📜

၁။ ကမ္မက္ခန္ဓကော

တဇ္ဇနီယကမ္မကထာဝဏ္ဏနာ

၁။ စူဠဝဂ္ဂဿ ပဌမေ ကမ္မက္ခန္ဓကေ တာဝ ‘‘ဗလဝါဗလဝ’’န္တိ ဣဒံ ဧကပဒံ။ ‘‘ဗလဝဗလဝ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗေ အာကာရံ ကတွာ ‘‘ဗလဝါဗလဝ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ တဉ္စ ‘‘ဒုက္ခဒုက္ခ’’န္တိအာဒီသု ဝိယ အတိသယတ္ထေ ဝတ္တတီတိ အာဟ ‘‘သုဋ္ဌု ဗလဝံ ပဋိဝဒထာ’’တိ၊ အတိ ဝိယ ဗလဝံ ကတွာ ပဋိဝစနံ ဒေထာတိ အတ္ထော။

၂။ ပါဠိယံ အာပတ္တိ အာရောပေတဗ္ဗာတိ ဧတ္ထ ကိဉ္စာပိ ‘‘မာ ခေါ တုမှေ အာယသ္မန္တော ဧသော အဇေသီ’’တိအာဒိကေ ဘဏ္ဍနာဒိဇနကေ ဝစနေ ပညတ္တာ ကာစိ အာပတ္တိ နာမ နတ္ထိ မုသာပေသုညာဒီသု ဧတဿ အပ္ပဝိဋ္ဌတ္တာ၊ တထာပိ ဘိက္ခူဟိ ဝိသုံ၊ သင်္ဃမဇ္ဈေ စ ‘‘မာ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခူ အညမညံ ပယောဇေတွာ ဘဏ္ဍနာဒိံ အကာသိ၊ နေဒံ အပ္ပိစ္ဆတာဒီနံ အတ္ထာယ ဝတ္တတီ’’တိ ဧဝံ အပညတ္တေန ဝုစ္စမာနဿ ဘိက္ခုနော အနာဒရိယေန အနောရမနပစ္စယာ ဝါ အညဝါဒဝိဟေသာဒိကရဏပစ္စယာ ဝါ ယာ အာပတ္တိ ဟောတိ၊ သာ အာပတ္တိ အာရောပေတဗ္ဗာ ဒိဋ္ဌိဝိပန္နဿ ဝိယာတိ ဧဝမတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

ယဿ ပန ဣဒံ ဝစနံ ဝိနာဝ ကာယဝါစာဟိ အာပန္နာ လဟုကာပတ္တိ အတ္ထိ၊ တဿပိ အာရောပေတဗ္ဗာဝ။ ယံ ပန ကမ္မဝါစာယ ‘‘အတ္တနာ ဘဏ္ဍနကာရကာ’’တိ အတ္တနာ-သဒ္ဒဂ္ဂဟဏံ၊ ‘‘ယေပိ စညေ ဘိက္ခူ ဘဏ္ဍနကာရကာ…ပေ… တေ ဥပသင်္ကမိတွာ’’တိအာဒိဝစနဉ္စ၊ တံ ဝတ္ထုဝသေန ဂဟိတံ။ ယော ပန သယမေဝ ဘဏ္ဍနကာရကော ဟောတိ၊ အညေ ပန ဘဏ္ဍနကာရကေ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘မာ ခေါ တုမှေ’’တိအာဒိဝစနံ န ဝဒတိ၊ တဿာပေတံ ကမ္မံ ကာတဗ္ဗမေဝ။ ကရောန္တေဟိ စ ‘‘သုဏာတု မေ၊ ဘန္တေ၊ သင်္ဃော၊ အယံ ဣတ္ထန္နာမော ဘိက္ခု ဘဏ္ဍနကာရကော…ပေ… သင်္ဃေ အဓိကရဏကာရကော။ ယဒိ သင်္ဃဿ ပတ္တကလ္လ’’န္တိအာဒိနာဝ ကမ္မဝါစာ ကာတဗ္ဗာ။ ယော စ အညေပိ ဘိက္ခူ ကလဟာယ သမာဒပေတိ၊ တဿာပိ ဧဝမေဝ ကမ္မဝါစံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတိ အညေသံ သမာဒါပနဿပိ ဘဏ္ဍနကာရကတ္တေ ဧဝ ပဝိသနတော။ အညေသံ သမာဒါပနာကာရမ္ပိ ဝတွာဝ၊ ကမ္မဝါစံ ကာတုကာမေနပိ စ တေဟိ ဝုတ္တဝစနတ္ထမေဝ ဂဟေတွာ တဒနုဂုဏံ ယောဇေတွာဝ ကာတဗ္ဗံ၊ န ဣဓာဂတဝသေနေဝ သဗ္ဗေသမ္ပိ ဣဓာဂတဝသေနေဝ ဝစနာသမ္ဘဝါ။ ဘူတေန ဝတ္ထုနာ ကတမေဝ ဟိ အဝိပန္နံ ဟောတိ၊ နာညန္တိ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဧသ နယော နိယဿကမ္မာဒီသုပိ။

တဇ္ဇနီယကမ္မကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

အဓမ္မကမ္မဒွါဒသကကထာဒိဝဏ္ဏနာ

၄။ အပ္ပဋိညာယ ကတန္တိ ဝတ္ထုံ ဝါ အာပတ္တိံ ဝါ အသမ္ပဋိစ္ဆာပေတွာ ကတံ။ ယော ပန သဗ္ဗေသံ ပဿန္တာနံ ဧဝ ဝတ္ထုဝီတိက္ကမံ ကတွာ ပစ္ဆာ ကမ္မကရဏဘယေန ‘‘န ကရောမီ’’တိ မုသာ ဝဒတိ၊ တဿ ဘိက္ခူနံ သမ္မုခေ ဝီတိက္ကမကရဏမေဝ ပဋိညာ။ တထတော ဇာနနတ္ထမေဝ ပဋိညာယ ကရဏံ အနုညာတံ။ ယတ္ထ ပန သန္ဒေဟော ဟောတိ၊ တတ္ထ သမ္ပဋိစ္ဆာပေတွာဝ ကတ္တဗ္ဗန္တိ ဂဟေတဗ္ဗံ။

‘‘ပါရာဇိကာပတ္တိယာ ဝါ’’တိ ဣဒံ လိင်္ဂနာသနနိမိတ္တတာယ ပါရာဇိကဿ ကမ္မေန အတိကိစ္ဆနီယတော ဝုတ္တံ။ ‘‘သင်္ဃာဒိသေသာပတ္တိယာ ဝါ’’တိ ဣဒံ ပန ပရိဝါသာဒိနိဿာရဏကမ္မဿ အာဝေဏိကဿ ဝိဇ္ဇမာနတ္တာ ဝုတ္တံ။ ယံ ပန ပရတော ‘‘အဓိသီလေ သီလဝိပန္နော ဟောတိ…ပေ… တဇ္ဇနီယကမ္မံ ကရေယျာ’’တိ (စူဠဝ။ ၆) ဝုတ္တံ၊ တံ ‘‘အာယတိံ သံဝရေ ဌတွာ ဝုဋ္ဌာနံ ကရောဟီ’’တိ ဩဝဒိယမာနဿ အနာဒရိယာဒိပစ္စယလဟုကာပတ္တိံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ သီလဝိပတ္တိမူလကဉှိ လဟုကာပတ္တိံ အာပန္နော ဣဓ အဘေဒူပစာရေန ‘‘အဓိသီလေ သီလဝိပန္နော’’တိ ဝုတ္တော ‘‘အတိဒိဋ္ဌိယာ ဒိဋ္ဌိဝိပန္နော’’တိ ဧတ္ထ ဝိယ။

ယထာ စ ဒိဋ္ဌိံ ဂဟေတွာ ဝေါဟရန္တဿ ‘‘ဣတော ဒိဋ္ဌိတော ဩရမာဟီ’’တိ အဝတွာ ကတကမ္မံ ကေဝလာယ ဒိဋ္ဌိဝိပတ္တိယာ ကတတ္တာ အနာပတ္တိယာ ကတံ နာမ အဓမ္မကမ္မံ ဟောတိ၊ ဧဝံ သီလဝိပတ္တိံ အာပဇ္ဇိတွာ လဇ္ဇိဓမ္မေ ဩက္ကန္တေ ယထာဓမ္မံ ဝုဋ္ဌာယ သံဝရေ ဌာတုကာမဿ ကတံ တဇ္ဇနီယာဒိကမ္မံ ကေဝလာယ သီလဝိပတ္တိယာ ကတတ္တာ အဒေသနာဂါမိနိယာ ကတံ နာမ အဓမ္မကမ္မံ ဟောတိ။ တေနေဝ နိယဿကမ္မေပိ ‘‘အပိဿု ဘိက္ခူ ပကတာ ပရိဝါသံ ဒေန္တာ’’တိအာဒိနာ သံဝရေ အဋ္ဌာနမေဝ ကမ္မနိမိတ္တဘာဝေန ဝုတ္တံ။ အဒန္တံ ဒမနတ္ထမေဝ ဟိ တဇ္ဇနီယာဒိကမ္မာနိ အနုညာတာနီတိ။ ကေစိ ပန ‘‘အဒေသနာဂါမိနိယာတိ ဣဒံ ပါရာဇိကာပတ္တိံယေဝ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ၊ န သင်္ဃာဒိသေသ’’န္တိ (သာရတ္ထ။ ဋီ။ စူဠဝဂ္ဂ ၃။၄) ဝဒန္တိ၊ တံ သုက္ကပက္ခေ ‘‘ဒေသနာဂါမိနိယာ အာပတ္တိယာ ကတံ ဟောတီ’’တိ ဣမိနာ ဝစနေန ဝိရုဇ္ဈတိ။ သင်္ဃာဒိသေသဿာပိ စ ပရိယာယတော ဒေသနာဂါမိနိဝေါဟာရေ ဂယှမာနေ ‘‘အာပတ္တိယာ ကတံ ဟောတီ’’တိ ဝုတ္တဝါရတော ဣမဿ ဝါရဿ ဝိသေသော န သိယာ၊ အဋ္ဌကထာယမ္ပေတ္ထ ဝိသေသဘာဝေါ န ဒဿိတော။ တသ္မာ ဝုတ္တနယေနေဝေတ္ထ အဓိပ္ပာယော ဂဟေတဗ္ဗော။

၆။ သဗ္ဗာနိပီတိ တဇ္ဇနီယနိယဿပဗ္ဗာဇနီယကမ္မာနိ တီဏိပိ။ အညကမ္မဿ ဝတ္ထုနာတိ တဇ္ဇနီယတော အညဿ ကမ္မဿ ဝတ္ထုနာ အညကမ္မကရဏံ နာမ ကောစိ ဒေါသောပိ န ဟောတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ကာရဏမာဟ ‘‘ကသ္မာ’’တိအာဒိနာ။

၈။ ပန္နလောမာတိ ပတိတမာနလောမာ။

အဓမ္မကမ္မဒွါဒသကကထာဒိဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

နိယဿကမ္မကထာဒိဝဏ္ဏနာ

၁၁။ နိယဿကမ္မေ ပါဠိယံ အပိဿူတိ အပိစာတိ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ နိပါတသမုဒါယော။ နိဿာယတေ ဝတ္ထဗ္ဗန္တိ ဧတ္ထ ကေစိ ကလျာဏမိတ္တာယတ္တဝုတ္တိတံ သန္ဓာယ ဝုတ္တန္တိ ဝဒန္တိ၊ အညေ ပန နိဿယဂ္ဂဟဏမေဝါတိ၊ ဥဘယေနပိဿ သေရိဝိဟာရော န ဝဋ္ဋတီတိ ဒီပိတန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

၂၁။ ပဗ္ဗာဇနီယကမ္မေ ‘‘ပဗ္ဗာဇနီယကမ္မံ ပဋိပ္ပဿမ္ဘေတူ’’တိ ဣဒံ ပက္ကမနာဒိံ အကတွာ သမ္မာဝတ္တန္တာနံ ဝသေန ဝုတ္တံ။

၃၃။ ပဋိသာရဏီယကမ္မေ နေဝ ဘိက္ခုဝစနံ၊ န ဂိဟိဝစနန္တိ ဧတ္ထ ပရိယာယတောပိ ဘိက္ခူ ပရခုံသနံ န ဝဒန္တိ၊ ဂဟဋ္ဌာ ပန သရူပေနေဝ အက္ကောသိတုံ သမတ္ထာပိ ဥပကာရီသု အကာရဏံ ဧဝရူပံ န ဝဒန္တိ၊ တွံ ဂိဟိဂုဏတောပိ ပရိဟီနောတိ အဓိပ္ပာယော။

၃၉။ ‘‘အင်္ဂသမန္နာဂမော ပုရိမေဟိ အသဒိသော’’တိ ဣမိနာ တဇ္ဇနီယာဒီနံ ဝုတ္တကာရဏမတ္တေန ဣဒံ ကာတုံ န ဝဋ္ဋတီတိ ဒီပေတိ။ ဣဓ ဝုတ္တေန ပန ဂိဟီနံ အလာဘာယ ပရိသက္ကနာဒိနာ အင်္ဂေန တာနိပိ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီတိ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဧတ္ထ စ ‘‘သဒ္ဓံ ပသန္နံ ဒါယကံ ကာရကံ သင်္ဃုပဋ္ဌာကံ ဟီနေန ခုံသေတီ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ တာဒိသေသု ဂိဟီသု ခုံသနာဒီဟိ ဂိဟိပဋိသံယုတ္တေဟိ ဧဝ အင်္ဂေဟိ ကမ္မာရဟတာ၊ န အာရာမိကစေဋကာဒီသု ခုံသနာဒီဟိ။ တတ္ထာပိ ဒါယကာဒီသု ခမာပိတေသု ကမ္မာရဟတာ နတ္ထိ၊ အာပတ္တိ စ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ဒေသေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ယော စေ တိက္ခတ္တုံ ခမာပိယမာနောပိ န ခမတိ၊ အကတကမ္မေနပိ ဒဿနူပစာရေ အာပတ္တိ ဒေသေတဗ္ဗာ။ သော စေ ကာလကတော ဟောတိ၊ ဒေသန္တရံ ဝါ ဂတော၊ ဂတဒိသာ န ဉာယတိ၊ အန္တရာမဂ္ဂေ ဝါ ဇီဝိတန္တရာယော ဟောတိ၊ ကတကမ္မေနပိ အကတကမ္မေနပိ သင်္ဃမဇ္ဈေ ယထာဘူတံ ဝိညာပေတွာ ခမာပေတွာ အာပတ္တိ ဒေသေတဗ္ဗာတိ ဝဒန္တိ။ ဓမ္မိကပဋိဿဝဿ အသစ္စာပနေ ပန တေသံ သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘မယာ အသမဝေက္ခိတွာ ပဋိဿဝံ ကတွာ သော န သစ္စာပိတော၊ တံ မေ ခမထာ’’တိအာဒိနာ ခမာပနေ ဝစနက္ကမော ဉာပေတဗ္ဗော။

၄၁။ ပါဠိယံ မင်္ကုဘူတော နာသက္ခိ စိတ္တံ ဂဟပတိံ ခမာပေတုန္တိ တိံသယောဇနမဂ္ဂံ ပုန ဂန္တွာပိ မာနထဒ္ဓတာယ ယထာဘူတံ ဒေါသံ အာဝိကတွာ အခမာပနေန ‘‘နာဟံ ခမာမီ’’တိ တေန ပဋိက္ခိတ္တော မင်္ကုဘူတော ခမာပေတုံ န သက္ခိ၊ သော ပုနဒေဝ သာဝတ္ထိံ ပစ္စာဂန္တွာပိ မာနနိဂ္ဂဟတ္ထာယေဝ ပုနပိ သတ္ထာရာ ပေသိတော ပုရိမနယေနေဝ ခမာပေတုံ အသက္ကောန္တော ပုနာဂစ္ဆိ။ အထဿ ဘဂဝါ ‘‘အသန္တံ ဘာဝနမိစ္ဆေယျာ’’တိအာဒိနာဝ (ဓ။ ပ။ ၇၃) ဓမ္မံ ဒေသေတွာ မာနနိမ္မထနံ ကတွာ အနုဒူတဒါနံ အနုညာသီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

၄၂။ ‘‘နောစေ ခမတိ…ပေ… အာပတ္တိံ ဒေသာပေတဗ္ဗော’’တိ ဝုတ္တတ္တာ ပဂေဝ ဂဟဋ္ဌော ခမတိ စေ၊ ဒဿနူပစာရေ အာပတ္တိဒေသနာကိစ္စံ နတ္ထီတိ ဂဟေတဗ္ဗံ။

၄၆။ ဥက္ခေပနီယကမ္မေသု တီသု အရိဋ္ဌဝတ္ထုသ္မိံ အာပတ္တိံ အာရောပေတွာတိ ဝိသုံ သင်္ဃမဇ္ဈေဝ ပါပိကာယ ဒိဋ္ဌိယာ အပ္ပဋိနိဿဇ္ဇနပစ္စယာ ဒုက္ကဋံ၊ သမနုဘာသနပရိယောသာနေ ပါစိတ္တိယံ ဝါ အာပတ္တိံ အာရောပေတွာ။ ဧတ္ထာပိ ကမ္မဝါစာယ ‘‘တထာဟံ ဘဂဝတာ’’တိအာဒိ ဝတ္ထုဝသေန ဝုတ္တံ။ ယေန ယေန ပကာရေန ဒိဋ္ဌိဂတိကာ ဝေါဟရိံသု၊ တေန တေန ပကာရေန ယောဇေတွာ ကမ္မဝါစာ ကာတဗ္ဗာ။ ဂဟဏာကာရံ ပန ဝိနာပိ ‘‘သုဏာတု မေ၊ ဘန္တေ၊ သင်္ဃော၊ ဣတ္ထန္နာမဿ ဘိက္ခုနော ပါပိကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ၊ သော တံ ဒိဋ္ဌိံ အပ္ပဋိနိဿဇ္ဇတိ၊ ယဒိ သင်္ဃဿ ပတ္တကလ္လ’’န္တိ ဧဝံ သာမညတောပိ ကမ္မဝါစံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတိ။

၆၅။ ‘‘ယံ ဒိဋ္ဌိံ နိဿာယ ဘဏ္ဍနာဒီနိ ကရောတီ’’တိ ဣမိနာ ဒိဋ္ဌိံ နိဿာယ ဥပ္ပန္နာနိ ဧဝ ဘဏ္ဍနာဒီနိ ဣဓ အဓိပ္ပေတာနိ၊ န ကေဝလာနီတိ ဒဿေတိ။ ယော ပန ‘‘ဘဏ္ဍနာဒီနံ ကရဏေ ဒေါသော နတ္ထီ’’တိ ဒိဋ္ဌိကော ဟုတွာ ဘဏ္ဍနာဒိံ ကရောတိ၊ သာပိဿ ဒိဋ္ဌိ ဧဝ ဟောတိ၊ တဿပိ အပ္ပဋိနိဿဂ္ဂေ ကမ္မံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတိ။

နိယဿကမ္မကထာဒိဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ကမ္မက္ခန္ဓကဝဏ္ဏနာနယော နိဋ္ဌိတော။