📜

အနိယတကဏ္ဍံ

၁။ ပဌမအနိယတသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

‘‘မာတုဂါမေနာ’’တိ ဝတွာ ပုန ‘‘ဧကာယာ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ ‘‘မာတုဂါမသင်္ခါတာယ ဧကာယ ဣတ္ထိယာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ရဟောတိ အပ္ပကာသံ။ အပ္ပကာသတာ စ ယော အနာပတ္တိံ ကရောတိ၊ တဿ အပစ္စက္ခဘာဝတောတိ အာဟ ‘‘စက္ခုဿ ရဟော’’တိ။ နနု ‘‘ရဟော နာမ စက္ခုဿ ရဟော၊ သောတဿ ရဟော။ စက္ခုဿ ရဟော နာမ န သက္ကာ ဟောတိ အက္ခိံ ဝါ နိခဏိယမာနေ၊ ဘမုကံ ဝါ ဥက္ခိပိယမာနေ၊ သီသံ ဝါ ဥက္ခိပိယမာနေ ပဿိတုံ။ သောတဿ ရဟော နာမ န သက္ကာ ဟောတိ ပကတိကထာ သောတု’’န္တိ ပဒဘာဇနပါဠိယံ သောတဿ ရဟောတိ အာဂတံ၊ အထ ကသ္မာ တံ အဝတွာ ‘‘စက္ခုဿ ရဟော’’တိ ဧတ္တကမေဝ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ကိဉ္စာပီ’’တိအာဒိ။ ဣမိနာ ပါဠိယံ ‘‘သောတဿ ရဟော’’တိ ဣဒံ အတ္ထုဒ္ဓါရဝသေန ဝုတ္တန္တိ ဒဿေတိ။ အထ ကထမေတံ ဝိညာယတိ ‘‘စက္ခုဿေဝ ရဟော ဣဓ အဓိပ္ပေတော’’တိ? ‘‘ပဋိစ္ဆန္နေ အာသနေ’’တိ ဝစနတော ‘‘သက္ကာ ဟောတိ မေထုနံ ဓမ္မံ ပဋိသေဝိတု’’န္တိ (ပါရာ။ ၄၄၅) စ ဝုတ္တတ္တာ။ တေနေဝါဟ ‘‘သစေပီ’’တိအာဒိ။ ‘‘ပိဟိတကဝါဋဿာ’’တိ (သာရတ္ထ။ ဋီ။ ၂။၄၄၄-၄၄၅) ဣမိနာ ပဋိစ္ဆန္နဘာဝတော စက္ခုဿ ရဟောသဗ္ဘာဝံ ဒဿေတိ။ အပိဟိတကဝါဋဿ (ပါရာ။ အဋ္ဌ။ ၂။၄၄၄-၄၄၅) ပန ဒွါရေ နိသိန္နော အနာပတ္တိံ ကရောတိ၊ န ကေဝလံ အပိဟိတကဝါဋဿ ဂဗ္ဘဿ ဒွါရေ နိသိန္နောဝ အနာပတ္တိံ ကရောတိ၊ အန္တောဒွါဒသဟတ္ထေ ဩကာသေ နိသိန္နောပီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တေနာဟ ‘‘ယတ္ထ ပန သက္ကာ ဒဋ္ဌု’’န္တိအာဒိ။ ယသ္မာ နိသီဒိတွာ နိဒ္ဒါယန္တော ကပိမိဒ္ဓပရေတော ကဉ္စိ ကာလံ စက္ခူနိ ဥမ္မီလေတိ၊ ကဉ္စိ ကာလံ နိမီလေတိ၊ န စ မဟာနိဒ္ဒံ ဩက္ကမတိ၊ တသ္မာ ‘‘နိဒ္ဒါယန္တောပိ အနာပတ္တိံ ကရောတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ နိပဇ္ဇိတွာ နိဒ္ဒါယန္တော ပန တာဒိသော န ဟောတီတိ အာဟ ‘‘နိပဇ္ဇိတွာ နိဒ္ဒါယန္တောပိ န ကရောတီ’’တိ၊ အနာပတ္တိံ န ကရောတီတိ အတ္ထော။ မေထုနဿ မာတုဂါမော ဒုတိယော န ဟောတိ။ ဣတ္ထိယော ဟိ အညမညိဿာ ဝဇ္ဇံ ပဋိစ္ဆာဒေန္တိ။ တေနေဝ ဝေသာလိယံ (ပါရာ။ ၇၆-၇၇) မဟာဝနေ ဒွါရံ ဝိဝရိတွာ နိပန္နေ ဘိက္ခုမှိ သမ္ဗဟုလာ ဣတ္ထိယော ယာဝဒတ္ထံ ကတွာ ပက္ကမိံသု။ တေနာဟ ‘‘ဣတ္ထီနံ ပန သတမ္ပိ န ကရောတီ’’တိ။ တံ ကမ္မန္တိ အဇ္ဈာစာရကမ္မံ။ ယသ္မာ နိသီဒိတွာဝ နိပဇ္ဇတိ၊ တသ္မာ နိပဇ္ဇနမ္ပိ အန္တောကတွာ ‘‘နိသဇ္ဇံ ကပ္ပေယျာ’’တိ ဝုတ္တန္တိ ဒဿေတုံ ‘‘ဧတ္ထ စာ’’တိအာဒိမာဟ။ တိဏ္ဏံ ဓမ္မာနံ အညတရေန ကာရေတဗ္ဗောတိ နိသဇ္ဇံ ပဋိဇာနမာနဿ တိဏ္ဏံ ဓမ္မာနံ အညတရသမာယောဂေါ ဟောတိယေဝါတိ ဝုတ္တံ။ ပါရာဇိကေန၊ ပန သင်္ဃာဒိသေသေန စ ပါစိတ္တိယေန စ တေနာကာရေန နိသဇ္ဇံ ပဋိဇာနမာနောဝ ကာရေတဗ္ဗော။ န အပ္ပဋိဇာနမာနောတိ နိသဇ္ဇံ အပ္ပဋိဇာနမာနော တိဏ္ဏံ ဓမ္မာနံ အညတရေန န ကာရေတဗ္ဗောတိ။ အလဇ္ဇီပိ ဟိ ပဋိဇာနမာနောဝ အာပတ္တိယာ ကာရေတဗ္ဗော။ ယာဝ န ပဋိဇာနာတိ၊ တာဝ ‘‘နေဝ သုဒ္ဓါ’’တိ ဝါ ‘‘န အသုဒ္ဓါ’’တိ ဝါ ဝတ္တဗ္ဗော၊ ဝတ္တာနုသန္ဓိနာ ပန ကာရေတဗ္ဗောတိ။ ဝုတ္တဉှေတံ –

‘‘ပဋိညာ လဇ္ဇီသု ကတာ၊ အလဇ္ဇီသု ဧဝံ န ဝိဇ္ဇတိ၊

ဗဟုမ္ပိ အလဇ္ဇီ ဘာသေယျ၊ ဝတ္တာနုသန္ဓိတေန ကာရယေ’’တိ။ (ပရိ။ ၃၅၉)၊

န ကေဝလံ တိဏ္ဏံ ဓမ္မာနံ အညတရေန စောဒနာယမေဝ ဧဝံ ပဋိညာယ ကာရေတဗ္ဗော၊ အထ ခေါ နိသဇ္ဇာဒိနာ အာကာရေန သဒ္ဓိံ စောဒနာယပီတိ ဒဿေတုံ ‘‘ယေန ဝါ သာ သဒ္ဓေယျဝစသာ ဥပါသိကာ ဝဒေယျ၊ တေန သော ဘိက္ခု ကာရေတဗ္ဗော’’တိ ဝုတ္တံ။ တေနေဝါဟ ‘‘နိသဇ္ဇာဒီသု အာကာရေသူ’’တိအာဒိ။ ဧတ္ထ စ ‘‘ပဋိဇာနမာနော’’တိ အဝုတ္တေပိ အဓိကာရတ္တာ ‘‘ပဋိဇာနမာနောဝ တေန သော ဘိက္ခု ကာရေတဗ္ဗော’’တိ ဝုတ္တံ။ တထာရူပါယ (သာရတ္ထ။ ဋီ။ ၂။၄၄၄-၄၄၅) ဥပါသိကာယ ဝစနေ အညထတ္တာဘာဝတော ဒိဋ္ဌံ နာမ တထာပိ ဟောတိ၊ အညထာပိ ဟောတီတိ ဒဿနေ အညထတ္တသမ္ဘဝံ ဒဿေတိ။ အနေကံသိကတာယ န နိယတောတိ အနိယတော။ တေနာဟ ‘‘တိဏ္ဏံ အာပတ္တီန’’န္တိအာဒိ။

ရဟောနိသဇ္ဇဿာဒေန မာတုဂါမဿ သန္တိကံ ဂန္တုကာမော အက္ခိံ အဉ္ဇေတိ၊ ဒုက္ကဋံ။ နိဝါသနံ နိဝါသေတိ၊ ကာယဗန္ဓနံ ဗန္ဓတိ၊ စီဝရံ ပါရုပတိ၊ သဗ္ဗတ္ထ ပယောဂေ ပယောဂေ ဒုက္ကဋံ။ ဂစ္ဆတိ၊ ပဒဝါရေ ပဒဝါရေ ဒုက္ကဋံ။ ဂန္တွာန နိသီဒတိ၊ ဒုက္ကဋမေဝ။ တေနာဟ ‘‘မေထုနဓမ္မသန္နိဿိတကိလေသသင်္ခါတေနာ’’တိအာဒိ။ ဧတ္ထ စ ရဟောနိသဇ္ဇဿာဒဿ အသတိပိ မေထုနရာဂဘာဝေ တပ္ပဋိဗဒ္ဓကိလေသတ္တာ ဝုတ္တံ ‘‘မေထုနဓမ္မသန္နိဿိတကိလေသသင်္ခါတေနာ’’တိ။ တေနေဝ သန္နိဿိတဂ္ဂဟဏံ ကတံ။ ရဟဿာဒေနာတိ ‘‘ဣတ္ထန္နာမာယ သဒ္ဓိံ ရဟော နိသီဒိတွာ ဟသိတလပိတာဒိကံ ကရေယျ’’န္တိ ဥပ္ပန္နအဿာဒဟေတု ။ နိသဇ္ဇာယ ပါစိတ္တိယံ အသတိ ဥပစာရဂတေ နိပဇ္ဇိတွာ အနိဒ္ဒါယန္တေ အနန္ဓေ ဝိညုပုရိသေတိ အဓိပ္ပာယော။ သစေ သာ ဣတ္ထီ ကေနစိ ကရဏီယေန ဥဋ္ဌာယုဋ္ဌာယ ပုနပ္ပုနံ နိသီဒတိ၊ နိသဇ္ဇာယ နိသဇ္ဇာယ ပါစိတ္တိယံ။ ယံ သန္ဓာယ ဂတော၊ သာ န ဒိဋ္ဌာ၊ အညာ အာဂန္တွာ နိသီဒတိ၊ အဿာဒေ ဥပ္ပန္နေ ပါစိတ္တိယံ။ သစေ သမ္ဗဟုလာ အာဂစ္ဆန္တိ၊ မာတုဂါမဂဏနာယ ပါစိတ္တိယံ။ သစေ ဥဋ္ဌာယုဋ္ဌာယ ပုနပ္ပုနံ နိသီဒန္တိ၊ နိသဇ္ဇာဂဏနာယပိ ပါစိတ္တိယာနိ။ အနိယမေတွာ ‘‘ဒိဋ္ဌဒိဋ္ဌာယ သဒ္ဓိံ ရဟဿာဒံ ကပ္ပိဿာမီ’’တိ ဂန္တွာ နိသိန္နဿာပိ အာဂတာဂတာနံ ဝသေန၊ ပုနပ္ပုနံ နိသဇ္ဇာယ ဝသေန စ ဝုတ္တနယေနေဝ အာပတ္တိယော ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဝုတ္တပ္ပကာရေ ပုရိသေတိ အနန္ဓေ ဝိညုပုရိသေ။ ဥပစာရဂတေ သတီတိ ဒွါဒသဟတ္ထဗ္ဘန္တရဂတေ သတိ။ သစေ သုဒ္ဓစိတ္တေန ဂန္တွာ နိသိန္နဿ သန္တိကံ အာဂန္တွာ နိသိန္နာယ ဣတ္ထိယာ ရဟဿာဒေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧဝမ္ပိ အနာပတ္တိ။

ပဌမအနိယတသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ ဒုတိယအနိယတသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

နဟေဝ ခေါ ပန ပဋိစ္ဆန္နန္တိ ဧတ္ထ ပန ယမ္ပိ ဗဟိ ပရိက္ခိတ္တံ အန္တော ဝိဝဋံ ပရိဝေဏင်္ဂဏာဒိ၊ တမ္ပိ အန္တောဂဓန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ‘‘ဧဝရူပဉှိ ဌာနံ အပ္ပဋိစ္ဆန္နေယေဝ ဂဟိတ’’န္တိ မဟာပစ္စရိယံ (ပါရာ။ အဋ္ဌ။ ၂။၄၅၃) ဝုတ္တံ။ သင်္ဃာဒိသေသေန ဝါတိ ကာယသံသဂ္ဂဒုဋ္ဌုလ္လောဘာသနသင်္ခါတေန သင်္ဃာဒိသေသေန ဝါ။ တေနေဝ ဟိ ပဒဘာဇနေ ‘‘သာ စေ ဧဝံ ဝဒေယျ ‘အယျော၊ မယာ ဒိဋ္ဌော နိသိန္နော မာတုဂါမေန သဒ္ဓိံ ကာယသံသဂ္ဂံ သမာပဇ္ဇန္တော’’’တိအာဒိ (ပါရာ။ ၄၅၅) ဝုတ္တံ။ ဣဒံ သိက္ခာပဒံ ဒုဋ္ဌုလ္လဝါစာဝသေန အာဂတံ။ ဒုဋ္ဌုလ္လဝါစဉ္စ သုတွာ တံ မာတုဂါမောပိ န ပဋိစ္ဆာဒေတိ။ တထာ ဟိ ဒုဋ္ဌုလ္လဝါစာသိက္ခာပဒေ (ပါရာ။ ၂၈၃ အာဒယော) ယာ ပန တာ ဣတ္ထိယော ဟိရိမနာ၊ တာ နိက္ခမိတွာ ဘိက္ခူ ဥဇ္ဈာပေသုံ၊ တသ္မာ ဣဓ ဣတ္ထီပိ အနာပတ္တိံ ကရောတီတိ အာဟ ‘‘ဣတ္ထီပီ’’တိ။ အထ ဝါ ဣဓ အပ္ပဋိစ္ဆန္နတ္တာ ဣတ္ထီပိ အနာပတ္တိံ ကရောတိ၊ ပဌမေ ပန ပဋိစ္ဆန္နတ္တာ ဣတ္ထိသတမ္ပိ အနာပတ္တိံ န ကရောတီတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ အနန္ဓော အဗဓိရောတိ ဧတ္ထ ကာယသံသဂ္ဂဝသေန အနန္ဓော ဝုတ္တော၊ ဒုဋ္ဌုလ္လဝါစာဝသေန အဗဓိရော။

သမုဋ္ဌာနာဒီသု ဣဒံ သိက္ခာပဒံ တိသမုဋ္ဌာနံ – ကာယစိတ္တတော ဝါစာစိတ္တတော ကာယဝါစာစိတ္တတော သမုဋ္ဌာတိ၊ ကိရိယံ၊ သညာဝိမောက္ခံ၊ သစိတ္တကံ၊ လောကဝဇ္ဇံ၊ ကာယကမ္မံ၊ ဝစီကမ္မံ၊ အကုသလစိတ္တံ၊ သုခမဇ္ဈတ္တဝေဒနာဟိ ဒွိဝေဒနံ။ တေနာဟ ‘‘သမုဋ္ဌာနာဒီနိ ပနေတ္ထ အဒိန္နာဒါနသဒိသာနေဝါ’’တိ။ ဧတ္ထ စ ကာယသံသဂ္ဂံ သမာပဇ္ဇန္တော ဒုဋ္ဌုလ္လမ္ပိ ဘဏတိ၊ ဒုဋ္ဌုလ္လံ ဘဏန္တော နိသီဒတိ စာတိ ‘‘ကာယဝါစာစိတ္တတော စ သမုဋ္ဌာတီ’’တိ ဝုတ္တံ၊ ဒုဋ္ဌုလ္လမေဝ ဝါ သန္ဓာယ ဝုတ္တန္တိ ဂဟေတဗ္ဗံ။

ဒုတိယအနိယတသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

‘‘အနိယတုဒ္ဒေသော စာယံ ဒိဋ္ဌာဒိသမူလကစောဒနာယ ဝတ္ထုံ ပဋိဇာနမာနောဝ အာပတ္တိယာ ကာရေတဗ္ဗော၊ န ဣတရောတိ အာပတ္တိရောပနာရောပနလက္ခဏဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တော’’တိ ဝဒန္တိ။

ဣတိ ကင်္ခါဝိတရဏိယာ ပါတိမောက္ခဝဏ္ဏနာယ

ဝိနယတ္ထမဉ္ဇူသာယံ လီနတ္ထပ္ပကာသနိယံ

အနိယတဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။