📜

ကမ္မဋ္ဌာနဝိဘာဝနာဝိဓာနကထာဝဏ္ဏနာ

၃၁၂၅။ ‘‘အာဒိမှိ သီလံ ဒဿေယျ။

မဇ္ဈေ မဂ္ဂံ ဝိဘာဝယေ၊

ပရိယောသာနေ စ နိဗ္ဗာနံ၊

ဧသာ ကထိကသဏ္ဌိတီ’’တိ။ (ဒီ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁၉၀၊ မ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၂၉၁၊ အ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၂။၃။၆၄) –

ဝုတ္တံ ဓမ္မကထိကလက္ခဏံ သမနုဿရန္တောယမာစရိယော ပါတိမောက္ခသံဝရသီလပရိဒီပကံ ဝိနိစ္ဆယံ နာတိသင်္ခေပဝိတ္ထာရမုခေန ဒဿေတွာ တံမူလကာနံ ဣတရေသဉ္စ တိဏ္ဏံ သီလာနံ တံဒဿနေနေဝ ဒဿိတဘာဝဉ္စ သီလဝိသုဒ္ဓိမူလိကာ စိတ္တဝိသုဒ္ဓိအာဒိယော ပဉ္စဝိသုဒ္ဓိယော စ တံမူလိကဉ္စ အရိယမဂ္ဂသင်္ခါတံ ဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိံ တဒဓိဂမနီယံ နိဗ္ဗာနဉ္စ ဒဿေတွာ ယထာရဒ္ဓံ ဝိနယကထံ ပရိယောသာပေတုကာမော အာဟ ‘‘ပါမောက္ခေ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ပါမောက္ခေတိ သမာဓိအာဒီနံ အနဝဇ္ဇဓမ္မာနံ ပတိဋ္ဌာဘာဝေန ဥတ္တမေ။ မောက္ခပ္ပဝေသနေတိ အမတမဟာနိဗ္ဗာနနဂရဿ ပဝေသနနိမိတ္တေ။ မုခေ အသဟာယဒွါရဘူတေ။ ယထာဟ –

‘‘သဂ္ဂါရောဟဏသောပါနံ၊ အညံ သီလသမံ ကုတော၊

ဒွါရံ ဝါ ပန နိဗ္ဗာန-နဂရဿ ပဝေသနေ’’တိ။ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၉၊ ဗု။ ဗံ။ အဋ္ဌ။ ၃။ဒီပင်္ကရဗုဒ္ဓဝံသဝဏ္ဏနာ)၊

သဗ္ဗဒုက္ခက္ခယေတိ ဇာတိဒုက္ခာဒိသဗ္ဗဒုက္ခာနံ ခယဿ အရိယမဂ္ဂဿ အဓိဂမူပါယတ္တာ ဖလူပစာရေန သဗ္ဗဒုက္ခက္ခယသင်္ခါတေ။ ‘‘ပါမောက္ခေ’’တိ စ ‘‘မောက္ခပ္ပဝေသနေ မုခေ’’တိ စ ‘‘သဗ္ဗဒုက္ခက္ခယေ’’တိ စ ‘‘ပါတိမောက္ခသ္မိ’’န္တိ ဧတဿ ဝိသေသနံ။ ဝုတ္တေတိ ပါရာဇိကတော ပဋ္ဌာယ နာနပ္ပကာရတော နိဒ္ဒိဋ္ဌေ သတိ။ ဣတရတ္တယံ ဝုတ္တမေဝါတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဣန္ဒြိယသံဝရသီလအာဇီဝပါရိသုဒ္ဓိသီလပစ္စယသန္နိဿိတသီလသင်္ခါတံ ဣတရံ သီလတ္တယံ ဝုတ္တမေဝ ဟောတိ ‘‘ရာဇာ အာဂတော’’တိ ဝုတ္တေ ပရိသာယ အာဂမနံ ဝိယ၊ တသ္မာ တံ န ဝက္ခာမာတိ အဓိပ္ပာယော။

၃၁၂၆။ ဣဒံ စတုဗ္ဗိဓံ သီလန္တိ ပါတိမောက္ခသံဝရသီလာဒိံ စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလံ။ ဉတွာတိ လက္ခဏာဒိတော၊ ဝေါဒါနတော၊ ဟာနဘာဂိယဋ္ဌိတိဘာဂိယဝိသေသဘာဂိယနိဗ္ဗေဓဘာဂိယာဒိပ္ပကာရတော စ ဇာနိတွာ။ တတ္ထာတိ စတုဗ္ဗိဓသီလေ။ ပတိဋ္ဌိတောတိ အစ္ဆိဒ္ဒါဒိအင်္ဂသမန္နာဂတဘာဝမာပါဒနေန ပတိဋ္ဌိတော။ သမာဓိန္တိ ဥပစာရပ္ပနာဘေဒလောကိယသမာဓိံ။ ဘာဝေတွာတိ သမစတ္တာလီသာယ ကမ္မဋ္ဌာနေသု ပုနပ္ပုနံ အနုယောဂဝသေန ဝဍ္ဎေတွာ။ ပညာယာတိ တိလက္ခဏာကာရာဒိပရိစ္ဆေဒိကာယ လောကုတ္တရာယ ပညာယ ဟေတုဘူတာယ၊ ကရဏဘူတာယ စ။ ပရိမုစ္စတီတိ သဗ္ဗကိလေသဗန္ဓနံ ဆေတွာ သံသာရစာရကာ သမန္တတော မုစ္စတိ၊ အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ပရိနိဗ္ဗာယတီတိ အဓိပ္ပာယော။

၃၁၂၇။ ဧဝံ သမာသတော ဝုတ္တမေဝတ္ထံ နိဒ္ဒိသန္တော အာဟ ‘‘ဒသာနုဿတိယော’’တိအာဒိ။ ဒသ အနုဿတိယော စ ဒသ ကသိဏာ စ ဒသ အသုဘာ စ စတဿော အပ္ပမညာယော စ တထာ စတ္တာရော အာရုပ္ပာ စ ဝုတ္တာ။ အပရံ ကမ္မဋ္ဌာနဒွယဉ္စ ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

တတ္ထ ဒသာနုဿတိယော နာမ ‘‘ဗုဒ္ဓါနုဿတိ၊ ဓမ္မာနုဿတိ၊ သင်္ဃာနုဿတိ၊ သီလာနုဿတိ၊ စာဂါနုဿတိ၊ ဒေဝတာနုဿတိ၊ ကာယဂတာသတိ၊ မရဏာနုဿတိ၊ အာနာပါနသတိ၊ ဥပသမာနုဿတီ’’တိ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၄၇) ဧဝံ ဝုတ္တာ ဒသ အနုဿတိယော။

ဒသ ကသိဏာ နာမ ‘‘ပထဝီကသိဏံ၊ အာပေါကသိဏံ၊ တေဇောကသိဏံ၊ ဝါယောကသိဏံ၊ နီလကသိဏံ၊ ပီတကသိဏံ၊ လောဟိတကသိဏံ၊ ဩဒါတကသိဏံ၊ အာလောကကသိဏံ၊ ပရိစ္ဆိန္နာကာသကသိဏ’’န္တိ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၄၇) ဝုတ္တာ ဣမေ ဒသ ကသိဏာ။

ဒသ အသုဘာ နာမ ‘‘ဥဒ္ဓုမာတကံ၊ ဝိနီလကံ၊ ဝိပုဗ္ဗကံ၊ ဝိစ္ဆိဒ္ဒကံ၊ ဝိက္ခာယိတကံ၊ ဝိက္ခိတ္တကံ၊ ဟတဝိက္ခိတ္တကံ၊ လောဟိတကံ၊ ပုဠုဝကံ၊ အဋ္ဌိက’’န္တိ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၄၇) ဝုတ္တာ ဣမေ ဒသ အသုဘာ။

စတဿော အပ္ပမညာယော နာမ ‘‘မေတ္တာ၊ ကရုဏာ၊ မုဒိတာ၊ ဥပေက္ခာ’’တိ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၄၇) ဝုတ္တာ ဣမေ အပ္ပမညာယော။

စတ္တာရော အာရုပ္ပာ နာမ ‘‘အာကာသာနဉ္စာယတနံ၊ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ၊ အာကိဉ္စညာယတနံ၊ နေဝသညာနာသညာယတန’’န္တိ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၄၇) ဝုတ္တာ ဣမေ အာရုပ္ပာ။ အပရံ ကမ္မဋ္ဌာနဒွယံ နာမ ‘‘အာဟာရေပဋိက္ကူလသညာ၊ စတုဓာတုဝဝတ္ထာန’’န္တိ ဝုတ္တံ ဋ္ဌာနဥဘယံ။

၃၁၂၈။ ဣစ္စေဝံ စတ္တာလီသဝိဓံ မနောဘုနော ကမ္မဋ္ဌာနံ သဗ္ဗမ္ပိ ကမ္မဋ္ဌာနံ သမုဒ္ဒိဋ္ဌံ သိယာတိ ယောဇနာ။ ကမ္မဿ ယောဂသင်္ခါတဿ ဌာနံ အာရမ္မဏဘာဝေန ပဝတ္တိဋ္ဌာနန္တိ ကမ္မဋ္ဌာနံ။ တိဋ္ဌတိ ဧတ္ထ ဖလံ တဒါယတ္တဝုတ္တိတာယာတိ ဌာနံ၊ ကာရဏံ၊ ကမ္မဿ ဝိပဿနာယ ဌာနံ ကာရဏံ ကမ္မဋ္ဌာနံ၊ ကဿာတိ အာဟ ‘‘မနောဘုနော’’တိ။ မနော အဘိဘဝတီတိ မနောဘူ၊ တဿ မနောဘုနော၊ ကုသလစိတ္တပ္ပဝတ္တိနိဝါရဏေန တထာလဒ္ဓနာမဿ ကာမဒေဝဿာတိ အတ္ထော။ ဣမိနာ ကမ္မဋ္ဌာနဂဏနာပရိစ္ဆေဒေါ ဒဿိတော။

၃၁၂၉-၃၀။ ဣမေသံ ကမ္မဋ္ဌာနာနံ ဘာဝနာမယံ ဘိန္ဒိတွာ ဒဿေတုံ မာတိကံ တာဝ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဥပစာရပ္ပနာတော’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ဥပစာရပ္ပနာတောတိ ‘‘ဧတ္တကာနိ ကမ္မဋ္ဌာနာနိ ဥပစာရာဝဟာနိ ၊ ဧတ္တကာနိ အပ္ပနာဝဟာနီ’’တိ ဧဝံ ဥပစာရပ္ပနာဝသေန စ။ ဈာနဘေဒါတိ ‘‘ဧတ္တကာနိ ပဌမဇ္ဈာနိကာနိ၊ ဧတ္တကာနိ တိကစတုက္ကဇ္ဈာနိကာနိ၊ ဧတ္တကာနိ ပဉ္စကဇ္ဈာနိကာနီ’’တိအာဒိနာ ဈာနဘေဒါ စ။ အတိက္ကမာတိ အင်္ဂါနံ၊ အာရမ္မဏာနဉ္စ အတိက္ကမတော။ ဝဍ္ဎနာဝဍ္ဎနာ စာပီတိ အင်္ဂုလဒွင်္ဂုလာဒိဝသေန ဝဍ္ဎေတဗ္ဗာ၊ အဝဍ္ဎေတဗ္ဗာ စ။ အာရမ္မဏဘူမိတောတိ နိမိတ္တာရမ္မဏာဒိအာရမ္မဏတော စေဝ လဗ္ဘမာနာလဗ္ဘမာနဘူမိတော စ။

ဂဟဏာတိ ဒိဋ္ဌာဒိဝသေန ဂဟေတဗ္ဗတော။ ပစ္စယာတိ တံတံဌာနာနံ ပစ္စယဘာဝတော စ။ ဘိယျောတိ ပုန-သဒ္ဒတ္ထနီဟာရတ္ထော။ စရိယာနုကူလတောတိ ရာဂစရိယာဒီနံ အနုကူလဘာဝတောတိ အယံ ဝိသေသော အယံ ဘေဒေါ။ ဧတေသု စတ္တာလီသာယ ကမ္မဋ္ဌာနေသု။

၃၁၃၁။ ဧဝံ မာတိကံ နိဒ္ဒိသိတွာ ယထာက္ကမံ နိဒ္ဒိသန္တော ပဌမံ တာဝ ဥပစာရာဝဟာဒယော ဒဿေတုမာဟ ‘‘အဋ္ဌာနုဿတိယော’’တိအာဒိ ။ တတ္ထာတိ တိဿံ မာတိကာယံ၊ တေသု ဝါ စတ္တာလီသာယ ကမ္မဋ္ဌာနေသု။ အဋ္ဌာနုဿတိယောတိ ကာယဂတာသတိအာနာပါနသတိဒွယဝဇ္ဇိတာ ဗုဒ္ဓါနုဿတိအာဒိကာ အဋ္ဌ အနုဿတိယော စ။ သညာ အာဟာရေပဋိက္ကူလသညာ စ။ ဝဝတ္ထာနဉ္စ စတုဓာတုဝဝတ္ထာနဉ္စာတိ ဣမေ ဒသ။ ဥပစာရာဝဟာတိ ဗုဒ္ဓဂုဏာဒီနံ ပရမတ္ထဘာဝတော၊ အနေကဝိဓတ္တာ၊ ဧကဿာပိ ဂမ္ဘီရဘာဝတော စ ဧတေသု ဒသသု ကမ္မဋ္ဌာနေသု အပ္ပနာဝသေန သမာဓိဿ ပတိဋ္ဌာတုမသက္ကုဏေယျတ္တာ အပ္ပနာဘာဝနာပ္ပတ္တော သမာဓိ ဥပစာရဘာဝေယေဝ ပတိဋ္ဌာတိ၊ တသ္မာ ဧတေ ဥပစာရာဝဟာ။

နနု စေတ္ထ ဒုတိယစတုတ္ထာရုပ္ပသမာဓိ၊ လောကုတ္တရော စ သမာဓိ ပရမတ္ထဓမ္မေ အပ္ပနံ ပါပုဏာတိ၊ တသ္မာ ‘‘ပရမတ္ထဘာဝတော’’တိ ဟေတု အပ္ပနမပါပုဏနေ ကာရဏဘာဝေန န ဝုစ္စတီတိ? န၊ တဿ ဘာဝနာဝိသေသေန ပရမတ္ထဓမ္မေ ပဝတ္တိသမ္ဘဝတော၊ ဣမဿ စ ရူပါဝစရစတုတ္ထဘာဝနာဝိသေသသမ္ဘဝတော စ။ တထာ ဟိ ဒုတိယစတုတ္ထာရုပ္ပသမာဓိ အပ္ပနာပတ္တဿ အရူပါဝစရသမာဓိဿ စတုတ္ထဇ္ဈာနဿ အာရမ္မဏသမတိက္ကမမတ္တဘာဝနာဝသေန သဘာဝါရမ္မဏေပိ အပ္ပနံ ပါပုဏာတိ။ ဝိသုဒ္ဓိဘာဝနာနုက္ကမဗလေန လောကုတ္တရော သမာဓိ အပ္ပနံ ပါပုဏာတီတိ။

၃၁၃၂။ တတ္ထာတိ တေသု ဈာနာဝဟေသု တိံသကမ္မဋ္ဌာနေသု။ အသုဘာတိ ဥဒ္ဓုမာတကာဒယော ဒသ အသုဘာ။ ကာယဂတာသတီတိ ကာယဂတာသတိ စာတိ ဣမေ ဧကာဒသ။ ပဌမဇ္ဈာနိကာတိ ဣမေသံ ပဋိက္ကူလာရမ္မဏတ္တာ၊ ပဋိက္ကူလာရမ္မဏေ စ စိတ္တဿ စဏ္ဍသောတာယ နဒိယာ အရိတ္တဗလေန နာဝါဋ္ဌာနံ ဝိယ ဝိတက္ကဗလေနေဝ ပဝတ္တိသမ္ဘဝတော အဝိတက္ကာနံ ဒုတိယဇ္ဈာနာဒီနံ အသမ္ဘဝေါတိ သဝိတက္ကဿ ပဌမဇ္ဈာနဿေဝ သမ္ဘဝတော ပဌမဇ္ဈာနိကာ။ အာနာပါနဉ္စ ကသိဏာ စာတိ ဣမေ ဧကာဒသ စတုက္ကဇ္ဈာနိကာ ရူပါဝစရစတုက္ကဇ္ဈာနိကာ စ စတုက္ကနယေန၊ ပဉ္စကဇ္ဈာနိကာ စ။

၃၁၃၃။ တိဿောဝ အပ္ပမညာတိ မေတ္တာ၊ ကရုဏာ၊ မုဒိတာတိ အပ္ပမညာ တိဿောဝ။ သာမညနိဒ္ဒေသေ ဧတာသမေဝ ဂဟဏံ ကထံ ဝိညာယတီတိ? ‘‘အထ ပစ္ဆိမာ’’တိအာဒိနာ စတုတ္ထာယ အပ္ပမညာယ စတုတ္ထဇ္ဈာနိကဘာဝဿ ဝက္ခမာနတ္တာ ပါရိသေသတော တံ ဝိညာယတိ။ တိကဇ္ဈာနာနီတိ တိကဇ္ဈာနိကာ။ ‘‘တိကဇ္ဈာနာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ လိင်္ဂဝိပလ္လာသေန ဧဝံ ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ မေတ္တာဒီနံ ဒေါမနဿသဟဂတဗျာပါဒဝိဟိံသာနဘိရတီနံ ပဟာယကတ္တာ ဒေါမနဿပဋိပက္ခေန သောမနဿေနေဝ သဟဂတတာ ဝုတ္တာတိ စတုက္ကနယေန တိကဇ္ဈာနိကတာ ဝုတ္တာ၊ ပဉ္စကနယေန စတုက္ကဇ္ဈာနိကတာ စ။

‘‘အထာ’’တိ ဣဒံ ‘‘ပစ္ဆိမာ’’တိ ပဒဿ ‘‘တိဿော’’တိ ဣမိနာ ပုရိမပဒေန သမ္ဗန္ဓနိဝတ္တနတ္ထံ။ ပစ္ဆိမာ အပ္ပမညာ၊ စတ္တာရော အာရုပ္ပာ စ စတုတ္ထဇ္ဈာနိကာ မတာ စတုက္ကနယေန၊ ပဉ္စမဇ္ဈာနိကာ စ။ ‘‘သဗ္ဗေ သတ္တာ သုခိတာ ဟောန္တု၊ ဒုက္ခာ မုစ္စန္တု၊ လဒ္ဓသုခသမ္ပတ္တိတော မာ ဝိဂစ္ဆန္တူ’’တိ မေတ္တာဒိတိဝိဓဝသပ္ပဝတ္တံ ဗျာပါရတ္တယံ ပဟာယ ကမ္မဿကတာဒဿနေန သတ္တေသု မဇ္ဈတ္တာကာရပ္ပတ္တဘာဝနာနိဗ္ဗတ္တာယ တတြမဇ္ဈတ္တောပေက္ခာယ ဗလဝတရတ္တာ အပ္ပနာပ္ပတ္တဿ ဥပေက္ခာဗြဟ္မဝိဟာရဿ သုခသဟဂတတာသမ္ဘဝတော ဥပေက္ခာသဟဂတတာ ဝုတ္တာ။

၃၁၃၄။ အင်္ဂါရမ္မဏတော အတိက္ကမော ဒွိဓာ ဝုတ္တောတိ ယောဇနာ။ စတုက္ကတိကဇ္ဈာနေသူတိ ဒသကသိဏာ၊ အာနာပါနသတီတိ ဧကာဒသသု စတုက္ကဇ္ဈာနိကေသု စေဝ မေတ္တာဒိပုရိမဗြဟ္မဝိဟာရတ္တယသင်္ခါတေသု တိကဇ္ဈာနိကေသု စ ကမ္မဋ္ဌာနေသု။ အင်္ဂါတိက္ကမတာတိ ဧကသ္မိံယေဝ အာရမ္မဏေ ဝိတက္ကာဒိဈာနင်္ဂ သမတိက္ကမေန ပဌမဇ္ဈာနာဒီနံ အာရမ္မဏေယေဝ ဒုတိယဇ္ဈာနာဒီနံ ဥပ္ပတ္တိတော အင်္ဂါတိက္ကမော အဓိပ္ပေတောတိ အတ္ထော။ အင်္ဂါတိက္ကမောယေဝ အင်္ဂါတိက္ကမတာ။

၃၁၃၅။ အင်္ဂါတိက္ကမတောတိ တတိယဇ္ဈာနသမ္ပယုတ္တသောမနဿာတိက္ကမနတော။ အာရမ္မဏမတိက္ကမ္မာတိ ပဋိဘာဂနိမိတ္တကသိဏုဂ္ဃာဋိမာကာသတဗ္ဗိသယပဌမာရုပ္ပဝိညာဏတဒဘာဝသင်္ခါတာနိ စတ္တာရိ အာရမ္မဏာနိ ယထာက္ကမံ အတိက္ကမိတွာ။ ကသိဏုဂ္ဃာဋိမာကာသတဗ္ဗိသယပဌမာရုပ္ပဝိညာဏတဒဘာဝတဗ္ဗိသယတတိယာရုပ္ပဝိညာဏသင်္ခါတေသု စတူသု အာရမ္မဏေသု အာရုပ္ပာ အာကာသာနဉ္စာယတနာဒီနိ စတ္တာရိ အရူပါဝစရဇ္ဈာနာနိ ဇာယရေ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။

၃၁၃၆။ ဧတ္ထာတိ ဧတေသု အာရမ္မဏေသု။ ဝဍ္ဎေတဗ္ဗာနီတိ ‘‘ယတ္တကံ ဩကာသံ ကသိဏေန ဖရတိ၊ တဒဗ္ဘန္တရေ ဒိဗ္ဗာယ သောတဓာတုယာ သဒ္ဒံ သောတုံ၊ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ရူပံ ပဿိတုံ၊ ပရသတ္တာနဉ္စ စေတသာ စိတ္တံ အညာတုံ သမတ္ထော ဟောတီ’’တိ ဝုတ္တပ္ပယောဇနံ သန္ဓာယ အင်္ဂဂဏနာဒိဝသေန ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ယတ္တကံ ဣစ္ဆတိ၊ တတ္တကံ ဝဍ္ဎေတဗ္ဗာနိ။ သေသံ အသုဘာဒိ သဗ္ဗံ တံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ပယောဇနာဘာဝါ န ဝဍ္ဎေတဗ္ဗမေဝါတိ ယောဇနာ။

၃၁၃၇။ တတ္ထ တေသု ကမ္မဋ္ဌာနေသု ဒသ ကသိဏာ စ ဒသ အသုဘာ စ ကာယဂတာသတိ၊ အာနာပါနသတီတိ ဣမေ ဗာဝီသတိ ကမ္မဋ္ဌာနာနိ ပဋိဘာဂါရမ္မဏာနီတိ ယောဇနာ။ ဧတ္ထ ‘‘ကသိဏာ’’တိအာဒိနာ တဒါရမ္မဏာနိ ဈာနာနိ ဂဟိတာနိ။

၃၁၃၈။ ဓာတုဝဝတ္ထနန္တိ စတုဓာတုဝဝတ္ထာနံ၊ ဂါထာဗန္ဓဝသေန ရဿတ္တံ။ ဝိညာဏဉ္စာတိ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ။ နေဝသညာတိ နေဝသညာနာသညာယတနံ။ ဒသ ဒွေတိ ဒွါဒသ။ ဘာဝဂေါစရာတိ သဘာဝဓမ္မဂေါစရာ၊ ပရမတ္ထဓမ္မာလမ္ဗဏာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

၃၁၃၉။ ဒွေ စ အာရုပ္ပမာနသာတိ အာကာသာနဉ္စာယတနအာကိဉ္စညာယတနသင်္ခါတာ အရူပါဝစရစိတ္တုပ္ပာဒါ ဒွေ စ။ ဆ ဣမေ ဓမ္မာ နဝတ္တဗ္ဗဂေါစရာ နိဒ္ဒိဋ္ဌာတိ ယောဇနာ စတုန္နံ အပ္ပမညာနံ သတ္တပညတ္တိယာ၊ ပဌမာရုပ္ပဿ ကသိဏုဂ္ဃာဋိမာကာသပညတ္တိယာ၊ တတိယာရုပ္ပဿ ပဌမာရုပ္ပဝိညာဏာဘာဝပညတ္တိယာ စ အာရမ္မဏတ္တာ။

၃၁၄၀။ ပဋိက္ကူလသညာတိ အာဟာရေပဋိက္ကူလသညာ။ ကာယဂတာသတီတိ ဒွါဒသေဝ ဘူမိတော ဒေဝေသု ကာမာဝစရဒေဝေသု ကုဏပါနံ၊ ပဋိက္ကူလာရဟဿ စ အသမ္ဘဝါ န ပဝတ္တန္တီတိ ယောဇနာ။

၃၁၄၁။ တာနိ ဒွါဒသ စ။ ဘိယျောတိ အဓိကတ္ထေ နိပါတော၊ တတော အဓိကံ အာနာပါနသတိ စာတိ တေရသ ရူပါရူပလောကေ အဿာသပဿာသာနဉ္စ အဘာဝါ သဗ္ဗသော န ဇာယရေတိ ယောဇနာ။

၃၁၄၂။ အရူပါဝစရေ အရူပဘဝေ စတုရော အာရုပ္ပေ ဌပေတွာ အညေ ဆတ္တိံသ ဓမ္မာ ရူပသမတိက္ကမာဘာဝါ န ဇာယန္တီတိ ယောဇနာ။ သဗ္ဗေ သမစတ္တာလီသ ဓမ္မာ မာနုသေ မနုဿလောကေ သဗ္ဗေသမေဝ လဗ္ဘမာနတ္တာ ဇာယန္တိ။

၃၁၄၃။ စတုတ္ထကသိဏံ ဟိတွာတိ ဝါယောကသိဏံ ဒိဋ္ဌဖုဋ္ဌေန ဂဟေတဗ္ဗတ္တာ တံ ဝဇ္ဇေတွာ နဝ ကသိဏာ စ ဒသ အသုဘာ စာတိ တေ ဧကူနဝီသတိ ဓမ္မာ ဒိဋ္ဌေနေဝ စက္ခုဝိညာဏေန ပုဗ္ဗဘာဂေ ပရိကမ္မကာလေ ဂဟေတဗ္ဗာ ဘဝန္တီတိ ယောဇနာ။ ပုဗ္ဗဘာဂေ စက္ခုနာ ဩလောကေတွာ ပရိကမ္မံ ကတံ၊ တေန ဥဂ္ဂဟိတနိမိတ္တံ တေသံ ဂဟေတဗ္ဗန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

၃၁၄၄။ ဖုဋ္ဌေနာတိ နာသိကဂ္ဂေ၊ ဥတ္တရောဋ္ဌေ ဝါ ဖုဋ္ဌဝသေန။ ကာယဂတာသတိယံ တစပဉ္စကံ ဒိဋ္ဌေန ဂဟေတဗ္ဗံ။ မာလုတောတိ ဝါယောကသိဏံ ဒိဋ္ဌဖုဋ္ဌေန ဂဟေတဗ္ဗံ ဥစ္ဆုသဿာဒီနံ ပတ္တေသု စလမာနဝဏ္ဏဂ္ဂဟဏမုခေန၊ ကာယပ္ပသာဒဃဋ္ဋနေန စ ဂဟေတဗ္ဗတ္တာ။ ဧတ္ထ ဧတေသု ကမ္မဋ္ဌာနေသု။ သေသကန္တိ ဝုတ္တာဝသေသံ။ ဗုဒ္ဓါနုဿတိအာဒိကာ အဋ္ဌာနုဿတိယော၊ စတ္တာရော ဗြဟ္မဝိဟာရာ၊ စတ္တာရော အာရုပ္ပာ၊ အာဟာရေပဋိက္ကူလသညာ၊ စတုဓာတုဝဝတ္ထာနံ၊ ကာယဂတာသတိယံ ဝက္ကပဉ္စကာဒီနိ စာတိ သဗ္ဗမေတံ ပရတော သုတွာ ဂဟေတဗ္ဗတ္တာ သုတေနေဝ ဂဟေတဗ္ဗန္တိ ဝုတ္တံ။

၃၁၄၅။ ဧတ္ထ ဧတေသု ကမ္မဋ္ဌာနေသု အာကာသကသိဏံ ဌပေတွာ နဝ ကသိဏာ ပဌမာရုပ္ပစိတ္တဿ အာရမ္မဏဘူတကသိဏုဂ္ဃာဋိမာကာသဿ ဟေတုဘာဝတော ပစ္စယာ ဇာယရေ ပစ္စယာ ဘဝန္တီတိ ယောဇနာ။

၃၁၄၆။ ဒသပိ ကသိဏာ အဘိညာနံ ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏာဒီနံ ပစ္စယာ ဘဝန္တီတိ ယောဇနာ။ စတုတ္ထဿာတိ စတုတ္ထဿ ဗြဟ္မဝိဟာရဿ။

၃၁၄၇။ ဟေဋ္ဌိမဟေဋ္ဌိမာရုပ္ပန္တိ အာကာသာနဉ္စာယတနာဒိကံ။ ပရဿ စ ပရဿ စာတိ ဝိညာဏဉ္စာယတနာဒိဥတ္တရဇ္ဈာနဿ ပစ္စယောတိ ပကာသိတန္တိ ယောဇနာ။ နေဝသညာတိ နေဝသညာနာသညာယတနံ။ နိရောဓဿာတိ သညာဝေဒယိတနိရောဓဿ၊ တာယ နိရောဓသမာပတ္တိယာ။

၃၁၄၈။ သဗ္ဗေတိ သမစတ္တာလီသကမ္မဋ္ဌာနဓမ္မာ။ သုခဝိဟာရဿာတိ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရဿ။ ဘဝနိဿရဏဿစာတိ ဝိဘဝူပနိဿယတာယ ဝိပဿနာပါဒကတ္တေန အာသဝက္ခယဉာဏေန အဓိဂန္တဗ္ဗဿ နိဗ္ဗာနဿ စ။ ဘဝသုခါနဉ္စာတိ ပရိကမ္မောပစာရဘာဝနာဝသပ္ပဝတ္တာနိ ကာမာဝစရကုသလစိတ္တာနိ ကာမသုဂတိဘဝသုခါနံ၊ ရူပါဝစရပ္ပနာဝသပဝတ္တာနိ ရူပါဝစရစိတ္တာနိ ရူပါဝစရဘဝသုခါနံ၊ ဣတရာနိ အရူပါဝစရဘူတာနိ အရူပါဝစရဘဝသုခါနဉ္စ ပစ္စယာတိ ဒီပိတာ။

၃၁၄၉။ ဒသ အသုဘာ၊ ကာယဂတာသတီတိ ဣမေ ဧကာဒသ ရာဂစရိတဿ ဝိသေသတော အနုကူလာ ဝိညေယျာတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဝိသေသတော’’တိ ဣမိနာ ရာဂဿ ဥဇုဝိပစ္စနီကဘာဝေန စ အတိသပ္ပာယတော စ ဝုတ္တော၊ ဣတရေ စ အပဋိက္ခိတ္တာတိ ဒီပေတိ။ ဝုတ္တဉှေတံ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ‘‘သဗ္ဗဉ္စေတံ ဥဇုဝိပစ္စနီကဝသေန စ အတိသပ္ပာယဝသေန စ ဝုတ္တံ၊ ရာဂါဒီနံ ပန အဝိက္ခမ္ဘိကာ၊ သဒ္ဓါဒီနံ ဝါ အနုပကာရာ ကုသလဘာဝနာ နာမ နတ္ထီ’’တိ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၄၇)။

၃၁၅၀။ သဝဏ္ဏကသိဏာတိ စတူဟိ ဝဏ္ဏကေဟိ ကသိဏေဟိ သဟိတာ။ စတဿော အပ္ပမညာယောတိ ဣမေ အဋ္ဌ ဒေါသစရိတဿ အနုကူလာတိ ပကာသိတာတိ ယောဇနာ။

၃၁၅၁။ မောဟပ္ပကတိနောတိ မောဟစရိတဿ။ ‘‘အာနာပါနသတိ ဧကာဝါ’’တိ ပဒစ္ဆေဒေါ။

၃၁၅၂။ မရဏူပသမေတိ မရဏဉ္စ ဥပသမော စ မရဏူပသမံ၊ တသ္မိံ မရဏူပသမေ။ သတီတိ မရဏာနုဿတိ၊ ဥပသမာနုဿတိ စာတိ ဧတေ စတ္တာရော ဓမ္မာ။ ပညာပကတိနောတိ ဗုဒ္ဓိစရိတဿ။

၃၁၅၃။ အာဒိအနုဿတိစ္ဆက္ကန္တိ ဗုဒ္ဓဓမ္မသင်္ဃသီလစာဂဒေဝတာနုဿတိသင်္ခါတံ ဆက္ကံ။ သဒ္ဓါစရိတဝဏ္ဏိတန္တိ သဒ္ဓါစရိတဿ အနုကူလန္တိ ကထိတံ။ အာရုပ္ပာတိ စတ္တာရော အာရုပ္ပာ။ သေသာ ကသိဏာတိ ဘူတကသိဏအာလောကာကာသကသိဏာနံ ဝသေန ဆ ကသိဏာတိ သေသာ ဒသ ဓမ္မာ။ သဗ္ဗာနုရူပကာတိ သဗ္ဗေသံ ဆန္နံ စရိယာနံ အနုကူလာတိ အတ္ထော။

၃၁၅၄-၈။ ဧဝံ ယထာနိက္ခိတ္တမာတိကာနုက္ကမေန ကမ္မဋ္ဌာနပ္ပဘေဒံ ဝိဘာဝေတွာ ဣဒါနိ ဘာဝနာနယံ ဒဿေတုမာဟ ‘‘ဧဝ’’န္တိအာဒိ။ ဧဝံ ပဘေဒတော ဉတွာ ကမ္မဋ္ဌာနာနီတိ ယထာဝုတ္တဘေဒနယမုခေန ဘာဝနာမယာရမ္ဘဒဿနံ။ ပဏ္ဍိတောတိ တိဟေတုကပဋိသန္ဓိပညာယ ပညဝါ ဘဗ္ဗပုဂ္ဂလော။ တေသူတိ နိဒ္ဓါရဏေ ဘုမ္မံ။ မေဓာဝီတိ ပါရိဟာရိယပညာယ သမန္နာဂတော။ ဒဠှံ ဂဟေတွာနာတိအာဒိမဇ္ဈပရိယောသာနေ သုဋ္ဌု သလ္လက္ခန္တေန ဒဠှံ အဋ္ဌိံ ကတွာ သက္ကစ္စံ ဥဂ္ဂဟေတွာ။ ကလျာဏမိတ္တကောတိ –

‘‘ပိယော ဂရု ဘာဝနီယော၊

ဝတ္တာ စ ဝစနက္ခမော၊

ဂမ္ဘီရဉ္စ ကထံ ကတ္တာ၊

နော စဋ္ဌာနေ နိယောဇကော’’တိ။ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၃၇၊ နေတ္တိ။ ၁၁၃) –

ဝုတ္တလက္ခဏကော သီလသုတပညာဒိဂုဏသမန္နာဂတကလျာဏမိတ္တကော။

ပဌမမေဝ ပလိဗောဓာနံ ဥစ္ဆေဒံ ကတွာတိ ယောဇနာ။ ပဌမန္တိ ဘာဝနာရမ္ဘတော ပဌမမေဝ။ ပလိဗောဓာနံ ဥစ္ဆေဒံ ကတွာတိ –

‘‘အာဝါသော စ ကုလံ လာဘော၊

ဂဏော ကမ္မဉ္စ ပဉ္စမံ၊

အဒ္ဓါနံ ဉာတိ အာဗာဓော၊

ဂန္ထော ဣဒ္ဓီတိ တေ ဒသာ’’တိ။ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၄၁) –

ဝုတ္တာနံ ဒသမဟာပလိဗောဓာနံ၊ ဒီဃကေသနခလောမစ္ဆေဒနစီဝရရဇနပတ္တပစနာဒီနံ ခုဒ္ဒကပအဗောဓာနဉ္စာတိ ဥဘယေသံ ပလိဗောဓာနံ ဥစ္ဆေဒံ ကတွာ နိဋ္ဌာပနေန ဝါ အာလယပရိစ္စာဂေန ဝါ ဥစ္ဆေဒံ ကတွာ။ ဣဒ္ဓိ ပနေတ္ထ ဝိပဿနာယ ပလိဗောဓော ဟောတိ၊ န သမာဓိဘာဝနာယ။ ဝုတ္တဉှေတံ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ‘‘ဣဒ္ဓီတိ ပေါထုဇ္ဇနိကာ ဣဒ္ဓိ။ သာ ဟိ ဥတ္တာနသေယျကဒါရကော ဝိယ၊ တရုဏသဿံ ဝိယ စ ဒုပ္ပရိဟာရာ ဟောတိ၊ အပ္ပမတ္တကေနေဝ ဘိဇ္ဇတိ။ သာ ပန ဝိပဿနာယ ပလိဗောဓော ဟောတိ၊ န သမာဓိဿ သမာဓိံ ပတွာ ပတ္တဗ္ဗတ္တာ’’တိ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၄၁)။

ဒေါသဝဇ္ဇိတေ ၊ အနုရူပေ စ ဝိဟာရေ ဝသန္တေနာတိ ယောဇနာ။ ဒေါသဝဇ္ဇိတေတိ –

‘‘မဟာဝါသံ နဝါဝါသံ၊ ဇရာဝါသဉ္စ ပန္ထနိံ၊

သောဏ္ဍိံ ပဏ္ဏဉ္စ ပုပ္ဖဉ္စ၊ ဖလံ ပတ္ထိတမေဝ စ။

‘‘နဂရံ ဒါရုနာ ခေတ္တံ၊ ဝိသဘာဂေန ပဋ္ဋနံ၊

ပစ္စန္တသီမာသပ္ပာယံ၊ ယတ္ထ မိတ္တော န လဗ္ဘတိ။

‘‘အဋ္ဌာရသေတာနိ ဌာနာနိ၊ ဣတိ ဝိညာယ ပဏ္ဍိတော၊

အာရကာ ပရိဝဇ္ဇေယျ၊ မဂ္ဂံ ပဋိဘယံ ယထာ’’တိ။ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၅၂) –

အဋ္ဌကထာသု ဝုတ္တေဟိ ဣမေဟိ အဋ္ဌာရသဟိ ဒေါသေဟိ ဂဇ္ဇိတေ။

အနုရူပေ ဝသန္တေနာတိ –

‘‘ဣဓ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သေနာသနံ နာတိဒူရံ ဟောတိ နစ္စာသန္နံ ဂမနာဂမနသမ္ပန္နံ၊ ဒိဝါ အပ္ပာကိဏ္ဏံ၊ ရတ္တိံ အပ္ပသဒ္ဒံ အပ္ပနိဂ္ဃောသံ၊ အပ္ပဍံသမကသဝါတာတပသရီသပသမ္ဖဿံ၊ တသ္မိံ ခေါ ပန သေနာသနေ ဝိဟရန္တဿ အပ္ပကသိရေနေဝ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာ၊ တသ္မိံ ခေါ ပန သေနာသနေ ယေ တေ ဘိက္ခူ ဝိဟရန္တိ ဗဟုဿုတာ အာဂတာဂမာ ဓမ္မဓရာ ဝိနယဓရာ မာတိကာဓရာ၊ တေ ကာလေန ကာလံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပရိပုစ္ဆတိ ပရိပဉှတိ ‘ဣဒံ၊ ဘန္တေ၊ ကထံ၊ ဣမဿ ကော အတ္ထော’တိ၊ တဿ တေ အာယသ္မန္တော အဝိဝဋဉ္စေဝ ဝိဝရန္တိ၊ အနုတ္တာနီကတဉ္စ ဥတ္တာနိံ ကရောန္တိ၊ အနေကဝိဟိတေသု စ ကင်္ခဋ္ဌာနီယေသု ဓမ္မေသု ကင်္ခံ ပဋိဝိနောဒေန္တိ။ ဧဝံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သေနာသနံ ပဉ္စင်္ဂသမန္နာဂတံ ဟောတီ’’တိ (အ။ နိ။ ၁၀။၁၁) –

ဧဝံ ဘဂဝတာ ဝဏ္ဏိတေဟိ ပဉ္စဟိ ဂုဏေဟိ သမန္နာဂတတ္တာ အနုရူပေ ဘာဝနာကမ္မာနုဂုဏေ ဝိဟာရေ ဝိဟရန္တေနာတိ အတ္ထော။ ပဌမာဒီနီတိ ပဌမဒုတိယာဒီနိ ရူပါဝစရဇ္ဈာနာနိ။ သဗ္ဗသော ဘာဝေတွာတိ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ‘‘သဗ္ဗံ ဘာဝနာဝိဓာနံ အပရိဟာပေန္တေန ဘာဝေတဗ္ဗော’’တိ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၄၁) နိက္ခိတ္တဿ မာတိကာပဒဿ ဝိတ္ထာရက္ကမေန ဘာဝေတွာ၊ စိတ္တဝိသုဒ္ဓိံ သမ္ပာဒေတွာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

သပ္ပညောတိ ကမ္မဇတိဟေတုကပဋိသန္ဓိပညာယ စေဝ ကမ္မဋ္ဌာနမနသိကာရသပ္ပာယာနိ ပရိဂ္ဂဟေတွာ အသပ္ပာယံ ပရိဝဇ္ဇေတွာ သပ္ပာယသေဝနောပကာရာယ ပါရိဟာရိယပညာယ စ သမန္နာဂတော ယောဂါဝစရော။ တတောတိ နေဝသညာနာသညာယတနဝဇ္ဇိတရူပါရူပဇ္ဈာနံ ဝိပဿနာပါဒကဘာဝေန သမာပဇ္ဇိတွာ အဋ္ဌန္နံ ဝိပဿနာပါဒကဇ္ဈာနာနမညတရတော ဈာနာ ဝုဋ္ဌာယ။ တေနာဟ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ‘‘ဌပေတွာ နေဝသညာနာသညာယတနံ အဝသေသရူပါရူပါဝစရဇ္ဈာနာနံ အညတရတော ဝုဋ္ဌာယာ’’တိ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၂။၆၆၃)။

နာမရူပဝဝတ္ထာနံ ကတွာတိ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိနိဒ္ဒေသေ ဝုတ္တနယေန ပဉ္စက္ခန္ဓာဒိမုခေသု ယထိစ္ဆိတေန မုခေန ပဝိသိတွာ နာမရူပံ ဝဝတ္ထပေတွာ ‘‘ဣဒံ နာမံ၊ ဣဒံ ရူပံ၊ ဣမမှာ နာမရူပတော ဗျတိရိတ္တံ အတ္တာဒိ ကိဉ္စိ ဝတ္တဗ္ဗံ နတ္ထီ’’တိ နိဋ္ဌံ ဂန္တွာ၊ ဣမိနာ ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိ ဒဿိတာ။

ကင်္ခံ ဝိတီရိယာတိ ယထာဒိဋ္ဌနာမရူပဓမ္မာနံ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ကင်္ခါဝိတရဏဝိသုဒ္ဓိနိဒ္ဒေသေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၂။၆၇၈ အာဒယော) ဝုတ္တနယေန ပဉ္စဓာ ပရိဂ္ဂဟေတွာ ‘‘န တာဝိဒံ နာမရူပံ အဟေတုကံ၊ န အတ္တာဒိဟေတုက’’န္တိ ယာထာဝတော နာမရူပဿ ပဉ္စဓာ ဒဿနေန အဒ္ဓတ္တယဂတံ ‘‘အဟောသိံ နု ခေါ အဟံ အတီတမဒ္ဓါန’’န္တိအာဒိနယပ္ပဝတ္တံ (မ။ နိ။ ၁။၁၈၊ သံ။ နိ။ ၂။၂၀၊ မဟာနိ။ ၁၇၄) သောဠသဝိဓံ ကင်္ခံ၊ ‘‘သတ္ထရိ ကင်္ခတီ’’တိအာဒိနယပ္ပဝတ္တံ (ဓ။ သ။ ၁၀၀၈) အဋ္ဌဝိဓဉ္စ ကင်္ခံ ဝီရိယေန တရိတွာ ပဇဟိတွာ၊ ဣမိနာ ကင်္ခါဝိတရဏဝိသုဒ္ဓိ ဒဿိတာ ဟောတိ။

ဧဝံ ကင်္ခါဝိတရဏဝိသုဒ္ဓိနိပ္ဖာဒနေန ဉာတပရိညာယ ဌိတော ယောဂါဝစရော သပ္ပာယံ နာမရူပံ လက္ခဏတ္တယံ အာရောပေတွာ ကင်္ခါဝူပသမဉာဏေန မဂ္ဂါမဂ္ဂဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိနိဒ္ဒေသေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၂။၆၉၂ အာဒယော) ဝုတ္တနယေန သင်္ခါရေ သမ္မသန္တော ဩဘာသော၊ ဉာဏံ၊ ပီတိ၊ ပဿဒ္ဓိ၊ သုခံ၊ အဓိမောက္ခော၊ ပဂ္ဂဟော၊ ဥပဋ္ဌာနံ၊ ဥပေက္ခာ၊ နိကန္တီတိ ဒသသု ဥပက္ကိလေသေသု ပါတုဘူတေသု တထာ ပါတုဘူတေ ဩဘာသာဒယော ဒသ ဥပက္ကိလေသေ ‘‘အမဂ္ဂေါ’’တိ မဂ္ဂဝီထိပဋိပန္နံ ဝိပဿနာဉာဏမေဝ ‘‘မဂ္ဂေါ’’တိ ပဏ္ဍိတော ပညဝါ ယောဂါဝစရော ဇာနာတီတိ အတ္ထော၊ ဣမိနာ မဂ္ဂါမဂ္ဂဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိ သင်္ခေပတော ဒဿိတာ ဟောတိ။

၃၁၅၉။ ဧတ္တာဝတာ တေသံ တိဏ္ဏံ ဝဝတ္ထာနေတိ ယောဇနာ။ ဧတ္တာဝတာတိ ‘‘နာမရူပဝဝတ္ထာနံ ကတွာ’’တိအာဒိနာ သင်္ခေပတော ဒဿိတနယေန။ တေသံ တိဏ္ဏန္တိ ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိ၊ ကင်္ခါဝိတရဏဝိသုဒ္ဓိ၊ မဂ္ဂါမဂ္ဂဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓီတိ တီဟိ ဝိသုဒ္ဓီဟိ သကသကဝိပဿနာနံ နာမရူပတပ္ပစ္စယမဂ္ဂါမဂ္ဂါနံ တိဏ္ဏံ။ ဝဝတ္ထာနေ ကတေ နိယမေ ကတေ။ တိဏ္ဏံ သစ္စာနန္တိ ဒုက္ခသမုဒယမဂ္ဂသင်္ခအာတာနံ တိဏ္ဏံ သစ္စာနံ။ ဝဝတ္ထာနံ ကတံ သိယာတိ ဉာတတီရဏပရိညာသင်္ခါတေန လောကိယေနေဝ ဉာဏေန အနုဗောဓဝသေန နိစ္ဆယော ကတော ဟောတီတိ အတ္ထော။ ကထံ? နာမရူပဝဝတ္ထာနသင်္ခါတေန ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိဉာဏေန ဒုက္ခသစ္စဝဝတ္ထာနံ ကတံ ဟောတိ၊ ပစ္စယပရိဂ္ဂဟသင်္ခါတေန ကင်္ခါဝိတရဏဝိသုဒ္ဓိဉာဏေန သမုဒယသစ္စဝဝတ္ထာနံ၊ မဂ္ဂါမဂ္ဂဝဝတ္ထာနသင်္ခါတေန မဂ္ဂါမဂ္ဂဉာဏဒဿနေန မဂ္ဂသစ္စဝဝတ္ထာနံ။

၃၁၆၀-၁။ ဧဝံ ဉာတတီရဏပရိညာဒွယံ သင်္ခေပတော ဒဿေတွာ ပဟာနပရိညာယ သရီရဘူတာနိ နဝ ဉာဏာနိ ဒဿေတုမာဟ ‘‘ဥဒယဗ္ဗယာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ဥဒယဗ္ဗယာတိ ဥပ္ပာဒဘင်္ဂါနုပဿနာဝသပ္ပဝတ္တာ ဥတ္တရပဒလောပေန ‘‘ဥဒယဗ္ဗယာ’’တိ ဝုတ္တာ။ တတ္ထ ဥဒယံ မုဉ္စိတွာ ဝယေ ဝါ ပဝတ္တာ ဘင်္ဂါနုပဿနာ ‘‘ဘင်္ဂါ’’တိ ဝုတ္တာ။ ဘယဉ္စ အာဒီနဝေါ စ နိဗ္ဗိဒါ စ ဘယာဒီနဝနိဗ္ဗိဒါ၊ သင်္ခါရာနံ ဘယတော အနုပဿနဝသေန ပဝတ္တာ ဘယာနုပဿနာ စ ဒိဋ္ဌဘယာနံ အာဒီနဝတော ပေက္ခနဝသေန ပဝတ္တာ အာဒီနဝါနုပဿနာ စ ဒိဋ္ဌာဒီနဝေသု နိဗ္ဗေဒဝသေန ပဝတ္တာ နိဗ္ဗိဒါနုပဿနာ စ တထာ ဝုတ္တာ။ နိဗ္ဗိန္ဒိတွာ သင်္ခါရေဟိ မုစ္စိတုကာမတာဝသေနေဝ ပဝတ္တံ ဉာဏံ မုစ္စိတုကာမတာဉာဏံ။ မုစ္စနဿ ဥပါယသမ္ပဋိပါဒနတ္ထံ ပုန သင်္ခါရတ္တယပဋိဂ္ဂဟဝသပဝတ္တံ ဉာဏံ ပဋိသင်္ခါနုပဿနာ။

သင်္ခါရဓမ္မေ ဘယနန္ဒိဝိဝဇ္ဇနဝသေန အဇ္ဈုပေက္ခိတွာ ပဝတ္တဉာဏံ သင်္ခါရုပေက္ခာဉာဏံ၊ သစ္စာနုလောမော တဒဓိဂမာယ ဧကန္တပစ္စယော ဟောတီတိ ‘‘သစ္စာနုလောမိက’’န္တိ စ ကလာပသမ္မသနဉာဏာဒီနံ ပုရိမာနံ နဝန္နံ ကိစ္စနိပ္ဖတ္တိယာ၊ ဥပရိ စ သတ္တတိံသာယ ဗောဓိပက္ခိယဓမ္မာနဉ္စ အနုလောမနတော ‘‘အနုလောမဉာဏ’’န္တိ စ ဝုတ္တံ နဝမံ ဉာဏဉ္စာတိ ယာ နဝါနုပုဗ္ဗဝိပဿနာသင်္ခါတာ ပဟာနပရိညာ ဒဿိတာ၊ အယံ ‘‘ပဋိပဒါဉာဏဒဿန’’န္တိ ပကာသိတာတိ ယောဇနာ။

၃၁၆၂။ တတော အနုလောမဉာဏတော ပရံ မဂ္ဂဿ အာဝဇ္ဇနဋ္ဌာနိယံ ဟုတွာ နိဗ္ဗာနမာလမ္ဗိတွာ ဥပ္ပန္နဿ ပုထုဇ္ဇနဂေါတ္တဿ အဘိဘဝနတော၊ အရိယဂေါတ္တဿ ဘာဝနတော ဝဍ္ဎနတော စ ‘‘ဂေါတြဘူ’’တိ သင်္ခံ ဂတဿ စိတ္တဿ သမနန္တရမေဝ စ။ သန္တိမာရမ္မဏံ ကတွာတိ သဗ္ဗကိလေသဒရထာနဉ္စ သင်္ခါရဒုက္ခဂ္ဂိနော စ ဝူပသမနိမိတ္တတ္တာ ‘‘သန္တိ’’န္တိ သင်္ခါတံ နိရောဓမာလမ္ဗိတွာ။ ဉာဏဒဿနန္တိ စတုန္နံ အရိယသစ္စာနံ ပရိညာဘိသမယာဒိဝသေန ဇာနနဋ္ဌေန ဉာဏံ၊ စက္ခုနာ ဝိယ ပစ္စက္ခတော ဒဿနဋ္ဌေန ဒဿနန္တိ သင်္ခံ ဂတံ သောတာပတ္တိမဂ္ဂဉာဏသင်္ခါတံ သတ္တမဝိသုဒ္ဓိဉာဏံ ဇာယတေ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ အတ္ထော။

၃၁၆၃။ ပစ္စဝေက္ခဏပရိယန္တန္တိ ပစ္စဝေက္ခဏဇဝနပရိယောသာနံ။ တဿာတိ ဉာဏဒဿနသင်္ခါတဿ သောတာပတ္တိမဂ္ဂဿ။ ဖလန္တိ ဖလစိတ္တံ အနု ပစ္ဆာ မဂ္ဂါနန္တရံ ဟုတွာ ဇာယတေ။

ဧတ္ထ ‘‘ပစ္စဝေက္ခဏပရိယန္တ’’န္တိ ဣဒံ ‘‘ဖလ’’န္တိ ဧတဿ ဝိသေသနံ၊ ကိရိယာဝိသေသနံ ဝါ၊ ပစ္စဝေက္ခဏဇဝနံ မရိယာဒံ ကတွာတိ အတ္ထော။ မဂ္ဂါနန္တရံ ဖလေ ဒွိက္ခတ္တုံ၊ တိက္ခတ္တုံ ဝါ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ နိရုဒ္ဓေ တဒနန္တရမေဝ ဘဝင်္ဂံ ဟောတိ၊ ဘဝင်္ဂံ အာဝဋ္ဋေတွာ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ မဂ္ဂမာလမ္ဗိတွာ မနောဒွါရာဝဇ္ဇနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တတော ပစ္စဝေက္ခဏဇဝနာနိ။ ဧဝံ ဖလစိတ္တံ ဘဝင်္ဂပရိယန္တမေဝ ဟောတိ၊ န ပစ္စဝေက္ခဏပရိယန္တံ။ တထာပိ အညေန ဇဝနေန အနန္တရိကံ ဟုတွာ ဖလဇဝနာနမနန္တရံ ပစ္စဝေက္ခဏဇဝနမေဝ ပဝတ္တတီတိ ဒဿနတ္ထံ ဖလပစ္စဝေက္ခဏဇဝနာနန္တရေ ဥပ္ပန္နာနိ ဘဝင်္ဂါဝဇ္ဇနာနိ အဗ္ဗောဟာရိကာနိ ကတွာ ‘‘ပစ္စဝေက္ခဏပရိယန္တံ၊ ဖလံ တဿာနုဇာယတေ’’တိ ဝုတ္တန္တိ ဂဟေတဗ္ဗံ။

ပစ္စဝေက္ခဏဉ္စ မဂ္ဂဖလနိဗ္ဗာနပဟီနကိလေသအဝသိဋ္ဌကိလေသာနံ ပစ္စဝေက္ခဏဝသေန ပဉ္စဝိဓံ ဟောတိ။ တေသု ဧကေကံ ဧကေကေန ဇဝနဝါရေန ပစ္စဝေက္ခတီတိ ပဉ္စ ပစ္စဝေက္ခဏဇဝနဝါရာနိ ဟောန္တိ။ တာနိ ပစ္စဝေက္ခဏဂ္ဂဟဏေန သာမညတော ဒဿိတာနီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာနိ။

၃၁၆၄။ တေနေဝ စ ဥပါယေနာတိ ဥဒယဗ္ဗယာနုပဿနာဒိဝိပဿနာနံ ပဌမံ မဂ္ဂေါ အဓိဂတော၊ တေနေဝ ဥပါယေန။ သော ဘိက္ခူတိ သော ယောဂါဝစရော ဘိက္ခု။ ပုနပ္ပုနံ ဘာဝေန္တောတိ ပုနပ္ပုနံ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ။ ယထာ ပဌမမဂ္ဂဖလာနိ ပတ္တော၊ တထာ။ သေသမဂ္ဂဖလာနိ စာတိ ဒုတိယာဒိမဂ္ဂဖလာနိ စ ပါပုဏာတိ။

၃၁၆၅။ ဣစ္စေဝံ ယထာဝုတ္တနယေန ဥပ္ပာဒဝယန္တာတီတကတ္တာ အစ္စန္တံ အမတံ ဓမ္မံ အဝေစ္စ ပဋိဝိဇ္ဈိတွာ အသေသံ အကုသလံ ဝိဒ္ဓံသယိတွာ သမုစ္ဆေဒပ္ပဟာနေန ပဇဟိတွာ တယော ဘဝေ ကာမဘဝါဒီသု တီသု ဘဝေသု နိကန္တိယာ သောသနဝသေန တယော ဘဝေ ဝိသေသေန သောသယိတွာ သော အဂ္ဂဒက္ခိဏေယျော ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု ပဌမံ ကိလေသပရိနိဗ္ဗာနေ သောသိတဝိပါကက္ခန္ဓကဋတ္တာရူပသင်္ခါတဥပါဒိသေသရဟိတတ္တာ နိရုပါဒိသေသံ နိဗ္ဗာနဓာတုံ ဥပေတိ အဓိဂစ္ဆတီတိ ယောဇနာ။

ဣစ္စေဝံ သင်္ခေပတော ကမ္မဋ္ဌာနဘာဝနာနယော အာစရိယေန ဒဿိတောတိ ဂန္ထဘီရုဇနာနုဂ္ဂဟဝသေန ဝိတ္ထာရဝဏ္ဏနံ အနာမသိတွာ အနုပဒဝဏ္ဏနာမတ္တမေဝေတ္ထ ကတံ။ ဝိတ္ထာရဝဏ္ဏနာ ပနဿ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂတော၊ တဗ္ဗဏ္ဏနတော စ ဂဟေတဗ္ဗာ။

၃၁၆၆-၇။ ဝိညာသက္ကမတော ဝါပီတိ အက္ခရပဒဝါကျသင်္ခါတဂန္ထရစနက္ကမတော ဝါ။ ပုဗ္ဗာပရဝသေန ဝါတိ ဝတ္တဗ္ဗာနမတ္ထဝိသေသာနံ ပဋိပါဋိဝသေန ဝါ။ အက္ခရဗန္ဓေ ဝါတိ သဒ္ဒသတ္ထအလင်္ကာရသတ္ထဆန္ဒောဝိစိတိသတ္ထာနုပါတေန ကာတဗ္ဗာယ အက္ခရပဒရစနာယ၊ ဂါထာဗန္ဓေတိ အတ္ထော။ အယုတ္တံ ဝိယ ယဒိ ဒိဿတီတိ ယောဇနာ။

တန္တိ တံ ‘‘အယုတ္တ’’န္တိ ဒိဿမာနဋ္ဌာနံ။ တထာ န ဂဟေတဗ္ဗန္တိ ဒိဿမာနာကာရေနေဝ အယုတ္တန္တိ န ဂဟေတဗ္ဗံ။ ကထံ ဂဟေတဗ္ဗန္တိ အာဟ ‘‘ဂဟေတဗ္ဗမဒေါသတော’’တိ။ တဿ ကာရဏမာဟ ‘‘မယာ ဥပပရိက္ခိတွာ၊ ကတတ္တာ ပန သဗ္ဗသော’’တိ။ ယော ယော ပနေတ္ထ ဒေါသော ဒိဿတိ ခိတ္တဒေါသော ဝါ ဟောတု ဝိပလ္လာသဂ္ဂဟဏဒေါသော ဝါ၊ နာပရံ ဒေါသောတိ ဒီပေတိ။ တေနေတံ ပကရဏံ သဗ္ဗေသံ တိပိဋကပရိယတ္တိပ္ပဘေဒါယတနဗဟုဿုတာနံ သိက္ခာကာမာနံ ထေရာနံ အတ္တနော ပမာဏဘူတတံ သူစေတိ။ အတ္တနော ပမာဏသူစနေန အတ္တနာ ဝိရစိတဿ ဝိနယဝိနိစ္ဆယဿာပိ ပမာဏတံ ဝိဘာဝေန္တော တဿ သဝနုဂ္ဂဟဓာရဏာဒီသု သောတုဇနံ နိယောဇေတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

ဣတိ ဝိနယတ္ထသာရသန္ဒီပနိယာ ဝိနယဝိနိစ္ဆယဝဏ္ဏနာယ

ကမ္မဋ္ဌာနဘာဝနာဝိဓာနကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

နိဂမနကထာဝဏ္ဏနာ

၃၁၆၈-၇၈။ ဧဝံ ‘‘ဝိနယော သံဝရတ္ထာယ၊ သံဝရော အဝိပ္ပဋိသာရတ္ထာယ၊ အဝိပ္ပဋိသာရော ပါမောဇ္ဇတ္ထာယ၊ ပါမောဇ္ဇံ ပီတတ္ထာယ၊ ပီတိ ပဿဒ္ဓတ္ထာယ၊ ပဿဒ္ဓိ သုခတ္ထာယ၊ သုခံ သမာဓတ္ထာယ၊ သမာဓိ ယထာဘူတဉာဏဒဿနတ္ထာယ၊ ယထာဘူတဉာဏဒဿနံ နိဗ္ဗိဒတ္ထာယ၊ နိဗ္ဗိဒါ ဝိရာဂတ္ထာယ၊ ဝိရာဂေါ ဝိမုတ္တတ္ထာယ၊ ဝိမုတ္တိ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနတ္ထာယ၊ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနံ အနုပါဒါပအနိဗ္ဗာနတ္ထာယာ’’တိ (ပရိ။ ၃၆၅) ဒဿိတာနိသံသပရမ္ပရာနိဒ္ဓါရဏမုခေန အနုပါဒိသေသနိဗ္ဗာနဓာတုပရိယန္တံ သာနိသံသံ ဝိနယကထံ ကထေတွာ တဿာ ပမာဏတဉ္စ ဝိဘာဝေတွာ အတ္တနော သုတဗုဒ္ဓတ္တာ ‘‘သနိဒါနံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မံ ဒေသေမီ’’တိ (အ။ နိ။ ၃။၁၂၆၊ ကထာ။ ၈၀၆) ဝစနတော ဘဂဝတော စရိတမနုဝတ္တန္တော တဿ ဒေသကာလာဒိဝသေန နိဒါနံ ဒဿေတုမာဟ ‘‘သေဋ္ဌဿာ’’တိအာဒိ။

တတ္ထ သေဋ္ဌဿာတိ ဓနဓညဝတ္ထာလင်္ကာရာဒိဥပဘောဂပရိဘောဂသမ္ပတ္တိယာ စေဝ ဂါမရာဇဓာနိခေတ္တဝတ္ထုနဒိတဠာကာရာမာဒိသမ္ပတ္တိယာ စ ပသတ္ထတရဿ။ နာဘိဘူတေတိ မဇ္ဈဝတ္တိတာယ နာဘိသဒိသေ။ နိရာကုလေတိ မဇ္ဈဝတ္တိတာယေဝ ပရိမဏ္ဍလာဒိသမ္ဘဝတော ဝိလောပါဒိအာကုလရဟိတေ။ သဗ္ဗဿ ပန လောကဿ ရာမဏီယကေ သမ္ပိဏ္ဍိတေ ဝိယ ရမဏီယတရေ ဘူတမင်္ဂလေ ဂါမေတိ သမ္ဗန္ဓော။

ပုနပိ ကိံဝိသိဋ္ဌေတိ အာဟ ‘‘ကဒလီ’’တိအာဒိ။ ကဒလီ စ သာလဉ္စ တာလဉ္စ ဥစ္ဆု စ နာဠိကေရာ စ ကဒလီ…ပေ… နာဠိကေရာ၊ တေသံ ဝနာနိ ကဒလီ…ပေ… နာဠိကေရဝနာနိ၊ တေဟိ အာကုလေ အာကိဏ္ဏေတိ အတ္ထော။ ကမလာနိ စ ဥပ္ပလာနိ စ ကမလုပ္ပလာနိ၊ တေဟိ သဉ္ဆန္နာ ကမလုပ္ပလသဉ္ဆန္နာ၊ သလိလဿ အာသယာ သလိလာသယာ၊ ကမလုပ္ပလသဉ္ဆန္နာ စ တေ သလိလာသယာ စာတိ ကမလ…ပေ… သလိလာသယာ၊ တေဟိ သောဘိတော ကမလုပ္ပလသဉ္ဆန္နသလိလာသယသောဘိတော၊ တသ္မိံ။

ကာဝေရိယာ ဇလံ ကာဝေရိဇလံ၊ ကာဝေရိဇလဿ သမ္ပာတော ပဝတ္တနံ ကာဝေရိဇလသမ္ပာတော၊ တေန ပရိ သမန္တတော ဘူတံ ပဝတ္တိတံ မဟီတလံ ဧတဿာတိ ကာဝေရိဇလသမ္ပာတပရိဘူတမဟီတလော၊ တသ္မိံ။ ဣဒ္ဓေတိ နာနာသမ္ပတ္တိယာ သမိဒ္ဓေ။ သဗ္ဗင်္ဂသမ္ပန္နေတိ သဗ္ဗသုခေါပကရဏသမ္ပန္နေ။ မင်္ဂလေတိ ဇနာနံ ဣဒ္ဓိဝုဒ္ဓိကာရဏဘူတေ။ ဘူတမင်္ဂလေတိ ဧဝံနာမကေ ဂါမေ။

ပဝရော တိရတာရီဏတလာဒိဂဏေဟိ ကုလာစလစက္ကဘောဂိနာ ဘောဂဝလယသီဒန္တရသာဂရာဒိ အာကာရော ဧတာသန္တိ ပဝရာကာရာ၊ ပါကာရာ စ ပရိခါ စ ပါကာရပရိခါ၊ ပဝရာကာရာ စ တာ ပါကာရပရိခါ စာတိ ပဝရာကာရပါကာရပရိခါ၊ တာဟိ ပရိဝါရိတော ပဝရာကာရပါကာရပရိခါပရိဝါရိတော၊ တသ္မိံ။ ဒဿနီယေတိ ဒဿနာရဟေ။ မနော ရမတိ ဧတ္ထာတိ မနောရမော၊ တသ္မိံ။

တီရဿ အန္တော တီရန္တော၊ တီရမေဝ ဝါ အန္တော တီရန္တော၊ ပေါက္ခရဏိသောဗ္ဘဥဒကဝါဟကပရိခါဒီနံ ကူလပ္ပဒေသော၊ တီရန္တေ ရုဟိံသု ဇာယိံသူတိ တီရန္တရုဟာ၊ တီရန္တရုဟာ စ တေ ဗဟုတ္တာ အတီရာ အပရိစ္ဆေဒါ စာတိ တီရန္တရုဟဝါတီရာ။ ဝ-ကာရော သန္ဓိဇော၊ တရူနံ ရာဇာနော တရုရာဇာနော၊ တီရန္တရုဟဝါတီရာ စ တေ တရုရာဇာနော စာတိ တီရန္တရုဟဝါတီရတရုရာဇာနော၊ တေဟိ ဝိရာဇိတော တီရန္တ…ပေ… ဝိရာဇိတော၊ တသ္မိံ၊ ပုပ္ဖူပဂဖလူပဂဆာယူပဂေဟိ မဟာရုက္ခေဟိ ပဋိမဏ္ဍိတေတိ အတ္ထော။ ‘‘တီရန္တရုဟဝါနတရုရာဇိဝိရာဇိတေ’’တိ ဝါ ပါဌော၊ တီရန္တရုဟာနံ ဝါနတရူနံ ဝေတရူပရုက္ခာနံ ရာဇီဟိ ပန္တီဟိ ပဋိမဏ္ဍိတေတိ အတ္ထော။ ဒိဇာနံ ဂဏာ ဒိဇဂဏာ၊ နာနာ စ တေ ဒိဇဂဏာ စာတိ နာနာဒိဇဂဏာ၊ တေ တတော တတော အာဂန္တွာ ရမန္တိ ဧတ္ထာတိ နာနာဒိဇဂဏာရာမော၊ တသ္မိံ၊ သုကကောကိလမယူရာဒိသကုဏာနံ အာဂန္တွာ ရမနဋ္ဌာနဘူတေတိ အတ္ထော။ နာနာရာမမနောရမေတိ နာနာ အနေကေ အာရာမာ ပုပ္ဖဖလာရာမာ နာနာရာမာ၊ တေဟိ မနောရမောတိ နာနာရာမမနောရမော၊ တသ္မိံ။

စာရူ စ တေ ပင်္ကဇာ စာတိ စာရုပင်္ကဇာ၊ ကမလုပ္ပလကုမုဒါဒယော၊ စာရုပင်္ကဇေဟိ သံကိဏ္ဏာ သဉ္ဆန္နာ စာရုပင်္ကဇသံကိဏ္ဏာ၊ စာရုပင်္ကဇသံကိဏ္ဏာ စ တေ တဠာကာ စေတိ စာရုပင်္ကဇသံကိဏ္ဏတဠာကာ၊ တေဟိ သမလင်္ကတော ဝိဘူသိတော စာရု…ပေ… သမလင်္ကတော၊ တသ္မိံ။ သုန္ဒရော မဓုရော ရသော အဿာတိ သုရသံ၊ သုရသဉ္စ တံ ဥဒကဉ္စာတိ သုရသောဒကံ၊ သုရသောဒကေန သမ္ပုဏ္ဏာ သုရသောဒကသမ္ပုဏ္ဏာ၊ ဝရာ စ တေ ကူပါ စာတိ ဝရကူပါ၊ သုရသောဒကသမ္ပုဏ္ဏာ စ တေ ဝရကူပါ စေတိ သုရသောဒကသမ္ပုဏ္ဏဝရကူပါ၊ တေဟိ ဥပသောဘိတော သုရသော…ပေ… ကူပသောဘိတော၊ တသ္မိံ။

ဝိသေသေန စိတြာတိ ဝိစိတြာ၊ ဝိစိတြာ စ တေ ဝိပုလာ စာတိ ဝိစိတြဝိပုလာ၊ ဝိစိတြဝိပုလာ စ တေ မဏ္ဍပါ စာတိ…ပေ… မဏ္ဍပါ၊ အတိသယေန ဥဂ္ဂတာ အစ္စုဂ္ဂတာ၊ အစ္စုဂ္ဂတာ စ တေ ဝရမဏ္ဍပါ စာတိ အစ္စုဂ္ဂဝရမဏ္ဍပါ၊ ဂါထာဗန္ဓဝသေန ဝဏ္ဏလောပေါ၊ ဝိစိတြဝိပုလာ စ တေ အစ္စုဂ္ဂဝရမဏ္ဍပါ စာတိ ဝိစိတြဝိပုလအစ္စုဂ္ဂဝရမဏ္ဍပါ၊ တေဟိ မဏ္ဍိတော ဝိဘူသိတော ဝိစိတြ…ပေ… မဏ္ဍိတော၊ တသ္မိံ။ မဏ္ဍံ သူရိယရသ္မိံ ပါတိ ရက္ခတီတိ မဏ္ဍပေါ။ တတော တတော အာဂမ္မ ဝသန္တိ ဧတ္ထာတိ အာဝါသော၊ ပါသာဒဟမ္မိယမာဠာဒယော။ အနေကေဟီတိ ဗဟူဟိ။ အစ္စန္တန္တိ အတိသယေန။

ဓရဏီတလံ ဘေတွာ ဥဂ္ဂတေန ဝိယ၊ ခရံ ဖရုသံ ကေလာသသိခရံ ဇိတွာ အဝဟသန္တေန ဝိယ ထူပေန စ ဥပသောဘိတေ ဝိဟာရေတိ ယောဇနာ။

အမ္ဗုံ ဒဒါတီတိ အမ္ဗုဒေါ၊ သရဒေ အမ္ဗုဒေါ သရဒမ္ဗုဒေါ၊ ထုလ္လနတမဟန္တဘာဝသာမညေန သရဒမ္ဗုဒေန သင်္ကာသော သရဒမ္ဗုဒသင်္ကာသော၊ တသ္မိံ။ သမ္မာ ဥဿိတော ဥဂ္ဂတောတိ သမုဿိတော၊ တသ္မိံ။ ဩလောကေန္တာနံ၊ ဝသန္တာနဉ္စ ပသာဒံ စိတ္တဿ တောသံ ဇနေတီတိ ပသာဒဇနနံ၊ တသ္မိံ။ ဧတ္တာဝတာ ဝိနယဝိနိစ္ဆယကထာယ ပဝတ္တိတဒေသံ ဒဿေတိ၊ ‘‘ဝသတာ မယာ’’တိ ကတ္တာရံ။

ဒေဝဒတ္တစိဉ္စမာဏဝိကာဒီဟိ ကတာပရာဓဿ၊ သီတုဏှာဒိပရိဿယဿ စ သဟနတော၊ သသန္တာနဂတကိလေသာဒီနံ ဟနနတော စ သီဟော ဝိယာတိ သီဟော၊ ဗုဒ္ဓါ စ သော သီဟော စာတိ ဗုဒ္ဓသီဟော။ သေဋ္ဌပရိယာယော ဝါ သီဟ-သဒ္ဒေါ၊ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌေနာတိ အတ္ထော။ ဝုတ္တဿာတိ ဒေသိတဿ။ ဝိနယဿ ဝိနယပိဋကဿ။ ဝိနိစ္ဆယောတိ ပါဌာဂတော စေဝ အဋ္ဌကထာဂတော စ အာစရိယပရမ္ပရာဘတော စ ဝိနိစ္ဆယော။ ဗုဒ္ဓသီဟန္တိ ဧဝံနာမကံ မဟာထေရံ။ သမုဒ္ဒိဿာတိ ဥဒ္ဒိသိတွာ၊ တေန ကတအာယာစနံ ပဋိစ္စာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဣမိနာ ဗာဟိရနိမိတ္တံ ဒဿိတံ။

အယံ ဝိနိစ္ဆယော မမ သဒ္ဓိဝိဟာရိကံ ဗုဒ္ဓသီဟံ သမုဒ္ဒိဿ ဘိက္ခူနံ ဟိတတ္ထာယ သမာသတော ဝရပါသာဒေ ဝသတာ မယာ ကတောတိ ယောဇနာ။

ကိမတ္ထာယာတိ အာဟ ‘‘ဝိနယဿာဝဗောဓတ္ထံ၊ သုခေနေဝါစိရေန စာ’’တိ၊ အနုပါဒိသေသေန နိဗ္ဗာနပရိယန္တာနိသံသဿ ဝိနယပိဋကဿ ပကရဏဿ ဂန္ထဝသေန သမာသေတွာ အတ္ထဝသေန သုဋ္ဌု ဝိနိစ္ဆိတတ္တာ သုခေန စေဝ အစိရေန စ အဝဗောဓနတ္ထန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဘိက္ခူနန္တိ ပဓာနနိဒဿနံ၊ ဧကသေသနိဒ္ဒေသော ဝါ ဟေဋ္ဌာ –

‘‘ဘိက္ခူနံ ဘိက္ခုနီနဉ္စ ဟိတတ္ထာယ သမာဟိတော။ ပဝက္ခာမီ’’တိ (ဝိ။ ဝိ။ ဂန္ထာရမ္ဘကထာ ၂) –

အာရဒ္ဓတ္တာ။ ဣမိနာ ပယောဇနံ ဒဿိတံ။

၃၁၇၉။ ဧဝံ ဒေသကတ္တုနိမိတ္တပယောဇနာနိ ဒဿေတွာ ကာလနိယမံ ဒဿေတုမာဟ ‘‘အစ္စုတာ’’တိအာဒိ။ ဝိက္ကမနံ ဝိက္ကန္တော၊ ဝိက္ကမောတိ အတ္ထော။ အစ္စုတံ ကေနစိ အနဘိဘူတံ၊ တဉ္စ တံ ဝိက္ကန္တဉ္စာတိ အစ္စုတဝိက္ကန္တံ၊ အစ္စုတဿ နာရာယနဿ ဝိယ အစ္စုတဝိက္ကန္တံ ဧတဿာတိ အစ္စုတစ္စုတဝိက္ကန္တော။ ကော သော? ရာဇာ၊ တသ္မိံ။ ကလမ္ဘကုလံ နန္ဒယတီတိ ကလမ္ဘကုလနန္ဒနော၊ တသ္မိံ။ ဣမိနာ တဿ ကုလဝံသော နိဒဿိတော။ ကလမ္ဘကုလဝံသဇာတေ အစ္စုတစ္စုတဝိက္ကန္တနာမေ စောဠရာဇိနိ မဟိံ စောဠရဋ္ဌံ သမနုသာသန္တေ သမ္မာ အနုသာသန္တေ သတိ တသ္မိံ စောဠရာဇိနိ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ သတိ အယံ ဝိနိစ္ဆယော မယာ အာရဒ္ဓါ စေဝ သမာပိတော စာတိ။ ဣမိနာ ကာလံ နိဒဿေတိ။

၃၁၈၀။ ဣဒါနိ ဣမံ ဝိနယဝိနိစ္ဆယပ္ပကရဏံ ကရောန္တေန အတ္တနော ပုညသမ္ပဒံ သကလလောကဟိတတ္ထာယ ပရိဏာမေန္တော အာဟ ‘‘ယထာ’’တိအာဒိ။ အယံ ဝိနယဝိနိစ္ဆယော အန္တရာယံ ဝိနာ ယထာ သိဒ္ဓိံ နိပ္ဖတ္တိံ ပတ္တော၊ တထာ သတ္တာနံ ဓမ္မသံယုတာ ကုသလနိဿိတာ သင်္ကပ္ပာ စိတ္တုပ္ပာဒါ၊ အဓိပ္ပေတတ္ထာ ဝါ သဗ္ဗေ အန္တရာယံ ဝိနာ သိဇ္ဈန္တု နိပ္ပဇ္ဇန္တူတိ ယောဇနာ။

၃၁၈၁။ တေနေဝ ပုညပ္ဖလဘာဝေန သကလလောကဟိတေကဟေတုနော ဘဂဝတော သာသနဿ စိရဋ္ဌိတိမာသီသန္တော အာဟ ‘‘ယာဝ တိဋ္ဌတီ’’တိအာဒိ။ ‘‘မန္ဒာရော’’တိ ဝုစ္စတိ သီတသိနိဒ္ဓဧကပဗ္ဗတရာဇာ။ ကံ ဝုစ္စတိ ဥဒကံ၊ တေန ဒါရိတော နိဂ္ဂမပ္ပဒေသော ‘‘ကန္ဒရော’’တိ ဝုစ္စတိ။ သီတသိနိဒ္ဓဝိပုလပုလိနတလေဟိ၊ သန္ဒမာနသာတသီတလပသန္နသလိလေဟိ၊ ကီဠမာနနာနပ္ပကာရမစ္ဆဂုမ္ဗေဟိ၊ ဥဘယတီရပုပ္ဖဖလပလ္လဝါလင်္ကတတရုလတာဝနေဟိ၊ ကူဇမာနသုကသာလိကကဩကိလမယူရဟံသာဒိသကုန္တာဘိရုတေဟိ၊ တတ္ထ တတ္ထ ပရိဘမန္တဘမရာမဝဇ္ဇာဟိ စ စာရု မနုညာ ကန္ဒရာ ဧတဿာတိ စာရုကန္ဒရော။ ကလိ ဝုစ္စတိ အပရာဓော၊ တံ သာသတိ ဟိံသတိ အပနေတီတိ ကလိသာသနံ။ ‘‘ကလုသာသန’’န္တိ ဝါ ပါဌော။ ကလုသံ ဝုစ္စတိ ပါပံ၊ တံ အသတိ ဝိက္ခိပတိ ဒူရမုဿာရယတီတိ ကလုသာသနံ၊ ပရိယတ္တိပဋိပတ္တိပဋိဝေဓသင်္ခါတံ တိဝိဓသာသနံ။

၃၁၈၂။ ဧဝံ ဩကဿ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကပရမတ္ထဟိတသာဓကဿ သာသနဿ စိရဋ္ဌိတိံ ပတ္ထေတွာ တေနေဝ ပုညကမ္မာနုဘာဝေန လောကဿ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကတ္ထဟေတုမာသီသန္တော အာဟ ‘‘ကာလေ’’တိအာဒိ။ ကာလေတိ သဿသမိဒ္ဓီနံ အနုရူပေ ကာလေ။ သမ္မာ ပဝဿန္တူတိ အဝုဋ္ဌိအတိဝုဋ္ဌိဒေါသရဟိတာ ယထာ သဿာဒီနိ သမ္ပဇ္ဇန္တိ၊ တထာ ဝဿံ ဝုဋ္ဌိဓာရံ ပဝဿန္တူတိ အတ္ထော။ ဝဿဝလာဟကာတိ ဝဿဝလာဟကာဓိဋ္ဌိတာ ပဇ္ဇုန္နဒေဝပုတ္တာ။ မဟီပါလာတိ ရာဇာနော။ ဓမ္မတောတိ ဒသရာဇဓမ္မတော။ သကလံ မဟိန္တိ ပထဝိနိဿိတသဗ္ဗဇနကာယံ။

၃၁၈၃။ ဧဝံ သဗ္ဗလောကဿ လောကိယလောကုတ္တရသမ္ပတ္တိသာဓနတ္ထာယ အတ္တနော ပုညပရိဏာမံ ကတွာ ဣဒါနိ ဝိဒိတလောကုတ္တရသမ္ပတ္တိနိပ္ဖာဒနဝသေနေဝ ပုညပရိဏာမံ ကရောန္တော အာဟ ‘‘ဣမ’’န္တိအာဒိ။ ဣမိနာ အတ္တနော ဝိရစိတံ ပစ္စက္ခံ ဝိနိစ္ဆယမာဟ။ သာရဘူတန္တိ သီလသာရာဒိတိဝိဓသိက္ခာသာရဿ ပကာသနတော ဟတ္ထသာရမိဝ ဘူတံ။ ဟိတန္တိ တဒတ္ထေ ပဋိပဇ္ဇန္တာနံ အနုပါဒိသေသနိဗ္ဗာနာဝသာနဿ ဟိတဿ အာဝဟနတော၊ သံသာရဒုက္ခဿ စ ဝူပသမနတော အမတောသဓံ ဝိယ ဟိတံ။ အတ္ထယုတ္တန္တိ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကပရမတ္ထာနံ ဝိနယနာဒီဟိ ယုတ္တတ္တာ အတ္ထယုတ္တံ။ ကရောန္တေနာတိ ရစယန္တေန မယာ။ ယံ ပုညံ ပတ္တန္တိ ကာရကံ ပုနာတီတိ ပုညံ၊ ပုဇ္ဇဘဝဖလနိပ္ဖာဒနတော ဝါ ‘‘ပုည’’န္တိ သင်္ခံ ဂတံ ယံ ကုသလကမ္မံ အပရိမေယျဘဝပရိယန္တံ ပသုတံ အဓိဂတံ။ တေန ပုညေန ဟေတုဘူတေန။ အယံ လောကောတိ အယံ သကလောပိ သတ္တလောကော။ မုနိန္ဒပ္ပယာတန္တိ မုနိန္ဒေန သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန သမ္ပတ္တံ။ ဝီတသောကန္တိ ဝိဂတသောကံ။ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿဥပါယာသာဒီဟိ ဝိဂတတ္တာ၊ တေသံ နိက္ကမနနိမိတ္တတ္တာ စ အပဂတသောကာဒိသံသာရဒုက္ခံ။ သိဝံ ပုရံ နိဗ္ဗာနပုရံ ပါပုဏာတု သစ္ဆိကရောတု၊ ကိလေသပရိနိဗ္ဗာနေန၊ အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ စ ပရိနိဗ္ဗာတူတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

ဣတိ တမ္ဗပဏ္ဏိယေနာတိအာဒိ ပကရဏကာရကဿ ပဘဝသုဒ္ဓိဗာဟုသစ္စာဒိဂုဏမုခေန ပကရဏေ ဂါရဝံ ဇနေတုကာမေန ဧတဿ သိဿေန ဌပိတံ ဝါကျံ။

တတ္ထ တမ္ဗပဏ္ဏိယေနာတိ တမ္ဗပဏ္ဏိမှိ ဇာတော၊ တတ္ထ ဝိဒိတော၊ တတော အာဂတောတိ ဝါ တမ္ဗပဏ္ဏိယော၊ တေန။ ဗျာကရဏမဝေစ္စ အဓီတဝါတိ ဝေယျာကရဏော၊ ပရမော စ ဥတ္တမော စ သော ဝေယျာကရဏော စာတိ ပရမဝေယျာကရဏော၊ တေန။ တီဏိ ပိဋကာနိ သမာဟဋာနိ၊ တိဏ္ဏံ ပိဋကာနံ သမာဟာရော ဝါ တိပိဋကံ၊ နီယန္တိ ဗုဇ္ဈီယန္တိ သေယျတ္ထိကေဟီတိ နယာ၊ နယန္တိ ဝါ ဧတေဟိ လောကိယလောကုတ္တရသမ္ပတ္တိံ ဝိသေသေနာတိ နယာ၊ ပါဠိနယအတ္ထနယဧကတ္တနယာဒယောဝ၊ တိပိဋကေ အာဂတာ နယာ တိပိဋကနယာ၊ ဝိဓာနံ ပသာသနံ၊ ပဝတ္တနံ ဝါ ဝိဓိ၊ တိပိဋကနယာနံ ဝိဓိ တိပိဋကနယဝိဓိ၊ တိပိဋကနယဝိဓိမှိ ကုသလော တိပိဋကနယဝိဓိကုသလော၊ တေန။

ပရမာ စ တေ ကဝိဇနာ စာတိ ပရမကဝိဇနာ၊ ပရမကဝိဇနာနံ ဟဒယာနိ ပရမကဝိဇနဟဒယာနိ၊ ပဒုမာနံ ဝနာနိ ပဒုမဝနာနိ၊ ပရမကဝိဇနဟဒယာနိ စ တာနိ ပဒုမဝနာနိ စာတိ ပရမကဝိဇနဟဒယပဒုမဝနာနိ၊ တေသံ ဝိကသနံ ဗောဓံ သူရိယော ဝိယ ကရောတီတိ ပရမကဝိဇနဟဒယပဒုမဝနဝိကသနကရော၊ တေန။ ကဝီ စ တေ ဝရာ စာတိ ကဝိဝရာ၊ ကဝီနံ ဝရာတိ ဝါ ကဝိဝရာ၊ ကဝိဝရာနံ ဝသဘော ဥတ္တမော ကဝိဝရဝသဘော၊ တေန၊ ကဝိရာဇရာဇေနာတိ အတ္ထော။

ပရမာ စ သာ ရတိ စာတိ ပရမရတိ၊ ပရမရတိံ ကရောန္တီတိ ပရမရတိကရာနိ၊ ဝရာနိ စ တာနိ မဓုရာနိ စာတိ ဝရမဓုရာနိ၊ ဝရမဓုရာနိ စ တာနိ ဝစနာနိ စာတိ ဝရမဓုရဝစနာနိ၊ ပရမရတိကရာနိ စ တာနိ ဝရမဓုရဝစနာနိ စာတိ ပရမရတိကရဝရမဓုရဝစနာနိ၊ ဥဂ္ဂိရဏံ ကထနံ ဥဂ္ဂါရော၊ ပရမရတိကရဝရမဓုရဝစနာနံ ဥဂ္ဂါရော ဧတဿာတိ ပရမ…ပေ… ဝစနုဂ္ဂါရော၊ တေန။ ဥရဂပုရံ ပရမပဝေဏိဂါမော အဿ နိဝါသောတိ ဥရဂပုရော၊ တေန။ ဗုဒ္ဓဒတ္တေနာတိ ဧဝံနာမကေန ထေရေန၊ အာစရိယဗုဒ္ဓဒတ္တတ္ထေရေနာတိ အတ္ထော။ အယံ ဝိနယဝိနိစ္ဆယော ရစိတောတိ သမ္ဗန္ဓော။

နိဋ္ဌိတာ စာယံ ဝိနယတ္ထသာရသန္ဒီပနီ နာမ

ဝိနယဝိနိစ္ဆယဝဏ္ဏနာ။

ဝိနယဝိနိစ္ဆယ-ဋီကာ သမတ္တာ။

နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ