📜

18. ධම්මහදයවිභඞ්ගො

1. සබ්බසඞ්ගාහිකවාරවණ්ණනා

978. ඉදානි තදනන්තරෙ ධම්මහදයවිභඞ්ගෙ පාළිපරිච්ඡෙදො තාව එවං වෙදිතබ්බො – එත්ථ හි ආදිතොව ඛන්ධාදීනං ද්වාදසන්නං කොට්ඨාසානං වසෙන සබ්බසඞ්ගාහිකවාරො නාම වුත්තො. දුතියො තෙසංයෙව ධම්මානං කාමධාතුආදීසු උප්පත්තානුප්පත්තිදස්සනවාරො නාම. තතියො තත්ථෙව පරියාපන්නාපරියාපන්නදස්සනවාරො නාම. චතුත්ථො තීසු භූමීසු උප්පත්තික්ඛණෙ විජ්ජමානාවිජ්ජමානධම්මදස්සනවාරො නාම. පඤ්චමො තෙසං ධම්මානං භූමන්තරවසෙන දස්සනවාරො නාම. ඡට්ඨො ගතීසු උප්පාදකකම්මආයුප්පමාණදස්සනවාරො නාම. සත්තමො අභිඤ්ඤෙය්යාදිවාරො නාම. අට්ඨමො සාරම්මණානාරම්මණවාරො නාම. නවමො තෙසං ඛන්ධාදිධම්මානං දිට්ඨසුතාදිවසෙන සඞ්ගහෙත්වා දස්සනවාරො නාම. දසමො කුසලත්තිකාදිවසෙන සඞ්ගහෙත්වා දස්සනවාරො නාම.

979. එවං දසහි වාරෙහි පරිච්ඡින්නාය පාළියා පඨමෙ තාව සබ්බසඞ්ගාහිකවාරෙ ‘‘අවීචිතො යාව භවග්ගං එත්ථන්තරෙ කති ඛන්ධා’’ති පුච්ඡිතෙ ‘‘එකොති වා…පෙ… චත්තාරොති වා ඡාති වා අවත්වා පඤ්චාති වත්තුං සමත්ථො අඤ්ඤො නත්ථී’’ති අත්තනො ඤාණබලං දීපෙන්තො පඤ්චක්ඛන්ධාති පුච්ඡානුරූපං විස්සජ්ජනං ආහ. යථාපුච්ඡං විස්සජ්ජනඤ්හි සබ්බඤ්ඤුබ්යාකරණං නාමාති වුච්චති. ද්වාදසායතනානීතිආදීසුපි එසෙව නයො. රූපක්ඛන්ධාදීනං පභෙදො ඛන්ධවිභඞ්ගාදීසු වුත්තනයෙනෙව වෙදිතබ්බො.

2. උප්පත්තානුප්පත්තිවාරවණ්ණනා

991. දුතියවාරෙ යෙ ධම්මා කාමභවෙ කාමධාතුසම්භූතානඤ්ච සත්තානං උප්පජ්ජන්ති – කාමධාතුයං පරියාපන්නා වා අපරියාපන්නා වා – තෙ සබ්බෙ සඞ්ගහෙත්වා කාමධාතුයා පඤ්චක්ඛන්ධාතිආදි වුත්තං. රූපධාතුආදීසුපි එසෙව නයො. යස්මා පන රූපධාතුපරියාපන්නානං සත්තානං ඝානායතනාදීනං අභාවෙන ගන්ධායතනාදීනි ආයතනාදිකිච්චං න කරොන්ති, තස්මා රූපධාතුයා ඡ ආයතනානි, නව ධාතුයොතිආදි වුත්තං . යස්මා ච ඔකාසවසෙන වා සත්තුප්පත්තිවසෙන වා අපරියාපන්නධාතු නාම නත්ථි, තස්මා අපරියාපන්නධාතුයාති අවත්වා යං යං අපරියාපන්නං තං තදෙව දස්සෙතුං අපරියාපන්නෙ කති ඛන්ධාතිආදි වුත්තං.

3. පරියාපන්නාපරියාපන්නවාරවණ්ණනා

999. තතියවාරෙ කාමධාතුපරියාපන්නාති කාමධාතුභජනට්ඨෙන පරියාපන්නා; තංනිස්සිතා තදන්තොගධා කාමධාතුත්වෙව සඞ්ඛං ගතාති අත්ථො. සෙසපදෙසුපි එසෙව නයො. පරියාපන්නාති භවවසෙන ඔකාසවසෙන ච පරිච්ඡින්නා. අපරියාපන්නාති තථා අපරිච්ඡින්නා.

4. ධම්මදස්සනවාරවණ්ණනා

1007. චතුත්ථවාරෙ එකාදසායතනානීති සද්දායතනවජ්ජානි. තඤ්හි එකන්තෙන පටිසන්ධියං නුප්පජ්ජති. ඉමිනා නයෙන සබ්බත්ථ අත්ථො වෙදිතබ්බො. සත්තකෙ ‘‘දෙවානං අසුරාන’’න්ති ගතිවසෙන අවත්වා අවිසෙසෙන ගබ්භසෙය්යකානන්ති වුත්තං. තස්මා යත්ථ යත්ථ ගබ්භසෙය්යකා සම්භවන්ති තත්ථ තත්ථ තෙසං සත්තායතනානි වෙදිතබ්බානි. තථා ධාතුයො. සෙසමෙත්ථ උත්තානත්ථමෙව. පඤ්චමවාරෙ යං වත්තබ්බං තං ධම්මසඞ්ගහට්ඨකථායං වුත්තමෙව.

6. උප්පාදකකම්මආයුප්පමාණවාරවණ්ණනා

(1.) උප්පාදකකම්මං

1021. ඡට්ඨවාරෙ පඤ්චහි කාමගුණෙහි නානප්පකාරෙහි වා ඉද්ධිවිසෙසෙහි දිබ්බන්තීති දෙවා. සම්මුතිදෙවාති ‘දෙවො, දෙවී’ති එවං ලොකසම්මුතියා දෙවා. උපපත්තිදෙවාති දෙවලොකෙ උප්පන්නත්තා උපපත්තියා දෙවා. විසුද්ධිදෙවාති සබ්බෙසං දෙවානං පූජාරහා සබ්බකිලෙසවිසුද්ධියා දෙවා. රාජානොති මුද්ධාභිසිත්තඛත්තියා. දෙවියොති තෙසං මහෙසියො. කුමාරාති අභිසිත්තරාජූනං අභිසිත්තදෙවියා කුච්ඡිස්මිං උප්පන්නකුමාරා.

උපොසථකම්මංකත්වාති චාතුද්දසාදීසු අට්ඨඞ්ගසමන්නාගතං උපොසථං උපවසිත්වා. ඉදානි යස්මා පරිත්තදානාදිපුඤ්ඤකම්මං මනුස්සසොභග්යතාය පච්චයො, මත්තසො කතං මනුස්සසොභග්යතාය අධිමත්තං, අධිමත්තභාවෙපි නානප්පකාරභෙදතො නානප්පකාරස්ස ඛත්තියමහාසාලාදිභාවස්ස පච්චයො, තස්මා තස්ස වසෙන උපපත්තිභෙදං දස්සෙන්තො අප්පෙකච්චෙ ගහපතිමහාසාලානන්තිආදිමාහ. තත්ථ මහාසාරො එතෙසන්ති මහාසාරා; ර-කාරස්ස පන ල-කාරං කත්වා මහාසාලාති වුත්තං. ගහපතියොව මහාසාලා, ගහපතීසු වා මහාසාලාති ගහපතිමහාසාලා. සෙසෙසුපි එසෙව නයො. තත්ථ යස්ස ගෙහෙ පච්ඡිමන්තෙන චත්තාලීසකොටිධනං නිධානගතං හොති, කහාපණානඤ්ච පඤ්ච අම්බණානි දිවසවළඤ්ජො නික්ඛමති – අයං ගහපතිමහාසාලො නාම. යස්ස පන ගෙහෙ පච්ඡිමන්තෙන අසීතිකොටිධනං නිධානගතං හොති, කහාපණානඤ්ච දසඅම්බණානි දිවසවළඤ්ජො නික්ඛමති – අයං බ්රාහ්මණමහාසාලො නාම. යස්ස පන ගෙහෙ පච්ඡිමන්තෙන කොටිසතධනං නිධානගතං හොති, කහාපණානඤ්ච වීසති අම්බණානි දිවසවළඤ්ජො නික්ඛමති – අයං ඛත්තියමහාසාලො නාම.

සහබ්යතන්ති සහභාවං; සභාගා හුත්වා නිබ්බත්තන්තීති අත්ථො. චාතුමහාරාජිකානන්තිආදීසු චාතුමහාරාජිකා නාම සිනෙරුපබ්බතස්ස වෙමජ්ඣෙ හොන්ති. තෙසු පබ්බතට්ඨකාපි අත්ථි, ආකාසට්ඨාපි; තෙසං පරම්පරා චක්කවාළපබ්බතං පත්තා. ඛිඩ්ඩාපදොසිකා, මනොපදොසිකා, සීතවලාහකා, උණ්හවලාහකා, චන්දිමා දෙවපුත්තො, සූරියො දෙවපුත්තොති එතෙ සබ්බෙපි චාතුමහාරාජිකදෙවලොකට්ඨකා එව.

තෙත්තිංස ජනා තත්ථ උපපන්නාති තාවතිංසා. අපිච තාවතිංසාති තෙසං දෙවානං නාමමෙවාති වුත්තං. තෙපි අත්ථි පබ්බතට්ඨකා, අත්ථි ආකාසට්ඨකා. තෙසං පරම්පරා චක්කවාළපබ්බතං පත්තා. තථා යාමාදීනං. එකදෙවලොකෙපි හි දෙවානං පරම්පරා චක්කවාළපබ්බතං අප්පත්තා නාම නත්ථි. තත්ථ දිබ්බං සුඛං යාතා පයාතා සම්පත්තාති යාමා. තුට්ඨා පහට්ඨාති තුසිතා. පකතිපටියත්තාරම්මණතො අතිරෙකෙන රමිතුකාමකාලෙ යථාරුචිතෙ භොගෙ නිම්මිනිත්වා රමන්තීති නිම්මානරතී. චිත්තාචාරං ඤත්වා පරෙහි නිම්මිතෙසු භොගෙසු වසං වත්තෙන්තීති පරනිම්මිතවසවත්තී.

(2.) ආයුප්පමාණං

1022. අප්පංවා භිය්යොති දුතියං වස්සසතං අප්පත්වා වීසාය වා තිංසාය වා චත්තාලීසාය වා පඤ්ඤාසාය වා සට්ඨියා වා වස්සෙහි අධිකම්පි වස්සසතන්ති අත්ථො. සබ්බම්පි හෙතං දුතියං වස්සසතං අප්පත්තත්තා අප්පන්ති වුත්තං.

1024. බ්රහ්මපාරිසජ්ජාදීසු මහාබ්රහ්මානං පාරිසජ්ජා පරිචාරිකාති බ්රහ්මපාරිසජ්ජා. තෙසං පුරොහිතභාවෙ ඨිතාති බ්රහ්මපුරොහිතා. වණ්ණවන්තතාය චෙව දීඝායුකතාය ච මහන්තො බ්රහ්මාති මහාබ්රහ්මා, තෙසං මහාබ්රහ්මානං. ඉමෙ තයොපි ජනා පඨමජ්ඣානභූමියං එකතලෙ වසන්ති; ආයුඅන්තරං පන නෙසං නානා.

1025. පරිත්තා ආභා එතෙසන්ති පරිත්තාභා. අප්පමාණා ආභා එතෙසන්ති අප්පමාණාභා. දණ්ඩදීපිකාය අච්චි විය එතෙසං සරීරතො ආභා ඡිජ්ජිත්වා ඡිජ්ජිත්වා පතන්තී විය සරති විසරතීති ආභස්සරා. ඉමෙපි තයො ජනා දුතියජ්ඣානභූමියං එකතලෙ වසන්ති; ආයුඅන්තරං පන නෙසං නානා.

1026. පරිත්තා සුභා එතෙසන්ති පරිත්තසුභා. අප්පමාණා සුභා එතෙසන්ති අප්පමාණසුභා. සුභෙන ඔකිණ්ණා විකිණ්ණා, සුභෙන සරීරප්පභාවණ්ණෙන එකග්ඝනා, සුවණ්ණමඤ්ජුසාය ඨපිතසම්පජ්ජලිතකඤ්චනපිණ්ඩසස්සිරීකාති සුභකිණ්හා. ඉමෙපි තයො ජනා තතියජ්ඣානභූමියං එකතලෙ වසන්ති; ආයුඅන්තරං පන නෙසං නානා.

1027. ආරම්මණනානත්තතාති ආරම්මණස්ස නානත්තභාවො. මනසිකාරනානත්තතාදීසුපි එසෙව නයො. එත්ථ එකස්ස පථවීකසිණං ආරම්මණං හොති…පෙ… එකස්ස ඔදාතකසිණන්ති ඉදං ආරම්මණනානත්තං. එකො පථවීකසිණං මනසි කරොති…පෙ… එකො ඔදාතකසිණන්ති ඉදං මනසිකාරනානත්තං. එකස්ස පථවීකසිණෙ ඡන්දො හොති…පෙ… එකස්ස ඔදාතකසිණෙති ඉදං ඡන්දනානත්තං. එකො පථවීකසිණෙ පත්ථනං කරොති…පෙ… එකො ඔදාතකසිණෙති ඉදං පණිධිනානත්තං. එකො පථවීකසිණවසෙන අධිමුච්චති…පෙ… එකො ඔදාතකසිණවසෙනාති ඉදං අධිමොක්ඛනානත්තං. එකො පථවීකසිණවසෙන චිත්තං අභිනීහරති…පෙ… එකො ඔදාතකසිණවසෙනාති ඉදං අභිනීහාරනානත්තං. එකස්ස පථවීකසිණපරිච්ඡින්දනකපඤ්ඤා හොති…පෙ… එකස්ස ඔදාතකසිණපරිච්ඡින්දනකපඤ්ඤාති ඉදං පඤ්ඤානානත්තං. තත්ථ ආරම්මණමනසිකාරා පුබ්බභාගෙන කථිතා. ඡන්දපණිධිඅධිමොක්ඛාභිනීහාරා අප්පනායපි වත්තන්ති උපචාරෙපි. පඤ්ඤා පන ලොකියලොකුත්තරමිස්සකා කථිතා.

අසඤ්ඤසත්තානන්ති සඤ්ඤාවිරහිතානං සත්තානං. එකච්චෙ හි තිත්ථායතනෙ පබ්බජිත්වා ‘චිත්තං නිස්සාය රජ්ජනදුස්සනමුය්හනානි නාම හොන්තී’ති චිත්තෙ දොසං දිස්වා ‘අචිත්තකභාවො නාම සොභනො, දිට්ඨධම්මනිබ්බානමෙත’න්ති සඤ්ඤාවිරාගං ජනෙත්වා තත්රූපගං පඤ්චමං සමාපත්තිං භාවෙත්වා තත්ථ නිබ්බත්තන්ති. තෙසං උපපත්තික්ඛණෙ එකො රූපක්ඛන්ධොයෙව නිබ්බත්තති. ඨත්වා නිබ්බත්තො ඨිතකො එව හොති, නිසීදිත්වා නිබ්බත්තො නිසින්නකොව නිපජ්ජිත්වා නිබ්බත්තො නිපන්නොව. චිත්තකම්මරූපකසදිසා හුත්වා පඤ්ච කප්පසතානි තිට්ඨන්ති. තෙසං පරියොසානෙ සො රූපකායො අන්තරධායති, කාමාවචරසඤ්ඤා උප්පජ්ජති; තෙන ඉධ සඤ්ඤුප්පාදෙන තෙ දෙවා තම්හා කායා චුතාති පඤ්ඤායන්ති.

විපුලා ඵලා එතෙසන්ති වෙහප්ඵලා. අත්තනො සම්පත්තියා න හායන්ති න විහායන්තීති අවිහා. න කඤ්චි සත්තං තප්පන්තීති අතප්පා. සුන්දරා දස්සනා අභිරූපා පාසාදිකාති සුදස්සා. සුට්ඨ පස්සන්ති, සුන්දරමෙතෙසං වා දස්සනන්ති සුදස්සී. සබ්බෙහි එව ගුණෙහි ච භවසම්පත්තියා ච ජෙට්ඨා, නත්ථෙත්ථ කනිට්ඨාති අකනිට්ඨා.

1028. ආකාසානඤ්චායතනං උපගතාති ආකාසානඤ්චායතනූපගා. ඉතරෙසුපි එසෙව නයො . ඉති ඡ කාමාවචරා, නව බ්රහ්මලොකා, පඤ්ච සුද්ධාවාසා, චත්තාරො අරූපා අසඤ්ඤසත්තවෙහප්ඵලෙහි සද්ධිං ඡබ්බීසති දෙවලොකා; මනුස්සලොකෙන සද්ධිං සත්තවීසති.

තත්ථ සම්මාසම්බුද්ධෙන මනුස්සානං දෙවානඤ්ච ආයුං පරිච්ඡින්දමානෙන චතූසු අපායෙසු භුම්මදෙවෙසු ච ආයු පරිච්ඡින්නං තං කස්මාති? නිරයෙ තාව කම්මමෙව පමාණං. යාව කම්මං න ඛීයති, න තාව චවන්ති. තථා සෙසඅපායෙසු. භුම්මදෙවානම්පි කම්මමෙව පමාණං. තත්ථ නිබ්බත්තා හි කෙචි සත්තාහමත්තං තිට්ඨන්ති, කෙචි අද්ධමාසං, කෙචි මාසං, කප්පං තිට්ඨමානාපි අත්ථියෙව.

තත්ථ මනුස්සෙසු ගිහිභාවෙ ඨිතායෙව සොතාපන්නාපි හොන්ති, සකදාගාමිඵලම්පි අනාගාමිඵලම්පි අරහත්තඵලම්පි පාපුණන්ති. තෙසු සොතාපන්නාදයො යාවජීවං තිට්ඨන්ති. ඛීණාසවා පන පරිනිබ්බායන්ති වා පබ්බජන්ති වා. කස්මා? අරහත්තං නාම සෙට්ඨගුණො, ගිහිලිඞ්ගං හීනං, තං හීනතාය උත්තමං ගුණං ධාරෙතුං න සක්කොති. තස්මා තෙ පරිනිබ්බාතුකාමා වා පබ්බජිතුකාමා වා හොන්ති.

භුම්මදෙවා පන අරහත්තං පත්වාපි යාවජීවං තිට්ඨන්ති. ඡසු කාමාවචරදෙවෙසු සොතාපන්නසකදාගාමිනො යාවජීවං තිට්ඨන්ති; අනාගාමිනා රූපභවං ගන්තුං වට්ටති, ඛීණාසවෙන පරිනිබ්බාතුං. කස්මා ? නිලීයනොකාසස්ස අභාවා. රූපාවචරාරූපාවචරෙසු සබ්බෙපි යාවජීවං තිට්ඨන්ති. තත්ථ රූපාවචරෙ නිබ්බත්තා සොතාපන්නසකදාගාමිනො න පුන ඉධාගච්ඡන්ති, තත්ථෙව පරිනිබ්බායන්ති. එතෙ හි ඣානඅනාගාමිනො නාම.

අට්ඨසමාපත්තිලාභීනං පන කිං නියමෙති? පගුණජ්ඣානං. යදෙවස්ස පගුණං හොති, තෙන උප්පජ්ජති. සබ්බෙසු පන පගුණෙසු කිං නියමෙති? පත්ථනා. යත්ථ උපපත්තිං පත්ථෙති තත්ථෙව උපපජ්ජති. පත්ථනාය අසති කිං නියමෙති? මරණසමයෙ සමාපන්නා සමාපත්ති. මරණසමයෙ සමාපන්නා නත්ථි, කිං නියමෙති? නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනසමාපත්ති. එකංසෙන හි සො නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනෙ උපපජ්ජති. නවසු බ්රහ්මලොකෙසු නිබ්බත්තඅරියසාවකානං තත්රූපපත්තිපි හොති උපරූපපත්තිපි න හෙට්ඨූපපත්ති. පුථුජ්ජනානං පන තත්රූපපත්තිපි හොති උපරූපපත්තිපි හෙට්ඨූපපත්තිපි. පඤ්චසු සුද්ධාවාසෙසු චතූසු ච අරූපෙසු අරියසාවකානං තත්රූපපත්තිපි හොති උපරූපපත්තිපි. පඨමජ්ඣානභූමියං නිබ්බත්තො අනාගාමී නව බ්රහ්මලොකෙ සොධෙත්වා මත්ථකෙ ඨිතො පරිනිබ්බාති. වෙහප්ඵලා, අකනිට්ඨා, නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනන්ති ඉමෙ තයො දෙවලොකා සෙට්ඨභවා නාම. ඉමෙසු තීසු ඨානෙසු නිබ්බත්තඅනාගාමිනො නෙව උද්ධං ගච්ඡන්ති, න අධො, තත්ථ තත්ථෙව පරිනිබ්බායන්තීති. ඉදමෙත්ථ පකිණ්ණකං.

7. අභිඤ්ඤෙය්යාදිවාරවණ්ණනා

1030. සත්තමවාරෙ සලක්ඛණපරිග්ගාහිකාය අභිඤ්ඤාය වසෙන අභිඤ්ඤෙය්යතා වෙදිතබ්බා. ඤාතතීරණපහානපරිඤ්ඤානං වසෙන පරිඤ්ඤෙය්යතා. සා ච රූපක්ඛන්ධො අභිඤ්ඤෙය්යො පරිඤ්ඤෙය්යො න පහාතබ්බොතිආදීසු ඤාතතීරණපරිඤ්ඤාවසෙනෙව වෙදිතබ්බා. සමුදයසච්චං අභිඤ්ඤෙය්යං පරිඤ්ඤෙය්යං පහාතබ්බන්තිආදීසු පහානපරිඤ්ඤාවසෙන.

අට්ඨමවාරෙ රූපාදිආරම්මණානං චක්ඛුවිඤ්ඤාණාදීනං වසෙන සාරම්මණානාරම්මණතා වෙදිතබ්බා. නවමවාරො උත්තානත්ථොයෙව. දසමවාරෙපි යං වත්තබ්බං සියා තං සබ්බං තත්ථ තත්ථ පඤ්හාපුච්ඡකවාරෙ වුත්තමෙවාති.

සම්මොහවිනොදනියා විභඞ්ගට්ඨකථාය

ධම්මහදයවිභඞ්ගවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

නිගමනකථා

එත්තාවතා ච –

අභිධම්මං දෙසෙන්තො, ධම්මගරු ධම්මගාරවයුත්තානං;

දෙවානං දෙවපුරෙ, දෙවගණසහස්සපරිවාරො.

දුතියං අදුතියපුරිසො, යං ආහ විභඞ්ගපකරණං නාථො;

අට්ඨාරසහි විභඞ්ගෙහි, මණ්ඩිතමණ්ඩපෙය්යගුණො.

අත්ථප්පකාසනත්ථං, තස්සාහං යාචිතො ඨිතගුණෙන;

යතිනා අදන්ධගතිනා, සුබුද්ධිනා බුද්ධඝොසෙන.

යං ආරභිං රචයිතුං, අට්ඨකථං සුනිපුණෙසු අත්ථෙසු;

සම්මොහවිනොදනතො, සම්මොහවිනොදනිං නාම.

පොරාණට්ඨකථානං, සාරං ආදාය සා අයං නිට්ඨං;

පත්තා අනන්තරායෙන, පාළියා භාණවාරෙහි.

චත්තාලීසාය යථා, එකෙන ච එවමෙව සබ්බෙපි;

නිට්ඨං වජන්තු විමලා, මනොරථා සබ්බසත්තානං.

සද්ධම්මස්ස ඨිතත්ථං, යඤ්ච ඉමං රචයතා මයා පුඤ්ඤං;

පත්තං තෙන සමත්තං, පාපුණතු සදෙවකො ලොකො.

සුචිරං තිට්ඨතු ධම්මො, ධම්මාභිරතො සදා භවතු ලොකො;

නිච්චං ඛෙමසුභික්ඛාදි-සම්පදා ජනපදා හොන්තූති.

පරමවිසුද්ධසද්ධාබුද්ධිවීරියපටිමණ්ඩිතෙන සීලාචාරජ්ජවමද්දවාදිගුණසමුදයසමුදිතෙන සකසමයසමයන්තරගහනජ්ඣොගාහණසමත්ථෙන පඤ්ඤාවෙය්යත්තියසමන්නාගතෙන තිපිටකපරියත්තිප්පභෙදෙ සාට්ඨකථෙ සත්ථුසාසනෙ අප්පටිහතඤාණප්පභාවෙන මහාවෙය්යාකරණෙන කරණසම්පත්තිජනිතසුඛවිනිග්ගතමධුරොදාරවචනලාවණ්ණයුත්තෙන යුත්තමුත්තවාදිනා වාදීවරෙන මහාකවිනා පභින්නපටිසම්භිදාපරිවාරෙ ඡළභිඤ්ඤාපටිසම්භිදාදිප්පභෙදගුණපටිමණ්ඩිතෙ උත්තරිමනුස්සධම්මෙ සුප්පතිට්ඨිතබුද්ධීනං ථෙරවංසප්පදීපානං ථෙරානං මහාවිහාරවාසීනං වංසාලඞ්කාරභූතෙන විපුලවිසුද්ධබුද්ධිනා බුද්ධඝොසොති ගරූහි ගහිතනාමධෙය්යෙන ථෙරෙන කතා අයං සම්මොහවිනොදනී නාම විභඞ්ගට්ඨකථා.

තාව තිට්ඨතු ලොකස්මිං, ලොකනිත්ථරණෙසිනං;

දස්සෙන්තී කුලපුත්තානං, නයං පඤ්ඤාවිසුද්ධියා.

යාව බුද්ධොති නාමම්පි, සුද්ධචිත්තස්ස තාදිනො;

ලොකම්හි ලොකජෙට්ඨස්ස, පවත්තති මහෙසිනොති.

සම්මොහවිනොදනී නාම විභඞ්ග-අට්ඨකථා නිට්ඨිතා.