တီကာ > ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) > ဝိမတိဝိနောဒနီ-ဋီကာ

၈၂၂။ သတ္တမေ အဝိညတ္တိယာ လဒ္ဓန္တိ အတ္တနော ဝိညတ္တိံ ဝိနာ လဒ္ဓံ။ ပုဗ္ဗာပရဝိရုဒ္ဓန္တိ သယံ ကရဏေ ပါစိတ္တိယန္တိ ဣဒံ ကာရာပနေ ဒုက္ကဋဝစနေန ဝိရုဇ္ဈနံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ တေနာဟ ‘‘န ဟီ’’တိအာဒိ၊ ‘‘အဝိညတ္တိယာ လဒ္ဓ’’န္တိအာဒိဝစနေန ဝါ ဝိရုဇ္ဈနံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ အညာယ ဝိညတ္တိပိ ဟိ ဣမိဿာ အဝိညတ္တိယာ လဒ္ဓမေဝါတိ။ အာမကဓညဝိညာပနာဒိ၊ တံ ဘဇ္ဇနာဒိနာ အဇ္ဈောဟရဏန္တိ ဒွေ အင်္ဂါနိ။

၈၂၄။ အဋ္ဌမေ နိဗ္ဗိဋ္ဌောတိ လဒ္ဓါ။ ကေဏီတိ ရညော ဒါတဗ္ဗော အာယော၊ အာယုပ္ပတ္တိဋ္ဌာနန္တိ အတ္ထော ¶ ။ တေနာဟ ‘‘ဧကံ ဌာနန္တရ’’န္တိအာဒိ။ ဌာနန္တရန္တိ စ ဂါမဇနပဒါဏာယတ္တံ။ ဝဠဉ္ဇိယမာနတိရောကုဋ္ဋာဒိတာ၊ အနပလောကေတွာ ဥစ္စာရာဒီနံ ဆဍ္ဍနာဒီတိ ဒွေ အင်္ဂါနိ။

၈၃၀။ နဝမေ ‘‘မတ္ထကစ္ဆိန္နနာဠိကေရမ္ပီ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ ဟရိတူပရိ ဆဍ္ဍနမေဝ ပဋိက္ခိတ္တံ။ တေနာဟ ‘‘အနိက္ခိတ္တဗီဇေသူ’’တိအာဒိ။ ယတ္ထ စ ဆဍ္ဍေတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ တတ္ထ ဟရိတေ ဝစ္စာဒိံ ကာတုမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ ဧဝ။ သဗ္ဗေသန္တိ ဘိက္ခုဘိက္ခုနီနံ။

၈၃၆-၇။ ဒသမေ ¶ တေသံယေဝါတိ ယေသံ နိစ္စံ ပဿတိ။ အာရာမေ ဌတွာတိ ဌိတနိသန္နဋ္ဌာနေ ဧဝ ဌတွာ သမန္တတော ဂီဝံ ပရိဝတ္တေတွာပိ ပဿတိ၊ အနာပတ္တိ။ ဌိတဋ္ဌာနတော ဂန္တွာ ပဿိတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ ကေစိ ပန ‘‘ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝဒန္တိ။ တံ ပန ‘‘ဒဿနာယ ဂစ္ဆေယျ၊ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ သာမညတော ဂမနဿ ပဋိက္ခိတ္တတ္တာ၊ အနာပတ္တိယမ္ပိ ဂမနာယ အဝုတ္တတ္တာ စ န ဂဟေတဗ္ဗံ။ နစ္စာဒိတာ၊ အနနုညာတကာရဏာ ဂမနံ၊ ဒဿနာဒိ စာတိ တီဏိ အင်္ဂါနိ။

၈၄၁။ ဒုတိယဝဂ္ဂဿ ပဌမေ ဒါနေ ဝါတိ ဒါနနိမိတ္တံ။ ရတ္တန္ဓကာရေ ပုရိသဿ ဟတ္ထပါသေ ဌာနာဒိ၊ ရဟောပေက္ခာ၊ သဟာယာဘာဝေါတိ တီဏိ အင်္ဂါနိ။

၈၄၂-၈၅၀။ ဒုတိယာဒီနိ ဥတ္တာနာနိ။

၈၅၄။ ပဉ္စမေ ပလ္လင်္ကဿ အနောကာသေတိ ဦရုဗဒ္ဓါသနဿ အပ္ပဟောနကေ။ ပုရေဘတ္တံ အန္တရဃရေ ပလ္လင်္ကပ္ပဟောနကာသနေ နိသဇ္ဇာ၊ အနနုညာတကာရဏာ အနာပုစ္ဆာ ဝုတ္တပရိစ္ဆေဒါတိက္ကမောတိ ဒွေ အင်္ဂါနိ။

၈၆၀-၈၇၉။ ဆဋ္ဌာဒီနိ ¶ ဥတ္တာနာနိ။

နိဋ္ဌိတော အန္ဓကာရဝဂ္ဂေါ ဒုတိယော။

၈၈၃-၈၈၇။ တတိယဝဂ္ဂဿ ပဌမဒုတိယာနိ ဥတ္တာနာနိ။

၈၉၃။ တတိယေ ဝိသိဗ္ဗေတွာတိ ဝိဇဋေတွာ။ ဓုရံ နိက္ခိတ္တမတ္တေတိ ဝိသိဗ္ဗနဒိဝသတော ပဉ္စ ဒိဝသေ အတိက္ကာမေတွာ ဓုရံ နိက္ခိတ္တမတ္တေ။ အန္တောပဉ္စာဟေ ပန ဓုရနိက္ခေပေပိ အနာပတ္တိ ဧဝ ‘‘အညတြ စတူဟပဉ္စာဟာ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ ¶ ။ ဥပသမ္ပန္နာယ စီဝရံ သိဗ္ဗနတ္ထာယ ဝိသိဗ္ဗေတွာ ပဉ္စဟာတိက္ကမော၊ အနနုညာတကာရဏာ ဓုရနိက္ခေပေါတိ ဒွေ အင်္ဂါနိ။

၉၀၀။ စတုတ္ထေ ပဉ္စန္နံ စီဝရာနံ အပရိဝတ္တနံ၊ အနနုညာတကာရဏာ ပဉ္စာဟာတိက္ကမောတိ ဒွေ အင်္ဂါနိ။

၉၀၉။ ဆဋ္ဌေ ဝိကပ္ပနုပဂဿ သင်္ဃေ ပရိဏတတာ၊ ဝိနာ အာနိသံသဒဿနေန အန္တရာယကရဏန္တိ ဒွေ အင်္ဂါနိ။

၉၁၆။ အဋ္ဌမေ ကုမ္ဘထူဏံ နာမ ကုမ္ဘသဒ္ဒေါ၊ တေန ကီဠန္တီတိ ကုမ္ဘထူဏိကာ။ တေနာဟ ‘‘ဃဋကေန ကီဠနကာ’’တိ။ ဒီဃနိကာယဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘စတုရဿအမ္ဗဏကတာဠ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ တဉှိ ရုက္ခသာရာဒိမယံ အန္တောဆိဒ္ဒံ စတူသု ပဿေသု စမ္မောနဒ္ဓံ ဝါဒိတဘဏ္ဍံ၊ ယံ ‘‘ဗိမ္ဗိသက’’န္တိပိ ဝုစ္စတိ၊ တံ ဝါဒေန္တာပိ ကုမ္ဘထူဏိကာ။ တေနာဟ ‘‘ဗိမ္ဗိသကဝါဒိတကာတိပိ ဝဒန္တီ’’တိ။

၉၁၈။ ပါဠိယံ ¶ ကပ္ပကတန္တိ ကပ္ပကတံ နိဝါသနပါရုပနူပဂံ။ သမဏစီဝရတာ၊ အနနုညာတာနံ ဒါနန္တိ ဒွေ အင်္ဂါနိ။

၉၂၁-၉၃၁။ နဝမဒသမာနိ ဥတ္တာနာနေဝ။

နိဋ္ဌိတော နဂ္ဂဝဂ္ဂေါ တတိယော။

၉၇၆။ တုဝဋ္ဋဝဂ္ဂဿ ဒသမေ စာရိကာယ အပက္ကမနံ ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇမေဝ။ ပဏ္ဏတ္တိဝိဇာနနစိတ္တေန သစိတ္တကတံ သန္ဓာယ ပနေတ္ထ ‘‘လောကဝဇ္ဇ’’န္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝ။

နိဋ္ဌိတော တုဝဋ္ဋဝဂ္ဂေါ စတုတ္ထော။

၉၇၈။ စိတ္တာဂါရဝဂ္ဂဿ ¶ ပဌမေ ပါဋေက္ကာ အာပတ္တိယောတိ ဂီဝါယ ပရိဝတ္တနပ္ပယောဂဂဏနာယ။

၁၀၁၅။ နဝမေ ဟတ္ထိအာဒီသု သိပ္ပ-သဒ္ဒေါ ပစ္စေကံ ယောဇေတဗ္ဗော၊ တထာ အာထဗ္ဗဏာဒီသု မန္တ-သဒ္ဒေါ။ တတ္ထ အာထဗ္ဗဏမန္တော နာမ အာထဗ္ဗဏဝေဒဝိဟိတော ပရူပဃာတကရော မန္တော။ ခီလနမန္တော နာမ ဝေရိမာရဏတ္ထာယ သာရဒါရုမယံ ခီလံ မန္တေတွာ ပထဝိယံ အာကောဋနမန္တော။ အဂဒပ္ပယောဂေါ ဝိသပ္ပယောဇနံ။ နာဂမဏ္ဍလန္တိ သပ္ပာနံ ပဝေသနိဝါရဏတ္ထံ မဏ္ဍလဗန္ဓမန္တော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝ။

နိဋ္ဌိတော စိတ္တာဂါရဝဂ္ဂေါ ပဉ္စမော။

၁၀၂၅-၁၁၁၆။ အာရာမဝဂ္ဂေ ¶ ၊ ဂဗ္ဘိနိဝဂ္ဂေ စ သဗ္ဗံ ဥတ္တာနမေဝ။

၁၁၁၉။ အဋ္ဌမဝဂ္ဂဿ ပဌမေ သဗ္ဗပဌမာ ဒွေ မဟာသိက္ခမာနာတိ ဂဗ္ဘိနိဝဂ္ဂေ (ပါစိ။ ၁၀၆၇ အာဒယော) သဗ္ဗပဌမံ ဝုတ္တာ ဒွေ။ သိက္ခမာနာ ဣစ္စေဝ ဝတ္တဗ္ဗာတိ သမ္မုတိကမ္မာဒီသု အညထာ ဝုတ္တေ ကမ္မံ ကုပ္ပတီတိ အဓိပ္ပာယော။

၁၁၆၇။ ဧကာဒသမေ ပါရိဝါသိယေန ဆန္ဒဒါနေနာတိ ပရိဝုတ္ထေန နဝိကပ္ပဝုတ္ထေန ဝိဂတေန ဆန္ဒဒါနေနာတိ အတ္ထော၊ ဆန္ဒဝိဿဇ္ဇနမတ္တေန ဝါ။

၁၁၆၈။ ‘‘ဝုဋ္ဌိတာယာ’’တိ ဧတေန ‘‘ဣဒါနိ ကမ္မံ န ကရိဿာမာ’’တိ ဓုရံ နိက္ခိပိတွာ ကာယေန အဝုဋ္ဌဟိတွာ နိသိန္နာယပိ ပရိသာယ ကမ္မံ ကာတုံ န ဝဋ္ဋတီတိ ဒဿေတိ။ တေနာဟ ‘‘ဆန္ဒံ အဝိဿဇ္ဇေတွာ အဝုဋ္ဌိတာယာ’’တိ။ ပါဠိယံ ပန ‘‘အနာပတ္တိ အဝုဋ္ဌိတာယ ပရိသာယာ’’တိ သာမညတော ဝုတ္တတ္တာ ¶ ၊ ဥပေါသထက္ခန္ဓကေ စ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပါရိဝါသိကပါရိသုဒ္ဓိဒါနေန ဥပေါသထော ကာတဗ္ဗော အညတြ အဝုဋ္ဌိတာယ ပရိသာယာ’’တိ (မဟာဝ။ ၁၈၃) ဝုတ္တတ္တာ၊ တဒဋ္ဌကထာယမ္ပိ ‘‘ပါရိဝါသိယပါရိသုဒ္ဓိဒါနံ နာမ ပရိသာယ ဝုဋ္ဌိတကာလတော ပဋ္ဌာယ န ဝဋ္ဋတိ၊ အဝုဋ္ဌိတာယ ပန ဝဋ္ဋတီ’’တိ (မဟာဝ။ အဋ္ဌ။ ၁၈၃) ဝုတ္တတ္တာ စ ‘‘ကမ္မံ န ကရိဿာမီ’’တိ ဓုရံ နိက္ခိပိတွာ နိသိန္နာယပိ ကမ္မံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီတိ ဂဟေတဗ္ဗံ။ သေသံ ဥတ္တာနမေဝ။

နိဋ္ဌိတော ကုမာရိဘူတဝဂ္ဂေါ အဋ္ဌမော။

၁၁၈၁။ ဆတ္တဝဂ္ဂေါ ဥတ္တာနော ဧဝ။