တီကာ > ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) > ကင်္ခါဝိတရဏီပုရာဏ-ဋီကာ

‘‘အန္တရဃရေ’’တိ ¶ ¶ ဝိသေသေတွာ န ဝုတ္တတ္တာ ‘‘အာရာမေပိ အန္တရဃရေပိ သဗ္ဗတ္ထာ’’တိ ဝုတ္တံ။ အာရာမေပီတိ ဗုဒ္ဓူပဋ္ဌာနာဒိကာလံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ယထာ ‘‘တတြိမေ စတ္တာရော ပါရာဇိကာ ဓမ္မာ ဥဒ္ဒေသံ အာဂစ္ဆန္တီ’’တိအာဒိနာ တတ္ထ တတ္ထ ပရိစ္ဆေဒေါ ကတော၊ ဧဝမေတ္ထာပိ ‘‘တတြိမေ ပဉ္စသတ္တတိ သေခိယာ ဓမ္မာ ဥဒ္ဒေသံ အာဂစ္ဆန္တီ’’တိ ကသ္မာ ပရိစ္ဆေဒေါ န ကတောတိ အာဟ ‘‘ဧတ္ထ စာ’’တိအာဒိ။ ဝတ္တက္ခန္ဓကေ ဝုတ္တဝတ္တာနိပီတိ အာဂန္တုကာဝါသိကဂမိကာနုမောဒနဘတ္တဂ္ဂပိဏ္ဍစာရိကာရညသေနာသနဇန္တာဃရဝစ္စကုဋိဥပဇ္ဈာစရိယသဒ္ဓိဝိဟာရိကအန္တေဝါသိကဝတ္တာနိ။ ဣဒဉ္စ နိဒဿနမတ္တံ အညေသမ္ပိ ခန္ဓကဝတ္တာနံ ဧတ္ထေဝ သင်္ဂဟဿ ဣစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ။ အယဉှေတ္ထ အဓိပ္ပာယော – သေခိယဂ္ဂဟဏေန စေတ္ထ ဝတ္တက္ခန္ဓကာဒီသု (စူဠဝ။ ၃၅၆ အာဒယော) အာဂတဝတ္တာဒီနမ္ပိ ဂဟဏံ။ တေပိ ဟိ သိက္ခိတဗ္ဗဋ္ဌေန ‘‘သေခိယာ’’တိ ဣစ္ဆိတာ။ တသ္မာ မာတိကာယံ ပါရာဇိကာဒီနံ ဝိယ သေခိယာနံ ပရိစ္ဆေဒေါ န ကတောတိ။ န ကေဝလံ ဝတ္တက္ခန္ဓကာဒီသု (စူဠဝ။ ၃၅၆ အာဒယော) အာဂတဝတ္တာဒီနံ ဂဟဏတ္ထမေဝါတိ အာဟ ‘‘စာရိတ္တဝိနယဒဿနတ္ထဉ္စာ’’တိ။ ဧတ္ထာပိ ပရိစ္ဆေဒေါ န ကတောတိ အာနေတွာ ယောဇေတဗ္ဗံ။ မာတိကာယ ‘‘ဒုက္ကဋ’’န္တိ အဝုတ္တေ ကထံ ပနေတ္ထ ဒုက္ကဋန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ အာဟ ‘‘ယော ပနာ’’တိအာဒိ။

အဋ္ဌင်္ဂုလမတ္တန္တိ ပကတင်္ဂုလေန အဋ္ဌင်္ဂုလမတ္တံ။ ယော ပန သုက္ခဇင်္ဃော ဝါ မဟာပိဏ္ဍိကမံသော ဝါ ဟောတိ၊ တဿ သာရုပ္ပတ္ထာယ အဋ္ဌင်္ဂုလာဓိကမ္ပိ ဩတာရေတွာ နိဝါသေတုံ ဝဋ္ဋတိ။

ပါသန္တန္တိ ပါသဿ အန္တံ၊ ဒသာမူလန္တိ အတ္ထော။

အပရိမဏ္ဍလံ နိဝါသေဿာမီတိ ‘‘ပုရတော ဝါ ပစ္ဆတော ဝါ ဩလမ္ဗေတွာ နိဝါသေဿာမီ’’တိ ဧဝံ ¶ အသဉ္စိစ္စ။ ကိဉ္စာပိ ပရိမဏ္ဍလံ နိဝါသေတုံ အဇာနန္တဿ အနာပတ္တိ၊ တထာပိ နိဝါသနဝတ္တံ သာဓုကံ ဥဂ္ဂဟေတဗ္ဗမေဝ။ သဉ္စိစ္စ အနုဂ္ဂဟဏဉှိ အနာဒရိယံ သိယာတိ အာဟ ‘‘အပိစ နိဝါသနဝတ္တံ ဥဂ္ဂဟေတဗ္ဗ’’န္တိ။

ပရိမဏ္ဍလသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ ဒုတိယပရိမဏ္ဍလသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ပဋိက္ခိတ္တံ ¶ ဂိဟိပါရုတန္တိ ခုဒ္ဒကဝတ္ထုခန္ဓကေ ပဋိက္ခိတ္တံ ဂိဟိပါရုတံ။ ဣဒါနိ ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ’’တိအာဒိနာ (စူဠဝ။ ၂၈၀-၂၈၁) သင်္ခေပေန ဝုတ္တမတ္ထမေဝ ဝိတ္ထာရေတွာ ဒဿေတုံ ‘‘တတ္ထာ’’တိအာဒိမာဟ။ ယံ ကိဉ္စိ အညထာ ပါရုတန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ တသ္မာတိ ယသ္မာ သေတပဋပါရုတာဒိ ဂိဟိပါရုတံ နာမ၊ တသ္မာ။ သေတပဋာတိ ဧတဿေဝ ဝိဝရဏံ။ အဍ္ဎပါလကနိဂဏ္ဌာတိ အဍ္ဎံ ပါလေန္တီတိ အဍ္ဎပါလကာ၊ အဍ္ဎပါလကာ စ တေ နိဂဏ္ဌာ စာတိ အဍ္ဎပါလကနိဂဏ္ဌာ။ တေ ဟိ ဥပရိ ဧကမေဝ သေတဝတ္ထံ ဥပကစ္ဆကေ ပဝေသေတွာ ပရိဒဟန္တိ၊ ဟေဋ္ဌာ နဂ္ဂါပိ အဍ္ဎမေဝ ပါလေန္တိ။ ပရိဗ္ဗာဇကာတိ ဂိဟိဗန္ဓနံ ပဟာယ ပဗ္ဗဇ္ဇူပဂတာ။ ဥရံ ဝိဝရိတွာတိ ဟဒယမဇ္ဈံ ဝိဝရိတွာ။ အက္ခိတာရကာမတ္တန္တိ အက္ခိမတ္တံ။ အာရာမေ ဝါတိ ဗုဒ္ဓူပဋ္ဌာနာဒိကာလံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ အန္တရဃရေ ဝါတိ အန္တရေ ဃရာနိ ဧတ္ထ၊ ဧတဿာတိ ဝါ ‘‘အန္တရဃရ’’န္တိ လဒ္ဓနာမေ ဂါမေ။

ဒုတိယပရိမဏ္ဍလသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃-၄။ သုပ္ပဋိစ္ဆန္နသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

သုဋ္ဌု ပဋိစ္ဆန္နောတိ ဇတ္တုမ္ပိ ဥရမ္ပိ အဝိဝရိတွာ ပဋိစ္ဆာဒေတဗ္ဗဋ္ဌာနေ ပဋိစ္ဆာဒနေန ပဋိစ္ဆန္နော၊ န သီသပါရုတော။ တေနာဟ ‘‘ဂဏ္ဌိကံ ပဋိမုဉ္စိတွာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ဂဏ္ဌိကံ ပဋိမုဉ္စိတွာတိ ဂဏ္ဌိကံ ပါသကေ ပဋိမုဉ္စိတွာ။ အန္တရဃရေ ဝါတိ ဂေါစရဂါမေ။ ဧကဒိဝသမ္ပိ ဝါသူပဂတဿ သန္တိကံ ယထာသုခံ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတိ၊ ကော ပန ဝါဒေါ စတုပ္ပဉ္စာဟံ ဝါသမဓိဋ္ဌာယ ဝသိတဘိက္ခူနံ သန္တိကန္တိ ဂဏ္ဌိပဒေ လိခိတံ။

ဝါသူပဂတဿာတိ ¶ ရတ္တိဝါသတ္ထာယ ဥပဂတဿ ရတ္တိဘာဂေ ဝါ ဒိဝသဘာဂေ ဝါ ကာယံ ဝိဝရိတွာ နိသီဒတော အနာပတ္တိ။

သုပ္ပဋိစ္ဆန္နသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သုသံဝုတောတိ ¶ သုသံယတော။ ယထာ ပနေတ္ထ သုသံဝုတော နာမ ဟောတိ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘ဟတ္ထံ ဝါ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

သုသံဝုတသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇-၈။ ဩက္ခိတ္တစက္ခုသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ကိတ္တကေန ပန ဩက္ခိတ္တစက္ခု ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ယုဂမတ္တံ ဘူမိဘာဂံ ပေက္ခမာနော’’တိ။ ယုဂယုတ္တကော ဟိ ဒန္တော အာဇာနေယျော ယုဂမတ္တံ ပေက္ခတိ၊ ပုရတော စတုဟတ္ထပ္ပမာဏံ ဘူမိဘာဂံ၊ ဣမိနာပိ ဧတ္တကံ ပေက္ခန္တေန ဂန္တဗ္ဗံ။ ယော အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ တံ တံ ဒိသာဘာဂံ ပါသာဒံ ကူဋာဂါရံ ဝီထိံ ဩလောကေန္တော ဂစ္ဆတိ၊ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဟတ္ထိအဿာဒိပရိဿယာဘာဝန္တိ ပရိဿယနဋ္ဌေန၊ အဘိဘဝနဋ္ဌေန၊ ဝိဟေဌနဋ္ဌေန ဝါ ပရိဿယော၊ ဟတ္ထိအဿာဒိယေဝ ပရိဿယော ဟတ္ထိအဿာဒိပရိဿယော၊ တဿာဘာဝံ၊ ဟတ္ထိအဿာဒိ ဥပဒ္ဒဝါဘာဝန္တိ အတ္ထော။ ‘‘ယထာ စ ဧကသ္မိံ ဌာနေ ဌတွာ၊ ဧဝံ ဂစ္ဆန္တောပိ ပရိဿယာဘာဝံ ဩလောကေတုံ လဘတိယေဝ၊ တထာ ဂါမေ ပူဇ’’န္တိ (သာရတ္ထ။ ဋီ။ ပါစိတ္တိယ ၃။၅၈၂) ဝဒန္တိ။

ဩက္ခိတ္တစက္ခုသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉-၁၀။ ဥက္ခိတ္တကာယသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

အန္တောဣန္ဒခီလတော ပဋ္ဌာယာတိ ပရိက္ခိတ္တဿ ဂါမဿ အန္တောဥမ္မာရတော ပဋ္ဌာယ၊ အပရိက္ခိတ္တဿ ပန ဒုတိယလေဍ္ဍုပါတတော ပဋ္ဌာယ န ဧဝံ ဂန္တဗ္ဗံ။

ဥက္ခိတ္တကာယသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၁-၁၂။ ဥဇ္ဇဂ္ဃိကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဟသနီယသ္မိံ ¶ ဝတ္ထုသ္မိန္တိ နိမိတ္တတ္ထေ ဘုမ္မံ၊ ဟသိတဗ္ဗဝတ္ထုကာရဏာတိ အတ္ထော။

ဥဇ္ဇဂ္ဃိကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၃-၁၄။ ဥစ္စသဒ္ဒသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ကိတ္တာဝတာ ¶ အပ္ပသဒ္ဒေါ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘အယံ ပနေတ္ထာ’’တိအာဒိ။ သဒ္ဒမေဝ သုဏာတီတိ အပရိဗျတ္တက္ခရံ သဒ္ဒမတ္တမေဝ သုဏာတိ။ တေနာဟ ‘‘ကထံ န ဝဝတ္ထပေတီ’’တိ။

ဥစ္စသဒ္ဒသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၅-၂၀။ ကာယပ္ပစာလကာဒိသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

‘‘ကာယာဒီနိ ပဂ္ဂဟေတွာ’’တိ ဧတဿေဝ ဝိဝရဏံ ‘‘နိစ္စလာနိ ဥဇုကာနိ ဌပေတွာ’’တိ ဂန္တဗ္ဗဉ္စေဝ နိသီဒိတဗ္ဗဉ္စာတိ သမေန ဣရိယာပထေန ဂန္တဗ္ဗဉ္စေဝ နိသီဒိတဗ္ဗဉ္စ။ ကာယပ္ပစာလကာဒိယုတ္တံ ဆက္ကံ။

ကာယပ္ပစာလကာဒိသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဒုဿပလ္လတ္ထိကာယာတိ ဧတ္ထ အာယောဂပလ္လတ္ထိကာပိ ဒုဿပလ္လတ္ထိကာယေဝ။

ပလ္လတ္ထိကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဆဗ္ဗီသတိသာရုပ္ပသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂၇။ သက္ကစ္စပဋိဂ္ဂဟဏသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

သတိံ ¶ ဥပဋ္ဌာပေတွာတိ ဆဍ္ဍေတုကာမော ဝိယ အဟုတွာ ပိဏ္ဍပါတေ သတိံ ဥပဋ္ဌာပေတွာ၊ ‘‘ပိဏ္ဍပါတံ ဂဏှိဿာမီ’’တိ သတိံ ဥပဋ္ဌာပေတွာ။

သက္ကစ္စပဋိဂ္ဂဟဏသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂၈။ ပတ္တသညီပဋိဂ္ဂဟဏသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဥပနိဗဒ္ဓသညီ ¶ ဟုတွာတိ ပိဏ္ဍပါတံ ဒေန္တေ အနာဒရိယံ ပဋိစ္စ တဟံ တဟံ အနောလောကေတွာ ပတ္တေ အာဘောဂသညီ ဟုတွာ။

ပတ္တသညီပဋိဂ္ဂဟဏသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂၉။ သမသူပကပဋိဂ္ဂဟဏသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

သမသူပကန္တိ ပမာဏယုတ္တံ သူပဝန္တံ ကတွာ၊ ဘာဝနပုံသကနိဒ္ဒေသော စာယံ။ ဗျဉ္ဇနံ ပန အနာဒိယိတွာ အတ္ထမတ္တမေဝ ဒဿေတုံ ‘‘သမသူပကော နာမာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ သဗ္ဗာပိ သူပေယျဗျဉ္ဇနဝိကတီတိ ဩလောဏိသာကသူပေယျမစ္ဆမံသရသာဒိကာ သဗ္ဗာပိ သူပေယျဗျဉ္ဇနဝိကတိ။

သမသူပကပဋိဂ္ဂဟဏသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃၀-၃၂။ သမတိတ္တိကာဒိသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

သမတိတ္တိကန္တိ ဘာဝနပုံသကနိဒ္ဒေသော၊ သမတိတ္တိကံ ကတွာတိ အတ္ထော။ ဧဝမညေသုပိ ဤဒိသေသု ဌာနေသု အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ သမပုဏ္ဏန္တိ (သာရတ္ထ။ ဋီ။ ပါစိတ္တိယ ၃။၆၀၅) ပတ္တဿ အန္တောမုခဝဋ္ဋိလေခါသမပုဏ္ဏံ။ သမဘရိတန္တိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ တဉ္စ ခေါ အဓိဋ္ဌာနုပဂပတ္တဿေဝ၊ နေတရဿ။ တေနာဟ ‘‘အဓိဋ္ဌာနုပဂပတ္တဿာ’’တိအာဒိ။ ရစိတန္တိ ကတံ၊ ပက္ခိတ္တံ ပူရိတန္တိ အတ္ထော။ ယံ ကိဉ္စိ ယာဝကာလိကန္တိ ယာဂုဘတ္တဖလာဖလာဒိံ ယံ ကိဉ္စိ အာမိသဇာတိကံ။ ယတ္ထ ကတ္ထစီတိ အဓိဋ္ဌာနုပဂေါ ဝါ ဟောတု၊ အနဓိဋ္ဌာနုပဂေါ ဝါ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ပတ္တေ ¶ ။ ထူပီကတာနီတိ ထူပံ ဝိယ ကတာနိ၊ အဓိဋ္ဌာနုပဂဿ ပတ္တဿ အန္တောမုခဝဋ္ဋိလေခံ အတိက္ကမိတွာ ကတာနီတိ အတ္ထော။ ဣဒဉ္စ ‘‘ယာမကာလိကာဒီနီ’’တိ ဣမဿ ဝသေန ဝုတ္တံ၊ ‘‘ယာဝကာလိက’’န္တိ ဣမဿ ပန ဝသေန ဝစနဗျတ္တယံ ကတွာ ‘‘ထူပီကတမ္ပိ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ပိ-သဒ္ဒေန အထူပီကတာနိ ဝဋ္ဋန္တီတိ ဧတ္ထ ကထာဝ နတ္ထီတိ ဒဿေတိ။ ဟေဋ္ဌာ ဩရောဟတီတိ သမန္တာ ဩကာသသဗ္ဘာဝတော စာလိယမာနံ ဟေဋ္ဌာ ဘဿတိ ¶ ။ တက္ကောလဝဋံသကာဒယောတိ ဧတ္ထ မတ္ထကေ ဌပိတတက္ကောလမေဝ ဝဋံသကသဒိသတ္တာ တက္ကောလဝဋံသကံ။ အာဒိသဒ္ဒေန ပုပ္ဖဝဋံသကကဋုကဖလာဒိဝဋံသကာနံ (ပါစိ။ အဋ္ဌ။ ၆၀၅) ဂဟဏံ၊ န တံ ထူပီကတံ နာမ ဟောတိ ပါဋေက္ကံ ဘာဇနတ္တာ ပဏ္ဏာဒီနံ။

သမတိတ္တိကာဒိသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သပဒါနန္တိ (သာရတ္ထ။ ဋီ။ ပါစိတ္တိယ ၃။၆၀၈) ဧတ္ထ ဒါနံ ဝုစ္စတိ အဝခဏ္ဍနံ၊ အပေတံ ဒါနတော အပဒါနံ၊ အနဝခဏ္ဍန္တိ အတ္ထော၊ သဟ အပဒါနေန သပဒါနံ၊ အဝခဏ္ဍနဝိရဟိတံ၊ အနုပဋိပါဋိယာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တေနာဟ ‘‘တတ္ထ တတ္ထ ဩဓိံ အကတွာ အနုပဋိပါဋိယာ’’တိ။

သပဒါနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃၆။ ဩဒနပ္ပဋိစ္ဆာဒနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

မာဃာတသမယာဒီသူတိ ဧတ္ထ ယသ္မိံ သမယေ ‘‘ပါဏော န ဟန္တဗ္ဗော’’တိ ရာဇာနော ဘေရိံ စရာပေန္တိ၊ အယံ မာဃာတသမယော နာမ။ ဗျဉ္ဇနံ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ ဒေန္တီတိ ဗျဉ္ဇနံ ဆန္နံ ကတွာ ဒေန္တိ။

ဩဒနပ္ပဋိစ္ဆာဒနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃၇။ သူပေါဒနဝိညတ္တိသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဧကာဒသမေတိ သူပေါဒနဝိညတ္တိယံ။ ဧတ္ထ ပန ယဿ မုခေ ပက္ခိပိတွာ ဝိပ္ပဋိသာရေ ဥပ္ပန္နေ ¶ ပုန ဥဂ္ဂိရိတုကာမဿာပိ သစေ သဟသာ ပဝိသတိ၊ အယံ အသဉ္စိစ္စ ပရိဘုဉ္ဇတိ နာမ။ ယော ပန ဝိညတ္တမ္ပိ အဝိညတ္တမ္ပိ ဧကသ္မိံ ဌာနေ ဌိတံ သဟသာ အနုပဓာရေတွာ ဂဟေတွာ ဘုဉ္ဇတိ၊ အယံ အသတိယာ ဘုဉ္ဇတိ နာမ။

သူပေါဒနဝိညတ္တိသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဥဇ္ဈာယတိ ¶ ဧတေနာတိ ဥဇ္ဈာနံ၊ စိတ္တံ၊ တသ္မိံ သညာ ဥဇ္ဈာနသညာတိ အာဟ ‘‘ဥဇ္ဈာနသညီ’’တိအာဒိ။ ဩလောကေန္တဿာတိ ပရေသံ ပတ္တံ ဩလောကေန္တဿ။

ဥဇ္ဈာနသညီသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

‘‘မယူရဏ္ဍံ အတိမဟန္တ’’န္တိ ဝစနတော မယူရဏ္ဍပ္ပမာဏောပိ ကဗဠော န ဝဋ္ဋတိ။ ကေစိ ပန ‘‘မယူရဏ္ဍတော မဟန္တောဝ န ဝဋ္ဋတိ၊ န မယူရဏ္ဍပ္ပမာဏော’’တိပိ ဝဒန္တိ၊ တံ န ဂဟေတဗ္ဗံ။ ကုက္ကုဋဏ္ဍံ အတိခုဒ္ဒကန္တိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော၊ ဂိလာနဿ ပန အတိခုဒ္ဒကံ ကဗဠံ ကရောတောပိ အနာပတ္တိ။

သကလံ ဟတ္ထန္တိ သကလာ အင်္ဂုလိယော။ ဟတ္ထသဒ္ဒေါ စေတ္ထ တဒေကဒေသေသု အင်္ဂုလီသု ဒဋ္ဌဗ္ဗော ‘‘ဟတ္ထမုဒ္ဒါ’’တိအာဒီသု ဝိယ။ ဧဝဉ္စ ကတွာ သဗ္ဗဂ္ဂဟဏံ သမတ္ထိတံ ဟောတိ။ အညထာ သကလံ ဟတ္ထံ မုခေ ပဝေသေတုမသက္ကုဏေယျတ္တာ သဗ္ဗဂ္ဂဟဏမသမတ္ထိတမေဝ သိယာ။ သမုဒါယေ ပဝတ္တဿ စ ဝေါဟာရဿ အဝယဝေပိ ပဝတ္တနတော ဧကင်္ဂုလိမ္ပိ တတော ဧကဒေသမ္ပိ မုခေ ပက္ခိပိတုံ န ဝဋ္ဋတိ။

အနာဟဋသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

တတ္တကေ ¶ သတိ ဝဋ္ဋတီတိ တတ္တကေ မုခမှိ သတိ ကထေတုံ ဝဋ္ဋတိ။

သကဗဠသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅၀-၅၁။ စပုစပုကာရကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

‘‘စပု ¶ စပူ’’တိ ဧဝံ သဒ္ဒံ ကတွာတိ ‘‘စပု စပူ’’တိ ဧဝံ အနုကရဏသဒ္ဒံ ကတွာ။ ‘‘ပဉ္စဝီသတိမေပိ ဧသေဝ နယော’’တိ ဣမိနာ ‘‘သုရုသုရုကာရကန္တိ ‘သုရူ သုရူ’တိ ဧဝံ သဒ္ဒံ ကတွာ’’တိ ဣမမတ္ထမတိဒိသတိ။

စပုစပုကာရကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

တိံသဘောဇနပ္ပဋိသံယုတ္တသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ယံ ကိဉ္စိ ဆတ္တန္တိ သေတစ္ဆတ္တကိလဉ္ဇစ္ဆတ္တပဏ္ဏစ္ဆတ္တေသု ယံ ကိဉ္စိ ဆတ္တံ။ ယမ္ပိ တတ္ထဇာတကဒဏ္ဍကေန ကတံ ဧကပဏ္ဏစ္ဆတ္တံ ဟောတိ၊ တမ္ပိ ဆတ္တမေဝ။ ယတ္ထ ကတ္ထစိ သရီရာဝယဝေတိ အံသဦရုအာဒိကေ ယတ္ထ ကတ္ထစိ သရီရာဝယဝေတိ။

ဆတ္တပါဏိသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သဗ္ဗာပိ ဓနုဝိကတီတိ စာပကောဒဏ္ဍာဒိဘေဒါ သဗ္ဗာပိ ဓနုဝိကတိ။ စာပေါတိ (သာရတ္ထ။ ဋီ။ ပါစိတ္တိယ ၃။၆၃၇) မဇ္ဈေ ဝင်္ကာ ကာဇဒဏ္ဍသဒိသာ ဓနုဝိကတိ။ ကောဒဏ္ဍောတိ ဝဋ္ဋလဒဏ္ဍာ ဓနုဝိကတိ။ ပဋိမုက္ကန္တိ ပဝေသိတံ လဂ္ဂိတံ။ ယာဝ န ဂဏှာတီတိ ယာဝ ဟတ္ထေန န ဂဏှာတိ၊ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ တာဝ ဝဋ္ဋတီတိ တာဝ ဓမ္မံ ဒေသေတုံ ဝဋ္ဋတိ။

အာဝုဓပါဏိသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ကေဝလံ ¶ အက္ကန္တဿာတိ ကေဝလံ ပါဒုကံ အက္ကမိတွာ ဌိတဿ။ ပဋိမုက္ကဿာတိ ပဋိမုဉ္စိတွာ ဌိတဿ။ တေနာဟ ‘‘ပဝေသေတွာ ဌာနဝသေနာ’’တိ။

ပါဒုကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ယာနဂတဿာတိ ¶ ‘‘ယာနံ နာမ ဝယှံ၊ ရထော၊ သကဋံ၊ သန္ဓမာနိကာ၊ သိဝိကာ၊ ပါဋင်္ကီ’’တိ (ပါစိ။ ၆၄၀၊ ၁၁၈၇) ဝုတ္တံ ယာနံ ဥပါဒါယ အန္တမသော ဟတ္ထသင်္ဃာဋမှိ ဂတဿ။ တေနာဟ ‘‘သစေပိ ဒွီဟိ ဇနေဟီ’’တိအာဒိ။ ဝယှာဒိကေတိ ဧတ္ထ ဝယှန္တိ ဥပရိ မဏ္ဍပသဒိသံ ပဒရစ္ဆဒနံ၊ သဗ္ဗပါလိဂုဏ္ဌိမံ ဝါ ဆာဒေတွာ ကတံ သကဋဝိသေသံ ‘‘ဝယှ’’န္တိ ဝဒန္တိ။ အာဒိသဒ္ဒေန ရထာဒီနံ ဂဟဏံ။

၇၅။ ဥဒကေဥစ္စာရသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ပကိဏ္ဏကန္တိ ဝေါမိဿကနယံ။ သစိတ္တကန္တိ (သာရတ္ထ။ ဋီ။ ပါစိတ္တိယ ၃။၅၇၆) ဝတ္ထုဝိဇာနနစိတ္တေန၊ ပဏ္ဏတ္တိဝိဇာနနစိတ္တေန စ သစိတ္တကံ။ ‘‘အနာဒရိယံ ပဋိစ္စာ’’တိ (ပါစိ။ ၆၅၄) ဝုတ္တတ္တာ ယသ္မာ အနာဒရိယဝသေနေဝ အာပဇ္ဇိတဗ္ဗတော ဣဒံ သဗ္ဗံ ကေဝလံ အကုသလမေဝ၊ တဉ္စ ပကတိယာ ဝဇ္ဇံ၊ သဉ္စိစ္စ ဝီတိက္ကမနဉ္စ ဒေါမနဿိကဿေဝ ဟောတိ၊ တသ္မာ ‘‘လောကဝဇ္ဇံ အကုသလစိတ္တံ ဒုက္ခဝေဒန’’န္တိ ဝုတ္တံ။ သေသေသုပိ ဧသေဝ နယော။

ဧကူနဝီသတိဓမ္မဒေသနာပဋိသံယုတ္တသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဣတိ ကင်္ခါဝိတရဏိယာ ပါတိမောက္ခဝဏ္ဏနာယ

ဝိနယတ္ထမဉ္ဇူသာယံ လီနတ္ထပ္ပကာသနိယံ

ဂဏနပရိစ္ဆေဒေါတိ ¶ သင်္ချာပရိစ္ဆေဒေါ။ အဓိကရီယန္တိ ဧတ္ထာတိ အဓိကရဏာနိ။ ကေ အဓိကရီယန္တိ? သမထာ။ ကထံ အဓိကရီယန္တိ? သမနဝသေန။ တသ္မာ တေ တေသံ သမနဝသေန ပဝတ္တန္တီတိ အာဟ ‘‘အဓိကရဏာနိ သမေန္တီ’’တိအာဒိ။ ဥပ္ပန္နာနံ ဥပ္ပန္နာနန္တိ ဥဋ္ဌိတာနံ ဥဋ္ဌိတာနံ။ ကိဉ္စာပိ ¶ အဓိကရဏဋ္ဌေန ဧကဝိဓံ၊ တထာပိ ဝတ္ထုဝသေန နာနာ ဟောတီတိ ‘‘အဓိကရဏာန’’န္တိ ဗဟုဝစနံ ကတံ။ ဣဒါနိ တဿ နာနာတ္တံ ဒဿေတွာ ဝိဝရိတုံ ‘‘ဝိဝါဒါဓိကရဏ’’န္တိအာဒိမာဟ။ ဝိဝါဒေါယေဝ အဓိကရဏံ ဝိဝါဒါဓိကရဏံ။ ဧသ နယော သေသေသုပိ။ သမထတ္ထန္တိ သမနတ္ထံ။

အဓိကရဏဿ သမ္မုခါ ဝိနယနတော သမ္မုခါဝိနယော။ ဒဗ္ဗမလ္လပုတ္တတ္ထေရသဒိသဿ သတိဝေပုလ္လပ္ပတ္တဿ ခီဏာသဝဿေဝ ဒါတဗ္ဗော ဝိနယော သတိဝိနယော။ သမ္မူဠှဿ ဂဂ္ဂဘိက္ခုသဒိသဿ ဥမ္မတ္တကဿ ဒါတဗ္ဗော ဝိနယော အမူဠှဝိနယော။ ပဋိညာတေန ကရဏဘူတေန ကရဏံ ပဋိညာတကရဏံ။ အထ ဝါ ပဋိညာတေ အာပန္နဘာဝါဒိကေ ကရဏံ ကိရိယာ၊ ‘‘အာယတိံ သံဝရေယျာသီ’’တိ ပရိဝါသဒါနာဒိဝသေန စ ပဝတ္တံ ဝစီကမ္မံ ပဋိညာတကရဏံ။ ယဿာ ကိရိယာယ ဓမ္မဝါဒိနော ဗဟုတရာ၊ ဧသာ ယေဘုယျသိကာ နာမ။ ယော ပါပုဿန္နတာယ ပါပိယော၊ ပုဂ္ဂလော၊ တဿ ဥပဝါဠဘိက္ခုသဒိသဿ ကတ္တဗ္ဗတော တဿပါပိယသိကာ၊ အလုတ္တသမာသောယံ။ တိဏဝတ္ထာရကသဒိသတ္တာ တိဏဝတ္ထာရကော။ ယထာ (စူဠဝ။ အဋ္ဌ။ ၂၁၂) ဟိ ဂူထံ ဝါ မုတ္တံ ဝါ ဃဋ္ဋိယမာနံ ဒုဂ္ဂန္ဓတာယ ဗာဓတိ၊ တိဏေဟိ အဝတ္ထရိတွာ သုပ္ပဋိစ္ဆာဒိတဿ ပနဿ ဂန္ဓော န ဗာဓတိ၊ ဧဝမေဝ ယံ အဓိကရဏံ မူလာနုမူလံ ဂန္တွာ ဝူပသမိယမာနံ ကက္ခဠတ္တာယ ဝါဠတ္တာယ ဘေဒါယ သံဝတ္တတိ၊ တံ ဣမိနာ ကမ္မေန ဝူပသန္တံ ဂူထံ ဝိယ တိဏဝတ္ထာရကေန ပဋိစ္ဆန္နံ သုဝူပသန္တံ ဟောတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘တိဏဝတ္ထာရကသဒိသတ္တာ တိဏဝတ္ထာရကော’’တိ။

တတြာတိ တေသု သတ္တသု အဓိကရဏသမထေသု။ ‘‘အဋ္ဌာရသဟိ ဝတ္ထူဟီ’’တိ လက္ခဏဝစနမေတံ ‘‘ယဒိ မေ ဗျာဓိကာ ဘဝေယျုံ၊ ဒါတဗ္ဗမိဒမောသဓ’’န္တိအာဒိနာ (သံ။ နိ။ ဋီ။ ၂။၃။၃၉-၄၂) ဝိယ။ တသ္မာ တေသု အညတရေန ဝိဝဒန္တာ အဋ္ဌာရသဟိ ဝတ္ထူဟိ ဝိဝဒန္တီတိ ဝုစ္စတိ။ ဝိဝါဒေါတိ ဝိပစ္စနီကဝါဒေါ။ ဥပဝဒနာတိ အက္ကောသော။ စောဒနာတိ အနုယောဂေါ။ ဒွေတိ ထုလ္လစ္စယဒုဗ္ဘာသိတာပတ္တိယော ¶ ဒွေ။ စတုန္နံ ကမ္မာနံ ကရဏန္တိ စတုန္နံ ကမ္မာနံ အန္တရေ ယဿ ကဿစိ ကမ္မဿ ကရဏံ။

ဧဝံ အဓိကရဏာနိ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ တေသု ဣဒံ အဓိကရဏံ ဧတ္တကေဟိ သမထေဟိ သမ္မတီတိ ဒဿေတုံ ‘‘တတ္ထာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ယသ္မိံ ဝိဟာရေ ဥပ္ပန္နံ ¶ ၊ တသ္မိံယေဝ ဝါ သမ္မတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧဝံ သေသေသုပိ။ တတ္ထ ယသ္မိံ ဝိဟာရေ ဥပ္ပန္နန္တိ ‘‘ယသ္မိံ ဝိဟာရေ မယှံ ဣမိနာ ပတ္တော ဂဟိတော၊ စီဝရံ ဂဟိတ’’န္တိအာဒိနာ (ပရိ။ အဋ္ဌ။ ၃၄၁) နယေန ပတ္တစီဝရာဒီနံ အတ္ထာယ ဝိဝါဒါဓိကရဏံ ဥပ္ပန္နံ ဟောတိ။ တသ္မိံယေဝ ဝါ သမ္မတီတိ တသ္မိံ ဝိဟာရေယေဝ အာဝါသိကေဟိ သန္နိပတိတွာ ‘‘အလံ၊ အာဝုသော’’တိ အတ္ထပစ္စတ္ထိကေ သညာပေတွာ ပါဠိမုတ္တကဝိနိစ္ဆယေနေဝ ဝူပသမေန္တေဟိ သမ္မတိ။ သစေ ပန တံ အဓိကရဏံ နေဝါသိကာ ဝူပသမေတုံ န သက္ကောန္တိ၊ အထညော ဝိနယဓရော အာဂန္တွာ ‘‘ကိံ၊ အာဝုသော၊ ဣမသ္မိံ ဝိဟာရေ ဥပေါသထော ဝါ ပဝါရဏာ ဝါ ဌိတာ’’တိ ပုစ္ဆတိ၊ တေဟိ စ တသ္မိံ ကာရဏေ ကထိတေ တံ အဓိကရဏံ ခန္ဓကတော စ ပရိဝါရတော စ သုတ္တေန ဝိနိစ္ဆိနိတွာ ဝူပသမေတိ။ ဧဝမ္ပိ ဧတသ္မိံယေဝ သမ္မတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

အညတ္ထ ဝူပသမေတုံ ဂစ္ဆန္တာနံ အန္တရာမဂ္ဂေ ဝါ သမ္မတီတိ ‘‘န မယံ ဧတဿ ဝိနိစ္ဆယေ တိဋ္ဌာမ၊ နာယံ ဝိနယေ ကုသလော၊ အမုကသ္မိံ နာမ ဂါမေ ဝိနယဓရာ ထေရာ ဝသန္တိ၊ တတ္ထ ဂန္တွာ ဝိနိစ္ဆိနိဿာမာ’’တိ ဂစ္ဆန္တာနံ အန္တရာမဂ္ဂေ ဝါ ကာရဏံ သလ္လက္ခေတွာ အညမညံ သညာပေန္တေဟိ၊ အညေဟိ ဝါ တေ ဘိက္ခူ နိဇ္ဈာပေန္တေဟိ သမ္မတိ။ န ဟေဝ ခေါ ပန အညမညသညတ္တိယာ ဝါ သဘာဂဘိက္ခုနိဇ္ဈာပနေန ဝါ ဝူပသန္တံ ဟောတိ၊ အပိစ ခေါ ပဋိပထံ အာဂစ္ဆန္တော ဧကော ဝိနယဓရော ဒိသွာ ‘‘ကတ္ထာဝုသော၊ ဂစ္ဆထာ’’တိ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘အမုကံ နာမ ဂါမံ ဣမိနာ နာမ ကရဏေနာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘အလံ၊ အာဝုသော၊ ကိံ တတ္ထ ဂတေနာ’’တိ တတ္ထေဝ ဓမ္မေန ဝိနယေန တံ အဓိကရဏံ ဝူပသမေတိ။ ဧဝမ္ပိ အန္တရာမဂ္ဂေ ဝူပသမ္မတိ နာမ။

ယတ္ထ ဂန္တွာ သင်္ဃဿ နိယျာတိတံ၊ တတ္ထ သင်္ဃေန ဝါတိ သစေ ပန ‘‘အလံ၊ အာဝုသော၊ ကိံ တတ္ထ ဂတေနာ’’တိ ဝုစ္စမာနာပိ ‘‘မယံ တတ္ထေဝ ဂန္တွာ ဝိနိစ္ဆယံ ပါပေဿာမာ’’တိ (ပရိ။ အဋ္ဌ။ ၃၄၁) ဝိနယဓရဿ ဝစနံ အနာဒိယိတွာ ယတ္ထ ဂန္တွာ သဘာဂဘိက္ခုသင်္ဃဿ အဓိကရဏံ နိယျာတိတံ၊ တတ္ထ သင်္ဃေန ‘‘အလံ၊ အာဝုသော၊ သင်္ဃသန္နိပါတံ နာမ ဂရုက’’န္တိ တတ္ထေဝ နိသီဒိတွာ ဝိနိစ္ဆိတံ သမ္မတိ။ န ဟေဝ ခေါ ပန သဘာဂဘိက္ခူနံ သညတ္တိယာ ဝူပသန္တံ ဟောတိ၊ အပိစ ခေါ သင်္ဃံ သန္နိပါတေတွာ အာရောစိတံ သင်္ဃမဇ္ဈေ ဝိနယဓရာ ဝူပသမေန္တိ။ ဧဝမ္ပိ တတ္ထ သင်္ဃေန ဝိနိစ္ဆိတံ သမ္မတိ နာမ။

ဥဗ္ဗာဟိကာယ ¶ ¶ သမ္မတပုဂ္ဂလေဟိ ဝါ ဝိနိစ္ဆိတန္တိ အပလောကေတွာ ဝါ ခန္ဓကေ ဝုတ္တာယ ဝါ ဉတ္တိဒုတိယကမ္မဝါစာယ သမ္မတေဟိ ပုဂ္ဂလေဟိ ဝိသုံ ဝါ နိသီဒိတွာ၊ တဿာယေဝ ဝါ ပရိသာယ ‘‘အညေန န ကိဉ္စိ ကထေတဗ္ဗ’’န္တိ (စူဠဝ။ အဋ္ဌ။ ၂၃၁) သာဝေတွာ ဝိနိစ္ဆိတံ။ အယန္တိ အယံ ယထာဝုတ္တာ စတုဗ္ဗိဓာ သမ္မုခတာ။

ကာရကသင်္ဃဿာတိ ဝူပသမေတုံ သန္နိပတိတဿ ကာရကသင်္ဃဿ။ သင်္ဃသာမဂ္ဂိဝသေန သမ္မုခီဘာဝေါတိ ‘‘ယာဝတိကာ ဘိက္ခူ ကမ္မပ္ပတ္တာ၊ တေ အာဂတာ ဟောန္တိ၊ ဆန္ဒာရဟာနံ ဆန္ဒော အာဟဋော ဟောတိ၊ သမ္မုခီဘူတာ န ပဋိက္ကောသန္တီ’’တိ (စူဠဝ။ ၂၂၈) ဧဝံ ဝုတ္တသင်္ဃသာမဂ္ဂိဝသေန သမ္မုခီဘာဝေါ၊ ဧတေန ယထာ တထာ ပဓာနကာရကပုဂ္ဂလာနံ သမ္မုခတာမတ္တံ သင်္ဃသမ္မုခတာ နာမ န ဟောတီတိ ဒဿေတိ။ ဘူတတာတိ တစ္ဆတာ။ သစ္စပရိယာယော ဟိ ဣဓ ဓမ္မသဒ္ဒေါ ‘‘ဓမ္မဝါဒီ’’တိအာဒီသု (ဒီ။ နိ။ ၁။၉၊ ၁၉၄) ဝိယ။ ဝိနေတိ ဧတေနာတိ ဝိနယော၊ တဿ တဿ အဓိကရဏဿ ဝူပသမနာယ ဘဂဝတာ ဝုတ္တဝိဓိ၊ တဿ ဝိနယဿ သမ္မုခတာ ဝိနယသမ္မုခတာ။ တေနာဟ ‘‘ယထာ တံ…ပေ… ဝိနယသမ္မုခတာ’’တိ။ ယေနာတိ ယေန ပုဂ္ဂလေန။ အတ္ထပစ္စတ္ထိကာနန္တိ (သာရတ္ထ။ ဋီ။ စူဠဝဂ္ဂ ၃။၂၂၈) ဝိဝါဒဝတ္ထုသင်္ခါတေ အတ္ထေ ပစ္စတ္ထိကာနံ။ သင်္ဃသမ္မုခတာ ပရိဟာယတိ သမ္မတပုဂ္ဂလေဟေဝ ဝူပသမနတော။

နန္တိ ဝိဝါဒါဓိကရဏံ။ ပဉ္စင်္ဂသမန္နာဂတန္တိ (စူဠဝ။ ၂၃၄) ‘‘န ဆန္ဒာဂတိံ ဂစ္ဆတိ၊ န ဒေါသာဂတိံ ဂစ္ဆတိ၊ န မောဟာဂတိံ ဂစ္ဆတိ၊ န ဘယာဂတိံ ဂစ္ဆတိ၊ ဂဟိတာဂဟိတံ ဇာနာတီ’’တိ ဝုတ္တေဟိ ပဉ္စဟင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတံ။ ဂူဠှကဝိဝဋကသကဏ္ဏဇပ္ပကေသု တီသု သလာကဂ္ဂါဟေသူတိ ‘‘အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တေသံ ဘိက္ခူနံ သညတ္တိယာ တယော သလာကဂ္ဂါဟကေ ဂူဠှကံ၊ ဝိဝဋကံ၊ သကဏ္ဏဇပ္ပက’’န္တိ (စူဠဝ။ ၂၃၅) သမထက္ခန္ဓကေ ဝုတ္တေသု တီသု သလာကဂ္ဂါဟေသု။ သလာကံ ဂါဟေတွာတိ ဓမ္မဝါဒီနဉ္စ အဓမ္မဝါဒီနဉ္စ သလာကာယော နိမိတ္တသညံ အာရောပေတွာ စီဝရဘောဂေ ကတွာ သမထက္ခန္ဓကေ ဝုတ္တနယေန ဂါဟာပေတွာ။ ဧဝဉှိ တတ္ထ ဝုတ္တံ –

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဂူဠှကော သလာကဂ္ဂါဟော ဟောတိ? တေန သလာကဂ္ဂါဟာပကေန ဘိက္ခုနာ သလာကာယော ဝဏ္ဏာဝဏ္ဏာယော ကတွာ ဧကမေကော ဘိက္ခု ဥပသင်္ကမိတွာ ဧဝမဿ ဝစနီယော ¶ ‘အယံ ဧဝံဝါဒိဿ သလာကာ၊ အယံ ဧဝံဝါဒိဿ သလာကာ၊ ယံ ဣစ္ဆသိ၊ တံ ဂဏှာဟီ’တိ။ ဂဟိတေ ဝတ္တဗ္ဗော ‘မာ စ ကဿစိ ဒဿေဟီ’တိ။ သစေ ဇာနာတိ ‘အဓမ္မဝါဒီ ဗဟုတရာ’တိ၊ ‘ဒုဂ္ဂဟော’တိ ပစ္စုက္ကဍ္ဎိတဗ္ဗံ။ သစေ ဇာနာတိ ‘ဓမ္မဝါဒီ ဗဟုတရာ’တိ ¶ ၊ ‘သုဂ္ဂဟော’တိ သာဝေတဗ္ဗံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဂူဠှကော သလာကဂ္ဂါဟော ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝိဝဋကော သလာကဂ္ဂါဟော ဟောတိ? သစေ ဇာနာတိ ‘ဓမ္မဝါဒီ ဗဟုတရာ’တိ၊ ဝိဿဋ္ဌေနေဝ ဝိဝဋေန ဂါဟေတဗ္ဗော။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝိဝဋကော သလာကဂ္ဂါဟော ဟောတိ။

‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သကဏ္ဏဇပ္ပကော သလာကဂ္ဂါဟော ဟောတိ? တေန သလာကဂ္ဂါဟာပကေန ဘိက္ခုနာ ဧကမေကဿ ဘိက္ခုနော ဥပကဏ္ဏကေ အာရောစေတဗ္ဗံ ‘အယံ ဧဝံဝါဒိဿ သလာကာ၊ အယံ ဧဝဝါဒိဿ သလာကာ၊ ယံ ဣစ္ဆသိ၊ တံ ဂဏှာဟီ’တိ။ ဂဟိတေ ဝတ္တဗ္ဗော ‘မာ စ ကဿစိ အာရောစေဟီ’တိ။ သစေ ဇာနာတိ ‘အဓမ္မဝါဒီ ဗဟုတရာ’တိ၊ ‘ဒုဂ္ဂဟော’တိ ပစ္စုက္ကဍ္ဎိတဗ္ဗံ။ သစေ ဇာနာတိ ‘ဓမ္မဝါဒီ ဗဟုတရာ’တိ၊ ‘သုဂ္ဂဟော’တိ သာဝေတဗ္ဗံ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သကဏ္ဏဇပ္ပကော သလာကဂ္ဂါဟော ဟောတီ’’တိ။

ဧတ္ထ စ အလဇ္ဇုဿန္နာယ (စူဠဝ။ အဋ္ဌ။ ၂၃၅) ပရိသာယ ဂူဠှကော သလာကဂ္ဂါဟော ကာတဗ္ဗော၊ လဇ္ဇုဿန္နာယ ဝိဝဋကော၊ ဗာလုဿန္နာယ သကဏ္ဏဇပ္ပကောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဓမ္မဝါဒီနံ ယေဘုယျတာယာတိ ဓမ္မဝါဒီနံ ဧကေနပိ အဓိကတာယ၊ ကော ပန ဝါဒေါ ဒွီဟိ တီဟိ။

‘‘စတူဟိ သမထေဟိ သမ္မတီ’’တိ ဣဒံ သဗ္ဗသင်္ဂါဟကဝသေန ဝုတ္တံ၊ တတ္ထ ပန ဒွီဟိ ဧဝ ဝူပသမနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဧဝံ ဝိနိစ္ဆိတန္တိ သစေ အာပတ္တိ နတ္ထိ၊ ဥဘော ခမာပေတွာ၊ အထ အတ္ထိ၊ အာပတ္တိံ ဒဿေတွာ ရောပနဝသေန ဝိနိစ္ဆိတံ။ ပဋိကမ္မံ ပန အာပတ္တာဓိကရဏသမထေ ပရတော အာဂမိဿတီတိ။ န သမဏသာရုပ္ပံ အဿာမဏကံ၊ သမဏေဟိ အကတ္တဗ္ဗံ၊ တသ္မိံ။ အဇ္ဈာစာရေ ဝီတိက္ကမေ သတိ။

ပါရာဇိကသာမန္တေန ¶ ဝါတိ ဒုက္ကဋေန ဝါ ထုလ္လစ္စယေန ဝါ။ မေထုနဓမ္မေ ဟိ ပါရာဇိကသာမန္တာ နာမ ဒုက္ကဋံ ဟောတိ၊ အဒိန္နာဒါနာဒီသု ထုလ္လစ္စယံ။ ပဋိစရတောတိ ပဋိစ္ဆာဒေန္တဿ။ အစ္ဆိန္နမူလော ဘဝိဿတီတိ ပါရာဇိကံ အနာပန္နော ဘဝိဿတိ၊ သီလဝါ ဘဝိဿတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သမ္မာ ဝတ္တိတွာတိ ဝတ္တံ ပူရေတွာ။ ဩသာရဏံ လဘိဿတီတိ ကမ္မပ္ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိံ လဘိဿတိ။

တဿာတိ ¶ အာပတ္တာဓိကရဏဿ။ သမ္မုခါဝိနယေနေဝ ဝူပသမော နတ္ထိ ပဋိညာယ၊ တထာရူပါယ ခန္တိယာ ဝါ ဝိနာ အဝူပသမနတော။ ယာ ပန ပဋိညာတိ သမ္ဗန္ဓော။

ဧတ္ထာတိ အာပတ္တိဒေသနာယံ။ သိယာတိ အဝဿံ။ ကက္ခဠတ္တာယ ဝါဠတ္တာယာတိ ကက္ခဠဘာဝါယ စေဝ ဝါဠဘာဝါယ စ။ ထုလ္လဝဇ္ဇန္တိ ပါရာဇိကဉ္စေဝ သင်္ဃာဒိသေသဉ္စ။ ဂိဟိပ္ပဋိသံယုတ္တန္တိ ဂိဟီနံ ဟီနေန ခုံသနဝမ္ဘနဓမ္မိကပ္ပဋိဿဝေသု အာပန္နံ အာပတ္တိံ။

ယထာနုရူပန္တိ ‘‘ဒွီဟိ သမထေဟိ၊ တီဟိ၊ စတူဟိ၊ ဧကေနာ’’တိ ဧဝံ ဝုတ္တနယေနေဝ ယထာနုရူပံ။ ဧတ္ထာတိ ဣမသ္မိံ သမထာဓိကာရေ။ ဝိနိစ္ဆယနယောတိ ဝိနိစ္ဆယနယမတ္တံ။ တေနာဟ ‘‘ဝိတ္ထာရော ပနာ’’တိအာဒိ။ အဿာတိ ဝိတ္ထာရဿ။ သမန္တပါသာဒိကာယံ ဝုတ္တောတိ သမန္တပါသာဒိကာယ နာမ ဝိနယဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တော။ တသ္မာ တတ္ထ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗောတိ အဓိပ္ပာယော။

ဧတ္တကန္တိ ဧတံပရမံ၊ န ဣတော ဘိယျော။

ဣတိ ကင်္ခါဝိတရဏိယာ ပါတိမောက္ခဝဏ္ဏနာယ

ဝိနယတ္ထမဉ္ဇူသာယံ လီနတ္ထပ္ပကာသနိယံ

ဘိက္ခုပါတိမောက္ခဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ