📜

၁၈။ ကာလိကဝိနိစ္ဆယကထာ

၈၉။ ကာလိကာနိပိစတ္တာရီတိ ဧတ္ထ (ပါစိ။ အဋ္ဌ။ ၂၅၅-၂၅၆) ယာဝကာလိကံ ယာမကာလိကံ သတ္တာဟကာလိကံ ယာဝဇီဝိကန္တိ ဣမာနိ စတ္တာရိ ကာလိကာနိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ တတ္ထ ပုရေဘတ္တံ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ ယံ ကိဉ္စိ ခါဒနီယဘောဇနီယံ ယာဝ မဇ္ဈနှိကသင်္ခတော ကာလော၊ တာဝ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗတော ယာဝကာလိကံ။ သဒ္ဓိံ အနုလောမပါနေဟိ အဋ္ဌဝိဓံ ပါနံ ယာဝ ရတ္တိယာ ပစ္ဆိမယာမသင်္ခါတော ယာမော၊ တာဝ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗတော ယာမော ကာလော အဿာတိ ယာမကာလိကံ။ သပ္ပိအာဒိ ပဉ္စဝိဓံ ဘေသဇ္ဇံ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ သတ္တာဟံ နိဓေတဗ္ဗတော သတ္တာဟော ကာလော အဿာတိ သတ္တာဟကာလိကံ။ ဌပေတွာ ဥဒကံ အဝသေသံ သဗ္ဗမ္ပိ ပဋိဂ္ဂဟိတံ ယာဝဇီဝံ ပရိဟရိတွာ သတိ ပစ္စယေ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗတော ယာဝဇီဝိကန္တိ ဝုစ္စတိ။

၉၀။ တတ္ထ ယာဝကာလိကေသု ဘောဇနီယံ နာမ ဩဒနော ကုမ္မာသော သတ္တု မစ္ဆော မံသန္တိ။ ပဉ္စ ဘောဇနာနိ ယာမကာလိကံ သတ္တာဟကာလိကံ ယာဝဇီဝိကဉ္စ ဌပေတွာ အဝသေသံ ခါဒနီယံ နာမ။ ဧတ္ထ (ပါစိ။ အဋ္ဌ။ ၂၄၈-၉) ပန ယံ တာဝ သက္ခလိမောဒကာဒိ ပုဗ္ဗဏ္ဏာပရဏ္ဏမယံ ခါဒနီယံ၊ တတ္ထ ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထိ။ ယမ္ပိ ဝနမူလာဒိပ္ပဘေဒံ အာမိသဂတိကံ ဟောတိ။ သေယျထိဒံ – မူလခါဒနီယံ ကန္ဒခါဒနီယံ မုဠာလခါဒနီယံ မတ္ထကခါဒနီယံ ခန္ဓခါဒနီယံ တစခါဒနီယံ ပတ္တခါဒနီယံ ပုပ္ဖခါဒနီယံ ဖလခါဒနီယံ အဋ္ဌိခါဒနီယံ ပိဋ္ဌခါဒနီယံ နိယျာသခါဒနီယန္တိ၊ ဣဒမ္ပိ ခါဒနီယသင်္ချမေဝ ဂစ္ဆတိ။

တတ္ထ ပန အာမိသဂတိကသလ္လက္ခဏတ္ထံ ဣဒံ မုခမတ္တနိဒဿနံ – မူလခါဒနီယေ တာဝ မူလကမူလံ ခါရကမူလံ စစ္စုမူလံ တမ္ဗကမူလံ တဏ္ဍုလေယျကမူလံ ဝတ္ထုလေယျကမူလံ ဝဇကလိမူလံ ဇဇ္ဈရိမူလန္တိ ဧဝမာဒီနိ သူပေယျပဏ္ဏမူလာနိ အာမိသဂတိကာနိ။ ဧတ္ထ စ ဝဇကလိမူလေ ဇရဋ္ဌံ ဆိန္ဒိတွာ ဆဍ္ဍေန္တိ၊ တံ ယာဝဇီဝိကံ ဟောတိ။ အညမ္ပိ ဧဝရူပံ ဧတေနေဝ နယေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။ မူလကခါရကဇဇ္ဈရိမူလာနံ ပန ဇရဋ္ဌာနိပိ အာမိသဂတိကာနေဝါတိ ဝုတ္တံ။ ယာနိ ပန ပါဠိယံ –

‘‘အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မူလာနိ ဘေသဇ္ဇာနိ ဟလိဒ္ဒိံ သိင်္ဂိဝေရံ ဝစံ ဝစတ္တံ အတိဝိသံ ကဋုကရောဟိဏိံ ဥသီရံ ဘဒ္ဒမုတ္တကံ၊ ယာနိ ဝါ ပနညာနိပိ အတ္ထိ မူလာနိ ဘေသဇ္ဇာနိ နေဝ ခါဒနီယေ ခါဒနီယတ္ထံ ဖရန္တိ၊ န ဘောဇနီယေ ဘောဇနီယတ္ထံ ဖရန္တီ’’တိ (မဟာဝ။ ၂၆၃) –

ဝုတ္တာနိ၊ တာနိ ယာဝဇီဝိကာနိ။ တေသံ စူဠပဉ္စမူလံ မဟာပဉ္စမူလန္တိအာဒိနာ နယေန ဂဏိယမာနာနံ ဂဏနာယ အန္တော နတ္ထိ၊ ခါဒနီယတ္ထဉ္စ ဘောဇနီယတ္ထဉ္စ အဖရဏဘာဝေါယေဝ ပနေတေသံ လက္ခဏံ။ တသ္မာ ယံ ကိဉ္စိ မူလံ တေသု တေသု ဇနပဒေသု ပကတိအာဟာရဝသေန မနုဿာနံ ခါဒနီယတ္ထံ ဘောဇနီယတ္ထဉ္စ ဖရတိ၊ တံ ယာဝကာလိကံ၊ ဣတရံ ယာဝဇီဝိကန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ ။ သုဗဟုံ ဝတွာပိ ဟိ ဣမသ္မိံယေဝ လက္ခဏေ ဌာတဗ္ဗံ။ နာမသညာသု ပန ဝုစ္စမာနာသု တံ တံ နာမံ အဇာနန္တာနံ သမ္မောဟောယေဝ ဟောတိ၊ တသ္မာ နာမသညာယ အာဒရံ အကတွာ လက္ခဏမေဝ ဒဿိတံ။ ယထာ စ မူလေ၊ ဧဝံ ကန္ဒာဒီသုပိ လက္ခဏံ ဒဿယိဿာမ၊ တဿေဝ ဝသေန ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ယဉ္စ တံ ပါဠိယံ ဟလိဒ္ဒါဒိ အဋ္ဌဝိဓံ ဝုတ္တံ၊ တဿ ခန္ဓတစပုပ္ဖဖလာဒိ သဗ္ဗံ ယာဝဇီဝိကန္တိ ဝုတ္တံ။

ကန္ဒခါဒနီယေ ဒုဝိဓော ကန္ဒော ဒီဃော စ ဘိသကိံသုကကန္ဒာဒိ၊ ဝဋ္ဋော စ ဥပ္ပလကသေရုကကန္ဒာဒိ၊ ယံ ဂဏ္ဌီတိပိ ဝဒန္တိ။ တတ္ထ သဗ္ဗေသံ ကန္ဒာနံ ဇိဏ္ဏဇရဋ္ဌဋ္ဌာနဉ္စ ဆလ္လိ စ သုခုမမူလာနိ စ ယာဝဇီဝိကာနိ၊ တရုဏော ပန သုခခါဒနီယော သာလကလျာဏိပေါတကကန္ဒော ကိံသုကပေါတကကန္ဒော အမ္ဗာဋကကန္ဒော ကေတကကန္ဒော မာလုဝကန္ဒော ဘိသသင်္ခါတော ပဒုမပုဏ္ဍရီကကန္ဒော ပိဏ္ဍာလုမသာလုအာဒယော စ ခီရဝလ္လိကန္ဒော အာလုဝကန္ဒော သိဂ္ဂုကန္ဒော တာလကန္ဒော နီလုပ္ပလရတ္တုပ္ပလကုမုဒသောဂန္ဓိကာနံ ကန္ဒာ ကဒလိကန္ဒော ဝေဠုကန္ဒော ကသေရုကကန္ဒောတိ ဧဝမာဒယော တေသု တေသု ဇနပဒေသု ပကတိအာဟာရဝသေန မနုဿာနံ ခါဒနီယတ္ထဉ္စ ဘောဇနီယတ္ထဉ္စ ဖရဏကကန္ဒာ ယာဝကာလိကာ။ ခီရဝလ္လိကန္ဒော အဓောတော ယာဝဇီဝိကော၊ ဓောတော ယာဝကာလိကော။ ခီရကာကောလိဇီဝိကဥသဘကလသုဏာဒိကန္ဒာ ပန ယာဝဇီဝိကာ။ တေ ပါဠိယံ ‘‘ယာနိ ဝါ ပနညာနိပိ အတ္ထိ မူလာနိ ဘေသဇ္ဇာနီ’’တိ ဧဝံ (မဟာဝ။ ၂၆၃) မူလဘေသဇ္ဇသင်္ဂဟေနေဝ သင်္ဂဟိတာ။

မုဠာလခါဒနီယေ ပဒုမမုဠာလံ ပုဏ္ဍရီကမုဠာလံ မူလသဒိသံယေဝ။ ဧရကမုဠာလံ ကန္ဒုလမုဠာလန္တိ ဧဝမာဒိ တေသု တေသု ဇနပဒေသု ပကတိအာဟာရဝသေန မနုဿာနံ ခါဒနီယတ္ထံ ဘောဇနီယတ္ထဉ္စ ဖရဏကမုဠာလံ ယာဝကာလိကံ၊ ဟလိဒ္ဒိသိင်္ဂိဝေရမကစိစတုရဿဝလ္လိကေတကတာလဟိန္တာလကုန္တာလနာဠိကေရပူဂရုက္ခာဒိမုဠာလံ ပန ယာဝဇီဝိကံ။ တံ သဗ္ဗမ္ပိ ပါဠိယံ ‘‘ယာနိ ဝါ ပနညာနိပိ အတ္ထိ မူလာနိ ဘေသဇ္ဇာနီ’’တိ ဧဝံ မူလဘေသဇ္ဇသင်္ဂဟေနေဝ သင်္ဂဟိတံ။

မတ္ထကခါဒနီယေ တာလဟိန္တာလကုန္တာလကေတကနာဠိကေရပူဂရုက္ခခဇ္ဇူရိဝေတ္တဧရကကဒလီနံ ကဠီရသင်္ခါတာ မတ္ထကာ၊ ဝေဏုကဠီရော နဠကဠီရော ဥစ္ဆုကဠီရော မူလကကဠီရော သာသပကဠီရော သတာဝရိကဠီရော သတ္တန္နံ ဓညာနံ ကဠီရာတိ ဧဝမာဒိ တေသု တေသု ဇနပဒေသု ပကတိအာဟာရဝသေန မနုဿာနံ ခါဒနီယတ္ထံ ဘောဇနီယတ္ထဉ္စ ဖရဏကော ရုက္ခဝလ္လိအာဒီနံ မတ္ထကော ယာဝကာလိကော၊ ဟလိဒ္ဒိသိင်္ဂိဝေရဝစမကစိလသုဏာနံ ကဠီရာ၊ တာလဟိန္တာလကုန္တာလနာဠိကေရကဠီရာနဉ္စ ဆိန္ဒိတွာ ပါတိတော ဇရဋ္ဌဗုန္ဒော ယာဝဇီဝိကော။

ခန္ဓခါဒနီယေ အန္တောပထဝီဂတော သာလကလျာဏီခန္ဓော ဥစ္ဆုခန္ဓော နီလုပ္ပလရတ္တုပ္ပလကုမုဒသောဂန္ဓိကာနံ ဒဏ္ဍကခန္ဓာတိ ဧဝမာဒိ တေသု တေသု ဇနပဒေသု ပကတိအာဟာရဝသေန မနုဿာနံ ခါဒနီယတ္ထံ ဘောဇနီယတ္ထဉ္စ ဖရဏကော ခန္ဓော ယာဝကာလိကော၊ ဥပ္ပလဇာတီနံ ပဏ္ဏဒဏ္ဍကော ပဒုမဇာတီနံ သဗ္ဗောပိ ဒဏ္ဍကော ကရဝိန္ဒဒဏ္ဍာဒယော စ အဝသေသသဗ္ဗခန္ဓာ ယာဝဇီဝိကာ။

တစခါဒနီယေ ဥစ္ဆုတစောဝ ဧကော ယာဝကာလိကော၊ သောပိ သရသော၊ သေသော သဗ္ဗော ယာဝဇီဝိကော။ တေသံ ပန မတ္ထကခန္ဓတစာနံ တိဏ္ဏမ္ပိ ပါဠိယံ ကသာဝဘေသဇ္ဇေန သင်္ဂဟော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဝုတ္တဉှေတံ –

‘‘အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကသာဝါနိ ဘေသဇ္ဇာနိ နိမ္ဗကသာဝံ ကုဋဇကသာဝံ ပဋောလကသာဝံ ဖဂ္ဂဝကသာဝံ နတ္တမာလကသာဝံ၊ ယာနိ ဝါ ပနညာနိပိ အတ္ထိ ကသာဝါနိ ဘေသဇ္ဇာနိ နေဝ ခါဒနီယေ ခါဒနီယတ္ထံ ဖရန္တိ၊ န ဘောဇနီယေ ဘောဇနီယတ္ထံ ဖရန္တီ’’တိ (မဟာဝ။ ၂၆၃)။

ဧတ္ထ ဟိ ဧတေသမ္ပိ သင်္ဂဟော သိဇ္ဈတိ။ ဝုတ္တကသာဝါနိ စ သဗ္ဗကပ္ပိယာနီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။

ပတ္တခါဒနီယေ မူလကံ ခါရကော စစ္စု တမ္ဗကော တဏ္ဍုလေယျကော ပပုန္နာဂေါ ဝတ္ထုလေယျကော ဝဇကလိ ဇဇ္ဈရိ သေလ္လု သိဂ္ဂု ကာသမဒ္ဒကော ဥမ္မာစီနမုဂ္ဂေါ မာသော ရာဇမာသော ဌပေတွာ မဟာနိပ္ဖာဝံ အဝသေသနိပ္ဖာဝေါ အဂ္ဂိမန္ထော သုနိသန္နကော သေတဝရဏော နာဠိကာ ဘူမိယံ ဇာတလောဏီတိ ဧတေသံ ပတ္တာနိ၊ အညာနိ စ ဧဝရူပါနိ တေသု တေသု ဇနပဒေသု ပကတိအာဟာရဝသေန မနုဿာနံ ခါဒနီယတ္ထဉ္စ ဘောဇနီယတ္ထဉ္စ ဖရဏကာနိ ပတ္တာနိ ဧကံသေန ယာဝကာလိကာနိ ၊ ယာ ပနညာ မဟာနခပိဋ္ဌိမတ္တပဏ္ဏာ လောဏိရုက္ခေ စ ဂစ္ဆေ စ အာရောဟတိ၊ တဿာ ပတ္တံ ယာဝဇီဝိကံ။ ဗြဟ္မိပတ္တဉ္စ ယာဝကာလိကန္တိ ဒီပဝါသိနော ဝဒန္တိ။ အမ္ဗပလ္လဝံ ယာဝကာလိကံ၊ အသောကပလ္လဝံ ပန ယာဝဇီဝိကံ။ ယာနိ စညာနိ ပါဠိယံ –

‘‘အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဏ္ဏာနိ ဘေသဇ္ဇာနိ နိမ္ဗပဏ္ဏံ ကုဋဇပဏ္ဏံ ပဋောလပဏ္ဏံ သုလသိပဏ္ဏံ ကပ္ပာသပဏ္ဏံ၊ ယာနိ ဝါ ပနညာနိပိ အတ္ထိ ပဏ္ဏာနိ ဘေသဇ္ဇာနိ နေဝ ခါဒနီယေ ခါဒနီယတ္ထံ ဖရန္တိ၊ န ဘောဇနီယေ ဘောဇနီယတ္ထံ ဖရန္တီ’’တိ (မဟာဝ။ ၂၆၃) –

ဝုတ္တာနိ၊ တာနိ ယာဝဇီဝိကာနိ။ န ကေဝလဉ္စ ပဏ္ဏာနိ၊ တေသံ ပုပ္ဖဖလာနိပိ။ ယာဝဇီဝိကပဏ္ဏာနံ ပန ဖဂ္ဂဝပဏ္ဏံ အဇ္ဇုကပဏ္ဏံ ဖဏိဇ္ဇကပဏ္ဏံ တမ္ဗူလပဏ္ဏံ ပဒုမိနိပဏ္ဏန္တိ ဧဝံ ဂဏနဝသေန အန္တော နတ္ထိ။

ပုပ္ဖခါဒနီယေ မူလကပုပ္ဖံ ခါရကပုပ္ဖံ စစ္စုပုပ္ဖံ တမ္ဗကပုပ္ဖံ ဝဇကလိပုပ္ဖံ ဇဇ္ဈရိပုပ္ဖံ စူဠနိပ္ဖာဝပုပ္ဖံ မဟာနိပ္ဖာဝပုပ္ဖံ ကသေရုကပုပ္ဖံ နာဠိကေရတာလကေတကာနံ တရုဏပုပ္ဖာနိ သေတဝရဏပုပ္ဖံ သိဂ္ဂုပုပ္ဖံ ဥပ္ပလပဒုမဇာတိကာနံ ပုပ္ဖာနံ ကဏ္ဏိကာမတ္တံ အဂန္ဓိပုပ္ဖံ ကရီရပုပ္ဖံ ဇီဝန္တီ ပုပ္ဖန္တိ ဧဝမာဒိ တေသု တေသု ဇနပဒေသု ပကတိအာဟာရဝသေန မနုဿာနံ ခါဒနီယတ္ထံ ဘောဇနီယတ္ထဉ္စ ဖရဏပုပ္ဖံ ယာဝကာလိကံ၊ အသောကဗကုလကုယျကပုန္နာဂစမ္ပကဇာတိကရဝီရကဏိကာရကုန္ဒနဝမာလိကမလ္လိကာဒီနံ ပန ပုပ္ဖံ ယာဝဇီဝိကံ၊ တဿ ဂဏနာယ အန္တော နတ္ထိ။ ပါဠိယံ ပနဿ ကသာဝဘေသဇ္ဇေန သင်္ဂဟော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဖလခါဒနီယေ ပနသလဗုဇတာလနာဠိကေရအမ္ဗဇမ္ဗုအမ္ဗာဋကတိန္တိဏိကမာတုလုင်္ဂကပိတ္ထလာဗုကုမ္ဘဏ္ဍပုဿဖလတိမ္ဗရူသကတိပုသဝါတိင်္ဂဏစောစမောစမဓုကာဒီနံ ဖလာနိ၊ ယာနိ လောကေ တေသု တေသု ဇနပဒေသု ပကတိအာဟာရဝသေန မနုဿာနံ ခါဒနီယတ္ထံ ဘောဇနီယတ္ထဉ္စ ဖရန္တိ၊ သဗ္ဗာနိ တာနိ ယာဝကာလိကာနိ၊ နာမဂဏနဝသေန တေသံ န သက္ကာ ပရိယန္တံ ဒဿေတုံ။ ယာနိ ပန ပါဠိယံ –

‘‘အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဖလာနိ ဘေသဇ္ဇာနိ ဗိလင်္ဂံ ပိပ္ပလိံ မရီစံ ဟရီတကံ ဝိဘီတကံ အာမလကံ ဂေါဋ္ဌဖလံ၊ ယာနိ ဝါ ပနညာနိပိ အတ္ထိ ဖလာနိ ဘေသဇ္ဇာနိ နေဝ ခါဒနီယေ ခါဒနီယတ္ထံ ဖရန္တိ၊ န ဘောဇနီယေ ဘောဇနီယတ္ထံ ဖရန္တီ’’တိ (မဟာဝ။ ၂၆၃) –

ဝုတ္တာနိ ၊ တာနိ ယာဝဇီဝိကာနိ။ တေသမ္ပိ အပရိပက္ကာနိ အစ္ဆိဝဗိမ္ဗဝရဏကေတကကာသ္မရီအာဒီနံ ဖလာနိ ဇာတိဖလံ ကဋုကဖလံ ဧဠာ တက္ကောလန္တိ ဧဝံ နာမဝသေန န သက္ကာ ပရိယန္တံ ဒဿေတုံ။

အဋ္ဌိခါဒနီယေ လဗုဇဋ္ဌိ ပနသဋ္ဌိ အမ္ဗာဋကဋ္ဌိ သာလဋ္ဌိ ခဇ္ဇူရီကေတကတိမ္ဗရူသကာနံ တရုဏဖလဋ္ဌိ တိန္တိဏိကဋ္ဌိ ဗိမ္ဗဖလဋ္ဌိ ဥပ္ပလပဒုမဇာတီနံ ပေါက္ခရဋ္ဌီတိ ဧဝမာဒီနိ တေသု တေသု ဇနပဒေသု မနုဿာနံ ပကတိအာဟာရဝသေန ခါဒနီယတ္ထံ ဘောဇနီယတ္ထဉ္စ ဖရဏကာနိ အဋ္ဌီနိ ယာဝကာလိကာနိ၊ မဓုကဋ္ဌိ ပုန္နာဂဋ္ဌိ ဟရီတကာဒီနံ အဋ္ဌီနိ သိဒ္ဓတ္ထကဋ္ဌိ ရာဇိကဋ္ဌီတိ ဧဝမာဒီနိ အဋ္ဌီနိ ယာဝဇီဝိကာနိ။ တေသံ ပါဠိယံ ဖလဘေသဇ္ဇေနေဝ သင်္ဂဟော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ပိဋ္ဌခါဒနီယေ သတ္တန္နံ တာဝ ဓညာနံ ဓညာနုလောမာနံ အပရဏ္ဏာနဉ္စ ပိဋ္ဌံ ပနသပိဋ္ဌံ လဗုဇပိဋ္ဌံ အမ္ဗာဋကပိဋ္ဌံ သာလပိဋ္ဌံ ဓောတကတာလပိဋ္ဌံ ခီရဝလ္လိပိဋ္ဌဉ္စာတိ ဧဝမာဒီနိ တေသု တေသု ဇနပဒေသု ပကတိအာဟာရဝသေန မနုဿာနံ ခါဒနီယတ္ထံ ဘောဇနီယတ္ထဉ္စ ဖရဏကာနိ ပိဋ္ဌာနိ ယာဝကာလိကာနိ၊ အဓောတကံ တာလပိဋ္ဌံ ခီရဝလ္လိပိဋ္ဌံ အဿဂန္ဓာဒိပိဋ္ဌာနိ စ ယာဝဇီဝိကာနိ။ တေသံ ပါဠိယံ ကသာဝေဟိ မူလဖလေဟိ စ သင်္ဂဟော ဝေဒိတဗ္ဗော။

နိယျာသခါဒနီယေ – ဧကော ဥစ္ဆုနိယျာသောဝ သတ္တာဟကာလိကော၊ သေသာ –

‘‘အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဇတူနိ ဘေသဇ္ဇာနိ ဟိင်္ဂုံ ဟိင်္ဂုဇတုံ ဟိင်္ဂုသိပါဋိကံ တကံ တကပတ္တိံ တကပဏ္ဏိံ သဇ္ဇုလသံ၊ ယာနိ ဝါ ပနညာနိပိ အတ္ထိ ဇတူနိ ဘေသဇ္ဇာနီ’’တိ (မဟာဝ။ ၂၆၃) –

ဧဝံ ပါဠိယံ ဝုတ္တာ နိယျာသာ ယာဝဇီဝိကာ။ တတ္ထ ယေဝါပနကဝသေန သင်္ဂဟိတာနံ အမ္ဗနိယျာသော ကဏိကာရနိယျာသောတိ ဧဝံ နာမဝသေန န သက္ကာ ပရိယန္တံ ဒဿေတုံ။ ဧဝံ ဣမေသု မူလခါဒနီယာဒီသု ယံ ကိဉ္စိ ယာဝကာလိကံ၊ သဗ္ဗမ္ပိ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဝသေသံ ခါဒနီယံ နာမာတိ သင်္ဂဟိတံ။

၉၁။ ယာမကာလိကေသု ပန အဋ္ဌ ပါနာနိ နာမ အမ္ဗပါနံ ဇမ္ဗုပါနံ စောစပါနံ မောစပါနံ မဓုကပါနံ မုဒ္ဒိကပါနံ သာလူကပါနံ ဖာရုသကပါနန္တိ ဣမာနိ အဋ္ဌ ပါနာနိ။ တတ္ထ (မဟာဝ။ အဋ္ဌ။ ၃၀၀) အမ္ဗပါနန္တိ အာမေဟိ ဝါ ပက္ကေဟိ ဝါ အမ္ဗေဟိ ကတပါနံ။ တတ္ထ အာမေဟိ ကရောန္တေန အမ္ဗတရုဏာနိ ဘိန္ဒိတွာ ဥဒကေ ပက္ခိပိတွာ အာတပေ အာဒိစ္စပါကေန ပစိတွာ ပရိဿာဝေတွာ တဒဟုပဋိဂ္ဂဟိတကေဟိ မဓုသက္ကာရကပ္ပူရာဒီဟိ ယောဇေတွာ ကာတဗ္ဗံ၊ ဧဝံ ကတံ ပုရေဘတ္တမေဝ ကပ္ပတိ။ အနုပသမ္ပန္နေဟိ ကတံ လဘိတွာ ပန ပုရေဘတ္တံ ပဋိဂ္ဂဟိတံ ပုရေဘတ္တံ သာမိသပရိဘောဂေနပိ ဝဋ္ဋတိ၊ ပစ္ဆာဘတ္တံ နိရာမိသပရိဘောဂေန ယာဝ အရုဏုဂ္ဂမနာ ဝဋ္ဋတိ။ ဧသ နယော သဗ္ဗပါနေသု။ ဇမ္ဗုပါနန္တိ ဇမ္ဗုဖလေဟိ ကတပါနံ။ စောစပါနန္တိ အဋ္ဌိကကဒလိဖလေဟိ ကတပါနံ။ မောစပါနန္တိ အနဋ္ဌိကေဟိ ကဒလိဖလေဟိ ကတပါနံ။ မဓုကပါနန္တိ မဓုကာနံ ဇာတိရသေန ကတပါနံ။ တံ ပန ဥဒကသမ္ဘိန္နံ ဝဋ္ဋတိ၊ သုဒ္ဓံ န ဝဋ္ဋတိ။ မုဒ္ဒိကပါနန္တိ မုဒ္ဒိကာ ဥဒကေ မဒ္ဒိတွာ အမ္ဗပါနံ ဝိယ ကတပါနံ။ သာလူကပါနန္တိ ရတ္တုပ္ပလနီလုပ္ပလာဒီနံ သာလူကေ မဒ္ဒိတွာ ကတပါနံ။ ဖာရုသကပါနန္တိ ဖာရုသကဖလေဟိ အမ္ဗပါနံ ဝိယ ကတပါနံ။ ဣမာနိ အဋ္ဌ ပါနာနိ သီတာနိပိ အာဒိစ္စပါကာနိပိ ဝဋ္ဋန္တိ၊ အဂ္ဂိပါကာနိ န ဝဋ္ဋန္တိ။

အဝသေသာနိ ဝေတ္တတိန္တိဏိကမာတုလုင်္ဂကပိတ္ထကောသမ္ဗကရမန္ဒာဒိခုဒ္ဒကဖလပါနာနိ အဋ္ဌပါနဂအကာနေဝ။ တာနိ ကိဉ္စာပိ ပါဠိယံ န ဝုတ္တာနိ၊ အထ ခေါ ကပ္ပိယံ အနုလောမေန္တိ၊ တသ္မာ ကပ္ပန္တိ။ ‘‘အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သဗ္ဗံ ဖလရသံ ဌပေတွာ ဓညဖလရသ’’န္တိ (မဟာဝ။ အဋ္ဌ။ ၃၀၀) ဝုတ္တတ္တာ ဌပေတွာ သာနုလောမဓညဖလရသံ အညံ ဖလပါနံ နာမ အကပ္ပိယံ နတ္ထိ၊ သဗ္ဗံ ယာမကာလိကမေဝ။ တတ္ထ သာနုလောမဓညဖလရသော နာမ သတ္တန္နဉ္စေဝ ဓညာနံ တာလနာဠိကေရပနသလဗုဇအလာဗုကုမ္ဘဏ္ဍပုဿဖလတိပုသဧဠာလုကာတိ နဝန္နဉ္စ မဟာဖလာနံ သဗ္ဗေသဉ္စ ပုဗ္ဗဏ္ဏာပရဏ္ဏာနံ အနုလောမဓညာနံ ရသော ယာဝကာလိကော၊ တသ္မာ ပစ္ဆာဘတ္တံ န ဝဋ္ဋတိ။ ‘‘အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သဗ္ဗံ ပတ္တရသံ ဌပေတွာ ဍာကရသ’’န္တိ (မဟာဝ။ ၃၀၀) ဝုတ္တတ္တာ ပက္ကဍာကရသံ ဌပေတွာ ယာဝကာလိကပတ္တာနမ္ပိ သီတောဒကေန မဒ္ဒိတွာ ကတရသော ဝါ အာဒိစ္စပါကော ဝါ ဝဋ္ဋတိ။ ‘‘အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သဗ္ဗံ ပုပ္ဖရသံ ဌပေတွာ မဓုကပုပ္ဖရသ’’န္တိ ဝုတ္တတ္တာ မဓုကပုပ္ဖရသံ ဌပေတွာ သဗ္ဗောပိ ပုပ္ဖရသော ဝဋ္ဋတိ။

၉၂။ သတ္တာဟကာလိကံ နာမ သပ္ပိ နဝနီတံ တေလံ မဓု ဖာဏိတန္တိ ဣမာနိ ပဉ္စ ဘေသဇ္ဇာနိ။ တတ္ထ သပ္ပိ နာမ ဂေါသပ္ပိ ဝါ အဇိကာသပ္ပိ ဝါ မဟိံသသပ္ပိ ဝါ ယေသံ မံသံ ကပ္ပတိ၊ တေသံ သပ္ပိ။ နဝနီတံ နာမ တေသံယေဝ နဝနီတံ။ တေလံ နာမ တိလတေလံ သာသပတေလံ မဓုကတေလံ ဧရဏ္ဍတေလံ ဝသာတေလံ။ မဓု နာမ မက္ခိကာမဓု။ ဖာဏိတံ နာမ ဥစ္ဆုမှာ နိဗ္ဗတ္တံ (ပစိ။ ၂၆၀)။ ယာဝဇီဝိကံ ပန ဟေဋ္ဌာ ယာဝကာလိကေ မူလခါဒနီယာဒီသု ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၉၃။ တတ္ထ (ပါစိ။ အဋ္ဌ။ ၂၅၆) အရုဏောဒယေ ပဋိဂ္ဂဟိတံ ယာဝကာလိကံ သတက္ခတ္တုမ္ပိ နိဒဟိတွာ ယာဝ ကာလော နာတိက္ကမတိ၊ တာဝ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ ယာမကာလိကံ ဧကံ အဟောရတ္တံ၊ သတ္တာဟကာလိကံ သတ္တရတ္တံ၊ ဣတရံ သတိ ပစ္စယေ ယာဝဇီဝမ္ပိ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ဧကရတ္တံ ဝီတိနာမိတံ ပန ယံ ကိဉ္စိ ယာဝကာလိကံ ဝါ ယာမကာလိကံ ဝါ အဇ္ဈောဟရိတုကာမတာယ ဂဏှန္တဿ ပဋိဂ္ဂဟဏေ တာဝ ဒုက္ကဋံ၊ အဇ္ဈောဟရတော ပန ဧကမေကသ္မိံ အဇ္ဈောဟာရေ သန္နိဓိပစ္စယာ ပါစိတ္တိယံ။ သစေပိ ပတ္တော ဒုဒ္ဓါတော ဟောတိ၊ ယံ အင်္ဂုလိယာ ဃံသန္တဿ လေခါ ပညာယတိ၊ ဂဏ္ဌိကပတ္တဿ ဝါ ဂဏ္ဌိကန္တရေ သ္နေဟော ပဝိဋ္ဌော ဟောတိ၊ သော ဥဏှေ ဩတာပေန္တဿ ပဂ္ဃရတိ၊ ဥဏှယာဂုယာ ဝါ ဂဟိတာယ သန္ဒိဿတိ၊ တာဒိသေ ပတ္တေပိ ပုနဒိဝသေ ဘုဉ္ဇန္တဿ ပါစိတ္တိယံ၊ တသ္မာ ပတ္တံ ဓောဝိတွာ ပုန တတ္ထ အစ္ဆောဒကံ ဝါ အာသိဉ္စိတွာ အင်္ဂုလိယာ ဝါ ဃံသိတွာ နိသ္နေဟဘာဝေါ ဇာနိတဗ္ဗော။ သစေ ဟိ ဥဒကေ ဝါ သ္နေဟဘာဝေါ၊ ပတ္တေ ဝါ အင်္ဂုလိလေခါ ပညာယတိ၊ ဒုဒ္ဓါတော ဟောတိ၊ တေလဝဏ္ဏပတ္တေ ပန အင်္ဂုလိလေခါ ပညာယတိ၊ သာ အဗ္ဗောဟာရိကာ။ ယမ္ပိ ဘိက္ခူ နိရပေက္ခာ သာမဏေရာနံ ပရိစ္စဇန္တိ၊ တဉ္စေ သာမဏေရာ နိဒဟိတွာ ဒေန္တိ၊ သဗ္ဗံ ဝဋ္ဋတိ။ သယံ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ အပရိစ္စတ္တမေဝ ဟိ ဒုတိယဒိဝသေ န ဝဋ္ဋတိ။ တတော ဟိ ဧကသိတ္ထမ္ပိ အဇ္ဈောဟရတော ပါစိတ္တိယမေဝ။ အကပ္ပိယမံသေသု မနုဿမံသေ ထုလ္လစ္စယေန သဒ္ဓိံ ပါစိတ္တိယံ၊ အဝသေသေသု ဒုက္ကဋေန သဒ္ဓိံ။

ယာမကာလိကံ သတိ ပစ္စယေ အဇ္ဈောဟရတော ပါစိတ္တိယံ၊ အာဟာရတ္ထာယ အဇ္ဈောဟရတော ဒုက္ကဋေန သဒ္ဓိံ ပါစိတ္တိယံ။ သစေ ပဝါရိတော ဟုတွာ အနတိရိတ္တကတံ အဇ္ဈောဟရတိ၊ ပကတိအာမိသေ ဒွေ ပါစိတ္တိယာနိ၊ မနုဿမံသေ ထုလ္လစ္စယေန သဒ္ဓိံ ဒွေ၊ သေသအကပ္ပိယမံသေ ဒုက္ကဋေန သဒ္ဓိံ။ ယာမကာလိကံ သတိ ပစ္စယေ သာမိသေန မုခေန အဇ္ဈောဟရတော ဒွေ၊ နိရာမိသေန ဧကမေဝ။ အာဟာရတ္ထာယ အဇ္ဈောဟရတော ဝိကပ္ပဒွယေပိ ဒုက္ကဋံ ဝဍ္ဎတိ။ သစေ ဝိကာလေ အဇ္ဈောဟရတိ၊ ပကတိဘောဇနေ သန္နိဓိပစ္စယာ စ ဝိကာလဘောဇနပစ္စယာ စ ဒွေ ပါစိတ္တိယာနိ၊ အကပ္ပိယမံသေ ထုလ္လစ္စယံ ဒုက္ကဋဉ္စ ဝဍ္ဎတိ။ ယာမကာလိကေ ဝိကာလပစ္စယာ အနာပတ္တိ။ အနတိရိတ္တပစ္စယာ ပန ဝိကာလေ သဗ္ဗဝိကပ္ပေသု အနာပတ္တိ။

သတ္တာဟကာလိကံ ပန ယာဝဇီဝိကဉ္စ အာဟာရတ္ထာယ ပဋိဂ္ဂဏှတော ပဋိဂ္ဂဏှနပစ္စယာ တာဝ ဒုက္ကဋံ၊ အဇ္ဈောဟရတော ပန သစေ နိရာမိသံ ဟောတိ၊ အဇ္ဈောဟာရေ ဒုက္ကဋံ။ အထ အာမိသသံသဋ္ဌံ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ဌပိတံ ဟောတိ၊ ယထာဝတ္ထုကံ ပါစိတ္တိယမေဝ။

၉၄။ သတ္တာဟကာလိကေသု ပန သပ္ပိအာဒီသု အယံ ဝိနိစ္ဆယော (ပါရာ။ အဋ္ဌ။ ၂။၆၂၂) – သပ္ပိ တာဝ ပုရေဘတ္တံ ပဋိဂ္ဂဟိတံ တဒဟုပုရေဘတ္တံ သာမိသမ္ပိ နိရာမိသမ္ပိ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ ပစ္ဆာဘတ္တတော ပဋ္ဌာယ သတ္တာဟံ နိရာမိသံ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ သတ္တာဟာတိက္ကမေ သစေ ဧကဘာဇနေ ဌပိတံ၊ ဧကံ နိဿဂ္ဂိယံ။ သစေ ဗဟူသု၊ ဝတ္ထုဂဏနာယ နိဿဂ္ဂိယာနိ။ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပဋိဂ္ဂဟိတံ နိရာမိသမေဝ ဝဋ္ဋတိ၊ ပုရေဘတ္တံ ဝါ ပစ္ဆာဘတ္တံ ဝါ ဥဂ္ဂဟိတကံ ကတွာ နိက္ခိတ္တံ အဇ္ဈောဟရိတုံ န ဝဋ္ဋတိ၊ အဗ္ဘဉ္ဇနာဒီသု ဥပနေတဗ္ဗံ။ သတ္တာဟာတိက္ကမေပိ အနာပတ္တိ အနဇ္ဈောဟရဏီယတံ အာပန္နတ္တာ။ သစေ အနုပသမ္ပန္နော ပုရေဘတ္တံ ပဋိဂ္ဂဟိတနဝနီတေန သပ္ပိံ ကတွာ ဒေတိ၊ ပုရေဘတ္တံ သာမိသမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ၊ သစေ သယံ ကရောတိ၊ သတ္တာဟမ္ပိ နိရာမိသမေဝ ဝဋ္ဋတိ။ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပဋိဂ္ဂဟိတနဝနီတေန ယေန ကေနစိ ကတသပ္ပိ သတ္တာဟမ္ပိ နိရာမိသမေဝ ဝဋ္ဋတိ၊ ဥဂ္ဂဟိတကေန ကတေ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တသုဒ္ဓသပ္ပိနယေနေဝ ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ပုရေဘတ္တံ ပဋိဂ္ဂဟိတခီရေန ဝါ ဒဓိနာ ဝါ ကတသပ္ပိ အနုပသမ္ပန္နေန ကတံ သာမိသမ္ပိ တဒဟုပုရေဘတ္တံ ဝဋ္ဋတိ၊ သယံကတံ နိရာမိသမေဝ ဝဋ္ဋတိ။

၉၅။ နဝနီတံ တာပေန္တဿ ဟိ သာမံပါကော န ဟောတိ၊ သာမံပက္ကေန ပန တေန သဒ္ဓိံ အာမိသံ န ဝဋ္ဋတိ၊ ပစ္ဆာဘတ္တတော ပဋ္ဌာယ စ န ဝဋ္ဋတိယေဝ။ သတ္တာဟာတိက္ကမေပိ အနာပတ္တိ သဝတ္ထုကဿ ပဋိဂ္ဂဟိတတ္တာ။ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပဋိဂ္ဂဟိတကေဟိ ကတံ ပန အဗ္ဘဉ္ဇနာဒီသု ဥပနေတဗ္ဗံ။ ပုရေဘတ္တမ္ပိ စ ဥဂ္ဂဟိတကေဟိ ကတံ၊ ဥဘယေသမ္ပိ သတ္တာဟာတိက္ကမေ အနာပတ္တိ။ ဧသ နယော အကပ္ပိယမံသသပ္ပိမှိ။ အယံ ပန ဝိသေသော – ယတ္ထ ပါဠိယံ အာဂတသပ္ပိနာ နိဿဂ္ဂိယံ၊ တတ္ထ ဣမိနာ ဒုက္ကဋံ။ အန္ဓကဋ္ဌကထာယံ ကာရဏပတိရူပကံ ဝတွာ မနုဿသပ္ပိ စ နဝနီတဉ္စ ပဋိက္ခိတ္တံ၊ တံ ဒုပ္ပဋိက္ခိတ္တံ သဗ္ဗအဋ္ဌကထာသု အနုညာတတ္တာ။ ပရတော စဿ ဝိနိစ္ဆယောပိ အာဂစ္ဆိဿတိ။ ပါဠိယံ အာဂတနဝနီတမ္ပိ ပုရေဘတ္တံ ပဋိဂ္ဂဟိတံ တဒဟုပုရေဘတ္တံ သာမိသမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ၊ ပစ္ဆာဘတ္တတော ပဋ္ဌာယ နိရာမိသမေဝ။ သတ္တာဟာတိက္ကမေ နာနာဘာဇနေသု ဌပိတေ ဘာဇနဂဏနာယ၊ ဧကဘာဇနေပိ အမိဿေတွာ ပိဏ္ဍပိဏ္ဍဝသေန ဌပိတေ ပိဏ္ဍဂဏနာယ နိဿဂ္ဂိယာနိ။ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပဋိဂ္ဂဟိတံ သပ္ပိနယေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဧတ္ထ ပန ဒဓိဂုဠိကာယောပိ တက္ကဗိန္ဒူနိပိ ဟောန္တိ၊ တသ္မာ ဓောတံ ဝဋ္ဋတီတိ ဥပဍ္ဎတ္ထေရာ အာဟံသု။ မဟာသိဝတ္ထေရော ပန ‘‘ဘဂဝတာ အနုညာတကာလတော ပဋ္ဌာယ တက္ကတော ဥဒ္ဓဋမတ္တမေဝ ခါဒိံသူ’’တိ အာဟ။ တသ္မာ နဝနီတံ ပရိဘုဉ္ဇန္တေန ဓောဝိတွာ ဒဓိတက္ကမက္ခိကာကိပိလ္လိကာဒီနိ အပနေတွာ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ ပစိတွာ သပ္ပိံ ကတွာ ပရိဘုဉ္ဇိတုကာမေန အဓောတမ္ပိ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ယံ တတ္ထ ဒဓိဂတံ ဝါ တက္ကဂတံ ဝါ၊ တံ ခယံ ဂမိဿတိ။ ဧတ္တာဝတာ ဟိ သဝတ္ထုကပဋိဂ္ဂဟိတံ နာမ န ဟောတီတိ အယမေတ္ထ အဓိပ္ပာယော။ အာမိသေန သဒ္ဓိံ ပက္ကတ္တာ ပန တသ္မိမ္ပိ ကုက္ကုစ္စာယန္တိ ကုက္ကုစ္စကာ။ ဣဒါနိ ဥဂ္ဂဟေတွာ ဌပိတနဝနီတေ စ ပုရေဘတ္တံ ခီရဒဓီနိ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ကတနဝနီတေ စ ပစ္ဆာဘတ္တံ တာနိ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ကတနဝနီတေ စ ဥဂ္ဂဟိတကေဟိ ကတနဝနီတေ စ အကပ္ပိယမံသနဝနီတေ စ သဗ္ဗော အာပတ္တာနာပတ္တိပရိဘောဂါပရိဘောဂနယော သပ္ပိမှိ ဝုတ္တက္ကမေနေဝ ဂဟေတဗ္ဗော။ တေလဘိက္ခာယ ပဝိဋ္ဌာနံ ပန ဘိက္ခူနံ တတ္ထေဝ သပ္ပိမ္ပိ နဝနီတမ္ပိ ပက္ကတေလမ္ပိ အပက္ကတေလမ္ပိ အာကိရန္တိ။ တတ္ထ တက္ကဒဓိဗိန္ဒူနိပိ ဘတ္တသိတ္ထာနိပိ တဏ္ဍုလကဏာပိ မက္ခိကာဒယောပိ ဟောန္တိ၊ အာဒိစ္စပါကံ ကတွာ ပရိဿာဝေတွာ ဂဟိတံ သတ္တာဟကာလိကံ ဟောတိ။ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ စ ဌပိတဘေသဇ္ဇေဟိ သဒ္ဓိံ ပစိတွာ နတ္ထုပါနမ္ပိ ကာတုံ ဝဋ္ဋတိ။ သစေ ဝဒ္ဒလိသမယေ လဇ္ဇီ သာမဏေရော ယထာ တတ္ထ ပတိတတဏ္ဍုလကဏာဒယော န ပစ္စန္တိ၊ ဧဝံ အဂ္ဂိမှိ ဝိလီယာပေတွာ ပရိဿာဝေတွာ ပုန ပစိတွာ ဒေတိ၊ ပုရိမနယေနေဝ သတ္တာဟံ ဝဋ္ဋတိ။

၉၆။ တေလေသု တိလတေလံ တာဝ ပုရေဘတ္တံ ပဋိဂ္ဂဟိတံ ပုရေဘတ္တံ သာမိသမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ၊ ပစ္ဆာဘတ္တတော ပဋ္ဌာယ နိရာမိသမေဝ ဝဋ္ဋတိ။ သတ္တာဟာတိက္ကမေ တဿ ဘာဇနဂဏနာယ နိဿဂ္ဂိယဘာဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပဋိဂ္ဂဟိတံ သတ္တာဟံ နိရာမိသမေဝ ဝဋ္ဋတိ၊ ဥဂ္ဂဟိတကံ ကတွာ နိက္ခိတ္တံ အဇ္ဈောဟရိတုံ န ဝဋ္ဋတိ၊ သီသမက္ခနာဒီသု ဥပနေတဗ္ဗံ၊ သတ္တာဟာတိက္ကမေပိ အနာပတ္တိ။ ပုရေဘတ္တံ တိလေ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ကတတေလံ ပုရေဘတ္တံ သာမိသမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ၊ ပစ္ဆာဘတ္တတော ပဋ္ဌာယ အနဇ္ဈောဟရဏီယံ ဟောတိ၊ သီသမက္ခနာဒီသု ဥပနေတဗ္ဗံ၊ သတ္တာဟာတိက္ကမေပိ အနာပတ္တိ။ ပစ္ဆာဘတ္တံ တိလေ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ကတတေလံ အနဇ္ဈောဟရဏီယမေဝ သဝတ္ထုကပဋိဂ္ဂဟိတတ္တာ။ သတ္တာဟာတိက္ကမေပိ အနာပတ္တိ၊ သီသမက္ခနာဒီသု ဥပနေတဗ္ဗံ။ ပုရေဘတ္တံ ဝါ ပစ္ဆာဘတ္တံ ဝါ ဥဂ္ဂဟိတကတိလေဟိ ကတတေလေပိ ဧသေဝ နယော။ ပုရေဘတ္တံ ပဋိဂ္ဂဟိတတိလေ ဘဇ္ဇိတွာ ဝါ တိလပိဋ္ဌံ ဝါ သေဒေတွာ ဥဏှောဒကေန ဝါ တေမေတွာ ကတတေလံ သစေ အနုပသမ္ပန္နေန ကတံ၊ ပုရေဘတ္တံ သာမိသမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ၊ အတ္တနာ ကတံ နိဗ္ဗဋ္ဋိတတ္တာ ပုရေဘတ္တံ နိရာမိသံ ဝဋ္ဋတိ၊ သာမံပက္ကတ္တာ သာမိသံ န ဝဋ္ဋတိ။ သဝတ္ထုကပဋိဂ္ဂဟိတတ္တာ ပန ပစ္ဆာဘတ္တတော ပဋ္ဌာယ ဥဘယမ္ပိ အနဇ္ဈောဟရဏီယံ၊ သီသမက္ခနာဒီသု ဥပနေတဗ္ဗံ၊ သတ္တာဟာတိက္ကမေပိ အနာပတ္တိ။ ယဒိ ပန အပ္ပံ ဥဏှောဒကံ ဟောတိ အဗ္ဘုက္ကိရဏမတ္တံ၊ အဗ္ဗောဟာရိကံ ဟောတိ သာမံပါကဂဏနံ န ဂစ္ဆတိ။ သာသပတေလာဒီသုပိ အဝတ္ထုကပဋိဂ္ဂဟိတေသု အဝတ္ထုကတိလတေလေ ဝုတ္တသဒိသောဝ ဝိနိစ္ဆယော။

သစေ ပန ပုရေဘတ္တံ ပဋိဂ္ဂဟိတာနံ သာသပါဒီနံ စုဏ္ဏေဟိ အာဒိစ္စပါကေန သက္ကာ တေလံ ကာတုံ၊ တံ ပုရေဘတ္တံ သာမိသမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ၊ ပစ္ဆာဘတ္တတော ပဋ္ဌာယ နိရာမိသမေဝ ဝဋ္ဋတိ၊ သတ္တာဟာတိက္ကမေ နိဿဂ္ဂိယံ။ ယသ္မာ ပန သာသပမဓုကစုဏ္ဏာနိ သေဒေတွာ ဧရဏ္ဍကဋ္ဌီနိ စ ဘဇ္ဇိတွာ ဧဝ တေလံ ကရောန္တိ၊ တသ္မာ ဧတေသံ တေလံ အနုပသမ္ပန္နေဟိ ကတံ ပုရေဘတ္တံ သာမိသမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ၊ ဝတ္ထူနံ ယာဝဇီဝိကတ္တာ ပန သဝတ္ထုကပဋိဂ္ဂဟဏေ ဒေါသော နတ္ထိ။ အတ္တနာ ကတံ သတ္တာဟံ နိရာမိသပရိဘောဂေနေဝ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ ဥဂ္ဂဟိတကေဟိ ကတံ အနဇ္ဈောဟရဏီယံ၊ ဗာဟိရပရိဘောဂေ ဝဋ္ဋတိ၊ သတ္တာဟာတိက္ကမေပိ အနာပတ္တိ။ တေလကရဏတ္ထာယ သာသပမဓုကဧရဏ္ဍကဋ္ဌီနိ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ကတတေလံ သတ္တာဟကာလိကံ၊ ဒုတိယဒိဝသေ ကတံ ဆာဟံ ဝဋ္ဋတိ၊ တတိယဒိဝသေ ကတံ ပဉ္စာဟံ ဝဋ္ဋတိ၊ စတုတ္ထ၊ ပဉ္စမ၊ ဆဋ္ဌ၊ သတ္တမဒိဝသေ ကတံ တဒဟေဝ ဝဋ္ဋတိ။ သစေ ယာဝ အရုဏဿ ဥဂ္ဂမနာ တိဋ္ဌတိ၊ နိဿဂ္ဂိယံ၊ အဋ္ဌမဒိဝသေ ကတံ အနဇ္ဈောဟရဏီယံ၊ အနိဿဂ္ဂိယတ္တာ ပန ဗာဟိရပရိဘောဂေ ဝဋ္ဋတိ။ သစေပိ န ကရောတိ၊ တေလတ္ထာယ ဂဟိတသာသပါဒီနံ သတ္တာဟာတိက္ကမေ ဒုက္ကဋမေဝ။ ပါဠိယံ ပန အနာဂတာနိ အညာနိပိ နာဠိကေရနိမ္ဗကောသမ္ဗကရမန္ဒာဒီနံ တေလာနိ အတ္ထိ၊ တာနိ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ သတ္တာဟံ အတိက္ကာမယတော ဒုက္ကဋံ ဟောတိ။ အယမေတေသု ဝိသေသော – သေသံ ယာဝကာလိကဝတ္ထုံ ယာဝဇီဝိကဝတ္ထုဉ္စ သလ္လက္ခေတွာ သာမံပါကသဝတ္ထုကပုရေဘတ္တပစ္ဆာဘတ္တပဋိဂ္ဂဟိတဥဂ္ဂဟိတဝတ္ထုဝိဓာနံ သဗ္ဗံ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဝသာတေလံ နာမ ‘‘အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စ ဝသာနိ အစ္ဆဝသံ မစ္ဆဝသံ သုသုကာဝသံ သူကရဝသံ ဂဒြဘဝသ’’န္တိ (မဟာဝ။ ၂၆၂) ဧဝံ အနုညာတဝသာနံ တေလံ။ ဧတ္ထ စ ‘‘အစ္ဆဝသ’’န္တိ ဝစနေန ဌပေတွာ မနုဿဝသံ သဗ္ဗေသံ အကပ္ပိယမံသာနံ ဝသာ အနုညာတာ။ မစ္ဆဂ္ဂဟဏေန စ သုသုကာပိ ဂဟိတာ ဟောန္တိ၊ ဝါဠမစ္ဆတ္တာ ပန ဝိသုံ ဝုတ္တံ။ မစ္ဆာဒိဂ္ဂဟဏေန စေတ္ထ သဗ္ဗေသမ္ပိ ကပ္ပိယမံသာနံ ဝသာ အနုညာတာ။ မံသေသု ဟိ ဒသ မနုဿဟတ္ထိအဿသုနခအဟိသီဟဗျဂ္ဃဒီပိအစ္ဆတရစ္ဆာနံ မံသာနိ အကပ္ပိယာနိ၊ ဝသာသု ဧကာ မနုဿဝသာ။ ခီရာဒီသု အကပ္ပိယံ နာမ နတ္ထိ။ အနုပသမ္ပန္နေဟိ ကတံ နိဗ္ဗဋ္ဋိတံ ဝသာတေလံ ပုရေဘတ္တံ ပဋိဂ္ဂဟိတံ ပုရေဘတ္တံ သာမိသမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ၊ ပစ္ဆာဘတ္တတော ပဋ္ဌာယ သတ္တာဟံ နိရာမိသမေဝ ဝဋ္ဋတိ။ ယံ ပန တတ္ထ သုခုမရဇသဒိသံ မံသံ ဝါ နှာရု ဝါ အဋ္ဌိ ဝါ လောဟိတံ ဝါ ဟောတိ၊ တံ အဗ္ဗောဟာရိကံ။ သစေ ပန ဝသံ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ သယံ ကရောတိ၊ ပုရေဘတ္တံ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ပစိတွာ ပရိဿာဝေတွာ သတ္တာဟံ နိရာမိသပရိဘောဂေန ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ နိရာမိသပရိဘောဂဉှိ သန္ဓာယ ဣဒံ ဝုတ္တံ ‘‘ကာလေ ပဋိဂ္ဂဟိတံ ကာလေ နိပ္ပက္ကံ ကာလေ သံသဋ္ဌံ တေလပရိဘောဂေန ပရိဘုဉ္ဇိတု’’န္တိ (မဟာဝ။ ၂၆၂)။ တတြာပိ အဗ္ဗောဟာရိကံ အဗ္ဗောဟာရိကမေဝ၊ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပန ပဋိဂ္ဂဟေတုံ ဝါ ကာတုံ ဝါ န ဝဋ္ဋတိယေဝ။ ဝုတ္တဉှေတံ –

‘‘ဝိကာလေ စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဋိဂ္ဂဟိတံ ဝိကာလေ နိပ္ပက္ကံ ဝိကာလေ သံသဋ္ဌံ၊ တံ စေ ပရိဘုဉ္ဇေယျ၊ အာပတ္တိ တိဏ္ဏံ ဒုက္ကဋာနံ။ ကာလေ စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဋိဂ္ဂဟိတံ ဝိကာလေ နိပ္ပက္ကံ ဝိကာလေ သံသဋ္ဌံ၊ တံ စေ ပရိဘုဉ္ဇေယျ၊ အာပတ္တိ ဒွိန္နံ ဒုက္ကဋာနံ။ ကာလေ စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဋိဂ္ဂဟိတံ ကာလေ နိပ္ပက္ကံ ဝိကာလေ သံသဋ္ဌံ၊ တံ စေ ပရိဘုဉ္ဇေယျ၊ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ ။ ကာလေ စေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဋိဂ္ဂဟိတံ ကာလေ နိပ္ပက္ကံ ကာလေ သံသဋ္ဌံ၊ တံ စေ ပရိဘုဉ္ဇေယျ၊ အနာပတ္တီ’’တိ (မဟာဝ။ ၂၆၂)။

ဥပတိဿတ္ထေရံ ပန အန္တေဝါသိကာ ပုစ္ဆိံသု ‘‘ဘန္တေ၊ သပ္ပိနဝနီတဝသာနိ ဧကတော ပစိတွာ နိဗ္ဗဋ္ဋိတာနိ ဝဋ္ဋန္တိ၊ န ဝဋ္ဋန္တီ’’တိ? ‘‘န ဝဋ္ဋန္တိ၊ အာဝုသော’’တိ။ ထေရော ကိရေတ္ထ ပက္ကတေလကသဋေ ဝိယ ကုက္ကုစ္စာယတိ။ တတော နံ ဥတ္တရိ ပုစ္ဆိံသု ‘‘ဘန္တေ၊ နဝနီတေ ဒဓိဂုဠိကာ ဝါ တက္ကဗိန္ဒု ဝါ ဟောတိ၊ ဧတံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ? ‘‘ဧတမ္ပိ၊ အာဝုသော၊ န ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ တတော နံ အာဟံသု ‘‘ဘန္တေ၊ ဧကတော ပစိတွာ ဧကတော သံသဋ္ဌာနိ တေဇဝန္တာနိ ဟောန္တိ၊ ရောဂံ နိဂ္ဂဏှန္တီ’’တိ။ ‘‘သာဓာဝုသော’’တိ ထေရော သမ္ပဋိစ္ဆိ။ မဟာသုမတ္ထေရော ပနာဟ ‘‘ကပ္ပိယမံသဝသာဝ သာမိသပရိဘောဂေ ဝဋ္ဋတိ၊ ဣတရာ နိရာမိသပရိဘောဂေ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ မဟာပဒုမတ္ထေရော ပန ‘‘ဣဒံ ကိ’’န္တိ ပဋိက္ခိပိတွာ ‘‘နနု ဝါတာဗာဓိကာ ဘိက္ခူ ပဉ္စမူလကသာဝယာဂုယံ အစ္ဆသူကရတေလာဒီနိ ပက္ခိပိတွာ ယာဂုံ ပိဝန္တိ၊ သာ တေဇုဿဒတ္တာ ရောဂံ နိဂ္ဂဏှာတီ’’တိ ဝတွာ ‘‘ဝဋ္ဋတီ’’တိ အာဟ။

၉၇။ မဓု နာမ မဓုကရီဟိ မဓုမက္ခိကာဟိ ခုဒ္ဒကမက္ခိကာဟိ ဘမရမက္ခိကာဟိ စ ကတံ မဓု။ တံ ပုရေဘတ္တံ ပဋိဂ္ဂဟိတံ ပုရေဘတ္တံ သာမိသပရိဘောဂမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ၊ ပစ္ဆာဘတ္တတော ပဋ္ဌာယ သတ္တာဟံ နိရာမိသပရိဘောဂမေဝ ဝဋ္ဋတိ၊ သတ္တာဟာတိက္ကမေ နိဿဂ္ဂိယံ။ သစေ သိလေသသဒိသံ မဟာမဓုံ ခဏ္ဍံ ကတွာ ဌပိတံ၊ ဣတရံ ဝါ နာနာဘာဇနေသု၊ ဝတ္ထုဂဏနာယ နိဿဂ္ဂိယာနိ။ သစေ ဧကမေဝ ခဏ္ဍံ၊ ဧကဘာဇနေ ဝါ ဣတရံ၊ ဧကမေဝ နိဿဂ္ဂိယံ။ ဥဂ္ဂဟိတကံ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ အရုမက္ခနာဒီသု ဥပနေတဗ္ဗံ။ မဓုပဋလံ ဝါ မဓုသိတ္ထကံ ဝါ သစေ မဓုနာ အမက္ခိတံ ပရိသုဒ္ဓံ၊ ယာဝဇီဝိကံ၊ မဓုမက္ခိတံ ပန မဓုဂတိကမေဝ။ စီရိကာ နာမ သပက္ခာ ဒီဃမက္ခိကာ တုမ္ဗဠနာမိကာ စ အဋ္ဌိပက္ခိကာ ကာဠမဟာဘမရာ ဟောန္တိ၊ တေသံ အာသယေသု နိယျာသသဒိသံ မဓု ဟောတိ၊ တံ ယာဝဇီဝိကံ။

၉၈။ ဖာဏိတံ နာမ ဥစ္ဆုရသံ ဥပါဒါယ အပက္ကာ ဝါ အဝတ္ထုကပက္ကာ ဝါ သဗ္ဗာပိ အဝတ္ထုကာ ဥစ္ဆုဝိကတိ။ တံ ဖာဏိတံ ပုရေဘတ္တံ ပဋိဂ္ဂဟိတံ ပုရေဘတ္တံ သာမိသမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ၊ ပစ္ဆာဘတ္တတော ပဋ္ဌာယ သတ္တာဟံ နိရာမိသမေဝ ဝဋ္ဋတိ၊ သတ္တာဟာတိက္ကမေ ဝတ္ထုဂဏနာယ နိဿဂ္ဂိယံ။ ဗဟူ ပိဏ္ဍာ စုဏ္ဏေ ကတွာ ဧကဘာဇနေ ပက္ခိတ္တာ ဟောန္တိ ဃနသန္နိဝေသာ၊ ဧကမေဝ နိဿဂ္ဂိယံ။ ဥဂ္ဂဟိတကံ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ ဃရဓူပနာဒီသု ဥပနေတဗ္ဗံ။ ပုရေဘတ္တံ ပဋိဂ္ဂဟိတေန အပရိဿာဝိတဥစ္ဆုရသေန ကတဖာဏိတံ သစေ အနုပသမ္ပန္နေန ကတံ၊ သာမိသမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ၊ သယံကတံ နိရာမိသမေဝ ဝဋ္ဋတိ၊ ပစ္ဆာဘတ္တတော ပဋ္ဌာယ ပန သဝတ္ထုကပဋိဂ္ဂဟိတတ္တာ အနဇ္ဈောဟရဏီယံ၊ သတ္တာဟာတိက္ကမေပိ အနာပတ္တိ။ ပစ္ဆာဘတ္တံ အပရိဿာဝိတပဋိဂ္ဂဟိတေန ကတမ္ပိ အနဇ္ဈောဟရဏီယမေဝ၊ သတ္တာဟာတိက္ကမေပိ အနာပတ္တိ။ ဧသ နယော ဥစ္ဆုံ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ကတဖာဏိတေပိ။ ပုရေဘတ္တံ ပန ပရိဿာဝိတပဋိဂ္ဂဟိတေန ကတံ သစေ အနုပသမ္ပန္နေန ကတံ၊ ပုရေဘတ္တံ သာမိသမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ၊ ပစ္ဆာဘတ္တတော ပဋ္ဌာယ သတ္တာဟံ နိရာမိသမေဝ။ သယံကတံ ပုရေဘတ္တမ္ပိ နိရာမိသမေဝ၊ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပရိဿာဝိတပဋိဂ္ဂဟိတေန ကတံ ပန နိရာမိသမေဝ သတ္တာဟံ ဝဋ္ဋတိ။ ဥဂ္ဂဟိတကတံ ဝုတ္တနယမေဝ။ ‘‘ဈာမဥစ္ဆုဖာဏိတံ ဝါ ကောဋ္ဋိတဥစ္ဆုဖာဏိတံ ဝါ ပုရေဘတ္တမေဝ ဝဋ္ဋတီ’’တိ မဟာအဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တံ။ မဟာပစ္စရိယံ ပန ‘‘ဧတံ သဝတ္ထုကပက္ကံ ဝဋ္ဋတိ၊ နော ဝဋ္ဋတီ’’တိ ပုစ္ဆံ ကတွာ ‘‘ဥစ္ဆုဖာဏိတံ ပစ္ဆာဘတ္တံ နော ဝဋ္ဋနကံ နာမ နတ္ထီ’’တိ ဝုတ္တံ၊ တံ ယုတ္တံ။ သီတောဒကေန ကတံ မဓုကပုပ္ဖဖာဏိတံ ပုရေဘတ္တံ သာမိသမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ၊ ပစ္ဆာဘတ္တတော ပဋ္ဌာယ သတ္တာဟံ နိရာမိသမေဝ ဝဋ္ဋတိ၊ သတ္တာဟာတိက္ကမေ ဝတ္ထုဂဏနာယ ဒုက္ကဋံ၊ ခီရံ ပက္ခိပိတွာ ကတံ မဓုကဖာဏိတံ ယာဝကာလိကံ။ ခဏ္ဍသက္ခရံ ပန ခီရဇလ္လိကံ အပနေတွာ သောဓေန္တိ၊ တသ္မာ ဝဋ္ဋတိ။

၉၉။ မဓုကပုပ္ဖံ ပန ပုရေဘတ္တမ္ပိ အလ္လံ ဝဋ္ဋတိ။ ဘဇ္ဇိတမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ၊ ဘဇ္ဇိတွာ တိလာဒီဟိ မိဿံ ဝါ အမိဿံ ဝါ ကတွာ ကောဋ္ဋိတံ ဝဋ္ဋတိ။ ယဒိ ပန တံ ဂဟေတွာ မေရယတ္ထာယ ယောဇေန္တိ၊ ယောဇိတံ ဗီဇတော ပဋ္ဌာယ န ဝဋ္ဋတိ။ ကဒလီခဇ္ဇူရီအမ္ဗလဗုဇပနသစိဉ္စာဒီနံ သဗ္ဗေသံ ယာဝကာလိကဖလာနံ ဖာဏိတံ ယာဝကာလိကမေဝ။ မရိစပက္ကေဟိ ဖာဏိတံ ကရောန္တိ၊ တံ ယာဝဇီဝိကံ။ ဧဝံ ယထာဝုတ္တာနိ သတ္တာဟကာလိကာနိ သပ္ပိအာဒီနိ ပဉ္စ ‘‘အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စ ဘေသဇ္ဇာနီ’’တိ (မဟာဝ။ ၂၆၀) ဘေသဇ္ဇနာမေန အနုညာတတ္တာ ဘေသဇ္ဇကိစ္စံ ကရောန္တု ဝါ မာ ဝါ၊ အာဟာရတ္ထံ ဖရိတုံ သမတ္ထာနိပိ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ တဒဟုပုရေဘတ္တံ ယထာသုခံ၊ ပစ္ဆာဘတ္တတော ပဋ္ဌာယ သတိ ပစ္စယေ ဝုတ္တနယေန သတ္တာဟံ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗာနိ၊ သတ္တာဟာတိက္ကမေ ပန ဘေသဇ္ဇသိက္ခာပဒေန နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ။ သစေပိ သာသပမတ္တံ ဟောတိ၊ သကိံ ဝါ အင်္ဂုလိယာ ဂဟေတွာ ဇိဝှာယ သာယနမတ္တံ၊ နိဿဇ္ဇိတဗ္ဗမေဝ ပါစိတ္တိယဉ္စ ဒေသေတဗ္ဗံ။ နိဿဋ္ဌံ ပဋိလဘိတွာ န အဇ္ဈောဟရိတဗ္ဗံ၊ န ကာယိကေန ပရိဘောဂေန ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ ၊ ကာယော ဝါ ကာယေ အရု ဝါ န မက္ခေတဗ္ဗံ။ တေဟိ မက္ခိတာနိ ကာသာဝကတ္တရယဋ္ဌိဥပါဟနပါဒကဌလိကမဉ္စပီဌာဒီနိပိ အပရိဘောဂါနိ။ ‘‘ဒွါရဝါတပါနကဝါဋေသုပိ ဟတ္ထေန ဂဟဏဋ္ဌာနံ န မက္ခေတဗ္ဗ’’န္တိ မဟာပစ္စရိယံ ဝုတ္တံ။ ‘‘ကသာဝေ ပန ပက္ခိပိတွာ ဒွါရဝါတပါနကဝါဋာနိ မက္ခေတဗ္ဗာနီ’’တိ မဟာအဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တံ။ ပဒီပေ ဝါ ကာဠဝဏ္ဏေ ဝါ ဥပနေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ အညေန ပန ဘိက္ခုနာ ကာယိကေန ပရိဘောဂေန ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ၊ န အဇ္ဈောဟရိတဗ္ဗံ။ ‘‘အနာပတ္တိ အန္တောသတ္တာဟံ အဓိဋ္ဌေတီ’’တိ (ပါရာ။ ၆၂၅) ဝစနတော ပန သတ္တာဟဗ္ဘန္တရေ သပ္ပိဉ္စ တေလဉ္စ ဝသဉ္စ မုဒ္ဓနိ တေလံ ဝါ အဗ္ဘဉ္ဇနံ ဝါ မဓုံ အရုမက္ခနံ ဖာဏိတံ ဃရဓူပနံ အဓိဋ္ဌေတိ အနာပတ္တိ၊ နေဝ နိဿဂ္ဂိယံ ဟောတိ။ သစေ အဓိဋ္ဌိတတေလံ အနဓိဋ္ဌိတတေလဘာဇနေ အာကိရိတုကာမော ဟောတိ၊ ဘာဇနေ စေ သုခုမံ ဆိဒ္ဒံ၊ ပဝိဋ္ဌံ ပဝိဋ္ဌံ တေလံ ပုရာဏတေလေန အဇ္ဈောတ္ထရီယတိ၊ ပုန အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗံ။ အထ မဟာမုခံ ဟောတိ၊ သဟသာဝ ဗဟု တေလံ ပဝိသိတွာ ပုရာဏတေလံ အဇ္ဈောတ္ထရတိ၊ ပုန အဓိဋ္ဌာနကိစ္စံ နတ္ထိ။ အဓိဋ္ဌိတဂတိကမေဝ ဟိ တံ ဟောတိ။ ဧတေန နယေန အဓိဋ္ဌိတတေလဘာဇနေ အနဓိဋ္ဌိတတေလအာကိရဏမ္ပိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

သစေ ပန သတ္တာဟာတိက္ကန္တံ အနုပသမ္ပန္နဿ ပရိစ္စဇိတွာ ဒေတိ၊ ပုန တေန အတ္တနော သန္တကံ ကတွာ ဒိန္နံ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ သစေ ဟိ သော အဘိသင်္ခရိတွာ ဝါ အနဘိသင်္ခရိတွာ ဝါ တဿ ဘိက္ခုနော နတ္ထုကမ္မတ္ထံ ဒဒေယျ၊ ဂဟေတွာ နတ္ထုကမ္မံ ကာတဗ္ဗံ။ သစေ ဗာလော ဟောတိ၊ ဒါတုံ န ဇာနာတိ၊ အညေန ဘိက္ခုနာ ဝတ္တဗ္ဗော ‘‘အတ္ထိ တေ သာမဏေရ တေလ’’န္တိ? ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ အတ္ထီ’’တိ။ အာဟရ ထေရဿ ဘေသဇ္ဇံ ကရိဿာမာတိ။ ဧဝမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ။ သစေ ဒွိန္နံ သန္တကံ ဧကေန ပဋိဂ္ဂဟိတံ အဝိဘတ္တံ ဟောတိ၊ သတ္တာဟာတိက္ကမေ ဒွိန္နမ္ပိ အနာပတ္တိ၊ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ပန န ဝဋ္ဋတိ။ သစေ ယေန ပဋိဂ္ဂဟိတံ၊ သော ဣတရံ ဘဏတိ ‘‘အာဝုသော၊ ဣမံ တေလံ သတ္တာဟမတ္တံ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ၊ သော စ ပရိဘောဂံ န ကရောတိ၊ ကဿ အာပတ္တိ? န ကဿစိ။ ကသ္မာ? ယေန ပဋိဂ္ဂဟိတံ၊ တေန ဝိဿဇ္ဇိတတ္တာ၊ ဣတရဿ အပ္ပဋိဂ္ဂဟိတတ္တာ။

၁၀၀။ ဣမေသု (မဟာဝ။ အဋ္ဌ။ ၃၀၅) ပန စတူသု ကာလိကေသု ယာဝကာလိကံ ယာမကာလိကန္တိ ဣဒမေဝ ဒွယံ အန္တောဝုတ္ထကဉ္စေဝ သန္နိဓိကာရကဉ္စ ဟောတိ၊ သတ္တာဟကာလိကဉ္စ ယာဝဇီဝိကဉ္စ အကပ္ပိယကုဋိယံ နိက္ခိပိတုမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ၊ သန္နိဓိမ္ပိ န ဇနေတိ။ ယာဝကာလိကံ ပန အတ္တနာ သဒ္ဓိံ သမ္ဘိန္နရသာနိ တီဏိပိ ယာမကာလိကာဒီနိ အတ္တနော သဘာဝံ ဥပနေတိ။ ယာမကာလိကံ ဒွေပိ သတ္တာဟကာလိကာဒီနိ အတ္တနော သဘာဝံ ဥပနေတိ၊ သတ္တာဟကာလိကမ္ပိ အတ္တနာ သဒ္ဓိံ သံသဋ္ဌံ ယာဝဇီဝိကံ အတ္တနော သဘာဝညေဝ ဥပနေတိ၊ တသ္မာ ယာဝကာလိကေန တဒဟုပဋိဂ္ဂဟိတေန သဒ္ဓိံ သံသဋ္ဌံ သမ္ဘိန္နရသံ သေသကာလိကတ္တယံ တဒဟုပုရေဘတ္တမေဝ ဝဋ္ဋတိ။ ယာမကာလိကေန သံသဋ္ဌံ ပန ဣတရဒွယံ တဒဟုပဋိဂ္ဂဟိတံ ယာဝ အရုဏုဂ္ဂမနာ ဝဋ္ဋတိ။ သတ္တာဟကာလိကေန ပန တဒဟုပဋိဂ္ဂဟိတေန သဒ္ဓိံ သံသဋ္ဌံ တဒဟုပဋိဂ္ဂဟိတံ ဝါ ပုရေပဋိဂ္ဂဟိတံ ဝါ ယာဝဇီဝိကံ သတ္တာဟံ ကပ္ပတိ။ ဒွီဟပဋိဂ္ဂဟိတေန ဆာဟံ။ တီဟပဋိဂ္ဂဟိတေန ပဉ္စာဟံ…ပေ… သတ္တာဟပဋိဂ္ဂဟိတေန တဒဟေဝ ကပ္ပတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ကာလယာမသတ္တာဟာတိက္ကမေသု စေတ္ထ ဝိကာလဘောဇနသန္နိဓိဘေသဇ္ဇသိက္ခာပဒါနံ ဝသေန အာပတ္တိယော ဝေဒိတဗ္ဗာ။

သစေ ပန ဧကတော ပဋိဂ္ဂဟိတာနိပိ စတ္တာရိ ကာလိကာနိ သမ္ဘိန္နရသာနိ န ဟောန္တိ၊ တဿ တဿေဝ ကာလဿ ဝသေန ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋန္တိ။ သစေ ဟိ ဆလ္လိမ္ပိ အနပနေတွာ သကလေနေဝ နာဠိကေရဖလေန သဒ္ဓိံ အမ္ဗပါနာဒိပါနကံ ပဋိဂ္ဂဟိတံ ဟောတိ၊ နာဠိကေရံ အပနေတွာ တံ ဝိကာလေပိ ကပ္ပတိ။ ဥပရိ သပ္ပိပိဏ္ဍံ ဌပေတွာ သီတလပါယာသံ ဒေန္တိ၊ ယံ ပါယာသေန အသံသဋ္ဌံ သပ္ပိ၊ တံ အပနေတွာ သတ္တာဟံ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ထဒ္ဓမဓုဖာဏိတာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ တက္ကောလဇာတိဖလာဒီဟိ အလင်္ကရိတွာ ပိဏ္ဍပါတံ ဒေန္တိ၊ တာနိ ဥဒ္ဓရိတွာ ဓောဝိတွာ ယာဝဇီဝံ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗာနိ။ ယာဂုယံ ပက္ခိပိတွာ ဒိန္နသိင်္ဂိဝေရာဒီသုပိ တေလာဒီသု ပက္ခိပိတွာ ဒိန္နလဋ္ဌိမဓုကာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဧဝံ ယံ ယံ အသမ္ဘိန္နရသံ ဟောတိ၊ တံ တံ ဧကတော ပဋိဂ္ဂဟိတမ္ပိ ယထာ သုဒ္ဓံ ဟောတိ၊ တထာ ဓောဝိတွာ တစ္ဆေတွာ ဝါ တဿ တဿ ကာလဿ ဝသေန ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ သစေ သမ္ဘိန္နရသံ ဟောတိ သံသဋ္ဌံ၊ န ဝဋ္ဋတိ။

ဣတိ ပါဠိမုတ္တကဝိနယဝိနိစ္ဆယသင်္ဂဟေ

ကာလိကဝိနိစ္ဆယကထာ သမတ္တာ။