📜

၆။ သေနာသနက္ခန္ဓကော

ဝိဟာရာနုဇာနနကထာဝဏ္ဏနာ

၂၉၅။ သေနာသနက္ခန္ဓကေ သိသိရေတိ သိသိရကာလေ ဟိမပါတဝသေန သတ္တာဟဝဒ္ဒလိကာဒိဝဿပါတဝဿေန စ ဥပ္ပန္နော ခရော သီတသမ္ဖဿော အဓိပ္ပေတောတိ အာဟ ‘‘သမ္ဖုသိတကော’’တိ။ ‘‘တတော’’တိ ဣဒံ ကတ္တုအတ္ထေ နိဿက္ကဝစနံ၊ တေန စ ဝိဟာရေန ဝါတာတပေါ ပဋိဟညတီတိ အတ္ထောတိ အာဟ ‘‘ဝိဟာရေန ပဋိဟညတီ’’တိ။

၂၉၆။ အာဝိဉ္ဆနဆိဒ္ဒန္တိ ယတ္ထ အင်္ဂုလိံ ဝါ ရဇ္ဇုသင်္ခလိကာဒိံ ဝါ ပဝေသေတွာ ကဝါဋံ အာကဍ္ဎန္တာ ဒွါရဗာဟံ ဖုသာပေန္တိ၊ တဿေတံ အဓိဝစနံ။ သေနာသနပရိဘောဂေ အကပ္ပိယံ နာမ နတ္ထီတိ ဒဿနတ္ထံ ‘‘သစေပိ ဒီပိနင်္ဂုဋ္ဌေနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ စေတိယေ ဝေဒိကာသဒိသန္တိ ဝါတပါနဒါရုံ ဝါ ဇာလံ ဝါ အဋ္ဌပေတွာ ဒါရုဋ္ဌာနေ စေတိယေ ဝေဒိကာယ ပဋ္ဋာဒီနိ ဝိယ ဣဋ္ဌကာဒီဟိ ဥဒ္ဓံ၊ တိရိယဉ္စ ပဋ္ဋိကာဒယော ဒဿေတွာ စတုဆိဒ္ဒယုတ္တံ ကတံ။ ထမ္ဘကဝါတပါနံ နာမ တိရိယံ ဒါရူနိ အဒတွာ ဥဒ္ဓံ ဌပိတဒါရူဟိ ဧဝ ကတံ။ စောဠကပါဒပုဉ္ဆနံ ဗန္ဓိတုန္တိ ဝါတပါနပ္ပမာဏေန ပါဒပုဉ္ဆနသဒိသံ စောဠကာဒိနာ ဗန္ဓိတွာ ဝဂ္ဂုလိအာဒိပ္ပဝေသနနိဝါရဏတ္ထံ၊ ကထေတုန္တိ အတ္ထော။ မိဍ္ဎကန္တိ မဉ္စာကာရေန ကဋ္ဌမတ္တိကာဒီဟိ ကတဝေဒိကာကာရံ။

၂၉၇။ စတုရဿပီဌန္တိ သမစတုရဿံ။ အဋ္ဌင်္ဂုလပါဒကံ ဝဋ္ဋတီတိ အဋ္ဌင်္ဂုလပါဒကမေဝ ဝဋ္ဋတိ။ ပမာဏာတိက္ကန္တောပိ ဝဋ္ဋတီတိ သမစတုရဿမေဝ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ အာယတစတုရဿာ ပန သတ္တင်္ဂပဉ္စင်္ဂါပိ ဥစ္စပါဒါ န ဝဋ္ဋန္တိ။ ဝေတ္တေဟေဝ စတုရဿာဒိအာကာရေန ကတံ ဘဒ္ဒပီဌန္တိ အာဟ ‘‘ဝေတ္တမယံ ပီဌ’’န္တိ။ ဒါရုပဋ္ဋိကာယ ဥပရီတိ အဋနိအာကာရေန ဌိတဒါရုပဋလဿ ဟေဋ္ဌာ ဥဒ္ဓံ ပါဒံ ကတွာ။ ပဝေသနကာလဉှိ သန္ဓာယ ‘‘ဥပရီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဧဠကဿ ပစ္ဆိမပါဒဒွယံ ဝိယ ဝင်္ကာကာရေန ဌိတတ္တာ ပနေတံ ‘‘ဧဠကပါဒပီဌ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ပလောဌေန္တီတိ သဟ မဉ္စေဟိ ပဝဋ္ဋေန္တိ။ ရုက္ခေ ၊ လတာ စ မုဉ္စိတွာ အဝသေသံ ဂစ္ဆာဒိကံ သဗ္ဗမ္ပိ တိဏဇာတိ ဧဝါတိ အာဟ ‘‘ယေသံ ကေသဉ္စိ တိဏဇာတိကာန’’န္တိအာဒိ။

ဥပဒဟန္တီတိ ဌပေန္တိ။ သီသပ္ပမာဏံ နာမ ယတ္ထ ဂီဝါယ သဟ သကလံ သီသံ ဌပေတုံ သက္ကာ၊ တဿ စ မုဋ္ဌိရတနံ ဝိတ္ထာရပ္ပမာဏန္တိ ဒဿေန္တော ‘‘ဝိတ္ထာရတော’’တိအာဒိမာဟ။ ဣဒဉ္စ ဗိမ္ဗောဟနဿ ဥဘောသု အန္တေသု ဌပေတဗ္ဗစောဠပ္ပမာဏဒဿနံ။ တဿ ဝသေန ဗိမ္ဗောဟနဿ ဝိတ္ထာရပ္ပမာဏံ ပရိစ္ဆိဇ္ဇတိ၊ တံ ဝဋ္ဋံ ဝါ စတုရဿံ ဝါ ကတွာ သိဗ္ဗိတံ ယထာ ကောဋိတော ကောဋိ ဝိတ္ထာရတော ပုထုလဋ္ဌာနံ မုဋ္ဌိရတနပ္ပမာဏံ ဟောတိ၊ ဧဝံ သိဗ္ဗိတဗ္ဗံ။ ဣတော အဓိကံ န ဝဋ္ဋတိ၊ တံ ပန အန္တေသု ဌပိတစောဠံ ကောဋိယာ ကောဋိံ အာဟစ္စ ဒိဂုဏံ ကတံ တိကဏ္ဏံ ဟောတိ။ တေသု တီသု ကဏ္ဏေသု ဒွိန္နံ ကဏ္ဏာနမန္တရံ ဝိဒတ္ထိစတုရင်္ဂုလံ ဟောတိ၊ မဇ္ဈဋ္ဌာနံ ကောဋိတော ကောဋိံ အာဟစ္စ မုဋ္ဌိရတနံ ဟောတိ၊ ဣဒမဿ ဥက္ကဋ္ဌပ္ပမာဏံ။ တေနာဟ ‘‘တီသု ကဏ္ဏေသူ’’တိအာဒိ။

‘‘ကမ္ဗလမေဝ…ပေ… ဥဏ္ဏဘိသိသင်္ချမေဝ ဂစ္ဆတီ’’တိ သာမညတော ဝုတ္တတ္တာ ဂေါနကာဒိအကပ္ပိယမ္ပိ ဥဏ္ဏမယတ္ထရဏံ ဘိသိယံ ပက္ခိပိတွာ သယိတုံ ဝဋ္ဋတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

မသူရကေတိ စမ္မမယဘိသိယံ။ စမ္မမယံ ပန ဗိမ္ဗောဟနံ တူလပုဏ္ဏမ္ပိ န ဝဋ္ဋတိ။ ပါဠိယံ သေနာသနပရိက္ခာရဒုဿန္တိ သေနာသနပရိက္ခာရကရဏတ္ထာယ ဒုဿံ။ ဘိသိံ ဩနန္ဓိတုန္တိ ဘိသိတ္ထဝိကာယ ပက္ခိပိတွာ ဗန္ဓိတုံ။ ပရိဘိဇ္ဇတီတိ မဉ္စာဒိတော သာရိယမာနာ ပီဌကောဋိအာဒီသု နိသီဒန္တေဟိ ဃံသိယမာနာ ဘိသိ ပရိဘိဇ္ဇတိ။ ဩနဒ္ဓမဉ္စန္တိ ဘိသိံ ဧကာဗဒ္ဓံ ကတွာ ဗဒ္ဓမဉ္စံ။ ပါဠိယံ ဆဝိံ ဥပ္ပာဋေတွာ ဟရန္တီတိ ဘိသိစ္ဆဝိံ စောရာ ဟရန္တိ။ ဖောသိတုန္တိ စောရေဟိ ဟရိတဿ ပစ္ဆာ ဟရိတသညာဏဖုသိတဗိန္ဒူနိ ဒါတုံ။ ဘိတ္တိကမ္မန္တိ နာနာဝဏ္ဏေဟိ ဝိဘိတ္တိရာဇိကရဏံ။ ဟတ္ထကမ္မန္တိ ဟတ္ထေန ယံ ကိဉ္စိ သညာကရဏံ။

၂၉၈။ ပါဠိယံ န နိပတတီတိ န အလ္လီယတိ။ ပဋိဗာဟေတွာတိ ဃံသိတွာ။ န နိဗန္ဓတီတိ အနိဗန္ဓနီယော၊ န လဂ္ဂနကောတိ အတ္ထော။

၂၉၉။ ‘‘ကရောဟီ’’တိ ဝတ္တုမ္ပိ န လဗ္ဘတီတိ အာဏတ္တိယာ ဧဝ ပဋိက္ခိတ္တတ္တာ ဒွါရပါလံ ‘‘ကိံ န ကရောသီ’’တိအာဒိနာ ပရိယာယေန ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဇာတကပကရဏန္တိ ဇာတကပဋိသံယုတ္တံ ဣတ္ထိပုရိသာဒိ ယံ ကိဉ္စိ ရူပံ အဓိပ္ပေတံ။ ‘‘ပရေဟိ ကာရာပေတု’’န္တိ ဝုတ္တတ္တာ ဗုဒ္ဓရူပမ္ပိ သယံ ကာတုံ န လဘတိ။ ပါဠိယံ ပဉ္စပဋိကန္တိ ဇာတိအာဒိပဉ္စပ္ပကာရဝဏ္ဏမဋ္ဌံ။

၃၀၀။ ဥပစာရောန ဟောတီတိ ဂဗ္ဘဿ ဗဟိ သမန္တာ အနုပရိဂမနဿ ဩကာသော နပ္ပဟောတိ။ ရုက္ခံ ဝိဇ္ဈိတွာတိ တစ္ဆိတသာရဒါရုံ အဂ္ဂသမီပေ ဝိဇ္ဈိတွာ။ ကတွာတိ ဆိဒ္ဒေ ကတွာ။ ကပ္ပကတံ ဝိယ သာရခါဏုကေ အာကောဋေတွာ ဧဝံ ကတမေဝ ‘‘အာဟရိမံ ဘိတ္တိပါဒ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဥပတ္ထမ္ဘနတ္ထံ ဘူမိယံ ပတိဋ္ဌာပေတုန္တိ ဇိဏ္ဏဘိတ္တိပါဒေန ဗဟိ သမာနဘာရံ ခါဏုကပ္ပသီသေန ဥဿာပေတွာ မူလေန ဘူမိယံ ပတိဋ္ဌာပေတုံ။ ပရိတ္တာဏတ္ထန္တိ ဥလ္လိတ္တာဝလိတ္တကုဋိယာ ဩဝဿနဋ္ဌာနဿ ပရိတ္တာဏတ္ထံ။ ကိဋိကန္တိ တာလပဏ္ဏာဒီဟိ ကတပဒလံ။ မဒ္ဒိတမတ္တိကန္တိ ဩဝဿနဆိဒ္ဒဿ ပိဒဟနတ္ထံ ဝုတ္တံ။

ဥဘတောကုဋ္ဋံ နီဟရိတွာ ကတပဒေသဿာတိ ယထာ ဗဟိ ဌိတာ ဥဇုကံ အန္တော နိသိန္နေ န ပဿန္တိ၊ ဧဝံ ဒွါရာဘိမုခံ ပိဒဟနဝသေန ဘိတ္တိဉ္စ အညတော ဒွါရဉ္စ ယောဇေတွာ ကတဋ္ဌာနံ ဝဒတိ။ သမန္တာ ပရိယာဂါရောတိ သမန္တတော အာဝိဒ္ဓပမုခံ။ ဝံသံ ဒတွာတိ ပုရိသပ္ပမာဏေ ပါဒေ နိခဏိတွာ တေသံ ဥပရိ ပိဋ္ဌိဝံသသဒိသံ ပဿဝံသံ ဌပေတွာ ဩသာရေတွာ။ ဧကံ ဒဏ္ဍကောဋိံ အတိဥစ္စာယ ဝိဟာရဘိတ္တိကောဋိယာ ဧကံ ကောဋိံ နီစေ ဝံသပိဋ္ဌိယံ ဌပနဝသေန ဒဏ္ဍကေ ပသာရေတွာ။ စက္ကလယုတ္တော ကိဋိကောတိ ကဝါဋံ ဝိယ ဝိဝရဏထကနသုခတ္ထံ စက္ကလဗန္ဓကိဋိကံ။ ပါဠိယံ ဥဂ္ဃာဋနကိဋိကန္တိ အာပဏာဒီသု အနတ္ထိကကာလေ ဥက္ခိပိတွာ၊ ဥပရိ စ ဗန္ဓိတွာ ပစ္ဆာ ဩတရဏကိဋိကံ၊ ကပ္ပသီသေဟိ ဝါ ဥပတ္ထမ္ဘနီဟိ ဥက္ခိပိတွာ ပစ္ဆာ ဩတရဏကိဋိကမ္ပိ။

၃၀၁။ ပါနီယံ ဩတပ္ပတီတိ ပါနီယဘာဇနေသု ဌပိတပါနီယံ အာတပေန သန္တပ္ပတိ။

၃၀၃။ တယော ဝါဋေတိ တယော ပရိက္ခေပေ။ ဝေဠုဝါဋန္တိ သဗ္ဗံ ဒါရုပရိက္ခေပံ သင်္ဂဏှာတိ။ ကဏ္ဋကဝါဋန္တိ သဗ္ဗသာခါပရိက္ခေပံ။

၃၀၅။ အာလောကော အန္တရဓာယီတိ ယော ဗုဒ္ဓါရမ္မဏာယ ပီတိယာ အာနုဘာဝေန မဟန္တော ဩဘာသော အဟောသိ၊ ယေန စဿ ပဒီပသဟဿေန ဝိယ ဝိဂတန္ဓကာရော မဂ္ဂေါ အဟောသိ၊ သော ဗဟိနဂရေ ဆဝသရီရသမာကုလံ ဒုဂ္ဂန္ဓံ ဗီဘစ္ဆံ အာမကသုသာနံ ပတ္တဿ ဘယေန ပီတိဝေဂေ မန္ဒီဘူတေ အန္တရဓာယိ။

သတံဟတ္ထီတိ ဂါထာယ ဟတ္ထိနော သတသဟဿာနီတိ ဧဝံ ပစ္စေကံ သဟဿ-သဒ္ဒေန ယောဇေတွာ အတ္ထော ဉာတဗ္ဗော။ ပဒဝီတိဟာရဿာတိ ‘‘ဗုဒ္ဓံ ဝန္ဒိဿာမီ’’တိ ရတနတ္တယံ ဥဒ္ဒိဿ ဂစ္ဆတော ဧကပဒဝီတိဟာရဿ ၊ တပ္ပစ္စယကုသလဖလဿာတိ အတ္ထော။ တဿ သောဠသမော ဘာဂေါ ကလံ နာမ၊ တံ သောဠသိံ ကလံ ယထာဝုတ္တာ ဟတ္ထိအာဒယော သဗ္ဗေ နာဂ္ဃန္တိ နာရဟန္တိ၊ နိဒဿနမတ္တဉ္စေတံ။ အနေကသတသဟဿဘာဂမ္ပိ နာဂ္ဃန္တိ။

အန္ဓကာရော အန္တရဓာယီတိ ပုန ဗလဝပီတိယာ အာလောကေ သမုပ္ပန္နေ အန္တရဓာယိ။ အာသတ္တိယောတိ တဏှာယော။ ဝယကရဏန္တိ ဒေယျဓမ္မမူလံ နဝကမ္မံ။

၃၀၉။ ဒဒေယျာတိ နဝကမ္မံ အဓိဋ္ဌာတုံ ဝိဟာရေ ဣဿရိယံ ဒဒေယျာတိ အတ္ထော။ ဒိန္နောတိ နဝကမ္မံ ကာတုံ ဝိဟာရော ဒိန္နော၊ ဝိဟာရေ နဝကမ္မံ ဒိန္နန္တိ ဝါ အတ္ထော။

၃၁၃-၄။ သန္ထာဂါရေတိ သန္နိပါတမဏ္ဍပေ။ ဩကာသေတိ နိဝါသောကာသေ။ ဥဒ္ဒိဿ ကတန္တိ သင်္ဃံ ဥဒ္ဒိဿ ကတံ။ ဂိဟိဝိကဋန္တိ ဂိဟီဟိ ကတံ ပညတ္တံ၊ ဂိဟိသန္တကန္တိ အတ္ထော။

ဝိဟာရာနုဇာနနကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သေနာသနဂ္ဂါဟကထာဝဏ္ဏနာ

၃၁၈။ ‘‘ဆမာသစ္စယေန ဆမာသစ္စယေနာ’’တိ ဣဒံ ဒွိက္ခတ္တုံ ပစ္စယဒါနကာလပရိစ္ဆေဒဒဿနံ၊ ဧဝံ ဥပရိပိ။ ‘‘တံ န ဂါဟေတဗ္ဗ’’န္တိ ဝစနဿ ကာရဏမာဟ ‘‘ပစ္စယေနေဝ ဟိ တ’’န္တိအာဒိနာ၊ ပစ္စယညေဝ နိဿာယ တတ္ထ ဝသိတွာ ပဋိဇဂ္ဂနာ ဘဝိဿန္တီတိ အဓိပ္ပာယော။

ဥဗ္ဘဏ္ဍိကာတိ ဥက္ခိတ္တဘဏ္ဍာ ဘဝိဿန္တိ။ ဒီဃသာလာတိ စင်္ကမနသာလာ။ မဏ္ဍလမာဠောတိ ဥပဋ္ဌာနသာလာ။ အနုဒဟတီတိ ပီဠေတိ။ ‘‘အဒါတုံ န လဗ္ဘတီ’’တိ ဣမိနာ သဉ္စိစ္စ အဒဒန္တဿ ပဋိဗာဟနေ ပဝိသနတော ဒုက္ကဋန္တိ ဒီပေတိ။

‘‘န ဂေါစရဂါမော ဃဋ္ဋေတဗ္ဗော’’တိ ဝုတ္တမေဝတ္ထံ ဝိဘာဝေတုံ ‘‘န တတ္ထ မနုဿာ ဝတ္တဗ္ဗာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဝိတက္ကံ ဆိန္ဒိတွာတိ ‘‘ဣမိနာ နီဟာရေန ဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ နိဝါရေတွာ ပစ္စယေ ဒဿန္တီ’’တိ ဧဝရူပံ ဝိတက္ကံ အနုပ္ပာဒေတွာ။ ဘဏ္ဍပ္ပဋိစ္ဆာဒနန္တိ ပဋိစ္ဆာဒနဘဏ္ဍံ။ သရီရပ္ပဋိစ္ဆာဒနစီဝရန္တိ အတ္ထော။ ‘‘သုဒ္ဓစိတ္တတ္တာဝ အနဝဇ္ဇ’’န္တိ ဣဒံ ပုစ္ဆိတက္ခဏေ ကာရဏာစိက္ခနံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ န ဟောတိ အသုဒ္ဓစိတ္တဿပိ ပုစ္ဆိတပဉှဝိသဇ္ဇနေ ဒေါသာဘာဝါ။ ဧဝံ ပန ဂတေ မံ ပုစ္ဆိဿန္တီတိသညာယ အဂမနံ သန္ဓာယ ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

ပဋိဇဂ္ဂိတဗ္ဗာနီတိ ခဏ္ဍဖုလ္လပဋိသင်္ခရဏသမ္မဇ္ဇနာဒီဟိ ပဋိဇဂ္ဂိတဗ္ဗာနိ။ မုဒ္ဒဝေဒိကာယာတိ စေတိယဿ ဟမ္မိယဝေဒိကာယ ဃဋာကာရဿ ဥပရိ စတုရဿဝေဒိကာယ။ ကသ္မာ ပုစ္ဆိတဗ္ဗန္တိအာဒိ ယတော ပကတိယာ လဘတိ။ တတ္ထာပိ ပုစ္ဆနဿ ကာရဏသန္ဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တံ။

ပဋိက္ကမ္မာတိ ဝိဟာရတော အပသက္ကိတွာ။ တမတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘ယောဇနဒွိယောဇနန္တရေ ဟောတီ’’တိ အာဟ။ ဥပနိက္ခေပံ ဌပေတွာတိ ဝဍ္ဎိယာ ကဟာပဏာဒိံ ဌပေတွာ၊ ခေတ္တာဒီနိ ဝါ နိယမေတွာ။ ဣတိ သဒ္ဓါဒေယျေတိ ဧဝံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေန သဒ္ဓါယ ဒါတဗ္ဗေ ဝဿာဝါသိကလာဘဝိသယေတိ အတ္ထော။

ဝတ္ထု ပနာတိ တတြုပ္ပာဒေ ဥပ္ပန္နရူပိယံ၊ တဉ္စ ‘‘တတော စတုပစ္စယံ ပရိဘုဉ္ဇထာ’’တိ ဒိန္နခေတ္တာဒိတော ဥပ္ပန္နတ္တာ ကပ္ပိယကာရကာနံ ဟတ္ထေ ‘‘ကပ္ပိယဘဏ္ဍံ ပရိဘုဉ္ဇထာ’’တိ ဒါယကေဟိ ဒိန္နဝတ္ထုသဒိသံ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ကပ္ပိယကာရကာနံ ဟီ’’တိအာဒိ။

သင်္ဃသုဋ္ဌုတာယာတိ သင်္ဃဿ ဟိတာယ။ ပုဂ္ဂလဝသေနာတိ ‘‘ဘိက္ခူ စီဝရေန ကိလမန္တီ’’တိ ဧဝံ ပုဂ္ဂလပရာမာသဝသေန၊ န ‘‘သင်္ဃော ကိလမတီ’’တိ ဧဝံ သင်္ဃပရာမာသဝသေန။

‘‘ကပ္ပိယဘဏ္ဍဝသေနာ’’တိ သာမညတော ဝုတ္တမေဝတ္ထံ ဝိဘာဝေတုံ ‘‘စီဝရတဏ္ဍုလာဒိဝသေနေဝ စာ’’တိ ဝုတ္တံ။ စ-ကာရော စေတ္ထ ပန-သဒ္ဒတ္ထေ ဝတ္တတိ၊ န သမုစ္စယတ္ထေတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ပုဂ္ဂလဝသေနေဝ၊ ကပ္ပိယဘဏ္ဍဝသေန စ အပလောကနပ္ပကာရံ ဒဿေတုံ ‘‘တံ ပန ဧဝံ ကတ္တဗ္ဗ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

စီဝရပစ္စယံ သလ္လက္ခေတွာတိ သဒ္ဓါဒေယျတတြုပ္ပာဒါဒိဝသေန တသ္မိံ ဝဿာဝါသေ လဗ္ဘမာနံ စီဝရသင်္ခါတံ ပစ္စယံ ‘‘ဧတ္တက’’န္တိ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ။ သေနာသနဿာတိ သေနာသနဂ္ဂါဟာပနဿ။ ‘‘နဝကော ဝုဍ္ဎတရဿ၊ ဝုဍ္ဎော စနဝကဿာ’’တိ ဣဒံ သေနာသနဂ္ဂါဟဿ အတ္တနာဝ အတ္တနော ဂဟဏံ အသာရုပ္ပန္တိ ဝုတ္တံ၊ ဒွေ အညမညံ ဂါဟေဿန္တီတိ အဓိပ္ပာယော။ အဋ္ဌပိ သောဠသပိ ဇနေ သမ္မန္နိတုံ ဝဋ္ဋတီတိ ဧကကမ္မဝါစာယ သဗ္ဗေပိ ဧကတော သမ္မန္နိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ နိဂ္ဂဟကမ္မမေဝ ဟိ သင်္ဃော သင်္ဃဿ န ကရောတိ။ တေနေဝ သတ္တသတိကက္ခန္ဓကေ ‘‘ဥဗ္ဗာဟိကကမ္မသမ္မုတိယံ အဋ္ဌပိ ဇနာ ဧကတောဝ သမ္မတာတိ။

အာသနဃရန္တိ ပဋိမာဃရံ။ မဂ္ဂေါတိ ဥပစာရသီမဗ္ဘန္တရဂတေ ဂါမာဘိမုခမဂ္ဂေ ကတသာလာ ဝုစ္စတိ။ ဧဝံ ပေါက္ခရဏီရုက္ခမူလာဒီသုပိ။

လဘန္တီတိ တတြဝါသိနော ဘိက္ခူ လဘန္တိ။ ဝိဇဋေတွာတိ ‘‘ဧကေကဿ ပဟောနကပ္ပမာဏေန ဝိယောဇေတွာ။ အာဝါသေသု ပက္ခိပိတွာတိ ‘‘ဣတော ဥပ္ပန္နံ အသုကသ္မိံ အသုကသ္မိဉ္စ အာဝါသေ ဝသန္တာ ပါပေတွာ ဂဏှန္တူ’’တိ ဝါစာယ ဥပသံဟရိတွာ။ ပဝိသိတဗ္ဗန္တိ မဟာလာဘေ ပရိဝေဏေ ဝသိတွာဝ လာဘော ဂဟေတဗ္ဗောတိ အဓိပ္ပာယော။

အယမ္ပီတိ ဧတ္ထ ယော ပံသုကူလိကော ပစ္စယံ ဝိဿဇ္ဇေတိ။ တေနေဝ ဝိဿဋ္ဌော အယံ စီဝရပစ္စယောပီတိ ယောဇနာ။ ပါဒမူလေ ဌပေတွာ သာဋကံ ဒေန္တီတိ ပစ္စယဒါယကာ ဒေန္တိ။ ဧတေန ဂဟဋ္ဌေဟိ ပါဒမူလေ ဌပေတွာ ဒိန္နမ္ပိ ပံသုကူလိကာနမ္ပိ ဝဋ္ဋတီတိ ဒဿေတိ။ အထ ဝဿာဝါသိကံ ဒေမာတိ ဝဒန္တီတိ ဧတ္ထ ပံသုကူလိကာနံ န ဝဋ္ဋတီတိ အဇ္ဈာဟရိတွာ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ဝဿံဝုတ္ထဘိက္ခူနန္တိ ပံသုကူလိကတော အညေသံ ဘိက္ခူနံ။

ဥပနိဗန္ဓိတွာ ဂါဟာပေတဗ္ဗန္တိ ဣဓ ရုက္ခာဒီသု ဝသိတွာ စီဝရံ ဂဏှထာတိ ပဋိဗန္ဓံ ကတွာ ဂါဟေတဗ္ဗံ။

ပါဋိပဒအရုဏတောတိအာဒိ ဝဿူပနာယိကဒိဝသံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ အန္တရာမုတ္တကံ ပန ပါဋိပဒံ အတိက္ကမိတွာပိ ဂါဟေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ နိဗဒ္ဓဝတ္တံ ဌပေတွာတိ သဇ္ဈာယမနသိကာရာဒီသု နိရန္တရကရဏီယေသု ကတ္တဗ္ဗံ ကတိကဝတ္တံ ကတွာ။ ကသာဝပရိဘဏ္ဍန္တိ ကသာဝရသေဟိ ဘူမိပရိကမ္မံ။

တိဝိဓမ္ပီတိ ပရိယတ္တိပဋိပတ္တိပဋိဝေဓဝသေန တိဝိဓမ္ပိ။ သောဓေတွာတိ အာစာရာဒီသု ဥပပရိက္ခိတွာ။ ဧကစာရိကဝတ္တန္တိ ဘာဝနာကမ္မံ။ တဉှိ ဂဏသင်္ဂဏိကံ ပဟာယ ဧကစာရိကေနေဝ ဝတ္တိတဗ္ဗတ္တာ ဧဝံ ဝုတ္တံ။ ဒသဝတ္ထုကကထာ နာမ အပ္ပိစ္ဆကထာ၊ သန္တုဋ္ဌိ၊ ပဝိဝေက၊ အသံသဂ္ဂ၊ ဝီရိယာရမ္ဘ၊ သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာ၊ ဝိမုတ္တိ၊ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနကထာတိ ဣမာ ဒသ။

ဒန္တကဋ္ဌခါဒနဝတ္တန္တိ ဒန္တကဋ္ဌမာဠကေ နိက္ခိတ္တေသု ဒန္တကဋ္ဌေသု ‘‘ဒိဝသေ ဒိဝသေ ဧကမေဝ ဒန္တကဋ္ဌံ ဂဟေတဗ္ဗ’’န္တိအာဒိနာ (ပါရာ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁၀၉) အဒိန္နာဒါနေ ဒန္တပေါနကထာယံ ဝုတ္တံ ဝတ္တံ။ ပတ္တံ ဝါ…ပေ… န ကထေတဗ္ဗန္တိ ပတ္တဂုတ္တတ္ထာယ ဝုတ္တံ။ ဝိသဘာဂကထာတိ တိရစ္ဆာနကထာ။ ခန္ဓကဝတ္တန္တိ ဝတ္တက္ခန္ဓကေ (စူဠဝ။ ၃၆၅) အာဂတံ ပိဏ္ဍစာရိကဝတ္တတော အဝသိဋ္ဌဝတ္တံ တဿ ‘‘ဘိက္ခာစာရဝတ္တ’’န္တိ ဝိသုံ ဂဟိတတ္တာ။

ဣဒါနိ ယံ ဒါယကာ ပစ္ဆိမဝဿံဝုတ္ထာနံ ဝဿာဝါသိကံ ဒေန္တိ၊ တတ္ထ ပဋိပဇ္ဇနဝိဓိံ ဒဿေတုံ ‘‘ပစ္ဆိမဝဿူပနာယိကဒိဝသေ ပနာ’’တိ အာရဒ္ဓံ။ အာဂန္တုကော သစေ ဘိက္ခူတိ စီဝရေ ဂါဟိတေ ပစ္ဆာ အာဂတော အာဂန္တုကော ဘိက္ခု။ ပတ္တဋ္ဌာနေတိ ဝဿဂ္ဂေန ပတ္တဋ္ဌာနေ။ ပဌမဝဿူပဂတာတိ အာဂန္တုကဿ အာဂမနတော ပုရေတရမေဝ ပစ္ဆိမိကာယ ဝဿူပနာယိကာယ ဝဿူပဂတာ။ လဒ္ဓံ လဒ္ဓန္တိ ပုနပ္ပုနံ ဒါယကာနံ သန္တိကာ အာဂတာဂတသာဋကံ။

နေဝ ဝဿာဝါသိကဿ သာမိနောတိ ဆိန္နဝဿတ္တာ ဝုတ္တံ။ ပဌမမေဝ ကတိကာယ ကတတ္တာ ‘‘နေဝ အဒါတုံ လဘန္တီ’’တိ ဝုတ္တံ၊ ဒါတဗ္ဗံ ဝါရေန္တာနံ ဂီဝါ ဟောတီတိ အဓိပ္ပာယော။ တေသမေဝ ဒါတဗ္ဗန္တိ ဝဿူပဂတေသု အလဒ္ဓဝဿာဝါသိကာနံ ဧကစ္စာနမေဝ ဒါတဗ္ဗံ။

ဘတိနိဝိဋ္ဌန္တိ ပါနီယုပဋ္ဌာနာဒိဘတိံ ကတွာ လဒ္ဓံ။ သင်္ဃိကံ ပနာတိအာဒိ ကေသဉ္စိ ဝါဒဒဿနံ။ တတ္ထ အပလောကနကမ္မံ ကတွာ ဂါဟိတန္တိ ‘‘ဆိန္နဝဿာနံ ဝဿာဝါသိကဉ္စ ဣဒါနိ ဥပ္ပဇ္ဇနကဝဿာဝါသိကဉ္စ ဣမေသံ ဒါတုံ ရုစ္စတီ’’တိ အနန္တရေ ဝုတ္တနယေန အပလောကနံ ကတွာ ဂါဟိတံ သင်္ဃေန ဒိန္နတ္တာ ဝိဗ္ဘန္တောပိ လဘတိ။ ပဂေဝ ဆိန္နဝဿော။ ပစ္စယဝသေန ဂါဟိတံ ပန တေမာသံ ဝသိတွာ ဂဟေတုံ အတ္တနာ၊ ဒါယကေဟိ စ အနုမတတ္တာ ဘတိနိဝိဋ္ဌမ္ပိ ဆိန္နဝဿောပိ ဝိဗ္ဘန္တောပိ န လဘတီတိ ကေစိ အာစရိယာ ဝဒန္တိ။ ဣဒဉ္စ ပစ္ဆာ ဝုတ္တတ္တာ ပမာဏံ။ တေနေဝ ဝဿူပနာယိကဒိဝသေ ဧဝ ဒါယကေဟိ ဒိန္နဝဿာဝါသိကံ ဂဟိတဘိက္ခုနော ဝဿစ္ဆေဒံ အကတွာ ဝါသောဝ ဟေဋ္ဌာ ဝိဟိတော၊ န ပါနီယုပဋ္ဌာနာဒိဘတိကရဏဝတ္တံ။ ယဒိ ဟိ တံ နိဝိဋ္ဌမေဝ သိယာ၊ ဘတိကရဏမေဝ ဝိဓာတဗ္ဗံ။ တသ္မာ ဝဿဂ္ဂေန ဂါဟိတံ ဆိန္နဝဿာဒယော န လဘန္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

‘‘သင်္ဃိကံ ဟောတီ’’တိ ဧတေန ဝုတ္ထဝဿာနမ္ပိ ဝဿာဝါသိကဘာဂေါ သင်္ဃိကတော အမောစိတော တေသံ ဝိဗ္ဘမေန သင်္ဃိကော ဟောတီတိ ဒဿေတိ။ လဘတီတိ ‘‘မမ ပတ္တဘာဂံ ဧတဿ ဒေထာ’’တိ ဒါယကေ သမ္ပဋိစ္ဆာပေန္တေနေဝ သင်္ဃိကတော ဝိယောဇိတံ ဟောတီတိ ဝုတ္တံ။

ဝရဘာဂံ သာမဏေရဿာတိ တဿ ပဌမဂါဟတ္တာ၊ ထေရေန ပုဗ္ဗေ ပဌမဘာဂဿ ဂဟိတတ္တာ၊ ဣဒါနိ ဂယှမာနဿ ဒုတိယဘာဂတ္တာ စ ဝုတ္တံ။

သေနာသနဂ္ဂါဟကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဥပနန္ဒဝတ္ထုကထာဝဏ္ဏနာ

၃၁၉။ ပါဠိယံ ဥဘယတ္ထ ပရိဗာဟိရောတိ ကမေန ဥဘယဿပိ မုတ္တတ္တာ ဝုတ္တံ၊ န သဗ္ဗထာ ဥဘယတော ပရိဗာဟိရတ္တာ။ တေနာဟ ‘‘ပစ္ဆိမေ…ပေ… တိဋ္ဌတီ’’တိ။

၃၂၀။ ယံ တိဏ္ဏံ ပဟောတီတိ မဉ္စပီဌဝိနိမုတ္တံ ယံ အာသနံ တိဏ္ဏံ သုခံ နိသီဒိတုံ ပဟောတိ၊ ဣဒံ ပစ္ဆိမဒီဃာသနံ။ ဧတ္ထ မဉ္စပီဌရဟိတေသု အသမာနာသနိကာပိ တယော နိသီဒိတုံ လဘန္တိ။ မဉ္စပီဌေသု ပန ဒွေ။ အဒီဃာသနေသု မဉ္စပီဌေသု သမာနာသနိကာ ဧဝ ဒွေ နိသီဒိတုံ လဘန္တိ ဒုဝဂ္ဂဿေဝ အနုညာတတ္တာ။

ဟတ္ထိနခေါ ဟေဋ္ဌာဘာဂေ ဧတဿ အတ္ထီတိ ဟတ္ထိနခေါ၊ ပါသာဒေါ။ ပါသာဒဿ နခေါ နာမ ဟေဋ္ဌိမဘာဂေါ ပါဒနခသဒိသတ္တာ၊ သော သဗ္ဗဒိသာသု အနေကေဟိ ဟတ္ထိရူပေဟိ သမလင်္ကတော ဌိတော။ တဿူပရိ ကတော ပါသာဒေါ ဟတ္ထိကုမ္ဘေ ပတိဋ္ဌိတော ဝိယ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ဟတ္ထိကုမ္ဘေ ပတိဋ္ဌိတ’’န္တိ။ သုဝဏ္ဏရဇတာဒိဝိစိတြာနီတိ သင်္ဃိကသေနာသနံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ပုဂ္ဂလိကံ ပန သုဝဏ္ဏာဒိဝိစိတြံ ဘိက္ခုဿ သမ္ပဋိစ္ဆိတုမေဝ န ဝဋ္ဋတိ ‘‘န ကေနစိ ပရိယာယေန ဇာတရူပရဇတံ သာဒိတဗ္ဗ’’န္တိ (မဟာဝ။ ၂၉၉) ဝုတ္တတ္တာ။ တေနေဝေတ္ထ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘သင်္ဃိကဝိဟာရေ ဝါ ပုဂ္ဂလိကဝိဟာရေ ဝါ’’တိ န ဝုတ္တံ၊ ဂေါနကာဒိအကပ္ပိယဘဏ္ဍဝိသယေ ဧဝ ဝုတ္တံ ဧကဘိက္ခုဿာပိ တေသံ ဂဟဏေ ဒေါသာဘာဝါ။ ဂိဟိဝိကဋနီဟာရေနာတိ ဂိဟီဟိ ကတနီဟာရေန၊ ဂိဟီဟိ အတ္တနော သန္တကံ အတ္ထရိတွာ ဒိန္နနိယာမေနာတိ အတ္ထော။ လဗ္ဘန္တီတိ နိသီဒိတုံ လဗ္ဘန္တိ။

ဥပနန္ဒဝတ္ထုကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

အဝိဿဇ္ဇိယဝတ္ထုကထာဝဏ္ဏနာ

၃၂၁။ အရဉ္ဇရောတိ ဗဟုဥဒကဂဏှနိကာ မဟာစာဋိ၊ ဇလံ ဂဏှိတုမလန္တိ အရဉ္ဇရော။

ထာဝရေန စ ထာဝရန္တိအာဒီသု ပဉ္စသု ကောဋ္ဌာသေသု ပုရိမဒွယံ ထာဝရံ၊ ပစ္ဆိမတ္တယံ ဂရုဘဏ္ဍန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ သမကမေဝ ဒေတီတိ ဧတ္ထ ဦနကံ ဒေန္တမ္ပိ ဝိဟာရဝတ္ထုသာမန္တံ ဂဟေတွာ ဒူရတရံ ဒုက္ခဂေါပံ ဝိဿဇ္ဇေတုံ ဝဋ္ဋတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဝက္ခတိ ဟိ ‘‘ဘိက္ခူနံ စေ မဟဂ္ဃတရံ…ပေ… သမ္ပဋိစ္ဆိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ (စူဠဝ။ အဋ္ဌ။ ၃၂၁)။ ဇာနာပေတွာတိ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ဇာနာပေတွာ၊ အပလောကေတွာတိ အတ္ထော။ ‘‘နနု တုမှာကံ ဗဟုတရာ ရုက္ခာတိ ဝတ္တဗ္ဗ’’န္တိ ဣဒံ သာမိကေသု အတ္တနော ဘဏ္ဍဿ မဟဂ္ဃတံ အဇာနိတွာ ဒေန္တေသု တံ ဉတွာ ထေယျစိတ္တေန ဂဏှတော အဝဟာရော ဟောတီတိ ဝုတ္တံ။

ဝိဟာရေန ဝိဟာရော ပရိဝတ္တေတဗ္ဗောတိ သဝတ္ထုကေန အညေသံ ဘူမိယံ ကတပါသာဒါဒိနာ၊ အဝတ္ထုကေန ဝါ သဝတ္ထုကံ ပရိဝတ္တေတဗ္ဗံ။ အဝတ္ထုကံ ပန အဝတ္ထုကေနေဝ ပရိဝတ္တေတဗ္ဗံ။ ကေဝလံ ပါသာဒဿ ဘူမိတော အထာဝရတ္တာ။ ဧဝံ ထာဝရေသုပိ ထာဝရဝိဘာဂံ ဉတွာဝ ပရိဝတ္တေတဗ္ဗံ။

‘‘ကပ္ပိယမဉ္စာ သမ္ပဋိစ္ဆိတဗ္ဗာ’’တိ ဣမိနာ သုဝဏ္ဏာဒိဝိစိတ္တံ အကပ္ပိယမဉ္စံ ‘‘သင်္ဃဿာ’’တိ ဝုတ္တေပိ သမ္ပဋိစ္ဆိတုံ န ဝဋ္ဋတီတိ ဒဿေတိ။ ‘‘ဝိဟာရဿ ဒေမာ’’တိ ဝုတ္တေ သင်္ဃဿ ဝဋ္ဋတိ၊ န ပုဂ္ဂလဿ ခေတ္တာဒိ ဝိယာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဧတေသူတိ မဉ္စာဒီသု။ ကပ္ပိယာကပ္ပိယံ ဝုတ္တနယမေဝါတိ အာသန္ဒီတူလိကာဒိဝိနိစ္ဆယေသု ဝုတ္တနယမေဝ။ အကပ္ပိယံ ဝါတိ အာသန္ဒီအာဒိ၊ ပမာဏာတိက္ကန္တံ ဗိမ္ဗောဟနာဒိ စ။ မဟဂ္ဃံ ကပ္ပိယံ ဝါတိ သုဝဏ္ဏာဒိဝိစိတ္တံ ကပ္ပိယဝေါဟာရေန ဒိန္နံ။

‘‘ကာဠလောဟ…ပေ… ဘာဇေတဗ္ဗော’’တိ ဝုတ္တတ္တာ ဝဋ္ဋကံသလောဟမယမ္ပိ ဘာဇနံ ပုဂ္ဂလိကမ္ပိ သမ္ပဋိစ္ဆိတုမ္ပိ ပရိဟရိတုမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ ပုဂ္ဂလပရိဟရိတဗ္ဗဿေဝ ဘာဇေတဗ္ဗတ္တာတိ ဝဒန္တိ။ တံ ဥပရိ ‘‘ကံသလောဟဝဋ္ဋလောဟဘာဇနဝိကတိ သင်္ဃိကပရိဘောဂေန ဝါ ဂိဟိဝိကဋာ ဝါ ဝဋ္ဋတီ’’တိအာဒိကေန မဟာပစ္စရိဝစနေန ဝိရုဇ္ဈတိ။ ဣမဿ ဟိ ‘‘ဝဋ္ဋလောဟကံသလောဟာနံ ယေန ကေနစိ ကတော သီဟဠဒီပေ ပါဒဂ္ဂဏှနကော ဘာဇေတဗ္ဗော’’တိ ဝုတ္တဿ မဟာအဋ္ဌကထာဝစနဿ ပဋိက္ခေပါယ တံ မဟာပစ္စရိဝစနံ ပစ္ဆာ ဒဿိတံ။ တသ္မာ ဝဋ္ဋလောဟကံသလောဟမယံ ယံ ကိဉ္စိ ပါဒဂ္ဂဏှနကဝါရကမ္ပိ ဥပါဒါယ အဘာဇနီယမေဝ။ ဂိဟီဟိ ဒိယျမာနမ္ပိ ပုဂ္ဂလဿ သမ္ပဋိစ္ဆိတုမ္ပိ န ဝဋ္ဋတိ။ ပါရိဟာရိယံ န ဝဋ္ဋတီတိ ပတ္တာဒိပရိက္ခာရံ ဝိယ သယမေဝ ပဋိသာမေတွာ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ ဂိဟိသန္တကံ ဝိယ အာရာမိကာဒယော စေ သယမေဝ ဂေါပေတွာ ဝိနိယောဂကာလေ အာနေတွာ ပဋိနေန္တိ၊ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ‘‘ပဋိသာမေတွာ ဘိက္ခူနံ ဒေထာ’’တိ ဝတ္တုမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ။

ပဏ္ဏသူစိ နာမ လေခနီတိ ဝဒန္တိ။ ‘‘အတ္တနာ လဒ္ဓါနိပီ’’တိအာဒိနာ ပဋိဂ္ဂဟဏေ ဒေါသော နတ္ထိ၊ ပရိဟရိတွာ ပရိဘောဂေါဝ အာပတ္တိကရောတိ ဒဿေတိ။ ယထာ စေတ္ထ၊ ဧဝံ ဥပရိ အဘာဇနီယဝါသိအာဒီသု အတ္တနော သန္တကေသုပိ။

အနာမာသမ္ပီတိ သုဝဏ္ဏာဒိမယမ္ပိ သဗ္ဗံ တံ အာမသိတွာပိ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဥပက္ခရေတိ ဥပကရဏေ။ အဍ္ဎဗာဟုပ္ပမာဏာ နာမ အဍ္ဎဗာဟုမတ္တာ။ အဍ္ဎဗျာမမတ္တာတိပိ ဝဒန္တိ။ ယောတ္တာနီတိ စမ္မရဇ္ဇုကာ။

အဋ္ဌင်္ဂုလသူစိဒဏ္ဍမတ္တောပီတိ တသရဒဏ္ဍာဒိသူစိအာကာရတနုဒဏ္ဍကမတ္တောပိ။ ရိတ္တပေါတ္ထကောပီတိ အလိခိတပေါတ္ထကော။ ဣဒဉ္စ ပဏ္ဏပ္ပသင်္ဂေန ဝုတ္တံ။

‘‘ဃဋ္ဋနဖလကံ ဃဋ္ဋနမုဂ္ဂရော’’တိ ဣဒံ ရဇိတစီဝရံ ဧကသ္မိံ မဋ္ဌေ ဒဏ္ဍမုဂ္ဂရေ ဝေဌေတွာ ဧကဿ မဋ္ဌဖလကဿ ဥပရိ ဌပေတွာ ဥပရိ အပရေန မဋ္ဌဖလကေန နိကုဇ္ဇိတွာ ဧကော ဥပရိ အက္ကမိတွာ တိဋ္ဌတိ။ ဒွေ ဇနာ ဥပရိ ဖလကံ ဒွီသု ကောဋီသု ဂဟေတွာ အပရာပရံ အာကဍ္ဎနဝိကဍ္ဎနံ ကရောန္တိ၊ ဧတံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ဟတ္ထေ ဌပါပေတွာ ဟတ္ထေန ပဟရဏံ ပန နိဋ္ဌိတရဇနဿ စီဝရဿ အလ္လကာလေ ကာတဗ္ဗံ။ ဣဒံ ပန ဖလကမုဂ္ဂရေဟိ ဃဋ္ဋနံ သုက္ခကာလေ ထဒ္ဓဘာဝဝိမောစနတ္ထန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ အမ္ဗဏန္တိ ဧကဒေါဏိကနာဝါဖလကေဟိ ပေါက္ခရဏီသဒိသံ ကတံ။ ပါနီယဘာဇနန္တိပိ ဝဒန္တိ။ ရဇနဒေါဏီတိ ဧကဒါရုနာဝ ကတံ ရဇနဘာဇနံ။ ဥဒကဒေါဏီပိ ဧကဒါရုနာဝ ကတံ ဥဒကဘာဇနံ။

ဘူမတ္ထရဏံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီတိ အကပ္ပိယစမ္မံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဘူမတ္ထရဏသင်္ခေပေန သယိတုမ္ပိ ဝဋ္ဋတိယေဝ။ ‘‘ပစ္စတ္ထရဏဂတိက’’န္တိ ဣမိနာ မဉ္စာဒီသု အတ္ထရိတဗ္ဗံ မဟာစမ္မံ ဧဠကစမ္မံ နာမာတိ ဒဿေတိ။

ဆတ္တမုဋ္ဌိပဏ္ဏန္တိ တာလပဏ္ဏံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ပတ္တကဋာဟန္တိ ပတ္တပစနကဋာဟံ။

အဝိဿဇ္ဇိယဝတ္ထုကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

နဝကမ္မဒါနကထာဝဏ္ဏနာ

၃၂၃။ ပါဠိယံ ပိဏ္ဍနိက္ခေပနမတ္တေနာတိအာဒီသု ခဏ္ဍဖုလ္လဋ္ဌာနေ မတ္တိကာပိဏ္ဍဋ္ဌပနံ ပိဏ္ဍနိက္ခေပနံ နာမ။ နဝကမ္မန္တိ နဝကမ္မသမ္မုတိ။ အဂ္ဂဠဝဋ္ဋိ နာမ ကဝါဋဗန္ဓော။ ဆာဒနံ နာမ တိဏာဒီဟိ ဂေဟစ္ဆာဒနံ။ ဗန္ဓနံ နာမ ဒဏ္ဍဝလ္လိအာဒီဟိ ဆဒနဗန္ဓနမေဝ။ စတုဟတ္ထဝိဟာရေတိ ဝိတ္ထာရပ္ပမာဏတော ဝုတ္တံ။ ဥဗ္ဗေဓတော ပန အနေကဘူမကတ္တာ ဝဍ္ဎကီဟတ္ထေန ဝီသတိဟတ္ထောပိ နာနာသဏ္ဌာနဝိစိတ္တောပိ ဟောတိ။ တေနဿ စတုဝဿိကံ နဝကမ္မံ ဝုတ္တံ။ ဧဝံ သေသေသုပိ။

ပါဠိယံ သဗ္ဗေ ဝိဟာရေတိ ဘုမ္မတ္ထေ ဥပယောဂဗဟုဝစနံ။ ဧကဿ သဗ္ဗေသု ဝိဟာရေသု နဝကမ္မံ ဒေတီတိ အတ္ထော။ သဗ္ဗကာလံ ပဋိဗာဟန္တီတိ နဝကမ္မိကာ အတ္တနော ဂါဟိတံ ဝရသေယျံ သမ္ပတ္တာနံ ယထာဝုဍ္ဎံ အကတွာ ဥတုကာလေပိ ပဋိဗာဟန္တိ။

‘‘သစေ သော အာဝါသော ဇီရတီ’’တိအာဒိ ပါဠိမုတ္တကဝိနိစ္ဆယော။ မဉ္စဋ္ဌာနံ ဒတွာတိ မဉ္စဋ္ဌာနံ ပုဂ္ဂလိကံ ဒတွာ။ တိဘာဂန္တိ တတိယဘာဂံ။ ဧဝံ ဝိဿဇ္ဇနမ္ပိ ထာဝရေန ထာဝရပရိဝတ္တနဋ္ဌာနေ ဧဝ ပဝိသတိ၊ န ဣတရထာ သဗ္ဗသေနာသနာနံ ဝိနဿနတော။ သစေ သဒ္ဓိဝိဟာရိကာနံ ဒါတုကာမော ဟောတီတိ သစေ သော သင်္ဃဿ ဘဏ္ဍကဋ္ဌပနဋ္ဌာနံ ဝါ အညေသံ ဘိက္ခူနံ ဝသနဋ္ဌာနံ ဝါ ဒါတုံ န ဣစ္ဆတိ၊ အတ္တနော သဒ္ဓိဝိဟာရိကာနညေဝ ဒါတုကာမော ဟောတိ၊ တာဒိသဿ တုယှံ ပုဂ္ဂလိကမေဝ ကတွာ ဇဂ္ဂါတိ န သဗ္ဗံ တဿ ဒါတဗ္ဗန္တိ အဓိပ္ပာယော။ တတ္ထ ပန ကတ္တဗ္ဗဝိဓိံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ကမ္မ’’န္တိအာဒိ။ ဧဝဉှီတိအာဒိမှိ ဝယာနုရူပံ တတိယဘာဂေ ဝါ ဥပဍ္ဎဘာဂေ ဝါ ဂဟိတေ တံ ဘာဂံ ဒါတုံ လဘတီတိ အတ္ထော။

ယေနာတိ တေသု ဒွီသု ဘိက္ခူသု ယေန။ သော သာမီတိ တဿာ ဘူမိယာ ဝိဟာရကရဏေ သောဝ သာမီ၊ တံ ပဋိဗာဟိတွာ ဣတရေန န ကာတဗ္ဗန္တိ အဓိပ္ပာယော။ သော ဟိ ပဌမံ ဂဟိတော။ အကတဋ္ဌာနေတိ စယာဒီနံ အကတပုဗ္ဗဋ္ဌာနေ။ စယံ ဝါ ပမုခံ ဝါတိ သင်္ဃိကသေနာသနံ နိဿာယ တတော ဗဟိ စယံ ဗန္ဓိတွာ၊ ဧကံ သေနာသနံ ဝါ။ ဗဟိကုဋ္ဋေတိ ကုဋ္ဋတော ဗဟိ၊ အတ္တနော ကတဋ္ဌာနေတိ အတ္ထော။

နဝကမ္မဒါနကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

အညတြပရိဘောဂပဋိက္ခေပါဒိကထာဝဏ္ဏနာ

၃၂၄။ ဝဍ္ဎိကမ္မတ္ထာယာတိ ယထာ တမ္မူလဂ္ဃတော န ပရိဟာယတိ၊ ဧဝံ ကတ္တဗ္ဗဿ ဧဝံ နိပ္ဖာဒေတဗ္ဗဿ မဉ္စပီဌာဒိနော အတ္ထာယ။

စက္ကလိကန္တိ ပါဒပုဉ္ဆနတ္ထံ စက္ကာကာရေန ကတံ။ ပရိဘဏ္ဍကတဘူမိ ဝါတိ ကာဠဝဏ္ဏာဒိကတသဏှဘူမိ ဝါ။ သေနာသနံ ဝါတိ မဉ္စပီဌာဒိ ဝါ။

‘‘တထေဝဝဠဉ္ဇေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဣမိနာ နေဝါသိကေဟိ ဓောတပါဒါဒီဟိ ဝဠဉ္ဇနဋ္ဌာနေ သဉ္စိစ္စ အဓောတပါဒါဒီဟိ ဝဠဉ္ဇန္တဿေဝ အာပတ္တိ ပညတ္တာတိ ဒဿေတိ။

‘‘ဒွါရမ္ပီ’’တိအာဒိနာ သာမညတော ဝုတ္တတ္တာ ဒွါရဝါတပါနာဒယော အပရိကမ္မကတာပိ န အပဿယိတဗ္ဗာ။ အဇာနိတွာ အပဿယန္တဿပိ ဣဓ လောမဂဏနာယ အာပတ္တိ။

အညတြပရိဘောဂပဋိက္ခေပါဒိကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သင်္ဃဘတ္တာဒိအနုဇာနနကထာဝဏ္ဏနာ

၃၂၅။ ဥဒ္ဒေသဘတ္တံနိမန္တနန္တိ ဣမံ ဝေါဟာရံ ပတ္တာနီတိ ဧတ္ထ ဣတိ-သဒ္ဒေါ အာဒိအတ္ထော၊ ဥဒ္ဒေသဘတ္တံ နိမန္တနန္တိအာဒိဝေါဟာရံ ပတ္တာနီတိ အတ္ထော။ တမ္ပီတိ သင်္ဃဘတ္တမ္ပိ။

သင်္ဃဘတ္တာဒိအနုဇာနနကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဥဒ္ဒေသဘတ္တကထာဝဏ္ဏနာ

ဘောဇနသာလာယာတိ ဘတ္တုဒ္ဒေသဋ္ဌာနံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ဧကဝဠဉ္ဇန္တိ ဧကဒွါရေန ဝဠဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ နာနာနိဝေသနေသူတိ နာနာကုလဿ နာနူပစာရေသု နိဝေသနေသု။

နိသိန္နဿပိ နိဒ္ဒါယန္တဿပီတိ အနာဒရေ သာမိဝစနံ၊ ဝုဍ္ဎတရေ နိဒ္ဒါယန္တေ နဝကဿ ဂါဟိတံ သုဂ္ဂဟိတန္တိ အတ္ထော။

ဝိဿဋ္ဌဒူတောတိ ယထာရုစိ ဝတ္တုံ လဘနတော နိရာသင်္ကဒူတော။ ပုစ္ဆာသဘာဂေနာတိ ပုစ္ဆာဝစနပဋိဘာဂေန။ ‘‘ဧကာ ကူဋဋ္ဌိတိကာ နာမာ’’တိ ဝုတ္တမေဝတ္ထံ ဝိဘာဝေတုံ ‘‘ရညော ဝါ ဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

သဗ္ဗံ ပတ္တဿာမိကဿ ဟောတီတိ စီဝရာဒိကမ္ပိ သဗ္ဗံ ပတ္တဿာမိကဿေဝ ဟောတိ၊ မယာ ဘတ္တမေဝ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ၊ န စီဝရာဒိန္တိ ဝတွာ ဂဟေတုံ န ဝဋ္ဋတီတိ အတ္ထော။

အကတဘာဂေါနာမာတိ အာဂန္တုကဘာဂေါ နာမ၊ အဒိန္နပုဗ္ဗဘာဂေါတိ အတ္ထော။

ကိံ အာဟရီယတီတိ အဝတွာတိ ‘‘ကတရဘတ္တံ ဝါ တယာ အာဟရီယတီ’’တိ ဒါယကံ အပုစ္ဆိတွာ။ ပကတိဋ္ဌိတိကာယာတိ ဥဒ္ဒေသဘတ္တဋ္ဌိတိကာယ။

ဥဒ္ဒေသဘတ္တကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

နိမန္တနဘတ္တကထာဝဏ္ဏနာ

ဝိစ္ဆိန္ဒိတွာတိ ‘‘ဘတ္တံ ဂဏှထာ’’တိ ပဒံ အဝတွာ။ တေနေဝါဟ ‘‘ဘတ္တန္တိ အဝဒန္တေနာ’’တိ။

အာလောပသင်္ခေပေနာတိ ဧကေကပိဏ္ဍဝသေန၊ ဧဝဉ္စ ဘာဇနံ ဥဒ္ဒေသဘတ္တေ န ဝဋ္ဋတိ။ တတ္ထ ဟိ ဧကဿ ပဟောနကပ္ပမာဏေနေဝ ဘာဇေတဗ္ဗံ။

အာရုဠှာယေဝ မာတိကံ၊ သင်္ဃတော အဋ္ဌ ဘိက္ခူတိ ဧတ္ထ ယေ မာတိကံ အာရုဠှာ၊ တေ အဋ္ဌ ဘိက္ခူတိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ဥဒ္ဒေသဘတ္တနိမန္တနဘတ္တာဒိသင်္ဃိကဘတ္တမာတိကာသု နိမန္တနဘတ္တမာတိကာယ ဌိတိဝသေန အာရုဠှေ ဘတ္တုဒ္ဒေသကေန ဝါ သယံ ဝါ သင်္ဃတော ဥဒ္ဒိသာပေတွာ ဂဟေတွာ ဂန္တဗ္ဗံ၊ န အတ္တနော ရုစိတေ ဂဟေတွာတိ အဓိပ္ပာယော။ မာတိကံ အာရောပေတွာတိ ‘‘သင်္ဃတော ဂဏှာမီ’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တမာတိကာဘေဒံ ဒါယကဿ ဝိညာပေတွာတိ အတ္ထော။

ပဋိဗဒ္ဓကာလတော ပန ပဋ္ဌာယာတိ တတ္ထေဝ ဝါသဿ နိဗဒ္ဓကာလတော ပဋ္ဌာယ။

နိမန္တနဘတ္တကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သလာကဘတ္တကထာဝဏ္ဏနာ

ဥပနိဗန္ဓိတွာတိ လိခိတွာ။ ဂါမဝသေနပီတိ ယေဘုယျေန သမလာဘဂါမဝသေနပိ။ ဗဟူနိ သလာကဘတ္တာနီတိ တိံသံ ဝါ စတ္တာရီသံ ဝါ ဘတ္တာနိ။ ‘‘သစေ ဟောန္တီ’’တိ အဇ္ဈာဟရိတွာ ယောဇေတဗ္ဗံ။

သလ္လက္ခေတွာတိ တာနိ ဘတ္တာနိ ပမာဏဝသေန သလ္လက္ခေတွာ။ နိဂ္ဂဟေန ဒတွာတိ ဒူရံ ဂန္တုံ အနိစ္ဆန္တဿ နိဂ္ဂဟေန သမ္ပဋိစ္ဆာပေတွာ ဒတွာ။ ပုန ဝိဟာရံ အာဂန္တွာတိ ဧတ္ထ ဝိဟာရံ အနာဂန္တွာ ဘတ္တံ ဂဟေတွာ ပစ္ဆာ ဝိဟာရေ အတ္တနော ပါပေတွာ ဘုဉ္ဇိတုမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ။

ဧကဂေဟဝသေနာတိ ဝီထိယမ္ပိ ဧကပဿေ ဃရပါဠိယာ ဝသေန။ ဥဒ္ဒိသိတွာပီတိ အသုကကုလေ သလာကဘတ္တာနိ တုယှံ ပါပုဏန္တီတိ ဝတွာ။

ဝါရဂါမေတိ အတိဒူရတ္တာ ဝါရေန ဂန္တဗ္ဗဂါမေ။ သဋ္ဌိတော ဝါ ပဏ္ဏာသတော ဝါတိ ဒဏ္ဍကမ္မတ္ထာယ ဥဒကဃဋံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ဝိဟာရဝါရောတိ သဗ္ဗဘိက္ခူသု ဘိက္ခတ္ထာယ ဂတေသု ဝိဟာရရက္ခဏဝါရော။

တေသန္တိ ဝိဟာရဝါရိကာနံ။ ဖာတိကမ္မမေဝါတိ ဝိဟာရရက္ခဏကိစ္စဿ ပဟောနကပဋိပါဒနမေဝ။ ဧကဿေဝ ပါပုဏန္တီတိ ဒိဝသေ ဒိဝသေ ဧကေကဿေဝ ပါပိတာနီတိ အတ္ထော။

ရသသလာကန္တိ ဥစ္ဆုရသသလာကံ။ ‘‘သလာကဝသေန ဂါဟိတတ္တာ ပန န သာဒိတဗ္ဗာ’’တိ ဣဒံ အသာရုပ္ပဝသေန ဝုတ္တံ၊ န ဓုတင်္ဂဘေဒဝသေန။ ‘‘သင်္ဃတော နိရာမိသသလာကာ…ပေ… ဝဋ္ဋတိယေဝါ’’တိ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၂၆) ဟိ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ဝုတ္တံ။ အဂ္ဂဘိက္ခာမတ္တန္တိ ဧကကဋစ္ဆုဘိက္ခာမတ္တံ။ လဒ္ဓါ ဝါ အလဒ္ဓါ ဝါ သွေပိ ဂဏှေယျာသီတိ လဒ္ဓေပိ အပ္ပမတ္တတာယ ဝုတ္တံ။ တေနာဟ ‘‘ယာဝဒတ္ထံ လဘတိ…ပေ… အလဘိတွာ ‘သွေ ဂဏှေယျာသီ’တိ ဝတ္တဗ္ဗော’’တိ။

တတ္ထာတိ တသ္မိံ ဒိသာဘာဂေ။ တံ ဂဟေတွာတိ တံ ဝါရဂါမေ သလာကံ အတ္တနော ဂဟေတွာ။ တေနာတိ ဒိသံဂမိကတော အညေန တသ္မိံ ဒိသံဂမိကေ။ ဒေဝသိကံ ပါပေတဗ္ဗာတိ ဥပစာရသီမာယ ဌိတဿ ယဿ ကဿစိ ဝဿဂ္ဂေန ပါပေတဗ္ဗာ။ ဧဝံ ဧတေသု အဂတေသု အာသန္နဝိဟာရေ ဘိက္ခူနံ ဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတိ ဣတရထာ သင်္ဃိကတော။

အမှာကံ ဂေါစရဂါမေဝါတိ သလာကဘတ္တဒါယကာနံ ဂါမံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ဝိဟာရေ ထေရဿ ပတ္တသလာကဘတ္တန္တိ ဝိဟာရေ ဧကေကဿေဝ ဩဟီနတ္ထေရဿ သဗ္ဗသလာကာနံ အတ္တနော ပါပနဝသေန ပတ္တသလာကဘတ္တံ။

သလာကဘတ္တကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ပက္ခိကဘတ္တာဒိကထာဝဏ္ဏနာ

‘‘သွေပက္ခော’’တိ အဇ္ဇ ပက္ခိကံ န ဂါဟေတဗ္ဗန္တိ အဋ္ဌမိယာ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ သတ္တမိယာ ဘုဉ္ဇနတ္ထာယ န ဂါဟေတဗ္ဗံ၊ ဒါယကေဟိ နိယမိတဒိဝသေနေဝ ဂါဟေတဗ္ဗန္တိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘သစေ ပနာ’’တိအာဒိ။ သွေ လူခန္တိ အဇ္ဇ အာဝါဟမင်္ဂလာဒိကရဏတော အတိပဏီတဘောဇနံ ကရီယတိ၊ သွေ တထာ န ဘဝိဿတိ၊ အဇ္ဇေဝ ဘိက္ခူ ဘောဇေဿာမီတိ အဓိပ္ပာယော။

ပက္ခိကဘတ္တတော ဥပေါသထိကဿ ဘေဒံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဥပေါသထင်္ဂါနိ သမာဒိယိတွာ’’တိအာဒိ။ နိဗန္ဓာပိတန္တိ ‘‘အသုကဝိဟာရေ အာဂန္တုကာ ဘုဉ္ဇန္တူ’’တိ နိယမိတံ။

ဂမိကော အာဂန္တုကဘတ္တမ္ပီတိ ဂါမန္တရတော အာဂန္တွာ အဝူပသန္တေန ဂမိကစိတ္တေန ဝသိတွာ ပုန အညတ္ထ ဂစ္ဆန္တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ အာဝါသိကဿ ပန ဂန္တုကာမဿ ဂမိကဘတ္တမေဝ လဗ္ဘတိ။ ‘‘လေသံ ဩဍ္ဍေတွာ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ လေသာဘာဝေ ယာဝ ဂမနပရိဗန္ဓော ဝိဂစ္ဆတိ၊ တာဝ ဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတီတိ ဉာပိတန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

တဏ္ဍုလာဒီနိ ပေသေန္တိ…ပေ… ဝဋ္ဋတီတိ အဘိဟဋဘိက္ခတ္တာ ဝဋ္ဋတိ။ တထာ ပဋိဂ္ဂဟိတတ္တာတိ ဘိက္ခာနာမေန ပဋိဂ္ဂဟိတတ္တာ။

အဝိဘတ္တံ သင်္ဃိကံ ဘဏ္ဍန္တိ ကုက္ကုစ္စုပ္ပတ္တိအာကာရဒဿနံ။ ဧဝံ ကုက္ကုစ္စံ ကတွာ ပုစ္ဆိတဗ္ဗကိစ္စံ နတ္ထိ၊ အပုစ္ဆိတွာ ဒါတဗ္ဗန္တိ အဓိပ္ပာယော။

ပက္ခိကဘတ္တာဒိကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သေနာသနက္ခန္ဓကဝဏ္ဏနာနယော နိဋ္ဌိတော။