံ၊ န ဘိံသာပေတုကာမဿ တထာ ကရောတော၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ဥပသမ္ပန္နတာ၊ တဿ ဒဿနသဝနဝိသယေ ဘိံသာပေတုကာမတာယ ဝါယာမနန္တိ ဣမာနေတ္ထ ဒွေ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ အနန္တရသိက္ခာပဒသဒိသာနေဝါတိ။

ဘိံသာပနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆။ ဇောတိသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဆဋ္ဌေ ဝိသိဗ္ဗနာပေက္ခောတိ တပ္ပိတုကာမော။ သမာဒဟေယျာတိ ဇာလေယျ၊ အညတြ တထာရူပပ္ပစ္စယာတိ ပဒီပုဇ္ဇာလနံ ဝါ ပတ္တပစနာဒီသု ဇောတိကရဏံ ဝါတိ ဧဝရူပံ ပစ္စယံ ဝိနာ။ တတြာယံ ဝိနိစ္ဆယော – သယံ သမာဒဟန္တဿ အရဏိသဏ္ဌာပနတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ဇာလာ န ဥဋ္ဌဟတိ၊ တာဝ သဗ္ဗပ္ပယောဂေသု ဒုက္ကဋံ၊ ဇာလုဋ္ဌာနေ ပါစိတ္တိယံ။ သမာဒဟာပေန္တဿ အာဏတ္တိယာ ဒုက္ကဋံ၊ သကိံ အာဏတ္တေန ဗဟုမ္ပိ သမာဒဟိတေ ဧကမေဝ ပါစိတ္တိယံ။

ဘဂ္ဂေသု သမ္ဗဟုလေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ ဇောတိံ သမာဒဟိတွာ ဝိသိဗ္ဗနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ ‘‘အဂိလာနော၊ အညတြ တထာရူပပ္ပစ္စယာ’’တိ ဣမာနေတ္ထ ဒွေ အနုပညတ္တိယော၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ သာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ ဂိလာနဿ အဂိလာနသညိနော၊ ဝေမတိကဿ ဝါ ဒုက္ကဋံ၊ တထာ ပဋိလာတံ ဥက္ခိပန္တဿ၊ တဉ္စ အဝိဇ္ဈာတံ ဥက္ခိပိတွာ ယထာဌာနေ ဌပေန္တဿ။ ဝိဇ္ဈာတံ ပန ဇာလယတော ပါစိတ္တိယမေဝ။ ဂိလာနဿ ဂိလာနသညိဿ ၊ အညေန ကတံ ဝါ ဝီတစ္စိတင်္ဂါရံ ဝါ ဝိသိဗ္ဗေန္တဿ၊ ပဒီပဇောတိကဇန္တာဃရာဒိကေ တထာရူပပ္ပစ္စယေ၊ အာပဒါသု၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ အဂိလာနတာ၊ အနုညာတကာရဏာဘာဝေါ၊ ဝိသိဗ္ဗေတုကာမတာ၊ သမာဒဟနန္တိ ဣမာနေတ္ထ စတ္တာရိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ သဉ္စရိတ္တေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာနီတိ။

ဇောတိသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇။ နဟာနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

သတ္တမေ နဟာယေယျာတိ ယော ဘိက္ခု မဇ္ဈိမဒေသေ နဟာနဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ အဒ္ဓမာသေ အပုဏ္ဏေ အညတြ သမယာ ‘‘နဟာယိဿာမီ’’တိ စုဏ္ဏံ ဝါ မတ္တိကံ ဝါ အဘိသင်္ခရောတိ၊ တဿ တတော ပဋ္ဌာယ သဗ္ဗပ္ပယောဂေသု ဒုက္ကဋံ၊ နဟာနပရိယောသာနေ ပါစိတ္တိယံ။ သမယေသု ပရိဝေဏသမ္မဇ္ဇနမတ္တမ္ပိ ကမ္မသမယော၊ အဒ္ဓယောဇနံ ဂန္တုကာမဿ၊ ဂစ္ဆတော၊ ဂတဿ ဝါ အဒ္ဓါနဂမနသမယော၊ သရဇေန ဝါတေန ဩကိဏ္ဏဿ ဒွီသု ဝါ တီသု ဝါ ဥဒကဖုသိတေသု ကာယေ ပတိတေသု ဝါတဝုဋ္ဌိသမယောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သေသံ ဥတ္တာနမေဝ။

ရာဇဂဟေ သမ္ဗဟုလေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ န မတ္တံ ဇာနိတွာ နဟာယနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ ‘‘အညတြ သမယာ’’တိ အယမေတ္ထ ဆဗ္ဗိဓာ အနုပညတ္တိ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ အတိရေကဒ္ဓမာသေ ဦနကသညိနော၊ ဝေမတိကဿ ဝါ ဒုက္ကဋံ။ အတိရေကသညိဿ၊ သမယေ ဝါ နဟာယန္တဿ၊ ယော ဝါ နဒီပါရံ ဂစ္ဆန္တော ဝါလုကံ ဥက္ကိရိတွာ ကတအာဝါဋေသုပိ နဟာယတိ၊ တဿ၊ ပစ္စန္တိမေ ဇနပဒေ သဗ္ဗေသံ၊ အာပဒါသု၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ မဇ္ဈိမဒေသော၊ ဦနကဒ္ဓမာသေ နဟာနံ၊ သမယာနံ ဝါ နဒီပါရဂမနဿ ဝါ အာပဒါနံ ဝါ အဘာဝေါတိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ ဧဠကလောမသဒိသာနေဝါတိ။

နဟာနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈။ ဒုဗ္ဗဏ္ဏကရဏသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

အဋ္ဌမေ အလဘီတိ လဘော၊ လဘော ဧဝ လာဘော၊ ကိံ အလဘိ? စီဝရံ၊ ကီဒိသံ? နဝံ၊ ဣတိ ‘‘နဝစီဝရလာဘေနာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ အနုနာသိကလောပံ အကတွာ နဝံစီဝရလာဘေနာတိ ဝုတ္တံ၊ ပဋိလဒ္ဓနဝစီဝရေနာတိ အတ္ထော။ မဇ္ဈေ ဌိတပဒဒွယေ ပနာတိ နိပါတမတ္တံ။ ဘိက္ခုနာတိ ယေန လဒ္ဓံ၊ တဿ နိဒဿနံ၊ သေသံ ပဒတ္ထတော ဥတ္တာနမေဝ။ အယံ ပနေတ္ထ ဝိနိစ္ဆယော – နိဝါသနပါရုပနုပဂံ စီဝရံ လဘိတွာ တဿ နိဋ္ဌိတရဇနဿ ယသ္မိံ ဝါ တသ္မိံ ဝါ ပဒေသေ ကံသနီလေန ဝါ ပတ္တနီလေန ဝါ ကဒ္ဒမေန ဝါ ယေန ကေနစိ ကာဠကေန ဝါ မောရက္ခိမဏ္ဍလမင်္ဂုလပိဋ္ဌီနံ အညတရပ္ပမာဏံ ကပ္ပဗိန္ဒုံ အာဒိယိတွာ တံ စီဝရံ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ၊ အနာဒိယိတွာ ပရိဘုဉ္ဇန္တဿ ပါစိတ္တိယံ။

သာဝတ္ထိယံ သမ္ဗဟုလေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ အတ္တနော စီဝရအဇာနနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ အာဒိန္နေ အနာဒိန္နသညိနော၊ ဝေမတိကဿ ဝါ ဒုက္ကဋံ။ အာဒိန္နသညိဿ ၊ ကပ္ပေ နဋ္ဌေ၊ ကပ္ပကတောကာသေ ဇိဏ္ဏေ၊ ကပ္ပကတေန အကပ္ပကတေ သံသိဗ္ဗိတေ၊ ပစ္ဆာ အာရောပိတေသု အဂ္ဂဠအနုဝါတပရိဘဏ္ဍေသု တံ ပရိဘုဉ္ဇန္တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ဝုတ္တပ္ပကာရဿ စီဝရဿ အကတကပ္ပကတာ၊ န နဋ္ဌစီဝရာဒိတာ၊ နိဝါသနံ ဝါ ပါရုပနံ ဝါတိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ ဧဠကလောမသဒိသာနိ၊ ဣဒံ ပန ကိရိယာကိရိယန္တိ။

ဒုဗ္ဗဏ္ဏကရဏသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉။ ဝိကပ္ပနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

နဝမေ ဝိကပ္ပေတွာတိ ဧတ္ထ ဒွေ ဝိကပ္ပနာ သမ္မုခါဝိကပ္ပနာ ပရမ္မုခါဝိကပ္ပနာ စ။ ကထံ သမ္မုခါဝိကပ္ပနာ ဟောတိ? စီဝရာနံ ဧကဗဟုဘာဝံ သန္နိဟိတာသန္နိဟိတဘာဝဉ္စ ဉတွာ ‘ဣမံ စီဝရ’န္တိ ဝါ ‘ဣမာနိ စီဝရာနီ’တိ ဝါ ‘ဧတံ စီဝရ’န္တိ ဝါ ‘ဧတာနိ စီဝရာနီ’တိ ဝါ ဝတွာ ‘တုယှံ ဝိကပ္ပေမီ’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ အယမေကာ သမ္မုခါဝိကပ္ပနာ။ ဧတ္တာဝတာ နိဓေတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ပန ဝိဿဇ္ဇေတုံ ဝါ အဓိဋ္ဌာတုံ ဝါ န ဝဋ္ဋတိ။ ‘‘မယှံ သန္တကံ၊ မယှံ သန္တကာနိ ပရိဘုဉ္ဇ ဝါ ဝိဿဇ္ဇေဟိ ဝါ ယထာပစ္စယံ ကရောဟီ’’တိ (ပါစိ။ ၃၇၄) ဧဝံ ပန ဝုတ္တေ ပစ္စုဒ္ဓါရော နာမ ဟောတိ၊ တတော ပဘုတိ ပရိဘောဂါဒယောပိ ဝဋ္ဋန္တိ။ အပရော နယော၊ တထေဝ စီဝရာနံ ဧကဗဟုဘာဝံ သန္နိဟိတာသန္နိဟိတဘာဝဉ္စ ဉတွာ တဿေဝ ဘိက္ခုနော သန္တိကေ ‘ဣမံ စီဝရ’န္တိ ဝါ ‘ဣမာနိ စီဝရာနီ’တိ ဝါ ‘ဧတံ စီဝရ’န္တိ ဝါ ‘ဧတာနိ စီဝရာနီ’တိ ဝါ ဝတွာ ပဉ္စသု သဟဓမ္မိကေသု အညတရဿ အတ္တနာ အဘိရုစိတဿ ယဿ ကဿစိ နာမံ ဂဟေတွာ ‘‘တိဿဿ ဘိက္ခုနော ဝိကပ္ပေမီ’’တိ ဝါ ‘‘တိဿာယ ဘိက္ခုနိယာ၊ သိက္ခမာနာယ၊ သာမဏေရဿ၊ တိဿာယ သာမဏေရိယာ ဝိကပ္ပေမီ’’တိ ဝါ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ အယံ အပရာပိ သမ္မုခါဝိကပ္ပနာ။ ဧတ္တာဝတာ နိဓေတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ ပရိဘောဂါဒီသု ဧကမ္ပိ န ဝဋ္ဋတိ။ တေန ပန ဘိက္ခုနာ ‘‘တိဿဿ ဘိက္ခုနော သန္တကံ…ပေ… တိဿာယ သာမဏေရိယာ သန္တကံ ပရိဘုဉ္ဇ ဝါ ဝိဿဇ္ဇေဟိ ဝါ ယထာပစ္စယံ ကရောဟီ’’တိ ဝုတ္တေ ပစ္စုဒ္ဓါရော နာမ ဟောတိ၊ တတော ပဘုတိ ပရိဘောဂါဒယောပိ ဝဋ္ဋန္တိ။

ကထံ ပရမ္မုခါဝိကပ္ပနာ ဟောတိ? စီဝရာနံ တထေဝ ဧကဗဟုဘာဝံ သန္နိဟိတာသန္နိဟိတဘာဝဉ္စ ဉတွာ ‘ဣမံ စီဝရ’န္တိ ဝါ ‘ဣမာနိ စီဝရာနီ’တိ ဝါ ‘ဧတံ စီဝရ’န္တိ ဝါ ‘ဧတာနိ စီဝရာနီ’တိ ဝါ ဝတွာ ‘‘တုယှံ ဝိကပ္ပနတ္ထာယ ဒမ္မီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ တေန ဝတ္တဗ္ဗော ‘‘ကော တေ မိတ္တော ဝါ သန္ဒိဋ္ဌော ဝါ’’တိ။ တတော ဣတရေန ပုရိမနယေနေဝ ‘တိဿော ဘိက္ခူ’တိ ဝါ…ပေ… ‘တိဿာ သာမဏေရီ’တိ ဝါ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ပုန တေန ဘိက္ခုနာ ‘‘အဟံ တိဿဿ ဘိက္ခုနော ဒမ္မီ’’တိ ဝါ…ပေ… ‘‘တိဿာယ သာမဏေရိယာ ဒမ္မီ’’တိ ဝါ ဝတ္တဗ္ဗံ ၊ အယံ ပရမ္မုခါဝိကပ္ပနာ။ ဧတ္တာဝတာ နိဓေတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ ပရိဘောဂါဒီသု ဧကမ္ပိ န ဝဋ္ဋတိ။ တေန ပန ဘိက္ခုနာ ဒုတိယသမ္မုခါဝိကပ္ပနာယံ ဝုတ္တနယေနေဝ ‘‘ဣတ္ထန္နာမဿ သန္တကံ ပရိဘုဉ္ဇ ဝါ ဝိဿဇ္ဇေဟိ ဝါ ယထာပစ္စယံ ကရောဟီ’’တိ ဝုတ္တေ ပစ္စုဒ္ဓါရော နာမ ဟောတိ၊ တတော ပဘုတိ ပရိဘောဂါဒယောပိ ဝဋ္ဋန္တီတိ။ ပတ္တဝိကပ္ပနာယမ္ပိ ဧသေဝ နယော။ ဣတိ ဣမာသု ဒွီသု ဝိကပ္ပနာသု ယာယ ကာယစိ ဝိကပ္ပနာယ ပဉ္စသု သဟဓမ္မိကေသု ယဿ ကဿစိ စီဝရံ ဝိကပ္ပေတွာ ဝုတ္တနယေန အကတပ္ပစ္စုဒ္ဓါရံ ဝါ ယေန ဝိနယကမ္မံ ကတံ၊ တဿ ဝါ ဝိဿာသေန အဂ္ဂဟေတွာ ပရိဘုဉ္ဇန္တဿ ပါစိတ္တိယံ။

သာဝတ္ထိယံ ဥပနန္ဒံ အာရဗ္ဘ အပ္ပစ္စုဒ္ဓါရဏံ ပရိဘုဉ္ဇနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ တံ ပန အဓိဋ္ဌဟန္တဿ ဝါ ဝိဿဇ္ဇေန္တဿ ဝါ ဒုက္ကဋံ၊ တထာ ပစ္စုဒ္ဓါရဏေ အပ္ပစ္စုဒ္ဓါရဏသညိဿ ဝေမတိကဿ ဝါ။ ပစ္စုဒ္ဓါရဏသညိဿ ပန ဝိဿာသေန ပရိဘုဉ္ဇန္တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ သာမံ ဝိကပ္ပိတဿ အပ္ပစ္စုဒ္ဓါရော၊ ဝိကပ္ပနုပဂစီဝရတာ၊ ပရိဘောဂေါတိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ ပဌမကထိနသဒိသာနေဝ၊ ဣဒံ ပန ကိရိယာကိရိယန္တိ။

ဝိကပ္ပနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၀။ အပနိဓာနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဒသမေ ပတ္တန္တိ အဓိဋ္ဌာနုပဂံ။ စီဝရန္တိ ဝိကပ္ပနုပဂံ။ နိသီဒနံ နာမ သဒသံ ဝုစ္စတိ။ သူစိဃရံ နာမ သသူစိကံ ဝါ အသူစိကံ ဝါ။ ကာယဗန္ဓနံ နာမ ပဋ္ဋိကာ ဝါ သူကရန္တကံ ဝါ။ အပနိဓေယျာတိ အပနေတွာ နိဒဟေယျ။ ဟသာပေက္ခောတိ ဟသာဓိပ္ပာယော။ ပါစိတ္တိယန္တိ သယံ အပနိဓေန္တဿ ပါစိတ္တိယံ၊ အညံ အာဏာပေန္တဿ အာဏတ္တိယာ ဒုက္ကဋံ၊ တေန အပနိဟိတေ ဣတရဿ ပါစိတ္တိယံ။

သာဝတ္ထိယံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ အာရဗ္ဘ အပနိဓာနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ သာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ အနုပသမ္ပန္နေ တိကဒုက္ကဋံ၊ ဝုတ္တပ္ပကာရာနိ ပန ပတ္တာဒီနိ ဌပေတွာ အညံ ပရိက္ခာရံ ဥပသမ္ပန္နဿ ဝါ အနုပသမ္ပန္နဿ ဝါ သန္တကံ အပနိဓေန္တဿ ဒုက္ကဋမေဝ။ ဒုန္နိက္ခိတ္တံ ပဋိသာမေန္တဿ၊ ‘‘ဓမ္မကထံ ကတွာ ဒဿာမီ’’တိ ပဋိသာမေန္တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ဥပသမ္ပန္နဿ သန္တကာနံ ပတ္တာဒီနံ အပနိဓာနံ၊ ဝိဟေသေတုကာမတာ ဝါ ဟသာဓိပ္ပာယတာ ဝါတိ ဣမာနေတ္ထ ဒွေ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ အဒိန္နာဒါနသဒိသာနီတိ။

အပနိဓာနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သုရာပါနဝဂ္ဂေါ ဆဋ္ဌော။

၇။ သပ္ပာဏကဝဂ္ဂေါ

၁။ သဉ္စိစ္စသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

သပ္ပာဏကဝဂ္ဂဿ ပဌမေ ပါဏောတိ တိရစ္ဆာနဂတပါဏော အဓိပ္ပေတော။ တံ ခုဒ္ဒကမ္ပိ မဟန္တမ္ပိ မာရေန္တဿ ပါစိတ္တိယမေဝ၊ မဟန္တေ ပန ဥပက္ကမမဟန္တတာယ အကုသလံ မဟန္တံ ဟောတိ။

သာဝတ္ထိယံ ဥဒါယိတ္ထေရံ အာရဗ္ဘ ပါဏံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ သာဏတ္တိကံ၊ ပါဏေ ဝေမတိကဿ၊ အပါဏေ ပါဏသညိနော၊ ဝေမတိကဿ ဝါ ဒုက္ကဋံ ။ အပါဏသညိဿ၊ အသဉ္စိစ္စ၊ အဇာနန္တဿ၊ နမရဏာဓိပ္ပာယဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ သေသံ မနုဿဝိဂ္ဂဟေ ဝုတ္တနယမေဝါတိ။

သဉ္စိစ္စသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ သပ္ပာဏကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဒုတိယေ သပ္ပာဏကန္တိ ယေ ပါဏကာ ပရိဘောဂေန မရန္တိ၊ တေဟိ သပ္ပာဏကံ၊ တာဒိသဉှိ ဇာနံ ပရိဘုဉ္ဇန္တဿ ပယောဂေ ပယောဂေ ပါစိတ္တိယံ။

သာဝတ္ထိယံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ အာရဗ္ဘ ဇာနံ သပ္ပာဏကံ ဥဒကံ ပရိဘုဉ္ဇနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သေသမေတ္ထ သိဉ္စနသိက္ခာပဒေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ။

သပ္ပာဏကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ ဥက္ကောဋနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

တတိယေ ယထာဓမ္မန္တိ ယော ယဿ အဓိကရဏဿ ဝူပသမာယ ဓမ္မော ဝုတ္တော၊ တေနေဝ ဓမ္မေန။ နိဟတာဓိကရဏန္တိ နိဟတံ အဓိကရဏံ၊ သမထက္ခန္ဓကေ (စူဠဝ။ ၁၈၅ အာဒယော) သတ္ထာရာ ဝုတ္တဓမ္မေနေဝ ဝူပသမိတန္တိ အတ္ထော၊ ဝူပသမနနယံ ပနဿ အဓိကရဏသမထေသု ဒဿယိဿာမ။ ပုနကမ္မာယ ဥက္ကောဋေယျာတိ တဿ တဿ ဘိက္ခုနော သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘အကတံ ကမ္မ’’န္တိအာဒီနိ (ပါစိ။ ၃၉၄) ဝဒန္တော ပုနကရဏတ္ထာယ ဥစ္စာလေယျ။ ယထာဌိတဘာဝေန ပတိဋ္ဌာတုံ န ဒဒေယျ၊ တဿေဝံ ကရောန္တဿ ပါစိတ္တိယံ။ ယံ ပန ဓမ္မေန အဓိကရဏံ နိဟတံ ၊ တံ သုနိဟတမေဝ။ သစေ ဝိပ္ပကတေ ကမ္မေ ပဋိက္ကောသတိ၊ တံ သညာပေတွာ ကာတဗ္ဗံ။ ဣတရထာ ကမ္မဉ္စ ကုပ္ပတိ၊ ကာရကာနဉ္စ အာပတ္တိ။

သာဝတ္ထိယံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ ဥက္ကောဋနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ ဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကဿ၊ အဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညိနော၊ ဝေမတိကဿ ဝါ ဒုက္ကဋံ။ ဥဘယေသု အဓမ္မကမ္မသညိဿ၊ ‘‘အဓမ္မေန ဝါ ဝဂ္ဂေန ဝါ အကမ္မာရဟဿ ဝါ ကမ္မံ ကတ’’န္တိ ဇာနန္တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ယထာဓမ္မံ နိဟတဘာဝေါ၊ ဇာနနာ၊ ဥက္ကောဋနာတိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ အဒိန္နာဒါနသဒိသာနိ၊ ဣဒံ ပန ဒုက္ခဝေဒနန္တိ။

ဥက္ကောဋနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ ဒုဋ္ဌုလ္လသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

စတုတ္ထေ ဒုဋ္ဌုလ္လန္တိ သင်္ဃာဒိသေသံ အဓိပ္ပေတံ၊ တံ ယေန ကေနစိ ဥပါယေန ဉတွာ ပဋိစ္ဆာဒေန္တဿ ပါစိတ္တိယံ။ သစေပိ ‘‘န ဒါနိ နံ ကဿစိ ဘိက္ခုနော အာရောစေဿာမီ’’တိ ဓုရံ နိက္ခိပိတွာ ပစ္ဆာ အာရောစေတိ၊ ပါစိတ္တိယံ၊ အာပဇ္ဇိတွာဝ အာရောစေဿတိ။ သစေ ပန ဧဝံ ဓုရံ နိက္ခိပိတွာ ပဋိစ္ဆာဒနတ္ထမေဝ အညဿ အာရောစေတိ၊ သောပိ အညဿာတိ ဧတေနုပါယေန သမဏသတမ္ပိ အာပဇ္ဇတိယေဝ တာဝ၊ ယာဝ ကောဋိ န ဆိဇ္ဇတိ။ ကထံ ပန ကောဋိ ဆိဇ္ဇတိ? သစေ ဟိ အာပန္နော ဧကဿ အာရောစေတိ၊ သောပိ အညဿ အာရောစေတိ၊ သော နိဝတ္တိတွာ ယေနဿ အာရောစိတံ၊ တဿေဝ အာရောစေတိ၊ ဧဝံ တတိယေန ပုဂ္ဂလေန ဒုတိယဿ အာရောစိတေ ကောဋိ ဆိန္နာ ဟောတိ။

သာဝတ္ထိယံ အညတရံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ဒုဋ္ဌုလ္လာပတ္တိပဋိစ္ဆာဒနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ အသာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ ဒုဋ္ဌုလ္လာယ အာပတ္တိယာ အာဒိပဒေ ပါစိတ္တိယံ၊ ဣတရေသု ဒွီသု ဒုက္ကဋံ၊ အဒုဋ္ဌုလ္လာယ တိကဒုက္ကဋံ၊ အနုပသမ္ပန္နဿ ဒုဋ္ဌုလ္လေ ဝါ အဒုဋ္ဌုလ္လေ ဝါ အဇ္ဈာစာရေ ဒုက္ကဋမေဝ။ ‘‘သင်္ဃဿ ဘဏ္ဍနာဒီနိ ဘဝိဿန္တီ’’တိ (ပါစိ။ ၄၀၁) ဝါ ‘‘အယံ ကက္ခဠော ဖရုသော ဇီဝိတန္တရာယံ ဝါ ဗြဟ္မစရိယန္တရာယံ ဝါ ကရိဿတီ’’တိ ဝါ အနာရောစေန္တဿ၊ ပတိရူပံ ဘိက္ခုံ အပဿတော ၊ န ဆာဒေတုကာမဿ၊ ‘‘ပညာယိဿတိ သကေန ကမ္မေနာ’’တိ အနာရောစေန္တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ဥပသမ္ပန္နဿ ဒုဋ္ဌုလ္လာပတ္တိဇာနနံ၊ ‘‘ပဋိစ္ဆာဒေတုကာမတာယ နာရောစေဿာမီ’’တိ ဓုရနိက္ခေပေါတိ ဣမာနေတ္ထ ဒွေ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ သမနုဘာသနသအသာနေဝါတိ။

ဒုဋ္ဌုလ္လသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅။ ဦနဝီသတိဝဿသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ပဉ္စမေ ဦနဝီသတိဝဿန္တိ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏတော ပဋ္ဌာယ အပရိပုဏ္ဏဝီသတိဝဿံ။ ဥပသမ္ပာဒေယျာတိ ဥပဇ္ဈာယော ဟုတွာ ဥပသမ္ပာဒေယျ။ သော စ ပုဂ္ဂလော အနုပသမ္ပန္နောတိ ဇာနန္တေနာပိ အဇာနန္တေနာပိ ဥပသမ္ပာဒိတော အနုပသမ္ပန္နောဝ။ သစေ ပန သော ဒသဝဿစ္စယေန အညံ ဥပသမ္ပာဒေတိ၊ တဉ္စေ မုဉ္စိတွာ ဂဏော ပူရတိ၊ သူပသမ္ပန္နော။ သောပိ ယာဝ န ဇာနာတိ၊ တာဝ တဿ နေဝ သဂ္ဂန္တရာယော န မောက္ခန္တရာယော၊ ဉတွာ ပန ပုန ဥပသမ္ပဇ္ဇိတဗ္ဗံ။ တေ စ ဘိက္ခူ ဂါရယှာတိ ဌပေတွာ ဥပဇ္ဈာယံ အဝသေသာ ဂါရယှာ ဟောန္တိ၊ သဗ္ဗေ ဒုက္ကဋံ အာပဇ္ဇန္တိ။ ဣဒံ တသ္မိံ ပါစိတ္တိယန္တိ ယော ပန ဥပဇ္ဈာယော ဟုတွာ ဥပသမ္ပာဒေတိ၊ တသ္မိံယေဝ ပုဂ္ဂလေ ဣဒံ ပါစိတ္တိယံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တသ္မာ ယော ‘‘ဧဝံ ဥပသမ္ပာဒေဿာမီ’’တိ ဂဏံ ဝါ အာစရိယံ ဝါ ပတ္တံ ဝါ စီဝရံ ဝါ ပရိယေသတိ၊ သီမံ ဝါ သမ္မန္နတိ (ပါစိ။ ၄၀၄)၊ ဥဒကုက္ခေပံ ဝါ ပရိစ္ဆိန္ဒတိ၊ သော ဧတေသု သဗ္ဗကိစ္စေသု ဉတ္တိယာ၊ ဒွီသု စ ကမ္မဝါစာသု ဒုက္ကဋာနိ အာပဇ္ဇိတွာ ကမ္မဝါစာပရိယောသာနေ ပါစိတ္တိယံ အာပဇ္ဇတိ။

ရာဇဂဟေ သမ္ဗဟုလေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ ဦနဝီသတိဝဿံ ဥပသမ္ပာဒနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ အသာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ ဦနဝီသတိဝဿေ ဝေမတိကဿ၊ ပရိပုဏ္ဏဝီသတိဝဿေ ဦနကသညိနော၊ ဝေမတိကဿ စ ဒုက္ကဋံ။ ဥဘယတ္ထ ပရိပုဏ္ဏသညိဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ဦနဝီသတိဝဿတာ၊ ဦနကသညိတာ၊ ဥပသမ္ပာဒနန္တိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ အဒိန္နာဒါနသဒိသာနိ၊ ဣဒံ ပန ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇံ၊ တိစိတ္တံ၊ တိဝေဒနန္တိ။

ဦနဝီသတိဝဿသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆။ ထေယျသတ္ထသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဆဋ္ဌေ ယေ ရာဇာနံ ဝါ ဝဉ္စေတွာ သုင်္ကံ ဝါ ပရိဟရိတုကာမာ စောရာ ကတကမ္မာ စေဝ အကတကမ္မာ စ မဂ္ဂပ္ပဋိပန္နာ၊ တေသု ဣဓ ထေယျသတ္ထသညိနော တဿ ထေယျသတ္ထဘာဝံ ဉတွာ တေန သဒ္ဓိံ သံဝိဓာယ ဂစ္ဆန္တဿ သံဝိဓာနေ စ ဂမနေ စ ဩဝါဒဝဂ္ဂေ ဝုတ္တနယေန အာပတ္တိဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗော။

သာဝတ္ထိယံ အညတရံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ထေယျသတ္ထေန သဒ္ဓိံ သံဝိဓာယ ဧကဒ္ဓါနမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ မနုဿေသု အသံဝိဒဟန္တေသု သယမေဝ သံဝိဒဟိတွာ ဂစ္ဆန္တဿ၊ ထေယျသတ္ထေ ဝေမတိကဿ၊ အထေယျသတ္ထေ ထေယျသတ္ထသညိနော၊ ဝေမတိကဿ စ ဒုက္ကဋံ။ အထေယျသတ္ထသညိဿ၊ အသံဝိဒဟိတွာ ဝါ ကာလဝိသင်္ကေတေန ဝါ၊ အာပဒါသု ဝါ၊ ဂစ္ဆန္တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ထေယျသတ္ထဘာဝေါ၊ ဇာနနံ၊ သံဝိဓာနံ၊ အဝိသင်္ကေတေန ဂမနန္တိ ဣမာနေတ္ထ စတ္တာရိ အင်္ဂါနိ။ ထေယျသတ္ထသမုဋ္ဌာနံ၊ ကိရိယံ၊ သညာဝိမောက္ခံ၊ သစိတ္တကံ၊ ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇံ၊ ကာယကမ္မံ၊ ဝစီကမ္မံ၊ တိစိတ္တံ၊ တိဝေဒနန္တိ။

ထေယျသတ္ထသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇။ သံဝိဓာနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

သတ္တမေ သာဝတ္ထိယံ အညတရံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ မာတုဂါမေန သဒ္ဓိံ ဧကဒ္ဓါနမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သေသမေတ္ထ ဘိက္ခုနိယာ သဒ္ဓိံ သံဝိဓာနသိက္ခာပဒေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ။

သံဝိဓာနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈။ အရိဋ္ဌသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

အဋ္ဌမေ သဂ္ဂမောက္ခာနံ အန္တရာယံ ကရောန္တီတိ အန္တရာယိကာ၊ တေ ကမ္မကိလေသဝိပါကဥပဝါဒပညတ္တိဝီတိက္ကမနဝသေန ပဉ္စဝိဓာ။ တေသု မုဒုကာနံ အတ္ထရဏာဒီနံ ဖဿော ဝိယ ဣတ္ထိသမ္ဖဿောပိ ဝဋ္ဋတီတိ မေထုနဝီတိက္ကမနေ ဒေါသံ အဒိသွာ ပညတ္တိဝီတိက္ကမန္တရာယိကေ သန္ဓာယ ‘‘ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ၊ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’’တိ ဝုတ္တံ။ အနေကပရိယာယေနာတိ ‘‘အဋ္ဌိကင်္ကလူပမာ ကာမာ’’တိအာဒီဟိ (မ။ နိ။ ၂။၄၂၊ ပါစိ။ ၄၁၇၊ စူဠနိ။ ခဂ္ဂဝိသာဏသုတ္တနိဒ္ဒေသ ၁၄၇) နေကေဟိ ကာရဏေဟိ။ သော ဘိက္ခု ဘိက္ခူဟီတိ ယေ ပဿန္တိ ဝါ သုဏန္တိ ဝါ၊ တေဟိ တိက္ခတ္တုံ ဧဝံ ဝတ္တဗ္ဗော ‘‘မာ အာယသ္မာ ဧဝံ အဝစ…ပေ… အလဉ္စ ပန တေ ပဋိသေဝတော အန္တရာယာယာ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ အပ္ပဋိနိဿဇ္ဇန္တဿ ဒုက္ကဋံ၊ သုတွာ အဝဒန္တာနမ္ပိ ဒုက္ကဋံ။ ပုန သင်္ဃမဇ္ဈမ္ပိ အာကဍ္ဎိတွာ တထေဝ ဝတ္တဗ္ဗော၊ တတြာပိ တဿ အပ္ပဋိနိဿဇ္ဇနေ၊ ဣတရေသဉ္စ အဝစနေ ဒုက္ကဋမေဝ။ ဧဝမ္ပိ အပ္ပဋိနိဿဇ္ဇန္တော ပုန ဉတ္တိစတုတ္ထေန ကမ္မေန ယာဝတတိယံ သမနုဘာသိတဗ္ဗော၊ အထဿ အပ္ပဋိနိဿဇ္ဇတော ပုန ဉတ္တိယာ စ ဒွီဟိ စ ကမ္မဝါစာဟိ ဒုက္ကဋံ၊ ကမ္မဝါစာပရိယောသာနေ ပါစိတ္တိယံ။

သာဝတ္ထိယံ အရိဋ္ဌံ အာရဗ္ဘ ပါပိကာယ ဒိဋ္ဌိယာ အပ္ပဋိနိဿဇ္ဇနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ အဓမ္မကမ္မေ တိကဒုက္ကဋံ။ အသမနုဘာသိယမာနဿ ၊ ပဋိနိဿဇ္ဇန္တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ဓမ္မကမ္မတာ၊ သမနုဘာသနာ၊ အပ္ပဋိနိဿဇ္ဇနန္တိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ သမနုဘာသနသဒိသာနေဝါတိ။

အရိဋ္ဌသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉။ ဥက္ခိတ္တသမ္ဘောဂသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

နဝမေ တထာဝါဒိနာတိ ‘‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မ’’န္တိအာဒိဝါဒိနာ။ အကတာနုဓမ္မေနာတိ အနုဓမ္မော ဝုစ္စတိ အာပတ္တိယာ အဒဿနေ ဝါ အပ္ပဋိကမ္မေ ဝါ ပါပိကာယ ဒိဋ္ဌိယာ အပ္ပဋိနိဿဂ္ဂေ ဝါ ဓမ္မေန ဝိနယေန ဥက္ခိတ္တကဿ အနုလောမဝတ္တံ ဒိသွာ ကတဩသာရဏာ၊ သော ဩသာရဏသင်္ခါတော အနုဓမ္မော ယဿ န ကတော၊ အယံ အကတာနုဓမ္မော နာမ၊ တာဒိသေန သဒ္ဓိန္တိ အတ္ထော။ သမ္ဘုဉ္ဇေယျ ဝါတိ အာမိသသမ္ဘောဂံ ဝါ ဓမ္မသမ္ဘောဂံ ဝါ ကရေယျ။ သံဝသေယျ ဝါတိ ဥပေါသထာဒိကံ သင်္ဃကမ္မံ ကရေယျ ။ သဟ ဝါ သေယျံ ကပ္ပေယျာတိ နာနူပစာရေပိ ဧကစ္ဆန္နေ နိပဇ္ဇေယျ။ တတ္ထ အာမိသပရိဘောဂေ ဧကပ္ပယောဂေန ဗဟူပိ ဒဒတော ဝါ ဂဏှတော ဝါ ဧကံ ပါစိတ္တိယံ၊ ဝိစ္ဆိန္ဒနေ သတိ ပယောဂေ ပယောဂေ ပါစိတ္တိယံ။ ဓမ္မသမ္ဘောဂေ ပဒါဒီဟိ ဥဒ္ဒိသန္တဿ ဝါ ဥဒ္ဒိသာပေန္တဿ ဝါ ပဒသောဓမ္မေ ဝုတ္တနယေန၊ သံဝါသေ ကမ္မပရိယောသာနဝသေန၊ သဟသေယျာယ ဧကသ္မိံ နိပန္နေ ဣတရဿ နိပဇ္ဇနပ္ပယောဂဝသေန အာပတ္တိပရိစ္ဆေဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။

သာဝတ္ထိယံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ အာရဗ္ဘ အရိဋ္ဌေန ဘိက္ခုနာ သဒ္ဓိံ သမ္ဘုဉ္ဇနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ ဥက္ခိတ္တကေ ဝေမတိကဿ၊ အနုက္ခိတ္တကေ ဥက္ခိတ္တကသညိနော စေဝ ဝေမတိကဿ စ ဒုက္ကဋံ။ ဥဘောသု အနုက္ခိတ္တကသညိဿ၊ ‘‘ဩသာရိတော’’တိ ဝါ ‘‘တံ ဒိဋ္ဌိံ ပဋိနိဿဋ္ဌော’’တိ ဝါ ဇာနန္တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ အကတာနုဓမ္မတာ၊ ဇာနနာ၊ သမ္ဘောဂါဒိကရဏန္တိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ အဒိန္နာဒါနသဒိသာနိ၊ ဣဒံ ပန ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇံ၊ တိစိတ္တံ၊ တိဝေဒနန္တိ။

ဥက္ခိတ္တသမ္ဘောဂသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၀။ ကဏ္ဋကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဒသမေ သမဏုဒ္ဒေသောတိ သာမဏေရော။ စရာတိ ဂစ္ဆ။ ပိရေတိ ပရ အမာမက။ ဝိနဿာတိ နဿ ၊ ယတ္ထ တံ န ပဿာမ၊ တတ္ထ ဂစ္ဆာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တထာနာသိတန္တိဧတ္ထ သံဝါသနာသနာ လိင်္ဂနာသနာ ဒဏ္ဍကမ္မနာသနာတိ တိဿော နာသနာ။ တတ္ထ အာပတ္တိယာ အဒဿနာဒီသု ဥက္ခေပနာ သံဝါသနာသနာ နာမ။ ဒူသကော နာသေတဗ္ဗော (ပါရာ။ ၆၆)၊ မေတ္တိယံ ဘိက္ခုနိံ နာသေထာတိ (စူဠဝ။ ၁၉၃၊ ပါရာ။ ၃၈၄) အယံ လိင်္ဂနာသနာ နာမ။ ‘‘အဇ္ဇတဂ္ဂေ တေ၊ အာဝုသော သမဏုဒ္ဒေသ၊ န စေဝ သော ဘဂဝါ သတ္ထာ အပဒိသိတဗ္ဗော’’တိ (ပါစိ။ ၄၂၉) အယံ ဒဏ္ဍကမ္မနာသနာ နာမ၊ အယံ ဣဓာဓိပ္ပေတာ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘တထာနာသိတ’’န္တိ။ ဥပလာပေယျာတိ ‘‘ပတ္တံ ဝါ စီဝရံ ဝါ ဥဒ္ဒေသံ ဝါ ပရိပုစ္ဆံ ဝါ ဒဿာမီ’’တိ သင်္ဂဏှေယျ။ ဥပဋ္ဌာပေယျာတိ စုဏ္ဏမတ္တိကာဒီနိ သာဒိယန္တော တေန အတ္တနော ဥပဋ္ဌာနံ ကာရာပေယျ။ သမ္ဘောဂသဟသေယျာ အနန္တရသိက္ခာပဒေ ဝုတ္တနယာ ဧဝ၊ တသ္မာ အာပတ္တိပရိစ္ဆေဒေါပေတ္ထ တသ္မိံ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။

သာဝတ္ထိယံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ ကဏ္ဋကသမဏုဒ္ဒေသဥပလာပနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သေသံ အရိဋ္ဌသိက္ခာပဒေ ဝုတ္တသဒိသမေဝါတိ။

ကဏ္ဋကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သပ္ပာဏကဝဂ္ဂေါ သတ္တမော။

၈။ သဟဓမ္မိကဝဂ္ဂေါ

၁။ သဟဓမ္မိကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

သဟဓမ္မိကဝဂ္ဂဿ ပဌမေ သဟဓမ္မိကံ ဝုစ္စမာနောတိ ဣမဿတ္ထော ဒုဗ္ဗစသိက္ခာပဒေ ဝုတ္တော။ ဧတသ္မိံ သိက္ခာပဒေတိ ဧတသ္မိံ သိက္ခာပဒေ ယံ ဝုတ္တံ၊ တံ န တာဝ သိက္ခိဿာမီတိ အတ္ထော။ ပါစိတ္တိယန္တိ ဧတ္ထ ပန အနာဒရိယဘယာ လေသေန ဧဝံ ဝဒန္တဿ ဝါစာယ ဝါစာယ ပါစိတ္တိယံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ သိက္ခမာနေနာတိ ဩဝါဒံ သိရသာ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ သိက္ခိတုကာမေနေဝ ဟုတွာ။ အညာတဗ္ဗန္တိ အာဇာနိတဗ္ဗံ။ ပရိပုစ္ဆိတဗ္ဗန္တိ ‘‘ဣမဿ ကော အတ္ထော’’တိ ပရိပုစ္ဆိတဗ္ဗံ။ ပရိပဉှိတဗ္ဗန္တိ စိန္တေတဗ္ဗံ တုလယိတဗ္ဗံ။

ကောသမ္ဗိယံ ဆန္နတ္ထေရံ အာရဗ္ဘ ဧဝံ ဘဏနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ အနုပသမ္ပန္နေ တိကဒုက္ကဋံ၊ ဥဘောဟိပိ ‘‘ဣဒံ န သလ္လေခါယာ’’တိအာဒိနာ (ပါစိ။ ၄၃၆) နယေနေဝ အပ္ပညတ္တေန ဝုစ္စမာနဿာပိ ဧဝံ ဝဒတော ဒုက္ကဋမေဝ။ ‘‘ဇာနိဿာမိ သိက္ခိဿာမီ’’တိ ဘဏန္တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ဥပသမ္ပန္နဿ ပညတ္တေန ဝစနံ၊ အသိက္ခိတုကာမတာယ ဧဝံ ဝစနန္တိ ဣမာနေတ္ထ ဒွေ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ အဒိန္နာဒါနသဒိသာနိ၊ ဣဒံ ပန ဒုက္ခဝေဒနန္တိ။

သဟဓမ္မိကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ ဝိလေခနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဒုတိယေ ဥဒ္ဒိဿမာနေတိ အာစရိယေန အန္တေဝါသိကဿ ဝုစ္စမာနေ ဝါ သဇ္ဈာယဝသေန ပရိဝတ္တိယမာနေ ဝါ။ ခုဒ္ဒါနုခုဒ္ဒကေဟီတိ ခုဒ္ဒကေဟိ စ အနုခုဒ္ဒကေဟိ စ။ ယာဝဒေဝါတိ တေသံ သံဝတ္တနမရိယာဒပရိစ္ဆေဒဝစနံ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ဧတာနိ ဟိ ယေ ဥဒ္ဒိသန္တိ ဝါ ဥဒ္ဒိသာပေန္တိ ဝါ သဇ္ဈာယန္တိ ဝါ၊ တေသံ တာဝ သံဝတ္တန္တိ၊ ယာဝ ‘‘ကပ္ပတိ နု ခေါ၊ န ကပ္ပတိ နု ခေါ’’တိ ကုက္ကုစ္စဝိပ္ပဋိသာရော၊ ဝိဟေသာ၊ ဝိစိကိစ္ဆာ မနောဝိလေခါ စ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိယေဝ။ အထ ဝါ ယာဝဒေဝါတိ အတိသယဝဝတ္ထာပနံ။ တဿ ‘သံဝတ္တန္တီ’တိဣမိနာ သမ္ဗန္ဓော၊ ကုက္ကုစ္စာယ ဝိဟေသာယ ဝိလေခါယ အတိဝိယ သံဝတ္တန္တိယေဝါတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သိက္ခာပဒဝိဝဏ္ဏကေတိ ဧဝံ သိက္ခာပဒါနံ ဝိဝဏ္ဏကေ ဂရဟဏေ ပါစိတ္တိယံ ဟောတီတိ အတ္ထော။

သာဝတ္ထိယံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ အာရဗ္ဘ ဝိနယဝိဝဏ္ဏနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ အနုပသမ္ပန္နဿ ဝိဝဏ္ဏနေ တိကဒုက္ကဋံ၊ ဥဘိန္နမ္ပိ အညဓမ္မဝိဝဏ္ဏနေ ဒုက္ကဋမေဝ။ န ဝိဝဏ္ဏေတုကာမဿ၊ ‘‘ဣင်္ဃ တာဝ သုတ္တန္တေ ဝါ ဂါထာယော ဝါ အဘိဓမ္မံ ဝါ ပရိယာပုဏဿု၊ ပစ္ဆာပိ ဝိနယံ ပရိယာပုဏိဿသီ’’တိ ဘဏတော၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ဂရဟိတုကာမတာ စ၊ ဥပသမ္ပန္နဿ သန္တိကေ သိက္ခာပဒဝိဝဏ္ဏနဉ္စာတိ ဣမာနေတ္ထ ဒွေ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ အဒိန္နာဒါနသဒိသာနိ၊ ဣဒံ ပန ဒုက္ခဝေဒနန္တိ။

ဝိလေခနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ မောဟနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

တတိယေ အနွဍ္ဎမာသန္တိ အနုပဋိပါဋိယာ အဒ္ဓမာသေ အဒ္ဓမာသေ။ ဥဒ္ဒိဿမာနေတိ ဥပေါသထဝသေန ဥဒ္ဒိသိယမာနေ။ ယဉ္စ တတ္ထ အာပတ္တိံ အာပန္နောတိ ယံ သော အနာစာရံ အာစရိတွာ အညာဏကေန အာပန္နဘာဝံ ဇာနာပေတုကာမော ဧဝမာဟ၊ တသ္မိံ အနာစာရေ ယံ အာပတ္တိံ အာပန္နော။ တဉ္စ ယထာဓမ္မော ကာရေတဗ္ဗောတိ အညာဏကေန အာပန္နတ္တာ မောက္ခော နတ္ထိ၊ ယထာ ပန ဓမ္မော စ ဝိနယော စ ဌိတော၊ တထာ တံ အာပတ္တိံ ကာရေတဗ္ဗော၊ ဒေသနာဂါမိနိယာ ဒေသာပေတဗ္ဗော၊ ဝုဋ္ဌာနဂါမိနိယာ ဝုဋ္ဌာပေတဗ္ဗောတိ အတ္ထော။ ဥတ္တရိ စဿ မောဟော အာရောပေတဗ္ဗောတိ ယထာဓမ္မကရဏတော စ ဥတ္တရိ ‘‘တဿ တေ၊ အာဝုသော’’တိအာဒိဝစနေဟိ နိန္ဒိတွာ တဿ ပုဂ္ဂလဿ ဉတ္တိဒုတိယကမ္မေန မောဟော အာရောပေတဗ္ဗော။ ဣဒံ တသ္မိံ မောဟနကေ ပါစိတ္တိယန္တိ ယော ဧဝံ အာရောပိတေ မောဟေ ပုန မောဟေတိ၊ တသ္မိံ မောဟနကေ ပုဂ္ဂလေ ဣဒံ ပါစိတ္တိယံ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ န အနာရောပိတေ မောဟေတိ အတ္ထော။

သာဝတ္ထိယံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ အာရဗ္ဘ မောဟနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ အဓမ္မကမ္မေ တိကဒုက္ကဋံ၊ အနာရောပိတေ မောဟေ ဒုက္ကဋမေဝ။ ယေန န ဝိတ္ထာရေန သုတံ၊ ဦနကဒွတ္တိက္ခတ္တုံ ဝါ ဝိတ္ထာရေန သုတံ၊ ယေ စ န မောဟေတုကာမာ တေသံ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ မောဟာရောပနံ၊ မောဟေတုကာမတာ၊ ဝုတ္တနယေန သုတဘာဝေါ၊ မောဟနန္တိ ဣမာနေတ္ထ စတ္တာရိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ အဒိန္နာဒါနသဒိသာနိ၊ ဣဒံ ပန ဒုက္ခဝေဒနန္တိ။

မောဟနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ ပဟာရသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

စတုတ္ထေ ပဟာရံ ဒဒေယျာတိ ဧတ္ထ ပဟရိတုကာမတာယ ပဟာရေ ဒိန္နေ သစေပိ မရတိ၊ ပါစိတ္တိယမေဝ။

သာဝတ္ထိယံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ အာရဗ္ဘ ပဟာရဒါနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ အနုပသမ္ပန္နေ တိကဒုက္ကဋံ၊ ဝိရူပကရဏာဓိပ္ပာယေန ပန ဥပသမ္ပန္နဿပိ ကဏ္ဏာဒိစ္ဆေဒနေ ဒုက္ကဋမေဝ။ ကေနစိ ဝိဟေဌိယမာနဿ ပန မောက္ခာဓိပ္ပာယဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ကုပိတတာ၊ န မောက္ခာဓိပ္ပာယတာ၊ ဥပသမ္ပန္နဿ ပဟာရဒါနန္တိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ ပဌမပါရာဇိကသဒိသာနိ၊ ဣဒံ ပန ဒုက္ခဝေဒနန္တိ။

ပဟာရသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅။ တလသတ္တိကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ပဉ္စမေ တလသတ္တိကံ ဥဂ္ဂိရေယျာတိ ပဟာရဒါနာကာရံ ဒဿေန္တော ကာယံ ဝါ ကာယပ္ပဋိဗဒ္ဓံ ဝါ ဥစ္စာရေယျ။ ဧတ္ထ စ ဥဂ္ဂိရဏပစ္စယာ ပါစိတ္တိယံ။ သစေ ပန ဥဂ္ဂိရိတွာ ဝိရဒ္ဓါ ပဟာရံ ဒေတိ၊ န ပဟရိတုကာမတာယ ဒိန္နတ္တာ ဒုက္ကဋမေဝ၊ တေန ပဟာရေန ဟတ္ထာဒီသု ယံကိဉ္စိ ဘိဇ္ဇတိ၊ ဒုက္ကဋမေဝ။ သေသမေတ္ထ သဗ္ဗံ ပုရိမသိက္ခာပဒေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ။

တလသတ္တိကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆။ အမူလကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဆဋ္ဌေ အမူလကေနာတိ ဒိဋ္ဌာဒိမူလဝိရဟိတေန။ အနုဒ္ဓံသေယျာတိ စောဒေယျ ဝါ စောဒါပေယျ ဝါ။ ပါစိတ္တိယန္တိ သစေ စုဒိတကော တင်္ခဏညေဝ ‘‘စောဒေတိ မ’’န္တိ ဇာနာတိ၊ စောဒကဿ ပါစိတ္တိယံ။

သာဝတ္ထိယံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ အာရဗ္ဘ အမူလကေန သင်္ဃာဒိသေသေန အနုဒ္ဓံသနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ သာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ အာစာရဝိပတ္တိယာ ဝါ ဒိဋ္ဌိဝိပတ္တိယာ ဝါ အနုဒ္ဓံသနေ ဒုက္ကဋံ၊ အနုပသမ္ပန္နေ တိကဒုက္ကဋံ။ တထာသညိဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ဥပသမ္ပန္နတာ၊ သင်္ဃာဒိသေသဿ အမူလကတာ၊ အနုဒ္ဓံသနာ၊ တင်္ခဏဝိဇာနနာတိ ဣမာနေတ္ထ စတ္တာရိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ အဒိန္နာဒါနသဒိသာနိ၊ ဣဒံ ပန ဒုက္ခဝေဒနန္တိ။

အမူလကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇။ သဉ္စိစ္စသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

သတ္တမေ ကုက္ကုစ္စံ ဥပဒဟေယျာတိ ‘‘ဦနဝီသတိဝဿော တွံ မညေ’’တိအာဒီနိ (ပါစိ။ ၄၆၆) ဘဏန္တော ဥပ္ပာဒေယျ။ ဧဝံ အညသ္မိံ ဥပ္ပာဒနပစ္စယေ အသတိ သဉ္စိစ္စ ဥပ္ပာဒေန္တဿ ဝါစာယ ဝါစာယ ပါစိတ္တိယံ။

သာဝတ္ထိယံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ အာရဗ္ဘ ကုက္ကုစ္စဥပ္ပာဒနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ အနုပသမ္ပန္နေ တိကဒုက္ကဋံ။ နဥပ္ပာဒေတုကာမဿ၊ ကေဝလံ ဟိတေသိတာယ တထာ ဝဒန္တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ဥပသမ္ပန္နတာ၊ အဖာသုကာမတာ ၊ ကုက္ကုစ္စုပ္ပာဒနန္တိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ အနန္တရသဒိသာနေဝါတိ။

သဉ္စိစ္စသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈။ ဥပဿုတိသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

အဋ္ဌမေ ဝိဝါဒါပန္နာနန္တိ ဘဏ္ဍနကလဟေဟိ ဝိဝဍ္ဎိတံ ဝိဝါဒါဓိကရဏံ အာပန္နာနံ။ ဥပဿုတိန္တိ သုတိသမီပံ၊ ယတ္ထ ဌတွာ သက္ကာ ဟောတိ တေသံ ဝစနံ သောတုံ၊ တတ္ထ တိဋ္ဌေယျာတိ အတ္ထော။ ‘‘တတ္ထ သောဿာမီ’’တိ စောဒေတုကာမတာယ ဂစ္ဆတော ပဒေ ပဒေ ဒုက္ကဋံ၊ တုရိတဂမနေပိ ဩဟီယမာနေပိ ဧသေဝ နယော။ ယတ္ထ ပန ဌိတော သုဏာတိ၊ တတ္ထ ဌိတဿ ပါစိတ္တိယံ၊ အတ္တနော ဌိတောကာသံ အာဂန္တွာ တေသု မန္တယမာနေသုပိ ဥက္ကာသိတွာ၊ ‘‘အဟံ ဧတ္ထာ’’တိ ဝါ ဝတွာ ဇာနာပေတဗ္ဗံ၊ ဧဝံ အကရောန္တဿာပိ သဝနေ ပါစိတ္တိယမေဝ။

သာဝတ္ထိယံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ အာရဗ္ဘ ဥပဿုတိဋ္ဌာနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ အနုပသမ္ပန္နေ တိကဒုက္ကဋံ၊ ‘‘ဣမေသံ သုတွာ ဩရမိဿာမိ ဝိရမိဿာမိ ဝူပသမိဿာမိ အတ္တာနံ ပရိမောစေဿာမီ’’တိ (ပါစိ။ ၄၇၃) ဂစ္ဆတော၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ဥပသမ္ပန္နတာ၊ စောဒနာဓိပ္ပာယော၊ သဝနန္တိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ ထေယျသတ္ထသမုဋ္ဌာနံ ဣဒံ ပန သိယာ ကိရိယံ၊ သိယာ အကိရိယံ၊ သညာဝိမောက္ခံ၊ သစိတ္တကံ၊ လောကဝဇ္ဇံ၊ ကာယကမ္မံ၊ ဝစီကမ္မံ၊ အကုသလစိတ္တံ၊ ဒုက္ခဝေဒနန္တိ။

ဥပဿုတိသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉။ ကမ္မပ္ပဋိဗာဟနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

နဝမေ ဓမ္မိကာနံ ကမ္မာနန္တိ ဓမ္မေန ဝိနယေန သတ္ထုသာသနေန ကတာနံ အပလောကနကမ္မံ ဉတ္တိကမ္မံ ဉတ္တိဒုတိယကမ္မံ ဉတ္တိစတုတ္ထကမ္မန္တိ ဣမေသံ စတုန္နံ ကမ္မာနံ။ တတြာယံ သင်္ခေပတော ကမ္မဝိနိစ္ဆယော – တတြ အပလောကနကမ္မံ နာမ သမဂ္ဂဿ သင်္ဃဿ အနုမတိယာ တံ တံ ဝတ္ထုံ ကိတ္တေတွာ ‘‘ရုစ္စတိ သင်္ဃဿာ’’တိ တိက္ခတ္တုံ သာဝေတွာ ကတ္တဗ္ဗံ ကမ္မံ ဝုစ္စတိ။ သမဂ္ဂဿေဝ ပန သင်္ဃဿ အနုမတိယာ ဧကာယ ဉတ္တိယာ ကတ္တဗ္ဗံ ကမ္မံ ဉတ္တိကမ္မံ နာမ။ ဧကာယ ဉတ္တိယာ စေဝ အနုဿာဝနာယ စ ကတ္တဗ္ဗံ ကမ္မံ ဉတ္တိဒုတိယကမ္မံ နာမ။ ဧကာယ ပန ဉတ္တိယာ တီဟိ စ အနုဿာဝနာဟိ ကတ္တဗ္ဗံ ကမ္မံ ဉတ္တိစတုတ္ထကမ္မံ နာမ။

တေသု အပလောကနကမ္မံ (ပရိ။ ၄၉၆၊ ပရိ။ အဋ္ဌ။ ၄၉၅-၄၉၆) ပဉ္စ ဌာနာနိ ဂစ္ဆတိ ဩသာရဏံ နိဿာရဏံ ဘဏ္ဍုကမ္မံ ဗြဟ္မဒဏ္ဍံ ကမ္မလက္ခဏန္တိ။ တတ္ထ ကဏ္ဋကသာမဏေရဿ နာသနာ ဝိယ နိဿာရဏာ၊ တာဒိသံယေဝ သမ္မာဝတ္တန္တံ ဒိသွာ ပဝေသနာ ‘ဩသာရဏာ’တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ပဗ္ဗဇ္ဇာပေက္ခဿ ကေသစ္ဆေဒနာပုစ္ဆနံ ဘဏ္ဍုကမ္မံ (မဟာဝ။ ၉၈) နာမ။ မုခရဿ ဘိက္ခုနော ဘိက္ခူ ဒုရုတ္တဝစနေဟိ ဃဋ္ဋေန္တဿ ‘‘ဣတ္ထန္နာမော ဘိက္ခု မုခရော ဘိက္ခူ ဒုရုတ္တဝစနေဟိ ဃဋ္ဋေန္တော ဝိဟရတိ၊ သော ဘိက္ခု ယံ ဣစ္ဆေယျ၊ တံ ဝဒေယျ၊ ဘိက္ခူဟိ ဣတ္ထန္နာမော ဘိက္ခု နေဝ ဝတ္တဗ္ဗော၊ န ဩဝါဒါနုသာသနိံ ကတ္တဗ္ဗော၊ န ဩဝဒိတဗ္ဗော’’တိ ‘‘သင်္ဃံ၊ ဘန္တေ ၊ ပုစ္ဆာမိ ‘ဣတ္ထန္နာမဿ ဘိက္ခုနော ဗြဟ္မဒဏ္ဍဿ ဒါနံ ရုစ္စတိ သင်္ဃဿာ’တိ၊ ဒုတိယမ္ပိ ပုစ္ဆာမိ၊ တတိယမ္ပိ ပုစ္ဆာမိ ‘ဣတ္ထန္နာမဿ၊ ဘန္တေ၊ ဘိက္ခုနော ဗြဟ္မဒဏ္ဍဿ ဒါနံ ရုစ္စတိ သင်္ဃဿာ’’’တိ ဧဝံ ကတ္တဗ္ဗံ ကမ္မံ ဗြဟ္မဒဏ္ဍံ (စူဠဝ။ ၄၄၅) နာမ။ ယံ ပန ဘဂဝတာ ဘိက္ခုနီနံ ဦရုံ ဝိဝရိတွာ ဒဿနာဒိဝတ္ထူသု ‘‘အဝန္ဒိယော သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဘိက္ခုနိသင်္ဃေန ကာတဗ္ဗော’’တိ (စူဠဝ။ ၄၁၁) ဧဝံ အဝန္ဒိယကမ္မံ အနုညာတံ၊ ယံ ဘိက္ခုနီဟိ ‘‘အယျေ၊ အသုကော နာမ အယျော ဘိက္ခုနီနံ အပ္ပသာဒနီယံ ဒဿေတိ၊ ဧတဿ အယျဿ အဝန္ဒိယကရဏံ ‘ရုစ္စတိ ဘိက္ခုနိသင်္ဃဿာ’’’တိ ဧဝံ ဥပဿယေ နိသိန္နာဟေဝ ဘိက္ခုနီဟိ ကတ္တဗ္ဗံ၊ ဧဝရူပံ ကမ္မံ ယသ္မာ တဿ ကမ္မံယေဝ လက္ခဏံ န ဩသာရဏာဒီနိ၊ တသ္မာ ကမ္မလက္ခဏန္တိ ဝုစ္စတိ။ ဣဒဉ္စ ကမ္မလက္ခဏံ နာမ ဘိက္ခုနိမူလကံ ပညတ္တံ၊ အပိစ ဘိက္ခူနမ္ပိ လဗ္ဘတိ၊ တသ္မာ ဘိက္ခူဟိပိ အစ္ဆိန္နစီဝရကာဒီနံ စီဝရာဒီနိ ဝါ ဒေန္တေဟိ၊ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗာနိ အပနေတဗ္ဗာနိပိ ဝတ္ထူနိ ပရိဘုဉ္ဇန္တေဟိ ဝါ၊ အပနေန္တေဟိ ဝါ၊ တထာရူပံ ဝါ ဓမ္မိကံ ကတိကံ ကရောန္တေဟိ တိက္ခတ္တုံ သာဝေတွာ အပလောကနကမ္မံ ကာတဗ္ဗံ၊ သဗ္ဗဉှေတံ ကမ္မလက္ခဏမေဝ ပဝိသတိ၊ ဣတိ အပလောကနကမ္မံ ပဉ္စ ဌာနာနိ ဂစ္ဆတိ။

ဉတ္တိကမ္မံ ပန နဝ ဌာနာနိ ဂစ္ဆတိ ဩသာရဏံ နိဿာရဏံ ဥပေါသထံ ပဝါရဏံ သမ္မုတိံ ဒါနံ ပဋိဂ္ဂဟံ ပစ္စုက္ကဍ္ဎနံ ကမ္မလက္ခဏန္တိ။ တတ္ထ ‘‘သုဏာတု မေ၊ ဘန္တေ၊ သင်္ဃော၊ ဣတ္ထန္နာမော ဣတ္ထန္နာမဿ အာယသ္မတော ဥပသမ္ပဒါပေက္ခော၊ အနုသိဋ္ဌော သော မယာ၊ ယဒိ သင်္ဃဿ ပတ္တကလ္လံ၊ ဣတ္ထန္နာမော အာဂစ္ဆေယျ ၊ ‘အာဂစ္ဆာဟီ’တိ ဝတ္တဗ္ဗော’’တိ (မဟာဝ။ ၁၂၆) ဧဝံ ဥပသမ္ပဒါပေက္ခဿ ဩသာရဏာ ဩသာရဏာ နာမ။ ‘‘သုဏန္တု မေ အာယသ္မန္တာ၊ အယံ ဣတ္ထန္နာမော ဘိက္ခု ဓမ္မကထိကော၊ ဣမဿ နေဝ သုတ္တံ အာဂစ္ဆတိ၊ နော သုတ္တဝိဘင်္ဂေါ၊ သော အတ္ထံ အသလ္လက္ခေတွာ ဗျဉ္ဇနစ္ဆာယာယ အတ္ထံ ပဋိဗာဟတိ၊ ယဒါယသ္မန္တာနံ ပတ္တကလ္လံ၊ ဣတ္ထန္နာမံ ဘိက္ခုံ ဝုဋ္ဌာပေတွာ အဝသေသာ ဣမံ အဓိကရဏံ ဝူပသမေယျာမာ’’တိ ဧဝံ ဥဗ္ဘာဟိကဝိနိစ္ဆယေ (စူဠဝ။ ၂၃၃) ဓမ္မကထိကဿ ဘိက္ခုနော နိဿာရဏာ နိဿာရဏာ နာမ။ ‘‘သုဏာတု မေ၊ ဘန္တေ၊ သင်္ဃော၊ အဇ္ဇုပေါသထော…ပေ… ဥပေါသထံ ကရေယျာ’’တိ ဧဝံ ဥပေါသထကမ္မဝသေန ဌပိတာ ဉတ္တိ ဥပေါသထော နာမ။ ‘‘သုဏာတု မေ၊ ဘန္တေ၊ သင်္ဃော၊ အဇ္ဇ ပဝါရဏာ ပန္နရသီ၊ ယဒိ သင်္ဃဿ ပတ္တကလ္လံ၊ သင်္ဃော ပဝါရေယျာ’’တိ (မဟာဝ။ ၂၁၀) ဧဝံ ပဝါရဏာကမ္မဝသေန ဌပိတာ ဉတ္တိ ပဝါရဏာ နာမ။ ‘‘သုဏာတု မေ၊ ဘန္တေ၊ သင်္ဃော၊ ဣတ္ထန္နာမော ဣတ္ထန္နာမဿ ဥပသမ္ပဒါပေက္ခော၊ ယဒိ သင်္ဃဿ ပတ္တကလ္လံ၊ အဟံ ဣတ္ထန္နာမံ အနုသာသေယျ’’န္တိ၊ ‘‘ယဒိ သင်္ဃဿ ပတ္တကလ္လံ၊ ဣတ္ထန္နာမော ဣတ္ထန္နာမံ အနုသာသေယျာ’’တိ (မဟာဝ။ ၁၂၆) ဧဝံ အတ္တာနံ ဝါ ပရံ ဝါ သမ္မန္နိတုံ ဌပိတာ ဉတ္တိ သမ္မုတိ နာမ။ ‘‘သုဏာတု မေ၊ ဘန္တေ၊ သင်္ဃော၊ ဣမံ စီဝရံ ဣတ္ထန္နာမဿ ဘိက္ခုနော နိဿဂ္ဂိယံ သင်္ဃဿ နိဿဋ္ဌံ၊ ယဒိ သင်္ဃဿ ပတ္တကလ္လံ၊ သင်္ဃော ဣမံ စီဝရံ ဣတ္ထန္နာမဿ ဘိက္ခုနော ဒဒေယျာ’’တိ (ပါရာ။ ၄၆၄) ဧဝံ နိဿဋ္ဌစီဝရပတ္တာဒီနံ ဒါနံ ဒါနံ နာမ။ ‘‘သုဏာတု မေ၊ ဘန္တေ၊ သင်္ဃော၊ အယံ ဣတ္ထန္နာမော ဘိက္ခု အာပတ္တိံ သရတိ ဝိဝရတိ ဥတ္တာနိံ ကရောတိ ဒေသေတိ၊ ယဒိ သင်္ဃဿ ပတ္တကလ္လံ၊ အဟံ ဣတ္ထန္နာမဿ ဘိက္ခုနော အာပတ္တိံ ပဋိဂ္ဂဏှေယျ’’န္တိ၊ တေန ဝတ္တဗ္ဗော ‘ပဿသီ’တိ၊ ‘အာမ၊ ပဿာမီ’တိ၊ ‘‘အာယတိံ သံဝရေယျာသီ’’တိ (စူဠဝ။ ၂၃၉) ဧဝံ အာပတ္တိပ္ပဋိဂ္ဂဟော ပဋိဂ္ဂဟော နာမ။ ‘‘သုဏန္တု မေ အာယသ္မန္တာ အာဝါသိကာ၊ ယဒါယသ္မန္တာနံ ပတ္တကလ္လံ၊ ဣဒါနိ ဥပေါသထံ ကရေယျာမ၊ ပါတိမောက္ခံ ဥဒ္ဒိသေယျာမ၊ အာဂမေ ကာလေ ပဝါရေယျာမာ’’တိ (မဟာဝ။ ၂၄၀) ဧဝံ ကတပ္ပဝါရဏပ္ပစ္စုက္ကဍ္ဎနာ ပစ္စုက္ကဍ္ဎနာ နာမ။ တိဏဝတ္တာရကသမထေ (စူဠဝ။ ၂၁၂) သဗ္ဗသင်္ဂါဟိကဉတ္တိ၊ ဧကေကသ္မိံ ပက္ခေ ဧကေကာ ဉတ္တိ စာတိ တိဿောပိ ဉတ္တိယော ကမ္မလက္ခဏံ နာမ။ ဣတိ ဉတ္တိကမ္မံ နဝ ဌာနာနိ ဂစ္ဆတိ။

ဉတ္တိဒုတိယကမ္မံ သတ္တ ဌာနာနိ ဂစ္ဆတိ ဩသာရဏံ နိဿာရဏံ သမ္မုတိံ ဒါနံ ဥဒ္ဓါရံ ဒေသနံ ကမ္မလက္ခဏန္တိ။ တတ္ထ ဘိက္ခူနံ အလာဘာယ ပရိသက္ကနာဒိကေဟိ အဋ္ဌဟိ အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတဿ ဥပါသကဿ သင်္ဃေန အသမ္ဘောဂကရဏတ္ထံ ပတ္တနိက္ကုဇ္ဇနဝသေန နိဿာရဏာ နိဿာရဏာ နာမ။ တဿေဝ သမ္မာဝတ္တန္တဿ ပတ္တုက္ကုဇ္ဇနဝသေန ဩသာရဏာ စ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ သာ ခုဒ္ဒကက္ခန္ဓကေ ဝဍ္ဎလိစ္ဆဝိဝတ္ထုသ္မိံ (စူဠဝ။ ၂၆၅-၂၆၆) ဝုတ္တာ။ သီမာသမ္မုတိ တိစီဝရေန အဝိပ္ပဝါသသမ္မုတိသန္ထတသမ္မုတိဘတ္တုဒ္ဒေသကသေနာသနဂ္ဂါဟာပကဘဏ္ဍာဂါရိကစီဝရပ္ပဋိဂ္ဂါဟကယာဂုဘာဇကဖလဘာဇကခဇ္ဇဘာဇကအပ္ပမတ္တကဝိဿဇ္ဇကသာဋိယဂ္ဂါဟပကပတ္တဂ္ဂါဟာပကအာရာမိကပေသကသာမဏေရပေသကသမ္မုတီတိ ဧတာသံ သမ္မုတီနံ ဝသေန သမ္မုတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ကထိနစီဝရမတကစီဝရဒါနဝသေန ဒါနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ကထိနုဒ္ဓါရဝသေန ဥဒ္ဓါရော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ကုဋိဝတ္ထုဝိဟာရဝတ္ထုဒေသနာဝသေန ဒေသနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ယာ ပန တိဏဝတ္ထာရကသမထေ (စူဠဝ။ ၂၁၂ အာဒယော) ဧကသ္မိံ ပက္ခေ ဧကာ၊ ဧကသ္မိံ ပက္ခေ ဧကာတိ ဒွေ ဉတ္တိဒုတိယကမ္မဝါစာ ဝုတ္တာ၊ ယာ စ မောဟာရောပနာဒီသု ကမ္မဝါစာ (ပါစိ။ ၄၄၆) ဝုတ္တာ၊ တာသံ ဝသေန ကမ္မလက္ခဏံ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ဣတိ ဉတ္တိဒုတိယကမ္မံ သတ္တ ဌာနာနိ ဂစ္ဆတိ။

ဉတ္တိစတုတ္ထကမ္မမ္ပိ သတ္တေဝ ဌာနာနိ ဂစ္ဆတိ ဩသာရဏံ နိဿာရဏံ သမ္မုတိံ ဒါနံ နိဂ္ဂဟံ သမနုဘာသနံ ကမ္မလက္ခဏန္တိ။ တတ္ထ တဇ္ဇနီယကမ္မာဒီနံ (စူဠဝ။ ၁ အာဒယော) သတ္တန္နံ ကမ္မာနံ ဝသေန နိဿာရဏာ၊ တေသံယေဝ ကမ္မာနံ ပဋိပ္ပဿမ္ဘနဝသေန ဩသာရဏာ စ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ဘိက္ခုနောဝါဒကသမ္မုတိဝသေန (ပါစိ။ ၁၄၆-၁၄၇) သမ္မုတိ၊ ပရိဝါသဒါန(စဦဠဝ။ ၁၀၂) မာနတ္တဒါနဝသေန (စူဠဝ။ ၁၀၅) ဒါနံ၊ မူလာယပဋိကဿနဝသေန (စူဠဝ။ ၁၁၀) နိဂ္ဂဟော၊ ဥက္ခိတ္တာနုဝတ္တိကာ ၊ အဋ္ဌ ယာဝတတိယကာ၊ အရိဋ္ဌော (ပါစိ။ ၄၁၇)၊ စဏ္ဍကာဠီ (ပါစိ။ ၇၀၉) စာတိ ဣမေ တေ ယာဝတတိယကာတိ ဣမာသံ ဧကာဒသန္နံ သမနုဘာသနာနံ ဝသေန သမနုဘာသနာ၊ ဥပသမ္ပဒါကမ္မအဗ္ဘာနကမ္မဝသေန ကမ္မလက္ခဏံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဣတိ ဉတ္တိစတုတ္ထကမ္မံ သတ္တ ဌာနာနိ ဂစ္ဆတိ။

ဣမေသု ပန စတူသု ကမ္မေသု အပလောကနကမ္မံ အပလောကေတွာဝ ကာတဗ္ဗံ၊ ဉတ္တိကမ္မာဒိဝသေန န ကာတဗ္ဗံ။ ဉတ္တိကမ္မမ္ပိ ဧကံ ဉတ္တိံ ဌပေတွာဝ ကာတဗ္ဗံ၊ အပလောကနကမ္မာဒိဝသေန န ကာတဗ္ဗံ။ ဉတ္တိဒုတိယကမ္မံ ပန အပလောကေတွာ ကာတဗ္ဗမ္ပိ အတ္ထိ အကာတဗ္ဗမ္ပိ၊ တတ္ထ သီမာသမ္မုတိ သီမာသမူဟနနံ (မဟာဝ။ ၁၃၉-၁၄၀၊ ၁၄၄ အာဒယော) ကထိနစီဝရဒါနံ ကထိနုဒ္ဓါရော ကုဋိဝတ္ထုဒေသနာ ဝိဟာရဝတ္ထုဒေသနာတိ ဣမာနိ ဆ ကမ္မာနိ ဂရုကာနိ အပလောကေတွာ ကာတုံ န ဝဋ္ဋန္တိ၊ ဉတ္တိဒုတိယကမ္မဝါစံ သာဝေတွာဝ ကာတဗ္ဗာနိ။ အဝသေသာ တေရသ သမ္မုတိယော သေနာသနဂ္ဂါဟာပကမတကစီဝရဒါနသမ္မုတိယော စာတိ ဧတာနိ လဟုကမ္မာနိ အပလောကေတွာပိ ကာတုံ ဝဋ္ဋန္တိ၊ ဉတ္တိကမ္မာဒိဝသေန ပန န ကာတဗ္ဗာနေဝ။ ဉတ္တိစတုတ္ထကမ္မမ္ပိ သကလက္ခဏေနေဝ ကာတဗ္ဗံ၊ န သေသကမ္မဝသေန။ ဧဝံ အတ္တနော အတ္တနော လက္ခဏေနေဝ ဝတ္ထုဉတ္တိအနုဿာဝနာသီမာပရိသာသမ္ပတ္တိယာ ကတာနိ ဧတာနိ ကမ္မာနိ ဓမ္မေန ဝိနယေန သတ္ထုသာသနေန ကတတ္တာ ဓမ္မော ဧတေသု အတ္ထီတိ ဓမ္မိကာနိ နာမ ဟောန္တိ၊ ဣတိ ဧတေသံ ဓမ္မိကာနံ ကမ္မာနံ ဆန္ဒံ ဒတွာ ပစ္ဆာ ခီယနဓမ္မံ အာပဇ္ဇန္တဿ ဝါစာယ ဝါစာယ ပါစိတ္တိယံ။

သာဝတ္ထိယံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ အာရဗ္ဘ ခီယနဓမ္မာပဇ္ဇနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ ဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကဿ၊ အဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညိနော၊ ဝေမတိကဿ စ ဒုက္ကဋံ။ အဓမ္မကမ္မသညိဿ ၊ ‘‘အဓမ္မေန ဝါ ဝဂ္ဂေန ဝါ နကမ္မာရဟဿ ဝါ ကမ္မံ ကရောန္တီ’’တိ ဉတွာ ခီယန္တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ဓမ္မကမ္မတာ၊ ဓမ္မကမ္မသညိတာ၊ ဆန္ဒံ ဒတွာ ခီယနန္တိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ အဒိန္နာဒါနသဒိသာနေဝ၊ ဣဒံ ပန ဒုက္ခဝေဒနန္တိ။

ကမ္မပ္ပဋိဗာဟနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၀။ ဆန္ဒံအဒတွာဂမနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဒသမေ ဝိနိစ္ဆယကထာယာတိ ယာဝ အာရောစိတံ ဝတ္ထု အဝိနိစ္ဆိကံ၊ ဉတ္တိံ ဝါ ဌပေတွာ ကမ္မဝါစာ အနိဋ္ဌာပိတာ၊ တာဝ ဝိနိစ္ဆယကထာ ဝတ္တမာနာ နာမ ဟောတိ။ ယော ဘိက္ခု ဧတသ္မိံ အန္တရေ ကမ္မံ ကောပေတုကာမတာယ ပရိသာယ ဟတ္ထပါသံ ဝိဇဟတိ၊ တဿ ဝိဇဟနေ ဒုက္ကဋံ၊ ဝိဇဟိတေ ပါစိတ္တိယံ။

သာဝတ္ထိယံ အညတရံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ဆန္ဒံ အဒတွာ ပက္ကမနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ ဓမ္မကမ္မေ ဝေမတိကဿ၊ အဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညိနော၊ ဝေမတိကဿ စ ဒုက္ကဋံ။ အဓမ္မကမ္မသညိဿ ပန၊ ယော စ ‘‘သင်္ဃဿ ဘဏ္ဍနာဒီနိ ဝါ ဘဝိဿန္တိ၊ အဓမ္မေန ဝါ ဝဂ္ဂေန ဝါ နကမ္မာရဟဿ ဝါ ကမ္မံ ကရိဿန္တီ’’တိ (ပါစိ။ ၄၈၃) ဉတွာ၊ ဂိလာနော ဝါ ဟုတွာ၊ ဂိလာနဿ ဝါ ကရဏီယေန၊ ဥစ္စာရာဒီဟိ ဝါ ပီဠိတော၊ န စ ကမ္မံ ကောပေတုကာမော ‘‘ပုန ပစ္စာဂမိဿာမီ’’တိ ဂစ္ဆတိ၊ တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ဝိနိစ္ဆယကထာယ ဝတ္တမာနတာ၊ ဓမ္မကမ္မတာ၊ ဓမ္မကမ္မသညိတာ၊ သမာနသီမာယံ ဌိတတာ၊ သမာနသံဝါသကတာ၊ ကောပေတုကာမတာယ ဟတ္ထပါသဝိဇဟနန္တိ ဣမာနေတ္ထ ဆ အင်္ဂါနိ။ သမနုဘာသနသမုဋ္ဌာနံ၊ ကိရိယာကိရိယံ၊ သညာဝိမောက္ခံ၊ သစိတ္တကံ၊ လောကဝဇ္ဇံ၊ ကာယကမ္မံ၊ ဝစီကမ္မံ၊ အကုသလစိတ္တံ၊ ဒုက္ခဝေဒနန္တိ။

ဆန္ဒံအဒတွာဂမနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၁။ ဒုဗ္ဗလသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဧကာဒသမေ သမဂ္ဂေန သင်္ဃေနာတိ သမာနသံဝါသကေန သမာနသီမာယံ ဌိတေန သင်္ဃေန သဒ္ဓိံ စီဝရံ ဒတွာ။ ယထာသန္ထုတန္တိ ယော ယော မိတ္တသန္ဒိဋ္ဌသမ္ဘတ္တဝသေန သန္ထုတော၊ တဿ တဿာတိ အတ္ထော။ ပါစိတ္တိယန္တိ ဧဝံ သင်္ဃေန သဒ္ဓိံ သယမေဝ သေနာသနပညာပနာဒိဝသေန သမ္မတဿ ဘိက္ခုနော စီဝရံ ဒတွာ ပစ္ဆာ ခီယန္တဿ ဝါစာယ ဝါစာယ ပါစိတ္တိယံ။

ရာဇဂဟေ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ အာရဗ္ဘ စီဝရံ ဒတွာ ပစ္ဆာ ခီယနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ ဓမ္မကမ္မေ တိကပါစိတ္တိယံ၊ စီဝရံ ဌပေတွာ အညံ ဝိဿဇ္ဇိယဝေဘင်္ဂိယံ ပရိက္ခာရံ ဒတွာ ပစ္ဆာခီယန္တဿ ဒုက္ကဋံ၊ ဝိဿဇ္ဇိယဝေဘင်္ဂိယော နာမ ဌပေတွာ ပဉ္စ ဂရုဘဏ္ဍာနိ အဝသေသော။ ရာသိဝသေန ဟိ ပဉ္စ ဂရုဘဏ္ဍာနိ ဝုတ္တာနိ၊ တတ္ထ အာရာမော အာရာမဝတ္ထူတိ ဧကံ၊ ဝိဟာရော ဝိဟာရဝတ္ထူတိ ဒုတိယံ၊ မဉ္စော ပီဌံ ဘိသိ ဗိမ္ဗောဟနန္တိ တတိယံ၊ လောဟကုမ္ဘီ လောဟဘာဏကံ လောဟဝါရကော လောဟကဋာဟံ ဝါသိ ပရသု ကုဌာရီ ကုဒါလော နိခါဒနန္တိ စတုတ္ထံ၊ ဝလ္လိ ဝေဠု မုဉ္ဇံ ပဗ္ဗဇံ တိဏံ မတ္တိကာ ဒါရုဘဏ္ဍံ မတ္တိကာဘဏ္ဍန္တိ ပဉ္စမံ။ ဧတာနိ ဟိ ပဉ္စ သင်္ဃသန္တကာနိ နေဝ သင်္ဃဿ၊ န ဂဏပုဂ္ဂလာနံ ဝိဿဇ္ဇေတုံ ဝါ ဝိဘဇိတုံ ဝါ ဝဋ္ဋန္တိ၊ ဝိဿဇ္ဇိတဝိဘတ္တာနိပိ သင်္ဃိကာနေဝ ဟောန္တိ။ ထာဝရေန ပန ထာဝရံ၊ ဣတရေန စ အကပ္ပိယေန မဟဂ္ဃကပ္ပိယေန ဝါ ဣတရံ သင်္ဃဿ ဥပကာရံ သလ္လက္ခေတွာ ကပ္ပိယပရိဝတ္တနေန ပရိဝတ္တေတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ ဝရသေနာသနာဒီနံ သံရက္ခဏတ္ထံ လာမကာနိ ဝိဿဇ္ဇေတုံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ပရိဘုဉ္ဇိတုဉ္စ ဝဋ္ဋတိ။ ဧတ္ထ စ ပုရိမေသု တီသု ရာသီသု အဂရုဘဏ္ဍံ နာမ ကိဉ္စိ နတ္ထိ၊ စတုတ္ထေ လောဟကုမ္ဘီ အရဉ္ဇရသဏ္ဌာနံ လောဟဘာဏကံ လောဟကဋာဟန္တိ ဣမာနိ တီဏိ အန္တမသော ပသတမတ္တဥဒကဂ္ဂဏှနကာနိပိ ဂရုဘဏ္ဍာနိ။ လောဟဝါရကော ပန ကာဠလောဟတမ္ဗလောဟကံသလောဟဝဋ္ဋလောဟာနံ ယေန ကေနစိ ကတော သီဟဠဒီပေ ပါဒဂ္ဂဏှနကော ဘာဇေတဗ္ဗော၊ ပါဒေါ စ နာမ မဂဓနာဠိယာ ပဉ္စနာဠိမတ္တံ ဂဏှာတိ၊ တတော အတိရေကံ ဂရုဘဏ္ဍံ၊ ဣမာနိ တာဝ ပါဠိယံ အာဂတာနိ လောဟဘာဇနာနိ။

ပါဠိယံ ပန အနာဂတာနိပိ ဘိင်္ဂါရပဋိဂ္ဂဟဥဠုင်္ကဒဗ္ဗိကဋစ္ဆုပါတိ တဋ္ဋကသရကသမုဂ္ဂအင်္ဂါရကပလ္လဓူမကဋစ္ဆုအာဒီနိ ခုဒ္ဒကာနိပိ ဂရုဘဏ္ဍာနေဝ၊ အယပတ္တော အယထာလကံ တမ္ဗလောဟထာလကန္တိ ဣမာနိ ပန ဘာဇနီယာနိ၊ ကံသလောဟဝဋ္ဋလောဟဘာဇနဝိကတိ သင်္ဃိကပရိဘောဂေန ဝါ ဂိဟိဝိကဋာ ဝါ ဝဋ္ဋတိ၊ ပုဂ္ဂလိကပရိဘောဂေန န ဝဋ္ဋတိ။ ဌပေတွာ ပန တံ ဘာဇနဝိကတိံ အညသ္မိမ္ပိ ကပ္ပိယလောဟဘဏ္ဍေ အဉ္ဇနီ အဉ္ဇနိသလာကာ နတ္ထုဒါနံ ကဏ္ဏမလဟရဏီ သူစိ ခုဒ္ဒကော ပိပ္ဖလိကော ခုဒ္ဒကံ အာရကဏ္ဋကံ ကုဉ္စိကာ တာဠံ ကတ္တရယဋ္ဌိ ဝေဓကော ဘိန္ဒိဝါလကော ယထာတထာဃနကတလောဟံဝိပ္ပကတလောဟဘဏ္ဍဉ္စ သဗ္ဗံ ဘာဇနီယံ။ ဓူမနေတ္တဖာလဒီပရုက္ခဒီပကပလ္လိကဩလမ္ဗကဒီပဣတ္ထိပုရိသတိရစ္ဆာနရူပကာနိ ပန အညာနိ ဝါ ဘိတ္တိစ္ဆဒနကဝါဋာဒီသု ဥပနေတဗ္ဗာနိ၊ အန္တမသော လောဟခိလကံ ဥပါဒါယ သဗ္ဗာနိပိ လောဟဘဏ္ဍာနိ ဂရုဘဏ္ဍာနိယေဝ၊ အတ္တနာ လဒ္ဓါနိ ပရိဟရိတွာပိ ပုဂ္ဂလိကပရိဘောဂေန န ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗာနိ၊ သင်္ဃိကပရိဘောဂေန ဝါ ဂိဟိဝိကဋာနိ ဝါ ဝဋ္ဋန္တိ၊ တိပုဘဏ္ဍေပိ ဧသေဝ နယော။ ခီရပါသာဏမယာနိ တဋ္ဋကသရကာဒီနိ ဂရုဘဏ္ဍာနိယေဝ။

ဃဋကော ပန တေလဘာဇနံ ဝါ ပါဒဂ္ဂဏှနကတော အတိရေကမေဝ ဂရုဘဏ္ဍံ၊ သုဝဏ္ဏရဇတအာရကူဋဇာတိဖလိကဘာဇနာနိ ဂိဟိဝိကဋာနိပိ န ဝဋ္ဋန္တိ။ သေနာသနပရိဘောဂေ ပန အာမာသမ္ပိ အနာမာသမ္ပိ သဗ္ဗံ ဝဋ္ဋတိ။

ဝါသိယာဒီသု ပန ယာယ ဝါသိယာ ဒန္တကဋ္ဌစ္ဆေဒနဥစ္ဆုတစ္ဆနမတ္တတော အညံ မဟာကမ္မံ ကာတုံ န သက္ကာ၊ အယံ ဘာဇနီယာ။ သေသာ ယေန ကေနစိ အာကာရေန ကတာ ဂရုဘဏ္ဍံ၊ ပရသု ပန အန္တမသော ဝေဇ္ဇာနံ သိရာဝေဓကောပိ ဂရုဘဏ္ဍမေဝ၊ တထာ ကုဌာရီ။ ယာ ပန အာဝုဓသင်္ခေပေန ကတာ၊ အယံ အနာမာသာ၊ ကုဒါလော ဒဏ္ဍဗန္ဓနိခါဒနံ ဝါ အဂရုဘဏ္ဍံ နာမ နတ္ထိ။ သမ္မုဉ္ဇနိဒဏ္ဍခဏနကံ ပန အဒဏ္ဍကံ ဖလမတ္တကမေဝ၊ ယံ သက္ကာ သိပါဋိကာယ ပက္ခိပိတွာ ပရိဟရိတုံ၊ တံ ဘာဇနီယံ။ သိခရမ္ပိ နိခါဒနေနေဝ သင်္ဂဟိတံ၊ ယေဟိ မနုဿေဟိ ဝိဟာရေ ဝါသိအာဒီနိ ဒိန္နာနိ ဟောန္တိ၊ တေ စေ ဃရေ ဒဍ္ဎေ ဝါ ဝိလုတ္တေ ဝါ ‘‘ဒေထ နော၊ ဘန္တေ၊ ဥပက္ခရေ၊ ပုန အာဟရိဿာမာ’’တိ ဝဒန္တိ၊ ဒါတဗ္ဗာ။ သစေ ဟရန္တိ၊ န ဝါရေတဗ္ဗာ၊ အနာဟရန္တာပိ န စောဒေတဗ္ဗာ။

ကမ္မာရတဋ္ဋကာရစုန္ဒကာရနဠကာရမဏိကာရပတ္တဗန္ဓကာနံ အဓိကရဏိမုဋ္ဌိသဏ္ဍာသတုလာဒီနိ သဗ္ဗာနိ လောဟမယာနိ ဥပကရဏာနိ သင်္ဃေ ဒိန္နကာလတော ပဋ္ဌာယ ဂရုဘဏ္ဍာနိ။ တိပုကောဋ္ဋကသုဝဏ္ဏကာရစမ္မကာရဥပကရဏေသုပိ ဧသေဝ နယော။ အယံ ပန ဝိသေသော၊ တိပုကောဋ္ဋကဥပကရဏေသု တိပုစ္ဆေဒနကသတ္ထကံ၊ သုဝဏ္ဏကာရဥပကရဏေသု သုဝဏ္ဏစ္ဆေဒနကသတ္ထကံ၊ စမ္မကာရဥပကရဏေသု ကတပရိကမ္မစမ္မစ္ဆေဒနခုဒ္ဒကသတ္ထန္တိ ဣမာနိ ဘာဇနီယာနိ။ နှာပိတတုန္နကာရဥပကရဏေသုပိ ဌပေတွာ မဟာကတ္တရိံ မဟာသဏ္ဍာသံ မဟာပိပ္ဖလိကဉ္စ သဗ္ဗံ ဝဋ္ဋတိ၊ ဣတရာနိ ဂရုဘဏ္ဍာနိ။

ဝလ္လိအာဒီသု ဝေတ္တဝလ္လိအာဒိကာ ယာ ကာစိ အဍ္ဎဗာဟုပ္ပမာဏာ ဝလ္လိ သင်္ဃဿ ဒိန္နာ ဝါ တတ္ထဇာတကာ ဝါ ရက္ခိတဂေါပိတာဝ ဂရုဘဏ္ဍံ၊ သာ သင်္ဃကမ္မေ စ စေတိယကမ္မေ စ ကတေ သစေ အတိရေကာ ဟောတိ၊ ပုဂ္ဂလိကကမ္မေပိ ဥပနေတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ သုတ္တမကစိဝါကနာဠိကေရဟီရစမ္မမယာ ရဇ္ဇုကာ ဝါ ယောတ္တာနိ ဝါ ဝါကေ စ နာဠိကေရဟီရေ စ ဝဋ္ဋေတွာ ကတာ ဧကဝဋ္ဋာ ဝါ ဒွိဝဋ္ဋာ ဝါ သင်္ဃဿ သန္တကာ ဂရုဘဏ္ဍံ။ သုတ္တံ ပန အဝဋ္ဋေတွာ ဒိန္နံ မကစိဝါကနာဠိကေရဟီရာ စ ဘာဇနီယာ ။ ယေဟိ ပနေတာနိ ရဇ္ဇုကာဒီနိ ဒိန္နာနိ ဟောန္တိ၊ တေ အတ္တနော ကရဏီယေန ဟရန္တာ န ဝါရေတဗ္ဗာ။

ယော ကောစိ အဋ္ဌင်္ဂုလသူစိဒဏ္ဍကမတ္တောပိ ဝေဠု သင်္ဃဿ ဒိန္နော ဝါ တတ္ထဇာတကော ဝါ ရက္ခိတဂေါပိတော ဂရုဘဏ္ဍံ၊ သောပိ သင်္ဃဿ ကမ္မေ စ စေတိယကမ္မေ စ ကတေ အတိရေကော ပုဂ္ဂလိကကမ္မေ ဒါတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ပါဒဂ္ဂဏှနကတေလနာဠိ ပန ကတ္တရယဋ္ဌိ ဥပါဟနဒဏ္ဍကော ဆတ္တဒဏ္ဍော ဆတ္တသလာကာတိ ဣဒမေတ္ထ ဘာဇနီယဘဏ္ဍံ၊ ဒဍ္ဎဂေဟမနုဿာ ဂဏှိတွာ ဂစ္ဆန္တာ န ဝါရေတဗ္ဗာ။

မုဉ္ဇဉ္စ ပဗ္ဗဇဉ္စ အဝသေသဉ္စ ဆဒနတိဏံ မုဋ္ဌိပ္ပမာဏမ္ပိ ဆဒနတိဏသင်္ခေပဂတေသု တာလပဏ္ဏာဒီသု ယံကိဉ္စိ ဧကပဏ္ဏမ္ပိ သင်္ဃဿ ဒိန္နံ ဝါ တတ္ထဇာတကံ ဝါ ဗဟိအာရာမေ သင်္ဃိကေ တိဏဝတ္ထုသ္မိံ ဇာတကံ ဝါ ရက္ခိတဂေါပိတံ ဂရုဘဏ္ဍံ၊ တမ္ပိ သင်္ဃကမ္မေ စ စေတိယကမ္မေ စ ကတေ အတိရေကံ ပုဂ္ဂလိကကမ္မေ ဒါတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဒဍ္ဎဂေဟမနုဿာ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆန္တာ န ဝါရေတဗ္ဗာ၊ အဋ္ဌင်္ဂုလပ္ပမာဏောပိ ရိတ္တကပေါတ္ထကော ဂရုဘဏ္ဍမေဝ။

မတ္တိကာ ပကတိမတ္တိကာ ဝါ ဟောတု ပဉ္စဝဏ္ဏာ ဝါ သုဓာ ဝါ သဇ္ဇုရသကင်္ဂုဋ္ဌသိလေသာဒီသု ဝါ ယံကိဉ္စိ ဒုလ္လဘဋ္ဌာနေ အာနေတွာ ဝါ ဒိန္နံ တတ္ထဇာတကံ ဝါ ရက္ခိတဂေါပိတံ တာလပက္ကမတ္တံ ဂရုဘဏ္ဍံ ဟောတိ၊ တမ္ပိ သင်္ဃကမ္မေ စ စေတိယကမ္မေ စ ကတေ အတိရေကံ ပုဂ္ဂလိကကမ္မေ ဒါတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဟိင်္ဂုဟိင်္ဂုလကဟရိတာလမနောသိလဉ္ဇနာဒီနိ ပန ဘာဇနီယာနိ။

ဒါရုဘဏ္ဍေ ယော ကောစိ ဝေဠုမှိ ဝုတ္တပ္ပမာဏော ဒါရုဘဏ္ဍကော သင်္ဃဿ ဒိန္နော ဝါ တတ္ထဇာတကော ဝါ ရက္ခိတဂေါပိတော ဂရုဘဏ္ဍံ၊ အပိ စ သဗ္ဗာပိ ဒါရုဝေဠုစမ္မပါသာဏာဒိဝိကတိ ဒါရုဘဏ္ဍေန သင်္ဂဟိတာ၊ တတ္ထ မဉ္စပီဌေဟိ အသင်္ဂဟိတာနိ အာသန္ဒိကာဒီနိ အန္တမသော စောဠေန ဝါ ပလာလေဟိ ဝါ ပဏ္ဏေဟိ ဝါ ကတပီဌံ ဥပါဒါယ သဗ္ဗာနိ အာသနာနိ။

ဝင်္ကဖလကံ ဒီဃဖလကံ စီဝရဓောဝနဖလကံ ဃဋ္ဋနဖလကံ ဃဋ္ဋနမုဂ္ဂရော ဒန္တကဋ္ဌစ္ဆေဒနဂဏ္ဌိကာ ဒဏ္ဍမုဂ္ဂရော နာဝါ အမ္ဗဏံ ရဇနဒေါဏိ ဥဒကပဋိစ္ဆကော ဒါရုမယော ဝါ ဒန္တမယော ဝါ ဝေဠုမယော ဝါ သပါဒကောပိ အပါဒကောပိ သမုဂ္ဂေါ မဉ္ဇူသာ ပါဒဂ္ဂဏှနကတော အတိရေကပ္ပမာဏော ကရဏ္ဍော ဥဒကဒေါဏိ ဥဒကကဋာဟံ ဥဠုင်္ကော ကဋစ္ဆုပါနီယသရာဝံ ပါနီယသင်္ခေါတိ ဧတေသု ယံကိဉ္စိ သင်္ဃေ ဒိန္နံ ဂရုဘဏ္ဍံ။ သင်္ခထာလကံ ပန ဘာဇနီယံ၊ တထာ ဒါရုမယော ဥဒကတုမ္ဗော။

ပါဒကထလိကမဏ္ဍလံ ဒါရုမယံ ဝါ ဟောတု စောဠပဏ္ဏာဒိမယံ ဝါ သဗ္ဗံ ဂရုဘဏ္ဍံ။ အာဓာရကော ပတ္တပိဓာနံ တာလဝဏ္ဋံ ဗီဇနီ စင်္ကောဋကံ ပစ္ဆိ ယဋ္ဌိသမ္မုဉ္ဇနီ မုဋ္ဌိသမ္မုဉ္ဇနီတိ ဧတေသုပိ ယံကိဉ္စိ ခုဒ္ဒကံ ဝါ မဟန္တံ ဝါ ဒါရုဝေဠုပဏ္ဏစမ္မာဒီသု ယေန ကေနစိ ကတံ ဂရုဘဏ္ဍမေဝ။

ထမ္ဘတုလာသောပါနဖလကာဒီသု ယံကိဉ္စိ ဒါရုမယံ ဝါ ပါသာဏမယံ ဝါ ဂေဟသမ္ဘာရူပဂံ ယော ကောစိ ကဋသာရကော ယံကိဉ္စိ ဘူမတ္ထရဏံ ယံကိဉ္စိ အကပ္ပိယစမ္မံ၊ သဗ္ဗံ သင်္ဃိကံ ဂရုဘဏ္ဍံ၊ ဘူမတ္ထရဏံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဧဠကစမ္မံ ပန ပစ္စတ္ထရဏဂတိကံ ဟောတိ၊ တမ္ပိ ဂရုဘဏ္ဍမေဝ၊ ကပ္ပိယစမ္မာနိ ဘာဇနီယာနိ၊ ကုရုန္ဒိယံ ပန သဗ္ဗံ မဉ္စပ္ပမာဏံ စမ္မံ ဂရုဘဏ္ဍန္တိ ဝုတ္တံ။

ဥဒုက္ခလံ မုသလံ သုပ္ပံ နိသဒံ နိသဒပေါတော ပါသာဏဒေါဏိ ပါသာဏကဋာဟံ သဗ္ဗံ ကသိဘဏ္ဍမ္ပိ ဂရုဘဏ္ဍံ၊ သဗ္ဗံ စက္ကယုတ္တယာနံ ဂရုဘဏ္ဍမေဝ။ မဉ္စပီဌာနံ ပါဒါ စ အဋနိယော စ ဝါသိပရသုအာဒီနံ ဒဏ္ဍာ စာတိ ဧတေသု ယံကိဉ္စိ အနိဋ္ဌိတံ ဘာဇနီယံ၊ တစ္ဆိတမဋ္ဌံ ပန ဂရုဘဏ္ဍံ ဟောတိ၊ အနုညာတဝါသိယာ ဒဏ္ဍော ဆတ္တံ မုဋ္ဌိပဏ္ဏံ ကတ္တရယဋ္ဌိ ဥပါဟနာ အရဏိသဟိတံ ဓမ္မကရဏော ပါဒဂ္ဂဏှနကတော အနတိရိတ္တံ အာမလကတုမ္ဗံ အာမလကဃဋော လာဗုကတုမ္ဗံ လာဗုကဃဋော ဝိသာဏတုမ္ဗန္တိ သဗ္ဗမေတံ ဘာဇနီယံ၊ တတော ပရံ ဂရုဘဏ္ဍံ။

ဟတ္ထိဒန္တော ဝါ ယံကိဉ္စိ ဝိသာဏံ ဝါ အတစ္ဆိတံ ယထာဂတမေဝ ဘာဇနီယံ၊ တေဟိ ကတမဉ္စပီဌပါဒါဒီသု ပုရိမသဒိသောဝ ဝိနိစ္ဆယော။ တစ္ဆိတနိဋ္ဌိတောပိ ဟိင်္ဂုကရဏ္ဍကော အဉ္ဇနိကရဏ္ဍကော ဂဏ္ဌိကာ ဝိဓော အဉ္ဇနီ အဉ္ဇနိသလာကာ ဥဒကပုဉ္ဆနီတိ ဣဒံ သဗ္ဗံ ဘာဇနီယမေဝ။

မတ္တိကာဘဏ္ဍေ သဗ္ဗံ မနုဿာနံ ဥပဘောဂပရိဘောဂံ ဃဋပိဌရာဒိကုလာလဘာဇနံ၊ ပတ္တကဋာဟံ အင်္ဂါရကဋာဟံ ဓူမဒါနကံ ဒီပရုက္ခကော ဒီပကပလ္လိကာ စယနိဋ္ဌကာ ဆဒနိဋ္ဌကာ ထုပိကာတိ သဗ္ဗံ ဂရုဘဏ္ဍံ၊ ဧတေသု ပန ဝုတ္တနယေသု ဂရုဘဏ္ဍေသု ယံကိဉ္စိ ဝေဠုအာဒိံ အတ္တနော အတ္ထာယ ဂဏှန္တေန သမကံ ဝါ အတိရေကံ ဝါ ဖာတိကမ္မံ ကတွာ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ပါဒဂ္ဂဏှနကတော အနတိရိတ္တပ္ပမာဏော ပန ဃဋကော ပတ္တော ထာလကံ ကဉ္စနကော ကုဏ္ဍိကာတိ ဣဒမေတ္ထ ဘာဇနီယံ၊ ယထာ စ မတ္တိကာဘဏ္ဍေ ဧဝံ လောဟဘဏ္ဍေပိ ကုဏ္ဍိကာ ဘာဇနီယကောဋ္ဌာသမေဝ ဘဇတိ။ ဣတိ ယံ ဘာဇနီယံ ဝိဿဇ္ဇနီယမ္ပိ တံ ဧဝံ ဝိဿဇ္ဇိယဝေဘင်္ဂိယသင်္ခါတံ အညံ ပရိက္ခာရံ ဒတွာ ခီယန္တဿ ဒုက္ကဋံ၊ ဣတရံ ပန ဒါတုမေဝ န ဝဋ္ဋတိ။ ဣဿရဝတာယ ဒေန္တော ထုလ္လစ္စယံ အာပဇ္ဇတိ၊ ထေယျစိတ္တေန ဂဏှန္တော ဘဏ္ဍံ အဂ္ဃာပေတွာ ကာရေတဗ္ဗော။ ယထာ စ အညံ ပရိက္ခာရံ ဒတွာ ခီယန္တဿ ဒုက္ကဋံ၊ တထာ သင်္ဃေန အသမ္မတဿ စီဝရံ ဝါ အညံ ဝါ ပရိက္ခာရံ ဒတွာ ခီယန္တဿ ဒုက္ကဋမေဝ၊ အနုပသမ္ပန္နေ သဗ္ဗတ္ထ တိကဒုက္ကဋံ။ ပကတိယာ ပန ဆန္ဒာဒိဝသေန (ပါစိ။ ၄၈၈) ကရောန္တံ ဒိသွာ ‘‘ကော အတ္ထော တဿ ဒိန္နေန၊ လဒ္ဓါပိ ဝိနိပါတေဿတိ၊ န သမ္မာ ဥပနေဿတီ’’တိ ခီယန္တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ဥပသမ္ပန္နတာ၊ ဓမ္မေန လဒ္ဓသမ္မုတိတာ၊ သင်္ဃေန သဒ္ဓိံ ဝိကပ္ပနုပဂစီဝရဒါနံ၊ ပစ္ဆာ ခီယိတုကာမတာယ ခီယနာတိ ဣမာနေတ္ထ စတ္တာရိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ အဒိန္နာဒါနသဒိသာနိ၊ ဣဒံ ပန ဒုက္ခဝေဒနန္တိ။

ဒုဗ္ဗလသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၂။ ပရိဏာမနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဒွါဒသမေ သဗ္ဗံ တိံသကကဏ္ဍေ ပရိဏာမနသိက္ခာပဒေ ဝုတ္တနယမေဝ။ အယမေဝ ဟိ ဝိသေသော၊ တတ္ထ အတ္တနော ပရိဏာမိတတ္တာ နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ၊ ဣဓ ပုဂ္ဂလဿ ပရိဏာမိတတ္တာ သုဒ္ဓိကပါစိတ္တိယန္တိ။

ပရိဏာမနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သဟဓမ္မိကဝဂ္ဂေါ အဋ္ဌမော။

၉။ ရတနဝဂ္ဂေါ

၁။ အန္တေပုရသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ရတနဝဂ္ဂဿ ပဌမေ ခတ္တိယဿာတိ ခတ္တိယဇာတိကဿ၊ မုဒ္ဓါဘိသိတ္တဿာတိ ခတ္တိယာဘိသေကေန မုဒ္ဓနိ အဘိသိတ္တဿ။ အနိက္ခန္တော ရာဇာ ဣတောတိ အနိက္ခန္တရာဇကံ၊ တသ္မိံ အနိက္ခန္တရာဇကေ၊ သယနိဃရေတိ အတ္ထော။ ရတနံ ဝုစ္စတိ မဟေသီ၊ နိဂ္ဂတန္တိ နိက္ခန္တံ၊ အနိဂ္ဂတံ ရတနံ ဣတောတိ အနိဂ္ဂတရတနကံ၊ တသ္မိံ အနိဂ္ဂတရတနကေ၊ သယနိဃရေတိ အတ္ထော။ ဣန္ဒခီလံအတိက္ကမေယျာတိ ဧတ္ထ အတ္တနော အာဂတဘာဝံ အဇာနာပေတွာ သယနိဃရဿ ဥမ္မာရံ ပဌမံ ပါဒံ အတိက္ကာမေန္တဿ ဒုက္ကဋံ၊ ဒုတိယံ ပါစိတ္တိယံ။

သာဝတ္ထိယံ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာရဗ္ဘ ရညော အန္တေပုရပ္ပဝိသနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ အသာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ ပဋိသံဝိဒိတေ အပ္ပဋိသံဝိဒိတသညိနော၊ ဝေမတိကဿ စ ဒုက္ကဋံ။ ပဋိသံဝိဒိတသညိဿ၊ န ခတ္တိယဿ ဝါ၊ န ခတ္တိယာဘိသေကေန အဘိသိတ္တဿ ဝါ၊ ဥဘောသု ဝါ၊ ဥဘိန္နံ ဝါ အညတရသ္မိံ နိက္ခန္တေ သယနိဃရံ ပဝိသန္တဿ၊ အသယနိဃရေ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ခတ္တိယတာ၊ အဘိသိတ္တတာ၊ ဥဘိန္နမ္ပိ သယနိဃရတော အနိက္ခန္တတာ၊ အပ္ပဋိသံဝိဒိတတာ၊ ဣန္ဒခီလာတိက္ကမောတိ ဣမာနေတ္ထ ပဉ္စ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ ပဌမကထိနသဒိသာနိ၊ ဣဒံ ပန ကိရိယာကိရိယန္တိ။

အန္တေပုရသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ ရတနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဒုတိယေ ရတနန္တိ မုတ္တာဒိဒသဝိဓံ။ ရတနသမ္မတန္တိ ယံကိဉ္စိ မနုဿာနံ ဥပဘောဂပရိဘောဂံ။ အဇ္ဈာရာမေ ဝါတိ ပရိက္ခိတ္တဿ အန္တောပဋိက္ခေပေ အပရိက္ခိတ္တဿ ဒွိန္နံ လေဍ္ဍုပါတာနံ အန္တော။ အဇ္ဈာဝသထေတိ ပရိက္ခိတ္တဿ အန္တောပဋိက္ခေပေ၊ အပရိက္ခိတ္တဿ မုသလပါတဗ္ဘန္တရေ။ အယံ ပနေတ္ထ ဝိနိစ္ဆယော – ဇာတရူပရဇတံ အတ္တနော အတ္ထာယ ဥဂ္ဂဏှန္တဿ ဝါ ဥဂ္ဂဏှာပေန္တဿ ဝါ နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ ။ သင်္ဃဂဏပုဂ္ဂလစေတိယနဝကမ္မာနံ အတ္ထာယ ဒုက္ကဋံ၊ အဝသေသေ မုတ္တာဒိရတနေ သဗ္ဗေသမ္ပိ အတ္ထာယ ဒုက္ကဋမေဝ။ ကပ္ပိယဝတ္ထုံ ဝါ အကပ္ပိယဝတ္ထုံ ဝါ အန္တမသော မာတုသန္တကမ္ပိ ဘဏ္ဍာဂါရိကသီသေန ပဋိသာမေန္တဿ ပါစိတ္တိယံ၊ တာဒိသံ ပန အတ္တနော သန္တကံ ကတွာ ပဋိသာမေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ‘‘ဣဒံ ပဋိသာမေထာ’’တိ ဝုတ္တေ ပန ‘‘န ဝဋ္ဋတီ’’တိ ပဋိက္ခိပိတဗ္ဗံ။ သစေ ကုပိတာ ပါတေတွာ ဂစ္ဆန္တိ၊ ပလိဗောဓော နာမ ဟောတိ၊ ပဋိသာမေတဗ္ဗံ။ ဝိဟာရေ ကမ္မံ ကရောန္တာ ဝဍ္ဎကီအာဒယော ဝါ ရာဇဝလ္လဘာ ဝါ ‘‘ယံကိဉ္စိ ဥပကရဏံ ဝါ သယနဘဏ္ဍံ ဝါ ပဋိသာမေတွာ ဒေထာ’’တိ ဝဒန္တိ၊ ဆန္ဒေနပိ ဘယေနပိ န ကာတဗ္ဗမေဝ၊ ဂုတ္တဋ္ဌာနံ ပန ဒဿေတုံ ဝဋ္ဋတိ။

အဇ္ဈာရာမအဇ္ဈာဝသထေသုပိ ယာဒိသေ ဌာနေ ‘‘ဘိက္ခူဟိ ဝါ သာမဏေရေဟိ ဝါ ဂဟိတံ ဘဝိဿတီ’’တိ အာသင်္ကာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တာဒိသေယေဝ ဌာနေ ဥဂ္ဂဟေတွာ ဝါ ဥဂ္ဂဟာပေတွာ ဝါ သညာဏံ ကတွာ နိက္ခိပိတဗ္ဗံ၊ ‘‘ယဿ ဘဏ္ဍံ နဋ္ဌံ၊ သော အာဂစ္ဆတူ’’တိ စ အာစိက္ခိတဗ္ဗံ။ အထ ယော အာဂစ္ဆတိ၊ သော ‘‘ကီဒိသံ တေ ဘဏ္ဍံ နဋ္ဌ’’န္တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗော၊ သစေ သညာဏေန သမ္ပာဒေတိ၊ ဒါတဗ္ဗံ။ နော စေ၊ ‘ဝိစိနာဟီ’တိ ဝတ္တဗ္ဗော။ တမှာ အာဝါသာ ပက္ကမန္တေန ပတိရူပါနံ ဘိက္ခူနံ ဟတ္ထေ၊ တေသု အသတိ ပတိရူပါနံ ဂဟပတိကာနံ ဟတ္ထေ နိက္ခိပိတွာ ပက္ကမိတဗ္ဗံ။ ယော ပန နေဝ ပက္ကမတိ၊ န သာမိကံ ပဿတိ၊ တေန ထာဝရံ သေနာသနံ ဝါ စေတိယံ ဝါ ပေါက္ခရဏိံ ဝါ ကာရေတဗ္ဗော။ သစေ ဒီဃဿ အဒ္ဓုနော အစ္စယေန သာမိကော အာဂစ္ဆတိ၊ တံ ဒဿေတွာ ‘အနုမောဒါဟီ’တိ ဝတ္တဗ္ဗော။ သစေ နာနုမောဒတိ၊ ‘‘ဒေဟိ မေ ဓန’’န္တိ စောဒေတိ၊ သမာဒပေတွာ ဒါတဗ္ဗံ။

သာဝတ္ထိယံ အညတရံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ရတနဥဂ္ဂဏှနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ ‘‘အညတြ အဇ္ဈာရာမာ ဝါ၊ အဇ္ဈာဝသထာ ဝါ’’တိ အယမေတ္ထ ဒုဝိဓာ အနုပညတ္တိ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ သာဏတ္တိကံ၊ အနုညာတဋ္ဌာနေ အနာဒရိယေန ဥဂ္ဂဟေတွာ အနိက္ခိပန္တဿ ဒုက္ကဋံ။ အနုညာတဋ္ဌာနေ ဂဟေတွာ နိက္ခိပန္တဿ၊ ယံ ဟောတိ အာမာသံ ရတနသမ္မတံ၊ တံ ဝိဿာသံ ဝါ တာဝကာလိကံ ဝါ ဥဂ္ဂဏှန္တဿ၊ ပံသုကူလသညာယ ဂဏှတော၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ အနနုညာတကရဏံ၊ ပရသန္တကတာ၊ ဝိဿာသဂ္ဂါဟပံသုကူလသညာနံ အဘာဝေါ၊ ဥဂ္ဂဟဏံ ဝါ ဥဂ္ဂဟာပနံ ဝါတိ ဣမာနေတ္ထ စတ္တာရိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ သဉ္စရိတ္တသဒိသာနီတိ။

ရတနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ ဝိကာလဂါမပ္ပဝေသနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

တတိယေ သန္တံ ဘိက္ခုံ အနာပုစ္ဆာတိ ဣဒံ စာရိတ္တေ ဝုတ္တနယမေဝ။ ဝိကာလေတိ မဇ္ဈနှိကာတိက္ကမတော ပဋ္ဌာယ အန္တောအရုဏေ၊ ဧတသ္မိံ အန္တရေ ‘‘ဝိကာလေ ဂါမပ္ပဝေသနံ အာပုစ္ဆာမီ’’တိ ဝါ၊ ‘‘ဂါမံ ပဝိသိဿာမီ’’တိ ဝါ အနာပုစ္ဆိတွာ အသတိ တထာရူပေ အစ္စာယိကေ ကရဏီယေ ပရိက္ခိတ္တဿ ဂါမဿ ပရိက္ခေပံ အတိက္ကမန္တဿ၊ အပရိက္ခိတ္တဿ ဥပစာရံ ဩက္ကမန္တဿ ပဌမပါဒေ ဒုက္ကဋံ၊ ဒုတိယပါဒေ ပါစိတ္တိယံ။ သစေပိ သမ္ဗဟုလာ ကေနစိ ကမ္မေန ဂါမံ ပဝိသန္တိ၊ သဗ္ဗေဟိ အညမညံ အာပုစ္ဆိတဗ္ဗံ။ ‘‘တသ္မိံ ဂါမေ တံ ကမ္မံ န သမ္ပဇ္ဇတီ’’တိ အညံ ဂါမံ ဂစ္ဆန္တာနံ ပုန အာပုစ္ဆနကိစ္စံ နတ္ထိ။ သစေ ပန ဥဿာဟံ ပဋိပ္ပဿမ္ဘေတွာ ဝိဟာရံ ဂစ္ဆန္တာ အန္တရာ အညံ ဂါမံ ပဝိသိတုကာမာ ဟောန္တိ၊ အာပုစ္ဆိတဗ္ဗမေဝ။ ကုလဃရေ ဝါ အာသနသာလာယံ ဝါ ဘတ္တကိစ္စံ ကတွာ တေလဘိက္ခာယ ဝါ သပ္ပိဘိက္ခာယ ဝါ စရိတုကာမေန သစေ ပဿေ ဘိက္ခု အတ္ထိ၊ အာပုစ္ဆိတဗ္ဗော၊ အသန္တေ ‘နတ္ထီ’တိ ဂန္တဗ္ဗံ။ ဝီထိံ ဩတရိတွာ ပန ဘိက္ခုံ ဒိသွာပိ အာပုစ္ဆနကိစ္စံ နတ္ထိ။ ယော ပန ဂါမမဇ္ဈေန မဂ္ဂေါ ဟောတိ၊ သစေ တေန ဂစ္ဆန္တဿ ‘‘တေလာဒီနံ အတ္ထာယ စရိဿာမီ’’တိ စိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ပဿေ ဘိက္ခုံ ဒိသွာ အာပုစ္ဆိတဗ္ဗံ။ မဂ္ဂါ အနောက္ကမ္မ စရန္တဿ ပန အာပုစ္ဆနကိစ္စံ နတ္ထိ၊ ဩက္ကမန္တဿ ဝုတ္တနယေနေဝ ပါစိတ္တိယံ။

သာဝတ္ထိယံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ အာရဗ္ဘ ဝိကာလေ ဂါမပ္ပဝေသနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ ‘‘သန္တံ ဘိက္ခု’’န္တိ စ ‘‘အနာပုစ္ဆာ’’တိ စ ‘‘အညတြ တထာရူပါ အစ္စာယိကာ ကရဏီယာ’’တိ စ ဣမာ ပနေတ္ထ တိဿော အနုပညတ္တိယော၊ အသာဓာရဏပညတ္တိ၊ အနာဏတ္တိကံ၊ တိကပါစိတ္တိယံ၊ ကာလေ ဝိကာလသညိနော၊ ဝေမတိကဿ စ ဒုက္ကဋံ။ ကာလသညိနော ပန၊ ယော စ အစ္စာယိကေ ဝါ ကရဏီယေ၊ သန္တံ ဝါ အာပုစ္ဆိတွာ၊ အသန္တံ ဝါ အနာပုစ္ဆိတွာ ပဝိသတိ၊ အန္တရာရာမဘိက္ခုနုပဿယတိတ္ထိယသေယျပဋိက္ကမနေသု ဝါ အညတရံ ဂစ္ဆတိ၊ တဿ၊ ဂါမေန မဂ္ဂေါ ဟောတိ၊ တေန ဂစ္ဆတော၊ အာပဒါသု၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ သန္တံ ဘိက္ခုံ အနာပုစ္ဆတာ၊ အနုညာတကာရဏာဘာဝေါ၊ ဝိကာလေ ဂါမပ္ပဝိသနန္တိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ ကထိနသဒိသာနေဝ၊ ဣဒံ ပန ကိရိယာကိရိယန္တိ။

ဝိကာလဂါမပ္ပဝေသနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ သူစိဃရသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

စတုတ္ထေ ဘေဒနမေဝ ဘေဒနကံ၊ တံ အဿ အတ္ထီတိ ဘေဒနကံ။ တသ္မာ ဧဝရူပေ သူစိဃရေ ကရဏကာရာပနေသု ဒုက္ကဋံ၊ ပဋိလာဘေန ပန တံ ဘိန္ဒိတွာ ပါစိတ္တိယံ ဒေသေတဗ္ဗံ။

သက္ကေသု သမ္ဗဟုလေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ ဗဟုသူစိဃရဝိညာပနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ သာဏတ္တိကံ၊ အတ္တနာ ဝိပ္ပကတံ အတ္တနာ ဝါ၊ ပရေဟိ ဝါ၊ ပရေဟိ ဝိပ္ပကတမ္ပိ အတ္တနာ ဝါ၊ ပရေဟိ ဝါ ပရိယောသာပေတွာ လဘန္တဿ စတုက္ကပါစိတ္တိယံ။ အညဿတ္ထာယ ကရဏကာရာပနေသု၊ အညေန ကတံ ပဋိလဘိတွာ ပရိဘုဉ္ဇနေ ဒုက္ကဋံ။ ဂဏ္ဌိကေ အရဏိကေ ဝိဓေ အဉ္ဇနိယာ အဉ္ဇနိသလာကာယ ဝါသိဇဋေ ဥဒကပုဉ္ဆနိယာတိ ဧတေသု ယံကိဉ္စိ အဋ္ဌိအာဒီဟိ ကရောန္တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ သူစိဃရတာ၊ အဋ္ဌိမယာဒိတာ၊ အတ္တနော အတ္ထာယ ကရဏံ ဝါ ကာရာပေတွာ ဝါ ပဋိလာဘောတိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ သဉ္စရိတ္တသဒိသာနီတိ။

သူစိဃရသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅။ မဉ္စပီဌသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ပဉ္စမေ မဉ္စန္တိ မသာရကာဒီသု အညတရံ။ ပီဌမ္ပိ တာဒိသမေဝ၊ တံ ပန မဉ္စော ဝိယ အတိဒီဃံ၊ အာသန္ဒိကော ဝိယ စ သမံ စတုရဿံ န ဟောတိ။ ဆေဒနကံ ဘေဒနကသဒိသမေဝ။

သာဝတ္ထိယံ ဥပနန္ဒံ အာရဗ္ဘ ဥစ္စေ မဉ္စေ သယနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ ပမာဏိကံ ကရောန္တဿ၊ ပမာဏာတိက္ကန္တံ လဘိတွာ ဆိန္ဒိတွာ ယထာ ပမာဏမေဝ ဥပရိ ဒိဿတိ၊ ဧဝံ နိခဏိတွာ ဝါ၊ ဥတ္တာနံ ဝါ ကတွာ၊ အဋ္ဋကံ ဝါ ဗန္ဓိတွာ ပရိဘုဉ္ဇန္တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ပမာဏာတိက္ကန္တမဉ္စပီဌတာ၊ အတ္တနော အတ္ထာယ ကရဏံ ဝါ ကာရာပေတွာ ဝါ ပဋိလာဘောတိ ဣမာနေတ္ထ ဒွေ အင်္ဂါနိ။ သေသံ သဗ္ဗံ သူစိဃရသိက္ခာပဒသဒိသမေဝါတိ။

မဉ္စပီဌသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆။ တူလောနဒ္ဓသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဆဋ္ဌေ တူလံ ဩနဒ္ဓမေတ္ထာတိ တူလောနဒ္ဓံ၊ စိမိလိကံ ပတ္ထရိတွာ တူလံ ပက္ခိပိတွာ ဥပရိ စိမိလိကာယ ဩနဒ္ဓန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဥဒ္ဒါလနကံ ဘေဒနကသဒိသမေဝ။

သာဝတ္ထိယံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ အာရဗ္ဘ တူလောနဒ္ဓကာရာပနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ အာယောဂေ ကာယဗန္ဓနေ အံသဗဒ္ဓကေ ပတ္တတ္ထဝိကာယ ပရိဿာဝနေ ဗိမ္ဗောဟနေ၊ အညေန ကတံ တူလောနဒ္ဓံ ပဋိလဘိတွာ ဥဒ္ဒါလေတွာ ပရိဘုဉ္ဇန္တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ဗိမ္ဗောဟနဉ္စေတ္ထ သီသပ္ပမာဏမေဝ ဝဋ္ဋတိ၊ သီသပ္ပမာဏံ နာမ ယဿ ဝိတ္ထာရတော တီသု ကောဏေသု ဒွိန္နံ အန္တရံ ဝိဒတ္ထိစတုရင်္ဂုလံ ဟောတိ၊ မဇ္ဈေ မုဋ္ဌိရတနံ၊ ဒီဃတော ဒိယဍ္ဎရတနံ ဝါ ဒွိရတနံ ဝါ။ တူလောနဒ္ဓမဉ္စပီဌတာ၊ အတ္တနော အတ္ထာယ ကရဏံ ဝါ ကာရာပေတွာ ဝါ ပဋိလာဘောတိ ဣမာနေတ္ထ ဒွေ အင်္ဂါနိ။ သေသံ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ။

တူလောနဒ္ဓသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇။ နိသီဒနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

သတ္တမေ နိသီဒနန္တိ သန္ထတသဒိသံ သန္ထရိတွာ ဧကသ္မိံ အန္တေ သုဂတဝိဒတ္ထိပ္ပမာဏံ ဒွီသု ဌာနေသု ဖာလေတွာ ကတာဟိ တီဟိ ဒသာဟိ ယုတ္တဿ ပရိက္ခာရဿေတံ နာမံ။

သာဝတ္ထိယံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ အာရဗ္ဘ အပ္ပမာဏိကာနိ နိသီဒနာနိ ဓာရဏဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ ‘‘ဒသာ ဝိဒတ္ထီ’’တိ အယမေတ္ထ အနုပညတ္တိ၊ အသာဓာရဏပညတ္တိ၊ ပမာဏိကံ ဝါ ဦနကံ ဝါ ကရောန္တဿ၊ အညေန ကတံ ပမာဏာတိက္ကန္တံ ပဋိလဘိတွာ ဆိန္ဒိတွာ ပရိဘုဉ္ဇန္တဿ၊ ဝိတာနာဒီသု ယံကိဉ္စိ ကရောန္တဿ၊ ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ နိသီဒနဿ ပမာဏာတိက္ကန္တတာ၊ အတ္တနော အတ္ထာယ ကရဏံ ဝါ ကာရာပေတွာ ဝါ ပဋိလာဘောတိ ဣမာနေတ္ထ ဒွေ အင်္ဂါနိ။ သေသံ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ။

နိသီဒနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈။ ကဏ္ဍုပ္ပဋိစ္ဆာဒိသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

အဋ္ဌမေ ကဏ္ဍုပ္ပဋိစ္ဆာဒိန္တိ အဓောနာဘိဥဗ္ဘဇာဏုမဏ္ဍလံ ကဏ္ဍုပီဠကအဿာဝထုလ္လကစ္ဆာဗာဓာနံ ပဋိစ္ဆာဒနတ္ထံ အနုညာတံ စီဝရံ။

သာဝတ္ထိယံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ အာရဗ္ဘ အပ္ပမာဏိကာယော ကဏ္ဍုပ္ပဋိစ္ဆာဒိကာယော ဓာရဏဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ သေသံ နိသီဒနေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ။

ကဏ္ဍုပ္ပဋိစ္ဆာဒိသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉။ ဝဿိကသာဋိကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

နဝမေ သာဝတ္ထိယံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ အာရဗ္ဘ အပ္ပမာဏိကာယော ဝဿိကသာဋိကာယော ဓာရဏဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သေသမေတ္ထ ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ နိသီဒနေ ဝုတ္တနယမေဝါတိ။

ဝဿိကသာဋိကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၀။ နန္ဒသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဒသမေ သာဝတ္ထိယံ အာယသ္မန္တံ နန္ဒံ အာရဗ္ဘ သုဂတစီဝရပ္ပမာဏံ စီဝရံ ဓာရဏဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ၊ သာဓာရဏပညတ္တိ၊ သေသံ နိသီဒနေ ဝုတ္တနယမေဝါတိ။

နန္ဒသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ရတနဝဂ္ဂေါ နဝမော။

ကင်္ခါဝိတရဏိယာ ပါတိမောက္ခဝဏ္ဏနာယ

သုဒ္ဓပါစိတ္တိယဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။