📜
4. අට්ඨකථාකණ්ඩං
තිකඅත්ථුද්ධාරො
1384. කතමෙ ¶ ¶ ¶ ධම්මා කුසලා? චතූසු භූමීසු කුසලං – ඉමෙ ධම්මා කුසලා.
1385. කතමෙ ධම්මා අකුසලා? ද්වාදස අකුසලචිත්තුප්පාදා – ඉමෙ ධම්මා අකුසලා.
1386. කතමෙ ධම්මා අබ්යාකතා? චතූසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා අබ්යාකතා.
1387. කතමෙ ¶ ධම්මා සුඛාය වෙදනාය සම්පයුත්තා? කාමාවචරකුසලතො චත්තාරො සොමනස්සසහගතචිත්තුප්පාදා, අකුසලතො චත්තාරො කාමාවචරකුසලස්ස විපාකතො ච කිරියතො ච පඤ්ච, රූපාවචරතිකචතුක්කජ්ඣානා කුසලතො ච විපාකතො ච කිරියතො ච, ලොකුත්තරතිකචතුක්කජ්ඣානා කුසලතො ච විපාකතො ච, එත්ථුප්පන්නං සුඛං වෙදනං ඨපෙත්වා – ඉමෙ ධම්මා සුඛාය වෙදනාය සම්පයුත්තා.
1388. කතමෙ ධම්මා දුක්ඛාය වෙදනාය සම්පයුත්තා? ද්වෙ දොමනස්සසහගතචිත්තුප්පාදා, දුක්ඛසහගතං කායවිඤ්ඤාණං, එත්ථුප්පන්නං දුක්ඛං වෙදනං ඨපෙත්වා – ඉමෙ ධම්මා දුක්ඛාය වෙදනාය සම්පයුත්තා.
1389. කතමෙ ¶ ධම්මා අදුක්ඛමසුඛාය වෙදනාය සම්පයුත්තා? කාමාවචරකුසලතො චත්තාරො උපෙක්ඛාසහගතචිත්තුප්පාදා, අකුසලතො ඡ, කාමාවචරකුසලස්ස විපාකතො දස, අකුසලස්ස විපාකතො ඡ, කිරියතො ඡ, රූපාවචරං චතුත්ථං ඣානං කුසලතො ච විපාකතො ච කිරියතො ච, චත්තාරො අරූපාවචරා කුසලතො ච විපාකතො ච කිරියතො ච, ලොකුත්තරං චතුත්ථං ¶ ඣානං කුසලතො ච විපාකතො ච, එත්ථුප්පන්නං අදුක්ඛමසුඛං වෙදනං ඨපෙත්වා – ඉමෙ ධම්මා අදුක්ඛමසුඛාය වෙදනාය සම්පයුත්තා. තිස්සො ච වෙදනා, රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ¶ ධම්මා න වත්තබ්බා සුඛාය වෙදනාය සම්පයුත්තාතිපි, දුක්ඛාය වෙදනාය සම්පයුත්තාතිපි, ය වෙදනාය සම්පයුත්තාතිපි.
1390. කතමෙ ධම්මා විපාකා? චතූසු භූමීසු විපාකො – ඉමෙ ධම්මා විපාකා.
1391. කතමෙ ධම්මා විපාකධම්මධම්මා? චතූසු භූමීසු කුසලං අකුසලං – ඉමෙ ධම්මා විපාකධම්මධම්මා.
1392. කතමෙ ධම්මා නෙවවිපාකනවිපාකධම්මධම්මා? තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා නෙවවිපාකනවිපාකධම්මධම්මා.
1393. කතමෙ ¶ ධම්මා උපාදිණ්ණුපාදානියා? තීසු භූමීසු විපාකො, යඤ්ච රූපං කම්මස්ස කතත්තා – ඉමෙ ධම්මා උපාදිණ්ණුපාදානියා.
1394. කතමෙ ධම්මා අනුපාදිණ්ණුපාදානියා? තීසු භූමීසු කුසලං, අකුසලං, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං ¶ , යඤ්ච රූපං න කම්මස්ස කතත්තා – ඉමෙ ධම්මා අනුපාදිණ්ණුපාදානියා.
1395. කතමෙ ධම්මා අනුපාදිණ්ණඅනුපාදානියා? චත්තාරො මග්ගා අපරියාපන්නා, චත්තාරි ච සාමඤ්ඤඵලානි, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා අනුපාදිණ්ණඅනුපාදානියා.
1396. කතමෙ ධම්මා සංකිලිට්ඨසංකිලෙසිකා? ද්වාදසාකුසලචිත්තුප්පාදා – ඉමෙ ධම්මා සංකිලිට්ඨසංකිලෙසිකා.
1397. කතමෙ ධම්මා අසංකිලිට්ඨසංකිලෙසිකා? තීසු භූමීසු කුසලං, තීසු භූමීසු විපාකො, තීසු ¶ භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, සබ්බඤ්ච රූපං – ඉමෙ ධම්මා අසංකිලිට්ඨසංකිලෙසිකා.
1398. කතමෙ ධම්මා අසංකිලිට්ඨඅසංකිලෙසිකා? චත්තාරො මග්ගා අපරියාපන්නා, චත්තාරි ච සාමඤ්ඤඵලානි, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා අසංකිලිට්ඨඅසංකිලෙසිකා.
1399. කතමෙ ධම්මා සවිතක්කසවිචාරා? කාමාවචරං කුසලං, අකුසලං, කාමාවචරකුසලස්ස විපාකතො එකාදස චිත්තුප්පාදා, අකුසලස්ස විපාකතො ද්වෙ, කිරියතො එකාදස, රූපාවචරං පඨමං ඣානං ¶ කුසලතො ච විපාකතො ච කිරියතො ච, ලොකුත්තරං පඨමං ඣානං කුසලතො ච විපාකතො ච, එත්ථුප්පන්නෙ විතක්කවිචාරෙ ඨපෙත්වා – ඉමෙ ධම්මා සවිතක්කසවිචාරා.
1400. කතමෙ ධම්මා අවිතක්කවිචාරමත්තා? රූපාවචරපඤ්චකනයෙ දුතියං ඣානං කුසලතො ච විපාකතො ච කිරියතො ච, ලොකුත්තරපඤ්චකනයෙ දුතියං ඣානං කුසලතො ච විපාකතො ච, එත්ථුප්පන්නං විචාරං ඨපෙත්වා, විතක්කො ච – ඉමෙ ධම්මා අවිතක්කවිචාරමත්තා.
1401. කතමෙ ධම්මා අවිතක්කඅවිචාරා? ද්වෙපඤ්චවිඤ්ඤාණානි, රූපාවචරතිකතිකජ්ඣානා කුසලතො ච විපාකතො ච කිරියතො ච, චත්තාරො ආරුප්පා කුසලතො ච විපාකතො ච කිරියතො ච ලොකුත්තරතිකතිකජ්ඣානා කුසලතො ච විපාකතො ච පඤ්චකනයෙ දුතියෙ ඣානෙ [දුතියජ්ඣානෙ (සී.)], උප්පන්නො ච විචාරො රූපඤ්ච නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා අවිතක්කඅවිචාරා. විතක්කසහජාතො විචාරො න වත්තබ්බො සවිතක්කසවිචාරොතිපි, අවිතක්කවිචාරමත්තොතිපි, අවිතක්කඅවිචාරොතිපි.
1402. කතමෙ ¶ ධම්මා පීතිසහගතා? කාමාවචරකුසලතො චත්තාරො සොමනස්සසහගතචිත්තුප්පාදා ¶ ¶ , අකුසලතො චත්තාරො, කාමාවචරකුසලස්ස විපාකතො පඤ්ච, කිරියතො පඤ්ච, රූපාවචරදුකතිකජ්ඣානා කුසලතො ච විපාකතො ච කිරියතො ච, ලොකුත්තරදුකතිකජ්ඣානා කුසලතො ච විපාකතො ච, එත්ථුප්පන්නං පීතිං ඨපෙත්වා – ඉමෙ ධම්මා පීතිසහගතා.
1403. කතමෙ ධම්මා සුඛසහගතා? කාමාවචරකුසලතො චත්තාරො සොමනස්සසහගතචිත්තුප්පාදා, අකුසලතො චත්තාරො, කාමාවචරකුසලස්ස විපාකතො ඡ, කිරියතො පඤ්ච, රූපාවචරතිකචතුක්කජ්ඣානා කුසලතො ච විපාකතො ච කිරියතො ච, ලොකුත්තරතිකචතුක්කජ්ඣානා කුසලතො ච විපාකතො ච, එත්ථුප්පන්නං සුඛං ඨපෙත්වා – ඉමෙ ධම්මා සුඛසහගතා.
1404. කතමෙ ධම්මා උපෙක්ඛාසහගතා? කාමාවචරකුසලතො චත්තාරො උපෙක්ඛාසහගතචිත්තුප්පාදා, අකුසලතො ඡ, කාමාවචරකුසලස්ස ¶ විපාකතො දස, අකුසලස්ස විපාකතො ඡ, කිරියතො ඡ, රූපාවචරං චතුත්ථං ඣානං කුසලතො ච විපාකතො ච කිරියතො ච, චත්තාරො ආරුප්පා කුසලතො ච විපාකතො ච කිරියතො ච, ලොකුත්තරං චතුත්ථං ඣානං කුසලතො ච විපාකතො ච, එත්ථුප්පන්නං උපෙක්ඛං ඨපෙත්වා – ඉමෙ ධම්මා උපෙක්ඛාසහගතා. පීති න පීතිසහගතා, සුඛසහගතා, න උපෙක්ඛාසහගතා. සුඛං න සුඛසහගතං, සියා පීතිසහගතං, න උපෙක්ඛාසහගතං, සියා න වත්තබ්බං පීතිසහගතන්ති. ද්වෙ දොමනස්සසහගතචිත්තුප්පාදා, දුක්ඛසහගතකායවිඤ්ඤාණං, යා ච වෙදනා උපෙක්ඛා ¶ , රූපඤ්ච නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා න වත්තබ්බා පීතිසහගතාතිපි, සුඛසහගතාතිපි, උපෙක්ඛාසහගතාතිපි.
1405. කතමෙ ධම්මා දස්සනෙන පහාතබ්බා? චත්තාරො දිට්ඨිගතසම්පයුත්තචිත්තුප්පාදා, විචිකිච්ඡාසහගතො චිත්තුප්පාදො – ඉමෙ ධම්මා දස්සනෙන පහාතබ්බා.
1406. කතමෙ ධම්මා භාවනාය පහාතබ්බා? උද්ධච්චසහගතො චිත්තුප්පාදො – ඉමෙ ධම්මා භාවනාය පහාතබ්බා. චත්තාරො දිට්ඨිගතවිප්පයුත්තා ලොභසහගතචිත්තුප්පාදා, ද්වෙ දොමනස්සසහගතචිත්තුප්පාදා – ඉමෙ ධම්මා සියා දස්සනෙන පහාතබ්බා සියා භාවනාය පහාතබ්බා.
1407. කතමෙ ¶ ධම්මා නෙව දස්සනෙන න භාවනාය පහාතබ්බා? චතූසු ¶ භූමීසු කුසලං, චතූසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා නෙව දස්සනෙන න භාවනාය පහාතබ්බා.
1408. කතමෙ ධම්මා දස්සනෙන පහාතබ්බහෙතුකා? චත්තාරො දිට්ඨිගතසම්පයුත්තචිත්තුප්පාදා, විචිකිච්ඡාසහගතො චිත්තුප්පාදො, එත්ථුප්පන්නං මොහං ඨපෙත්වා – ඉමෙ ධම්මා දස්සනෙන පහාතබ්බහෙතුකා.
1409. කතමෙ ධම්මා භාවනාය පහාතබ්බහෙතුකා? උද්ධච්චසහගතො චිත්තුප්පාදො, එත්ථුප්පන්නං මොහං ඨපෙත්වා – ඉමෙ ධම්මා භාවනාය පහාතබ්බහෙතුකා. චත්තාරො දිට්ඨිගතවිප්පයුත්තා ලොභසහගතචිත්තුප්පාදා, ද්වෙ දොමනස්සසහගතචිත්තුප්පාදා – ඉමෙ ධම්මා සියා දස්සනෙන පහාතබ්බහෙතුකා, සියා භාවනාය පහාතබ්බහෙතුකා.
1410. කතමෙ ¶ ධම්මා නෙව දස්සනෙන න ¶ භාවනාය පහාතබ්බහෙතුකා? විචිකිච්ඡාසහගතො මොහො, උද්ධච්චසහගතො මොහො, චතූසු භූමීසු කුසලං, චතූසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා නෙව දස්සනෙන න භාවනාය පහාතබ්බහෙතුකා.
1411. කතමෙ ධම්මා ආචයගාමිනො? තීසු භූමීසු කුසලං, අකුසලං – ඉමෙ ධම්මා ආචයගාමිනො.
1412. කතමෙ ධම්මා අපචයගාමිනො? චත්තාරො මග්ගා අපරියාපන්නා – ඉමෙ ධම්මා අපචයගාමිනො.
1413. කතමෙ ධම්මා නෙවාචයගාමිනාපචයගාමිනො? චතූසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා නෙවාචයගාමිනාපචයගාමිනො.
1414. කතමෙ ¶ ධම්මා සෙක්ඛා? චත්තාරො මග්ගා අපරියාපන්නා, හෙට්ඨිමානි ච තීණි සාමඤ්ඤඵලානි – ඉමෙ ධම්මා සෙක්ඛා.
1415. කතමෙ ධම්මා අසෙක්ඛා? උපරිට්ඨිමං අරහත්තඵලං – ඉමෙ ධම්මා අසෙක්ඛා.
1416. කතමෙ ධම්මා නෙවසෙක්ඛනාසෙක්ඛා? තීසු භූමීසු කුසලං, අකුසලං, තීසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා නෙවසෙක්ඛනාසෙක්ඛා.
1417. කතමෙ ධම්මා පරිත්තා? කාමාවචරකුසලං ¶ , අකුසලං, සබ්බො කාමාවචරස්ස විපාකො, කාමාවචරකිරියාබ්යාකතං, සබ්බඤ්ච රූපං – ඉමෙ ධම්මා පරිත්තා.
1418. කතමෙ ධම්මා මහග්ගතා? රූපාවචරා, අරූපාවචරා, කුසලාබ්යාකතා – ඉමෙ ධම්මා මහග්ගතා.
1419. කතමෙ ධම්මා අප්පමාණා? චත්තාරො ¶ මග්ගා අපරියාපන්නා, චත්තාරි ච සාමඤ්ඤඵලානි, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා අප්පමාණා.
1420. කතමෙ ¶ ධම්මා පරිත්තාරම්මණා? සබ්බො කාමාවචරස්ස විපාකො, කිරියාමනොධාතු, කිරියාහෙතුකමනොවිඤ්ඤාණධාතු සොමනස්සසහගතා – ඉමෙ ධම්මා පරිත්තාරම්මණා.
1421. කතමෙ ධම්මා මහග්ගතාරම්මණා? විඤ්ඤාණඤ්චායතනං, නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනං – ඉමෙ ධම්මා මහග්ගතාරම්මණා.
1422. කතමෙ ධම්මා අප්පමාණාරම්මණා? චත්තාරො මග්ගා අපරියාපන්නා, චත්තාරි ච සාමඤ්ඤඵලානි – ඉමෙ ධම්මා අප්පමාණාරම්මණා. කාමාවචරකුසලතො චත්තාරො ඤාණවිප්පයුත්තචිත්තුප්පාදා, කිරියතො චත්තාරො ඤාණවිප්පයුත්තචිත්තුප්පාදා, සබ්බං අකුසලං – ඉමෙ ධම්මා සියා පරිත්තාරම්මණා, සියා මහග්ගතාරම්මණා, න අප්පමාණාරම්මණා, සියා න වත්තබ්බා පරිත්තාරම්මණාතිපි, මහග්ගතාරම්මණාතිපි. කාමාවචරකුසලතො චත්තාරො ඤාණසම්පයුත්තචිත්තුප්පාදා, කිරියතො චත්තාරො ඤාණසම්පයුත්තචිත්තුප්පාදා, රූපාවචරං චතුත්ථං ඣානං කුසලතො ච කිරියතො ච, කිරියාහෙතුකමනොවිඤ්ඤාණධාතු උපෙක්ඛාසහගතා – ඉමෙ ධම්මා සියා පරිත්තාරම්මණා, සියා මහග්ගතාරම්මණා, සියා අප්පමාණාරම්මණා, සියා න වත්තබ්බා පරිත්තාරම්මණාතිපි ¶ , මහග්ගතාරම්මණාතිපි, අප්පමාණාරම්මණාතිපි. රූපාවචරතිකචතුක්කජ්ඣානා කුසලතො ච විපාකතො ච කිරියතො ච, චතුත්ථස්ස ඣානස්ස විපාකො, ආකාසානඤ්චායතනං ¶ , ආකිඤ්චඤ්ඤායතනං – ඉමෙ ධම්මා න වත්තබ්බා පරිත්තාරම්මණාතිපි, මහග්ගතාරම්මණාතිපි, අප්පමාණාරම්මණාතිපි. රූපඤ්ච නිබ්බානඤ්ච අනාරම්මණා.
1423. කතමෙ ධම්මා හීනා? ද්වාදස අකුසලචිත්තුප්පාදා – ඉමෙ ධම්මා හීනා.
1424. කතමෙ ධම්මා මජ්ඣිමා? තීසු ¶ භූමීසු කුසලං, තීසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, සබ්බඤ්ච රූපං – ඉමෙ ධම්මා මජ්ඣිමා.
1425. කතමෙ ධම්මා පණීතා? චත්තාරො මග්ගා අපරියාපන්නා, චත්තාරි ච සාමඤ්ඤඵලානි, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා පණීතා.
1426. කතමෙ ධම්මා මිච්ඡත්තනියතා? චත්තාරො දිට්ඨිගතසම්පයුත්තචිත්තුප්පාදා, ද්වෙ දොමනස්සසහගතචිත්තුප්පාදා – ඉමෙ ධම්මා සියා මිච්ඡත්තනියතා, සියා අනියතා.
1427. කතමෙ ¶ ධම්මා සම්මත්තනියතා? චත්තාරො මග්ගා අපරියාපන්නා – ඉමෙ ධම්මා සම්මත්තනියතා.
1428. කතමෙ ධම්මා අනියතා? චත්තාරො දිට්ඨිගතවිප්පයුත්තලොභසහගතචිත්තුප්පාදා, විචිකිච්ඡාසහගතො චිත්තුප්පාදො, උද්ධච්චසහගතො චිත්තුප්පාදො, තීසු භූමීසු කුසලං, චතූසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා අනියතා.
1429. කතමෙ ¶ ධම්මා මග්ගාරම්මණා? කාමාවචරකුසලතො චත්තාරො ඤාණසම්පයුත්තචිත්තුප්පාදා, කිරියතො චත්තාරො ඤාණසම්පයුත්තචිත්තුප්පාදා – ඉමෙ ධම්මා සියා මග්ගාරම්මණා, න මග්ගහෙතුකා; සියා මග්ගාධිපතිනො, සියා න වත්තබ්බා මග්ගාරම්මණාතිපි, මග්ගාධිපතිනොතිපි ¶ . චත්තාරො අරියමග්ගා න මග්ගාරම්මණා, මග්ගහෙතුකා; සියා මග්ගාධිපතිනො, සියා න වත්තබ්බා මග්ගාධිපතිනොති. රූපාවචරචතුත්ථං ඣානං කුසලතො ච කිරියතො ච, කිරියාහෙතුකමනොවිඤ්ඤාණධාතු උපෙක්ඛාසහගතා – ඉමෙ ධම්මා සියා මග්ගාරම්මණා; න මග්ගහෙතුකා, න මග්ගාධිපතිනො; සියා න වත්තබ්බා මග්ගාරම්මණාති. කාමාවචරකුසලතො චත්තාරො ඤාණවිප්පයුත්තචිත්තුප්පාදා, සබ්බං අකුසලං, සබ්බො කාමාවචරස්ස විපාකො, කිරියතො ඡ චිත්තුප්පාදා, රූපාවචරතිකචතුක්කජ්ඣානා කුසලතො ච විපාකතො ච කිරියතො ච, චතුත්ථස්ස ඣානස්ස විපාකො, චත්තාරො ආරුප්පා කුසලතො ච විපාකතො ච කිරියතො ච, චත්තාරි ච සාමඤ්ඤඵලානි – ඉමෙ ධම්මා න වත්තබ්බා මග්ගාරම්මණාතිපි, මග්ගහෙතුකාතිපි, මග්ගාධිපතිනොතිපි. රූපඤ්ච නිබ්බානඤ්ච අනාරම්මණා.
1430. කතමෙ ධම්මා උප්පන්නා? චතූසු භූමීසු විපාකො, යඤ්ච රූපං කම්මස්ස කතත්තා – ඉමෙ ¶ ධම්මා සියා උප්පන්නා, සියා උප්පාදිනො; න වත්තබ්බා අනුප්පන්නාති. චතූසු භූමීසු කුසලං, අකුසලං, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, යඤ්ච රූපං න කම්මස්ස කතත්තා – ඉමෙ ධම්මා සියා උප්පන්නා, සියා අනුප්පන්නා, න වත්තබ්බා උප්පාදිනොති. නිබ්බානං න වත්තබ්බං උප්පන්නන්තිපි, අනුප්පන්නන්තිපි, උප්පාදිනොතිපි.
1431. නිබ්බානං ඨපෙත්වා සබ්බෙ ධම්මා සියා අතීතා, සියා අනාගතා, සියා පච්චුප්පන්නා. නිබ්බානං න වත්තබ්බං අතීතන්තිපි, අනාගතන්තිපි ¶ , පච්චුප්පන්නන්තිපි.
1432. කතමෙ ¶ ධම්මා අතීතාරම්මණා? විඤ්ඤාණඤ්චායතනං, නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනං – ඉමෙ ධම්මා අතීතාරම්මණා.
1433. නියොගා අනාගතාරම්මණා නත්ථි.
1434. කතමෙ ධම්මා පච්චුප්පන්නාරම්මණා? ද්වෙපඤ්චවිඤ්ඤාණානි, තිස්සො ච මනොධාතුයො ¶ – ඉමෙ ධම්මා පච්චුප්පන්නාරම්මණා. කාමාවචරකුසලස්ස විපාකතො දස චිත්තුප්පාදා, අකුසලස්ස විපාකතො මනොවිඤ්ඤාණධාතු උපෙක්ඛාසහගතා, කිරියාහෙතුකමනොවිඤ්ඤාණධාතු සොමනස්සසහගතා – ඉමෙ ධම්මා සියා අතීතාරම්මණා, සියා අනාගතාරම්මණා, සියා පච්චුප්පන්නාරම්මණා. කාමාවචරකුසලං, අකුසලං, කිරියතො නව චිත්තුප්පාදා, රූපාවචරං චතුත්ථං ඣානං කුසලතො ච කිරියතො ච – ඉමෙ ධම්මා සියා අතීතාරම්මණා, සියා අනාගතාරම්මණා, සියා පච්චුප්පන්නාරම්මණා; සියා න වත්තබ්බා අතීතාරම්මණාතිපි, අනාගතාරම්මණාතිපි, පච්චුප්පන්නාරම්මණාතිපි. රූපාවචරතිකචතුක්කජ්ඣානා කුසලතො ච විපාකතො ච කිරියතො ච, චතුත්ථස්ස ඣානස්ස විපාකො, ආකාසානඤ්චායතනං, ආකිඤ්චඤ්ඤායතනං, චත්තාරො මග්ගා අපරියාපන්නා, චත්තාරි ච සාමඤ්ඤඵලානි – ඉමෙ ධම්මා න වත්තබ්බා අතීතාරම්මණාතිපි, අනාගතාරම්මණාතිපි, පච්චුප්පන්නාරම්මණාතිපි. රූපඤ්ච නිබ්බානඤ්ච අනාරම්මණා.
1435. අනින්ද්රියබද්ධරූපඤ්ච නිබ්බානඤ්ච ඨපෙත්වා, සබ්බෙ ධම්මා සියා අජ්ඣත්තා, සියා බහිද්ධා, සියා අජ්ඣත්තබහිද්ධා. අනින්ද්රියබද්ධරූපඤ්ච ¶ නිබ්බානඤ්ච බහිද්ධා.
1436. කතමෙ ධම්මා අජ්ඣත්තාරම්මණා? විඤ්ඤාණඤ්චායතනං, නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනං – ඉමෙ ධම්මා අජ්ඣත්තාරම්මණා.
1437. කතමෙ ධම්මා බහිද්ධාරම්මණා? රූපාවචරතිකචතුක්කජ්ඣානා ¶ කුසලතො ච විපාකතො ච කිරියතො ච, චතුත්ථස්ස ඣානස්ස විපාකො, ආකාසානඤ්චායතනං, චත්තාරො මග්ගා අපරියාපන්නා චත්තාරි ච සාමඤ්ඤඵලානි – ඉමෙ ධම්මා බහිද්ධාරම්මණා. රූපං ඨපෙත්වා, සබ්බෙව කාමාවචරා කුසලාකුසලාබ්යාකතා ධම්මා, රූපාවචරං චතුත්ථං ඣානං කුසලතො ච කිරියතො ච – ඉමෙ ධම්මා සියා අජ්ඣත්තාරම්මණා, සියා ¶ බහිද්ධාරම්මණා, සියා අජ්ඣත්තබහිද්ධාරම්මණා. ආකිඤ්චඤ්ඤායතනං න වත්තබ්බං අජ්ඣත්තාරම්මණන්තිපි, බහිද්ධාරම්මණන්තිපි, අජ්ඣත්තබහිද්ධාරම්මණන්තිපි. රූපඤ්ච නිබ්බානඤ්ච අනාරම්මණා.
1438. කතමෙ ධම්මා සනිදස්සනසප්පටිඝා? රූපායතනං – ඉමෙ ධම්මා සනිදස්සනසප්පටිඝා.
1439. කතමෙ ¶ ධම්මා අනිදස්සනසප්පටිඝා? චක්ඛායතනං…පෙ… ඵොට්ඨබ්බායතනං – ඉමෙ ධම්මා අනිදස්සනසප්පටිඝා.
1440. කතමෙ ධම්මා අනිදස්සනඅප්පටිඝා? චතූසු භූමීසු කුසලං, අකුසලං, චතූසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, යඤ්ච රූපං අනිදස්සනං අප්පටිඝං ධම්මායතනපරියාපන්නං, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා අනිදස්සනඅප්පටිඝා.
තිකං.
දුකඅත්ථුද්ධාරො
හෙතුගොච්ඡකං
1441. කතමෙ ¶ ධම්මා හෙතූ? තයො කුසලහෙතූ, තයො අකුසලහෙතූ, තයො අබ්යාකතහෙතූ. අලොභො කුසලහෙතු, අදොසො කුසලහෙතු, චතූසු භූමීසු කුසලෙසු උප්පජ්ජන්ති. අමොහො කුසලහෙතු, කාමාවචරකුසලතො චත්තාරො ඤාණවිප්පයුත්තෙ චිත්තුප්පාදෙ ඨපෙත්වා, චතූසු භූමීසු කුසලෙසු උප්පජ්ජති.
ලොභො අට්ඨසු ලොභසහගතෙසු චිත්තුප්පාදෙසු උප්පජ්ජති. දොසො ද්වීසු දොමනස්සසහගතෙසු චිත්තුප්පාදෙසු උප්පජ්ජති. මොහො සබ්බාකුසලෙසු උප්පජ්ජති.
අලොභො විපාකහෙතු අදොසො විපාකහෙතු, කාමාවචරස්ස විපාකතො අහෙතුකෙ චිත්තුප්පාදෙ ඨපෙත්වා, චතූසු භූමීසු විපාකෙසු උප්පජ්ජන්ති. අමොහො විපාකහෙතු, කාමාවචරස්ස විපාකතො අහෙතුකෙ ¶ චිත්තුප්පාදෙ ඨපෙත්වා, චත්තාරො ඤාණවිප්පයුත්තෙ චිත්තුප්පාදෙ ඨපෙත්වා, චතූසු භූමීසු විපාකෙසු උප්පජ්ජති.
අලොභො ¶ කිරියහෙතු අදොසො කිරියහෙතු, කාමාවචරකිරියතො අහෙතුකෙ චිත්තුප්පාදෙ ඨපෙත්වා, තීසු භූමීසු කිරියෙසු උප්පජ්ජන්ති ¶ . අමොහො කිරියහෙතු, කාමාවචරකිරියතො අහෙතුකෙ චිත්තුප්පාදෙ ඨපෙත්වා, චත්තාරො ඤාණවිප්පයුත්තෙ චිත්තුප්පාදෙ ඨපෙත්වා, තීසු භූමීසු කිරියෙසු උප්පජ්ජති – ඉමෙ ධම්මා හෙතූ.
1442. කතමෙ ධම්මා න හෙතූ? ඨපෙත්වා හෙතූ, චතූසු භූමීසු කුසලං, අකුසලං, චතූසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා න හෙතූ.
1443. කතමෙ ධම්මා සහෙතුකා? විචිකිච්ඡාසහගතං උද්ධච්චසහගතං මොහං ඨපෙත්වා අවසෙසං අකුසලං, චතූසු භූමීසු කුසලං, කාමාවචරස්ස ¶ විපාකතො අහෙතුකෙ චිත්තුප්පාදෙ ඨපෙත්වා චතූසු භූමීසු විපාකො, කාමාවචරකිරියතො අහෙතුකෙ චිත්තුප්පාදෙ ඨපෙත්වා තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං – ඉමෙ ධම්මා සහෙතුකා.
1444. කතමෙ ධම්මා අහෙතුකා? විචිකිච්ඡාසහගතො මොහො, උද්ධච්චසහගතො මොහො, ද්වෙපඤ්චවිඤ්ඤාණානි, තිස්සො ච මනොධාතුයො, පඤ්ච ච අහෙතුකමනොවිඤ්ඤාණධාතුයො, රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා අහෙතුකා.
1445. කතමෙ ධම්මා හෙතුසම්පයුත්තා? විචිකිච්ඡාසහගතං උද්ධච්චසහගතං මොහං ඨපෙත්වා අවසෙසං අකුසලං, චතූසු භූමීසු කුසලං, කාමාවචරස්ස විපාකතො අහෙතුකෙ චිත්තුප්පාදෙ ඨපෙත්වා චතූසු භූමීසු විපාකො, කාමාවචරකිරියතො අහෙතුකෙ චිත්තුප්පාදෙ ඨපෙත්වා තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං – ඉමෙ ධම්මා හෙතුසම්පයුත්තා.
1446. කතමෙ ධම්මා හෙතුවිප්පයුත්තා? විචිකිච්ඡාසහගතො මොහො, උද්ධච්චසහගතො මොහො, ද්වෙපඤ්චවිඤ්ඤාණානි තිස්සො ච මනොධාතුයො පඤ්ච ච අහෙතුකමනොවිඤ්ඤාණධාතුයො, රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා හෙතුවිප්පයුත්තා.
1447. කතමෙ ¶ ¶ ධම්මා හෙතූ චෙව සහෙතුකා ච? යත්ථ ද්වෙ තයො හෙතූ එකතො උප්පජ්ජන්ති – ඉමෙ ධම්මා හෙතූ චෙව සහෙතුකා ච.
1448. කතමෙ ධම්මා සහෙතුකා චෙව න ච හෙතූ? චතූසු භූමීසු කුසලං, අකුසලං, කාමාවචරස්ස විපාකතො අහෙතුකෙ චිත්තුප්පාදෙ ඨපෙත්වා චතූසු භූමීසු ¶ විපාකො, කාමාවචරකිරියතො අහෙතුකෙ චිත්තුප්පාදෙ ඨපෙත්වා තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, එත්ථුප්පන්නෙ හෙතූ ඨපෙත්වා – ඉමෙ ධම්මා සහෙතුකා චෙව න ච හෙතූ. අහෙතුකා ධම්මා න වත්තබ්බා – හෙතූ චෙව සහෙතුකා චාතිපි, සහෙතුකා චෙව න ච හෙතූතිපි.
1449. කතමෙ ¶ ධම්මා හෙතූ චෙව හෙතුසම්පයුත්තා ච? යත්ථ ද්වෙ තයො හෙතූ එකතො උප්පජ්ජන්ති – ඉමෙ ධම්මා හෙතූ චෙව හෙතුසම්පයුත්තා ච.
1450. කතමෙ ධම්මා හෙතුසම්පයුත්තා චෙව න ච හෙතූ? චතූසු භූමීසු කුසලං, අකුසලං, කාමාවචරස්ස විපාකතො අහෙතුකෙ චිත්තුප්පාදෙ ඨපෙත්වා චතූසු භූමීසු විපාකො, කාමාවචරකිරියතො අහෙතුකෙ චිත්තුප්පාදෙ ඨපෙත්වා තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, එත්ථුප්පන්නෙ හෙතූ ඨපෙත්වා – ඉමෙ ධම්මා හෙතුසම්පයුත්තා චෙව න ච හෙතූ. හෙතුවිප්පයුත්තා ධම්මා න වත්තබ්බා – හෙතූ චෙව හෙතුසම්පයුත්තා චාතිපි, හෙතුසම්පයුත්තා චෙව න ච හෙතූතිපි.
1451. කතමෙ ධම්මා න හෙතූ සහෙතුකා? චතූසු භූමීසු කුසලං, අකුසලං, කාමාවචරස්ස විපාකතො අහෙතුකෙ චිත්තුප්පාදෙ ඨපෙත්වා චතූසු භූමීසු විපාකො, කාමාවචරකිරියතො අහෙතුකෙ චිත්තුප්පාදෙ ඨපෙත්වා තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, එත්ථුප්පන්නෙ හෙතූ ඨපෙත්වා – ඉමෙ ධම්මා න හෙතූ සහෙතුකා.
1452. කතමෙ ධම්මා න හෙතූ අහෙතුකා? ද්වෙපඤ්චවිඤ්ඤාණානි, තිස්සො ච මනොධාතුයො, පඤ්ච ච අහෙතුකමනොවිඤ්ඤාණධාතුයො, රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා න හෙතූ අහෙතුකා ¶ . හෙතූ ධම්මා න වත්තබ්බා – න හෙතූ සහෙතුකාතිපි, න හෙතූ අහෙතුකාතිපි.
චූළන්තරදුකං
1453. කතමෙ ¶ ¶ ධම්මා සප්පච්චයා? චතූසු භූමීසු කුසලං, අකුසලං, චතූසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, සබ්බඤ්ච රූපං – ඉමෙ ධම්මා සප්පච්චයා.
1454. කතමෙ ධම්මා අප්පච්චයා? නිබ්බානං – ඉමෙ ධම්මා අප්පච්චයා.
1455. කතමෙ ධම්මා සඞ්ඛතා? චතූසු භූමීසු කුසලං, අකුසලං, චතූසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, සබ්බඤ්ච රූපං – ඉමෙ ධම්මා සඞ්ඛතා.
1456. කතමෙ ධම්මා අසඞ්ඛතා? නිබ්බානං – ඉමෙ ධම්මා අසඞ්ඛතා.
1457. කතමෙ ධම්මා සනිදස්සනා? රූපායතනං – ඉමෙ ධම්මා සනිදස්සනා.
1458. කතමෙ ධම්මා අනිදස්සනා? චක්ඛායතනං ¶ …පෙ… ඵොට්ඨබ්බායතනං, චතූසු භූමීසු කුසලං, අකුසලං, චතූසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, යඤ්ච රූපං අනිදස්සනං අප්පටිඝං ධම්මායතනපරියාපන්නං, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා අනිදස්සනා.
1459. කතමෙ ධම්මා සප්පටිඝා? චක්ඛායතනං…පෙ… ඵොට්ඨබ්බායතනං – ඉමෙ ධම්මා සප්පටිඝා.
1460. කතමෙ ධම්මා අප්පටිඝා? චතූසු භූමීසු කුසලං, අකුසලං, චතූසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, යඤ්ච රූපං අනිදස්සනං අප්පටිඝං ධම්මායතනපරියාපන්නං, නිබ්බානඤ්ච ¶ – ඉමෙ ධම්මා අප්පටිඝා.
1461. කතමෙ ධම්මා රූපිනො? චත්තාරො ච මහාභූතා, චතුන්නඤ්ච මහාභූතානං උපාදාය රූපං – ඉමෙ ධම්මා රූපිනො.
1462. කතමෙ ¶ ධම්මා අරූපිනො? චතූසු භූමීසු කුසලං, අකුසලං, චතූසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා අරූපිනො.
1463. කතමෙ ¶ ධම්මා ලොකියා? තීසු භූමීසු කුසලං, අකුසලං, තීසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, සබ්බඤ්ච රූපං – ඉමෙ ධම්මා ලොකියා.
1464. කතමෙ ධම්මා ලොකුත්තරා? චත්තාරො මග්ගා අපරියාපන්නා, චත්තාරි ච සාමඤ්ඤඵලානි, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා ලොකුත්තරා. සබ්බෙ [සබ්බෙව (ස්යා.)] ධම්මා කෙනචි විඤ්ඤෙය්යා, කෙනචි න විඤ්ඤෙය්යා.
ආසවගොච්ඡකං
1465. කතමෙ ධම්මා ආසවා? චත්තාරො ආසවා – කාමාසවො, භවාසවො, දිට්ඨාසවො, අවිජ්ජාසවො. කාමාසවො අට්ඨසු ලොභසහගතෙසු චිත්තුප්පාදෙසු උප්පජ්ජති භවාසවො චතූසු දිට්ඨිගතවිප්පයුත්තලොභසහගතෙසු චිත්තුප්පාදෙසු උප්පජ්ජති දිට්ඨාසවො චතූසු දිට්ඨිගතසම්පයුත්තෙසු චිත්තුප්පාදෙසු උප්පජ්ජති. අවිජ්ජාසවො සබ්බාකුසලෙසු උප්පජ්ජති – ඉමෙ ධම්මා ආසවා.
1466. කතමෙ ධම්මා නො ආසවා? ඨපෙත්වා ආසවෙ අවසෙසං අකුසලං, චතූසු භූමීසු කුසලං ¶ , චතූසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ¶ ධම්මා නො ආසවා.
1467. කතමෙ ධම්මා සාසවා? තීසු භූමීසු කුසලං, අකුසලං, තීසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, සබ්බඤ්ච රූපං – ඉමෙ ධම්මා සාසවා.
1468. කතමෙ ධම්මා අනාසවා? චත්තාරො මග්ගා අපරියාපන්නා, චත්තාරි ච සාමඤ්ඤඵලානි, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා අනාසවා.
1469. කතමෙ ¶ ධම්මා ආසවසම්පයුත්තා? ද්වෙ දොමනස්සසහගතචිත්තුප්පාදා එත්ථුප්පන්නං මොහං ඨපෙත්වා, විචිකිච්ඡාසහගතං උද්ධච්චසහගතං මොහං ඨපෙත්වා, අවසෙසං අකුසලං – ඉමෙ ධම්මා ආසවසම්පයුත්තා.
1470. කතමෙ ¶ ධම්මා ආසවවිප්පයුත්තා? ද්වීසු දොමනස්සසහගතෙසු චිත්තුප්පාදෙසු උප්පන්නො මොහො, විචිකිච්ඡාසහගතො මොහො, උද්ධච්චසහගතො මොහො, චතූසු භූමීසු කුසලං, චතූසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා ආසවවිප්පයුත්තා.
1471. කතමෙ ධම්මා ආසවා චෙව සාසවා ච? තෙව ආසවා ආසවා චෙව සාසවා ච.
1472. කතමෙ ධම්මා සාසවා චෙව නො ච ආසවා? ඨපෙත්වා ආසවෙ, අවසෙසං අකුසලං, තීසු භූමීසු කුසලං, තීසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, සබ්බඤ්ච රූපං – ඉමෙ ධම්මා සාසවා චෙව නො ච ආසවා. අනාසවා ධම්මා න වත්තබ්බා – ආසවා චෙව සාසවා චාතිපි, සාසවා චෙව නො ච ආසවාතිපි.
1473. කතමෙ ¶ ධම්මා ආසවා චෙව ආසවසම්පයුත්තා ච? යත්ථ ද්වෙ තයො ආසවා එකතො උප්පජ්ජන්ති – ඉමෙ ධම්මා ආසවා චෙව ආසවසම්පයුත්තා ච.
1474. කතමෙ ධම්මා ආසවසම්පයුත්තා චෙව නො ච ආසවා? ඨපෙත්වා ආසවෙ, අවසෙසං අකුසලං – ඉමෙ ධම්මා ආසවසම්පයුත්තා චෙව නො ච ආසවා. ආසවවිප්පයුත්තා ධම්මා න වත්තබ්බා – ආසවා චෙව ආසවසම්පයුත්තා චාතිපි, ආසවසම්පයුත්තා චෙව නො ච ආසවාතිපි.
1475. කතමෙ ධම්මා ආසවවිප්පයුත්තා සාසවා? ද්වීසු දොමනස්සසහගතෙසු චිත්තුප්පාදෙසු උප්පන්නො මොහො, විචිකිච්ඡාසහගතො මොහො, උද්ධච්චසහගතො මොහො, තීසු භූමීසු ¶ ¶ කුසලං, තීසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, සබ්බඤ්ච රූපං – ඉමෙ ධම්මා ආසවවිප්පයුත්තා සාසවා.
1476. කතමෙ ධම්මා ආසවවිප්පයුත්තා අනාසවා? චත්තාරො මග්ගා අපරියාපන්නා, චත්තාරි ච සාමඤ්ඤඵලානි, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා ආසවවිප්පයුත්තා අනාසවා. ආසවසම්පයුත්තා ධම්මා න වත්තබ්බා – ආසවවිප්පයුත්තා සාසවාතිපි, ආසවවිප්පයුත්තා අනාසවාතිපි.
සංයොජනගොච්ඡකං
1477. කතමෙ ¶ ධම්මා සංයොජනා? දස සංයොජනානි – කාමරාගසංයොජනං, පටිඝසංයොජනං, මානසංයොජනං, දිට්ඨිසංයොජනං, විචිකිච්ඡාසංයොජනං, සීලබ්බතපරාමාසසංයොජනං, භවරාගසංයොජනං, ඉස්සාසංයොජනං, මච්ඡරියසංයොජනං, අවිජ්ජාසංයොජනං. කාමරාගසංයොජනං අට්ඨසු ¶ ලොභසහගතෙසු චිත්තුප්පාදෙසු උප්පජ්ජති. පටිඝසංයොජනං ද්වීසු දොමනස්සසහගතෙසු චිත්තුප්පාදෙසු උප්පජ්ජති. මානසංයොජනං චතූසු දිට්ඨිගතවිප්පයුත්තලොභසහගතෙසු චිත්තුප්පාදෙසු උප්පජ්ජති. දිට්ඨිසංයොජනං චතූසු දිට්ඨිගතසම්පයුත්තෙසු චිත්තුප්පාදෙසු උප්පජ්ජති. විචිකිච්ඡාසංයොජනං විචිකිච්ඡාසහගතෙසු චිත්තුප්පාදෙසු උප්පජ්ජති. සීලබ්බතපරාමාසසංයොජනං චතූසු දිට්ඨිගතසම්පයුත්තෙසු චිත්තුප්පාදෙසු උප්පජ්ජති. භවරාගසංයොජනං චතූසු දිට්ඨිගතවිප්පයුත්තලොභසහගතෙසු චිත්තුප්පාදෙසු උප්පජ්ජති. ඉස්සාසංයොජනඤ්ච මච්ඡරියසංයොජනඤ්ච ද්වීසු දොමනස්සසහගතෙසු චිත්තුප්පාදෙසු උප්පජ්ජන්ති. අවිජ්ජාසංයොජනං සබ්බාකුසලෙසු උප්පජ්ජති – ඉමෙ ධම්මා සංයොජනා.
1478. කතමෙ ධම්මා නො සංයොජනා. ඨපෙත්වා සංයොජනෙ අවසෙසං අකුසලං, චතූසු භූමීසු කුසලං, චතූසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා නො සංයොජනා.
1479. කතමෙ ධම්මා සංයොජනියා? තීසු භූමීසු කුසලං, අකුසලං, තීසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, සබ්බඤ්ච රූපං – ඉමෙ ධම්මා සංයොජනියා.
1480. කතමෙ ¶ ධම්මා අසංයොජනියා? චත්තාරො මග්ගා අපරියාපන්නා, චත්තාරි ච සාමඤ්ඤඵලානි, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා අසංයොජනියා.
1481. කතමෙ ධම්මා සංයොජනසම්පයුත්තා? උද්ධච්චසහගතං ¶ මොහං ඨපෙත්වා අවසෙසං අකුසලං – ඉමෙ ධම්මා සංයොජනසම්පයුත්තා.
1482. කතමෙ ¶ ධම්මා සංයොජනවිප්පයුත්තා? උද්ධච්චසහගතො මොහො, චතූසු භූමීසු කුසලං, චතූසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා සංයොජනවිප්පයුත්තා.
1483. කතමෙ ධම්මා සංයොජනා චෙව සංයොජනියා ච? තානෙව සංයොජනානි සංයොජනා චෙව සංයොජනියා ච.
1484. කතමෙ ¶ ධම්මා සංයොජනියා චෙව නො ච සංයොජනා? ඨපෙත්වා සංයොජනෙ අවසෙසං අකුසලං, තීසු භූමීසු කුසලං, තීසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, සබ්බඤ්ච රූපං – ඉමෙ ධම්මා සංයොජනියා චෙව නො ච සංයොජනා. අසංයොජනියා ධම්මා න වත්තබ්බා – සංයොජනා චෙව සංයොජනියා චාතිපි, සංයොජනියා චෙව නො ච සංයොජනාතිපි.
1485. කතමෙ ධම්මා සංයොජනා චෙව සංයොජනසම්පයුත්තා ච? යත්ථ ද්වෙ තීණි සංයොජනානි එකතො උප්පජ්ජන්ති – ඉමෙ ධම්මා සංයොජනා චෙව සංයොජනසම්පයුත්තා ච.
1486. කතමෙ ධම්මා සංයොජනසම්පයුත්තා චෙව නො ච සංයොජනා? ඨපෙත්වා සංයොජනෙ, අවසෙසං අකුසලං – ඉමෙ ධම්මා සංයොජනසම්පයුත්තා චෙව නො ච සංයොජනා. සංයොජනවිප්පයුත්තා ධම්මා න වත්තබ්බා – සංයොජනා චෙව සංයොජනසම්පයුත්තා චාතිපි, සංයොජනසම්පයුත්තා චෙව නො ච සංයොජනාතිපි.
1487. කතමෙ ධම්මා සංයොජනවිප්පයුත්තා සංයොජනියා? උද්ධච්චසහගතො මොහො, තීසු භූමීසු ¶ කුසලං, තීසු භූමීසු විපාකො, තීසු ¶ භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, සබ්බඤ්ච රූපං – ඉමෙ ධම්මා සංයොජනවිප්පයුත්තා සංයොජනියා.
1488. කතමෙ ධම්මා සංයොජනවිප්පයුත්තා අසංයොජනියා? චත්තාරො මග්ගා අපරියාපන්නා, චත්තාරි ච සාමඤ්ඤඵලානි, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා සංයොජනවිප්පයුත්තා අසංයොජනියා. සංයොජනසම්පයුත්තා ධම්මා න වත්තබ්බා – සංයොජනවිප්පයුත්තා සංයොජනියාතිපි, සංයොජනවිප්පයුත්තා අසංයොජනියාතිපි.
ගන්ථගොච්ඡකං
1489. කතමෙ ධම්මා ගන්ථා? චත්තාරො ¶ ගන්ථා – අභිජ්ඣාකායගන්ථො, බ්යාපාදො කායගන්ථො, සීලබ්බතපරාමාසො කායගන්ථො, ඉදංසච්චාභිනිවෙසො කායගන්ථො. අභිජ්ඣාකායගන්ථො අට්ඨසු ලොභසහගතෙසු ¶ චිත්තුප්පාදෙසු උප්පජ්ජති. බ්යාපාදො කායගන්ථො ද්වීසු දොමනස්සසහගතෙසු චිත්තුප්පාදෙසු උප්පජ්ජති. සීලබ්බතපරාමාසො කායගන්ථො ච ඉදංසච්චාභිනිවෙසො කායගන්ථො ච චතූසු දිට්ඨිගතසම්පයුත්තෙසු චිත්තුප්පාදෙසු උප්පජ්ජන්ති – ඉමෙ ධම්මා ගන්ථා.
1490. කතමෙ ධම්මා නො ගන්ථා? ඨපෙත්වා ගන්ථෙ, අවසෙසං අකුසලං, චතූසු භූමීසු කුසලං, චතූසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා නො ගන්ථා.
1491. කතමෙ ධම්මා ගන්ථනියා? තීසු භූමීසු කුසලං, අකුසලං, තීසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, සබ්බඤ්ච රූපං – ඉමෙ ධම්මා ගන්ථනියා.
1492. කතමෙ ධම්මා අගන්ථනියා? චත්තාරො මග්ගා ¶ අපරියාපන්නා, චත්තාරි ච සාමඤ්ඤඵලානි, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා අගන්ථනියා.
1493. කතමෙ ධම්මා ගන්ථසම්පයුත්තා? චත්තාරො දිට්ඨිගතසම්පයුත්තචිත්තුප්පාදා ¶ , චත්තාරො දිට්ඨිගතවිප්පයුත්තලොභසහගතචිත්තුප්පාදා, එත්ථුප්පන්නං ලොභං ඨපෙත්වා, ද්වෙ දොමනස්සසහගතචිත්තුප්පාදා, එත්ථුප්පන්නං පටිඝං ඨපෙත්වා – ඉමෙ ධම්මා ගන්ථසම්පයුත්තා.
1494. කතමෙ ධම්මා ගන්ථවිප්පයුත්තා? චතූසු දිට්ඨිගතවිප්පයුත්තලොභසහගතෙසු චිත්තුප්පාදෙසු උප්පන්නො ලොභො, ද්වීසු දොමනස්සසහගතෙසු චිත්තුප්පාදෙසු උප්පන්නං පටිඝං, විචිකිච්ඡාසහගතො චිත්තුප්පාදො, උද්ධච්චසහගතො චිත්තුප්පාදො, චතූසු භූමීසු කුසලං, චතූසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා ගන්ථවිප්පයුත්තා.
1495. කතමෙ ධම්මා ගන්ථා චෙව ගන්ථනියා ච? තෙව ගන්ථා ගන්ථා චෙව ගන්ථනියා ච.
1496. කතමෙ ධම්මා ගන්ථනියා චෙව නො ච ගන්ථා? ඨපෙත්වා ගන්ථෙ අවසෙසං අකුසලං, තීසු භූමීසු කුසලං, තීසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, සබ්බඤ්ච රූපං – ඉමෙ ධම්මා ගන්ථනියා චෙව නො ච ගන්ථා. අගන්ථනියා ¶ ධම්මා න වත්තබ්බා – ගන්ථා චෙව ගන්ථනියා චාතිපි, ගන්ථනියා චෙව නො ච ගන්ථාතිපි.
1497. කතමෙ ¶ ධම්මා ගන්ථා චෙව ගන්ථසම්පයුත්තා ච? යත්ථ දිට්ඨි ච ලොභො ච එකතො උප්පජ්ජන්ති – ඉමෙ ධම්මා ගන්ථා චෙව ගන්ථසම්පයුත්තා ¶ ච.
1498. කතමෙ ධම්මා ගන්ථසම්පයුත්තා චෙව නො ච ගන්ථා? අට්ඨ ලොභසහගතචිත්තුප්පාදා ද්වෙ දොමනස්සසහගතචිත්තුප්පාදා, එත්ථුප්පන්නෙ ගන්ථෙ ඨපෙත්වා – ඉමෙ ධම්මා ගන්ථසම්පයුත්තා චෙව නො ච ගන්ථා. ගන්ථවිප්පයුත්තා ධම්මා න වත්තබ්බා – ගන්ථා චෙව ගන්ථසම්පයුත්තා චාතිපි, ගන්ථසම්පයුත්තා චෙව නො ච ගන්ථාතිපි.
1499. කතමෙ ධම්මා ගන්ථවිප්පයුත්තා ගන්ථනියා? චතූසු දිට්ඨිගතවිප්පයුත්තලොභසහගතෙසු චිත්තුප්පාදෙසු උප්පන්නො ලොභො, ද්වීසු දොමනස්සසහගතෙසු චිත්තුප්පාදෙසු උප්පන්නං පටිඝං, විචිකිච්ඡාසහගතො චිත්තුප්පාදො, උද්ධච්චසහගතො චිත්තුප්පාදො, තීසු භූමීසු කුසලං, තීසු ¶ භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, සබ්බඤ්ච රූපං – ඉමෙ ධම්මා ගන්ථවිප්පයුත්තා ගන්ථනියා.
1500. කතමෙ ධම්මා ගන්ථවිප්පයුත්තා අගන්ථනියා? චත්තාරො මග්ගා අපරියාපන්නා, චත්තාරි ච සාමඤ්ඤඵලානි, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා ගන්ථවිප්පයුත්තා අගන්ථනියා. ගන්ථසම්පයුත්තා ධම්මා න වත්තබ්බා – ගන්ථවිප්පයුත්තා ගන්ථනියාතිපි, ගන්ථවිප්පයුත්තා අගන්ථනියාතිපි.
ඔඝගොච්ඡකං
යොගගොච්ඡකං
නීවරණගොච්ඡකං
1503. කතමෙ ධම්මා නීවරණා? ඡ නීවරණා – කාමච්ඡන්දනීවරණං, බ්යාපාදනීවරණං, ථිනමිද්ධනීවරණං, උද්ධච්චකුක්කුච්චනීවරණං, විචිකිච්ඡානීවරණං, අවිජ්ජානීවරණං ¶ . කාමච්ඡන්දනීවරණං අට්ඨසු ලොභසහගතෙසු චිත්තුප්පාදෙසු ¶ උප්පජ්ජති, බ්යාපාදනීවරණං ද්වීසු දොමනස්සසහගතෙසු චිත්තුප්පාදෙසු උප්පජ්ජති, ථිනමිද්ධනීවරණං සසඞ්ඛාරිකෙසු අකුසලෙසු උප්පජ්ජති, උද්ධච්චනීවරණං උද්ධච්චසහගතෙසු චිත්තුප්පාදෙසු උප්පජ්ජති, කුක්කුච්චනීවරණං ද්වීසු දොමනස්සසහගතෙසු චිත්තුප්පාදෙසු උප්පජ්ජති, විචිකිච්ඡානීවරණං විචිකිච්ඡාසහගතෙසු චිත්තුප්පාදෙසු උප්පජ්ජති, අවිජ්ජානීවරණං ¶ සබ්බාකුසලෙසු උප්පජ්ජති – ඉමෙ ධම්මා නීවරණා.
1504. කතමෙ ධම්මා නො නීවරණා? ඨපෙත්වා නීවරණෙ අවසෙසං අකුසලං, චතූසු භූමීසු කුසලං, චතූසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා නො නීවරණා.
1505. කතමෙ ¶ ධම්මා නීවරණියා? තීසු භූමීසු කුසලං, අකුසලං, තීසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, සබ්බඤ්ච රූපං – ඉමෙ ධම්මා නීවරණියා.
1506. කතමෙ ධම්මා අනීවරණියා? චත්තාරො මග්ගා අපරියාපන්නා, චත්තාරි ච සාමඤ්ඤඵලානි, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා අනීවරණියා.
1507. කතමෙ ධම්මා නීවරණසම්පයුත්තා? ද්වාදස අකුසලචිත්තුප්පාදා – ඉමෙ ධම්මා නීවරණසම්පයුත්තා.
1508. කතමෙ ධම්මා නීවරණවිප්පයුත්තා? චතූසු භූමීසු කුසලං, චතූසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා නීවරණවිප්පයුත්තා.
1509. කතමෙ ධම්මා නීවරණා චෙව නීවරණියා ච? තානෙව නීවරණානි ¶ නීවරණා චෙව නීවරණියා ච.
1510. කතමෙ ධම්මා නීවරණියා චෙව නො ච නීවරණා? ඨපෙත්වා නීවරණෙ, අවසෙසං අකුසලං, තීසු භූමීසු කුසලං, තීසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, සබ්බඤ්ච රූපං – ඉමෙ ධම්මා නීවරණියා චෙව නො ච නීවරණා. අනීවරණියා ධම්මා න වත්තබ්බා – නීවරණා චෙව නීවරණියා චාතිපි, නීවරණියා චෙව නො ච නීවරණාතිපි.
1511. කතමෙ ¶ ධම්මා නීවරණා චෙව නීවරණසම්පයුත්තා ච? යත්ථ ද්වෙ තීණි නීවරණානි එකතො උප්පජ්ජන්ති – ඉමෙ ධම්මා නීවරණා චෙව නීවරණසම්පයුත්තා ච.
1512. කතමෙ ධම්මා නීවරණසම්පයුත්තා චෙව නො ච නීවරණා? ඨපෙත්වා නීවරණෙ, අවසෙසං අකුසලං – ඉමෙ ධම්මා නීවරණසම්පයුත්තා චෙව නො ච නීවරණා. නීවරණවිප්පයුත්තා ධම්මා න වත්තබ්බා – නීවරණා චෙව නීවරණසම්පයුත්තා ¶ චාතිපි, නීවරණසම්පයුත්තා චෙව නො ච නීවරණාතිපි.
1513. කතමෙ ¶ ධම්මා නීවරණවිප්පයුත්තා නීවරණියා? තීසු භූමීසු කුසලං, තීසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, සබ්බඤ්ච රූපං – ඉමෙ ධම්මා නීවරණවිප්පයුත්තා නීවරණියා.
1514. කතමෙ ධම්මා නීවරණවිප්පයුත්තා අනීවරණියා? චත්තාරො මග්ගා අපරියාපන්නා, චත්තාරි ච සාමඤ්ඤඵලානි, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා නීවරණවිප්පයුත්තා අනීවරණියා. නීවරණසම්පයුත්තා ධම්මා න වත්තබ්බා – නීවරණවිප්පයුත්තා නීවරණියාතිපි, නීවරණවිප්පයුත්තා අනීවරණියාතිපි.
පරාමාසගොච්ඡකං
1515. කතමෙ ¶ ධම්මා පරාමාසා? දිට්ඨිපරාමාසො චතූසු දිට්ඨිගතසම්පයුත්තෙසු චිත්තුප්පාදෙසු උප්පජ්ජති – ඉමෙ ධම්මා පරාමාසා.
1516. කතමෙ ධම්මා නො පරාමාසා? ඨපෙත්වා පරාමාසං අවසෙසං අකුසලං, චතූසු භූමීසු කුසලං, චතූසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා නො පරාමාසා.
1517. කතමෙ ධම්මා පරාමට්ඨා? තීසු භූමීසු කුසලං, අකුසලං, තීසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, සබ්බඤ්ච රූපං – ඉමෙ ධම්මා පරාමට්ඨා.
1518. කතමෙ ¶ ධම්මා අපරාමට්ඨා? චත්තාරො මග්ගා අපරියාපන්නා, චත්තාරි ච සාමඤ්ඤඵලානි නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා අපරාමට්ඨා.
1519. කතමෙ ධම්මා පරාමාසසම්පයුත්තා? චත්තාරො දිට්ඨිගතසම්පයුත්තචිත්තුප්පාදා, එත්ථුප්පන්නං පරාමාසං ඨපෙත්වා – ඉමෙ ධම්මා පරාමාසසම්පයුත්තා.
1520. කතමෙ ධම්මා පරාමාසවිප්පයුත්තා? චත්තාරො දිට්ඨිගතවිප්පයුත්තලොභසහගතචිත්තුප්පාදා ¶ , ද්වෙ දොමනස්සසහගතචිත්තුප්පාදා, විචිකිච්ඡාසහගතො චිත්තුප්පාදො, උද්ධච්චසහගතො චිත්තුප්පාදො, චතූසු භූමීසු කුසලං, චතූසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා පරාමාසවිප්පයුත්තා. පරාමාසො න වත්තබ්බො – පරාමාසසම්පයුත්තොතිපි, පරාමාසවිප්පයුත්තොතිපි.
1521. කතමෙ ධම්මා පරාමාසා චෙව පරාමට්ඨා ච? සො ¶ එව පරාමාසො ¶ පරාමාසො චෙව පරාමට්ඨො ච.
1522. කතමෙ ධම්මා පරාමට්ඨා චෙව නො ච පරාමාසා? ඨපෙත්වා පරාමාසං අවසෙසං අකුසලං, තීසු භූමීසු කුසලං, තීසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, සබ්බඤ්ච රූපං – ඉමෙ ධම්මා පරාමට්ඨා චෙව නො ච පරාමාසා. අපරාමට්ඨා ධම්මා න වත්තබ්බා – පරාමාසා චෙව පරාමට්ඨා චාතිපි, පරාමට්ඨා චෙව නො ච පරාමාසාතිපි.
1523. කතමෙ ධම්මා පරාමාසවිප්පයුත්තා පරාමට්ඨා? චත්තාරො දිට්ඨිගතවිප්පයුත්තලොභසහගතචිත්තුප්පාදා, ද්වෙ දොමනස්සසහගතචිත්තුප්පාදා, විචිකිච්ඡාසහගතො චිත්තුප්පාදො, උද්ධච්චසහගතො චිත්තුප්පාදො, තීසු භූමීසු කුසලං, තීසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, සබ්බඤ්ච රූපං – ඉමෙ ධම්මා පරාමාසවිප්පයුත්තා පරාමට්ඨා.
1524. කතමෙ ධම්මා පරාමාසවිප්පයුත්තා අපරාමට්ඨා? චත්තාරො මග්ගා අපරියාපන්නා, චත්තාරි ච සාමඤ්ඤඵලානි, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා පරාමාසවිප්පයුත්තා අපරාමට්ඨා. පරාමාසා ච පරාමාසසම්පයුත්තා ච ධම්මා න වත්තබ්බා – පරාමාසවිප්පයුත්තා පරාමට්ඨාතිපි, පරාමාසවිප්පයුත්තා අපරාමට්ඨාතිපි.
මහන්තරදුකං
1525. කතමෙ ¶ ධම්මා සාරම්මණා? චතූසු භූමීසු කුසලං, අකුසලං, චතූසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං – ඉමෙ ධම්මා සාරම්මණා.
1526. කතමෙ ¶ ධම්මා අනාරම්මණා? රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ¶ ධම්මා අනාරම්මණා.
1527. කතමෙ ධම්මා චිත්තා? චක්ඛුවිඤ්ඤාණං, සොතවිඤ්ඤාණං, ඝානවිඤ්ඤාණං, ජිව්හාවිඤ්ඤාණං, කායවිඤ්ඤාණං, මනොධාතු, මනොවිඤ්ඤාණධාතු – ඉමෙ ධම්මා චිත්තා.
1528. කතමෙ ධම්මා නො චිත්තා? වෙදනාක්ඛන්ධො, සඤ්ඤාක්ඛන්ධො, සඞ්ඛාරක්ඛන්ධො, රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා නො චිත්තා.
1529. කතමෙ ධම්මා චෙතසිකා? වෙදනාක්ඛන්ධො, සඤ්ඤාක්ඛන්ධො, සඞ්ඛාරක්ඛන්ධො – ඉමෙ ධම්මා චෙතසිකා.
1530. කතමෙ ධම්මා අචෙතසිකා? චිත්තඤ්ච, රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා අචෙතසිකා.
1531. කතමෙ ¶ ධම්මා චිත්තසම්පයුත්තා? වෙදනාක්ඛන්ධො, සඤ්ඤාක්ඛන්ධො, සඞ්ඛාරක්ඛන්ධො – ඉමෙ ධම්මා චිත්තසම්පයුත්තා.
1532. කතමෙ ධම්මා චිත්තවිප්පයුත්තා? රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා චිත්තවිප්පයුත්තා. චිත්තං න වත්තබ්බං – චිත්තෙන සම්පයුත්තන්තිපි, චිත්තෙන විප්පයුත්තන්තිපි.
1533. කතමෙ ධම්මා චිත්තසංසට්ඨා? වෙදනාක්ඛන්ධො, සඤ්ඤාක්ඛන්ධො, සඞ්ඛාරක්ඛන්ධො – ඉමෙ ධම්මා චිත්තසංසට්ඨා.
1534. කතමෙ ධම්මා චිත්තවිසංසට්ඨා? රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා චිත්තවිසංසට්ඨා. චිත්තං න වත්තබ්බං – චිත්තෙන සංසට්ඨන්තිපි, චිත්තෙන විසංසට්ඨන්තිපි.
1535. කතමෙ ධම්මා චිත්තසමුට්ඨානා? වෙදනාක්ඛන්ධො, සඤ්ඤාක්ඛන්ධො, සඞ්ඛාරක්ඛන්ධො, කායවිඤ්ඤත්ති, වචීවිඤ්ඤත්ති, යං වා පනඤ්ඤම්පි අත්ථි රූපං චිත්තජං චිත්තහෙතුකං ¶ චිත්තසමුට්ඨානං ¶ – රූපායතනං සද්දායතනං ගන්ධායතනං ¶ රසායතනං ඵොට්ඨබ්බායතනං ආකාසධාතු ආපොධාතු රූපස්ස ලහුතා රූපස්ස මුදුතා රූපස්ස කම්මඤ්ඤතා රූපස්ස උපචයො රූපස්ස සන්තති කබළීකාරො ආහාරො – ඉමෙ ධම්මා චිත්තසමුට්ඨානා.
1536. කතමෙ ධම්මා නො චිත්තසමුට්ඨානා? චිත්තඤ්ච, අවසෙසඤ්ච රූපං, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා නො චිත්තසමුට්ඨානා.
1537. කතමෙ ධම්මා චිත්තසහභුනො? වෙදනාක්ඛන්ධො, සඤ්ඤාක්ඛන්ධො, සඞ්ඛාරක්ඛන්ධො, කායවිඤ්ඤත්ති, වචීවිඤ්ඤත්ති – ඉමෙ ධම්මා චිත්තසහභුනො.
1538. කතමෙ ධම්මා නො චිත්තසහභුනො? චිත්තඤ්ච, අවසෙසඤ්ච රූපං, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා නො චිත්තසහභුනො.
1539. කතමෙ ධම්මා චිත්තානුපරිවත්තිනො? වෙදනාක්ඛන්ධො, සඤ්ඤාක්ඛන්ධො, සඞ්ඛාරක්ඛන්ධො, කායවිඤ්ඤත්ති, වචීවිඤ්ඤත්ති – ඉමෙ ධම්මා චිත්තානුපරිවත්තිනො.
1540. කතමෙ ධම්මා නො චිත්තානුපරිවත්තිනො? චිත්තඤ්ච, අවසෙසඤ්ච රූපං, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා නො චිත්තානුපරිවත්තිනො.
1541. කතමෙ ධම්මා චිත්තසංසට්ඨසමුට්ඨානා? වෙදනාක්ඛන්ධො ¶ , සඤ්ඤාක්ඛන්ධො, සඞ්ඛාරක්ඛන්ධො – ඉමෙ ධම්මා චිත්තසංසට්ඨසමුට්ඨානා.
1542. කතමෙ ධම්මා නො චිත්තසංසට්ඨසමුට්ඨානා? චිත්තඤ්ච, රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා නො චිත්තසංසට්ඨසමුට්ඨානා.
1543. කතමෙ ධම්මා චිත්තසංසට්ඨසමුට්ඨානසහභුනො? වෙදනාක්ඛන්ධො, සඤ්ඤාක්ඛන්ධො, සඞ්ඛාරක්ඛන්ධො – ඉමෙ ධම්මා චිත්තසංසට්ඨසමුට්ඨානසහභුනො.
1544. කතමෙ ¶ ධම්මා නො චිත්තසංසට්ඨසමුට්ඨානසහභුනො? චිත්තඤ්ච, රූපඤ්ච ¶ , නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා නො චිත්තසංසට්ඨසමුට්ඨානසහභුනො.
1545. කතමෙ ධම්මා චිත්තසංසට්ඨසමුට්ඨානානුපරිවත්තිනො? වෙදනාක්ඛන්ධො, සඤ්ඤාක්ඛන්ධො, සඞ්ඛාරක්ඛන්ධො – ඉමෙ ධම්මා චිත්තසංසට්ඨසමුට්ඨානානුපරිවත්තිනො.
1546. කතමෙ ¶ ධම්මා නො චිත්තසංසට්ඨසමුට්ඨානානුපරිවත්තිනො? චිත්තඤ්ච, රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා නො චිත්තසංසට්ඨසමුට්ඨානානුපරිවත්තිනො.
1547. කතමෙ ධම්මා අජ්ඣත්තිකා? චක්ඛායතනං…පෙ… මනායතනං – ඉමෙ ධම්මා අජ්ඣත්තිකා.
1548. කතමෙ ධම්මා බාහිරා? රූපායතනං…පෙ… ධම්මායතනං – ඉමෙ ධම්මා බාහිරා.
1549. කතමෙ ධම්මා උපාදා? චක්ඛායතනං…පෙ… කබළීකාරො ආහාරො – ඉමෙ ධම්මා උපාදා.
1550. කතමෙ ධම්මා නො උපාදා? චතූසු භූමීසු කුසලං, අකුසලං, චතූසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, චත්තාරො ච මහාභූතා, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා නො උපාදා.
1551. කතමෙ ධම්මා උපාදිණ්ණා? තීසු භූමීසු විපාකො, යඤ්ච රූපං කම්මස්ස කතත්තා – ඉමෙ ධම්මා උපාදිණ්ණා.
1552. කතමෙ ධම්මා අනුපාදිණ්ණා? තීසු ¶ භූමීසු කුසලං, අකුසලං, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, යඤ්ච රූපං න කම්මස්ස කතත්තා, චත්තාරො මග්ගා අපරියාපන්නා, චත්තාරි ච සාමඤ්ඤඵලානි, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා අනුපාදිණ්ණා.
උපාදානගොච්ඡකං
1553. කතමෙ ¶ ධම්මා උපාදානා? චත්තාරි උපාදානානි – කාමුපාදානං ¶ , දිට්ඨුපාදානං, සීලබ්බතුපාදානං, අත්තවාදුපාදානං. කාමුපාදානං අට්ඨසු ලොභසහගතෙසු චිත්තුප්පාදෙසු උප්පජ්ජති. දිට්ඨුපාදානඤ්ච සීලබ්බතුපාදානඤ්ච අත්තවාදුපාදානඤ්ච චතූසු දිට්ඨිගතසම්පයුත්තෙසු චිත්තුප්පාදෙසු උප්පජ්ජන්ති – ඉමෙ ධම්මා උපාදානා.
1554. කතමෙ ධම්මා නො උපාදානා? ඨපෙත්වා උපාදානෙ අවසෙසං අකුසලං, චතූසු භූමීසු කුසලං, චතූසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා නො උපාදානා.
1555. කතමෙ ¶ ධම්මා උපාදානියා? තීසු භූමීසු කුසලං, අකුසලං, තීසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, සබ්බඤ්ච රූපං – ඉමෙ ධම්මා උපාදානියා.
1556. කතමෙ ධම්මා අනුපාදානියා? චත්තාරො මග්ගා අපරියාපන්නා, චත්තාරි ච සාමඤ්ඤඵලානි, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා අනුපාදානියා.
1557. කතමෙ ධම්මා උපාදානසම්පයුත්තා? චත්තාරො දිට්ඨිගතසම්පයුත්තලොභසහගතචිත්තුප්පාදා, චත්තාරො දිට්ඨිගතවිප්පයුත්තලොභසහගතචිත්තුප්පාදා, එත්ථුප්පන්නං ලොභං ඨපෙත්වා – ඉමෙ ධම්මා උපාදානසම්පයුත්තා.
1558. කතමෙ ධම්මා උපාදානවිප්පයුත්තා? චතූසු දිට්ඨිගතවිප්පයුත්තලොභසහගතෙසු චිත්තුප්පාදෙසු උප්පන්නො ලොභො, ද්වෙ දොමනස්සසහගතචිත්තුප්පාදා, විචිකිච්ඡාසහගතො චිත්තුප්පාදො, උද්ධච්චසහගතො චිත්තුප්පාදො, චතූසු භූමීසු කුසලං, චතූසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා ¶ උපාදානවිප්පයුත්තා.
1559. කතමෙ ධම්මා උපාදානා චෙව උපාදානියා ච? තානෙව උපාදානානි උපාදානා චෙව උපාදානියා ච.
1560. කතමෙ ¶ ධම්මා උපාදානියා චෙව නො ච උපාදානා? ඨපෙත්වා උපාදානෙ අවසෙසං අකුසලං, තීසු භූමීසු කුසලං, තීසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, සබ්බඤ්ච රූපං – ඉමෙ ධම්මා උපාදානියා චෙව නො ච උපාදානා ¶ . අනුපාදානියා ධම්මා න වත්තබ්බා – උපාදානා චෙව උපාදානියා චාතිපි, උපාදානියා චෙව නො ච උපාදානාතිපි.
1561. කතමෙ ධම්මා උපාදානා චෙව උපාදානසම්පයුත්තා ච? යත්ථ දිට්ඨි ච ලොභො ච එකතො උප්පජ්ජන්ති – ඉමෙ ධම්මා උපාදානා චෙව උපාදානසම්පයුත්තා ච.
1562. කතමෙ ධම්මා උපාදානසම්පයුත්තා චෙව නො ච උපාදානා? අට්ඨ ලොභසහගතචිත්තුප්පාදා, එත්ථුප්පන්නෙ උපාදානෙ ඨපෙත්වා – ඉමෙ ධම්මා උපාදානසම්පයුත්තා චෙව නො ච උපාදානා. උපාදානවිප්පයුත්තා ධම්මා න වත්තබ්බා – උපාදානා චෙව උපාදානසම්පයුත්තා චාතිපි, උපාදානසම්පයුත්තා චෙව නො ච උපාදානාතිපි.
1563. කතමෙ ¶ ධම්මා උපාදානවිප්පයුත්තා උපාදානියා? චතූසු දිට්ඨිගතවිප්පයුත්තලොභසහගතෙසු චිත්තුප්පාදෙසු උප්පන්නො ලොභො, ද්වෙ දොමනස්සසහගතචිත්තුප්පාදා, විචිකිච්ඡාසහගතො චිත්තුප්පාදො, උද්ධච්චසහගතො චිත්තුප්පාදො, තීසු භූමීසු කුසලං, තීසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, සබ්බඤ්ච රූපං – ඉමෙ ධම්මා උපාදානවිප්පයුත්තා ¶ උපාදානියා.
1564. කතමෙ ධම්මා උපාදානවිප්පයුත්තා අනුපාදානියා? චත්තාරො මග්ගා අපරියාපන්නා, චත්තාරි ච සාමඤ්ඤඵලානි, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා උපාදානවිප්පයුත්තා අනුපාදානියා. උපාදානසම්පයුත්තා ධම්මා න වත්තබ්බා – උපාදානවිප්පයුත්තා උපාදානියාතිපි, උපාදානවිප්පයුත්තා අනුපාදානියාතිපි.
කිලෙසගොච්ඡකං
1565. කතමෙ ධම්මා කිලෙසා? දස කිලෙසවත්ථූනි – ලොභො, දොසො, මොහො, මානො, දිට්ඨි, විචිකිච්ඡා, ථිනං, උද්ධච්චං, අහිරිකං, අනොත්තප්පං. ලොභො අට්ඨසු ලොභසහගතෙසු චිත්තුප්පාදෙසු ¶ උප්පජ්ජති. දොසො ද්වීසු දොමනස්සසහගතෙසු චිත්තුප්පාදෙසු උප්පජ්ජති. මොහො සබ්බාකුසලෙසු උප්පජ්ජති. මානො චතූසු දිට්ඨිගතවිප්පයුත්තලොභසහගතෙසු චිත්තුප්පාදෙසු උප්පජ්ජති. දිට්ඨි චතූසු දිට්ඨිගතසම්පයුත්තෙසු චිත්තුප්පාදෙසු උප්පජ්ජති. විචිකිච්ඡා විචිකිච්ඡාසහගතෙසු චිත්තුප්පාදෙසු උප්පජ්ජති. ථිනං සසඞ්ඛාරිකෙසු අකුසලෙසු උප්පජ්ජති. උද්ධච්චඤ්ච අහිරිකඤ්ච අනොත්තප්පඤ්ච සබ්බාකුසලෙසු උප්පජ්ජන්ති – ඉමෙ ධම්මා කිලෙසා.
1566. කතමෙ ධම්මා නො කිලෙසා? ඨපෙත්වා ¶ කිලෙසෙ අවසෙසං අකුසලං, චතූසු භූමීසු කුසලං, චතූසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා නො කිලෙසා.
1567. කතමෙ ධම්මා සංකිලෙසිකා? තීසු භූමීසු කුසලං, අකුසලං, තීසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං සබ්බඤ්ච රූපං – ඉමෙ ¶ ධම්මා සංකිලෙසිකා.
1568. කතමෙ ධම්මා අසංකිලෙසිකා? චත්තාරො මග්ගා අපරියාපන්නා, චත්තාරි ච සාමඤ්ඤඵලානි, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා අසංකිලෙසිකා.
1569. කතමෙ ¶ ධම්මා සංකිලිට්ඨා? ද්වාදස අකුසලචිත්තුප්පාදා – ඉමෙ ධම්මා සංකිලිට්ඨා.
1570. කතමෙ ධම්මා අසංකිලිට්ඨා? චතූසු භූමීසු කුසලං, චතූසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා අසංකිලිට්ඨා.
1571. කතමෙ ධම්මා කිලෙසසම්පයුත්තා? ද්වාදස අකුසලචිත්තුප්පාදා – ඉමෙ ධම්මා කිලෙසසම්පයුත්තා.
1572. කතමෙ ධම්මා කිලෙසවිප්පයුත්තා? චතූසු භූමීසු කුසලං, චතූසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා කිලෙසවිප්පයුත්තා.
1573. කතමෙ ¶ ධම්මා කිලෙසා චෙව සංකිලෙසිකා ච? තෙව කිලෙසා කිලෙසා චෙව සංකිලෙසිකා ච.
1574. කතමෙ ධම්මා සංකිලෙසිකා චෙව නො ච කිලෙසා? ඨපෙත්වා කිලෙසෙ අවසෙසං අකුසලං, තීසු භූමීසු කුසලං, තීසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, සබ්බඤ්ච රූපං – ඉමෙ ධම්මා සංකිලෙසිකා චෙව නො ච කිලෙසා. අසංකිලෙසිකා ධම්මා න වත්තබ්බා – කිලෙසා චෙව සංකිලෙසිකා චාතිපි, සංකිලෙසිකා චෙව නො ච කිලෙසාතිපි.
1575. කතමෙ ධම්මා කිලෙසා චෙව සංකිලිට්ඨා ච? තෙව කිලෙසා කිලෙසා චෙව සංකිලිට්ඨා ච.
1576. කතමෙ ධම්මා සංකිලිට්ඨා චෙව නො ච කිලෙසා? ඨපෙත්වා කිලෙසෙ අවසෙසං අකුසලං – ඉමෙ ධම්මා සංකිලිට්ඨා චෙව නො ච කිලෙසා ¶ . අසංකිලිට්ඨා ධම්මා න වත්තබ්බා – කිලෙසා චෙව සංකිලිට්ඨා චාතිපි, සංකිලිට්ඨා චෙව නො ච කිලෙසාතිපි.
1577. කතමෙ ¶ ධම්මා කිලෙසා චෙව කිලෙසසම්පයුත්තා ච? යත්ථ ද්වෙ තයො කිලෙසා එකතො උප්පජ්ජන්ති – ඉමෙ ධම්මා කිලෙසා චෙව කිලෙසසම්පයුත්තා ච.
1578. කතමෙ ¶ ධම්මා කිලෙසසම්පයුත්තා චෙව නො ච කිලෙසා? ඨපෙත්වා කිලෙසෙ අවසෙසං අකුසලං – ඉමෙ ධම්මා කිලෙසසම්පයුත්තා චෙව නො ච කිලෙසා. කිලෙසවිප්පයුත්තා ධම්මා න වත්තබ්බා – කිලෙසා චෙව කිලෙසසම්පයුත්තා චාතිපි, කිලෙසසම්පයුත්තා චෙව නො ච කිලෙසාතිපි.
1579. කතමෙ ධම්මා කිලෙසවිප්පයුත්තා සංකිලෙසිකා? තීසු භූමීසු කුසලං, තීසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, සබ්බඤ්ච රූපං – ඉමෙ ධම්මා කිලෙසවිප්පයුත්තා සංකිලෙසිකා.
1580. කතමෙ ධම්මා කිලෙසවිප්පයුත්තා අසංකිලෙසිකා? චත්තාරො මග්ගා අපරියාපන්නා ¶ , චත්තාරි ච සාමඤ්ඤඵලානි, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා කිලෙසවිප්පයුත්තා අසංකිලෙසිකා. කිලෙසසම්පයුත්තා ධම්මා න වත්තබ්බා – කිලෙසවිප්පයුත්තා සංකිලෙසිකාතිපි, කිලෙසවිප්පයුත්තා අසංකිලෙසිකාතිපි.
පිට්ඨිදුකං
1581. කතමෙ ධම්මා දස්සනෙන පහාතබ්බා? චත්තාරො දිට්ඨිගතසම්පයුත්තචිත්තුප්පාදා, විචිකිච්ඡාසහගතො චිත්තුප්පාදො – ඉමෙ ධම්මා දස්සනෙන පහාතබ්බා. චත්තාරො දිට්ඨිගතවිප්පයුත්තලොභසහගතචිත්තුප්පාදා, ද්වෙ දොමනස්සසහගතචිත්තුප්පාදා – ඉමෙ ධම්මා ¶ සියා දස්සනෙන පහාතබ්බා, සියා න දස්සනෙන පහාතබ්බා.
1582. කතමෙ ධම්මා න දස්සනෙන පහාතබ්බා? උද්ධච්චසහගතො චිත්තුප්පාදො, චතූසු භූමීසු කුසලං, චතූසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා න දස්සනෙන පහාතබ්බා.
1583. කතමෙ ධම්මා භාවනාය පහාතබ්බා? උද්ධච්චසහගතො චිත්තුප්පාදො – ඉමෙ ධම්මා භාවනාය පහාතබ්බා. චත්තාරො දිට්ඨිගතවිප්පයුත්තලොභසහගතචිත්තුප්පාදා, ද්වෙ දොමනස්සසහගතචිත්තුප්පාදා – ඉමෙ ධම්මා සියා භාවනාය පහාතබ්බා, සියා න භාවනාය පහාතබ්බා.
1584. කතමෙ ¶ ධම්මා න භාවනාය පහාතබ්බා? චත්තාරො දිට්ඨිගතසම්පයුත්තචිත්තුප්පාදා, විචිකිච්ඡාසහගතො චිත්තුප්පාදො, චතූසු භූමීසු කුසලං, චතූසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා න භාවනාය පහාතබ්බා.
1585. කතමෙ ¶ ධම්මා දස්සනෙන පහාතබ්බහෙතුකා? චත්තාරො දිට්ඨිගතසම්පයුත්තචිත්තුප්පාදා, විචිකිච්ඡාසහගතො චිත්තුප්පාදො, එත්ථුප්පන්නං මොහං ඨපෙත්වා – ඉමෙ ධම්මා දස්සනෙන පහාතබ්බහෙතුකා. චත්තාරො දිට්ඨිගතවිප්පයුත්තලොභසහගතචිත්තුප්පාදා, ද්වෙ දොමනස්සසහගතචිත්තුප්පාදා – ඉමෙ ධම්මා සියා දස්සනෙන පහාතබ්බහෙතුකා, සියා න දස්සනෙන පහාතබ්බහෙතුකා.
1586. කතමෙ ¶ ධම්මා න දස්සනෙන පහාතබ්බහෙතුකා? විචිකිච්ඡාසහගතො මොහො, උද්ධච්චසහගතො චිත්තුප්පාදො, චතූසු භූමීසු කුසලං, චතූසු භූමීසු විපාකො, තීසු ¶ භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා න දස්සනෙන පහාතබ්බහෙතුකා.
1587. කතමෙ ධම්මා භාවනාය පහාතබ්බහෙතුකා? උද්ධච්චසහගතො චිත්තුප්පාදො, එත්ථුප්පන්නං මොහං ඨපෙත්වා – ඉමෙ ධම්මා භාවනාය පහාතබ්බහෙතුකා. චත්තාරො දිට්ඨිගතවිප්පයුත්තලොභසහගතචිත්තුප්පාදා, ද්වෙ දොමනස්සසහගතචිත්තුප්පාදා – ඉමෙ ධම්මා සියා භාවනාය පහාතබ්බහෙතුකා, සියා න භාවනාය පහාතබ්බහෙතුකා.
1588. කතමෙ ධම්මා න භාවනාය පහාතබ්බහෙතුකා? චත්තාරො දිට්ඨිගතසම්පයුත්තචිත්තුප්පාදා, විචිකිච්ඡාසහගතො චිත්තුප්පාදො, උද්ධච්චසහගතො මොහො, චතූසු භූමීසු කුසලං, චතූසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා න භාවනාය පහාතබ්බහෙතුකා.
1589. කතමෙ ධම්මා සවිතක්කා? කාමාවචරකුසලං, අකුසලං, කාමාවචරකුසලස්ස විපාකතො එකාදස චිත්තුප්පාදා, අකුසලස්ස විපාකතො ද්වෙ, කිරියතො එකාදස, රූපාවචරං පඨමං ඣානං කුසලතො ච විපාකතො ච කිරියතො ච ලොකුත්තරං පඨමං ඣානං කුසලතො ච විපාකතො ච, එත්ථුප්පන්නං විතක්කං ඨපෙත්වා – ඉමෙ ධම්මා සවිතක්කා.
1590. කතමෙ ¶ ධම්මා අවිතක්කා? ද්වෙපඤ්චවිඤ්ඤාණානි, රූපාවචරතිකචතුක්කජ්ඣානා කුසලතො ච විපාකතො ච කිරියතො ච, චත්තාරො අරූපාවචරා කුසලතො ච විපාකතො ච කිරියතො ච, ලොකුත්තරතිකචතුක්කජ්ඣානා ¶ කුසලතො ච විපාකතො ච, විතක්කො ච, රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා අවිතක්කා.
1591. කතමෙ ධම්මා සවිචාරා? කාමාවචරකුසලං ¶ , අකුසලං, කාමාවචරකුසලස්ස විපාකතො එකාදස චිත්තුප්පාදා, අකුසලස්ස විපාකතො ද්වෙ කිරියතො එකාදස, රූපාවචරඑකකදුකජ්ඣානා කුසලතො ච විපාකතො ච කිරියතො ච, ලොකුත්තරඑකකදුකජ්ඣානා කුසලතො ච විපාකතො ච, එත්ථුප්පන්නං විචාරං ඨපෙත්වා – ඉමෙ ධම්මා සවිචාරා.
1592. කතමෙ ¶ ධම්මා අවිචාරා? ද්වෙපඤ්චවිඤ්ඤාණානි, රූපාවචරතිකතිකජ්ඣානා කුසලතො ච විපාකතො ච කිරියතො ච, චත්තාරො ආරුප්පා කුසලතො ච විපාකතො ච කිරියතො ච, ලොකුත්තරතිකතිකජ්ඣානා කුසලතො ච විපාකතො ච, විචාරො ච, රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා අවිචාරා.
1593. කතමෙ ධම්මා සප්පීතිකා? කාමාවචරකුසලතො චත්තාරො සොමනස්සසහගතචිත්තුප්පාදා, අකුසලතො චත්තාරො, කාමාවචරකුසලස්ස විපාකතො පඤ්ච, කිරියතො පඤ්ච, රූපාවචරදුකතිකජ්ඣානා කුසලතො ච විපාකතො ච කිරියතො ච, ලොකුත්තරදුකතිකජ්ඣානා කුසලතො ච විපාකතො ච, එත්ථුප්පන්නං පීතිං ඨපෙත්වා – ඉමෙ ධම්මා සප්පීතිකා.
1594. කතමෙ ධම්මා අප්පීතිකා? කාමාවචරකුසලතො චත්තාරො උපෙක්ඛාසහගතචිත්තුප්පාදා, අකුසලතො අට්ඨ, කාමාවචරකුසලස්ස විපාකතො එකාදස, අකුසලස්ස විපාකතො සත්ත, කිරියතො ඡ, රූපාවචරදුකදුකජ්ඣානා කුසලතො ¶ ච විපාකතො ච කිරියතො ච, චත්තාරො ආරුප්පා කුසලතො ච විපාකතො ච කිරියතො ච, ලොකුත්තරදුකදුකජ්ඣානා කුසලතො ච විපාකතො ච පීති ච, රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා අප්පීතිකා.
1595. කතමෙ ¶ ධම්මා පීතිසහගතා? කාමාවචරකුසලතො චත්තාරො සොමනස්සසහගතචිත්තුප්පාදා, අකුසලතො චත්තාරො, කාමාවචරකුසලස්ස විපාකතො පඤ්ච, කිරියතො පඤ්ච, රූපාවචරදුකතිකජ්ඣානා කුසලතො ච විපාකතො ච කිරියතො ච, ලොකුත්තරදුකතිකජ්ඣානා කුසලතො ච විපාකතො ච, එත්ථුප්පන්නං පීතිං ඨපෙත්වා – ඉමෙ ධම්මා පීතිසහගතා.
1596. කතමෙ ධම්මා න පීතිසහගතා? කාමාවචරකුසලතො චත්තාරො උපෙක්ඛාසහගතචිත්තුප්පාදා, අකුසලතො අට්ඨ, කාමාවචරකුසලස්ස විපාකතො එකාදස, අකුසලස්ස විපාකතො සත්ත, කිරියතො ඡ, රූපාවචරදුකදුකජ්ඣානා කුසලතො ච විපාකතො ච කිරියතො ච, චත්තාරො ආරුප්පා කුසලතො ච ¶ විපාකතො ච කිරියතො ච, ලොකුත්තරදුකදුකජ්ඣානා ¶ කුසලතො ච විපාකතො ච, පීති ච, රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා න පීතිසහගතා.
1597. කතමෙ ධම්මා සුඛසහගතා? කාමාවචරකුසලතො චත්තාරො සොමනස්සසහගතචිත්තුප්පාදා, අකුසලතො චත්තාරො, කාමාවචරකුසලස්ස විපාකතො ඡ, කිරියතො පඤ්ච, රූපාවචරතිකචතුක්කජ්ඣානා කුසලතො ච විපාකතො ච කිරියතො ච ලොකුත්තරතිකචතුක්කජ්ඣානා කුසලතො ච විපාකතො ච, එත්ථුප්පන්නං සුඛං ඨපෙත්වා – ඉමෙ ධම්මා ¶ සුඛසහගතා.
1598. කතමෙ ධම්මා න සුඛසහගතා? කාමාවචරකුසලතො චත්තාරො උපෙක්ඛාසහගතචිත්තුප්පාදා, අකුසලතො අට්ඨ, කාමාවචරකුසලස්ස විපාකතො දස, අකුසලස්ස විපාකතො සත්ත, කිරියතො ඡ, රූපාවචරං චතුත්ථං ඣානං කුසලතො ච විපාකතො ච කිරියතො ච, චත්තාරො ආරුප්පා කුසලතො ච විපාකතො ච කිරියතො ච ලොකුත්තරං චතුත්ථං ඣානං කුසලතො ච විපාකතො ච, සුඛඤ්ච, රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා න සුඛසහගතා.
1599. කතමෙ ධම්මා උපෙක්ඛාසහගතා? කාමාවචරකුසලතො චත්තාරො උපෙක්ඛාසහගතචිත්තුප්පාදා, අකුසලතො ඡ, කාමාවචරකුසලස්ස විපාකතො දස, අකුසලස්ස විපාකතො ඡ, කිරියතො ඡ ¶ , රූපාවචරං චතුත්ථං ඣානං කුසලතො ච විපාකතො ච කිරියතො ච, චත්තාරො ආරුප්පා කුසලතො ච විපාකතො ච කිරියතො ච, ලොකුත්තරං චතුත්ථං ඣානං කුසලතො ච විපාකතො ච, එත්ථුප්පන්නං උපෙක්ඛං ඨපෙත්වා – ඉමෙ ධම්මා උපෙක්ඛාසහගතා.
1600. කතමෙ ධම්මා න උපෙක්ඛාසහගතා? කාමාවචරකුසලතො චත්තාරො සොමනස්සසහගතචිත්තුප්පාදා, අකුසලතො ඡ, කාමාවචරකුසලස්ස විපාකතො ඡ, අකුසලස්ස විපාකතො එකො, කිරියතො පඤ්ච, රූපාවචරතිකචතුක්කජ්ඣානා කුසලතො ච විපාකතො ච කිරියතො ච, ලොකුත්තරතිකචතුක්කජ්ඣානා කුසලතො ච විපාකතො ච, උපෙක්ඛා ච, රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා න උපෙක්ඛාසහගතා.
1601. කතමෙ ¶ ධම්මා කාමාවචරා? කාමාවචරකුසලං, අකුසලං, සබ්බො ¶ කාමාවචරස්ස විපාකො, කාමාවචරකිරියාබ්යාකතං, සබ්බඤ්ච රූපං – ඉමෙ ධම්මා කාමාවචරා.
1602. කතමෙ ධම්මා න කාමාවචරා? රූපාවචරා ¶ , අරූපාවචරා, අපරියාපන්නා – ඉමෙ ධම්මා න කාමාවචරා.
1603. කතමෙ ධම්මා රූපාවචරා? රූපාවචරචතුක්කපඤ්චකජ්ඣානා කුසලතො ච විපාකතො ච කිරියතො ච – ඉමෙ ධම්මා රූපාවචරා.
1604. කතමෙ ධම්මා න රූපාවචරා? කාමාවචරා, අරූපාවචරා, අපරියාපන්නා – ඉමෙ ධම්මා න රූපාවචරා.
1605. කතමෙ ධම්මා අරූපාවචරා? චත්තාරො ආරුප්පා කුසලතො ච විපාකතො ච කිරියතො ච – ඉමෙ ධම්මා අරූපාවචරා.
1606. කතමෙ ධම්මා න අරූපාවචරා? කාමාවචරා, රූපාවචරා, අපරියාපන්නා – ඉමෙ ධම්මා න අරූපාවචරා.
1607. කතමෙ ධම්මා පරියාපන්නා? තීසු භූමීසු කුසලං, අකුසලං, තීසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, සබ්බඤ්ච රූපං – ඉමෙ ධම්මා පරියාපන්නා.
1608. කතමෙ ධම්මා අපරියාපන්නා? චත්තාරො මග්ගා අපරියාපන්නා, චත්තාරි ච සාමඤ්ඤඵලානි, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා අපරියාපන්නා.
1609. කතමෙ ¶ ධම්මා නිය්යානිකා? චත්තාරො මග්ගා අපරියාපන්නා – ඉමෙ ධම්මා නිය්යානිකා.
1610. කතමෙ ධම්මා අනිය්යානිකා? තීසු භූමීසු කුසලං, අකුසලං, චතූසු භූමීසු ¶ විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා අනිය්යානිකා.
1611. කතමෙ ¶ ධම්මා නියතා? චත්තාරො දිට්ඨිගතසම්පයුත්තචිත්තුප්පාදා, ද්වෙ දොමනස්සසහගතචිත්තුප්පාදා – ඉමෙ ධම්මා සියා නියතා සියා අනියතා. චත්තාරො මග්ගා අපරියාපන්නා – ඉමෙ ධම්මා නියතා.
1612. කතමෙ ධම්මා අනියතා? චත්තාරො දිට්ඨිගතවිප්පයුත්තලොභසහගතචිත්තුප්පාදා, විචිකිච්ඡාසහගතො චිත්තුප්පාදො, උද්ධච්චසහගතො චිත්තුප්පාදො, තීසු භූමීසු කුසලං, චතූසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා අනියතා.
1613. කතමෙ ධම්මා සඋත්තරා? තීසු භූමීසු කුසලං, අකුසලං, තීසු භූමීසු විපාකො, තීසු ¶ භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, සබ්බඤ්ච රූපං – ඉමෙ ධම්මා සඋත්තරා.
1614. කතමෙ ධම්මා අනුත්තරා? චත්තාරො මග්ගා අපරියාපන්නා, චත්තාරි ච සාමඤ්ඤඵලානි, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා අනුත්තරා.
1615. කතමෙ ධම්මා සරණා? ද්වාදස අකුසලචිත්තුප්පාදා – ඉමෙ ධම්මා සරණා.
1616. කතමෙ ධම්මා අරණා? චතූසු භූමීසු කුසලං, චතූසු භූමීසු විපාකො, තීසු භූමීසු කිරියාබ්යාකතං, රූපඤ්ච, නිබ්බානඤ්ච – ඉමෙ ධම්මා අරණා.
අත්ථුද්ධාරො නිට්ඨිතො.
ධම්මසඞ්ගණීපකරණං නිට්ඨිතං.