📜

ဝေရဉ္ဇကဏ္ဍဝဏ္ဏနာ

သေယျထိဒန္တိ တံ ကတမံ၊ တံ ကထန္တိ ဝါ အတ္ထော။ အနိယမနိဒ္ဒေသဝစနန္တိ အတ္တနော အတ္ထံ သရူပေန နိယမေတွာ နိဒ္ဒိသတီတိ နိယမနိဒ္ဒေသော၊ န နိယမနိဒ္ဒေသော အနိယမနိဒ္ဒေသော။ သောဝ ဝုစ္စတေ အနေနာတိ ဝစနန္တိ အနိယမနိဒ္ဒေသဝစနံ။ တဿာတိ တေနာတိပဒဿ။ ပရိဝိတက္ကောတိ ‘‘ကတမေသာနံ ခေါ ဗုဒ္ဓါနံ ဘဂဝန္တာနံ ဗြဟ္မစရိယံ န စိရဋ္ဌိတိကံ အဟောသီ’’တိအာဒိနာ (ပါရာ။ ၁၈) ပဝတ္တော။ ပုဗ္ဗေ ဝါ ပစ္ဆာ ဝါတိ တေနာတိပဒတော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တပါဌေ ဝါ ဥပရိ ဝက္ခမာနပါဌေ ဝါတိ အတ္ထော။ အတ္ထတော သိဒ္ဓေနာတိ သာမတ္ထိယတော သိဒ္ဓေန။ တတြိဒံ မုခမတ္တနိဒဿနန္တိ တဿာ ယထာဝုတ္တယုတ္တိယာ ပရိဒီပနေ ဣဒံ ဥပါယမတ္တနိဒဿနံ။ မုခံ ဒွါရံ ဥပါယောတိ ဟိ အတ္ထတော ဧကံ။

သမယသဒ္ဒေါ ဒိဿတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ အဿာတိ သမယသဒ္ဒဿ သမဝါယော အတ္ထောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ကာလဉ္စ သမယဉ္စ ဥပါဒါယာတိ ဧတ္ထ ကာလော နာမ ဥပသင်္ကမနဿ ယုတ္တကာလော၊ သမယော နာမ သရီရဗလာဒိကာရဏသမဝါယော၊ တေ ဥပါဒါယ ပဋိစ္စာတိ အတ္ထော။ ခဏောတိ ဩကာသော။ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒါဒယော ဟိ မဂ္ဂဗြဟ္မစရိယဿ ဩကာသော။ သော ဧဝ သမယော။ တေနေဝ ‘‘ဧကောဝါ’’တိ ဝုတ္တံ။ မဟာသမယောတိ မဟာသမူဟော။ ပဝနသ္မိန္တိ ဝနသဏ္ဍေ။ သမယောပိ ခေါ တေ ဘဒ္ဒါလီတိ ဧတ္ထ သမယောတိ သိက္ခာပဒါဝိလင်္ဃနဿ ဟေတု၊ ကော သော? အတ္တနော ဝိပ္ပဋိပတ္တိယာ ဘဂဝတော ဇာနနံ၊ သော သမယသင်္ခါတော ဟေတု တဿာ အပ္ပဋိဝိဒ္ဓါတိ အတ္ထော။ ဘဂဝါတိအာဒိ တဿ ပဋိဝိဇ္ဈနာကာရဒဿနံ။ ဥဂ္ဂဟမာနောတိ ကိဉ္စိ ကိဉ္စိ ဥဂ္ဂဟေတုံ သမတ္ထတာယ ဥဂ္ဂဟမာနော၊ သုမနပရိဗ္ဗာဇကဿေဝေတံ နာမံ။ သမယံ ဒိဋ္ဌိံ ပဝဒန္တိ ဧတ္ထာတိ သမယပ္ပဝါဒကော၊ မလ္လိကာယ အာရာမော။ သွေဝ တိန္ဒုကာစီရသင်္ခါတာယ တိမ္ဗရုရုက္ခပန္တိယာ ပရိက္ခိတ္တတ္တာ ‘‘တိန္ဒုကာစီရ’’န္တိ စ၊ ဧကာဝ နိဝါသာ သာလာ ဧတ္ထာတိ ‘‘ဧကသာလကော’’တိ စ ဝုစ္စတိ။ အတ္ထာဘိသမယာတိ ယထာဝုတ္တဿ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကဿ အတ္ထဿ ဟိတဿ ပဋိလာဘတော။ မာနာဘိသမယာတိ မာနပ္ပဟာနာ။ ပီဠနဋ္ဌောတိ ပီဠနံ တံသမင်္ဂိနော ဟိံသနံ၊ အဝိပ္ဖာရိကတာကရဏံ၊ ပီဠနမေဝ အတ္ထော ပီဠနဋ္ဌော ။ သန္တာပေါတိ ဒုက္ခဒုက္ခတာဒိဝသေန သန္တာပနံ။ ဝိပရိဏာမောတိ ဇရာယ မရဏေန စာတိ ဒွိဓာ ဝိပရိဏာမေတဗ္ဗတာ အဘိသမေတဗ္ဗော ပဋိဝိဇ္ဈိတဗ္ဗောတိ အဘိသမယော၊ သောဝ အဘိသမယဋ္ဌော၊ ပီဠနာဒီနိ။

ဧတ္ထ စ ဥပသဂ္ဂါနံ ဇောတကမတ္တတ္တာ သမယသဒ္ဒဿ အတ္ထုဒ္ဓါရေပိ သဥပသဂ္ဂေါ အဘိသမယသဒ္ဒေါ ဥဒ္ဓဋော။ တတ္ထ သင်္ဂမဝသေန ပစ္စယာနံ ဖလုပ္ပာဒနံ ပဋိ အယနံ ဧကတော ပဝတ္တိ ဧတ္ထာတိ သမယော၊ သမဝါယော။ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယသင်္ဂမေ သတိ ဧန္တိ ဧတ္ထ သတ္တာ ပဝတ္တန္တီတိ သမယော၊ ခဏော။ သမေတိ ဧတ္ထ သင်္ခတဓမ္မော၊ သယံ ဝါ ဧတိ အာဂစ္ဆတိ ဝိဂစ္ဆတိ စာတိ သမယော၊ ကာလော။ သမေန္တိ အဝယဝါ ဧတသ္မိံ၊ သယံ ဝါ တေသူတိ သမယော၊ သမူဟော။ ပစ္စယန္တရသင်္ဂမေ ဧတိ အာဂစ္ဆတိ ဧတသ္မာ ဖလန္တိ သမယော၊ ဟေတု။ သညာဝသေန ဝိပလ္လာသတော ဓမ္မေသု ဧတိ အဘိနိဝိသတီတိ သမယော၊ ဒိဋ္ဌိ။ သမီပံ အယနံ ဥပဂမနံ သမယော၊ ပဋိလာဘော။ သမ္မဒေဝ သဟိတာနံ ဝါစာနံ အယနံ ဝိဂမောတိ သမယော၊ ပဟာနံ။ သမ္မဒေဝ၊ သဟိတာနံ ဝါ သစ္စာနံ အယနံ ဇာနနန္တိ သမယော၊ ပဋိဝေဓော။ ဧဝံ တသ္မိံ တသ္မိံ အတ္ထေ သမယသဒ္ဒဿ ပဝတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ဧတ္ထ စ သမယသဒ္ဒဿ သာမညေန အနေကတ္ထတာ ဝုတ္တာ။ န ဟိ ဧကသ္မိံ အတ္ထဝိသေသေ ဝတ္တမာနော သဒ္ဒေါ တဒညေပိ ဝတ္တတိ။ တသ္မာ အတ္ထာ ဝိယ တံတံဝါစကာ သမယသဒ္ဒါပိ ဘိန္နာ ဧဝါတိ ဂဟေတဗ္ဗာ။ ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထ အတ္ထုဒ္ဓါရေသု။

တတ္ထ တထာတိ တေသု သုတ္တာဘိဓမ္မေသု ဥပယောဂဘုမ္မဝစနေဟိ။ ဣဓာတိ ဝိနယေ၊ အညထာတိ ကရဏဝစနေန။ အစ္စန္တမေဝါတိ နိရန္တရမေဝ။ ဘာဝေါ နာမ ကိရိယာ၊ ကိရိယာယ ကိရိယန္တရူပလက္ခဏံ ဘာဝေနဘာဝလက္ခဏံ၊ ယထာ ဥဒယေ သတိ စန္ဒေ ဇာတော ရာဇပုတ္တောတိ။ အဓိကရဏဉှီတိအာဒိ အဘိဓမ္မေ သမယသဒ္ဒေါ ကာလသမူဟခဏသမဝါယဟေတုသင်္ခါတေသု ပဉ္စသု အတ္ထေသု ဝတ္တတိ၊ န ဝိနယေ ဝိယ ကာလေ ဧဝ၊ တေသု စ ကာလသမူဟတ္ထာ ဒွေ တတ္ထ ဝုတ္တာနံ ဖဿာဒိဓမ္မာနံ အဓိကရဏဘာဝေန နိဒ္ဒိသိတုံ ယုတ္တာ။ ခဏသမဝါယဟေတုအတ္ထာ ပန တယောပိ အတ္တနော ဘာဝေန ဖဿာဒီနံ ဘာဝဿ ဥပလက္ခဏဘာဝေန နိဒ္ဒိသိတုံ ယုတ္တာတိ ဝိဘာဝနမုခေန ယထာဝုတ္တမတ္ထံ သမတ္ထေတုံ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ယသ္မိဉှိ ကာလေ၊ ဓမ္မသမူဟေ ဝါ သမယေ အဓိကရဏဘူတေ ကုသလံ ဥပ္ပန္နံ၊ တသ္မိညေဝ ကာလေ၊ ဓမ္မသမူဟေ ဝါ သမယေ ဖဿာဒယော ဟောန္တီတိ ဧဝံ အဓိကရဏတ္ထယောဇနာ၊ ယသ္မိံ ပန ခဏေ၊ သမဝါယေ ဟေတုမှိ ဝါ သမယေ သတိ ဝိဇ္ဇမာနေ ကုသလံ ဥပ္ပန္နံ၊ တသ္မိညေဝ ခဏာဒိမှိ သမယေပိ ဝိဇ္ဇမာနေ ဖဿာဒယော ဟောန္တီတိ ဘာဝေနဘာဝလက္ခဏတ္ထယောဇနာ စ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ဟောတိစေတ္ထာတိ ဧတ္ထ ယထာဝုတ္တအတ္ထဝိသယေ သင်္ဂဟဂါထာ ဟောတိ။ အညတြာတိ သုတ္တာဘိဓမ္မေသု။ အဘိလာပမတ္တဘေဒေါတိ ဒေသနာဝိလာသတော သဒ္ဒမတ္တေနေဝ ဘေဒေါ၊ န အတ္ထတော။

အဝိသေသေနာတိ သာမညေန။ ဣရိယာပထောတိအာဒီသု ဣရိယာယ သဗ္ဗဒွါရိကကိရိယာယ ပထော ပဝတ္တနဋ္ဌာနံ တဗ္ဗိနိမုတ္တကမ္မဿ အဘာဝါတိ ဌာနာဒယော ဣရိယာပထော၊ သောဝ ဝိဟာရော။ ဗြဟ္မဘူတာ သေဋ္ဌဘူတာ ပရဟိတစိတ္တာဒိဝသပ္ပဝတ္တိတော မေတ္တာဒယော ဗြဟ္မဝိဟာရော နာမ။ တဒဝသေသာ ပန မဟဂ္ဂတာ သဗ္ဗနီဝရဏဝိဂမနာဒိသိဒ္ဓေန ဇောတနာဒိအတ္ထေန ဒိဗ္ဗဝိဟာရော နာမ။ ဗြဟ္မဝိဟာရဘာဝေန ဝိသုံ ဂဟိတတ္တာ မေတ္တာဒယော ဣဓ အသင်္ဂဟိတာ။ အရိယာနမေဝ ဝိဟာရောတိ ဖလသမာပတ္တိယော အရိယဝိဟာရော နာမ။

ရုက္ခာဒိမူလေယေဝ မူလသဒ္ဒဿ နိရုဠှဘာဝံ ဒဿေတုံ အပရေန မူလသဒ္ဒေန ဝိသေသေတွာ ‘‘မူလမူလေ’’တိ ဝုတ္တံ၊ ယထာ ဒုက္ခဒုက္ခန္တိ (ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၁၉၀)။ လောဘာဒီနံ ဒေါသမူလာဒိစိတ္တာသာဓာရဏတ္တာ ‘‘အသာဓာရဏဟေတုမှီ’’တိ ဝုတ္တံ။

တတ္ထ သိယာတိ တတ္ထ ဝေရဉ္ဇာယန္တိအာဒီသု ပဒေသု ကဿစိ စောဒနာ သိယာတိ အတ္ထော။ ဥဘယထာ နိဒါနကိတ္တနဿ ပန ကိံ ပယောဇနန္တိ? အာဟ ဂေါစရဂါမနိဒဿနတ္ထန္တိအာဒိ။ တတ္ထ အဿာတိ ဘဂဝတော။

ကိလမောဝ ကိလမထော၊ အတ္တနော အတ္တဘာဝဿ ကိလမထော အတ္တကိလမထော၊ တဿ အနု အနု ယောဂေါ ပုနပ္ပုနံ ပဝတ္တနံ အတ္တကိလမထာနုယောဂေါ။ ဝတ္ထုကာမာရမ္မဏေ သုခေ သမ္ပယောဂဝသေန လီနာ ယုတ္တာ၊ ကာမတဏှာ ၊ တံသဟစရိတေ ကာမေ သုခေ ဝါ အာရမ္မဏဘူတေ အလ္လီနာ ပဝတ္တတီတိ ကာမသုခလ္လိကာ တဏှာ၊ တဿာ ကာမသုခလ္လိကာယ အနု အနု ယောဂေါ ကာမသုခလ္လိကာနုယောဂေါ။ လောကေ သံဝဍ္ဎဘာဝန္တိ အာမိသောပဘောဂေန သံဝဍ္ဎိတဘာဝံ။ ဥပ္ပဇ္ဇမာနော ဗဟုဇနဟိတာဒိအတ္ထာယေဝ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ယောဇနာ။

ဒိဋ္ဌိသီလသာမညေန သံဟတတ္တာ သင်္ဃောတိ ဣမမတ္ထံ ဝိဘာဝေန္တော အာဟ ဒိဋ္ဌီတိအာဒိ။ ဧတ္ထ စ ‘‘ယာယံ ဒိဋ္ဌိ အရိယာ နိယျာနိကာ နိယျာတိ တက္ကရဿ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယာယ၊ တထာရူပါယ ဒိဋ္ဌိယာ ဒိဋ္ဌိသာမညဂတော ဝိဟရတီ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၃။၃၂၄၊ ၃၅၆၊ မ။ နိ။ ၁။၄၉၂၊ ၃။၅၄၊ အ။ နိ။ ၆။၁၂၊ ပရိ။ ၂၇၄) ဧဝံ ဝုတ္တာယ ဒိဋ္ဌိယာ။ ‘‘ယာနိ တာနိ သီလာနိ အခဏ္ဍာနိ…ပေ… သမာဓိသံဝတ္တနိကာနိ၊ တထာရူပေသု သီလေသု သီလသာမညဂတော ဝိဟရတီ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၃။၃၂၄၊ ၃၅၆၊ မ။ နိ။ ၁။၄၉၂၊ ၃။၅၄၊ အ။ နိ။ ၆။၁၂၊ ပရိ။ ၂၇၄) ဧဝံ ဝုတ္တာနဉ္စ သီလာနံ သာမညသင်္ခါတေန သင်္ဃာတော သင်္ဃဋိတော သမဏဂဏော၊ တေနာတိ အတ္ထော။ ‘‘ဒိဋ္ဌိသီလသာမညသင်္ဃာတသင်္ဃာတေနာ’’တိ ဝါ ပါဌေနေတ္ထ ဘဝိတဗ္ဗံ၊ တဿ ဒိဋ္ဌိသီလသာမညဘူတေန သံဟနနေန သင်္ဃာတော သမဏဂဏော၊ တေနာတိ အတ္ထော။ ဧဝဉှိ ပါဌေ သဒ္ဒတော အတ္ထော ယုတ္တတရော ဟောတိ။ အဿာတိ မဟတော ဘိက္ခုသင်္ဃဿ။

ဗြဟ္မံ အဏတီတိ ဧတ္ထ ဗြဟ္မ-သဒ္ဒေန ဝေဒေါ ဝုစ္စတိ၊ သော မန္တဗြဟ္မကပ္ပဝသေန တိဝိဓော။ တတ္ထ ဣရုဝေဒါဒယော တယော ဝေဒါ မန္တာ၊ တေ စ ပဓာနာ၊ ဣတရေ ပန သန္နိဿိတာ၊ တေန ပဓာနဿေဝ ဂဟဏံ။ မန္တေ သဇ္ဈာယတီတိ ဣရုဝေဒါဒိကေ မန္တသတ္ထေ သဇ္ဈာယတီတိ အတ္ထော။ ဣရုဝေဒါဒယော ဟိ ဂုတ္တဘာသိတဗ္ဗတာယ ‘‘မန္တာ’’တိ ဝုစ္စန္တိ။ ‘‘ဗာဟိတပါပတ္တာ ဗြာဟ္မဏော၊ သမိတပါပတ္တာ သမဏော’’တိ ယထာဝုတ္တမတ္ထဒွယံ ဥဒါဟရဏဒွယေန ဝိဘာဝေတုံ ဝုတ္တဉှေတန္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ‘‘သမိတတ္တာ ဟိ ပါပါနံ ‘သမဏော’တိ ပဝုစ္စတီ’’တိ ဟိ ဣဒံ ဝစနံ ဂဟေတွာ ‘‘သမိတပါပတ္တာ ‘သမဏော’တိ ဝုစ္စတီ’’တိ ဝုတ္တံ၊ ဗာဟိတပါပေါတိ ဣဒံ ပန အညသ္မိံ ဂါထာဗန္ဓေ ဝုတ္တဝစနံ။ ယထာဘုစ္စဂုဏာဓိဂတန္တိ ယထာဘူတဂုဏာဓိဂတံ။ သကိဉ္စနောတိ သဒေါသော။

ဂေါတ္တဝသေနာတိ ဧတ္ထ ဂံ တာယတီတိ ဂေါတ္တံ၊ ဂေါ-သဒ္ဒေန စေတ္ထ အဘိဓာနံ ဗုဒ္ဓိ စ ဝုစ္စတိ။ ကေနစိ ပါရိဇုညေနာတိ ဉာတိပါရိဇုညာဒိနာ ကေနစိ ပါရိဇုညေန ၊ ပရိဟာနိယာတိ အတ္ထော။ တတော ပရန္တိ ဝေရဉ္ဇာယန္တိအာဒိဝစနံ။ ဣတ္ထမ္ဘူတာချာနတ္ထေ ဥပယောဂဝစနန္တိ ဣတ္ထံ ဣမံ ပကာရံ ဘူတော အာပန္နောတိ ဣတ္ထမ္ဘူတော၊ တဿ အာချာနံ ဣတ္ထမ္ဘူတာချာနံ၊ သောယေဝတ္ထော ဣတ္ထမ္ဘူတာချာနတ္ထော။ အထ ဝါ ‘‘ဣတ္ထံ ဧဝံပကာရော ဘူတော ဇာတော’’တိ ဧဝံ ကထနတ္ထော ဣတ္ထမ္ဘူတာချာနတ္ထော၊ တသ္မိံ ဥပယောဂဝစနန္တိ အတ္ထော။ ဧတ္ထ စ အဗ္ဘုဂ္ဂတောတိ ဧတ္ထ အဘိ-သဒ္ဒေါ ဣတ္ထမ္ဘူတာချာနတ္ထဇောတကော အဘိဘဝိတွာ ဥဂ္ဂမနပ္ပကာရဿ ဒီပနတော၊ တေန ယောဂတော တံ ခေါ ပန ဘဝန္တံ ဂေါတမန္တိ ဣဒံ ဥပယောဂဝစနံ သာမိအတ္ထေပိ သမာနေ ဣတ္ထမ္ဘူတာချာနဒီပနတော ‘‘ဣတ္ထမ္ဘူတာချာနတ္ထေ’’တိ ဝုတ္တံ၊ တေနေဝါဟ ‘‘တဿ ခေါ ပန ဘောတော ဂေါတမဿာတိ အတ္ထော’’တိ။

ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယထာ သာဓု ဒေဝဒတ္တော မာတရမဘီတိ ဧတ္ထ အဘိသဒ္ဒယောဂတော ဣတ္ထမ္ဘူတာချာနေ ဥပယောဂဝစနံ ကတံ၊ ဧဝမိဓာပိ တံ ခေါ ပန ဘဝန္တံ ဂေါတမံ အဘိ ဧဝံ ကလျာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ ဥဂ္ဂတောတိ အဘိသဒ္ဒယောဂတော ဣတ္ထမ္ဘူတာချာနေ ဥပယောဂဝစနန္တိ။ သာဓု ဒေဝဒတ္တော မာတရမဘီတိ ဧတ္ထ ဟိ ‘‘ဒေဝဒတ္တော မာတရမဘိ မာတရိ ဝိသယေ မာတုယာ ဝါ သာဓူ’’တိ ဧဝံ အဓိကရဏတ္ထေ ဝါ သာမိအတ္ထေ ဝါ ဘုမ္မဝစနဿ သာမိဝစနဿ ဝါ ပသင်္ဂေ ဣတ္ထမ္ဘူတာချာနတ္ထဇောတကေန အဘိသဒ္ဒေန ယောဂေ ဥပယောဂဝစနံ ကတံ၊ ယထာ စေတ္ထ ဒေဝဒတ္တော မာတုဝိသယေ မာတုသမ္ဗန္ဓီ ဝါ သော ဝုတ္တပ္ပကာရပ္ပတ္တောတိ အယမတ္ထော ဝိညာယတိ၊ ဧဝမိဓာပိ ဘောတော ဂေါတမဿ သမ္ဗန္ဓီ ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော အဘိဘဝိတွာ ဥဂ္ဂမနပကာရပ္ပတ္တောတိ အယမတ္ထော ဝိညာယတိ။ တတ္ထ ဟိ ဒေဝဒတ္တဂ္ဂဟဏံ ဝိယ ဣဓ ကိတ္တိသဒ္ဒဂ္ဂဟဏံ၊ တတ္ထ မာတရန္တိ ဝစနံ ဝိယ ဣဓ တံ ခေါ ပန ဘဝန္တံ ဂေါတမန္တိ ဝစနံ၊ တတ္ထ သာဓုသဒ္ဒဂ္ဂဟဏံ ဝိယ ဣဓ ဥဂ္ဂတသဒ္ဒဂ္ဂဟဏံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ကိတ္တိသဒ္ဒေါတိ ကိတ္တိဘူတော သဒ္ဒေါ၊ န ကေဝလောတိ ဒဿနတ္ထံ ဝိသေသိတန္တိ အာဟ ‘‘ကိတ္တိ ဧဝါ’’တိ။ တတော ကိတ္တီတိ ထုတိ၊ တဿာ ပကာသကော သဒ္ဒေါ ကိတ္တိသဒ္ဒေါတိ ဒဿေတုံ ‘‘ထုတိဃောသော ဝါ’’တိ ဝုတ္တံ။

သော ဘဂဝါတိ ဧတ္ထ သောတိ ပသိဒ္ဓိယံ၊ ယော သော သမတ္တိံသ ပါရမိယော ပူရေတွာ သဗ္ဗကိလေသေ ဘဉ္ဇိတွာ ဒသသဟဿိလောကဓာတုံ ကမ္ပေန္တော အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ၊ သော လောကေ အတိပါကဋောတိ ‘‘သော ဘဂဝါ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဘဂဝါတိ စ ဣဒံ သတ္ထု နာမကိတ္တနံ၊ န ဂုဏကိတ္တနံ။ ပရတော ပန ဘဂဝါတိ ဂုဏကိတ္တနမေဝ။ ဣမိနာ စ ဣမိနာ စာတိ ဧတေန အရဟန္တိအာဒိပဒါနံ ပစ္စေကံ အနေကဂုဏဂဏံ ပဋိစ္စ ပဝတ္တဘာဝံ ဒဿေတိ။

သုဝိဒူရဝိဒူရေတိ ဒွီဟိ သဒ္ဒေဟိ အတိဝိယ ဒူရေတိ ဒဿေတိ၊ သုဝိဒူရတာ ဧဝ ဟိ ဝိဒူရတာ။ သဝါသနာနံ ကိလေသာနံ ဝိဒ္ဓံသိတတ္တာတိ ဣမိနာ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါဒီဟိ အသာဓာရဏံ ဘဂဝတော အရဟတ္တန္တိ ဒဿေတိ တေသံ ဝါသနာယ အပ္ပဟီနတ္တာ၊ ဝါသနာ စ နာမ နိက္ကိလေသဿာပိ သကလဉေယျာနဝဗောဓာဒိဒွါရတ္တယပ္ပယောဂဝိဂုဏတာဟေတုဘူတော ကိလေသနိဟိတော အာကာရော စိရနိဂဠိတပါဒါနံ နိဂဠမောက္ခေပိ သင်္ကုစိတတာဂမနဟေတုကော နိဂဠနိဟိတော အာကာရော ဝိယ။ ယာယ ပိလိန္ဒဝစ္ဆာဒီနံ ဝသလဝေါဟာရာဒိဝိဂုဏတာ ဟောတိ၊ အယံ ဝါသနာတိ ဂဟေတဗ္ဗာ။ အာရကာတိ ဧတ္ထ အာကာရဿ ရဿတ္တံ က-ကာရဿ စ ဟ-ကာရံ သာနုဿရံ ကတွာ နိရုတ္တိနယေန ‘‘အရဟ’’န္တိ ပဒသိဒ္ဓိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဧဝံ ဥပရိပိ ယထာရဟံ နိရုတ္တိနယေန ပဒသိဒ္ဓိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ယဉ္စေတံ သံသာရစက္ကန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ပုညာဒီတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန အပုညာဘိသင်္ခါရအာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရေ သင်္ဂဏှာတိ။ အာသဝါ ဧဝ အဝိဇ္ဇာဒီနံ ကာရဏတ္တာ သမုဒယောတိ အာဟ ‘‘အာသဝသမုဒယမယေနာ’’တိ။ ‘‘အာသဝသမုဒယာ အဝိဇ္ဇာသမုဒယော’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၁၀၃) ဟိ ဝုတ္တံ။ ဝိပါကကဋတ္တာရူပပ္ပဘေဒေါ တိဘဝေါ ဧဝ ရထော၊ တသ္မိံ တိဘဝရထေ။ သံသာရစက္ကန္တိ ယထာဝုတ္တကိလေသကမ္မဝိပါကသမုဒယော။

‘‘ခန္ဓာနဉ္စ ပဋိပါဋိ၊ ဓာတုအာယတနာန စ၊

အဗ္ဗောစ္ဆိန္နံ ဝတ္တမာနာ၊ ‘သံသာရော’တိ ပဝုစ္စတီ’’တိ။ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၂။၆၁၈၊ ဒီ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၂။၉၅ အပသာဒနာဝဏ္ဏနာ၊ သံ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၂။၂။၆၀၊ အ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၂။၄။၁၉၉၊ ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ နိဒါနကထာ၊ ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၂၂၆ သင်္ခါရပဒနိဒ္ဒေသ၊ သု။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၂။၅၂၃၊ ဥဒါ။ အဋ္ဌ။ ၃၉၊ ဣတိဝု။ အဋ္ဌ။ ၁၄၊ ၅၈၊ ထေရဂါ။ အဋ္ဌ။ ၁။၆၇၊ ၉၉၊ ဗု။ ဝံ။ အဋ္ဌ။ ၅၈၊ ပဋိ။ မ။ အဋ္ဌ။ ၂။၁။၁၁၇၊ စူဠနိ။ အဋ္ဌ။ ၆) –

ဧဝံ ဝုတ္တော သံသာရောဝ စက္ကံ ဝိယ ပရိဗ္ဘမနတော စက္ကံ၊ တဿ စက္ကဿ သဗ္ဗေ အရာ ဟတာတိ သမ္ဗန္ဓော။ အနေနာတိ ဘဂဝတာ။ ဗောဓီတိ ဉာဏံ၊ တံ ဧတ္ထ မဏ္ဍံ ပသန္နံ ဇာတန္တိ ဗောဓိမဏ္ဍော။ ကမ္မက္ခယကရံ ဉာဏဖရသုန္တိ အရဟတ္တမဂ္ဂဉာဏံ ဝုတ္တံ၊ တံ ဆိန္ဒိတဗ္ဗံ အဘိသင်္ခါရသင်္ခါတံ ကမ္မံ ပရိစ္ဆိန္ဒတီတိ ဒဿေတုံ ကမ္မက္ခယကရဝိသေသနဝိသိဋ္ဌံ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဧဝံ ကတိပယင်္ဂေဟိ သံသာရစက္ကံ တဒဝသေသင်္ဂေဟိ ဖလဘူတနာမရူပဓမ္မေဟိ တိဘဝရထဉ္စ တသ္မိံ ရထေ ယောဇိတသံသာရစက္ကာရာနံ ဟနနပ္ပကာရဉ္စ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ သဗ္ဗေဟိပိ ဒွါဒသဟိ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒင်္ဂေဟိ ရထဝိရဟိတမေဝ ကေဝလံ သံသာရစက္ကံ၊ တဿ အရဃာတနပ္ပကာရဘေဒဉ္စ ဒဿေတုံ အထဝါတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ အနမတဂ္ဂန္တိ အနု အနု အမတဂ္ဂံ၊ သဗ္ဗထာ အနုဂစ္ဆန္တေဟိပိ အဝိညာတကောဋိကန္တိ အတ္ထော။ အဝိဇ္ဇာမူလကတ္တာ ဇရာမရဏပရိယောသာနတ္တာတိ ဣဒံ သင်္ခါရာဒီနံ ဒသန္နံ အရဘာဝေန ဧကတ္တံ သမာရောပေတွာတိ ဝုတ္တံ။ န ဟိ တေသံ ပစ္စေကံ အဝိဇ္ဇာမူလကတာ ဇရာမရဏပရိယောသာနတာ စ အတ္ထိ တထာ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒပါဠိယံ အဝုတ္တတ္တာ။ အထ ဝါ တေသမ္ပိ ယထာရဟံ အတ္ထတော အဝိဇ္ဇာမူလကတ္တံ၊ အတ္တနော အတ္တနော လက္ခဏဘူတခဏိကဇရာမရဏဝသေန တပ္ပရိယောသာနတဉ္စ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဧဝဉ္စ တေသံ ပစ္စေကံ အရဘာဝေါ သိဒ္ဓါ ဟောတိ။

ဧဝံ သဗ္ဗာကာရံ သံသာရစက္ကမေဝ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ယေန ဉာဏေန ဣမဿ သံသာရစက္ကဿ အရာနံ ဆေဒေါ ဘဂဝတော သိဒ္ဓါ၊ တဿ ဓမ္မဋ္ဌိတိဉာဏဿ ‘‘ပစ္စယပရိဂ္ဂဟေ ပညာ ဓမ္မဋ္ဌိတိဉာဏ’’န္တိ (ပဋိ။ မ။ ၄၊ ၁။၄၅) မာတိကာ ဝုတ္တတ္တာ ဘဝစက္ကာဝယဝေသု အဝိဇ္ဇာဒီသု ပစ္စယပစ္စယုပ္ပန္နတ္တာ ပရိဂ္ဂဟဝသေန ပဝတ္တိအာကာရံ ဒဿေတွာ ပရတော တဿ အတ္ထဿ နိဂမနဝသေန ဝုတ္တေန ဧဝမယံ အဝိဇ္ဇာဟေတူတိအာဒိကေန ပဋိသမ္ဘိဒါပါဠိသဟိတေန (ပဋိ။ မ။ ၁။၄၅) ပါဌေန သရူပတော ဓမ္မဋ္ဌိတိဉာဏံ၊ တဿ စ တေသုယေဝ အဝိဇ္ဇာဒီသု စတုသင်္ခေပါဒိဝသေန ပဝတ္တိဝိဘာဂဉ္စ ဒဿေတွာ တတော ပရံ ဣတိ ဘဂဝါတိအာဒိပါဌေန ဘဂဝတော တေန ဓမ္မဋ္ဌိတိဉာဏေန ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဿ သဗ္ဗာကာရတော ပဋိဝိဒ္ဓဘာဝံ ဒဿေတွာ ပုန ဣမိနာ ဓမ္မဋ္ဌိတိဉာဏေနာတိအာဒိနာ ဘဂဝတော တေန ဉာဏေန သံသာရစက္ကာရာနံ ဝိဒ္ဓံသိတဘာဝံ ဒဿေတုံ တတ္ထ ဒုက္ခာဒီသု အညာဏံ အဝိဇ္ဇာတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ တိဏ္ဏံ အာယတနာနန္တိ စက္ခုသောတမနာယတနာနံ တိဏ္ဏံ။ ဧသ နယော တိဏ္ဏံ ဖဿာနန္တိအာဒီသုပိ။ ရူပတဏှာဒိဝသေန ဆ တဏှာကာယာ ဧဝ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

သဂ္ဂသမ္ပတ္တိန္တိ ကာမသုဂတီသု သမ္ပတ္တိံ။ တထေဝါတိ ကာမုပါဒါနပစ္စယာ ဧဝ။ ဗြဟ္မလောကသမ္ပတ္တိန္တိ ရူပီဗြဟ္မလောကသမ္ပတ္တိံ။ တေဘူမကဓမ္မဝိသယဿ သဗ္ဗဿာပိ ရာဂဿ ကိလေသကာမဘာဝတော ဘဝရာဂေါပိ ကာမုပါဒါနမေဝါတိ အာဟ ‘‘ကာမုပါဒါနပစ္စယာယေဝ မေတ္တံ ဘာဝေတီ’’တိ။ သေသုပါဒါနမူလိကာသုပီတိ ဒိဋ္ဌုပါဒါနသီလဗ္ဗတုပါဒါနအတ္တဝါဒုပါဒါနမူလိကာသုပိ ယောဇနာသု။ တတြာယံ ယောဇနာနယော – ဣဓေကစ္စော ‘‘နတ္ထိ ပရလောကော ဥစ္ဆိဇ္ဇတိ အတ္တာ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၁။၈၅-၈၆ အတ္ထတော သမာနံ) ဒိဋ္ဌိံ ဂဏှာတိ၊ သော ဒိဋ္ဌုပါဒါနပစ္စယာ ကာယေန ဒုစ္စရိတံ စရတီတိအာဒိနာ၊ အပရော ‘‘အသုကသ္မိံ ဘဝေ အတ္တာ ဥစ္ဆိဇ္ဇတီ’’တိ ဒိဋ္ဌိံ ဂဟေတွာ ကာမရူပါရူပဘဝူပပတ္တိယာ တံ တံ ကုသလံ ကရောတီတိအာဒိနာ စ ဒိဋ္ဌုပါဒါနမူလိကာ ယောဇနာ၊ ဣမိနာဝ နယေန အတ္တဝါဒုပါဒါနမူလိကာ ယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အပရော ‘‘သီလေန သုဒ္ဓိ ဝတေန သုဒ္ဓီ’’တိ အသုဒ္ဓိမဂ္ဂံ ‘‘သုဒ္ဓိမဂ္ဂေါ’’တိ ပရာမသန္တော သီလဗ္ဗတုပါဒါနပစ္စယာ ကာယေန ဒုစ္စရိတံ စရတီတိအာဒိနာ သဗ္ဗဘဝေသု သီလဗ္ဗတုပါဒါနမူလိကာ ယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ဣဒါနိ ယဿ သံသာရစက္ကာရာနံ ဃာတနသမတ္ထဿ ဓမ္မဋ္ဌိတိဉာဏဿ အဝိဇ္ဇာဒိပစ္စယပအဂ္ဂဟာကာရံ ဒဿေတုံ ကာမဘဝေ စ အဝိဇ္ဇာ ကာမဘဝေ သင်္ခါရာနံ ပစ္စယော ဟောတီတိအာဒိနာ အဝိဇ္ဇာဒီနံ ပစ္စယပစ္စယုပ္ပန္နဘာဝေါ ဒဿိတော၊ တမေဝ ဉာဏံ အဝိဇ္ဇာဒီသု ပဝတ္တိအာကာရေန သဒ္ဓိံ ပဋိသမ္ဘိဒါမဂ္ဂပါဠိံ အာနေတွာ နိဂမနဝသေန ဒဿေန္တော ဧဝမယန္တိအာဒိမာဟ။ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂဋီကာယံ ပန ‘‘ဣဒါနိ ယွာယံ သံသာရစက္ကံ ဒဿေန္တေန ကာမဘဝေ အဝိဇ္ဇာ ကာမဘဝေ သင်္ခါရာနံ ပစ္စယော ဟောတီတိအာဒိနာ အဝိဇ္ဇာဒီနံ ပစ္စယဘာဝေါ သင်္ခါရာဒီနံ ပစ္စယုပ္ပန္နဘာဝေါ ဒဿိတော၊ တမေဝ ပဋိသမ္ဘိဒါမဂ္ဂပါဠိံ အာနေတွာ နိဂမနဝသေန ဒဿေန္တော ဧဝမယန္တိအာဒိမာဟာ’’တိ ဝုတ္တံ။ သာရတ္ထဒီပနိယာ ဝိနယဋီကာယပိ အယမေဝ ပါဌော လိခိတော။ တတ္ထ စ ကာမဘဝေ စ အဝိဇ္ဇာတိအာဒိနာ အဝိဇ္ဇာဒီနံ ပစ္စယပစ္စယုပ္ပန္နဘာဝေါ သံသာရစက္ကံ ဒဿေန္တေန ဝုတ္တော န ဟောတိ တဿ စ အဝိဇ္ဇာ နာဘိ၊ မူလတ္တာတိအာဒိနာ ပုဗ္ဗေဝ ဒဿိတတ္တာ ဥပရိ စက္ကရူပတော ပယောဂတ္တေန ဥပသံဟာရာဘာဝါ စ။ ‘‘အပိ စ တမေဝ ပစ္စယပစ္စယုပ္ပန္နဘာဝံ နိဂမနဝသေန ဒဿေန္တော’’တိ စ ဝုတ္တံ၊ န စေတ္ထ ပစ္စယပစ္စယုပ္ပန္နဘာဝေါ နိဂမနဝသေန ပဓာနတ္တေန ဒဿိတော၊ အထ ခေါ ပစ္စယပရိဂ္ဂဟဝသပ္ပဝတ္တံ ဓမ္မဋ္ဌိတိဉာဏမေဝ ယထာဝုတ္တပစ္စယပရိဂ္ဂဟာကာရဿ နိဂမနဝသေန ဒဿိတံ။ တထာ ဟိ ‘‘ဧဝမယံ အဝိဇ္ဇာ ဟေတု၊ သင်္ခါရာ ဟေတုသမုပ္ပန္နာ၊ ဥဘောပေတေ ဓမ္မာ ဟေတုသမုပ္ပန္နာတိ ပစ္စယပရိဂ္ဂဟေ ပညာ ဓမ္မဋ္ဌိတိဉာဏံ။ အတီတမ္ပိ အဒ္ဓါနံ။ အနာဂတမ္ပိ အဒ္ဓါနံ အဝိဇ္ဇာ ဟေတု…ပေ… ဓမ္မဋ္ဌိတိဉာဏ’’န္တိ (ပဋိ။ မ။ ၁။၄၆) ဓမ္မဋ္ဌိတိဉာဏမေဝ ပဓာနတ္တေန ဒဿိတံ။ ‘‘အဝိဇ္ဇာ ဟေတု၊ သင်္ခါရာ ဟေတုသမုပ္ပန္နာ’’တိအာဒိ ပန ပစ္စယပရိဂ္ဂဟေ ပညာ ဓမ္မဋ္ဌိတိဉာဏန္တိ (ပဋိ။ မ။ မာတိကာ ၄၊ ၁။၄၅) ဝုစ္စမာနတ္တာ တဿ ပစ္စယပရိဂ္ဂဟာကာရပရိဒီပနတ္ထံ ဝိသယတ္တေန ဝုတ္တံ၊ န ပဓာနတ္တေန။

အယဉှေတ္ထ အတ္ထော – ဧဝန္တိ အနန္တရေ ဝုတ္တနယေန အယံ အဝိဇ္ဇာ သင်္ခါရာနံ ဟေတု၊ သင်္ခါရာ စ တေန ဟေတုနာ သမုပ္ပန္နာ။ ဥဘောပေတေတိ ယသ္မာ အယံ အဝိဇ္ဇာ ပရပရိကပ္ပိတပကတိဣဿရာဒိ ဝိယ အဟေတုကာ နိစ္စာ ဓုဝါ န ဟောတိ၊ အထ ခေါ ‘‘အာသဝသမုဒယာ အဝိဇ္ဇာသမုဒယော’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၁၀၃) ဝစနတော သယမ္ပိ သဟေတုကာ သင်္ခတာ အနိစ္စာယေဝ ဟောတိ၊ တသ္မာ ဥဘောပေတေ အဝိဇ္ဇာသင်္ခါရာ ဟေတုသမုပ္ပန္နာယေဝ။ ဣတီတိ ဧဝံ ယထာဝုတ္တနယေန ပစ္စယပရိဂ္ဂဏှနေ ယာ ပညာ၊ တံ ဓမ္မာနံ ဌိတိသင်္ခါတေ ကာရဏေ ယာထာဝတော ပဝတ္တတ္တာ ဓမ္မဋ္ဌိတိဉာဏံ နာမာတိ။

ဧတ္ထ ဟိ ဉာဏဿ ဝိသယဝိဘာဝနဝသေနေဝ အဝိဇ္ဇာဒီနံ ပစ္စယာဒိဘာဝေါ ဝုတ္တော၊ န ပဓာနတ္တေန၊ ဉာဏမေဝ ပနေတ္ထ ပဓာနတော ဝုတ္တံ၊ တသ္မာ ဧတဿ ဉာဏဿ ပစ္စယပရိဂ္ဂဟာကာရဒဿနတ္ထမေဝ ဟေဋ္ဌာပိ ကာမဘဝေ စ အဝိဇ္ဇာတိအာဒိနာ အဝိဇ္ဇာဒီနံ ပစ္စယာဒိဘာဝေါ ဝုတ္တော၊ ဣဓာပိ နိဂမနဝသေန ဥပသံဟဋော၊ န ဘဝစက္ကဒဿနတ္ထန္တိ အယမေတ္ထ အတ္တနော မတိ။

တတ္ထ စ ပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မေသု အဒိဋ္ဌေသု ဟေတူနံ ပစ္စယဘာဝေါပိ န သက္ကာ ဒဋ္ဌုန္တိ ‘‘သင်္ခါရာ ဟေတုသမုပ္ပန္နာ’’တိ ပစ္စယပရိဂ္ဂဟဉာဏနိဒ္ဒေသေ (ပဋိ။ မ။ ၁။၄၅) ပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မာနမ္ပိ ဂဟဏံ ကတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဧတေန နယေနာတိ အဝိဇ္ဇာယံ ဝုတ္တနယေန သင်္ခါရာ ဟေတု၊ ဝိညာဏံ ဟေတုသမုပ္ပန္နန္တိအာဒိနာ သဗ္ဗာနိ ဇာတိပရိယောသာနာနိ ပဒါနိ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗာနိ။

ဧဝံ ပဋိသမ္ဘိဒါမဂ္ဂပါဠိယာ ဓမ္မဋ္ဌိတိဉာဏဿ အဝိဇ္ဇာဒီသု ပဝတ္တိအာကာရံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ တဿ တေသု ပစ္စယေသု အညေဟိပိ အာကာရေဟိ ပဝတ္တိအာကာရံ ဒဿေတုံ တတ္ထာတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ တတ္ထာတိ တေသု ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒင်္ဂေသု။ သင်္ခိပ္ပန္တိ ဧတ္ထ အဝိဇ္ဇာဒယော ဟေတုသာမညေန ဖလသာမညေန ဝါတိ သင်္ခေပေါ၊ သင်္ဂဟော၊ ကောဋ္ဌာသော ရာသီတိ အတ္ထော။ သော ပန ဇာတိတော ဒုဝိဓောပိ ကာလဘေဒဝသေန စတုဗ္ဗိဓော ဇာတော။ ပစ္စုပ္ပန္နော အဒ္ဓါတိ အနုဝတ္တတိ။ တဏှုပါဒါနဘဝါ ဂဟိတာ ကိလေသကမ္မသာမညတော တဒဝိနာဘာဝတော စ။ အဝိဇ္ဇာဒိကိလေသဝဋ္ဋမ္ပိ ဝိပါကဓမ္မဓမ္မတာသရိက္ခတာယ ဣဓ ကမ္မဝဋ္ဋမေဝါတိ အာဟ ဣမေ ပဉ္စ ဓမ္မာတိအာဒိ။ ဝိပါကာ ဓမ္မာတိအာဒီသု ကမ္မဇအရူပက္ခန္ဓာနမေဝ ဝိပါကသဒ္ဒဝစနီယတ္တေပိ နာမရူပါဒိပဒေသု ရူပမိဿမ္ပိ ဖလပဉ္စကံ အရူပပ္ပဓာနတာယ စ တဗ္ဗဟုလတာယ စ ‘‘ဝိပါကဝဋ္ဋ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဝိပါကပ္ပဓာနံ ဝဋ္ဋံ၊ ဝိပါကဗဟုလံ ဝါ ဝဋ္ဋန္တိ အတ္ထော။ ကမ္မဇပရိယာယော ဝါ ဧတ္ထ ဝိပါက-သဒ္ဒေါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဇာတိဇရာမရဏာပဒေသေနာတိ ပရမတ္ထဓမ္မဝိနိမုတ္တဇာတိဇရာမရဏံ နာမ နတ္ထီတိ တဒပဒေသေန တေသံ ကထနေန တံမုခေနာတိ အတ္ထော။ အာကိရီယန္တိ ပကာသီယန္တီတိ အာကာရာ၊ အဝိဇ္ဇာဒိသရူပါ၊ တတော ပစ္စယာကာရတောတိ အတ္ထော။ ဧကော သန္ဓီတိ အဝိစ္ဆေဒပ္ပဝတ္တိဟေတုဘူတော ဟေတုဖလသန္ဓိ၊ ဒုတိယော ဖလဟေတုသန္ဓိ၊ တတိယော ဟေတုဖလသန္ဓီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

ဧဝံ ဓမ္မဋ္ဌိတိဉာဏဿ အဝိဇ္ဇာဒီသု အနေကေဟိ ပကာရေဟိ ပဝတ္တိအာကာရံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ တေဟိ၊ အဝုတ္တေဟိ စ သဗ္ဗေဟိ အာကာရေဟိ ဘဂဝတော ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဿ ပဋိဝိဒ္ဓဘာဝံ၊ တဿ စ ဉာဏဿ ဓမ္မဋ္ဌိတိဉာဏသဒ္ဒပ္ပဝတ္တိနိမိတ္တတံ ပဋိသမ္ဘိဒါပါဠိနယေန ဒဿေတုံ ဥပသံဟာရဝသေန ဣတိ ဘဂဝါတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဣတီတိ ဝုတ္တပ္ပကာရပရာမသနံ၊ တေနာဟ စတုသင်္ခေပန္တိအာဒိ။ သဗ္ဗာကာရတောတိ ဣဓ ကာမဘဝေ စ အဝိဇ္ဇာ ကာမဘဝေ သင်္ခါရာနံ ပစ္စယောတိအာဒိနာ ဣဓ ဝုတ္တေဟိ စ အဝုတ္တေဟိ စ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဝိဘင်္ဂါဒီသု (ဝိဘ။ ၂၂၅ အာဒယော) အာဂတေဟိ သဗ္ဗေဟိ ပကာရေဟိ ပဋိဝိဇ္ဈတိ။ တန္တိ ယေန ဉာဏေန ဘဂဝါ ဧဝံ ဇာနာတိ၊ တံ ဉာဏံ။ ဉာတဋ္ဌေနာတိ ဇာနနဋ္ဌေန။ ပဇာနနဋ္ဌေနာတိ ပဋိဝိဇ္ဈနဋ္ဌေန။

ဣဒါနိ ယမိဒံ ဓမ္မဋ္ဌိတိဉာဏံ ပစ္စယပရိဂ္ဂဟာကာရဘေဒေဟိ သဒ္ဓိံ ပပဉ္စတော ဒဿိတံ၊ တသ္မိံ အရဃာတေ ဧတဿ ဥပယောဂိတံ ဒဿေတုံ ဣမိနာ ဓမ္မဋ္ဌိတိဉာဏေနာတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဓမ္မဋ္ဌိတိဉာဏေန အရေ ဟနီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ကထန္တိ? အာဟ ‘‘တေ ဓမ္မေ’’တိအာဒိ။ တေ အဝိဇ္ဇာဒိကေ ဓမ္မေ မဟာဝဇိရဉာဏာဝုဓေန တေန ဓမ္မဋ္ဌိတိဉာဏေန ယထာဘူတံ ဉတွာ တေန ဗလဝဝိပဿနာဝုဓေန နိဗ္ဗိန္ဒန္တော အရိယမဂ္ဂါဝုဓေန ဝိရဇ္ဇန္တော ဝိမုစ္စန္တော အရေ ဟနီတိ ယောဇနာ။ အရိယမဂ္ဂဉာဏမ္ပိ ဟိ ကိစ္စတော သမုဒယသစ္စာဒိဗောဓတော ‘‘ဓမ္မဋ္ဌိတိဉာဏ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။

ဧကေကံ ဓမ္မက္ခန္ဓံ ဧကေကဝိဟာရေန ပူဇေမီတိ ဓမ္မက္ခန္ဓံ အာရဗ္ဘ ပဝတ္တာပိ ဝိဟာရကရဏပူဇာ ဘဂဝတိ ပေမေနေဝ ပဝတ္တတ္တာ သဓာတုကာဒိစေတိယပဋိမဏ္ဍိတတ္တာ စ ဘဂဝတောဝ ပူဇာတိ အာဟ ဘဂဝန္တံ ဥဒ္ဒိဿာတိအာဒိ။ ကိလေသာရီန သော မုနီတိ ဧတ္ထ နိဂ္ဂဟီတလောပေါ၊ ကိလေသာရီနံ ဟတတ္တာတိ အတ္ထော။ ပစ္စယာဒီန စာရဟောတိ ဧတ္ထာပိ နိဂ္ဂဟီတလောပေါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါတိ ဧတ္ထ သံ-သဒ္ဒေါ သယန္တိ အတ္ထေ ပဝတ္တတီတိ အာဟ ‘‘သာမ’’န္တိ၊ အပရနေယျော ဟုတွာတိ အတ္ထော။ သဗ္ဗဓမ္မာနန္တိ ဣဒံ ကဿစိ ဝိသယဝိသေသဿ အဂ္ဂဟိတတ္တာ သိဒ္ဓံ။ ပဒေသဂ္ဂဟဏေ ဟိ အသတိ ဂဟေတဗ္ဗဿ နိပ္ပဒေသတာဝ ဝိညာယတိ၊ ယထာ ဒိက္ခိတော န ဒဒါတီတိ။ ဧဝဉ္စ ကတွာ အတ္ထဝိသေသာနပေက္ခာ ကတ္တရိယေဝ ဗုဒ္ဓ-သဒ္ဒသိဒ္ဓိ ဝေဒိတဗ္ဗာ ကမ္မဝစနိစ္ဆာယ အဘာဝတော။ ‘‘သမ္မာ သာမံ ဗုဒ္ဓတ္တာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ’’တိ ဧတ္တကမေဝ ဟိ ဣဓ သဒ္ဒတော လဗ္ဘတိ။ သဗ္ဗဓမ္မာနန္တိ ဣဒံ ပန အတ္ထတော လဗ္ဘမာနံ ဂဟေတွာ ဝုတ္တံ၊ န ဟိ ဗုဇ္ဈနကိရိယာ အဝိသယာ ယုဇ္ဇတိ။ အဘိညေယျေတိ လက္ခဏာဒိတော အနိစ္စာဒိတော စ အဘိဝိသိဋ္ဌေန လောကိယလောကုတ္တရဉာဏေန ဇာနိတဗ္ဗေ စတုသစ္စဓမ္မေ။ ပရိညေယျေတိ အနိစ္စာဒိဝသေန ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ဇာနိတဗ္ဗံ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စမာဟ။ ပဟာတဗ္ဗေတိ သမုဒယသစ္စံ။ သစ္ဆိကာတဗ္ဗေတိ နိရောဓသစ္စံ။ ဗဟုဝစနနိဒ္ဒေသော ပနေတ္ထ သောပါဒိသေသာဒိကံ ပရိယာယသိဒ္ဓံ ဘေဒံ အပေက္ခိတွာ ကတော။

အဘိညေယျန္တိ ဂါထာယ ပဟာတဗ္ဗဘာဝေတဗ္ဗာနံ သမုဒယမဂ္ဂသစ္စာနံ ဟေတုဓမ္မာနံ ဂဟဏေနေဝ တပ္ဖလာနံ ဒုက္ခသစ္စနိရောဓသစ္စာနမ္ပိ သိဒ္ဓိတော ပရိညာတဗ္ဗဉ္စ ပရိညာတံ သစ္ဆိကာတဗ္ဗဉ္စ သစ္ဆိကတန္တိ ဣဒမ္ပေတ္ထ သင်္ဂဟိတမေဝါတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ တေနာဟ ‘‘တသ္မာ ဗုဒ္ဓါသ္မီ’’တိ။ ယသ္မာ စတ္တာရိပိ သစ္စာနိ မယာ ဗုဒ္ဓါနိ၊ တသ္မာ သဗ္ဗမ္ပိ ဉေယျံ ဗုဒ္ဓါသ္မိ၊ အဗ္ဘညာသိန္တိ အတ္ထော။

ဝိစိတ္တဝိသယပတ္ထနာကာရပ္ပဝတ္တိယာ တဏှာ ဒုက္ခဝိစိတ္တတာယ ပဓာနကာရဏန္တိ အာဟ ‘‘မူလကာရဏဘာဝေနာ’’တိ။ ဥဘိန္နန္တိ စက္ခုဿ တံသမုဒယဿ စ။ အပ္ပဝတ္တီတိ အပ္ပဝတ္တိနိမိတ္တံ၊ န အဘာဝမတ္တံ။ တဿ အဝတ္ထုတ္တာ သပ္ပစ္စယတ္တာဒိအနေကဘေဒါ သဗ္ဗသင်္ဂဟိတာ။ နိရောဓပ္ပဇာနနာတိ သစ္ဆိကိရိယာဘိသမယဝသေန နိရောဓဿ ပဋိဝိဇ္ဈနာ။ ဧကေကပဒုဒ္ဓါရေနာပီတိ စက္ခု စက္ခုသမုဒယောတိအာဒိနာ ဧကေကကောဋ္ဌာသနိဒ္ဓါရဏေနာပိ၊ န ဒုက္ခသစ္စာဒိသာမညတော ဧဝါတိ အဓိပ္ပာယော။ တဏှာယပိ သင်္ခါရဒုက္ခပရိယာပန္နတာယ ပရိညေယျတ္တာ ဒုက္ခသစ္စဘာဝံ ဒဿေတုံ ‘‘ဆ တဏှာကာယာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ယသ္မိံ ပန အတ္တဘာဝေ သာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တဿ မူလကာရဏဘာဝေန သမုဋ္ဌာပိကာ ပုရိမဘဝသိဒ္ဓါ တဏှာ သမုဒယသစ္စန္တိ ဂဟေတဗ္ဗာ။ ကသိဏာနီတိ ကသိဏာရမ္မဏာနိ ဈာနာနိ။ ဒွတ္တိံသာကာရာတိ ကေသာဒယော တဒါရမ္မဏဇ္ဈာနာနိ စ။ နဝ ဘဝါတိ ကာမဘဝါဒယော တယော သညီဘဝါဒယော တယော ဧကဝေါကာရဘဝါဒယော တယော စာတိ နဝ ဘဝါ။ စတ္တာရိ ဈာနာနီတိ အာရမ္မဏဝိသေသံ အနပေက္ခိတွာ သာမညတော စတ္တာရိ ဈာနာနိ ဝုတ္တာနိ။ ဝိပါကကိရိယာနမ္ပိ ယထာရဟံ သဗ္ဗတ္ထ သင်္ဂဟော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဧတ္ထ စ ကုသလဓမ္မာနံ ဥပနိဿယဘူတာ တဏှာသမုဋ္ဌာပိကာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ကိရိယဓမ္မာနံ ပန တဿ အတ္တဘာဝဿ ကာရဏဘူတာ တဏှာ။ အနုလောမတောတိ ဧတ္ထ အဝိဇ္ဇာ ဒုက္ခသစ္စံ၊ တံသမုဋ္ဌာပိကာ ပုရိမတဏှာ အာသဝါ သမုဒယသစ္စန္တိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ သင်္ခါရာဒီသု ပန အဝိဇ္ဇာဒယောဝ သမုဒယသစ္စဘာဝေန ယောဇေတဗ္ဗာ။ တေနာတိ တသ္မာ။

ဝိဇ္ဇာတိ အတ္တနော ဝိသယံ ဝိဒိတံ ကရောတီတိ ဝိဇ္ဇာ။ သမ္ပန္နတ္တာတိ သမန္နာဂတတ္တာ၊ သမ္ပုဏ္ဏတ္တာ ဝါ။ တတြာတိ အမ္ဗဋ္ဌသုတ္တေ။ မနောမယိဒ္ဓိယာတိ ဧတ္ထ ‘‘ဣဓ ဘိက္ခု ဣမမှာ ကာယာ အညံ ကာယံ အဘိနိမ္မိနာတီ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၁။၂၃၆) ဝုတ္တတ္တာ သရီရဗ္ဘန္တရဈာနမနေန အညဿ သရီရဿ နိဗ္ဗတ္တိဝသေန ပဝတ္တာ မနောမယိဒ္ဓိ နာမ၊ သာ အတ္ထတော ဈာနသမ္ပယုတ္တာ ပညာယေဝ။ သတ္တ သဒ္ဓမ္မာ နာမ သဒ္ဓါ ဟိရီ ဩတ္တပ္ပံ ဗာဟုသစ္စံ ဝီရိယံ သတိ ပညာ စ။ ဂစ္ဆတိ အမတံ ဒိသန္တိ ဒုက္ခနိတ္ထရဏတ္ထိကေဟိ ဒဋ္ဌဗ္ဗတော အမတံ နိဗ္ဗာနမေဝ ဒိသံ ဂစ္ဆတိ၊ ဣမိနာ စ စရဏာနံ သိက္ခတ္တယသင်္ဂဟိတအရိယမဂ္ဂဘာဝတော နိဗ္ဗာနတ္ထိကေဟိ ဧကံသေန ဣစ္ဆိတဗ္ဗတံ ဒဿေတိ။ ဣဒါနိဿာ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒါယ သာဝကာဒိအသာဓာရဏတံ ဒဿေတုံ တတ္ထ ဝိဇ္ဇာသမ္ပဒါတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ အာသဝက္ခယဝိဇ္ဇာဝသေန သဗ္ဗညုတာ သိဇ္ဈတိ၊ စရဏဓမ္မဘူတေသု ဈာနေသု အန္တောဂဓာယ မဟာကရုဏာသမာပတ္တိယာ ဝသေန မဟာကာရုဏိကတာ သိဇ္ဈတီတိ အာဟ ‘‘ဝိဇ္ဇာ…ပေ… မဟာကာရုဏိကတ’’န္တိ။ ယထာ တန္တိ ဧတ္ထ တန္တိ နိပါတမတ္တံ၊ ယထာ အညောပိ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော ဗုဒ္ဓါ နိယောဇေတိ၊ တထာ အယမ္ပီတိ အတ္ထော။ တေနာတိ အနတ္ထပရိဝဇ္ဇနအတ္ထနိယောဇနေန။ အတ္တန္တပါဒယောတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန ပရန္တပဥဘယန္တပါ ဂဟိတာ။ အသဇ္ဇမာနော ဘဝေသု အပစ္စာဂစ္ဆန္တောတိ ပဟီနာနံ ပုနာနုပ္ပတ္တိတော န ပုန ဥပဂစ္ဆန္တော။

တတြာတိ ယုတ္တဝါစာဘာသနေ သာဓေတဗ္ဗေ စေတံ ဘုမ္မံ။ အဘူတန္တိ အဘူတတ္ထံ။ အတစ္ဆန္တိ တဿေဝ ဝေဝစနံ။ အနတ္ထသံဟိတန္တိ ပိသုဏာဒိဒေါသယုတ္တံ။ သမ္မာဂဒတ္တာတိ သုန္ဒရဝစနတ္တာ၊ ဂဒနံ ဂဒေါ၊ ကထနန္တိ အတ္ထော။ သုန္ဒရော ဂဒေါ ဝစနမဿာတိ ‘‘သုဂဒေါ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ နိရုတ္တိနယေန ဒ-ကာရဿ တ-ကာရံ ကတွာ ‘‘သုဂတော’’တိ ဝုတ္တံ။

သဘာဝတောတိ ဒုက္ခသဘာဝတော။ လောကန္တိ ခန္ဓာဒိလောကံ။ ယထာဝုတ္တမတ္ထံ သုတ္တတော အာဟ ယတ္ထာတိအာဒိ။ တတ္ထ ယတ္ထာတိ ယသ္မိံ လောကန္တသင်္ခါတေ နိဗ္ဗာနေ။ တန္တိ လောကဿန္တံ၊ ဩကာသလောကေ ကာယဂမနေန ဉာတဗ္ဗံ ပတ္တဗ္ဗန္တိ နာဟံ ဝဒါမီတိ ယောဇနာ။ ဣဒဉ္စ ရောဟိတဒေဝပုတ္တေန လောကဿ ကာယဂတိဝသေန အန္တဂမနဿ ပုစ္ဆိတတ္တာ ဝုတ္တံ။ အပ္ပတွာ လောကဿန္တန္တိ ခန္ဓာဒိလောကံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။

ကိန္တေ ပဒသာ ဩကာသလောကပရိဗ္ဘမနေန၊ ပရိမိတဋ္ဌာနေ ဧဝ တံ ဉာဏဂမနေန ဂစ္ဆန္တာနံ ဒဿေမီတိ ဒဿေန္တော အပိ စာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဗျာမမတ္တေ ကဠေဝရေတိ သရီရေ။ တေန ရူပက္ခန္ဓံ ဒဿေတိ။ သသညိမှီတိ သညာသီသေန ဝေဒနာဒယော တယော ခန္ဓေ။ သမနကေတိ ဝိညာဏက္ခန္ဓံ။ လောကန္တိ ခန္ဓာဒိလောကံ၊ ဒုက္ခန္တိ အတ္ထော။ လောကနိရောဓန္တိ နိဗ္ဗာနေန လောကဿ နိရုဇ္ဈနံ၊ နိဗ္ဗာနမေဝ ဝါ။ အဒေသမ္ပိ ဟိ နိဗ္ဗာနံ ယေသံ နိရောဓာယ ဟောတိ၊ ဥပစာရတော တန္နိဿိတံ ဝိယ ဟောတီတိ ‘‘ဗျာမမတ္တေ ကဠေဝရေ လောကနိရောဓမ္ပိ ပညပေမီ’’တိ ဝုတ္တံ၊ စက္ခု လောကေ ပိယရူပံ၊ သာတရူပံ၊ ဧတ္ထေသာ တဏှာ နိရုဇ္ဈမာနာ နိရုဇ္ဈတီတိအာဒီသု (ဒီ။ နိ။ ၂။၄၀၁၊ ဝိဘ။ ၂၀၄) ဝိယ။ ကုဒါစနန္တိ ကဒါစိပိ။ အပ္ပတွာတိ အဂ္ဂမဂ္ဂေန အနဓိဂန္တွာ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ တံ ဂမနေန ပတ္တုံ န သက္ကာ၊ တသ္မာ။ ဟဝေတိ နိပါတမတ္တံ၊ ဧကံသတ္ထေ ဝါ ။ လောကဝိဒူတိ သဘာဝါဒိတော ခန္ဓာဒိဇာနနကော။ စတုသစ္စဓမ္မာနံ အဘိသမိတတ္တာ သမိတာဝီ၊ သမိတကိလေသောတိ ဝါ အတ္ထော။ နာသီသတိ န ပတ္ထေတိ အပ္ပဋိသန္ဓိကတ္တာ။

ဧဝံ သင်္ခေပတော လောကံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ဝိတ္ထာရတော တံ ဒဿေတုံ အပိ စ တယော လောကာတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဣန္ဒြိယဗဒ္ဓါနံ ခန္ဓာနံ သမူဟသန္တာနဘူတော သတ္တလောကော။ သော ဟိ ရူပါဒီသု သတ္တဝိသတ္တတာယ ‘‘သတ္တော’’တိ စ၊ လောကိယန္တိ ဧတ္ထ ကမ္မကိလေသာ တဗ္ဗိပါကာ စာတိ ‘‘လောကော’’တိ စ ဝုစ္စတိ။ အနိန္ဒြိယဗဒ္ဓါနံ ဥတုဇရူပါနံ သမူဟသန္တာနဘူတော ဩကာသလောကော။ သော ဟိ သတ္တသင်္ခါရာနံ အာဓာရတော ‘‘ဩကာသော’’တိ စ၊ လောကိယန္တိ ဧတ္ထ တဿာဓာရာ စ အာဓေယျဘူတာတိ ‘‘လောကော’’တိ စ ပဝုစ္စတိ။ ဣန္ဒြိယာနိန္ဒြိယဗဒ္ဓါ ပန သဗ္ဗေဝ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာ ပစ္စယေဟိ သင်္ခတဋ္ဌေန လုဇ္ဇနပလုဇ္ဇနဋ္ဌေန စ ‘‘သင်္ခါရလောကော’’တိ စ ဝုစ္စတိ။ အာဟရတိ အတ္တနော ဖလန္တိ အာဟာရော၊ ပစ္စယော။ တေန တိဋ္ဌနသီလာ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ယာဝ ဘင်္ဂါ ပဝတ္တနသီလာတိ အာဟာရဋ္ဌိတိကာ၊ သဗ္ဗေ သင်္ခတဓမ္မာ။ သဗ္ဗေ သတ္တာတိ စ ဣမိနာပိ ဝေနေယျာနုရူပတော ပုဂ္ဂလာဓိဋ္ဌာနတ္တာ ဒေသနာယ သင်္ခါရာဝ ဂဟိတာ။

ယာဝတာ စန္ဒိမသူရိယာ ပရိဟရန္တီတိ ယတ္တကေ ဌာနေ စန္ဒိမသူရိယာ ပရိဝတ္တန္တိ ပဝတ္တန္တိ။ ဝိရောစနာတိ တေသံ ဝိရောစနဟေတု ဩဘာသနဟေတူတိ ဟေတုမှိ နိဿက္ကဝစနံ။ ဒိသာ ဘန္တီတိ သဗ္ဗာ ဒိသာ ယာဝတာ ဝိဂတန္ဓကာရာ ပညာယန္တိ။ အထ ဝါ ဒိသာတိ ဥပယောဂဗဟုဝစနံ။ တသ္မာ ဝိရောစမာနာ စန္ဒိမသူရိယာ ယတ္တကာ ဒိသာ ဘန္တိ ဩဘာသေန္တီတိ အတ္ထော။ တာဝ သဟဿဓာ လောကောတိ တတ္တကေန ပမာဏေန သဟဿပ္ပကာရော ဩကာသလောကော၊ သဟဿစက္ကဝါဠာနီတိ အတ္ထော။ ဧတ္ထာတိ သဟဿစက္ကဝါဠေ။ ဝသောတိ ဣဒ္ဓိသင်္ခါတော ဝသော ဝတ္တတီတိ အတ္ထော။

တမ္ပီတိ တိဝိဓမ္ပိ လောကံ။ အဿာတိ အနေန ဘဂဝတာ သင်္ခါရလောကောပိ သဗ္ဗထာ ဝိဒိတောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧကော လောကောတိ ယွာယံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေန သဗ္ဗသင်္ခတာနံ ပစ္စယာယတ္တဝုတ္တိတော တေန သာမညေန သင်္ခါရလောကော ဧကော ဧကဝိဓော၊ ဧသ နယော သေသေသုပိ။ သဗ္ဗတ္ထာပိ လောကိယဓမ္မာဝ လောကောတိ အဓိပ္ပေတာ လောကုတ္တရာနံ ပရိညေယျတ္တာဘာဝါ။ ဥပါဒါနာနံ အာရမ္မဏဘူတာ ခန္ဓာ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာ။ သတ္တ ဝိညာဏဋ္ဌိတိယောတိ တထာ တထာ သမုပ္ပန္နာ ပဇာယေဝ ဝုစ္စန္တိ။ နာနတ္တကာယာ နာနတ္တသညိနော၊ နာနတ္တကာယာ ဧကတ္တသညိနော၊ ဧကတ္တကာယာ နာနတ္တသညိနော၊ ဧကတ္တကာယာ ဧကတ္တသညိနော၊ ဟေဋ္ဌိမာ စ တယော အာရုပ္ပာတိ ဣမာ သတ္တဝိဓာ ပဇာယေဝ ဝိညာဏံ တိဋ္ဌတိ ဧတ္ထာတိ ဝိညာဏဋ္ဌိတိယော နာမ။ တတ္ထ နာနတ္တံ ကာယော ဧတေသမတ္ထီတိ နာနတ္တကာယာ။ နာနတ္တံ သညာ ဧတေသန္တိ နာနတ္တသညိနော။ သညာသီသေနေတ္ထ ပဋိသန္ဓိဝိညာဏံ ဂဟိတံ၊ ဧသ နယော သေသေသုပိ။

တတ္ထ သဗ္ဗမနုဿာ စ ဆ ကာမာဝစရဒေဝါ စ နာနတ္တကာယာ နာနတ္တသညိနော နာမ။ တေသဉှိ အညမညံ ဝိသဒိသတာယ နာနာ ကာယော၊ ပဋိသန္ဓိသညာ စ နဝဝိဓတာယ နာနာ။ တီသု ပဌမဇ္ဈာနဘူမီသု ဗြဟ္မကာယိကာ စေဝ စတူသု အပါယေသု သတ္တာ စ နာနတ္တကာယာ ဧကတ္တသညိနော နာမ။ တေသု ဟိ ဗြဟ္မပါရိသဇ္ဇာဒီနံ တိဏ္ဏမ္ပိ သရီရံ အညမညံ ဝိသဒိသံ၊ ပဋိသန္ဓိသညာ ပန ပဌမဇ္ဈာနဝိပါကဝသေန ဧကာဝ၊ တထာ အာပါယိကာနမ္ပိ၊ တေသံ ပန သဗ္ဗေသံ အကုသလဝိပါကာဟေတုကာဝ ပဋိသန္ဓိသညာ။ ဒုတိယဇ္ဈာနဘူမိကာ စ ပရိတ္တာဘ အပ္ပမာဏာဘ အာဘဿရာ ဧကတ္တကာယာ နာနတ္တသညိနော နာမ။ တေသဉှိ သဗ္ဗေသံ ဧကပ္ပမာဏောဝ ကာယော၊ ပဋိသန္ဓိသညာ ပန ဒုတိယတတိယဇ္ဈာနဝိပါကဝသေန နာနာ ဟောတိ။ တတိယဇ္ဈာနဘူမိယံ ပရိတ္တသုဘာဒယော တယော၊ စတုတ္ထဇ္ဈာနဘူမိယံ အသညသတ္တဝဇ္ဇိတာ ဝေဟပ္ဖလာ၊ ပဉ္စ စ သုဒ္ဓါဝါသာတိ နဝသု ဘူမီသု သတ္တာ ဧကတ္တကာယာ ဧကတ္တသညိနော နာမ။ အာဘာနာနတ္တေန ပန သဗ္ဗတ္ထ ကာယနာနတ္တံ န ဂယှတိ၊ သဏ္ဌာနနာနတ္တေနေဝ ဂယှတီတိ။ အသညသတ္တာ ဝိညာဏာဘာဝေန ဝိညာဏဋ္ဌိတိသင်္ချံ န ဂစ္ဆန္တိ။ နေဝသညာ နာသညာယတနံ ပန ယထာ သညာယ၊ ဧဝံ ဝိညာဏဿာပိ သုခုမတ္တာ နေဝဝိညာဏံ နာဝိညာဏံ၊ တသ္မာ ပရိဗျတ္တဝိညာဏကိစ္စဝန္တေသု ဝိညာဏဋ္ဌိတီသု န ဂယှတိ။ တသ္မာ သေသာနိ အာကာသာနဉ္စာယတနာဒီနိ တီဏိယေဝ ဂဟိတာနိ၊ တေဟိ သဒ္ဓိံ ဣမာ သတ္တ ဝိညာဏဋ္ဌိတိယောတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

အဋ္ဌ လောကဓမ္မာတိ လာဘော အလာဘော ယသော အယသော နိန္ဒာ ပသံသာ သုခံ ဒုက္ခန္တိ ဣမေ အဋ္ဌ လောကဿ သဘာဝတ္တာ လောကဓမ္မာ။ လာဘာလာဘာဒိပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇနကာ ပနေတ္ထ အနုရောဓဝိရောဓာ ဝါ လာဘာဒိသဒ္ဒေဟိ ဝုတ္တာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ နဝ သတ္တာဝါသာတိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တာ သတ္တ ဝိညာဏဋ္ဌိတိယော ဧဝ အသညသတ္တစတုတ္ထာရုပ္ပေဟိ သဒ္ဓိံ ‘‘နဝ သတ္တာဝါသာ’’တိ ဝုစ္စန္တိ။ သတ္တာ အာဝသန္တိ ဧတ္ထာတိ သတ္တာဝါသာ၊ သတ္တနိကာယော၊ အတ္ထတော တထာ ပဝတ္တာ ပဇာ ဧဝ ဣဓ သင်္ခါရလောကဘာဝေန ဂယှန္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဒသာယတနာနီတိ ဓမ္မာယတနမနာယတနဝဇ္ဇိတာနိ ဒသ။

ဧတ္ထ စ တီသု ဘဝေသု အဿာဒဒဿနဝသေန တိဿော ဝေဒနာဝ လောကဘာဝေန ဝုတ္တာ၊ တထာ ပစ္စယဒဿနဝသေန စတ္တာရောဝ အာဟာရာ။ အတ္တဂ္ဂါဟနိမိတ္တဒဿနဝသေန ဆ အဇ္ဈတ္တိကာနေဝ အာယတနာနိ။ ထူလသညီဘဝဒဿနဝသေန သတ္တ ဝိညာဏဋ္ဌိတိယောဝ၊ အနုရောဓဝိရောဓဒဿနဝသေန အဋ္ဌ လောကဓမ္မာ ဝါ၊ ထူလာယတနဒဿနဝသေန ဒသာယတနာနေဝ လောကဘာဝေန ဝုတ္တာနိ။ တေသံ ဂဟဏေနေဝ တန္နိဿယတပ္ပဋိဗဒ္ဓါ တဒါရမ္မဏာ သဗ္ဗေ တေဘူမကာ နာမရူပဓမ္မာ အတ္ထတော ဂဟိတာ ဧဝ ဟောန္တိ။ သေသေဟိ ပန ဧကဝိဓာဒိကောဋ္ဌာသေဟိ သရူပေနေဝ တေ ဂဟိတာတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အာသယံ ဇာနာတီတိအာဒီသု အာဟစ္စ စိတ္တံ ဧတ္ထ သေတီတိ အာသယော၊ အညသ္မိံ ဝိသယေ ပဝတ္တိတွာပိ စိတ္တံ ယတ္ထ သရသေန ပဝိသိတွာ တိဋ္ဌတိ၊ သော ဝဋ္ဋာသယော ဝိဝဋ္ဋာသယောတိ ဒုဝိဓော။ တတ္ထ ဝဋ္ဋာသယောပိ သဿတုစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိဝသေန ဒုဝိဓော။ ဝိဝဋ္ဋာသယော ပန ဝိပဿနာသင်္ခါတာ အနုလောမိကာ ခန္တိ၊ မဂ္ဂသင်္ခါတံ ယထာဘူတဉာဏဉ္စာတိ ဒုဝိဓော။ ယထာဟ –

‘‘သဿတုစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိ စ၊ ခန္တိ စေဝါနုလောမိကံ၊

ယထာဘူတဉ္စ ယံ ဉာဏံ၊ ဧတံ အာသယသဒ္ဒိတ’’န္တိ။ (သာရတ္ထ။ ဋီ။ ၁။ဝေရဉ္ဇကဏ္ဍဝဏ္ဏနာ)၊

ဧတံ ဒုဝိဓမ္ပိ အာသယံ သတ္တာနံ အပ္ပဝတ္တိက္ခဏေယေဝ ဘဂဝါ သဗ္ဗထာ ဇာနာတိ။ အနုသယန္တိ ကာမရာဂါနုသယာဒိဝသေန သတ္တဝိဓံ အနုသယံ။ စရိတန္တိ ‘‘သုစရိတဒုစ္စရိတ’’န္တိ နိဒ္ဒေသေ ဝုတ္တံ။ အထ ဝါ စရိတန္တိ စရိယာ၊ တေ ရာဂါဒယော ဆ မူလစရိယာ၊ သံသဂ္ဂသန္နိပါတဝသေန အနေကဝိဓာ ဟောန္တိ။ အဓိမုတ္တိန္တိ အဇ္ဈာသယဓာတုံ၊ တတ္ထ တတ္ထ စိတ္တဿ အဘိရုစိဝသေန နိန္နတာ၊ သာ ဒုဝိဓာ ဟီနာဓိမုတ္တိ ပဏီတာဓိမုတ္တီတိ။ ယာယ ဒုဿီလာဒိကေ ဟီနာဓိမုတ္တိကေ သေဝန္တိ၊ သာ ဟီနာဓိမုတ္တိ။ ယာယ ပဏီတာဓိမုတ္တိကေ သေဝန္တိ၊ သာ ပဏီတာဓိမုတ္တိ။ တံ ဒုဝိဓမ္ပိ အဓိမုတ္တိံ ဘဂဝါ သဗ္ဗာကာရတော ဇာနာတိ။ အပ္ပံ ရာဂါဒိရဇံ ဧတေသန္တိ အပ္ပရဇက္ခာ၊ အနုဿဒရာဂါဒိဒေါသာ။ ဥဿဒရာဂါဒိဒေါသာ မဟာရဇက္ခာ။ ဥပနိဿယဘူတေဟိ တိက္ခေဟိ သဒ္ဓါဒိဣန္ဒြိယေဟိ မုဒုကေဟိ စ သမန္နာဂတာ တိက္ခိန္ဒြိယာ မုဒိန္ဒြိယာ စ။ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တေဟိ အာသယာဒီဟိ သုန္ဒရေဟိ အသုန္ဒရေဟိ စ သမန္နာဂတာ သွာကာရာ ဒွါကာရာ စ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သမ္မတ္တနိယာမံ ဝိညာပေတုံ သုကရာ သုဝိညာပယာ၊ ဝိပရီတာ ဒုဝိညာပယာ။ မဂ္ဂဖလပဋိဝေဓာယ ဥပနိဿယသမ္ပန္နာ ဘဗ္ဗာ၊ ဝိပရီတာ အဘဗ္ဗာ။ ဧဝံ သတ္တသန္တာနဂတဓမ္မဝိသေသဇာနနေနေဝ သတ္တလောကောပိ ဝိဒိတော ဓမ္မဝိနိမုတ္တဿ သတ္တဿ အဘာဝါတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဧကံ စက္ကဝါဠံ…ပေ… ပညာသဉ္စ ယောဇနာနီတိ ဧတ္ထ ဟောတီတိ သေသော။ ပရိက္ခေပတော ပမာဏံ ဝုစ္စတီတိ သေသော။ စက္ကဝါဠဿ သဗ္ဗံ ပရိမဏ္ဍလံ ဆတ္တိံသ သတသဟဿာနိ…ပေ… သတာနိ စ ဟောန္တီတိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ တတ္ထာတိ စက္ကဝါဠေ၊ ဒွေ သတသဟဿာနိ စတ္တာရိ နဟုတာနိ စ ယောဇနာနိ ယာနိ ဧတ္တကံ ဧတ္တကပ္ပမာဏံ ဗဟလတ္တေန အယံ ဝသုန္ဓရာ သင်္ခါတာတိ ယောဇနာ။ တတ္ထ ဧတ္တကန္တိ ကိရိယာဝိသေသနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ သန္ဓာရကံ ဇလံ ဧတ္တကံ ဧတ္တကပ္ပမာဏံ ဟုတွာ ပတိဋ္ဌိတန္တိ ယောဇနာ။ ဧတ္ထာတိ စက္ကဝါဠေ။ အဇ္ဈောဂါဠှုဂ္ဂတာတိ အဇ္ဈောဂါဠှာ စ ဥဂ္ဂတာ စ။ ဗြဟာတိ မဟန္တာ။ ယောဇနာနံ သတာနုစ္စော၊ ဟိမဝါ ပဉ္စာတိ ယောဇနာနံ ပဉ္စသတာနိ ဥစ္စော ဥဗ္ဗေဓော။ တိပဉ္စယောဇနက္ခန္ဓပရိက္ခေပါတိ ပန္နရသယောဇနပ္ပမာဏက္ခန္ဓပရိဏာဟာ။ နဂဝှယာတိ ရုက္ခာဘိဓာနာ ဇမ္ဗူတိ ယောဇနာ။ သမန္တတောတိ သဗ္ဗသောဘာဂေန၊ အာယာမတော စ ဝိတ္ထာရတော စ သတယောဇနဝိတ္ထာရာတိ အတ္ထော။ ယဿာနုဘာဝေနာတိ ယဿာ မဟန္တတာကပ္ပဋ္ဌာယိကာဒိပ္ပကာရေန ပဘာဝေန။ ပရိက္ခိပိတွာ တံ သဗ္ဗံ၊ လောကဓာတုမယံ ဌိတောတိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တံ သဗ္ဗမ္ပိ တံ ပရိက္ခိပိတွာ စက္ကဝါဠသိလုစ္စယော ဌိတော၊ အယံ ဧကာ လောကဓာတု နာမာတိ အတ္ထော၊ မ-ကာရော ပဒသန္ဓိဝသေန ဝုတ္တော။ အထ ဝါ တံ သဗ္ဗံ လောကဓာတုံ ပရိက္ခိပိတွာ အယံ စက္ကဝါဠသိလုစ္စယော ဌိတောတိ ယောဇေတဗ္ဗံ။

တတ္ထာတိ တဿံ လောကဓာတုယံ။ တာဝတိံသဘဝနန္တိ တိဒသပုရံ။ အသုရဘဝနန္တိ အသုရပုရံ။ အဝီစိမဟာနိရယော စ တထာ ဒသသဟဿယောဇနော၊ သော ပန စတုန္နံ လောဟဘိတ္တီနမန္တရာ ယောဇနသတာယာမဝိတ္ထာရောပိ သမန္တာ သောဠသဟိ ဥဿဒနိရယေဟိ သဒ္ဓိံ ဒသသဟဿယောဇနော ဝုတ္တောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တဒနန္တရေသူတိ တေသံ စက္ကဝါဠာနံ အန္တရေသု။ လောကာနံ စက္ကဝါဠာနံ အန္တရေ ဝိဝရေ ဘဝတ္တာ လောကန္တရိကာ။ တိဏ္ဏဉှိ သကဋစက္ကာနံ ပတ္တာနံ ဝါ အာသန္နဋ္ဌပိတာနံ အန္တရသဒိသေ တိဏ္ဏံ တိဏ္ဏံ စက္ကဝါဠာနံ အန္တရေသု ဧကေကော လောကန္တရိကနိရယော အဋ္ဌယောဇနသဟဿပ္ပမာဏော သီတနရကော သတ္တာနံ အကုသလဝိပါကေန နိဗ္ဗတ္တတိ။ အနန္တာနီတိ တိရိယံ အဋ္ဌသု ဒိသာသု စက္ကဝါဠာနိ အာကာသော ဝိယ အနန္တာနိ။ ဥဒ္ဓံ ပန အဓော စ အန္တာနေဝ။ အနန္တေန ဗုဒ္ဓဉာဏေနာတိ ဧတ္ထ အနန္တဉေယျပဋိဝေဓသာမတ္ထိယယောဂတောဝ ဉာဏံ ‘‘အနန္တ’’န္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အတ္တနောတိ နိဿက္ကေ သာမိဝစနမေတံ၊ အတ္တတောတိ အတ္ထော။ ဂုဏေဟိ အတ္တနော ဝိသိဋ္ဌတရဿာတိ သမ္ဗန္ဓော၊ တရဂ္ဂဟဏဉ္စေတ္ထ အနုတ္တရောတိ ပဒဿ အတ္ထနိဒ္ဒေသဝသေန ကတံ၊ န ဝိသိဋ္ဌဿ ကဿစိ အတ္ထိတာယ။ သဒေဝကေ ဟိ လောကေ သဒိသကပ္ပောပိ နာမ ကောစိ တထာဂတဿ နတ္ထိ၊ ကုတော သဒိသော၊ တေနာဟ သီလဂုဏေနာပိ အသမောတိအာဒိ။ တတ္ထ အသမေဟိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေဟိ သမော အသမသမော။ နတ္ထိ ပဋိမာ ဧတဿာတိ အပ္ပဋိမော။ ဧသ နယော သေသေသုပိ။ တတ္ထ ဥပမာမတ္တံ ပဋိမာ၊ သဒိသူပမာ ပဋိဘာဂေါ။ ယုဂဂ္ဂါဟဝသေန ဌိတော ပဋိမော ပုဂ္ဂလောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ အတ္တနာတိ အတ္တတော။ ပုရိသဒမ္မေတိအာဒီသု ဒမိတဗ္ဗာ ဒမ္မာ၊ ‘‘ဒမ္မပုရိသာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ဝိသေသနဿ ပရနိပါတံ ကတွာ ‘‘ပုရိသဒမ္မာ’’တိ ဝုတ္တံ၊ ပုရိသဂ္ဂဟဏဉ္စေတ္ထ ဥက္ကဋ္ဌဝသေန ဣတ္ထီနမ္ပိ ဒမေတဗ္ဗတော။ နိဗ္ဗိသာ ကတာ ဒေါသဝိသဿ ဝိနောဒနေန။ အတ္ထပဒန္တိ အတ္ထာဘိဗျဉ္ဇနကံ ပဒံ၊ ဝါကျန္တိ အတ္ထော။ ဧကပဒဘာဝေန စ အနညသာဓာရဏော သတ္ထု ပုရိသဒမ္မသာရထိဘာဝေါ ဒဿိတော ဟောတိ၊ တေနာဟ ဘဂဝါ ဟီတိအာဒိ။ အဋ္ဌ ဒိသာတိ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော။ အသဇ္ဇမာနာတိ ဝသီဘာဝပ္ပတ္တိယာ နိဿင်္ဂစာရာ။

ဒိဋ္ဌဓမ္မော ဝုစ္စတိ ပစ္စက္ခော အတ္တဘာဝေါ၊ တတ္ထ နိယုတ္တောတိ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကော၊ ဣဓလောကတ္ထော။ ကမ္မကိလေသဝသေန သမ္ပရေတဗ္ဗတော သမာဂန္တဗ္ဗတော သမ္ပရာယော ၊ ပရလောကော၊ တတ္ထ နိယုတ္တောတိ သမ္ပရာယိကော၊ ပရလောကတ္ထော။ ပရမော ဥတ္တမော အတ္ထော ပရမတ္ထော၊ နိဗ္ဗာနံ။ သဟ အတ္ထေန ဝတ္တတီတိ သတ္ထော၊ ဘဏ္ဍမူလေန ဝါဏိဇ္ဇာယ ဒေသန္တရံ ဂစ္ဆန္တော ဇနသမူဟော။ သော အဿ အတ္ထီတိ သတ္ထာ၊ သတ္ထဝါဟောတိ နိရုတ္တိနယေန။ သော ဝိယ ဘဂဝါတိ အာဟ ‘‘သတ္ထာ၊ ဘဂဝါ သတ္ထဝါဟော’’တိ။ ဣဒါနိ တမတ္ထံ နိဒ္ဒေသပါဠိနယေန ဒဿေတုံ ယထာ သတ္ထဝါဟောတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ သတ္ထေတိ သတ္ထိကေ ဇနေ။ ကံ ဥဒကံ တာရေန္တိ ဧတ္ထာတိ ကန္တာရော၊ နိရုဒကော အရညပ္ပဒေသော။ စောရာဒီဟိ အဓိဋ္ဌိတအရညပ္ပဒေသာပိ ဒုဂ္ဂမနဋ္ဌေန တံသဒိသတာယ ကန္တာရာတွေဝ နိရုဠှာတိ သာမညတော ‘‘ကန္တာရံ တာရေတီ’’တိ ဝတွာ တံ ဝိဝရန္တော စောရကန္တာရန္တိအာဒိမာဟ။

ဘဂဝတောတိ နိဿက္ကေ သာမိဝစနံ၊ ဘဂဝန္တတော ဓမ္မဿဝနေနာတိ အတ္ထော။ ယထာ ‘‘ဥပဇ္ဈာယတော အဇ္ဈေတီ’’တိ၊ ဘဂဝတော သန္တိကေတိ ဝါ အတ္ထော။ သရေ နိမိတ္တံ အဂ္ဂဟေသီတိ ပုဗ္ဗဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေသု သဒ္ဓမ္မဿဝနပရိစယေန ‘‘ဓမ္မော ဧသော ဝုစ္စတီ’’တိ သရေ အာကာရံ ဂဏှိ။ ပုဗ္ဗာဘိယောဂဝသေနေဝ ဟိ ဤဒိသာနံ တိရစ္ဆာနာနံ ဓမ္မဿဝနာဒီသု ပသာဒေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝဂ္ဂုလိအာဒီနံ ဝိယ။ ဣတရထာ သဗ္ဗတိရစ္ဆာနာနမ္ပိ တထာ ပသာဒုပ္ပတ္တိပ္ပသင်္ဂတော။ ယဒိ ဟိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ၊ ဘဂဝါ အနန္တစက္ကဝါဠေသု သဗ္ဗသတ္တာနမ္ပိ ဧကက္ခဏေ သပ္ပာဋိဟာရိယဓမ္မံ သာဝေတုံ သက္ကောတီတိ သဗ္ဗသတ္တာနမ္ပိ ဣတော ပုဗ္ဗေဝ ဝိမုတ္တိပ္ပသင်္ဂေါ သိယာ။ ယေ ပန ဒေဝမနုဿနာဂသုပဏ္ဏာဒယော ပကတိယာဝ ကမ္မဿကတညာဏာဒိယုတ္တာ ဟောန္တိ၊ တေယေဝ ပုဗ္ဗေ အနုပနိဿယာပိ ဘဂဝတော သဒ္ဓမ္မဿဝနာဒိနာ ပဌမံ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယံ ပသာဒံ ဥပ္ပာဒေတုံ သက္ကောန္တိ၊ န ဣတရေတိ ဂဟေတဗ္ဗံ။ အရေ အဟမ္ပိ နာမာတိ ဧတ္ထ ‘‘ကုတောဟံ ဣဓ နိဗ္ဗတ္တောတိ ဩလောကေတွာ မဏ္ဍူကဘာဝတောတိ ဉတွာ’’တိ ဣဒံ ဧတ္တကမ္ပိ အရေ အဟမ္ပိ နာမာတိ ဝိမှယဝစနေနေဝ သိဇ္ဈတီတိ အဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဇလန္တိ ဇလန္တော ဝိဇ္ဇောတမာနော။ မဏ္ဍူကောဟန္တိ ဂါထာယ ဥဒကေတိ သဉ္ဇာတဋ္ဌာနဒဿနံ၊ တေန ထလမဏ္ဍူကတာ နိဝတ္တနံ ကတံ ဟောတိ။ ဥဒကေ ဇာတာနမ္ပိ ကစ္ဆပါဒီနံ ထလဂေါစရတာပိ အတ္ထီတိ တံ နိဝတ္တနတ္ထံ ‘‘ဝါရိဂေါစရော’’တိ ဝုတ္တံ၊ ဥဒကသဉ္စာရီတိ အတ္ထော။

ဝိမောက္ခန္တိကဉာဏဝသေနာတိ ဧတ္ထ သဗ္ဗသော ကိလေသေဟိ ဝိမုစ္စတီတိ ဝိမောက္ခော၊ အဂ္ဂမဂ္ဂေါ၊ တဿ အန္တော၊ အဂ္ဂဖလံ၊ တတ္ထ ဘဝံ ဝိမောက္ခန္တိကံ၊ သဗ္ဗညုတညာဏေန သဒ္ဓိံ သဗ္ဗမ္ပိ ဗုဒ္ဓဉာဏံ။ ဣဒါနိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓပဒတော ဗုဒ္ဓပဒဿ ဝိသေသံ ဒဿေတုံ ယသ္မာ ဝါတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓပဒေန ဟိ သတ္ထု ပဋိဝေဓဉာဏာနုဘာဝေါ ဝုတ္တော၊ ဣမိနာ ပန ဗုဒ္ဓပဒေန ဒေသနာဉာဏာနုဘာဝေါပိ၊ တေနာဟ အညေပိ သတ္တေ ဗောဓေသီတိအာဒိ။

ဂုဏဝိသိဋ္ဌသတ္တုတ္တမဂရုဂါရဝါဓိဝစနန္တိ သဗ္ဗေဟိ သီလာဒိဂုဏေဟိ ဝိသိဋ္ဌဿ တတော ဧဝ သဗ္ဗသတ္တေဟိ ဥတ္တမဿ ဂရုနော ဂါရဝဝသေန ဝုစ္စမာနဝစနမိဒံ ဘဂဝါတိ။ သေဋ္ဌန္တိ သေဋ္ဌဝါစကံ ဝစနံ သေဋ္ဌဂုဏသဟစရဏတော။ အထ ဝါ ဝုစ္စတီတိ ဝစနံ၊ အတ္ထော၊ သော သေဋ္ဌောတိ အတ္ထော။ ဥတ္တမန္တိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ ဂရုဂါရဝယုတ္တောတိ ဧတ္ထ ဂရုဘာဝေါ ဂါရဝံ၊ ဂရုဂုဏယောဂတော ဂရုကရဏံ ဝါ ဂါရဝံ၊ တေန သာဝကာဒီနံ အသာဓာရဏတာယ ဂရုဘူတေန မဟန္တေန ဂါရဝေန ယုတ္တောတိ ဂရုဂါရဝယုတ္တော။ အထ ဝါ ဂရု စ သဗ္ဗလောကဿ သိက္ခကတ္တာ တေနေဝ ဂါရဝယုတ္တော စာတိပိ ယောဇေတဗ္ဗံ။

အဝတ္ထာယ ဝိဒိတံ အာဝတ္ထိကံ။ ဧဝံ လိင်္ဂိကံ။ နိမိတ္တတော အာဂတံ နေမိတ္တိကံ။ အဓိစ္စ ယံကိဉ္စိ နိမိတ္တံ အဓိဝစနဝသေန အနပေက္ခိတွာ ပဝတ္တံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ၊ တေနာဟ ‘‘ဝစနတ္ထမနပေက္ခိတွာ’’တိ။ ယဒိစ္ဆာယ အာဂတံ ယာဒိစ္ဆကံ။ ဧတ္ထ စ ဗာဟိရံ ဒဏ္ဍာဒိ လိင်္ဂံ၊ အဗ္ဘန္တရံ တေဝိဇ္ဇာဒိ နိမိတ္တံ။ ပစုရဇနဝိသယံ ဝါ ဒိဿမာနံ လိင်္ဂံ၊ တဗ္ဗိပရီတံ နိမိတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ သစ္ဆိကာပညတ္တီတိ သဗ္ဗဓမ္မာနံ သစ္ဆိကိရိယာနိမိတ္တာ ပညတ္တိ။ အထ ဝါ သစ္ဆိကာပညတ္တီတိ ပစ္စက္ခသိဒ္ဓါ ပညတ္တိ။ ယံဂုဏနိမိတ္တာ ဟိ သာ၊ တေ ဂုဏာ သတ္ထု ပစ္စက္ခဘူတာတိ ဂုဏာ ဝိယ သာပိ သစ္ဆိကတာ ဧဝ နာမ ဟောတိ၊ န ပရေသံ၊ ဝေါဟာရမတ္တေနာတိ အဓိပ္ပာယော။ ယံဂုဏနေမိတ္တိကန္တိ ယေဟိ ဂုဏေဟိ နိမိတ္တဘူတေဟိ ဧတံ နာမံ နေမိတ္တိကဉ္စ ဇာတံ။ ဝဒန္တီတိ ဓမ္မသေနာပတိဿ ဂရုဘာဝတော ဗဟုဝစနေနာဟ၊ သင်္ဂီတိကာရေဟိ ဝါ ကတမနုဝါဒံ သန္ဓာယ။

ဣဿရိယာဒိဘေဒေါ ဘဂေါ အဿ အတ္ထီတိ ဘဂီ။ မဂ္ဂဖလာဒိအရိယဂုဏံ အရညာဒိဝိဝေကဋ္ဌာနဉ္စ ဘဇိ သေဝိ သီလေနာတိ ဘဇီ။ စီဝရာဒိပစ္စယာနံ အတ္ထရသာဒီနဉ္စ သီလာဒိဂုဏာနဉ္စ ဘာဂီ၊ ဒါယာဒေါတိ အတ္ထော။ ဝိဘဇိ ဥဒ္ဒေသနိဒ္ဒေသာဒိပ္ပကာရေဟိ ဓမ္မရတနံ ပဝိဘဇီတိ ဝိဘတ္တဝါ။ ရာဂါဒိပါပဓမ္မံ ဘဂ္ဂံ အကာသီတိ ဘဂဝါတိ ဝုစ္စတီတိ သဗ္ဗတ္ထ သမ္ဗန္ဓော။ ဂရုပိ လောကေ ဘဂဝါတိ ဝုစ္စတီတိ အာဟ ‘‘ဂရူ’’တိ၊ ယသ္မာ ဂရု၊ တသ္မာပိ ဘဂဝါတိ အတ္ထော။ ပါရမိတာသင်္ခါတံ ဘဂျမဿ အတ္ထီတိ ဘဂျဝါ။ ဗဟူဟိ ဉာယေဟီတိ ကာယဘာဝနာဒိကေဟိ အနေကေဟိ ဘာဝနာက္ကမေဟိ။ သုဘာဝိတတ္တနောတိ ပစ္စတ္တေ ဧတံ သာမိဝစနံ၊ တေန သုဘာဝိတသဘာဝေါတိ အတ္ထော။ ဘဝါနံ အန္တံ နိဗ္ဗာနံ ဂတောတိ ဘဝန္တဂေါ။ တတ္ထ တတ္ထ ဘဂဝါတိ သဒ္ဒသိဒ္ဓိ နိရုတ္တိနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ဣဒါနိ ဘဂီ ဘဇီတိ နိဒ္ဒေသဂါထာယ နဝဟိ ပဒေဟိ ဒဿိတမတ္ထံ ဘဂျဝါတိ ဂါထာယ ဆဟိ ပဒေဟိ သင်္ဂဟေတွာ ပဒသိဒ္ဓိံ အတ္ထယောဇနာနယဘေဒေဟိ သဒ္ဓိံ ဒဿေတုံ အယံ ပန အပရော နယောတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဝဏ္ဏဝိပရိယယောတိ ဧတ္ထ ဣတိ-သဒ္ဒေါ အာဒိအတ္ထော၊ တေနေဝ ဝဏ္ဏဝိကာရော ဝဏ္ဏလောပေါ ဓာတုအတ္ထေန နိယောဇနဉ္စာတိ ဣမံ တိဝိဓံ လက္ခဏံ သင်္ဂဏှာတိ။ သဒ္ဒနယေနာတိ သဒ္ဒလက္ခဏနယေန။ ပိသောဒရာဒီနံ သဒ္ဒါနံ အာကတိဂဏဘာဝတော ဝုတ္တံ ‘‘ပိသောဒရာဒိပက္ခေပလက္ခဏံ ဂဟေတွာ’’တိ။ ပက္ခိပနမေဝ လက္ခဏံ။ တပ္ပရိယာပန္နတာကရဏဉှိ ပက္ခိပနံ။ ဘဂျန္တိ ကုသလံ။

လောဘာဒယော စတ္တာရော ဒေါသာ ဧကကဝသေန ဂဟိတာ။ အဟိရိကာဒယော ဒုကဝသေန။ အက္ကောစ္ဆိမန္တိအာဒိနာ (ဓ။ ပ။ ၃-၄) ပုနပ္ပုနံ ကုဇ္ဈနဝသေန စိတ္တပရိယောနန္ဓနော ကောဓောဝ ဥပနာဟော။ ပရေသံ ပုဗ္ဗကာရိတာလက္ခဏဿ ဂုဏဿ နိပုဉ္ဆနော မက္ခော နာမ။ ဗဟုဿုတာဒီဟိ သဒ္ဓိံ ယုဂဂ္ဂါဟော အတ္တနော သမကရဏံ ပလာသော။ အတ္တနော ဝိဇ္ဇမာနဒေါသပဋိစ္ဆာဒနာ မာယာ။ အဝိဇ္ဇမာနဂုဏပ္ပကာသနံ သာဌေယျံ။ ဂရူသုပိ ထဒ္ဓတာ အနောနတတာ ထမ္ဘော။ တဒုတ္တရိကရဏလက္ခဏော သာရမ္ဘော။ ဇာတိအာဒိံ နိဿာယ ဥန္နတိလက္ခဏော မာနော။ အဗ္ဘုန္နတိလက္ခဏော အတိမာနော။ ဇာတိအာဒိံ နိဿာယ မဇ္ဇနာကာရပ္ပတ္တော မာနောဝ မဒေါ နာမ။ သော သတ္တဝီသတိဝိဓော။ ကာမဂုဏေသု စိတ္တဿ ဝေါဿဂ္ဂေါ ပမာဒေါ။ ကာယဒုစ္စရိတာဒီနိ တိဝိဓဒုစ္စရိတာနိ။ တဏှာဒိဋ္ဌိဒုစ္စရိတဝသေန တိဝိဓသံကိလေသာ။ ရာဂဒေါသမောဟာဝ မလာနိ။ တေယေဝ ကာယဒုစ္စရိတာဒယော စ တိဝိဓဝိသမာနိ။ ကာမဗျာပါဒဝိဟိံသာသညာ တိဝိဓသညာ နာမ။ တေယေဝ ဝိတက္ကာ။ တဏှာဒိဋ္ဌိမာနာ ပပဉ္စာ။ သုဘသုခနိစ္စအတ္တဝိပရိယေသာ စတုဗ္ဗိဓဝိပရိယေသာ။ ဆန္ဒာဒယော အဂတိ။ စီဝရာဒီသု ပစ္စယေသု လောဘာ စတ္တာရော တဏှုပါဒါ။ ဗုဒ္ဓဓမ္မသင်္ဃသိက္ခာသု ကင်္ခါ၊ သဗြဟ္မစာရီသု ကောပေါ စ ပဉ္စ စေတောခီလာ။ ကာမေ ကာယေ ရူပေ စ အဝီတရာဂတာ၊ ယာဝဒတ္ထံ ဘုဉ္ဇိတွာ သေယျသုခါဒိအနုယောဂေါ၊ အညတရံ ဒေဝနိကာယံ ပဏိဓာယ ဗြဟ္မစရိယစရဏဉ္စ ပဉ္စ စေတောဝိနိဗန္ဓာ။ ရူပါဘိနန္ဒနာဒယော ပဉ္စ အဘိနန္ဒနာ။ ကောဓမက္ခဣဿာသာဌေယျပါပိစ္ဆတာသန္ဒိဋ္ဌိပရာမာသာ ဆ ဝိဝါဒမူလာနိ။ ရူပတဏှာဒယော ဆ တဏှာကာယာ။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိအာဒယော အဋ္ဌမဂ္ဂင်္ဂပဋိပက္ခာ မိစ္ဆတ္တာ။ တဏှံ ပဋိစ္စ ပရိယေသနာ၊ ပရိယေသနံ ပဋိစ္စ လာဘော၊ လာဘံ ပဋိစ္စ ဝိနိစ္ဆယော၊ တံ ပဋိစ္စ ဆန္ဒရာဂေါ၊ တံ ပဋိစ္စ အဇ္ဈောသာနံ၊ တံ ပဋိစ္စ ပရိဂ္ဂဟော၊ တံ ပဋိစ္စ မစ္ဆရိယံ၊ တံ ပဋိစ္စ အာရက္ခာ၊ အာရက္ခာဓိကရဏံ ဒဏ္ဍာဒါနာဒိအနေကာကုသလရာသီတိ နဝ တဏှာမူလကာ ဓမ္မာ။ ပါဏာတိပါတာဒယော ဒသ အကုသလကမ္မပထာ။ စတ္တာရော သဿတဝါဒါ တထာ ဧကစ္စသဿတဝါဒါ အန္တာနန္တိကာ အမရာဝိက္ခေပိကာ ဒွေ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နိကာ သောဠသ သညီဝါဒါ အဋ္ဌ အသညီဝါဒါ အဋ္ဌ နေဝသညီနာသညီဝါဒါ သတ္တ ဥစ္ဆေဒဝါဒါ ပဉ္စ ဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနဝါဒါတိ ဧတာနိ ဒွါသဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတာနိ။ ရူပတဏှာဒိဆတဏှာ ဧဝ ပစ္စေကံ ကာမတဏှာဘဝတဏှာဝိဘဝတဏှာဝသေန အဋ္ဌာရသ ဟောန္တိ၊ တာ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓရူပါဒီသု ပဝတ္တိဝသေန ဆတ္တိံသ၊ ပုန ကာလတ္တယဝသေန အဋ္ဌသတတဏှာဝိစရိတာနိ ဟောန္တိ။ ပဘေဒ-သဒ္ဒံ ပစ္စေကံ သမ္ဗန္ဓိတွာ လောဘပ္ပဘေဒေါတိအာဒိနာ ယောဇေတဗ္ဗံ။ သဗ္ဗဒရထပရိဠာဟကိလေသသတသဟဿာနီတိ သဗ္ဗာနိ သတ္တာနံ ဒရထသင်္ခါတပရိဠာဟကရာနိ ကိလေသာနံ အနေကာနိ သတသဟဿာနိ၊ အာရမ္မဏာဒိဝိဘာဂတော ပဝတ္တိအာကာရဝိဘာဂတော စ နေသံ ဧဝံ ပဘေဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ပဉ္စ မာရေ အဘဉ္ဇီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ပရိဿယာနန္တိ ဥပဒ္ဒဝါနံ။

ဧဝံ ဘဂျဝါ ဘဂ္ဂဝါတိ ဒွိန္နံ ပဒါနံ အတ္ထံ ဝိဘဇိတွာ ဣဒါနိ တေဟိ ဒွီဟိ ဂဟိတမတ္ထံ ဒဿေတုံ ဘဂျဝန္တတာယ စဿာတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ သတပုညဇလက္ခဏဓရဿာတိ အနေကသတပုညနိဗ္ဗတ္တမဟာပုရိသလက္ခဏဓရဿ ဘဂဝတော။ သကစိတ္တေ ဣဿရိယံ နာမ ပဋိက္ကူလာဒီသု အပ္ပဋိက္ကူလသညိတာဒိဝသပ္ပဝတ္တိယာ စေဝ စေတောသမာဓိဝသေန စ အတ္တနော စိတ္တဿ ဝသီဘာဝါပါဒနမေဝ။ အဏိမာ လဃိမာဒိကန္တိ အာဒိ-သဒ္ဒေန မဟိမာ ပတ္တိ ပါကမ္မံ ဤသိတာ ဝသိတာ ယတ္ထကာမာဝသာယိတာတိ ဣမေ ဆပိ သင်္ဂဟိတာ။ တတ္ထ ကာယဿ အဏုဘာဝကရဏံ အဏိမာ။ အာကာသေ ပဒသာ ဂမနာဒိအရဟဘာဝေန လဟုဘာဝေါ လဃိမာ။ ကာယဿ မဟန္တတာပါဒနံ မဟိမာ။ ဣဋ္ဌဒေသဿ ပါပုဏနံ ပတ္တိ။ အဓိဋ္ဌာနာဒိဝသေန ဣစ္ဆိတတ္ထနိပ္ဖာဒနံ ပါကမ္မံ။ သယံဝသိတာ ဣဿရဘာဝေါ ဤသိတာ။ ဣဒ္ဓိဝိဓေ ဝသီဘာဝေါ ဝသိတာ။ အာကာသေန ဝါ ဂစ္ဆတော၊ အညံ ဝါ ကိဉ္စိ ကရောတော ယတ္ထ ကတ္ထစိ ဝေါသာနပ္ပတ္တိ ယတ္ထကာမာဝသာယိတာ၊ ‘‘ကုမာရကရူပါဒိဒဿန’’န္တိပိ ဝဒန္တိ။ သဗ္ဗင်္ဂပစ္စင်္ဂသိရီတိ သဗ္ဗေသံ အင်္ဂပစ္စင်္ဂါနံ သောဘာ။ အတ္ထီတိ အနုဝတ္တတိ။ လဟုသာဓနံ တံ တံ ကာလိကံ ဣစ္ဆိတံ၊ ဂရုသာဓနံ စိရကာလိကံ ဗုဒ္ဓတ္တာဒိပတ္ထိတံ ။ ဘဂါ အဿ သန္တီတိ ဘဂဝါတိ ဣဒံ သဒ္ဒသတ္ထနယေန သိဒ္ဓံ၊ သေသံ သဗ္ဗံ နိရုတ္တိနယေန သိဒ္ဓန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ပီဠနသင်္ခတသန္တာပဝိပရိဏာမဋ္ဌေနာတိအာဒီသု ပီဠနဋ္ဌော သင်္ခတဋ္ဌောတိအာဒိနာ အတ္ထ-သဒ္ဒေါ ပစ္စေကံ ယောဇေတဗ္ဗော။ တတ္ထ အတ္တနော သဘာဝေန ပီဠနလက္ခဏံ ဒုက္ခံ။ တဿ ယော ပီဠနမေဝ အတ္ထော ‘‘ပီဠနဋ္ဌော’’တိ ဝုစ္စတိ၊ သော သဘာဝေါ။ ယသ္မာ ပန တံသမုဒယေန သင်္ခတံ၊ တသ္မာ သင်္ခတဋ္ဌော သမုဒယဒဿနေန အာဝိဘူတော။ ယသ္မာ စ မဂ္ဂေါ ကိလေသသန္တာပဟရတ္တာ သုသီတလော၊ တသ္မာဿ မဂ္ဂဒဿနေန သန္တာပဋ္ဌော အာဝိဘူတော တပ္ပဋိယောဂတ္တာ။ အဝိပရိဏာမဓမ္မဿ ပန နိရောဓဿ ဒဿနေန ဝိပရိဏာမဋ္ဌော အာဝိဘူတောတိ။ ဧကဿေဝ သဘာဝဓမ္မဿ သကဘာဝတော ဣတရသစ္စတ္တယနိဝတ္တိတော စ ပရိကပ္ပေတဗ္ဗတ္တာ စတ္တာရော အတ္ထာ ဝုတ္တာ။ သမုဒယဿ ပန ရာသိကရဏတော အာယူဟနဋ္ဌော သဘာဝေါ၊ တဿေဝ ဒုက္ခဒဿနေန နိဒါနဋ္ဌော အာဝိဘူတော။ ဝိသံယောဂဘူတဿ နိရောဓဿ ဒဿနေန သံယောဂဋ္ဌော။ နိယျာနဘူတဿ မဂ္ဂဿ ဒဿနေန ပလိဗောဓဋ္ဌော အာဝိဘူတော။

နိရောဓဿ ပန နိဿရဏဋ္ဌော သဘာဝေါ၊ တဿေဝ သမုဒယဒဿနေန ဝိဝေကဋ္ဌော အာဝိဘူတော။ သင်္ခတဿ မဂ္ဂဿ ဒဿနေန အသင်္ခတဋ္ဌော၊ ဝိသယဘူတဿ မရဏဓမ္မဿ ဝါ ဒုက္ခဿ ဒဿနေန အမတဋ္ဌော။ မဂ္ဂဿ ပန နိယျာနဋ္ဌော သဘာဝေါ၊ တဿေဝ သမုဒယဒဿနေန ဒုက္ခဿေဝါယံ ဟေတု၊ နိဗ္ဗာနပ္ပတ္တိယာ ပန အယမေဝ ဟေတူတိ ဟေတွဋ္ဌော၊ အတိသုခုမနိရောဓဒဿနေန ဣဓမေဝ ဒဿနန္တိ ဒဿနဋ္ဌော၊ အဓိကပဏဿ ဒုက္ခဿ ဒဿနေန အဓိပတေယျဋ္ဌော အာဝိဘူတော။ ဧတေ ဧဝ စ ပီဠနာဒယော သောဠသ အာကာရာတိ ဝုစ္စန္တိ။

ကာမေဟိ ဝိဝေကဋ္ဌကာယတာ ကာယဝိဝေကော။ နီဝရဏာဒီဟိ ဝိဝိတ္တာ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော စိတ္တဝိဝေကော။ ဥပဓီယန္တိ ဧတ္ထ ယထာသကံ ဖလာနီတိ ဥပဓယော၊ ပဉ္စကာမဂုဏသင်္ခါတကာမခန္ဓကိလေသအဘိသင်္ခါရာ၊ တေဟိ စတူဟိ ဝိဝိတ္တံ နိဗ္ဗာနံ ဥပဓိဝိဝေကော နာမ။

အနတ္တာနုပဿနာယ ပဋိလဒ္ဓါ ဒုက္ခာနိစ္စာနုပဿနာဟိ စ ပဋိလဒ္ဓါ အရိယမဂ္ဂေါ အာဂမနဝသေန ယထာက္ကမံ သုညတအပ္ပဏိဟိတအနိမိတ္တဝိမောက္ခသညံ ပဋိလဘတိ၊ ကိလေသေဟိ ဝိမုတ္တတ္တာ ဟိ ဧသ ဝိမောက္ခောတိ။

ယထာ လောကေ ဧကေကပဒတော ဧကေကမက္ခရံ ဂဟေတွာ ‘‘မေခလာ’’တိ ဝုတ္တံ၊ ဧဝမိဓာပီတိ အတ္ထော။ မေဟနဿာတိ ဂုယှပ္ပဒေသဿ။ ခဿာတိ ဩကာသဿ။

သဟဒေဝေဟီတိအာဒီသု သဟ ဒေဝေဟိ ဝတ္တတီတိ သဒေဝကော လောကော။ တံ သဒေဝကန္တိအာဒိနာ ယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သဒေဝကဝစနေနာတိ သဒေဝက-သဒ္ဒေ ဝိသေသနဘာဝေန ဌိတဒေဝဝစနေန။ တဿာပိ သဒေဝကပဒေ အန္တောဘူတတ္တာ အဝယဝေ သမုဒါယောပစာရဝသေန ဝေါဟာရော ကတော။ ဣတရထာ တေန ဒေဝဝိသိဋ္ဌလောကဿေဝ ဂဟဏတော ပဉ္စကာမာဝစရဒေဝဂ္ဂဟဏံ န သိယာ၊ ဧဝံ ဥပရိပိ။ သမာရကဝစနေန မာရသဒ္ဒေန တေန သဟစရိတာ သဗ္ဗေ ဝသဝတ္တိဒေဝါ စ ဂဟိတာတိ အာဟ ‘‘ဆဋ္ဌကာမာဝစရဒေဝဂ္ဂဟဏ’’န္တိ။ ဗြဟ္မကာယိကာ နာမ ပဌမဇ္ဈာနဘူမိကာ။ တေ အာဒိ ယေသံ အာရုပ္ပပရိယန္တာနံ ဗြဟ္မာနံ တေသံ ဗြဟ္မာနံ ဂဟဏံ ဗြဟ္မကာယိကာဒိဗြဟ္မဂ္ဂဟဏံ။ လောက-သဒ္ဒဿ ဩကာသလောကာဒီနမ္ပိ သာဓာရဏတ္တာ သတ္တလောကာဝေဏိကမေဝ ပဇာဂဟဏံ ကတန္တိ အာဟ ‘‘ပဇာဝစနေန သတ္တလောကဂ္ဂဟဏ’’န္တိ။ သဒေဝကာဒိဝစနေန ဥပပတ္တိဒေဝါနံ၊ သဿမဏဝစနေန ဝိသုဒ္ဓိဒေဝါနဉ္စ ဂဟိတတ္တာ အာဟ ‘‘သဒေဝမနုဿဝစနေန သမ္မုတိဒေဝအဝသေသမနုဿဂ္ဂဟဏ’’န္တိ။ တတ္ထ သမ္မုတိဒေဝါ ရာဇာနော၊ အဝသေသမနုဿာ သမ္မုတိဒေဝသမဏဗြာဟ္မဏေဟိ အဝသိဋ္ဌာ။ သတ္တလောကာဝေဏိကဿ ပဇာသဒ္ဒဿ ဝိသုံ ဂဟိတတ္တာ သဒေဝကံ လောကန္တိ ဧတ္ထ လောကသဒ္ဒဂ္ဂဟဏံ ဩကာသလောကမေဝ နိယမေတီတိ အာဟ ‘‘တီဟိ ပဒေဟိ ဩကာသလောကော’’တိ။ ဣဒဉ္စ သဒေဝကာဒိပဒတ္တယဝစနီယဿ ပဓာနတ္ထဿ ဝသေန ဝုတ္တံ။ ဩကာသလောကဝိသေသနဿ ပနေတ္ထ ဒေဝမာရာဒိသတ္တလောကဿာပိ ဂဟဏံ ဝေဒိတဗ္ဗံ သာမတ္ထိယတော ဂမျမာနတ္တာ သပုတ္တော အာဂတောတိအာဒီသု ပုတ္တာဒီနံ ဝိယ။ ဣမသ္မိဉ္စ နယေ သဒေဝကံ သမာရကံ သဗြဟ္မကံ ဩကာသလောကံ သဿမဏဗြာဟ္မဏိံ သဒေဝမနုဿံ ပဇဉ္စာတိ စ-ကာရံ အာနေတွာ ယောဇေတဗ္ဗံ၊ ဩကာသသတ္တလောကာနံ ဂဟဏေန စေတ္ထ တဒုဘယသမ္မုတိနိမိတ္တဘူတော သင်္ခါရလောကောပိ တဒဝိနာဘာဝတော ဂဟိတော ဧဝါတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ အပရေ ပန ‘‘သဒေဝကန္တိအာဒီဟိ ပဉ္စဟိ ပဒေဟိ သတ္တလောကောဝ အတ္တနော အဝယဝဘူတဒေဝါဒိဝိသေသနေဟိ ဝိသေသေတွာ ဂဟိတော၊ တဂ္ဂဟဏေန တဒါဓာရော ဩကာသလောကော၊ တဒုဘယပညတ္တိဝိသယော သင်္ခါရလောကော စ ဂဟိတာ ဧဝ ဟောန္တီ’’တိ ဝဒန္တိ။ တေသဉ္စ ပဇန္တိ ဣဒံ လောကသဒ္ဒဿ ဝိသေသနံ ကတွာ သဒေဝကံ ပဇံ လောကံ…ပေ… သဒေဝမနုဿံ ပဇံ လောကန္တိ ယောဇေတဗ္ဗံ။

အရူပါဝစရလောကော ဂဟိတော ပါရိသေသဉာယေန ဣတရေသံ ပဒန္တရေဟိ ဂဟိတတ္တာ။ မာရဂ္ဂဟဏေန တပ္ပဓာနာ တံသဒိသာ စ ဥပပတ္တိဒေဝါ သင်္ဂယှန္တီတိ အာဟ ‘‘ဆကာမာဝစရဒေဝလောကော’’တိ။ ခတ္တိယပရိသာ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိသမဏစာတုမဟာရာဇိကတာဝတိံသမာရဗြဟ္မပရိသာတိ ဣမာသု အဋ္ဌသု ပရိသာသု စာတုမဟာရာဇိကာဒီနံ စတုန္နံ ပရိသာနံ သဒေဝကာဒိပဒေဟိ သင်္ဂဟိတတ္တာ ဣဓ သဿမဏဗြာဟ္မဏိန္တိ ဣမိနာ သမဏပရိသာ ဗြာဟ္မဏပရိသာ စ၊ သဒေဝမနုဿန္တိ ဣမိနာ ခတ္တိယပရိသာ ဂဟပတိပရိသာ စ ဝုတ္တာတိ အာဟ ‘‘စတုပရိသဝသေနာ’’တိ။ တဿ မနုဿလောကော ဂဟိတောတိ ဣမိနာ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထ မနုဿလောကောတိ မနုဿသမူဟော၊ တေနာဟ ‘‘အဝသေသသဗ္ဗသတ္တလောကော ဝါ’’တိ။

ဝိကပ္ပန္တရံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘သမ္မုတိဒေဝေဟိ ဝါ သဟ မနုဿလောကော’’တိ။ ဒေဝပဒေန သမ္မုတိဒေဝါ၊ သမဏဗြာဟ္မဏမနုဿပဒေဟိ သေသမနုဿာ စ ဂဟိတာတိ ဧဝံ ဝိကပ္ပဒွယေပိ မနုဿံ ပဇံ မနုဿိံ ပဇန္တိ ပဇာ-သဒ္ဒံ မနုဿ-သဒ္ဒေန ဝိသေသေတွာ တံ ပုန သဟ ဒေဝေဟိ ဝတ္တတီတိ သဒေဝါ၊ ပဇာ။ သဒေဝါ စ သာ မနုဿာ စာတိ သဒေဝမနုဿာ၊ တံ သဒေဝမနုဿံ ပဇံ။ ပုန ကိံ ဘူတံ သဿမဏဗြာဟ္မဏိန္တိ ဧဝံ ယထာ ပဇာသဒ္ဒေန မနုဿာနညေဝ ဂဟဏံ သိယာ၊ တထာ နိဗ္ဗစနံ ကာတဗ္ဗံ၊ ဣတရထာ မနုဿာနညေဝ ဂဟဏံ န သမ္ပဇ္ဇတိ သဗ္ဗမနုဿာနံ ဝိသေသနဘာဝေန ဂဟိတတ္တာ အညပဒတ္ထဘူတဿ ကဿစိ မနုဿဿ အဘာဝါ။ ဣဒါနိ ပဇန္တိ ဣမိနာ အဝသေသနာဂါဒိသတ္တေပိ သင်္ဂဟေတွာ ဒဿေတုကာမော အာဟ ‘‘အဝသေသသဗ္ဗသတ္တလောကော ဝါ’’တိ။ ဧတ္ထာပိ စတုပရိသဝသေန အဝသေသသဗ္ဗသတ္တလောကော သမ္မုတိဒေဝမနုဿေဟိ ဝါ သဟ အဝသေသသဗ္ဗသတ္တလောကောတိ ယောဇေတဗ္ဗံ။

ဧတ္တာဝတာ ဘာဂသော လောကံ ဂဟေတွာ ယောဇနံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ဧကေကပဒေန အဘာဂသော သဗ္ဗလောကာနံ ဂဟဏပက္ခေပိ တဿ တဿ ဝိသေသနဿ သပ္ဖလတံ ဒဿေတုံ အပိ စေတ္ထာတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဥက္ကဋ္ဌပရိစ္ဆေဒတောတိ ဥက္ကဋ္ဌာနံ ဒေဝဂတိပရိယာပန္နာနံ ပရိစ္ဆိန္နဝသေန ဇာနနဝသေန ကိတ္တိသဒ္ဒေါ သယံ အတ္တနော အဝယဝဘူတေန သဒေဝကဝစနေန တံ သုဏန္တာနံ သာဝေန္တော အဗ္ဘုဂ္ဂတောတိ ယောဇနာ။ အနုသန္ဓိက္ကမောတိ အတ္ထာနဉ္စေဝ ပဒါနဉ္စ အနုသန္ဓာနက္ကမော၊ ဇာနနက္ကမောတိ အတ္ထော။

အဘိညာတိ ယ-ကာရလောပေန နိဒ္ဒေသောတိ အာဟ ‘‘အဘိညာယာ’’တိ။ သမန္တဘဒြကတ္တာတိ သဗ္ဗဘာဂေဟိ သုန္ဒရတ္တာ။ သာသနဓမ္မောတိ ပဋိပတ္တိပဋိဝေဓသာသနဿ ပကာသကော ပရိယတ္တိဓမ္မော။ ဗုဒ္ဓသုဗောဓိတတာယာတိ ဣဒံ တိကံ ဓမ္မဿ ဟေတုသရူပဖလဝသေန ဝုတ္တံ၊ တထာ နာထပဘဝတ္တိကမ္ပိ။ မဇ္ဈေ တိကဒွယံ ဖလဝသေနေဝ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ကိစ္စသုဒ္ဓိယာတိ ဓမ္မံ သုတွာ ယထာသုတဝသေန ပဋိပဇ္ဇန္တာနံ သုပ္ပဋိပတ္တိသင်္ခါတကိစ္စသုဒ္ဓိယာ။

ဣဒါနိ အာဒိကလျာဏာဒိပ္ပကာရမေဝ ဓမ္မံ ဒေသေန္တော ဘဂဝါ သောတူနံ ယံ သာသနဗြဟ္မစရိယံ မဂ္ဂဗြဟ္မစရိယဉ္စ ပကာသေတိ၊ တပ္ပကာသကဿ ဗြဟ္မစရိယပဒဿ သာတ္ထန္တိအာဒီနိ ပဒါနိ ဝိသေသနဘာဝေန ဝုတ္တာနိ၊ န ဓမ္မပဒဿာတိ ဒဿနမုခေန နာနပ္ပကာရတော အတ္ထံ ဝိဝရိတုကာမော သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနန္တိ ဧဝမာဒီသု ပနာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ တိဿော သိက္ခာ သကလော စ တန္တိဓမ္မော သာသနဗြဟ္မစရိယံ နာမ။ ဘဂဝါ ဟိ ဓမ္မံ ဒေသေန္တော သီလာဒိကေ ဝိယ တပ္ပကာသကံ တန္တိဓမ္မမ္ပိ ပကာသေတိ ဧဝ သဒ္ဒတ္ထသမုဒါယတ္တာ ပရိယတ္တိဓမ္မဿ။ ယထာနုရူပန္တိ ယထာရဟံ။ သိက္ခတ္တယသင်္ဂဟိတဉှိ သာသနဗြဟ္မစရိယံ မဂ္ဂဗြဟ္မစရိယဉ္စ အတ္ထသမ္ပတ္တိယာ သမ္ပန္နတ္ထတာယ၊ ဥပရူပရိ အဓိဂန္တဗ္ဗဝိသေသသင်္ခါတအတ္ထသမ္ပတ္တိယာ စ သဟ အတ္ထေန ပယောဇနေန ဝတ္တတီတိ သာတ္ထမေဝ၊ န တု သဗျဉ္ဇနံ၊ တန္တိဓမ္မသင်္ခါတံ သာသနဗြဟ္မစရိယံ ယထာဝုတ္တေန အတ္ထေန သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနဉ္စ။ ကိရာတာဒိမိလက္ခဝစနာနမ္ပိ သာတ္ထသဗျဉ္ဇနတ္တေ သမာနေပိ ဝိသိဋ္ဌတ္ထဗျဉ္ဇနယောဂံ သန္ဓာယ သဟတ္ထော ဒေဝဒတ္တော သဝိတ္တောတိအာဒိ ဝိယ ‘‘သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇန’’န္တိ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘အတ္ထသမ္ပတ္တိယာ သာတ္ထံ၊ ဗျဉ္ဇနသမ္ပတ္တိယာ သဗျဉ္ဇန’’န္တိ။ တတ္ထ ယံ အတ္ထံ သုတွာ တထာ ပဋိပဇ္ဇန္တာ သဗ္ဗဒုက္ခက္ခယံ ပါပုဏန္တိ၊ တဿ တာဒိသသမ္ပတ္တိ အတ္ထသမ္ပတ္တိ နာမ၊ သမ္ပန္နတ္ထတာတိ အတ္ထော။ ဗျဉ္ဇနသမ္ပတ္တိ နာမ သိထိလဓနိတာဒိဗျဉ္ဇနပရိပုဏ္ဏာယ မာဂဓိကာယ သဘာဝနိရုတ္တိယာ ဂမ္ဘီရမ္ပိ အတ္ထံ ဥတ္တာနံ ကတွာ ဒဿနသမတ္ထတာ သမ္ပန္နဗျဉ္ဇနတာတိ အတ္ထော။

ဣဒါနိ နေတ္တိပ္ပကရဏနယေနာပိ (နေတ္တိ ၄ ဒွါဒသပဒ) အတ္ထံ ဒဿေတုံ သင်္ကာသနာတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ သင်္ခေပတော ကာသီယတိ ဒီပီယတီတိ သင်္ကာသနန္တိ ကမ္မသာဓနဝသေန အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ဧဝံ သေသေသုပိ။ ပဌမံ ကာသနံ ပကာသနံ။ ဥဘယမ္ပေတံ ဥဒ္ဒေသတ္ထဝစနသင်္ခါတဿ ဝိတ္ထာရဝစနံ။ သကိံ ဝုတ္တဿ ပုန ဝစနဉ္စ ဝိဝရဏဝိဘဇနာနိ။ ဥဘယမ္ပေတံ နိဒ္ဒေသတ္ထဝစနံ။ ဝိဝဋဿ ဝိတ္ထာရတရာဘိဓာနံ ဝိဘတ္တဿ စ ပကာရေဟိ ဉာပနံ ဥတ္တာနီကရဏပညတ္တိယော။ ဥဘယမ္ပေတံ ပဋိနိဒ္ဒေသတ္ထဝစနသင်္ခါတဿ ဝိတ္ထာရဝစနံ။ အတ္ထပဒသမာယောဂတောတိ ယထာဝုတ္တာနိ ဧဝ ဆ ပဒါနိ ပရိယတ္တိယာ အတ္ထဝိဘာဂတ္တာ အတ္ထပဒါနိ၊ တေဟိ သဟိတတာယ အတ္ထကောဋ္ဌာသယုတ္တတ္တာတိ အတ္ထော။ အပရိယောသိတေ ပဒေ အာဒိမဇ္ဈဂတဝဏ္ဏော အက္ခရံ၊ ဧကက္ခရံ၊ ပဒံ ဝါ အက္ခရံ။ ဝိဘတ္တိယန္တံ ပဒံ။ ပဒါဘိဟိတံ အတ္ထံ ဗျဉ္ဇေတီတိ ဗျဉ္ဇနံ၊ ဝါကျံ။ ကထိတဿေဝတ္ထဿ အနေကဝိဓေန ဝိဘာဂကရဏံ အာကာရော နာမ။ အာကာရာဘိဟိတဿ နိဗ္ဗစနံ နိရုတ္တိ။ နိဗ္ဗစနတ္ထဝိတ္ထာရော နိဒ္ဒေသော။ အထ ဝါ ‘‘အက္ခရေဟိ သင်္ကာသေတိ၊ ပဒေဟိ ပကာသေတိ၊ ဗျဉ္ဇနေဟိ ဝိဝရတိ၊ အာကာရေဟိ ဝိဘဇတိ၊ နိရုတ္တီဟိ ဥတ္တာနိံ ကရောတိ၊ နိဒ္ဒေသေဟိ ပညပေတီ’’တိ ဝစနတော သင်္ကာသနပကာသနသင်္ခအာတဥဒ္ဒေသတ္ထဝါစကာနိ ဝစနာနိ အက္ခရပဒါနိ နာမ။ ဝိဝရဏဝိဘဇနသင်္ခါတနိဒ္ဒေသတ္ထဝါစကာနိ ဝစနာနိ ဗျဉ္ဇနာကာရာ နာမ။ ဥတ္တာနီကရဏပညတ္တိသင်္ခါတပဋိနိဒ္ဒေသတ္ထဝါစကာနိ ဝစနာနိ နိရုတ္တိနိဒ္ဒေသာ နာမ၊ တေသံ သမ္ပတ္တိယာ သဗျဉ္ဇနန္တိ အတ္ထော။

အတ္ထဂမ္ဘီရတာတိအာဒီသု အတ္ထော နာမ တန္တိအတ္ထော၊ ဟေတုဖလံ ဝါ။ ဓမ္မော နာမ တန္တိ၊ ဟေတု ဝါ။ ဒေသနာ နာမ ယထာဓမ္မံ ဓမ္မာဘိလာပေါ။ ပဋိဝေဓော နာမ ယထာဝုတ္တအတ္ထာဒီနံ အဝိပရီတာဝဗောဓော။ တေ ပနေတေ အတ္ထာဒယော ယသ္မာ သသာဒီဟိ ဝိယ မဟာသမုဒ္ဒေါ မန္ဒဗုဒ္ဓီဟိ ဒုက္ခောဂါဟာ အလဗ္ဘနေယျပတိဋ္ဌာ စ၊ တသ္မာ ဂမ္ဘီရာ။ တေသု ပဋိဝေဓဿာပိ အတ္ထသန္နိဿိတတ္တာ အတ္ထသဘာဂတ္တာ စ ဝုတ္တံ ‘‘အတ္ထဂမ္ဘီရတာပဋိဝေဓဂမ္ဘီရတာဟိ သာတ္ထ’’န္တိ။ ဓမ္မဒေသနာနံ အတ္ထသန္နိဿိတတ္တေပိ သယံ ဗျဉ္ဇနရူပတ္တာ ဝုတ္တံ ‘‘ဓမ္မဂမ္ဘီရတာဒေသနာဂမ္ဘီရတာဟိ သဗျဉ္ဇန’’န္တိ။ ယထာဝုတ္တအတ္ထာဒီသု ပဘေဒဂတာနိ ဉာဏာနိ အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါဒယော။ တတ္ထ နိရုတ္တီတိ တန္တိပဒါနံ နိဒ္ဓါရေတွာ ဝစနံ၊ နိဗ္ဗစနန္တိ အတ္ထော။ တီသု ပဋိသမ္ဘိဒါသု ဉာဏံ ပဋိဘာနပဋိသမ္ဘိဒါ။ လောကိယာ သဒ္ဓေယျဝစနမုခေနေဝ အတ္ထေသု ပသီဒန္တိ၊ န အတ္ထမုခေနာတိ အာဟ သဒ္ဓေယျတောတိအာဒိ။ ကေဝလသဒ္ဒေါ သကလာဓိဝစနန္တိ အာဟ ‘‘သကလပရိပုဏ္ဏဘာဝေနာ’’တိ။ ဗြဟ္မစရိယ-သဒ္ဒေါ ဣဓ သိက္ခတ္တယသင်္ဂဟံ သကလံ သာသနံ ဒီပေတီတိ အာဟ သိက္ခတ္တယပရိဂ္ဂဟိတတ္တာတိအာဒိ။

ယထာဝုတ္တမေဝတ္ထံ အပရေနာပိ ပရိယာယေန ဒဿေတုံ အပိ စာတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ သနိဒါနန္တိ ဒေသကာလာဒိဒီပကေန နိဒါနဝစနေန သနိဒါနံ။ သဥပ္ပတ္တိကန္တိ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိအာဒိယုတ္တိယုတ္တံ။ တတြာယံ ပါဠိယောဇနာက္ကမော – ‘‘ဝေရဉ္ဇော ဗြာဟ္မဏော သမဏော ခလု ဘော…ပေ… ဝိဟရတီ’’တိ စ၊ ‘‘တံ ခေါ ပန ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ‘ဣတိပိ သော…ပေ… ပဝေဒေတီ’တိ ဧဝံ ကလျာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော’’တိ စ၊ ‘‘သော ဓမ္မံ ဒေသေတိ…ပေ… ပရိယောသာနကလျာဏံ၊ ဒေသေန္တော စ သာတ္ထသဗျဉ္ဇနာဒိဂုဏသံယုတ္တံ ဗြဟ္မစရိယံ ပကာသေတီ’’တိ စ၊ ‘‘သာဓု ခေါ ပန တထာရူပါနံ အရဟတံ ဒဿနံ ဟောတီ’’တိ စ အဿောသိ၊ သုတွာ စ အထ ခေါ ဝေရဉ္ဇော ဗြာဟ္မဏော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမီတိ။

အဋ္ဌကထာယံ ပန ကိဉ္စာပိ ‘‘ဒဿနမတ္တမ္ပိ သာဓု ဟောတီတိ ဧဝံ အဇ္ဈာသယံ ကတွာ အထ ခေါ ဝေရဉ္ဇော…ပေ… ဥပသင်္ကမီ’’တိ ဧဝံ သာဓု ခေါ ပနာတိအာဒိပါဌဿ ဗြာဟ္မဏဿ ပရိဝိတက္ကနဘာဝေန ဝုတ္တတ္တာ ဗြဟ္မစရိယံ ပကာသေတီတိ ပဒါနန္တရမေဝ အဿောသီတိ ပဒံ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ ဝိယ ပညာယတိ၊ တထာပိ ‘‘သာဓု ခေါ ပန တထာရူပါနံ အရဟတံ ဒဿနံ ဟောတီ’’တိ ဧဝံ ယထာဝုတ္တနိဒဿနတ္ထေန ဣတိ-သဒ္ဒေန ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ဝုတ္တတ္တာ ပန အညတ္ထ ဣတိ-သဒ္ဒဿ အဒဿနတော စ အထ ခေါ ဝေရဉ္ဇောတိအာဒိနာ ကတ္တဗ္ဗန္တရဒဿနမုခေန ပါဠိယာ ပကာရန္တရေ ပဝတ္တိတော စ ယထာဝုတ္တဝသေနေဝ ‘‘သာဓု ခေါ ပန တထာရူပါနံ အရဟတံ ဒဿနံ ဟောတီ’’တိ ဝစနာနန္တရမေဝ အဿောသီတိ ပဒံ အာနေတွာ သမ္ဗန္ဓနံ ယုတ္တံ။ အဋ္ဌကထာစရိယေန ဟိ ဗြာဟ္မဏဿ အတ္တနာ သုတဝသေနေဝ အဇ္ဈာသယော ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဥပသင်္ကမနဟေတုဒဿနမုခေန ဒဿနမတ္တမ္ပိ သာဓု ဟောတီတိ ဧဝံ အဇ္ဈာသယံ ကတွာတိအာဒိ ဝုတ္တန္တိ ဂဟေတဗ္ဗံ။

၂။ သီတောဒကံဝိယ ဥဏှောဒကေနာတိ ဣဒံ ဥက္ကမေန မုခါရုဠှဝသေန ဝုတ္တံ၊ အနုပသန္တသဘာဝတာယ ဗြာဟ္မဏဿေဝ ဥဏှောဒကံ ဝိယ သီတောဒကေနာတိ အတ္ထော ဂဟေတဗ္ဗော၊ ဉာဏတေဇယုတ္တတာယ ဝါ ဘဂဝါ ဥဏှောဒကောပမောတိ ကတွာ တဗ္ဗိရဟိတံ ဗြာဟ္မဏံ သီတောဒကံ ဝိယ ကတွာ တထာ ဝုတ္တန္တိ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဧကီဘာဝန္တိ သမ္မောဒနကိရိယာယ ဧကရူပတံ။ ယာယာတိအာဒီသု ယာယ ကထာယ သမ္မောဒိ ဗြာဟ္မဏော၊ တံ သမ္မောဒနီယံ ကထန္တိ ယောဇနာ။ တတ္ထ ခမနီယန္တိ ဒုက္ခဗဟုလံ ဣဒံ သရီရံ၊ ကစ္စိ ခမိတုံ သက္ကုဏေယျံ။ ယာပနီယန္တိ စိရပ္ပဗန္ဓသင်္ခါတာယ ယာပနာယ ယာပေတုံ သက္ကုဏေယျံ။ ရောဂါဘာဝေန အပ္ပာဗာဓံ။ ဒုက္ခဇီဝိတာဘာဝေန အပ္ပာတင်္ကံ။ တံတံကိစ္စကရဏတ္ထာယ လဟုံ အကိစ္ဆေန ဥဋ္ဌာတုံ ယောဂ္ဂတာယ လဟုဋ္ဌာနံ။ ဗလန္တိ သရီရဿ သဗ္ဗကိစ္စက္ခမံ ဗလံ ကစ္စိ အတ္ထီတိ ပုစ္ဆတိ။ ဖာသုဝိဟာရောတိ သုခဝိဟာရော။ သရဏီယမေဝ ဒီဃံ ကတွာ ‘‘သာရဏီယ’’န္တိ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘သရိတဗ္ဗဘာဝတော စ သာရဏီယ’’န္တိ။ ပရိယာယေဟီတိ ကာရဏေဟိ။

ဘာဝေါတိ ကိရိယာ၊ တသ္မိံ ဝတ္တမာနော နပုံသက-သဒ္ဒေါ ဘာဝနပုံသကနိဒ္ဒေသော နာမ၊ ကိရိယာဝိသေသနသဒ္ဒေါတိ အတ္ထော။ ဧကမန္တေ ဧကသ္မိံ အန္တေ ယုတ္တပ္ပဒေသေတိ အတ္ထော။ ခဏ္ဍိစ္စာဒိဘာဝန္တိ ခဏ္ဍိတဒန္တပလိတကေသာဒိဘာဝံ။ ရာဇပရိဝဋ္ဋေတိ ရာဇူနံ ပရိဝတ္တနံ၊ ပဋိပါဋိယောတိ အတ္ထော။ ပုရာတနုစ္စကုလပ္ပသုတတာယ ဇိဏ္ဏတာ၊ န ဝယသာတိ အာဟ ‘‘စိရကာလပ္ပဝတ္တကုလနွယေ’’တိ။ ဝိဘဝါနံ မဟန္တတ္တံ လာတိ ဂဏှာတီတိ မဟလ္လကောတိ အာဟ ‘‘ဝိဘဝမဟတ္တတာယ သမန္နာဂတေ’’တိ။ ဝိဘာဝနေ နာမ အတ္ထေတိ ပကတိဝိဘာဝနသင်္ခါတေ အတ္ထေ။ န အဘိဝါဒေတိ ဝါတိ အဘိဝါဒေတဗ္ဗန္တိ န သလ္လက္ခေတိ၊ ဧဝံ အသလ္လက္ခဏပကတိကောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ရူပံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါတိ ဧတ္ထာပိ နိစ္စပကတိကံ အနိစ္စပကတိကံ ဝါတိ အတ္ထော။ အနိစ္စံ ဝါတိ ဧတ္ထ ဝါ-သဒ္ဒေါ အဝဓာရဏတ္ထော။

သမ္ပတိဇာတောတိ မုဟုတ္တဇာတော၊ ဇာတသမနန္တရမေဝါတိ အတ္ထော။ သတ္တပဒဝီတိဟာရေန ဂန္တွာ…ပေ… ဩလောကေသီတိ ဧတ္ထ ဒွါရံ ပိဓာယ နိက္ခန္တောတိအာဒီသု ဝိယ ဂမနတော ပုရေ ကတမ္ပိ ဩလောကနံ ပစ္ဆာ ကတံ ဝိယ ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဩလောကေသိန္တိ စ လောကဝိဝရဏပါဋိဟာရိယေ ဇာတေ မံသစက္ခုနာ ဝေါလောကေသီတိ အတ္ထော။ သေဋ္ဌောတိ ပသတ္ထတရော။ ပတိမာနေသီတိ ပူဇေသိ။ အာသဘိန္တိ ဥတ္တမံ။

၃။ တံ ဝစနန္တိ နာဟံ တံ ဗြာဟ္မဏာတိအာဒိဝစနံ။ အညာယ သဏ္ဌဟေယျာတိ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌဟေယျ။ ဇာတိဝသေနာတိ ခတ္တိယာဒိဇာတိဝသေန။ ဥပပတ္တိဝသေနာတိ ဒေဝေသု ဥပပတ္တိဝသေန။ အာဝိဉ္ဆန္တီတိ အာကဍ္ဎန္တိ။ ယဿ အဘိဝါဒါဒိကရဏသင်္ခါတဿ သာမဂ္ဂိရသဿ ဘဂဝတိ အဘာဝံ မညမာနော ဗြာဟ္မဏော ‘‘အရသရူပေါ’’တိ အာဟ၊ တဗ္ဗိဓုရဿ ရူပတဏှာဒိကဿေဝ သာမဂ္ဂိရသဿ အဘာဝေန ဘဂဝါ ‘‘အရသရူပေါ’’တိ ဒဿေတုံ သာမဂ္ဂိရသသဒ္ဒဿ ရူပရသာဒီသု ဝတ္တနပ္ပကာရံ ဒဿေန္တော အာဟ ဝတ္ထာရမ္မဏာဒီတိအာဒိ။

တာလာဝတ္ထုကတာတိ ဥစ္ဆိန္နမူလာနံ တာလာနံ ဝတ္ထု ဝိယ နေသံ ရူပရသာဒီနံ ဝတ္ထု စိတ္တသန္တာနံ ကတန္တိ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ မဇ္ဈေပဒလောပံ ဒီဃဉ္စ ကတွာ နိဒ္ဒေသောတိ အာဟ တာလဝတ္ထု ဝိယာတိအာဒိ။ တာလဝတ္ထု ဝိယ ယေသံ ဝတ္ထု ကတံ တေ တာလာဝတ္ထုကတာတိ ဝိသေသနဿ ပရနိပါတော ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ ကတတာလဝတ္ထုကာတိ အတ္ထော။ မတ္ထကစ္ဆိန္နတာလောယေဝ ပတ္တဖလာဒီနံ အကာရဏတာယ အဝတ္ထူတိ တာလာဝတ္ထု၊ တံ ဝိယ ယေသံ ဝတ္ထု ကတံ တေ ရူပရသာဒယော တာလာဝတ္ထုကတာ၊ အယံ အညပဒတ္ထဝသေန အတ္ထဂ္ဂါဟော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေန သုဂမောတိ ဝိသေသမတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘မတ္ထကစ္ဆိန္နတာလော ဝိယ ကတာ’’တိ။ ဧဝဉ္စ မတ္ထကသဒိသေသု ရူပရသာဒီသု ရာဂေသု ဆိန္နေသုပိ တဗ္ဗတ္ထုဘူတဿ တာလာဝတ္ထုသဒိသဿ စိတ္တသန္တာနဿ ယာဝ ပရိနိဗ္ဗာနဋ္ဌာနံ ဥပပန္နမေဝ ဟောတိ။ ယထာရုတတော ပန ဝိသေသနသမာသဝသေန အတ္ထေ ဂယှမာနေ ရူပရသာဒီနံ တာလာဝတ္ထုသဒိသတာယ ဌာနံ အာပဇ္ဇတိ။ ယံ ပန သာရတ္ထဒီပနိယံ (သာရတ္ထ။ ဋီ။ ၁။၃) ဧတံ ဒေါသံ ပရိဟရိတုံ ရူပရသာဒီနံ ကုသလာကုသလတ္တံ ဝုတ္တံ၊ တံ တေ တထာဂတဿ ပဟီနာတိအာဒိပါဠိယာ၊ ကာမသုခဿာဒသင်္ခါတာ ရူပရသာတိအာဒိအဋ္ဌကထာယ စ န သမေတိ၊ ခီဏာသဝါနမ္ပိ ယာဝ ပရိနိဗ္ဗာနာ ကုသလာကုသလာနံ ဖလုပ္ပတ္တိတော တေသံ မတ္ထကစ္ဆိန္နတာလသဒိသတာပိ န ယုတ္တာတိ ဂဟေတဗ္ဗံ။ အထ ဝါ မတ္ထကစ္ဆိန္နတာလဿ ဌိတံ အဋ္ဌိတဉ္စ အမနသိကတွာ ပုန အနုပ္ပတ္တိဓမ္မတာသဒိသမတ္တံ ဥပမေတွာ တာလာဝတ္ထု ဝိယ ကတာတိ ဝိသေသနသမာသဝသေန အတ္ထဂ္ဂဟဏေပိ န ကောစိ ဒေါသော။ အနု-သဒ္ဒေါ ပစ္ဆာတိ အတ္ထေ ဝတ္တတီတိ အာဟ ပစ္ဆာဘာဝေါ န ဟောတီတိအာဒိ။ အနု အဘာဝံ ဂတာတိ ပစ္ဆာ အနုပ္ပတ္တိဓမ္မတာဝသေန အဘာဝံ ဂတာ။ အနစ္ဆရိယာတိ အနု အနု ဥပရူပရိ ဝိမှယကတာတိ အတ္ထော။ ယဉ္စ ခေါ တွံ ဝဒေသီတိ ယံ ဝန္ဒနာဒိသာမဂ္ဂီရသာဘာဝသင်္ခါတံ ကာရဏံ အရသရူပတာယ ဝဒေသိ၊ တံ ကာရဏံ န ဝိဇ္ဇတီတိ အတ္ထော။

၄။ သန္ဓာယ ဘာသိတမတ္ထန္တိ ယံ အတ္ထံ သန္ဓာယ ဗြာဟ္မဏော နိဗ္ဘောဂေါ ဘဝံ ဂေါတမောတိအာဒိမာဟ၊ ဘဂဝါ စ ယံ သန္ဓာယ နိဗ္ဘောဂတာဒိံ အတ္တနိ အနုဇာနာတိ၊ တံ သန္ဓာယ ဘာသိတမတ္ထံ။

၅။ ကုလသမုဒါစာရကမ္မန္တိ ကုလာစာရကမ္မံ။ ကာယတော ကာယဒွါရတော ပဝတ္တံ ဒုစ္စရိတံ ကာယဒုစ္စရိတံ။ အနေကဝိဟိတာတိ အနေကပ္ပကာရာ။

၆။ ပဉ္စကာမဂုဏိကရာဂဿာတိ ရူပါဒီသု ပဉ္စသု ကာမကောဋ္ဌာသေသု အတိဝိယ သင်္ဂဝသေန နိယုတ္တဿ ကာမရာဂဿ၊ ဧတေန အနာဂါမီနံ ဝတ္ထာဘရဏာဒီသု သင်္ဂနိကန္တိဝသေန ဥပ္ပဇ္ဇနကာမရာဂဿ ကာမရာဂတာဘာဝံ ဒဿေတိ တဿ ရူပရာဂါဒီသု သင်္ဂဟတော။ အဝသေသာနန္တိ ဧတ္ထ သက္ကာယဒိဋ္ဌိဝိစိကိစ္ဆာနံ ပဌမေန မဂ္ဂေန၊ သေသာနံ စတူဟိပိ ဥစ္ဆေဒံ ဝဒတိ၊ တေနာဟ ‘‘ယထာနုရူပ’’န္တိ။

၇။ ဇိဂုစ္ဆတိ မညေတိ ဇိဂုစ္ဆတိ ဝိယ၊ ‘‘ဇိဂုစ္ဆတီ’’တိ ဝါ သလ္လက္ခေမိ။ အကောသလ္လသမ္ဘူတဋ္ဌေနာတိ အညာဏသမ္ဘူတဋ္ဌေန။

၈-၁၀။ တတြာတိ ယထာဝုတ္တေသု ဒွီသု အတ္ထဝိကပ္ပေသု။ ပဋိသန္ဓိပရိယာယောပိ ဣဓ ဂဗ္ဘသဒ္ဒေါတိ အာဟ ‘‘ဒေဝလောကပဋိသန္ဓိပဋိလာဘာယာ’’တိ။ အပုနဗ္ဘဝဘူတာတိ ခဏေ ခဏေ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာနံ ဓမ္မာနံ အဘိနိဗ္ဗတ္တိ။

၁၁။ ဓမ္မဓာတုန္တိ သဗ္ဗညုတညာဏံ။ တဉှိ ဓမ္မေ ယာထာဝတော ဓာရေတိ ဥပဓာရေတီတိ ‘‘ဓမ္မဓာတူ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဒေသနာဝိလာသပ္ပတ္တောတိ အဘိရုစိဝသေန ပရိဝတ္တေတွာ ဒေသေတုံ သမတ္ထတာ ဒေသနာဝိလာသော၊ တံ ပတ္တော။ ကရုဏာဝိပ္ဖာရန္တိ သဗ္ဗသတ္တေသု မဟာကရုဏာယ ဖရဏံ။ တာဒိဂုဏလက္ခဏမေဝ ဥပမာယ ဝိဘာဝေန္တော အာဟ ‘‘ပထဝီသမစိတ္တတ’’န္တိ။ တတောယေဝ အကုဇ္ဈနသဘာဝတော အကုပ္ပဓမ္မတာ။ ဇာတိယာ အနုဂတန္တိ ဇာတိယာ အနုဗဒ္ဓံ။ ဇရာယ အနုသဋန္တိ ဇရာယ ပလိဝေဌိတံ။ ဝဋ္ဋခါဏုဘူတန္တိ ဝဋ္ဋတော ဥဒ္ဓရိတုံ အသက္ကုဏေယျတာယ ဝဋ္ဋေ နိစ္စလဘာဝေန ဌိတံ ခါဏု ဝိယ ဘူတံ။ ဇာတာနံ မစ္စာနံ နိစ္စံ မရဏတော ဘယန္တိ အာဟ အဇ္ဇ မရိတွာတိအာဒိ။ အပ္ပဋိသမံ ပုရေဇာတဘာဝန္တိ အသဒိသံ အရိယာယ ဇာတိယာ ပဌမဇာတဘာဝံ၊ သဗ္ဗဇေဋ္ဌဘာဝန္တိ အတ္ထော။

‘‘အပီ’’တိ အဝတွာ ‘‘ပီ’’တိ ဝဒန္တော ပိ-သဒ္ဒေါ ဝိသုံ အတ္ထိ နိပါတောတိ ဒဿေတိ။ သမ္မာ အဓိသယိတာနီတိ ပါဒါဒီဟိ ဥပဃာတံ အကရောန္တိယာ သမ္မဒေဝ ဥပရိ သယိတာနိ၊ အကမ္မကဿာပိ သယတိဓာတုနော အဓိပုဗ္ဗတာယ သကမ္မကတာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ နခသိခါတိ နခဂ္ဂါနိ။ သကုဏာနံ ပက္ခာ ဟတ္ထပါဒဋ္ဌာနိယာတိ အာဟ ‘‘သင်္ကုဋိတဟတ္ထပါဒါ’’တိ။ ဧတ္ထာတိ အာလောကဋ္ဌာနေ။ နိက္ခမန္တာနန္တိ နိက္ခမန္တေသု၊ နိဒ္ဓါရဏေ ဟေတံ သာမိဝစနံ။ အဏ္ဍကောသန္တိ အဏ္ဍကပါလံ။

လောကောယေဝ လောကသန္နိဝါသော။ အဗုဇ္ဈိ ဧတ္ထာတိ ရုက္ခော ဗောဓိ၊ သယံ ဗုဇ္ဈတိ၊ ဗုဇ္ဈန္တိ ဝါ တေနာတိ မဂ္ဂေါပိ သဗ္ဗညုတညာဏမ္ပိ ဗောဓိ။ ဗုဇ္ဈီယတီတိ နိဗ္ဗာနံ ဗောဓိ။ အန္တရာ စ ဗောဓိန္တိ ဒုတိယမုဒါဟရဏံ ဝိနာပိ ရုက္ခ-သဒ္ဒေန ဗောဓိ-သဒ္ဒဿ ရုက္ခပ္ပဝတ္တိဒဿနတ္ထံ။ ဝရဘူရိမေဓသောတိ မဟာပထဝီ ဝိယ ပတ္ထဋပညောတိ အတ္ထော။ တိဿော ဝိဇ္ဇာတိ အရဟတ္တမဂ္ဂေါ အတ္တနာ သဟ ဝတ္တမာနံ သမ္မာဒိဋ္ဌိသင်္ခါတံ အာသဝက္ခယဉာဏဉ္စေဝ ဣတရာ ဒွေ မဟဂ္ဂတဝိဇ္ဇာ စ တဗ္ဗိနိဗန္ဓကကိလေသဝိဒ္ဓံသနဝသေန ဥပ္ပာဒနတော ‘‘တိဿော ဝိဇ္ဇာ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဆ အဘိညာတိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ သာဝကပါရမီဉာဏန္တိ အဂ္ဂသာဝကေဟိ ပဋိလဘိတဗ္ဗံ သဗ္ဗမေဝ လောကိယလောကုတ္တရဉာဏံ။ ပစ္စေကဗောဓိဉာဏန္တိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။

ဩပမ္မသမ္ပဋိပါဒနန္တိ ဩပမ္မတ္ထဿ ဥပမေယျေန သမံ ပဋိပါဒနံ။ အတ္ထေနာတိ ဥပမေယျတ္ထေန။ တိက္ခခရဝိပ္ပသန္နသူရဘာဝေါတိ ဣမိနာ သင်္ခါရုပေက္ခာပတ္တတံ ဝိပဿနာယ ဒဿေတိ။ ပရိဏာမကာလောတိ ဣမိနာ ဝုဋ္ဌာနဂါမိနိဘာဝါပတ္တိံ။ တဒါ စ သာ မဂ္ဂဉာဏဂဗ္ဘံ ဓာရေန္တီ ဝိယ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ဂဗ္ဘဂ္ဂဟဏကာလော’’တိ။ အနုပုဗ္ဗာဓိဂတေနာတိ ပဌမမဂ္ဂါဒိပဋိပါဋိယာ အဓိဂတေန။ စတုရင်္ဂသမန္နာဂတန္တိ ‘‘ကာမံ တစော စ နှာရု စ အဋ္ဌိ စ အဝသိဿတု (မ။ နိ။ ၂။၁၈၄၊ သံ။ နိ။ ၂။၂၂၊ အ။ နိ။ ၂။၅၊ မဟာနိ။ ၁၉၆)၊ သရီရေ ဥပသုဿတု မံသလောဟိတ’’န္တိ ဧဝံ ဝုတ္တစတုရင်္ဂသမန္နာဂတံ ဝီရိယံ။

ဆန္ဒော ကာမောတိအာဒီသု ပတ္ထနာကာရေန ပဝတ္တော ဒုဗ္ဗလော လောဘော ဣစ္ဆနဋ္ဌေန ဆန္ဒော။ တတော ဗလဝါ ရဉ္ဇနဋ္ဌေန ရာဂေါ။ တတောပိ ဗလဝတရော ဆန္ဒရာဂေါ။ နိမိတ္တာနုဗျဉ္ဇနသင်္ကပ္ပဝသေန ပဝတ္တော သင်္ကပ္ပော။ တတောပိ ဗလဝသင်္ကပ္ပဝသေနေဝ ပဝတ္တော ရာဂေါ။ တတောပိ ဗလဝတရော သင်္ကပ္ပရာဂေါ။ သွာယံ ပဘေဒေါ ဧကဿေဝ လောဘဿ ပဝတ္တိအာကာရဘေဒေန အဝတ္ထာဘေဒေန စ ဝုတ္တော။

ပဌမဇ္ဈာနကထာဝဏ္ဏနာ

သေယျထိဒန္တိ တံ ကထန္တိ အတ္ထော။ ဧတန္တိ ပုဗ္ဗပဒေယေဝ အဝဓာရဏကရဏံ၊ ဧတံ အတ္ထဇာတံ ဝါ။ တန္နိဿရဏတောတိ တေသံ ကာမာနံ နိဿရဏတ္တာ။ ဧသာတိ ဧဝ-ကာရော။ ကာမဓာတု နာမ ကာမဘဝေါ၊ နေက္ခမ္မန္တိ ပဌမဇ္ဈာနံ။ ဧသာတိ နိယမော။ တဒင်္ဂဝိက္ခမ္ဘနသမုစ္ဆေဒပဋိပ္ပဿဒ္ဓိနိဿရဏဝိဝေကာ တဒင်္ဂဝိဝေကာဒယော။ ကာယစိတ္တဥပဓိဝိဝေကာ ကာယဝိဝေကာဒယော၊ တယော ဧဝ ဣဓ ဈာနကထာယ၊ သမုစ္ဆေဒဝိဝေကာဒီနံ အသမ္ဘဝါ။ နိဒ္ဒေသေတိ မဟာနိဒ္ဒေသေ။ တတ္ထေဝါတိ မဟာနိဒ္ဒေသေ ဧဝ။ ဝိဘင်္ဂေတိ ဈာနဝိဘင်္ဂေ။ ဧဝဉှိ သတီတိ ဥဘယေသမ္ပိ ကာမာနံ သင်္ဂဟေ သတိ။

ပုရိမေနာတိ ကာယဝိဝေကေန။ ဧတ္ထာတိ ဧတသ္မိံ ကာယစိတ္တဝိဝေကဒွယေ။ ဒုတိယေနာတိ စိတ္တဝိဝေကေန။ ဧတေသန္တိ ယထာဝုတ္တနယေန ဝတ္ထုကာမကိလေသကာမဝိဝေကဒွယဿ ဝါစကဘူတာနံ ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟီတိ ဣမေသံ ပဒါနံ၊ နိဒ္ဓါရဏေ စေတံ သာမိဝစနံ။ ဗာလဘာဝဿ ဟေတုပရိစ္စာဂေါတိ အနုဝတ္တတိ။ အကုသလဓမ္မော ဟိ ဗာလဘာဝဿ ဟေတု။ အာသယပေါသနန္တိ အာသယဿ ဝိသောဓနံ ဝဍ္ဎနဉ္စ။ ဝိဘင်္ဂေ နီဝရဏာနေဝ ဝုတ္တာနီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထ ကာရဏမာဟ ‘‘ဥပရိဈာနင်္ဂပစ္စနီကပဋိပက္ခဘာဝဒဿနတော’’တိ။ တတ္ထ ဥပရိ သဝိတက္ကန္တိအာဒိနာ ဝုစ္စမာနာနိ ဈာနင်္ဂါနိ၊ တေသံ အတ္တနော ပစ္စနီကာနံ ပဋိပက္ခဘာဝဒဿနတောတိ အတ္ထော။ ဥပရိဈာနင်္ဂါနံ ပစ္စနီကပဋိပက္ခဘာဝဿ ဒဿနတောတိပိ ပါဌော။ တတ္ထ ‘‘ဥပရိ ဝုစ္စမာနဈာနင်္ဂါနံ ဥဇုဝိပစ္စနီကဝသေန ပဋိပက္ခဘာဝဒဿနတော’’တိ ‘‘နီဝရဏာနံ တာနေဝ ဝိဘင်္ဂေ ဝုတ္တာနီ’’တိပိ အတ္ထံ ဝဒန္တိ ။ ပေဋကေတိ မဟာကစ္စာယနတ္ထေရေန ကတံ နေတ္တိပ္ပကရဏနယာနုသာရိပကရဏံ၊ တံ ပန ပိဋကာနံ ဝဏ္ဏနာဘူတတ္တာ ‘‘ပေဋက’’န္တိ ဝုတ္တံ၊ တသ္မိန္တိ အတ္ထော။

ဝိတက္ကနံ နာမ အာရမ္မဏပရိကပ္ပနန္တိ အာဟ ‘‘ဦဟန’’န္တိ။ ရူပံ ရူပန္တိအာဒိနာ ဝိသယေ အာကောဋေန္တဿ ဝိသယပ္ပဝတ္တိအာဟနနံ ဥပရိ အာဟနနန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အာရမ္မဏေ စိတ္တဿ အာနယနံ နာမ အာရမ္မဏာဘိမုခကရဏံ။ အနုသဉ္စရဏန္တိ အနုပရိဗ္ဘမနံ၊ တဉ္စ ခဏန္တရဿ တထာကာရေန ဥပ္ပာဒနမေဝ၊ န ဟိ ပရမတ္ထတော ဧကဿ သဉ္စရဏမတ္ထိ၊ ဧဝမညတ္ထာပိ ဤဒိသေသု။ အနုမဇ္ဇနန္တိ ပရိမဇ္ဇနံ။ တတ္ထာတိ အာရမ္မဏေ။ သဟဇာတာနုယောဇနံ သကိစ္စာနုဝတ္တိတာကရဏေန။ ကတ္ထစီတိ ဒုတိယဇ္ဈာနဝိရဟိတေသု သဝိစာရစိတ္တေသု သဗ္ဗတ္ထာတိ အတ္ထော။ ဝိစာရေန သဟ ဥပ္ပဇ္ဇမာနောပိ ဝိတက္ကော အာရမ္မဏေ အဘိနိရောပနာကာရေန ပဝတ္တိံ သန္ဓာယ ‘‘ပဌမာဘိနိပါတော’’တိ ဝုတ္တော။ ဝိပ္ဖာရဝါတိ အဝူပသန္တသဘာဝတာယ ဝေဂဝါ၊ တေနေဝေသ ဒုတိယဇ္ဈာနေ ပဟာနင်္ဂံ ဇာတံ။ ပဌမဒုတိယဇ္ဈာနေသူတိ ပဉ္စကနယံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ အင်္ဂဝိနိမုတ္တဿ ဈာနဿ အဘာဝံ ဒဿေန္တော ရုက္ခော ဝိယာတိအာဒိမာဟ။

ဝိဝေက-သဒ္ဒဿ ဘာဝသာဓနပက္ခေ ‘‘တသ္မာ ဝိဝေကာ’’တိ ဝုတ္တံ၊ ဣတရပက္ခေ ‘‘တသ္မိံ ဝိဝေကေ’’တိ။ ပိနယတီတိ တပ္ပေတိ၊ ဝဍ္ဎေတိ ဝါ။ ဖရဏရသာတိ ပဏီတရူပေဟိ ကာယေ ဗျာပနရသာ။ သာတလက္ခဏန္တိ ဣဋ္ဌသဘာဝံ၊ မဓုရန္တိ အတ္ထော။ သမ္ပယုတ္တာနံ ပီဠနဇ္ဈုပေက္ခနံ အကတွာ အနု အနု ဂဏှနံ ဥပကာရိတာ ဝါ အနုဂ္ဂဟော။ ဝနမေဝ ဝနန္တံ။ ဥဒကမေဝ ဥဒကန္တံ။ တသ္မိံ တသ္မိံ သမယေ ပါကဋဘာဝတောတိ ဣမိနာ ဣဋ္ဌာရမ္မဏာဒိပဋိလာဘသမယေပိ သုခံ ဝိဇ္ဇမာနမ္ပိ အပါကဋံ၊ ပီတိယေဝ တတ္ထ ပါကဋာ၊ ပဋိလဒ္ဓရသာနုဘဝနသမယေ စ ဝိဇ္ဇမာနပီတိတောပိ သုခမေဝ ပါကဋတရန္တိ ဒဿေတိ။ ဧတ္ထ စ စေတသိကသုခဝသေနေဝ ပဋိလဒ္ဓရသာနုဘဝနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ န ကာယိကသုခဝသေန တဿ ပီတိသမ္ပယောဂဿေဝ အဘာဝေန ဣဓာနဓိပ္ပေတတ္တာ။ အယဉ္စ ပီတီတိအာဒိ အညပဒတ္ထသမအာသဒဿနံ၊ အဿတ္ထိပက္ခေ တဒ္ဓိတပစ္စယဒဿနံ ဝါ။ ဒုတိယဝိကပ္ပေန အညပဒတ္ထသမာသဝသေနေဝ ‘‘ဝိဝေကဇံ ပီတိသုခ’’န္တိ ဣဒံ ဧကံ ပဒန္တိ ဒဿေတိ၊ ဝိဘတ္တိယာ စ အလောပံ။

ဂဏနာနုပုဗ္ဗတာတိ ဒေသနာက္ကမံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ပဌမံ သမာပဇ္ဇတီတိ ဣဒံ အာဒိကမ္မိကဝသေန ဝုတ္တံ၊ စိဏ္ဏဝသီနံ ပန ယောဂီနံ ဥပ္ပဋိပါဋိယာပိ ဈာနံ ဥပ္ပဇ္ဇတေဝ။ ဈာပေတီတိ ဒဟတိ။ အနိစ္စာဒိလက္ခဏဝိသယာယ ဝိပဿနာယ ဥပနိဇ္ဈာယနံ ကထံ နိဗ္ဗာနာလမ္ဗနဿ မဂ္ဂဿ ဟောတီတိ အာဟ ဝိပဿနာယာတိအာဒိ။ တတ္ထ မဂ္ဂေန သိဇ္ဈတီတိ နိစ္စာဒိဝိပလ္လာသပ္ပဟာယကေန သဟ မဂ္ဂေနေဝ တံ လက္ခဏူပနိဇ္ဈာနံ အသမ္မောဟတော အတ္တနော သိဇ္ဈတိ။ အထ ဝါ မဂ္ဂေနာတိ မဂ္ဂကိစ္စေန၊ ဝိပလ္လာသပ္ပဟာနေနာတိ အတ္ထော။

အညောတိ သတ္တော။ အဝုတ္တတ္တာတိ ‘‘သစိတ္တေကဂ္ဂတ’’န္တိ ဈာနပါဠိယံ (ဝိဘ။ ၅၀၈ အာဒယော) အဝုတ္တတ္တာ။ ဝုတ္တတ္တာတိ တဿာ ဈာနပါဠိယာ ဝိဘင်္ဂေ ဝုတ္တတ္တာ။

ဒုတိယဇ္ဈာနကထာဝဏ္ဏနာ

အဇ္ဈတ္တန္တိ ဈာနဝိသေသနတ္တာ ဝုတ္တံ ‘‘ဣဓ နိယကဇ္ဈတ္တမဓိပ္ပေတ’’န္တိ။ ဈာနဉှိ အဇ္ဈတ္တဇ္ဈတ္တံ န ဟောတိ ဆဠိန္ဒြိယာနမေဝ တဗ္ဘာဝတော။ ခုဒ္ဒကာ ဦမိယော ဝီစိယော။ မဟတိယော တရင်္ဂါ။ သန္တာ ဟောန္တိ သမိတာတိအာဒီနိ အညမညဝေဝစနာနိ၊ ဈာနဗလေန သမတိက္ကန္တာတိ အဓိပ္ပာယော။ အပ္ပိတာတိ ဂမိတာ ဝိနာသံ ပါပိတာ။ ပရိယာယောတိ ဈာနပရိက္ခာရေ ဈာနဝေါဟာရတ္တာ အပရမတ္ထတော။

တတိယဇ္ဈာနကထာဝဏ္ဏနာ

တဒဓိဂမာယာတိ တတိယမဂ္ဂါဓိဂမာယ။ ဥပပတ္တိတော ဣက္ခတီတိ ပညာယ သဟစရဏပရိစယေန ယထာ သမဝါဟိဘာဝေါ ဟောတိ၊ ဧဝံ ယုတ္တိတော ပဿတိ။ ဝိပုလာယာတိ မဟဂ္ဂတဘာဝပ္ပတ္တာယ။ ထာမဂတာယာတိ ဝိတက္ကဝိစာရပီတိဝိဂမေန ထိရဘာဝပ္ပတ္တိယာ၊ တေနေဝ ဝက္ခတိ ‘‘ဝိတက္ကဝိစာရပီတီဟိ အနဘိဘူတတ္တာ’’တိအာဒိ။ (ပါရာ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁၁ တတိယဇ္ဈာနကထာ)။ ဥပေက္ခာဘေဒံ ဒဿေတွာ ဣဓာဓိပ္ပေတံ ဥပေက္ခံ ပကာသေတုံ ဥပေက္ခာ ပနာတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ တတြမဇ္ဈတ္တတာဝ ခီဏာသဝါနံ ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌဆဠာရမ္မဏာပါထေ ပရိသုဒ္ဓပကတိဘာဝါဝိဇဟနာကာရေန အဇ္ဈုပေက္ခနတော ‘‘ဆဠင်္ဂုပေက္ခာ’’တိ စ၊ သတ္တေသု မဇ္ဈတ္တာကာရပ္ပဝတ္တတ္တာ ‘‘ဗြဟ္မဝိဟာရုပေက္ခာ’’တိ စ၊ သဟဇာတဓမ္မာနံ မဇ္ဈတ္တာကာရဘူတာ ‘‘ဗောဇ္ဈင်္ဂုပေက္ခာ’’တိ စ၊ ကေဝလာ ‘‘တတြမဇ္ဈတ္တုပေက္ခာ’’တိ စ၊ တတိယဇ္ဈာနသဟဂတာ အဂ္ဂသုခေပိ တသ္မိံ အပက္ခပါတဘူတာ ‘‘ဈာနုပေက္ခာ’’တိ စ၊ စတုတ္ထဇ္ဈာနသဟဂတာ သဗ္ဗပစ္စနီကပရိသုဒ္ဓိတာယ ‘‘ပါရိသုဒ္ဓုပေက္ခာ’’တိ စ တေန တေန အဝတ္ထာဘေဒေန ဆဓာ ဝုတ္တာ။

ဝီရိယမေဝ ပန အနစ္စာရဒ္ဓအနတိသိထိလေသု သဟဇာတေသု သင်္ခါရေသု ဥပေက္ခနာကာရေန ပဝတ္တံ ‘‘ဝီရိယုပေက္ခာ’’တိ ဝုတ္တံ။ အဋ္ဌန္နံ ရူပါရူပဇ္ဈာနာနံ ပဋိလာဘတော ပုဗ္ဗဘာဂေ ဧဝ နီဝရဏဝိတက္ကဝိစာရာဒီနံ ပဟာနာဘိမုခီဘူတတ္တာ တေသံ ပဟာနေပိ အဗျာပါရဘာဝူပဂမနေန မဇ္ဈတ္တာကာရပ္ပဝတ္တာ သမာဓိဝသေန ဥပ္ပန္နာ အဋ္ဌ ပညာ စေဝ ဥပါဒါနက္ခန္ဓဘူတေသု သင်္ခါရေသု အဇ္ဈုပေက္ခနာကာရပ္ပဝတ္တာ ဝိပဿနာဝသေန ဥပ္ပန္နာ စတုန္နံ မဂ္ဂါနံ ပုဗ္ဗဘာဂေ တဿ တဿ အဓိဂမာယ စတဿော စတုန္နံ ဖလသမာပတ္တီနံ ပုဗ္ဗဘာဂေ တဿ တဿ အဓိဂမာယ အပ္ပဏိဟိတဝိမောက္ခဝသေန ပဝတ္တာ စတဿော သုညတအနိမိတ္တဝိမောက္ခဝသေန ဒွေတိ ဒသ ပညာ စာတိ ဣမေ အဋ္ဌာရသ ပညာ သင်္ခါရုပေက္ခာ နာမ။ ယထာဝုတ္တဝိပဿနာပညာဝ လက္ခဏဝိစိနနေပိ မဇ္ဈတ္တဘူတာ ဝိပဿနုပေက္ခာ နာမ။ အဒုက္ခမသုခဝေဒနာ ဝေဒနုပေက္ခာ နာမ။ ဣမာသံ ပန ဒသန္နမ္ပိ ဥပေက္ခာနံ ‘‘တတ္ထ တတ္ထ အာဂတနယတော ဝိဘာဂေါ ဓမ္မသင်္ဂဟဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တနယေန ဝေဒိတဗ္ဗော’’တိ ဒဿေန္တော အာဟ ဧဝမယံ ဒသဝိဓာပီတိအာဒိ။ တတ္ထ တတ္ထ အာဂတနယတောတိ ဣဒမ္ပိ ဟိ တာသံ ဝိဘာဂဒဿနဿ ဘူမိပုဂ္ဂလာဒိပဒံ ဝိယ ဝိသုံ မာတိကာပဒဝသေန ဝုတ္တံ၊ န ပန ဘူမိပုဂ္ဂလာဒိဝသေန ဝိဘာဂဒဿနဿ အာဂတဋ္ဌာနပရာမသနံ အာဂတဋ္ဌာနဿ အဋ္ဌသာလိနိယာတိအာဒိနာ ဝုတ္တတ္တာ၊ တသ္မာ သာရတ္ထဒီပနိယံ (သာရတ္ထ။ ဋီ။ ၁။၁၁ တတိယဇ္ဈာနကထာ) ယံ ဝုတ္တံ ‘‘ဣမာသံ ပန ဒသန္နမ္ပိ ဥပေက္ခာနံ ဘူမိပုဂ္ဂလာဒိဝသေန ဝိဘာဂေါ တတ္ထ တတ္ထ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ဒဿေန္တော အာဟ ဧဝမယံ ဒသဝိဓာတိအာဒီ’’တိ၊ တံ အမနသိကတွာ ဝုတ္တန္တိ ဂဟေတဗ္ဗံ။ တတ္ထ တတ္ထ အာဂတနယတောတိ ‘‘ဣဓ (ခီဏာသဝေါ) ဘိက္ခု စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ နေဝ သုမနော ဟောတိ၊ န ဒုမ္မနော၊ ဥပေက္ခကော ဝိဟရတိ သတော သမ္ပဇာနော’’တိအာဒိနာ (ဒီ။ နိ။ ၃။၃၄၈၊ အ။ နိ။ ၆။၁) ဆဠင်္ဂုပေက္ခာ အာဂတာ၊ ‘‘ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရတီ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၃။၃၀၈၊ မ။ နိ။ ၁။၇၇၊ ၂။၃၀၉၊ ၃။၂၃၀) ဧဝံ ဗြဟ္မဝိဟာရုပေက္ခာ အာဂတာတိ ဣမိနာ နယေန ဒသန္နမ္ပိ ဥပေက္ခာနံ တတ္ထ တတ္ထ ဝုတ္တပဒေသေသု အာဂတနယဒဿနတော စ အယံ ဒသဝိဓာပိ ဥပေက္ခာ ဓမ္မသင်္ဂဟဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာတိ သမ္ဗန္ဓော။

ဘူမီတိအာဒီသု ပန ဆဠင်္ဂုပေက္ခာ ကာမာဝစရာ၊ ဗြဟ္မဝိဟာရုပေက္ခာ ရူပါဝစရာတိအာဒိနာ ဘူမိတော စ၊ ဆဠင်္ဂုပေက္ခာ အသေက္ခာနမေဝ၊ ဗြဟ္မဝိဟာရုပေက္ခာ ပုထုဇ္ဇနာဒီနံ တိဏ္ဏမ္ပိ ပုဂ္ဂလာနန္တိအာဒိနာ ပုဂ္ဂလတော စ၊ ဆဠင်္ဂုပေက္ခာ သောမနဿုပေက္ခာသဟဂတစိတ္တသမ္ပယုတ္တာတိအာဒိနာ စိတ္တတော စ၊ ဆဠင်္ဂုပေက္ခာ ဆဠာရမ္မဏာတိအာဒိနာ အာရမ္မဏတော စ၊ ‘‘ဝေဒနုပေက္ခာ ဝေဒနာက္ခန္ဓေန သင်္ဂဟိတာ၊ ဣတရာ နဝ သင်္ခါရက္ခန္ဓေနာ’’တိ ခန္ဓသင်္ဂဟဝသေန စ၊ ‘‘ဆဠင်္ဂုပေက္ခာ ဗြဟ္မဝိဟာရဗောဇ္ဈင်္ဂဈာန ပါရိသုဒ္ဓိတတြမဇ္ဈတ္တုပေက္ခာ စ အတ္ထတော ဧကာ။ တသ္မာ ဧကက္ခဏေ စ တာသု ဧကာယ သတိ ဣတရာ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ တထာ သင်္ခါရုပေက္ခာ ဝိပဿနုပေက္ခာပိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဝေဒနာဝီရိယုပေက္ခာနမေကက္ခဏေ သိယာ ဥပ္ပတ္တီ’’တိ ဧကက္ခဏဝသေန စ၊ ‘‘ဆဠင်္ဂုပေက္ခာ အဗျာကတာ ဗြဟ္မဝိဟာရုပေက္ခာ ကုသလာဗျာကတာ၊ တထာ သေသာ။ ဝေဒနုပေက္ခာ ပန သိယာ အကုသလာပီ’’တိ ဧဝံ ကုသလတ္တိကဝသေန စ၊ ‘‘သင်္ခေပတော စတ္တာရော စ ဓမ္မာ ဝီရိယဝေဒနာတတြမဇ္ဈတ္တတာဉာဏဝသေနာ’’တိ ဧဝံ သင်္ခေပဝသေန စ အယံ ဒသဝိဓာပိ ဥပေက္ခာ ဓမ္မသင်္ဂဟဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာတိ ယောဇနာ။

ဧတ္ထ စေတာ ကိဉ္စာပိ အဋ္ဌသာလိနိယံ ဘူမိပုဂ္ဂလာဒိဝသေန သရူပတော ဥဒ္ဓရိတွာ န ဝုတ္တာ၊ တထာပိ တတ္ထ ဝုတ္တပ္ပကာရေဟေဝ တာသံ ဘူမိပုဂ္ဂလာဒိဝိဘာဂေါ နယတော ဥဒ္ဓရိတွာ သက္ကာ ဉာတုန္တိ တတ္ထ သရူပတော ဝုတ္တဉ္စ အဝုတ္တဉ္စ ဧကတော သင်္ဂဟေတွာ တတ္ထ တတ္ထ အာဂတနယတောတိအာဒီဟိ နဝဟိ ပကာရေဟိ အတိဒေသော ကတော၊ တေနေဝ ‘‘ဓမ္မသင်္ဂဟဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တဝသေနာ’’တိ အဝတွာ ‘‘ဝုတ္တနယေနေဝါ’’တိ ဝုတ္တံ။ တထာဟိ ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာတိ အာဒိမှိ ဝုတ္တေ ဆဠင်္ဂုပေက္ခာ ရူပါဒိအာရမ္မဏတာယ ဘူမိတော ကာမာဝစရာ စ ပုဂ္ဂလတော အသေက္ခာနမေဝ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ စိတ္တတော သောမနဿုပေက္ခာစိတ္တသမ္ပယုတ္တာ၊ အာရမ္မဏတော ဆဠာရမ္မဏာ၊ ကုသလတ္တိကတော အဗျာကတာ စာတိ ပဏ္ဍိတေဟိ သက္ကာ ဉာတုံ၊ တထာ ဆဠင်္ဂုပေက္ခာ စ ဗြဟ္မဝိဟာရုပေက္ခာ စ တတြမဇ္ဈတ္တုပေက္ခာ စ ဈာနုပေက္ခာ စ ပါရိသုဒ္ဓုပေက္ခာ စ အတ္ထတော ဧကာတိအာဒိမှိ ဝုတ္တေ ပနဿ သင်္ခါရက္ခန္ဓသင်္ဂဟိတတ္တာ ဗြဟ္မဝိဟာရုပေက္ခာဒီဟိ သဟ ဧကက္ခဏေ အနုပ္ပတ္တိအာဒယော စ သက္ကာ ဉာတုံ၊ ယထာ စ ဆဠင်္ဂုပေက္ခာ၊ ဧဝံ သေသာနမ္ပိ ယထာရဟံ အဋ္ဌသာလိနိယံ ဝုတ္တနယတော ဘူမိအာဒိဝိဘာဂုဒ္ဓါရနယော ဉာတဗ္ဗော။ အနာဘောဂရသာတိ ပဏီတသုခေပိ တသ္မိံ အဝနတိပဋိပက္ခကိစ္စာတိ အတ္ထော။

ပုဂ္ဂလေနာတိ ပုဂ္ဂလာဓိဋ္ဌာနေန။ ကိလေသေဟိ သမ္ပယုတ္တာနံ အာရက္ခာ။ တီရဏံ ကိစ္စဿ ပါရဂမနံ။ ပဝိစယော ဝီမံသာ။ ဣဒန္တိ သတိသမ္ပဇညံ။ ယသ္မာ တဿ နာမကာယေန သမ္ပယုတ္တံ သုခန္တိ ဣမဿ တသ္မာ ဧတမတ္ထန္တိအာဒိနာ သမ္ဗန္ဓော။ တဿာတိ ဈာနသမင်္ဂိနော။ တံသမုဋ္ဌာနေနာတိ တံ ယထာဝုတ္တနာမကာယသမ္ပယုတ္တံ သုခံ သမုဋ္ဌာနံ ကာရဏံ ယဿ ရူပဿ တေန တံသမုဋ္ဌာနေန ရူပေန။ အဿာတိ ယောဂိနော။ ယဿာတိ ရူပကာယဿ။ ဖုဋတ္တာတိ အတိပဏီတေန ရူပေန ဖုဋတ္တာ။ ဧတမတ္ထံ ဒဿေန္တောတိ ကာယိကသုခဟေတုဘူတရူပသမုဋ္ဌာပကနာမကာယသုခံ ပဋိသံဝေဒိယမာနော ဧဝ ဈာနသမင်္ဂိတာကရဏေ ကာရိယောပစာရတော ‘‘သုခဉ္စ ကာယေန ပဋိသံဝေဒေတီ’’တိ ဝုစ္စတီတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေန္တောတိ အတ္ထော။ ယန္တိ ဟေတုအတ္ထေ နိပါတောတိ အာဟ ‘‘ယံဈာနဟေတူ’’တိ။ သုခပါရမိပ္ပတ္တေတိ သုခဿ ဥက္ကံသပရိယန္တံ ပတ္တေ။ ဧဝမေတေသံ ပဟာနံ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ အထ ကသ္မာ ဈာနေသွေဝ နိရောဓော ဝုတ္တောတိ သမ္ဗန္ဓော။

စတုတ္ထဇ္ဈာနကထာဝဏ္ဏနာ

ကတ္ထ စုပ္ပန္နန္တိ ဧတ္ထ ကတ္ထာတိ ဟေတုမှိ ဘုမ္မံ၊ ကသ္မိံ ဟေတုမှိ သတီတိ အတ္ထော။ နာနာဝဇ္ဇနေတိ အပ္ပနာဝီထိအာဝဇ္ဇနတော နာနာ ဘိန္နံ ပုရိမဝီထီသု အာဝဇ္ဇနံ ယဿ ဥပစာရဿ၊ တသ္မိံ နာနာဝဇ္ဇနေ။ ဝိသမနိသဇ္ဇာယ ဥပ္ပန္နကိလမထော ဝိသမာသနုပတာပေါ။ ဥပစာရေ ဝါတိအာဒိ ပက္ခန္တရဒဿနံ ဧကာဝဇ္ဇနူပစာရေပိ ဝါတိ အတ္ထော။ ပီတိဖရဏေနာတိ ဣမိနာ အပ္ပနာဝီထိယာ ဝိယ ဧကဝီထိယမ္ပိ ကာမာဝစရပီတိယာ ဖရဏမတ္တဿ အဘာဝံ ဒဿေတိ။ ဒေါမနဿိန္ဒြိယဿ အဿ သိယာ ဥပ္ပတ္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧတန္တိ ဒေါမနဿိန္ဒြိယံ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝိတက္ကဝိစာရပ္ပစ္စယေပီတိ ပိ-သဒ္ဒေါ အဋ္ဌာနပ္ပယုတ္တော။ သော ‘‘ပဟီနဿာ’’တိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တပဒါနန္တရံ ယောဇေတဗ္ဗော ‘‘ပဟီနဿာပိ ဒေါမနဿိန္ဒြိယဿာ’’တိ။ ဝိတက္ကဝိစာရဘာဝေတိ ဧတ္ထ ‘‘ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဒေါမနဿိန္ဒြိယ’’န္တိ အာနေတွာ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။ နိမိတ္တတ္ထေ စေတံ ဘုမ္မံ၊ ဝိတက္ကဝိစာရဘာဝဟေတူတိ အတ္ထော။ ဝိတက္ကဝိစာရာတိ ဧတ္ထ ဣတိ-သဒ္ဒေါ တသ္မာတိ ဧတသ္မိံ အတ္ထေ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ တေန ယသ္မာ ဧတံ ဒေါမနဿိန္ဒြိယံ ဝိတက္ကဝိစာရပစ္စယေ…ပေ… နေဝ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ယတ္ထ ပန ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တတ္ထ ဝိတက္ကဝိစာရဘာဝေယေဝ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ယသ္မာ စ အပ္ပဟီနာယေဝ ဒုတိယဇ္ဈာနူပစာရေ ဝိတက္ကဝိစာရာ၊ တသ္မာ တတ္ထဿ သိယာ ဥပ္ပတ္တီတိ ဧဝမေတ္ထ ယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

တတ္ထာတိ ဒုတိယဇ္ဈာနူပစာရေ။ အဿာတိ ဒေါမနဿိန္ဒြိယဿ။ သိယာ ဥပ္ပတ္တီတိ ဣဒဉ္စ ပစ္စယမတ္တဒဿနေန သမ္ဘာဝနမတ္တတော ဝုတ္တံ။ ဒေါမနဿုပ္ပတ္တိသမ္ဘာဝနာပိ ဟိ ဥပစာရက္ခဏေယေဝ ကာတုံ ယုတ္တာ၊ ဝိတက္ကဝိစာရရဟိတေ ပန ဒုတိယဇ္ဈာနက္ခဏေ တဒုပ္ပတ္တိသမ္ဘာဝနာပိ န ယုတ္တာ ကာတုန္တိ။ ဣတရထာ ကုသလစိတ္တက္ခဏေ အကုသလဒေါမနဿုပ္ပတ္တိယာ အသမ္ဘဝတော ‘‘တတ္ထဿ သိယာ ဥပ္ပတ္တီ’’တိ န ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာ။ သမီပတ္ထေ ဝါ ဧတံ ဘုမ္မံ၊ ဥပစာရဇ္ဈာနာနန္တရဝီထီသူတိ အတ္ထော။ ဒုတိယဇ္ဈာနေတိ ဧတ္ထာပိ အနန္တရဝီထီသုပိ န တွေဝ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ အတ္ထော၊ ဧဝံ ဥပရိ သုခိန္ဒြိယေပိ။ သောမနဿိန္ဒြိယဿ ဥပ္ပတ္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ပဟီနာတိ ဝုတ္တာတိ ဣဒံ ‘‘ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ ဝုတ္တံ။ ဒုက္ခာဘာဝေနာတိ ဒုက္ခတာဘာဝေန။ ဧဝံ သုခါဘာဝေနာတိ ဧတ္ထာပိ။ ဧတေနာတိ ဒုက္ခသုခပဋိက္ခေပဝစနေန။ ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌဝိပရီတာနုဘဝနလက္ခဏာတိ အတိဣဋ္ဌအတိအနိဋ္ဌာနံ ဝိပရီတဿ မဇ္ဈတ္တာရမ္မဏဿ အနုဘဝနလက္ခဏာ၊ မဇ္ဈတ္တာရမ္မဏမ္ပိ ဟိ ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌေသု ဧဝ ပဝိဋ္ဌံ တဗ္ဗိနိမုတ္တဿ အဘာဝါ။

ဈာနစတုက္ကကထာဝဏ္ဏနာနယော နိဋ္ဌိတော။

ပုဗ္ဗေနိဝါသကထာဝဏ္ဏနာ

၁၂။ အရူပဇ္ဈာနာနမ္ပိ အင်္ဂသမတာယ စတုတ္ထဇ္ဈာနေ သင်္ဂဟောတိ အာဟ ကေသဉ္စိ အဘိညာပါဒကာနီတိအာဒိ၊ တေနေဝ ဝက္ခတိ ‘‘အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော နိဗ္ဗတ္တေတွာ’’တိအာဒိ (ပါရာ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁၂)။ တေသု စ စတုတ္ထဇ္ဈာနမေဝ အဘိညာပါဒကံ နိရောဓပါဒကံ ဟောတိ၊ န ဣတရာနိ။ ဒူရကာရဏတံ ပန သန္ဓာယ ‘‘စတ္တာရိ ဈာနာနီ’’တိ နေသမ္ပိ ဧကတော ဂဟဏံ ကတန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ စိတ္တေကဂ္ဂတတ္ထာနီတိ ဣဒံ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရံ သန္ဓာယ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ခီဏာသဝါနန္တိအာဒိ။ သဗ္ဗကိစ္စသာဓကန္တိ ဒိဗ္ဗဝိဟာရာဒိသဗ္ဗဗုဒ္ဓကိစ္စသာဓကံ။ သဗ္ဗလောကိယလောကုတ္တရဂုဏဒါယကန္တိ ဣမိနာ ယထာဝုတ္တံ ဝိပဿနာပါဒကတ္တာဒိသဗ္ဗံ သမ္ပိဏ္ဍေတိ။ ဣဒဉှိ ဈာနံ ဘဂဝတော သဗ္ဗဗုဒ္ဓဂုဏဒါယကဿ မဂ္ဂဉာဏဿ ပဒဋ္ဌာနတ္တာ ဧဝံ ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ယထယိဒန္တိ ယထာ ဣဒံ။ အဘိနီဟာရက္ခမန္တိ ဣဒ္ဓိဝိဓာဒိအတ္ထံ တဒဘိမုခံ နီဟရဏယောဂ္ဂံ။

ဈာနပ္ပဋိလာဘပစ္စယာနန္တိ ဈာနပ္ပဋိလာဘဟေတုကာနံ ဈာနပ္ပဋိလာဘံ နိဿာယ ဥပ္ပဇ္ဇနကာနံ။ ပါပကာနန္တိ လာမကာနံ။ ဣစ္ဆာဝစရာနန္တိ ဣစ္ဆာယ ဝသေန ဩတိဏ္ဏာနံ နီဝရဏဘာဝံ တဒေကဋ္ဌတဉ္စ အပ္ပတ္တာနံ အတ္တုက္ကံသနာဒိဝသပ္ပဝတ္တာနံ အဟော ဝတ မမေဝ သတ္ထာ ပဋိပုစ္ဆိတွာ ဘိက္ခူနံ ဧဝရူပံ ဓမ္မံ ဒေသေယျာတိအာဒိနယပ္ပဝတ္တာနံ မာနာဒီနံ။ ပေါတ္ထကေသု ပန ‘‘ဈာနပ္ပဋိလာဘပစ္စနီကာန’’န္တိပိ ပါဌံ လိခန္တိ၊ သော ပမာဒပါဌောတိ ဂဟေတဗ္ဗော ‘‘ဈာနပ္ပဋိလာဘပစ္စနီကာနံ နီဝရဏာနံ အဘာဝဿ နီဝရဏဒူရီဘာဝေန ပရိသုဒ္ဓါ’’တိ ဧဝံ ပုဗ္ဗေ ပရိသုဒ္ဓပဒေယေဝ ဝုတ္တတ္တာ။ သာရတ္ထဒီပနိယံ (သာရတ္ထ။ ဋီ။ ၁။၁၂) ပန ‘‘ဣစ္ဆာဝစရာနန္တိ ဣစ္ဆာယ အဝစရာနံ ဣစ္ဆာဝသေန ဩတိဏ္ဏာနံ ပဝတ္တာနံ နာနပ္ပကာရာနံ ကောပအပ္ပစ္စယာနန္တိ အတ္ထောတိ အယမ္ပိ ပါဌော အယုတ္တော ဧဝါတိ ဂဟေတဗ္ဗံ။ တတော ဧဝ စ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ အယံ ပါဌော သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ န ဒဿိတော’’တိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ စ နာနပ္ပကာရာနံ ကောပအပ္ပစ္စယာနန္တိ ဧဝံ နီဝရဏဘာဝပ္ပတ္တဒေါသာနံ ပရာမဋ္ဌတ္တာ အယံ ပါဌော ပဋိက္ခိတ္တောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

အဘိဇ္ဈာဒီနန္တိ ဧတ္ထ အဘိဇ္ဈာ-သဒ္ဒေန စ အနီဝရဏသဘာဝဿေဝ လောဘဿ မာနာဒီနဉ္စ ဂဟဏံ ဈာနပ္ပဋိလာဘပစ္စယာနန္တိ အနုဝတ္တမာနတ္တာ။ ဥဘယမ္ပီတိ အနင်္ဂဏတ္တံ ဝိဂတူပက္ကိလေသတ္တဉ္စာတိ ဧတံ ဥဘယမ္ပိ ယထာက္ကမံ အနင်္ဂဏသုတ္တဝတ္ထသုတ္တာနုသာရေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တေသု စ သုတ္တေသု ကိဉ္စာပိ နီဝရဏသဘာဝပ္ပတ္တာ ထူလဒေါသာပိ ဝုတ္တာ၊ တထာပိ အဓိဂတစတဥတ္ထဇ္ဈာနဿ ဝသေန ဝုတ္တတ္တာ ဣဓ သုခုမာ ဧဝ တေ ဂဟိတာ။ အင်္ဂဏုပက္ကိလေသသာမညေန ပနေတ္ထ သုတ္တာနံ အပဒိသနံ။ တထာ ဟိ ‘‘သုတ္တာနုသာရေနာ’’တိ ဝုတ္တံ၊ န ပန သုတ္တဝသေနာတိ။

ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိယံ ဉာဏံ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏန္တိ နိဗ္ဗစနံ ဒဿေန္တော အာဟ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိမှီတိအာဒိ။ ဣဒါနိ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိံ တတ္ထ ဉာဏဉ္စ ဝိဘာဂတော ဒဿေတုံ တတ္ထာတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ပုဗ္ဗ-သဒ္ဒေါ အတီတဘဝဝိသယော၊ နိဝါသ-သဒ္ဒေါ စ ကမ္မသာဓနောတိ အာဟ ‘‘ပုဗ္ဗေ အတီတဇာတီသု နိဝုတ္ထက္ခန္ဓာ’’တိ။ နိဝုတ္ထတာ စေတ္ထ သကသန္တာနေ ပဝတ္တတာ၊ တေနာဟ အနုဘူတာတိအာဒိ။ ဣဒါနိ သပရသန္တာနသာဓနဝသေန နိဝါသ-သဒ္ဒဿ အတ္ထံ ဒဿေတုံ ‘‘နိဝုတ္ထဓမ္မာ ဝါ နိဝုတ္ထာ’’တိ ဝတွာ တံ ဝိဝရိတုံ ဂေါစရနိဝါသေနာတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဂေါစရဘူတာပိ ဟိ ဓမ္မာ ဉာဏေန နိဝုတ္ထာ နာမ ဟောန္တိ၊ တေ ပန သပရဝိညာဏဂေါစရတာယ ဒုဝိဓာတိ ဒဿေတုံ အတ္တနောတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ပရဝိညာဏဝိညာတာပိ ဝါ နိဝုတ္ထာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဣဓာပိ ပရိစ္ဆိန္နာတိ ပဒံ အာနေတွာ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။ အနမတဂ္ဂေပိ ဟိ သံသာရေ အတ္တနာ အဝိညာတပုဗ္ဗာနံ သတ္တာနံ ခန္ဓာ ပရေဟေဝ ကေဟိစိ ဝိညာတတ္တာ ပရဝိညာဏဝိညာတာ နာမ ဝုတ္တာ၊ တေသံ အနုဿရဏံ ပုရိမတော ဒုက္ကရံ ယေဟိ ပရေဟိ ဝိညာတတာယ တေ ပရဝိညာဏဝိညာတာ နာမ ဇာတာ၊ တေသံ ဝတ္တမာနသန္တာနာနုသာရေန ဝိညာတဗ္ဗတော။ တေ စ ပရဝိညာဏဝိညာတာ ဒုဝိဓာ ပရိနိဗ္ဗုတာ အပရိနိဗ္ဗုတာတိ။ တေသု စ ပရိနိဗ္ဗုတာနုဿရဏံ ဒုက္ကရံ သဗ္ဗသော သုသမုစ္ဆိန္နသန္တာနတ္တာ။ တံ ပန သိခါပ္ပတ္တပရဝိညာတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ ဒဿေတုံ ‘‘ဆိန္နဝဋုမကာနုဿရဏာဒီသူ’’တိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဆိန္နဝဋုမကာ အတီတေ ပရိနိဗ္ဗုတာ ခီဏာသဝါ ဆိန္နသံသာရမဂ္ဂတ္တာ ။ အာဒိ-သဒ္ဒေန အပရိနိဗ္ဗုတာနံ ပရဝိညာဏဝိညာတာနမ္ပိ သီဟောက္ကန္တိကဝသဧန အနုဿရဏံ ဂဟိတံ။ ယာယ သတိယာ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ၊ သာ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတီတိ အာနေတွာ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။

ဝိဟိတ-သဒ္ဒေါ ဝိဓ-သဒ္ဒပရိယာယောတိ အာဟ ‘‘အနေကဝိဓ’’န္တိ၊ ဘဝယောနိအာဒိဝသေန ဗဟုဝိဓန္တိ အတ္ထော။ ဝိဟိတန္တိ ဝါ ပယုတ္တံ ဝဏ္ဏိတန္တိ အတ္ထံ ဂဟေတွာ ‘‘အနေကေဟိ ပကာရေဟိ ဝိဟိတ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗေ မဇ္ဈေပဒလောပံ ကတွာ နိဒ္ဒိဋ္ဌန္တိ အာဟ ‘‘အနေကေဟိ…ပေ… သံဝဏ္ဏိတ’’န္တိ။ ပကာရေဟီတိ နာမဂေါတ္တာဒိပကာရေဟိ။ သံဝဏ္ဏိတန္တိ ဗုဒ္ဓါဒီဟိ ကထိတံ။ အနု-သဒ္ဒေါ အနန္တရတ္ထဒီပကောတိ အာဟ ‘‘အဘိနိန္နာမိတမတ္တေ ဧဝါ’’တိ၊ ဧတေန စ ပရိကမ္မဿ အာရဒ္ဓတံ ဒဿေတိ။ ပူရိတပါရမီနဉှီတိအာဒိနာ ပရိကမ္မံ ဝိနာပိ သိဒ္ဓိံ ဒဿေတိ။

အာရဒ္ဓပ္ပကာရဒဿနတ္ထေတိ အနုဿရိတုံ အာရဒ္ဓါနံ ပုဗ္ဗေ နိဝုတ္ထက္ခန္ဓာနံ ဒဿနတ္ထေ။ ဇာယတီတိ ဇာတိ၊ ဘဝေါ။ သော ဧကကမ္မမူလကော အာဒါနနိက္ခေပပရိစ္ဆိန္နော ခန္ဓပ္ပဗန္ဓော ဣဓ ‘‘ဇာတီ’’တိ အဓိပ္ပေတောတိ အာဟ ဧကမ္ပီတိအာဒိ။ ကပ္ပောတိ အသင်္ချေယျကပ္ပော၊ သော ပန အတ္ထတော ကာလော တထာပဝတ္တဓမ္မမုပါဒါယ ပညတ္တော၊ တေသံ ဝသေနဿ ပရိဟာနိ စ ဝဍ္ဎိ စ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သံဝဋ္ဋော သံဝဋ္ဋနံ ဝိနာသော အဿ အတ္ထီတိ သံဝဋ္ဋော၊ အသင်္ချေယျကပ္ပော။ သံဝဋ္ဋေန ဝိနာသေန သဟ တိဋ္ဌတိ သီလေနာတိ သံဝဋ္ဋဋ္ဌာယီ။ ဧဝံ ဝိဝဋ္ဋောတိအာဒီသုပိ။ တတ္ထ ဝိဝဋ္ဋနံ ဝိဝဋ္ဋော၊ ဥပ္ပတ္တိ၊ ဝဍ္ဎိ ဝါ။ တေဇေန ဝိနာသော တေဇောသံဝဋ္ဋော။ ဝိတ္ထာရတော ပနာတိ ပုထုလတော ပန သံဝဋ္ဋသီမာဘေဒေါ နတ္ထိ၊ တေနာဟ ‘‘သဒါပီ’’တိ။ ဧကနဂရိယာ ဝိယ အဿ ဇာတက္ခဏေ ဝိကာရာပဇ္ဇနတော ဇာတိက္ခေတ္တဝေါဟာရောတိ ဒဿေတုံ ‘‘ပဋိသန္ဓိအာဒီသု ကမ္ပတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ အာနုဘာဝေါ ပဝတ္တတီတိ တဒန္တောဂဓာနံ သဗ္ဗေသံ သတ္တာနံ ရောဂါဒိဥပဒ္ဒဝေါ ဝူပသမ္မတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ယံ ယာဝတာ ဝါ ပန အာကင်္ခေယျာတိ ဝုတ္တန္တိ ယံ ဝိသယက္ခေတ္တံ သန္ဓာယ ဧကသ္မိံ ဧဝ ခဏေ သဗ္ဗတ္ထ သရေန အဘိဝိညာပနံ၊ အတ္တနော ရူပကာယဒဿနဉ္စ ပဋိဇာနန္တေန ဘဂဝတာ ‘‘ယာဝတာ ဝါ ပန အာကင်္ခေယျာ’’တိ ဝုတ္တံ။

ဧတေသူတိ နိဒ္ဓါရဏေ ဘုမ္မံ။ ပဝတ္တဖလဘောဇနောတိ သယံပတိတဖလာဟာရော၊ ဣဒဉ္စ တာပသကာလံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ဣဓူပပတ္တိယာတိ ဣဓ စရိမဘဝေ ဥပပတ္တိယာ။ ဧကဂေါတ္တောတိ တုသိတဂေါတ္တေန ဧကဂေါတ္တော။ ဣတရေတိ ဝဏ္ဏာဒယော။ တိတ္ထိယာတိ ကမ္မဖလဝါဒိနော။ အဘိနီဟာရောတိ အဘိနီဟာရောပလက္ခိတော ပုညဉာဏသမ္ဘရဏကာလော ဝုတ္တော။ စုတိပဋိသန္ဓိဝသေနာတိ အတ္တနော ပရဿ ဝါ တသ္မိံ တသ္မိံ အတ္တဘာဝေ စုတိံ ဒိသွာ အန္တရာ ကိဉ္စိ အနာမသိတွာ ပဋိသန္ဓိယာ ဧဝ ဂဟဏဝသေန ဧဝံ ဇာနနံ ဣစ္ဆိတပ္ပဒေသောက္ကမနန္တိ အာဟ တေသဉှီတိအာဒိ။ ဥဘယထာပီတိ ခန္ဓပဋိပါဋိယာပိ စုတိပဋိသန္ဓိဝသေနပိ။ သီဟောက္ကန္တဝသေနပီတိ သီဟနိပါတဝသေနပိ။ ကိလေသာနံ အာတာပနပရိတာပနဋ္ဌေန ဝီရိယံ အာတာပေါတိ အာဟ ‘‘ဝီရိယာတာပေနာ’’တိ။

ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏကထာဝဏ္ဏနာ

၁၃။ ဒိဝိ ဘဝတ္တာ ဒိဗ္ဗန္တိ ဒေဝါနံ ပသာဒစက္ခု ဝုစ္စတီတိ အာဟ ‘‘ဒိဗ္ဗသဒိသတ္တာ’’တိ။ ဒူရေပီတိ ပိ-သဒ္ဒေန သုခုမဿာပိ အာရမ္မဏဿ ဂဟဏံ။ ဝီရိယာရမ္ဘဝသေန ဣဇ္ဈနတော သဗ္ဗာပိ ဘာဝနာ၊ ပဓာနသင်္ခါရသမန္နာဂတော ဝါ ဣဒ္ဓိပါဒဘာဝနာဝိသေသတော ဝီရိယဘာဝနာတိ အာဟ ‘‘ဝီရိယဘာဝနာဗလနိဗ္ဗတ္တ’’န္တိ။ ဒိဗ္ဗဝိဟာရဝသေနာတိ ကသိဏာဒိဇ္ဈာနစတဥက္ကဝသေန။ ဣမိနာ ဒူရကာရဏတ္ထေ အဿ ဒိဗ္ဗဘာဝမာဟ။ ဒိဗ္ဗဝိဟာရသန္နိဿိတတ္တာတိ ဣမိနာ အာသန္နကာရဏဘူတပါဒကဇ္ဈာနတော နိဗ္ဗတ္တန္တိ ဒိဗ္ဗဝိဟာရသန္နိဿိတတ္တာတိ ဣမဿ ဒိဗ္ဗဝိဟာရပအယာပန္နံ အတ္တနာ သမ္ပယုတ္တံ ရူပါဝစရစတုတ္ထဇ္ဈာနံ နိဿယပစ္စယဘူတံ နိဿာယ ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏဿ ပဝတ္တတ္တာတိပိ အတ္ထော။ ဒိဝုဓာတုဿ ဇုတိဂတိယောဂံ သန္ဓာယ အာလောကပအဂ္ဂဟေနာတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ အာလောကပရိဂ္ဂဟေနာတိ ကသိဏာလောကပရိဂ္ဂဟဝသေန။ ဒဿနဋ္ဌေနာတိ ရူပဒဿနဘာဝေန၊ ဣမိနာ ‘‘စက္ခတိ ရူပံ ဝိဘာဝေတီ’’တိ နိဗ္ဗစနတော စက္ခုတ္တံ ဒဿေတိ။ စက္ခုကိစ္စကရဏေနာတိ ဣဒံ စက္ခုမိဝ စက္ခူတိ ဥပမာယ သဒိသနိမိတ္တဒဿနံ၊ သမဝိသမာဒိဒဿနသင်္ခါတဿ စက္ခုကိစ္စဿ ကရဏတောတိ အတ္ထော။

ယထာဟာတိ ဥပက္ကိလေသသုတ္တပ္ပဒေသံ (မ။ နိ။ ၃။၂၄၂) နိဒဿေတိ။ တတ္ထ ဝိစိကိစ္ဆာတိအာဒီသု ဘဂဝတော ဗောဓိမူလေ အနဘိသမ္ဗုဒ္ဓဿေဝ ဒိဗ္ဗစက္ခုနာ နာနာဝိဓာနိ ရူပါနိ ပဿန္တဿ ‘‘ဣဒံ နု ခေါ ကိံ၊ ဣဒံ နု ခေါ ကိ’’န္တိ ဝိစိကိစ္ဆာ ဥပ္ပန္နာ၊ တတော ပန ဝိစိကိစ္ဆာနိဝတ္တနတ္ထံ တာနိ ရူပါနိ အမနသိကရောတော အမနသိကရောန္တဿ ထိနမိဒ္ဓံ ဥပ္ပန္နံ၊ တတော နိဝတ္တနတ္ထံ ပုန သဗ္ဗရူပါနိ မနသိကရောတော ရက္ခသာဒီသု ဆမ္ဘိတတ္တံ ဥပ္ပန္နံ၊ ‘‘ကိမေတ္ထ ဘာယိတဗ္ဗ’’န္တိ ဘယဝိနောဒနဝသေန မနသိကရောတော အတ္တနော မနသိကာရကောသလ္လံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပိလသင်္ခါတာ သမာဓိဒူသိကာ ဂေဟသိတပီတိ ဥပ္ပန္နာ၊ တန္နိသေဓာယ မနသိကာရဝီရိယံ သိထိလံ ကရောန္တဿ ကာယာလသိယသင်္ခါတံ ဒုဋ္ဌုလ္လံ၊ တန္နိသေဓာယ ပုန ဝီရိယံ ပဂ္ဂဏှတော အစ္စာရဒ္ဓဝီရိယံ၊ ပုန တန္နိသေဓာယ ဝီရိယံ သိထိလယတော အတိလီနဝီရိယံ ဥပ္ပန္နံ၊ တန္နိသေဓေတွာ ဒိဗ္ဗရူပါနိ ပဿတော အဘိဇပ္ပာသင်္ခါတာ တဏှာ ဥပ္ပန္နာ၊ တန္နိသေဓာယ ဟီနာဒိနာနာရူပါနိ မနသိကရောတော နာနာရမ္မဏဝိက္ခေပသင်္ခါတာ နာနတ္တသညာ ဥပ္ပန္နာ။ ပုန တံ ဝိဟာယ ဧကမေဝ မနသိကရောတော အတိနိဇ္ဈာယိတတ္တံ ရူပါနံ အတိဝိယ စိန္တနံ ဥပ္ပန္နံ။ ဩဘာသန္တိ ပရိကမ္မသမုဋ္ဌိတံ ဩဘာသံ ။ န စ ရူပါနိ ပဿာမီတိ ‘‘ပရိကမ္မောဘာသမနသိကာရပသုတတာယ ဒိဗ္ဗစက္ခုနာ ရူပါနိ န ပဿာမီ’’တိ ဧဝံ ဥပ္ပတ္တိက္ကမသဟိတော အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော၊ မနုဿာနံ ဣဒန္တိ မာနုသကံ မာနုသကစက္ခုဂေါစရံ ထူလရူပံ ဝုစ္စတိ။ တဒေဝ မနုဿာနံ ဒဿနူပစာရတ္တာ မနုဿူပစာရောတိ အာဟ ‘‘မနုဿူပစာရံ အတိက္ကမိတွာ’’တိ။ ရူပဒဿနေနာတိ ဒူရသုခုမာဒိရူပဒဿနေန။

ယသ္မာ နိယမေန ပုရေဇာတဋ္ဌိတရူပါရမ္မဏံ ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏံ အာဝဇ္ဇနပရိကမ္မေဟိ ဝိနာ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ န စ ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ ဘိဇ္ဇမာနံ ရူပမဿ အာရမ္မဏံ ဟောတိ ဒုဗ္ဗလတ္တာ၊ စုတိစိတ္တဉ္စ ကမ္မဇရူပဿ ဘင်္ဂက္ခဏေ ဧဝ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ပဋိသန္ဓိစိတ္တဉ္စ ဥပပတ္တိက္ခဏေ၊ တသ္မာ အာဟ စုတိက္ခဏေတိအာဒိ။ ရူပဒဿနမေဝေတ္ထ သတ္တဒဿနန္တိ စဝမာနေတိအာဒိနာ ပုဂ္ဂလာဓိဋ္ဌာနေန ဝုတ္တံ။ အဘိရူပေ ဝိရူပေတိပီတိ ဣဒံ ဝဏ္ဏ-သဒ္ဒဿ သဏ္ဌာနဝါစကတံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ မဟန္တံ ဟတ္ထိရာဇဝဏ္ဏံ အဘိနိမ္မိနိတွာတိအာဒီသု (သံ။ နိ။ ၁။၁၃၈) ဝိယ။ သုန္ဒရံ ဂတိံ ဂတာ သုဂတာတိ အာဟ ‘‘သုဂတိဂတေ’’တိ။ ဣမိနာ ပန ပဒေနာတိ ယထာကမ္မုပဂေတိ ဣမိနာ ပဒေန။

နေရယိကာနံ အဂ္ဂိဇာလသတ္ထနိပါတာဒီဟိ ဝိဘိန္နသရီရဝဏ္ဏံ ဒိသွာ တဒနန္တရေဟိ ကာမာဝစရဇဝနေဟေဝ ဉာတံ တေသံ ဒုက္ခာနုဘဝနမ္ပိ ဒဿနဖလာယတ္တတာယ ‘‘ဒိဗ္ဗစက္ခုကိစ္စမေဝါ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဧဝံ မနသိကရောတီတိ တေသံ ကမ္မဿ ဉာတုကာမတာဝသေန ပါဒကဇ္ဈာနံ သမာပဇ္ဇိတွာ ဝုဋ္ဌာယ ပရိကမ္မဝသေန ကိန္နု ခေါတိအာဒိနာ မနသိကရောတိ။ အထဿ တံ ကမ္မံ အာရမ္မဏံ ကတွာ အာဝဇ္ဇနပရိကမ္မာဒီနံ ဥပရိ ဥပ္ပန္နေန ရူပါဝစရစတုတ္ထဇ္ဈာနေန သမ္ပယုတ္တံ ယံ ဉာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဣဒံ ယထာကမ္မုပဂဉာဏံ နာမာတိ ယောဇနာ။ ဒေဝါနံ ဒဿနေပိ ဧသေဝ နယော။ ဝိသုံ ပရိကမ္မန္တိ ပုဗ္ဗေနိဝါသာဒီနံ ဝိယ ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏပရိကမ္မံ ဝိနာ ဝိသုံ ပရိကမ္မံ နတ္ထိ။ ကေစိ ပနေတ္ထ ‘‘ပါဒကဇ္ဈာနသမာပဇ္ဇနပရိကမ္မေဟိ ကိစ္စံ နတ္ထိ၊ ကိန္နု ခေါ ကမ္မန္တိအာဒိမနသိကာရာနန္တရမေဝ ကမ္မံ။ ကမ္မသီသေန တံသမ္ပယုတ္တေ စ ဓမ္မေ အာရမ္မဏံ ကတွာ အပ္ပနာဝီထိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဧဝမနာဂတံသဉာဏေပိ၊ တေနေဝ ဝိသုံ ပရိကမ္မံ နာမ နတ္ထိ…ပေ… ဒိဗ္ဗစက္ခုနာ သဟေဝ ဣဇ္ဈန္တီတိ ဝုတ္တ’’န္တိ ဝဒန္တိ။ တံ န ဂဟေတဗ္ဗံ ဝသီဘူတာနမ္ပိ အဘိညာနံ ပါဒကဇ္ဈာနာဒိပရိကမ္မံ ဝိနာ အနုပ္ပတ္တိတော။ ပါဒကဇ္ဈာနာဒိမတ္တေန စ ဝိသုံ ပရိကမ္မံ နာမ န ဟောတီတိ ဒိဗ္ဗစက္ခုနာဝ ဧတာနိ ဉာဏာနိ သိဒ္ဓါနီတိ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဧဝံ အနာဂတံသဉာဏဿာပီတိ ဒိဗ္ဗစက္ခုနာ ဒိဋ္ဌဿ သတ္တဿ အနာဂတေ ပဝတ္တိံ ဉာတုကာမတာယ ပါဒကဇ္ဈာနာဒီနမနန္တရံ ဉာဏဗလာနုရူပံ အနာဂတေသု အနေကကပ္ပေသု ဥပ္ပဇ္ဇနာရဟေ ပုဗ္ဗေ အတ္တဘာဝပရိယာပန္နေ ပဉ္စက္ခန္ဓေ တပ္ပဋိဗဒ္ဓေ တဒါရမ္မဏေ စ သဗ္ဗေ လောကိယလောကုတ္တရဓမ္မေ သမ္မုတိဉ္စ ဧကက္ခဏေ အာလမ္ဗိတွာ ဥပ္ပဇ္ဇနကဿ စတုတ္ထဇ္ဈာနသမ္ပယုတ္တဿ အနာဂတံသဉအာဏဿာပိ ဝိသုံ ပရိကမ္မံ နာမ နတ္ထီတိ ယောဇနာ။

ကေစိ ပနေတ္ထ ‘‘ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိယံ ဝိယ နာမဂေါတ္တာဒိဂဟဏမ္ပိ အတ္ထေဝ၊ တဉ္စ န အဘိညာက္ခဏေ၊ အထ ခေါ တဒနန္တရေသု ကာမာဝစရဇဝနက္ခဏေသု ဧဝ ဟောတိ နာမပရိကပ္ပကာလေ ဣတရပရိကပ္ပာသမ္ဘဝါ ကမ္မေနုပ္ပတ္တိယဉ္စ ပရိယန္တာဘာဝါ။ သဗ္ဗပရိကမ္မနိမိတ္တေသု ပန ဓမ္မေသု အတ္ထေသုပိ ဧကက္ခဏေ အဘိညာယ ဒိဋ္ဌေသု ယထာရုစိဝသေန ပစ္ဆာ ဧဝံနာမောတိအာဒိနာ ကာမာဝစရစိတ္တေန ဝိကပ္ပော ဥပ္ပဇ္ဇတိ စက္ခုနာ ဒိဋ္ဌေသု ဗဟူသု ရူပေသု ထမ္ဘကုမ္ဘာဒိဝိကပ္ပော ဝိယ။ ယဉ္စ ကတ္ထ အဝိကပ္ပိတံ၊ တမ္ပိ ဝိကပ္ပနာရဟန္တိ သဗ္ဗံ နာမဂေါတ္တာဒိတော ဝိကပ္ပိတမေဝ ဟောတိ။ ယထာ စေတ္ထ၊ ဧဝံ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိယမ္ပိ ပရိကပ္ပာရဟတမ္ပိ သန္ဓာယ ပါဠိယံ ဧဝံနာမောတိအာဒိနာ အပဒေသသဟိတမေဝ ဝုတ္တ’’န္တိ ဝဒန္တိ။ အညေ ပန ‘‘နာမဂေါတ္တာဒိကံ သဗ္ဗမ္ပိ ဧကက္ခဏေ ပညာယတိ၊ အဘိရုစိတံ ပန ဝစသာ ဝေါဟရန္တီ’’တိ ဝဒန္တိ၊ တေပိ အတ္ထတော ပုရိမေဟိ သဒိသာ ဧဝ၊ ပုဗ္ဗေ ဒိဋ္ဌဿ ပုန ဝေါဟာရကာလေပိ ပရိကပ္ပေတဗ္ဗတော ပရိကပ္ပာရဟဓမ္မဒဿနမေဝ တေဟိပိ အတ္ထတော ဥပဂတံ။ ဧကေ ပန ‘‘သော တတော စုတော အမုတြ ဥဒပါဒိန္တိအာဒိဝစနတော ကမေနေဝ အတီတာနာဂတဓမ္မဇာနနေန နာမဂေါတ္တာဒီဟိ သဒ္ဓိံ ဂဟဏံ သုကရ’’န္တိ ဝဒန္တိ၊ တံ အယုတ္တမေဝ ဗုဒ္ဓါနမ္ပိ သဗ္ဗံ ဉာတုံ အသက္ကုဏေယျတာယ သဗ္ဗညုတာဟာနိပ္ပသင်္ဂတော။ ပါဠိယံ ဣမေ ဝတ ဘောန္တောတိအာဒိ ယထာကမ္မုပဂဉာဏဿ ပဝတ္တိအာကာရဒဿနံ။ ကာယဝါစာဒိ စေတ္ထ ကာယဝစီဝိညတ္တိယော။

ဘာရိယန္တိ အာနန္တရိယသဒိသတ္တာ ဝုတ္တံ။ ခမာပနေ ဟိ အသတိ အာနန္တရိယမေဝ။ တဿာတိ ဘာရိယသဘာဝဿ ဥပဝါဒဿ။ မဟလ္လကောတိ ကေဝလံ ဝယသာဝ မဟလ္လကော၊ န ဉာဏေန၊ ‘‘နာယံ ကိဉ္စိ လောကဝေါဟာရမတ္တမ္ပိ ဇာနာတိ၊ ပရိသဒူသကော ဧဝ အမှာကံ လဇ္ဇိတဗ္ဗဿ ကရဏတော’’တိ အဓိပ္ပာယေန ဟီဠေတွာ ဝုတ္တတ္တာ ဂုဏပရိဓံသနေန ဥပဝဒတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အာဝုသောတိအာဒိနာ ထေရော ဥပရိမဂ္ဂုပ္ပတ္တိမဿ အာကင်္ခန္တော ကရုဏာယ အတ္တာနမာဝိကာသိ။ ပါကတိကံ အဟောသီတိ မဂ္ဂါဝရဏံ နာဟောသီတိ အဓိပ္ပာယော။ အတ္တနာ ဝုဍ္ဎတရောတိ သယမ္ပိ ဝုဍ္ဎော။ ဧတ္ထာပိ ‘‘ဥက္ကုဋိကံ နိသီဒိတွာ’’တိ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ဝုတ္တံ။ အနာဂါမီ အရဟာ စ အာယတိံ သံဝရတ္ထာယ န ခမေယျုံ၊ သေသာ ဒေါသေနပီတိ အာဟ ‘‘သစေ သော န ခမတီ’’တိ။

ယေ စ…ပေ… သမာဒပေန္တိ၊ တေပိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာတိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ သီလသမ္ပန္နောတိအာဒီသု နိပ္ပရိယာယတော အဂ္ဂမဂ္ဂဋ္ဌော အဓိပ္ပေတော တဿေဝ အညာရာဓနာ နိယမတော၊ သေသာပိ ဝါ ပစ္ဆိမဘဝိကာ သီလာဒီသု ဌိတာ တေသမ္ပိ အညုပ္ပတ္တိနိယမတော။ အညန္တိ အရဟတ္တဖလံ။ ဧဝံ သမ္ပဒန္တိ ဧဝံ နိဗ္ဗတ္တိကံ။ ယထာ တံ အဝိရဇ္ဈနကနိဗ္ဗတ္တိကံ၊ ဧဝမိဒမ္ပိ ဧတဿ နိရယေ နိဗ္ဗတ္တနန္တိ အတ္ထော။ ယံ သန္ဓာယ ‘‘ဧဝံသမ္ပဒမိဒ’’န္တိ နိဒ္ဒိဋ္ဌံ၊ တံ ဒဿေတုံ တံ ဝါစန္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တံ ဝါစန္တိ အရိယူပဝါဒံ။ စိတ္တန္တိ အရိယူပဝါဒကစိတ္တံ။ ဒိဋ္ဌိန္တိ အရိယူပဝါဒေ ဒေါသာဘာဝဒဿနဒိဋ္ဌိံ။ ‘‘သဗ္ဗမေတံ ပဇဟိဿာမီ’’တိ စိတ္တေန အစ္စယံ ဒေသေတွာ ခမာပနဝသေန အပ္ပဟာယ အပ္ပဋိနိဿဇ္ဇိတွာ။ ယထာဘတံ နိက္ခိတ္တော ဧဝံ နိရယေတိ ယထာ နိရယပါလေဟိ အာဟရိတွာ နိရယေ ဌပိတော၊ ဧဝံ နိရယေ ဌပိတော ဧဝ၊ အရိယူပဝါဒေနေဝဿ ဣဒံ နိယမေန နိရယေ နိဗ္ဗတ္တနံ ယထာ မဂ္ဂေန ဖလံ သမ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧဝံ သမ္ပဇ္ဇနကန္တိ အဓိပ္ပာယော။

မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ သဗ္ဗပါပမူလတ္တာ ပရမာ ပဓာနာ ယေသံ ဝဇ္ဇာနံ တာနိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိပရမာနိ ဝဇ္ဇာနိ၊ သဗ္ဗဝဇ္ဇေဟိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိယေဝ ပရမံ ဝဇ္ဇန္တိ အတ္ထော။ အဝီတရာဂဿ မရဏတော ပရံ နာမ ဘဝန္တရုပါဒါနမေဝါတိ အာဟ ‘‘ပရံ မရဏာတိ တဒနန္တရံ အဘိနိဗ္ဗတ္တက္ခန္ဓဂ္ဂဟဏေ’’တိ။ ယေန တိဋ္ဌတိ၊ တဿ ဥပစ္ဆေဒေနေဝ ကာယော ဘိဇ္ဇတီတိ အာဟ ‘‘ကာယဿ ဘေဒါတိ ဇီဝိတိန္ဒြိယဿုပစ္ဆေဒါ’’တိ။ ဧတိ ဧတသ္မာ သုခန္တိ အယော၊ ပုညံ။ အာယဿာတိ အာဂမနဿ၊ ဟေတုဿ ဝါ။ အယတိ ဣဋ္ဌာရမ္မဏာဒီဟိ ပဝတ္တတီတိ အာယော၊ အဿာဒေါ။ အသုရသဒိသန္တိ ပေတာသုရသဒိသံ။

အာသဝက္ခယဉာဏကထာဝဏ္ဏနာ

၁၄။ သရသလက္ခဏပဋိဝေဓေနာတိ သဘာဝသင်္ခါတဿ လက္ခဏဿ အသမ္မောဟတော ပဋိဝိဇ္ဈနေန။ နိဗ္ဗတ္တိကန္တိ နိပ္ဖာဒနံ။ ယံ ဌာနံ ပတွာတိ ယံ နိဗ္ဗာနံ မဂ္ဂဿ အာရမ္မဏပစ္စယဋ္ဌေန ဌာနံ ကာရဏဘူတံ အာဂမ္မ။ အပ္ပဝတ္တိန္တိ အပ္ပဝတ္တိဟေတုံ။ ကိလေသဝသေနာတိ ယေသံ အာသဝါနံ ခေပနေန ဣဒံ ဉာဏံ အာသဝက္ခယဉာဏံ ဇာတံ၊ တေသံ ကိလေသာနံ ဝသေန၊ တေသံ အာသဝါနံ ဝသေန သဗ္ဗကိလေသာနံ သင်္ဂဟဏတော ပရိယာယတော ပကာရန္တရတောတိ အတ္ထော။ ပါဠိယံ အတီတကာလဝသေန ‘‘အဗ္ဘညာသိ’’န္တိ ဝတွာပိ အဘိသမယကာလေ တဿ တဿ ဇာနနဿ ပစ္စုပ္ပန္နတံ ဥပါဒါယ ‘‘ဧဝံ ဇာနတော ဧဝံ ပဿတော’’တိ ဝတ္တမာနကာလေန နိဒ္ဒေသော ကတော။ ကာမာသဝါဒီနံ ဝိမုစ္စနေနေဝ တဒဝိနာဘာဝတော ဒိဋ္ဌာသဝဿာပိ ဝိမုတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

‘‘ခီဏာ ဇာတီ’’တိ ဇာနနံ ကိလေသက္ခယပစ္စဝေက္ခဏဝသေန၊ ဝုသိတံ ဗြဟ္မစရိယန္တိအာဒိဇာနနံ မဂ္ဂဖလနိဗ္ဗာနပစ္စဝေက္ခဏဝသေန ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ခီဏာ ဇာတီတိအာဒီဟိ တဿ ဘူမိ’’န္တိ။ တတ္ထ ဘူမိန္တိ ဝိသယံ၊ တီသု ကာလေသုပိ ဇာတိက္ခယံ ပတိ ဥဇုကမေဝ ဝါယာမာသမ္ဘဝေပိ တံ ပတိ ဝါယာမကရဏဿ သာတ္ထကတံ၊ တဿ အနာဂတက္ခန္ဓာနုပ္ပတ္တိဖလတဉ္စ ဒဿေတုံ ယာ ပနာတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ယာ ပန မဂ္ဂဿ အဘာဝိတတ္တာတိအာဒိနာ ဟိ မဂ္ဂေနာဝိဟတကိလေသေဟေဝ အာယတိံ ခန္ဓာနံ ဇာတိ ဟေဿတိ၊ တေသဉ္စ ကိလေသာနံ မဂ္ဂေန ဝိနာသေ သတိ ခန္ဓာ န ဇာယိဿန္တိ၊ ကိလေသာနဉ္စ တေကာလိကတာယ ဇာတိယံ ဝုတ္တနယေန ကေနစိ ပစ္စယေန ဝိနာသယောဂေပိ စိတ္တသန္တာနေ ကိလေသဝိရုဒ္ဓအရိယမဂ္ဂက္ခဏုပ္ပာဒနမေဝ တဗ္ဗိနာသော ဝိရုဒ္ဓပစ္စယောပနိပါတေန အာယတိံ အနုပ္ပဇ္ဇနတော ဗီဇသန္တာနေ အဂ္ဂိက္ခန္ဓောပနိပါတေန အာယတိံ ဗီဇတ္တာနုပ္ပတ္တိ ဝိယ၊ ဣတိ မဂ္ဂက္ခဏုပ္ပတ္တိသင်္ခါတကိလေသာဘာဝေန ကိလေသဖလာနံ ခန္ဓာနံ အာယတိံ အနုပ္ပတ္တိယေဝ ဇာတိက္ခယောတိ အယမတ္ထော ဝိဘာဝီယတိ၊ တေနာဟ ‘‘မဂ္ဂဿ ဘာဝိတတ္တာ အနုပ္ပာဒဓမ္မတံ အာပဇ္ဇနေန ခီဏာ’’တိ။ ဧတ္ထ စာယမတ္ထော ကိလေသာဘာဝသင်္ခါတဿ မဂ္ဂဿ ဘာဝိတတ္တာ ဥပ္ပာဒိတတ္တာ ပစ္စယာဘာဝေန အနုပ္ပဇ္ဇန္တီ ခန္ဓာနံ ဇာတိ တေန အာယတိံ အနုပ္ပဇ္ဇနသင်္ခါတေန အနုပ္ပာဒဓမ္မတံ အာပဇ္ဇနေန ဝေါဟာရတော ခီဏာ မေ ဇာတီတိ။ န ဟိ သင်္ခတဓမ္မာနံ ပစ္စယန္တရေန ဝိနာသော သမ္ဘဝတိ၊ သမ္ဘဝေ စ တဿ ပစ္စယန္တရတာဒိပ္ပသင်္ဂတော။ တဗ္ဗိရုဒ္ဓက္ခဏုပ္ပာဒနမေဝ တဗ္ဗိနာသုပ္ပာဒနံ။ တန္တိ ခီဏဇာတိံ အဗ္ဘညာသိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဣတ္ထတ္တာယာတိ ဣမေ ပကာရာ ဣတ္ထံ၊ တဗ္ဘာဝေါ ဣတ္ထတ္တံ၊ တဒတ္ထာယ။ ဒဿေန္တောတိ နိဂမနဝသေန ဒဿေန္တောတိ။

ဝိဇ္ဇာတ္တယကထာဝဏ္ဏနာနယော နိဋ္ဌိတော။

ဥပါသကတ္တပဋိဝေဒနာကထာဝဏ္ဏနာ

၁၅။ အညာဏန္တိ ဓိ-သဒ္ဒယောဂေန သာမိအတ္ထေ ဥပယောဂဝစနံ။ ပါဒါနီတိ ပါဒေ။ ယသသာတိ ပရိဝါရေန။ ကောတူဟလစ္ဆရေတိ ကောတူဟလေ အစ္ဆရေ စ။ အယန္တိ အမိက္ကန္တ-သဒ္ဒေါ။ နယိဒံ အာမေဍိတဝသေန ဒွိက္ခတ္တုံ၊ အထ ခေါ အတ္ထဒွယဝသေနာတိ ဒဿေန္တော အထ ဝါတိအာဒိမာဟ။ အဝိသေသေန အတ္ထသာမညေန နိပ္ဖန္နော အဘိက္ကန္တန္တိ ဘာဝနပုံသကနိဒ္ဒေသော၊ ဒေသနာပသာဒါဒိဝိသေသာပေက္ခာယပိ တထေဝ တိဋ္ဌတိ ပုဗ္ဗေ နိပ္ဖန္နတ္တာတိ အာဟ ‘‘အဘိက္ကန္တံ…ပေ… ပသာဒေါ’’တိ။ အဓောမုခဌပိတံ ကေနစိ။ ဟေဋ္ဌာမုခဇာတံ သယမေဝ။ ပရိယာယေဟီတိ ပကာရေဟိ၊ အရသရူပတ္တာဒိပဋိပါဒကကာရဏေဟိ ဝါ။

ဂမုဓာတုဿ ဒွိကမ္မကတ္တာဘာဝါ ဂေါတမံ သရဏန္တိ ဣဒံ ပဒဒွယမ္ပိ န ဥပယောဂဝစနံ။ အပိ စ ခေါ ပုရိမမေဝ၊ ပစ္ဆိမံ ပန ပစ္စတ္တဝစနန္တိ ဒဿေတုံ ‘‘ဂေါတမံ သရဏန္တိ ဂစ္ဆာမီ’’တိ ဝုတ္တံ။ တေန စ ဣတိ-သဒ္ဒေါ လုတ္တနိဒ္ဒိဋ္ဌောတိ ဒဿေတိ။ အဃဿာတိ အဃတော ပါပတော။ တာတာတိ ဟိ ပဒံ အပေက္ခိတွာ နိဿက္ကဿေဝ ယုတ္တတ္တာ။ အဓိဂတမဂ္ဂေ သစ္ဆိကတနိရောဓေတိ ပဒဒွယေနာပိ ဖလဋ္ဌာ ဧဝ ဒဿိတာ၊ န မဂ္ဂဋ္ဌာတိ ဒဿေန္တော ‘‘ယထာနုသိဋ္ဌံ ပဋိပဇ္ဇမာနေ စာ’’တိ အာဟ။ ဝိတ္ထာရောတိ ဣမိနာ ‘‘ယာဝတာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မာ သင်္ခတာ ဝါ အသင်္ခတာ ဝါ၊ ဝိရာဂေါ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတီ’’တိ (ဣတိဝု။ ၉၀၊ အ။ နိ။ ၄။၃၄) ဝုတ္တပဒံ သင်္ဂဏှာတိ။ အနေဇန္တိ နိတ္တဏှံ။ အပ္ပဋိကူလန္တိ အဝိရောဓတ္ထဒီပနတော အဝိရုဒ္ဓသုစိံ ပဏီတံ ဝါ။ ဝါစာယ ပဂုဏီကတ္တဗ္ဗတော၊ ပကဋ္ဌေဟိ သဒ္ဒတ္ထဂုဏေဟိ ယောဂတော ဝါ ပဂုဏံ။ သံဟတောတိ ဃဋိတော သမေတော ။ ယတ္ထာတိ ယေသု ပုရိသယုဂေသူတိ သမ္ဗန္ဓော။ အဋ္ဌ စ ပုဂ္ဂလဓမ္မဒသာ တေတိ တေ အဋ္ဌ ပုဂ္ဂလာ အရိယဓမ္မဿ ဒိဋ္ဌတ္တာ ဓမ္မဒသာ။

သရဏန္တိအာဒီသု အယံ သင်္ခေပတ္ထော – ဘယဟိံသနာဒိအတ္ထေန ရတနတ္တယံ သရဏံ နာမ၊ တဒေဝ မေ ရတနတ္တယံ တာဏံ လေဏံ ပရာယဏန္တိ ဗုဒ္ဓသုဗုဒ္ဓတာဒိဂုဏဝသေန တပ္ပရာယဏတာကာရပ္ပဝတ္တော စိတ္တုပ္ပာဒေါ သရဏဂမနံ နာမ။ ယထာဝုတ္တေန ဣမိနာ စိတ္တုပ္ပာဒေန သမန္နာဂတော သရဏံ ဂစ္ဆတိ နာမ။ ဧတဿ စ သရဏဂမနဿ လောကိယလောကုတ္တရဝသေန ဒုဝိဓော ပဘေဒေါ။ တတ္ထ လောကုတ္တရံ သရဏဂမနူပက္ကိလေသသမုစ္ဆေဒေန မဂ္ဂက္ခဏေယေဝ သိဇ္ဈတိ။ လောကိယသရဏဂမနံ စတုဓာ ပဝတ္တတိ အဟံ အတ္တာနံ ဗုဒ္ဓဿ ပရိစ္စဇာမီတိအာဒိနာ အတ္တနိယျာတနေန၊ ယထာဝုတ္တတပ္ပရာယဏတာယ၊ သိဿဘာဝူပဂမနေန၊ ပဏိပါတေန စာတိ။ သဗ္ဗတ္ထာပိ စေတ္ထ သေဋ္ဌဒက္ခိဏေယျဘာဝဝသေနေဝ သရဏဂမနံ ဟောတိ၊ န ဉာတိဘယာစရိယာဒိဝသေနာတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဧဝံ ဉာတိအာဒိဝသေန တိတ္ထိယံ ဝန္ဒတော သရဏံ န ဘိဇ္ဇတိ၊ ဒက္ခိဏေယျဘာဝေန အညံ ဝန္ဒတော သရဏံ ဘိဇ္ဇတိ။ လောကိယဿ သရဏဂမနဿ နိဗ္ဗာနပ္ပတ္တိနိယမံ သဒိသဖလံ သရဏဂတဿ အနာဂတေ နိဗ္ဗာနပ္ပတ္တိနိယမတော။ သဗ္ဗလောကိယသမ္ပတ္တိသမဓိဂမော ပန အပါယဒုက္ခာဒိသမတိက္ကမော စ အာနိသံသဖလံ။ တီသု ဝတ္ထူသု စဿ သံသယမိစ္ဆာဉာဏာဒိ သံကိလေသော။ ဘေဒေါပိဿ သာဝဇ္ဇာနဝဇ္ဇဝသေန ဒုဝိဓော။ တတ္ထ ပဌမော မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိပုဗ္ဗကေဟိ တိတ္ထိယပဏိပါတာဒီဟိ ဟောတိ၊ သော စ အနိဋ္ဌဖလတ္တာ သာဝဇ္ဇော။ အနဝဇ္ဇော ပန ကာလကိရိယာယ ဟောတိ။ လောကုတ္တရသရဏဂမနဿ သဗ္ဗထာ သံကိလေသော ဝါ ဘေဒေါ ဝါ နတ္ထီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ကော ဥပါသကောတိအာဒိ ဥပါသကတ္တသရူပကာရဏာဒိပုစ္ဆာ။ တတ္ထ ယော ဂဟဋ္ဌော မနုဿော ဝါ အမနုဿော ဝါ ဝုတ္တနယေန တိသရဏံ ဂတော၊ အယံ ဥပါသကော။ ယော စ သရဏဂမနာဒိကိရိယာယ ရတနတ္တယံ ဥပါသနတော ‘‘ဥပါသကော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ပဉ္စ ဝေရမဏိယော စဿ သီလံ။ ပဉ္စမိစ္ဆာဝါဏိဇ္ဇာဒိပါပါဇီဝံ ပဟာယ ဓမ္မေန သမေန ဇီဝိတကပ္ပနမဿ အာဇီဝေါ။ အဿဒ္ဓိယဒုဿီလတာဒယော ဥပါသကတ္တဿ ဝိပတ္တိ၊ တဒဘာဝေါ သမ္ပတ္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ဝိဟာရဂ္ဂေနာတိ ဩဝရကာဒိဝသနဋ္ဌာနကောဋ္ဌာသေန။ အဇ္ဇဘာဝန္တိ အသ္မိံ အဟနိ ပဝတ္တံ ပသာဒါဒိံ။ ကာယဝိညတ္တိဟေတုကော သရီရာဝယဝေါ ကာယင်္ဂံ။ ဝစီဝိညတ္တိဟေတုကံ ဩဋ္ဌဇိဝှာဒိ ဝါစင်္ဂံ။ အစောပေတွာတိ အစာလေတွာ။ ဧတေန စ ဝစီပဝတ္တိယာ ပုဗ္ဗဘာဂေ ဌာနကရဏာနံ စလနပစ္စယော ဝါယောဓာတုယာ ဝိကာရာကာရော ဝိသုံ ကာယဝိညတ္တိ န ဟောတိ၊ တေန ဝိသုံ ဝိညာပေတဗ္ဗဿ အဓိပ္ပာယဿ အဘာဝါ ဝစီဝိညတ္တိယမေဝ သင်္ဂယှတိ တဒုပကာရတ္တာ။ ယထာ ကာယေန ကာယကဏ္ဍုယနာဒီသု သဒ္ဒုပ္ပတ္တိဟေတုဘူတော ပထဝီဓာတုယာ အာကာရဝိကာရော ဝိသုံ အဓိပ္ပာယဿ အဝိညာပနတော ဝစီဝိညတ္တိ န ဟောတိ၊ ဧဝမယမ္ပီတိ ဒဿေတိ။ အဓိပ္ပာယဝိညာပနတော ဟေတာ ဝိညတ္တိယော နာမ ဇာတာ၊ န ကေဝလံ ဝါယုပထဝီနံ စလနသဒ္ဒုပ္ပတ္တိပစ္စယဘူတဝိကာရာကာရမတ္တတာယ။ ဧဝဉ္စ ဗဟိဒ္ဓါ ရုက္ခာဒီသု စလနသဒ္ဒုပ္ပတ္တိပစ္စယာနံ ယထာဝုတ္တပ္ပကာရာနံ ဝိကာရာကာရာနံ အဝိညတ္တိတာ သမတ္ထိတာ ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ကေစိ ဝါစင်္ဂန္တိ ‘‘ဟောတု သာဓူ’’တိ ဧဝမာဒိဝါစာယ အဝယဝန္တိအာဒိံ ဝဒန္တိ၊ တံ အစောပေတွာတိ ဣမိနာ န သမေတိ။ ခန္တိံ စာရေတွာတိ အနုမတိံ ပဝတ္တေတွာ။ ‘‘ခန္တိံ ဓာရေတွာ’’တိပိ ပါဌော၊ ဗဟိ အနိက္ခမနဝသေန ဂဏှိတွာတိ အတ္ထော။ ပဋိမုခေါတိ ဘဂဝတိ ပဋိနိဝတ္တမုခေါ၊ တေနာဟ ‘‘အပက္ကမိတွာ’’တိ။

၁၆။ ယာစဓာတုဿ ဒွိကမ္မကတ္တာ ‘‘ဘဂဝါ ဝဿာဝါသံ ယာစိတော’’တိ ဝုတ္တံ။ သုသဿကာလေပီတိ ဝုတ္တမေဝတ္ထံ ပါကဋံ ကာတုံ ‘‘အတိသမဂ္ဃေပီ’’တိ ဝုတ္တံ။ အတိဝိယ အပ္ပဂ္ဃေပိ ယဒါ ကိဉ္စိဒေဝ ဒတွာ ဗဟုံ ပုဗ္ဗဏ္ဏာပရဏ္ဏံ ဂဏှန္တိ၊ တာဒိသေ ကာလေပီတိ အတ္ထော။ ဘိက္ခမာနာတိ ယာစမာနာ။ ဝုတ္တသဿန္တိ ဝပိတသဿံ။ တတ္ထာတိ ဝေရဉ္ဇာယံ၊ ဧတေန ‘‘ဝုတ္တံ သလာကာ ဧဝ ဟောတိ ဧတ္ထာတိ သလာကာဝုတ္တာ’’တိ ဝိသေသနဿ ပရနိပါတေန နိဗ္ဗစနံ ဒဿေတိ။ အထ ဝါ ‘‘သဗ္ဗံ သဿံ သလာကာမတ္တမေဝ ဝုတ္တံ နိဗ္ဗတ္တံ သမ္ပန္နံ ဧတ္ထာတိ သလာကာဝုတ္တာ’’တိပိ နိဗ္ဗစနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ တေနာဟ ‘‘သလာကာ ဧဝ သမ္ပဇ္ဇတီ’’တိ။ ‘‘သလာကာယ ဝုတ္တံ ဇီဝိကာ ဧတိဿန္တိ သလာကာဝုတ္တာ’’တိပိ နိဗ္ဗစနံ ဒဿေတုံ သလာကာယ ဝါတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဓညကရဏဋ္ဌာနေတိ ဓညမိနနဋ္ဌာနေ။ ဝဏ္ဏဇ္ဈက္ခန္တိ ကဟာပဏပရိက္ခကံ။

ဥဉ္ဆေန ပဂ္ဂဟေနာတိ ဧတ္ထ ပဂ္ဂဟေနာတိ ပတ္တေန၊ တံ ဂဟေတွာတိ အတ္ထော။ ပဂ္ဂယှတိ ဧတေန ဘိက္ခာတိ ဟိ ပဂ္ဂဟော၊ ပတ္တော။ တေနာဟ ပဂ္ဂဟေနယော ဥဉ္ဆောတိအာဒိ။ အထ ဝါ ပဂ္ဂဟေနာတိ ဂဟဏေန၊ ဥဉ္ဆတ္ထာယ ဂဟေတဗ္ဗော ပတ္တောတိ သိဇ္ဈတီတိ အာဟ ‘‘ပတ္တံ ဂဟေတွာ’’တိ။

ဂင်္ဂါယ ဥတ္တရဒိသာပဒေသော ဥတ္တရာပထော၊ သော နိဝါသော ဧတေသံ၊ တတော ဝါ အာဂတာတိ ဥတ္တရာပထကာ၊ တေနာဟ ဥတ္တရာပထဝါသိကာတိအာဒိ။ ‘‘ဥတ္တရာဟကာ’’တိပိ ပါဌော၊ သော ဧဝ အတ္ထော နိရုတ္တိနယေန။ မန္ဒိရန္တိ အဿသာလံ။ ‘‘မန္ဒရ’’န္တိပိ လိခန္တိ၊ တံ န သုန္ဒရံ။ သာ စ မန္ဒိရာ ယသ္မာ ပရိမဏ္ဍလာကာရေန ဗဟုဝိဓာ စ ကတာ၊ တသ္မာ ‘‘အဿမဏ္ဍလိကာယော’’တိ ဝုတ္တာ။

ဂင်္ဂါယ ဒက္ခိဏာယ ဒိသာယ ဒေသော ဒက္ခိဏာပထော၊ တတ္ထ ဇာတာ မနုဿာ ဒက္ခိဏာပထမနုဿာ။ ဗုဒ္ဓံ မမာယန္တိ မမေဝါယန္တိ ဂဏှနသီလာ ဗုဒ္ဓမာမကာ၊ ဧဝံ သေသေသုပိ။ ဧဝန္တိ ပစ္ဆာ ဝုတ္တနယေန အတ္ထေ ဂယှမာနေ။ ပဋိဝီသန္တိ ကောဋ္ဌာသံ။ တဒုပိယန္တိ တဒနုရူပံ တပ္ပဟောနကံ။ လဒ္ဓါတိ လဘိတွာ နော ဟောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘လဒ္ဓါ’’တိ ဝါ ပါဌော၊ ဥပဋ္ဌာကဋ္ဌာနံ နေဝ လဘိန္တိ အတ္ထော။ ဉာတိ စ ပသတ္ထတမဂုဏယောဂတော သေဋ္ဌော စာတိ ဉာတိသေဋ္ဌော။ ဧဝရူပေသု ဌာနေသု အယမေဝ ပတိရူပေါတိ အာမိသဿ ဒုလ္လဘကာလေသု ပရိကထောဘာသာဒိံ အကတွာ ပရမသလ္လေခဝုတ္တိယာ အာဇီဝသုဒ္ဓိယံ ဌတွာ ဘဂဝတော အဓိပ္ပာယာနုဂုဏံ အာမိသံ ဝိစာရေန္တေန နာမ ဉာတိသိနေဟယုတ္တေန အရိယသာဝကေနေဝ ကာတုံ ယုတ္တန္တိ အဓိပ္ပာယော။

မာရာဝဋ္ဋနာယာတိ မာရေန ကတစိတ္တပရိဝဋ္ဋနေန၊ စိတ္တသမ္မောဟနေနာတိ အတ္ထော။ တမ္ပီတိ ဥတ္တရကုရုံ ဝါ တိဒသပုရံ ဝါ အာဝဋ္ဋေယျ။

‘‘ဖုဿဿာဟံ ပါဝစနေ၊ သာဝကေ ပရိဘာသယိံ၊

ယဝံ ခါဒထ ဘုဉ္ဇထ၊ မာ စ ဘုဉ္ဇထ သာလယော’’တိ။ (အပ။ ထေရ ၁။၃၉။၈၈) –

အပဒါနေ ဝုတ္တဿ အကုသလဿ တဒါ ဩကာသကတတ္တာ။ နိဗဒ္ဓဒါနဿာတိ ‘‘ဒဿာမာ’’တိ ဝါစာယ နိယမိတဒါနဿ။ အပ္ပိတဝတ္တဿာတိ ကာယေန အတိဟရိတွာ ဒိန္နဝတ္ထုနောပိ။ ဝိသဟတီတိ သက္ကောတိ။ သင်္ခေပေနာတိ နီဟာရေန။ ဗျာမပ္ပဘာယာတိ သမန္တတော ဟေဋ္ဌာ စ ဥပရိ စ အသီတိဟတ္ထမတ္တေ ဌာနေ ဃနီဘူတာယ ဆဗ္ဗဏ္ဏာယ ပဘာယ၊ ယတော ဆဗ္ဗဏ္ဏရံသိယော တဠာကတော မာတိကာယော ဝိယ နိက္ခမိတွာ ဒသသု ဒိသာသု ဓာဝန္တိ၊ သာ ယသ္မာ ဗျာမမတ္တာ ဝိယ ခါယတိ၊ တသ္မာ ‘‘ဗျာမပ္ပဘာ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ယသ္မာ အနုဗျဉ္ဇနာနိ စ ပစ္စေကံ ဘဂဝတော သရီရေ ပဘာသမ္ပတ္တိယုတ္တာ အာကာသေ စန္ဒသူရိယာဒယော ဝိယ ဝိဘာတာ ဝိရောစန္တိ၊ တသ္မာ တာနိ ဗျာမပ္ပဘာယ သဟ ကေနစိ အနဘိဘဝနီယာနိ ဝုတ္တာနိ။

အနတ္ထသဉှိတေတိ ဃာတာပေက္ခံ သာမိအတ္ထေ ဘုမ္မဝစနံ၊ တေနာဟ ‘‘တာဒိသဿ ဝစနဿ ဃာတော’’တိ။ အတ္ထော ဓမ္မဒေသနာယ ဟေတု ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဧတ္ထ၊ ဓမ္မဒေသနာဒိကော ဝါ အတ္ထော ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဧတာယာတိ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိ၊ ပစ္စုပ္ပန္နဝတ္ထု။

ဧကံ ဂဟေတွာတိ ဓမ္မဒေသနာသိက္ခာပဒပညတ္တိသင်္ခါတေသု ဒွီသု ဓမ္မဒေသနာကာရဏံ ဂဟေတွာ။ ရတ္တိစ္ဆေဒေါ ဝါတိ သတ္တာဟကရဏီယဝသေန ဂန္တွာ ဗဟိ အရုဏုဋ္ဌာပနဝသေန ဝုတ္တော၊ န ဝဿစ္ဆေဒဝသေန တဿ ဝိသုံ ဝုစ္စမာနတ္တာ။ ဧတေန စ ဝဿစ္ဆေဒပစ္စယေ သတ္တာဟကရဏီယေန ဂမနံ အနုညာတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ န ကိသ္မိဉ္စီတိ ကိသ္မိဉ္စိ ဂုဏေ သမ္ဘာဝနာဝသေန န မညန္တိ။ ပစ္ဆာ သီလံ အဓိဋ္ဌဟေယျာမာတိ အာဇီဝဟေတု သန္တဂုဏပ္ပကာသနေန အာဇီဝဝိပတ္တိံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ အတိမညိဿတီတိ အဝမညိဿတိ။

၁၇။ ‘‘အာယသ္မာတိ ပိယဝစနမေတ’’န္တိ ဥစ္စနီစဇနသာမညဝသေန ဝတွာ ပုန ဥစ္စဇနာဝေဏိကဝသေနေဝ ဒဿေန္တော ‘‘ဂရုဂါရဝသပ္ပတိဿာဓိဝစန’’န္တိ အာဟ။ တတ္ထ သဟ ပတိဿယေန နိဿယေနာတိ သပ္ပတိဿော၊ သနိဿယော၊ တဿ ဂရုဂုဏယုတ္တေသု ဂါရဝဝစနန္တိ အတ္ထော။ ဣဓ ပန ဝစနမေဝ အဓိဝစနံ။ ပပ္ပဋကောဇန္တိ အာဒိကပ္ပေ ဥဒကူပရိ ပဌမံ ပထဝီဘာဝေန သဉ္ဇာတံ နဝနီတပိဏ္ဍသဒိသံ ဥဒကေပိ ဥပ္ပိလနသဘာဝံ အဝိလီယနကံ အတိသိနိဒ္ဓမဓုရံ အနေကယောဇနသဟဿဗဟလံ ရသာတလသင်္ခါတံ ပထဝေါဇံ။ ယံ အာဒိကပ္ပိကေဟိ မနုဿေဟိ ရသတဏှာယ ဂဟေတွာ ဘုဉ္ဇမာနံ တေသံ ကမ္မဗလေန ဥပရိဘာဂေ ကက္ခဠဘာဝံ အာပဇ္ဇိတွာ ဟေဋ္ဌာ ပုရိမာကာရေနေဝ ဌိတံ၊ ယဿ စ ဗလေန အယံ မဟာပထဝီ သပဗ္ဗတသမုဒ္ဒကာနနာ ဟေဋ္ဌာဥဒကေ အနိမုဇ္ဇမာနာ အဝိကိရိယမာနာ ကုလ္လုပရိ ဝိယ နိစ္စလာ တိဋ္ဌတိ၊ တံ ပထဝီသာရမဏ္ဍန္တိ အတ္ထော၊ တေနာဟ ပထဝီမဏ္ဍောတိအာဒိ။ သမ္ပန္နန္တိ မဓုရရသေန ဥပေတံ၊ တေနာဟ ‘‘သာဒုရသ’’န္တိ။ ဥပပန္နဖလောတိ ဗဟုဖလော။ ‘‘နိမ္မက္ခိက’’န္တိ ဝတွာ ပုန ‘‘နိမ္မက္ခိကဏ္ဍ’’န္တိ မက္ခိကဏ္ဍာနမ္ပိ အဘာဝံ ဒဿေတိ။ ယေ ပထဝီနိဿိတာ ပါဏာ၊ တေ တတ္ထ သင်္ကာမေဿာမီတိ ဧတ္ထ မနုဿာမနုဿတိရစ္ဆာနဂတိတ္ထီနမ္ပိ ဟတ္ထသင်္ကာမနေ ကိံ အနာမာသဒေါသော န ဟောတီတိ? န ဟောတိ၊ ကသ္မာ? ‘‘အနာပတ္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣဒ္ဓိမဿ ဣဒ္ဓိဝိသယေ’’တိ (ပါရာ။ ၁၅၉) ဝစနတော၊ တေနေဝ ဘဂဝါပိ အနာမာသဒေါသံ အဒဿေတွာ ‘‘ဝိပလ္လာသမ္ပိ သတ္တာ ပဋိလဘေယျု’’န္တိ အာဟ၊ ခုဒ္ဒကော ဂါမော။ မဟန္တော သာပဏော နိဂမော။ ပဒဝီတိဟာရေနာတိ ပဒနိက္ခေပေန။

ဝိနယပညတ္တိယာစနကထာဝဏ္ဏနာ

၁၈။ ဝိနယပညတ္တိယာမူလတော ပဘုတီတိ ပါရာဇိကာဒိဂရုကာနံ၊ တဒညေသဉ္စ သိက္ခာပဒါနံ ပါတိမောက္ခုဒ္ဒေသက္ကမေန ယေဘုယျေန အပညတ္တတံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ၊ န သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ အပညတ္တတာယ။ တေနေဝ ထေရော ဘဂဝန္တံ ‘‘သာဝကာနံ သိက္ခာပဒံ ပညပေယျ ဥဒ္ဒိသေယျ ပါတိမောက္ခ’’န္တိ ပါတိမောက္ခုဒ္ဒေသေန သဟ သိက္ခာပဒပညတ္တိံ ယာစိ။ ခန္ဓကေ ဟိ အာနန္ဒတ္ထေရာဒီနံ ပဗ္ဗဇ္ဇတော ပုရေတရမေဝ ရာဟုလဘဒ္ဒဿ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနနုညာတော မာတာပိတူဟိ ပုတ္တော ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော၊ ယော ပဗ္ဗာဇေယျ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာ’’တိ (မဟာဝ။ ၁၀၅) ပညတ္တသိက္ခာပဒံ ဒိဿတိ။ ဣဓေဝ အဋ္ဌကထာယမ္ပိ ‘‘သာမမ္ပိ ပစနံ…ပေ… န ဝဋ္ဋတီ’’တိ စ၊ ‘‘ရတ္တိစ္ဆေဒေါ ဝဿစ္ဆေဒေါ ဝါ န ကတော’’တိ စ ဝုတ္တတ္တာ ပုဗ္ဗေဝ သာမပါကာဒိပဋိက္ခေပေါ အတ္ထီတိ ပညာယတိ။ ဧဝံ ကတိပယသိက္ခာပဒါနံ ပညတ္တိသဗ္ဘာဝေပိ အပညတ္တပါရာဇိကာဒိကေ သန္ဓာယ ‘‘န တာဝ၊ သာရိပုတ္တ၊ သတ္ထာ သာဝကာနံ သိက္ခာပဒံ ပညပေတီ’’တိ ဝုတ္တန္တိ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ပုထုတ္တာရမ္မဏတော ပဋိနိဝတ္တိတွာ သမ္မဒေဝ ဧကာရမ္မဏေ စိတ္တေန လီနော ပဋိသလ္လီနော နာမာတိ အာဟ ‘‘ဧကီဘာဝံ ဂတဿာ’’တိ၊ စိတ္တဝိဝေကံ ဂတဿာတိ အတ္ထော။ စိရန္တိ အစ္စန္တသံယောဂေ ဥပယောဂဝစနံ။

သောဠသဝိဓာယ ပညာယာတိ မဇ္ဈိမနိကာယေ အနုပဒသုတ္တန္တဒေသနာယံ ‘‘မဟာပညော၊ ဘိက္ခဝေ၊ သာရိပုတ္တော ပုထုပညော ဟာသပညော ဇဝနပညော တိက္ခပညော နိဗ္ဗေဓိကပညော’’တိ အာဂတာ ဆ ပညာ စ နဝါနုပုဗ္ဗဝိဟာရသမာပတ္တိပညာ စ အရဟတ္တမဂ္ဂပညာ စာတိ ဧဝံ သောဠသဝိဓေန အာဂတာယ ပညာယ။ ယေသံ ဗုဒ္ဓါနံ သာဝကာ သုဒ္ဓါဝါသေသု သန္ဒိဿန္တိ၊ တေယေဝ လောကေ ပါကဋာတိ ဝိပဿီအာဒယောဝ ဣဓ ဥဒ္ဓဋာ၊ န ဣတရေ ပုဗ္ဗဗုဒ္ဓါ။ တေနေဝ အာဋာနာဋိယသုတ္တေ (ဒီ။ နိ။ ၃။၂၇၅ အာဒယော) ဒေဝါပိ အတ္တနော ပါကဋာနံ တေသညေဝ ဂဟဏံ အကံသု၊ နာညေသန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၁၉။ ကိလာသုနောတိ အပ္ပောဿုက္ကာ ပယောဇနာဘာဝေန နိရုဿာဟာ အဟေသုံ၊ န အာလသိယေန၊ တေနာဟ န အာလသိယကိလာသုနောတိအာဒိ။ နိဒ္ဒေါသတာယာတိ ကာယဝစီဝီတိက္ကမသမုဋ္ဌာပကဒေါသာဘာဝါ။ ပါဏံ န ဟနေ န စာဒိန္နမာဒိယေတိအာဒိနာ (သု။ နိ။ ၄၀၂) ဩဝါဒသိက္ခာပဒါနံ ဝိဇ္ဇမာနတ္တာ ဝုတ္တံ သတ္တာပတ္တိက္ခန္ဓဝသေနာတိအာဒိ။ ဆန္နံ ဆန္နံ ဝဿာနံ ဩသာနဒိဝသံ အပေက္ခိတွာ ‘‘သကိံ သကိ’’န္တိ ဝုတ္တတ္တာ တဒပေက္ခမေတ္ထ သာမိဝစနံ။ သကလဇမ္ဗုဒီပေ သဗ္ဗောပိ ဘိက္ခုသင်္ဃော ဥပေါသထံ အကာသီတိ သမ္ဗန္ဓော။

ခန္တီပရမန္တိအာဒီသု တိတိက္ခာသင်္ခါတာ ခန္တိ သတ္တသင်္ခါရေဟိ နိဗ္ဗတ္တာနိဋ္ဌာခမနကိလေသတပနတော ပရမံ တပေါ နာမ။ ဝါနသင်္ခါတာယ တဏှာယ နိက္ခန္တတ္တာ နိဗ္ဗာနံ သဗ္ဗဓမ္မေဟိ ပရမံ ဥတ္တမန္တိ ဗုဒ္ဓါ ဝဒန္တိ။ ယထာဝုတ္တခန္တိယာ အဘာဝေန ပါဏဝဓံ ဝါ ဆေဒနတာဠနာဒိံ ဝါ ကရောန္တော ပရူပဃာတီ ပရဿဟရဏပရဒါရာတိက္ကမနာဒီဟိ မုသာပေသုညဖရုသာဒီဟိ စ ပရံ ဝိဟေဌယန္တော စ ဗာဟိတပါပတာယ အဘာဝေန ပဗ္ဗဇိတော ဝါ သမိတပါပတာယ အဘာဝေန သမဏော ဝါ န ဟောတီတိ အတ္ထော။ သီလသံဝရေန သဗ္ဗပါပဿ အနုပ္ပာဒနံ လောကိယသမာဓိဝိပဿနာဟိ ကုသလဿ ဥပသမ္ပာဒနံ နိပ္ဖာဒနံ သဗ္ဗေဟိ မဂ္ဂဖလေဟိ အတ္တနော စိတ္တဿ ပရိသောဓနံ ပဘဿရဘာဝကရဏံ ယံ၊ တမေတံ ဗုဒ္ဓါနံ သာသနံ အနုသိဋ္ဌိ။ အနုပဝါဒေါတိ ဝါစာယ ကဿစိ အနုပဝဒနံ။ အနုပဃာတောတိ ကာယေန ကဿစိ ဥပဃာတာကရဏံ ဝုတ္တာဝသေသေ စ ပါတိမောက္ခသင်္ခါတေ သီလေ အတ္တာနံ သံဝရဏံ။ ဘတ္တသ္မိံ မတ္တညုတာသင်္ခါတအာဇီဝပါရိသုဒ္ဓိပစ္စယသန္နိဿိတသီလသမာယောဂေါ တမ္မုခေန ဣန္ဒြိယသံဝရော ပန္တသေနာသနသင်္ခါတံ အရညဝါသံ တမ္မုခေန ပကာသိတေ စတုပစ္စယသန္တောသဘာဝနာရာမတာသင်္ခါတမဟာအရိယဝံသေ ပတိဋ္ဌာနဉ္စ အဓိစိတ္တသင်္ခါတေ လောကိယလောကုတ္တရသမာဓိမှိ တဒုပ္ပာဒနဝသေန အာယောဂေါ အနုယောဂေါ စ ယံ၊ တမေတံ ဗုဒ္ဓါနံ အနုသိဋ္ဌီတိ ယောဇနာ။

‘‘ယာဝ သာသနပရိယန္တာ’’တိ အာဏာပါတိမောက္ခဿ အဘာဝတော ဝုတ္တံ။ ပရိနိဗ္ဗာနတော ပန ဥဒ္ဓံ ဩဝါဒပါတိမောက္ခုဒ္ဒေသောပိ နတ္ထေဝ၊ ဗုဒ္ဓါ ဧဝ ဟိ တံ ဥဒ္ဒိသန္တိ၊ န သာဝကာ။ ပဌမဗောဓိယန္တိ ဗောဓိတော ဝီသတိဝဿပရိစ္ဆိန္နေ ကာလေ၊ အာစရိယဓမ္မပါလတ္ထေရေန ပန ‘‘ပဉ္စစတ္တာလီသာယ ဝဿေသု အာဒိတော ပန္နရသ ဝဿာနိ ပဌမဗောဓီ’’တိ ဝုတ္တံ၊ သိက္ခာပဒပညတ္တိကအာလတော ပန ပဘုတိ အာဏာပါတိမောက္ခမေဝ ဥဒ္ဒိသန္တီတိ ဣဒံ ပါတိမောက္ခုဒ္ဒေသက္ကမေနေဝ ပရိပုဏ္ဏံ ကတွာ သိက္ခာပဒပညတ္တိကာလံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ အဋ္ဌာနံ အနဝကာသောတိ ယထာက္ကမံ ဟေတုပစ္စယပဋိက္ခေပဝသေန ကာရဏပဋိက္ခေပေါ။ ယန္တိ ယေန ကာရဏေန။ အပရိသုဒ္ဓါယ ပရိသာယာတိ အလဇ္ဇီပုဂ္ဂလေဟိ ဝေါမိဿတာယ အသုဒ္ဓါယ ပရိသာယ၊ န ကေဝလံ ဗုဒ္ဓါနညေဝ အပရိသုဒ္ဓါယ ပရိသာယ ပါတိမောက္ခုဒ္ဒေသော အယုတ္တော၊ အထ ခေါ သာဝကာနမ္ပိ။ စောဒနာသာရဏာဒိဝသေန ပန သောဓေတွာ သံဝါသကရဏံ သာဝကာနညေဝ ဘာရော၊ ဗုဒ္ဓါ ပန သိက္ခာပဒါနိ ပညပေတွာ ဥပေါသထာဒိကရဏဝိဓာနံ သိက္ခာပေတွာ ဝိဿဇ္ဇေန္တိ၊ စောဒနာသာရဏာဒီနိ န ကရောန္တိ၊ တေနေဝ ဘဂဝါ အသုဒ္ဓါယ ပရိသာယ ပါတိမောက္ခံ အနုဒ္ဒိသိတွာ သကလရတ္တိံ တုဏှီဘူတော နိသီဒိ။ ဘိက္ခူ စ ဘဂဝတော အဓိပ္ပာယံ ဉတွာ အသုဒ္ဓပုဂ္ဂလံ ဗဟိ နီဟရိံသု။ တသ္မာ သာဝကာနမ္ပိ အသုဒ္ဓါယ ပရိသာယ ဉတွာ ဥပေါသထာဒိသင်္ဃကမ္မကရဏံ ဗြဟ္မစရိယန္တရာယကရဏံ ဝိနာ န ဝဋ္ဋတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

သမ္မုခသာဝကာနန္တိ ဗုဒ္ဓါနံ သမ္မုခေ ဓရမာနကာလေ ပဗ္ဗဇိတာနံ သဗ္ဗန္တိမာနံ သာဝကာနံ။ ဥဠာရာတိသယဇောတနတ္ထံ ‘‘ဥဠာရုဠာရဘောဂါဒိကုလဝသေန ဝါ’’တိ ပုန ဥဠာရသဒ္ဒဂ္ဂဟဏံ ကတံ။ အာဒိ-သဒ္ဒေန ဥဠာရမဇ္ဈတ္တအနုဠာရာဒီနံ ဂဟဏံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တေ ပစ္ဆိမာ သာဝကာ အန္တရဓာပေသုန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

အပညတ္တေပိ သိက္ခာပဒေ ယဒိ သာဝကာ သမာနဇာတိအာဒိကာ သိယုံ၊ အတ္တနော ကုလာနုဂတဂန္ထံ ဝိယ ဘဂဝတော ဝစနံ န နာသေယျုံ။ ယသ္မာ ပန သိက္ခာပဒဉ္စ န ပညတ္တံ၊ ဣမေ စ ဘိက္ခူ န သမာနဇာတိအာဒိကာ၊ တသ္မာ ဝိနာသေသုန္တိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေတုံ ယသ္မာ ဧကနာမာ…ပေ… တသ္မာ အညမညံ ဝိဟေဌေန္တာတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ စိရဋ္ဌိတိကဝါရေ ပန သာဝကာနံ နာနာဇစ္စာဒိဘာဝေ သမာနေပိ သိက္ခာပဒပညတ္တိယာ ပရိပုဏ္ဏတာယ သာသနဿ စိရပ္ပဝတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ယဒိ ဧဝံ ကသ္မာ သဗ္ဗေပိ ဗုဒ္ဓါ သိက္ခာပဒါနိ န ပညပေန္တီတိ? ယသ္မာ စ သာသနဿ စိရပ္ပဝတ္တိယာ န ကေဝလံ သိက္ခာပဒပညတ္တိယေဝ ဟေတု၊ အထ ခေါ အာယတိံ ဓမ္မဝိနယံ ဂဟေတွာ သာဝကေဟိ ဝိနေတဗ္ဗပုဂ္ဂလာနံ သမ္ဘဝေါပိ၊ တသ္မာ တေသံ သမ္ဘဝေ သတိ ဗုဒ္ဓါ သိက္ခာပဒံ ပညပေန္တိ၊ နာသတီတိ ပရိပုဏ္ဏာပညတ္တိယေဝ ဝေနေယျသမ္ဘဝဿာပိ သူစနတော သာသနဿ စိရပ္ပဝတ္တိယာ ဟေတု ဝုတ္တာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ပါဠိယံ သဟဿံ ဘိက္ခုသင်္ဃံ…ပေ… ဩဝဒတီတိ ဧတ္ထ သဟဿသင်္ချာပရိစ္ဆိန္နော သင်္ဃော သဟဿော သဟဿိလောကဓာတူတိအာဒီသု (ဒီ။ နိ။ ၂။၁၈) ဝိယ။ တံ သဟဿံ ဘိက္ခုသင်္ဃန္တိ ယောဇနာ။ သဟဿသဒ္ဒဿ ဧကဝစနန္တတာယ ‘‘ဘိက္ခုသဟဿဿာ’’တိ ဝတွာ အဝယဝါပေက္ခာယ ‘‘ဩဝဒိယမာနာန’’န္တိ ဗဟုဝစနနိဒ္ဒေသော ကတောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

အနုပါဒါယ အာသဝေဟိ စိတ္တာနိ ဝိမုစ္စိံသူတိ ဧတ္ထ အာသဝေဟီတိ ကတ္တုအတ္ထေ ကရဏဝစနံ။ စိတ္တာနီတိ ပစ္စတ္တဗဟုဝစနံ။ ဝိမုစ္စိံသူတိ ကမ္မသာဓနံ။ တသ္မာ အာသဝေဟိ ကတ္တုဘူတေဟိ အနုပါဒါယ အာရမ္မဏကရဏဝသေန အဂ္ဂဟေတွာ စိတ္တာနိ ဝိမောစိတာနီတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဂဟေတဗ္ဗောတိ အာဟ တေသဉှိ စိတ္တာနီတိအာဒိ။ ယေဟိ အာသဝေဟီတိ ဧတ္ထာပိ ကတ္တုအတ္ထေ ဧဝ ကရဏဝစနံ။ ဝိမုစ္စိံသူတိ ကမ္မသာဓနံ။ တေတိ အာသဝါ။ တာနီတိ စိတ္တာနိ၊ ဥပယောဂဗဟုဝစနဉ္စေတံ။ ဝိမုစ္စိံသူတိ ကတ္တုသာဓနံ၊ ဝိမောစေသုန္တိ အတ္ထော။ အဂ္ဂဟေတွာ ဝိမုစ္စိံသူတိ အာရမ္မဏဝသေန တာနိ စိတ္တာနိ အဂ္ဂဟေတွာ အာသဝါ တေဟိ စိတ္တေဟိ မုတ္တဝန္တော အဟေသုန္တိ အတ္ထော။ အထ ဝါ အာသဝေဟီတိ နိဿက္ကဝစနံ၊ ဝိမုစ္စိံသူတိ ကတ္တုသာဓနံ။ တသ္မာ ကဉ္စိ သင်္ခတဓမ္မံ တဏှာဒိဝသေန အနုပါဒိယိတွာ စိတ္တာနိ ဝိမုတ္တဝန္တာနိ အဟေသုန္တိ အတ္ထော ဂဟေတဗ္ဗော။ ပုရိမဝစနာပေက္ခန္တိ အညတရသ္မိံ ဘိံသနကေ ဝနသဏ္ဍေတိ ဝုတ္တဝစနဿ အပေက္ခနံ တသ္မိံ ပုရိမဝစနေတိ ဧဝံ အပေက္ခနန္တိ အတ္ထော၊ တေနာဟ ယံ ဝုတ္တန္တိအာဒိ။ ဘိံသနဿ ဘယဿ ကတံ ကရဏံ ကိရိယာ ဘိံသနကတံ၊ တသ္မိံ ဘိံသနကိရိယာယာတိ အတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဘိံသနကိရိယာယာ’’တိ။ ဘိံသယတီတိ ဘိံသနော၊ သောဝ ဘိံသနကော၊ တဿ ဘာဝေါ ‘‘ဘိံသနကတ္တ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗေ တ-ကာရဿ လောပံ ကတွာ ဝုတ္တန္တိ ပကာရန္တရေန အတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အထ ဝါ’’တိအာဒိ။ ဗဟုတရာနံ သတ္တာနံ ဝါတိ ယေဘုယျေနာတိ ပဒဿ အတ္ထဒဿနံ။ တေန စ ယော ကောစီတိ ပဒဿာပိ ယော ယော ပဝိသတီတိ ဝိစ္ဆာဝသေန နာနတ္ထေန အတ္ထော ဂဟေတဗ္ဗောတိ ဒဿေတိ၊ ယော ယော ပဝိသတိ၊ တေသု ဗဟုတရာနန္တိ အတ္ထသမ္ဘဝတော။

နိဂမနန္တိ ပကတေ အတ္ထေ ယထာဝုတ္တဿ အတ္ထဿ ဥပသံဟာရော။ အယဉှေတ္ထ နိဂမနက္ကမော – ယာ ဟိ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဝိပဿီအာဒီနံ တိဏ္ဏံ ဗုဒ္ဓါနံ အတ္တနော ပရိနိဗ္ဗာနတော ဥပရိ ပရိယတ္တိဝသေန ဝိနေတဗ္ဗာနံ ပုဂ္ဂလာနံ အဘာဝေန တေသံ အတ္ထာယ ဝိတ္ထာရတော သိက္ခာပဒပညတ္တိယံ ကိလာသုတာ အပ္ပောဿုက္ကတာ၊ ယာ စ ဥပနိဿယသမ္ပန္နာနံ ဝေနေယျာနံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ဘိံသနကဝနသဏ္ဍေပိ ဂန္တွာ ဩဝဒန္တာနံ တေသံ မဂ္ဂဖလုပ္ပာဒနတ္ထာယ ဓမ္မဒေသနာယ ဧဝ အကိလာသုတာ သဥဿာဟတာ၊ န ဝိတ္ထာရတော ဓမ္မဝိနယဒေသနာယ၊ အယံ ခေါ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဟေတု၊ အယံ ပစ္စယော၊ ယေန ဝိပဿီအာဒီနံ တိဏ္ဏံ ဗုဒ္ဓါနံ ဗြဟ္မစရိယံ န စိရဋ္ဌိတိကံ အဟောသီတိ။ ပုရိသယုဂဝသေနာတိ ပုရိသာနံ ယုဂံ ပဝတ္တိကာလော၊ တဿ ဝသေန၊ ပုရိသဝသေနာတိ အတ္ထော။ သဗ္ဗပစ္ဆိမကောတိ ပရိနိဗ္ဗာနဒိဝသေ ပဗ္ဗဇိတော သုဘဒ္ဒသဒိသော။ သတသဟဿံ သဋ္ဌိမတ္တာနိ စ ဝဿသဟဿာနီတိ ဣဒံ ဘဂဝတော ဇာတိတော ပဋ္ဌာယ ဝုတ္တံ၊ ဗောဓိတော ပဋ္ဌာယ ပန ဂဏိယမာနံ ဦနံ ဟောတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဒွေယေဝါတိ ဓရမာနေ ဘဂဝတိ ဧကံ၊ ပရိနိဗ္ဗုတေ ဧကန္တိ ဒွေ ဧဝ ပုရိသယုဂါနိ။

၂၀-၁။ အသမ္ဘုဏန္တေနာတိ အပါပုဏန္တေန။ ကော အနုသန္ဓီတိ ပုရိမကထာယ ဣမဿ ကော သမ္ဗန္ဓောတိ အတ္ထော။ ယံ ဝုတ္တန္တိ ယံ ယာစိတန္တိ အတ္ထော။ ယေသူတိ ဝီတိက္ကမဓမ္မေသု။ နေသန္တိ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကာဒိအာသဝါနံ။ တေတိ ဝီတိက္ကမဓမ္မာ။ ဉာတိယေဝ ပိတာမဟပိတုပုတ္တာဒိဝသေန ပရိဝဋ္ဋနတော ပရိဝဋ္ဋောတိ ဉာတိပရိဝဋ္ဋော။ လောကာမိသဘူတန္တိ လောကပရိယာပန္နံ ဟုတွာ ကိလေသေဟိ အာမသိတဗ္ဗတော လောကာမိသဘူတံ။ ပဗ္ဗဇ္ဇာသင်္ခေပေနေဝါတိ ဒသသိက္ခာပဒဒါနာဒိပဗ္ဗဇ္ဇာမုခေန။ ဧတန္တိ မေထုနာဒီနံ အကရဏံ။ ထာမန္တိ သိက္ခာပဒပညာပနသာမတ္ထိယံ။ သဉ္ဆဝိန္တိ သုက္ကစ္ဆဝိံ ပကတိစ္ဆဝိံ၊ သုန္ဒရစ္ဆဝိံ ဝါ။ သေသန္တိ သေသပဒယောဇနဒဿနံ။ ဣဒါနိ အတ္ထယောဇနံ ဒဿေန္တော အာဟ အယံ ဝါ ဟေတ္ထာတိအာဒိ။ တတ္ထ ဝါ-သဒ္ဒေါ အဝဓာရဏေ။ ဟိ-သဒ္ဒေါ ပသိဒ္ဓိယံ၊ အယမေဝ ဟေတ္ထာတိ အတ္ထော။ အထ သတ္ထာတိ ပဒဿ အတ္ထံ ဒဿေတိ ‘‘တဒါ သတ္ထာ’’တိ။ ရောပေတွာတိ ဖာလိတဋ္ဌာနေ နိန္နံ မံသံ သမံ ဝဍ္ဎေတွာ။ သကေ အာစရိယကေတိ အတ္တနော အာစရိယဘာဝေ၊ အာစရိယကမ္မေ ဝါ။

ဝိပုလဘာဝေနာတိ ဗဟုဘာဝေန။ အယောနိသော ဥမ္မုဇ္ဇမာနာတိ အနုပါယေန အဘိနိဝိသမာနာ၊ ဝိပရီတတော ဇာနမာနာတိ အတ္ထော။ ရသေန ရသံ သံသန္ဒိတွာတိ အနဝဇ္ဇသဘာဝေန သာဝဇ္ဇသဘာဝံ သမ္မိဿေတွာ။ ဥဒ္ဓမ္မံ ဥဗ္ဗိနယန္တိ ဥဂ္ဂတဓမ္မံ ဥဂ္ဂတဝိနယဉ္စ၊ ယထာ ဓမ္မော စ ဝိနယော စ ဝိနဿိဿတိ၊ ဧဝံ ကတွာတိ အတ္ထော။ ဣမသ္မိံ အတ္ထေတိ ဣမသ္မိံ သင်္ဃာဓိကာရေ။ ပဘဿရောတိ ပဘာသနသီလော။ ဧဝံနာမော ဧဝံဂေါတ္တောတိ သောယမာယသ္မာ သောတာပန္နောတိနာမဂေါတ္တေန သမန္နာဂတော၊ အယံ ဝုစ္စတိ သောတာပန္နောတိ ပကတေန သမ္ဗန္ဓော။ အဝိနိပါတဓမ္မောတိ ဧတ္ထ ဓမ္မ-သဒ္ဒေါ သဘာဝဝါစီ၊ သော စ အတ္ထတော အပါယေသု ခိပနကော ဒိဋ္ဌိအာဒိအကုသလဓမ္မော ဧဝါတိ အာဟ ‘‘ယေ ဓမ္မာ’’တိအာဒိ။ ဣဒါနိ သဘာဝဝသေနေဝ အတ္ထံ ဒဿေတုံ ဝိနိပတနံ ဝါတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ နိယတောတိ သတ္တဘဝဗ္ဘန္တရေ နိယတက္ခန္ဓပရိနိဗ္ဗာနော။ တဿ ကာရဏမာဟ ‘‘သမ္ဗောဓိပရာယဏော’’တိ။

၂၂။ အနုဓမ္မတာတိ လောကုတ္တရဓမ္မာနုဂတော သဘာဝေါ။ ပဝါရဏာသင်္ဂဟံ ဒတွာတိ ‘‘အာဂါမိနိယာ ပုဏ္ဏမိယာ ပဝါရေဿာမာ’’တိ အနုမတိဒါနဝသေန ဒတွာ၊ ပဝါရဏံ ဥက္ကဍ္ဎိတွာတိ အတ္ထော၊ ဧတေန နယေန ကေနစိ ပစ္စယေန ပဝါရဏုက္ကဍ္ဎနံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီတိ ဒီပိတံ ဟောတိ။ မာဂသိရဿ ပဌမဒိဝသေတိ စန္ဒမာသဝသေန ဝုတ္တံ၊ အပရကတ္တိကပုဏ္ဏမာယ အနန္တရေ ပါဋိပဒဒိဝသေတိ အတ္ထော။ ဖုဿမာသဿ ပဌမဒိဝသေတိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ ဣဒဉ္စ နိဒဿနမတ္တံ ဝေနေယျာနံ အပရိပါကံ ပဋိစ္စ ဖုဿမာသတော ပရဉ္စ ဧကဒွိတိစတုမာသမ္ပိ တတ္ထေဝ ဝသိတွာ သေသမာသေဟိ စာရိကာယ ပရိယောသာပနတော။ ဒသသဟဿစက္ကဝါဠေတိ ဣဒံ ဒေဝဗြဟ္မာနံ ဝသေန ဝုတ္တံ။ မနုဿာ ပန ဣမသ္မိံယေဝ စက္ကဝါဠေ ဗောဓနေယျာ ဟောန္တိ။ ဣတရစက္ကဝါဠေသု ပန မနုဿာနံ ဣမသ္မိံ စက္ကဝါဠေ ဥပ္ပတ္တိယာ ဆန္ဒုပ္ပာဒနတ္ထံ အနန္တမ္ပိ စက္ကဝါဠံ ဩလောကေတွာ တဒနုဂုဏာနုသာသနီ ပါဋိဟာရိယံ ကရောန္တိယေဝ။

အာယာမာတိ ဧတ္ထ အာ-သဒ္ဒေါ အာဂစ္ဆာတိ ဣမိနာ သမာနတ္ထောတိ အာဟ ‘‘အာဂစ္ဆ ယာမာ’’တိ၊ ဧဟိ ဂစ္ဆာမာတိ အတ္ထော။ သုဝဏ္ဏရသပိဉ္ဇရာဟီတိ ဝိလီနသုဝဏ္ဏဇလံ ဝိယ ပိဉ္ဇရာဟိ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏာဟီတိ အတ္ထော။ ပါဠိယံ နိမန္တိတမှာတိအာဒီသု ‘‘နိမန္တိတာ ဝဿံဝုတ္ထာ အမှာ’’တိ စ၊ ‘‘နိမန္တိတာ ဝဿံဝုတ္ထာ အတ္ထာ’’တိ စ သမ္ဗန္ဓော။

ယန္တိ ဒေယျဓမ္မဇာတံ၊ ယံ ကိဉ္စီတိ အတ္ထော။ နော နတ္ထီတိ အမှာကံ နတ္ထိ၊ နောတိ ဝါ ဧတဿ ဝိဝရဏံ နတ္ထီတိ။ ဧတ္ထာတိ ဃရာဝါသေ။ တန္တိ တံ ကာရဏံ၊ ကိစ္စံ ဝါ။ ကုတောတိ ကတရဟေတုတော။ ယန္တိ ယေန ကာရဏေန၊ ကိစ္စေန ဝါ။ ဒုတိယေ အတ္ထဝိကပ္ပေ ဧတ္ထာတိ ဣမဿ ဝိဝရဏံ ဣမသ္မိံ တေမာသဗ္ဘန္တရေတိ။ တန္တိ တံ ဒေယျဓမ္မံ။

တတ္ထစာတိ ကုသလေ။ တိက္ခဝိသဒဘာဝါပါဒနေန သမုတ္တေဇေတွာ။ ဝဿေတွာတိ အာယတိံ ဝါသနာဘာဂိယံ ဓမ္မရတနဝဿံ ဩတာရေတွာ။ ယံ ဒိဝသန္တိ ယသ္မိံ ဒိဝသေ။

၂၃။ ပတ္တုဏ္ဏပတ္တပဋေ စာတိ ပတ္တုဏ္ဏပဋေ စီနပဋေ စ။ တုမ္ဗာနီတိ စမ္မမယတေလဘာဇနာနိ။ အနုဗန္ဓိတွာတိ အနုပဂမနံ ကတွာ။ အဘိရန္တ-သဒ္ဒေါ ဣဓ အဘိရုစိပရိယာယောတိ အာဟ ‘‘ယထာဇ္ဈာသယ’’န္တိအာဒိ။ သောရေယျာဒီနိ မဟာမဏ္ဍလစာရိကာယ မဂ္ဂဘူတာနိ သောရေယျနဂရာဒီနိ။ ပယာဂပတိဋ္ဌာနန္တိ ဂင်္ဂါယ ဧကဿ တိတ္ထဝိသေသဿာပိ၊ တံသမီပေ ဂါမဿာပိ နာမံ။ သမန္တပါသာဒိကာယာတိ သမန္တတော သဗ္ဗသော ပသာဒံ ဇနေတီတိ သမန္တပါသာဒိကာ၊ တဿာ။

ယေ ပန ပကာရေ သန္ဓာယ ‘‘သမန္တတော’’တိ ဝုစ္စတိ၊ တေ ပကာရေ ဝိတ္ထာရေတွာ ဒဿေတုံ တတြိဒန္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ‘‘သမန္တပါသာဒိကာ’’တိ ယာ သံဝဏ္ဏနာ ဝုတ္တာ၊ တတြ တဿံ သမန္တပါသာဒိကာယံ သမန္တပသာဒိကဘာဝေ ဣဒံ ဝက္ခမာနဂါထာဝစနံ ဟောတီတိ ယောဇနာ။ ဗာဟိရနိဒါနအဗ္ဘန္တရနိဒါနသိက္ခာပဒနိဒါနာနံ ဝသေန နိဒါနပ္ပဘေဒဒီပနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ‘‘ထေရဝါဒပ္ပကာသနံ ဝတ္ထုပ္ပဘေဒဒီပန’’န္တိပိ ဝဒန္တိ။ ‘‘သိက္ခာပဒါနံ ပစ္စုပ္ပန္နဝတ္ထုပ္ပဘေဒဒီပန’’န္တိပိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ သိက္ခာပဒနိဒါနန္တိ ပန ဝေသာလီအာဒိ သိက္ခာပဒပညတ္တိယာ ကာရဏဘူတဒေသဝိသေသော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဧတ္ထာတိ သမန္တပါသာဒိကာယ။ သမ္ပဿတံ ဝိညူနန္တိ သမ္ဗန္ဓော၊ တသ္မာ အယံ သမန္တပါသာဒိကာတွေဝ ပဝတ္တာတိ ယောဇေတဗ္ဗာ။

ဣတိ သမန္တပါသာဒိကာယ ဝိနယဋ္ဌကထာယ ဝိမတိဝိနောဒနိယံ

ဝေရဉ္ဇကဏ္ဍဝဏ္ဏနာနယော နိဋ္ဌိတော။