📜

စူဠဝဂ္ဂယောဇနာ

မဟာဝဂ္ဂခန္ဓကဿေဝံ ¶ ၊ ကတွာန ယောဇနာနယံ၊

အဓုနာ စူဠဝဂ္ဂဿ၊ ကရိဿံ ယောဇနာနယံ။

၁။ ကမ္မက္ခန္ဓကံ

၁။ တဇ္ဇနီယကမ္မကထာ

၁။ စူဠဝဂ္ဂဿ ¶ ပဌမေ ကမ္မက္ခန္ဓကေ ဧဝမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ ‘‘စူဠဝဂ္ဂဿာ’’တိ ပဒံ ‘‘ကမ္မက္ခန္ဓကေ’’တိ ပဒေ အဝယဝိသမ္ဗန္ဓော။ တာဝါတိ ပါရိဝါသိကက္ခန္ဓကာဒိတော ¶ ၊ ပါရိဝါသိက္ခန္ဓကာဒီနံ ဝါ ပဌမံ။ စေဝသဒ္ဒေါ စ စသဒ္ဒေါ စ ‘‘ပဏ္ဍုကလောဟိတကာ’’တိ ပဒဿ အသမာဟာရဒွန္ဒဝါကျံ ဒီပေန္တိ။ နိဿယာနံ နာမံ နိဿိတေသု ဥပစာရဝသေန တေသံ သဒ္ဓိဝိဟာရိကအန္တေဝါသိကာပိ ပဏ္ဍုကလောဟိတကနာမာယေဝ ဟောန္တီတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘တေသံ နိဿိတကာပီ’’တိအာဒိ။ ပိသဒ္ဒေန ဥပစာရတ္ထံ သမ္ပိဏ္ဍေတိ။ ‘‘သုဋ္ဌု ဗလဝ’’န္တိ ဣမိနာ ဗလဝါဗလဝန္တိ ဒွိန္နံ သဒ္ဒါနံ ပရိယာယဘာဝေန ဝုတ္တတ္တာ အတိသယတ္ထောတိ ဒဿေတိ။ ‘‘ဗလဝဗလဝ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ဝါစာသိလိဋ္ဌဝသေန ဒီဃံ ကတွာ ဧဝံ ဝုတ္တံ။ ပဋိဝဒထာတိ ပဋိစ္ဆန္နဋ္ဌာနေ ကထေထ။ ဣမိနာ ပဋိမန္တေထာတိ ဧတ္ထ မန္တဓာတုယာ ဂုတ္တဘာသနတ္ထံ ဒဿေတိ။ အတ္ထေသု ကရဏဘာသနကိစ္စေသု အလံ သမတ္ထာတိ အလမတ္ထာ၊ တေသံ ဝိသေသေနာတိ အလမတ္ထတရာတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘သမတ္ထတရာ’’တိ။

အဓမ္မကမ္မဒွါဒသကကထာ

၄။ အသမ္မုခါ ¶ ကတန္တိအာဒီသု ဧဝံ ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ သမ္မုခေဟိ ဝိရဟိတာ အသမ္မုခါတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘သင်္ဃဓမ္မဝိနယပုဂ္ဂလသမ္မုခါနံ ဝိနာ ကတ’’န္တိ။ ‘‘အပ္ပဋိပုစ္ဆိတွာ’’တိ ဣမိနာ အပ္ပဋိပုစ္ဆာတိ ဧတ္ထ တွာပစ္စယဿာကာရဘာဝံ ဒဿေတိ။ တဿေဝါတိ စုဒိတကဿေဝ။ အဒေသနာဂါမိနိယာတိ ဧတ္ထ အကာရဿ အညတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ပါရာဇိကာ…ပေ… ဝါ’’တိ။ ဧတ္ထာတိ တဇ္ဇနီယကမ္မေ။ နဝ ပဒါတိ နဝသု ပဒေသု၊ နိဒ္ဓါရဏေ စေတံ ပစ္စတ္တဝစနံ။ ပုရိမကေသု တီသု တိကေသု ဝုတ္တေသု နဝသု ပဒေသူတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဧကေက’’န္တိ ပဒေန သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။ ဣမေဟီတိ ဣမေဟိ ဒွီဟိ ပဒေဟိ။ ဒွါဒသ တိကာတိ ပုရိမေဟိ တီဟိ တိကေဟိ နဝ တိကေ မိဿေတွာ ဒွါဒသ။ သုက္ကပက္ခေသုပီတိ ပဋိသေဓဝိရဟဝသေန သုက္ကေသု ပက္ခေသုပိ။

၆။ ‘‘ပဗ္ဗဇိတာန’’န္တိ ဣမိနာ ဂိဟီနံ အနနုလောမိကတံ နိဝတ္တေတိ။ သဟသောကိတာဒီဟီတိ အာဒိသဒ္ဒေန သဟနန္ဒိံ သင်္ဂဏှာတိ။ ဣမသ္မိံ ဌာနေ သဗ္ဗအဋ္ဌကထာပေါတ္ထကေသု ‘‘န ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗန္တိ ဥပဇ္ဈာယေန ဟုတွာ န ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗ’’န္တိ ပါဌတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ‘‘န သမ္ပယောဇေတဗ္ဗန္တိ အညမညံ ယောဇေတွာ ကလဟော န ကာရေတဗ္ဗော’’တိ ပါဌော အတ္ထိ၊ တာဝ အဋ္ဌာရသသမ္မာဝတ္တနဝတ္တာနံ သံဝဏ္ဏနာပါဌော လိခိတော၊ သော ပါဌော ဣမသ္မိံ ဌာနေ န လိခိတဗ္ဗော။ ကသ္မာ? ပါဠိက္ကမာနုပ္ပတ္တာဘာဝတော၊ အဋ္ဌကထာယမေဝ ‘‘အဋ္ဌာရသ သမ္မာဝတ္တနဝတ္တာနိ ပါရိဝါသိကက္ခန္ဓကေ ဝဏ္ဏယိဿာမာ’’တိ ဝက္ခမာနတ္တာ၊ ယထာဝစနဉ္စ ပါရိဝါသိကက္ခန္ဓကေ (စူဠဝ။ အဋ္ဌ။ ၇၆) သံဝဏ္ဏိတတ္ထာ စ။ တသ္မာ သော ပါဌော န ပေါရာဏပါဌော ဟောတိ၊ ပစ္ဆာ ပက္ခိတ္တပါဌောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

တိဏ္ဏံ ¶ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခူနန္တိအာဒိ ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧကေကေနာပီတိ တီသု အင်္ဂေသု ဧကေကေနာပိ။ ဣမိနာ အဝယဝဝါကျနိဗ္ဗတ္တိဝသေန ကမ္မာရဟဘာဝံ ဒဿေတိ။ ဟီတိ သစ္စံ။ နိယဿဿ ဝိသေသေန အဘိဏှာပတ္တိကတ္တံ အင်္ဂံ ဣတိ ဝုတ္တန္တိ ယောဇနာ။ ဧတ္ထ အာကာရဝါစကော ¶ ဣတိသဒ္ဒေါ လုတ္တနိဒ္ဒိဋ္ဌောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဧသေဝ နယော အနန္တရေပိ။ တဇ္ဇီယတိ အနေန ဝိနယကမ္မေနာတိ တဇ္ဇနီယံ၊ တမေဝ ကမ္မံ တဇ္ဇနီယကမ္မံ။ ‘‘နိဿာယ တေ ဝတ္ထဗ္ဗ’’န္တိ နိယဿီယတိ ဗာလော ဘဇာပီယတိ အနေန ဝိနယကမ္မေနာတိ နိယဿံ၊ ဒိဝါဒိဂဏိကတ္တာ သကာရဿ ဒွေဘာဝေါ ဟောတိ ‘‘နဿံ ဝဿ’’န္တိအာဒီသု ဝိယ၊ နိယဿမေဝ ကမ္မံ နိယဿကမ္မံ။ ဂါမာဒိတော ပဗ္ဗာဇိယတိ အနေန ဝိနယကမ္မေနာတိ ပဗ္ဗာဇနီယံ၊ တမေဝ ကမ္မံ ပဗ္ဗာဇနီယကမ္မံ။ တီသူတိ ဘဏ္ဍနကာရကအဘိဏှာပတ္တိကကုလဒူသကဝသေန တိဝိဓေသု အင်္ဂေသု။ ယေန ကေနစိ အင်္ဂေနာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ယဒိ သဗ္ဗာနိ ကမ္မာနိ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီတိ ယောဇနာ။ ဧဝံ သတိ စမ္ပေယျက္ခန္ဓကေ (မဟာဝ။ ၄၀၀ အာဒယော) ဝုတ္တံ ဣဒံ ဝစနံ ဝိရုဇ္ဈတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝစနတ္ထနာနတ္တတောတိ ဝစနဿ စ အတ္ထဿ စ နာနာဘာဝတော။ တမေဝတ္ထံ ဝိတ္ထာရေန္တော အာဟ ‘‘တဇ္ဇနီယကမ္မာရဟဿာတိ ဣမဿ ဟီ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ‘‘တိဏ္ဏံ ဘိက္ခဝေ’’တိအာဒိဝစနဿ အင်္ဂသမ္ဘဝေါ အတ္ထောတိ ယောဇနာ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ န ဝိရုဇ္ဈတိ၊ တသ္မာ။ သင်္ဃေန ကတံ ဟောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဣမိနာ လက္ခဏေန တဇ္ဇနီယာဒိကမ္မာရဟဿ တဿ ဘိက္ခုဿာတိ ယောဇနာ။ ဧဝံ ကမ္မသန္နိဋ္ဌာနတ္ထံ ဒဿေတွာ အင်္ဂသမ္ဘဝတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ယဿ ပနာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ယဿာတိ ဘိက္ခုဿ၊ အတ္ထီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဘဏ္ဍနကာရကာဒီသူတိအာဒိသဒ္ဒေန အဘိဏှာပတ္တိကကုလဒူသကာနိ သင်္ဂဏှာတိ။ အာကင်္ခမာနော သင်္ဃော ကရေယျာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ကမ္မာရဟန္တိ ကမ္မဿ၊ ကမ္မေ ဝါ အရဟံ။ ဧတ္ထာတိ ကမ္မက္ခန္ဓကေ။ ပုဗ္ဗေနာတိ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တေန စမ္ပေယျက္ခန္ဓကေန။ အပရန္တိ အပရေ ဝုတ္တံ ကမ္မက္ခန္ဓကံ။ သမေတီတိ သမံ ဂစ္ဆတိ။

တတ္ထာတိ ကမ္မေသု၊ တဇ္ဇနီယကမ္မေတိ သမ္ဗန္ဓော၊ အင်္ဂေသု ဝါ၊ ဘဏ္ဍနကာရကဝသေနာတိ သမ္ဗန္ဓော။ အထ ခေါတိ တထာ ဝုတ္တာပီတိ အတ္ထော။ ကရောန္တေန ကမ္မဝါစာဝါစကေနာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဟီတိ ဖလဇောတကော။ ဘူတေန ဝတ္ထုနာတိ တစ္ဆေန ဝတ္ထုနာ။ အညဿ ကမ္မဿာတိ တဇ္ဇနီယကမ္မတော အညဿ ကမ္မဿ။ ကသ္မာ ဗာလဿ အဗျတ္တဿ အာပတ္တိဗဟုလဿ ¶ တဇ္ဇနီယကမ္မံ ကာတဗ္ဗန္တိ ယောဇနာ။ ဣဒမ္ပီတိ တဇ္ဇနီယကမ္မမ္ပိ။ သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗေသု ကမ္မေသု။

နပ္ပဋိပ္ပဿမ္ဘေတဗ္ဗအဋ္ဌာရသကာဒိကထာ

၈။ ပန္နလောမာတိ ပတိတမာနလောမာ။ ဧတန္တိ ဝတ္တံ။ နေတ္ထာရန္တိ ဧတ္ထ အဖုဋ္ဌက္ခရသံယောဂေ ပရဿ ¶ တကာရဿ ထကာရော ဟောတိ၊ တသ္မာ ဒုတိယက္ခရေန ပါဌော ယုတ္တော။ ယေနာတိ ဝတ္တေန။ နိဿာရဏာတိ နိဿာရဏတော။ ဒသ ဝါ ဒိဝသာနိ၊ ပဉ္စ ဝါ ဒိဝသာနိ ပူရေတဗ္ဗန္တိ ယောဇနာ။ ဟီတိ သစ္စံ။ ဧတ္တကေနာတိ ဧတပ္ပမာဏေန ဒသပဉ္စဒိဝသေန။

၂။ နိယဿကမ္မကထာ

၁၁။ အပိဿု ဘိက္ခူ ပကတာတိ ဧတ္ထ နိပါတာနမနေကတ္ထတ္တာ ဣဓ အပိဿုသဒ္ဒေါ နိစ္စတ္ထော ဟောတိ။ ပကတသဒ္ဒေါ ‘‘ကုက္ကုစ္စပကတာ’’တိအာဒီသု (ပါရာ။ အဋ္ဌ။ ၁။တတိယသင်္ဂီတိကထာ၊ ပါစိ။ အဋ္ဌ။ ၄၃၈) အဘိဘဝနတ္ထော၊ ဣဓ ပန ဗျာဝဋတ္ထောတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘နိစ္စံ ဗျာဝဋာ ဟောန္တီ’’တိ။

၃။ ပဗ္ဗာဇနီယကမ္မကထာ

၂၇။ ဧတ္ထာတိ အဿဇိပုနဗ္ဗသုကဝတ္ထုမှိ။ ကာယိကောတိ ဧတ္ထ ကာယေန ကီဠတီတိ ကာယိကောတိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ကာယကီဠာ ဝုစ္စတီ’’တိ။ ‘‘ဧသေဝ နယော’’တိ ဣမိနာ ဝါစာယ ကီဠတီတိ ဝါစသိကော၊ ကာယိကော စ ဝါစသိကော စ ကာယိကဝါစသိကောတိ ဝစနတ္ထံ အတိဒိသတိ။ ဧတ္ထ စ ပစ္ဆိမဝစနတ္ထော သမာဟာရဒွန္ဒော၊ သမာဟာရဒွန္ဒေပိ ကတ္ထစိ ပုလ္လိင်္ဂမိစ္ဆန္တိ သဒ္ဒဝိဒူ ‘‘ဓမ္မဝိနယော’’တိအာဒီသု (ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၅၀၉) ဝိယ။ ကာယဒွါရပညတ္တသိက္ခာပဒံ ဝီတိက္ကမတီတိ ကာယိကောတိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ကာယဒွါရေ ပညတ္တသိက္ခာပဒဝီတိက္ကမော ဝုစ္စတီ’’တိ။ ကာယေန ပညတ္တသိက္ခာပဒံ ဝီတိက္ကမေတီတိ ကာယိကောတိ ဝစနတ္ထောပိ ယုဇ္ဇတေဝ။ ‘‘ဥပဟနနံ ဝုစ္စတီ’’တိ ဣမိနာ ဥပဟနနံ ဥပဃာတံ၊ တမေဝ ဥပဃာတိကန္တိ ¶ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ ‘‘နာသန’’န္တိ ဣမိနာ ဟနဓာတုယာ ဟိံသနတ္ထံ ဒဿေတိ။ ပဋိက္ခိတ္တဝေဇ္ဇကမ္မာဒိဝသေန တေလပစနအရိဋ္ဌပစနာဒီနိ ကာယိကော မိစ္ဆာဇီဝေါ နာမာတိ ယောဇနာ။ ဣမိနာ မိစ္ဆာဇီဝဿ သရူပံ ဒဿေတိ။

၄။ ပဋိသာရဏီယကမ္မကထာ

၃၃။ သုဓမ္မဝတ္ထုသ္မိံ ဧဝမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ အနပလောကေတွာတိ ဧတ္ထ အပပုဗ္ဗော လောကသဒ္ဒေါ အာပုစ္ဆနတ္ထောတိ အာဟ ‘‘န အာပုစ္ဆိတွာ’’တိ။

၃၄။ ကိန္တိ ¶ ကိံ နာမ ခါဒနီယဘောဇနီယံ။ ဝေါတိ တုမှေဟိ။ ဂဟပတီတိ အာလပနပဒံ။ ထေရာနံ အတ္ထာယာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ပဋိယတ္တန္တိ ပဋိယာဒိတံ။ ‘‘ဧတံ အဝေါစာ’’တိ ဣမိနာ ဧတဒဝေါစာတိ ဧတ္ထ နိဂ္ဂဟိတာဒေသသန္ဓိံ ဒဿေတိ။ ယဒိဒန္တိ သဒ္ဒေါ ‘‘တိလသံဂုဠိကာ’’တိ ပဒေန ယောဇိတတ္တာ ဣတ္ထိလိင်္ဂေါတိ အာဟ ‘‘ယာ အယ’’န္တိ။ တိလသက္ခလိကာတိ တိလေန သံသဋ္ဌာ သက္ခလိကာ။ ‘‘သာ နတ္ထီ’’တိ ဣမိနာ ဥတ္တရဝါကျေ ယံသဒ္ဒဿ ပုဗ္ဗဝါကျေ တံသဒ္ဒါပေက္ခတံ ဒဿေတိ။ ဧကော ပုရိသောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ပူဝိယောတိ ပူဝံ၊ ပူဝေန ဝါ ကယဝိက္ကယော။ တေနာတိ ကာရဏေန။ နန္တိ ဂဟပတိံ။ ထေရောတိ သုဓမ္မတ္ထေရော။ ယဒေဝ ကိဉ္စီတိ ဧတ္ထ ကိဉ္စိ ဧဝ ယံ ဝစနန္တိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ကိဉ္စိဒေဝ တိလသံဂုဠိကာဝစန’’န္တိ။ ဣဒန္တိ ဣမံ အတ္ထံ။ သောတိ ကုက္ကုဋပေါတကော။ ကာကဝဿိတန္တိ ကာကဿ ဝဿိတံ၊ နေဝ အကာသီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တယာပီတိ ပိသဒ္ဒေါ ကုက္ကုဋပေါတကံ အပေက္ခတိ။ နေဝ ဘိက္ခုဝစနံ ဝုတ္တံ၊ န ဂိဟိဝစနံ ဝုတ္တံ၊ ဣတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေတီတိ ယောဇနာ။

အဓမ္မကမ္မာဒိဒွါဒသကကထာ

၃၉။ ပုရိမေဟိ ကမ္မေဟီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထာတိ အင်္ဂေသု။ ယထာ ပရိသက္ကိယမာနေ ဂိဟိနော လာဘံ န လဘန္တီတိ ယောဇနာ။ ပရိပုဗ္ဗော သက္ကဓာတု ပရက္ကမတ္ထောတိ အာဟ ‘‘ပရက္ကမန္တော’’တိ။ တတ္ထာတိ အနတ္ထာဒီသု ¶ ။ အတ္ထဘင်္ဂေါတိ ဂိဟီနံ အတ္ထဿ ဘင်္ဂေါ။ အဝသနန္တိ ဂိဟီနံ အဝသနံ။ ဂိဟီနန္တိ ဧတ္ထ သာမျတ္ထေ သာမိဝစနန္တိ အာဟ ‘‘ဂိဟီနံ သန္တိကေ’’တိ။ ယထာ ကရိယမာနေ သစ္စော ဟောတိ၊ ဧဝံ န ကရောတီတိ ယောဇနာ။ ဧကင်္ဂေနာပီတိ ပိသဒ္ဒေါ သမ္ဘာဝနတ္ထော၊ တတော အဓိကေဟိ အင်္ဂေဟိ ကာ နာမ ကထာတိ ဒဿေတိ။ ဧတ္ထာတိ ပဋိသာရဏီယကမ္မေ။ ပဋိမုခံ အတ္တနော ဒေါသံ သရာပေတဗ္ဗံ အနေန ဝိနယကမ္မေနာတိ ပဋိသာရဏီယံ၊ တမေဝ ကမ္မံ ပဋိသာရဏီယကမ္မံ။

၅။ အာပတ္တိယာ အဒဿနေ ဥက္ခေပနီယကမ္မကထာ

၄၆။ သံသထာတိ ဧတ္ထ သံသဓာတုယာ ကထနတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အာရောစေထာ’’တိ။ တုမှေ သံသထ၊ ကထေထာတိ အတ္ထော။

၅၀။ ဘဏ္ဍနကာရကော ဟောတီတိအာဒိ ကာရဏူပစာရဝသေန ဝုတ္တောတိ အာဟ ‘‘ဘဏ္ဍနာဒိပစ္စယာ’’တိအာဒိ။ ဘဏ္ဍနကာရကာဒိ ကာရဏံ၊ တေန အာပန္နာ အာပတ္တိ ဖလံ၊ တဿာ အဒဿနေ ဥက္ခေပနီယကမ္မံ ကာတဗ္ဗန္တိ အဓိပ္ပာယော။ တဿာတိ အာပတ္တိယာ။

၅၁။ ဧတ္ထာတိ ¶ ဥက္ခေပနီယကမ္မေ။ တတ္ထာတိ တေစတ္တာလီသဝတ္တေသု။ အနုဒ္ဓံသေတဗ္ဗောတိ ဧတ္ထ ဓံသဓာတုယာ ဂတျတ္ထံ ပဋိက္ခိပန္တော အာဟ ‘‘န စောဒေတဗ္ဗော’’တိ။ ‘‘ရဇောနုဒ္ဓံသတီ’’တိအာဒီသု (ဗု။ ဝံ။ ၂။၁၀၁) ဟိ ဓံသဓာတု ဂတျတ္ထေ ဝတ္တတိ။ ‘‘န ဘိက္ခု ဘိက္ခူဟီ’’တိ ဧတ္ထ သောယေဝ ဘိက္ခု တေဟေဝ ဘိက္ခူဟီတိ အတ္ထံ နိဝါရေန္တော အာဟ ‘‘အညော ဘိက္ခု အညေဟိ ဘိက္ခူဟီ’’တိ။ န ဂိဟိဒ္ဓဇောတိ ဧတ္ထ ဂိဟီနံ ဓဇော ဂိဟိဒ္ဓဇောတိ ဝုတ္တေ ဩဒါတဝတ္ထာဒီနီတိ အာဟ ‘‘ဩဒါတဝတ္ထာနီ’’တိအာဒိ။ န တိတ္ထိယာဒိပဒတ္တယန္တိ ‘‘န တိတ္ထိယာ သေဝိတဗ္ဗာ၊ ဘိက္ခူ သေဝိတဗ္ဗာ၊ ဘိက္ခုသိက္ခာယ သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ ပဒါနံ တယံ။ ‘‘န အပသာဒေတဗ္ဗော’’တိ ဣမိနာ န အာသာဒေတဗ္ဗောတိ ဧတ္ထ အာပုဗ္ဗသဒဓာတုယာ အပပုဗ္ဗသဒဓာတုယာ သမာနဘာဝံ ဒဿေတိ။ ‘‘အန္တော ဝါ ဗဟိ ဝါတိ’’ ဧတ္ထ ကဿ အန္တော ဝါ ဗဟိ ဝါတိ အာဟ ‘‘ဝိဟာရဿာ’’တိ။ သေသံ သဗ္ဗံဝတ္တန္တိ ¶ ယောဇနာ။ ဣမိနာတိ အာပတ္တိယာ အဒဿနေ ဥက္ခေပနီယကမ္မေန။

၆၅။ တဿာတိ အာပတ္တိယာ။ ဣဓာတိ ပါပိကာယ ဒိဋ္ဌိယာ အပ္ပဋိနိဿဂ္ဂေ ကတေ ဥက္ခေပနီယကမ္မေ။ အာပတ္တိအဒဿနာဒီသု ဥဒ္ဓရိတွာ ခိပီယတိ အပနီယတိ အနေန ဝိနယကမ္မေနာတိ ဥက္ခေပနီယံ၊ တမေဝ ကမ္မံ ဥက္ခေပနီယကမ္မံ။

ဣတိ ကမ္မက္ခန္ဓကဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။

၂။ ပါရိဝါသိကက္ခန္ဓကံ

၁။ ပါရိဝါသိကဝတ္တကထာ

၇၅။ ပါရိဝါသိကက္ခန္ဓကေ ပါရိဝါသိကာတိ ပဒဿ ပရိဝါသံ ပရိဝသန္တီတိ ပါရိဝါသိကာတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ပရိဝါသံ ပရိဝသန္တာ’’တိ။ တတ္ထာတိ ‘‘ပရိဝါသံ ပရိဝသန္တာ’’တိ တဒ္ဓိတဝါကျေ။ တေသူတိ စတုဗ္ဗိဓေသု ပရိဝါသေသု။ တိတ္ထိယပရိဝါသောတိ တိတ္ထိယာနံ ပရိဝါသော၊ တိတ္ထိယာနံ ဝါ ဒါတဗ္ဗော ပရိဝါသော၊ တိတ္ထိယေဟိ ဝါ ပရိဝသိတဗ္ဗော ပရိဝါသော တိတ္ထိယပရိဝါသော။ အပ္ပဋိစ္ဆန္နပရိဝါသောတိ အပ္ပဋိစ္ဆန္နော ပရိဝါသော အပ္ပဋိစ္ဆန္နပရိဝါသော။ တတ္ထာတိ အပ္ပဋိစ္ဆန္နပရိဝါသေ။ ယန္တိ ဝစနံ။ အယံ ပနာတိ အယံ ပဋိစ္ဆန္နပရိဝါသော ပန။ ဣဓာတိ ¶ ပါရိဝါသိကက္ခန္ဓကေ။ သေသာတိ အပ္ပဋိစ္ဆန္နပရိဝါသတော သေသာ။ တယောတိ အပ္ပဋိစ္ဆန္နပရိဝါသာဒယော တယော၊ ဒါတဗ္ဗာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ကဿ ဒါတဗ္ဗာတိ အာဟ ‘‘ယေနာ’’တိအာဒိ။ အာပန္နာ စေဝါတိ အာပဇ္ဇိတဗ္ဗာ စေဝ။ တေသူတိ တိဝိဓေသု ပရိဝါသေသု။ ဧတေ ပနာတိ တယော ပန။ ဣဓာတိ ပါရိဝါသိကက္ခန္ဓကေ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ ဣဓ အဓိပ္ပေတာ၊ တသ္မာ။ ဧတေသူတိ တိဝိဓေသု ပရိဝါသေသု။

ပကတတ္တာနံ ဘိက္ခူနန္တိ ဧတ္ထ အဓိပ္ပေတပကတတ္တေ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဌပေတွာ’’တိအာဒိ။ မူလာယပဋိကဿနာရဟာဒီနမ္ပီတိ ဧတ္ထ အာဒိသဒ္ဒေန မာနတ္တာရဟမာနတ္တစာရိကအဗ္ဘာနာရဟာဒယော သင်္ဂဏှာတိ။ ပိသဒ္ဒေန ပကတိပကတတ္တံ အပေက္ခတိ။ တေတိ ပကတတ္တာ။ ယံ အဘိဝါဒနာဒိံ ကရောန္တီတိ ¶ ယောဇနာ။ သာဒိယန္တီတိ ဧတ္ထ သာဒိယနံ နာမ သမ္ပဋိစ္ဆနန္တိ အာဟ ‘‘သမ္ပဋိစ္ဆန္တီ’’တိ။ တတ္ထာတိ အဘိဝါဒနာဒီသု၊ နိဒ္ဓါရဏေ စေတံ ဘုမ္မဝစနံ။ သာမီစိကမ္မန္တိ ဧတံ အာဘိသမာစာရိကဿ အဓိဝစနန္တိ ယောဇနာ။ အဘိဝါဒနာဒီနီတိ အဘိဝါဒနပစ္စုဋ္ဌာနအဉ္ဇလိကမ္မာနိ။ ဗီဇနဝါတဒါနာဒိနောတိ ဗီဇနိယာ ပဟရိတေန ပဝတ္တဿ ဝါတဿ ဒါနာဒိနော။ အာသနာဘိဟာရန္တိ ဧတ္ထ အဘိဟရဏံ အဘိဟာရော၊ အာသနဿ အဘိဟာရော အာသနာဘိဟာရောတိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အာသနဿ အဘိဟရဏ’’န္တိ။ ပညာပနမ္ပိ အဘိဟရိတွာ ပညာပိတတ္တာ အဘိဟာရောယေဝ နာမာတိ အာဟ ‘‘ပညာပနမေဝ ဝါ’’တိ။ ‘‘ပါဒဓောဝနဥဒက’’န္တိ ဣမိနာ ပါဒဿ ဓောဝနံ ဥဒကံ ပါဒေါဒကန္တိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ ‘‘ပါဒဋ္ဌပနက’’န္တိ ဣမိနာ ပါဒဿ ဌပနကံ ပီဌံ ပါဒပီဌန္တိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ ‘‘ပါဒဃံသနံ ဝါ’’တိ ဣမိနာ ပါဒဿ ဃံသနံ ကထလိကံ ပါဒကထလိကန္တိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ သဒ္ဓိဝိဟာရိကာနမ္ပိ အဘိဝါဒနာဒိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ပိသဒ္ဒေန အညေသံ သာဒိယန္တဿ ကာ နာမ ကထာတိ ဒဿေတိ။ တေတိ သဒ္ဓိဝိဟာရိကာ။ သဒ္ဓါပဗ္ဗဇိတာတိ သဒ္ဓါယ ပဗ္ဗဇိတာ။ ကုလပုတ္တာတိ ဇာတိကုလပုတ္တာ၊ အာစာရကုလပုတ္တာ စ။ ကရောန္တိ၊ အာပုစ္ဆန္တိယေဝါတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝါရိတမ္ပိ အသာဒိယနံ နာမာတိ အာဟ ‘‘ဝါရိတကာလတော ပဋ္ဌာယ အနာပတ္တီ’’တိ။ မိထု ယထာဝုဍ္ဎန္တိ ဧတ္ထ မိထုသဒ္ဒေါ အညမညပရိယာယော၊ ယထာသဒ္ဒေါ ယံသဒ္ဒပရိယာယော၊ ဝိစ္ဆတ္ထော စာတိ အာဟ ‘‘အညမညံ ယော ယော ဝုဍ္ဎော’’တိ။ အညမညဉှိ မိထတိ သင်္ဂမံ ကရောတီတိ မိထူတိ ဝုစ္စတိ။ တေန တေနာတိ ဘိက္ခုနာ၊ ‘‘သာဒိတု’’န္တိ ပဒေ ဘာဝကတ္တာ။ သာဒိတုံ အနုဇာနာမီတိ သမ္ဗန္ဓော။

‘‘ဝုဍ္ဎပဋိပါဋိယာ’’တိ ဣမိနာ ဝုဍ္ဎာနံ ပဋိပါဋိ ယထာဝုဍ္ဎန္တိ စတုတ္ထီအဗျယီဘာဝံ ဒဿေတိ။ ပုရိမပဒေ ပန ပဌမာအဗျယီဘာဝေါ။ ပါဠိယာတိ ပန္တိယာ။ တတ္ထေဝါတိ သင်္ဃနဝကဋ္ဌာနေ ဧဝ။ ပဝါရဏာယပီတိ ¶ ပိသဒ္ဒေန န ကေဝလံ ဥပေါသထေယေဝ၊ အထ ခေါ ပဝါရဏာယပီတိ ဒဿေတိ။ သင်္ဃေန ဘာဇိယမာနန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

ဩဏောဇနန္တိ အဝနုဒတေ ဩဏောဇနံ။ အဝပုဗ္ဗော နုဒဓာတု နကာရဿ ဏကာရံ၊ ဒကာရဿ စ ဇကာရံ ကတွာ ဩဏောဇနန္တိ ဝုစ္စတိ။ နုဒဓာတု ¶ အပနယနတ္ထော၊ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဝိဿဇ္ဇနံ ဝုစ္စတီ’’တိ။ ဥဒ္ဒေသဘတ္တာဒီနီတိအာဒိသဒ္ဒေန သလာကဘတ္တာဒီနိ သင်္ဂဏှာတိ။ အဿာတိ ပါရိဝါသိကဿ။ တာနီတိ ဒွေ တီဏိ ဥဒ္ဒေသဘတ္တာဒီနိ။ ဟေဋ္ဌာတိ အတ္တနော ဟေဋ္ဌာ။ ဂါဟေထာတိ နဝကတရေ ဘိက္ခူ ဂါဟာပေထ။ ဘတ္တပစ္စာသာတိ ဘတ္တမေဝ ပစ္စာသာ ဘတ္တပစ္စာသာ၊ ပစ္စာသာဘတ္တန္တိ အတ္ထော။ ‘‘ဝိဿဇ္ဇေတဗ္ဗာနီ’’တိ ဣမိနာ အဝနုဒိတဗ္ဗန္တိ ဩဏောဇနန္တိ အတ္ထံ ဒဿေတိ။ ဧဝန္တိ ဂဟေတွာ ဝိဿဇ္ဇမာနေတိ ယောဇနာ။ တာနီတိ ဥဒ္ဒေသဘတ္တာဒီနိ။ ယဒိ ပန န ဂဏှာတီတိ သစေ သင်္ဃတော ဝဿဂ္ဂေန န ဂဏှာတိ။ န ဝိဿဇ္ဇေတီတိ သစေ အညဿ န ဝိဿဇ္ဇေတိ။ ဩဒိဿာတိ ဥဒ္ဒိသိတွာ။ တဿာတိ ပါရိဝါသိကဿ။ ဟီတိ ယသ္မာ။ သင်္ဃနဝကဋ္ဌာနေ နိသိန္နဿ တဿာတိ ယောဇနာ။ ဘတ္တဂ္ဂေတိ ဘတ္တဿ ဂဟဏဋ္ဌာနေ။ သောတိ ပါရိဝါသိကော၊ မာ ကိလမိတ္ထာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဣဒန္တိ ဩဏောဇနံ။ အဿာတိ ပါရိဝါသိကဿ၊ အနုညာတန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

အာဂတာဂတေဟိ ဘိက္ခူဟီတိ သမ္ဗန္ဓော။ စတုဿာလဘတ္တန္တိ စတုမုခါ သာလာ စတုဿာလာ ဘောဇနသာလာ၊ တတ္ထ ပဋိပါဋိယာ ဒိန္နံ ဘတ္တံ စတုဿာလဘတ္တံ။ ဧတန္တိ စတုဿာလဘတ္တံ။ ပါဠိယာတိ ဘိက္ခူနံ ပါဠိယာ။ ဩသက္ကိတွာတိ ဟေဋ္ဌာ သက္ကိတွာ။ ဟတ္ထပါသေတိ ဘတ္တဒါယကဿ ဟတ္ထပါသေ။ သေနောတိ ကုလလော။ ‘‘အာရာမိကသမဏုဒ္ဒေသေဟီ’’တိ ပဒံ ‘‘အာဟရာပေတု’’န္တိ ပဒေ ကာရိတကမ္မံ။ သယမေဝါတိ ပါရိဝါသိကေန အနာဏတ္တော ဟုတွာ သယမေဝ။ မဟာပေဠဘတ္တေပီတိ မဟတိယံ ပေဠာယံ ပက္ခိပိတွာ ဒိန္နေ ဘတ္တေပိ။ ယတ္ထ ပနာတိ ပရိဝိသဋ္ဌာနေ ပန။

၇၆။ တတြာယံ သမ္မာဝတ္တနာတိ ဧတ္ထ တသဒ္ဒဿ အနိယမနိဒ္ဒေသဘာဝံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဣဒါနိ ယာ အယံ သမ္မာဝတ္တနာ ဝုတ္တာ’’တိ။ သမ္မာ ဝတ္တိတဗ္ဗံ ဧတာယာတိ သမ္မာဝတ္တနာ။ တတ္ထာတိ သမ္မာဝတ္တနာယံ။ န ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗန္တိ ဧတ္ထ အာစရိယေန ဟုတွာ ကမ္မဝါစာသာဝနမ္ပိ ဥပသမ္ပာဒနမေဝါတိ အာဟ ‘‘အာစရိယေန ဟုတွာပိ ကမ္မဝါစာ န သာဝေတဗ္ဗာ’’တိ။ အညသ္မိံ အသတီတိ အတ္တနာ အညသ္မိံ ကမ္မဝါစာဝါစကေ အသတိ။ န နိဿယော ဒါတဗ္ဗောတိ ဧတ္ထ အာဂန္တုကာနမေဝ နိဿယော န ဒါတဗ္ဗော၊ န ဒိန္နနိဿယာနမ္ပီတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အာဂန္တုကာနံ နိဿယော ¶ န ဒါတဗ္ဗော’’တိအာဒိ၊ ယေဟိပိ ဘိက္ခူဟိ ဂဟိတောတိ သမ္ဗန္ဓော။

အညော ¶ သာမဏေရောတိ ပကတတ္တကာလေ ဥပဇ္ဈံ ဒတွာ ဂဟိတသာမဏေရေဟိ အညော သာမဏေရော။ အာဓိပစ္စဋ္ဌာနဘူတာတိ သဗ္ဗသမ္မုတီနံ အဓိပတိဘာဝဿ ဌာနဘူတာ။ ပဋိဗလဿာတိ ဘိက္ခုနိယော ဩဝဒိတုံ ပဋိဗလဿ။ ဣမိနာ လဒ္ဓသမ္မုတိကေန အာဏတ္တော အလဒ္ဓသမ္မုတိကောပိ ဂရုဓမ္မေဟိ ဝါ အညေဟိ ဝါ ဘိက္ခုနိယော ဩဝဒိတုံ လဘတီတိ ဒဿေတိ။ အာဂတာ ဘိက္ခုနိယော ဝတ္တဗ္ဗာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝေါတိ တုမှာကံ။ သောတိ ဘိက္ခု။ ဝေါတိ တုမှာကံ၊ ဒဿတီတိ သမ္ဗန္ဓော။

သုက္ကဝိဿဋ္ဌိယာတိ သုက္ကဝိဿဋ္ဌိအာပတ္တိကာရဏာ။ ကာယသံသဂ္ဂါဒိဂရုကာပတ္တိ နာပဇ္ဇိတဗ္ဗာတိ ယောဇနာ။ အာပတ္တိက္ခန္ဓဝသေန အာပတ္တိဝတ္ထူနံ ပါပိဋ္ဌဘာဝဉ္စ ပါပိဋ္ဌတရဘာဝဉ္စ ဝိတ္ထာရေန္တော အာဟ ‘‘သတ္တသု ဟီ’’တိအာဒိ။ ပါပိဋ္ဌတရာတိ ဒုဗ္ဘာသိတာပတ္တိတော ဒုက္ကဋာပတ္တိ ပါပိဋ္ဌတရာ။ တာသန္တိ သတ္တန္နံ အာပတ္တီနံ။ ပုရိမနယေနေဝါတိ ပုရိမာနံ အာပတ္တီနံ နယေနေဝ။ ဘေဒေါတိ ဝတ္ထူနံ ဝိသေသော။ ဧဝံ အာပတ္တိက္ခန္ဓဝသေန အာပတ္တိဝတ္ထူနံ ပါပိဋ္ဌပါပိဋ္ဌတရဘာဝံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ သိက္ခာပဒဝသေန တေသံ တံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇသိက္ခာပဒေ ပနာ’’တိအာဒိ။ ဥဘယမ္ပီတိ ဝတ္ထုအာပတ္တိသင်္ခါတံ ဥဘယမ္ပိ။

ကမ္မန္တိ ဧတ္ထ ကာရဏဘူတဿ ကမ္မဿ နာမံ ကာရိယဘူတာယံ ကမ္မဝါစာယံ ဥပစာရဝသေန ကာရိယဘူတာ ကမ္မဝါစာ ကမ္မန္တိ ဝုစ္စတီတိ အာဟ ‘‘ပရိဝါသကမ္မဝါစာ ဝုစ္စတီ’’တိ။ ကမ္မသ္မိံ သတိ၊ ကမ္မေန ဝါ ဝစိတဗ္ဗာတိ ကမ္မဝါစာတိ ဝစနတ္ထော ကာတဗ္ဗော။ ကသိကမ္မန္တိ ကသိသင်္ခါတံ ကမ္မံ။ ဂေါရက္ခကမ္မန္တိ ဂေါရက္ခသင်္ခါတံ ကမ္မံ။ ‘‘ကမ္မံ ကတ’’န္တိ ဣမိနာ ကမ္မံ ကရောန္တီတိ ကမ္မိကာတိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ တေတိ ကမ္မိကာ ဘိက္ခူ၊ န ဂရဟိတဗ္ဗာတိ သမ္ဗန္ဓော။

ဝစိတဗ္ဗံ အနေန ဒေါသေနာတိ ဝစနီယံ၊ သံဝိဇ္ဇတိ ဝစနီယံ အဿာတိ သဝစနီယံ၊ တံ န ကာတဗ္ဗန္တိ အတ္ထော။ တမေဝတ္ထံ ဝိတ္ထာရေန္တော အာဟ ‘‘ပလိဗောဓတ္ထာယ ဟီ’’တိအာဒိ။ ယာဝ န တံ ¶ အဓိကရဏံ ဝူပသန္တံ ဟောတိ၊ တာဝ ဣမမှာ အာဝါသာ ဧကပဒမ္ပိ မာ ပက္ကာမီတိ ယောဇနာ။ တေတိ တုယှံ။

အနုဝါဒေါတိ ဧတ္ထ အနုသာသနဝသေန အညေ ဝဒတီတိ အနုဝါဒေါတိ ဝုတ္တေ ဇေဋ္ဌကဋ္ဌာနန္တိ အာဟ ‘‘ဝိဟာရေ ဇေဋ္ဌကဋ္ဌာနံ န ကာတဗ္ဗ’’န္တိ။ ဇေဋ္ဌကဋ္ဌာနံ သရူပေန ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ပါတိမောက္ခုဒ္ဒေသကေန ဝါ’’တိအာဒိ။ မေတိ မယှံ။ တန္တိ တဝံ။ န စောဒေတဗ္ဗောတိ ဧတ္ထ ကေန န စောဒေတဗ္ဗောတိ အာဟ ‘‘ဝတ္ထုနာ ဝါ အာပတ္တိယာ ဝါ’’တိ။ န သာရေတဗ္ဗောတိ န သရာပေတဗ္ဗော။ န ဘိက္ခူဟိ ¶ သမ္ပယောဇေတဗ္ဗန္တိ ဧတ္ထ ဘိက္ခူဟိ အတ္တနာ ကလဟဝသေန န သမ္ပယောဇေတဗ္ဗန္တိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အညမညံ ယောဇေတွာ ကလဟော န ကာရေတဗ္ဗော’’တိ။

သင်္ဃတ္ထေရေန ဟုတွာတိ သင်္ဃတ္ထေရေန ဟောန္တေနပီတိ အတ္ထော။ ပုရတော အဂန္တဗ္ဗေ သမာနေ ကိံ ပစ္ဆတော ဂန္တဗ္ဗန္တိ အာဟ ‘‘ဒွါဒသဟတ္ထ’’န္တိအာဒိ။ အာသနပရိယန္တောတိ အာသနမေဝ ပရိယန္တော လာမကောတိ အာသနပရိယန္တော၊ တဒတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘သင်္ဃနဝကာသနံ ဝုစ္စတီ’’တိ။ သွာဿာတိ သော အဿ။ သောတိ အာသနပရိယန္တော။ အဿာတိ ပါရိဝါသိကဿ။ တတ္ထာတိ အာသနပရိယန္တေ။ အယန္တိ ပါရိဝါသိကော၊ န လဘတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဂဟိတာဝသေသာတိ ဂဟိတာဟိ သေယျာဟိ အဝသေသာ။ မင်္ဂုလဂူထဘရိတာတိ မင်္ဂုလာနံ ဂူထေဟိ ပူရိတာ။ အဿာတိ ပါရိဝါသိကဿ။ ရဇေဟိ ဟတာ နာသိတာ ဘူမိ ဧတ္ထာတိ ရဇောဟတဘူမိ။ ဇတုကမူသိကဘရိတာတိ ဇတူဟိ စ မူသိကာဟိ စ ပူရိတာ။ ပဏ္ဏသာလာတိ ပဏ္ဏေဟိ ဆာဒိတာ သာလာ။ အဿာတိ ပါရိဝါသိကဿ။ သဗ္ဗေပိ အာဝါသာတိ ယောဇနာ။ ဧတေဟီတိ ပကတတ္တေဟိ။ တေသူတိ အာဝါသေသု။ ယန္တိ အာဝါသံ။ ပစ္စယန္တိ ဝဿာဝါသိကလာဘံ။ ဧကပဿေတိ ဘိက္ခူနံ ပါဠိယံ အဋ္ဌတွာ ဧကသ္မိံ ပဿေ။

အဿာတိ ပါရိဝါသိကဿ၊ ဒေန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ သော ဧဝါတိ အာသနာဒိပရိယန္တော ဧဝ။ ဉာတိပဝါရိတဋ္ဌာနေ နိမန္တိတေနာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထာတိ ¶ တံ ကုလံ။ သံဝိဓာယာတိ သံဝိဒဟိတွာ။ အဿာတိ ကုလဿ၊ ဘဝေယျ ဝါ။

ဟရာယမာနေနာတိ လဇ္ဇမာနေန။ ယေနာပီတိ ပါရိဝါသိကေနပိ။ သမာဒိန္နန္တိ အာရညိကဓုတင်္ဂသမာဒိန္နံ။ တထာတိ ယထာ အာရညိကင်္ဂံ န သမာဒါတဗ္ဗံ၊ တထာ။ ပိဏ္ဍပါတိကဓုတင်္ဂမ္ပီတိ ပိသဒ္ဒေါ အာရညိကင်္ဂံ အပေက္ခတိ။ ယော ပနာတိ ပါရိဝါသိကော ပန။

အနာရောစေန္တဿ မေတိ ယောဇနာ။ အနာရောစေန္တေ သတီတိ ဝါ ယောဇနာ။ ‘‘ဣမိနာ ကာရဏေနာ’’တိ ဣမိနာ တပ္ပစ္စယာတိ ဧတ္ထ ပစ္စယသဒ္ဒေါ ကာရဏတ္ထော၊ နိဿက္ကဝစနဉ္စ ကာရဏတ္ထေ ဟောတီတိ ဒဿေတိ။ သော ရတ္တိစ္ဆေဒေါ ဧဝ ပစ္စယော တပ္ပစ္စယောတိ ဝစနတ္ထော ကာတဗ္ဗော။ ‘‘သာမဏေရေဟီ’’တိ ပဒံ ‘‘ပစာပေတွာ’’တိ ပဒေ ကာရိတကမ္မံ။ ဧတ္ထာပိ ပကတိယာ နီဟရာပေတွာပိ ဝိဟာရေ ပစာပေတွာပိ ဘုဉ္ဇန္တဿ ပဋိသေဓော နတ္ထိ။ ကသ္မာ? ‘‘တပ္ပစ္စယာ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ။ ဂါမေတိ မဟာဂါမေ၊ သဗ္ဗကာလံ အနေကသတေဟိ ဘိက္ခူဟိ အဝိဝိတ္တေ ဂါမေတိ အတ္ထော။ ဂါမကာဝါသန္တိ ဂါမောယေဝ ခုဒ္ဒကဋ္ဌေန ဂါမကော၊ တသ္မိံ ကာရိတော အာဝါသော ဂါမကာဝါသော၊ တံ။

ဂတေန ¶ အာဂန္တုကပါရိဝါသိကေနာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထာတိ ကိသ္မိဉ္စိ ဝိဟာရေ၊ သဗ္ဗေ ဘိက္ခူတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထ တတ္ထာတိ တသ္မိံ တသ္မိံ ဌိတဋ္ဌာနေ။ န ဧကစ္စေ ပဿတိ၊ အပဿိတတ္တာ နာရောစေတိ၊ ရတ္တိစ္ဆေဒေါဝ ဟောတီတိ အဓိပ္ပာယော။

ဧကဿ ဝါ ဗဟူနံ ဝါ အာဂန္တုကာနန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧတ္ထာတိ ‘‘အာဂန္တုကဿ အာရောစေတဗ္ဗ’’န္တိ ပဒေ။ ဝုတ္တနယေနေဝါတိ ‘‘အာဂန္တုကေန အာရောစေတဗ္ဗ’’န္တိ ပဒေ ဝုတ္တနယေနေဝ။ တံ ဝုတ္တနယမာဝိကရောန္တော အာဟ ‘‘သစေ’’တိအာဒိ။ တေသမ္ပီတိ အာဂန္တုကာနမ္ပိ။ တဿာတိ ပါရိဝါသိကဿ။ အဇာနန္တဿေဝါတိ အနာဒရေ စေတံ သာမိဝစနံ။ အယဉ္စ ပနာတိ ပါရိဝါသိကော စ။ ဂတကာလေတိ အာဂန္တုကာနံ ဂတကာလေ။ ယေပီတိ အာဂန္တုကာပိ။ ဩက္ကမိတွာတိ ဩသရိတွာ၊ ပဝိသိတွာတိ အတ္ထော။ အယဉ္စာတိ ပါရိဝါသိကော စ၊ ဇာနာတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ နေသန္တိ အာဂန္တုကာနံ။ ယောပီတိ အာဂန္တုကောပိ။ အဿာတိ ¶ ပါရိဝါသိကဿ။ အညာတတ္တာတိ အာဂတဘာဝဿ အဇာနိတတ္တာ။ ‘‘အဗ္ဘာန’’န္တိ ပဒံ ‘‘ကရောတီ’’တိ ပဒေ ကမ္မံ၊ ‘‘ဟောတီ’’တိ ပဒေ ကတ္တာ။ အဓိကာ ရတ္တိယောတိ အာပတ္တိပဋိစ္ဆန္နရတ္တိတော အဓိကာ ရတ္တိယော။ အယန္တိ ပါရိဝါသိကဝတ္တပဋိပဒါ။ အပဏ္ဏကပဋိပဒါတိ အဝိရဒ္ဓပဋိပဒါ၊ ဧကံသပဋိပဒါတိ အတ္ထော။

ဂစ္ဆန္တမ္ပိ ဘိက္ခုန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ သာဝေတုန္တိ သုဏာပေတုံ။ ဝိသယာဝိသယေနာတိ အာရောစေတုံ ဒေသာဒေသေန။ ကရဝီကတိဿတ္ထေရော အာဟာတိ သမ္ဗန္ဓော။

‘‘ဥပေါသထဒိဝသေ’’တိ ဣမိနာ ဥပေါသထေတိ ဧတ္ထ ဥပေါသထသဒ္ဒဿ ပါတိမောက္ခုဒ္ဒေသာဒယော အတ္ထေ နိဝတ္တေတိ။ ပဝါရဏာယပီတိ ပဝါရဏဒိဝသေပိ။ ဂန္တုန္တိ ဘိက္ခုဿ ဌိတဋ္ဌာနံ ဂန္တုံ။ ဒူတေနာပီတိ ဧတ္ထ အနဓိပ္ပေတဒူတံ ပဋိက္ခိပိတွာ အဓိပ္ပေတဒူတံ ဒဿေတုံ ဝုတ္တံ ‘‘အနုပသမ္ပန္နံ…ပေ… အာရောစာပေတဗ္ဗ’’န္တိ။

သုညဝိဟာရောတိ ဘိက္ခူဟိ ဝိဝိတ္တဝိဟာရော။ ယတ္ထာတိ ယသ္မိံ အာဝါသေ။ ဟီတိ သစ္စံ၊ ယသ္မာ ဝါ။ တတ္ထာတိ သုညဝိဟာရေ။ ဒသဝိဓန္တရာယေ သတိ ပန ဂန္တဗ္ဗမေဝါတိ ယောဇနာ။ နာနာသံဝါသကေဟီတိ ကမ္မနာနာသံဝါသကလဒ္ဓိနာနာသံဝါသကေဟိ။

၈၁။ အာဝါသာဒီနံ သရူပံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အာဝါသော နာမာ’’တိအာဒိ။ တတိယပဒေနာတိ ‘‘အာဝါသေ ဝါ အနာဝါသေ ဝါ’’တိ တတိယပဒေန။ ဧတေသူတိ အာဝါသာဒီသု။ ဆဒနတောတိ ဆဒနကောဋိတော။ အန္တောအာဝါသေတိ ဘိတ္တိပရိစ္ဆိန္နေ အန္တောအာဝါသေ။ အဝိသေသေနာတိ ‘‘ဥက္ခိတ္တကော’’တိ ¶ ဝါ ‘‘ပါရိဝါသိကော’’တိ ဝါ ဝိသေသံ အကတွာ သာမညေန။ ဥဒကပါတေနာတိ ဆဒနတော ဥဒကံ ပတတိ ဧတ္ထာတိ ဥဒကပါတော၊ တေန။ ပဉ္စဝဏ္ဏစ္ဆဒနဗဒ္ဓဋ္ဌာနေသူတိ ပဉ္စပမာဏေန ဆဒနေန ဗဒ္ဓဋ္ဌာနေသု ဧတေသု အာဝါသေသူတိ သမ္ဗန္ဓော။ ပါရိဝါသိကဿ စ ဥက္ခိတ္တကဿ စ ပကတတ္တေန သဒ္ဓိံ ဝါရိတန္တိ ယောဇနာ။ နာနူပစာရေပီတိ ပိသဒ္ဒေန ဧကူပစာရေ ပန ကာ နာမ ကထာတိ ဒဿေတိ ¶ ။ ဧတ္ထာတိ ဧကစ္ဆန္နေ အာဝါသာဒိကေ၊ သစေ နိပဇ္ဇတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တသ္မိန္တိ သဋ္ဌိဝဿေပိ ပါရိဝါသိကေ။

ဝုဋ္ဌာတဗ္ဗံ၊ နိမန္တေတဗ္ဗောတိ ဧတ္ထ ကိံ အတ္တနော ဝုဍ္ဎတရံ ပကတတ္တံ ဒိသွာ ဝုဋ္ဌာတဗ္ဗံ၊ နိမန္တေတဗ္ဗောတိ အာဟ ‘‘တဒဟုပသမ္ပန္နမ္ပီ’’တိအာဒိ။ ဩဗုဒ္ဓန္တိ ပလိဗုဒ္ဓံ။ ဧကာသနေတိ ဧတ္ထ ဧကသဒ္ဒေါ သမာနပရိယာယောတိ အာဟ ‘‘သမာနဝဿိကာသနေ’’တိ၊ သမာနဝဿိကာနံ အာသနေတိ အတ္ထော။ ဆမာယံ နိသိန္နေတိ ဧတ္ထ ဆမာသဒ္ဒေါ ဘူမိပရိယာယောတိ အာဟ ‘‘ဘူမိယံ နိသိန္နေ’’တိ။ ဣတရေနာတိ ပါရိဝါသိကေန။ သဟာယေန သဒ္ဓိံ စင်္ကမတိ ဝိယာတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဧကသ္မိံ စင်္ကမေ’’တိ ဣမိနာ ဧကစင်္ကမသဒ္ဒဿ တုလျာဓိကရဏသမာသဝါကျံ ဒဿေတိ။

ဆမာယံ စင်္ကမန္တန္တိ ဧတ္ထ ဘုမ္မတ္ထေ ဥပယောဂဝစနန္တိ အာဟ ‘‘ဆမာယံ စင်္ကမန္တေ’’တိ။ အယံ ပနာတိ ဝက္ခမာနော ပန။ ဧတ္ထာတိ ‘‘ဆမာယံ စင်္ကမန္တေ’’တိ ပါဌေ။ စင်္ကမန္တေတိ ပကတတ္တေ စင်္ကမန္တေ။ န စင်္ကမိတဗ္ဗန္တိ ပါရိဝါသိကေန န စင်္ကမိတဗ္ဗံ။ ကော ပန ဝါဒေါ ဣဋ္ဌကာစယသမ္ပန္နေ ဝေဒိကာပရိက္ခိတ္တေ ဣတိ အတ္ထောတိ ယောဇနာ။ ပဗ္ဗတန္တရဝနန္တရဂုမ္ဗန္တရေသူတိ ပဗ္ဗတမဇ္ဈဝနမဇ္ဈဂုမ္ဗမဇ္ဈေသု၊ ပဗ္ဗတဝိဝရဝနဝိဝရဂုမ္ဗဝိဝရေသု ဝါ။ ဥပစာရန္တိ ဒွါဒသဟတ္ထံ ဥပစာရံ။

၈၂။ ဣတရောတိ နဝကော။ အဿာတိ နဝကဿ။ န ဝတ္တဘေဒေ ဒုက္ကဋန္တိ အညာတတ္တာ န ဝတ္တဘေဒေ ဒုက္ကဋံ။ ဧသေဝ နယော သဗ္ဗတ္ထ။ အပစ္ဆာပုရိမန္တိ အပစ္ဆာ အပုရိမံ၊ ဧကပဟာရေနာတိ အတ္ထော။ သမဝဿာ ဒွေ ပါရိဝါသိကာတိ ယောဇနာ။ ဒွိန္နံ ပါရိဝါသိကာနံ ဧကတော ဝသနဒေါသံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘သစေ ဟိ ဒွေ’’တိအာဒိ။ နေသန္တိ ဒွိန္နံ ပါရိဝါသိကာနံ။ ဧတ္ထာတိ ပါရိဝါသိကာဒီသု ပဉ္စသု ဘိက္ခူသု။ မူလာယပဋိကဿနာရဟာဒယော စတ္တာရောတိ ယောဇနာ။

ပရိဝါသဒါနာဒီနီတိ အာဒိသဒ္ဒေန မူလာယပဋိကဿနမာနတ္တဒါနအဗ္ဘာနာနိ သင်္ဂဏှာတိ။ ဧတေသွေဝါတိ ပရိဝါသဒါနာဒီသု ဧဝ။ အယန္တိ ပါရိဝါသိကော။

၈၃။ ‘‘အထ ¶ ခေါ အာယသ္မာ ဥပါလီ’’တိအာဒိဝစနဿ အနုသန္ဓိံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဣမံ ပနာ’’တိအာဒိ ¶ ။ ရဟောဂတဿ ဥပါလိတ္ထေရဿာတိ ယောဇနာ။ အထ ဝါ အနာဒရေ သာမိဝစနံ ကတွာ ဥပါလိတ္ထေရဿ ရဟောဂတဿာတိ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။ ဧတ္ထာတိ ပါရိဝါသိကဝတ္တေ။ သောတိ ဥပါလိတ္ထေရော။ အဿာတိ ဥပါလိတ္ထေရဿ။ တတ္ထာတိ တီသု ရတ္တိစ္ဆေဒေသု။ ယွာယန္တိ ယော အယံ၊ ဧကတော ဝါသောတိ သမ္ဗန္ဓော။ သော ဝါသော သဟဝါသော နာမာတိ ယောဇနာ။ ဝိပ္ပဝါသောတိ ဧတ္ထ ပကတတ္တေန ဝိပ္ပယုတ္တော ဟုတွာ ဝါသောတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဧကကဿေဝ ဝါသော’’တိ။ အာဂန္တုကာဒီနန္တိ အာဒိသဒ္ဒေန အာဝါသိကာ ဂဟေတဗ္ဗာ။

၈၄။ တတ္ထ တတ္ထာတိ တံ တံ ဌာနံ။ ဒွီသု ပဒေသူတိ ဒွီသု ဝါကျသင်္ခါတေသု ပဒေသု။ ဧကေနေကေနပီတိ ဧကေန ဧကေန ဝါကျပဒေနပိ။ ပရိဝသိယိတ္ထာတိ ပရိဝုတ္ထော၊ ပရိဝုတ္ထော ပရိဝါသော ဧတဿာတိ ပရိဝုတ္ထပရိဝါသော၊ တဿ။ ဟီတိ သစ္စံ။ ဧသာတိ ဧသော ဘိက္ခူတိ သမ္ဗန္ဓော။ သုဒ္ဓန္တေတိ သုဒ္ဓကောဋ္ဌာသေ။ ဒုက္ခဿာတိ ဝဋ္ဋဒုက္ခဿ။ အန္တန္တိ အဝသာနံ၊ ဝိနာသံ ဝါ။

၂။ မူလာယပဋိကဿနာရဟဝတ္တကထာ

၈၆။ နဝကတရံ မူလာယပဋိကဿနာရဟံ ဌပေတွာတိ ယောဇနာ။ ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ပကတတ္တာ ဧဝါတိ သမ္ဗန္ဓော။ နေသန္တိ မူလာယပဋိကဿနာရဟမာနတ္တာရဟမာနတ္တစာရိကအဗ္ဘာနာရဟာနံ စတုန္နံ၊ မူလာယပဋိကဿနာရဟာဒိလက္ခဏန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧတ္ထာတိ မူလာယပဋိကဿနာရဟဿ ဝတ္တေ။ ဣတောတိ မူလာယပဋိကဿနာရဟဿ ဝတ္တတော။

၈၇။ ယထေဝ ပါရိဝါသိကော ဂဏပူရကော န ဟောတိ၊ ဧဝံ ဧတေပိ န ဟောန္တီတိ ယောဇနာ။

၄။ မာနတ္တာစာရိကဝတ္တကထာ

၉၂။ ဦနေ ¶ ဂဏေတိ ဧတ္ထ ဂဏော နာမ ဂဏဘောဇနသိက္ခာပဒေ (ပါစိ။ ၂၁၇ အာဒယော) ဝိယ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘စတ္တာရော ဝါ အတိရေကာ ဝါ’’တိ။ သဗ္ဗတ္ထာတိ ပါရိဝါသိကက္ခန္ဓကေ။

ဣတိ ပါရိဝါသိကက္ခန္ဓကဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။

၃။ သမုစ္စယက္ခန္ဓကံ

၁။ သုက္ကဝိဿဋ္ဌိကထာ

သမုစ္စယက္ခန္ဓကေ ¶ တတ္ထာတိ စတုဗ္ဗိဓေသု မာနတ္တေသု။ ယံ မာနတ္တံ ဒိယျတိ၊ ဣဒံ အပ္ပဋိစ္ဆန္နမာနတ္တံ နာမာတိ ယောဇနာ။ ဧသေဝ နယော အနန္တရဝါကျေသုပိ။ ပဋိစ္ဆန္နာယ အာပတ္တိယာတိ ဟေတွတ္ထေ ကရဏဝစနံ၊ ကာရဏတ္ထေ နိဿက္ကဝစနံ ဝါ။ အဒ္ဓမာသန္တိ ပန္နရသဒိဝသကာလံ။ ဩဓာယာတိ သမူဟံ ကတွာ။ ‘‘ဧကတော ကတွာ’’တိ ဣမိနာ ‘‘ဩဓာယာ’’တိ ပဒဿ အတ္ထံ ဒဿေတိ။ တေသူတိ စတုဗ္ဗိဓေသု မာနတ္တေသု။ ဣဒန္တိ မာနတ္တံ။ အပ္ပဋိစ္ဆန္နာယ…ပေ… ဝစနတောတိ ဉာပကဟေတု။ ဧတေန အပ္ပဋိစ္ဆန္နာယ အာပတ္တိယာ ဒါတဗ္ဗံ မာနတ္တံ အပ္ပဋိစ္ဆန္နမာနတ္တန္တိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ တန္တိ အပ္ပဋိစ္ဆန္နမာနတ္တံ။ ဣဓာတိ ဣမိဿံ ပါဠိယံ။ တတုတ္တရီတိ တတော တီဟိပိ ဥတ္တရိ။ နာနာဝတ္ထူနိ ဧတာသန္တိ နာနာဝတ္ထုကာယော။ တာသန္တိ နာနာဝတ္ထုကာနံ။

မာဠကသီမာယမေဝါတိ သီမမာဠကေ ဧဝ၊ သီမင်္ဂဏေ ဧဝါတိ အတ္ထော။ တတ္ထေဝါတိ မာဠကသီမာယမေဝ။

ဝေဒယာမဟန္တိ ဝေဒယာမိ အဟံ။ မမ မာနတ္တစရဘာဝံ သင်္ဃံ ဇာနာပေမီတိ အတ္ထော။ ဝေဒယတီတိ မန္တိ ဇာနာပေတိ၊ ဣတိ မံ သင်္ဃော ဓာရေတူတိ အဓိပ္ပာယော။ ဝုတ္တနယေနေဝါတိ ပါရိဝါသိကက္ခန္ဓကေ ဝုတ္တနယေနေဝ။ နိက္ခိပိတဗ္ဗန္တိ ‘‘မာနတ္တံ နိက္ခိပါမိ၊ ဝတ္တံ နိက္ခိပါမီ’’တိ နိက္ခိပိတဗ္ဗံ။ မာဠကတောတိ သီမင်္ဂဏတော။ သောပီတိ သဟ ဂစ္ဆန္တောပိ။ ‘‘မာဠကေ နာရောစိတ’’န္တိ ¶ ဣမိနာ ယဿ မာဠကေ အာရောစိတံ၊ တဿ အနာရောစေတွာပိ နိက္ခိပိတဗ္ဗန္တိ ဒဿေတိ။ အာရောစေန္တေန ဝတ္တဗ္ဗန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

ဝိသဘာဂေဟိ သဟ ဝသန္တဿ ဝတ္တဿ ဒုပ္ပူရိတတ္တာ ဝုတ္တံ’’သဘာဂါ ဘိက္ခူ ဝသန္တီ’’တိ။ စတူဟိ၊ ပဉ္စဟိ ဝါတိ ဝါသဒ္ဒေန တတော အတိရေကမ္ပိ သင်္ဂဏှာတိ။ ပရိက္ခေပါရဟဋ္ဌာနတောတိ စီဝရက္ခန္ဓကေ (မဟာဝ။ အဋ္ဌ။ ၃၇၉) ဝုတ္တပရိက္ခေပါရဟဋ္ဌာနတော။ ‘‘ဒွေ လေဍ္ဍုပါတေ အတိက္ကမိတွာ’’တိ ဣဒံ ဝိဟာရေ ဘိက္ခူနံ ¶ သဇ္ဈာယာဒိသဒ္ဒသဝနူပစာရပဟာနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ သစေ သဝနူပစာရတော န မုစ္စတိ၊ တတော အတိရေကမ္ပိ အတိက္ကမိတဗ္ဗံ။ ဩက္ကမ္မာတိ မဂ္ဂပဋိပန္နာနံ ဘိက္ခူနံ ဝစနသဒ္ဒသဝနူပစာရပဟာနတ္ထံ ဩက္ကမိတွာ။ ‘‘ဂုမ္ဗေန ဝါ ဝတိယာ ဝါ’’တိ ဒဿနူပစာရပဟာနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ ဣဓ ဥပစာရော နာမ ယတ္ထ ဌတွာ ပဿတိ သုဏာတိ၊ သောယေဝ ဒေသော။ အညောတိ စတူဟိ ပဉ္စဟိ ဝါ ဘိက္ခူဟိ အညော။ ဧသာတိ ဧသော မာနတ္တစာရိကော။

‘‘ဒွါဒသဟတ္ထံ ဥပစာရံ ဩက္ကမိတွာ’’တိ ဣမိနာ အနောက္ကမိတွာ အဇာနန္တဿေဝ ဂစ္ဆတိ၊ နတ္ထိ ရတ္တိစ္ဆေဒေါပီတိ ဒဿေတိ။ ဧတ္ထ ဒိဋ္ဌရူပါနံ သုတသဒ္ဒါနံ ဒွါဒသဟတ္ထူပစာရတော ဗဟိ ဌိတာနမ္ပိ အာရောစေတဗ္ဗံ။ အဒိဋ္ဌာသုတာနမ္ပိ အန္တော ဒွါဒသဟတ္ထူပစာရဂတာနံ အာရောစေတဗ္ဗန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ သတိ ကရဏီယေတိ ဣဒံ ဂန္တုဿ ကာရဏဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ အသတိ ကရဏီယေပိ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ သောပီတိ ဧကော ဘိက္ခုပိ။ ‘‘တဿ သန္တိကေ အာရောစေတွာ’’တိ ဣမိနာ အနာရောစနေ ဝတ္တဘေဒဒုက္ကဋံ ဟောတီတိ ဒဿေတိ။ ဧကဿ သန္တိကေ အာရောစေတွာ နိက္ခိပိယမာနေ ကိံ ဦနေ ဂဏေ စရဏဒေါသော ဝါ ဝိပ္ပဝါသော ဝါ န ဟောတီတိ အာဟ ‘‘အယဉ္စာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ အယဉ္စာတိ မာနတ္တစာရိကော ပန။ ယသ္မာ ကာရဏာ ဝသိ၊ တေန ကာရဏေနာတိ ယောဇနာ။ ဘိက္ခူနဉ္စ အတ္ထိဘာဝံ သလ္လက္ခေတွာတိ ပကတတ္တာဂတကာလေ တဿ အနာရောစေတွာဝ ဂစ္ဆန္တိ၊ တသ္မာ ဘိက္ခူနဉ္စ ဒွါဒသဟတ္ထူပစာရေ အတ္ထိဘာဝံ သလ္လက္ခေတွာတိ အတ္ထော။ ဧတ္ထ စ ‘‘ဂဏဿ အာရောစေတွာ’’တိ ဣမိနာ ဦနေ ဂဏေ စရဏဒေါသာဘာဝံ ဒဿေတိ။ ‘‘ဘိက္ခူနဉ္စ အတ္ထိဘာဝံ သလ္လက္ခေတွာ’’တိ ဣမိနာ ဝိပ္ပဝါသဒေါသာဘာဝံ ဒဿေတိ။ ယန္တိ ပုဗ္ဗေ အနာရောစိတံ ယံ ဘိက္ခုံ ¶ ။ အယန္တိ ပဌမံ ပဿိတဗ္ဗဿ အာရောစေတွာ နိက္ခိပနံ။ ‘‘နိက္ခိတ္တဝတ္တဿ ပရိဟာရော’’တိ ဣမိနာ အနိက္ခိတ္တဝတ္တေ အန္တောဥပစာရဂတာနံ သဗ္ဗေသံ အာရောစေတဗ္ဗန္တိ ဒဿေတိ။

အယန္တိ မာနတ္တစာရိကော၊ ဌိတောတိ သမ္ဗန္ဓော။ တေနာပီတိ မာနတ္တစာရိကေနပိ၊ ယာစိတဗ္ဗန္တိ ယောဇနာ။ သောတိ အနိက္ခိတ္တဝတ္တော ဘိက္ခု။ တတြာတိ ‘‘သော အဗ္ဘေတဗ္ဗော’’တိ ဝစနေ။ အယံ အဗ္ဘာနဝိဓိ ဝုတ္တောတိ ယောဇနာ။ အယဉ္စာတိ အဗ္ဘာနဝိဓိ စ။ တာသန္တိ အာပတ္တီနံ။ ဧဝန္တိအာဒိ နိဂမနံ။ ပဋိစ္ဆန္နမာနတ္တံ ပန ဒါတဗ္ဗံ ဟောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ပဋိစ္ဆန္နာယာ’’တိအာဒိနာ ပဋိစ္ဆန္နာယ အာပတ္တိယာ ဒါတဗ္ဗံ မာနတ္တံ ပဋိစ္ဆန္နမာနတ္တန္တိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ နန္တိ ပဋိစ္ဆန္နမာနတ္တံ။

၂။ ပရိဝါသကထာ

၁၀၂။ တဿာတိ ပဋိစ္ဆန္နမာနတ္တဿ။ သမောဓာနေတွာတိ ဣဓေဝ ပရိဝါသကထာယံ သမောဓာနေတွာ။ ဣဓေဝ ပရိဝါသကထာယံ ဒဿယိဿာမာတိ ယောဇနာ။ ဣဓေဝသဒ္ဒေါ ဟိ ပုဗ္ဗာပရာပေက္ခော။

ဣဓ ¶ အဓိပ္ပေတံ ပရိဝါသံ ဝိတ္ထာရေတွာ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အယံ ဟီ’’တိအာဒိ။ ဣဓ အဓိပ္ပေတော ပရိဝါသော နာမ တိဝိဓော ဟောတီတိ ယောဇနာ။ တတ္ထာတိ တိဝိဓေသု ပရိဝါသေသု။ ‘‘ယထာပဋိစ္ဆန္နာယ အာပတ္တိယာ’’တိ ဝစနံ ဝိတ္ထာရေန္တော အာဟ ‘‘ကဿစိ ဟီ’’တိအာဒိ။ ယထာ ဥဒါယိတ္ထေရဿ ဧကာဟပဋိစ္ဆန္နာ အယံ အာပတ္တိ ဟောတိ၊ တထာ ကဿစိ ဧကာဟပဋိစ္ဆန္နာ အာပတ္တိ ဟောတီတိ ယောဇနာ။ ယထာ စ ပရတော အာဂတာ ဥဒါယိတ္ထေရဿေဝ အာပတ္တိ ဟောတိ၊ တထာ ကဿစိ ဒွိဟာဒိပဋိစ္ဆန္နာ အာပတ္တိ ဟောတီတိ ယောဇနာ။ ဣမိနာ ဝုတ္တနယာနုသာရေန ပရတောပိ နယော နေတဗ္ဗော။ တသ္မာတိ ယသ္မာ ဧကာဟာဒိပဋိစ္ဆန္နာ ဧကာဒိအာပတ္တိ ဟောတိ၊ တသ္မာ ဇာနိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။

ပဋိစ္ဆန္နဘာဝံ ဝိတ္ထာရေန္တော အာဟ ‘‘အယံ ဟီ’’တိအာဒိ။ တတ္ထာတိ ‘‘ဒသဟာကာရေဟီ’’တိ ပါဌေ။ အာပတ္တိဣတိ သညာ ဧတဿာတိ အာပတ္တိသညီ ¶ ။ ပဟု စာတိ သမတ္ထော စ။ ပပုဗ္ဗော ဟူဓာတု သမတ္ထတ္ထေ ဟောတိ။

တတ္ထာတိ တဿံ မာတိကာယံ။ ယန္တိ အာပတ္တိံ။ သောပိ စာတိ ဘိက္ခုပိ စ။ တတ္ထာတိ တဿံ အာပတ္တိယံ။ အယန္တိ ဘိက္ခု။ တတ္ထာတိ အာပတ္တိယံ။ အလဇ္ဇိပက္ခေ တိဋ္ဌတီတိ ‘‘သဉ္စိစ္စ အာပတ္တိံ ပရိဂူဟတီ’’တိ (ပရိ။ ၃၅၉) ဝုတ္တပက္ခေ ဌိတတ္တာ အလဇ္ဇိပက္ခေ တိဋ္ဌတိ။

ပကတတ္တောတိ ဧတ္ထ ‘‘ပါရာဇိကံ အနဇ္ဈာပန္နော’’တိ အတ္ထံ ပဋိက္ခိပန္တော အာဟ ‘‘တိဝိဓံ ဥက္ခေပနီယကမ္မံ အကတော’’တိ။ ဧတန္တိ အပ္ပဋိစ္ဆန္နဘာဝံ၊ ‘‘အာပဇ္ဇတိ…ပေ… ကုသလေဟိ စိန္တိတာ’’တိ ဝစနံ ဝါ။

ဂါထာယ ‘‘သာဝသေသ’’န္တိ ဣမိနာ ပါရာဇိကံ နိဝတ္တေတိ။ ဂရုကန္တိ ဧတ္ထ သင်္ဃာဒိသေသမေဝ အဓိပ္ပေတန္တိ ဒဿေတိ။ အနာဒရိယန္တိ သိက္ခာပဒေ အနာဒရိယံ။ ဝဇ္ဇန္တိ ဒုက္ကဋံ။ ဥက္ခိတ္တကေန ကရဏဘူတေန။

ယဿာတိ ဘိက္ခုဿ၊ နတ္ထီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဘီရုကဇာတိကတာယာတိ ဘီရုကသဘာဝတာယ။ ပဗ္ဗတဝိဟာရေ ဝသန္တဿ ယဿ ဘိက္ခုနောတိ ယောဇနာ။ ပဗ္ဗတဝိဟာရေတိ ပဗ္ဗတဿ တလေ၊ အန္တရေ ဝါ ကာရိတေ ဝိဟာရေ။ ဧတသ္မိန္တိ ဧတာဒိသေ။ အန္တရာယေ သတိယေဝါတိ ယောဇနာ။ တဿ အစ္ဆန္နာဝ ဟောတီတိ ယောဇနာ။ အနန္တရာယိကသညာယ ဆာဒယတော အစ္ဆန္နာဝါတိ အနန္တရာယိကသညာယ ဆာဒေန္တဿာပိ ဧကန္တေန အန္တရာယိကတ္တာ အစ္ဆန္နာဝါတိ အဓိပ္ပာယော။

အဿာတိ ¶ ဘိက္ခုဿ။ ဟနုကဝါတောတိ ဟနုကဿ ဂေလညကရော ဝါတော။ ဝိဇ္ဈတီတိ ဟနုကံ ဝိဇ္ဈတိ။ ဣမိနာတိ ဘိက္ခုနာ။ ပဟုသညိနော ဆာဒိတာပိ ဧကန္တေန အပဟုတ္တာ အစ္ဆာဒိတာဝ ဟောတိ။

ဆာဒေတုကာမော စာတိ ဧတ္ထ ဣဒံ စတုက္ကံ ဝေဒိတဗ္ဗံ ဆာဒေတုကာမော ဆာဒေတိ၊ ဆာဒေတုကာမော နစ္ဆာဒေတိ၊ အစ္ဆာဒေတုကာမော ဆာဒေတိ၊ နစ္ဆာဒေတုကာမော နစ္ဆာဒေတီတိ။ တတ္ထ ပဌမပဒံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ‘‘ဣဒံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါ’’တိ။ ဧဝံ သေသာသုပိ မာတိကာသု စတုက္ကံ ဝေဒိတဗ္ဗံ ¶ ။ စတူသု စတုက္ကေသု ပဌမပဒေ ဧဝ ဆန္နာ ဟောတိ၊ န သေသပဒေသု။ အနုတ္တာနတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘သစေ ပနာ’’တိအာဒိ။ ပုရေဘတ္တေ ဝါတိ ပုရေဘတ္တံ ဝါ၊ ဘတ္တတော၊ ဘတ္တဿ ဝါ ပုရေတိ ပုရေဘတ္တံ။ အဗျယီဘာဝသမာသေ သတ္တမီဝိဘတ္တိယာ အမိတိကာရိယဿ အနိစ္စဘာဝတော ဝုတ္တံ ‘‘ပုရေဘတ္တေ’’တိ။ ဧသေဝ နယော ‘‘ပစ္ဆာဘတ္တေ’’တိ ဧတ္ထာပိ။ ဒုတိယပဒဿ အတ္ထံ ဒဿေတွာ တတိယပဒဿ အတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ယဿ ပနာ’’တိအာဒိ။ အဘိက္ခုကေ ဌာနေ ဝသန္တဿ ယဿ ဘိက္ခုဿာတိ ယောဇနာ။ အာဂမေန္တဿ ဂစ္ဆန္တဿာတိ အနာဒရေ စေတာနိ သာမိဝစနာနိ။

စတုတ္ထပဒဿ အတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ယော ပနာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ယော ပနာတိ ဘိက္ခု ပန၊ အာဝိ ကရောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ သဘာဂန္တိ အဝေရိံ။ အယန္တိ ဘိက္ခု။ ဥပဇ္ဈာယော ဣတိ ဝါ အာစရိယော ဣတိ ဝါတိ ယောဇနာ။ လဇ္ဇာယာတိ လဇ္ဇနိမိတ္တံ၊ လဇ္ဇကာရဏာ၊ လဇ္ဇဟေတု ဝါ။ ဟီတိ သစ္စံ၊ ယသ္မာ ဝါ၊ ဣဓာတိ အာပတ္တိအာရောစနဋ္ဌာနေ။ အဝေရိသဘာဂဿာတိ အဝေရီ ဟုတွာ သဘာဂဿ။

ပကာသေတုကာမောတိ အညေသံ ပကာသေတုကာမော။ ဥပဇ္ဈာယဿာပီတိ ပိသဒ္ဒေန အညဿ သန္တိကေ ကာ နာမ ကထာတိ ဒဿေတိ။ တတ္ထာတိ အာပတ္တိအာရောစနဋ္ဌာနေ။ သဘာဂသင်္ဃာဒိသေသန္တိ ဝတ္ထုသဘာဂသင်္ဃာဒိသေသံ။ သုဒ္ဓဿာတိ ဝတ္ထုသဘာဂသင်္ဃာဒိသေသတော သုဒ္ဓဿ။ အာဝိကရဏာကာရံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အာဝိကရောန္တော စာ’’တိအာဒိ။ ဣတိ ဣမာနီတိအာဒိ နိဂမနံ။

တတောတိ ဇာနိတဗ္ဗတော၊ ပရန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧကာဟပဋိစ္ဆန္နာတိ ဧကာဟေန ပဋိစ္ဆန္နာ။ ယာဝ စုဒ္ဒသ ဒိဝသာနိ၊ တာဝ ဒိဝသဝသေန ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာတိ ယောဇနာ။ ပက္ခပဋိစ္ဆန္နန္တိ ပက္ခေန ပဋိစ္ဆန္နံ။ အတိရေကပက္ခပဋိစ္ဆန္နန္တိ ပက္ခတော အတိရေကေန ပဋိစ္ဆန္နံ။

သံဝစ္ဆရပဋိစ္ဆန္နန္တိ ¶ သံဝစ္ဆရေန ပဋိစ္ဆန္နံ။ တတော ဝါတိ အတိရေကသဋ္ဌိသံဝစ္ဆ ရတော ဝါ။ ဘိယျောပီတိ အတိရေကမ္ပိ။

တတောတိ ¶ တီဟိ အာပတ္တီဟိ။ ပရန္တိ အတိရေကံ။ ဂဏနဝသေနာတိ အာပတ္တိဂဏနဝသေန။ ဝတ္ထုကိတ္တနဝသေန ဝါတိ အာပတ္တီနံ ဝတ္ထုကိတ္တနဝသေန ဝါ။ နာမမတ္တဝသေန ဝါတိ ‘‘သင်္ဃာဒိသေသာပတ္တိယော’’တိ ဧဝံ နာမဿေဝ ဝသေန ဝါ။ ဧတ္ထ ဟိ မတ္တသဒ္ဒေါ အဝဓာရဏတ္ထော၊ တေန ဝတ္ထုံ နိဝတ္တေတိ။

တတ္ထာတိ ‘‘နာမမတ္တဝသေနာ’’တိ ပဒေ။ သဇာတိသာဓာရဏန္တိ သဿ အတ္တနော ဇာတိ သဇာတိ၊ တာယ သာဓာရဏံ သဇာတိသာဓာရဏံ။ သဗ္ဗေသံ၊ သဗ္ဗေဟိ ဝါ အာပတ္တီဟိ သာဓာရဏံ သဗ္ဗသာဓာရဏံ။ တတ္ထာတိ ဒုဝိဓေသု နာမေသု။ သဗ္ဗသာဓာရဏနာမဝသေနာပီတိ ဧတ္ထ ပိသဒ္ဒေါ ‘‘အဟံ ဘန္တေ သမ္ဗဟုလာ သင်္ဃာဒိသေသာ အာပဇ္ဇိံ ဧကာဟပဋိစ္ဆန္နာယော’’တိ ဧဝံ သဇာတိသာဓာရဏနာမဝသေနပိ ‘‘အဟံ ဘန္တေ သမ္ဗဟုလာ သင်္ဃာဒိသေသာ အာပတ္တိယော အာပဇ္ဇိံ ဧကာဟပဋိစ္ဆန္နာယော’’တိ ဧဝံ ဥဘယသာဓာရဏဝသေနပိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတီတိ ဒဿေတိ။ ဟီတိ သစ္စံ။ သဗ္ဗမ္ပိ ပရိဝါသာဒိကံ ဣဒံ ဝိနယကမ္မန္တိ ယောဇနာ။ ဝသတိ အာပတ္တိ ဧတ္ထ တဒါယတ္တဝုတ္တိတာယာတိ ဝတ္ထု။ ဂေါ ဝုစ္စတိ ဝစနံ ဝါ ဉာဏံ ဝါ၊ တံ တာယတီတိ ဂေါတ္တံ။

တတ္ထာတိ ဝတ္ထာဒီသု စတုဗ္ဗိဓေသု။ တတ္ထာတိ တေသု ဝစနေသု။ သုက္ကဝိဿဋ္ဌိံ ကာယသံသဂ္ဂန္တိအာဒိနာ ဝစနေနာပီတိ ဧတ္ထ အာဒိသဒ္ဒေန ဒုဋ္ဌုလ္လာဒိဝစနာနိ သင်္ဂဏှာတိ။ ဣဓ ပနာတိ ဣမသ္မိံ ပန ဌာနေ။ ယော ယောတိ တိဿော ဝါ ဖုဿော ဝါ အာပန္နော ဟောတိ။

ဧဝံ အာရောစေတဗ္ဗန္တိ ဧဝံ ဝက္ခမာနနယေန အာရောစေတဗ္ဗန္တိ ယောဇနာ။ ကိံ အာရောစေတဗ္ဗံ? ‘‘အဟံ ဘန္တေ…ပေ… သင်္ဃော ဓာရေတု’’ ဣတိ အာရောစေတဗ္ဗန္တိ ယောဇနာ။

ဝေဒယာမဟန္တိ ဝေဒယာမိ အဟံ။ မမ ပါရိဝါသိကဘာဝံ သင်္ဃံ၊ သင်္ဃဿ ဝါ ဇာနာပေမီတိ အတ္ထော။ ဝေဒယတီတိ မန္တိ ဝေဒယတိ ဣတိ မံ။ ပါရိဝါသိကဘာဝံ သင်္ဃံ၊ သင်္ဃဿ ဝါ ဇာနာပေတီတိ မံ သင်္ဃော ဓာရေတူတိ အတ္ထော။ ဧတ္ထ ဗဟူသု အဋ္ဌကထာပေါတ္ထကေသု ‘‘တိဏ္ဏံ ဝါ အတိရေကာနံ ဝါ အာရောစေန္တေန အာယသ္မန္တော ဓာရေန္တူ’’တိ ပါဌော အတ္ထိ ¶ ။ ကေသုစိ အဋ္ဌကထာပေါတ္ထကေသု ‘‘တိဏ္ဏံ အာရောစေန္တေန အာယသ္မန္တော ဓာရေန္တူ’’တိ ဧတ္တကောယေဝ ပါဌော အတ္ထိ။ ဟေဋ္ဌာ မာနတ္တကထာယမ္ပိ ဧဝမေဝ အတ္ထိ။ တတ္ထ ‘‘အတိရေကာန’’န္တိ ဣမိနာ တီဟိ အတိရေကာနံ အာရောစေန္တေန သင်္ဃံ အပေက္ခိတွာ သစေ ဧကဝစနဝသေန ¶ ဝတ္တုကာမော ဟောတိ၊ ‘‘မံ သင်္ဃော ဓာရေတူ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ အထ သမ္ဗဟုလေ ဘိက္ခူ အပေက္ခိတွာ သစေ ဗဟုဝစနဝသေန ဝတ္တုကာမော ဟောတိ၊ ယထာ တိဏ္ဏံ၊ ဧဝံ ‘‘မံ အာယသ္မန္တော ဓာရေန္တူ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗန္တိ ဒဿေတိ။ ဣဒဉ္စ သဒ္ဒသတ္ထဝသေနေဝ ဝုတ္တံ၊ န ဝိနယကမ္မဝိပတ္တိဝသေနာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

‘‘ဝိဟာရေယေဝ ရတ္တိပရိဂ္ဂဟော’’တိ ဣမိနာ အန္တောဥပစာရသီမာယမ္ပိ ပရိဝသိတဗ္ဗဘာဝံ ဒဿေတိ။ ဥပစာရသီမန္တိ ပရိက္ခိတ္တဿ ဝိဟာရဿ ပရိက္ခေပံ၊ အပရိက္ခိတ္တဿ ပရိက္ခေပါရဟဋ္ဌာနံ။ ဧသာတိ ပါရိဝါသိကော ဘိက္ခု။ အဿာတိ အာဂတဿ ဘိက္ခုနော။

တတောတိ အာပတ္တိပဋိစ္ဆန္နဒိဝသတော။ ကုက္ကုစ္စဝိနောဒနတ္ထာယာတိ အာပတ္တိပဋိစ္ဆန္နဒိဝသေန သမံ ပရိဝသိတဗ္ဗံ နုခေါ၊ န နုခေါတိ ကုက္ကုစ္စဿ ဝိနောဒနတ္ထာယ။ ပရိဝုတ္ထတ္တာတိ ပရိဝသိတတ္တာ။ သောတိ ပရိဝုတ္ထော ဘိက္ခု။ ဣဒန္တိ ဒါတဗ္ဗမာနတ္တံ။ တန္တိ ပဋိစ္ဆန္နမာနတ္တံ။ ဆာရတ္တန္တိ ဆရတ္တိယော သမာဟဋာတိ ဆာရတ္တံ၊ သမာဟာရေ ဒိဂု။ ‘‘ဆရတ္တ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗေ သုခုစ္စာရဏတ္ထံ ဆကာရဿ ဒီဃံ ကတွာ ဧဝံ ဝုတ္တံ၊ အစ္စန္တသံယောဂေ စေတံ ဥပယောဂဝစနံ။

အပ္ပဋိစ္ဆန္နာပတ္တိံ ဒါတုံ ဝဋ္ဋတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဣမိနာ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တံ ပဋိစ္ဆန္နမာနတ္တံ ဣမသ္မိံ ပဋိစ္ဆန္နမာနတ္တေ သမောဓာနေတွာပိ ဒါတုံ ဝဋ္ဋတီတိ ဒဿေတိ။ ဧဝံ သန္တေပိ မူလမာနတ္တံ ပဋိစ္စ ပဋိစ္ဆန္နမာနတ္တန္တိ ဝုစ္စတိ။ ကထံ ဒါတုံ ဝဋ္ဋတီတိ ယောဇနာ။

အဿာတိ မာနတ္တံ ယာစန္တဿ။ တဒနုရူပန္တိ တဿ ယာစနဿ အနုရူပံ။ သစေ ပဋိစ္ဆန္နာ ဒွေတိ ဧတ္ထ ဒွေတိ နိဒဿနမတ္တံ တတော အတိရေကမ္ပိ ဂဟေတဗ္ဗတ္တာ။ သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗေသု ဧကဗဟူသု။ တဒနုရူပမေ ဝါတိ ¶ တဿ မာနတ္တဒါနဿ အနုရူပမေဝ။ ဣဓ ပနာတိ ပဋိစ္ဆန္နမာနတ္တေ ပန။ ဣတီတိအာဒိ နိဂမနံ။ ယံ မာနတ္တံ ဒိယျတီတိ ယောဇနာ။ ဧတ္ထာတိ ပဋိစ္ဆန္နမာနတ္တေ။

အဝသေသာတိ အပ္ပဋိစ္ဆန္နပရိဝါသပဋိစ္ဆန္နပရိဝါသေဟိ အဝသေသာ။ တတ္ထာတိ အဝသေသေသု ဒွီသု ပရိဝါသေသု။ အဓမ္မိကမာနတ္တစာရာဝသာနေ အနုညာတပရိဝါသောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ကိသ္မိံ ဝတ္ထုသ္မိံ အနုညာတောတိ အာဟ ‘‘ဣမသ္မိံ ဝတ္ထုသ္မိ’’န္တိ။ ဧသာတိ သုဒ္ဓန္တော၊ ဒါတဗ္ဗောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧတန္တိ ဇာနနာဇာနနံ။

တတ္ထာတိ ¶ ဒွီသု သုဒ္ဓန္တေသု၊ စူဠသုဒ္ဓန္တောတိ ဝုစ္စတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ယောတိ ဘိက္ခု၊ ဝဒတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ အာရောစိတဒိဝသတောတိ အာပတ္တိအာရောစိတဒိဝသတော။

တန္တိ စူဠသုဒ္ဓန္တံ၊ ပရိဝသန္တေန ပရိဝသိတဗ္ဗန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ အဂ္ဂဟေသီတိ ပရိဝါသံ အဂ္ဂဟေသိ။ အညန္တိ ဂဟိတမာသတော အညံ။ ‘‘ပရိဝါသဒါနကိစ္စံ နတ္ထီ’’တိ ဣမိနာ ပရိဝါသဂဟဏကိစ္စမ္ပိ နတ္ထီတိ ဒဿေတိ ဂဏှန္တဿေဝ ဒါတဗ္ဗတ္တာ၊ ဒေန္တဿေဝ ဂဟေတဗ္ဗတ္တာ ဝါ။ ဥဒ္ဓမ္ပိ အာရောဟတီတိ ပရိဝါသဂဟဏကာလတော အညမ္ပိ ကာလံ ပရိဝသိတဗ္ဗတ္တာ ဥဒ္ဓမ္ပိ အာရောဟတိ။ ဟေဋ္ဌာပိ ဩရောဟတီတိ ပရိဝါသဂဟဏကာလတော ဦနမ္ပိ ကာလံ ပရိဝသိတဗ္ဗတ္တာ ဟေဋ္ဌာပိ ဩရောဟတိ။ ဣဒန္တိ အာရောဟနောရောဟနံ။ တဿာတိ သုဒ္ဓန္တပရိဝါသဿ။ ဧကမေဝ ပဋိစ္စ ဒွေ၊ တိဿော၊ သမ္ဗဟုလာ ဝါ ဘဝန္တီတိ အာဟ ‘‘ဧကံ ဝိနာ သမ္ဗဟုလာနံ အဘာဝတော’’တိ။

ဧဝံ စူဠသုဒ္ဓန္တံ ဒဿေတွာ မဟာသုဒ္ဓန္တံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ယော ပနာ’’တိအာဒိ။ တန္တိ မဟာသုဒ္ဓန္တံ။ ယာဝ ယတ္တကော ဥပသမ္ပဒဒိဝသော ဟောတိ၊ တာဝ တတ္တကံ ကာလန္တိ ယောဇနာ။ ဥဒ္ဓံ နာရောဟတီတိ ဥဒ္ဓံ အာရောဟနကာလဿ အဘာဝတော ဥဒ္ဓံ န အာရောဟတိ။ ဧတ္ထာတိ သုဒ္ဓန္တပရိဝါသေ။ အယံ သုဒ္ဓန္တပရိဝါသော နာမာတိ နိဂမနံ။

တတ္ထာတိ ¶ တိဝိဓေသု သမောဓာနပရိဝါသေသု။ ‘‘ဩဓုနိတွာ သမောဒဟိတွာ ဒါတဗ္ဗပရိဝါသော’’တိ ဣမိနာ ဩဓုနိတွာ သမောဓာနေတွာ ဒါတဗ္ဗော ¶ ပရိဝါသော ဩဓာနသမောဓာနောတိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ၊ ‘‘ပရိဝါသော’’တိ ဣမိနာ တဒ္ဓိတဏပစ္စယဿ သရူပံ ဒဿေတိ။ ဧတ္ထ စ အဝဓုနိယတေ၊ အဝဓုနိတဗ္ဗန္တိ ဝါ ဩဓာနံ၊ သံ ဧကတော ဩဒဟီယတေ သမ္ပိဏ္ဍီယတေ၊ ဥဒဟိယတိ သမ္ပိဏ္ဍိယတီတိ ဝါ သမောဓာနန္တိ အဝယဝဝစနတ္ထော ကာတဗ္ဗော။ ‘‘မက္ခေတွာ’’တိ ဣမိနာ ဓုဓာတုယာ ပပ္ပောဋနဓံသနဓောဝနာနိ ဒဿေတိ။ သောတိ ဩဓာနသမောဓာနော၊ အာဂတောတိ သမ္ဗန္ဓော။

ဧတ္ထာတိ ဩဓာနသမောဓာနေ။ ယောတိ ဘိက္ခု၊ ပဋိစ္ဆာဒေတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ပရိဝသန္တော ဝါ မာနတ္တာရဟော ဝါ မာနတ္တံ စရန္တော ဝါ အဗ္ဘာနာရဟော ဝါ ယော ဘိက္ခူတိ ယောဇနာ။ ‘‘ပုရိမာယ အာပတ္တိယာ’’တိ ပဒံ ‘‘သမာ ဝါ’’တိ ပဒေ သဟာဒိယောဂေါ။ ‘‘ဦနတရာ’’တိပဒေ ဝိဘတ္တိအပါဒါနံ၊ အနုမေယျဝိသယအပါဒါနံ ဝါ။ ‘‘အဒိဝသေ ကတွာ’’တိ ဣမိနာ ဩဓုနိတွာတိ ဧတ္ထ ဓုဓာတုယာ ယထာဝုတ္တတ္ထေယေဝ ဒဿေတိ။ ဦနကပက္ခပဋိစ္ဆန္နာတိ ပက္ခတော ဦနကေန ပဋိစ္ဆန္နာ။ ဧတေနုပါယေနာတိ ပက္ခေ ဝုတ္တေန ဧတေန ဥပါယေန။

တတ္ထာတိ မူလာပတ္တိတော အတိရေကပဋိစ္ဆန္နေ။ အာဝိ ကာရာပေတွာတိ မူလာပတ္တိတော အန္တရာပတ္တိယာ ပဋိစ္ဆန္နဘာဝံ အာဝိ ကာရာပေတွာ။ ဧတ္ထာတိ အာပတ္တိပဋိစ္ဆန္နေ။ ပမာဏန္တိ ကာရဏံ။ ယာတိ အာပတ္တိ။ တတ္ထာတိ မူလဘာဝေန ကတ္တဗ္ဗာယံ မူလိအာပတ္တိယံ။ ဣတရန္တိ မူလိဘာဝေန ကတ္တဗ္ဗံ မူလာပတ္တိံ။ သမောဓာယာတိ သမောဒဟိတွာ။ ပက္ခိပိတွာတိ အတ္ထော။

ဧကာ ဝါ ယာ အာပတ္တိ သဗ္ဗစိရပဋိစ္ဆန္နာ ဟောတီတိ ယောဇနာ။ သဗ္ဗစိရပဋိစ္ဆန္နာယောတိ သဗ္ဗာသံ အာပတ္တီနံ စိရေန ပဋိစ္ဆန္နာယော။ တာသန္တိ အာပတ္တီနံ။ အဂ္ဃေနာတိ ပရိစ္ဆေဒေန။ အဂ္ဃသဒ္ဒေါ ဟေတ္ထ ပရိစ္ဆေဒတ္ထဝါစကော။ အဘိဓာနေ (အဘိဓာနပ္ပဒီပိကာယံ ၁၀၄၈ ဂါထာယံ) ဝုတ္တံ ‘‘အဂ္ဃော မုလျေ စ ပူဇနေ’’တိ။ ဧတ္ထ ‘‘မုလျေ စာ’’တိ ပဒဿ မူလပရိစ္ဆေဒေတိ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တမေဝတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘တာသံ ရတ္တိပရိစ္ဆေဒဝသေနာ’’တိ။ ဣမေဟိ ¶ ပဒေဟိ အဂ္ဃေန ရတ္တိပရိစ္ဆေဒေန သမောဓာနေတွာ ဒါတဗ္ဗော ပရိဝါသော အဂ္ဃသမောဓာနောတိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ ဧတ္ထ စ ‘‘သဗ္ဗစိရပဋိစ္ဆန္နာယော’’တိ ဝုတ္တတ္တာ ကိဉ္စာပိ ကောဋိအတ္ထဝါစကော တတိယက္ခရေန ပါဌော ယုတ္တော ဝိယ ဒိဿတိ။ တထာပိ သော ပါဌော န ဂဟေတဗ္ဗော။ ကသ္မာ? ဗဟူသု ပါဠိပေါတ္ထကေသု၊ အဋ္ဌကထာပေါတ္ထကေသု စ အလိခိတတ္တာ။ ဗဟူသု ဟိ ပေါရာဏပေါတ္ထကေသု စတုတ္ထက္ခရေန ပါဌောယေဝ လိခိတော၊ တသ္မာ သော ပါဌောယေဝ ဂဟေတဗ္ဗော၊ န အညောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ သောတိ အဂ္ဃသမောဓာနော။ အာဂတောယေဝါတိ သမ္ဗန္ဓော။

ယဿ ပနာတိ ဘိက္ခုဿ၊ ပဋိစ္ဆန္နာတိ သမ္ဗန္ဓော။ သဗ္ဗန္တိ သကလံ။ အာပတ္တိသဟဿဂါထာယ –

ဒသသတံ အာပတ္တိယော ရတ္တိသတံ ဆာဒယိတွာနာတိ ယောဇနာ။ ဣမိနာ နယေနပိ အဂ္ဃသမောဓာနောတိ ဧတ္ထ အဂ္ဃသဒ္ဒဿ စတုတ္ထက္ခရေန ပါဌဿ ယုတ္တဘာဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ အဂ္ဃေန ဒသရတ္တိပရိစ္ဆေဒေန သမောဓာယ ဒါတဗ္ဗော အဂ္ဃသမောဓာနော။

ယော ပရိဝါသော နာနာဝတ္ထုကာယော အာပတ္တိယော ဧကတော ကတွာ ဒိယျတိ၊ အယံ ပရိဝါသော မိဿကသမောဓာနော နာမာတိ ယောဇနာ။ ဧတ္ထ ဝတ္ထုဝသေန မိဿကာ အာပတ္တိယော သမောဓာနေတွာ ဒါတဗ္ဗော ပရိဝါသော မိဿကသမောဓာနောတိ ဝစနတ္ထော ကာတဗ္ဗော။ တတြာတိ မိဿကသမောဓာနေ။ တဒနုရူပါယာတိ တဿ ယာစနဿ အနုရူပါယ။

ဧတ္ထ စာတိ မိဿကသမောဓာနေ စ၊ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီတိ သမ္ဗန္ဓော။

‘‘ပက္ခမာနတ္တဉ္စ ¶ …ပေ… ကထယိဿာမာ’’တိ ယံ ဝစနံ ဝုတ္တံ၊ တဿ ဝစနဿ ဩကာသောတိ ယောဇနာ။ တံ ပနာတိ ပက္ခမာနတ္တံ ပန။ ‘‘အဍ္ဎမာသမေဝ ဒါတဗ္ဗ’’န္တိ ဣမိနာ ပက္ခမေဝ ဒါတဗ္ဗံ မာနတ္တံ ပက္ခမာနတ္တန္တိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ ဟီတိ သစ္စံ။ တံ ပနာတိ ပက္ခမာနတ္တံ ပန၊ ဒါတဗ္ဗန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ အတ္တနော သီမန္တိ အတ္တနော ဝိဟာရသီမံ၊ မဟာသီမန္တိ အတ္ထော။ သောဓေတွာတိ သဗ္ဗာသံ ဟတ္ထပါသနယနဝသေန၊ ဆန္ဒာရဟာနံ ဆန္ဒနယနဝသေန၊ သီမတော ¶ ဗဟိကရဏဝသေန စ သောဓေတွာ။ စတုဝဂ္ဂဂဏန္တိ စတုဝဂ္ဂသင်္ဃံ။ ဂဏောတိ စေတ္ထ သင်္ဃောယေဝါဓိပ္ပေတော။

တတြာတိ ‘‘ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ’’တိ ဝစနေ။ မုခမတ္တဒဿနန္တိ ဥပါယမတ္တဒဿနံ၊ အာဒိမတ္တဒဿနံ ဝါ။ ‘‘အာပန္နာယ ဘိက္ခုနိယာ’’တိ ပဒံ ‘‘ဧဝမဿ ဝစနီယော’’တိ ပဒေ ကတ္တာ၊ ‘‘ယာစာပေတွာ’’တိ ပဒေ ကာရိတကမ္မံ။ ‘‘ဗျတ္တာယ ဘိက္ခုနိယာ’’တိ ပဒံ ‘‘ဉာပေတဗ္ဗော’’တိ ပဒေ ကာရိတကတ္တာ၊ ‘‘သင်္ဃော’’တိ ပဒံ တတ္ထေဝ ကာရိတကမ္မံ။ ‘‘ဧတံ ကာရဏ’’န္တိ ဓာတုကမ္မံ အဇ္ဈာဟရိတဗ္ဗံ။ တဗ္ဗပစ္စယေန ကာရိတကမ္မမေဝ ဝုတ္တံ။ ဉာပေတဗ္ဗာကာရံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘သုဏာတု မေ’’တိအာဒိ။

နိက္ခိတ္တဝတ္တန္တိ ကရဏတ္ထေ စေတံ ဥပယောဂဝစနံ။ နိက္ခိတ္တဝတ္တေနာတိ ဟိ အတ္ထော။ တတ္ထေဝါတိ မာဠကသီမာယမေဝ။ ဟီတိ သစ္စံ၊ ယသ္မာ ဝါ။ အဿာတိ မာနတ္တစာရိကာယ ဘိက္ခုနိယာ။ တတြာတိ တသ္မာ ကတ္တဗ္ဗဝိနယကမ္မဘာဝတောတိ အတ္ထော။ နောတိ အမှာကံ၊ သန္တိကန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ စတူဟိ ပကတတ္တဘိက္ခုနီဟိ နိသီဒိတဗ္ဗန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဂါမူပစာရတော ဒွေ လေဍ္ဍုပါတေ အတိက္ကမိတွာတိ ဣဒံ ဘိက္ခုနီဝိဟာရူပစာရာတိက္ကမံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ဝိဟာရူပစာရတောပီတိ ဘိက္ခုဝိဟာရူပစာရတောပိ။ တတ္ထာတိ ဘိက္ခုနီနံ နိသိန္နဋ္ဌာနံ။ ကုရုန္ဒိမဟာပစ္စရီသု ပန ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝိဟာရဿ စာတိ ဘိက္ခုဝိဟာရဿ စ။ ဂါမဿ ဥပစာရံ မုဉ္စိတုံ ဝဋ္ဋတီတိ န ဝုတ္တန္တိ ယောဇနာ။ တသ္မာ ဂါမူပစာရေပိ နိသီဒိတုံ ဝဋ္ဋတီတိ အဓိပ္ပာယော။

တာယ ဘိက္ခုနိယာ အာရောစေတဗ္ဗန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

တတ္ထေဝါတိ ဘိက္ခုနီနံ နိသီဒနဋ္ဌာနေယေဝ။ ဌာနန္တိ ဘိက္ခူနံ ဌာနံ။ ဧတီတိ အာဂစ္ဆတိ။ ပဂေဝါတိ ပါတောယေဝ။ တာယာတိ မာနတ္တစာရိနိယာ။

အနိက္ခိတ္တဝတ္တာယ ပန ဘိက္ခုနိယာတိ သမ္ဗန္ဓော။ အဇာနနပစ္စယာတိ အဇာနနကာရဏာ။ တန္တိ ဝစနံ။ ပါရိဝါသိကဝတ္တာဒီနန္တိ အာဒိသဒ္ဒေန အာဂန္တုကဝတ္တပူရဏနိဿယပဋိပ္ပဿဒ္ဓါဒယော သင်္ဂဏှာတိ ¶ ။ ယုတ္တတရံ ဒိဿတီတိ ယုတ္တတရံ ဟုတွာ ဒိဿတိ။ ဣမိနာ အနိက္ခိတ္တဝတ္တဘိက္ခုနာ ဝိယ ဘိက္ခုနိယာပိ အန္တောဥပစာရသီမဂတာနံယေဝ အာရောစေတဗ္ဗံ၊ န ဂါမေ ဌိတာနမ္ပိ ¶ ဂန္တွာ အာရောစေတဗ္ဗန္တိ ဒီပေတိ။ ဥပေါသထေတိ ဥပေါသထဒိဝသေ။ ဧသေဝ နယော ပဝါရဏာယပိ။ ဒေဝသိကန္တိ ဒိဝသေ ဒိဝသေ။ တသ္မိံ ဂါမေတိ ဘိက္ခုနီနံ ဝသနဂါမေ။ အညတြာတိ ဘိက္ခုနီနံ ဝသနဂါမတော အညသ္မိံ ဂါမေ။ တတြာတိ ဘိက္ခုနီနံ ဝသနဂါမံ။ ဒဿေတွာတိ ဘိက္ခုနီနံ ဒဿေတွာ။ တာယာတိ မာနတ္တစာရိနိယာ။ ဝိဟာရန္တိ ဘိက္ခူနံ ဝိဟာရံ။ ဥပစာရသီမာယာတိ ဥပစာရသီမတော ဗဟီတိ သမ္ဗန္ဓော။ အယန္တိ မာနတ္တစာရိနီ။

ဝီသတိ ဂဏော ဣမဿာတိ ဝီသတိဂဏော၊ သင်္ဃော၊ တသ္မိံ။ မာနတ္တံ စရမာနာ ဘိက္ခုနီတိ ယောဇနာ။ ဣဒံ ပက္ခမာနတ္တံ နာမာတိ ဣဒံ ပုဗ္ဗဝစနဿ နိဂမဝသေန ပရဝစနဿ ကထနတ္ထာယ ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

တတ္ထာတိ တိဝိဓေသု မာနတ္တေသု။ ယဒေတံ မာနတ္တံ အနုညာတန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ပရတောတိ ပရသ္မိံ။ ပရိဝါသံ ပရိဝသန္တဿ မူလာယပဋိကဿိတဿ ဥဒါယိတ္ထေရဿ အနုညာတန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ အာပဇ္ဇိတွာတိ အာပဇ္ဇနတော။ ဣဒန္တိ မာနတ္တံ ဝုစ္စတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဟီတိ သစ္စံ၊ ယသ္မာ ဝါ။ ဩဓာနသမောဓာနန္တိ ဧတ္ထ ဝစနတ္ထော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တောယေဝ။ တမ္ပီတိ ကုရုန္ဒိယံ ဝုတ္တဝစနမ္ပိ။

တန္တိ အဂ္ဃသမောဓာနမိဿကသမောဓာနံ၊ ဒါတဗ္ဗန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧတ္တာဝတာတိ ဧတပရိမာဏေန ဝစနက္ကမေန၊ ‘‘အယဉှိ ဣဓ အဓိပ္ပေတော ပရိဝါသော နာမာ’’တိ (စူဠဝ။ အဋ္ဌ။ ၁၀၂) ဝစနတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ‘‘ယောဇေတွာ ဒါတဗ္ဗ’’န္တိ ဝစနံ၊ တာဝ ဝစနက္ကမေနာတိ အတ္ထော။ ‘‘တေန ဟိ ဘိက္ခဝေ…ပေ… ဒဿေဿာမာ’’တိ ယံ ဝစနံ ဝုတ္တန္တိ ယောဇနာ။ ‘‘အတ္ထတော’’တိ ဣမိနာ သဒ္ဒေါပိ ဂဟေတဗ္ဗော အဝိနာဘာဝတော။

ပဋိစ္ဆန္နပရိဝါသကထာ

၁၀၂။ ယာ ပါဠိ ဝုတ္တာတိ သမ္ဗန္ဓော။

၁၀၈။ တတောတိ ပါဠိတော။ တံ အာပတ္တိန္တိ တံ အန္တရာပတ္တိံ။ အဿာတိ ဘိက္ခုဿ။ နိက္ခိတ္တဝတ္တော ဘိက္ခူတိ သမ္ဗန္ဓော၊ ဟုတွာတိ ဝါ။ သောတိ ¶ ဘိက္ခု၊ ဌိတော ဟုတွာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တဿာ အာပတ္တိယာတိ တဿာ အန္တရာပတ္တိယာ။ ပဋိစ္ဆန္နာ ဟောတီတိ အန္တရာပတ္တိပိ ပဋိစ္ဆန္နာ ဟောတိ ¶ ။ တသ္မိမ္ပီတိ မူလာယ ပဋိကဿနေပိ။ မက္ခိတာတိ ပိသိတာ၊ ဓံသိတာ ဝါ။ မက္ခိယန္တိ ပိသိယန္တိ၊ ဓံသိယန္တီတိ ဝါ မက္ခိတာ၊ ပရိဝုတ္ထဒိဝသာ။ တတောတိ ပါဠိတော ပရန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ပရတောပိ ဧသေဝ နယော။ ဧဝန္တိအာဒိ နိဂမနံ။ ပဋိစ္ဆန္နဝါရေ ဒဿိတာ ဟောန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။

သမောဓာနပရိဝါသကထာ

၁၂၅။ တတောတိ ပဋိစ္ဆန္နဝါရတော၊ ပရံ ဒဿိတန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧတ္ထ စာတိ ဧတသ္မိံ ဝါရေ စ။ ယသ္မာတိ ယသ္မာ ကာရဏာ၊ ယေန ကာရဏေန ဝါ။ တေနေဝါတိ တေနေဝ ကာရဏေန၊ တသ္မာ ကာရဏာ ဝါ၊ ‘‘မူလာယ…ပေ… ဒေတူ’’တိ ဝုတ္တန္တိ ယောဇနာ။ တသ္မာ သဗ္ဗေ မက္ခိတာဝ ဟောန္တီတိ ယောဇနာ။ တတောတိ ဝါရတော ပရံ နိဋ္ဌာပိတန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

အဂ္ဃသမောဓာနပရိဝါသကထာ

၁၃၄။ တတောတိ ဝါရတော ပရံ ဒဿိတောတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတောတိ ဝါရတော ပရံ ပါဠိ ဌပိတာတိ သမ္ဗန္ဓော။ လဇ္ဇိဓမ္မေ ဝါ ဥပ္ပန္နေတိ သမ္ဗန္ဓော။ ယန္တိ ကမ္မံ။ တတောတိ ဝါရတော ပရံ တထေဝ ပါဠိ ဌပိတာတိ သမ္ဗန္ဓော။

၁၃၈။ တတောတိ ဝါရတော ပရံ ပုရိမနယေနေဝ ပါဠိ ဌပိတာတိ သမ္ဗန္ဓော။

သုဒ္ဓန္တပရိဝါသာဒိကထာ

၁၅၆။ တတောတိ ဝါရတော ပရံ သုဒ္ဓန္တပရိဝါသော ဒဿိတောတိ သမ္ဗန္ဓော။

၁၆၀။ တတောတိ ပါဠိတော ပရံ ပါဠိ ဌပိတာတိ သမ္ဗန္ဓော။

၁၆၅။ တတ္ထာတိ ပါဠိယံ။ အန္တရာ…ပေ… အပ္ပဋိစ္ဆန္နာယောတိအာဒီသု အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗောတိ သမ္ဗန္ဓော။

၁၆၆။ ပစ္ဆိမသ္မိံ ¶ အာပတ္တိက္ခန္ဓေတိ ဧတ္ထ အာပတ္တိက္ခန္ဓဿ ဘေဒဘာဝတော ကိံ ‘‘ပစ္ဆိမသ္မိံ အာပတ္တိက္ခန္ဓေ’’တိ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ဧကောဝ သော အာပတ္တိက္ခန္ဓော’’တိ။ အထ ကသ္မာ ‘‘ပစ္ဆိမသ္မိံ ¶ အာပတ္တိက္ခန္ဓေ’’တိ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ပစ္ဆာ ဆာဒိတတ္တာ ပနာ’’တိအာဒိ။ ဧတ္ထ ပနသဒ္ဒေါ ဂရဟတ္ထဝါစကော၊ တထာပီတိ ဟိ အတ္ထော။ ဧကောပိ အာပတ္တိက္ခန္ဓော ပစ္ဆာ ဆာဒိတတ္တာ ပစ္ဆိမသ္မိံ အာပတ္တိက္ခန္ဓေတိ ဝုတ္တန္တိ အဓိပ္ပာယော။

၁၈၀။ ‘‘ဝဝတ္ထိတာ သမ္ဘိန္နာ’’တိ ဧတံ ဝစနန္တိ ယောဇနာ။

၈။ ဒွေဘိက္ခုဝါရဧကာဒသကာဒိကထာ

၁၈၁။ တတောတိ ပါဠိတော ပရံ ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထာတိ ပါဠိယံ။ မိဿကန္တိ ဧတ္ထ ကေဟိ မိဿကန္တိ အာဟ ‘‘ထုလ္လစ္စယာဒီဟိ မိဿက’’န္တိ။

၁၈၄။ တတောတိ ပါဠိတော ပရံ ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထာတိ ‘‘ဣဓ ပန ဘိက္ခဝေ’’တိအာဒိပါဌေ။ တဉ္စာတိ ‘‘ဣဓ ပန ဘိက္ခဝေ’’တိအာဒိဝစနဉ္စ ဣတော ပုဗ္ဗေ အဝုတ္တံ သဗ္ဗံ ဝစနဉ္စာတိ ယောဇနာ။

ဣတိ သမုစ္စယက္ခန္ဓကဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။

၄။ သမထက္ခန္ဓကံ

၁။ သမ္မုခါဝိနယကထာ

၁၈၆-၇။ သမထက္ခန္ဓကေ ဧဝမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ ဆ မာတိကာပဒါနီတိ ဝါကျမ္ပိ သမာသောပိ ယုတ္တောယေဝ။ တတ္ထ သမာသော ပန အသမာဟာရဒိဂုယေဝ။ ‘‘နိက္ခိပိတွာ’’တိ ပဒံ ‘‘ဝုတ္တော’’တိ ပဒေ ပုဗ္ဗကာလကိရိယာဝိသေသနံ၊ တုလျတ္ထော ဝါ။ ဝိတ္ထာရောတိ ဝိဘင်္ဂေါ။ တတ္ထာတိ ဝိဘင်္ဂေ။ သညာပေတီတိ ဧတ္ထ သညံ ကတွာ ဇာနာပေတီတိ အတ္ထံ ပဋိက္ခိပန္တော အာဟ ‘‘ပရိတောသေတွာ ဇာနာပေတီ’’တိ။ ဣမိနာ သံပုဗ္ဗော ဉာဓာတု ပရိတောသနတ္ထံ အန္တောကတွာ အဝဗောဓနတ္ထော ဟောတီတိ ဒဿေတိ။ ကာရဏပတိရူပကာနီတိ ကာရဏဿ ပဋိဘာဂါနိ။ နိဇ္ဈာပေတီတိ ဧတ္ထ ဈေဓာတု ဩလောကနတ္ထောတိ ¶ အာဟ ‘‘ဩလောကေတီ’’တိ။ ယထာတိ ယေနာကာရေန၊ ကရိယမာနေတိ ¶ သမ္ဗန္ဓော။ သောတိ ဓမ္မဝါဒီ။ ပရတောပိ ဧသေဝ နယော။ ‘‘ပုနပ္ပုန’’န္တိ ဣမိနာ အနုပေက္ခတီတိ ဧတ္ထ အနုသဒ္ဒေါ န ဥပစ္ဆိန္နတ္ထောတိ ဒဿေတိ။ ပေက္ခတိ အနုပေက္ခတီတိ ဧတ္ထ ဣက္ခဓာတု ‘‘ဒဿေတိ အနုဒဿေတီ’’တိ ဧတ္ထ ဒိသဓာတုယာ သဒိသတ္ထောတိ အာဟ ‘‘ဒဿေတိ…ပေ… ပရိယာယဝစနာနီ’’တိ။ တေသညေဝါတိ ‘‘ပေက္ခတိ အနုပေက္ခတီ’’တိ ပဒါနညေဝ။ ပရိယာယဝစနာနီတိ ဝေဝစနသဒ္ဒါ အတ္ထေ ပရိဗျတ္တိံ အယန္တိ ဂစ္ဆန္တိ ဣမေဟီတိ ပရိယာယာနိ၊ တာနိယေဝ ဝစနာနိ ပရိယာယဝစနာနိ။ သောတိ အဓမ္မဝါဒီ။ မောဟေတွာတိ ဓမ္မဝါဒီပုဂ္ဂလာဒိံ မောဟာပေတွာ။

၁၈၈။ ဓမ္မဝါဒီ ပုဂ္ဂလော ဒဿေတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ အမောဟေတွာတိ အဓမ္မဝါဒီပုဂ္ဂလာဒိံ အမောဟာပေတွာ၊ အဝိပရီတံ ဇာနာပေတွာတိ အတ္ထော။

၂။ သတိဝိနယကထာ

၁၉၅။ ပရမ္မုခံ ဝိနေတိ ဝိနာသေတီတိ ဝိနယော၊ ပရမ္မုခံ ဝိနေတိ ဝိနာသေတိ အနေနာတိ ဝါ ဝိနယော၊ ဝိနယကမ္မံ။ သင်္ဃဓမ္မဝိနယပုဂ္ဂလသမ္မုခါနံ ဒါတဗ္ဗော ဝိနယော သမ္မုခါဝိနယော။ ပဉ္စိမာနီတိ ဧတ္ထ ပဉ္စန္နံ သရူပံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘သုဒ္ဓဿာ’’တိအာဒိ။ အနုဝဒိတဿ ဒါနန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧတာနီတိ ပဉ္စ အင်္ဂါနိ။ ‘‘ဧကေကအင်္ဂဝသေန န လဗ္ဘန္တီ’’တိ ဣမိနာ သမုဒါယဝါကျနိဗ္ဗတ္တိဘာဝတော ပဉ္စင်္ဂဝသေနေဝ လဗ္ဘန္တီတိ ဒဿေတိ။ ဒေသနာမတ္တမေဝေတန္တိ ‘‘ပဉ္စိမာနီ’’တိ ဧတံ ဝစနံ ဒေသနာမတ္တမေဝ၊ န အဝယဝဝါကျနိဗ္ဗတ္တိဝစနန္တိ အဓိပ္ပာယော။ ဓမ္မန္တိ ဘူတံ။ ဧတ္ထာတိ ‘‘ပဉ္စိမာနိ ဘိက္ခဝေ’’တိအာဒိဝစနေ။ တတ္ထ စာတိ ‘‘ပဉ္စိမာနိ ဘိက္ခဝေ’’တိအာဒိဝစနေ စ။ အနုဝဒန္တီတိ ဧတ္ထ အနုဒ္ဓံသနေန ဝဒန္တီတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘စောဒေန္တီ’’တိ။ အယံ ပန သတိဝိနယော ဒါတဗ္ဗောတိ သမ္ဗန္ဓော။ အနာဂါမိနောပီတိ ပိသဒ္ဒေါ သမ္ဘာဝနေ၊ သကဒါဂါမိအာဒိကေ ပန ကာ နာမ ကထာတိ ဒဿေတိ။ သော စ ခေါတိ သတိဝိနယော စ။ စောဒိယမာနေယေဝါတိ စောဒိယမာနဿေဝ၊ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ တသ္မိန္တိ သတိဝိနယသ္မိံ ဒိန္နေတိ သမ္ဗန္ဓော။ အစောဒိတတ္တာ ¶ ကထာ န ရူဟတီတိ အာဟ ‘‘စောဒေန္တောပီ’’တိအာဒိ။ အာပဇ္ဇတီတိ စောဒကော အာပဇ္ဇတိ။ စောဒနာဒိအသာရုပ္ပေ ဝိနေတိ ဝိနာသေတီတိ ဝိနယော၊ ဝိနေတိ ဝိနာသေတိ အနေနာတိ ဝါ ဝိနယော၊ ဝိနယကမ္မံ။ သတိဝေပုလ္လပတ္တဿ ဒါတဗ္ဗော ဝိနယော သတိဝိနယော။

၃။ အမူဠှဝိနယကထာ

၁၉၆။ ဘာသိတပရိကန္တန္တိ ¶ ဧတ္ထ ဘာသိတပရိကန္တသဒ္ဒါနံ ကရဏာပေက္ခတ္တာ ဝိသုံ ကရဏံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဝါစာယ ဘာသိတံ၊ ကာယေန ပရိကန္တ’’န္တိ။ ‘‘ပရိက္ကမေတွာ ကတ’’န္တိ ဣမိနာ ပရိကမတီတိ ပရိကန္တံ၊ ပရိကန္တံ ဟုတွာ ကတံ ပရိကန္တန္တိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ ပရိက္ကမေတွာတိ အတိက္ကမိတွာ။ သရတာယသ္မာတိ ဧတ္ထ ဥကာရလောပသန္ဓိံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘သရတု အာယသ္မာ’’တိ။ ‘‘ဧဝရူပိယာ အာပတ္တိယာ’’တိ ဣမိနာ အာပဇ္ဇိတာတိ ဧတ္ထ တုပစ္စယယောဂဘာဝတော ကမ္မတ္ထဆဋ္ဌိယာပိ သမ္ဘဝဘာဝံ ဒဿေတိ။ တုပစ္စယယောဂေ ကမ္မတ္ထဆဋ္ဌီ အနိစ္စံ ဟောတိ၊ တသ္မာ ပါဠိယံ ‘‘ဧဝရူပိယာ အာပတ္တိယာ’’တိ ကမ္မတ္ထဆဋ္ဌီဘာဝေန အဝတွာ ‘‘ဧဝရူပိံ အာပတ္တိ’’န္တိ ကမ္မတ္ထဒုတိယာဘာဝေန ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ တဿာတိ ‘‘အာပဇ္ဇိတွာ’’တိ ပါဌဿ။ ‘‘ပဌမံ ပစ္ဆာ’’တိ ပဒေဟိ အဓိပ္ပာယတ္ထံ ဒဿေတိ။ စောဒကဿ ကထံ ဝိနေတိ ဝိနာသေတီတိ ဝိနယော၊ စောဒကဿ ကထံ ဝိနေတိ ဝိနာသေတိ အနေနာတိ ဝါ ဝိနယော။ ပဌမံ မူဠှဘာဝံ ဥပဂန္တွာ ပစ္ဆာ အမူဠှဿ ဒါတဗ္ဗော ဝိနယော အမူဠှဝိနယော။

၄။ ပဋိညာတကရဏကထာ

၂၀၀။ ပဋိဇာနိယတေ၊ ပဋိဇာနနံ ဝါ ပဋိညာ၊ တာယ ကာရေတဗ္ဗံ။

၅။ ယေဘုယျသိကာကထာ

၂၀၂။ ယေဘုယျသိကာတိ ဧတ္ထ ယေဘုယျေန ပဝတ္တာ ယေဘုယျသိကာ၊ ဓမ္မဝါဒီနံ ယေဘုယျတာသမ္ပာဒိကာ ကိရိယာတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ယဿာ ကိရိယာယာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ယဿာ ကိရိယာယာတိ ယဿာ ယေဘုယျတာသမ္ပာဒိကာယ ကိရိယာယ။ ဧသာတိ ယေဘုယျတာသမ္ပာဒိကာ ကိရိယာ။

၂၀၄။ ဩရမတ္တကန္တိ ¶ ဧတ္ထ ဩရသဒ္ဒေါ စ မတ္တသဒ္ဒေါ စ သမူဟံ ကတွာ ပရိတ္တဝါစကော အပ္ပမတ္တဝါစကောတိ အာဟ ‘‘ပရိတ္တံ အပ္ပမတ္တက’’န္တိ။ ‘‘ဘဏ္ဍနမတ္တမေဝါ’’တိ ဣမိနာ န မဟန္တံ ဝိဝါဒါဓိကရဏံ ဟောတီတိ ဒဿေတိ ¶ ။ န စ ဂတိဂတန္တိ ဧတ္ထ စိရကာလဘာဝံ န စ ဂတန္တိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဒွေ တယော…ပေ… အဝိနိစ္ဆိတ’’န္တိ။ တတ္ထ တတ္ထေဝါတိ တသ္မိံ တသ္မိံ ဝိဝါဒါဓိကရဏဇာတအာဝါသေ ဧဝ၊ န စ သရိတသာရိတပဒါနံ သုဒ္ဓကာရိတကိရိယဘာဝံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘သယံ သရိတံ ဝါ အညေဟိ သာရိတံ ဝါ န ဟောတီ’’တိ။ တေဟိ ဘိက္ခူဟီတိ ဝိဝါဒကာရကေဟိ ဘိက္ခူဟိ။ ‘‘သလာကံ ဂါဟေန္တော’’တိ ဣမိနာ ‘‘ဇာနာတီ’’တိ ပဒဿ ကတ္တာရံ ဒဿေတိ။ ဣမိနာ နီဟာရေနာတိ ဣမိနာ ကာရဏေန။ အပိ နာမာတိ ဣမိနာ အပ္ပေဝနာမသဒ္ဒေါ အပိနာမပရိယာယောတိ ဒဿေတိ။ အဿူတိ ဘဝေယျုံ။ ဣမိနာ ‘‘ပါဠိယံ အဓမ္မဝါဒီ ဗဟုတရာ ဘဝေယျုံ၊ အပ္ပေဝ နာမ သာဓူ’’တိ ယောဇနာနယံ ဒဿေတိ။ ‘‘အယမဿ အဇ္ဈာသယော ဟောတီ’’တိ ဣမိနာ ပါဌသေသံ ဒဿေတိ။ အဿာတိ သလာကဂါဟဿ။ ဒွီသုပီတိ ‘‘ဇာနာတိ သင်္ဃော ဘိဇ္ဇိဿတီ’’တိ စ ‘‘အပ္ပေဝ နာမ သင်္ဃော ဘိဇ္ဇေယျာ’’တိ စ ဒွီသုပိ ပဒေသု။

‘‘အဓမ္မေန ဂဏှန္တီ’’တိ ဧတ္ထ ‘‘ဂဏှန္တီ’’တိ ကိရိယာပဒဿ အဓမ္မဝါဒိနော ဧဝ ကတ္တာ နာမာတိ အာဟ ‘‘အဓမ္မဝါဒိနော’’တိ။ ‘‘ဒွေ ဓမ္မဝါဒိနော’’တိ ဣမိနာ ‘‘ဝဂ္ဂါ ဂဏှန္တီ’’တိ ဧတ္ထ ‘‘ဂဏှန္တီ’’တိ ကိရိယာပဒဿ ဓမ္မဝါဒိနော ဧဝ ကတ္တာ နာမာတိ ဒဿေတိ။ န စ ယထာဒိဋ္ဌိယာ ဂဏှန္တီတိ ဧတ္ထ ဓမ္မဝါဒိနော ဟုတွာ ဓမ္မဝါဒိသလာကံ အဂ္ဂဟေတွာ အဓမ္မဝါဒိသလာကဿ ဂဟဏံ န စ ယထာဒိဋ္ဌိယာ ဂဏှန္တိ နာမာတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဓမ္မဝါဒိနော ဟုတွာ’’တိအာဒိ။ ပဋိဝတ္တေတွာတိ ဣမမေဝတ္ထံ ပဋိသေဓေတွာ။ ‘‘ပရိဝတ္တေတွာ’’တိပိ ပါဌော၊ ဟေဋ္ဌုပရိယာယံ ကတွာတိ အတ္ထော။ တေတိ ဓမ္မဝါဒိနော။ ဧတ္ထာတိ သမထက္ခန္ဓကေ။

၆။ တဿပါပိယသိကာကထာ

၂၀၇။ အသုစီတိ ဧတ္ထ နတ္ထိ သုစီနိ ကာယဝစီကမ္မာနိ ဧတဿာတိ အသုစီတိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အသုစီဟိ ကာယဝစီကမ္မေဟိ သမန္နာဂတော’’တိ ¶ ။ ဧသေဝ နယော အလဇ္ဇီတိ ဧတ္ထာပိ။ သာနုဝါဒေါတိ ဧတ္ထ အနုဝါဒဥပဝါဒသဒ္ဒါနံ ပရိယာယတ္တာ ဝုတ္တံ ‘‘သဥပဝါဒေါ’’တိ။ ဣတိ ပဉ္စာတိ ဣမာနိ ပဉ္စ အင်္ဂါနိ။ ဧတ္ထာတိ တဿပါပိယသိကကမ္မေ။ ဣဒန္တိ ကမ္မံ ဝုစ္စတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဟီတိ ဝိတ္ထာရော။ ယော ပုဂ္ဂလော ပါပိယောတိ ယောဇနာ။ ပါပုဿန္နတာယာတိ လာမကုဿန္နတာယ။ ဣမိနာ အယဉ္စ ပါပေါ အယဉ္စ ပါပေါ၊ အယမိမေသံ ဝိသေသေန ပါပေါတိ ပါပိယောတိ စ ပါပါနံ အတိသယေန ပါပေါတိ ပါပိယောတိ စ ဝစနတ္ထော ဒဿိတော။ တဿာတိ ပုဂ္ဂလဿ။ ဣမိနာ တဿ ပါပိယဿ ကတ္တဗ္ဗံ တဿပါပိယသိကံ၊ တမေဝ ကမ္မံ တဿပါပိယသိကကမ္မန္တိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ ကေသုစိ ပေါတ္ထကေသု ယကာရေ ဒွေဘာဝေါ အတ္ထိ၊ သော အယုတ္တောယေဝ။ ‘‘ယေဘုယျသိကာ’’တိ ဧတ္ထ ယကာရေ ဒွေဘာဝဿ ဒဿနတော ဧတ္ထာပိ ဒွေဘာဝေါ ယုတ္တော ဘဝေယျာတိ လိခန္တီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

၇။ တိဏဝတ္ထာရကာဒိကထာ

၂၁၂။ ကက္ခဠတာယ ဝါဠတာယာတိ ဧတ္ထ ကက္ခဠဿ ဘာဝေါ ကက္ခဠတာ၊ ဝါဠဿ ဘာဝေါ ဝါဠတာတိ ¶ ဝစနတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ကက္ခဠဘာဝါယ စေဝ ဝါဠဘာဝါယ စာ’’တိ။ ဣမိနာ တာပစ္စယဿ သမူဟတ္ထဉ္စ သွတ္ထဉ္စ ပဋိက္ခိပတိ။ ‘‘ကက္ခဠတာယ ဝါဠတာယာ’’တိ ဗျဉ္ဇနတောယေဝ နာနံ၊ န အတ္ထတော။ ဘေဒါယာတိ ဧတ္ထ အညဿ ဘေဒံ ပဋိက္ခိပန္တော အာဟ ‘‘သင်္ဃဘေဒါယာ’’တိ။ ဂိလာနေပီတိ ပိသဒ္ဒေါ အညေ ပန ကာ ကထာတိ ဒဿေတိ။ တတ္ထေဝါတိ အဓိကရဏဝူပသမဋ္ဌာနေယေဝ။ ‘‘ဧကတော’’တိ ဣမိနာ ဧကဇ္ဈန္တိ ပဒဿ ‘‘ဧကတော’’တိ ပဒေန သမာနတံ ဒဿေတိ၊ ဧကသဒ္ဒတော ဇ္ဈပစ္စယော စ တောပစ္စယော စ ဝိသေသော၊ ‘‘တိဏဝတ္ထာရကသဒိသတ္တာ’’တိ ဣမိနာ သဒိသူပစာရံ ဒဿေတိ။ တိဏေဟိ အဝတ္ထရိတဗ္ဗန္တိ တိဏဝတ္ထာရံ၊ ဂူထမုတ္တံ၊ တိဏဝတ္ထာရမိဝ တိဏဝတ္ထာရကံ။ ဧတ္ထ အဓိကရဏမေဝ မုချတော လဗ္ဘတိ၊ သမထော ပန ဖလူပစာရတော၊ သဒိသတ္ထေ ကပစ္စယော။ တမေဝတ္ထံ ပါကဋံ ကရောန္တော အာဟ ‘‘ယထာ ဟီ’’တိအာဒိ။ ဃဋ္ဋိယမာနံ ဂူထံ ဝါ မုတ္တံ ဝါတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဃဋ္ဋိယမာန’’န္တိ ပဒံ ဟေတုအန္တောဂဓဝိသေသနံ၊ ‘‘ဗာဓတီ’’တိ ဣမိနာ ¶ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။ သုပ္ပဋိစ္ဆာဒိတဿ ပန အဿ ဂူထမုတ္တဿာတိ ယောဇနာ။ ‘‘သုပ္ပဋိစ္ဆာဒိတဿာ’’တိ ပဒမ္ပိ ဟေတုအန္တောဂဓဝိသေသနမေဝ၊ ‘‘န ဗာဓတီ’’တိ ဣမိနာ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။ ယံ အဓိကရဏံ သံဝတ္တတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ မူလာနုမူလန္တိ မူလဉ္စ အနုမူလဉ္စ မူလာနုမူလံ။ တန္တိ အဓိကရဏံ။ ဣမိနာ ကမ္မေနာတိ တိဏဝတ္ထာရကကမ္မေန။ ဂူထံ တိဏေဟိ ပဋိစ္ဆန္နံ သုဝူပသန္တံ ဟောတိ ဝိယ တိဏဝတ္ထာရကေန ပဋိစ္ဆန္နံ သုဝူပသန္တံ ဟောတီတိ ယောဇနာ။ ဣတီတိ တသ္မာ။

၂၁၃။ ထုလ္လဝဇ္ဇန္တိ ဧတ္ထ ထုလ္လစ္စယဿာပိ ထုလ္လဝဇ္ဇတ္တာ ဣဓ ပါရာဇိကသင်္ဃာဒိသေသမေဝါဓိပ္ပေတန္တိ အာဟ ‘‘ပါရာဇိကဉ္စေဝ သင်္ဃာဒိသေသဉ္စာ’’တိ။ ဂိဟိပဋိသံယုတ္တန္တိ ဧတ္ထ ဂိဟီနံ ပဋိသံယုတ္တံ ဂိဟိပဋိသံယုတ္တန္တိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဂိဟီန’’န္တိအာဒိ။ ‘‘ဟီနေနာ’’တိ ပဒံ ‘‘ခုံသနဝမ္ဘန’’ ဣတိ ပဒေနေဝ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။ ဓမ္မိကပဋိဿဝေသူတိ နိမိတ္တတ္ထေ ဘုမ္မဝစနံ။

၂၁၄။ ကမ္မဝါစာပရိယောသာနေ ဝုဋ္ဌိတာ ဟောန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထာတိ အဓိကရဏဝူပသမဋ္ဌာနေ။ အညာဝိဟိတာပီတိ အဓိကရဏဝိနိစ္ဆယတော အညသ္မိံ ဌာနေ စိတ္တံ အာဝိဟိတာပိ ဌပိတာပိ။ ဥပသမ္ပဒမဏ္ဍလတောတိ ဥပသမ္ပဒသီမဗိမ္ဗတော၊ ယေ ပနာတိ ဘိက္ခူ ပန၊ ဒိဋ္ဌာဝိကမ္မံ ကရောန္တီတိ ဝါ အနာဂတာတိ ဝါ နိသိန္နာတိ ဝါ သမ္ဗန္ဓော။ တေဟိ ဝါတိ အဓိကရဏံ ဝိနိစ္ဆိနန္တေဟိ ဘိက္ခူဟိ ဝါ။ တတ္ထာတိ အဓိကရဏဝိနိစ္ဆိတဋ္ဌာနံ။ ဆန္ဒံ ဒတွာတိ ဆန္ဒံ သင်္ဃဿ ဒတွာ။ ပရိဝေဏာဒီသူတိအာဒိသဒ္ဒေန အာဝါသာဒယော သင်္ဂဏှာတိ။ တေတိ ဘိက္ခူ။

၈။ အဓိကရဏကထာ

၂၁၅။ ဝိပစ္စတာယာတိ ¶ ဧတ္ထ ဝိကာရဘာဝေန ပတတိ ပဝတ္တတီတိ ဝိပစ္စံ၊ စိတ္တဒုက္ခံ၊ တဒေဝ ဝိပစ္စတာ၊ တဒတ္ထာယာတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘စိတ္တဒုက္ခတ္ထ’’န္တိ။ ‘‘ဖရုသဝစန’’န္တိ ဣမိနာ ဝေါဟာရ သဒ္ဒေါ ဝစနပရိယာယောတိ ဒဿေတိ။ ယော တတ္ထာတိ ဧတ္ထ တသဒ္ဒဿ ဝိသယံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘တေသု အနုဝဒန္တေသူ’’တိ။ ယော ဥပဝါဒေါတိ ယောဇနာ။ ‘‘အနုဝဒနာ’’တိ ¶ ဧတံ ပဒန္တိ ယောဇနာ။ အာကာရဒဿနန္တိ အနုဝဒနဿ အာကာရဒဿနံ၊ ဒဿနဟေတု ဝါ။ ‘‘ပုနပ္ပုန’’န္တိ ဣမိနာ အနုသမ္ပဝင်္ကတာတိ ဧတ္ထ အနုသဒ္ဒဿ န ဥပစ္ဆိန္နတ္ထံ ဒဿေတိ။ တတ္ထေဝါတိ အနုဝဒနေ ဧဝ။ သမ္ပဝင်္ကတာတိ သမ္မာ ပကာရေန နိန္နပေါနပဗ္ဘာရတာ။ အဗ္ဘုဿဟနတာတိ ဧတ္ထ အတိရေကံ ဥဿာဟနတာတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ကသ္မာ’’တိအာဒိ။ အနုဗလပ္ပဒါနန္တိ ဧတ္ထ ပုနပ္ပုနံ ဗလဿ ပဒါနန္တိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ပုရိမဝစနဿာ’’တိအာဒိ။

ကိစ္စယတာတိ ဧတ္ထ ‘‘မာ ပဏ္ဍိစ္စယ’’န္တိအာဒီသု (ဇာ။ ၂။၂၂။၁) ဝိယ ဗျဉ္ဇနဝဍ္ဎနဝသေန ယကာရာဂမောတိ အာဟ ‘‘ကိစ္စမေဝ ကိစ္စယ’’န္တိ။ ‘‘ဥဘယံပေတံ သင်္ဃဿေဝ အဓိဝစန’’န္တိ ဣမိနာ ကိစ္စကရဏီယသဒ္ဒေါ ကတ္တုဝါစကောတိ ဒဿေတိ၊ သင်္ဃော ဟိ ကရောတီတိ ဝစနတ္ထေန ကိစ္စောတိ စ ကရဏီယောတိ စ ဝုစ္စတိ။ တဿ ဘာဝေါ၊ ကိစ္စယတာ ကရဏီယတာတိ ဝုတ္တေ သင်္ဃကမ္မံယေဝ လဗ္ဘတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဥဘယံပေတံ သင်္ဃကမ္မဿေဝ အဓိဝစန’’န္တိ။ ယဒိ ကမ္မဝါစကော ဘဝေယျ၊ ‘‘ကတ္တဗ္ဗန္တိ ကိစ္စံ၊ ကရဏီယ’’န္တိ ဝုတ္တေယေဝ သင်္ဃကမ္မဿ လဘနတော တာပစ္စယော သွတ္ထော ဘဝေယျ။ ဧဝဉှိ သတိ ကိစ္စယဿ ဘာဝေါ ကိစ္စယတာ ကရဏီယဿ ဘာဝေါ ကရဏီယတာတိ ဝစနတ္ထော န ကတ္တဗ္ဗော ဘဝေယျ၊ ကတော စ၊ တသ္မာ န ကမ္မဝါစကောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ တဿေဝါတိ သင်္ဃကမ္မဿေဝ။ တတ္ထာတိ အပလောကနာဒီသု စတူသု ကမ္မေသု။ သီမဋ္ဌကသင်္ဃန္တိ ‘‘ဥပစာရသီမာဒီသု ဌိတံ သင်္ဃံ။ သောဓေတွာတိ ဧတ္ထ သောဓနံ နာမ သီမဋ္ဌကသင်္ဃဿ ဟတ္ထပါသနယနံ၊ ဆန္ဒာရဟာနံ ဆန္ဒဿ အာဟရဏံ၊ သီမတော ဗဟိကရဏံ။ တမေဝတ္ထံ ဧကဒေသတော ဒဿေတုံ ဝုတ္တံ ‘‘ဆန္ဒာရဟာနံ ဆန္ဒံ အာဟရိတွာ’’တိ။ အပလောကေတိ အာပုစ္ဆတိ အနေနာတိ အပလောကနံ၊ တံယေဝ ကမ္မံ အပလောကနကမ္မံ။ ဝုတ္တနယေနေဝါတိ ‘‘သီမဋ္ဌကသင်္ဃံ သောဓေတွာ’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တနယေနေဝ။ ‘‘သုဏာတု မေ’’တိအာဒိနာ သင်္ဃဂဏပုဂ္ဂလေ ဉာပေတိ ဧတာယာတိ ဉတ္တိ၊ သာယေဝ ကမ္မံ ဉတ္တိကမ္မံ၊ ဉတ္တိယေဝ ဒုတိယံ ဉတ္တိဒုတိယံ၊ တမေဝ ကမ္မံ ဉတ္တိဒုတိယကမ္မံ။ ဧတ္ထ ကိဉ္စာပိ ဉတ္တိ ပဌမံ ဌပိတာ၊ ကမ္မဝါစာယေဝ ဒုတိယာ ¶ ဟောတိ၊ ‘‘ဖဿပဉ္စမာ’’တိအာဒီသု (ဓာတု။ ၃၁၆) ဝိယ ပန ပဋိလောမဝသေန ဝေါဟာရံ ကတွာ ‘‘ဉတ္တိဒုတိယာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဖဿပဉ္စမာတိ ဧတ္ထ ကိဉ္စာပိ ဓမ္မသင်္ဂဏိယံ (ဓ။ သ။ ၁ အာဒယော) ‘‘ဖဿော ဟောတိ၊ ဝေဒနာ ဟောတိ၊ သညာ ဟောတိ၊ စေတနာ ဟောတိ ¶ ၊ စိတ္တံ ဟောတီ’’တိ ဖဿံ ပဌမံ ဝုတ္တံ၊ ပဋိလောမဝသေန ပန ဝေါဟာရံ ကတွာ ‘‘ဖဿပဉ္စမာ’’တိ ဓာတုကထာယံ ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဧသေဝ နယော ဉတ္တိ စတုတ္ထကမ္မေပိ။ ဧကာယ စ အနုသာဝနာယာတိ ဉတ္တိတော အနုပစ္ဆာ သာဝေတဗ္ဗာတိ အနုသာဝနာ၊ တာယ၊ တီဟိ စ အနုသာဝနာဟီတိ ဉတ္တိတောအနု ပစ္ဆာ၊ ပုနပ္ပုနံ ဝါ တိက္ခတ္တုံ သာဝေတဗ္ဗာတိ အနုသာဝနာ၊ တာဟိ။ တတ္ထာတိ စတူသု ကမ္မေသု။

အပလောကေတွာဝါတိ ဧတ္ထ ဧဝဖလံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဉတ္တိကမ္မာဒိဝသေန န ကာတဗ္ဗ’’န္တိ။ ဉတ္တိကမ္မမ္ပီတိ ပိသဒ္ဒေန န ကေဝလံ အပလောကနကမ္မမေဝ၊ အထ ခေါ ဉတ္တိကမ္မမ္ပီတိ ဒဿေတိ။ ဉတ္တိဒုတိယကမ္မံ ပနာတိ ဧတ္ထ ပနသဒ္ဒေါ ဝိသေသတ္ထဇောတကော၊ ပက္ခန္တရဇောတကော ဝါ။ တတ္ထာတိ ဒွီသု ကမ္မေသု။ ဂရုကာနီတိ အလဟုကာနိ။ အဝသေသာနီတိ ဆဟိ ကမ္မေဟိ အဝသေသာနိ၊ ဧဝရူပါနိ လဟုကကမ္မာနီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘အဝသေသာ’’တိပိ ပါဌော၊ သမ္မုတိယောတိ သမ္ဗန္ဓော။ အပလောကေတွာပီတိ ပိသဒ္ဒေါ ဉတ္တိဒုတိယကမ္မဝါစံ သာဝေတွာပီတိ သမ္ပိဏ္ဍေတိ။ အညတ္ထာပေါဟနံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဉတ္တိကမ္မဉတ္တိစတုတ္ထကမ္မဝသေန ပန န ကာတဗ္ဗမေဝါ’’တိ။ ဉတ္တိစတုတ္ထကမ္မံ ကာတဗ္ဗန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧတ္ထာတိ သမထက္ခန္ဓကေ။

ဝိတ္ထာရတော ပန အာဂတောယေဝါတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧတေသန္တိ စတုန္နံ ကမ္မာနံ။ ယံ ပန အတ္ထဇာတံ အနုတ္တာနန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထာတိ စတူသု ကမ္မေသု။ တန္တိ အတ္ထဇာတံ။ ဧဝန္တိ ဧဝံ ကမ္မဝဂ္ဂေယေဝ ဝဏ္ဏယမာနေ။ ဟီတိ လဒ္ဓဂုဏဇောတကော။ သုဝိညေယျာတိ သုခေန ဝိညာတဗ္ဗာ။

၂၁၆။ ပါဠိဝသေနေဝါတိ န အဋ္ဌကထာဝသေနာတိ အဓိပ္ပာယော။

၂၂၀။ ယေနာတိ စိတ္တုပ္ပာဒေန။ ဣမိနာ ဝိဝဒန္တိ အနေနာတိ ဝိဝါဒေါတိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ သမထေဟိ စာတိ စသဒ္ဒေါ သမ္ပိဏ္ဍနတ္ထော။ တေန ¶ န ကေဝလံ ဝိဝါဒေါယေဝ၊ အထ ခေါ အဓိကရဏဉ္စာတိ သမ္ပိဏ္ဍေတိ၊ အထ ဝါ သမထေဟိ စာတိ သမထေဟိ ဧဝ။ ဣမိနာ သမထေဟိ အဓိကရီယတိ ဝူပသမီယတီတိ အဓိကရဏန္တိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ ဝိဝါဒေါယေဝ အဓိကရဏံ ဝိဝါဒါဓိကရဏံ။ ဧဝမာဒိနာ နယေနာတိ အာဒိသဒ္ဒေန အနုဒ္ဓံသနေန ဝဒန္တိ အနေန စိတ္တုပ္ပာဒေနာတိ အနုဝါဒေါတိအာဒယော ဝစနတ္ထေ သင်္ဂဏှာတိ။

၂၂၂။ သန္ဓာယဘာသိတဝသေနာတိ လောကဝဇ္ဇံ သန္ဓာယ ဘာသိတဿ ဝစနဿ ဝသေန။ သန္ဓာယဘာသိတတ္ထံ ဝိတ္ထာရေန္တော အာဟ ‘‘ယသ္မိံ ဟီ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ပထဝိခဏနာဒိကေ ယသ္မိံ အာပတ္တာဓိကရဏေတိ ¶ ယောဇနာ။ တသ္မိန္တိ ကုသလစိတ္တင်္ဂေ အာပတ္တာဓိကရဏေ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ န သက္ကာ ဝတ္တုံ၊ တသ္မာ။ ဣဒန္တိ ‘‘နတ္ထိ အာပတ္တာဓိကရဏံ ကုသလ’’န္တိ ဝစနံ၊ ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ သန္ဓာယ အဝုတ္တံ ဒဿေတွာ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဣဒံ ပန သန္ဓာယ ဝုတ္တ’’န္တိ။ တတ္ထ ဣဒံ ပနာတိ ကာရဏံ ပန သန္ဓာယာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ယံ အာပတ္တာဓိကရဏန္တိ ယောဇနာ။ ‘‘လောကဝဇ္ဇ’’န္တိ ပဒေ တုလျာဓိကရဏံ။ လောကသ္မိံ၊ လောကေဟိ ဝါ ဝဇ္ဇေတဗ္ဗန္တိ လောကဝဇ္ဇံ။ တန္တိ အာပတ္တာဓိကရဏံ။ တတ္ထာတိ အာပတ္တာဓိကရဏေ။ ဝိကပ္ပောတိ ဝိဝိဓာ ကပ္ပနံ၊ ဝိဝိဓတက္ကော ဝါ။ ယံ ပနာတိ အာပတ္တာဓိကရဏံ ပန။ ‘‘ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇ’’န္တိ ပဒေ တုလျာဓိကရဏံ။ ဘဂဝတော ပညတ္တိယာ ဟေတုဘူတာယ ဝဇ္ဇေတဗ္ဗန္တိ ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇံ။ တန္တိ အာပတ္တာဓိကရဏံ၊ အကုသလံ ဟောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ကိဉ္စီတိ အပ္ပမတ္တကံ၊ အာပတ္တာနာပတ္တိံ အဇာနန္တဿ အာပဇ္ဇနတောတိ သမ္ဗန္ဓော။ တသ္မာတိ ယသ္မာ အဗျာကတံ ဟောတိ၊ တသ္မာ။ တတ္ထာတိ ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇဘူတေ အာပတ္တာဓိကရဏေ။ ‘‘အာပတ္တာဓိကရဏံ…ပေ… ကုသလ’’န္တိ ဣဒံ ဝစနံ ဝုတ္တန္တိ ယောဇနာ။

ယဒိ ကုသလစိတ္တော အာပဇ္ဇတိ၊ အထ နနု အာပတ္တာဓိကရဏံ ကုလလန္တိ ဝတ္တဗ္ဗော ဘဝေယျာတိ အာဟ ‘‘သစေ ပနာ’’တိအာဒိ။ ယန္တိ အာပတ္တာဓိကရဏံ။ ‘‘ဣဒံ ဝုစ္စတိ…ပေ… ကုသလ’’န္တိ ဝဒေယျ သစေတိ ယောဇနာ။ ဧဠကလောမဉ္စ ပဒသောဓမ္မဉ္စ ဧဠကလောမပဒသောဓမ္မာနိ၊ တာနိ အာဒီနိ ယေသံ တာနီတိ ဧဠကလောမပဒသောဓမ္မာဒီနိ၊ တာနိ သမုဋ္ဌာနာနိ ယာသန္တိ ¶ ဧဠကလောမပဒသောဓမ္မာဒိသမုဋ္ဌာနာ၊ တာသံ အာပတ္တီနမ္ပီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထာတိ ဧဠကလောမပဒသောဓမ္မာဒိသမုဋ္ဌာနာသု အာပတ္တီသု။ အာပတ္တိယာ အင်္ဂန္တိ အာပတ္တိယာ ကာရဏံ။ ဧဝံ အာပတ္တိယာ အနင်္ဂံ ဒဿေတွာ တဿာယေဝ အင်္ဂံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ကာယဝစီဝိညတ္တိဝသေန ပနာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ စလိတပ္ပဝတ္တာနန္တိ စလိတေန ဟေတုဘူတေန ပဝတ္တာနံ။ အထ ဝါ စလိတော စ ကာယော၊ ပဝတ္တာ စ ဝါစာတိ စလိတပ္ပဝတ္တာ၊ တာသံ စလိတပ္ပဝတ္တာနံ ကာယဝါစာနံ။ တဉ္စာတိ ကာယဝါစာနံ အညတရဉ္စ။ အဗျာကတန္တိ ဧတ္ထ ဣတိသဒ္ဒေါ ပရိသမာပနတ္ထော။

အယမတ္ထော ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ တေနာတိ စိတ္တေန။ ‘‘ဣဒံ…ပေ… သဒ္ဓိ’’န္တိ ဣမိနာ သဉ္ဇာနန္တောတိ ဧတ္ထ သံသဒ္ဒဿ သုန္ဒရတ္ထံ သဟ အာကာရေန ဒဿေတိ။ ‘‘ဝီတိက္ကမ…ပေ… ကပ္ပေတွာ’’တိ ဣမိနာ စေစ္စာတိ ပဒဿ အတ္ထံ သဟ ဝိသေသနေန ဒဿေတိ။ ‘‘ဥပက္ကမဝသေန…ပေ… ပေသေတွာ’’တိ ဣမိနာ အဘိဝိတရိတွာတိ ပဒဿ အတ္ထံ ဒဿေတိ။ ပါဠိယံ ယံသဒ္ဒေါဝီတိက္ကမဝိသယောတိ အာဟ ‘‘ယံ အာပတ္တာဓိကရဏံ ဝီတိက္ကမ’’န္တိ။ ‘‘အာပဇ္ဇတီ’’တိ ဣမိနာ ပါဌသေသံ ဒဿေတိ။ ဧဝံ ဝီတိက္ကမတော တဿ ဘိက္ခုနောတိ ယောဇနာ။

အဗျာကတဝါရေပီတိ ¶ ပိသဒ္ဒေါ အကုသလဝါရံ အပေက္ခတိ။ တဿာတိ စိတ္တဿ။ အဇာနန္တောတိအာဒီနံ ပဒါနမတ္ထော အကုသလဝါရေ ဝုတ္တပဋိပက္ခဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗော။ ယံ အာပတ္တာဓိကရဏန္တိအာဒီနံ ပဒါနမတ္ထော အကုသလဝါရေန သဒိသောယေဝ။

၂၂၄။ အယံ ဝိဝါဒေါ နော အဓိကရဏန္တိအာဒီသု ဧဝမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ သမ္ဗန္ဓော။

၉။ အဓိကရဏဝူပသမနသမထကထာ

၂၂၈။ စတုဝဂ္ဂကရဏေ ကမ္မေတိ သီမသမ္မုတိအာဒိကမ္မေ။ ပဉ္စဝဂ္ဂကရဏေတိ ပစ္စန္တိမေသု ဇနပဒေသု ဥပသမ္ပဒါဒိကမ္မေ။ ဒသဝဂ္ဂကရဏေတိ မဇ္ဈိမေသု ဇနပဒေသု ဥပသမ္ပဒကမ္မေ။ ဝီသတိဝဂ္ဂကရဏေတိ အဗ္ဘာနကမ္မေ။ ကမ္မပ္ပတ္တာတိ ကမ္မဿ ပတ္တာ ယုတ္တာ အနုရူပါ။

၂၃၀။ သမ္ပဋိစ္ဆိတဗ္ဗန္တိ ¶ ပဋိဂ္ဂဏှိတဗ္ဗံ။ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ စ ပန အတိက္ကာမေတဗ္ဗန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဘဏ္ဍကန္တိ စီဝရာဒိဘဏ္ဍကံ။ မာနနိဂ္ဂဟတ္ထာယာတိ ဘဏ္ဍနဇာတာနံ မာနဿ နိဂ္ဂဟတ္ထာယ။ ကတိပါဟန္တိ ကတိပယာဟံ၊ ဒွီဟတီဟန္တိ အတ္ထော။

၂၃၁။ အနန္တာနိ စေဝ ဘဿာနီတိ ဧတ္ထ အနန္တသဒ္ဒေါ အပရိမာဏသဒ္ဒေန အတ္ထတော ဧကောတိ အာဟ ‘‘အပရိမာဏာနီ’’တိ။ ‘‘ဝစနာနီ’’တိ ဣမိနာ ဘဿသဒ္ဒေါ ဝစနပရိယာယောတိ ဒဿေတိ။ ဥဗ္ဗာဟိကာယ သမ္မနိတဗ္ဗောတိ ကေန သမ္မနိတဗ္ဗောတိ အာဟ ‘‘အပလောကေတွာ ဝါ’’တိအာဒိ။ ဣမိနာ အပလောကနကမ္မေန ဝါ ဉတ္တိဒုတိယကမ္မေန ဝါ သမ္မနိတဗ္ဗောတိ ဒဿေတိ။ အနန္တာနိ ဘဿာနိ ဓမ္မကထိကံ ဥဒ္ဓရိတွာ ဗာဟတိ ပဋိသေဓေတိ ဣမာယ သမ္မုတိယာတိ ဥဗ္ဗာဟိကာ၊ တာယ။ ဧဝံ သမ္မတေဟိ ပန ဘိက္ခူဟိ ဝိနိစ္ဆိတဗ္ဗန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝိသုံ နိသီဒိတွာ တဿာယေဝ ပရိသာယ နိသီဒိတွာ ဝါတိ ယောဇနာ။ အညေဟီတိ သမ္မတဘိက္ခူဟိ အညေဟိ။

၂၃၃။ တတြဿာတိ ဧတ္ထ တတြ အဿာတိ ပဒဝိဘာဂံ ကတွာ တသဒ္ဒေါ ပရိသဝိသယော ပသိဒ္ဓဝိသယော၊ အဿသဒ္ဒေါ အာချာတိကောတိ အာဟ ‘‘တဿံ ပရိသတိ ဘဝေယျာ’’တိ။ ‘‘နေဝ သုတ္တံ အာဂတ’’န္တိ သာမညတော ဝုတ္တေပိ ‘‘နော သုတ္တဝိဘင်္ဂေါ’’တိ ဝက္ခမာနတ္တာ မာတိကံ သန္ဓာယ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘န မာတိကာ အာဂတာ’’တိ။ ဝိနယောပီတိ ခန္ဓကဝိနယောပိ။ ပိသဒ္ဒေန သုတ္တဝိဘင်္ဂံ အပေက္ခတိ။ ဗျဉ္ဇနစ္ဆာယာယာတိ ဧတ္ထ ဆာယာသဒ္ဒေါ ပဋိဗိမ္ဗေ စ ပဘာယ စ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ဗျဉ္ဇနမတ္တမေဝါ’’တိ၊ ဗျဉ္ဇနပဋိဗိမ္ဗိကဗျဉ္ဇနပဘာဝန္တဘူတံ အတ္ထံ အဂ္ဂဟေတွာ ဗျဉ္ဇနပဋိဗိမ္ဗဗျဉ္ဇနပဘာမတ္တမေဝ ¶ ဂဟေတွာတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ပဋိသေဓေတီ’’တိ ဣမိနာ ပဋိဗာဟသဒ္ဒေါ ပဋိသေဓတ္ထောယေဝ၊ န မဒ္ဒနတ္ထောတိ ဒဿေတိ။ ပဋိဗာဟနာကာရံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဇာတရူပရဇတခေတ္တဝတ္ထုပဋိဂ္ဂဟဏာဒီသူ’’တိအာဒိ။ ကိန္တိ ကေန ကာရဏေန၊ ကသ္မာ ကာရဏာ ဝါ။ ဣမေတိ ဇာတရူပါဒိပဋိဂ္ဂါဟကေ ဘိက္ခူ။ ကာရေထာတိ တုမှေ ¶ ကာရေယျာထ။ ဧယျာထဿ ဟိ ဧထာဒေသော။ ပုစ္ဆာယံ သတ္တမီဝိဘတ္တိ ဟောတိ။ သုတ္တေတိ သုတ္တန္တပိဋကေ။ အပရော ဓမ္မကထိကော ဝဒတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဣမေသန္တိ ဩလမ္ဗေတွာ နိဝါသေန္တာနံ။ ဧတ္ထာတိ ဩလမ္ဗေတွာ နိဝါသနေ။

၂၃၄။ ဗဟုတရာ ဘိက္ခူတိ ဧတ္ထ ဒွိဂုဏတိဂုဏာဒိနာ အဓိကာ ဧဝ ဗဟုတရာ နာမာတိ အာဟ ‘‘ဧကေနပိ အဓိကာ ဗဟုတရာဝါ’’တိ။ ‘‘ကော ပန ဝါဒေါ’’တိအာဒိနာ ‘‘ဧကေနပီ’’တိ ဧတ္ထ ပိသဒ္ဒဿ ဂရဟတ္ထံ ဒဿေတိ။

တိဝိဓသလာကဂ္ဂါဟကထာ

၂၃၅။ သညတ္တိယာတိ ဧတ္ထ သညာပနံ သညတ္တိ၊ တဒတ္ထာယာတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘သညာပနတ္ထာယာ’’တိ။ ဂူဟိတဗ္ဗောတိ ဂူဠှော၊ သောယေဝ ဂူဠှကော၊ သလာကဂ္ဂါဟော ကာတဗ္ဗောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝိဝရိတဗ္ဗောတိ ဝိဝဋော၊ သောယေဝ ဝိဝဋကော။ သဿ အတ္တနော ကဏ္ဏသမီပေ ဇပ္ပီယတိ ကထီယတီတိ သကဏ္ဏဇပ္ပော၊ သောယေဝ သကဏ္ဏဇပ္ပကော။ ‘‘နိမိတ္တသညံ အာရောပေတွာ’’တိ ဣမိနာ ဝဏ္ဏာဝဏ္ဏာယော ကတွာတိ ဧတ္ထ ဝဏ္ဏသဒ္ဒေါ သဏ္ဌာနဝါစကောတိ ဒဿေတိ။ သုသဏ္ဌာနဒုသဏ္ဌာနာ သလာကာယော ကတွာတိ အတ္ထော။ တတောတိ ဝိသဘာဂကရဏတော ပရံ ဂဟေတဗ္ဗောတိ သမ္ဗန္ဓော။ သဗ္ဗာပိ တာ သလာကာယောတိ ယောဇနာ။ ကတွာတိ ပက္ခိပနံ ကတွာ။ ဝုတ္တနယေနာတိ ‘‘အလဇ္ဇုဿန္နာယာ’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တနယေန။ ‘‘ယာဝတတိယ’’န္တိ ဣမိနာ ပစ္စုက္ကဍ္ဎိတဗ္ဗန္တိ ဧတ္ထ ပုနပ္ပုနံ ဥဒ္ဓံ ကဍ္ဎိတဗ္ဗန္တိ အတ္ထံ ဒဿေတိ။ အတိရေကဇာတေတိ အဓမ္မဝါဒီဟိ အတိရေကတော ဇာတေ သတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ယာဝတတိယမ္ပီတိ ပိသဒ္ဒေါ တတော ဦနေ ဧကဒွေဝါရေ ပန ကာ နာမ ကထာတိ ဒဿေတိ။

သကဏ္ဏဇပ္ပကေ ပန ဧဝံ ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ သစေ သင်္ဃတ္ထေရော ဂဏှာတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ သောတိ သင်္ဃတ္ထေရော။ ဝယောအနုပ္ပတ္တာတိ ပစ္ဆိမဝယံ အနုပ္ပတ္တာ။ ဧတန္တိ အဓမ္မဝါဒိသလာကံ။ အဿာတိ ¶ သင်္ဃတ္ထေရဿ။ ဣတရာ သလာကာတိ အဓမ္မဝါဒိသလာကာဟိ အညာ ဓမ္မဝါဒိသလာကာ။ သောတိ သင်္ဃတ္ထေရော။ တန္တိ ဓမ္မဝါဒိသလာကံ။ တတောတိ နေဝ အဝဗုဇ္ဈနကာရဏာ။ ဝုတ္တနယမေဝါတိ ဂူဠှကေ ဝုတ္တနယမေဝ။ ဝိဝဋော အတ္ထော ဣမဿာတိ ဝိဝဋတ္ထော။

တဿပါပိယသိကာဝိနယကထာ

၂၃၈။ ပါရာဇိကသာမန္တံ ¶ နာမာတိ ပါရာဇိကဿ အာသန္နံ နာမ။ အဒိန္နာဒါနာဒီသူတိ အာဒိသဒ္ဒေန မနုဿဝိဂ္ဂဟ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မပါရာဇိကေ သင်္ဂဏှာတိ။ နိဗ္ဗေဌယမာနန္တိ ဝေဌနရဟိတံ၊ တမေနံ ဘိက္ခုန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဣမိနာ နိဗ္ဗေဌေန္တန္တိ ဧတ္ထ အန္တသဒ္ဒေါ မာနသဒ္ဒပရိယာယောတိ ဒဿေတိ။ အတိဝေဌေတီတိ ဧတ္ထ ကေဟိ အတိဝေဌေတီတိ အာဟ ‘‘ဣင်္ဃာယသ္မာတိအာဒိဝစနေဟီ’’တိ။ တေနာတိ စောဒကေန။ မန္တိ မမံ။ အာဟာတိ စုဒိတကော အာဟ။ ဧတဿာတိ အဝဇာနနပဋိဇာနနာဒိကာရကဿ ပါပိယဿ ပုဂ္ဂလဿ။ သီလဝါ ဘဝိဿတီတိ ပါပိယော ပုဂ္ဂလော သစေ သီလဝါ ဘဝိဿတိ။ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိန္တိ ပါပိယဘာဝတော ပဋိပ္ပဿမ္ဘနံ။ နော စေတိ သီလဝါ နော ဘဝိဿတိ စေ။ တထာ နာသိတောတိ တေန တဿ ပါပိယသိကကမ္မကရဏေန နာသံ ဂတော ဘဝိဿတိ။ သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗသ္မိံ သမထက္ခန္ဓကေ။

ဣတိ သမထက္ခန္ဓကဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။

၅။ ခုဒ္ဒကဝတ္ထုက္ခန္ဓကံ

ခုဒ္ဒကဝတ္ထုကထာ

၂၄၃။ ခုဒ္ဒကဝတ္ထုက္ခန္ဓကေ မုဋ္ဌိကမလ္လာတိ မုဋ္ဌိကေန မထန္တိ အညမညံ ဟိံသန္တီတိ မုဋ္ဌိကမလ္လာ။ ဣမိနာ ပါဠိယံ ပဒဿ ဟေဋ္ဌုပရိယံ ဒဿေတိ။ ဂါမမုဒဝါတိ ဧတ္ထ ဆဝိရာဂမဏ္ဍနာနုယုတ္တေန မုဒေါ မောဒနံ ဧတေသမတ္ထီတိ မုဒဝါ၊ ဂါမေ ဝသန္တာ မုဒဝါ ဂါမမုဒဝါတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဆဝိရာဂမဏ္ဍနာနုယုတ္တာ နာဂရိကမနုဿာ’’တိ။ ‘‘ဝဏ္ဏဝါ အဟေသု’’န္တိအာဒီသု ¶ (ပါရာ။ ၁၉၃၊ ပါစိ။ ၆၇) ဝိယ ဝစနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ထမ္ဘေတိ ဧတ္ထ န ယတ္ထ ကတ္ထစိ ထမ္ဘော ဟောတိ၊ အထ ခေါ နှာနတိတ္ထေ နိခဏိတွာ ဌပိတထမ္ဘောယေဝါတိ အာဟ ‘‘နှာနတိတ္ထေ နိခဏိတွာ ဌပိတတ္ထမ္ဘေ’’တိ။

ဣဋ္ဌကာသိလာဒါရုကုဋ္ဋာနန္တိ ဣဋ္ဌကာကုဋ္ဋသိလာကုဋ္ဋဒါရုကုဋ္ဋာနံ။ အဋ္ဌပဒါကာရေနာတိ အဋ္ဌပဒဖလကာကာရေန။ ရာဇိယောတိ လေခါယော။ တတ္ထာတိ အဋ္ဋာနေ၊ အာကိရိတွာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဂန္ဓဗ္ဗဟတ္ထကောတိ ¶ ဂန္ဓဗ္ဗာနံ ဝီဏာဟတ္ထော ဝိယာတိ ဂန္ဓဗ္ဗဟတ္ထကော။ ဒါရူဟိ ကတတ္တာ ဝုတ္တံ ‘‘ဒါရုမယဟတ္ထေနာ’’တိ။ တေနာတိ ဂန္ဓဗ္ဗဟတ္ထေန၊ ဂဟေတွာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ကုရုဝိန္ဒကပါသာဏစုဏ္ဏာနီတိ ဧဝံနာမကဿ ပါသာဏဿ စုဏ္ဏာနိ။ တန္တိ ကတဂုဠိကကလာပကံ၊ ဂဟေတွာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝိဂ္ဂယှာတိ အညမညဿ သရီရေ ဒဠှံ ဂဟေတွာတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အညမညံ သရီရေန သရီရ’’န္တိ။ မကရဒန္တကေတိ မကရနာမကဿ မစ္ဆဿ ဒန္တသဒိသေ ဒန္တေ။ မလ္လကမူလသဏ္ဌာနေနာတိ ခေဠပဋိဂ္ဂဟပါဒသဏ္ဌာနေန။ ဂိလာနဿာပီတိ ပိသဒ္ဒေါ အဂိလာနဿ ပဂေဝါတိ ဒဿေတိ။

၂၄၄။ ဒန္တေတိ မကရဒန္တေ။ အကတံ မလ္လကံ အကတမလ္လကံ။ ကပါလခဏ္ဍံ ဝါတိ ဝါသဒ္ဒေါ သမုစ္စယတ္ထော။ ကာသဖုလ္လဝိရဟိတတ္တာ ဝတ္ထဝဋ္ဋိ ဥက္ကာသိကာ နာမ။ နတ္ထိ ကာသံ ဖုလ္လမေတိဿာတိ ဥက္ကာသာ၊ သာ ဧဝ ဥက္ကာသိကာ။ ယဿ ကဿစီတိ ဂိလာနာဂိလာနဿ ဝါ ဇရာဒုဗ္ဗလတရုဏဗလဝဿ ဝါ။ ပိဋ္ဌိန္တိ ပိဋ္ဌိယံ၊ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ ပါဏိတလဿ ပုထုဋ္ဌာနံ ပုထုပါဏိ၊ တေန ကတံ ပုထုပါဏိကံ၊ ဟတ္ထပရိကမ္မံ၊ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဟတ္ထပရိကမ္မံ ဝုစ္စတီ’’တိ။ သဗ္ဗေသန္တိ နှာယန္တာနံ ဝါ အနှာယန္တာနံ ဝါ သဗ္ဗေသံ။

၂၄၅။ ကဏ္ဏတောတိ ကဏ္ဏစ္ဆိဒ္ဒတော။ မုတ္တောလမ္ဗကာဒိဝလ္လိသဒိသတ္တာ ဝလ္လိကာ နာမ။ ပလမ္ဗကသုတ္တန္တိ ပရိမုဉ္စိတွာ လမ္ဗိယတိ အနေနာတိ ပလမ္ဗကံ၊ တမေဝ သုတ္တံ ပလမ္ဗကသုတ္တံ။ ဝလယန္တိ နိယုရံ။

၂၄၆။ ဒွီဟိ မာသေဟိ နိယုတ္တံ ဒုမာသိကံ။ ဒွေ အင်္ဂုလာနိ ဧတဿာတိ ဒုဝင်္ဂုလံ၊ ကေသော။ ဥဘယေနပီတိ ဒုမာသိကဒုဝင်္ဂုလသင်္ခါတေန ဥဘယေနပိ ¶ ။ အယမ္ပိ ဥက္ကဋ္ဌပရိစ္ဆေဒေါဝ ဝုတ္တောတိ ယောဇနာ။ တတောတိ ဒုမာသိကဒုဝင်္ဂုလတော။

ဩသဏ္ဌေန္တီတိ ဧတ္ထ ဩလိခိတွာ သမံ ပတိဋ္ဌာပေန္တီတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဩလိခိတွာ သန္နိသီဒါပေန္တီ’’တိ။ ဒန္တမယာဒီသူတိ အာဒိသဒ္ဒေန အဋ္ဌိမယာဒယော သင်္ဂဏှာတိ။ ဟတ္ထဖဏေနာတိ ဟတ္ထသင်္ခါတေန ဖဏေန။ စိက္ခလ္လေနာတိ စိက္ခလ္လသဒိသေန နိယျာသေန။ ဥဒကတေလေနာတိ ဧတ္ထ ဥဒကဉ္စ တေလဉ္စာတိ စ ဥဒကသင်္ခါတေန တေလေနာတိ စ အတ္ထံ နိဝတ္တေန္တော အာဟ ‘‘ဥဒကမိဿကေန တေလေနာ’’တိ။ ဣမိနာ ဥဒကေန မိဿကံ တေလံ ဥဒကတေလန္တိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ ဥဋ္ဌလောမေတိ ဥဋ္ဌိတလောမေ။ ဟတ္ထံ တေမေတွာတိ ဟတ္ထံ ဥဒကတေလေန တေမေတွာ။ ဥဏှာဘိတတ္တရဇောကိဏ္ဏသိရာနမ္ပီတိ ဥဏှေန အဘိတတ္တော စ ရဇေဟိ ဩကိဏ္ဏသိရော စ ဥဏှာဘိတတ္တရဇောကိဏ္ဏသိရာ၊ အထ ဝါ ဥဏှေန အဘိတတ္တော သိရော ဧတေသန္တိ ဥဏှာဘိတတ္တသိရာ၊ ရဇေဟိ ဩကိဏ္ဏော သိရော ဧတေသန္တိ ရဇောကိဏ္ဏသိရာ ¶ ၊ ဥဏှာဘိတတ္တသိရာ စ ရဇောကိဏ္ဏသိရာ စ ဥဏှာဘိတတ္တရဇောကိဏ္ဏသိရာ၊ ပုဗ္ဗပဒေ ဥတ္တရပဒလောပေါ၊ တေသမ္ပိ။ အလ္လဟတ္ထေနာတိ အဒ္ဒဟတ္ထေန၊ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။

၂၄၇။ ယေသု ကံသပတ္တာဒီသု မုခနိမိတ္တံ ပညာယတိ၊ သဗ္ဗာနိ တာနိ ကံသပတ္တာဒီနိပီတိ ယောဇနာ။ ယတ္ထ ကတ္ထစီတိ ယသ္မိံ ကသ္မိံစိ အာဒါသေ ဝါ ဥဒကပတ္တေ ဝါတိ သမ္ဗန္ဓော။ သဉ္ဆဝိ နု ခေါတိ သဉ္ဇာတာ ဆဝိ နု ခေါ၊ အဟံ ဇိဏ္ဏော အမှိ နု ခေါ၊ နောတိ ယောဇနာ။

မုခံ အာလိမ္ပန္တီတိ ဧတ္ထ ကေဟိ အာလိမ္ပန္တီတိ အာဟ ‘‘ဝိပ္ပသန္နဆဝိရာဂကရေဟိ မုခလေပနေဟီ’’တိ။ ‘‘မနောသိလာယာ’’တိ ဣမိနာ မနောသိလာ ဧဝ မနောသိလိကာတိ ဒဿေတိ။ တာနီတိ လဉ္ဆနာနိ။ ဟရိတာလာဒီဟိပီတိ ပိသဒ္ဒေန န ကေဝလံ မနောသိလိကာယ ဧဝ၊ အထ ခေါ ဟရိတာလာဒီဟိပီတိ ဒဿေတိ။

၂၄၈။ န ¶ ဘိက္ခဝေ နစ္စံ ဝါတိအာဒီသု ဧဝံ ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ နိစ္စာပေန္တဿ ဝါတိ ပရေဟိ နစ္စာပေန္တဿ ဝါ။ သာဓုဂီတန္တိ သုန္ဒရံ အနိစ္စတာဒိပဋိသံယုတ္တံ ဂီတံ၊ သဇ္ဇနာနံ ဝါ။ ဒန္တဂီတမ္ပိ န ဝဋ္ဋတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ယန္တိ ဂီတံ။ ပုဗ္ဗဘာဂေတိ ဂါယနတော ပုဗ္ဗဘာဂေ။ ဂါယာပေန္တဿာပီတိ ပရေဟိ ဝါ ဂါယာပေန္တဿာပိ။ ယံ ပနာတိ ကိရိယာပရာမသနံ။ ယံ ပဟရတိ၊ တတ္ထ ပဟရဏေ အနာပတ္တီတိ ယောဇနာ။ သဗ္ဗန္တိ အခိလံ နစ္စဂီတဝါဒိတံ။ ပဿတောတိ ပဿန္တဿ စ သုဏန္တဿ စ။ သဝနမ္ပိ ဟိ ဧကသေသေန ဝါ သာမညနိဒ္ဒေသေန ဝါ ပဿနေနေဝ သင်္ဂဟိတံ။ ဝိဟာရတောတိ အနစ္စအဂီတအဝါဒိတဋ္ဌာနဝိဟာရတော။ ဝိဟာရန္တိ နစ္စဂီတဝါဒိတဋ္ဌာနဝိဟာရံ။ အသနသာလာယာတိ ဂါမေ ဌိတာယ အသနသာလာယ။

၂၄၉။ သရကိရိယန္တိ သရဿ ကိရိယံ။ ဣမိနာ သရကုတ္တိန္တိ ဧတ္ထ သရဿ ကရဏံ သရကုတ္တီတိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ အလဒ္ဓံ သမာဓိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ပစ္ဆိမာ ဇနတာတိ ဧတ္ထ သမူဟိံ အဝယဝံ ဝိနာ သမူဟဿ အဝယဝိနော အဘာဝါ တာပစ္စယော သွတ္ထောပိ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ပစ္ဆိမော ဇနော’’တိ။ တံ တံ ဝတ္တန္တိ သုတ္တန္တဝတ္တာဒိံ တံ တံ ဝတ္တံ။ အက္ခရာနိ ဝိနာသေတွာတိ အညထာ ဝတ္တဗ္ဗာနိ အက္ခရာနိ အညထာ ဝဒနေန စ ဒီဃာဒီနိ ရဿာဒိဝဒနေန စ ဝိနာသေတွာ။ ဓမ္မေ ပနာတိ ဧတ္ထ သဒ္ဒေါ ပန ဝိသေသဇောတကော။ ဂီတတော ဝိသေသောဝ ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ဟိ အတ္ထော။ သုတ္တန္တဝတ္တန္တိ သုတ္တန္တဿ ဥစ္စာရဏံ ဝတ္တံ။ ဧသေဝ နယော ‘‘ဇာတကဝတ္တံ ဂါထာဝတ္တ’’န္တိ ဧတ္ထာပိ။ တန္တိ ဝတ္တံ။ ယဒိ ပန တံ ဝိနာသေတွာ အတိဒီဃံ ကာတုံ န ဝဋ္ဋတိ၊ ဧဝံ သတိ ယထာ သုတ္တန္တဝတ္တာဒီနိ ဟောန္တိ၊ တထာ ကထံ ဒဿေတဗ္ဗာနီတိ အာဟ ‘‘စတုရဿေန ဝတ္တေနာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ စတုရဿေန ¶ ဝတ္တေနာတိ ပရိပုဏ္ဏေန ဥစ္စာရဏဝတ္တေန။ ပရိမဏ္ဍလာနီတိ သမန္တတော မဏ္ဍလာနိ ဗိမ္ဗာနိ ပုဏ္ဏာနီတိ အတ္ထော။ ‘‘သရေန ဘဏိတ’’န္တိ ဣမိနာ သရဘညန္တိ ဧတ္ထ သရေန ဘဏိတဗ္ဗန္တိ သရဘညန္တိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ သရဘညေ ကိရ အတ္ထီတိ သမ္ဗန္ဓော ¶ ။ တရင်္ဂဝတ္ထာဒီနံ ဥစ္စာရဏဝိဓာနာနိ (ဝဇိရ။ ဋီ။ စူဠဝဂ္ဂ ၂၄၉၊ သာရတ္ထ။ ဋီ။ စူဠဝဂ္ဂ ၃။၂၄၉၊ ဝိ။ ဝိ။ ဋီ။ စူဠဝဂ္ဂ ၂။၂၄၈-၉) ဧတရဟိ နတ္ထိ။ ဒွတ္တိံသဝတ္တာနီတိ စ သင်္ချာမတ္တမေဝ အတ္ထိ၊ န သင်္ချေယျံ။ တသ္မာ ဋီကာသု (သာရတ္ထ။ ဋီ။ စူဠဝဂ္ဂ ၃။၂၄၉၊ ဝဇိရ။ ဋီ။ စူဠဝဂ္ဂ။ ၂၄၉) ‘‘တရင်္ဂဝတ္တာဒီနံ ဥစ္စာရဏဝိဓာနာနိ နဋ္ဌပယောဂါနီ’’တိ ဝုတ္တံ။ အတ္ထီတိ သံဝိဇ္ဇန္တိ။ အယဉှိ အတ္ထိသဒ္ဒေါ နိပါတော။ တေသူတိ ဒွတ္တိံသဝတ္တေသု။ ယန္တိ ဝတ္တံ။ ဥစ္စာရဏဝိဓာနာနိ နဋ္ဌပယောဂါနိပိ တေသံ သဗ္ဗေသံ သာမညလက္ခဏံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘သဗ္ဗေသ’’န္တိအာဒိ။ တတ္ထ သဗ္ဗေသန္တိ ဒွတ္တိံသဝတ္တာနံ၊ လက္ခဏန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘အဝိနာသေတွာ’’တိ ဝတွာ တမေဝတ္ထံ ပါကဋံ ကရောန္တော အာဟ ‘‘ဝိကာရံ အကတွာ’’တိ။ တတ္ထ ဝိကာရကရဏံ နာမ ယတ္တကာဟိ မတ္တာဟိ အက္ခရံ ပရိပုဏ္ဏံ ဟောတိ၊ တတော အဓိကမတ္တာယုတ္တံ ကတွာ ကထနံ၊ တထာ အကတွာ သမဏသာရုပ္ပေန စတုရဿေန နယေန ပဝတ္တနံယေဝ လက္ခဏန္တိ အတ္ထော။

ဗာဟိရလောမိံ ဥဏ္ဏိန္တိ ဧတ္ထ ‘‘ဗာဟိရလောမိ’’န္တိ ပဒံ ဘာဝနပုံသကန္တိ အာဟ ‘‘ဥဏ္ဏလောမာနိ ဗဟိ ကတွာ’’တိ။ ‘‘ဥဏ္ဏပါဝါရ’’န္တိ ဣမိနာ ဥဏ္ဏီတိ ဧတ္ထ ဥတ္တရပဒလောပံ ဒဿေတိ။ အထ ဝါ ပါဝါရပဒေန ဥဏ္ဏာ ဧတဿ အတ္ထီတိ ဥဏ္ဏီတိ ကတွာ တဒ္ဓိတပစ္စယဿ သရူပံ ဒဿေတိ။ ‘‘တထာ ဓာရေန္တဿ ဒုက္ကဋ’’န္တိ ဝစနဿ အတ္ထာပတ္တိနယံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘လောမာနိ အန္တော ကတွာ ပါရုပိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။

၂၅၁။ အင်္ဂဇာတံ ဆိန္ဒန္တဿေဝါတိ အင်္ဂဇာတမေဝ ဆိန္ဒန္တဿာတိ ယောဇနာ။ အထ ဝါ အင်္ဂဇာတံ ဆိန္ဒန္တဿ ထုလ္လစ္စယမေဝါတိ ယောဇနာ။ အဟိကီဋဒဋ္ဌာဒီသု နိမိတ္တဘူတေသု ဆိန္ဒန္တဿာတိ ယောဇနာ။

၂၅၂။ ဥပ္ပန္နာ ဟောတီတိ ပဋိလာဘဝသေန ဥပ္ပန္နာ ဟောတိ။ ဥပ္ပန္နဘာဝံ ပါကဋံ ကရောန္တော အာဟ ‘‘သော’’တိအာဒိ။ တတ္ထ သောတိ ရာဇဂဟကော သေဋ္ဌိ၊ ကီဠတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တဿာတိ သေဋ္ဌိဿ။ ဣဒံ ပဒံ ‘‘ဇာလေ’’တိ ပဒေ သာမျတ္ထဆဋ္ဌီ၊ ‘‘ဥပ္ပန္နာ ဟောတီ’’တိ ပဒေ သမ္ပဒါနံ။ တန္တိ စန္ဒနဂဏ္ဌိံ။ အဿာတိ သေဋ္ဌိဿ။ ဣဒံ ပဒံ ‘‘ပုရိသာ’’တိ ပဒေ သာမျတ္ထဆဋ္ဌီ၊ ‘‘အဒံသူ’’တိ ပဒေ သမ္ပဒါနံ။ ဝိကုဗ္ဗနိဒ္ဓီတိ ဝိဝိဓံ၊ ဝိကာရံ ¶ ဝါ ကုဗ္ဗနဝသေန ပဝတ္တာ ဣဒ္ဓိ (ပဋိ။ မ။ ၃။၁၂-၁၆၊ ဝိသုဒ္ဓိ။ ၂။၃၆၉-၃၇၃)။ အဓိဋ္ဌာနိဒ္ဓီတိ ¶ အဓိဋ္ဌာနဝသေန ပဝတ္တာ ဣဒ္ဓိ (ပဋိ။ မ။ ၃။၁၂-၁၆၊ ဝိသုဒ္ဓိ။ ၂။၃၆၉-၃၇၃)။

ဂိဟီ ဥပနာမေန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဗျဉ္ဇနံ ကတွာတိ ဗျဉ္ဇနံ ပက္ခိပနံ ကတွာ။ တန္တိ သုဝဏ္ဏတဋ္ဋိကာဒိံ။ အာမသိတုမ္ပီတိ ပိသဒ္ဒေါ ပဂေဝ ပဋိဂ္ဂဏှိတုန္တိ ဒဿေတိ။ သင်္ဃိကပရိဘောဂေန ဝါတိ ဝါသဒ္ဒေါ ပနသဒ္ဒတ္ထော။ သင်္ဃိကပရိဘောဂေန ပနာတိ ဟိ အတ္ထော။ ဂိဟိဝိကဋာနိ ဝါတိ ဝါသဒ္ဒေါ သမ္ပိဏ္ဍနတ္ထော။ ဂိဟိဝိကဋာနိ ဘာဇနာနိပိ ဝဋ္ဋန္တီတိ ဟိ အတ္ထော။ ကံသလောဟဝဋ္ဋလောဟာနံ သဘာဂတ္တာ ဝုတ္တံ ‘‘ကံသ…ပေ… သင်္ဂဟိတော’’တိ။

၂၅၃။ ‘‘လိခိတု’’န္တိ ဧတံ ဝုတ္တန္တိ ယောဇနာ။ ပကတိမဏ္ဍလန္တိ ဧတ္ထ ကိံ မကရဒန္တမတ္တမ္ပိ အစ္ဆိန္နမဏ္ဍလန္တိ အာဟ ‘‘မကရဒန္တစ္ဆိန္နကမဏ္ဍလမေဝါ’’တိ။

၂၅၄။ ပဟရိတွာတိ အာဝဋ္ဋနတော အညမညံ ပဟရိတွာ။ တယော ပတ္တေ ဥပရုပရိ ဌပေတုံ ဝဋ္ဋတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဘူမိအာဓာရကော နာမ ဘူမိယာ အာသန္နော ဒန္တာဒီဟိ ကတော ဝလယာဓာရကော။ ဒါရုအာဓာရကော နာမ ဧကဒါရုနာ ကတော အာဓာရကော။ ဒဏ္ဍာဓာရကော နာမ စတုဒဏ္ဍတော ပဋ္ဌာယ ဗဟူဟိ ဒဏ္ဍေဟိ ကတော အာဓာရကော။ တတ္ထာတိ ဘမကောဋိသဒိသဒါရု အာဓာရကတိဒဏ္ဍကာဓာရေသု။ ဂဟေတွာ ဧဝါတိ ပတ္တံ ဂဟေတွာ ဧဝ၊ ဧကမေဝ ဌပေတဗ္ဗံ ဣတိ ဝုတ္တန္တိ ယောဇနာ။

တတ္ထေဝါတိ မိဍ္ဎန္တေယေဝ။ ဝိတ္ထိဏ္ဏာယာတိ ဝိတ္ထာရာယ။ ဗာဟိရပဿေတိ ကုဋ္ဋဿ ဗာဟိရပဿေ။ ကတာယာတိ ကုဋ္ဋဿ ထိရဘာဝတ္ထံ ကတာယ။ ဧတ္ထာတိ ပရိဘဏ္ဍန္တေ။

ယံ ¶ ဝတ္ထံ ပတ္ထရိတွာ ပတ္တော ဌပိယတီတိ ဝတ္ထံ စောဠကံ နာမာတိ ယောဇနာ။ တသ္မိံ ပနာတိ စောဠကေ ပန။ ယတ္ထာတိ ယဿံ ဝါလိကာယံ။ န ဒုဿတီတိ ပတ္တော န ဒုဿတိ။ ပတ္တမာဠကန္တိ ပတ္တဿ ဌပနတ္ထာယ ကတံ အဋ္ဋံ။ ဘဏ္ဍကုက္ခဠိကာတိ ပတ္တာဒိဘဏ္ဍကာနံ ပက္ခိပနာ ဥက္ခဠိကာ။ ယတ္ထ ကတ္ထစီတိ ဘိတ္တိခီလာဒိကေ ယသ္မိံ ကသ္မိံစိ။ လဂ္ဂေန္တဿာတိ ပတ္တံ ထဝိကာယ လဂ္ဂေန္တဿ။ နိသီဒနသယနတ္ထံ ဝါ ကတံ ဟောတူတိ ယောဇနာ။ အညေနာတိ ပတ္တတော အညေန။ အဋ္ဋကဆန္နေနာတိ အဋ္ဋပတိရူပေန၊ အဋ္ဋကသဒိသေနာတိ အတ္ထော။ တတ္ထာတိ အဋ္ဋကဆန္နေန ဌပိတေ မဉ္စပီဌေ။ အံသေ ဗဒ္ဓိယတိ အနေနာတိ အံသဗဒ္ဓါ၊ သောယေဝ အံသဗဒ္ဓကော၊ တေန လဂ္ဂေတွာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဆတ္တေ ဌပေတုံ န ဝဋ္ဋတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဘတ္တေန ပူရော ဘတ္တပူရော၊ ပတ္တော။ ဗန္ဓိတွာ ဌပိတေ ဆတ္တေ ဝါ အဋ္ဋကံ ကတွာ ဌပိတေ ဆတ္တေ ဝါတိ ယောဇနာ။ ယော ကောစိ ဘတ္တပူရောပိ တုစ္ဆပတ္တောပီတိ သမ္ဗန္ဓော။

၂၅၅။ ယဿာတိ ¶ ဘိက္ခုနော။ ဟတ္ထေ ပတ္တော အတ္ထိ၊ သော ဧဝ ဘိက္ခု ပတ္တဟတ္ထော န ဟောတိ၊ အပိစ ခေါ ပန ဟတ္ထေ ဝါ ပိဋ္ဌိပါဒေ ဝါ ယတ္ထ ကတ္ထစိ သရီရာဝယဝေ ပတ္တသ္မိံ သတီတိ ယောဇနာ။ ဧသေဝ နယော အနန္တရဝါကျေပိ။ ဣမေဟိ ဝါကျေဟိ ‘‘ပတ္တဟတ္ထော’’တိ စ ‘‘ကဝါဋံ ပဏာမေတု’’န္တိ စ ဥပလက္ခဏမတ္တမေဝါတိ ဒဿေတိ။ သူစိံ ဝါ အဝါပုရိတုန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ကုဉ္စိကာယ ဝါတိ ဝါသဒ္ဒေါ ‘‘သရီရာဝယဝေနာ’’တိ ပဒံ အပေက္ခတိ။

လာဗုကဋာဟန္တိ လမ္ဗတီတိ လာဗု၊ လာဗုယာ ကဋာဟံ လာဗုကဋာဟံ။ ‘‘တာဝကာလိက’’န္တိ ဣမိနာ ဧကဝါရမေဝ တေန အာမိသံ ဂဟေတွာ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ ဆဍ္ဍေတဗ္ဗန္တိ ဒဿေတိ။ ဃဋိကပါလန္တိ ဘာဇနကပါလံ။ အဘုံ မေတိ အဝဍ္ဎိ မယှံ၊ ဥပ္ပဇ္ဇိတ္ထာတိ အတ္ထော။ ‘‘အဘု မေ’’တိ (မ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၂။၁၄၉၊ မ။ နိ။ ဋီ။ ၂။၁၄၉) ဝတ္တဗ္ဗေ နိဂ္ဂဟိတာဂမဝသေန ဧဝံ ဝုတ္တံ။ ဥတြာသဝစနန္တိ ဥတြာသေန ဝစနကာရဏံ ပဒံ။ ဒိန္နကမေဝါတိ ပရေဟိ ဒိန္နကမေဝ အာမိသန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

စမ္ဗေတွာတိ ¶ မုခေန စမ္ဗေတွာ။ အပဝိဒ္ဓါမိသာနီတိ ဆဍ္ဍိတာနိ အာမိသာနိ။ ဧတေသူတိ စလကာဒီသု။ အနုစ္ဆိဋ္ဌံ သုဒ္ဓပတ္တန္တိ နတ္ထိ ဥစ္ဆိဋ္ဌော ဧတ္ထာတိ အနုစ္ဆိဋ္ဌော၊ သုဒ္ဓပတ္တော၊ တံ။ ဥစ္ဆိဋ္ဌဟတ္ထေနာတိ ဥစ္ဆိဋ္ဌော ဧတ္ထ အတ္ထီတိ ဥစ္ဆိဋ္ဌော၊ သောယေဝ ဟတ္ထော ဥစ္ဆိဋ္ဌဟတ္ထော၊ တေန။ ဝါမဟတ္ထေန အာသိဉ္စိတွာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧတ္ထာတိ သုဒ္ဓပတ္တေ။ ဧတ္တာဝတာပီတိ ဧတ္တကေန ဧကဥဒကဂေဏ္ဍုသဂဟဏမတ္တေနာပိ။ သောတိ သုဒ္ဓပတ္တော။ ဟတ္ထံ ပနာတိ ဥစ္ဆိဋ္ဌဟတ္ထမ္ပိ။ ပနသဒ္ဒေါ ဟေတ္ထ သမ္ပိဏ္ဍနတ္ထော။ ယံ အဋ္ဌိံ ဝါ ယံ စလကံ ဝါတိ ယောဇနာ။ တတ္ထာတိ မစ္ဆမံသဖလာဒီသု။ တန္တိ အဋ္ဌိစလကံ။ ယံ ပနာတိ အဋ္ဌိစလကာဒိံ ပန၊ ပဋိခါဒိတုကာမောတိ သမ္ဗန္ဓော၊ ပုန ခါဒိတုကာမောတိ အတ္ထော။ တတ္ထေဝါတိ ပတ္တေ ဧဝ။ ကတွာတိ ဌပနံ ကတွာ။ ယံ ကိဉ္စိ အဋ္ဌိကဏ္ဋကာဒိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

၂၅၆။ သတ္ထကဝေဌနကန္တိ သတ္ထကဿ ဝေဌနကရဏံ။ ပိပ္ဖလိကံ ဝါ ဒဏ္ဍသတ္ထကံ နာမာတိ ယောဇနာ။ ပိပ္ဖာလေတိ ဧတာယာတိ ပိပ္ဖလိ၊ သာယေဝ ပိပ္ဖလိကံ။ အညမ္ပီတိ ပိပ္ဖလိကတော အညမ္ပိ။ ယံကိဉ္စိ ဒဏ္ဍံ ယောဇေတွာ ကတသတ္ထကံ ဝါ ဒဏ္ဍသတ္ထကံ နာမာတိ ယောဇနာ။ ဣမိနာ ဒဏ္ဍေန ယောဇိတံ သတ္ထကံ ဒဏ္ဍသတ္ထကန္တိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။

မလဂ္ဂဟိတာတိ အယမလဂ္ဂဟိတာ။ ကိဏ္ဏေနာတိ မဒိရာဒိဗီဇေန ကိဏ္ဏေန။ တေနာတိ ပါသာဏစုဏ္ဏသင်္ခါတေန သရိတကေန။ မက္ခေတုန္တိ သူစိံ မက္ခေတုံ။ မက္ခိတမဓုသိတ္ထကံ တံ သရိတကံ ပရိဘိဇ္ဇတီတိ ¶ ယောဇနာ။ မဓုသိတ္ထကပိလောတိကန္တိ မဓုသိတ္ထကေန မက္ခိတံ ပိလောတိကံ။ တတ္ထာတိ နိဿေဏိယံ။ ယာယ ရဇ္ဇုယာ ကထိနေ ဗန္ဓန္တိ၊ သာ ရဇ္ဇု ကထိနရဇ္ဇု နာမာတိ ယောဇနာ။ တတ္ထာတိ ဒီဃဿ ဘိက္ခုနော ပမာဏေန ကတေ ကထိနေ။ ဒဏ္ဍကေတိ ကထိနဒဏ္ဍကမှိ။ တဿာတိ ဒီဃဿ ဘိက္ခုနော ပမာဏေန ကတဿ ကထိနဿ။ ဣတရဿ ဘိက္ခုနောတိ ဒီဃဘိက္ခုတော ဣတရဿ ရဿဘိက္ခုနော။

ဒဏ္ဍကထိနပမာဏေန ကတဿ ကဋသာရကဿာတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဒုဂုဏကရဏ’’န္တိ ဣမိနာ ပိဒလကန္တိ ဒုဂုဏကရဏသင်္ခါတဿ ကိရိယာဝိသေသဿ ¶ နာမန္တိ ဒဿေတိ။ ဝိနန္ဓနရဇ္ဇုန္တိ ဝိသေသေန နဟိယတိ ဗန္ဓိယတိ ဧတာယာတိ ဝိနန္ဓနာ၊ သာယေဝ ရဇ္ဇု ဝိနန္ဓနရဇ္ဇု၊ တမေဝတ္ထံ ဒဿေတုံ ဝုတ္တံ ‘‘ဝိနန္ဓိတုံ ရဇ္ဇု’’န္တိ။ ဝိနန္ဓနသုတ္တကန္တိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ တေန သုတ္တကေနာတိ ဝိနန္ဓနသုတ္တကေန။ တတ္ထာတိ ခုဒ္ဒကနိဿေဏိယံ ကာစိ သုတ္တန္တရိကာယောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ပမာဏသညာကရဏန္တိ သုတ္တန္တရိကပမာဏဿ သညာကရဏံ။ ကာဠသုတ္တေန သညာကရဏံ ဝိယ ဟလိဒ္ဒိသုတ္တေန သညာကရဏန္တိ ယောဇနာ။ အင်္ဂုလိယာ ပဋိဂ္ဂဏှန္တီတိ ဧတ္ထ ‘‘ပဋိဂ္ဂဏှန္တီ’’တိ ပဒဿ ‘‘အင်္ဂုလိယာ’’တိ ကရဏဿေဝ ဝုတ္တတ္တာ ကမ္မဿ အဝုတ္တတ္တာ တဿ ကမ္မံ ဒဿေတုံ ဝုတ္တံ ‘‘သူစိမုခ’’န္တိ။ အင်္ဂုလိကောသကန္တိ အင်္ဂုလိကဉ္စုကံ။

၂၅၇။ ပါတိစင်္ကောဋကာဒိန္တိ ဧတ္ထ ပါတိ နာမ ပဋိဂ္ဂဟသဏ္ဌာနေန ကတော သူစိအာဒိဘဏ္ဍဋ္ဌပနော ဘာဇနဝိသေသော။ အာကိရိတွာတိ ပက္ခိပိတွာ။ ဩဓုနိတွာတိ ပပ္ဖောဋေတွာ။ ဃနဒဏ္ဍကန္တိ နိရန္တရဒဏ္ဍကံ။ အန္တောကတွာတိ ကထိနဿ အန္တောကတွာ။

၂၅၈။ ဝိနန္ဓိတွာတိ စောဠကေန ဝိနန္ဓိတွာ။

၂၅၉။ အပရိဿာဝနကဿေဝ ဘိက္ခုနောတိ ယောဇနာ။ ယော ပန ယာစတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ မဇ္ဈေဒဏ္ဍကေတိ ဒဏ္ဍကဿ မဇ္ဈေ။ ဥဒကန္တိ အကပ္ပိယဥဒကံ။ တန္တိ ဥဒကံ။ ယန္တိ ပရိဿာဝနံ။ ဥဒကံ ပရိသုဒ္ဓံ ဟုတွာ သဝတိ ဂစ္ဆတိ ပဝတ္တတိ အနေနာတိ ပရိဿာဝနံ။ ယံ ဥဒကေ ဩတ္ထရိတွာ ဃဋေန ဥဒကံ ဂဏှန္တိ၊ တံ ဩတ္ထရကံ နာမာတိ ယောဇနာ။ တမေဝတ္ထံ ဝိတ္ထာရေန္တော အာဟ ‘‘တံ ဟီ’’တိအာဒိ။ တန္တိ ပရိဿာဝနံ၊ ဗန္ဓိတွာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တေသူတိ စတူသု ခါဏုကေသု။ သဗ္ဗပရိယန္တေတိ သဗ္ဗပရိဿာဝနဿ ပရိယန္တေ မောစေတွာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဩတ္ထရိတွာတိ ဩဂါဟေတွာ။ စီဝရကုဋိကာတိ စီဝရေန ကတာ ကုဋိကာ၊ သာ မကသာနံ ပရိတ္တာဏတ္ထံ ကတတ္တာ မကသကုဋိကာတိ ဝုစ္စတိ။

၂၆၀။ သေမှာဒိဒေါသုဿန္နကာယာတိ ¶ သေမှာဒိဒေါသေဟိ ဥဿန္နကာယာ။ အဂ္ဂဠတ္ထမ္ဘောတိ ကဝါဋတ္ထမ္ဘော။ ယတ္ထာတိ အဂ္ဂဠတ္ထမ္ဘေ။ တတ္ထာတိ ဒွါရဗာဟာယ။ တတ္ထာတိ အဂ္ဂဠပါသကေ။ ဓူမော နိက္ခမတိ ဧတေနာတိ ဓူမနေတ္တော၊ ဆိဒ္ဒေါ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဓူမနိက္ခမနဆိဒ္ဒ’’န္တိ ¶ ။ ‘‘ဂန္ဓေဟီ’’တိ ဣမိနာ ‘‘ဝါသေတု’’န္တိ ပဒဿ ကရဏံ ဒဿေတိ။ ‘‘ဥဒကဋ္ဌပနဋ္ဌာန’’န္တိ ဣမိနာ ဥဒကဋ္ဌာနန္တိ ဧတ္ထ ဥဒကဿ ဌပနံ ဌာနံ ဥဒကဋ္ဌာနန္တိ မဇ္ဈေပဒလောပသမာသံ ဒဿေတိ။ တတ္ထာတိ ဥဒကဋ္ဌာနေ။ ကောဋ္ဌကောတိ ဧတ္ထ န ယတ္ထ ကတ္ထစိ၊ ယဿ ကဿစိ ဝါ ကောဋ္ဌကော ဟောတိ၊ အပိ စ ခေါ ပန ဒွါရေ ဧဝ၊ ဒွါရဿေဝ ဝါ ကောဋ္ဌကောတိ အာဟ ‘‘ဒွါရကောဋ္ဌကော’’တိ။

၂၆၁။ ပရိကမ္မန္တိ ပိဋ္ဌိအာဒိပရိကမ္မံ။ ပဋိစ္ဆာဒိယတိ ဣမာယာတိ ပဋိစ္ဆာဒိ၊ ဝတ္ထမေဝ ပဋိစ္ဆာဒိ ဝတ္ထပဋိစ္ဆာဒိ။ ဥဒကံ န ဟောတီတိ ဧတ္ထ ပါနောဒကံ နိဝတ္တေန္တော အာဟ ‘‘နှာနောဒကံ န ဟောတီ’’တိ။

၂၆၂။ ပဏ္ဏိကာနံ တုလံ ဝိယ ဥဒကဥဗ္ဗာဟနကတုလန္တိ ယောဇနာ။ ဒီဃဝရတ္တာဒီဟီတိအာဒိသဒ္ဒေန ရဇ္ဇု အာဒယော သင်္ဂဏှာတိ။ အရဟတ္ထဃဋိယန္တံ နာမ စက္ကသဏ္ဌာနံ အနေကာရံ အရေ အရေ ဃဋာနိ ဗန္ဓိတွာ ဧကေန ဝါ ဒွီဟိ ဝါ ပရိဗ္ဘမိယမာနံ ယန္တံ။ အရသင်္ခါတေသု ဟတ္ထေသု ဃဋာ ဗန္ဓိတဗ္ဗာ ဧတ္ထာတိ အရဟတ္ထဃဋိ၊ တမေဝ ယန္တံ အရဟတ္ထဃဋိယန္တံ။ စမ္မဘာဇနန္တိ စမ္မမယံ ဘာဇနံ။ အပရိက္ခိတ္တာ ဟောတီတိ စန္ဒနိကာ အပါကာရာ ဟောတိ။ ဥဒကပုဉ္ဇနံ ဝဋ္ဋတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တသ္မိန္တိ ဥဒကပုဉ္ဇနေ။ ‘‘ဥဒကပုဉ္ဇနီ’’တိပိ ပါဌော။ ဧဝံ သတိ တာယ ဥဒကပုဉ္ဇနိယာတိ အတ္ထော။ ပစ္စုဒ္ဓရိတုန္တိ အပနေတုံ။

၂၆၃။ အာ သမန္တတော ဝိဒ္ဓံ ပက္ခပါသကမေတ္ထာတိ အာဝိဒ္ဓပက္ခပါသကံ။ မဏ္ဍလေတိ ကဏ္ဏိကမဏ္ဍလမှိ။ ကတံ ကူဋဉ္စ ဆဒနဉ္စ ဧတ္ထာတိ ကတကူဋစ္ဆဒနံ၊ ဇန္တာဃရံ၊ တဿ။ ဧတန္တိ ‘‘နိလ္လေခဇန္တာဃရ’’န္တိ ဧတံ နာမံ။ ‘‘စတ္တာရော မာသေ’’တိ ဣမိနာ ‘‘စတုမာသ’’န္တိ ဒိဂုသမာသဿ ဝါကျံ ဒဿေတိ။

၂၆၄။ နမတကန္တိ ဧတ္ထ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနမတကတော (စူဠဝ။ အဋ္ဌ။ ၂၅၆) ဝိသေသံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဧဠကလောမေဟီ’’တိအာဒိ။ အဝါယိမန္တိ ဝါယိတွာ န ကတံ။ စမ္မခဏ္ဍပရိဟာရေနာတိ စမ္မခဏ္ဍံ ဝိယ အဓိဋ္ဌာနဝိကပ္ပနအပနယနေန၊ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗန္တိ အတ္ထော။ ပေဠာယာတိ အဋ္ဌံသာဒိအာကာရေန ကတာယ ¶ မဉ္ဇူသာယ။ ဧတန္တိ ‘‘အာသိတ္တကူပဓာန’’န္တိ ဧတံ နာမံ။ ဒါရုမယာပီတိ ပိသဒ္ဒေါ န တမ္ဗလောဟရဇတမယာ ဧဝါတိ ဒဿေတိ။ ဧတ္ထေဝါတိ မဠောရိကာယမေဝ။ အာဓာရကသင်္ခေပဂမနတောတိ ¶ အာဓာရကေ သင်္ခေပံ ဂမနတော။ ဟီတိ သစ္စံ၊ ယသ္မာ ဝါ။ ပုဗ္ဗေ ပတ္တရက္ခနတ္ထံ အာဓာရကော အနုညာတော၊ ဣဒါနိ ဘုဉ္ဇနတ္ထန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဧကော ဘိက္ခု ဂစ္ဆတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ သေသကန္တိ ဂဟေတဗ္ဗဖလပူဝေဟိ သေသကံ။ တသ္မိံ ခဏေတိ တသ္မိံ ဘုဉ္ဇနက္ခဏေ။

၂၆၅။ ဧကေကေနပိ အင်္ဂေနာတိ ပိသဒ္ဒေါ သမ္ဘာဝနတ္ထော၊ တတော ပန အဓိကေဟိ အင်္ဂေဟိ ပဂေဝါတိ ဟိ အတ္ထော။ သမန္နာဂတဿ ဥပါသကဿ နိက္ကုဇ္ဇိတုန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ တဿာတိ ဥပါသကဿ။ န ဂဟေတဗ္ဗောတိ သင်္ဃေန န ဂဟေတဗ္ဗော။ အသုကဿ ဥပါသကဿာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဥက္ကုဇ္ဇနကာလေတိ ပတ္တဿ ဥက္ကုဇ္ဇနကာလေ။ ယာစာပေတွာတိ ပတ္တနိကုဇ္ဇိတေန ဥပါသကေန ယာစာပေတွာ။ ဟတ္ထပါသန္တိ သင်္ဃဿ ဟတ္ထပါသံ။

၂၆၈။ ပုရက္ခတွာတိ ဧတ္ထ ပုရသဒ္ဒဿ အဂ္ဂတ္ထဘာဝဉ္စ ကရသဒ္ဒဿ ခါဒေသဘာဝဉ္စ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အဂ္ဂတော ကတွာ’’တိ။ သောတိ ဗောဓိရာဇကုမာရော၊ သန္ထရီတိ သမ္ဗန္ဓော။ လစ္ဆာမီတိ လဘိဿာမိ၊ ဧသ ဗောဓိရာဇကုမာရော ပုတ္တလာဘာယ အဘဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ အက္ကမနေ ဒေါသံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ယဒီ’’တိအာဒိ။ ပစ္ဆာတိ အက္ကမနတော ပစ္ဆာ။ အယန္တိ ဘဂဝါ။ ဣဒန္တိ ကာရဏံ။ တာဝါတိ သိက္ခာပဒပညတ္တိတော၊ သိက္ခာပဒပညတ္တိယာ ဝါ ပဌမံ။ ပရိဘဝတောတိ ဂိဟီနံ ပရိဘဝတော။

မင်္ဂလတ္ထာယာတိ အရောဂါဒိကဿ မင်္ဂလဿ အတ္ထာယ။ ဓောတပါဒကန္တိ ဧတ္ထ ဓောတေဟိ ပါဒေဟိ အက္ကမနဋ္ဌာနေ အတ္ထရိတံ ဓောတပါဒကန္တိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဓောတပါဒကံ နာမာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ‘‘ပစ္စတ္ထရဏံ အတ္ထတ’’န္တိ ဣမိနာ ‘‘ဓောတပါဒက’’န္တိ ဧတ္ထ ဏိကပစ္စယဿ အတ္ထရိတတ္ထေ ပဝတ္တဘာဝံ ဒဿေတိ။

၂၆၉။ ပဒုမကဏ္ဏိကာကာရန္တိ ပဒုမကဏ္ဏိကသဏ္ဌာနံ။ ကတံ ပါဒဃံသနံ ကတကံ နာမာတိ ယောဇနာ။ တန္တိ ကတကံ၊ ပဋိက္ခိတ္တမေဝါတိ သမ္ဗန္ဓော။ ပေါတ္ထကေသု တံသဒ္ဒေါ ဂလိတောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဗာဟုလ္လိကာနုယောဂတ္တာတိ ¶ ပစ္စယဗဟုလဘာဝါယ အနုယောဂတ္တာ။ ပါသာဏဖေဏကောပီတိ ပါသာဏအဗ္ဗုဒမ္ပိ။ ဗီဇနီတိ စတုရဿဗီဇနီ။ တန္တိ ဝိဓူပနံ၊ ကတံ ဟောတူတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဣဓာပိ တံသဒ္ဒေါ ဂလိတော။ ဝေဠုဒန္တဝိလီဝေဟိ ဝါ မောရပိဉ္ဆေဟိ ဝါ စမ္မဝိကတီဟိ ဝါ ကတံ ဟောတူတိ ယောဇနာ။ သဗ္ဗံ ဝိဓူပနန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ပါဠိယံ တာလဝဏ္ဋန္တိ သဟ ဝဏ္ဋေန ကတံ တာလံ တာလဝဏ္ဋံ၊ တာလသဒ္ဒေန တံမယာ မဏ္ဍလဗီဇနီ ဂဟေတဗ္ဗာ ဝိကာရီဝိကာရဘာဝေန သမ္ဗန္ဓတ္တာ။ မကသဗီဇနီတိ ¶ မကသာနံ ပလာယနကဗီဇနီ၊ ဒန္တမယဝိသာဏမယဒဏ္ဍကာပိ မကသဗီဇနီ ဝဋ္ဋတီတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဝါကမယဗီဇနိယာ’’တိ ပဒံ ‘‘သင်္ဂဟိတာ’’တိ ပဒေ အာဓာရော၊ ကရဏံ ဝါ။

၂၇၀။ ယဿာတိ ဘိက္ခုဿ စက္ခုံ ဝါ ဒုဗ္ဗလံ ဟောတီတိ ယောဇနာ။ အညောတိ ကာယဍာဟာဒီဟိ အာဗာဓေဟိ အညော၊ ကောစိ အာဗာဓော ဝါ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဝဿေ ပနာ’’တိ ပဒံ ‘‘စီဝရဂုတ္တတ္ထ’’န္တိ ပဒေ ဧဝ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။ စီဝရဂုတ္တတ္ထန္တိ စီဝရဿ ဝဿတေမနတော ဂုတ္တတ္ထံ၊ ဝါဠမိဂစောရဘယေသု သန္တေသူတိ သမ္ဗန္ဓော။ တာလပဏ္ဏာဒိနာ ဧကေန ပဏ္ဏေန ကတံ ဆတ္တံ ဧကပဏ္ဏစ္ဆတ္တံ။ သဗ္ဗတ္ထေဝါတိ သဗ္ဗေသု ဧဝ ဂါမာရညေသု။

‘‘အသိ အဿာ’’တိ ဣမိနာ အသိဿာတိ ပဒဿ အနဝကာသဝိဓိံ ဒဿေတိ။ အသီတိ ခဂ္ဂေါ။ အဿာတိ စောရဿ၊ အသီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝိဇ္ဇောတလတီတိ ဧတ္ထ အလပစ္စယော ရူပသိဒ္ဓိမတ္တောဝါတိ အာဟ ‘‘ဝိဇ္ဇောတတီ’’တိ။ ‘‘စတုဟတ္ထောယေဝါ’’တိ ဣမိနာ ပမာဏယုတ္တောတိ ပဒဿ အတ္ထံ ဒဿေတိ။ တတောတိ စတုဟတ္ထတော။ သဗ္ဗေသန္တိ ဂိလာနာဂိလာနာနံ။ ‘‘သက္ကာ ပနာ’’တိ ပဒံ ‘‘န ဝဋ္ဋတီ’’တိ ပဒေ ကတ္တာ၊ ‘‘ဒါတဗ္ဗာ’’တိ ပဒေ ကမ္မံ။ သမ္မန္နိတွာဝ ဒါတဗ္ဗာ၊ န ဝိနာ သမ္မုတိယာတိ အဓိပ္ပာယော။

၂၇၃။ အာဂတန္တိ ဥဒရိယတော နိက္ခမိတွာ အာဂတံ။ ဥဂ္ဂါရန္တိ ဂလတော ဥဂ္ဂါရံ ဘောဇနန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ သန္ဓာရေတွာတိ ပတိဋ္ဌာပေတွာ။ အသန္ဓာရိတမေဝ ဟုတွာတိ သမ္ဗန္ဓော။

ယန္တိ ¶ ခါဒနီယဘောဇနီယံ၊ ပတိတန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ တန္တိ ခါဒနီယဘောဇနီယံ၊ ဂဟေတွာ ပရိဘုဉ္ဇိတုန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဣဒန္တိ ဝစနံ။

၂၇၄။ ကုဗ္ဗံ ကရိဿာမီတိ ဧတ္ထ ကရိယတိ ဥစ္စာရိယတီတိ ကုဗ္ဗန္တိ ဝုတ္တေ သဒ္ဒေါတိ အာဟ ‘‘သဒ္ဒံ ကရိဿာမီ’’တိ။ သဒ္ဒန္တိ ‘‘အယံ မံ ဘိက္ခု ဝိပ္ပကရောတီ’’တိ ဥစ္စာသဒ္ဒံ။ နခါဒီဟီတိအာဒိသဒ္ဒေန မုခကုဋ္ဋေ သင်္ဂဏှာတိ။ အနုရက္ခနတ္ထန္တိ အနုဒယေန ပါလနတ္ထံ။ နခစ္ဆေဒနန္တိ နခံ ဆိန္ဒတိ အနေနာတိ နခစ္ဆေဒနံ၊ သတ္ထကာဒိ။ ဝီသတိမဋ္ဌန္တိ ဧတ္ထ ဝီသတိယာ နခါနံ မဋ္ဌံ ဝီသတိမဋ္ဌန္တိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဝီသတိပိ နခေ’’တိအာဒိ။ လိခိတမဋ္ဌေတိ လိခိတေ ဟုတွာ မဋ္ဌေ။ ကာရာပေန္တီတိ နဟာပိတေ ကာရာပေန္တိ။ နခတောတိ နခတော ဝါ နခန္တရတော ဝါ။ အပကဍ္ဎိတုန္တိ ကဍ္ဎိတွာ အပနေတုံ။

၂၇၅။ ခုရကောသကန္တိ ¶ ခုရဿ ဌပနကံ။ ကတ္တရိယာတိ ကန္တိယတိ ဆိန္ဒိယတိ ဣမာယာတိ ကတ္တရိ၊ အယောမယော ဧကော ဥပကရဏဝိသေသော၊ တာယ။ ‘‘ဆေဒါပေန္တီ’’တိ ဣမိနာ ကပ္ပာပေန္တီတိ ဧတ္ထ ကပ္ပသဒ္ဒဿ ဝိဓျတ္ထံ အဓိပ္ပာယေန ဒဿေတိ။ မဿုံ ဝဍ္ဎာပေန္တီတိ ဧတ္ထ မဿုံ ဝဍ္ဎေတွာ ရုဟာပေန္တီတိ အတ္ထံ ပဋိက္ခိပန္တော အာဟ ‘‘မဿုံ ဒီဃံ ကာရာပေန္တီ’’တိ။ ဧဠကမဿူတိ ဧဠကဿ ဝိယ မဿူတိ ဧဠကမဿု။ ‘‘ဂေါလောမိက’’န္တိ ဝုစ္စတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘စတုကောဏ’’န္တိ ဣမိနာ စတုရဿန္တိ ဧတ္ထ အံသသဒ္ဒေါ ကောဏတ္ထောတိ ဒဿေတိ။ စတုရဿန္တိ ဧတ္ထ ဟိ ‘‘စတုရံသ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗေ နိဂ္ဂဟိတဿ လောပံ ကတွာ ပရဿ သကာရဿ ဒွေဘာဝံ ကတွာ ‘‘စတုရဿ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ လောမသံဟရဏန္တိ လောမာနံ အပနယနံ။ လောမရာဇိဋ္ဌပနန္တိ လောမလေခါဌပနံ။ သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗေသု၊ မဿုကပ္ပနာဒီသူတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဂဏ္ဍဝဏရုဓိအာဗာဓပစ္စယာတိ ဂဏ္ဍော စ ဝဏော စ ရုဓိ စ ဂဏ္ဍဝဏရုဓယော၊ တေယေဝ အာဗာဓာ ဂဏ္ဍဝဏရုဓိအာဗာဓာ၊ တေသံ ပစ္စယာ။ ဝဏောတိ မဟန္တော ဝဏော။ ရုဓီတိ ခုဒ္ဒကော ဝဏော။ သက္ခရာဒီဟီတိ သက္ခရမဓုသိတ္ထကေဟိ။ သဏ္ဍာသောတိ သုဋ္ဌု လောမံ ဍံသတီတိ သဏ္ဍာသော။ ယန္တိ လောမံ၊ ဌိတန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ကတ္ထ ဌိတန္တိ အာဟ ‘‘ဘမုကာယ ဝါ’’တိအာဒိ။ ကိံ ဟုတွာ ဌိတန္တိ ¶ အာဟ – ‘‘ဥဂ္ဂန္တွာ ဝိဘစ္ဆံ ဌိတ’’န္တိ၊ ဝိဘစ္ဆံ ဟုတွာ ဌိတန္တိ ယောဇနာ။ ဝိသေသေန သောဘဏံ ဘက္ခတီတိ ဝိဘစ္ဆော၊ အသောဘဏော။ ‘‘ဝိဂစ္ဆ’’န္တိပိ ပါဌော၊ ဝိရူပံ ဂစ္ဆတိ၊ ဂမယတီတိ ဝါ ဝိဂစ္ဆော။ တတ္ထ ပုရိမပါဌောယေဝ မူလပါဌောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗောတိ။ ပလိတံ ဝါ အပလိတံ ဝါ တာဒိသံ လောမန္တိ ယောဇနာ။

၂၇၇။ ကံသပတ္ထရိကာတိ ဧတ္ထ ကံသအာပဏေ ပတ္ထရန္တိ ပသာရေန္တီတိ ကံသပတ္ထရိကာတိ ဝုတ္တေ ကံသဘဏ္ဍဝါဏိဇာ ဂဟေတဗ္ဗာတိ အာဟ ‘‘ကံသဘဏ္ဍဝါဏိဇာ’’တိ။ ဝါသိဒဏ္ဍာဒီနံ အပါတနတ္ထံ ဗန္ဓတိ အနေန လောဟေနာတိ ဗန္ဓနံ၊ တမေဝ မတ္တံ အပ္ပန္တိ ဗန္ဓနမတ္တံ။

၂၇၈။ နိက္ခမန္တေနာတိ အာရာမတော နိက္ခမန္တေန။ ယတ္ထာတိ ယသ္မိံ ဌာနေ။ ‘‘သရိတွာ’’တိ ဣမိနာ အသရိတွာ ပိဏ္ဍာယ စရိတဗ္ဗန္တိ ဒဿေတိ။ ဗဟုရဇ္ဇုကန္တိ ဗဟူ ရဇ္ဇုယော ဧတဿာတိ ဗဟုရဇ္ဇုကံ။ ဣမိနာ ကလာပေန ဗဟုရဇ္ဇူနံ သမူဟေန ကတ္တဗ္ဗန္တိ ကလာပုကန္တိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ၊ ဣကာရဿုကာရော။ ဒေဍ္ဍုဘကန္တိ ဧတ္ထ ဒေဍ္ဍုဘသဒ္ဒေန တဿ သီသံ ဂဟေတဗ္ဗံ ဧကဒေသူပစာရေန၊ ဒေဍ္ဍုဘံ ဝိယာတိ ဒေဍ္ဍုဘကံ၊ သဒိသတ္ထေ ကပစ္စယော ဟောတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဥဒကသပ္ပသီသသဒိသ’’န္တိ။ ‘‘မုရဇဝဋ္ဋိသဏ္ဌာန’’န္တိ ဣမိနာ မုရဇသဒ္ဒေန မုရဇဝဋ္ဋိ ဂဟေတဗ္ဗာ တဿ ဝိကာရတ္တာ၊ တေန သဒိသံ မုရဇန္တိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ ဝေဌေတွာတိ ဗဟုရဇ္ဇုကေ ဧကတော ဝေဌေတွာ။ မဒ္ဒဝီဏသဒ္ဒေါ ပါမင်္ဂပရိယာယော။ မဒ္ဒဝီဏံ ဝိယာတိ မဒ္ဒဝီဏံ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ပါမင်္ဂသဏ္ဌာန’’န္တိ။ ‘‘ပဂေဝ ဗဟူနီ’’တိ ဣမိနာ ‘‘ဧကမ္ပီ’’တိ ဧတ္ထ ပိသဒ္ဒဿ သမ္ဘာဝနတ္ထံ ဒဿေတိ။ မစ္ဆကဏ္ဋကဝါယိမာတိ မစ္ဆကဏ္ဋကံ ¶ ဝိယ ဒဿေတွာ ဝါယိမာ။ ကုဉ္ဇရစ္ဆိကာဒိဘေဒါတိ ဝါရဏအစ္ဆိကာဒိဘေဒါ။ ဝါရဏော ဟိ ကုံ ဘူမိံ ဇရာပေတီတိ ကုဉ္ဇရောတိ (ဝိ။ ဝ။ အဋ္ဌ။ ၃၁၊ အ။ နိ။ ဋီ။ ၁။၁။၂) စ ကုဉ္ဇေ နိကုဉ္ဇေ ရမတီတိ ကုဉ္ဇရောတိ စ ဝုစ္စတိ။ တဿ အစ္ဆိ ဝိယာတိ ကုဉ္ဇရစ္ဆိကံ၊ တံ အာဒိ ယေသံ တာနီတိ ကုဉ္ဇရစ္ဆိကာဒီနိ၊ တေသံ ဘေဒါတိ ကုဉ္ဇရစ္ဆိကာဒိဘေဒါ။ အာဒိသဒ္ဒေန ဂေါဏစ္ဆိကာဒယော သင်္ဂဏှာတိ။ ‘‘ကုဉ္စိကာကောသကသဏ္ဌာန’’န္တိ ဣမိနာ သူကရဿ အန္တံ ဝိယ ¶ သူကရန္တကန္တိ အတ္ထံ ဒဿေတိ။ သူကရဿ ဟိ အန္တံ ကုဉ္စိကာကောသကံ ဝိယ မဇ္ဈေ သုသိရော ဟောတိ။ သူကရန္တကံ အနုလောမေတီတိ သူကရန္တကေန အနုလောမေတိ။ ဒသာသုယေဝါတိ ကာယဗန္ဓနဿ အန္တေသုယေဝ။ ဧတ္ထာတိ ဒသာသု။ ‘‘စတုန္နံ ဥပရိ န ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဣမိနာ မုရဇဒသာ တတော ဥပရိ ဝဋ္ဋတီတိ ဒဿေတိ။ ဝေဌေတွာတိ ရဇ္ဇုံ ဝတ္ထေန ဝေဌေတွာ။ မုဒ္ဒိကသဏ္ဌာနေနာတိ ဝရကသီသသဏ္ဌာနေန။ ဧဝံ သိဗ္ဗိတာတိ ဧဝံ သိဗ္ဗိယမာနာ။ ဟီတိ ဖလဇောတကော။ ပါသန္တောတိ ပါသကောဋိ။

၂၈၀။ ဩလမ္ဗကံ ကတွာ နိဝတ္ထံ ဟတ္ထိသောဏ္ဍကံ နာမာတိ ယောဇနာ။ စောဠိကဣတ္ထီနန္တိ စောဠရဋ္ဌေ နိဝါသီနံ ဣတ္ထီနံ။ ဟတ္ထိယာ သောဏ္ဍော ဝိယ ဟတ္ထိသောဏ္ဍကံ နိဝတ္ထံ။ မစ္ဆဝါလံ ဝိယာတိ မစ္ဆဝါလကံ။ စတ္တာရော ကဏ္ဏာ ဧတဿ နိဝတ္ထဿာတိ စတုကဏ္ဏကံ။ တာလဝဏ္ဋံ ဝိယာတိ တာလဝဏ္ဋကံ။ သတံ ဝလိနော ဧတဿ နိဝတ္ထဿာတိ သတဝလိကံ။ ‘‘အနေကက္ခတ္တု’’န္တိ ဣမိနာ ‘‘သတဝလိက’’န္တိ ဧတ္ထ သတသဒ္ဒဿ အနေကတ္ထဝါစကတံ ဒဿေတိ။ ‘‘ဝါမဒက္ခိဏပဿေသု ဝါ’’တိ ဣမိနာ ပုရိမနိဝတ္ထံ ကဋိတော ပဋ္ဌာယ ဟေဋ္ဌာ နိဝတ္ထံ နာမာတိ ဒဿေတိ။

သံဝလ္လိတွာ နိဝတ္ထံ သံဝလ္လိယံ။ မလ္လော စ ကမ္မကာရော စ မလ္လကမ္မကာရာ၊ တေ အာဒယော ယေသံ တေတိ မလ္လကမ္မကာရာဒယော။ အာဒိသဒ္ဒေန ဓုတ္တာဒယော သင်္ဂဏှာတိ။ ယမ္ပိ နိဝတ္ထံ နိဝါသေန္တိ၊ သဗ္ဗံ တံ နိဝတ္ထံ န ဝဋ္ဋတီတိ ယောဇနာ။ ဧကံ ဝါ ကောဏန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ကောဏေတိ အန္တရဝါသကဿ ကောဏေ။ ‘‘တထာ’’တိ ဣမိနာ ‘‘ဧကံ ဝါ ဒွေ ဝါ ကောဏေ ဥက္ခိပိတွာ အန္တရဝါသကဿ ဥပရိ လဂ္ဂေန္တီ’’တိ အတ္ထံ အတိဒိသတိ။ အန္တောကာသာဝဿ ဒဿေတွာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဒွေ နိဝါသေန္တေန အဂိလာနေနာတိ ယောဇနာ။ သဂုဏန္တိ အန္တောကာသာဝေန ဗဟိကာသာဝံ သမာနဂုဏံ ကတွာ။ ဣတီတိအာဒိ နိဂမနံ။ ယဉ္စာတိ ယံ နိဝတ္ထဉ္စ။ ဣဓာတိ ခုဒ္ဒကဝတ္ထုက္ခန္ဓကေ။ ယဉ္စ သေခိယဝဏ္ဏနာယံ (ပါစိ။ အဋ္ဌ။ ၅၇၆ အာဒယော) ပဋိက္ခိတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ သဗ္ဗံ တံ နိဝတ္ထန္တိ ယောဇနာ။ နိဗ္ဗိကာရံ ကတွာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဥဘော ¶ ကဏ္ဏေတိ ဟေဋ္ဌာ ဌိတေ ဥဘော ကဏ္ဏေ ဥပရိ စ ဌိတေ ဥဘော ကဏ္ဏေ။ တန္တိ ပရိမဏ္ဍလပါရုပနံ။

တတ္ထာတိ ‘‘ဂိဟိပါရုတ’’န္တိ ဝစနေ ယံကိဉ္စိ အညထာပါရုတံ အတ္ထီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တသ္မာတိ ယသ္မာ ¶ ဂိဟိပါရုတံ နာမ၊ တသ္မာ၊ ပရိမဏ္ဍလံ ပါရုပိတဗ္ဗန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ယထာ ပါရုပန္တိ၊ ယထာ စ ဌပေန္တီ’’တိအာဒိနာ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။ တဿေဝါတိ ဒီဃသာဋကဿေဝ။ တဿေဝါတိ သာဋကဿေဝ။ ပါဠိကာရကောတိ ပါဠိံ ဂဏှန္တံ ဝါ ဝါစေန္တံ ဝါ ကာရကော။ တထာတိ ယထာ ပါရုပန္တိ၊ တထာ။

၂၈၁။ ကုဟိဉ္စိ ဌာနံ ဂစ္ဆတော ရညောတိ ယောဇနာ။ ‘‘ပရိက္ခာရဘဏ္ဍဝဟနမနုဿာ’’တိ ဣမိနာ တေ မနုဿာ မုဏ္ဍံ သီသံ စောဠကေန ဝေဌေန္တီတိ မုဏ္ဍဝေဌိနော နာမာတိ ဒဿေတိ။ အဓိပ္ပာယောတိ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ မနုဿာနမဓိပ္ပာယော။ အန္တရာကာဇန္တိ ဧတ္ထ အန္တရာသဒ္ဒေါ မဇ္ဈတ္ထဝါစကောတိ အာဟ ‘‘မဇ္ဈေ’’တိ။ ‘‘လဂ္ဂေတွာ’’တိအာဒိနာ ကာဇဿ အန္တရေ လဂ္ဂေတွာ ဝဟိတဗ္ဗံ အန္တရာကာဇန္တိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။

၂၈၂။ ‘‘စက္ခူနံ ဟိတ’’န္တိ ဣမိနာ အစက္ခုဿန္တိ ဧတ္ထ ဿပစ္စယော စက္ခုသဒ္ဒတော ဟိတတ္ထေ ဟောတီတိ ဒဿေတိ။ ပမာဏင်္ဂုလေနာတိ ဝဍ္ဎကီနံ ပမာဏယုတ္တေန အင်္ဂုလေန။

၂၈၃။ ‘‘တိဏဝနာဒီသူ’’တိ ဣမိနာ ဒါယံ အာလိမ္ပေန္တီတိ ဧတ္ထ ဒါယသဒ္ဒေါ ဝနဝါစကောတိ ဒဿေတိ။ ‘‘အဂ္ဂိံ ဒေန္တီ’’တိ ဣမိနာ အာပုဗ္ဗော လိပိဓာတု ဥပသဂ္ဂဝသေန အဂ္ဂိဒါနတ္ထောတိ ဒဿေတိ။ ပရိတ္တန္တိ ဧတ္ထ သမန္တတော တာယတိ အနေနာတိ ပရိတ္တန္တိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အပ္ပဟရိတကရဏေန ဝါ ပရိခါခဏေန ဝါ ပရိတ္တာဏ’’န္တိ။ ဧတ္ထာတိ ပရိတ္တကရဏေ။ ဒါတုံ လဗ္ဘတီတိ သယံ ဒါတုံ လဗ္ဘတိ။ ဟရိတုန္တိ အပနေတုံ။ ပတ္တံ ဝါ အပတ္တံ ဝါ အဂ္ဂိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ တထာတိ အဂ္ဂိဒါနာဒိနာ အာကာရေန။ ဥဒကေန နိဗ္ဗာပေန္တေန ဘိက္ခုနာတိ သမ္ဗန္ဓော။

၂၈၄။ သတိ ¶ ကရဏီယေတိ ဧတ္ထ ကရဏီယသဒ္ဒေါ ကိစ္စပရိယာယောတိ အာဟ ‘‘သုက္ခကဋ္ဌာဒိဂ္ဂဟဏကိစ္စေ’’တိ။ ‘‘သုက္ခကဋ္ဌာဒိဂ္ဂဟဏ’’ ဣတိ ပဒေန ကိစ္စသရူပံ ဒဿေတိ။ ‘‘ပုရိသပ္ပမာဏ’’န္တိ ဣမိနာ ပေါရိသိယန္တိ ဧတ္ထ ဏိယပစ္စယော ပမာဏတ္ထေ ဟောတီတိ ဒဿေတိ။ ပုရိသပ္ပမာဏံ နာမ ဥပရိ ဗာဟုဒွယတတဿ ပုရိသဿ ပမာဏံ။ ဒိသွာ ဝါ ဟုတွာ ဝါ ဒိသွာတိ ယောဇနာ။ အတိဥစ္စမ္ပီတိ ပိသဒ္ဒေါ သမ္ဘာဝနတ္ထော။ နီစံ ပန ရုက္ခံ ပဂေဝါတိ ဟိ အတ္ထော။

၂၈၅။ ကလျာဏဝါက္ကရဏာတိ ဧတ္ထ ကရိယတိ ဥစ္စာရိယတီတိ ကရဏော၊ သဒ္ဒေါ၊ ဝါစာယေဝ ကရဏော ဝါက္ကရဏော၊ ကလျာဏော ဝါက္ကရဏော ဧတေသန္တိ ကလျာဏဝါက္ကရဏာတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘မဓုရသဒ္ဒါ’’တိ။ ဝေဒံ ဝိယာတိ သုတိံ ဝိယ။ ဝါစနာမဂ္ဂန္တိ ဝါစနာယ ဥပါယံ။ သကာတိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသင်္ခါတဿ ¶ သဿ အတ္တနော ဧသာ သကာ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေနာ’’တိ။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ဟိ မာဂဓနိရုတ္တိယာ ဧဝ ဓမ္မော ဘာသိတော၊ တသ္မာ သာ မာဂဓနိရုတ္တိ သကာ နာမာတိ ဝုစ္စတိ။ နိရုတ္တီတိ အတ္ထံ နီဟရိတွာ ဝုစ္စတေ ဣမာယ သဒ္ဒပညတ္တိယာတိ နိရုတ္တိ၊ ဝစဓာတုဿ ဝကာရဿ ဥကာရော၊ သဗ္ဗဝေါဟာရော လဗ္ဘတိ။ ဣဓ ပန ‘‘သကာယာ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ မာဂဓဝေါဟာရော ဧဝ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘မာဂဓဝေါဟာရော’’တိ။ ‘‘သဘာဝနိရုတ္တီ’’တိပိ ပါဌော။ ဧဝဉှိ သတိ သဗ္ဗသတ္တာနံ သဘာဝေန ပဝတ္တာ မူလဘာသာဘူတာ မာဂဓနိရုတ္တိယေဝ။

၂၈၆။ လောကာယတံ နာမ တိတ္ထိယသတ္ထန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဣမိနာဝ ကာရဏေနာတိ ‘‘သေတော ကာကော၊ ကသ္မာ? အဋ္ဌီနံ သေတတ္တာ။ ရတ္တော ဗကော၊ ကသ္မာ? လောဟိတဿ ရတ္တတ္တာ’’ ဣတိ (မ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၂။၂၂၃၊ သံ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၃။၅။၁၀၈၀၊ အ။ နိ။ ၁၀။၆၉-၇၀) ဣမိနာ ဧဝ ကာရဏေန။

၂၈၈။ အန္တရာ ¶ အဟောသီတိ ဧတ္ထ အန္တရသဒ္ဒေါ ဗျဝဓာနတ္ထောတိ အာဟ ‘‘အန္တရိတာ အဟောသိ ပဋိစ္ဆန္နာ’’တိ။ တေန သဒ္ဒေန ဓမ္မကထာ ဗျဝဓာနာ အဟောသီတိ အတ္ထော။

၂၈၉။ အာဗာဓပ္ပစ္စယာတိ ဧတ္ထ အာဗာဓဿ ဘေသဇ္ဇသင်္ခါတော ပစ္စယော အာဗာဓပစ္စယောတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ယဿာ’’တိအာဒိ။ ဣမိနာ အာဗာဓောယေဝ ပစ္စယော အာဗာဓပစ္စယောတိ အတ္ထံ ပဋိက္ခိပတိ။

၂၉၃။ ဒုက္ကဋဝတ္ထု နာမ အကပ္ပိယဝေါဟာရာဒိနာ မာလာဝစ္ဆရောပနာဒိ၊ ပါစိတ္တိယဝတ္ထု နာမ မာလာဝစ္ဆရောပနာဒိအတ္ထာယ ပထဝီခဏနာဒိ။ ပဟရဏီတိ ပဟရတိ ဣမာယာတိ ပဟရဏီ။ ဧတန္တိ ‘‘ပဟရဏီ’’တိ ဧတံ နာမံ။ ယဿ ကဿစိ အာဝုဓသင်္ခါတဿ လောဟဘဏ္ဍဿာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တန္တိ အာဝုဓသင်္ခါတံ လောဟဘဏ္ဍံ။ ဝုတ္တမေဝါတိ ‘‘ကတကံ နာမ ပဒုမကဏ္ဏိကာကာရ’’န္တိအာဒိနာ (စူဠဝ။ အဋ္ဌ။ ၂၆၉) ဝုတ္တမေဝ။ ဓနိယဿေဝါတိ ဓနိယဿ ဧဝ။ အညေသဉှိ ကတာယ သဗ္ဗမတ္တိကာမယကုဋိယာ အပါကဋတ္တာ ဝုတ္တံ ‘‘ဓနိယဿေဝါ’’တိ။ အထ ဝါ ဓနိယဿ သဗ္ဗမတ္တိကာမယကုဋိ ဣဝါတိ ယောဇနာ။ သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗသ္မိံ ခုဒ္ဒကဝတ္ထုက္ခန္ဓကေ။

ဣတိ ခုဒ္ဒကဝတ္ထုက္ခန္ဓကဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။

၆။ သေနာသနက္ခန္ဓကံ

ဝိဟာရာနုဇာနနကထာ

၂၉၄။ သေနာသနက္ခန္ဓကေ ¶ အပညတ္တံ ဟောတီတိ ဧတ္ထ န ဉပဓာတု ဟောတိ၊ အပိစ ဉာဓာတုယေဝ၊ သော စ ခေါ အနုဇာနနတ္ထောတိ အာဟ ‘‘အနနုညာတံ ဟောတီ’’တိ။ ဣမိနာ ဉာဓာတုဿ အဝဗောဓနာဒယော အတ္ထေ နိဝတ္တေတိ၊ အနုဇာနနတ္ထံယေဝ ဒဿေတိ။ အဍ္ဎယောဂါဒီနံ ဝိသုံ ဂဟိတတ္တာ ဝိဟာရသဒ္ဒေန ပါရိသေသတော အဝသေသာဝါသောဝ ဂဟေတဗ္ဗောတိ အာဟ ‘‘အဍ္ဎယောဂါဒိမုတ္တကော အဝသေသာဝါသော’’တိ။ သုဝဏ္ဏဝင်္ကဂေဟန္တိ သုဝဏ္ဏဝင်္ကဆဒနေန ဆာဒိတံ ဂေဟံ။ ဣဋ္ဌကာဂုဟာတိ ဣဋ္ဌကာယ ¶ ကတာ ဂုဟာ။ ဧသေဝ နယော သေသေသုပိ။ အာဂတဿ စ အနာဂတဿ စာတိ ဧတ္ထ စသဒ္ဒေန ဒွန္ဒဝါကျံ ဒဿေတိ။ အာဂစ္ဆတီတိ အာဂတော၊ န အာဂတော အနာဂတော၊ သင်္ဃော။ အာဂတော စ အနာဂတော စ အာဂတာနာဂတော၊ သမာဟာရဒွန္ဒော ပုံလိင်္ဂေါ၊ တဿ။ ‘‘အပ္ပဋိဟတစာရဿာ’’တိ ဣမိနာ စတူသု ဒိသာသု အပ္ပဋိဟတစာရော စာတုဒ္ဒိသောတိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။

၂၉၅။ အနုမောဒနဂါထာသု ဧဝံ ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ ဥတုဝိသဘာဂဝသေနာတိ သီတဥဏှာနံ ဥတူနံ ဝိသဘာဂဝသေန။ သံဖုသိတကဝါတောတိ သဟ ဥဒကဗိန္ဒုနာ အာဂတော ဝါတော။ ဧတ္ထ ဟိ သံသဒ္ဒေါ သဟတ္ထော၊ ဖုသိတသဒ္ဒေါ ဥဒကဗိန္ဒုဝါစကော။ ဥဇုကမေဃဝုဋ္ဌိယော ဧဝါတိ ဝါတေန အပဟရိတတ္တာ ဥဇုကံ ပတိတာ မေဃဝုဋ္ဌိယော ဧဝ။ ပါဠိယံ တတောတိ ဧတ္ထ တောပစ္စယော ပစ္စတ္တတ္ထေ ဝတ္တတိ။ သော ဝိဟာရောတိ ဟိ အတ္ထော။ ဝါဠမိဂါနိ စာတိ ဝါဠမိဂေ စ။ လိင်္ဂဝိပလ္လာသော ဟေသ။ ဧတာနိ သဗ္ဗာနီတိ ‘‘သီတ’’န္တိအာဒီနိ သဗ္ဗာနိ သတ္တ ပဒါနိ။ ယောဇေတဗ္ဗာနီတိ သော ဝိဟာရော သီတံ ပဋိဟနတိ…ပေ… ဝုဋ္ဌိယော ပဋိဟနတီတိ ယောဇေတဗ္ဗာနီတိ အတ္ထော။

‘‘ဝိဟာရေနာ’’တိ ဣမိနာ ပါဠိယံ တတောတိ ဧတ္ထ တောပစ္စယော ကတ္တုတ္ထေ ဟောတီတိ ဒဿေတိ၊ တေန ဝိဟာရေနာတိ အတ္ထော။ ပဋိဟညတီတိ ပဋိဟနီယတိ။ သုခတ္ထန္တိ ဧတ္ထ ဥတ္တရပဒလောပေါတိ အာဟ ‘‘သုခဝိဟာရတ္ထ’’န္တိ။ ‘‘လေဏတ္ထဉ္စ သုခတ္ထဉ္စာ’’တိ ပဒဒွယံ ‘‘ဟောတီ’’တိ ပါဌသေသေန ယောဇေတဗ္ဗံ။ ဝိဟာရဒါနံ လေဏတ္ထဉ္စ သုခတ္ထဉ္စ ဟောတီတိ ဟိ အတ္ထော။ ဣဒန္တိ အယံ အဓိပ္ပာယော။ ဝုတ္တန္တိ ဝုတ္တော။ ဝိဟာရဒါနံ သုခတ္ထဉ္စ ဟောတီတိ ယောဇနာ။ ဈာယိတုံ ဝိပဿိတုဉ္စ ယံ သုခံ အတ္ထီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တဒတ္ထန္တိ တဿ သုခဿ အတ္ထာယ။ ပရပဒေနပီတိ ‘‘ဈာယိတုဉ္စ ဝိပဿိတု’’န္တိ ပဒဒွယတော ¶ ပရံ ဌိတေန ‘‘ဝိဟာရဒါန’’န္တိ ပဒေနပိ။ ဣဓာတိ ဣမသ္မိံ ဝိဟာရေ။ ဝိဟာရဒါနန္တိ ဝိဟာရဿ ဒါနံ၊ ဒါတဗ္ဗဝိဟာရံ ဝါ၊ ဝဏ္ဏိတန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝုတ္တန္တိ သံယုတ္တနိကာယေ ဝုတ္တံ။ သာဓကပါဠိယံ ယော ဥပဿယံ ဒဒါတိ၊ သော စ သဗ္ဗဒဒေါ သဗ္ဗေသံ ဗလာဒီနံ ¶ ဒဒေါ ဟောတီတိ ယောဇနာ။ သော စာတိ ဧတ္ထ စသဒ္ဒေါ အဝဓာရဏတ္ထော။ သော ဧဝါတိ ဟိ အတ္ထော။

‘‘ဝိဟာရေ’’တိ ဣမိနာ ဝါသယေတ္ထာတိ ဧတ္ထ ဧတသဒ္ဒဿ ဝိသယံ ဒဿေတိ။ ဝါသယေတိ ဝါသေယျ။ တေသံ အန္နဉ္စာတိ ဧတ္ထ ‘‘တေသ’’န္တိ ပဒံ ‘‘အနုစ္ဆဝိယ’’န္တိ ပါဌသေသေန ယောဇေတဗ္ဗန္တိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘တေသံ အနုစ္ဆဝိယ’’န္တိ။ တတ္ထ အနုစ္ဆဝိယံ အန္နဉ္စ အနုစ္ဆဝိယာနိ ဝတ္ထာနိ စာတိ ယောဇနာ။ အထ ဝါ တေသန္တိ ဘုမ္မတ္ထေ သမ္ပဒါနဝစနန္တိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘တေသူ’’တိ၊ ဘိက္ခူသူတိ အတ္ထော။ ဥဇုဘူတေသူတိ ဧတ္ထ သမ္ပဒါနတ္ထေ ဘုမ္မဝစနံ ကတွာ ဥဇုဘူတာနံ တေသံ ဘိက္ခူနံ ဒဒေယျာတိ အတ္ထောပိ ယုဇ္ဇတေဝ။ ‘‘အကုဋိလစိတ္တေသူ’’တိ ဣမိနာ ‘‘ဥဇုဘူတေသူ’’တိ ဧတ္ထ ဥဇုသဒ္ဒဿ အကုဋိလတ္ထဉ္စ ဘူတသဒ္ဒေန ဗာဟိရတ္ထသမာသဉ္စ ဒဿေတိ။ ဥဇုဘူတံ စိတ္တမေတေသန္တိ ဥဇုဘူတာတိ ဝစနတ္ထော ကာတဗ္ဗော။ နိဒဟေယျာတိ နိခဏိတွာ ဌပေယျ။ ‘‘န စိတ္တပသာဒံ ဝိရာဓေတွာ’’တိ ဣမိနာ ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာတိ ဧတ္ထ ဧဝတ္ထဖလံ ဝါ အညတ္ထာပေါဟနံ ဝါ ဒဿေတိ။ ဟီတိ ဖလဇောတကော။ ဧဝံ ဝိပ္ပသန္နစိတ္တဿ တဿ ဝိဟာရဒါယကဿ တေ ဘိက္ခူ ဓမ္မံ ဒေသေန္တီတိ ယောဇနာ။

၂၉၆။ အာဝိဉ္ဆနဆိဒ္ဒန္တိ အင်္ဂုလိံ အဝ ပဝေသေတွာ အဉ္ဆတိ အာကဍ္ဎတိ ဧတ္ထ၊ ဧတေနာတိ ဝါ အာဝိဉ္ဆနံ။ အဝပုဗ္ဗော အဆိဓာတု၊ ဥပသဂ္ဂအကာရဿ ဒီဃံ ကတွာ၊ ဓာတုအကာရဿ စ ဣကာရံ ကတွာ ‘‘အာဝိဉ္ဆန’’န္တိ ဝုတ္တံ၊ တမေဝ ဆိဒ္ဒံ အာဝိဉ္ဆနဆိဒ္ဒံ။ အာဝိဉ္ဆနရဇ္ဇုန္တိ ကဝါဋစ္ဆိဒ္ဒေ အဝ ပဝေသေတွာ အဉ္ဆတိ အာကဍ္ဎတိ ဣမာယာတိ အာဝိဉ္ဆနာ၊ သာယေဝ ရဇ္ဇူတိ အာဝိဉ္ဆနရဇ္ဇု။ ကာစိ ရဇ္ဇု န န ဝဋ္ဋတီတိ ယောဇနာ။ အထ ဝါ န ဝဋ္ဋတိ န ဟောတိ၊ ဝဋ္ဋတိယေဝါတိ ယောဇနာ။ တီဏိ တာလာနီတိ ဧတ္ထ တာလသဒ္ဒေါ ကုဉ္စိကာပရိယာယောတိ အာဟ ‘‘တိဿော ကုဉ္စိကာယော’’တိ။ ဣမိနာ တာလသဒ္ဒဿ ရုက္ခတူရိယဝိသေသေ နိဝတ္တေတိ။ ယံ ယန္တိ ဥပကရဏံ။ တဿာတိ ယန္တကဿ။ ဝေဒိကာဝါတပါနန္တိ ဝါတံ ပိဝတိ အနေနာတိ ဝါတပါနံ၊ ဝေဒိကာယ ကတံ ဝါတပါနံ ဝေဒိကာဝါတပါနံ။ စက္ကလိကန္တိ ဧတ္ထ စက္ကာကာရေန အလတိ ပဝတ္တတီတိ စက္ကလံ၊ စောဠကပါဒပုဉ္ဇနံ။ တေန ဗန္ဓိတဗ္ဗန္တိ စက္ကလိကန္တိ ဒဿေန္တော အာဟ ¶ ‘‘စောဠကပါဒပုဉ္ဇနံ ဗန္ဓိတု’’န္တိ။ ‘‘ဝါတပါနပ္ပမာဏေန ဘိသိံ ကတွာ’’တိ ဣမိနာ ဝါတပါနပမာဏေန ကတာ ဘိသိ ဝါတပါနဘိသီတိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။

၂၉၇။ ‘‘ဥစ္စကမ္ပိ အာသန္ဒိက’’န္တိ ဝစနတော ဝဋ္ဋတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧကတောဘာဂေန ¶ ဒီဃပီဌံ အဋ္ဌင်္ဂုလပါဒကမေဝ ဝဋ္ဋတီတိ ယောဇနာ။ တတော အဓိကံ န ဝဋ္ဋတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ပမာဏာတိက္ကန္တောပီတိ ပိသဒ္ဒေါ ပမာဏယုတ္တော ပန ပဂေဝါတိ ဒဿေတိ။ သတ္တင်္ဂေါတိ တီသု ဒိသာသု အပဿယော၊ စတ္တာရော ပါဒါတိ သတ္တ အင်္ဂါနိ ဧတဿာတိ သတ္တင်္ဂေါ။ အယမ္ပီတိ ပိသဒ္ဒေါ အာသန္ဒိကံ အပေက္ခတိ။ ဧဠကပါဒပီဌံ နာမ ဝုစ္စတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧဠကဿ ပါဒေါ ဝိယ ပါဒေါ ဧတ္ထာတိ ဧဠကပါဒံ၊ တမေဝ ပီဌံ ဧဠကပါဒပီဌံ။ အာမလကဝဏ္ဏိကပီဌန္တိ အာမလကာယ ဝဏ္ဏော သဏ္ဌာနော အာမလကဝဏ္ဏော၊ တေန ယောဇိတံ အာမလကဝဏ္ဏိကံ၊ တဒေဝ ပီဌံ အာမလကဝဏ္ဏိကပီဌံ။ ‘‘အာကာရေနာ’’တိ ဣမိနာ ဝဏ္ဏသဒ္ဒဿ သဏ္ဌာနတ္ထံ ဒဿေတိ။ ဣမာနီတိ ပီဌာနိ။ ဧတ္ထာတိ ပီဌေ။ မုဉ္စပဗ္ဗဇမယန္တိ မုဉ္ဇေန စ ပဗ္ဗဇေန စ ကတံ။

မနုဿာနန္တိ ဝဍ္ဎကီမနုဿာနံ။ ဆဝိသံရက္ခနတ္ထာယာတိ ဆဝိယာ ဝိနာသနတော သုဋ္ဌု ရက္ခနတ္ထာယ။ သိမ္ဗလိရုက္ခာဒီနန္တိအာဒိသဒ္ဒေန တူလနိဗ္ဗတ္တကေ သဗ္ဗရုက္ခေ သင်္ဂဏှာတိ။ ခီရဝလ္လိအာဒီနန္တိအာဒိသဒ္ဒေန တူလနိဗ္ဗတ္တကာ သဗ္ဗာ လတာယော သင်္ဂဏှာတိ။ ပေါဋကီတိဏာဒီနန္တိအာဒိသဒ္ဒေန တူလနိဗ္ဗတ္တကာ သဗ္ဗာ တိဏဇာတိယော သင်္ဂဏှာတိ။ တီဟီတိ ရုက္ခလတာပေါဋကီဟိ။ နနု ဘူတဂါမာနံ အနေကတ္တာ ဧတေဟိ တီဟိ မုတ္တော ဘူတဂါမော အတ္ထိ၊ ကသ္မာ ပန သဗ္ဗဘူတဂါမာ သင်္ဂဟိတာ ဟောန္တီတိ အာဟ ‘‘ရုက္ခဝလ္လိတိဏဇာတိယော ဟီ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ဟိ ယသ္မာ နတ္ထိ၊ တသ္မာ သင်္ဂဟိတာ ဟောန္တီတိ ယောဇနာ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ နတ္ထိ၊ တသ္မာ။ သဗ္ဗမ္ပိ ဧတံ တူလန္တိ ယောဇနာ။ ဗိဗ္ဗောဟနေ လောမမ္ပိ ဝဋ္ဋတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ လောမမ္ပီတိ ပိသဒ္ဒေန တူလံ အပေက္ခတိ။ ယံကိဉ္စိ ပုပ္ဖန္တိ သဗ္ဗံ ပုပ္ဖံ။ ပတ္တံ ပါပုဏိတွာ သုဒ္ဓံ တမာလပတ္တမေဝ န ဝဋ္ဋတိ၊ အဝသေသံ ¶ သဗ္ဗံ ပတ္တံ သုဒ္ဓမ္ပိ ဝဋ္ဋတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ပဉ္စဝိဓန္တိ ဥဏ္ဏစောဠဝါကတိဏပဏ္ဏဝသေန ပဉ္စပကာရံ။

‘‘ဥပဍ္ဎကာယပမာဏာနီ’’တိ ဣမိနာ အဒ္ဓကာယိကာနီတိ ဧတ္ထ အဒ္ဓဿ ကာယဿ ပမာဏေန ကတာနိ အဒ္ဓကာယိကာနီတိ အတ္ထံ ဒဿေတိ။ ယေသု ဗိဗ္ဗောဟနေသု ကဋိတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ သီသံ ဥပဒဟန္တိ၊ တာနိ ဗိဗ္ဗောဟနာနိ အဒ္ဓကာယိကာနိ နာမာတိ ယောဇနာ။ ယဿာတိ ဗိဗ္ဗောဟနဿ။ ဝိတ္ထာရတော မုဋ္ဌိရတနံ ဟောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဣမိနာ ယတ္ထ သဟ ဂီဝါယ သကလံ သီသံ ဌပေတုံ သက္ကာ၊ တဿ မုဋ္ဌိရတနံ ဝိတ္ထာရပမာဏန္တိ ဒဿေတိ။ ‘‘တီသု ကဏ္ဏေသု ဒွိန္နံ ကဏ္ဏာန’’န္တိ ဣဒံ ဗိဗ္ဗောဟနဿ ဥဘောသု အန္တေသု ဌပေတဗ္ဗစောဠပမာဏံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ဣဒံ ပန ဗိဗ္ဗောဟနဿ ဥဘောသု အန္တေသု ဌပိတစောဠဿ ကောဋိယာ ကောဋိံ အာဟစ္စ ဒွိဂုဏံ ကတံ တိကဏ္ဏံ ဟောတိ၊ တေသု တီသု ကဏ္ဏေသု ဒွိန္နံ ကဏ္ဏာနမန္တရံ ဝိဒတ္ထိ စတုရင်္ဂုလံ ဟောတိ၊ မဇ္ဈဋ္ဌာနံ ကောဋိတော ကောဋိမာဟစ္စ မုဋ္ဌိရတနံ ဟောတိ၊ ဣဒံ ပန ဗိဗ္ဗောဟနံ တိကဏ္ဏံ ဟောတိ။ ဝဋ္ဋံ ဝါ စတုရဿာဒိံ ဝါ ကတွာ သိဗ္ဗိတံ ¶ ယထာ ကောဋိတော ကောဋိ ဝိတ္ထာရတော ပုထုလဋ္ဌာနံ မုဋ္ဌိရတနံ ဟောတိ၊ ဧဝံ သိဗ္ဗိတဗ္ဗံ။ ဣတော အဓိကံ န ဝဋ္ဋတိ၊ ဦနံ ပန ဝဋ္ဋတိယေဝ။ သီသူပဓာနန္တိ သီသံ ဥပဒဟန္တိ ဌပေန္တိ ဧတ္ထာတိ သီသူပဓာနံ။ ဗိဗ္ဗောဟနာနီတိ ဝိသေသေန၊ ဝိသေသံ ဝါ သုခံ ဝဟန္တီတိ ဗိဗ္ဗောဟနာနိ။ ဥပရီတိ ဗိဗ္ဗောဟနာနံ ဥပရိ။ ယာနိ ပန ကပ္ပိယတူလာနိ သန္တီတိ ယောဇနာ။ မဟန္တမ္ပီတိ ပိသဒ္ဒေါ ခုဒ္ဒကံ ပန ပဂေဝါတိ ဒဿေတိ။ ဝိနယဓရဥပတိဿတ္ထေရော ပန အာဟာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဝိနယဓရ’’ ဣတိ ပဒေန ဖုဿဒေဝတ္ထေရတော ဝိသေသံ ဒဿေတိ။ အကပ္ပိယတူလံ ဝါတိ ဘိသိယံ အကပ္ပိယတူလံ ဝါ။ ဗိဗ္ဗောဟနေ ဟိ အကပ္ပိယတူလံ နာမ နတ္ထိ။

ပဉ္စဘိသိယောတိ ဧတ္ထ ဝါကျဘာဝဉ္စ အသမာဟာရဒိဂုဘာဝဉ္စ ပဋိက္ခိပန္တော အာဟ ‘‘ပဉ္စဟိ ဥဏ္ဏာဒီဟိ ပူရိတာ ဘိသိယော’’တိ။ ဣမိနာ ပဉ္စဟိ ဥဏ္ဏာဒီဟိ ပူရိတာ ဘိသိယော ပဉ္စဘိသိယောတိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ အတ္ထတော ပန ဝါကျမ္ပိ အသမာဟာရဒိဂုပိ ယုဇ္ဇတေဝ။ ကသ္မာ ပဉ္စဂဏနာ ဟောတီတိ ¶ အာဟ ‘‘တူလဂဏနာယ ဟီ’’တိအာဒိ။ ဟိ ယသ္မာ တူလဂဏနာယ ဧတာသံ ဂဏနာ ဝုတ္တာ၊ တသ္မာ ပဉ္စဘိသိယော ဟောန္တီတိ ယောဇနာ။ တတ္ထာတိ ဥဏ္ဏာဒီသု ပဉ္စသု။ ဥဏ္ဏဂ္ဂဟဏေန ဂဟိတန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ကမ္ဗလမေဝါတိ ဥဏ္ဏာမယံ ကမ္ဗလမေဝ။ ဥဏ္ဏာယ၊ ဥဏ္ဏံ ဝါ ပက္ခိပိတွာ ကတာ ဘိသိ ဥဏ္ဏာဘိသိ။ ဧသေဝ နယော စောဠဘိသိအာဒီသု။

ပမာဏနိယမောတိ ဧတ္တကာ ပမာဏာတိ ပမာဏဿ နိယမော။ မဉ္စေ အတ္ထရိတဗ္ဗာ ဘိသိ မဉ္စဘိသိ။ ဧတာသန္တိ မဉ္စဘိသိအာဒီနံ။ ယံ ဧတံ တူလန္တိ ယောဇနာ။ သူရကေပီတိ စမ္မမယဘိသိယမ္ပိ။ ဧတေနာတိ ကုရုန္ဒိယံ ဝုတ္တဝစနေန သိဒ္ဓံ ဟောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။

မဉ္စဘိသိန္တိ မဉ္စေ အတ္ထရိတဗ္ဗံ ဘိသိံ။ ‘‘အတ္ထရဏတ္ထာယ သံဟရန္တီတိ ယုဇ္ဇတီ’’တိ ဣမိနာ ‘‘အတ္ထရန္တီ’’တိ ဧတ္ထ ကာရိယူပစာရေန အတ္ထော ဂဟေတဗ္ဗောတိ ဒဿေတိ။ အတ္ထရဏာယ ဟိ သံဟရဏံ ကာရဏံ နာမ၊ အတ္ထရဏံ ကာရိယံ နာမ။ ဥပရီတိ ဘိသိဆဝိယာ ဥပရိ။ ဖုသိတာနီတိ ဗိန္ဒူနိ။ ဘိတ္တိကမ္မန္တိ ဘိတ္တိယံ နာနာဝဏ္ဏေဟိ ရာဇိကရဏံ ဝိယ ကတ္တဗ္ဗံ ကမ္မံ။

၂၉၈။ ‘‘ဣက္ကာသ’’န္တိ နာမံ နိယျာသသိလေသာနံ နာမန္တိ အာဟ ‘‘ရုက္ခနိယျာသံ ဝါ သိလေသံ ဝါ’’တိ။ ‘‘ကုဏ္ဍကမိဿကမတ္တိက’’န္တိ ဣမိနာ ကုဏ္ဍကေန မိဿကာ မတ္တိကာ ကုဏ္ဍကမတ္တိကာတိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ သာသပပိဋ္ဌန္တိ သာသပစုဏ္ဏံ။ ‘‘ဗိန္ဒု ဗိန္ဒု ¶ ဟုတွာ’’တိ ဣမိနာ အစ္စုဿန္နံ ဟောတီတိ ဧတ္ထ ကာရဏူပစာရံ ဒဿေတိ။ အစ္စုဿန္နဉှိ ကာရဏံ ဟောတိ၊ ‘‘ဗိန္ဒု ဗိန္ဒု ဟုတွာ’’တိ ဌာနံ ကာရိယံ ဟောတိ။ ‘‘ပုဉ္ဇိတု’’န္တိ သောဓေတုံ။ ဂဏ္ဍုပ္ပာဒဂူထမတ္တိကန္တိ မဟိလတာယ ဂူထမယံ မတ္တိကံ။ ဣမိနာ လဏ္ဍမတ္တိကန္တိ ဧတ္ထ လဏ္ဍသဒ္ဒေါ ဂူထပရိယာယောတိ ဒဿေတိ။

၂၉၉။ န ဘိက္ခဝေ ပဋိဘာနစိတ္တန္တိ ဧတ္ထ ‘‘ဣတ္ထိရူပကံ ပုရိသရူပက’’န္တိ ပါဠိယံ ဝုတ္တတ္တာ ကိံ ဣတ္ထိပုရိသရူပမေဝ န ဝဋ္ဋတီတိ အာဟ ‘‘န ကေဝလ’’န္တိအာဒိ။ တိရစ္ဆာနရူပမ္ပိ ကာတုံ ဝါ ‘‘ကရောဟီ’’တိ ဝတ္တုံ ဝါ န ¶ ဝဋ္ဋတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဒွါရပါလန္တိ ဒွါရပါလရူပံ။ ပသာဒနီယာနီတိ ပသာဒေတဗ္ဗာနိ၊ ပသာဒေတုံ အရဟာနီတိ အတ္ထော။

၃၀၀။ ဧကင်္ဂဏာတိ အဝိဟာရဋ္ဌာနေန သမာနဘူမိဘာဂါ။ မုဏ္ဍစ္ဆေဒနဂဗ္ဘောတိ မုဏ္ဍေန ဆာဒေတဗ္ဗော ဂဗ္ဘော။

တတ္ထာတိ ဝိဇ္ဈိတဗ္ဗရုက္ခေ။ ‘‘ကတ’’န္တိ ဣမိနာ ကုလင်္ကပါဒကန္တိ ဧတ္ထ ဏိကပစ္စယဿ အတ္ထံ ဒဿေတိ။ တံ အာဟရိမံ ဘိတ္တိပါဒံ ပတိဋ္ဌာပေတုန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝဿပရိတ္တာဏတ္ထန္တိ ဝဿောဒကပရိတ္တာဏတ္ထံ။ ‘‘မဒ္ဒိတမတ္တိက’’န္တိ ဣမိနာ ဥဒ္ဒသုဓန္တိ ဧတ္ထ သုဓာသဒ္ဒဿ လေပနသုဓံ ဒဿေတိ၊ ဘောဇနသုဓံ နိဝတ္တေတိ။

ပမုခန္တိ ဝိဟာရဿ ပမုခံ။ ယန္တိ ပဒေသံ၊ ဟနန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တဿ ကတပဒေသဿာတိ ယောဇနာ။ ‘‘ပဃာန’’န္တိပိ ဝုစ္စတီတိ ဒီဃဝသေန ‘‘ပဃာန’’န္တိပိ ဝုစ္စတိ။ ဣမိနာ ပုရိမပါဌေ ရဿဘာဝံ ဒီပေတိ။ ‘‘ပကုဋ္ဋ’’န္တိပိ ပါဌောတိ သသံယောဂဝသေန ‘‘ပကုဋ္ဋ’’န္တိပိ ပါဌော။ ဣမိနာ ပုရိမပါဌေ နိသံယောဂဘာဝံ ဒဿေတိ။ ဝံသန္တိ ဝေဠုံ။ တတောတိ ဝံသတော။ ‘‘ဩသာရေတွာ ကတ’’န္တိ ဣမိနာ ဩသာရေတွာ ကတံ ဩသာရကန္တိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ ‘‘ဆဒနပမုခ’’န္တိ ဣမိနာ ဏိကပစ္စယဿ သရူပံ ဒဿေတိ။ စက္ကလယုတ္တောတိ စက္ကလေန ယုတ္တော။

၃၀၁။ ပါနီယဒါနဘာဇနန္တိ ပါနီယံ ဒေတိ အနေနာတိ ပါနီယဒါနံ၊ တမေဝ ဘာဇနံ ပါနီယဒါနဘာဇနံ။ ‘‘ဥဠုင်္ကော စ ထာလကဉ္စာ’’တိ ဣမိနာ ဒွေ ပါနီယသင်္ခဿ အနုလောမာနီတိ ယောဇနာ။

၃၀၃။ ဒွါရထကနကန္တိ ဒွါရံ ထကေတိ အနေနာတိ ဒွါရထကနကံ။ ဂါမဒွါရေသု ဒွါရထကနကံ ဝိယ စက္ကလယုတ္တံ ဒွါရထကနကန္တိ ယောဇနာ။

၃၀၅။ အဿတရိရထာတိ ¶ အဿာနံ ဝိသေသေန၊ အတိသယေန ဝါတိ အဿတရော၊ အထ ဝါ ပကတိအဿေ တရတိ အတိက္ကမတီတိ အဿတရော၊ သော ဧတေသု ရထေသု ယုဇ္ဇိတဗ္ဗောတိ အဿတရီ၊ တေယေဝ ရထာတိ အဿတရိရထာတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အဿတရယုတ္တာ ရထာ အဿတရိရထာ’’တိ။ တတ္ထ ‘‘အဿတရယုတ္တာ’’တိ ဣမိနာ ‘‘အဿတရီ’’တိ ပဒဿ အဿတ္ထိတဒ္ဓိတံ ဒဿေတိ။ အာမုတ္တမဏိကုဏ္ဍလာတိ ပဒဿ ‘‘သတံ ကညာ ¶ သဟဿာနီ’’တိ ပဒေန သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗတ္တာ ဝုတ္တံ ‘‘အာမုတ္တမဏိကုဏ္ဍလာနီ’’တိ။ ဣမိနာ နိကာရဿ အာကာရော ဟောတီတိ ဒဿေတိ။ ကဏ္ဏေသု အာမုတ္တံ မဏိကုဏ္ဍလံ ဧတာသန္တိ အာမုတ္တမဏိကုဏ္ဍလာ ကညာယော။

ခန္ဓပရိနိဗ္ဗာနေန ပရိနိဗ္ဗုတောတိ အတ္ထံ ပဋိက္ခိပန္တော အာဟ ‘‘ကိလေသပရိနိဗ္ဗာနေန ပရိနိဗ္ဗုတော’’တိ။ သီတိဘူတောတိ ဧတ္ထ ကိလေသာတပါနံ အဘာဝေနေဝ သီတိဘူတော၊ န အညေသန္တိ အာဟ ‘‘ကိလေသာတပါဘာဝေနာ’’တိ။ ‘‘ကိလေသူပဓိအဘာဝေနာ’’တိ ဣမိနာ နိရုပဓီတိ ဧတ္ထ ခန္ဓူပဓိအဘိသင်္ခါရူပဓိအဘာဝေနာတိ အတ္ထံ ပဋိက္ခိပတိ။

အာသတ္တိယောတိ ဧတ္ထ ပုနပ္ပုနံ ဝိသယေသု၊ ဘဝေသု ဝါ သဉ္ဇန္တီတိ အာသတ္တိယောတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ရူပါဒီသူ’’တိအာဒိ။ ပတ္ထနာယောတိ တဏှာယော။ ဣမိနာ အာသတ္တီနံ သရူပံ ဒဿေတိ။ ‘‘ဆိန္ဒိတွာ’’တိ ဣမိနာ ဆေတွာတိ ဧတ္ထ ဆေဓာတုယာ ဆေဒနတ္ထံ ဒဿေတိ။ ဝိနေယျဟဒယေ ဒရန္တိ ဧတ္ထ ‘‘ဝိနေယျာ’’တိ ပဒဿ တွာပစ္စယန္တဘာဝဉ္စ ဟဒယသဒ္ဒဿ စိတ္တဝါစကဘာဝဉ္စ ဒရထသရူပဉ္စ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘စိတ္တေ ကိလေသဒရထံ ဝိနေတွာ’’တိ။ တတ္ထ ‘‘စိတ္တေ’’တိ ဣမိနာ ဟဒယသဒ္ဒဿတ္ထံ ဒဿေတိ၊ ‘‘ကိလေသ’’ ဣတိ ပဒေန ဒရထသရူပံ၊ ‘‘ဝိနေတွာ’’တိ ဣမိနာ တွာပစ္စယန္တဘာဝံ ဒဿေတိ။ ဝယကရဏန္တိ ပရိဗ္ဗယမူလံ။ တဉှိ ဝယံ ကရိယတိ အနေနာတိ ဝယကရဏန္တိ ဝုစ္စတိ။ ဣမိနာ ဝယဿ ကရဏံ ဝယာယိကံ၊ ကရဏတ္ထေ အာယိကပစ္စယော၊ ဝယာယိကမေဝ ဝေယျာယိကန္တိ အတ္ထံ ဒဿေတိ။

၃၀၇။ အာဒေယျဝါစောတိ ဧတ္ထ အာဒိယိတဗ္ဗာတိ အာဒေယျာ၊ သာ ဝါစာ ဧတဿာတိ အာဒေယျဝါစောတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘တဿ ဝစန’’န္တိအာဒိ။ တတ္ထ တဿာတိ အနာထပိဏ္ဍိကဿ။ သဓနာတိ သံဝိဇ္ဇမာန ဓနာ၊ အတ္တနော ဝါ ဓနဝန္တော။ မန္ဒဓနာတိ အပ္ပဓနာ။ အဒါသီတိ အနာထပိဏ္ဍိကော အဒါသိ။ ဣတီတိ ဧဝံ၊ ဒတွာ ကတွာတိ သမ္ဗန္ဓော။ သောတိ အနာထပိဏ္ဍိကော၊ အဂမာသီတိ သမ္ဗန္ဓော။

ကဟာပဏေ ¶ သန္ထရီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ကောဋိယာ ကရဏဘူတာယ၊ အာဓာရဘူတာယ ဝါ။ ပဋိပါတေတွာတိ ပဋိဟနာပေတွာ ¶ ။ တတ္ထ တသ္မိံ ဌာနေ ယေ ရုက္ခာ ဝါ ယာ ပေါက္ခရဏိယော ဝါ တိဋ္ဌန္တီတိ ယောဇနာ။ တေသန္တိ တာသံ ရုက္ခပေါက္ခရဏီနံ။ သာမညဉှိ အပေက္ခိတွာ ပုလ္လိင်္ဂဝသေန ဝုတ္တံ။ ပရိက္ခေပပမာဏန္တိ ပရိဏာဟဿ ပမာဏံ။ အဿာတိ အနာထပိဏ္ဍိကဿ။

ဧဝံ ဗဟုဓနံ စဇန္တဿာပိ ဂဟပတိနောတိ ယောဇနာ။ ကောဋ္ဌကံ မာပေသီတိ ဧတ္ထ အညေ ကောဋ္ဌကေ ပဋိက္ခိပန္တော အာဟ ‘‘ဒွါရကောဋ္ဌကပါသာဒ’’န္တိ။

ဝိဟာရာဒယောတိ ဧတ္ထ အာဒိသဒ္ဒေန ပါဠိယံ အာဂတေ ပရိဝေဏာဒယော စုဒ္ဒသ ဥပကရဏေ သင်္ဂဏှာတိ။ အမှာကံ ဘဂဝတော ဝိဟာရကာရာပနပသင်္ဂေန သတ္တန္နမ္ပိ ဗုဒ္ဓါနံ ဝိဟာရကာရာပနံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဝိပဿိဿာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ဝိပဿိဿ ဘဂဝတော ဝိဟာရံ (ဒီ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၂။၁၂) ကာရာပေသီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တိဂါဝုတပ္ပမာဏံ ဘူမိံ သုဝဏ္ဏယဋ္ဌိသန္ထရေန ကိဏိတွာ ဝိဟာရံ ကာရာပေသီတိ ယောဇနာ။ ဧသေဝ နယော ပရတောပိ။ အဋ္ဌကရီသပ္ပမာဏာ ဘူမိ ဥသဘေန ဒသဥသဘပ္ပမာဏာ ယဋ္ဌိယာ ဒွိသတယဋ္ဌိပ္ပမာဏာ ဟောတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ‘‘ဧဝံ အနုပုဗ္ဗေန ပရိဟာယန္တီ’’တိ ဝတွာ သဗ္ဗဇနံ သံဝေဇေန္တော အာဟ ‘‘သမ္ပတ္တိယော ဟီ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ယသ္မာ သမ္ပတ္တိယော ပရိဟာယန္တိ၊ တသ္မာ အလမေဝ သဗ္ဗသမ္ပတ္တီသု ဝိရဇ္ဇိတုံ၊ အလံ ဧဝ သဗ္ဗသမ္ပတ္တီဟိ ဝိမုစ္စိတုန္တိ ယောဇနာ။ ‘‘သဗ္ဗသမ္ပတ္တီသူ’’တိ ပဒဉှိ ‘‘ဝိမုစ္စိတု’’န္တိ ပဒေန ဝိဘတ္တိပရိဏာမံ ကတွာ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။

၃၀၈။ ခဏ္ဍဖုလ္လသဒ္ဒါနံ အဓိကရဏဘာဝံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ခဏ္ဍန္တိ ဆိန္နောကာသော။ ဖုလ္လန္တိ ဖလိတောကာသော’’တိ။ တတ္ထ ‘‘ဆိန္နောကာသော’’တိ ဣမိနာ ခဏ္ဍတိ ဆိဇ္ဇတိ ဧတ္ထာတိ ခဏ္ဍန္တိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ ‘‘ဖလိတောကာသော’’တိ ဣမိနာ ဖုလ္လတိ ဖလတိ ဧတ္ထာတိ ဖုလ္လန္တိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ ပဋိသင်္ခရိဿတီတိ ဧတ္ထ ပါဋိသဒ္ဒဿ ပါကတိကတ္ထဘာဝံ၊ သင်္ခရိဿတိသဒ္ဒဿ စ ကရဓာတုယာ နိပ္ဖန္နဘာဝံ ဒဿေတုံ ဝုတ္တံ ‘‘ပါကတိကံ ကရိယတီ’’တိ။

၃၁၀။ ထေရောတိ ¶ သာရိပုတ္တတ္ထေရော၊ အာဂစ္ဆတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဣဒန္တိ ဂိလာနပဋိဇဂ္ဂနာဒိ။ အဿာတိ ထေရဿ။ အဂ္ဂါသနန္တိအာဒီသု အဂ္ဂသဒ္ဒေါ ပဌမတ္ထောပိ ဥတ္တမတ္ထောပိ ယုဇ္ဇတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ထေရာသန’’န္တိအာဒိ။ အန္တရာ သတ္ထီနန္တိ ဧတ္ထ အန္တရာတိ ဘုမ္မတ္ထေ နိဿက္ကဝစနံ။ သတ္ထိသဒ္ဒေါ စ ဦရုသင်္ခါတော ပါဒဝါစကောတိ အာဟ ‘‘စတုန္နံ ပါဒါနံ အန္တရေ’’တိ။

၃၁၅။ ပတိဋ္ဌာပေသီတိ ¶ ဧတ္ထ ကံ ဝယံ ကတွာ ပတိဋ္ဌာပေသီတိ အာဟ ‘‘အဋ္ဌာရသကောဋိပရိစ္စာဂံ ကတွာ’’တိ။ ဧဝန္တိအာဒိ နိဂမနံ။

အာသနပ္ပဋိဗာဟနာဒိကထာ

၃၁၆။ ဝိပ္ပကတဘောဇနေနာတိ ဧတ္ထ ဝိပ္ပကတသဒ္ဒေါ အနိဋ္ဌိတပရိယာယောတိ အာဟ ‘‘အနိဋ္ဌိတေ ဘောဇနေ’’တိ။ ပကိရိယိတ္ထ၊ ပကိရိယိဿတေ ဝါ ပကတံ၊ န ပကတံ ဝိပ္ပကတန္တိ ဝိဂ္ဂဟော ကာတဗ္ဗော၊ အတ္ထတော ပန ‘‘ကရိယမာနော အနိဋ္ဌိတော’’တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဧတ္ထာတိ ဌာနေ။ အတိသမီပန္တိ ဘုဉ္ဇမာနဿ ဘိက္ခုဿ အတိအာသန္နံ။ တဿာတိ ဘုဉ္ဇမာနဿ ဘိက္ခုဿ။ ပိဝိတွာ ဝါတိ ယာဂုံ ပိဝိတွာ ဝါ။ ခါဒိတွာ ဝါတိ ခဇ္ဇကံ ခါဒိတွာ ဝါ။ ရိတ္တဟတ္ထမ္ပီတိ တုစ္ဆဟတ္ထမ္ပိ။ ပိသဒ္ဒေန အာမိသဟတ္ထံ ပန ပဂေဝါတိ ဒဿေတိ။ ဟီတိ သစ္စံ၊ ယသ္မာ ဝါ။ သောတိ ရိတ္တဟတ္ထော ဘိက္ခု။

အာပတ္တိန္တိ ဒုက္ကဋာပတ္တိံ။ ယန္တိ ဝိပ္ပကတဘောဇနံ ဘိက္ခုံ။ သောတိ ပစ္ဆာ အာဂတော ဘိက္ခု။ အယဉ္စ ဘိက္ခူတိ ဝိပ္ပကတဘောဇနော အယဉ္စ ဘိက္ခု။ တေနာတိ ဝိပ္ပကတဘောဇနေန နဝကေန ဝါ ဝုဍ္ဎတရေန ဝါ ဘိက္ခုနာ။ ကိံ နဝကေန ဝုဍ္ဎတရံ အာဏာပေတုံ ဝဋ္ဋတီတိ အာဟ ‘‘ဝုဍ္ဎတရံ ဟီ’’တိအာဒိ။ ဟီတိ သစ္စံ၊ ယသ္မာ ဝါ။ သောတိ ဝုဍ္ဎတရော ဘိက္ခု။ တတောတိ ဥဒကံ အာဟရာပေတုံ အာဏတ္တိတော။ ယန္တိ ကမ္မံ။

ယောတိ ဘိက္ခု။ ‘‘ဧဝရူပဿာ’’တိ ပဒေန တဿ နိယမနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ကာသဿ ခေဠမလ္လကံ ဌပေတဗ္ဗံ။ ဘဂန္ဒရအတိသာရာနံ ဝစ္စကပါလံ ဌပေတဗ္ဗံ ¶ ။ အညေသံ အညာနိ ဌပေတဗ္ဗာနိ ဟောန္တိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ခေဠ…ပေ… ဟောန္တီ’’တိ။ ယသ္မိံတိ ယသ္မိံ ဂိလာနေ။ ယောပိ ဘေသဇ္ဇံ ကရောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ လေသကပ္ပေနာတိ ဧတ္ထ လေသကပ္ပသဒ္ဒါနံ အတ္ထတော ဧကတ္တာ ဝုတ္တံ ‘‘အပ္ပကေန သီသာဗာဓာဒိမတ္တေနာ’’တိ။ ဘိက္ခူ ဂဏေတွာတိ ဧတ္ထ ဂဏံ ဉတွာတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ပရိစ္ဆေဒံ ဉတွာ’’တိ။ တတ္ထ ‘‘ပရိစ္ဆေဒ’’န္တိ ဣမိနာ ဂဏသဒ္ဒဿ အဓိပ္ပာယတ္ထံ ဒဿေတိ။ ‘‘ဉတွာ’’တိ ဣမိနာ ဣဓာတုယာ အတ္ထံ ဒဿေတိ။

သေနာသနဂ္ဂါဟကထာ

၃၁၈။ သေယျာတိ ကာယပသာရဏသင်္ခါတံ သယနကိရိယံ ပဋိက္ခိပိတွာ သေနာသနသင်္ခါတံ သေယျံ ဒဿေန္တော ¶ အာဟ ‘‘မဉ္စဋ္ဌာနာနီ’’တိ။ ‘‘သေယျာပရိစ္ဆေဒေနာ’’တိ ဣမိနာ သေယျဂ္ဃေနာတိ ဧတ္ထ အဂ္ဃသဒ္ဒဿ ပူဇနတ္ထံ ပဋိက္ခိပိတွာ ပရိစ္ဆေဒနတ္ထံ ဒီပေတိ။ ဧတ္ထ စ အဂ္ဃသဒ္ဒဿ စတုတ္ထက္ခရေန ယုတ္တဘာဝေါ ဟေဋ္ဌာ သမုစ္စယက္ခန္ဓကဝဏ္ဏနာ (စူဠဝ။ အဋ္ဌ။ ၁၀၂) ယောဇနာယ ဝုတ္တောယေဝ။ ကာလန္တိ သေယျာပဋိဂ္ဂဟဏဿ ကာလံ။ ဂါဟိယမာနာတိ ဂါဟာပိယမာနာ။ ‘‘အတိရေကာနိ အဟေသု’’န္တိ ဣမိနာ ဥဿာရယိံသူတိ ဧတ္ထ ဥဒ္ဓံ သာရယိံသု ဂစ္ဆိံသု ပဝတ္တိံသူတိ အတ္ထံ ဒဿေတိ။ အတိရေကာနီတိ စ ဘိက္ခုပရိစ္ဆေဒတော သေယျာပရိစ္ဆေဒါနိ အတိရေကာနိ။ အနုဘာဂန္တိ ဧတ္ထ အနု ပစ္ဆာ ဒါတဗ္ဗော ဘာဂေါ အနုဘာဂေါတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ပုန အပရမ္ပိ ဘာဂံ ဒါတု’’န္တိ။ အတိမန္ဒေသူတိအာဒိဝစနေန ကိဉ္စိမန္ဒေသု ဘိက္ခူသု ဧကေကဿ ဘိက္ခုနော ဒွေ တိဿော သေယျာ ဒါတဗ္ဗာ။ ယတော ကိဉ္စိမန္ဒေသု ဘိက္ခူသု ဒွေ တယော ဝိဟာရာ ဒါတဗ္ဗာတိ အတ္ထောပိ ဂဟေတဗ္ဗော။ တတ္ထာတိ ‘‘န အကာမာ ဒါတဗ္ဗော’’တိ ဝစနေ။ အနုဘာဂေ ဂဟိတေတိ ယောဇနာ။ ယေန အနုဘာဂေါ စ ပဌမဘာဂေါ စ ဂဟိတော၊ သော ဘိက္ခူတိ ယောဇနာ။

‘‘ဥပစာရသီမတော ဗဟီ’’တိ ဣမိနာ နိဿီမေတိ ဧတ္ထ သီမတော ဗဟိ နိက္ခန္တံ၊ နိသိန္နံ ဝါ နိဿီမန္တိ အတ္ထံ ဒဿေတိ။ ဥပစာရသီမာယ အာဝါသဝဍ္ဎနဝသေန အတိဝိတ္ထာရတ္တာ ဝုတ္တံ ‘‘ဒူရေ ဌိတဿာပီ’’တိ။ ဥတုကာလေပီတိ ¶ ဟေမန္တဂိမှကာလေပိ။ တသ္မိဉှိ ကာလေ သီတဥဏှဥတု တိခိဏော ဟောတိ၊ တသ္မာ တဿေဝ ဝိသေသေန ဥတုကာလောတိ နာမံ ပါကဋံ ဟောတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဟေမန္တဂိမှကာလေပီ’’တိ။ ပိသဒ္ဒေန ဝဿကာလံ အပေက္ခတိ။ ပုရိမဝဿူပနာယိကဒိဝသေ ဂါဟော ပုရိမကော၊ ပစ္ဆိမဝဿူပနာယိကဒိဝသေ ဂါဟော ပစ္ဆိမကော။

အန္တရာ ဒွီဟိ ဝဿူပနာယိကဒိဝသေဟိ မုတ္တေ ကာလေ ဂါဟော အန္တရာမုတ္တကော။ ဧကသ္မိံ ဝိဟာရေတိ ဧကိဿံ ဝိဟာရသီမာယံ။ သေနာသနသာမိကာတိ သေနာသနဒါယကာ၊ ဒေန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တန္တိ သေနာသနံ။ အာဝါသိကာ န ဩလောကေန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧတ္ထာတိ သေနာသနေ။ ပလုဇ္ဇန္တမ္ပီတိ ဝိနဿန္တမ္ပိ။ ဘဂဝါ အာဟာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တဿာတိ သေနာသနဿ။ အပရဇ္ဇူတိ အပရသ္မိံ အဟနိ အပရဇ္ဇု။ ဂတာယာတိ အတိက္ကမိတာယ။ ပဝါရဏာယ ဂတာယ ပဝါရဏဒိဝသေ အတိက္ကမိတေ သတိ အပရဇ္ဇု အန္တရာမုတ္တကော ဂါဟေတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။

တန္တိ အန္တရာမုတ္တကံ။ ဂါဟေန္တေနာတိ ဂါဟာပေန္တေန။ တေနာတိ ဂဏှန္တေန။ အဋ္ဌမာသေတိ စတ္တာရော ဟေမန္တမာသေ၊ စတ္တာရော စ ဂိမှမာသေတိ အဋ္ဌမာသေ။ ကဒါစိ ပဉ္စ ဂိမှမာသေတိ နဝမာသေ ဝါ။ ခဏ္ဍံ ဝါတိ ဆိန္နဋ္ဌာနံ ဝါ။ ဖုလ္လံ ဝါတိ ဖလိတဋ္ဌာနံ ဝါ။ ပဋိသင်္ခရိတဗ္ဗန္တိ ပါကတိကံ ကာတဗ္ဗံ။ ဒိဝသံ ခေပေတွာတိ ပရိဝေဏေ ဒိဝသံ ခေပေတွာ။ တတ္ထာတိ ဂဟိတသေနာသနေ။ ရတ္တိန္ဒိဝန္တိ ရတ္တိ ¶ စ ဒိဝေါ စ ရတ္တိန္ဒိဝံ၊ သမာဟာရဒွန္ဒော၊ အစ္စန္တသံယောဂေ စေတံ ဥပယောဂဝစနံ။ န လဗ္ဘတီတိ သင်္ဃတ္ထေရေန န လဗ္ဘတိ။ ဣဒန္တိ သေနာသနံ။

အန္တရာမုတ္တကဂါဟေန အဂဟေတဗ္ဗသေနာသနံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ယသ္မိံ ပနာ’’တိအာဒိ။ တေမာသစ္စယေန တေမာသစ္စယေနာတိ တိဏ္ဏံ မာသာနံ အတိက္ကမေန တိဏ္ဏံ မာသာနံ အတိက္ကမေန။ ဟီတိ သစ္စံ၊ ယသ္မာ ဝါ။ ယသ္မိံ ပနာတိ သေနာသနေ ပန။ သကိဒေဝါတိ ဧကဝါရမေဝ။ အယန္တိ ဧသာ ကထာ။

တတ္ထာတိ ဒုဝိဓေသု သေနာသနဂ္ဂါဟေသု။ ဥတုကာလန္တိ ဥတုကာလေ အာဂစ္ဆန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တေသံ တဒါဝ ဒါတဗ္ဗန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ အကာလော နာမာတိ ¶ ဥဋ္ဌာပနဿ အကာလော နာမ နတ္ထိ။ ဧကံ ဝါ မဉ္စဋ္ဌာနံ ဝါ ဌပေတဗ္ဗန္တိ ယောဇနာ။ ဧကော ဝါ ထေရော အာဂစ္ဆတီတိ ယောဇနာ။ ဥဗ္ဘဏ္ဍိကာတိ ဥက္ခိတ္တဘဏ္ဍိကာ။

ဗဟူသူတိ တယော အာဒိံ ကတွာ ဗဟူသု ဘိက္ခူသု။ ပဟောတီတိ ဧကေကဿ ဘိက္ခုဿ ပဟောတိ။ တတ္ထာတိ ပရိဝေဏေ။ တဿေဝါတိ ပရိဝေဏသာမိကဿေဝ။ ဧဝံ အပဟောန္တေသူတိ ဧဝံ ပရိဝေဏဂ္ဃေန အပဟောန္တေသု။ ပါသာဒဂ္ဃေနာတိ ဝိဟာရသင်္ခါတဿ ပါသာဒဿ ပရိစ္ဆေဒေန။ ဩဝရကဂ္ဃေနာတိ ဂဗ္ဘဿ ပရိစ္ဆေဒေန။ သေယျဂ္ဃေနာတိ စတုပဉ္စဟတ္ထပ္ပမာဏာယ သေယျာယ ပရိစ္ဆေဒေန။ မဉ္စဋ္ဌာနေနာတိ ဒွိဟတ္ထဝိတ္ထာရဿ စတုဟတ္ထအာယာမဿ မဉ္စဿ ဌာနေန။ ဧကမဉ္စဋ္ဌာနဿ ဒွိန္နံ ပီဌကာနံ ဌာနတ္တာ ဝုတ္တံ ‘‘ဧကပီဌကဋ္ဌာနဝသေနာ’’တိ။ ဣဒံ နိသီဒိတုံ သက္ကုဏေယျဝသေန ဝုတ္တံ။ သစေ န သက္ကာ နိသီဒိတုံ၊ န ဒါတဗ္ဗံ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဘိက္ခုနော ပန ဌိတောကာသမတ္တံ န ဂါဟေတဗ္ဗ’’န္တိ။ ဧတန္တိ ဌိတောကာသမတ္တံ။ ဟီတိ သစ္စံ၊ ယသ္မာ ဝါ။ ဧကမဉ္စဋ္ဌာနဿ တိဏ္ဏံ ဇနာနံ ဧကပီဌကဋ္ဌာနဘာဝေန အပဟောန္တတ္တာ ဝုတ္တံ ‘‘ဧကံ မဉ္စဋ္ဌာနံ ဝါ တိဏ္ဏံ ဇနာနံ ဒါတဗ္ဗ’’န္တိ။ ဟီတိ သစ္စံ။ ‘‘သီတသမယေ’’တိ ဣမိနာ ဥဏှသမယေပိ သဗ္ဗဒိဝသံ အဇ္ဈောကာသေ ဝသိတုံ န သက္ကာတိ ဒီပေတိ။ ပရိဠာဟသမယေ ပန သက္ကာ သဗ္ဗရတ္တိံ အဇ္ဈောကာသေ ဝသိတုံ။ ကိဉ္စာပိ သက္ကာ၊ သီတုဏှကာလေ ပန န ဒါတဗ္ဗတ္တာ ပရိဠာဟသမယေပိ န ဒါတဗ္ဗန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဧကမဉ္စဋ္ဌာနေ ဝါ ဧကပီဌကဋ္ဌာနေ ဝါ တိဏ္ဏံ ဇနာနံ နိသီဒနာကာရံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘မဟာထေရေနာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ မဟာထေရေန ဝတ္တဗ္ဗန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ နိဒ္ဒါဂရုကောတိ နိဒ္ဒါယ ဂရုကာရကော။ သီတံ အနုဒဟတီတိ သီတံ မံ ပီဠေတိ။ တေနာတိ မဟာထေရေန။ ဒုတိယတ္ထေရေနာပီတိ ပိသဒ္ဒေါ မဟာထေရံ အပေက္ခတိ။ ဝုတ္တနယေနေဝါတိ ‘‘ဥက္ကာသိတွာ’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တနယေနေဝ။ ဧဝန္တိအာဒိ နိဂမနံ။ ဇမ္ဗုဒီပေ ပန ဧကစ္စေ ဘိက္ခူ ဂါဟေန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ကိဉ္စိဒေဝ မဉ္စဋ္ဌာနံ ¶ ဝါ ပီဌဋ္ဌာနံ ဝါတိ ယောဇနာ။ အယန္တိအာဒိ ပုရိမဝစနဿ နိဂမနဝသေန ပစ္ဆိမဝစနဿ ကထနတ္ထာယ ဝုတ္တဝစနံ။

ဝဿာဝါသေ ¶ သေနာသနဂ္ဂါဟော ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ အာဂန္တုကဝတ္တန္တိ အာဂန္တုကဿ ဝတ္တံ။ အညတ္ထာတိ အညသ္မိံ ဌာနေ။ ဂန္တွာ ဝသိတုကာမေန အာဂန္တုကေနာတိ ယောဇနာ။ ဝဿူပနာယိကဒိဝသမေဝါတိ ဝဿံ ဥပဂမနဒိဝသေယေဝ။ တတ္ထာတိ အညံ ဌာနံ။ နဂန္တဗ္ဗကာရဏံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဝသနဋ္ဌာနံ ဝါ ဟီ’’တိအာဒိ။ ဟီတိ ယသ္မာ။ တတြာတိ အညသ္မိံ ဌာနေ။ တေနာတိ သမ္ဗာဓအသမ္ပဇ္ဇနကာရဏာ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ န ဖာသုံ ဝိဟရေယျ၊ တသ္မာ။ တံ ဝိဟာရန္တိ ယသ္မိံ ဝသိတုကာမော၊ တံ ဝိဟာရံ။ တတ္ထာတိ ဝိဟာရေ၊ ဝသန္တော သုခံ ဝသိဿတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဥဒ္ဒေသတ္ထိကောတိ ဥဒ္ဒေသံ အတ္ထိကော၊ ဥဒ္ဒေသေန ဝါ။ ကမ္မဋ္ဌာနသပ္ပာယတန္တိ ကမ္မဋ္ဌာနေန၊ ကမ္မဋ္ဌာနဿ ဝါ သပ္ပာယဘာဝံ။

တတ္ထာတိ အညဝိဟာရံ။ ဂစ္ဆန္တေန ဃဋ္ဋေတဗ္ဗောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဃဋ္ဋေတဗ္ဗာကာရံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘န တတ္ထာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ တတ္ထာတိ သကဋ္ဌာနေ။ ကိံ န ဝတ္တဗ္ဗာတိ အာဟ ‘‘တုမှေ’’တိအာဒိ။ သလာကဘတ္တာဒီနိ ဝါ ယာဂုခဇ္ဇကာဒီနိ ဝါ နတ္ထိ န ဝိဇ္ဇန္တီတိ ယောဇနာ။ ဥပေါသထာဂါရဿ ပရိက္ခာရောတိ သမ္ဗန္ဓော။ တုမှာကံ ဝိဟာရဿ ဣဒံ တာဠဉ္စေဝ ဣမံ သူစိဉ္စ သမ္ပဋိစ္ဆထာတိ ယောဇနာ။ ဂမိယဝတ္တန္တိ ဂမိကာနံ ဘိက္ခူနံ ဝတ္တံ။ ‘‘ဒဟရေဟီ’’တိ ပဒံ ‘‘ဥက္ခိပါပေတွာ’’တိ စ ‘‘ဂါဟာပေတွာ’’တိ စ ပဒဒွယေ ကာရိတကမ္မံ၊ ‘‘ပတ္တစီဝရဘဏ္ဍိကာယော’’တိ ပဒံ ‘‘ဥက္ခိပါပေတွာ’’တိ ပဒေ ဓာတုကမ္မံ၊ ‘‘တေလနာဠိကတ္တရဒဏ္ဍာဒီနီ’’တိ ပဒံ ‘‘ဂါဟာပေတွာ’’တိ ပဒေ ဓာတုကမ္မမေဝ။ အတ္တာနံ ဒဿေန္တေနာတိ အတ္တာနံ မနုဿာနံ ပကာသေန္တေန။ ဝိတက္ကန္တိ ပစ္စယဗာဟုလ္လိကဝိတက္ကံ။ ‘‘သပရိဝါရ’’န္တိ ပဒံ ‘‘ဂစ္ဆန္တဉ္စာ’’တိ ပဒေ ကိရိယာဝိသေသနံ။ ဧဝဉှိ သတိ သပရိဝါရံ ဂစ္ဆန္တဉ္စာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘န’’န္တိ ပဒေ ပန ကာရကဝိသေသနံ။ ဧဝဉှိ သတိ သပရိဝါရံ နံ ဘိက္ခုန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဒိသွာ’’တိ ပဒေ စ ကိရိယာဝိသေသနမေဝ။ ဧဝဉှိ သတိ ဂစ္ဆန္တဉ္စ နံ ဘိက္ခုံ သပရိဝါရံ ဒိသွာတိ သမ္ဗန္ဓော။ မနုဿာ ဝဒန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တေသူတိ မနုဿေသု။ ဧကော ပဏ္ဍိတမနုဿောတိ သမ္ဗန္ဓော။ အယံ ကာလော ဝဿူပနာယိကကာလော နာမာတိ ယောဇနာ။ ယတ္ထာတိ ဌာနေ။ တဿာတိ ဧကဿ ပဏ္ဍိတမနုဿဿ၊ ဝစနန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ တေ မနုဿာ ယာစန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော ¶ ။ အညတ္ထာတိ အညံ ဌာနံ။ မေဇ္ဇန္တိ အညမညံ သိနေဟန္တီတိ မိတ္တာ။ သုခဒုက္ခေသု အမာ သဟ ဝတ္တန္တီတိ အမစ္စာ။ မိတ္တာယေဝ အမစ္စာတိ မိတ္တာမစ္စာ၊ တေ။ သမ္မန္တယိတွာတိ သမံ၊ သမ္မာ ဝါ မန္တယိတွာ။ ဣဓေဝါတိ ဂါမေ ဧဝ၊ ဝိဟာရေ ဧဝ ဝါ။ ကသ္မာ သာဒိတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ နနု သဗ္ဗမေတံ အကပ္ပိယဉ္စ သာဝဇ္ဇဉ္စာတိ အာဟ ¶ ‘‘သဗ္ဗဉှေတံ ကပ္ပိယဉ္စေဝ အနဝဇ္ဇဉ္စာ’’တိ။ ဟိ ယသ္မာ ဧတံ သဗ္ဗံ ကပ္ပိယဉ္စ အနဝဇ္ဇဉ္စ၊ တသ္မာ သဗ္ဗံ သာဒိတုံ ဝဋ္ဋတီတိ ယောဇနာ။ ကုရုန္ဒိယံ ပန ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဥဘယမ္ပီတိ မဟာအဋ္ဌကထာကုရုန္ဒီသု ဝုတ္တဝစနဝသေန ဥဘယမ္ပိ ဧတံ ဝစနန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

အာဝါသိကဝတ္တံ ဝိတ္ထာရေန္တော အာဟ ‘‘ပဋိကစ္စေဝ ဟီ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ပဋိကစ္စေဝါတိ အာဂန္တုကာနံ အာဂတတော ပဌမမေဝ။ ပဓာနဃရဝိဟာရမဂ္ဂေါတိ ပဓာနဃရမဂ္ဂေါ စ ဝိဟာရမဂ္ဂေါ စ။ မုဒ္ဒဝေဒိကာယာတိ စေတိယဿ ဟမ္မိယဝေဒိကာယ။ ကသ္မာ ဣဒမ္ပိ သဗ္ဗံ ကာတဗ္ဗန္တိ အာဟ ‘‘ဝဿံ ဝသိတုကာမာ ဟီ’’တိအာဒိ။ ဟီတိ သစ္စံ၊ ယသ္မာ ဝါ။ ဝဿံ ဝသိတုကာမာ သုခံ ဝသိဿန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ကတပရိကမ္မေဟိ အာဝါသိကေဟီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ယတော ကုလတော ပကတိယာ လဗ္ဘတိ၊ တသ္မိံ ကုလေ ဝဿာဝါသိကံ ပုစ္ဆိတဗ္ဗန္တိ ယောဇနာ။ န ဒိန္နပုဗ္ဗန္တိ ပုဗ္ဗေ န ဒိန္နံ။ ဟီတိ ယသ္မာ။ ဥပဒ္ဒုတာတိ ဥပဂန္တွာ၊ ဘုသံ ဝါ ပီဠိတာ။ တတ္ထာတိ မနုဿေသု။ ယေတိ မနုဿာ။ ဝဿာဝါသိကေ ဂါဟိတေတိ ဝဿာဝါသိကေ သေနာသနေ ဂါဟာပိယမာနေ။ ဂါဟိတဘိက္ခူနန္တိ ဂါဟာပိတဘိက္ခူနံ။ ဝဿာဝါသိကန္တိ ဝဿံ အာဝသန္တာနံ ဒါတဗ္ဗံ စီဝရံ။ ဂါဟဏကာလောတိ ဂါဟာပနကာလော။ ဥပကဋ္ဌောတိ အာသန္နော။ ဆာတကာဒီဟီတိ အာဒိသဒ္ဒေန ရောဂါဒယော သင်္ဂဏှာတိ။ ယန္တိ စီဝရံ။ တတောတိ စီဝရတော။ တန္တိ ဝစနံ။ တဒနုရူပေနာတိ တေသံ မနုဿာနံ ဝစနဿာနုရူပေန။ တေသံ တေသန္တိ မနုဿာနံ၊ ဝဿာဝါသိကံ စီဝရန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

ယဿာတိ ဘိက္ခုနော။ သောတိ ဘိက္ခု။ ဣတိ ဝဒန္တီတိ ယောဇနာ။ တန္တိ စီဝရံ။ ပဋိက္ကမ္မာတိ ပဋိက္ကမိတွာ။ ဝိဟာရတော အပသက္ကိတွာတိ အတ္ထော။ တတြာတိ ဂါမေ။ ဥပနိက္ခေပံ ဌပေတွာတိ ကပ္ပိယဝတ္ထုံ ဝါ အကပ္ပိယဝတ္ထုံ ဝါ အာရာမိကာဒီနံ ဟတ္ထေ ဥပနိက္ခေပံ ဌပေတွာ။ ဝိဟာရေတိ ဝိဟာရဿ၊ ဝိဟာရေ ဝဿံ ဝသန္တဿ ဝါ။ အပုစ္ဆိတွာပီတိ ပိသဒ္ဒေန ¶ ‘‘ပုစ္ဆိတွာပီ’’တိ အတ္ထံ ဒဿေတိ။ တေသန္တိကုလာနံ။ ဝတ္တန္တိ ဇဂ္ဂနာဒိဝတ္တံ။ တေသန္တိ ကုလာနံ။ အာဂတဉ္စ တန္တိ တံ ပံသုကူလိကံ အာဂတဉ္စ ဝဒန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တေနာတိ ပံသုကူလိကေန။ ဒါတုံ န ဣစ္ဆန္တီတိ သင်္ဃဿ အာစိက္ခန္တေပိ သင်္ဃဿ ဒါတုံ န ဣစ္ဆန္တိ။ သဘာဂေါ ဘိက္ခူတိ အတ္တနာ သဘာဂေါ ဘိက္ခု။ ဧတန္တိ ဝဿာဝါသိကံ။ ပံသုကူလိကဿ န ဝဋ္ဋတိ၊ ကသ္မာ? ဂဟပတိစီဝရတ္တာ။ ဣတီတိအာဒိ နိဂမနံ။ သဒ္ဓါဒေယျေတိ သဒ္ဓါယ ဒါတဗ္ဗေ ဝဿာဝါသိကလာဘဝိသယေ။

တတြုပ္ပာဒေတိ တသ္မိံ ဝိဟာရေ ဥပ္ပဇ္ဇနကလာဘဝိသယေ။ ဘဏ္ဍပဋိစ္ဆာဒနန္တိ ပဋိစ္ဆာဒနစီဝရဘဏ္ဍံ။ စီဝရဘဏ္ဍမေဝ ဟိ ယသ္မာ အနေန သရီရံ ပဋိစ္ဆာဒိယတိ၊ တသ္မာ ဘဏ္ဍပဋိစ္ဆာဒနန္တိ ¶ ဝုစ္စတိ။ ဂါဟေထာတိ ဘိက္ခူဟိ ဂါဟာပေထ။ ဂါဟေတဗ္ဗန္တိ ဘိက္ခူဟိ ဂါဟာပေတဗ္ဗံ။ ဝတ္ထု ပနာတိ သာဋကတော အညံ ကပ္ပိယံ ဝါ အကပ္ပိယံ ဝါ ဝတ္ထု ပန။ ကသ္မာ ဝဋ္ဋတိယေဝ၊ နနု အကပ္ပိယဝတ္ထု န ဝဋ္ဋတီတိ အာဟ ‘‘ကပ္ပိယကာရကာနဉှိ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ဟိ ယသ္မာ အနုညာတံ၊ တသ္မာ ဝဋ္ဋတိယေဝါတိ ယောဇနာ။ ဒိန္နဝတ္ထုတော ဥပ္ပန္နန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

ယန္တိ ဝတ္ထု ဒိန္နန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧတ္ထာတိ ကပ္ပိယကာရကာနံ ဟတ္ထေ ဒိန္နဝတ္ထူသု။ တန္တိ ဝတ္ထု ဥပနာမေန္တေဟီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဂရုဘဏ္ဍံ ဟောတိ၊ ဂရုဘဏ္ဍတ္တာ အညေသု ပစ္စယေသု န ဥပနာမေတဗ္ဗန္တိ အဓိပ္ပာယော။ ပုဂ္ဂလဝသေနေဝါတိ ‘‘ဘိက္ခူ စီဝရေန ကိလမန္တိ၊ ဧတ္တကံ နာမ တဏ္ဍုလဘာဂံ ဘိက္ခူနံ စီဝရံ ကာတုံ ရုစ္စတိ သင်္ဃဿာ’’တိအာဒိနာ ပုဂ္ဂလံ ပရာမသိတွာ ပုဂ္ဂလဝသေနေဝ။ သင်္ဃဝသေနာတိ ‘‘သင်္ဃော စီဝရေန ကိလမတီ’’တိအာဒိနာ သင်္ဃဝသေန န ကာတဗ္ဗန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧဝံ ပုဂ္ဂလဝသေန အပလောကနကမ္မဿ အကတ္တဗ္ဗတံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ဝတ္ထုဝသေန တဿေဝ အကတ္တဗ္ဗတံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဇာတရူပရဇတဝသေနာပီ’’တိအာဒိ။ ကပ္ပိယဘဏ္ဍဝသေနာတိ စီဝရတဏ္ဍုလေဟိ အဝသေသဿ ကပ္ပိယဘဏ္ဍဿ ဝသေန။ စီဝရတဏ္ဍုလာနဉှိ ဝိသုံ ဂဟိတတ္တာ ‘‘ကပ္ပိယဘဏ္ဍဝသေနာ’’တိ ဧတ္ထ တေဟိ အဝသေသော ကပ္ပိယဘဏ္ဍောဝ ဂဟေတဗ္ဗော။ တံ ပနာတိ အပလောကနကမ္မံ ပန။ ကတ္တဗ္ဗာကာရံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဣဒါနီ’’တိအာဒိ။ သုဘိက္ခန္တိ သမိဒ္ဓဘိက္ခံ။ သုလဘပိဏ္ဍန္တိ ¶ သုခေန လဘပိဏ္ဍံ။ ဒွီဟိ ပဒေဟိ အညမညဿ ကာရဏံ ဒဿေတိ၊ သုဘိက္ခတ္တာ သုလဘပိဏ္ဍံ၊ သုလဘပိဏ္ဍတ္တာ သုဘိက္ခန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

ဧဝံ စီဝရပစ္စယံ သလ္လက္ခေတွာ သေနာသနံ သလ္လက္ခေတဗ္ဗန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ကာလေတိ ဂါဟာပနဿ ကာလေ။ ဝုတ္တန္တိ မဟာအဋ္ဌကထာယ ဝုတ္တံ။ ကသ္မာ ဒွေ သမ္မန္နိတဗ္ဗာ၊ နနု ဧကမ္ပိ သမ္မန္နိတုံ ဝဋ္ဋတီတိ အာဟ ‘‘ဧဝဉှီ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ဟိ ယသ္မာ ဂါဟေဿတိ၊ တသ္မာ ဒွေ သမ္မန္နိတဗ္ဗာတိ ယောဇနာ။ ဧကေန ဟိ သမ္မုတိလဒ္ဓေန သက္ကာ ပရံ ဂါဟာပေတုံ၊ အတ္တနာ ပန အတ္တနော ပါပေတုံ န သက္ကာ၊ တသ္မာ ဒွီသု သမ္မတေသု နဝကော ဝုဍ္ဎဿ၊ ဝုဍ္ဎော စ နဝကဿာတိ ဥဘော အညမညံ ဂါဟေဿန္တီတိ အဓိပ္ပာယော။ သမ္မန္နိတဗ္ဗာတိ ဧကတော သမ္မန္နိတဗ္ဗာ။ အဋ္ဌပိ သောဠသပီတိ ဧတ္ထ ပိသဒ္ဒေန တတော အဓိကမ္ပိ ဧကတော သမ္မန္နိတုံ ဝဋ္ဋတီတိ ဒီပေတိ။ သတ္တသတိကက္ခန္ဓကေ ဥဗ္ဗာဟိကသမ္မုတိယံ (စူဠဝ။ ၄၅၆) အဋ္ဌပိ ဇနာ ဧကတောဝ သမ္မတာတိ ဝစနဉ္စေတ္ထ သာဓကံ။ နိဂ္ဂဟကမ္မမေဝ ဟိ သင်္ဃော သင်္ဃဿ န ကရောတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ တေသန္တိ အဋ္ဌသောဠသဇနာနံ၊ သမ္မုတိ ဝဋ္ဋတိယေဝါတိ သမ္ဗန္ဓော။ ကိန္တိ သလ္လက္ခေတဗ္ဗန္တိ အာဟ ‘‘စေတိယဃရ’’န္တိအာဒိ။

အာသနဃရန္တိ ¶ ပဋိမာဃရံ။ မဂ္ဂပေါက္ခရဏီနံ သမီပေ ကတာ သာလာယော ဥပစာရဝသေန ဝုစ္စန္တိ ‘‘မဂ္ဂေါ’’တိ စ ‘‘ပေါက္ခရဏီ’’တိ စ။ တာ ဟိ သာလာယော ဥပစာရသီမဗ္ဘန္တရဂတေ ဂါမာဘိမုခမဂ္ဂေ စ အန္တောဥပစာရသီမာယံ ခဏိတာ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ပေါက္ခရဏိယော စ ကရီယန္တိ၊ ဣတိ သလ္လက္ခေတဗ္ဗန္တိ ယောဇနာ။ အသေနာသနံ ဒဿေတွာ သေနာသနံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဝိဟာရော’’တိအာဒိ။ ရုက္ခမူလန္တိ ဆန္နကဝါဋဗဒ္ဓရုက္ခမူလံ။ ဧသေဝ နယော ဝေဠုဂုမ္ဗေပိ။ ဂါဟေန္တေန စ ဂါဟေတဗ္ဗာနီတိ သမ္ဗန္ဓော။ သင်္ဃိကောတိ တတြုပ္ပာဒေါ။ တေသူတိ ဒွီသု စီဝရပစ္စယေသု။ ယန္တိ စီဝရပစ္စယံ။ တဿာတိ စီဝရပစ္စယဿ။ ဌိတိကတောတိ ပဗန္ဓဝသေန ဌိတဋ္ဌာနတော။ ဣတရောတိ ပဌမံ ဂဟိတစီဝရပစ္စယတော ဣတရော။

အပ္ပတာယာတိ ¶ အပ္ပဘာဝတော၊ ဂါဟိယမာနေတိ သမ္ဗန္ဓော။ ပရိဝေဏဂ္ဃေနာတိ ပရိဝေဏပရိစ္ဆေဒေန။ လဘန္တီတိ ပရိဝေဏသာမိကာ ဘိက္ခူ လဘန္တိ။ တန္တိ ပရိဝေဏံ။ ဝိဇဋေတွာတိ ဝိဇဋံ ကတွာ၊ ဒွေ ဝါ တယော ဝါ ကောဋ္ဌာသေ ကတွာတိ အတ္ထော။ ပက္ခိပိတွာတိ ဘာဂကောဋ္ဌာသံ ပက္ခိပိတွာ။ န ဧဝံ ကာတဗ္ဗန္တိ ယထာ မဟာသုမတ္ထေရော အာဟ၊ တထာ န ကာတဗ္ဗန္တိ အတ္ထော။ အကာတဗ္ဗကာရဏံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘မနုဿာ ဟီ’’တိအာဒိ။ တတ္ထာတိ ပရိဝေဏေ၊ ပဝိသိတဗ္ဗံ ဣတိ အာဟာတိ ယောဇနာ။ ဧတ္ထာတိ ဧတသ္မိံ ဂါဟဏဋ္ဌာနေ။ ပဋိက္ကောသတီတိ ပဋိသေဓေတိ။ ပဋိက္ကောသနာကာရံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘မာ အာဝုသော’’တိအာဒိ။ ဣတိ ဝုတ္တံ၊ ဣတိ ပဋိက္ကောသတီတိ ယောဇနာ။ ဧကော ဟိ ဣတိသဒ္ဒေါ လုတ္တနိဒ္ဒိဋ္ဌော။ တဿာတိ မဟာထေရဿ။ သင်္ဂဟန္တိ ဘိက္ခူနံ သင်္ဂဟံ။ တန္တိ မဟာထေရံ။

ဧဝံ ဝတ္တဗ္ဗန္တိ ဧဝံ ဝက္ခမာနနယေန ဝတ္တဗ္ဗံ။ ပစ္စယံ ဓာရေထ၊ ဣတိ ဝတ္တဗ္ဗန္တိ ယောဇနာ။ ပါပုဏာတိ အာဝုသော ဣတိ ဝုတ္တေတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဂဟိတံ ဟောတီ’’တိ ဣမိနာ ‘‘ဂဏှထ၊ ဂဏှာမီ’’တိ ပစ္စုပ္ပန္နကာလဝသေန ဝုတ္တတ္တာ ဂဟိတံ ဟောတီတိ ဒဿေတိ။ အတီတအနာဂတကာလဝသေန အဂဟိတဘာဝံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘သစေ ပနာ’’တိအာဒိ။ သတုပ္ပာဒမတ္တန္တိ ဂဟဏေ သတိယာ ဥပ္ပာဒနမတ္တံ။ ဧတ္ထာတိ သေနာသနပစ္စယဂဟဏဋ္ဌာနေ။

ယောပီတိ ယမ္ပိ။ ဥပယောဂတ္ထေ စေတံ ပစ္စတ္တဝစနံ၊ ယမ္ပိ ပစ္စယံ ဝိဿဇ္ဇေတီတိ ယောဇနာ။ ပစ္စယန္တိ စ စီဝရပစ္စယံ။ အယမ္ပီတိ အယမ္ပိ ပစ္စယော။ ပိသဒ္ဒေါ မဟာလာဘပရိဝေဏေ ပစ္စယံ သမ္ပိဏ္ဍေတိ။ တသ္မိံယေဝ ပရိဝေဏေတိ တသ္မိံ ပံသုကူလိကေန ဂဟိတပရိဝေဏေ ဧဝ။ အညဿာတိ ပံသုကူလိကတော အညဿ ဘိက္ခုဿ။ ပံသုကူလိကော ‘‘အဟံ ဝသာမီ’’တိ သေနာသနံ ဇဂ္ဂိဿတိ။ ဣတရော ‘‘အဟံ ပစ္စယံ ဂဏှာမီ’’တိ သေနာသနံ ဇဂ္ဂိဿတီတိ ယောဇနာ။ ဒွီဟိ ကာရဏေဟီတိ ဝသနဂဟဏဝသေန ဒွီဟိ ကာရဏေဟိ။ ပံသုကူလိကေ ဂဏှန္တေတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဣဓာတိ သေနာသနေ။ တေနာတိ ¶ ပံသုကူလိကေန။ ဟေဋ္ဌာတိ သေနာသနဿ ဟေဋ္ဌာ၊ ဌိတံ အညံ ဘိက္ခုန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ တေနာတိ ပံသုကူလိကေန ¶ ၊ ကိဉ္စိ ဝစနန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝုတ္ထဝဿဿ ပံသုကူလိကဿာတိ ယောဇနာ။ ဝဋ္ဋတီတိ ပံသုကူလိကဿ ဝဋ္ဋတိ။ တသ္မိံ သေနာသနေတိ ပံသုကူလိကေန ဂဟိတသေနာသနေ။ ယေသံ ပနာတိ မနုဿာနံ ပန။ တေသန္တိ မနုဿာနံ။

ထူပံ ကတွာတိ စေတိယံ ကတွာ။ တဿာတိ ထူပဿ။ တေန ဘိက္ခုနာတိ ဝဿာဝါသိကံ ဂါဟကဘိက္ခုနာ။ တန္တိ ဘောဇနသာလံ။ ဂါဟေတုံ ဝဋ္ဋတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ သဗ္ဗမိဒန္တိ သဗ္ဗံ ဣဒံ ဝစနံ။

ပါဋိပဒအရုဏတောတိ ဝဿူပနာယိကဒိဝသသင်္ခါတဿ ပါဋိပဒဿ အရုဏုဂ္ဂမနတော။ ဝိတက္ကစာရိကောတိ ‘‘ကတ္ထ နု ခေါ ဝသိဿာမီ’’တိအာဒိနာ ဝိတက္ကေန စရဏေ အနုယုတ္တော။ သေနာသနံ ယာစတီတိ သေနာသနဂ္ဂါဟာပကံ သေနာသနံ ယာစတိ။ ဂဟိတန္တိ သင်္ဃေန ဂဟိတံ။ ယတ္ထာတိ ဌာနေ။ ဝဿူပဂတေဟိ ဝတ္တဗ္ဗာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ပုနပ္ပုနံ၊ သမံ ဝါ စေတိယင်္ဂဏာဒိံ မုဉ္စန္တိ သောဓေန္တိ ဣမာဟီတိ သမ္မုဉ္စနိယော။ မုစိဓာတု သောဓနတ္ထေ ယုပစ္စယော ကရဏတ္ထေ ဟောတိ။ တာလုဇော ပဌမက္ခရော။ သုလဘာ စေ ဒဏ္ဍကာ၊ ဧကေကေန ဒွေ တိဿော ယဋ္ဌိသမ္မုဉ္စနိယော ဗန္ဓိတဗ္ဗာ။ သုလဘာ စေ သလာကာ၊ ဆပဉ္စမုဋ္ဌိသမ္မုဉ္စနိယော ဗန္ဓိတဗ္ဗာတိ အတ္ထော။ ပဉ္စ ပဉ္စ ဥက္ကာတိ အရညဝိဟာရေသု ပရိဿယဝိဇာနနတ္ထံ ပဉ္စ ပဉ္စ အဂ္ဂိဥက္ကာ ကောဋ္ဋေတဗ္ဗာ ဆိန္ဒိတဗ္ဗာတိ အတ္ထော။

‘‘နိဗဒ္ဓဝတ္တံ ဌပေတွာ’’တိ ဧတ္ထ အကတ္တဗ္ဗဝတ္တံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဝတ္တံ ကရောန္တေဟိ စာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ဝတ္တံ ကရောန္တေဟိ စ ဧဝရူပံ အဓမ္မိကဝတ္တံ န ကာတဗ္ဗန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဟိ သစ္စံ၊ သဗ္ဗေဝ ဧတေ ဥဒ္ဒေသာဒယော ပပဉ္စာတိ ယောဇနာ။ ပပဉ္စေန္တိ သံသာရေ စိရံ ဌပေန္တီတိ ပပဉ္စာ။ မူဂဗ္ဗတန္တိ မူဂါနံ ဝတံ၊ မူဂေဟိ ကတ္တဗ္ဗံ ဝါ၊ မူဂေန ဝိယ ဝါ အမူဂေဟိ ကတ္တဗ္ဗံ ဝတံ။ ဧဝံ အကာတဗ္ဗဝတ္တံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ကာတဗ္ဗဝတ္တံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ပရိယတ္တိဓမ္မော နာမာ’’တိအာဒိ။ တိဝိဓမ္ပီတိ ပရိယတ္တိပဋိပတ္တိပဋိဝေဓဝသေန တိပ္ပကာရမ္ပိ။ အဝယဝပရိယတ္တိဓမ္မောပိ အဝယဝိပရိယတ္တိဓမ္မံ၊ အဝယဝိပရိယတ္တိဓမ္မော ¶ ဝါ အဝယဝပရိယတ္တိဓမ္မံ ပတိဋ္ဌာပေတိ၊ တသ္မာ ပရိယတ္တိဓမ္မော အတ္တနာပိ အတ္တာနံ ပတိဋ္ဌာပေသီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဥဒ္ဒိသထာတိ ပရိယတ္တိံ ဥဒ္ဒိသထ။ သောဓေတွာ…ပေ… ဥပသမ္ပာဒေထာတိ ဧတ္ထ သောဓနံ နာမ သဗ္ဗေသံ အာစာရကုလပုတ္တာနံ ဥပပရိက္ခနံ။ သောဓေတွာ နိဿယံ ဒေထာတိ ဧတ္ထ သောဓနံ နာမ ဘိက္ခုသဘာဂတံ ဥပပရိက္ခနံ။ ဟီတိ သစ္စံ။ ကုလပုတ္တောတိ အာစာရကုလပုတ္တော။ ယတ္တကာနိ ဓုတင်္ဂါနိ သမာဒိယိတုံ သက္ကောထာတိ ယောဇနာ။ အန္တောဝဿံ နာမေတန္တိ ဘုမ္မတ္ထေ ဥပယောဂဝစနမေတံ။ ဧတသ္မိံ အန္တောဝဿေတိ ဟိ အတ္ထော၊ ဘဝိတဗ္ဗန္တိအာဒီသု ¶ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။ သကလဒိဝသန္တိ သကလဒိဝသမှိ၊ အပ္ပမတ္တေဟီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧကစာရိကဝတ္တန္တိ ဧကကေန စရိတဗ္ဗံ ဝတ္တံ။ ဘဿေတိ ဝစနေ။ ဒသဝတ္ထုကကထန္တိ အပ္ပိစ္ဆတာဒိဒသဝတ္ထုက ကထံ။

ဝိဂ္ဂါဟိကပိသုဏဖရုသဝစနာနီတိ ဝိဂ္ဂဟံ ကလဟံ ဇနေတီတိ ဝိဂ္ဂါဟိကံ၊ ဝိဂ္ဂါဟိကဝစနဉ္စ ပိသုဏဝစနဉ္စ ဖရုသဝစနဉ္စ ဝိဂ္ဂါဟိကပိသုဏဖရုသဝစနာနိ။ မနသိကာရဗဟုလာ ဝိဟရထ ဣတိ ဩဝဒိတဗ္ဗာတိ ယောဇနာ။ ဒန္တကဋ္ဌခါဒနဝတ္တန္တိ ဟေဋ္ဌာ အဒိန္နာဒါနဝဏ္ဏနာယံ ဝုတ္တံ ဒန္တကဋ္ဌခါဒနေ၊ ဒန္တကဋ္ဌခါဒနဿ ဝါ ဝတ္တံ။ ‘‘ပတ္တံ ထဝိကာယ ပက္ခိပန္တေန န ကထေတဗ္ဗ’’န္တိ ဣမိနာ ကထေန္တေ ပမာဒေန ပတ္တော ဘိဇ္ဇေယျာတိ ပတ္တဿ ဂုတ္တတ္ထာယ ကထနံ နိဝါရေတိ။ အာစိက္ခိတဗ္ဗာတိ ဣတိသဒ္ဒေါ ပရိသမာပနတ္ထော။

ကောစိ ဒါယကောတိ သမ္ဗန္ဓော။ အာဂန္တုကော ဘိက္ခူတိ စီဝရဂ္ဂါဟိတတော ပစ္ဆာ အာဂတော အာဂန္တုကော ဘိက္ခု။ သင်္ဃတ္ထေရောတိ အာဝါသိကသင်္ဃတ္ထေရော။ ပဌမဘာဂန္တိ ပုဗ္ဗေ ဂါဟိတံ ပဌမဘာဂံ၊ ပရိဝတ္တေတွာတိ ပုဗ္ဗေ ဂါဟိတဘာဂေန ပစ္ဆာ ဒါတဗ္ဗံ ဝဿာဝါသိကံ ပရိဝတ္တေတွာ။ အာဂန္တုကဿ ဝဿဂ္ဂေန ပတ္တဋ္ဌာနေ အာဂန္တုကဿ ဒါတဗ္ဗန္တိ ယောဇနာ။ ‘‘အာဂန္တုကဿာ’’တိ ပဒံ ပုဗ္ဗာပရံ အပေက္ခတိ။ တသ္မာ ဒွိန္နံ ပဒါနံ မဇ္ဈေ ဝုတ္တံ။ ပဌမဝဿူပဂတာတိ ပဌမဝဿူပနာယိကဒိဝသေ ဝဿူပဂတာ။ ‘‘ဒွေ တီဏိ စတ္တာရီ’’တိ ဝစနဿ ဝါ ဗဟူနံ ဘိက္ခူနံ ဝါ ဗျာပနတ္ထာယ ‘‘လဒ္ဓံ လဒ္ဓ’’န္တိ ဝိစ္ဆာဝသေန ဝုတ္တံ။ တေန ပနာတိ အာဂန္တုကေန ¶ ပန။ ပဌမဝဿူပဂတေဟိ အပ္ပကေ လဒ္ဓေ ပစ္ဆိမဝဿူပနာယိကဒိဝသေ ဒါတဗ္ဗာနံ ဝဿာဝါသိကာနံ ဗဟုကေပိ အယံ နယော ဉာတဗ္ဗောတိ ကတွာ န ဝုတ္တော။

ဒွီသုပီတိ ပဌမ ဒုတိယဝသေန ဒွီသုပိ။ ဝဿူပဂတာ ဘိက္ခူ ဘိက္ခာယ ကိလမန္တာ ဝဒန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဣဓာတိ ဌာနေ။ ဝသန္တာတိ ဧကတော ဝသန္တာ။ ဒွေ ဘာဂါ ဟောမ သာဓု ဝတာတိ ယောဇနာ။ သာဓု ဝတာတိ ဧကံသေန သုန္ဒရာ ဘဝေယျုန္တိ အတ္ထော။ ယေသန္တိ ဘိက္ခူနံ။ တတ္ထာတိ ဉာတိပဝါရိတဋ္ဌာနေသု။ ပဝါရဏာယာတိ ပဝါရဏာဒိဝသေ။ တေသူတိ ဘိက္ခူသု။ ယေတိ ဘိက္ခူ။ တတ္ထာတိ ဉာတိပဝါရိတဋ္ဌာနေသု။ ကသ္မာ အပလောကေတွာ ဒါတဗ္ဗံ၊ နနု တေ သာဒိယန္တီတိ အာဟ ‘‘သာဒိ ယန္တာပိ ဟီ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ဟီတိ ယသ္မာ။ ‘‘နေဝ ဝဿာဝါသိကဿ သာမိနော’’တိ ဣမိနာ တေသံ ဝဿစ္ဆိန္နတံ ဒီပေတိ။ နေဝ အဒါတုံ လဘန္တီတိ ပဌမမေဝ ကတိကဝတ္တဿ ကတတ္တာ အဒါတုံ နေဝ လဘန္တိ၊ သဗ္ဗေသံ နော အမှာကန္တိ ယောဇနာ။ ဣဓာတိ ဌာနေ။ တန္တိ ကတိကဝတ္တံ။ ဧကော ဘိက္ခူတိ သမ္ဗန္ဓော။ တေသန္တိ ဘိက္ခူနံ။ တတ္ထာတိ သဘာဂဋ္ဌာနေ။ ဝသိတွာ အာဂတာနံ တေသံ ဘိက္ခူနန္တိ ¶ ယောဇနာ။ န လဗ္ဘတိ ဣတိ ဝုတ္တန္တိ ယောဇနာ။ ဣမေသန္တိ ဝဿာဝါသိအပ္ပတ္တကာနံ ဧကစ္စာနံ။ ဂါဟိတသဒိသမေဝါတိ ဝဿာဝါသိကဿ ဂါဟိတေန သဒိသမေဝ။ တေသမေဝါတိ ဧကစ္စာနမေဝ။

ပက္ကန္တောပီတိ အညံ ဌာနံ ပက္ကမန္တောပိ။ ဟီတိ သစ္စံ၊ ယသ္မာ ဝါ။ တေန ဘိက္ခုနာ ကတံ ပါနီယဥပဋ္ဌပနာဒိကမ္မံ ဘတိနိဝိဋ္ဌံ ဘတိယာ ဌိတန္တိ ယောဇနာ။ အပလောကနကမ္မံ ကတွာ ဂါဟိတံ သင်္ဃိကန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ သင်္ဃိကန္တိ တတြုပ္ပာဒံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ဝိဗ္ဘန္တောပီတိ ပိသဒ္ဒေါ ပဂေဝ ဆိန္နဝဿောတိ ဒဿေတိ။ ပစ္စယဝသေနေဝါတိ သဒ္ဓါဒေယျပစ္စယဝသေန။ ဝဒန္တီတိ ကေစိ ဝဒန္တိ။

ဒိသံဂမိကော ဘိက္ခု ဝိဗ္ဘမတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ မနုဿေတိ ဝဿာဝါသိကဒါယကမနုဿေ။ သမ္မုခါတိ အာဝါသိကဿ သမ္မုခါ။ သမ္ပဋိစ္ဆာပေတွာတိ ‘‘သုဋ္ဌု ဒဿာမာ’’တိ ပဋိစ္ဆာပေတွာ။ ယဿ ဂါဟိတန္တိ ယဿ ဘိက္ခုနော သေနာသနံ ဂါဟိတံ။ သေနာသနသာမိကဿာတိ သေနာသနဒါယကဿ ပုတ္တဓီတာဒယောတိ ¶ သမ္ဗန္ဓော။ သေနာသနေ ဒေမာတိ သေနာသနဿ ဒေမ။ တတ္ထာတိ သေနာသနေ။ ဧကမေဝ ဝတ္ထံ ဒါတဗ္ဗံ။ ကသ္မာ? ပုဂ္ဂလဿ အဒတွာ သေနာသနဿေဝ ဒါတဗ္ဗတ္တာ။ ဝဿာဝါသိကဋ္ဌိတိကာယာတိ ဝဿာဝါသိကဂါဟိတဿ ဌိတိကာယ။ ဧသေဝ နယောတိ သေနာသနဿေဝ ဒိန္နတ္တာ ဧသေဝ နယော။ တဿေဝ ဟောန္တီတိ ပုဂ္ဂလဿေဝ ဒိန္နတ္တာ တဿေဝ ဟောန္တိ။

ဒုတိယော ထေရာသနေ ဂါဟိတော ဟောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ပဌမဘာဂဿ သာမဏေရဿ ဂါဟိတတ္တာ ဝုတ္တံ ‘‘ဝရဘာဂံ သာမဏေရဿ ဒတွာ’’တိ။ ဥဘောပီတိ ဒွေ ထေရသာမဏေရေပိ။ သယမေဝါတိ ဒါယကော သယမေဝ။ ယန္တိ ဝဿာဝါသိကံ။ ယဿာတိ ထေရဿ ဝါ သာမဏေရဿ ဝါ။

ဣတောတိ ဝုတ္တနယတော။ ဒဟရသာမဏေရဿာတိ တရုဏဿ သာမဏေရဿ။ သောတိ ဃရသာမိကော။ နန္တိ ပတ္တဇနံ။ ယဿာတိ ဘိက္ခုနော။ တေသန္တိ မနုဿာနံ။ ယထာဘူတံ အာစိက္ခိတဗ္ဗန္တိ ဝိဗ္ဘမကာလင်္ကတကာရဏံ ယထာဘူတံ အာစိက္ခိတဗ္ဗံ။ သုဒ္ဓပံသုကူလိကာယေဝါတိ အညေဟိ အမိဿာ သုဒ္ဓါ ပံသုကူလိကာယေဝါတိ။ ဣဒံ နေဝါသိကဝတ္တန္တိ နိဂမနံ။

ဥပနန္ဒဝတ္ထုကထာ

၃၁၉။ အယမတ္ထောတိ အယံ ဝက္ခမာနော အတ္ထော၊ ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗောတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထာတိ ဂါမကေ ¶ ။ တန္တိ သေနာသနံ၊ ဂဏှန္တေနေဝါတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဣဓာတိ သာဝတ္ထိယံ။ မုတ္တန္တိ တေ သေနာသနံ မုဉ္စိတံ ဟောတိ။ တတြာပီတိ ဂါမကေပိ။ ဥဘယတ္ထာတိ သာဝတ္ထိယံ၊ ဂါမကေ စာတိ ဥဘယတ္ထ။

ဧတ္ထာတိ ဥပနန္ဒဝတ္ထုသ္မိံ။ ကထန္တိ ကေန ပကာရေန ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ။ ဣဓာတိ သာသနေ။ ဧကစ္စော ဂဏှာတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတြာပီတိ သာမန္တဝိဟာရေပိ ¶ ။ တဿာတိ ဘိက္ခုဿ။ ဣဓာတိ သေနာသနေ။ အာလယမတ္တန္တိ စိတ္တုပ္ပာဒမတ္တံ။ ဣစ္စဿာတိ ဣတိ အဿ၊ ဧဝံ အဿ ဘိက္ခုဿာတိ အတ္ထော။ သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗသ္မိံ ‘‘ဂဟဏေန ဂဟဏ’’န္တိအာဒိကေ စတုက္ကေ။ ယော ပန ဂစ္ဆတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဥပစာရသီမာတိက္ကမေတိ နိမိတ္တတ္ထေ စေတံ ဘုမ္မဝစနံ၊ ဘာဝေန ဘာဝလက္ခဏေ ဝါ။ တတ္ထာတိ အညသ္မိံ ဝိဟာရေ ပစ္စာဂစ္ဆတိ၊ ဝဋ္ဋတိ၊ သေနာသနဂ္ဂါဟော န ပဋိပ္ပဿမ္ဘတီတိ အဓိပ္ပာယော။

၃၂၀။ ယောတိ ဘိက္ခု။ မဟန္တတရော ဝါ ဒဟရတရော ဝါတိ အတ္တနော မဟန္တတရော ဝါ ဒဟရတရော ဝါ ဟောတိ။ သော ဘိက္ခု တိဝဿန္တရော နာမာတိ ယောဇနာ။ ဧကဿ ဘိက္ခုနော တိဏ္ဏံ ဝဿာနမန္တရေ ဌိတော တိဝဿန္တရော အညော ဘိက္ခု။ တတ္ထာတိ ဘိက္ခူသု။ ဣမေ သဗ္ဗေတိ တိဝဿန္တရဒွိဝဿန္တရသမာနဝဿိကေ ဣမေ ဘိက္ခူ၊ လဘန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ယံ တိဏ္ဏံ ပဟောတီတိ မဉ္စပီဌဝိနိမုတ္တံ ယံ အာသနံ တိဏ္ဏံ သုခံ နိသီဒိတုံ ပဟောတိ၊ တထာရူပေ အာသနေပိ ဒွေ ဒွေ ဟုတွာ နိသီဒိတုံ လဘန္တီတိ ယောဇနာ။ အပိသဒ္ဒေန မဉ္စပီဌာနိ အပေက္ခတိ။ ဣဒံ ပစ္ဆိမဒီဃာသနံ။ အနုပသမ္ပန္နေနာပီတိ ပိသဒ္ဒေါ ပဂေဝ ဥပသမ္ပန္နေနာတိ ဒဿေတိ။

ဟတ္ထိကုမ္ဘေတိ ဟတ္ထိသိရောပိဏ္ဍေ။ ဣမိနာ ဟတ္ထိသဒ္ဒေန ဟတ္ထိကုမ္ဘော ဂဟိတော အဝယဝူပစာရေန ဝါ ဥတ္တရပဒလောပေန ဝါတိ ဒဿေတိ။ ဟတ္ထီ ဝိယာတိ ဟတ္ထီ၊ ဘူမိဘာဂေါ၊ ဟတ္ထိမှိ ပတိဋ္ဌိတော ပါဒသင်္ခါတော နခေါ ဣမဿာတိ ဟတ္ထိနခကော၊ ပါသာဒေါ။ ဧတံ ‘‘ဟတ္ထိနခကော’’တိ နာမံ ဧဝံကတဿ ပါသာဒဿ နာမန္တိ ယောဇနာ။ ‘‘သုဝဏ္ဏရဇတာဒိဝိစိတြာနီ’’တိ ပဒံ ‘‘ကဝါဋာနိ မဉ္စပီဌာနိ တာလဝဏ္ဋာနီ’’တိ သဗ္ဗပဒေသု ယောဇေတဗ္ဗံ။ ယံကိဉ္စိ စိတ္တကမ္မကတံ အတ္ထိ၊ သဗ္ဗံ ဝဋ္ဋတီတိ ယောဇနာ။ ပါသာဒဿ ဒေမာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ပါဋေက္ကန္တိ ပါသာဒတော ဝိသုံ။ ပဋိဂ္ဂဟိတမေဝါတိ သဗ္ဗံ ပဋိဂ္ဂဟိတမေဝ ဟောတိ။ ဂေါနကာဒီနိ အဋ္ဌာရသ အတ္ထရဏာနိ ပရိဘုဉ္ဇိတုန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဂိဟိဝိကဋနီဟာရေနာတိ ဂိဟီဟိ ဝိသေသေန ယထာကာမံ ကရိယတီတိ ဂိဟိဝိကဋံ၊ ဂိဟိသန္တကံ။ ‘‘ဂိဟိဝိကဋ’’န္တိ နီဟာရော အဘိနီဟာရော ဂိဟိဝိကဋနီဟာရော၊ တေန။ လဗ္ဘန္တီတိ နိသီဒိတုမေဝ လဗ္ဘန္တိ။ တတြာပီတိ ဓမ္မာသနေပိ။

အဝိဿဇ္ဇိယဝတ္ထုကထာ

၃၂၁။ ဧတာနီတိ ¶ ¶ ဂရုဘဏ္ဍာနိ။ တတ္ထာတိ ရာသိဝသေန ပဉ္စသု သရူပဝသေန ပဉ္စဝီသတိယာ ဂရုဘဏ္ဍေသု။ အာဂန္တွာ၊ အာဘုသော ဝါ ရမန္တိ ဧတ္ထာတိ အာရာမော။ တေသံယေဝါတိ ပုပ္ဖာရာမဖလာရာမာနမေဝ။ ‘‘ဌပိတောကာသော’’တိ ဣမိနာ ဝတ္ထုသဒ္ဒဿ ဘူမိဘေဒတ္ထံ ဒဿေတိ။ ဝသတိ အာရာမော ပတိဋ္ဌဟတိ ဧတ္ထာတိ အာရာမဝတ္ထု။ တေသု ဝါတိ ဧတ္ထ ဝါသဒ္ဒေန နဝဘူမိဘာဂတော အညဿ ပေါရာဏဘူမိဘာဂဿပိ အာရာမဝတ္ထုဘာဝံ ဝိကပ္ပေတိ။ ဝိသေသေန စတုဣရိယာပထေ ဟရတိ ပဝတ္တေတိ ဧတ္ထာတိ ဝိဟာရော။ တဿာတိ ဝိဟာရဿ။ စတုန္နံ မဉ္စာနန္တိ နိဒ္ဓါရဏတ္ထေ သာမိဝစနံ။ အညတရော မဉ္စော နာမာတိ ယောဇနာ။ ဧသေဝ နယော သေသေသုပိ။ ‘‘လောဟေန ကတာ ကုမ္ဘီ’’တိ ဣမိနာ လောဟကုမ္ဘီတိ ဧတ္ထ မဇ္ဈေလောပသမာသံ ဒဿေတိ။ လောဟမယာ ကုမ္ဘီ လောဟကုမ္ဘီတိ ဝစနတ္ထောပိ ယုဇ္ဇတေဝ။ ‘‘ဧသေဝ နယော’’တိ ဣမိနာ လောဟေန ကတံ ဘာဏကံ၊ လောဟေန ကတော ဝါရကော၊ လောဟေန ကတံ ကဋာဟန္တိ အတ္ထံ အတိဒိသတိ။ ဧတ္ထာတိ ဘာဏကဝါရကကဋာဟေသု။ အရဉ္ဇရောတိ အတိမဟန္တတ္တာ အရံ ခိပ္ပံ ဇရတိ ဝိနာသေတီတိ အရဉ္ဇရော။ အထ ဝါ ဇလံ ဂဏှိတုံ အလန္တိ အရဉ္ဇရော လကာရာနံ ရကာရေ ကတွာ။

ဂါထာဝသေန နိဂမနံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဧဝ’’န္တိအာဒိ။ တတ္ထ ဧဝံ ပကာသယီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဒွေ ဂရုဘဏ္ဍာနိ ဒွိသင်္ဂဟာနိ ဟောန္တိ၊ တတိယံ ဂရုဘဏ္ဍံ စတုသင်္ဂဟံ ဟောတိ၊ စတုတ္ထံ ဂရုဘဏ္ဍံ နဝကောဋ္ဌာသံ ဟောတိ၊ ပဉ္စမံ ဂရုဘဏ္ဍံ အဋ္ဌဘေဒနံ ဟောတိ၊ ဣတိ ဣမိနာ ပကာရေန ပဉ္စနိမ္မလလောစနော နာထော ပဉ္စဟိ ရာသီဟိ ပဉ္စဝီသဝိဓံ ဂရုဘဏ္ဍံ ပကာသယီတိ ယောဇနာ။

တတြာတိ ဂရုဘဏ္ဍေ။ ဟီတိ ဝိတ္ထာရော။ သဗ္ဗမ္ပိ ဣဒံ ဂရုဘဏ္ဍံ အဝိဿဇ္ဇိယန္တိ ဝုတ္တန္တိ ယောဇနာ။ ဣဓာတိ ဣမသ္မိံ ဝတ္ထုသ္မိံ။ ပရိဝါရေ ပန အာဂတန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

ပဉ္စ ရာသယော မဟေသိနာ ဝုတ္တာတိ ယောဇနာ။ ဧတ္ထာတိ ပရိဝါရေ။

တတြာတိ ¶ ‘‘ပရိဝတ္တနဝသေနာ’’တိ ဝစနေ။ ဣဒံ ဂရုဘဏ္ဍံ ဥပနေတုန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ နိစ္စံ တိဋ္ဌန္တီတိ ထာဝရာ၊ ဌာဓာတု ဝရပစ္စယော၊ ဌာကာရဿ ထာကာရော။ ဣမိနာ အာရာမအာရာမဝတ္ထုဝိဟာရဝိဟာရဝတ္ထူနိ ဂဟေတဗ္ဗာနိ။ အဝိဿဇ္ဇိယအဝေဘင်္ဂီယတ္တာ ဂရု အလဟုကံ ဘဏ္ဍံ ဂရုဘဏ္ဍံ။ ဣမိနာ မဉ္စာဒီနိ ဧကဝီသတိ ဂရုဘဏ္ဍာနိ ဂဟေတဗ္ဗာနိ။ ထာဝရေတိ အာဓာရေ ဘုမ္မံ၊ ပရိယာပန္နန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ အထ ဝါ နိဒ္ဓါရဏေ ဘုမ္မံ၊ ထာဝရေသူတိ ဟိ အတ္ထော၊ ခေတ္တန္တိအာဒီသု သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။ ခိပတိ ¶ ပုဗ္ဗဏ္ဏဗီဇမေတ္ထာတိ ခေတ္တံ။ ဝသတိ အပရဏ္ဏဗီဇံ ပတိဋ္ဌာတိ ဧတ္ထာတိ ဝတ္ထု၊ တလေ ဘူမိဘာဂေ ဧကတော ဝါ ဒွီဟိ ဝါ တီဟိ ဝါ ဌာနေဟိ အာဝရဏံ ကရီယတိ ဧတ္ထာတိ တဠာကော၊ သရော။ ကဿကာနံ မတေန ကတ္တဗ္ဗာတိ မာတိကာ။ အာရာမေန ပရိဝတ္တေတုန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ကာနိ ပရိဝတ္တေတုန္တိ အာဟ ‘‘ဣမာနိ စတ္တာရိပီ’’တိ။ ပိသဒ္ဒေါ အဝယဝသမ္ပိဏ္ဍနော။

တတြာတိ ‘‘ပရိဝတ္တေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝစနေ။ ဒူရေတိ သင်္ဃာရာမတော ဒူရဋ္ဌာနေ။ ယမ္ပီတိ နာဠိကေရဖလမ္ပိ။ ဟရန္တီတိ သင်္ဃဿ ဟရန္တိ။ အညေသန္တိ သင်္ဃတော အညေသံ မနုဿာနန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ တေတိ မနုဿာ။ သင်္ဃေန သမ္ပဋိစ္ဆိတဗ္ဗောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ရုစ္စတီတိ သင်္ဃဿာရာမေန မနုဿာနမာရာမံ၊ မနုဿာနမာရာမေန ဝါ သင်္ဃဿာရာမံ ပရိဝတ္တေတုံ ရုစီယတိ ဣစ္ဆီယတိ။ ဘိက္ခူနံ အာရာမောတိ သမ္ဗန္ဓော။ အယန္တိ မနုဿာနမာရာမော။ ခုဒ္ဒကောတိ သင်္ဃာရာမတော ခုဒ္ဒကော။ အာယန္တိ အယတိ အာယသာမိကော ဓနေန ဝဍ္ဎိံ ဂစ္ဆတိ အနေနာတိ အာယော၊ တံ။ သမကမေဝါတိ သမပ္ပမာဏမေဝ၊ အာယံ သစေ ဒေတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ပမာဏတ္ထေ ကပစ္စယော။ မနုဿာနံ ရုက္ခာတိ သမ္ဗန္ဓော။ အတိရေကံ သင်္ဃဿ ဒေမာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဇာနာပေတွာတိ ‘‘သင်္ဃေ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလ’’န္တိ (မ။ နိ။ ၃။၃၇၆) သင်္ဃဿ ဒိန္နဒါနဿ အာနိသံသံ မနုဿာနံ ဇာနာပေတွာ။ ဖလဓာရိနော ဟောန္တိ နနူတိ ယောဇနာ။ ဧဝန္တိအာဒိ နိဂမနံ။ ဧတေနေဝ နယေနာတိ ယေန နယေန အာရာမော အာရာမေန ပရိဝတ္တေတဗ္ဗော၊ ဧတေနေဝ နယေန။ မဟန္တေန ဝါ ခုဒ္ဒကေန ဝါ အာရာမဝတ္ထုနာ စာတိ ယောဇနာ။ အာရာမ အာရာမဝတ္ထုဝိဟာရဝိဟာရဝတ္ထူနိ ပရိဝတ္တေတဗ္ဗာနီတိ သမ္ဗန္ဓော။

ဥဘောပီတိ ¶ ဂေဟပါသာဒဝသေန ဥဘောပိ။ တတ္ထာတိ ဂေဟေ။ ဣဒံ ပနာတိ ပါသာဒသင်္ခါတံ ဂေဟံ၊ မနုဿာနံ ဂေဟန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ မဟဂ္ဃေန ဝါ အပ္ပဂ္ဃေန ဝါ ဝိဟာရဝတ္ထုနာ စာတိ ယောဇနာ။ ဝိဟာရဝိဟာရဝတ္ထုအာရာမအာရာမဝတ္ထူနိ ပရိဝတ္တေတဗ္ဗာနီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧဝန္တိအာဒိ နိဂမနံ။

ဂရုဘဏ္ဍေန ဂရုဘဏ္ဍပရိဝတ္တနေ ဧဝံ ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ ပံသွာဂါရကေသူတိ ပံသုကီဠနတ္ထာယ ကတေသု အဂါရကေသု။ ကပ္ပိယမဉ္စာတိ သင်္ဃဂဏပုဂ္ဂလာနံ ကပ္ပိယာ သုဝဏ္ဏရဇတာဒီဟိ အကတာ မဉ္စာ။ ဝိဟာရဿ ပန သုဝဏ္ဏရဇတမယာဒိကာပိ ကပ္ပိယာ မဉ္စာ ဒါတဗ္ဗာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဗဟိသီမာယာတိ ဥပစာရသီမတော ဗဟိ။ တတ္ထာတိ သင်္ဃတ္ထေရဿ ဝသနဋ္ဌာနေ။ တတ္ထာတိ တဿ ဘိက္ခုနော ဝသနဋ္ဌာနေ။ ‘‘မဟဂ္ဃေနာ’’တိ ဝုတ္တဝစနံ နိယမေန္တော အာဟ ‘‘သတဂ္ဃနကေန ဝါ သဟဿဂ္ဃနကေန ဝါ’’တိ။ မဉ္စသတန္တိ မဉ္စဗဟုံ။ ဧတေသုပီတိ ပီဌဘိသိဗိဗ္ဗောဟနေသုပိ။ တတ္ထာတိ ပီဌဘိသိဗိဗ္ဗောဟနေသု။ ကပ္ပိယံ ပီဌာဒီတိ သမ္ဗန္ဓော။ အကပ္ပိယံ ဝါ မဟဂ္ဃံ ကပ္ပိယံ ဝါတိ ကပ္ပိယေန ဝါ မဟဂ္ဃကပ္ပိယေန ဝါ ပရိဝတ္တေတွာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဝုတ္တဝတ္ထူနီ’’တိ ¶ ပဒံ ‘‘ပရိဝတ္တေတွာ’’တိ ပဒေ အဝုတ္တကမ္မံ၊ ‘‘ဂဟေတဗ္ဗာနီ’’တိ ပဒေ ဝုတ္တကမ္မံ၊ ပုဗ္ဗာပရာပေက္ခပဒံ။

ပသတမတ္တဥဒကဂဏှကာနိပီတိ ဧတ္ထ ပသတော နာမ ကုဉ္စိတပါဏိ။ သီဟဠဒီပေတိ သီဟံ လာတိ ဂဏှာတီတိ သီဟဠော လကာရဿ ဠကာရံ ကတွာ၊ သီဟဗာဟုနာမကော ရာဇာ၊ တဿ ပုတ္တတ္တာ ဝိဇယကုမာရောပိ သီဟဠော နာမ၊ တေန အာဒိမှိ နိဝါသဘာဝေန ဂဟိတတ္တာ ဒီပေါ သီဟဠဒီပေါ နာမ၊ တသ္မိံ။ ပါဒံ ဂဏှာတီတိ ပါဒဂဏှနော၊ သောယေဝ ပါဒဂဏှနကော။ ပါဒေါ နာမာတိ ‘‘ပါဒဂဏှနကော’’တိ ဧတ္ထ ပါဒေါ နာမ။ ယော လောဟဝါရကော မဂဓနာဠိယာ ပဉ္စနာဠိမတ္တံ ဂဏှာတိ၊ သော လောဟဝါရကော ပါဒေါ နာမာတိ ယောဇနာ။ ဣမိနာ ပမာဏဿ နာမံ ပမာဏဝန္တေ ဥပစာရတော ဝေါဟာရနယံ ဒဿေတိ။ တတောတိ ပဉ္စနာဠိမတ္တဂဏှနကဝါရကတော။ ဣမာနီတိ လောဟကုမ္ဘီအာဒီနိ။

ဘိင်္ဂါရ ¶ …ပေ… ကဋစ္ဆုအာဒီနီတိ ဘိင်္ဂါရော စ ပဋိဂ္ဂဟော စ ဥဠုင်္ကော စ ဒဗ္ဗိ စ ကဋစ္ဆု စ ပါတိ စ တဋ္ဋကော စ သရကော စ သမုဂ္ဂေါ စ အင်္ဂါရကပလ္လော စ ဓူမကဋစ္ဆု စ ဘိင်္ဂါရ…ပေ… ဓူမကဋစ္ဆုယော၊ တာ အာဒိ ယေသံ တာနီတိ ဘိင်္ဂါရ…ပေ… ကဋစ္ဆုအာဒီနိ။ အာဒိသဒ္ဒေန အညာနိ ဥပကရဏာနိ ဂဟေတဗ္ဗာနိ။ ဘာဇနီယာနီတိ ဘာဇေတဗ္ဗာနိ။ ကံသလောဟာဒီတိအာဒိသဒ္ဒေန ဝဋ္ဋလောဟံ သင်္ဂဏှာတိ။ ဝဋ္ဋလောဟံ နာမ ပီတလောဟံ။ ဟီတိ သစ္စံ၊ ယသ္မာ ဝါ။ ပါရိဟာရိယန္တိ သင်္ဃိကပရိဘောဂံ ပရိဟရိတွာ အပနေတွာ ပုဂ္ဂလိကပရိဘောဂေန ပရိဘုဉ္ဇနံ၊ ‘‘အတ္တသန္တက’’န္တိ ဝါ ပရိဂ္ဂဟေန ဟရိတွာ ဘုဉ္ဇနံ န ဝဋ္ဋတိ။ ဂိဟိဝိကဋနီဟာရေနေဝါတိ ‘‘ဂိဟိဝိကဋ’’န္တိ အဘိနီဟာရေနေဝ။

အညသ္မိမ္ပိ ကပ္ပိယလောဟဘဏ္ဍေ ပရိယာပန္နာ အဉ္ဇနီတိ ယောဇနာ။ အထ ဝါ ကပ္ပိယလောဟဘဏ္ဍေတိ နိဒ္ဓါရဏေ ဘုမ္မံ၊ ‘‘အဉ္ဇနီ’’တိအာဒိနာ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။ သူစီတိ စီဝရာဒိသိဗ္ဗနကာ သူစိ။ ပဏ္ဏသူစီတိ ပဏ္ဏေ လိခနာ သူစိ။ အညမ္ပီတိ အဉ္ဇနိအာဒိတော အညမ္ပိ။ ဓူမနေတ္တဉ္စ ဖာလဉ္စ ဒီပရုက္ခော စ ဒီပကပလ္လကော စ ဩလမ္ဗကဒီပေါ စ ဓူမနေတ္တ…ပေ… ဩလမ္ဗကဒီပါ။ ဣတ္ထိပုရိသတိရစ္ဆာနဂတသင်္ခါတာနိ ရူပါနိ ဧတေသု အတ္ထီတိ ဣတ္ထိပုရိသတိရစ္ဆာနဂတရူပကာနိ။ ဓူမနေတ္တ…ပေ… ဩလမ္ဗကဒီပါ စ တေ ဣတ္ထိပုရိသတိရစ္ဆာနဂတရူပကာနိ စေတိ ဓူမနေတ္တ…ပေ… ရူပကာနိ၊ ဝိသေသနပရနိပါတော။ တာနိ ဝါ အညာနိ ဝါ ဘိတ္တိစ္ဆဒနကဝါဋာဒီသု ဥပနေတဗ္ဗာနိ လောဟဘဏ္ဍာနီတိ သမ္ဗန္ဓော။ လောဟခိလကန္တိ လောဟမယံ အာဏိံ။ ပရိဟရိတွာတိ ‘‘အတ္တနော သန္တက’’န္တိ ပရိဂ္ဂဟေန ဟရိတွာ၊ သင်္ဃိကပရိဘောဂဂိဟိဝိကဋာနိ ဝါ အပနေတွာ။ ခီရပါသာဏမယာနီတိ ခီရဝဏ္ဏေန ပါသာဏေန ကတာနိ။

သုဝဏ္ဏဉ္စ ¶ ရဇတဉ္စ ဟာရကူဋဉ္စ ဇာတိဖလိကဉ္စ သုဝဏ္ဏ…ပေ… ဇာတိဖလိကာနိ၊ တေဟိ ကတာနိ ဘာဇနာနိ သုဝဏ္ဏ…ပေ… ဘာဇနာနိ။ သဗ္ဗန္တိ သုဝဏ္ဏရဇတာဒိသဗ္ဗံ။ ဝဋ္ဋတီတိ သင်္ဃဂဏပုဂ္ဂလာနံ ဝဋ္ဋတိ။

ဝါသိအာဒီသု ¶ ဧဝံ ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ၊ နိဒ္ဓါရဏေ ဝါ ဘုမ္မံ။ ယာယ ဝါသိယာ န သက္ကာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတောတိ ဝါသိတော။ မဟတ္တရီသဒ္ဒေါ မဟန္တပရိယာယော အနိပ္ဖန္နပါဋိပဒိကော။ မဟတ္တရီ ဝါသီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝေဇ္ဇာနန္တိ ဘိသက္ကာနံ။ သိရာဝေဓနဖရသုပီတိ ပိသဒ္ဒေန တတော မဟန္တံ ပန ပဂေဝါတိ ဒဿေတိ။ ယာ ပန ကုဌာရီ အာဝုဓသင်္ခေပေန ကတာတိ သမ္ဗန္ဓော။ အထ ဝါ အာဝုဓသင်္ခေပေန ကတာ ယာ ပန ကုဌာရီ အတ္ထီတိ ယောဇနာ။ အနာမာသာတိ အနာမသိတဗ္ဗာ၊ အနာမာသာရဟာတိ အတ္ထော။ စတုရင်္ဂုလမတ္တောပီတိ ပိသဒ္ဒေါ တတော အဓိကော ပန ပဂေဝါတိ ဒဿေတိ။ နိခဏိတွာ ခါဒတီတိ နိခါဒနံ။ စတုရဿံ မုခမေတဿာတိ စတုရဿမုခံ။ ဒေါဏိသဒိသံ မုခမေတဿာတိ ဒေါဏိမုခံ။ သမ္မုဉ္စနိဒဏ္ဍဝေဓနမ္ပိ နိခါဒနံ ဒဏ္ဍဗဒ္ဓံ ဟောတိ စေတိ ယောဇနာ။ ဒဏ္ဍေန ဗန္ဓိတဗ္ဗန္တိ ဒဏ္ဍဗဒ္ဓံ၊ ဒဏ္ဍံ ဗဒ္ဓမေတဿာတိ ဝါ ဒဏ္ဍဗဒ္ဓံ။ ‘‘အဒဏ္ဍက’’န္တိ ဝတွာ တဿေဝတ္ထံ ဒဿေတုံ ဝုတ္တံ ‘‘ဖလမတ္တမေဝါ’’တိ။ နတ္ထိ ဒဏ္ဍမေတဿာတိ အဒဏ္ဍကံ။ ယန္တိ နိခါဒနံ။ ပရိဟရိတုန္တိ ပုဂ္ဂလိကဘာဝေန ပရိဂ္ဂဟေတွာ ဟရိတုံ၊ သင်္ဃိကဘာဝံ အပနေတုံ ဝါ။ သိခရမ္ပိ နိခါဒနေနေဝ သင်္ဂဟိတံ လက္ခဏဟာရနယေန သမာနကိစ္စဘာဝတော။ သိခရန္တိ ယေန ပရိဗ္ဘမိတွာ ဆိန္ဒန္တိ၊ ယေဟိ မနုဿေဟိ ဒိန္နာနီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တေတိ မနုဿာ၊ ဝဒန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ နောတိ အမှာကံ။ ပါကတိကေတိ ပကတိယာ ဌိတေ၊ ယထာ ပဌမံ ဌိတာ ဟောန္တိ၊ တထာ ကရိဿာမာတိ အတ္ထော။ သစေ အာဟရန္တီတိ သစေ အာယာစနံ အကတွာ ဟရန္တိ။ အနာဟရန္တာပီတိ ပုန အနာဟရန္တာပိ။

ကမ္မာရော စ တဋ္ဋကာရော စ စုန္ဒကာရော စ နဠကာရော စ မဏိကာရော စ ပတ္တဗန္ဓကော စ ကမ္မာရ…ပေ… ပတ္တဗန္ဓကာ၊ တေသံ။ အဓိကရဏီ စ မုဋ္ဌိကော စ သဏ္ဍာသော စ တုလာ စ အဓိကရဏိ…ပေ… တုလာ။ သင်္ဃေ ဒိန္နကာလတောတိ သင်္ဃဿ ဒိန္နကာလတော။ တိပုံ ဆိန္ဒတိ အနေနာတိ တိပုစ္ဆေဒနံ၊ တမေဝ သတ္ထကံ တိပုစ္ဆေဒနသတ္ထကံ။ မဟာကတ္တရိဉ္စ မဟာသဏ္ဍာသဉ္စ ¶ မဟာပိပ္ဖိလိကဉ္စ ဌပေတွာတိ ယောဇနာ။ ကသ္မာ ဌပိတာနီတိ အာဟ ‘‘မဟာကတ္တရိအာဒီနိ ဂရုဘဏ္ဍာနီ’’တိ။ တတ္ထ ယသ္မာ မဟာကတ္တရိအာဒီနိ ဂရုဘဏ္ဍာနိ၊ တသ္မာ ‘‘ဌပေတွာ မဟာကတ္တရိ’’န္တိ အာဒိ မယာ ဝုတ္တန္တိ ယောဇနာ။

ဝလ္လိအာဒီသု ¶ ဧဝံ ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ ဝေတ္တဝလ္လိအာဒိကာတိ ဝေတ္တသင်္ခါတဝလ္လိအာဒိကာ။ အဍ္ဎဗဟုပ္ပမာဏာတိ ဧတ္ထ –

‘‘ဗျာမော သဟကရာ ဗာဟု၊ ဒွေပဿဒွယဝိတ္ထတာ’’တိ။ –

အဘိဓာနေ (အဘိဓာနပ္ပဒီပိကာယံ ၂၆၉ ဂါထာယံ) ဝုတ္တတ္တာ ဗာဟု နာမ ဣဓ ဗျာမောဝ အဓိပ္ပေတော။ တသ္မာ ဒွီသု ပဿေသု ဝိတ္ထတာနံ ဗျာမသင်္ခါတာနံ သဟကရာနံ ဒွိန္နံ ဗာဟူနံ အဍ္ဎောတိ အဍ္ဎဗာဟု၊ တဿ ပမာဏမေတဿာတိ အဍ္ဎဗာဟုပ္ပမာဏာတိ ဝစနတ္ထော ကာတဗ္ဗော၊ ဒီဃတော ဒွိဟတ္ထာ ဝလ္လီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တတ္ထဇာတကာတိ တိဿံ သင်္ဃဿ ဘူမိယံ ဇာတကာ။ ရက္ခိတဂေါပိတာတိ သင်္ဃေန သယံ ရက္ခိတာ၊ ပရေဟိ ဂေါပိတာ။ ဣမိနာ အရက္ခိတအဂေါပိတာ ဂရုဘဏ္ဍံ န ဟောတီတိ ဒဿေတိ။ သာတိ ဝလ္လိ။ အတိရေကာ ဟောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဥပနေတုန္တိ တံ ဝလ္လိံ ဥပနေတုံ။ သုတ္တဉ္စ မကစိဝါကဉ္စ နာဠိကေရဟီရဉ္စ စမ္မဉ္စ သုတ္တ…ပေ… စမ္မာနိ၊ တေဟိ ကတာ သုတ္တ…ပေ… စမ္မမယာ။ ရဇ္ဇုကာ ဝါ ယောတ္တာနိ ဝါ ဂရုဘဏ္ဍံ ဟောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧကဝဋ္ဋာ ဝါ ဒွိဝဋ္ဋာ ဝါတိ ဧတ္ထ ဝါသဒ္ဒေန တိဝဋ္ဋာဒိံ သင်္ဂဏှာတိ။ အဝဋ္ဋေတွာ ဒိန္နံ သုတ္တဉ္စ အဝဋ္ဋေတွာ ဒိန္နာ မကစိဝါကနာဠိကေရဟီရာ စာတိ ယောဇနာ။

ယော ကောစိ ဝေဠူတိ သမ္ဗန္ဓော။ သောပီတိ ဝေဠုပိ ဝဋ္ဋတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ပိသဒ္ဒေန ဝလ္လိံ အပေက္ခတိ။ ဣဒမေတ္ထာတိ ဣဒံ သဗ္ဗံ ဧတ္ထ ဝေဠုမှိ၊ ဝေဠူသု ဝါ ဣဒန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ သမကံ ဝါတိ ဂဟိတဝေဠုနာ သမပ္ပမာဏံ ဝါ။ အတိရေကံ ဝါတိ တတော အတိရေကံ ဝါ။ တံအဂ္ဃနကန္တိ တဿ ဝေဠုနော အဂ္ဃနာရဟံ။ ဖာတိကမ္မန္တိ ဝဍ္ဎိကမ္မံ။ တတ္ထေဝါတိ ဂဏှနဋ္ဌာနေဝ။ ဂမနကာလေတိ ဂဏှနဋ္ဌာနတော အညတ္ထ ဂမနကာလေ။ ‘‘ပဟိဏိတွာ ဒါတဗ္ဗော’’တိ ဣမိနာ သယံ ဝါ အာဂန္တွာ ဒါတဗ္ဗောတိ အတ္ထောပိ လက္ခဏဟာရနယေန ဂဟေတဗ္ဗော သမာနကိစ္စတ္တာ။

မုဉ္ဇပဗ္ဗဇသဒ္ဒေန ¶ မုဉ္ဇပဗ္ဗဇတိဏာနံ ပါဠိယံ ဝိသုံ ဂဟိတတ္တာ တိဏသဒ္ဒေန တာနိ ဌပေတွာ ပါရိသေသဉာယေန အဝသေသတိဏမေဝ ဂဟေတဗ္ဗန္တိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘မုဉ္ဇံ ပဗ္ဗဇဉ္စ ဌပေတွာ’’တိအာဒိ။ သမာနဖလတ္တာ လက္ခဏဟာရနယေန ပဏ္ဏမ္ပိ တိဏေနေဝ သင်္ဂဟိတန္တိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ယတ္ထာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ယတ္ထာတိ ယသ္မိံ ဌာနေ၊ ဣတီတိ ဧဝံ။ တိဏဉ္စ ဂရုဘဏ္ဍံ ဟောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထဇာတကံ ဝါတိ တသ္မိံ သင်္ဃာရာမေ ဇာတကံ ဝါ။ ဗဟာရာမေတိ သင်္ဃာရာမတော ဗဟိ။ တမ္ပီတိ တိဏမ္ပိ။ ပိသဒ္ဒေန ဝလ္လိဝေဠူ အပေက္ခတိ။ အဋ္ဌင်္ဂုလပ္ပမာဏောပီတိ ဒီဃတော အဋ္ဌင်္ဂုလပမာဏောပိ ¶ ။ ရိတ္တပေါတ္ထကောတိ အလိခိတတ္တာ တုစ္ဆော မကစိဝတ္ထာဒိကောပိ ပဏ္ဏမယောပိ ပေါတ္ထကော။ ဣဒဉ္စ ပဏ္ဏပသင်္ဂေန ဝုတ္တံ။

ပဉ္စဝဏ္ဏာ ဝါတိ နီလပီတလောဟိတောဒါတမဉ္ဇိဋ္ဌဝသေန ပဉ္စဝဏ္ဏနာ ဝါ။ တမ္ပီတိ မတ္တိကမ္ပိ။ ပိသဒ္ဒေန ဝလ္လိဝေဠုတိဏာနိ အပေက္ခတိ။

ဒါရုဘဏ္ဍေ ဧဝံ ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ ရက္ခိတဂေါပိတော ယော ကောစိ ဒါရုဘဏ္ဍကော အတ္ထီတိ ယောဇနာ။ မဟာအဋ္ဌကထာယံ ပန ဝုတ္တောတိ သမ္ဗန္ဓော။

တတြာတိ မဟာအဋ္ဌကထာယံ၊ ‘‘တေန ခေါ ပန သမယေနာ’’တိ ပါဠိယံ ဝါ။ ဣမေသူတိ အာသန္ဒိကာဒီသု။ ဧတ္ထာတိ ပီဌေသု၊ ပလာလပီဌေနာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဗျဂ္ဃစမ္မဩနဒ္ဓန္တိ ဗျဂ္ဃစမ္မေန အဝနဒ္ဓံ။ ဝါဠရူပပရိက္ခိတ္တန္တိ ဝါဠရူပေဟိ ပရိဝါရိတံ။ ရတနပရိသိဗ္ဗိတန္တိ ရတနသုတ္တေန သမန္တတော သိဗ္ဗိတံ။

ဧတေသုပီတိ ဝင်္ကဖလကာဒီသုပိ။ ‘‘သင်္ခထာလကံ ပန ဘာဇနီယ’’န္တိ ပါဌဿာနန္တရံ ‘‘တထာ’’တိ ပါဌော အတ္ထိ၊ သော ဧတ္ထ န ယုဇ္ဇတိ၊ ပရတော ပန ‘‘ယေန ကေနစိ ကတံ ဂရုဘဏ္ဍမေဝါ’’တိ ပါဌဿာနန္တရံ ယုဇ္ဇတိ။ တတ္ထ ဟိ ယထာ ယေန ကေနစိ ကတံ ဂရုဘဏ္ဍမေဝ ဟောတိ၊ တထာ ထမ္ဘတုလာသောပါနဖလကာဒီသု ဒါရုမယံ ဝါ ပါသာဏမယံ ဝါ ယံကိဉ္စိ ဂေဟသမ္ဘာရရူပံ ဂရုဘဏ္ဍမေဝါတိ အတ္ထော။

သဗ္ဗန္တိ သကလံ ဥဒကတုမ္ဗပါဒကထလိကမဏ္ဍလံ။ ဧတေသုပီတိ အာဓာရကာဒီသုပိ။ တထာ ထမ္ဘတလာတိ ဧတ္ထ တထာသဒ္ဒေန ‘ဂရုဘဏ္ဍမေဝါ’’တိ ¶ ပဒံ အတိဒိသတိ။ သင်္ဃေ ဒိန္နန္တိ သင်္ဃဿ ဒိန္နံ။ ဘူမတ္ထရဏန္တိ ဘူမိယံ အတ္ထရိတဗ္ဗံ။ တမ္ပီတိ ဧဠကစမ္မမ္ပိ။

ဥဒုက္ခလံ ဂရုဘဏ္ဍမေဝါတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧသေဝ နယော မုသလန္တိအာဒီသုပိ။ ဧတေသူတိ မဉ္စပါဒါဒီသု။ အနုညာတဝါသိယာတိ ဘာဇနတ္ထာယ အနုညာတဝါသိယာ။ ဓမကရဏောတိ ဧတ္ထ ‘‘သင်္ခံ ဓမတိ၊ သင်္ခဓမကော’’တိအာဒီသု ဝိယ နိဿံယောဂပါဌောယေဝ ယုဇ္ဇတိ။ တသ္မာ ဓမတိ ဝါတေန ပဝတ္တတီတိ ဓမော၊ ဝါတဟေတုကော သဒ္ဒေါ၊ ဓမံ ကရောတီတိ ဓမကရဏောတိ ဝစနတ္ထော ကာတဗ္ဗော။ သဗ္ဗမေတန္တိ အနုညာတဝါသိဒဏ္ဍာဒိကံ ဧတံ သဗ္ဗံ။ တတောတိ အနုညာတဝါသိဒဏ္ဍာဒိကတော၊ မဟန္တတရံ ဝါသိဒဏ္ဍာဒိကံ ဂရုဘဏ္ဍန္တိ ယောဇနာ။

ယထာဇာတမေဝါတိ ¶ ယထာပဝတ္တမေဝ။ တေဟီတိ ဟတ္ထိဒန္တာဒီဟိ၊ ‘‘ကတ’’ဣတိ ပဒေန သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။ တစ္ဆိတနိဋ္ဌိတောပီတိ တစ္ဆိတကမ္မေန နိဋ္ဌိတောပိ။

မတ္တိကာဘဏ္ဍေ ဧဝံ ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ၊ ဥပဘောဂေါ စ ပရိဘောဂေါ စ ဥပဘောဂပရိဘောဂံ၊ သမာဟာရဒွန္ဒော။ ဣဒံ ပဒံ ‘‘ဃဋပိဓာနာဒိကုလာလဘာဇန’’န္တိ ပဒေနေဝ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။ ထုပိကာတီတိ ဧတ္ထ ဣတိသဒ္ဒေါ ဣမသဒ္ဒတ္ထော။ ဣဒံ သဗ္ဗံ သင်္ဃဿ ဒိန္နကာလတော ပဋ္ဌာယ ဂရုဘဏ္ဍန္တိ ယောဇနာ။ ‘‘အနတိရိတ္တပမာဏော’’တိ ဝိသေသနပဒံ ‘‘ဃဋကော’’တိ ဝိသေသျပဒေနေဝ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။ ဧတ္ထာတိ မတ္တိကာဘဏ္ဍေ၊ အာဓာရေ ဝါ နိဒ္ဓါရဏေ ဝါ တ္ထ ပစ္စယော။ မတ္တိကာဘဏ္ဍေ ကုဏ္ဍိကာ ဘာဇနီယကောဋ္ဌာသံ ဘဇတိ၊ ဧဝံ လောဟဘဏ္ဍေပီတိ ယောဇနာ။ ဧတ္ထာတိ ဂရုဘဏ္ဍဝိနိစ္ဆယေ။

နဝကမ္မဒါနကထာ

၃၂၃။ ဘဏ္ဍိကာဋ္ဌပနမတ္တေနာတိ ဧတ္ထ ဘဏ္ဍိကာဋ္ဌပနံ နာမ ဘဏ္ဍိကယောဇနန္တိ အာဟ ‘‘ကပေါတဘဏ္ဍိကယောဇနမတ္တေနာ’’တိ။ အဿာတိ ဘိက္ခုဿ။ စိတကဓူမောတိ စိတကေ ဥဋ္ဌိတော ဓူမော။ ဧတဿေဝါတိ ဘိက္ခုဿ ¶ ဧဝ ဝိဟာရောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဓူမကာလေတိ ဓူမဿ ဥဋ္ဌိတကာလေ။ ‘‘အပလောကေတွာ’’တိ ဣမိနာ ဓူမကာလေ အပလောကိတံ ဓူမကာလိကံ။ ဓူမကာလိကံ ဟုတွာတိ အတ္ထယောဇနံ ကတွာ ပါဠိယံ ‘‘ပရိယောသိတဝိဟာရ’’န္တိ ပဒေန သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗဘာဝံ ဒဿေတိ။ ကတပရိယောသိတဝိဟာရန္တိ ကတပရိယောသိတော ဝိဟာရော ဣမဿ နဝကမ္မဿာတိ ကတပရိယောသိတဝိဟာရံ။ ဣဒံ နဝကမ္မံ ဒေန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ယာဝ ဂေါပါနသိယော န အာရောဟန္တိ၊ တာဝ ဝိပ္ပကတော နာမာတိ ယောဇနာ။ တတောတိ ဂေါပါနသိအာရောဟနတော။ ကဉ္စိဒေဝ သမာဒပေတွာ ကာရေဿတီတိ ဝိဟာရသာမိကောယေဝ ကဉ္စိ ဘိက္ခုံသမာဒပေတွာ ကာရေဿတိ။ ပဉ္စဟတ္ထေ ဝိဟာရေတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဆဝဿိကံ နဝကမ္မန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧတ္ထာတိ အဍ္ဎယောဂေ။ သောတိ အဍ္ဎယောဂေါ။ မဟလ္လကံ နိယာမေတွာ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဒသဟတ္ထေ ဧကာဒသဟတ္ထေ’’တိ။ ဒသဝဿိကံ ဝါ ဧကာဒသဝဿိကံ ဝါ နဝကမ္မန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ တတောတိ ဒွါဒသဟတ္ထတော။ လောဟပါသာဒသဒိသေပိ ပါသာဒေတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတောတိ ဒွါဒသဝဿိကနဝကမ္မတော။

နဝကမ္မိကောတိ နဝကမ္မေ ယုတ္တပယုတ္တော။ ဥတုကာလေတိ ဟေမန္တဂိမှကာလေ။ ပဋိဗာဟိတုန္တိ အညေသံ သမ္ပတ္တဘိက္ခူနံ ပဋိသေဓေတုံ။ အာဝါသသာမိကဿာတိ အာဝါသဒါယကဿ။ တဿာတိ အာဝါသသာမိကဿ။ ဝံသေတိ အနွယေ။ တေတိ တဝ။ သောတိ အာဝါသသာမိအာဒိကော။ ဘိက္ခူဟိ ဇဂ္ဂိတဗ္ဗောတိ ¶ သမ္ဗန္ဓော။ တေပီတိ ဉာတိဥပဋ္ဌာကာပိ။ တသ္မိမ္ပီတိ သင်္ဃိကပစ္စယေပိ။ ဗဟူ အာဝါသေတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧကံ အာဝါသန္တိ ယောဇနာ။

ဧကံ ဝါ အာဝါသန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ တတောတိ ဝိသဇ္ဇိတာဝါသေဟိ၊ ဥပ္ပန္နာနီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ကုရုန္ဒိယံ ပန ဝုတ္တံ၊ ကိန္တိ ဝုတ္တန္တိ ယောဇနာ။ ဧကံ မဉ္စဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာတိ ဧကံ မဉ္စဋ္ဌာနံ ပုဂ္ဂလိကဘာဝေန ဂဟေတွာ။ တိဘာဂန္တိ တတိယဘာဂံ။ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ ဧတ္ထာတိ နဋ္ဌဝိဟာရေ။ ပုဂ္ဂလိကမေဝါတိ ပုဂ္ဂလိကံ ဧဝ၊ ပုဂ္ဂလိကံ ဣဝ ဝါ။ ဇဂ္ဂါတိ ဇဂ္ဂါဟိ။ ဟီတိ ¶ ဖလဇောတကော။ ဧဝံ ဇဂ္ဂိတော ပနာတိ ဧဝံ ဇဂ္ဂိတော ဝိဟာရော ပန။ တသ္မိန္တိ ဇဂ္ဂန္တေ။ သဒ္ဓိဝိဟာရိကာဒီနံ ဒါတုကာမော ဟောတီတိ သင်္ဃဿ ဘဏ္ဍဋ္ဌပနံ ဝါ နဝကာနံ ဝသနဋ္ဌာနံ ဝါ အဒတွာ အတ္တနောယေဝ သဒ္ဓိဝိဟာရိကာဒီနံ ဒါတုကာမော ဟောတိ။ သဒ္ဓိဝိဟာရိကာဒီနံ ဒါတုံ လဗ္ဘတီတိ သဗ္ဗဝိဟာရံ ပုဂ္ဂလိကဘာဝေန အဂ္ဂဟေတွာ ဧကဒေသဿေဝ ဂဟိတတ္တာ သဒ္ဓိဝိဟာရိကာဒီနံ ဒါတုံ လဗ္ဘတီတိ အတ္ထော။ ဇဂ္ဂါပေတဗ္ဗော ဣတိ ဝုတ္တန္တိ ယောဇနာ။ ဧတ္ထ ‘‘ဝုတ္တ’’န္တိ ပါဌော အတ္ထိ၊ သော အပါဌောယေဝ ‘‘ကုရုန္ဒိယံ ပန ဝုတ္တ’’န္တိ ပဒဿ အာကာရတ္တာ။

အညံ ဣဒမ္ပိ စ ဝက္ခမာနဝစနံ တတ္ထေဝ ကုရုန္ဒိယံ ဝုတ္တန္တိ ယောဇနာ။ ကိန္တိ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ဒွေ ဘိက္ခူ’’တိအာဒိ။ ဒွေ ဘိက္ခူ ကရောန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ယေနာတိ ဘိက္ခုနာ။ သောယေဝ သာမီတိ ယေန သာ ဘူမိ ပဌမံ ဂဟိတာ၊ သောယေဝ သာမီတိ အတ္ထော။ ပတိရူပေ ဌာနေတိ ပတိရူပေ သေနာသနဋ္ဌာနေ။ တန္တိ ပုဂ္ဂလိကကရဏံ။ ယံ ပန ဝယကမ္မန္တိ ယောဇနာ။ ဧတ္ထ စ ဝယကမ္မန္တိ တသ္မိံ ဝိဟာရေ ကတဿ ကမ္မဿ မူလံ။ ဝိဟာရဿ မူလံ ဒါတဗ္ဗန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တဿာတိ သင်္ဃိကံ ကရောန္တဿ။ တတ္ထေဝါတိ ကတဝိဟာရေ ဧဝ။ ကတာဝါသေတိ သမီပတ္ထေ ဘုမ္မဝစနံ၊ ကတာဝါသသမီပေတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဆာယူပဂဖလူပဂါတိ ဆာယံ ဥပဂစ္ဆန္တာ စ ဖလံ ဥပဂစ္ဆန္တာ စ၊ ဆာယာဖလာနိ ဥပဟရန္တာတိ အတ္ထော။ အပလောကေတွာတိ သင်္ဃံ အပလောကေတွာ။ သာမိကာတိ ရုက္ခသာမိကာ။ ဟာရေတဗ္ဗာတိ အပနေတဗ္ဗာ။

‘‘သင်္ဃိကဝလ္လိမတ္တမ္ပိ အဂ္ဂဟေတွာ’’တိ ဣမိနာ သင်္ဃိကံ ဂဟေတွာ သင်္ဃိကာယ ဘူမိယာ သစေ ဝိဟာရံ ကရောတိ၊ သင်္ဃိကမေဝါတိ ဒဿေတိ။ ဒွိဘူမကတိဘူမကာဒီသု ပါသာဒေသု ဥပဍ္ဎဘာဂံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ပါသာဒေါ စေဝ ဟောတီ’’တိအာဒိ။ ဥပရိ ပါသာဒေါတိ သမ္ဗန္ဓော။ သောတိ ဝိဟာရကာရကော ဘိက္ခု၊ တဿ ဟေဋ္ဌာပါသာဒေါတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝိဟာရေတိ သင်္ဃိကဝိဟာရေ၊ ဝိဟာရသမီပေတိ အတ္ထော။ အကတဋ္ဌာနေတိ စယပမုခါနံ အကတပုဗ္ဗဋ္ဌာနေ။ စယံ ဝါ ပမုခံ ဝါတိ သင်္ဃိကဝိဟာရဿ စယံ ဝါ ပမုခံ ဝါ။ ဗဟိကုဋ္ဋေတိ ကုဋ္ဋဿ၊ ကုဋ္ဋတော ဝါ ဗဟိ။ တဿာတိ စယပမုခကာရကဿ ဘိက္ခုဿ ဟောတီတိ ¶ သမ္ဗန္ဓော ¶ ။ ဝိသမံ ပဗ္ဗတကန္ဒရာဒိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ အပဒေတိ သုကရဿ အကာရဏေ။ ကတံ ဟောတီတိ စယံ ဝါ ပမုခံ ဝါ ကတံ ဟောတိ။ တတ္ထာတိ စယပမုခေသု၊ သင်္ဃော အနိဿရော ဣတိ ဝုတ္တန္တိ ယောဇနာ။

ဝရသေယျံ ဂဟေတုန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

ပုန အာဂန္တွာတိ ပက္ကမိတွာ ပုန အာဂန္တွာ။ တဿာတိ နဝကမ္မဂါဟကဿ ဘိက္ခုဿ။ ဧတန္တိ သေနာသနံ။

အညတြပရိဘောဂပဋိက္ခေပါဒိကထာ

၃၂၄။ နာတိဟရန္တီတိ ဧတ္ထ အတိသဒ္ဒေါ ဟရဏတ္ထော၊ ဟရသဒ္ဒေါ ပရိဘုဉ္ဇနတ္ထောတိ အာဟ ‘‘အညတြ ဟရိတွာ န ပရိဘုဉ္ဇန္တီ’’တိ။ ယံ မဉ္စပီဌာဒီတိ ယောဇနာ။ တတ္ထာတိ ဥန္ဒြိယမဟာဝိဟာရေ။ တန္တိ မဉ္စပီဌာဒိံ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ အနုဇာနာတိ၊ တသ္မာ။ တန္တိ မဉ္စပီဌာဒိံ။ အညတြာတိ အညံ ဝိဟာရံ။ အရောဂန္တိ အနဋ္ဌာဇိဏ္ဏတ္တာ အရောဂံ။ တသ္မိံ ဝိဟာရေတိ ဥန္ဒြိယဝိဟာရေ။ တသ္မိန္တိ ဥန္ဒြိယဝိဟာရေ။ တတောတိ ဥန္ဒြိယဝိဟာရတော။ သုယောဇိတာနီတိ သုဋ္ဌု ယောဇိတာနိ။ မူလဒါနံ ဝါ ပဋိပါကတိကံ ဝါ နတ္ထီတိ အဓိပ္ပာယော။ ဆဍ္ဍိတဝိဟာရတောတိ ဘိက္ခူဟိ အနပေက္ခေန ဆဍ္ဍိတသင်္ဃိကဝိဟာရတော စ ပုဂ္ဂလေန သာပေက္ခေန ဆဍ္ဍိတပုဂ္ဂလိကဝိဟာရတော စ။ အာဝါသိကကာလေတိ အာဝါသိကာနံ ဌိတကာလေ။ တတောတိ ဆဍ္ဍိတဝိဟာရတော။

ဖာတိကမ္မတ္ထာယာတိ ဧတ္ထ ဖာတိသဒ္ဒေါ ဝဍ္ဎနတ္ထောတိ အာဟ ‘‘ဝဍ္ဎိကမ္မတ္ထာယာ’’တိ။ ဧတ္ထာတိ ‘‘ဖာတိကမ္မတ္ထာယာ’’တိ ပါဌေ။

စက္ကလိကန္တိ စက္ကာကာရေန လာတိ ပဝတ္တတိ၊ စက္ကာကာရံ ဝါ လာတိ ဂဏှာတီတိ စက္ကလံ၊ တဒေဝ စက္ကလိကံ၊ ပါဒပုဉ္ဇနံ၊ ‘‘ကမ္ဗလာဒီဟိ ဝေဌေတွာ ကတ’’န္တိ ဣမိနာ တဿ ကရဏာကာရံ ဒဿေတိ။ ယေဟီတိ ပါဒေဟိ ¶ ။ ဥဒကန္တိ သေနာသနဿ တိန္တကံ ဥဒကံ။ ဥဒကံ န ပညာယတီတိ ယောဇနာ။ သဥပါဟနေန အက္ကမိတုံ န ဝဋ္ဋတီတိ ယောဇနာ။

သုဓာဘူမိယန္တိ သုဓာယ လိတ္တာယံ ဘူမိယံ။ ပရိဘဏ္ဍဘူမိယန္တိ ဂေါမယကသာဝပရိဘဏ္ဍဘူမိယံ။ ပါဒါတိ မဉ္စပါဒါ။ တသ္မိန္တိ စောဠကေ။ ဌပေန္တဿာတိ မဉ္စပါဒေ ဌပေန္တဿ။ တတ္ထာတိ တေသု ဘိက္ခူသု ¶ ။ နေဝါသိကာတိ နိဗဒ္ဓံ ဝသန္တီတိ နေဝါသိကာ။ ဌပေန္တီတိ မဉ္စပါဒေ ဌပေန္တိ။ တထေဝါတိ ယထာ နေဝါသိကာ ဝဠဉ္ဇန္တိ၊ တထေဝ အာဂန္တုကေဟိ ဝဠဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတီတိ အတ္ထော။

သေတဘိတ္တိ ဝါတိ ဧတ္ထ ဝါသဒ္ဒေန နီလဘိတ္တိအာဒယော သမ္ပိဏ္ဍေတိ။ ‘‘ဒွါရမ္ပိ ဝါတပါနမ္ပီ’’တိအာဒိနာ သာမညတော ဝုတ္တတ္တာ ဒွါရဝါတပါနာဒယော အပရိကမ္မကတာပိ န အပဿယိတဗ္ဗာ။ ကေနစိ ဝါ ဝတ္ထာဒိနာတိ သမ္ဗန္ဓော။

‘‘ဟုတွာ’’တိ ဣမိနာ ‘‘ဓောတပါဒကာ’’တိ ပဒဿ ‘‘နိပဇ္ဇိတု’’န္တိ ပဒေ ကိရိယာဝိသေသနဘာဝံ ဒဿေတိ၊ ‘‘ဘိက္ခူ’’တိ ပဒေ ကာရကဝိသေသနဘာဝံ နိဝတ္တေတိ။ ကသ္မိံ ဌာနေ နိပဇ္ဇိတုံ ကုက္ကုစ္စာယန္တီတိ အာဟ ‘‘ဓောတေဟိ ပါဒေဟိ အက္ကမိတဗ္ဗဋ္ဌာနေ’’တိ။ ‘‘အက္ကမိတဗ္ဗဋ္ဌာနဿေတံ အဓိဝစန’’န္တိ ဣမိနာ ‘‘ဓောတပါဒကေ’’တိ ပါဌဿ ဓောတော ပါဒေါ တိဋ္ဌတိ ဧတ္ထ ဌာနေတိ ဓောတပါဒကံ၊ တသ္မိံ ဓောတပါဒကေတိ အတ္ထံ ဒဿေတိ။ ဧတန္တိ ‘‘ဓောတပါဒကေ’’တိ နာမံ။ ‘‘ပစ္စတ္ထရိတွာ’’တိ ဧတ္ထ ကေန ပစ္စတ္ထရိတွာတိ အာဟ ‘‘ပစ္စတ္ထရဏေနာ’’တိ။ ‘‘အတ္တနော သန္တကေနာ’’တိ ဣမိနာ သင်္ဃိကေန ပစ္စတ္ထရဏေန ပစ္စတ္ထရဏံ ပဋိက္ခိပတိ။ နိဒ္ဒါယတောပီတိ နိဒ္ဒါယကာရဏာပိ၊ သံကုဋိတေတိ သမ္ဗန္ဓော။ အထ ဝါ နိဒ္ဒါယတောပီတိ နိဒ္ဒါယန္တဿပိ။ ‘‘သရီရာဝယဝေါ’’တိ ပဒေ သာမျတ္ထဆဋ္ဌီ၊ ‘‘အာပတ္တိယေဝါ’’တိ ပဒေ သမ္ပဒါနံ။ လောမေသု ဖုသန္တေသူတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ပရိဘောဂသီသေနာ’’တိ ဣမိနာ ပရိဘောဂံ အကတွာ ကေနစိ ကမ္မေန သရီရာဝယဝေန ဖုသန္တဿ အနာပတ္တီတိ ဒဿေတိ။ ဟတ္ထတလေန ဖုသိတုံ ပါဒတလေန ဖုသိတုံ ဝါ အက္ကမိတုံ ဝါတိ ယထာလာဘယောဇနာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ‘‘ပရိဘောဂသီသေနာ’’တိ ပဒဿ အတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘မဉ္စပီဌံ နီဟရန္တဿာ’’တိအာဒိ။

သင်္ဃဘတ္တာဒိအနုဇာနနကထာ

၃၂၅။ ‘‘သင်္ဃဿ ¶ ဘတ္တ’’န္တိ ဣမိနာ သင်္ဃဘတ္တန္တိ ပဒဿ ဆဋ္ဌီသမာသံ ဒဿေတိ။ သင်္ဃဿ အတ္ထာယ အာဘတံ ဘတ္တံ ကာတုံ န သက္ကောန္တီတိ ယောဇနာ။ ဥဒ္ဒေသဘတ္တန္တိအာဒီသု ဧဝမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဥဒ္ဒေသေန လဒ္ဓဘိက္ခူနံ ဘတ္တံ ကာတု’’န္တိ ဣမိနာ ဥဒ္ဒေသေန လဒ္ဓဘိက္ခူနံ ကာတဗ္ဗံ ဘတ္တံ ဥဒ္ဒေသဘတ္တန္တိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ တထေဝါတိ ယထာ သင်္ဃတော ဥဒ္ဒိသိတွာ လဒ္ဓဘိက္ခူ၊ တထေဝ။ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာတိ ‘‘ဧကံ ဝါ’’တိအာဒိနာ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ။ တေသန္တိ လဒ္ဓဘိက္ခူနံ။ ဣမိနာ နိမန္တေတွာ လဒ္ဓဘိက္ခူနံ ကာတဗ္ဗံ ဘတ္တံ နိမန္တနဘတ္တန္တိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ ‘‘သလာကာယော ဆိန္ဒိတွာ’’တိ ဣမိနာ သလာကာယော ဆိန္ဒိတွာ ကာတဗ္ဗံ ဘတ္တံ သလာကဘတ္တန္တိ ဝစနတ္ထံ ¶ ဒဿေတိ။ ပက္ခိကန္တိ ဥပေါသထိကန္တိ ပါဋိပဒိကန္တိ ဧဝံ နိယာမေတွာတိ ယောဇနာ။ ပဉ္စမီအာဒီသု ပက္ခေသု ကာတဗ္ဗံ ပက္ခိကံ။ ဥပေါသထေ ကာတဗ္ဗံ ဥပေါသထိကံ။ ပါဋိပဒေ ကာတဗ္ဗံ ပါဋိပဒိကံ၊ တမေဝ ဘတ္တံ ပါဋိပဒိကဘတ္တံ။ ဥဒ္ဒေသဘတ္တံ နိမန္တနန္တိ ဧတ္ထ ဣတိသဒ္ဒေါ အာဒျတ္ထော၊ ဥဒ္ဒေသဘတ္တံ နိမန္တနန္တိအာဒိံ ဣမံ ဝေါဟာရံ ပတ္တာနီတိ ဟိ အတ္ထော။ ဥဒ္ဒေသဘတ္တာဒီနိယေဝ အနုဇာနနမကတွာ ကသ္မာ သင်္ဃဘတ္တမ္ပိ အနုဇာနာတီတိ အာဟ ‘‘ယသ္မာ ပနာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ယသ္မာ သက္ခိဿန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တေတိ မနုဿာ။ တမ္ပီတိ သင်္ဃဘတ္တမ္ပိ။ ပိသဒ္ဒေန ဥဒ္ဒေသဘတ္တာဒီနိ အပေက္ခတိ။

သင်္ဃဘတ္တာဒီနံ ဝိတ္ထာရံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘တတ္ထာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ တတ္ထာတိ ‘‘သင်္ဃဘတ္တံ ဥဒ္ဒေသဘတ္တ’’န္တိအာဒိပါဌေ၊ ဧဝံ ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ၊ သင်္ဃဘတ္တာဒီသု ဝါ နိဒ္ဓါရဏေ ဘုမ္မံ၊ ဘုဉ္ဇန္တာနံ အမှာကံ အဇ္ဇ ဒသ ဒွါဒသ ဒိဝသာ အဟေသုန္တိ ယောဇနာ။ အညတောတိ အညသ္မာ ဌာနာ။ တတ္ထာတိ သင်္ဃဘတ္တေ။ ဝတ္တဗ္ဗာတိ မနုဿာ ဝတ္တဗ္ဗာ။ တန္တိ သင်္ဃဘတ္တံ၊ ဓာတုကမ္မံ၊ ‘‘အမှာက’’န္တိ ကာရိတကမ္မံ။ တန္တိ သင်္ဃဘတ္တံ။

ဥဒ္ဒေသဘတ္တကထာ

အယံ နယော ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ ရညာ ဝါ ပဟိတေတိ သမ္ဗန္ဓော။ သစေ အတ္ထီတိ သစေ ဌိတိကာ အတ္ထိ။ ဥဒ္ဒေသကေနာတိ ဘတ္တုဒ္ဒေသကေန ¶ ။ န အတိက္ကာမေတဗ္ဗန္တိ ဥဒ္ဒေသဘတ္တံ န အတိက္ကာမေတဗ္ဗံ။ တေ ပနာတိ ပိဏ္ဍပါတိကာ ပန။ ဌိတိကံ ဌပေတွာတိ ဌိတိကံ ဌိတဋ္ဌာနေ ဌပေတွာ မုဉ္စိတွာတိ အတ္ထော။ တေသန္တိ မဟာထေရာနံ။ ယောဇနန္တရိကဝိဟာရတောပီတိ ယောဇနေန ဗျဝဓာနေ ဌိတဝိဟာရတောပိ။ ဌိတဋ္ဌာနတောတိ ဌိတိကာယ ဌိတဋ္ဌာနတော။ အသမ္ပတ္တာနမ္ပီတိ ဘတ္တုဒ္ဒေသဋ္ဌာနံ အသမ္ပတ္တာနမ္ပိ။ ဝဍ္ဎိတာ နာမ သီမာတိ ဥပစာရသီမာ ဝဍ္ဎိတာ နာမ။ သင်္ဃနဝကဿ ဒိန္နေပီတိ ယာဝ ဒုတိယဘာဂေါ န ဒါတဗ္ဗော၊ တာဝ သင်္ဃနဝကဿ ဒိန္နေပိ။ ဝဿဂ္ဂေနာတိ ဂဏိယတီတိ ဂံ၊ ဝဿမေဝ ဂံ ဝဿဂ္ဂံ၊ တေန ဝဿဂ္ဂေန၊ ဝဿဂဏနာယာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ယဒိ ‘‘ဝဿဂ္ဃေနာ’’တိ စတုတ္ထက္ခရေန ပါဌော ဘဝေယျ၊ ဧဝံ သတိ ဝဿပရိစ္ဆေဒေနာတိ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ အယမေဝ ယုတ္တတရော။

ဧကသ္မိံ ဝိဟာရေတိ ဧကိဿံ ဝိဟာရသီမာယံ။ တသ္မိံယေဝ ဘတ္တုဒ္ဒေသဋ္ဌာနေတိ ဧတ္ထ ဧဝသဒ္ဒေန အညသ္မိံ ဌာနေ ဂါဟဏံ ပဋိက္ခိပတိ။ ဧကောတိ ဧကော ဒါယကော။ တေနာတိ ပဟိတဘိက္ခုနာ။ သော အတ္ထောတိ သော ဟေတု။ တံဒိဝသန္တိ တသ္မိံ ပဟိတဒိဝသေ။ ပမုဿတီတိ သတိပဝါသေန မုဿတိ။ ဘောဇနသာလာယာတိ ဘတ္တုဒ္ဒေသဋ္ဌာနသင်္ခါတာယ ဘောဇနသာလာယ။ ယာ ပကတိဋ္ဌိတိကာတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဧကာဗဒ္ဓါ ¶ ဟောန္တီ’’တိ ဝုတ္တဝစနဿ အတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အညမညံ ဒွါဒသဟတ္ထန္တရံ အဝိဇဟိတွာ’’တိ။ နဝံ ဌိတိကန္တိ ဘတ္တုဒ္ဒေသဋ္ဌာနေ ဌပိတပကတိဋ္ဌိတိကတော အညံ နဝံ ဌိတိကံ။ ဟီတိ သစ္စံ၊ ယသ္မာ ဝါ။ ဧတန္တိ ဥဒ္ဒေသဘတ္တံ။ ‘‘သွေ’’တိ နိယာမေတွာ ဝုတ္တတ္တာ ဒုတိယဒိဝသေ န လဗ္ဘတိ။

ကောစီတိ ဒါယကော။ သကဝိဟာရေ ဌီတိကာဝသေနေဝ ဂါဟေတဗ္ဗန္တိ ယံ ဝိဟာရံ ဂစ္ဆန္တိ၊ တတ္ထ အပဝိဋ္ဌတ္တာ သကဝိဟာရေ ဌိတိကာဝသေနေဝ ဂါဟေတဗ္ဗံ။ ဒိန္နံ ပန ဘတ္တံ ဂါဟေတဗ္ဗန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ သမ္ပတ္တာနန္တိ ဒိန္နဋ္ဌာနံ သမ္ပတ္တာနံ။ တတ္ထာတိ ဒိန္နဋ္ဌာနံ၊ သမ္ပတ္တာနံယေဝါတိ သမ္ဗန္ဓော။ တဿ ဝိဟာရဿာတိ ပဝိဋ္ဌဝိဟာရဿ။ တသ္မိံ တသ္မိံ ဌာနေတိ ဂါမဒွါရဝီထိစတုက္ကသင်္ခါတေ တသ္မိံ တသ္မိံ ဌာနေ။ အန္တောဥပစာရဂတာနန္တိ ဧတ္ထ အန္တောဥပစာရော နာမ ဒွါဒသဟတ္ထဗ္ဘန္တရံ။

ဂါမဒွါရူပစာရ ¶ ဝီထိစတုက္ကူပစာရ ဃရူပစာရေသု တီသု ဃရူပစာရဿ ဝိသေသံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဃရူပစာရော စေတ္ထာ’’တိအာဒိ။ ဧတ္ထာတိ တီသု ဥပစာရေသု။ ဃရူပစာရော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧကော ဥပစာရော ဧတ္ထာတိ ဧကူပစာရံ ဃရံ။ ဣမေသန္တိ စတုန္နံ ဃရာနံ။ တတ္ထာတိ စတူသု ဃရေသု။ ဧကကုလဿ ယံ ဃရန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧကဝဠဉ္ဇန္တိ ဧကဒွါရေန သမာနပရိဘောဂံ။ တတ္ထာတိ ဧကူပစာရေ။

ယံ ပန ဧကံ ဃရံ ကတန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ သုခဝိဟာရတ္ထာယာတိ ကလဟံ ဝိစ္ဆိန္ဒိတွာ သုခဝိဟာရတ္ထာယ။ တသ္မိံ တသ္မိံ ဌာနေတိ ဘိတ္တိယာ ပရိစ္ဆိန္နေ တသ္မိံ တသ္မိံ ဌာနေ။

ယသ္မိံ ပန ဃရေ နိသီဒါပေန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ယမ္ပိ နိဝေသနန္တိ ယောဇနာ။

ယော ပန ဥဒ္ဒေသလာဘော ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ သော ပါပုဏာတီတိ ယောဇနာ။ ကိဉ္စာပိ ဒိဿန္တိ၊ တထာပီတိ ယောဇနာ။

ယော ပနာတိ ဘိက္ခု ပန၊ လဘတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ အညသ္မိန္တိ အတ္တနာ အညသ္မိံ။ တေနာတိ ဥဒ္ဒေသဘတ္တံ လဘန္တေန ဘိက္ခုနာ။

ကာလံ ပဋိမာနေန္တေသူတိ ဘောဇနကာလံ ပဋိမာနေန္တေသု ဘိက္ခူသု၊ နိသိန္နေသူတိ သမ္ဗန္ဓော။ ကောစိ ¶ မနုဿော ဝဒတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ သင်္ဃုဒ္ဒေသပတ္တံ ဒေထ ဣတိ ဝါတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဧသေဝ နယော’’တိ ဣမိနာ ပတ္တဿ ဌာနေ ဘိက္ခုံ ပက္ခိပိတွာ ဝုတ္တေ အတိဒိသတိ။

ဧတ္ထာတိ ဥဒ္ဒေသဘတ္တေ၊ ဧဝံဝစနေ ဝါ။ ပေသလောတိ ပိယသီလော။ တေနာတိ ဥဒ္ဒေသကေန။ ကိန္တိ ဇာနာတီတိ အာဟ ‘‘ဒသဝဿေန လဒ္ဓ’’န္တိ။ တဿာတိ ဥဒ္ဒေသကဿ၊ ဝစနန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ အပ္ပသဒ္ဒါတိ သဏိကသဒ္ဒါ။ ‘‘အပသဒ္ဒါ’’တိပိ ပါဌော၊ နိဿဒ္ဒါတိ အတ္ထော။ သဗ္ဗနဝကဿာတိ သဗ္ဗေသံ ဘိက္ခူနံ နဝကဿ။ ဆာယာယပိ ပုစ္ဆိယမာနာယာတိ အနာဒရေ ဘုမ္မဝစနံ၊ သာမိဝစနံ ဝါ။ န လဘတီတိ ပါပုဏာပိတတ္တာ န လဘတိ။ နိသိန္နဿာပိ နိဒ္ဒါယန္တဿာပီတိ အနာဒရေ သာမိဝစနံ၊ ဘိက္ခုဿ နိသိန္နဿာပိ နိဒ္ဒါယန္တဿာပီတိ အတ္ထော။ ဟီတိ သစ္စံ။ ဧတံ ဘာဇနီယဘဏ္ဍံ ¶ နာမာတိ ယောဇနာ။ တတ္ထာတိ ‘‘သမ္ပတ္တဿေဝ ပါပုဏာတီ’’တိ ဝစနေ။ ဥပစာရေနာတိ ဒွါဒသဟတ္ထူပစာရေန။ တသ္မိန္တိ အန္တောပရိက္ခေပေ။

ကောစိ ဥပါသကော ပဟိဏာတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ပဏီတဘောဇနာနန္တိ ပဏီတဘောဇနေဟိ။ ဥဒကဿာတိ ဥဒကေန၊ ပူရေတွာတိ သမ္ဗန္ဓော။ အာဂတာ မနုဿာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ယေနာတိ ဘိက္ခုနာ။ ယန္တိ ဝတ္ထု။ တိစီဝရပရိဝါရန္တိ တိစီဝရေန ပရိဝါရိတံ၊ တိစီဝရပရိဝါရဝန္တံ ဝါ ဥဒ္ဒေသဘတ္တန္တိ အတ္ထော။ ဟိ သစ္စံ အဿ ဘိက္ခုဿ ပုညဝိသေသော ဤဒိသောတိ ယောဇနာ။ နနု ဥဒကံပိဿ ပုညဝိသေသံ၊ ကသ္မာ အညံ ဥဒ္ဒေသဘတ္တံ လဘတီတိ အာဟ ‘‘ဥဒကံ ပနာ’’တိအာဒိ။

ဂဟေတွာ အာဂတာ တေ မနုဿာတိ ယောဇနာ။ တေသန္တိ မဟာထေရာဒီနံ။ ဒဟရသာမဏေရေဟီတိ ဒဟရေဟိ သာမဏေရေဟိ၊ လဒ္ဓေသူတိ သမ္ဗန္ဓော။

တတ္ထာတိ ဥဒ္ဒေသဘတ္တေ။ ပုရတောတိ မဟာထေရာနံ ပုရတော။ ပတ္တေတိ သင်္ဃုဒ္ဒေသပတ္တေ၊ အဂါဟိတေယေဝါတိ သမ္ဗန္ဓော။ အာဟဋမ္ပိ ဥဒ္ဒေသဘတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

ဧကော ဝဒတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ သောတိ မနုဿော၊ ဘဏတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ယထာ တေ ရုစ္စတိ၊ တထာ ဝတွာ အာဟရာတိ ယောဇနာ။ ဝိဿဋ္ဌဒူတော နာမာတိ အတ္တနော ရုစိံ ဝိဿဇ္ဇိတွာ တဿ ရုစိယာ ဝိဿဋ္ဌော ဒူတော နာမ။ ပဋိပါဋိပတ္တံ ဝါတိ သင်္ဃတော ပဋိပါဋိယာ လဒ္ဓံ ပတ္တံ ဝါ၊ ဣဒံ နိမန္တနဘတ္တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ယံ ဣစ္ဆတီတိ ဝိဿဋ္ဌဒူတော ယံ ဣစ္ဆတိ။ သောတိ ဗာလော၊ န ဝတ္တဗ္ဗောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ပုစ္ဆာသဘာဂေန ဝဒေယျာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတောတိ ဝဒနကာရဏာ။

ကူဋဋ္ဌိတိကာ ¶ နာမာတိ အညေဟိ ဥဒ္ဒေသဘတ္တေဟိ မိဿေတွာ ဥဇုကဋ္ဌိတိကာယ ပဝတ္တိတွာ ကူဋေန ပဝတ္တာ ဌိတိကာ နာမ ဟောတိ။ တမေဝတ္ထံ ဝိတ္ထာရေန္တော အာဟ ‘‘ရညော ဝါ ဟီ’’တိအာဒိ။ ဧကစာရိကဘတ္တာနီတိ ပတိ ဧကံ ကတွာ စရိတဗ္ဗာနိ ဘက္ခိတဗ္ဗာနီတိ ဧကစာရိကာနိ၊ အညေဟိ ဥဒ္ဒေသဘတ္တေဟိ အမိဿေတွာ ပတိ ဧကံ ကတွာ ဘက္ခိတဗ္ဗာနီတိ ဝုတ္တံ ¶ ဟောတိ၊ တာနိယေဝ ဘတ္တာနိ ဧကစာရိကဘတ္တာနိ။ ဧကစ္စေ ဘိက္ခူ ဂတာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တေသူတိ ဧကစ္စေသု ဘိက္ခူသု။ တင်္ခဏံယေဝါတိ တသ္မိံ နိသိန္နက္ခဏေယေဝ။ ပုန တင်္ခဏံယေဝါတိ တသ္မိံ ဂါဟဏက္ခဏေယေဝ။ ‘‘ပဏီတဘတ္တ’’န္တိ ဝုတ္တေ ‘‘ကတိဝဿတော ပဋ္ဌာယာ’’တိ ဝဒန္တိ၊ ‘‘ဧတ္တကဝဿတော နာမာ’’တိ ဝုတ္တေတိ ယောဇနာ။ ဂါဟိတေတိ ဌိတိကံ အဇာနန္တေဟိ အာဂန္တုကေဟိ ပတ္တေ ဂါဟိတေ။ အာဂတေဟိပိ ဌိတိကံ ဇာနနကဘိက္ခူဟီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧသေဝ နယော ပရတောပိ။ ဘိက္ခူယေဝ အာဂစ္ဆန္တူတိ ပတ္တံ အဂ္ဂဟေတွာ ဘိက္ခူယေဝ အာဂစ္ဆန္တူတိ အဓိပ္ပာယော။

နေတိ ဌိတိကံ အဇာနန္တေ အာဂန္တုကေ။ ရာဇာ ဘောဇေတွာတိ ရာဇာ အတ္တနော ဂေဟေ ဘောဇေတွာ။ နေသန္တိ အာဂန္တုကာနံ၊ ပတ္တေပီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ယံ အာဟဋန္တိ ယံ ဘတ္တံ အဘုဉ္ဇိတွာ အာဟဋံ။ တံ န ဂါဟေတဗ္ဗန္တိ တံ ဘတ္တံ ဌိတိကာယ န ဂါဟေတဗ္ဗံ ထောကတ္တာ။ နေသန္တိ အာဂန္တုကာနံ။ ဂီဝါ ဟောတီတိ ဣဏံ ဟောတိ။ ဣဏံ နာမ ပဋိဒါတဗ္ဗသဘာဝေါ ဟောတိ၊ တသ္မာ ပဋိဒါတဗ္ဗန္တိ အဓိပ္ပာယော။ ဧတ္ထာတိ ဌိတိကံ အဇာနိတွာ ဘုတ္တဋ္ဌာနေ။ တာဝ နိသီဒိတဗ္ဗန္တိ တာဝ အာဂမေတွာ နိသီဒိတဗ္ဗံ။ ပတ္တဋ္ဌာနေန ဂါဟဏမ္ပိ ဂီဝါသဒိသောတိ ပုရိမထေရဿ မတိ ဘဝေယျ။ ဧဝဉှိ သတိ ဒွိန္နံ ထေရာနံ ဝါဒေါ သဒိသောယေဝ။

ဧကော ပိဏ္ဍပါတောတိ သမ္ဗန္ဓော။ တထာရူပေါတိ တိစီဝရပရိဝါရော သတဂ္ဃနကော။ အယန္တိ ပိဏ္ဍပါတော။ ဣတိ ဝုတ္တံ အဋ္ဌကထာသု။

ဧကော ဘိက္ခူတိ သမ္ဗန္ဓော။ အန္တရာဘဋ္ဌကောတိ ဥဒ္ဒေသဘတ္တဿ အန္တရေ ဝေမဇ္ဈေ ဘဿတိ ဂလတီတိ အန္တရာဘဋ္ဌကော။ ပရိပုဏ္ဏဝဿော ယော ပန သာမဏေရောတိ ယောဇနာ။ တဿ ဥပသမ္ပဇ္ဇိတသာမဏေရဿ ဌိတိကာ အတိက္ကန္တာတိ သမ္ဗန္ဓော။ သောတိ ဥဒ္ဒေသဘတ္တပတ္တော ဘိက္ခု။ သမီပေတိ အတ္တနော သမီပေ။ တဉ္စေ ထေယျာယ ဟရန္တီတိ တံ ပတ္တံ ပတ္တဟာရကာ ထေယျာယ ဟရန္တိ စေ။ ဂီဝါ ဟောတီတိ ပတ္တဒါပကဿ ဂီဝါ ဟောတိ။ သော ဘိက္ခူတိ သမီပေ နိသိန္နော သော ဘိက္ခု။ အဿာတိ ပတ္တဒါပကဿ။ ‘‘အယ’’န္တိ ပေါတ္ထကေသု ပါဌော အတ္ထိ၊ သော န သုန္ဒရော။ တတောတိ ဥဒ္ဒေသဘတ္တဃရတော။ ‘‘သုဟဋော’’တိ ဝစနဿ အတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဘတ္တဿ ဒိန္နတ္တာ ဂီဝါ န ဟောတီ’’တိ။

သာဒိယနကောတိ ¶ ¶ ဥဒ္ဒေသဘတ္တသာဒိယနကော၊ ဟောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဒသဟိပိ ပတ္တေဟိ ဘတ္တံ အာဟရာပေတွာတိ ယောဇနာ။ ဘိက္ခုဒတ္တိယံ နာမာတိ ဘိက္ခုနာ ဒတ္တိယံ နာမ။ သော ဘိက္ခူတိ သာဒိယနကော သော ဘိက္ခု။ တေ ဘိက္ခူတိ ပိဏ္ဍပါတိကေ တေ ဘိက္ခူ။ ဧထ ဘန္တေ မယှံ သဟာယာ ဟောထ ဣတိ ဝတွာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တဿာတိ ဥပါသကဿ။ တတ္ထာတိ ဥပါသကဿ ဃရေ။ တဿေဝါတိ သာဒိယနကဿေဝ။ ဣတရေတိ နဝပိဏ္ဍပါတိကာ။ နေသန္တိ ဒသန္နံ ဘိက္ခူနံ။ တဿ ဘိက္ခုနောတိ သာဒိယနကဿ ဘိက္ခုနော။ ဘုတ္တာဝီနန္တိ ဘုတ္တဝန္တာနံ။

တေတိ နဝပိဏ္ဍပါတိကာ၊ ဝုတ္တာ ဂစ္ဆန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထာတိ ဥပါသကဿ ဃရေ။ တတြာတိ ဒသသု ဘိက္ခူသု။ မဓုရေန သရေန အနုမောဒနံ ကရောန္တဿ ဧကဿ ဓမ္မကထံ သုတွာတိ ယောဇနာ။ အကတဘာဂေါ နာမာတိ ပုဗ္ဗေ န ကရိယိတ္ထာတိ အကတော၊ သောယေဝ ဘာဂေါ ကောဋ္ဌာသောတိ အကတဘာဂေါ၊ အာဂန္တုကဘာဂေါ နာမာတိ အတ္ထော။

ဧကော ဥပါသကော ဒေတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဣမန္တိ ခါဒနီယဘောဇနီယံ။ ပတ္တသာမိကဿ ဒါတဗ္ဗန္တိ ယောဇနာ။ ဌပေတွာတိ ပကတိယာ ဌပေတွာ။ ‘‘သဗ္ဗော သင်္ဃော ဘုဉ္ဇတူ’’တိ ဝတွာ စ ကိဉ္စိ အဝတွာ စ ဂတေပိ ပဌမမေဝ ‘‘သဗ္ဗံ သင်္ဃိကံ ပတ္တံ ဒေထာ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ ဘာဇေတွာ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။

ပါတိယာ အာဟရိတွာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧကေကံ အာလောပန္တိ ဧကေကဿ ဘိက္ခုဿ ဧကေကံ အာလောပံ။ အစ္ဆတီတိ ဝသတိ။ ကဿ တေတိ ကဿ အတ္ထာယ တယာ၊ အာနီတန္တိ ယောဇနာ။ ‘‘ဧကေန ဘိက္ခုနာ’’တိ ပဒံ ‘‘ဂါဟေတဗ္ဗ’’န္တိ ပဒေ ကာရိတကမ္မံ၊ ‘‘ဘတ္တ’’န္တိ ဓာတုကမ္မံ တဗ္ဗပစ္စယော ဝဒတိ။

ကိံ အာဟရီယတီတိ အဝတွာတိ ကိံ ဝတ္ထု တယာ အာဟရီတီတိ ဥပါသကံ အပုစ္ဆိတွာ။ ‘‘ကိံ အာဟရိဿသီ’’တိပိ ပါဌော၊ ကိံ ဝတ္ထုံ တွံ အာဟရိဿသီတိ အတ္ထော။ သပရိဝါရာယ ယာဂုယာ စ မဟဂ္ဃာနံ ဖလာနဉ္စ ပဏီတာနံ ခဇ္ဇကာနဉ္စ တထာ အာဝေဏိကာ ဌိတိကာ ကာတဗ္ဗာတိ ယောဇနာ ¶ ။ ဧကာ ဧဝ ဌိတိကာတိ သမာနာ ဧဝ ဌိတိကာ။ တထာ ဖာဏိတဿာတိ ဧတ္ထ တထာသဒ္ဒေန ‘‘ဧကာ ဧဝ ဌိတိကာ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ပဒံ အတိဒိသတိ။

ဣတိ ဥဒ္ဒေသဘတ္တကထာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။

နိမန္တနဘတ္တကထာ

နိမန္တနံ ¶ ပုဂ္ဂလိကံ သင်္ဃိကဉ္စာတိ ဒုဝိဓံ။ တတ္ထ ပုဂ္ဂလိကံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ‘‘ပုဂ္ဂလိကံ စေ သယမေဝ ဣဿရော’’တိ။ ‘‘ဧတ္တကေ ဘိက္ခူ သင်္ဃတော ဥဒ္ဒိသထာ’’တိအာဒီနိ အဝတွာ ‘‘ဧတ္တကာနံ ဘိက္ခူနံ ဘတ္တံ ဂဏှထာ’’တိ နိမန္တေတွာ ဒိန္နံ သင်္ဃိကံ နိမန္တနံ နာမ။ ဧတ္ထာတိ နိမန္တနေ။ ပိဏ္ဍပါတိကာနမ္ပိ ဝဋ္ဋတီတိ ‘‘ဘိက္ခ’’န္တိ ကပ္ပိယဝေါဟာရေန ဝုတ္တတ္တာ ပိဏ္ဍပါတိကာနမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ။ ပဋိပါဋိယာတိ သင်္ဃတော လဒ္ဓပဋိပါဋိယာ။ အာဂတမနုဿော ဝဒတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝိစ္ဆိန္ဒိတွာတိ ‘‘တုမှေ စ ဂစ္ဆထာ’’တိ ဝစနံ ဝိစ္ဆိန္ဒိတွာ။

နိမန္တနဘတ္တဃရတောတိ နိမန္တနဘတ္တဿ ဒိန္နဃရတော။ ဧကော အာဟရတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ပူရေတွာတိ ဘတ္တဿ ပူရေတွာ။ တန္တိ ဘတ္တံ။ ဣဓာပီတိ နိမန္တနေပိ။

တတောတိ ဝဒနကာရဏာ။ ‘‘သော ဘိက္ခူ’’တိ ပဒံ ‘‘အဿာ’’တိ ပဒေ ပကတိကတ္တာ၊ ‘‘ဇိဂုစ္ဆနီယော’’တိ ပဒံ တတ္ထေဝ ဝိကတိကတ္တာ။ အဿာတိ ဘဝေယျ၊ ဟောတိ ဝါ။ ‘‘ပတ္တတ္ထာယ အာဂတောမှီ’’တိ ဝဒန္တဿ တဿ ပတ္တော ဒါတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ ဘတ္တာဟရဏကပတ္တန္တိ ဘတ္တံ အာဟရတိ အနေနာတိ ဘတ္တာဟရဏကော၊ သောယေဝ ပတ္တော ဘတ္တာဟရဏကပတ္တော၊ တံ။ ပဋိပါဋိဘတ္တန္တိ ပဋိပါဋိယာ လဒ္ဓံ ဘတ္တံ။

အာလောပဘတ္တဋ္ဌိတိကတောတိ ဧကေကအာလောပေန လဒ္ဓဿ ဘတ္တဿ ဌိတိကတော။ အာလောပသင်္ခေပေနာတိ ဧကေကသ္မိံ အာလောပေ တံသံခိပနေန။ အယံ နယော ဥဒ္ဒေသဘတ္တတော ဝိသေသော။ ကဿ တေ အာဘတန္တိ ကဿ အတ္ထာယ တယာ အာဘတန္တိ ယောဇနာ။ သင်္ဃဿ မေ ဘတ္တန္တိ သင်္ဃဿ အတ္ထာယ မယာ ဘတ္တံ အာဘတံ။ ထေရာနံ မေ ဘတ္တန္တိ ထေရာနံ မယာ ဘတ္တံ အာဘတံ။

ဥပါသကော ¶ ပဟိဏာတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဣမေ တယော ဇနာတိ သင်္ဃတ္ထေရော စ ဂန္ထဓုတင်္ဂဝသေန အဘိညာတော စ ဘတ္တုဒ္ဒေသကော စာတိ ဣမေ တယော ဇနာ။ ပုစ္ဆိတုန္တိ ‘‘ကိံ သင်္ဃတော ဂဏှာမိ၊ ဥဒါဟု ယေ ဇာနာမိ၊ တေဟိ သဒ္ဓိံ အာဂစ္ဆာမီ’’တိ ပုစ္ဆိတုံ။ အာရုဟိယိတ္ထာတိ အာရူဠှာ။ အတ္တနဝမေဟီတိ အတ္တာ နဝမော ဧတေသန္တိ အတ္တနဝမာ၊ တေဟိ ဘိက္ခူဟီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဟီတိ ယသ္မာ။ ဧတေ ဘိက္ခူတိ သင်္ဃတ္ထေရာဒယော တယော ဧတေ ဘိက္ခူ။ တေနာတိ ဂန္ထဓုတင်္ဂါဒီဟိ အနဘိညာတေန ဘိက္ခုနာ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ နိဿိတကေ ဝါ၊ ယေ ဘိက္ခူ ဇာနာထ၊ တေ ဘိက္ခူ ဝါ ဂဟေတွာတိ ¶ ယောဇနာ။ အတ္တနာ အညော ဂါမော ဂန္တဗ္ဗောတိ သမ္ဗန္ဓော။ သောယေဝ ဂါမောတိ နိမန္တနဂါမောယေဝ။

တတြာတိ အသနသာလာယံ။ ဥဿဝါဒီသူတိ ဆဏာဒီသု။ အာဒိသဒ္ဒေန အညေန ကေနစိ ကာရဏေန မနုဿာနံ ဗဟုသန္နိပါတံ သင်္ဂဏှာတိ။ တဒါတိ တသ္မိံ နိမန္တနကာလေ။ သန္နိပါတဋ္ဌာနတောတိ ဘိက္ခူနံ သန္နိပါတဋ္ဌာနတော။ ယထာသတ္တီတိ သတ္တိယာ အနုရူပံ၊ သတ္တိံ အနတိက္ကမိတွာတိ အတ္ထော။ ဧတ္ထ စ သတ္တိသဒ္ဒဿ ကုန္တသင်္ခါတဿ သတ္ထဿပိ ဝါစကတ္တာ တံ ပဋိက္ခိပန္တော အာဟ ‘‘ယထာဗလ’’န္တိ။

သင်္ဃတ္ထေရော ဝါ အာဂစ္ဆန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဗဟုကတ္တာရမပေက္ခိတွာ ‘‘အာဂစ္ဆန္တီ’’တိ ဗဟုဝစနဝသေန ဝုတ္တံ။ ဧကဝါရန္တိ ဧကသ္မိံ ဒိဝသေ၊ အာဂမနဒိဝသေတိ အတ္ထော။ ပဋိဗဒ္ဓကာလတောတိ တတ္ထေဝ သကဋ္ဌာနေ ဝါသဿ နိဗဒ္ဓကာလတော။ ဒုတိယဝါရေတိ ဒုတိယဒိဝသေ။ အဘိနဝအာဂန္တုကာဝါတိ အနာဂမနပုဗ္ဗာ အဘိနဝါ အာဂန္တုကာဝ။ တတြာတိ တသ္မိံ ပတ္တဋ္ဌာနေ။ တေသန္တိ အဘိနဝအာဂန္တုကာနံ။ ဧတ္ထာတိ အနာဂတပုဗ္ဗဋ္ဌာနေ။

သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗေသု သကဋ္ဌာနအာဂန္တုကဋ္ဌာနေသု။ တေနာတိ အတိလာဘိနာ ဘိက္ခုနာ။ အဝိသေသေတွာတိ ဝိသေသမကတွာ။

သလာကဘတ္တကထာ

သလာကဘတ္တံ ¶ ပန ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ ယောဇနာ။ ‘‘ဝစနတော’’တိ ပဒံ ‘‘ဒါတဗ္ဗာ’’တိ ပဒေ ဉာပကဟေတု။ သလာကာယ ဝါတိ ကုသဒဏ္ဍေ ဝါ။ အသုကဿ နာမာတိ အသုကဿ နာမ ဥပါသကဿ။ ဥပနိဗန္ဓိတွာတိ လိခိတွာ၊ ဆိန္ဒိတွာတိ အတ္ထော။ ‘‘ဩပုဉ္ဇိတွာ’’တိ ပဒဿ အတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ပုနပ္ပုနံ ဟေဋ္ဌုပရိယဝသေန အာလောဠေတွာ’’တိ။ ဘတ္တုဒ္ဒေသကေန ဒါတဗ္ဗာတိ သမ္ဗန္ဓော။

န ဗဟုကာတိ အပ္ပကာ။ ဂါမဝသေနပီတိ ယေဘုယျေန သမာနလာဘဂါမဝသေနပိ။ ပိသဒ္ဒေန ကုလံ အပေက္ခတိ။ ဂါဟေန္တေန ဂါဟိတာနေဝါတိ သမ္ဗန္ဓော။ သဋ္ဌိသလာကဘတ္တာနိ ဟောန္တီတိ ယောဇနာ။ တေသန္တိ ဒွိန္နံ တိဏ္ဏံ သလာကဘတ္တာနံ။

တန္တိ ဗဟုသလာကဘတ္တဂါမံ။ တံ ပနာတိ ဧကသလာကဘတ္တံ ပန။ ဧတေသူတိ ဘိက္ခူသု။ နိဂ္ဂဟေနာတိ ¶ ဒူရတ္တာ အနိစ္ဆန္တဿပိ ဧကဿ နိဂ္ဂဟေန။ တန္တိ သလာကဘတ္တံ။ ဩရိမဂါမေတိ ဩရဘာဂေ ဌိတေ ဂါမေ။ ဂါဟိတသညာယာတိ ဂါဟိတာ ဣတိ သညာယ။ ပုန ဝိဟာရံ အာဂန္တွာတိ ပုန ဝိဟာရံ အနာဂန္တွာ ဩရိမဂါမေ သလာကဘတ္တာနိ ပဌမံ ဂဟေတွာ ပစ္ဆာ ဝိဟာရံ အာဂန္တွာ အတ္တနော ပါပေတွာ ဘုဉ္ဇိတုမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ။ ကသ္မာ ပုန ဝိဟာရော အာဂန္တဗ္ဗော၊ နနု အဂါဟိတောပိ အတ္တနော ပတ္တတ္တာ ဂဟေတွာ ဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတီတိ အာဟ ‘‘န ဟီ’’တိအာဒိ။ ဟိ ယသ္မာ ဗဟိသီမာယ သင်္ဃလာဘော ဂါဟေတုံ န လဗ္ဘတိ၊ တသ္မာ ဝိဟာရော အာဂန္တဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ ဧကဗာဟဝသေန ဝါတိ ဧကာယ ဃရပါဠိသင်္ခါတာယ ဗာဟာယဝသေန ဝါ။ ဝီထိအာဒီသု စာတိ ဝီထိဗာဟကုလေသု စ၊ နိဒ္ဓါရဏေ ဘုမ္မံ။ ယတ္ထာတိ ယသ္မိံ ဌာနေ။ သလာကာသု အသတိ အသန္တာသူတိ ယောဇနာ။ ဥဒ္ဒိသိတွာပီတိ ‘‘အသုကဂါမဿ သလာကဘတ္တာနိ တုယှံ ပါပုဏန္တီ’’တိ ဂါမာဒီနိ ဥဒ္ဒိသိတွာပိ။

တမေဝတ္ထံ ¶ ဝိတ္ထာရေန္တော အာဟ ‘‘တေန ဟီ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ တေနာတိ သလာကဒါယကေန ဘိက္ခုနာ။ ဂါဟေတဗ္ဗန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝါရဂါမေတိ အတိဒူရတ္တာ ဝါရေန ဂန္တဗ္ဗေ ဂါမေ။ တတြာတိ တံ ဂါမံ။

အတိရေကဂါဝုတေတိ ဂါဝုတတော အတိရေကေ ဌာနေ။ တံဒိဝသန္တိ တသ္မိံ သလာကဘတ္တဂဟဏဒိဝသေ။ ယော န ဂစ္ဆတိ၊ တဿ န ဒါတဗ္ဗာတိ ယောဇနာ။ ဟီတိ ယသ္မာ။ တီဏိ ပန ဒိဝသာနီတိ အစ္စန္တသံယောဂေ စေတံ ဥပယောဂဝစနံ။ တန္တိ ဩရိမဝါရဂါမသလာကံ။ ဒဏ္ဍကမ္မံ ပန ကိန္တိ ဂါဠှံ ကာတဗ္ဗန္တိ အာဟ ‘‘သဋ္ဌိတော ဝါ ပဏ္ဏာသတော ဝါ န ပရိဟာပေတဗ္ဗ’’န္တိ။ ဝိဟာရဝါရောတိ ဝိဟာရဿ ရက္ခနတ္ထာယ ဝါရော။ ဝိဟာရဝါရိကဿာတိ ဝိဟာရံ ဝါရေန၊ ဝါရံ ဂဟေတွာ ဝါ ရက္ခတီတိ ဝိဟာရဝါရိကော၊ တဿ ဒါတဗ္ဗာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝိဟာရဂေါပကာတိ ဝိဟာရံ ဂေါပေန္တီတိ ဝိဟာရဂေါပကာ။ အညထတ္တန္တိ ပသာဒညထတ္တံ။ အညေသု ကုလေသု ဒါတဗ္ဗာတိ အညေသံ ကုလာနံ ယာဂုအာဒယော ဒါတဗ္ဗာ။

ဝါရံ ဂါဟေတွာတိ အညေဟိ ဝါရံ ဂါဟာပေတွာ။ နေသန္တိ ဝိဟာရဝါရိကာနံ။ သလာကာတိ ပကတိကတ္တာရံ အပေက္ခိတွာ ‘‘ဘဝန္တီ’’တိ ဗဟုဝစနဝသေန ဝုတ္တံ။ ဖာတိကမ္မမေဝါတိ ဝိဟာရရက္ခနတ္ထာယ သင်္ဃေန ဒါတဗ္ဗဖာတိကမ္မမေဝ။ အညမ္ပီတိ ပိသဒ္ဒေန န ကေဝလံ ဖာတိကမ္မမေဝ၊ အညမ္ပီတိ ဒဿေတိ။ အတိရေကဥတ္တရိဘင်္ဂဿာတိ အတိရေကံ ဥတ္တရိဘင်္ဂမေတဿာတိ အတိရေကဥတ္တရိဘင်္ဂံ၊ တဿ။

သလာကာ လဒ္ဓါတိ သလာကာ ဧဝ လဒ္ဓါ။ တံဒိဝသန္တိ တသ္မိံ သလာကလဒ္ဓဒိဝသေ။ ဧကဿေဝါတိ ¶ ဧကေကဿေဝ။ ဝိဇဋေတွာတိ တာနိ ဒွေ တီဏိ ဧကစာရိကဘတ္တာနိ ဝိဇဋံ နိဂုမ္ဗံ ကတွာ။

ဧကသမ္ဘောဂါတိ ဧကတော သမ္ဘောဂါ။ ဂါဟေန္တေန ဒါတုန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ သမ္မုခီဘူတဿာတိ ဥပစာရသီမာယံ ဌိတဿ ယဿ ကဿစိ၊ ပါပေတွာတိ ယောဇနာ။ ရသသလာကန္တိ ဥစ္ဆုသလာကံ။ ‘‘ရသာလသလာက’’န္တိပိ ပါဌော၊ အယမေဝတ္ထော။ ခုဒ္ဒကဝိဟာရေ ဂါဟေတဗ္ဗဝိဓာနံ ဒဿေတွာ မဟာအာဝါသေ တံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘မဟာအာဝါသေ’’တိအာဒိ။

‘‘တက္ကသလာကမ္ပိ ¶ …ပေ… ဒါတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဣဒံ ခုဒ္ဒကဝိဟာရံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ၊ တေန ဝုတ္တံ ‘‘မဟာအာဝါသေ’’တိအာဒိ။ ဘေသဇ္ဇာဒိသလာကာယောတိ ဧတ္ထ အာဒိသဒ္ဒေန ဂန္ဓမာလာသလာကာယော သင်္ဂဏှာတိ။ ဧတ္ထာတိ သလာကာသု။ အဂ္ဂဘိက္ခမတ္တန္တိ အဂ္ဂတော ဒါတဗ္ဗံ ဘိက္ခာမတ္တံ။ တာဒိသာနိ ဘတ္တာနီတိ အဂ္ဂဘိက္ခာမတ္တသဘာဝါနိ ဘတ္တာနိ။ နော စေတိ တာဒိသာနိ ဘတ္တာနိ ဗဟူနိ နော စေ ဟောန္တိ။ လဒ္ဓါ ဝါ အလဒ္ဓါ ဝါတိ လဘိတွာ ဝါ အလဘိတွာ ဝါ။

သလာကာသု ဂါဟိတာသူတိ အညာသု သလာကာသု ဂါဟိတာသု။ သမီပေ ဌိတဿာတိ ဟတ္ထံ အပသာရေတွာ သမီပေ ဌိတဿ။ အဿာတိ ဘိက္ခုဿ။ အယံ သလာကာတိ ‘‘အယံ တဿ သလာကာ’’တိ ဌပေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ အဓမ္မိကာတိ ကတိကာ အဓမ္မယုတ္တာ။ အနာဂတဿ ဒေထာတိ အနာဂတဿ ဘိက္ခုဿ သလာကံ ဒေထ။

သောတိ ဘတ္တုဒ္ဒေသကော၊ ဝဒေယျာတိ သမ္ဗန္ဓော။ မယာ မယှံ ပါပိတန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထာတိ ဂါမေ။ ဘုဉ္ဇေယျာထ ဣတိ ဝဒေယျ၊ ဝဋ္ဋတီတိ ယောဇနာ။ တတ္ထေဝါတိ အသနသာလာယမေဝ။ တတြာတိ တသ္မိံ ဂါမေ။ ဝိဟာရံ အာနေတွာတိ ဝိဟာရံ သလာကဘတ္တံ အာနေတွာ။ သလာကဂ္ဂါဟဏကာလေတိ သလာကာယ ဘိက္ခူဟိ ဂါဟာပနကာလေ။

တတ္ထာတိ တသ္မိံ ဒိသာဘာဂေ။ အညေနာတိ အတ္တနာ အညေန၊ လဒ္ဓါ ဟောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တေန ပနာတိ ဂမိကတော ဣတရေန။ တသ္မိန္တိ ဂမိကေ။ ဥပစာရသီမံ အနတိက္ကန္တေယေဝါတိ ယောဇနာ။

တတ္ထာတိ ဆဍ္ဍိတဝိဟာရေ။ တေသူတိ အာဝါသိကေသု ဘိက္ခူသု၊ ဂတေသူတိ သမ္ဗန္ဓော။ သောဝါတိ အာဂန္တုကော ဧဝ။ ယော ပန ဂစ္ဆတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တန္တိ သလာကဘတ္တံ၊ န ပါပုဏာတီတိ သမ္ဗန္ဓော။

ပုညေနာတိ ¶ ပုညသ္မာ။ တာ စ ခေါ ပနာတိ သလာကာယော ပန။ ပစ္ဆိံ ပနာတိ သလာကပစ္ဆိံ ပန။ တတ္ထာတိ ပစ္ဆိယံ။ ဧတ္တောဝါတိ အာကိရဏဋ္ဌာနတောဝ။ ဧကန္တိ ဧကံ သလာကံ။ ဝတ္တဗ္ဗန္တိ သလာကဒါယကေန ဝတ္တဗ္ဗံ။

ဘိက္ခူ ဂတာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထာတိ အညသ္မိံ ဝိဟာရေ။ မဟာထေရောပိ ဂစ္ဆတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဂတဝိဟာရေ အဘုဉ္ဇိတွာဝ ဂေါစရဂါမံ အနုပ္ပတ္တေဟိ ¶ ဘိက္ခူဟိ ပတ္တာ န ဒါတဗ္ဗာတိ ယောဇနာ။ ဝိဟာရဋ္ဌကံ ဘတ္တန္တိ ဝိဟာရေ ဌိတံ ဘတ္တံ။

ပက္ခိကဘတ္တာဒိကထာ

ယန္တိ ဘတ္တံ ဒိယျတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ စာတုဒ္ဒသီပဉ္စဒ္ဒသီပဉ္စမီအဋ္ဌမီတိ အဘိလက္ခိတေသူတိ ယောဇနာ။ ကမ္မပ္ပသုတေဟီတိ ကမ္မူပစယေဟိ။ ဣမေဟိ ပါဌေဟိ ပက္ခေသု ဒါတဗ္ဗံ ပက္ခိကန္တိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ တန္တိ ပက္ခိကဘတ္တံ။ ‘‘ဟောတီ’’တိ ပဒေ ဝုတ္တကတ္တာ၊ ‘‘ဂါဟေတွာ’’တိ ပဒေ ဓာတုကမ္မံ၊ ‘‘ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗ’’န္တိ ပဒေ ဝုတ္တကမ္မံ။ သဗ္ဗေသန္တိ ဘိက္ခူနံ။ ယေသန္တိ ဘိက္ခူနံ။ မန္ဒာတိ အပ္ပာ။ တန္တိ သလာကဘတ္တံ။ ပဏီတံ ဒေန္တီတိ ပဏီတံ ကတွာ ဒေန္တိ။ လူခဘတ္တန္တိ အသိနိဒ္ဓဘတ္တံ။

ယံ ဘတ္တံ အတ္တနာ ဘုဉ္ဇတိ၊ တဒေဝ ဒိယျတီတိ ယောဇနာ။ ဣမိနာ ဥပေါသထေ ဒါတဗ္ဗံ ဥပေါသထိကန္တိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ ဥပေါသထေတိ ဥပေါသထဒိဝသေ။ ဧတ္ထ စ ပဉ္စဒ္ဒသိယံ သစေ ဒါယကာ ‘‘ပက္ခိက’’န္တိ ဝတွာ ဒေန္တိ၊ ပက္ခိကံ နာမ။ အထ ‘‘ဥပေါသထိက’’န္တိ ဝတွာ ဒေန္တိ၊ ဥပေါသထိကံ နာမာတိ ဝိသေသော။ ပါဋိပဒေတိ ပါဋိပဒဒိဝသေ။ ဥပေါသထကမ္မေနာတိ ဥပေါသထကမ္မေန ဟေတုဘူတေန။ ‘‘ပါဋိပဒေ ဒိယျနကဒါန’’န္တိ ဣမိနာ ပါဋိပဒေ ဒါတဗ္ဗံ ပါဋိပဒိကန္တိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ တမ္ပိ ဥဘယန္တိ ဥပေါသထိကပါဋိပဒိကဝသေန ဥဘယမ္ပိ တံ ဘတ္တံ။ ဣတိ ဣမာနီတိ ဧတ္ထ ဣမသဒ္ဒေန ဣတိသဒ္ဒဿ ဣမသဒ္ဒတ္ထဘာဝေါ ဒဿိတော ဟောတိ။ သတ္တပိ ဘတ္တာနီတိ ဣမသ္မိံ သေနာသနက္ခန္ဓကေ အာဂတာနိ သင်္ဃဘတ္တာဒီနိ သတ္တပိ ဘတ္တာနိ။

အပရာနိပိ စတ္တာရိ ဘတ္တာနီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထာတိ စတူသု ဘတ္တေသု။ ‘‘အာဂန္တုကာနံ ဒိန္န’’န္တိအာဒိနာ အာဂန္တုကဘတ္တန္တိ ပဒဿ စတုတ္ထီမဇ္ဈေလောပသမာသံ ဒဿေတိ။ အညတ္ထ ပန ‘‘အာဂန္တုကဿ အတ္ထာယ အာဘတ’’န္တိအာဒိနာ ဆဋ္ဌီမဇ္ဈေလောပသမာသံ ဒဿေတိ။ ဧတ္ထာတိ စတူသု ¶ ဘတ္တေသု။ သဗ္ဗေသန္တိ ဘိက္ခူနံ။ ဧကော အာဂန္တုကော နိသီဒတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တေနာတိ ပဌမအာဂန္တုကေန။

ယောတိ ¶ အာဂန္တုကော။ အာဂန္တွာပီတိ ပိသဒ္ဒေါ ဂရဟတ္ထော၊ ပစ္ဆာ ပန ပဂေဝါတိ အတ္ထော။ တေန ဂဏှိတဗ္ဗန္တိ ယောဇနာ။ ‘‘အာဂတဒိဝသေယေဝါ’’တိ ဣမိနာ န ဒုတိယဒိဝသာဒီသု ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗန္တိ ဒဿေတိ။

ကတ္ထစီတိ ကိဉ္စိ ဌာနံ။ တန္တိ အာဂန္တုကဘတ္တံ။ နိဗန္ဓာပိတန္တိ နိစ္စံ ဌပိတံ။ အသနသာလာယန္တိ အန္တောဂါမေ အသနသာလာယံ။ အသတီတိ အသန္တေသု။

အာဝါသိကောပီတိ ပိသဒ္ဒေါ န ဂမိကောယေဝါတိ ဒဿေတိ။ ယထာ အာဂန္တုကဘတ္တံ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ သတ္တ ဝါ ဒိဝသာနိ လဗ္ဘတိ၊ ဧဝံ ဣဒံ ဂမိယဘတ္တံ န လဗ္ဘတီတိ ယောဇနာ။ ပန္ထန္တိ မဂ္ဂံ။ ရုန္ဓန္တီတိ ပိဒဟန္တိ။ ဥဒကံ ဝါ ရုန္ဓတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧတေ ဥပဒ္ဒဝေတိ စောရာဒယော ဧတေ ဥပဒ္ဒဝေ။ ဩဍ္ဍေတွာတိ ဌပေတွာ။

ဧတဿာတိ မဟာဂိလာနဿ။ ပုန ဧတဿာတိ အနာဂတဿ မဟာဂိလာနဿ။ သပ္ပာယဘောဇနန္တိ ဂိလာနာနံ သပ္ပာယဘောဇနံ။ မိဿကယာဂုန္တိ နာနာတဏ္ဍုလေ မိဿေတွာ ပစိတံ ယာဂုံ။ န ကုပ္ပတီတိ န ဝိကာရံ ကရောတိ။

ဣဒမ္ပီတိ ဂိလာနုပဋ္ဌာကဘတ္တမ္ပိ။ တတ္ထာတိ တသ္မိံ ကုလေ။ အဿာတိ ဂိလာနဿ။ ဧဝံ ဒိန္နာနီတိ ဧဝံ ဝက္ခမာနနယေန ဒိန္နာနိ ဟောန္တိ။ ပိဏ္ဍပါတိကာနမ္ပိ ဝဋ္ဋတီတိ ‘‘ဘိက္ခ’’န္တိ ကပ္ပိယဝေါဟာရေန ဝုတ္တတ္တာ ပိဏ္ဍပါတိကာနမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ။ န ဝဋ္ဋတီတိ ‘‘ဘတ္တ’’န္တိ အကပ္ပိယဝေါဟာရေန ဝုတ္တတ္တာ န ဝဋ္ဋတိ။

အပရာနိပိ တီဏိ ဘတ္တာနီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထာတိ တီသု ဘတ္တေသု။ ဓုရဘတ္တန္တိ ဧတ္ထ ဓုရသဒ္ဒဿ ဓုဝသဒ္ဒေန အတ္ထတော သဒိသတ္တာ နိစ္စတ္ထောတိ အာဟ ‘‘နိစ္စဘတ္တံ ဝုစ္စတီ’’တိ။ တန္တိ ဓုရဘတ္တံ။ တတ္ထာတိ ဒုဝိဓေသု။ ‘‘သင်္ဃိကေ’’တိ ပါဌသေသော ယောဇေတဗ္ဗော။ ပုဂ္ဂလိကေပီတိ ပိသဒ္ဒေါ ‘‘သင်္ဃိကေ’’တိ ပဒံ အပေက္ခတိ။ ပစ္ဆာတိ ပဌမံ ‘‘ဘိက္ခံ ဂဏှထာ’’တိ ဝုတ္တဝစနတော၊ ဝုတ္တဝစနဿ ဝါ ပရံ။

ကုဋိံ ¶ ကတွာ ဒါတဗ္ဗံ ဘတ္တံ ကုဋိဘတ္တန္တိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ကုဋိဘတ္တံ နာမာ’’တိအာဒိ။ ယန္တိ ဘတ္တံ၊ နိဗန္ဓာပိတန္တိ သမ္ဗန္ဓော၊ သေနာသနဝါသိနော ဘိက္ခူတိ သမ္ဗန္ဓော။ ယံ ပနာတိ ဘတ္တံ ပန၊ ဒိန္နန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ တဿေဝါတိ ပုဂ္ဂလဿေဝ။ တသ္မိန္တိ ပုဂ္ဂလေ။

ဝါရေန ¶ ၊ ဝါရံ ဂဟေတွာ ဝါ ဒိန္နံ ဘတ္တံ ဝါရဘတ္တန္တိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဝါရဘတ္တံ နာမာ’’တိအာဒိ။ တမ္ပီတိ ဝါရဘတ္တမ္ပိ။ နိဂမနဝသေန သမ္ပိဏ္ဍေတွာ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဣတိ ဣမာနိ စာ’’တိအာဒိ။

အဋ္ဌကထာယန္တိ မဟာအဋ္ဌကထာယံ၊ ဝုတ္တာနီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထာတိ စတူသု ဘတ္တေသု။ ဝိဟာရေ ဥပ္ပန္နံ ဘတ္တံ ဝိဟာရဘတ္တန္တိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဝိဟာရဘတ္တံ နာမာ’’တိအာဒိ။ တတြုပ္ပာဒဘတ္တန္တိ တသ္မိံ ဝိဟာရေ ဒိန္နခေတ္တဝတ္ထုအာဒီဟိ ဥပ္ပာဒဘတ္တံ။ တန္တိ ဝိဟာရဘတ္တံ။ ယထာတိ ယေနာကာရေန၊ ပဋိဂ္ဂဟိယမာနေတိ သမ္ဗန္ဓော။ အဋ္ဌန္နံ သမူဟော၊ အဋ္ဌ ပရိမာဏာနိ ယဿာတိ ဝါ အဋ္ဌကော၊ တဿ ဒိန္နံ ဘတ္တံ အဋ္ဌကဘတ္တံ။ ဧဝံ စတုက္ကဘတ္တန္တိ ဧတ္ထာပိ။ တမေဝတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အဋ္ဌန္နံ ဘိက္ခူနံ ဒေမာ’’တိအာဒိ။ မဟာဘိသင်္ခါရိကေနာတိ သဗ္ဗိနောနီတာဒီဟိ မဟန္တော အဘိသင်္ခါရော မဟာဘိသင်္ခါရော၊ သော ဧတဿ အတ္ထီတိ မဟာဘိသင်္ခါရိကော၊ တေန အတိရသကပူဝေန ပတ္တေ ပက္ခိပိတွာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ထကေတွာ ဒိန္န’’န္တိ ဣမိနာ ဂူဟိတွာ ဒါတဗ္ဗံ ဂုဠှကံ၊ တမေဝ ဘတ္တံ ဂုဠှကဘတ္တန္တိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။

ဣဓာတိ ဣမသ္မိံ လောကေ။ ဧကစ္စေ မနုဿာ ဒေန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဘိက္ခုပရိစ္ဆေဒဇာနနတ္ထံ ဂုဠကေ ဒေန္တီ’’တိ ဣမိနာ ဂုဠကေန ဘိက္ခူ ဂဏေတွာ ဒါတဗ္ဗံ ဘတ္တံ ဂုဠကဘတ္တန္တိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ ဧတ္ထ စ ပုရိမနယေ ဠကာရေ ဟကာရသံယောဂေါ အတ္ထိ၊ ပစ္ဆိမနယေ နတ္ထီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဂုဠပိဏ္ဍဂဏနာယ ဘိက္ခုဂဏနံ ဇာနာတိ။ ဣတီတိအာဒိ နိဂမနံ။ စီဝရဘာဇနီယံ ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

သဗ္ဗိအာဒီသု ဘေသဇ္ဇေသူတိ နိဒ္ဓါရဏေ ဘုမ္မံ၊ ‘‘သဗ္ဗိဿာ’’တိ ပဒံ ‘‘ကုမ္ဘသတမ္ပီ’’တိ ပဒေ နိဿိတသမ္ဗန္ဓော။

ပစ္ဆာ ¶ အာဂတာနံ ဒါတဗ္ဗမေဝါတိ ဒုတိယဘာဂေ အဒါတဗ္ဗေယေဝ ပစ္ဆာ အာဂတာနံ ဒါတဗ္ဗမေဝ။ သဗ္ဗသန္နိပါတဋ္ဌာနေယေဝါတိ သဗ္ဗေသံ ဘိက္ခူနံ သန္နိပါတဋ္ဌာနေဝ။ ဘာဇနီယဘဏ္ဍံ နာမ ဘာဇနဋ္ဌာနံ သမ္ပတ္တဿေဝ ပါပုဏာတိ၊ န အသမ္ပတ္တဿ။ သဗ္ဗသန္နိပါတဋ္ဌာနေ စ ယေဘုယျေန သမ္ပတ္တော ဟောတိ၊ တေန ဝုတ္တံ ‘‘သဗ္ဗသန္နိပါတဋ္ဌာနေယေဝါ’’တိ။

ယထာဌိတံယေဝါတိ ကိဉ္စိ အဘာဇေတွာ ယထာဌိတံယေဝ။ ‘‘ဒုဂ္ဂဟိတ’’န္တိ ဝတွာ တဒတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘တံ ဂတဂတဋ္ဌာနေ သင်္ဃိကမေဝ ဟောတီ’’တိ။ အာဝဇ္ဇေတွာတိ ပရိဏာမေတွာ။ တမ္ပီတိ ထာလကေ ¶ ပက္ခိတ္တံ သဗ္ဗိမ္ပိ။ ထိနန္တိ ဃနဘာဝေန တိဋ္ဌတီတိ ထိနံ၊ ဃနန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဝုတ္တပရိစ္ဆေဒတောတိ ‘‘ဒသ ဘိက္ခူ၊ ဒသေဝ စ သဗ္ဗိကုမ္ဘာ’’တိ ဝုတ္တပရိစ္ဆေဒတော။

ဂါထာယံ ပါဠိန္တိ ဝိနယပါဠိံ။ အဋ္ဌကထဉ္စေဝါတိ တဿာ အဋ္ဌကထဉ္စေဝ။ ဝိစက္ခဏောတိ ဝိဝိဓံ အတ္ထံ စက္ခတိ ပဿတီတိ ဝိစက္ခဏော။ ဧဝန္တိ ယထာဝုတ္တနယေန။ တတြာယံ ယောဇနာ – ဧဝံ ဝိစက္ခဏော ဘိက္ခု ပါဠိံ၊ အဋ္ဌကထဉ္စေဝ ဩလောကေတွာ အပ္ပမတ္တောဝ ဟုတွာ သင်္ဃိကေ ပစ္စယေ ဘာဇယေတိ။

ဣတိ ပစ္စယဘာဇနီယကထာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။

ဥပဍ္ဎဘာဂေါတိ ဘိက္ခူနံ လဒ္ဓဘာဂတော ဥပဍ္ဎော ဘာဂေါ။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝ။

ဣတိ သေနာသနက္ခန္ဓကဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။

၇။ သင်္ဃဘေဒကက္ခန္ဓကံ

ဆသကျပဗ္ဗဇ္ဇာကထာ

၃၃၀။ သင်္ဃဘေဒကက္ခန္ဓကေ အဘိညာတာ အဘိညာတာတိ ဧတ္ထ အဘိပုဗ္ဗော ဉာတသဒ္ဒေါ ပါကဋတ္ထောတိ အာဟ ‘‘ပါကဋာ ပါကဋာ’’တိ။ ကာဠုဒါယိပ္ပဘူတယောတိ ကာဠုဒါယိအာဒယော။ ပရိဝါရေဟိ သဒ္ဓိံ ဒသ ဒူတာ စ အညေ စ ဗဟူ ဇနာ သကျကုမာရာ နာမာတိ ယောဇနာ။ အမှေသူတိ ¶ သကျကုလသင်္ခါတေသု အမှေသု၊ နိဒ္ဓါရဏေ ဘုမ္မံ။ ဣမိနာ ပါဌသေသံ ဒဿေတိ။ ‘‘ကုလတော’’တိ ဣမိနာ ‘‘ကုလာ’’တိ ဧတ္ထ နိဿက္ကတ္ထေ နိဿက္ကဝစနန္တိ ဒဿေတိ။ ဃရာဝါသတ္ထန္တိ ဧတ္ထ ဃရေ အာဝသန္တာနံ မနုဿာနံ ကိစ္စန္တိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဃရာဝါသေ ယ’’န္တိအာဒိ။ တတ္ထ ယန္တိ ယံကိဉ္စိ။ ဥဒကံ နိန္နေတဗ္ဗန္တိ ဧတ္ထ ဥဒကံ နီဟရိတွာ နေတဗ္ဗံ အပနေတဗ္ဗန္တိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ယထာ ဥဒကံ သဗ္ဗဋ္ဌာနေသု သုသံ ဟောတီ’’တိ။ သုသန္တိ သုက္ခံ။ တိဏာနီတိ သဿဒူသကာနိ တိဏာနိ။ ‘‘ဥဒ္ဓရိတဗ္ဗာနီ’’တိ ဣမိနာ နိဒ္ဓါပေတဗ္ဗန္တိ ဧတ္ထ ဓုဓာတုယာ ပပ္ဖောဋနဓံသနတ္ထေ ဒဿေတိ ¶ ။ ဘုသာတိ သဿနာဠဒဏ္ဍာ၊ တေဟိ မိဿာ ပလာလာ ဘုသိကာ။ ဩဖုဏာပေတဗ္ဗန္တိ ဧတ္ထ ဖုဏဓာတုယာ အဝကိရဏတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အပနေတဗ္ဗ’’န္တိ။ တွညေဝ ဃရာဝါသတ္ထေန ဥပဇာနာတိ ဧတ္ထ ဃရာဝါသတ္ထေနာတိ ဥပယောဂတ္ထေ ကရဏဝစနံ။ ဥပဇာနာတိ ဥပတျူပသဂ္ဂေါ ဓာတွတ္ထာနုဝတ္တကော၊ ဟိဝိဘတ္တိ စ လောပေါ ဟောတိ၊ တေန ဝုတ္တံ ‘‘တွညေဝ ဃရာဝါသတ္ထံ ဇာနာဟီ’’တိ။ အဟန္တိ ဘဒ္ဒိယကုမာရနာမကော အဟံ။ တယာတိ အနုရုဒ္ဓကုမာရနာမကေန တယာ။ ‘‘သဒ္ဓိံ ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ ဣမိနာ ပါဌသေသံ ဒဿေတိ။ သေသန္တိ ‘‘သဒ္ဓိံ ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ ဝစနံ။

၃၃၁။ နိပ္ပာတိတာတိ ဧတ္ထ နိက္ခမိတွာ ဂမာပိတာတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘နိက္ခာမိတာ’’တိ။ မာနဿိနောတိ ဧတ္ထ မာနံ သယန္တိ နိဿယန္တီတိ မာနဿိနောတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘မာနဿယိနော’’တိ။

၃၃၂။ ယဿန္တရတော န သန္တိ ကောပါတိ ဧတ္ထ အန္တရသဒ္ဒေါ စိတ္တဝါစကော၊ တောပစ္စယော စ သတ္တမျတ္ထဝါစကောတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ယဿ စိတ္တေ’’တိ။ ကသ္မာ ကောပါ န သန္တီတိ အာဟ ‘‘တတိယမဂ္ဂေန သမူဟတတ္တာ’’တိ။ အနာဂါမိမဂ္ဂေန ဒေါသဿ သမူဟတတ္တာ ယဿ ခီဏာသဝဿ စိတ္တေ ကောပါ န သန္တီတိ အဓိပ္ပာယော။ ဣတိ ဘဝါဘဝတဉ္စ ဝီတိဝတ္တောတိ ဧတ္ထ အတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ယသ္မာ ပနာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ယသ္မာ ပန ဝုစ္စတိ၊ တသ္မာ ဧဝမတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗောတိ ယောဇနာ ¶ ။ ဝိဘဝေါတိ ပါပံ ဝုစ္စတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ နနု ပါဠိယံ ‘‘ဝိဘဝေါ’’တိ နတ္ထိ၊ ‘‘အဘဝေါ’’တိ ဧဝ အတ္ထိ၊ အထ ကသ္မာ ‘‘ဝိဘဝေါတိ အဘဝေါ’’တိ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ဝိဘဝေါတိ စ အဘဝေါတိ စ အတ္ထတော ဧကမေဝါ’’တိ။ ဣမိနာ သဒ္ဒတောယေဝ နာနန္တိ ဒဿေတိ။ ယာ ဧသာ ဘဝါဘဝတာ ဝုစ္စတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘အနေကပ္ပကာရာ’’တိ ဣမိနာ ဣတိသဒ္ဒဿ ပကာရတ္ထံ ဒဿေတိ။ စတူဟိပိ မဂ္ဂေဟိ ဝီတိဝတ္တောတိ သမ္ဗန္ဓော။ တဿာတိ ခီဏာသဝဿ။

၃၃၃။ အဟိမေခလိကာတိ မေခလာ ဝိယ မေခလိကာ၊ အဟိမေဝ မေခလိကာ အဟိမေခလိကာ။ တမေဝတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အဟိံ ကဋိယံ ဗန္ဓိတွာ’’တိ။

၃၃၄။ သမ္မန္နတီတိ ဧတ္ထ ‘‘သမ္မာနေတီ’’တိ စုရာဒိဂဏိကဓာတုဝသေန ဝတ္တဗ္ဗေ ဒိဝါဒိဂဏိကဓာတုဝသေန ဝုတ္တန္တိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘သမ္မာနေတီ’’တိ။ အစိန္တေယျော ဟိ ပါဠိနယော။ သမ္မာနေတီတိ သမ္မာနံ ကရောတိ။ ယန္တိ ကမ္မံ။ သောတိ သတ္ထာ။ ဣမိနာ ယံ တုမောတိ ဧတ္ထ တုမောတိ ရုဠှီသဒ္ဒေါ ဣဓ ‘‘သော’’တိ သဗ္ဗနာမသဒ္ဒေန သဒိသတ္ထောတိ ဒဿေတိ။

ပကာသနီယကမ္မာဒိကထာ

၃၃၆။ ‘‘ခေဠသဒိသာ’’တိ ¶ ဣမိနာ မိစ္ဆာဇီဝေန ဥပ္ပန္နပစ္စယာနံ သဒိသူပစာရေန ခေဠဘာဝံ ဒဿေတိ။ တသ္မာ ခေဠာ ဝိယာတိ ခေဠော၊ မိစ္ဆာဇီဝပစ္စယာ၊ ခေဠေ အသတိ ဘက္ခတိ အဇ္ဈောဟရတီတိ ခေဠာသကောတိ ဝစနတ္ထော ကာတဗ္ဗော။ ဧတရဟိ ပါဠိယံ၊ အဋ္ဌကထာယဉ္စ ‘‘ခေဠာပကဿာ’’တိ ဩဋ္ဌဇေန ပဌမက္ခရေန ပါဌော အတ္ထိ။

၃၄၀။ ပတ္ထဒ္ဓေနာတိ ဧတ္ထ ဘူသော ထဒ္ဓါ ပတ္ထဒ္ဓါ၊ ဗာဠှထဒ္ဓါတိ အတ္ထော။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘နိစ္စလေနာ’’တိ။ ပေါတ္ထကရူပသဒိသေနာတိ ဧတ္ထ ပေါတ္ထကရူပံ နာမ ဝတ္ထဒန္တာဒိမယံ၊ တေန သဒိသော ပေါတ္ထကရူပသဒိသော၊ တေန။

၃၄၂။ ရာဇဉာတကာ ¶ နာမာတိ ဧတ္ထ ရညာ ဇာနိယန္တိ ‘‘အမှာကံ ဂရူ’’တိ ရာဇဉာတာ၊ တေယေဝ ရာဇဉာတကာတိ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တဒတ္ထံ အဓိပ္ပာယေန ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ရာဇာ အမှေ ဇာနာတီ’’တိအာဒိ။ ပဟဋ္ဌကဏ္ဏဝါလောတိ ပဟဋ္ဌော ကဏ္ဏော စ ဝါလော စ ဧတဿာတိ ပဟဋ္ဌကဏ္ဏဝါလော။ ဗန္ဓနိစ္စလေတိ ရဇ္ဇုဝလ္လီဟိ ဗန္ဓော ဝိယ နိစ္စလေ၊ ပဟဋ္ဌကဏ္ဏဝါလေတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ကတွာ’’တိ ဣမိနာ ‘‘အဘိဓာဝီ’’တိ ပဒေ ကိရိယာဝိသေသနဘာဝံ ဒဿေတိ။

ဒုက္ခဉှိ ကုဉ္ဇရ နာဂမာသဒေါတိ ဧတ္ထ ကုဉ္ဇရသဒ္ဒဿ အာမန္တနပဒဘာဝံ အာဝိကရောန္တော အာဟ ‘‘ဘော ကုဉ္ဇရာ’’တိ။ နာဂသဒ္ဒဿ အဟိနာဂဟတ္ထိနာဂေသု ပဝတ္တနတော ဝုတ္တံ ‘‘ဗုဒ္ဓနာဂ’’န္တိ။ အာသဒေါတိ ပဒဿ အာကောဓေန သဒနံ ဥပဂမနံ အာသဒေါတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဝဓကစိတ္တေန ဥပဂမနံ နာမာ’’တိ။ ဒုက္ခန္တိ ဧတရဟိ စ အာယတိဉ္စ ဒုက္ခကာရဏံ။ ဒုက္ခံ ဟီတိ ဟိသဒ္ဒေါ ပဒပူရဏမတ္တံ၊ အထ ဝါ ဒုက္ခမေဝါတိ အတ္ထော။ ‘‘ဗုဒ္ဓနာဂံ ဃာတကဿာ’’တိ ဣမိနာ နာဂံ ဟနတီတိ နာဂဟတောတိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။

ပဋိကုဋိယောဝ ဩသက္ကီတိ ဧတ္ထ တထာဂတဿ ပဋိမုခံ ကုဋေန ဂမနမေတဿာတိ ပဋိကုဋိယော၊ ပဋိကုဋိယော ဧဝ ဟုတွာ ဩသက္ကီတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘တထာဂတာဘိမုခေါယေဝ ပိဋ္ဌိမေဟိ ပါဒေဟိ ဩသက္ကီ’’တိ။ ‘‘န ဇာနာတီ’’တိ ဣမိနာ လက္ခ ဒဿနင်္ကေသူတိ ဓာတုပါဌေသု (ပါဏိနီ ၁၅၃၉ သဒ္ဒနီတိဓာတုမာလာယံ ၁၈ ဒကာရန္တဓာတု) ဝုတ္တေသု အတ္ထေသု ဣဓ ဒဿနတ္ထောတိ ဒဿေတိ။ န လက္ခိတဗ္ဗောတိ အညေဟိ သပ္ပုရိသေဟိ န လက္ခိတဗ္ဗောတိ အတ္ထော။ ဧတ္ထ ဏျပစ္စယော ကတ္တုကမ္မေသု ဟောတိ၊ ယကာရဿ ကကာရံ ကတွာ အလက္ခိကောတိ ဝုတ္တံ။

၃၄၃။ ‘‘ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗဘောဇန’’န္တိ ¶ ဣမိနာ တိကဘောဇနန္တိ ဧတ္ထ ယုပစ္စယဿ ကမ္မတ္ထဘာဝံ ဒဿေတိ။ တန္တိ တိကဘောဇနံ။ ယထာဓမ္မောတိ ‘‘ဂဏဘောဇနေ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ (ပါစိ။ ၂၀၉) ဝုတ္တာယ မာတိကာဝိဘင်္ဂပါဠိယာ အနုရူပံ ¶ ။ ပဉ္စဝတ္ထုယာစနကထာတိ ပဉ္စ ဝတ္ထူနိ ယာစနဿ ကထာ။ အာယုကပ္ပန္တိ အဝီစိမဟာနိရယေ အာယုကပ္ပံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ အဝီစိမဟာနိရယေ အာယုကပ္ပော နာမ ဧကော အန္တရကပ္ပောတိ ဇိနာလင်္ကာရဋီကာဒီသု (မိ။ ပ။ ၄။၁။၃၊ ကထာ။ အဋ္ဌ။ ၆၅၄-၆၅၇၊ ဣတိဝု။ အဋ္ဌ။ ၁၈၊ သာရတ္ထ။ ဋီ။ စူဠဝဂ္ဂ ၃။၃၄၃၊ အ။ နိ။ ဋီ။ ၃။၆၆၂) ဝုတ္တော။ ‘‘ဧကော အသင်္ချေယျကပ္ပော’’တိ သမ္မောဟဝိနောဒနာဒီသု (ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၈၀၉၊ မ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၃။၁၂၈၊ ဝိ။ ဝိ။ ဋီ။ ၁။၄၁၀၊ ဝဇိရ။ ဋီ။ ပါရာဇိကဏ္ဍ ၄၁၀) ဝုတ္တော။ သေဋ္ဌံ ပုညန္တိ မဟန္တံ ပုညံ။ ဣမိနာ ဗြဟံ ပုညန္တိ ဗြဟသဒ္ဒေါ မဟန္တတ္ထောတိ ဒဿေတိ။ ဗြဟ ဝုဒ္ဓိယန္တိ ဓာတုပါဌေသု (ပါဏိနီ ၇၃၅၊ သဒ္ဒနီတိဓာတုမာလာယံ ၁၆ ဟကာရန္တဓာတု) ဝုတ္တတ္တာ ဗြဟသဒ္ဒေါ မဟန္တဝါစကော ဟောတိ။ ဗြဟဓာတုတော အပစ္စယံ ကတွာ ‘‘ဗြဟာ’’တိပိ၊ မပစ္စယံ ကတွာ ‘‘ဗြဟ္မာ’’တိပိ ပါဌော အတ္ထိ။ အာယုကပ္ပမေဝါတိ သဂ္ဂေသု အာယုကပ္ပမေဝ။

သင်္ဃဘေဒကထာ

၃၄၄။ သောတိ ဒေဝဒတ္တော၊ ဂတော ကိရာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထေဝါတိ ဝိဟာရသီမာယမေဝ။ အာဝေဏိကန္တိ ဘိက္ခုသင်္ဃတော အာဝေဏိကံ။

၃၄၅။ အာဂိလာယတီတိ ဧတ္ထ အာတျူပသဂ္ဂေါ အဘိဘဝနတ္ထော၊ ဂိလေဓာတု ဗာဓနတ္ထောတိ အာဟ ‘‘ဝေဒနာဘိဘူတာ ဗာဓတီ’’တိ။ တန္တိ ပိဋ္ဌိံ။ ပရဿ စိတ္တံ အာဒိသိတွာ ဒေသယတိ ဧတာယာတိ အာဒေသနာ၊ သာ ဧဝ ပါဋိဟာရိယံ အာဒေသနာပါဋိဟာရိယံ။ အနုသာသတိ ဧတာယာတိ အနုသာသနီ၊ ဣမမေဝတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဧဝမ္ပိ တေ’’တိအာဒိ။

၃၄၆။ မမာနုကြုဗ္ဗန္တိ ဧတ္ထ အနုတျူပသဂ္ဂေါ အနုကိရိယတ္ထော ကရဓာတု အန္တပစ္စယော ဂစ္ဆန္တာဒိဂဏောတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘မမာနုကိရိယံ ကုရုမာနော’’တိ။ ‘‘ဒုက္ခိတော’’တိ ဣမိနာ ကပဏောတိ ဧတ္ထ ကပဓာတု ဟိံသနတ္ထောတိ ဒဿေတိ။ မဟာဝရာဟဿာတိ ဝရာဟသဒ္ဒဿ သူကရတ္ထံ ပဋိက္ခိပန္တော အာဟ ‘‘မဟာနာဂဿာ’’တိ။ ‘‘ပထဝိ’’န္တိ ဣမိနာ မဟိံ ဝိကုဗ္ဗတောတိ ဧတ္ထ မဟီသဒ္ဒဿ ဧဝံနာမကံ မဟာနဒိံ ¶ ပဋိက္ခိပတိ။ ‘‘ပဒါလေန္တဿာ’’တိ ဣမိနာ ကရဓာတုယာ ဝိတျူပသဂ္ဂဝသေန ပဒါလနတ္ထံ ဒဿေတိ။ ဘိသံ ¶ ဃသမာနဿာတိ ဧတ္ထ မာနသဒ္ဒေါ ကတွတ္ထောတိ အာဟ ‘‘ဘိသံ ဃသန္တဿာ’’တိ။ ဃသန္တဿာတိ ဘက္ခန္တဿ။ နဒီနာမကံ တံ ပေါက္ခရဏိန္တိ ယောဇနာ။ ဣမိနာ နဒီသု ဇဂ္ဂတောတိ ဧတ္ထ နဒီ နာမ ပေါက္ခရဏီတိ ဒဿေတိ။ ဇဂ္ဂတောတိ ဟတ္ထိယူထံ ပါလေန္တဿ။

၃၄၇။ ‘‘သုတာတိ သောတာ’’တိ ဣမိနာ ပါဠိယာ ဒွိဓာဘာဝံ ဒဿေတိ။ ‘‘နိဿန္ဒေဟော’’တိ ဣမိနာ အသန္ဒိဒ္ဓါတိ ဧတ္ထ ဒိဟဓာတုံ ဒဿေတိ၊ ဒိသဓာတုံ နိဝတ္တေတိ။

၃၅၀။ ဗုဒ္ဓသဟဿေနပီတိ ပိသဒ္ဒေါ ဂရဟတ္ထော၊ ပဂေဝ ဧကေန ဗုဒ္ဓေနာတိ ဒဿေတိ။

‘‘သတ္တော’’တိ ဣမိနာ ကောစိသဒ္ဒဿ ပဓာနပဒံ ဒဿေတိ။ အဋ္ဌာတိ အာချာတပဒဿ အတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဌိတော’’တိ။ ဒေဝဒတ္တောတိ မေ သုတန္တိ ဧတ္ထ ‘‘မေ’’တိ ပဒံ ဘဂဝန္တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ဘဂဝတာ’’တိ။ တဒေဝါတိ သုတမေဝ။ ဣဒန္တိ ‘‘ဒေဝဒတ္တောတိ မေ သုတ’’န္တိ ဝစနံ။ အနုစိနာတီတိ အနုဝဍ္ဎေတိ။ ‘‘ပတွာ’’တိ ဣမိနာ အာသဇ္ဇနန္တိ ဧတ္ထ သဒဓာတုယာ ဂတျတ္ထံ၊ ကိရိယာဝိသေသနဉ္စ ဒဿေတိ။ အဝီစိနိရယံ ပတ္တောတိ ဧတ္ထ ဣဒါနိ န ဒေဝဒတ္တော အဝီစိနိရယံ ပတ္တော ဟောတိ၊ အာယတိံ ပန အဝီစိနိရယေ အဝဿမ္ဘာဝိယတ္တာ ‘‘အဝီစိနိရယံ ပတ္တော’’တိ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘အာသံသာယံ အတီတဝစန’’န္တိ။ အာသံသာယန္တိ အဝဿမ္ဘာဝိယတ္ထေ။ ဘေသ္မာ ဟိ ဥဒဓီ မဟာတိ ဧတ္ထ ဘေသ္မာသဒ္ဒေါ ဘယာနကပရိယာယောတိ အာဟ ‘‘ဘယာနကော’’တိ။

ဥပါလိပဉှာကထာ

၃၅၁။ ဧကတောတိ ဧတ္ထ တောပစ္စယဿ သတ္တမျတ္ထေ ပဝတ္တဘာဝံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဓမ္မဝါဒီပက္ခေ’’တိ။ ‘‘အနုနယန္တော’’တိ ဣမိနာ အနုဿာဝေတီတိ ¶ ဧတ္ထ အနုသဒ္ဒဿ အတ္ထံ ဒဿေတိ။ အနုနယန္တောတိ ပုနပ္ပုနံ နယန္တော။ သာဝနာကာရံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘န တုမှာကံယေဝါ’’တိအာဒိ။ အယံ အဓမ္မော ဝါ အယံ အဝိနယော ဝါ ဣဒံ အသတ္ထုသာသနံ ဝါ ယဒိ ဘဝေယျာတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဗောဓေတီ’’တိ ဣမိနာ သာဝေတီတိ ဧတ္ထ သုဓာတုယာ အတ္ထံ ဒဿေတိ။ ‘‘အနုဿာဝေတွာ’’တိ ဣမိနာ ‘‘အနုဿာဝေတိ၊ သလာကံ ဂါဟေတီ’’တိ ဧတ္ထ အနုဿာဝနကိရိယာ ပုဗ္ဗဘာဂေ ပဝတ္တာ၊ သလာကဂ္ဂါဟကိရိယာ ပစ္ဆာဘာဂေတိ ဒဿေတိ။

ဧတ္တာဝတာတိ ဧတ္တကေန အနုဿာဝနသလာကဂ္ဂါဟမတ္တေန။ န ပန သင်္ဃော ဘိန္နော ဟောတိ၊ အနုဿာဝေတွာ ¶ သလာကံ ဂါဟေတွာ အာဝေဏိကံ သင်္ဃကမ္မေ ကတေယေဝ သင်္ဃော ဘိန္နော ဟောတီတိ အဓိပ္ပာယော။

ဧတ္ထ ဌတွာ ကဿစိ စောဒကဿ အနုယောဂေါ သိယာတိ ယောဇနာ။ ကိန္တိ သိယာတိ အာဟ ‘‘ဧဝံ ဒေဝဒတ္တော’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ဧဝန္တိ ပကတတ္တေ သင်္ဃေ ဘိန္ဒေ သတီတိ အတ္ထော။ ကထန္တိ ကေနာကာရေန။ ပုန ကထန္တိ ကသ္မာ ကာရဏာ။ ရညောတိ အဇာတသတ္တုရညော၊ ကာရိတကမ္မံ။ ‘‘ဃာတာပိတတ္တာ’’တိ ဗိမ္ဗိသာရရာဇာနံ ဃာတာပိတတ္တာ။ တတ္ထာတိ ‘‘ဘိက္ခု ခေါ ဥပါလီ’’တိအာဒိဝစနေ၊ ဌတွာ ပရိဟာရံ ဝဒါမာတိ ယောဇနာ။ ဝိရဒ္ဓတ္တာတိ ဝိရာဓိတတ္တာ။ တမတ္ထံ ဝိတ္ထာရေန္တော အာဟ ‘‘တေန ဟီ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ တေန ဟီတိ ဥယျောဇနတ္ထေ နိပါတော။ ဧဝဉှီတိ ဧဝမေဝ။ တဿာတိ ဒေဝဒတ္တဿ။ ကုမာရော ပနာတိ အဇာတသတ္တုကုမာရော ပန၊ ကတမတ္တေယေဝ န ဝုတ္တာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တဿာတိ ဒေဝဒတ္တဿ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ သင်္ဃဘေဒတော ပုဗ္ဗေ ရုဟိတုပ္ပာဒကမ္မံ ကရောန္တဿာပိ ပစ္ဆာ အဘဗ္ဗဘာဝေါ ရောပိတော၊ တသ္မာ။

ဘေဒကရဝတ္ထူသု ဧဝံ ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ ဓမ္မာဓမ္မာဒီနံ သုတ္တန္တဝိနယပရိယာယေန ဝိသေသံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘သုတ္တန္တပရိယာယေနာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ သုတ္တန္တပရိယာယေနာတိ သုတ္တန္တဒေသနာယ၊ သုတ္တန္တဒေသနာနယတောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တထာတိ တတော အညထာ။

တတ္ထာတိ ¶ ဒွီသု ဓမ္မာဓမ္မေသု။ ဧဝံ အမှာကန္တိ ဧဝံ ကရိယမာနေ အမှာကံ။ ဧဝံ သုတ္တန္တပရိယာယေန ဓမ္မာဓမ္မာနံ ဝိသေသံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ဝိနယပရိယာယေန တေသံ တံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဝိနယပရိယာယေန ပနာ’’တိအာဒိ။ ဘူတေန ဝတ္ထုနာ ကာတဗ္ဗန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧဝံ ‘‘အဘူတေန ဝတ္ထုနာ’’တိ ဧတ္ထာပိ။

ဧဝံ ဒွိန္နံ ပရိယာယာနံ ဝသေန ဓမ္မာဓမ္မဒုကဿ ဝိသေသံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ဝိနယာဝိနယဒုကဿ ဝိသေသံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘သုတ္တန္တပရိယာယေနာ’’တိအာဒိ ¶ ။ တတ္ထ သုတ္တန္တနယေန ရာဂါဒယော ဝိနေတီတိ ဝိနယော၊ ဝိနယနယေန ကာယံ ဝါစံ ဝိနေတီတိ ဝိနယောတိ ဝစနတ္ထော ကာတဗ္ဗော။

ဧဝံ ဒွိန္နံ ပရိယာယာနံ ဝသေန ဝိနယာဝိနယဒုကဿ ဝိသေသံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ဘာသိတာဘာသိတဒုကဿ ဝိသေသံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘သုတ္တန္တပရိယာယေန စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ‘‘အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ’’တိ ဣဒံ ဝစနံ တထာဂတေန ဘာသိတံ လပိတန္တိ ယောဇနာ။

ဧဝံ ဒွိန္နံ ပရိယာယာနံ ဝသေန ဘာသိတာဘာသိတဒုကဿ ဝိသေသံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ အာစိဏ္ဏာနာစိဏ္ဏဒုကဿ ဝိသေသံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘သုတ္တန္တပရိယာယေန ဒေဝသိက’’န္တိအာဒိ။ တတ္ထ ‘‘ဒေဝသိက’’န္တိ ပဒံ ‘‘သမာပဇ္ဇနံ၊ ဝေါလောကန’’န္တိ တီသုယေဝ ပဒေသု ယောဇေတဗ္ဗံ။ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိဝသေနာတိ ကာရဏုပ္ပတ္တိဝသေန။ ကာရဏဉှိ အရတိ ဖလံ ဧတသ္မာတိ အတ္ထောတိ ဝုစ္စတိ၊ အတ္ထဿ ဥပ္ပတ္တိ အတ္ထုပ္ပတ္တိ၊ သာယေဝ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိ တ္ထကာရဿ ဋ္ဌကာရံ ကတွာ၊ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိယာ ဝသော အဋ္ဌုပ္ပတ္တိဝသော၊ တေန။ ဣဒံ ပဒံ ‘‘သုတ္တန္တဒေသနာ ဇာတကကထာ’’တိ ဒွီဟိပိ ပဒေဟိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ဣဒန္တိ ဖလသမာပတ္တိသမာပဇ္ဇနာဒိ။ အာစိဏ္ဏန္တိ အာ ဗန္ဓိတံ၊ ပုနပ္ပုနံ ဝါ ဥပစိတံ ဝဍ္ဎိတံ၊ ပဂုဏံ ဝါ။ စာရိယပက္ကမနန္တိ စာရိယတ္ထံ ပက္ကမနံ။

ဧဝံ ¶ ဒွိန္နံ ပရိယာယာနံ ဝသေန အာစိဏ္ဏာနာစိဏ္ဏဒုကဿ ဝိသေသံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ပညတ္တဒုကဿ ဝိသေသံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘သုတ္တန္တပရိယာယေန စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ’’တိအာဒိ။ တံ ဘာသိတာဘာသိတဒုကသဒိသမေဝ။ ဧဝံ ဒွိန္နံ သုတ္တန္တဝိနယပရိယာယာနံ ဝသေန ပဉ္စန္နံ ဒုကာနံ ဝိသေသော ဒဿိတော။

အာပတ္တာနာပတ္တိဒုကေ ‘‘န မောစနာဓိပ္ပာယဿာ’’တိ ပါဌဿ အနန္တရေ ပစ္ဆိမဝါကျေ ဌိတော အာဒိသဒ္ဒေါ အာနေတဗ္ဗော။ ဣတိ အာဒိနာ နယေနာတိ ဟိ အတ္ထော။ တတ္ထ တတ္ထာတိ တသ္မိံ တသ္မိံ သိက္ခာပဒေ။ ဣဒံ ပဒံ ပစ္ဆိမဝါကျေပိ အနုဝတ္တေတဗ္ဗံ။

လဟုကဂရုကဒုကေ ပဉ္စာပတ္တိက္ခန္ဓာတိ ထုလ္လစ္စယပါစိတ္တိယပါဋိဒေသနီယဒုက္ကဋဒုဗ္ဘာသိတဝသေန ပဉ္စ အာပတ္တိရာသယော။ ဒွေ အာပတ္တိက္ခန္ဓာတိ ပါရာဇိကသင်္ဃာဒိသေသဝသေန ဒွေ အာပတ္တိရာသယော။

သာဝသေသာနာဝသေသဒုကေ ဆ အာပတ္တိက္ခန္ဓာတိ ပါရာဇိကာပတ္တိတော အဝသေသာ ဆ အာပတ္တိရာသယော။

ဒုဋ္ဌုလ္လာဒုဋ္ဌုလ္လဒုကေ လဟုကဂရုကဒုကသဒိသမေဝ။ အယံ ပန ဝိသေသော – ဂရုကာပတ္တိ ဒုဋ္ဌုလ္လာ နာမ ¶ ၊ လဟုကာပတ္တိ အဒုဋ္ဌုလ္လာ နာမာတိ ဧဝံ ဝိနယပရိယာယဝသေနေဝ စတုန္နံ ဒုကာနံ ဝိသေသော ဒဿိတော။

ဧတ္ထာတိ ‘‘အဓမ္မံ ဓမ္မောတိ ဒီပေန္တီ’’တိအာဒိဝစနေ။ စတုန္နံ သင်္ဃကမ္မာနန္တိ အပလောကနာဒိဝသေန စတုန္နံ သင်္ဃကမ္မာနံ။ ကရောန္တေဟိ ဟေတုဘူတေဟိ၊ ဟေတွတ္ထေ စေတံ ကရဏဝစနံ။

တတ္ထာတိ ‘‘တေ ဣမေဟီ’’တိအာဒိဝစနေ။ အပကဿန္တီတိ ဧတ္ထ ကသဓာတုဿ ဂတျတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ပရိသံ အာကဍ္ဎန္တီ’’တိ။ ဝိဇဋေန္တီတိ ဝိဇဋံ ကရောန္တိ၊ ဝိသုံ ကရောန္တီတိ အတ္ထော။ ဧကမန္တံ ဥဿာဒေန္တီတိ ဧကသ္မိံ အန္တေ ဥဿဒံ ကရောန္တိ။ အဝပကဿန္တီတိ ဧတ္ထ ဒွိန္နံ ဥပသဂ္ဂါနံ ဝသေန အတိဝိယတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗောတိ အာဟ ‘‘အတိ ဝိယ အာကဍ္ဎန္တီ’’တိ။ အတိဝိယတ္ထံ အာဝိကရောန္တော အာဟ ‘‘ယထာ ဝိသံသဋ္ဌာဝ ¶ ဟောန္တိ၊ ဧဝံ ကရောန္တီ’’တိ။ ယထာတိ ယေနာကာရေန ကရိယမာနေတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဝိသု’’န္တိ ဣမိနာ အာဝေဏိသဒ္ဒေါ ‘‘ဝိသု’’န္တိအတ္ထဝါစကော အနိပ္ဖန္နပါဋိပဒိကောတိ ဒဿေတိ။ ဝတ္ထူသူတိ ဘေဒကရဝတ္ထူသု။ ဣမံ ဂဏှထာတိ ဣမံ ဝါဒံ ဂဏှထ။ ဝိသုန္တိ အာဝေဏိံ။ ဣမသ္မိံ ခန္ဓကေ ဝုတ္တဝစနံ ပရိဝါရပါဠိယာ သံသန္ဒေန္တော အာဟ ‘‘ပရိဝါရေ ပနာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ပဉ္စဟိ အာကာရေဟီတိ ‘‘ကမ္မေန ဥဒ္ဒေသေန ဝေါဟရန္တော အနုဿာဝနေန သလာကဂ္ဂါဟေနာ’’တိ (ပရိ။ ၄၅၈) ဧဝံ ပဉ္စဟိ ကာရဏေဟိ။ တဿာတိ ပရိဝါရေ ဝုတ္တဝစနဿ။ ဣဓာတိ ဣမသ္မိံ သင်္ဃဘေဒကက္ခန္ဓကေ၊ ဝုတ္တေန ဣမိနာ သင်္ဃဘေဒလက္ခဏေနာတိ ယောဇနာ။ ‘‘အတ္ထတော နာနာကရဏံ နတ္ထီ’’တိ ဣမိနာ သဒ္ဒတော နာနာကရဏံ အတ္ထီတိ ဒီပေတိ။ အဿာတိ သင်္ဃဘေဒလက္ခဏဿ။ တံ ပန နာနာကရဏာဘာဝန္တိ ယောဇနာ။ တတ္ထေဝါတိ ပရိဝါရေ ဧဝ။ သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗသ္မိံ သင်္ဃဘေဒကက္ခန္ဓကေ။

ဣတိ သင်္ဃဘေဒကက္ခန္ဓကဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။

၈။ ဝတ္တက္ခန္ဓကံ

၁။ အာဂန္တုကဝတ္တကထာ

၃၅၇။ ဝတ္တက္ခန္ဓကေ ¶ အာရာမန္တိ ဥပစာရသီမံ သန္ဓာယ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ဥပစာရသီမသမီပ’’န္တိ။ ‘‘ဂဟေတွာ’’တိ ပဒဿ ‘‘ဥပါဟနာ’’တိ ကမ္မံ ပါကဋံ၊ ကရဏံ ပန အပါကဋံ။ တသ္မာ ကရဏံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဥပါဟနဒဏ္ဍကေန ဂဟေတွာ’’တိ။ ဣမိနာ ‘‘ဟတ္ထေနာ’’တိ ကရဏံ နိဝတ္တေတိ။ ပဋိက္ကမန္တီတိ ဧတ္ထ ပဝိသန္တီတိ စ အပက္ကမန္တီတိ စ အတ္ထံ ပဋိက္ခိပန္တော အာဟ ‘‘သန္နိပတန္တီ’’တိ။ ဥပါဟနာ…ပေ… ပုစ္ဆိတဗ္ဗာတိ ဧတ္ထ ‘‘ပုစ္ဆိတဗ္ဗာ’’တိ ပဒဿ သဟ ကမ္မေန ပုစ္ဆိတဗ္ဗာကာရံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ကတရသ္မိံ ဌာနေ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ‘‘ကတရသ္မိံ…ပေ… စောဠက’’န္တိ ဣမိနာ ပုစ္ဆိတဗ္ဗာကာရံ ဒဿေတိ။ ‘‘အာဝါသိကာ ဘိက္ခူ’’တိ ဣမိနာ ကမ္မံ ဒဿေတိ။ ‘‘ပတ္ထရိတဗ္ဗ’’န္တိ ဣမိနာ ဝိဿဇ္ဇေတဗ္ဗန္တိ ဧတ္ထ သဇဓာတုယာ စဇနတ္ထံ ¶ ပဋိက္ခိပတိ။ ဂေါစရော ပုစ္ဆိတဗ္ဗောတိ ဧတ္ထ ဂေါစရသဒ္ဒေါ ဘိက္ခာစာရသဒ္ဒေန အတ္ထတော ဧကန္တိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဘိက္ခာစာရော ပုစ္ဆိတဗ္ဗော’’တိ။ ဘိက္ခာယ စရန္တိ ဧတ္ထာတိ ဘိက္ခာစာရော၊ ဂေါစရဂါမော။ ယတ္ထာတိ ယသ္မိံ ဂါမေ။ ‘‘ကိ’’န္တိအာဒိနာ ပါနီယံ ပုစ္ဆိတဗ္ဗန္တိအာဒီသု ပုစ္ဆိတဗ္ဗာကာရံ ဒဿေတိ။ ကံ ကာလန္တိ ကသ္မိံ ကာလေ။

ဗဟိ နိက္ခမန္တဿာတိ ဝိဟာရတော ဗဟိ နိက္ခမန္တဿ။ နိလ္လောကေတဗ္ဗောတိ ဩလောကေတဗ္ဗော။ ‘‘ယဒိ သက္ကောတီ’’တိ ဣမိနာ သစေ ဥဿဟတီတိ ဧတ္ထ သစေသဒ္ဒေါ ယဒိပရိယာယော၊ ဥဿဟတိသဒ္ဒေါ သက္ကောတိ ပရိယာယောတိ ဒဿေတိ။ သက္ကောန္တဿ ဝိဟာရသောဓနဝတ္တေတိ သမ္ဗန္ဓော။

၂။ အာဝါသိကဝတ္တကထာ

၃၅၉။ အာဝါသိကဝတ္တေ ဧဝံ ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ သဗ္ဗံ ကာတဗ္ဗန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ တဿာတိ ဝုဍ္ဎတရဿ အာဂန္တုကဿ။ ‘‘ပဏ္ဍိတော’’တိအာဒိနာ သစေ ဗာလော ‘‘သမ္မဇ္ဇာဟိ တာဝ စေတိယင်္ဂဏ’’န္တိ န ဝဒတိ၊ သမ္မဇ္ဇနိံ နိက္ခိပိတွာ တဿ ဝတ္တမေဝ ကာတဗ္ဗန္တိ ဒဿေတိ။ ဘေသဇ္ဇမေဝ ကာတဗ္ဗန္တိ သဟာဝဓာရဏေန ဝုတ္တတ္တာ ဗာလော ‘‘ကရောဟိ တာဝ ဘေသဇ္ဇ’’န္တိ အဝဒန္တောပိ ဘေသဇ္ဇမေဝ ကာတဗ္ဗံ။ ‘‘ပဏ္ဍိတော ဟီ’’တိအာဒိနာ ပန အာဂန္တုကဿ ဝတ္တဗ္ဗဘာဝမတ္တမေဝ ¶ ဒဿေတိ။ ပါဠိမုတ္တကဝတ္တံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အပိစာ’’တိအာဒိ။ ဗီဇနေနာတိ ဗီဇနိယာ။ ‘‘ဗီဇန’’န္တိ ဟိ နပုံသကလိင်္ဂေါ၊ ‘‘ဗီဇနီ’’တိ ဣတ္ထိလိင်္ဂေါ။ ‘‘ဗီဇိတဗ္ဗော’’တိ စ ‘‘ဗီဇိတဗ္ဗ’’န္တိ စ ဣမိနာ အဋ္ဌကထာဝစနေန ဗီဇိယတိ အနေနာတိ ဗီဇနံ၊ ဗီဇိယတိ ဧတာယာတိ ဗီဇနီတိ ဝစနတ္ထော ကာတဗ္ဗော။ အဿာတိ ဝုဍ္ဎတရအာဂန္တုကဿ။ မက္ခေတဗ္ဗာတိ အဉ္ဇေတဗ္ဗာ။ ဟီတိ သစ္စံ။ ဧတ္ထာတိ ဥပါဟနပုဉ္ဆနေ။ ကတ္ထာတိ ကသ္မိံ ဝိဟာရေ။ ပုစ္ဆိတေန အာဝါသိကေနာတိ သမ္ဗန္ဓော။

‘‘အတ္တနော သန္တိကံ…ပေ… န လဘတီ’’တိ ဣမိနာ အတ္တာနံ သန္ဓာယ အနာဂစ္ဆန္တောပိ အတ္တနော သန္တိကံ သမ္ပတ္တဿ အာဂန္တုကဿ ဝတ္တံ အကာတုံ န လဘတီတိ ဒဿေတိ။

၃။ ဂမိကဝတ္တကထာ

၃၆၀။ ဂမိကဝတ္တေ ¶ ဧဝံ ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ တတ္ထာတိ သေနာသနက္ခန္ဓကေ။ တံ သဗ္ဗံ ပဋိသာမေတွာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ယတ္ထ ယေသု ပါသာဏပိဋ္ဌိပါသာဏတ္ထမ္ဘေသု ဥပစိကာ နာရောဟန္တိ၊ တဿံ ပါသာဏပိဋ္ဌိယံ ဝါ တေသု ပါသာဏတ္ထမ္ဘေသု ဝါ ယံ ကတသေနာသနံ အတ္ထိ၊ တံ အနာပုစ္ဆန္တဿာပိ အနာပတ္တီတိ ယောဇနာ။ စတူသု ပါသာဏေသူတိအာဒိ ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော၊ ဥပစိကာနံ ဥပ္ပတ္တိဋ္ဌာနေ ကတေတိ သမ္ဗန္ဓော။ အယန္တိ အာနိသံသော။ ဩဝဿကဂေဟေ ပန ဌပိတာနံ မဉ္စပီဌာနန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

၄။ အနုမောဒနဝတ္တကထာ

၃၆၂။ ဣဒ္ဓံ အဟောသီတိ ဧတ္ထ ဣဓဓာတုယာ ဝဍ္ဎနတ္ထံ ပဋိက္ခိပန္တော အာဟ ‘‘သမ္ပန္နံ အဟောသီ’’တိ။ သင်္ဃတ္ထေရေ နိသိန္နေတိ သမ္ဗန္ဓော။ အနုထေရေ အနုမောဒနတ္ထာယ နိသိန္နေတိ ယောဇနာ။ သင်္ဃတ္ထေရေန အဇ္ဈိဋ္ဌေပီတိ သမ္ဗန္ဓော။ အနုမောဒကော ဝဒတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ အနု ပုနပ္ပုနံ၊ ပစ္ဆာ ဝါ ဒါယကေ ဓမ္မကထာယ မောဒေတီတိ အနုမောဒကော။ ‘‘ဂစ္ဆထာ’’တိ သစေ ဝဒတိ အနုမောဒကောတိ ယောဇနာ။ တဿာတိ အနုမောဒကဿ။ မနုဿာ ကာရေန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဧကေနာ’’တိ ပဒံ ‘‘ကာရေန္တီ’’တိ ပဒေ ကာရိတကမ္မံ။ တဿာတိ ကာရိတဘိက္ခုဿ။ အနုမောဒနတောတိ အနုမောဒနကာရဏာ။ ဥပနိသိန္နကထာတိ ဥပသမီပေ နိသိန္နာနံ ကထိယတိ ဧတာယာတိ ဥပနိသိန္နကထာ။ အနုမောဒနာယာတိ အနုမောဒနတ္ထာယ။ အဇ္ဈိဋ္ဌောဝါတိ သယံ အဇ္ဈိဋ္ဌော ဧဝ။ ဧတ္ထာတိ အနုမောဒနဝတ္ထုသ္မိံ။ ‘‘သဉ္ဇာတဝစ္စော’’တိ ဣမိနာ ဝစ္စော သဉ္ဇာတော ဣမဿာတိ ဝစ္စိတောတိ ကတွာ သဉ္ဇာတတ္ထေ ဣတ ပစ္စယောတိ ဒဿေတိ။

၅။ ဘတ္တဂ္ဂဝတ္တကထာ

၃၆၄။ ဘတ္တဂ္ဂဝတ္တေတိ ¶ ဘတ္တံ ဂဏှန္တိ ဧတ္ထာတိ ဘတ္တဂ္ဂံ၊ ပရိဝိသနဋ္ဌာနံ။ တသ္မိံ ကတ္တဗ္ဗံ ဝတ္တံ ဘတ္တဂ္ဂဝတ္တံ၊ တသ္မိံ ဘတ္တဂ္ဂဝတ္တေ ဧဝံ ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ¶ ယောဇနာ။ မနုဿာနံ ပရိဝိသနဋ္ဌာနံ နာမ ယတ္ထ မနုဿာ သပုတ္တဒါရာ အာဝသိတွာ ဘိက္ခူဘောဇေန္တိ။ ‘‘အတိအလ္လီယိတွာ’’တိ ဣမိနာ အနုပခဇ္ဇာတိ ဧတ္ထ ခဒဓာတုဿ ဟိံသနံ နာမ အတိအလ္လီယနန္တိ ဒဿေတိ။ အာသနေသု သတီတိ အာသနေသု သန္တေသု။ နိသီဒန္တဿ နဝကဿာတိ သမ္ဗန္ဓော။ အာပဇ္ဇတီတိ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇတိ။ အာပုစ္ဆိတေ အနနုဇာနန္တော ထေရော အာပဇ္ဇတီတိ ယောဇနာ။ သင်္ဃာဋိန္တိ ပါရုတသင်္ဃာဋိံ။

ပတ္တဓောဝနဥဒကန္တိ ဘုဉ္ဇနတ္ထာယ ပတ္တာနံ ဓောဝနဥဒကံ။ ဂဟေတဗ္ဗန္တိ ဟတ္ထေန ဂဟေတဗ္ဗံ။

ယထာ ဂဏှိယမာနေတိ ယောဇနာ။ မတ္တာယာတိ ပမာဏာယ။ သဗ္ဗိအာဒီသု ဧဝါတိ ဧဝသဒ္ဒေါ အဇ္ဈာဟရိတဗ္ဗော။ သဗ္ဗိအာဒီသူတိ သဗ္ဗိတေလဥတ္တရိဘင်္ဂေသု၊ နိဒ္ဓါရဏေ ဘုမ္မံ။ ယန္တိ သဗ္ဗိအာဒိကံ။ အပ္ပဟောတီတိ သဗ္ဗေသံ ဘိက္ခူနံ နပ္ပဟောတိ။ တန္တိ သဗ္ဗိအာဒိကံ၊ သမ္ပာဒေဟီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တာဒိသံ သဗ္ဗိအာဒိကန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

ယံ ဘတ္တဂ္ဂန္တိ ယောဇနာ။ ဟတ္ထဓောဝနဥဒကန္တိ ဘုတ္တာဝီနံ ဟတ္ထဿ ဓောဝနဥဒကံ။ အန္တရာတိ ဘောဇနဿ မဇ္ဈေ။ ပိပါသိတေနာတိ ပိဝိတုံ ဣစ္ဆန္တေန။ ဂလေတိ ကဏ္ဌေ။

နိဝတ္တန္တေနာတိ ဧတ္ထ ကသ္မာ ဌာနာ နိဝတ္တန္တေနာတိ အာဟ ‘‘ဘတ္တဂ္ဂတော’’တိ။ ကထံ ကေနာကာရေန နိဝတ္တိတဗ္ဗန္တိ ယောဇနာ။ ကသ္မာ နဝကေဟိ ဘိက္ခူဟိ ပဌမတရံ နိဝတ္တိတဗ္ဗန္တိ အာဟ ‘‘သမ္ဗာဓေသု ဟီ’’တိအာဒိ။ နိက္ခမနောကာသောတိ ပဌမတရံ နိက္ခန္တောကာသော။ ပဋိပါဋိယာတိ ဝုဍ္ဎပဋိပါဋိယာ။ ဓုရေတိ ဂေဟဒွါရဿ သမီပေ။ ဓုရသဒ္ဒေါ ဟိ ဣဓ သမီပဝါစကော။ နဝကာ အန္တောဂေဟေ စေ နိသိန္နာ ဟောန္တီတိ ယောဇနာ။ အန္တရေနာတိ ဘိက္ခူနံ ဝိဝရေန၊ မဇ္ဈေန ဝါ။ ဝိရဠာယာတိ တနုကာယ။

၆။ ပိဏ္ဍစာရိကဝတ္တကထာ

၃၆၆။ ပိဏ္ဍစာရိကဝတ္တေ ¶ ဧဝံ ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ ကပ္ပာသံ ဝါ ဂဟေတွာတိ ¶ သမ္ဗန္ဓော။ ယဉ္စာတိ ယဉ္စ ကိဉ္စိ ဝတ္ထုံ၊ ဂဟေတွာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ကရောန္တီ ဌိတာ ဝါတိ ကရောန္တီ ဟုတွာ ဌိတာ ဝါ။ တန္တိ ကမ္မံ။ န စ ဘိက္ခာဒါယိကာယာတိ ဣတ္ထိလိင်္ဂဝသေန ဝုတ္တတ္တာ ဣတ္ထိယာ ဧဝ မုခံ န ဥလ္လောကေတဗ္ဗန္တိ အတ္ထံ ပဋိက္ခိပန္တော အာဟ ‘‘ဣတ္ထီ ဝါ ဟောတူ’’တိအာဒိ။ ‘‘ဘိက္ခာဒါနသမယေ’’တိ ဣမိနာ အညသ္မိံ သမယေ ဩလောကေန္တောပိ နတ္ထိ ဒေါသောတိ ဒဿေတိ။ ဧကသ္မိံ ကာလေ ဘိက္ခာယ ဒဒမာနာယ သဗ္ဗကာလမ္ပိ န ဩလောကေတဗ္ဗန္တိ အနိစ္ဆိတတ္ထံ ပဋိက္ခိပတိ။

၇။ အာရညိကဝတ္တကထာ

၃၆၈။ အာရညိကဝတ္တေ ဧဝံ ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ သေနာသနာ ဩတရိတဗ္ဗန္တိ ဧတ္ထ အရညေ ရုက္ခမူလာဒီသု နိသိန္နဿ ဝိဟာရာဘာဝတော သေနာသနံ နာမ ဝသနဋ္ဌာနံ သန္ဓာယ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ဝသနဋ္ဌာနတော နိက္ခမိတဗ္ဗ’’န္တိ။

ပတ္တံ ထဝိကာယ ပက္ခိပိတွာတိ ဧတ္ထ ကထံ ပတ္တော ထဝိကာယ ပက္ခိပိတဗ္ဗောတိ အာဟ ‘‘သစေ ဗဟီ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ပတ္တော ပက္ခိပိတဗ္ဗောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဓောဝိတွာ ကတွာတိ ပဒေသု ‘‘ပတ္တံ ဝေါဒက’’န္တိ ဝိဘတ္တိပရိဏာမံ ကတွာ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။ တမ္ပီတိ ဝေဠုနာဠိကမ္ပိ။ သမီပေတိ အာရညကဿ သေနာသနဿ သမီပေ။ ယထာ စ အာရညကဿ အရဏိသဟိတံ ဣစ္ဆိတဗ္ဗံ၊ ဧဝံ ကန္တာရံ ပဋိပန္နဿာပိ အရဏိသဟိတံ ဣစ္ဆိတဗ္ဗန္တိ ယောဇနာ။ ဂဏဝါသိနောတိ ဂဏေန သဟ ဝါသိနော၊ အာရညကဿာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တေနာတိ အရဏိသဟိတေန။ ‘‘နက္ခတ္တာနေဝ နက္ခတ္တပဒါနီ’’တိ ဣမိနာ အဿယုဇာဒိနက္ခတ္တာနေဝ (အဘိဓာနပ္ပဒီပိကာယံ ၅၈-၆၀ ဂါထာသု) ဒိသာဘာဂဇာနနဿ၊ စ သမယဇာနနဿ စ ကာရဏတ္တာ နက္ခတ္တပဒါနိ နာမာတိ ဒဿေတိ။

၈။ သေနာသနဝတ္တကထာ

၃၆၉။ သေနာသနဝတ္တေ ¶ ဧဝံ ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ ဒွါရံ နာမာတိ မဟာဒွါရံ။ မဟာဝဠဉ္ဇန္တိ မဟန္တေဟိ ဇနေဟိ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ တတ္ထာတိ ဒွါရေ။ အာပုစ္ဆိတွာဝါတိ ဝုဍ္ဎံ အာပုစ္ဆိတွာဝ၊ သဘာဂဿ ဝုဍ္ဎတရဿာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝဋ္ဋတိယေဝါတိ ယထာသုခံ ဝိဟရိတုံ ဝဋ္ဋတိယေဝ။ ပရိဝတ္တိတဗ္ဗန္တိ ပရိမုခံ ဝတ္တိတဗ္ဗံ။

၉။ ဇန္တာဃရဝတ္တာဒိကထာ

၃၇၁။ ဇန္တာဃရဝတ္တေ ¶ ဧဝံ ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ ဗဟိဇဂတီတိ ဗဟိအာလိန္ဒော။

၃၇၃။ အာစမနဝတ္ထုသ္မိံ ဧဝမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ နီဟရိတွာတိ ဥဒကံ နီဟရိတွာ။ အာစမိတဗ္ဗန္တိ ဓောဝိတဗ္ဗံ။ ‘‘အာပုဗ္ဗော စမု ဓောဝနေ’’တိ ဟိ ဓာတုပါဌေသု ဝုတ္တံ။ ဣဒံ အတိဝိဝဋန္တိ ဣဒံ ဌာနံ အတိဝိဝဋံ၊ န ကေနစိ ပဋိစ္ဆန္နန္တိ အတ္ထော။ ဥဒကံ အလဘန္တဿေဝါတိ ဥဒကံ အလဘန္တေယေဝ။

၃၇၄။ ဝစ္စကုဋိဝတ္တေ ဧဝံ ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ အယန္တိ ဒန္တကဋ္ဌံ ခါဒတော ဝစ္စကရဏံ။ သဗ္ဗတ္ထေဝါတိ သဗ္ဗသ္မိံ ဧဝ ဌာနေ။ ‘‘န ဖရုသေန ကဋ္ဌေနာ’’တိ ဧတ္ထ န ကေဝလံ ခရကဋ္ဌမေဝ၊ ဖာလိတကဋ္ဌာဒယောပိ ဆဝိအဝလေခနကဋ္ဌာ ဖရုသာယေဝ နာမာတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဖာလိတကဋ္ဌေန ဝါ’’တိအာဒိ။ ပဝိဋ္ဌဿာတိ ဝစ္စကုဋိံ ပဝိဋ္ဌဿ။

သဗ္ဗသာဓာရဏဋ္ဌာနန္တိ သဗ္ဗေသံ ဘိက္ခူနံ၊ သဗ္ဗေဟိ ဝါ သာဓာရဏံ ဝစ္စကုဋိသင်္ခါတံ ဌာနံ။ တတြာတိ တသ္မိံ သဗ္ဗသာဓာရဏေ ဌာနေ။ နိဗဒ္ဓဂမနတ္ထာယာတိ အတ္တနော နိဗဒ္ဓဂမနတ္ထာယ ကတံ ယံ ဌာနံ ဝါ ယံ ပုဂ္ဂလိကဋ္ဌာနံ ဝါ ဟောတီတိ ယောဇနာ။

ဥဟတာတိ ဧတ္ထ ဥပုဗ္ဗော ဟဒဓာတူတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဥဟဒိတာ’’တိ။ ‘‘ဟဒ ကရီသောဿဂ္ဂေ’’တိ ဓာတုပါဌေသု (ပါဏိနီ ၉၇၇ ဓာတုပါဌေ၊ သဒ္ဒနီတိဓာတုမာလာယံ ၁၅ ဒကာရန္တဓာတု) ဝုတ္တတ္တာ ဝစ္စကူပတော ဗဟိ ¶ ကရီသဿ ဩဿဇ္ဇနန္တိ အာဟ ‘‘ဗဟိ ဝစ္စမက္ခိတာ’’တိ။ ဓောဝိတဗ္ဗာတိ ဥဒကေန ဓောဝိတဗ္ဗာ။ ဧတမ္ပီတိ ဥဒကဿ အဝိဇ္ဇမာနမ္ပိ။ သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗသ္မိံ ဝတ္တက္ခန္ဓကေ။

ဣတိ ဝတ္တက္ခန္ဓကဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။

၉။ ပါတိမောက္ခဋ္ဌပနက္ခန္ဓကံ

၁။ ပါတိမောက္ခုဒ္ဒေသယာစနကထာ

၃၈၃။ ပါတိမောက္ခဋ္ဌပနက္ခန္ဓကေ ¶ နန္ဒိမုခိယာ ရတ္တိယာတိ ဧတ္ထ နန္ဒိယတိ တုသိယတီတိ နန္ဒိ၊ ဣကာရန္တောယံ နပုံသကလိင်္ဂေါ။ ‘‘နန္ဒိသေနော (ဇာ။ အဋ္ဌ။ ၃။၄။၁) နန္ဒိဝိသာလော’’တိအာဒီသု ဣကာရန္တောယံ ပုလ္လိင်္ဂေါ ဟောတိ၊ ဣဓ ပန မုခံ အပေက္ခိတွာ ဣကာရန္တော နပုံသကလိင်္ဂေါ ဟောတိ။ အရုဏုဋ္ဌိတကာလေ ဩဒါတဒိသာမုခတာယ နန္ဒိ မုခံ ဧတိဿံ ရတ္တိယန္တိ နန္ဒိမုခီ၊ ရတ္တိ၊ တာယ နန္ဒိမုခိယာ ရတ္တိယာ၊ တေန ဝုတ္တံ ‘‘အရုဏုဋ္ဌိတကာလေပိ ဟိ နန္ဒီမုခါ ဝိယ ရတ္တိ ခါယတီ’’တိ။ အန္တောပူတိန္တိ ဧတ္ထ ကာယဿ အန္တော ကုဏပပူတိန္တိ အတ္ထံ ပဋိပက္ခိပန္တော အာဟ ‘‘အတ္တစိတ္တသန္တာနေ’’တိအာဒိ။ ‘‘ကိလေသဝဿနဝသေနာ’’တိ ဣမိနာ ဥဒကဝဿနဝသေနာတိ အတ္ထံ ပဋိက္ခိပတိ။ အဝဿုတန္တိ တိန္တံ၊ ကိလိန္နန္တိ အတ္ထော။ ကသမ္ဗုဇာတန္တိ ဧတ္ထ ကသမ္ဗူတိ သင်္ကာရော။ သော ဟိ သမ္မုဉ္စနိယာ ကသိယမာနေ ဝိလေခိယမာနေ သမ္ဗတိ သဒ္ဒံ ကရောတီတိ ကသမ္ဗု၊ တံ ဝိယ ဇာတန္တိ ကသမ္ဗုဇာတန္တိ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ အဋ္ဌကထာယံ ပန အဓိပ္ပာယဝသေန ‘‘အာကိလိဋ္ဌဇာတ’’န္တိ ဝုတ္တံ၊ အတိဝိယ ကိလိဋ္ဌဇာတန္တိ အတ္ထော။ ‘‘အာကိဏ္ဏဒေါသတာယ ကိလိဋ္ဌဇာတ’’န္တိပိ ပါဌော။ ‘‘ယာဝ ဗာဟာဂဟဏာပိ နာမာ’’တိ ဣမိနာ ပါဌေန ဒဿေတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဟီတိ ပဒပူရဏမတ္တံ။ တေနာတိ မောဃပုရိသေန။ ‘‘ယာဝါ’’တိ နိပါတပယောဂတ္တာ ‘‘ဗာဟာဂဟဏာပီ’’တိ ဧတ္ထ ပဉ္စမီဝိဘတ္တိ အဝဓိအတ္ထေ ဟောတိ။ နာမ-သဒ္ဒေါ ဂရဟတ္ထဇောတကော၊ တဿ ပယောဂတ္တာ ‘‘အာဂမေဿတီ’’တိ ဧတ္ထ အတီတတ္ထေ အနာဂတဝစနံ (သဒ္ဒနီတိသုတ္တမာလာယ ၈၉၃ သုတ္တေ)။ အာဂမေဿတိ ¶ နာမာတိ ယောဇနာ။ အာဂမေဿတီတိ ဤသံ အဓိဝါသေဿတိ။ ‘‘အာတော ဂမုဤသမဓိဝါသနေ’’တိ ဟိ ဓာတုပါဌေသု (သဒ္ဒနီတိဓာတုမာလာယံ ၁၈ မကာရန္တဓာတု) ဝုတ္တံ။

၃၈၄။ န အာယတကေနေဝ ပပါတောတိ ဧတ္ထ ဒီဃေနေဝ ပပါတောတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘န ပဌမမေဝ ဂမ္ဘီရော’’တိ။ အာယတသဒ္ဒေါ ဟိ ဒီဃပရိယာယော။ ‘‘န အာယတကေန ဂီတဿရေန ဓမ္မော ဂါယိတဗ္ဗော’’တိအာဒီသု (စူဠဝ။ ၂၄၉) ဝိယ ပပါတော ဒီဃေန တီရဿ အာဒိမှိ န ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ပဌမမေဝါတိ တီရဿ အာဒိမှိယေဝ။ ‘‘အနုပုဗ္ဗေန ဂမ္ဘီရော’’တိ ဣမိနာ ‘‘န ပဌမမေဝ ဂမ္ဘီရော’’တိ ဝစနဿ အဓိပ္ပာယတ္ထံ ဒဿေတိ။ ဌိတဓမ္မောတိ တီရဿ အန္တောယေဝ ဌိတသဘာဝေါ ¶ ။ ဝေလံ နာတိဝတ္တတီတိ ဧတ္ထ ဝေလာသဒ္ဒဿ တီရမရိယာဒတ္ထေသု ပဝတ္တဘာဝံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဩသက္ကနကန္ဒရံ မရိယာဒဝေလ’’န္တိ။ တတ္ထ ‘‘ဩသက္ကနကန္ဒရ’’ဣတိ ပဒေန တီရတ္ထံ ဒဿေတိ၊ ‘‘မရိယာဒ’’ ဣတိ ပဒေန မရိယာဒတ္ထံ။ ကေန ဥဒကေန ဒရိတဗ္ဗောတိ ကန္ဒရော၊ ဥဒကေန ဩသက္ကနော ကန္ဒရော ဧတ္ထာတိ ဩသက္ကနကန္ဒရံ၊ တီရံ။ ဩသက္ကနကန္ဒရဘူတဉ္စ မရိယာဒဘူတဉ္စ ဝေလံ တီရံ နာတိက္ကမတီတိ အတ္ထော။ တီရံ ဝါဟေတီတိ ဧတ္ထ ဝဟဓာတုယာ ပါပုဏနတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘တီရံ အပ္ပေတီ’’တိ။ တတ္ထ အပ္ပေတီတိ ပါပုဏာပေတိ။ ‘‘ဥဿာရေတီ’’တိ ဣမိနာ ပါဠိယံ ‘‘ထလံ ဥဿာရေတီ’’တိ ပဒေန ‘‘တီရံ ဝါဟေတီ’’တိ ပဒဿ အတ္ထံ ဒဿေတီတိ အတ္ထော ဒဿိတော။ ဥဿာရေတီတိ ဥဒ္ဓရိတွာ ဂမာပေတိ။ အညာပဋိဝေဓောတိ ဧတ္ထ အာဇာနာတိ၊ အာဇာနိတ္ထာတိ ဝါ အညံ အရဟတ္တမဂ္ဂေါ ဝါ အရဟတ္တဖလံ ဝါ၊ တဿ ပဋိဝိဇ္ဈနံ အညာပဋိဝေဓော၊ သုခုစ္စာရဏတ္ထံ မဇ္ဈေ ဒီဃော၊ အညာပဋိဝေဓော နာမ အရဟတ္တုပ္ပတ္တိယေဝ ဟောတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘အရဟတ္တုပ္ပတ္တီ’’တိ။

၃၈၅။ ဆန္နမတိဝဿတီတိ ဥဒါနပါဠိယာ သန္ဓာယဘာသိတပါဠိဘာဝံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အာပတ္တိ’’န္တိအာဒိ။ တတ္ထ ဣဒန္တိ ‘‘ဆန္နမတိဝဿတီ’’တိ ဝစနံ ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧတန္တိ နဝါပတ္တိအာပဇ္ဇနံ သန္ဓာယာတိ သမ္ဗန္ဓော။

၄။ ပါတိမောက္ခသဝနာရဟကထာ

၃၈၆။ ပုရေ ¶ ဝါ ပစ္ဆာ ဝါတိ ဉတ္တိတော ပုရေ ဝါ ပစ္ဆာ ဝါ။ ခေတ္တေတိ ပါတိမောက္ခဋ္ဌပနဿ ခေတ္တေ။ ခေတ္တံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘တသ္မာ’’တိအာဒိ။ ရေကာရံ ဘဏတီတိ ဆတ္တိံသတျက္ခရေသု ရေ-ကာရံ ဉတ္တိဋ္ဌပနကော ဘဏတိ။ ဣဒန္တိ ပဉ္စတိံသတျက္ခရာနံ ဥစ္စာရဏဋ္ဌာနံ။ ဝုတ္တေတိ ဉတ္တိဋ္ဌပနကေန ဝုတ္တေ။ ‘‘သုဏာတု မေ’’တိ ဝစနေ အနာရဒ္ဓေယေဝါတိ ယောဇနာ။

၅။ ဓမ္မိကာဓမ္မိကပါတိမောက္ခဋ္ဌပနကထာ

၃၈၇။ တေန ပုဂ္ဂလေနာတိ တေန စုဒိတကေန ပုဂ္ဂလေန။ သာ ဝိပတ္တီတိ သီလဝိပတ္တိအာဒိသင်္ခါတာ သာ ဝိပတ္တိ။ သညာအမူလိကဝသေနာတိ ‘‘ကတာ’’ ဣတိ သညာယ အမူလိကဝသေန။ ကတဉ္စာတိ ဧကန္တေန ကတဉ္စ။ အကတဉ္စာတိ ဧကန္တေန အကတဉ္စ။

ကောပေတုကာမတာယ နေဝ အာဂစ္ဆတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တေနာတိ အနာဂမနာဒိကာရဏေန။ အာပဇ္ဇတီတိ ပါတိမောက္ခဋ္ဌပနကော အာပဇ္ဇတိ။ ဣစ္စဿာပီတိ ဣတိ ဧဝံ အဿ ပါတိမောက္ခဋ္ဌပနကဿာပိ ¶ ။ ပစ္စာဒိယတီတိ ပတိ အာဒိယတိ၊ ‘‘အကတံ ကမ္မံ၊ ပုန ကာတဗ္ဗံ ကမ္မ’’န္တိအာဒိနာ ပုန အာဒီယတိ၊ ပုန အာရဘတီတိ အတ္ထော။

၆။ ဓမ္မိကပါတိမောက္ခဋ္ဌပနကထာ

၃၈၈။ မဂ္ဂပဋိပါဒနာဒီသူတိ မဂ္ဂသ္မိံ ပဋိပါဒနာဒီသု။ အာဒိသဒ္ဒေန ထေယျစိတ္တေန အဝဟာရာဒယော သင်္ဂဏှာတိ။ အာကာရာဒိသညာတိ အာကာရသညာ လိင်္ဂသညာ နိမိတ္တသညာ။ တန္တိ ပရိသင်္ကံ သန္ဓာယာတိ သမ္ဗန္ဓော။

၇။ အတ္တာဒါနအင်္ဂကထာ

၃၉၈။ အတ္တာဒါနံ အာဒါတုကာမေနာတိ ဧတ္ထ ကိံ အတ္တာဒါနန္တိ အာဟ ‘‘သာသနံ သောဓေတုကာမော’’တိအာဒိ။ ဣမိနာ ပရံ စောဒေတုံ အတ္တနာ အာဒါတဗ္ဗံ အဓိကရဏံ အတ္တာဒါနန္တိ ဝုစ္စတီတိ ဒဿေတိ။ အကာလော ¶ ဣမံ အတ္တာဒါနံ အာဒါတုန္တိ ဧတ္ထ အကာလံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ရာဇဘယ’’န္တိအာဒိ။ တတ္ထ ဝဿာရတ္တောတိ ဝဿကာလော။ သော ဟိ ဝဿော အတိဝိယ ရဉ္ဇတိ ဧတ္ထ ကာလေတိ ဝဿာရတ္တောတိ ဝုစ္စတိ။ ဝဿာရတ္တောပိ အဓိကရဏဝူပသမတ္ထံ လဇ္ဇိပရိသာယ ဒူရတော အာနယနဿ ဒုက္ကရတ္တာ အကာလော နာမ။ ဣတီတိ အယံ ရာဇဘယာဒိကာလောတိ အတ္ထော။ ဝိပရီတောတိ ရာဇဘယာဒီနံ အဘာဝကာလော။

အဘူတံ ဣဒံ အတ္တာဒါနန္တိ ဧတ္ထ အဘူတသဒ္ဒေါ အဝိဇ္ဇမာနပရိယာယောတိ အာဟ ‘‘အသန္တမိဒ’’န္တိ၊ ဣဒံ အတ္တာဒါနံ အဝိဇ္ဇမာနန္တိ အတ္ထော။ မယာ ဂဟိတောတိ သမ္ဗန္ဓော။ သီလဝါ ပုဂ္ဂလောတိ ယောဇနာ။ ယန္တိ အတ္တာဒါနံ သံဝတ္တတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဣဒန္တိ အတ္တာဒါနံ။

န လဘိဿာမိ သန္ဒိဋ္ဌေ၊ လဘိဿာမိ သန္ဒိဋ္ဌေတိ ဧတ္ထ ‘‘န လဘိဿာမိ၊ လဘိဿာမီ’’တိ ဣဒံ ကိံ သန္ဓာယ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘အပ္ပေကဒါ ဟီ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ အပ္ပေကဒါတိ အပိ ဧကဒါ။ ဟိသဒ္ဒေါ ဝိတ္ထာရဇောတကော။ ဧဝရူပါတိ သန္ဒိဋ္ဌသမ္ဘတ္တသဘာဝါ။ တန္တိ ဥပတ္ထမ္ဘကဘိက္ခုလဘနံ သန္ဓာယာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘န လဘိဿာမီ’’တိ ဣဒံ ဝစနံ ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

ကောသမ္ဗကာနံ ဘဏ္ဍနာဒိ ဘဝတိ ဝိယ ဘဏ္ဍနာဒိ ဘဝိဿတီတိ ယောဇနာ။ ပစ္ဆာပိ အဝိပ္ပဋိသာရကရံ ဘဝိဿတီတိ ဧတ္ထ ကေသံ အဝိပ္ပဋိသာရကရံ ဘဝတိ ဝိယ ပဉ္စင်္ဂသမ္ပန္နာဂတံ အတ္တာဒါနံ ¶ အာဒိယတော ပစ္ဆာပိ အဝိပ္ပဋိသာရကရံ ဘဝတီတိ အာဟ ‘‘သုဘဒ္ဒံ ဝုဍ္ဎပဗ္ဗဇိတ’’န္တိအာဒိ။ တတ္ထ ပဉ္စသတိကသင်္ဂီတိန္တိ ပဉ္စသတေဟိ မဟာကဿပါဒီဟိ ကတ္တဗ္ဗံ သင်္ဂီတိံ။ မဟာကဿပတ္ထေရဿ ပစ္ဆာ သမနုဿရဏကရံ ဟောတိ ဣဝ ဟောတီတိ ယောဇနာ။ ဧသေဝ နယော သေသေသုပိ။ သမနုဿရဏကရန္တိ သမ္မောဒဝသေန ပုနပ္ပုနံ အနုဿရဏဿ ကရံ။ ဣမိနာ ‘‘အဝိပ္ပဋိသာရကရ’’န္တိ ပဒဿ အတ္ထံ ဒဿေတိ။ ပစ္ဆာပီတိ ဧတ္ထ ပိသဒ္ဒဿ အဝုတ္တသမ္ပိဏ္ဍနတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘သာသနဿ စာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ သာသနဿ စ သဿိရိကတာယာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝိဂတဥပက္ကိလေသစန္ဒိမသူရိယာနံ ဝိယ သာသနဿ စ သဿိရိကတာယ သံဝတ္တတီတိ အဓိပ္ပာယော။

၈။ စောဒကေန ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗဓမ္မကထာ

၃၉၉။ ‘‘အစ္ဆိဒ္ဒေန ¶ အပ္ပဋိမံသေနာ’’တိအာဒီသု ဧဝမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ ဆိဒ္ဒသပ္ပဋိမံသံ ပဌမံ ဒဿေတွာ ဝိပရီတဝသေန အစ္ဆိဒ္ဒအပ္ပဋိမံသံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ယေနာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ယေန ကတာနီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဆိဇ္ဇတီတိ ဆိဒ္ဒေါ၊ ပဋိ ပုနပ္ပုနံ မသိယတိ အာမသိယတီတိ ပဋိမံသော၊ နိဂ္ဂဟိတာဂမော၊ ဘာဝပ္ပဓာနောယံ ကမ္မနိဒ္ဒေသော။ သဟ ပဋိမံသေနာတိ သပ္ပဋိမံသော၊ ကာယသမာစာရော။ ဝိပရီတောတိ ဝိပရိဝတ္တဝသေန ဣတော ပဝတ္တော၊ ကာယသမာစာရောတိ အတ္ထော။ အမူလကာနုဒ္ဓံသနာဒီဟီတိ အာဒိသဒ္ဒေန ဒုဋ္ဌုလ္လဝါစာဒယော သင်္ဂဏှာတိ။

မေတ္တံ နု ခေါ မေ စိတ္တန္တိ ဧတ္ထ အပ္ပနာဘာဝပ္ပတ္တံ မေတ္တစိတ္တမေဝါဓိပ္ပေတန္တိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ပလိဗောဓေ ဆိန္ဒိတွာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ပလိဗောဓေတိ အာဝါသပလိဗောဓာဒိကေ ပလိဗောဓေ။ ‘‘ဝိက္ခမ္ဘနဝသေန ဝိဟတာဃာတ’’န္တိ ဣမိနာ အပ္ပနာဘာဝပ္ပတ္တံ မေတ္တစိတ္တမေဝ ဒဿေတိ။ ဣဒံ ပနာဝုသော ကတ္ထ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာတိ ဧတ္ထ ဣဒံသဒ္ဒကိံသဒ္ဒါနံ ဝိသယံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဣဒံ သိက္ခာပဒံ ကတရသ္မိံ နဂရေ’’တိ။

၉။ စောဒကေန ဥပဋ္ဌာပေတဗ္ဗကထာ

၄၀၀။ ‘‘ကာလေန ဝက္ခာမီ’’တိအာဒီသု စောဒနာယ ကာလအကာလာဒိံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဧကော ဧက’’န္တိအာဒိ။ တတ္ထ ဧကောတိ ဧကကော စောဒကော။ ဧကန္တိ ဧကကံ စုဒိတကံ။ သင်္ဃမဇ္ဈ…ပေ… အသနသာလာဒီသု ဝါ ပရိဝါရိတက္ခဏေ ဝါတိ ယောဇနာ။ တတ္ထ ‘‘သင်္ဃမဇ္ဈ…ပေ… အသနသာလာဒီသူ’’တိ ဣမိနာ ဌာနာဘာဝံ ဒဿေတိ၊ ‘‘ဥပဋ္ဌာကေဟိ ပရိဝါရိတက္ခဏေ’’တိ ဣမိနာ ကာလာဘာဝံ ဒဿေတိ။ ဣမေဟိ ပဒေဟိ ဌာနမ္ပိ ကာလေန သင်္ဂဟေတွာ ‘‘ကာလေန ¶ ဝက္ခာမီ’’တိ ဝုတ္တန္တိ ဒဿေတိ။ တစ္ဆေနာတိ သစ္စေန။ ဟမ္ဘောတိ နိပါတော ပစ္ဆိမပဒေသု ပစ္စေကံ ယောဇေတဗ္ဗော။ ဟမ္ဘော မဟလ္လက၊ ဟမ္ဘော ပရိသာဝစရ၊ ဟမ္ဘော ပံသုကူလိက၊ ဟမ္ဘော ဓမ္မကထိကာတိ ဟိ အတ္ထော။ ဣဒန္တိ ကမ္မံ။ ကာရဏနိဿိတန္တိ မဟလ္လကဘာဝကာရဏာဒီသု ¶ နိဿိတံ။ ‘‘ဘန္တေ’’တိ နိပါတောပိ ပစ္စေကံ ယောဇေတဗ္ဗော။ ဧတ္ထ စ ‘‘ဟမ္ဘော’’တိ နိပါတေန လောကဝေါဟာရဝသေန အနာဒရဿ ပကာသကတ္တာ ဖရုသေန ဝဒတိ နာမ၊ ‘‘ဘန္တေ’’တိ နိပါတေန သာဒရဿ ပကာသကတ္တာ သဏှေန ဝဒတိ နာမ။ ကာရဏနိဿိတံ ကတွာတိ ဣမသ္မိံ ဝီတိက္ကမေ အယံ နာမ ဒေါသောတိ ကာရဏနိဿိတံ ကတွာ။ ‘‘မေတ္တစိတ္တံ ဥပဋ္ဌပေတွာ’’တိ ဣမိနာ မေတ္တစိတ္တောတိ ပဒဿ ‘‘ဝက္ခာမီ’’တိ ပဒေ ကိရိယာဝိသေသနဘာဝံ ဒဿေတိ။ နော ဒေါသန္တရောတိ ဧတ္ထ အန္တရသဒ္ဒဿ စိတ္တဝါစကဘာဝံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘န ဒုဋ္ဌစိတ္တော’’တိ။ ‘‘ဟုတွာ’’တိ ဣမိနာ ကိရိယာဝိသေသနဘာဝံ ဒဿေတိ။

၁၀။ စောဒကစုဒိတကပဋိသံယုတ္တကထာ

၄၀၁။ အဇ္ဈတ္တန္တိ ဧတ္ထ အတ္တသဒ္ဒဿ စိတ္တဝါစကဘာဝဉ္စ သတ္တမီဝိဘတ္တိယာပိ အမာဒေသဘာဝဉ္စ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အတ္တနော စိတ္တေ’’တိ။ ဥပ္ပာဒေတွာတိ ဣမိနာ ‘‘မနသိကရိတွာ’’တိ ပဒဿ အဓိပ္ပာယတ္ထံ ဒဿေတိ။ ကာရုညတာတိ ဧတ္ထ ဒွီသု ဏျပစ္စယတာပစ္စယေသု ဧကဿေဝ ဘာဝဝါစကတ္တာ ဧကော သွတ္ထောတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ကရုဏဘာဝေါ’’တိ။ တတ္ထ ကရုဏဿ ပုဂ္ဂလဿ ဘာဝေါ ကာရုညံ၊ တဒေဝ ကာရုညတာ။ အထ ဝါ ကရုဏော ဧဝ ပုဂ္ဂလော ကာရုညံ၊ တဿ ဘာဝေါ ကာရုညတာတိ ဝစနတ္ထော ကာတဗ္ဗော။ ဣမိနာတိ ‘‘ကာရုညတာ’’တိ ပဒေန။ ကရုဏဉ္စာတိ အပ္ပနာပတ္တံ ကရုဏဉ္စ။ ကရုဏာပုဗ္ဗဘာဂဉ္စာတိ အပ္ပနာပတ္တာယ ကရုဏာယ ပုဗ္ဗဘာဂေ ပရိကမ္မူပစာရဝသေန ပဝတ္တံ ကာမာဝစရကရုဏဉ္စ။ ဒွီဟိပီတိ ‘‘ဟိတေသိတာ၊ အနုကမ္ပိတာ’’တိ ဒွီဟိပိ ပဒေဟိ။ မေတ္တဉ္စာတိ အပ္ပနာပတ္တမေတ္တဉ္စ။ မေတ္တာပုဗ္ဗဘာဂဉ္စာတိ အပ္ပနာပတ္တာယ မေတ္တာယ ပုဗ္ဗဘာဂေ ပရိကမ္မူပစာရဝသေန ပဝတ္တံ ကာမာဝစရမေတ္တဉ္စ။ သုဒ္ဓန္တေတိ သုဒ္ဓေ ကောဋ္ဌာသေ။ ပဋိညံ အာရောပေတွာတိ စုဒိတကံ ပဋိညံ အာရောပေတွာ။ ယေ ဧတေတိ ‘‘ကာရုညတာ’’တိအာဒိနာ နယေန ယေ ဧတေ ပဉ္စ ဓမ္မာ ဝုတ္တာတိ ယောဇနာ။ ဣမိနာ ဣမေ ပဉ္စ ဓမ္မေတိ ဧတ္ထ ဣမသဒ္ဒဿ အနိယမနိဒ္ဒေသဘာဝံ ဒဿေတိ။

သစ္စေ ¶ စ အကုပ္ပေ စာတိ ဧတ္ထ သစ္စသဒ္ဒဿ ဝိရတိသစ္စပရမတ္ထသစ္စာနိ ပဋိက္ခိပန္တော အာဟ ‘‘ဝစီသစ္စေ စာ’’တိ။ ‘‘အကုပ္ပနတာယာ’’တိ ဣမိနာ နကုပဿ ဘာဝေါ အကုပ္ပန္တိ ကတွာ ဏျပစ္စယဿ ¶ ဘာဝတ္ထံ ဒဿေတိ။ ဟီတိ သစ္စံ၊ ဝိတ္ထာရော ဝါ။ န ပရော ဃဋ္ဋေတဗ္ဗောတိ န ပရော ကုဇ္ဈာပေတဗ္ဗော။ သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗသ္မိံ ပါတိမောက္ခဋ္ဌပနက္ခန္ဓကေ။

ဣတိ ပါတိမောက္ခဋ္ဌပနက္ခန္ဓကဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။

၁၀။ ဘိက္ခုနိက္ခန္ဓကံ

မဟာပဇာပတိဂေါတမီဝတ္ထုကထာ

၄၀၂။ ဘိက္ခုနိက္ခန္ဓကေ ကသ္မာ ပဋိက္ခိပတီတိ စောဒနံ ဒဿေတွာ တဿာ အာဘောဂံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘နနူ’’တိအာဒိ။ ‘‘ကာမ’’န္တိအာဒိနာ အဘျူပဂမပရိဟာရဝသေန ဝိဿဇ္ဇေတိ။ တတ္ထ ကာမံသဒ္ဒေါ အနုဂ္ဂဟတ္ထော၊ ပန သဒ္ဒေါ ဂရဟတ္ထော၊ ပန တထာပိ ပဋိက္ခိပတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တန္တိ မဟာပဇာပတိံ ဂေါတမိံ။ ယာစိတေန ဟုတွာ အနုညာတန္တိ ယောဇနာ။ အယန္တိ ပဗ္ဗဇ္ဇာ။ ဘဒ္ဒကံ ကတွာတိ လဒ္ဓကံ ကတွာ၊ မနာပံ ကတွာတိ အတ္ထော။

၄၀၃။ ကုမ္ဘထေနကေဟီတိ ဧတ္ထ ကုမ္ဘေ ဒီပံ ဇာလေတွာ တေနာလောကေန ထေနေန္တီတိ ကုမ္ဘထေနကာတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ကုမ္ဘေ ဒီပံ ဇာလေတွာ’’တိအာဒိ။

နာဠိမဇ္ဈဂတန္တိ သဿနာဠဿ မဇ္ဈေ ဂတံ။ ဂဏ္ဌိန္တိ ဖဠုံ။ ‘‘ကဏ္ဍ’’န္တိပိ ပါဌော၊ ဒဏ္ဍန္တိ အတ္ထော။ ယေနာတိ ပါဏကေန။ အယဉှိ ယံသဒ္ဒေါ တံသဒ္ဒါနပေက္ခောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

အန္တောရတ္တဘာဝေါတိ အန္တောလောဟိတဘာဝေါ။ ဧတမတ္ထန္တိ ဧတံ ဝက္ခမာနံ အတ္ထံ။ အာဠိယာတိ အာဝရဏာယ။ အဗဒ္ဓါယပီတိ ပိသဒ္ဒေါ အနုဂ္ဂဟတ္ထော၊ ဗဒ္ဓါယ ပန ပဂေဝါတိ အတ္ထော။ ကိဉ္စီတိ အပ္ပမတ္တကံ။ ယန္တိ ဥဒကံ။ တမ္ပီတိ ဥဒကမ္ပိ။ ပိသဒ္ဒေါ အဗဒ္ဓါယ ဌိတံ ကိဉ္စိ ဥဒကံ အပေက္ခတိ။ ယေ ဣမေ ဂရုဓမ္မာ ပညတ္တာတိ ယောဇနာ။ ပဋိကစ္စေဝါတိ ပဂေဝ ¶ ၊ ပဌမမေဝါတိ အတ္ထော။ တေသူတိ ဂရုဓမ္မေသု။ အပညတ္တေသု သန္တေသုပီတိ ယောဇနာ။ ပဌမံ ဝုတ္တန္တိအာဒိ ဝုတ္တံ၊ ဝဿသဟဿမေဝ ဌဿတိ ဣတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေတီတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဝဿသဟဿ’’န္တိ စ ဧတံ ဝစနံ ဝုတ္တန္တိ ¶ သမ္ဗန္ဓော။ တတောတိ ဝဿသဟဿတော။ ပရိယတ္တိဓမ္မောပီတိ ပိသဒ္ဒေါ ပဋိဝေဓသဒ္ဓမ္မံ အပေက္ခတိ။ ဒွီသု သဒ္ဓမ္မေသု ဌိတေသု ပဋိပတ္တိသဒ္ဓမ္မော ဌိတောယေဝါတိ ကတွာ န ဝုတ္တံ။ တာနိယေဝါတိ ပဉ္စဝဿသဟဿာနိယေဝ။ ပရိယတ္တိယာ သတိ ပဋိဝေဓော န ဟောတီတိ နာပိ ဝတ္တဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ လိင်္ဂန္တိ သမဏဝေသံ၊ သမဏာကာရန္တိ အတ္ထော။

ဘိက္ခုနီဥပသမ္ပဒါနုဇာနနကထာ

၄၀၄။ ဣမာယ အနုပညတ္တိယာတိ မဟာပဇာပတိယာ အဋ္ဌဂရုဓမ္မပဋိဂ္ဂဟဏူပသမ္ပဒံ ဥပနိဓာယ အယံ ပညတ္တိ အနုပညတ္တိ နာမ၊ တာယ အနုပညတ္တိယာ ဥပသမ္ပာဒေတုန္တိ အတ္ထော။ မဟာပဇာပတိယာ သဒ္ဓိဝိဟာရိနိယော ကတွာတိ မဟာပဇာပတိံ ဥပဇ္ဈံ ကတွာ ပဉ္စသတာ သာကိယာနိယော တဿာ သဒ္ဓိဝိဟာရိနိယော ကတွာတိ အတ္ထော။ ဣတီတိ တသ္မာ အဟေသုန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဣမိနာ ဩဝါဒေနာတိ ဘဂဝတော ဣမိနာ ဩဝါဒေန။

၄၁၀။ ဧတိဿာတိ ဧတိဿာ ဘိက္ခုနိယာ။ တန္တိ ကမ္မံ။ အညသ္မိန္တိ အညသ္မိံ ကမ္မေ။ အညန္တိ ရောပိတဗ္ဗကမ္မတော အညံ ကမ္မံ။

၄၁၁။ ကဒ္ဒမောဒကေနာတိ ကဒ္ဒမေန အာလုဠိတေန ဥဒကေနေဝ။ ကဒ္ဒမာဒီသုပီတိ ပီသဒ္ဒေါ ‘‘ယေန ကေနစီ’’တိ ဧတ္ထ ယောဇေတဗ္ဗော။ ယေန ကေနစိပီတိ ဟိ အတ္ထော။ သန္နိပတိတွာတိ ဘိက္ခုနိသင်္ဃေန သန္နိပတိတွာ။ အပသာဒနီယန္တိ အပသာဒေတဗ္ဗံ ကမ္မံ။ ဧတ္တာဝတာတိ ဧတ္တကေန သာဝနမတ္တေန။ အဝန္ဒိယောတိ န ဝန္ဒေတဗ္ဗော၊ ဝန္ဒိတုံ န အရဟောတိ အတ္ထော။ တတောတိ တိက္ခတ္တုံ သာဝေတဗ္ဗတော။ န ဝန္ဒန္တီတိ ဘိက္ခုနိယော န ဝန္ဒန္တိ။ ဒိသွာပီတိ တံ ဘိက္ခုံ ဒိသွာပိ။ တေန ဘိက္ခုနာတိ အပသာဒနီယံ ဒဿေန္တေန ဘိက္ခုနာ၊ ခမာပေတဗ္ဗန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝိဟာရေယေဝါတိ ဘိက္ခူနံ ဝိဟာရေယေဝ။ တေန ဘိက္ခုနာတိ ဥပသင်္ကမိတဗ္ဗေန ¶ ဘိက္ခုနာ၊ ဝတ္တဗ္ဗန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ တတောတိ ဝတ္တဗ္ဗကာလတော။ သောတိ အပသာဒနီယံ ဒဿေန္တော ဘိက္ခု။ ဧတ္ထာတိ ဘိက္ခုနိက္ခန္ဓကေ။ ကမ္မဝိဘင်္ဂေတိ ပရိဝါရာဝသာနေ ကမ္မာနံ ဝိဘင်္ဂဋ္ဌာနေ (ပရိ။ အဋ္ဌ။ ၄၉၅-၄၉၆)။

ဩဘာသန္တီတိ အဝ ဟီနေန ဘာသန္တီတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အသဒ္ဓမ္မေန ဩဘာသန္တီ’’တိ။ ‘‘ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ သမ္ပယောဇေန္တီ’’တိ ဧတ္ထ ကမ္မကရဏေ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ပုရိသေ အသဒ္ဓမ္မေနာ’’တိ။ ဧတ္ထ ‘‘ပုရိသေ’’တိ ဣမိနာ ကမ္မံ ဒဿေတိ၊ ‘‘အသဒ္ဓမ္မေနာ’’တိ ဣမိနာ ကရဏံ။ ဝိဟာရပ္ပဝေသနေတိ ဘိက္ခူနံ ဝိဟာရပ္ပဝေသနေ။ ဩဝါဒံ ဌပေတုန္တိ ဧတ္ထ ဩဝါဒဋ္ဌပနာကာရံ ဒဿေန္တော ¶ အာဟ ‘‘န ဘိက္ခုနုပဿယ’’န္တိအာဒိ။ ဩဝါဒတ္ထာယာတိ ဩဝါဒပဋိဂ္ဂဟဏတ္ထာယ။ မာ ကရိတ္ထာတိ မာ ကရေယျာထ။

၄၁၆။ ဂိဟိဒါရိကာယောတိ ဂိဟိဘူတာ ဒါရိကာယော ဗန္ဓန္တိ ဝိယာတိ ယောဇနာ။ ဃနပဋ္ဋကေနာတိ ဃနဘူတေန ပဋ္ဋေန နိယုတ္တေန။ ဧကပရိယကန္တိ ဧတ္ထ ဧကဝါရံ ကဋိယံ ပရိက္ခိပိတွာ ကတံ ကာယဗန္ဓနံ ဧကပရိယကန္တိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဧကဝါရံ ပရိက္ခိပနက’’န္တိ။ တတ္ထ ပရိက္ခိပနကန္တိ ကဋိယံ ပရိက္ခိပနာရဟံ။

ဝိလီဝေနာတိ ဧတ္ထ ဗဟုတ္ထေ ဧကဝစနန္တိ အာဟ ‘‘သဏှေဟိ ဝိလီဝေဟီ’’တိ။ ‘‘ကတပဋ္ဋေနာ’’တိ ဣမိနာ ပါဠိယံ ‘‘ကတေနာ’’တိ ပါဌသေသံ ဒဿေတိ။ သေတဝတ္ထပဋ္ဋေနာတိ သေတဝတ္ထေန ကတေန ပဋ္ဋေန။ ကတဝေဏိယာတိ ကတာယ ဝေဏိယာ။ ဣမိနာ ဒုဿေန ကတာ ဝေဏိ ဒုဿဝေဏီတိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ ဧသေဝ နယော ပုရိမပစ္ဆိမပဒေသုပိ။ စောဠကာသာဝန္တိ စောဠမေဝ ကသာဝေန ရတ္တတ္တာ စောဠကာသာဝံ။

အဋ္ဌိလ္လေနာတိ အဒ္ဒေန အဋ္ဌိနာ။ ‘‘ဂေါဇင်္ဃဋ္ဌိကေ’’တိ ဣမိနာ အဋ္ဌိနော သမ္ဗန္ဓံ ဒဿေတိ။ ဟတ္ထံ ကောဋ္ဋာပေန္တီတိ ဧတ္ထ ဟတ္ထံ နာမ အဂ္ဂဗာဟမေဝါဓိပ္ပေတံ၊ န ကပ္ပရတော ပဋ္ဌာယာတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အဂ္ဂဗာဟ’’န္တိ။ ပိဋ္ဌိဟတ္ထန္တိ ဟတ္ထပိဋ္ဌိံ။ ပိဋ္ဌိပါဒန္တိ ပါဒပိဋ္ဌိံ။

၄၁၇။ ဝုတ္တနယာနေဝါတိ ¶ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာနံ မုခလိမ္ပနာဒီသု (စူဠဝ။ အဋ္ဌ။ ၂၄၇) ဝုတ္တနယာနေဝ။ အင်္ဂဒေသေတိ သရီရပ္ပဒေသေ။ ဂဏ္ဍပ္ပဒေသေတိ ကပေါလပ္ပဒေသေ။ သာလောကေ တိဋ္ဌန္တီတိ ဧတ္ထ သံဝိဇ္ဇတိ အာလောကော ဧတ္ထာတိ သာလောကန္တိ ကတွာ ဒွါရံ ဂဟေတဗ္ဗံ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဒွါရံ ဝိဝရိတွာ’’တိ။ ဝုဋ္ဌာပေန္တီတိ ဥပသမ္ပာဒေန္တိ။ သူနံ ဌပေန္တီတိ ဧတ္ထ သူနာသဒ္ဒေါ မံသပရိယာယောတိ အာဟ ‘‘မံသံ ဝိက္ကိဏန္တီ’’တိ။ တေနာတိ ဒါသေန။ ဣဒံ ပဒံ ‘‘ကာရေန္တီ’’တိ ပဒေ ကာရိတကမ္မံ။ ‘‘ဟရိတကဉ္စေဝ ပက္ကဉ္စာ’’တိ ဣမိနာ ဟရိတကပက္ကိကန္တိ ပဒဿ ဒွန္ဒဝါကျံ ဒဿေတိ။ တတ္ထ ဟရိတကန္တိ ဟရိတမေဝ ပဏ္ဏံ။ ပက္ကန္တိ သေဒိတံ ပဏ္ဏံ။

၄၁၈။ ကထိတာယေဝါတိ စီဝရက္ခန္ဓကေ ကထိတာယေဝ။

၄၁၉။ ပါဠိမုတ္တကဝိနိစ္ဆယောတိ ပါဠိယံ ဝုတ္တဝိနိစ္ဆယတော မုတ္တော ဝိနိစ္ဆယော။ ပါဠိမုတ္တကဝိနိစ္ဆယံ ဝိတ္ထာရေန္တော အာဟ ‘‘သစေ ဟီ’’တိအာဒိ။ ယော ကောစိ ကာလံ ကရောန္တော ဝဒတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ မမစ္စယေနာတိ မမ အတိက္ကမေန။ အညဿာတိ ဝုတ္တေဟိ ဥပဇ္ဈာယာဒီဟိ အညဿ ¶ ။ တေသန္တိ ဥပဇ္ဈာယာဒီနံ။ န ဟောတီတိ ပရိက္ခာရော န ဟောတိ။ ဟီတိ သစ္စံ၊ ယသ္မာ ဝါ။ အစ္စယဒါနန္တိ အစ္စယေန ဟောတူတိ ဒါနံ။ န ရုဟတီတိ ပဉ္စန္နံ သဟဓမ္မိကာနံ ပဗ္ဗဇိတဿ ဝါ ဂဟဋ္ဌဿ ဝါ ယဿ ကဿစိ အစ္စယဒါနံ တေသံ န ရုဟတိ၊ သင်္ဃဿေဝ ရုဟတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ဂိဟီနံ ပန အစ္စယဒါနန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ရုဟတီတိ ဂိဟီနံ ပဗ္ဗဇိတဿ ဝါ ဂဟဋ္ဌဿ ဝါ ယဿ ကဿစိ အစ္စယဒါနံ တေသံ ရုဟတိ၊ တေသံယေဝ သန္တကော ဟောတီတိ အဓိပ္ပာယော။

၄၂၀။ ပုရာဏမလ္လီတိ ဧတ္ထ မလ္လဿ ဘရိယာ မလ္လီ၊ ပုရာဏေ မလ္လီ ပုရာဏမလ္လီတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ပုရာဏေ’’တိအာဒိ။ ‘‘ဂိဟိကာလေ’’တိ ဣမိနာ ‘‘ပုရာဏေ’’တိ ဧတ္ထ ဏပစ္စယဿ သရူပံ ဒဿေတိ။ မလ္လဿာတိ မုဋ္ဌိမလ္လဿ။ ပုရိသဗျဉ္ဇနန္တိ ဧတ္ထ ဗျဉ္ဇနသဒ္ဒေါ နိမိတ္တပရိယာယောတိ အာဟ ‘‘ပုရိသနိမိတ္တ’’န္တိ။ စိတ္တန္တိ ရာဂစိတ္တံ။

၄၂၁။ ယန္တိ ¶ ယံ ဝတ္ထု၊ အဂ္ဂန္တိ ပဌမဘာဂံ။ အသပ္ပာယန္တိ အတ္တနော အသပ္ပာယံ။

ဟိယျောတိ အတီတာနန္တရာဟနိ။ အညသ္မိန္တိ ဘိက္ခုနီဟိ အညသ္မိံ။ ‘‘ဘိက္ခုနီဟီ’’တိ ပဒံ ‘‘ပဋိဂ္ဂါဟာပေတွာ’’တိ ပဒေ ကာရိတကမ္မံ။ ဟီတိ သစ္စံ၊ ယသ္မာ ဝါ။

၄၂၆။ ‘‘ဘောဇနကာလ’’န္တိ ဣမိနာ ‘‘ကာလံ ဝီတိနာမေသု’’န္တိ ဧတ္ထ ကာလဝိသေသံ ဒဿေတိ။

ပုရေတိ အာဒိမှိ။ တာသန္တိ အဋ္ဌန္နံ ဘိက္ခုနီနံ။ အဗ္ဘန္တရိမာတိ အဗ္ဘန္တရေ ပရိယာပန္နာ။ အညာတိ အဋ္ဌဟိ ဘိက္ခုနီဟိ အညာ။ နဝကတရာ ဟောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဌပေတွာ ဘတ္တဂ္ဂ’’န္တိ ဣမိနာ အညတ္ထ သဗ္ဗတ္ထ ယထာဝုဍ္ဎံ န ပဋိဗာဟိတဗ္ဗန္တိ ဧတ္ထ အညသဒ္ဒဿ အပါဒါနံ ဒဿေတိ။ အညသ္မိန္တိ ဧတ္ထ သ္မိံဝစနေန တ္ထပစ္စယဿ အတ္ထံ ဒဿေတိ။ ‘‘စတုပစ္စယဘာဇနီယဋ္ဌာနေ’’တိ ဣမိနာ သရူပံ ဒဿေတိ။

၄၃၀။ ဒူတေနပိ ဥပသမ္ပာဒေတုန္တိ ဧတ္ထ ကိံ သဗ္ဗထာ ဒူတေန ဥပသမ္ပဒါ ဝဋ္ဋတီတိ အာဟ ‘‘ဒူတေန…ပေ… ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ ယေန ကေနစိ အန္တရာယေနာတိ သမ္ဗန္ဓော၊ အသတိ အန္တရာယေ န ဝဋ္ဋတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ကမ္မဝါစာပရိယောသာနေ ဥပသမ္ပန္နာဝ ဟောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တာဝဒေဝါတိ ဥပသမ္ပန္နက္ခဏေယေဝ။

၄၃၁။ နဝကမ္မမ္ပီတိ ¶ ပိသဒ္ဒေါ ဥဒေါသိတဥပဿယေ အပေက္ခတိ။

၄၃၂။ တဿာတိ တဿာ ဣတ္ထိယာ။ ယာဝ သော ဒါရကော ဝိညုတံ ပါပုဏာတီတိ ဧတ္ထ ကထံ ဝိညုဘာဝေါ ဂဟေတဗ္ဗောတိ အာဟ ‘‘ယာဝ ခါဒိတု’’န္တိအာဒိ။

ဌပေတွာ သာဂါရန္တိ ဧတ္ထ သကာရော သဟသဒ္ဒကာရိယော၊ အဂါရန္တိ စ သေယျာဂါရန္တိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘သဟာဂါရသေယျမတ္တံ ဌပေတွာ’’တိ။ ယထာ အညသ္မိံ ပုရိသေ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗံ၊ ဧဝံ တထာတိ ယောဇနာ။ ‘‘အညသ္မိ’’န္တိ ဣမိနာ ပါဠိယံ အညေ ပုရိသေတိ ဧတ္ထ သ္မိံဝစနဿ သဗ္ဗနာမတော ဧကာရာဒေသော ¶ ဒဿိတော၊ တံဒဿနေန စ ကစ္စာယနေ (ကစ္စာယနေ ၁၁၀ သုတ္တေ) သဗ္ဗနာမတော သ္မိံဝစနဿ ဧကာရာဒေသနိသေဓနံ အနိစ္စန္တိ ဒဿေတိ။

၄၃၄။ ‘‘ယဒေဝ သာ ဝိဗ္ဘန္တာ’’တိ ဣမိနာ ဒဿေတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ယသ္မာ’’တိ ဣမိနာ ယဒေဝါတိ ဧတ္ထ ယံသဒ္ဒဿ ကာရဏတ္ထံ ဒဿေတိ။ ဩဒါတာနိ ဝတ္ထာနိ နိဝတ္ထာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘တသ္မာယေဝါ’’တိ ဣမိနာ တဒေဝါတိ ပဒဿ ကာရဏတ္ထမေဝ ဒဿေတိ။ ‘‘န သိက္ခာပစ္စက္ခာနေနာ’’တိ ဣမိနာ ဧဝတ္ထဖလံ ဒဿေတိ။ သာ ပုန ဥပသမ္ပဒံ န လဘတီတိ သာ ဝိဗ္ဘန္တာ ဘိက္ခုနီ ပုန ဥပသမ္ပဒံ န လဘတိ။

ပဗ္ဗဇ္ဇမ္ပိ န လဘတီတိ တိတ္ထာယတနသင်္ကန္တာ ဘိက္ခုနီ ပဗ္ဗဇ္ဇမ္ပိ န လဘတိ၊ ပဂေဝ ဥပသမ္ပဒံ။

ပါဒေ သမ္ဗာဟန္တာတိ ဘိက္ခုနီနံ ပါဒေ သမ္ဗာဟန္တာ။ ကေသေတိ ဘိက္ခုနီနံ ကေသေ။ တတြာတိ ‘‘ကုက္ကုစ္စယန္တာ န သာဒိယန္တီ’’တိ ဝစနေ။ ဧကေ အာစရိယာ ဝဒန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ သာရတ္တာ ဟောန္တီတိ ယောဇနာ။ ဧတ္ထာတိ ပုရိသာနံ အဘိဝါဒနာဒီသု။ ဣဒန္တိ ပုရိသာနံ အဘိဝါဒနာဒိ၊ ‘‘အနုညာတ’’န္တိ ပဒေ ဝုတ္တကမ္မံ ‘‘ဝဋ္ဋတီ’’တိ ပဒေ ဝုတ္တကတ္တာ။ အထ ဝါ ဩဒိဿ အနုညာတံ ဣဒံ ပုရိသာနံ အဘိဝါဒနာဒိ ဝဋ္ဋတီတိ ယောဇနာ။ ဧဝဉှိ သတိ ‘‘ဩဒိဿ အနုညာတ’’န္တိ ပဒံ ဟေတုအန္တောဂဓဝိသေသနံ၊ ဩဒိဿ အနုညာတတ္တာ ဝဋ္ဋတီတိ အဓိပ္ပာယော။ တန္တိ အဋ္ဌကထာသု ဝုတ္တဝစနံ။ ဟီတိ သစ္စံ၊ ယသ္မာ ဝါ။

၄၃၅။ ပလ္လင်္ကေန နိသီဒန္တီတိ ဧတ္ထ အာသနပလ္လင်္ကံ ပဋိက္ခိပန္တော အာဟ ‘‘ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ နိသီဒန္တီ’’တိ။ တတ္ထ အာဘုဇိတွာတိ အာဗန္ဓိတွာ။ ကူပေါတိ ဝစ္စကူပေါ။ ဥပရီတိ ကူပတော ¶ ဥပရိ။ ‘‘သဗ္ဗဒိသာသု ပညာယတီ’’တိ ဣမိနာ ပဋိစ္ဆန္နမေဝ အတ္ထိ၊ န ဥပရိ ဆန္နန္တိ ဒဿေတိ။

၄၃၆။ ကုဏ္ဍကန္တိ ကဏံ။ ဧတ္ထာတိ ဘိက္ခုနိက္ခန္ဓကေ။

ဣတိ ဘိက္ခုနိက္ခန္ဓကဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။

၁၁။ ပဉ္စသတိကက္ခန္ဓကံ

၁။ ခုဒ္ဒါနုခုဒ္ဒကသိက္ခာပဒကထာ

၄၄၁။ ပဉ္စသတိကက္ခန္ဓကေ ¶ ‘‘စတ္တာရိ…ပေ… ခုဒ္ဒကာနီ’’တိ ဧဝမာဒိ ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ပရိယာယေနာတိ ကာရဏေန။ ဓူမကာလိကန္တိ ဧတ္ထ ဓူမဿ ကာလော ဓူမကာလော၊ ဓူမဿ ဥဋ္ဌိတကာလောတိ အတ္ထော။ သော ဧတဿတ္ထီတိ ဓူမကာလိကံ၊ သိက္ခာပဒပညတ္တံ။ ဣတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ယာဝါ’’တိအာဒိ။

၄၄၃။ ဣဒန္တိ ‘‘ကတမာနိ ပန ဘန္တေ ခုဒ္ဒါနုခုဒ္ဒကာနိ သိက္ခာပဒါနီ’’တိ အပုစ္ဆနံ။ ‘‘တယာ’’တိ ဣမိနာ ဣဒံ တေတိ ဧတ္ထ တေသဒ္ဒဿ ‘‘တုယှံ၊ တဝါ’’တိ အတ္ထေ ပဋိက္ခိပတိ။ အာပတ္တိန္တိ ဒုက္ကဋာပတ္တိံ။ ဟီတိ သစ္စံ၊ ယသ္မာ ဝါ။ တေတိ ထေရာ။ ‘‘သင်္ဃော…ပေ… န သမုစ္ဆိန္ဒတီ’’တိ ဧတံ ဝစနံ အနုဿာဝိတန္တိ ယောဇနာ။ ‘‘ဒေသေဟိ တံ အာဝုသော ဒုက္ကဋ’’န္တိ ဣဒမ္ပိ စ ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ထေရော ပနာတိ အာနန္ဒတ္ထေရော ပန အာဟာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထာတိ အပုစ္ဆနေ။ ယထာတိ ယေနာကာရေန။ စတူသု ဌာနေသူတိ ‘‘ဘဂဝတော ဝဿိကသာဋိကံ အက္ကမိတွာ သိဗ္ဗေသီ’’တိအာဒီသု စတူသု ဌာနေသု။ ဧတ္ထာတိ ပဉ္စသတိကက္ခန္ဓကေ။

ဣတိ ပဉ္စသတိကက္ခန္ဓကဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။

၁၂။ သတ္တသတိကက္ခန္ဓကံ

ဒသဝတ္ထုကထာ

၄၄၇။ သတ္တသတိကက္ခန္ဓကေ ¶ ဝဍ္ဎေန္တိ ကဋသိန္တိ ဧတ္ထ ကဋသီသဒ္ဒေါ သုသာနဘူမိဝါစကောတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ပုနပ္ပုနံ ကဠေဝရံ နိက္ခိပမာနာ ဘူမိံ ဝဍ္ဎေန္တီ’’တိ။ တတ္ထ ကဠေဝရန္တိ ဒေဟံ။ တဉှိ ကဠေ အင်္ဂပစ္စင်္ဂါနံ အဝယဝေ သမ္ပိဏ္ဍေတွာ ဝရိယတိ ဣစ္ဆိယတီတိ ကဠေဝရန္တိ ဝုစ္စတိ။ ဧဝံ ဃောရံ ကဋသိံ ဝဍ္ဎေန္တာဝ ပုနဗ္ဘဝံ အာဒိယန္တီတိ ယောဇနာ။

၄၅၄။ ပါပကံ ¶ နော အာဝုသော ကတန္တိ ဧတ္ထ နောသဒ္ဒေါ အမှသဒ္ဒကာရိယော၊ ဆဋ္ဌီကတ္တာ စ ဟောတီတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အာဝုသော အမှေဟိ ပါပကံ ကတ’’န္တိ။

၄၅၅။ ‘‘ပိယဝစန’’န္တိ ဣမိနာ ကတမေန တွံ ဘူမိ-ဝိဟာရေနာတိ ဧတ္ထ ဘူမိသဒ္ဒေါ ပိယဝါစကော ရုဠှီသဒ္ဒေါတိ ဒဿေတိ။ ‘‘အာမန္တေတီ’’တိ ဣမိနာ အာလပနပဒန္တိ ဒဿေတိ။ အာဝုသော ဘူမီတိ အတ္ထော။ ကုလ္လဝိဟာရော နာမ မေတ္တာဝိဟာရော၊ သော စ ဟေဋ္ဌိမဈာနတ္တယေ ယုတ္တတ္တာ ဥတ္တာနဝိဟာရောတိ အာဟ ‘‘ဥတ္တာနဝိဟာရေနာ’’တိ။

၄၅၇။ သာဝတ္ထိယာတိ သာဝတ္ထိနဂရေ။ သုတ္တဝိဘင်္ဂေတိ ပဒဘာဇနီယေ။ ပဋိက္ခိတ္တဘာဝံ ဝိတ္ထာရေန္တော အာဟ ‘‘တတြ ဟီ’’တိအာဒိ။ တတြာတိ သုတ္တဝိဘင်္ဂေ၊ ပဋိက္ခိတ္တံ ဟောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတြာတိ ‘‘သန္နိဓိကာရကေ အသန္နိဓိကာရကသညီ’’တိအာဒိဝစနေ။ ဧကေ အာစရိယာ ဧဝံ မညန္တီတိ ယောဇနာ။ ကိန္တိ မညန္တီတိ အာဟ ‘‘ယော ပန ဘိက္ခူ’’တိအာဒိ။ အလောဏကံ ယမ္ပိ အာမိသန္တိ ယောဇနာ။ တေနာတိ ပုရေပရိဂ္ဂဟိတလောဏေန။ တန္တိ အာမိသံ။ တဒဟုပဋိဂ္ဂဟိတမေဝါတိ တသ္မိံ အဟနိ ပဋိဂ္ဂဟိတမေဝ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ တဒဟုပဋိဂ္ဂဟိတမေဝ၊ တသ္မာ။ ဝဒတောတိ ဝဒန္တဿ၊ ဘဂဝတော ဝစနေနာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧတ္ထာတိ အလောဏကာမိသပရိဘုဉ္ဇနေ၊ ဒုက္ကဋေန ဘဝိတဗ္ဗံ ဣတိ မညန္တီတိ ယောဇနာ။ တေတိ ဧကေ အာစရိယာ။ ဒုက္ကဋေနပီတိ ပိသဒ္ဒေန ပဂေဝ ပါစိတ္တိယေနာတိ ဒဿေတိ။ ဟီတိ သစ္စံ၊ ယသ္မာ ဝါ။ ဧတ္ထာတိ ယာဝဇီဝိကယာဝကာလိကေသု။ ယာဝဇီဝိကံ န တဒဟုပဋိဂ္ဂဟိတံ၊ ယာဝကာလိကမေဝ တဒဟုပဋိဂ္ဂဟိတန္တိ ယောဇနာ။ တဒဟုပဋိဂ္ဂဟိတဉ္စ ယာဝကာလိကန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ တံ ဒုက္ကဋံ တုမှေ ယဒိ ¶ မညထာတိ ယောဇနာ။ ယာဝဇီဝိကမိဿန္တိ လောဏသင်္ခါတေန ယာဝဇီဝိကေန သံသဋ္ဌံ။ ဗျဉ္ဇနမတ္တန္တိ ဝိကာလေ န ကပ္ပတီတိ ဗျဉ္ဇနမတ္တံ။

ဧတ္ထာတိ ‘‘ယာဝကာလိကေန ဘိက္ခဝေ’’တိအာဒိဝစနေ (မဟာဝ။ ၃၀၅) တဒဟုပဋိဂ္ဂဟိတံ ယာဝဇီဝိကန္တိ ယောဇနာ။ ယာဝကာလိကဿ ဂတိ ဝိယ ဂတိ ဧတဿာတိ ¶ ယာဝကာလိကဂတိကံ။ တသ္မာ ဒုက္ကဋံ န ဟောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧတ္ထာတိ ပုရေပဋိဂ္ဂဟိတလောဏေန အာမိသပရိဘုဉ္ဇနေ။ တဒဟုပဋိဂ္ဂဟိတံ ယာဝကာလိကေန သမ္ဘိန္နရသံ ယာဝဇီဝိကန္တိ ယောဇနာ။ တန္တိ ယထာဝုတ္တံ ယာဝဇီဝိကံ၊ ဝိကာလဘောဇနပါစိတ္တိယာ ဧဝ ကာရဏံ ဟောတီတိ ယောဇနာ။ ဧဝန္တိ တထာ၊ အဇ္ဇ ပဋိဂ္ဂဟိတမ္ပိ ယာဝဇီဝိကန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ အပရဇ္ဇု ပဋိဂ္ဂဟိတေန ယာဝကာလိကေနာတိ ယောဇနာ။ တန္တိ ယာဝဇီဝိကေန သမ္မိဿံ ယာဝကာလိကံ၊ အဇာနန္တောပီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဣဒန္တိ ယထာဝုတ္တံ ယာဝကာလိကံ။ တတောတိ သန္နိဓိဘောဇနပါစိတ္တိယတော။ ဟီတိ သစ္စံ။ ‘‘သာဝတ္ထိယာ သုတ္တဝိဘင်္ဂေ’’တိ ဣဒံ ဗျာကရဏံ ပရိသုဒ္ဓန္တိ ယောဇနာ။

‘‘ရာဇဂဟေ ဥပေါသထသံယုတ္တေ’’တိ ဣဒံ ဝစနံ ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဥပေါသထသံယုတ္တေတိ ဥပေါသထေန သမ္ဗန္ဓေ ဥပေါသထက္ခန္ဓကေ။ ကိံ သန္ဓာယ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘န ဘိက္ခဝေ…ပေ… ဒုက္ကဋဿာတိ (မဟာဝ။ ၁၄၁) ဧတံ သန္ဓာယာ’’တိ။ အတိသာရေတိ အတိက္ကမိတွာ သရဏေ ဂမနေ ပဝတ္တနေတိ အတ္ထော။ နိမိတ္တတ္ထေ စေတံ ဘုမ္မံ။ ‘‘စမ္ပေယျကေ ဝိနယဝတ္ထုသ္မိ’’န္တိ ဣဒံ ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘စမ္ပေယျက္ခန္ဓကေ အာဂတ’’န္တိ ဣမိနာ စမ္ပေယျေ အာဂတံ စမ္ပေယျကန္တိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။

ဓမ္မိကန္တိ ဘူတေန ပဝတ္တံ။ သုတ္တဝိဘင်္ဂေ ဟိ ယသ္မာ အာဂတန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဒသာယေဝါတိ ဒသာယမေဝ၊ အာဓာရေ စေတံ ဘုမ္မံ။ ဝိဒတ္ထိမတ္တာတိ ဝိဒတ္ထိပမာဏာ။ ဒသာယ ဝိနာတိ ဒသံ ဝဇ္ဇေတွာ။ တံ ပမာဏန္တိ ဝိဒတ္ထိတ္တယသင်္ခါတံ တံ ပမာဏံ ကရောန္တဿ ဝုတ္တပါစိတ္တိယံ အာပဇ္ဇတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘တံ အတိက္ကာမယတော ဆေဒနကံ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ (ပါစိ။ ၅၃၃) ဣဒံ ဝစနံ အာဂတမေဝ ဟောတီတိ ယောဇနာ။ သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗသ္မိံ သတ္တသတိကက္ခန္ဓကေ။

ဣတိ သမန္တပါသာဒိကာယ ဝိနယသံဝဏ္ဏနာယ

သတ္တသတိကက္ခန္ဓကဝဏ္ဏနာယ

ယောဇနာ သမတ္တာ။

ဒွိဝဂ္ဂသင်္ဂဟာတိ ¶ မဟာဝဂ္ဂစူဠဝဂ္ဂဝသေန ဒွီဟိ ဝဂ္ဂေဟိ သင်္ဂဟိတာ။ ဒွါဝီသတိပဘေဒနာတိ မဟာဝဂ္ဂေ ¶ ဒသ၊ စူဠဝဂ္ဂေ ဒွါဒသာတိ ဧဝံ ဒွါဝီသတိပကာရာ။ ပဉ္စက္ခန္ဓဒုက္ခပ္ပဟာယိနောတိ ပဉ္စက္ခန္ဓသင်္ခါတံ ဒုက္ခံ ပဇဟနသီလဿ၊ ဘဂဝတောတိ သမ္ဗန္ဓော။ အာသာပီတိ ဣစ္ဆာပိ။ အယံ ပနေတ္ထ ယောဇနာ-ပဉ္စက္ခန္ဓဒုက္ခပ္ပဟာယိနော ဘဂဝတော သာသနေ ဒွိဝဂ္ဂသင်္ဂဟာ ဒွါဝီသတိပဘေဒနာ ယေ ခန္ဓကာ ဘဂဝတာ ဝုတ္တာ၊ တေသံ ခန္ဓကာနံ ဧသာ ဝဏ္ဏနာ အန္တရာယံ ဝိနာ ယထာ သိဒ္ဓါ၊ ဧဝံ တထာ ပါဏီနံ ကလျာဏာ အာသာပိ သိဇ္ဈန္တူတိ။

ဣတိ သမန္တပါသာဒိကာယ ဝိနယသံဝဏ္ဏနာယ

စူဠဝဂ္ဂသံဝဏ္ဏနာယ

ယောဇနာ သမတ္တာ။

ဇာဒိလဉ္ဆိတနာမေန၊ နေကာနံ ဝါစိတော မယာ၊

စူဠဝဂ္ဂခန္ဓကဿ၊ သမတ္တော ယောဇနာနယောတိ။

နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ

ပါစိတျာဒိယောဇနာ