📜

ဝဿူပနာယိကက္ခန္ဓကကထာဝဏ္ဏနာ

၂၆၀၈။ ဝဿူပနာယိကာ ဝုတ္တာတိ သေသော။ ပစ္ဆိမာ စာတိ ဧတ္ထ ဣတိ-သဒ္ဒေါ နိဒဿနေ။ ဝဿူပနာယိကာတိ ဝဿူပဂမနာ။ အာလယော၊ ဝစီဘေဒေါ ဝါ ကာတဗ္ဗော ဥပဂစ္ဆတာတိ ဣမိနာ ဝဿူပဂမနပ္ပကာရော ဒဿိတော။ ဥပဂစ္ဆတာ အာလယော ကတ္တဗ္ဗော၊ ဝစီဘေဒေါ ဝါ ကတ္တဗ္ဗောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဥပဂစ္ဆန္တေန စ သေနာသနေ အသတိ ‘‘ဣဓ ဝဿံ ဝသိဿာမီ’’တိ စိတ္တုပ္ပာဒမတ္တံ ဝါ ကာတဗ္ဗံ၊ သေနာသနေ သတိ ‘‘ဣမသ္မိံ ဝိဟာရေ ဣမံ တေမာသံ ဝဿံ ဥပေမီ’’တိ စ ‘‘ဣဓ ဝဿံ ဥပေမီ’’တိ စ ဝစီဘေဒေါ ဝါ ကာတဗ္ဗောတိ အတ္ထော။

၂၆၀၉။ ဇာနံ ဝဿူပဂမနံ အနုပဂစ္ဆတော ဝါပီတိ ယောဇနာ။ တေမာသန္တိ ဧတ္ထ ‘‘ပုရိမံ ဝါ ပစ္ဆိမံ ဝါ’’တိ သေသော။ စရန္တဿာပီတိ ဧတ္ထ ‘‘စာရိက’’န္တိ သေသော။ ပုရိမံ ဝါ တေမာသံ ပစ္ဆိမံ ဝါ တေမာသံ အဝသိတွာဝ စာရိကံ စရန္တဿာပိ ဒုက္ကဋန္တိ ယောဇနာ။ တေမာသန္တိ အစ္စန္တသံယောဂေ ဥပယောဂဝစနံ။ ယထာဟ – ‘‘န၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝဿံ ဥပဂန္တွာ ပုရိမံ ဝါ တေမာသံ ပစ္ဆိမံ ဝါ တေမာသံ အဝသိတွာ စာရိကာ ပက္ကမိတဗ္ဗာ၊ ယော ပက္ကမေယျ၊ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာ’’တိ (မဟာဝ။ ၁၈၅)။

၂၆၁၀။ ရုက္ခဿသုသိရေတိ ဧတ္ထ ‘‘သုဒ္ဓေ’’တိ သေသော။ ယထာဟ – ‘‘ရုက္ခသုသိရေတိ ဧတ္ထ သုဒ္ဓေ ရုက္ခသုသိရေယေဝ န ဝဋ္ဋတိ၊ မဟန္တဿ ပန ရုက္ခသုသိရဿ အန္တော ပဒရစ္ဆဒနံ ကုဋိကံ ကတွာ ပဝိသနဒွါရံ ယောဇေတွာ ဥပဂန္တုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ ‘‘ရုက္ခဿ သုသိရေ’’တိ ဣမိနာ ရုက္ခေကဒေသော ဝိဋပေါပိ သင်္ဂဟိတော၊ သောပိ သုဒ္ဓါဝ န ဝဋ္ဋတိ။ ယထာဟ – ‘‘ရုက္ခဝိဋဘိယာတိ ဧတ္ထာပိ သုဒ္ဓေ ဝိဋပမတ္တေ န ဝဋ္ဋတိ၊ မဟာဝိဋပေ ပန အဋ္ဋကံ ဗန္ဓိတွာ တတ္ထ ပဒရစ္ဆဒနံ ကုဋိကံ ကတွာ ဥပဂန္တုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ (မဟာဝ။ အဋ္ဌ။ ၂၀၃)။

‘‘ဆတ္တေတိ ဧတ္ထာပိ စတူသု ထမ္ဘေသု ဆတ္တံ ဌပေတွာ အာဝရဏံ ကတွာ ဒွါရံ ယောဇေတွာ ဥပဂန္တုံ ဝဋ္ဋတိ၊ ဆတ္တကုဋိကာ နာမေသာ ဟောတိ။ စာဋိယာတိ ဧတ္ထာပိ မဟန္တေန ကပလ္လေန ဆတ္တေ ဝုတ္တနယေန ကုဋိံ ကတွာဝ ဥပဂန္တုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ အဋ္ဌကထာဝစနတော ဧဝမကတာသု သုဒ္ဓဆတ္တစာဋီသု နိဝါရဏံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဆဝကုဋီတိ ဋင်္ကိတမဉ္စာဒယော ဝုတ္တာ။ ယထာဟ – ‘‘ဆဝကုဋိကာ နာမ ဋင်္ကိတမဉ္စာဒိဘေဒါ ကုဋိ၊ တတ္ထ ဥပဂန္တုံ န ဝဋ္ဋတီ’’တိ (မဟာဝ။ အဋ္ဌ။ ၂၀၃)။

သုသာနေ ပန အညံ ကုဋိကံ ကတွာ ဥပဂန္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ ‘‘ဆဝသရီရံ ဈာပေတွာ ဆာရိကာယ၊ အဋ္ဌိကာနဉ္စ အတ္ထာယ ကုဋိကာ ကရီယတီ’’တိ အန္ဓကဋ္ဌကထာယံ ဆဝကုဋိ ဝုတ္တာ။ ‘‘ဋင်္ကိတမဉ္စောတိ ကသိကုဋိကာပါသာဏဃရန္တိ လိခိတ’’န္တိ (ဝဇိရ။ ဋီ။ မဟာဝဂ္ဂ ၂၀၃) ဝဇိရဗုဒ္ဓိတ္ထေရော။ စတုန္နံ ပါသာဏာနံ ဥပရိ ပါသာဏံ အတ္ထရိတွာ ကတော ဂေဟောပိ ‘‘ဋင်္ကိတမဉ္စော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဒီဃေ မဉ္စပါဒေ မဇ္ဈေ ဝိဇ္ဈိတွာ အဋနိယော ပဝေသေတွာ မဉ္စံ ကရောန္တီတိ တဿ ဣဒံ ဥပရိ၊ ဣဒံ ဟေဋ္ဌာတိ နတ္ထိ၊ ပရိဝတ္တေတွာ အတ္ထတောပိ တာဒိသောဝ ဟောတိ၊ တံ သုသာနေ၊ ဒေဝဋ္ဌာနေ စ ဌပေန္တိ၊ အယမ္ပိ ဋင်္ကိတမဉ္စော နာမ။

၂၆၁၁။ ‘‘သတိ ပစ္စယဝေကလ္လေ၊ သရီရာဖာသုတာယ ဝါ’’တိ အဝသေသန္တရာယာနံ ဝက္ခမာနတ္တာ ‘‘အန္တရာယော’’တိ ဣမိနာ ရာဇန္တရာယာဒိ ဒသဝိဓော ဂဟေတဗ္ဗော။

၂၆၁၂-၄။ ‘‘အနုဇာနာမိ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တန္နံ သတ္တာဟကရဏီယေန အပ္ပဟိတေပိ ဂန္တုံ၊ ပဂေဝ ပဟိတေ ဘိက္ခုဿ ဘိက္ခုနိယာ သိက္ခမာနာယ သာမဏေရဿ သာမဏေရိယာ မာတုယာ စ ပိတုဿ စာ’’တိ (မဟာဝ။ ၁၉၈) ဝုတ္တနယံ ဒဿေတုမာဟ ‘‘မာတာပိတူန’’န္တိအာဒိ။

မာတာပိတူနံ ဒဿနတ္ထံ၊ ပဉ္စန္နံ သဟဓမ္မိကာနံ ဒဿနတ္ထံ ဝါ နေသံ အတ္ထေ သတိ ဝါ နေသံ အန္တရေ ဂိလာနံ ဒဋ္ဌုံ ဝါ တဒုပဋ္ဌာကာနံ ဘတ္တာဒိံ ပရိယေသနတ္ထံ ဝါ နေသံ ဘတ္တာဒိံ ပရိယေသနတ္ထံ ဝါ တထာ နေသံ ပဉ္စန္နံ သဟဓမ္မိကာနံ အညတရံ အနဘိရတံ ဥက္ကဏ္ဌိတံ အဟံ ဂန္တွာ ဝူပကာသေဿံ ဝါ ဝူပကာသာပေဿာမိ ဝါ ဓမ္မကထမဿ ကရိဿာမီတိ ဝါ တဿ ပဉ္စန္နံ သဟဓမ္မိကာနံ အညတရဿ ဥဋ္ဌိတံ ဥပ္ပန္နံ ဒိဋ္ဌိံ ဝိဝေစေဿာမိ ဝါ ဝိဝေစာပေဿာမိ ဝါ ဓမ္မကထမဿ ကရိဿာမီတိ ဝါ တထာ ဥပ္ပန္နံ ကုက္ကုစ္စံ ဝိနောဒေဿာမီတိ ဝါ ဝိနောဒါပေဿာမီတိ ဝါ ဓမ္မကထမဿ ကရိဿာမီတိ ဝါ ဧဝံ ဝိနယညုနာ ဘိက္ခုနာ သတ္တာဟကိစ္စေန အပေသိတေပိ ဂန္တဗ္ဗံ၊ ပဂေဝ ပဟိတေတိ ယောဇနာ။

ဘတ္တာဒီတိ ဧတ္ထ အာဒိ-သဒ္ဒေန ဘေသဇ္ဇပရိယေသနာဒိံ သင်္ဂဏှာတိ။ ယထာဟ – ‘‘ဂိလာနဘတ္တံ ဝါ ပရိယေသိဿာမိ၊ ဂိလာနုပဋ္ဌာကဘတ္တံ ဝါ ပရိယေသိဿာမိ၊ ဂိလာနဘေသဇ္ဇံ ဝါ ပရိယေသိဿာမိ၊ ပုစ္ဆိဿာမိ ဝါ ဥပဋ္ဌဟိဿာမိ ဝါ’’တိ။ ဝူပကာသေဿန္တိ ယတ္ထ အနဘိရတိ ဥပ္ပန္နာ၊ တတော အညတ္ထ ဂဟေတွာ ဂမိဿာမီတိ အတ္ထော။

ဝိနောဒေဿာမဟန္တိ ဝါတိ ဧတ္ထ ဝါ-သဒ္ဒေန ‘‘ဣဓ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဂရုဓမ္မံ အဇ္ဈာပန္နော ဟောတိ ပရိဝါသာရဟော၊ သော စေ ဘိက္ခူနံ သန္တိကေ ဒူတံ ပဟိဏေယျ ‘အဟဉှိ ဂရုဓမ္မံ အဇ္ဈာပန္နော ပရိဝါသာရဟော၊ အာဂစ္ဆန္တု ဘိက္ခူ၊ ဣစ္ဆာမိ ဘိက္ခူနံ အာဂတ’န္တိ။ ဂန္တဗ္ဗံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တာဟကရဏီယေန အပ္ပဟိတေပိ၊ ပဂေဝ ပဟိတေ ‘ပရိဝါသဒါနံ ဥဿုက္ကံ ကရိဿာမိ ဝါ အနုဿာဝေဿာမိ ဝါ ဂဏပူရကော ဝါ ဘဝိဿာမီ’’တိအာဒိနယံ (မဟာဝ။ ၁၉၃) သင်္ဂဏှာတိ။ ဧဝံ သတ္တာဟကိစ္စေန ဂစ္ဆန္တေန အန္တောဥပစာရသီမာယ ဌိတေနေဝ ‘‘အန္တောသတ္တာဟေ အာဂစ္ဆိဿာမီ’’တိ အာဘောဂံ ကတွာ ဂန္တဗ္ဗံ။ သစေ အာဘောဂံ အကတွာ ဥပစာရသီမံ အတိက္ကမတိ၊ ဆိန္နဝဿော ဟောတီတိ ဝဒန္တိ။

၂၆၁၅။ ‘‘အယံ ပနေတ္ထ ပါဠိမုတ္တကရတ္တိစ္ဆေဒဝိနိစ္ဆယော’’တိ အဋ္ဌကထာဂတံ ရတ္တိစ္ဆေဒဝိနိစ္ဆယံ ဒဿေတုမာဟ ‘‘ဝဿံ ဥပဂတေနေတ္ထာ’’တိအာဒိ။ ဧတ္ထာတိ ဣမသ္မိံ သတ္တာဟကိစ္စာဓိကာရေ။ အယံ ပါဠိမုတ္တကဝိနိစ္ဆယော ဒဋ္ဌဗ္ဗောတိ အတ္ထော။

၂၆၁၆။ ‘‘အသုကံ နာမ ဒိဝသ’’န္တိအာဒိနာ နိမန္တနာကာရံ ဝက္ခတိ။ ပုဗ္ဗန္တိ ပဌမံ။ ဝဋ္ဋတီတိ သတ္တာဟကိစ္စေန ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ ယထာဟ – ‘‘သစေ ဧကသ္မိံ မဟာဝါသေ ပဌမံယေဝ ကတိကာ ကတာ ဟောတိ ‘အသုကဒိဝသံ နာမ သန္နိပတိတဗ္ဗ’န္တိ၊ နိမန္တိတောယေဝ နာမ ဟောတိ၊ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ (မဟာဝ။ အဋ္ဌ။ ၁၉၉)။ ‘‘ဥပါသကေဟိ ‘ဣမသ္မိံ နာမ ဒိဝသေ ဒါနာဒီနိ ကရောမ၊ သဗ္ဗေ ဧဝ သန္နိပတန္တူ’တိ ကတိကာယပိ ကတာယ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတိ၊ နိမန္တိတောယေဝ နာမ ဟောတီ’’တိ ကေစိ။

၂၆၁၇။ ဘဏ္ဍကန္တိ အတ္တနော စီဝရဘဏ္ဍံ။ န ဝဋ္ဋတီတိ သတ္တာဟကိစ္စေန ဂန္တုံ န ဝဋ္ဋတိ။ ပဟိဏန္တီတိ စီဝရဓောဝနာဒိကမ္မေန ပဟိဏန္တိ။ အာစရိယုပဇ္ဈာယာနံ အာဏတ္တိယေန ကေနစိ အနဝဇ္ဇကိစ္စေန သတ္တာဟကရဏီယေန ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတီတိ ဣမိနာဝ ဒီပိတံ ဟောတိ။

၂၆၁၈။ ဥဒ္ဒေသာဒီနမတ္ထာယာတိ ပါဠိဝါစနာနိ သန္ဓာယ။ အာဒိ-သဒ္ဒေန ပရိပုစ္ဆာဒိံ သင်္ဂဏှာတိ။ ဂရူနန္တိ အဂိလာနာနမ္ပိ အာစရိယုပဇ္ဈာယာနံ။ ဂန္တုံ လဘတီတိ သတ္တာဟကရဏီယေန ဂန္တုံ လဘတိ။ ပုဂ္ဂလောတိ ပကရဏတော ဘိက္ခုံယေဝ ဂဏှာတိ။

၂၆၁၉။ အာစရိယောတိ နိဒဿနမတ္တံ၊ ဥပဇ္ဈာယေန နိဝါရိတေပိ ဧသေဝ နယော။ ‘‘သစေ ပန နံ အာစရိယော ‘အဇ္ဇ မာ ဂစ္ဆာ’တိ ဝဒတိ၊ ဝဋ္ဋတီ’’တိ (မဟာဝ။ အဋ္ဌ။ ၁၉၉) အဋ္ဌကထာနယံ ဒဿေတုမာဟ ‘‘ရတ္တိစ္ဆေဒေ အနာပတ္တိ၊ ဟောတီတိ ပရိဒီပိတာ’’တိ။ ရတ္တိစ္ဆေဒေတိ ဝဿစ္ဆေဒနိမိတ္တံ။ ‘‘ရတ္တိစ္ဆေဒေ’’တိ သဗ္ဗတ္ထ ဝဿစ္ဆေဒေါတိ သန္နိဋ္ဌာနံ ကတွာ ဝဒန္တိ၊ ဧဝံ သတ္တာဟကရဏီယေန ဂတံ နံ အန္တောသတ္တာဟေယေဝ ပုန အာဂစ္ဆန္တံ သစေ အာစရိယော ဝါ ဥပဇ္ဈာယော ဝါ ‘‘အဇ္ဇ မာ ဂစ္ဆာ’’တိ ဝဒတိ၊ သတ္တာဟာတိက္ကမေပိ အနာပတ္တီတိ အဓိပ္ပာယော၊ ဝဿစ္ဆေဒေါ ပန ဟောတိယေဝါတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ သတ္တာဟဿ ဗဟိဒ္ဓါ ဝီတိနာမိတတ္တာ။

၂၆၂၀။ ယဿ ကဿစိ ဉာတိဿာတိ မာတာပိတူဟိ အညဿ ဉာတိဇနဿ။ ‘‘ဂစ္ဆတော ဒဿနတ္ထာယာ’’တိ ဣမိနာ သေသဉာတိကေဟိ ‘‘မယံ ဂိလာနာ ဘဒန္တာနံ အာဂမနံ ဣစ္ဆာမာ’’တိ စ ‘‘ဥပဋ္ဌာကကုလေဟိ ဒါနံ ဒဿာမ၊ ဓမ္မံ သောဿာမ၊ ဘိက္ခူနံ ဒဿနံ ဣစ္ဆာမာ’’တိ စ ဧဝံ ကတ္တဗ္ဗံ နိဒ္ဒိသိတွာ ဒူတေ ဝါ ပေသိတေ သတ္တာဟကရဏီယေန ဂစ္ဆတော ရတ္တိစ္ဆေဒေါ စ ဒုက္ကဋဉ္စ န ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ယထာဟ ‘‘ဣဓ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုဿ ဉာတကော ဂိလာနော ဟောတိ…ပေ… ဂန္တဗ္ဗံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တာဟကရဏီယေန ပဟိတေ၊ န တွေဝ အပ္ပဟိတေ’’တိ (မဟာဝ။ ၁၉၉) စ ‘‘ဣဓ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥပါသကေန သင်္ဃံ ဥဒ္ဒိဿ ဝိဟာရော ကာရာပိတော ဟောတိ…ပေ… ဣစ္ဆာမိ ဒါနဉ္စ ဒါတုံ ဓမ္မဉ္စ သောတုံ ဘိက္ခူ စ ပဿိတုန္တိ။ ဂန္တဗ္ဗံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တာဟကရဏီယေန ပဟိတေ၊ န တွေဝ အပ္ပဟိတေ’’တိ (မဟာဝ။ ၁၈၈) စ။

၂၆၂၁။ ‘‘အဟံ ဂါမကံ ဂန္တွာ အဇ္ဇေဝ အာဂမိဿာမီ’’တိ အာဂစ္ဆံ အာဂစ္ဆန္တော သစေ ပါပုဏိတုံ န သက္ကောတေဝ၊ ဝဋ္ဋတီတိ ယောဇနာ။ ဝဋ္ဋတီတိ ဧတ္ထ ‘‘အဇ္ဇေဝ အာဂမိဿာမီ’’တိ ဂန္တွာ အာဂစ္ဆန္တဿ အန္တရာမဂ္ဂေ သစေ အရုဏုဂ္ဂမနံ ဟောတိ၊ ဝဿစ္ဆေဒေါပိ န ဟောတိ၊ ရတ္တိစ္ဆေဒဒုက္ကဋဉ္စ နတ္ထီတိ အဓိပ္ပာယော။

၂၆၂၂။ ဝဇေတိ (မဟာဝ။ အဋ္ဌ။ ၂၀၃) ဂေါပါလကာနံ နိဝါသနဋ္ဌာနေ။ သတ္ထေတိ ဇင်္ဃသတ္ထသကဋသတ္ထာနံ သန္နိဝိဋ္ဌောကာသေ။ တီသု ဌာနေသု ဘိက္ခုနော၊ ဝဿစ္ဆေဒေ အနာပတ္တီတိ တေဟိ သဒ္ဓိံ ဂစ္ဆန္တဿေဝ နတ္ထိ အာပတ္တိ၊ တေဟိ ဝိယုဉ္ဇိတွာ ဂမနေ ပန အာပတ္တိယေဝ၊ ပဝါရေတုဉ္စ န လဘတိ။

ဝဇာဒီသု ဝဿံ ဥပဂစ္ဆန္တေန ဝဿူပနာယိကဒိဝသေ တေန ဘိက္ခုနာ ဥပါသကာ ဝတ္တဗ္ဗာ ‘‘ကုဋိကာ လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ သစေ ကရိတွာ ဒေန္တိ၊ တတ္ထ ပဝိသိတွာ ‘‘ဣဓ ဝဿံ ဥပေမီ’’တိ တိက္ခတ္တုံ ဝတ္တဗ္ဗံ။ နော စေ ဒေန္တိ၊ သာလာသင်္ခေပေန ဌိတသကဋဿ ဟေဋ္ဌာ ဥပဂန္တဗ္ဗံ။ တမ္ပိ အလဘန္တေန အာလယော ကာတဗ္ဗော။ သတ္ထေ ပန ကုဋိကာဒီနံ အဘာဝေ ‘‘ဣဓ ဝဿံ ဥပေမီ’’တိ ဝစီဘေဒံ ကတွာ ဥပဂန္တုံ န ဝဋ္ဋတိ၊ အာလယကရဏမတ္တမေဝ ဝဋ္ဋတိ။ အာလယော နာမ ‘‘ဣဓ ဝဿံ ဝသိဿာမီ’’တိ စိတ္တုပ္ပာဒမတ္တံ။

သစေ မဂ္ဂပ္ပဋိပန္နေယေဝ သတ္ထေ ပဝါရဏဒိဝသော ဟောတိ၊ တတ္ထေဝ ပဝါရေတဗ္ဗံ။ အထ သတ္ထော အန္တောဝဿေယေဝ ဘိက္ခုနာ ပတ္ထိတဋ္ဌာနံ ပတွာ အတိက္ကမတိ။ ပတ္ထိတဋ္ဌာနေ ဝသိတွာ တတ္ထ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ပဝါရေတဗ္ဗံ။ အထာပိ သတ္ထော အန္တောဝဿေယေဝ အန္တရာ ဧကသ္မိံ ဂါမေ တိဋ္ဌတိ ဝါ ဝိပ္ပကိရတိ ဝါ၊ တသ္မိံယေဝ ဂါမေ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ဝသိတွာ ပဝါရေတဗ္ဗံ၊ အပ္ပဝါရေတွာ တတော ပရံ ဂန္တုံ န ဝဋ္ဋတိ။

နာဝါယ ဝဿံ ဥပဂစ္ဆန္တေနာပိ ကုဋိယံယေဝ ဥပဂန္တဗ္ဗံ။ ပရိယေသိတွာ အလဘန္တေ အာလယော ကာတဗ္ဗော ။ သစေ အန္တောတေမာသံ နာဝါ သမုဒ္ဒေယေဝ ဟောတိ၊ တတ္ထေဝ ပဝါရေတဗ္ဗံ။ အထ နာဝါ ကူလံ လဘတိ၊ သယဉ္စ ပရတော ဂန္တုကာမော ဟောတိ၊ ဂန္တုံ န ဝဋ္ဋတိ။ နာဝါယ လဒ္ဓဂါမေယေဝ ဝသိတွာ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ပဝါရေတဗ္ဗံ။ သစေပိ နာဝါ အနုတီရမေဝ အညတ္ထ ဂစ္ဆတိ၊ ဘိက္ခု စ ပဌမံ လဒ္ဓဂါမေယေဝ ဝသိတုကာမော၊ နာဝါ ဂစ္ဆတု၊ ဘိက္ခုနာ တတ္ထေဝ ဝသိတွာ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ပဝါရေတဗ္ဗံ။

ဣတိ ဝဇေ၊ သတ္ထေ၊ နာဝါယန္တိ တီသု ဌာနေသု နတ္ထိ ဝဿစ္ဆေဒေ အာပတ္တိ၊ ပဝါရေတုဉ္စ လဘတိ။

၂၆၂၃။ သတိ ပစ္စယဝေကလ္လေတိ ပိဏ္ဍပါတာဒီနံ ပစ္စယာနံ ဦနတ္တေ သတိ။ သရီရာဖာသုတာယ ဝါတိ သရီရဿ အဖာသုတာယ အာဗာဓေ ဝါ သတိ။ ဝဿံ ဆေတွာပိ ပက္ကမေတိ ဝဿစ္ဆေဒံ ကတွာပိ ယထာဖာသုကဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆေယျ။ အပိ-သဒ္ဒေန ဝဿံ အဆေတွာ ဝဿစ္ဆေဒကာရဏေ သတိ သတ္တာဟကရဏီယေန ဂန္တုမ္ပိ ဝဋ္ဋတီတိ ဒီပေတိ။

၂၆၂၄။ ယေန ကေနန္တရာယေနာတိ ရာဇန္တရာယာဒီသု ယေန ကေနစိ အန္တရာယေန။ ယော ဘိက္ခု ဝဿံ နောပဂတော၊ တေနာပိ ဆိန္နဝဿေန ဝါပိ ဒုတိယာ ဝဿူပနာယိကာ ဥပဂန္တဗ္ဗာတိ ယောဇနာ။

၂၆၂၅-၆။ သတ္တာဟန္တိ အစ္စန္တသံယောဂေ ဥပယောဂဝစနံ။ ‘‘ဝီတိနာမေတီ’’တိ ဣမိနာ သမ္ဗန္ဓော။ ဥပဂန္တွာပိ ဝါ ဗဟိဒ္ဓါ ဧဝ သတ္တာဟံ ဝီတိနာမေတိ စေ။ ယော ဂစ္ဆတိ၊ ယော စ ဝီတိနာမေတိ၊ တဿ ဘိက္ခုဿ။ ပုရိမာပိ န ဝိဇ္ဇတီတိ အနုပဂတတ္တာ၊ ဆိန္နဝဿတ္တာ စ ပုရိမာပိ ဝဿူပနာယိကာ န ဝိဇ္ဇတိ န လဘတိ။ ဣမေသံ ဒွိန္နံ ယထာက္ကမံ ဥပစာရာတိက္ကမေ၊ သတ္တာဟာတိက္ကမေ စ အာပတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ပဋိဿဝေ စ ဘိက္ခုဿ၊ ဟောတိ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋန္တိ ‘‘ဣဓ ဝဿံ ဝသထာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘သာဓူ’’တိ ပဋိဿုဏိတွာ တဿ ဝိသံဝါဒေ အသစ္စာပနေ အာပတ္တိ ဟောတိ။ ကတမာတိ အာဟ ‘‘ဒုက္ကဋ’’န္တိ။ န ကေဝလံ ဧတဿေဝ ဝိသံဝါဒေ အာပတ္တိ ဟောတိ၊ အထ ခေါ ဣတရေသမ္ပိ ပဋိဿဝါနံ ဝိသံဝါဒေ အာပတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ယထာဟ – ‘‘ပဋိဿဝေ စ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာတိ ဧတ္ထ န ကေဝလံ ‘ဣမံ တေမာသံ ဣဓ ဝဿံ ဝသထာ’တိ ဧတဿေဝ ပဋိဿဝဿ ဝိသံဝါဒေ အာပတ္တိ၊ ‘ဣမံ တေမာသံ ဘိက္ခံ ဂဏှထ၊ ဥဘောပိ မယံ ဣဓ ဝဿံ ဝသိဿာမ၊ ဧကတောဝ ဥဒ္ဒိသာပေဿာမာ’တိ ဧဝမာဒိနာပိ တဿ တဿ ပဋိဿဝဿ ဝိသံဝါဒေ ဒုက္ကဋ’’န္တိ (မဟာဝ။ အဋ္ဌ။ ၂၀၇)။ တဉ္စ ခေါ ပဋိဿဝကာလေ သုဒ္ဓစိတ္တဿ ပစ္ဆာ ဝိသံဝါဒနပစ္စယာ ဟောတိ။ ပဌမံ အသုဒ္ဓစိတ္တဿ ပန ပဋိဿဝေ ပါစိတ္တိယံ၊ ဝိသံဝါဒေန ဒုက္ကဋန္တိ ပါစိတ္တိယေန သဒ္ဓိံ ဒုက္ကဋံ ယုဇ္ဇတိ။

၂၆၂၇။ ‘‘ဝဿံ ဥပဂန္တွာ ပန အရုဏံ အနုဋ္ဌာပေတွာ တဒဟေဝ သတ္တာဟကရဏီယေန ပက္ကမန္တဿာပိ အန္တောသတ္တာဟေ နိဝတ္တန္တဿ အနာပတ္တီ’’တိ (မဟာဝ။ အဋ္ဌ။ ၂၀၇) အဋ္ဌကထာဝစနတော၊ ‘‘ကော ဝါဒေါ ဝသိတွာ ဗဟိ ဂစ္ဆတော’’တိ ဝက္ခမာနတ္တာ စ ‘‘နုဋ္ဌာပေတွာ ပနာရုဏ’’န္တိ ပါဌော ဂဟေတဗ္ဗော။ ကတ္ထစိ ပေါတ္ထကေသု ‘‘ဥဋ္ဌာပေတွာ ပနာရုဏ’’န္တိ ပါဌော ဒိဿတိ၊ သော န ဂဟေတဗ္ဗော။

၂၆၂၈။ ဝသိတွာတိ ဒွီဟတီဟံ ဝသိတွာ။ ယထာ ဝဿံ ဝသိတွာ အရုဏံ အနုဋ္ဌာပေတွာဝ သတ္တာဟကရဏီယေန ဂစ္ဆတော အနာပတ္တိ၊ တထာ ဂတဋ္ဌာနတော အန္တောသတ္တာဟေ အာဂန္တွာ ပုနပိ အရုဏံ အနုဋ္ဌာပေတွာဝ သတ္တာဟကရဏီယေန ဂစ္ဆတော အနာပတ္တိ။ ‘‘သတ္တာဟဝါရေန အရုဏော ဥဋ္ဌာပေတဗ္ဗော’’တိ (မဟာဝ။ အဋ္ဌ။ ၂၀၁) အဋ္ဌကထာဝစနံ သတ္တမာရုဏေန ပဋိဗဒ္ဓဒိဝသံ သတ္တမေန အရုဏေနေဝ သင်္ဂဟေတွာ သတ္တမအရုဏဗ္ဘန္တရေ အနာဂန္တွာ အဋ္ဌမံ အရုဏံ ဗဟိ ဥဋ္ဌာပေန္တဿ ရတ္တိစ္ဆေဒဒဿနပရံ၊ န သတ္တမအရုဏဿေဝ တတ္ထ ဥဋ္ဌာပေတဗ္ဗဘာဝဒဿနပရန္တိ ဂဟေတဗ္ဗံ သိက္ခာဘာဇနအဋ္ဌကထာယ၊ သီဟဠဂဏ္ဌိပဒေသု စ တထာ ဝိနိစ္ဆိတတ္တာ။

၂၆၂၉။ ‘‘နောပေတိ အသတိယာ’’တိ ပဒစ္ဆေဒေါ၊ နောပေတီတိ ‘‘ဣမသ္မိံ ဝိဟာရေ ဣမံ တေမာသံ ဝဿံ ဥပေမီ’’တိ ဝစီဘေဒေန န ဥပဂစ္ဆတိ။

၂၆၃၀။ ဝုတ္တမေဝတ္ထံ သမတ္ထေတုမာဟ ‘‘န ဒေါသော ကောစိ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ။

၂၆၃၁။ ‘‘ဣမသ္မိံ ဝိဟာရေ ဣမံ တေမာသံ ဝဿံ ဥပေမီ’’တိ တိက္ခတ္တုံ ဝစနေ နိစ္ဆာရိတေ ဧဝ ဝဿံ ဥပဂတော သိယာတိ ယောဇနာ။ ‘‘နိစ္ဆာရိတေဝ တိက္ခတ္တု’’န္တိ ဣဒံ ဥက္ကံသဝသေန ဝုတ္တံ၊ သကိံ၊ ဒွိက္ခတ္တုံ ဝါ နိစ္ဆာရိတေပိ ဝဿူပဂတော နာမ ဟောတီတိ။ ယထာဟ – ‘‘ဣမသ္မိံ ဝိဟာရေ ဣမံ တေမာသံ ဝဿံ ဥပေမီတိ သကိံ ဝါ ဒွတ္တိက္ခတ္တုံ ဝါ ဝါစံ နိစ္ဆာရေတွာဝ ဝဿံ ဥပဂန္တဗ္ဗ’’န္တိ (မဟာဝ။ အဋ္ဌ။ ၁၈၄)။

၂၆၃၂။ နဝမိတော ပဋ္ဌာယ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတိ၊ အာဂစ္ဆတု ဝါ မာ ဝါ၊ အနာပတ္တီ’’တိ (မဟာဝ။ အဋ္ဌ။ ၂၀၇) အဋ္ဌကထာနယံ ဒဿေတုမာဟ ‘‘အာဒိံ တု နဝမိံ ကတွာ’’တိအာဒိ။ နဝမိံ ပဘုတိ အာဒိံ ကတွာ၊ နဝမိတော ပဋ္ဌာယာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတီတိ သတ္တာဟကရဏီယေနေဝ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတိ၊ တသ္မာ ပဝါရဏဒိဝသေပိ တဒဟေဝ အာဂန္တုံ အသက္ကုဏေယျဋ္ဌာနံ ပဝါရဏတ္ထာယ ဂစ္ဆန္တေန လဗ္ဘမာနေန သတ္တာဟကရဏီယေန ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ ‘‘ပဝါရေတွာ ပန ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတိ ပဝါရဏာယ တံဒိဝသသန္နိဿိတတ္တာ’’တိ (ဝဇိရ။ ဋီ။ မဟာဝဂ္ဂ ၂၀၇) ဟိ ဝဇိရဗုဒ္ဓိတ္ထေရော။ သော ပစ္ဆာ အာဂစ္ဆတု ဝါ မာ ဝါ၊ ဒေါသော န ဝိဇ္ဇတီတိ ယောဇနာ။

ဝဿူပနာယိကက္ခန္ဓကကထာဝဏ္ဏနာ။