📜

22. Mahānipāto

538. Mūgapakkhajātakaṃ (1)

1.

‘‘Mā ¶ ¶ ¶ paṇḍiccayaṃ [paṇḍitiyaṃ (sī.), paṇḍicciyaṃ (pī.)] vibhāvaya, bālamato bhava sabbapāṇinaṃ;

Sabbo taṃ jano ocināyatu, evaṃ tava attho bhavissati’’.

2.

‘‘Karomi te taṃ vacanaṃ, yaṃ maṃ bhaṇasi devate;

Atthakāmāsi me amma, hitakāmāsi devate’’.

3.

‘‘Kiṃ nu santaramānova, kāsuṃ khaṇasi sārathi;

Puṭṭho me samma akkhāhi, kiṃ kāsuyā karissasi’’.

4.

‘‘Rañño mūgo ca pakkho ca, putto jāto acetaso;

Somhi raññā samajjhiṭṭho, puttaṃ me nikhaṇaṃ vane’’.

5.

‘‘Na badhiro na mūgosmi, na pakkho na ca vīkalo [napi paṅgulo (sī. pī.), na ca piṅgalo (syā.)];

Adhammaṃ sārathi kayirā, maṃ ce tvaṃ nikhaṇaṃ vane’’.

6.

‘‘Ūrū bāhuṃ [bāhū (sī. ka.)] ca me passa, bhāsitañca suṇohi me;

Adhammaṃ sārathi kayirā, maṃ ce tvaṃ nikhaṇaṃ vane’’.

7.

‘‘Devatā nusi gandhabbo, adu [ādu (sī.), ādū (syā.)] sakko purindado;

Ko vā tvaṃ kassa vā putto, kathaṃ jānemu taṃ mayaṃ’’.

8.

‘‘Namhi devo na gandhabbo, nāpi sakko purindado;

Kāsirañño ahaṃ putto, yaṃ kāsuyā nikhaññasi [nighaññasi (sī. pī.), nikhañchasi (?)].

9.

‘‘Tassa ¶ rañño ahaṃ putto, yaṃ tvaṃ sammūpajīvasi [samupajīvasi (sī. pī.)];

Adhammaṃ sārathi kayirā, maṃ ce tvaṃ nikhaṇaṃ vane.

10.

‘‘Yassa rukkhassa chāyāya, nisīdeyya sayeyya vā;

Na tassa sākhaṃ bhañjeyya, mittadubbho [mittadūbho (sī. pī.)] hi pāpako.

11.

‘‘Yathā ¶ rukkho tathā rājā, yathā sākhā tathā ahaṃ;

Yathā chāyūpago poso, evaṃ tvamasi sārathi;

Adhammaṃ sārathi kayirā, maṃ ce tvaṃ nikhaṇaṃ vane.

12.

‘‘Pahūtabhakkho ¶ [bahuttabhakkho (ka.)] bhavati, vippavuṭṭho [vippavuttho (sī. pī.), vippamutto (ka.)] sakaṃ [sakā (sī. pī.)] gharā;

Bahū naṃ upajīvanti, yo mittānaṃ na dubbhati.

13.

‘‘Yaṃ yaṃ janapadaṃ yāti, nigame rājadhāniyo;

Sabbattha pūjito hoti, yo mittānaṃ na dubbhati.

14.

‘‘Nāssa corā pasāhanti [pasahanti (sī. syā. pī.)], nātimaññanti khattiyā [nātimaññeti khattiyo (sī. syā. pī.)];

Sabbe amitte tarati, yo mittānaṃ na dubbhati.

15.

‘‘Akkuddho sagharaṃ eti, sabhāyaṃ [sabhāya (sī. syā. pī.)] paṭinandito;

Ñātīnaṃ uttamo hoti, yo mittānaṃ na dubbhati.

16.

‘‘Sakkatvā sakkato hoti, garu hoti sagāravo [garuko hoti gāravo (ka.)];

Vaṇṇakittibhato hoti, yo mittānaṃ na dubbhati.

17.

‘‘Pūjako labhate pūjaṃ, vandako paṭivandanaṃ;

Yaso kittiñca pappoti, yo mittānaṃ na dubbhati.

18.

‘‘Aggi yathā pajjalati, devatāva virocati;

Siriyā ¶ ajahito hoti, yo mittānaṃ na dubbhati.

19.

‘‘Gāvo tassa pajāyanti, khette vuttaṃ virūhati;

Vuttānaṃ phalamasnāti, yo mittānaṃ na dubbhati.

20.

‘‘Darito pabbatāto vā, rukkhato patito naro;

Cuto patiṭṭhaṃ labhati, yo mittānaṃ na dubbhati.

21.

‘‘Virūḷhamūlasantānaṃ, nigrodhamiva māluto;

Amittā nappasāhanti, yo mittānaṃ na dubbhati’’.

22.

‘‘Ehi taṃ paṭinessāmi, rājaputta sakaṃ gharaṃ;

Rajjaṃ kārehi bhaddante, kiṃ araññe karissasi’’.

23.

‘‘Alaṃ ¶ me tena rajjena, ñātakehi [ñātakena (syā. ka.)] dhanena vā;

Yaṃ me adhammacariyāya, rajjaṃ labbhetha sārathi’’.

24.

‘‘Puṇṇapattaṃ maṃ lābhehi [palābhehi (sī. pī.)], rājaputta ito gato;

Pitā mātā ca me dajjuṃ, rājaputta tayī gate.

25.

‘‘Orodhā ca kumārā ca, vesiyānā ca brāhmaṇā;

Tepi attamanā dajjuṃ, rājaputta tayī gate.

26.

‘‘Hatthārohā [hatthārūhā (sī. pī.) evamuparipi] anīkaṭṭhā, rathikā pattikārakā;

Tepi attamanā dajjuṃ [tepi dajjuṃ patītāme (sī. pī.)], rājaputta tayī gate.

27.

‘‘Bahudhaññā ¶ jānapadā [bahū jānapadā caññe (sī.), bahū janapadā caññe (pī.)], negamā ca samāgatā;

Upāyanāni me dajjuṃ, rājaputta tayī gate’’.

28.

‘‘Pitu mātu cahaṃ catto, raṭṭhassa nigamassa ca;

Atho ¶ sabbakumārānaṃ, natthi mayhaṃ sakaṃ gharaṃ.

29.

‘‘Anuññāto ahaṃ matyā, sañcatto pitarā mahaṃ;

Ekoraññe pabbajito, na kāme abhipatthaye.

30.

‘‘Api ataramānānaṃ, phalāsāva samijjhati;

Vipakkabrahmacariyosmi, evaṃ jānāhi sārathi.

31.

‘‘Api ataramānānaṃ, sammadattho vipaccati;

Vipakkabrahmacariyosmi, nikkhanto akutobhayo’’.

32.

‘‘Evaṃ vaggukatho santo, visaṭṭhavacano casi [ca so (syā. ka.)];

Kasmā pitu ca mātucca, santike na bhaṇī tadā’’.

33.

‘‘Nāhaṃ asandhitā [asatthitā (sī.)] pakkho, na badhiro asotatā;

Nāhaṃ ajivhatā mūgo, mā maṃ mūgamadhārayi [mūgo adhārayi (sī.)].

34.

‘‘Purimaṃ sarāmahaṃ jātiṃ, yattha rajjamakārayiṃ;

Kārayitvā tahiṃ rajjaṃ, pāpatthaṃ nirayaṃ bhusaṃ.

35.

‘‘Vīsatiñceva ¶ vassāni, tahiṃ rajjamakārayiṃ;

Asītivassasahassāni, nirayamhi apaccisaṃ [apaccasiṃ (syā.), apaccayiṃ (pī.)].

36.

‘‘Tassa rajjassahaṃ bhīto, mā maṃ rajjābhisecayuṃ [rajjebhisecayuṃ (syā. ka.)];

Tasmā pitu ca mātucca, santike na bhaṇiṃ tadā.

37.

‘‘Ucchaṅge maṃ nisādetvā, pitā atthānusāsati;

Ekaṃ hanatha bandhatha, ekaṃ khārāpatacchikaṃ [kharāpaticchakaṃ (syā.), kharāpaṭicchakaṃ (ka.)];

Ekaṃ sūlasmiṃ uppetha [appetha (sī.), ubbetha (syā.), accetha (pī.)], iccassa manusāsati.

38.

‘‘Tāyāhaṃ ¶ [tassāhaṃ (sī. pī.)] pharusaṃ sutvā, vācāyo samudīritā;

Amūgo mūgavaṇṇena, apakkho pakkhasammato;

Sake muttakarīsasmiṃ, acchāhaṃ samparipluto.

39.

‘‘Kasirañca parittañca, tañca dukkhena saṃyutaṃ;

Komaṃ [ko taṃ (sī. pī.)] jīvitamāgamma, veraṃ kayirātha kenaci.

40.

‘‘Paññāya ca alābhena, dhammassa ca adassanā;

Komaṃ [ko taṃ (sī. pī.)] jīvitamāgamma, veraṃ kayirātha kenaci.

41.

‘‘Api ¶ ataramānānaṃ, phalāsāva samijjhati;

Vipakkabrahmacariyosmi, evaṃ jānāhi sārathi.

42.

‘‘Api ataramānānaṃ, sammadattho vipaccati;

Vipakkabrahmacariyosmi, nikkhanto akutobhayo’’.

43.

‘‘Ahampi pabbajissāmi, rājaputta tavantike;

Avhāyassu [avhayassu (sī. pī.)] maṃ bhaddante, pabbajjā mama ruccati’’.

44.

‘‘Rathaṃ niyyādayitvāna, anaṇo ehi sārathi;

Anaṇassa hi pabbajjā, etaṃ isīhi vaṇṇitaṃ’’.

45.

‘‘Yadeva tyāhaṃ vacanaṃ, akaraṃ bhaddamatthu te;

Tadeva me tvaṃ vacanaṃ, yācito kattumarahasi.

46.

‘‘Idheva ¶ tāva acchassu, yāva rājānamānaye;

Appeva te pitā disvā, patīto sumano siyā’’.

47.

‘‘Karomi tetaṃ vacanaṃ, yaṃ maṃ bhaṇasi sārathi;

Ahampi ¶ daṭṭhukāmosmi, pitaraṃ me idhāgataṃ.

48.

‘‘Ehi samma nivattassu, kusalaṃ vajjāsi ñātinaṃ;

Mātaraṃ pitaraṃ mayhaṃ, vutto vajjāsi vandanaṃ’’.

49.

Tassa pāde gahetvāna, katvā ca naṃ padakkhiṇaṃ;

Sārathi rathamāruyha, rājadvāraṃ upāgami.

50.

‘‘Suññaṃ mātā rathaṃ disvā, ekaṃ sārathimāgataṃ;

Assupuṇṇehi nettehi, rodantī naṃ udikkhati.

51.

‘‘Ayaṃ so sārathi eti, nihantvā mama atrajaṃ;

Nihato nūna me putto, pathabyā bhūmivaḍḍhano.

52.

‘‘Amittā nūna nandanti, patītā nūna verino;

Āgataṃ sārathiṃ disvā, nihantvā mama atrajaṃ.

53.

‘‘Suññaṃ mātā rathaṃ disvā, ekaṃ sārathimāgataṃ;

Assupuṇṇehi nettehi, rodantī paripucchi naṃ [rodantī paripucchati (sī. pī.), rodantī naṃ paripucchati (syā.)].

54.

‘‘Kinnu mūgo kiṃ nu pakkho, kinnu so vilapī tadā;

Nihaññamāno bhūmiyā, taṃ me akkhāhi sārathi.

55.

‘‘Kathaṃ hatthehi pādehi, mūgapakkho vivajjayi;

Nihaññamāno bhūmiyā, taṃ me akkhāhi pucchito’’.

56.

‘‘Akkheyyaṃ ¶ [akkhissaṃ (sī. pī.)] te ahaṃ ayye, dajjāsi abhayaṃ mama;

Yaṃ me sutaṃ vā diṭṭhaṃ vā, rājaputtassa santike’’.

57.

‘‘Abhayaṃ samma te dammi, abhīto bhaṇa sārathi;

Yaṃ ¶ te sutaṃ vā diṭṭhaṃ vā, rājaputtassa santike’’.

58.

‘‘Na so mūgo na so pakkho, visaṭṭhavacano ca so;

Rajjassa kira so bhīto, akarā [akarī (sī. pī.)] ālaye bahū.

59.

‘‘Purimaṃ ¶ sarati so jātiṃ, yattha rajjamakārayi;

Kārayitvā tahiṃ rajjaṃ, pāpattha nirayaṃ bhusaṃ.

60.

‘‘Vīsatiñceva vassāni, tahiṃ rajjamakārayi;

Asītivassasahassāni, nirayamhi apacci so.

61.

‘‘Tassa rajjassa so bhīto, mā maṃ rajjābhisecayuṃ;

Tasmā pitu ca mātucca, santike na bhaṇī tadā.

62.

‘‘Aṅgapaccaṅgasampanno, ārohapariṇāhavā;

Visaṭṭhavacano pañño, magge saggassa tiṭṭhati.

63.

‘‘Sace tvaṃ daṭṭhukāmāsi, rājaputtaṃ [rājaputti (sī.)] tavatrajaṃ;

Ehi taṃ pāpayissāmi, yattha sammati temiyo’’.

64.

‘‘Yojayantu rathe asse, kacchaṃ nāgāna [nāgāni (syā. ka.)] bandhatha;

Udīrayantu saṅkhapaṇavā, vādantu [vadantu (sī.), nadantu (syā. ka.), vadataṃ (pī.)] ekapokkharā.

65.

‘‘Vādantu [nadantu (sī. syā. pī.)] bherī sannaddhā, vaggū vādantu dundubhī;

Negamā ca maṃ anventu, gacchaṃ puttanivedako [nivādako (syā. ka.)].

66.

‘‘Orodhā ca kumārā ca, vesiyānā ca brāhmaṇā;

Khippaṃ yānāni yojentu, gacchaṃ puttanivedako [nivādako (syā. ka.)].

67.

‘‘Hatthārohā anīkaṭṭhā, rathikā pattikārakā;

Khippaṃ ¶ yānāni yojentu, gacchaṃ puttanivedako [nivādako (syā. ka.)].

68.

‘‘Samāgatā jānapadā, negamā ca samāgatā;

Khippaṃ yānāni yojentu, gacchaṃ puttanivedako’’ [nivādako (syā. ka.)].

69.

‘‘Asse ca sārathī yutte, sindhave sīghavāhane;

Rājadvāraṃ upāgacchuṃ, yuttā deva ime hayā’’.

70.

‘‘Thūlā javena hāyanti, kisā hāyanti thāmunā;

Kise thūle vivajjetvā, saṃsaṭṭhā yojitā hayā’’.

71.

‘‘Tato ¶ ¶ rājā taramāno, yuttamāruyha sandanaṃ;

Itthāgāraṃ ajjhabhāsi [abhāsatha (ka.)], sabbāva anuyātha maṃ.

72.

‘‘Vālabījanimuṇhīsaṃ, khaggaṃ chattañca paṇḍaraṃ;

Upādhi rathamāruyha [upādirathamāruyha (sī.), upādhī rathamāruyha (syā.)], suvaṇṇehi alaṅkatā.

73.

‘‘Tato sa [ca (sī. syā. pī.)] rājā pāyāsi, purakkhatvāna sārathiṃ;

Khippameva upāgacchi, yattha sammati temiyo.

74.

‘‘Tañca disvāna āyantaṃ, jalantamiva tejasā;

Khattasaṅghaparibyūḷhaṃ [paribbūḷhaṃ (sī.)], temiyo etadabravi’’.

75.

‘‘Kacci nu tāta kusalaṃ, kacci tāta anāmayaṃ;

Sabbā ca [kaccinnu (sī. pī.)] rājakaññāyo, arogā mayha mātaro’’.

76.

‘‘Kusalañceva me putta, atho putta anāmayaṃ;

Sabbā ca rājakaññāyo, arogā tuyha mātaro’’.

77.

‘‘Kacci amajjapo [kaccissa’majjapo (sī. pī.)] tāta, kacci te suramappiyaṃ;

Kacci ¶ sacce ca dhamme ca, dāne te ramate mano’’.

78.

‘‘Amajjapo ahaṃ putta, atho me suramappiyaṃ;

Atho sacce ca dhamme ca, dāne me ramate mano’’.

79.

‘‘Kacci arogaṃ yoggaṃ te, kacci vahati vāhanaṃ;

Kacci te byādhayo natthi, sarīrassupatāpanā’’.

80.

‘‘Atho arogaṃ yoggaṃ me, atho vahati vāhanaṃ;

Atho me byādhayo natthi, sarīrassupatāpanā’’ [sarīrassupatāpiyā (syā. ka.)].

81.

‘‘Kacci antā ca te phītā, majjhe ca bahalā tava;

Koṭṭhāgārañca kosañca, kacci te paṭisanthataṃ’’ [paṭisaṇṭhitaṃ (syā. ka.)].

82.

‘‘Atho antā ca me phītā, majjhe ca bahalā mama;

Koṭṭhāgārañca kosañca, sabbaṃ me paṭisanthataṃ’’.

83.

‘‘Svāgataṃ ¶ te mahārāja, atho te adurāgataṃ;

Patiṭṭhapentu [patiṭṭhāpentu (sī. syā. pī.)] pallaṅkaṃ, yattha rājā nisakkati’’.

84.

‘‘Idheva te nisīdassu [nisinnassa (sī. syā. pī.), nisinnassu (ka.)], niyate paṇṇasanthare;

Etto udakamādāya, pāde pakkhālayassu [pakkhālayantu (sī.), pakkhālayanti (pī.)] te’’.

85.

‘‘Idampi paṇṇakaṃ mayhaṃ, randhaṃ rāja aloṇakaṃ;

Paribhuñja mahārāja, pāhuno mesidhāgato’’ [āgato (sī. syā.)].

86.

‘‘Na ¶ cāhaṃ [na vāhaṃ (ka.)] paṇṇaṃ bhuñjāmi, na hetaṃ mayha bhojanaṃ;

Sālīnaṃ odanaṃ bhuñje, suciṃ maṃsūpasecanaṃ’’.

87.

‘‘Accherakaṃ maṃ paṭibhāti, ekakampi rahogataṃ;

Edisaṃ ¶ bhuñjamānānaṃ, kena vaṇṇo pasīdati’’.

88.

‘‘Eko rāja nipajjāmi, niyate paṇṇasanthare;

Tāya me ekaseyyāya, rāja vaṇṇo pasīdati.

89.

‘‘Na ca nettiṃsabandhā [nettisabaddhā (sī. pī.)] me, rājarakkhā upaṭṭhitā;

Tāya me sukhaseyyāya, rāja vaṇṇo pasīdati.

90.

‘‘Atītaṃ nānusocāmi, nappajappāmināgataṃ [nappajappāma’nāgataṃ (sī. syā. pī.)];

Paccuppannena yāpemi, tena vaṇṇo pasīdati.

91.

‘‘Anāgatappajappāya, atītassānusocanā;

Etena bālā sussanti, naḷova harito luto’’.

92.

‘‘Hatthānīkaṃ rathānīkaṃ, asse pattī ca vammino;

Nivesanāni rammāni, ahaṃ putta dadāmi te.

93.

‘‘Itthāgārampi te dammi, sabbālaṅkārabhūsitaṃ;

Tā putta paṭipajjassu [tāsu putte paṭipajja (ka.)], tvaṃ no rājā bhavissasi.

94.

‘‘Kusalā naccagītassa, sikkhitā cāturitthiyo [caturitthiyo (sī. pī.)];

Kāme taṃ ramayissanti, kiṃ araññe karissasi.

95.

‘‘Paṭirājūhi ¶ te kaññā, ānayissaṃ alaṅkatā;

Tāsu putte janetvāna, atha pacchā pabbajissasi.

96.

‘‘Yuvā ca daharo cāsi [cāpi (syā. ka.)], paṭhamuppattiko [paṭhamuppattito (sī. pī.)] susu;

Rajjaṃ kārehi bhaddante, kiṃ araññe karissasi’’.

97.

‘‘Yuvā care brahmacariyaṃ, brahmacārī yuvā siyā;

Daharassa ¶ hi pabbajjā, etaṃ isīhi vaṇṇitaṃ.

98.

‘‘Yuvā care brahmacariyaṃ, brahmacārī yuvā siyā;

Brahmacariyaṃ carissāmi, nāhaṃ rajjena matthiko.

99.

‘‘Passāmi vohaṃ daharaṃ, amma tāta vadantaraṃ [vadaṃ naraṃ (sī.)];

Kicchāladdhaṃ piyaṃ puttaṃ, appatvāva jaraṃ mataṃ.

100.

‘‘Passāmi vohaṃ dahariṃ, kumāriṃ cārudassaniṃ;

Navavaṃsakaḷīraṃva, paluggaṃ jīvitakkhayaṃ [jīvitakkhaye (sī. pī.)].

101.

‘‘Daharāpi ¶ hi miyyanti, narā ca atha nāriyo;

Tattha ko vissase poso, daharomhīti jīvite.

102.

‘‘Yassa ratyā vivasāne, āyu appataraṃ siyā;

Appodakeva macchānaṃ, kiṃ nu komārakaṃ [komārataṃ (ka.)] tahiṃ.

103.

‘‘Niccamabbhāhato loko, niccañca parivārito;

Amoghāsu vajantīsu, kiṃ maṃ rajjebhisiñcasi’’ [rajjena siñcasi (sī. pī.)].

104.

‘‘Kena mabbhāhato loko, kena ca parivārito;

Kāyo amoghā gacchanti, taṃ me akkhāhi pucchito’’.

105.

‘‘Maccunābbhāhato loko, jarāya parivārito;

Ratyo amoghā gacchanti, evaṃ jānāhi khattiya.

106.

‘‘Yathāpi tante vitate [vitante (syā. ka.)], yaṃ yadevūpaviyyati [yaṃ yaṃ devūpaviyyati (sī. pī.)];

Appakaṃ hoti vetabbaṃ, evaṃ maccāna jīvitaṃ.

107.

‘‘Yathā ¶ vārivaho pūro, gacchaṃ nupanivattati [na parivattati (syā.), nuparivattati (ka.)];

Evamāyu ¶ manussānaṃ, gacchaṃ nupanivattati.

108.

‘‘Yathā vārivaho pūro, vahe rukkhepakūlaje;

Evaṃ jarāmaraṇena, vuyhante sabbapāṇino’’.

109.

‘‘Hatthānīkaṃ rathānīkaṃ, asse pattī ca vammino;

Nivesanāni rammāni, ahaṃ putta dadāmi te.

110.

‘‘Itthāgārampi te dammi, sabbālaṅkārabhūsitaṃ;

Tā putta paṭipajjassu, tvaṃ no rājā bhavissasi.

111.

‘‘Kusalā naccagītassa, sikkhitā cāturitthiyo;

Kāme taṃ ramayissanti, kiṃ araññe karissasi.

112.

‘‘Paṭirājūhi te kaññā, ānayissaṃ alaṅkatā;

Tāsu putte janetvāna, atha pacchā pabbajissasi.

113.

‘‘Yuvā ca daharo cāsi, paṭhamuppattiko susu;

Rajjaṃ kārehi bhaddante, kiṃ araññe karissasi.

114.

‘‘Koṭṭhāgārañca kosañca, vāhanāni balāni ca;

Nivesanāni rammāni, ahaṃ putta dadāmi te.

115.

‘‘Gomaṇḍalaparibyūḷho, dāsisaṅghapurakkhato;

Rajjaṃ kārehi bhaddante, kiṃ araññe karissasi’’.

116.

‘‘Kiṃ ¶ dhanena yaṃ khīyetha [kiṃ dhanena yaṃ jīyetha (sī.), kiṃ maṃ dhanena kīyetha (syā. ka.)], kiṃ bhariyāya marissati;

Kiṃ yobbanena jiṇṇena [ciṇṇena (sī. pī.), vaṇṇena (ka.)], yaṃ jarāyābhibhuyyati [yaṃ jarā abhihessati (sī. pī.)].

117.

‘‘Tattha kā nandi kā khiḍḍā, kā rati kā dhanesanā;

Kiṃ ¶ me puttehi dārehi, rāja muttosmi bandhanā.

118.

‘‘Yohaṃ [sohaṃ (sī. pī.)] evaṃ pajānāmi, maccu me nappamajjati;

Antakenādhipannassa, kā ratī kā dhanesanā.

119.

‘‘Phalānamiva ¶ pakkānaṃ, niccaṃ patanato bhayaṃ;

Evaṃ jātāna maccānaṃ, niccaṃ maraṇato bhayaṃ.

120.

‘‘Sāyameke na dissanti, pāto diṭṭhā bahū janā;

Pāto eke na dissanti, sāyaṃ diṭṭhā bahū janā.

121.

‘‘Ajjeva kiccaṃ ātappaṃ, ko jaññā maraṇaṃ suve;

Na hi no saṅkaraṃ [saṅgaraṃ (sī. pī.) ma. ni. 3.272] tena, mahāsenena maccunā.

122.

‘‘Corā dhanassa patthenti, rājamuttosmi bandhanā;

Ehi rāja nivattassu, nāhaṃ rajjena matthiko’’ti.

Mūgapakkhajātakaṃ paṭhamaṃ.

539. Mahājanakajātakaṃ (2)

123.

‘‘Koyaṃ majjhe samuddasmiṃ, apassaṃ tīramāyuhe;

Kaṃ [kiṃ (syā. ka.)] tvaṃ atthavasaṃ ñatvā, evaṃ vāyamase bhusaṃ’’.

124.

‘‘Nisamma vattaṃ lokassa, vāyāmassa ca devate;

Tasmā majjhe samuddasmiṃ, apassaṃ tīramāyuhe’’.

125.

‘‘Gambhīre appameyyasmiṃ, tīraṃ yassa na dissati;

Mogho te purisavāyāmo, appatvāva marissasi’’.

126.

‘‘Anaṇo ¶ ñātinaṃ hoti, devānaṃ pitunañca [pituno ca (sī. pī.)] so;

Karaṃ purisakiccāni, na ca pacchānutappati’’.

127.

‘‘Apāraṇeyyaṃ yaṃ kammaṃ, aphalaṃ kilamathuddayaṃ;

Tattha ko vāyamenattho, maccu yassābhinippataṃ’’ [yassābhinipphataṃ (syā.)].

128.

‘‘Apāraṇeyyamaccantaṃ ¶ , yo viditvāna devate;

Na rakkhe attano pāṇaṃ, jaññā so yadi hāpaye.

129.

‘‘Adhippāyaphalaṃ eke, asmiṃ lokasmi devate;

Payojayanti kammāni, tāni ijjhanti vā na vā.

130.

‘‘Sandiṭṭhikaṃ ¶ kammaphalaṃ, nanu passasi devate;

Sannā aññe tarāmahaṃ, tañca passāmi santike.

131.

‘‘So ahaṃ vāyamissāmi, yathāsatti yathābalaṃ;

Gacchaṃ pāraṃ samuddassa, kassaṃ [kāsaṃ (sī. pī.)] purisakāriyaṃ’’.

132.

‘‘Yo tvaṃ evaṃ gate oghe, appameyye mahaṇṇave;

Dhammavāyāmasampanno, kammunā nāvasīdasi;

So tvaṃ tattheva gacchāhi, yattha te nirato mano’’.

133.

‘‘Āsīsetheva ¶ [āsiṃsetheva (sī. syā. pī.)] puriso, na nibbindeyya paṇḍito;

Passāmi vohaṃ attānaṃ, yathā icchiṃ tathā ahu.

134.

‘‘Āsīsetheva puriso, na nibbindeyya paṇḍito;

Passāmi vohaṃ attānaṃ, udakā thalamubbhataṃ.

135.

‘‘Vāyametheva puriso, na nibbindeyya paṇḍito;

Passāmi vohaṃ attānaṃ, yathā icchiṃ tathā ahu.

136.

‘‘Vāyametheva puriso, na nibbindeyya paṇḍito;

Passāmi vohaṃ attānaṃ, udakā thalamubbhataṃ.

137.

‘‘Dukkhūpanītopi naro sapañño, āsaṃ na chindeyya sukhāgamāya;

Bahū hi phassā ahitā hitā ca, avitakkitā maccumupabbajanti [maccumuppajjanti (syā.)].

138.

‘‘Acintitampi bhavati, cintitampi vinassati;

Na hi cintāmayā bhogā, itthiyā purisassa vā’’.

139.

‘‘Aporāṇaṃ [apurāṇaṃ (sī. pī.)] vata bho rājā, sabbabhummo disampati;

Nājja nacce [na ca nacce (ka.)] nisāmeti, na gīte kurute mano.

140.

‘‘Na mige [mage (ka.)] napi uyyāne, napi haṃse udikkhati;

Mūgova tuṇhimāsīno, na atthamanusāsati’’.

141.

‘‘Sukhakāmā ¶ ¶ rahosīlā, vadhabandhā upāratā [upārutā (syā. ka.)];

Kassa [kesaṃ (sī. pī.)] nu ajja ārāme, daharā vuddhā ca acchare.

142.

‘‘Atikkantavanathā ¶ dhīrā, namo tesaṃ mahesinaṃ;

Ye ussukamhi lokamhi, viharanti manussukā.

143.

‘‘Te chetvā maccuno jālaṃ, tataṃ [tantaṃ (sī. syā. pī.), taṃ taṃ (ka.)] māyāvino daḷaṃ;

Chinnālayattā [santālayantā (syā. ka.)] gacchanti, ko tesaṃ gatimāpaye’’ [nesaṃ gati pāpaye (ka.)].

144.

‘‘Kadāhaṃ mithilaṃ [midhilaṃ (ka.)] phītaṃ, vibhattaṃ bhāgaso mitaṃ;

Pahāya pabbajissāmi, taṃ kudāssu [kadāssu (sī. pī.), kadāsu (syā.)] bhavissati.

145.

‘‘Kadāhaṃ mithilaṃ phītaṃ, visālaṃ sabbatopabhaṃ;

Pahāya pabbajissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

146.

‘‘Kadāhaṃ mithilaṃ phītaṃ, bahupākāratoraṇaṃ;

Pahāya pabbajissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

147.

‘‘Kadāhaṃ mithilaṃ phītaṃ, daḷhamaṭṭālakoṭṭhakaṃ;

Pahāya pabbajissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

148.

‘‘Kadāhaṃ mithilaṃ phītaṃ, suvibhattaṃ mahāpathaṃ;

Pahāya pabbajissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

149.

‘‘Kadāhaṃ mithilaṃ phītaṃ, suvibhattantarāpaṇaṃ;

Pahāya pabbajissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

150.

‘‘Kadāhaṃ mithilaṃ phītaṃ, gavassarathapīḷitaṃ;

Pahāya pabbajissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

151.

‘‘Kadāhaṃ ¶ mithilaṃ phītaṃ, ārāmavanamāliniṃ;

Pahāya pabbajissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

152.

‘‘Kadāhaṃ mithilaṃ phītaṃ, uyyānavanamāliniṃ;

Pahāya pabbajissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

153.

‘‘Kadāhaṃ mithilaṃ phītaṃ, pāsādavanamāliniṃ;

Pahāya pabbajissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

154.

‘‘Kadāhaṃ ¶ mithilaṃ phītaṃ, tipuraṃ rājabandhuniṃ;

Māpitaṃ somanassena, vedehena yasassinā;

Pahāya pabbajissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

155.

‘‘Kadāhaṃ vedehe phīte, nicite dhammarakkhite;

Pahāya pabbajissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

156.

‘‘Kadāhaṃ ¶ vedehe phīte, ajeyye dhammarakkhite;

Pahāya pabbajissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

157.

‘‘Kadāhaṃ antepuraṃ [kadā antepuraṃ (sī. pī.)] rammaṃ, vibhattaṃ bhāgaso mitaṃ;

Pahāya pabbajissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

158.

‘‘Kadāhaṃ antepuraṃ rammaṃ, sudhāmattikalepanaṃ;

Pahāya pabbajissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

159.

‘‘Kadāhaṃ antepuraṃ rammaṃ, sucigandhaṃ manoramaṃ;

Pahāya pabbajissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

160.

‘‘Kadāhaṃ kūṭāgāre ca, vibhatte bhāgaso mite;

Pahāya pabbajissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

161.

‘‘Kadāhaṃ kūṭāgāre ca, sudhāmattikalepane;

Pahāya pabbajissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

162.

‘‘Kadāhaṃ kūṭāgāre ca, sucigandhe manorame;

Pahāya ¶ pabbajissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

163.

‘‘Kadāhaṃ kūṭāgāre ca, litte candanaphosite;

Pahāya pabbajissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

164.

‘‘Kadāhaṃ soṇṇapallaṅke [suvaṇṇapallaṅke (sī. syā. pī.)], gonake cittasanthate;

Pahāya pabbajissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

165.

[ayaṃ gāthā sī. pī. potthakesu na dissati] ‘‘Kadāhaṃ maṇipallaṅke, gonake cittasanthate;

Pahāya pabbajissāmi, taṃ kudāssu bhavissati [ayaṃ gāthā sī. pī. potthakesu na dissati].

166.

‘‘Kadāhaṃ ¶ kappāsakoseyyaṃ, khomakoṭumbarāni ca;

Pahāya pabbajissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

167.

‘‘Kadāhaṃ pokkharaṇī rammā, cakkavākapakūjitā [cakkavākūpakūjitā (sī. pī.)];

Mandālakehi sañchannā, padumuppalakehi ca;

Pahāya pabbajissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

168.

‘‘Kadāhaṃ hatthigumbe ca, sabbālaṅkārabhūsite;

Suvaṇṇakacche mātaṅge, hemakappanavāsase.

169.

‘‘Ārūḷhe gāmaṇīyehi, tomaraṅkusapāṇibhi;

Pahāya pabbajissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

170.

‘‘Kadāhaṃ ¶ ¶ assagumbe ca, sabbālaṅkārabhūsite;

Ājānīyeva jātiyā, sindhave sīghavāhane.

171.

‘‘Ārūḷhe gāmaṇīyehi, illiyācāpadhāribhi;

Pahāya pabbajissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

172.

‘‘Kadāhaṃ rathaseniyo, sannaddhe ussitaddhaje;

Dīpe athopi veyyagghe, sabbālaṅkārabhūsite.

173.

‘‘Ārūḷhe gāmaṇīyehi, cāpahatthehi vammibhi;

Pahāya pabbajissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

174.

‘‘Kadāhaṃ sovaṇṇarathe, sannaddhe ussitaddhaje;

Dīpe athopi veyyagghe, sabbālaṅkārabhūsite.

175.

‘‘Ārūḷhe gāmaṇīyehi, cāpahatthehi vammibhi;

Pahāya pabbajissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

176.

‘‘Kadāhaṃ sajjhurathe ca, sannaddhe ussitaddhaje;

Dīpe athopi veyyagghe, sabbālaṅkārabhūsite.

177.

‘‘Ārūḷhe gāmaṇīyehi, cāpahatthehi vammibhi;

Pahāya pabbajissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

178.

‘‘Kadāhaṃ ¶ assarathe ca, sannaddhe ussitaddhaje;

Dīpe athopi veyyagghe, sabbālaṅkārabhūsite.

179.

‘‘Ārūḷhe gāmaṇīyehi, cāpahatthehi vammibhi;

Pahāya pabbajissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

180.

‘‘Kadāhaṃ ¶ oṭṭharathe ca, sannaddhe ussitaddhaje;

Dīpe athopi veyyagghe, sabbālaṅkārabhūsite.

181.

‘‘Ārūḷhe gāmaṇīyehi, cāpahatthehi vammibhi;

Pahāya pabbajissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

182.

‘‘Kadāhaṃ goṇarathe ca, sannaddhe ussitaddhaje;

Dīpe athopi veyyagghe, sabbālaṅkārabhūsite.

183.

‘‘Ārūḷhe gāmaṇīyehi, cāpahatthehi vammibhi;

Pahāya pabbajissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

184.

‘‘Kadāhaṃ ajarathe ca, sannaddhe ussitaddhaje;

Dīpe athopi veyyagghe, sabbālaṅkārabhūsite.

185.

‘‘Ārūḷhe ¶ gāmaṇīyehi, cāpahatthehi vammibhi;

Pahāya pabbajissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

186.

‘‘Kadāhaṃ meṇḍarathe ca, sannaddhe ussitaddhaje;

Dīpe athopi veyyagghe, sabbālaṅkārabhūsite.

187.

‘‘Ārūḷhe gāmaṇīyehi, cāpahatthehi vammibhi;

Pahāya pabbajissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

188.

‘‘Kadāhaṃ migarathe ca, sannaddhe ussitaddhaje;

Dīpe athopi veyyagghe, sabbālaṅkārabhūsite.

189.

‘‘Ārūḷhe gāmaṇīyehi, cāpahatthehi vammibhi;

Pahāya pabbajissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

190.

‘‘Kadāhaṃ ¶ hatthārohe ca, sabbālaṅkārabhūsite;

Nīlavammadhare sūre, tomaraṅkusapāṇine [pāṇino (syā. ka.)];

Pahāya pabbajissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

191.

‘‘Kadāhaṃ ¶ assārohe ca, sabbālaṅkārabhūsite;

Nīlavammadhare sūre, illiyācāpadhārine [dhārino (syā. ka.)];

Pahāya pabbajissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

192.

‘‘Kadāhaṃ rathārohe ca, sabbālaṅkārabhūsite;

Nīlavammadhare sūre, cāpahatthe kalāpine [kalāpino (syā. ka.)];

Pahāya pabbajissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

193.

[ayaṃ gāthā sī. pī. potthakesu na dissati] ‘‘Kadāhaṃ dhanuggahe ca, sabbālaṅkārabhūsite;

Nīlavammadhare sūre, cāpahatthe kalāpine;

Pahāya pabbajissāmi, taṃ kudāssu bhavissati [ayaṃ gāthā sī. pī. potthakesu na dissati].

194.

‘‘Kadāhaṃ rājaputte ca, sabbālaṅkārabhūsite;

Citravammadhare sūre, kañcanāveḷadhārine;

Pahāya pabbajissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

195.

‘‘Kadāhaṃ ariyagaṇe ca, vatavante [vatthavante (sī. syā. pī.)] alaṅkate;

Haricandanalittaṅge, kāsikuttamadhārine;

Pahāya pabbajissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

196.

[ayaṃ gāthā sī. pī. potthakesu na dissati] ‘‘Kadāhaṃ ¶ amaccagaṇe ca, sabbālaṅkārabhūsite;

Pītavammadhare sūre, purato gacchamāline [gacchamālino (syā. ka.)];

Pahāya ¶ pabbajissāmi, taṃ kudāssu bhavissati [ayaṃ gāthā sī. pī. potthakesu na dissati].

197.

‘‘Kadāhaṃ [kadā (sī. pī.)] sattasatā bhariyā, sabbālaṅkārabhūsitā;

Pahāya pabbajissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

198.

‘‘Kadāhaṃ [kadā (sī. pī.)] sattasatā bhariyā, susaññā tanumajjhimā;

Pahāya pabbajissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

199.

‘‘Kadāhaṃ [kadā (sī. pī.)] sattasatā bhariyā, assavā piyabhāṇinī;

Pahāya pabbajissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

200.

‘‘Kadāhaṃ ¶ [kadā (sī. pī.)] satapalaṃ kaṃsaṃ, sovaṇṇaṃ satarājikaṃ;

Pahāya pabbajissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

201.

‘‘Kadāssu maṃ hatthigumbā, sabbālaṅkārabhūsitā;

Suvaṇṇakacchā mātaṅgā, hemakappanavāsasā.

202.

‘‘Ārūḷhā gāmaṇīyehi, tomaraṅkusapāṇibhi;

Yantaṃ maṃ nānuyissanti, taṃ kudāssu bhavissati.

203.

‘‘Kadāssu maṃ assagumbā, sabbālaṅkārabhūsitā;

Ājānīyāva jātiyā, sindhavā sīghavāhanā.

204.

‘‘Ārūḷhā gāmaṇīyehi, illiyācāpadhāribhi;

Yantaṃ maṃ nānuyissanti, taṃ kudāssu bhavissati.

205.

‘‘Kadāssu maṃ rathasenī, sannaddhā ussitaddhajā;

Dīpā athopi veyyagghā, sabbālaṅkārabhūsitā.

206.

‘‘Ārūḷhā gāmaṇīyehi, cāpahatthehi vammibhi;

Yantaṃ maṃ nānuyissanti, taṃ kudāssu bhavissati.

207.

‘‘Kadāssu maṃ soṇṇarathā [sovaṇṇarathā (pī. ka.)], sannaddhā ussitaddhajā;

Dīpā athopi veyyagghā, sabbālaṅkārabhūsitā.

208.

‘‘Ārūḷhā gāmaṇīyehi, cāpahatthehi vammibhi;

Yantaṃ ¶ maṃ nānuyissanti, taṃ kudāssu bhavissati.

209.

‘‘Kadāssu maṃ sajjhurathā, sannaddhā ussitaddhajā;

Dīpā athopi veyyagghā, sabbālaṅkārabhūsitā.

210.

‘‘Ārūḷhā ¶ gāmaṇīyehi, cāpahatthehi vammibhi;

Yantaṃ maṃ nānuyissanti, taṃ kudāssu bhavissati.

211.

‘‘Kadāssu maṃ assarathā, sannaddhā ussitaddhajā;

Dīpā athopi veyyagghā, sabbālaṅkārabhūsitā.

212.

‘‘Ārūḷhā gāmaṇīyehi, cāpahatthehi vammibhi;

Yantaṃ maṃ nānuyissanti, taṃ kudāssu bhavissati.

213.

‘‘Kadāssu ¶ maṃ oṭṭharathā, sannaddhā ussitaddhajā;

Dīpā athopi veyyagghā, sabbālaṅkārabhūsitā.

214.

‘‘Ārūḷhā gāmaṇīyehi, cāpahatthehi vammibhi;

Yantaṃ maṃ nānuyissanti, taṃ kudāssu bhavissati.

215.

‘‘Kadāssu maṃ goṇarathā, sannaddhā ussitaddhajā;

Dīpā athopi veyyagghā, sabbālaṅkārabhūsitā.

216.

‘‘Ārūḷhā gāmaṇīyehi, cāpahatthehi vammibhi;

Yantaṃ maṃ nānuyissanti, taṃ kudāssu bhavissati.

217.

‘‘Kadāssu maṃ ajarathā, sannaddhā ussitaddhajā;

Dīpā athopi veyyagghā, sabbālaṅkārabhūsitā.

218.

‘‘Ārūḷhā gāmaṇīyehi, cāpahatthehi vammibhi;

Yantaṃ ¶ maṃ nānuyissanti, taṃ kudāssu bhavissati.

219.

‘‘Kadāssu maṃ meṇḍarathā, sannaddhā ussitaddhajā;

Dīpā athopi veyyagghā, sabbālaṅkārabhūsitā.

220.

‘‘Ārūḷhā gāmaṇīyehi, cāpahatthehi vammibhi;

Yantaṃ maṃ nānuyissanti, taṃ kudāssu bhavissati.

221.

‘‘Kadāssu maṃ migarathā, sannaddhā ussitaddhajā;

Dīpā athopi veyyagghā, sabbālaṅkārabhūsitā.

222.

‘‘Ārūḷhā gāmaṇīyehi, cāpahatthehi vammibhi;

Yantaṃ maṃ nānuyissanti, taṃ kudāssu bhavissati.

223.

‘‘Kadāssu maṃ hatthārohā, sabbālaṅkārabhūsitā;

Nīlavammadharā sūrā, tomaraṅkusapāṇino;

Yantaṃ maṃ nānuyissanti, taṃ kudāssu bhavissati.

224.

‘‘Kadāssu ¶ maṃ assārohā, sabbālaṅkārabhūsitā;

Nīlavammadharā sūrā, illiyācāpadhārino;

Yantaṃ maṃ nānuyissanti, taṃ kudāssu bhavissati.

225.

‘‘Kadāssu ¶ maṃ rathārohā, sabbālaṅkārabhūsitā;

Nīlavammadharā sūrā, cāpahatthā kalāpino;

Yantaṃ maṃ nānuyissanti, taṃ kudāssu bhavissati.

226.

‘‘Kadāssu maṃ dhanuggahā, sabbālaṅkārabhūsitā;

Nīlavammadharā sūrā, cāpahatthā kalāpino;

Yantaṃ ¶ maṃ nānuyissanti, taṃ kudāssu bhavissati.

227.

‘‘Kadāssu maṃ rājaputtā, sabbālaṅkārabhūsitā;

Citravammadharā sūrā, kañcanāveḷadhārino;

Yantaṃ maṃ nānuyissanti, taṃ kudāssu bhavissati.

228.

‘‘Kadāssu maṃ ariyagaṇā, vatavantā alaṅkatā;

Haricandanalittaṅgā, kāsikuttamadhārino;

Yantaṃ maṃ nānuyissanti, taṃ kudāssu bhavissati.

229.

‘‘Kadāssu maṃ amaccagaṇā, sabbālaṅkārabhūsitā;

Pītavammadharā sūrā, purato gacchamālino [gacchamālinī (syā. ka.)];

Yantaṃ maṃ nānuyissanti, taṃ kudāssu bhavissati.

230.

‘‘Kadāssu maṃ sattasatā bhariyā, sabbālaṅkārabhūsitā;

Yantaṃ maṃ nānuyissanti, taṃ kudāssu bhavissati.

231.

‘‘Kadāssu maṃ sattasatā bhariyā, susaññā tanumajjhimā;

Yantaṃ maṃ nānuyissanti, taṃ kudāssu bhavissati.

232.

‘‘Kadāssu maṃ sattasatā bhariyā, assavā piyabhāṇinī;

Yantaṃ maṃ nānuyissanti, taṃ kudāssu bhavissati.

233.

‘‘Kadāhaṃ ¶ pattaṃ gahetvāna, muṇḍo saṅghāṭipāruto;

Piṇḍikāya carissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

234.

‘‘Kadāhaṃ paṃsukūlānaṃ, ujjhitānaṃ [ujjhiṭṭhānaṃ (ka.)] mahāpathe;

Saṅghāṭiṃ dhārayissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

235.

‘‘Kadāhaṃ sattāhasammeghe [sattāhaṃ meghe (sī. syā.)], ovaṭṭho allacīvaro;

Piṇḍikāya carissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

236.

‘‘Kadāhaṃ ¶ ¶ sabbattha gantvā [sabbahaṃ ṭhānaṃ (sī.), sabbaṇhaṃ gantvā (syā.), sabbāhaṃ ṭhānaṃ (pī.), sabbaṭṭhānaṃ (ka.)], rukkhā rukkhaṃ vanā vanaṃ;

Anapekkho gamissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

237.

‘‘Kadāhaṃ giriduggesu, pahīnabhayabheravo;

Adutiyo gamissāmi [viharissāmi (sī. pī.)], taṃ kudāssu bhavissati.

238.

‘‘Kadāhaṃ vīṇaṃ varujjako [vīṇarujjako (syā.), vīṇaṃ virujjako (ka.)], sattatantiṃ manoramaṃ;

Cittaṃ ujuṃ karissāmi, taṃ kudāssu bhavissati.

239.

‘‘Kadāhaṃ rathakārova, parikantaṃ upāhanaṃ;

Kāmasaññojane checchaṃ [chetvā (ka.)], ye dibbe ye ca mānuse’’.

240.

‘‘Tā ca sattasatā bhariyā, sabbālaṅkārabhūsitā;

Bāhā paggayha pakkanduṃ, kasmā no vijahissasi.

241.

‘‘Tā ca sattasatā bhariyā, susaññā tanumajjhimā;

Bāhā paggayha pakkanduṃ, kasmā no vijahissasi.

242.

‘‘Tā ca sattasatā bhariyā, assavā piyabhāṇinī;

Bāhā paggayha pakkanduṃ, kasmā no vijahissasi.

243.

‘‘Tā ¶ ca sattasatā bhariyā, sabbālaṅkārabhūsitā;

Hitvā sampaddavī [sampaddayī (sī.)] rājā, pabbajjāya purakkhato.

244.

‘‘Tā ca sattasatā bhariyā, susaññā tanumajjhimā;

Hitvā sampaddavī rājā, pabbajjāya purakkhato.

245.

‘‘Tā ca sattasatā bhariyā, assavā piyabhāṇinī;

Hitvā sampaddavī rājā, pabbajjāya purakkhato’’.

246.

‘‘Hitvā satapalaṃ kaṃsaṃ, sovaṇṇaṃ satarājikaṃ;

Aggahī mattikaṃ pattaṃ, taṃ dutiyābhisecanaṃ’’.

247.

‘‘Bhesmā [vesmā (sī.), bhiṃsā (pī.), bhīsā (ka.)] aggisamā jālā, kosā ḍayhanti bhāgaso;

Rajataṃ jātarūpañca, muttā veḷuriyā bahū.

248.

‘‘Maṇayo ¶ saṅkhamuttā ca, vatthikaṃ haricandanaṃ;

Ajinaṃ daṇḍabhaṇḍañca, lohaṃ kāḷāyasaṃ bahū;

Ehi rāja nivattassu, mā tetaṃ vinasā dhanaṃ’’ [vinassā dhanaṃ (syā. ka.)].

249.

‘‘Susukhaṃ vata jīvāma, yesaṃ no natthi kiñcanaṃ;

Mithilāya dayhamānāya, na me kiñci adayhatha’’.

250.

‘‘Aṭaviyo ¶ samuppannā, raṭṭhaṃ viddhaṃsayanti taṃ;

Ehi rāja nivattassu, mā raṭṭhaṃ vinasā idaṃ’’.

251.

‘‘Susukhaṃ vata jīvāma, yesaṃ no natthi kiñcanaṃ;

Raṭṭhe vilumpamānamhi, na [mā (ka.)] me kiñci ahīratha.

252.

‘‘Susukhaṃ ¶ vata jīvāma, yesaṃ no natthi kiñcanaṃ;

Pītibhakkhā bhavissāma, devā ābhassarā yathā’’.

253.

‘‘Kimheso mahato ghoso, kā nu gāmeva kīḷiyā [gāme kilīliyā (sī.)];

Samaṇa teva [samaṇaññeva (sī. pī.), samaṇatveva (syā.)] pucchāma, kattheso abhisaṭo jano’’.

254.

‘‘Mamaṃ ohāya gacchantaṃ, ettheso abhisaṭo jano;

Sīmātikkamanaṃ yantaṃ, munimonassa pattiyā;

Missaṃ nandīhi gacchantaṃ, kiṃ jānamanupucchasi’’.

255.

‘‘Māssu tiṇṇo amaññittha [amaññittho (sī. syā. pī.)], sarīraṃ dhārayaṃ imaṃ;

Atīraṇeyya yamidaṃ [atīraṇeyyamidaṃ kammaṃ (sī. syā. pī.)], bahū hi paripanthayo’’.

256.

‘‘Ko nu me paripanthassa, mamaṃ evaṃvihārino;

Yo neva diṭṭhe nādiṭṭhe, kāmānamabhipatthaye’’.

257.

‘‘Niddā tandī vijambhitā, aratī bhattasammado;

Āvasanti sarīraṭṭhā, bahū hi paripanthayo’’.

258.

‘‘Kalyāṇaṃ vata maṃ bhavaṃ, brāhmaṇa manusāsati [manusāsasi (sī.)];

Brāhmaṇa teva [brāhmaṇaññeva (sī.)] pucchāmi, ko nu tvamasi mārisa’’.

259.

‘‘Nārado iti me nāmaṃ [nāmena (syā. ka.)], kassapo iti maṃ vidū;

Bhoto sakāsamāgacchiṃ, sādhu sabbhi samāgamo.

260.

‘‘Tassa ¶ te sabbo ānando, vihāro upavattatu;

Yaṃ ūnaṃ [yadūnaṃ (sī. syā. pī.)] taṃ paripūrehi, khantiyā upasamena ca.

261.

‘‘Pasāraya sannatañca, unnatañca pasāraya [pahāraya (syā. pī. ka.)];

Kammaṃ ¶ vijjañca dhammañca, sakkatvāna paribbaja’’.

262.

‘‘Bahū hatthī ca asse ca, nagare janapadāni ca;

Hitvā janaka pabbajito, kapāle [kapalle (sī. pī.)] ratimajjhagā.

263.

‘‘Kacci nu te jānapadā, mittāmaccā ca ñātakā;

Dubbhimakaṃsu janaka, kasmā te taṃ aruccatha’’.

264.

‘‘Na ¶ migājina jātucche [jātucca (sī. pī.)], ahaṃ kañci kudācanaṃ;

Adhammena jine ñātiṃ, na cāpi ñātayo mamaṃ.

265.

‘‘Disvāna lokavattantaṃ, khajjantaṃ kaddamīkataṃ;

Haññare bajjhare cettha, yattha sanno [satto (sī.)] puthujjano;

Etāhaṃ upamaṃ katvā, bhikkhakosmi migājina’’.

266.

‘‘Ko nu te bhagavā satthā, kassetaṃ vacanaṃ suci;

Na hi kappaṃ vā vijjaṃ vā, paccakkhāya rathesabha;

Samaṇaṃ āhu vattantaṃ, yathā dukkhassatikkamo’’.

267.

‘‘Na migājina jātucche, ahaṃ kañci kudācanaṃ;

Samaṇaṃ brāhmaṇaṃ vāpi, sakkatvā anupāvisiṃ’’.

268.

‘‘Mahatā cānubhāvena, gacchanto siriyā jalaṃ;

Gīyamānesu gītesu, vajjamānesu vaggusu.

269.

‘‘Tūriyatāḷasaṅghuṭṭhe [turiyatāḷitasaṅghuṭṭhe (sī. pī.)], sammatālasamāhite;

Sa migājina maddakkhiṃ, phaliṃ [phalaṃ (sī. pī. ka.)] ambaṃ tirocchadaṃ;

Haññamānaṃ [tujjamānaṃ (sī.), tudamānaṃ (syā.), taddamānaṃ (pī.), hatamānaṃ (ka.)] manussehi, phalakāmehi jantubhi.

270.

‘‘So ¶ khohaṃ taṃ siriṃ hitvā, orohitvā migājina;

Mūlaṃ ambassupāgacchiṃ, phalino nipphalassa ca.

271.

‘‘Phaliṃ ¶ [phalaṃ (sī. pī. ka.)] ambaṃ hataṃ disvā, viddhaṃstaṃ vinaḷīkataṃ;

Athekaṃ [athetaṃ (sī. pī.)] itaraṃ ambaṃ, nīlobhāsaṃ manoramaṃ.

272.

‘‘Evameva nūnamhepi [nūna amhe (sī. pī.)], issare bahukaṇṭake;

Amittā no vadhissanti, yathā ambo phalī hato.

273.

‘‘Ajinamhi haññate dīpi, nāgo dantehi haññate;

Dhanamhi dhanino hanti, aniketamasanthavaṃ;

Phalī ambo aphalo ca, te satthāro ubho mama’’.

274.

‘‘Sabbo jano pabyādhito, rājā pabbajito iti;

Hatthārohā anīkaṭṭhā, rathikā pattikārakā.

275.

‘‘Assāsayitvā janataṃ, ṭhapayitvā paṭicchadaṃ;

Puttaṃ rajje ṭhapetvāna, atha pacchā pabbajissasi’’.

276.

‘‘Cattā ¶ mayā jānapadā, mittāmaccā ca ñātakā;

Santi puttā videhānaṃ, dīghāvu raṭṭhavaḍḍhano;

Te rajjaṃ kārayissanti, mithilāyaṃ pajāpati’’.

277.

‘‘Ehi taṃ anusikkhāmi, yaṃ vākyaṃ mama ruccati;

Rajjaṃ tuvaṃ kārayasi [kārayantī (sī. syā. pī.)], pāpaṃ duccaritaṃ bahuṃ;

Kāyena vācā manasā, yena gacchasi [kañchisi (sī. pī.)] duggatiṃ.

278.

‘‘Paradinnakena paraniṭṭhitena, piṇḍena yāpehi sa dhīradhammo’’.

279.

‘‘Yopi ¶ catutthe bhattakāle na bhuñje, ajuṭṭhamārīva [ajaddhumārīva (sī.), ajjhuṭṭhamāriva (syā.), ajaddhumāriva (pī.) majjhimanikāye, aṅguttaranikāye ca passitabbaṃ] khudāya miyye;

Na tveva piṇḍaṃ luḷitaṃ anariyaṃ, kulaputtarūpo sappuriso na seve;

Tayidaṃ na sādhu tayidaṃ na suṭṭhu, sunakhucchiṭṭhakaṃ janaka bhuñjase tuvaṃ’’.

280.

‘‘Na ¶ cāpi me sīvali so abhakkho, yaṃ hoti cattaṃ gihino sunassa vā;

Ye keci bhogā idha dhammaladdhā, sabbo so bhakkho anavayoti [anavajjoti (sī. pī.)] vutto’’.

281.

‘‘Kumārike upaseniye, niccaṃ niggaḷamaṇḍite;

Kasmā te eko bhujo janati, eko te na janatī bhujo’’.

282.

‘‘Imasmiṃ me samaṇa hatthe, paṭimukkā dunīvarā [dunīdhurā (sī. pī.)];

Saṅghātā [saṃghaṭṭā (syā. ka.)] jāyate saddo, dutiyasseva sā gati.

283.

‘‘Imasmiṃ me samaṇa hatthe, paṭimukko ekanīvaro [ekanīdhuro (sī. pī.)];

So adutiyo na janati, munibhūtova tiṭṭhati.

284.

‘‘Vivādappatto [vivādamatto (pī.)] dutiyo, keneko vivadissati;

Tassa te saggakāmassa, ekattamuparocataṃ’’.

285.

‘‘Suṇāsi sīvali kathā [gāthā (sī. syā. pī.)], kumāriyā paveditā;

Pesiyā [pessiyā (sī. pī.)] maṃ garahittho, dutiyasseva sā gati.

286.

‘‘Ayaṃ ¶ dvedhāpatho bhadde, anuciṇṇo pathāvihi;

Tesaṃ tvaṃ ekaṃ gaṇhāhi, ahamekaṃ punāparaṃ.

287.

‘‘Māvaca [neva (sī. pī.), mā ca (syā. ka.)] maṃ tvaṃ pati meti, nāhaṃ [māhaṃ (sī. pī.)] bhariyāti vā puna’’;

‘‘Imameva kathayantā, thūṇaṃ nagarupāgamuṃ.

288.

‘‘Koṭṭhake usukārassa, bhattakāle upaṭṭhite;

Tatrā ca so usukāro, (ekaṃ daṇḍaṃ ujuṃ kataṃ;) [( ) natthi bahūsu]

Ekañca cakkhuṃ niggayha, jimhamekena pekkhati’’.

289.

‘‘Evaṃ ¶ no sādhu passasi, usukāra suṇohi me;

Yadekaṃ cakkhuṃ niggayha, jimhamekena pekkhasi’’.

290.

‘‘Dvīhi ¶ samaṇa cakkhūhi, visālaṃ viya khāyati;

Asampatvā paramaṃ [paraṃ (sī. pī.)] liṅgaṃ, nujubhāvāya kappati.

291.

‘‘Ekañca cakkhuṃ niggayha, jimhamekena pekkhato;

Sampatvā paramaṃ liṅgaṃ, ujubhāvāya kappati.

292.

‘‘Vivādappatto [vivādamatto (pī.)] dutiyo, keneko vivadissati;

Tassa te saggakāmassa, ekattamuparocataṃ’’.

293.

‘‘Suṇāsi sīvali kathā [gāthā (sī. syā. pī.)], usukārena veditā;

Pesiyā maṃ garahittho, dutiyasseva sā gati.

294.

‘‘Ayaṃ dvedhāpatho bhadde, anuciṇṇo pathāvihi;

Tesaṃ tvaṃ ekaṃ gaṇhāhi, ahamekaṃ punāparaṃ.

295.

‘‘Māvaca maṃ tvaṃ pati meti, nāhaṃ bhariyāti vā puna’’;

‘‘Muñjāvesikā ¶ pavāḷhā, ekā vihara sīvalī’’ti.

Mahājanakajātakaṃ dutiyaṃ.

540. Suvaṇṇasāmajātakaṃ (3)

296.

‘‘Ko nu maṃ usunā vijjhi, pamattaṃ udahārakaṃ [hārikaṃ (syā.), hāriyaṃ (ka.)];

Khattiyo brāhmaṇo vesso, ko maṃ viddhā nilīyasi.

297.

‘‘Na me maṃsāni khajjāni, cammenattho na vijjati;

Atha kena nu vaṇṇena, viddheyyaṃ maṃ amaññatha.

298.

‘‘Ko vā tvaṃ kassa vā putto, kathaṃ jānemu taṃ mayaṃ;

Puṭṭho me samma akkhāhi, kiṃ maṃ viddhā nilīyasi’’.

299.

‘‘Rājāhamasmi kāsīnaṃ, pīḷiyakkhoti maṃ vidū;

Lobhā raṭṭhaṃ pahitvāna, migamesaṃ carāmahaṃ.

300.

‘‘Issatthe casmi kusalo, daḷhadhammoti vissuto;

Nāgopi me na mucceyya, āgato usupātanaṃ.

301.

‘‘Ko ¶ ¶ vā tvaṃ kassa vā putto [tvaṃ ca kassa vā puttosi (sī. pī.)], kathaṃ jānemu taṃ mayaṃ;

Pituno attano cāpi, nāmagottaṃ pavedaya’’.

302.

‘‘Nesādaputto bhaddante, sāmo iti maṃ ñātayo;

Āmantayiṃsu jīvantaṃ, svajjevāhaṃ gato [svājjevaṅgato (syā.), svajjevaṅgate (ka.)] saye.

303.

‘‘Viddhosmi puthusallena, savisena yathā migo;

Sakamhi lohite rāja, passa semi paripluto.

304.

‘‘Paṭivāmagataṃ ¶ [paṭidhamma gataṃ (sī. pī.)] sallaṃ, passa dhimhāmi [vihāmhi (sī. pī.)] lohitaṃ;

Āturo tyānupucchāmi, kiṃ maṃ viddhā nilīyasi.

305.

‘‘Ajinamhi haññate dīpi, nāgo dantehi haññate;

Atha kena nu vaṇṇena, viddheyyaṃ maṃ amaññatha’’.

306.

‘‘Migo upaṭṭhito āsi, āgato usupātanaṃ;

Taṃ disvā ubbijī sāma, tena kodho mamāvisi’’.

307.

‘‘Yato sarāmi attānaṃ, yato pattosmi viññutaṃ;

Na maṃ migā uttasanti, araññe sāpadānipi.

308.

‘‘Yato nidhiṃ parihariṃ, yato pattosmi yobbanaṃ;

Na maṃ migā uttasanti, araññe sāpadānipi.

309.

‘‘Bhīrū kimpurisā rāja, pabbate gandhamādane;

Sammodamānā gacchāma, pabbatāni vanāni ca.

310.

(‘‘Na maṃ migā uttasanti, araññe sāpadānipi;) [( ) natthi sī. syā. pī. potthakesu]

Atha kena nu vaṇṇena, utrāsanti migā mamaṃ’’ [utrāse so migo mamaṃ (sī. pī.)].

311.

‘‘Na taṃ tasa [na taddasā (sī. pī.)] migo sāma, kiṃ tāhaṃ alikaṃ bhaṇe;

Kodhalobhābhibhūtāhaṃ, usuṃ te taṃ avassajiṃ [avissajiṃ (syā.)].

312.

‘‘Kuto nu sāma āgamma, kassa vā pahito tuvaṃ;

Udahāro nadiṃ gaccha, āgato migasammataṃ’’.

313.

‘‘Andhā ¶ mātāpitā mayhaṃ, te bharāmi brahāvane;

Tesāhaṃ udakāhāro, āgato migasammataṃ.

314.

‘‘Atthi nesaṃ usāmattaṃ, atha sāhassa jīvitaṃ;

Udakassa alābhena ¶ , maññe andhā marissare.

315.

‘‘Na me idaṃ tathā dukkhaṃ, labbhā hi pumunā idaṃ;

Yañca ammaṃ na passāmi, taṃ me dukkhataraṃ ito.

316.

‘‘Na ¶ me idaṃ tathā dukkhaṃ, labbhā hi pumunā idaṃ;

Yañca tātaṃ na passāmi, taṃ me dukkhataraṃ ito.

317.

‘‘Sā nūna kapaṇā ammā, cirarattāya rucchati [ruccati (ka.)];

Aḍḍharatteva ratte vā, nadīva avasucchati [avasussati (syā.)].

318.

‘‘So nūna kapaṇo tāto, cirarattāya rucchati [ruccati (ka.)];

Aḍḍharatteva ratte vā, nadīva avasucchati [avasussati (syā.)].

319.

‘‘Uṭṭhānapādacariyāya [pāricariyāya (sī. pī.)], pādasambāhanassa ca;

Sāma tāta vilapantā, hiṇḍissanti brahāvane.

320.

‘‘Idampi dutiyaṃ sallaṃ, kampeti hadayaṃ mamaṃ;

Yañca andhe na passāmi, maññe hissāmi [yañca hessāmi (sī. pī.), taṃ meṃ hissāmi (ka.)] jīvitaṃ’’.

321.

‘‘Mā bāḷhaṃ paridevesi, sāma kalyāṇadassana;

Ahaṃ kammakaro hutvā, bharissaṃ te brahāvane.

322.

‘‘Issatthe casmi kusalo, daḷhadhammoti vissuto;

Ahaṃ kammakaro hutvā, bharissaṃ te brahāvane.

323.

‘‘Migānaṃ [magānaṃ (ka.)] vighāsamanvesaṃ, vanamūlaphalāni ca;

Ahaṃ kammakaro hutvā, bharissaṃ te brahāvane.

324.

‘‘Katamaṃ taṃ vanaṃ sāma, yattha mātāpitā tava;

Ahaṃ ¶ te tathā bharissaṃ, yathā te abharī tuvaṃ’’.

325.

‘‘Ayaṃ ¶ ekapadī rāja, yoyaṃ ussīsake mama;

Ito gantvā aḍḍhakosaṃ, tattha nesaṃ agārakaṃ;

Yattha mātāpitā mayhaṃ, te bharassu ito gato.

326.

‘‘Namo te kāsirājatthu, namo te kāsivaḍḍhana;

Andhā mātāpitā mayhaṃ, te bharassu brahāvane.

327.

‘‘Añjaliṃ te paggaṇhāmi, kāsirāja namatthu te;

Mātaraṃ pitaraṃ mayhaṃ, vutto vajjāsi vandanaṃ’’.

328.

‘‘Idaṃ vatvāna so sāmo, yuvā kalyāṇadassano;

Mucchito visavegena, visaññī samapajjatha.

329.

‘‘Sa rājā paridevesi, bahuṃ kāruññasañhitaṃ;

Ajarāmarohaṃ āsiṃ, ajjetaṃ ñāmi [ajjahaññāmi (ka.)] no pure;

Sāmaṃ kālaṅkataṃ disvā, natthi maccussa nāgamo.

330.

‘‘Yassu ¶ maṃ paṭimanteti, savisena samappito;

Svajjevaṃ gate kāle, na kiñci mabhibhāsati.

331.

‘‘Nirayaṃ nūna gacchāmi, ettha me natthi saṃsayo;

Tadā hi pakataṃ pāpaṃ, cirarattāya kibbisaṃ.

332.

‘‘Bhavanti tassa vattāro, gāme kibbisakārako;

Araññe nimmanussamhi, ko maṃ vattumarahati.

333.

‘‘Sārayanti hi kammāni, gāme saṃgaccha māṇavā;

Araññe ¶ nimmanussamhi, ko nu maṃ sārayissati’’.

334.

‘‘Sā devatā antarahitā, pabbate gandhamādane;

Raññova anukampāya, imā gāthā abhāsatha.

335.

‘‘Āguṃ kira mahārāja, akari [akarā (sī.)] kamma dukkaṭaṃ;

Adūsakā pitāputtā, tayo ekūsunā hatā.

336.

‘‘Ehi taṃ anusikkhāmi, yathā te sugatī siyā;

Dhammenandhe vane posa, maññehaṃ sugatī tayā.

337.

‘‘Sa ¶ rājā paridevitvā, bahuṃ kāruññasañhitaṃ;

Udakakumbhamādāya, pakkāmi dakkhiṇāmukho.

338.

‘‘Kassa nu eso padasaddo, manussasseva āgato;

Neso sāmassa nigghoso, ko nu tvamasi mārisa.

339.

‘‘Santañhi sāmo vajati, santaṃ pādāni neyati [uttahi (sī.)];

Neso sāmassa nigghoso, ko nu tvamasi mārisa’’.

340.

‘‘Rājāhamasmi kāsīnaṃ, pīḷiyakkhoti maṃ vidū;

Lobhā raṭṭhaṃ pahitvāna, migamesaṃ carāmahaṃ.

341.

‘‘Issatthe casmi kusalo, daḷhadhammoti vissuto;

Nāgopi me na mucceyya, āgato usupātanaṃ’’.

342.

‘‘Svāgataṃ te mahārāja, atho te adurāgataṃ;

Issarosi anuppatto, yaṃ idhatthi pavedaya.

343.

‘‘Tindukāni piyālāni, madhuke kāsumāriyo;

Phalāni ¶ khuddakappāni, bhuñja rāja varaṃ varaṃ.

344.

‘‘Idampi pānīyaṃ sītaṃ, ābhataṃ girigabbharā;

Tato piva mahārāja, sace tvaṃ abhikaṅkhasi’’.

345.

‘‘Nālaṃ ¶ andhā vane daṭṭhuṃ, ko nu vo phalamāhari;

Anandhassevayaṃ sammā, nivāpo mayha khāyati’’.

346.

‘‘Daharo yuvā nātibrahā, sāmo kalyāṇadassano;

Dīghassa kesā asitā, atho sūnagga [sonagga (ka.)] vellitā.

347.

‘‘So have phalamāharitvā, ito ādāya [ādā (sī. pī.)] kamaṇḍaluṃ;

Nadiṃ gato udahāro, maññe na dūramāgato’’.

348.

‘‘Ahaṃ taṃ avadhiṃ sāmaṃ, yo tuyhaṃ paricārako;

Yaṃ kumāraṃ pavedetha, sāmaṃ kalyāṇadassanaṃ.

349.

‘‘Dīghassa kesā asitā, atho sūnaggavellitā;

Tesu lohitalittesu, seti sāmo mayā hato’’.

350.

‘‘Kena ¶ dukūlamantesi, hato sāmoti vādinā;

Hato sāmoti sutvāna, hadayaṃ me pavedhati.

351.

‘‘Assatthasseva taruṇaṃ, pavāḷaṃ māluteritaṃ;

Hato sāmoti sutvāna, hadayaṃ me pavedhati’’.

352.

‘‘Pārike kāsirājāyaṃ, so sāmaṃ migasammate;

Kodhasā usunā vijjhi, tassa mā pāpamicchimhā’’.

353.

‘‘Kicchā laddho piyo putto, yo andhe abharī vane;

Taṃ ¶ ekaputtaṃ ghātimhi, kathaṃ cittaṃ na kopaye’’.

354.

‘‘Kicchā laddho piyo putto, yo andhe abharī vane;

Taṃ ekaputtaṃ ghātimhi, akkodhaṃ āhu paṇḍitā’’.

355.

‘‘Mā bāḷhaṃ paridevetha, hato sāmoti vādinā;

Ahaṃ kammakaro hutvā, bharissāmi brahāvane.

356.

‘‘Issatthe casmi kusalo, daḷhadhammoti vissuto;

Ahaṃ kammakaro hutvā, bharissāmi brahāvane.

357.

‘‘Migānaṃ vighāsamanvesaṃ, vanamūlaphalāni ca;

Ahaṃ kammakaro hutvā, bharissāmi brahāvane’’.

358.

‘‘Nesa dhammo mahārāja, netaṃ amhesu kappati;

Rājā tvamasi amhākaṃ, pāde vandāma te mayaṃ’’.

359.

‘‘Dhammaṃ nesāda bhaṇatha, katā apacitī tayā;

Pitā tvamasi [tvamahi (?)] amhākaṃ, mātā tvamasi pārike’’.

360.

‘‘Namo ¶ te kāsirājatthu, namo te kāsivaḍḍhana;

Añjaliṃ te paggaṇhāma, yāva sāmānupāpaya.

361.

‘‘Tassa pāde samajjantā [pavaṭṭantā (pī.)], mukhañca bhujadassanaṃ;

Saṃsumbhamānā attānaṃ, kālamāgamayāmase’’.

362.

‘‘Brahā vāḷamigākiṇṇaṃ, ākāsantaṃva dissati;

Yattha sāmo hato seti, candova patito chamā.

363.

‘‘Brahā ¶ ¶ vāḷamigākiṇṇaṃ, ākāsantaṃva dissati;

Yattha sāmo hato seti, sūriyova patito chamā.

364.

‘‘Brahā vāḷamigākiṇṇaṃ, ākāsantaṃva dissati;

Yattha sāmo hato seti, paṃsunā patikuntito [kuṇṭhito (sī. syā. pī.) evamuparipi].

365.

‘‘Brahā vāḷamigākiṇṇaṃ, ākāsantaṃva dissati;

Yattha sāmo hato seti, idheva vasathassame’’.

366.

‘‘Yadi tattha sahassāni, satāni niyutāni [nahutāni (sī. syā. pī.)] ca;

Nevamhākaṃ bhayaṃ koci, vane vāḷesu vijjati’’.

367.

‘‘Tato andhānamādāya, kāsirājā brahāvane;

Hatthe gahetvā pakkāmi, yattha sāmo hato ahu.

368.

‘‘Disvāna patitaṃ sāmaṃ, puttakaṃ paṃsukunthitaṃ;

Apaviddhaṃ brahāraññe, candaṃva patitaṃ chamā.

369.

‘‘Disvāna patitaṃ sāmaṃ, puttakaṃ paṃsukunthitaṃ;

Apaviddhaṃ brahāraññe, sūriyaṃva patitaṃ chamā.

370.

‘‘Disvāna patitaṃ sāmaṃ, puttakaṃ paṃsukunthitaṃ;

Apaviddhaṃ brahāraññe, kalūnaṃ [karuṇaṃ (sī. pī.)] paridevayuṃ.

371.

‘‘Disvāna patitaṃ sāmaṃ, puttakaṃ paṃsukunthitaṃ;

Bāhā paggayha pakkanduṃ, adhammo kira bho iti.

372.

‘‘Bāḷhaṃ kho tvaṃ pamattosi, sāma kalyāṇadassana;

Yo ajjevaṃ [svajjevaṃ (ka.) evamuparipi] gate kāle, na kiñci mabhibhāsasi.

373.

‘‘Bāḷhaṃ ¶ kho tvaṃ padittosi, sāma kalyāṇadassana;

Yo ajjevaṃ gate kāle, na kiñci mabhibhāsasi.

374.

‘‘Bāḷhaṃ kho tvaṃ pakuddhosi, sāma kalyāṇadassana;

Yo ajjevaṃ gate kāle, na kiñci mabhibhāsasi.

375.

‘‘Bāḷhaṃ ¶ kho tvaṃ pasuttosi, sāma kalyāṇadassana;

Yo ajjevaṃ gate kāle, na kiñci mabhibhāsasi.

376.

‘‘Bāḷhaṃ ¶ kho tvaṃ vimanosi, sāma kalyāṇadassana;

Yo ajjevaṃ gate kāle, na kiñci mabhibhāsasi.

377.

‘‘Jaṭaṃ valinaṃ paṃsugataṃ [paṅkahataṃ (sī. pī.)], ko dāni saṇṭhapessati [saṇṭhapessati (sī. syā. pī.)];

Sāmo ayaṃ kālaṅkato, andhānaṃ paricārako.

378.

‘‘Ko me sammajjamādāya [ce sammajjanādāya (sī.), no sammajjanādāya (syā.), me sammajjanādāya (pī.)], sammajjissati assamaṃ;

Sāmo ayaṃ kālaṅkato, andhānaṃ paricārako.

379.

‘‘Ko dāni nhāpayissati, sītenuṇhodakena ca;

Sāmo ayaṃ kālaṅkato, andhānaṃ paricārako.

380.

‘‘Ko dāni bhojayissati, vanamūlaphalāni ca;

Sāmo ayaṃ kālaṅkato, andhānaṃ paricārako’’.

381.

‘‘Disvāna patitaṃ sāmaṃ, puttakaṃ paṃsukunthitaṃ;

Aṭṭitā puttasokena, mātā saccaṃ abhāsatha.

382.

‘‘Yena saccenayaṃ sāmo, dhammacārī pure ahu;

Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.

383.

‘‘Yena ¶ saccenayaṃ sāmo, brahmacārī pure ahu;

Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.

384.

‘‘Yena saccenayaṃ sāmo, saccavādī pure ahu;

Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.

385.

‘‘Yena saccenayaṃ sāmo, mātāpettibharo [mātāpetibharo (syā.), mātāpittibharo (ka.)] ahu;

Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.

386.

‘‘Yena saccenayaṃ sāmo, kule jeṭṭhāpacāyiko;

Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.

387.

‘‘Yena saccenayaṃ sāmo, pāṇā piyataro mama;

Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.

388.

‘‘Yaṃ ¶ kiñcitthi kataṃ puññaṃ, mayhañceva pitucca te;

Sabbena tena kusalena, visaṃ sāmassa haññatu’’.

389.

‘‘Disvāna patitaṃ sāmaṃ, puttakaṃ paṃsukunthitaṃ;

Aṭṭito puttasokena, pitā saccaṃ abhāsatha.

390.

‘‘Yena ¶ saccenayaṃ sāmo, dhammacārī pure ahu;

Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.

391.

‘‘Yena saccenayaṃ sāmo, brahmacārī pure ahu;

Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.

392.

‘‘Yena saccenayaṃ sāmo, saccavādī pure ahu;

Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.

393.

‘‘Yena ¶ saccenayaṃ sāmo, mātāpettibharo ahu;

Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.

394.

‘‘Yena saccenayaṃ sāmo, kule jeṭṭhāpacāyiko;

Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.

395.

‘‘Yena saccenayaṃ sāmo, pāṇā piyataro mama;

Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.

396.

‘‘Yaṃ kiñcitthi [kiñcatthi (sī. pī.)] kataṃ puññaṃ, mayhañceva mātucca te;

Sabbena tena kusalena, visaṃ sāmassa haññatu.

397.

‘‘Sā devatā antarahitā, pabbate gandhamādane;

Sāmassa anukampāya, imaṃ saccaṃ abhāsatha.

398.

‘‘Pabbatyāhaṃ gandhamādane, cirarattanivāsinī [ciraṃ rattaṃ nivāsinī (syā.)];

Na me piyataro koci, añño sāmena [sāmā na (sī. pī.)] vijjati;

Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.

399.

‘‘Sabbe vanā gandhamayā, pabbate gandhamādane;

Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu’’.

400.

Tesaṃ ¶ lālappamānānaṃ, bahuṃ kāruññasañhitaṃ;

Khippaṃ sāmo samuṭṭhāsi, yuvā kalyāṇadassano.

401.

‘‘Sāmohamasmi bhaddaṃ vo [bhaddante (ka.)], sotthināmhi samuṭṭhito;

Mā bāḷhaṃ paridevetha, mañjunābhivadetha maṃ’’.

402.

‘‘Svāgataṃ te mahārāja, atho te adurāgataṃ;

Issarosi ¶ anuppatto, yaṃ idhatthi pavedaya.

403.

‘‘Tindukāni piyālāni, madhuke kāsumāriyo;

Phalāni khuddakappāni, bhuñja rāja varaṃ varaṃ.

404.

‘‘Atthi ¶ me pāniyaṃ sītaṃ, ābhataṃ girigabbharā;

Tato piva mahārāja, sace tvaṃ abhikaṅkhasi’’.

405.

‘‘Sammuyhāmi pamuyhāmi, sabbā muyhanti me disā;

Petaṃ taṃ sāmamaddakkhiṃ, ko nu tvaṃ sāma jīvasi’’.

406.

‘‘Api jīvaṃ mahārāja, purisaṃ gāḷhavedanaṃ;

Upanītamanasaṅkappaṃ, jīvantaṃ maññate mataṃ.

407.

‘‘Api jīvaṃ mahārāja, purisaṃ gāḷhavedanaṃ;

Taṃ nirodhagataṃ santaṃ, jīvantaṃ maññate mataṃ.

408.

‘‘Yo mātaraṃ pitaraṃ vā, macco dhammena posati;

Devāpi naṃ tikicchanti, mātāpettibharaṃ naraṃ.

409.

‘‘Yo mātaraṃ pitaraṃ vā, macco dhammena posati;

Idheva naṃ pasaṃsanti, pecca sagge pamodati’’.

410.

‘‘Esa bhiyyo pamuyhāmi, sabbā muyhanti me disā;

Saraṇaṃ taṃ sāma gacchāmi [saraṇaṃ sāma gacchāmi (syā. ka.)], tvañca me saraṇaṃ bhava’’.

411.

‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, mātāpitūsu khattiya;

Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.

412.

‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, puttadāresu khattiya;

Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.

413.

‘‘Dhammaṃ ¶ ¶ cara mahārāja, mittāmaccesu khattiya;

Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.

414.

‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, vāhanesu balesu ca;

Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.

415.

‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, gāmesu nigamesu ca;

Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.

416.

‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, raṭṭhesu janapadesu ca;

Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.

417.

‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, samaṇabrāhmaṇesu ca;

Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.

418.

‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, migapakkhīsu khattiya;

Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.

419.

‘‘Dhammaṃ ¶ cara mahārāja, dhammo ciṇṇo sukhāvaho;

Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.

420.

‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, saindā devā sabrahmakā;

Suciṇṇena divaṃ pattā, mā dhammaṃ rāja pāmado’’ti.

Suvaṇṇasāmajātakaṃ [sāmajātakaṃ (sī. pī.)] tatiyaṃ.

541. Nimijātakaṃ (4)

421.

‘‘Accheraṃ ¶ vata lokasmiṃ, uppajjanti vicakkhaṇā;

Yadā ahu nimirājā, paṇḍito kusalatthiko.

422.

‘‘Rājā sabbavidehānaṃ, adā dānaṃ arindamo;

Tassa taṃ dadato dānaṃ, saṅkappo udapajjatha;

Dānaṃ vā brahmacariyaṃ vā, katamaṃ su mahapphalaṃ.

423.

Tassa saṅkappamaññāya, maghavā devakuñjaro;

Sahassanetto pāturahu, vaṇṇena vihanaṃ [nihanaṃ (sī. pī.), vihataṃ (syā. ka.)] tamaṃ.

424.

Salomahaṭṭho ¶ manujindo, vāsavaṃ avacā nimi;

‘‘Devatā nusi gandhabbo, adu sakko purindado.

425.

‘‘Na ca me tādiso vaṇṇo, diṭṭho vā yadi vā suto;

[natthi sī. pī. potthakesu] Ācikkha me tvaṃ bhaddante, kathaṃ jānemu taṃ mayaṃ’’ [natthi sī. pī. potthakesu].

426.

Salomahaṭṭhaṃ ñatvāna, vāsavo avacā nimiṃ;

‘‘Sakkohamasmi devindo, āgatosmi tavantike;

Alomahaṭṭho manujinda, puccha pañhaṃ yamicchasi’’.

427.

So ca tena katokāso, vāsavaṃ avacā nimi;

‘‘Pucchāmi taṃ mahārāja [mahābāhu (sī. pī.), devarāja (ka.)], sabbabhūtānamissara;

Dānaṃ vā brahmacariyaṃ vā, katamaṃ su mahapphalaṃ’’.

428.

So puṭṭho naradevena, vāsavo avacā nimiṃ;

‘‘Vipākaṃ brahmacariyassa, jānaṃ akkhāsijānato.

429.

‘‘Hīnena ¶ brahmacariyena, khattiye upapajjati;

Majjhimena ca devattaṃ, uttamena visujjhati.

430.

‘‘Na ¶ hete sulabhā kāyā, yācayogena kenaci;

Ye kāye upapajjanti, anāgārā tapassino.

431.

‘‘Dudīpo [dutipo (ka.)] sāgaro selo, mujakindo [mucalindo (sī. syā. pī.), mujakinto (ka.)] bhagīraso;

Usindaro [usīnaro (sī. pī.)] kassapo ca [aṭṭhako ca (sī. pī.), atthako ca (syā.)], asako ca puthujjano.

432.

‘‘Ete caññe ca rājāno, khattiyā brāhmaṇā bahū;

Puthuyaññaṃ yajitvāna, petattaṃ [petaṃ te (sī. pī.)] nātivattisuṃ.

433.

‘‘Atha yīme [addhā ime (sī. pī.), addhāyime (syā.)] avattiṃsu, anāgārā tapassino;

Sattisayo yāmahanu, somayāmo [somayāgo (sī. syā. pī.)] manojavo.

434.

‘‘Samuddo māgho bharato ca, isi kālapurakkhato [kālikarikkhiyo (sī. pī.)];

Aṅgīraso kassapo ca, kisavaccho akatti [akitti (sī. pī.), akanti (syā.)] ca.

435.

‘‘Uttarena ¶ nadī sīdā, gambhīrā duratikkamā;

Naḷaggivaṇṇā jotanti, sadā kañcanapabbatā.

436.

‘‘Parūḷhakacchā tagarā, rūḷhakacchā vanā nagā;

Tatrāsuṃ dasasahassā, porāṇā isayo pure.

437.

‘‘Ahaṃ ¶ seṭṭhosmi dānena, saṃyamena damena ca;

Anuttaraṃ vataṃ katvā, pakiracārī samāhite.

438.

‘‘Jātimantaṃ ajaccañca, ahaṃ ujugataṃ naraṃ;

Ativelaṃ namassissaṃ, kammabandhū hi māṇavā [mātiyā (sī. pī.)].

439.

‘‘Sabbe vaṇṇā adhammaṭṭhā, patanti nirayaṃ adho;

Sabbe vaṇṇā visujjhanti, caritvā dhammamuttamaṃ’’.

440.

Idaṃ vatvāna maghavā, devarājā sujampati;

Vedehamanusāsitvā, saggakāyaṃ apakkami.

441.

‘‘Imaṃ bhonto nisāmetha, yāvantettha samāgatā;

Dhammikānaṃ manussānaṃ, vaṇṇaṃ uccāvacaṃ bahuṃ.

442.

‘‘Yathā ayaṃ nimirājā, paṇḍito kusalatthiko;

Rājā sabbavidehānaṃ, adā dānaṃ arindamo.

443.

‘‘Tassa taṃ dadato dānaṃ, saṅkappo udapajjatha;

Dānaṃ vā brahmacariyaṃ vā, katamaṃ su mahapphalaṃ’’.

444.

Abbhuto vata lokasmiṃ, uppajji lomahaṃsano;

Dibbo ratho pāturahu, vedehassa yasassino.

445.

Devaputto ¶ mahiddhiko, mātali devasārathi;

Nimantayittha rājānaṃ, vedehaṃ mithilaggahaṃ.

446.

‘‘Ehimaṃ rathamāruyha, rājaseṭṭha disampati;

Devā dassanakāmā te, tāvatiṃsā saindakā;

Saramānā ¶ hi te devā, sudhammāyaṃ samacchare’’.

447.

Tato ¶ rājā taramāno, vedeho mithilaggaho;

Āsanā vuṭṭhahitvāna, pamukho rathamāruhi.

448.

Abhirūḷhaṃ rathaṃ dibbaṃ, mātali etadabravi;

‘‘Kena taṃ nemi maggena, rājaseṭṭha disampati;

Yena vā pāpakammantā, puññakammā ca ye narā’’.

449.

‘‘Ubhayeneva maṃ nehi, mātali devasārathi;

Yena vā pāpakammantā, puññakammā ca ye narā’’.

450.

‘‘Kena taṃ paṭhamaṃ nemi, rājaseṭṭha disampati;

Yena vā pāpakammantā, puññakammā ca ye narā’’.

451.

‘‘Niraye [niriyaṃ (syā. ka.)] tāva passāmi, āvāse [āvāsaṃ (syā. ka.)] pāpakamminaṃ;

Ṭhānāni luddakammānaṃ, dussīlānañca yā gati’’.

452.

Dassesi mātali rañño, duggaṃ vetaraṇiṃ nadiṃ;

Kuthitaṃ khārasaṃyuttaṃ, tattaṃ aggisikhūpamaṃ [aggisamodakaṃ (ka.)].

453.

Nimī have mātalimajjhabhāsatha [mātalimajjhabhāsi (syā.)], disvā janaṃ patamānaṃ vidugge;

‘‘Bhayañhi maṃ vindati sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;

Ime nu maccā kimakaṃsu pāpaṃ, yeme janā vetaraṇiṃ patanti’’.

454.

Tassa ¶ puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;

Vipākaṃ pāpakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.

455.

‘‘Ye dubbale balavantā jīvaloke, hiṃsanti rosanti supāpadhammā;

Te luddakammā pasavetva pāpaṃ, teme janā vetaraṇiṃ patanti’’.

456.

‘‘Sāmā ¶ ca soṇā sabalā ca gijjhā, kākolasaṅghā adanti [adenti (sī. syā. pī.) evamuparipi] bheravā;

Bhayañhi maṃ vindati sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;

Ime nu maccā kimakaṃsu pāpaṃ, yeme jane kākolasaṅghā adanti’’.

457.

Tassa puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;

Vipākaṃ pāpakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.

458.

‘‘Ye ¶ kecime maccharino kadariyā, paribhāsakā samaṇabrāhmaṇānaṃ;

Hiṃsanti rosanti supāpadhammā, te luddakammā pasavetva pāpaṃ;

Teme jane kākolasaṅghā adanti’’.

459.

‘‘Sajotibhūtā pathaviṃ kamanti, tattehi ¶ khandhehi ca pothayanti;

Bhayañhi maṃ vindati sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;

Ime nu maccā kimakaṃsu pāpaṃ, yeme janā khandhahatā sayanti’’.

460.

Tassa puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;

Vipākaṃ pāpakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.

461.

‘‘Ye jīvalokasmi supāpadhammino, narañca nāriñca apāpadhammaṃ;

Hiṃsanti rosanti supāpadhammā [supāpadhammino (ka.)], te luddakammā pasavetva pāpaṃ;

Teme janā khandhahatā sayanti’’.

462.

‘‘Aṅgārakāsuṃ ¶ apare phuṇanti [thunanti (sī. syā.), phunanti (pī.)], narā rudantā paridaḍḍhagattā;

Bhayañhi maṃ vidanti sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;

Ime nu maccā kimakaṃsu pāpaṃ, yeme janā aṅgārakāsuṃ phuṇanti’’.

463.

Tassa puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;

Vipākaṃ pāpakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.

464.

‘‘Ye ¶ keci pūgāya dhanassa [pūgāyatanassa (sī. pī.)] hetu, sakkhiṃ karitvā iṇaṃ jāpayanti;

Te jāpayitvā janataṃ janinda, te luddakammā pasavetva pāpaṃ;

Teme janā aṅgārakāsuṃ phuṇanti’’.

465.

‘‘Sajotibhūtā jalitā padittā, padissati mahatī lohakumbhī;

Bhayañhi maṃ vindati sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;

Ime nu maccā kimakaṃsu pāpaṃ, yeme janā avaṃsirā lohakumbhiṃ patanti’’.

466.

Tassa puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;

Vipākaṃ pāpakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.

467.

‘‘Ye sīlavantaṃ [sīlavaṃ (pī.)] samaṇaṃ brāhmaṇaṃ vā, hiṃsanti rosanti supāpadhammā;

Te luddakammā pasavetva pāpaṃ, teme janā avaṃsirā lohakumbhiṃ patanti’’.

468.

‘‘Luñcanti ¶ gīvaṃ atha veṭhayitvā [aviveṭhayitvā (ka.)], uṇhodakasmiṃ pakiledayitvā [pakiledayitvā (sī. pī.)];

Bhayañhi maṃ vindati sūta disvā, pucchāmi ¶ taṃ mātali devasārathi;

Ime nu maccā kimakaṃsu pāpaṃ, yeme janā luttasirā sayanti’’.

469.

Tassa ¶ puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;

Vipākaṃ pāpakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.

470.

‘‘Ye jīvalokasmi supāpadhammino, pakkhī gahetvāna viheṭhayanti te;

Viheṭhayitvā sakuṇaṃ janinda, te luddakāmā pasavetva pāpaṃ;

Teme janā luttasirā sayanti.

471.

‘‘Pahūtatoyā anigādhakūlā [anikhātakūlā (sī. syā. pī.)], nadī ayaṃ sandati suppatitthā;

Ghammābhitattā manujā pivanti, pītañca [pivataṃ ca (sī. syā. pī. ka.)] tesaṃ bhusa hoti pāni.

472.

‘‘Bhayañhi maṃ vindati sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;

Ime nu maccā kimakaṃsu pāpaṃ, pītañca tesaṃ bhusa hoti pāni’’.

473.

Tassa puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;

Vipākaṃ ¶ pāpakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.

474.

‘‘Ye suddhadhaññaṃ palāsena missaṃ, asuddhakammā kayino dadanti;

Ghammābhitattāna pipāsitānaṃ, pītañca tesaṃ bhusa hoti pāni’’.

475.

‘‘Usūhi ¶ sattīhi ca tomarehi, dubhayāni passāni tudanti kandataṃ;

Bhayañhi maṃ vindati sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;

Ime nu maccā kimakaṃsu pāpaṃ, yeme janā sattihatā sayanti’’.

476.

Tassa puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;

Vipākaṃ pāpakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.

477.

‘‘Ye jīvalokasmi asādhukammino, adinnamādāya karonti jīvikaṃ;

Dhaññaṃ dhanaṃ rajataṃ jātarūpaṃ, ajeḷakañcāpi pasuṃ mahiṃsaṃ [mahīsaṃ (sī. pī.)];

Te luddakammā pasavetva pāpaṃ, teme janā sattihatā sayanti’’.

478.

‘‘Gīvāya baddhā kissa ime puneke, aññe ¶ vikantā [vikattā (sī. pī.)] bilakatā sayanti [puneke (sī. pī.)];

Bhayañhi maṃ vindati sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;

Ime nu maccā kimakaṃsu pāpaṃ, yeme janā bilakatā sayanti’’.

479.

Tassa puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;

Vipākaṃ pāpakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.

480.

‘‘Orabbhikā sūkarikā ca macchikā, pasuṃ mahiṃsañca ajeḷakañca;

Hantvāna sūnesu pasārayiṃsu, te luddakammā pasavetva pāpaṃ;

Teme janā bilakatā sayanti.

481.

‘‘Rahado ¶ ¶ ayaṃ muttakarīsapūro, duggandharūpo asuci pūti vāti;

Khudāparetā manujā adanti, bhayañhi maṃ vindati sūta disvā;

Pucchāmi taṃ mātali devasārathi, ime nu maccā kimakaṃsu pāpaṃ;

Yeme janā muttakarīsabhakkhā’’.

482.

Tassa puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;

Vipākaṃ ¶ pāpakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.

483.

‘‘Ye kecime kāraṇikā virosakā, paresaṃ hiṃsāya sadā niviṭṭhā;

Te luddakammā pasavetva pāpaṃ, mittadduno mīḷhamadanti bālā.

484.

‘‘Rahado ayaṃ lohitapubbapūro, duggandharūpo asuci pūti vāti;

Ghammābhitattā manujā pivanti, bhayañhi maṃ vindati sūta disvā;

Pucchāmi taṃ mātali devasārathi, ime nu maccā kimakaṃsu pāpaṃ;

Yeme janā lohitapubbabhakkhā’’.

485.

Tassa puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;

Vipākaṃ pāpakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.

486.

‘‘Ye mātaraṃ vā pitaraṃ vā jīvaloke [pitaraṃ va jīvaloke (sī.), pitaraṃ va loke (pī.)], pārājikā arahante hananti;

Te luddakammā pasavetva pāpaṃ, teme janā lohitapubbabhakkhā’’.

487.

‘‘Jivhañca ¶ passa baḷisena viddhaṃ, vihataṃ yathā saṅkusatena cammaṃ;

Phandanti ¶ macchāva thalamhi khittā, muñcanti kheḷaṃ rudamānā kimete.

488.

‘‘Bhayañhi maṃ vindati sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;

Ime nu maccā kimakaṃsu pāpaṃ, yeme janā vaṅkaghastā sayanti’’.

489.

Tassa puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;

Vipākaṃ pāpakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.

490.

‘‘Ye keci sandhānagatā [santhānagatā (sī. pī.), saṇṭhānagatā (syā.)] manussā, agghena agghaṃ kayaṃ hāpayanti;

Kuṭena kuṭaṃ dhanalobhahetu, channaṃ yathā vāricaraṃ vadhāya.

491.

‘‘Na hi kūṭakārissa bhavanti tāṇā, sakehi kammehi purakkhatassa;

Te luddakammā pasavetva pāpaṃ, teme janā vaṅkaghastā sayanti’’.

492.

‘‘Nārī imā samparibhinnagattā, paggayha kandanti bhuje dujaccā;

Sammakkhitā [samakkhitā (syā.), samakkhikā (ka.)] lohitapubbalittā, gāvo yathā āghātane vikantā;

Tā ¶ bhūmibhāgasmiṃ sadā nikhātā, khandhātivattanti sajotibhūtā.

493.

‘‘Bhayañhi ¶ maṃ vindati sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;

Imā nu nāriyo kimakaṃsu pāpaṃ, yā bhūmibhāgasmiṃ sadā nikhātā;

Khandhātivattanti sajotibhūtā’’.

494.

Tassa ¶ puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;

Vipākaṃ pāpakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.

495.

‘‘Kolitthiyāyo [koliniyāyo (sī. pī.)] idha jīvaloke, asuddhakammā asataṃ acāruṃ;

Tā dittarūpā [dhuttarūpā (ka.)] pati vippahāya, aññaṃ acāruṃ ratikhiḍḍahetu;

Tā jīvalokasmiṃ ramāpayitvā, khandhātivattanti sajotibhūtā.

496.

‘‘Pāde gahetvā kissa ime puneke, avaṃsirā narake pātayanti;

Bhayañhi maṃ vindati sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;

Ime ¶ nu maccā kimakaṃsu pāpaṃ, yeme janā avaṃsirā narake pātayanti’’.

497.

Tassa puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;

Vipākaṃ pāpakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.

498.

‘‘Ye jīvalokasmi asādhukammino, parassa dārāni atikkamanti;

Te tādisā uttamabhaṇḍathenā, teme janā avaṃsirā narake pātayanti.

499.

‘‘Te vassapūgāni bahūni tattha, nirayesu dukkhaṃ vedanaṃ vedayanti;

Na hi pāpakārissa [kūṭakārissa (ka.)] bhavanti tāṇā, sakehi kammehi purakkhatassa;

Te luddakammā pasavetva pāpaṃ, teme janā avaṃsirā narake pātayanti’’.

500.

‘‘Uccāvacāme ¶ vividhā upakkamā, nirayesu dissanti sughorarūpā;

Bhayañhi maṃ vindati sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;

Ime nu maccā kimakaṃsu pāpaṃ, yeme janā adhimattā dukkhā tibbā;

Kharā ¶ kaṭukā vedanā vedayanti’’.

501.

Tassa puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;

Vipākaṃ pāpakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.

502.

‘‘Ye jīvalokasmi supāpadiṭṭhino, vissāsakammāni karonti mohā;

Parañca diṭṭhīsu samādapenti, te pāpadiṭṭhiṃ [pāpadiṭṭhī (sī. syā.), pāpadiṭṭhīsu (pī.)] pasavetva pāpaṃ;

Teme janā adhimattā dukkhā tibbā, kharā kaṭukā vedanā vedayanti.

503.

‘‘Viditā te mahārāja, āvāsā pāpakamminaṃ;

Ṭhānāni luddakammānaṃ, dussīlānañca yā gati;

Uyyāhi dāni rājīsi, devarājassa santike’’.

504.

‘‘Pañcathūpaṃ ¶ dissatidaṃ vimānaṃ, mālāpiḷandhā sayanassa majjhe;

Tatthacchati nārī mahānubhāvā, uccāvacaṃ iddhi vikubbamānā.

505.

‘‘Vittī hi maṃ vindati sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;

Ayaṃ nu nārī kimakāsi sādhuṃ, yā modati saggapattā vimāne’’.

506.

Tassa ¶ puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;

Vipākaṃ puññakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.

507.

‘‘Yadi ¶ te sutā bīraṇī jīvaloke, āmāyadāsī ahu brāhmaṇassa;

Sā pattakāle [pattakālaṃ (sī. syā. pī.)] atithiṃ viditvā, mātāva puttaṃ sakimābhinandī;

Saṃyamā saṃvibhāgā ca, sā vimānasmi modati.

508.

‘‘Daddallamānā ābhenti [ābhanti (syā. ka.)], vimānā satta nimmitā;

Tattha yakkho mahiddhiko, sabbābharaṇabhūsito;

Samantā anupariyāti, nārīgaṇapurakkhato.

509.

‘‘Vittī hi maṃ vindati sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;

Ayaṃ nu macco kimakāsi sādhuṃ, yo modati saggapatto vimāne’’.

510.

Tassa puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;

Vipākaṃ puññakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.

511.

‘‘Soṇadinno gahapati, esa dānapatī ahu;

Esa pabbajituddissa, vihāre satta kārayi.

512.

‘‘Sakkaccaṃ te upaṭṭhāsi, bhikkhavo tattha vāsike;

Acchādanañca bhattañca, senāsanaṃ padīpiyaṃ.

Adāsi ¶ ujubhūtesu, vippasannena cetasā.

513.

‘‘Cātuddasiṃ pañcadasiṃ, yā ca [yā va (sī. pī.)] pakkhassa aṭṭhamī [aṭṭhamiṃ (sī. pī.)];

Pāṭihāriyapakkhañca, aṭṭhaṅgasusamāhitaṃ.

514.

‘‘Uposathaṃ upavasī, sadā sīlesu saṃvuto;

Saṃyamā saṃvibhāgā ca, so vimānasmi modati.

515.

‘‘Pabhāsati midaṃ byamhaṃ, phalikāsu sunimmitaṃ;

Nārīvaragaṇākiṇṇaṃ, kūṭāgāravarocitaṃ;

Upetaṃ annapānehi, naccagītehi cūbhayaṃ.

516.

‘‘Vittī ¶ hi maṃ vindati sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;

Ime nu maccā kimakaṃsu sādhuṃ, ye modare saggapattā vimāne’’.

517.

Tassa ¶ puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;

Vipākaṃ puññakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.

518.

‘‘Yā kāci nāriyo idha jīvaloke, sīlavantiyo upāsikā;

Dāne ratā niccaṃ pasannacittā, sacce ṭhitā uposathe appamattā;

Saṃyamā saṃvibhāgā ca, tā vimānasmi modare.

519.

‘‘Pabhāsati midaṃ byamhaṃ, veḷuriyāsu nimmitaṃ;

Upetaṃ ¶ bhūmibhāgehi, vibhattaṃ bhāgaso mitaṃ.

520.

‘‘Āḷambarā mudiṅgā ca, naccagītā suvāditā;

Dibbā saddā niccharanti, savanīyā manoramā.

521.

‘‘Nāhaṃ evaṃgataṃ jātu [jātaṃ (ka.)], evaṃsuruciraṃ pure;

Saddaṃ samabhijānāmi, diṭṭhaṃ vā yadi vā sutaṃ.

522.

‘‘Vittī hi maṃ vindati sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;

Ime nu maccā kimakaṃsu sādhuṃ, ye modare saggapattā vimāne’’.

523.

Tassa puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;

Vipākaṃ puññakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.

524.

‘‘Ye keci maccā idha jīvaloke, sīlavantā [sīlavanto (sī. pī.)] upāsakā;

Ārāme udapāne ca, papā saṅkamanāni ca;

Arahante sītibhūte [arahantesu sītibhūtesu (ka.)], sakkaccaṃ paṭipādayuṃ.

525.

‘‘Cīvaraṃ ¶ piṇḍapātañca, paccayaṃ sayanāsanaṃ;

Adaṃsu ujubhūtesu, vippasannena cetasā.

526.

‘‘Cātuddasiṃ pañcadasiṃ, yā ca pakkhassa aṭṭhamī;

Pāṭihāriyapakkhañca, aṭṭhaṅgasusamāhitaṃ.

527.

‘‘Uposathaṃ upavasuṃ, sadā sīlesu saṃvutā;

Saṃyamā saṃvibhāgā ca, te vimānasmi modare.

528.

‘‘Pabhāsati ¶ midaṃ byamhaṃ, phalikāsu sunimmitaṃ;

Nārīvaragaṇākiṇṇaṃ, kūṭāgāravarocitaṃ.

529.

‘‘Upetaṃ annapānehi, naccagītehi cūbhayaṃ;

Najjo cānupariyāti, nānāpupphadumāyutā.

530.

‘‘Vittī hi maṃ vindati sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;

Ayaṃ nu macco kimakāsi sādhuṃ, yo modatī saggapatto vimāne’’.

531.

Tassa ¶ puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;

Vipākaṃ puññakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.

532.

‘‘Mithilāyaṃ gahapati, esa dānapatī ahu;

Ārāme udapāne ca, papā saṅkamanāni ca;

Arahante sītibhūte, sakkaccaṃ paṭipādayi.

533.

‘‘Cīvaraṃ piṇḍapātañca, paccayaṃ sayanāsanaṃ;

Adāsi ujubhūtesu, vippasannena cetasā.

534.

‘‘Cātuddasiṃ pañcadasiṃ, yā ca pakkhassa aṭṭhamī;

Pāṭihāriyapakkhañca, aṭṭhaṅgasusamāhitaṃ.

535.

‘‘Uposathaṃ upavasī, sadā sīlesu saṃvuto;

Saṃyamā saṃvibhāgā ca, so vimānasmi modati’’.

536.

‘‘Pabhāsati midaṃ byamhaṃ, phalikāsu sunimmitaṃ [veḷuriyāsu nimmitaṃ (pī.)];

Nārīvaragaṇākiṇṇaṃ ¶ , kūṭāgāravarocitaṃ.

537.

‘‘Upetaṃ ¶ annapānehi, naccagītehi cūbhayaṃ;

Najjo cānupariyāti, nānāpupphadumāyutā.

538.

‘‘Rājāyatanā kapitthā ca, ambā sālā ca jambuyo;

Tindukā ca piyālā ca, dumā niccaphalā bahū.

539.

‘‘Vittī hi maṃ vindati sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;

Ayaṃ nu macco kimakāsi sādhuṃ, yo modatī saggapatto vimāne’’.

540.

‘‘Tassa puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;

Vipākaṃ puññakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.

541.

‘‘Mithilāyaṃ gahapati, esa dānapatī ahu;

Ārāme udapāne ca, papā saṅkamanāni ca;

Arahante sītibhūte, sakkaccaṃ paṭipādayi.

542.

‘‘Cīvaraṃ piṇḍapātañca, paccayaṃ sayanāsanaṃ;

Adāsi ujubhūtesu, vippasannena cetasā.

543.

‘‘Cātuddasiṃ pañcadasiṃ, yā ca pakkhassa aṭṭhamī;

Pāṭihāriyapakkhañca, aṭṭhaṅgasusamāhitaṃ.

544.

‘‘Uposathaṃ upavasī, sadā sīlesu saṃvuto;

Saṃyamā saṃvibhāgā ca, so vimānasmi modati’’.

545.

‘‘Pabhāsati ¶ ¶ midaṃ byamhaṃ, veḷuriyāsu nimmitaṃ;

Upetaṃ bhūmibhāgehi, vibhattaṃ bhāgaso mitaṃ.

546.

‘‘Āḷambarā mudiṅgā ca, naccagītā suvāditā;

Dibyā saddā niccharanti, savanīyā manoramā.

547.

‘‘Nāhaṃ evaṃgataṃ jātu [jātaṃ (ka.)], evaṃsuruciyaṃ pure;

Saddaṃ samabhijānāmi, diṭṭhaṃ vā yadi vā sutaṃ.

548.

‘‘Vittī ¶ hi maṃ vindati sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;

Ayaṃ nu macco kimakāsi sādhuṃ, yo modati saggapatto vimāne’’.

549.

Tassa puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;

Vipākaṃ puññakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.

550.

‘‘Bārāṇasiyaṃ gahapati, esa dānapatī ahu;

Ārāme udapāne ca, papā saṅkamanāni ca;

Arahante sītibhūte, sakkaccaṃ paṭipādayi.

551.

‘‘Cīvaraṃ piṇḍapātañca, paccayaṃ sayanāsanaṃ;

Adāsi ujubhūtesu, vippasannena cetasā.

552.

‘‘Cātuddasiṃ pañcadasiṃ, yā ca pakkhassa aṭṭhamī;

Pāṭihāriyapakkhañca, aṭṭhaṅgasusamāhitaṃ.

553.

‘‘Uposathaṃ upavasī, sadāsīlesu saṃvuto;

Saṃyamā ¶ saṃvibhāgā ca, so vimānasmi modati.

554.

‘‘Yathā udayamādicco, hoti lohitako mahā;

Tathūpamaṃ idaṃ byamhaṃ, jātarūpassa nimmitaṃ.

555.

‘‘Vittī hi maṃ vindati sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;

Ayaṃ nu macco kimakāsi sādhuṃ, yo modatī saggapatto vimāne’’.

556.

Tassa puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;

Vipākaṃ puññakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.

557.

‘‘Sāvatthiyaṃ gahapati, esa dānapatī ahu;

Ārāme udapāne ca, papā saṅkamanāni ca;

Arahante sītibhūte, sakkaccaṃ paṭipādayi.

558.

‘‘Cīvaraṃ piṇḍapātañca, paccayaṃ sayanāsanaṃ;

Adāsi ujubhūtesu, vippasannena cetasā.

559.

‘‘Cātuddasiṃ ¶ ¶ pañcadasiṃ, yā ca pakkhassa aṭṭhamī;

Pāṭihāriyapakkhañca, aṭṭhaṅgasusamāhitaṃ.

560.

‘‘Uposathaṃ upavasī, sadā sīlesu saṃvuto;

Saṃyamā saṃvibhāgā ca, so vimānasmi modati.

561.

‘‘Vehāyasā me bahukā, jātarūpassa nimmitā;

Daddallamānā ābhenti, vijjuvabbhaghanantare.

562.

‘‘Vittī ¶ hi maṃ vindati sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;

Ime nu maccā kimakaṃsu sādhuṃ, ye modare saggapattā vimāne’’.

563.

Tassa puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;

Vipākaṃ puññakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.

564.

‘‘Saddhāya suniviṭṭhāya, saddhamme suppavedite;

Akaṃsu satthu vacanaṃ, sammāsambuddhasāsane [sammāsambuddhasāvakā (syā.), sammāsambuddhasāsanaṃ (pī.)];

Tesaṃ etāni ṭhānāni, yāni tvaṃ rāja passasi.

565.

‘‘Viditā te mahārāja, āvāsā pāpakamminaṃ;

Atho kalyāṇakammānaṃ, ṭhānāni viditāni te;

Uyyāhi dāni rājīsi, devarājassa santike’’.

566.

‘‘Sahassayuttaṃ hayavāhiṃ, dibbayānamadhiṭṭhito;

Yāyamāno mahārājā, addā sīdantare nage;

Disvānāmantayī sūtaṃ, ‘‘ime ke nāma pabbatā’’.

567.

[ayaṃ gāthā sī. syā. pī. potthakesu aṭṭhakathāyañca na dissati] Tassa puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;

Vipākaṃ puññakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato [ayaṃ gāthā sī. syā. pī. potthakesu aṭṭhakathāyañca na dissati].

568.

‘‘Sudassano karavīko, īsadharo [isindharo (syā.), īsandharo (ka.)] yugandharo;

Nemindharo vinatako, assakaṇṇo girī brahā.

569.

‘‘Ete ¶ sīdantare nagā, anupubbasamuggatā;

Mahārājānamāvāsā ¶ , yāni tvaṃ rāja passasi.

570.

‘‘Anekarūpaṃ ruciraṃ, nānācitraṃ pakāsati;

Ākiṇṇaṃ indasadisehi, byaggheheva surakkhitaṃ [purakkhitaṃ (syā. ka.)].

571.

‘‘Vittī hi maṃ vindati sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;

Imaṃ nu dvāraṃ kimabhaññamāhu [kimabhiññamāhu (sī. pī.)], (manorama dissati dūratova.) [( ) ayaṃ pāṭho syāmapotthakeyeva dissati]

572.

Tassa ¶ puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;

Vipākaṃ puññakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.

573.

‘‘Citrakūṭoti yaṃ āhu, devarājapavesanaṃ;

Sudassanassa girino, dvārañhetaṃ pakāsati.

574.

‘‘Anekarūpaṃ ruciraṃ, nānācitraṃ pakāsati;

Ākiṇṇaṃ indasadisehi, byaggheheva surakkhitaṃ;

Pavisetena rājīsi, arajaṃ bhūmimakkama’’.

575.

‘‘Sahassayuttaṃ hayavāhiṃ, dibbayānamadhiṭṭhito;

Yāyamāno mahārājā, addā devasabhaṃ idaṃ.

576.

‘‘Yathā sarade ākāse [ākāso (sī. syā. pī.)], nīlobhāso padissati;

Tathūpamaṃ idaṃ byamhaṃ, veḷuriyāsu nimmitaṃ.

577.

‘‘Vittī hi maṃ vindati sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;

Imaṃ ¶ nu byamhaṃ kimabhaññamāhu [kimabhiññamāhu (sī. pī.)], (manorama dissati dūratova.) [( ) ayaṃ pāṭho syāmapotthakeyeva dissati]

578.

Tassa puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;

Vipākaṃ puññakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.

579.

‘‘Sudhammā ¶ iti yaṃ āhu, passesā [esesā (syā. ka.)] dissate sabhā;

Veḷuriyārucirā citrā, dhārayanti sunimmitā.

580.

‘‘Aṭṭhaṃsā sukatā thambhā, sabbe veḷuriyāmayā;

Yattha devā tāvatiṃsā, sabbe indapurohitā.

581.

‘‘Atthaṃ devamanussānaṃ, cintayantā samacchare;

Pavisetena rājīsi, devānaṃ anumodanaṃ’’.

582.

‘‘Taṃ devā paṭinandiṃsu, disvā rājānamāgataṃ;

‘‘Svāgataṃ te mahārāja, atho te adurāgataṃ;

Nisīda dāni rājīsi, devarājassa santike’’.

583.

‘‘Sakkopi paṭinandittha [paṭinanditvā (ka.)], vedehaṃ mithilaggahaṃ;

Nimantayittha [nimantayī ca (sī. pī.)] kāmehi, āsanena ca vāsavo.

584.

‘‘Sādhu khosi anuppatto, āvāsaṃ vasavattinaṃ;

Vasa devesu rājīsi, sabbakāmasamiddhisu;

Tāvatiṃsesu devesu, bhuñja kāme amānuse’’.

585.

‘‘Yathā ¶ yācitakaṃ yānaṃ, yathā yācitakaṃ dhanaṃ;

Evaṃsampadamevetaṃ, yaṃ parato dānapaccayā.

586.

‘‘Na cāhametamicchāmi, yaṃ parato dānapaccayā;

Sayaṃkatāni ¶ puññāni, taṃ me āveṇikaṃ [āveṇiyaṃ (sī. syā. pī.), āvenikaṃ (ka.)] dhanaṃ.

587.

‘‘Sohaṃ gantvā manussesu, kāhāmi kusalaṃ bahuṃ;

Dānena samacariyāya, saṃyamena damena ca;

Yaṃ katvā sukhito hoti, na ca pacchānutappati’’.

588.

‘‘Bahūpakāro no bhavaṃ, mātali devasārathi;

Yo me kalyāṇakammānaṃ, pāpānaṃ paṭidassayi’’ [paṭidaṃsayi (pī.)].

589.

‘‘Idaṃ vatvā nimirājā, vedeho mithilaggaho;

Puthuyaññaṃ yajitvāna, saṃyamaṃ ajjhupāgamī’’ti.

Nimijātakaṃ [nemirājajātakaṃ (syā.)] catutthaṃ.

542. Umaṅgajātakaṃ (5)

590.

‘‘Pañcālo ¶ sabbasenāya, brahmadattoyamāgato;

Sāyaṃ pañcāliyā senā, appameyyā mahosadha.

591.

‘‘Vīthimatī [piṭṭhimatī (sī. pī.), viddhimatī (syā.)] pattimatī, sabbasaṅgāmakovidā;

Ohārinī saddavatī, bherisaṅkhappabodhanā.

592.

‘‘Lohavijjā alaṅkārā, dhajinī vāmarohinī;

Sippiyehi susampannā, sūrehi suppatiṭṭhitā.

593.

‘‘Dasettha paṇḍitā āhu, bhūripaññā rahogamā [rahogatā (syā. ka.)];

Mātā ekādasī rañño, pañcāliyaṃ pasāsati.

594.

‘‘Athetthekasataṃ ¶ khatyā, anuyantā yasassino;

Acchinnaraṭṭhā byathitā, pañcāliyaṃ [pañcālīnaṃ (bahūsu)] vasaṃ gatā.

595.

‘‘Yaṃvadā-takkarā rañño, akāmā piyabhāṇino;

Pañcālamanuyāyanti, akāmā vasino gatā.

596.

‘‘Tāya senāya mithilā, tisandhiparivāritā;

Rājadhānī videhānaṃ, samantā parikhaññati.

597.

‘‘Uddhaṃ ¶ tārakajātāva, samantā parivāritā;

Mahosadha vijānāhi, kathaṃ mokkho bhavissati’’.

598.

‘‘Pāde deva pasārehi, bhuñja kāme ramassu ca;

Hitvā pañcāliyaṃ senaṃ, brahmadatto palāyiti’’ [palāyati (sī. syā.)].

599.

‘‘Rājā santhavakāmo te, ratanāni pavecchati;

Āgacchantu ito [tato (sī. syā.)] dūtā, mañjukā piyabhāṇino.

600.

‘‘Bhāsantu mudukā vācā, yā vācā paṭinanditā;

Pañcālo ca videho ca [pañcālā ca videhā ca (sī. pī.)], ubho ekā bhavantu te’’.

601.

‘‘Kathaṃ nu kevaṭṭa mahosadhena, samāgamo āsi tadiṅgha brūhi;

Kacci te paṭinijjhatto, kacci tuṭṭho mahosadho’’.

602.

‘‘Anariyarūpo ¶ puriso janinda, asammodako thaddho asabbhirūpo;

Yathā mūgo ca badhiro ca, na kiñcitthaṃ abhāsatha’’ [abhāsittha (ka.)].

603.

‘‘Addhā ¶ idaṃ mantapadaṃ sududdasaṃ, attho suddho naravīriyena diṭṭho;

Tathā hi kāyo mama sampavedhati, hitvā sayaṃ ko parahatthamessati’’.

604.

‘‘Channañhi ekāva matī sameti, ye paṇḍitā uttamabhūripattā;

Yānaṃ ayānaṃ atha vāpi ṭhānaṃ, mahosadha tvampi matiṃ karohi’’.

605.

‘‘Jānāsi kho rāja mahānubhāvo, mahabbalo cūḷanibrahmadatto;

Rājā ca taṃ icchati māraṇatthaṃ [kāraṇatthaṃ (sī. pī.)], migaṃ yathā okacarena luddo.

606.

‘‘Yathāpi maccho baḷisaṃ, vaṅkaṃ maṃsena chāditaṃ;

Āmagiddho na jānāti, maccho maraṇamattano.

607.

‘‘Evameva tuvaṃ rāja, cūḷaneyyassa dhītaraṃ;

Kāmagiddho na jānāsi, macchova maraṇamattano.

608.

‘‘Sace gacchasi pañcālaṃ, khippamattaṃ jahissati;

Migaṃ panthānubandhaṃva [pathānupannaṃva (sī. syā. pī.)], mahantaṃ bhayamessati’’.

609.

‘‘Mayameva bālamhase eḷamūgā, ye uttamatthāni tayī lapimhā;

Kimeva ¶ tvaṃ naṅgalakoṭivaḍḍho, atthāni jānāsi yathāpi aññe’’.

610.

‘‘Imaṃ gale gahetvāna, nāsetha vijitā mama;

Yo me ratanalābhassa, antarāyāya bhāsati’’.

611.

‘‘Tato ¶ ca so apakkamma, vedehassa upantikā;

Atha āmantayī dūtaṃ, mādharaṃ [maḍharaṃ (sī.), mādhuraṃ (syā.), māṭharaṃ (pī.)] suvapaṇḍitaṃ.

612.

‘‘Ehi ¶ samma haritapakkha [harīpakkha (sī. pī.)], veyyāvaccaṃ karohi me;

Atthi pañcālarājassa, sāḷikā sayanapālikā.

613.

‘Taṃ bandhanena [taṃ pattharena (sī. pī.), taṃ santhavena (syā.)] pucchassu, sā hi sabbassa kovidā;

Sā tesaṃ sabbaṃ jānāti, rañño ca kosiyassa ca.

614.

‘‘‘Āmo’ti so paṭissutvā, mādharo suvapaṇḍito;

Agamāsi haritapakkho [harīpakkho (sī. pī.)], sāḷikāya upantikaṃ.

615.

‘‘Tato ca kho so gantvāna, mādharo suvapaṇḍito;

Athāmantayi sugharaṃ, sāḷikaṃ mañjubhāṇikaṃ.

616.

‘Kacci te sughare khamanīyaṃ, kacci vesse anāmayaṃ;

Kacci te madhunā lājā, labbhate sughare tuvaṃ’ [tava (sī. pī.)].

617.

‘Kusalañceva me samma, atho samma anāmayaṃ;

Atho me madhunā lājā, labbhate suvapaṇḍita.

618.

‘Kuto nu samma āgamma, kassa vā pahito tuvaṃ;

Na ¶ ca mesi ito pubbe, diṭṭho vā yadi vā suto’’.

619.

‘‘Ahosiṃ sivirājassa, pāsāde sayanapālako;

Tato so dhammiko rājā, baddhe mocesi bandhanā’’.

620.

‘‘Tassa mekā dutiyāsi, sāḷikā mañjubhāṇikā;

Taṃ tattha avadhī seno, pekkhato sughare mama’’.

621.

‘‘Tassā kāmā hi sammatto, āgatosmi tavantike;

Sace kareyya [kareyyāsi (sī.), kareyu (syā.), kareyyāsi me (pī.)] okāsaṃ, ubhayova vasāmase’’.

622.

‘‘Suvova suviṃ kāmeyya, sāḷiko pana sāḷikaṃ;

Suvassa sāḷikāyeva [sāḷikāya ca (sī. pī.)], saṃvāso hoti kīdiso’’.

623.

‘‘Yoyaṃ ¶ kāme [yaṃ yaṃ kāmī (sī. pī.)] kāmayati, api caṇḍālikāmapi;

Sabbo hi sadiso hoti, natthi kāme asādiso’’.

624.

‘‘Atthi jampāvatī [jambāvatī (sī. syā.), campāvatī (ka.)] nāma, mātā sivissa [sibbissa (sī. pī.)] rājino;

Sā bhariyā vāsudevassa, kaṇhassa mahesī piyā.

625.

‘‘Raṭṭhavatī [rathavatī (sī. pī.), ratanavatī (syā.)] kimpurisī, sāpi vacchaṃ akāmayi;

Manusso migiyā saddhiṃ, natthi kāme asādiso’’.

626.

‘‘Handa khvāhaṃ gamissāmi, sāḷike mañjubhāṇike;

Paccakkhānupadañhetaṃ, atimaññasi nūna maṃ’’.

627.

‘‘Na ¶ sirī taramānassa, mādhara suvapaṇḍita;

Idheva tāva acchassu, yāva rājāna dakkhasi [dakkhisi (pī.)];

Sossi [sossasi (sī.)] saddaṃ mudiṅgānaṃ, ānubhāvañca rājino’’.

628.

‘‘Yo ¶ nu khvāyaṃ tibbo saddo, tirojanapade [tirojanapadaṃ (pī. ka.)] suto;

Dhītā pañcālarājassa, osadhī viya vaṇṇinī;

Taṃ dassati videhānaṃ, so vivāho bhavissati’’.

629.

‘‘Ediso mā [nediso te (sī.)] amittānaṃ, vivāho hotu mādhara;

Yathā pañcālarājassa, vedehena bhavissati’’.

630.

‘‘Ānayitvāna vedehaṃ, pañcālānaṃ rathesabho;

Tato naṃ ghātayissati, nassa sakhī bhavissati’’.

631.

‘‘Handa kho maṃ anujānāhi, rattiyo sattamattiyo;

Yāvāhaṃ sivirājassa, ārocemi mahesino;

Laddho ca me āvasatho, sāḷikāya upantikaṃ’’ [upantikā (sī. ka.)].

632.

‘‘Handa kho taṃ anujānāmi, rattiyo sattamattiyo;

Sace tvaṃ sattarattena, nāgacchasi mamantike;

Maññe okkantasattaṃ [okkantasantaṃ (syā. pī. ka.)] maṃ, matāya āgamissasi’’.

633.

‘‘Tato ¶ ca kho so gantvāna, mādharo suvapaṇḍito;

Mahosadhassa akkhāsi, sāḷikāvacanaṃ idaṃ’’.

634.

‘‘Yasseva ghare bhuñjeyya bhogaṃ, tasseva atthaṃ puriso careyya’’;

‘‘Handāhaṃ gacchāmi pure janinda, pañcālarājassa puraṃ surammaṃ;

Nivesanāni māpetuṃ, vedehassa yasassino.

635.

‘‘Nivesanāni ¶ māpetvā, vedehassa yasassino;

Yadā te pahiṇeyyāmi, tadā eyyāsi khattiya’’.

636.

‘‘Tato ca pāyāsi pure mahosadho, pañcālarājassa puraṃ surammaṃ;

Nivesanāni māpetuṃ, vedehassa yasassino’’.

637.

‘‘Nivesanāni māpetvā, vedehassa yasassino;

Athassa pāhiṇī dūtaṃ, [natthi sī. pī. potthakesu] vedehaṃ mithilaggahaṃ [natthi sī. pī. potthakesu];

Ehi dāni mahārāja, māpitaṃ te nivesanaṃ’’.

638.

‘‘Tato ca rājā pāyāsi, senāya caturaṅgiyā [caturaṅginiyā (ka.)];

Anantavāhanaṃ daṭṭhuṃ, phītaṃ kapiliyaṃ [kampilliyaṃ (sī. pī.)] puraṃ’’.

639.

‘‘Tato ¶ ca kho so gantvāna, brahmadattassa pāhiṇi;

‘Āgato’smi mahārāja, tava pādāni vandituṃ.

640.

‘Dadāhi dāni me bhariyaṃ, nāriṃ sabbaṅgasobhiniṃ;

Suvaṇṇena paṭicchannaṃ, dāsīgaṇapurakkhataṃ’’’.

641.

‘‘Svāgataṃ teva [te (sī.), tepi (syā.), tena (pī.)] vedeha, atho te adurāgataṃ;

Nakkhattaṃyeva paripuccha, ahaṃ kaññaṃ dadāmi te;

Suvaṇṇena paṭicchannaṃ, dāsīgaṇapurakkhataṃ’’.

642.

‘‘Tato ca rājā vedeho, nakkhattaṃ paripucchatha [paripucchati (syā. ka.)];

Nakkhattaṃ paripucchitvā, brahmadattassa pāhiṇi.

643.

‘‘Dadāhi ¶ dāni me bhariyaṃ, nāriṃ sabbaṅgasobhiniṃ;

Suvaṇṇena paṭicchannaṃ, dāsīgaṇapurakkhataṃ’’.

644.

‘‘Dadāmi dāni te bhariyaṃ, nāriṃ sabbaṅgasobhiniṃ;

Suvaṇṇena ¶ paṭicchannaṃ, dāsīgaṇapurakkhataṃ’’.

645.

‘‘Hatthī assā rathā pattī, senā tiṭṭhanti vammitā [vammikā (syā. ka.)];

Ukkā padittā jhāyanti, kinnu maññanti paṇḍitā.

646.

‘‘Hatthī assā rathā pattī, senā tiṭṭhanti vammitā [vammikā (syā. ka.)];

Ukkā padittā jhāyanti, kiṃ nu kāhanti [kāhati (ka.)] paṇḍita’’.

647.

‘‘Rakkhati taṃ mahārāja, cūḷaneyyo mahabbalo;

Paduṭṭho brahmadattena [paduṭṭho te brahmadatto (sī. syā. pī.)], pāto taṃ ghātayissati’’.

648.

‘‘Ubbedhati me hadayaṃ, mukhañca parisussati;

Nibbutiṃ nādhigacchāmi, aggidaḍḍhova ātape.

649.

‘‘Kammārānaṃ yathā ukkā, anto jhāyati no bahi;

Evampi hadayaṃ mayhaṃ, anto jhāyati no bahi’’.

650.

‘‘Pamatto mantanātīto, bhinnamantosi khattiya;

Idāni kho taṃ tāyantu, paṇḍitā mantino janā.

651.

‘‘Akatvāmaccassa vacanaṃ, atthakāmahitesino;

Attapītirato rājā, migo kūṭeva ohito.

652.

‘‘Yathāpi maccho baḷisaṃ, vaṅkaṃ maṃsena chāditaṃ;

Āmagiddho na jānāti, maccho maraṇamattano.

653.

‘‘Evameva ¶ tuvaṃ rāja, cūḷaneyyassa dhītaraṃ;

Kāmagiddho ¶ na jānāsi, macchova maraṇamattano.

654.

‘‘Sace gacchasi pañcālaṃ, khippamattaṃ jahissasi;

Migaṃ panthānubandhaṃva, mahantaṃ bhayamessati.

655.

‘‘Anariyarūpo ¶ puriso janinda, ahīva ucchaṅgagato ḍaseyya;

Na tena mittiṃ kayirātha dhīro [pañño (pī.)], dukkho have kāpurisena [kāpurisehi (ka.)] saṅgamo.

656.

‘‘Yadeva [yaṃ tveva (sī. syā. pī.)] jaññā purisaṃ [puriso (syā. ka.)] janinda, sīlavāyaṃ bahussuto;

Teneva mittiṃ kayirātha dhīro, sukho have sappurisena saṅgamo’’.

657.

‘‘Bālo tuvaṃ eḷamūgosi rāja, yo uttamatthāni mayī lapittho;

Kimevahaṃ naṅgalakoṭivaḍḍho, atthāni jānāmi [jānissaṃ (sī. syā. pī.)] yathāpi aññe.

658.

‘‘Imaṃ gale gahetvāna, nāsetha vijitā mama;

Yo me ratanalābhassa, antarāyāya bhāsati’’.

659.

‘‘Mahosadha atītena, nānuvijjhanti paṇḍitā;

Kiṃ maṃ assaṃva sambandhaṃ, patodeneva vijjhasi.

660.

‘‘Sace passasi mokkhaṃ vā, khemaṃ vā pana passasi;

Teneva ¶ maṃ anusāsa, kiṃ atītena vijjhasi’’.

661.

‘‘Atītaṃ mānusaṃ kammaṃ, dukkaraṃ durabhisambhavaṃ;

Na taṃ sakkomi mocetuṃ, tvaṃ pajānassu [tvampi jānassu (sī. pī.)] khattiya.

662.

‘‘Santi vehāyasā [vehāsayā (sī. pī.)] nāgā, iddhimanto yasassino;

Tepi ādāya gaccheyyuṃ, yassa honti tathāvidhā.

663.

‘‘Santi vehāyasā assā, iddhimanto yasassino;

Tepi ādāya gaccheyyuṃ, yassa honti tathāvidhā.

664.

‘‘Santi vehāyasā pakkhī, iddhimanto yasassino;

Tepi ādāya gaccheyyuṃ, yassa honti tathāvidhā.

665.

‘‘Santi ¶ vehāyasā yakkhā, iddhimanto yasassino;

Tepi ādāya gaccheyyuṃ, yassa honti tathāvidhā.

666.

‘‘Atītaṃ mānusaṃ kammaṃ, dukkaraṃ durabhisambhavaṃ;

Na taṃ sakkomi mocetuṃ, antalikkhena khattiya’’.

667.

‘‘Atīradassī puriso, mahante udakaṇṇave;

Yattha so labhate gādhaṃ [nāvaṃ (ka.)], tattha so vindate sukhaṃ.

668.

‘‘Evaṃ ¶ amhañca rañño ca, tvaṃ patiṭṭhā mahosadha;

Tvaṃ nosi mantinaṃ seṭṭho, amhe dukkhā pamocaya’’.

669.

‘‘Atītaṃ mānusaṃ kammaṃ, dukkaraṃ durabhisambhavaṃ;

Na taṃ sakkomi mocetuṃ, tvaṃ pajānassu senaka’’.

670.

‘‘Suṇohi ¶ metaṃ [etaṃ (sī. ka.)] vacanaṃ, passa senaṃ [passase’taṃ (sī. pī.)] mahabbhayaṃ;

Senakaṃ dāni pucchāmi, kiṃ kiccaṃ idha maññasi’’.

671.

‘‘Aggiṃ vā dvārato dema, gaṇhāmase vikantanaṃ [vikattanaṃ (sī. pī.)];

Aññamaññaṃ vadhitvāna, khippaṃ hissāma jīvitaṃ;

Mā no rājā brahmadatto, ciraṃ dukkhena mārayi’’.

672.

‘‘Suṇohi metaṃ vacanaṃ, passa senaṃ mahabbhayaṃ;

Pukkusaṃ dāni pucchāmi, kiṃ kiccaṃ idha maññasi’’.

673.

‘‘Visaṃ khāditvā miyyāma, khippaṃ hissāma jīvitaṃ;

Mā no rājā brahmadatto, ciraṃ dukkhena mārayi’’.

674.

‘‘Suṇohi metaṃ vacanaṃ, passa senaṃ mahabbhayaṃ;

Kāmindaṃ [kāvindaṃ (sī. pī.)] dāni pucchāmi, kiṃ kiccaṃ idha maññasi’’.

675.

‘‘Rajjuyā bajjha miyyāma, papātā papatāmase [papatemase (sī. pī.)];

Mā no rājā brahmadatto, ciraṃ dukkhena mārayi’’.

676.

‘‘Suṇohi metaṃ vacanaṃ, passa senaṃ mahabbhayaṃ;

Devindaṃ dāni pucchāmi, kiṃ kiccaṃ idha maññasi’’.

677.

‘‘Aggiṃ ¶ vā dvārato dema, gaṇhāmase vikantanaṃ;

Aññamaññaṃ vadhitvāna, khippaṃ hissāma jīvitaṃ;

Na no sakkoti mocetuṃ, sukheneva mahosadho’’.

678.

‘‘Yathā kadalino sāraṃ, anvesaṃ nādhigacchati;

Evaṃ anvesamānā naṃ, pañhaṃ najjhagamāmase.

679.

‘‘Yathā simbalino ¶ sāraṃ, anvesaṃ nādhigacchati;

Evaṃ anvesamānā naṃ, pañhaṃ najjhagamāmase.

680.

‘‘Adese vata no vuṭṭhaṃ, kuñjarānaṃvanodake;

Sakāse dummanussānaṃ, bālānaṃ avijānataṃ.

681.

‘‘Ubbedhati me hadayaṃ, mukhañca parisussati;

Nibbutiṃ nādhigacchāmi, aggidaḍḍhova ātape.

682.

‘‘Kammārānaṃ ¶ yathā ukkā, anto jhāyati no bahi;

Evampi hadayaṃ mayhaṃ, anto jhāyati no bahi’’.

683.

‘‘Tato so paṇḍito dhīro, atthadassī mahosadho;

Vedehaṃ dukkhitaṃ disvā, idaṃ vacanamabravi.

684.

‘Mā tvaṃ bhāyi mahārāja, mā tvaṃ bhāyi rathesabha;

Ahaṃ taṃ mocayissāmi, rāhuggahaṃva [rāhugahitaṃva (sī. syā. pī.)] candimaṃ.

685.

‘Mā tvaṃ bhāyi mahārāja, mā tvaṃ bhāyi rathesabha;

Ahaṃ taṃ mocayissāmi, rāhuggahaṃva sūriyaṃ.

686.

‘‘Mā tvaṃ bhāyi mahārāja, mā tvaṃ bhāyi rathesabha;

Ahaṃ taṃ mocayissāmi, paṅke sannaṃva kuñjaraṃ.

687.

‘Mā tvaṃ bhāyi mahārāja, mā tvaṃ bhāyi rathesabha;

Ahaṃ taṃ mocayissāmi, peḷābaddhaṃva pannagaṃ.

688.

[ayaṃ gāthā sī. pī. potthakesu na dissati] ‘Mā tvaṃ bhāyi mahārāja, mā tvaṃ bhāyi rathesabha;

Ahaṃ taṃ mocayissāmi, pakkhiṃ baddhaṃva pañjare [ayaṃ gāthā sī. pī. potthakesu na dissati].

689.

‘Mā ¶ ¶ tvaṃ bhāyi mahārāja, mā tvaṃ bhāyi rathesabha;

Ahaṃ taṃ mocayissāmi, macche jālagateriva.

690.

‘Mā tvaṃ bhāyi mahārāja, mā tvaṃ bhāyi rathesabha;

Ahaṃ taṃ mocayissāmi, sayoggabalavāhanaṃ.

691.

‘Mā tvaṃ bhāyi mahārāja, mā tvaṃ bhāyi rathesabha;

Pañcālaṃ vāhayissāmi [bāhayissāmi (syā.), vārayissāmi (ka.)], kākasenaṃva leḍḍunā.

692.

‘Adu paññā kimatthiyā, amacco vāpi tādiso;

Yo taṃ sambādhapakkhandaṃ [sambādhapakkhantaṃ (sī. pī.)], dukkhā na parimocaye’’’.

693.

‘‘Etha māṇavā uṭṭhetha, mukhaṃ sodhetha sandhino;

Vedeho sahamaccehi, umaṅgena [ummaggena (sī. pī.), ummaṅge (syā.) evamuparipi] gamissati’’.

694.

‘‘Tassa taṃ vacanaṃ sutvā, paṇḍitassānucārino [paṇḍitassānusārino (sī. syā. pī.)];

Umaṅgadvāraṃ vivariṃsu, yantayutte ca aggaḷe’’.

695.

‘‘Purato senako yāti, pacchato ca mahosadho;

Majjhe ca rājā vedeho, amaccaparivārito’’.

696.

‘‘Umaṅgā nikkhamitvāna, vedeho nāvamāruhi;

Abhirūḷhañca taṃ ñatvā [abhiruyhañca ñatvāna (syā. ka.)], anusāsi mahosadho.

697.

‘Ayaṃ ¶ te sasuro deva, ayaṃ sassu janādhipa;

Yathā mātu paṭipatti, evaṃ te hotu sassuyā.

698.

‘Yathāpi niyako bhātā, saudariyo ekamātuko;

Evaṃ pañcālacando te, dayitabbo rathesabha.

699.

‘Ayaṃ ¶ pañcālacandī te, rājaputtī abhicchitā [abhijjhitā (sī. syā. pī.)];

Kāmaṃ karohi te tāya, bhariyā te rathesabha’’’.

700.

‘‘Āruyha nāvaṃ taramāno, kinnu tīramhi tiṭṭhasi;

Kicchā muttāmha dukkhato, yāma dāni mahosadha’’.

701.

‘‘Nesa ¶ dhammo mahārāja, yohaṃ senāya nāyako;

Senaṅgaṃ parihāpetvā, attānaṃ parimocaye.

702.

‘‘Nivesanamhi te deva, senaṅgaṃ parihāpitaṃ;

Taṃ dinnaṃ brahmadattena, ānayissaṃ rathesabha’’.

703.

‘‘Appaseno mahāsenaṃ, kathaṃ viggayha [niggayha (syā. ka.)] ṭhassasi;

Dubbalo balavantena, vihaññissasi paṇḍita’’.

704.

‘‘Appasenopi ce mantī, mahāsenaṃ amantinaṃ;

Jināti rājā rājāno, ādiccovudayaṃ tamaṃ’’.

705.

‘‘Susukhaṃ vata saṃvāso, paṇḍitehīti senaka;

Pakkhīva pañjare baddhe, macche jālagateriva;

Amittahatthattagate [amittassa hatthagate (ka.)], mocayī no mahosadho’’.

706.

‘‘Evametaṃ [evameva (syā.)] mahārāja, paṇḍitā hi sukhāvahā;

Pakkhīva pañjare baddhe, macche jālagateriva;

Amittahatthattagate, mocayī no mahosadho’’.

707.

‘‘Rakkhitvā kasiṇaṃ rattiṃ, cūḷaneyyo mahabbalo;

Udentaṃ aruṇuggasmiṃ, upakāriṃ upāgami.

708.

‘‘Āruyha ¶ pavaraṃ nāgaṃ, balavantaṃ saṭṭhihāyanaṃ;

Rājā avoca pañcālo, cūḷaneyyo mahabbalo.

709.

‘‘Sannaddho maṇivammena [maṇicammena (syā.)], saramādāya pāṇinā;

Pesiye ajjhabhāsittha, puthugumbe samāgate.

710.

‘‘Hatthārohe anīkaṭṭhe, rathike pattikārake;

Upāsanamhi katahatthe, vālavedhe samāgate’’.

711.

‘‘Pesetha ¶ kuñjare dantī, balavante saṭṭhihāyane;

Maddantu kuñjarā nagaraṃ, vedehena sumāpitaṃ.

712.

‘‘Vacchadantamukhā setā, tikkhaggā aṭṭhivedhino;

Paṇunnā dhanuvegena, sampatantutarītarā.

713.

‘‘Māṇavā ¶ vammino sūrā, citradaṇḍayutāvudhā;

Pakkhandino mahānāgā, hatthīnaṃ hontu sammukhā.

714.

‘‘Sattiyo teladhotāyo, accimantā [accimantī (sī.)] pabhassarā;

Vijjotamānā tiṭṭhantu, sataraṃsīva [sataraṃsā viya (sī.)] tārakā.

715.

‘‘Āvudhabalavantānaṃ, guṇikāyūradhārinaṃ;

Etādisānaṃ yodhānaṃ, saṅgāme apalāyinaṃ;

Vedeho kuto muccissati, sace pakkhīva kāhiti.

716.

‘‘Tiṃsa me purisanāvutyo, sabbevekekaniccitā;

Yesaṃ samaṃ na passāmi, kevalaṃ mahimaṃ caraṃ.

717.

‘‘Nāgā ca kappitā dantī, balavanto saṭṭhihāyanā;

Yesaṃ ¶ khandhesu sobhanti, kumārā cārudassanā;

718.

‘‘Pītālaṅkārā pītavasanā, pītuttaranivāsanā;

Nāgakhandhesu sobhanti, devaputtāva nandane.

719.

‘‘Pāṭhīnavaṇṇā nettiṃsā, teladhotā pabhassarā;

Niṭṭhitā naradhīrehi [naravīrehi (sī. syā. pī.)], samadhārā sunissitā.

720.

‘‘Vellālino vītamalā, sikkāyasamayā daḷhā;

Gahitā balavantehi, suppahārappahāribhi.

721.

‘‘Suvaṇṇatharusampannā, lohitakacchupadhāritā;

Vivattamānā sobhanti, vijjuvabbhaghanantare.

722.

‘‘Paṭākā [patākā (sī. pī.), pathakā (syā.)] vammino sūrā, asicammassa kovidā;

Dhanuggahā sikkhitarā [tharuggahā sikkhitāro (sī. pī.)], nāgakhandhe nipātino [nāgakhandhātipātino (sī. pī.)].

723.

‘‘Etādisehi parikkhitto, natthi mokkho ito tava;

Pabhāvaṃ te na passāmi, yena tvaṃ mithilaṃ vaje’’.

724.

‘‘Kiṃ nu santaramānova, nāgaṃ pesesi kuñjaraṃ;

Pahaṭṭharūpo āpatasi [āgamasi (syā.), ātapasi (ka.)], siddhatthosmīti [laddhatthosmīti (sī. syā. pī.)] maññasi.

725.

‘‘Oharetaṃ ¶ ¶ dhanuṃ cāpaṃ, khurappaṃ paṭisaṃhara;

Oharetaṃ subhaṃ vammaṃ, veḷuriyamaṇisanthataṃ’’ [veḷuriyamaṇisannibhaṃ (syā.)].

726.

‘‘Pasannamukhavaṇṇosi, mitapubbañca bhāsasi;

Hoti kho maraṇakāle, edisī [tādisī (sī. pī.)] vaṇṇasampadā’’.

727.

‘‘Moghaṃ te gajjitaṃ rāja, bhinnamantosi khattiya;

Duggaṇhosi ¶ [duggaṇho hi (sī. syā. pī.)] tayā rājā, khaḷuṅkeneva [khaḷuṅgeneva (ka.)] sindhavo.

728.

‘‘Tiṇṇo hiyyo rājā gaṅgaṃ, sāmacco saparijjano;

Haṃsarājaṃ yathā dhaṅko, anujjavaṃ patissasi’’.

729.

‘‘Siṅgālā rattibhāgena, phullaṃ disvāna kiṃsukaṃ;

Maṃsapesīti maññantā, paribyūḷhā migādhamā.

730.

‘‘Vītivattāsu rattīsu, uggatasmiṃ divākare [divākare (sī. syā. pī.)];

Kiṃsukaṃ phullitaṃ disvā, āsacchinnā migādhamā.

731.

‘‘Evameva tuvaṃ rāja, vedehaṃ parivāriya [parivāraya (syā. pī.), parivāritaṃ (ka.)];

Āsacchinno gamissasi, siṅgālā kiṃsukaṃ yathā’’.

732.

‘‘Imassa hatthe pāde ca, kaṇṇanāsañca chindatha;

Yo me amittaṃ hatthagataṃ, vedehaṃ parimocayi.

733.

‘‘Imaṃ maṃsaṃva pātabyaṃ [maṃsaṃva pātabbaṃ (sī. pī.), maṃsañca pātabyaṃ (ka.)], sūle katvā pacantu naṃ;

Yo me amittaṃ hatthagataṃ, vedehaṃ parimocayi.

734.

‘‘Yathāpi āsabhaṃ cammaṃ, pathabyā vitaniyyati;

Sīhassa atho byagghassa, hoti saṅkusamāhataṃ.

735.

‘‘Evaṃ taṃ vitanitvāna, vedhayissāmi sattiyā;

Yo me amittaṃ hatthagataṃ, vedehaṃ parimocayi’’.

736.

‘‘Sace me hatthe pāde ca, kaṇṇanāsañca checchasi;

Evaṃ pañcālacandassa, vedeho chedayissati.

737.

‘‘Sace ¶ me hatthe pāde ca, kaṇṇanāsañca checchasi;

Evaṃ ¶ pañcālacandiyā, vedeho chedayissati.

738.

‘‘Sace me hatthe pāde ca, kaṇṇanāsañca checchasi;

Evaṃ nandāya deviyā, vedeho chedayissati.

739.

‘‘Sace me hatthe pāde ca, kaṇṇanāsañca checchasi;

Evaṃ te puttadārassa, vedeho chedayissati.

740.

‘‘Sace ¶ maṃsaṃva pātabyaṃ, sūle katvā pacissasi;

Evaṃ pañcālacandassa, vedeho pācayissati.

741.

‘‘Sace maṃsaṃva pātabyaṃ, sūle katvā pacissasi;

Evaṃ pañcālacandiyā, vedeho pācayissati.

742.

‘‘Sace maṃsaṃva pātabyaṃ, sūle katvā pacissasi;

Evaṃ nandāya deviyā, vedeho pācayissati.

743.

‘‘Sace maṃsaṃva pātabyaṃ, sūle katvā pacissasi;

Evaṃ te puttadārassa, vedeho pācayissati.

744.

‘‘Sace maṃ vitanitvāna, vedhayissasi sattiyā;

Evaṃ pañcālacandassa, vedeho vedhayissati.

745.

‘‘Sace maṃ vitanitvāna, vedhayissasi sattiyā;

Evaṃ pañcālacandiyā, vedeho vedhayissati.

746.

‘‘Sace maṃ vitanitvāna, vedhayissasi sattiyā;

Evaṃ nandāya deviyā, vedeho vedhayissati.

747.

‘‘Sace maṃ vitanitvāna, vedhayissasi sattiyā;

Evaṃ ¶ te puttadārassa, vedeho vedhayissati;

Evaṃ no mantitaṃ raho, vedehena mayā saha.

748.

‘‘Yathāpi palasataṃ cammaṃ, kontimantāsuniṭṭhitaṃ [kontīmantīsuniṭṭhitaṃ (sī. pī.)];

Upeti tanutāṇāya, sarānaṃ paṭihantave.

749.

‘‘Sukhāvaho ¶ dukkhanudo, vedehassa yasassino;

Matiṃ te paṭihaññāmi, usuṃ palasatena vā’’.

750.

‘‘Iṅgha passa mahārāja, suññaṃ antepuraṃ tava;

Orodhā ca kumārā ca, tava mātā ca khattiya;

Umaṅgā nīharitvāna, vedehassupanāmitā’’.

751.

‘‘Iṅgha antepuraṃ mayhaṃ, gantvāna vicinātha naṃ;

Yathā imassa vacanaṃ, saccaṃ vā yadi vā musā’’.

752.

‘‘Evametaṃ mahārāja, yathā āha mahosadho;

Suññaṃ antepuraṃ sabbaṃ, kākapaṭṭanakaṃ yathā’’.

753.

‘‘Ito gatā mahārāja, nārī sabbaṅgasobhanā;

Kosambaphalakasussoṇī [kosumbhaphalakasussoṇī (sī. syā. pī.)], haṃsagaggarabhāṇinī.

754.

‘‘Ito ¶ nītā mahārāja, nārī sabbaṅgasobhanā;

Koseyyavasanā sāmā, jātarūpasumekhalā.

755.

‘‘Surattapādā kalyāṇī, suvaṇṇamaṇimekhalā;

Pārevatakkhī sutanū, bimboṭṭhā tanumajjhimā.

756.

‘‘Sujātā bhujalaṭṭhīva, vedīva [vellīva (sī. pī.)] tanumajjhimā;

Dīghassā ¶ kesā asitā, īsakaggapavellitā.

757.

‘‘Sujātā migachāpāva, hemantaggisikhāriva;

Nadīva giriduggesu, sañchannā khuddaveḷubhi.

758.

‘‘Nāganāsūru kalyāṇī, paramā [paṭhamā (sī. pī.)] timbarutthanī;

Nātidīghā nātirassā, nālomā nātilomasā’’.

759.

‘‘Nandāya nūna maraṇena, nandasi sirivāhana;

Ahañca nūna nandā ca, gacchāma yamasādhanaṃ’’.

760.

‘‘Dibbaṃ adhīyase māyaṃ, akāsi cakkhumohanaṃ;

Yo me amittaṃ hatthagataṃ, vedehaṃ parimocayi’’.

761.

‘‘Adhīyanti ¶ mahārāja [adhiyanti ve mahārāja (syā. ka.)], dibbamāyidha paṇḍitā;

Te mocayanti attānaṃ, paṇḍitā mantino janā.

762.

‘‘Santi māṇavaputtā me, kusalā sandhichedakā;

Yesaṃ katena maggena, vedeho mithilaṃ gato’’.

763.

‘‘Iṅgha passa mahārāja, umaṅgaṃ sādhu māpitaṃ;

Hatthīnaṃ atha assānaṃ, rathānaṃ atha pattinaṃ;

Ālokabhūtaṃ tiṭṭhantaṃ, umaṅgaṃ sādhu māpitaṃ’’ [niṭṭhitaṃ (sī. syā. pī.)].

764.

‘‘Lābhā vata videhānaṃ, yassimedisā paṇḍitā;

Ghare vasanti vijite, yathā tvaṃsi mahosadha’’.

765.

‘‘Vuttiñca parihārañca, diguṇaṃ bhattavetanaṃ;

Dadāmi vipule bhoge, bhuñja kāme ramassu ca;

Mā ¶ videhaṃ paccagamā, kiṃ videho karissati’’.

766.

‘‘Yo cajetha mahārāja, bhattāraṃ dhanakāraṇā;

Ubhinnaṃ hoti gārayho, attano ca parassa ca;

Yāva jīveyya vedeho, nāññassa puriso siyā.

767.

‘‘Yo ¶ cajetha mahārāja, bhattāraṃ dhanakāraṇā;

Ubhinnaṃ hoti gārayho, attano ca parassa ca;

Yāva tiṭṭheyya vedeho, nāññassa vijite vase’’.

768.

‘‘Dammi nikkhasahassaṃ te, gāmāsītiñca kāsisu;

Dāsisatāni cattāri, dammi bhariyāsatañca te;

Sabbaṃ senaṅgamādāya, sotthiṃ gaccha mahosadha.

769.

‘‘Yāva dadantu hatthīnaṃ, assānaṃ diguṇaṃ vidhaṃ;

Tappentu annapānena, rathike pattikārake’’.

770.

‘‘Hatthī asse rathe pattī, gacchevādāya paṇḍita;

Passatu taṃ mahārājā, vedeho mithilaṃ gataṃ [mithilaggahaṃ (ka.)].

771.

‘‘Hatthī assā rathā pattī, senā padissate mahā;

Caturaṅginī bhīsarūpā, kiṃ nu maññasi paṇḍita’’ [maññanti paṇḍitā (sī. syā. pī.)].

772.

‘‘Ānando ¶ te mahārāja, uttamo paṭidissati;

Sabbaṃ senaṅgamādāya, sotthiṃ patto mahosadho’’.

773.

‘‘Yathā petaṃ susānasmiṃ, chaḍḍetvā caturo janā;

Evaṃ kapilaye tyamha [kappiliye tyamhā (syā.), kampilliye tyamhā (sī.), kampilliyaraṭṭhe (pī.)], chaḍḍayitvā idhāgatā.

774.

‘‘Atha ¶ tvaṃ kena vaṇṇena, kena vā pana hetunā;

Kena vā atthajātena, attānaṃ parimocayi’’.

775.

‘‘Atthaṃ atthena vedeha, mantaṃ mantena khattiya;

Parivārayiṃ [parivārayissaṃ (sī. syā.)] rājānaṃ, jambudīpaṃva sāgaro’’.

776.

‘‘Dinnaṃ nikkhasahassaṃ me, gāmāsīti ca kāsisu;

Dāsīsatāni cattāri, dinnaṃ bhariyāsatañca me;

Sabbaṃ senaṅgamādāya, sotthināmhi idhāgato’’.

777.

‘‘Susukhaṃ vata saṃvāso, paṇḍitehīti senaka;

Pakkhīva pañjare baddhe, macche jālagateriva;

Amittahatthattagate [amittassa hatthagate (ka.)], mocayī no mahosadho’’.

778.

‘‘Evametaṃ mahārāja, paṇḍitā hi sukhāvahā;

Pakkhīva pañjare baddhe, macche jālagateriva;

Amittahatthattagate, mocayī no mahosadho’’.

779.

‘‘Āhaññantu ¶ sabbavīṇā, bheriyo dindimāni ca;

Dhamentu māgadhā saṅkhā, vaggū nadantu dundubhī’’.

780.

‘‘Orodhā ca kumārā ca, vesiyānā ca brāhmaṇā;

Bahuṃ annañca pānañca, paṇḍitassābhihārayuṃ.

781.

‘‘Hatthārohā anīkaṭṭhā, rathikā pattikārakā;

Bahuṃ annañca pānañca, paṇḍitassābhihārayuṃ.

782.

‘‘Samāgatā jānapadā, negamā ca samāgatā;

Bahuṃ ¶ annañca pānañca, paṇḍitassābhihārayuṃ.

783.

‘‘Bahujano ¶ pasannosi, disvā paṇḍitamāgataṃ;

Paṇḍitamhi anuppatte, celukkhepo avattathā’’ti.

Umaṅgajātakaṃ [mahāummaggajātakaṃ (sī. pī.), mahosadhajātakaṃ (syā.§ka.)] pañcamaṃ.

543. Bhūridattajātakaṃ (6)

784.

‘‘Yaṃ kiñci ratanaṃ atthi, dhataraṭṭhanivesane;

Sabbāni te upayantu, dhītaraṃ dehi rājino’’.

785.

‘‘Na no vivāho nāgehi, katapubbo kudācanaṃ;

Taṃ vivāhaṃ asaṃyuttaṃ, kathaṃ amhe karomase’’.

786.

‘‘Jīvitaṃ nūna te cattaṃ, raṭṭhaṃ vā manujādhipa;

Na hi nāge kupitamhi, ciraṃ jīvanti tādisā.

787.

‘‘Yo tvaṃ deva manussosi, iddhimantaṃ aniddhimā;

Varuṇassa niyaṃ puttaṃ, yāmunaṃ atimaññasi’’.

788.

‘‘Nātimaññāmi rājānaṃ, dhataraṭṭhaṃ yasassinaṃ;

Dhataraṭṭho hi nāgānaṃ, bahūnamapi issaro.

789.

‘‘Ahi mahānubhāvopi, na me dhītaramāraho;

Khattiyo ca videhānaṃ, abhijātā samuddajā’’.

790.

‘‘Kambalassatarā uṭṭhentu, sabbe nāge nivedaya;

Bārāṇasiṃ pavajjantu, mā ca kañci [kiñci (sī. pī. ka.)] viheṭhayuṃ’’.

791.

‘‘Nivesanesu ¶ ¶ sobbhesu, rathiyā caccaresu ca;

Rukkhaggesu ca lambantu, vitatā toraṇesu ca.

792.

‘‘Ahampi sabbasetena, mahatā sumahaṃ puraṃ;

Parikkhipissaṃ bhogehi, kāsīnaṃ janayaṃ bhayaṃ’’.

793.

Tassa taṃ vacanaṃ sutvā, uragānekavaṇṇino;

Bārāṇasiṃ pavajjiṃsu, na ca kañci viheṭhayuṃ.

794.

Nivesanesu sobbhesu, rathiyā caccaresu ca;

Rukkhaggesu ca lambiṃsu, vitatā toraṇesu ca.

795.

Tesu ¶ disvāna lambante, puthū kandiṃsu nāriyo;

Nāge soṇḍikate disvā, passasante muhuṃ muhuṃ.

796.

Bārāṇasī pabyadhitā, āturā samapajjatha;

Bāhā paggayha pakkanduṃ, ‘‘dhītaraṃ dehi rājino’’.

797.

‘‘Pupphābhihārassa vanassa majjhe, ko lohitakkho vitatantaraṃso;

Kā kambukāyūradharā suvatthā, tiṭṭhanti nāriyo dasa vandamānā.

798.

‘‘Ko tvaṃ brahābāhu vanassa majjhe, virocasi ghatasittova aggi;

Mahesakkho aññatarosi yakkho, udāhu nāgosi mahānubhāvo’’.

799.

‘‘Nāgohamasmi ¶ iddhimā, tejassī [tejasī (sī. syā. pī. ka.)] duratikkamo;

Ḍaṃseyyaṃ tejasā kuddho, phītaṃ janapadaṃ api.

800.

‘‘Samuddajā hi me mātā, dhataraṭṭho ca me pitā;

Sudassanakaniṭṭhosmi, bhūridattoti maṃ vidū’’.

801.

‘‘Yaṃ gambhīraṃ sadāvaṭṭaṃ, rahadaṃ bhismaṃ pekkhasi;

Esa dibyo mamāvāso, anekasataporiso.

802.

‘‘Mayūrakoñcābhirudaṃ, nīlodaṃ vanamajjhato;

Yamunaṃ pavisa mā bhīto, khemaṃ vattavataṃ [vattavatiṃ (syā. ka.)] sivaṃ’’.

803.

‘‘Tattha patto sānucaro, saha puttena brāhmaṇa;

Pūjito mayhaṃ kāmehi, sukhaṃ brāhmaṇa vacchasi’’.

804.

‘‘Samā samantaparito, pahūtatagarā [bahukā taggarā (sī. syā. pī.)] mahī;

Indagopakasañchannā, sobhati harituttamā.

805.

‘‘Rammāni vanacetyāni, rammā haṃsūpakūjitā;

Opupphāpadmā tiṭṭhanti, pokkharañño [pokkharaññā (syā. pī.)] sunimmitā.

806.

‘‘Aṭṭhaṃsā ¶ ¶ sukatā thambhā, sabbe veḷuriyāmayā;

Sahassathambhā pāsādā, pūrā kaññāhi jotare.

807.

‘‘Vimānaṃ upapannosi, dibyaṃ puññehi attano;

Asambādhaṃ sivaṃ rammaṃ, accantasukhasaṃhitaṃ.

808.

‘‘Maññe sahassanettassa, vimānaṃ nābhikaṅkhasi;

Iddhī hi tyāyaṃ vipulā, sakkasseva jutīmato’’.

809.

‘‘Manasāpi ¶ na pattabbo, ānubhāvo jutīmato;

Paricārayamānānaṃ, saindānaṃ [indānaṃ (syā. ka.)] vasavattinaṃ’’.

810.

‘‘Taṃ vimānaṃ abhijjhāya, amarānaṃ sukhesinaṃ;

Uposathaṃ upavasanto, semi vammikamuddhani’’.

811.

‘‘Ahañca migamesāno, saputto pāvisiṃ vanaṃ;

Taṃ maṃ mataṃ vā jīvaṃ vā, nābhivedenti ñātakā.

812.

‘‘Āmantaye bhūridattaṃ, kāsiputtaṃ yasassinaṃ;

Tayā no samanuññātā, api passemu ñātake’’.

813.

‘‘Eso hi vata me chando, yaṃ vasesi mamantike;

Na hi etādisā kāmā, sulabhā honti mānuse.

814.

‘‘Sace tvaṃ nicchase vatthuṃ, mama kāmehi pūjito;

Mayā tvaṃ samanuññāto, sotthiṃ passāhi ñātake’’.

815.

‘‘Dhārayimaṃ maṇiṃ dibyaṃ, pasuṃ putte ca vindati;

Arogo sukhito hoti [hohi (syā.)], gacchevādāya brāhmaṇa’’.

816.

‘‘Kusalaṃ paṭinandāmi, bhūridatta vaco tava;

Pabbajissāmi jiṇṇosmi, na kāme abhipatthaye’’.

817.

‘‘Brahmacariyassa ce bhaṅgo, hoti bhogehi kāriyaṃ;

Avikampamāno eyyāsi, bahuṃ dassāmi te dhanaṃ’’.

818.

‘‘Kusalaṃ paṭinandāmi, bhūridatta vaco tava;

Punapi āgamissāmi, sace attho bhavissati’’.

819.

‘‘Idaṃ ¶ ¶ vatvā bhūridatto, pesesi caturo jane;

Etha gacchatha uṭṭhetha, khippaṃ pāpetha brāhmaṇaṃ.

820.

Tassa taṃ vacanaṃ sutvā, uṭṭhāya caturo janā;

Pesitā bhūridattena, khippaṃ pāpesu brāhmaṇaṃ.

821.

‘‘Maṇiṃ ¶ paggayha maṅgalyaṃ, sādhuvittaṃ [sādhucittaṃ (pī.)] manoramaṃ;

Selaṃ byañjanasampannaṃ, ko imaṃ maṇimajjhagā’’.

822.

‘‘Lohitakkhasahassāhi, samantā parivāritaṃ;

Ajja kālaṃ pathaṃ [padaṃ (sī. pī.)] gacchaṃ, ajjhagāhaṃ maṇiṃ imaṃ’’.

823.

‘‘Supaciṇṇo ayaṃ selo, accito mahito [mānito (ka.)] sadā;

Sudhārito sunikkhitto, sabbatthamabhisādhaye.

824.

‘‘Upacāravipannassa, nikkhepe dhāraṇāya vā;

Ayaṃ selo vināsāya, pariciṇṇo ayoniso.

825.

‘‘Na imaṃ akusalo [kusalaṃ (ka.)] dibyaṃ, maṇiṃ dhāretumāraho;

Paṭipajja sataṃ nikkhaṃ, dehimaṃ ratanaṃ mama’’.

826.

‘‘Na ca myāyaṃ maṇī keyyo, gohi [kehi (ka.)] vā ratanehi vā;

Selo byañjanasampanno, neva keyyo maṇī mama’’.

827.

‘‘No ce tayā maṇī keyyo, gohi [kehi (ka.)] vā ratanehi vā;

Atha kena maṇī keyyo, taṃ me akkhāhi pucchito’’.

828.

‘‘Yo me saṃse mahānāgaṃ, tejassiṃ duratikkamaṃ;

Tassa ¶ dajjaṃ imaṃ selaṃ, jalantamiva tejasā’’.

829.

‘‘Ko nu brāhmaṇavaṇṇena, supaṇṇo patataṃ varo;

Nāgaṃ jigīsamanvesi, anvesaṃ bhakkhamattano.

830.

‘‘Nāhaṃ dijādhipo homi, na diṭṭho garuḷo mayā;

Āsīvisena vittoti [vittosmi (syā. ka.)], vajjo brāhmaṇa maṃ vidū’’.

831.

‘‘Kiṃ nu tuyhaṃ balaṃ atthi, kiṃ sippaṃ vijjate tava;

Kismiṃ vā tvaṃ paratthaddho, uragaṃ nāpacāyasi’’.

832.

‘‘Āraññikassa ¶ isino, cirarattaṃ tapassino;

Supaṇṇo kosiyassakkhā, visavijjaṃ anuttaraṃ.

833.

‘‘Taṃ bhāvitattaññataraṃ, sammantaṃ pabbatantare;

Sakkaccaṃ taṃ upaṭṭhāsiṃ, rattindivamatandito.

834.

‘‘So tadā pariciṇṇo me, vattavā brahmacariyavā;

Dibbaṃ pātukarī mantaṃ, kāmasā bhagavā mama.

835.

‘‘Tyāhaṃ mante paratthaddho, nāhaṃ bhāyāmi bhoginaṃ;

Ācariyo visaghātānaṃ, alampānoti [ālambānoti (sī. pī.), ālambāyanoti (syā.)] maṃ vidū’’.

836.

‘‘Gaṇhāmase ¶ maṇiṃ tāta, somadatta vijānahi;

Mā daṇḍena siriṃ pattaṃ, kāmasā pajahimhase’’.

837.

‘‘Sakaṃ nivesanaṃ pattaṃ, yo taṃ brāhmaṇa pūjayi;

Evaṃ kalyāṇakārissa, kiṃ mohā dubbhimicchasi’’.

838.

‘‘Sace ¶ tvaṃ [sace hi (sī. pī. ka.)] dhanakāmosi, bhūridatto padassati [bhūridattaṃ padissasi (ka.)];

Tameva gantvā yācassu, bahuṃ dassati te dhanaṃ’’.

839.

‘‘Hatthagataṃ pattagataṃ, nikiṇṇaṃ khādituṃ varaṃ;

Mā no sandiṭṭhiko attho, somadatta upaccagā’’.

840.

‘‘Paccati niraye ghore, mahissamapi vivarati [mahissamava dīyati (sī. pī.), mahimassa vindrīyati (syā.)];

Mittadubbhī hitaccāgī, jīvarevāpi sussati [jīvare cāpi sussare (sī. pī.)].

841.

‘‘Sace tvaṃ [sace hi (sī. pī. ka.)] dhanakāmosi, bhūridatto padassati;

Maññe attakataṃ veraṃ, naciraṃ vedayissasi’’.

842.

‘‘Mahāyaññaṃ yajitvāna, evaṃ sujjhanti brāhmaṇā;

Mahāyaññaṃ yajissāma, evaṃ mokkhāma pāpakā’’.

843.

‘‘Handa dāni apāyāmi, nāhaṃ ajja tayā saha;

Padampekaṃ [padamekaṃ (syā. ka.)] na gaccheyyaṃ, evaṃ kibbisakārinā’’.

844.

‘‘Idaṃ ¶ vatvāna pitaraṃ, somadatto bahussuto;

Ujjhāpetvāna bhūtāni, tamhā ṭhānā apakkami.

845.

‘‘Gaṇhāhetaṃ mahānāgaṃ, āharetaṃ maṇiṃ mama;

Indagopakavaṇṇābho, yassa lohitako siro.

846.

‘‘Kappāsapicurāsīva, eso kāyo padissati [kāya’ssa dissati (sī. pī.)];

Vammikaggagato seti, taṃ tvaṃ gaṇhāhi brāhmaṇa’’.

847.

‘‘Athosadhehi dibbehi, jappaṃ mantapadāni ca;

Evaṃ taṃ asakkhi satthuṃ [saṭṭhuṃ (sī. pī.), yuṭṭhuṃ (syā.), suttuṃ (ka.)], katvā parittamattano’’.

848.

‘‘Mamaṃ ¶ disvāna āyantaṃ, sabbakāmasamiddhinaṃ;

Indriyāni ahaṭṭhāni, sāvaṃ [sāmaṃ (sī. pī.)] jātaṃ mukhaṃ tava.

849.

‘‘Padmaṃ yathā hatthagataṃ, pāṇinā parimadditaṃ;

Sāvaṃ jātaṃ [yantaṃ (ka.)] mukhaṃ tuyhaṃ, mamaṃ disvāna edisaṃ.

850.

‘‘Kacci nu te nābhisasi [te nābhisayi (sī.), te nābhissasi (syā.)], kacci te atthi vedanā;

Yena sāvaṃ mukhaṃ tuyhaṃ, mamaṃ disvāna āgataṃ’’.

851.

‘‘Supinaṃ ¶ tāta addakkhiṃ, ito māsaṃ adhogataṃ;

Dakkhiṇaṃ viya me bāhuṃ, chetvā ruhiramakkhitaṃ;

Puriso ādāya pakkāmi, mama rodantiyā sati.

852.

‘‘Yatohaṃ [yato taṃ (sī.)] supinamaddakkhiṃ, sudassana vijānahi;

Tato divā vā rattiṃ vā, sukhaṃ me nopalabbhati’’.

853.

‘‘Yaṃ pubbe parivāriṃsu [paricāriṃsu (sī. pī.)], kaññā ruciraviggahā;

Hemajālapaṭicchannā, bhūridatto na dissati.

854.

‘‘Yaṃ pubbe parivāriṃsu [paricāriṃsu (sī. pī.)], nettiṃsavaradhārino;

Kaṇikārāva samphullā, bhūridatto na dissati.

855.

‘‘Handa ¶ dāni gamissāma, bhūridattanivesanaṃ;

Dhammaṭṭhaṃ sīlasampannaṃ, passāma tava bhātaraṃ’’.

856.

‘‘Tañca disvāna āyantiṃ, bhūridattassa mātaraṃ;

Bāhā paggayha pakkanduṃ, bhūridattassa nāriyo.

857.

‘‘Puttaṃ teyye na jānāma, ito māsaṃ adhogataṃ;

Mataṃ ¶ vā yadi vā jīvaṃ, bhūridattaṃ yasassinaṃ’’.

858.

‘‘Sakuṇī hataputtāva, suññaṃ disvā kulāvakaṃ;

Ciraṃ dukkhena jhāyissaṃ, bhūridattaṃ apassatī [imissā gāthāyānantare sī. pī. potthakesu – ‘‘sakuṇī hataputtāva, suññaṃ disvā kulāvakaṃ; tena tena padhāvissa, piyaputtaṃ apassatī’’ti iti ayampi gāthā āgatā].

859.

‘‘Kurarī hatachāpāva, suññaṃ disvā kulāvakaṃ;

Ciraṃ dukkhena jhāyissaṃ, bhūridattaṃ apassatī.

860.

‘‘Sā nūna cakkavākīva, pallalasmiṃ anodake;

Ciraṃ dukkhena jhāyissaṃ, bhūridattaṃ apassatī.

861.

‘‘Kammārānaṃ yathā ukkā, anto jhāyati no bahi;

Evaṃ jhāyāmi sokena, bhūridattaṃ apassatī’’.

862.

‘‘Sālāva sampamathitā [sampamadditā (syā. ka.)], mālutena pamadditā;

Senti puttā ca dārā ca, bhūridattanivesane’’.

863.

‘‘Idaṃ sutvāna nigghosaṃ, bhūridattanivesane;

Ariṭṭho ca subhogo [subhago (sī. pī.)] ca, padhāviṃsu anantarā [upadhāviṃsu anantarā (sī. pī.)].

864.

‘‘Amma ¶ assāsa mā soci, evaṃdhammā hi pāṇino;

Cavanti upapajjanti, esassa pariṇāmitā’’.

865.

‘‘Ahampi tāta jānāmi, evaṃdhammā hi pāṇino;

Sokena ca paretasmi, bhūridattaṃ apassatī.

866.

‘‘Ajja ce me imaṃ rattiṃ, sudassana vijānahi;

Bhūridattaṃ apassantī, maññe hissāmi jīvitaṃ’’.

867.

‘‘Amma ¶ assāsa mā soci, ānayissāma bhātaraṃ;

Disodisaṃ ¶ gamissāma, bhātupariyesanaṃ caraṃ.

868.

‘‘Pabbate giriduggesu, gāmesu nigamesu ca;

Orena sattarattassa [orena dasarattassa (sī. pī.)], bhātaraṃ passa āgataṃ’’.

869.

‘‘Hatthā pamutto urago, pāde te nipatī bhusaṃ;

Kacci nu taṃ ḍaṃsī tāta [kacci taṃ nu ḍasī tāta (sī.), kacci nu ḍaṃsito tāta (syā.), kaccitānuḍasī tāta (pī.)], mā bhāyi sukhito bhava’’.

870.

‘‘Neva mayhaṃ ayaṃ nāgo, alaṃ dukkhāya kāyaci;

Yāvatatthi ahiggāho, mayā bhiyyo na vijjati’’.

871.

‘‘Ko nu brāhmaṇavaṇṇena, ditto [datto (sī. syā. pī.)] parisamāgato;

Avhāyantu suyuddhena, suṇantu parisā mama’’.

872.

‘‘Tvaṃ maṃ nāgena ālampa, ahaṃ maṇḍūkachāpiyā;

Hotu no abbhutaṃ tattha, āsahassehi pañcahi’’.

873.

‘‘Ahañhi vasumā aḍḍho, tvaṃ daliddosi māṇava;

Ko nu te pāṭibhogatthi, upajūtañca kiṃ siyā.

874.

‘‘Upajūtañca me assa, pāṭibhogo ca tādiso;

Hotu no abbhutaṃ tattha, āsahassehi pañcahi’’.

875.

‘‘Suṇohi me mahārāja, vacanaṃ bhaddamatthu te;

Pañcannaṃ me sahassānaṃ, pāṭibhogo hi kittima’’.

876.

‘‘Pettikaṃ vā iṇaṃ hoti, yaṃ vā hoti sayaṃkataṃ;

Kiṃ tvaṃ evaṃ bahuṃ mayhaṃ, dhanaṃ yācasi brāhmaṇa’’.

877.

‘‘Alampāno hi nāgena, mamaṃ abhijigīsati [abhijigiṃsati (sī. syā. pī.)];

Ahaṃ ¶ maṇḍūkachāpiyā, ḍaṃsayissāmi brāhmaṇaṃ.

878.

‘‘Taṃ tvaṃ daṭṭhuṃ mahārāja, ajja raṭṭhābhivaḍḍhana;

Khattasaṅghaparibyūḷho, niyyāhi ahidassanaṃ’’ [abhidassanaṃ (sī. pī.)].

879.

‘‘Neva ¶ ¶ taṃ atimaññāmi, sippavādena māṇava;

Atimattosi sippena, uragaṃ nāpacāyasi’’.

880.

‘‘Ahampi nātimaññāmi, sippavādena brāhmaṇa;

Avisena ca nāgena, bhusaṃ vañcayase janaṃ.

881.

‘‘Evaṃ cetaṃ jano jaññā, yathā jānāmi taṃ ahaṃ;

Na tvaṃ labhasi ālampa, bhusamuṭṭhiṃ [thusamuṭṭhiṃ (syā.), sattumuṭṭhiṃ (sī. pī.)] kuto dhanaṃ’’.

882.

‘‘Kharājino jaṭī dummī [rummī (sī. syā. pī.)], ditto parisamāgato;

Yo tvaṃ evaṃ gataṃ nāgaṃ, aviso atimaññasi.

883.

‘‘Āsajja kho naṃ jaññāsi, puṇṇaṃ uggassa tejaso;

Maññe taṃ bhasmarāsiṃva, khippameso karissati’’.

884.

‘‘Siyā visaṃ siluttassa, deḍḍubhassa silābhuno;

Neva lohitasīsassa, visaṃ nāgassa vijjati’’.

885.

‘‘Sutametaṃ arahataṃ, saññatānaṃ tapassinaṃ;

Idha dānāni datvāna, saggaṃ gacchanti dāyakā;

Jīvanto dehi dānāni, yadi te atthi dātave.

886.

‘‘Ayaṃ nāgo mahiddhiko, tejassī duratikkamo;

Tena taṃ ḍaṃsayissāmi, so taṃ bhasmaṃ karissati’’.

887.

‘‘Mayāpetaṃ ¶ sutaṃ samma, saññatānaṃ tapassinaṃ;

Idha dānāni datvāna, saggaṃ gacchanti dāyakā;

Tvameva dehi jīvanto, yadi te atthi dātave.

888.

‘‘Ayaṃ ajamukhī [accimukhī (sī. syā. pī.)] nāma, puṇṇā uggassa tejaso;

Tāya taṃ ḍaṃsayissāmi, sā taṃ bhasmaṃ karissati’’.

889.

‘‘Yā dhītā dhataraṭṭhassa, vemātā bhaginī mama;

Sā taṃ ḍaṃsatvajamukhī [sā dissatu accimukhī (sī. pī.)], puṇṇā uggassa tejaso’’.

890.

‘‘Chamāyaṃ ce nisiñcissaṃ, brahmadatta vijānahi;

Tiṇalatāni osadhyo, ussusseyyuṃ asaṃsayaṃ.

891.

‘‘Uddhaṃ ¶ ce pātayissāmi, brahmadatta vijānahi;

Satta vassāniyaṃ devo, na vasse na himaṃ pate.

892.

‘‘Udake ce nisiñcissaṃ, brahmadatta vijānahi;

Yāvantodakajā [yāvatā odakā (sī.), yāvatā udakajā (pī.)] pāṇā, mareyyuṃ macchakacchapā’’.

893.

‘‘Lokyaṃ ¶ sajantaṃ udakaṃ, payāgasmiṃ patiṭṭhitaṃ;

Komaṃ ajjhoharī bhūto, ogāḷhaṃ yamunaṃ nadiṃ’’.

894.

‘‘Yadesa lokādhipatī yasassī, bārāṇasiṃ pakriya [pakiraparī (sī. pī.), pakiraharī (syā.)] samantato;

Tassāha putto uragūsabhassa, subhogoti maṃ brāhmaṇa vedayanti’’.

895.

‘‘Sace hi putto uragūsabhassa, kāsissa ¶ [kaṃsassa (sī. pī.)] rañño amarādhipassa;

Mahesakkho aññataro pitā te, maccesu mātā pana te atulyā;

Na tādiso arahati brāhmaṇassa, dāsampi ohārituṃ [ohātuṃ (sī. pī.)] mahānubhāvo’’.

896.

‘‘Rukkhaṃ nissāya vijjhittho, eṇeyyaṃ pātumāgataṃ;

So viddho dūramacari [dūra’masarā (sī. pī.)], saravegena sīghavā [sekhavā (sī. pī.), pekkhavā (syā. ka.)].

897.

‘‘Taṃ tvaṃ patitamaddakkhi, araññasmiṃ brahāvane;

Samaṃ sakājamādāya, sāyaṃ nigrodhupāgami.

898.

‘‘Sukasāḷikasaṅghuṭṭhaṃ, piṅgalaṃ [piṅgiyaṃ (sī. syā. pī.)] santhatāyutaṃ;

Kokilābhirudaṃ rammaṃ, dhuvaṃ haritasaddalaṃ.

899.

‘‘Tattha te so pāturahu, iddhiyā yasasā jalaṃ;

Mahānubhāvo bhātā me, kaññāhi parivārito.

900.

‘‘So tena pariciṇṇo tvaṃ, sabbakāmehi tappito;

Aduṭṭhassa tuvaṃ dubbhi, taṃ te veraṃ idhāgataṃ.

901.

‘‘Khippaṃ ¶ gīvaṃ pasārehi, na te dassāmi jīvitaṃ;

Bhātu parisaraṃ veraṃ, chedayissāmi te siraṃ’’.

902.

‘‘Ajjhāyako yācayogī, āhutaggi ca brāhmaṇo;

Etehi tīhi ṭhānehi, avajjho hoti [bhavati (sī. syā. pī.)] brāhmaṇo’’.

903.

‘‘Yaṃ pūraṃ dhataraṭṭhassa, ogāḷhaṃ yamunaṃ nadiṃ;

Jotate ¶ sabbasovaṇṇaṃ, girimāhacca yāmunaṃ.

904.

‘‘Tattha te purisabyagghā, sodariyā mama bhātaro;

Yathā te tattha vakkhanti, tathā hessasi brāhmaṇa’’.

905.

‘‘Anittarā ittarasampayuttā, yaññā ca vedā ca subhogaloke;

Tadaggarayhañhi vinindamāno, jahāti vittañca satañca dhammaṃ.

906.

‘‘Ajjhenamariyā ¶ pathaviṃ janindā, vessā kasiṃ pāricariyañca suddā;

Upāgu paccekaṃ yathāpadesaṃ, katāhu ete vasināti āhu’’.

907.

‘‘Dhātā vidhātā varuṇo kuvero, somo yamo candimā vāyu sūriyo;

Etepi yaññaṃ puthuso yajitvā, ajjhāyakānaṃ atho sabbakāme.

908.

‘‘Vikāsitā cāpasatāni pañca, yo ajjuno balavā bhīmaseno;

Sahassabāhu asamo pathabyā, sopi tadā mādahi jātavedaṃ’’.

909.

‘‘Yo brāhmaṇe bhojayi dīgharattaṃ, annena ¶ pānena yathānubhāvaṃ;

Pasannacitto anumodamāno, subhoga devaññataro ahosi’’.

910.

‘‘Mahāsanaṃ ¶ devamanomavaṇṇaṃ, yo sappinā asakkhi bhojetumaggiṃ [jetumaggiṃ (sī. pī.)];

Sa yaññatantaṃ varato yajitvā, dibbaṃ gatiṃ mucalindajjhagacchi’’.

911.

‘‘Mahānubhāvo vassasahassajīvī, yo pabbajī dassaneyyo uḷāro;

Hitvā apariyantaraṭṭhaṃ [rathaṃ (sī. pī.)] sasenaṃ, rājā dudīpopi jagāma [dudīpopajjhagāmi (syā.)] saggaṃ’’.

912.

‘‘Yo sāgarantaṃ sāgaro vijitvā, yūpaṃ subhaṃ soṇṇamayaṃ [sovaṇṇamayaṃ (syā. ka.)] uḷāraṃ;

Ussesi vessānaramādahāno, subhoga devaññataro ahosi.

913.

‘‘Yassānubhāvena subhoga gaṅgā, pavattatha [pavattati (syā. ka.)] dadhisannisinnaṃ [dadhisanna (sī. pī.)] samuddaṃ;

Salomapādo paricariyamaggiṃ, aṅgo sahassakkhapurajjhagacchi’’.

914.

‘‘Mahiddhiko devavaro yasassī, senāpati ¶ tidive vāsavassa;

So somayāgena malaṃ vihantvā, subhoga devaññataro ahosi’’.

915.

‘‘Akārayi lokamimaṃ parañca, bhāgīrathiṃ himavantañca gijjhaṃ [gijjhaṃ (syā. ka.), viñjhaṃ (?)];

Yo iddhimā devavaro yasassī, sopi tadā ādahi jātavedaṃ.

916.

‘‘Mālāgirī ¶ himavā yo ca gijjho [vijjho (ka.), vijjhā (syā.)], sudassano nisabho kuveru [kākaneru (sī. pī.), kākaveru (syā.)];

Ete ca aññe ca nagā mahantā, cityā katā yaññakarehi māhu’’.

917.

‘‘Ajjhāyakaṃ mantaguṇūpapannaṃ, tapassinaṃ yācayogotidhāhu [ticāha (sī. pī.), ti cāhu (ka.)];

Tīre samuddassudakaṃ sajantaṃ [siñcantaṃ (ka.)], sāgarojjhohari tenapeyyo.

918.

‘‘Āyāgavatthūni puthū pathabyā, saṃvijjanti brāhmaṇā vāsavassa;

Purimaṃ disaṃ pacchimaṃ dakkhiṇuttaraṃ, saṃvijjamānā janayanti vedaṃ’’.

919.

‘‘Kalī hi dhīrāna kaṭaṃ magānaṃ, bhavanti ¶ vedajjhagatānariṭṭha;

Marīcidhammaṃ asamekkhitattā, māyāguṇā nātivahanti paññaṃ.

920.

‘‘Vedā na tāṇāya bhavanti dassa, mittadduno bhūnahuno narassa;

Na tāyate pariciṇṇo ca aggi, dosantaraṃ maccamanariyakammaṃ.

921.

‘‘Sabbañca ¶ maccā sadhanaṃ sabhogaṃ [sadhanā sabhogā (sī. syā. pī. ka.)], ādīpitaṃ dāru tiṇena missaṃ;

Dahaṃ na tappe [na tappe aggi (ka.)] asamatthatejo, ko taṃ subhikkhaṃ dvirasaññu kayirā [dirasañña kuriyā (sī.), dirasaññu kuriyā (pī.)].

922.

‘‘Yathāpi ¶ khīraṃ vipariṇāmadhammaṃ, dadhi bhavitvā navanītampi hoti;

Evampi aggi vipariṇāmadhammo, tejo samorohatī yogayutto.

923.

‘‘Na dissatī aggimanuppaviṭṭho, sukkhesu kaṭṭhesu navesu cāpi;

Nāmatthamāno [nāmanthamāno (sī. pī.)] araṇīnarena, nākammunā jāyati jātavedo.

924.

‘‘Sace hi aggi antarato vaseyya, sukkhesu ¶ kaṭṭhesu navesu cāpi;

Sabbāni susseyyu vanāni loke, sukkhāni kaṭṭhāni ca pajjaleyyuṃ.

925.

‘‘Karoti ce dārutiṇena puññaṃ, bhojaṃ naro dhūmasikhiṃ patāpavaṃ;

Aṅgārikā loṇakarā ca sūdā, sarīradāhāpi kareyyu puññaṃ.

926.

‘‘Atha ce hi ete na karonti puññaṃ, ajjhenamaggiṃ idha tappayitvā;

Na koci lokasmiṃ karoti puññaṃ, bhojaṃ naro dhūmasikhiṃ patāpavaṃ.

927.

‘‘Kathañhi lokāpacito samāno, amanuññagandhaṃ bahūnaṃ akantaṃ;

Yadeva maccā parivajjayanti, tadappasatthaṃ dvirasaññu bhuñje.

928.

‘‘Sikhimpi devesu vadanti heke, āpaṃ milakkhū [milakkhā (sī. pī.)] pana devamāhu;

Sabbeva ete vitathaṃ bhaṇanti [gaṇhanti (ka.)], aggī na devaññataro na cāpo.

929.

‘‘Anindriyabaddhamasaññakāyaṃ ¶ [nirindriyaṃ antaṃ asaññakāyaṃ (sī. pī.), anidriyaṃ santamasaññakāyaṃ (syā.)], vessānaraṃ ¶ kammakaraṃ pajānaṃ;

Paricariya maggiṃ sugatiṃ kathaṃ vaje, pāpāni kammāni pakubbamāno [pakūbbamāno (syā. ka.)].

930.

‘‘Sabbābhibhū tāhudha jīvikatthā, aggissa brahmā paricārakoti;

Sabbānubhāvī ca vasī kimatthaṃ, animmito nimmitaṃ vanditassa.

931.

‘‘Hassaṃ anijjhānakhamaṃ atacchaṃ, sakkārahetu pakiriṃsu pubbe;

Te lābhasakkāre apātubhonte, sandhāpitā [santhambhitā (sī. pī.), sandhābhitā (syā.), santāpitā (ka.)] jantubhi santidhammaṃ.

932.

‘‘Ajjhenamariyā pathaviṃ janindā, vessā kasiṃ pāricariyañca suddā;

Upāgu paccekaṃ yathāpadesaṃ, katāhu ete vasināti āhu.

933.

‘‘Etañca saccaṃ vacanaṃ bhaveyya, yathā idaṃ bhāsitaṃ brāhmaṇehi;

Nākhattiyo jātu labhetha rajjaṃ, nābrāhmaṇo mantapadāni sikkhe;

Nāññatra vessehi kasiṃ kareyya, suddo ¶ na mucce parapesanāya [parapessitāya (sī. pī.)].

934.

‘‘Yasmā ca etaṃ vacanaṃ abhūtaṃ, musāvime odariyā bhaṇanti;

Tadappapaññā abhisaddahanti, passanti taṃ paṇḍitā attanāva.

935.

‘‘Khatyā ¶ ¶ hi vessānaṃ [khattā na vessā na (sī. pī.)] baliṃ haranti, ādāya satthāni caranti brāhmaṇā;

Taṃ tādisaṃ saṅkhubhitaṃ pabhinnaṃ, kasmā brahmā nujju karoti lokaṃ.

936.

‘‘Sace hi so issaro sabbaloke, brahmā bahūbhūtapatī [brahmapahū bhūtapatī (syā.)] pajānaṃ;

Kiṃ sabbalokaṃ vidahī alakkhiṃ, kiṃ sabbalokaṃ na sukhiṃ akāsi.

937.

‘‘Sace hi so issaro sabbaloke, brahmā bahūbhūtapatī pajānaṃ;

Māyā musāvajjamadena [musāvañcanapadena (ka.)] cāpi, lokaṃ adhammena kimatthamakāri [kimattha’kāsi (sī. pī.), kimatthakārī (syā.)].

938.

‘‘Sace hi so issaro sabbaloke, brahmā bahūbhūtapatī pajānaṃ;

Adhammiko ¶ bhūtapatī ariṭṭha, dhamme sati yo vidahī adhammaṃ.

939.

‘‘Kīṭā paṭaṅgā uragā ca bhekā [bhiṅgā (syā.)], hantvā kimī sujjhati makkhikā ca;

Etepi dhammā anariyarūpā, kambojakānaṃ vitathā bahūnaṃ.

940.

‘‘Sace hi so sujjhati yo hanāti, hatopi so saggamupeti ṭhānaṃ;

Bhovādi bhovādina mārayeyyuṃ [mārabheyyuṃ (ka.)], ye cāpi tesaṃ abhisaddaheyyuṃ.

941.

‘‘Neva ¶ migā na pasū nopi gāvo, āyācanti attavadhāya keci;

Vipphandamāne idha jīvikatthā, yaññesu pāṇe pasumārabhanti [māharanti (sī. syā. pī.)].

942.

‘‘Yūpussane [yūpassa te (sī.), yūpassa ne (pī.)] pasubandhe ca bālā, cittehi vaṇṇehi mukhaṃ nayanti;

Ayaṃ te yūpo kāmaduho parattha, bhavissati sassato samparāye.

943.

‘‘Sace ca yūpe maṇisaṅkhamuttaṃ, dhaññaṃ ¶ dhanaṃ rajataṃ jātarūpaṃ;

Sukkhesu kaṭṭhesu navesu cāpi, sace duhe tidive sabbakāme;

Tevijjasaṅghāva puthū yajeyyuṃ, abrāhmaṇaṃ [na brāhmaṇā (sī. syā.)] kañci na yājayeyyuṃ.

944.

‘‘Kuto ca yūpe maṇisaṅkhamuttaṃ, dhaññaṃ dhanaṃ rajataṃ jātarūpaṃ;

Sukkhesu kaṭṭhesu navesu cāpi, kuto duhe tidive sabbakāme.

945.

‘‘Saṭhā ca luddā ca paluddhabālā [upaladdhabālā (sī. pī.)], cittehi vaṇṇehi mukhaṃ nayanti;

Ādāya aggiṃ mama dehi vittaṃ, tato sukhī hohisi sabbakāme.

946.

‘‘Tamaggihuttaṃ saraṇaṃ pavissa, cittehi vaṇṇehi mukhaṃ nayanti;

Oropayitvā kesamassuṃ nakhañca, vedehi vittaṃ atigāḷhayanti [atigāḷayanti (sī. pī.)].

947.

‘‘Kākā ¶ ulūkaṃva raho labhitvā, ekaṃ samānaṃ bahukā samecca;

Annāni bhutvā kuhakā kuhitvā, muṇḍaṃ ¶ karitvā yaññapathossajanti.

948.

‘‘Evañhi so vañcito brāhmaṇehi, eko samāno bahukā [bahuhī (sī.)] samecca;

Te yogayogena vilumpamānā, diṭṭhaṃ adiṭṭhena dhanaṃ haranti.

949.

‘‘Akāsiyā ¶ rājūhivānusiṭṭhā, tadassa ādāya dhanaṃ haranti;

Te tādisā corasamā asantā, vajjhā na haññanti ariṭṭha loke.

950.

‘‘Indassa bāhārasi dakkhiṇāti, yaññesu chindanti palāsayaṭṭhiṃ;

Taṃ cepi saccaṃ maghavā chinnabāhu, kenassa indo asure jināti.

951.

‘‘Tañceva tucchaṃ maghavā samaṅgī, hantā avajjho paramo sa devo [sudevo (syā. ka.)];

Mantā ime brāhmaṇā tuccharūpā, sandiṭṭhikā vañcanā esa loke.

952.

‘‘Mālāgiri himavā yo ca gijjho, sudassano nisabho kuveru;

Ete ca aññe ca nagā mahantā, cityā ¶ katā yaññakarehi māhu.

953.

‘‘Yathāpakārāni hi iṭṭhakāni, cityā katā yaññakarehi māhu;

Na pabbatā honti tathāpakārā, aññā disā acalā tiṭṭhaselā.

954.

‘‘Na ¶ iṭṭhakā honti silā cirena [cirenapi (sī. pī.)], na tattha sañjāyati ayo na lohaṃ;

Yaññañca etaṃ parivaṇṇayantā, cityā katā yaññakarehi māhu.

955.

‘‘Ajjhāyakaṃ mantaguṇūpapannaṃ, tapassinaṃ yācayogotidhāhu;

Tīre samuddassudakaṃ sajantaṃ, taṃ sāgarojjhohari tenapeyyo.

956.

‘‘Parosahassampi samantavede, mantūpapanne nadiyo vahanti;

Na tena byāpannarasūdakā na, kasmā samuddo atulo apeyyo.

957.

‘‘Ye keci kūpā idha jīvaloke, loṇūdakā kūpakhaṇehi khātā;

Na brāhmaṇajjhoharaṇena [brāhmaṇajjhohari tena (ka.)] tesu, āpo ¶ apeyyo dvirasaññu māhu.

958.

‘‘Pure puratthā kā kassa bhariyā, mano manussaṃ ajanesi pubbe;

Tenāpi dhammena na koci hīno, evampi vossaggavibhaṅgamāhu [vossaggavibhāgamāhu (sī.)].

959.

‘‘Caṇḍālaputtopi adhicca vede, bhāseyya mante kusalo matīmā [mutīmā (sī. pī.)];

Na tassa muddhāpi phaleyya sattadhā, mantā ime attavadhāya katā [katta (sī. pī.)].

960.

‘‘Vācākatā giddhikatā [giddhigatā (ka.)] gahītā, dummocayā kabyapathānupannā;

Bālāna cittaṃ visame niviṭṭhaṃ, tadappapaññā abhisaddahanti.

961.

‘‘Sīhassa ¶ byagghassa ca dīpino ca, na vijjatī porisiyaṃbalena;

Manussabhāvo ca gavaṃva pekkho, jātī hi tesaṃ asamā samānā [samānaṃ (syā. ka.)].

962.

‘‘Sace ca rājā pathaviṃ vijitvā, sajīvavā assavapārisajjo;

Sayameva so sattusaṅghaṃ vijeyya, tassappajā ¶ niccasukhī [niccasukhā (pī.)] bhaveyya.

963.

‘‘Khattiyamantā ca tayo ca vedā, atthena ete samakā bhavanti;

Tesañca atthaṃ avinicchinitvā, na bujjhatī oghapathaṃva channaṃ.

964.

‘‘Khattiyamantā ¶ ca tayo ca vedā, atthena ete samakā bhavanti;

Lābho alābho ayaso yaso ca, sabbeva tesaṃ catunnañca [sabbe te sabbesaṃ catunna (sī. pī.)] dhammā.

965.

‘‘Yathāpi ibbhā dhanadhaññahetu, kammāni karonti [kārenti (sī. syā. pī.)] puthū pathabyā;

Tevijjasaṅghā ca tatheva ajja, kammāni karonti [kārenti (sī. syā. pī.)] puthū pathabyā.

966.

‘‘Ibbhehi ye te [ete (sī. syā. pī.)] samakā bhavanti, niccussukā kāmaguṇesu yuttā;

Kammāni karonti [kārenti (sī. syā. pī.)] puthū pathabyā, tadappapaññā dvirasaññurā te’’.

967.

‘‘Kassa bherī mudiṅgā ca, saṅkhāpaṇavadindimā;

Purato paṭipannāni, hāsayantā rathesabhaṃ.

968.

‘‘Kassa kañcanapaṭṭena, puthunā vijjuvaṇṇinā;

Yuvā ¶ kalāpasannaddho, ko eti siriyā jalaṃ.

969.

‘‘Ukkāmukhapahaṭṭhaṃva ¶ , khadiraṅgārasannibhaṃ;

Mukhañca rucirā bhāti, ko eti siriyā jalaṃ.

970.

‘‘Kassa jambonadaṃ chattaṃ, sasalākaṃ manoramaṃ;

Ādiccaraṃsāvaraṇaṃ, ko eti siriyā jalaṃ.

971.

‘‘Kassa aṅgaṃ [aṅkaṃ (sī. pī.)] pariggayha, vāḷabījanimuttamaṃ;

Ubhato varapuññassa [carate varapaññassa (sī. pī.)], muddhani uparūpari.

972.

‘‘Kassa pekhuṇahatthāni, citrāni ca mudūni ca;

Kañcanamaṇidaṇḍāni [tapaññamaṇidaṇḍāni (sī. pī.), suvaṇṇamaṇidaṇḍāni (syā. ka.)], caranti dubhato mukhaṃ.

973.

‘‘Khadiraṅgāravaṇṇābhā, ukkāmukhapahaṃsitā;

Kassete kuṇḍalā vaggū, sobhanti dubhato mukhaṃ.

974.

‘‘Kassa vātena chupitā, niddhantā mudukāḷakā [mudukāḷakaṃ (sī.), mudu kāḷikā (syā.)];

Sobhayanti nalāṭantaṃ, nabhā vijjurivuggatā.

975.

‘‘Kassa etāni akkhīni, āyatāni puthūni ca;

Ko sobhati visālakkho, kassetaṃ uṇṇajaṃ mukhaṃ.

976.

‘‘Kassete lapanajātā [lapanajā suddhā (sī. pī.)], suddhā saṅkhavarūpamā;

Bhāsamānassa sobhanti, dantā kuppilasādisā.

977.

‘‘Kassa lākhārasasamā, hatthapādā sukhedhitā;

Ko so bimboṭṭhasampanno, divā sūriyova bhāsati.

978.

‘‘Himaccaye himavati [hemavato (sī. syā. pī.)], mahāsālova pupphito;

Ko ¶ so odātapāvāro, jayaṃ indova sobhati.

979.

‘‘Suvaṇṇapīḷakākiṇṇaṃ ¶ , maṇidaṇḍavicittakaṃ;

Ko so parisamogayha, īsaṃ khaggaṃ pamuñcati [īso khaggaṃva muñcati (sī. pī.), bhante khaggaṃ pamuñcati (syā.)].

980.

‘‘Suvaṇṇavikatā ¶ cittā, sukatā cittasibbanā [sibbinī (syā. ka.)];

Ko so omuñcate pādā, namo katvā mahesino’’.

981.

‘‘Dhataraṭṭhā hi te nāgā, iddhimanto yasassino;

Samuddajāya uppannā, nāgā ete mahiddhikā’’ti.

Bhūridattajātakaṃ chaṭṭhaṃ.

544. Candakumārajātakaṃ (7)

982.

‘‘Rājāsi luddakammo, ekarājā pupphavatīyā;

So pucchi brahmabandhuṃ, khaṇḍahālaṃ purohitaṃ mūḷhaṃ.

983.

‘Saggāna maggamācikkha [saggamaggamācikkha (sī. pī.)], tvaṃsi brāhmaṇa dhammavinayakusalo;

Yathā ito vajanti sugatiṃ, narā puññāni katvāna’.

984.

‘Atidānaṃ daditvāna, avajjhe ¶ deva ghātetvā;

Evaṃ vajanti sugatiṃ, narā puññāni katvāna’.

985.

‘Kiṃ pana taṃ atidānaṃ, ke ca avajjhā imasmi lokasmiṃ;

Etañca kho no akkhāhi, yajissāmi dadāmi [yajissāma dadāma (sī. pī.)] dānāni’.

986.

‘Puttehi deva yajitabbaṃ, mahesīhi negamehi ca;

Usabhehi ājāniyehi catūhi, sabbacatukkena deva yajitabbaṃ’’’.

987.

‘‘Taṃ sutvā antepure, kumārā mahesiyo ca haññantu;

Eko ahosi nigghoso, bhismā accuggato saddo’’.

988.

‘‘Gacchatha vadetha kumāre, candaṃ sūriyañca bhaddasenañca;

Sūrañca vāmagottañca, pacurā [pasurā (sī. pī. ka.)] kira hotha yaññatthāya.

989.

‘‘Kumāriyopi vadetha, upasenaṃ ¶ [upaseniṃ (sī.), upaseṇiṃ (pī.)] kokilañca muditañca;

Nandañcāpi kumāriṃ, pacurā [pasurā (sī. pī. ka.)] kira hotha yaññatthāya.

990.

‘‘Vijayampi mayhaṃ mahesiṃ, erāvatiṃ [ekapatiṃ (pī.), erāpatiṃ (ka.)] kesiniṃ sunandañca;

Lakkhaṇavarūpapannā, pacurā kira hotha yaññatthāya.

991.

‘‘Gahapatayo ¶ ¶ ca vadetha, puṇṇamukhaṃ bhaddiyaṃ siṅgālañca;

Vaḍḍhañcāpi gahapatiṃ, pacurā kira hotha yaññatthāya’’.

992.

‘‘Te tattha gahapatayo, avocisuṃ samāgatā puttadāraparikiṇṇā;

Sabbeva sikhino deva karohi, atha vā no dāse sāvehi’’.

993.

‘‘Abhayaṃkarampi me hatthiṃ, nāḷāgiriṃ accuggataṃ varuṇadantaṃ [nāḷāgiriṃ accutaṃ varuṇadantaṃ (sī.), rājagiriṃ accutavaruṇadantaṃ (pī.)];

Ānetha kho ne khippaṃ, yaññatthāya bhavissanti.

994.

‘‘Assaratanampi [assatarampi (sī. pī.), assaratanampi me (syā.)] kesiṃ, surāmukhaṃ puṇṇakaṃ vinatakañca;

Ānetha kho ne khippaṃ, yaññatthāya bhavissanti.

995.

‘‘Usabhampi ¶ [usabhampi me (syā.)] yūthapatiṃ anojaṃ, nisabhaṃ gavampatiṃ tepi mayhaṃ ānetha;

Samūha [samupā (sī. pī.), sammukhā (syā.)] karontu sabbaṃ, yajissāmi dadāmi dānāni.

996.

‘‘Sabbaṃ [sabbampi (syā.)] paṭiyādetha, yaññaṃ pana uggatamhi sūriyamhi;

Āṇāpetha ca kumāre [āṇāpetha candakumāre (syā. ka.)], abhiramantu imaṃ rattiṃ.

997.

‘‘Sabbaṃ [sabbampi (syā.)] upaṭṭhapetha, yaññaṃ pana uggatamhi sūriyamhi;

Vadetha dāni kumāre, ajja kho [vo (pī.)] pacchimā ratti’’.

998.

‘‘Taṃtaṃ mātā avaca, rodantī āgantvā vimānato;

Yañño kira te putta, bhavissati catūhi puttehi’’.

999.

‘‘Sabbepi mayhaṃ puttā cattā, candasmiṃ haññamānasmiṃ;

Puttehi yaññaṃ yajitvāna, sugatiṃ saggaṃ gamissāmi’’.

1000.

‘‘Mā taṃ [mā (sī. pī.)] putta saddahesi, sugati kira hoti puttayaññena;

Nirayāneso maggo, neso maggo hi saggānaṃ.

1001.

‘‘Dānāni ¶ dehi koṇḍañña, ahiṃsā sabbabhūtabhabyānaṃ’’;

Esa maggo sugatiyā, na ca maggo puttayaññena’’.

1002.

‘‘Ācariyānaṃ ¶ vacanā, ghātessaṃ candañca sūriyañca;

Puttehi yaññaṃ [puttehi (sī. syā. pī.)] yajitvāna duccajehi, sugatiṃ saggaṃ gamissāmi’’.

1003.

‘‘Taṃtaṃ pitāpi avaca, vasavattī orasaṃ sakaṃ puttaṃ;

Yañño kira te putta, bhavissati catūhi puttehi’’.

1004.

‘‘Sabbepi mayhaṃ puttā cattā, candasmiṃ haññamānasmiṃ;

Puttehi yaññaṃ yajitvāna, sugatiṃ saggaṃ gamissāmi’’.

1005.

‘‘Mā taṃ putta saddahesi, sugati kira hoti puttayaññena;

Nirayāneso maggo, neso maggo hi saggānaṃ.

1006.

‘‘Dānāni ¶ dehi koṇḍañña, ahiṃsā sabbabhūtabhabyānaṃ;

Esa maggo sugatiyā, na ca maggo puttayaññena’’.

1007.

‘‘Ācariyānaṃ vacanā, ghātessaṃ candañca sūriyañca;

Puttehi yaññaṃ yajitvāna duccajehi, sugatiṃ saggaṃ gamissāmi’’.

1008.

‘‘Dānāni dehi koṇḍañña, ahiṃsā sabbabhūtabhabyānaṃ;

Puttaparivuto tuvaṃ, raṭṭhaṃ janapadañca pālehi’’.

1009.

‘‘Mā no deva avadhi, dāse no dehi khaṇḍahālassa;

Api nigaḷabandhakāpi, hatthī asse ca pālema.

1010.

‘‘Mā ¶ no deva avadhi, dāse no dehi khaṇḍahālassa;

Api nigaḷabandhakāpi, hatthichakaṇāni ujjhema.

1011.

‘‘Mā no deva avadhi, dāse no dehi khaṇḍahālassa;

Api nigaḷabandhakāpi, assachakaṇāni ujjhema.

1012.

‘‘Mā no deva avadhi, dāse no dehi khaṇḍahālassa [idaṃ padaṃ sī. pī. potthakesu natthi];

Yassa honti tava kāmā, api raṭṭhā pabbājitā;

Bhikkhācariyaṃ carissāma’’.

1013.

‘‘Dukkhaṃ ¶ kho me janayatha, vilapantā jīvitassa kāmā hi;

Muñcetha [muñcatha (sī. pī.)] dāni kumāre, alampi me hotu puttayaññena’’.

1014.

‘‘Pubbeva khosi me vutto, dukkaraṃ durabhisambhavañcetaṃ;

Atha no upakkhaṭassa yaññassa, kasmā karosi vikkhepaṃ.

1015.

‘‘Sabbe vajanti sugatiṃ, ye yajanti yepi yājenti;

Ye cāpi anumodanti, yajantānaṃ edisaṃ mahāyaññaṃ’’.

1016.

‘‘Atha kissa jano [ca no (sī. syā. pī.)] pubbe, sotthānaṃ brāhmaṇe avācesi;

Atha no akāraṇasmā, yaññatthāya deva ghātesi.

1017.

‘‘Pubbeva no daharakāle [daharake samāne (sī. pī.)], na hanesi [na māresi (sī. pī.)] na ghātesi;

Daharamhā yobbanaṃ pattā, adūsakā tāta haññāma.

1018.

‘‘Hatthigate assagate, sannaddhe passa no mahārāja;

Yuddhe vā yujjhamāne vā, na hi mādisā sūrā honti yaññatthāya.

1019.

‘‘Paccante vāpi kupite, aṭavīsu vā mādise niyojenti;

Atha no akāraṇasmā, abhūmiyaṃ tāta haññāma.

1020.

‘‘Yāpi ¶ hi tā sakuṇiyo, vasanti tiṇagharāni katvāna;

Tāsampi piyā puttā, atha no tvaṃ deva ghātesi.

1021.

‘‘Mā tassa saddahesi, na maṃ khaṇḍahālo ghāteyya;

Mamañhi ¶ so ghātetvāna, anantarā tampi deva ghāteyya.

1022.

‘‘Gāmavaraṃ nigamavaraṃ dadanti, bhogampissa mahārāja;

Athaggapiṇḍikāpi, kule kule hete bhuñjanti.

1023.

‘‘Tesampi tādisānaṃ, icchanti dubbhituṃ mahārāja;

Yebhuyyena ete, akataññuno brāhmaṇā deva.

1024.

‘‘Mā no deva avadhi, dāse no dehi khaṇḍahālassa;

Api nigaḷabandhakāpi, hatthī asse ca pālema.

1025.

‘‘Mā ¶ no deva avadhi, dāse no dehi khaṇḍahālassa;

Api nigaḷabandhakāpi, hatthichakaṇāni ujjhema.

1026.

‘‘Mā no deva avadhi, dāse no dehi khaṇḍahālassa;

Api nigaḷabandhakāpi, assachakaṇāni ujjhema.

1027.

‘‘Mā no deva avadhi, dāse no dehi khaṇḍahālassa;

Yassa honti tava kāmā, api raṭṭhā pabbājitā;

Bhikkhācariyaṃ carissāma’’.

1028.

‘‘Dukkhaṃ kho me janayatha, vilapantā jīvitassa kāmā hi;

Muñcetha dāni kumāre, alampi me hotu puttayaññena’’.

1029.

‘‘Pubbeva khosi me vutto, dukkaraṃ durabhisambhavañcetaṃ;

Atha no upakkhaṭassa yaññassa, kasmā karosi vikkhepaṃ.

1030.

‘‘Sabbe vajanti sugatiṃ, ye yajanti yepi yājenti;

Ye cāpi anumodanti, yajantānaṃ edisaṃ mahāyaññaṃ’’.

1031.

‘‘Yadi ¶ kira yajitvā puttehi, devalokaṃ ito cutā yanti;

Brāhmaṇo tāva yajatu, pacchāpi yajasi tuvaṃ rājā.

1032.

‘‘Yadi kira yajitvā puttehi, devalokaṃ ito cutā yanti;

Esveva khaṇḍahālo, yajataṃ sakehi puttehi.

1033.

‘‘Evaṃ jānanto khaṇḍahālo, kiṃ puttake na ghātesi;

Sabbañca ñātijanaṃ, attānañca na ghātesi.

1034.

‘‘Sabbe ¶ vajanti nirayaṃ, ye yajanti yepi yājenti;

Ye cāpi anumodanti, yajantānaṃ edisaṃ mahāyaññaṃ.

1035.

[ayaṃ gāthā sī. syā. pī. potthakesu na dissati] ‘‘Sace hi so sujjhati yo hanāti, hatopi so saggamupeti ṭhānaṃ;

Bhovādi bhovādina mārayeyyuṃ, ye cāpi tesaṃ abhisaddaheyyuṃ’’ [ayaṃ gāthā sī. syā. pī. potthakesu na dissati].

1036.

‘‘Kathañca kira puttakāmāyo, gahapatayo gharaṇiyo ca;

Nagaramhi na uparavanti rājānaṃ, mā ghātayi orasaṃ puttaṃ.

1037.

‘‘Kathañca ¶ kira puttakāmāyo, gahapatayo gharaṇiyo ca;

Nagaramhi na uparavanti rājānaṃ, mā ghātayi atrajaṃ puttaṃ.

1038.

‘‘Rañño camhi atthakāmo, hito ca sabbajanapadassa [sabbadā janapadassa (sī. pī.)];

Na koci assa paṭighaṃ, mayā jānapado na pavedeti’’.

1039.

‘‘Gacchatha ¶ vo gharaṇiyo, tātañca vadetha khaṇḍahālañca;

Mā ghātetha kumāre, adūsake sīhasaṅkāse.

1040.

‘‘Gacchatha vo gharaṇiyo, tātañca vadetha khaṇḍahālañca;

Mā ghātetha kumāre, apekkhite sabbalokassa’’.

1041.

‘‘Yaṃ nūnāhaṃ jāyeyyaṃ, rathakārakulesu vā;

Pukkusakulesu vā vessesu vā jāyeyyaṃ;

Na hajja maṃ rāja yaññe [yaññatthāya (sī. pī.)] ghāteyya’’.

1042.

‘‘Sabbā sīmantiniyo gacchatha, ayyassa khaṇḍahālassa;

Pādesu nipatatha, aparādhāhaṃ na passāmi.

1043.

‘‘Sabbā sīmantiniyo gacchatha, ayyassa khaṇḍahālassa;

Pādesu nipatatha, kinte bhante mayaṃ adūsema’’.

1044.

‘‘Kapaṇā [kapaṇaṃ (sī. pī.)] vilapati selā, disvāna bhātare [bhātaro (sī. syā. pī. ka.)] upanītatte;

Yañño kira me ukkhipito, tātena saggakāmena’’.

1045.

‘‘Āvatti parivatti ca, vasulo sammukhā rañño;

Mā no pitaraṃ avadhi, daharamhā yobbanaṃ pattā’’.

1046.

‘‘Eso te vasula pitā, samehi pitarā saha;

Dukkhaṃ kho me janayasi, vilapanto antepurasmiṃ;

Muñcetha dāni kumāre, alampi me hotu puttayaññena’’.

1047.

‘‘Pubbeva khosi me vutto, dukkaraṃ durabhisambhavañcetaṃ;

Atha ¶ no upakkhaṭassa yaññassa, kasmā karosi vikkhepaṃ.

1048.

‘‘Sabbe ¶ vajanti sugatiṃ, ye yajanti yepi yājenti;

Ye cāpi anumodanti, yajantānaṃ edisaṃ mahāyaññaṃ’’.

1049.

‘‘Sabbaratanassa ¶ yañño upakkhaṭo, ekarāja tava paṭiyatto;

Abhinikkhamassu deva, saggaṃ gato tvaṃ pamodissasi’’.

1050.

‘‘Daharā sattasatā etā, candakumārassa bhariyāyo;

Kese pakiritvāna [parikiritvāna (sī. pī.), vikiritvāna (syā. ka.)], rodantiyo maggamanuyāyiṃsu [maggamanuyanti (sī. pī.), maggamanuyāyanti (syā.)].

1051.

‘‘Aparā pana sokena, nikkhantā nandane viya devā;

Kese pakiritvāna [parikiritvāna (sī. pī.), vikiritvāna (syā. ka.)], rodantiyo maggamanuyāyiṃsu’’ [maggamanuyanti (sī. pī.), maggamanuyāyanti (syā.)].

1052.

‘‘Kāsikasucivatthadharā, kuṇḍalino agalucandanavilittā;

Niyyanti candasūriyā, yaññatthāya ekarājassa.

1053.

‘‘Kāsikasucivatthadharā, kuṇḍalino agalucandanavilittā;

Niyyanti candasūriyā, mātu katvā hadayasokaṃ.

1054.

‘‘Kāsikasucivatthadharā, kuṇḍalino agalucandanavilittā;

Niyyanti candasūriyā, janassa katvā hadayasokaṃ.

1055.

‘‘Maṃsarasabhojanā nhāpakasunhāpitā [nahāpakasunahātā (pī.)], kuṇḍalino agalucandanavilittā;

Niyyanti candasūriyā, yaññatthāya ekarājassa.

1056.

[imā dve gāthā natthi pī potthake] ‘‘Maṃsarasabhojanā nhāpakasunhāpitā, kuṇḍalino agalucandanavilittā;

Niyyanti candasūriyā, mātu katvā hadayasokaṃ.

1057.

‘‘Maṃsarasabhojanā nhāpakasunhāpitā, kuṇḍalino agalucandanavilittā;

Niyyanti ¶ candasūriyā, janassa katvā hadayasokaṃ [imā dve gāthā natthi pī potthake].

1058.

‘‘Yassu pubbe hatthivaradhuragate, hatthīhi [hatthikā (syā.), pattikā (pī.)] anuvajanti;

Tyajja candasūriyā, ubhova pattikā yanti.

1059.

‘‘Yassu ¶ pubbe assavaradhuragate, assehi [assakā (syā.), pattikā (pī.)] anuvajanti;

Tyajja candasūriyā, ubhova pattikā yanti.

1060.

‘‘Yassu pubbe rathavaradhuragate, rathehi [rathikā (syā.), pattikā (pī.)] anuvajanti;

Tyajja candasūriyā, ubhova pattikā yanti.

1061.

‘‘Yehissu pubbe nīyiṃsu [niyyaṃsu (sī. pī.)], tapanīyakappanehi turaṅgehi;

Tyajja candasūriyā, ubhova pattikā yanti’’.

1062.

‘‘Yadi sakuṇi maṃsamicchasi, ḍayassu [uyyassu (syā. ka.)] pubbena pupphavatiyā;

Yajatettha ekarājā, sammūḷho catūhi puttehi.

1063.

‘‘Yadi ¶ sakuṇi maṃsamicchasi, ḍayassu pubbena pupphavatiyā;

Yajatettha ekarājā, sammūḷho catūhi kaññāhi.

1064.

‘‘Yadi sakuṇi maṃsamicchasi, ḍayassu pubbena pupphavatiyā;

Yajatettha ekarājā, sammūḷho catūhi mahesīhi.

1065.

‘‘Yadi sakuṇi maṃsamicchasi, ḍayassu pubbena pupphavatiyā;

Yajatettha ekarājā, sammūḷho catūhi gahapatīhi.

1066.

‘‘Yadi sakuṇi maṃsamicchasi, ḍayassu pubbe pupphavatiyā;

Yajatettha ekarājā, sammūḷho catūhi hatthīhi.

1067.

‘‘Yadi sakuṇi maṃsamicchasi, ḍayassu pubbena pupphavatiyā;

Yajatettha ekarājā, sammūḷho catūhi assehi.

1068.

‘‘Yadi sakuṇi maṃsamicchasi, ḍayassu pubbena pupphavatiyā;

Yajatettha ekarājā, sammūḷho catūhi usabhehi.

1069.

‘‘Yadi ¶ sakuṇi maṃsamicchasi, ḍayassu pubbena pupphavatiyā;

Yajatettha ekarājā, sammūḷho sabbacatukkena’’.

1070.

‘‘Ayamassa pāsādo, idaṃ antepuraṃ suramaṇīyaṃ [sovaṇṇo pupphamalyavikiṇṇo (ka.)];

Tedāni ayyaputtā, cattāro vadhāya ninnītā.

1071.

‘‘Idamassa kūṭāgāraṃ, sovaṇṇaṃ pupphamalyavikiṇṇaṃ;

Tedāni ayyaputtā, cattāro vadhāya ninnītā.

1072.

‘‘Idamassa ¶ uyyānaṃ, supupphitaṃ sabbakālikaṃ rammaṃ;

Tedāni ayyaputtā, cattāro vadhāya ninnītā.

1073.

‘‘Idamassa asokavanaṃ, supupphitaṃ sabbakālikaṃ rammaṃ;

Tedāni ayyaputtā, cattāro vadhāya ninnītā.

1074.

‘‘Idamassa kaṇikāravanaṃ, supupphitaṃ sabbakālikaṃ rammaṃ;

Tedāni ayyaputtā, cattāro vadhāya ninnītā.

1075.

‘‘Idamassa pāṭalivanaṃ, supupphitaṃ sabbakālikaṃ rammaṃ;

Tedāni ayyaputtā, cattāro vadhāya ninnītā.

1076.

‘‘Idamassa ambavanaṃ, supupphitaṃ sabbakālikaṃ rammaṃ;

Tedāni ayyaputtā, cattāro vadhāya ninnītā.

1077.

‘‘Ayamassa ¶ pokkharaṇī, sañchannā padumapuṇḍarīkehi;

Nāvā ca sovaṇṇavikatā, pupphavalliyā [pupphāvaliyā (sī. pī.)] cittā suramaṇīyā;

Tedāni ¶ ayyaputtā, cattāro vadhāya ninnītā’’.

1078.

‘‘Idamassa hatthiratanaṃ, erāvaṇo gajo balī dantī;

Tedāni ayyaputtā, cattāro vadhāya ninnītā.

1079.

‘‘Idamassa assaratanaṃ, ekakhūro [ekakhūro vego (syā.)] asso;

Tedāni ayyaputtā, cattāro vadhāya ninnītā.

1080.

‘‘Ayamassa assaratho, sāḷiya [sāḷiya viya (syā.)] nigghoso subho ratanavicitto;

Yatthassu ayyaputtā, sobhiṃsu nandane viya devā;

Tedāni ayyaputtā, cattāro vadhāya ninnītā.

1081.

‘‘Kathaṃ nāma sāmasamasundarehi, candanamudukagattehi [candanamarakatagattehi (sī. pī.)];

Rājā yajissate yaññaṃ, sammūḷho catūhi puttehi.

1082.

‘‘Kathaṃ nāma sāmasamasundarāhi, candanamudukagattāhi;

Rājā yajissate yaññaṃ, sammūḷho catūhi kaññāhi.

1083.

‘‘Kathaṃ ¶ nāma sāmasamasundarāhi, candanamudukagattāhi;

Rājā yajissate yaññaṃ, sammūḷho catūhi mahesīhi.

1084.

‘‘Kathaṃ nāma sāmasamasundarehi, candanamudukagattehi;

Rājā yajissate yaññaṃ, sammūḷho catūhi gahapatīhi.

1085.

‘‘Yathā honti gāmanigamā, suññā amanussakā brahāraññā;

Tathā ¶ hessati pupphavatiyā, yiṭṭhesu candasūriyesu’’.

1086.

‘‘Ummattikā bhavissāmi, bhūnahatā paṃsunā ca [paṃsunāva (syā. ka.)] parikiṇṇā;

Sace candavaraṃ [candakumāraṃ (syā.)] hanti, pāṇā me deva rujjhanti [nirujjhanti (sī.), bhijjanti (syā.)].

1087.

‘‘Ummattikā bhavissāmi, bhūnahatā paṃsunā ca parikiṇṇā;

Sace sūriyavaraṃ hanti, pāṇā me deva rujjhanti’’.

1088.

‘‘Kiṃ nu mā na ramāpeyyuṃ, aññamaññaṃ piyaṃvadā;

Ghaṭṭikā uparikkhī ca, pokkharaṇī ca bhārikā [ghaṭṭiyā oparakkhī ca pokkharakkhī ca nāyikā (sī.) ghaṭṭiyā oparakkhī ca pokkharakkhī ca gāyikā (pī.)];

Candasūriyesu naccantiyo, samā tāsaṃ na vijjati’’.

1089.

‘‘Imaṃ mayhaṃ hadayasokaṃ, paṭimuñcatu [paṭimuccatu (ka.)] khaṇḍahāla tava mātā;

Yo mayhaṃ hadayasoko, candamhi vadhāya ninnīte.

1090.

‘‘Imaṃ ¶ mayhaṃ hadayasokaṃ, paṭimuñcatu khaṇḍahāla tava mātā;

Yo mayhaṃ hadayasoko, sūriyamhi vadhāya ninnīte.

1091.

‘‘Imaṃ mayhaṃ hadayasokaṃ, paṭimuñcatu khaṇḍahāla tava jāyā;

Yo mayhaṃ hadayasoko, candamhi vadhāya ninnīte.

1092.

‘‘Imaṃ mayhaṃ hadayasokaṃ, paṭimuñcatu khaṇḍahāla tava jāyā;

Yo mayhaṃ hadayasoko, sūriyamhi vadhāya ninnīte.

1093.

‘‘Mā ¶ ca putte mā ca patiṃ, addakkhi khaṇḍahāla tava mātā;

Yo ghātesi kumāre, adūsake sīhasaṅkāse.

1094.

‘‘Mā ca putte mā ca patiṃ, addakkhi khaṇḍahāla tava mātā;

Yo ghātesi kumāre, apekkhite sabbalokassa.

1095.

‘‘Mā ¶ ca putte mā ca patiṃ, addakkhi khaṇḍahāla tava jāyā;

Yo ghātesi kumāre, adūsake sīhasaṅkāse.

1096.

‘‘Mā ca putte mā ca patiṃ, addakkhi khaṇḍahāla tava jāyā;

Yo ghātesi kumāre, apekkhite sabbalokassa’’.

1097.

‘‘Mā no deva avadhi, dāse no dehi khaṇḍahālassa;

Api nigaḷabandhakāpi, hatthī asse ca pālema.

1098.

‘‘Mā no deva avadhi, dāse no dehi khaṇḍahālassa;

Api nigaḷabandhakāpi, hatthichakaṇāni ujjhema.

1099.

‘‘Mā no deva avadhi, dāse no dehi khaṇḍahālassa;

Api nigaḷabandhakāpi, assachakaṇāni ujjhema.

1100.

‘‘Mā no deva avadhi, dāse no dehi khaṇḍahālassa;

Yassa honti tava kāmā, api raṭṭhā pabbājitā;

Bhikkhācariyaṃ carissāma.

1101.

‘‘Dibbaṃ deva upayācanti, puttatthikāpi daliddā;

Paṭibhānānipi hitvā, putte na labhanti ekaccā.

1102.

‘‘Āsīsikāni [assāsakāni (sī. pī.), āsāsakāni (syā.)] karonti, puttā no jāyantu tato paputtā [puttā (sī. pī.)];

Atha no akāraṇasmā, yaññatthāya deva ghātesi.

1103.

‘‘Upayācitakena puttaṃ labhanti, mā tāta no aghātesi;

Mā kicchāladdhakehi puttehi, yajittho imaṃ yaññaṃ.

1104.

‘‘Upayācitakena ¶ puttaṃ labhanti, mā tāta no aghātesi;

Mā ¶ kapaṇaladdhakehi puttehi, ammāya no vippavāsesi’’.

1105.

‘‘Bahudukkhā [bahudukkhaṃ (syā. ka.)] posiya candaṃ, amma tuvaṃ jīyase puttaṃ;

Vandāmi kho te pāde, labhataṃ tāto paralokaṃ.

1106.

‘‘Handa ca maṃ upaguyha, pāde te amma vandituṃ dehi;

Gacchāmi dāni pavāsaṃ [vippavāsaṃ (ka.)], yaññatthāya ekarājassa.

1107.

‘‘Handa ¶ ca maṃ upaguyha [upaguyha (syā. ka.)], pāde te amma vandituṃ dehi;

Gacchāmi dāni pavāsaṃ, mātu katvā hadayasokaṃ.

1108.

Handa ca maṃ upaguyha [upaguyha (syā. ka.)], pāde te amma vandituṃ dehi;

Gacchāmi dāni pavāsaṃ, janassa katvā hadayasokaṃ’’.

1109.

‘‘Handa ca padumapattānaṃ, moḷiṃ bandhassu gotamiputta;

Campakadalamissāyo [campakadalivītimissāyo (sī. pī.), campakadalimissāyo (ka.)], esā te porāṇikā pakati.

1110.

‘‘Handa ca vilepanaṃ te, pacchimakaṃ candanaṃ vilimpassu;

Yehi ca suvilitto, sobhasi rājaparisāyaṃ.

1111.

‘‘Handa ca mudukāni vatthāni, pacchimakaṃ kāsikaṃ nivāsehi;

Yehi ca sunivattho, sobhasi rājaparisāyaṃ.

1112.

‘‘Muttāmaṇikanakavibhūsitāni, gaṇhassu hatthābharaṇāni;

Yehi ca hatthābharaṇehi, sobhasi rājaparisāyaṃ’’.

1113.

‘‘Na hi nūnāyaṃ raṭṭhapālo, bhūmipati janapadassa dāyādo;

Lokissaro mahanto, putte snehaṃ janayati’’.

1114.

‘‘Mayhampi ¶ piyā puttā, attā ca piyo tumhe ca bhariyāyo;

Saggañca patthayāno [patthayamāno (syā. ka.)], tenāhaṃ ghātayissāmi’’.

1115.

‘‘Maṃ paṭhamaṃ ghātehi, mā me hadayaṃ dukkhaṃ phālesi;

Alaṅkato [analaṅkato (ka.)] sundarako, putto deva tava sukhumālo.

1116.

‘‘Handayya maṃ hanassu, paraloke [salokā (sī. syā. ka.)] candakena [candiyena (sī. pī. ka.)] hessāmi;

Puññaṃ karassu vipulaṃ, vicarāma ubhopi paraloke’’.

1117.

‘‘Mā tvaṃ cande rucci maraṇaṃ [idaṃ padaṃ natthi sī. pī. potthakesu], bahukā tava devarā visālakkhi;

Te taṃ ramayissanti, yiṭṭhasmiṃ gotamiputte’’.

1118.

‘‘Evaṃ vutte candā attānaṃ, hanti hatthatalakehi’’;

‘‘Alamettha [alamatthu (sī. pī.)] jīvitena, pissāmi [pāyāmi (sī. pī.)] visaṃ marissāmi.

1119.

‘‘Na ¶ ¶ hi nūnimassa rañño, mittāmaccā ca vijjare suhadā;

Ye na vadanti rājānaṃ, mā ghātayi orase putte.

1120.

‘‘Na hi nūnimassa rañño, ñātī mittā ca vijjare suhadā;

Ye na vadanti rājānaṃ, mā ghātayi atraje putte.

1121.

‘‘Ime tepi mayhaṃ puttā, guṇino kāyūradhārino rāja;

Tehipi yajassu yaññaṃ, atha muñcatu [muccatu (pī. ka.)] gotamiputte.

1122.

‘‘Bilasataṃ maṃ katvāna, yajassu sattadhā mahārāja;

Mā jeṭṭhaputtamavadhi, adūsakaṃ sīhasaṅkāsaṃ.

1123.

‘‘Bilasataṃ maṃ katvāna, yajassu sattadhā mahārāja;

Mā ¶ jeṭṭhaputtamavadhi, apekkhitaṃ sabbalokassa’’.

1124.

‘‘Bahukā tava dinnābharaṇā, uccāvacā subhaṇitamhi;

Muttāmaṇiveḷuriyā, etaṃ te pacchimakaṃ dānaṃ’’.

1125.

‘‘Yesaṃ pubbe khandhesu, phullā mālāguṇā vivattiṃsu;

Tesajjapi sunisito [pitanisito (sī. pī.)], nettiṃso vivattissati khandhesu.

1126.

‘‘Yesaṃ pubbe khandhesu, cittā mālāguṇā vivattiṃsu;

Tesajjapi sunisito, nettiṃso vivattissati khandhesu.

1127.

‘‘Aciraṃ [acirā (sī. syā. pī.)] vata nettiṃso, vivattissati rājaputtānaṃ khandhesu;

Atha mama hadayaṃ na phalati, tāva daḷhabandhañca me āsi.

1128.

‘‘Kāsikasucivatthadharā, kuṇḍalino agalucandanavilittā;

Niyyātha candasūriyā, yaññatthāya ekarājassa.

1129.

‘‘Kāsikasucivatthadharā, kuṇḍalino agalucandanavilittā;

Niyyātha candasūriyā, mātu katvā hadayasokaṃ.

1130.

‘‘Kāsikasucivatthadharā, kuṇḍalino agalucandanavilittā;

Niyyātha candasūriyā, janassa katvā hadayasokaṃ.

1131.

‘‘Maṃsarasabhojanā nhāpakasunhāpitā, kuṇḍalino agalucandanavilittā;

Niyyātha candasūriyā, yaññatthāya ekarājassa.

1132.

‘‘Maṃsarasabhojanā ¶ nhāpakasunhāpitā, kuṇḍalino agalucandanavilittā;

Niyyātha candasūriyā, mātu katvā hadayasokaṃ.

1133.

‘‘Maṃsarasabhojanā nhāpakasunhāpitā, kuṇḍalino agalucandanavilittā;

Niyyātha ¶ candasūriyā, janassa katvā hadayasokaṃ’’.

1134.

‘‘Sabbasmiṃ ¶ upakkhaṭasmiṃ, nisīdite candasmiṃ [candiyasmiṃ (sī. pī.), candasūriyasmiṃ (syā.)] yaññatthāya;

Pañcālarājadhītā pañjalikā, sabbaparisāya samanupariyāyi [sabbaparisamanupariyāsi (sī. pī.), sabbaparisantaramanupariyāsi (syā.)].

1135.

‘‘Yena saccena khaṇḍahālo, pāpakammaṃ karoti dummedho;

Etena saccavajjena, samaṅginī sāmikena homi.

1136.

‘‘Ye idhatthi amanussā, yāni ca yakkhabhūtabhabyāni;

Karontu me veyyāvaṭikaṃ, samaṅginī sāmikena homi.

1137.

‘‘Yā devatā idhāgatā, yāni ca yakkhabhūtabhabyāni;

Saraṇesiniṃ anāthaṃ tāyatha maṃ, yācāmahaṃ patimāhaṃ ajeyaṃ’’ [ajiyyaṃ (sī.)].

1138.

‘‘Taṃ sutvā amanusso, ayokūṭaṃ paribbhametvāna;

Bhayamassa janayanto, rājānaṃ idamavoca.

1139.

‘‘Bujjhassu kho rājakali, mā tāhaṃ [mā tehaṃ (syā.)] matthakaṃ nitāḷesiṃ [nitālemi (sī. pī.), nipphālesiṃ (ka.)];

Mā jeṭṭhaputtamavadhi, adūsakaṃ sīhasaṅkāsaṃ.

1140.

‘‘Ko te diṭṭho rājakali, puttabhariyāyo haññamānāyo [haññamānā (ka.)];

Seṭṭhi ca gahapatayo, adūsakā saggakāmā hi.

1141.

‘‘Taṃ sutvā khaṇḍahālo, rājā ca abbhutamidaṃ disvāna;

Sabbesaṃ bandhanāni mocesuṃ, yathā taṃ anupaghātaṃ [apāpānaṃ (sī. pī.)].

1142.

‘‘Sabbesu ¶ vippamuttesu, ye tattha samāgatā tadā āsuṃ;

Sabbe ekekaleḍḍukamadaṃsu, esa vadho khaṇḍahālassa’’.

1143.

‘‘Sabbe ¶ paviṭṭhā [patiṃsu (sī.), patitvā (pī.)] nirayaṃ, yathā taṃ pāpakaṃ karitvāna;

Na hi pāpakammaṃ katvā, labbhā sugatiṃ ito gantuṃ’’.

1144.

‘‘Sabbesu vippamuttesu, ye tattha samāgatā tadā āsuṃ;

Candaṃ abhisiñciṃsu, samāgatā rājaparisā [rājapurisā (syā.)] ca.

1145.

‘‘Sabbesu vippamuttesu, ye [yā (syā.)] tattha samāgatā tadā āsuṃ;

Candaṃ abhisiñciṃsu, samāgatā rājakaññāyo ca.

1146.

‘‘Sabbesu vippamuttesu, ye tattha samāgatā tadā āsuṃ;

Candaṃ abhisiñciṃsu, samāgatā devaparisā [devapurisā (syā.)] ca.

1147.

‘‘Sabbesu vippamuttesu, ye [yā (syā.)] tattha samāgatā tadā āsuṃ;

Candaṃ abhisiñciṃsu, samāgatā devakaññāyo ca.

1148.

‘‘Sabbesu vippamuttesu, ye tattha samāgatā tadā āsuṃ;

Celukkhepamakaruṃ, samāgatā rājaparisā [rājapurisā (syā.)] ca.

1149.

‘‘Sabbesu ¶ vippamuttesu, ye [yā (syā.)] tattha samāgatā tadā āsuṃ;

Celukkhepamakaruṃ, samāgatā rājakaññāyo ca.

1150.

‘‘Sabbesu vippamuttesu, ye tattha samāgatā tadā āsuṃ;

Celukkhepamakaruṃ, samāgatā devaparisā [devapurisā (syā.)] ca.

1151.

‘‘Sabbesu vippamuttesu, ye [yā (syā.)] tattha samāgatā tadā āsuṃ;

Celukkhepamakaruṃ, samāgatā devakaññāyo ca.

1152.

‘‘Sabbesu vippamuttesu, bahū ānanditā ahuṃ [bahu ānandano ahu vaṃso (sī.), bahu ānandito ahu vaṃso (pī.)];

Nandiṃ ¶ pavesi nagaraṃ [vādiṃsu nandipavesanagaraṃ (syā.), nandiṃ pavesi nagare (ka.)], bandhanā mokkho aghositthā’’ti.

Candakumārajātakaṃ [khaṇḍahālajātakaṃ (sī. pī.)] sattamaṃ.

545. Mahānāradakassapajātakaṃ (8)

1153.

‘‘Ahu ¶ ¶ rājā videhānaṃ, aṅgati [aṅgāti (sī.) evamuparipi] nāma khattiyo;

Pahūtayoggo dhanimā, anantabalaporiso.

1154.

So ca pannarasiṃ [pannarase (syā. ka.)] rattiṃ, purimayāme anāgate;

Cātumāsā [cātumassa (sī. pī.)] komudiyā, amacce sannipātayi.

1155.

‘‘Paṇḍite sutasampanne, mitapubbe [mihitapubbe (sī. pī.)] vicakkhaṇe;

Vijayañca sunāmañca, senāpatiṃ alātakaṃ.

1156.

‘‘Tamanupucchi vedeho, ‘‘paccekaṃ brūtha saṃ ruciṃ;

Cātumāsā komudajja, juṇhaṃ byapahataṃ [byapagataṃ (sī. pī.)] tamaṃ;

Kāyajja ratiyā rattiṃ, viharemu imaṃ utuṃ’’.

1157.

‘‘Tato senāpati rañño, alāto etadabravi;

‘‘Haṭṭhaṃ yoggaṃ balaṃ sabbaṃ, senaṃ sannāhayāmase.

1158.

‘‘Niyyāma deva yuddhāya, anantabalaporisā;

Ye te vasaṃ na āyanti, vasaṃ upanayāmase [upaniyyāmase (ka.)];

Esā mayhaṃ sakā diṭṭhi, ajitaṃ ojināmase.

1159.

Alātassa ¶ vaco sutvā, sunāmo etadabravi;

‘‘Sabbe tuyhaṃ mahārāja, amittā vasamāgatā.

1160.

‘‘Nikkhittasatthā paccatthā, nivātamanuvattare;

Uttamo ussavo ajja, na yuddhaṃ mama ruccati.

1161.

‘‘Annapānañca khajjañca, khippaṃ abhiharantu te;

Ramassu deva kāmehi, naccagīte suvādite’’.

1162.

Sunāmassa vaco sutvā, vijayo etadabravi;

‘‘Sabbe kāmā mahārāja, niccaṃ tava mupaṭṭhitā.

1163.

‘‘Na hete dullabhā deva, tava kāmehi modituṃ;

Sadāpi kāmā sulabhā, netaṃ cittamataṃ [cittaṃ matī (ka.)] mama.

1164.

‘‘Samaṇaṃ ¶ brāhmaṇaṃ vāpi, upāsemu bahussutaṃ;

Yo najja vinaye kaṅkhaṃ, atthadhammavidū ise’’.

1165.

Vijayassa vaco sutvā, rājā aṅgati mabravi;

‘‘Yathā vijayo bhaṇati, mayhampetaṃva ruccati.

1166.

‘‘Samaṇaṃ ¶ brāhmaṇaṃ vāpi, upāsemu bahussutaṃ;

Yo najja vinaye kaṅkhaṃ, atthadhammavidū ise.

1167.

‘‘Sabbeva santā karotha matiṃ, kaṃ upāsemu paṇḍitaṃ;

Yo [ko (sī. pī.)] najja vinaye kaṅkhaṃ, atthadhammavidū ise’’.

1168.

‘‘Vedehassa vaco sutvā, alāto etadabravi;

‘‘Atthāyaṃ ¶ migadāyasmiṃ, acelo dhīrasammato.

1169.

‘‘Guṇo kassapagottāyaṃ, suto citrakathī gaṇī;

Taṃ deva [tadeva (ka.)] payirupāsemu [payirupāsaya (sī. pī.)], so no kaṅkhaṃ vinessati’’.

1170.

‘‘Alātassa vaco sutvā, rājā codesi sārathiṃ;

‘‘Migadāyaṃ gamissāma, yuttaṃ yānaṃ idhānaya’’.

1171.

Tassa yānaṃ ayojesuṃ, dantaṃ rūpiyapakkharaṃ [rūpiyupakkharaṃ (ka.)];

Sukkamaṭṭhaparivāraṃ, paṇḍaraṃ dosināmukhaṃ.

1172.

‘‘Tatrāsuṃ kumudāyuttā, cattāro sindhavā hayā;

Anilūpamasamuppātā [anilūpamasamuppādā (ka.)], sudantā soṇṇamālino.

1173.

‘‘Setacchattaṃ setaratho, setassā setabījanī;

Vedeho sahamaccehi, niyyaṃ candova sobhati.

1174.

‘‘Tamanuyāyiṃsu bahavo, indikhaggadharā [indakhaggadharā (sī.), iṭṭhikhaggadharā (pī.)] balī;

Assapiṭṭhigatā vīrā, narā naravarādhipaṃ.

1175.

So muhuttaṃva yāyitvā, yānā oruyha khattiyo;

Vedeho sahamaccehi, pattī guṇamupāgami.

1176.

Yepi tattha tadā āsuṃ, brāhmaṇibbhā samāgatā;

Na te apanayī rājā, akataṃ bhūmimāgate.

1177.

‘‘Tato ¶ so mudukā bhisiyā, muducittakasanthate [muducittakaḷandake (sī. pī.)];

Mudupaccatthate rājā, ekamantaṃ upāvisi.

1178.

‘‘Nisajja rājā sammodi, kathaṃ sāraṇiyaṃ tato;

‘‘Kacci ¶ yāpaniyaṃ bhante, vātānamaviyaggatā [vātānamavisaggatā (sī. pī.), vātānamaviyattatā (syā.)].

1179.

‘‘Kacci akasirā vutti, labhasi [labbhati (sī. pī.)] piṇḍayāpanaṃ [piṇḍiyāpanaṃ (syā. ka.)];

Apābādho casi kacci, cakkhuṃ na parihāyati’’.

1180.

Taṃ guṇo paṭisammodi, vedehaṃ vinaye rataṃ;

‘‘Yāpanīyaṃ mahārāja, sabbametaṃ tadūbhayaṃ.

1181.

‘‘Kacci ¶ tuyhampi vedeha, paccantā na balīyare;

Kacci arogaṃ yoggaṃ te, kacci vahati vāhanaṃ;

Kacci te byādhayo natthi, sarīrassupatāpiyā’’ [sarīrassupatāpikā (sī. pī.), sarīrassupatāpanā (?)].

1182.

Paṭisammodito rājā, tato pucchi anantarā;

Atthaṃ dhammañca ñāyañca, dhammakāmo rathesabho.

1183.

‘‘Kathaṃ dhammaṃ care macco, mātāpitūsu kassapa;

Kathaṃ care ācariye, puttadāre kathaṃ care.

1184.

‘‘Kathaṃ careyya vuḍḍhesu, kathaṃ samaṇabrāhmaṇe;

Kathañca balakāyasmiṃ, kathaṃ janapade care.

1185.

‘‘Kathaṃ dhammaṃ caritvāna, maccā gacchanti [pecca gacchati (sī. syā. pī.)] suggatiṃ;

Kathañceke adhammaṭṭhā, patanti nirayaṃ atho’’.

1186.

‘‘Vedehassa vaco sutvā, kassapo etadabravi;

‘‘‘Suṇohi me mahārāja, saccaṃ avitathaṃ padaṃ.

1187.

‘‘‘Natthi dhammacaritassa [dhammassa ciṇṇassa (sī.)], phalaṃ kalyāṇapāpakaṃ;

Natthi ¶ deva paro loko, ko tato hi idhāgato.

1188.

‘‘‘Natthi ¶ deva pitaro vā, kuto mātā kuto pitā;

Natthi ācariyo nāma, adantaṃ ko damessati.

1189.

‘‘‘Samatulyāni bhūtāni, natthi jeṭṭhāpacāyikā;

Natthi balaṃ vīriyaṃ vā, kuto uṭṭhānaporisaṃ;

Niyatāni hi bhūtāni, yathā goṭaviso tathā.

1190.

‘‘‘Laddheyyaṃ labhate macco, tattha dānaphalaṃ kuto;

Natthi dānaphalaṃ deva, avaso devavīriyo.

1191.

‘‘‘Bālehi dānaṃ paññattaṃ, paṇḍitehi paṭicchitaṃ;

Avasā denti dhīrānaṃ, bālā paṇḍitamānino.

1192.

‘‘‘Sattime sassatā kāyā, acchejjā avikopino;

Tejo pathavī āpo ca, vāyo sukhaṃ dukhañcime;

Jīve ca sattime kāyā, yesaṃ chettā na vijjati.

1193.

‘‘‘Natthi hantā va chettā vā, haññe yevāpi [haññare vāpi (sī. syā. pī.)] koci naṃ;

Antareneva kāyānaṃ, satthāni vītivattare.

1194.

‘‘‘Yo ¶ cāpi [yopāyaṃ (sī. pī.), yo cāyaṃ (syā. ka.)] siramādāya, paresaṃ nisitāsinā;

Na so chindati te kāye, tattha pāpaphalaṃ kuto.

1195.

‘‘‘Cullāsītimahākappe, sabbe sujjhanti saṃsaraṃ;

Anāgate tamhi kāle, saññatopi na sujjhati.

1196.

‘‘‘Caritvāpi bahuṃ bhadraṃ, neva sujjhantināgate;

Pāpañcepi ¶ bahuṃ katvā, taṃ khaṇaṃ nātivattare.

1197.

‘‘‘Anupubbena no suddhi, kappānaṃ cullasītiyā;

Niyatiṃ nātivattāma, velantamiva sāgaro’’’.

1198.

Kassapassa vaco sutvā, alāto etadabravi;

‘‘Yathā bhadanto bhaṇati, mayhampetaṃva ruccati.

1199.

‘‘Ahampi purimaṃ jātiṃ, sare saṃsaritattano;

Piṅgalo nāmahaṃ āsiṃ, luddo goghātako pure.

1200.

‘‘Bārāṇasiyaṃ ¶ phītāyaṃ, bahuṃ pāpaṃ kataṃ mayā;

Bahū mayā hatā pāṇā, mahiṃsā sūkarā ajā.

1201.

‘‘Tato cuto idha jāto, iddhe senāpatīkule;

Natthi nūna phalaṃ pāpaṃ, yohaṃ [pāpe sohaṃ (sī. pī.)] na nirayaṃ gato.

1202.

Athettha bījako nāma, dāso āsi paṭaccarī [paḷaccarī (sī. pī.), paṭajjarī (ka.)];

Uposathaṃ upavasanto, guṇasantikupāgami.

1203.

Kassapassa vaco sutvā, alātassa ca bhāsitaṃ;

Passasanto muhuṃ uṇhaṃ, rudaṃ assūni vattayi.

1204.

Tamanupucchi vedeho, ‘‘kimatthaṃ samma rodasi;

Kiṃ te sutaṃ vā diṭṭhaṃ vā, kiṃ maṃ vedesi vedanaṃ’’.

1205.

Vedehassa vaco sutvā, bījako etadabravi;

‘‘Natthi me vedanā dukkhā, mahārāja suṇohi me.

1206.

‘‘Ahampi purimaṃ jātiṃ, sarāmi sukhamattano;

Sāketāhaṃ ¶ pure āsiṃ, bhāvaseṭṭhi guṇe rato.

1207.

‘‘Sammato brāhmaṇibbhānaṃ, saṃvibhāgarato suci;

Na cāpi pāpakaṃ kammaṃ, sarāmi katamattano.

1208.

‘‘Tato cutāhaṃ vedeha, idha jāto duritthiyā;

Gabbhamhi kumbhadāsiyā, yato jāto suduggato.

1209.

‘‘Evampi ¶ duggato santo, samacariyaṃ adhiṭṭhito;

Upaḍḍhabhāgaṃ bhattassa, dadāmi yo me icchati.

1210.

‘‘Cātuddasiṃ pañcadasiṃ, sadā upavasāmahaṃ;

Na cāpi [na ahaṃ (ka.)] bhūte hiṃsāmi, theyyañcāpi vivajjayiṃ.

1211.

‘‘Sabbameva hi nūnetaṃ, suciṇṇaṃ bhavati nipphalaṃ;

Niratthaṃ maññidaṃ sīlaṃ, alāto bhāsatī yathā.

1212.

‘‘Kalimeva nūna gaṇhāmi, asippo dhuttako yathā;

Kaṭaṃ alāto gaṇhāti, kitavosikkhito yathā.

1213.

‘‘Dvāraṃ ¶ nappaṭipassāmi, yena gacchāmi suggatiṃ;

Tasmā rāja parodāmi, sutvā kassapabhāsitaṃ’’.

1214.

Bījakassa vaco sutvā, rājā aṅgati mabravi;

‘‘Natthi dvāraṃ sugatiyā, niyatiṃ [niyataṃ (syā.)] kaṅkha bījaka.

1215.

‘‘Sukhaṃ vā yadi vā dukkhaṃ, niyatiyā kira labbhati;

Saṃsārasuddhi sabbesaṃ, mā turittho [turito (syā.)] anāgate.

1216.

‘‘Ahampi pubbe kalyāṇo, brāhmaṇibbhesu byāvaṭo [vāvaṭo (ka.)];

Vohāramanusāsanto ¶ , ratihīno tadantarā’’.

1217.

‘‘Punapi bhante dakkhemu, saṅgati ce bhavissati’’;

Idaṃ vatvāna vedeho, paccagā sanivesanaṃ.

1218.

Tato ratyā vivasāne, upaṭṭhānamhi aṅgati;

Amacce sannipātetvā, idaṃ vacanamabravi.

1219.

‘‘Candake me vimānasmiṃ, sadā kāme vidhentu me;

Mā upagacchuṃ atthesu, guyhappakāsiyesu ca.

1220.

‘‘Vijayo ca sunāmo ca, senāpati alātako;

Ete atthe nisīdantu, vohārakusalā tayo’’.

1221.

Idaṃ vatvāna vedeho, kāmeva bahumaññatha;

Na cāpi brāhmaṇibbhesu, atthe kismiñci byāvaṭo.

1222.

Tato dvesattarattassa, vedehassatrajā piyā;

Rājakaññā rucā [rujā (sī. pī.) evamuparipi] nāma, dhātimātaramabravi.

1223.

‘Alaṅkarotha maṃ khippaṃ, sakhiyo cālaṅkarontu [ca karontu (sī. pī.)] me;

Suve pannaraso dibyo, gacchaṃ issarasantike’ [pitussa santike (syā.)].

1224.

Tassā ¶ mālyaṃ abhihariṃsu, candanañca mahārahaṃ;

Maṇisaṅkhamuttāratanaṃ, nānāratte ca ambare.

1225.

Tañca ¶ sovaṇṇaye [soṇṇamaye (ka.)] pīṭhe, nisinnaṃ bahukitthiyo;

Parikiriya pasobhiṃsu [asobhiṃsu (sī. syā. pī.)], rucaṃ ruciravaṇṇiniṃ.

1226.

Sā ca sakhimajjhagatā, sabbābharaṇabhūsitā;

Sateratā ¶ abbhamiva, candakaṃ pāvisī rucā.

1227.

Upasaṅkamitvā vedehaṃ, vanditvā vinaye rataṃ;

Suvaṇṇakhacite [suvaṇṇavikate (sī. pī.)] pīṭhe, ekamantaṃ upāvisi’’.

1228.

Tañca disvāna vedeho, accharānaṃva saṅgamaṃ;

Rucaṃ sakhimajjhagataṃ, idaṃ vacanamabravi.

1229.

‘‘Kacci ramasi pāsāde, antopokkharaṇiṃ pati;

Kacci bahuvidhaṃ khajjaṃ, sadā abhiharanti te.

1230.

‘‘Kacci bahuvidhaṃ mālyaṃ, ocinitvā kumāriyo;

Gharake karotha paccekaṃ, khiḍḍāratiratā muhuṃ [ahu (syā. ka.)].

1231.

‘‘Kena vā vikalaṃ tuyhaṃ, kiṃ khippaṃ āharantu te;

Manokarassu kuḍḍamukhī [kuṭṭamukhī (sī. pī.)], api candasamamhipi’’ [api candasamampi te (ka.)].

1232.

Vedehassa vaco sutvā, rucā pitaramabravi;

‘‘Sabbametaṃ mahārāja, labbhatissarasantike.

1233.

‘‘Suve pannaraso dibyo, sahassaṃ āharantu me;

Yathādinnañca dassāmi, dānaṃ sabbavanīsvahaṃ’’ [sabbavaṇīsvahaṃ (syā. ka.)].

1234.

Rucāya vacanaṃ sutvā, rājā aṅgati mabravi;

‘‘Bahuṃ vināsitaṃ vittaṃ, niratthaṃ aphalaṃ tayā.

1235.

‘‘Uposathe vasaṃ niccaṃ, annapānaṃ na bhuñjasi;

Niyatetaṃ abhuttabbaṃ, natthi puññaṃ abhuñjato’’.

1236.

‘‘Bījakopi hi sutvāna, tadā kassapabhāsitaṃ;

Passasanto ¶ muhuṃ uṇhaṃ, rudaṃ assūni vattayi.

1237.

‘‘Yāva ¶ ruce jīvamānā [jīvasino (sī. pī.)], mā bhattamapanāmayi;

Natthi bhadde paro loko, kiṃ niratthaṃ vihaññasi’’.

1238.

Vedehassa vaco sutvā, rucā ruciravaṇṇinī;

Jānaṃ pubbāparaṃ dhammaṃ, pitaraṃ etadabravi.

1239.

‘‘Sutameva ¶ pure āsi, sakkhi [paccakkhaṃ (ka.)] diṭṭhamidaṃ mayā;

Bālūpasevī yo hoti, bālova samapajjatha.

1240.

‘‘Mūḷho hi mūḷhamāgamma, bhiyyo mohaṃ nigacchati;

Patirūpaṃ alātena, bījakena ca muyhituṃ.

1241.

‘‘Tvañca devāsi sappañño, dhīro atthassa kovido;

Kathaṃ bālehi sadisaṃ, hīnadiṭṭhiṃ upāgami.

1242.

‘‘Sacepi saṃsārapathena sujjhati, niratthiyā pabbajjā guṇassa;

Kīṭova aggiṃ jalitaṃ apāpataṃ, upapajjati mohamūḷho [momuho (sī. pī.)] naggabhāvaṃ.

1243.

‘‘Saṃsārasuddhīti pure niviṭṭhā, kammaṃ vidūsenti bahū ajānaṃ [bahū pajā (ka.)];

Pubbe kalī duggahitovaatthā [attho (ka.), duggahitova’natthā (?)], dummo ca yā balisā ambujova.

1244.

‘‘Upamaṃ te karissāmi, mahārāja tavatthiyā;

Upamāya ¶ midhekacce, atthaṃ jānanti paṇḍitā.

1245.

‘‘Vāṇijānaṃ yathā nāvā, appamāṇabharā [appamāṇaharā (pī.)] garu;

Atibhāraṃ samādāya, aṇṇave avasīdati.

1246.

‘‘Evameva naro pāpaṃ, thokaṃ thokampi ācinaṃ;

Atibhāraṃ samādāya, niraye avasīdati.

1247.

‘‘Na tāva bhāro paripūro, alātassa mahīpati;

Ācināti ca taṃ pāpaṃ, yena gacchati duggatiṃ.

1248.

‘‘Pubbevassa ¶ kataṃ puññaṃ, alātassa mahīpati;

Tasseva deva nissando, yañceso labhate sukhaṃ.

1249.

‘‘Khīyate cassa taṃ puññaṃ, tathā hi aguṇe rato;

Ujumaggaṃ avahāya [apāhāya (sī.)], kummaggamanudhāvati.

1250.

‘‘Tulā yathā paggahitā, ohite tulamaṇḍale;

Unnameti tulāsīsaṃ, bhāre oropite sati.

1251.

‘‘Evameva naro puññaṃ, thokaṃ thokampi ācinaṃ;

Saggātimāno dāsova, bījako sātave [sādhave (ka.)] rato.

1252.

‘‘Yamajja bījako dāso, dukkhaṃ passati attani;

Pubbevassa [pubbe tassa (sī. pī.)] kataṃ pāpaṃ, tameso paṭisevati.

1253.

‘‘Khīyate cassa taṃ pāpaṃ, tathā hi vinaye rato;

Kassapañca samāpajja, mā hevuppathamāgamā.

1254.

‘‘Yaṃ ¶ ¶ yañhi rāja bhajati, santaṃ vā yadi vā asaṃ;

Sīlavantaṃ visīlaṃ vā, vasaṃ tasseva gacchati.

1255.

‘‘Yādisaṃ kurute mittaṃ, yādisaṃ cūpasevati;

Sopi tādisako hoti, sahavāso hi [sahavāsopi (ka.)] tādiso.

1256.

‘‘Sevamāno sevamānaṃ, samphuṭṭho samphusaṃ paraṃ;

Saro diddho kalāpaṃva, alittamupalimpati;

Upalepabhayā [upalimpabhayā (ka.)] dhīro, neva pāpasakhā siyā.

1257.

‘‘Pūtimacchaṃ kusaggena, yo naro upanayhati;

Kusāpi pūti vāyanti, evaṃ bālūpasevanā.

1258.

‘‘Tagarañca palāsena, yo naro upanayhati;

Pattāpi surabhi vāyanti, evaṃ dhīrūpasevanā.

1259.

‘‘Tasmā pattapuṭasseva [phalapuṭasseva (sī. pī.)], ñatvā sampākamattano;

Asante nopaseveyya, sante seveyya paṇḍito;

Asanto nirayaṃ nenti, santo pāpenti suggatiṃ’’.

1260.

Ahampi ¶ jātiyo satta, sare saṃsaritattano;

Anāgatāpi satteva, yā gamissaṃ ito cutā.

1261.

‘‘Yā me sā sattamī jāti, ahu pubbe janādhipa;

Kammāraputto magadhesu, ahuṃ rājagahe pure.

1262.

‘‘Pāpaṃ sahāyamāgamma, bahuṃ pāpaṃ kataṃ mayā;

Paradārassa heṭhento, carimhā amarā viya.

1263.

‘‘Taṃ ¶ kammaṃ nihitaṃ aṭṭhā, bhasmacchannova pāvako;

Atha aññehi kammehi, ajāyiṃ vaṃsabhūmiyaṃ.

1264.

‘‘Kosambiyaṃ seṭṭhikule, iddhe phīte mahaddhane;

Ekaputto mahārāja, niccaṃ sakkatapūjito.

1265.

‘‘Tattha mittaṃ asevissaṃ, sahāyaṃ sātave rataṃ;

Paṇḍitaṃ sutasampannaṃ, so maṃ atthe nivesayi.

1266.

‘‘Cātuddasiṃ pañcadasiṃ, bahuṃ rattiṃ upāvasiṃ;

Taṃ kammaṃ nihitaṃ aṭṭhā, nidhīva udakantike.

1267.

‘‘Atha pāpāna kammānaṃ, yametaṃ magadhe kataṃ;

Phalaṃ pariyāga maṃ [pariyāga taṃ (sī.), pariyāgataṃ (syā. pī.)] pacchā, bhutvā duṭṭhavisaṃ yathā.

1268.

‘‘Tato ¶ cutāhaṃ vedeha, roruve niraye ciraṃ;

Sakammunā apaccissaṃ, taṃ saraṃ na sukhaṃ labhe.

1269.

‘‘Bahuvassagaṇe tattha, khepayitvā bahuṃ dukhaṃ;

Bhinnāgate [bheṇṇākaṭe (sī. pī.)] ahuṃ rāja, chagalo uddhatapphalo [chakalo uddhitapphalo (sī. pī.)].

1270.

‘‘Sātaputtā mayā vūḷhā, piṭṭhiyā ca rathena ca;

Tassa kammassa nissando, paradāragamanassa me.

1271.

‘‘Tato cutāhaṃ vedeha, kapi āsiṃ brahāvane;

Niluñcitaphalo [nilicchitaphalo (sī. pī.)] yeva, yūthapena pagabbhinā;

Tassa kammassa nissando, paradāragamanassa me.

1272.

‘‘Tato ¶ cutāhaṃ vedeha, dassanesu [dasaṇṇesu (sī. pī.), dasannesu (syā.)] pasū ahuṃ;

Niluñcito ¶ javo bhadro, yoggaṃ vūḷhaṃ ciraṃ mayā;

Tassa kammassa nissando, paradāragamanassa me.

1273.

‘‘Tato cutāhaṃ vedeha, vajjīsu kulamāgamā;

Nevitthī na pumā āsiṃ, manussatte sudullabhe;

Tassa kammassa nissando, paradāragamanassa me.

1274.

‘‘Tato cutāhaṃ vedeha, ajāyiṃ nandane vane;

Bhavane tāvatiṃsāhaṃ, accharā kāmavaṇṇinī [varavaṇṇinī (ka.)].

1275.

‘‘Vicittavatthābharaṇā, āmuttamaṇikuṇḍalā;

Kusalā naccagītassa, sakkassa paricārikā.

1276.

‘‘Tattha ṭhitāhaṃ vedeha, sarāmi jātiyo imā;

Anāgatāpi satteva, yā gamissaṃ ito cutā.

1277.

‘‘Pariyāgataṃ taṃ kusalaṃ, yaṃ me kosambiyaṃ kataṃ;

Deve ceva manusse ca, sandhāvissaṃ ito cutā.

1278.

‘‘Satta jacco [jaccā (syā. pī.)] mahārāja, niccaṃ sakkatapūjitā;

Thībhāvāpi na muccissaṃ, chaṭṭhā nigatiyo [chaṭṭhā gatiyo (syā.)] imā.

1279.

‘‘Sattamī ca gati deva, devaputto mahiddhiko;

Pumā devo bhavissāmi [bhavissati (ka.)], devakāyasmimuttamo.

1280.

‘‘Ajjāpi santānamayaṃ, mālaṃ ganthenti nandane;

Devaputto javo nāma, yo me mālaṃ paṭicchati.

1281.

‘‘Muhutto ¶ viya so dibyo, idha vassāni soḷasa;

Rattindivo ¶ ca so dibyo, mānusiṃ saradosataṃ.

1282.

‘‘Iti kammāni anventi, asaṅkheyyāpi jātiyo;

Kalyāṇaṃ yadi vā pāpaṃ, na hi kammaṃ vinassati [panassati (sī. pī.)].

1283.

‘‘Yo ¶ icche puriso hotuṃ, jātiṃ jātiṃ [jātijātiṃ (sī. pī.)] punappunaṃ;

Paradāraṃ vivajjeyya, dhotapādova kaddamaṃ.

1284.

‘‘Yā icche puriso hotuṃ, jātiṃ jātiṃ punappunaṃ;

Sāmikaṃ apacāyeyya, indaṃva paricārikā.

1285.

‘‘Yo icche dibyabhogañca, dibbamāyuṃ yasaṃ sukhaṃ;

Pāpāni parivajjetvā [parivajjeyya (ka.)], tividhaṃ dhammamācare.

1286.

‘‘Kāyena vācā manasā, appamatto vicakkhaṇo;

Attano hoti atthāya, itthī vā yadi vā pumā.

1287.

‘‘Ye kecime mānujā jīvaloke, yasassino sabbasamantabhogā;

Asaṃsayaṃ tehi pure suciṇṇaṃ, kammassakāse puthu sabbasattā.

1288.

‘‘Iṅghānucintesi sayampi deva, kutonidānā te imā janinda;

Yā te imā accharāsannikāsā, alaṅkatā kañcanajālachannā’’.

1289.

Iccevaṃ pitaraṃ kaññā, rucā tosesi aṅgatiṃ;

Mūḷhassa ¶ maggamācikkhi, dhammamakkhāsi subbatā.

1290.

Athāgamā brahmalokā, nārado mānusiṃ pajaṃ;

Jambudīpaṃ avekkhanto, addā rājānamaṅgatiṃ.

1291.

‘‘Tato patiṭṭhā pāsāde, vedehassa puratthato [purakkhato (syā. ka.)];

Tañca disvānānuppattaṃ, rucā isimavandatha.

1292.

‘‘Athāsanamhā oruyha, rājā byathitamānaso [byamhitamānaso (sī. syā. pī.)];

Nāradaṃ paripucchanto, idaṃ vacanamabravi.

1293.

‘‘Kuto ¶ nu āgacchasi devavaṇṇi, obhāsayaṃ sabbadisā [saṃvariṃ (sī. pī.)] candimāva;

Akkhāhi me pucchito nāmagottaṃ, kathaṃ taṃ jānanti manussaloke’’.

1294.

‘‘Ahañhi devato idāni emi, obhāsayaṃ sabbadisā [saṃvariṃ (sī. pī.)] candimāva;

Akkhāmi te pucchito nāmagottaṃ, jānanti maṃ nārado kassapo ca’’.

1295.

‘‘Accherarūpaṃ tava [vata (sī. pī.)] yādisañca, vehāyasaṃ gacchasi tiṭṭhasī ca;

Pucchāmi taṃ nārada etamatthaṃ, atha kena vaṇṇena tavāyamiddhi’’.

1296.

‘‘Saccañca ¶ ¶ dhammo ca damo ca cāgo, guṇā mamete pakatā purāṇā;

Teheva dhammehi susevitehi, manojavo yena kāmaṃ gatosmi’’.

1297.

‘‘Accheramācikkhasi puññasiddhiṃ, sace hi etehi [ete tvaṃ (sī. pī.)] yathā vadesi;

Pucchāmi taṃ nārada etamatthaṃ, puṭṭho ca me sādhu viyākarohi’’.

1298.

‘‘Pucchassu maṃ rāja tavesa attho, yaṃ saṃsayaṃ kuruse bhūmipāla;

Ahaṃ taṃ nissaṃsayataṃ gamemi, nayehi ñāyehi ca hetubhī ca’’.

1299.

‘‘Pucchāmi taṃ nārada etamatthaṃ, puṭṭho ca me nārada mā musā bhaṇi;

Atthi nu devā pitaro nu atthi, loko paro atthi jano yamāhu’’.

1300.

‘‘Attheva ¶ devā pitaro ca atthi, loko paro atthi jano yamāhu;

Kāmesu giddhā ca narā pamūḷhā, lokaṃ paraṃ na vidū mohayuttā’’.

1301.

‘‘Atthīti ¶ ce nārada saddahāsi, nivesanaṃ paraloke matānaṃ;

Idheva me pañca satāni dehi, dassāmi te paraloke sahassaṃ’’.

1302.

‘‘Dajjemu kho pañca satāni bhoto, jaññāmu ce sīlavantaṃ vadaññuṃ [vataññuṃ (ka.)];

Luddaṃ taṃ bhontaṃ niraye vasantaṃ, ko codaye paraloke sahassaṃ.

1303.

‘‘Idheva yo hoti adhammasīlo [akammasīlo (pī.)], pāpācāro alaso luddakammo;

Na paṇḍitā tasmiṃ iṇaṃ dadanti, na hi āgamo hoti tathāvidhamhā.

1304.

‘‘Dakkhañca posaṃ manujā viditvā, uṭṭhānakaṃ [uṭṭhāhakaṃ (sī.)] sīlavantaṃ vadaññuṃ;

Sayameva bhogehi nimantayanti, kammaṃ karitvā puna māharesi’’.

1305.

‘‘Ito cuto [gato (sī. pī.)] dakkhasi tattha rāja, kākolasaṅghehi vikassamānaṃ [kākoḷasaṅghehipi kaḍḍhamānaṃ (sī. pī.)];

Taṃ khajjamānaṃ niraye vasantaṃ, kākehi gijjhehi ca senakehi [soṇakehi (syā. ka.)];

Sañchinnagattaṃ ¶ ruhiraṃ savantaṃ, ko codaye paraloke sahassaṃ.

1306.

‘‘Andhaṃtamaṃ ¶ tattha na candasūriyā, nirayo sadā tumulo ghorarūpo;

Sā neva rattī na divā paññāyati, tathāvidhe ko vicare dhanatthiko.

1307.

‘‘Sabalo ca sāmo ca duve suvānā, pavaddhakāyā balino mahantā;

Khādanti dantehi ayomayehi, ito paṇunnaṃ paralokapattaṃ [paraloke patantaṃ (ka.)].

1308.

‘‘Taṃ khajjamānaṃ niraye vasantaṃ, luddehi vāḷehi aghammigehi ca;

Sañchinnagattaṃ ruhiraṃ savantaṃ, ko codaye paraloke sahassaṃ.

1309.

‘‘Usūhi sattīhi ca sunisitāhi, hananti vijjhanti ca paccamittā [pothayanti (ka.)];

Kāḷūpakāḷā nirayamhi ghore, pubbe naraṃ dukkaṭakammakāriṃ.

1310.

‘‘Taṃ ¶ haññamānaṃ niraye vajantaṃ, kucchismiṃ passasmiṃ vipphālitūdaraṃ;

Sañchinnagattaṃ ¶ ruhiraṃ savantaṃ, ko codaye paraloke sahassaṃ.

1311.

‘‘Sattī usū tomarabhiṇḍivālā, vividhāvudhā vassanti tattha devā;

Patanti aṅgāramivaccimanto, silāsanī vassati luddakamme.

1312.

‘‘Uṇho ca vāto nirayamhi dussaho, na tamhi sukhaṃ labbhati [seti (ka.)] ittarampi;

Taṃ taṃ vidhāvantamalenamāturaṃ, ko codaye paraloke sahassaṃ.

1313.

‘‘Sandhāvamānampi ¶ [sandhāvamānaṃ taṃ (sī. pī.)] rathesu yuttaṃ, sajotibhūtaṃ pathaviṃ kamantaṃ;

Patodalaṭṭhīhi sucodayantaṃ [sucodiyantaṃ (sī. pī.)], ko codaye paraloke sahassaṃ.

1314.

‘‘Tamāruhantaṃ khurasañcitaṃ giriṃ, vibhiṃsanaṃ pajjalitaṃ bhayānakaṃ;

Sañchinnagattaṃ ruhiraṃ savantaṃ, ko codaye paraloke sahassaṃ.

1315.

‘‘Tamāruhantaṃ pabbatasannikāsaṃ, aṅgārarāsiṃ jalitaṃ bhayānakaṃ;

Sudaḍḍhagattaṃ ¶ kapaṇaṃ rudantaṃ, ko codaye paraloke sahassaṃ.

1316.

‘‘Abbhakūṭasamā uccā, kaṇṭakanicitā [kaṇṭakāpacitā (sī. pī.), kaṇṭakāhicitā (syā.)] dumā;

Ayomayehi tikkhehi, naralohitapāyibhi.

1317.

‘‘Tamāruhanti nāriyo, narā ca paradāragū;

Coditā sattihatthehi, yamaniddesakāribhi.

1318.

‘‘Tamāruhantaṃ nirayaṃ, simbaliṃ ruharimakkhitaṃ;

Vidaḍḍhakāyaṃ [viduṭṭhakāyaṃ (pī.)] vitacaṃ, āturaṃ gāḷhavedanaṃ.

1319.

‘‘Passasantaṃ muhuṃ uṇhaṃ, pubbakammāparādhikaṃ;

Dumagge vitacaṃ gattaṃ [dumaggaviṭapaggataṃ (sī.)], ko taṃ yāceyya taṃ dhanaṃ.

1320.

‘‘Abbhakūṭasamā uccā, asipattācitā dumā;

Ayomayehi tikkhehi, naralohitapāyibhi.

1321.

‘‘Tamāruhantaṃ asipattapādapaṃ, asīhi tikkhehi ca chijjamānaṃ [pabhijjamānaṃ (ka.)];

Sañchinnagattaṃ ruhiraṃ savantaṃ, ko codaye paraloke sahassaṃ.

1322.

‘‘Tato ¶ nikkhantamattaṃ taṃ, asipattācitā dumā [asipattanirayā dukhā (sī. pī.)];

Sampatitaṃ vetaraṇiṃ, ko taṃ yāceyya taṃ dhanaṃ.

1323.

‘‘Kharā kharodakā [khārodikā (sī.), kharodikā (pī.)] tattā, duggā vetaraṇī nadī;

Ayopokkharasañchannā, tikkhā pattehi sandati.

1324.

‘‘Tattha ¶ sañchinnagattaṃ taṃ, vuyhantaṃ ruhiramakkhitaṃ;

Vetaraññe anālambe, ko taṃ yāceyya taṃ dhanaṃ’’.

1325.

‘‘Vedhāmi ¶ rukkho viya chijjamāno, disaṃ na jānāmi pamūḷhasañño;

Bhayānutappāmi mahā ca me bhayā, sutvāna kathā [gāthā (sī. syā. pī.)] tava bhāsitā ise.

1326.

‘‘Āditte vārimajjhaṃva, dīpaṃvoghe mahaṇṇave;

Andhakāreva pajjoto, tvaṃ nosi saraṇaṃ ise.

1327.

‘‘Atthañca dhammaṃ anusāsa maṃ ise, atītamaddhā aparādhitaṃ mayā;

Ācikkha me nārada suddhimaggaṃ, yathā ahaṃ no nirayaṃ pateyyaṃ’’.

1328.

‘‘Yathā ahu dhataraṭṭho ( ) [ettha kiñci ūnaṃ viya dissati], vessāmitto aṭṭhako yāmataggi;

Usindaro cāpi sivī ca rājā, paricārakā samaṇabrāhmaṇānaṃ.

1329.

‘‘Ete caññe ca rājāno, ye saggavisayaṃ [sakkavisayaṃ (sī. pī.)] gatā;

Adhammaṃ parivajjetvā, dhammaṃ cara mahīpati.

1330.

‘‘Annahatthā ca te byamhe, ghosayantu pure tava;

Ko chāto ko ca tasito, ko mālaṃ ko vilepanaṃ;

Nānārattānaṃ vatthānaṃ, ko naggo paridahissati.

1331.

‘‘Ko ¶ ¶ panthe chattamāneti [chatta’mādeti (sī. syā. pī.)], pādukā ca mudū subhā;

Iti sāyañca pāto ca, ghosayantu pure tava.

1332.

‘‘Jiṇṇaṃ posaṃ gavassañca, māssu yuñja yathā pure;

Parihārañca dajjāsi, adhikārakato balī.

1333.

‘‘Kāyo te rathasaññāto, manosārathiko lahu;

Avihiṃsāsāritakkho, saṃvibhāgapaṭicchado.

1334.

‘‘Pādasaññamanemiyo, hatthasaññamapakkharo;

Kucchisaññamanabbhanto, vācāsaññamakūjano.

1335.

‘‘Saccavākyasamattaṅgo, apesuññasusaññato;

Girāsakhilanelaṅgo, mitabhāṇisilesito.

1336.

‘‘Saddhālobhasusaṅkhāro, nivātañjalikubbaro;

Athaddhatānatīsāko [atthaddhatānatīsāko (sī. pī.)], sīlasaṃvaranandhano.

1337.

‘‘Akkodhanamanugghātī, dhammapaṇḍarachattako;

Bāhusaccamapālambo, ṭhitacittamupādhiyo [dhiticittamupādhiyo (ka.)].

1338.

‘‘Kālaññutācittasāro, vesārajjatidaṇḍako;

Nivātavuttiyottako [nivātavuttiyottaṅgo (ka.)], anatimānayugo lahu.

1339.

‘‘Alīnacittasanthāro ¶ , vuddhisevī rajohato;

Sati patodo dhīrassa, dhiti yogo ca rasmiyo.

1340.

‘‘Mano dantaṃ pathaṃ neti [patha’nveti (sī. pī.)], samadantehi vāhibhi;

Icchā ¶ lobho ca kummaggo, ujumaggo ca saṃyamo.

1341.

‘‘Rūpe sadde rase gandhe, vāhanassa padhāvato;

Paññā ākoṭanī rāja, tattha attāva sārathi.

1342.

‘‘Sace etena yānena, samacariyā daḷhā dhiti;

Sabbakāmaduho rāja, na jātu nirayaṃ vaje’’.

1343.

‘‘Alāto ¶ devadattosi, sunāmo āsi bhaddaji;

Vijayo sāriputtosi, moggallānosi bījako.

1344.

‘‘Sunakkhatto licchaviputto, guṇo āsi acelako;

Ānando sā rucā āsi, yā rājānaṃ pasādayi.

1345.

‘‘Ūruveḷakassapo rājā, pāpadiṭṭhi tadā ahu;

Mahābrahmā bodhisatto, evaṃ dhāretha jātaka’’nti.

Mahānāradakassapajātakaṃ aṭṭhamaṃ.

546. Vidhurajātakaṃ (9)

Dohaḷakaṇḍaṃ

1346.

‘‘Paṇḍu kisiyāsi dubbalā, vaṇṇarūpaṃ [vaṇṇarūpe (ka.)] natavedisaṃ pure;

Vimale akkhāhi pucchitā, kīdisī tuyhaṃ sarīravedanā’’.

1347.

‘‘Dhammo manujesu mātīnaṃ [mātinaṃ (sī. pī.)], dohaḷo nāma janinda vuccati;

Dhammāhataṃ ¶ nāgakuñjara, vidhurassa hadayābhipatthaye’’.

1348.

‘‘Candaṃ kho tvaṃ dohaḷāyasi, sūriyaṃ vā atha vāpi mālutaṃ;

Dullabhañhi [dullabhe (sī. pī.)] vidhurassa dassanaṃ [dassane (sī. pī.)], ko vidhuramidha mānayissati’’.

1349.

‘‘Kinnu tāta tuvaṃ pajjhāyasi, padumaṃ hatthagataṃva te mukhaṃ;

Kinnu dummanarūposi issara, mā tvaṃ soci amittatāpana’’.

1350.

‘‘Mātā ¶ ¶ hi tava irandhati [irandati (sī. syā. pī.)], vidhurassa hadayaṃ dhaniyati;

Dullabhañhi vidhurassa dassanaṃ, ko vidhuramidha mānayissati’’.

1351.