📜

မူလသိက္ခာ-ဋီကာ

ဂန္ထာရမ္ဘကထာ

သဗ္ဗကာမဒဒံ သဗ္ဗရတနေ ရတနတ္တယံ၊

ဥတ္တမံ ဥတ္တမတရံ၊ ဝန္ဒိတွာ ဝန္ဒနာရဟံ။

စရဏေ ဗြဟ္မစာရီနံ၊ အာစရိယာနံ သိရံ မမ၊

ဌပေတွာန ကရိဿာမိ၊ မူလသိက္ခတ္ထဝဏ္ဏနံ။

ဂန္ထာရမ္ဘကထာဝဏ္ဏနာ

တတ္ထာဒေါ တာဝ သဗ္ဗသက္ကတဿ သဗ္ဗသတ္တုတ္တမဿ သတ္ထုနော ပဏာမံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘နတွာ နာထ’’န္တျာဒိ။ နာထံ စတူဟိ နာထင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတံ ဘဂဝန္တံ နတွာ ဝန္ဒိတွာ အာဒေါ အာဒိမှိ ဥပသမ္ပန္နတော ပဋ္ဌာယ နဝကေန ဘိက္ခုနာ အဓုနာ ပဗ္ဗဇိတေန ဥပသမ္ပန္နေန မူလဘာသာယ မာဂဓဘာသာယ သိက္ခိတုံ သမာသတော သင်္ခေပေန မူလသိက္ခံ အဟံ ပဝက္ခာမီတိ ပိဏ္ဍတ္ထော။

အယံ ပန အဝယဝတ္ထော – နတွာတိ တန္နိန္နတပ္ပောဏတပ္ပဗ္ဘာရော ဟုတွာ ကာယဝစီမနောဒွါရေဟိ ဝန္ဒိတွာတိ အတ္ထော။ နာထတီတိ နာထော၊ ဝေနေယျာနံ ဟိတသုခံ မေတ္တာယနဝသေန အာသီသတိ ပတ္ထေတီတိ အတ္ထော၊ အထ ဝါ နာထတိ ဝေနေယျဂတေ ကိလေသေ ဥပတာပေတီတိ အတ္ထော၊ နာထတိ ဝါ ယာစတီတိ အတ္ထော။ ဘဂဝါ ဟိ ‘‘သာဓု၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကာလေန ကာလံ အတ္တသမ္ပတ္တိံ ပစ္စဝေက္ခေယျာ’’တိအာဒိနာ (အ။ နိ။ ၈။၇) သတ္တာနံ တံ တံ ဟိတပ္ပဋိပတ္တိံ ယာစိတွာပိ ကရုဏာယ သမုဿာဟိတော တေ တတ္ထ နိယောဇေတိ။ ပရမေန ဝါ စိတ္တိဿရိယေန သမန္နာဂတော သဗ္ဗသတ္တေ ဤသတိ အဘိဘဝတီတိ ပရမိဿရော ဘဂဝါ ‘‘နာထော’’တိ ဝုစ္စတိ။ သဗ္ဗော စာယမတ္ထော သဒ္ဒသတ္ထာနုသာရတော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ပဝက္ခာမီတိ ပကာရေန ကထေဿာမိ။ မူလသိက္ခာတိ အဓိသီလအဓိစိတ္တအဓိပညာဝသေန တိဿောပိ သိက္ခာ၊ ဥပသမ္ပန္နဿ သုပ္ပတိဋ္ဌိတဘာဝသာဓနဋ္ဌေန မူလာ စ သာ သိက္ခိတဗ္ဗတော သိက္ခာ စာတိ မူလသိက္ခာ။ ဂန္ထဝသေနေတ္ထ သင်္ခိပိတွာ ဝုတ္တတ္တာ တဒ္ဒီပနော ဂန္ထော ‘‘မူလသိက္ခာ’’တိ ဝုစ္စတိ။

တတ္ထ ကတမံ သီလံ၊ ကတမံ အဓိသီလံ၊ ကတမံ စိတ္တံ၊ ကတမံ အဓိစိတ္တံ၊ ကတမာ ပညာ၊ ကတမာ အဓိပညာတိ? ဝုစ္စတေ – ပဉ္စင်္ဂအဋ္ဌင်္ဂဒသင်္ဂသီလံ တာဝ သီလမေဝ။ ပါတိမောက္ခသံဝရသီလံ ပန ‘‘အဓိသီလ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ တဉှိ သူရိယော ဝိယ ပဇ္ဇောတာနံ၊ သိနေရု ဝိယ ပဗ္ဗတာနံ သဗ္ဗလောကိယသီလာနံ အဓိကဉ္စေဝ ဥတ္တမဉ္စ။ ပါတိမောက္ခသံဝရတောပိ စ မဂ္ဂဖလသမ္ပယုတ္တမေဝ သီလံ အဓိသီလံ၊ တံ ပန ဣဓ နာဓိပ္ပေတံ။ န ဟိ တံ သိက္ခန္တော မေထုနံ ဓမ္မံ ပဋိသေဝတိ။ ကာမာဝစရာနိ ပန အဋ္ဌ ကုသလစိတ္တာနိ၊ လောကိယအဋ္ဌသမာပတ္တိစိတ္တာနိ စ ဧကဇ္ဈံ ကတွာ စိတ္တမေဝ။ ဝိပဿနာပါဒကံ အဋ္ဌသမာပတ္တိစိတ္တံ ပန ‘‘အဓိစိတ္တ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ တဉှိ သဗ္ဗလောကိယစိတ္တာနံ အဓိကဉ္စေဝ ဥတ္တမဉ္စ။ တတောပိ စ မဂ္ဂဖလစိတ္တမေဝ အဓိစိတ္တံ၊ တံ ပန ဣဓ နာဓိပ္ပေတံ။ န ဟိ တံ သိက္ခန္တော မေထုနံ ဓမ္မံ ပဋိသေဝတိ။ ‘‘အတ္ထိ ဒိန္နံ၊ အတ္ထိ ယိဋ္ဌ’’န္တိအာဒိနယပ္ပဝတ္တံ ကမ္မဿကတာဉာဏံ ပညာ၊ တိလက္ခဏာကာရပရိစ္ဆေဒကံ ပန ဝိပဿနာဉာဏံ ‘‘အဓိပညာ’’တိ ဝုစ္စတိ။ သာ ဟိ သဗ္ဗလောကိယပညာနံ အဓိကာ စေဝ ဥတ္တမာ စ။ တတောပိ စ မဂ္ဂဖလပညာဝ အဓိပညာ၊ သာ ပန ဣဓ နာဓိပ္ပေတာ။ န ဟိ တံ သိက္ခန္တော မေထုနံ ဓမ္မံ ပဋိသေဝတိ။

တာသု တီသု အဓိသီလသိက္ခာ စာရိတ္တဝါရိတ္တဝသေန ဒုဝိဓမ္ပိ သီလံ ယထာနုသိဋ္ဌံ ပဋိပဇ္ဇမာနေန၊ တပ္ပဋိပက္ခေ ကိလေသေ တဒင်္ဂပ္ပဟာနဝသေန ပဇဟန္တေန သိက္ခိတဗ္ဗာ။ အဓိစိတ္တသိက္ခာ ယထာဝုတ္တေသု အာရမ္မဏေသု အဘိယောဂဝသေန ဈာနပ္ပဋိပက္ခာနံ နီဝရဏဂဏာနံ ဝိက္ခမ္ဘနပ္ပဟာနံ ကုရုမာနေန သိက္ခိတဗ္ဗာ။ အဓိပညာသိက္ခာ ပန ယထာနုရူပံ တဒင်္ဂပ္ပဟာနသမုစ္ဆေဒဝသေန သာနုသယေ ကိလေသေ သမုစ္ဆိန္ဒန္တေန သိက္ခိတဗ္ဗာ။ တသ္မာ သုပ္ပတိဋ္ဌိတဘာဝသာဓနဋ္ဌေန မူလာ စ သာ သိက္ခိတဗ္ဗတော သိက္ခာ စာတိ မူလသိက္ခာ၊ ကမ္မဝစနိစ္ဆာယံ ‘‘မူလသိက္ခ’’န္တိ ဝုတ္တံ။

သမာသီယတေ သင်္ခိပီယတေတိ သမာသော၊ တတော သမာသတော။ သမဂ္ဂေန သင်္ဃေန ဉတ္တိစတုတ္ထေန ကမ္မေန အကုပ္ပေန ဌာနာရဟေန ဥပသမ္ပန္နောတိ ဘိက္ခု။ တတ္ထ သဗ္ဗန္တိမေန ပရိယာယေန ပဉ္စဝဂ္ဂကရဏီယေ ကမ္မေ ယာဝတိကာ ဘိက္ခူ ကမ္မပ္ပတ္တာ၊ တေသံ အာဂတတ္တာ၊ ဆန္ဒာရဟာနံ ဆန္ဒဿ အာဟဋတ္တာ၊ သမ္မုခီဘူတာနဉ္စ အပ္ပဋိက္ကောသနတော ဧကသ္မိံ ကမ္မေ သမဂ္ဂဘာဝံ ဥပဂတေန သင်္ဃေန တီဟိ အနုဿာဝနာဟိ ဧကာယ ဉတ္တိယာ ကာတဗ္ဗကမ္မသင်္ခါတေန ဉတ္တိစတုတ္ထေန ဓမ္မိကေန ဝိနယကမ္မေန ဝတ္ထုဉတ္တိအနုဿာဝနသီမာပရိသာသမ္ပတ္တိသမ္ပန္နတ္တာ အကောပေတဗ္ဗတံ၊ အပ္ပဋိက္ကောသိတဗ္ဗတံ ဥပဂတေန ဌာနာရဟေန ကာရဏာရဟေန သတ္ထုသာသနာရဟေန ဥပသမ္ပန္နော နာမ၊ ဥပရိဘာဝံ သမာပန္နော ပတ္တောတိ အတ္ထော။ ဘိက္ခုဘာဝေါ ဟိ ဥပရိဘာဝေါ။ တဉ္စေသ ယထာဝုတ္တေန ကမ္မေန သမာပန္နတ္တာ ‘‘ဥပသမ္ပန္နော’’တိ ဝုစ္စတိ၊ တေန ဘိက္ခုနာ။ ဦနပဉ္စဝဿတာယ နဝကော၊ တေန နဝကေန အဓုနာ ပဗ္ဗဇိတေန၊ အစိရပဗ္ဗဇိတေနာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အာဒေါတိ အာဒိမှိယေဝါတိ အတ္ထော၊ အာဒိတော ပဋ္ဌာယာတိ ဝါ။ အပိ စ ထေရော ‘‘အာဒေါ’’တိ ဝစနေန သဒ္ဓါပဗ္ဗဇိတာနံ ကုလပုတ္တာနံ အာလသိယဒေါသေန၊ အပ္ပဋိပဇ္ဇန္တာနံ အညာဏဒေါသေန စ အညထာ ပဋိပဇ္ဇန္တာနံ သံဝေဂံ ဇနေတိ။ ကထံ? အတိဒုလ္လဘံ ခဏံ သမဝါယံ ပဋိလဘိတွာ တင်္ခဏံ န ကုသီတေန ဝါ နိရတ္ထကကထာပသုတေန ဝါ ဝီတိနာမေတဗ္ဗံ၊ ကိံ ကာတဗ္ဗံ? အာဒိတော ပဋ္ဌာယ နိရန္တရမေဝ တီသု သိက္ခာသု အာဒရော ဇနေတဗ္ဗောတိ။

‘‘သာ မာဂဓီ မူလဘာသာ၊ နရာ ယာယာဒိကပ္ပိကာ၊

ဗြဟ္မာနော စဿုတာလာပါ၊ သမ္ဗုဒ္ဓါ စာပိ ဘာသရေ’’တိ။ –

ဝစနတော မူလဘာသာယာတိ မာဂဓမူလာယ ဘာသာယ၊ သဘာဝနိရုတ္တိယာ ဘာသာယာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သိက္ခိတုန္တိ ဥဂ္ဂဏှိတုံ။

၁။ ပါရာဇိကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၁။ ဣဒါနိ သဗ္ဗသိက္ခာနံ ပန မူလဘူတတ္တာ အဓိသီလသိက္ခာဝ ပဌမံ ဝုတ္တာ၊ တတြာပိ မဟာသာဝဇ္ဇတ္တာ၊ မူလစ္ဆေဇ္ဇဝသေန ပဝတ္တနတော စ သဗ္ဗပဌမံ ပါရာဇိကံ ဇာနိတဗ္ဗန္တိ ဒဿေန္တော ‘‘သံ နိမိတ္တ’’န္တျာဒိမာဟ။ တတ္ထ မဂ္ဂတ္တယေ သံ နိမိတ္တံ ပဝေသန္တော ဘိက္ခု စုတောတိ အတ္ထော။ သံ နိမိတ္တန္တိ အတ္တနော အင်္ဂဇာတံ၊ သဗ္ဗန္တိမေန ပရိစ္ဆေဒေန ဧကတိလဗီဇမတ္တမ္ပိ အတ္တနော အင်္ဂဇာတန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဘိက္ခူတိ အနိက္ခိတ္တသိက္ခော။ မဂ္ဂတ္တယေတိ ဧတ္ထ မနုဿာမနုဿတိရစ္ဆာနဂတာနံ ဝသေန တိဿော ဣတ္ထိယော၊ တယော ဥဘတောဗျဉ္ဇနကာ၊ တယော ပဏ္ဍကာ၊ တယော ပုရိသာတိ ပါရာဇိကဝတ္ထုဘူတာနံ နိမိတ္တာနံ နိဿယာ ဒွါဒသ သတ္တာ ဟောန္တိ။ တေသံ ဝစ္စပဿာဝမုခမဂ္ဂဝသေန တယော မဂ္ဂါ။ တတ္ထ မနုဿိတ္ထိယာ တယော၊ အမနုဿိတ္ထိယာ တယော၊ တိရစ္ဆာနဂတိတ္ထိယာ တယောတိ နဝ ၊ တထာ မနုဿုဘတောဗျဉ္ဇနကာဒီနံ။ မနုဿပဏ္ဍကာဒီနံ ပန ဝစ္စမုခမဂ္ဂဝသေန ဒွေ ဒွေတိ ဆ၊ တထာ မနုဿပုရိသာဒီနန္တိ သဗ္ဗေသံ ဝသေန တိံသ မဂ္ဂါ ဟောန္တိ။ တေ သဗ္ဗေ ပရိဂ္ဂဟေတွာ ဣဓ ‘‘မဂ္ဂတ္တယေ’’တိ ဝုတ္တံ၊ တသ္မိံ မဂ္ဂတ္တယေ၊ ဒွါဒသန္နံ သတ္တာနံ တီသု မဂ္ဂေသု ယတ္ထ ကတ္ထစိ မဂ္ဂေတိ အတ္ထော။ စုတောတိ သက္ကတ္တာ ဝါ ဗြဟ္မတ္တာ ဝါ စုတသတ္တော ဝိယ သာသနတော စုတော ဟောတိ၊ ပါရာဇိကော ဟောတီတိ အတ္ထော။

ဣဒါနိ ပဝေသနံ နာမ န ကေဝလံ အတ္တုပက္ကမေနေဝ ဟောတိ၊ ပရူပက္ကမေနာပိ ဟောတိ၊ တတ္ထာပိ သေဝနစိတ္တေ သတိ ပါရာဇိကော ဟောတီတိ ဒဿနတ္ထံ ‘‘ပဝေသနာ’’တျာဒိ ဝုတ္တံ။ တဿတ္ထော – ယော ဘိက္ခု ပဝေသနဋ္ဌိတဥဒ္ဓရဏပဝိဋ္ဌက္ခဏေသု အညတရံ ခဏံ စေပိ သာဒိယံ သာဒိယန္တော သစေပိ တသ္မိံ ခဏေ သေဝနစိတ္တံ ဥပဋ္ဌာပေန္တော၊ စုတော ပါရာဇိကော ဟောတိ။ ယော ပန သဗ္ဗသော အသာဒိယန္တော အာသီဝိသမုခံ အင်္ဂါရကာသုံ ပဝိဋ္ဌံ ဝိယ စ မညတိ၊ သော နိပ္ပရာဓော ဟောတိ။ ဧတ္ထ ပန ဌိတံ နာမ သုက္ကဝိဿဋ္ဌိသမယပ္ပတ္တံ။ ပဌမပါရာဇိကံ။

၂-၇။ ဣဒါနိ ဒုတိယံ ဒဿေတုံ ‘‘အဒိန္နံ မာနုသံ ဘဏ္ဍ’’န္တျာဒိမာဟ။ တတ္ထ ယော ဘိက္ခု အဒိန္နံ မာနုသံ ဂရုကံ ဘဏ္ဍံ ပဉ္စဝီသာဝဟာရေသု ယေန ကေနစိ အဝဟာရေန အာဒိယန္တော စုတော ဘဝေတိ သမ္ဗန္ဓော။ အဒိန္နန္တိ ယံ ကိဉ္စိ ပရပရိဂ္ဂဟိတံ သဿာမိကံ ဘဏ္ဍံ၊ တံ တေဟိ သာမိကေဟိ ကာယေန ဝါ ဝါစာယ ဝါ န ဒိန္နန္တိ အဒိန္နံ၊ အနိဿဋ္ဌံ အပရိစ္စတ္တံ ရက္ခိတံ ဂေါပိတံ မမာယိတံ ပရပရိဂ္ဂဟိတံ။ မနုဿဿ ဣဒန္တိ မာနုသံ၊ မနုဿသန္တကံ၊ ‘‘ဘဏ္ဍ’’န္တိမိနာ တုလျာဓိကရဏံ ။ ထေယျာယေကေနာတိ ထေယျာယ ဧကေန၊ ဧကေန အဝဟာရေနာတိ အတ္ထော။ လိင်္ဂဘေဒံ ကတွာ ဝုတ္တံ။ ‘‘ထေယျာ ကေနစီ’’တိ ဝါ ပါဌော။ တတ္ထ ထေနောတိ စောရော၊ ထေနဿ ဘာဝေါ ထေယျာ၊ ကရဏတ္ထေ စေတံ ပစ္စတ္တဝစနံ၊ တသ္မာ ကေနစိ ထေယျေန အဝဟာရေနာတိ အတ္ထော။ အာဒိယန္တိ အာဒိယန္တော ဂဏှန္တော။ ပဉ္စဝီသာဝဟာရေသူတိ ပဉ္စပဉ္စကေ သမောဓာနေတွာ ပဉ္စဝီသတိ အဝဟာရာ။ တတ္ထ ပဉ္စပဉ္စကာနိ နာမ နာနာဘဏ္ဍပဉ္စကံ ဧကဘဏ္ဍပဉ္စကံ သာဟတ္ထိကပဉ္စကံ ပုဗ္ဗပ္ပယောဂပဉ္စကံ ထေယျာဝဟာရပဉ္စကန္တိ။

တတ္ထ သဝိညာဏကာဝိညာဏကမိဿကဘဏ္ဍဝသေန နာနာဘဏ္ဍပဉ္စကံ၊ သဝိညာဏကဘဏ္ဍဝသေန ဧကဘဏ္ဍပဉ္စကံ။ တတ္ထ နာနာဘဏ္ဍဝသေန တာဝ ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗော – ယော အာရာမံ အဘိယုဉ္ဇတိ၊ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ သာမိကဿ ဝိမတိံ ဥပ္ပာဒေတိ၊ အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယဿ။ သာမိကော ‘‘န မယှံ ဘဝိဿတီ’’တိ ဓုရံ နိက္ခိပတိ၊ အာပတ္တိ ပါရာဇိကဿ။ အညဿ ဘဏ္ဍံ ဟရန္တော သီသေ ဘာရံ ထေယျစိတ္တော အာမသတိ၊ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဖန္ဒာပေတိ၊ အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယဿ။ ခန္ဓံ ဩရောပေတိ၊ အာပတ္တိ ပါရာဇိကဿ။ ဥပနိက္ခိတ္တံ ဘဏ္ဍံ ‘‘ဒေဟိ မေ ဘဏ္ဍ’’န္တိ ဝုစ္စမာနော ‘‘နာဟံ ဂဏှာမီ’’တိ ဘဏတိ၊ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ သာမိကဿ ဝိမတိံ ဥပ္ပာဒေတိ၊ အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယဿ။ သာမိကော ‘‘န မယှံ ဒဿတီ’’တိ ဓုရံ နိက္ခိပတိ၊ အာပတ္တိ ပါရာဇိကဿ။ ‘‘သဟဘဏ္ဍဟာရကံ နေဿာမီ’’တိ ပဌမံ ပါဒံ သင်္ကာမေတိ၊ အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယဿ။ ဒုတိယံ ပါဒံ သင်္ကာမေတိ၊ အာပတ္တိ ပါရာဇိကဿ။ ထလဋ္ဌံ ဘဏ္ဍံ ထေယျစိတ္တော အာမသတိ၊ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဖန္ဒာပေတိ၊ အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယဿ။ ဌာနာ စာဝေတိ၊ အာပတ္တိ ပါရာဇိကဿ။ အယမေတ္ထ နာနာဘဏ္ဍဝသေန ယောဇနာ။ ဧကဘဏ္ဍဝသေန ပန သဿာမိကံ ဒါသံ ဝါ တိရစ္ဆာနံ ဝါ ယထာဝုတ္တေန အဘိယောဂါဒိနာ နယေန အာဒိယတိ ဝါ ဟရတိ ဝါ အဝဟရတိ ဝါ ဣရိယာပထံ ကောပေတိ ဝါ ဌာနာ စာဝေတိ ဝါတိ။ အယမေတ္ထ ဧကဘဏ္ဍဝသေန ယောဇနာ။

ပဉ္စ အဝဟာရာ သာဟတ္ထိကော အာဏတ္တိကော နိဿဂ္ဂိယော အတ္ထသာဓကော ဓုရနိက္ခေပေါတိ။ တတ္ထ သာဟတ္ထိကော နာမ ပရဿ ဘဏ္ဍံ သဟတ္ထာ အဝဟရတိ။ အာဏတ္တိကော နာမ ‘‘အသုကဿ ဘဏ္ဍံ အဝဟရာ’’တိ အညံ အာဏာပေတိ။ နိဿဂ္ဂိယော နာမ အန္တောသုင်္ကဃာတေ ဌိတော ဗဟိသုင်္ကဃာတံ ပါတေတိ၊ အာပတ္တိ ပါရာဇိကဿ။ အတ္ထသာဓကော နာမ ‘‘အသုကံ ဘဏ္ဍံ ယဒါ သက္ကောသိ၊ တဒါ အဝဟရာ’’တိ အာဏာပေတိ။ တတ္ထ သစေ ပရော အနန္တရာယိကော ဟုတွာ တံ အဝဟရတိ၊ အာဏာပကော အာဏတ္တိက္ခဏေယေဝ ပါရာဇိကော ဟောတိ၊ အဝဟာရကော ပန အဝဟဋကာလေ၊ အယံ အတ္ထသာဓကော။ ဓုရနိက္ခေပေါ ပန ဥပနိက္ခိတ္တဘဏ္ဍဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ဣဒံ သာဟတ္ထိကပဉ္စကံ။

အပရေပိ ပဉ္စ အဝဟာရာ ပုဗ္ဗပ္ပယောဂေါ သဟပ္ပယောဂေါ သံဝိဓာဝဟာရော သင်္ကေတကမ္မံ နိမိတ္တကမ္မန္တိ။ တတ္ထ အာဏတ္တိဝသေန ပုဗ္ဗပ္ပယောဂေါ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ဌာနာစာဝနဝသေန သဟပ္ပယောဂေါ။ သံဝိဓာဝဟာရော နာမ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ‘‘အမုကံ နာမ ဂေဟံ ဂန္တွာ၊ ဆဒနံ ဝါ ဘိန္ဒိတွာ၊ သန္ဓိံ ဝါ ဆိန္ဒိတွာ ဘဏ္ဍံ ဟရိဿာမာ’’တိ သံဝိဒဟိတွာ ဂစ္ဆန္တိ၊ တေသု ဧကော ဘဏ္ဍံ အဝဟရတိ၊ တဿုဒ္ဓါရေ သဗ္ဗေသံ ပါရာဇိကံ။ သင်္ကေတကမ္မံ နာမ သဉ္ဇာနနကမ္မံ ကာလပရိစ္ဆေဒဝသေန သညာကရဏံ။ ဧတ္ထ စ ‘‘ပုရေဘတ္တံ အဝဟရာ’’တိ ဝုတ္တေ အဇ္ဇ ဝါ ပုရေဘတ္တံ အဝဟရတု၊ သွေ ဝါ အနာဂတေ သံဝစ္ဆရေ ဝါ၊ နတ္ထိ ဝိသင်္ကေတော၊ သင်္ကေတကာရကဿ အာဏတ္တိက္ခဏေ၊ ဣတရဿ ဌာနာ စာဝနေတိ ဧဝံ အာပတ္တိ ဥဘိန္နံ ပါရာဇိကဿ။ နိမိတ္တကမ္မံ နာမ သညုပ္ပာဒနတ္ထံ ကဿစိ နိမိတ္တဿ ကရဏံ အက္ခိနိခဏနဟတ္ထာလင်္ဃနပါဏိပ္ပဟာရအင်္ဂုလိဖောဋနဂီဝုန္နာမနဥက္ကာသနာဒိနာ အနေကပ္ပကာရံ။ အဝဟာရကော အာဏာပကေန ယံ နိမိတ္တသညံ ကတွာ ဝုတ္တံ၊ တံ ‘‘ဧတ’’န္တိ မညမာနော တမေဝ အဝဟရတိ၊ ဥဘိန္နံ ပါရာဇိကံ။ ယံ ‘‘အဝဟရာ’’တိ ဝုတ္တံ၊ တံ ‘‘ဧတ’’န္တိ မညမာနော အညံ တသ္မိံယေဝ ဌာနေ ဌပိတံ အဝဟရတိ၊ မူလဋ္ဌဿ အနာပတ္တိ။ ဣဒံ ပုဗ္ဗပ္ပယောဂပဉ္စကံ။

အပရေပိ ပဉ္စ အဝဟာရာ ထေယျာဝဟာရော ပသယှာဝဟာရော ပရိကပ္ပာဝဟာရော ပဋိစ္ဆန္နာဝဟာရော ကုသာဝဟာရောတိ။ တတ္ထ ယော ကူဋမာနကူဋကဟာပဏာဒီဟိ ဝဉ္စေတွာ ဂဏှာတိ၊ တဿေဝံ ဂဏှတော အဝဟာရော ထေယျာဝဟာရော။ ယော သန္တဇ္ဇေတွာ သယံ ဒဿေတွာ တေသံ သန္တကံ ဂဏှာတိ၊ ယော ဝါ အတ္တနော ပတ္တဗလိတော စ အဓိကံ ဗလက္ကာရေန ဂဏှာတိ ရာဇရာဇမဟာမတ္တာဒယော ဝိယ၊ တဿေဝံ ဂဏှတော အဝဟာရော ပသယှာဝဟာရော။ ပရိကပ္ပေတွာ ဂဏှတော ပနာဝဟာရော ပရိကပ္ပာဝဟာရော။ သော ဒုဝိဓော ဘဏ္ဍောကာသပရိကပ္ပဝသေန။ တတြ ယော ‘‘သာဋကော စေ၊ ဂဏှိဿာမိ၊ သုတ္တံ စေ၊ န ဂဏှိဿာမီ’’တိ ပရိကပ္ပေတွာ အန္ဓကာရေ ပသိဗ္ဗကံ ဂဏှာတိ၊ တတြ သာဋကော စေ၊ ဥဒ္ဓါရေယေဝ ပါရာဇိကံ၊ သုတ္တံ စေ ဟောတိ၊ ရက္ခတိ။ အယံ ဘဏ္ဍပရိကပ္ပော နာမ။ ယော ဌာနံ ပရိကပ္ပေတွာ ဘဏ္ဍံ ဂဏှာတိ၊ တဿ တံ ပရိကပ္ပိတပရိစ္ဆေဒံ အတိက္ကန္တမတ္တေ ပါရာဇိကံ။ အယံ ဩကာသပရိကပ္ပော နာမ။ ဧဝမိမေသံ ဒွိန္နံ ပရိကပ္ပာနံ ဝသေန ပရိကပ္ပေတွာ ဂဏှတော အဝဟာရော ပရိကပ္ပာဝဟာရော။ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ ပရဿ ဘဏ္ဍံ ဂဏှတော အဝဟာရော ပဋိစ္ဆန္နာဝဟာရော နာမ။ ကုသံ သင်္ကာမေတွာ အဝဟရဏံ ကုသာဝဟာရော။ ယော ကုသံ ပါတေတွာ စီဝရေ ဘာဇိယမာနေ အတ္တနော ကောဋ္ဌာသဿ သမီပေ ဌိတံ အပ္ပဂ္ဃတရံ ဝါ မဟဂ္ဃတရံ ဝါ သမသမံ ဝါ ပရဿ ကောဋ္ဌာသံ ဒိသွာ သစေ ပဌမတရံ ပရကောဋ္ဌာသတော ကုသဒဏ္ဍကံ ဥဒ္ဓရတိ၊ အတ္တနော ကောဋ္ဌာသေ ပါတေတုကာမတာယ ဥဒ္ဓါရေ ရက္ခတိ၊ ပါတနေပိ ရက္ခတိ၊ အတ္တနော ကောဋ္ဌာသတော ပန ကုသဒဏ္ဍံ ဥဒ္ဓရတိ၊ ဥဒ္ဓါရေ ရက္ခတိ၊ တံ ဥဒ္ဓရိတွာ ပရကောဋ္ဌာသေ ပါတေန္တဿ ဟတ္ထတော မုတ္တမတ္တေ ပါရာဇိကံ။ အယံ ကုသာဝဟာရော နာမာတိ ဣမေသု ပဉ္စဝီသာဝဟာရေသု ယေန ကေနစိ အဝဟာရေန ဂဏှန္တော ပါရာဇိကော ဘဝေတိ အတ္ထော။

ဂရုကန္တိ ပဉ္စမာသကံ။ ဝီသတိမာသကော ဟိ ကဟာပဏော၊ ကဟာပဏဿ စတုတ္ထော ဘာဂေါ ပါဒေါ နာမ၊ တသ္မာ ပဉ္စမာသကံ ဝါ ပါဒံ ဝါ ဂရုကန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တတ္ထ ‘‘စတ္တာရော ဝီဟယော ဂုဉ္ဇာ၊ ဒွေ ဂုဉ္ဇာ မာသကော ဘဝေ’’တိ ဝစနတော ဝီဟိဝသေန စတ္တာလီသ ဝီဟယော ဒသ ဂုဉ္ဇာ ပဉ္စမာသကောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ယံ ပန သာမဏေရသိက္ခာယံ ‘‘ဝီသတိဝီဟီ’’တိ ဝုတ္တံ၊ တံ နေဝ ပါဠိယံ၊ န အဋ္ဌကထာယံ အတ္ထိ၊ ဝီမံသိတဗ္ဗမေတံ။ ဒုတိယပါရာဇိကံ။

၈။ ဣဒါနိ တတိယံ ဒဿေတုံ ‘‘မနုဿပါဏံ ပါဏော’’တျာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ယော ဘိက္ခု ‘‘မနုဿပါဏော’’ ဣတိ ဇာနန္တော ဝဓကစိတ္တေန မနုဿပါဏံ ဇီဝိတာ ဝိယောဇေတိ၊ သော ဘိက္ခု သာသနာ ပါရာဇိကော ဟောတီတိ သမုဒါယတ္ထော။

မနုဿပါဏန္တိ မာတုကုစ္ဆိသ္မိံ ပဋိသန္ဓိစိတ္တေန သဟုပ္ပန္နံ အတိပရိတ္တံ ကလလရူပံ အာဒိံ ကတွာ ပကတိယာ ဝီသဝဿသတာယုကဿ သတ္တဿ ယာဝ မရဏကာလာ ဧတ္ထန္တရေ အနုပုဗ္ဗေန ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော အတ္တဘာဝေါ၊ ဧသော မနုဿပါဏော နာမ၊ ဧဝရူပံ မနုဿပါဏန္တိ အတ္ထော။ ပါဏောတိ ဇာနန္တိ ‘‘ပါဏော’’ ဣတိ ဇာနန္တော ‘‘တံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေမီ’’တိ ဇာနန္တော။ ဝဓကစေတသာတိ ဝဓကစိတ္တေန၊ ဣတ္ထမ္ဘူတေ ကရဏဝစနံ၊ ဝဓကစိတ္တော ဟုတွာ မရဏာဓိပ္ပာယော ဟုတွာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဇီဝိတာတိ ဇီဝိတိန္ဒြိယတော။ ယောတိ အနိယမဝစနံ။ သောတိ ဧတေန နိယမနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဝိယောဇေတီတိ ဝုတ္တပ္ပကာရံ မနုဿဝိဂ္ဂဟံ ကလလကာလေပိ တာပနမဒ္ဒနေဟိ ဝါ ဘေသဇ္ဇသမ္ပဒါနေန ဝါ တတော ဝါ ဥဒ္ဓမ္ပိ တဒနုရူပေန ဥပက္ကမေန ဇီဝိတာ ဝိယောဇေတီတိ အတ္ထော။ သာသနာတိ ပရာပုဗ္ဗဇိဓာတုပ္ပယောဂေ နိဿက္ကဝစနံ၊ တေန သတ္ထုသာသနတောတိ အတ္ထော။ ပရာဇိတောတိ ပရာဇယမာပန္နော။ ဟောတီတိ ပါဌသေသော။ တတိယပါရာဇိကံ။

၉။ ဣဒါနိ စတုတ္ထံ ဒဿေတုံ ‘‘ဈာနာဒိဘေဒ’’န္တျာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ယော ဘိက္ခု အညာပဒေသဉ္စ အဓိမာနဉ္စ ဝဇ္ဇေတွာ ဟဒယေ အသန္တံ ဈာနာဒိဘေဒံ ဓမ္မံ မနုဿဇာတိကဿ သတ္တဿ ဝဒေယျ၊ တသ္မိံ ခဏေ ဉာတေ သော တတော သာသနာ ပါရာဇိကော ဧဝ ဟောတီတိ အတ္ထော။

ဈာနာဒိဘေဒန္တိ ‘‘ဈာနံ ဝိမောက္ခော သမာဓိ သမာပတ္တိ ဉာဏဒဿနံ မဂ္ဂဘာဝနာ ဖလသစ္ဆိကိရိယာ ကိလေသပ္ပဟာနံ ဝိနီဝရဏတာ စိတ္တဿ သုညာဂါရေ အဘိရတီ’’တိ (ပါရာ။ ၁၉၈) ဧဝံ ဝုတ္တံ ဈာနာဒိဘေဒံ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မံ။ ဟဒယေတိ စိတ္တေ။ အသန္တန္တိ အသံဝိဇ္ဇမာနံ။ အညာပဒေသန္တိ ‘‘ယော တေ ဝိဟာရေ ဝသိ၊ သော ဘိက္ခု ပဌမဿ ဈာနဿ လာဘီ’’တိအာဒိနာ နယေန အညာပဒေသံ ဝဇ္ဇေတွာတိ အတ္ထော။ ဝိနာတိ ဝဇ္ဇနတ္ထေ နိပါတော၊ တဿ ဝဇ္ဇေတွာတိ အတ္ထော။ အဓိမာနန္တိ ‘‘အဓိဂတာ မယာ’’တိ ဧဝံ ဥပ္ပန္နံ မာနန္တိ အတ္ထော။ အဓိဂတော မာနောတိ ဝိဂ္ဂဟော၊ တံ အဓိမာနံ ဝဇ္ဇေတွာတိ အတ္ထော။ မနုဿဇာတိဿာတိ မနုဿဇာတိကဿ၊ န ဒေဝဗြဟ္မာဒီသု အညတရဿာတိ အတ္ထော။ ဝဒေယျာတိ အာရောစေယျ။ ဉာတက္ခဏေတိ ဉာတေ ခဏေတိ ဆေဒေါ၊ တသ္မိံ တေနာရောစိတက္ခဏေ မနုဿဇာတိကေန ဉာတေတိ အတ္ထော။ တေနာတိ နိဿက္ကေ ကရဏဝစနံ၊ တတော သာသနတော ပါရာဇိကောတိ အတ္ထော။ စတုတ္ထပါရာဇိကံ။

ပါရာဇိကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ ဂရုကာပတ္တိနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၁၀။ ဣဒါနိ သင်္ဃာဒိသေသံ ပကာသေတုံ ‘‘မောစေတုကာမစိတ္တေနာ’’တိအာဒိမာရဒ္ဓံ။ တတ္ထ မောစေတုံ ကာမေတီတိ မောစေတုကာမံ၊ မောစေတုကာမဉ္စ တံ စိတ္တဉ္စာတိ မောစေတုကာမစိတ္တံ၊ တေန၊ မောစနဿာဒစိတ္တေနာတိ အတ္ထော။ ဧကာဒသန္နဉှိ ရာဂါနံ ဧကေန မောစနဿာဒေန အာပတ္တိ ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

တတြိမေ ဧကာဒသ အဿာဒါ မောစနဿာဒေါ မုစ္စနဿာဒေါ မုတ္တဿာဒေါ မေထုနဿာဒေါ ဖဿဿာဒေါ ကဏ္ဍူဝနဿာဒေါ ဒဿနဿာဒေါ နိသဇ္ဇဿာဒေါ ဝါစဿာဒေါ ဂေဟသိတပေမံ ဝနဘင်္ဂိယန္တိ။ တတ္ထ မောစနဿာဒစေတနာယ စေတေန္တော စေဝ အဿာဒေန္တော စ ဥပက္ကမတိ၊ မုစ္စတိ၊ သင်္ဃာဒိသေသော ၊ န မုစ္စတိ စေ၊ ထုလ္လစ္စယံ။ သစေ ပန သယနကာလေ ရာဂပရိယုဋ္ဌိတော ဟုတွာ ဦရုနာ ဝါ မုဋ္ဌိနာ ဝါ အင်္ဂဇာတံ ဂါဠှံ ပီဠေတွာ မောစနတ္ထာယ သဥဿာဟော သုပတိ၊ သုပန္တဿ စဿ အသုစိ မုစ္စတိ၊ သင်္ဃာဒိသေသော။ မုစ္စနဿာဒေ အတ္တနော ဓမ္မတာယ မုစ္စမာနံ အဿာဒေတိ၊ န ဥပက္ကမတိ၊ မုစ္စတိ၊ အနာပတ္တိ။ မုတ္တဿာဒေ အတ္တနော ဓမ္မတာယ မုတ္တေ ဌာနာ စုတေ အသုစိမှိ ပစ္ဆာ အဿာဒေန္တဿ ဝိနာ ဥပက္ကမေန မုစ္စတိ၊ အနာပတ္တိ။ မေထုနဿာဒေ မေထုနရာဂေန မာတုဂါမံ ဂဏှာတိ၊ တေန အသုစိ မုစ္စတိ၊ အနာပတ္တိ၊ ဒုက္ကဋံ ပန အာပဇ္ဇတိ။ ဖဿဿာဒေါ ဒုဝိဓော အဇ္ဈတ္တိကော ဗာဟိရော စာတိ။ တတ္ထ အတ္တနော နိမိတ္တံ ‘‘ထဒ္ဓံ၊ မုဒုကန္တိ ဇာနိဿာမီ’’တိ ဝါ လောလဘာဝေန ဝါ ကီဠာပယတော အသုစိ မုစ္စတိ၊ အနာပတ္တိ။ ဗာဟိရဖဿဿာဒေ ပန ကာယသံသဂ္ဂရာဂေန ဣတ္ထိံ ဖုသတော၊ အာလိင်္ဂတော စ အသုစိ မုစ္စတိ၊ အနာပတ္တိ၊ ကာယသံသဂ္ဂသင်္ဃာဒိသေသံ ပန အာပဇ္ဇတိ။

ကဏ္ဍူဝနဿာဒေ ဒဒ္ဒုကစ္ဆုပိဠကပါဏကာဒီနံ အညတရေန ခဇ္ဇမာနံ နိမိတ္တံ ကဏ္ဍူဝနဿာဒေန ကဏ္ဍူဝတော အသုစိ မုစ္စတိ၊ အနာပတ္တိ။ ဒဿနဿာဒေ ဣတ္ထိယာ အနောကာသံ ဥပနိဇ္ဈာယတော အသုစိ မုစ္စတိ၊ အနာပတ္တိ၊ ဒုက္ကဋံ ပန ဟောတိ။ နိသဇ္ဇဿာဒေ မာတုဂါမေန သဒ္ဓိံ ရဟော နိသိန္နဿ မုတ္တေပိ အနာပတ္တိ ၊ ရဟောနိသဇ္ဇာပတ္တိ ပန ဟောတိ။ ဝါစဿာဒေ မာတုဂါမံ မေထုနပ္ပဋိသံယုတ္တာဟိ ဝါစာဟိ ဩဘာသန္တဿ မုတ္တေပိ အနာပတ္တိ၊ ဒုဋ္ဌုလ္လဝါစာသင်္ဃာဒိသေသံ ပန အာပဇ္ဇတိ။ ဂေဟသိတပေမေ မာတာဒီနံ မာတာဒိပေမေန အာလိင်္ဂနာဒိံ ကရောန္တဿ မုတ္တေပိ အနာပတ္တိ။ ဝနဘင်္ဂံ သန္ထဝကရဏတ္ထာယ ဣတ္ထိယာ ပေသိတပုပ္ဖာဒိဝနဘင်္ဂသညိတံ ပဏ္ဏာကာရံ ‘‘ဣတ္ထန္နာမာယ ဣမံ ပေသိတ’’န္တိ အဿာဒေန အာမသန္တဿ မုတ္တေပိ အနာပတ္တီတိ။ ဧဝမေတေသု မောစနဿာဒေန အာပတ္တိ ဟောတီတိ ဒဿေတုံ ‘‘မောစေတု…ပေ… နာ’’တိ ဝုတ္တံ။ အထ ဝါ မောစေတုကာမံ စိတ္တံ ယဿ သောယံ မောစေတုကာမစိတ္တော၊ တေန၊ ဣတ္ထမ္ဘူတေ ကရဏဝစနံ၊ မောစေတုကာမစိတ္တော ဟုတွာတိ အတ္ထော။

ဥပက္ကမ္မာတိ ဟတ္ထာဒီသု ယေန ကေနစိ နိမိတ္တေ ဥပက္ကမိတွာတိ အတ္ထော။ ဝိမောစယန္တိ ယံ အန္တမသော ဧကာ ခုဒ္ဒကမက္ခိကာ ပိဝေယျ၊ တတ္တကမ္ပိ ဝိမောစေန္တောတိ အတ္ထော။ သုက္ကန္တိ နီလပီတလောဟိတောဒါတတက္ကတေလဒကခီရဒဓိသပ္ပိဝဏ္ဏသင်္ခါတေသု ဒသဝိဓေသု သုက္ကေသု ယံ ကိဉ္စိ သုက္ကံ။ အညတြ သုပိနာတိ ယာ သုပိနန္တေ သုက္ကဝိဿဋ္ဌိ ဟောတိ၊ တံ ဌပေတွာတိ အတ္ထော။ သမဏောတိ ယော ကောစိ ဥပသမ္ပန္နော။ ဂရုကန္တိ သင်္ဃာဒိသေသံ။ ဖုသေတိ အာပဇ္ဇေယျာတိ အတ္ထော။ စေတနာ ဥပက္ကမော မုစ္စနန္တိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနီတိ။ သုက္ကဝိဿဋ္ဌိသိက္ခာပဒံ။

၁၁။ ဣဒါနိ ကာယသံသဂ္ဂံ ဒဿေတုံ ‘‘ကာယသံသဂ္ဂရာဂေနာ’’တိအာဒိမာရဒ္ဓံ။ ဘိက္ခု မနုဿိတ္ထိယာ မနုဿိတ္ထိသညီ ဟုတွာ ကာယသံသဂ္ဂရာဂေန ဥပက္ကမိတွာ မနုဿိတ္ထိံ ပရာမသန္တော သင်္ဃာဒိသေသံ အာပဇ္ဇေယျာတိ ယောဇနာ။ တတ္ထ ကာယသံသဂ္ဂရာဂေနာတိ ဟတ္ထဂ္ဂဟဏာဒိကာယသမ္ဖဿေန ရာဂေန ကာယမိဿရာဂေန။ မနုဿိတ္ထိန္တိ တဒဟုဇာတမ္ပိ ဇီဝမာနကမနုဿိတ္ထိံ။ ပရာမသန္တိ ပရာမသန္တော၊ ဣတ္ထီတိ သညာ ဣတ္ထိသညာ ၊ သာ အဿ အတ္ထီတိ ဣတ္ထိသညီ၊ ဣတ္ထိသညီ ဟုတွာတိ အတ္ထော။ မနုဿိတ္ထီ၊ ဣတ္ထိသညိတာ၊ ကာယသံသဂ္ဂရာဂေါ၊ တေန ရာဂေန ဝါယာမော၊ ဟတ္ထဂ္ဂါဟာဒိသမာပဇ္ဇနန္တိ ဣမာနေတ္ထ ပဉ္စ အင်္ဂါနိ။ ကာယသံသဂ္ဂသိက္ခာပဒံ။

၁၂။ ဣဒါနိ ဒုဋ္ဌုလ္လံ ဒဿေတုံ ‘‘ဒုဋ္ဌုလ္လဝါစဿာဒေနာ’’တိအာဒိ အာရဒ္ဓံ။ တတ္ထ ဒုဋ္ဌုလ္လဝါစဿာဒေနာတိ ဝစ္စမဂ္ဂပဿာဝမဂ္ဂမေထုနဓမ္မပ္ပဋိသံယုတ္တဝါစဿာဒရာဂေန။ မဂ္ဂံ ဝါရဗ္ဘ မေထုနန္တိ ဝစ္စမဂ္ဂပဿာဝမဂ္ဂါနံ အညတရံ မဂ္ဂံ ဝါ မေထုနံ ဝါ အာရဗ္ဘာတိ အတ္ထော။ ဩဘာသန္တောတိ အဝဘာသန္တော။ မနုဿိတ္ထိန္တိ ဝိညုံ ပဋိဗလံ သုဘာသိတဒုဗ္ဘာသိတံ ဒုဋ္ဌုလ္လာဒုဋ္ဌုလ္လံ သလ္လက္ခဏသမတ္ထံ မနုဿိတ္ထိံ။ သုဏမာနန္တိ သုဏန္တိံ။ ဣမိနာ ပဋိဗလာယပိ ဣတ္ထိယာ အဝိညတ္တိပထေ ဌိတာယ ဒူတေန ဝါ ပဏ္ဏေန ဝါ အာရောစေန္တဿ ဒုဋ္ဌုလ္လဝါစာပတ္တိ န ဟောတီတိ ဒီပိတံ ဟောတိ။ မနုဿိတ္ထီ၊ ဣတ္ထိသညိတာ၊ ဒုဋ္ဌုလ္လဝါစဿာဒရာဂေါ၊ တေန ရာဂေန ဩဘာသနံ၊ တင်္ခဏဝိဇာနနန္တိ ဣမာနေတ္ထ ပဉ္စ အင်္ဂါနိ။ ဒုဋ္ဌုလ္လဝါစဿာဒသိက္ခာပဒံ။

၁၃။ ဣဒါနိ အတ္တကာမပါရိစရိယံ ဒဿေတုံ ‘‘ဝဏ္ဏ’’န္တျာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ယော ဘိက္ခု အတ္တနော ကာမပါရိစရိယာယ ဝဏ္ဏံ ဝတွာ မေထုနရာဂေန ဣတ္ထိံ မေထုနံ ယာစမာနော ဂရုံ ဖုသေတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝဏ္ဏံ ဝတွာတိ ဂုဏံ အာနိသံသံ ပကာသေတွာ။ အတ္တနောကာမပါရိစရိယာယာတိ မေထုနဓမ္မသင်္ခါတေန ကာမေန ပါရိစရိယာ ကာမပါရိစရိယာ၊ အတ္တနော အတ္ထာယ ကာမပါရိစရိယာ အတ္တနောကာမပါရိစရိယာ၊ အလုတ္တသမာသောယံ။ အထ ဝါ အတ္တနောတိ ကတွတ္ထေ သာမိဝစနံ၊ အတ္တနော ကာမိတာ ဣစ္ဆိတာတိ အတ္တနောကာမာ၊ သယံ မေထုနရာဂဝသေန ပတ္ထိတာတိ အတ္ထော၊ အတ္တနောကာမာ စ သာ ပါရိစရိယာ စာတိ အတ္တနောကာမပါရိစရိယာ ၊ တာယ အတ္တနောကာမပါရိစရိယာယ၊ ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ၊ ဘဂိနိ၊ ပါရိစရိယာနံ၊ ယာ မာဒိသံ သီလဝန္တံ ကလျာဏဓမ္မံ ဗြဟ္မစာရိံ ဧတေန ဓမ္မေန ပရိစရေယျာ’’တိ ဧဝံ ဝဏ္ဏံ ဝတွာတိ အတ္ထော။ ယာစဓာတုနော ဒွိကမ္မိကတ္တာ ‘‘ဣတ္ထိံ မေထုနံ ယာစမာနော’’တိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဣတ္ထိန္တိ ဒုဋ္ဌုလ္လောဘာသနေ ဝုတ္တပ္ပကာရံ ဣတ္ထိံ။ မနုဿိတ္ထီ၊ ဣတ္ထိသညိတာ ၊ အတ္တကာမပါရိစရိယာယ ရာဂေါ၊ တေန ရာဂေန ဝဏ္ဏဘဏနံ၊ တင်္ခဏဝိဇာနနန္တိ ဣမာနေတ္ထ ပဉ္စ အင်္ဂါနိ။ အတ္တကာမပါရိစရိယသိက္ခာပဒံ။

၁၄။ ဣဒါနိ သဉ္စရိတ္တံ ဒဿေတုံ ‘‘သန္ဒေသ’’န္တျာဒိမာရဒ္ဓံ။ တတ္ထ ဘိက္ခု ပုရိသဿ ဝါ သန္ဒေသံ၊ ဣတ္ထိယာ ဝါ သန္ဒေသံ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ဝီမံသိတွာ ပစ္စာဟရန္တော ဂရုကံ ဖုသေတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထ သန္ဒေသန္တိ ‘‘ဂစ္ဆ၊ ဘန္တေ၊ ဣတ္ထန္နာမံ မာတုရက္ခိတံ ဗြူဟိ ‘ဟောဟိ ကိရ ဣတ္ထန္နာမဿ ဘရိယာ ဓနက္ကီတာ’’တိ (ပါရာ။ ၃၀၅) ဧဝံ ဝုတ္တံ ပုရိသဿ သာသနံ၊ ‘‘ဂစ္ဆ၊ ဘန္တေ၊ ဣတ္ထန္နာမံ ပုရိသံ ဗြူဟိ ‘အဟံ တဿ ဘရိယာ ဘဝိဿာမီ’’တိ (ပါရာ။ ၃၂၆-၃၂၇ ထောကံ ဝိသဒိသံ) ဧဝံ ဝုတ္တံ ဣတ္ထိယာ သာသနံ။ ပဋိဂ္ဂဏှိတွာတိ ‘‘သာဓု ဥပါသကာ’’တိ ဝါ ‘‘ဟောတူ’’တိ ဝါ ‘‘အာရောစေဿာမီ’’တိ ဝါ ယေန ကေနစိ အာကာရေန ဝစီဘေဒံ ကတွာ ဝါ သီသကမ္ပနာဒီဟိ ဝါ ပဋိဂ္ဂဏှိတွာ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာတိ အတ္ထော။ ဝီမံသိတွာတိ ဝုတ္တပ္ပကာရေန သာသနံ ဂဟေတွာ ပုရိသဿ ဝါ ဣတ္ထိယာ ဝါ တေသံ အဝဿာရောစနကာနံ မာတာပိတာဘာတာဘဂိနိအာဒီနံ ဝါ အာရောစေတွာတိ အတ္ထော။ ဟရံပစ္စာတိ ဧတ္ထ ‘‘ပစ္စာဟရ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ဆန္ဒဟာနိဘယာ ဟရ-သဒ္ဒံ ပုဗ္ဗနိပါတံ ကတွာ ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ယတ္ထ ပဟိတေန တတ္ထ ဂန္တွာ တေန အာရောစိတာ သာ ဣတ္ထီ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆတု ဝါ ပဋိက္ခိပတု ဝါ လဇ္ဇာယ ဝါ တုဏှီ ဟောတု၊ ပုန အာဂန္တွာ တဿ ပုရိသဿ ဟရန္တော ဧတ္တာဝတာ ဣမာယ ပဋိဂ္ဂဟဏာရောစနပ္ပစ္စာဟရဏသင်္ခါတာယ တိဝင်္ဂသမ္ပတ္တိယာ သော ဘိက္ခု သင်္ဃာဒိသေသံ အာပဇ္ဇေယျာတိ အတ္ထော။ တေသံ မနုဿဇာတိကတာ၊ အလံဝစနီယတာ၊ ပဋိဂ္ဂဏှနဝီမံသနပ္ပစ္စာဟရဏာနီတိ ဣမာနေတ္ထ ပဉ္စ အင်္ဂါနိ။ သဉ္စရိတ္တသိက္ခာပဒံ။

၁၅။ ဣဒါနိ အမူလကံ ပကာသေတုံ ‘‘စာဝေတုကာမော’’တိအာဒိမာရဒ္ဓံ။ စာဝေတုကာမော ဘိက္ခု အမူလန္တိမဝတ္ထုနာ အညံ သုဏမာနံ ဘိက္ခုံ စောဒေန္တော ဝါ စောဒါပေန္တော ဝါ ဂရုံ ဖုသေတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထ စာဝေတုကာမောတိ ဗြဟ္မစရိယာ စာဝေတုကာမော။ စောဒေန္တောတိ ‘‘တွံ ပါရာဇိကံ ဓမ္မံ အာပန္နောသိ၊ အဿမဏောသိ၊ အသကျပုတ္တိယောသီ’’တိအာဒီဟိ ဝစနေဟိ သယံ စောဒေန္တောတိ အတ္ထော။ ဧဝံ စောဒေန္တဿ ဝါစာယ ဝါစာယ သင်္ဃာဒိသေသော။ အမူလန္တိမဝတ္ထုနာတိ ယံ စောဒကေန စုဒိတကမှိ ပုဂ္ဂလေ အဒိဋ္ဌံ အသုတံ အပရိသင်္ကိတံ၊ ဣဒံ ဧတေသံ ဒဿနသဝနပရိသင်္ကိတသင်္ခါတာနံ မူလာနံ အဘာဝတော နာဿ မူလန္တိ အမူလံ၊ အန္တိမံ ဝတ္ထု ယဿ ပါရာဇိကဿ တဒိဒံ အန္တိမဝတ္ထု၊ အမူလဉ္စ တံ အန္တိမဝတ္ထု စေတိ အမူလန္တိမဝတ္ထု၊ တေန အမူလန္တိမဝတ္ထုနာ၊ ဘိက္ခုနော အနုရူပေသု ဧကူနဝီသတိယာ ပါရာဇိကေသု အညတရေနာတိ အတ္ထော။ စောဒါပယန္တိ စောဒါပယန္တော၊ တဿ သမီပေ ဌတွာ အညံ ဘိက္ခုံ အာဏာပေတွာ စောဒါပေန္တော တဿ အာဏတ္တဿ ဝါစာယ ဝါစာယ ဂရုံ ဖုသေတိ အတ္ထော။ သုဏမာနန္တိ ဣမိနာ ပရမ္မုခါ ဒူတေန ဝါ ပဏ္ဏေန ဝါ စောဒေန္တဿ န ရုဟတီတိ ဒီပိတံ ဟောတိ။ ပရမ္မုခါ ပန သတ္တဟိ အာပတ္တိက္ခန္ဓေဟိ ဝဒန္တဿ ဒုက္ကဋံ။ ယံ စောဒေတိ၊ တဿ ဥပသမ္ပန္နောတိ သင်္ချူပဂမနံ၊ တသ္မိံ သုဒ္ဓသညိတာ၊ ယေန ပါရာဇိကေန စောဒေတိ၊ တဿ ဒိဋ္ဌာဒိဝသေန အမူလကတာ၊ စာဝနာဓိပ္ပာယေန သမ္မုခါ စောဒနာ၊ တဿ တင်္ခဏဝိဇာနနန္တိ ဣမာနေတ္ထ ပဉ္စ အင်္ဂါနိ။ အမူလကသိက္ခာပဒံ။

၁၆။ ဣဒါနိ အညဘာဂိယံ ဒဿေတုံ ‘‘လေသမတ္တ’’န္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ လေသမတ္တမုပါဒါယာတိ ဇာတိနာမဂေါတ္တလိင်္ဂါပတ္တိပတ္တစီဝရူပဇ္ဈာယာစရိယသေနာသနလေသသင်္ခါတေသု ဒသသု လေသေသု ယော တသ္မိံ ပုဂ္ဂလေ ဒိဿတိ၊ တံ လေသမတ္တံ ဥပါဒါယ နိဿာယ ဘိက္ခုံ ဗြဟ္မစရိယာ စာဝေတုကာမော အမူလန္တိမဝတ္ထုနာ သုဏမာနံ ဘိက္ခုံ စောဒေန္တော ဂရုံ ဖုသေတိ အတ္ထော။ ကထံ? အညော ခတ္တိယဇာတိကော ဣမိနာ စောဒကေန ပါရာဇိကံ ဓမ္မံ အဇ္ဈာပဇ္ဇန္တော ဒိဋ္ဌော ဟောတိ၊ သော အညံ အတ္တနော ဝေရိံ ခတ္တိယဇာတိကံ ဘိက္ခုံ ပဿိတွာ တံ ခတ္တိယဇာတိလေသံ ဂဟေတွာ ဧဝံ ‘‘ခတ္တိယော မယာ ဒိဋ္ဌော ပါရာဇိကံ ဓမ္မံ အဇ္ဈာပဇ္ဇန္တော၊ တွံ ခတ္တိယော ပါရာဇိကံ ဓမ္မံ အာပန္နောသီ’’တိ ဝါ ‘‘တွံ သော ခတ္တိယော၊ နာညော၊ ပါရာဇိကံ ဓမ္မံ အဇ္ဈာပန္နောသီ’’တိ ဝါ စောဒေတိ၊ ဧဝံ နာမလေသာဒယောပိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အင်္ဂါနိ ပနေတ္ထ အနန္တရသဒိသာနိ။ အညဘာဂိယသိက္ခာပဒံ။

ဂရုကာပတ္တိနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ နိဿဂ္ဂိယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၁၇။ ဣဒါနိ စီဝရဝိဓိံ ဒဿေတုံ ‘‘ဝိကပ္ပန’’န္တျာဒိမုဒ္ဓဋံ။ ယော ဘိက္ခု အကာလစီဝရံ ဝိကပ္ပနဉ္စ အဓိဋ္ဌာနဉ္စ အကတွာ ဒသာဟံ အတိက္ကာမေတိ၊ တဿ ဘိက္ခုနော နိဿဂ္ဂိယံ သိယာတိ ပိဏ္ဍတ္ထော။ တတ္ထ အကာလစီဝရန္တိ အကာလေ စီဝရံ၊ ခေါမံ ကပ္ပာသိကံ ကောသေယျံ ကမ္ဗလံ သာဏံ ဘင်္ဂန္တိ ဇာတိတော ဆ စီဝရာနိ၊ ဒုကူလံ ပဋ္ဋုဏ္ဏံ သောမာရပဋ္ဋံ စီနပဋ္ဋံ ဣဒ္ဓိဇံ ဒေဝဒိန္နန္တိ ဣမာနိ ပန ဆ အနုလောမစီဝရာနိ။ တေသု ဒုကူလံ သာဏဿ အနုလောမံ ဝါကမယတ္တာ။ ပဋ္ဋုဏ္ဏာဒီနိ တီဏိ ကောသေယျဿ အနုလောမာနိ ပါဏကေဟိ ကတသုတ္တမယတ္တာ။ ဣဒ္ဓိဇာဒီနိ ဒွယာနိ ခေါမာဒီနံ အနုလောမာနိ တေသမညတရဘာဝတော ။ ဣမေသံ ဆန္နံ စီဝရာနံ အညတရံ အကာလစီဝရံ။

ဝိကပ္ပနမဓိဋ္ဌာနန္တိ ဧတ္ထ ပန ဝိကပ္ပနူပဂံ အဓိဋ္ဌာနူပဂဉ္စ ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တတြာယံ ပါဠိ – ‘‘အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာယာမေန အဋ္ဌင်္ဂုလံ သုဂတင်္ဂုလေန စတုရင်္ဂုလဝိတ္ထတံ ပစ္ဆိမစီဝရံ ဝိကပ္ပေတု’’န္တိ (မဟာဝ။ ၃၅၈)။ မဇ္ဈိမဿ ပုရိသဿ ဒီဃသော ဒွေ ဝိဒတ္ထိယော၊ တိရိယံ ဝိဒတ္ထိ။ ဒွေ ဝိကပ္ပနာ သမ္မုခါဝိကပ္ပနာ စ ပရမ္မုခါဝိကပ္ပနာ စ။ ကထံ? ‘‘ဣမံ စီဝရံ တုယှံ ဝိကပ္ပေမီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ အယံ သမ္မုခါဝိကပ္ပနာ။ ‘‘မယှံ သန္တကံ ပရိဘုဉ္ဇ ဝါ ဝိဿဇ္ဇေဟိ ဝါ ယထာပစ္စယံ ဝါ ကရောဟီ’’တိ၊ ဧကဿ သန္တိကေ ‘‘ဣမံ စီဝရံ တိဿဿ ဘိက္ခုနော ဝိကပ္ပေမီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ အယံ အပရာပိ သမ္မုခါဝိကပ္ပနာ။ တေန ဘိက္ခုနာ ‘‘တိဿဿ ဘိက္ခုနော သန္တကံ ပရိဘုဉ္ဇ ဝါ ဝိဿဇ္ဇေဟိ ဝါ ယထာပစ္စယံ ဝါ ကရောဟီ’’တိ၊ ‘‘ဣမံ စီဝရံ တုယှံ ဝိကပ္ပနတ္ထာယ ဒမ္မီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တေန ဝတ္တဗ္ဗော ‘‘ကော တေ မိတ္တော ဝါ သန္ဒိဋ္ဌော ဝါ သမ္ဘတ္တော ဝါ’’တိ၊ တတော ဣတရေန ‘‘တိဿော ဘိက္ခူ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ ပုန တေန ‘‘အဟံ တိဿဿ ဘိက္ခုနော ဒမ္မီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ အယံ ပရမ္မုခါဝိကပ္ပနာ။ ‘‘တိဿဿ ဘိက္ခုနော သန္တကံ ပရိဘုဉ္ဇ ဝါ ဝိဿဇ္ဇေဟိ ဝါ ယထာပစ္စယံ ဝါ ကရောဟီ’’တိ ဝုတ္တေ ပစ္စုဒ္ဓါရော နာမ ဟောတိ။ ဗဟုကေ ‘‘ဣမာနီ’’တိ၊ အဟတ္ထပါသေ ‘‘ဧတံ၊ ဧတာနီ’’တိ ဝါ။ ဧဝံ ဝိကပ္ပနဉ္စ အကတွာတိ အတ္ထော။

တိစီဝရဿ ပန ပမာဏံ ဥက္ကဋ္ဌပရိစ္ဆေဒေန သုဂတစီဝရတော ဦနကံ ဝဋ္ဋတိ၊ လာမကပရိစ္ဆေဒေန သင်္ဃာဋိယာ၊ ဥတ္တရာသင်္ဂဿ စ ဒီဃတော မုဋ္ဌိပဉ္စကံ၊ တိရိယံ မုဋ္ဌိတ္တိကံ၊ အန္တရဝါသကော ဒီဃတော မုဋ္ဌိပဉ္စကော၊ တိရိယံ ဒွိဟတ္ထောပိ အဍ္ဎတေယျော ဝါ ဝဋ္ဋတိ။ ဝုတ္တပ္ပမာဏတော အဓိကဉ္စ ဦနကဉ္စ ‘‘ပရိက္ခာရစောဠ’’န္တိ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗံ။ ဒွေ စီဝရဿ အဓိဋ္ဌာနာ ကာယေန ဝါ အဓိဋ္ဌေတိ၊ ဝါစာယ ဝါ အဓိဋ္ဌေတိ။ တိစီဝရံ အဓိဋ္ဌဟန္တေန ရဇိတွာ ကပ္ပဗိန္ဒုံ ဒတွာ ပုရာဏသင်္ဃာဋိံ ‘‘ဣမံ သင်္ဃာဋိံ ပစ္စုဒ္ဓရာမီ’’တိ ပစ္စုဒ္ဓရိတွာ နဝံ သင်္ဃာဋိံ ဟတ္ထေန ဂဟေတွာ ‘‘ဣမံ သင်္ဃာဋိံ အဓိဋ္ဌာမီ’’တိ စိတ္တေန အာဘောဂံ ကတွာ ကာယဝိကာရံ ကရောန္တေန ကာယေန အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗာ၊ ဣဒံ ကာယေန အဓိဋ္ဌာနံ။ တံ ယေန ကေနစိ သရီရာဝယဝေန အဖုသန္တဿ န ဝဋ္ဋတိ။ ဝါစာယ အဓိဋ္ဌာနံ ပန ဝစီဘေဒံ ကတွာ ဝါစာယ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗံ၊ သစေ ဟတ္ထပါသေ ‘‘ဣမံ သင်္ဃာဋိံ အဓိဋ္ဌာမီ’’တိ၊ သစေ အဟတ္ထပါသေ ဌပိတဋ္ဌာနံ သလ္လက္ခေတွာ ‘‘ဧတံ သင်္ဃာဋိံ အဓိဋ္ဌာမီ’’တိ ဝါစာ ဘိန္ဒိတဗ္ဗာ ။ ဧသ နယော ဥတ္တရာသင်္ဂေ၊ အန္တရဝါသကေ စ။ တိစီဝရာဒီနိ သဗ္ဗာနိ ဧကတော ကတွာ ‘‘ဣမာနိ စီဝရာနိ ပရိက္ခာရစောဠာနိ အဓိဋ္ဌာမီ’’တိ အဓိဋ္ဌာတုမ္ပိ ဝဋ္ဋတီတိ။ ဧဝံ အဓိဋ္ဌာနဉ္စ အကတွာတိ အတ္ထော။

ဒသ အဟာနိ ဒသာဟံ။ အတိမာပေတီတိ အတိက္ကာမေတိ။ တဿာတိ တဿ ဘိက္ခုနော။ နိဿဂ္ဂိယန္တိ နိဿဇ္ဇနံ နိဿဂ္ဂိယံ၊ ပုဗ္ဗဘာဂေ ကတ္တဗ္ဗဿ ဝိနယကမ္မဿေတံ နာမံ၊ နိဿဂ္ဂိယမဿ အတ္ထီတိ နိဿဂ္ဂိယံ၊ ကိံ တံ? ပါစိတ္တိယံ၊ တံ အတိက္ကာမယတော သဟနိဿဂ္ဂိယဝိနယကမ္မံ ပါစိတ္တိယံ သိယာ၊ အယမေတ္ထ အတ္ထော။ တံ ပနေတံ စီဝရံ ယံ ဒိဝသံ ဥပ္ပန္နံ၊ တဿ ယော အရုဏော၊ သော ဥပ္ပန္နဒိဝသနိဿိတော၊ တသ္မာ စီဝရုပ္ပာဒဒိဝသေန သဒ္ဓိံ ဧကာဒသေ အရုဏုဂ္ဂမနေ ဒသာဟာတိက္ကမိတံ ဟောတီတိ။ စီဝရဿ အတ္တနော သန္တကတာ၊ ဇာတိပ္ပမာဏယုတ္တတာ၊ ဆိန္နပလိဗောဓဘာဝေါ၊ အတိရေကစီဝရတာ၊ ဒသာဟာတိက္ကမောတိ ဣမာနေတ္ထ ပဉ္စ အင်္ဂါနိ။ ပဌမကထိနသိက္ခာပဒံ။

၁၈။ ဣဒါနိ ဒုတိယံ ဒဿေတုံ ‘‘ဘိက္ခုသမ္မုတိယာ’’တျာဒိမာရဒ္ဓံ။ ယော ဘိက္ခုသမ္မုတိံ ဝဇ္ဇေတွာ ကာလဉ္စ ဝိနာ အဓိဋ္ဌိတံ တိစီဝရံ ဧကာဟံ အတိက္ကမာပေတိ၊ တဿ နိဿဂ္ဂိယံ သိယာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထ ဘိက္ခုသမ္မုတိယာညတြာတိ ယံ သင်္ဃော ဂိလာနဿ ဘိက္ခုနော တိစီဝရေန ဝိပ္ပဝါသသမ္မုတိံ ဒေတိ ၊ တံ ဌပေတွာ။ တိစီဝရမဓိဋ္ဌိတန္တိ ကရဏတ္ထေ ဥပယောဂဝစနံ၊ တေန တိစီဝရာဓိဋ္ဌာနနယေန အဓိဋ္ဌိတေသု သင်္ဃာဋိအာဒီသု ယေန ကေနစိ စီဝရေန။ ဧကာဟန္တိ ဧကရတ္တံ။ အတိမာပေတီတိ ဝိပ္ပဝသတိ၊ ဝိယုတ္တော ဝသတီတိ အတ္ထော။ တဿ အလဒ္ဓသမ္မုတိကဿ ဘိက္ခုနော ဧကရတ္တမ္ပိ စီဝရေန ဝိပ္ပဝါသတော နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ သိယာတိ အတ္ထော။ သမယံ ဝိနာတိ စီဝရကာလံ ဝဇ္ဇေတွာ။ အဓိဋ္ဌိတစီဝရတာ၊ အနတ္ထတကထိနတာ၊ အလဒ္ဓသမ္မုတိတာ၊ ရတ္တိဝိပ္ပဝါသောတိ ဣမာနေတ္ထ စတ္တာရိ အင်္ဂါနိ။ ဒုတိယကထိနသိက္ခာပဒံ။

၁၉။ ဣဒါနိ ပုရာဏစီဝရံ ဒဿေတုံ ‘‘အညာတိကာ’’တျာဒိ အာရဒ္ဓံ။ တတ္ထ အညာတိကာတိ အညာတိကာယ ‘‘ပဋိသင်္ခါ ယောနိသော’’တိအာဒီသု ဝိယ၊ အညာတိကာယ နေဝ မာတုသမ္ဗန္ဓေန န ပိတုသမ္ဗန္ဓေန သမ္ဗဒ္ဓါယာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဘိက္ခုနိယာတိ အဋ္ဌဝါစိကကမ္မေန ဥပသမ္ပန္နာယ။ အာကောဋာပေတီတိ ပဟရာပေတိ။ တန္တိ နိဿဂ္ဂိယံ ပါစိတ္တိယံ ဘဝေယျာတိ အတ္ထော။ ပုရာဏစီဝရတာ၊ ဥပစာရေ ဌတွာ အညာတိကာယ ဘိက္ခုနိယာ အာဏာပနံ၊ တဿာ ဓောဝနာဒီနိ စာတိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ ပုရာဏစီဝရသိက္ခာပဒံ။

၂၀။ ကိဉ္စိ မူလကန္တိ ကိဉ္စိ ပါဘတံ။ စီဝရာဒါနေတိ စီဝရဿ အာဒါနေ စီဝရပ္ပဋိဂ္ဂဟဏေ။ ဝိကပ္ပနူပဂစီဝရတာ၊ ပါရိဝတ္တကာဘာဝေါ၊ အညာတိကာယ ဟတ္ထတော ဂဟဏန္တိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ စီဝရပ္ပဋိဂ္ဂဟဏသိက္ခာပဒံ။

၂၁။ အပ္ပဝါရိတန္တိ ‘‘ဝဒေယျာထ၊ ဘန္တေ၊ ယေန အတ္ထော’’တိ ဣစ္ဆာပိတံ ဣစ္ဆံ ရုစိံ ဥပ္ပာဒိတံ၊ န ပဝါရိတန္တိ အပ္ပဝါရိတံ။ ဝိညာပေန္တဿာတိ ယာစန္တဿ။ အညတြ သမယာတိ နဋ္ဌစီဝရကာလံ ဌပေတွာ။ ဝိကပ္ပနူပဂစီဝရတာ၊ သမယာဘာဝေါ၊ အညာတကဝိညတ္တိ၊ တာယ စ ပဋိလာဘောတိ ဣမာနေတ္ထ စတ္တာရိ အင်္ဂါနိ။ အညာတကဝိညတ္တိသိက္ခာပဒံ။

၂၂။ ရဇတန္တိ ရူပိယံ။ ဇာတရူပန္တိ သုဝဏ္ဏံ။ မာသကန္တိ တယော မာသကာ လောဟမာသကော ဒါရုမာသကော ဇတုမာသကောတိ။ တတ္ထ လောဟမာသကောတိ တမ္ဗလောဟာဒီဟိ ကတမာသကော။ ဒါရုမာသကောတိ သာရဒါရုနာ ဝါ ဝေဠုပေသိကာယ ဝါ အန္တမသော တာလပဏ္ဏေနပိ ရူပံ ဆိန္ဒိတွာ ကတမာသကော။ ဇတုမာသကောတိ လာခါယ ဝါ နိယျာသေန ဝါ ရူပံ သမုဋ္ဌာပေတွာ ကတမာသကော။ ကဟာပဏန္တိ သုဝဏ္ဏမယံ ဝါ ရူပိယမယံ ဝါ ပါကတိကံ ဝါ။ ဂဏှေယျာတိ အတ္တနော အတ္ထာယ ဒီယမာနံ ဝါ ကတ္ထစိ ဌိတံ ဝါ နိပ္ပရိဂ္ဂဟံ ဒိသွာ သယံ ဂဏှေယျ။ ဂဏှာပေယျာတိ တဒေဝ အညေန ဂါဟာပေယျ။ နိဿဂ္ဂီတိ ဂဟဏာဒီသု ယံ ကိဉ္စိ ကရောန္တဿ အဃနဗဒ္ဓေသု ဝတ္ထုဂဏနာယ နိဿဂ္ဂိ သိယာတိ အတ္ထော။ သာဒိယေယျ ဝါတိ ကာယဝါစာဟိ အပ္ပဋိက္ခိပိတွာ စိတ္တေန အဓိဝါသေယျ။ ဇာတရူပရဇတဘာဝေါ၊ အတ္တုဒ္ဒေသိကတာ၊ ဂဟဏာဒီသု အညတရဘာဝေါတိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ ရူပိယပ္ပဋိဂ္ဂဟဏသိက္ခာပဒံ။

၂၃။ ရဇတာဒိစတုဗ္ဗိဓံ အကပ္ပိယံ ကပ္ပိယေနာပိ ပရိဝတ္တေယျ သဟဓမ္မိကေ ဌပေတွာ၊ နိဿဂ္ဂိယံ သိယာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထ အကပ္ပိယန္တိ အကပ္ပိယဝတ္ထုံ။ ကပ္ပိယေနာတိ ကပ္ပိယဝတ္ထုနာ။ သဟဓမ္မိကေတိ ဘိက္ခုဘိက္ခုနိသာမဏေရသာမဏေရိသိက္ခမာနသင်္ခါတေ ပဉ္စ သဟဓမ္မိကေ။ ရူပိယဘာဝေါ၊ ပရိဝတ္တနဉ္စာတိ ဣမာနေတ္ထ ဒွေ အင်္ဂါနိ။ ရူပိယပရိဝတ္တနသိက္ခာပဒံ။

၂၄။ ‘‘ဣမံ ပတ္တံ တုယှံ ဝိကပ္ပေမီ’’တိအာဒိနာ ဝိကပ္ပနဉ္စ ‘‘ဣမံ ပတ္တံ အဓိဋ္ဌာမီ’’တိအာဒိနာ အဓိဋ္ဌာနဉ္စ အကတွာတိ အတ္ထော။ ပမာဏိကန္တိ ဧတ္ထာယံ ဝိနိစ္ဆယော – အနုပဟတပုရာဏသာလိတဏ္ဍုလာနံ သုကောဋ္ဋိတပရိသုဒ္ဓါနံ ဒွေ မဂဓနာဠိယော ဂဟေတွာ တေဟိ တဏ္ဍုလေဟိ အနုတ္တဏ္ဍုလမကိလိန္နမပိဏ္ဍိတံ သုဝိသဒံ ကုန္ဒမကုဠရာသိသဒိသံ အဝဿာဝိတောဒနံ ပစိတွာ နိရဝသေသံ ပတ္တေ ပက္ခိပိတွာ တဿ ဩဒနဿ စတုတ္ထဘာဂပ္ပမာဏော နာတိဃနော နာတိတနုကော ဟတ္ထဟာရိယော သဗ္ဗသမ္ဘာရသင်္ခတော မုဂ္ဂသူပေါ ပက္ခိပိတဗ္ဗော၊ တတော အာလောပဿ အနုရူပံ ယာဝစရိမာလောပပ္ပဟောနကံ မစ္ဆမံသာဒိဗျဉ္ဇနံ ပက္ခိပိတဗ္ဗံ။ သပ္ပိတေလတက္ကရသကဉ္ဇိကာဒီနိ ပန အဂဏနူပဂါနိ ဟောန္တိ။ တာနိ ဟိ ဩဒနဂတိကာနိ နေဝ ဟာပေတုံ၊ န ဝဍ္ဎေတုံ သက္ကောန္တိ။ ဧဝမေတံ သဗ္ဗမ္ပိ ပက္ခိတ္တံ သစေ ပန ပတ္တဿ မုခဝဋ္ဋိယာ ဟေဋ္ဌိမရာဇိသမံ တိဋ္ဌတိ၊ သုတ္တေန ဝါ ဟီရေန ဝါ ဆိန္ဒန္တဿ သုတ္တဿ ဝါ ဟီရဿ ဝါ ဟေဋ္ဌိမန္တံ ဖုသတိ၊ အယံ ဥက္ကဋ္ဌော နာမ ပတ္တော။ သစေ တံ ရာဇိံ အတိက္ကမ္မ ထူပီကတံ တိဋ္ဌတိ၊ အယံ ဥက္ကဋ္ဌောမကော နာမ ပတ္တော။ သစေ တံ ရာဇိံ န သမ္ပာပုဏာတိ၊ အန္တောဂတမေဝ ဟောတိ၊ အယံ ဥက္ကဋ္ဌုက္ကဋ္ဌော နာမ။ ဥက္ကဋ္ဌတော ဥပဍ္ဎပ္ပမာဏော မဇ္ဈိမော။ မဇ္ဈိမတော ဥပဍ္ဎပ္ပမာဏော ဩမကော။ တေသမ္ပိ ဝုတ္တနယေနေဝ ပဘေဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣစ္စေတေသု ဥက္ကဋ္ဌုက္ကဋ္ဌော စ ဩမကောမကော စာတိ ဒွေ အပတ္တာ၊ သေသာ သတ္တ ပတ္တာ ပမာဏယုတ္တာ နာမာတိ ဧဝံ ပမာဏေန ယုတ္တော ပမာဏိကော၊ တံ ပမာဏိကံ။ ပတ္တန္တိ သတ္တသု ပတ္တေသု အညတရံ ပတ္တံ။ ပတ္တဿ အတ္တနော သန္တကတာ၊ ပမာဏယုတ္တတာ၊ အဓိဋ္ဌာနူပဂတာ၊ အတိရေကပတ္တတာ၊ ဒသာဟာတိက္ကမောတိ ဣမာနေတ္ထ ပဉ္စ အင်္ဂါနိ။ ပဌမပတ္တသိက္ခာပဒံ။

၂၅။ ယော ဘိက္ခု ပဉ္စဗန္ဓနတော ဦနပတ္တေ သတိ ပရံ ပန နဝံ ပတ္တံ ဝိညာပေတိ၊ တဿပိ ဘိက္ခုနော နိဿဂ္ဂိယံ သိယာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထ ပရန္တိ အညံ၊ ‘‘နဝံ ပတ္တ’’န္တိမိနာ တုလျာဓိကရဏံ။ အဓိဋ္ဌာနူပဂပတ္တဿ ဦနပဉ္စဗန္ဓနတာ၊ အတ္တုဒ္ဒေသိကတာ၊ ကတဝိညတ္တိ၊ တာယ စ ပဋိလာဘောတိ ဣမာနေတ္ထ စတ္တာရိ အင်္ဂါနိ။ ဦနပဉ္စဗန္ဓနသိက္ခာပဒံ။

၂၆။ ယော သပ္ပိတေလာဒိကံ ပန ဘေသဇ္ဇံ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ သတ္တာဟပရမံ သန္နိဓိကာရကံ ဘုဉ္ဇန္တော သတ္တာဟံ အတိက္ကာမေတိ ၊ တဿ နိဿဂ္ဂိယံ သိယာတိ အတ္ထော။ တတ္ထ သပ္ပိတေလာဒိကန္တိ ဧတ္ထ အာဒိ-သဒ္ဒေါ နဝနီတမဓုဖာဏိတံ သင်္ဂဏှာတိ။ တတ္ထ သပ္ပိ နာမ ဂဝါဒီနံ သပ္ပိ၊ ယေသံ မံသံ ကပ္ပတိ၊ တေသံ သပ္ပိ၊ တထာ နဝနီတံ။ တေလံ နာမ တိလသာသပမဓုကဧရဏ္ဍဝသာဒီဟိ နိဗ္ဗတ္တံ။ မဓု နာမ မက္ခိကာမဓုမေဝ။ ဥစ္ဆုရသံ ဥပါဒါယ ပန အပက္ကာ ဝါ အဝတ္ထုကပက္ကာ ဝါ သဗ္ဗာပိ ဥစ္ဆုဝိကတိ ဖာဏိတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဘေသဇ္ဇဝိဓာနသိက္ခာပဒံ။

၂၇။ ဘိက္ခုဿ စီဝရံ ဒတွာ ပုန တံ စီဝရံ သကသညာယ အစ္ဆိန္ဒန္တဿ ဝါ အစ္ဆိန္ဒာပယတောပိ ဝါ နိဿဂ္ဂိယံ သိယာတိ ယောဇနာ။ တတ္ထ ဒတွာတိ ဝေယျာဝစ္စာဒီနိ ပစ္စာသီသမာနော ဒတွာ။ အစ္ဆိန္ဒန္တဿာတိ ဝေယျာဝစ္စာဒီနိ အကရောန္တံ ဒိသွာ ဗလက္ကာရေန ဂဏှန္တဿ၊ တထာ အစ္ဆိန္ဒာပယတောတိ။ ဝိကပ္ပနူပဂစီဝရတာ၊ သာမံဒိန္နတာ၊ သကသညိတာ၊ ဥပသမ္ပန္နတာ၊ ကောဓဝသေန အစ္ဆိန္ဒနံ ဝါ အစ္ဆိန္ဒာပနံ ဝါတိ ဣမာနေတ္ထ ပဉ္စ အင်္ဂါနိ။ အစ္ဆိန္ဒနသိက္ခာပဒံ။

၂၈။ အပ္ပဝါရိတံ အညာတိံ ဂဟပတိံ သုတ္တံ ယာစိတွာ ဉာတိပ္ပဝါရိတေ ဝဇ္ဇေတွာ တန္တဝါယေဟိ စီဝရံ ဝါယာပေန္တဿ နိဿဂ္ဂိယံ သိယာတိ ပိဏ္ဍတ္ထော။ တတ္ထ သုတ္တန္တိ ဆဗ္ဗိဓံ ခေါမသုတ္တာဒိကံ ဝါ တေသံ အနုလောမံ ဝါ။ ယာစိယာတိ စီဝရတ္ထာယ ယာစိတွာ။ စီဝရတ္ထာယ ဝိညာပိတသုတ္တံ၊ အတ္တုဒ္ဒေသိကတာ၊ အကပ္ပိယတန္တဝါယေန အကပ္ပိယဝိညတ္တိယာ ဝါယာပနန္တိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ သုတ္တဝိညတ္တိသိက္ခာပဒံ။

၂၉။ ယော ဘိက္ခု သင်္ဃဿ ပရိဏတံ လာဘံ ဇာနန္တော အတ္တနော ပရိဏာမေတိ၊ တဿ နိဿဂ္ဂိယံ သိယာတိ အတ္ထော။ တတ္ထ ဇာနန္တိ ဇာနန္တော။ လာဘန္တိ လဘိတဗ္ဗံ စီဝရာဒိဝတ္ထုံ။ ပရိဏတန္တိ သင်္ဃဿ နိန္နံ သင်္ဃဿ ပေါဏံ သင်္ဃဿ ပဗ္ဘာရံ ဟုတွာ ဌိတံ။ အတ္တနော ပရိဏာမေတီတိ ‘‘မယှံ ဒေထာ’’တိအာဒီနိ ဝဒန္တော အတ္တနိ နိန္နံ ကရောတိ။ သင်္ဃေ ပရိဏတဘာဝေါ၊ တံ ဉတွာ အတ္တနော ပရိဏာမနံ၊ ပဋိလာဘောတိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ ပရိဏာမနသိက္ခာပဒံ။

နိဿဂ္ဂိယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ ပါစိတ္တိယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၃၀။ ဣဒါနိ ပါစိတ္တိယံ ဒဿေတုံ ‘‘သမ္ပဇာနမုသာဝါဒေ’’တျာဒိ အာရဒ္ဓံ။ တတ္ထ သမ္ပဇာနမုသာဝါဒေတိ နိမိတ္တတ္ထေ ဘုမ္မဝစနံ၊ တသ္မာ ယော ဘိက္ခု သမ္ပဇာနန္တော မုသာ ဝဒတိ၊ တဿ တန္နိမိတ္တံ တံဟေတု တပ္ပစ္စယာ ပါစိတ္တိယံ ဥဒီရိတန္တိ အတ္ထော။ ဘိက္ခုဉ္စ ဩမသန္တဿာတိ ဇာတိနာမဂေါတ္တကမ္မသိပ္ပဝယအာဗာဓလိင်္ဂကိလေသာပတ္တိအက္ကောသေသု ဘူတေန ဝါ အဘူတေန ဝါ ယေန ကေနစိ မုခသတ္တိနာ ဘိက္ခုံ ဩဝိဇ္ဈန္တဿ ဘိက္ခုနော ပါစိတ္တိယံ ဥဒီရိတန္တိ အတ္ထော။ ပေသုညဟရဏေပိ စာတိ ဘိက္ခုဿ ပေသုညဟရဏေ၊ ဇာတိအာဒီဟိ အက္ကောသဝတ္ထူဟိ ဘိက္ခုံ အက္ကောသန္တဿ ဘိက္ခုနော သုတွာ ဘိက္ခုနော ပိယကမျတာယ ဝါ ဘေဒါဓိပ္ပာယေန ဝါ ယော အက္ကုဒ္ဓါ၊ တဿ ဘိက္ခုဿ ကာယေန ဝါ ဝါစာယ ဝါ ပေသုညဟရဏဝစနေ ပါစိတ္တိယံ ဥဒီရိတန္တိ အတ္ထော။

၃၁။ သင်္ဂီတိတ္တယမာရုဠှံ ပိဋကတ္တယံ ဓမ္မံ ဘိက္ခုဉ္စ ဘိက္ခုနိဉ္စ ဌပေတွာ အညေန ပုဂ္ဂလေန သဒ္ဓိံ ဧကတော ပဒံ ပဒံ ဘဏန္တဿ ဘိက္ခုနော ပဒဂဏနာယ ပါစိတ္တိယံ ဥဒီရိတန္တိ သမုဒါယတ္ထော။

၃၂။ အနုပသမ္ပန္နေနေဝါတိ ဘိက္ခုံ ဌပေတွာ အန္တမသော ပါရာဇိကဝတ္ထုဘူတေန တိရစ္ဆာနဂတေနာပိ သဟ တိရတ္တိယံ သယိတွာ စတုတ္ထဒိဝသေ အတ္ထင်္ဂတေ သူရိယေ ပုန သဟသေယျာယ ပါစိတ္တိ သိယာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထ သဟသေယျာယာတိ သဗ္ဗစ္ဆန္နပရိစ္ဆိန္နေ၊ ယေဘုယျေနစ္ဆန္နပရိစ္ဆိန္နေ ဝါ သေနာသနေ ပုဗ္ဗာပရိယေန ဝါ ဧကက္ခဏေ ဝါ ဧကတော နိသဇ္ဇနာယ။ တတ္ထ ဆဒနံ အနာဟစ္စ ဒိယဍ္ဎဟတ္ထုဗ္ဗေဓေန ပါကာရာဒိနာ ပရိစ္ဆိန္နမ္ပိ သဗ္ဗပရိစ္ဆိန္နမိစ္စေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၃၃။ ဧကရတ္တမ္ပိ ဣတ္ထိယာ သဒ္ဓိံ သေယျံ ကပ္ပယတော တဿ ဘိက္ခုနောပိ ပါစိတ္တိ သိယာတိ အတ္ထော။ တတ္ထ ဣတ္ထိယာတိ အန္တမသော တဒဟုဇာတာယပိ မနုဿိတ္ထိယာ။ ဒေသေန္တဿ ဝိနာ ဝိညုံ၊ ဓမ္မဉ္စ ဆပ္ပဒုတ္တရိန္တိ ဝိညုံ ပုရိသံ ဝိနာ ဣတ္ထိယာ ဆပ္ပဒတော ဥတ္တရိံ ဓမ္မံ ဒေသေန္တဿ ဘိက္ခုနော ပါစိတ္တိ သိယာတိ အတ္ထော။ တတ္ထ ‘‘ဆပ္ပဒုတ္တရိ’’န္တိ ဧတ္ထ ဧကော ဂါထာပါဒေါ ဧကံ ပဒန္တိ ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထ ပဒပ္ပမာဏံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဆ ပဒါနိ ဆပ္ပဒံ၊ ဆပ္ပဒတော ဥတ္တရိံ ဆပ္ပဒုတ္တရိံ။

၃၄။ ဘိက္ခုသမ္မုတိံ ဌပေတွာ ဘိက္ခုနော ဒုဋ္ဌုလ္လံ ဝဇ္ဇံ အဘိက္ခုနော ဝဒန္တဿ ပါစိတ္တိယံ ဥဒီရိတန္တိ အတ္ထော။ တတ္ထ ဒုဋ္ဌုလ္လန္တိ ဣဓ သင်္ဃာဒိသေသံ အဓိပ္ပေတံ။ ဘိက္ခုသမ္မုတိယာတိ ယံ သင်္ဃော အဘိဏှာပတ္တိကဿ ဘိက္ခုနော အာယတိံ သံဝရတ္ထာယ အာပတ္တီနဉ္စ ကုလာနဉ္စ ပရိယန္တံ ကတွာ ဝါ အကတွာ ဝါ တိက္ခတ္တုံ အပလောကေတွာ ကတိကံ ကရောတိ၊ တံ ဌပေတွာ။ အဘိက္ခုနောတိ အနုပသမ္ပန္နဿ။ ဝဒန္တဿာတိ အာရောစေန္တဿ။

၃၅။ ယော အကပ္ပိယံ ပထဝိံ ခဏေယျ ဝါ ခဏာပေယျ ဝါ၊ တဿ ပါစိတ္တိယံ သိယာ။ တတ္ထ အကပ္ပိယန္တိ ဥဒ္ဓနပစနာဒိဝသေန ဝါ တထာ တထာ အဒဍ္ဎာ ဝါ ဇာတပထဝီ ဝုစ္စတိ။ သာ တိဝိဓာ သုဒ္ဓမိဿပုဉ္ဇဝသေန။ တတ္ထ သုဒ္ဓပထဝီ နာမ ပကတိယာ သုဒ္ဓပံသု ဝါ သုဒ္ဓမတ္တိကာ ဝါ။ မိဿပထဝီ နာမ ယတ္ထ ပံသုတော ဝါ မတ္တိကတော ဝါ ပါသာဏသက္ခရကထလမရုမ္ဗဝါလုကာသု အညတရဿ တတိယဘာဂေါ ဟောတိ။ ပုဉ္ဇပထဝီ နာမ အတိရေကစာတုမာသံ ဩဝဋ္ဌော ပံသုပုဉ္ဇော ဝါ မတ္တိကာပုဉ္ဇော ဝါ ဟောတိ။ ဝုတ္တလက္ခဏေန ပန မိဿကပုဉ္ဇောပိ ပိဋ္ဌိပါသာဏေ ဌိတသုခုမရဇမ္ပိ စ ဒေဝေ ဖုသယန္တေ သကိံ စေ တိန္တံ၊ စာတုမာသစ္စယေန တိန္တောကာသော ပုဉ္ဇပထဝီသင်္ခမေဝ ဂစ္ဆတိ။ ယော ဘိက္ခု ဘူတဂါမံ ဝိကောပေယျ၊ တဿ ပါစိတ္တိယံ သိယာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထ ဘူတဂါမန္တိ ဘဝန္တိ၊ အဘဝုံ စာတိ ဘူတာ၊ ဇာယန္တိ ဝဍ္ဎန္တိ ဇာတာ ဝဍ္ဎိတာ စာတိ အတ္ထော၊ ဂါမောတိ ရာသိ၊ ဘူတာနံ ဂါမော၊ ဘူတာ ဧဝ ဝါ ဂါမောတိ ဘူတဂါမော၊ ပတိဋ္ဌိတဟရိတတိဏရုက္ခာဒီနမေတံ အဓိဝစနံ။ တံ ဘူတဂါမံ။ ဝိကောပေယျာတိ ဆေဒနဘေဒနာဒီနိ ကရေယျ။

၃၆။ ယော ဘိက္ခု သင်္ဃိကံ မဉ္စာဒိံ အဇ္ဈောကာသေ သန္ထရဏာဒိကံ ကတွာ အာပုစ္ဆနာဒိကံ အကတွာ ယာတိ၊ တဿ ပါစိတ္တိ သိယာတိ အတ္ထော။ တတ္ထ သင်္ဃိကန္တိ သင်္ဃဿ သန္တကံ။ မဉ္စာဒိန္တိ ဧတ္ထ အာဒိ-သဒ္ဒေန ပီဌဘိသိကောစ္ဆာဒိံ သင်္ဂဏှာတိ။ သန္ထရဏာဒိကန္တိ သန္ထရဏာဒိံ ကတွာ ဝါ ကာရာပေတွာ ဝါ။ အာပုစ္ဆနာဒိကန္တိ အာပုစ္ဆနံ ဝါ ဥဒ္ဓရဏံ ဝါ ဥဒ္ဓရာပနံ ဝါတိ အတ္ထော။ ယာတီတိ ဂစ္ဆတိ။

၃၇။ ယော ဘိက္ခု သင်္ဃိကာဝသထေ သေယျံ သန္ထရဏာဒိကံ ကတွာ အာပုစ္ဆနာဒိကံ အကတွာ ယာတိ၊ တဿ ဘိက္ခုနော ပါစိတ္တိ သိယာတိ အတ္ထော။ တတ္ထ သင်္ဃိကာဝသထေတိ သင်္ဃဿ သန္တကေ အာဝသထေ ဝိဟာရေ ဂဗ္ဘေ ဝါ အညသ္မိံ ဝါ သဗ္ဗပရိစ္ဆိန္နေ ဂုတ္တသေနာသနေ။ သေယျန္တိ ဘိသိ စိမိလိကာ ပါဝုရဏံ ဥတ္တရတ္ထရဏံ ဘူမတ္ထရဏံ တဋ္ဋိကာ စမ္မက္ခဏ္ဍံ နိသီဒနံ ပစ္စတ္ထရဏံ တိဏသန္ထာရော ပဏ္ဏသန္ထာရောတိ ဧဝမာဒိကံ။ သန္ထရဏာဒိကန္တိ တေသု ယေန ကေနစိ အတ္ထရဏာဒိကံ ကတွာ ဝါ ကာရာပေတွာ ဝါ။

၃၈-၉။ ယော ပန ဘိက္ခု ဇာနံ သပ္ပာဏကံ တောယံ ပရိဘုဉ္ဇယေ၊ တဿ ဘိက္ခုနော ပါစိတ္တိ သိယာတိ ယောဇနာ။ တတ္ထ ဇာနံသပ္ပာဏကန္တိ ‘‘သပ္ပာဏကမိဒ’’န္တိ ဒိသွာ ဝါ သုတွာ ဝါ ယေန ကေနစိ အာကာရေန ဇာနန္တော။ တောယန္တိ ဥဒကံ။ ပရိဘုဉ္ဇယေတိ ပရိဘုဉ္ဇေယျ။ ယော ဘိက္ခု ပါရိဝတ္တကံ ဌပေတွာ အညာတိကာယ ဘိက္ခုနိယာ စီဝရံ ဒေတိ၊ တဿ ဘိက္ခုနော ပါစိတ္တိ သိယာ။ စီဝရပ္ပဋိဂ္ဂဟဏသိက္ခာပဒေ ဘိက္ခု ပဋိဂ္ဂါဟကော ဣဓ ဘိက္ခုနီ၊ အယံ ဝိသေသော။ အညာတိကာယ ဘိက္ခုနိယာ စီဝရံ သိဗ္ဗတောပိ တဿ ဘိက္ခုနော ပါစိတ္တိ သိယာတိ အတ္ထော။ စီဝရန္တိ နိဝါသနပါရုပနူပဂံ။ သိဗ္ဗတောတိ သယံ သိဗ္ဗန္တဿ သူစိံ ပဝေသေတွာ နီဟရဏေ ပယောဂဂဏနာယ ပါစိတ္တိ။ သိဗ္ဗာပေန္တဿ ပန ‘‘သိဗ္ဗာ’’တိ ဝုတ္တော သစေပိ သဗ္ဗံ သူစိကမ္မံ နိဋ္ဌာပေသိ၊ ဧကမေဝ ပါစိတ္တိ၊ အာဏတ္တဿ ပယောဂဂဏနာယ ပါစိတ္တိ ဟောတိ။ ပဝါရေတွာန အတိရိတ္တံ အကာရေတွာ ဘုဉ္ဇတော ပါစိတ္တိ သိယာတိ အတ္ထော။ တတြာယံ ဝိနိစ္ဆယော – ဩဒနော သတ္တု ကုမ္မာသော မစ္ဆော မံသန္တိ ပဉ္စန္နံ ဘောဇနာနံ အညတရံ သာသပမတ္တမ္ပိ အဇ္ဈောဟရိတွာ ဘောဇနံ ပဋိက္ခေပံ ကတွာ အညေန ဣရိယာပထေန ‘‘အလမေတံ သဗ္ဗ’’န္တိ အတိရိတ္တံ အကာရေတွာ ပရိဘုဉ္ဇတော ပါစိတ္တိ ဟောတီတိ။

၄၀။ ယော ဘိက္ခု အာသာဒနာပေက္ခော ဘုတ္တာဝိံ ပဝါရိတံ ဘိက္ခုံ ‘‘ဟန္ဒ၊ ဘိက္ခု၊ ခါဒ ဝါ ဘုဉ္ဇ ဝါ’’တိ အနတိရိတ္တေန ပဝါရေတိ၊ ဘောဇနေ ဘုတ္တေ တဿ ပါစိတ္တိယံ ဥဒီရိတန္တိ အတ္ထော။ တတ္ထ အာသာဒနာပေက္ခောတိ အာသာဒနံ စောဒနံ မင်္ကုကရဏဘာဝံ အပေက္ခမာနော။

၄၁-၂။ ယော ဘိက္ခု သန္နိဓိဘောဇနံ ဘုဉ္ဇေယျ၊ တဿ ဘိက္ခုနော ပါစိတ္တိ သိယာတိ အတ္ထော။ တတ္ထ သန္နိဓိဘောဇနန္တိ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ဧကရတ္တံ ဝီတိနာမိတဘောဇနံ။ ဝိကာလေ ယာဝကာလိကံ ဘုဉ္ဇတော ဝါပိ ပါစိတ္တိ သိယာတိ ယောဇနာ။ တတ္ထ ဝိကာလေတိ ဝိဂတကာလေ၊ မဇ္ဈနှိကာတိက္ကမတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ အရုဏုဂ္ဂမနာတိ အတ္ထော။ ယာဝကာလိကန္တိ ဝနမူလဖလာဒိကံ အာမိသဘောဇနံ။ အဂိလာနော ဘိက္ခု ပဏီတကံ သပ္ပိဘတ္တာဒိကမ္ပိ ဝိညာပေတွာန ဘုဉ္ဇေယျ၊ တဿ ဘိက္ခုနော ပါစိတ္တိ သိယာတိ ယောဇနာ။ တတ္ထ အဂိလာနောတိ ကလ္လကော။ ပဏီတကန္တိ သပ္ပိတေလမဓုဖာဏိတမစ္ဆမံသခီရဒဓိသင်္ခါတေဟိ သံသဋ္ဌံ သတ္တဓညနိဗ္ဗတ္တံ ပဏီတဘောဇနံ ။ ယော ဘိက္ခု ဒန္တကဋ္ဌောဒကံ ဝဇ္ဇေတွာ အပ္ပဋိဂ္ဂဟိတကံ ဘုဉ္ဇေယျ၊ ပါစိတ္တိ သိယာတိ အတ္ထော။ တတ္ထ အပ္ပဋိဂ္ဂဟိတန္တိ ကာယေန ဝါ ကာယပ္ပဋိဗဒ္ဓေန ဝါ ဂဏှန္တဿ ဟတ္ထပါသေ ဌတွာ ကာယကာယပ္ပဋိဗဒ္ဓနိဿဂ္ဂိယာနံ အညတရေန န ဒိန္နံ အပ္ပဋိဂ္ဂဟိတံ နာမ။

၄၃။ ယော ဘိက္ခု တိတ္ထိယဿ သဟတ္ထတော ကိဉ္စိ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ ဒဒေယျ၊ တဿ ပါစိတ္တိ သိယာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထ တိတ္ထိယဿာတိ အညတိတ္ထိယဿ။ ကိဉ္စိ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗန္တိ ယံ ကိဉ္စိ ဘောဇနီယံ။ သဟတ္ထတောတိ သဟတ္ထာ။ ယော ဘိက္ခု မာတုဂါမေန ဧကတော ရဟော နိသဇ္ဇံ ကပ္ပေယျ၊ တဿ ပါစိတ္တိ သိယာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထ ရဟောတိ ပဋိစ္ဆန္နေ။ ကပ္ပေတိ ကပ္ပေယျ။ ဧကတောတိ သဒ္ဓိံ။

၄၄။ သုရာမေရယပါနေပီတိ ဧတ္ထ ပိဋ္ဌာဒီဟိ ကတံ မဇ္ဇံ သုရာ။ ပုပ္ဖာဒီဟိ ကတော အာသဝေါ မေရယံ။ ယော ဘိက္ခု တဒုဘယမ္ပိ ဗီဇတော ပဋ္ဌာယ ကုသဂ္ဂေနာပိ ပိဝတိ၊ တဿ တပ္ပာနပစ္စယာ ပါစိတ္တိယံ ဥဒီရိတန္တိ အတ္ထော။ အင်္ဂုလိပတောဒကေ စာပီတိ အင်္ဂုလီဟိ ဥပကစ္ဆကာဒီနံ ဃဋ္ဋနပစ္စယာ ပါစိတ္တိ သိယာတိ အတ္ထော။ ဟသဓမ္မေပိ စောဒကေတိ ဥပရိဂေါပ္ဖကေ ဥဒကေ ဟသဓမ္မေ ကီဠာနိမိတ္တံ တဿ ပါစိတ္တိ သိယာတိ အတ္ထော။

၄၅။ အနာဒရေပိ ပါစိတ္တီတိ ပုဂ္ဂလဿ ဝါ ဓမ္မဿ ဝါ အနာဒရကရဏေပိ ပါစိတ္တိ သိယာတိ အတ္ထော။ ယော ဘိက္ခု ဥပသမ္ပန္နေန ပညတ္တေန ဝုစ္စမာနော တဿ ဝါ ဝစနံ အကတ္တုကာမတာယ၊ တံ ဝါ ဓမ္မံ အသိက္ခိတုကာမတာယ အနာဒရိယံ ကရောတိ၊ တဿ တသ္မိံ အနာဒရိယေ ပါစိတ္တိ သိယာတိ အတ္ထော။ ဘယာနကံ ကထံ ကတွာ ဝါ ဘယာနကံ ရူပံ ဒဿေတွာ ဝါ ဘိက္ခုံ ဘီသယတောပိ ပါစိတ္တိ သိယာတိ အတ္ထော။

၄၆။ ယော ဘိက္ခု အဂိလာနော ကိဉ္စိ ပစ္စယံ ဌပေတွာ ဇောတိံ ဇလေယျ ဝါ ဇလာပေယျ ဝါ၊ တဿ ပါစိတ္တိယံ သိယာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထ ကိဉ္စိ ပစ္စယန္တိ ပဒီပုဇ္ဇလနံ ဝါ ပတ္တပစနာဒီသု ဇောတိကရဏံ ဝါတိ ဧဝရူပံ ပစ္စယံ ဌပေတွာ။ ဇောတိန္တိ အဂ္ဂိံ။

၄၇-၈။ ကပ္ပဗိန္ဒုံ အနာဒါယ နဝစီဝရဘောဂိနော နဝံ စီဝရံ ဘုဉ္ဇန္တဿ ပါစိတ္တိ သိယာတိ အတ္ထော။ ကပ္ပဗိန္ဒုန္တိ မောရက္ခိမဏ္ဍလမင်္ဂုလပိဋ္ဌီနံ အညတရပ္ပမာဏံ ကပ္ပဗိန္ဒုံ။ အနာဒါယာတိ အနာဒိယိတွာ။ ဘိက္ခုနော စီဝရာဒိကံ ပရိက္ခာရံ အပနေတွာ နိဓေန္တဿ ဝါ နိဓာပေန္တဿ ဝါ ဟသာပေက္ခဿ ဘိက္ခုနော ပါစိတ္တိ သိယာတိ အတ္ထော။ စီဝရာဒိကန္တိ အာဒိ-သဒ္ဒေန ပတ္တနိသီဒနသူစိဃရကာယဗန္ဓနာဒိံ သင်္ဂဏှာတိ။ နိဓေန္တဿာတိ နိဒဟန္တဿ။ ဟသာပေက္ခဿာတိ ဟသာဓိပ္ပာယဿ။ ဇာနံ ပါဏံ ဟနေ ဘိက္ခု၊ တိရစ္ဆာနဂတမ္ပိ စာတိ ယော ဘိက္ခု ‘‘ပါဏော’’တိ ဇာနန္တော တိရစ္ဆာနဂတံ ပါဏံ ခုဒ္ဒကမ္ပိ မဟန္တမ္ပိ ဟနေယျ၊ တဿ ပါစိတ္တိယံ သိယာတိ အတ္ထော။

၄၉။ ဆာဒေတုကာမော ဆာဒေတိ၊ ဒုဋ္ဌုလ္လံ ဘိက္ခုနောပိ စာတိ ယော ဘိက္ခု ဘိက္ခုနော ဒုဋ္ဌုလ္လသင်္ခါတံ သင်္ဃာဒိသေသံ ဆာဒေတုကာမော ဟုတွာ ဆာဒေတိ၊ တဿ ပါစိတ္တိယံ သိယာတိ အတ္ထော။ ဣတ္ထိယာ သဟ သံဝိဓာယ ဂါမန္တရဂတဿ ဘိက္ခုနော ပါစိတ္တိယံ သိယာတိ ယောဇနာ။

၅၀။ ဘိက္ခုံဝါ ပဟရေယျာထာတိ ယော ဘိက္ခု ဘိက္ခုံ ပဟရေယျ၊ တဿ ပါစိတ္တိယံ သိယာတိ ယောဇနာ။ တလသတ္တိကမုဂ္ဂိရေတိ ယော ဘိက္ခု ပဟရဏာကာရံ ဒဿေန္တော ကာယံ ဝါ ကာယပ္ပဋိဗဒ္ဓံ ဝါ ဥဂ္ဂိရေယျ၊ တဿ ပါစိတ္တိယံ သိယာတိ အတ္ထော။ စောဒေယျ ဝါ စောဒါပေယျ၊ ဘိက္ခုံ အမူလကေန စာတိ ယော ဘိက္ခု ဘိက္ခုံ အမူလကေန သင်္ဃာဒိသေသေန စောဒေယျ ဝါ စောဒါပေယျ ဝါ၊ တဿ ပါစိတ္တိယံ သိယာတိ အတ္ထော။ တတ္ထ အမူလကေနာတိ ဒိဋ္ဌာဒိမူလဝိရဟိတေန။

၅၁။ ကုက္ကုစ္စုပ္ပာဒနေ စာပီတိ ‘‘ဦနဝီသတိဝဿော တွံ မညေ’’တိအာဒီနိ ဘဏန္တော ကုက္ကုစ္စံ ဥပ္ပာဒေယျ၊ တဿ ကုက္ကုစ္စုပ္ပာဒနပစ္စယာ ပါစိတ္တိယံ ဟောတိ။ ယော ဘိက္ခု ဘဏ္ဍနတ္ထာယ ဘဏ္ဍနဇာတာနံ ဝစနံ သောတုံ ဥပဿုတိံ ယာတိ၊ တဿ ပါစိတ္တိယံ သိယာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထ ဘဏ္ဍနတ္ထာယာတိ ကလဟတ္ထာယ။ ဘဏ္ဍနဇာတာနန္တိ ကလဟဇာတာနံ။ ဥပဿုတိန္တိ သုတိသမီပံ။

၅၂။ ယော ဘိက္ခု သင်္ဃဿ ပရိဏာမိတံ ယံ လာဘံ၊ တံ ပရပုဂ္ဂလဿ နာမေတိ၊ တဿ ပါစိတ္တိယံ သိယာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထ နာမေတီတိ ပရိဏာမေတိ။ ပုစ္ဆံ အကတွာတိ ‘‘ဝိကာလေ ဂါမပ္ပဝေသနံ အာပုစ္ဆာမီ’’တိ ဝါ ‘‘ဂါမံ ပဝိသိဿာမီ’’တိ ဝါ အနာပုစ္ဆိတွာ။ သန္တဘိက္ခုန္တိ အန္တောဥပစာရသီမာယ ဒဿနူပစာရေ ဘိက္ခုံ ဒိသွာ ယံ သက္ကာ ဟောတိ ပကတိဝစနေန အာပုစ္ဆိတုံ၊ တာဒိသံ ဝိဇ္ဇမာနံ ဘိက္ခုံ။ ဂါမဿာတိ ဂါမံ၊ ကမ္မတ္ထေ သာမိဝစနံ။ ဂတေတိ သမ္ပဒါနတ္ထေ ဘုမ္မဝစနံ၊ ဂတဿာတိ အတ္ထော။ သန္တံ ဘိက္ခုံ အနာပုစ္ဆိတွာ ဝိကာလေ ဂါမံ ဂတဿ ဘိက္ခုနော ပါစိတ္တိယံ သိယာတိ အတ္ထော။ သေသံ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ပါစိတ္တိယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅။ ပကိဏ္ဏကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၅၃။ ဣဒါနိ ပကိဏ္ဏကံ ဒဿေတုံ ‘‘သင်္ဃိက’’န္တျာဒိ အာရဒ္ဓံ။ တတ္ထ ယော ဘိက္ခု ဣဿရော ဟုတွာ သင်္ဃိကံ ဂရုဘဏ္ဍံ အညဿ ဒေတိ၊ တဿ ထုလ္လစ္စယံ သိယာ။ ထေယျာယ အညဿ ဒေတိ၊ ယထာဝတ္ထု ပါရာဇိကာဒိ သိယာ၊ ဒုက္ကဋဝတ္ထု ဒုက္ကဋံ၊ ထုလ္လစ္စယဝတ္ထု ထုလ္လစ္စယံ၊ ပါရာဇိကဝတ္ထု ပါရာဇိကံ သိယာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

၅၄။ ကုသာဒိမယစီရာနီတိ ဧတ္ထ အာဒိ-သဒ္ဒေါ ဝါကဖလကံ သင်္ဂဏှာတိ၊ ကုသမယစီရံ ဝါကမယစီရံ ဖလကမယစီရန္တိ။ တတ္ထ ကုသေ ဂန္ထေတွာ ကတစီရံ ကုသမယစီရံ။ ဝါကမယစီရံ နာမ တာပသာနံ ဝက္ကလံ။ ဖလကမယစီရံ နာမ ဖလကသဏ္ဌာနာနိ ဖလကာနိ သိဗ္ဗေတွာ ကတစီရံ။ ကမ္ဗလံ ကေသဝါလဇန္တိ ကေသဇံ ကမ္ဗလံ ဝါလဇံ ကမ္ဗလံ၊ ကေသကမ္ဗလံ ဝါလကမ္ဗလန္တိ အတ္ထော။ ကေသေဟိ တန္တေ ဝါယိတွာ ကတကမ္ဗလံ ကေသကမ္ဗလံ။ စမရိဝါလေဟိ ဝါယိတွာ ကတကမ္ဗလံ ဝါလကမ္ဗလံ။ သမယံ ဝိနာတိ နဋ္ဌစီဝရကာလံ ဌပေတွာ။ ဓာရယတော ဓာရယန္တဿ။ လူကပက္ခာဇိနက္ခိပန္တိ ဥလူကပက္ခိအဇိနက္ခိပံ။ တတ္ထ ဥလူကပက္ခီတိ ဥလူကသကုဏပက္ခေဟိ ကတနိဝါသနံ။ အဇိနက္ခိပန္တိ သလောမံ သခုရံ အဇိနမိဂစမ္မံ။ နဋ္ဌစီဝရကာလံ ဌပေတွာ ဣမေသု သတ္တသု ဝတ္ထူသု ယံ ကိဉ္စိ ဓာရယတော ထုလ္လစ္စယံ သိယာတိ အတ္ထော။

၅၅။ သတ္ထကေန ကတ္တဗ္ဗံ ကမ္မံ သတ္ထကမ္မံ၊ တသ္မိံ သတ္ထကမ္မေ။ ဝတ္ထိမှိ ကတ္တဗ္ဗံ ကမ္မံ ဝတ္ထိကမ္မံ၊ တသ္မိံ ဝတ္ထိကမ္မေ။ သံ နိမိတ္တန္တိ အတ္တနော အင်္ဂဇာတံ။ တံ ဆိန္ဒတော ထုလ္လစ္စယံ သိယာတိ သမ္ဗန္ဓော။ မံသာဒိဘောဇနေတိ ဧတ္ထ အာဒိ-သဒ္ဒေါ အဋ္ဌိလောဟိတစမ္မလောမာနိ သင်္ဂဏှာတိ။ တသ္မာ မနုဿာနံ မံသအဋ္ဌိလောဟိတစမ္မလောမဘောဇနပစ္စယာ ထုလ္လစ္စယံ သိယာတိ အတ္ထော။

၅၆။ ကဒလေရကက္ကဒုဿာနီတိ ဧတ္ထ ကဒလိဧရကအက္ကဝါကေဟိ ကတာနိ ဝတ္ထာနိ ဓာရယန္တဿ ဒုက္ကဋံ။ ပေါတ္ထကန္တိ မကစိဝါကေဟိ ကတံ ပေါတ္ထကဒုဿံ။ သဗ္ဗပီတာဒိကန္တိ ဧတ္ထ အာဒိ-သဒ္ဒေန သဗ္ဗလောဟိတကသဗ္ဗကဏှကသဗ္ဗမဉ္ဇေဋ္ဌိကံ သင်္ဂဏှာတိ။ တတ္ထ သဗ္ဗမေဝ နီလကံ သဗ္ဗနီလကံ။ ဧဝံ သေသေသုပိ။ နီလံ ဥမ္မာရပုပ္ဖဝဏ္ဏံ။ ပီတံ ကဏိကာရပုပ္ဖဝဏ္ဏံ။ လောဟိတံ ဇယသုမနပုပ္ဖဝဏ္ဏံ။ ကဏှကံ အဒ္ဒါရိဋ္ဌကဝဏ္ဏံ။ မဉ္ဇေဋ္ဌိကံ လာခါရသဝဏ္ဏံ။ ဣမေသု အဋ္ဌသု ဝတ္ထူသု ယံ ကိဉ္စိ ဓာရယန္တဿ ဒုက္ကဋံ သိယာတိ အတ္ထော။

၅၇-၈။ ဟတ္ထိဿုရဂသောဏာနန္တိ ဟတ္ထိအဿဥရဂသောဏာနံ မံသံ အဋ္ဌိရုဓိရစမ္မလောမာနိ။ သီဟဗျဂ္ဃစ္ဆဒီပိနန္တိ သီဟဗျဂ္ဃအစ္ဆဒီပီနံ မံသာဒီနိ။ တရစ္ဆဿ စ မံသာဒိံ ဥဒ္ဒိဿကတမံသဉ္စ အနာပုစ္ဆိတမံသဉ္စ ဘုဉ္ဇတော ဒုက္ကဋံ သိယာ။ ဒကတိတ္ထာဒိကန္တိ ဧတ္ထ အာဒိ-သဒ္ဒေါ ဝစ္စပဿာဝကုဋိယော သင်္ဂဏှာတိ။ တေန ယာတာနုပုဗ္ဗံ အာဂတပ္ပဋိပါဋိံ ဟိတွာန ဝဇ္ဇေတွာ နဟာနတိတ္ထဉ္စ ဝစ္စကုဋိဉ္စ ပဿာဝကုဋိဉ္စ ဝဇေ ဝဇေယျ ဂစ္ဆေယျ၊ ဒုက္ကဋံ တဿ သိယာတိ အတ္ထော။

၅၉။ သဟသာတိ ဝေဂသာ ဝေဂေန။ ဝုဗ္ဘဇိတွာနာတိ အန္တရဝါသကံ ဒူရတောဝ ဥက္ခိပိတွာ၊ ဝ-ကာရော သန္ဓိဝသေနာဂတော။ ပဝိသေတိ ပဝိသေယျ။ ဝစ္စပဿာဝကုဋိကန္တိ ဝစ္စကုဋိကံ ပဿာဝကုဋိကံ။ ဝိသေတိ ပဝိသေယျ။ ယော ဘိက္ခု ဝစ္စပဿာဝကုဋိကံ သဟသာ ပဝိသေယျ ဝါ နိက္ခမေယျ ဝါ၊ ဥဗ္ဘဇိတွာ ဝါ ပဝိသေယျ ဝါ နိက္ခမေယျ ဝါ၊ ဥက္ကာသိကံ ဝဇ္ဇေတွာ တံ ပဝိသေယျ၊ တဿ ဒုက္ကဋံ သိယာတိ ယောဇနာ။

၆၀။ နိတ္ထုနန္တော ဝစ္စံ ကရေယျ ဒန္တကဋ္ဌဉ္စ ခါဒန္တော၊ တဿ ဒုက္ကဋံ သိယာတိ အတ္ထော။ ဝစ္စပဿာဝဒေါဏီနံ ဗဟိ ဝစ္စာဒိကံ ဝစ္စပဿာဝံ ကရေယျ၊ တဿ ဒုက္ကဋံ သိယာ။

၆၁။ ခရေနစာဝလေခေယျာတိ ဖာလိတကဋ္ဌေန ဝါ ဖရုသေန ဝါ ဂဏ္ဌိကေန ဝါ ပူတိကဋ္ဌေန ဝါ သုသိရေန ဝါ အဝလေခေယျာတိ အတ္ထော။ ကဋ္ဌန္တိ အဝလေခနကဋ္ဌံ။ ကူပကေတိ ဝစ္စကူပကေ။ ဦဟတဉ္စာတိ ဂူထမက္ခိတဉ္စ။ န ဓောဝေယျာတိ အတ္တနာ ဝါ န ဓောဝေယျ ပရေန ဝါ န ဓောဝါပေယျ။ ဥက္လာပဉ္စာတိ ကစဝရဉ္စ။ န သောဓယေန သမ္မဇ္ဇေယျ။

၆၂။ စပုစပူတိ သဒ္ဒံ ကတွာ ဥဒကကိစ္စံ ကရောန္တဿ အာစမန္တဿ ဒုက္ကဋံ သိယာတိ အတ္ထော။ အနဇ္ဈိဋ္ဌောဝါတိ အနာဏတ္တောယေဝ။ ထေရေနာတိ သင်္ဃတ္ထေရေန။ ပါတိမောက္ခန္တိ ပါတိမောက္ခုဒ္ဒေသံ။ ဥဒ္ဒိသေ ဥဒ္ဒိသေယျ၊ ဒုက္ကဋံ သိယာ။

၆၃။ အနာပုစ္ဆာယ ပဉှဿ ကထနေ၊ အနာပုစ္ဆာယ ပဉှဿ ဝိဿဇ္ဇနေ၊ အနာပုစ္ဆာယ သဇ္ဈာယကရဏေ၊ အနာပုစ္ဆာယ ပဒီပဇာလနေ၊ အနာပုစ္ဆာယ ပဒီပဝိဇ္ဈာပနေတိ ဣမေသု စတူသု ပစ္စယေသု တဿ ဒုက္ကဋံ သိယာ။

၆၄။ အနာပုစ္ဆာ ဝါတပါနကဝါဋာနိ ဝိဝရေယျ ဝါ ထကေယျ ဝါ၊ တဿ ဒုက္ကဋံ သိယာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝန္ဒနာဒိန္တိ ဧတ္ထ အာဒိ-သဒ္ဒေါ ဝန္ဒာပနံ သင်္ဂဏှာတိ။ ယော ဘိက္ခု နဂ္ဂေါ ဝန္ဒနံ ကရေယျ၊ ဝန္ဒာပနံ ကရေယျ၊ ဂမနံ ကရေယျ၊ ဘောဇနံ ကရေယျ၊ ပိဝနံ ကရေယျ၊ ခါဒနံ ကရေယျ၊ ဂဟဏံ ကရေယျ၊ ဒါနံ ကရေယျ၊ တဿ သဗ္ဗတ္ထ ဒုက္ကဋန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

၆၅။ တိပဋိစ္ဆန္နကံ ဝိနာတိ ‘‘အနုဇာနာမိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တိဿော ပဋိစ္ဆာဒိယော ဇန္တာဃရပ္ပဋိစ္ဆာဒိံ ဥဒကပ္ပဋိစ္ဆာဒိံ ဝတ္ထပ္ပဋိစ္ဆာဒိ’’န္တိ (စူဠဝ။ ၂၆၁) ဧဝံ ဝုတ္တာ တိဿော ပဋိစ္ဆာဒိယော သမာဟဋာတိ ‘‘တိပဋိစ္ဆာဒီ’’တိ ဝုတ္တံ။ တိပဋိစ္ဆန္နကံ ဌပေတွာ ပရိကမ္မံ သယံ ကရေယျ၊ ပရံ ကာရာပေယျ၊ တဿ ဒုက္ကဋံ သိယာတိ အတ္ထော ။ ယော ဘိက္ခု နဟာယံ နဟာယန္တော ကုဋ္ဋေ ဝါ ထမ္ဘေ ဝါ တရုမှိ ဝါ ကာယံ ဥပဃံသေယျ၊ တဿ ဒုက္ကဋံ သိယာ။

၆၆။ ယော ဘိက္ခု နဟာယန္တော ကုရုဝိန္ဒကသုတ္တေန ကာယံ ဃံသေယျ၊ ကာယတော ကာယေန အညမညံ ဃံသေယျ၊ တဿ ဒုက္ကဋံ သိယာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ယော အဂိလာနော သဥပါဟနော ဗဟာရာမေ ဗဟိအာရာမေ စရေယျ၊ တဿ ဒုက္ကဋံ သိယာတိ သမ္ဗန္ဓော။

၆၇။ သဗ္ဗနီလာဒိကမ္ပိ စာတိ ဧတ္ထ အာဒိ-သဒ္ဒေါ လောဟိတောဒါတပီတကဏှမဉ္ဇေဋ္ဌမဟာရင်္ဂမဟာနာမရင်္ဂရတ္တာဒယော ဥပါဟနာယော သင်္ဂဏှာတိ။ ယော ဘိက္ခု သဗ္ဗနီလသဗ္ဗလောဟိတာဒိကံ ဥပါဟနံ ဓာရေတိ၊ တဿ ဒုက္ကဋံ သိယာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ယော ဘိက္ခု ရတ္တော ရတ္တစိတ္တော တဒဟုဇာတာယပိ ဣတ္ထိယာ နိမိတ္တံ ပဿေယျ၊ တဿ ဒုက္ကဋံ သိယာ။ ယော ဘိက္ခု ဘိက္ခဒါယိယာ ဘိက္ခဒါယိကာယ ဣတ္ထိယာ မုခံ ပဿေယျ၊ တဿ ဒုက္ကဋံ သိယာ။

၆၈-၉။ ယော ဘိက္ခု ဥဇ္ဈာနသညီ ဟုတွာ အညဿ ဘိက္ခုနော ပတ္တံ ဝါ ပဿေယျ၊ တဿ ဒုက္ကဋံ သိယာ။ အာဒါသာဒိမှိ ဥဒကပတ္တေ အတ္တနော မုခံ ပဿေယျ၊ တဿ ဒုက္ကဋံ သိယာ။ ဥစ္စာသနမဟာသနေ နိသဇ္ဇာဒိံ နိသီဒနသယနာဒိံ ကရောန္တဿ ဘိက္ခုနော ဒုက္ကဋံ သိယာ။ ဥက္ခိတ္တာနုပသမ္ပန္နနာနာသံဝါသကာဒီနံ ဝန္ဒနေပိ ဒုက္ကဋံ သိယာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထ ဥက္ခိတ္တောတိ အာပတ္တိယာ အဒဿနေ ဥက္ခိတ္တကော၊ အာပတ္တိယာ အပ္ပဋိကမ္မေ ဥက္ခိတ္တကော၊ ပါပိကာယ ဒိဋ္ဌိယာ အပ္ပဋိနိဿဂ္ဂေ ဥက္ခိတ္တကောတိ တိဝိဓောပိ ဣဓာဓိပ္ပေတော။ အနုပသမ္ပန္နောတိ ဣမိနာ ဘိက္ခုနိသာမဏေရသာမဏေရိသိက္ခမာနပဏ္ဍကဣတ္ထိသိက္ခာပစ္စက္ခာတကာ ဂဟိတာ။ နာနာသံဝါသကာတိ လဒ္ဓိနာနာသံဝါသကာ ဂဟိတာ။ အာဒိ-သဒ္ဒေန ဆိန္နမူလကာ ဂဟိတာ။

၇၀-၇၁။ ယော ဒီဃာသနေ ပဏ္ဍကိတ္ထီဟိ ပဏ္ဍကေန ဝါ ဣတ္ထိယာ ဝါ ဥဘတောဗျဉ္ဇနေန ဝါ ဧကတော နိသီဒေယျ၊ တဿ ဒုက္ကဋံ သိယာ။ အဒီဃေ အာသနေတိ ရဿေ အာသနေ။ ယော ဘိက္ခု ရဿာသနေ မဉ္စေ ဝါ ပီဌေ ဝါ အသမာနာသနိကေန ဧကတော သယေယျ၊ တဿ ဒုက္ကဋံ သိယာတိ အတ္ထော။ ဖလပုပ္ဖာဒိကန္တိ ဧတ္ထ အာဒိ-သဒ္ဒေန ဝေဠုစုဏ္ဏဒန္တကဋ္ဌမတ္တိကာဒယော သင်္ဂဟိတာ။ ကုလသင်္ဂဟတ္ထာယ ဖလပုပ္ဖာဒိကံ ဒဒတော ဒုက္ကဋံ သိယာတိ သမ္ဗန္ဓော။

၇၂-၃။ ယော ဘိက္ခု ဂန္ထိမာဒိံ သယံ ကရေယျ၊ ပရံ ကာရာပေယျ၊ တဿ ဒုက္ကဋံ သိယာ။ ယော ဘိက္ခု ဇိနေန ဝါရိတပစ္စယေ ပရိဘုဉ္ဇေယျ၊ တဿ ဒုက္ကဋံ သိယာ။ အဗျတ္တော ဗာလော ယော ဘိက္ခု အာစရိယုပဇ္ဈာယေ အနိဿာယ နိဿယံ အဂ္ဂဟေတွာ ဝသေယျ၊ တဿ ဒုက္ကဋံ သိယာ။ ယော ဘိက္ခု အနုညာတေဟိ မာတာပိတုအာဒီဟိ ပုဂ္ဂလေဟိ အညဿ ပုဂ္ဂလဿ ဘေသဇ္ဇံ ကရေယျ ဝါ ဝဒေယျ ဝါ၊ တဿ ဒုက္ကဋံ သိယာ။ သာပတ္တိကော ယော ဘိက္ခု ဥပေါသထပ္ပဝါရဏံ ကရေယျ၊ တဿ ဒုက္ကဋံ သိယာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထ ဇိနေန ဘဂဝတာ ဝါရိတာ ဇိနဝါရိတာ၊ ဇိနဝါရိတာ စ တေ ပစ္စယာ စေတိ ဇိနဝါရိတပစ္စယာ၊ တေ ဇိနဝါရိတပစ္စယေ။ ဒွေမာတိကာအပ္ပဂုဏတာယ အဗျတ္တော။

၇၄။ ယော ဘိက္ခု အာဘောဂံ ဝါ နိယောဂံ ဝါ ဝဇ္ဇေတွာ ဒွါရဗန္ဓာဒိကေ ဌာနေ ပရိဝတ္တကဝါဋကံ အပိဓာယ ဒိဝါ သယေယျ၊ တဿ ဒုက္ကဋံ သိယာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဒွါရဗန္ဓာဒိကေတိ ယေန ကေနစိ ပရိက္ခိတ္တေ အဗ္ဘောကာသေပိ ရုက္ခမူလေပိ အန္တမသော ဣမိနာ လက္ခဏေန ယုတ္တအာကာသင်္ဂဏေပိ။ အပိဓာယာတိ အပိဒဟိတွာ။ ဝိနာဘောဂန္တိ ‘‘ဧသ ဒွါရံ ဇဂ္ဂိဿတီ’’တိ အာဘောဂံ ဌပေတွာတိ အတ္ထော။ နိယောဂန္တိ အဝသဋ္ဌာနံ၊ အတ္တနော အဝသံ ဗဟုသာဓာရဏဋ္ဌာနံ ဌပေတွာ။ ‘‘သဝသော’’တိ ဝါ ပါဌော၊ သဝသော ဟုတွာတိ အတ္ထော။ ဒိဝါတိ ဒိဝါကာလေ။

၇၅။ ဓညန္တိ သာလိ ဝီဟိ ယဝေါ ဂေါဓုမော ကင်္ဂု ဝရကော ကုဒြူသကောတိ သတ္တဝိဓံ ဓညံ။ ဣတ္ထိရူပန္တိ ဒါရုလောဟမယာဒိဣတ္ထိရူပံ။ ရတနန္တိ မုတ္တာဒိဒသဝိဓံ ရတနံ။ အာဝုဓန္တိ သတ္တိတောမရာဒိသဗ္ဗာဝုဓဘဏ္ဍံ။ ဣတ္ထိပသာဓနန္တိ ဣတ္ထိယာ သီသာဒိအလင်္ကာရံ။ တူရိယဘဏ္ဍန္တိ ဓမနသင်္ခါဒိသဗ္ဗံ တူရိယဘဏ္ဍံ။ ဖလရုက္ခေတိ ဖလိတရုက္ခေ။ ပုဗ္ဗဏ္ဏာဒိကန္တိ မုဂ္ဂမာသာဒိကံ။ အာဒိ-သဒ္ဒေန ဝါကုရကုမိနာဒယော ဂဟိတာ။ ဧတေသု ယံ ကိဉ္စိ အာမသေယျ၊ တဿ ဒုက္ကဋံ သိယာတိ အတ္ထော။

၇၆။ သသိတ္ထောဒကတေလေဟီတိ ယော ပန မဓုသိတ္ထကတေလေန ဝါ ဥဒကမိဿကတေလေန ဝါ ယေန ကေနစိ စိက္ခလ္လေန ဝါ။ ဖဏဟတ္ထဖဏေဟိ ဝါတိ ဒန္တမယာဒိဖဏေန ဝါ ဖဏကိစ္စသာဓကေဟိ ဟတ္ထင်္ဂုလီဟိ ဝါ ကောစ္ဆေန ဝါ ကေသမောသဏ္ဌနေ ဒုက္ကဋံ သိယာတိ အတ္ထော။ ဧကသ္မိံ ဘာဇနေ ဘောဇနနိမိတ္တေ ဒုက္ကဋံ သိယာတိ အတ္ထော။

၇၇။ ဒွေ ဘိက္ခူ ဧကတ္ထရဏာ သယေယျူံ၊ ဒွေ ဘိက္ခူ ဧကပါဝုရဏာ သယေယျုံ၊ ဒွေ ဘိက္ခူ ဧကမဉ္စကေ သယေယျုံ၊ တေသံ ဒုက္ကဋာနိ ဟောန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ပမာဏတော အဓိကံ ဝါ ဦနံ ဝါ ဒန္တကဋ္ဌံ ခါဒေယျ၊ တဿ ဒုက္ကဋံ သိယာတိ ယောဇနာ။ တတ္ထ အဓိကန္တိ အဋ္ဌင်္ဂုလတော အဓိကံ။ ဦနန္တိ စတုရင်္ဂုလတော ဦနံ။

၇၈။ ယော ဘိက္ခု နစ္စဉ္စ ဂီတဉ္စ ဝါဒိတဉ္စ ယောဇေတိ ဝါ ယောဇာပေတိ ဝါ၊ တဿ ဒုက္ကဋံ သိယာ။ တေသံ နစ္စာနံ ဒဿနံ၊ တေသံ ဂီတာနံ သဝနံ၊ တေသံ ဝါဒိတာနံ သဝနဉ္စ ကရောန္တဿ ဒုက္ကဋံ သိယာတိ အတ္ထော။

၇၉။ ဝီဟာဒိရောပိမေတိ ဝီဟိအာဒီနံ ရုဟနဋ္ဌာနေ။ ဗဟိပါကာရကုဋ္ဋကေတိ ပါကာရကုဋ္ဋာနံ ဗဟိ။ ဝစ္စာဒိဆဍ္ဍနာဒိမှီတိ ဝစ္စပဿာဝသင်္ကာရစလကာဒီနံ ဆဍ္ဍနဝိဿဇ္ဇနပစ္စယာ ဒုက္ကဋံ သိယာတိ အတ္ထော။ ဒီဃကေသာဒိဓာရဏေတိ ဒီဃကေသဓာရဏေ ဒီဃနခဓာရဏေ ဒုက္ကဋံ သိယာတိ အတ္ထော။

၈၀။ နခမဋ္ဌကရဏာဒိမှီတိ ဧတ္ထ အာဒိ-သဒ္ဒေန ရဇနကရဏံ ဂဟိတံ။ သမ္ဗာဓေ လောမဟာရဏေတိ သမ္ဗာဓေ ဥပကစ္ဆကမုတ္တကရဏဋ္ဌာနေ လောမုဒ္ဓရဏေ။ သဥပါဟနော ဘိက္ခု ပရိကမ္မကတံ ဘူမိံ အက္ကမေယျာတိ သမ္ဗန္ဓော။

၈၁။ အဓောတအလ္လပါဒေဟီတိ ယော ဘိက္ခု အဓောတပါဒေဟိ ဝါ အလ္လပါဒေဟိ ဝါ သင်္ဃိကံ မဉ္စံ ဝါ ပီဌံ ဝါ အက္ကမေယျ၊ ပရိကမ္မကတံ ဘိတ္တိံ ဝါ ကာယတော အာမသန္တဿ ဒုက္ကဋံ သိယာတိ အတ္ထော။

၈၂-၃။ သင်္ဃာဋိယာပိပလ္လတ္ထေတိ အဓိဋ္ဌိတစီဝရေန ဝိဟာရေ ဝါ အန္တရဃရေ ဝါ ပလ္လတ္ထိကံ ကရေယျ၊ တဿ ဒုက္ကဋံ။ ဒုပ္ပရိဘုဉ္ဇေယျ စီဝရန္တိ တိဏ္ဏံ စီဝရာနံ အညတရံ စီဝရံ ဒုပ္ပရိဘောဂေန ပရိဘုဉ္ဇေယျ။ အကာယဗန္ဓနောတိ ကာယဗန္ဓနဝိရဟိတော ဘိက္ခု ဂါမံ ဝဇေယျ ဂစ္ဆေယျ။ ယော ဘိက္ခု ဝစ္စကံ ဥစ္စာရံ ကတွာန ဥဒကေ သန္တေ နာစမေယျ ဥဒကသုဒ္ဓိံ န ကရေယျ၊ တဿ ဒုက္ကဋံ သိယာတိ အတ္ထော။ သမာဒေယျ အကပ္ပိယေတိ ဘိက္ခုံ ဝါ သာမဏေရာဒိကေ သေသသဟဓမ္မိကေ ဝါ အကပ္ပိယေ နိယောဇေယျ၊ တဿ ဒုက္ကဋံ သိယာတိ အတ္ထော။ သဘာဂါပတ္တိယာ ဒေသနာရောစနပစ္စယာ ဒုက္ကဋံ သိယာတိ အတ္ထော။ သဘာဂါတိ ဧတ္ထ ဝတ္ထုသဘာဂတာဝ ဣဓာဓိပ္ပေတာ၊ န အာပတ္တိသဘာဂတာ။

၈၄။ န ဝသေ ဝဿန္တိ ယော ဘိက္ခု ဝဿံ န ဝသေယျ န ဥပဂစ္ဆေယျ၊ တဿ ဒုက္ကဋံ သိယာ။ ဝိသံဝါဒေ သုဒ္ဓစိတ္တေတိ ဧတ္ထ သမ္ပဒါနတ္ထေ ဘုမ္မဝစနံ၊ ပဋိဿဝံ ဝိသံဝါဒေန္တဿ သုဒ္ဓစိတ္တဿ ဒုက္ကဋံ သိယာတိ အတ္ထော။ ဝဿံ ဝသိတွာ အနနုညာတကိစ္စတော အနနုညာတကိစ္စေန ဘိက္ခုနော ဂမနေ ဒုက္ကဋံ သိယာတိ ယောဇနာ။

၈၅။ အာပဒံ ဝဇ္ဇေတွာ တရုဿ ဥဒ္ဓံ ပေါရိသမှာ အဘိရုဟဏေ ဒုက္ကဋံ သိယာတိ သမ္ဗန္ဓော။ အာပဒန္တိ အန္တရာယံ။ တရုဿာတိ ရုက္ခဿ။ ပေါရိသမှာတိ ဧကပေါရိသပ္ပမာဏာ မဇ္ဈိမဿ ပုရိသဿ ပဉ္စဟတ္ထာ။ အပရိဿာဝနော ယော ဘိက္ခု အဒ္ဓါနံ ဂစ္ဆေယျ၊ ယော စ ဘိက္ခု တံ ပရိဿာဝနံ ယာစတော န ဒဒေယျ၊ တဿ ဒုက္ကဋံ သိယာတိ ယောဇနာ။ အဒ္ဓါနန္တိ အဒ္ဓယောဇနမေဝ အန္တိမမဒ္ဓါနံ။

၈၆။ အတ္တနော ဃာတနေ ဒုက္ကဋံ သိယာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ယော ဘိက္ခု ဣတ္ထိရူပါဒိရူပံ ကရေယျ ဝါ ကာရာပေယျ ဝါ၊ တဿ ဒုက္ကဋံ သိယာ။ မာလာဒိကံ ဝိစိတ္တံ ဌပေတွာ ဇာတကာဒိဝတ္ထုံ သယံ ကရေယျ၊ ဒုက္ကဋံ သိယာတိ သမ္ဗန္ဓော။

၈၇။ ဘုဉ္ဇန္တမုဋ္ဌပေတိ ယော ဘိက္ခု ဘုဉ္ဇန္တံ ဥဋ္ဌာပေယျ၊ တဿ ဒုက္ကဋံ သိယာ။ ဘတ္တသာလာဒီသု ဝုဍ္ဎာနံ ဩကာသံ အဒတွာ နိသီဒတော ဒုက္ကဋံ သိယာတိ ယောဇနာ။

၈၈။ ယာနာနီတိ ဝယှံ ရထော သကဋံ သန္ဒမာနိကာဒီနိ။ ကလ္လကောတိ အဂိလာနော။ အဂိလာနော ယော ဘိက္ခု ယာနာနိ အဘိရုဟေယျ၊ တဿ ဒုက္ကဋံ သိယာတိ အတ္ထော။ ဝဒေ ဒဝန္တိ ကေဠိံ ဝဒေယျ၊ ရတနတ္တယံ အာရဗ္ဘ ကေဠိံ ဝဒေယျ၊ တဿ ဒုက္ကဋံ သိယာတိ အတ္ထော။ အညပရိသာယ ဥပလာလနေ ဒုက္ကဋံ ဟောတိ။

၈၉။ ကာယာဒိန္တိ ဧတ္ထ အာဒိ-သဒ္ဒေါ ဦရုနိမိတ္တံ သင်္ဂဏှာတိ။ ကာယံ ဝါ ဦရုံ ဝါ နိမိတ္တံ ဝါ ဝိဝရိတွာ ဘိက္ခုနီနံ န ဒဿယေ န ဒဿေယျာတိ အတ္ထော။ လောကာယတံ တိရစ္ဆာနာဒိဝိဇ္ဇံ န စ သယံ ဝါစေယျ၊ ပရဉ္စ န ဝါစာပေယျ။ ပလိတံ ဂဏှေယျ ဝါ ဂဏှာပေယျ ဝါ၊ တဿ ဒုက္ကဋံ သိယာတိ ယောဇနာ။

၉၀-၉၂။ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ပေဠာယံ ပက္ခိပိတွာ ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇန္တဿ ဒုက္ကဋံ သိယာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ပတ္တဟတ္ထကော ယော ဘိက္ခု ဝါတပါနံ ဝါ ကဝါဋံ ဝါ ပဏာမေ ပဏာမေယျ၊ သောဒကံ ပတ္တံ ဥဏှေယျ ဥဏှေ ဩတာပေယျ ဝါ ပဋိသာမေယျ ဝါ၊ ဝေါဒကံ ပတ္တံ အတိဥဏှေယျ အတိဌပေယျ၊ တဿ ဒုက္ကဋံ သိယာတိ အတ္ထော။ ယော ဘိက္ခု ပတ္တံ ဘူမိယံ ဝါ အင်္ကေ ဝါ မဉ္စေ ဝါ ပီဌေ ဝါ မိဍ္ဎန္တေ ဝါ ပရိဘဏ္ဍန္တေ ဝါ ပါဒေ ဝါ ဆတ္တေ ဝါ ဌပေယျ၊ တဿ ဒုက္ကဋံ သိယာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဘူမိယန္တိ ယေန ကေနစိ အနတ္ထတာယ ပံသုသက္ခရမိဿာယ။ အင်္ကေတိ ဒွိန္နံ ဦရူနံ မဇ္ဈေ။ မိဍ္ဎန္တေတိ မိဍ္ဎပရိယန္တေ။ ပရိဘဏ္ဍန္တေတိ ဗာဟိရပဿေ ကတာယ တနုကမိဍ္ဎိယာ အန္တေ။ ယော ဘိက္ခု စလကာဒိံ ဝါ ပတ္တေ ဌပေယျ၊ ပတ္တေ ဝါ ဟတ္ထဓောဝနေ ဟတ္ထဿ ဓောဝနပ္ပစ္စယာ တဿ ဒုက္ကဋံ သိယာတိ သမ္ဗန္ဓော။

၉၃။ ဥစ္ဆိဋ္ဌံ မုခဓောဝနံ ဥဒကမ္ပိ ပတ္တေန နီဟရန္တဿ ဘိက္ခုနော ဒုက္ကဋံ သိယာ။ ယော ဘိက္ခု အကပ္ပိယံ ပတ္တံ ပရိဘုဉ္ဇေယျ၊ တဿ ဒုက္ကဋံ သိယာတိ အတ္ထော။ တတ္ထ အကပ္ပိယံ ပတ္တန္တိ ဒါရုမယပတ္တာဒိံ။

၉၄။ ယော ဘိက္ခု ခိပိတေ ‘‘ဇီဝါ’’တိ ဝဒေ ဝဒေယျ၊ တဿ ဒုက္ကဋံ သိယာတိ အတ္ထော။ ယော ဘိက္ခု ပရိမဏ္ဍလကာဒိမှိ ပဉ္စသတ္တတိ သေခိယေ အနာဒရော ဟုတွာ န သိက္ခတိ၊ တဿ ဒုက္ကဋံ သိယာတိ သမ္ဗန္ဓော။

၉၅။ ယော ဘိက္ခု ဘဏ္ဍာဂါရေ ပယုတော မာတုယာ ပိတုနော စ ဘဏ္ဍကံ ဂေါပေယျ၊ အဿ ဘိက္ခုနော ပါစိတ္တိယံ သိယာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထ ပယုတောတိ ဘဏ္ဍာဂါရေ ဗျာပါရဝသေန ယုတ္တပ္ပယုတ္တော။ ဂေါပယေတိ ဂေါပေယျ။ ယော ဘိက္ခု ဒဝါယ ဟီနေန ဇာတိအာဒိနာ ဥတ္တမမ္ပိ ဝဒေယျ၊ ဒုဗ္ဘာသိတံ သိယာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထ ဟီနေဟိ ဝါ ဥက္ကဋ္ဌေဟိ ဝါ ဇာတိအာဒီဟိ ဧဝံ ဥက္ကဋ္ဌံ ဝါ ဟီနံ ဝါ ‘‘စဏ္ဍာလောသီ’’တိအာဒိနာ နယေန ဥဇုံ ဝါ ‘‘သန္တိ ဣဓေကစ္စေ စဏ္ဍာလဝေနနေသာဒါ’’တိအာဒိနာ နယေန အညာပဒေသေန ဝါ ဥပသမ္ပန္နံ ဝါ အနုပသမ္ပန္နံ ဝါ အက္ကောသာဓိပ္ပာယံ ဝိနာ ကေဝလံ ကီဠာဓိပ္ပာယေန ဝဒေယျ၊ ဒုဗ္ဘာသိတံ သိယာတိ။

ပကိဏ္ဏကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆။ ဝတ္တာဒိကဏ္ဍနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၉၆။ ဣဒါနိ ဝတ္တံ ဒဿေတုံ ‘‘ဥပဇ္ဈာစရိယဝတ္တ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဥပဇ္ဈာယဝတ္တဉ္စ အာစရိယဝတ္တဉ္စ ဂမိကဝတ္တဉ္စ အာဂန္တုကဝတ္တဉ္စ သေနာသနာဒိဝတ္တဉ္စ ပိယသီလေန ဘိက္ခုနာ ကာတဗ္ဗန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဂမိကာဂန္တုကန္တိ ဂမိကံ အာဂန္တုကန္တိ ဆေဒေါ၊ ဂမိကဝတ္တံ အာဂန္တုကဝတ္တဉ္စာတိ အတ္ထော။

၉၇။ ဒါတုကာမော ဟတ္ထပါသေ ဌိတော ကိဉ္စိ ဂဟိတဗ္ဗံ ဧကေန ပုရိသေန ဂဟိတဗ္ဗံ ဥက္ခိပနက္ခမံ ဝတ္ထုံ တိဓာ တီသု ပကာရေသု ဧကေနာကာရေန ဒဒေယျ၊ ဂဟေတုကာမော ဘိက္ခု ဒွိဓာ ဒွီသု ဧကေန ဂဏှေယျ၊ အယံ ပဉ္စင်္ဂေါ ပဋိဂ္ဂဟောတိ အတ္ထော။

၉၈-၁၀၀။ ဒူရေ ဌိတံ စီဝရံ ဌပိတောကာသံ သလ္လက္ခေတွာ ‘‘ဧတ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ဟတ္ထပါသေ ဌိတံ ဟတ္ထေန အာမသိတွာ ‘‘ဣမ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ‘‘ဧတံ အဓိဋ္ဌာမိ၊ ဣမံ အဓိဋ္ဌာမီ’’တိ ဣမေသံ ပဒါနံ မဇ္ဈေ သင်္ဃာဋိအာဒီသု ပစ္စေကံ ယောဇေတွာ တိစီဝရံ အဓိဋ္ဌေယျ။ ကထံ? ‘‘ဧတံ သင်္ဃာဋိံ အဓိဋ္ဌာမိ၊ ဣမံ သင်္ဃာဋိံ အဓိဋ္ဌာမီ’’တိ အဓိဋ္ဌေယျ။ ဧဝံ သေသေသု စ စီဝရေသု။ ယထာ စီဝရာဒိံ ဝိဓာနံ ဧဝံ ပတ္တေပိ အဓိဋ္ဌေယျ ပစ္စုဒ္ဓရေယျာတိ အတ္ထော။

၁၀၁။ သဉ္စရိတ္တံ ဌပေတွာ သေသာ ဂရုကာ စ ပါရာဇိကာ စ သစိတ္တကာတိ သမ္ဗန္ဓော။ အန္တိမာတိ ပါရာဇိကာ။ အစ္ဆိန္နသိက္ခာပဒံ၊ ပရိဏတသိက္ခာပဒဉ္စာတိ ဣမံ ဒွယံ ဌပေတွာ သေသံ နိဿဂ္ဂိယံ အစိတ္တကန္တိ အတ္ထော။

၁၀၂-၃။ ဂါမပ္ပဝေသနန္တေတေတိ ဂါမပ္ပဝေသနံ ဣတိ ဧတေ။ ပါစိတ္တီသု ဧတေ ပဒသောဓမ္မာဒယော ဂါမပ္ပဝေသနန္တာ သတ္တရသ သိက္ခာပဒါ အစိတ္တကာ။

၁၀၄-၅။ ပကိဏ္ဏကေသု ဥဒ္ဒိဿကတံ ဌပေတွာ အညမံသကံ သေသမံသံ အစိတ္တကန္တိ အတ္ထော။ ဧတ္ထ ပကိဏ္ဏကေသု အညမံသာဒိကံ ပတ္တဟတ္ထော ကဝါဋကန္တံ တေရသဝိဓံ ဣဒံ သိက္ခာပဒံ အစိတ္တကံ၊ သေသံ သဗ္ဗံ သစိတ္တကန္တိ အတ္ထော။

၁၀၆။ အာစရိယာ ဝီတိက္ကမနစိတ္တေန သစိတ္တကံ အစိတ္တကန္တိ ဝဒန္တိ၊ ပညတ္တိဇာနနေန စိတ္တေန တထာ သစိတ္တကံ အစိတ္တကန္တိ အာစရိယာ ဝဒန္တီတိ အတ္ထော။ တထာ-သဒ္ဒေန ‘‘သစိတ္တကံ အစိတ္တက’’န္တိ ဣဒံ ဂဟိတံ။

၁၀၇-၉။ ပုဗ္ဗကရဏာဒိကန္တိ ဧတ္ထ အာဒိ-သဒ္ဒေါ ပုဗ္ဗကိစ္စံ သင်္ဂဏှာတိ။ တတ္ထ –

‘‘သမ္မဇ္ဇနီ ပဒီပေါ စ၊ ဥဒကံ အာသနေန စ၊

ဥပေါသထဿ ဧတာနိ၊ ပုဗ္ဗကရဏန္တိ ဝုစ္စတိ။

‘‘ဆန္ဒပါရိသုဒ္ဓိဥတုက္ခာနံ၊ ဘိက္ခုဂဏနာ စ ဩဝါဒေါ၊

ဥပေါသထဿ ဧတာနိ၊ ပုဗ္ဗကိစ္စန္တိ ဝုစ္စတီ’’တိ။ –

ဧဝံ ပုဗ္ဗကရဏာဒိကံ နဝဓာ ဒီပိတံ သဗ္ဗံ ဥပေါသထပ္ပဝါရဏံ ပိယသီလိနာ ကာတဗ္ဗန္တိ အတ္ထော။

၁၁၂။ ယထာက္ကမန္တိ ဧတ္ထာယမဓိပ္ပာယော – ဂဏော ပါရိသုဒ္ဓိဥပေါသထံ ကရေယျ၊ ပုဂ္ဂလော အဓိဋ္ဌာနဥပေါသထံ ကရေယျ၊ သင်္ဃော သုတ္တုဒ္ဒေသဥပေါသထံ ကရေယျာတိ။

၁၁၃။ စာတုဒ္ဒသော ပန္နရသော၊ သာမဂ္ဂီ ဒိနတော တိဓာတိ စာတုဒ္ဒသော ဥပေါသထော ၊ ပန္နရသော ဥပေါသထော၊ သာမဂ္ဂီဥပေါသထောတိ ဒိနတော တိဓာ ဟောန္တိ။ ဒိနတော ပုဂ္ဂလတော ကတ္တဗ္ဗာကာရတော တေ ဥပေါသထာ နဝ ဣတိ ဤရိတာတိ အတ္ထော။

၁၁၄။ တေဝါစီ ဒွေကဝါစီတိ တေဝါစိကာ ပဝါရဏာ၊ ဒွေဝါစိကာ ပဝါရဏာ၊ ဧကဝါစိကာ ပဝါရဏာ ဣတိ နဝ ပဝါရဏာ ဝုတ္တာ။

၁၁၅။ တဿာတိ ဖဂ္ဂုနမာသဿ။ တတော သေသန္တိ အာသာဠှိအန္တိမပက္ခမှာ ယာဝ ကတ္တိကပုဏ္ဏမာ ဝဿကာလန္တိ အတ္ထော။ ဧတ္ထ ဟိ ဧကသ္မိံ သံဝစ္ဆရေ စတုဝီသတိဥပေါသထာ ဟောန္တိ။

၁၁၆။ ဧတေသူတိ ဧတေသု တီသု စတူသု ဧကေကသ္မိံ ဥတုမှိ တတိယပက္ခာ သတ္တမပက္ခာ။ စာတုဒ္ဒသာတိ ဆ စာတုဒ္ဒသာတိ အတ္ထော။ သေသာနိ ဥတ္တာနတ္ထာနေဝါတိ။

ဝတ္တာဒိကဏ္ဍနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

နိဂမနကထာ

ဧတ္တာဝတာ သမာရဒ္ဓါ၊ မူလသိက္ခတ္ထဝဏ္ဏနာ၊

နိဋ္ဌိတာ ယာ သမာသေန၊ အဍ္ဎမာသဿ အစ္စယေ။

အဓုနူပသမ္ပန္နာနံ၊ ဟိတတ္ထာယ သမာသတော၊

ဣမံ အတ္ထံ ဝဏ္ဏယတာ၊ ယံ ပုညံဓိဂတံ မယာ။

တေန ပုညေနယံ လောကော၊ သုခါယ ပဋိပတ္တိယာ၊

ပါပုဏာတု ဝိသုဒ္ဓါယ၊ နိဗ္ဗာနံ အဇရံ ပဒံ။

နာနာတရုဂဏာကိဏ္ဏေ ၊ နာနာကုသလကာမိနော၊

ရမ္မေ ယုဒ္ဓါနပတိနော၊ ဝိဟာရေ ဝသတာ သတာ။

သာသနေ သိဒ္ဓိပတ္တဿ၊ သိဒ္ဓိနာ ဉာဏသိဒ္ဓိနာ၊

ပဏ္ဍိတေန ကတာ ဧသာ၊ မူလသိက္ခတ္ထဝဏ္ဏနာ။

မူလသိက္ခာ-ဋီကာ သမတ္တာ။