📜

၂၈။ စတုပစ္စယဘာဇနီယဝိနိစ္ဆယကထာ

၁၉၄။ စတုပစ္စယဘာဇနန္တိ ¶ ¶ စီဝရာဒီနံ စတုန္နံ ပစ္စယာနံ ဘာဇနံ။ တတ္ထ စီဝရဘာဇနေ တာဝ စီဝရပဋိဂ္ဂါဟကော ဝေဒိတဗ္ဗော၊ စီဝရနိဒဟကော ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ဘဏ္ဍာဂါရိကော ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ဘဏ္ဍာဂါရံ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ စီဝရဘာဇကော ဝေဒိတဗ္ဗော၊ စီဝရဘာဇနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

တတ္ထ (မဟာဝ။ အဋ္ဌ။ ၃၄၀-၃၄၂) ‘‘အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စဟင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတံ ဘိက္ခုံ စီဝရပဋိဂ္ဂါဟကံ သမ္မန္နိတုံ၊ ယော န ဆန္ဒာဂတိံ ဂစ္ဆေယျ၊ န ဒေါသာဂတိံ ဂစ္ဆေယျ၊ န မောဟာဂတိံ ဂစ္ဆေယျ၊ န ဘယာဂတိံ ဂစ္ဆေယျ၊ ဂဟိတာဂဟိတဉ္စ ဇာနေယျာ’’တိ (မဟာဝ။ ၃၄၂) ဝစနတော ဣမေဟိ ပဉ္စဟင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော စီဝရပဋိဂ္ဂါဟကော သမ္မန္နိတဗ္ဗော။ တတ္ထ ပစ္ဆာ အာဂတာနမ္ပိ အတ္တနော ဉာတကာဒီနံ ပဌမတရံ ပဋိဂ္ဂဏှန္တော ဝါ ဧကစ္စသ္မိံ ပေမံ ဒဿေတွာ ဂဏှန္တော ဝါ လောဘပကတိတာယ အတ္တနော ပရိဏာမေန္တော ဝါ ဆန္ဒာဂတိံ ဂစ္ဆတိ နာမ။ ပဌမတရံ အာဂတဿပိ ကောဓဝသေန ပစ္ဆာ ဂဏှန္တော ဝါ ဒုဂ္ဂတမနုဿေသု အဝမညံ ကတွာ ဂဏှန္တော ဝါ ‘‘ကိံ ဝေါ ဃရေ ဌပနောကာသော နတ္ထိ၊ တုမှာကံ သန္တကံ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆထာ’’တိ ဧဝံ သင်္ဃဿ လာဘန္တရာယံ ကရောန္တော ဝါ ဒေါသာဂတိံ ဂစ္ဆတိ နာမ။ ယော ပန မုဋ္ဌဿတိ အသမ္ပဇာနော၊ အယံ မောဟာဂတိံ ဂစ္ဆတိ နာမ။ ပစ္ဆာ အာဂတာနမ္ပိ ဣဿရာနံ ဘယေန ပဌမတရံ ပဋိဂ္ဂဏှန္တော ဝါ ‘‘စီဝရပဋိဂ္ဂါဟကဋ္ဌာနံ နာမေတံ ဘာရိယ’’န္တိ သန္တသန္တော ဝါ ဘယာဂတိံ ဂစ္ဆတိ နာမ။ ‘‘မယာ ဣဒဉ္စိဒဉ္စ ဂဟိတံ၊ ဣဒဉ္စိဒဉ္စ န ဂဟိတ’’န္တိ ဧဝံ ဇာနန္တော ဂဟိတာဂဟိတံ ဇာနာတိ နာမ။ တသ္မာ ယော ဆန္ဒာဂတိအာဒိဝသေန န ဂစ္ဆတိ၊ ဉာတကအညာတကအဍ္ဎဒုဂ္ဂတေသု ဝိသေသံ အကတွာ အာဂတပဋိပါဋိယာ ဂဏှာတိ၊ သီလာစာရပဋိပတ္တိယုတ္တော ဟောတိ သတိမာ မေဓာဝီ ဗဟုဿုတော၊ သက္ကောတိ ဒါယကာနံ ဝိဿဋ္ဌာယ ဝါစာယ ပရိမဏ္ဍလေဟိ ပဒဗျဉ္ဇနေဟိ အနုမောဒနံ ကရောန္တော ပသာဒံ ဇနေတုံ၊ ဧဝရူပေါ သမ္မန္နိတဗ္ဗော။

ဧဝဉ္စ ပန သမ္မန္နိတဗ္ဗော။ ပဌမံ ဘိက္ခု ယာစိတဗ္ဗော၊ ယာစိတွာ ဗျတ္တေန ဘိက္ခုနာ ပဋိဗလေန သင်္ဃော ဉာပေတဗ္ဗော –

‘‘သုဏာတု မေ၊ ဘန္တေ၊ သင်္ဃော၊ ယဒိ သင်္ဃဿ ပတ္တကလ္လံ၊ သင်္ဃော ဣတ္ထန္နာမံ ဘိက္ခုံ စီဝရပဋိဂ္ဂါဟကံ သမ္မန္နေယျ၊ ဧသာ ဉတ္တိ။

‘‘သုဏာတု ¶ ¶ မေ၊ ဘန္တေ၊ သင်္ဃော၊ သင်္ဃော ဣတ္ထန္နာမံ ဘိက္ခုံ စီဝရပဋိဂ္ဂါဟကံ သမ္မန္နတိ၊ ယဿာယသ္မတော ခမတိ ဣတ္ထန္နာမဿ ဘိက္ခုနော စီဝရပဋိဂ္ဂါဟကဿ သမ္မုတိ၊ သော တုဏှဿ။ ယဿ နက္ခမတိ၊ သော ဘာသေယျ။

‘‘သမ္မတော သင်္ဃေန ဣတ္ထန္နာမော ဘိက္ခု စီဝရပဋိဂ္ဂါဟကော၊ ခမတိ သင်္ဃဿ၊ တသ္မာ တုဏှီ၊ ဧဝမေတံ ဓာရယာမီ’’တိ (မဟာဝ။ ၃၄၂) –

ဣတိ ဣမာယ ကမ္မဝါစာယ ဝါ အပလောကနေန ဝါ အန္တောဝိဟာရေ သဗ္ဗသင်္ဃမဇ္ဈေပိ ခဏ္ဍသီမာယမ္ပိ သမ္မန္နိတုံ ဝဋ္ဋတိယေဝ။ ဧဝံ သမ္မတေန စ ဝိဟာရပစ္စန္တေ ဝါ ပဓာနဃရေ ဝါ န အစ္ဆိတဗ္ဗံ။ ယတ္ထ ပန အာဂတာဂတာ မနုဿာ သုခံ ပဿန္တိ၊ တာဒိသေ ဓုရဝိဟာရဋ္ဌာနေ ဗီဇနိံ ပဿေ ဌပေတွာ သုနိဝတ္ထေန သုပါရုတေန နိသီဒိတဗ္ဗံ။

၁၉၅။ စီဝရနိဒဟကောပိ ‘‘အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စဟင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတံ ဘိက္ခုံ စီဝရနိဒဟကံ သမ္မန္နိတုံ၊ ယော န ဆန္ဒာဂတိံ ဂစ္ဆေယျ၊ န ဒေါသာဂတိံ ဂစ္ဆေယျ၊ န မောဟာဂတိံ ဂစ္ဆေယျ၊ န ဘယာဂတိံ ဂစ္ဆေယျ၊ နိဟိတာနိဟိတဉ္စ ဇာနေယျာ’’တိ ဝစနတော ပဉ္စင်္ဂသမန္နာဂတော ဘိက္ခု –

‘‘သုဏာတု မေ၊ ဘန္တေ၊ သင်္ဃော၊ ယဒိ သင်္ဃဿ ပတ္တကလ္လံ၊ သင်္ဃော ဣတ္ထန္နာမံ ဘိက္ခုံ စီဝရနိဒဟကံ သမ္မန္နေယျ၊ ဧသာ ဉတ္တိ။

‘‘သုဏာတု မေ ဘန္တေ သင်္ဃော၊ သင်္ဃော ဣတ္ထန္နာမံ ဘိက္ခုံ စီဝရနိဒဟကံ သမ္မန္နတိ၊ ယဿာယသ္မတော ခမတိ ဣတ္ထန္နာမဿ ဘိက္ခုနော စီဝရနိဒဟကဿ သမ္မုတိ၊ သော တုဏှဿ။ ယဿ နက္ခမတိ၊ သော ဘာသေယျ။

‘‘သမ္မတော သင်္ဃေန ဣတ္ထန္နာမော ဘိက္ခု စီဝရနိဒဟကော၊ ခမတိ သင်္ဃဿ၊ တသ္မာ တုဏှီ၊ ဧဝမေတံ ဓာရယာမီ’’တိ (မဟာဝ။ ၃၄၂) –

ဣတိ ဣမာယ ကမ္မဝါစာယ ဝါ အပလောကနေန ဝါ ဝုတ္တနယေနေဝ သမ္မန္နိတဗ္ဗော။

၁၉၆။ ဘဏ္ဍာဂါရိကောပိ ¶ ‘‘အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စဟင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတံ ဘိက္ခုံ ဘဏ္ဍာဂါရိကံ ¶ သမ္မန္နိတုံ၊ ယော န ဆန္ဒာဂတိံ ဂစ္ဆေယျ၊ န ဒေါသာဂတိံ ဂစ္ဆေယျ၊ န မောဟာဂတိံ ဂစ္ဆေယျ၊ န ဘယာဂတိံ ဂစ္ဆေယျ၊ ဂုတ္တာဂုတ္တဉ္စ ဇာနေယျာ’’တိ (မဟာဝ။ ၃၄၃) ဝစနတော ပဉ္စင်္ဂသမန္နာဂတော ဘိက္ခု ‘‘သုဏာတု မေ၊ ဘန္တေ၊ သင်္ဃော၊ ယဒိ သင်္ဃဿ ပတ္တကလ္လံ၊ သင်္ဃော ဣတ္ထန္နာမံ ဘိက္ခုံ ဘဏ္ဍာဂါရိကံ သမ္မန္နေယျာ’’တိအာဒိနာ (မဟာဝ။ ၃၄၃) နယေန ကမ္မဝါစာယ ဝါ အပလောကနေန ဝါ သမ္မန္နိတဗ္ဗော။

ဧတ္ထ (မဟာဝ။ အဋ္ဌ။ ၃၄၃) စ ယတ္ထ ဆဒနာဒီသု ကောစိ ဒေါသော နတ္ထိ၊ တံ ဂုတ္တံ။ ယတ္ထ ပန ဆဒနတိဏံ ဝါ ဆဒနိဋ္ဌကာ ဝါ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ပတိတာ၊ ယေန ဩဝဿတိ ဝါ၊ မူသိကာဒီနံ ဝါ ပဝေသော ဟောတိ၊ ဘိတ္တိအာဒီသု ဝါ ကတ္ထစိ ဆိဒ္ဒံ ဟောတိ၊ ဥပစိကာ ဝါ ဥဋ္ဌဟန္တိ၊ တံ သဗ္ဗံ အဂုတ္တံ နာမ။ တံ သလ္လက္ခေတွာ ဘဏ္ဍာဂါရိကေန ပဋိသင်္ခရိတဗ္ဗံ။ သီတသမယေ ဒွါရဉ္စ ဝါတပါနဉ္စ သုပိဟိတံ ကာတဗ္ဗံ။ သီတေန ဟိ စီဝရာနိ ကဏ္ဏကိတာနိ ဟောန္တိ။ ဥဏှသမယေ အန္တရန္တရာ ဝါတပ္ပဝေသနတ္ထံ ဝိဝရိတဗ္ဗံ။ ဧဝံ ကရောန္တော ဟိ ဂုတ္တာဂုတ္တံ ဇာနာတိ နာမ။

၁၉၇။ ‘‘အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘဏ္ဍာဂါရံ သမ္မန္နိတုံ၊ ယံ သင်္ဃော အာကင်္ခတိ ဝိဟာရံ ဝါ အဍ္ဎယောဂံ ဝါ ပါသာဒံ ဝါ ဟမ္မိယံ ဝါ ဂုဟံ ဝါ’’တိ (မဟာဝ။ ၃၄၃) ဝစနတော ဘဏ္ဍာဂါရံ သမ္မန္နိတွာ ဌပေတဗ္ဗံ။ ဧတ္ထ စ ယော အာရာမမဇ္ဈေ အာရာမိကသာမဏေရာဒီဟိ အဝိဝိတ္တော သဗ္ဗေသံ သမောသရဏဋ္ဌာနေ ဝိဟာရော ဝါ အဍ္ဎယောဂေါ ဝါ ဟောတိ၊ သော သမ္မန္နိတဗ္ဗော။ ပစ္စန္တသေနာသနံ ပန န သမ္မန္နိတဗ္ဗံ။ ဣမံ ပန ဘဏ္ဍာဂါရံ ခဏ္ဍသီမံ ဂန္တွာ ခဏ္ဍသီမာယ နိသိန္နေဟိ သမ္မန္နိတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ ဝိဟာရမဇ္ဈေယေဝ ‘‘သုဏာတု မေ၊ ဘန္တေ၊ သင်္ဃော၊ ယဒိ သင်္ဃဿ ပတ္တကလ္လံ၊ သင်္ဃော ဣတ္ထန္နာမံ ဝိဟာရံ ဘဏ္ဍာဂါရံ သမ္မန္နေယျာ’’တိအာဒိနာ (မဟာဝ။ ၃၄၃) နယေန ကမ္မဝါစာယ ဝါ အပလောကနေန ဝါ သမ္မန္နိတဗ္ဗံ။

စီဝရပဋိဂ္ဂါဟကာဒီဟိ ပန တီဟိပိ အတ္တနော ဝတ္တံ ဇာနိတဗ္ဗံ။ တတ္ထ စီဝရပဋိဂ္ဂါဟကေန တာဝ ယံ ယံ မနုဿာ ‘‘ကာလစီဝရ’’န္တိ ဝါ ‘‘အကာလစီဝရ’’န္တိ ဝါ ‘‘အစ္စေကစီဝရ’’န္တိ ဝါ ‘‘ဝဿိကသာဋိက’’န္တိ ဝါ ‘‘နိသီဒန’’န္တိ ဝါ ‘‘ပစ္စတ္ထရဏ’’န္တိ ဝါ ‘‘မုခပုဉ္ဆနစောဠ’’န္တိ ဝါ ဒေန္တိ၊ တံ သဗ္ဗံ ဧကရာသိံ ¶ ကတွာ မိဿေတွာ န ဂဏှိတဗ္ဗံ၊ ဝိသုံ ဝိသုံ ကတွာဝ ဂဏှိတွာ စီဝရနိဒဟကဿ တထေဝ အာစိက္ခိတွာ ဒါတဗ္ဗံ။ စီဝရနိဒဟကေနပိ ဘဏ္ဍာဂါရိကဿ ဒဒမာနေန ‘‘ဣဒံ ကာလစီဝရံ…ပေ… ဣဒံ မုခပုဉ္ဆနစောဠ’’န္တိ အာစိက္ခိတွာဝ ဒါတဗ္ဗံ။ ဘဏ္ဍာဂါရိကေနပိ တထေဝ ဝိသုံ ဝိသုံ သညာဏံ ကတွာ ဌပေတဗ္ဗံ။ တတော ¶ သင်္ဃေန ‘‘ကာလစီဝရံ အာဟရာ’’တိ ဝုတ္တေ ကာလစီဝရမေဝ ဒါတဗ္ဗံ…ပေ… ‘‘မုခပုဉ္ဆနစောဠံ အာဟရာ’’တိ ဝုတ္တေ တဒေဝ ဒါတဗ္ဗံ။ ဣတိ ဘဂဝတာ စီဝရပဋိဂ္ဂါဟကော အနုညာတော၊ စီဝရနိဒဟကော အနုညာတော၊ ဘဏ္ဍာဂါရိကော အနုညာတော၊ ဘဏ္ဍာဂါရံ အနုညာတံ၊ န ဗာဟုလိကတာယ၊ န အသန္တုဋ္ဌိတာယ၊ အပိစ ခေါ သင်္ဃာနုဂ္ဂဟာယ။ သစေ ဟိ အာဟဋာဟဋံ ဂဟေတွာ ဘိက္ခူ ဘာဇေယျုံ၊ နေဝ အာဟဋံ၊ န အနာဟဋံ၊ န ဒိန္နံ၊ န အဒိန္နံ၊ န လဒ္ဓံ၊ န အလဒ္ဓံ ဇာနေယျုံ၊ အာဟဋာဟဋံ ထေရာသနေ ဝါ ဒဒေယျုံ၊ ခဏ္ဍာခဏ္ဍံ ဝါ ဆိန္ဒိတွာ ဂဏှေယျုံ၊ ဧဝံ သတိ အယုတ္တပရိဘောဂေါ စ ဟောတိ၊ န စ သဗ္ဗေသံ သင်္ဂဟော ကတော ဟောတိ။ ဘဏ္ဍာဂါရေ ပန စီဝရံ ဌပေတွာ ဥဿန္နကာလေ ဧကေကဿ ဘိက္ခုနော တိစီဝရံ ဝါ ဒွေ ဒွေ ဝါ ဧကေကံ ဝါ စီဝရံ ဒဿန္တိ၊ လဒ္ဓါလဒ္ဓံ ဇာနိဿန္တိ၊ အလဒ္ဓဘာဝံ ဉတွာ သင်္ဂဟံ ကာတုံ မညိဿန္တီတိ။

၁၉၈။ စီဝရဘာဇကောဝိ ‘‘အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စဟင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတံ ဘိက္ခုံ စီဝရဘာဇကံ သမ္မန္နိတုံ၊ ယော န ဆန္ဒာဂတိံ ဂစ္ဆေယျ၊ န ဒေါသာဂတိံ ဂစ္ဆေယျ၊ န မောဟာဂတိံ ဂစ္ဆေယျ၊ န ဘယာဂတိံ ဂစ္ဆေယျ၊ ဘာဇိတာဘာဇိတဉ္စ ဇာနေယျာ’’တိ (မဟာဝ။ ၃၄၃) ဝစနတော ပဉ္စဟင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတောယေဝ ‘‘သုဏာတု မေ၊ ဘန္တေ၊ သင်္ဃော၊ ယဒိ သင်္ဃဿ ပတ္တကလ္လံ၊ သင်္ဃော ဣတ္ထန္နာမံ ဘိက္ခုံ စီဝရဘာဇကံ သမ္မန္နေယျာ’’တိ(မဟာဝ။ ၃၄၃) အာဒိနာ နယေန ကမ္မဝါစာယ ဝါ အပလောကနေန ဝါ သမ္မန္နိတွာ ဌပေတဗ္ဗော။

ဧတ္ထ သဘာဂါနံ ဘိက္ခူနံ အပါပုဏန္တမ္ပိ မဟဂ္ဃစီဝရံ ဒေန္တော ဆန္ဒာဂတိံ ဂစ္ဆတိ နာမ။ အညေသံ ဝုဍ္ဎတရာနံ ပါပုဏန္တမ္ပိ မဟဂ္ဃစီဝရံ အဒတွာ အပ္ပဂ္ဃံ ဒေန္တော ဒေါသာဂတိံ ဂစ္ဆတိ နာမ။ မောဟမူဠှော စီဝရဒါနဝတ္တံ အဇာနန္တော မောဟာဂတိံ ဂစ္ဆတိ နာမ။ မုခရာနံ နဝကာနမ္ပိ ဘယေန အပါပုဏန္တံ ဧဝ မဟဂ္ဃံ စီဝရံ ဒေန္တော ဘယာဂတိံ ဂစ္ဆတိ နာမ။ ယော ဧဝံ န ¶ ဂစ္ဆတိ၊ သဗ္ဗေသံ တုလာဘူတော ပမာဏဘူတော မဇ္ဈတ္တော၊ သော သမ္မန္နိတဗ္ဗော။ တေနပိ စီဝရံ ဘာဇေန္တေန ပဌမံ ‘‘ဣဒံ ထူလံ၊ ဣဒံ သဏှံ၊ ဣဒံ ဃနံ၊ ဣဒံ တနုကံ၊ ဣဒံ ပရိဘုတ္တံ၊ ဣဒံ အပရိဘုတ္တံ၊ ဣဒံ ဒီဃတော ဧတ္တကံ၊ ပုထုလတော ဧတ္တက’’န္တိ ဧဝံ ဝတ္ထာနိ ဝိစိနိတွာ ‘‘ဣဒံ ဧတ္တကံ အဂ္ဃတိ၊ ဣဒံ ဧတ္တက’’န္တိ ဧဝံ အဂ္ဃပရိစ္ဆေဒံ ကတွာ သစေ သဗ္ဗေသံ ဧကေကမေဝ ဒသဒသအဂ္ဃနကံ ပါပုဏာတိ၊ ဣစ္စေတံ ကုသလံ။ နော စေ ပါပုဏာတိ၊ ယံ နဝ ဝါ အဋ္ဌ ဝါ အဂ္ဃတိ၊ တံ အညေန ဧကအဂ္ဃနကေန စ ဒွိအဂ္ဃနကေန စ သဒ္ဓိံ ဗန္ဓိတွာ ဧတေန ဥပါယေန သမေ ပဋိဝီသေ ဌပေတွာ ကုသော ပါတေတဗ္ဗော။ သစေ ဧကေကဿ ဒီယမာနေ စီဝရေ ဒိဝသော နပ္ပဟောတိ၊ ဒသ ဒသ ဘိက္ခူ ဂဏေတွာ ဒသ ဒသ စီဝရပဋိဝီသေ ဧကတော ဗန္ဓိတွာ ဘဏ္ဍိကံ ကတွာ ဧကော စီဝရပဋိဝီသော ဌပေတဗ္ဗော ¶ ။ ဧဝံ ဌပိတေသု စီဝရပဋိဝီသေသု ကုသော ပါတေတဗ္ဗော။ တေဟိပိ ဘိက္ခူဟိ ပုန ကုသပါတံ ကတွာ ဘာဇေတဗ္ဗံ။

‘‘အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သာမဏေရာနံ ဥပဍ္ဎပဋိဝီသံ ဒါတု’’န္တိ (မဟာဝ။ ၃၄၃) ဝစနတော ယေ သာမဏေရာ အတ္တိဿရာ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ကတ္တဗ္ဗကမ္မံ န ကရောန္တိ၊ ဥဒ္ဒေသပရိပုစ္ဆာသု ယုတ္တာ အာစရိယုပဇ္ဈာယာနံယေဝ ဝတ္တပဋိဝတ္တံ ကရောန္တိ၊ အညေသံ န ကရောန္တိ၊ ဧတေသံယေဝ ဥပဍ္ဎဘာဂေါ ဒါတဗ္ဗော။ ယေ ပန ပုရေဘတ္တဉ္စ ပစ္ဆာဘတ္တဉ္စ ဘိက္ခုသင်္ဃဿေဝ ကတ္တဗ္ဗကိစ္စံ ကရောန္တိ၊ တေသံ သမကော ဒါတဗ္ဗော။ ဣဒဉ္စ ပိဋ္ဌိသမယေ ဥပ္ပန္နေန ဘဏ္ဍာဂါရေ ဌပိတေန အကာလစီဝရေနေဝ ကထိတံ၊ ကာလစီဝရံ ပန သမကံယေဝ ဒါတဗ္ဗံ။ တတြုပ္ပာဒဝဿာဝါသိကံ သမ္မုဉ္ဇနီဗန္ဓနာဒိ သင်္ဃဿ ဖာတိကမ္မံ ကတွာ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဧတဉှေတ္ထ သဗ္ဗေသံ ဝတ္တံ။ ဘဏ္ဍာဂါရစီဝရေပိ သစေ သာမဏေရာ အာဂန္တွာ ‘‘ဘန္တေ၊ မယံ ယာဂုံ ပစာမ၊ ဘတ္တံ ပစာမ၊ ခဇ္ဇကံ ပစာမ၊ အပ္ပဟရိတံ ကရောမ၊ ဒန္တကဋ္ဌံ အာဟရာမ၊ ရင်္ဂဆလ္လိံ ကပ္ပိယံ ကတွာ ဒေမ၊ ကိံ အမှေဟိ န ကတံ နာမာ’’တိ ဥက္ကုဋ္ဌိံ ကရောန္တိ၊ သမဘာဂေါဝ ဒါတဗ္ဗော။ ဧတံယေဝ ဝိရဇ္ဈိတွာ ကရောန္တိ၊ ယေသဉ္စ ကရဏဘာဝေါ န ပညာယတိ၊ တေ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ‘‘အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သာမဏေရာနံ ဥပဍ္ဎပဋိဝီသံ ဒါတု’’န္တိ။ ကုရုန္ဒိယံ ပန ‘‘သစေ သာမဏေရာ ‘ကသ္မာ မယံ၊ ဘန္တေ၊ သင်္ဃကမ္မံ န ကရောမ၊ ကရိဿာမာ’တိ ယာစန္တိ၊ သမပဋိဝီသော ဒါတဗ္ဗော’’တိ ဝုတ္တံ။

သစေ ¶ ကောစိ ဘိက္ခု သကံ ဘာဂံ ဂဟေတွာ သတ္ထံ လဘိတွာ နဒိံ ဝါ ကန္တာရံ ဝါ ဥတ္တရိတွာ ဒိသာပက္ကမိတုကာမော ဟောတိ၊ တဿ ‘‘အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥတ္တရန္တဿ သကံ ဘာဂံ ဒါတု’’န္တိ (မဟာဝ။ ၃၄၃) ဝစနတော စီဝရေသု ဘဏ္ဍာဂါရတော ဗဟိ နီဟဋေသု ဃဏ္ဋိံ ပဟရိတွာ ဘိက္ခုသင်္ဃေ သန္နိပတိတေ စီဝရဘာဇကေန ‘‘ဣမဿ ဘိက္ခုနော ကောဋ္ဌာသေန ဧတ္တကေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ တက္ကေတွာ နယဂ္ဂါဟေန သမဘာဂေန စီဝရံ ဒါတဗ္ဗံ။ တုလာယ တုလိတမိဝ ဟိ သမသမံ ဒါတုံ န သက္ကာ၊ တသ္မာ ဦနံ ဝါ ဟောတု အဓိကံ ဝါ၊ ဧဝံ တက္ကေန နယေန ဒိန္နံ သုဒိန္နံ။ နေဝ ဦနကံ ပုန ဒါတဗ္ဗံ၊ နာတိရိတ္တံ ပဋိဂ္ဂဏှိတဗ္ဗံ။ သစေ ဒသ ဘိက္ခူ ဟောန္တိ၊ သာဋကာပိ ဒသေဝ၊ တေသု ဧကော ဒွါဒသ အဂ္ဃတိ၊ သေသာ ဒသဂ္ဃနကာ။ သဗ္ဗေသု ဒသဂ္ဃနကဝသေန ကုသေ ပါတိတေ ယဿ ဘိက္ခုနော ဒွါဒသဂ္ဃနကော ကုသော ပါတိတော၊ တေန ယတ္တကံ တသ္မိံ ပဋိဝီသေ အဓိကံ၊ တတ္တကံ အဂ္ဃနကံ ယံ ကိဉ္စိ အတ္တနော သန္တကံ ကပ္ပိယဘဏ္ဍံ ဒတွာ သော အတိရေကဘာဂေါ ဂဟေတဗ္ဗော။ သစေ သဗ္ဗေသံ ပဉ္စ ပဉ္စ ဝတ္ထာနိ ပတ္တာနိ၊ သေသာနိပိ အတ္ထိ၊ ဧကေကံ ပန န ပါပုဏာတိ၊ ဆိန္ဒိတွာ ဒါတဗ္ဗာနိ။

ဆိန္ဒန္တေန ¶ စ အဍ္ဎမဏ္ဍလာဒီနံ ဝါ ဥပါဟနတ္ထဝိကာဒီနံ ဝါ ပဟောနကာနိ ခဏ္ဍာနိ ကတွာ ဒါတဗ္ဗာနိ။ ဟေဋ္ဌိမပရိစ္ဆေဒေန စတုရင်္ဂုလဝိတ္ထာရမ္ပိ အနုဝါတပ္ပဟောနကာယာမံ ခဏ္ဍံ ကတွာ ဒါတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ အပရိဘောဂံ ပန န ကာတဗ္ဗံ။ သစေပိ ဧကဿ ဘိက္ခုနော ကောဋ္ဌာသေ ဧကံ ဝါ ဒွေ ဝါ ဝတ္ထာနိ နပ္ပဟောန္တိ၊ တတ္ထ အညံ သာမဏကံ ပရိက္ခာရံ ဌပေတွာ ယော တေန တုဿတိ၊ တဿ တံ ဘာဂံ ကတွာ ပစ္ဆာ ကုသပါတော ကာတဗ္ဗော။ သစေ ဒသ ဒသ ဘိက္ခူ ဂဏေတွာ ဝဂ္ဂံ ကရောန္တာနံ ဧကော ဝဂ္ဂေါ န ပူရတိ၊ အဋ္ဌ ဝါ နဝ ဝါ ဟောန္တိ၊ တေသံ အဋ္ဌ ဝါ နဝ ဝါ ကောဋ္ဌာသာ ‘‘တုမှေ ဣမေ ဂဟေတွာ ဝိသုံ ဘာဇေထာ’’တိ ဒါတဗ္ဗာ။ ဧဝံ ဒတွာ ပစ္ဆာ ကုသပါတော ကာတဗ္ဗော။

၁၉၉။ ဣဒါနိ ‘‘အဋ္ဌိမာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မာတိကာ စီဝရဿ ဥပ္ပာဒါယ၊ သီမာယ ဒေတိ၊ ကတိကာယ ဒေတိ၊ ဘိက္ခာပညတ္တိယာ ဒေတိ၊ သင်္ဃဿ ဒေတိ၊ ဥဘတောသင်္ဃဿ ဒေတိ၊ ဝဿံဝုဋ္ဌသင်္ဃဿ ဒေတိ၊ အာဒိဿ ဒေတိ၊ ပုဂ္ဂလဿ ဒေတီ’’တိ (မဟာဝ။ ၃၇၉) စီဝရာနံ ပဋိလာဘခေတ္တဒဿနတ္ထံ ယာ တာ အဋ္ဌ မာတိကာ ဝုတ္တာ၊ တာသံ ဝသေန ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗော။

တတ္ထ ¶ ‘‘သီမာယ ဒမ္မီ’’တိ ဧဝံ သီမံ ပရာမသိတွာ ဒေန္တော သီမာယ ဒေတိ နာမ။ ဧဝံ သီမာယ ဒိန္နံ ယာဝတိကာ ဘိက္ခူ အန္တောသီမာဂတာ၊ တေဟိ ဘာဇေတဗ္ဗံ။ သီမာ စ နာမေသာ ခဏ္ဍသီမာ ဥပစာရသီမာ သမာနသံဝါသသီမာ အဝိပ္ပဝါသသီမာ လာဘသီမာ ဂါမသီမာ နိဂမသီမာ နဂရသီမာ အဗ္ဘန္တရသီမာ ဥဒကုက္ခေပသီမာ ဇနပဒသီမာ ရဋ္ဌသီမာ ရဇ္ဇသီမာ ဒီပသီမာ စက္ကဝါဠသီမာတိ ပန္နရသဝိဓာ ဟောတိ။ တတ္ထ ခဏ္ဍသီမာ သီမာကထာယံ ဝုတ္တာဝ။ ဥပစာရသီမာ နာမ ပရိက္ခိတ္တဿ ဝိဟာရဿ ပရိက္ခေပေန၊ အပရိက္ခိတ္တဿ ပရိက္ခေပါရဟဋ္ဌာနေန ပရိစ္ဆိန္နာ ဟောတိ။ အပိစ ဘိက္ခူနံ ဓုဝသန္နိပါတဋ္ဌာနတော ပရိယန္တေ ဌိတဘောဇနသာလတော ဝါ နိဗဒ္ဓဝသနအာဝါသတော ဝါ ထာမမဇ္ဈိမဿ ပုရိသဿ ဒွိန္နံ လေဍ္ဍုပါတာနံ အန္တော ဥပစာရသီမာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သာ ပန အာဝါသေသု ဝဍ္ဎန္တေသု ဝဍ္ဎတိ၊ ပရိဟာယန္တေသု ပရိဟာယတိ။ မဟာပစ္စရိယံ ပန ‘‘ဘိက္ခူသုပိ ဝဍ္ဎန္တေသု ဝဍ္ဎတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ တသ္မာ သစေ ဝိဟာရေ သန္နိပတိတဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ဧကာဗဒ္ဓါ ဟုတွာ ယောဇနသတမ္ပိ ပူရေတွာ နိသီဒန္တိ၊ ယောဇနသတမ္ပိ ဥပစာရသီမာဝ ဟောတိ၊ သဗ္ဗေသံ လာဘော ပါပုဏာတိ။ သမာနသံဝါသအဝိပ္ပဝါသသီမာဒွယမ္ပိ ဝုတ္တမေဝ။ လာဘသီမာ နာမ နေဝ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန အနုညာတာ၊ န ဓမ္မသင်္ဂါဟကတ္ထေရေဟိ ဌပိတာ၊ အပိစ ခေါ ရာဇရာဇမဟာမတ္တာ ဝိဟာရံ ကာရေတွာ ဂါဝုတံ ဝါ အဍ္ဎယောဇနံ ဝါ ယောဇနံ ဝါ သမန္တတော ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ‘‘အယံ အမှာကံ ဝိဟာရဿ လာဘသီမာ’’တိ နာမလိခိတကေ ထမ္ဘေ နိခဏိတွာ ‘‘ယံ ဧတ္ထန္တရေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ သဗ္ဗံ အမှာကံ ဝိဟာရဿ ဒေမာ’’တိ သီမာ ဌပေန္တိ၊ အယံ လာဘသီမာ နာမ။ ဂါမနိဂမနဂရအဗ္ဘန္တရဥဒကုက္ခေပသီမာပိ ဝုတ္တာ ဧဝ။

ဇနပဒသီမာ ¶ နာမ ကာသိကောသလရဋ္ဌာဒီနံ အန္တော ဗဟူ ဇနပဒါ ဟောန္တိ၊ တတ္ထ ဧကေကော ဇနပဒပရိစ္ဆေဒေါ ဇနပဒသီမာ။ ရဋ္ဌသီမာ နာမ ကာသိကောသလာဒိရဋ္ဌပရိစ္ဆေဒေါ။ ရဇ္ဇသီမာ နာမ ‘‘စောဠဘောဂေါ ကေရဠဘောဂေါ’’တိ ဧဝံ ဧကေကဿ ရညော အာဏာပဝတ္တိဋ္ဌာနံ။ ဒီပသီမာ နာမ သမုဒ္ဒန္တေန ပရိစ္ဆိန္နမဟာဒီပါ စ အန္တရဒီပါ စ။ စက္ကဝါဠသီမာ စက္ကဝါဠပဗ္ဗတေနေဝ ပရိစ္ဆိန္နာ။ ဧဝမေတာသု သီမာသု ခဏ္ဍသီမာယ ကေနစိ ကမ္မေန သန္နိပတိတံ သင်္ဃံ ဒိသွာ ‘‘ဧတ္ထေဝ သီမာယ သင်္ဃဿ ဒေမီ’’တိ ဝုတ္တေ ယာဝတိကာ ဘိက္ခူ အန္တောခဏ္ဍသီမာဂတာ၊ တေဟိ ဘာဇေတဗ္ဗံ။ တေသံယေဝ ဟိ တံ ပါပုဏာတိ၊ အညေသံ သီမန္တရိကာယ ဝါ ဥပစာရသီမာယ ¶ ဝါ ဌိတာနမ္ပိ န ပါပုဏာတိ။ ခဏ္ဍသီမာယ ဌိတေ ပန ရုက္ခေ ဝါ ပဗ္ဗတေ ဝါ ဌိတဿ ဟေဋ္ဌာ ဝါ ပထဝီဝေမဇ္ဈဂတဿ ပါပုဏာတိယေဝ။ ‘‘ဣမိဿာ ဥပစာရသီမာယ သင်္ဃဿ ဒမ္မီ’’တိ ဒိန္နံ ပန ခဏ္ဍသီမာသီမန္တရိကာသု ဌိတာနမ္ပိ ပါပုဏာတိ။ ‘‘သမာနသံဝါသသီမာယ ဒမ္မီ’’တိ ဒိန္နံ ပန ခဏ္ဍသီမာသီမန္တရိကာသု ဌိတာနံ န ပါပုဏာတိ။ အဝိပ္ပဝါသသီမာလာဘသီမာသု ဒိန္နံ တာသု သီမာသု အန္တောဂတာနံ ပါပုဏာတိ။ ဂါမသီမာဒီသု ဒိန္နံ တာသံ သီမာနံ အဗ္ဘန္တရေ ဗဒ္ဓသီမာယ ဌိတာနမ္ပိ ပါပုဏာတိ။ အဗ္ဘန္တရသီမာဥဒကုက္ခေပသီမာသု ဒိန္နံ တတ္ထ အန္တောဂတာနံယေဝ ပါပုဏာတိ။ ဇနပဒရဋ္ဌရဇ္ဇဒီပစက္ကဝါဠသီမာသုပိ ဂါမသီမာဒီသု ဝုတ္တသဒိသောယေဝ ဝိနိစ္ဆယော။

သစေ ပန ဇမ္ဗုဒီပေ ဌိတော ‘‘တမ္ဗဝဏ္ဏိဒီပေ သင်္ဃဿ ဒမ္မီ’’တိ ဝဒတိ၊ တမ္ဗပဏ္ဏိဒီပတော ဧကောပိ အာဂန္တွာ သဗ္ဗေသံ ဂဏှိတုံ လဘတိ။ သစေပိ တတြေဝ ဧကော သဘာဂဘိက္ခု သဘာဂါနံ ဘာဂံ ဂဏှာတိ၊ န ဝါရေတဗ္ဗော။ ဧဝံ တာဝ ယော သီမံ ပရာမသိတွာ ဒေတိ၊ တဿ ဒါနေ ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ယော ပန ‘‘အသုကသီမာယ’’န္တိ ဝတ္တုံ န ဇာနာတိ၊ ကေဝလံ ‘‘သီမာ’’တိ ဝစနမတ္တမေဝ ဇာနန္တော ဝိဟာရံ အာဂန္တွာ ‘‘သီမာယ ဒမ္မီ’’တိ ဝါ ‘‘သီမဋ္ဌကသင်္ဃဿ ဒမ္မီ’’တိ ဝါ ဘဏတိ၊ သော ပုစ္ဆိတဗ္ဗော ‘‘သီမာ နာမ ဗဟုဝိဓာ၊ ကတရသီမံ သန္ဓာယ ဘဏသီ’’တိ။ သစေ ဝဒတိ ‘‘အဟံ ‘အသုကသီမာ’တိ န ဇာနာမိ၊ သီမဋ္ဌကသင်္ဃော ဘာဇေတွာ ဂဏှတူ’’တိ၊ ကတရသီမာယ ဘာဇေတဗ္ဗံ? မဟာသီဝတ္ထေရော ကိရာဟ ‘‘အဝိပ္ပဝါသသီမာယာ’’တိ။ တတော နံ အာဟံသု ‘‘အဝိပ္ပဝါသသီမာ နာမ တိယောဇနာပိ ဟောတိ၊ ဧဝံ သန္တေ တိယောဇနေ ဌိတာ လာဘံ ဂဏှိဿန္တိ၊ တိယောဇနေ ဌတွာ အာဂန္တုကဝတ္တံ ပူရေတွာ အာရာမံ ပဝိသိတဗ္ဗံ ဘဝိဿတိ၊ ဂမိကော တိယောဇနံ ဂန္တွာ သေနာသနံ အာပုစ္ဆိဿတိ၊ နိဿယပ္ပဋိပန္နဿ တိယောဇနာတိက္ကမေ နိဿယော ပဋိပ္ပဿမ္ဘိဿတိ၊ ပါရိဝါသိကေန တိယောဇနံ အတိက္ကမိတွာ အရုဏံ ဥဋ္ဌပေတဗ္ဗံ ဘဝိဿတိ၊ ဘိက္ခုနိယာ တိယောဇနေ ဌတွာ အာရာမပ္ပဝေသနံ အာပုစ္ဆိတဗ္ဗံ ဘဝိဿတိ၊ သဗ္ဗမ္ပေတံ ဥပစာရသီမာပရိစ္ဆေဒဝသေနေဝ ကာတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ တသ္မာ ဥပစာရသီမာယ ဘာဇေတဗ္ဗ’’န္တိ။

၂၀၀။ ကတိကာယ ¶ ဒေတီတိ ဧတ္ထ ပန ကတိကာ နာမ သမာနလာဘကတိကာ။ တတြေဝံ ကတိကာ ကာတဗ္ဗာ၊ ဧကသ္မိံ ဝိဟာရေ သန္နိပတိတေဟိ ဘိက္ခူဟိ ယံ ဝိဟာရံ သင်္ဂဏှိတုကာမာ သမာနလာဘံ ကာတုံ ဣစ္ဆန္တိ ¶ ၊ တဿ နာမံ ဂဟေတွာ ‘‘အသုကော နာမ ဝိဟာရော ပေါရာဏကော’’တိ ဝါ ‘‘ဗုဒ္ဓါဓိဝုတ္ထော’’တိ ဝါ ‘‘အပ္ပလာဘော’’တိ ဝါ ယ ကိဉ္စိ ကာရဏံ ဝတွာ ‘‘တံ ဝိဟာရံ ဣမိနာ ဝိဟာရေန သဒ္ဓိံ ဧကလာဘံ ကာတုံ သင်္ဃဿ ရုစ္စတီ’’တိ တိက္ခတ္တုံ သာဝေတဗ္ဗံ။ ဧတ္တာဝတာ တသ္မိံ ဝိဟာရေ နိသိန္နောပိ ဣဓ နိသိန္နောဝ ဟောတိ။ တသ္မိံ ဝိဟာရေပိ သင်္ဃေန ဧဝမေဝ ကာတဗ္ဗံ။ ဧတ္တာဝတာ ဣဓ နိသိန္နောပိ တသ္မိံ နိသိန္နောဝ ဟောတိ။ ဧကသ္မိံ ဝိဟာရေ လာဘေ ဘာဇိယမာနေ ဣတရသ္မိံ ဌိတဿ ဘာဂံ ဂဟေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဧဝံ ဧကေန ဝိဟာရေန သဒ္ဓိံ ဗဟူပိ အာဝါသာ ဧကလာဘာ ကာတဗ္ဗာ။ ဧဝဉ္စ ကတေ ဧကသ္မိံ အာဝါသေ ဒိန္နေ သဗ္ဗတ္ထ ဒိန္နံ ဟောတိ။

၂၀၁။ ဘိက္ခာပညတ္တိ နာမ အတ္တနော ပရိစ္စာဂပညာပနဋ္ဌာနံ၊ ယတ္ထ သင်္ဃဿ ဓုဝကာရာ ကရီယန္တိ။ ဧတ္ထ စ ယသ္မိံ ဝိဟာရေ ဣမဿ စီဝရဒါယကဿ သန္တကံ သင်္ဃဿ ပါကဝဋ္ဋံ ဝါ ဝတ္တတိ၊ ယသ္မိံ ဝိဟာရေ ဘိက္ခူ အတ္တနော ဘာရံ ကတွာ သဒါ ဂေဟေ ဘောဇေတိ၊ ယတ္ထ ဝါ တေန အာဝါသော ကာရိတော၊ သလာကဘတ္တာဒီနိ ဝါ နိဗဒ္ဓါနိ၊ ဣမေ ဓုဝကာရာ နာမ။ ယေန ပန သကလောပိ ဝိဟာရော ပတိဋ္ဌာပိတော၊ တတ္ထ ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထိ၊ တသ္မာ သစေ သော ‘‘ယတ္ထ မယှံ ဓုဝကာရာ ကရီယန္တိ၊ တတ္ထ ဒမ္မီ’’တိ ဝါ ‘‘တတ္ထ ဒေထာ’’တိ ဝါ ဘဏတိ၊ ဗဟူသု စေပိ ဌာနေသု ဓုဝကာရာ ဟောန္တိ၊ သဗ္ဗတ္ထ ဒိန္နမေဝ ဟောတိ။ သစေ ပန ဧကသ္မိံ ဝိဟာရေ ဘိက္ခူ ဗဟုတရာ ဟောန္တိ၊ တေဟိ ဝတ္တဗ္ဗံ ‘‘တုမှာကံ ဓုဝကာရေ ဧကတ္ထ ဘိက္ခူ ဗဟူ၊ ဧကတ္ထ အပ္ပကာ’’တိ။ သစေ ‘‘ဘိက္ခုဂဏနာယ ဂဏှထာ’’တိ ဘဏတိ၊ တထာ ဘာဇေတွာ ဂဏှိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဧတ္ထ စ ဝတ္ထဘေသဇ္ဇာဒိ အပ္ပကမ္ပိ သုခေန ဘာဇီယတိ။ ယဒိ ပန မဉ္စော ဝါ ပီဌံ ဝါ ဧကမေဝ ဟောတိ၊ တံ ပုစ္ဆိတွာ ယဿ ဝိဟာရဿ၊ ဧကဝိဟာရေပိ ဝါ ယဿ သေနာသနဿ သော ဝိစာရေတိ၊ တတ္ထ ဒါတဗ္ဗံ။ သစေပိ ‘‘အသုကဘိက္ခု ဂဏှတူ’’တိ ဝဒတိ၊ ဝဋ္ဋတိ။ အထ ‘‘မယှံ ဓုဝကာရေ ဒေထာ’’တိ ဝတွာ အဝိစာရေတွာ ဂစ္ဆတိ၊ သင်္ဃဿပိ ဝိစာရေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဧဝံ ပန ဝိစာရေတဗ္ဗံ၊ ‘‘သင်္ဃတ္ထေရဿ ဝသနဋ္ဌာနေ ဒေထာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ သစေ တတ္ထ သေနာသနံ ပရိပုဏ္ဏံ ဟောတိ၊ ယတ္ထ နပ္ပဟောတိ၊ တတ္ထ ဒါတဗ္ဗံ။ သစေ ဧကော ဘိက္ခု ‘‘မယှံ ဝသနဋ္ဌာနေ သေနာသနပရိဘောဂဘဏ္ဍံ နတ္ထီ’’တိ ဝဒတိ၊ တတ္ထ ဒါတဗ္ဗံ။

၂၀၂။ သင်္ဃဿ ဒေတီတိ ဧတ္ထ ပန သစေ ဝိဟာရံ ပဝိသိတွာ ‘‘ဣမာနိ စီဝရာနိ သင်္ဃဿ ဒမ္မီ’’တိ ဒေတိ၊ ဥပစာရသီမာယ ဌိတေန သင်္ဃေန ဃဏ္ဋိံ ပဟရိတွာ ¶ ကာလံ ဃောသေတွာ ဘာဇေတဗ္ဗာနိ၊ သီမဋ္ဌကဿ အသမ္ပတ္တဿပိ ဘာဂံ ဂဏှန္တော န ဝါရေတဗ္ဗော။ ဝိဟာရော မဟာ ဟောတိ၊ ထေရာသနတော ¶ ပဋ္ဌာယ ဝတ္ထေသု ဒီယမာနေသု အလသဇာတိကာ မဟာထေရာ ပစ္ဆာ အာဂစ္ဆန္တိ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ ဝီသတိဝဿာနံ ဒီယတိ၊ တုမှာကံ ဌိတိကာ အတိက္ကန္တာ’’တိ န ဝတ္တဗ္ဗာ၊ ဌိတိကံ ဌပေတွာ တေသံ ဒတွာ ပစ္ဆာ ဌိတိဘာယ ဒါတဗ္ဗံ။ ‘‘အသုကဝိဟာရေ ကိရ ဗဟု စီဝရံ ဥပ္ပန္န’’န္တိ သုတွာ ယောဇနန္တရိကဝိဟာရတောပိ ဘိက္ခူ အာဂစ္ဆန္တိ၊ သမ္ပတ္တသမ္ပတ္တာနံ ဌိတဋ္ဌာနတော ပဋ္ဌာယ ဒါတဗ္ဗံ၊ အသမ္ပတ္တာနမ္ပိ ဥပစာရသီမံ ပဝိဋ္ဌာနံ အန္တေဝါသိကာဒီသု ဂဏှန္တေသု ဒါတဗ္ဗမေဝ။ ‘‘ဗဟိဥပစာရသီမာယ ဌိတာနံ ဒေထာ’’တိ ဝဒန္တိ၊ န ဒါတဗ္ဗံ။ သစေ ပန ဥပစာရသီမံ ဩက္ကန္တေဟိ ဧကာဗဒ္ဓါ ဟုတွာ အတ္တနော ဝိဟာရဒွါရေ ဝါ အန္တောဝိဟာရေယေဝ ဝါ ဟောန္တိ၊ ပရိသဝသေန ဝဍ္ဎိတာ နာမ သီမာ ဟောတိ၊ တသ္မာ ဒါတဗ္ဗံ။ သင်္ဃနဝကဿ ဒိန္နေပိ ပစ္ဆာ အာဂတာနံ ဒါတဗ္ဗမေဝ။ ဒုတိယဘာဂေ ပန ထေရာသနံ အာရုဠှေ အာဂတာနံ ပဌမဘာဂေါ န ပါပုဏာတိ၊ ဒုတိယဘာဂတော ဝဿဂ္ဂေန ဒါတဗ္ဗံ။

ဧကသ္မိံ ဝိဟာရေ ဒသ ဘိက္ခူ ဟောန္တိ၊ ဒသ ဝတ္ထာနိ ‘‘သင်္ဃဿ ဒေမာ’’တိ ဒေန္တိ၊ ပါဋေက္ကံ ဘာဇေတဗ္ဗာနိ။ သစေ ‘‘သဗ္ဗာနေဝ အမှာကံ ပါပုဏန္တီ’’တိ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆန္တိ၊ ဒုပ္ပာပိတာနိ စေဝ ဒုဂ္ဂဟိတာနိ စ၊ ဂတဂတဋ္ဌာနေ သင်္ဃိကာနေဝ ဟောန္တိ။ ဧကံ ပန ဥဒ္ဓရိတွာ ‘‘ဣဒံ တုမှာကံ ပါပုဏာတီ’’တိ သင်္ဃတ္ထေရဿ ပါပေတွာ ‘‘သေသာနိ အမှာကံ ပါပုဏန္တီ’’တိ ဂဟေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဧကမေဝ ဝတ္ထံ ‘‘သင်္ဃဿ ဒေမာ’’တိ အာဟရန္တိ၊ အဘာဇေတွာဝ ‘‘အမှာကံ ပါပုဏာတီ’’တိ ဂဏှန္တိ၊ ဒုပ္ပာပိတဉ္စေဝ ဒုဂ္ဂဟိတဉ္စ။ သတ္ထကေန ဝါ ဟလိဒ္ဒိအာဒိနာ ဝါ လေခံ ကတွာ ဧကကောဋ္ဌာသံ ‘‘ဣဒံ ဌာနံ တုမှာကံ ပါပုဏာတီ’’တိ သင်္ဃတ္ထေရဿ ပါပေတွာ ‘‘သေသံ အမှာကံ ပါပုဏာတီ’’တိ ဂဟေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ယံ ပန ဝတ္ထဿေဝ ပုပ္ဖံ ဝါ ဝလိ ဝါ၊ တေန ပရိစ္ဆေဒံ ကာတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ သစေ ဧကံ တန္တံ ဥဒ္ဓရိတွာ ‘‘ဣဒံ ဌာနံ တုမှာကံ ပါပုဏာတီ’’တိ ထေရဿ ဒတွာ ‘‘သေသံ အမှာကံ ပါပုဏာတီ’’တိ ဂဏှန္တိ၊ ဝဋ္ဋတိ။ ခဏ္ဍံ ခဏ္ဍံ ဆိန္ဒိတွာ ဘာဇိယမာနံ ဝဋ္ဋတိယေဝ။

ဧကဘိက္ခုကေ ဝိဟာရေ သင်္ဃဿ စီဝရေသု ဥပ္ပန္နေသု သစေ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယေနေဝ သော ဘိက္ခု ‘‘သဗ္ဗာနိ မယှံ ပါပုဏန္တီ’’တိ ဂဏှာတိ၊ သုဂ္ဂဟိတာနိ ¶ ၊ ဌိတိကာ ပန န တိဋ္ဌတိ။ သစေ ဧကေကံ ဥဒ္ဓရိတွာ ‘‘ဣဒံ မယှံ ပါပုဏာတီ’’တိ ဂဏှာတိ၊ ဌိတိကာ တိဋ္ဌတိ။ တတ္ထ အဋ္ဌိတာယ ဌိတိကာယ ပုန အညသ္မိံ စီဝရေ ဥပ္ပန္နေ သစေ ဧကော ဘိက္ခု အာဂစ္ဆတိ၊ မဇ္ဈေ ဆိန္ဒိတွာ ဒွီဟိပိ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဌိတာယ ဌိတိကာယ ပုန အညသ္မိံ စီဝရေ ဥပ္ပန္နေ သစေ နဝကတရော အာဂစ္ဆတိ၊ ဌိတိကာ ဟေဋ္ဌာ ဩရောဟတိ။ သစေ ဝုဍ္ဎတရော အာဂစ္ဆတိ၊ ဌိတိကာ ဥဒ္ဓံ အာရောဟတိ။ အထ အညော နတ္ထိ၊ ပုန အတ္တနော ပါပေတွာ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ‘‘သင်္ဃဿ ဒေမာ’’တိ ဝါ ‘‘ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ဒေမာ’’တိ ဝါ ယေန ကေနစိ အာကာရေန သင်္ဃံ အာမသိတွာ ဒိန္နံ ပန ပံသုကူလိကာနံ န ဝဋ္ဋတိ ‘‘ဂဟပတိစီဝရံ ¶ ပဋိက္ခိပါမိ၊ ပံသုကူလိကင်္ဂံ သမာဒိယာမီ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ၊ န ပန အကပ္ပိယတ္တာ။ ဘိက္ခုသင်္ဃေန အပလောကေတွာ ဒိန္နမ္ပိ န ဂဟေတဗ္ဗံ။ ယံ ပန ဘိက္ခု အတ္တနော သန္တကံ ဒေတိ၊ တံ ဘိက္ခုဒတ္တိယံ နာမ ဝဋ္ဋတိ၊ ပံသုကူလံ ပန န ဟောတိ။ ဧဝံ သန္တေပိ ဓုတင်္ဂံ န ဘိဇ္ဇတိ။ ‘‘ဘိက္ခူနံ ဒေမ၊ ထေရာနံ ဒေမာ’’တိ ဝုတ္တေ ပန ပံသုကူလိကာနမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ၊ ‘‘ဣဒံ ဝတ္ထံ သင်္ဃဿ ဒေမ၊ ဣမိနာ ဥပါဟနတ္ထဝိကပတ္တတ္ထဝိကအာယောဂအံသဗဒ္ဓကာဒီနိ ကရောန္တူ’’တိ ဒိန္နမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ။ ပတ္တတ္ထဝိကာဒီနံ အတ္ထာယ ဒိန္နာနိ ဗဟူနိပိ ဟောန္တိ၊ စီဝရတ္ထာယပိ ပဟောန္တိ၊ တတော စီဝရံ ကတွာ ပါရုပိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ သစေ ပန သင်္ဃော ဘာဇိတာတိရိတ္တာနိ ဝတ္ထာနိ ဆိန္ဒိတွာ ဥပါဟနတ္ထဝိကာဒီနံ အတ္ထာယ ဘာဇေတိ၊ တတော ဂဟေတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ သာမိကေဟိ ဝိစာရိတမေဝ ဟိ ဝဋ္ဋတိ၊ န ဣတရံ။ ပံသုကူလိကံ ‘‘သင်္ဃဿ ဓမ္မကရဏပဋာဒီနံ အတ္ထာယ ဒေမာ’’တိ ဝုတ္တေပိ ဂဟေတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ ပရိက္ခာရော နာမ ပံသုကူလိကာနမ္ပိ ဣစ္ဆိတဗ္ဗော။ ယံ တတ္ထ အတိရေကံ ဟောတိ၊ တံ စီဝရေပိ ဥပနေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ သုတ္တံ သင်္ဃဿ ဒေန္တိ၊ ပံသုကူလိကေဟိပိ ဂဟေတဗ္ဗံ။ အယံ တာဝ ဝိဟာရံ ပဝိသိတွာ ‘‘ဣမာနိ စီဝရာနိ သင်္ဃဿ ဒမ္မီ’’တိ ဒိန္နေသု ဝိနိစ္ဆယော။ သစေ ပန ဗဟိဥပစာရသီမာယ အဒ္ဓါနမဂ္ဂပ္ပဋိပန္နေ ဘိက္ခူ ဒိသွာ ‘‘သင်္ဃဿ ဒမ္မီ’’တိ သင်္ဃတ္ထေရဿ ဝါ သင်္ဃနဝကဿ ဝါ အာရောစေတိ၊ သစေပိ ယောဇနံ ဖရိတွာ ပရိသာ ဌိတာ ဟောတိ၊ ဧကာဗဒ္ဓါ စေ၊ သဗ္ဗေသံ ပါပုဏာတိ။ ယေ ပန ဒွါဒသဟိ ဟတ္ထေဟိ ပရိသံ အသမ္ပတ္တာ၊ တေသံ န ပါပုဏာတိ။

၂၀၃။ ဥဘတောသင်္ဃဿ ဒေတီတိ ဧတ္ထ ‘‘ဥဘတောသင်္ဃဿ ဒမ္မီ’’တိ ဝုတ္တေပိ ‘‘ဒွိဓာ သင်္ဃဿ ဒမ္မီ’’တိ၊ ‘‘ဒွိန္နံ သင်္ဃာနံ ဒမ္မီ’’တိ၊ ‘‘ဘိက္ခုသင်္ဃဿ စ ဘိက္ခုနီသင်္ဃဿ ¶ စ ဒမ္မီ’’တိ ဝုတ္တေပိ ဥဘတောသင်္ဃဿ ဒိန္နမေဝ ဟောတိ။ တတ္ထ သစေ ဗဟုကာပိ ဘိက္ခူ ဟောန္တိ၊ ဧကာ ဘိက္ခုနီ ဟောတိ၊ ဥပဍ္ဎံ ဒါတဗ္ဗံ၊ ဒွေ ဘာဂေ သမေ ကတွာ ဧကော ဘာဂေါ ဒါတဗ္ဗောတိ အတ္ထော။ သစေ ဗဟုကာပိ ဘိက္ခုနိယော ဟောန္တိ၊ ဧကော ဘိက္ခု ဟောတိ၊ ဥပဍ္ဎံ ဒါတဗ္ဗံ။ ‘‘ဥဘတောသင်္ဃဿ စ တုယှဉ္စ ဒမ္မီ’’တိ ဝုတ္တေ သစေ ဒသ ဒသ ဘိက္ခူ စ ဘိက္ခုနိယော စ ဟောန္တိ၊ ဧကဝီသတိ ပဋိဝီသေ ကတွာ ဧကော ပုဂ္ဂလဿ ဒါတဗ္ဗော၊ ဒသ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ၊ ဒသ ဘိက္ခုနီသင်္ဃဿ။ ယေန ပုဂ္ဂလိကော လဒ္ဓါ၊ သော သင်္ဃတောပိ အတ္တနော ဝဿဂ္ဂေန ဂဟေတုံ လဘတိ။ ကသ္မာ? ဥဘတောသင်္ဃဂ္ဂဟဏေန ဂဟိတတ္တာ။ ‘‘ဥဘတောသင်္ဃဿ စ စေတိယဿ စ ဒမ္မီ’’တိ ဝုတ္တေပိ ဧသေဝ နယော။ ဣဓ ပန စေတိယဿ သင်္ဃတော ပါပုဏနကောဋ္ဌာသော နာမ နတ္ထိ၊ ဧကပုဂ္ဂလဿ ပတ္တကောဋ္ဌာသသမောဝ ကောဋ္ဌာသော ဟောတိ။ ‘‘ဥဘတောသင်္ဃဿ စ တုယှဉ္စ စေတိယဿ စာ’’တိ ဝုတ္တေ ပန ဒွါဝီသတိ ကောဋ္ဌာသေ ကတွာ ဒသ ဘိက္ခူနံ၊ ဒသ ဘိက္ခုနီနံ၊ ဧကော ပုဂ္ဂလဿ၊ ဧကော စေတိယဿ ဒါတဗ္ဗော။ တတ္ထ ပုဂ္ဂလော သင်္ဃတောပိ အတ္တနော ဝဿဂ္ဂေန ဂဟေတုံ လဘတိ၊ စေတိယဿ ဧကောယေဝ။

‘‘ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ¶ စ ဘိက္ခုနီနဉ္စ ဒမ္မီ’’တိ ဝုတ္တေ ပန န မဇ္ဈေ ဘိန္ဒိတွာ ဒါတဗ္ဗံ၊ ဘိက္ခူ စ ဘိက္ခုနိယော စ ဂဏေတွာ ဒါတဗ္ဗံ။ ‘‘ဘိက္ခုသင်္ဃဿ စ ဘိက္ခုနီနဉ္စ တုယှဉ္စာ’’တိ ဝုတ္တေ ပန ပုဂ္ဂလော ဝိသုံ န လဘတိ၊ ပါပုဏနဋ္ဌာနတော ဧကမေဝ လဘတိ။ ကသ္မာ? ဘိက္ခုသင်္ဃဂ္ဂဟဏေန ဂဟိတတ္တာ။ ‘‘ဘိက္ခုသင်္ဃဿ စ ဘိက္ခုနီနဉ္စ တုယှဉ္စ စေတိယဿ စာ’’တိ ဝုတ္တေပိ စေတိယဿ ဧကပုဂ္ဂလပဋိဝီသော လဗ္ဘတိ၊ ပုဂ္ဂလဿ ဝိသုံ န လဗ္ဘတိ၊ တသ္မာ ဧကံ စေတိယဿ ဒတွာ အဝသေသံ ဘိက္ခူ စ ဘိက္ခုနိယော စ ဂဏေတွာ ဘာဇေတဗ္ဗံ။

‘‘ဘိက္ခူနဉ္စ ဘိက္ခုနီနဉ္စ ဒမ္မီ’’တိ ဝုတ္တေပိ မဇ္ဈေ ဘိန္ဒိတွာ န ဒါတဗ္ဗံ၊ ပုဂ္ဂလဂဏနာယ ဧဝ ဝိဘဇိတဗ္ဗံ။ ‘‘ဘိက္ခူနဉ္စ ဘိက္ခုနီနဉ္စ တုယှဉ္စ၊ ဘိက္ခူနဉ္စ ဘိက္ခုနီနဉ္စ စေတိယဿ စ၊ ဘိက္ခူနဉ္စ ဘိက္ခုနီနဉ္စ တုယှဉ္စ စေတိယဿ စာ’’တိ ဧဝံ ဝုတ္တေပိ စေတိယဿ ဧကပဋိဝီသော လဗ္ဘတိ၊ ပုဂ္ဂလဿ ဝိသုံ နတ္ထိ၊ ဘိက္ခူ စ ဘိက္ခုနိယော စ ဂဏေတွာ ဧဝ ဘာဇေတဗ္ဗံ။ ယထာ စ ဘိက္ခုသင်္ဃံ အာဒိံ ကတွာ နယော နီတော၊ ဧဝံ ဘိက္ခုနီသင်္ဃံ အာဒိံ ကတွာပိ နေတဗ္ဗော။

‘‘ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ¶ စ တုယှဉ္စာ’’တိ ဝုတ္တေ ပုဂ္ဂလဿ ဝိသုံ န လဗ္ဘတိ၊ ဝဿဂ္ဂေနေဝ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ‘‘ဘိက္ခုသင်္ဃဿ စ စေတိယဿ စာ’’တိ ဝုတ္တေ ပန စေတိယဿ ဝိသုံ ပဋိဝီသော လဗ္ဘတိ။ ‘‘ဘိက္ခုသင်္ဃဿ စ တုယှဉ္စ စေတိယဿ စာ’’တိ ဝုတ္တေပိ စေတိယဿေဝ ဝိသုံ လဗ္ဘတိ၊ န ပုဂ္ဂလဿ။ ‘‘ဘိက္ခူနဉ္စ တုယှဉ္စာ’’တိ ဝုတ္တေပိ ဝိသုံ န လဗ္ဘတိ၊ ‘‘ဘိက္ခူနဉ္စ စေတိယဿ စာ’’တိ ဝုတ္တေ ပန စေတိယဿ လဗ္ဘတိ။ ‘‘ဘိက္ခူနဉ္စ တုယှဉ္စ စေတိယဿ စာ’’တိ ဝုတ္တေပိ စေတိယဿေဝ ဝိသုံ လဗ္ဘတိ၊ န ပုဂ္ဂလဿ။ ဘိက္ခုနီသင်္ဃံ အာဒိံ ကတွာပိ ဧဝမေဝ ယောဇေတဗ္ဗံ။

ပုဗ္ဗေ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဥဘတောသင်္ဃဿ ဒါနံ ဒေန္တိ၊ ဘဂဝါ မဇ္ဈေ နိသီဒတိ၊ ဒက္ခိဏတော ဘိက္ခူ၊ ဝါမတော ဘိက္ခုနိယော နိသီဒန္တိ၊ ဘဂဝါ ဥဘိန္နံ သင်္ဃတ္ထေရော၊ တဒါ ဘဂဝါ အတ္တနာ လဒ္ဓပစ္စယေ အတ္တနာပိ ပရိဘုဉ္ဇတိ၊ ဘိက္ခူနမ္ပိ ဒါပေတိ။ ဧတရဟိ ပန ပဏ္ဍိတမနုဿာ သဓာတုကံ ပဋိမံ ဝါ စေတိယံ ဝါ ဌပေတွာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဥဘတောသင်္ဃဿ ဒါနံ ဒေန္တိ၊ ပဋိမာယ ဝါ စေတိယဿ ဝါ ပုရတော အာဓာရကေ ပတ္တံ ဌပေတွာ ဒက္ခိဏောဒကံ ဒတွာ ‘‘ဗုဒ္ဓါနံ ဒေမာ’’တိ၊ တတ္ထ ပဌမံ ခါဒနီယဘောဇနီယံ ဒေန္တိ၊ ဝိဟာရံ ဝါ အာဟရိတွာ ‘‘ဣဒံ စေတိယဿ ဒေမာ’’တိ ပိဏ္ဍပါတဉ္စ မာလာဂန္ဓာဒီနိ စ ဒေန္တိ၊ တတ္ထ ကထံ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗန္တိ? မာလာဂန္ဓာဒီနိ တာဝ စေတိယေ အာရောပေတဗ္ဗာနိ၊ ဝတ္ထေဟိ ပဋာကာ၊ တေလေန ပဒီပါ ကာတဗ္ဗာ။ ပိဏ္ဍပါတမဓုဖာဏိတာဒီနိ ပန ¶ ယော နိဗဒ္ဓစေတိယဇဂ္ဂကော ဟောတိ ပဗ္ဗဇိတော ဝါ ဂဟဋ္ဌော ဝါ၊ တဿ ဒါတဗ္ဗာနိ။ နိဗဒ္ဓဇဂ္ဂကေ အသတိ အာဟဋဘတ္တံ ဌပေတွာ ဝတ္တံ ကတွာ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ ဥပကဋ္ဌေ ကာလေ ဘုဉ္ဇိတွာ ပစ္ဆာပိ ဝတ္တံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတိယေဝ။ မာလာဂန္ဓာဒီသု စ ယံ ကိဉ္စိ ‘‘ဣဒံ ဟရိတွာ စေတိယေ ပူဇံ ကရောထာ’’တိ ဝုတ္တေ ဒူရမ္ပိ ဟရိတွာ ပူဇေတဗ္ဗံ၊ ‘‘ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ဟရာ’’တိ ဝုတ္တေပိ ဟရိတဗ္ဗံ။ သစေ ပန ‘‘အဟံ ပိဏ္ဍာယ စရာမိ၊ အာသနသာလာယ ဘိက္ခူ အတ္ထိ၊ တေ ဟရိဿန္တီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဘန္တေ၊ တုယှမေဝ ဒမ္မီ’’တိ ဝဒတိ၊ ဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ အထ ပန ‘‘ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ဒဿာမီ’’တိ ဟရန္တဿ ဂစ္ဆတော အန္တရာဝ ကာလော ဥပကဋ္ဌော ဟောတိ၊ အတ္တနော ပါပေတွာ ဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတိ။

၂၀၄။ ဝဿံဝုဋ္ဌသင်္ဃဿ ဒေတီတိ ဧတ္ထ ပန သစေ ဝိဟာရံ ပဝိသိတွာ ‘‘ဣမာနိ စီဝရာနိ ဝဿံဝုဋ္ဌသင်္ဃဿ ဒမ္မီ’’တိ ဒေတိ၊ ယတ္တကာ ဘိက္ခူ တသ္မိံ အာဝါသေ ဝဿစ္ဆေဒံ အကတွာ ပုရိမဝဿံဝုဋ္ဌာ၊ တေဟိ ဘာဇေတဗ္ဗံ၊ အညေသံ န ပါပုဏာတိ။ ဒိသာပက္ကန္တဿပိ သတိ ဂါဟကေ ယာဝ ကထိနဿုဗ္ဘာရာ ¶ ဒါတဗ္ဗံ။ ‘‘အနတ္ထတေ ပန ကထိနေ အန္တောဟေမန္တေ ဧဝဉ္စ ဝတွာ ဒိန္နံ ပစ္ဆိမဝဿံဝုဋ္ဌာနမ္ပိ ပါပုဏာတီ’’တိ လက္ခဏညူ ဝဒန္တိ။ အဋ္ဌကထာသု ပနေတံ န ဝိစာရိတံ။ သစေ ပန ဗဟိဥပစာရသီမာယံ ဌိတော ‘‘ဝဿံဝုဋ္ဌသင်္ဃဿ ဒမ္မီ’’တိ ဝဒတိ၊ သမ္ပတ္တာနံ သဗ္ဗေသံ ပါပုဏာတိ။ အထ ‘‘အသုကဝိဟာရေ ဝဿံဝုဋ္ဌသင်္ဃဿာ’’တိ ဝဒတိ၊ တတြ ဝဿံဝုဋ္ဌာနမေဝ ယာဝ ကထိနဿုဗ္ဘာရာ ပါပုဏာတိ။ သစေ ပန ဂိမှာနံ ပဌမဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ ဧဝံ ဝဒတိ၊ တတြ သမ္မုခီဘူတာနံ သဗ္ဗေသံ ပါပုဏာတိ။ ကသ္မာ? ပိဋ္ဌိသမယေ ဥပ္ပန္နတ္တာ။ အန္တောဝဿေယေဝ ‘‘ဝဿံ ဝသန္တာနံ ဒမ္မီ’’တိ ဝုတ္တေ ဆိန္နဝဿာ န လဘန္တိ၊ ဝဿံ ဝသန္တာဝ လဘန္တိ။ စီဝရမာသေ ပန ‘‘ဝဿံ ဝသန္တာနံ ဒမ္မီ’’တိ ဝုတ္တေ ပစ္ဆိမိကာယ ဝဿူပဂတာနံယေဝ ပါပုဏာတိ၊ ပုရိမိကာယ ဝဿူပဂတာနဉ္စ ဆိန္နဝဿာနဉ္စ န ပါပုဏာတိ။

စီဝရမာသတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ဟေမန္တဿ ပစ္ဆိမော ဒိဝသော၊ တာဝ ‘‘ဝဿာဝါသိကံ ဒေမာ’’တိ ဝုတ္တေ ကထိနံ အတ္ထတံ ဝါ ဟောတု အနတ္ထတံ ဝါ၊ အတီတဝဿံဝုဋ္ဌာနမေဝ ပါပုဏာတိ။ ဂိမှာနံ ပဌမဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ ဝုတ္တေ ပန မာတိကာ အာရောပေတဗ္ဗာ ‘‘အတီတပဿာဝါသဿ ပဉ္စ မာသာ အတိက္ကန္တာ၊ အနာဂတော စာတုမာသစ္စယေန ဘဝိဿတိ၊ ကတရဝဿာဝါသဿ ဒေသီ’’တိ။ သစေ ‘‘အတီတဝဿံဝုဋ္ဌာနံ ဒမ္မီ’’တိ ဝဒတိ၊ တံ အန္တောဝဿံဝုဋ္ဌာနမေဝ ပါပုဏာတိ၊ ဒိသာပက္ကန္တာနမ္ပိ သဘာဂါ ဂဏှိတုံ လဘန္တိ။ သစေ ‘‘အနာဂတေ ဝဿာဝါသိကံ ဒမ္မီ’’တိ ဝဒတိ၊ တံ ဌပေတွာ ဝဿူပနာယိကဒိဝသေ ဂဟေတဗ္ဗံ။ အထ ‘‘အဂုတ္တော ဝိဟာရော၊ စောရဘယံ အတ္ထိ၊ န သက္ကာ ဌပေတုံ ဂဏှိတွာ ဝါ အာဟိဏ္ဍိတု’’န္တိ ဝုတ္တေ ‘‘သမ္ပတ္တာနံ ဒမ္မီ’’တိ ဝဒတိ၊ ဘာဇေတွာ ဂဟေတဗ္ဗံ။ သစေ ဝဒတိ ¶ ‘‘ဣတော မေ၊ ဘန္တေ၊ တတိယေ ဝဿေ ဝဿာဝါသိကံ န ဒိန္နံ၊ တံ ဒမ္မီ’’တိ၊ တသ္မိံ အန္တောဝဿေ ဝုဋ္ဌဘိက္ခူနံ ပါပုဏာတိ။ သစေ တေ ဒိသာ ပက္ကန္တာ၊ အညော ဝိဿာသိကော ဂဏှာတိ၊ ဒါတဗ္ဗံ။ အထေကောယေဝ အဝသိဋ္ဌော၊ သေသာ ကာလကတာ၊ သဗ္ဗံ ဧကဿေဝ ပါပုဏာတိ။ သစေ ဧကောပိ နတ္ထိ၊ သင်္ဃိကံ ဟောတိ၊ သမ္မုခီဘူတေဟိ ဘာဇေတဗ္ဗံ။

၂၀၅။ အာဒိဿ ဒေတီတိ ဧတ္ထ ပန ယာဂုယာ ဝါ ဘတ္တေ ဝါ ခါဒနီယေ ဝါ စီဝရေ ဝါ သေနာသနေ ဝါ ဘေသဇ္ဇေ ဝါ အာဒိသိတွာ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ဒေန္တော အာဒိဿ ဒေတိ နာမ။ တတြာယံ ဝိနိစ္ဆယော – ဘိက္ခူ အဇ္ဇတနာယ ဝါ ¶ သွာတနာယ ဝါ ယာဂုယာ နိမန္တေတွာ တေသံ ဃရံ ပဝိဋ္ဌာနံ ယာဂုံ ဒေတိ၊ ယာဂုံ ဒတွာ ပီတာယ ယာဂုယာ ‘‘ဣမာနိ စီဝရာနိ ယေဟိ မယှံ ယာဂု ပီတာ၊ တေသံ ဒမ္မီ’’တိ ဒေတိ၊ ယေဟိ နိမန္တိတေဟိ ယာဂု ပီတာ၊ တေသံယေဝ ပါပုဏာတိ။ ယေဟိ ပန ဘိက္ခာစာရဝတ္တေန ဃရဒွါရေန ဂစ္ဆန္တေဟိ ဝါ ဃရံ ပဝိဋ္ဌေဟိ ဝါ ယာဂု လဒ္ဓါ၊ ယေသံ ဝါ အာသနသာလတော ပတ္တံ အာဟရိတွာ မနုဿေဟိ နီတာ၊ ယေသံ ဝါ ထေရေဟိ ပေသိတာ၊ တေသံ န ပါပုဏာတိ။ သစေ ပန နိမန္တိဟဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ အညေပိ ဗဟူ အာဂန္တွာ အန္တောဂေဟဉ္စ ဗဟိဂေဟဉ္စ ပူရေတွာ နိသိန္နာ၊ ဒါယကော စ ဧဝံ ဝဒတိ ‘‘နိမန္တိတာ ဝါ ဟောန္တု အနိမန္တိတာ ဝါ၊ ယေသံ မယာ ယာဂု ဒိန္နာ၊ သဗ္ဗေသံ ဣမာနိ ဝတ္ထာနိ ဟောန္တူ’’တိ၊ သဗ္ဗေသံ ပါပုဏာတိ။ ယေဟိ ပန ထေရာနံ ဟတ္ထတော ယာဂု လဒ္ဓါ၊ တေသံ န ပါပုဏာတိ။ အထ သော ‘‘ယေဟိ မယှံ ယာဂု ပီတာ၊ သဗ္ဗေသံ ဟောတူ’’တိ ဝဒတိ၊ သဗ္ဗေသံ ပါပုဏာတိ။ ဘတ္တခါဒနီယေသုပိ ဧသေဝ နယော။ စီဝရေ ပန ပုဗ္ဗေပိ တေန ဝဿံ ဝါသေတွာ ဘိက္ခူနံ စီဝရံ ဒိန္နပုဗ္ဗံ ဟောတိ၊ သော စေ ဘိက္ခူ ဘောဇေတွာ ဝဒတိ ‘‘ယေသံ မယာ ပုဗ္ဗေ စီဝရံ ဒိန္နံ၊ တေသံယေဝ ဣမံ စီဝရံ ဝါ သုတ္တံ ဝါ သပ္ပိမဓုဖာဏိတာဒီနိ ဝါ ဟောန္တူ’’တိ၊ သဗ္ဗံ တေသံယေဝ ပါပုဏာတိ။ သေနာသနေပိ ‘‘ယော မယာ ကာရိတေ ဝိဟာရေ ဝါ ပရိဝေဏေ ဝါ ဝသတိ၊ တဿိဒံ ဟောတူ’’တိ ဝုတ္တေ တဿေဝ ဟောတိ။ ဘေသဇ္ဇေပိ ‘‘မယံ ကာလေန ကာလံ ထေရာနံ သပ္ပိအာဒီနိ ဘေသဇ္ဇာနိ ဒေမ၊ ယေဟိ တာနိ လဒ္ဓါနိ၊ တေသံယေဝိဒံ ဟောတူ’’တိ ဝုတ္တေ တေသံယေဝ ဟောတိ။

၂၀၆။ ပုဂ္ဂလဿ ဒေတီတိ ဧတ္ထ ပန ‘‘ဣမံ စီဝရံ ဣတ္ထန္နာမဿ ဒမ္မီ’’တိ ဧဝံ ပရမ္မုခါ ဝါ၊ ပါဒမူလေ ဌပေတွာ ‘‘ဣဒံ၊ ဘန္တေ၊ တုမှာကံ ဒမ္မီ’’တိ ဧဝံ သမ္မုခါ ဝါ ဒေတိ၊ တံ တဿေဝ ဟောတိ။ သစေ ပန ‘‘ဣဒံ တုမှာကဉ္စ တုမှာကံ အန္တေဝါသိကာနဉ္စ ဒမ္မီ’’တိ ဧဝံ ဝဒတိ၊ ထေရဿ စ အန္တေဝါသိကာနဉ္စ ပါပုဏာတိ။ ဥဒ္ဒေသံ ဂဟေတုံ အာဂတော ဂဟေတွာ ဂစ္ဆန္တော စ အတ္ထိ၊ တဿပိ ပါပုဏာတိ။ ‘‘တုမှေဟိ သဒ္ဓိံ နိဗဒ္ဓစာရိကဘိက္ခူနံ ဒမ္မီ’’တိ ဝုတ္တေ ဥဒ္ဒေသန္တေဝါသိကာနံ ဝတ္တံ ကတွာ ¶ ဥဒ္ဒေသပရိပုစ္ဆာဒီနိ ဂဟေတွာ ဝိစရန္တာနံ သဗ္ဗေသံ ပါပုဏာတိ။ အယံ ‘‘ပုဂ္ဂလဿ ဒေတီ’’တိ ဣမသ္မိံ ပဒေ ဝိနိစ္ဆယော။

သစေ ကောစိ ဘိက္ခု ဧကောဝ ဝဿံ ဝသတိ၊ တတ္ထ မနုဿာ ‘‘သင်္ဃဿ ဒေမာ’’တိ စီဝရာနိ ဒေန္တိ၊ တတ္ထ ကိံ ကာတဗ္ဗန္တိ? ‘‘အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တဿေဝ ¶ တာနိ စီဝရာနိ ယာဝ ကထိနဿ ဥဗ္ဘာရာ’’တိ (မဟာဝ။ ၃၆၃) ဝစနတော သစေ (မဟာဝ။ အဋ္ဌ။ ၃၆၃) ဂဏပူရကေ ဘိက္ခူ လဘိတွာ ကထိနံ အတ္ထတံ ဟောတိ၊ ပဉ္စ မာသေ၊ နော စေ အတ္ထတံ ဟောတိ၊ ဧကံ စီဝရမာသံ အညတ္ထ ဂဟေတွာ နီတာနိပိ တဿေဝ တာနိ စီဝရာနိ၊ န တေသံ အညော ကောစိ ဣဿရော။ ယံ ယဉှိ ‘‘သင်္ဃဿ ဒေမာ’’တိ ဝါ ‘‘သင်္ဃံ ဥဒ္ဒိဿ ဒေမာ’’တိ ဝါ ‘‘ဝဿံဝုဋ္ဌသင်္ဃဿ ဒေမာ’’တိ ဝါ ‘‘ဝဿာဝါသိကံ ဒေမာ’’တိ ဝါ ဒေန္တိ၊ သစေပိ မတကစီဝရံ အဝိဘဇိတွာ တံ ဝိဟာရံ ပဝိသတိ၊ တံ သဗ္ဗံ တဿေဝ ဘိက္ခုနော ဟောတိ။ ယမ္ပိ သော ဝဿာဝါသတ္ထာယ ဝဍ္ဎိံ ပယောဇေတွာ ဌပိတဥပနိက္ခေပတော ဝါ တတြုပ္ပာဒတော ဝါ ဝဿာဝါသိကံ ဂဏှာတိ၊ သဗ္ဗံ သုဂ္ဂဟိတမေဝ ဟောတိ။ ဣဒဉှေတ္ထ လက္ခဏံ – ယေန တေနာကာရေန သင်္ဃဿ ဥပ္ပန္နဝတ္ထံ အတ္ထတကထိနဿ ပဉ္စ မာသေ၊ အနတ္ထတကထိနဿ ဧကံ စီဝရမာသံ ပါပုဏာတိ။ သစေ ပန ကောစိ ဘိက္ခု ဝဿာနတော အညသ္မိံ ဥတုကာလေ ဧကကော ဝသတိ၊ တတ္ထ မနုဿာ ‘‘သင်္ဃဿ ဒေမာ’’တိ စီဝရာနိ ဒေန္တိ၊ တေန ဘိက္ခုနာ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗံ ‘‘မယှိမာနိ စီဝရာနီ’’တိ။ အဓိဋ္ဌဟန္တေန ပန ဝတ္တံ ဇာနိတဗ္ဗံ။ တေန ဟိ ဘိက္ခုနာ ဃဏ္ဋိံ ဝါ ပဟရိတွာ ကာလံ ဝါ ဃောသေတွာ ထောကံ အာဂမေတွာ သစေ ဃဏ္ဋိသညာယ ဝါ ကာလသညာယ ဝါ ဘိက္ခူ အာဂစ္ဆန္တိ၊ တေဟိ သဒ္ဓိံ ဘာဇေတဗ္ဗာနိ။ တေဟိ စေ ဘိက္ခူဟိ တသ္မိံ စီဝရေ ဘာဇိယမာနေ အပါတိတေ ကုသေ အညော ဘိက္ခု အာဂစ္ဆတိ၊ သမကော ဒါတဗ္ဗော ဘာဂေါ၊ ပါတိတေ ကုသေ အညော ဘိက္ခု အာဂစ္ဆတိ၊ န အကာမာ ဒါတဗ္ဗော ဘာဂေါ။ ဧကကောဋ္ဌာသေပိ ဟိ ကုသဒဏ္ဍကေ ပါတိတမတ္တေ သစေပိ ဘိက္ခုသဟဿံ ဟောတိ၊ ဂဟိတမေဝ နာမ စီဝရံ၊ တသ္မာ န အကာမာ ဘာဂေါ ဒါတဗ္ဗော။ သစေ ပန အတ္တနော ရုစိယာ ဒါတုကာမာ ဟောန္တိ၊ ဒေန္တု။ အနုဘာဂေပိ ဧသေဝ နယော။

အထ ဃဏ္ဋိသညာယ ဝါ ကာလသညာယ ဝါ အညေ ဘိက္ခူ န အာဂစ္ဆန္တိ၊ ‘‘မယှိမာနိ စီဝရာနိ ပါပုဏန္တီ’’တိ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗာနိ။ ဧဝံ အဓိဋ္ဌိတေ သဗ္ဗာနိ တဿေဝ ဟောန္တိ၊ ဌိတိကာ ပန န တိဋ္ဌတိ။ သစေ ဧကေကံ ဥဒ္ဓရိတွာ ‘‘အယံ ပဌမဘာဂေါ မယှံ ပါပုဏာတိ၊ အယံ ဒုတိယဘာဂေါ’’တိ ဧဝံ ဂဏှာတိ၊ ဂဟိတာနိ စ သုဂ္ဂဟိတာနိ ဟောန္တိ၊ ဌိတိကာ စ တိဋ္ဌတိ၊ ဧဝံ ပါပေတွာ ဂဏှန္တေနပိ အဓိဋ္ဌိတမေဝ ဟောတိ။ သစေ ပန ဃဏ္ဋိံ ပဟရိတွာ ဝါ အပ္ပဟရိတွာ ဝါ ကာလမ္ပိ ဃောသေတွာ ဝါ အဃောသေတွာ ဝါ ‘‘အဟမေဝေတ္ထ ¶ ၊ မယှမေဝ ဣမာနိ စီဝရာနီ’’တိ ဂဏှာတိ ¶ ၊ ဒုဂ္ဂဟိတာနိ ဟောန္တိ။ အထ ‘‘အညော ကောစိ ဣဓ နတ္ထိ၊ မယှံ ဧတာနိ ပါပုဏန္တီ’’တိ ဂဏှာတိ၊ သုဂ္ဂဟိတာနိ။ အထ အနဓိဋ္ဌဟိတွာဝ တာနိ စီဝရာနိ ဂဟေတွာ အညံ ဝိဟာရံ ဥဒ္ဒိဿ ဂစ္ဆတိ ‘‘တတ္ထ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ဘာဇေဿာမီ’’တိ၊ တာနိ စီဝရာနိ ဂတဂတဋ္ဌာနေ သင်္ဃိကာနေဝ ဟောန္တိ။ ဘိက္ခူဟိ ဒိဋ္ဌမတ္တမေဝေတ္ထ ပမာဏံ။ တသ္မာ သစေ ကေစိ ပဋိပထံ အာဂစ္ဆန္တာ ‘‘ကုဟိံ၊ အာဝုသော၊ ဂစ္ဆသီ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ တမတ္ထံ သုတွာ ‘‘ကိံ၊ အာဝုသော၊ မယံ သင်္ဃော န ဟောမာ’’တိ တတ္ထေဝ ဘာဇေတွာ ဂဏှန္တိ၊ သုဂ္ဂဟိတာနိ။ သစေပိ ဧသ မဂ္ဂါ ဩက္ကမိတွာ ကဉ္စိ ဝိဟာရံ ဝါ အာသနသာလံ ဝါ ပိဏ္ဍာယ စရန္တော ဧကဂေဟမေဝ ဝါ ပဝိသတိ၊ တတြ စ နံ ဘိက္ခူ ဒိသွာ တမတ္ထံ ပုစ္ဆိတွာ ဘာဇေတွာ ဂဏှန္တိ၊ သုဂ္ဂဟိတာနေဝ။

‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညတြ ဝဿံဝုဋ္ဌေန အညတြ စီဝရဘာဂေါ သာဒိတဗ္ဗော၊ ယော သာဒိယေယျ၊ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာ’’တိ (မဟာဝ။ ၃၆၄) ဝစနတော အညတြ ဝဿံဝုဋ္ဌော အညတြ ဘာဂံ ဂဏှာတိ၊ ဒုက္ကဋံ။ ဧတ္ထ ပန ကိဉ္စာပိ လဟုကာ အာပတ္တိ၊ အထ ခေါ ဂဟိတာနိ စီဝရာနိ ဂဟိတဋ္ဌာနေ ဒါတဗ္ဗာနိ။ သစေပိ နဋ္ဌာနိ ဝါ ဇိဏ္ဏာနိ ဝါ ဟောန္တိ၊ တဿေဝ ဂီဝါ။ ‘‘ဒေဟီ’’တိ ဝုတ္တေ အဒေန္တော ဓုရနိက္ခေပေ ဘဏ္ဍဂ္ဃေန ကာရေတဗ္ဗော။

ဧကော ဘိက္ခု ဒွီသု အာဝါသေသု ဝဿံ ဝသတိ ‘‘ဧဝံ မေ ဗဟု စီဝရံ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတီ’’တိ၊ ဧကံ ပုဂ္ဂလပဋိဝီသံယေဝ လဘတိ။ တသ္မာ သစေ ဧကေကသ္မိံ ဝိဟာရေ ဧကာဟမေကာဟံ ဝါ သတ္တာဟံ ဝါ ဝသတိ၊ ဧကေကသ္မိံ ဝိဟာရေ ယံ ဧကော ပုဂ္ဂလော လဘတိ၊ တတော တတော ဥပဍ္ဎံ ဥပဍ္ဎံ ဒါတဗ္ဗံ။ ဧဝဉှိ ဧကပုဂ္ဂလပဋိဝီသော ဒိန္နော ဟောတိ။ သစေ ပန ဧကသ္မိံ ဝိဟာရေ ဝသန္တော ဣတရသ္မိံ သတ္တာဟဝါရေန အရုဏမေဝ ဥဋ္ဌာပေတိ၊ ဗဟုတရံ ဝသိတဝိဟာရတော တဿ ပဋိဝီသော ဒါတဗ္ဗော။ ဧဝမ္ပိ ဧကပုဂ္ဂလပဋိဝီသောယေဝ ဒိန္နော ဟောတိ။ ဣဒဉ္စ နာနာလာဘေဟိ နာနူပစာရေဟိ ဧကသီမာဝိဟာရေဟိ ကထိတံ၊ နာနာသီမာဝိဟာရေ ပန သေနာသနဂ္ဂါဟော ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ။ တသ္မာ တတ္ထ စီဝရပဋိဝီသော န ပါပုဏာတိ၊ သေသံ ပန အာမိသဘေသဇ္ဇာဒိ သဗ္ဗံ သဗ္ဗတ္ထ အန္တောသီမာဂတဿ ပါပုဏာတိ။

၂၀၇။ ‘‘ဘိက္ခုဿ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာလကတေ သင်္ဃော သာမီ ပတ္တစီဝရေ၊ အပိစ ဂိလာနုပဋ္ဌာကာ ဗဟူပကာရာ၊ အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သင်္ဃေန တိစီဝရဉ္စ ¶ ပတ္တဉ္စ ဂိလာနုပဋ္ဌာကာနံ ဒါတုံ၊ ယံ တတ္ထ လဟုဘဏ္ဍံ လဟုပရိက္ခာရံ၊ တံ သမ္မုခီဘူတေန သင်္ဃေန ဘာဇေတုံ၊ ယံ တတ္ထ ဂရုဘဏ္ဍံ ဂရုပရိက္ခာရံ၊ တံ အာဂတာနာဂတစာတုဒ္ဒိသဿ သင်္ဃဿ အဝိဿဇ္ဇိကံ အဝေဘင်္ဂိက’’န္တိ (မဟာဝ။ ၃၆၉) ဝစနတော ဘိက္ခုသ္မိံ ကာလကတေ အပလောကေတွာ ဝါ –

‘‘သုဏာတု ¶ မေ၊ ဘန္တေ၊ သင်္ဃော၊ ဣတ္ထန္နာမော ဘိက္ခု ကာလကတော၊ ဣဒံ တဿ တိစီဝရဉ္စ ပတ္တော စ၊ ယဒိ သင်္ဃဿ ပတ္တကလ္လံ၊ သင်္ဃော ဣမံ တိစီဝရဉ္စ ပတ္တဉ္စ ဂိလာနုပဋ္ဌာကာနံ ဒဒေယျ၊ ဧသာ ဉတ္တိ။

‘‘သုဏာတု မေ၊ ဘန္တေ၊ သင်္ဃော၊ ဣတ္ထန္နာမော ဘိက္ခု ကာလကတော၊ ဣဒံ တဿ တိစီဝရဉ္စ ပတ္တော စ၊ သင်္ဃော ဣမံ တိစီဝရဉ္စ ပတ္တဉ္စ ဂိလာနုပဋ္ဌာကာနံ ဒေတိ၊ ယဿာယသ္မတော ခမတိ ဣမဿ တိစီဝရဿ စ ပတ္တဿ စ ဂိလာနုပဋ္ဌာကာနံ ဒါနံ၊ သော တုဏှဿ။ ယဿ နက္ခမတိ၊ သော ဘာသေယျ။

‘‘ဒိန္နံ ဣဒံ သင်္ဃေန တိစီဝရဉ္စ ပတ္တော စ ဂိလာနုပဋ္ဌာကာနံ၊ ခမတိ သင်္ဃဿ၊ တသ္မာ တုဏှီ၊ ဧဝမေတံ ဓာရယာမီ’’တိ (မဟာဝ။ ၃၆၇) –

ဧဝံ ကမ္မဝါစံ ဝါ သာဝေတွာ ဂိလာနုပဋ္ဌာကာနံ ပတ္တစီဝရံ ဒတွာ သေသံ လဟုပရိက္ခာရံ သမ္မုခီဘူတေန သင်္ဃေန ဘာဇေတွာ ဂဟေတဗ္ဗံ။

၂၀၈။ ဂိလာနုပဋ္ဌာကာနံ လာဘေ ပန အယံ ဝိနိစ္ဆယော – သစေ သကလေ ဘိက္ခုသင်္ဃေ ဥပဋ္ဌဟန္တေ ကာလံ ကရောတိ၊ သဗ္ဗေပိ သာမိကာ။ အထ ဧကစ္စေဟိ ဝါရေ ကတေ ဧကစ္စေဟိ အကတေယေဝ ကာလံ ကရောတိ၊ တတြ ဧကစ္စေ အာစရိယာ ဝဒန္တိ ‘‘သဗ္ဗေပိ အတ္တနော ဝါရေ သမ္ပတ္တေ ကရေယျုံ၊ တသ္မာ သဗ္ဗေပိ သာမိနော’’တိ။ ဧကစ္စေ ဝဒန္တိ ‘‘ယေဟိ ဇဂ္ဂိတော၊ တေ ဧဝ လဘန္တိ၊ ဣတရေ န လဘန္တီ’’တိ။ သာမဏေရေပိ ကာလကတေ သစေ စီဝရံ အတ္ထိ၊ ဂိလာနုပဋ္ဌာကာနံ ဒါတဗ္ဗံ။ နော စေ အတ္ထိ၊ ယံ အတ္ထိ၊ တံ ဒါတဗ္ဗံ။ အညသ္မိံ ပရိက္ခာရေ သတိ စီဝရဘာဂံ ကတွာ ဒါတဗ္ဗံ။ ဘိက္ခု စ သာမဏေရော စ သစေ သမံ ဥပဋ္ဌဟိံသု၊ သမကော ဘာဂေါ ဒါတဗ္ဗော။ အထ သာမဏေရောဝ ဥပဋ္ဌဟတိ၊ ဘိက္ခုဿ သံဝိဒဟနမတ္တမေဝ ဟောတိ၊ သာမဏေရဿ ဇေဋ္ဌကောဋ္ဌာသော ဒါတဗ္ဗော။ သစေ သာမဏေရော ¶ ဘိက္ခုနာ အာနီတဥဒကေန ယာဂုံ ပစိတွာ ပဋိဂ္ဂဟာပနမတ္တမေဝ ကရောတိ၊ ဘိက္ခု ဥပဋ္ဌဟတိ၊ ဘိက္ခုဿ ဇေဋ္ဌဘာဂေါ ဒါတဗ္ဗော။ ဗဟူ ဘိက္ခူ သဗ္ဗေ သမဂ္ဂါ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ၊ သဗ္ဗေသံ သမကော ဘာဂေါ ဒါတဗ္ဗော။ ယော ပနေတ္ထ ဝိသေသေန ဥပဋ္ဌဟတိ၊ တဿ ဝိသေသော ကာတဗ္ဗော။

ယေန ပန ဧကဒိဝသမ္ပိ ဂိလာနုပဋ္ဌာကဝသေန ယာဂုဘတ္တံ ဝါ ပစိတွာ ဒိန္နံ၊ နှာနံ ဝါ ပဋိသာဒိတံ၊ သောပိ ဂိလာနုပဋ္ဌာကောဝ။ ယော ပန သမီပံ အနာဂန္တွာ ဘေသဇ္ဇတဏ္ဍုလာဒီနိ ပေသေတိ၊ အယံ ဂိလာနုပဋ္ဌာကော န ဟောတိ။ ယော ပရိယေသိတွာ ဂါဟေတွာ အာဂစ္ဆတိ၊ အယံ ဂိလာနုပဋ္ဌာကောဝ ¶ ။ ဧကော ဝတ္တသီသေန ဇဂ္ဂတိ၊ ဧကော ပစ္စာသာယ၊ မတကာလေ ဥဘောပိ ပစ္စာသီသန္တိ၊ ဥဘိန္နမ္ပိ ဒါတဗ္ဗံ။ ဧကော ဥပဋ္ဌဟိတွာ ဂိလာနဿ ဝါ ကမ္မေန အတ္တနော ဝါ ကမ္မေန ကတ္ထစိ ဂတော ‘‘ပုန အာဂန္တွာ ဇဂ္ဂိဿာမီ’’တိ၊ ဧတဿပိ ဒါတဗ္ဗံ။ ဧကော စိရံ ဥပဋ္ဌဟိတွာ ‘‘ဣဒါနိ န သက္ကောမီ’’တိ ဓုရံ နိက္ခိပိတွာ ဂစ္ဆတိ၊ သစေပိ တံ ဒိဝသမေဝ ဂိလာနော ကာလံ ကရောတိ၊ ဥပဋ္ဌာကဘာဂေါ န ဒါတဗ္ဗော။ ဂိလာနုပဋ္ဌာကော နာမ ဂိဟီ ဝါ ဟောတု ပဗ္ဗဇိတော ဝါ အန္တမသော မာတုဂါမောပိ၊ သဗ္ဗေ ဘာဂံ လဘန္တိ။ သစေ တဿ ဘိက္ခုနော ပတ္တစီဝရမတ္တမေဝ ဟောတိ၊ အညံ နတ္ထိ၊ သဗ္ဗံ ဂိလာနုပဋ္ဌာကာနံယေဝ ဒါတဗ္ဗံ။ သစေပိ သဟဿံ အဂ္ဃတိ၊ အညံ ပန ဗဟုမ္ပိ ပရိက္ခာရံ တေ န လဘန္တိ၊ သင်္ဃဿေဝ ဟောတိ။ အဝသေသံ ဘဏ္ဍံ ဗဟု စေဝ မဟဂ္ဃဉ္စ၊ တိစီဝရံ အပ္ပဂ္ဃံ၊ တတော ဂဟေတွာ တိစီဝရပရိက္ခာရော ဒါတဗ္ဗော၊ သဗ္ဗဉ္စေတံ သင်္ဃိကတောဝ လဗ္ဘတိ။ သစေ ပန သော ဇီဝမာနောယေဝ သဗ္ဗံ အတ္တနော ပရိက္ခာရံ နိဿဇ္ဇိတွာ ကဿစိ အဒါသိ၊ ကောစိ ဝါ ဝိဿာသံ အဂ္ဂဟေသိ၊ ယဿ ဒိန္နံ၊ ယေန စ ဂဟိတံ၊ တဿေဝ ဟောတိ၊ တဿ ရုစိယာ ဧဝ ဂိလာနုပဋ္ဌာကာ လဘန္တိ။ အညေသံ အဒတွာ ဒူရေ ဌပိတပရိက္ခာရာပိ တတ္ထ တတ္ထ သင်္ဃဿေဝ ဟောန္တိ။ ဒွိန္နံ သန္တကံ ဟောတိ အဝိဘတ္တံ၊ ဧကသ္မိံ ကာလကတေ ဣတရော သာမီ။ ဗဟူနမ္ပိ သန္တကေ ဧသေဝ နယော။ သဗ္ဗေသု မတေသု သင်္ဃိကံ ဟောတိ။ သစေပိ အဝိဘဇိတွာ သဒ္ဓိဝိဟာရိကာဒီနံ ဒေန္တိ၊ အဒိန္နမေဝ ဟောတိ၊ ဝိဘဇိတွာ ဒိန္နံ ပန သုဒိန္နံ။ တံ တေသု မတေသုပိ သဒ္ဓိဝိဟာရိကာဒီနံယေဝ ဟောတိ၊ န သင်္ဃဿ။

သစေ ¶ ဝဿံဝုဋ္ဌော ဘိက္ခု အနုပ္ပန္နေ ဝါ ဥပ္ပန္နေ ဝါ စီဝရေ အဘာဇိတေ ဝါ ပက္ကမတိ၊ ဥမ္မတ္တကော ခိတ္တစိတ္တော ဝေဒနာဋ္ဋော ဥက္ခိတ္တကော ဝါ ဟောတိ၊ သန္တေ ပတိရူပေ ဂါဟကေ ဘာဂေါ ဒါတဗ္ဗော။ သစေ ပန ဝိဗ္ဘမတိ ဝါ ကာလံ ဝါ ကရောတိ သာမဏေရော ဝါ ပဋိဇာနာတိ၊ သိက္ခံ ပစ္စက္ခာတကော၊ အန္တိမဝတ္ထုံ အဇ္ဈာပန္နကော၊ ပဏ္ဍကော၊ ထေယျသံဝါသကော၊ တိတ္ထိယပက္ကန္တကော၊ တိရစ္ဆာနဂတော၊ မာတုဃာတကော၊ ပိတုဃာတကော၊ အရဟန္တဃာတကော၊ ဘိက္ခုနီဒူသကော၊ သင်္ဃဘေဒကော၊ လောဟိတုပ္ပာဒကော၊ ဥဘတောဗျဉ္ဇနကော ဝါ ပဋိဇာနာတိ၊ သင်္ဃော သာမီ၊ ဘာဂေါ န ဒါတဗ္ဗော။

သစေ ဝဿံဝုဋ္ဌာနံ ဘိက္ခူနံ အနုပ္ပန္နေ စီဝရေ သင်္ဃော ဘိဇ္ဇတိ၊ ကောသမ္ဗကဘိက္ခူ ဝိယ ဒွေ ကောဋ္ဌာသာ ဟောန္တိ၊ တတ္ထ မနုဿာ ဧကသ္မိံ ပက္ခေ ဒက္ခိဏောဒကဉ္စ ဂန္ဓာဒီနိ စ ဒေန္တိ၊ ဧကသ္မိံ စီဝရာနိ ဒေန္တိ ‘‘သင်္ဃဿ ဒေမာ’’တိ၊ ယတ္ထ ဝါ ဥဒကံ ဒိန္နံ၊ ယသ္မိံယေဝ ပက္ခေ စီဝရာနိ ဒေန္တိ ‘‘သင်္ဃဿ ဒေမာ’’တိ၊ သင်္ဃဿေဝ တာနိ စီဝရာနိ၊ ဒွိန္နမ္ပိ ကောဋ္ဌာသာနံ ပါပုဏန္တိ၊ ဃဏ္ဋိံ ပဟရိတွာ ဒွီဟိပိ ပက္ခေဟိ ဧကတော ဘာဇေတဗ္ဗာနိ။ သစေ ပန မနုဿာ ဧကသ္မိံ ပက္ခေ ဒက္ခိဏောဒကံ ဂန္ဓာဒီနိ စ ဒေန္တိ၊ ဧကသ္မိံ ပက္ခေ စီဝရာနိ ဒေန္တိ ‘‘ပက္ခဿ ¶ ဒေမာ’’တိ၊ ပက္ခဿေဝ တာနိ စီဝရာနိ။ ဧဝဉှိ ဒိန္နေ ယဿ ကောဋ္ဌာသဿ ဥဒကံ ဒိန္နံ၊ တဿ ဥဒကမေဝ ဟောတိ။ ယဿ စီဝရံ ဒိန္နံ၊ တဿေဝ စီဝရံ။ ယသ္မိံ ပဒေသေ ဒက္ခိဏောဒကံ ပမာဏံ ဟောတိ၊ တတ္ထ ဧကော ပက္ခော ဒက္ခိဏောဒကဿ လဒ္ဓတ္တာ စီဝရာနိ လဘတိ၊ ဧကော စီဝရာနမေဝ လဒ္ဓတ္တာတိ ဥဘောဟိ ဧကတော ဟုတွာ ယထာဝုဍ္ဎံ ဘာဇေတဗ္ဗံ။ ‘‘ဣဒံ ကိရ ပရသမုဒ္ဒေ လက္ခဏ’’န္တိ မဟာအဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တံ။ သစေ ယသ္မိံ ပက္ခေ ဥဒကံ ဒိန္နံ၊ တသ္မိံယေဝ ပက္ခေ စီဝရာနိ ဒေန္တိ ‘‘ပက္ခဿ ဒေမာ’’တိ၊ ပက္ခဿေဝ တာနိ စီဝရာနိ၊ ဣတရော ပက္ခော အနိဿရောယေဝ။ သစေ ပန ဝဿံဝုဋ္ဌာနံ ဘိက္ခူနံ ဥပ္ပန္နေ စီဝရေ အဘာဇိတေ သင်္ဃော ဘိဇ္ဇတိ၊ သဗ္ဗေသံ သမကံ ဘာဇေတဗ္ဗံ။

သစေ သမ္ဗဟုလေသု ဘိက္ခူသု အဒ္ဓါနမဂ္ဂပ္ပဋိပန္နေသု ကေစိ ဘိက္ခူ ပံသုကူလတ္ထာယ သုသာနံ ဩက္ကမန္တိ၊ ကေစိ အနာဂမေန္တာ ပက္ကမန္တိ၊ အနာဂမေန္တာနံ န အကာမာ ဘာဂေါ ဒါတဗ္ဗော၊ အာဂမေန္တာနံ ပန အကာမာပိ ဒါတဗ္ဗော ဘာဂေါ။ ယဒိ ပန မနုဿာ ‘‘ဣဓာဂတာ ဧဝ ဂဏှန္တူ’’တိ ဒေန္တိ၊ သညာဏံ ဝါ ကတွာ ဂစ္ဆန္တိ ‘‘သမ္ပတ္တာ ဂဏှန္တူ’’တိ၊ သမ္ပတ္တာနံ သဗ္ဗေသမ္ပိ ပါပုဏာတိ ¶ ။ သစေ ဆဍ္ဍေတွာ ဂတာ၊ ယေန ဂဟိတံ၊ သော ဧဝ သာမီ။ သစေ ကေစိ ဘိက္ခူ ပဌမံ သုသာနံ ဩက္ကမန္တိ၊ ကေစိ ပစ္ဆာ၊ တတ္ထ ပဌမံ ဩက္ကန္တာ ပံသုကူလံ လဘန္တိ၊ ပစ္ဆာ ဩက္ကန္တာ န လဘန္တိ။ ‘‘အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပစ္ဆာ ဩက္ကန္တာနံ န အကာမာ ဘာဂံ ဒါတု’’န္တိ (မဟာဝ။ ၃၄၁) ဝစနတော ပစ္ဆာ ဩက္ကန္တာနံ အကာမာ ဘာဂေါ န ဒါတဗ္ဗော။ သစေ ပန သဗ္ဗေပိ သမံ ဩက္ကန္တာ၊ ကေစိ လဘန္တိ၊ ကေစိ န လဘန္တိ။ ‘‘အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သဒိသာနံ ဩက္ကန္တာနံ အကာမာပိ ဘာဂံ ဒါတု’’န္တိ (မဟာဝ။ ၃၄၁) ဝစနတော သမံ ဩက္ကန္တာနံ အကာမာပိ ဘာဂေါ ဒါတဗ္ဗော။ သစေ ပန ‘‘လဒ္ဓံ ပံသုကူလံ သဗ္ဗေ ဘာဇေတွာ ဂဏှိဿာမာ’’တိ ဗဟိမေဝ ကတိကံ ကတွာ သုသာနံ ဩက္ကန္တာ ကေစိ လဘန္တိ၊ ကေစိ န လဘန္တိ၊ ‘‘အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကတိကံ ကတွာ ဩက္ကန္တာနံ အကာမာ ဘာဂံ ဒါတု’’န္တိ (မဟာဝ။ ၃၄၁) ဝစနတော ကတိကံ ကတွာ ဩက္ကန္တာနမ္ပိ အကာမာ ဘာဂေါ ဒါတဗ္ဗော။ အယံ တာဝ စီဝရဘာဇနီယကထာ။

၂၀၉။ ပိဏ္ဍပါတဘာဇနေ ပန ‘‘အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သင်္ဃဘတ္တံ ဥဒ္ဒေသဘတ္တံ နိမန္တနံ သလာကဘတ္တံ ပက္ခိကံ ဥပေါသထိကံ ပါဋိပဒိက’’န္တိ (စူဠဝ။ ၃၂၅) ဧဝံ အနုညာတေသု သင်္ဃဘတ္တာဒီသု အယံ ဝိနိစ္ဆယော (စူဠဝ။ အဋ္ဌ။ ၃၂၅) –

သင်္ဃဘတ္တံ နာမ သကလဿ သင်္ဃဿ ဒါတဗ္ဗံ ဘတ္တံ။ တသ္မာ သင်္ဃဘတ္တေ ဌိတိကာ နာမ နတ္ထိ၊ တတောယေဝ ¶ စ ‘‘အမှာကံ အဇ္ဇ ဒသ ဒွါဒသ ဒိဝသာ ဘုဉ္ဇန္တာနံ၊ ဣဒါနိ အညတော ဘိက္ခူ အာနေထာ’’တိ န ဧဝံ တတ္ထ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ ‘‘ပုရိမဒိဝသေသု အမှေဟိ န လဒ္ဓံ၊ ဣဒါနိ တံ အမှာကံ ဂါဟေထာ’’တိ ဧဝမ္ပိ ဝတ္တုံ န လဘတိ။ တဉှိ အာဂတာဂတာနံ ပါပုဏာတိယေဝ။

ဥဒ္ဒေသဘတ္တာဒီသု ပန အယံ နယော – ရညာ ဝါ ရာဇမဟာမတ္တေန ဝါ ‘‘သင်္ဃတော ဥဒ္ဒိသိတွာ ဧတ္တကေ ဘိက္ခူ အာနေထာ’’တိ ပဟိတေ ကာလံ ဃောသေတွာ ဌိတိကာ ပုစ္ဆိတဗ္ဗာ။ သစေ အတ္ထိ၊ တတော ပဋ္ဌာယ ဂါဟေတဗ္ဗံ။ နော စေ၊ ထေရာသနတော ပဋ္ဌာယ ဂါဟေတဗ္ဗံ။ ဥဒ္ဒေသကေန ပိဏ္ဍပါတိကာနမ္ပိ န အတိက္ကာမေတဗ္ဗံ။ တေ ပန ဓုတင်္ဂံ ရက္ခန္တာ သယမေဝ အတိက္ကမိဿန္တိ။ ဧဝံ ဂါဟိယမာနေ အလသဇာတိကာ မဟာထေရာ ပစ္ဆာ အာဂစ္ဆန္တိ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ ဝီသတိဝဿာနံ ဂါဟီယတိ၊ တုမှာကံ ဌိတိကာ အတိက္ကန္တာ’’တိ န ဝတ္တဗ္ဗာ၊ ဌိတိကံ ဌပေတွာ တေသံ ဂါဟေတွာ ပစ္ဆာ ဌိတိကာယ ဂါဟေတဗ္ဗံ။ ‘‘အသုကဝိဟာရေ ¶ ဗဟု ဥဒ္ဒေသဘတ္တံ ဥပ္ပန္န’’န္တိ သုတွာ ယောဇနန္တရိကဝိဟာရတောပိ ဘိက္ခူ အာဂစ္ဆန္တိ၊ သမ္ပတ္တသမ္ပတ္တာနံ ဌိတဋ္ဌာနတော ပဋ္ဌာယ ဂါဟေတဗ္ဗံ၊ အသမ္ပတ္တာနမ္ပိ ဥပစာရသီမံ ပဝိဋ္ဌာနံ အန္တေဝါသိကာဒီသု ဂဏှန္တေသု ဂါဟေတဗ္ဗမေဝ။ ‘‘ဗဟိဥပစာရသီမာယံ ဌိတာနံ ဂါဟေထာ’’တိ ဝဒန္တိ၊ န ဂါဟေတဗ္ဗံ။ သစေ ဥပစာရသီမံ ဩက္ကန္တေဟိ ဧကာဗဒ္ဓါ ဟုတွာ အတ္တနော ဝိဟာရဒွါရေ ဝါ အန္တောဝိဟာရေယေဝ ဝါ ဟောန္တိ၊ ပရိသဝသေန ဝဍ္ဎိတာ နာမ သီမာ ဟောတိ၊ တသ္မာ ဂါဟေတဗ္ဗံ။ သင်္ဃနဝကဿ ဒိန္နေပိ ပစ္ဆာ အာဂတာနံ ဂါဟေတဗ္ဗမေဝ။ ဒုတိယဘာဂေ ပန ထေရာသနံ အာရုဠှေ ပုန အာဂတာနံ ပဌမဘာဂေါ န ပါပုဏာတိ၊ ဒုတိယဘာဂတော ဝဿဂ္ဂေန ဂါဟေတဗ္ဗံ။

ဧကသ္မိံ ဝိဟာရေ ဧကံ ဘတ္တုဒ္ဒေသဋ္ဌာနံ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ဂါဝုတပ္ပမာဏာယပိ ဥပစာရသီမာယ ယတ္ထ ကတ္ထစိ အာရောစိတံ ဥဒ္ဒေသဘတ္တံ တသ္မိံယေဝ ဘတ္တုဒ္ဒေသဋ္ဌာနေ ဂါဟေတဗ္ဗံ။ ဧကော ဧကဿ ဘိက္ခုနော ပဟိဏတိ ‘‘သွေ သင်္ဃတော ဥဒ္ဒိသိတွာ ဒသ ဘိက္ခူ ပဟိဏထာ’’တိ၊ တေန သော အတ္ထော ဘတ္တုဒ္ဒေသကဿ အာရောစေတဗ္ဗော။ သစေ တံ ဒိဝသံ ပမုဿတိ၊ ဒုတိယဒိဝသေ ပါတောဝ အာရောစေတဗ္ဗော၊ အထ ပမုဿိတွာဝ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသန္တော သရတိ၊ ယာဝ ဥပစာရသီမံ နာတိက္ကမတိ၊ တာဝ ယာ ဘောဇနသာလာယ ပကတိဌိတိကာ၊ တဿာယေဝ ဝသေန ဂါဟေတဗ္ဗံ။ သစေပိ ဥပစာရသီမံ အတိက္ကန္တော၊ ဘိက္ခူ စ ဥပစာရသီမဋ္ဌကေဟိ ဧကာဗဒ္ဓါ ဟောန္တိ၊ အညမညံ ဒွါဒသဟတ္ထန္တရံ အဝိဇဟိတွာ ဂစ္ဆန္တိ၊ ပကတိဌိတိကာယ ဝသေန ဂါဟေတဗ္ဗံ။ ဘိက္ခူနံ ပန တာဒိသေ ဧကာဗဒ္ဓေ အသတိ ဗဟိဥပစာရသီမာယ ယသ္မိံ ဌာနေ သရတိ၊ တတ္ထ နဝံ ဌိတိကံ ကတွာ ဂါဟေတဗ္ဗံ။ အန္တောဂါမေ အာသနသာလာယ သရန္တေန အာသနသာလာယ ဌိတိကာယ ဂါဟေတဗ္ဗံ။ ယတ္ထ ကတ္ထစိ သရိတွာ ဂါဟေတဗ္ဗမေဝ၊ အဂါဟေတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ န ဟိ ဧတံ ဒုတိယဒိဝသေ လဗ္ဘတီတိ။

သစေ ¶ သကဝိဟာရတော အညံ ဝိဟာရံ ဂစ္ဆန္တေ ဘိက္ခူ ဒိသွာ ကောစိ ဥဒ္ဒေသဘတ္တံ ဥဒ္ဒိသာပေတိ၊ ယာဝ အန္တောဥပစာရေ ဝါ ဥပစာရသီမဋ္ဌကေဟိ သဒ္ဓိံ ဝုတ္တနယေန ဧကာဗဒ္ဓါ ဝါ ဟောန္တိ၊ တာဝ သကဝိဟာရေ ဌိတိကာဝသေန ဂါဟေတဗ္ဗံ။ ဗဟိဥပစာရေ ဌိတာနံ ဒိန္နံ ပန ‘‘သင်္ဃတော၊ ဘန္တေ၊ ဧတ္တကေ ¶ နာမ ဘိက္ခူ ဥဒ္ဒိသထာ’’တိ ဝုတ္တေ သမ္ပတ္တသမ္ပတ္တာနံ ဂါဟေတဗ္ဗံ။ တတ္ထ ဒွါဒသဟတ္ထန္တရံ အဝိဇဟိတွာ ဧကာဗဒ္ဓနယေန ဒူရေ ဌိတာပိ သမ္ပတ္တာယေဝါတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သစေ ယံ ဝိဟာရံ ဂစ္ဆန္တိ၊ တတ္ထ ပဝိဋ္ဌာနံ အာရောစေန္တိ၊ တဿ ဝိဟာရဿ ဌိတိကာဝသေန ဂါဟေတဗ္ဗံ။ သစေပိ ဂါမဒွါရေ ဝါ ဝီထိယံ ဝါ စတုက္ကေ ဝါ အန္တရဃရေ ဝါ ဘိက္ခူ ဒိသွာ ကောစိ သင်္ဃုဒ္ဒေသံ အာရောစေတိ၊ တသ္မိံ တသ္မိံ ဌာနေ အန္တောဥပစာရဂတာနံ ဂါဟေတဗ္ဗံ။

ဃရူပစာရော စေတ္ထ ဧကဃရံ ဧကူပစာရံ၊ ဧကဃရံ နာနူပစာရံ၊ နာနာဃရံ ဧကူပစာရံ၊ နာနာဃရံ နာနူပစာရန္တိ ဣမေသံ ဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗော။ တတ္ထ ယံ ဧကကုလဿ ဃရံ ဧကဝဠဉ္ဇံ ဟောတိ၊ တံ သုပ္ပပါတပရိစ္ဆေဒဿ အန္တော ဧကူပစာရံ နာမ၊ တတ္ထုပ္ပန္နော ဥဒ္ဒေသလာဘော ဧကသ္မိံ ဥပစာရေ ဘိက္ခာစာရဝတ္တေနပိ ဌိတာနံ သဗ္ဗေသံ ပါပုဏာတိ။ ဧတံ ဧကဃရံ ဧကူပစာရံ နာမ။ ယံ ပန ဧကဃရံ ဒွိန္နံ ဘရိယာနံ သုခဝိဟာရတ္ထာယ မဇ္ဈေ ဘိတ္တိံ ဥဋ္ဌပေတွာ နာနာဒွါရဝဠဉ္ဇံ ကတံ၊ တတ္ထုပ္ပန္နော ဥဒ္ဒေသလာဘော ဘိတ္တိအန္တရိကဿ န ပါပုဏာတိ၊ တသ္မိံ တသ္မိံ ဌာနေ နိသိန္နဿေဝ ပါပုဏာတိ။ ဧတံ ဧကဃရံ နာနူပစာရံ နာမ။ ယသ္မိံ ပန ဃရေ ဗဟူ ဘိက္ခူ နိမန္တေတွာ အန္တောဂေဟတော ပဋ္ဌာယ ဧကာဗဒ္ဓေ ကတွာ ပဋိဝိဿကဃရာနိပိ ပူရေတွာ နိသီဒါပေန္တိ၊ တတ္ထ ဥပ္ပန္နော ဥဒ္ဒေသလာဘော သဗ္ဗေသံ ပါပုဏာတိ။ ယမ္ပိ နာနာကုလဿ နိဝေသနံ မဇ္ဈေ ဘိတ္တိံ အကတွာ ဧကဒွါရေနေဝ ဝဠဉ္ဇန္တိ၊ တတြာပိ ဧသေဝ နယော။ ဧတံ နာနာဃရံ ဧကူပစာရံ နာမ။ ယော ပန နာနာနိဝေသနေသု နိသိန္နာနံ ဘိက္ခူနံ ဥဒ္ဒေသလာဘော ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ကိဉ္စာပိ ဘိတ္တိစ္ဆိဒ္ဒေန ဘိက္ခူ ဒိဿန္တိ၊ တသ္မိံ တသ္မိံ နိဝေသနေ နိသိန္နာနံယေဝ ပါပုဏာတိ။ ဧတံ နာနာဃရံ နာနူပစာရံ နာမ။

ယော ပန ဂါမဒွါရဝီထိစတုက္ကေသု အညတရသ္မိံ ဌာနေ ဥဒ္ဒေသဘတ္တံ လဘိတွာ အညသ္မိံ ဘိက္ခုသ္မိံ အသတိ အတ္တနောဝ ပါပုဏာပေတွာ ဒုတိယဒိဝသေပိ တသ္မိံယေဝ ဌာနေ အညံ လဘတိ၊ တေန ယံ အညံ နဝကံ ဝါ ဝုဍ္ဎံ ဝါ ဘိက္ခုံ ပဿတိ၊ တဿ ဂါဟေတဗ္ဗံ။ သစေ ကောစိ နတ္ထိ၊ အတ္တနောဝ ပါပေတွာ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ သစေ အာသနသာလာယ နိသီဒိတွာ ကာလံ ပဋိမာနေန္တေသု ဘိက္ခူသု ကောစိ အာဂန္တွာ ‘‘သင်္ဃုဒ္ဒေသပတ္တံ ဒေထ၊ ဥဒ္ဒေသပတ္တံ ဒေထ၊ သင်္ဃတော ဥဒ္ဒိသိတွာ ပတ္တံ ဒေထ၊ သင်္ဃိကံ ပတ္တံ ဒေထာ’’တိ ဝါ ဝဒတိ၊ ဥဒ္ဒေသပတ္တံ ဌိတိကာယ ဂါဟေတွာ ဒါတဗ္ဗံ။ ‘‘သင်္ဃုဒ္ဒေသဘိက္ခုံ ဒေထ၊ သင်္ဃတော ဥဒ္ဒိသိတွာ ဘိက္ခုံ ဒေထ၊ သင်္ဃိကံ ဘိက္ခုံ ဒေထာ’’တိ ဝုတ္တေပိ ဧသေဝ နယော။

ဥဒ္ဒေသကော ¶ ¶ ပနေတ္ထ ပေသလော လဇ္ဇီ မေဓာဝီ ဣစ္ဆိတဗ္ဗော၊ တေန တိက္ခတ္တုံ ဌိတိကံ ပုစ္ဆိတွာ သစေ ကောစိ ဌိတိကံ ဇာနန္တော နတ္ထိ၊ ထေရာသနတော ဂါဟေတဗ္ဗံ။ သစေ ပန ‘‘အဟံ ဇာနာမိ၊ ဒသဝဿေန လဒ္ဓ’’န္တိ ကောစိ ဘဏတိ၊ ‘‘အတ္ထာဝုသော၊ ဒသဝဿာ ဘိက္ခူ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗံ။ သစေ တဿ သုတွာဝ ‘‘ဒသဝဿမှ ဒသဝဿမှာ’’တိ ဗဟူ အာဂစ္ဆန္တိ၊ ‘‘တုယှံ ပါပုဏာတိ၊ တုယှံ ပါပုဏာတီ’’တိ အဂတွာ ‘‘သဗ္ဗေ အပ္ပသဒ္ဒါ ဟောထာ’’တိ ဝတွာ ပဋိပါဋိယာ ဌပေတဗ္ဗာ၊ ဌပေတွာ ‘‘ကတိ ဘိက္ခူ ဣစ္ဆထာ’’တိ ဥပါသကော ပုစ္ဆိတဗ္ဗော၊ ‘‘ဧတ္တကေ နာမ၊ ဘန္တေ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘တုယှံ ပါပုဏာတိ၊ တုယှံ ပါပုဏာတီ’’တိ အဝတွာ သဗ္ဗနဝကဿ ဝဿဂ္ဂဉ္စ ဥတု စ ဒိဝသဘာဂေါ စ ဆာယာ စ ပုစ္ဆိတဗ္ဗာ။ သစေ ဆာယာယပိ ပုစ္ဆိယမာနာယ အညော ဝုဍ္ဎတရော အာဂစ္ဆတိ၊ တဿ ဒါတဗ္ဗံ။ အထ ဆာယံ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘တုယှံ ပါပုဏာတီ’’တိ ဝုတ္တေ ဝုဍ္ဎတရော အာဂစ္ဆတိ၊ န လဘတိ။ ကထာပပဉ္စေန ဟိ နိသိန္နဿပိ နိဒ္ဒါယန္တဿပိ ဂါဟိတံ သုဂ္ဂါဟိတံ၊ အတိက္ကန္တံ သုအတိက္ကန္တံ။ ဘာဇနီယဘဏ္ဍဉှိ နာမေတံ သမ္ပတ္တဿေဝ ပါပုဏာတိ၊ တတ္ထ သမ္ပတ္တဘာဝေါ ဥပစာရေန ပရိစ္ဆိန္ဒိတဗ္ဗော။ အာသနသာလာယ စ အန္တောပရိက္ခေပေါ ဥပစာရော၊ တသ္မိံ ဌိတဿ လာဘော ပါပုဏာတိ။

ကောစိ အာသနသာလတော အဋ္ဌ ဥဒ္ဒေသပတ္တေ အာဟရာပေတွာ သတ္တ ပတ္တေ ပဏီတဘောဇနာနံ၊ ဧကံ ဥဒကဿ ပူရေတွာ အာသနသာလံ ပဟိဏတိ၊ ဂဟေတွာ အာဂတာ ကိဉ္စိ အဝတွာ ဘိက္ခူနံ ဟတ္ထေသု ပတိဋ္ဌပေတွာ ပက္ကမန္တိ၊ ယေန ယံ လဒ္ဓံ၊ တဿေဝ တံ ဟောတိ။ ယေန ပန ဥဒကံ လဒ္ဓံ၊ တဿ အတိက္ကန္တမ္ပိ ဌိတိကံ ဌပေတွာ အညံ ဥဒ္ဒေသဘတ္တံ ဂါဟေတဗ္ဗံ၊ တဉ္စ လူခံ ဝါ လဘတု ပဏီတံ ဝါ တိစီဝရပရိဝါရံ ဝါ၊ တဿေဝ တံ ဟောတိ။ ဤဒိသော ဟိဿ ပုညဝိသေသော၊ ဥဒကံ ပန ယသ္မာ အာမိသံ န ဟောတိ၊ တသ္မာ အညံ ဥဒ္ဒေသဘတ္တံ လဘတိ။ သစေ ပန တေ ဂဟေတွာ အာဂတာ ‘‘ဣဒံ ကိရ၊ ဘန္တေ၊ သဗ္ဗံ ဘာဇေတွာ ဘုဉ္ဇထာ’’တိ ဝတွာ ဂစ္ဆန္တိ၊ သဗ္ဗေဟိ ဘာဇေတွာ ဘုဉ္ဇိတွာ ဥဒကံ ပါတဗ္ဗံ။ ‘‘သင်္ဃတော ဥဒ္ဒိသိတွာ အဋ္ဌ မဟာထေရေ ဒေထ၊ မဇ္ဈိမေ ဒေထ၊ နဝကေ ဒေထ၊ ပရိပုဏ္ဏဝဿေ သာမဏေရေ ဒေထ၊ မဇ္ဈိမဘာဏကာဒယော ဒေထ၊ မယှံ ဉာတိဘိက္ခူ ဒေထာ’’တိ ဝဒန္တဿ ပန ‘‘ဥပါသက၊ တွံ ဧဝံ ဝဒသိ၊ ဌိတိကာယ ပန တေသံ န ပါပုဏာတီ’’တိ ဝတွာ ဌိတိကာဝသေနေဝ ဒါတဗ္ဗာ။ ဒဟရသာမဏေရေဟိ ပန ဥဒ္ဒေသဘတ္တေသု လဒ္ဓေသု သစေ ဒါယကာနံ ဃရေ ¶ မင်္ဂလံ ဟောတိ၊ ‘‘တုမှာကံ အာစရိယုပဇ္ဈာယေ ပေသေထာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ယသ္မိံ ပန ဥဒ္ဒေသဘတ္တေ ပဌမဘာဂေါ သာမဏေရာနံ ပါပုဏာတိ၊ အနုဘာဂေါ မဟာထေရာနံ၊ န တတ္ထ သာမဏေရာ ‘‘မယံ ပဌမဘာဂံ လဘိမှာ’’တိ ပုရတော ဂန္တုံ လဘန္တိ၊ ယထာပဋိပါဋိယာ ဧဝ ဂန္တဗ္ဗံ။ ‘‘သင်္ဃတော ဥဒ္ဒိသိတွာ တုမှေ ဧထာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘မယှံ အညဒါပိ ဇာနိဿသိ၊ ဌိတိကာ ပန ဧဝံ ဂစ္ဆတီ’’တိ ဌိတိကာဝသေနေဝ ¶ ဂါဟေတဗ္ဗံ။ အထ ‘‘သင်္ဃုဒ္ဒေသပတ္တံ ဒေထာ’’တိ ဝတွာ အဂ္ဂါဟိတေယေဝ ပတ္တေ ယဿ ကဿစိ ပတ္တံ ဂဟေတွာ ပူရေတွာ အာဟရတိ၊ အာဟဋမ္ပိ ဌိတိကာယ ဧဝ ဂါဟေတဗ္ဗံ။

ဧကော ‘‘သင်္ဃုဒ္ဒေသပတ္တံ အာဟရာ’’တိ ပေသိတော ‘‘ဘန္တေ၊ ဧကံ ပတ္တံ ဒေထ၊ နိမန္တနဘတ္တံ အာဟရိဿာမီ’’တိ ဝဒတိ၊ သော စေ ‘‘ဥဒ္ဒေသဘတ္တဃရတော အယံ အာဂတော’’တိ ဉတွာ ဘိက္ခူဟိ ‘‘နနု တွံ အသုကဃရတော အာဂတော’’တိ ဝုတ္တော ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ န နိမန္တနဘတ္တံ၊ ဥဒ္ဒေသဘတ္တ’’န္တိ ဘဏတိ၊ ဌိတိကာယ ဂါဟေတဗ္ဗံ။ ယော ပန ‘‘ဧကံ ပတ္တံ အာဟရာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ကိန္တိ ဝတွာ အာဟရာမီ’’တိ ဝတွာ ‘‘ယထာ တေ ရုစ္စတီ’’တိ ဝုတ္တော အာဂစ္ဆတိ၊ အယံ ဝိဿဋ္ဌဒူတော နာမ။ ဥဒ္ဒေသပတ္တံ ဝါ ပဋိပါဋိပတ္တံ ဝါ ပုဂ္ဂလိကပတ္တံ ဝါ ယံ ဣစ္ဆတိ၊ တံ ဧတဿ ဒါတဗ္ဗံ။ ဧကော ဗာလော အဗျတ္တော ‘‘ဥဒ္ဒေသပတ္တံ အာဟရာ’’တိ ပေသိတော ဝတ္တုံ န ဇာနာတိ၊ တုဏှီဘူတော တိဋ္ဌတိ၊ သော ‘‘ကဿ သန္တိကံ အာဂတောသီ’’တိ ဝါ ‘‘ကဿ ပတ္တံ ဟရိဿသီ’’တိ ဝါ န ဝတ္တဗ္ဗော။ ဧဝဉှိ ဝုတ္တော ပုစ္ဆာသဘာဂေန ‘‘တုမှာကံ သန္တိကံ အာဂတောမှီ’’တိ ဝါ ‘‘တုမှာကံ ပတ္တံ ဟရိဿာမီ’’တိ ဝါ ဝဒေယျ။ တတော တံ ဘိက္ခုံ အညေ ဘိက္ခူ ဇိဂုစ္ဆန္တာ န ဩလောကေယျုံ၊ ‘‘ကုဟိံ ဂစ္ဆသိ၊ ကိံ ကရောန္တော အာဟိဏ္ဍသီ’’တိ ပန ဝတ္တဗ္ဗော။ တဿ ‘‘ဥဒ္ဒေသပတ္တတ္ထာယ အာဂတောမှီ’’တိ ဝဒန္တဿ ဂါဟေတွာ ပတ္တော ဒါတဗ္ဗော။

ဧကာ ကူဋဋ္ဌိတိကာ နာမ ဟောတိ။ ရညော ဝါ ရာဇမဟာမတ္တဿ ဝါ ဂေဟေ အတိပဏီတာနိ အဋ္ဌ ဥဒ္ဒေသဘတ္တာနိ နိစ္စံ ဒီယန္တိ၊ တာနိ ဧကစာရိကဘတ္တာနိ ကတွာ ဘိက္ခူ ဝိသုံ ဌိတိကာယ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ။ ဧကစ္စေ ဘိက္ခူ ‘‘သွေ ဒါနိ အမှာကံ ပါပုဏိဿန္တီ’’တိ အတ္တနော ဌိတိကံ သလ္လက္ခေတွာ ဂတာ။ တေသု အနာဂတေသုယေဝ အညေ အာဂန္တုကာ ဘိက္ခူ အာဂန္တွာ အာသနသာလာယ နိသီဒန္တိ။ တင်္ခဏညေဝ ရာဇပုရိသာ အာဂန္တွာ ‘‘ပဏီတဘတ္တပတ္တေ ဒေထာ’’တိ ဝဒန္တိ၊ အာဂန္တုကာ ဌိတိကံ အဇာနန္တာ ဂါဟေန္တိ၊ တင်္ခဏညေဝ စ ဌိတိကံ ဇာနနကဘိက္ခူ အာဂန္တွာ ‘‘ကိံ ဂါဟေထာ’’တိ ဝဒန္တိ ¶ ။ ရာဇဂေဟေ ပဏီတဘတ္တန္တိ။ ကတိဝဿတော ပဋ္ဌာယာတိ။ ဧတ္တကဝဿတော နာမာတိ။ ‘‘မာ ဂါဟေထာ’’တိ နိဝါရေတွာ ဌိတိကာယ ဂါဟေတဗ္ဗံ။ ဂါဟိတေ အာဂတေဟိပိ၊ ပတ္တဒါနကာလေ အာဂတေဟိပိ၊ ဒိန္နကာလေ အာဂတေဟိပိ၊ ရာဇဂေဟတော ပတ္တေ ပူရေတွာ အာဟဋကာလေ အာဂတေဟိပိ၊ ရာဇာ ‘‘အဇ္ဇ ဘိက္ခူယေဝ အာဂစ္ဆန္တူ’’တိ ပေသေတွာ ဘိက္ခူနံယေဝ ဟတ္ထေ ပိဏ္ဍပါတံ ဒေတိ၊ ဧဝံ ဒိန္နံ ပိဏ္ဍပါတံ ဂဟေတွာ အာဂတကာလေ အာဂတေဟိပိ ဌိတိကံ ဇာနနကဘိက္ခူဟိ ‘‘မာ ဘုဉ္ဇိတ္ထာ’’တိ ဝါရေတွာ ဌိတိကာယမေဝ ဂါဟေတဗ္ဗံ။

အထ နေ ရာဇာ ဘောဇေတွာ ပတ္တေပိ နေသံ ပူရေတွာ ဒေတိ၊ ယံ အာဟဋံ၊ တံ ဌိတိကာယ ဂါဟေတဗ္ဗံ ¶ ။ သစေ ပန ‘‘မာ တုစ္ဆဟတ္ထာ ဂစ္ဆန္တူ’’တိ ထောကမေဝ ပတ္တေသု ပက္ခိတ္တံ ဟောတိ၊ တံ န ဂါဟေတဗ္ဗံ။ ‘‘အထ ဘုဉ္ဇိတွာ တုစ္ဆပတ္တာဝ အာဂစ္ဆန္တိ၊ ယံ တေဟိ ဘုတ္တံ၊ တံ နေသံ ဂီဝါ ဟောတီ’’တိ မဟာသုမတ္ထေရော အာဟ။ မဟာပဒုမတ္ထေရော ပနာဟ ‘‘ဂီဝါကိစ္စံ ဧတ္ထ နတ္ထိ၊ ဌိတိကံ ပန အဇာနန္တေဟိ ယာဝ ဇာနနကာ အာဂစ္ဆန္တိ၊ တာဝ နိသီဒိတဗ္ဗံ သိယာ၊ ဧဝံ သန္တေပိ ဘိက္ခူဟိ ဘုတ္တံ သုဘုတ္တံ၊ ဣဒါနိ ပတ္တဋ္ဌာနေန ဂါဟေတဗ္ဗ’’န္တိ။

ဧကော တိစီဝရပရိဝါရော သတဂ္ဃနကော ပိဏ္ဍပါတော အဝဿိကဿ ဘိက္ခုနော ပတ္တော၊ ဝိဟာရေ စ ‘‘ဧဝရူပေါ ပိဏ္ဍပါတော အဝဿိကဿ ပတ္တော’’တိ လိခိတွာ ဌပေသုံ။ အထ သဋ္ဌိဝဿစ္စယေန အညော တထာရူပေါ ပိဏ္ဍပါတော ဥပ္ပန္နော၊ အယံ ကိံ အဝဿိကဌိတိကာယ ဂါဟေတဗ္ဗော၊ ဥဒါဟု သဋ္ဌိဝဿဌိတိကာယာတိ? သဋ္ဌိဝဿဌိတိကာယာတိ ဝုတ္တံ။ အယဉှိ ဘိက္ခုဌိတိကံ ဂဟေတွာယေဝ ဝဍ္ဎိတောတိ။ ဧကော ဥဒ္ဒေသဘတ္တံ ဘုဉ္ဇိတွာ သာမဏေရော ဇာတော၊ ပုန တံ ဘတ္တံ သာမဏေရဌိတိကာယ ပတ္တံ ဂဏှိတုံ လဘတိ။ အယံ ကိရ အန္တရာဘဋ္ဌကော နာမ။ ယော ပန ပရိပုဏ္ဏဝဿော သာမဏေရော ‘‘သွေ ဥဒ္ဒေသဘတ္တံ လဘိဿတီ’’တိ အဇ္ဇေဝ ဥပသမ္ပဇ္ဇတိ၊ အတိက္ကန္တာ တဿ ဌိတိကာ။ ဧကဿ ဘိက္ခုနော ဥဒ္ဒေသဘတ္တံ ပတ္တံ၊ ပတ္တော စဿ န တုစ္ဆော ဟောတိ၊ သော အညဿ သမီပေ နိသိန္နဿ ပတ္တံ ဒါပေတိ၊ တံ စေ ထေယျာယ ဟရန္တိ၊ ဂီဝါ ဟောတိ။ သစေ ပန သော ဘိက္ခု ‘‘မယှံ ပတ္တံ ဒမ္မီ’’တိ သယမေဝ ဒေတိ၊ အဿ ဂီဝါ န ဟောတိ။ အထာပိ တေန ဘတ္တေန အနတ္ထိကော ဟုတွာ ‘‘အလံ မယှံ၊ တဝေတံ ¶ ဘတ္တံ ဒမ္မိ၊ ပတ္တံ ပေသေတွာ အာဟရာပေဟီ’’တိ အညံ ဝဒတိ၊ ယံ တတော အာဟရီယတိ၊ သဗ္ဗံ ပတ္တသာမိကဿ ဟောတိ။ ပတ္တံ စေ ထေယျာယ ဟရန္တိ၊ သုဟဋော၊ ဘတ္တဿ ဒိန္နတ္တာ ဂီဝါ န ဟောတိ။

ဝိဟာရေ ဒသ ဘိက္ခူ ဟောန္တိ၊ တေသု နဝ ပိဏ္ဍပါတိကာ၊ ဧကော သာဒိယနကော၊ ‘‘ဒသ ဥဒ္ဒေသပတ္တေ ဒေထာ’’တိ ဝုတ္တေ ပိဏ္ဍပါတိကာ ဂဟေတုံ န ဣစ္ဆန္တိ။ ဣတရော ဘိက္ခု ‘‘သဗ္ဗာနိ မယှံ ပါပုဏန္တီ’’တိ ဂဏှာတိ၊ ဌိတိကာ န ဟောတိ။ ဧကေကံ စေ ပါပေတွာ ဂဏှာတိ၊ ဌိတိကာ တိဋ္ဌတိ။ ဧဝံ ဂါဟေတွာ ဒသဟိပိ ပတ္တေဟိ အာဟရာပေတွာ ‘‘ဘန္တေ၊ မယှံ သင်္ဂဟံ ကရောထာ’’တိ နဝ ပတ္တေ ပိဏ္ဍပါတိကာနံ ဒေတိ၊ ဘိက္ခုဒတ္တိယံ နာမေတံ၊ ဂဟေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ သစေ သော ဥပါသကော ‘‘ဘန္တေ၊ ဃရံ အာဂန္တဗ္ဗ’’န္တိ ဝဒတိ၊ သော စ ဘိက္ခု တေ ဘိက္ခူ ‘‘ဧထ၊ ဘန္တေ၊ မယှံ သဟာယာ ဟောထာ’’တိ တဿ ဃရံ ဂစ္ဆတိ၊ ယံ တတ္ထ လဘတိ၊ သဗ္ဗံ တဿေဝ ဟောတိ၊ ဣတရေ တေန ဒိန္နံ လဘန္တိ။ အထ နေသံ ဃရေယေဝ နိသီဒါပေတွာ ဒက္ခိဏောဒကံ ဒတွာ ယာဂုခဇ္ဇကာဒီနိ ဒေန္တိ ‘‘ဘန္တေ၊ ယံ မနုဿာ ဒေန္တိ၊ တံ ဂဏှထာ’’တိ၊ တဿ ဘိက္ခုနော ဝစနေနေဝ ဣတရေသံ ဝဋ္ဋတိ။ ဘုတ္တာဝီနံ ပတ္တေ ပူရေတွာ ဂဏှိတွာ ဂမနတ္ထာယ ဒေန္တိ၊ သဗ္ဗံ တဿေဝ ဘိက္ခုနော ဟောတိ၊ တေန ဒိန္နံ ဣတရေသံ ဝဋ္ဋတိ။ ယဒိ ပန ¶ တေ ဝိဟာရေယေဝ တေန ဘိက္ခုနာ ‘‘ဘန္တေ၊ မယှံ ဘိက္ခံ ဂဏှထ၊ မနုဿာနံ ဝစနံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝုတ္တာ ဂစ္ဆန္တိ၊ တတ္ထ ယံ ဘုဉ္ဇန္တိ စေဝ နီဟရန္တိ စ၊ သဗ္ဗံ တံ တေသံယေဝ သန္တကံ။ အထာပိ ‘‘မယှံ ဘိက္ခံ ဂဏှထာ’’တိ အဝုတ္တာ ‘‘မနုဿာနံ ဝစနံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဂစ္ဆန္တိ၊ တတြ စေ ဧကဿ မဓုရေန သရေန အနုမောဒနံ ကရောန္တဿ သုတွာ ထေရာနဉ္စ ဥပသမေ ပသီဒိတွာ ဗဟုံ သမဏပရိက္ခာရံ ဒေန္တိ၊ အယံ ထေရေသု ပသာဒေန ဥပ္ပန္နော အကတဘာဂေါ နာမ၊ တသ္မာ သဗ္ဗေသံ ပါပုဏာတိ။

ဧကော သင်္ဃတော ဥဒ္ဒိသာပေတွာ ဌိတိကာယ ဂါဟိတပတ္တံ ဟရိတွာ ပဏီတဿ ခါဒနီယဘောဇနီယဿ ပူရေတွာ အာဟရိတွာ ‘‘ဣမံ၊ ဘန္တေ၊ သဗ္ဗော သင်္ဃော ပရိဘုဉ္ဇတူ’’တိ ဒေတိ၊ သဗ္ဗေဟိ ဘာဇေတွာ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ ပတ္တသာမိကဿ ပန အတိက္ကန္တမ္ပိ ဌိတိကံ ဌပေတွာ အညံ ဥဒ္ဒေသဘတ္တံ ဒါတဗ္ဗံ။ အထ ပဌမံယေဝ ‘‘သဗ္ဗံ သင်္ဃိကပတ္တံ ဒေထာ’’တိ ဝဒတိ၊ ဧကဿ လဇ္ဇိဘိက္ခုနော သန္တကော ပတ္တော ဒါတဗ္ဗော။ အာဟရိတွာ စ ‘‘သဗ္ဗော သင်္ဃော ¶ ပရိဘုဉ္ဇတူ’’တိ ဝုတ္တေ ဘာဇေတွာ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ ဧကော ပါတိယာ ဘတ္တံ အာဟရိတွာ ‘‘သင်္ဃုဒ္ဒေသံ ဒမ္မီ’’တိ ဝဒတိ၊ ဧကေကံ အာလောပံ အဒတွာ ဌိတိကာယ ဧကဿ ယာပနမတ္တံ ကတွာ ဒါတဗ္ဗံ။ အထ သော ဘတ္တံ အာဟရိတွာ ကိဉ္စိ ဝတ္တုံ အဇာနန္တော တုဏှီဘူတော အစ္ဆတိ၊ ‘‘ကဿ တေ အာနီတံ၊ ကဿ ဒါတုကာမောသီ’’တိ န ဝတ္တဗ္ဗံ။ ပုစ္ဆာသဘာဂေန ဟိ ‘‘တုမှာကံ အာနီတံ၊ တုမှာကံ ဒါတုကာမောမှီ’’တိ ဝဒေယျ၊ တတော တံ ဘိက္ခုံ အညေ ဘိက္ခူ ဇိဂုစ္ဆန္တာ ဂီဝံ ပရိဝတ္တေတွာ ဩလောကေတဗ္ဗမ္ပိ န မညေယျုံ။ သစေ ပန ‘‘ကုဟိံ ယာသိ၊ ကိံ ကရောန္တော အာဟိဏ္ဍသီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဥဒ္ဒေသဘတ္တံ ဂဟေတွာ အာဂတောမှီ’’တိ ဝဒတိ၊ ဧကေန လဇ္ဇိဘိက္ခုနာ ဌိတိကာယ ဂါဟေတဗ္ဗံ။ သစေ အာဘတံ ဗဟု ဟောတိ၊ သဗ္ဗေသံ ပဟောတိ၊ ဌိတိကာကိစ္စံ နတ္ထိ။ ထေရာသနတော ပဋ္ဌာယ ပတ္တံ ပူရေတွာ ဒါတဗ္ဗံ။

‘‘သင်္ဃုဒ္ဒေသပတ္တံ ဒေထာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ကိံ အာဟရိဿသီ’’တိ အဝတွာ ပကတိဌိတိကာယ ဧဝ ဂါဟေတဗ္ဗံ။ ယော ပန ပါယာသော ဝါ ရသပိဏ္ဍပါတော ဝါ နိစ္စံ လဗ္ဘတိ၊ ဧဝရူပါနံ ပဏီတဘောဇနာနံ အာဝေဏိကာ ဌိတိကာ ကာတဗ္ဗာ၊ တထာ သပရိဝါရာယ ယာဂုယာ မဟဂ္ဃာနံ ဖလာနံ ပဏီတာနဉ္စ ခဇ္ဇကာနံ။ ပကတိဘတ္တယာဂုဖလခဇ္ဇကာနံ ဧကာဝ ဌိတိကာ ကာတဗ္ဗာ။ ‘‘သပ္ပိံ အာဟရိဿာမီ’’တိ ဝုတ္တေ သဗ္ဗသပ္ပီနံ ဧကာဝ ဌိတိကာ ဝဋ္ဋတိ၊ တထာ သဗ္ဗတေလာနံ။ ‘‘မဓုံ အာဟရိဿာမီ’’တိ ဝုတ္တေ ပန မဓုနော ဧကာဝ ဌိတိကာ ဝဋ္ဋတိ၊ တထာ ဖာဏိတဿ လဋ္ဌိမဓုကာဒီနဉ္စ ဘေသဇ္ဇာနံ။ သစေ ပန ဂန္ဓမာလံ သင်္ဃုဒ္ဒေသံ ဒေန္တိ၊ ပိဏ္ဍပါတိကဿ ဝဋ္ဋတိ၊ န ¶ ဝဋ္ဋတီတိ? အာမိသဿေဝ ပဋိက္ခိတ္တတ္တာ ဝဋ္ဋတိ။ ‘‘သင်္ဃံ ဥဒ္ဒိဿ ဒိန္နတ္တာ ပန န ဂဟေတဗ္ဗ’’န္တိ ဝဒန္တိ။

ဥဒ္ဒေသဘတ္တကထာ နိဋ္ဌိတာ။

၂၁၀။ နိမန္တနံ ပုဂ္ဂလိကံ စေ၊ သယမေဝ ဣဿရော။ သင်္ဃိကံ ပန ဥဒ္ဒေသဘတ္တေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဂါဟေတဗ္ဗံ။ သစေ ပနေတ္ထ ဒူတော ဗျတ္တော ဟောတိ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ ရာဇဂေဟေ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ဘတ္တံ ဂဏှထာ’’တိ အဝတွာ ‘‘ဘိက္ခံ ဂဏှထာ’’တိ ဝဒတိ၊ ပိဏ္ဍပါတိကာနမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ။ အထ ဒူတော အဗျတ္တော ‘‘ဘတ္တံ ဂဏှထာ’’တိ ဝဒတိ၊ ဘတ္တုဒ္ဒေသကော ဗျတ္တော ‘‘ဘတ္တ’’န္တိ အဝတွာ ‘‘ဘန္တေ ¶ ၊ တုမှေ ယာထ၊ တုမှေ ယာထာ’’တိ ဝဒတိ၊ ဧဝမ္ပိ ပိဏ္ဍပါတိကာနမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ၊ ‘‘တုမှာကံ၊ ဘန္တေ၊ ပဋိပါဋိယာ ဘတ္တံ ပါပုဏာတီ’’တိ ဝုတ္တေ ပန န ဝဋ္ဋတိ။ သစေ နိမန္တိတုံ အာဂတမနုဿော အာသနသာလံ ပဝိသိတွာ ‘‘အဋ္ဌ ဘိက္ခူ ဒေထာ’’တိ ဝါ ‘‘အဋ္ဌ ပတ္တေ ဒေထာ’’တိ ဝါ ဝဒတိ၊ ဧဝမ္ပိ ပိဏ္ဍပါတိကာနံ ဝဋ္ဋတိ၊ ‘‘တုမှေ စ တုမှေ စ ဂစ္ဆထာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ သစေ ‘‘အဋ္ဌ ဘိက္ခူ ဒေထ၊ ဘတ္တံ ဂဏှထ၊ အဋ္ဌ ပတ္တေ ဒေထ၊ ဘတ္တံ ဂဏှထာ’’တိ ဝါ ဝဒတိ၊ ပဋိပါဋိယာ ဂါဟေတဗ္ဗံ။ ဂါဟေန္တေန ပန ဝိစ္ဆိန္ဒိတွာ ‘‘ဘတ္တ’’န္တိ အဝဒန္တေန ‘‘တုမှေ စ တုမှေ စ ဂစ္ဆထာ’’တိ ဝုတ္တေ ပိဏ္ဍပါတိကာနံ ဝဋ္ဋတိ။ ‘‘ဘန္တေ၊ တုမှာကံ ပတ္တံ ဒေထ၊ တုမှေ ဧထာ’’တိ ဝုတ္တေ ပန ‘‘သာဓု ဥပါသကာ’’တိ ဂန္တဗ္ဗံ။ ‘‘သင်္ဃတော ဥဒ္ဒိသိတွာ တုမှေ ဧထာ’’တိ ဝုတ္တေပိ ဌိတိကာယ ဂါဟေတဗ္ဗံ။

နိမန္တနဘတ္တဃရတော ပန ပတ္တတ္ထာယ အာဂတဿ ဥဒ္ဒေသဘတ္တေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဌိတိကာယ ပတ္တော ဒါတဗ္ဗော။ ဧကော ‘‘သင်္ဃတော ပဋိပါဋိယာ ပတ္တ’’န္တိ အဝတွာ ကေဝလံ ‘‘ဧကံ ပတ္တံ ဒေထာ’’တိ ဝတွာ အဂ္ဂါဟိတေယေဝ ပတ္တေ ယဿ ကဿစိ ပတ္တံ ဂဟေတွာ ပူရေတွာ အာဟရတိ၊ တံ ပတ္တသာမိကဿေဝ ဟောတိ။ ဥဒ္ဒေသဘတ္တေ ဝိယ ဌိတိကာယ န ဂါဟေတဗ္ဗံ။ ဣဓာပိ ယော အာဂန္တွာ တုဏှီဘူတော တိဋ္ဌတိ၊ သော ‘‘ကဿ သန္တိကံ အာဂတောသီ’’တိ ဝါ ‘‘ကဿ ပတ္တံ ဟရိဿသီ’’တိ ဝါ န ဝတ္တဗ္ဗော။ ပုစ္ဆာသဘာဂေန ဟိ ‘‘တုမှာကံ သန္တိကံ အာဂတော၊ တုမှာကံ ပတ္တံ ဟရိဿာမီ’’တိ ဝဒေယျ၊ တတော သော ဘိက္ခု ဘိက္ခူဟိ ဇိဂုစ္ဆနီယော အဿ။ ‘‘ကုဟိံ ဂစ္ဆသိ၊ ကိံ ကရောန္တော အာဟိဏ္ဍသီ’’တိ ပန ဝုတ္တေ ‘‘တဿ ပတ္တတ္ထာယ အာဂတောမှီ’’တိ ဝဒန္တဿ ပဋိပါဋိဘတ္တဋ္ဌိတိကာယ ဂဟေတွာ ပတ္တော ဒါတဗ္ဗော။ ‘‘ဘတ္တဟရဏပတ္တံ ဒေထာ’’တိ ဝုတ္တေပိ ပဋိပါဋိဘတ္တဋ္ဌိတိကာယ ဧဝ ဒါတဗ္ဗော။ သစေ အာဟရိတွာ ‘‘သဗ္ဗော သင်္ဃော ဘုဉ္ဇတူ’’တိ ဝဒတိ၊ ဘာဇေတွာ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ ပတ္တသာမိကဿ အတိက္ကန္တမ္ပိ ဌိတိကံ ဌပေတွာ အညံ ပဋိပါဋိဘတ္တံ ဂါဟေတဗ္ဗံ။

ဧကော ¶ ပါတိယာ ဘတ္တံ အာဟရိတွာ ‘‘သင်္ဃဿ ဒမ္မီ’’တိ ဝဒတိ၊ အာလောပဘတ္တဋ္ဌိတိကတော ပဋ္ဌာယ အာလောပသင်္ခေပေန ဘာဇေတဗ္ဗံ။ သစေ ပန တုဏှီဘူတော အစ္ဆတိ၊ ‘‘ကဿ တေ အာဘတံ၊ ကဿ ဒါတုကာမောသီ’’တိ ¶ န ဝတ္တဗ္ဗော။ သစေ ပန ‘‘ကုဟိံ ဂစ္ဆသိ၊ ကိံ ကရောန္တော အာဟိဏ္ဍသီ’’တိ ဝုတ္တေ ပန ‘‘သင်္ဃဿ မေ ဘတ္တံ အာဘတံ၊ ထေရာနံ မေ ဘတ္တံ အာဘတ’’န္တိ ဝဒတိ၊ ဂဟေတွာ အာလောပဘတ္တဋ္ဌိတိကာယ ဘာဇေတဗ္ဗံ။ သစေ ပန ဧဝံ အာဘတံ ဘတ္တံ ဗဟု ဟောတိ၊ သကလသင်္ဃဿ ပဟောတိ၊ အဘိဟဋဘိက္ခာ နာမ၊ ပိဏ္ဍပါတိကာနမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ၊ ဌိတိကာပုစ္ဆနကိစ္စံ နတ္ထိ၊ ထေရာသနတော ပဋ္ဌာယ ပတ္တံ ပူရေတွာ ဒါတဗ္ဗံ။

ဥပါသကော သင်္ဃတ္ထေရဿ ဝါ ဂန္ထဓုတင်္ဂဝသေန အဘိညာတဿ ဝါ ဘတ္တုဒ္ဒေသကဿ ဝါ ပဟိဏတိ ‘‘အမှာကံ ဘတ္တဂဟဏတ္ထာယ အဋ္ဌ ဘိက္ခူ ဂဟေတွာ အာဂစ္ဆထာ’’တိ၊ သစေပိ ဉာတိဥပဋ္ဌာကေဟိ ပေသိတံ ဟောတိ၊ ဣမေ တယော ဇနာ ပုစ္ဆိတုံ န လဘန္တိ၊ အာရုဠှာယေဝ မာတိကံ။ သင်္ဃတော အဋ္ဌ ဘိက္ခူ ဥဒ္ဒိသာပေတွာ အတ္တနဝမေဟိ ဂန္တဗ္ဗံ။ ကသ္မာ? ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ဟိ ဧတေ ဘိက္ခူ နိဿာယ လာဘော ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ။ ဂန္ထဓုတင်္ဂါဒီဟိ ပန အနဘိညာတော အာဝါသိကဘိက္ခု အာပုစ္ဆိတုံ လဘတိ၊ တသ္မာ တေန ‘‘ကိံ သင်္ဃတော ဂဏှာမိ၊ ဥဒါဟု ယေ ဇာနာမိ၊ တေဟိ သဒ္ဓိံ အာဂစ္ဆာမီ’’တိ မာတိကံ အာရောပေတွာ ယထာ ဒါယကာ ဝဒန္တိ၊ တထာ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗံ။ ‘‘တုမှာကံ နိဿိတကေ ဝါ ယေ ဝါ ဇာနာထ၊ တေ ဂဟေတွာ ဧထာ’’တိ ဝုတ္တေ ပန ယေ ဣစ္ဆန္တိ၊ တေဟိ သဒ္ဓိံ ဂန္တုံ လဘတိ။ သစေ ‘‘အဋ္ဌ ဘိက္ခူ ပဟိဏထာ’’တိ ပေသေန္တိ၊ သင်္ဃတောဝ ပေသေတဗ္ဗာ။ အတ္တနာ သစေ အညသ္မိံ ဂါမေ သက္ကာ ဟောတိ ဘိက္ခာ လဘိတုံ၊ အညော ဂါမော ဂန္တဗ္ဗော။ န သက္ကာ စေ ဟောတိ လဘိတုံ၊ သောယေဝ ဂါမော ပိဏ္ဍာယ ပဝိသိတဗ္ဗော။

နိမန္တိတဘိက္ခူ အာသနသာလာယ နိသိန္နာ ဟောန္တိ၊ တတြ စေ မနုဿာ ‘‘ပတ္တေ ဒေထာ’’တိ အာဂစ္ဆန္တိ၊ အနိမန္တိတေဟိ န ဒါတဗ္ဗာ၊ ‘‘ဧတေ နိမန္တိတာ ဘိက္ခူ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ ‘‘တုမှေပိ ဒေထာ’’တိ ဝုတ္တေ ပန ဒါတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဥဿဝါဒီသု မနုဿာ သယမေဝ ပရိဝေဏာနိ စ ပဓာနဃရာနိ စ ဂန္တွာ တိပိဋကေ စ ဓမ္မကထိကေ စ ဘိက္ခုသတေနပိ သဒ္ဓိံ နိမန္တေန္တိ၊ တဒါ တေဟိ ယေ ဇာနန္တိ၊ တေ ဂဟေတွာ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ ကသ္မာ? န ဟိ မဟာဘိက္ခုသင်္ဃေန အတ္ထိကာ မနုဿာ ပရိဝေဏပဓာနဃရာနိ ဂစ္ဆန္တိ၊ သန္နိပါတဋ္ဌာနတောဝ ယထာသတ္တိ ယထာဗလံ ဘိက္ခူ ဂဏှိတွာ ဂစ္ဆန္တီတိ။

သစေ ¶ ပန သင်္ဃတ္ထေရော ဝါ ဂန္ထဓုတင်္ဂဝသေန အဘိညာတော ဝါ ဘတ္တုဒ္ဒေသကော ဝါ အညတြ ဝါ ဝဿံ ဝသိတွာ ကတ္ထစိ ဝါ ဂန္တွာ ပုန သကဋ္ဌာနံ အာဂစ္ဆတိ၊ မနုဿာ စ အာဂန္တုကဿ သက္ကာရံ ¶ ကရောန္တိ၊ ဧကဝါရံ ယေ ဇာနန္တိ၊ တေ ဂဟေတွာ ဂန္တဗ္ဗံ။ ပဋိဗဒ္ဓကာလတော ပဋ္ဌာယ ဒုတိယဝါရေ အာရဒ္ဓေ သင်္ဃတောယေဝ ဂဟေတွာ ဂန္တဗ္ဗံ။ အဘိနဝအာဂန္တုကာဝ ဟုတွာ ‘‘ဉာတီ ဝါ ဥပဋ္ဌာကေ ဝါ ပဿိဿာမီ’’တိ ဂစ္ဆန္တိ၊ တတြ စေ တေသံ ဉာတီ စ ဥပဋ္ဌာကာ စ သက္ကာရံ ကရောန္တိ၊ ဧတ္ထ ပန ယေ ဇာနန္တိ၊ တေ ဂဟေတွာ ဂန္တုမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ။ ယော ပန အတိလာဘီ ဟောတိ၊ သကဋ္ဌာနဉ္စ အာဂန္တုကဋ္ဌာနဉ္စ ဧကသဒိသံ၊ သဗ္ဗတ္ထ မနုဿာ သင်္ဃဘတ္တံ သဇ္ဇေတွာဝ နိသီဒန္တိ၊ တေန သင်္ဃတောဝ ဂဟေတွာ ဂန္တဗ္ဗန္တိ အယံ နိမန္တနေ ဝိသေသော။ အဝသေသော သဗ္ဗပဉှော ဥဒ္ဒေသဘတ္တေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ကုရုန္ဒိယံ ပန ‘‘အဋ္ဌ မဟာထေရေ ဒေထာတိ ဝုတ္တေ အဋ္ဌ မဟာထေရာဝ ဒါတဗ္ဗာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဧသ နယော မဇ္ဈိမာဒီသု။ သစေ ပန အဝိသေသေတွာ ‘‘အဋ္ဌ ဘိက္ခူ ဒေထာ’’တိ ဝဒတိ၊ သင်္ဃတော ဒါတဗ္ဗာတိ။

နိမန္တနဘတ္တကထာ နိဋ္ဌိတာ။

၂၁၁။ သလာကဘတ္တံ ပန ‘‘အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သလာကာယ ဝါ ပဋ္ဋိကာယ ဝါ ဥပနိဗန္ဓိတွာ ဩပုဉ္ဇိတွာ ဘတ္တံ ဥဒ္ဒိသိတု’’န္တိ (စူဠဝ။ ၃၂၆) ဝစနတော ရုက္ခသာရမယာယ သလာကာယ ဝါ ဝေဠုဝိလီဝတာလပဏ္ဏာဒိမယာယ ပဋ္ဋိကာယ ဝါ ‘‘အသုကဿ နာမ သလာကဘတ္တ’’န္တိ ဧဝံ အက္ခရာနိ ဥပနိဗန္ဓိတွာ ပစ္ဆိယံ ဝါ စီဝရဘောဂေ ဝါ ကတွာ သဗ္ဗသလာကာယော ဩပုဉ္ဇိတွာ ပုနပ္ပုနံ ဟေဋ္ဌုပရိယဝသေန အာလောဠေတွာ ပဉ္စင်္ဂသမန္နာဂတေန ဘတ္တုဒ္ဒေသကေန သစေ ဌိတိကာ အတ္ထိ၊ ဌိတိကတော ပဋ္ဌာယ၊ နော စေ အတ္ထိ၊ ထေရာသနတော ပဋ္ဌာယ သလာကာ ဒါတဗ္ဗာ။ ပစ္ဆာ အာဂတာနမ္ပိ ဧကာဗဒ္ဓဝသေန ဒူရေ ဌိတာနမ္ပိ ဥဒ္ဒေသဘတ္တေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဒါတဗ္ဗာ။

သစေ ဝိဟာရဿ သမန္တတော ဗဟူ ဂေါစရဂါမာ၊ ဘိက္ခူ ပန န ဗဟူ၊ ဂါမဝသေနပိ သလာကာ ပါပုဏန္တိ။ ‘‘တုမှာကံ အသုကဂါမေ သလာကဘတ္တံ ပါပုဏာတီ’’တိ ဂါမဝသေနေဝ ဂါဟေတဗ္ဗံ။ ဧဝံ ဂါဟေန္တေန သစေပိ ဧကမေကသ္မိံ ဂါမေ နာနပ္ပကာရာနိ သဋ္ဌိ သလာကဘတ္တာနိ၊ သဗ္ဗာနိ ဂဟိတာနေဝ ဟောန္တိ။ တဿ ပတ္တဂါမသမီပေ အညာနိပိ ဒွေ တီဏိ သလာကဘတ္တာနိ ¶ ဟောန္တိ၊ တာနိ တဿေဝ ဒါတဗ္ဗာနိ။ န ဟိ သက္ကာ တေသံ ကာရဏာ အညံ ဘိက္ခုံ ပဟိဏိတုန္တိ။

သစေ ဧကစ္စေသု ဂါမေသု ဗဟူနိ သလာကဘတ္တာနိ သလ္လက္ခေတွာ သတ္တန္နမ္ပိ အဋ္ဌန္နမ္ပိ ဘိက္ခူနံ ဒါတဗ္ဗာနိ။ ဒေန္တေန ပန စတုန္နံ ပဉ္စန္နံ ဘတ္တာနံ သလာကာယော ဧကတော ဗန္ဓိတွာ ဒါတဗ္ဗာ။ သစေ တံ ဂါမံ အတိက္ကမိတွာ အညော ဂါမော ဟောတိ၊ တသ္မိဉ္စ ဧကမေဝ သလာကဘတ္တံ၊ တံ ပန ပါတောဝ ဒေန္တိ၊ တမ္ပိ ဧတေသု ဘိက္ခူသု ဧကဿ နိဂ္ဂဟေန ဒတွာ ‘‘ပါတောဝ တံ ဂဟေတွာ ပစ္ဆာ ¶ ဩရိမဂါမေ ဣတရာနိ ဘတ္တာနိ ဂဏှာဟီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗော။ သစေ ဩရိမဂါမေ သလာကဘတ္တေသု အဂ္ဂဟိတေသွေဝ ဂဟိတသညာယ ဂစ္ဆတိ၊ ပရဘာဂဂါမေ သလာကဘတ္တံ ဂဟေတွာ ပုန ဝိဟာရံ အာဂန္တွာ ဣတရာနိ ဂဟေတွာ ဩရိမဂါမော ဂန္တဗ္ဗော။ န ဟိ ဗဟိသီမာယ သင်္ဃလာဘော ဂါဟေတုံ လဗ္ဘတီတိ အယံ နယော ကုရုန္ဒိယံ ဝုတ္တော။ သစေ ပန ဘိက္ခူ ဗဟူ ဟောန္တိ၊ ဂါမဝသေန သလာကာ န ပါပုဏန္တိ၊ ဝီထိဝသေန ဝါ ဝီထိယံ ဧကဂေဟဝသေန ဝါ ဧကကုလဝသေန ဝါ ဂါဟေတဗ္ဗံ။ ဝီထိအာဒီသု စ ယတ္ထ ဗဟူနိ ဘတ္တာနိ၊ တတ္ထ ဂါမေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဗဟူနံ ဘိက္ခူနံ ဂါဟေတဗ္ဗာနိ၊ သလာကာသု အသတိ ဥဒ္ဒိသိတွာပိ ဂါဟေတဗ္ဗာနိ။

၂၁၂။ သလာကဒါယကေန ပန ဝတ္တံ ဇာနိတဗ္ဗံ။ တေန ဟိ ကာလဿေဝ ဝုဋ္ဌာယ ပတ္တစီဝရံ ဂဟေတွာ ဘောဇနသာလံ ဂန္တွာ အသမ္မဋ္ဌဋ္ဌာနံ သမ္မဇ္ဇိတွာ ပါနီယံ ပရိဘောဇနီယံ ဥပဋ္ဌာပေတွာ ‘‘ဣဒါနိ ဘိက္ခူဟိ ဝတ္တံ ကတံ ဘဝိဿတီ’’တိ ကာလံ သလ္လက္ခေတွာ ဃဏ္ဋိံ ပဟရိတွာ ဘိက္ခူသု သန္နိပတိတေသု ပဌမမေဝ ဝါရဂါမေ သလာကဘတ္တံ ဂါဟေတဗ္ဗံ၊ ‘‘တုယှံ အသုကသ္မိံ နာမ ဝါရဂါမေ သလာကာ ပါပုဏာတိ၊ တတြ ဂစ္ဆာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ သစေ အဘိရေကဂါဝုတေ ဂါမော ဟောတိ၊ တံ ဒိဝသံ ဂစ္ဆန္တာ ကိလမန္တိ၊ ‘‘သွေ တုယှံ ဝါရဂါမေ ပါပုဏာတီ’’တိ အဇ္ဇေဝ ဂါဟေတဗ္ဗံ။ ယော ဝါရဂါမံ ပေသိယမာနော န ဂစ္ဆတိ၊ အညံ သလာကံ မဂ္ဂတိ၊ န ဒါတဗ္ဗာ။ သဒ္ဓါနဉှိ မနုဿာနံ ပုညဟာနိ စ သင်္ဃဿ စ လာဘစ္ဆေဒေါ ဟောတိ၊ တသ္မာ တဿ ဒုတိယေပိ တတိယေပိ ဒိဝသေ အညာ သလာကာ န ဒါတဗ္ဗာ၊ ‘‘အတ္တနော ပတ္တဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ ဘုဉ္ဇာဟီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗော၊ တီဏိ ပန ဒိဝသာနိ အဂစ္ဆန္တဿ ဝါရဂါမတော ဩရိမဝါရဂါမေ သလာကာ ဂါဟေတဗ္ဗာ။ တဉ္စေ န ဂဏှာတိ၊ တတော ပဋ္ဌာယ တဿ အညံ သလာကံ ဒါတုံ န ဝဋ္ဋတိ၊ ဒဏ္ဍကမ္မံ ဒဠှံ ကာတဗ္ဗံ ¶ ။ သဋ္ဌိတော ဝါ ပဏ္ဏာသတော ဝါ န ပရိဟာပေတဗ္ဗံ။ ဝါရဂါမေ ဂါဟေတွာ ဝိဟာရဝါရော ဂါဟေတဗ္ဗော၊ ‘‘တုယှံ ဝိဟာရဝါရော ပါပုဏာတီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ဝိဟာရဝါရိကဿ ဒွေ တိဿော ယာဂုသလာကာယော တိဿော စတဿော ဘတ္တသလာကာယော စ ဒါတဗ္ဗာ၊ နိဗဒ္ဓံ ကတွာ ပန န ဒါတဗ္ဗာ။ ယာဂုဘတ္တဒါယကာ ဟိ ‘‘အမှာကံ ယာဂုဘတ္တံ ဝိဟာရဂေါပကာဝဘုဉ္ဇန္တီ’’တိ အညထတ္တံ အာပဇ္ဇေယျုံ၊ တသ္မာ အညေသု ကုလေသု ဒါတဗ္ဗာ။

သစေ ဝိဟာရဝါရိကာနံ သဘာဂါ အာဟရိတွာ ဒေန္တိ၊ ဣစ္စေတံ ကုသလံ။ နော စေ၊ ဝါရံ ဂဟေတွာ တေသံ ယာဂုဘတ္တံ အာဟရာပေတဗ္ဗံ၊ တာဝ နေသံ သလာကာ ဖာတိကမ္မမေဝ ဘဝန္တိ။ ဝဿဂ္ဂေန ပတ္တဋ္ဌာနေ ပန အညမ္ပိ ပဏီတဘတ္တသလာကံ ဂဏှိတုံ လဘန္တိယေဝ။ အတိရေကဥတ္တရိဘင်္ဂဿ ဧကစာရိကဘတ္တဿ ဝိသုံ ဌိတိကံ ကတွာ သလာကာ ဒါတဗ္ဗာ။ သစေ ယေန သလာကာ လဒ္ဓါ၊ သော တံ ဒိဝသံ တံ ဘတ္တံ န လဘတိ၊ ပုန ဒိဝသေ ဂါဟေတဗ္ဗံ။ ဘတ္တညေဝ လဘတိ၊ န ဥတ္တရိဘင်္ဂံ၊ ဧဝမ္ပိ ¶ ပုန ဂါဟေတဗ္ဗံ။ ခီရဘတ္တသလာကာယပိ ဧသေဝ နယော။ သစေ ပန ခီရမေဝ လဘတိ၊ န ဘတ္တံ၊ ခီရလာဘတော ပဋ္ဌာယ ပုန န ဂါဟေတဗ္ဗံ။ ဒွေ တီဏိ ဧကစာရိကဘတ္တာနိ ဧကဿေဝ ပါပုဏန္တိ၊ ဒုဗ္ဘိက္ခသမယေ သင်္ဃနဝကေန လဒ္ဓကာလေ ဝိဇဋေတွာ ဝိသုံ ဂါဟေတဗ္ဗာနိ။ ပါကတိကသလာကဘတ္တံ အလဒ္ဓဿပိ ပုနဒိဝသေ ဂါဟေတဗ္ဗံ။

သစေ ခုဒ္ဒကော ဝိဟာရော ဟောတိ၊ သဗ္ဗေ ဘိက္ခူ ဧကသမ္ဘောဂါ၊ ဥစ္ဆုသလာကံ ဂါဟေန္တေန ယဿ ကဿစိ သမ္မုခီဘူတဿ ပါပေတွာ မဟာထေရာဒီနံ ဒိဝါ တစ္ဆေတွာ ဒါတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ရသသလာကံ ပါပေတွာ ပစ္ဆာဘတ္တမ္ပိ ပရိဿာဝေတွာ ဖာဏိတံ ဝါ ကာရေတွာ ပိဏ္ဍပါတိကာဒီနမ္ပိ ဒါတဗ္ဗံ၊ အာဂန္တုကာနံ အာဂတာနာဂတဘာဝံ ဉတွာ ဂါဟေတဗ္ဗာ။ မဟာအာဝါသေ ဌိတိကံ ကတွာ ဂါဟေတဗ္ဗာ။ တက္ကသလာကမ္ပိ သဘာဂဋ္ဌာနေ ပါပေတွာ ဝါ ဓူမာပေတွာ ပစာပေတွာ ဝါ ထေရာနံ ဒါတုံ ဝဋ္ဋတိ။ မဟာအာဝါသေ ဝုတ္တနယေနေဝ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗံ။ ဖလသလာကပူဝသလာကဘေသဇ္ဇဂန္ဓမာလာသလာကာယောပိ ဝိသုံ ဌိတိကာယ ဂါဟေတဗ္ဗာ။ ဘေသဇ္ဇာဒိသလာကာယော စေတ္ထ ကိဉ္စာပိ ပိဏ္ဍပါတိကာနမ္ပိ ဝဋ္ဋန္တိ၊ သလာကဝသေန ပန ဂါဟိတတ္တာ န သာဒိတဗ္ဗာ။ အဂ္ဂဘိက္ခာမတ္တံ သလာကဘတ္တံ ဒေန္တိ၊ ဌိတိကံ ¶ ပုစ္ဆိတွာ ဂါဟေတဗ္ဗံ။ အသတိယာ ဌိတိကာယ ထေရာသနတော ပဋ္ဌာယ ဂါဟေတဗ္ဗံ။ သစေ တာဒိသာနိ ဘတ္တာနိ ဗဟူနိ ဟောန္တိ၊ ဧကေကဿ ဘိက္ခုနော ဒွေ တီဏိ ဒါတဗ္ဗာနိ။ နော စေ၊ ဧကေကမေဝ ဒတွာ ပဋိပါဋိယာ ဂတာယ ပုန ထေရာသနတော ပဋ္ဌာယ ဒါတဗ္ဗံ။ အထ အန္တရာဝ ဥပစ္ဆိဇ္ဇတိ၊ ဌိတိကာ သလ္လက္ခေတဗ္ဗာ။ ယဒိ ပန တာဒိသံ ဘတ္တံ နိဗဒ္ဓမေဝ ဟောတိ၊ ယဿ ပါပုဏာတိ၊ သော ဝတ္တဗ္ဗော ‘‘လဒ္ဓါ ဝါ အလဒ္ဓါ ဝါ သွေပိ ဂဏှေယျာသီ’’တိ။ ဧကံ အနိဗဒ္ဓံ ဟောတိ၊ လဘနဒိဝသေ ပန ယာဝဒတ္ထံ လဘတိ။ အလဘနဒိဝသာ ဗဟုတရာ ဟောန္တိ၊ တံ ယဿ ပါပုဏာတိ၊ သော အလဘိတွာ ‘‘သွေ ဂဏှေယျာသီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗော။

ယော သလာကာသု ဂဟိတာသု ပစ္ဆာ အာဂစ္ဆတိ၊ တဿ အတိက္ကန္တာဝ သလာကာ န ဥပဋ္ဌာပေတွာ ဒါတဗ္ဗာ။ သလာကံ နာမ ဃဏ္ဋိံ ပဟရဏတော ပဋ္ဌာယ အာဂန္တွာ ဟတ္ထံ ပသာရေန္တောဝ လဘတိ၊ အညဿ အာဂန္တွာ သမီပေ ဌိတဿပိ အတိက္ကန္တာ အတိက္ကန္တာဝ ဟောတိ။ သစေ ပနဿ အညော ဂဏှန္တော အတ္ထိ၊ သယံ အနာဂတောပိ လဘတိ၊ သဘာဂဋ္ဌာနေ ‘‘အသုကော အနာဂတော’’တိ ဉတွာ ‘‘အယံ တဿ သလာကာ’’တိ ဌပေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ သစေ ‘‘အနာဂတဿ န ဒါတဗ္ဗာ’’တိ ကတိကံ ကရောန္တိ၊ အဓမ္မိကာ ဟောတိ။ အန္တောဥပစာရေ ဌိတဿ ဟိ ဘာဇနီယဘဏ္ဍံ ပါပုဏာတိ။ သစေ ပန ‘‘အနာဂတဿ ဒေထာ’’တိ မဟာသဒ္ဒံ ကရောန္တိ၊ ဒဏ္ဍကမ္မံ ဌပေတဗ္ဗံ၊ ‘‘အာဂန္တွာ ဂဏှန္တူ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ဆ ပဉ္စသလာကာ နဋ္ဌာ ဟောန္တိ၊ ဘတ္တုဒ္ဒေသကော ဒါယကာနံ နာမံ န သရတိ၊ သော စေ နဋ္ဌသလာကာ မဟာထေရဿ ဝါ အတ္တနော ဝါ ပါပေတွာ ဘိက္ခူ ဝဒေယျ ‘‘မယာ အသုကဂါမေ ¶ သလာကဘတ္တံ မယှံ ပါပိတံ၊ တုမှေ တတ္ထ လဒ္ဓသလာကဘတ္တံ ဘုဉ္ဇေယျာထာ’’တိ၊ ဝဋ္ဋတိ၊ ဝိဟာရေ အပါပိတံ ပန အာသနသာလာယ တံ ဘတ္တံ လဘိတွာ တတ္ထေဝ ပါပေတွာ ဘုဉ္ဇိတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ ‘‘အဇ္ဇ ပဋ္ဌာယ မယှံ သလာကဘတ္တံ ဂဏှထာ’’တိ ဝုတ္တေ တတြ အာသနသာလာယ ဂါဟေတုံ န ဝဋ္ဋတိ၊ ဝိဟာရံ အာနေတွာ ဂါဟေတဗ္ဗံ။ ‘‘သွေ ပဋ္ဌာယာ’’တိ ဝုတ္တေ ပန ဘတ္တုဒ္ဒေသကဿ အာစိက္ခိတဗ္ဗံ ‘‘သွေ ပဋ္ဌာယ အသုကကုလံ နာမ သလာကဘတ္တံ ဒေတိ၊ သလာကဂ္ဂါဟဏကာလေ သရေယျာသီ’’တိ။ ဒုဗ္ဘိက္ခေ သလာကဘတ္တံ ပစ္ဆိန္ဒိတွာ သုဘိက္ခေ ဇာတေ ကဉ္စိ ဘိက္ခုံ ဒိသွာ ‘‘အဇ္ဇ ပဋ္ဌာယ အမှာကံ သလာကဘတ္တံ ဂဏှထာ’’တိ ပုန ပဋ္ဌပေန္တိ၊ အန္တောဂါမေ ¶ အဂါဟေတွာ ဝိဟာရံ အာနေတွာ ဂါဟေတဗ္ဗံ။ ဣဒဉှိ သလာကဘတ္တံ နာမ ဥဒ္ဒေသဘတ္တသဒိသံ န ဟောတိ၊ ဝိဟာရမေဝ သန္ဓာယ ဒီယတိ၊ တသ္မာ ဗဟိဥပစာရေ ဂါဟေတုံ န ဝဋ္ဋတိ၊ ‘‘သွေ ပဋ္ဌာယာ’’တိ ဝုတ္တေ ပန ဝိဟာရေ ဂါဟေတဗ္ဗမေဝ။

ဂမိကော ဘိက္ခု ယံ ဒိသာဘာဂံ ဂန္တုကာမော၊ တတ္ထ အညေန ဝါရဂါမသလာကာ လဒ္ဓါ ဟောတိ၊ တံ ဂဟေတွာ ဣတရံ ဘိက္ခုံ ‘‘မယှံ ပတ္တသလာကံ တွံ ဂဏှာဟီ’’တိ ဝတွာ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ တေန ပန ဥပစာရသီမံ အနတိက္ကန္တေယေဝ တသ္မိံ တဿ သလာကာ ဂါဟေတဗ္ဗာ။ ဆဍ္ဍိတဝိဟာရေ ဝသိတွာ မနုဿာ ‘‘ဗောဓိစေတိယာဒီနိ ဇဂ္ဂိတွာ ဘုဉ္ဇန္တူ’’တိ သလာကဘတ္တံ ပဋ္ဌပေန္တိ၊ ဘိက္ခူ သဘာဂဋ္ဌာနေသု ဝသိတွာ ကာလဿေဝ ဂန္တွာ တတ္ထ ဝတ္တံ ကရိတွာ တံ ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇန္တိ၊ ဝဋ္ဋတိ။ သစေ တေသု သွာတနာယ အတ္တနော ပါပေတွာ ဂတေသု အာဂန္တုကော ဘိက္ခု ဆဍ္ဍိတဝိဟာရေ ဝသိတွာ ကာလဿေဝ ဝတ္တံ ကတွာ ဃဏ္ဋိံ ပဟရိတွာ သလာကဘတ္တံ အတ္တနော ပါပေတွာ အာသနသာလံ ဂစ္ဆတိ၊ သောဝ တဿ ဘတ္တဿ ဣဿရော။ ယော ပန ဘိက္ခူသု ဝတ္တံ ကရောန္တေသုယေဝ ဘူမိယံ ဒွေ တယော သမ္မုဉ္ဇနီပဟာရေ ဒတွာ ဃဏ္ဋိံ ပဟရိတွာ ‘‘ဓုရဂါမေ သလာကဘတ္တံ မယှံ ပါပုဏာတီ’’တိ ဂစ္ဆတိ၊ တဿ တံ စောရိကာယ ဂဟိတတ္တာ န ပါပုဏာတိ၊ ဝတ္တံ ကတွာ ပါပေတွာ ပစ္ဆာဂတဘိက္ခူနံယေဝ ဟောတိ။

ဧကော ဂါမော အတိဒူရေ ဟောတိ၊ ဘိက္ခူ နိစ္စံ ဂန္တုံ န ဣစ္ဆန္တိ၊ မနုဿာ ‘‘မယံ ပုညေန ပရိဗာဟိရာ ဟောမာ’’တိ ဝဒန္တိ၊ ယေ တဿ ဂါမဿ အာသန္နဝိဟာရေ သဘာဂဘိက္ခူ၊ တေ ဝတ္တဗ္ဗာ ‘‘ဣမေသံ ဘိက္ခူနံ အနာဂတဒိဝသေ တုမှေ ဘုဉ္ဇထာ’’တိ၊ သလာကာ ပန ဒေဝသိကံ ပါပေတဗ္ဗာ။ တာ စ ခေါ ပန ဃဏ္ဋိပဟရဏမတ္တေန ဝါ ပစ္ဆိစာလနမတ္တေန ဝါ ပါပိတာ န ဟောန္တိ၊ ပစ္ဆိံ ပန ဂဟေတွာ သလာကာ ပီဌကေ အာကိရိတဗ္ဗာ၊ ပစ္ဆိ ပန မုခဝဋ္ဋိယံ န ဂဟေတဗ္ဗာ။ သစေ ဟိ တတ္ထ အဟိ ဝါ ဝိစ္ဆိကော ဝါ ဘဝေယျ၊ ဒုက္ခံ ဥပ္ပာဒေယျ၊ တသ္မာ ဟေဋ္ဌာ ဂဟေတွာ ပစ္ဆိံ ပရမ္မုခံ ကတွာ သလာကာ အာကိရိတဗ္ဗာ ‘‘သစေပိ သပ္ပော ဘဝိဿတိ၊ ဧတ္တောဝ ပလာယိဿတီ’’တိ။ ဧဝံ သလာကာ အာကိရိတွာ ဂါမာဒိဝသေန ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဂါဟေတဗ္ဗာ။

အပိစ ¶ ¶ ဧကံ မဟာထေရဿ ပါပေတွာ ‘‘အဝသေသာ မယှံ ပါပုဏန္တီ’’တိ အတ္တနော ပါပေတွာ ဝတ္တံ ကတွာ စေတိယံ ဝန္ဒိတွာ ဝိတက္ကမာဠကေ ဌိတေဟိ ဘိက္ခူဟိ ‘‘ပါပိတာ၊ အာဝုသော၊ သလာကာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ တုမှေ ဂတဂတဂါမေ သလာကဘတ္တံ ဂဏှထာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ဧဝဉှိ ပါပိတာပိ သုပါပိတာဝ ဟောန္တိ။ ဘိက္ခူ သဗ္ဗရတ္တိံ ဓမ္မဿဝနတ္ထံ အညံ ဝိဟာရံ ဂစ္ဆန္တာ ‘‘မယံ တတ္ထ ဒါနံ အဂ္ဂဟေတွာဝ အမှာကံ ဂေါစရဂါမေ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ အာဂမိဿာမာ’’တိ သလာကာ အဂ္ဂဟေတွာဝ ဂတာ ဝိဟာရေ ထေရဿ ပတ္တံ သလာကဘတ္တံ ဘုဉ္ဇိတုံ အာဂစ္ဆန္တိ၊ ဝဋ္ဋတိ။ အထ မဟာထေရောပိ ‘‘အဟံ ဣဓ ကိံ ကရောမီ’’တိ တေဟိယေဝ သဒ္ဓိံ ဂစ္ဆတိ၊ တေဟိ ဂတဝိဟာရေ အဘုဉ္ဇိတွာဝ ဂေါစရဂါမံ အနုပ္ပတ္တေဟိ ‘‘ဒေထ၊ ဘန္တေ၊ ပတ္တေ၊ သလာကယာဂုအာဒီနိ အာဟရိဿာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ပတ္တာ န ဒါတဗ္ဗာ။ ကသ္မာ၊ ဘန္တေ၊ န ဒေထာတိ။ ဝိဟာရဋ္ဌကံ ဘတ္တံ ဝိဟာရေ ဝုတ္ထာနံ ပါပုဏာတိ၊ မယံ အညဝိဟာရေ ဝုတ္ထာတိ။ ‘‘ဒေထ၊ ဘန္တေ၊ န မယံ ဝိဟာရေ ပါလိကာယ ဒေမ၊ တုမှာကံ ဒေမ၊ ဂဏှထ အမှာကံ ဘိက္ခ’’န္တိ ဝုတ္တေ ပန ဝဋ္ဋတိ။

သလာကဘတ္တကထာ နိဋ္ဌိတာ။

၂၁၃။ ပက္ခိကာဒီသု ပန ယံ အဘိလက္ခိတေသု စာတုဒ္ဒသီ ပဉ္စဒသီ ပဉ္စမီ အဋ္ဌမီတိ ဣမေသု ပက္ခေသု ကမ္မပ္ပသုတေဟိ ဥပေါသထံ ကာတုံ သတိကရဏတ္ထာယ ဒီယတိ၊ တံ ပက္ခိကံ နာမ။ တံ သလာကဘတ္တဂတိကမေဝ ဟောတိ၊ ဂါဟေတွာ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ သစေ သလာကဘတ္တမ္ပိ ပက္ခိကဘတ္တမ္ပိ ဗဟုံ သဗ္ဗေသံ ဝိနိဝိဇ္ဈိတွာ ဂစ္ဆတိ၊ ဒွေပိ ဘတ္တာနိ ဝိသုံ ဝိသုံ ဂါဟေတဗ္ဗာနိ။ သစေ ဘိက္ခုသင်္ဃော မဟာ၊ ပက္ခိကံ ဂါဟေတွာ တဿ ဌိတိကာယ သလာကဘတ္တံ ဂါဟေတဗ္ဗံ၊ သလာကဘတ္တံ ဝါ ဂါဟာပေတွာ တဿ ဌိတိကာယ ပက္ခိကံ ဂါဟေတဗ္ဗံ။ ယေသံ န ပါပုဏာတိ၊ တေ ပိဏ္ဍာယ စရိဿန္တိ။ သစေ ဒွေပိ ဘတ္တာနိ ဗဟူနိ၊ ဘိက္ခူ မန္ဒာ၊ သလာကဘတ္တံ နာမ ဒေဝသိကံ လဗ္ဘတိ၊ တသ္မာ တံ ဌပေတွာ ‘‘ပက္ခိကံ၊ အာဝုသော၊ ဘုဉ္ဇထာ’’တိ ပက္ခိကမေဝ ဒါတဗ္ဗံ။ ပက္ခိကံ ပဏီတံ ဒေန္တိ၊ ဝိသုံ ဌိတိကာ ကာတဗ္ဗာ၊ ‘‘သွေ ပက္ခော’’တိ အဇ္ဇ ပက္ခိကံ န ဂါဟေတဗ္ဗံ။ သစေ ပန ဒါယကာ ဝဒန္တိ ‘‘သွေပိ အမှာကံ ဃရေ လူခဘတ္တံ ဘဝိဿတိ၊ အဇ္ဇေဝ ပက္ခိကဘတ္တံ ဥဒ္ဒိသထာ’’တိ၊ ဧဝံ ဝဋ္ဋတိ။

ဥပေါသထိကံ ¶ နာမ အနွဍ္ဎမာသေ ဥပေါသထဒိဝသေ ဥပေါသထင်္ဂါနိ သမာဒိယိတွာ ယံ အတ္တနာ ဘုဉ္ဇတိ၊ တဒေဝ ဒီယတိ။ ပါဋိပဒိကံ နာမ ‘‘ဥပေါသထေ ဗဟူ သဒ္ဓါ ပသန္နာ ဘိက္ခူနံ သက္ကာရံ ကရောန္တိ၊ ပါဋိပဒေ ပန ဘိက္ခူ ကိလမန္တိ၊ ပါဋိပဒေ ဒိန္နံ ဒုဗ္ဘိက္ခဒါနသဒိသံ မဟပ္ဖလံ ဟောတိ၊ ဥပေါသထကမ္မေန ဝါ ပရိသုဒ္ဓသီလာနံ ဒုတိယဒိဝသေ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ ဟောတီ’’တိ သလ္လက္ခေတွာ ပါဋိပဒေ ¶ ဒီယမာနကဒါနံ။ တမ္ပိ ဥဘယံ သလာကဘတ္တဂတိကမေဝ။ ဣတိ ဣမာနိ သတ္တပိ ဘတ္တာနိ ပိဏ္ဍပါတိကာနံ န ဝဋ္ဋန္တိ၊ ဓုတင်္ဂဘေဒံ ကရောန္တိယေဝ။

၂၁၄။ အပရာနိပိ စီဝရက္ခန္ဓကေ (မဟာဝ။ ၃၅၀) ဝိသာခါယ ဝရံ ယာစိတွာ ဒိန္နာနိ အာဂန္တုကဘတ္တံ ဂမိကဘတ္တံ ဂိလာနဘတ္တံ ဂိလာနုပဋ္ဌာကဘတ္တန္တိ စတ္တာရိ ဘတ္တာနိ ပါဠိယံ အာဂတာနေဝ။ တတ္ထ အာဂန္တုကာနံ ဒိန္နံ ဘတ္တံ အာဂန္တုကဘတ္တံ။ ဧသ နယော သေသေသု။ သစေ ပနေတ္ထ အာဂန္တုကဘတ္တာနိပိ အာဂန္တုကာပိ ဗဟူ ဟောန္တိ၊ သဗ္ဗေသံ ဧကေကံ ဂါဟေတဗ္ဗံ။ ဘတ္တေသု အပ္ပဟောန္တေသု ဌိတိကာယ ဂါဟေတဗ္ဗံ။ ဧကော အာဂန္တုကော ပဌမမေဝ အာဂန္တွာ သဗ္ဗံ အာဂန္တုကဘတ္တံ အတ္တနော ဂါဟေတွာ နိသီဒတိ၊ သဗ္ဗံ တဿေဝ ဟောတိ။ ပစ္ဆာ အာဂတေဟိ အာဂန္တုကေဟိ တေန ဒိန္နာနိ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗာနိ။ တေနပိ ဧကံ အတ္တနော ဂဟေတွာ သေသာနိ ဒါတဗ္ဗာနိ။ အယံ ဥဠာရတာ။ သစေ ပန ပဌမံ အာဂန္တွာပိ အတ္တနော အဂ္ဂဟေတွာ တုဏှီဘူတော နိသီဒတိ၊ ပစ္ဆာ အာဂတေဟိ သဒ္ဓိံ ပဋိပါဋိယာ ဂဏှိတဗ္ဗံ။ သစေ နိစ္စံ အာဂန္တုကာ အာဂစ္ဆန္တိ၊ အာဂတဒိဝသေယေဝ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ အန္တရန္တရာ စေ အာဂစ္ဆန္တိ၊ ဒွေ တီဏိ ဒိဝသာနိ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ မဟာပစ္စရိယံ ပန ‘‘သတ္တ ဒိဝသာနိ ဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ အာဝါသိကော ကတ္ထစိ ဂန္တွာ အာဂတော၊ တေနပိ အာဂန္တုကဘတ္တံ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ သစေ ပန တံ ဝိဟာရေ နိဗန္ဓာပိတံ ဟောတိ၊ ဝိဟာရေ ဂါဟေတဗ္ဗံ။ အထ ဝိဟာရော ဒူရေ ဟောတိ၊ အာသနသာလာယ နိဗန္ဓာပိတံ၊ အာသနသာလာယ ဂါဟေတဗ္ဗံ။ သစေ ပန ဒါယကာ ‘‘အာဂန္တုကေသု အသတိ အာဝါသိကာပိ ဘုဉ္ဇန္တူ’’တိ ဝဒန္တိ၊ ဝဋ္ဋတိ၊ အဝုတ္တေ ပန န ဝဋ္ဋတိ။

ဂမိကဘတ္တေပိ အယမေဝ ကထာမဂ္ဂေါ။ အယံ ပန ဝိသေသော – အာဂန္တုကော အာဂန္တုကဘတ္တမေဝ လဘတိ၊ ဂမိကော အာဂန္တုကဘတ္တမ္ပိ ဂမိကဘတ္တမ္ပိ။ အာဝါသိကောပိ ပက္ကမိတုကာမော ဂမိကော ဟောတိ၊ ဂမိကဘတ္တံ ¶ လဘတိ။ ယထာ ပန အာဂန္တုကဘတ္တံ၊ ဧဝမိဒံ ဒွေ တီဏိ ဝါ သတ္တ ဝါ ဒိဝသာနိ န လဘတိ။ ‘‘ဂမိဿာမီ’’တိ ဘုတ္တောပိ တံ ဒိဝသံ ကေနစိ ကာရဏေန န ဂတော၊ ပုနဒိဝသေပိ ဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတိ သဥဿာဟတ္တာ။ ‘‘ဂမိဿာမီ’’တိ ဘုတ္တဿ စောရာ ဝါ ပန္ထံ ရုန္ဓန္တိ၊ ဥဒကံ ဝါ ဒေဝေါ ဝါ ဝဿတိ၊ သတ္ထော ဝါ န ဂစ္ဆတိ၊ သဥဿာဟေန ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ ‘‘ဧတေ ဥပဒ္ဒဝေ ဩလောကေန္တေန ဒွေ တယော ဒိဝသေ ဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ မဟာပစ္စရိယံ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဂမိဿာမိ ဂမိဿာမီ’’တိ ပန လေသံ ဩဍ္ဍေတွာ ဘုဉ္ဇိတုံ န လဘတိ။

ဂိလာနဘတ္တမ္ပိ သစေ သဗ္ဗေသံ ဂိလာနာနံ ပဟောတိ၊ တံ သဗ္ဗေသံ ဒါတဗ္ဗံ။ နော စေ၊ ဌိတိကံ ကတွာ ဂါဟေတဗ္ဗံ။ ဧကော ဂိလာနော အရောဂရူပေါ သက္ကောတိ အန္တောဂါမံ ဂန္တုံ၊ ဧကော န သက္ကောတိ၊ အယံ မဟာဂိလာနော နာမ၊ ဧတဿ ဂိလာနဘတ္တံ ဒါတဗ္ဗံ။ ဒွေ မဟာဂိလာနာ၊ ဧကော လာဘီ အဘိညာတော ¶ ဗဟုံ ခါဒနီယဘောဇနီယံ လဘတိ၊ ဧကော အနာထော အပ္ပလာဘတာယ အန္တောဂါမံ ပဝိသတိ၊ ဧတဿ ဂိလာနဘတ္တံ ဒါတဗ္ဗံ။ ဂိလာနဘတ္တေ ဒိဝသပရိစ္ဆေဒေါ နတ္ထိ၊ ယာဝ ရောဂေါ န ဝူပသမ္မတိ၊ သပ္ပာယဘောဇနံ အဘုဉ္ဇန္တော န ယာပေတိ၊ တာဝ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ ယဒါ ပန မိဿကယာဂုံ ဝါ မိဿကဘတ္တံ ဝါ ဘုတ္တဿပိ ရောဂေါ န ကုပ္ပတိ၊ တတော ပဋ္ဌာယ န ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။

ဂိလာနုပဋ္ဌာကဘတ္တမ္ပိ ယံ သဗ္ဗေသံ ပဟောတိ၊ တံ သဗ္ဗေသံ ဒါတဗ္ဗံ။ နော စေ ပဟောတိ၊ ဌိတိကံ ကတွာ ဂါဟေတဗ္ဗံ။ ဣဒမ္ပိ ဒွီသု ဂိလာနေသု မဟာဂိလာနုပဋ္ဌာကဿ ဂါဟေတဗ္ဗံ၊ ဒွီသု မဟာဂိလာနေသု အနာထဂိလာနုပဋ္ဌာကဿ။ ယံ ကုလံ ဂိလာနဘတ္တမ္ပိ ဒေတိ ဂိလာနုပဋ္ဌာကဘတ္တမ္ပိ၊ တတ္ထ ယဿ ဂိလာနဿ ဂိလာနဘတ္တံ ပါပုဏာတိ၊ တဒုပဋ္ဌာကဿပိ တတ္ထေဝ ဂါဟေတဗ္ဗံ။ ဂိလာနုပဋ္ဌာကဘတ္တေပိ ဒိဝသပရိစ္ဆေဒေါ နတ္ထိ၊ ယာဝ ဂိလာနော လဘတိ၊ တာဝဿ ဥပဋ္ဌာကောပိ လဘတီတိ။ ဣမာနိ စတ္တာရိ ဘတ္တာနိ သစေ ဧဝံ ဒိန္နာနိ ဟောန္တိ ‘‘အာဂန္တုကဂမိကဂိလာနဂိလာနုပဋ္ဌာကာ မမ ဘိက္ခံ ဂဏှန္တူ’’တိ၊ ပိဏ္ဍပါတိကာနမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ။ သစေ ပန ‘‘အာဂန္တုကာဒီနံ စတုန္နံ ဘတ္တံ နိဗန္ဓာပေမိ၊ မမ ဘတ္တံ ဂဏှန္တူ’’တိ ဧဝံ ဒိန္နာနိ ဟောန္တိ၊ ပိဏ္ဍပါတိကာနံ န ဝဋ္ဋတိ။

၂၁၅။ အပရာနိပိ ဓုရဘတ္တံ ကုဋိဘတ္တံ ဝါရကဘတ္တန္တိ တီဏိ ဘတ္တာနိ။ တတ္ထ ဓုရဘတ္တန္တိ နိစ္စဘတ္တံ ဝုစ္စတိ၊ တံ ဒုဝိဓံ သင်္ဃိကဉ္စ ပုဂ္ဂလိကဉ္စ။ တတ္ထ ယံ ‘‘သင်္ဃဿ ဓုရဘတ္တံ ဒေမာ’’တိ နိဗန္ဓာပိတံ၊ တံ သလာကဘတ္တဂတိကံ။ ‘‘မမ ¶ နိဗဒ္ဓဘိက္ခံ ဂဏှန္တူ’’တိ ဝတွာ ဒိန္နံ ပန ပိဏ္ဍပါတိကာနမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ။ ပုဂ္ဂလိကေပိ ‘‘တုမှာကံ ဓုရဘတ္တံ ဒမ္မီ’’တိ ဝုတ္တေ ပိဏ္ဍပါတိကော စေ၊ န ဝဋ္ဋတိ၊ ‘‘မမ နိဗဒ္ဓဘိက္ခံ ဂဏှထာ’’တိ ဝုတ္တေ ပန ဝဋ္ဋတိ၊ သာဒိတဗ္ဗံ။ သစေ ပစ္ဆာ ကတိပါဟေ ဝီတိဝတ္တေ ‘‘ဓုရဘတ္တံ ဂဏှထာ’’တိ ဝဒတိ၊ မူလေ သုဋ္ဌု သမ္ပဋိစ္ဆိတတ္တာ ဝဋ္ဋတိ။

ကုဋိဘတ္တံ နာမ ယံ သင်္ဃဿ အာဝါသံ ကာရေတွာ ‘‘အမှာကံ သေနာသနဝါသိနော အမှာကံယေဝ ဘတ္တံ ဂဏှန္တူ’’တိ ဧဝံ နိဗန္ဓာပိတံ၊ တံ သလာကဘတ္တဂတိကမေဝ ဟောတိ၊ ဂါဟေတွာ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ ‘‘အမှာကံ သေနာသနဝါသိနော အမှာကံယေဝ ဘိက္ခံ ဂဏှန္တူ’’တိ ဝုတ္တေ ပန ပိဏ္ဍပါတိကာနမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ။ ယံ ပန ပုဂ္ဂလေ ပသီဒိတွာ တဿ အာဝါသံ ကတွာ ‘‘တုမှာကံ ဒေမာ’’တိ ဒိန္နံ၊ တံ တဿေဝ ဟောတိ၊ တသ္မိံ ကတ္ထစိ ဂတေ နိဿိတကေဟိ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။

ဝါရကဘတ္တံ နာမ ဒုဗ္ဘိက္ခသမယေ ‘‘ဝါရေန ဘိက္ခူ ဇဂ္ဂိဿာမာ’’တိ ဓုရဂေဟတော ပဋ္ဌာယ ဒိန္နံ၊ တမ္ပိ ဘိက္ခာဝစနေန ဒိန္နံ ပိဏ္ဍပါတိကာနံ ဝဋ္ဋတိ၊ ‘‘ဝါရကဘတ္တ’’န္တိ ဝုတ္တေ ပန သလာကဘတ္တဂတိကံ ဟောတိ။ သစေ တဏ္ဍုလာဒီနိ ပေသေန္တိ ‘‘သာမဏေရာ ပစိတွာ ဒေန္တူ’’တိ၊ ပိဏ္ဍပါတိကာနံ ¶ ဝဋ္ဋတိ။ ဣတိ ဣမာနိ စ တီဏိ၊ အာဂန္တုကဘတ္တာဒီနိ စ စတ္တာရီတိ သတ္တ၊ တာနိ သင်္ဃဘတ္တာဒီဟိ သဟ စုဒ္ဒသ ဘတ္တာနိ ဟောန္တိ။

၂၁၆။ အဋ္ဌကထာယံ ပန ဝိဟာရဘတ္တံ အဋ္ဌကဘတ္တံ စတုက္ကဘတ္တံ ဂုဠှကဘတ္တန္တိ အညာနိပိ စတ္တာရိ ဘတ္တာနိ ဝုတ္တာနိ။ တတ္ထ ဝိဟာရဘတ္တံ နာမ ဝိဟာရေ တတြုပ္ပာဒဘတ္တံ၊ တံ သင်္ဃဘတ္တေန သင်္ဂဟိတံ။ တံ ပန တိဿမဟာဝိဟာရစိတ္တလပဗ္ဗတာဒီသု ပဋိသမ္ဘိဒါပ္ပတ္တေဟိ ခီဏာသဝေဟိ ယထာ ပိဏ္ဍပါတိကာနမ္ပိ သက္ကာ ဟောန္တိ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ၊ တထာ ပဋိဂ္ဂဟိတတ္တာ တာဒိသေသု ဌာနေသု ပိဏ္ဍပါတိကာနမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ။ ‘‘အဋ္ဌန္နံ ဘိက္ခူနံ ဒေမ၊ စတုန္နံ ဒေမာ’’တိ ဧဝံ ဒိန္နံ ပန အဋ္ဌကဘတ္တဉ္စေဝ စတုက္ကဘတ္တဉ္စ၊ တမ္ပိ ဘိက္ခာဝစနေန ဒိန္နံ ပိဏ္ဍပါတိကာနံ ဝဋ္ဋတိ။ မဟာဘိသင်္ခါရေန အတိရသကပူဝေန ပတ္တံ ထကေတွာ ဒိန္နံ ဂုဠှကဘတ္တံ နာမ။ ဣမာနိ တီဏိ သလာကဘတ္တဂတိကာနေဝ။ အပရမ္ပိ ဂုဠှကဘတ္တံ နာမ အတ္ထိ၊ ဣဓေကစ္စေ မနုဿာ မဟာဓမ္မဿဝနဉ္စ ဝိဟာရပူဇဉ္စ ကာရေတွာ ‘‘သကလသင်္ဃဿ ဒါတုံ န သက္ကောမ၊ ဒွေ တီဏိ ဘိက္ခုသတာနိ အမှာကံ ဘိက္ခံ ဂဏှန္တူ’’တိ ဘိက္ခုပရိစ္ဆေဒဇာနနတ္ထံ ဂုဠှကေ ဒေန္တိ၊ ဣဒံ ပိဏ္ဍပါတိကာနမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ။

ပိဏ္ဍပါတဘာဇနီယံ နိဋ္ဌိတံ။

၂၁၇။ ဂိလာနပစ္စယဘာဇနီယံ ¶ ပန ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗံ (စူဠဝ။ အဋ္ဌ။ ၃၂၅ ပက္ခိကဘတ္တာဒိကထာ) – သပ္ပိအာဒီသု ဘေသဇ္ဇေသု ရာဇရာဇမဟာမတ္တာ သပ္ပိဿ တာဝ ကုမ္ဘသတမ္ပိ ကုမ္ဘသဟဿမ္ပိ ဝိဟာရံ ပေသေန္တိ၊ ဃဏ္ဋိံ ပဟရိတွာ ထေရာသနတော ပဋ္ဌာယ ဂဟိတဘာဇနံ ပူရေတွာ ဒါတဗ္ဗံ၊ ပိဏ္ဍပါတိကာနမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ။ သစေ အလသဇာတိကာ မဟာထေရာ ပစ္ဆာ အာဂစ္ဆန္တိ၊ ‘‘ဘန္တေ၊ ဝီသတိဝဿာနံ ဒီယတိ၊ တုမှာကံ ဌိတိကာ အတိက္ကန္တာ’’တိ န ဝတ္တဗ္ဗာ၊ ဌိတိကံ ဌပေတွာ တေသံ ဒတွာ ပစ္ဆာ ဌိတိကာယ ဒါတဗ္ဗံ။ ‘‘အသုကဝိဟာရေ ဗဟု သပ္ပိ ဥပ္ပန္န’’န္တိ သုတွာ ယောဇနန္တရဝိဟာရတောပိ ဘိက္ခူ အာဂစ္ဆန္တိ၊ သမ္ပတ္တသမ္ပတ္တာနမ္ပိ ဌိတဋ္ဌာနတော ပဋ္ဌာယ ဒါတဗ္ဗံ။ အသမ္ပတ္တာနမ္ပိ ဥပစာရသီမံ ပဝိဋ္ဌာနံ အန္တေဝါသိကာဒီသု ဂဏှန္တေသု ဒါတဗ္ဗမေဝ။ ‘‘ဗဟိဥပစာရသီမာယ ဌိတာနံ ဒေထာ’’တိ ဝဒန္တိ၊ န ဒါတဗ္ဗံ။ သစေ ပန ဥပစာရသီမံ ဩက္ကန္တေဟိ ဧကာဗဒ္ဓါ ဟုတွာ အတ္တနော ဝိဟာရဒွါရေ အန္တောဝိဟာရေယေဝ ဝါ ဟောန္တိ၊ ပရိသဝသေန ဝဍ္ဎိတာ နာမ သီမာ ဟောတိ၊ တသ္မာ ဒါတဗ္ဗာ။ သင်္ဃနဝကဿ ဒိန္နေပိ ပစ္ဆာ အာဂတာနံ ဒါတဗ္ဗမေဝ။ ဒုတိယဘာဂေ ပန ထေရာသနံ အာရုဠှေ အာဂတာနံ ပဌမဘာဂေါ န ပါပုဏာတိ၊ ဒုတိယဘာဂတော ဝဿဂ္ဂေန ဒါတဗ္ဗံ။ အန္တောဥပစာရသီမံ ပဝိသိတွာ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ဒိန္နံ ဟောတိ၊ သဗ္ဗံ သန္နိပါတဋ္ဌာနေယေဝ ဘာဇေတဗ္ဗံ။

ယသ္မိံ ¶ ဝိဟာရေ ဒသ ဘိက္ခူ၊ ဒသေဝ စ သပ္ပိကုမ္ဘာ ဒီယန္တိ၊ ဧကေကကုမ္ဘဝသေန ဘာဇေတဗ္ဗံ။ ဧကော သပ္ပိကုမ္ဘော ဟောတိ၊ ဒသဘိက္ခူဟိ ဘာဇေတွာ ဂဟေတဗ္ဗံ။ သစေ ‘‘ယထာဌိတံယေဝ အမှာကံ ပါပုဏာတီ’’တိ ဂဏှန္တိ၊ ဒုဂ္ဂဟိတံ၊ တံ ဂတဂတဋ္ဌာနေ သင်္ဃိကမေဝ ဟောတိ။ ကုမ္ဘံ ပန အာဝဇ္ဇေတွာ ထာလကေ ထောကံ သပ္ပိံ ကတွာ ‘‘ဣဒံ မဟာထေရဿ ပါပုဏာတိ၊ အဝသေသံ အမှာကံ ပါပုဏာတီ’’တိ ဝတွာ တမ္ပိ ကုမ္ဘေယေဝ အာကိရိတွာ ယထိစ္ဆိတံ ဂဟေတွာ ဂန္တဗ္ဗံ။ သစေ ထိနံ သပ္ပိ ဟောတိ၊ လေခံ ကတွာ ‘‘လေခတော ပရဘာဂေါ မဟာထေရဿ ပါပုဏာတိ၊ အဝသေသံ အမှာက’’န္တိ ဂဟိတမ္ပိ သုဂ္ဂဟိတံ။ ဝုတ္တပရိစ္ဆေဒတော ဦနာဓိကေသု ဘိက္ခူသု သပ္ပိကုမ္ဘေသု စ ဧတေနေဝ ဥပါယေန ဘာဇေတဗ္ဗံ။ သစေ ပနေကော ဘိက္ခု၊ ဧကော ကုမ္ဘော ဟောတိ၊ ဃဏ္ဋိံ ပဟရိတွာ ‘‘အယံ မယှံ ပါပုဏာတီ’’တိပိ ဂဟေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ‘‘အယံ ပဌမဘာဂေါ မယှံ ပါပုဏာတိ၊ အယံ ဒုတိယဘာဂေါ’’တိ ဧဝံ ထောကံ ထောကမ္ပိ ပါပေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဧသ နယော နဝနီတာဒီသုပိ ¶ ။ ယသ္မိံ ပန ဝိပ္ပသန္နတိလတေလာဒိမှိ လေခါ န သန္တိဋ္ဌတိ၊ တံ ဥဒ္ဓရိတွာ ဘာဇေတဗ္ဗံ။ သိင်္ဂိဝေရမရိစာဒိဘေသဇ္ဇမ္ပိ အဝသေသပတ္တထာလကာဒိသမဏပရိက္ခာရောပိ သဗ္ဗော ဝုတ္တာနုရူပေနေဝ နယေန သုဋ္ဌု သလ္လက္ခေတွာ ဘာဇေတဗ္ဗောတိ။ အယံ ဂိလာနပစ္စယဘာဇနီယကထာ။

၂၁၈။ ဣဒါနိ သေနာသနဂ္ဂါဟေ ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗော (စူဠဝ။ အဋ္ဌ။ ၃၁၈) – အယံ သေနာသနဂ္ဂါဟော နာမ ဒုဝိဓော ဟောတိ ဥတုကာလေ စ ဝဿာဝါသေ စ။ တတ္ထ ဥတုကာလေ တာဝ ကေစိ အာဂန္တုကာ ဘိက္ခူ ပုရေဘတ္တံ အာဂစ္ဆန္တိ၊ ကေစိ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပဌမယာမံ မဇ္ဈိမယာမံ ပစ္ဆိမယာမံ ဝါ။ ယေ ယဒါ အာဂစ္ဆန္တိ၊ တေသံ တဒါဝ ဘိက္ခူ ဥဋ္ဌာပေတွာ သေနာသနံ ဒါတဗ္ဗံ၊ အကာလော နာမ နတ္ထိ။ သေနာသနပညာပကေန ပန ပဏ္ဍိတေန ဘဝိတဗ္ဗံ၊ ဧကံ ဝါ ဒွေ ဝါ မဉ္စဋ္ဌာနာနိ ဌပေတဗ္ဗာနိ။ သစေ ဝိကာလေ ဧကော ဝါ ဒွေ ဝါ ထေရာ အာဂစ္ဆန္တိ၊ တေ ဝတ္တဗ္ဗာ ‘‘ဘန္တေ၊ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ ဝုဋ္ဌာပိယမာနေ သဗ္ဗေပိ ဘိက္ခူ ဥဗ္ဘဏ္ဍိကာ ဘဝိဿန္တိ၊ တုမှေ အမှာကံ ဝသနဋ္ဌာနေ ဝသထာ’’တိ။

ဗဟူသု ပန အာဂတေသု ဝုဋ္ဌာပေတွာ ပဋိပါဋိယာ ဒါတဗ္ဗံ။ သစေ ဧကေကံ ပရိဝေဏံ ပဟောတိ၊ ဧကေကံ ပရိဝေဏံ ဒါတဗ္ဗံ။ တတ္ထ အဂ္ဂိသာလာဒီဃသာလာမဏ္ဍလမာဠာဒယော သဗ္ဗေပိ တဿေဝ ပါပုဏန္တိ။ ဧဝံ အပ္ပဟောန္တေ ပါသာဒဂ္ဂေန ဒါတဗ္ဗံ၊ ပါသာဒေသု အပ္ပဟောန္တေသု ဩဝရကဂ္ဂေန ဒါတဗ္ဗံ၊ ဩဝရကေသု အပ္ပဟောန္တေသု သေယျဂ္ဂေန ဒါတဗ္ဗံ၊ သေယျဂ္ဂေသု အပ္ပဟောန္တေသု မဉ္စဋ္ဌာနေန ဒါတဗ္ဗံ၊ မဉ္စဋ္ဌာနေ အပ္ပဟောန္တေ ဧကပီဌကဋ္ဌာနဝသေန ဒါတဗ္ဗံ၊ ဘိက္ခုနော ပန ဌိတောကာသမတ္တံ န ဂါဟေတဗ္ဗံ။ ဧတဉှိ သေနာသနံ နာမ န ဟောတိ။ ပီဌကဋ္ဌာနေ ပန အပ္ပဟောန္တေ ဧကံ မဉ္စဋ္ဌာနံ ဝါ ဧကံ ပီဌဋ္ဌာနံ ဝါ ‘‘ဝါရေန ဝါရေန၊ ဘန္တေ၊ ဝိဿမထာ’’တိ တိဏ္ဏံ ဇနာနံ ဒါတဗ္ဗံ။ န ဟိ သက္ကာ ¶ သီတသမယေ သဗ္ဗရတ္တိံ အဇ္ဈောကာသေဝ ဝသိတုံ။ မဟာထေရေန ပဌမယာမံ ဝိဿမိတွာ နိက္ခမိတွာ ဒုတိယတ္ထေရဿ ဝတ္တဗ္ဗံ ‘‘အာဝုသော ဣဓ ပဝိသာဟီ’’တိ။ သစေ မဟာထေရော နိဒ္ဒါဂရုကော ဟောတိ၊ ကာလံ န ဇာနာတိ၊ ဥက္ကာသိတွာ ဒွါရံ အာကောဋေတွာ ‘‘ဘန္တေ ကာလော ဇာတော၊ သီတံ အနုဒဟတီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ တေန နိက္ခမိတွာ ဩကာသော ဒါတဗ္ဗော၊ အဒါတုံ န လဘတိ။ ဒုတိယတ္ထေရေနပိ မဇ္ဈိမယာမံ ဝိဿမိတွာ ¶ ပုရိမနယေနေဝ ဣတရဿ ဒါတဗ္ဗံ။ နိဒ္ဒါဂရုကော ဝုတ္တနယေနေဝ ဝုဋ္ဌာပေတဗ္ဗော။ ဧဝံ ဧကရတ္တိံ ဧကမဉ္စဋ္ဌာနံ တိဏ္ဏံ ဒါတဗ္ဗံ။ ဇမ္ဗုဒီပေ ပန ဧကစ္စေ ဘိက္ခူ ‘‘သေနာသနံ နာမ မဉ္စဋ္ဌာနံ ဝါ ပီဌဋ္ဌာနံ ဝါ ကိဉ္စိဒေဝ ကဿစိ သပ္ပာယံ ဟောတိ၊ ကဿစိ အသပ္ပာယ’’န္တိ အာဂန္တုကာ ဟောန္တု ဝါ မာ ဝါ၊ ဒေဝသိကံ သေနာသနံ ဂါဟေန္တိ။ အယံ ဥတုကာလေ သေနာသနဂ္ဂါဟော နာမ။

၂၁၉။ ဝဿာဝါသေ ပန အတ္ထိ အာဂန္တုကဝတ္တံ၊ အတ္ထိ အာဝါသိကဝတ္တံ။ အာဂန္တုကေန တာဝ သကဋ္ဌာနံ မုဉ္စိတွာ အညတ္ထ ဂန္တွာ ဝသိတုကာမေန ဝဿူပနာယိကဒိဝသမေဝ တတ္ထ န ဂန္တဗ္ဗံ။ ဝသနဋ္ဌာနံ ဝါ ဟိ တတြ သမ္ဗာဓံ ဘဝေယျ၊ ဘိက္ခာစာရော ဝါ န သမ္ပဇ္ဇေယျ၊ တေန န ဖာသုကံ ဝိဟရေယျ၊ တသ္မာ ‘‘ဣဒါနိ မာသမတ္တေန ဝဿူပနာယိကာ ဘဝိဿတီ’’တိ တံ ဝိဟာရံ ပဝိသိတဗ္ဗံ။ တတ္ထ မာသမတ္တံ ဝသန္တော သစေ ဥဒ္ဒေသတ္ထိကော၊ ဥဒ္ဒေသသမ္ပတ္တိံ သလ္လက္ခေတွာ၊ သစေ ကမ္မဋ္ဌာနိကော၊ ကမ္မဋ္ဌာနသပ္ပာယတံ သလ္လက္ခေတွာ၊ သစေ ပစ္စယတ္ထိကော၊ ပစ္စယလာဘံ သလ္လက္ခေတွာ အန္တောဝဿေ သုခံ ဝသိဿတိ။ သကဋ္ဌာနတော စ တတ္ထ ဂစ္ဆန္တေန န ဂေါစရဂါမော ဃဋ္ဋေတဗ္ဗော။ န တတ္ထ မနုဿာ ဝတ္တဗ္ဗာ ‘‘တုမှေ နိဿာယ သလာကဘတ္တာဒီနိ ဝါ ယာဂုခဇ္ဇကာဒီနိ ဝါ ဝဿာဝါသိကံ ဝါ နတ္ထိ၊ အယံ စေတိယဿ ပရိက္ခာရော၊ အယံ ဥပေါသထာဂါရဿ၊ ဣဒံ တာဠဉ္စေဝ သူစိ စ၊ သမ္ပဋိစ္ဆထ တုမှာကံ ဝိဟာရ’’န္တိ။ သေနာသနံ ပန ဇဂ္ဂိတွာ ဒါရုဘဏ္ဍမတ္တိကာဘဏ္ဍာနိ ပဋိသာမေတွာ ဂမိကဝတ္တံ ပူရေတွာ ဂန္တဗ္ဗံ။

ဧဝံ ဂစ္ဆန္တေနပိ ဒဟရေဟိ ပတ္တစီဝရဘဏ္ဍိကာယော ဥက္ခိပါပေတွာ တေလနာဠိကတ္တရဒဏ္ဍာဒီနိ ဂါဟေတွာ ဆတ္တံ ပဂ္ဂယှ အတ္တာနံ ဒဿေန္တေန ဂါမဒွါရေနေဝ န ဂန္တဗ္ဗံ၊ ပဋိစ္ဆန္နေန အဋဝိမဂ္ဂေန ဂန္တဗ္ဗံ။ အဋဝိမဂ္ဂေ အသတိ ဂုမ္ဗာဒီနိ မဒ္ဒန္တေန န ဂန္တဗ္ဗံ၊ ဂမိကဝတ္တံ ပန ပူရေတွာ ဝိတက္ကံ ဆိန္ဒိတွာ သုဒ္ဓစိတ္တေန ဂမနဝတ္တေနေဝ ဂန္တဗ္ဗံ။ သစေ ပန ဂါမဒွါရေန မဂ္ဂေါ ဟောတိ၊ ဂစ္ဆန္တဉ္စ နံ သပရိဝါရံ ဒိသွာ မနုဿာ ‘‘အမှာကံ ထေရော ဝိယာ’’တိ ဥပဓာဝိတွာ ‘‘ကုဟိံ၊ ဘန္တေ၊ သဗ္ဗပရိက္ခာရေ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆထာ’’တိ ဝဒန္တိ၊ တေသု စေ ဧကော ဧဝံ ဝဒတိ ‘‘ဝဿူပနာယိကကာလော နာမာယံ၊ ယတ္ထ အန္တောဝဿေနိဗဒ္ဓဘိက္ခာစာရော ဘဏ္ဍပဋိစ္ဆာဒနဉ္စ လဗ္ဘတိ၊ တတ္ထ ဘိက္ခူ ဂစ္ဆန္တီ’’တိ၊ တဿ ¶ စေ သုတွာ တေ မနုဿာ ‘‘ဘန္တေ၊ ဣမသ္မိမ္ပိ ဂါမေ ဇနော ¶ ဘုဉ္ဇတိ စေဝ နိဝါသေတိ စ၊ မာ အညတ္ထ ဂစ္ဆထာ’’တိ ဝတွာ မိတ္တာမစ္စေ ပက္ကောသိတွာ သဗ္ဗေ သမ္မန္တယိတွာ ဝိဟာရေ နိဗဒ္ဓဝတ္တဉ္စ သလာကဘတ္တာဒီနိ စ ဝဿာဝါသိကဉ္စ ဌပေတွာ ‘‘ဣဓေဝ၊ ဘန္တေ၊ ဝသထာ’’တိ ယာစန္တိ၊ သဗ္ဗေသံ သာဒိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ သဗ္ဗဉ္စေတံ ကပ္ပိယဉ္စေဝ အနဝဇ္ဇဉ္စ။ ကုရုန္ဒိယံ ပန ‘‘ကုဟိံ ဂစ္ဆထာတိ ဝုတ္တေ ‘အသုကဋ္ဌာန’န္တိ ဝတွာ ‘ကသ္မာ တတ္ထ ဂစ္ဆထာ’တိ ဝုတ္တေ ‘ကာရဏံ အာစိက္ခိတဗ္ဗ’’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဥဘယမ္ပိ ပနေတံ သုဒ္ဓစိတ္တတ္တာဝ အနဝဇ္ဇံ။ ဣဒံ အာဂန္တုကဝတ္တံ နာမ။

ဣဒံ ပန အာဝါသိကဝတ္တံ။ ပဋိကစ္စေဝ ဟိ အာဝါသိကေဟိ ဝိဟာရော ဇဂ္ဂိတဗ္ဗော၊ ခဏ္ဍဖုလ္လပဋိသင်္ခရဏပရိဘဏ္ဍာနိ ကာတဗ္ဗာနိ၊ ရတ္တိဋ္ဌာနဒိဝါဋ္ဌာနဝစ္စကုဋိပဿာဝဋ္ဌာနာနိ ပဓာနဃရဝိဟာရမဂ္ဂေါတိ ဣမာနိ သဗ္ဗာနိ ပဋိဇဂ္ဂိတဗ္ဗာနိ။ စေတိယေ သုဓာကမ္မံ မုဏ္ဍဝေဒိကာယ တေလမက္ခနံ မဉ္စပီဌဇဂ္ဂနန္တိ ဣဒမ္ပိ သဗ္ဗံ ကာတဗ္ဗံ ‘‘ဝဿံ ဝသိတုကာမာ အာဂန္တွာ ဥဒ္ဒေသပရိပုစ္ဆာကမ္မဋ္ဌာနာနုယောဂါဒီနိ ကရောန္တာ သုခံ ဝသိဿန္တီ’’တိ။ ကတပရိကမ္မေဟိ အာသာဠှီဇုဏှပဉ္စမိတော ပဋ္ဌာယ ဝဿာဝါသိကံ ပုစ္ဆိတဗ္ဗံ။ ကတ္ထ ပုစ္ဆိတဗ္ဗံ? ယတော ပကတိယာ လဗ္ဘတိ။ ယေဟိ ပန န ဒိန္နပုဗ္ဗံ၊ တေ ပုစ္ဆိတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ ကသ္မာ ပုစ္ဆိတဗ္ဗံ? ကဒါစိ ဟိ မနုဿာ ဒေန္တိ၊ ကဒါစိ ဒုဗ္ဘိက္ခာဒီဟိ ဥပဒ္ဒုတာ န ဒေန္တိ၊ တတ္ထ ယေ န ဒဿန္တိ၊ တေ အပုစ္ဆိတွာ ဝဿာဝါသိကေ ဂါဟိတေ ဂါဟိတဘိက္ခူနံ လာဘန္တရာယော ဟောတိ၊ တသ္မာ ပုစ္ဆိတွာဝ ဂါဟေတဗ္ဗံ။

ပုစ္ဆန္တေန ‘‘တုမှာကံ ဝဿာဝါသိကံ ဂါဟဏကာလော ဥပကဋ္ဌော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ သစေ ဝဒန္တိ ‘‘ဘန္တေ၊ ဣမံ သံဝစ္ဆရံ ဆာတကာဒီဟိ ဥပဒ္ဒုတမှ၊ န သက္ကောမ ဒါတု’’န္တိ ဝါ ‘‘ယံ ပုဗ္ဗေ ဒေမ၊ တတော ဦနတရံ ဒဿာမာ’’တိ ဝါ ‘‘ဣဒါနိ ကပ္ပာသော သုလဘော၊ ယံ ပုဗ္ဗေ ဒေမ၊ တတော ဗဟုတရံ ဒဿာမာ’’တိ ဝါ၊ တံ သလ္လက္ခေတွာ တဒနုရူပေန နယေန တေသံ သေနာသနေ ဘိက္ခူနံ ဝဿာဝါသိကံ ဂါဟေတဗ္ဗံ။ သစေ မနုဿာ ဝဒန္တိ ‘‘ယဿ အမှာကံ ဝဿာဝါသိကံ ပါပုဏာတိ၊ သော တေမာသံ ပါနီယံ ဥပဋ္ဌာပေတု၊ ဝိဟာရမဂ္ဂံ ဇဂ္ဂတု၊ စေတိယင်္ဂဏဗောဓိယင်္ဂဏာနိ ဇဂ္ဂတု၊ ဗောဓိရုက္ခေ ဥဒကံ အာသိဉ္စတူ’’တိ၊ ယဿ တံ ပါပုဏာတိ၊ တဿ အာစိက္ခိတဗ္ဗံ။ ယော ပန ဂါမော ပဋိက္ကမ္မ ယောဇနဒွိယောဇနန္တရေ ဟောတိ၊ တတြ စေ ကုလာနိ ဥပနိက္ခေပံ ¶ ဌပေတွာ ပဟာရေ ဝဿာဝါသိကံ ဒေန္တိယေဝ၊ တာနိ ကုလာနိ အာပုစ္ဆိတွာပိ တေသံ သေနာသနေ ဝတ္တံ ကတွာ ဝသန္တဿ ဝဿာဝါသိတံ ဂါဟေတဗ္ဗံ။ သစေ ပန တေသံ သေနာသနေ ပံသုကူလိကော ဝသတိ၊ အာဂတဉ္စ တံ ဒိသွာ ‘‘တုမှာကံ ဝဿာဝါသိကံ ဒေမာ’’တိ ဝဒန္တိ၊ တေန သင်္ဃဿ အာစိက္ခိတဗ္ဗံ။ သစေ တာနိ ကုလာနိ သင်္ဃဿ ဒါတုံ န ဣစ္ဆန္တိ၊ ‘‘တုမှာကံယေဝ ဒေမာ’’တိ ဝဒန္တိ၊ သဘာဂေါ ဘိက္ခု ‘‘ဝတ္တံ ကတွာ ဂဏှာဟီ’’တိ ¶ ဝတ္တဗ္ဗော။ ပံသုကူလိကဿ ပနေတံ န ဝဋ္ဋတိ။ ဣတိ သဒ္ဓါဒေယျဒါယကမနုဿာ ပုစ္ဆိတဗ္ဗာ။

တတြုပ္ပာဒေ ပန ကပ္ပိယကာရကာ ပုစ္ဆိတဗ္ဗာ။ ကထံ ပုစ္ဆိတဗ္ဗာ? ကိံ၊ အာဝုသော၊ သင်္ဃဿ ဘဏ္ဍပဋိစ္ဆာဒနံ ဘဝိဿတီတိ? သစေ ဝဒန္တိ ‘‘ဘဝိဿတိ၊ ဘန္တေ၊ ဧကေကဿ နဝဟတ္ထသာဋကံ ဒဿာမ၊ ဝဿာဝါသိကံ ဂါဟေထာ’’တိ၊ ဂါဟေတဗ္ဗံ။ သစေပိ ဝဒန္တိ ‘‘သာဋကာ နတ္ထိ၊ ဝတ္ထု ပန အတ္ထိ၊ ဂါဟေထ၊ ဘန္တေ’’တိ၊ ဝတ္ထုမှိ သန္တေပိ ဂါဟေတုံ ဝဋ္ဋတိယေဝ။ ကပ္ပိယကာရကာနဉှိ ဟတ္ထေ ‘‘ကပ္ပိယဘဏ္ဍံ ပရိဘုဉ္ဇထာ’’တိ ဒိန္နဝတ္ထုတော ယံ ယံ ကပ္ပိယံ၊ သဗ္ဗံ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ အနုညာတံ။ ယံ ပနေတ္ထ ပိဏ္ဍပါတတ္ထာယ ဂိလာနပစ္စယတ္ထာယ စ ဥဒ္ဒိဿ ဒိန္နံ၊ တံ စီဝရေ ဥပနာမေန္တေဟိ သင်္ဃသုဋ္ဌုတာယ အပလောကေတွာ ဥပနာမေတဗ္ဗံ၊ သေနာသနတ္ထာယ ပန ဥဒ္ဒိဿ ဒိန္နံ ဂရုဘဏ္ဍံ ဟောတိ။ စီဝရဝသေနေဝ ပန စတုပစ္စယဝသေန ဝါ ဒိန္နံ စီဝရေ ဥပနာမေန္တာနံ အပလောကနကမ္မကိစ္စံ နတ္ထိ။ အပလောကနကမ္မံ ကရောန္တေဟိ စ ပုဂ္ဂလဝသေနေဝ ကာတဗ္ဗံ၊ သင်္ဃဝသေန န ကာတဗ္ဗံ။ ဇာတရူပရဇတဝသေနပိ အာမကဓညဝသေန ဝါ အပလောကနကမ္မံ န ဝဋ္ဋတိ၊ ကပ္ပိယဘဏ္ဍဝသေန စီဝရတဏ္ဍုလာဒိဝသေနေဝ စ ဝဋ္ဋတိ။ တံ ပန ဧဝံ ကတ္တဗ္ဗံ ‘‘ဣဒါနိ သုဘိက္ခံ သုလဘပိဏ္ဍံ၊ ဘိက္ခူ စီဝရေန ကိလမန္တိ၊ ဧတ္တကံ နာမ တဏ္ဍုလဘာဂံ ဘိက္ခူနံ စီဝရံ ကာတုံ ရုစ္စတီ’’တိ၊ ‘‘ဂိလာနပစ္စယော သုလဘော၊ ဂိလာနော ဝါ နတ္ထိ၊ ဧတ္တကံ နာမ တဏ္ဍုလဘာဂံ ဘိက္ခူနံ စီဝရံ ကာတုံ ရုစ္စတီ’’တိ။

ဧဝံ စီဝရပစ္စယံ သလ္လက္ခေတွာ သေနာသနဿ ကာလေ ဃောသိတေ သန္နိပတိတေ သင်္ဃေ သေနာသနဂ္ဂါဟကော သမ္မန္နိတဗ္ဗော။ သမ္မန္နန္တေန စ ဒွေ သမ္မန္နိတဗ္ဗာတိ ဝုတ္တံ။ ဧဝဉှိ နဝကော ဝုဍ္ဎဿ၊ ဝုဍ္ဎော စ နဝကဿ ဂါဟေဿတီတိ။ မဟန္တေ ပန မဟာဝိဟာရသဒိသေ ဝိဟာရေ တယော စတ္တာရော ဇနာ သမ္မန္နိတဗ္ဗာ။ ကုရုန္ဒိယံ ပန ‘‘အဋ္ဌပိ သောဠသပိ ဇနေ သမ္မန္နိတုံ ¶ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ တေသံ သမ္မုတိ ကမ္မဝါစာယပိ အပလောကနေနပိ ဝဋ္ဋတိယေဝ။ တေဟိ သမ္မတေဟိ ဘိက္ခူဟိ သေနာသနံ သလ္လက္ခေတဗ္ဗံ။ စေတိယဃရံ ဗောဓိဃရံ အာသနဃရံ သမ္မုဉ္ဇနိအဋ္ဋော ဒါရုအဋ္ဋော ဝစ္စကုဋိ ဣဋ္ဌကသာလာ ဝဍ္ဎကိသာလာ ဒွါရကောဋ္ဌကော ပါနီယမာဠော မဂ္ဂေါ ပေါက္ခရဏီတိ ဧတာနိ ဟိ အသေနာသနာနိ၊ ဝိဟာရော အဍ္ဎယောဂေါ ပါသာဒေါ ဟမ္မိယံ ဂုဟာ မဏ္ဍပေါ ရုက္ခမူလံ ဝေဠုဂုမ္ဗောတိ ဣမာနိ သေနာသနာနိ၊ တာနိ ဂါဟေတဗ္ဗာနိ။

၂၂၀။ ဂါဟေန္တေန စ ‘‘အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဌမံ ဘိက္ခူ ဂဏေတုံ၊ ဘိက္ခူ ဂဏေတွာ သေယျာ ဂဏေတုံ၊ သေယျာ ဂဏေတွာ သေယျဂ္ဂေန ဂါဟေတု’’န္တိ(စူဠဝ။ ၃၁၈) အာဒိဝစနတော ပဌမံ ဝိဟာရေ ¶ ဘိက္ခူ ဂဏေတွာ မဉ္စဋ္ဌာနာနိ ဂဏေတဗ္ဗာနိ၊ တတော ဧကေကံ မဉ္စဋ္ဌာနံ ဧကေကဿ ဘိက္ခုနော ဂါဟေတဗ္ဗံ။ သစေ မဉ္စဋ္ဌာနာနိ အတိရေကာနိ ဟောန္တိ၊ ဝိဟာရဂ္ဂေန ဂါဟေတဗ္ဗံ။ သစေ ဝိဟာရာပိ အတိရေကာ ဟောန္တိ၊ ပရိဝေဏဂ္ဂေန ဂါဟေတဗ္ဗံ။ ပရိဝေဏေသုပိ အတိရေကေသု ပုန အပရောပိ ဘာဂေါ ဒါတဗ္ဗော။ အတိမန္ဒေသု ဟိ ဘိက္ခူသု ဧကေကဿ ဘိက္ခုနော ဒွေ တီဏိ ပရိဝေဏာနိ ဒါတဗ္ဗာနိ။ ဂဟိတေ ပန ဒုတိယဘာဂေ အညော ဘိက္ခု အာဂစ္ဆတိ၊ န အတ္တနော အရုစိယာ သော ဘာဂေါ တဿ ဒါတဗ္ဗော။ သစေ ပန ယေန ဂဟိတော၊ သော အတ္တနော ရုစိယာ တံ ဒုတိယဘာဂံ ဝါ ပဌမဘာဂံ ဝါ ဒေတိ၊ ဝဋ္ဋတိ။

‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ နိဿီမေ ဌိတဿ သေနာသနံ ဂါဟေတဗ္ဗံ၊ ယော ဂါဟေယျ၊ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာ’’တိ (စူဠဝ။ ၃၁၈) ဝစနတော ဥပစာရသီဓတော ဗဟိ ဌိတဿ န ဂါဟေတဗ္ဗံ၊ အန္တောဥပစာရသီမာယ ပန ဒူရေ ဌိတဿပိ လဗ္ဘတိယေဝ။

‘‘အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဂိလာနဿ ပတိရူပံ သေယျံ ဒါတု’’န္တိ (စူဠဝ။ ၃၁၆) ဝစနတော ယော (စူဠဝ။ အဋ္ဌ။ ၃၁၆) ကာသသာသဘဂန္ဒရာတိသာရာဒီဟိ ဂိလာနော ဟောတိ၊ ခေဠမလ္လကဝစ္စကပါလာဒီနိ ဌပေတဗ္ဗာနိ ဟောန္တိ၊ ကုဋ္ဌီ ဝါ ဟောတိ၊ သေနာသနံ ဒူသေတိ၊ ဧဝရူပဿ ဟေဋ္ဌာပါသာဒပဏ္ဏသာလာဒီသု အညတရံ ဧကမန္တံ သေနာသနံ ဒါတဗ္ဗံ။ ယသ္မိံ ဝသန္တေ သေနာသနံ န ဒုဿတိ၊ တဿ ဝရသေယျာပိ ဒါတဗ္ဗာဝ။ ယောပိ သိနေဟပါနဝိရေစနနတ္ထုကမ္မာဒီသု ယံ ကိဉ္စိ ¶ ဘေသဇ္ဇံ ကရောတိ၊ သဗ္ဗော သော ဂိလာနောယေဝ။ တဿပိ သလ္လက္ခေတွာ ပတိရူပံ သေနာသနံ ဒါတဗ္ဗံ။

‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧကေန ဒွေ ပဋိဗာဟေတဗ္ဗာ၊ ယော ပဋိဗာဟေယျ၊ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာ’’တိ (စူဠဝ။ ၃၁၉) ဝစနတော ဧကေန ဒွေ သေနာသနာနိ န ဂဟေတဗ္ဗာနိ။ သစေပိ ဂဏှေယျ၊ ပစ္ဆိမေန ဂဟဏေန ပုရိမဂ္ဂဟဏံ ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ။ ဂဟဏေန ဟိ ဂဟဏံ ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ၊ ဂဟဏေန အာလယော ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ၊ အာလယေန ဂဟဏံ ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ၊ အာလယေန အာလယော ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ။ ကထံ? ဣဓေကစ္စော (စူဠဝ။ အဋ္ဌ။ ၃၁၉) ဝဿူပနာယိကဒိဝသေ ဧကသ္မိံ ဝိဟာရေ သေနာသနံ ဂဟေတွာ သာမန္တဝိဟာရံ ဂန္တွာ တတြာပိ ဂဏှာတိ၊ တဿ ဣမိနာ ဂဟဏေန ပုရိမဂ္ဂဟဏံ ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ။ အပရော ‘‘ဣဓ ဝသိဿာမီ’’တိ အာလယမတ္တံ ကတွာ သာမန္တဝိဟာရံ ဂန္တွာ တတ္ထ သေနာသနံ ဂဏှာတိ၊ တဿ ဣမိနာ ဂဟဏေနေဝ ပုရိမော အာလယော ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ။ ဧကော ‘‘ဣဓ ဝသိဿာမီ’’တိ သေနာသနံ ဝါ ဂဟေတွာ အာလယံ ဝါ ကတွာ သာမန္တဝိဟာရံ ဂန္တွာ ‘‘ဣဓေဝ ဒါနိ ဝသိဿာမီ’’တိ အာလယံ ကရောတိ၊ ဣစ္စဿ အာလယေန ဝါ ဂဟဏံ၊ အာလယေန ဝါ အာလယော ¶ ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ၊ သဗ္ဗတ္ထ ပစ္ဆိမေ ဂဟဏေ ဝါ အာလယေ ဝါ တိဋ္ဌတိ။ ယော ပန ဧကသ္မိံ ဝိဟာရေ သေနာသနံ ဂဟေတွာ ‘‘အညသ္မိံ ဝိဟာရေ ဝသိဿာမီ’’တိ ဂစ္ဆတိ၊ တဿ ဥပစာရသီမာတိက္ကမေ သေနာသနဂ္ဂါဟော ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ။ ယဒိ ပန ‘‘တတ္ထ ဖာသု ဘဝိဿတိ၊ ဝသိဿာမိ၊ နော စေ၊ အာဂမိဿာမီ’’တိ ဂန္တွာ အဖာသုကဘာဝံ ဉတွာ ပစ္ဆာ ဝါ ဂစ္ဆတိ၊ ဝဋ္ဋတိ။

သေနာသနဂ္ဂါဟကေန စ သေနာသနံ ဂါဟေတွာ ဝဿာဝါသိကံ ဂါဟေတဗ္ဗံ။ ဂါဟေန္တေန သစေ သင်္ဃိကော စ သဒ္ဓါဒေယျော စာတိ ဒွေ စီဝရပစ္စယာ ဟောန္တိ၊ တေသု ယံ ဘိက္ခူ ပဌမံ ဂဟိတုံ ဣစ္ဆန္တိ၊ တံ ဂဟေတွာ တဿ ဌိတိကတော ပဋ္ဌာယ ဣတရော ဂါဟေတဗ္ဗော။ ‘‘သစေ ဘိက္ခူနံ အပ္ပတာယ ပရိဝေဏဂ္ဂေန သေနာသနေ ဂါဟိယမာနေ ဧကံ ပရိဝေဏံ မဟာလာဘံ ဟောတိ၊ ဒသ ဝါ ဒွါဒသ ဝါ စီဝရာနိ လဘန္တိ၊ တံ ဝိဇဋေတွာ အညေသု အလာဘကေသု အာဝါသေသု ပက္ခိပိတွာ အညေသမ္ပိ ဘိက္ခူနံ ဂါဟေတဗ္ဗ’’န္တိ မဟာသုမတ္ထေရော အာဟ။ မဟာပဒုမတ္ထေရော ပနာဟ ‘‘န ဧဝံ ¶ ကာတဗ္ဗံ။ မနုဿာ ဟိ အတ္တနော အာဝါသပဋိဇဂ္ဂနတ္ထာယ ပစ္စယံ ဒေန္တိ၊ တသ္မာ အညေဟိ ဘိက္ခူဟိ တတ္ထ ပဝိသိတဗ္ဗ’’န္တိ။

၂၂၁။ သစေ ပနေတ္ထ မဟာထေရော ပဋိက္ကောသတိ ‘‘မာ၊ အာဝုသော၊ ဧဝံ ဂါဟေထ၊ ဘဂဝတော အနုသိဋ္ဌိံ ကရောထ။ ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာ ‘‘အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရိဝေဏဂ္ဂေန ဂါဟေတု’’န္တိ (စူဠဝ။ ၃၁၈)။ တဿ ပဋိက္ကောသနာယ အဋ္ဌတွာ ‘‘ဘန္တေ၊ ဘိက္ခူ ဗဟူ၊ ပစ္စယော မန္ဒော၊ သင်္ဂဟံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ သညာပေတွာ ဂါဟေတဗ္ဗမေဝ။ ဂါဟေန္တေန စ သမ္မတေန ဘိက္ခုနာ မဟာထေရဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ဧဝံ ဝတ္တဗ္ဗံ ‘‘ဘန္တေ၊ တုမှာကံ သေနာသနံ ပါပုဏာတိ၊ ပစ္စယံ ဓာရေထာ’’တိ။ အသုကကုလဿ ပစ္စယော အသုကသေနာသနဉ္စ မယှံ ပါပုဏာတိ၊ အာဝုသောတိ။ ပါပုဏာတိ ဘန္တေ၊ ဂဏှထ နန္တိ။ ဂဏှာမိ၊ အာဝုသောတိ။ ဂဟိတံ ဟောတိ။ ‘‘သစေ ပန ‘ဂဟိတံ ဝေါ၊ ဘန္တေ’တိ ဝုတ္တေ ‘ဂဟိတံ မေ’တိ ဝါ၊ ‘ဂဏှိဿထ၊ ဘန္တေ’တိ ဝုတ္တေ ‘ဂဏှိဿာမီ’တိ ဝါ ဝဒတိ၊ အဂ္ဂဟိတံ ဟောတီ’’တိ မဟာသုမတ္ထေရော အာဟ။ မဟာပဒုမတ္ထေရော ပနာဟ ‘‘အတီတာနာဂတဝစနံ ဝါ ဟောတု ဝတ္တမာနဝစနံ ဝါ၊ သတုပ္ပာဒမတ္တံ အာလယကရဏမတ္တမေဝ စေတ္ထ ပမာဏံ၊ တသ္မာ ဂဟိတမေဝ ဟောတီ’’တိ။

ယောပိ ပံသုကူလိကော ဘိက္ခု သေနာသနံ ဂဟေတွာ ပစ္စယံ ဝိဿဇ္ဇေတိ၊ အယမ္ပိ န အညသ္မိံ အာဝါသေ ပက္ခိပိတဗ္ဗော၊ တသ္မိံယေဝ ပရိဝေဏေ အဂ္ဂိသာလာယ ဝါ ဒီဃသာလာယ ဝါ ရုက္ခမူလေ ဝါ အညဿ ဂါဟေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ပံသုကူလိကော ‘‘ဝသာမီ’’တိ သေနာသနံ ဇဂ္ဂိဿတိ၊ ဣတရော ‘‘ပစ္စယံ ဂဏှာမီ’’တိ ဧဝံ ဒွီဟိ ကာရဏေဟိ သေနာသနံ သုဇဂ္ဂိတတရံ ဘဝိဿတိ။ မဟာပစ္စရိယံ ¶ ပန ဝုတ္တံ ‘‘ပံသုကူလိကေ ဝါသတ္ထာယ သေနာသနံ ဂဏှန္တေ သေနာသနဂ္ဂါဟကေန ဝတ္တဗ္ဗံ၊ ‘ဘန္တေ ဣဓ ပစ္စယော အတ္ထိ၊ သော ကိံ ကာတဗ္ဗော’တိ။ တေန ‘ဟေဋ္ဌာ အညံ ဂါဟာပေဟီ’တိ ဝတ္တဗ္ဗော။ သစေ ပန ကိဉ္စိ အဝတွာဝ ဝသတိ၊ ဝုဋ္ဌဝဿဿ စ ပါဒမူလေ ဌပေတွာ သာဋကံ ဒေန္တိ၊ ဝဋ္ဋတိ။ အထ ‘ဝဿာဝါသိကံ ဒေမာ’တိ ဝဒန္တိ၊ တသ္မိံ သေနာသနေ ဝဿံဝုဋ္ဌဘိက္ခူနံ ပါပုဏာတီ’’တိ။ ယေသံ ပန သေနာသနံ နတ္ထိ၊ ကေဝလံ ပစ္စယမေဝ ဒေန္တိ၊ တေသံ ပစ္စယံ အဝဿာဝါသိကသေနာသနေ ဂါဟေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ မနုဿာ ထူပံ ကတွာ ဝဿာဝါသိကံ ဂါဟာပေန္တိ။ ထူပေါ နာမ ¶ အသေနာသနံ၊ တဿ သမီပေ ရုက္ခေ ဝါ မဏ္ဍပေ ဝါ ဥပနိဗန္ဓိတွာ ဂါဟေတဗ္ဗံ။ တေန ဘိက္ခုနာ စေတိယံ ဇဂ္ဂိတဗ္ဗံ။ ဗောဓိရုက္ခဗောဓိဃရအာသနဃရသမ္မုဉ္ဇနိအဋ္ဋဒါရုအဋ္ဋဝစ္စကုဋိဒွါရကောဋ္ဌကပါနီယကုဋိပါနီယမာဠကဒန္တကဋ္ဌမာဠကေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဘောဇနသာလာ ပန သေနာသနမေဝ၊ တသ္မာ တံ ဧကဿ ဝါ ဗဟူနံ ဝါ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ဂါဟေတုံ ဝဋ္ဋတီတိ သဗ္ဗမိဒံ ဝိတ္ထာရေန မဟာပစ္စရိယံ ဝုတ္တံ။

သေနာသနဂ္ဂါဟကေန ပန ပါဋိပဒအရုဏတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ပုန အရုဏံ န ဘိဇ္ဇတိ၊ တာဝ ဂါဟေတဗ္ဗံ။ ဣဒဉှိ သေနာသနဂ္ဂါဟဿ ခေတ္တံ။ သစေ ပါတောဝ ဂါဘိတေ သေနာသနေ အညော ဝိတက္ကစာရိကော ဘိက္ခု အာဂန္တွာ သေနာသနံ ယာစတိ၊ ‘‘ဂဟိတံ၊ ဘန္တေ၊ သေနာသနံ၊ ဝဿူပဂတော သင်္ဃော၊ ရမဏီယော ဝိဟာရော၊ ရုက္ခမူလာဒီသု ယတ္ထ ဣစ္ဆထ၊ တတ္ထ ဝသထာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗော။ ပစ္ဆိမဝဿူပနာယိကဒိဝသေ ပန သစေ ကာလံ ဃောသေတွာ သန္နိပတိတေ သင်္ဃေ ကောစိ ဒသဟတ္ထံ ဝတ္ထံ အာဟရိတွာ ဝဿာဝါသိကံ ဒေတိ၊ အာဂန္တုကော စေ ဘိက္ခု သင်္ဃတ္ထေရော ဟောတိ၊ တဿ ဒါတဗ္ဗံ။ နဝကော စေ ဟောတိ၊ သမ္မတေန ဘိက္ခုနာ သင်္ဃတ္ထေရော ဝတ္တဗ္ဗော ‘‘သစေ၊ ဘန္တေ၊ ဣစ္ဆထ၊ ပဌမဘာဂံ မုဉ္စိတွာ ဣဒံ ဝတ္ထံ ဂဏှထာ’’တိ၊ အမုဉ္စန္တဿ န ဒါတဗ္ဗံ။ သစေ ပန ပုဗ္ဗေ ဂါဟိတံ မုဉ္စိတွာ ဂဏှာတိ၊ ဒါတဗ္ဗံ။ ဧတေနေဝ ဥပါယေန ဒုတိယတ္ထေရတော ပဋ္ဌာယ ပရိဝတ္တေတွာ ပတ္တဋ္ဌာနေဝ အာဂန္တုကဿ ဒါတဗ္ဗံ။ သစေ ပန ပဌမဝဿူပဂတာ ဒွေ တီဏိ စတ္တာရိ ပဉ္စ ဝါ ဝတ္ထာနိ အလတ္ထုံ၊ လဒ္ဓံ လဒ္ဓံ ဧတေနေဝ ဥပါယေန ဝိဿဇ္ဇာပေတွာ ယာဝ အာဂန္တုကဿ သမကံ ဟောတိ၊ တာဝ ဒါတဗ္ဗံ။ တေန သမကေ လဒ္ဓေ အဝသိဋ္ဌော အနုဘာဂေါ ထေရာသနေ ဒါတဗ္ဗော။ ပစ္စုပ္ပန္နေ လာဘေ သတိ ဌိတိကာယ ဂါဟေတုံ ကတိကံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတိ။

သစေ ဒုဗ္ဘိက္ခံ ဟောတိ၊ ဒွီသုပိ ဝဿူပနာယိကာသု ဝဿူပဂတာ ဘိက္ခူ ဘိက္ခာယ ကိလမန္တာ ‘‘အာဝုသော၊ ဣဓ ဝသန္တာ သဗ္ဗေဝ ကိလမာမ၊ သာဓု ဝတ ဒွေ ဘာဂါ ဟောမ၊ ယေသံ ဉာတိပဝါရိတဋ္ဌာနာနိ အတ္ထိ၊ တေ တတ္ထ ဝသိတွာ ပဝါရဏာယ အာဂန္တွာ အတ္တနော ပတ္တံ ဝဿာဝါသိကံ ဂဏှန္တူ’’တိ ဝဒန္တိ၊ တေသု ယေ တတ္ထ ဝသိတွာ ပဝါရဏာယ အာဂစ္ဆန္တိ၊ တေသံ အပလောကေတွာ ¶ ဝဿာဝါသိကံ ဒါတဗ္ဗံ။ သာဒိယန္တာပိ ဟိ တေနေဝ ဝဿာဝါသိကဿ သာမိနော၊ ခီယန္တာပိ စ အာဝါသိကာ နေဝ အဒါတုံ လဘန္တိ။ ကုရုန္ဒိယံ ပန ဝုတ္တံ ‘‘ကတိကဝတ္တံ ကာတဗ္ဗံ ‘သဗ္ဗေသံ နော ဣဓ ယာဂုဘတ္တံ ¶ နပ္ပဟောတိ၊ သဘာဂဋ္ဌာနေ ဝသိတွာ အာဂစ္ဆထ၊ တုမှာကံ ပတ္တံ ဝဿာဝါသိကံ လဘိဿထာ’တိ။ တဉ္စေ ဧကော ပဋိဗာဟတိ၊ သုပဋိဗာဟိတံ။ နော စေ ပဋိဗာဟတိ၊ ကတိကာ သုကတာ။ ပစ္ဆာ တေသံ တတ္ထ ဝသိတွာ အာဂတာနံ အပလောကေတွာ ဒါတဗ္ဗံ၊ အပလောကနကာလေ ပဋိဗာဟိတုံ န လဗ္ဘတီ’’တိ။ ပုနပိ ဝုတ္တံ ‘‘သစေ ဝဿူပဂတေသု ဧကစ္စာနံ ဝဿာဝါသိကေ အပါပုဏန္တေ ဘိက္ခူ ကတိကံ ကရောန္တိ ‘ဆိန္နဝဿာနံ ဝဿာဝါသိကဉ္စ ဣဒါနိ ဥပ္ပဇ္ဇနကဝဿာဝါသိကဉ္စ ဣမေသံ ဒါတုံ ရုစ္စတီ’တိ၊ ဧဝံ ကတိကာယ ကတာယ ဂါဟိတသဒိသမေဝ ဟောတိ၊ ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နံ တေသမေဝ ဒါတဗ္ဗ’’န္တိ။ တေမာသံ ပါနီယံ ဥပဋ္ဌာပေတွာ ဝိဟာရမဂ္ဂစေတိယင်္ဂဏဗောဓိယင်္ဂဏာနိ ဇဂ္ဂိတွာ ဗောဓိရုက္ခေ ဥဒကံ သိဉ္စိတွာ ပက္ကန္တောပိ ဝိဗ္ဘန္တောပိ ဝဿာဝါသိကံ လဘတိယေဝ။ ဘတိနိဝိဋ္ဌဉှိ တေန ကတံ၊ သင်္ဃိကံ ပန အပလောကနကမ္မံ ကတွာ ဂါဟိတံ အန္တောဝဿေ ဝိဗ္ဘန္တောပိ လဘတေဝ၊ ပစ္စယဝသေန ဂါဟိတံ ပန န လဘတီတိ ဝဒန္တိ။

သစေ ဝုဋ္ဌဝဿော ဒိသံဂမိကော ဘိက္ခု အာဝါသိကဿ ဟတ္ထတော ကိဉ္စိဒေဝ ကပ္ပိယဘဏ္ဍံ ဂဟေတွာ ‘‘အသုကကုလေ မယှံ ဝဿာဝါသိကံ ပတ္တံ၊ တံ ဂဏှထာ’’တိ ဝတွာ ဂတဋ္ဌာနေ ဝိဗ္ဘမတိ၊ ဝဿာဝါသိကံ သင်္ဃိကံ ဟောတိ။ သစေ ပန မနုဿေ သမ္မုခါ သမ္ပဋိစ္ဆာပေတွာ ဂစ္ဆတိ၊ လဘတိ။ ‘‘ဣဒံ ဝဿာဝါသိကံ အမှာကံ သေနာသနေ ဝုတ္ထဘိက္ခုနော ဒေမာ’’တိ ဝုတ္တေ ယဿ ဂါဟိတံ၊ တဿေဝ ဟောတိ။ သစေ ပန သေနာသနသာမိကဿ ပိယကမျတာယ ပုတ္တဓီတာဒယော ဗဟူနိ ဝတ္ထာနိ အာဟရိတွာ ‘‘အမှာကံ သေနာသနေ ဒေမာ’’တိ ဒေန္တိ၊ တတ္ထ ဝဿူပဂတဿ ဧကမေဝ ဝတ္ထံ ဒါတဗ္ဗံ၊ သေသာနိ သင်္ဃိကာနိ ဟောန္တိ။ ဝဿာဝါသိကဌိတိကာယ ဂါဟေတဗ္ဗာနိ၊ ဌိတိကာယ အသတိ ထေရာသနတော ပဋ္ဌာယ ဂါဟေတဗ္ဗာနိ။ သေနာသနေ ဝဿူပဂတံ ဘိက္ခုံ နိဿာယ ဥပ္ပန္နေန စိတ္တပ္ပသာဒေန ဗဟူနိ ဝတ္ထာနိ အာဟရိတွာ ‘‘သေနာသနဿ ဒေမာ’’တိ ဒိန္နေသုပိ ဧသေဝ နယော။ သစေ ပန ပါဒမူလေ ဌပေတွာ ‘‘ဧတဿ ဘိက္ခုနော ဒေမာ’’တိ ဝဒန္တိ၊ တဿေဝ ဟောန္တိ။

ဧကဿ ဂေဟေ ဒွေ ဝဿာဝါသိကာနိ၊ ပဌမဘာဂေါ သာမဏေရဿ ဂါဟိတော ဟောတိ၊ ဒုတိယော ထေရာသနေ။ သော ဧကံ ဒသဟတ္ထံ၊ ဧကံ အဋ္ဌဟတ္ထံ သာဋကံ ပေသေတိ ‘‘ဝဿာဝါသိကံ ပတ္တဘိက္ခူနံ ဒေထာ’’တိ၊ ဝိစိနိတွာ ဝရဘာဂံ သာမဏေရဿ ဒတွာ အနုဘာဂေါ ထေရာသနေ ဒါတဗ္ဗော ¶ ။ သစေ ပန ဥဘောပိ ဃရံ နေတွာ ဘောဇေတွာ သယမေဝ ပါဒမူလေ ဌပေတိ၊ ယံ ယဿ ဒိန္နံ၊ တဒေဝ တဿ ဟောတိ။ ဣတော ပရံ မဟာပစ္စရိယံ အာဂတနယော ဟောတိ – ဧကဿ ဃရေ ဒဟရသာမဏေရဿ ဝဿာဝါသိကံ ပါပုဏာတိ၊ သော စေ ပုစ္ဆတိ ‘‘အမှာကံ ဝဿာဝါသိကံ ကဿ ပတ္တ’’န္တိ၊ ‘‘သာမဏေရဿာ’’တိ အဝတွာ ¶ ‘‘ဒါနကာလေ ဇာနိဿသီ’’တိ ဝတွာ ဒါနဒိဝသေ ဧကံ မဟာထေရံ ပေသေတွာ နီဟရာပေတဗ္ဗံ။ သစေ ယဿ ဝဿာဝါသိကံ ပတ္တံ၊ သော ဝိဗ္ဘမတိ ဝါ ကာလံ ဝါ ကရောတိ၊ မနုဿာ စေ ပုစ္ဆန္တိ ‘‘ကဿ အမှာကံ ဝဿာဝါသိကံ ပတ္တ’’န္တိ၊ တေသံ ယထာဘူတံ အာစိက္ခိတဗ္ဗံ။ သစေ တေ ဝဒန္တိ ‘‘တုမှာကံ ဒေမာ’’တိ၊ တဿ ဘိက္ခုနော ပါပုဏာတိ။ အထ သင်္ဃဿ ဝါ ဂဏဿ ဝါ ဒေန္တိ၊ သင်္ဃဿ ဝါ ဂဏဿ ဝါ ပါပုဏာတိ။ သစေ ဝဿူပဂတာ သုဒ္ဓပံသုကူလိကာယေဝ ဟောန္တိ၊ အာနေတွာ ဒိန္နံ ဝဿာဝါသိကံ သေနာသနပရိက္ခာရံ ဝါ ကတွာ ဌပေတဗ္ဗံ၊ ဗိမ္ဗောဟနာဒီနိ ဝါ ကာတဗ္ဗာနီတိ။

အယံ တာဝ အန္တောဝဿေ ဝဿူပနာယိကဒိဝသဝသေန

သေနာသနဂ္ဂါဟကထာ။

၂၂၂။ အယမပရောပိ ဥတုကာလေ အန္တရာမုတ္တကော နာမ သေနာသနဂ္ဂါဟော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဒိဝသဝသေန ဟိ တိဝိဓော သေနာသနဂ္ဂါဟော ပုရိမကော ပစ္ဆိမကော အန္တရာမုတ္တကောတိ။ ဝုတ္တဉှေတံ –

‘‘တယောမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သေနာသနဂ္ဂါဟာ၊ ပုရိမကော ပစ္ဆိမကော အန္တရာမုတ္တကော။ အပရဇ္ဇုဂတာယ အာသာဠှိယာ ပုရိမကော ဂါဟေတဗ္ဗော၊ မာသဂတာယ အာသာဠှိယာ ပစ္ဆိမကော ဂါဟေတဗ္ဗော၊ အပရဇ္ဇုဂတာယ ပဝါရဏာယ အာယတိံ ဝဿာဝါသတ္ထာယ အန္တရာမုတ္တကော ဂါဟေတဗ္ဗော’’တိ (မဟာဝ။ ၃၁၈)။

ဧတေသု (စူဠဝ။ အဋ္ဌ။ ၃၁၈) တီသု သေနာသနဂ္ဂါဟေသု ပုရိမကော ပစ္ဆိမကော စာတိ ဣမေ ဒွေ ဂါဟာ ထာဝရာ၊ အန္တရာမုတ္တကော ပန သေနာသနပဋိဇဂ္ဂနတ္ထံ ဘဂဝတာ အနုညာတော။ တထာ ဟိ ဧကသ္မိံ ဝိဟာရေ မဟာလာဘံ သေနာသနံ ဟောတိ၊ သေနာသနသာမိကာ ဝဿူပဂတံ ဘိက္ခုံ သဗ္ဗပစ္စယေဟိ သက္ကစ္စံ ဥပဋ္ဌဟိတွာ ပဝါရေတွာ ဂမနကာလေ ဗဟုံ သမဏပရိက္ခာရံ ဒေန္တိ၊ မဟာထေရာ ဒူရတောဝ အာဂန္တွာ ဝဿူပနာယိကဒိဝသေ တံ ¶ ဂဟေတွာ ဖာသုံ ဝသိတွာ ဝုဋ္ဌဝဿာ လာဘံ ဂဏှိတွာ ပက္ကမန္တိ။ အာဝါသိကာ ‘‘မယံ ဧတ္ထုပ္ပန္နံ လာဘံ န လဘာမ၊ နိစ္စံ အာဂန္တုကမဟာထေရာဝ လဘန္တိ၊ တေယေဝ နံ အာဂန္တွာ ပဋိဇဂ္ဂိဿန္တီ’’တိ ပလုဇ္ဇန္တမ္ပိ န ဩလောကေန္တိ။ ဘဂဝါ တဿ ပဋိဇဂ္ဂနတ္ထံ ‘‘အပရဇ္ဇုဂတာယ ပဝါရဏာယ အာယတိံ ဝဿာဝါသတ္ထာယ အန္တရာမုတ္တကော ဂါဟေတဗ္ဗော’’တိ အာဟ။

တံ ဂါဟေန္တေန သင်္ဃတ္ထေရော ဝတ္တဗ္ဗော ‘‘ဘန္တေ၊ အန္တရာမုတ္တကသေနာသနံ ဂဏှထာ’’တိ။ သစေ ဂဏှာတိ ¶ ၊ ဒါတဗ္ဗံ။ နော စေ၊ ဧတေနေဝ ဥပါယေန အနုထေရံ အာဒိံ ကတွာ ယော ဂဏှာတိ၊ တဿ အန္တမသော သာမဏေရဿပိ ဒါတဗ္ဗံ။ တေန တံ သေနာသနံ အဋ္ဌ မာသေ ပဋိဇဂ္ဂိတဗ္ဗံ၊ ဆဒနဘိတ္တိဘူမီသု ယံ ကိဉ္စိ ခဏ္ဍံ ဝါ ဖုလ္လံ ဝါ ဟောတိ၊ တံ သဗ္ဗံ ပဋိသင်္ခရိတဗ္ဗံ။ ဥဒ္ဒေသပရိပုစ္ဆာဒီဟိ ဒိဝသံ ခေပေတွာ ရတ္တိံ တတ္ထ ဝသိတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ ရတ္တိံ ပရိဝေဏေ ဝသိတွာ တတ္ထ ဒိဝသံ ခေပေတုမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ၊ ရတ္တိန္ဒိဝံ တတ္ထေဝ ဝသိတုမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ၊ ဥတုကာလေ အာဂတာနံ ဝုဍ္ဎာနံ န ပဋိဗာဟိတဗ္ဗံ။ ဝဿူပနာယိကဒိဝသေ ပန သမ္ပတ္တေ သစေ သင်္ဃတ္ထေရော ‘‘မယှံ ဣဒံ ပန သေနာသနံ ဒေထာ’’တိ ဝဒတိ၊ န လဘတိ။ ‘‘ဘန္တေ၊ ဣဒံ အန္တရာမုတ္တကံ ဂဟေတွာ ဧကေန ဘိက္ခုနာ ပဋိဇဂ္ဂိတ’’န္တိ ဝတွာ န ဒါတဗ္ဗံ၊ အဋ္ဌ မာသေ ပဋိဇဂ္ဂိတဘိက္ခုဿေဝ ဂါဟိတံ ဟောတိ။ ယသ္မိံ ပန သေနာသနေ ဧကသံဝစ္ဆရေ ဒွိက္ခတ္တုံ ပစ္စယေ ဒေန္တိ ဆမာသစ္စယေန ဆမာသစ္စယေန၊ တံ အန္တရာမုတ္တကံ န ဂါဟေတဗ္ဗံ။ ယသ္မိံ ဝါ တိက္ခတ္တုံ ဒေန္တိ စတုမာသစ္စယေန စတုမာသစ္စယေန၊ ယသ္မိံ ဝါ စတုက္ခတ္တုံ ဒေန္တိ တေမာသစ္စယေန တေမာသစ္စယေန၊ တံ အန္တရာမုတ္တကံ န ဂါဟေတဗ္ဗံ။ ပစ္စယေနေဝ ဟိ တံ ပဋိဇဂ္ဂနံ လဘိဿတိ။ ယသ္မိံ ပန ဧကသံဝစ္ဆရေ သကိဒေဝ ဗဟူ ပစ္စယေ ဒေန္တိ၊ ဧတံ အန္တရာမုတ္တကံ ဂါဟေတဗ္ဗန္တိ။

၂၂၃။ ‘‘အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အကတံ ဝါ ဝိဟာရံ ဝိပ္ပကတံ ဝါ နဝကမ္မံ ဒါတုံ၊ ခုဒ္ဒကေ ဝိဟာရေ ကမ္မံ ဩလောကေတွာ ဆပ္ပဉ္စဝဿိကံ နဝကမ္မံ ဒါတုံ၊ အဍ္ဎယောဂေ ကမ္မံ ဩလောကေတွာ သတ္တဋ္ဌဝဿိကံ နဝကမ္မံ ဒါတုံ၊ မဟလ္လကေ ဝိဟာရေ ပါသာဒေ ဝါ ကမ္မံ ဩလောကေတွာ ဒသဒွါဒသဝဿိကံ နဝကမ္မံ ဒါတု’’န္တိ (စူဠဝ။ ၃၂၃) ဝစနတော အကတံ ဝိပ္ပကတံ ဝါ သေနာသနံ ဧကဿ ဘိက္ခုနော အပလောကနေန ဝါ ကမ္မဝါစာယ ဝါ သာဝေတွာ နဝကမ္မံ ¶ ကတွာ ဝသိတုံ ယထာဝုတ္တကာလပရိစ္ဆေဒဝသေန ဒါတဗ္ဗံ။ နဝကမ္မိကော ဘိက္ခု အန္တောဝဿေ တံ အာဝါသံ လဘတိ၊ ဥတုကာလေ ပဋိဗာဟိတုံ န လဘတိ။ လဒ္ဓနဝကမ္မေန ပန ဘိက္ခုနာ ဝါသိဖရသုနိခါဒနာဒီနိ ဂဟေတွာ သယံ န ကာတဗ္ဗံ၊ ကတာကတံ ဇာနိတဗ္ဗံ။ သစေ သော အာဝါသော ဇီရတိ၊ အာဝါသသာမိကဿ ဝါ တဿ ဝံသေ ဥပ္ပန္နဿ ဝါ ကဿစိ ကထေတဗ္ဗံ ‘‘အာဝါသော တေ နဿတိ၊ ဇဂ္ဂထ ဧတံ အာဝါသ’’န္တိ။ သစေ သော န သက္ကောတိ၊ ဘိက္ခူဟိ ဉာတီဟိ ဝါ ဥပဋ္ဌာကေဟိ ဝါ သမာဒါပေတွာ ဇဂ္ဂိတဗ္ဗော။ သစေ တေပိ န သက္ကောန္တိ၊ သင်္ဃိကေန ပစ္စယေန ဇဂ္ဂိတဗ္ဗော၊ တသ္မိမ္ပိ အသတိ ဧကံ အာဝါသံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ အဝသေသာ ဇဂ္ဂိတဗ္ဗာ၊ ဗဟူ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ဧကံ သဏ္ဌပေတုမ္ပိ ဝဋ္ဋတိယေဝ။

ဒုဗ္ဘိက္ခေ ဘိက္ခူသု ပက္ကန္တေသု သဗ္ဗေ အာဝါသာ နဿန္တိ၊ တသ္မာ ဧကံ ဝါ ဒွေ ဝါ တယော ဝါ ¶ အာဝါသေ ဝိဿဇ္ဇေတွာ တတော ယာဂုဘတ္တစီဝရာဒီနိ ပရိဘုဉ္ဇန္တေဟိ သေသာဝါသာ ဇဂ္ဂိတဗ္ဗာယေဝ။

ကုရုန္ဒိယံ ပန ဝုတ္တံ ‘‘သင်္ဃိကေ ပစ္စယေ အသတိ ဧကော ဘိက္ခု ‘တုယှံ ဧကမဉ္စဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ ဇဂ္ဂါဟီ’တိ ဝတ္တဗ္ဗော။ သစေ ဗဟုတရံ ဣစ္ဆတိ၊ တိဘာဂံ ဝါ ဥပဍ္ဎဘာဂံ ဝါ ဒတွာပိ ဇဂ္ဂါပေတဗ္ဗံ။ အထ ထမ္ဘမတ္တမေဝေတ္ထ အဝသိဋ္ဌံ၊ ဗဟုကမ္မံ ကာတဗ္ဗန္တိ န ဣစ္ဆတိ၊ ‘တုယှံ ပုဂ္ဂလိကမေဝ ကတွာ ဇဂ္ဂါဟီ’တိ ဒါတဗ္ဗံ။ ဧဝမ္ပိ ဟိ ‘သင်္ဃဿ ဘဏ္ဍကဌပနဋ္ဌာနဉ္စ နဝကာနဉ္စ ဝသနဋ္ဌာနံ လဘိဿတီ’တိ ဇဂ္ဂါပေတဗ္ဗော။ ဧဝံ ဇဂ္ဂိတော ပန တသ္မိံ ဇီဝန္တေ ပုဂ္ဂလိကော ဟောတိ၊ မတေ သင်္ဃိကောဝ။ သစေ သဒ္ဓိဝိဟာရိကာနံ ဒါတုကာမော ဟောတိ၊ ကမ္မံ ဩလောကေတွာ တိဘာဂံ ဝါ ဥပဍ္ဎံ ဝါ ပုဂ္ဂလိကံ ကတွာ ဇဂ္ဂါပေတဗ္ဗော။ ဧဝဉှိ သဒ္ဓိဝိဟာရိကာနံ ဒါတုံ လဘတိ။ ဧဝံ ဇဂ္ဂနကေ ပန အသတိ ဧကံ အာဝါသံ ဝိဿဇ္ဇေတွာတိအာဒိနာ နယေန ဇဂ္ဂါပေတဗ္ဗော’’တိ ဝုတ္တံ။ ဣဒမ္ပိ စ အညံ တတ္ထေဝ ဝုတ္တံ။

ဒွေ ဘိက္ခူ သင်္ဃိကဘူမိံ ဂဟေတွာ သောဓေတွာ သင်္ဃိကသေနာသနံ ကရောန္တိ၊ ယေန သာ ဘူမိ ပဌမံ ဂဟိတာ၊ သော သာမီ။ ဥဘောပိ ပုဂ္ဂလိကံ ကရောန္တိ၊ သောယေဝ သာမီ။ သော သင်္ဃိကံ ကရောတိ၊ ဣတရော ပုဂ္ဂလိကံ ကရောတိ၊ အညံ စေ ဗဟု သေနာသနဋ္ဌာနံ အတ္ထိ၊ ပုဂ္ဂလိကံ ကရောန္တောပိ န ဝါရေတဗ္ဗော။ အညသ္မိံ ပန တာဒိသေ ပတိရူပေ ဌာနေ အသတိ ¶ တံ ပဋိဗာဟိတွာ သင်္ဃိကံ ကရောန္တေနေဝ ကာတဗ္ဗံ။ ယံ ပန တဿ တတ္ထ ဝယကမ္မံ ကတံ၊ တံ ဒါတဗ္ဗံ။ သစေ ပန ကတာဝါသေ ဝါ အာဝါသကရဏဋ္ဌာနေ ဝါ ဆာယူပဂဖလူပဂါ ရုက္ခာ ဟောန္တိ၊ အပလောကေတွာ ဟာရေတဗ္ဗာ။ ပုဂ္ဂလိကာ စေ ဟောန္တိ၊ သာမိကာ အာပုစ္ဆိတဗ္ဗာ။ နော စေ ဒေန္တိ၊ ယာဝတတိယကံ အာပုစ္ဆိတွာ ‘‘ရုက္ခအဂ္ဃနကမူလံ ဒဿာမာ’’တိ ဟာရေတဗ္ဗာ။

၂၂၄။ ယော ပန သင်္ဃိကံ ဝလ္လိမတ္တမ္ပိ အဂ္ဂဟေတွာ အာဟရိမေန ဥပကရဏေန သင်္ဃိကာယ ဘူမိယာ ပုဂ္ဂလိကဝိဟာရံ ကာရေတိ၊ ဥပဍ္ဎံ သင်္ဃိကံ ဟောတိ၊ ဥပဍ္ဎံ ပုဂ္ဂလိကံ။ ပါသာဒေါ စေ ဟောတိ၊ ဟေဋ္ဌာပါသာဒေါ သင်္ဃိကော၊ ဥပရိ ပုဂ္ဂလိကော။ သစေ ယော ဟေဋ္ဌာပါသာဒံ ဣစ္ဆတိ၊ ဟေဋ္ဌာပါသာဒံ တဿ ဟောတိ။ အထ ဟေဋ္ဌာ စ ဥပရိ စ ဣစ္ဆတိ၊ ဥဘယတ္ထ ဥပဍ္ဎံ လဘတိ။ ဒွေ သေနာသနာနိ ကာရေတိ၊ ဧကံ သင်္ဃိကံ၊ ဧကံ ပုဂ္ဂလိကံ။ သစေ ဝိဟာရေ ဥဋ္ဌိတေန ဒဗ္ဗသမ္ဘာရေန ကာရေတိ၊ တိဘာဂံ လဘတိ။ သစေ အကတဋ္ဌာနေ စယံ ဝါ ပမုခံ ဝါ ကရောတိ ဗဟိကုဋ္ဋေ၊ ဥပဍ္ဎံ သင်္ဃဿ၊ ဥပဍ္ဎံ တဿ။ အထ မဟန္တံ ဝိသမံ ပူရေတွာ အပဒေ ပဒံ ဒဿေတွာ ကတံ ဟောတိ၊ အနိဿရော တတ္ထ သင်္ဃော။

သစေ ¶ ဘိက္ခု သင်္ဃိကဝိဟာရတော ဂေါပါနသိအာဒီနိ ဂဟေတွာ အညသ္မိံ သင်္ဃိကာဝါသေ ယောဇေတိ၊ သုယောဇိတာနိ။ ပုဂ္ဂလိကာဝါသေ ယောဇေန္တေဟိ ပန မူလံ ဝါ ဒါတဗ္ဗံ၊ ပဋိပါကတိကံ ဝါ ကာတဗ္ဗံ။ ဆဍ္ဍိတဝိဟာရတော မဉ္စပီဌာဒီနိ ထေယျစိတ္တေန ဂဏှန္တော ဥဒ္ဓါရေယေဝ ဘဏ္ဍဂ္ဃေန ကာရေတဗ္ဗော။ ‘‘ပုန အာဝါသိကကာလေ ဒဿာမီ’’တိ ဂဟေတွာ သင်္ဃိကပရိဘောဂေန ပရိဘုဉ္ဇန္တဿ နဋ္ဌံ သုနဋ္ဌံ၊ ဇိဏ္ဏံ သုဇိဏ္ဏံ။ အရောဂံ စေ၊ ပါကတိကံ ကာတဗ္ဗံ၊ ပုဂ္ဂလိကပရိဘောဂေန ပရိဘုဉ္ဇန္တဿ နဋ္ဌံ ဝါ ဇိဏ္ဏံ ဝါ ဂီဝါ ဟောတိ။ တတော ဒွါရဝါတပါနာဒီနိ သင်္ဃိကာဝါသေ ဝါ ပုဂ္ဂလိကာဝါသေ ဝါ ယောဇိတာနိ၊ ပဋိဒါတဗ္ဗာနိယေဝ။ သစေ ကောစိ သင်္ဃိကော ဝိဟာရော ဥန္ဒြိယတိ၊ ယံ တတ္ထ မဉ္စပီဌာဒိကံ၊ တံ ဂုတ္တတ္ထာယ အညတြ ဟရိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ တသ္မာ အညတြ ဟရိတွာ သင်္ဃိကပရိဘောဂေန ပရိဘုဉ္ဇန္တဿ နဋ္ဌံ သုနဋ္ဌံ၊ ဇိဏ္ဏံ သုဇိဏ္ဏံ။ သစေ အရောဂံ၊ တသ္မိံ ဝိဟာရေ ပဋိသင်္ခတေ ပုန ပါကတိကံ ကာတဗ္ဗံ။ ပုဂ္ဂလိကပရိဘောဂေန ပရိဘုဉ္ဇတော နဋ္ဌံ ဝါ ဇိဏ္ဏံ ဝါ ဂီဝါ ဟောတိ၊ တသ္မိံ ပဋိသင်္ခတေ ဒါတဗ္ဗမေဝ။ အယံ သေနာသနဂ္ဂါဟကထာ။

၂၂၅။ အယံ ¶ ပနေတ္ထ စတုပစ္စယသာဓာရဏကထာ (စူဠဝ။ အဋ္ဌ။ ၃၂၅ ပက္ခိကဘတ္တာဒိကထာ) – သမ္မတေန အပ္ပမတ္တကဝိဿဇ္ဇကေန ဘိက္ခုနာ စီဝရကမ္မံ ကရောန္တဿ ‘‘သူစိံ ဒေဟီ’’တိ ဝဒတော ဧကာ ဒီဃာ၊ ဧကာ ရဿာတိ ဒွေ သူစိယော ဒါတဗ္ဗာ။ ‘‘အဝိဘတ္တံ သင်္ဃိကဘဏ္ဍ’’န္တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗကိစ္စံ နတ္ထိ။ ပိပ္ဖလတ္ထိကဿ ဧကော ပိပ္ဖလကော၊ ကန္တာရံ ပဋိပဇ္ဇိတုကာမဿ ဥပါဟနယုဂဠံ၊ ကာယဗန္ဓနတ္ထိကဿ ကာယဗန္ဓနံ၊ ‘‘အံသဗဒ္ဓကော မေ ဇိဏ္ဏော’’တိ အာဂတဿ အံသဗဒ္ဓကော၊ ပရိဿာဝနတ္ထိကဿ ပရိဿာဝနံ ဒါတဗ္ဗံ၊ ဓမ္မကရဏတ္ထိကဿ ဓမ္မကရဏော။ သစေ ပဋ္ဋကော န ဟောတိ၊ ဓမ္မကရဏော ပဋ္ဋကေန သဒ္ဓိံ ဒါတဗ္ဗော။ ‘‘အာဂန္တုကပတ္တံ အာရောပေဿာမီ’’တိ ယာစန္တဿ ကုသိယာ စ အဍ္ဎကုသိယာ စ ပဟောနကံ ဒါတဗ္ဗံ။ ‘‘မဏ္ဍလံ နပ္ပဟောတီ’’တိ အာဂတဿ မဏ္ဍလံ ဧကံ ဒါတဗ္ဗံ၊ အဍ္ဎမဏ္ဍလာနိ ဒွေ ဒါတဗ္ဗာနိ၊ ဒွေ မဏ္ဍလာနိ ယာစန္တဿ န ဒါတဗ္ဗာနိ။ အနုဝါတပရိဘဏ္ဍတ္ထိကဿ ဧကဿ စီဝရဿ ပဟောနကံ ဒါတဗ္ဗံ၊ သပ္ပိနဝနီတာဒိအတ္ထိကဿ ဂိလာနဿ ဧကံ ဘေသဇ္ဇံ နာဠိမတ္တံ ကတွာ တတော တတိယကောဋ္ဌာသော ဒါတဗ္ဗော။ ဧဝံ တီဏိ ဒိဝသာနိ ဒတွာ နာဠိယာ ပရိပုဏ္ဏာယ စတုတ္ထဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ သင်္ဃံ အာပုစ္ဆိတွာ ဒါတဗ္ဗံ၊ ဂုဠပိဏ္ဍေပိ ဧကဒိဝသံ တတိယဘာဂေါ ဒါတဗ္ဗော။ ဧဝံ တီဟိ ဒိဝသေဟိ နိဋ္ဌိတေ ပိဏ္ဍေ တတော ပရံ သင်္ဃံ အာပုစ္ဆိတွာ ဒါတဗ္ဗံ။ သမ္မန္နိတွာ ဌပိတယာဂုဘာဇကာဒီဟိ စ ဘာဇနီယဋ္ဌာနံ အာဂတမနုဿာနံ အနာပုစ္ဆိတွာဝ ဥပဍ္ဎဘာဂေါ ဒါတဗ္ဗော။ အသမ္မတေဟိ ပန အပလောကေတွာ ဒါတဗ္ဗောတိ။

သင်္ဃဿ သန္တကံ သမ္မတေန ဝါ အာဏတ္တေဟိ ဝါ အာရာမိကာဒီဟိ ဒီယမာနံ၊ ဂိဟီနဉ္စ သန္တကံ ¶ သာမိကေန ဝါ အာဏတ္တေန ဝါ ဒီယမာနံ ‘‘အပရဿ ဘာဂံ ဒေဟီ’’တိ အသန္တံ ပုဂ္ဂလံ ဝတွာ ဂဏှတော ဘဏ္ဍာဒေယျံ။ အညေန ဒီယမာနံ ဂဏှန္တော ဘဏ္ဍဂ္ဃေန ကာရေတဗ္ဗော။ အသမ္မတေန ဝါ အနာဏတ္တေန ဝါ ဒီယမာနေ ‘‘အပရမ္ပိ ဘာဂံ ဒေဟီ’’တိ ဝတွာ ဝါ ကူဋဝဿာနိ ဂဏေတွာ ဝါ ဂဏှန္တော ဥဒ္ဓါရေယေဝ ဘဏ္ဍဂ္ဃေန ကာရေတဗ္ဗော။ ဣတရေဟိ ဒီယမာနံ ဧဝံ ဂဏှတော ဘဏ္ဍာဒေယျံ သာမိကေန ပန ‘‘ဣမဿ ဒေဟီ’’တိ ဒါပိတံ ဝါ သယံ ဒိန္နံ ဝါ သုဒိန္နန္တိ အယံ သဗ္ဗဋ္ဌကထာဝိနိစ္ဆယတော သာရော။

ပိဏ္ဍာယ ¶ ပဝိဋ္ဌဿပိ ဩဒနပဋိဝီသော အန္တောဥပစာရသီမာယံ ဌိတဿေဝ ဂဟေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ယဒိ ပန ဒါယကာ ‘‘ဗဟိဥပစာရသီမဋ္ဌာနမ္ပိ၊ ဘန္တေ၊ ဂဏှထ၊ အာဂန္တွာ ပရိဘုဉ္ဇိဿန္တီ’’တိ ဝဒန္တိ၊ ဧဝံ အန္တောဂါမဋ္ဌာနမ္ပိ ဂဟေတုံ ဝဋ္ဋတိ။

ပါဠိံ အဋ္ဌကထဉ္စေဝ၊ ဩလောကေတွာ ဝိစက္ခဏော၊

သင်္ဃိကေ ပစ္စယေ ဧဝံ၊ အပ္ပမတ္တောဝ ဘာဇယေတိ။

ဣတိ ပါဠိမုတ္တကဝိနယဝိနိစ္ဆယသင်္ဂဟေ သဗ္ဗာကာရတော

စတုပစ္စယဘာဇနီယဝိနိစ္ဆယကထာ သမတ္တာ။