📜

ပရိဝါရဝဂ္ဂယောဇနာ

စူဠဝဂ္ဂခန္ဓကဿေဝံ ¶ ¶ ၊ ကတွာန ယောဇနာနယံ၊

အဓုနာ ပရိဝါရဿ၊ ကရိဿံ ယောဇနာနယံ။

သောဠသမဟာဝါရော

ပညတ္တိဝါရယောဇနာ

ဧဝံ ဒွါဝီသတိခန္ဓကာနံ သံဝဏ္ဏနံ ကတွာ ဣဒါနိ ‘‘ပရိဝါရော’’တိ သင်္ဂဟမာရူဠှဿ ဝိနယဿ သံဝဏ္ဏနံ ကရောန္တော အယမာစရိယော ပဌမံ တာဝ အနုသန္ဓိဒဿနမုခေန ပဋိညံ ကာတုကာမော ¶ အာဟ ‘‘ဝိသုဒ္ဓပရိဝါရဿာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ဝိသုဒ္ဓပရိဝါရဿာတိ ဝိသုဒ္ဓါယ စတုပရိသာယ ပရိဝါရိတဿ၊ အထဝါ ဝိသုဒ္ဓေန စတုပရိသသင်္ခါတေန ပရိဝါရေန သမန္နာဂတဿ ဘဂဝတောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ပရိဝါရေ ဟိ ဝိသုဒ္ဓေ တေန ပရိဝါရိတော၊ တံပရိဝါရိတော ဝါ ဘဂဝါပိ ဝိသုဒ္ဓါယေဝ နာမ ဟောတိ။ ဣမိနာ သံဝဏ္ဏိယမာနဿ ‘‘ပရိဝါရော’’တိ သင်္ဂဟမာရူဠှဿ ဒေသေတဗ္ဗဓမ္မဿ အနုရူပေန ဒေသကဘူတဿ ဘဂဝတော ထောမနံ ကတံ ဟောတိ။ ဓမ္မက္ခန္ဓသရီရဿာတိ သီလာဒိဓမ္မက္ခန္ဓသင်္ခါတေန သရီရေန သမန္နာဂတဿ၊ ဣမိနာ သံဝဏ္ဏိတာနံ ခန္ဓကာနမနုရူပေန ဘဂဝတော ထောမနံ ကတံ ဟောတိ။ ပကတိ ဟေသာစရိယာနံ ယဒိဒံ ဒေသေတဗ္ဗဓမ္မာနုရူပေန ဒေသကဿ ထောမနာ (သာရတ္ထ။ ဋီ။ ၁။ဂန္ထာရမ္ဘကထာ၊ ဝိသုဒ္ဓိ။ မဟာဋီ။ ၁။၁)။ အနန္တရာတိ အနန္တရေ ကာလေ။

ယောတိ ¶ ဝိနယော။ ပုဗ္ဗာဂတန္တိ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တေသု ဝိဘင်္ဂခန္ဓကေသု အာဂတံ။ နယန္တိ သဒ္ဒအတ္ထဝိနိစ္ဆယနယသင်္ခါတံ သဗ္ဗံ နယံ။ ဟိတွာတိ စဇိတွာ။ အနုတ္တာနတ္ထဝဏ္ဏနန္တိ အနုတ္တာနာနံ ပဒါနမတ္ထဝဏ္ဏနံ။ အယံ ပနေတ္ထ ယောဇနာ – ဝိသုဒ္ဓပရိဝါရဿ ဓမ္မက္ခန္ဓသရီရဿ ဘဂဝတော သာသနေ ခန္ဓကာနမနန္တရာ ‘‘ပရိဝါရော’’တိ ယော ဝိနယော သင်္ဂဟံ သမာရူဠှော၊ တဿ ဝိနယဿ ပုဗ္ဗာဂတံ နယံ ဟိတွာ ဣဒါနိ အနုတ္တာနတ္ထဝဏ္ဏနံ ကရိဿာမီတိ။

၁။ တတ္ထ တတ္ထာတိ ‘‘တဿ အနုတ္တာနတ္ထဝဏ္ဏနံ ကရိဿာမီ’’တိ ယော ပရိဝါရသင်္ခါတော ဝိနယော သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗဘာဝေန ဝုတ္တော၊ တတ္ထ။ သင်္ခေပတ္ထောတိ သမာသတ္ထော။ ယံ တေနာတိ ဧတ္ထ တသဒ္ဒဿ အနိယမနိဒ္ဒေသဘာဝံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ယော သော’’တိ။ တတ္ထ ယောတိ အနိယမ နိဒ္ဒေသော၊ တဿ ‘‘တေနာ’’တိ နိယမနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ သောတိ ပဒါလင်္ကာရော။ ဒွီသု ဟိ သဗ္ဗနာမေသု ယေဘုယျေန ပုဗ္ဗမေဝ ပဓာနံ၊ ပစ္ဆိမံ ပန ဝစနာလင်္ကာရံ။ ယော သော ဘဂဝါ ပညပေသီတိ သမ္ဗန္ဓော။ စိရဋ္ဌိတိကတ္ထန္တိ စိရံ ပဉ္စဝဿသဟဿကာလံ ဌိတိကတ္ထာယ၊ ‘‘ယာစိတော’’တိ စ ‘‘ပညပေသီ’’တိ စ သမ္ဗန္ဓော။ ဓမ္မသေနာပတိနာ ယာစိတောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ယာစိတော ဟုတွာ ပညပေသီတိ ယောဇနာ။ တေန ဘဂဝတာ ပညတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဇာနတာ ပဿတာ’’တိ ဒွိန္နံ ပဒါနံ ကမ္မမေဝ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘တဿ တဿာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ‘‘ပညတ္တိကာလ’’န္တိ ဣမိနာ ‘‘ဇာနတာ’’တိ ပဒဿ ကမ္မံ ဒဿေတိ၊ ‘‘ဒသ အတ္ထဝသေ’’တိ ဣမိနာ ‘‘ပဿတာ’’တိ ပဒဿ ကမ္မံ။

ဧဝံ ကမ္မဒဿနေန ယောဇနာနယံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ကရဏဒဿနေန အပရမ္ပိ ယောဇနာနယံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အပိစာ’’တိအာဒိ။ ‘‘ပုဗ္ဗေနိဝါသာဒီဟီ’’တိအာဒိသဒ္ဒေန ဒိဗ္ဗစက္ခုဿ ဝိသုံ ဂဟေတဗ္ဗတ္တာ ဣဒ္ဓိဝိဓဒိဗ္ဗသောတပရစိတ္တဝိဇာနနာနိ ဂဟေတဗ္ဗာနိ။ ဣမေဟိ ပဒေဟိ ‘‘ဇာနတာ၊ ပဿတာ’’တိ ¶ ဒွိန္နံ ပဒါနံ ပဉ္စန္နံ လောကိယအဘိညာနမေဝ ကရဏဘာဝံ ဒဿေတိ။ တီဟိ ဝိဇ္ဇာဟီတိ ပုဗ္ဗေနိဝါသဒိဗ္ဗစက္ခုအာသဝက္ခယဉာဏသင်္ခါတာဟိ တီဟိ ဝိဇ္ဇာဟိ။ ဆဟိ ဝါ ပန အဘိညာဟီတိ သဟ အာသဝက္ခယဉာဏေန ပဉ္စလောကိယာဘိညာသင်္ခါတာဟိ ဆဟိ အဘိညာဟိ။ သဗ္ဗတ္ထာတိ ¶ သဗ္ဗေသု တီသု ကာလေသု၊ ပဉ္စသုပိ ဉေယျဓမ္မေသု။ သမန္တစက္ခုနာတိ အနာဝရဏသဗ္ဗညုတညာဏသင်္ခါတေန သမန္တစက္ခုနာ။ ပညာယာတိ သဗ္ဗညုတပညာယ။ တိရောကုဋ္ဋာဒီတိ အာဒိသဒ္ဒေန တိရောပဗ္ဗတာဒယော သင်္ဂဏှာတိ။ မံသစက္ခုနာတိ ပသာဒစက္ခုနာ။ ပဋိဝေဓပညာယာတိ မဂ္ဂပညာယ။ ဒေသနာပညာယာတိ သဗ္ဗညုတပညာယ။ သဗ္ဗညုတပညာယေဝ ဟိ အတ္ထတော ဒေသနာပညာ နာမ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘တဿာ ပညာယ တေဇသာ။ အဘိဓမ္မကထာမဂ္ဂံ၊ ဒေဝါနံ သမ္ပဝတ္တယီတိ (ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ ဂန္ထာရမ္ဘကထာ ၅)။ ဣမေဟိ ပဒေဟိ အဝတ္ထာဝသေန ဝိသုံ ဝိသုံ ဒွိန္နံ ပဒါနံ ကရဏသမ္ဘဝံ ဒဿေတိ။ အရဟတာတိ အရီနံ အရာနဉ္စ ဟတတ္တာ၊ ပစ္စယာဒီနဉ္စ အရဟတ္တာ အရဟတာ။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေနာတိ သမ္မာ သာမဉ္စ သဗ္ဗဓမ္မာနံ ဗုဒ္ဓတ္တာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန၊ တေန ဘဂဝတာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ကေနာဘတန္တိ တံ ပဌမံ ပါရာဇိကံ ကေန အာဘတံ၊ ဣတိ သင်္ခေပတ္ထောတိ ယောဇနာ။

၂။ ပုစ္ဆာဝိသဇ္ဇနေ ပန ဧဝမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ ယံ တေန…ပေ… ပါရာဇိကန္တိ ဣဒံ ပဒံ ပစ္စုဒ္ဓရဏမတ္တမေဝါတိ သမ္ဗန္ဓော။ ပတိဥဒ္ဓရဏမတ္တမေဝ၊ န အတ္ထဒဿနန္တိ အတ္ထော။ ဧတ္ထာတိ ဧတေသု ပဒေသု။ ဧကာ ပညတ္တီတိ ဧကာ ပဌမပညတ္တိ။ အနုပညတ္တိယောတိ ပစ္ဆာ ဌပိတာ ပညတ္တိယော။

ဧတ္တာဝတာတိ ဧတ္တကေန ‘‘ဧကာ ပညတ္တိ၊ ဒွေ အနုပညတ္တိယော’’တိ ဝစနမတ္တေန ဝိဿဇ္ဇိတာ ဟောန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတိယံ ပုစ္ဆန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ကသ္မာ အနုပ္ပန္နပညတ္တိ တသ္မိံ နတ္ထီတိ အာဟ ‘‘အယံ ဟီ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ဟိ ယသ္မာ အညတြ နတ္ထိ၊ တသ္မာ နတ္ထီတိ ယောဇနာ။ ‘‘အနုပ္ပန္နေ ဒေါသေ ပညတ္တာ’’တိ ဣမိနာ အနုပ္ပန္နေ ဒေါသေ ပညပေတဗ္ဗာတိ အနုပ္ပန္နပညတ္တီတိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ သာတိ အနုပ္ပန္နပညတ္တိ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ အညတြ နတ္ထိ၊ တသ္မာ။ သဗ္ဗတ္ထပညတ္တီတိ ဧတ္ထ သဗ္ဗသ္မိံ ပဒေသေ ပညတ္တိ သဗ္ဗတ္ထပညတ္တီတိ အလုတ္တသမာသံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘မဇ္ဈိမဒေသေ စေဝါ’’တိအာဒိ။ ‘‘မဇ္ဈိမဒေသေ စေဝ ပစ္စန္တိမဇနပဒေသု စာ’’တိ ဣမိနာ ‘‘သဗ္ဗတ္ထာ’’တိ ပဒဿ သရူပံ ဒဿေတိ။ ပဒေသပညတ္တိံ အပနေတွာ သဗ္ဗတ္ထပညတ္တိံ ပါရိသေသနယေန ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဝိနယဓရပဉ္စမေနာ’’တိအာဒိ ¶ ။ တတ္ထ ဝိနယဓရပဉ္စမေနာတိ အနုဿာဝနာစရိယပဉ္စမေန။ ဧတ္ထေဝါတိ မဇ္ဈိမဒေသေယေဝ။ ဧတေဟီတိ စတူဟိ သိက္ခာပဒေဟိ။ သေသာနီတိ စတူဟိ သိက္ခာပဒေဟိ သေသာနိ။

သာဓာရဏပညတ္တီတိ ¶ ဧတ္ထ သာဓာရဏာ နာမ ဘိက္ခုဘိက္ခုနီနမေဝါတိ အာဟ ‘‘ဘိက္ခူနဉ္စေဝ ဘိက္ခုနီနဉ္စာ’’တိ။ ဣဒံ ပနာတိ ပဌမပါရာဇိကံ ပန၊ ပညတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝိနီတကထာမတ္တမေဝါတိ ဝိနီတဝတ္ထုပကာသကံ ကထာမတ္တမေဝ။ တာသန္တိ ဘိက္ခုနီနံ။ ဗျဉ္ဇနမတ္တမေဝါတိ ‘‘သာဓာရဏာ’’တိ စ ‘‘ဥဘတော’’တိ စ ဗျဉ္ဇနမတ္တမေဝ။ ဧတ္ထာတိ သာဓာရဏပညတ္တိဥဘတောပညတ္တိပဒေ။

‘‘နိဒါနေ အနုပဝိဋ္ဌ’’န္တိ ဣမိနာ ‘‘နိဒါနောဂဓ’’န္တိ ပဒဿ သတ္တမီသမာသဉ္စ ဩဂဓသဒ္ဒဿ အနုပဝိဋ္ဌတ္ထဉ္စ ဒဿေတိ။ ဩဂါဠှော ဟုတွာ ဓရတိ တိဋ္ဌတီတိ ဩဂဓံ။ နနု နိဒါနောဂဓေ သတိ ‘‘ပဌမေန ဥဒ္ဒေသေနာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ ကသ္မာ ‘‘ဒုတိယေန ဥဒ္ဒေသေနာ’’တိ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘နိဒါနောဂဓ’’န္တိ။ နိဒါနပရိယာပန္နမ္ပိ သမာနန္တိ နိဒါနပရိယာပန္နံ သမာနမ္ပီတိ ယောဇနာ။ ပိသဒ္ဒေါ ဂရဟတ္ထော၊ ပဂေဝ ဒုတိယေ ဥဒ္ဒေသေ ပရိယာပန္နေတိ ဒဿေတိ။ ‘‘သီလဝိပတ္တိအာဒီန’’န္တိ ဝစနံ ဝိတ္ထာရေန္တော အာဟ ‘‘ပဌမာ ဟီ’’တိအာဒိ။

ဒွင်္ဂိကေနာတိ ကာယစိတ္တသင်္ခါတေန ဒွင်္ဂိကေန။ နနု ‘‘ဧကေန သမုဋ္ဌာနေနာ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ ‘‘ကာယတောယေဝါ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ အထ ကသ္မာ ‘‘ကာယတော စ စိတ္တတော စ သမုဋ္ဌာတီ’’တိ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ဧတ္ထ ဟီ’’တိအာဒိ။ ဧတ္ထာတိ ‘‘ဧကေန သမုဋ္ဌာနေနာ’’တိ ဝစနေ။ စိတ္တန္တိ သေဝနစိတ္တံ။ အာပန္နောသီတိ တွံ အာပန္နော အသီတိ ယောဇနာ။ အာမ အာပန္နောမှီတိ အာမ အဟံ အာပန္နော အမှီတိ ယောဇနာ။ တာဝဒေဝါတိ တသ္မိံ ပဋိဇာနက္ခဏေယေဝ။ တံ ပုဂ္ဂလန္တိ ပါရာဇိကမာပန္နံ တံ ပုဂ္ဂလံ။ တပ္ပစ္စယာတိ တဿ ပါရာဇိကမာပန္နဿ ကာရဏာ။ ‘‘န ကတမေန သမထေန သမ္မတီ’’တိ ယံ ပန ဝစနံ ဝုတ္တန္တိ ယောဇနာ။ တန္တိ ဝစနံ၊ ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

ဝုတ္တမာတိကာ ပညတ္တီတိ ဝုတ္တမာတိကာသင်္ခါတာ ပညတ္တိ ဝိနယော နာမာတိ ယောဇနာ။ မာတိကာ ဟိ ယသ္မာ ပညပီယတိ သင်္ခေပေန ဌပီယတိ၊ ပကာရံ ဇာနာပေတိ ဝါ၊ တသ္မာ ပညတ္တီတိ ဝုစ္စတိ။ ‘‘ပဒဘာဇနံ ဝုစ္စတီ’’တိ ¶ ဣမိနာ ဝိတ္ထာရေန ဘာဇိယတိ ဧတာယာတိ ဝိဘတ္တီတိ ဒဿေတိ။ ဝီတိက္ကမောတိ ကာယဝါစာဝီတိက္ကမော။ သော ဟိ န သံဝရတိ ကာယဝါစံ န ပိဒဟတီတိ အသံဝရောတိ ဝုစ္စတိ။ ယေသံ ဝတ္တတီတိ ဧတ္ထ ဝတ္တတိကိရိယာယ ကတ္တာရံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဝိနယပိဋကဉ္စ အဋ္ဌကထာ စာ’’တိ။ ပဂုဏာတိ ဝါစုဂ္ဂတာ။ တေတိ တေ ပုဂ္ဂလာ၊ ဓာရေန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဟီတိ သစ္စံ၊ ယသ္မာ ဝါ။ ဧတဿာတိ ပဌမပါရာဇိကဿ။ ကေနာဘတန္တိ ဧတ္ထ ဘရဓာတုယာ ဓာရဏပေါသနတ္ထေသု (ပါဏိနီ ၁၀၈ ဓာတုပါဌေ) ဓာရဏတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ကေန အာနီတ’’န္တိ ¶ ။ ‘‘ပရမ္ပရာယ အာနီတ’’န္တိ ဣမိနာ ပရမ္ပရာဘတန္တိ ပဒဿ တတိယာသမာသံ ဒဿေတိ။ အထဝါ ‘‘ကေနာဘတ’’န္တိ ပုစ္ဆာယ အနုရူပံ ယကာရလောပဝသေန ဝါကျန္တိ ဒဿေတိ။

၃။ ဥပါလိ ဒါသကော စေဝါတိအာဒိကာ ဂါထာယော ကိမတ္ထံ ကေဟိ ဌပိတာတိ အာဟ ‘‘ဣဒါနီ’’တိအာဒိ။ တန္တိ ပရံ ပရံ။ တတ္ထာတိ တာသု ဂါထာသု။ ယန္တိ ဝစနံ။ ဣမိနာ နယေနာတိ ပဌမပါရာဇိကဿ ပုစ္ဆာဝိသဇ္ဇနေ ဝုတ္တေန ဣမိနာ နယေန။

ဣတိ မဟာဝိဘင်္ဂေ ပညတ္တိဝါရဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။

ကတာပတ္တိဝါရာဒိဝဏ္ဏနာ

၁၅၇။ ဣတောတိ ပညတ္တိဝါရတော၊ ပရံ ဝုတ္တာ သတ္တ ဝါရာ ဥတ္တာနတ္ထာ ဧဝါတိ ယောဇနာ။ ကတာပတ္တိဝါရောတိ ‘‘ကတာပတ္တီ’’တိ ပဒေန လက္ခိတော ဝါရော။ ဧသေဝ နယော သေသေသုပိ။ တဒနန္တရောတိ တေသံ သတ္တန္နံ ဝါရာနံ အနန္တရေ ဝုတ္တော။ သမုစ္စယဝါရောတိ သံ ဧကတော အာပတ္တိဝိပတ္တိအာဒယော ဥစိယန္တိ သမ္ပိဏ္ဍိယန္တိ ဧတ္ထာတိ သမုစ္စယော၊ သောယေဝ ဝါရော သမုစ္စယဝါရော။

၁၈၈။ တတောတိ တေဟိ အဋ္ဌဟိ ဝါရေဟိ၊ ပရံ ဝုတ္တာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ပစ္စယဝသေန ဝုတ္တော ဧကော ပညတ္တိဝါရောတိ ယောဇနာ။ ပစ္စယဝသေနာတိ ပစ္စယသဒ္ဒဿ ဝသေန။ တဿာတိ ပစ္စယဿ။ တေပီတိ အဋ္ဌ ¶ ဝါရာပိ။ ဣတီတိအာဒိ နိဂမနံ။ တတောတိ မဟာဝိဘင်္ဂတော၊ ပရံ အာဂတာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧဝံ ဣမေ ဒွတ္တိံသ ဝါရာတိ ယောဇနာ။ ဟီတိ သစ္စံ၊ ယသ္မာ ဝါ။ ဧတ္ထာတိ ဒွတ္တိံသဝါရေသု။

သမုဋ္ဌာနသီသဝဏ္ဏနာ

၂၅၇။ တဒနန္တရာယာတိ တေသံ ဒွတ္တိံသဝါရာနံ အနန္တရံ ဝုတ္တာယ သမုဋ္ဌာနကထာယ ဧဝမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ အနတ္တာ ဣတိ နိစ္ဆိတာတိ အနတ္တာတွေဝ ဝိနိစ္ဆိတာ။ ဣမိနာ အနတ္တာ ဣတိ နိစ္ဆယာတိ ဧတ္ထ စိဓာတုယာ ဝိနိစ္ဆယတ္ထံ ဒဿေတိ။ ‘‘အနိစ္စာကာရာဒီဟီ’’တိ ဣမိနာ သဘာဂဓမ္မာနန္တိ ဧတ္ထ အနိစ္စာကာရာဒီဟိ သမာနော ဘာဂေါ ဧတေသန္တိ သဘာဂါ၊ တေယေဝ ဓမ္မာ သဘာဂဓမ္မာတိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ နာမမတ္တမ္ပီတိ အနိစ္စာဒိနာမမတ္တမ္ပိ။ ပိသဒ္ဒေန ပဂေဝ နာမိကော အနိစ္စာဒိသဘာဝေါတိ ဒဿေတိ။ န ပညာယတီတိ န ခါယတိ။ ဣမိနာ န နာယတီတိ ဧတ္ထ ဉာဓာတုယာ ခါယနတ္ထံ ဒဿေတိ။ ဒုက္ခဟာနိန္တိ ဧတ္ထ ဒုက္ခံ ဇဟာတီတိ ဒုက္ခဟာနီတိ ဒဿေန္တော ¶ အာဟ ‘‘ဒုက္ခဃာတန’’န္တိ။ ဒုက္ခံ ဟနတီတိ ဒုက္ခဃာတနော၊ သဒ္ဓမ္မော၊ တံ။ ‘‘ခန္ဓကာ ယာ စ မာတိကာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ သုခုစ္စာရဏတ္ထာယ ရဿဝသေန ပါဌော အတ္ထီတိ အာဟ ‘‘ခန္ဓကာ ယ စ မာတိကာ’’တိ။ သမုဋ္ဌာနံ နိယတောကတန္တိ (သံ။ နိ။ ၁။၂၁၆) ဧတ္ထ ‘‘သမုဋ္ဌာနံ နိယတကတ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ‘‘ပရောသဟဿ’’န္တိအာဒီသု ဝိယ ဩကာရာဂမဝသေန ‘‘သမုဋ္ဌာနနိယတောကတ’’န္တိ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘သမုဋ္ဌာနံ နိယတကတ’’န္တိ။ ဧတေနာတိ ‘‘သမုဋ္ဌာနံ နိယတောကတ’’န္တိ ပါဌေန။ ပစ္စေတဗ္ဗောတိ ပတိ ဧတဗ္ဗော၊ ပဋိမုခံ ဉာတဗ္ဗောတိ အတ္ထော။ အညေဟီတိ တီဟိ သိက္ခာပဒေဟိ အညေဟိ သိက္ခာပဒေဟိ။

တတ္ထာတိ သမ္ဘေဒနိဒါနဝစနေသု။ သမ္ဘေဒဝစနေန ပစ္စေတဗ္ဗန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဟီတိ သစ္စံ။ တာနိ တီဏိ သိက္ခာပဒါနိ ဌပေတွာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ပညတ္တိဒေသသင်္ခါတန္တိ ပညတ္တိဋ္ဌာနဘူတဒေသသင်္ခါတံ။ ‘‘ဣမာနိ တီဏီ’’တိ ဣမိနာ ‘‘ဒိဿန္တီ’’တိ ကိရိယာယ ကတ္တာရံ ဒဿေတိ။ ‘‘ပညာယန္တီ’’တိ ဣမိနာ ဒိသဓာတုယာ ခါယနတ္ထံ ဒဿေတိ။ တတ္ထာတိ သမုဋ္ဌာနနိယမသမ္ဘေဒနိဒါနသင်္ခါတေသု ¶ တီသု၊ နိဒ္ဓါရဏေ ဘုမ္မံ။ ဣတရံ ပနာတိ သမုဋ္ဌာနနိယမသမ္ဘေဒေဟိ အညံ ပန။

အာဠဝီတိ အာဠဝိယံ။ သက္ကေသု ဘဂ္ဂေသု စာတိ ဧတ္ထ ဇနပဒနာမတ္တာ ဗဟုဝစနဝသေန ဝုတ္တံ။

ဒွီသု ဝိဘင်္ဂေသု ပညတ္တံ ယံ သိက္ခာပဒံ ဥဒ္ဒိသန္တီတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဝိဘင်္ဂေသူ’’တိ ဣမိနာ ဝိဘင်္ဂေတိ ဧတ္ထ သုကာရလောပေါတိ ဒဿေတိ။ တဿာတိ သိက္ခာပဒဿ။ ယထာဉာယန္တိ ယုတ္တိယာ အနုရူပံ။ တန္တိ သမုဋ္ဌာနံ။ မေ သုဏာထာတိ မမ သန္တိကာ သုဏာထ။ ဣတီတိ အယမတ္ထော။

ကထိနန္တိ ပဌမကထိနသမုဋ္ဌာနံ။ အနနုညာတာယ သဒ္ဓိန္တိ အနနုညာတသမုဋ္ဌာနေန သဒ္ဓိံ။ သဒိသာ ဣဓ ဒိဿရေတိ ဧတ္ထ ဣဓသဒ္ဒေါ အတ္ထပကရဏဝသေန ဥဘတောဝိဘင်္ဂဝိသယောတိ အာဟ ‘‘ဣဓ ဥဘတောဝိဘင်္ဂေ’’တိ။ ‘‘သဒိသာနီ’’တိ ဣမိနာ သဒိသာတိ ဧတ္ထ နိကာရဿာကာရာဒေသော ဒဿိတော။ ‘‘ဒိဿန္တီ’’တိ ဣမိနာ ဒိဿရေတိ ဧတ္ထ အန္တိသဒ္ဒဿ ရေကာရော (နိရုတ္တိဒီပနိယံ ၅၇၀ သုတေ) ဒဿိတော။

သမုဋ္ဌာနသီသော

ပဌမပါရာဇိကသမုဋ္ဌာနဝဏ္ဏနာ

၂၅၈။ ကိမတ္ထံ ¶ ‘‘မေထုနံ သုက္ကသံသဂ္ဂေါ’’တိအာဒိဝစနံ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ဣဒါနီ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ တတ္ထာတိ ‘‘မေထုနံ သုက္ကသံသဂ္ဂေါ’’တိအာဒိဝစနေ။ သမုဋ္ဌာနသီသန္တိ သမုဋ္ဌာနာနံ၊ သမုဋ္ဌာနေသု ဝါ သီသံ။ သေသာနီတိ ပဌမပါရာဇိကတော သေသာနိ ပဉ္စသတ္တတိ သိက္ခာပဒါနိ။ တေနာတိ ပဌမပါရာဇိကေန။ ‘‘သုက္ကသံသဂ္ဂေါ’’တိအာဒိဝစနံ သံဝဏ္ဏေန္တော အာဟ ‘‘တတ္ထာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ တတ္ထာတိ ‘‘သုက္ကသံသဂ္ဂေါ’’တိအာဒိဝစနေ။

ခုဒ္ဒကဝဏ္ဏနာဝသာနေတိ ခုဒ္ဒကဋ္ဌကထာယ အဝသာနေ။

လိင်္ဂဝိပရိယာယောတိ လိင်္ဂဝိပလ္လာသော။ ကာယမာနသိကာ ကတာတိ ဧတ္ထ ကာယမာနသေသု ပဝတ္တာ ကာယမာနသိကာတိ ဝုတ္တေ သမုဋ္ဌာနာတိ အာဟ ‘‘ကာယစိတ္တသမုဋ္ဌာနာ ကတာ’’တိ။

ဒုတိယပါရာဇိကသမုဋ္ဌာနဝဏ္ဏနာ

၂၅၉။ ဣဒံ ¶ သမုဋ္ဌာနံ ဧကံ သမုဋ္ဌာနသီသန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘အဒိန္နာဒါန’’န္တိ ဣမိနာ အဒိန္နန္တိ ဧတ္ထ သမုဒါယနာမေ ဧကဒေသဝေါဟာရောတိ ဒဿေတိ။ သေသာနီတိ ဒုတိယပါရာဇိကတော သေသာနိ ဧကူနသတ္တတိ သိက္ခာပဒါနိ။ တေနာတိ ဒုတိယပါရာဇိကေန။ တတ္ထာတိ ‘‘ဝိဂ္ဂဟုတ္တရီ’’တိအာဒိဝစနေ။ ဝိဂ္ဂဟုတ္တရီတိအာဒိပဒါနံ ဗျဉ္ဇနေ အာဒရမကတွာ အတ္ထမေဝ ဒဿေတုံ ဝုတ္တံ ‘‘မနုဿဝိဂ္ဂဟဥတ္တရိမနုဿဓမ္မသိက္ခာပဒါနီ’’တိ။ အနိယတာ ဒုတိယိကာတိ အာပတ္တိံ အပေက္ခိတွာ ပါဠိယံ ဣတ္ထိလိင်္ဂဝသေန ဝုတ္တံ၊ အဋ္ဌကထာယံ ပန သိက္ခာပဒံ အပေက္ခိတွာ နပုံသကလိင်္ဂဝသေန ဒုတိယန္တိ ဝုတ္တံ။

သမုဋ္ဌာနာ တိကာ ကတာတိ ဧတ္ထ ‘‘တိကသမုဋ္ဌာနာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ပဒဝိပရိယာယဝသေန ကကာရဿ ဒီဃဝသေန သမုဋ္ဌာနာ တိကာတိ ဝုတ္တန္တိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘တိကသမုဋ္ဌာနာ ကတာ’’တိ။

သဉ္စရိတ္တသမုဋ္ဌာနဝဏ္ဏနာ

၂၆၀။ ‘‘သဉ္စရီ’’တိ ¶ ဣဒံ တာဝ သဉ္စရိတ္တံ နာမ ဧကသမုဋ္ဌာနသီသံ၊ သေသာနိ တေန သဒိသာနိ။

ဝိဘင်္ဂေ အာဂတေန ‘‘ရိဉ္စန္တီ’’တိ (ပါရာ။ ၅၇၆) ပဒေန ဧဠကလောမဓောဝါပနသိက္ခာပဒံ ဥပလက္ခိတွာ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ဝိဘင်္ဂေ ရိဉ္စန္တိ ဥဒ္ဒေသန္တိ အာဂတ’’န္တိ။

‘‘ယာဝ ဒွါရကောသာ အဂ္ဂဠဋ္ဌပနာယ’’ ဣတိ (ပါစိ။ ၁၃၅-၁၃၆) စ ‘‘အညာတိကာယ ဘိက္ခုနိယာ စီဝရံ ဒဒေယျ’’ဣတိ (ပါစိ။ ၁၆၉) စ ‘‘စီဝရံ သိဗ္ဗေယျ’’ဣတိ (ပါစိ။ ၁၇၆-၁၇၇) စ ဝုတ္တသိက္ခာပဒတ္တယန္တိ ယောဇနာ။

‘‘သမဏစီဝရေန စာ’’တိ ဧဝံ ဝစနံ ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘သမဏစီဝရံ ဒဒေယျာ’’တိ ဣဒံ (ပါစိ။ ၉၁၇) ဝစနံ သန္ဓာယာတိ သမ္ဗန္ဓော။

သမနုဘာသနာသမုဋ္ဌာနဝဏ္ဏနာ

၂၆၁။ ဘေဒန္တိ ¶ ဣဒံ သမနုဘာသနံ နာမ ဧကံ သမုဋ္ဌာနသီသံ၊ သေသာနိ တေန သဒိသာနိ။

ကထိနသမုဋ္ဌာနဝဏ္ဏနာ

၂၆၂။ ဥဗ္ဘတန္တိ ဣဒံ ကထိနသမုဋ္ဌာနံ နာမ ဧကံ သမုဋ္ဌာနသီသံ၊ သေသာနိ တေန သဒိသာနိ။

အာဝသထေန သဒ္ဓိန္တိ အာဝသထသဒ္ဒေန သဒ္ဓိံ။

ဧဠကလောမသမုဋ္ဌာနဝဏ္ဏနာ

၂၆၃။ ‘‘ဧဠကလောမာ’’တိ ဣဒံ ဧဠကလောမသမုဋ္ဌာနံ နာမ ဧကံ သမုဋ္ဌာနသီသံ။ ဣတောတိ ယထာဝုတ္တတော။ ပါဠိန္တိ မာတိကာပါဠိံ။ ဝိရဇ္ဈိတွာတိ ပုဗ္ဗာပရတော ဝိရာဓေတွာ။ ယထာတိ ယေနာကာရေန ¶ ။ ပနသဒ္ဒေါ အနုဂ္ဂဟတ္ထော။ ကိဉ္စာပိ လိခန္တိ၊ ပန တထာပီတိ ယောဇနာ။ ဧဝန္တိ တထာကာရေန။ အတ္ထာနုက္ကမောတိ အတ္ထဿ အနုက္ကမော။

‘‘အဘိက္ခုကာဝါ သေန စာ’’တိ ဧတံ ဝစနံ ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘အဘိက္ခုကေ အာဝါသေ ဝဿံ ဝသေယျာ’’တိ (ပါစိ။ ၁၀၄၇) ဣဒံ ဝစနံ သန္ဓာယာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဘိက္ခုနီ’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တာနီတိ သမ္ဗန္ဓော။ အာဒိသဒ္ဒေန ‘‘သိက္ခမာနာ စ သာမဏေရီ ဂိဟိနိယာ’’တိ ပါဌံ သင်္ဂဏှာတိ။

ပဒသောဓမ္မသမုဋ္ဌာနဝဏ္ဏနာ

၂၆၄။ ပဒန္တိ ဣဒံ ပဒသောဓမ္မသမုဋ္ဌာနံ နာမ ဧကံ သမုဋ္ဌာနသီသံ၊ သေသာနိ တေန သဒိသာနိ။ ‘‘တထာ အတ္ထင်္ဂတေန စာ’’တိ ဧတံ ဝစနံ ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘အတ္ထင်္ဂတေ သူရိယေ ဩဝဒေယျာ’’တိ (ပါစိ။ ၁၅၄-၁၅၅) ဣဒံ ဝစနံ သန္ဓာယာတိ သမ္ဗန္ဓော။ အနောကာသော စ…ပေ… သန္ဓာယ ဝုတ္တန္တိ (ပါစိ။ ၁၂၁၉-၁၂၂၁) ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။

အဒ္ဓါနသမုဋ္ဌာနဝဏ္ဏနာ

၂၆၅။ အဒ္ဓါနန္တိ ¶ ဣဒံ အဒ္ဓါနသမုဋ္ဌာနံ နာမ ဧကံ သမုဋ္ဌာနသီသံ၊ သေသာနိ တေန သဒိသာနိ။

ထေယျသတ္ထသမုဋ္ဌာနဝဏ္ဏနာ

၂၆၆။ ထေယျသတ္ထန္တိ ဣဒံ ထေယျသတ္ထသမုဋ္ဌာနံ နာမ ဧကံ သမုဋ္ဌာနသီသံ၊ သေသာနိ တေန သဒိသာနိ။ ‘‘ဗျူဟေန သတ္တမာ’’တိ ဣဒံ ဝစနံ ဝုတ္တန္တိ ယောဇနာ။ တဒနန္တရမေဝါတိ တဿ သိက္ခာပဒဿ အနန္တရမေဝ၊ ‘‘အာဂတ’’ဣတိ သမ္ဗန္ဓော။

ဓမ္မဒေသနာသမုဋ္ဌာနဝဏ္ဏနာ

၂၆၇။ ဓမ္မဒေသနာသမုဋ္ဌာနေ သမုဋ္ဌာနသီသံ နတ္ထိ၊ သဗ္ဗာနိ ဧကဒသ သိက္ခာပဒါနိ သမ္ပိဏ္ဍေတွာ ဓမ္မဒေသနာသမုဋ္ဌာနာနီတိ ဝုတ္တာနိ။ ဧဝန္တိအာဒိ နိဂမနံ။ တေသန္တိ တေသံ သိက္ခာပဒါနံ ¶ ။ သမ္ဘိန္နသမုဋ္ဌာနန္တိ သံသဂ္ဂသမုဋ္ဌာနံ။ တိဝိဓန္တိ ဘူတာရောစနစောရိဝုဋ္ဌာပနအနနုညာတသမုဋ္ဌာနဝသေန တိပ္ပကာရံ။ တန္တိ နိယတသမုဋ္ဌာနံ၊ ဟောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ပုန တန္တိ နိယတသမုဋ္ဌာနံ၊ ဒဿေတုန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ပုန တန္တိ ဝစနံ။ နေတ္တိဓမ္မာနုလောမိကန္တိ ဧတ္ထ ကာယဝါစံ နေတိ ဝိနေတီတိ နေတ္တိ၊ ကာယဝါစံ နေတိ ဝိနေတိ ဧတ္ထ၊ ဧတာယာတိ ဝါ နေတ္တိ။ ဓမ္မောတိ ပါဠိ။ သာ ဟိ ယသ္မာ အတ္ထံ ဓာရေတိ၊ တသ္မာ ဓမ္မောတိ ဝုစ္စတိ။ နေတ္တိယေဝ ဓမ္မော နေတ္တိဓမ္မော၊ တဿ အနုလောမိကံ နေတ္တိဓမ္မာနုလောမိကံ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဝိနယပါဠိဓမ္မဿ အနုလောမ’’န္တိ။

ဣတိ သမုဋ္ဌာနသီသဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။

အန္တရပေယျာလ ကတိပုစ္ဆာဝါရဝဏ္ဏနာ

၂၇၁။ ဣဒါနိ ဝုတ္တောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဣဒါနီ’’တိ ပဒေန သမ္ဗန္ဓတ္တာ ဝုတ္တောတိ ဧတ္ထ တပစ္စယော ပစ္စုပ္ပန္နကာလိကောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

တတ္ထာတိ ¶ မာတိကာယံ၊ ပုစ္ဆာသု ဝါ။ အာဂတာပတ္တိပုစ္ဆာတိ အာဂတာပတ္တိယာ ပုစ္ဆာ။ ဟီတိ ဝိသေသဇောတကော၊ ဟိ ဝိသေသံ ဝက္ခာမီတိ အတ္ထော။ ဧတ္ထာတိ ‘‘ကတိ အာပတ္တိက္ခန္ဓာ’’တိ ဒုတိယပဒေ။ ‘‘ရာသိဝသေနာ’’တိ ဣမိနာ ခန္ဓသဒ္ဒဿ ရာသတ္ထံ ဒဿေတိ။ ဝိနီတဝတ္ထူနီတိ ဧတ္ထ ဝိနီတသဒ္ဒေါ ဝိနယပရိယာယောတိ အာဟ ‘‘ဝိနယပုစ္ဆာ’’တိ။ နနု ဝိနီတဝိနယသဒ္ဒါနံ သဒ္ဒတော နာနတ္တာ အတ္ထတောပိ နာနံ၊ ကသ္မာ ပန ‘‘ဝိနယပုစ္ဆာ’’တိ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ဝိနီတံ…ပေ… ဧက’’န္တိ။ ဣဒန္တိ ပဒတ္တယံ။ အတ္ထတော ဧကန္တိ အတ္ထတောယေဝ ဧကံ၊ န သဒ္ဒတော။ ဝိနီတဝတ္ထူနီတိ အာပတ္တိဝိနယကာရဏတ္တာ ဝိနီတဝတ္ထူနိ။ ယေသူတိ အဂါရဝေသု။ သတီတိ သန္တေသု။ ဧတ္ထ စ ယေသု သတိ အာပတ္တိယော န ဟောန္တိ၊ အသတိ ဟောန္တီတိ ဝါကျမ္ပိ အဝုတ္တသိဒ္ဓိနယေန ဂဟေတဗ္ဗံ။ ယေသူတိ ဂါရဝေသု။ တေတိ အဂါရဝဂါရဝေ။ ယသ္မာ ပန နတ္ထီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝိပတ္တိဘာဝပုစ္ဆာတိ ဝိပတ္တိဘာဝဿ ပုစ္ဆာ။ ပုစ္ဆိယတိ ဣမာယာတိ ပုစ္ဆာ။ ဝိဝါဒမူလာနိ အနုဝါဒမူလာနီတိ ဣမာ ပုစ္ဆာယော မူလပုစ္ဆာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ပေါတ္ထကေသု ‘‘ဣမာနီ’’တိ နိကာရေန သဟ ပါဌော အတ္ထိ၊ သော အပါဌောယေဝ။ မူလပုစ္ဆာတိ ပုစ္ဆိယန္တိ ဣမာဟီတိ ပုစ္ဆာ၊ မူလာနံ ပုစ္ဆာ မူလပုစ္ဆာ။ ‘‘အဓိကရဏ’’န္တိအာဒီသု ¶ ‘‘ဝုတ္တံ’’ ဣတိ သမ္ဗန္ဓော။ တေသံယေဝါတိ အဓိကရဏာနံယေဝ။ အယမေတ္ထ မာတိကာ။

နိဒ္ဒေသေ မာတိကာယာတိ ပါတိမောက္ခေ။ ဝိဘင်္ဂေတိ ပဒဘာဇနိယံ၊ အာဂတဝသေန ဝုတ္တာတိ ယောဇနာ။ အယမေတ္ထ နိဒ္ဒေသော။

ပဋိနိဒ္ဒေသေ အာရတီတိအာဒိပဒါနံ ဝစနတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အာရကာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ‘‘အာရကာ’’တိ ဣမိနာ အာရတီတိ ဧတ္ထ အာဥပသဂ္ဂဿ အတ္ထံ ဒဿေတိ။ ဧတေဟီတိ အာပတ္တိက္ခန္ဓေဟိ၊ အာရကာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ရမတီ’’တိ ဣမိနာ တိပစ္စယော ကတွတ္ထေ ဟောတီတိ ဒဿေတိ။ ရတီတိ ရမနံ။ ဣမိနာ တိပစ္စယော ဘာဝတ္ထေပိ ဟောတီတိ ဒဿေတိ။ ဝိနာတိ ဧတေဟိ အာပတ္တိက္ခန္ဓေဟိ ဝိနာ။ ဣမိနာ ဝိရတီတိ ဧတ္ထ ဝိတျူပသဂ္ဂဿ အတ္ထံ ဒဿေတိ။ ပစ္စေကန္တိ ပတိ ဧကံ၊ ပဋိသဒ္ဒေါ ဝိစ္ဆတ္ထဇောတကော၊ ဝိသုံ ဝိသုန္တိ အတ္ထော။ ဣမိနာ ပဋိဝိရတီတိ ဧတ္ထ ပဋိတျူပသဂ္ဂဿ အတ္ထံ ဒဿေတိ။ ဝိရတိ ပဋိဝိရတီတိ ဧတ္ထာပိ တိပစ္စယော ဘာဝတ္ထေပိ ဝေဒိတဗ္ဗော ¶ ။ ဝေရန္တိ အနတ္ထကရတ္တာ ဝိရမိတဗ္ဗန္တိ ဝိရံ၊ တဒေဝ ဝေရံ၊ ရာဂါဒိအကုသလဓမ္မာ။ တေ ဟိ ဝေရဟေတုတ္တာ ဝေရန္တိ ဝုစ္စန္တိ။ ဧတာယာတိ ဝိရတိယာ။ ဣမိနာ အကိရိယာတိ ဧတ္ထ ရိရိယပစ္စယော ကရဏတ္ထေ ဟောတီတိ ဒဿေတိ။ ယံ အာပတ္တိက္ခန္ဓကရဏန္တိ ယောဇနာ။ တဿာတိ အာပတ္တိက္ခန္ဓကရဏဿ။ ပဋိပက္ခတောတိ ဝိရုဒ္ဓဘာဝတော။ ဣမိနာ အကရဏန္တိ ဧတ္ထ အကာရော ဝိရုဒ္ဓတ္ထောတိ ဒဿေတိ။ အာပတ္တိက္ခန္ဓအဇ္ဈာပတ္တိယာတိ အာပတ္တိက္ခန္ဓာနံ အတိက္ကမိတွာ အာပဇ္ဇနဿ။ ‘‘ဝေလနတော’’တိ ဣမိနာ ဝေလတီတိ ဝေလာ၊ ဝေလနံ ဝါ ဝေလာတိ ဝစနတ္ထေ ဒဿေတိ။ နိယျာနန္တိ မဂ္ဂံ။ မဂ္ဂေါ ဟိ နိဗ္ဗာနံ အာရမ္မဏကရဏဝသေန ယာတိ ဂစ္ဆတီတိ နိယျာနန္တိ ဝုစ္စတိ။ ‘‘ဗန္ဓတီ’’တိ ဣမိနာ သိဓာတုယာ ဗန္ဓနတ္ထံ ဒဿေတိ။ ‘‘နိဝါရေတီ’’တိ ဣမိနာ ဗန္ဓဓာတုယာ အဓိပ္ပာယတ္ထံ။ ဧတန္တိ ‘‘သေတူ’’တိ နာမံ။ တံ သေတုန္တိ အာပတ္တိက္ခန္ဓသင်္ခါတံ တံ သေတုံ။ ဧတ္ထ ကေသုစိ ပေါတ္ထကေသု ‘‘သော သေတူ’’တိ စ ‘‘ဧတာယ ပညတ္တိယာ’’တိ စ ပါဌော အတ္ထိ၊ သော အပါဌောယေဝ။

ဗုဒ္ဓေ အဂါရဝါဒီသု ဧဝံ ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ ယောတိ ယော ကောစိ၊ န ဂစ္ဆတီတိအာဒီသု သမ္ဗန္ဓော။ ဓရမာနေတိ တိဋ္ဌမာနေ၊ သံဝိဇ္ဇမာနေတိ အတ္ထော။ ဥပဋ္ဌာနန္တိ ဥပဋ္ဌာနဋ္ဌာနံ၊ ဥပဋ္ဌာနတ္ထံ ဝါ။ ဧတဿာတိ ယဿ ကဿစိ ဂဟဋ္ဌဿ ဝါ ပဗ္ဗဇိတဿ ဝါ။ ဓမ္မဿဝနန္တိ ဓမ္မဿဝနဋ္ဌာနံ၊ ဓမ္မဿဝနတ္ထံ ဝါ။ ဓမ္မဿဝနဂ္ဂန္တိ ဓမ္မဿဝနံ ဂဏှန္တိ ဧတ္ထာတိ ဓမ္မဿဝနဂ္ဂေါ၊ ဓမ္မသဝနမဏ္ဍပေါ။ အထ ဝါ ဓမ္မဿဝနံ ဂဏှာတီတိ ဓမ္မဿဝနဂ္ဂေါ၊ ဓမ္မဿဝနဋ္ဌာနေ ¶ သမာဂမဇနော၊ တံ ဓမ္မဿဝနဂ္ဂံ။ စိတ္တီကာရန္တိ အပစာယနာကာရံ။ ဝိက္ခိတ္တော ဝါ အနာဒရော ဝါ ဟုတွာ နိသီဒတီတိ ယောဇနာ။ ကာယပါဂဗ္ဗိယန္တိ ဘုသံ ဂရတိ အညေ ပီဠေတိ အနေနာတိ ပဂဗ္ဗော၊ အတိမာနော၊ ဩဋ္ဌဇော တတိယက္ခရော။ ပဂဗ္ဗဿ ဘာဝေါ ပါဂဗ္ဗိယံ၊ ကာယေန ပါဂဗ္ဗိယံ ကာယပါဂဗ္ဗိယံ (ဝဇိရ။ ဋီ။ ပရိဝါရ ၂၇၁၊ သာရတ္ထ။ ဋီ။ ပရိဝါရ ၃။၂၇၁၊ ဝိ။ ဝိ။ ဋီ။ ပရိဝါရ ၂။၂၇၁ သံ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၂။၂။၁၄၆၊ အ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၃။၆။၈၂-၈၄၊ သု။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁၄၄)၊ ကာယာနာစာရံ။ တိဿော သိက္ခာတိ အဓိသီလသိက္ခာဒိကာ တိဿော သိက္ခာ။ ပမဇ္ဇနံ ပမာဒေါ ¶ ၊ သတိဝိပ္ပဝါသောတိ အာဟ ‘‘ပမာဒေ စ သတိဝိပ္ပဝါသေ’’တိ။ အာမိသပဋိသန္ဓာရန္တိ အာမိသေန အတ္တနော၊ ပရေသဉ္စ အန္တရဿ ပဋိသန္ဒဟနံ အာမိသပဋိသန္ဓာရော၊ တထာ ဓမ္မပဋိသန္ဓာရော။

၂၇၂။ သတ္ထရိပိ အဂါရဝေါတိအာဒီနံ အတ္ထောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘အနီစဝုတ္တီ’’တိအာဒိနာ အပ္ပတိဿောတိ ပဒဿ အဓိပ္ပာယတ္ထံ ဒဿေတိ၊ သဒ္ဒတ္ထော ပနေဝံ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ပဋိမုခံ အာဒရေန သတ္ထုဝစနံ အသုဏန္တော အပ္ပတိဿော နာမာတိ။ အဇ္ဈတ္တံ ဝါတိ ဧတ္ထ နိယကဇ္ဈတ္တာဒီသု စတူသု နိယကဇ္ဈတ္တဘာဝဉ္စ သတ္တမီဝိဘတ္တိယာ အမာဒေသဘာဝဉ္စ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အတ္တနော သန္တာနေ ဝါ’’တိ။ ‘‘အတ္တနော ပက္ခေ ဝါ’’တိ ဣမိနာ အတ္တနော စိတ္တသန္တာနေတိ အတ္ထံ ပဋိက္ခိပတိ။ တတြ တုမှေတိ ဧတ္ထ တသဒ္ဒဿ ဝိသယံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘တသ္မိံ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါဘေဒေ’’တိ။ သပရသန္တာနေတိ အတ္တပရသန္တာနေ။ ပဟာနာယာတိ ဧတ္ထ ဟာဓာတုယာ ကရဏဉ္စ အာယသဒ္ဒဿ တဒတ္ထဘာဝဉ္စ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘မေတ္တာဘာဝနာဒီဟိ နယေဟိ ပဟာနတ္ထ’’န္တိ။ မေတ္တာဘာဝနာဒီဟီတိအာဒိသဒ္ဒေန ကရုဏာဘာဝနာဒိံ သင်္ဂဏှာတိ။ တန္တိ ဝိဝါဒမူလံ။ ‘‘အပ္ပဝတ္တိဘာဝါယာ’’တိ ဣမိနာ အနဝဿဝါယာတိ ဧတ္ထ အဝပုဗ္ဗ သုဓာတုယာ ပဝတ္တနတ္ထံ ဒဿေတိ။

သန္ဒိဋ္ဌိပရာမာသီတိ ဧတ္ထ သဿ အတ္တနော ဣဒံ သံ၊ သံ ဒိဋ္ဌိံ ပရတော အာမသတီတိ သန္ဒိဋ္ဌိပရာမာသီတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘သကမေဝ ဒိဋ္ဌိံ ပရာမသတီ’’တိ။ ‘‘ယ’’န္တိအာဒိနာ ပရာမသနာကာရံ ဒဿေတိ။ အာဓာနဂ္ဂါဟီတိ ဧတ္ထ အာဘုသော ဌိယတေ အာဓာနန္တိ ဝစနတ္ထေန အာဓာနသဒ္ဒေါ ဒဠှပရိယာယောတိ အာဟ ‘‘ဒဠှဂ္ဂါဟီ’’တိ။ ဒဠှံ ဂဏှာတီတိ ဒဠှဂ္ဂါဟီ။

၂၇၃။ အနုဝါဒမူလနိဒ္ဒေသော ကိဉ္စာပိ သမာနောတိ ယောဇနာ။ အထ ခေါတိ တထာ သမာနောပိ၊ အယမေတ္ထ ဝိသေသောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝိဝဒန္တာနံ ပုဂ္ဂလာနန္တိ ယောဇနာ။ တထာ ဝိဝဒန္တာတိ တေနာကာရေန ဝိဝဒန္တာ၊ အနုဝဒန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘အသုကံ နာမ ဝိပတ္တိံ အာပန္နော’’တိ ဝုတ္တမေဝတ္ထံ အာပတ္တိယာ သလ္လက္ခေတွာ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ပါရာဇိကံ အာပန္နောသီ’’တိအာဒိ ¶ ¶ ။ ဧတ္ထာတိ အနုဝါဒမူလေ။ ဝိသေသောတိ ဝိဝါဒမူလတော ဝိသေသော။ ဝိဝဒန္တာနံ ကောဓူပနာဟာဒီနိ ဝိဝါဒမူလာနိ၊ အနုဝဒန္တာနံ အနုဝါဒမူလာနီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

၂၇၄။ မေတ္တံ ကာယကမ္မံ နာမာတိ ဧတ္ထ မေတ္တာ ဧတဿတ္ထီတိ မေတ္တံ၊ ကာယကမ္မံ၊ မေတ္တစိတ္တသဟဂတံ ကာယကမ္မန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘မေတ္တစိတ္တေန ကတံ ကာယကမ္မ’’န္တိ။ သမ္မုခပရမ္မုခါနံ ဝိတ္ထာရံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘တတ္ထာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ တတ္ထာတိ တေသု သမ္မုခပရမ္မုခေသု။ ကာယကမ္မံ နာမာတိ မေတ္တံ ကာယကမ္မံ နာမ။ ထေရာနံ ဒါနဣတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဥဘယေဟိပီတိ နဝကတ္ထေရေဟိပိ။ တေသူတိ နဝကတ္ထေရေသု။ အဝမညန္တိ အဝမာနံ။ အတ္တနော ဒုန္နိက္ခိတ္တာနံ ပဋိသာမနံ ဝိယ ပဋိသာမနန္တိ ယောဇနာ။ ‘‘မေတ္တာကာယကမ္မသင်္ခါတော’’တိ ဣမိနာ အယမ္ပိ ဓမ္မောတိ ဧတ္ထ ဓမ္မသရူပံ ဒဿေတိ။ ပိသဒ္ဒေါ ဥပရိ ဝက္ခမာနေ ဓမ္မေ အပေက္ခတိ။ ‘‘သရိတဗ္ဗော’’တိ ဣမိနာ အနီယသဒ္ဒေါ ကမ္မဝါစကောတိ ဒဿေတိ။ သတိဇနကောတိ သဗြဟ္မစာရီနံ သတိဇနကော။ တဿ ပဒဿ အဓိပ္ပာယံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ယော န’’န္တိအာဒိ။ တတ္ထ ယောတိ ပုဂ္ဂလော။ နန္တိ မေတ္တံ ကာယကမ္မံ။ တံ ပုဂ္ဂလံ အနုဿရန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ယေသန္တိ သဗြဟ္မစာရီနံ။ တေတိ သဗြဟ္မစာရိနော။ ပသန္နစိတ္တာ ဟုတွာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ပိယံ ကရောတီ’’တိ ဣမိနာ ပိယကရဏောတိ ပဒဿ ပိယံ ကရောတီတိ ပိယကရဏောတိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ ဧသေဝ နယော ဂရုကရဏောတိ ဧတ္ထာပိ။ ‘‘သင်္ဂဟေတဗ္ဗဘာဝါယာ’’တိ ဣမိနာ သင်္ဂဟာယာတိ ပဒဿ ဘာဝပ္ပဓာနကမ္မနိဒ္ဒေသဘာဝံ ဒဿေတိ။ သင်္ဂဟေတဗ္ဗောတိ သင်္ဂဟော၊ တဒတ္ထာယ။ တေဟီတိ သဗြဟ္မစာရီဟိ။ ‘‘သမဂ္ဂဘာဝါယာ’’တိ ဣမိနာ သမဂ္ဂဿ ဘာဝေါ သာမဂ္ဂီတိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။

ပဂ္ဂယှ ဝစနန္တိ ပဂ္ဂဟေတွာ ဝစနံ။ ဝိဟာရေတိ အာဓာရေ ဘုမ္မံ၊ ထေရေ အသန္တေတိ ယောဇနာ။ တန္တိ ထေရံ ကဒါ အာဂမိဿတိ နုခေါတိ ယောဇနာ။ မမာယနဝစနန္တိ မမာယနာကာရေန ပဝတ္တံ ဝစနံ။ မေတ္တာသိနေဟသိနိဒ္ဓါနီတိ မေတ္တာသင်္ခါတေန သိနေဟေန သိနေဟိတာနိ။ နယနာနီတိ စက္ခူနိ။ ‘‘အပ္ပာဗာဓော’’တိ ဣမိနာ အရောဂေါတိ ပဒဿေဝ အတ္ထံ ¶ ဒဿေတိ။ နိစ္စာဗာဓေန ဝါ အရောဂေါ၊ အာဂန္တုကာဗာဓေန အပ္ပာဗာဓော၊ အဇ္ဈတ္တာဗာဓေန ဝါ အရောဂေါ၊ ဗဟိဒ္ဓါဗာဓေန အပ္ပာဗာဓော၊ ကာယာဗာဓေန ဝါ အရောဂေါ၊ စိတ္တာဗာဓေန အပ္ပာဗာဓော။ သမန္နာဟရဏန္တိ ပုနပ္ပုနံ မနသိကရဏံ။

န ပုဂ္ဂလံ ပဋိဝိဘဇိတွာ ဘုဉ္ဇတီတိ ယောဇနာ။ တဒတ္ထံ ဝိတ္ထာရေန္တော အာဟ ‘‘ယော ဟီ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ယောတိ ပုဂ္ဂလော၊ ဘုဉ္ဇတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဧတ္တကံ…ပေ… ဘုဉ္ဇိဿာမီ’’တိ ဣမိနာ အာမိသပဋိဝိဘတ္တဘောဂိဘာဝံ ဒဿေတိ။ ‘‘ဧတ္တကံ ဝါ အသုကဿ စ…ပေ… ဘုဉ္ဇိဿာမီ’’တိ ဣမိနာ ပုဂ္ဂလပဋိဝိဘတ္တဘောဂိဘာဝံ ဒဿေတိ။ အယန္တိ ပုဂ္ဂလော။ အာဘတန္တိ ဂါမာဒိတော ¶ အာနီတံ။ အဒါတုမ္ပီတိ ပိသဒ္ဒေန ဒါတုမ္ပိ ဝဋ္ဋတီတိ ဒဿေတိ။ ဒါနဉှိ နာမ န ကဿစိ ဝါရိတံ။ သဗ္ဗေသန္တိ ဒုဿီလသီလဝန္တာနံ။ ဝုတ္တန္တိ အဋ္ဌကထာယံ (ဒီ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၂။၁၄၁၊ မ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၂။၄၉၂၊ အ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၃။၆။၁၁) ဝုတ္တံ။ ဝိစေယျာတိ ဝိစိနိတွာ။ ဒါတုမ္ပီတိ ပိသဒ္ဒေန အဝိစိနိတွာ သာမညတော ဒါတုမ္ပိ ဝဋ္ဋတီတိ သမ္ပိဏ္ဍေတိ။ နနု ဧဝံ သတိ ပုဂ္ဂလဝိဘာဂေါ ကတော နာမ ဟောတိ၊ ကသ္မာ ဝိစေယျ ဒါတုံ ဝဋ္ဋတီတိ အာဟ ‘‘န ဟီ’’တိအာဒိ။ ဟီတိ ယသ္မာ။ ဧတေတိ ဂိလာနာဒယော။ ဣဒံ ပဒံ ဝိစိနိတွာတိ ပဒေ ကမ္မံ၊ ‘‘ဒေန္တေနာ’’တိ ပဒေ သမ္ပဒါနံ။ ဟီတိ သစ္စံ။ ဣတိ အယန္တိ ဣတိ မနသိကတွာ အယံ သာရဏီယဓမ္မပူရကော။

အခဏ္ဍာနီတိအာဒီသု ပဌမံ တာဝ ခဏ္ဍဆိဒ္ဒသဗလကမ္မာသာနိ ဒဿေတွာ တေသံ ပဋိပက္ခဝသေန အခဏ္ဍာဒီနိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ယဿာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ယဿာတိ ဘိက္ခုဿ၊ သိက္ခာပဒံ ဘိန္နန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ သတ္တသု အာပတ္တိက္ခန္ဓေသူတိ အာဓာရေ ဘုမ္မံ၊ သိက္ခာပဒန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ အာပတ္တိဉှိ ပဋိစ္စ သိက္ခာပဒဿ ပညတ္တတ္တာ အာပတ္တိ တဿ ဝိသယော ဟောတိ။ အာဒိမှိ ဝါ အန္တေ ဝါတိ သိက္ခာပဒါနံ အာဒိမှိ ဝါ အန္တေ ဝါ။ ဝါသဒ္ဒေါ အနိယမဝိကပ္ပတ္ထော။ သိက္ခာပဒေ ဘိန္နေ အာပတ္တိသမ္ဘဝတော ဝုတ္တံ ‘‘သိက္ခာပဒံ ဘိန္န’’န္တိ။ ခဏ္ဍံ နာမာတိ ဆိန္နံ နာမ။ ဝေမဇ္ဈေတိ သိက္ခာပဒါနံ ဝေမဇ္ဈေ။ ဘိန္နန္တိ သိက္ခာပဒံ ဘိန္နံ။ ဆိဒ္ဒံ နာမာတိ ဝိဝရံ နာမ။ ဒွေ တီဏိ သိက္ခာပဒါနီတိ သမ္ဗန္ဓော။ သဗလံ နာမာတိ စိတြံ နာမ။ ဘိန္နာနီတိ သိက္ခာပဒါနိ ဘိန္နာနိ။ ကမ္မာသံ နာမာတိ ဝိစိတြံ နာမ။ ဧတ္ထ ¶ စ ဧကသ္မိံ ဌာနေ ဧကေန ဝိသဘာဂဝဏ္ဏေန စိတြံ သဗလံ နာမ၊ နာနာဌာနေ နာနာဝဏ္ဏေန ဝိစိတြံ ကမ္မာသံ နာမာတိ အယမေတေသံ ဝိသေသော။ ခဏ္ဍာဒီနံ ဝိပရိဝတ္တနဝသေန အခဏ္ဍာဒီနိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ယဿ ပနာ’’တိအာဒိ။ အဘိန္နာနိသီလာနီတိ အဘိန္နာနိ သိက္ခာပဒသီလာနိ။ တာနိ ပနာတိ သီလာနိ ပန။ ‘‘ဧတာနီ’’တိ ပဒံ ပဒါလင်္ကာရမတ္တံ။ ဘုဇိဿဘာဝကရဏတောတိ တဏှာဒါသဗျတော မောစေတွာ ဘုဇိဿကရဏဘာဝတော။ ဣမိနာ ‘‘ဘုဇိဿဘာဝကရဏာနီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ဥတ္တရပဒလောပဝသေန ဧဝံ ဝုတ္တန္တိ ဒဿေတိ။ ဘုဇိဿာနီတိ ဝုစ္စန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝိညူဟီတိ ဗုဒ္ဓါဒီဟိ သပ္ပုရိသေဟိ။ ဥပစာရသမာဓိံ အပ္ပနာသမာဓိံ ဝါတိ ဧတ္ထ ဝါသဒ္ဒေါ သမုစ္စယတ္ထော။ ဥပစာရသမာဓိဉ္စ အပ္ပနာသမာဓိံ စာတိ ဟိ အတ္ထော။ ‘‘သံဝတ္တယန္တီ’’တိ ဣမိနာ သမာဓိသံဝတ္တနိကာနီတိ ဧတ္ထ အနီယသဒ္ဒေါ ဗဟုလံ ကတ္တုဝါစကောတိ ဒဿေတိ။ သီလသာမညဂတောတိ ဧတ္ထ သမာနဿ ဘာဝေါ သာမညံ၊ တံ ဂတောတိ သာမညဂတော၊ သီလေန သာမညဂတော သီလသာမညဂတော၊ ဟုတွာ ဝိဟရတီတိ ယောဇနာ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘သမာနဘာဝူပဂတသီလော ဝိဟရတီ’’တိ။

ယာယံ ¶ ဒိဋ္ဌီတိ ဧတ္ထ ‘‘ဒိဋ္ဌီ’’တိ သာမညဂတဿာပိ သဒ္ဒဿ ‘‘အရိယာ’’တိ သဒ္ဒန္တရသန္နိဓာနေန ဝိသေသဝိသယတ္တာ သမ္မာဒိဋ္ဌီတိ အာဟ ‘‘မဂ္ဂသမ္ပယုတ္တာ သမ္မာဒိဋ္ဌီ’’တိ။ ‘‘မဂ္ဂသမ္ပယုတ္တာ’’တိ ဣမိနာ လောကိယသမ္မာဒိဋ္ဌိံ ပဋိက္ခိပတိ။ နိဒ္ဒေါသာတိ ဝိသုဒ္ဓတ္တာ၊ ဥတ္တမတ္တာ ဝါ နိဒ္ဒေါသာ။ ဣမိနာ အရိယသဒ္ဒေါ နိဒ္ဒေါသတ္ထဝါစကော အနိပ္ဖန္နပါဋိပဒိကောတိ ဒဿေတိ။ နိယျာတီတိ နိဗ္ဗာနံ ယာတိ။ ဣမိနာ အနီယသဒ္ဒေါ ဗဟုလံ ကတ္တုဝါစကောတိ ဒဿေတိ။ ယော တထာကာရီ ဟောတိ၊ တက္ကရဿာတိ ယောဇနာ။ တထာကာရီတိ တာယ မဂ္ဂသမ္ပယုတ္တာယ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ ကာရီ ဟောတိ။ ဣမိနာ တာယ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ ကရောတီတိ တက္ကရောတိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ ဒုက္ခက္ခယာယာတိ ဧတ္ထ ခီယနံ ခယော၊ ဒုက္ခဿ ခယော ဒုက္ခက္ခယော၊ တဒတ္ထာယာတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘သဗ္ဗဒုက္ခဿ ခယတ္ထ’’န္တိ။ သေသန္တိ ဝုတ္တဝစနတော သေသံ ဝစနံ။

ဣတိ ကတိပုစ္ဆာဝါရဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။

ခန္ဓကပုစ္ဆာဝါရော

ပုစ္ဆာဝိဿဇ္ဇနာဝဏ္ဏနာ

၃၂၀။ ဥပသမ္ပဒက္ခန္ဓကန္တိ ¶ မဟာခန္ဓကံ။ ‘‘နိဒါနေန စ နိဒ္ဒေသေန စ သဒ္ဓိ’’န္တိ ဣမိနာ သဟ နိဒါနေနာတိ သနိဒါနံ၊ သဟ နိဒ္ဒေသေနာတိ သနိဒ္ဒေသန္တိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ ဧတ္ထ နိဒါနေနာတိ သိက္ခာပဒပညတ္တိဒေသသင်္ခါတေန နိဒါနေန။ နိဒ္ဒေသေနာတိ ပုဂ္ဂလာဒိနိဒ္ဒေသေန။ တတ္ထာတိ ဥပသမ္ပဒက္ခန္ဓကေ။ သမုက္ကဋ္ဌပဒါနန္တိ ဧတ္ထ သမုက္ကဋ္ဌသဒ္ဒေါ ဥတ္တမပရိယာယောတိ အာဟ ‘‘ဥတ္တမာနီ’’တိ။ ပဒါနီတိ ‘‘န ဘိက္ခဝေ ဦနဝီသတိဝဿော ပုဂ္ဂလော ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗော’’တိ (ပါစိ။ ၄၀၂-၄၀၃၊ မဟာဝ။ ၁၂၄) အာဒိနာ နယေန ဝုတ္တာနိ ပဒါနိ။ ဣမေဟိ ပဒေဟိ ‘‘သမုက္ကဋ္ဌာနိ ပဒါနိ သမုက္ကဋ္ဌပဒါနီ’’တိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ ဣတီတိ အယမတ္ထော။ ကသ္မာ ပနေတ္ထ ‘‘သမုက္ကဋ္ဌပဒါနံ ကတိ အာပတ္တိယော’’တိ ပဒါနမေဝ သာမိဝသေန နိဒ္ဒေသော ကတော၊ နနု အာပတ္တိယော နာမ ပုဂ္ဂလာနညေဝ ဟောန္တီတိ အာဟ ‘‘ယေန ယေန ဟီ’’တိအာဒိ။ ဟီတိ ယသ္မာ။ ယေန ယေန ပဒေန ပညတ္တာတိ သမ္ဗန္ဓော။ သာ သာတိ အာပတ္တိ။ ဒွေ အာပတ္တိယောတိ ဧတ္ထ ဒွိန္နံ အာပတ္တီနံ သရူပံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ပါစိတ္တိယံ၊ ဒုက္ကဋ’’န္တိ။

နဿန္တေတေတိ ¶ နဿန္တု ဧတေ။ ဝိနဿန္တေတေတိ ဝိနဿန္တု ဧတေ ဘိက္ခူတိ အတ္ထော။ တေဟီတိ ဘိက္ခူဟိ။ ဝဒတောတိ ဝဒန္တာနံ။ သေသေသု ဥပေါသထကရဏေသူတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဒုက္ကဋာပတ္တိယေဝါ’’တိ ဣမိနာ ဧကာ အာပတ္တီတိ ဧတ္ထ အတ္ထပကရဏာဒိဝသေန ဒုက္ကဋာပတ္တိယေဝါတိ ဒဿေတိ။

ပဝါရဏက္ခန္ဓကေပီတိ ပိသဒ္ဒေါ ဥပေါသထက္ခန္ဓကံ အပေက္ခတိ။

စမ္မသံယုတ္တေပီတိ စမ္မေန သံယုတ္တံ ကတွာ ဒေသိတေ ခန္ဓကေပိ၊ စမ္မက္ခန္ဓကေပီတိ အတ္ထော။ ပိသဒ္ဒေါ ပဝါရဏက္ခန္ဓကံ အပေက္ခတိ။ ဘေသဇ္ဇက္ခန္ဓကေပီတိ ပိသဒ္ဒေါ စမ္မက္ခန္ဓကံ အပေက္ခတိ။ သမန္တာတိ အင်္ဂဇာတဿ သမန္တတော။

တတ္ထာတိ ¶ ကထိနက္ခန္ဓကေ။ စီဝရသံယုတ္တေတိ စီဝရက္ခန္ဓကေ။

စမ္ပေယျကေတိ စမ္ပေယျက္ခန္ဓကေ။ သမုစ္စယက္ခန္ဓကေသုပီတိ ပိသဒ္ဒေါ စမ္ပေယျက္ခန္ဓကံ အပေက္ခတိ။

သမထက္ခန္ဓကေ ဣမာ ဒွေ အာပတ္တိယော ဟောန္တီတိ ယောဇနာ။ ဧသေဝ နယော သေသေသုပိ။ ခုဒ္ဒကဝတ္ထုကေတိ ခုဒ္ဒကဝတ္ထုက္ခန္ဓကေ။ ဂရုဘဏ္ဍဝိဿဇ္ဇနေတိ ဂရုဘဏ္ဍဿ ဝိဿဇ္ဇနေ။

သင်္ဃဘေဒေတိ သင်္ဃဘေဒက္ခန္ဓကေ။ ‘‘သမာစာရံ ပုစ္ဆိဿန္တိ ဝုတ္တေ ဝတ္တက္ခန္ဓကေ’’တိ ဣမိနာ သမာစာရသဒ္ဒေန ဝတ္တက္ခန္ဓကံ ဂဟေတဗ္ဗန္တိ ဒဿေတိ။ သာတိ ဒုက္ကဋာပတ္တိ။ ‘‘တထာ’’တိ ပဒေန ‘‘ဧကာ ဒုက္ကဋာပတ္တိယေဝါ’’တိ ပဒံ အတိဒိသတိ။ ‘‘ပါတိမောက္ခဋ္ဌပနေ’’တိ ဣမိနာ ပါဠိယံ ဌပနံ ပုစ္ဆိဿန္တိ ဧတ္ထ ‘‘ပါတိမောက္ခ’’န္တိအာဒိပဒဿ လောပံ ဒဿေတိ။ ပဉ္စသတိကသတ္တသတိကေသူတိ ပဉ္စသတိကက္ခန္ဓကသတ္တသတိကက္ခန္ဓကေသု။ အာရောပိတောတိ ဧတ္ထ ရုပဓာတုယာ ဒွိကမ္မိကတ္တာ၊ နျာဒိဂဏတ္တာ စ ‘‘ဓမ္မော’’တိ ပဓာနကမ္မမေဝ ဝုတ္တံ၊ န ‘‘သင်္ဂဟ’’န္တိ အပဓာနကမ္မံ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဓမ္မော သင်္ဂဟ’’န္တိ။ တတ္ထာတိ ပဉ္စသတိကသတ္တသတိကေသု။

ဣတိ ခန္ဓကပုစ္ဆာဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။

ဧကုတ္တရိကနယော

ဧကုတ္တရိကနယော ဧကကဝါရဝဏ္ဏနာ

၃၂၁။ ဧဝံ ¶ ခန္ဓကပုစ္ဆာယ ဝဏ္ဏနံ ကတွာ ဣဒါနိ ဧကုတ္တရိကနယဿ တံ ကရောန္တော အာဟ ‘‘အာပတ္တိ…ပေ… နယေ’’တိ။ တတ္ထ ဧကုတ္တရိကနယေ ဧဝံ ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဆ အာပတ္တိသမုဋ္ဌာနာနီ’’တိ ဣမိနာ သမုဋ္ဌာနာနိ အာပတ္တိံ ကရောန္တီတိ အတ္ထေန အာပတ္တိကရာ နာမာတိ ဒဿေတိ။ ဧတေသန္တိ ဆန္နံ အာပတ္တိသမုဋ္ဌာနာနံ။ ဟီတိ ယသ္မာ၊ အာပဇ္ဇတီတိ ¶ သမ္ဗန္ဓော။ သိက္ခာပဒေ စာတိ မာတိကာသိက္ခာပဒေ စ။ လဟုကာ အာပတ္တီတိ ဧတ္ထ အပ္ပသာဝဇ္ဇတ္တာ န လဟုကာ နာမ ဟောတိ၊ လဟုကေန ပန ဝိနယကမ္မေနာတိ အာဟ ‘‘လဟုကေန ဝိနယကမ္မေန ဝိသုဇ္ဈနတော’’တိ။ ပဉ္စဝိဓာတိ ထုလ္လစ္စယာဒိဝသေန ပဉ္စပကာရာ။ ကေနစီတိ လဟုကေန ဝါ ဂရုကေန ဝါ ကေနစိ အာကာရေန။ သံဝိဇ္ဇတိ ဂိဟိဘာဝတော အဝသေသော သမဏဘာဝေါ ဧတိဿာတိ သာဝသေသာ၊ ပဋိပက္ခဝသေန အနဝသေသာ။ ဒွေ အာပတ္တိက္ခန္ဓာတိ ပါရာဇိကသင်္ဃာဒိသေသဝသေန ဒွေ အာပတ္တိက္ခန္ဓာ။

‘‘ကရောန္တီ’’တိ ဣမိနာ အန္တရာယိကာတိ ဧတ္ထ ဏိကပစ္စယဿ အတ္ထံ ဒဿေတိ။ အန္တရာယိကာ အာပတ္တိယော သဗ္ဗထာ အန္တရာယိကာ ဟောန္တီတိ အာဟ ‘‘အန္တရာယိကံ အာပန္နဿာပီ’’တိအာဒိ။ ဒေသေတွာ သုဒ္ဓိပတ္တဿာတိ သမ္ဗန္ဓော။ လောကဝဇ္ဇာတိ လောကေဟိ ဝဇ္ဇေတဗ္ဗာ။ ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇာတိ ဘဂဝတော ပဏ္ဏတ္တိယာ ဝဇ္ဇေတဗ္ဗာ။ ယန္တိ ယံ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ကရောန္တောတိ ကိရိယမာနတော။ ဧတ္ထ ဟိ မာနသဒ္ဒဿ အန္တာဒေသော။ ဣမိနာ ကရဏံ ကိရိယန္တိ ဘာဝတ္ထံ ဒဿေတိ။ အာပဇ္ဇတီတိ ပုဂ္ဂလော အာပဇ္ဇတိ။ သာ အာပတ္တိ ကိရိယတော သမုဋ္ဌိတာ နာမာတိ ယောဇနာ။ ကာ အာပတ္တိ ဝိယာတိ အာဟ ‘‘ပါရာဇိကာပတ္တိ ဝိယာ’’တိ။ ဧသေဝ နယော အနန္တရဝါကျေသုပိ။

ပုဗ္ဗာပတ္တီတိ ဧတ္ထ ပုဗ္ဗသဒ္ဒေါ ပဌမတ္ထောတိ အာဟ ‘‘ပဌမံ အာပန္နာပတ္တီ’’တိ။ ‘‘အာပန္နာ’’တိ ပဒေန မဇ္ဈေလောပံ ဒဿေတိ။ ပစ္ဆာ အာပန္နာပတ္တီတိ ဝတ္တဘေဒဒုက္ကဋာပတ္တိ။ မူလဝိသုဒ္ဓိယာတိ မူလေ ကာယစိ အာပတ္တိယာ အမိဿတ္တာ ဝိသုဒ္ဓိယာ အာပတ္တိယာ။ ကုရုန္ဒိယံ ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဣဒမ္ပီတိ ¶ ကုရုန္ဒိယံ ဝုတ္တဝစနမ္ပိ။ ပိသဒ္ဒေန ပုရိမံ မဟာအဋ္ဌကထာဝစနံ အပေက္ခတိ။ ဧကေန ပရိယာယေနာတိ ဧကေန ကာရဏေန။

ယာတိ အာပတ္တိ၊ ဒေသိတာ ဟောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ အယံ ဒေသိတာ ဂဏနူပိကာ နာမာတိ ယောဇနာ။ ယာ ဒေသိတာ ဟောတိ၊ အယံ အဂဏနူပိကာ နာမာတိ ယောဇနာ။ သဥဿာဟေနေဝါတိ ပုနပိ အာပဇ္ဇိဿာမီတိ သဟ ဥဿာဟေနေဝ။ ဟီတိ သစ္စံ၊ ယသ္မာ ဝါ။ ‘‘ဂဏနံ န ဥပေတီ’’တိ ¶ ဣမိနာ ဂဏနံ န ဥပဂစ္ဆတီတိ အဂဏနူပိကာတိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ အဋ္ဌမေ ဝတ္ထုသ္မိံ ပူရဏေတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဣဒံ ပါဠိယံ အဋ္ဌဝတ္ထုကပူရဏဝသေန ဘိက္ခုနီနံ အာဂတတ္တာ ဘိက္ခုနိယော သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ဘိက္ခူနမ္ပိ ဒုတိယပါရာဇိကဋ္ဌာနေ လဗ္ဘတိယေဝ။

ထုလ္လဝဇ္ဇာတိ ဧတ္ထ ထုလ္လံ ဝဇ္ဇံ ဧတိဿာတိ ထုလ္လဝဇ္ဇာတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ထုလ္လဒေါသေ ပညတ္တာ’’တိ။ ယာ စ ဓမ္မိကဿ ပဋိဿဝဿ အသစ္စာပနေ အာပတ္တိ အတ္ထိ၊ သာ စ ဂိဟိပဋိသံယုတ္တာတိ ယောဇနာ။ ပဉ္စာနန္တရိယကမ္မာပတ္တီတိ ပဉ္စဟိ အာနန္တရိယကမ္မေဟိ အာပန္နာ ပါရာဇိကာပတ္တိ။ သုဒိန္နတ္ထေရာဒီတိ အာဒိသဒ္ဒေန ဓနိယတ္ထေရာဒယော သင်္ဂဏှာတိ။ အာဒိကမ္မိကောတိ အာဒိကမ္မံ ကရောန္တော၊ တသ္မိံ နိယုတ္တော ဝါ။ မက္ကဋိသမဏာဒီတိ အာဒိသဒ္ဒေန ဝဇ္ဇိပုတ္တကာဒယော သင်္ဂဏှာတိ။ ယော ကဒါစိ ကရဟစိ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇတိ၊ သော အဓိစ္စာပတ္တိကော နာမာတိ ယောဇနာ။ ပရတောပိ ဧသေဝ နယော။

‘‘စောဒေတီ’’တိ ဣမိနာ စောဒေတီတိ စောဒကောတိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ ‘‘စောဒိတော’’တိ ဣမိနာ စောဒိတဗ္ဗောတိ စုဒိတော၊ သောယေဝ စုဒိတကောတိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ ပဉ္စဒသသူတိ ပါတိမောက္ခဋ္ဌပနက္ခန္ဓကေ ဝုတ္တေသု ပဉ္စဒသဓမ္မေသု။ တေနာတိ အဓမ္မစောဒကေန၊ စောဒိတောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ပါတိမောက္ခဋ္ဌပနက္ခန္ဓကေ (စူဠဝ။ ၄၀၁) ဝုတ္တေ သစ္စေ စ အကုပ္ပေ စ အတိဋ္ဌန္တောပိ အဓမ္မစုဒိတကောယေဝ နာမ၊ သော ပန ဓမ္မစောဒကေန စောဒိတေယေဝ ကုပ္ပန္တော အဓမ္မစုဒိတကော နာမ၊ အဓမ္မစောဒကေန စောဒိတေ ပန ကုပ္ပန္တောပိ အဓမ္မစုဒိတကော နာမ န ဟောတိ၊ တသ္မာ ဣဓ န ဝုတ္တော။ ‘‘သမန္နာဂတော’’တိ ဣမိနာ နိယတာ ဧတဿ သန္တီတိ နိယတောတိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။

အာပဇ္ဇိတုံ ဘဗ္ဗာတိ ဘဗ္ဗာပတ္တိကာ။ ကေနစိ ကမ္မေန အကတောပိ အနုက္ခိတ္တကောယေဝ နာမ၊ သော ပန ဥက္ခိတ္တကောတိ သင်္ကာဘာဝတော ဣဓ န ဝုတ္တော။ အယန္တိ တဇ္ဇနီယာဒိကမ္မကတော ဘိက္ခု။ ဟီတိ ယသ္မာ၊ န ကောပေတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ လိင်္ဂဒဏ္ဍကမ္မသံဝါသနာသနာဟီတိ လိင်္ဂနာသနေန ¶ စ ဒဏ္ဍကမ္မနာသနေန စ သံဝါသနာသနေန စ။ ယေနာတိ ဘိက္ခုနာ။ သောတိ နာနာသံဝါသကော။ ဒွိန္နံ နာနာသံဝါသကာနံ ¶ ဝိသေသော ဟေဋ္ဌာ (ပါစိ။ အဋ္ဌ။ ၄၂၈) ဝုတ္တောယေဝ။ ဌပနံ ဇာနိတဗ္ဗန္တိ ဧတ္ထ ကိံ ဌပနံ နာမာတိ အာဟ ‘‘ပါတိမောက္ခဋ္ဌပန’’န္တိ။

ဣတိ ဧကကဝါရဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။

ဧကုတ္တရိကနယော ဒုကဝါရဝဏ္ဏနာ

၃၂၂။ ဒုကေသု အစိတ္တကာ အာပတ္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဘူတာရောစနာပတ္တီတိ ပါစိတ္တိယာပတ္တိ။ အဘူတာရောစနာပတ္တီတိ ပါရာဇိကထုလ္လစ္စယာပတ္တိ။ ပဒသောဓမ္မာဒိကာတိအာဒိသဒ္ဒေန ဥတ္တရိဆပဉ္စဝါစာ သင်္ဂဟိတာ။ မဉ္စပီဌာဒီနန္တိအာဒိသဒ္ဒေန ဘိသိအာဒယော သင်္ဂဏှာတိ။ အနာပုစ္ဆာဂမနာဒီသူတိ အာဒိသဒ္ဒေန အနုဒ္ဓရိတွာ ဂမနံ သင်္ဂဏှာတိ။ သပုဂ္ဂလောတိ သော အတ္တသင်္ခါတော ပုဂ္ဂလော သပုဂ္ဂလော။ ပရပုဂ္ဂလောတိ ပရော ပုဂ္ဂလော ပရပုဂ္ဂလော။ ဂရုကန္တိ သင်္ဃာဒိသေသံ။ လဟုကန္တိ ပါစိတ္တိယံ။ ပုန ဂရုကန္တိ ပါရာဇိကံ။ ပုန လဟုကန္တိ ပါစိတ္တိယမေဝ။

အင်္ဂုလိမတ္တမ္ပီတိ ပိသဒ္ဒေန ကေသဂ္ဂမတ္တမ္ပီတိ အတ္ထံ သမ္ပိဏ္ဍေတိ။ တန္တိ မဉ္စပီဌံ။ ဂမိယော အာပဇ္ဇတိ နာမာတိ သမ္ဗန္ဓော။

‘‘အာဒိယန္တော အာပဇ္ဇတိ နာမာ’’တိအာဒိနာ အတ္ထာပတ္တိ အာဒိယန္တော အာပဇ္ဇတီတိ ပါဠိယံ အာဒိယန္တော ဟုတွာ အာပဇ္ဇတိ အာပတ္တိ အတ္ထီတိ ယောဇနာနယံ ဒဿေတိ။ ဧဝဉှိ သတိ ‘‘အာပဇ္ဇတီ’’တိ အာချာတပဒံ ‘‘အတ္ထီ’’တိ ကိရိယန္တရံ အပေက္ခိတွာ ကတ္တာ ဟောတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ အထ ဝါ အာဒိယန္တော ပုဂ္ဂလော ယံ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇတိ၊ သာ အာပတ္တိ အတ္ထီတိ ယောဇနာ။ ဧသေဝ နယော အညေသုပိ။ မူဂဗ္ဗတာဒီနီတိ အာဒိသဒ္ဒေန ဂေါဝတကုက္ကုရဝတာဒီနိ သင်္ဂဏှာတိ။ ပါရိဝါသိကာဒယော အာပဇ္ဇန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တဇ္ဇနီယာဒိကမ္မကတာ ဝါ ပုဂ္ဂလာတိ ယောဇနာ။ အသမာဒိယန္တာ ¶ အာပဇ္ဇန္တီတိ အသမာဒိယန္တာ ဟုတွာ အာပဇ္ဇန္တိ။ တေတိ ပုဂ္ဂလေ။ ကရောန္တော အာပဇ္ဇတိ နာမာတိ ကရောန္တော ဟုတွာ အာပဇ္ဇတိ နာမာတိ ယောဇနာ။ ဧဝံ ဒေန္တော အာပဇ္ဇတိ နာမာတိအာဒီသုပိ။

ဧကရတ္တဆာရတ္တသတ္တာဟဒသာဟမာသာတိက္ကမေသူတိ ‘‘ဧကရတ္တမ္ပိ တိစီဝရေန ဝိပ္ပဝသေယျာ’’တိ (ပါရာ။ ၄၇၅-၄၇၆) စ ‘‘ဆာရတ္တပရမံ တေန ဘိက္ခုနာ တေန စီဝရေန ဝိပ္ပဝသိတဗ္ဗ’’န္တိ (ပါရာ။ ၆၅၃) စ ‘‘သတ္တာဟပရမံ သန္နိဓိကာရကံ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗ’’န္တိ ¶ (ပါရာ။ ၆၂၂-၆၂၃) စ ‘‘ဒသာဟပရမံ အတိရေကစီဝရံ ဓာရေတဗ္ဗ’’န္တိ (ပါရာ။ ၄၆၂-၄၆၃) စ ‘‘မာသပရမံ နိက္ခိပိတဗ္ဗ’’န္တိ (ပါရာ။ ၄၉၉-၅၀၀) စ ဝုတ္တကာလာတိက္ကမေသု။

ဣမံ ပန အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇတိ နာမာတိ သမ္ဗန္ဓော။

ယသ္မိံ ပက္ခေ နိသိန္နောတိ ယသ္မိံ ပက္ခေ သယံ နိသိန္နော။ တေသန္တိ အတ္တနော ပက္ခေ နိသိန္နာနံ၊ နာနာသံဝါသကန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ယေသန္တိ သကပက္ခေ နိသိန္နာနံ။ ကမ္မံ ကောပေတီတိ နာနာသံဝါသကတ္တာ ကမ္မံ ကောပေတိ။ ဣတရေသန္တိ ပရပက္ခေ နိသိန္နာနံ။ ဟတ္ထပါသံ အနာဂတတ္တာ ကမ္မံ ကောပေတီတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဧသေဝ နယော’’တိ ဝုတ္တဝစနံ ဝိတ္ထာရေန္တော အာဟ ‘‘ယေသံ ဟီ’’တိအာဒိ။ ယေသန္တိ သကပက္ခေ ဝါ ပရပက္ခေ ဝါ နိသိန္နာနံ ယေသံ ဘိက္ခူနံ။ သောတိ ဘိက္ခု။ အာပဇ္ဇိတဗ္ဗတောတိ အာပဇ္ဇိတဗ္ဗဘာဝတော။ ဣမိနာ ပုဂ္ဂလေန ဆဟိ သမုဋ္ဌာနေဟိ အာပဇ္ဇိတဗ္ဗာတိ အာပတ္တိယောတိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ ကမ္မေန ဝါ သလာကဂ္ဂါဟေန ဝါတိ ဧတ္ထ ဥဒ္ဒေသော ကမ္မေ လက္ခဏဟာရနယေန သင်္ဂဟံ ဂစ္ဆတိ၊ ဝေါဟာရာနုဿာဝနာ သလာကဂ္ဂါဟေတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဥဒ္ဒေသော စေဝ…ပေ… ဧက’’န္တိ။ ပုဗ္ဗဘာဂါတိ သင်္ဃဘေဒဿ ပုဗ္ဗဘာဂေ ပဝတ္တာ။ ပမာဏန္တိ သင်္ဃဘေဒဿ ကာရဏံ။

အဒ္ဓါနဟီနော နာမာတိ ဧတ္ထ အဒ္ဓါနသဒ္ဒေါ ကာလပရိယာယောတိ အာဟ ‘‘ဦနဝီသတိဝဿော’’တိ။ ထေယျသံဝါသကာဒယောတိအာဒိသဒ္ဒေန တိတ္ထိယပက္ကန္တကဘိက္ခုနီဒူသကပဉ္စာနန္တရိယာ သင်္ဂဟေတဗ္ဗာ။ အဋ္ဌ အဘဗ္ဗပုဂ္ဂလာ ¶ ကရဏဒုက္ကဋကာ နာမ ဟောန္တီတိ ယောဇနာ။ ဧတ္ထ ကတ္တဗ္ဗန္တိ ကရဏံ၊ ကမ္မံ၊ ဒုဋ္ဌု ကတ္တဗ္ဗန္တိ ဒုက္ကဋံ၊ ကမ္မမေဝ။ ကရဏံ ဒုက္ကဋမေတဿာတိ ကရဏဒုက္ကဋကော။ ဝိသေသနပရနိပါတော ‘‘အဂျာဟိတော’’တိအာဒီသု ဝိယ။ တဒေဝတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဒုက္ကဋကိရိယာ’’တိအာဒိ။ နော စ ယာစတီတိ ဧတ္ထ ယာစဓာတုယာ ပဓာနကမ္မံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဥပသမ္ပဒ’’န္တိ၊ ‘‘သင်္ဃ’’န္တိ အပဓာနကမ္မမာနေတဗ္ဗံ။ တေပိဋကောတိ တိပိဋကံ ဝါစုဂ္ဂတဝသေန ဓာရကော။ အာဏာယပီတိ ပိသဒ္ဒေါ ‘‘မတေနပီ’’တိ အတ္ထံ သမ္ပိဏ္ဍေတိ။ ယာစန္တဿေဝါတိ နိဿယံ အာစရိယံ ယာစန္တဿေဝ။ ယံ ဝတ္ထုံ အဇ္ဈာစရန္တော အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇတိ၊ တံ ဝတ္ထု သာတိသာရံ နာမာတိ ယောဇနာ။

ဥပဃာတိကာတိ ဧတ္ထ ဥပဟနန္တီတိ ဥပဃာတာ၊ တေယေဝ ဥပဃာတိကာတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဥပဃာတာ’’တိ။ တတ္ထာတိ ဒွီသု ဥပဃာတိကေသု။ ဒွေ ဝေနယိကာတိ ဧတ္ထ ဝိနယေန သိဒ္ဓါ ဝေနယိကာတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဝိနယသိဒ္ဓါ’’တိ။ ‘‘ဒွေ အတ္ထာ’’တိ ဣမိနာ ဏိကသဒ္ဒဿ သရူပံ ဒဿေတိ ¶ ။ ပညတ္တာနုလောမံ နာမ ဒဋ္ဌဗ္ဗန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ပစ္စယဃာတောတိ ပစ္စယဿ ဃာတော။ ဣမိနာ သေတုဃာတောတိ ဧတ္ထ သေတုသဒ္ဒေါ ပစ္စယဝါစကောတိ ဒဿေတိ။ စိတ္တဿာပီတိ ပိသဒ္ဒေါ ပဂေဝ ကာယဝါစာနန္တိ ဒဿေတိ။ ဣတိပီတိ ပိသဒ္ဒေါ ဒုတိယတ္ထသမ္ပိဏ္ဍနော။ ‘‘ပမာဏေနာ’’တိ ဣမိနာ မတ္တကာရိတာတိ ဧတ္ထ မတ္တသဒ္ဒေါ ပမာဏတ္ထောတိ ဒဿေတိ။ ‘‘ကရဏ’’န္တိ ဣမိနာ ကာရိတာတိ တဒ္ဓိတဘာဝံ ကိတဘာဝေန ဒဿေတိ သဘာဂတ္တာ။ ကာယဒွါရိကန္တိ ကာယဒွါရေ ပဝတ္တံ အာပတ္တိံ။ ဣမိနာ အာပဇ္ဇတီတိ ပဒဿ ကမ္မံ ဒဿေတိ။ ကာယေနေဝ ဝုဋ္ဌာတီတိ ကာယသာမဂ္ဂိယာ ဒါနတ္တာ ကာယေနေဝ ဝုဋ္ဌာတိ။ သီသမက္ခနာဒီတိ အာဒိသဒ္ဒေန ပါဒမက္ခနာဒိံ သင်္ဂဏှာတိ။

တန္တိ ဘာရံ။ ‘‘နိတ္ထရိတုံ ဝီရိယံ အာရဘတီ’’တိ ဣမိနာ ဝဟနာကာရံ ဒဿေတိ။ ထေရော သမာနောတိ ယောဇနာ။ နဝဟနာကာရံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အနုဇာနာမီ’’တိအာဒိ။ ‘‘ကုက္ကုစ္စာယိတွာ ကရောတီ’’တိ ဣမိနာ ကုက္ကုစ္စသဒ္ဒဿ ¶ နာမဓာတုံ ဒဿေတိ။ ‘‘ဒိဝါ စ ရတ္တော စာ’’တိ ဣမိနာ အဘိဏှံ အာသဝဝဍ္ဎနံ ဒဿေတိ။ တတ္ထ တတ္ထာတိ တေသု တေသု ဝိဘင်္ဂက္ခန္ဓကေသု။

ဣတိ ဒုကဝါရဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။

ဧကုတ္တရိကနယော တိကဝါရဝဏ္ဏနာ

၃၂၃။ တိကေသု ဘဂဝတိ တိဋ္ဌန္တေ ယံ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇတိ၊ သာ အာပတ္တိ အတ္ထီတိ ယောဇနာ။ သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗေသု ပဒေသု။ ဝိတ္ထာရံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘တတ္ထာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ တတ္ထာတိ တိကေသု၊ ဝိတ္ထာရော ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ လောဟိတုပ္ပာဒါပတ္တီတိ အနုလောမပါရာဇိကာပတ္တိ။ ‘‘အာဝုသောဝါဒေနာ’’တိ ‘‘အာဝုသော’’တိ ဝေါဟာရေန။ ဝေါတိ တုမှေဟိ။

ကာလေတိ ပုရေဘတ္တကာလေ။ ဝိကာလေတိ ပစ္ဆာဘတ္တကာလေ။ အဝသေသံ အာပတ္တိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဒသဝဿောမှီတိ အဟံ ဒသဝဿော အမှိ။ နဝေါတိ ပဉ္စဝဿအပရိပုဏ္ဏော။ မဇ္ဈိမောတိ ပဉ္စဝဿတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ဒသဝဿအပရိပုဏ္ဏော။ ကုသလစိတ္တော အာပဇ္ဇတီတိ ကုသလစိတ္တော ဟုတွာ အာပဇ္ဇတိ။ အဗျာကတစိတ္တောတိ သုပန္တဿ ဘဝင်္ဂစိတ္တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ယန္တိ အာပတ္တိံ။ သဗ္ဗန္တိ အာပတ္တိံ၊ အာပဇ္ဇတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဒုက္ခဝေဒနာသမင်္ဂီ ဟုတွာ အာပဇ္ဇတီတိ ယောဇနာ။ ယန္တိ အာပတ္တိံ။

တယော ပဋိက္ခေပါတိ ဧတ္ထ ပဋိက္ခေပဿ သာမိကံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော’’တိ။ ကိလေသသလ္လေခနကပဋိပတ္တိယာတိ ¶ ကိလေသံ သလ္လိခတိ တနုံ ကရောတီတိ ကိလေသသလ္လေခနကာ၊ သာယေဝ ပဋိပတ္တိ ကိလေသသလ္လေခနကပဋိပတ္တိ၊ တာယ။

ပရိသံ ဥပဋ္ဌာပေန္တော ဗာလောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ပရိသံ ဥပဋ္ဌာပေန္တော ပဏ္ဍိတော စာတိ သမ္ဗန္ဓော။ အဝသေသံ အာပတ္တိန္တိ ယောဇနာ။ ကာဠေတိ ကာဠပက္ခေ။ ဇုဏှေတိ ဇုဏှပက္ခေ။

ကတ္တိကပုဏ္ဏမာသိယာတိ ¶ ပစ္ဆိမကတ္တိကပုဏ္ဏမာသိယာ။ ကုရုန္ဒိယံ ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ သုဝုတ္တကာရဏံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘စာတုမာသ’’န္တိအာဒိ။ ဟီတိ ယသ္မာ၊ ပရိယေသန္တော စ နိဝါသေန္တော စ ဘိက္ခူတိ ယောဇနာ။

ဝတ္ထုန္တိ မေထုနဓမ္မာဒိဝတ္ထုံ။

ပဋိစ္ဆာဒေတိ ဧတာယာတိ ပဋိစ္ဆာဒီတိ ကရဏတ္ထောပိ ယုဇ္ဇတိ။ ဝိတ္ထာရံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဒွါရံ ပိဒဟိတွာ’’တိအာဒိ။ ဧတဒေဝါတိ ပရိကမ္မမေဝ။ ဥဘယတ္ထာတိ ဥဘယေသု ဇန္တာဃရပဋိစ္ဆာဒိဥဒကပဋိစ္ဆာဒီသု။ သဗ္ဗန္တိ အခိလံ ပရိကမ္မာဒိံ။ နိယျန္တီတိ နိလီယိတွာ ယန္တိ။ ဣမိနာ ဝဟန္တီတိ ဧတ္ထ ဝဟဓာတု ဂတျတ္ထောတိ ဒဿေတိ။ အဗ္ဘမဟိကာဓူမရဇရာဟုဝိမုတ္တန္တိ အဗ္ဘေန စ မဟိကာယ စ ဓူမေန စ ရဇေန စ ရာဟုနာ စ ဝိမုတ္တံ။ တေသူတိ အဗ္ဘာဒီသု။ တထာတိ ယထာ စန္ဒမဏ္ဍလံ ဝိရောစတိ၊ တထာ သူရိယမဏ္ဍလံ။

ကရဏီယေန ဟုတွာတိ သမ္ဗန္ဓော။

ကပ္ပေန္တောတိ ကရောန္တော။ အာဂန္တုကော အာပဇ္ဇတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ အနဇ္ဈိဋ္ဌောတိ အနဇ္ဈေသိတော ဟုတွာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တိဏဝတ္ထာရကသမထေ ကာယေန ဝုဋ္ဌာတိ ကာယသာမဂ္ဂိယာ ဒါနတ္တာ။

အာဂါဠှာယ စေတေယျာတိ အာဂါဠှသဒ္ဒေါ ဒဠှပရိယာယောတိ အာဟ ‘‘ဒဠှဘာဝါယာ’’တိ။ အာ ဘုသော ဂါဟိယတေ အာဂါဠှော၊ ဂါဠှော ဗာဠှော ဒဠှောတိ အတ္ထတော ဧကံ။ စေတေယျာတိ ပကပ္ပေယျ။ န ပူရယတောတိ န ပူရယန္တဿ။ အလဇ္ဇီ စ ဟောတိ ဗာလော စ အပကတတ္တော စာတိ ဧတ္ထ ဗာလမတ္တအပကတတ္တမတ္တေန ကမ္မံ န ကာတဗ္ဗံ၊ အာပတ္တိဝသေနေဝ ပန ကာတဗ္ဗန္တိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဗာလော’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ဗာလော န ဇာနာတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ အယန္တိ ဗာလော။ ဧတ္တာဝတာတိ ဧတ္တကေန အဇာနနမတ္တေန။ ဗာလဘာဝမူလကံ အာပတ္တိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဒွေ အာပတ္တိက္ခန္ဓေတိ ပါရာဇိကသင်္ဃာဒိသေသဝသေန ¶ ဒွေ အာပတ္တိရာသယော။ တေသန္တိ တိဏ္ဏံ ပုဂ္ဂလာနံ၊ ကာတဗ္ဗန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

ကာယိကော ဒဝေါ နာမာတိ ကာယိကော ပရိဟာသော နာမ။ မုခါလမ္ဗရကရဏာဒိဘေဒေါတိ မုခေန အာလမ္ဗရနာမကတူရိယကိစ္စဿ ကရဏာဒိဘေဒေါ ¶ ။ ဒွီဟိပိ ဒွါရေဟီတိ ကာယဝစီဝသေန ဒွီဟိပိ ဒွါရေဟိ။ ကာယဒွါရေ ပညတ္တသိက္ခာပဒဝီတိက္ကမောတိ ကာယဒွါရေ ပညတ္တဿ ကာယသံသဂ္ဂါဒိသိက္ခာပဒဿ ဝီတိက္ကမော။ ဝစီဒွါရေ ပညတ္တသိက္ခာပဒဝီတိက္ကမောတိ ဝစီဒွါရေ ပညတ္တဿ ဒုဋ္ဌုလ္လဝါစာဒိသိက္ခာပဒဿ ဝီတိက္ကမော။ ကာယိကေန ဥပဃာတိကေနာတိ ဧတ္ထ ဥပဃာတိကံ နာမ အသိက္ခနန္တိ အာဟ ‘‘အသိက္ခနေနာ’’တိ။ ကသ္မာ အသိက္ခနံ ဥပဃာတံ နာမာတိ အာဟ ‘‘ယော ဟီ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ယောတိ ပုဂ္ဂလော။ တန္တိ ကာယဒွါရေ ပညတ္တသိက္ခာပဒံ။ နန္တိ ဧဝမေဝ။ ဟိ ယသ္မာ ဥပဃာတေတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝေဇ္ဇကမ္မေန သမန္နာဂတောတိ သမ္ဗန္ဓော။ သာသနဥဂ္ဂဟဏအာရောစနာဒိနာ ဝါစသိကေန မိစ္ဆာဇီဝေနာတိ ယောဇနာ။

‘‘မာ ဘဏ္ဍနံ ကရီ’’တိ ဣမိနာ ‘‘မာ’’တိ ပဋိသေဓဿ ‘‘ကရီ’’တိ ပါဌသေသေန သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗဘာဝံ ဒဿေတိ။ န ဝေါဟရိတဗ္ဗန္တိ ဧတ္ထ ဝိပုဗ္ဗအဝပုဗ္ဗ-ဟရဓာတု ကထနတ္ထောတိ အာဟ ‘‘န ကိဉ္စိ ဝတ္တဗ္ဗ’’န္တိ။ ဟီတိ သစ္စံ။ ဗီဇနဂ္ဂါဟာဒိကေတိ အာဒိသဒ္ဒေန ဓမ္မဇ္ဈေသနာဒိံ သင်္ဂဏှာတိ။ ဩကာသကမ္မံ ကာရေန္တဿာတိ ဧတ္ထ ‘‘ဩကာသ’’န္တိ စ ‘‘ဩကာသကမ္မ’’န္တိ စ သဒိသန္တိ အာဟ ‘‘ဩကာသံ ကာရေန္တဿာ’’တိ။ န အာဒါတဗ္ဗန္တိ န ဂဏှိတဗ္ဗံ။ တမေဝတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ယတ္ထ ဂဟေတွာ’’တိအာဒိ။

ယန္တိ ဝိနယံ။ သောတိ ဘိက္ခု။ သောတိ ဝိနယော။ တဿာတိ ဘိက္ခုဿ။ ဣဒန္တိ ကမ္မံ။ အညံ ပုစ္ဆာတိ မယာ အညံ ဘိက္ခုံ ပုစ္ဆာဟီတိ ယောဇနာ။ ဣတီတိ ဧဝံ။ သောတိ တီဟင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု။ အဿာတိ တီဟင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတဿ။ န သာကစ္ဆိတဗ္ဗောတိ န သဟ ကထေတဗ္ဗော။

‘‘လဒ္ဓိ’’န္တိ ဣမိနာ ဣဒမပ္ပဟာယာတိ ဧတ္ထ ဣဒံသဒ္ဒဿ ဝိသယံ ဒဿေတိ။ ‘‘အဝိဇဟိတွာ’’တိ ဣမိနာ ဟာဓာတု တွာပစ္စယောတိ ဒဿေတိ။ သုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစာရိန္တိ ဧတ္ထ သဗ္ဗထာ ကိလေသသုဒ္ဓါ ခီဏာသဝေါဝ ဂဟေတဗ္ဗောတိ အာဟ ‘‘ခီဏာသဝံ ဘိက္ခု’’န္တိ။ ‘‘ပါတဗျဘာဝ’’န္တိ ဣမိနာ ပါတဗျတန္တိ ဧတ္ထ တာပစ္စယော ဘာဝတ္ထေ ဟောတီတိ ဒဿေတိ။ ‘‘ပဋိသေဝန’’န္တိ ဣမိနာ ပါတဗျသဒ္ဒေါ ယထာကာမပရိဘုဉ္ဇနတ္ထောတိ ဒဿေတိ ¶ ။ ဂတိဝိသောဓနန္တိ ဒုဂ္ဂတိတော သုဂတိယာ ဝိသုဇ္ဈနံ ¶ ။ ‘‘အကုသလာနိ စေဝ မူလာနိ စာ’’တိ ဣမိနာ အကုသလသဒ္ဒဿ စ မူလသဒ္ဒဿ စ တုလျာဓိကရဏဘာဝံ ဒဿေတိ။ တသ္မာ အကုသလသင်္ခါတာနိ မူလာနိ အကုသလမူလာနီတိ တုလျာဓိကရဏသမာသော ကာတဗ္ဗော။ ဒုစ္စရိတာနီတိ ဧတ္ထ ဒုသဒ္ဒဿ ဒုဋ္ဌုဝိရူပတ္ထဘာဝံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဒုဋ္ဌု စရိတာနိ၊ ဝိရူပါနိ ဝါ စရိတာနီ’’တိ။ ဝိရူပါနီတိ ဝိကာရသဘာဝါနိ။ ‘‘ကရဏဘူတေနာ’’တိ ဣမိနာ ‘‘ကတ္တုဘူတေနာ’’တိ အတ္ထံ ပဋိက္ခိပတိ။ တတ္ထ တတ္ထာတိ တသ္မိံ တသ္မိံ ခန္ဓကေ။

ဣတိ တိကဝါရဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။

ဧကုတ္တရိကနယော စတုက္ကဝါရဝဏ္ဏနာ

၃၂၄။ စတုက္ကေသု ဧဝံ ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ တိဏဝတ္ထာရကသမထဋ္ဌာနန္တိ တိဏဝတ္ထာရကသမထေန အဓိကရဏဝူပသမိတဋ္ဌာနံ။ ပရဿ ကမ္မဝါစာယာတိ ပရဿ ကရဏဘူတာယ ကမ္မဝါစာယ။ တတောတိ စတုက္ကတော။ ပရေသူတိ အညေသု စတုက္ကေသု ဧဝမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ တမေဝါတိ ကာယဒွါရိကမေဝ။ ပုန တမေဝါတိ ဝစီဒွါရိကမေဝ။ အာပဇ္ဇိတဗ္ဗာပတ္တိဉ္စ သဟာဂါရသေယျာပတ္တိဉ္စာတိ ယောဇနာ။ ဇဂ္ဂန္တောတိ ဇာဂရန္တော။

အစိတ္တကော အာပဇ္ဇတိ နာမာတိ ‘‘အစိတ္တကော ဘိက္ခု အာပဇ္ဇတိ နာမာ’’တိ ဝါ ‘‘အစိတ္တကော ဟုတွာ အာပဇ္ဇတိ နာမာ’’တိ ဝါ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။ သဘာဂန္တိ ဝတ္ထုသဘာဂံ။ တဉ္စာတိ အညတရံ တဉ္စ အာပတ္တိံ။ ဣတီတိ ဧဝံ။

ကမ္မေနာတိ သမနုဘာသနကမ္မေန။ ကမ္မေန ဝုဋ္ဌာတီတိ ကမ္မေန ဧဝ ဝုဋ္ဌာတိ။

သောတိ ဂိဟိပရိက္ခာရော၊ အာဟဋော ဟောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ အဝါပုရဏန္တိ ကုဉ္စိကံ။ အန္တောတိ ဘဏ္ဍာဂါရဿ အန္တော။

သမ္မုခါ ¶ ဝုဋ္ဌာတီတိ သမ္မုခါ ဧဝ ဝုဋ္ဌာတိ။

သယိတာယ ဧဝ ဘိက္ခုနိယာတိ ယောဇနာ။ ဣဒန္တိ သဟာဂါရသေယျာပတ္တိံ၊ ပဋိစ္စာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧတန္တိ ‘‘လိင်္ဂပါတုဘာဝေနာ’’တိ ဝစနံ၊ ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဥဘိန္နမ္ပီတိ ဘိက္ခုဘိက္ခုနီနမ္ပိ ¶ ။ လိင်္ဂပဋိလာဘေနာတိ ဣတ္ထိလိင်္ဂပဋိလာဘေန။ ပဌမန္တိ အာဒိကပ္ပကာလေ။ ‘‘ပဌမံ ဥပ္ပန္နဝသေနာ’’တိ ဣမိနာ ပုရေ ဥပ္ပန္နံ ပုရိမန္တိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ ‘‘သေဋ္ဌဘာဝေနာ’’တိ ဣမိနာ ပုရဘာဝေန သေဋ္ဌဘာဝေန ဥပ္ပန္နံ ပုရိမန္တိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ ‘‘ပုရိသလိင်္ဂ’’န္တိ ဣမိနာ ဣမပစ္စယဿ သရူပံ ဒဿေတိ။ ပုရိသကုတ္တပုရိသာကာရာဒီတိ အာဒိသဒ္ဒေန ပုရိသနိမိတ္တာဒယော သင်္ဂဏှာတိ။ ယာနိ ဆစတ္တာလီသ သိက္ခာပဒါနီတိ ယောဇနာ။ ဣမိနာ ဝုတ္တနယာနုသာရေန ဒုတိယစတုက္ကေပိ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ တေဟီတိ တိံသာဓိကေဟိ သတသိက္ခာပဒေဟိ။

မဟာပဒေသာတိ ဝိနယေ (မဟာဝ။ ၃၀၅) အာဂတာ မဟာပဒေသာ။ ကသ္မာ မဟာပဒေသာ ‘‘သာမုက္ကံသာ’’တိ ဝုစ္စန္တီတိ အာဟ ‘‘တေ ဟီ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ တေတိ စတ္တာရော မဟာပဒေသာ၊ ဝုစ္စန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘သယ’’န္တိ ဣမိနာ သာမုက္ကံသာတိ ဧတ္ထ သံသဒ္ဒဿ သယမတ္ထံ ဒဿေတိ။ ‘‘ဥက္ခိပိတွာ’’တိ ဣမိနာ ဥက္ကံသသဒ္ဒေါ ဥက္ခိပနတ္ထောတိ ဒဿေတိ။ ‘‘ဌပိတတ္တာ’’တိ ဣမိနာ သယံ ဥက္ကံသိတွာ ဌပိတာ သာမုက္ကံသာတိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ ‘‘အဇ္ဈောဟရဏီယပရိဘောဂါ’’တိ ဣမိနာ ဗာဟိရပရိဘောဂံ နိဝတ္တေတိ။ ဥဒကံ ပနာတိ ကေနစိ အသံသဂ္ဂံ ပသန္နောဒကံ ပန။ ကာလေတိ သပ္ပဒဋ္ဌကာလေ။ ‘‘ပဉ္စ ဝါ ဒသ ဝါ သီလာနီ’’တိ ဣမိနာ ပဉ္စ ဝါ ဒသ ဝါ သီလာနိ ဥပါသကသီလန္တိ ဒဿေတိ။

တတ္ထ စာတိ ဝိဟာရေ စ။ ဥဘောပီတိ အာဂန္တုကာဝါသိကဝသေန ဥဘောပိ။ အသာဓာရဏန္တိ ဒွီဟိ အသာဓာရဏံ။ အာပတ္တိန္တိ ဘိက္ခုနီဟိယေဝ သာဓာရဏံ အာပတ္တိံ။ ဂမိယစတုက္ကေပီတိ ပိသဒ္ဒေါ အာဂန္တုကစတုက္ကံ အပေက္ခတိ။ ဝတ္ထုနာနတ္တတာဝါတိ မေထုနာဒိဝတ္ထုနာနတ္တတာ ဧဝ။ ဟီတိ သစ္စံ၊ ယသ္မာ ဝါ။ သာတိ အာပတ္တိ။ တထာတိ ယထာ ကာယသံသဂ္ဂေ၊ တထာ လသုဏခါဒနေတိ ယောဇနာ။ ဧတ္ထာတိ ဝတ္ထုနာနတ္တတာဒိစတုက္ကေ ¶ ။ စတ္တာရိ ပါရာဇိကာနီတိ ဘိက္ခုပါတိမောက္ခေ အာဂတာနိ။ ဝိသုံ အာပဇ္ဇန္တေသုပိ ဧသေဝ နယောတိ သမ္ဗန္ဓော။

ပုရိမစတုက္ကေတိ ဝတ္ထုနာနတ္တတာဒိစတုက္ကေ။ ယော ပဌမော ပဉှောတိ ယောဇနာ။ ဣဓာတိ ဝတ္ထုသဘာဂတာဒိစတုက္ကေ။ ယော စာတိ ယော စ ပဉှော။ တတ္ထာတိ ဝတ္ထုနာနတ္တတာဒိစတုက္ကေ။ တတိယစတုတ္ထေသု ပဉှေသူတိ သမ္ဗန္ဓော။

‘‘သဒ္ဓိဝိဟာရိကဿာ’’တိ ပဒံ ‘‘ကတ္တဗ္ဗ’’ဣတိ ပဒေ သမ္ပဒါနံ။

ဂရုကန္တိ ပါရာဇိကံ။ လဟုကန္တိ ထုလ္လစ္စယံ ဝါ ဒုက္ကဋံ ဝါ။

အဋ္ဌန္နံ ¶ ဘိက္ခုနီနံ ပဋိပါဋိယာ နိသီဒိတဗ္ဗတော ဝုတ္တံ ‘‘နဝမဘိက္ခုနိတော’’တိ။ ပစ္စုဋ္ဌာနာရဟာတိ ပဋိမုခံ ဥပဋ္ဌာတုံ အရဟာ။ အဝိသေသေန စာတိ ‘‘ဘိက္ခူ’’တိ ဝါ ‘‘ဘိက္ခုနီ’’တိ ဝါ ဝိသေသ၊ မကတွာ သာမညေန စ။ ‘‘အာသနာရဟစတုက္ကဿာ’’တိ ပဒံ ‘‘ပဌမပဒ’’န္တိ ပဒေ အဝယဝိသမ္ဗန္ဓော။

အသာဓာရဏန္တိ ဘိက္ခူဟိ အသာဓာရဏံ။ ဝိကာလေ ကပ္ပတီတိ တဒဟုဝိကာလေ ကပ္ပတိ။ ကာလာတီတန္တိ ကာလယာမသတ္တဟာတီတံ။ ယာဝကာလိကာဒိတ္တယဉ္စ အကပ္ပိယမံသဉ္စ ဥဂ္ဂဟိတကဉ္စ အပဋိဂ္ဂဟိတကဉ္စာတိ ယောဇနာ။

ဂုဏင်္ဂုဏူပါဟနဉ္စ ဓုဝနှာနဉ္စ စမ္မတ္ထရဏဉ္စ ဂုဏင်္ဂုဏူပါဟနဓုဝနှာနစမ္မတ္ထရဏာနိ။ ဣမာနိ စတ္တာရီတိ ပဉ္စဝဂ္ဂေန ဂဏေန ဥပသမ္ပဒဒါနာဒီနိ။ ဣဓာတိ ပစ္စန္တိမေသု ဇနပဒေသု။ ဣဓာတိ မဇ္ဈိမေသု။ ဣဒန္တိ စတုဗ္ဗိဓံ ဝတ္ထု။ ဒီပေတုမ္ပီတိ ဒီပနမ္ပိ။ တုံပစ္စယော ဟိ ကတွတ္ထဇောတကော။ ဧသေဝ နယော ဒီပေတုံ ပနာတိ ဧတ္ထာပိ။ သေသံ အနုညာတကန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဥဘယတ္ထပီတိ ပစ္စန္တိမမဇ္ဈိမဝသေန ဥဘယတ္ထာပိ။

ဆန္ဒပါရိသုဒ္ဓိအက္ခာနံ ဧကံ ကတွာ ‘‘စတ္တာရော’’တိ ဝုတ္တံ။ စတ္တာရော ပုဗ္ဗကိစ္စာတိ လိင်္ဂဝိပလ္လာသော၊ ‘‘စတ္တာရိ ပုဗ္ဗကိစ္စာနီ’’တိ ဟိ အတ္ထော။ ဧဝံ ဝုတ္တာနိ ဣမာနိ စတ္တာရီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧဝံ အာဂတာ သမ္မုတိယောတိ သမ္ဗန္ဓော။ သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗေသု စတုက္ကေသု။

ဣတိ စတုက္ကဝါရဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။

ဧကုတ္တရိကနယော ပဉ္စကဝါရဝဏ္ဏနာ

၃၂၅။ ပဉ္စကေသု ¶ ‘‘ပဉ္စ ပုဂ္ဂလာ နိယတာ’’တိ ဧတံ အာနန္တရိယာနမေဝ ဂဟဏန္တိ ယောဇနာ။ ပဉ္စ ဆေဒန ကာ အာပတ္တိယော နာမ ဝေဒိတဗ္ဗာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ယာ ဝိကပ္ပနာ ဝုတ္တာတိ ယောဇနာ။ ဥဿင်္ကိတောတိ ဥဋ္ဌဟိတွာ သင်္ကိတော။ ပရိသင်္ကိတောတိ ပုနပ္ပုနံ သင်္ကိတော။ အကုပ္ပော အရဟတ္တဖလသင်္ခါတော ဓမ္မော ဣမဿာတိ အကုပ္ပဓမ္မော၊ ခီဏာသဝေါ။ ခီဏာသဝေါ သမာနောပိ ဥဿင်္ကိတော စေဝ ပရိသင်္ကိတော စာတိ ယောဇနာ။ ပရိဟရိတဗ္ဗာတိ အပနေတဗ္ဗာ။ ဟီတိ သစ္စံ၊ ယသ္မာ ဝါ။ ဧတေသူတိ အဂေါစရေသု။ ထူပစီဝရန္တိ ဧတ္ထ ထူပံ ပရိက္ခိပိတွာ ကတံ စီဝရံ ထူပစီဝရန္တိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဝမ္မိက’’န္တိအာဒိ။ ဝမ္မိကော ဟိ ထူပယတိ ဥဒ္ဓံ အာရောဟတီတိ ထူပေါတိ ဝုစ္စတိ ¶ ။ နှာနဋ္ဌာနေတိ သဗ္ဗေသံ နှာနဋ္ဌာနေ။ တဉှိ ဥဒကေန ကာယံ အဘိသိဉ္စတိ ဧတ္ထာတိ အဘိသေကန္တိ ဝုစ္စတိ။ အဘိသေကေ ဆဍ္ဍိတံ အာဘိသေကိကံ၊ စီဝရံ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဆဍ္ဍိတစီဝရ’’န္တိ။ ဘတပဋိယာဘတန္တိ ဧတ္ထ ဘရဓာတုယာ ပေါသနတ္ထံ ပဋိက္ခိပိတွာ ဓာရဏတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘သုသာနံ နေတွာ ပုန အာနီတက’’န္တိ။ တတ္ထ ‘‘သုသာန’’န္တိ ဣမိနာ ကမ္မံ ဒဿေတိ၊ ‘‘ပုနာ’’တိ ဣမိနာ ပဋိသဒ္ဒဿ အတ္ထံ ဒဿေတိ။ ဣမေဟိ ပဒေဟိ သုသာနံ ဘတံ ဟုတွာ ဂေဟံ ပဋိအာဘရိတဗ္ဗန္တိ ဘတပဋိယာဘတန္တိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ၊ ယကာရော ပဒသန္ဓိကရော။ ပါဠိယံ၊ အဋ္ဌကထာယဉ္စ ပေါတ္ထကေသု ‘‘ဂတပဋိယာဂတ’’န္တိ ကဏ္ဌဇတတိယက္ခရေန ပါဌော အတ္ထိ၊ သော အသုန္ဒရော။

ကာယော ပဌမံ၊ ဝါစာ ဒုတိယံ၊ ကာယဝါစာ တတိယံ၊ ဣဒံ သန္ဓာယ ‘‘တတိယေနာ’’တိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထေဝါတိ အန္တရပေယျာလေ ဧဝ။

အဒိန္နန္တိ ဧတ္ထ အကာရဿ နကာရိယဘာဝဉ္စ တပစ္စယဿ ကမ္မဝါစကဘာဝဉ္စ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အညေန န ဒိန္န’’န္တိ။ တတ္ထ ‘‘အညေနာ’’တိ ဣမိနာ တပစ္စယဿ ကမ္မဝါစကဘာဝံ ဒဿေတိ၊ နကာရေန အကာရဿ ကာရိယံ ဒဿေတိ။ ကေန ကာရဏေန အဝိဒိတန္တိ အာဟ ‘‘ပဋိဂ္ဂဏှာမီတိ စေတနာယ အဘာဝေနာ’’တိ။ အဝိဒိတန္တိ အပါကဋံ။ နဋသမဇ္ဇာဒိဒါနန္တိ နဋသမဇ္ဇာဒီနံ ¶ သဗ္ဗေသံ ဒါနံ။ ဥသဘဝိဿဇ္ဇနန္တိ ဥသဘဿ ဝိဿဇ္ဇနံ။ ဣဒံ ဥပလက္ခဏဝသေန ဝုတ္တံ။ သဗ္ဗာသမ္ပိ ပန မနုဿာမနုဿာနံ ဣတ္ထီနံ မေထုနရတိဝသေန ပုရိသာနံ ဒါနမ္ပိ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဣတ္ထိဒါနန္တိ ဧတ္ထာပိ ယာသံ ကာသဉ္စိ ဣတ္ထီနံ ယေသံ ကေသဉ္စိ ပုရိသာနံ ဒါနံ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ပဋိဘာနစိတ္တကမ္မဒါနန္တိ မေထုနသေဝနပဋိဘာနစိတ္တကမ္မဒါနံ။ လောကဿာတိ လောကေန။ ကထေတုကမျတာတိ ကထေတုကာမတာ။ ‘‘န သုပ္ပဋိဝိနောဒယာ’’တိ ဣမိနာ ဒုက္ခေန ပဋိဝိနောဒေတဗ္ဗာတိ ဒုပ္ပဋိဝိနောဒယာ၊ ပဋိဝိနောဒေတုံ န သုကရာတိ ဒဿေတိ။ ဥပါယေနာတိ ယုတ္တိယာ။

ဖုဿဒေဝတ္ထေရော အဋ္ဌာသိ ကိရာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧကံသန္တိ ဘုမ္မတ္ထေ စေတံ ဥပယောဂဝစနံ။ ဧကသ္မိံ အံသေတိ ဟိ အတ္ထော။ ဗုဒ္ဓါရမ္မဏန္တိ ဗုဒ္ဓဂုဏာရမ္မဏံ။ မာရောတိ ဒေဝပုတ္တမာရော၊ ဂတောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဂေါမယန္တိ ဂေါမီဠှံ။ ဇရဂ္ဂဝေါတိ ဇရဂေါဏော။ တာဒိသမေဝါတိ ဂေါမယဝိပ္ပကိရဏသဘာဝမေဝ။ ဝိပ္ပကာရန္တိ ဝိသေသပကာရေန ကရဏံ။ ဝင်္ကပါဒန္တိ ကုဋိလပါဒံ။ ပရိကသန္တောတိ ပရိစ္ဆေဒံ ကတွာ ဝိလေခန္တော။ ဝိဂစ္ဆပုရိသောတိ ဝိကာရံ၊ ဝိရူပံ ဝါ ဂတပုရိသော။ ‘‘ဝိဘစ္ဆပုရိသော’’တိပိ ပါဌော၊ ဝိသေသေန သောဘဏံ ဘက္ခပုရိသောတိ အတ္ထော။ အယမေဝ ပါဌော အဘိဓာနာဒီသု (အဘိဓာနပ္ပဒီပိကာယံ ၁၀၂ ဂါထာယံ) ဒိဿတိ။ သမန္တာတိ ကဋအန္ဓကာရဝိဟာရဿ ¶ သမန္တတော။ မာရော သိယာ နု ခေါတိ ယောဇနာ။ န အသက္ခိံ ဣတိ အာဟာတိ ယောဇနာ။ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗောတိ ပုဗ္ဗေ ဒိဋ္ဌော။ မဟာနုဘာဝေါတိ ဒေဝိဒ္ဓိယာ မဟာနုဘာဝေါ။ ဣင်္ဃာတိ ဥယျောဇနတ္ထေ နိပါတော၊ ဥယျောဇေမီတိ အတ္ထော။ အတ္တဘာဝန္တိ တဝ အတ္တဘာဝံ။ တာဒိသံ ရူပန္တိ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော အတ္တဘာဝသဒိသံ ရူပံ။ တံသရိက္ခကန္တိ တေန ရူပေန သဒိသံ။ ပတိရူပမေဝ သဒိသဋ္ဌေန ပတိရူပကံ၊ န ဧကံသသဒိသံ ရူပံ ကိဉ္စိ သဒိသရူပန္တိ အတ္ထော။ သကတ္တဘာဝန္တိ သဿ ဧသော သကော၊ သောယေဝ အတ္တဘာဝေါ သကတ္တဘာဝေါ၊ တံ။ အယန္တိ မာရော။ ကထန္တိ ¶ ကေန ကာရဏေန ဘဂဝါ န သောဘတိ နု ခေါ၊ သောဘတိယေဝါတိ အတ္ထော။ တဒေဝ သမတ္ထေတုံ ဝုတ္တံ ‘‘သဗ္ဗသော ဝီတရာဂဒေါသမောဟော’’တိ။ ဝဉ္စိတောမှီတိ အဟံ ဝဉ္စိတော အမှိ။ ကိံ အတ္ထီတိ ကိံ နာမ အတ္ထိ၊ မမ ဝဉ္စနစိတ္တံ နတ္ထီတိ အဓိပ္ပာယော။ ဒဟရဘိက္ခု ပဋိလဘတီတိအာဒိနာ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။

ဒဟရဘိက္ခု အဋ္ဌာသီတိ သမ္ဗန္ဓော။ သင်္ကာရဆဍ္ဍနိံ ပစ္ဆိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ သင်္ကာရံ ဆဍ္ဍေတိ ဣမာယာတိ သင်္ကာရဆဍ္ဍနီ။ တိဿဒတ္တတ္ထေရော နာမ ပုစ္ဆီတိ သမ္ဗန္ဓော။ နာဝါတောတိ ပေါတတော။ ပဉှာသဟဿန္တိ သမထဝိပဿနာကမ္မဋ္ဌာနေသု ပုစ္ဆာသဟဿံ။ ပုစ္ဆီတိ ဒဟရံ ပုစ္ဆိ။ ပရိစ္ဆိန္ဒီတိ တသ္မိံ ဒိဝသေ ကာတဗ္ဗဝတ္တံ နိဋ္ဌပေသီတိ အတ္ထော။ ယောနကဝိသယတောတိ ယောနကလောကတော။ အဋ္ဌ ကပ္ပေ အနုဿရီတိ စေတိယင်္ဂဏံ ဒိသွာ စိတ္တဿ ပသီဒနတော ပုဗ္ဗေနိဝါသဉာဏေန အဋ္ဌ ကပ္ပေ အနုဿရိ။

ဧကော ဘိက္ခု ဂတောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဒေဝတာ ပုပ္ဖဟတ္ထာ အဋ္ဌံသူတိ မနုဿဝေသံ ဂဟေတွာ အဋ္ဌံသု။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ကတရဂါမဝါသိကာတ္ထာ’’တိ။ တုမှေ ကတရသ္မိံ ဂါမေ ဝသနသီလာ အတ္ထ ဘဝထာတိ ယောဇနာ။ ဣဓေဝါတိ ဣမသ္မိံယေဝ ဌာနေ။ ဌိတာမှာတိ မယံ ဌိတာ အမှာတိ ယောဇနာ။

အယံ ကထာတိ အယံ ဝက္ခမာနကထာ။ ကိံ အမစ္စပုတ္တော ပါသာဒိကော နု ခေါတိ ယောဇနာ။ နေတိ အမစ္စပုတ္တအဘယတ္ထေရေ။ ဉာတကာ အဂမံသူတိ သမ္ဗန္ဓော။ ထေရမာတာပိ ပဟိဏီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ပိသဒ္ဒေန ဉာတကေ အပေက္ခတိ။ ပဟိဏာကာရံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ပုတ္တော မေ’’တိအာဒိ။ အမစ္စပုတ္တော အာရူဠှောတိ သမ္ဗန္ဓော။ အဘယတ္ထေရော အာဟာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တေနာတိ အမစ္စပုတ္တေန။ ယုဂဂ္ဂါဟန္တိ ယုဂဿ ဂါဟံ။ ‘‘မဟလ္လကတ္ထေရဿ သမ္မဋ္ဌဋ္ဌာနေ ကစဝရံ ဆဍ္ဍေတွာ’’တိ ဝစနံ အာဝိ ကရောန္တော အာဟ ‘‘အတီတတ္တဘာဝေ ကိရာ’’တိအာဒိ။ အမစ္စပုတ္တော ဆဍ္ဍေသီတိ သမ္ဗန္ဓော။

တန္တိ သမ္မဇ္ဇနဝတ္တံ။ တတြာတိ ‘‘သတ္ထုသာသနံ ကတံ ဟောတီ’’တိဝစနေ။ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော နိသီဒိ ကိရာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဘဂဝါ ပစ္စာဂဉ္ဆီတိ ¶ သမ္ဗန္ဓော။ ပါဒါနီတိ ပါဒဿ အက္ကမနဋ္ဌာနာနိ၊ ပါဒစေတိယာနီတိ အတ္ထော။ ထေရော နိသီဒီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဇဏ္ဏုကေဟိ ပတိဋ္ဌာယ ‘‘ပါဒစေတိယံ ¶ ဝန္ဒိတွာ’’တိ ပါဌသေသော အဇ္ဈာဟရိတဗ္ဗော။ မေ နိသိန္နဘာဝံ မေ သတ္ထာ အညာသိ ဝတာတိ ယောဇနာ။ မေသဒ္ဒေါ ဟိ ပုဗ္ဗပရာပေက္ခော။ စောဒနန္တိ ဒေါသာရောပနံ။ ကာရေဿာမီတိ ဒသဗလံ ကာရေဿာမိ။ ဘဂဝါ အာဟာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဂတောသီတိ တွံ ဂတော အသိ၊ ဝိစရန္တဿ တုယှံ န ပတိရူပန္တိ ယောဇနာ။ တတောတိ စောဒနကာလတော။

ဧတ္တကော ဝိနိစ္ဆယော ဥပလဗ္ဘတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဘာသပရိယန္တန္တိ ဝစနပရိစ္ဆေဒံ။ အယန္တိ ကထာ။ ဧတ္တကံ ဝစနန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဂယှူပဂန္တိ ဂဟေတဗ္ဗဘာဝံ ဥပဂမနံ၊ ဂဏှိတုံ ခမနီယန္တိ အတ္ထော။ တာနီတိ ဒွေ မူလာနိ။ ပုန တာနီတိ သမုဒယဘူတာနိ ဆ အာပတ္တိသမုဋ္ဌာနာနိ။ ဝတ္ထုန္တိ မေထုနာဒိဝတ္ထုံ။ ဣတိပီတိ ပိသဒ္ဒေါ ပဌမနယံ အပေက္ခတိ။ ဧတ္ထ ပဌမနယေ မူလေန သမုဒယဿ ပါယတော အဘေဒေါ ဟောတိ၊ ပစ္ဆိမနယေ ပန သဗ္ဗထာ ဘေဒေါ ဟောတိ။ တသ္မာ ပစ္ဆိမနယောယေဝ ယုတ္တတရောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ‘‘ဝူပသမ္မတီ’’တိ ဣမိနာ ‘‘နိရုဇ္ဈတီ’’တိ ပဒဿ သမုစ္ဆေဒနိရောဓံ ဒဿေတိ။ ဝုဋ္ဌာနေနာတိ ပရိဝါသာဒိဝိနယကမ္မေန။

တေတ္တိံသမူလာနံ သရူပံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဝိဝါဒါဓိကရဏဿ ဒွါဒသ မူလာနီ’’တိအာဒိ။ ဧကံ မူလန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ တာနီတိ တေတ္တိံသ မူလာနိ။ ပရတောတိ ပရသ္မိံ။ ‘‘အဋ္ဌာရသ ဘေဒကရဝတ္ထူနီ’’တိအာဒိနာ အဓိကရဏာနံ သမုဋ္ဌာနံ ဒဿေတိ။ စတ္တာရိ သင်္ဃကိစ္စာနိ နိဿာယ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ယောဇနာ။ ဣဒန္တိ ဝတ္ထု။ သတ္တန္နံ နိဒါနန္တိ သတ္တန္နံ အာပတ္တိက္ခန္ဓာနံ ပညတ္တိဋ္ဌာနသင်္ခါတံ နိဒါနံ။ ဧတ္ထာတိ ဌာနေ။ ပညတ္တိံ န ဇာနာတီတိ ဧတ္ထ ‘‘အနုပညတ္တိံ န ဇာနာတီ’’တိ ဝက္ခမာနတ္တာ ပဌမပညတ္တိ ဂဟေတဗ္ဗာတိ အာဟ ‘‘ပဌမပညတ္တိံ န ဇာနာတီ’’တိ။ အနုပညတ္တီတိ ဧတ္ထ အနုသဒ္ဒေါ နဥပစ္ဆိန္နတ္ထောတိ အာဟ ‘‘ပုနပ္ပုနံ ပညတ္တိံ န ဇာနာတီ’’တိ။ ပစ္ဆာတ္ထောပိ ယုဇ္ဇတေဝ ပဌမပညတ္တိတော ပစ္ဆာ ပညတ္တတ္တာ။ အနုသန္ဓိဝစနပထန္တိ ဧတ္ထ အနုသန္ဓီနံ ဝသေန ဝစနပထန္တိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ကထာနုသန္ဓိဝိနိစ္ဆယာနုသန္ဓိဝသေန ဝတ္ထု’’န္တိ။ ဉတ္တိကိစ္စန္တိ ဉတ္တိယာ ကိစ္စံ ¶ ။ ဣမိနာ ဉတ္တိယာတိ ဧတ္ထ သာမျတ္ထေ သာမိဝစနံ။ ကရဓာတုသမ္ဗန္ဓေ ကရဏဝစနမ္ပိ ယုဇ္ဇတေဝ။ ကရဏန္တိ ဧတ္ထ စ ယုပစ္စယဿ ကမ္မတ္ထဘာဝဉ္စ ဒဿေတိ။ န ကေဝလံ ဉတ္တိကမ္မေ ဧဝ ဉတ္တိကိစ္စံ န ဇာနာတိ၊ အထ ခေါ ဉတ္တိဒုတိယဉတ္တိစတုတ္ထကမ္မေသုပိ န ဇာနာတီတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဉတ္တိဒုတိယဉတ္တိစတုတ္ထကမ္မေသူ’’တိအာဒိ။ ပုဗ္ဗေ ဌပေတဗ္ဗာတိ ဉတ္တိ နာမ ကမ္မဝါစာယ ပုဗ္ဗေ ဌပေတဗ္ဗာတိ န ဇာနာတိ။ ဣမိနာ နပုဗ္ဗကုသလဘာဝံ ဒဿေတိ။ ‘‘ပစ္ဆာ’’တိ ဣမိနာ နအပရကုသလဘာဝံ ဒဿေတိ။ ပိသဒ္ဒေန ပဌမနယံ အပေက္ခတိ။ ‘‘ကာလံ န ဇာနာတီ’’တိ ဣမိနာ အကာလညူတိ ပဒဿ ဝိဂ္ဂဟဝါကျံ ဒဿေတိ။ ကာလံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အနဇ္ဈိဋ္ဌော’’တိအာဒိ။

‘‘ဓုတင်္ဂေ ¶ အာနိသံသံ အဇာနိတွာ’’တိ ဣမိနာ မန္ဒမောမူဟာနံ ဖလံ ဒဿေတိ။ ပါပိစ္ဆောတိ ဧတ္ထ ပါပိစ္ဆော နာမ ပစ္စယလာဘဿ ပတ္ထနာတိ အာဟ ‘‘ပစ္စယလာဘံ ပတ္ထယမာနော’’တိ။ ကာယဝိဝေကော စ စိတ္တဝိဝေကော စ ဥပဓိဝိဝေကော စ ကာယစိတ္တဥပဓိဝိဝေကံ၊ သမာဟာရဒွန္ဒော၊ ပုဗ္ဗပဒေသု ဥတ္တရပဒလောပေါ။ ဧတဿာတိ အာရညိကဿ။ ဣမိနာ ဣမာယ အတ္ထော ဣဒမတ္ထော၊ သော ဧတဿတ္ထီတိ ဣဒမတ္ထီတိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ အပ္ပိစ္ဆညေဝါတိအာဒီသု ဧဝသဒ္ဒါနံ ဆဍ္ဍေတဗ္ဗတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘န အညံ ကိဉ္စိ လောကာမိသ’’န္တိ။

နဝဝိဓန္တိ ဒိဝသဝသေန တိဝိဓံ၊ တထာ ကတ္တဗ္ဗာကာရဝသေန၊ တထာ ကာရကဝသေနာတိ နဝဝိဓံ ဥပေါသထံ။

ကာယဒုစ္စရိတာဒိ ယသ္မာ န ပသာဒံ သံဝတ္တေတိ၊ န ပသာဒါယ ဝါ သံဝတ္တတိ၊ တသ္မာ အပါသာဒိကန္တိ ဝုစ္စတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘အပါသာဒိကန္တိ ကာယဒုစ္စရိတာဒိ အကုသလ’’န္တိ။ ဝေလံ အတိက္ကမ္မာတိ ဘောဇနာဒိကာလံ အတိက္ကမိတွာ။ ဣမိနာ အတိဝေလန္တိ ဧတ္ထ အတိသဒ္ဒဿ အတိက္ကမနတ္ထဉ္စ ‘‘အတိဝေလ’’န္တိ ပဒဿ ‘‘ဝိဟရတော’’တိ ပဒေ ကိရိယဝိသေသနဘာဝဉ္စ ဒဿေတိ။ အပ္ပံ ကာလန္တိ ယောဇနာ။ အဝတရဏံ ဩတာရောတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဩတရဏ’’န္တိ။ သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗေသု ပဉ္စကေသု။

ဣတိ ပဉ္စကဝါရဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။

ဧကုတ္တရိကနယော ဆက္ကဝါရဝဏ္ဏနာ

၃၂၆။ ဆက္ကေသု ¶ ဧဝမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ ဣတီတိ ဧဝံ။ ဣမာ ဆ သာမီစိယောတိ ယောဇနာ။ တတ္ထာတိ ဆသု အာကာရေသု။ သတိသမ္မောသေနာတိ သတိယာ ဝိပ္ပဝါသေန။

တတ္ထာတိ စုဒ္ဒသသု ပရမေသု။ တတောတိ ဆက္ကတော။ ဧကံ အပနေတွာတိ ယံကိဉ္စိ ဧကံ အပနေတွာ။ သေသေသူတိ ဆဟိ ပရမေဟိ သေသေသု အဋ္ဌသု ပရမေသု။ အညာနိပိ ဆက္ကာနီတိ ပဌမဆက္ကတော အညာနိပိ အဋ္ဌ ဆက္ကာနိ။

ဆ အာပတ္တိယောတိ တီဏိ ဆက္ကာနီတိ ‘‘ဆ အာပတ္တိယော’’တိ ဝုတ္တာနိ တီဏိ ဆက္ကာနီတိ ယောဇနာ ¶ ။ ဝုတ္တဒွယံ ဧကံ ကတွာ။ နှာနေတိ နှာနသိက္ခာပဒေ။ ဆက္ကဒွယန္တိ အာဒါယသမာဒါယဝသေန ဆက္ကဒွယံ။ သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗေသု ဆက္ကေသု။

ဣတိ ဆက္ကဝါရဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။

ဧကုတ္တရိကနယော သတ္တကဝါရဝဏ္ဏနာ

၃၂၇။ သတ္တကေသု ဆသု သာမီစီသု ပက္ခိပိတွာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထေဝါတိ သမထက္ခန္ဓကေ ဧဝ။

စမ္ပေယျကေတိ စမ္ပေယျက္ခန္ဓကေ။ ‘‘အသဒ္ဓမ္မာ’’တိ ပဒဿ ဘေဒနိဿိတတုလျနိဿိတသမာသံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အသတံ ဓမ္မာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ‘‘အသတံ ဓမ္မာ’’တိ ဣမိနာ ဘေဒနိဿိတသမာသံ ဒဿေတိ၊ ‘‘အသန္တော ဝါ ဓမ္မာ’’တိ ဣမိနာ တုလျနိဿိတသမာသံ ဒဿေတိ။ သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗေသု သတ္တကေသု။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝ။

ဣတိ သတ္တကဝါရဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။

ဧကုတ္တရိကနယော အဋ္ဌကဝါရဝဏ္ဏနာ

၃၂၈။ အဋ္ဌကေသု ¶ အဋ္ဌာနိသံသာဒီနံ ဒေသနာကာရဒေသနဋ္ဌာနာနိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘န မယ’’န္တိအာဒိ။ တတ္ထ ‘‘န မယံ…ပေ… ကရိဿာမာ’’တိ ဣမိနာ ဒေသနာကာရံ ဒဿေတိ၊ ‘‘ကောသမ္ဗကက္ခန္ဓကေ’’တိ ဣမိနာ ဒေသနဋ္ဌာနံ ဒဿေတိ။ တမ္ပီတိ ဒုတိယအဋ္ဌကမ္ပိ။

တေရသကေ ဝုတ္တာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ကုလာနိ ဒူသေတီတိ ဧတ္ထ ‘‘ဒူသေတီ’’တိ ကိရိယာပဒဿ ကရဏံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ပုပ္ဖေန ဝါ’’တိအာဒိ။ ဣမေဟိ အဋ္ဌဟိ ဒူသေတီတိ ယောဇနာ။ ‘‘လာဘေနာ’’တိအာဒိနာ ‘‘အဋ္ဌဟိ အသဒ္ဓမ္မေဟီ’’တိ ဧတ္ထ အသဒ္ဓမ္မသရူပံ ဒဿေတိ။ သာရာဂေါတိ သံရာဂေါ၊ ဘုသံ ရဇ္ဇနန္တိ အတ္ထော။ ပဋိဝိရောဓောတိ ဒေါသော။ သော ဟိ ယသ္မာ အလာဘာဒီသု ပဋိဝိရုဇ္ဈတိ၊ တသ္မာ ပဋိဝိရောဓောတိ ဝုစ္စတိ။ ပါဠိယန္တိ ဝိနယပါဠိယံ။

ပါဏန္တိအာဒိကာ ဒွေ ဂါထာယော ဒွါဒသက္ခရေန ဗန္ဓိတာ။ ပဌမဂါထာယ တတိယပါဒေ စရိယသဒ္ဒေန ¶ ယုတ္တတ္တာ ဧကက္ခရော အဓိကော။ အယံ ပနေတ္ထ ယောဇနာ – ပါဏံ န ဟနေ န ဃာတေယျ၊ အာဒိန္နဉ္စ န အာဒိယေ န ဂဏှေယျ၊ မုသာ ဝိတထဝစနံ န ဘာသေ န ကထေယျ၊ မဇ္ဇပေါ မဇ္ဇပါနံ န စ သိယာ၊ အဗြဟ္မစရိယာ မေထုနာ ဝိရမေယျ၊ ရတ္တိံ ဝိကာလဘောဇနံ န ဘုဉ္ဇေယျ။

မာလံ န ဓာရေ န ဓာရေယျ၊ ဂန္ဓဉ္စ န အာစရေ၊ သန္ထတေ မဉ္စေ စ ဆမာယဉ္စ သယေထ။ ဧတဉှိ ဥပေါသထံ အဋ္ဌင်္ဂိကံ ဥပေါသထံ ဣတိ ဒုက္ခန္တဂုနာ ဗုဒ္ဓေန ပကာသိတန္တိ အာဟု ပဏ္ဍိတာတိ။

သင်္ဃဘေဒကေတိ သင်္ဃဘေဒကက္ခန္ဓကေ။ တာသံယေဝါတိ ဘိက္ခုနီနမေဝ။ ‘‘ဥပါသိကာ အဋ္ဌ ဝရာနိ ယာစတီ’’တိ ဧဝံ သာမညဝစနဿာပိ အတ္ထပကရဏာဒိနာ ဝိသေသဝိသယော ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ဝိသာခါ’’တိ။ သာ ဟိ ဝိဝိဓာ ပုတ္တနတ္တုသင်္ခါတာ သာခါ ဧတိဿာတ္ထီတိ ဝိသာခါတိ ဝုစ္စတိ။ သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗေသု အဋ္ဌကေသု။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝ။

ဣတိ အဋ္ဌကဝါရဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။

ဧကုတ္တရိကနယော နဝကဝါရဝဏ္ဏနာ

၃၂၉။ နဝကေသု ¶ အစရီတိအာဒီနီတိ အာဒိသဒ္ဒေန ‘‘စရတိ၊ စရိဿတီ’’တိအာဒီနိ (ဒီ။ နိ။ ၃။၃၄၀၊ အဋ္ဌ။ နိ။ ၉။၂၉-၃၀) သင်္ဂဏှာတိ။ တံ ကုတေတ္ထ လဗ္ဘာတိ ဧတ္ထ တန္တိ အနတ္ထစရဏံ၊ ကောပကရဏံ ဝါ။ ကုတောတိ ကေန ကာရဏေန။ ဧတ္ထာတိ ဧတသ္မိံ အနတ္ထစရကပုဂ္ဂလေ။ လဗ္ဘာတိ လဒ္ဓါ၊ သက္ကာ လဒ္ဓုံ န လဗ္ဘာ ဧဝါတိ အတ္ထော။ နဝန္နံ ဝါ ဘိက္ခူနံ ကာရဏာတိ ယောဇနာ။ တဏှန္တိ ဒွီသု ဧသနတဏှာဧသိတတဏှာသု ဧသနတဏှံ။ ပဋိစ္စာတိ အာရဗ္ဘ။ ပရိယေသနာတိ ပုနပ္ပုနံ ဧသနာ။ လာဘောတိ ရူပါဒိအာရမ္မဏလာဘော။ ဝိနိစ္ဆယောတိ ဉာဏတဏှာဒိဋ္ဌိဝိတက္ကဝသေန စတုဗ္ဗိဓော ဝိနိစ္ဆယော။ စတုဗ္ဗိဓော ဟိ ဓမ္မော ‘‘ဧတ္တကံ မယှံ ဘဝိဿတီ’’တိအာဒိနာ ဝိနိစ္ဆိနတိ အနေနာတိ ဝိနိစ္ဆယောတိ ဝုစ္စတိ။ ဆန္ဒရာဂေါတိ ဗလဝရာဂေါ။ အဇ္ဈောသာနန္တိ ‘‘အဟံ မမ’’န္တိ ဗလဝသန္နိဋ္ဌာနံ၊ ပရိဂ္ဂဟောတိ တဏှာဒိဋ္ဌိဝသေန ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ဂဟဏံ။ မစ္ဆရိယန္တိ ပရေသံ သာဓာရဏဘာဝဿ အသဟနတာ။ အာရက္ခာတိ ဒွါရပိဒဟနမဉ္ဇူသဂေါပနာဒိဝသေန အာဘုသော ရက္ခနံ။ အာရက္ခာဓိကရဏန္တိ အာရက္ခကာရဏာ၊ ဟေတွတ္ထေ စေတံ ပစ္စတ္တဝစနံ။ ဒဏ္ဍာဒါနာဒီသု ပရနိသေဓနတ္ထံ ဒဏ္ဍဿ အာဒါနံ ဒဏ္ဍာဒါနံ။ တထာ ဧကတောဓာရာဒိနော သတ္ထဿ အာဒါနံ သတ္ထာဒါနံ။ ကလဟောတိ ကာယကလဟောပိ ဝါစာကလဟောပိ။ ဝိဂ္ဂဟောတိ ¶ ဝိရုဒ္ဓဝသေန ဂဟဏံ။ ဝိဝါဒေါတိ ဝိရုဒ္ဓဝသေန ဝဒနံ။ ‘‘တုဝံ တုဝ’’န္တိ အနာဒရဝသေန ဝဒနံ တုဝံတုဝံ ဝါဒေါ၊ ပေသုညဝသေန ဝဒနံ ပေသုညဝါဒေါ၊ မုသာဝသေန ဝဒနံ မုသာဝါဒေါ၊ ဒဏ္ဍာဒါနဉ္စ သတ္ထာဒါနဉ္စ ကလဟော စ ဝိဂ္ဂဟော စ ဝိဝါဒေါ စ တုဝံတုဝံဝါဒေါ စ ပေသုညဝါဒေါ စ မုသာဝါဒေါ စ ဒဏ္ဍာဒါန…ပေ… မုသာဝါဒါ။ မုသာဝါဒါတိ ဧတ္ထ ဝါဒသဒ္ဒေါ ‘‘တုဝံ တုဝ’’န္တိ စ ‘‘ပေသုည’’န္တိ စ ဧတ္ထာပိ ယောဇေတဗ္ဗော။ ‘‘အဟံ သေယျောဟမသ္မီ’’တိ ပဝတ္တမာနာဒယောတိ ယောဇနာ။ အဓိဋ္ဌိတကာလတော ပဋ္ဌာယ န ဝိကပ္ပေတဗ္ဗာနီတိ အဓိဋ္ဌာနဝိကပ္ပနံ ဧကတော န ကာတဗ္ဗံ၊ အဓိဋ္ဌိတေ န ဝိကပ္ပေတဗ္ဗန္တိ အဓိပ္ပာယော။ ပရိဏတံ လာဘံ ပရိဏာမေတီတိ သမ္ဗန္ဓော။

ဧတေသံယေဝ ¶ ဒါနာနန္တိ ဧတေသံယေဝ အဓမ္မိကာနံ ဒါနာနံ။ သင်္ဃဿ နိန္နန္တိ သင်္ဃဿ နတံ၊ နာမိတံ ဝါ လာဘန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ သင်္ဃဿ နမတိ၊ နာမိယတီတိ ဝါ နိန္နံ။ တေသံယေဝါတိ တေသံယေဝ တိဏ္ဏံ ဓမ္မိကဒါနာနံ။ တယော တယော ဒါနပဋိဂ္ဂဟပရိဘောဂေ သမ္ပိဏ္ဍေတွာ နဝကော ဂဟေတဗ္ဗော။ တတ္ထေဝါတိ သမထက္ခန္ဓကေ ဧဝ။ ဩဝါဒဝဂ္ဂဿာတိ ဘိက္ခုနောဝါဒဝဂ္ဂဿ။ တတ္ထေဝါတိ ဩဝါဒဝဂ္ဂဿ ပဌမသိက္ခာပဒေ ဧဝ။ သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗေသု နဝကေသု။

ဣတိ နဝကဝါရဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။

ဧကုတ္တရိကနယော ဒသကဝါရဝဏ္ဏနာ

၃၃၀။ ဒသကေသု အဋ္ဌာနေ ဝါ ပနာတိ အကာရဏေ ဝါ ပန။ တတ္ထာတိ နဝကေသု။ ‘‘နတ္ထိ ဒိန္နန္တိအာဒိဝသေနာ’’တိ အာဒိသဒ္ဒေန ‘‘နတ္ထိ ယိဋ္ဌံ နတ္ထိ ဟုတ’’န္တိအာဒယော (ဓ။ သ။ ၁၂၂၁၊ မ။ နိ။ ၉၄။၂၂၅၊ ၃။၉၁၊ ၁၁၆၊ သံ။ နိ။ ၃။၂၁၀၊ အ။ နိ။ ၁၀။၁၇၆) နဝ နတ္ထိကာ သင်္ဂဟေတဗ္ဗာ။ ‘‘သဿတော လောကောတိ အာဒိဝသေနာ’’တိအာဒိသဒ္ဒေန (ဒီ။ နိ။ ၁။၃၁၊ မ။ နိ။ ၁။၂၆၉) ‘‘အသဿတော လောကော’’တိအာဒယော (မ။ နိ။ ၁။၂၆၉) နဝ အန္တဂ္ဂါဟိကေ သင်္ဂဏှာတိ။ ဝိပရီတာ သမ္မတ္တာတိ ဒသဟိ မိစ္ဆတ္တေဟိ ဝိပရီတာ ဒသ သမ္မတ္တာ သမ္မာဒိဋ္ဌိ သမ္မာသင်္ကပ္ပော သမ္မာဝါစာ သမ္မာကမ္မန္တော သမ္မာအာဇီဝေါ သမ္မာဝါယာမော သမ္မာသတိ သမ္မာသမာဓိ သမ္မာဉာဏံ သမ္မာဝိမုတ္တီတိ။

ဒသ အာဒီနဝါ နိဒ္ဒိဋ္ဌာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဥန္ဒူရက္ခာယိတန္တိ မူသိကေန ခါဒိတံ။ ဧတ္ထ ဟိ ခေဓာတု ခါဒနတ္ထော ဟောတိ။ အဂ္ဂိဒဍ္ဎန္တိ အဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎံ။ ဧတေသူတိ ဧတေသု ဒသသု ပံသုကူလေသု။ ဥဒကသာဋိကံ ဝါ သံကစ္စိကံ ဝါတိ ဘိက္ခုနီနံ ဥဒကသာဋိကံ ¶ ဝါ သံကစ္စိကံ ဝါ။ ဧတ္ထ ဝါသဒ္ဒေါ အနိယမဝိကပ္ပတ္ထော။

ပဏ္ဏသန္ထာရော တိဏသန္ထာရေန သင်္ဂဟိတော။ သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗေသု ဒသကေသု။

ဣတိ ဒသကဝါရဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။

ဧကုတ္တရိကနယော ဧကာဒသကဝါရဝဏ္ဏနာ

၃၃၁။ ဧကာဒသကေသု ¶ တိဏပါဒုကာတိ မုဉ္ဇပဗ္ဗဇေဟိ အဝသေသာ တိဏမယပါဒုကာ။ ကဋ္ဌပါဒုကသင်္ဂဟမေဝါတိ ကဋ္ဌပါဒုကေ သင်္ဂဟံ ဧဝ။ တမ္ဗလောဟမယေန ဝါ ဒါရုမယေန ဝါတိ ဝါသဒ္ဒေါ အနိယမဝိကပ္ပတ္ထော။ ‘‘နသိ အနိမိတ္တာ’’တိအာဒယော ဘိက္ခုနိက္ခန္ဓကေ (စူဠဝ။ ၄၂၃) နိဒ္ဒိဋ္ဌာ။ တေ သဗ္ဗေတိ သဗ္ဗေ တေ ဂဏ္ဌိကဝိဓာ။ နဂ္ဂေနာတိ အစေလကေန။ တေ သဗ္ဗေတိ သဗ္ဗေ တေ အဝန္ဒိယပုဂ္ဂလာ။ ပုဗ္ဗေတိ ဒသကေ။ ကမ္မဝဂ္ဂေတိ အဝသာနေ ကမ္မဝဂ္ဂေ။

သော ဘိက္ခု ယံ န နိဂစ္ဆေယျ၊ ဧတံ န နိဂတံ အဋ္ဌာနံ အနဝကာသောတိ ယောဇနာ။ ဧဝဉှိ သတိ ယံသဒ္ဒေါ ကိရိယာပရာမသနော ဟောတိ၊ အထ ဝါ ယံ ယေန ကာရဏေန န နိဂစ္ဆေယျ၊ ဧတံ ကာရဏံ အဋ္ဌာနန္တိ ယောဇနာ။ အနဓိဂတံ သမာဓိန္တိ ယောဇနာ။ သဒ္ဓမ္မာဿာတိ သဒ္ဓမ္မာ အဿ။ အဿ အက္ကောသကပရိဘာသကဿ ဘိက္ခုဿ သဒ္ဓမ္မာ န ဝေါဒါယန္တိ န ပရိယောဒပေန္တီတိ အတ္ထော။ ရောဂါတင်္ကန္တိ ရောဂသင်္ခါတံ အာတင်္ကံ။ နိရယံ ဥပပဇ္ဇတီတိ နိရယမှိ ဥပပဇ္ဇတိ။ ‘‘ဥပပဇ္ဇတီ’’တိ ဧတ္ထ ဥပဣတိ ကမ္မပ္ပဝစနီယဥပသဂ္ဂေန ယုတ္တတ္တာ ‘‘နိရယ’’န္တိ ဧတ္ထ ဘုမ္မတ္ထေ ဥပယောဂဝစနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဧတ္ထ ဧတသ္မိံ အင်္ဂုတ္တရပါဠိယံ (အ။ နိ။ ၁၁။၆)။

အာသေဝိတာယာတိ ဧတ္ထ အာတျူပသဂ္ဂေါ အာဒိကမ္မတ္ထောတိ အာဟ ‘‘အာဒိတော ပဋ္ဌာယ သေဝိတာယာ’’တိ။ ‘‘နိပ္ဖာဒိတာယာ’’တိဣမိနာ ဘာဝိတာယာတိ ဧတ္ထ ဘူသဒ္ဒေါ သတ္တတ္ထောတိ ဒဿေတိ၊ ‘‘ဝဍ္ဎိတာယာ’’တိ ဣမိနာ ဝဍ္ဎနတ္ထောတိ ဒဿေတိ။ ဗဟုလီကတာယာတိ ဧတ္ထ ဗဟုလံ နာမ အတ္ထတော ပုနပ္ပုနန္တိ အာဟ ‘‘ပုနပ္ပုနံ ကတာယာ’’တိ။ သုယုတ္တယာနသဒိသာယာတိ သုဋ္ဌု ယုတ္တေန ယာနေန သဒိသာယ။ ဣမိနာ ယာနီကတာယာတိ ဧတ္ထ န ယံကိဉ္စိ ယာနံ ဝိယ ကတံ ဟောတိ၊ အထ ခေါ ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတက္ခဏေ အာရောဟနီယတ္တာ သုယုတ္တယာနံ ဝိယ ကတံ ဟောတီတိ ဒဿေတိ။ ယထာ ကရိယမာနေ ပတိဋ္ဌာ ဟောတီတိ ယောဇနာ။ ဝတ္ထုကတာယာတိ ဧတ္ထ ဝတ္ထုသဒ္ဒေါ ပတိဋ္ဌတ္ထောတိ ဒဿေတိ။ ဝသတိ ¶ ပတိဋ္ဌဟတိ ¶ ဧတ္ထာတိ ဝတ္ထူတိ ဝစနတ္ထော ကာတဗ္ဗော။ အနုဋ္ဌိတာယာတိ ဧတ္ထ အနုသဒ္ဒေါ နဥပစ္ဆိန္နတ္ထော၊ ဌာဓာတု ဥပ္ပဇ္ဇနတ္ထောတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အနု အနု ပဝတ္တိတာယာ’’တိ။ ‘‘သမန္တတော’’တိ ဣမိနာ ပရိစိတာယာတိ ဧတ္ထ ပရိသဒ္ဒေါ သမန္တတ္ထောတိ ဒဿေတိ။ ‘‘အဘိဝဍ္ဎိတာယာ’’တိ ဣမိနာ စိဓာတု ဝဍ္ဎနတ္ထောတိ ဒဿေတိ။ သမာရဒ္ဓါယာတိ ပရိပုဏ္ဏံ အာရာဓိတာယ။ ရာဓဓာတု ဟိ သာဓနတ္ထော ဟောတိ။ ‘‘ဝသီဘာဝံ ဥပနီတာယာ’’တိ ဣမိနာ တဒတ္ထံ အဓိပ္ပာယေန ဒဿေတိ။ ‘‘န ပါပကံ သုပိနံ ပဿတီ’’တိ ဝစနဿ အတ္ထာပတ္တိနယံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဘဒြကံ ပနာ’’တိအာဒိ။ ဝုဒ္ဓိကာရဏဘူတန္တိ ဝုဒ္ဓိယာ ကာရဏဘူတံ သုပိနန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဒေဝတာ ရက္ခန္တီတိ ဧတ္ထ သာမညတော ဝုတ္တေပိ အာရက္ခဒေဝတာယေဝ ဂဟေတဗ္ဗာတိ အာဟ ‘‘အာရက္ခဒေဝတာ’’တိ။ အာရက္ခဒေဝတာ နာမ ဘုမ္မဒေဝါဒယော။ ခိပ္ပန္တိ ဘာဝနပုံသကံ။ ဣမိနာ တုဝဋံ စိတ္တန္တိ ဧတ္ထ တုဝဋသဒ္ဒေါ ခိပ္ပပရိယာယောတိ ဒဿေတိ။ ဥတ္တရိမပ္ပဋိဝိဇ္ဈန္တောတိ ဧတ္ထ ‘‘ဥတ္တရိ’’န္တိ ပဒဿ အဝဓိပေက္ခတ္တာ တဿ အဝဓိ စ ဥတ္တရိသဒ္ဒဿ ဣဓ အရဟတ္တဝါစကဘာဝဉ္စ ဝိဓဓာတုယာ သစ္ဆိကရဏတ္ထဉ္စ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘မေတ္တာဈာနတော’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ‘‘မေတ္တာဈာနတော’’တိ ဣမိနာ အဝဓိံ ဒဿေတိ၊ ‘‘အရဟတ္တ’’န္တိ ဣမိနာ ‘‘ဥတ္တရိ’’န္တိ ပဒဿ သရူပတ္ထံ ဒဿေတိ၊ ‘‘အသစ္ဆိကရောန္တော’’တိ ဣမိနာ ဝိဓဓာတုယာ သစ္ဆိကရဏတ္ထံ ဒဿေတိ။ သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗေသု ဧကာဒသကေသု။

ဣတိ ဧကာဒသကဝါရဝဏ္ဏနာပရိယောသာနာယ

ဧကုတ္တရိကဝဏ္ဏနာယ

ယောဇနာ သမတ္တာ။

ဥပေါသထာဒိပုစ္ဆာဝိဿဇ္ဇနာ

၃၃၂။ ဝိဿဇ္ဇနေ ဧဝမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ ကာယသာမဂ္ဂီ အာဒိ နာမာတိ ယောဇနာ။ ဩသာရဏကိရိယာတိ ကထနကိရိယာ။ ဆန္ဒပဝါရဏံ ¶ အာဟရိတွာတိ ဆန္ဒဉ္စ ပဝါရဏဉ္စ အာဟရိတွာ။ ပဝါရဏာကထာတိ ‘‘သင်္ဃံ ဘန္တေ ပဝါရေမီ’’တိအာဒိကာ (မဟာဝ။ ၂၁၀) ပဝါရဏာကထာ။ တဇ္ဇနီယကမ္မာဒီသု ဝတ္ထု နာမ ကိံ? ပုဂ္ဂလော နာမ ကောတိ အာဟ ‘‘ဝတ္ထု နာမာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ယေန ဝတ္ထုနာတိ ဘဏ္ဍနကာရကာဒိနာ ယေန ဝတ္ထုနာ ကရဏဘူတေန၊ ဟေတုဘူတေန ဝါ ¶ ။ ယေနာတိ ပုဂ္ဂလေန ကတ္တုဘူတေန၊ ကတန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘တဿာ တဿာ ကမ္မဝါစာယာ’’တိ ပဒံ ‘‘အဝသာနဝစန’’န္တိ ပဒေ အဝယဝိသမ္ဗန္ဓော။ သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗေသု ဝိဿဇ္ဇနေသု။

ဣတိ ဥပေါသထာဒိပုစ္ဆာဝိဿဇ္ဇနဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ

သမတ္တာ။

အတ္ထဝသပကရဏဝဏ္ဏနာ

၃၃၄။ အတ္ထဝသပကရဏေတိ အဝယဝိအာဓာရော။ ဒသ အတ္ထဝသေတိအာဒီသူတိ အဝယဝါဓာရော။ ယန္တိ ဝစနံ။ ဥပရိမံ ဥပရိမံ ပဒန္တိ ‘‘သင်္ဃဖာသုတာယာ’’တိအာဒိကံ ဥတ္တရုတ္တရိ ဝုတ္တံ ပဒံ။ ဟေဋ္ဌိမဿ ဟေဋ္ဌိမဿ ပဒဿာတိ ‘‘သင်္ဃသုဋ္ဌုတာယာ’’တိအာဒိကဿ အဓော အဓော ဝုတ္တဿ ပဒဿ။

ယဒေတံ ပဒသတံ ဝုတ္တန္တိ ယောဇနာ။ တတ္ထာတိ တသ္မိံ ပဒသတေ၊ နိဒ္ဓါရဏေ ဘုမ္မံ၊ အတ္ထသတန္တိ အဘိဓေယျသတံ။ ဓမ္မသတန္တိအဘိဓာနသတံ၊ ပါဠိသတန္တိ အတ္ထော။ ‘‘အတ္ထသတံ ဓမ္မသတ’’န္တိ ပဒါနံ အတ္ထန္တရဝိကပ္ပံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အထ ဝါ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ယေ ဒသ အတ္ထဝသေ ပဋိစ္စ ပညတ္တံ၊ တေသံ ဒသအတ္ထဝသာနန္တိ ယောဇနာ၊ ယေ ဒသ အတ္ထဝသေ ပုဗ္ဗေ ဝဏ္ဏိတာ၊ တေသံ ဒသအတ္ထဝသာနန္တိ ယောဇနာ။ ပဌမပါရာဇိကဝဏ္ဏနာယံ (ပါရာ။ အဋ္ဌ။ ၁။၃၉) ဝဏ္ဏိတာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထာတိ ‘‘သင်္ဃသုဋ္ဌုတာယာ’’တိအာဒိပါဌေ။ သုဋ္ဌု ဒေဝါတိ သုဋ္ဌု မဟာရာဇ။ ဟိ ယသ္မာ အာဏာဗလဘောဂဗလဣဿရိယဗလေဟိ ဒိဗ္ဗတိ၊ တသ္မာ ဒေဝေါတိ ဝုစ္စတိ။ ယော စာတိ ဂဟဋ္ဌော ဝါ ပဗ္ဗဇိတော ဝါ၊ သမ္ပဋိစ္ဆတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တသ္မာတိ ယသ္မာ ဟိတာယ သုခါယ ဟောတိ၊ တသ္မာ။ အာနိသံသံ ဒဿေတွာ ပညပေဿာမီတိ ¶ သမ္ဗန္ဓော။ အဘိဘဝိတွာ န ပညပေဿာမီတိ ယောဇနာ။ ဣဓာတိ အတ္ထဝသပကရဏေ။ တဒတ္ထဇောတကာနန္တိ သောယေဝ အတ္ထော တဒတ္ထော၊ တဿ ဇောတကာ တဒတ္ထဇောတကာ၊ တေသံ။ ဣဒါနိ ဝေဒိတဗ္ဗာနီတိ သမ္ဗန္ဓော။ အတ္ထံ ဇောတေန္တီတိ အတ္ထဇောတကာ၊ သဒ္ဒါ။ နီဟရိတွာ၊ နိယမေတွာ ဝါ အတ္ထော ဝုစ္စတေ ဣမာဟိ သဒ္ဒပညတ္တီဟီတိ နိရုတ္တိယော။

အတ္ထသတန္တိ ဂါထာယံ အတ္ထဝသေ ပကရဏေ အတ္ထသတံ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိအာဒိနာ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။ ဣတိ ဟီတိ ဣတိ ဧဝ။ ဟိသဒ္ဒေါ ဟိ ဧဝသဒ္ဒတ္ထော။ ဣဒန္တိ ‘‘အတ္ထသတ’’န္တိအာဒိဝစနံ၊ ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧတန္တိ ယထာဝုတ္တံ အတ္ထံ ပဋိစ္စာတိ သမ္ဗန္ဓော။

ဣတိ သမန္တပါသာဒိကာယ ဝိနယသံဝဏ္ဏနာယ

မဟာဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာယ

ယောဇနာ သမတ္တာ။

ပဌမဂါထာသင်္ဂဏိကံ

သတ္တနဂရေသု ပညတ္တသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ

၃၃၅။ ဧကံသန္တိ ¶ ဧတ္ထ ဘုမ္မတ္ထေ ဥပယောဂဝစနန္တိ အာဟ ‘‘ဧကသ္မိံ အံသေ’’တိ။ ဒသနခသမောဓာနသမုဇ္ဇလန္တိ ဒသန္နံ နခါနံ သမူဟေန သုဋ္ဌု ဥဇ္ဇလံ။ ဧတ္ထ ‘‘သမုဇ္ဇလ’’န္တိ ဣမိနာ အဉ္ဇလိန္တိ ပဒဿ အာဒရေန၊ အဘိမုခံ ဝါ ဇလတိ ဒိဗ္ဗတီတိ အဉ္ဇလီတိ အတ္ထံ ဒဿေတိ။ အာသီသမာနရူပေါဝါတိ ဧတ္ထ အာသီသမာနရူပေါ ဧဝါတိ အတ္ထံ ပဋိက္ခိပန္တော အာဟ ‘‘ပစ္စာသီသမာနရူပေါ ဝိယာ’’တိ။ ဧတ္ထ ‘‘ဝိယာ’’တိ ဣမိနာ ‘‘အာသီသမာနော ဣဝါ’’တိ ပဒဝိဘာဂံ ကတွာ ဣဝသဒ္ဒေါ ဥပမတ္ထဇောတကောတိ ဒဿေတိ။ ကိဿာတိ ဧတ္ထ ကရဏတ္ထေ ဆဋ္ဌီဝိဘတ္တိ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ကေန ကာရဏေနာ’’တိ။ ဣဓာတိ မမ နိသိန္နဋ္ဌာနံ။ ‘‘အာဂတော’’တိ ဣမိနာ ဣဓမာဂတောတိ ဧတ္ထ မကာရော ပဒသန္ဓိကရမတ္တောတိ ဒဿေတိ။ အဿာတိ ဥပါလိဿ ဝိဿဇ္ဇေသီတိ သမ္ဗန္ဓော။ သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗေသု ပဉှေသု။ ဣတီတိ ဧဝံ။

တတ္ထာတိ ဝိဿဇ္ဇနေ။ ဘဒ္ဒကော တေ ဥမ္မင်္ဂေါတိ ဧတ္ထ ဥမ္မင်္ဂသဒ္ဒေါ ပဉှဝါစကောတိ အာဟ ‘‘ဘဒ္ဒကာ တေ ပဉှာ’’တိ။ တတ္ထ တေတိ တဝ။ ကသ္မာ ¶ ပဉှာ ‘‘ဥမ္မင်္ဂေါ’’တိ ဝုစ္စတီတိ အာဟ ‘‘ပဉ္စာ ဟီ’’တိအာဒိ။ ဟိ ယသ္မာ ဥမ္မင်္ဂေါတိ ဝုစ္စတိ၊ တသ္မာ ပဉှာ ဥမ္မင်္ဂေါ နာမာတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဥမ္မုဇ္ဇိတွာ ဌိတတ္တာ’’တိ ဣမိနာ ဥမ္မုဇ္ဇတီတိ ဥမ္မင်္ဂေါတိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ မုဇဓာတု ဥကာရဿ အကာရော၊ အဝိဇ္ဇန္ဓကာရသင်္ခါတာ ဥဒကတော ဥမ္မုဇ္ဇတီတိ အတ္ထော။ ‘‘တဂ္ဃာ’’တိ နိပါတဿ တသ္မာ ကာရဏာတိ အတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ယသ္မာ’’တိအာဒိ။ ‘‘သမ္ပဋိစ္ဆနတ္ထေ’’တိ ဣမိနာ တဂ္ဃသဒ္ဒေါ သာဓုအတ္ထောတိ ဒဿေတိ၊ တဂ္ဃ သာဓူတိ အတ္ထော။ တီဏိယေဝါတိ ‘‘သမာဒဟိတွာ ဝိသိဗ္ဗေန္တီ’’တိ ဧကံ၊ ‘‘သာမိသေနာ’’တိ ဧကံ၊ ‘‘သသိတ္ထက’’န္တိ ဧကန္တိ ဣမာနိ တီဏိယေဝ။

စတုဝိပတ္တိဝဏ္ဏနာ

၃၃၆။ ယံ တံ ပုစ္ဆိမှာတိ ဧတ္ထ နိဂ္ဂဟိတတော ပရံ အကာရလောပေါတိ အာဟ ‘‘ယံ တံ အပုစ္ဆိမှာ’’တိ ¶ ။ တတ္ထ ယန္တိ ပဉှံ။ တန္တိ တုဝံ။ ‘‘တွ’’န္တိပိ ပါဌော၊ အယမေဝတ္ထော။ တံ တဒေဝါတိ တံ တံ ဧဝ ပဉှံ။ အညထာတိ အညံ အာကာရံ။

ယေ ဒုဋ္ဌုလ္လာ သာ သီလဝိပတ္တီတိ ဧတ္ထ နနု သီလဝိပတ္တိံ ပုစ္ဆန္တော ပဉှော နတ္ထိ၊ ကသ္မာ ပန ‘‘သာ သီလဝိပတ္တီ’’တိ ဝိဿဇ္ဇနံ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ကိဉ္စာပီ’’တိအာဒိ။ ဧတန္တိ ‘‘ယေ ဒုဋ္ဌုလ္လာ သာ သီလဝိပတ္တီ’’တိ ဝစနံ။ တမေဝတ္ထံ ဝိတ္ထာရေန္တော အာဟ ‘‘စတူသု ဟီ’’တိအာဒိ။ ဝတွာတိ သံခေပေန ဝတွာ။

တိဿန္နံ ဝိပတ္တီနန္တိ သီလဝိပတ္တိတော အဝသေသာနံ တိဿန္နံ ဝိပတ္တီနံ။ တတ္ထာတိ ‘‘ထုလ္လစ္စယ’’န္တိအာဒိဝစနေ။

‘‘အဗ္ဘာစိက္ခန္တီ’’တိ ပဒဿ ကတ္တာရံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဝဒန္တာ’’တိ။ ‘‘တထာဟ’’န္တိအာဒိနာ ဝဒနာကာရံ ဒဿေတိ။

‘‘အယံ ဆဟီ’’တိ ဣမိနာ အယံ သာတိ ဧတ္ထ သာသဒ္ဒေါ ပဒါလင်္ကာရောတိ ဒဿေတိ။ ဧတ္တာဝတာတိ ဧတ္တကေန ‘‘ထုလ္လစ္စယ’’န္တိအာဒိဝစနမတ္တေန။ ဝိဿဇ္ဇိတံ ဟောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။

ဆေဒနကာဒိဝဏ္ဏနာ

၃၃၇။ ကတိ ¶ ဆေဒနကာနီတိအာဒိပုစ္ဆာနံ အနုသန္ဓိပုစ္ဆာဘာဝံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ယသ္မာ ပနာ’’တိအာဒိ။ ပုစ္ဆာ ဟိ အနုသန္ဓိအနနုသန္ဓိဝသေန ဒုဝိဓာ။ တတ္ထ ဝိဿဇ္ဇနေန အနုသန္ဓိဝသေန ပုစ္ဆာ အနုသန္ဓိပုစ္ဆာ နာမ၊ ဝိဿဇ္ဇနမနပေက္ခိတွာ ယထာကာမပုစ္ဆာ အနနုသန္ဓိပုစ္ဆာ နာမ။ တာသံ ဝိတ္ထာရော နေတ္တိအဋ္ဌကထာဒီသု ဂဟေတဗ္ဗော။ ဣဓာပိ ‘‘ဧကာဒသ ယာဝတတိယကာ’’တိ ဝိဿဇ္ဇနေန အနုသန္ဓာနတ္တာ အနုသန္ဓိပုစ္ဆာ နာမ။ ယသ္မာ ပန ဝိဿဇ္ဇိတောတိ သမ္ဗန္ဓော။ သင်္ခါဝသေနာတိ ဧကာဒသာ’’တိ သင်္ခါယ သတ္တိယာ၊ အာယတ္တေန ဝါ။ သင်္ခါနုသန္ဓိဝသေနေဝါတိ ‘‘ကတီ’’တိ သင်္ခါယ အနုသန္ဓိဝသေန ဧဝ။ တေသန္တိ ပဉှာနံ။ တတ္ထာတိ ‘‘ဆ ဆေဒနကာနီ’’တိအာဒိပါဌေ။ ဣဒမေဝါတိ ဣဒံ ဧဝ ဝစနံ။ အပုဗ္ဗန္တိ ပုဗ္ဗေ န ဝုတ္တံ၊ အပေါရာဏံ နဝန္တိ အတ္ထော။ ယံ ပနေတန္တိ ယံ ပန ဧတံ ဝစနံ။ ‘‘သောဠသာ’’တိ ဣမိနာ သောဒသာတိ ဧတ္ထ ဒကာရဿ ဠကာရံ ကတွာ ‘‘သောဠသာ’’တိ ပါဌောပိ ယုဇ္ဇတီတိ ဒဿေတိ။ ဇာနန္တိ ပညတ္တာတိ ဧတ္ထ ‘‘ဧဝံ ဝတွာ’’တိ ပါဌသေသံ အဇ္ဈာဟရိတွာ ယောဇေတဗ္ဗဘာဝံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဇာန’’န္တိ ¶ ဧဝံ ဝတွာ ပညတ္တာ’’တိ။ တေတိ ‘‘ဇာန’’န္တိ ပညတ္တာ သိက္ခာပဒါတိ အတ္ထော။ ဧဝန္တိ ဝက္ခမာနနယေန။ ပဝိသေယျာတီတိ ဧတ္ထ ဣတိသဒ္ဒေါ ပရိသမာနတ္ထော။ ဣတိ ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။

အသာဓာရဏာဒိဝဏ္ဏနာ

၃၃၈။ ပုရိမ ပဉှန္တိ ‘‘ကတိ ဆေဒနကာနီ’’တိအာဒိပဉှာနံ ပုရေ ဝုတ္တံ ပဉှံ။ တတ္ထာတိ ‘‘ဝီသံ ဒွေ သတာနီ’’တိအာဒိပါဌေ။ ‘‘ဒွေအနိယတေဟီ’’တိ ပဒဿ အသမာဟာရဒိဂုဝါကျံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဒွီဟိ အနိယတေဟီ’’တိ။ ‘‘သဒ္ဓိ’’န္တိ ဣမိနာ သဟာဒိယောဂေ ကရဏဝစနန္တိ ဒဿေတိ။

ဂါထာယံ ‘‘ဓောဝနဉ္စ သိက္ခာပဒ’’န္တိအာဒိနာ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။ ဒွေ လောမာတိ ဒွေ ဧဠကလောမသိက္ခာပဒါနိ။

‘‘သကလော’’တိအာဒိကာယ အဍ္ဎတေယျဂါထာယ ယောဇနာ သုဝိညေယျာဝ။

သင်္ဃမှာ ¶ ဒသ နိဿရေတိ ဧတ္ထ ‘‘သင်္ဃမှာ နိဿာရီယတီ’’တိ (ပါစိ။ ၆၈၀၊ ၇၃၀) ဧဝံ ဝုတ္တာ ဒသာတိ ယောဇနာနယံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘သင်္ဃမှာ နိဿာရီယတီ’’တိအာဒိ။ တတ္ထာတိ ဘိက္ခုနိဝိဘင်္ဂေ။ တထာတိ ယထာ ခုဒ္ဒကာ၊ တထာတိ အတ္ထော။ ဣတီတိ ဧဝံ။

တေသန္တိ ပါရာဇိကာနံ။ ကဏှသပ္ပာဒယော ဒုရာသဒါ ဝိယ ဒုရာသဒါ ဟောန္တီတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဒုရူပဂမနာတိ ဣမိနာ သဒဓာတုယာ ဂတျတ္ထံ ဒဿေတိ။ ဒုရာသဇ္ဇနာတိ ဒုက္ခေန အာသဇ္ဇိတဗ္ဗာ၊ အာသဇ္ဇိတုံ န သုကရာတိ အတ္ထော။ သမူပမာတိ သမဥပမာ။ သမူပမာကာရံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ယထာ’’တိအာဒိ။

သာဓာရဏန္တိ အဋ္ဌဟိ ပါရာဇိကေဟိ သာဓာရဏံ။ ဧကေကဿ ပါရာဇိကဿာတိ သမ္ဗန္ဓော။ အဝိရူဠှီ ဘဝန္တိ တေတိ ဧတ္ထ ဥပမာနောပမေယျာနံ ပါကဋဘာဝံ ကတွာ ယောဇနာနယံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ယထာ ဧတေ’’တိအာဒိ။ အဝိရူဠှိဓမ္မာတိ အဝိရူဠှီသဘာဝါ။ ပကတိသီလဘာဝေနာတိ ပကတိယာ သီလဝန္တဘာဝေန၊ ‘‘ပကတိသီလာဘာဝေနာ’’တိပိ ပါဌော၊ ပကတိသီလဿ အဘာဝေန၊ အဘာဝဟေတူတိ အတ္ထော။ ဧတ္တာဝတာတိ ဧတ္တကေန ‘‘အဋ္ဌေဝ ပါရာဇိကာ’’တိအာဒိဝစနမတ္တေန၊ ဒဿိတံ ဟောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝိဘတ္တိယောတိ ပါရာဇိကာဒိဝသေန ဝိဘဇိတဗ္ဗာတိ ဝိဘတ္တိယောတိ။ တတ္ထာတိ ‘‘တေဝီသတိ သင်္ဃာဒိသေသာ’’တိအာဒိပါဌေ ¶ ။ သဗ္ဗသင်္ဂါဟိကဝစနန္တိ သဗ္ဗေသံ တိဏ္ဏံ သမထာနံ၊ သဗ္ဗာသံ ဝါ အာပတ္တီနံ သမထာနံ သင်္ဂါဟိကဝစနံ။ ‘‘ဒွီဟိ သမထေဟီ’’တိ သမ္မုခါဝိနယေန စ ပဋိညာတကရဏေန စာတိ ဒွီဟိ သမထေဟိ။

ဧတန္တိ ‘‘ဒွေ ဥပေါသထာ ဒွေ ပဝါရဏာ’’တိ ဝစနံ။ ဝိဘဇနာနီတိ ဝိဘဇိတဗ္ဗာနံ ဝိဘဇနကိရိယာယ အဝိနာဘာဝတော ဘာဝဝသေန ဝုတ္တံ၊ တသ္မာ ဝိဘဇိတဗ္ဗာတိ ဝိဘတ္တိယောတိ ဝစနတ္ထော ကာတဗ္ဗော။ အပရာပိ ဣမာ ဝိဘတ္တိယော ဟောန္တီတိ ယောဇနာ။ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တဿ ‘‘ဝိဘတ္တိမတ္တဒဿနေနေဝ စေတံ ဝုတ္တံ၊ န သမထေဟိ ဝူပသမနဝသေနာ’’တိ ဝစနဿ အတ္ထနယတော အညံ အတ္ထနယံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အထဝါ’’တိအာဒိ၊ ‘‘ဣမာပိ ဝိဘတ္တိယော’’တိ ပဒံ ‘‘နိဿာယာ’’တိ ပဒေ အဝုတ္တကမ္မံ ¶ ။ နိဿာယ အာပဇ္ဇန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တာတိ အာပတ္တိယော။ ဝုတ္တပ္ပကာရေဟေဝါတိ တီဟိ သမထေဟီတိ ဝုတ္တပကာရေဟေဝ။ တံမူလိကာနန္တိ တေ ဧဝ ဥပေါသထာဒယော မူလမေတာသန္တိ တံမူလိကာ၊ တာသံ။ ဣမိနာ ကာရိယူပစာရေန ဝုတ္တနယံ ဒဿေတိ။ တာ ဝိဘတ္တိယောတိ ဥပေါသထာဒိဝိဘတ္တိယော။

ပါရာဇိကာဒိအာပတ္တိဝဏ္ဏနာ

၃၃၉။ ဧဝံ ဝိဿဇ္ဇေတွာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ယဒိဒံ အာပတ္တိပါရာဇိကံ နာမာတိ ယောဇနာ။ အာပတ္တိပါရာဇိကန္တိ အာပတ္တိသင်္ခါတံ ပါရာဇိကံ။ ‘‘ပရာဇယမာပန္နော’’တိ ဣမိနာ သာသနတော ပုဂ္ဂလံ ပရာဇေတီတိ ပါရာဇိကန္တိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ ဏျပစ္စယော ဟေတုကတွတ္ထဝါစကော၊ ယကာရဿ ကကာရော။ စုတောတိ စဝကော။ ပရဒ္ဓါတိ ဝိရဒ္ဓါ။ ဘဋ္ဌောတိ ပတိတော။ နိရင်္ကတောတိ သင်္ဃမှာ အပသာရိတော။ အနီဟတေ တသ္မိံ ပုဂ္ဂလေတိ တသ္မိံ ပုဂ္ဂလေ သင်္ဃမှာ နီဟရိတွာ န ဟရိတေ၊ အနပနီတေတိ အတ္ထော။ ‘‘ဥပေါသထပဝါရဏာဒိဘေဒေါ’’တိ ဣမိနာ သံဝါသသရူပံ ဒဿေတိ။ ဗျဉ္ဇနေ အာဒရမကတွာ ‘‘ဧတံ အာပတ္တီ’’တိ ဝုတ္တံ။ အယံ ဟီတိ အယံ ဧဝံ ဝက္ခမာနော။ ဧတ္ထာတိ ဂါထာယံ။ တေန တသ္မာတိ ဧတ္ထ ‘‘တသ္မာ’’တိ ပဒေန ‘‘တေနာ’’တိ ပဒဿ ကာရဏတ္ထံ ဒဿေတိ။

ဧတ္ထာတိ ဒုတိယဂါထာယံ။ အာဒိမှိ စေဝ ဣစ္ဆိတဗ္ဗောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဟီတိ သစ္စံ။ ဧတ္ထာတိ ပရိဝါသဒါနာဒီသု စတူသု ကမ္မေသု။ ‘‘သင်္ဃော’’တိအာဒိဝစနတ္ထော တိပဒဘိန္နာဓိကရဏဗာဟိရတ္ထသမာသော ဟောတိ၊ စေဝသဒ္ဒစသဒ္ဒေဟိ အာဒိသေသပဒါနံ ဥဘယပဒတ္ထပဓာနဘာဝံ ဒဿေတိ၊ ‘‘ဣစ္ဆိတဗ္ဗော’’တိ ပဒံ ကာရကာနံ ကိရိယာပေက္ခတ္တာ ကိရိယတ္ထာယ ပက္ခိတ္တံ။ အဿာတိ အာပတ္တိယာ၊ ဣမိနာ အညပဒံ ဒဿေတိ။ ဣစ္ဆိတဗ္ဗတ္ထေ အပစ္စယံ ကတွာ တဒ္ဓိတန္တိပိ ဝဒန္တိ။ လဟုကနယော ပနေသ။ အယံ ပနေတ္ထ ¶ ဂရုကနယော – အာဒိ စ သေသော စ အာဒိသေသာ၊ သင်္ဃော အာဒိသေသေသု အဿာ ဣစ္ဆိတဗ္ဗောတိ သင်္ဃာဒိသေသောတိ။

အနေကံသိကတံ ¶ ပဒန္တိ ဧတ္ထ ပဒန္တိ သိက္ခာပဒံ။ အနေကံသေန ကတံ အနေကံသိကတန္တိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ယသ္မာ ဣဒံ သိက္ခာပဒံ အနေကံသေန ကတ’’န္တိ။ ယသ္မာ ကတံ၊ တသ္မာ အနိယတောတိ ပဝုစ္စတီတိ ယောဇနာ။ တတ္ထာတိ အနိယတေ။ ယတ္ထာတိ သိက္ခာပဒေ။ သောပီတိ သိက္ခာပဒဓမ္မောပိ။

အစ္စယေသူတိ ဒေါသေသု။ တေ ဟိ နိဒ္ဒေါသံ အတိက္ကမ္မ အယန္တိ ဂစ္ဆန္တိ ပဝတ္တန္တီတိ အစ္စယာတိ ဝုစ္စန္တိ။ တေနာတိ အစ္စယေန။ ထူလောတိ ဩဠာရိကော။ ‘‘ထူလတ္တာ’’တိ ဣမိနာ ‘‘တေနေတ’’န္တိ ဧတ္ထ တေနသဒ္ဒဿ ကာရဏတ္ထံ ဒဿေတိ။ အစ္စယဿ ထူလတ္တာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧတန္တိ အာပတ္တိဓမ္မံ။ ဣမာယ ဂါထာယ အညေသံ လဟုကာပတ္တီနံ ထူလော အစ္စယော ထုလ္လစ္စယောတိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ ဒွေဘာဝေ သတိ သံယောဂပရတ္တာ ရဿော ဟောတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

‘‘နိဿဇ္ဇိတွာ ဒေသေတဗ္ဗတော’’တိ ဣမိနာ နိဿဇ္ဇနံ နိဿဂ္ဂေါ၊ အာပတ္တိဒေသနတော ပုဗ္ဗဘာဂေ ကတ္တဗ္ဗဿ ဝိနယကမ္မဿေတမဓိဝစနံ၊ သော ဧတဿတ္ထီတိ နိဿဂ္ဂိယန္တိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။

ကုသလဓမ္မသဒ္ဒေန ကုသလစိတ္တမေဝ ဂဟေတဗ္ဗန္တိ အာဟ ‘‘ကုသလဓမ္မသင်္ခါတံ ကုသလစိတ္တ’’န္တိ။ ‘‘ကုသလစိတ္တံ ပါတေတီ’’တိ ဣမိနာ စိတ္တံ ပါတေတီတိ ပါစိတ္တိယန္တိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ ဧတ္ထ ‘‘စိတ္တပါတိယ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ပဒဝိပရိယာယံ ကတွာ၊ တကာရဿ စ လောပံ ကတွာ ‘‘ပါစိတ္တိယ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ အစိန္တေယျော ဟိ ပါဠိနယော။ ဏျပစ္စယော ဟေတုကတွတ္ထဝါစကော။ နနု ‘‘ပါတေတိ ကုသလံ ဓမ္မ’’န္တိ ဣမိနာဝ ‘‘ပါစိတ္တိယ’’န္တိ ပဒဿ နိဗ္ဗစနံ သိဒ္ဓံ၊ ကသ္မာ ပန ‘‘အပရဇ္ဈတိ စိတ္တသမ္မောဟနဋ္ဌာန’’န္တိ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ယံ ပနာ’’တိအာဒိ။ ယသ္မာ ဟောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။

ပါဋိဒေသနီယာသု နိဗ္ဗစနမေဝ အဒဿေတွာ ကသ္မာ ‘‘ဘိက္ခု အညာတကော သန္တော’’တိအာဒိ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ဝုတ္တဂါရယှဘာဝကာရဏဒဿနတ္ထမေဝါ’’တိ။ ‘‘ပဋိဒေသေတဗ္ဗတော’’တိ ဣမိနာ အညာပတ္တိဒေသနာနယတော ‘‘ဂါရယှ’’န္တိအာဒိနာ ပဋိ ဝိသုံ ဝတွာ ဒေသေတဗ္ဗာတိ ပါဋိဒေသနီယာတိ နိဗ္ဗစနံ ဒဿေတိ။

ဒုက္ကဋန္တိ ¶ ¶ ဧတ္ထ ဒုသဒ္ဒေါ ဒုဋ္ဌုအတ္ထော စ ဝိရူပတ္ထော စ ဟောတီတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဒုဋ္ဌု ကတံ၊ ဝိရူပံ ဝါ ကတ’’န္တိ။ တန္တိ ကမ္မံ။ တံ ပနေတန္တိ ဒုက္ကဋံ၊ ခလိတန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ အဿာတိ ဒုက္ကဋဿ။ တဿတ္ထော ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ ဟီတိ ဝိတ္ထာရော။ ယံ ပါပန္တိ ယောဇနာ။ ယဒီတိ အထ။ ယဒိသဒ္ဒေါ ဟိ အထပရိယာယော။ ဣဒမ္ပီတိ ဣဒမ္ပိ ကမ္မံ၊ ပါပန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

‘‘လပိတ’’န္တိ ဣမိနာ ဒုရာဘဋ္ဌန္တိ ဧတ္ထ ဘာသဓာတုယာ ကထနတ္ထံ ဒဿေတိ။ ယန္တိ ဝစနံ။ ကိဉ္စ ဘိယျောတိ တတော အတိရေကံ ကထေတဗ္ဗဝစနံ ကိဉ္စာတိ အတ္ထော။ သံကိလိဋ္ဌဉ္စ ယံ ပဒန္တိ ဧတ္ထ စကာရော ပိသဒ္ဒတ္ထော ‘‘ပဒ’’န္တိ ဧတ္ထ ယောဇေတဗ္ဗော၊ ယံသဒ္ဒေါ ကာရဏတ္ထောတိ အာဟ ‘‘သံကိလိဋ္ဌံ ယသ္မာ တမ္ပိ ပဒ’’န္တိ။ တမ္ပိ ပဒန္တိ တမ္ပိ ဝစနံ။ ပဒသဒ္ဒေါ ဟိ ဝစနဝါစကော။ တမ္ပိ ဝစနံ ယသ္မာ သံကိလိဋ္ဌံ ဟောတီတိ ယောဇနာ။ ကထံ သံကိလိဋ္ဌံ ဟောတီတိ ယောဇနာ။ ‘‘ယသ္မာ’’တိ ပဒေန ယံသဒ္ဒေါ ကာရဏတ္ထောတိ ဒဿေတိ။ နန္တိ ပဒံ။ ‘‘ဧတံ ဣတိ ဝုစ္စတီ’’တိ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗပဒံ။ ‘‘ဒုဗ္ဘာသိတန္တိ ဧတံ ဝုစ္စတီ’’တိ သံဝဏ္ဏနာပဒံ။ ဧတန္တိ ဧတံ ပဒံ၊ ဧတံ ဝစနန္တိ အတ္ထော။

ဧတ္ထာတိ သေခိယဂါထာယ။ ဣဒန္တိ အာပတ္တီနံ နိဗ္ဗစနဒီပကံ ဝစနံ၊ ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ကဿ ဒီပနတ္ထံ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘သင်္ဂဟိတဿ အတ္ထဿ ဒီပနတ္ထ’’န္တိ။

တတ္ထာတိ ‘‘ဆန္နမတိဝဿတီ’’တိအာဒိဝစနေ။ ဂေဟန္တိ ပကတိဂေဟံ။ ဣဒံ ပန ဂေဟန္တိ ယောဇနာ။ ဝိတ္ထာရေန္တော အာဟ ‘‘မူလာပတ္တိဉှီ’’တိအာဒိ။ ‘‘အဝိဝဋ’’န္တိ ဝတွာ တဿတ္ထံ ဒဿေတုံ ဝုတ္တံ ‘‘သုစ္ဆန္န’’န္တိ။ ဝိဝဋန္တိ အစ္ဆန္နံ။ နာတိဝဿနဘာဝံ ဝိတ္ထာရေန္တော အာဟ ‘‘မူလာပတ္တိဉှီ’’တိအာဒိ။ ဝိဝရန္တော ဘိက္ခု နာပဇ္ဇတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ သုဒ္ဓန္တေတိ သုဒ္ဓကောဋ္ဌာသေ။ ‘‘တသ္မာ’’တိ စ ‘‘တေနာ’’တိ စ ယေဘုယျေန အတ္ထတော ဧကံ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘တေန ကာရဏေနာ’’တိ။ ဧဝဉ္စေတံ ဝိဝဋန္တိ ဧဝံ ဧတံ ဆန္နံ စေ ဝိဝဋန္တိ ယောဇနာ။

ပရိပါတိယမာနာနန္တိ အဘိဘူယမာနာနံ။ ‘‘ရုက္ခာဒိဂဟနံ အရည’’န္တိ ဣမိနာ ပဝနန္တိ ပဒဿ အရညပရိယာယတံ ဒဿေတိ။ ဂတိသဒ္ဒဿ ဘဝဘေဒါဒိအတ္ထံ ပဋိက္ခိပိတွာ ပဋိဿရဏတ္ထေ ဟောတီတိ ဒဿေန္တော အာဟ ¶ ‘‘ပဋိဿရဏံ ဟောတီ’’တိ။ တန္တိ ပဝနံ။ တေတိ မိဂါ။ ‘‘အဿသန္တီ’’တိ ပဒေန ‘‘ပဿသန္တီ’’တိ အတ္ထောပိ ဂဟေတဗ္ဗော အဝိနာဘာဝတော၊ အာနာပါနံ ကရောန္တီတိ အတ္ထော။ အာကာသောတိ အဇဋာကာသော။ ပက္ခီနန္တိ ဝိဟင်္ဂမာနံ။ ‘‘သဗ္ဗေသံ သင်္ခတဓမ္မာန’’န္တိ ဣမိနာ ဓမ္မာနန္တိ ဧတ္ထ သင်္ခတဓမ္မောယေဝ ဂဟေတဗ္ဗောတိ ဒဿေတိ။ ‘‘ဝိနာသောဝါ’’တိ ¶ ဣမိနာ ဝိဘဝသဒ္ဒေါ ဝိနာသဝါစကောတိ ဒဿေတိ။ တေသန္တိ သဗ္ဗေသမ္ပိ သင်္ခတဓမ္မာနံ။ ဂတီတိ ပတိဋ္ဌာ။ ကသ္မာ ဝိဘဝေါ ဓမ္မာနံ ဂတိ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘န ဟီ’’တိအာဒိ။ ဟီတိ ယသ္မာ။ တေတိ သဗ္ဗေပိ သင်္ခတဓမ္မာ။ ဝိနာသန္တိ ဝိဘဝံ။ သုစိရမ္ပီတိ အသီတိဝဿာဒိကာလမ္ပိ။ နိဗ္ဗာနံ အရဟတော ဂတီတိ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗပဒံ။ ‘‘ခီဏာသဝဿာ’’တိ ဣမိနာ အရဟတောတိ ပဒဿ အတ္ထံ ဒဿေတိ။ ‘‘အနုပါဒိသေသနိဗ္ဗာနဓာတူ’’တိ ဣမိနာ ‘‘နိဗ္ဗာန’’န္တိ ပဒဿ ဣဓ အဓိပ္ပေတနိဗ္ဗာနံ ဒဿေတိ။ ဂါထာယ တေ တေ အတ္ထာ သံဂဟေတွာ ဂဏိယန္တိ ဧတ္ထာတိ ဂါထာသင်္ဂဏိကံ။

ဣတိ ပဌမဂါထာသင်္ဂဏိကဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။

အဓိကရဏဘေဒံ

ဥက္ကောဋနဘေဒါဒိဝဏ္ဏနာ

၃၄၀။ အဓိကရဏဘေဒေ ဧဝမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ ဒဿေတုံ အာဟာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဒွေ သမထေတိ ဧတ္ထ ဒွိန္နံ သမထာနံ သရူပံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘သမ္မုခါဝိနယဉ္စ ယေဘုယျသိကဉ္စာ’’တိ။ ‘‘ပဋိသေဓေတီ’’တိ ဣမိနာ ဥက္ကောဋေတီတိ ဧတ္ထ ကုဋဓာတုယာ ဆေဒနတ္ထံ အတ္ထတော ဒဿေတိ။ ဆေဒနံ နာမ အတ္ထတော သမထပဋိသေဓနန္တိ အတ္ထော။

၃၄၁။ ဒွါဒသသု ဥက္ကောဋေသူတိ နိဒ္ဓါရဏေ ဘုမ္မံ။ အကတံ ကမ္မန္တိအာဒယောတိ ဧတ္ထ အာဒိသဒ္ဒေန ‘‘ဒုက္ကဋံ ကမ္မံ၊ ပုန ကာတဗ္ဗံ ကမ္မ’’န္တိ ဒွေ ဥက္ကောဋာ သင်္ဂဟေတဗ္ဗာ။ အနိဟတံ ကမ္မန္တိအာဒယောတိ ဧတ္ထ အာဒိသဒ္ဒေန ‘‘ဒုန္နိဟတံ၊ ပုန နိဟနိတဗ္ဗ’’န္တိ ဒွေ ဥက္ကောဋာ သင်္ဂဟေတဗ္ဗာ။ အဝိနိစ္ဆိတန္တိအာဒယောတိ ဧတ္ထ အာဒိသဒ္ဒေန ‘‘ဒုဝိနိစ္ဆိတံ၊ ပုန ဝိနိစ္ဆိတဗ္ဗ’’န္တိ ဒွေ ¶ ဥက္ကောဋာ သင်္ဂဟေတဗ္ဗာ။ အဝူပသန္တန္တိအာဒယောတိ ဧတ္ထ အာဒိသဒ္ဒေန ‘‘ဒုဝူပသန္တံ၊ ပုန ဝူပသမေတဗ္ဗ’’န္တိ ဒွေ ဥက္ကောဋာ သင်္ဂဟေတဗ္ဗာ။ အပိစာတိ သာမညတော ပန။

တတ္ထ ဇာတကန္တိ ဧတ္ထ တသဒ္ဒဿ ဝိသယံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ယသ္မိံဝိဟာရေ’’တိ။ ယသ္မိံဝိဟာရေ ဥပ္ပန္နံ ¶ ဟောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ အညမညဿ အတ္တေသု၊ အတ္တာနံ ဝါ ပဋိပက္ခံ အတ္ထယန္တိ ဣစ္ဆန္တီတိ အတ္တပစ္စတ္ထိကာ။ ပါဠိမုတ္တကဝိနိစ္ဆယေနေဝါတိ ပါဠိယံ အာဂတေဟိ သမထေဟိ မုတ္တကေန ဓမ္မဒေသနာမတ္တဝိနိစ္ဆယေနေဝ။ ဣဒန္တိ အဓိကရဏံ။ ယေနာပိ ဝိနိစ္ဆယေနာတိ ပါဠိမုတ္တကေန ယေနာပိ ဝိနိစ္ဆယေန။

အညောတိ နေဝါသိကေဟိ အညော ဝိနယဓရော ပုစ္ဆတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တေဟိ စာတိ နေဝါသိကေဟိ စ။

ဧတဿာတိ ဝိနယဓရဿ။ အယန္တိ ဝိနယဓရော။ တတ္ထာတိ တံ ဂါမံ။ အညမညံ ဝါ သညာပေန္တီတိ အတ္တပစ္စတ္ထိကာ အညမညံ ဝါ သညာပေန္တိ။ တေ ဘိက္ခူတိ တေ အတ္တပစ္စတ္ထိကာ ဘိက္ခူ။ နိဇ္ဈာပေန္တီတိ သညာပေန္တိ။ ဥက္ကောဋေတိ ယောတိ ယော ဥက္ကောဋေတိ။ ဧတေတိ အတ္တပစ္စတ္ထိကေ ဘိက္ခူ၊ ဒိသွာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထာတိ ဂါမံ။ တတ္ထေဝါတိ အန္တရာမဂ္ဂေ ဧဝ။

တတ္ထေဝါတိ ဂါမမေဝ။ တတ္ထေဝါတိ တသ္မိံယေဝ ဌာနေ။ တတ္ထ ဂတန္တိ တံ ဂါမံ ဂတံ။

‘‘ဧသေဝ နယော’’တိ ဣမိနာ ပါစိတ္တိယမေဝ အတိဒိသတိ။

သင်္ဃေန…ပေ… အဓိကရဏေ ဝဒန္တောပီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ယံ ပနေတံ အာပတ္တိဝုဋ္ဌာနံ နာမ ဟောတီတိ ယောဇနာ။ ဧတန္တိ အာပတ္တိဝုဋ္ဌာနံ။ ဝဒန္တောပီတိ ပိသဒ္ဒေါ န ကေဝလံ တိဏဝတ္ထာရကံ ဥက္ကောဋေန္တောယေဝ ဥက္ကောဋေတိ နာမ၊ အထ ခေါ ဝဒန္တောပီတိ ဒဿေတိ။

ဆန္ဒာဂတိံ ဂစ္ဆန္တောတိအာဒီသု အဂတိဂမနာကာရံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဝိနယဓရော ဟုတွာ’’တိအာဒိ။ အတ္ထာယ ဥက္ကောဋေန္တောတိ သမ္ဗန္ဓော။ တဿာတိ အနတ္ထံ စရန္တဿ။ မန္ဒော ပန ဥက္ကောဋေတိ နာမာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧကော ဗလဝနိဿိတော စ ဟောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဂဟနမိစ္ဆာဒိဋ္ဌိန္တိ ¶ ဂဟနသဒိသံ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိံ ပဝနသဒိသံ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိန္တိ အတ္ထော။ ဗလဝန္တေ စာတိ ဧတ္ထ စသဒ္ဒေါ သဗ္ဗကမ္မေသု ယောဇေတဗ္ဗော။ နိဿိတတ္တာတိ ဧကဿ နိဿိတတ္တာ။ ဗလဝနိဿိတော စာတိ ဧတ္ထာပိ စ သဒ္ဒေါ သဗ္ဗကတ္တူသု ယောဇေတဗ္ဗော။ တဿာတိ ဝိသမာဒိနိဿိတဿ။

သောတိ သာမဏေရော။ မင်္ကုဘူတာတ္ထာတိ မင်္ကူ ဟုတွာ ဘူတာ၊ မင်္ကုံ ဝါ ပတ္တာ အတ္ထ ဘဝထာတိ အတ္ထော။ တေတိ ပရာဇယဘိက္ခူ။ တဿာတိ သာမဏေရဿ။ သောတိ သာမဏေရော။ တေတိ ပရာဇယဘိက္ခူ။ တန္တိ ¶ သာမဏေရံ။ သောတိ ဒဟရော။ တတောတိ သန္နိပါတကာရဏာ။ ဟိယျောတိ အနန္တရာတီတာဟေ။ ဣတီတိ ဧဝံ ဝဒေတိ။ သောတိ ဒဟရော။ ဣဒံ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တန္တိ ယောဇနာ။ ဂစ္ဆာတိ ဂစ္ဆာဟိ။ ဣတီတိ ဧဝံ ဝတ္တဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။

သင်္ဃေန သဒ္ဓိံ အဓိကရဏံ ဝိနိစ္ဆိနိတွာ ပရိဝေဏဂတံ ဧကံ ဘိက္ခုန္တိ ယောဇနာ။ ကိဿာတိ ကေန ကာရဏေန။ ဧဝံ ဣမိနာကာရေန ဝိနိစ္ဆိတဗ္ဗံ နနူတိ ယောဇနာ။ သောတိ ဝိနိစ္ဆယကာရကော ဘိက္ခု။ ဆန္ဒဒါယကော သုဝိညေယျောယေဝ။

အဓိကရဏနိဒါနာဒိဝဏ္ဏနာ

၃၄၂။ ကိံနိဒါနန္တိအာဒီသု ဆသု ပဒေသု သမာသဘာဝံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ကိံနိဒါနမဿာ’’တိအာဒိ။ အဿာတိ ဝိဝါဒါဓိကရဏဿ။ ‘‘ကိံနိဒါန’’န္တိ ပဒါနံ သတိပိ သမာသဘာဝေ ဗျဉ္ဇနန္တပကတိကတ္တာ ‘‘ကိ’’န္တိ နိဂ္ဂဟိတန္တဘာဝေန ဥစ္စာရဏံ ကာတဗ္ဗံ။ သဗ္ဗာနေတာနီတိ သဗ္ဗာနိ နိဒါနန္တိအာဒီနိ ဧတာနိ ပဒါနိ။ ဝေဝစနာနီတိ ဧကသ္မိံယေဝ ‘‘ကာရဏ’’န္တိ အတ္ထေ ဝိဝိဓာနိ ဝစနာနိ ဝိဝစနာနိ၊ တာနိယေဝ ဝေဝစနာနိ။ အထ ဝါ ဝိဝိဓံ ဝစနမေတဿတ္ထဿာတိ ဝိဝစနံ၊ ကာရဏသင်္ခါတော အတ္ထော၊ အဘိဓေယျအဘိဓာနဘာဝေန သမ္ဗန္ဓတ္တာ ဝိဝစနဿ ဧတာနိ ဝေဝစနာနိ၊ ပဒါနိ။

‘‘အဋ္ဌာရသဘေဒကရဝတ္ထုသင်္ခါတော’’တိ ဣမိနာ ဝိဝါဒသရူပံ ဒဿေတိ။ ဝိဝါဒန္တိ အဋ္ဌာရသဘေဒကရဝတ္ထုသင်္ခါတံ ဝိဝါဒံ။ ဧတန္တိ ‘‘ဝိဝါဒနိဒါန’’န္တိ ¶ ဧတံ ဝစနံ။ အဿာတိ အနုဝါဒါဓိကရဏဿ။ ဣဒမ္ပီတိ ‘‘အနုဝါဒနိဒါန’’န္တိ ဝစနမ္ပိ။ အဿာတိ အာပတ္တာဓိကရဏဿ။ ဧတန္တိ ‘‘အာပတ္တိနိဒါန’’န္တိ ဝစနံ။ ကိစ္စမေဝ ဗျဉ္ဇနဝဍ္ဎနဝသေန ကိစ္စယန္တိ ဝုတ္တံ။ အဿာတိ ကိစ္စာဓိကရဏဿ။ သမနုဘာသနာဒီနံ ဥပ္ပဇ္ဇနကကိစ္စာနန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧတန္တိ ‘‘ကိစ္စယနိဒါန’’န္တိ ဝစနံ။ ဧကပဒယောဇနာတိ ဧကေန ‘‘နိဒါန’’န္တိ ပဒေန ယောဇနာ။ သဗ္ဗပဒါနီတိ သဗ္ဗာနိ သမုဒယာဒီနိ ပဒါနိ။

နဝန္နန္တိ ဇာတိဝသေန ဆန္နံ ဟေတူနံ နဝသု အန္တောဂဓတ္တာ တိကဝသေနေတံ ဝုတ္တံ။ ဗျဉ္ဇနမတ္တန္တိ ဟေတုပစ္စယဝသေန ဗျဉ္ဇနမေဝ။ ဟီတိ သစ္စံ၊ ယသ္မာ ဝါ။ ဧတ္ထာတိ တတိယပုစ္ဆာဝိဿဇ္ဇနေ။

၃၄၃။ ဒွါဒသ မူလာနီတိ ဧတ္ထ ဒွါဒသန္နံ မူလာနံ သရူပံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ကောဓဥပနာဟယုဂဠကာဒီနီ’’တိအာဒိ ¶ ။ ဧတ္ထ (ဝိဘ။ ၈၃၃၊ ၉၄၄) အာဒိသဒ္ဒေန မက္ခပဠာသယုဂဠ ဣဿာမစ္ဆရိယယုဂဠ မာယာသာဌေယျယုဂဠ ပါပိစ္ဆမိစ္ဆာဒိဋ္ဌိယုဂဠ သန္ဒိဋ္ဌိပရာမာသိအာဓာနဂ္ဂါဟိဒုပ္ပဋိနိဿဂ္ဂိယုဂဠဝသေန ပဉ္စ ယုဂဠာနိ သင်္ဂဏှာတိ။ အဇ္ဈတ္တသန္တာနပ္ပဝတ္တာနီတိ နိယကဇ္ဈတ္တသန္တာနေ ပဝတ္တာနိ။

အဋ္ဌာရသဘေဒကရဝတ္ထူနံ သမုဋ္ဌာနဘာဝံ နိဗ္ဗစနေန ပကာသေန္တော အာဟ ‘‘တံ ဟီ’’တိအာဒိ။ တန္တိ အနုဝါဒါဓိကရဏံ၊ သမုဋ္ဌာတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧတ္ထ စ ‘‘ဧတေသူ’’တိ ဣမိနာ အဓိကရဏဘာဝံ ဒဿေတိ။ ‘‘ဧတေဟီ’’တိ ဣမိနာ ကရဏဘာဝံ ဒဿေတိ။ တေနာတိ ကာရဏေန။ အဿာတိ ဝိဝါဒါဓိကရဏဿ။ ဧတာနီတိ အဋ္ဌာရသဘေဒကရဝတ္ထူနိ။ သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗေသံ အဓိကရဏာနံ သဗ္ဗေသု သမုဋ္ဌာနေသု။

၃၄၄။ ဧကေန အဓိကရဏေန ကိစ္စာဓိကရဏေနာတိ ဣဒံ ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧတာနီတိ အဓိကရဏာနိ။ ဧကံသတောတိ ဧကံသေန၊ ဧကကောဋ္ဌာသေနာတိ အတ္ထော။ ဟီတိ သစ္စံ၊ ယသ္မာ ဝါ။

သာဝသေသာပတ္တိ သမ္မတိ ဝိယ အနဝသေသာပတ္တိ န သမ္မတီတိ ယောဇနာ။ ကသ္မာ န သမ္မတီတိ အာဟ ‘‘န ဟီ’’တိအာဒိ။ ဟီတိ ယသ္မာ။ သာတိ အနဝသေသာ အာပတ္တိ။ တတောတိ အနဝသေသာပတ္တိတော။ ဧတ္ထ ¶ စ ‘‘န သက္ကာ ဒေသေတု’’န္တိ ဣမိနာ ဒေသနာဂါမိနိယာ အဘာဝံ ဒီပေတိ။ ‘‘န သက္ကာ…ပေ… ပတိဋ္ဌာတု’’န္တိ ဣမိနာ ဝုဋ္ဌာနဂါမိနိယာ အဘာဝံ ဒီပေတိ။

၃၄၉။ တတောတိ နယတော။ ယတ္ထ သတိဝိနယောတိအာဒိကာ ဆ ယမကပုစ္ဆာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တာသန္တိ ပုစ္ဆာနံ။ ပကာသိတောတိ ပါကဋော။

၃၅၁။ ဒွိန္နမ္ပိ သမထာနန္တိ သမ္မုခါဝိနယသတိဝိနယဝသေန ဒွိန္နမ္ပိ သမထာနံ။ ယသ္မာတိ ယေန ကာရဏေန န သက္ကာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ပတ္တဝဋ္ဋီနံ နာနာကရဏန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ တေသန္တိ သမ္မုခါဝိနယသတိဝိနယာနံ နာနာကရဏန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ အယံ ပနေတ္ထ ယောဇနာ – ယသ္မာ ကဒလိက္ခန္ဓေ ပတ္တဝဋ္ဋီနံ နာနာကရဏံ ဝိနိဗ္ဘုဇ္ဇိတွာ ဒဿေတုံ န သက္ကာ ဝိယ တေသံ နာနာကရဏံ ဝိနိဗ္ဘုဇ္ဇိတွာ ဒဿေတုံ န သက္ကာတိ။ တေနာတိ ကာရဏေန။ သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗေသု ဝိဿဇ္ဇနေသု။

သတ္တသမထနိဒါနဝဏ္ဏနာ

၃၅၂။ အဿာတိ ¶ သမ္မုခါဝိနယဿ။ တတ္ထာတိ ‘‘နိဒါနနိဒါနော’’တိ ပါဌေ။ ဣဒန္တိ သမ္မုခါစတုက္ကံ။ လဒ္ဓုပဝါဒေါတိ လဒ္ဓါ ပရေသံ ဥပဝါဒေါ ယေနာတိ လဒ္ဓုပဝါဒေါ၊ ခီဏာသဝေါ။ ယဿ စာတိ ယဿ စ သန္တိကေတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဥဘိန္နန္တိ ဒေသကပဋိဂ္ဂါဟကာနံ ဒွိန္နံ။

၃၅၃။ နနု ပုစ္ဆာယံ ‘‘သတ္တန္နံ သမထာန’’န္တိ ဝုတ္တံ၊ ကသ္မာ ပန ဝိဿဇ္ဇနာယံ သမ္မုခါဝိနယဿ သမုဋ္ဌာနံ န ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ကိဉ္စာပီ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ကိဉ္စာပိ ဝုတ္တန္တိ ယောဇနာ။ ဧတ္ထ ကိဉ္စာပိသဒ္ဒေါ သမ္ဘာဝနတ္ထော၊ ပနသဒ္ဒေါ ဂရဟတ္ထော။ တထာ ဝုတ္တမ္ပီတိ ယောဇနာ။ ကမ္မသင်္ဂဟာဘာဝေနာတိ ကမ္မေ သင်္ဂဟဿ အဘာဝေန။ တတ္ထာတိ တသ္မိံ ‘‘ကမ္မဿ ကိရိယာ’’တိအာဒိပါဌေ။ ကမ္မံ ကရီယတိ ဣမာယာတိ ကိရိယာ၊ ဉတ္တိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ကမ္မဿ ကိရိယာတိ ဉတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ’’တိ။ ကရိယတေ ဌပိယတေ ကရဏံ။ သယံ ဥပဂမိယတေ ဥပဂမနံ။ အဇ္ဈေသနေန ပရံ ဥပဂမာပိယတေ အဇ္ဈုပဂမနံ။ အဓိဝါသိယတေ အဓိဝါသနာ။ အပ္ပဋိက္ကောသိယတေ အပဋိက္ကောသနာ။ ဣတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ကရဏန္တိ တဿာယေဝါ’’တိအာဒိ။ ဧတန္တိ ကမ္မံ။ မေတိ မယှံ။ ခမုဓာတုပယောဂေ သမ္ပဒါနတ္ထေ ¶ သမ္ပဒါနဝစနံ။ အထ ဝါ မေတိ မယာ။ ကတွတ္ထေ ကရဏဝစနံ၊ သာမိဝစနံ ဝါ။ ခမတီတိ ကတ္တုရူပသဒိသံ ကမ္မရူပံ။ ရူပဉှိ ကတ္တုရူပသဒိသံ ကမ္မရူပံ ‘‘ခမတိ သင်္ဃဿာ’’တိအာဒီသု (မဟာဝ။ ၁၂၇) ဝိယ။ ကမ္မရူပသဒိသံ ကတ္တုရူပံ ‘‘ဥပါသကော သီလံ သမာဒိယတီ’’တိအာဒီသု (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၄၂၃) ဝိယ။ ဧတ္ထ ကမ္မတ္ထေ ပဝတ္တော ယပစ္စယော လောပေါတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

သတ္တသမထနာနာတ္ထာဒိဝဏ္ဏနာ

၃၅၄။ မာတာပုတ္တာဒီနံ အယံ ဝိဝါဒေါတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဝိရုဒ္ဓဝါဒတ္တာ’’တိ ဣမိနာ ဝဒနံ ဝါဒေါ၊ ဝိရုဒ္ဓါ ဝါဒေါ ဝိဝါဒေါတိ နိဗ္ဗစနံ ဒဿေတိ။ အဓိကရဏီယတာယာတိ ဝူပသမိတတာယ။ ဣမိနာ အဓိကရိယတိ သမထေဟိ ဝူပသမိယတီတိ အဓိကရဏန္တိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗေသု အဓိကရဏဘေဒေသု။

ဣတိ အဓိကရဏဘေဒဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။

ဒုတိယဂါထာသင်္ဂဏိကံ

စောဒနာဒိပုစ္ဆာဝိဿဇ္ဇနာဝဏ္ဏနာ

၃၅၉။ ဒုတိယဂါထာသင်္ဂဏိယံ ¶ စောဒနာ နာမ ကိံ ဒဿေတွာ စောဒနာတိ အာဟ ‘‘ဝတ္ထုဉ္စ အာပတ္တိဉ္စ ဒဿေတွာ စောဒနာ’’တိ။ ဒေါသံ သရာပေတီတိ ဒေါသသာရဏာ။ သင်္ဃသန္နိပါတောတိ သင်္ဃဿ သန္နိပတနံ။ ဣမိနာ သင်္ဃောတိ ဧတ္ထ ဥတ္တရပဒလောပံ ဒဿေတိ။ မတိကမ္မန္တိ ဧတ္ထ မတိသဒ္ဒေါ ဣစ္ဆတ္ထောတိ အာဟ ‘‘ဝုစ္စတိ မန္တဂ္ဂဟဏ’’န္တိ။ တန္တိ မတိကမ္မံ။

‘‘တေန စုဒိတကပုဂ္ဂလေနာ’’တိ ပဒံ ‘‘သာရဏတ္ထာယာ’’တိ ပဒေ ကာရိတကမ္မံ။ တဿ ပုဂ္ဂလဿာတိ တဿ စုဒိတကဿ ပုဂ္ဂလဿ၊ ဣမိနာ ‘‘နိဂ္ဂဟတ္ထာယာ’’တိ ပဒဿ ကမ္မံ ဒဿေတိ။ တတ္ထာတိ တသ္မိံ အဓိကရဏဝိနိစ္ဆယဋ္ဌာနေ။ ပရိဂ္ဂဟဏတ္ထာယာတိ ပရိ ဝီမံသိတွာ ဂဟဏတ္ထာယ။ ဓမ္မာ-ဓမ္မန္တိ ¶ ဘူတာဘူတံ။ ‘‘ဝိနိစ္ဆယသန္နိဋ္ဌာပနတ္ထ’’န္တိ ဣမိနာ ပါဠိယံ ပါဌသေသံ ဒဿေတိ။

မာ ခေါ ပဋိဃန္တိ ဧတ္ထ ပဋိဃသဒ္ဒေါ ကောပပရိယာယောတိ အာဟ ‘‘ကောပံ မာ ဇနယီ’’တိ။ ‘‘စုဒိတကေ ဝါ စောဒကေ ဝါ’’တိ ဣမိနာ ‘‘သင်္ဃေ’’တိ အာဓာရံ ပဋိက္ခိပတိ။ သစေ အနုဝိဇ္ဇကော တုဝန္တိ ဧတ္ထ အနုဝိဇ္ဇကသဒ္ဒေါ ဝိနယဓရပရိယာယောတိ အာဟ ‘‘ဝိနယဓရော’’တိ။ ဝိနယဓရော ဟိ ယသ္မာ စောဒကစုဒိတကာနံ ဝစနံ အနုမိနိတွာ ဝတ္ထုအာပတ္တာဒိဝသေန ဝိဒတိ၊ တသ္မာ အနုဝိဇ္ဇကောတိ ဝုစ္စတိ။

ဝိရုဒ္ဓံ ဂါဟံ သံဝတ္တေတီတိ ဝိဂ္ဂါဟိကံ။ ‘‘န တွ’’န္တိအာဒိနာ ဏိကပစ္စယဿ သရူပံ ဒဿေတိ။ ယာယာတိ ကထာယ။ သုတ္တာဒီနံ သရူပံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘သုတ္တံ နာမာ’’တိအာဒိ။

အနုယုဉ္ဇနဝတ္တန္တိ အနုယုဉ္ဇနဿ၊ အနုယုဉ္ဇနေ ဝါ ဝတ္တံ။ ကုသလေန ဗုဒ္ဓိမတာတိ ဧတ္ထ ကုသလသဒ္ဒေါ ဆေကပရိယာယော၊ ဗုဒ္ဓိမန္တုသဒ္ဒေါ ပဏ္ဍိတပရိယာယောတိ အာဟ ‘‘ဆေကေန ပဏ္ဍိတေနာ’’တိ။ ‘‘ဉာဏပါရမိပ္ပတ္တေနာ’’တိ ဣမိနာ ဗုဒ္ဓိမတာတိ ဧတ္ထ န ကေဝလံ ဉာဏသာမညံ၊ အထ ခေါ သဗ္ဗညုတညာဏန္တိ ဒဿေတိ။ အယန္တိ ဧသော ယထာဝုတ္တော အတ္ထော။ အယံ ပနာတိ ဧသော ဝက္ခမာနော ပန။ ဧတ္ထာတိ ဣမာသု ဂါထာသု။ သစေ တွံ အနုဝိဇ္ဇကော ဟောသီတိ ယောဇနာ။ ယံ ပန အနုယောဂဝတ္တံ ကတံ သုပညတ္တံ သဗ္ဗသိက္ခာပဒါနံ အနုလောမန္တိ ယောဇနာ။ တန္တိ အနုယောဂဝတ္တံ။ ဣတီတိ အယံ သာဓိပ္ပာယသင်္ခေပဝဏ္ဏနာ။ အတ္တနောတိ အနုဝိဇ္ဇကဿ။ သမ္ပရာယေတိ ပရလောကေ။ ယောတိ အနုဝိဇ္ဇကော။ တန္တိ အနုယောဂဝတ္တံ ¶ ။ ဂတိန္တိ သုဂတိံ။ ဟိတန္တိ စောဒကစုဒိတကာနံ ဟိတံ။ ဂဝေသန္တောတိ ဉာဏေန ဧသန္တော။ ဣမိနာ ဟိတံ ဧသန္တောတိ ဟိတေသီတိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ မေတ္တဉ္စာတိ အပ္ပနာပတ္တံ မေတ္တဉ္စ။ မေတ္တာပုဗ္ဗဘာဂဉ္စာတိ အပ္ပနာမေတ္တာယ ပုဗ္ဗဘာဂေ ပဝတ္တံ ပရိကမ္မဥပစာရမေတ္တဉ္စ။ တဝ ဘာရေ သင်္ဃေန ကတေ ဧဝါတိ ယောဇနာ။

ယောတိ အနုဝိဇ္ဇကော။ ဧတေသန္တိ စောဒကစုဒိတကာနံ။ ‘‘ဘာသိတ’’န္တိ ဣမိနာ ဝေါဟာရသဒ္ဒေါ ဘာသိတပရိယာယောတိ ဒဿေတိ။ တန္တိ သဟသာ ဝေါဟာရံ။

အနုသန္ဓိတန္တိ ¶ ဧတ္ထ ဝိနိစ္ဆယာနုသန္ဓိံ ပဋိက္ခိပန္တော အာဟ ‘‘ကထာနုသန္ဓိ ဝုစ္စတီ’’တိ။ ကထာယ အနုရူပံ သန္ဒဟနံ ကထာနုသန္ဓိ။ ပဋိညာနုသန္ဓိတေနာတိ ဧတ္ထ ပဋိညာသဒ္ဒအနုသန္ဓိသဒ္ဒါနံ တုလျာဓိကရဏတော အညံ ဘိန္နာဓိကရဏံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အထဝါ’’တိအာဒိ။ လဇ္ဇိံ ပုဂ္ဂလန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထာတိ ဂါထာယံ။ ဝတ္တာနုသန္ဓိနာတိ အာစာရသင်္ခါတေန ဝတ္တေန အနုသန္ဓိနာ အဿ အလဇ္ဇီဿ ဝတ္တေန သဒ္ဓိံ ယာ ပဋိညာ သန္ဓိယတီတိ ယောဇနာ။

ဇာနန္တော အာပဇ္ဇတီတိ ဇာနန္တော ဟုတွာ အာပဇ္ဇတိ။ ဣမိနာ သဉ္စိစ္စာတိ ပဒဿ သဉ္စေတေတွာတိ အတ္ထံ ဒဿေတိ။ ဝီတိက္ကမစေတနာယ သဒ္ဓိံ စေတေတွာတိ အတ္ထော။ ‘‘န ဒေသေတိ န ဝုဋ္ဌာတီ’’တိ ဣမိနာ ပရိဂူဟတီတိ ဧတ္ထ ပရိဂူဟနံ နာမ အတ္ထတော န ဒေသနံ န ဝုဋ္ဌာနန္တိ ဒဿေတိ။

ယန္တိ ‘‘သဉ္စိစ္စ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇတီ’’တိ ဝစနံ။ တုမှေဟီတိ ပရိဟာရကာရကေဟိ။ သစ္စန္တိ တထံ အဝိတထံ။ အဟမ္ပီတိ စောဒကောပိ။ ပိသဒ္ဒေန ပရိဟာရကံ သမ္ပိဏ္ဍေတိ။ နန္တိ ‘‘သဉ္စိစ္စာ’’တိအာဒိဝစနံ။ တန္တိ တုဝံ၊ တွံ ဝါ။

ပုဗ္ဗာပရန္တိ ဧတ္ထ ပုဗ္ဗေ ကထေတဗ္ဗံ ပုဗ္ဗံ၊ အပရမှိ ကထေတဗ္ဗံ အပရံ၊ ပုဗ္ဗဉ္စ အပရဉ္စ ပုဗ္ဗာပရန္တိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ပုရေ’’တိအာဒိ။ ‘‘တသ္မိံ ပုဗ္ဗာပရေ’’တိ ဣမိနာ ပါဠိယံ ပုဗ္ဗပရဿာတိ ဧတ္ထ ဘုမ္မတ္ထေ သာမိဝစနန္တိ ဒဿေတိ။

ဒွီဟီတိ ¶ ပါရာဇိကသင်္ဃာဒိသေသဝသေန ဒွီဟိ။ ပဉ္စဟီတိ ထုလ္လစ္စယာဒိဝသေန ပဉ္စဟိ။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိယာတိ ‘‘နတ္ထိ ဒိန္န’’န္တိအာဒိနာ (ဓ။ သ။ ၁၂၂၁) ဒသဝတ္ထုကာယ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိယာ။ အန္တဂ္ဂါဟိကဒိဋ္ဌိယာတိ ‘‘သဿတော လောကော’’တိအာဒိနာ (ဒီ။ နိ။ ၁။၃၁၊ မ။ နိ။ ၁။၂၆၉) ဒသဝတ္ထုကာယ အန္တဂ္ဂါဟိကဒိဋ္ဌိယာ။ သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗေသု ဒုတိယဂါထာသင်္ဂဏိကေသု။

ဣတိ ဒုတိယဂါထာသင်္ဂဏိကဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။

စောဒနာကဏ္ဍံ

အနုဝိဇ္ဇကကိစ္စဝဏ္ဏနာ

၃၆၀-၁။ ဣဒါနိ ¶ အာရဒ္ဓန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧကော ဘိက္ခု ဧကေန မာတုဂါမေနာတိ ယောဇနာ။ သောတိ ပဿန္တော ဘိက္ခု။ တန္တိ နိက္ခမန္တံ ပဝိသန္တံ ဝါ ဘိက္ခုံ။ ဣတရောတိ စုဒိတကော။ တဿာတိ စောဒကဿ။ န ဥပေတီတိ န ဥပဂစ္ဆတိ။ န ပဋိဇာနာတီတိ န ပဋိဿဝံ ကရောတိ။ ဧတ္ထာတိ မာတုဂါမေန နိက္ခမန္တပဝိသန္တဋ္ဌာနေ။ ယန္တိ ကမ္မံ။ တေနာတိ စောဒကေန။ တဿာတိ စောဒကဿ ဝစနေနာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဣတရောတိ စုဒိတကော။ အသုဒ္ဓပရိသင်္ကိတောတိ အသုဒ္ဓါယ အဋ္ဌာနေ ဥပ္ပန္နာယ ပရိသင်္ကာယ ပရိသင်္ကိတော။ တဒတ္ထံ ဒဿေတိ ‘‘အမူလကပရိသင်္ကိတော’’တိ ဣမိနာ။ တဿ ပုဂ္ဂလဿာတိ စုဒိတကဿ ပဋိညာယာတိ သမ္ဗန္ဓော။ သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗေသု အနုဝိဇ္ဇကကိစ္စေသု။

ဣတိ အနုဝိဇ္ဇကကိစ္စဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။

စောဒကပုစ္ဆာဝိဿဇ္ဇနာ

၃၆၂-၃။ သစ္စေ စ အကုပ္ပေ စာတိ ပဓာနံ သမ္ဗန္ဓဋ္ဌာနံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ပတိဋ္ဌာတဗ္ဗ’’န္တိ။ ‘‘ယ’’န္တိအာဒိနာ သစ္စေ ပတိဋ္ဌာတဗ္ဗဘာဝံ ဒဿေတိ။ ယန္တိ ကမ္မံ။ ‘‘န စာ’’တိအာဒိနာ အကုပ္ပေ ပတိဋ္ဌာတဗ္ဗဘာဝံ ဒဿေတိ။ ဩတိဏ္ဏဉ္စာတိ ဝိနိစ္ဆယံ ဩတိဏ္ဏဉ္စ။ ‘‘ဝစန’’န္တိ ဣမိနာ ဩတိဏ္ဏာနောတိဏ္ဏသရူပံ ဒဿေတိ။ တတြာတိ ပုရိမဝစနာပေက္ခံ။ ‘‘ဩတိဏ္ဏာနောတိဏ္ဏံ ¶ ဇာနိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝစနေတိ ဟိ အတ္ထော။ စောဒကဿ ပမာဏန္တိ ‘‘ဓမ္မော’’တိ ဝါ ‘‘အဓမ္မော’’တိ ဝါ ‘‘ဗာလော’’တိ ဝါ ‘‘ပဏ္ဍိတော’’တိ ဝါ စောဒကဿ ပမာဏံ။ စုဒိတကဿ ပမာဏန္တိ ဓမ္မစုဒိတကော နု ခေါ၊ နောတိ စုဒိတကဿ ပမာဏံ။ အနုဝိဇ္ဇကဿ ပမာဏန္တိ သက္ကာ နု ခေါ ဝိနိစ္ဆိတုံ၊ နောတိ အနုဝိဇ္ဇကဿ ပမာဏံ။ အနုဝိဇ္ဇကော ဝတ္တဗ္ဗောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ယေန ဓမ္မေနာတိအာဒီသု ဓမ္မာဒီနံ သရူပံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဓမ္မောတိ ဘူတံ ဝတ္ထူ’’တိအာဒိ။ ဧတေန ဓမ္မေန စ ဧတေန ဝိနယေန စ ဧတေန သတ္ထုသာသနေန စာတိ ယောဇနာ။ တသ္မာ အနုဝိဇ္ဇကေန ဝူပသမေတဗ္ဗန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧတ္ထာတိ အနုဝိဇ္ဇကဿ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗဋ္ဌာနေ။

အဝညန္တိ ¶ အဝဇာနနံ။ ဣမေတိ ထေရာ။ ‘‘ခတတ္တာ’’တိ ဣမိနာ အတ္တနာဝ အတ္တာ ခညတီတိ ခတောတိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ ဥပဟနိယန္တီတိ ဥပဟတာနိ၊ ဥပဟတာနိ ဣန္ဒြိယာနိ အနေနာတိ ဥပဟတိန္ဒြိယော။ ‘‘ပညာယ အဘာဝတော’’တိ ဣမိနာ ဒုမ္မေဓောတိ ဧတ္ထ ဒုသဒ္ဒေါ အဘာဝတ္ထော၊ မေဓာသဒ္ဒေါ ပညာပရိယာယောတိ ဒဿေတိ။ နတ္ထိ မေဓာ ဧတဿာတိ ဒုမ္မေဓောတိ နိဗ္ဗစနံ ကာတဗ္ဗံ။ ခတော…ပေ… ဒုမ္မေဓော သော အနုဝိဇ္ဇကော ဥပဂစ္ဆတီတိ ယောဇနာ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ ဥပဂစ္ဆတိ၊ တသ္မာ ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ တဿာတိ ပါဌဿ၊ ဂါထာယ ဝါ။ ဝိတ္ထာရံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘စုဒိတကစောဒကေသု ဟီ’’တိအာဒိ။ ဥဘောပေတေတိ ဥဘောပိ ဧတေ အာမိသပုဂ္ဂလနိဿယေ။ ဓမ္မောတိ သာသနဓမ္မော။ ဣတီတိ အယမတ္ထော။

ဥပကဏ္ဏကံ ဇပ္ပတီတိ ဧတ္ထ ကဏ္ဏဿ သမီပံ ဥပကဏ္ဏံ၊ တဒေဝ ဥပကဏ္ဏကန္တိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဧဝံ ကထေဟီ’’တိအာဒိ။ ‘‘ကဏ္ဏမူလေ’’တိ ဣမိနာ ဥပကဏ္ဏကန္တိ ဧတ္ထ ဥပသဒ္ဒဿ သမီပတ္ထံ ဒဿေတိ။ မန္တေတီတိ ကထေတိ။ ဣမိနာ ဇပ္ပဓာတုယာ ကထနတ္ထံ ဒဿေတိ။ ဇိမှံ ပေက္ခတီတိ ဧတ္ထ ဇိမှသဒ္ဒေါ ကုဋိလဝါစကော၊ ကုဋိလံ နာမ အတ္ထတော ဣဓ ဒေါသောတိ အာဟ ‘‘ဒေါသမေဝါ’’တိ။

ကထာနုသန္ဓီတိ စုဒိတကအနုဝိဇ္ဇကာနံ ကထာယ အနုသန္ဓိ။ ဝိနိစ္ဆယာနုသန္ဓီတိ အနုဝိဇ္ဇကေန ကတဿ အာပတ္တာနာပတ္တိဝိနိစ္ဆယဿ အနုသန္ဓိ။ သဗ္ဗတ္ထာတိ စောဒနာကဏ္ဍေ။

ဣတိ စောဒနာကဏ္ဍဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။

စူဠသင်္ဂါမံ

အနုဝိဇ္ဇကဿ ပဋိပတ္တိဝဏ္ဏနာ

၃၆၅။ စူဠသင်္ဂါမေ ¶ သမာဂမနံ သင်္ဂါမော၊ သမာဂမေန္တိ သန္နိပတန္တိ ဧတ္ထာတိ ဝါ သင်္ဂါမောတိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘သင်္ဂါမော ဝုစ္စတိ…ပေ… သင်္ဃသန္နိပါတော’’တိ။ သန္နိပတနံ သန္နိပါတော၊ သန္နိပတန္တိ ¶ ဧတ္ထ ဒေသေတိ ဝါ သန္နိပါတော၊ သင်္ဃဿ သန္နိပါတော သင်္ဃသန္နိပါတော။ သင်္ဂါမ ယုဒ္ဓေတိ ဓာတုပါဌေသု (သဒ္ဒနီတိဓာတုမာလာယံ ၁၈ မကာရန္တဓာတု) ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ယုဒ္ဓံ နာမ အတ္ထတော အဓိကရဏဝိနိစ္ဆယောတိ ဂဟေတဗ္ဗံ။ တဒတ္ထံ ဝိတ္ထာရေန္တော အာဟ ‘‘တတြ ဟီ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ တတြာတိ တသ္မိံ သင်္ဂါမေ၊ သမောသရန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ အတ္တပစ္စတ္ထိကာတိ အတ္တနော ပဋိပက္ခံ အတ္ထယန္တိ။ ဥဒ္ဓမ္မန္တိ ဓမ္မတော ဝိယောဂံ။ ဒီပေန္တာ ဟုတွာတိ ယောဇနာ။ ကေ ဝိယာတိ အာဟ ‘‘ဝဇ္ဇိပုတ္တကာ ဝိယာ’’တိ။ သော ဘိက္ခု ပဝတ္တေတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ လဒ္ဓိန္တိ ဥဒ္ဓမ္မာဒိဝါဒံ။ တတ္ထာတိ သင်္ဂါမေ။ အဝစရတီတိ ဩဂါဟေတွာ စာရေတိ ပဝတ္တေတိ။ တမေဝတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အဇ္ဈောဂါဟေတွာ ဝိနိစ္ဆယံ ပဝတ္တေတီ’’တိ။ ဧတ္ထ ‘‘အဇ္ဈောဂါဟေတွာ’’တိ ဣမိနာ အဝတျူပသဂ္ဂဿ ဩဂါဟတ္ထံ ဒဿေတိ။ ‘‘ဝိနိစ္ဆယံ ပဝတ္တေတီ’’တိ ဣမိနာ စရဓာတုဿ ကာရိတန္တောဂဓတ္တာ သဟကာရိတကမ္မေန ပဝတ္တနတ္ထံ ဒဿေတိ။ ဣမိနာ သင်္ဂါမေ အဝစရတီတိ သင်္ဂါမာဝစရောတိ နိဗ္ဗစနံ ဒဿေတိ။ ကော ဝိယာတိ အာဟ ‘‘ယသတ္ထေရော ဝိယာ’’တိ။ မာနဒ္ဓဇန္တိ ကေတုကမျတာပစ္စုပဋ္ဌာနမာနသင်္ခါတံ ဓဇံ။ ရဇောဟရဏသမေနာတိ ဧတ္ထ ရဇံ ဟရတိ အပနေတိ အနေနာတိ ရဇောဟရဏံ၊ ပါဒပုဉ္ဇနံ၊ တေန သမေနာတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ပါဒပုဉ္ဇနသမေနာ’’တိ။ ပါဒံ ပုဉ္ဇတိ သောဓေတိ အနေနာတိ ပါဒပုဉ္ဇနံ၊ တေန သမော ပါဒပုဉ္ဇနသမော၊ တေန။ သမာကာရံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ယထာ’’တိအာဒိ။ ရဇောဟရဏဿ နေဝ ရာဂေါ ဟောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ယထာပတိရူပန္တိ ပတိရူပဿ အနုလောမံ၊ ပတိရူပါနတိက္ကန္တန္တိ အတ္ထော။ အကထေန္တေန နိသီဒိတဗ္ဗန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ သာမံ ဝါ ဓမ္မောတိ ဧတ္ထ ဓမ္မော နာမ ကောတိ အာဟ ‘‘ကပ္ပိယာကပ္ပိယနိဿိတာ ဝါ’’တိအာဒိ။ ရူပါရူပပရိစ္ဆေဒေါ စ သမထာစာရော စ ဝိပဿာနာစာရော စ ဌာနဝတ္တဉ္စ နိသဇ္ဇဝတ္တဉ္စ၊ အာဒိသဒ္ဒေန စင်္ကမဝတ္တာဒီနိ သင်္ဂဏှာတိ။ စုဒ္ဒသမဟာဝတ္တာဒီနံ ‘‘ကပ္ပိယာကပ္ပိယနိဿိတာ’’တိ ပဒေန ဂဟိတတ္တာ ဝတ္တသဒ္ဒေန ဌာနဝတ္တာဒီနိ ဧဝ ဂဟေတဗ္ဗာနိ၊ အာဒိသဒ္ဒေန စင်္ကမဝတ္တာဒီနိ ဂဟေတဗ္ဗာနိ။ ပရော ဝါ အဇ္ဈေသိတဗ္ဗောတိ ယောဝါ သော ဝါ ကောစိ အဇ္ဈေသိတဗ္ဗောတိ အာဟ ‘‘ယော’’တိအာဒိ။ ဣမိနာ ¶ န ယော ဝါ သော ဝါ ကောစိ အဇ္ဈေသိတဗ္ဗော၊ သမတ္ထောယေဝ ပန အဇ္ဈေသိတဗ္ဗောတိ ဝါ ဒဿေတိ။ ‘‘အာဝုသော’’တိအာဒိနာ ဝတ္တဗ္ဗာကာရံ ဒဿေတိ။ အရိယော ¶ ဝါ တုဏှီဘာဝေါတိ ဧတ္ထ န ကေဝလံ ကထေတုံ အသမတ္ထဝသေန တုဏှီဘာဝေါ၊ ကမ္မဋ္ဌာနမနသိကာရဝသေန ပနာတိ အာဟ ‘‘ကမ္မဋ္ဌာနမနသိကာရဝသေန တုဏှီဘာဝေါ’’တိ။ အရိယာနံ ဧသော အရိယော၊ တုဏှီဘာဝေါ။ ‘‘နာဝဇာနိတဗ္ဗော’’တိ ဣမိနာ နာတိမညိတဗ္ဗောတိ ပဒဿ အတိက္ကမ္မ န မညိတဗ္ဗောတိ ဒဿေတိ။

ဥပဇ္ဈာယောတိ စောဒကစုဒိတကာနံ ဥပဇ္ဈာယော။ သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗေသု ‘‘န အာစရိယော ပုစ္ဆိတဗ္ဗော’’တိအာဒိပဒေသု။ ကုလမေဝ ဇာတိနာမဂေါတ္တဝသေန အယန္တိ အပဒိသိယတီတိ ကုလပဒေသော။ အတြဿာတိ ဧတ္ထ အတြ အဿာတိ ပဒစ္ဆေဒံ ကတွာ အတြသဒ္ဒေါ ပုဂ္ဂလဝိသယော၊ အဿသဒ္ဒေါ အာချာတိကောတိ အာဟ ‘‘အတြ ပုဂ္ဂလေ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ‘‘ဘဝေယျာ’’တိ ဣမိနာ အဿသဒ္ဒဿ သဗ္ဗနာမတ္တဉ္စ ‘‘ဘဝတီ’’တိ ဝတ္တမာနိကဘာဝဉ္စ ပဋိက္ခိပတိ။ ပရိသာနုဝိဓာယကေနာတိ ပရိသာယ အနုမတံ ကရောန္တေန။ ဣမိနာ နော ပရိသကပ္ပိကေနာတိ ဧတ္ထ ကပ္ပသဒ္ဒေါ ဝိဈတ္ထောတိ ဒဿေတိ။ ယန္တိ ဝစနံ။ န ဟတ္ထမုဒ္ဒါတိ မုဒန္တိ ဧတာယာတိ မုဒ္ဒါ၊ သက္ခရမင်္ဂုလိယံ ဟတ္ထဿ မုဒ္ဒါ အဝယဝိအဝယဝဝသေန သမ္ဗန္ဓတ္တာတိ ဟတ္ထမုဒ္ဒါ။ တဿာ ဝိကာရော ‘‘ဟတ္ထမုဒ္ဒါ’’တိ ဂဟေတဗ္ဗောတိ အာဟ ‘‘ဟတ္ထဝိကာရော’’တိ။

‘‘အတ္ထံ အနုဝိဓိယန္တေနာ’’တိ ဧတ္ထ အတ္ထန္တိ ဝိနိစ္ဆယတ္ထံ။ အနုဝိဓိယန္တေနာတိ သလ္လက္ခေန္တေန။ ဣတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဝိနိစ္ဆယပဋိဝေဓမေဝ သလ္လက္ခေန္တေနာ’’တိ။ သန္နိပါတမဏ္ဍလေတိ သန္နိပါတာယ ပရိသာယ သမူဟေ၊ သန္နိပါတမဏ္ဍလဿ မဇ္ဈေတိ အတ္ထော။ န ဝီတိဟာတဗ္ဗန္တိ ဧတ္ထ ဝီတိဟရဏံ နာမ အတ္ထတော ဟာပနန္တိ အာဟ ‘‘န ဝိနိစ္ဆယော ဟာပေတဗ္ဗော’’တိ။ ဒုရုတ္တဝါစန္တိ စောဒကစုဒိတကာနံ ဒုရုတ္တဝါစံ။ ဟိတပရိသကိနာတိ ဧတ္ထ ဟိတံ ပရိ ဧသတီတိ ဟိတပရိသကော၊ ကရုဏာ စ ကရုဏာပုဗ္ဗဘာဂေါ စ၊ သော ဧတဿတ္ထီတိ ဟိတပရိသကီ၊ ပုဂ္ဂလော၊ တေန ဟိတပရိသကိနာ။ တမေဝတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဟိတေသိနာ ဟိတဂဝေသိနာ’’တိ ¶ ။ ကရုဏာတိ အပ္ပနာပတ္တာ ကရုဏာ။ ကရုဏာပုဗ္ဗဘာဂေါတိ အပ္ပနာပတ္တာယ ကရုဏာယ ပုဗ္ဗဘာဂေ ပဝတ္တာ ပရိကမ္မဥပစာရကရုဏာ။ ပဒဒွယေပီတိ ‘‘ဟိတာနုကမ္ပိနာ ကာရုဏိကေန ဘဝိတဗ္ဗံ။ ဟိတပရိသကိနာ အသမ္ဖပ္ပလာပိနာ ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ပဒဒွယေပိ။ အယံ အဓိပ္ပာယော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ ‘‘အသုန္ဒရဝစန’’န္တိ ဣမိနာ အသုရုတ္တန္တိ ဧတ္ထ သုန္ဒရံ ဥတ္တံ သုရုတ္တံ၊ န သုရုတ္တံ အသုရုတ္တန္တိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ ပရိဂ္ဂဟေတဗ္ဗောတိ ပရိဝီမံသိတွာ ဂဟေတဗ္ဗော။

တဿာတိ အဓမ္မစောဒကဿ။ အနောသဋံ ဝတ္ထုန္တိ ဧတ္ထ ‘‘စောဒကစုဒိတကေဟိ ဝုတ္တ’’န္တိ ပဒံ အဓိကာရဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဧတ္ထ စ အနောသဋန္တိ ဝိနိစ္ဆယံ အနောသဋန္တိ အတ္ထော။ ကိံ ပဂ္ဂဏှိတဗ္ဗောတိ ¶ အာဟ ‘‘နနု တွ’’န္တိအာဒိ။ အနုယောဂဝတ္တန္တိ ‘‘ကာလေန ဝက္ခာမီ’’တိအာဒိနာ (စူဠဝ။ ၃၉၉၊ ပရိ။ ၃၆၂၊ ၄၃၇) ဝုတ္တံ၊ ‘‘သစ္စေ စ အကုပ္ပေ စာ’’တိ (စူဠဝ။ ၄၀၁) စ ဝုတ္တံ အနုယုဉ္ဇနဝတ္တံ။ တဉှိ ယသ္မာ အနေန ဝတ္တေန စောဒကော စုဒိတကံ၊ စုဒိတကော ဝါ စောဒကံ အနုယုဉ္ဇတိ၊ စောဒကေန စုဒိတကော၊ စုဒိတကေန ဝါ စောဒကော အနုယုဉ္ဇိယတိ၊ တသ္မာ အနုယောဂဝတ္တန္တိ ဝုစ္စတိ။ ကထာပေတွာတိ စောဒကစုဒိတကေဟေဝ ကထာပေတွာ။ တဿာတိ စောဒကဿ ဝါ စုဒိတကဿ ဝါ၊ သာရဇ္ဇန္တိ ဘယံ။ တေတိ တဝ။ ဝတွာပီတိ မုခေန ဝတွာပိ။ ပိသဒ္ဒေန ကာယဝိကာရံ ဒဿေတွာပီတိ သမ္ပိဏ္ဍေတိ။ ‘‘အနုယောဂဝတ္တ’’န္တိ ဓာတုကမ္မံ၊ ‘‘သော ဘိက္ခူ’’တိ ကာရိတကမ္မံ အဇ္ဈာဟရိတဗ္ဗံ၊ တံ ကမ္မံ တဗ္ဗပစ္စယော ဝဒတိ။ အသုစိ ဝိဘာဝေတဗ္ဗောတိ ဧတ္ထ နတ္ထိ သုစိ သီလမေတဿာတိ အသုစီတိ ဝုတ္တေ အလဇ္ဇီတိ အာဟ ‘‘အလဇ္ဇိ’’န္တိ။ ဥဇု သီလဝါ ကာယဝင်္ကာဒိရဟိတော ဟောတီတိ ယောဇနာ။ ဧတ္ထ စ ကာယဝင်္ကာဒိရဟိတော ဟောတီတိ ဣမိနာ ဥဇုနော ကာရဏံ ဒဿေတိ။ ကာယဝင်္ကာဒိရဟိတတ္တာ ဥဇု ဟောတီတိ အဓိပ္ပာယော။ သောတိ ဘိက္ခု။ မဒ္ဒဝေနေဝါတိ မုဒုဘာဝေနေဝ။ ဥပစရိတဗ္ဗောတိ ကထေတဗ္ဗော။ ဣမိနာ ဥဇုမဒ္ဒဝေနာတိ ပဒဿ သမ္ဗန္ဓဋ္ဌာနံ ပါဌသေသံ ဒဿေတိ။ ယောတိ ဘိက္ခု။ အယမေဝါတိ ဧဝသဒ္ဒေန န ဓမ္မဂရုကော၊ ပုဂ္ဂလဂရုကော၊ ဓမ္မေသု စ ပုဂ္ဂလေသု စ န မဇ္ဈတ္တောတိ ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ဒဿေတိ။

၃၆၆။ တေန ¶ စ ပန အနုဝိဇ္ဇကေနာတိ ယောဇနာ။ သုတ္တာဒီသူတိ အာဒိသဒ္ဒေန ဝိနယအနုလောမ ပညတ္တအနုလောမိကာနိ သင်္ဂဟေတဗ္ဗာနိ။ သုတ္တံ သံသန္ဒနတ္ထာယ ဟောတီတိ ယောဇနာ။ ကေသံ သံသန္ဒနတ္ထာယာတိ အာဟ ‘‘အာပတ္တာနာပတ္တီနံ သံသန္ဒနတ္ထ’’န္တိ။ ဩပမ္မံ အတ္ထဒဿနတ္ထာယ ဟောတီတိ ယောဇနာ။ ဧသေဝ နယော သေသေသုပိ။ ပစ္စေကဋ္ဌာယိနော အဝိသံဝါဒကဋ္ဌာယိနောတိ ဧတ္ထ ပစ္စေကသ္မိံ တိဋ္ဌန္တိ သီလေနာတိ ပစ္စေကဋ္ဌာယိနော၊ အဝိသံဝါဒကေ တိဋ္ဌန္တိ သီလေနာတိ အဝိသံဝါဒကဋ္ဌာယိနောတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဣဿ…ပေ… ဌိတာ’’တိ။ ‘‘ဣဿရိယာဓိပစ္စဇေဋ္ဌကဋ္ဌာနေ’’တိ ဣမိနာ ပစ္စေကသရူပံ ဒဿေတိ။ တေတိ သင်္ဃေန အနုမတာ ပုဂ္ဂလာ။

ကိမတ္ထံ ‘‘ဝိနယော သံဝရတ္ထာယာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ဣဒါနီ’’တိအာဒိ။ ဣဒါနိ ဒဿေတုံ အာဟာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ယေ မန္ဒာ မန္ဒဗုဒ္ဓိနော ဟုတွာ ဧဝံ ဝဒေယျုန္တိ ယောဇနာ။ အထ ဝါ မန္ဒာ မန္ဒဗုဒ္ဓိနော ယေ ပုဂ္ဂလာ ဧဝံ ဝဒေယျုန္တိ ယောဇနာ။ သကလာပိ ဝိနယပညတ္တိ ဥပနိဿယော ဟောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဣမိနာ ‘‘သံဝရတ္ထာယာ’’တိအာဒီသု ‘‘အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနတ္ထာယာ’’တိပရိယောသာနေသု တေရသဝါကျေသု ‘‘ဥပနိဿယော ဟောတီ’’တိ ပါဌသေသော အဇ္ဈာဟရိတဗ္ဗောတိ ဒဿေတိ။ ‘‘ပစ္စယော’’တိ ဣမိနာ ‘‘ဥပနိဿယော’’တိ ပဒဿ ဥပနိဿယပစ္စယောတိ ¶ အတ္ထံ ဒဿေတိ။ သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗေသု ဒွါဒသဝါကျေသု။ ဝိသေသံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အပိစေတ္ထာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ အပိစ ဝိသေသံ ဝက္ခာမီတိ ယောဇနာ။ ဧတ္ထာတိ ‘‘အဝိပ္ပဋိသာရတ္ထာယာ’’တိအာဒီသု။ တန္တိ သုခံ။ တရုဏဝိပဿနာ နာမ ကဿ အဓိဝစနန္တိ အာဟ ‘‘ဥဒယဗ္ဗယဉာဏဿေတမဓိဝစန’’န္တိ။ နနု ‘‘ဝိရာဂေါ’’တိ ဧတ္ထ စတုဗ္ဗိဓဿ အရိယမဂ္ဂဿ ဂဟိတတ္တာ ‘‘ဝိမုတ္တီ’’တိ ဧတ္ထာပိ စတုဗ္ဗိဓံ ဖလံ ဂဟေတဗ္ဗံ၊ ကသ္မာ ပန ‘‘ဝိမုတ္တီတိ အရဟတ္တဖလ’’န္တိ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘စတုဗ္ဗိဓောပိ ဟီ’’တိအာဒိ။ ဟီတိ သစ္စံ၊ ယသ္မာ ဝါ။ အပစ္စယပရိနိဗ္ဗာနတ္ထာယာတိ အသင်္ခတပရိနိဗ္ဗာနတ္ထာယ။ နတ္ထေတ္ထ ဟိ ပရိနိဗ္ဗာနေ ကောစိ ပစ္စယော၊ တသ္မာ အပစ္စယပရိနိဗ္ဗာနန္တိ ဝုစ္စတိ။ တန္တိ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနံ။ တသ္မိံအနုပ္ပတ္တေတိ တသ္မိံ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနေ ¶ အနုက္ကမေန ပတ္တေ။ အဝဿန္တိ ဓုဝံ ဧကန္တေနာတိ အတ္ထော။ ဧတဒတ္ထာတိ ဧသော အနုပါဒါ ပရိနိဗ္ဗာနသင်္ခါတော အတ္ထော ပယောဇနံ ဣမိဿာ ကထာယာတိ ဧတဒတ္ထာ။ ကထာတိ အတ္ထဿ ကထာ။ မန္တနာတိ ဓမ္မဿ မန္တနာ။ ဧတဒတ္ထာ ဥပနိသာတိ ဧတ္ထ ဥပနိသာသဒ္ဒေါ ပစ္စယဝါစကောတိ အာဟ ‘‘ပရံပရပစ္စယတာပီ’’တိ။ ပရံပရပစ္စယော ဟိ ယသ္မာ ဧတ္ထ ပရံပရဖလံ ဥပဂန္တွာ နိသီဒတိ၊ တသ္မာ ဥပနိသာတိ ဝုစ္စတိ။ ‘‘ဝိနယော သံဝရတ္ထာယာ’’တိအာဒိကာ အယံ ပရံပရပစ္စယတာပီတိ ယောဇနာ။ သောတာဝဓာနန္တိ ဩဂါဟေတွာ ဓိယတေ ဌပိယတေ အဝဓာနံ၊ သောတဿ အဝဓာနံ သောတာဝဓာနံ။ ဣမံ ကထန္တိ ‘‘ဝိနယော သံဝရတ္ထာယာ’’တိအာဒိံ ဣမံ ကထံ။ ယံ ဉာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တမ္ပိ ဧတဒတ္ထန္တိ ယောဇနာ။ ယဒိဒံ အနုပါဒါ စိတ္တဿာတိ ဧတ္ထ ‘‘ယဒိဒ’’န္တိ နိပါတော ‘‘ဝိမောက္ခော’’တိ ပဒမပေက္ခိတွာ ယော အယန္တိ အတ္ထံ ဝဒတိ။ အနုပါဒါတိ ဧတ္ထ ‘‘သယံ အဘိညာ’’တိအာဒီသု (မဟာဝ။ ၁၁) ဝိယ ယကာရလောပေါ ဟောတိ၊ တဿ ပဒဿ ကရဏံ ပန ‘‘စတူဟိ ဥပါဒါနေဟီ’’တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဣတိ ဣမ မတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ယော အယံ စတူဟိ ဥပါဒါနေဟိ အနုပါဒိယိတွာ’’တိ။ ဧတ္ထ စတူဟိ ဥပါဒါနေဟိ အနုပါဒိယိတွာ စိတ္တဿ အရဟတ္တဖလသင်္ခါတော ယော အယံ ဝိမောက္ခော အတ္ထိ၊ သောပိ ဧတဒတ္ထာယ ဟောတီတိ ယောဇနာ။ ‘‘အရဟတ္တဖလသင်္ခါတော’’တိ ဣမိနာ ‘‘ဝိမောက္ခော’’တိ ပဒဿ အတ္ထံ ဒဿေတိ။ အရဟတ္တဖလဉှိ ယသ္မာ ဝိရုဒ္ဓေဟိ၊ ဝိသေသေန ဝါ သဗ္ဗကိလေသေဟိ မုစ္စိတ္ထ၊ တသ္မာ ဝိမောက္ခောတိ ဝုစ္စတိ။ ‘‘အပစ္စယပရိနိဗ္ဗာနတ္ထာယ ဧဝါ’’တိ ဣမိနာ ဧတဒတ္ထာယာတိ ပဒဿ အတ္ထံ ဒဿေတိ။

၃၆၇။ ဝတ္ထုံ…ပေ… န ဇာနာတီတိ ဧတ္ထာတိ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ သမ္ဗန္ဓော၊ တသ္မာ။ ဧတ္ထာတိ ဣမာသု ဂါထာသု။ သမေန စာတိ ဧတ္ထ ‘‘သမေနာ’’တိ ပဒံ ‘‘အညာဏေနာ’’တိ အတ္ထဿ ဝါစကံ ရူဠှီပဒန္တိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘တေနေဝ ပုဗ္ဗာပရံ အဇာနနဿ သမေန အညာဏေနာ’’တိ။ ပါဠိယံ ကေန ကာရဏေန ကတာကတံ န ဇာနာတီတိ အာဟ ‘‘သမေနာ’’တိ။ သမေန ပုဗ္ဗာပရဿ အညာဏေန ကတာကတံ န ¶ ဇာနာတီတိ အတ္ထော။ ဧဝန္တိအာဒိ နိဂမနံ ¶ ။ ယံ ပနေတံ ဝစနံ ဝုတ္တန္တိ ယောဇနာ။ ‘‘တတ္ထာ’’တိ စ ‘‘အာကာရအကောဝိဒေါ’’တိ စ အာဓာရာဓေယျာနမဘေဒေါ ဟောတိ၊ တသ္မာ အဝယဝီ အာဓာရော၊ အဝယဝေါ အာဓေယျောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ အာကာရသဒ္ဒေါ ဣင်္ဂိတတ္ထောတိ အာဟ ‘‘ကာရဏာကာရဏေ’’တိ။ ကာရဏအကာရဏသင်္ခါတေ ဣင်္ဂိတေတိ အတ္ထော။ အာကာရဿာတိ ဘုမ္မတ္ထေ သာမိဝစနံ။ အာကာရသ္မိန္တိ ဟိ အတ္ထော။

တထေဝါတိ ယထာ ဝတ္ထုအာဒီနိ န ဇာနာတိ၊ တထေဝ။ ဣတီတိ ဧဝံ။ ယွာယန္တိ ယော အယံ ဘိက္ခု။ ‘‘ဘယေနာ’’တိ ဣမိနာ ဘယာတိ ဧတ္ထ ကာရဏတ္ထေ နိဿက္ကဝစနန္တိ ဒဿေတိ။ ဘယာ ဘယေန ဂစ္ဆတီတိ ယောဇနာ။ ဧသေဝ နယော သမ္မောဟေန မောဟာ ဂစ္ဆတီတိ ဧတ္ထာပိ။ ဆန္ဒာတိ ဆန္ဒေန။ ဒေါသာတိ ဒေါသေန။ အတ္တနာ ဉာတုံ အသမတ္ထတာယ န သညတ္တိယာ ကုသလောတိ အာဟ ‘‘ပရံ သညာပေတုံ အသမတ္ထတာယာ’’တိ။ ကသ္မာ နိဇ္ဈတ္တိယာ စ အကောဝိဒေါတိ အာဟ ‘‘ကာရဏာ…ပေ… တာယာ’’တိ။ ‘‘ပရိသာယ လဒ္ဓတ္တာ’’တိ ဣမိနာ လဒ္ဓါ ပရိသသင်္ခါတော ပက္ခော ယေနာတိ လဒ္ဓပက္ခောတိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ သစေ တာဒိသကော ဘိက္ခု ဟောတိ၊ သော ဘိက္ခု ‘‘အပဋိက္ခော’’တိ ဝုစ္စတီတိ ယောဇနာ။ ဧသေဝ နယော ဟေဋ္ဌာပိ။ ‘‘န ပဋိက္ခိတဗ္ဗော’’တိ ဣမိနာ ပဋိမုခံ န ဣက္ခိတဗ္ဗောတိ အပဋိက္ခောတိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ ‘‘န ဩလောကေတဗ္ဗော’’တိ ဣမိနာ ဣက္ခဓာတုယာ ဒဿနတ္ထံ ဒဿေတိ။

ဣတိ စူဠသင်္ဂါမဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။

မဟာသင်္ဂါမံ

ဝေါဟရန္တေန ဇာနိတဗ္ဗာဒိဝဏ္ဏနာ

၃၆၈-၇၄။ မဟာသင်္ဂါမေ ဧတေနေဝ နယေန ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝတ္ထုသင်္ကမနာကာရံ ဒဿေတွာ အဝဇာနနပဋိဇာနနာကာရံ ဒဿေန္တော အာဟ ¶ ‘‘ယော ပနာ’’တိအာဒိ။ ယော ပန ဝဒတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧသေဝါတိ ဧသော ဧဝ၊ အဝဇာနနပဋိဇာနနဘိက္ခူတိ အတ္ထော။

၃၇၅။ နီလာဒိဝဏ္ဏာဝဏ္ဏဝသေနာတိ နီလာဒိဝဏ္ဏဝသေန စ အာရောဂျတ္ထာဒိအဝဏ္ဏဝသေန စ။ သဉ္စရိတ္တံ ¶ ယသ္မာ အနေန သိက္ခာပဒေန ဓနံ အနုပဒီယတိ၊ တသ္မာ ဓနမနုပ္ပဒါနန္တိ ဝုစ္စတိ။ ပုဗ္ဗပယောဂေါတိ ပုဗ္ဗေ ပယုဇ္ဇိတဗ္ဗော။

အဂတိအဂန္တဗ္ဗဝဏ္ဏနာ

၃၇၉။ ဗဟုဇနအဟိတာယ ပဋိပန္နော ဟောတီတိ ပါဠိံ ဝိတ္ထာရေန္တော အာဟ ‘‘ဝိနယဓရေန ဟီ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ဝိနယဓရေနာတိ အနုဝိဇ္ဇကေန၊ ဝိနိစ္ဆိတေတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဩဝါဒူပဇီဝိနိယောတိ ဘိက္ခူနံ ဩဝါဒံ ဥပနိဿာယ ဇီဝိနိယော။ ဥပါသကာပီတိ ရတနတ္တယံ ပဋိဿရဏန္တိ ဥပါသကာပိ။ ဒါယကာပီတိ ဘိက္ခူနံ ပစ္စယဒါယကာပိ။ တေသန္တိ ဥပါသကာဒီနံ။ တထေဝါတိ ယထာ ဥပါသကာဒယော ဒွိဓာ ဘိဇ္ဇန္တိ၊ တထေဝ။ တတောတိ အာရက္ခဒေဝတာဟိ ပရန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ တေနာတိ ဒွိဓာကာရဏေန။

၃၈၂။ ဂဟနနိဿိတောတိ ဧတ္ထ ဂဟနသဒ္ဒေါ ဒိဋ္ဌိပရိယာယောတိ အာဟ ‘‘မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိအန္တဂ္ဂါဟိကဒိဋ္ဌိသင်္ခါတံ ဂဟန’’န္တိ။

၃၉၃။ တဿ အဝဇာနန္တောတိ ဧတ္ထ ‘‘တဿာ’’တိ ပဒံ ‘‘ဝစန’’န္တိ ပါဌသေသေန သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗန္တိ အာဟ ‘‘တဿ ဝစန’’န္တိ။ တဿာတိ နဝကဿ။ တန္တိ နဝကံ။

၃၉၄။ ‘‘ယံအတ္ထာယာ’’တိ ဧသော သဒ္ဒေါ သမာသောတိ အာဟ ‘‘ယဒတ္ထာယာ’’တိ။ ‘‘တံ အတ္ထ’’န္တိ ဧသော သဒ္ဒေါ လိင်္ဂဝိပလ္လာသောတိ အာဟ ‘‘သော အတ္ထော’’တိ။ အတ္ထသဒ္ဒေါ ဟိ ပုလ္လိင်္ဂေါ၊ ပါဠိယံ န ပရိဟာပေတဗ္ဗန္တိ ဧတ္ထာပိ လိင်္ဂဝိပလ္လာသော ဝေဒိတဗ္ဗော။ သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗသ္မိံ မဟာသင်္ဂါမေ။

ဣတိ မဟာသင်္ဂါမဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။

ကထိနဘေဒံ

ကထိနအတ္ထတာဒိဝဏ္ဏနာ

၄၀၃။ ကထိနေ ¶ ¶ ခန္ဓကေတိ ကထိနက္ခန္ဓကေ။ ပုဗ္ဗေတိ ကထိနက္ခန္ဓကေ။

၄၀၄။ ပယောဂဿာတိ ဧတ္ထ ပယောဂေါ နာမ ကောတိ အာဟ ‘‘စီဝရဓောဝနာဒိနော’’တိအာဒိ။ ဧတ္ထ အာဒိသဒ္ဒေန ဝိစာရဏဆေဒနဗဒ္ဓနသိဗ္ဗနရဇနကပ္ပဗိန္ဒုအာဒိယနာနိ ဆ ပုဗ္ဗကရဏာနိ သင်္ဂဏှာတိ။ ဥဒကာဟရဏာဒိကော ယော ပယောဂေါ ကရီယတီတိ ယောဇနာ။ အနန္တရော နာမ အတီတာနန္တရအနာဂတာနန္တရဝသေန ဒုဝိဓော၊ ဣဓ အနာဂတာနန္တရောယေဝ အဓိပ္ပေတောတိ အာဟ ‘‘အနာဂတဝသေနာ’’တိ။ ဥဒကာဟရဏာဒိပယောဂေ ဟိ ဥပ္ပန္နေ ပစ္ဆာ ဓောဝနာဒိပုဗ္ဗကရဏဿ ဥပ္ပတ္တိတော တပ္ပယောဂဿ အနာဂတဝသေနေဝ ပစ္စယော။ သမနန္တရပစ္စယေနာတိ ဧတ္ထ သံသဒ္ဒေါ သုဋ္ဌုအတ္ထောတိ အာဟ ‘‘သုဋ္ဌု အနန္တရပစ္စယေနာ’’တိ။ ‘‘အာသန္နတရ’’န္တိ ဣမိနာ သုဋ္ဌုဘာဝံ ဒဿေတိ။ ‘‘ပယောဂဿာ’’တိ ပဒံ ‘‘အာဓာရဘာဝ’’န္တိ ပဒေ သာမီ၊ ‘‘ပစ္စယာ ဟောန္တီ’’တိ ပဒေ သမ္ပဒါနံ။ ‘‘နိဿယ’’န္တိ ပဒံ ‘‘အာဓာရဘာဝ’’န္တိ ပဒေန သံဝဏ္ဏေတိ။ ‘‘ဥပေတေနာ’’တိ ဣမိနာ ဥပသဒ္ဒဿ ဥပဂမနတ္ထံ ဒဿေတိ၊ ဗလဝတ္ထံ ပဋိက္ခိပတိ။ ပဌမန္တိ ပယောဂတော၊ ပယောဂဿ ဝါ တာဝ။ ဣမိနာ ပုရေဇာတပစ္စယေနာတိ ဧတ္ထ ပုရေသဒ္ဒေါ ပဌမတ္ထောတိ ဒဿေတိ။ ပစ္ဆာတိ ပယောဂတော၊ ပယောဂဿ ဝါ ပရံ။ အပုဗ္ဗံ အစရိမန္တိ ဧကပဟာရေန။ ဣမိနာ သဟဇာတသဒ္ဒဿ အတ္ထံ ဒဿေတိ။

ဧဝံ ပုစ္ဆိတွာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ယန္တိ ဓမ္မဇာတံ။ ဣဒါနိ အာဟာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ယဿာတိ ပယောဂါဒိကဿ။ တဒေဝါတိ ဓမ္မဇာတမေဝ။ တဿာတိ ‘‘ပုဗ္ဗကရဏံ ပယောဂဿာ’’တိအာဒိဝစနဿ အတ္ထော ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ ‘‘ပယောဂဿ ကတမေ ဓမ္မာ’’တိအာဒိ ယံ ဝစနံ ဝုတ္တံ၊ တတ္ထ ဝိဿဇ္ဇနံ မယာ ဝုစ္စတေတိ ယောဇနာ။ ဣမိနာ ပါဠိယံ အဇ္ဈာဟရိတွာ ယောဇေတဗ္ဗဘာဝံ ဒဿေတိ။ စတူဟိ ပစ္စယေဟိ ပစ္စယာကာရံ ဝိတ္ထာရေန္တော အာဟ ‘‘ပယောဂဿ ဟီ’’တိအာဒိ။ ပယောဂဿ ပုဗ္ဗကရဏံ ပစ္စယော ဟောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဥဒ္ဒိဋ္ဌဓမ္မေသူတိ ‘‘အနန္တရပစ္စယေန ¶ ပစ္စယော’’တိအာဒိနာ ဥဒ္ဒိဋ္ဌေသု ဓမ္မေသု ပုရေဇာတပစ္စယော ပနေသာတိ သမ္ဗန္ဓော။ အထ ဝါ ဥဒ္ဒိဋ္ဌဓမ္မေသူတိ ပုဗ္ဗကရဏဝသေန ဥဒ္ဒိဋ္ဌေသု ဓောဝနာဒိဓမ္မေသု ဧကဓမ္မမ္ပီတိ သမ္ဗန္ဓော။ န လဘတီတိ ဥဒကာဟရဏာဒိပယောဂဿ ပုဗ္ဗေ န လဘတိ။ အယန္တိ ဥဒကာဟရဏာဒိပယောဂေါ။ ပစ္ဆာဇာတပစ္စယံ ပန လဘတီတိ ဥဒကာဟရဏာဒိပယောဂေါ ¶ ပစ္ဆာဇာတပစ္စယံ လဘတိ။ ကသ္မာ လဘတီတိ အာဟ ‘‘ပစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇနကဿ ဟီ’’တိအာဒိ။ ပစ္ဆာတိ ပယောဂဿ၊ ပယောဂတော ဝါ ပရံ။ ဟိ ယသ္မာ ကယိရတိ၊ တသ္မာ လဘတီတိ ယောဇနာ။ သဟဇာတပစ္စယံ ပန န လဘတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ မာတိကာပလိဗောဓာနိသံသသင်္ခါတေတိ အဋ္ဌမာတိကာဒွေပလိဗောဓပဉ္စာနိသံသသင်္ခါတေ။ အညောတိ ပန္နရသဟိ ဓမ္မေဟိ အညော။ ပယောဂါဒီသူတိအာဒိသဒ္ဒေန ပုဗ္ဗကရဏပစ္စုဒ္ဓါရအဓိဋ္ဌာနာနိ သင်္ဂဏှာတိ။ ဧတေနုပါယေနာတိ ဧတေန ယထာဝုတ္တဥပါယေန။

ပုဗ္ဗကရဏနိဒါနာဒိဝိဘာဂဝဏ္ဏနာ

၄၀၆-၇။ ဒွိက္ခတ္တုံ ပုစ္ဆိတတ္တာ ‘‘ပုစ္ဆာဒွယ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဟေတုပစ္စယာနံ သရူပံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဆ စီဝရာနီ’’တိ။ ကသ္မာ ဝေဒိတဗ္ဗာနီတိ အာဟ ‘‘ပုဗ္ဗပယောဂါဒီနဉှီ’’တိအာဒိ။ ဟီတိ ယသ္မာ။ တာနိယေဝါတိ ဆ စီဝရာနိ ဧဝ။ ဧဝသဒ္ဒေါ ပစ္ဆာပိ ယောဇေတဗ္ဗော၊ တာနိ ဧဝါတိ အတ္ထော။ ဟီတိ သစ္စံ၊ ပုဗ္ဗကရဏာဒီနိ န အတ္ထီတိ ယောဇနာ။

၄၀၈။ ‘‘ဣမာယ သင်္ဃာဋိယာ’’တိအာဒိနာ ဝစီဘေဒါကာရံ ဒဿေတိ။ ကထိနတ္ထာရကေန ယသ္မာ ပစ္စုဒ္ဓါရော စ အဓိဋ္ဌာနဉ္စ ကရီယတိ၊ တသ္မာ ကိရိယာတိ ဝုစ္စတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ပစ္စုဒ္ဓါရော စေဝ အဓိဋ္ဌာနဉ္စာ’’တိ။

၄၁၁။ ဝတ္ထုဝိပန္နာဒီနံ သရူပံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အကပ္ပိယဒုဿံ ဟောတီ’’တိအာဒိ။ ဝိနာသံ၊ ဝိကာရံ ဝါ ပဇ္ဇတီတိ ဝိပန္နံ၊ ဝတ္ထုမေဝ ဝိပန္နံ ဝတ္ထုဝိပန္နံ။

ကထိနာဒိဇာနိတဗ္ဗဝိဘာဂဝဏ္ဏနာ

၄၁၂။ တေသညေဝ ဓမ္မာနန္တိ ဧတ္ထ ဓမ္မာနံ သရူပံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ယေသု ရူပါဒိဓမ္မေသူ’’တိ။ တတ္ထ ရူပါဒိဓမ္မေသူတိ ဝဏ္ဏဂန္ဓာဒီသု သုဒ္ဓဋ္ဌကရူပကလာပဓမ္မေသု။ ¶ သတီတိ သန္တေသု။ တေသန္တိ ရူပါဒီနံ ဓမ္မာနံ။ ‘‘သမောဓာန’’န္တိ ဣမိနာ သင်္ဂဟောတိ ပဒဿ အတ္ထံ ဒဿေတိ။ ‘‘မိဿီဘာဝေါ’’တိ ဣမိနာ သမဝါယောတိ ပဒဿ အတ္ထံ ဒဿေတိ။ အဝယဝဓမ္မာနံ သံ ဧကဘာဝဿ ဂဟဏံ သင်္ဂဟော။ အဝယဝဓမ္မာနံ သမံ အယနံ ပဝတ္တနံ သမဝါယော။ ဗဟူသု ဓမ္မေသူတိ ဗဟူသု ပရမတ္ထပညတ္တိဓမ္မေသု။ နာမမတ္တန္တိ နာမပညတ္တိမတ္တံ။ ပုဗ္ဗေတိ ကထိနက္ခန္ဓကေ။

‘‘ကာရဏေဟီ’’တိ ¶ ဣမိနာ အာကာရသဒ္ဒေါ ကာရဏတ္ထောတိ ဒဿေတိ။ ယန္တိ ဝစနံ။

၄၁၆။ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ ကထိနုဒ္ဓါရာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ ကိန္တိ ကိံ အတ္ထဇာတံ။ သဗ္ဗေပိ ကထိနုဒ္ဓါရာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဟီတိ သစ္စံ၊ ယသ္မာ ဝါ။ ဧတ္ထာတိ ကထိနုဒ္ဓါရေသု။ ပုရိမာ ဒွေတိ အန္တရုဗ္ဘာရသဟုဗ္ဘာရဝသေန ပုရိမာ ဒွေ။ ဧတေသဉ္စာတိ ပုရိမာနံ ဒွိန္နဉ္စ။ ဣတရေတိ အဝသေသာ ကထိနုဒ္ဓါရာ။ တေသုပီတိ ဣတရေသု ကထိနုဒ္ဓါရေသု။ သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗသ္မိံ ကထိနဝိနိစ္ဆယေ။

ဣတိ သမန္တပါသာဒိကာယ ဝိနယသံဝဏ္ဏနာယ

ပညတ္တိဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာယ

ယောဇနာ သမတ္တာ။

ဥပါလိပဉ္စကံ

အနိဿိတဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ

၄၁၇။ ဥပါလိပဉှေသု ‘‘ကတိ ဟိ နု ခေါ ဘန္တေ’’တိ ပုစ္ဆာယ သမ္ဗန္ဓော နတ္ထီတိ ကဿစိ မညနံ နိဝါရေန္တော အာဟ ‘‘အယ သမ္ဗန္ဓော’’တိ။ ထေရောတိ ဥပါလိတ္ထေရော၊ ပုစ္ဆီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဣမေသန္တိ ပဉ္စကာနံ တန္တိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ကေသံ အတ္ထာယ တန္တိံ ဌပေဿာမီတိ အာဟ ‘‘နိဿာယ ဝသနကာရီနံ အတ္ထာယာ’’တိ။ ဝသနကာရီနံ ဘိက္ခူနန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ တေသန္တိ ပဉှာနံ။

အာပန္နော ¶ ကမ္မကတောတိ ဧတ္ထ ‘‘အာပန္နော’’တိ ပဒံ ‘‘ကမ္မကတော’’တိ ပဒဿ ကာရဏဒဿနန္တိ အာဟ ‘‘အာပတ္တိံ အာပန္နော၊ တပ္ပစ္စယာဝ သင်္ဃေန ကမ္မံ ကတံ ဟောတီ’’တိ။ တပ္ပစ္စယာဝါတိ တံအာပတ္တိအာပန္နသင်္ခါတာ ကာရဏာ ဧဝ။

နပ္ပဋိပ္ပဿမ္ဘနဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ

၄၂၀။ အယန္တိ ¶ ကမ္မကတော ဘိက္ခု၊ န ဝတ္တတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ အနုလောမဝတ္တေတိ ကတကမ္မဿ အနုလောမေ ဝတ္တေ။ အဿာတိ ဘိက္ခုဿ။ သရဇ္ဇုကောတိ သဟ ကမ္မသင်္ခါတာယ ရဇ္ဇုယာတိ သရဇ္ဇုကော။

၄၂၁။ သမဂ္ဂေဟိ ဘိက္ခူဟီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဟီတိ သစ္စံ။ အစ္စယံ ဒေသာပေတွာတိ အညမညံ ဒေါသံ ဒေသာပေတွာ။ တိဏဝတ္ထာရကသမထံ ဝါတိ ဝါသဒ္ဒေါ အတ္ထန္တရဝိကပ္ပော။ တတြ စေတိ ဧတ္ထ တသဒ္ဒေါ ကမ္မဝိသယော၊ စေသဒ္ဒေါ သစေပရိယာယောတိ အာဟ ‘‘သစေ တာဒိသေ ကမ္မေ’’တိ။ ဒိဋ္ဌာဝိကမ္မမ္ပိ ကတွာတိ ဒိဋ္ဌာဝိကမ္မံ ကတွာပီတိ ယောဇနာ။ ပိသဒ္ဒေန အကတွာပီတိ သမ္ပိဏ္ဍေတိ။ ယတြ ပနာတိ ကမ္မေ ပန။ တတ္ထာတိ ကမ္မေ။ ပက္ကမိတဗ္ဗန္တိ သင်္ဂါမာဝစရေန ပက္ကမိတဗ္ဗံ။

၄၂၂။ ဥဿိတမန္တီတိ ဧတ္ထ ဥဿိတံ မန္တီ ဥဿိတမန္တီတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘လောဘ…ပေ… ဘာသိတာ’’တိ။ တတ္ထ ‘‘လောဘဒေါသ မောဟမာနုဿန္နံ ဝါစ’’န္တိ ဣမိနာ ဥဿိတပဒဿ အတ္ထံ ဒဿေတိ။ ‘‘ဘာသိတာ’’တိ ဣမိနာ ‘‘မန္တီ’’တိ ပဒဿ အတ္ထံ ဒဿေတိ။ နိဿိတဇပ္ပီတိ ဧတ္ထ အညနိဿိတံ ဇပ္ပမေတဿာတိ နိဿိတဇပ္ပီတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အတ္တနော’’တိအာဒိ။ ဧတ္ထ ဇပ္ပန္တိ ဝစနံ။ ဇပ္ပ ဝစနေတိ ဟိ ဓာတုပါဌေသု ဝုတ္တံ။ ဥဿဒယုတ္တန္တိ လောဘာဒိဥဿဒယုတ္တံ၊ ဝစနန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧဝမညန္တိ ဧဝံ အတ္တနာ အညံ။ ကထာနုသန္ဓိဝစနေတိ စောဒကစုဒိတကာနံ ကထာယ အနုသန္ဓိဝစနေ။ ဧတ္ထ ‘‘ဝစနေ’’တိ ဣမိနာ ‘‘ဘာသာနုသန္ဓီ’’တိ ဧတ္ထ ဘာသသဒ္ဒေါ ဝစနပရိယာယောတိ ဒဿေတိ။

ဥဿာရေတီတိ ဥဒ္ဓံ ဂမာပေတိ။ ဣမိနာ ဥဿာဒေတိ ဥပရိ ဂမာပေတီတိ ဥဿာဒေတာတိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ ဧတ္ထ ဟိ ဒကာရရကာရာ သဒိသတ္ထာ ¶ ။ တေ ဟိ ဒွေ အက္ခရာ ကဒါစိ ကတ္ထစိ သဒိသတ္ထာ ဟောန္တိ။ အဝသာရေတီတိ ဟီနဘာဝံ ဂမာပေတိ။ ဣမိနာ အဝသာဒေတိ အဓောဘာဝံ ဂမာပေတီတိ အဝသာဒေတာတိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ ‘‘အပသာဒေတာ’’တိပိ ပါဌော၊ ဥပသဂ္ဂမတ္တမေဝ နာနံ။ သမ္ဖဉ္စ ဗဟုံ ဘာသတီတိ ဧတ္ထ သမ္ဖသဒ္ဒေါ နိရတ္ထကကထာဝစနောတိ အာဟ ‘‘နိရတ္ထကကထ’’န္တိ။ နိရတ္ထကကထာ ဟိ ယသ္မာ သံ ဟိတသုခံ ဖလတိ ဝိနာသေတိ၊ တသ္မာ သမ္ဖန္တိ ဝုစ္စတိ။ ဖာ ဓာတူတိ စ ဖလဓာတူတိ စ ဓာတုပါဌေသု (သဒ္ဒနီတိဓာတုမာလာယံ ၁၆ လကာရန္တဓာတု) ဝုတ္တံ။

ဘာရေ အနာရောပိတေတိ ‘‘တဝ ဘာရော’’တိ သင်္ဃေန ဘာရေ အနာရောပိတေ။ အဇ္ဈောတ္ထရိတွာတိ အဘိဘဝိတွာ ¶ ။ ဣမိနာ ပသယှ ပဝတ္တာတိ ဧတ္ထ ပသယှသဒ္ဒဿ အဘိဘဝနတ္ထံ ဒဿေတိ။ အနဓိကာရေတိ အနဓိပစ္စဋ္ဌာနေ။ ‘‘ကထေတာ’’တိ ဣမိနာ ဝတုဓာတုယာ ကထနတ္ထံ ဒဿေတိ။ အနောကာသကမ္မံ ကာရေတွာတိ ဧတ္ထ နကာရဿ အယုတ္တယောဂဘာဝတော ယုတ္တဋ္ဌာနံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဩကာသကမ္မံ အကာရေတွာ’’တိ။ ယဿာတိ ယာ အဿ။ အဿ ဘိက္ခုနော အတ္တနော ယာ ဒိဋ္ဌိ အတ္ထီတိ ယောဇနာ၊ အထဝါ အတ္တနော ယာ ဒိဋ္ဌိ ဘဝေယျာတိ ယောဇနာ။ တန္တိ ဒိဋ္ဌိံ။ ‘‘ကထေတာ’’တိ ဣမိနာ ဗျာကတာတိ ဧတ္ထ ဝိ အာ ပုဗ္ဗကရဓာတုယာ ကထနတ္ထံ ဒဿေတိ။

ဝေါဟာရဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ

၄၂၄။ ‘‘နေဝ ဒေသနာယ န ဝုဋ္ဌာနေနာ’’တိ ဣဒံ ပါရာဇိကာပတ္တိံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ဒေါသာနုရူပန္တိ ဝတ္ထုသင်္ခါတဿ ဒေါသဿ အနုရူပံ။

ပယောဂံ န ဇာနာတီတိ ဧတ္ထ သစေ ပယောဂေါ မူလေန ဝိသဒိသော ဟုတွာ ဘိန္နော ဟောတိ၊ ဧဝံ သတိ မူလပယောဂန္တိ န ဝတ္တဗ္ဗန္တိ အာဟ ‘‘အဓိကရဏာနံ ဟီ’’တိအာဒိ။ ဟီတိ သစ္စံ၊ ယသ္မာ ဝါ။ မူလမေဝ ပယောဂါ နာမ ဟောန္တိ၊ န အညန္တိ အဓိပ္ပာယော။

ကာတဗ္ဗန္တိ န ဇာနာတီတိ ကာတဗ္ဗံ ဣတိ ကမ္မဿ ကရဏံ န ဇာနာတီတိ ယောဇနာ။ ဝတ္ထူတိ ဘဏ္ဍနကလဟာဒိဝတ္ထု၊ နိယဿာဒီနံ ဝတ္ထူတိ သမ္ဗန္ဓော ¶ ။ စတုန္နန္တိ တဇ္ဇနီယနိယဿပဗ္ဗာဇနီယပဋိသာရဏီယဝသေန စတုန္နံ။ ယာစတီတိ သင်္ဃံ ကမ္မဿ ဝူပသမံ ယာစတိ။

ဝတ္ထုန္တိ ဧတ္ထ အာပတ္တိက္ခန္ဓာနမေဝ ဝတ္ထုန္တိ အာဟ ‘‘သတ္တန္နံ အာပတ္တိက္ခန္ဓာန’’န္တိ။ ပဒေသပညတ္တိသဗ္ဗတ္ထပညတ္တိသာဓာရဏပညတ္တိအသာဓာရဏပညတ္တိဧကတောပည- တ္တိဥဘတောပညတ္တိဝသေန ဆန္နံ ပညတ္တီနံ ပညတ္တိယံ ပဝိဋ္ဌတ္တာ ဝုတ္တံ ‘‘တိဝိဓံ ပညတ္တိ’’န္တိ။ ‘‘ဟေဋ္ဌုပရိယံ ကတွာ ပဒံ ယောဇေတီ’’တိ ဣမိနာ ပဒပစ္စာဘဋ္ဌန္တိ ဧတ္ထ ပဒါနံ ဟေဋ္ဌုပရိယဝသေန ပဋိနိဝတ္တိတွာ အာဘဿနံ ဂဠနံ စုတံ ပဒပစ္စာဘဋ္ဌန္တိ အတ္ထံ ဒဿေတိ။

ဝိနယေတိ ဧတ္ထ န ကေဝလံ ပါဠိယံယေဝ၊ အထ ခေါ အဋ္ဌကထာယမ္ပီတိ အာဟ ‘‘ဝိနယပါဠိယဉ္စေဝ အဋ္ဌကထာယဉ္စာ’’တိ။

ဉတ္တိံ ¶ န ဇာနာတီတိ ဧတ္ထ ဉတ္တိဘေဒံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘သင်္ခေပတော’’တိအာဒိ။ တတ္ထာတိ ဒုဝိဓာသု ဉတ္တီသု။ ကမ္မဉတ္တီတိ အနုဿာဝနကမ္မဿ ဌာနေ ဌိတာ ဉတ္တိ။ အနုဿာဝနကမ္မံ နတ္ထိ၊ သယမေဝ အနုဿာဝနကမ္မဋ္ဌာနေ ဌိတာတိ အတ္ထော။ ကမ္မပါဒဉတ္တီတိ အနုဿာဝနကမ္မဿ ပါဒဘူတာ မူလဘူတာ ဉတ္တိ။ နဝသု ဌာနေသူတိ ဩသာရဏာဒီသု နဝသု ဌာနေသူ။ ဒွီသု ဌာနေသူတိ ဉတ္တိဒုတိယဉတ္တိစတုတ္ထဝသေန ဒွီသု ဌာနေသု၊ ကမ္မပါဒဉတ္တိယာ ကရဏံ န ဇာနာတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ယွာယံ စတုဗ္ဗိဓော သမထောတိ ယောဇနာ။ တန္တိ စတုဗ္ဗိဓံ သမထံ။ ဉတ္တိယာတိ သာမျတ္ထေ သာမိဝစနံ။ ယံ အဓိကရဏံ ဝူပသမတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တဿာတိ အဓိကရဏဿ။ တံ ဝူပသမံ န ဇာနာတီတိ သမ္ဗန္ဓော။

သုတ္တံ န ဇာနာတီတိ ဧတ္ထ သုတ္တသဒ္ဒဿ ကဒါစိ ကတ္ထစိ မာတိကာယဉ္စ သုတ္တန္တပိဋကေ စ ပဝတ္တနတော ဣဓ ဥဘတောဝိဘင်္ဂေတိ အာဟ ‘‘ဥဘတောဝိဘင်္ဂ’’န္တိ။ ဝိနယံ န ဇာနာတီတိ ဧတ္ထ ဝိနယသဒ္ဒဿ သကလေ ဝိနယပိဋကေ ဝတ္တမာနဿာပိ သုတ္တန္တိ ဧတ္ထ ဥဘတောဝိဘင်္ဂဿ ဂဟိတတ္တာ ဣဓ ခန္ဓကပရိဝါရာဝ ဂဟေတဗ္ဗာတိ အာဟ ‘‘ခန္ဓကပရိဝါရံ န ဇာနာတီ’’တိ။

ဝိနယံ န ဇာနာတီတိ ဧတ္ထ ဝိနယပိဋကဿ ဂဟေတဗ္ဗတ္တာ ဝုတ္တံ ‘‘ဌပေတွာ ဝိနယပိဋက’’န္တိ။ သုတ္တန္တိကေ စတ္တာရော မဟာပဒေသေတိ (ဒီ။ နိ။ ၂။၁၈၇ အာဒယော၊ အ။ နိ။ ၄။၁၈၀) ဗုဒ္ဓါပဒေသသင်္ဃာပဒေသသမ္ဗဟုလတ္ထေရာပဒေသဧကတ္ထေရာ ¶ ပဒေသဝသေန စတ္တာရော မဟာပဒေသေ။ ဧတ္ထာတိ ပဉ္စကေ။ ယန္တိ ဝစနံ။ သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗေသု ပဉ္စကေသု။

ဣတိ

အနိဿိတဝဂ္ဂ-နပ္ပဋိပ္ပဿမ္ဘနဝဂ္ဂ-ဝေါဟာရဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာယ

ယောဇနာ သမတ္တာ။

ဒိဋ္ဌာဝိကမ္မဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ

၄၂၅။ ဒိဋ္ဌာဝိကမ္မဝဂ္ဂေ ဒိဋ္ဌာဝိကမ္မာတိ ဧတ္ထ အာဝိ ကရီယတေ အာဝိကမ္မံ၊ ဒိဋ္ဌီနံ အာဝိကမ္မံ ဒိဋ္ဌာဝိကမ္မန္တိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဒိဋ္ဌီနံ အာဝိကမ္မာနီ’’တိ။ ‘‘လဒ္ဓိပကာသနာန’’န္တိ ဣမိနာ ဒိဋ္ဌိသဒ္ဒေါ လဒ္ဓိပရိယာယော၊ အာဝိကမ္မသဒ္ဒေါ ပကာသနပရိယာယောတိ ဒဿေတိ။ ဧတန္တိ ‘‘ဒိဋ္ဌာဝိကမ္မာ’’တိ နာမံ။ အဒေသနာဂါမိနီ နာမ အတ္ထတော ဂရုကန္တိ အာဟ ‘‘ဂရုကာပတ္တိယာ’’တိ။ လဟုကာယပီတိ ပိသဒ္ဒေါ ဂရဟတ္ထော။ လဟုကာယပိ ဒေသိတာယ ဒိဋ္ဌာဝိကမ္မံ အဓမ္မိကံ ဟောတိ၊ ပဂေဝ ဂရုကာယာတိ အတ္ထော။

ယထာ ¶ …ပေ… ဟောတီတိ ယထာ အာဝိကတေ စတူဟိ ပဉ္စဟိ ဧကီဘူတေဟိ အာဝိကတာ ဟောတီတိ ယောဇနာ။ စတူဟိ ပဉ္စဟီတိ အန္တိမပရိစ္ဆေဒဒဿနံ။ တတော အတိရေကေဟိပိ ဧကတော ဒေသေတုံ န ဝဋ္ဋတိ၊ ဒေသိတာ စ အာပတ္တိ န ဝုဋ္ဌာတိ၊ ဒေသနာပစ္စယာ ဒုက္ကဋဉ္စ ဟောတိ။ ‘‘စတူဟိ ပဉ္စဟီ’’တိ အန္တိမပရိစ္ဆေဒဿ ဒဿိတတ္တာ ဒွီဟိ တီဟိ ပန ဧကတော ဒေသေတုံ ဝဋ္ဋတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ မနောမာနသေနာတိ ဧတ္ထ မနောသဒ္ဒေန မာနသသဒ္ဒဿ ရာဂအရဟတ္တေသုပိ ပဝတ္တနတော တဒတ္ထေ ပဋိက္ခိပိတွာ စိတ္တေ ဧဝ ဝတ္တတီတိ ဒဿေတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘မနသင်္ခါတေန မာနသေနာ’’တိ။ ဣမိနာ မနဘူတံ မာနသံ မနောမာနသန္တိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။

သမာနသံဝါသကဿာပီတိ ပိသဒ္ဒေါ သမာနသံဝါသကဿပိ နာနာသီမာယ ဌိတဿ သန္တိကေ အာဝိကမ္မံ အဓမ္မိကံ ဟောတိ၊ ပဂေဝ နာနာသံဝါသကဿာတိ ဒဿေတိ။ မာဠကသီမာယာတိ ခဏ္ဍသီမာယ အင်္ဂဏေ။ အဝိပ္ပဝါသသီမာယာတိ ¶ မဟာသီမာယ၊ ဌိတဿာပိ သန္တိကေတိ သမ္ဗန္ဓော။ ပိသဒ္ဒေန ‘‘ခဏ္ဍသီမာယ ဌိတဿပီ’’တိ အတ္ထံ သမ္ပိဏ္ဍေတိ။

၄၃၀။ န ပရိယတ္တန္တိ န သမတ္ထံ။ ဣမိနာ နာလန္တိ ဧတ္ထ အလံသဒ္ဒေါ ပရိယတ္တတ္ထောဝ၊ နာရဟဘူသနဝါရဏတ္ထောတိ ဒဿေတိ။ ဣဓာပီတိ ပဉ္စကေပိ။ ပိသဒ္ဒေန ပုရိမပဉ္စကံ အပေက္ခတိ။ ‘‘သာသနတော’’တိ ဣမိနာ စုဓာတုယာ အပါဒါနံ ဒဿေတိ။ ‘‘ကာမော’’တိ ဣမိနာ အဓိပ္ပာယသဒ္ဒေါ ကာမပရိယာယောတိ ဒဿေတိ။

၄၃၂။ မန္ဒတ္တာ မောမူဟတ္တာတိ ဧတ္ထ တ္တပစ္စယဿ ဘာဝတ္ထေ၊ ပဉ္စမီဝိဘတ္တိယာ စ ကာရဏတ္ထေ ပဝတ္တဘာဝံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘မန္ဒဘာဝေန မောမူဟဘာဝေနာ’’တိ။ ပရိဘဝါတိ ဧတ္ထ ပရိဘဝကာမာတိ အတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ပရိဘဝံ အာရောပေတုကာမော ဟုတွာ’’တိ။ အညဗျာကရဏေသုပီတိ အရဟတ္တဗျာကရဏေသုပိ။ သဗ္ဗတ္ထာတိ ဒိဋ္ဌာဝိကမ္မဝဂ္ဂေ။ ယန္တိ ဝစနံ။

ဣတိ ဒိဋ္ဌာဝိကမ္မဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။

မုသာဝါဒဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ

၄၄၄။ ဓမ္မပဓာနံ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနံ သန္ဓာယ ‘‘ပါရာဇိကံ ဂစ္ဆတီတိ ပါရာဇိကဂါမီ’’တိ သုဒ္ဓကတ္တုဝသေန ဝုတ္တံ၊ ပုဂ္ဂလပဓာနံ ပုဂ္ဂလာဓိဋ္ဌာနံ သန္ဓာယ ‘‘ပါရာဇိကံ ဂစ္ဆတိ အနေန၊ ဂမာပေတီတိ ဝါ ပါရာဇိကဂါမီ’’တိ ကရဏဟေတုကတ္တုဝသေနပိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ဝိတ္ထာရံ ဒဿန္တော အာဟ ‘‘တတ္ထာ’’တိအာဒိ ¶ ။ တတ္ထ တတ္ထာတိ ‘‘မုသာဝါဒေါ ပါရာဇိကဂါမီ’’တိအာဒိပါဌေ၊ ဧဝံ ဝိတ္ထာရော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ သမ္ဗန္ဓော။ တေသု ‘‘မုသာဝါဒေါ ပါရာဇိကဂါမီ’’တိအာဒီသု ဝါ၊ နိဒ္ဓါရဏေ ဘုမ္မံ။

အဒဿနေနာတိ ဧတ္ထ ကဿ အဒဿနေနာတိ အာဟ ‘‘ဝိနယဓရဿာ’’တိ။ ဝိတ္ထာရံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ကပ္ပိယာကပ္ပိယေသု ဟီ’’တိအာဒိ။ တန္တိ ဝိနယဓရံ။ အဿဝနေနာတိ ဧတ္ထ ကေသံ ဝစနံ အဿဝနေနာတိ အာဟ ‘‘ဧကဝိဟာရေပီ’’တိအာဒိ။ ဧကဝိဟာရေပီတိ ဝိနယဓရေန ဧကဝိဟာရေပိ။ ပိသဒ္ဒေန နာနာဝိဟာရေ ပန ပဂေဝါတိ ဒဿေတိ။ ဥပဋ္ဌာနန္တိ ¶ ဥပဋ္ဌာနတ္ထံ၊ ဥပဋ္ဌာနဋ္ဌာနံ ဝါ။ ဝုစ္စမာနံ အညေသံ ဝစနံ အသုဏန္တော ဟုတွာ ဝါတိ ယောဇနာ။ ပသုတ္တကတာတိ ဧတ္ထ ယကာရလောပေါတိ အာဟ ‘‘ပသုတ္တကတာယာ’’တိ။ ပသုတ္တကဘာဝေနပီတိ ပိသဒ္ဒေါ အညမ္ပိ အဒဿနာဒိကာရဏံ သမ္ပိဏ္ဍေတိ။ တထာသညီတိ ဧတ္ထ တထာသဒ္ဒေါ ကောဝိသယောတိ အာဟ ‘‘အကပ္ပိယေ…ပေ… အာပဇ္ဇန္တော’’တိ။ ဧကရတ္တာတိက္ကမာဒိဝသေနာတိ အာဒိသဒ္ဒေန ဆာရတ္တာတိက္ကမာဒိံ သင်္ဂဏှာတိ။ သဗ္ဗတ္ထာတိ မုသာဝါဒဝဂ္ဂေ။

ဣတိ မုသာဝါဒဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။

ဘိက္ခုနောဝါဒဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ

၄၅၀။ ဘိက္ခုနိဝဂ္ဂေ အလာဘာယာတိ ဧတ္ထ လဘဓာတုယာ ကမ္မံ၊ သမ္ပဒါနဝစနဿ စ တဒတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘စတုန္နံ ပစ္စယာနံ အလာဘတ္ထာယာ’’တိ။ ‘‘ဝါယမတီ’’တိ ဣမိနာ ပရိသက္ကတီတိ ဧတ္ထ သက္ကဓာတုယာ သမတ္ထတ္ထံ ပဋိက္ခိပိတွာ ဝါယမတ္ထံ ဒဿေတိ။ ကလိသာသနန္တိ ပါပပရာဇယအာဏံ။ နီဟရဏတ္ထာယာတိ နိဒ္ဓရိတွာ အပနယနတ္ထာယ။

၄၅၁။ ‘‘ကမ္မ’’န္တိ သာမညတော ဝုတ္တတ္တာ ‘‘သတ္တန္နံ ကမ္မာနံ အညတရ’’န္တိ။

၄၅၄။ န ¶ သာကစ္ဆာတဗ္ဗောတိ ဧတ္ထ ကော နာမ ကထာမဂ္ဂေါ န သာကစ္ဆာတဗ္ဗော၊ နနု ဝိနယောယေဝါတိ အာဟ ‘‘ကပ္ပိယာ…ပေ… ကထာမဂ္ဂေါ’’တိ။ ‘‘န ကထေတဗ္ဗော’’တိ ဣမိနာ ကစ္ဆသဒ္ဒဿ ကထဓာတုယာ နိပ္ဖန္နဘာဝံ ဒီပေတိ။ ကသ္မာ ပန ပဌမပဉ္စကေ ‘‘န အသေက္ခေနာ’’တိ ပဋိက္ခိပိတွာ ဒုတိယပဉ္စကေ ‘‘အသေက္ခေနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ယသ္မာ ပနာ’’တိအာဒိ။ ဣတရော ပုထုဇ္ဇနော န ကထေတီတိ ယောဇနာ။

န အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါပတ္တောတိ ဧတ္ထ အတ္ထော နာမ အဋ္ဌကထာယေဝါဓိပ္ပေတာတိ အာဟ ‘‘အဋ္ဌကထာယာ’’တိ။ ‘‘ပဘေဒဂတဉာဏပ္ပတ္တော’’တိ ဣမိနာ အတ္ထာဒီသု ပတိ ဝိသုံ သမ္ဘိဇ္ဇတီတိ ပဋိသမ္ဘိဒါ၊ ပညာ၊ တံ ပတ္တောတိ ပဋိသမ္ဘိဒါပတ္တော ¶ ။ အတ္ထေ ပဋိသမ္ဘိဒါပတ္တော အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါပတ္တောတိ ဒဿေတိ။ ‘‘ပါဠိဓမ္မေ’’တိ ဣမိနာ ဓမ္မပဋိသမ္ဘိဒါပတ္တောတိ ဧတ္ထ ဓမ္မသရူပံ ဒဿေတိ။ ဝေါဟာရနိရုတ္တိယန္တိ ပညတ္တိနိရုတ္တိယံ။ ဣမိနာ နိရုတ္တိပဋိသမ္ဘိဒါပတ္တောတိ ဧတ္ထ နိရုတ္တိသရူပံ ဒဿေတိ။ ပဋိဘာနပဋိသမ္ဘိဒါပတ္တောတိ ဧတ္ထ ပဋိဘာနံ နာမ ဟေဋ္ဌိမဉာဏတ္တယမေဝါတိ အာဟ ‘‘အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါဒီနိ ဉာဏာနီ’’တိ၊ တေသူတိ ဉာဏေသု၊ ယံ ယံ ဝိမုတ္တံ ယထာဝိမုတ္တံ၊ စိတ္တံ။ ပစ္စဝေက္ခိတာတိ ပုနပ္ပုနံ ဩလောကိတာ။ သဗ္ဗတ္ထာတိ ဘိက္ခုနိဝဂ္ဂေ။

ဣတိ ဘိက္ခုနောဝါဒဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။

ဥဗ္ဗာဟိကဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ

၄၅၅။ ဥဗ္ဗာဟိကဝဂ္ဂေ အတ္ထကုသလောတိအာဒိပဒါနံ ဘေဒနိဿိတသမာသံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အဋ္ဌကထာကုသလော’’တိအာဒိ။ အာစရိယမုခတောတိ အာစရိယဝဒနတော၊ အာစရိယသမ္မုခေ ဝါ၊ သိထိလဓနိတာဒီတိ အာဒိသဒ္ဒေန ဒီဃရဿာဒီနိ (ပရိ။ အဋ္ဌ။ ၄၈၅၊ ဝိ။ သင်္ဂ။ အဋ္ဌ။ ၂၅၂) သင်္ဂဏှာတိ။ အက္ခရပရိစ္ဆေဒေတိ ဧတ္တကော သိထိလော၊ ဧတ္တကော ဓနိတောတိအာဒိနာ အက္ခရပရိစ္ဆေဒေ။ ဣမိနာ ဗျဉ္ဇနကုသလောတိ ဧတ္ထ ဗျဉ္ဇနသဒ္ဒေါ အက္ခရပရိယာယောတိ ဒဿေတိ။ န ပုဗ္ဗာပရကုသလောတိ ဧတ္ထ ပုဗ္ဗာပရော နာမ ပုရိမာနံ စတုန္နဉ္စေဝ ကထာယ စ ပုဗ္ဗာပရောတိ အာဟ ‘‘အတ္ထပုဗ္ဗာပရေ’’တိအာဒိ။

ကောဓနောတိအာဒီနိ ဝုတ္တာနီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ယသ္မာ န သက္ကောတီတိ ယောဇနာ။ ပသာရေတာတိ ဧတ္ထ သရဓာတု ဥပသဂ္ဂဝသေန ဝေစိတ္တဝါစကောတိ အာဟ ‘‘မောဟေတာ’’တိ။

ဣတိ ဥဗ္ဗာဟိကဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။

အဓိကရဏဝူပသမဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ

၄၅၇။ အဓိကရဏဝူပသမဝဂ္ဂေ သင်္ဃဂရု နာမ ကောတိ အာဟ ‘‘ဓမ္မဉ္စ…ပေ… သင်္ဃဂရု နာမ ဟောတီ’’တိ။ တာနီတိ စီဝရာဒီနိ။

၄၅၈။ ပဉ္စဟုပါလိ ¶ ¶ အာကာရေဟီတိ ဧတ္ထ အာကာရသဒ္ဒေါ ကာရဏတ္ထောတိ အာဟ ‘‘ပဉ္စဟိ ကာရဏေဟီ’’တိ။ ကမ္မေနာတိအာဒီသု ကမ္မာဒီနံ သရူပံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အပလောကနာဒီသူ’’တိအာဒိ။ ဥပပတ္တီဟီတိ ယုတ္တီဟိ။ မယှံ ဥစ္စာကုလာ ပဗ္ဗဇိတဘာဝဉ္စ ဗဟုဿုတဘာဝဉ္စ တုမှေ ဇာနာထာတိ ယောဇနာ။ မာဒိသော နာမ…ပေ… တုမှာကံ ယုတ္တံ နနူတိ ယောဇနာ။ ကဏ္ဏမူလေတိ ကဏ္ဏသမီပေ။ အနုဿာဝနေနာတိ အနုသမီပေ သာဝါပနေန။ တေသန္တိ ဘိက္ခူနံ။ အနိဝတ္တိဓမ္မေတိ အနိဝတ္တနသဘာဝေ။ သလာကဂ္ဂါဟေနာတိ အတ္တနော သလာကာယ ဂါဟာပနေန။

ဧတ္ထာတိ ကမ္မာဒီသု။ ပမာဏန္တိ သင်္ဃဘေဒဿ ကာရဏံ။ ပုဗ္ဗဘာဂါတိ သင်္ဃဘေဒတော ပုဗ္ဗဘာဂေ ပဝတ္တာ။ ပုဗ္ဗဘာဂဘာဝံ အာဝိကရောန္တော အာဟ ‘‘အဋ္ဌာရသဝတ္ထုဒီပနဝသေန ဟီ’’တိအာဒိ။ ဝေါဟရန္တေပီတိ ယောဇနာ။ တတ္ထာတိ ဝေါဟာရေ။ ကဒါ ပန သင်္ဃော ဘိန္နောတိ အာဟ ‘‘ယဒါ ပနာ’’တိအာဒိ။ ယဒါ ပန ကရောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ကမ္မန္တိ ဥပေါသထကမ္မတော အညံ ကမ္မံ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဥဒ္ဒေသန္တိ ဥပေါသထကမ္မံ။ ဣတီတိ ဧဝံ။ သင်္ဃဘေဒကက္ခန္ဓကဝဏ္ဏနာယံ ‘‘ဧဝံ…ပေ… ပကာသယိဿာမာ’’တိ (စူဠဝ။ အဋ္ဌ။ ၃၅၁) ယံ ဝစနံ အဝေါစုမှာတိ ယောဇနာ။ တဿ ဝစနဿာတိ ပါဌံ အဇ္ဈာဟရိတွာ ‘‘သွာယံ အတ္ထော’’တိ ပဒေန သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗော။

ပညတ္တေတန္တိ ဧတ္ထ နိဂ္ဂဟိတလောပသန္ဓီတိ အာဟ ‘‘ပညတ္တံ ဧတ’’န္တိ။ ကွာတိ ကိသ္မိံ ခန္ဓကေ။ တတြာတိ ဝတ္တက္ခန္ဓကေ။ ဧတ္တာဝတာတိ ဧတ္တကေန အာဂန္တုကဝတ္တာဒိအကရဏမတ္တေန။ အနုပုဗ္ဗေနာတိ အနုက္ကမေန။ ယထာရတ္တန္တိ ဧတ္ထ ယထာသဒ္ဒေါ အနုရူပတ္ထဝါစကော၊ ရတ္တိသဒ္ဒေန ရတ္တိပ္ပမာဏံ ဂဟေတဗ္ဗန္တိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ရတ္တိပရိမာဏာနုရူပ’’န္တိ။ ဣမိနာ ရတ္တိယာ အနုရူပံ ယထာရတ္တန္တိ နိဗ္ဗစနံ ဒဿေတိ။ ‘‘ရတ္တိပရိမာဏာနုရူပ’’န္တိ ဝုတ္တေ ရတ္တိပရိမာဏဿ အတိက္ကန္တတ္တာ အတ္ထတော ထေရောတိ အာဟ ‘‘ယထာထေရန္တိ အတ္ထော’’တိ။ ဝဝတ္ထာနန္တိ ပရိစ္ဆေဒေါ။ သော ဟိ ဝိသုံ အဝဟိတော ဟုတွာ တိဋ္ဌတီတိ ဝဝတ္ထာနန္တိ ဝုစ္စတိ။ ကမ္မာကမ္မာနီတိ ဧတ္ထ ကမ္မံ အကမ္မာနီတိ ပဒဝိဘာဂံ ကတွာ အကာရော ဝုဒ္ဓတ္ထောတိ အာဟ ‘‘ခုဒ္ဒကာနိ စေဝ မဟန္တာနိ စ ကမ္မာနီ’’တိ။ သတိ စ အကမ္မဿ မဟန္တဘာဝေ ¶ ကမ္မံ နာမ ခုဒ္ဒကန္တိ အတ္ထတော သိဒ္ဓံ ဟောတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ခုဒ္ဒကာနိ စေဝါ’’တိ။ အကာရဿ အပ္ပတ္ထံ ဂဟေတွာ ‘‘မဟန္တာနိ စေဝ ခုဒ္ဒကာနိ စ ကမ္မာနီ’’တိ အတ္ထောပိ ယုဇ္ဇတေဝ။ သော ပန ဣဓ န ဂဟိတော၊ အညတ္ထ ပန ဒိဿတိ။ ‘‘ဥစ္စာဝစာနိ ကမ္မာနီ’’တိ ဟိ ဝါကျဝသေန ဝုတ္တဋ္ဌာနေ ဥစ္စသဒ္ဒေန မဟန္တတ္ထံ ဒဿေတိ၊ အဝစသဒ္ဒေန ခုဒ္ဒကတ္ထံ ဒဿေတိ။ တသ္မာ မဟန္တခုဒ္ဒကာနိ ကမ္မာနီတိ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ သတိ စ အကမ္မဿ ခုဒ္ဒကဘာဝေ ကမ္မံ နာမ မဟန္တန္တိ အတ္ထတောပိ သိဒ္ဓန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

သင်္ဃဘေဒဝဂ္ဂဒွယဝဏ္ဏနာ

၄၅၉။ သင်္ဃဘေဒဝဂ္ဂဒွယေ ¶ ဧတေတိ သဘာဝါ။ တေတိ အဓမ္မာဒယော။ ဣတီတိ ဧဝံ။ ယံ ကမ္မန္တိ ယောဇနာ။ ဒိဋ္ဌိံ ဝိနိဓာယာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧကသ္မိံ ပဉ္စကေ အယံ အတ္ထယောဇနာ ကာတဗ္ဗာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧတ္ထာပီတိ ဣမသ္မိံ ပဉ္စကေပိ။ ပိသဒ္ဒေန ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တံ ပဉ္စကံ အပေက္ခတိ။ သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗေသု ပဉ္စကေသု။ ဟီတိ သစ္စံ။ ပုဗ္ဗေ အဝုတ္တနယံ ယံ ဝစနမတ္ထိ၊ တံ ဝစနံ ဧတ္ထ ပဉ္စကေသု န အတ္ထီတိ ယောဇနာ။

အာဝါသိကဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ

၄၆၁။ အာဝါသိကဝဂ္ဂေ ‘‘ဟရိတွာ’’တိ ဣမိနာ ယထာဘတန္တိ ဧတ္ထ ဘရဓာတုယာ ဟရဏတ္ထဉ္စ ကိရိယာဝိသေသနဘာဝဉ္စ ဒဿေတိ။ ‘‘ဌပိတော’’တိ ဣမိနာ နိက္ခိတ္တောတိ ဧတ္ထ ခိပဓာတုယာ ဌပနတ္ထံ ဒဿေတိ။

၄၆၂။ ပရိဏာမေတီတိ ပရိဏတံပါပေတိ။ ‘‘နိယာမေတိ ကထေတီ’’တိ ဣမိနာ အဓိပ္ပာယတ္ထံ ဒဿေတိ၊ ဧတ္ထာတိ အာဝါသိကဝဂ္ဂေ။

ကထိနတ္ထာရဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ

၄၆၇။ ကထိနတ္ထာရဝဂ္ဂေ ဩတမသိကောတိ ဧတ္ထ အဝတမံ ဂတော ဩတမသိကောတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အန္ဓကာရဂတော’’တိ။ အန္ဓကာရသဒ္ဒေန တမသဒ္ဒေါ အန္ဓကာရပရိယာယောတိ ဒဿေတိ။ တန္တိ ဩတမသိကံ ¶ ။ အသမန္နာဟရန္တောတိ တံ အသမန္နာဟရန္တော၊ ကသ္မာ အသမန္နာဟရန္တောတိ အာဟ ‘‘ကိစ္စယပသုတတ္တာ ဝန္ဒန’’န္တိ။ ဧကတောတိ ကောပေန သဒ္ဓိံ။ ဝေရီ ဝိသဘာဂပုဂ္ဂလော ဧကတော အာကောဓေန ဝတ္တနဋ္ဌေန ဧကာဝတ္တောတိ ဝုစ္စတိ။ ပဟရေယျာတိ ဝန္ဒန္တံ ပဟရေယျ။ ‘‘အညံ စိန္တယမာနော’’တိ ဣမိနာ အညသ္မိံ အာရမ္မဏေ စိတ္တံ ဝိဒဟတိ ဌပေတီတိ အညဝိဟိတောတိ ဒဿေတိ။

သင်္ဃတော ဥဒ္ဓရိတွာ ခိပိတဗ္ဗော အပနေတဗ္ဗောတိ ဥက္ခိတ္တော၊ သောယေဝ ဥက္ခိတ္တကော။ တေဟီတိ စတူဟိ။ အဝန္ဒိယေသု ပန္နရသပုဂ္ဂလေသူတိ သမ္ဗန္ဓော။ အန္တရာ ဝုတ္တကာရဏေန စာတိ အန္တရေ ဝုတ္တေန ‘‘တဉှိ ဝန္ဒန္တဿ မဉ္စပါဒါဒီသုပိ နလာဋံ ပဋိဟညေယျာ’’တိအာဒိနာ ကာရဏေန စ။ ဣတောတိ ပန္နရသပုဂ္ဂလမှာ ¶ ။ ဣတီတိ ဧဝံ။ သစေ ဥဒ္ဒေသာစရိယော စ ဩဝါဒါစရိယော စ နဝကော ဟောတိ၊ န ဝန္ဒနီယော။ သဗ္ဗတ္ထာတိ ကထိနတ္ထာရဝဂ္ဂေ။

ဣတိ ကထိနတ္ထာရဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။

နိဋ္ဌိတာ စ ဥပါလိပဉ္စကဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ။

အာပတ္တိသမုဋ္ဌာနဝဏ္ဏနာ

၄၇၀။ ‘‘အစိတ္တကော အာပဇ္ဇတီ’’တိအာဒီသု ဧဝမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ အစိတ္တကော အာပဇ္ဇတီတိ အစိတ္တကော ဟုတွာ အာပဇ္ဇတိ။ ဧသေဝ နယော အစိတ္တကော ဝုဋ္ဌာတီတိ ဧတ္ထာပိ။ ယံကိဉ္စိ အာပတ္တိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဣတရံ အာပတ္တိန္တိ ယောဇနာ။ ဓမ္မဒါနံ ကရောမီတိ ‘‘သဗ္ဗဒါနံ ဓမ္မဒါနံ ဇိနာတီ’’တိ (ဓ။ ပ။ ၃၅၄) စ ‘‘အမတံဒဒေါ စ သော ဟောတိ၊ ယော ဓမ္မမနုသာသတီ’’တိ (သံ။ နိ။ ၁။၄၂) စ ဘဂဝတာ ဝုတ္တဝစနံ သုတွာ ဓမ္မဒါနံ ကရောမိ။ ဒေါမနဿိကောတိ ဒေါမနဿေန ယုတ္တော၊ ဒေါမနဿဝန္တော ဝါ။ ဧတ္ထာတိ အဗျာကတမူလေ။

၄၇၃။ ယဿ ယဿာတိ သိက္ခာပဒဿ။ တံ သဗ္ဗန္တိ သဗ္ဗံ တံတံသမုဋ္ဌာနသိက္ခာပဒံ။

အပရဒုတိယဂါထာသင်္ဂဏိကံ

(၁) ကာယိကာဒိအာပတ္တိဝဏ္ဏနာ

၄၇၄။ ဆ ¶ အာပတ္တိယော ကာယိကာတိ ဧတ္ထ ဆ အာပတ္တိယော နာမ ကာတိ အာဟ ‘‘အန္တရပေယျာလေ’’တိအာဒိ။ အန္တရပေယျာလေ ဝုတ္တာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ကာယဒွါရေ သမုဋ္ဌိတတ္တာ’’တိ ဣမိနာ ကာယေ သမုဋ္ဌန္တီတိ ကာယိကာတိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ တသ္မိံယေဝ အန္တရပေယျာလေ ဝုတ္တာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဝဇ္ဇပဋိစ္ဆာဒိကာယာ’’တိအာဒိနာ ဆာဒေန္တဿ တိဿောတိ ဧတ္ထ တိဏ္ဏံ သရူပံ ဒဿေတိ။ ‘‘ဘိက္ခုနိယာ’’တိအာဒိနာ ပဉ္စ သံသဂ္ဂပစ္စယာတိ ဧတ္ထ ပဉ္စန္နံ သရူပံ ဒဿေတိ။

‘‘ဧကရတ္တ’’ဣတိအာဒိနာ ¶ အရုဏုဂ္ဂေ တိဿောတိ ဧတ္ထ တိဏ္ဏံ သရူပံ ဒဿေတိ။ ဒွေ ယာဝတတိယကာတိ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗေန ‘‘ဧကာဒသ ယာဝတတိယကာ နာမာ’’တိ သံဝဏ္ဏနာယ ဝိရုဒ္ဓဘာဝံ ပဋိက္ခိပန္တော အာဟ ‘‘ပညတ္တိဝသေန ပနာ’’တိအာဒိ။ ‘‘ဣမသ္မိံ သာသနေ’’တိ ဣမိနာ ဧတ္ထသဒ္ဒဿ ဝိသယံ ဒဿေတိ။ ဧကေန သဗ္ဗသင်္ဂဟောတိ ဧတ္ထ ဧကော နာမ ကော၊ သဗ္ဗာနိ နာမ ကာနီတိ အာဟ ‘‘ယဿ သိယာ’’တိအာဒိ။ ‘‘နိဒါနုဒ္ဒေသေနာ’’တိ ဣမိနာ ဧကဿ သရူပံ ဒဿေတိ။ ‘‘သိက္ခာပဒါနဉ္စ ပါတိမောက္ခုဒ္ဒေသာနဉ္စာ’’တိ ဣမေဟိ ပဒေဟိ သဗ္ဗသရူပံ ဒဿေတိ။ သင်္ဂဟ သဒ္ဒေန ကမ္မဆဋ္ဌီသမာသော။

‘‘ဝဇ္ဇပဋိစ္ဆာဒိကာယာ’’တိအာဒိနာ ဒွေ ဒုဋ္ဌုလ္လစ္ဆာဒနာတိ ဧတ္ထ ဒွိန္နံ သရူပံ ဒဿေတိ။

‘‘ဘိက္ခု ဘိက္ခုနိယာ’’တိအာဒိနာ ဂါမန္တရေ စတဿောတိ ဧတ္ထ စတဿန္နံ သရူပံ ဒဿေတိ။ ပုန ‘‘ဘိက္ခု ဘိက္ခုနိယာ’’တိအာဒိနာ စေတဿာ နဒိပါရပစ္စယာတိ ဧတ္ထ စတဿန္နမေဝ သရူပံ ဒဿေတိ။ ‘‘စီဝရဒါနေ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ ဣမိနာ ပါစိတ္တိယဘာဝေန သဒိသတ္တာ သင်္ချာဝိသေသော န ကာတဗ္ဗောတိ ဒဿေတိ။

(၂) ဒေသနာဂါမိနိယာဒိဝဏ္ဏနာ

၄၇၅။ ဧကေတ္ထာတိ ¶ ဧတ္ထသဒ္ဒေါ သာသနဝိသယော။

ဧကသိက္ခာပဒမ္ပိ နတ္ထီတိ ပိသဒ္ဒေါ ဗဟုသိက္ခာပဒါနိ ပန ပဂေဝါတိ စ အာပတ္တိ ပန ပဂေဝါတိ စ အာပတ္တီပိ နတ္ထီတိ စ အတ္ထံ ဒဿေတိ။

‘‘သကလေပိ ဝိနယေ’’တိ ဣမိနာ ဒွေတ္ထာတိ ပါဌေ ဧတ္ထသဒ္ဒဿ ဝိသယံ ဒဿေတိ။ ဥဘိန္နန္တိ ဘိက္ခုဘိက္ခုနီနံ။ အညထာ ပန ကိတ္တကာ ပဌမာပတ္တိကာတိ အာဟ ‘‘ဣတရထာ ပနာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ဣတရထာတိ ပညတ္တိတော အညေန ပကာရေန။ ကမ္မဉ္စာတိ ကမ္မဉတ္တိ စ။ ကမ္မပါဒိကာ စာတိ ကမ္မပါဒဉတ္တိ စ။ နဝသု ဌာနေသူတိ ဩသာရဏာဒီသု နဝသု ဌာနေသု။ ဒွီသူတိ ဉတ္တိဒုတိယ၊ ဉတ္တိစတုတ္ထကမ္မေသု။

ဝဇ္ဇပဋိစ္ဆာဒိကာယ ပါရာဇိကံ၊ ဥက္ခိတ္တာနုဝတ္တိကာယ ပါရာဇိကံ၊ အဋ္ဌဝတ္ထုကာယ ပါရာဇိကန္တိ ¶ ဣတိ ဣမေ တယောတိ ယောဇနာ။ ကာရဏဘူတေနာတိ ဟေတုဘူတေန၊ ‘‘ကရဏဘူတေနာ’’တိပိ ပါဌော၊ သာဓကတမသတ္တိဘူတေနာတိ အတ္ထော။

တေသန္တိ အဒ္ဓါနဟီနာဒီနံ။ ဧတ္ထာတိ ‘‘တယော ပုဂ္ဂလာ န ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗာ’’တိ ပါဌေ၊ ဧတေသု အင်္ဂဟီနာဒီသု ဝါ။ ယောတိ ပုဂ္ဂလော။ အပရိပူရော န ယာစတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ မာတုဃာတကာဒယော ကရဏဒုက္ကဋကာ စာတိ ယောဇနာ။ တတ္ထာတိ တေသု ဉတ္တိကပ္ပနာဒီသု။ ဉတ္တိကပ္ပနာတိ ဉတ္တိဝိဓိ။ ဝိပ္ပကတပစ္စတ္တန္တိ ဝိပ္ပကတံ ပစ္စတ္တံ။ အတီတကရဏန္တိ အတီတဿ ကရဏံ။ ဝိတ္ထာရေန္တော အာဟ ‘‘ဝတ္ထုသမ္ပန္နံ ဟီ’’တိအာဒိ။ တယော ကမ္မာန သင်္ဂဟာတိ ဧတ္ထ ဆန္ဒဘေဒရက္ခနတ္ထာယ နကာရေ နိဂ္ဂဟိတလောပေါ။ နာသိတကာတိ နာသေတဗ္ဗာ ပုဂ္ဂလာ၊ နာသိတဗ္ဗာတိ နာသိတာ၊ နာသိတာ ဧဝ နာသိတကာ။ တိဏ္ဏံ ဇနာနန္တိ တိဏ္ဏံ ဥပသမ္ပဒါပေက္ခဇနာနံ ဧကူပဇ္ဈာယေန နာနာစရိယေန ဟုတွာတိ ယောဇနာ။ ဧကာနုဿာဝနာတိ ဧကတော အနုဿာဝနာ။

ပါဒေါ ¶ နာမ ကဟာပဏဿ စတုတ္ထဘာဂေါ။ မာသကော နာမ ပါဒဿ ပဉ္စမဘာဂေါ။ ပါရာဇိကန္တိ ဝနပ္ပတိံ ဆိန္ဒန္တဿ ဒုတိယပါရာဇိကံ (ပါရာ။ ၁၁၀)။ အနောဒိဿာတိ ‘‘မနုဿော မရတူ’’တိအာဒိနာ န ဥဒ္ဒိသိတွာ။ တေနာတိ ဝိသေန။

ဘိက္ခုနောဝါဒကဝဂ္ဂသ္မိန္တိ သာမညာဓာရော။ ဒသသု သိက္ခာပဒေသူတိ ဝိသေသာဓာရော။ ပဌမသိက္ခာပဒမှိယေဝါတိ ဒသသု သိက္ခာပဒေသု ပဌမသိက္ခာပဒမှိယေဝ။ ဥပသမ္ပန္နာယ ဘိက္ခုနိယာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘အာပတ္တိ ဟောတီ’’တိ ဣမိနာ ‘‘စီဝရေနာ’’တိ ပဒဿ သမ္ဗန္ဓဋ္ဌာနံ ဒဿေတိ။

‘‘စတဿော ဧဝါ’’တိ ဣမိနာ တတ္တိကာတိ ဧတ္ထ တသဒ္ဒဿ ဝိသယံ ဒဿေတိ။ တာ စတဿော ပရိမာဏာ ယာသံ အာပတ္တီနန္တိ တတ္တိကာ။ နိပန္နဿာပိ တတ္တိကာတိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ သာတိ ဘိက္ခုနီ။

(၃) ပါစိတ္တိယဝဏ္ဏနာ

၄၇၆။ ပဉ္စ ဘေသဇ္ဇာနီတိ သဗ္ဗိအာဒီနိ ပဉ္စ ဘေသဇ္ဇာနိ။ ဣမံ အာပတ္တိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ပစ္ဆာ အာပန္နောတိ ယောဇနာ။

ဧကံ ¶ ကဗဠန္တိ ဧကံ အာလောပံ၊ တုမှမူလေတိ တုမှံ သန္တိကေ။

ယထာဝတ္ထုကန္တိ ဝတ္ထုအနုလောမံ၊ အာပတ္တိယော ဒေသိတာဝ ဟောန္တီတိ ယောဇနာ။

ကောကာလိကာဒီနန္တိအာဒိသဒ္ဒေန ကဋမောဒကတိဿကာဒယော (ပါရာ။ ၄၁၇) သင်္ဂဏှာတိ။ ပါပိကာယ ဒိဋ္ဌိယာ အပ္ပဋိနိဿဂ္ဂေ ပါစိတ္တိယဉ္စ စဏ္ဍကာဠိကာယ ဘိက္ခုနိယာ ပါစိတ္တိယဉ္စာတိ ယောဇနာ။ ပယုတ္တဝါစာပစ္စယာတိ ဝိညတ္တိနိမိတ္တာဒီဟိ ပကာရေန ယုတ္တာယ ဝါစာယ ပစ္စယာ။ အာပတ္တိ ပါရာဇိကဿာတိ ပါရာဇိကဿ အာပဇ္ဇနံ။ အထဝါ ပါရာဇိကဿာတိ အဿ ဘိက္ခုဿ ပါရာဇိကာ အာပတ္တိ ဟောတီတိ ဝါ ပါရာဇိကာ အာပတ္တိ အဿ ဘဝတီတိ ဝါ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။ ဣတီတိ ဣမာ ဆ အာပတ္တိယော အာပဇ္ဇတီတိ ယောဇနာ။

ဘောဇနံ ¶ ဂဟေတွာ အဇ္ဈောဟရမာနာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တထေဝါတိ ယထာ ခါဒနေ၊ တထေဝ မံသံ လသုဏံ အဇ္ဈောဟရမာနာတိ ယောဇနာ။ ‘‘ပဏီတဘောဇနာနီ’’တိ စ ‘‘အကပ္ပိယမံသ’’န္တိ စ ပဒါနိ ‘‘အဇ္ဈောဟရမာနာ’’တိ ပဒေန သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗာနိ။

ပဉ္စ ဌာနာနီတိ ပဉ္စ အာပတ္တိသင်္ခါတာနိ ဌာနာနိ။ တတ္ထာတိ ပဉ္စသု သဟဓမ္မိကေသု။ ဒွိန္နန္တိ ဘိက္ခုဘိက္ခုနီနံ။ တေသန္တိ သိက္ခမာနာဒီနံ။ ပဉ္စန္နမေဝါတိ သဟဓမ္မိကာနံယေဝ။ ဝိနိစ္ဆယဝေါဟာရောတိ ဝိနိစ္ဆယဝစနံ။ ဣမိနာ စတ္တာရိ အဓိကရဏာနိ ပဋိက္ခိပတိ။ အဍ္ဍကမ္မံ နာမာတိ အဘိယုဉ္ဇန္တာနံ ကမ္မံ နာမ။

‘‘သဟဓမ္မိကာန’’န္တိ ဣမိနာ ပဉ္ဇန္နံ ဝိနိစ္ဆယောတိ ဧတ္ထ ပဉ္စသရူပံ ဒဿေတိ။ သောဘဏဘာဝံ ဝိတ္ထာရေန္တော အာဟ ‘‘ကတဝီတိက္ကမော ဟီ’’တိအာဒိ။ အဗ္ဘုဏှသီလောတိ အဘိနဝုပ္ပန္နသီလော။ အဗ္ဘုဏှသီလော နာမ အတ္ထတော ပါကတိကသီလောတိ အာဟ ‘‘ပါကတိကော’’တိ၊ ပကတိသီလေန နိယုတ္တောတိ အတ္ထော။

‘‘ကာယဒွါရသမ္ဘဝါ’’တိ ဣမိနာ ကာယိကာတိ ပဒဿ တဒ္ဓိတဘာဝံ ဒဿေတိ။ မုခံ ဩလောကေတဗ္ဗန္တိ ဧတ္ထ ဝုတ္တာတိ သမ္ဗန္ဓော။

စတုန္နံ ဒေသနာယ စာတိ ဧတ္ထ ‘‘ဒေသနာယာ’’တိ ပဒံ အာဒိပဒလောပန္တိ အာဟ ‘‘အစ္စယဒေသနာယာ’’တိ။ သာတိ အစ္စယဒေသနာ။ အဘိနိလီယိတွာ ဓနုနာ မာရေန္တီတိ အဘိမာရာ။

ဆေဇ္ဇံ ¶ ဟောတီတိ ဧတ္ထ ဆေဇ္ဇံ နာမ ပါရာဇိကာပဇ္ဇနမေဝါတိ အာဟ ‘‘ဒေဝဒတ္တော ဝိယ ပါရာဇိကံ အာပဇ္ဇတီ’’တိ။ ဣမာ ပန အာပတ္တိယောတိ ပါရာဇိကထုလ္လစ္စယာပတ္တိယော။

(၄) အဝန္ဒနီယပုဂ္ဂလာဒိဝဏ္ဏနာ

၄၇၇။ တေသန္တိ ဒသန္နံ ပုဂ္ဂလာနံ။ ‘‘သဒ္ဓိ’’န္တိ ဣမိနာ သာမီစေနာတိ ဧတ္ထ သဟတ္ထေ ကရဏဝစနန္တိ ဒဿေတိ။ သာမီစေနာတိ စ သာမီစိနာ ကတ္တဗ္ဗံ သာမီစံ ကမ္မံ၊ တေန သာမီစေန။ ဒသ စီဝရဓာရဏာတိ ပဒဿ သမာသဘာဝံ ¶ ပဋိက္ခိပန္တော အာဟ ‘‘ဒသ ဒိဝသာနိ အတိရေကစီဝရဿ ဓာရဏာ’’တိ။

ကတိသတန္တိအာဒီသု ဒွီသု ဂါထာပါဒေသု စတူသု ဝိဘတျန္တပဒေသု ပုရိမံ ပုရိမေန၊ ပစ္ဆိမဉ္စ ပစ္ဆိမေန ယထာက္ကမံ ယောဇေတဗ္ဗန္တိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ကတိသတံ အာပတ္တိယော ရတ္တိသတံ ဆာဒယိတွာနာ’’တိ။ ပစ္ဆိမဂါထာယ ပုဗ္ဗဍ္ဎေပိ ဧသေဝ နယော။ အယံ ဟီတိ အယံ ဧဝ ဝက္ခမာနော။ ဧတ္ထာတိ ဂါထာယံ။ ယောတိ ဘိက္ခု၊ ပဋိစ္ဆာဒေတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဣတီတိ အယံ သင်္ခေပတ္ထော။

ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တေသု စတူသု စတုက္ကေသု ဓမ္မေန သမဂ္ဂံ အပနေတွာ ဒွါဒသ ကမ္မဒေါသာ ဝုတ္တာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ အဓမ္မေန ဝဂ္ဂကမ္မံ၊ အဓမ္မေန သမဂ္ဂကမ္မန္တိ ယောဇေတဗ္ဗံ။

ဧတ္ထာတိ ဆသု ကမ္မေသု။ ဧတဒေဝါတိ ဓမ္မေန သမဂ္ဂကမ္မမေဝ။

ယံ ဒေသိတာတိ ဧတ္ထ ယံသဒ္ဒေါ ဝစနဝိပလ္လာသောတိ အာဟ ‘‘ယာနိ ဒေသိတာနီ’’တိ။ ‘‘ဒေသိတာနီ’’တိ ဣမိနာ ဒေသိတာတိ ဧတ္ထ နိကာရဿ အာကာရာဒေသဘာဝံ ဒဿေတိ။ ‘‘ပရိယန္တပရိစ္ဆေဒဘာဝရဟိတတ္တာ’’တိ ဣမိနာ နတ္ထိ အန္တံ ပရိယန္တမေတဿာတိ အနန္တန္တိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ တန္တိ နိဗ္ဗာနံ၊ ဇိတန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ကေန ကံ ကိန္တိ ကတွာ ဇိတန္တိ အာဟ ‘‘ဘဂဝတာ ကိလေသဂဏံ အဘိမဒ္ဒိတွာ’’တိ။ ကေန ကံ ကိန္တိ ကတွာ ကိံ ဇိတံ ဝိယာတိ အာဟ ‘‘ရညာ သပတ္တဂဏံ အဘိမဒ္ဒိတွာ ရဇ္ဇံ ဝိယာ’’တိ။ တတ္ထ ‘‘ရညာ’’တိ ဣမိနာ ‘‘ကေနာ’’တိ ပုစ္ဆံ ဝိဿဇ္ဇေသိ။ ‘‘သပတ္တဂဏ’’န္တိ ဣမိနာ ‘‘က’’န္တိ ပုစ္ဆံ ဝိဿဇ္ဇေသိ။ ‘‘အဘိမဒ္ဒိတွာ’’တိ ဣမိနာ ‘‘ကိန္တိ ကတွာ’’တိ ပုစ္ဆံ ဝိဿဇ္ဇေသိ။ ‘‘ရဇ္ဇ’’န္တိ ဣမိနာ ‘‘ကိ’’န္တိ ပုစ္ဆံ ဝိဿဇ္ဇေသိ။ သပတ္တဂဏန္တိ ဝေရိဂဏံ။ အယံ ပနေတ္ထ ယောဇနာ – ရညာ သပတ္တဂဏံ အဘိမဒ္ဒိတွာ ရဇ္ဇံ ရာဇဘာဝံ ဇိတံ ဝိယ၊ ဘဂဝတာ ကိလေသဂဏံ အဘိမဒ္ဒိတွာ နိဗ္ဗာနံ ¶ ဇိတန္တိ။ သွေဝါတိ ဘဂဝါ ဧဝ။ ‘‘နိဗ္ဗိကာရတာယာ’’တိ ဣမိနာ တာဒိသဒ္ဒေါ နိဗ္ဗိကာရတ္ထဝါစကော အနိပ္ဖန္နပါဋိပဒိကောတိ ဒဿေတိ။ ‘‘ဝိဝေကပဉ္စက’’န္တိ ဣမိနာ ကာယစိတ္တဥပဓိဝသေန ဝိဝေကတ္တယမ္ပိ ဂဟေတဗ္ဗံ ဝိဝေကဘာဝေန သမာနတ္တာ။ တေန ဘဂဝတာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ယာနိ သတ္တ အာပတ္တိက္ခန္ဓာနီ’’တိ ¶ ဣမိနာ ဧကေတ္ထာတိ ဧတ္ထ ဧကသဒ္ဒဿ ဝိသယံ ဒဿေတိ။ တတ္ထာတိ သတ္တသု အာပတ္တိက္ခန္ဓေသု။ ဧတ္ထ ပနာတိ သမထေသု ပန။ ဟီတိ သစ္စံ။ တဿာတိ သမ္မုခါဝိနယဿ။ အဋ္ဌကထာသူတိ သဗ္ဗအဋ္ဌကထာသု။ မယံ ပနာတိ သင်္ဂဟကာရကာ အမှေ ပန၊ ဗုဒ္ဓဃောသနာမကာ မယံ ပနာတိ အတ္ထော၊ ရောစယာမာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ကဿ ကိမတ္ထံ ဂဟေတွာ ရောစေသီတိ အာဟ ‘‘ဝိနာတိ နိပါတဿ ပဋိသေဓနမတ္ထမတ္တ’’န္တိ။ ‘‘ဝိနာတိ နိပါတဿာ’’တိ ပဒံ ‘‘အတ္ထမတ္တ’’န္တိ ပဒေ ဝါစကသမ္ဗန္ဓော။ အတ္တနော သာဓျဝစနံ ဗုဒ္ဓဝစနသင်္ခါတေန သာဓကဝစနေန သာဓေန္တော အာဟ ‘‘ဝုတ္တမ္ပိ စေတ’’န္တိအာဒိ။

အဋ္ဌာရသ အဋ္ဌကာနီတိ အဓမ္မဒိဋ္ဌိဘေဒ၊ ဓမ္မဒိဋ္ဌိဘေဒ၊ ဝေမတိကဘေဒေသု တီသု ဧကမေကံ မူလံ ကတွာ တယော တယော မူလိံ ကတွာ နဝ ဟောန္တိ၊ တေသု ဓမ္မဒိဋ္ဌိဘေဒေသု ဓမ္မဒိဋ္ဌိဘေဒံ အပနေတွာ အဋ္ဌ ဟောန္တိ၊ တာနိ အဋ္ဌာရသ ဘေဒကရဝတ္ထူသု ယောဇေတွာ အဋ္ဌာရသ အဋ္ဌကာနိ ဟောန္တီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဆဦနဒိယဍ္ဎသတန္တိ စတုစတ္တာလီသာဓိကံ သတန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

ဧကေကဝတ္ထုသ္မိန္တိ အဋ္ဌာရသသု ဘေဒကရဝတ္ထူသု ဧကေကသ္မိံ ဝတ္ထုသ္မိံ။

ဣတိ ဂါထာသင်္ဂဏိကဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။

သေဒမောစိကဂါထာ

(၁) အဝိပ္ပဝါသပဉှာဝဏ္ဏနာ

၄၇၉။ သေဒမောစိကဂါထာသူတိ အဓိပ္ပာယတ္ထဿ ဂမ္ဘီရတ္တာ တံ စိန္တေန္တာနံ ဝိနယဓရာနံ ကာယေ သေဒံ မောစေတီတိ သေဒမောစိကာ၊ သာယေဝ ဂါထာ သေဒမောစိကဂါထာ၊ တာသု။ ‘‘အကပ္ပိယသမ္ဘောဂေါ န လဗ္ဘတီ’’တိ ဣမိနာ ကပ္ပိယသမ္ဘောဂေါ လဗ္ဘတီတိ ဒဿေတိ။ ကပ္ပိယသမ္ဘောဂံ ¶ ဒဿေတုံ ‘‘နဟာပနဘောဇနာဒီ’’တိ ¶ ဝုတ္တံ။ အနာပတ္တီတိ မာတုဘိက္ခုနိယာ အနာပတ္တိ။ ဧသာ ပဉှာတိ ဧတ္ထ ပဉှသဒ္ဒေါ သဘာဝတိလိင်္ဂေါတိ သဒ္ဒသတ္ထေသု (သဒ္ဒနီတိဓာတုမာလာယံ ၁၆ ဟကာရန္တဓာတု၊ အဘိဓာနပ္ပဒီပိကာယံ ၁၁၅ ဂါထာယံ) ဝုတ္တော၊ ဣဓ ဣတ္ထိလိင်္ဂဝသေန ဝုတ္တော။ ‘‘ပဏ္ဍိတေဟီ’’တိ ဣမိနာ ကုသလဿ ကာရဏံ ဒဿေတိ၊ ပဏ္ဍိတတ္တာ ကုသလောတိ အဓိပ္ပာယော။ အဿာတိ ပဉှာယ။ ဧတန္တိ ဝိဿဇ္ဇနံ။ အဿာတိ ဂါထာယ။

ဧကာဒသ ဝိဝဇ္ဇိယာတိ အဝိဘတ္တိကနိဒ္ဒေသော၊ ဧကာဒသ ဝိဝဇ္ဇိယေတိ အတ္ထော။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ယေ’’တိအာဒိ။ တေပီတိ ပိသဒ္ဒေါ ဂါထာယံ လုတ္တနိဒ္ဒိဋ္ဌဂမျမာနဘာဝံ ဒဿေတိ။

အယန္တိ နှာပိတပုဗ္ဗကော ဘိက္ခု။ နိမ္မိတဗုဒ္ဓန္တိ ဗုဒ္ဓေန နိမ္မိတံ ဗုဒ္ဓရူပံ။

ဝိဝဇ္ဇိယာတိ ဧတ္ထ ယကာရော တွာပစ္စယဿ ကာရိယောတိ အာဟ ‘‘ဝိဝဇ္ဇေတွာ’’တိ။ အသီသကံ ယံ တံ ကဗန္ဓံ အတ္ထီတိ ယောဇနာ။ အသီသကတ္တာ ကေန သရီရေန ဇီဝိတံ ဗန္ဓတီတိ ကဗန္ဓော။ ယဿာတိ ကဗန္ဓဿ။

ဟီတိ သစ္စံ။ တေတိ အဘဗ္ဗပုဂ္ဂလာ။

ဝါစာတိ ဧတ္ထ ယကာရလောပေါတိ အာဟ ‘‘ဝါစာယာ’’တိ။ ဣတိ မေတိ ဧဝံ မမ။ ဧဝံ ဝဒမာနေ မမ ဝစနန္တိ ယောဇနာ။ အထဝါ ဣတိမေတိ ဧဝံ ဣမေ၊ ဧဝံ ဝဒမာနေ ဣမေ ဇနာတိ ယောဇနာ။ သဒ္ဒမ္ပီတိ ဣမိနာ ဂိရသဒ္ဒေါ သဒ္ဒပရိယာယောတိ ဒဿေတိ။ ဟီတိ သစ္စံ။ တုဏှီဘူတဿ နိသိန္နဿ တဿ ဘိက္ခုနောတိ ယောဇနာ။ ယဒိ မနောဒွါရေ အာပတ္တိ နာမ နတ္ထိ၊ ဧဝံ သတိ ကသ္မာ အာပဇ္ဇေယျ ဝါစသိကန္တိ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ယသ္မာ ပနာ’’တိအာဒိ။ တေနာတိ တသ္မာ။ အဿာတိ ဘိက္ခုဿ။

သာတိ ဘိက္ခုနီ၊ အာပဇ္ဇတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝုတ္တပ္ပကာရန္တိ ‘‘ဂါမန္တရပရိယာပန္န’’န္တိ ဝုတ္တပ္ပကာရံ။

တာသူတိ ဒွီသု ဘိက္ခုနီသု။

စတုရော ဇနာတိ ဧတ္ထ စတုန္နံ ဇနာနံ သရူပံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အာစရိယော စ တယော စ အန္တေဝါသိကာ’’တိ ¶ ။ သာဟတ္ထိကာတိ သဟတ္ထာ အဝဟရိတာ။ ¶ အာဏတ္တိယာပီတိ အာဏတ္တေန အဝဟရိတာပိ။ ဣတရေသန္တိ အန္တေဝါသိကာနံ၊ ဧကေကော မာသကောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧတ္ထာတိ ပရိဝါရေ သေဒမောစိကဂါထာယံ။

(၂) ပါရာဇိကာဒိပဉှာဝဏ္ဏနာ

၄၈၀။ သန္ထတပေယျာလဉ္စာတိ ပဌမပါရာဇိကဝိဘင်္ဂေ (ပါရာ။ ၆၅) ဝုတ္တံ သန္ထတပေယျာလဉ္စ။

လိင်္ဂပရိဝတ္တံ သန္ဓာယာတိ သတိ လိင်္ဂေ ပရိဝတ္တေ ပဋိဂ္ဂဟဏဿ ဝိဇဟနံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။

ယောတိ ဘိက္ခု၊ ပရိဏာမေတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ အတ္တနော အတ္ထာယာတိ ယောဇနာ။

အဿာတိ ဂါထာယ။ ကာကဥဟဒန္တိ ကာကေဟိ ကရီသုဿဂ္ဂံ။ ကဒ္ဒမမက္ခိတန္တိ ကဒ္ဒမေန မက္ခိတံ။ ကာယဂတာနေဝ ဟုတွာတိ သမ္ဗန္ဓော။

ဟီတိ ဝိတ္ထာရော။ အနရိယံ တံ ဣတ္ထိံ ဝါ တံ ပုရိသံ ဝါ ဟနေယျာတိ ယောဇနာ။ လိင်္ဂပရိဝတ္တေန ဟေတုဘူတေန ဣတ္ထိဘူတံ၊ ပုရိသဘူတဉ္စာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဣတ္ထိဘူတန္တိ စ ဣတ္ထီ ဟုတွာ ဘူတံ၊ ဣတ္ထိဘာဝံ ဝါ ပတ္တံ။

မိဂသိင်္ဂတာပသသီဟကုမာရာဒီနံ တိရစ္ဆာနဂတမာတာပိတရော ဝိယာတိ ယောဇနာ။ မိဂသိင်္ဂတာပသောတိ မိဂသိင်္ဂနာမကော (ဇာ။ အဋ္ဌ။ ၅။၁၇။၉၆ အာဒယော) တာပသော။ သီဟကုမာရောတိ သီဟဗာဟုကုမာရော။ အာဒိသဒ္ဒေန ဘူရိဒတ္တာဒယော သင်္ဂဏှာတိ။

ကုရုန္ဒိယံ အာဂတန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

‘‘သစ္စံ ဘဏန္တောတိ ဂါထာယာ’’တိ ပဒံ ‘‘သစ္စံ ဘာသတော လဟုကာပတ္တိ ဟောတီ’’တိ ဧတ္ထ ဣတိသဒ္ဒေန သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။ ‘‘သစ္စံ ဘဏန္တော’’တိ ဂါထာယ ဣတိ အတ္ထောတိ ယောဇနာ။

(၃) ပါစိတ္တိယာဒိပဉှာဝဏ္ဏနာ

၄၈၁။ သလာကံ ¶ ¶ ဒေန္တဿ အဿ ဘိက္ခုဿ ဆေဇ္ဇံ ဟောတီတိ ယောဇနာ။ ‘‘ပါရာဇိကံ ဟောတီ’’တိ ဣမိနာ ဟောတိဆေဇ္ဇန္တိ ပဒဿ အတ္ထံ ဒဿေတိ။

သုပ္ပတိဋ္ဌိတနိဂြောဓသဒိသံ ရုက္ခမူလံ၊ တမေဝ ဝါ ဂဟေတဗ္ဗံ။

တိဿိတ္ထိယောတိ ဧတ္ထ ဘုမ္မတ္ထေ ဥပယောဂဝစနံ၊ ပစ္စတ္တဝစနံ ဝါတိ အာဟ ‘‘တာသုပီ’’တိ။ ‘‘ယံ တံ မေထုနံ နာမ တ’’န္တိ ဣမိနာ ‘‘မေထုနံ ယံ တ’’န္တိ ပဒါနံ သမာနာဓိကရဏဘာဝံ ဒဿေတိ။ ‘‘န သေဝတီ’’တိ ဣမိနာ န သေဝေတိ ဧတ္ထ တိကာရဿ ဧကာရာဒေသဘာဝံ (ဇာ။ အဋ္ဌ။ ၄။၁၁။၇၆ ပုတ္တော ဝါ ပိတရံ ယာစေ ဝိယ) ဒဿေတိ။ တယော ပုရိသေတိ ဧတ္ထ ‘‘ဥပဂန္တွာ’’တိ ပဒံ အဇ္ဈာဟရိတွာ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗန္တိ ဒဿေန္တော အာဟ‘‘တယော ပုရိသေပိ ဥပဂန္တွာ’’တိ။ ဣမိနာ တယော ပုရိသေတိ ဧတ္ထ ဥပယောဂတ္ထေ ဥပယောဂဝစနန္တိ ဒဿေတိ။ ပုရိမနယံ ဂဟေတွာ ဧတ္ထာပိ ‘‘တီသု ပုရိသေသူ’’တိ ဘုမ္မတ္ထေ ဥပယောဂဝစနန္တိ အတ္ထောပိ ယုဇ္ဇတေဝ။ ဣမံ နယံ ဂဟေတွာ ပုရိမပဒေပိ တိဿိတ္ထိယော ဥပဂန္တွာတိ ဥပယောဂတ္ထေ ဥပယောဂဝစနန္တိ အတ္ထောပိ ယုဇ္ဇတေဝ။ တသ္မာ တေ ဒွေ နယာ အညမညောပဒေသဒါယကနယာ နာမာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ‘‘ဥဘတောဗျဉ္ဇနသင်္ခါတေ’’တိ ဣမိနာ အနရိယသဒ္ဒေန ဥဘတောဗျဉ္ဇနောဝ ဣဓ ဂဟေတဗ္ဗောတိ ဒဿေတိ။ ‘‘နာစရတီ’’တိ ဣမိနာ န စာစရေတိ ဧတ္ထာပိ တိသဒ္ဒဿ ဧကာရာဒေသဘာဝမေဝ ဒဿေတိ။ မေထုနဓမ္မဿ ပုဗ္ဗဘာဂံ ကာယသံသဂ္ဂံ အာပဇ္ဇိတုံ ဝါယမန္တိယာ တဿာ ဘိက္ခုနိယာတိ ယောဇနာ။

အဿာတိ ဂါထာယ၊ တိတ္ထိယော အာရာဓကော ဟောတီတိ ယောဇနာ။ တတ္ထေဝါတိ တိတ္ထိယဝတ္တေ ဧဝ။ အဿာတိ တိတ္ထိယဿ။ တမေဝါတိ တိတ္ထိယဝတ္တမေဝ။

သင်္ဃာဒိသေသန္တိအာဒိဂါထာ ဝုတ္တာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တန္တိ အဇ္ဈောဟရဏံ။

အာကာသဂတံ ¶ သာမဏေရန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ သင်္ဃေနပီတိ ပိသဒ္ဒေါ န ကမ္မာရဟေနေဝါတိ ဒဿေတိ။ ‘‘န ကာတဗ္ဗ’’န္တိ ဣမိနာ သင်္ဃောပိ ကမ္မာရဟောပိ ဘူမိဂတောဝ ဝဋ္ဋတီတိ ဒဿေတိ။

အဿာတိ ဂါထာယ ဝိနိစ္ဆယောတိ သမ္ဗန္ဓော။

‘‘န ¶ ဒေတိ၊ န ပဋိဂ္ဂဏှာတီ’’တိ ကိရိယာပဒါနံ ကတ္တာရံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘နာပိ ဥယျောဇိကာ’’တိအာဒိ။ တဿာတိ အဝဿုတပုရိသဿ။ ‘‘ကာရဏေနာ’’တိ ဣမိနာ တေနာတိ ပဒဿ ကာရဏတ္ထံ ဒဿေတိ။ ဧဝသဒ္ဒေါ ပန သမ္ဘဝဝသေန ယောဇိတော၊ န အညေန ကာရဏေနာတိ အတ္ထော၊ အဝဿုတဿ ပုရိသဿာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဂဟဏေတိ ဥယျောဇိတာယ ဂဟဏေ။ တဉ္စ ပရိဘောဂပစ္စယာတိ ဧတ္ထ တသဒ္ဒဿ ဝိသယံ၊ ပရိဘောဂဿ စ သမ္ဗန္ဓံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘တဉ္စ ပနာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ‘‘အာပတ္တိ’’န္တိ ဣမိနာ တသဒ္ဒဿ ဝိသယံ ဒဿေတိ။ ‘‘တဿာ ဥယျောဇိတာယာ’’တိ ဣမိနာ ပရိဘောဂဿ သမ္ဗန္ဓံ ဒဿေတိ။ တဿာတိ ဥယျောဇိတာယ။

သတ္တရသကေသု သင်္ဃာဒိသေသေသူတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝဇ္ဇံ န ဖုသတီတိ ပဒဿ အတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အညံ နဝံ အာပတ္တိ’’န္တိ။

ဣတိ သေဒမောစိကဂါထာဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။

ပဉ္စဝဂ္ဂေါ

ကမ္မဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ

၄၈၂။ ကမ္မဝဂ္ဂေ ‘‘ဂဏနပရိစ္ဆေဒဝစန’’န္တိ ဣမိနာ န ပမာဏဝစနန္တိ ဒဿေတိ။ ဣမိနာ ကမ္မာနံ တတော ဦနာတိရေကဘာဝံ နိဝါရေတိ။ ဂဏိယတေ ဂဏနံ၊ ပရိစ္ဆိဇ္ဇတိ အနေနာတိ ပရိစ္ဆေဒေါ၊ ဂဏနဿ ပရိစ္ဆေဒေါ ဂဏနပရိစ္ဆေဒေါ။ အထ ဝါ ဂဏိယတိ အနေနာတိ ဂဏနံ၊ တမေဝ ပရိစ္ဆေဒေါ ဂဏနပရိစ္ဆေဒေါ၊ သောယေဝ ဝစနံ ဂဏနပရိစ္ဆေဒဝစနံ။ အပလောကနကမ္မံ နာမာတိ ကတ္တဗ္ဗံ ကမ္မန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝုတ္တနယေနေဝါတိ ‘‘သီမဋ္ဌကသင်္ဃံ ¶ သောဓေတွာ ဆန္ဒာရဟာနံ ဆန္ဒံ အာဟရိတွာ’’တိ ဝုတ္တေန ဧဝ နယေန။

တတ္ထာတိ စတူသု ကမ္မေသု၊ ဉတ္တိဒုတိယကမ္မံ ပန အတ္ထီတိ သမ္ဗန္ဓော။

တတ္ထာတိ ဒွီသု ကမ္မေသု။ အဝသေသာတိ ဆဟိ ကမ္မေဟိ အဝသေသာ။ ယဒိ ပရိဝတ္တေတွာ ကတံ ဒဠှီကမ္မံ ¶ န ဟောတိ၊ ဧဝံ သတိ ဒဠှီကမ္မတ္ထာယ ကိန္တိ ကာတဗ္ဗန္တိ အာဟ ‘‘သစေ ပနာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ‘‘အက္ခရပရိဟီနံ ဝါ ပဒပရိဟီနံ ဝါ’’တိ ဣဒံ အက္ခရပဒါနံ ဂဠိတံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဒုရုတ္တပဒံ ဝါ’’တိ ဣဒံ သိထိလဓနိတာဒိအပရိပုဏ္ဏံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ဧတ္ထ ‘‘ဒုရုတ္တက္ခရံ ဝါ’’တိ အဇ္ဈာဟရိတဗ္ဗံ။ ဣဒန္တိ ပုနပ္ပုနံ ဝစနံ။ ကမ္မံ ဟုတွာတိ သုကမ္မံ ဟုတွာ။

၄၈၃။ သမ္မုခါကရဏီယအသမ္မုခါကရဏီယေသု အသမ္မုခါကရဏီယာနိ အပ္ပကတ္တာ ပဌမံ ဒဿေတွာ သေသာနံ သမ္မုခါကရဏီယဘာဝံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘တတ္ထာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ တတ္ထာတိ တေသု ဒွီသု၊ အသမ္မုခါကရဏီယံ နာမ အဋ္ဌဝိဓံ ဟောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထ တတ္ထာတိ တေသု တေသု ခန္ဓကေသု။ ‘‘သုကတံ ဟောတီ’’တိ ဝစနသာမတ္ထိယတော သမ္မုခါကတမ္ပိ သုကတံ ဟောတီတိ အတ္ထောပိ ဂဟေတဗ္ဗော။

သေသာနီတိ အဋ္ဌကမ္မေဟိ သေသာနိ။ ဧတာနီတိ ကမ္မာနိ။ ဝတ္ထုဝိပန္နာနီတိ ဝတ္ထုနာ ဝိပန္နာနိ။

တေသမ္ပီတိ ပဋိပုစ္ဆာကရဏီယာနမ္ပိ။ ဧတ္ထာတိ ‘‘ပဋိပုစ္ဆာကရဏီယ’’န္တိ ပဒေ။ ‘‘ပုစ္ဆိတွာ’’တိ ဣမိနာ ပဋိပုစ္ဆာတိ ပဒဿ တွာပစ္စယန္တဘာဝံ ဒဿေတိ။ ‘‘ကာတဗ္ဗ’’န္တိ ဣမိနာ ကရဏီယန္တိ ဧတ္ထ အနီယသဒ္ဒဿ ကမ္မတ္ထဘာဝံ ဒဿေတိ။ ယထာဒိန္နာယာဟိ စုဒိတကေန ယထာဒိန္နာယ။ ဝိပ္ပလပန္တဿာတိ ဝိကာရေန ယံ ဝါ တံ ဝါ ဝစနံ ပလပန္တဿ စုဒိတကဿာတိ သမ္ဗန္ဓော။ သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗေသု ‘‘တဇ္ဇနီယကမ္မာရဟဿာ’’တိအာဒီသု။

အနုပေါသထဒိဝသေတိ ဥပေါသထဒိဝသတော အညသ္မိံ ဒိဝသေ။ တမေဝတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဥပေါသထဒိဝသော နာမာ’’တိအာဒိ။ ကတ္တိကမာသန္တိ ပစ္ဆိမကတ္တိကမာသံ။ တဿ ပဝါရဏမာသတ္တာ ‘‘ဌပေတွာ’’တိ ဝုတ္တံ။ သာမဂ္ဂိဒိဝသော စ ယထာဝုတ္တာ စာတုဒ္ဒသပန္နရသာ စ ဥပေါသထဒိဝသော ¶ နာမာတိ ယောဇနာ။ ယတြဟီတိ ယသ္မိံ ပန ဝိဟာရေ၊ ဌပေန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ အန္တရာတိ စာတုဒ္ဒသီပန္နရသီနံ မဇ္ဈေ။

ပစ္စုက္ကဍ္ဎိတွာ ဌပိတဒိဝသောတိ ပစ္ဆာ ဥပရိ ကဍ္ဎိတွာ ဌပိတံ ကတ္တိကကာဠပက္ခစာတုဒ္ဒသိံ ဝါ ပဉ္စဒသိံ ဝါ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ဣဓာပီတိ အပဝါရဏာယ ပဝါရဏဋ္ဌာနေပိ။ ပါဠိယမာဂတနယတော အညမ္ပိ နယံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အပိစာ’’တိအာဒိ။ အန္တိမဝတ္ထုန္တိ ပါရာဇိကဝတ္ထုံ။ ယဿာတိ ပုဂ္ဂလဿ။ ဣမိနာ ကမ္မာရဟော ပုဂ္ဂလော ဝတ္ထု နာမာတိ ဒဿေတိ။

၄၈၄။ ဒဗ္ဗဿ ¶ အဂ္ဂဏှနံ ဝတ္ထုအပရာမသနံ နာမ န ဟောတိ၊ အထ ခေါ နာမဿ အဂ္ဂဏှနမေဝါတိ အာဟ ‘‘တဿ နာမံ န ဂဏှာတီ’’တိ။ အပရာမသနာကာရံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘သုဏာတု မေ’’တိအာဒိ။

ပုဂ္ဂလံ န ပရာမသတီတိ ဧတ္ထ ပုဂ္ဂလော နာမ ဥပဇ္ဈာယောတိ အာဟ ‘‘ယော ဥပသမ္ပဒါပေက္ခဿ ဥပဇ္ဈာယော’’တိ။ တန္တိ ဥပဇ္ဈာယံ။

သဗ္ဗေန သဗ္ဗန္တိ သဗ္ဗထာ သဗ္ဗံ၊ နိပါတသမုဒါယောယံ၊ သဗ္ဗေန ဝါ အာကာရေန သဗ္ဗံ ဉတ္တိန္တိ ယောဇနာ။

ဉတ္တိကမ္မေ ပဌမံ ကမ္မံ ကတွာ ပစ္ဆာ ဉတ္တိဋ္ဌပနမ္ပိ ပစ္ဆာ ဉတ္တိံ ဌပေတိယေဝ နာမ။ ဣတိ ဣမေဟီတိအာဒိ နိဂမနံ။

၄၈၅။ ‘‘ဝုတ္တနယေနေဝါ’’တိ အတိဒိသိတွာပိ ဉတ္တိကမ္မဝါစာနံ အသဒိသတ္တာ အပရာမသနာကာရံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဧဝံ ပနာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ နေသန္တိ ဝတ္ထုသင်္ဃပုဂ္ဂလာနံ၊ ပဌမာနုဿာဝနေ ဝါ ဒုတိယတတိယာနုဿာဝနာသု ဝါ ဝတ္တဗ္ဗေ ဝဒန္တောတိ သမ္ဗန္ဓော။

သာဝနံ ဟာပေတီတိ ဧတ္ထ အနုသဒ္ဒေါ လောပေါတိ အာဟ ‘‘အနုဿာဝနံ န ကရောတီ’’တိ။ ‘‘သာဝနံ ဟာပေတီ’’တိ ဧတ္ထ န ကေဝလံ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ အနုဿာဝနံ အကရောန္တောယေဝ သာဝနံ ဟာပေတိ နာမ၊ အထ ခေါ အနုဿာဝနာယ ဒုရုတ္တဆဍ္ဍနမ္ပိ ဟာပေတိယေဝ နာမာတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ယောပီ’’တိအာဒိ။ ‘‘သကိမေဝ ဝါ ဒွိက္ခတ္တုံ ဝါ’’တိ ဣမိနာ တိက္ခတ္တုံ အပရိပူရေန္တောယေဝ သာဝနံ ဟာပေတိ နာမာတိ ဒဿေတိ။ ဣမဿ ဝစနဿ သာမတ္ထိယတော ဉတ္တိဒုတိယကမ္မေ ဧကက္ခတ္တုတော၊ ဉတ္တိစတုတ္ထကမ္မေ ¶ တိက္ခတ္တုတော အတိရေကံ ကမ္မဝါစံ ကရောန္တော န ဟာပေတီတိ ဉာယတိ။

‘‘ဆဍ္ဍေတီ’’တိ ဧတ္ထ ဆဍ္ဍနဿ ပဒက္ခရာနံ ဂဠိတဘာဝေန ပါကဋတ္တာ တံ အဒဿေတွာ ‘‘ဒုရုတ္တံ ကရောတီ’’တိ ဧတ္ထ ဒုရုတ္တမေဝ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဒုရုတ္တံ ကရောတီတိ ဧတ္ထ ပနာ’’တိအာဒိ။ ကရောန္တေန ဘိက္ခုနာ ဥပလက္ခေတဗ္ဗောတိ သမ္ဗန္ဓော။

‘‘သိထိလ…ပေ… ပဘေဒေါ’’တိ ယွာယံ ဗျဉ္ဇနပ္ပဘေဒေါ ဝုတ္တော၊ အယံ ဗျဉ္ဇနပ္ပဘေဒေါတိ ယောဇနာ ¶ ။ ဂါထာယံ ဒသဓာတိ ဒသပ္ပကာရေန။ ဗျဉ္ဇနဗုဒ္ဓိယာတိ ဝဒ္ဓေတီတိ ဗုဒ္ဓိ၊ ဗျဉ္ဇနမေဝ အက္ခရမေဝ သိထိလာဒိဝသေန ဒသဓာ ဗုဒ္ဓိ ဗျဉ္ဇနဗုဒ္ဓိ၊ တာယ။ ဧတ္ထ ‘‘ဒသဓာ’’တိ ပဒေန ‘‘ဗျဉ္ဇနဗုဒ္ဓီ’’တိ သမာသပဒဿ အန္တရေ ဒသဓာသဒ္ဒဿ လောပံ ဒဿေတိ ‘‘ကမ္မဇံ ဧဝါ’’တိအာဒီသု (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၂။၄၅၀၊ ဝိသုဒ္ဓိ။ မဟာဋိ။ ၂။၄၅၀) ဝိယ။ ဧတ္ထ ဟိ ဧဝသဒ္ဒေန ကမ္မေန ဧဝ ဇာတံ ကမ္မဇန္တိ သမာသံ ကတွာ သမာသမဇ္ဈေ ဧဝသဒ္ဒလောပံ ဒဿေတိ။ ပဘေဒေါတိ ဝိသေသော။ အယံ ပနေတ္ထ ယောဇနာ – သိထိလဉ္စ ဓနိတဉ္စ ဒီဃဉ္စ ရဿဉ္စ ဂရုကဉ္စ လဟုကဉ္စ နိဂ္ဂဟိတဉ္စ သမ္ဗန္ဓဉ္စ ဝဝတ္ထိတဉ္စ ဝိမုတ္တဉ္စာတိ ဒသဓာ ဗျဉ္ဇနဗုဒ္ဓိယာဝ ပဘေဒေါ ဝိသေသော ဉာတဗ္ဗောတိ။ ‘‘သိထိလ’’န္တိ အာဒီနိ ဒသ ပဒါနိ ‘‘အက္ခရံ ပဒံ ဗျဉ္ဇန’’န္တိ နပုံသကလိင်္ဂဝသေန ဝုတ္တပါဌံနိဿာယ ဝုတ္တာနီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

ဂါထာယ ဝိတ္ထာရံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဧတ္ထ ဟီ’’တိအာဒိ။ အဂါဠှေန ဝစီပယောဂေန ဝတ္တဗ္ဗံ အက္ခရံ သိထိလံ။ ဂါဠှေန ဝစီပယောဂေန ဝတ္တဗ္ဗံ အက္ခရံ ဓနိတံ။ တေသွေဝါတိ ပဉ္စသု ဧဝ ဝဂ္ဂေသု။ န ကေဝလံ ဒီဃမေဝ ဂရုကံ နာမ၊ အထ ခေါ သံယောဂပရမ္ပီတိ အာဟ ‘‘ယံ ဝါ’’တိအာဒိ။ ယံ အက္ခရံ သံယောဂပရံ ကတွာ ဝုစ္စတိ၊ တမ္ပိ ဂရုကံ နာမာတိ ယောဇနာ။ သံယောဂေါ ပရော ယဿ အက္ခရဿာတိ သံယောဂပရံ။ ‘‘သံယောဂပဒ’’န္တိပိ ပါဌော။ ယံ အသံယောဂပရံ ကတွာ ဝုစ္စတိ၊ တမ္ပိ လဟုကံ နာမာတိ ယောဇနာ။ ယံ သာနုနာသိကံ ကတွာ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ နိဂ္ဂဟိတံ နာမာတိ ယောဇနာ။ နိဂ္ဂဟေတွာတိ နိဂ္ဂဟိတံ နာမ အတ္ထတော ဌာနကရဏာနံ ¶ အဝိဿဇ္ဇနံ အမုဉ္စနန္တိ အာဟ ‘‘အဝိဿဇ္ဇေတွာ’’တိ။ ယံ သမ္ဗန္ဓိတွာ ဝုစ္စတိ၊ တံ သမ္ဗန္ဓံ နာမာတိ ယောဇနာ။ ယံ အသမ္ဗန္ဓံ ကတွာ ဝုစ္စတိ၊ တံ ဝဝတ္ထိတံ နာမာတိ ယောဇနာ။ ယံ အနိဂ္ဂဟေတွာ ဝုစ္စတိ၊ တံ ဝိမုတ္တံ နာမာတိ ယောဇနာ။ အနိဂ္ဂဟေတွာတိ အနိဂ္ဂဟံ နာမ အတ္ထတော ဝိဿဇ္ဇနန္တိ အာဟ ‘‘ဝိဿဇ္ဇေတွာ’’တိ။

ဧဝံ ဗျဉ္ဇနဗုဒ္ဓိဝိသေသံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ကမ္မဝါစာယ ဥစ္စာရဏဝိသေသံ ဝိတ္ထာရေန ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘တတ္ထာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ တတ္ထာတိ တာသု ဒသသု ဗျဉ္ဇနဗုဒ္ဓီသု။ တထာသဒ္ဒေန တကာရဿ ထကာရကရဏဉ္စ သိထိလဿ ဓနိတကရဏဉ္စ အတိဒိသတိ၊ တထာ ‘‘ပတ္တကလ္လံ ဧသာ ဉတ္တီ’’တိအာဒိဝစနဉ္စ သိထိလဿ ဓနိတကရဏံ နာမာတိ ယောဇနာ။

ဣတီတိ ဧဝံ။ သိထိလေ ကတ္တဗ္ဗေ ဓနိတံ ကရောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ စတ္တာရိ ဗျဉ္ဇနာနီတိ စတ္တာရိ အက္ခရာနိ။ ဗျဉ္ဇနသဒ္ဒေါ ဟိ ဣဓ အက္ခရဝါစကော။ စတဿန္နံ ဗျဉ္ဇနဗုဒ္ဓီနံ ကမ္မဒူသနံ ဒဿေတွာ ဣတရာသံ အဒူသနံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဣတရေသု ပနာ’’တိအာဒိ။ အနုက္ကမာဂတန္တိ ¶ အရိယေဟိ ဩတရိတွာ အနုက္ကမေန အာဂတံ။ ပဝေဏိန္တိ သန္တတိံ။ ဝိနာသေတွာ ဝုတ္တေ ကိံ ကမ္မဝါစာကောပေါ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘သစေ ပနာ’’တိအာဒိ။ န ကုပ္ပတီတိ န နဿတိ။ ကသ္မာ ပန ကမ္မဝါစာ န ကုပ္ပတိ၊ နနု ကမ္မံ ကောပေန္တီ ကမ္မဝါစာ ကုပ္ပတီတိ အာဟ ‘‘ဣမာနိ ဟီ’’တိအာဒိ။ ဟိ ယသ္မာ န ကောပေန္တိ၊ တသ္မာ ကမ္မဝါစာ န ကုပ္ပတီတိ ယောဇနာ။

ယံ ပန ဝစနံ သုတ္တန္တိကတ္ထေရာ ဝဒန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ကစ္စာယနာဒိသုတ္တန္တံ ကရောန္တီတိ သုတ္တန္တိကာ၊ ကစ္စာယနာဒယော၊ သုတ္တန္တိကာ စ တေ ထေရာ စေတိ သုတ္တန္တိကတ္ထေရာ။ န ဝဋ္ဋတီတိ အက္ခရဝိကာရော န ဝဋ္ဋတိ။ ဝိနယဓရေန ကမ္မဝါစာ ကာတဗ္ဗာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ယထာပါဠိယာတိ ဘဂဝတာ ယထာဝုတ္တာယ ပါဠိယာ။ ဗျဉ္ဇနနိရုတ္တိယာတိ ဗျဉ္ဇနနိရုတ္တိယံ။ ဣတရထာတိ ဝုတ္တဒေါသပရိဟရဏတော အညေန ပကာရေန။

အကာလေ ¶ ဝါ သာဝေတီတိ ဧတ္ထ အကာလော နာမ အနောကာသောတိ အာဟ ‘‘အနောကာသေ’’တိ။ အနောကာသော နာမ ဉတ္တိအနုဿာဝနာနံ ပုဗ္ဗာပရဝိတထန္တိ အာဟ ‘‘ဉတ္တိံ အဋ္ဌပေတွာ’’တိအာဒိ။ ပဌမံယေဝ ဉတ္တိံ အဋ္ဌပေတွာ ပဌမံယေဝ အနုဿာဝနကမ္မံ ကတွာတိ ယောဇနာ။ ‘‘ပဌမံယေဝါ’’တိ ဟိ ပဒံ ပုဗ္ဗာပရာပေက္ခံ။ ဣတီတိအာဒိ နိဂမနံ။

၄၈၆။ ယာ ဧကဝီသတိ ဘိက္ခူ န ဂဏှာတိ၊ အယံ အတိခုဒ္ဒကသီမာ နာမာတိ ယောဇနာ။ ဧကဝီသတိ ဘိက္ခူတိ အဗ္ဘာနကမ္မေ ကမ္မာရဟေန သဒ္ဓိံ ဧကဝီသတိ ဘိက္ခူ။ ယတ္ထ သီမာယံ နိသီဒိတုံ န သက္ကောန္တိ၊ အယံ အတိခုဒ္ဒကသီမာ နာမာတိ ယောဇနာ။ နိသီဒိတုန္တိ အညမညဿ ဟတ္ထပါသံ အဝိဇဟိတွာ ပရိမဏ္ဍလာကာရေန နိသီဒိတုံ။ တတ္ထာတိ အတိခုဒ္ဒကေ။ ဧတ္ထာတိ သေသသီမာသု။ ယာ သမ္မတာ ဟောတိ၊ အယံ အတိမဟတီ နာမာတိ ယောဇနာ။ ကေသဂ္ဂမတ္တေနာပီတိ ပိသဒ္ဒေါ တတော အတိရေကေန ပန ပဂေဝါတိ ဒဿေတိ။ အဃဋိတံ အသမ္ဗန္ဓံ နိမိတ္တံ ဣမိဿာတိ အဃဋိတနိမိတ္တာ။ ခဏ္ဍနိမိတ္တဘာဝံ အခဏ္ဍနိမိတ္တဒဿနေန ပါကဋံ ကရောန္တော အာဟ ‘‘ပုရတ္ထိမာယာ’’တိအာဒိ။ ပုဗ္ဗကိတ္တိတန္တိ ပဌမကိတ္တိတံ။ တတ္ထေဝါတိ ဥတ္တရာယ ဧဝ ဒိသာယ။ အပရာပီတိ ပိသဒ္ဒေါ ဒုတိယတ္ထသမ္ပိဏ္ဍနတ္ထော။ ယာ သမ္မတာ ဟောတိ၊ ခဏ္ဍနိမိတ္တာ နာမာတိ ယောဇနာ။ အနိမိတ္တုပဂန္တိ ယထာဘူတကထနဝိသေသနမေဝ၊ န ဗျဝစ္ဆေဒဝိသေသနံ တစသာရာဒိဂ္ဂဟဏေန အနိမိတ္တုပဂဘာဝဿ ပါကဋတ္တာ။ အန္တရာတိ မဇ္ဈေ။ ယာ သမ္မတာ ဟောတိ၊ သာ ဆာယာနိမိတ္တာ နာမ၊ အနိမိတ္တာ နာမာတိ ယောဇနာ။

ဗဟိ ဌိတော ဟုတွာ သမ္မန္နတီတိ ယောဇနာ။ နိမိတ္တာနိ ပန ဗဟိ ဌတွာပိ ကိတ္တေတုံ ဝဋ္ဋတိ ¶ ။ ဧဝံ သမ္မတာပီတိ ပိသဒ္ဒေါ အသမ္မတာ ပန ပဂေဝါတိ ဒဿေတိ။ သီမာယ သီမန္တိ ပဒါနံ သမ္ဗန္ဓာပေက္ခတ္တာ၊ တဿ စ အသမာနဘာဝတော တေသံ ဝိသုံ ဝိသုံ သမ္ဗန္ဓံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အတ္တနော သီမာယ ပရေသံ သီမ’’န္တိ။ သမ္ဘိန္ဒတီတိ သမ္ဗန္ဓံ ကရောတိ။ ဧတ္ထ ဟိ ဘိဒိဓာတု ဒွိဓာကရဏတ္ထဝါစကော၊ ဓာတွတ္ထဗာဓကေန သံတျူပသဂ္ဂေန သမ္ဗန္ဓဝါစကော ¶ ဟောတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ တတ္ထာတိ တာသု ဒွီသု သီမာသု။ ဣတီတိ ဧဝံ။ တာသူတိ သီမာသု။

၄၈၇-၈။ ယမ္ပိ ကမ္မပ္ပတ္တဆန္ဒာရဟလက္ခဏန္တိ ယောဇနာ။ တတ္ထာတိ တဿံ ပရိသတော ကမ္မဝိပတ္တိယံ။ တမ္ပီတိ ကမ္မပ္ပတ္တဆန္ဒာရဟလက္ခဏမ္ပိ၊ ဝုတ္တမေဝါတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထာတိ ‘‘စတ္တာရော ဘိက္ခူ ပကတတ္တာ ကမ္မပ္ပတ္တာ’’တိ ပါဌေ။ အနုက္ခိတ္တာတိ သင်္ဃေန ဥက္ခေပနီယကမ္မဿ အကတတ္တာ အနုက္ခိတ္တာ။ ပရိသုဒ္ဓသီလာတိ ပါရာဇိကံ အနဇ္ဈာပန္နတ္တာ ပရိသုဒ္ဓသီလာ။ ဣမေဟိ ပဒေဟိ ပကတိ အတ္တာ သဘာဝေါ ဧတေသန္တိ ပကတတ္တာတိ အတ္ထံ ဒဿေတိ။ ‘‘ကမ္မဿ အရဟာ’’တိ ဣမိနာ ‘‘ကမ္မပ္ပတ္တာ’’တိ ပဒဿ ဆဋ္ဌီသမာသဉ္စ ပတ္တသဒ္ဒဿ အရဟအနုစ္ဆဝိကတ္ထဘာဝဉ္စ ဒဿေတိ။ တေဟီတိ စတူဟိ ပကတတ္တေဟိ။ ဧတီတိ အာဂစ္ဆတိ။ အဝသေသာတိ စတူဟိ ပကတတ္တေဟိ အဝသေသာ။ ယဿ ပနာတိ ပုဂ္ဂလဿ ပန။ ကမ္မာရဟောတိ ကမ္မဿ အရဟော။

၄၈၉။ ဧတ္ထာတိ ပဏ္ဍကာဒီနံ အဝတ္ထုဘာဝဒဿနဋ္ဌာနေ။

အပလောကနကမ္မကထာ

၄၉၅-၆။ တတ္ထာတိ စတူသု ကမ္မေသု။ ဧတ္ထာတိ ဩသာရဏာဒိပါဌေ။ ပဒသိလိဋ္ဌတာယာတိ လောကေ ပဒါနံ သိလိဋ္ဌဘာဝတော။ တတ္ထာတိ ဩသာရဏာဒီသု ပဉ္စသု။ ကဏ္ဋကသာမဏေရဿ ယာ သာ ဒဏ္ဍကမ္မနာသနာ အတ္ထိ၊ သာ နိဿာရဏာတိ ယောဇနာ။ ‘‘မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကော ဟောတီ’’တိ ဝတွာ တမေဝတ္ထံ ဒဿေတုံ ‘‘အန္တဂ္ဂါဟိကာယ ဒိဋ္ဌိယာ သမန္နာဂတော’’တိ ဝုတ္တံ။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ ဟိ လိင်္ဂနာသနာယ ကာရဏံ ဟောတိ။ သောတိ သာမဏေရော၊ ‘‘နိဿဇ္ဇာပေတဗ္ဗော’’တိ ပဒေ ကာရိတကမ္မံ၊ ဝုတ္တကမ္မံ ဝါ။ တံ လဒ္ဓိန္တိ ဓာတုကမ္မံ၊ အဝုတ္တကမ္မံ ဝါ။ ကိန္တိ ကာတဗ္ဗန္တိ အာဟ ‘‘ဧဝဉ္စ ပန ကမ္မံ ကာတဗ္ဗ’’န္တိ။

ကာတဗ္ဗာကာရံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘သင်္ဃံ ဘန္တေ’’တိအာဒိ။ ယံ သဟသေယျံ လဘန္တီတိ ယောဇနာ။ တဿာတိ သဟသေယျဿ။ အလာဘာယာတိ ¶ အလာဘတ္ထာယ။ ‘‘စရ ပိရေ ဝိနဿာ’’တိ ဣမိနာ နိဿာရဏာကာရံ ဒဿေတိ။ အတ္ထော ပနဿ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တောယေဝ။

သောတိ ¶ သမဏေရော၊ ဩသာရေတဗ္ဗောတိ သမ္ဗန္ဓော။

သွာယန္တိ သော အယံ သာမဏေရော၊ အစ္စယံ ဒေသေတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ သောရတောတိ သုန္ဒရလဒ္ဓိယံ ရတော၊ ဒုလဒ္ဓိတော ဝါ သုဋ္ဌု ဩရတော။ ယထာ ပုရေတိ ယထာ ပုဗ္ဗေ ရုစ္စတိ၊ တထာတိ ယောဇနာ။ ကာယသမ္ဘောဂသာမဂ္ဂိဒါနန္တိ ကာယေန စ သမ္ဘောဂေန စ သာမဂ္ဂိယာ ဒါနံ။

ဧဝန္တိအာဒိ နိဂမနံ။ ယသ္မာ ပန ဗြဟ္မဒဏ္ဍော ပဉ္စသတိကက္ခန္ဓကေ (စူဠဝ။ ၄၄၅) ဆန္နဿေဝ ပညတ္တော၊ တသ္မာ တဿေဝ ဒါတဗ္ဗောတိ အာဟ ‘‘န ကေဝလ’’န္တိအာဒိ။ ဧသာတိ ဗြဟ္မဒဏ္ဍော၊ အညောပိ ယော ဘိက္ခု ဝိဟရတိ၊ တဿပိ ဒါတဗ္ဗောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ကိန္တိ ဒါတဗ္ဗောတိ အာဟ ‘‘ဧဝဉ္စ ပန ဒါတဗ္ဗော’’တိ။ ဒါတဗ္ဗာကာရံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘သင်္ဃမဇ္ဈေ’’တိအာဒိ။

ယံ ဝစနံ ဣစ္ဆေယျ၊ တံ ဝစနန္တိ ယောဇနာ။ ခမာပေန္တဿာတိ သင်္ဃံ ခမာပေန္တဿ တဿ ဘိက္ခုဿာတိ ယောဇနာ။

ပဋိသင်္ခါတိ ပဋိသင်္ခါယ၊ ဉာဏေန ပစ္စဝေက္ခိတွာတိ အတ္ထော။

ယန္တိ အဝန္ဒိယကမ္မံ၊ အနုညာတန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ကေန အနုညာတန္တိ အာဟ ‘‘ဘဂဝတာ’’တိ။ ကိသ္မိံ ခန္ဓကေ အနုညာတန္တိ အာဟ ‘‘ဘိက္ခုနိက္ခန္ဓကေ’’တိ။ ကေသု ဝတ္ထူသု အနုညာတန္တိ အာဟ ‘‘တေန ခေါ ပန…ပေ… ဣမေသု ဝတ္ထူသူ’’တိ (စူဠဝ။ ၄၁၁)။ ကိံ ကတွာ အနုညာတန္တိ အာဟ ‘‘ဒုက္ကဋံ ပညပေတွာ’’တိ။ ကိန္တိ အနုညာတန္တိ အာဟ ‘‘အနုဇာနာမိ…ပေ… ကာတဗ္ဗော’’တိ။ တဿာတိ အဝန္ဒိယဿ။ ‘‘န ဩသာရဏာဒီနီ’’တိ ဣမိနာ ဧဝသဒ္ဒဿ ဆဍ္ဍေတဗ္ဗတ္ထံ ဒဿေတိ။ တဿာတိ ကမ္မလက္ခဏဘူတဿ အဝန္ဒိယဿ။ တတ္ထေဝါတိ ဘိက္ခုနိက္ခန္ဓကေယေဝ။ နန္တိ ကမ္မလက္ခဏံ။ ဣဓာပီတိ ပရိဝါရေ ကမ္မဝဂ္ဂေပိ။

အပါသာဒိကန္တိ အပသာဒါဝဟံ၊ အပသာဒဇနကံ ဝါ။

တတောတိ ¶ အဝန္ဒိယကရဏတော။ ဣမန္တိ ဘိက္ခုံ။ ဝန္ဒိယန္တိ ဝန္ဒိတဗ္ဗံ၊ ဝန္ဒနံ ဝါ။

ဧတ္ထာတိ အပလောကနကမ္မေ၊ ဘိက္ခုနိသင်္ဃမူလကံ ကတွာ ပညတ္တန္တိ ယောဇနာ။ ဘိက္ခုသင်္ဃဿာပီတိ ပိသဒ္ဒေါ န ဘိက္ခုနိသင်္ဃဿေဝါတိ ဒဿေတိ။ ပနသဒ္ဒေါ သမ္ဘာဝနတ္ထော၊ တထာ ဘိက္ခုနိသင်္ဃမူလကံ ¶ ပညတ္တမ္ပီတိ အတ္ထော၊ လဘိတဗ္ဗဘာဝံ ဝိတ္ထာရေန ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ယံ ဟီ’’တိအာဒိ။ ယံ အပလောကနကမ္မံ ကရောတီတိ ယောဇနာ။ အပ္ပမတ္တကဝိဿဇ္ဇကေန ပန ဒါတဗ္ဗာနီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တေသန္တိ သူစိအာဒီနံ။ သောယေဝါတိ အပ္ပမတ္တကဝိဿဇ္ဇကောယေဝ။ တတောတိ အပ္ပမတ္တကတော။ တတ္ထာတိ သေနာသနက္ခန္ဓကဝဏ္ဏနာယံ (စူဠဝ။ အဋ္ဌ။ ၃၂၁)။ ဝုတ္တပ္ပကာရံ ဂိလာနဘေသဇ္ဇမ္ပီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ယောပိ စာတိ ဘိက္ခုပိ စ ဟောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တဿ ဒါတဗ္ဗာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတြုပ္ပာဒတောတိ တသ္မိံ မဟာဝါသေ ဥပ္ပာဒပစ္စယတော၊ ဂဟေတွာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ပေသလဿာ’’တိအာဒိနာ ဒုဿီလာဒီနံ ဒါတုံ န ဝဋ္ဋတီတိ ဒဿေတိ။

ဇဂ္ဂါပေတုံ ဝဋ္ဋတီတိ ဧတ္ထ အပုစ္ဆိတွာ ဇဂ္ဂါပေတုံ ဝဋ္ဋတီတိ အာဟ ‘‘အယံ ဘိက္ခူ’’တိအာဒိ။ ဩဒိဿာတိ ဥဒ္ဒိသိတွာ။

အာသနဃရံ ဝါတိ ပဋိမာဃရံ ဝါ၊ ကာရကော မနုဿောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဥပနိက္ခေပတော ဂဟေတွာတိ သမ္ဗန္ဓော။ သင်္ဃိကေနပီတိ ပိသဒ္ဒေါ န ကေဝလံ စေတိယဿ ဥပနိက္ခေပေနေဝ၊ အထ ခေါ သင်္ဃိကေနပီတိ ဒဿေတိ။

ယာပနမတ္တံ အလဘန္တေဟိ ကရောန္တေဟီတိ ယောဇနာ၊ ပရိဘုဉ္ဇန္တေဟိ ဟုတွာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဝတ္တံ ကရောမာ’’တိအာဒိနာ ‘‘ယာပနမတ္တ’’န္တိ ပဒဿ အတ္ထံ ဒဿေတိ။ ဝိဟာရေ ရောပိတာ ယေ ဖလရုက္ခာတိ ယောဇနာ။ ယေသန္တိ ရုက္ခာနံ။ တေသူတိ ရုက္ခေသု။ ယေ ပနာတိ ရုက္ခာ ပန၊ အပရိဂ္ဂဟိတာ ဟောန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တံ ပနာတိ အပလောကနကမ္မံ ပန။ သလာကံ ဂဏှန္တိ ဧတ္ထာတိ သလာကဂ္ဂံ၊ ဌာနံ။ ‘‘ယာဂဂ္ဂဘတ္တဂ္ဂ’’ဣတိ ဧတ္ထာပိ ¶ ဧသေဝ နယော။ ဥပေါသထဂ္ဂေတိ ဥပေါသထဿ ဂဟဏဋ္ဌာနေ၊ ဥပေါသထဂေဟေတိ အတ္ထော။ တတ္ထာတိ ဥပေါသထဂ္ဂေ။ တန္တိ အပလောကနကမ္မံ။

ယံ မူလတစပတ္တအင်္ကုရပုပ္ဖဖလခါဒနီယာဒီတိ ယောဇနာ။ အန္တောသီမာယာတိ အန္တော ဥပစာရသီမာယ။

သုကတမေဝါတိ သင်္ဃေန ကတမေဝ။ ဥပေါသထဒိဝသေတိ နိဒဿနမတ္တံ ယသ္မိံ ကသ္မိံစိ ဒိဝသေပိ ကတတ္တာ။

ဖလဝါရေနာတိ ရုက္ခာနံ ဖလဂဟဏဝါရေန။ ရုက္ခာ ဓရန္တီတိ ရုက္ခာ တိဋ္ဌန္တိ၊ သံဝိဇ္ဇန္တိ ဝါ ¶ ။ ယေဟီတိ ဘိက္ခူဟိ ရောပိတာ၊ ဟောန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ သာ ဧဝ ကတိကာတိ ပုဗ္ဗေ ကတာ သာ ဧဝ ကတိကာ၊ အညာ ကတိကာ န ကာတဗ္ဗာတိ အဓိပ္ပာယော။

အညသ္မိံ ဝိဟာရေတိ ရုက္ခာနံ ဌိတဝိဟာရတော အညသ္မိံ ဝိဟာရေ။ တေသန္တိ ရုက္ခာနံ၊ သာမီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ယေပီတိ ရုက္ခာပိ၊ ရောပိတာတိ သမ္ဗန္ဓော။ အညတော ဌာနတောတိ ယောဇနာ။ တေသူတိ ရုက္ခေသု။ ဧတ္ထာတိ ဝိဟာရေ။ တေဟိ ပနာတိ ပရိဝေဏသာမိကေဟိ ဘိက္ခူဟိ ပန။ ဒသဘာဂန္တိ ဒသမဘာဂံ။ ‘‘ဧသေဝ နယော’’တိ ဣမိနာ ဒသဘာဂံ ဒတွာတိ အတ္ထံ အတိဒိသတိ။

သမ္ဘာဝနီယဘိက္ခုနောတိ သီလသုတာဒီဟိ သမ္ဘာဝနီယဿ ဘိက္ခုနော။ တတ္ထာတိ ပေါရာဏဝိဟာရေ။ မူလေတိ ပုဗ္ဗေ၊ အာဒိကာလေတိ အတ္ထော။ နိက္ကုက္ကုစ္စေနာတိ ‘‘အဘာဇိတမိဒ’’န္တိ ကုက္ကုစ္စဝိရဟေန။ ခိယျနမတ္တမေဝ တန္တိ တံ ခိယျနံ ခိယျနမတ္တမေဝ၊ န သာမဏေရာနံ ခိယျနံ ရုဟတီတိ အတ္ထော။

ပနသရုက္ခန္တိ ကဏ္ဋကီဖလရုက္ခံ။ အယံ သာမီစီတိ အယံ ဘာဇေတွာ ခါဒနံ အနုဓမ္မတာ။ ခါယိတန္တိ ခါဒိတံ။ ဒွိန္နံ တိဏ္ဏံ ကတိကပဋိပ္ပဿမ္ဘနံ နယေန ဉာတုံ သက္ကုဏေယျတ္တာ တံ အဒဿေတွာ ဧကဿေဝ ကတိကပဋိပ္ပဿမ္ဘနံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဧကဘိက္ခုကေ ပနာ’’တိအာဒိ။ ပုရိမကတိကာတိ ‘‘ယထာသုခံ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ရုစ္စတီ’’တိ (ပရိ။ အဋ္ဌ။ ၄၉၅-၄၉၆) ပုရေ ကတာ ကတိကာ။ တေသန္တိ ¶ သာမဏေရာနံ၊ ဖာတိကမ္မန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဘာဇေတွာတိ သာမဏေရာနံ ဘာဇေတွာ။ ဣမိနာ သာမဏေရာနံ ဖာတိကမ္မံ န ဒါတဗ္ဗမ္ပိ ဘာဂံ ဘာဇေတဗ္ဗန္တိ ဒဿေတိ။

သာမန္တဂါမေဟီတိ အာသန္နဂါမေဟိ၊ အာဂန္တွာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧကံ အမ္ဗံ ဧကံ လဗုဇန္တိ ယောဇနာ။ အဒိယျမာနေ ဒေါသေ ဒဿိတေ ဒိယျမာနေ အာနိသံသမ္ပိ အတ္ထတော ဉာတဗ္ဗန္တိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘အဒိယျမာနေ ဟီ’’တိအာဒိ။

ဂဏှန္တာနံ မနုဿာနန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ တတောတိ ကတိကဝတ္တဋ္ဌပနတော။ န ဝတ္တဗ္ဗာတိ ဖလဒါနကုလဒူသကတ္တာ န ဝတ္တဗ္ဗာ။ ကိန္တိ အာစိက္ခိတဗ္ဗန္တိ အာဟ ‘‘နာဠိကေရာဒီနီ’’တိအာဒိ။ အနုဝိစရိတွာတိ ပဒါနမနုက္ကမေန ဝိစရိတွာ။ ဥပဍ္ဎဘာဂေါတိ ဘိက္ခူနံ လဒ္ဓဘာဂတော ဥပဍ္ဎော ဘာဂေါ။ အပလောကေတွာတိ သင်္ဃံ အာပုစ္ဆိတွာ။

မဂ္ဂဂမိယသတ္ထဝါဟောတိ မဂ္ဂံ ဂမိကော သတ္ထဝါဟော။ သောတိ ဗလက္ကာရေန ဂဟေတွာ ခါဒန္တော။ ဆာယာဒီနန္တိအာဒိသဒ္ဒေန ¶ အာရာမဝနာနိ သင်္ဂဟေတဗ္ဗာနိ။ သစေ အတ္ထီတိ သစေ အတ္ထော အတ္ထိ။ ဖလဘရိတာတိ ဖလေန ပရိပုဏ္ဏာ။ ‘‘ဖလဘာရိတာ’’တိပိ ပါဌော။ ဖလသင်္ခါတေန ဘာရေန သမန္နာဂတာတိ အတ္ထော။ အပစ္စာသီသန္တေနာတိ တေသံ သန္တိကာ ဒါနပဋိဒါနံ အပစ္စာသီသန္တေန။ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တမေဝါတိ ပုဗ္ဗေ သင်္ဃိကဋ္ဌာနေ ‘‘ကုဒ္ဓါ ဟိ သော’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တမေဝ။ ဧတ္ထာတိ ပုဂ္ဂလိကဋ္ဌာနေ။

တန္တိ ဖလာရာမံ။ သောတိ ပဋိဗလော ဘိက္ခု။ ဘာရိယံ ကမ္မန္တိ ဇဂ္ဂနကမ္မံ ဘာရိယံ။ ဧတ္တကေနာတိ တတိယဘာဂဥပဍ္ဎဘာဂမတ္တေန။ သဗ္ဗံ ဖလာရာမန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ မူလဘာဂန္တိ ပဌမဘာဂံ။ ‘‘ဒသဘာဂမတ္တ’’န္တိ ဣမိနာ တဒတ္ထံ ဒဿေတိ။ ဒတွာတိ သင်္ဃဿ ဒတွာ။ သောတိ ဘိက္ခု။ အကတာဝါသန္တိ ပုဗ္ဗေ အကတံ နဝံ သေနာသနံ။ အာရာမန္တိ သင်္ဃဿ အာရာမံ။ တေဟိပီတိ နိဿိတကေဟိပိ။ ပိသဒ္ဒေါ အာစရိယံ အပေက္ခတိ။ တေသန္တိ နိဿိတကာနံ။ ဇဂ္ဂိတကာလေတိ ဇဂ္ဂိတာနံ ရုက္ခာနံ ပုပ္ဖဖလဘရိတကာလေ။ ဇဂ္ဂနကာလေတိ ဇဂ္ဂနမတ္တကာလေ၊ ဇဂ္ဂနမတ္တမေဝ၊ န ဇဂ္ဂနကာရဏာ ¶ ကိဉ္စိ ပုပ္ဖံ ဝါ ဖလံ ဝါ ဟောတိ၊ တသ္မိံ ကာလေတိ အတ္ထော။ ‘‘ဗဟု’’န္တိအာဒိနာ ဝါရေတဗ္ဗာကာရံ ဒဿေတိ။

ဖာတိကမ္မေန ဇဂ္ဂန္တော န အတ္ထီတိ ယောဇနာ။ အနာပုစ္ဆိတွာဝါတိ သင်္ဃံ အနပလောကေတွာဝ။ ဣတီတိ ဧဝံ။

ဉတ္တိကမ္မဋ္ဌာနဘေဒေ ပန ဧဝံ ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ ဩသာရေတိ သင်္ဃမဇ္ဈံ ပဝေသေတိ ဣမာယ ဉတ္တိယာတိ ဩသာရဏာ။

နိဿာရိယတိ သင်္ဃတော ဗဟိ ကရိယတိ ဣမာယာတိ နိဿာရဏာ။ ဉတ္တိ ဥပေါသထော နာမာတိ ဣဒံ ကာရဏူပစာရဝသေန ဝုတ္တံ။ တေနာဟ ‘‘ဥပေါသထကမ္မဝသေန ဌပိတာ’’တိ။ ဧသေဝ နယော ဉတ္တိပဝါရဏာ နာမာတိ ဧတ္ထာပိ။

အနုသာသေယျာတိအာဒိနာ ပဌမပုရိသဧယျဝိဘတ္တိဝသေန ဌပိတာ ဉတ္တိ အတ္တနာ ပရံ သမ္မနိတုံ ဌပိတာ ဉတ္တိ နာမ။ အနုသာသေယျန္တိအာဒိနာ ဥတ္တမပုရိသဧယျံဝိဘတ္တိဝသေန ဌပိတာ ဉတ္တိ အတ္တနာဝ အတ္တာနံ သမ္မနိတုံ ဌပိတာ ဉတ္တိ နာမ။ အတ္တနာဝ အတ္တာ ဝါ ပရော ဝါ သမ္မနိယတိ ဣမာယ ဉတ္တိယာတိ သမ္မုတိ။ နိဿဋ္ဌပတ္တစီဝရာဒီနိ ဒီယန္တိ အနေနာတိ ဒါနံ၊ ဉတ္တိ။ ဝစ္စံ အနပေက္ခိတွာ ဝါစကဿ နိယတနပုံသကလိင်္ဂတ္တာ နပုံသကလိင်္ဂဝသေန ဝုတ္တံ။

အာပတ္တိ ¶ ပဋိဂ္ဂဏှိယတိ အနေနာတိ ပဋိဂ္ဂဟော။

ပဋိမုခံ ဥပရိ ကဍ္ဎိယတိ ဣမာယာတိ ပစ္စုက္ကဍ္ဎနာ။

ကမ္မမေဝါတိ လက္ခိယတိ အနေနာတိ ကမ္မလက္ခဏံ။

‘‘တထာ’’တိ ပဒေန ‘‘ကမ္မလက္ခဏံ နာမာ’’တိ ပဒံ အတိဒိသတိ။ တတောတိ သဗ္ဗသင်္ဂါဟိကဉတ္တိတော။ ပရာ ဒွေ ဉတ္တိယော ကမ္မလက္ခဏံ နာမာတိ ယောဇနာ။ ဣတီတိအာဒိ နိဂမနံ။

ဉတ္တိဒုတိယကမ္မဋ္ဌာနဘေဒေ ဩသာရဏာဒီနံ ဝိသေသံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဝဍ္ဎဿ လိစ္ဆဝိနော’’တိအာဒိ။ သီမာသမ္မုတိ စာတိအာဒိနာ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။

ယာ ¶ ပန ဒွေ ဉတ္တိဒုတိယကမ္မဝါစာ ဝုတ္တာတိ ယောဇနာ။ ဣတီတိအာဒိ နိဂမနံ။

ဉတ္တိစတုတ္ထကမ္မဋ္ဌာနဘေဒေ ယောဇနာနယော ပါကဋောယေဝ။

၄၉၇။ စတုဝဂ္ဂကရဏေ ကမ္မေတိအာဒိကာယ ဒေသနာယ သမ္ဗန္ဓံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဣတိ ကမ္မာနိ စာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ဣတီတိ ဧဝံ ဒဿေတွာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တဿတ္ထောတိ တဿ ‘‘စတုဝဂ္ဂကရဏေ ကမ္မေ’’တိအာဒိဝစနဿ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ သမ္ဗန္ဓော။

ဣတိ ကမ္မဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။

အတ္ထဝသဝဂ္ဂါဒိဝဏ္ဏနာ

၄၉၈။ ဧဝံ ကမ္မဝဂ္ဂဝဏ္ဏနံ ဒဿေတွာ တဿာနန္တရေ ဝုတ္တာယ ‘‘ဒွေ အတ္ထဝသေ ပဋိစ္စာ’’တိအာဒိကာယ ဒေသနာယ အနုသန္ဓိံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဣဒါနီ’’တိအာဒိ၊ ဣဒါနိ အာရဒ္ဓန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ယာနိ တာနိ သိက္ခာပဒါနီတိ ယောဇနာ။ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကဝေရာနန္တိ ဒိဋ္ဌဓမ္မေ ပဝတ္တတ္တာ စ ဝိရမိတဗ္ဗတ္တာ စ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကာနံ ဝေရာနံ။ သံဝရာယာတိ ဧတ္ထ သံပုဗ္ဗော ဝရဓာတု ပိဒဟနတ္ထော၊ အာယသဒ္ဒေါ စ တဒတ္ထောတိ အာဟ ‘‘ပိဒဟနတ္ထာယာ’’တိ။ ဝိပါကဒုက္ခသင်္ခါတာနန္တိ ပါဏာတိပါတာဒီနံ ¶ ဝိပါကဘူတာနံ ဒုက္ခသင်္ခါတာနံ။ သမ္ပရာယိကာနန္တိ သမ္ပရာယေ ပဝတ္တာနံ။ ဣဓာတိ ဣမသ္မိံ သိက္ခာပဒပညတ္တာနိသံသဋ္ဌာနေ။ ‘‘ဝဇ္ဇနီယဘာဝတော’’တိ ဣမိနာ ဝဇ္ဇေတဗ္ဗာနီတိ ဝဇ္ဇာနီတိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ ဘာယန္တိ ဧတေဟီတိ ဘယာနိ။ အက္ခမဋ္ဌေနာတိ အသဟဏီယဋ္ဌေန။ ‘‘အကုသလာနီတိ ဝုစ္စန္တီ’’တိ ဣမိနာ ဝိပါကဒုက္ခာနိ ဖလူပစာရေန အကုသလာနိ နာမာတိ ဒဿေတိ။ ဂဏဗန္ဓဘေဒနတ္ထာယ သိက္ခာပဒံ ပညတ္တန္တိ ဧဝမေဝ ပါဌော။ ပေါတ္ထကေသု ပန ‘‘ဂဏဘောဇနသိက္ခာပဒံ ပညတ္တ’’န္တိ ပါဌော လိခိတော။ သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗသ္မိံ အတ္ထဝသဝဂ္ဂေ။ ယန္တိ ဝစနံ။ ဧတ္ထာတိ ဣမသ္မိံ ဝဂ္ဂေ။

ဣတိ အတ္ထဝသဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။

၄၉၉။ ဝတ္တေသု ဝတ္တမာနော ပုဂ္ဂလော ဩသာရီယတိ အနေနာတိ ဩသာရဏီယံ၊ ကမ္မံ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ယေန ကမ္မေန ဩသာရီယတိ၊ တံ ကမ္မံ ¶ ပညတ္တ’’န္တိ။ ‘‘ယေန ကမ္မေနာ’’တိအာဒိနာ ဘဏ္ဍနကာရကာဒယော နိဿာရီယန္တိ အနေန ကမ္မေနာတိ နိဿာရဏီယန္တိ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။

၅၀၀။ သတ္တာပတ္တိက္ခန္ဓာ ပညတ္တံ နာမာတိ သမ္ဗန္ဓော။ အန္တရာတိ ကကုသန္ဓာဒီနံ တိဏ္ဏံ ဗုဒ္ဓါနဉ္စ အမှာကံ ဘဂဝတော စ အန္တရေ။ ‘‘သိက္ခာပဒေ’’တိ ဣမိနာ ‘‘အပညတ္တေ’’တိ ပဒဿ အတ္ထံ ဒဿေတိ။ မက္ကဋီဝတ္ထုအာဒိဝိနီတကထာ အနုပညတ္တံ နာမာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘သိက္ခာပဒေ’’တိ ဣမိနာ ‘‘ပညတ္တေ’’တိ ပဒဿ အတ္ထံ ဒဿေတိ။ သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗသ္မိံ အာနိသံသဝဂ္ဂေ။

ဣတိ အာနိသံသဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။

၅၀၁။ သဗ္ဗသိက္ခာပဒါနံ သင်္ဂဟန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထာတိ ‘‘နဝ သင်္ဂဟာ’’တိအာဒိပါဌေ ဧဝမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဝတ္ထုနာ သင်္ဂဟော’’တိ ဣမိနာ ‘‘ဝတ္ထုသ္မိံ၊ ဝတ္ထူနံ သင်္ဂဟော’’တိ အတ္ထံ နိဝါရေတိ။ ဧတ္ထာတိ ‘‘ဝတ္ထုသင်္ဂဟော’’တိအာဒိပါဌေ။ ဟီတိ ဝိတ္ထာရော။ ယသ္မာ နတ္ထီတိ သမ္ဗန္ဓော။ သဗ္ဗာနီတိ သိက္ခာပဒါနိ။ ‘‘သင်္ဂဟိတာနီ’’တိ ဣမိနာ သင်္ဂဟိတဗ္ဗောတိ သင်္ဂဟောတိ နိဗ္ဗစနံ ဒဿေတိ။ ဧဝံ တာဝါတိအာဒိ နိဂမနံ။

ယသ္မာ ပန သင်္ဂဟိတာတိ သမ္ဗန္ဓော။

ဧဝမေတ္ထာတိအာဒိနာ ¶ ခန္ဓသမုဋ္ဌာနအဓိကရဏသမထေ သမ္ပိဏ္ဍေတွာ နိဂမနံ ဒဿေတိ။ ဧတ္ထာတိ သင်္ဂဟဝဂ္ဂေ။

ဣတိ သမန္တပါသာဒိကာယ ဝိနယသံဝဏ္ဏနာယ

နဝသင်္ဂဟိတဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။

နိဋ္ဌိတာတိ နိဋ္ဌံ နိပ္ဖတ္တိံ ဣတာ ဂတာတိ နိဋ္ဌိတာ၊ အထ ဝါ နိဋ္ဌေ နိပ္ဖတ္တိယံ ဣတာ ဌိတာတိ နိဋ္ဌိတာ။ စသဒ္ဒေါ အဝဓာရဏတ္ထော၊ နိဋ္ဌိတာ ဧဝါတိ ဟိ အတ္ထော။ အနုတ္တာနတ္ထပဒဝဏ္ဏနာတိ အနုတ္တာနာနံ အတ္ထဝန္တပဒါနံ၊ အတ္ထာနဉ္စ ပဒါနဉ္စ ဝဏ္ဏနာ။

ဣတိ ပရိဝါရဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။

နိဋ္ဌိတာ စ ပါစိတျာဒိဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာတိ။

ဇာဒိလဉ္ဆိတနာမေနနေကာနံ ¶ ဝါစိတော မယာ၊

ပရိဝါရဝိနယဿ၊ သမတ္တော ယောဇနာနယော။

နိဂမနကထာဝဏ္ဏနာ

ဧဝံ ဝိနယသံဝဏ္ဏနံ ကတွာ ဣဒါနိ တံ နိဂမေန္တော အာဟ ‘‘ဧတ္တာဝတာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ဧတ္တာဝတာတိ ဧတ္တကေန ‘‘ယော ကပ္ပကောဋီဟိပိ အပ္ပမေယျ’’န္တိအာဒိဝစနတော (ပါရာ။ အဋ္ဌ။ ၁။ဂန္ထာရမ္ဘကထာ) ပဋ္ဌာယ ‘‘နဝသင်္ဂဟိတဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ’’တိ ဝစနပရိယောသာနာနံ အက္ခရပဒဗျဉ္ဇနာနံ သမုဒါယဘူတေန ဝစနက္ကမေန၊ သမတ္တာတိ သမ္ဗန္ဓော။

ဥဘတောဝိဘင်္ဂခန္ဓကပရိဝါရဝိဘတ္တိဒေသနန္တိ ဥဘတောဝိဘင်္ဂေန စ ခန္ဓကေန စ ပရိဝါရေန စ ဝိဘဇိတဗ္ဗဒေသနံ ဝိနယပိဋကန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ နာထောတိ ဘိက္ခုဘိက္ခုနီနံ ဟိတပဋိပတ္တိံ ယာစနဋ္ဌေန စ ကိလေသာနံ ဥပတာပနဋ္ဌေန စ ဝေနေယျာနံ ဟိတသုခံ အာသီသနဋ္ဌေန စ စိတ္တိဿရိယဋ္ဌေန စ နာထော။ ဝေနေယျန္တိ ဝိနေတဗ္ဗဋ္ဌေန ဝေနေယျံ။ ဇိနောတိ ပဉ္စမာရာနံ ဇိတဋ္ဌေန ဇိနော။ အယံ ပနေတ္ထ ယောဇနာ – နာထော ဝေနေယျံ ဝိနေန္တော ဇိနော ဥဘတောဝိဘင်္ဂခန္ဓကပရိဝါရဝိဘတ္တိဒေသနံ ယံ ဝိနယပိဋကံ အာဟာတိ။

သမဓိကသတ္တဝီသတိသဟဿမတ္တေနာတိ သဟ အဓိကေန သတ္တသဟဿပ္ပမာဏေန စ ဝီသတိသဟဿပ္ပမာဏေန ¶ စ ဂန္ထေနာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တဿာတိ ဝိနယပိဋကဿ။ သမန္တပါသာဒိကာတိ သမန္တတော ပသာဒံ ဝဟိကာ၊ ဇနိကာ ဝါ။ တတြာယံ ယောဇနာ – တဿ သမဓိကသတ္တဝီသတိသဟဿမတ္တေန ဂန္ထေန သမန္တပါသာဒိကာ နာမ သံဝဏ္ဏနာ သမတ္တာတိ။

တတြိဒန္တိ တတြ ဣဒံ။ ‘‘တတြာ’’တိ ပဒံ ပုရိမဝစနာပေက္ခံ။ တတြ ‘‘သမန္တပါသာဒိကာ နာမာ’’တိ ဝစနေတိ ဟိ အတ္ထော။ သမန္တပါသာဒိကတ္တသ္မိန္တိ ပစ္စတ္တတ္ထေ စေတံ ဘုမ္မဝစနံ ဟောတိ ‘‘ဣဒမ္ပိ သီလသ္မိ’’န္တိအာဒီသု (ဒီ။ နိ။ ၁။၁၉၄ အာဒယော) ဝိယ၊ သမန္တပါသာဒိကတ္တန္တိ အတ္ထော။ အယံ ပနေတ္ထ ယောဇနာတတြ ‘‘သမန္တပါသာဒိကာ နာမာ’’တိ ဝစနေ သမန္တပါသာဒိကာယ ဣဒံ သမန္တပါသာဒိကတ္တံ ¶ ဟောတီတိ အယံ သမန္တပါသာဒိကဘာဝေါတိ အတ္ထော။

အာစရိယပရံပရတောတိအာဒီသု ဂါထာသု ဝုတ္တံ နဝဝိဓံ ဝိသေသနပဒံ ‘‘န ဒိဿတီ’’တိ ပဒေန သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။ သမ္ပဿတန္တိ သမ္မာ ပဿန္တာနံ ဝိညူနန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ယတောတိ ယသ္မာ၊ န ဒိဿတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧတ္ထာတိ သံဝဏ္ဏနာယံ။ သမန္တပါသာဒိကာတွေဝါတိ သမန္တပါသာဒိကာ ဣတိ ဧဝ နာမ။ ဝိနယဿာတိ ဝိနယပိဋကဿ။ ဝိနေယျဒမနကုသလေနာတိ ဝိနေယျာနံ ဒမနေ ဆေကေန။ လောကနာထေနာတိ လောကာနံ နာထေန။ လောကမနုကမ္ပမာနေနာတိ လောကံ အနုကမ္ပမာနေန။ အယဉှေတ္ထ ယောဇနာ – အာစရိယပရံပရတော…ပေ… ဝိဘင်္ဂနယဘေဒဒဿနတော သမ္ပဿတံ ဝိညူနံ ဧတ္ထ ကိဉ္စိ အပါသာဒိကံ ယတော န ဒိဿတိ၊ တသ္မာ ဝိနေယျဒမနကုသလေန လောကနာထေန လောကမနုကမ္ပမာနေန ဘဂဝတာ ဝုတ္တဿ ဝိနယဿ အယံ သမန္တပါသာဒိကာတွေဝ သံဝဏ္ဏနာ ပဝတ္တာတိ။

တိဿောပိ ဣမာ သီဟဠဋ္ဌကထာယော သုတွာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ကဿ သန္တိကေ သုတန္တိ အာဟ ‘‘ဗုဒ္ဓမိတ္တော…ပေ… သန္တိကေ’’တိ။ ‘‘ဗုဒ္ဓမိတ္တော’’တိ နာမေန ဝိဿုတဿ ယသဿိနော ဝိနယညုဿ ဓီရဿ ထေရဿ သန္တိကေ သုတွာတိ ယောဇနာ။ ‘‘သုတွာ’’တိ ပဒံ ‘‘အာရဒ္ဓါ’’တိ ပဒေ ပုဗ္ဗကာလကိရိယာဝိသေသနံ။

မဟာမေဃဝနုယျာနေ ဘူမိဘာဂေ ပတိဋ္ဌိတော သတ္ထု မဟာဗောဓိဝိဘူသိတော ယော မဟာဝိဟာရော အတ္ထီတိ ယောဇနာ။

တဿ မဟာဝိဟာရဿ ဒက္ခိဏေ ဒိသာဘာဂေ ပဓာနဃရံ ပဓာနဃရနာမကံ ဥတ္တမံ သုစိစာရိတ္တသီလေန ဘိက္ခုသင်္ဃေန သေဝိတံ ယံ ပရိဝေဏံ အတ္ထိ၊ တတ္ထ ကာရယီတိ ယောဇနာ။

ကောနာမော ¶ ကာရယီတိ အာဟ ‘‘ဥဠာရကုလသမ္ဘူတော…ပေ… ဝိဿုတော’’တိ။ တတ္ထ ဥဠာရကုလသမ္ဘူတော သင်္ဃုပဋ္ဌာယကော သဒါ အနာကုလာယ သဒ္ဓါယ ရတနတ္တယေ ပသန္နော ‘‘မဟာနိဂမသာမီ’’တိ ဝိဿုတော ဥပါသကော ကာရယီတိ သမ္ဗန္ဓော။

ကံ ¶ ကာရယီတိ အာဟ ‘‘စာရု…ပေ… သမ္ပန္နသလိလာသယ’’န္တိ။ တတ္ထ စာရုပါကာရသံစိတံ သောဘေန ပါကာရေန သုဋ္ဌု စိတံ စိနိတံ မနောရမံ သီတစ္ဆာယတရူပေတံ သီတစ္ဆာယေန ရုက္ခေန ဥပေတံ သမ္ပန္နသလိလာသယံ မဓုရဇလာဓာရံ ယံ ပါသာဒံ ကာရယီတိ ယောဇနာ။ မဟာနိဂမသာမိနော တတြ ပါသာဒေ ဝသတာမယာတိ သမ္ဗန္ဓော။

ကံ ဥဒ္ဒိသိတွာ ကီဒိသာ ကာ အာရဒ္ဓါတိ အာဟ ‘‘သုစိသီလသမာစာရံ…ပေ… ဝိနယဝဏ္ဏနာ’’တိ။ တတ္ထ သုစိသီလသမာစာရံ ဗုဒ္ဓသိရိဝှယံ ထေရံ ဥဒ္ဒိသိတွာ ဣဒ္ဓါ အတ္ထဝိနိစ္ဆယာဒီဟိ ပရိပုဏ္ဏာ ယာ ဝိနယဝဏ္ဏနာ အာရဒ္ဓါတိ ယောဇနာ။

ကိံနာမဿ ရညော ကတမေ သံဝစ္ဆရေ အာရဒ္ဓါ၊ ကိသ္မိံ ကာလေ ပရိနိဋ္ဌိတာတိ အာဟ ‘‘ပါလယန္တဿ…ပေ… ပရိနိဋ္ဌိတာ’’တိ။ တတ္ထ သကလံ လင်္ကာဒီပံ နိရဗ္ဗုဒံ ကတွာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ပါလယန္တဿ သိရိနိဝါသဿ သိရိပါလယသဿိနော ရညော ဇယသံဝစ္ဆရေတိ သမ္ဗန္ဓော။ သမဝီသတိမေ ခေမေ ဇယသံဝစ္ဆရေ အယံ ဝိနယသံဝဏ္ဏနာ အာရဒ္ဓါ၊ ဧကဝီသမှိ ရညော ဧကဝီသတိမေ သံဝစ္ဆရေ သမ္ပတ္တေ သတိ ပရိနိဋ္ဌိတာတိ ယောဇနာ။

ယထာ အတ္တနော သံဝဏ္ဏနာ နိရုပဒ္ဒဝါ သီဃံ နိဋ္ဌံ ဥပဂတာ၊ ဧဝံ လောကဿ ဓမ္မူပသံဟိတာ သီဃံ ဂစ္ဆန္တူတိ အာသီသံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဥပဒ္ဒဝါကုလေ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ဥပဒ္ဒဝါကုလေ ဥပဒ္ဒဝေဟိ အာကုလေ လောကေ သတ္တလောကေ နိရုပဒ္ဒဝတော ဥပဒ္ဒဝဝိရဟတော ယထာ အယံ ဝိနယသံဝဏ္ဏနာ ဧကသံဝစ္ဆရေနေဝ နိဋ္ဌံ ဥပါဂတာ၊ ဧဝံ သဗ္ဗဿ လောကဿ အာရဒ္ဓါ သဗ္ဗေပိ ဓမ္မူပသံဟိတာ အတ္ထာ နိရုပဒ္ဒဝါ သီဃံ နိဋ္ဌံ ဂစ္ဆန္တူတိ ယောဇနာ။

အတ္တနာ သမာစိတဿ ပုညဿ ဣစ္ဆိတတ္ထေ ပရိဏာမနံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘စိရဋ္ဌိတတ္ထံ ဓမ္မဿာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ဓမ္မဿ စိရဋ္ဌိတတ္ထံ ဣမံ ဝိနယသံဝဏ္ဏနံ ကရောန္တေန သဒ္ဓမ္မဗဟုမာနေန မယာ ယဉ္စ ပုညံ သမာစိတံ၊ သဗ္ဗဿ တဿ ပုညဿ အာနုဘာဝေန သဗ္ဗေပိ ပါဏိနော ဓမ္မရာဇဿ ဘဂဝတော သဒ္ဓမ္မရသသေဝိနော ဘဝန္တု။

သဒ္ဓမ္မော ¶ ¶ စိရံ တိဋ္ဌတု၊ ဒေဝေါ ကာလေ ဝဿံ ဝဿန္တော စိရံ ပဇံ သတ္တသမူဟံ တပ္ပေတု။ ရာဇာ ဓမ္မေန မေဒနိံ ရက္ခတူတိ ယောဇနာ။ ဣတိသဒ္ဒေါ ပရိသမာပနတ္ထော။ ဣတိ ပရိနိဋ္ဌံ သုဋ္ဌု အာပနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗန္တီတိ အတ္ထော။

သဒ္ဓါ စ ဗုဒ္ဓိ စ ဝီရိယဉ္စ သဒ္ဓါဗုဒ္ဓိဝီရိယာနိ၊ ဝိသုဒ္ဓါနိ စ တာနိ သဒ္ဓါဗုဒ္ဓိဝီရိယာနိ စေတိ ဝိသုဒ္ဓသဒ္ဓါဗုဒ္ဓိဝီရိယာနိ၊ ပရမာနိ စ တာနိ ဝိသုဒ္ဓသဒ္ဓါဗုဒ္ဓိဝီရိယာနိ စေတိ ပရမဝိသုဒ္ဓသဒ္ဓါဗုဒ္ဓိဝီရိယာနိ၊ တေဟိ ပရိမဏ္ဍိတော ပရမဝိသုဒ္ဓသဒ္ဓါဗုဒ္ဓိဝီရိယပဋိမဏ္ဍိတော၊ တေန၊ ထေရေနာတိ သမ္ဗန္ဓော။ သီလဉ္စ အာစာရော စ အဇ္ဇဝဉ္စ မဒ္ဒဝဉ္စ သီလာစာရဇ္ဇဝမဒ္ဒဝါနိ၊ တာနိ အာဒီနိ ယေသံ တေတိ သီလာစာရဇ္ဇဝမဒ္ဒဝါဒယော၊ အာဒိသဒ္ဒေန ခန္တိသောရစ္စာဒယော သင်္ဂဏှာတိ၊ တေယေဝ ဂုဏာတိ သီလာစာရဇ္ဇဝမဒ္ဒဝါဒိဂုဏာ၊ တေသံ သမုဒယောတိ သီလာစာရဇ္ဇဝမဒ္ဒဝါဒိဂုဏသမုဒယော၊ တေန သမုဒိတော သုဋ္ဌု ပါကဋောတိ သီလာစာရဇ္ဇဝမဒ္ဒဝါဒိဂုဏသမုဒယသမုဒိတော၊ တေန ထေရေနာတိ သမ္ဗန္ဓော။

သကသမယော စ သမယန္တရော စ သကသမယသမယန္တရာ၊ တေယေဝ ပန ဂဟနသဒိသတ္တာ ဂဟနန္တိ သကသမယသမယန္တရဂဟနံ၊ တဿ အဇ္ဈောဂါဟဏံ သကသမယသမယန္တရဂဟနဇ္ဈောဂါဟဏံ၊ တသ္မိံ သမတ္ထော သကသမယသမယန္တရဂဟနဇ္ဈောဂါဟဏသမတ္ထော။ တေန ထေရေနာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝိသေသေန အဉ္ဇတိ ပါကဋံ ကရောတီတိ ဝိယတ္တော၊ ပုဂ္ဂလော၊ ဝိယတ္တဿ ဣဒံ ဝေယျတ္တိယံ၊ သတိ။ ပညာ စ ဝေယျတ္တိယဉ္စ ပညာဝေယျတ္တိယံ၊ တေန သမန္နာဂတေနာတိ သမ္ဗန္ဓော။ သမန္နာဂတေန ထေရေနာတိ ယောဇနာ။

တီဏိ ပိဋကာနီတိ တိပိဋကံ၊ တမေဝ ပရိယာပုဏိတဗ္ဗတ္တာ ပရိယတ္တီတိ တိပိဋကပရိယတ္တိ၊ တဿ ပဘေဒေါ ဧတ္ထ သတ္ထုသာသနေတိ တိပိဋကပရိယတ္တိပဘေဒံ၊ တသ္မိံ။ သဟ အဋ္ဌကထာယာတိ သာဋ္ဌကထံ၊ သတ္ထု သာသနံ၊ တသ္မိံ သတ္ထုသာသနေတိ သမ္ဗန္ဓော။ သတ္ထုနော ပရိယတ္တိပဋိပတ္တိပဋိဝေဓဝသေန တိဝိဓံ သာသနံ သတ္ထုသာသနံ၊ ဗျာသောပိ ယုဇ္ဇတေဝ၊ တသ္မိံ သတ္ထုသာသနေ ‘‘အပ္ပဋိဟတ’’ဣတိ ပဒေန သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။ အပ္ပဋိဟတံ ဉာဏံ အပ္ပဋိဟတဉာဏံ၊ ဣဒံ တသ္မိံ ဝိနယသံဝဏ္ဏနာကာလေ ထေရဿ ပဋိဝေဓဉာဏာဘာဝတော ¶ သုတမယစိန္တာမယဉာဏံ သန္ဓာယ ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ အပ္ပဋိဟတဉာဏဿ ပဘာဝေါ ဧတဿာတိ အပ္ပဋိဟတဉာဏပဘာဝေါ၊ တေန ထေရေနာတိ သမ္ဗန္ဓော။ မဟန္တံ ဝေယျာကရဏမေတဿာတိ မဟာဝေယျာကရဏော၊ ဣမိနာ သိက္ခာနိရုတ္တိအာဒီဟိ ဆဠင်္ဂေ မဟန္တဝေယျာကရဏေ ထေရဿ အပ္ပဋိဟတဉာဏပဘာဝတံ ဒဿေတိ၊ တေန မဟာဝေယျာကရဏေန ထေရေနာတိ သမ္ဗန္ဓော။

ကရဏံ ဝုစ္စတိ ဌာနံ ကရိယတိ ဥစ္စာရိယတိ ဧတ္ထ၊ ဧတေနာတိ ဝါ ဝစနတ္ထေန၊ ကရဏဿ သမ္ပတ္တိ ¶ ကရဏသမ္ပတ္တိ၊ တာယ ဇနိတံ ကရဏသမ္ပတ္တိဇနိတံ။ သုခေန ထေရမုခတော ဝိနိဂ္ဂတံ သုခဝိနိဂ္ဂတံ၊ ကရဏသမ္ပတ္တိဇနိတေန ဟေတုဘူတေန သုခဝိနိဂ္ဂတံ ကရဏသမ္ပတ္တိဇနိတသုခဝိနိဂ္ဂတံ။ မဓုရဝစနဉ္စ ဥဒါရဝစနဉ္စ မဓုရောဒါရဝစနံ၊ ပုဗ္ဗပဒေ ဥတ္တရပဒလောပေါ၊ ဣမိနာ ကေဋုဘပကရဏေ (သုဗောဓာလံကာရေ ၁၂၇-၁၄၂ ဂါထာသု) ဝုတ္တေသု ဒသသု သဒ္ဒဂုဏေသု မဓုရတာဂုဏေန စ ဥဒါရတာဂုဏေန စ သမန္နာဂတဘာဝံ ဒဿေတိ။ ကရဏသမ္ပတ္တိဇနိတသုခဝိနိဂ္ဂတဉ္စ တံ မဓုရောဒါရဝစနဉ္စေတိ ကရဏသမ္ပတ္တိဇနိတသုခဝိနိဂ္ဂတမဓုရောဒါရဝစနံ။ အထ ဝါ ကရဏသမ္ပတ္တိဇနိတဉ္စ တံ သုခဝိနိဂ္ဂတမဓုရောဒါရဝစနဉ္စေတိ ကရဏသမ္ပတ္တိဇနိတသုခဝိနိဂ္ဂတမဓုရောဒါရဝစနံ။ ဧလံ ဝုစ္စတိ ဒုရုတ္တဒေါသော၊ နတ္ထိ ဧလမေတဿာတိ နေလာ၊ သောယေဝ ဝဏ္ဏော နေလဝဏ္ဏော၊ တေန ယုတ္တံ နေလဝဏ္ဏယုတ္တံ၊ ကရဏသမ္ပတ္တိဇနိတသုခဝိနိဂ္ဂတမဓုရောဒါရဝစနံ နေလဝဏ္ဏယုတ္တမေတဿာတိ ကရဏသမ္ပတ္တိဇနိတသုခဝိနိဂ္ဂတမဓုရောဒါရဝစနနေလဝဏ္ဏယုတ္တော၊ ထေရော။ ဝိသေသနပရပဒသမာသော၊ နေလဝဏ္ဏယုတ္တကရဏသမ္ပတ္တိ ဇနိတသုခဝိနိဂ္ဂတမဓုရောဒါရဝစနောတိ ဟိ အတ္ထော၊ တေန ထေရေနာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ယုတ္တဉ္စ ပရိသာယ သောတေန အနုရူပတ္တာ၊ မုတ္တဉ္စ ပရိသာယ ဝိသာရဒတ္တာတိ ယုတ္တမုတ္တံ၊ ဝစနံ၊ တံ ဝဒတိ သီလေနာတိ ယုတ္တမုတ္တဝါဒီ၊ တေန ထေရေနာတိ သမ္ဗန္ဓော။

ကမ္မသဿတဥစ္ဆေဒဣဿရနိမ္မာနာဒိဝသေန ¶ နာနာ ဝါဒါ ဧတေသန္တိ ဝါဒိနော၊ နာနာဝါဒါ ဇနာ၊ ဝါဒီနံ၊ ဝါဒီသု ဝါ ဝရော ကမ္မကိရိယဝါဒတ္တာတိ ဝါဒိဝရော၊ တေန ထေရေနာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ပါဠိယာ အတ္ထံ ဝဏ္ဏေတုံ သမတ္ထတ္တာ မဟန္တော ကဝိ မဟာကဝိ၊ တေန ထေရေနာတိ သမ္ဗန္ဓော။

အတ္ထဓမ္မနိရုတ္တိပဋိဘာနဝသေန ပဘိန္နာယ ပဋိသမ္ဘိဒါယ ပရိဝါရိတောတိ ပဘိန္နပဋိသမ္ဘိဒါပရိဝါရော၊ တသ္မိံ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မေတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဆ အဘိညာ စ ပဋိသမ္ဘိဒါ စ ဆဠဘိညာပဋိသမ္ဘိဒါ၊ တာ အာဒယော ယေသံ တေတိ ဆဠဘိညာပဋိသမ္ဘိဒါဒယော၊ အာဒိသဒ္ဒေန တေဝိဇ္ဇာဒယော သင်္ဂဏှာတိ။ ဆဠဘိညာပဋိသမ္ဘိဒါဒယော ပဘေဒါ ဧတဿာတိ ဆဠဘိညာပဋိသမ္ဘိဒါဒိပ္ပဘေဒေါ၊ သောယေဝ ဂုဏော ဆဠဘိညာပဋိသမ္ဘိဒါဒိပ္ပဘေဒဂုဏော၊ တေန ပဋိမဏ္ဍိတော ဆဠဘိညာပဋိသမ္ဘိဒါဒိပ္ပဘေဒဂုဏပဋိမဏ္ဍိတော၊ တသ္မိံ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မေတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဥတ္တရိမနုဿာနံ ဈာနလာဘိအာဒီနံ ဓမ္မော ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မော၊ အထ ဝါ မနုဿာနံ ကုသလကမ္မပထသင်္ခါတဓမ္မတော ဥတ္တရီတိ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မော၊ ဈာနာဒိဓမ္မော၊ တသ္မိံ၊ ‘‘သုပ္ပတိဋ္ဌိတ’’ ဣတိ ပဒေန သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။ သုပ္ပတိဋ္ဌိတာ ဗုဒ္ဓိ ဧတေသန္တိ သုပ္ပတိဋ္ဌိတဗုဒ္ဓိနော၊ တေသံ ထေရာနန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ထေရာနံ ဝံသေ ပကာရေန ဒိပ္ပန္တိ၊ ပဒီပေါ ဝိယာတိ ဝါ ထေရဝံသပ္ပဒီပါ၊ တေသံ။ ထိရော သီလသမာဓိပညာသင်္ခါတော ဂုဏော ဧတေသမတ္ထီတိ ထေရာ၊ တေသံ၊ ဝံသာလင်္ကာရဘူတေနာတိ သမ္ဗန္ဓော။ မဟာဝိဟာရေ ဝသနသီလာ ဝသနဓမ္မာ၊ ဝသနေ သာဓုကာရီတိ ဝါ မဟာဝိဟာရဝါသိနော၊ တေသံ၊ ထေရာနန္တိ သမ္ဗန္ဓော ¶ ။ ဝံသေ အလင်္ကာရော၊ ဝံသဿ ဝါတိ ဝံသာလင်္ကာရော၊ သော ဟုတွာ ဘူတော၊ ဝံသာလင်္ကာရဘာဝံ ဝါ ပတ္တောတိ ဝံသာလင်္ကာရဘူတော၊ တေန ထေရေနာတိ သမ္ဗန္ဓော။

ဝိပုလာ စ သာ ဝိသုဒ္ဓါ စေတိ ဝိပုလဝိသုဒ္ဓါ၊ ဝိသေသနောဘယပဒေါ၊ ဝိပုလဝိသုဒ္ဓါ ဗုဒ္ဓိ ဧတဿာတိ ဝိပုလဝိသုဒ္ဓဗုဒ္ဓိ၊ တေန ထေရေနာတိ သမ္ဗန္ဓော။ နာမမေဝ နာမဓေယျံ၊ ဂဟိတံ နာမဓေယျမေတဿာတိ ဂဟိတနာမဓေယျော ¶ ၊ တေန ထေရေန ကတာ သမန္တပါသာဒိကာ နာမ အယံ ဝိနယသံဝဏ္ဏနာ တိဋ္ဌတူတိ သမ္ဗန္ဓော။

သုဒ္ဓစိတ္တဿ တာဒိနော လောကဇေဋ္ဌဿ မဟေသိနော ‘‘ဗုဒ္ဓါ’’တိ နာမမ္ပိ ယာဝ လောကမှိ ပဝတ္တတိ၊ တာဝ လောကနိတ္ထရဏေသီနံ ကုလပုတ္တာနံ သီလဝိသုဒ္ဓါယ နယံ ဒဿေန္တီ လောကသ္မိံ တိဋ္ဌတူတိ ယောဇနာ။

ဣတိ နိဂမနဿ အတ္ထယောဇနာ သမတ္တာ။

နိဂမနကထာ

ဧတ္တာဝတာ စ –

ရတနပုဏ္ဏနာမဿ၊ ပုရဿ ရာဇဓာနိယာ၊

ဒက္ခိဏေ မုနိရူပဿ၊ ဤသံပါစီနနိဿိတေ။

ယော ဝိဟာရော သပါသာဒေါ၊ ကာရိတော ရာဇဒေဝိယာ၊

ယာ ဝသတာ မယာ တတြ၊ ကတာ ပါစိတျာဒိယောဇနာ။

မာပိတရတ္နပုဏ္ဏဿ၊ သတ္တရသေဝ ရာဇိနော၊

ဇယဝဿေဋ္ဌာရသမှိ၊ သမ္ပတ္တေယံ သုနိဋ္ဌိတာ။

‘‘ရတနပုဏ္ဏာ’’တိဝှယဿ ရာဇဓာနီနဂရဿ ဒက္ခိဏသ္မိံ ဒိသာဘာဂေ ပဉ္စယောဇနပ္ပမာဏေ ဌာနေ ဒွီဟိ မဟာတဠာကေဟိ သုသောဘိတဿ မိဓိလနာမနဂရဿ ပုရတ္ထိမသ္မိံ ဒိသာဘာဂေ ဒိယဍ္ဎဂါဝုတပ္ပမာဏေ ဌာနေ အနေကတာလပန္တီဟိ သုသောဘိတော စတုန္နံ ကုလာနံ ရမဏီယဘူတော ‘‘ကဖြူ’’ ဣတိ ¶ ဝေါဟရိတော ယော သော မဟာဂါမော ပတိဋ္ဌိတော၊ တတ္ထ ပဋိသန္ဓိယာ ဇာတေန သီလာဒိဂုဏေဟိ ပသံသိတေန ‘‘ဇာဂရော’’တိ ဂရူဟိ ဂဟိတနာမဓေယျေန တိက္ခတ္တုံ ရာဇူဟိ ရာဇမုဒ္ဒိနာ လဉ္ဆိတေန မေ ကတာယံ ပါစိတျာဒိဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ သမ္ပတ္တေ ဇိနစက္ကေ တေရသာဓိကစတုဝဿသတာဓိကံ ဒွိသဟဿံ၊ သက္ကရာဇေ ပန ဧကတိံသာဓိကဒွိဝဿသတာဓိကံ သဟဿံ ဂိမှာနေ ဇေဋ္ဌမာသေ ဇုဏှပက္ခဿ ပဉ္စမေ သုက္ကဝါရေ နိဋ္ဌံ ပတ္တာ အနာယာသေနာတိ။

ယောဇနာယ ¶ ဣမိဿာဟံ၊ ရစနဿာနုဘာဝတော၊

ဘဝေယျာနေကဇာတီသု၊ ပိဋကတ္တယဓာရကော။

ကုသလော စုဘယတ္ထေသု၊ ပရိသာသု ဝိသာရဒေါ၊

သမိဇ္ဈန္တု သုသင်္ကပ္ပာ၊ မယှဉ္စ သဗ္ဗပါဏိနံ။

ဝပ္ပာဒိမနတိက္ကမ္မ၊ သမ္မာ ဒေဝေါ ပဝဿတု၊

အတ္တဇမိဝ ရက္ခန္တု၊ ရာဇာနော စာပိ မေဒိနိန္တိ။

ဣတိ ဘဒန္တဇာဂရတ္ထေရေန ကတာ

ပါစိတျာဒိဝဏ္ဏနာယ ယောဇနာ သမတ္တာ။