📜

သင်္ဃာဒိသေသကဏ္ဍံ

၁။ သုက္ကဝိဿဋ္ဌိသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

အညတြသုပိနန္တာတိ သွာယံ ဒုဗ္ဗလဝတ္ထုကတ္တာ စေတနာယ ပဋိသန္ဓိံ အာကဍ္ဎိတုံ အသမတ္ထာ၊ သုပိနေ ဥပဋ္ဌိတံ နိမိတ္တဉှိ ဒုဗ္ဗလံ။ ပဝတ္တေ ပန အညေဟိ ကုသလာကုသလေဟိ ဥပတ္ထမ္ဘိတာ ဝိပါကံ ဒေတိ။ ကိဉ္စာပိ ဝိပါကံ ဒေတိ၊ အထ ခေါ အဝိသယေ ဥပ္ပန္နတ္တာ အဗ္ဗောဟာရိကာဝ သုပိနန္တစေတနာတိ လိခိတံ။ ယံ ပနေတ္ထ ‘‘သုပိနေ ဥပဋ္ဌိတံ နိမိတ္တဉှိ ဒုဗ္ဗလ’’န္တိ ဝုတ္တံ၊ တံ အနေကန္တံ၊ န စ အာရမ္မဏဒုဗ္ဗလတာယ စိတ္တပ္ပဝတ္တိ ဒုဗ္ဗလာ အတီတာနာဂတာရမ္မဏာယ၊ ပညတ္တာရမ္မဏာယ ဝါ အဒုဗ္ဗလတ္တာ။ တသ္မာ ဒုဗ္ဗလဝတ္ထုကတ္တာတိ ဒုဗ္ဗလဟဒယဝတ္ထုကတ္တာတိ နော တက္ကောတိ (ဝဇိရ။ ဋီ။ ပါရာဇိက ၂၃၆-၂၃၇) အာစရိယော။ အဝတ္ထုကတာယ ဒုဗ္ဗလဘာဝေါ ယုဇ္ဇတီတိ စေ? န၊ အဝတ္ထုကာယ ဘာဝနာပဘဝါယ အတိရေကဗလဝသမ္ဘဝတော။ ဘာဝနာဗလသမပ္ပိတဉှိ စိတ္တံ အရူပမ္ပိ သမာနံ အတိဘာရမ္ပိ ကရဇကာယံ ဂဟေတွာ ဧကစိတ္တက္ခဏေနေဝ ဗြဟ္မလောကမ္ပိ ပါပေတွာ ဌပေတိ၊ တပ္ပဋိဘာဂံ အနပ္ပိတမ္ပိ ကာမာဝစရစိတ္တံ ကရဇကာယံ အာကာသေ လင်္ဃနသမတ္ထံ ကရောတိ။ ကိံ ပနေတ္ထ တံ အနုမာနကရဏံ? ယေန စိတ္တဿေဝ အာနုဘာဝေါတိ ပညာယေယျ စိတ္တာနုဘာဝေန ဌပနလင်္ဃနာဒိကိရိယာဝိသေသနိဗ္ဗတ္တိဒဿနတော။ ပကတိစိတ္တသမုဋ္ဌာနရူပံ ဝိယ အသံသဋ္ဌတ္တာ၊ နိက္ခမနတ္တာ စ ဝတ္ထိသီသံ၊ ကဋိ၊ ကာယောတိ တိဓာ သုက္ကဿ ဌာနံ ပကပ္ပေန္တိ အာစရိယာ။ သပ္ပဝိသံ ဝိယ တံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ န စ ဝိသေ ဌာနနိယမော၊ ကောဓဝသေန ပဿန္တဿ ဟောတိ။ ဧဝမဿ န ဌာနနိယမော၊ ရာဂဝသေန ဥပက္ကမန္တဿ ဟောတီတိ နော တက္ကောတိ အာစရိယော။

‘‘ဒကသောတံ အနောတိဏ္ဏေပီ’’တိ ဣဒံ ‘‘ဩတိဏ္ဏမတ္တေ’’တိ ဣမိနာ ဝိရုဇ္ဈတီတိ စေ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘ဌာနတော ပန စုတ’’န္တိအာဒိမာဟ။ တဿတ္ထော – နိမိတ္တေ ဥပက္ကမံ ကတွာ သုက္ကံ ဌာနာ စာဝေတွာ ပုန ဝိပ္ပဋိသာရဝသေန ဒကသောတောရောဟဏံ နိဝါရေတုံ န သက္ကာ၊ တထာပိ အဓိဝါသာဓိပ္ပာယေန အဓိဝါသေတွာ အန္တရာ ဒကသောတတော ဥဒ္ဓံ နိဝါရေတုံ အသက္ကုဏေယျတာယ ‘‘ဗဟိ နိက္ခန္တေ ဝါ’’တိ ဝုတ္တံ၊ တသ္မာ ဌာနာ စုတဉှိ အဝဿံ ဒကသောတံ ဩတရတီတိ အဋ္ဌကထာယ အဓိပ္ပာယော။ တသ္မာ ဥဘယံ သမေတီတိ ဂဟေတဗ္ဗော။

ဧတ္ထာဟ – ကသ္မာ ဣမသ္မိံ သိက္ခာပဒေ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခူ’’တိအာဒိနာ ကာရကော န နိဒ္ဒိဋ္ဌောတိ? ဝုစ္စတေ – အဓိပ္ပာယာပေက္ခာယ ဘာဝတော ကာရကော န နိဒ္ဒိဋ္ဌော တဿ သာပေက္ခဘာဝဒဿနတ္ထံ။ ကထံ? ကဏ္ဍုဝနာဒိအဓိပ္ပာယစေတနာဝသေန စေတေန္တဿ ကဏ္ဍုဝနာဒိဥပက္ကမေန ဥပက္ကမန္တဿ မေထုနရာဂဝသေန ဦရုအာဒီသု ဒုက္ကဋဝတ္ထူသု၊ ဝဏာဒီသု ထုလ္လစ္စယဝတ္ထူသု စ ဥပက္ကမန္တဿ သုက္ကဝိသဋ္ဌိယာ သတိပိ န သင်္ဃာဒိသေသော ‘‘အနာပတ္တိ ဘိက္ခု န မောစနာဓိပ္ပာယဿာ’’တိ (ပါရာ။ ၂၆၃) ဝစနတော။ တသ္မာ တဒတ္ထဒဿနတ္ထံ ဣဓ ကာရကော န နိဒ္ဒိဋ္ဌော။ အညထာ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခု သဉ္စေတနိကံ သုက္ကဝိသဋ္ဌိံ အာပဇ္ဇေယျ၊ သင်္ဃာဒိသေသော’’တိ နိဒ္ဒိဋ္ဌေ ကာရကေ ‘‘စေတေတိ န ဥပက္ကမတိ မုစ္စတိ၊ အနာပတ္တီ’’တိ (ပါရာ။ ၂၆၂) ဝုတ္တဝစနဝိရောဓော။ တထာ ‘‘သဉ္စေတနိကာယ သုက္ကဝိသဋ္ဌိယာ အညတြ သုပိနန္တာ သင်္ဃာဒိသေသော’’တိ ဘုမ္မေ နိဒ္ဒိဋ္ဌေပိ သော ဧဝ ဝိရောဓော ဟေတွတ္ထနိယမသိဒ္ဓိတော။ တသ္မာ တဒုဘယမ္ပိ ဝစနက္ကမံ အဝတွာ ‘‘သဉ္စေတနိကာ သုက္ကဝိသဋ္ဌိ အညတြ သုပိနန္တာ သင်္ဃာဒိသေသော’’တိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ နိမိတ္တတ္ထေ ဘုမ္မဝစနာဘာဝတော ဟေတွတ္ထနိယမော န ကတော ဟောတိ။ တသ္မိံ အကတေ သဉ္စေတနိကာ သုက္ကဝိသဋ္ဌိ အညတြ သုပိနန္တာ သင်္ဃာဒိသေသောတိ၊ ဥပက္ကမေ အသတိ အနာပတ္တီတိ အယမတ္ထော ဒီပိတော ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဣမသ္မိံ သိက္ခာပဒေ ဒွေ အာပတ္တိသဟဿာနိ ဟောန္တိ။ ကထံ? အတ္တနော ဟတ္ထာဒိဘေဒေ အဇ္ဈတ္တရူပေ ရာဂူပတ္ထမ္ဘနဝသေန အင်္ဂဇာတေ ကမ္မနိယပ္ပတ္တေ အာရောဂျတ္ထာယ နီလံ မောစေန္တဿ ဧကာ အာပတ္တိ၊ အဇ္ဈတ္တရူပေ ဧဝ ရာဂူပတ္ထမ္ဘေ ပီတကာဒီနံ မောစနဝသေန နဝါတိ ဒသ။ ဧဝံ ‘‘သုခတ္ထာယာ’’တိအာဒီနံ နဝန္နံ ဝသေနာတိ ရာဂူပတ္ထမ္ဘေ အဇ္ဈတ္တရူပဝသေန သတံ။ ဧဝမေဝံ ဝစ္စပ္ပဿာဝဝါတဥစ္စာလိင်္ဂပါဏကဒဋ္ဌူပတ္ထမ္ဘေသု စ သတံ သတံ ကတွာ သဗ္ဗံ ပဉ္စသတံ။ ယထာ အဇ္ဈတ္တရူပေ ပဉ္စသတံ၊ ဧဝံ ဗဟိဒ္ဓါရူပေ ဝါ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါရူပေ ဝါ အာကာသေ ဝါ ကဋိံ ကမ္ပေန္တောတိ ဒွေ သဟဿာနိ အာပတ္တိယော ဟောန္တီတိ။

သုက္ကဝိဿဋ္ဌိသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ ကာယသံသဂ္ဂသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

‘‘ဩတိဏ္ဏော’’တိ ဣမိနာဿ သေဝနာဓိပ္ပာယတာ ဒဿိတာ။ တေနေဝ ‘‘ကာယသံသဂ္ဂရာဂသမင်္ဂိဿေတံ အဓိဝစန’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဝိပရိဏတေန…ပေ… သဒ္ဓိ’’န္တိ ဣမိနာဿ ဝါယာမော ဒဿိတော။ ‘‘သဒ္ဓိ’’န္တိ ဟိ ပဒံ သံယောဂံ ဒီပေတိ၊ သော စ သံယောဂေါ သမာဂမော။ ကေန စိတ္တေန? ဝိပရိဏတေန စိတ္တေန၊ န ပတ္တပ္ပဋိဂ္ဂဟဏာဓိပ္ပာယာဒိနာတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ကာယသံသဂ္ဂံ သမာပဇ္ဇေယျာ’’တိ ဣမိနာဿ ဝါယမတော ဖဿပ္ပဋိဝိဇာနနာ ဒဿိတာ ဟောတိ။ ဝါယမိတွာ ဖဿံ ပဋိဝိဇာနန္တော ဟိ သမာပဇ္ဇတိ နာမ။ ဧဝမဿ တိဝင်္ဂသမ္ပတ္တိ ဒဿိတာ ဟောတိ။ အထ ဝါ ဩတိဏ္ဏော ဝိပရိဏတေန စိတ္တေန ယက္ခာဒိနာ သတ္တော ဝိယ။ ဥပယောဂတ္ထေ ဝါ ဧတံ ကရဏဝစနံ၊ ဩတိဏ္ဏော ဝိပရိဏတံ စိတ္တံ ကူပါဒိံ ဝိယ သတ္တော။ အထ ဝါ ‘‘ရာဂတော ဥတ္တိဏ္ဏော ဘဝိဿာမီ’’တိ ဘိက္ခုဘာဝံ ဥပဂတောပိ ယော ပန ဘိက္ခု တတော ဥတ္တိဏ္ဏာဓိပ္ပာယတော ဝိပရိဏတေန စိတ္တေန ဟေတုဘူတေန တမေဝ ရာဂံ ဩတိဏ္ဏော။ မာတုဂါမေန အတ္တနော သမီပံ ဝါ အာဂတေန၊ အတ္တနာ ဥပဂတေန ဝါ။ ဧတေန မာတုဂါမဿ သာရတ္တတာ ဝါ ဟောတု၊ ဝိရတ္တတာ ဝါ၊ သာ ဣဓ အပ္ပမာဏံ။

ဟတ္ထဂ္ဂါဟံ ဝါတိ ဧတ္ထ ဟတ္ထေန သဗ္ဗောပိ ဥပါဒိန္နကော ကာယော သင်္ဂဟိတော၊ န ဘိန္နသန္တာနော တပ္ပဋိဗဒ္ဓါ ဝတ္ထာလင်္ကာရာဒိ။ ဝေဏိဂ္ဂဟဏေန အနုပါဒိန္နကော အဘိန္နသန္တာနော ကေသလောမနခဂ္ဂဒန္တဂ္ဂါဒိကော ကမ္မပစ္စယဥတုသမုဋ္ဌာနော ဂဟိတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တေနေဝါဟ ‘‘အန္တမသော လောမေန လောမံ ဖုသန္တဿာပီ’’တိ။ တေန အညတရဿ ဝါ…ပေ… ပရာမသနန္တိ ဧတ္ထ အနုပါဒိန္နကာနမ္ပိ သေသလောမာဒီနံ အင်္ဂဘာဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဧဝံ သန္တေ ‘‘ဖဿံ ပဋိဇာနန္တဿ သင်္ဃာဒိသေသော’’တိ ဣမိနာ ဝိရုဇ္ဈတီတိ စေ? န၊ တဒတ္ထဇာနနတော။ ဖုဋ္ဌဘာဝံ ပဋိဝိဇာနန္တောပိ ဖဿံ ပဋိဇာနာတိ နာမ၊ န ကာယဝိညာဏုပ္ပတ္တိယာ ဧဝ။ အနေကန္တိကဉှေတ္ထ ကာယဝိညာဏံ။ တသ္မာ ဧဝ ဣဓ ဖဿပ္ပဋိဝိဇာနနံ အင်္ဂန္တွေဝ န ဝုတ္တံ။ တသ္မိဉှိ ဝုတ္တေ ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ ‘‘န စ မေ လောမဃဋ္ဋနေန ကာယဝိညာဏံ ဥပ္ပန္နံ၊ တသ္မိံ ‘န ဖဿံ ပဋိဇာနာမီ’တိ အနာပန္နသညီ သိယာ’’တိ။ ‘‘ဝေဏီ နာမ ကဟာပဏမာလာဒိသမ္ပယုတ္တံ၊ တတ္ထ ‘ဝေဏိံ ဂဏှိဿာမီ’တိ ကဟာပဏမာလာဒိံ ဧဝ ဂဏှာတိ၊ န လောမံ၊ နတ္ထိ သင်္ဃာဒိသေသော’’တိ ဝဒန္တိ။ ဝီမံသိတဗ္ဗံ။

ကာယသံသဂ္ဂသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ ဒုဋ္ဌုလ္လဝါစာသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

‘‘ကဒါ တေ မာတာ ပသီဒိဿတီ’’တိ အာယာစနံ ဒုဋ္ဌုလ္လဝါစာယ သိခါပတ္တလက္ခဏဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တံ၊ န မေထုနုပသံဟိတေယေဝ ဒုဋ္ဌုလ္လဝါစာတိ ဒဿနတ္ထံ။ ‘‘ဥဘတောဗျဉ္ဇနကာသီ’’တိ ဝစနံ ပန ပုရိသနိမိတ္တေန အသင်္ဃာဒိသေသဝတ္ထုနာ မိဿဝစနံ၊ ပုရိသဥဘတောဗျဉ္ဇနကဿ စ ဣတ္ထိနိမိတ္တံ ပဋိစ္ဆန္နံ၊ ဣတရံ ပါကဋံ။ ယဒိ တမ္ပိ ဇနေတိ၊ ကထံ ‘အနိမိတ္တာသီ’တိအာဒီနိ ပဒါနိ န သင်္ဃာဒိသေသံ ဇနေန္တီ’’တိ ဧကေ၊ တံ န ယုတ္တံ ပုရိသဿာပိ နိမိတ္တာဓိဝစနတ္တာ။ ‘‘မေထုနုပသံဟိတာဟိ သင်္ဃာဒိသေသော’’တိ (ပါရာ။ ၂၄၈) မာတိကာယံ လက္ခဏဿ ဝုတ္တတ္တာ စ မေထုနုပသံဟိတာဟိ ဩဘာသနေ ပဋိဝိဇာနန္တိယာ သင်္ဃာဒိသေသော၊ အပ္ပဋိဝိဇာနန္တိယာ ထုလ္လစ္စယံ၊ ဣတရေဟိ ဩဘာသနေ ပဋိဝိဇာနန္တိယာ ထုလ္လစ္စယံ၊ အပ္ပဋိဝိဇာနန္တိယာ ဒုက္ကဋန္တိ ဧကေ၊ ဝိစာရေတွာ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဧတ္ထာဟ – ‘‘သိခရဏီ’’တိအာဒီဟိ အက္ကောသန္တဿ ပဋိဃစိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ကသ္မာ ‘‘တိဝေဒန’’န္တိ အဝတွာ ‘‘ဒွိဝေဒန’’န္တိ ဝုတ္တန္တိ? ရာဂဝသေန အယံ အာပတ္တိ၊ န ပဋိဃဝသေန။ တသ္မာ ရာဂဝသေနေဝ ပဝတ္တော အက္ကောသော ဣဓ အဓိပ္ပေတော။ တသ္မာ ‘‘ဒွိဝေဒန’’န္တိ ဝစနံ သုဝုတ္တမေဝ။

ဒုဋ္ဌုလ္လဝါစာသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ အတ္တကာမသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဒုဋ္ဌုလ္လောဘာသနေ ဝုတ္တပ္ပကာရာယာတိ ဒုဋ္ဌုလ္လာဒုဋ္ဌုလ္လဇာနနသမတ္ထာယ။ ပရဿ ဘိက္ခုနော အတ္တကာမပါရိစရိယာယ ဝဏ္ဏဘဏနေ ဒုက္ကဋံ၊ ‘‘ယော တေ ဝိဟာရေ ဝသတိ၊ တဿ အဂ္ဂဒါနံ မေထုနံ ဓမ္မံ ဒေဟီ’’တိ ပရိယာယဝစနေပိ ဒုက္ကဋံ၊ ‘‘အတ္တကာမပါရိစရိယာယ ဝဏ္ဏံ ဘာသေယျ၊ ယာ မာဒိသံ သီလဝန္တ’’န္တိ စ ဝုတ္တတ္တာတိ ဧကေ။ ပဉ္စသု အင်္ဂေသု သဗ္ဘာဝါ သင်္ဃာဒိသေသောဝါတိ ဧကေ၊ ဝိစာရေတွာ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ‘‘ဣမသ္မိံ သိက္ခာပဒဒွယေ ကာယသံသဂ္ဂေ ဝိယ ယက္ခိပေတီသုပိ ဒုဋ္ဌုလ္လတ္တကအာမဝစနေ ထုလ္လစ္စယန္တိ ဝဒန္တိ။ အဋ္ဌကထာသု ပန နာဂတ’’န္တိ (ဝဇိရ။ ဋီ။ ပါရာဇိက ၂၉၅) လိခိတံ။ ဥဘတောဗျဉ္ဇနကော ပန ပဏ္ဍကဂတိကောဝ။

အတ္တကာမသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅။ သဉ္စရိတ္တသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

အလံဝစနီယာတိ န ဝစနီယာ၊ နိဝါရဏေ အလံ-သဒ္ဒေါ၊ န အလံဝစနီယာ နာလံဝစနီယာ။ ‘‘ပဋိဂ္ဂဏှာတိ ဝီမံသတိ ပစ္စာဟရတိ၊ အာပတ္တိ သင်္ဃာဒိသေသဿာ’’တိ (ပါရာ။ ၃၀၅) ဝုတ္တတ္တာ ယဿ ဧကန္တေန သင်္ဃာဒိသေသော ဟောတိ၊ တဿ ပဋိဂ္ဂဏှနဝီမံသနပယောဂါ ဧတေ ဒုက္ကဋထုလ္လစ္စယာ နတ္ထီတိ ဝဒန္တီတိ လိခိတံ။ ကိဉ္စာပိ ဧတ္ထ ‘‘ဣတ္ထီ နာမ မနုဿိတ္ထီ၊ န ယက္ခီ န ပေတီ န တိရစ္ဆာနဂတာ။ ပုရိသော နာမ မနုဿပုရိသော၊ န ယက္ခော န ပေတော န တိရစ္ဆာနဂတော’’တိ ပါဠိ နတ္ထိ၊ တထာပိ ကာယသံသဂ္ဂါဒီသု ‘‘မာတုဂါမော နာမ မနုဿိတ္ထီ’’တိ (ပါရာ။ ၂၈၅) ဣတ္ထိဝဝတ္ထာနဿ ကတတ္တာ ဣဓာပိ မနုဿိတ္ထီ ဧဝါတိ ပညာယတိ။ မေထုနပုဗ္ဗဘာဂသာမညတော ဣတ္ထိဝဝတ္ထာနေန ပုရိသဝဝတ္ထာနံ ကတမေဝ ဟောတိ။ တေနေဝါဟ ‘‘ယေသု သဉ္စရိတ္တံ သမာပဇ္ဇတိ၊ တေသံ မနုဿဇာတိကတာ’’တိ (ကင်္ခါ။ အဋ္ဌ။ သဉ္စရိတ္တသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ)။ ကာယသံသဂ္ဂါဒီသု စ ပဏ္ဍကယက္ခိပေတိယော ထုလ္လစ္စယဝတ္ထုကာဝ ဝုတ္တာ၊ တထာ ဣဓာပိ၊ ပဏ္ဍကသဘာဝတ္တာ မနုဿဥဘတောဗျဉ္ဇနကော စ ထုလ္လစ္စယဝတ္ထုကောဝ ဟောတိ။ သေသာ မနုဿပုရိသအမနုဿပဏ္ဍကဥဘတောဗျဉ္ဇနကတိရစ္ဆာနဂတပုရိသာဒယော ဒုက္ကဋဝတ္ထုကာဝ မိစ္ဆာစာရဒဿနသဘာဝတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

သဉ္စရိတ္တသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆။ ကုဋိကာရသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ကိံ ဘန္တေတိ ဧတ္တကေပိ ဝုတ္တေ။ ပုစ္ဆိတော ယဒတ္ထာယ ပဝိဋ္ဌော၊ တံ ကထေတုံ လဘတိ ပုစ္ဆိတပညတ္တာ ဘိက္ခာစာရဝတ္တေတိ လိခိတံ။ ဟတ္ထကမ္မံ ယာစိတော ‘‘ဥပကရဏံ၊ မူလံ ဝါ ဒဿတီ’’တိ ယာစတိ၊ ဝဋ္ဋတိ၊ န ဝဋ္ဋတီတိ? ဝဋ္ဋတိ သေနာသနေ ဩဘာသပရိကထာဒီနံ လဒ္ဓတ္တာတိ ဧကေ။ တိဟတ္ထာ ဝါတိ ဧတ္ထ ဝဍ္ဎကိဟတ္ထေန တိဟတ္ထာ။ ‘‘ပမာဏယုတ္တော မဉ္စောတိ ပကတိဝိဒတ္ထိယာ နဝဝိဒတ္ထိပ္ပမာဏမဉ္စော၊ သော တတ္ထ ဣတော စ န သဉ္စရတိ၊ တသ္မာ စတုဟတ္ထဝိတ္ထာရာ န ဟောတီ’’တိအာဒိ လိခိတံ။ အကုဋိယာ ပန ဝတ္ထုဒေသနာကိစ္စံ နတ္ထိ ဥလ္လိတ္တာဝလိတ္တံ ကာတုံ ဝုတ္တတ္တာ။ ‘‘ဥလ္လိတ္တာဒိဘာဝေါ…ပေ… ‘ဆဒနမေဝ သန္ဓာယ ဝုတ္တော’တိ ယုတ္တမိဒံ။ ကသ္မာတိ စေ? ယသ္မာ မတ္တိကာမယဘိတ္တိံ ဥဋ္ဌာပေတွာ ဥပရိ ဥလ္လိတ္တံ ဝါ အဝလိတ္တံ ဝါ ဥဘယံ ဝါ ဘိတ္တိယာ ဃဋိတံ ကရောန္တဿ အာပတ္တိ ဧဝ ဝိနာပိ ဘိတ္တိလေပေနာ’’တိ လိခိတံ။ ဧဝမေတ္ထ ထမ္ဘတုလာပိဋ္ဌသင်္ဃာဋာဒိ နိရတ္ထကံ သိယာ။ တသ္မာ ဝိစာရေတွာဝ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ‘‘ဥပေါသထာဂါရမ္ပိ ဘဝိဿတိ၊ အဟမ္ပိ ဝသိဿာမီ’’တိ ဝါ ‘‘ဘိက္ခူဟိ ဝါ သာမဏေရေဟိ ဝါ ဧကတော ဝသိဿာမီ’’တိ ဝါ ကရောန္တဿ ဝဋ္ဋတိ ဧဝ။ ကသ္မာ? ‘‘အတ္တုဒ္ဒေသ’’န္တိ ဝုတ္တတ္တာတိ လိခိတံ။

ဣဒံ ပန သိက္ခာပဒံ စတုတ္ထပါရာဇိကံ ဝိယ နိဒါနာပေက္ခံ။ န ဟိ ဝဂ္ဂုမုဒါတီရိယာ ဘိက္ခူ သယမေဝ အတ္တနော အသန္တံ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မံ မုသာဝါဒလက္ခဏံ ပါပေတွာ ဘာသိံသု။ အညမညဉှိ တေ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မဝဏ္ဏံ ဘာသိံသု။ န စ တာဝတာ ပါရာဇိကဝတ္ထု ဟောတိ၊ တတ္တကေန ပန လေသေန ဘဂဝါ တံ ဝတ္ထုံ နိဒါနံ ကတွာ ပါရာဇိကံ ပညပေသိ၊ တထာ ဣဓာပိ။ န ဟိ နိဒါနေ ‘‘အဒေသိတဝတ္ထုကာယော သာရမ္ဘာယော အပရိက္ကမနာယော’’တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘အပ္ပမာဏိကာယော’’တိ ပန ဝုတ္တတ္တာ ပမာဏမတိက္ကမန္တဿ သင်္ဃာဒိသေသောဝ နိဒါနာပေက္ခော။ တတ္ထ သာရမ္ဘေ အပရိက္ကမနေ သင်္ဃာဒိသေသပ္ပသင်္ဂံ ဝိယ ဒိဿမာနံ ‘‘ဝိဘင်္ဂေါ တံနိယမကော’’တိ ဝုတ္တတ္တာ ဝိဘင်္ဂေ န နိဝါရေတိ။ တထာ မဟလ္လကေ။

ဧတ္ထာဟ – ကိမတ္ထံ မာတိကာယံ ဒုက္ကဋဝတ္ထု ဝုတ္တံ၊ နနု ဝိဘင်္ဂေ ဧဝ ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာတိ? ဧဝမေတံ။ ကိံ နု ဘိက္ခူ အဘိနေတဗ္ဗာ ဝတ္ထုဒေသနာယ၊ တေဟိ ဘိက္ခူဟိ ဝတ္ထု ဒေသေတဗ္ဗံ၊ ကီဒိသံ? အနာရမ္ဘံ သပရိက္ကမနန္တိ။ ဣတရဉှိ ‘‘သာရမ္ဘေ စေ ဘိက္ခု ဝတ္ထုသ္မိံ အပရိက္ကမနေ’’တိ ဧဝံ အနုပ္ပသင်္ဂဝသေန အာဂတတ္တာ ဝုတ္တံ။ ယသ္မာ ဝတ္ထု နာမ အတ္ထိ သာရမ္ဘံ အပရိက္ကမနံ၊ အတ္ထိ အနာရမ္ဘံ သပရိက္ကမနံ၊ အတ္ထိ သာရမ္ဘံ သပရိက္ကမနံ၊ အတ္ထိ အနာရမ္ဘံ အပရိက္ကမနန္တိ ဗဟုဝိဓံ၊ တသ္မာ ဗဟုဝိဓတ္တာ ဝတ္ထု ဒေသေတဗ္ဗံ အနာရမ္ဘံ သပရိက္ကမနံ၊ နေတရန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ကိမတ္ထိကာ ပနေတ္ထ ဝတ္ထုဒေသနာတိ စေ? ဂရုကာပတ္တိပညာပနဟေတုပရိဝဇ္ဇနုပါယတ္တာ။ ဝတ္ထုအဒေသနာ ဟိ ဂရုကာပတ္တိပညာပနဟေတုဘူတာ။ ဂရုကာပတ္တိပညာပနံ အကတဝိညတ္တိဂိဟိပီဠာဇနနံ၊ အတ္တဒုက္ခပရဒုက္ခဟေတုဘူတော စ သာရမ္ဘဘာဝေါတိ ဧတေ ဝတ္ထုဒေသနာပဒေသေန ဥပါယေန ပရိဝဇ္ဇိတာ ဟောန္တိ။ န ဟိ ဘိက္ခူ အကပ္ပိယကုဋိကရဏတ္ထံ ဂိဟီနံ ဝါ ပီဠာနိမိတ္တံ၊ သာရမ္ဘဝတ္ထုကုဋိကရဏတ္ထံ ဝါ ဝတ္ထုံ ဒေသေန္တီတိ။ ဟောန္တိ စေတ္ထ –

‘‘ဒုက္ကဋဿ ဟိ ဝတ္ထူနံ၊ မာတိကာယ ပကာသနာ၊

ဂရုကာပတ္တိဟေတူနံ၊ တေသံ ဧဝံ ပကာသိတာ။

‘‘ဝတ္ထုဿ ဒေသနုပါယေန၊ ဂရုကာပတ္တိဟေတုယော၊

ဝဇ္ဇိတာ ဟောန္တိ ယံ တသ္မာ၊ သာရမ္ဘာဒိ ဇဟာပိတ’’န္တိ။

ကုဋိကာရသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇။ ဝိဟာရကာရသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ကိရိယာမတ္တတော သမုဋ္ဌာနဘာဝတော အကိရိယမေဝေတံ။ တံ ဒေသနာအကရဏဝသေန။ ဘိက္ခူ ဝါ အနဘိနေယျာတိ ဧတ္ထ ဝါ-သဒ္ဒေါ အဝဓာရဏတ္ထောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ‘‘အာယသ္မာ ဆန္နော စေတိယရုက္ခံ ဆေဒါပေသီ’’တိ (ပါရာ။ ၃၆၅) အာဂတတ္တာ ဣဒမ္ပိ နိဒါနာပေက္ခန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဝိဟာရကာရသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၈။ ဒုဋ္ဌဒေါသသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

‘‘ကသ္မာ မမ ဝန္ဒနာဒီနိ…ပေ… ‘ဃဋိတေယေဝ သီသံ ဧတီ’တိ ဝုတ္တတ္တာ အန္တိမဝတ္ထုအဇ္ဈာပန္နကံ ဝန္ဒိတုံ န ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝဒန္တိ၊ တံ န ဂဟေတဗ္ဗံ။ ပရိဝါရာဝသာနေ ဥပါလိပဉ္စကေ ‘‘ကတိ နု ခေါ၊ ဘန္တေ၊ အဝန္ဒိယာ’’တိအာဒိနာ (ပရိ။ ၄၆၇) ဝုတ္တပါဠိယံ အဝုတ္တတ္တာ၊ ‘‘ပစ္ဆာ ဥပသမ္ပန္နေန ပုရေ ဥပသမ္ပန္နော ဝန္ဒိယော’’တိ (ပရိ။ ၄၆၈) ဝုတ္တတ္တာ စ၊ တသ္မာ ဧဝ ဣမိဿံ ကင်္ခါဝိတရဏိယံ ‘‘ဥပသမ္ပန္နောတိ သင်္ချုပဂမန’’န္တိ ဝုတ္တံ။ သုတ္တာဓိပ္ပာယော ပန ဧဝံ ဂဟေတဗ္ဗော – အဝန္ဒန္တော သာမီစိပ္ပဋိက္ခေပသင်္ခါတာယ စောဒနာယ စောဒေတိ နာမာတိ ဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တန္တိ။ တသ္မာ ဧဝ ‘‘ဧတ္တာဝတာ စ စောဒနာ နာမ ဟောတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဣဓ အဓိပ္ပေတံ အာပတ္တိအာပဇ္ဇနာကာရံ ဒဿေတုံ ‘‘‘ကသ္မာ မမ ဝန္ဒနာဒီနိ န ကရောသီ’တိအာဒိ ဝုတ္တ’’န္တိ လိခိတံ။

ကတူပသမ္ပဒန္တိ ယဿ ဥပသမ္ပဒါ ရုဟတိ၊ တံ၊ ပဏ္ဍကာဒယော။ ဌပနက္ခေတ္တန္တိ ဧတ္ထ သဗ္ဗသင်္ဂါဟိကံ၊ ပုဂ္ဂလိကဉ္စာတိ ဒုဝိဓံ ပဝါရဏာဌပနံ။ တတ္ထ သဗ္ဗသင်္ဂါဟိကေ ‘‘သုဏာတု မေ၊ ဘန္တေ၊ သင်္ဃော…ပေ… တေဝါစိကံ ပဝါရေ’’တိ သု-ကာရတော ယာဝ ရေ-ကာရော။ ပုဂ္ဂလိကဌပနေ ပန ‘‘သင်္ဃံ၊ ဘန္တေ၊ ပဝါရေမိ…ပေ… ပဿန္တော ပဋီ’’တိ သံ-ကာရတော ယာဝ အယံ သဗ္ဗပစ္ဆိမော ဋိ-ကာရော၊ ဧတ္ထန္တရေ ဧကပဒေပိ ဌပေန္တေန ဌပိတာ ဟောတိ။ ဥပေါသထေ ပန ဣမိနာနုသာရေန ဝိသေသော ဝေဒိတဗ္ဗော ‘‘ကရေယျာ’’တိ ရေ-ကာရေ အနတိက္ကမန္တေ။

ဒုဋ္ဌဒေါသသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၉။ အညဘာဂိယသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

အညဘာဂေါဝါ အဿ အတ္ထီတိ ယထာ သုဝဏ္ဏဿေဒံ သောဝဏ္ဏမိတျတြ သုဝဏ္ဏဝါ အနေန သုဝဏ္ဏော ဣတျုစ္စတေ။ တံ ပဋိမာယ သရီရံ၊ သိလာပုတ္တကဿ သရီရန္တိ စ နိဒဿနံ။ ဆဂလကဿ ‘‘ဒဗ္ဗော’’တိ ဒိန္နံ နာမံ ‘‘ဒေသော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ကသ္မာ? ထေရံ အနုဒ္ဓံသေတုံ ထေရဿာပိ အပဒိသိတဗ္ဗတ္တာ။ အညမ္ပိ ဝတ္ထုံ န ထေရံယေဝ။ လိဿတိ သိလိဿတိ ဝေါဟာရမတ္တေနေဝန အတ္ထတော။ ဤသကံ အလ္လီယတီတိ လေသောတိ အဓိပ္ပာယော။ လိသသေလဆကောလအလ္လီဘာဝေ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဤသကံ အလ္လီယတီတိ လေသော’’တိ။ ယသ္မာ ဒေသလေသာ အတ္ထတော နိန္နာနာကရဏံ၊ တသ္မာ ‘‘ကိဉ္စိဒေသံ လေသမတ္တံ ဥပါဒါယာ’’တိ ပဒံ ဥဒ္ဓရိတွာ ‘‘ဒသ လေသာ ဇာတိလေသော’’တိအာဒိ (ပါရာ။ ၃၉၄) ပဒဘာဇနေ ဝုတ္တံ။

အဋ္ဌုပ္ပတ္တိဝသေနေဝ အာဝိဘူတန္တိ ဧတ္ထ ကိဉ္စ ဘိယျော အနိယမတ္တာ။ န ဟိ မေတ္တိယဘူမဇကာနံ ဝိယ အညေသံ သဗ္ဗေသမ္ပိ ‘‘ဆဂလကမေဝေတ္ထ အညဘာဂိယံ အဓိကရဏံ ဟောတိ၊ အညံ ဂေါမဟိံသာဒိကမ္ပိ ဟောတိ၊ န စ မေတ္တိယဘူမဇကာ ဝိယ သဗ္ဗေပိ နာမလေသမတ္တမေဝ ဥပါဒိယန္တိ၊ အညမ္ပိ ဇာတိလေသာဒိံ ဥပါဒိယန္တိ၊ တသ္မာ အနိယမတ္တာ န ဝိဘတ္တံ။ ကိဉ္စ ဘိယျော တထာဝုတ္တေ ဆဂလကဿေဝ အညဘာဂိယတာ သမ္ဘဝတိ၊ န အညဿ၊ ယေန သောဝ ဒဿိတော။ လေသော စ နာမ လေသောဝ၊ န ဇာတိအာဒိ၊ ယေန သောဝ ဒဿိတောတိ ဧဝံ မိစ္ဆာဂါဟပ္ပသင်္ဂတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဣဓ စ…ပေ… သညိနောပီတိ ဣမသ္မိံ သိက္ခာပဒေ စ အမူလကသိက္ခာပဒေ စာတိ အတ္ထော။

အညဘာဂိယသိက္ခံ ယော၊ နေဝ သိက္ခတိ ယုတ္တိတော၊

ဂစ္ဆေ ဝိနယဝိညူဟိ၊ အညဘာဂိယတံဝ သော။ (ဝဇိရ။ ဋီ။ ပါရာဇိက ၄၀၈)၊

အညဘာဂိယသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၁။ ဘေဒါနုဝတ္တကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

တိဏ္ဏံ ဥဒ္ဓံ ကမ္မာရဟာ…ပေ… ကရောတီတိ ဧတ္ထ ‘‘ဣမေ စတ္တာရော’’တိ ဝါ ‘‘ဣမဉ္စ ဣမဉ္စာ’’တိ ဝါ ဝတွာ ကာတုံ န ဝဋ္ဋတီတိ လိခိတံ။

ဘေဒါနုဝတ္တကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၂။ ဒုဗ္ဗစသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

ဒုက္ခေန ဝတ္တဗ္ဗော ဒုဗ္ဗစော။ ဝုစ္စမာနော န သဟတိ။

ဒုဗ္ဗစသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

နိဂမနဝဏ္ဏနာ

‘‘နာမမတ္တဝသေနာ’’တိ ပါဌော။ ‘‘နာမဂေါတ္တဝသေနာ’’တိ လိခိတံ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ‘‘အယံ ကိရိယာ ဘိက္ခူနံ ကာတုံ န ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဇာနိတွာ သစေ ဆာဒေတိ၊ ဆန္နာဝ ဟောတီတိ အတ္ထော။ သဘာဂမတ္တမေဝါတိ အဝေရိသဘာဂမတ္တမေဝါတိ အဓိပ္ပာယော။

ဝတ္ထု စေဝ ဂေါတ္တဉ္စာတိ ဧတ္ထ ဝတ္ထူတိ ဝီတိက္ကမနံ အသုစိမုစ္စနံ။ ဂေါတ္တန္တိ ဂံ တာယတီတိ ဂေါတ္တံ၊ သဇာတိတော အညတ္ထ ဂန္တုံ အဒတွာ ဂံ ဗုဒ္ဓိံ၊ ဝစနဉ္စ တာယတီတိ အတ္ထော။ ဝတ္ထု စ သဇာတိမေဝ ဂစ္ဆတိ။ သဇာတိ နာမေတ္ထ အညေဟိ ဝိသိဋ္ဌာဝိသိဋ္ဌဘူတာ ကိရိယာ၊ န ကာယသံသဂ္ဂါဒိ။ နာမဉ္စေဝ အာပတ္တိ စာတိ ဧတ္ထ အာပတ္တီတိ ဝီတိက္ကမေနာပန္နာပတ္တိယာ နာမံ။

ပုနအာဂတာဂတာနံ ဘိက္ခူနံ အာရောစေန္တေနာတိ ဧတ္ထ ဒွိန္နံ အာရောစေန္တေန ‘‘အာယသ္မန္တာ ဓာရေန္တု’’တိဏ္ဏံ ဝါ အတိရေကာနံ ဝါ အာရောစေန္တေန ‘‘အာယသ္မန္တော ဓာရေန္တူ’’တိ ဧဝံ အာရောစနဝိဓာနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဝတ္တဘေဒဉ္စ ရတ္တိစ္ဆေဒဉ္စ အကတွာတိ ဧတ္ထ ဌပေတွာ နဝကတရံ ပါရိဝါသိကံ အဝသေသာနံ အန္တမသော မူလာယပဋိကဿနာရဟာဒီနမ္ပိ အဘိဝါဒနာဒိသာဒိယနေ၊ ပဋိပါဋိယာ နိသီဒနေ၊ ဩဝဒနေ၊ ကမ္မိကာနံ ဂရဟဏေ စာတိအာဒီသု ဝတ္တဘေဒေါ ဟောတိ။ ဒဿနသဝနဝိသယေသု အနာရောစနေ စ ဘိက္ခူဟိ ဧကစ္ဆန္နေ ဝသနေ စ အဇာနန္တဿေဝ ဝိဟာရေ ဘိက္ခူနံ အာဂန္တွာ ဂမနေ စာတိအာဒီသု ရတ္တိစ္ဆေဒေါ ဟောတိ။ နာနာသံဝါသကေဟိ ဝိနယကမ္မာဘာဝတော တေသံ အနာရောစနေ ရတ္တိစ္ဆေဒေါ န ဟောတိ။ ‘‘ဒွေ လေဍ္ဍုပါတေ အတိက္ကမိတွာ’’တိ ဝစနတော အန္တော န ဝဋ္ဋတိ။ နိက္ခိတ္တဝတ္တေနေဝ ဟုတွာ ဝိစရန္တေန ယဿ သန္တိကေ ပုဗ္ဗေ သမာဒိယိတွာ အာရောစိတံ၊ တဿာပိ သန္တိကေ ပစ္ဆာ နိက္ခိပနကာလေ အာရောစေတွာဝ နိက္ခိပိတဗ္ဗံ။ တသ္မာ ပုန သမာဒါနကာလေပိ သော စေ တတော ဂစ္ဆတိ၊ တံ ဒိဝသံ အဂန္တွာ ဒိဝါ အာရောစေတွာပိ ယဒိ ဧဝံ အတီတဒိဝသံ ဟောတိ၊ ‘‘အရုဏေ ဥဋ္ဌိတေ တဿ သန္တိကေ အာရောစေတွာ ဝတ္တံ နိက္ခိပိတွာ ဝိဟာရံ ဂန္တဗ္ဗန္တိ တဿ သန္တိကေ အာရောစေတွာ ဝတ္တံ နိက္ခိပိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ အပိစ ‘‘ဝိဟာရံ ဂန္တွာ ယံ သဗ္ဗပဌမံ ဘိက္ခုံ ပဿတိ၊ တဿ အာရောစေတွာ နိက္ခိပိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ သစေ ရတ္တိစ္ဆေဒေါ ဟောတိ၊ ဝိဟာရသီမာပရိယာပန္နာနံ သဗ္ဗေသံ အာရောစေတဗ္ဗံ သိယာ။ ‘‘တဿ အာရောစေတွာ’’တိ ဣဒံ ပန ပုဗ္ဗေ အနာရောစိတံ သန္ဓာယ ဝတ္တဘေဒရက္ခဏတ္ထံ ဝုတ္တံ။ တသ္မာ ဧဝ သမန္တပါသာဒိကာယံ (စူဠဝ။ အဋ္ဌ။ ၉၇) ဧဝံ ဝုတ္တံ ‘‘အညံ ဝိဟာရတော နိက္ခန္တံ ဝါ အာဂန္တုကံ ဝါ’’တိ။

သုဒ္ဓန္တပရိဝါသေ ပန သစေ ‘‘မာသမတ္တံ အသုဒ္ဓါမှီ’’တိ အဂ္ဂဟေသိ၊ ပရိဝသန္တော ပုန ဦနံ ဝါ အဓိကံ ဝါ သန္နိဋ္ဌာနံ ကရောတိ၊ တတ္တကမ္ပိ ပရိဝသိတဗ္ဗမေဝ၊ ပရိဝါသဒါနကိစ္စံ နတ္ထိ။ အယဉှိ သုဒ္ဓန္တပရိဝါသော နာမ ဥဒ္ဓမ္ပိ အာရောဟတိ၊ ဟေဋ္ဌာပိ ဩရောဟတိ။ ဣဒမဿ လက္ခဏံ။

သမောဒဟိတွာတိ မူလာပတ္တိဋ္ဌာနေ ဌပေတွာ၊ ပက္ခိပိတွာတိ အတ္ထော။ အပ္ပဋိစ္ဆန္နာ စေ အန္တရာပတ္တိ၊ မူလာယ ပဋိကဿနံ အကတွာ ပုဗ္ဗေ ဂဟိတပရိဝါသေနေဝ ပရိဝသိတဗ္ဗံ။ ယော ပန အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇိတွာ ဝိဗ္ဘမိတွာ ပုန ဥပသမ္ပန္နော ဟုတွာပိ ပဋိစ္ဆာဒေတိ၊ ယော စ ပုဗ္ဗေ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ ပစ္ဆာ န ပဋိစ္ဆာဒေတိ၊ ယော စ ဥဘယတ္ထ ပဋိစ္ဆာဒေတိ၊ သဗ္ဗေသံ ပဋိစ္ဆန္နဒိဝသဝသေန ပရိဝါသော ဒါတဗ္ဗော။ ‘‘ပုရိမသ္မိံ အာပတ္တိက္ခန္ဓေ ဝါ’’တိ စ ‘‘ပစ္ဆိမသ္မိံ အာပတ္တိက္ခန္ဓေ ဝါ’’တိ (စူဠဝ။ ၁၆၆ အာဒယော) စ ပါဠိယံ ဝုတ္တတ္တာ ဒွေ ဘိက္ခူ ဝိသုဒ္ဓိကံ အာပန္နာ ဟောန္တိ၊ တေ သုဒ္ဓိကဒိဋ္ဌိနော ဟောန္တိ။ ဧကော ဆာဒေတိ၊ ဧကော န ဆာဒေတိ။ ယော ဆာဒေတိ၊ သော ဒုက္ကဋံ ဒေသာပေတဗ္ဗော။ ‘‘ဥဘောပိ ယထာဓမ္မံ ကာရာပေတဗ္ဗာ’’တိ (စူဠဝ။ ၁၈၁) ဝစနတော ယံ ကဉ္စိ အာပတ္တိံ ဆာဒေတွာ ဒုက္ကဋံ အာပဇ္ဇတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

တေသု ဂတေသု ဝါ အဂတေသု ဝါ ပုရိမနယေနေဝ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗန္တိ ဧတ္ထ ဦနေ ဂဏေ စရဏံ၊ အနုဋ္ဌဟနံ ဧကရတ္တမ္ပိ ဂဏေန ဝိပ္ပဝါသံ၊ သစေ ရတ္တိယာ ဧကက္ခဏေန သင်္ဃော ဝသတိ၊ သစေ သော ပုရေ အရုဏမေဝ ကေနစိ ကရဏီယေန ဂတောတိ ဧတ္ထပိ မာနတ္တေပိ ဧဝံ ဇာတေ။ ‘‘အယဉ္စ ယသ္မာ ဂဏဿ အာရောစေတွာ၊ ဘိက္ခူနဉ္စ အတ္ထိဘာဝံ သလ္လက္ခေတွာဝ ဝသိ၊ တေနဿ ဦနေ ဂဏေ စရဏဒေါသော ဝါ ဝိပ္ပဝါသော ဝါ န ဟောတီ’’တိ (စူဠဝ။ အဋ္ဌ။ ၉၇) သမန္တပါသာဒိကာယံ ဝုတ္တံ။ တသ္မာ တေန အာရောစိတေ မုဟုတ္တမ္ပိ နိသီဒိတွာ ဂတေပိ ဝိပ္ပဝါသော နတ္ထိ။ ပါရိဝါသိကဿ၊ ဥက္ခိတ္တကဿ စ ပကတတ္တေန တသ္မိံ ဝသနံ ဥဒကပါတေန ဝါရိတံ၊ တသ္မာ နာနူပစာရေပိ ဧကစ္ဆန္နေ န ဝဋ္ဋတိ။

ဣဒါနိ ပါဌဝိစာရဏာ ဝေဒိတဗ္ဗာ – ‘‘နဝ ပဌမာပတ္တိကာ စတ္တာရော ယာဝတတိယကာ’’တိ ဣဒံ သဘာဝနိယမဝစနံ။ တေန ဝုဋ္ဌာနံ အနိယမန္တိ ဒဿေတိ။ ဧကစ္စာပတ္တိဝုဋ္ဌာနဉှိ ကမ္မတောပိ ဟောတိ အကမ္မတောပိ၊ န ဧဝံ အာပဇ္ဇနန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အညတရံ ဝါ အညတရံ ဝါတိ တေသံ ဒွိဓာ ဘိန္နာနမ္ပိ ဝုဋ္ဌာနက္ကမဘေဒါဘာဝဒီပကဝစနံ။ ယာဝတီဟံ၊ တာဝတီဟန္တိ ဧတ္ထ အဟပရိစ္ဆေဒေါ အရုဏဝသေန။ ‘‘ဇာန’’န္တိ ဣမိနာ ဇာနနပ္ပဋိစ္ဆန္နဿ အကာမာ ပရိဝတ္ထဗ္ဗန္တိ ဒဿေတိ။ တေန ဘိက္ခုနာ အကာမာ ပရိဝတ္ထဗ္ဗန္တိ တေန ဘိက္ခုနာ ဝသတာ အကာမာ ပရိဝတ္ထဗ္ဗံ၊ န ပရိဝတ္တိတလိင်္ဂေနာတိ ဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ ပရိဝုတ္ထပရိဝါသေနာတိ အာဒိမှိ ပရိဝုတ္ထပရိဝါသေနေဝ ပရိဝါသတော ဥတ္တရိ ဣတိဝါရေန အာဒိတော ဘိက္ခုနာဝ ဆာရတ္တံ၊ ပရိဝတ္တိတလိင်္ဂေန ဥဒ္ဓမ္ပိ ဘိက္ခုမာနတ္တာယ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗံ၊ န ပရိဝါသေ ဝိယ တပ္ပစ္စယာ အစိဏ္ဏမာနတ္တော။ စိဏ္ဏမာနတ္တောဝ အဗ္ဘေတဗ္ဗော၊ န ဣတရော၊ န ပရိဝါသေ ဝိယ မာနတ္တာရဟေ၊ ပက္ခမာနတ္တဉ္စ စရန္တိယာ ဘိက္ခုနိယာ လိင်္ဂံ ပရိဝတ္တာတိက္ကမေ သတိ စိဏ္ဏမာနတ္တော ဘိက္ခု ဟောတိ၊ ပုန ဘိက္ခုမာနတ္တံ ဂဟေတွာ စိဏ္ဏမာနတ္တောဝ ဘိက္ခု အဗ္ဘေတဗ္ဗောတိ ဒဿေတိ။

ယတ္ထ သိယာတိ ယဿံ သမာနသံဝါသကသီမာယမ္ပိ ဝီသတိဂဏော ဘိက္ခုသင်္ဃော အတ္ထိ။ ဧကေနပိ စေ ဦနော ဝီသတိဂဏောတိ န ယုဇ္ဇတိ၊ ဦနော စေ။ န ဟိ ဝီသတိဂဏော၊ သင်္ဃော စေ ဦနော။ တသ္မာ ‘‘ဧကေနပိ စေ ဦနော သင်္ဃော’’တိ ဧတ္တကမေဝ ဝတ္တဗ္ဗန္တိ စေ? န၊ စတုဝဂ္ဂပဉ္စဝဂ္ဂဒသဝဂ္ဂပ္ပသင်္ဂနိဝါရဏပ္ပယောဇနတော။ တသ္မာ ဝီသတိဝဂ္ဂေါ ဘိက္ခုသင်္ဃော စေ ဘိက္ခုနာ ဧကေနပိ ဦနော၊ နဋ္ဌော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ကေစိ ပန ဝိနယေ အပ္ပကတညုနော ‘‘ယထာ အတိရေကစတုဝဂ္ဂေါပိ သင်္ဃော စတုဝဂ္ဂကရဏီယေ ကမ္မေ ‘စတုဝဂ္ဂေါ’တိ ဝုစ္စတိ၊ တထာ ပဉ္စဝဂ္ဂဒသဝဂ္ဂကရဏီယေ ကမ္မေ အတိရေကပဉ္စဝဂ္ဂဒသဝဂ္ဂေါပိ ‘ပဉ္စဝဂ္ဂဒသဝဂ္ဂေါ’တိ ဝုစ္စတိ။ တသ္မာ ဦနောပိ စတုဝဂ္ဂပဉ္စဝဂ္ဂဒသဝဂ္ဂဝီသတိဝဂ္ဂေါဝါ’’တိ မညေယျုံ၊ တေသံ မညနာနိဝါရဏတ္ထံ ‘‘ဧကေနပိ စေ ဦနော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အထ ဝါ ဝီသတိ ဘိက္ခုသင်္ဃော စေ၊ ဌပေတွာ ဧကေနပိ စေ ဦနော အပ္ပကတတ္တော၊ တံ ဌပေတွာ ဧကေနပိ စေတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ အယံ တတ္ထ သာမီစီတိ ဝစနံ ယံ ဝုတ္တံ သဗ္ဗတ္ထ ‘‘တဿ အာပတ္တိယာ ပရိဝါသံ ဒေတိ၊ မူလာယ ပဋိကဿတိ၊ မာနတ္တံ ဒေတိ၊ အဗ္ဘေတီ’’တိ၊ တဿ အာဝိဘာဝကရဏတ္ထံ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တေန တေသု အယံ ယထာဝုတ္တာ သာမီစိ နိယတာ ဣစ္ဆိတဗ္ဗာ၊ န ရာဇသိက္ခာပဒါဒီသု ဝိယ အနိယတာ။ တတ္ထ ဟိ ကေနစိ အန္တရာယေန တံ သာမီစိမကရောန္တေပိ အနာပတ္တီတိ ဒီပိတံ ဟောတိ။

သင်္ဃာဒိသေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။