📜

၁၁။ ကယဝိက္ကယသမာပတ္တိဝိနိစ္ဆယကထာ

၅၇။ ဧဝံ ဘဏ္ဍပဋိသာမနဝိနိစ္ဆယံ ကထေတွာ ဣဒါနိ ကယဝိက္ကယဝိနိစ္ဆယံ ကထေန္တော ‘‘ကယဝိက္ကယသမာပတ္တီ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ကယနံ ကယော၊ ပရဘဏ္ဍဿ ဂဟဏံ၊ ဝိက္ကယနံ ဝိက္ကယော၊ သကဘဏ္ဍဿ ဒါနံ၊ ကယော စ ဝိက္ကယော စ ကယဝိက္ကယံ။ သမာပဇ္ဇနံ သမာပတ္တိ၊ တဿ ဒုဝိဓဿ ကိရိယဿ ကရဏံ။ တဿရူပံ ဒဿေတိ ‘‘ဣမိနာ’’တိအာဒိနာ။

သေသဉာတကေသု သဒ္ဓါဒေယျဝိနိပါတသမ္ဘဝတော တဒဘာဝဋ္ဌာနမ္ပိ ဒဿေတုံ ‘‘မာတရံ ဝါ ပန ပိတရံ ဝါ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တေန ဝိညတ္တိသဒ္ဓါဒေယျဝိနိပါတနဉ္စ န ဟောတိ ‘‘ဣမိနာ ဣဒံ ဒေဟီ’’တိ ဝဒန္တောတိ ဒဿေတိ၊ ကယဝိက္ကယံ ပန အာပဇ္ဇတိ ‘‘ဣမိနာ ဣဒံ ဒေဟီ’’တိ ဝဒန္တောတိ ဒဿေတိ။ ဣမိနာ စ ဥပရိ အညာတကန္တျာဒိနာ စ သေသဉာတကံ ‘‘ဣမံ ဒေဟီ’’တိ ဝဒတော ဝိညတ္တိ န ဟောတိ၊ ‘‘ဣမံ ဂဏှာဟီ’’တိ ပန ဒဒတော သဒ္ဓါဒေယျဝိနိပါတနံ၊ ‘‘ဣမိနာ ဣမံ ဒေဟီ’’တိ ကယဝိက္ကယံ အာပဇ္ဇတော နိဿဂ္ဂိယန္တိ အယမ္ပိ အတ္ထော ဒဿိတော ဟောတိ မိဂပဒဝလဉ္ဇနနျာယေန။ တသ္မာဣစ္စာဒိကေပိ ‘‘မာတာပိတူဟိ သဒ္ဓိံ ကယဝိက္ကယံ၊ သေသဉာတကေဟိ သဒ္ဓိံ ဒွေ အာပတ္တိယော၊ အညာတကေဟိ သဒ္ဓိံ တိဿော အာပတ္တိယော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ တေနေဝ နျာယေန ဉာတုံ သက္ကာတိ ကတွာ န ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ အညထာ အဗျာပိတဒေါသော သိယာ။

‘‘ဣဒံ ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇိတွာ ဣဒံ ကရောထာ’’တိ ဝုတ္တေ ပုဗ္ဗာပရသမ္ဗန္ဓာယ ကိရိယာယ ဝုတ္တတ္တာ ‘‘ဣမိနာ ဣဒံ ဒေဟီ’’တိ ဝုတ္တသဒိသံ ဟောတိ။ ဣဒံ ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇ၊ ဣဒံ နာမ ကရောဟီ’’တိ ဝါ၊ ‘‘ဣဒံ ဘတ္တံ ဘုတ္တောသိ၊ ဣဒံ နာမ ကရောဟိ၊ ဣဒံ ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇိဿသိ၊ ဣဒံ နာမ ကရောဟီ’’တိ ပန ဝုတ္တေ အသမ္ဗန္ဓာယ ကိရိယာယ ဝုတ္တတ္တာ ကယဝိက္ကယော န ဟောတိ။ ဝိဃာသာဒါနံ ဘတ္တဒါနေ စ အနပေက္ခတ္တာ သဒ္ဓါဒေယျဝိနိပါတနံ န ဟောတိ၊ ကာရာပနေ ဟတ္ထကမ္မမတ္တတ္တာ ဝိညတ္တိ န ဟောတိ၊ တသ္မာ ဝဋ္ဋတိ။ ‘‘ဧတ္ထ စာ’’တိအာဒိနာ အသတိပိ နိဿဂ္ဂိယဝတ္ထုမှိ ပါစိတ္တိယံ ဒေသေတဗ္ဗန္တိ ဒဿေတိ။

အဂ္ဃံ ပုစ္ဆိတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ ဧတ္တာဝတာ ကယဝိက္ကယော န ဟောတီတိ အတ္ထော။ ဂဏှိတုံ ဝဋ္ဋတီတိ ‘‘ဣမိနာ ဣဒံ ဒေဟီ’’တိ အဝုတ္တတ္တာ ကယဝိက္ကယော န ဟောတိ၊ မူလဿ အတ္ထိတာယ ဝိညတ္တိပိ န ဟောတိ။ ပတ္တော န ဂဟေတဗ္ဗော ပရဘဏ္ဍဿ မဟဂ္ဃတာယ။ ဧဝံ သတိ ကထံ ကာတဗ္ဗောတိ အာဟ ‘‘မမ ဝတ္ထု အပ္ပဂ္ဃန္တိ အာစိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။ ဘဏ္ဍံ အဂ္ဃာပေတွာ ကာရေတဗ္ဗတံ အာပဇ္ဇတိ ထေယျာဝဟာရသမ္ဘဝတော၊ ဦနမာသကံ စေ အဂ္ဃတိ၊ ဒုက္ကဋံ။ မာသကတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ဦနပဉ္စမာသကံ စေ အဂ္ဃတိ၊ ထုလ္လစ္စယံ။ ပဉ္စမာသကံ စေ အဂ္ဃတိ၊ ပါရာဇိကန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဒေတိ၊ ဝဋ္ဋတိ ပုညတ္ထာယ ဒိန္နတ္တာ အဓိကဿ။ ကပ္ပိယကာရကဿ ပန…ပေ… ဝဋ္ဋတိ ဥဘတော ကပ္ပိယဘဏ္ဍတ္တာ။ ဧကတော ဥဘတော ဝါ စေ အကပ္ပိယဘဏ္ဍံ ဟောတိ၊ န ဝဋ္ဋတိ။ ‘‘မာ ဂဏှာဟီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗော၊ ကသ္မာ? ကပ္ပိယကာရကဿ အဆေကတ္တာ။

အညေန အပ္ပဋိဂ္ဂဟိတေန အတ္ထော၊ ကသ္မာ? သတ္တာဟကာလိကတ္တာ တေလဿ။ ပဋိဂ္ဂဟိတတေလံ သတ္တာဟပရမံ ဧဝ ဌပေတဗ္ဗံ၊ တသ္မာ တတော ပရံ ဌပိတုကာမဿ အပ္ပဋိဂ္ဂဟိတတေလေန အတ္ထော ဟောတိ။ အပ္ပဋိဂ္ဂဟိတံ ဒူသေယျ၊ အနိယမိတကာလံ အပ္ပဋိဂ္ဂဟိတတေလံ နာဠိယံ အဝသိဋ္ဌပဋိဂ္ဂဟိတတေလံ အတ္တနော ကာလံ ဝတ္တာပေယျ။

၅၈။ ဣဒံ ပတ္တစတုက္ကံ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ အကပ္ပိယပတ္တစတုက္ကံ ဝုတ္တံ၊ ပဉ္စမော ပန ကပ္ပိယော။ တေန ဝက္ခတိ ‘‘အယံ ပတ္တော သဗ္ဗကပ္ပိယော ဗုဒ္ဓါနမ္ပိ ပရိဘောဂါရဟော’’တိ။ အယံ ပတ္တော မဟာအကပ္ပိယော နာမ၊ ကသ္မာ? ရူပိယံ ဥဂ္ဂဏှိတွာ အယဗီဇံ သမုဋ္ဌာပေတွာ တေန လောဟေန ပတ္တဿ ကာရိတတ္တာ၊ ဧဝံ ဗီဇတော ပဋ္ဌာယ ဒူသိတတ္တာ။ ယထာ စ တတိယပါရာဇိကဝိသယေ ထာဝရပယောဂေသု ပါသသူလာဒီသု မူလတော ပဋ္ဌာယ ကာရိတေသု ကိသ္မိဉ္စိ ဒဏ္ဍမတ္တေ ဝါ ဝါကမတ္တေ ဝါ အဝသိဋ္ဌေ သတိ န မုစ္စတိ၊ သဗ္ဗသ္မိံ နဋ္ဌေယေဝ မုစ္စတိ၊ ဧဝမိဓာပိ ဗီဇတော ပဋ္ဌာယ ကတတ္တာ တသ္မိံ ပတ္တေ ကိသ္မိဉ္စိ ပတ္တေ အဝသိဋ္ဌေပိ ကပ္ပိယော ဘဝိတုံ န သက္ကာ။ တထာ စ ဝက္ခတိ ‘‘သစေပိ တံ ဝိနာသေတွာ ထာလကံ ကာရေတိ၊ တမ္ပိ အကပ္ပိယ’’န္တျာဒိ။ ဧဝံ သန္တေပိ ဒုတိယပတ္တေ ဝိယ မူလေ စ မူလဿာမိကာနံ၊ ပတ္တေ စ ပတ္တဿာမိကာနံ ဒိန္နေ ကပ္ပိယော ကာတုံ သက္ကာ ဘဝေယျ နု ခေါတိ အာသင်္ကာယမာဟ ‘‘န သက္ကာ ကေနစိ ဥပါယေန ကပ္ပိယော ကာတု’’န္တိ။ တဿတ္ထော – ဒုတိယပတ္တံ ရူပိယံ ပဋိဂ္ဂဏှိတွာ ဂိဟီဟိ ပရိနိဋ္ဌာပိတမေဝ ကိဏာတိ၊ န ဗီဇတော ပဋ္ဌာယ ဒူသေတိ၊ တသ္မာ ဒုတိယပတ္တော ကပ္ပိယော ကာတုံ သက္ကာ၊ ဣဓ ပန ဗီဇတော ပဋ္ဌာယ ဒူသိတတ္တာ တေန ဘိက္ခုနာ တံ ပတ္တံ ပုန အယပါသာဏဗီဇံ ကာတုံ အသက္ကုဏေယျတ္တာ၊ ပဋိဂ္ဂဟိတရူပိယဿ စ ဝဠဉ္ဇိတတ္တာ ပုန သာမိကာနံ ဒါတုံ အသက္ကုဏေယျတ္တာ န သက္ကာ ကေနစိ ဥပါယေန ကပ္ပိယော ကာတုန္တိ။

ဣဒါနိ တံ အသက္ကုဏေယျတ္တံ အညေန ပကာရေန ဝိတ္ထာရေတုံ ‘‘သစေပီ’’တိအာဒိမာဟ။ ဣမိနာ ကိဉ္စိပိ အယဝတ္ထုမှိ အဝသိဋ္ဌေ သတိ အကပ္ပိယောဝ ဟောတီတိ ဒဿေတိ။ တေန ဝုတ္တံ ဝိမတိဝိနောဒနိယံ (ဝိ။ ဝိ။ ဋီ။ ၁။၅၉၁) ‘‘ရူပိယံ ဥဂ္ဂဏှိတွာတိ ဣဒံ ဥက္ကဋ္ဌဝသေန ဝုတ္တံ၊ မုတ္တာဒိဒုက္ကဋဝတ္ထုမ္ပိ ဥဂ္ဂဏှိတွာ ကာရိတမ္ပိ ပဉ္စန္နံ န ဝဋ္ဋတိ ဧဝ။ သမုဋ္ဌာပေတီတိ သယံ ဂန္တွာ ဝါ ‘ဣမံ ကဟာပဏာဒိံ ကမ္မကာရာနံ ဒတွာ ဗီဇံ သမုဋ္ဌာပေဟီ’တိ အညံ အာဏာပေတွာ ဝါ သမုဋ္ဌာပေတိ။ မဟာအကပ္ပိယောတိ အတ္တနာဝ ဗီဇတော ပဋ္ဌာယ ဒူသိတတ္တာ အညဿ မူလဿာမိကဿ အဘာဝတော ဝုတ္တံ။ သော ဟိ စောရေဟိ အစ္ဆိန္နောပိ ပုန လဒ္ဓါ ဇာနန္တဿ ကဿစီပိ န ဝဋ္ဋတိ။ ယဒိ ဟိ ဝဋ္ဋေယျ၊ တဠာကာဒီသု ဝိယ ‘အစ္ဆိန္နော ဝဋ္ဋတီ’တိ အာစရိယာ ဝဒေယျုံ။ န သက္ကာ ကေနစိ ဥပါယေနာတိ သင်္ဃဿ ဝိဿဇ္ဇနေန စောရာဒိအစ္ဆိန္ဒနေနပိ ကပ္ပိယော ကာတုံ န သက္ကာ၊ ဣဒဉ္စ တေန ရူပေန ဌိတံ တမ္မူလကေန ဝတ္ထမုတ္တာဒိရူပေန ဌိတဉ္စ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ဒုက္ကဋဝတ္ထုမ္ပိ ဟိ တမ္မူလကကပ္ပိယဝတ္ထု စ န သက္ကာ ကေနစိ တေန ရူပေန ကပ္ပိယံ ကာတုံ။ ယဒိ ပန သော ဘိက္ခု တေန ကပ္ပိယဝတ္ထုနာ၊ ဒုက္ကဋဝတ္ထုနာ ဝါ ပုန ရူပိယံ စေတာပေယျ၊ တံ ရူပိယံ နိဿဇ္ဇာပေတွာ အညေသံ ကပ္ပိယံ ကာတုမ္ပိ သက္ကာ ဘဝေယျာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗ’’န္တိ။ ယံ ပန သာရတ္ထဒီပနိယံ ပပဉ္စိတံ၊ ယဉ္စ တမေဝ ဂဟေတွာ ပေါရာဏဋီကာယံ ပပဉ္စိတံ၊ တံ ဝိတ္ထာရေတွာ ဝုစ္စမာနံ အတိဝိတ္ထာရိတဉ္စ ဘဝိဿတိ၊ သောတူနဉ္စ ဒုဗ္ဗိညေယျံ၊ တသ္မာ ဧတ္တကမေဝ ဝဒိမှ၊ အတ္ထိကေဟိ ပန တေသု တေသု ပကရဏေသု ဩလောကေတွာ ဂဟေတဗ္ဗန္တိ။

ဒုတိယပတ္တေ ပဉ္စန္နမ္ပိ သဟဓမ္မိကာနံ န ကပ္ပတီတိ ရူပိယဿ ပဋိဂ္ဂဟိတတ္တာ၊ ကယဝိက္ကယဿ စ ကတတ္တာ။ သက္ကာ ပန ကပ္ပိယော ကာတုန္တိ ဂိဟီဟိ ပရိနိဋ္ဌာပိတပတ္တဿေဝ ကိဏိတတ္တာ ၊ ဗီဇတော ပဋ္ဌာယ အဒူသိတတ္တာ၊ မူလမူလဿာမိကာနဉ္စ ပတ္တပတ္တဿာမိကာနဉ္စ ဝိဇ္ဇမာနတ္တာ။ ယထာ ပန သက္ကာ ဟောတိ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘မူလေ’’တိအာဒိမာဟ။

တတိယပတ္တေ သဒိသောယေဝါတိ ‘‘ပဉ္စန္နမ္ပိ သဟဓမ္မိကာနံ န ဝဋ္ဋတိ၊ သက္ကာ ပန ကပ္ပိယော ကာတု’’န္တိ ဣမံ နယံ နိဒ္ဒိသတိ။ နနု တတိယပတ္တော ကပ္ပိယဝေါဟာရေန ဂဟိတော၊ အထ ကသ္မာ အကပ္ပိယောတိ စောဒနံ သန္ဓာယာဟ ‘‘ကပ္ပိယဝေါဟာရေန ဂဟိတောပိ ဒုတိယပတ္တသဒိသောယေဝ၊ မူလဿ သမ္ပဋိစ္ဆိတတ္တာ အကပ္ပိယော’’တိ။ ဒုတိယစောဒနံ ပန သယမေဝ ဝဒတိ။ ဧတ္ထ စ ‘‘ဒုတိယပတ္တသဒိသောယေဝါ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ မူလေ စ မူလဿာမိကာနံ၊ ပတ္တေ စ ပတ္တဿာမိကာနံ ဒိန္နေ ကပ္ပိယော ဟောတိ၊ ကပ္ပိယဘဏ္ဍံ ဒတွာ ဂဟေတွာ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ မူလဿ အနိဿဋ္ဌတ္တာတိ ယေန ဥဂ္ဂဟိတမူလေန ပတ္တော ကီတော၊ တဿ မူလဿ သင်္ဃမဇ္ဈေ အနိဿဋ္ဌတ္တာ။ ဧတေန ရူပိယမေဝ နိဿဇ္ဇိတဗ္ဗံ၊ န တမ္မူလကံ အရူပိယန္တိ ဒဿေတိ။ ယဒိ ဟိ တေန သမ္ပဋိစ္ဆိတမူလံ သင်္ဃမဇ္ဈေ နိဿဋ္ဌံ သိယာ၊ တေန ကပ္ပိယေန ကမ္မေန အာရာမိကာဒီဟိ ဂဟေတွာ ဒိန္နပတ္တော ရူပိယပဋိဂ္ဂါဟကံ ဌပေတွာ သေသာနံ ဝဋ္ဋေယျ။

စတုတ္ထပတ္တေ ဒုဗ္ဗိစာရိတတ္တာတိ ‘‘ဣမေ ကဟာပဏေ ဒတွာ ဣဒံ ဒေဟီ’’တိ ဂဟိတတ္တာ ဂိဟိသန္တကာနံ ကဟာပဏာနံ ဒုဋ္ဌုဝိစာရိတတ္တာ ဧတဿ ဝိစာရဏကဿ ဘိက္ခုနော ဧဝ န ဝဋ္ဋတီတိ အတ္ထော။ မူလဿ အသမ္ပဋိစ္ဆိတတ္တာတိ ဧတေန မူလဿ ဂိဟိသန္တကတ္တံ ဒဿေတိ၊ တေနေဝ ပတ္တဿ ရူပိယသံဝေါဟာရေန အနုပ္ပန္နတဉ္စ ဒဿေတိ၊ တေန စ တဿ ပတ္တဿ နိဿဇ္ဇိယာဘာဝံ၊ ဘိက္ခုဿ စ ပါစိတ္တိယာဘာဝံ ဒီပေတိ၊ တေန စ ဒုဗ္ဗိစာရိတမတ္တေန ဒုက္ကဋမတ္တဘာဝံ ပကာသေတိ။ နိဿဇ္ဇီတိ ဣဒဉ္စ ဒါနဝသေန ဝုတ္တံ၊ န ဝိနယကမ္မဝသေန။ တေနေဝ စ ‘‘သပ္ပိဿ ပူရာပေတွာ’’တိ ဝုတ္တံ။

ပဉ္စမပတ္တေ သဗ္ဗကပ္ပိယောတိ အတ္တနော စ ပဉ္စန္နံ သဟဓမ္မိကာနဉ္စ ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓါနဉ္စ ကပ္ပိယော။ တေနာဟ ‘‘ဗုဒ္ဓါနမ္ပိ ပရိဘောဂါရဟော’’တိ။

ဣတိ ဝိနယသင်္ဂဟသံဝဏ္ဏနာဘူတေ ဝိနယာလင်္ကာရေ

ကယဝိက္ကယသမာပတ္တိဝိနိစ္ဆယကထာလင်္ကာရော နာမ

ဧကာဒသမော ပရိစ္ဆေဒေါ။