📜

ကထိနက္ခန္ဓကကထာဝဏ္ဏနာ

၂၆၉၇။ ဝုတ္ထဝဿာနံ ပုရိမိကာယ ဝဿံ ဥပဂန္တွာ ယာဝ မဟာပဝါရဏာ၊ တာဝ ရတ္တိစ္ဆေဒံ အကတွာ ဝုတ္ထဝဿာနံ ဘိက္ခူနံ ဧကဿ ဝါ ဒွိန္နံ တိဏ္ဏံ စတုန္နံ ပဉ္စန္နံ အတိရေကာနံ ဝါ ဘိက္ခူနံ ပဉ္စန္နံ အာနိသံသာနံ ဝက္ခမာနာနံ အနာမန္တစာရာဒီနံ ပဉ္စန္နံ အာနိသံသာနံ ပဋိလာဘကာရဏာ မုနိပုင်္ဂဝေါ သဗ္ဗေသံ အဂါရိကာဒိမုနီနံ သကလဂုဏဂဏေဟိ ဥတ္တမော ဘဂဝါ ကထိနတ္ထာရံ ‘‘အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝဿံဝုတ္ထာနံ ဘိက္ခူနံ ကထိနံ အတ္ထရိတု’’န္တိ (မဟာဝ။ ၃၀၆) အဗြွိ ကထေသီတိ ယောဇနာ။

ဧတ္ထာယံ ဝိနိစ္ဆယော – ‘‘ကထိနတ္ထာရံ ကေ လဘန္တိ၊ ကေ န လဘန္တီတိ? ဂဏနဝသေန တာဝ ပစ္ဆိမကောဋိယာ ပဉ္စ ဇနာ လဘန္တိ၊ ဥဒ္ဓံ သတသဟဿမ္ပိ၊ ပဉ္စန္နံ ဟေဋ္ဌာ န လဘန္တီ’’တိ (မဟာဝ။ အဋ္ဌ။ ၃၀၆) ဣဒံ အဋ္ဌကထာယ အတ္ထာရကဿ ဘိက္ခုနော သင်္ဃဿ ကထိနဒုဿဒါနကမ္မံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဝုတ္ထဝဿဝသေန ပုရိမိကာယ ဝဿံ ဥပဂန္တွာ ပဌမပဝါရဏာယ ပဝါရိတာ လဘန္တိ၊ ဆိန္နဝဿာ ဝါ ပစ္ဆိမိကာယ ဥပဂတာ ဝါ န လဘန္တိ။ အညသ္မိံ ဝိဟာရေ ဝုတ္ထဝဿာပိ န လဘန္တီတိ မဟာပစ္စရိယံ ဝုတ္တ’’န္တိ (မဟာဝ။ အဋ္ဌ။ ၃၀၆) ဣဒံ အဋ္ဌကထာယ အာနိသံသလာဘံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ၊ န ကမ္မံ။

ဣဒါနိ တဒုဘယံ ဝိဘဇိတွာ ဒဿေတိ –

‘‘ပုရိမိကာယ ဥပဂတာနံ ပန သဗ္ဗေ ဂဏပူရကာ ဟောန္တိ၊ အာနိသံသံ န လဘန္တိ၊ အာနိသံသော ဣတရေသံယေဝ ဟောတိ။ သစေ ပုရိမိကာယ ဥပဂတာ စတ္တာရော ဝါ ဟောန္တိ၊ တယော ဝါ ဒွေ ဝါ ဧကော ဝါ၊ ဣတရေ ဂဏပူရကေ ကတွာ ကထိနံ အတ္ထရိတဗ္ဗံ။ အထ စတ္တာရော ဘိက္ခူ ဥပဂတာ၊ ဧကော ပရိပုဏ္ဏဝဿော သာမဏေရော၊ သော စေ ပစ္ဆိမိကာယ ဥပသမ္ပဇ္ဇတိ၊ ဂဏပူရကော စေဝ ဟောတိ၊ အာနိသံသဉ္စ လဘတိ ။ တယော ဘိက္ခူ ဒွေ သာမဏေရာ၊ ဒွေ ဘိက္ခူ တယော သာမဏေရာ၊ ဧကော ဘိက္ခု စတ္တာရော သာမဏေရာတိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ သစေ ပုရိမိကာယ ဥပဂတာ ကထိနတ္ထာရကုသလာ န ဟောန္တိ၊ အတ္ထာရကုသလာ ခန္ဓကဘာဏကတ္ထေရာ ပရိယေသိတွာ အာနေတဗ္ဗာ၊ ကမ္မဝါစံ သာဝေတွာ ကထိနံ အတ္ထရာပေတွာ ဒါနဉ္စ ဘုဉ္ဇိတွာ ဂမိဿန္တိ၊ အာနိသံသော ပန ဣတရေသံယေဝ ဟောတီ’’တိ (မဟာဝ။ အဋ္ဌ။ ၃၀၆)။

ကထိနံ ကေန ဒိန္နံ ဝဋ္ဋတီတိ? ယေန ကေနစိ ဒေဝေန ဝါ မနုဿေန ဝါ ပဉ္စန္နံ ဝါ သဟဓမ္မိကာနံ အညတရေန ဒိန္နံ ဝဋ္ဋတိ။ ကထိနဒါယကဿ ဝတ္တံ အတ္ထိ၊ သစေ သော တံ အဇာနန္တော ပုစ္ဆတိ ‘‘ဘန္တေ၊ ကထံ ကထိနံ ဒါတဗ္ဗ’’န္တိ၊ တဿ ဧဝံ အာစိက္ခိတဗ္ဗံ ‘‘တိဏ္ဏံ စီဝရာနံ အညတရပ္ပဟောနကံ သူရိယုဂ္ဂမနသမယေ ဝတ္ထံ ‘ကထိနစီဝရံ ဒေမာ’တိ ဒါတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ တဿ ပရိကမ္မတ္ထံ ဧတ္တကာ နာမ သူစိယော၊ ဧတ္တကံ သုတ္တံ၊ ဧတ္တကံ ရဇနံ၊ ပရိကမ္မံ ကရောန္တာနံ ဧတ္တကာနံ ဘိက္ခူနံ ယာဂုဘတ္တဉ္စ ဒါတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။

ကထိနတ္ထာရကေနာပိ ဓမ္မေန သမေန ဥပ္ပန္နံ ကထိနံ အတ္ထရန္တေန ဝတ္တံ ဇာနိတဗ္ဗံ။ တန္တဝါယဂေဟတော ဟိ အာဘတသန္တာနေနေဝ ခလိမက္ခိတသာဋကောပိ န ဝဋ္ဋတိ၊ မလီနသာဋကောပိ န ဝဋ္ဋတိ၊ တသ္မာ ကထိနတ္ထာရသာဋကံ လဘိတွာ သုဒ္ဓံ ဓောဝိတွာ သူစိအာဒီနိ စီဝရကမ္မူပကရဏာနိ သဇ္ဇေတွာ ဗဟူဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ တဒဟေဝ သိဗ္ဗိတွာ နိဋ္ဌိတသူစိကမ္မံ ရဇိတွာ ကပ္ပဗိန္ဒုံ ဒတွာ ကထိနံ အတ္ထရိတဗ္ဗံ။ သစေ တသ္မိံ အနတ္ထတေယေဝ အညော ကထိနသာဋကံ အတ္ထရိတဗ္ဗကံ အာဟရတိ၊ အညာနိ စ ဗဟူနိ ကထိနာနိသံသဝတ္ထာနိ ဒေတိ၊ ယော အာနိသံသံ ဗဟုံ ဒေတိ၊ တဿ သန္တကေနေဝ အတ္ထရိတဗ္ဗံ။ ဣတရော ယထာ တထာ ဩဝဒိတွာ သညာပေတဗ္ဗော။

ကထိနံ ပန ကေန အတ္ထရိတဗ္ဗံ? ယဿ သင်္ဃော ကထိနစီဝရံ ဒေတိ။ သင်္ဃေန ပန ကဿ ဒါတဗ္ဗံ? ယော ဇိဏ္ဏစီဝရော ဟောတိ။ သစေ ဗဟူ ဇိဏ္ဏစီဝရာ ဟောန္တိ၊ ဝုဍ္ဎဿ ဒါတဗ္ဗံ။ ဝုဍ္ဎေသုပိ ယော မဟာပရိဝါရော တဒဟေဝ စီဝရံ ကတွာ အတ္ထရိတုံ သက္ကောတိ၊ တဿ ဒါတဗ္ဗံ။ သစေ ဝုဍ္ဎော န သက္ကောတိ၊ နဝကတရော သက္ကောတိ၊ တဿ ဒါတဗ္ဗံ။ အပိ စ သင်္ဃေန မဟာထေရဿ သင်္ဂဟံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ တသ္မာ ‘‘တုမှေ၊ ဘန္တေ၊ ဂဏှထ၊ မယံ ကတွာ ဒဿာမာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။

တီသု စီဝရေသု ယံ ဇိဏ္ဏံ ဟောတိ၊ တဒတ္ထာယ ဒါတဗ္ဗံ။ ပကတိယာ ဒုပဋ္ဋစီဝရဿ ဒုပဋ္ဋတ္ထာယေဝ ဒါတဗ္ဗံ။ သစေပိဿ ဧကပဋ္ဋစီဝရံ ဃနံ ဟောတိ၊ ကထိနသာဋကော စ ပေလဝေါ၊ သာရုပ္ပတ္ထာယ ဒုပဋ္ဋပ္ပဟောနကမေဝ ဒါတဗ္ဗံ။ ‘‘အဟံ အလဘန္တော ဧကပဋ္ဋံ ပါရုပါမီ’’တိ ဝဒန္တဿာပိ ဒုပဋ္ဋံ ဒါတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ယော ပန လောဘပကတိကော ဟောတိ၊ တဿ န ဒါတဗ္ဗံ။ တေနာပိ ကထိနံ အတ္ထရိတွာ ‘‘ပစ္ဆာ ဝိသိဗ္ဗိတွာ ဒွေ စီဝရာနိ ကရိဿာမီ’’တိ န ဂဟေတဗ္ဗံ။

ယဿ ပန ဒိယျတိ၊ တဿ –

‘‘သုဏာတု မေ၊ ဘန္တေ သင်္ဃော၊ ဣဒံ သင်္ဃဿ ကထိနဒုဿံ ဥပ္ပန္နံ၊ ယဒိ သင်္ဃဿ ပတ္တကလ္လံ၊ သင်္ဃော ဣမံ ကထိနဒုဿံ ဣတ္ထန္နာမဿ ဘိက္ခုနော ဒဒေယျ ကထိနံ အတ္ထရိတုံ၊ ဧသာ ဉတ္တိ။

‘‘သုဏာတု မေ၊ ဘန္တေ သင်္ဃော၊ ဣဒံ သင်္ဃဿ ကထိနဒုဿံ ဥပ္ပန္နံ၊ သင်္ဃော ဣမံ ကထိနဒုဿံ ဣတ္ထန္နာမဿ ဘိက္ခုနော ဒေတိ ကထိနံ အတ္ထရိတုံ၊ ယဿာယသ္မတော ခမတိ ဣမဿ ကထိနဒုဿဿ ဣတ္ထန္နာမဿ ဘိက္ခုနော ဒါနံ ကထိနံ အတ္ထရိတုံ၊ သော တုဏှဿ၊ ယဿ နက္ခမတိ၊ သော ဘာသေယျ။

‘‘ဒိန္နံ ဣဒံ သင်္ဃေန ကထိနဒုဿံ ဣတ္ထန္နာမဿ ဘိက္ခုနော ကထိနံ အတ္ထရိတုံ၊ ခမတိ သင်္ဃဿ၊ တသ္မာ တုဏှီ၊ ဧဝမေတံ ဓာရယာမီ’’တိ (မဟာဝ။ ၃၀၇) –

ဧဝံ ဉတ္တိဒုတိယာယ ကမ္မဝါစာယ ဒါတဗ္ဗန္တိ ဧဝံ ဒိန္နံ။

၂၆၉၈-၉။ န ဥလ္လိခိတမတ္တာဒိ-စတုဝီသတိဝဇ္ဇိတန္တိ ပါဠိယံ အာဂတေဟိ ‘‘န ဥလ္လိခိတမတ္တေန အတ္ထတံ ဟောတိ ကထိန’’န္တိ (မဟာဝ။ ၃၀၈) ဥလ္လိခိတမတ္တာဒီဟိ စတုဝီသတိယာ အာကာရေဟိ ဝဇ္ဇိတံ။ စီဝရန္တိ ‘‘အဟတေန အတ္ထတံ ဟောတိ ကထိန’’န္တိ (မဟာဝ။ ၃၀၉) ပါဠိယံ အာဂတာနံ သောဠသန္နံ အာကာရာနံ အညတရေန ယုတ္တံ ကတပရိယောသိတံ ဒိန္နံ ကပ္ပဗိန္ဒုံ တိဏ္ဏံ စီဝရာနံ အညတရစီဝရံ။ တေ ပန စတုဝီသတိ အာကာရာ၊ သောဠသာကာရာ စ ပါဠိတော (မဟာဝ။ ၃၀၈)၊ အဋ္ဌကထာတော (မဟာဝ။ အဋ္ဌ။ ၃၀၈) စ ဂဟေတဗ္ဗာ။ ဂန္ထဂါရဝပရိဟာရတ္ထမိဓ န ဝုတ္တာ။

ဘိက္ခုနာ ဝက္ခမာနေ အဋ္ဌဓမ္မေ ဇာနန္တေန အတ္ထရကေန အာဒါယ ဂဟေတွာ ပုရာဏကံ အတ္တနာ ပရိဘုဉ္ဇိယမာနံ အတ္ထရိတဗ္ဗစီဝရေန ဧကနာမကံ ပုရာဏစီဝရံ ဥဒ္ဓရိတွာ ပစ္စုဒ္ဓရိတွာ နဝံ အတ္ထရိတဗ္ဗံ စီဝရံ အဓိဋ္ဌဟိတွာ ပုရာဏပစ္စုဒ္ဓဋစီဝရဿ နာမေန အဓိဋ္ဌဟိတွာဝ တံ အန္တရဝါသကံ စေ၊ ‘‘ဣမိနာ အန္တရဝါသကေန ကထိနံ အတ္ထရာမိ’’ဣတိ ဝစသာ ဝတ္တဗ္ဗန္တိ ယောဇနာ။ သစေ ဥတ္တရာသင်္ဂေါ ဟောတိ၊ ‘‘ဣမိနာ ဥတ္တရာသင်္ဂေန ကထိနံ အတ္ထရာမိ’’၊ သစေ သင်္ဃာဋိ ဟောတိ၊ ‘‘ဣမာယ သင်္ဃာဋိယာ ကထိနံ အတ္ထရာမီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။

၂၇၀၀-၁။ ဣစ္စေဝံ တိက္ခတ္တုံ ဝုတ္တေ ကထိနံ အတ္ထတံ ဟောတီတိ ယောဇနာ။ တေန ပန ဘိက္ခုနာ နဝကေန ကထိနစီဝရံ အာဒါယ သင်္ဃံ ဥပသင်္ကမ္မ ‘‘အတ္ထတံ၊ ဘန္တေ၊ သင်္ဃဿ ကထိနံ၊ ဓမ္မိကော ကထိနတ္ထာရော၊ အနုမောဒထ’’ဣတိ ဝတ္တဗ္ဗန္တိ ယောဇနာ။

၂၇၀၂။ အနုမောဒကေသု စ ထေရေဟိ ‘‘အတ္ထတံ၊ အာဝုသော၊ သင်္ဃဿ ကထိနံ၊ ဓမ္မိကော ကထိနတ္ထာရော၊ အနုမောဒါမာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ နဝေန ပန ‘‘အတ္ထတံ၊ ဘန္တေ၊ သင်္ဃဿ ကထိနံ၊ ဓမ္မိကော ကထိနတ္ထာရော၊ အနုမောဒါမီ’’တိ ဣတိ ပုန ဤရယေ ကထေယျာတိ ယောဇနာ။ ဂါထာယ ပန အနုမောဒနပါဌဿ အတ္ထဒဿနမုခေန ‘‘သုအတ္ထတံ တယာ ဘန္တေ’’တိ ဝုတ္တံ၊ န ပါဌက္ကမဒဿနဝသေနာတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အတ္ထာရကေသု စ အနုမောဒကေသု စ နဝေဟိ ဝုဍ္ဎာနံ ဝစနက္ကမော ဝုတ္တော၊ ဝုဍ္ဎေဟိ နဝါနံ ဝစနက္ကမော ပန တဒနုသာရေန ယထာရဟံ ယောဇေတွာ ဝတ္တဗ္ဗောတိ ဂါထာသု န ဝုတ္တောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ အတ္ထာရကေန ထေရေန ဝါ နဝေန ဝါ ဂဏပုဂ္ဂလာနံ ဝစနက္ကမော စ ဂဏပုဂ္ဂလေဟိ အတ္ထာရကဿ ဝစနက္ကမော စ ဝုတ္တနယေန ယထာရဟံ ယောဇေတုံ သက္ကာတိ န ဝုတ္တော။

ဧဝံ အတ္ထတေ ပန ကထိနေ သစေ ကထိနစီဝရေန သဒ္ဓိံ အာဘတံ အာနိသံသံ ဒါယကာ ‘‘ယေန အမှာကံ ကထိနံ ဂဟိတံ၊ တဿေဝ စ ဒေမာ’’တိ ဒေန္တိ၊ ဘိက္ခုသင်္ဃော အနိဿရော။ အထ အဝိစာရေတွာဝ ဒတွာ ဂစ္ဆန္တိ၊ ဘိက္ခုသင်္ဃော ဣဿရော။ တသ္မာ သစေ ကထိနတ္ထာရကဿ သေသစီဝရာနိပိ ဒုဗ္ဗလာနိ ဟောန္တိ၊ သင်္ဃေန အပလောကေတွာ တေသမ္ပိ အတ္ထာယ ဝတ္ထာနိ ဒါတဗ္ဗာနိ၊ ကမ္မဝါစာယ ပန ဧကာယေဝ ဝဋ္ဋတိ။ အဝသေသေ ကထိနာနိသံသေ ဗလဝဝတ္ထာနိ ဝဿာဝါသိကဌိတိကာယ ဒါတဗ္ဗာနိ၊ ဌိတိကာယ အဘာဝေ ထေရာသနတော ပဋ္ဌာယ ဒါတဗ္ဗာနိ၊ ဂရုဘဏ္ဍံ န ဘာဇေတဗ္ဗံ။ သစေ ပန ဧကသီမာယ ဗဟူ ဝိဟာရာ ဟောန္တိ၊ သဗ္ဗေ ဘိက္ခူ သန္နိပါတေတွာ ဧကတ္ထ ကထိနံ အတ္ထရိတဗ္ဗံ၊ ဝိသုံ ဝိသုံ အတ္ထရိတုံ န ဝဋ္ဋတိ။

၂၇၀၃။ ‘‘ကထိနဿ စ ကိံ မူလ’’န္တိအာဒီနိ သယမေဝ ဝိဝရိဿတိ။

၂၇၀၆။ အဋ္ဌဓမ္မုဒ္ဒေသဂါထာယ ပုဗ္ဗကိစ္စံ ပုဗ္ဗ-ဝစနေနေဝ ဥတ္တရပဒလောပေန ဝုတ္တံ။ တေနေဝ ဝက္ခတိ ‘‘ပုဗ္ဗကိစ္စန္တိ ဝုစ္စတီ’’တိ။ ‘‘ပစ္စုဒ္ဓါရ’’ဣတိ ဝတ္တဗ္ဗေ ‘‘ပစ္စုဒ္ဓရ’’ဣတိ ဂါထာဗန္ဓဝသေန ရဿော။ တေနေဝ ဝက္ခတိ ‘‘ပစ္စုဒ္ဓါရော’’တိ။ အဓိဋ္ဌဟနံ အဓိဋ္ဌာနံ။ ပစ္စုဒ္ဓါရော စ အဓိဋ္ဌာနဉ္စ ပစ္စုဒ္ဓရာဓိဋ္ဌာနာ။ ဣတရီတရယောဂေန ဒွန္ဒသမာသော။ အတ္ထာရောတိ ဧတ္ထ ‘‘ကထိနတ္ထာရော’’တိ ပကရဏတော လဗ္ဘတိ။

‘‘မာတိကာ’’တိ ဣမိနာ ‘‘အဋ္ဌ ကထိနုဗ္ဘာရမာတိကာ’’တိ ပကရဏတော ဝိညာယတိ။ ယထာဟ – ‘‘အဋ္ဌိမာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မာတိကာ ကထိနဿ ဥဗ္ဘာရာယာ’’တိ (မဟာဝ။ ၃၁၀)။ မာတိကာတိ မာတရော ဇနေတ္တိယော၊ ကထိနုဗ္ဘာရံ ဧတာ အဋ္ဌ ဇနေန္တီတိ အတ္ထော။ ဥဒ္ဓါရောတိ ကထိနဿ ဥဒ္ဓါရော။ အာနိသံသာတိ ဧတ္ထ ‘‘ကထိနဿာ’’တိ ပကရဏတော လဗ္ဘတိ။ ကထိနဿ အာနိသံသာတိ ဣမေ အဋ္ဌ ဓမ္မာတိ ယောဇနာ။ ယထာဟ ‘‘အတ္ထတကထိနာနံ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စ ကပ္ပိဿန္တီ’’တိအာဒိ (မဟာဝ။ ၃၀၆)။ ‘‘အာနိသံသေနာ’’တိပိ ပါဌော။ အာနိသံသေန သဟ ဣမေ အဋ္ဌ ဓမ္မာတိ ယောဇနာ။

၂၇၀၇။ ‘‘န ဥလ္လိခိတမတ္တာဒိ-စတုဝီသတိဝဇ္ဇိတ’’န္တိအာဒိနာ ကထိနံ အတ္ထရိတုံ ကတပရိယောသိတံ စီဝရံ စေ လဒ္ဓံ၊ တတ္ထ ပဋိပဇ္ဇနဝိဓိံ ဒဿေတွာ သစေ အကတသိဗ္ဗနာဒိကမ္မံ ဝတ္ထမေဝ လဒ္ဓံ၊ တတ္ထ ပဋိပဇ္ဇနဝိဓိံ ပုဗ္ဗကိစ္စဝသေန ဒဿေတုမာဟ ‘‘ဓောဝန’’န္တိအာဒိ။ တတ္ထ ဓောဝနန္တိ ကထိနဒုဿဿ သေတဘာဝကရဏံ။ ဝိစာရောတိ ‘‘ပဉ္စကံ ဝါ သတ္တကံ ဝါ နဝကံ ဝါ ဧကာဒသကံ ဝါ ဟောတူ’’တိ ဝိစာရဏံ။ ဆေဒနန္တိ ယထာဝိစာရိတဿ ဝတ္ထဿ ဆေဒနံ။ ဗန္ဓနန္တိ မောဃသုတ္တကာရောပနံ။ သိဗ္ဗနန္တိ သဗ္ဗသူစိကမ္မံ။ ရဇနန္တိ ရဇနကမ္မံ။ ကပ္ပန္တိ ကပ္ပဗိန္ဒုဒါနံ။ ‘‘ပုဗ္ဗကိစ္စ’’န္တိ ဝုစ္စတိ ဣဒံ သဗ္ဗံ ကထိနတ္ထာရဿ ပဌမမေဝ ကတ္တဗ္ဗတ္တာ။

၂၇၀၈။ အန္တရဝါသကောတိ ဧတ္ထ ဣတိ-သဒ္ဒေါ လုတ္တနိဒ္ဒိဋ္ဌော။ သင်္ဃာဋိ၊ ဥတ္တရာသင်္ဂေါ၊ အထော အန္တရဝါသကောတိ ဧသမေဝ တု ပစ္စုဒ္ဓါရောပိ အဓိဋ္ဌာနမ္ပိ အတ္ထာရောပိ ဝုတ္တောတိ ယောဇနာ။

၂၇၀၉။ အဋ္ဌမာတိကာ (မဟာဝ။ ၃၁၀-၃၁၁၊ ပရိ။ ၄၁၅၊ မဟာဝ။ အဋ္ဌ။ ၃၁၀-၃၁၁) ဒဿေတုမာဟ ‘‘ပက္ကမနဉ္စာ’’တိအာဒိ။ ပက္ကမနံ အန္တော ဧတဿာတိ ပက္ကမနန္တိကာတိ ဝတ္တဗ္ဗေ ဥတ္တရပဒလောပေန ‘‘ပက္ကမန’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။ အဋ္ဌိမာတိ ဧတ္ထ ‘‘မာတိကာ’’တိ ပကရဏတော လဗ္ဘတိ။ ဣမာ အဋ္ဌ မာတိကာတိ ယောဇနာ။

၂၇၁၀။ ဥဒ္ဒေသာနုက္ကမေန နိဒ္ဒိသိတုမာဟ ‘‘ကတစီဝရမာဒါယာ’’တိအာဒိ။ ‘‘ကတစီဝရမာဒါယာ’’တိ ဣမိနာ စီဝရပလိဗောဓုပစ္ဆေဒေါ ဒဿိတော။ ‘‘အာဝါသေ နိရပေက္ခကော’’တိ ဣမိနာ ဒုတိယော အာဝါသပလိဗောဓုပစ္ဆေဒေါ ဒဿိတော။ ဧတ္ထ သဗ္ဗဝါကျေသု ‘‘အတ္ထတကထိနော ယော ဘိက္ခု သစေ ပက္ကမတီ’’တိ သေသော။ အတိက္ကန္တာယ သီမာယာတိ ဝိဟာရသီမာယ အတိက္ကန္တာယ။ ဟောတိ ပက္ကမနန္တိကာတိ ဧတ္ထ ‘‘တဿ ဘိက္ခုနော’’တိ သေသော၊ တဿ ဘိက္ခုနော ပက္ကမနန္တိကာ နာမ မာတိကာ ဟောတီတိ အတ္ထော။

၂၇၁၁-၂။ အာနိသံသံ နာမ ဝုတ္ထဝဿေန လဒ္ဓံ အကတသူစိကမ္မဝတ္ထံ။ တေနေဝ ဝက္ခတိ ‘‘ကရောတီ’’တိအာဒိ။ ‘‘ဝိဟာရေ အနပေက္ခကော’’တိ ဣမိနာ ဧတ္ထ ပဌမံ အာဝါသပလိဗောဓုပစ္ဆေဒေါ ဒဿိတော။ သုခဝိဟရဏံ ပယောဇနမဿာတိ သုခဝိဟာရိကော၊ ဝိဟာရောတိ။ တတ္ထ တသ္မိံ ဝိဟာရေ ဝိဟရန္တောဝ တံ စီဝရံ ယဒိ ကရောတိ၊ တသ္မိံ စီဝရေ နိဋ္ဌိတေ နိဋ္ဌာနန္တာ နိဋ္ဌာနန္တိကာတိ ဝုစ္စတီတိ ယောဇနာ။ ‘‘နိဋ္ဌိတေစီဝရေ’’တိ ဣမိနာ စီဝရပလိဗောဓုပစ္ဆေဒေါ ဒဿိတော။

၂၇၁၃။ တမဿမန္တိ တံ ဝုတ္ထဝဿာဝါသံ။ ဓုရနိက္ခေပေတိ ဥဘယဓုရနိက္ခေပဝသေန စိတ္တပ္ပဝတ္တက္ခဏေ။ သန္နိဋ္ဌာနံ နာမ ဓုရနိက္ခေပေါ။ ဧတ္ထ ပလိဗောဓဒွယဿ ဧကက္ခဏေယေဝ ဥပစ္ဆေဒေါ အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တော ‘‘သန္နိဋ္ဌာနန္တိကေ ဒွေပိ ပလိဗောဓာ ‘နေဝိမံ စီဝရံ ကာရေဿံ၊ န ပစ္စေဿ’န္တိ စိန္တိတမတ္တေယေဝ ဧကတော ဆိဇ္ဇန္တီ’’တိ (မဟာဝ။ အဋ္ဌ။ ၃၁၁)။

၂၇၁၄။ ကထိနစ္ဆာဒနန္တိ ကထိနာနိသံသံ စီဝရဝတ္ထုံ။ န ပစ္စေဿန္တိ န ပစ္စာဂမိဿာမိ။ ကရောန္တဿေဝါတိ ဧတ္ထ ‘‘စီဝရ’’န္တိ ပကရဏတော လဗ္ဘတိ။ ‘‘ကထိနစ္ဆာဒန’’န္တိ ဣဒံ ဝါ သမ္ဗန္ဓနီယံ။ ကရောန္တဿာတိ အနာဒရေ သာမိဝစနံ။ နဋ္ဌန္တိ စောရေဟိ ဟဋတ္တာ ဝါ ဥပစိကာဒီဟိ ခါဒိတတ္တာ ဝါ နဋ္ဌံ။ ဒဍ္ဎံ ဝါတိ အဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎံ ဝါ။ နာသနန္တိကာတိ ဧဝံ စီဝရဿ နာသနန္တေ လဗ္ဘမာနာ အယံ မာတိကာ နာသနန္တိကာ နာမာတိ အတ္ထော။ ဧတ္ထ ‘‘န ပစ္စေဿ’’န္တိ ဣမိနာ ပဌမံ အာဝါသပလိဗောဓုပစ္ဆေဒေါ ဒဿိတော။ ‘‘ကရောန္တဿေဝါ’’တိ ဣမိနာ ဒုတိယံ စီဝရပလိဗောဓုပစ္ဆေဒေါ ဒဿိတော။

၂၇၁၅။ လဒ္ဓါနိသံသောတိ လဒ္ဓကထိနာနိသံသစီဝရော။ အာနိသံသေ စီဝရေ သာပေက္ခော အပေက္ခဝါ ဗဟိသီမဂတော ဝဿံဝုတ္ထသီမာယ ဗဟိသီမဂတော တံ စီဝရံ ကရောတိ၊ သော ကတစီဝရော အန္တရုဗ္ဘာရံ အန္တရာ ဥဗ္ဘာရံ သုဏာတိ စေ၊ သဝနန္တိကာ နာမ ဟောတီတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဗဟိသီမဂတော’’တိအာဒိနာ ဒုတိယပလိဗောဓုပစ္ဆေဒေါ ဒဿိတော။ ဧတ္ထ ‘‘ကတစီဝရော’’တိ ဝုတ္တတ္တာ စီဝရပလိဗောဓုပစ္ဆေဒေါ ပဌမံ ဟောတိ၊ ဣတရော ပန ‘‘သဟ သဝနေန အာဝါသပလိဗောဓော ဆိဇ္ဇတီ’’တိ (မဟာဝ။ အဋ္ဌ။ ၃၁၁) အဋ္ဌကထာယ ဝုတ္တတ္တာ ပစ္ဆာ ဟောတိ။

၂၇၁၆-၇။ စီဝရာသာယ ဝဿံဝုတ္ထော အာဝါသတော ပက္ကန္တော ‘‘တုယှံ စီဝရံ ဒဿာမီ’’တိ ကေနစိ ဝုတ္တော ဗဟိသီမဂတော ပန သဝတိ၊ ပုန ‘‘တဝ စီဝရံ ဒါတုံ န သက္ကောမီ’’တိ ဝုတ္တော အာသာယ ဆိန္နမတ္တာယ စီဝရေ ပစ္စာသာယ ဥပစ္ဆိန္နမတ္တာယ အာသာဝစ္ဆေဒိကာ နာမ မာတိကာတိ မတာ ဉာတာတိ ယောဇနာ။ အာသာဝစ္ဆာဒိကေ ကထိနုဗ္ဘာရေ အာဝါသပလိဗောဓော ပဌမံ ဆိဇ္ဇတိ၊ စီဝရာသာယ ဥပစ္ဆိန္နာယ စီဝရပလိဗောဓော ဆိဇ္ဇတိ။

၂၇၁၈-၂၀။ ယော ဝဿံဝုတ္ထဝိဟာရမှာ အညံ ဝိဟာရံ ဂတော ဟောတိ၊ သော အာဂစ္ဆံ အာဂစ္ဆန္တော အန္တရာမဂ္ဂေ ကထိနုဒ္ဓါရံ အတိက္ကမေယျ၊ တဿ သော ကထိနုဒ္ဓါရော သီမာတိက္ကန္တိကော မတောတိ ယောဇနာ။ တတ္ထ သီမာတိက္ကန္တိကေ ကထိနုဗ္ဘာရေ စီဝရပလိဗောဓော ပဌမံ ဆိဇ္ဇတိ၊ တဿ ဗဟိသီမေ အာဝါသပလိဗောဓော ဆိဇ္ဇတိ။

ဧတ္ထ စ ‘‘သီမာတိက္ကန္တိကော နာမ စီဝရကာလသီမာတိက္ကန္တိကော’’တိ ကေနစိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဗဟိသီမာယံ စီဝရကာလသမယဿ အတိက္ကန္တတ္တာ သီမာတိက္ကန္တိကော’’တိ (သာရတ္ထ။ ဋီ။ မဟာဝ။ ၃၁၁) သာရတ္ထဒီပနိယံ ဝုတ္တံ။ ‘‘အာဂစ္ဆံ အန္တရာမဂ္ဂေ၊ တဒုဒ္ဓါရမတိက္ကမေ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ ပန သင်္ဃေန ကရိယမာနံ အန္တရုဗ္ဘာရံ အာဂစ္ဆန္တော ဝိဟာရသီမံ အသမ္ပတ္တေယေဝ ကထိနုဗ္ဘာရဿ ဇာတတ္တာ တံ န သမ္ဘုဏေယျ၊ တဿေဝံ သီမမတိက္ကန္တဿေဝ သတော ပုန အာဂစ္ဆတော အန္တရာမဂ္ဂေ ဇာတော ကထိနုဗ္ဘာရော သီမာတိက္ကန္တိကောတိ အမှာကံ ခန္တိ။

ကထိနာနိသံသစီဝရံ အာဒါယ သစေ အာဝါသေ သာပေက္ခောဝ ဂတော ဟောတိ၊ ပုန အာဂန္တွာ ကထိနုဒ္ဓါရံ ကထိနဿ အန္တရုဗ္ဘာရမေဝ သမ္ဘုဏာတိ စေ ယဒိ ပါပုဏေယျ၊ တဿ သော ကထိနုဒ္ဓါရော ဟောတိ၊ သော ‘‘သဟုဗ္ဘာရော’’တိ ဝုစ္စတီတိ ယောဇနာ။ သဟုဗ္ဘာရေ ဒွေ ပလိဗောဓာ အပုဗ္ဗံ အစရိမံ ဆိဇ္ဇန္တိ။

၂၇၂၁။ ‘‘သီမာတိက္ကန္တိကေနာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ဥတ္တရပဒလောပေန ‘‘သီမတော’’တိ ဝုတ္တံ။ ပက္ကမနဉ္စ နိဋ္ဌာနဉ္စ သန္နိဋ္ဌာနဉ္စ သီမတော သီမာတိက္ကန္တိကေန သဟ ဣမေ စတ္တာရော ကထိနုဗ္ဘာရာ ပုဂ္ဂလာဓီနာ ပုဂ္ဂလာယတ္တာ သဟုဗ္ဘာရသင်္ခါတော အန္တရုဗ္ဘာရော သင်္ဃာဓီနောတိ ယောဇနာ။ ‘‘အန္တရုဗ္ဘရော’’တိ ဂါထာဗန္ဓဝသေန ရဿတ္တံ။

၂၇၂၂။ နာသနန္တိ နာသနန္တိကော။ သဝနန္တိ သဝနန္တိကော။ အာသာဝစ္ဆေဒိကာပိ စာတိ တယောပိ ကထိနုဗ္ဘာရာ။ န တု သင်္ဃာ န ဘိက္ခုတောတိ သင်္ဃတောပိ န ဟောန္တိ၊ ပုဂ္ဂလတောပိ န ဟောန္တီတိ အတ္ထော။ စီဝရဿ ဝိနာသော သင်္ဃဿ ဝါ စီဝရသာမိကဿ ဝါ ပယောဂေန န ဇာတောတိ နာသနကော တာဝ ကထိနုဗ္ဘာရော ဥဘတောပိ န ဟောတီတိ ဝုတ္တော။ သဝနဉ္စ ဥဘယေသံ ပယောဂတော န ဇာတန္တိ တထာ ဝုတ္တံ။ တထာ အာသာဝစ္ဆေဒိကာပိ။

၂၇၂၃။ အာဝါသောယေဝ ပလိဗောဓောတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ပလိဗောဓော စ စီဝရေတိ ဧတ္ထ စီဝရေတိ ဘေဒဝစနိစ္ဆာယ နိမိတ္တတ္ထေ ဘုမ္မံ၊ စီဝရနိမိတ္တပလိဗောဓောတိ အတ္ထော၊ စီဝရသင်္ခါတော ပလိဗောဓောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သစ္စာဒိဂုဏယုတ္တံ မုသာဝါဒါဒိဒေါသဝိမုတ္တံ အတ္ထံ ဝဒတိ သီလေနာတိ ယုတ္တမုတ္တတ္ထဝါဒီ၊ တေန။

၂၇၂၄။ အဋ္ဌန္နံမာတိကာနန္တိ ဗဟိသီမဂတာနံ ဝသေန ဝုတ္တာ ပက္ကမနန္တိကာဒယော သတ္တ မာတိကာ၊ ဗဟိသီမံ ဂန္တွာ အန္တရုဗ္ဘာရံ သမ္ဘုဏန္တဿ ဝသေန ဝုတ္တော သဟုဗ္ဘာရောတိ ဣမာသံ အဋ္ဌန္နံ မာတိကာနံ ဝသေန စ။ အန္တရုဗ္ဘာရတောပိ ဝါတိ ဗဟိသီမံ အဂန္တွာ တတ္ထေဝ ဝသိတွာ ကထိနုဗ္ဘာရကမ္မေန ဥဗ္ဘာရကထိနာနံ ဝသေန လဗ္ဘနတော အန္တရုဗ္ဘာရတော စာတိ မဟေသိနာ ကထိနဿ ဒုဝေ ဥဗ္ဘာရာပိ ဝုတ္တာတိ ယောဇနာ။ ဗဟိသီမံ ဂန္တွာ အာဂတဿ ဝသေန သဟုဗ္ဘာရော၊ ဗဟိသီမံ အာဂတာနံ ဝသေန အန္တရုဗ္ဘာရောတိ ဧကောယေဝ ဥဗ္ဘာရော ဒွိဓာ ဝုတ္တော၊ တသ္မာ အန္တရုဗ္ဘာရံ ဝိသုံ အဂ္ဂဟေတွာ အဋ္ဌေဝ မာတိကာ ပါဠိယံ (မဟာဝ။ ၃၁၀) ဝိဘတ္တာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၂၇၂၅။ အနာမန္တစာရော ဥတ္တရပဒလောပဝသေန ‘‘အနာမန္တာ’’ ဣတိ ဝုတ္တော။ ယာဝ ကထိနံ န ဥဒ္ဓရီယတိ၊ တာဝ အနာမန္တေတွာ စရဏံ ကပ္ပိဿတိ၊ စာရိတ္တသိက္ခာပဒေန အနာပတ္တိ ဘဝိဿတီတိ အတ္ထော။

အသမာဒါနစာရော ‘‘အသမာဒါန’’န္တိ ဥတ္တရပဒလောပေန ဝုတ္တော။ အသမာဒါနစာရောတိ တိစီဝရံ အသမာဒါယ စရဏံ၊ စီဝရဝိပ္ပဝါသော ကပ္ပိဿတီတိ အတ္ထော။

‘‘ဂဏတော’’တိ ဣမိနာ ဥတ္တရပဒလောပေန ဂဏဘောဇနံ ဒဿိတံ။ ဂဏဘောဇနမ္ပိ ကပ္ပိဿတိ၊ တံ သရူပတော ပါစိတ္တိယကဏ္ဍေ ဝုတ္တံ။

‘‘ယာဝဒတ္ထိက’’န္တိ ဣမိနာ ယာဝဒတ္ထစီဝရံ ဝုတ္တံ။ ယာဝဒတ္ထစီဝရန္တိ ယာဝတကေန စီဝရေန အတ္ထော၊ တာဝတကံ အနဓိဋ္ဌိတံ အဝိကပ္ပိတံ ကပ္ပိဿတီတိ အတ္ထော။

‘‘တတ္ထ ယော စီဝရုပ္ပာဒေါ’’တိ ဣမိနာ ‘‘ယော စ တတ္ထ စီဝရုပ္ပာဒေါ’’တိ (မဟာဝ။ ၃၀၆) ဝုတ္တော အာနိသံသော ဒဿိတော။ ယော စ တတ္ထ စီဝရုပ္ပာဒေါတိ တတ္ထ ကထိနတ္ထတသီမာယံ မတကစီဝရံ ဝါ ဟောတု သင်္ဃဿ ဥဒ္ဒိဿ ဒိန္နံ ဝါ သင်္ဃိကေန တတြုပ္ပာဒေန အာဘတံ ဝါ၊ ယေန ကေနစိ အာကာရေန ယံ သင်္ဃိကံ စီဝရံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တံ တေသံ ဘဝိဿတီတိ အတ္ထော။ ဣမေ ပဉ္စ ကထိနာနိသံသာ စ ဝုတ္တာတိ သမ္ဗန္ဓော။

ကထိနက္ခန္ဓကကထာဝဏ္ဏနာ။