මූල > අභිධම්මපිටක > කථාවත්ථුපාළි

1. [ඉමිනා ලක්ඛණෙන සකවාදීපුච්ඡා දස්සිතා] පුග්ගලො ¶ ¶ ¶ ¶ උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති [සච්චිකට්ඨපරමට්ඨෙනාති (ස්යා. පී. ක. සී.)]? ආමන්තා. යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි ¶ නිග්ගහං. හඤ්චි පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති, නො ච වත රෙ [නො වත රෙ (ස්යා. පී.)] වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො ¶ උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා.

2. [ඉමිනා ලක්ඛණෙන පරවාදීපුච්ඡා දස්සිතා] පුග්ගලො ¶ නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. යො ¶ සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි පටිකම්මං. හඤ්චි පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා.

3. ත්වං චෙ පන මඤ්ඤසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ ¶ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’ති, තෙන තව [ත්වං (ස්යා.) ටීකා ඔලොකෙතබ්බා] තත්ථ හෙතාය පටිඤ්ඤාය හෙවං පටිජානන්තං [ටීකා ඔලොකෙතබ්බා] හෙවං නිග්ගහෙතබ්බෙ. අථ තං නිග්ගණ්හාම. සුනිග්ගහිතො ච [සුනිග්ගහිතොව (ස්යා.)] හොසි.

හඤ්චි ¶ පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන ¶ , තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා.

නො ¶ චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති ඉදං තෙ මිච්ඡා.

4. එසෙ චෙ දුන්නිග්ගහිතෙ හෙවමෙවං [හෙවමෙව (ස්යා.)] තත්ථ දක්ඛ. වත්තබ්බෙ ඛො – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. නො ච මයං තයා තත්ථ හෙතාය පටිඤ්ඤාය හෙවං පටිජානන්තා හෙවං නිග්ගහෙතබ්බා. අථ මං නිග්ගණ්හාසි. දුන්නිග්ගහිතා ච [දුන්නිග්ගහිතාව (ස්යා.)] හොම.

හඤ්චි පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො ¶ , තතො සො පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති ¶ . යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘යො සච්චිකට්ඨො ¶ පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති ඉදං තෙ මිච්ඡා.

5. න ¶ හෙවං නිග්ගහෙතබ්බෙ. තෙන හි යං නිග්ගණ්හාසි – ‘‘හඤ්චි පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, නො ච වත්තබ්බෙ – යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති ඉදං තෙ මිච්ඡා. තෙන හි යෙ කතෙ නිග්ගහෙ සෙ නිග්ගහෙ ¶ දුක්කටෙ. සුකතෙ පටිකම්මෙ. සුකතා පටිපාදනාති.

6. පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි ¶ නිග්ගහං. හඤ්චි පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො ¶ නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘යො සච්චිකට්ඨො ¶ පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා.

7. පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති ¶ ? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි පටිකම්මං. හඤ්චි පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා.

8. ත්වං ¶ චෙ පන මඤ්ඤසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන’ ¶ , නො ච වත්තබ්බෙ – ‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො ¶ උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති, තෙන තව තත්ථ හෙතාය පටිඤ්ඤාය හෙවං පටිජානන්තං හෙවං නිග්ගහෙතබ්බෙ. අථ තං නිග්ගණ්හාම. සුනිග්ගහිතො ච හොසි.

හඤ්චි පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ ¶ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා.

9. එසෙ චෙ දුන්නිග්ගහිතෙ හෙවමෙවං තත්ථ දක්ඛ. වත්තබ්බෙ ඛො – ‘‘පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. නො ච මයං තයා තත්ථ හෙතාය පටිඤ්ඤාය හෙවං පටිජානන්තා හෙවං නිග්ගහෙතබ්බා. අථ මං නිග්ගණ්හාසි. දුන්නිග්ගහිතා ච හොම.

හඤ්චි පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො නුපලබ්භති ¶ සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති, නො ච වත ¶ රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ ¶ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘යො සච්චිකට්ඨො ¶ පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති ඉදං තෙ මිච්ඡා.

10. න හෙවං නිග්ගහෙතබ්බෙ. තෙන හි යං නිග්ගණ්හාසි – ‘‘හඤ්චි පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘වත්තබ්බෙ ඛො – පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, නො ච වත්තබ්බෙ – යො සච්චිකට්ඨො පරමත්ථො, තතො සො පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා.

11. පුග්ගලො ¶ ¶ උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. සබ්බත්ථ පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි ¶ නිග්ගහං. හඤ්චි පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සබ්බත්ථ පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘සබ්බත්ථ පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා.

නො ¶ චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘සබ්බත්ථ පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘සබ්බත්ථ පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා…පෙ….

12. පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. සබ්බදා පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි නිග්ගහං. හඤ්චි පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සබ්බදා පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘සබ්බදා පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘සබ්බදා ¶ පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො ¶ – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘සබ්බදා ¶ පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා…පෙ….

13. පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. සබ්බෙසු පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි ¶ නිග්ගහං. හඤ්චි පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සබ්බෙසු පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘සබ්බෙසු පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘සබ්බෙසු පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘සබ්බෙසු පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා…පෙ….

14. පුග්ගලො ¶ නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. සබ්බත්ථ පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි නිග්ගහං. හඤ්චි පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන ¶ , තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සබ්බත්ථ පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘සබ්බත්ථ පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා.

නො ¶ චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘සබ්බත්ථ පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘සබ්බත්ථ පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා…පෙ….

15. පුග්ගලො ¶ නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. සබ්බදා පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි ¶ නිග්ගහං. හඤ්චි පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සබ්බදා පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘සබ්බදා පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘සබ්බදා පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘සබ්බදා පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා…පෙ….

16. පුග්ගලො ¶ නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. සබ්බෙසු පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි ¶ නිග්ගහං. හඤ්චි පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සබ්බෙසු පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘සබ්බෙසු පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘සබ්බෙසු පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො ¶ – ‘පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන’ ¶ , නො ච වත්තබ්බෙ – ‘සබ්බෙසු පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’’ති මිච්ඡා…පෙ….

17. පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි නිග්ගහං. හඤ්චි පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති ¶ මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන’ ¶ , නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා…පෙ….

18. පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, වෙදනා ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ… සඤ්ඤා ච උපලබ්භති…පෙ… සඞ්ඛාරා ච උපලබ්භන්ති…පෙ… විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං අඤ්ඤො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි නිග්ගහං. හඤ්චි පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති ¶ සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා.

නො ¶ චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ¶ ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා…පෙ….

19. පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, චක්ඛායතනඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ… සොතායතනඤ්ච උපලබ්භති… ඝානායතනඤ්ච උපලබ්භති… ජිව්හායතනඤ්ච උපලබ්භති… කායායතනඤ්ච උපලබ්භති… රූපායතනඤ්ච උපලබ්භති… සද්දායතනඤ්ච උපලබ්භති… ගන්ධායතනඤ්ච උපලබ්භති… රසායතනඤ්ච උපලබ්භති… ඵොට්ඨබ්බායතනඤ්ච උපලබ්භති… මනායතනඤ්ච උපලබ්භති… ධම්මායතනඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ….

20. චක්ඛුධාතු ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ… සොතධාතු ච උපලබ්භති… ඝානධාතු ච උපලබ්භති… ජිව්හාධාතු ච උපලබ්භති… කායධාතු ච උපලබ්භති… රූපධාතු ච උපලබ්භති… සද්දධාතු ච උපලබ්භති… ගන්ධධාතු ච උපලබ්භති… රසධාතු ච උපලබ්භති… ඵොට්ඨබ්බධාතු ච උපලබ්භති… චක්ඛුවිඤ්ඤාණධාතු ච උපලබ්භති… සොතවිඤ්ඤාණධාතු ච උපලබ්භති… ඝානවිඤ්ඤාණධාතු ච උපලබ්භති… ජිව්හාවිඤ්ඤාණධාතු ච උපලබ්භති… කායවිඤ්ඤාණධාතු ච උපලබ්භති… මනොධාතු ච උපලබ්භති… මනොවිඤ්ඤාණධාතු ච උපලබ්භති… ධම්මධාතු ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ….

21. චක්ඛුන්ද්රියඤ්ච ¶ ¶ උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ… සොතින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති… ඝානින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති… ජිව්හින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති… කායින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති ¶ … මනින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති… ජීවිතින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති… ඉත්ථින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති… පුරිසින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති… සුඛින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති… දුක්ඛින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති… සොමනස්සින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති… දොමනස්සින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති… උපෙක්ඛින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති… සද්ධින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති… වීරියින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති… සතින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති… සමාධින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති… පඤ්ඤින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති… අනඤ්ඤාතඤ්ඤස්සාමීතින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති… අඤ්ඤින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති… අඤ්ඤාතාවින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි ¶ නිග්ගහං. හඤ්චි පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤාතාවින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤාතාවින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං ¶ අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤාතාවින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤාතාවින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා…පෙ….

22. [පු. ප. මාතිකා 4.24; අ. නි. 4.95-96] පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. වුත්තං භගවතා – ‘‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’’ රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි පටිකම්මං. හඤ්චි වුත්තං භගවතා – ‘‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’’ රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘වුත්තං භගවතා – අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය ¶ පටිපන්නො, රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා.

නො ¶ චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘වුත්තං භගවතා – ‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’ රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘වුත්තං භගවතා – අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො, රූපඤ්ච උපලබ්භති ¶ සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා…පෙ….

23. පුග්ගලො ¶ නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. වුත්තං භගවතා – ‘‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’’ වෙදනා ච උපලබ්භති…පෙ… සඤ්ඤා ච උපලබ්භති…පෙ… සඞ්ඛාරා ච උපලබ්භන්ති…පෙ… විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං අඤ්ඤො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි පටිකම්මං. හඤ්චි වුත්තං භගවතා – ‘‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’’ විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘වුත්තං භගවතා – අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො, විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘වුත්තං භගවතා – ‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’ විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘වුත්තං භගවතා – අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’ විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා…පෙ….

24. පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. වුත්තං භගවතා – ‘‘අත්ථි පුග්ගලො ¶ අත්තහිතාය පටිපන්නො,’’ චක්ඛායතනඤ්ච උපලබ්භති ¶ සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ… සොතායතනඤ්ච උපලබ්භති…පෙ… ධම්මායතනඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ….

25. චක්ඛුධාතු ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ… කායධාතු ච උපලබ්භති…පෙ… රූපධාතු ච උපලබ්භති…පෙ… ඵොට්ඨබ්බධාතු ච උපලබ්භති…පෙ… චක්ඛුවිඤ්ඤාණධාතු ච උපලබ්භති…පෙ… මනොවිඤ්ඤාණධාතු ච උපලබ්භති…පෙ… ධම්මධාතු ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ….

26. චක්ඛුන්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ… සොතින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ… අඤ්ඤින්ද්රියඤ්ච [අඤ්ඤාතාවින්ද්රියඤ්ච (බහූසු)] උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ….

27. පුග්ගලො ¶ නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. වුත්තං භගවතා – ‘‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’’ අඤ්ඤාතාවින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි පටිකම්මං. හඤ්චි වුත්තං භගවතා – ‘‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’’ අඤ්ඤාතාවින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘වුත්තං භගවතා – අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො, අඤ්ඤාතාවින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤො ¶ පුග්ගලො’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘වුත්තං භගවතා – ‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’ අඤ්ඤාතාවින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘වුත්තං භගවතා – අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො, අඤ්ඤාතාවින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා…පෙ….

28. රූපං ¶ උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, වෙදනා ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤා වෙදනාති? ආමන්තා. පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි නිග්ගහං. හඤ්චි රූපං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, වෙදනා ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤා වෙදනා, පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන; තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘රූපං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, වෙදනා ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤා වෙදනා, පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, රූපඤ්ච ¶ උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා.

නො ¶ චෙ පන වත්තබ්බෙ ¶ – ‘‘අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘රූපං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, වෙදනා ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤා වෙදනා, පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘රූපං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, වෙදනා ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤා වෙදනා, පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා…පෙ….

29. රූපං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, සඤ්ඤා ච උපලබ්භති…පෙ… සඞ්ඛාරා ච උපලබ්භන්ති…පෙ… විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤං විඤ්ඤාණන්ති? ආමන්තා. පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි ¶ නිග්ගහං. හඤ්චි රූපං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං, පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන; තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘රූපං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන ¶ , අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං, පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘රූපං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං, පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘රූපං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං, පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, රූපඤ්ච උපලබ්භති ¶ සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා…පෙ….

30. වෙදනා උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, සඤ්ඤා ච උපලබ්භති…පෙ… සඞ්ඛාරා ච උපලබ්භන්ති…පෙ… විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති…පෙ… රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ….

31. සඤ්ඤා උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, සඞ්ඛාරා ච උපලබ්භන්ති…පෙ… විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති…පෙ… රූපඤ්ච උපලබ්භති…පෙ… වෙදනා ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ….

32. සඞ්ඛාරා උපලබ්භන්ති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති…පෙ… රූපඤ්ච උපලබ්භති…පෙ… වෙදනා ච උපලබ්භති…පෙ… සඤ්ඤා ¶ ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ….

33. විඤ්ඤාණං ¶ උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, රූපඤ්ච උපලබ්භති…පෙ… වෙදනා ච උපලබ්භති…පෙ… සඤ්ඤා ච උපලබ්භති…පෙ… සඞ්ඛාරා ච උපලබ්භන්ති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං අඤ්ඤෙ සඞ්ඛාරාති? ආමන්තා. පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං අඤ්ඤො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි ¶ නිග්ගහං. හඤ්චි විඤ්ඤාණං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, සඞ්ඛාරා ච උපලබ්භන්ති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං අඤ්ඤෙ සඞ්ඛාරා, පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන; තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘විඤ්ඤාණං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, සඞ්ඛාරා ච උපලබ්භන්ති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං අඤ්ඤෙ සඞ්ඛාරා, පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘විඤ්ඤාණං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, සඞ්ඛාරා ච උපලබ්භන්ති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං අඤ්ඤෙ සඞ්ඛාරා, පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, විඤ්ඤාණඤ්ච ¶ උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි ¶ – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘විඤ්ඤාණං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, සඞ්ඛාරා ච උපලබ්භන්ති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං අඤ්ඤෙ සඞ්ඛාරා, පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා…පෙ….

34. චක්ඛායතනං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, සොතායතනඤ්ච උපලබ්භති…පෙ… ධම්මායතනඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ… සොතායතනං උපලබ්භති…පෙ… ධම්මායතනං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, චක්ඛායතනඤ්ච උපලබ්භති…පෙ… මනායතනඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ….

35. චක්ඛුධාතු ¶ උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, සොතධාතු ච උපලබ්භති…පෙ… ධම්මධාතු ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ… සොතධාතු උපලබ්භති…පෙ… ධම්මධාතු උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, චක්ඛුධාතු ච උපලබ්භති…පෙ… මනොවිඤ්ඤාණධාතු ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ….

36. චක්ඛුන්ද්රියං ¶ උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, සොතින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති…පෙ… අඤ්ඤාතාවින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ… සොතින්ද්රියං ¶ උපලබ්භති…පෙ… අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ… චක්ඛුන්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති…පෙ… අඤ්ඤින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤං අඤ්ඤින්ද්රියන්ති? ආමන්තා. පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤාතාවින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි නිග්ගහං. හඤ්චි අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤං අඤ්ඤින්ද්රියං, පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤාතාවින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන; තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤං අඤ්ඤින්ද්රියං, පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤාතාවින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා.

නො ¶ චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤං අඤ්ඤින්ද්රියං, පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤාතාවින්ද්රියඤ්ච ¶ උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤං අඤ්ඤින්ද්රියං, පුග්ගලො උපලබ්භති ¶ සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤාතාවින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා…පෙ….

37. රූපං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, වෙදනා ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤා වෙදනාති? ආමන්තා. වුත්තං ¶ භගවතා – ‘‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’’ රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි පටිකම්මං. හඤ්චි රූපං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, වෙදනා ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤා වෙදනා, වුත්තං භගවතා – ‘‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’’ රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන; තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලොති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘රූපං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, වෙදනා ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤා වෙදනා, වුත්තං භගවතා – අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො, රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ ¶ – ‘‘රූපං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, වෙදනා ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤා වෙදනා, වුත්තං භගවතා – ‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’ රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘රූපං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, වෙදනා ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤා වෙදනා, වුත්තං භගවතා – අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො, රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා…පෙ….

38. රූපං ¶ උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, සඤ්ඤා ච උපලබ්භති… සඞ්ඛාරා ච උපලබ්භන්ති… විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ….

39. වෙදනා ¶ උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, සඤ්ඤා ච උපලබ්භති… සඞ්ඛාරා ච උපලබ්භන්ති… විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති… රූපඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ….

40. සඤ්ඤා උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, සඞ්ඛාරා ච ¶ උපලබ්භන්ති… විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති… රූපඤ්ච උපලබ්භති… වෙදනා ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ….

41. සඞ්ඛාරා උපලබ්භන්ති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, විඤ්ඤාණඤ්ච උපලබ්භති… රූපඤ්ච උපලබ්භති… වෙදනා ච උපලබ්භති… සඤ්ඤා ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ….

42. විඤ්ඤාණං ¶ උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, රූපඤ්ච උපලබ්භති… වෙදනා ච උපලබ්භති… සඤ්ඤා ච උපලබ්භති… සඞ්ඛාරා ච උපලබ්භන්ති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ….

43. චක්ඛායතනං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, සොතායතනඤ්ච උපලබ්භති…පෙ… ධම්මායතනඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ… සොතායතනං උපලබ්භති…පෙ… ධම්මායතනං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන චක්ඛායතනඤ්ච උපලබ්භති…පෙ… මනායතනඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ….

44. චක්ඛුධාතු උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, සොතධාතු ච උපලබ්භති…පෙ… ධම්මධාතු ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ… සොතධාතු උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ… ධම්මධාතු උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, චක්ඛුධාතු ච උපලබ්භති…පෙ… මනොවිඤ්ඤාණධාතු ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ….

45. චක්ඛුන්ද්රියං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, සොතින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති…පෙ… අඤ්ඤාතාවින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන…පෙ… සොතින්ද්රියං උපලබ්භති…පෙ… අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, චක්ඛුන්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති…පෙ… අඤ්ඤින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන; අඤ්ඤං ¶ අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං ¶ අඤ්ඤං අඤ්ඤින්ද්රියන්ති? ආමන්තා. වුත්තං භගවතා – ‘‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’’ අඤ්ඤාතාවින්ද්රියඤ්ච ¶ උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි ¶ පටිකම්මං. හඤ්චි අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤං අඤ්ඤින්ද්රියං, වුත්තං භගවතා – ‘‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’’ අඤ්ඤාතාවින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන; තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤං අඤ්ඤින්ද්රියං, වුත්තං භගවතා – අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො, අඤ්ඤාතාවින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤං අඤ්ඤින්ද්රියං, වුත්තං භගවතා – ‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’ අඤ්ඤාතාවින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති ¶ සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤං අඤ්ඤින්ද්රියං, වුත්තං භගවතා – අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො, අඤ්ඤාතාවින්ද්රියඤ්ච උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා…පෙ….

46. පුග්ගලො ¶ උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. රූපං පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි ¶ නිග්ගහං. හඤ්චි පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘රූපං පුග්ගලො’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘රූපං පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘රූපං පුග්ගලො’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘රූපං පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා…පෙ….

47. පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. රූපස්මිං පුග්ගලො…පෙ… අඤ්ඤත්ර රූපා පුග්ගලො…පෙ… පුග්ගලස්මිං රූපන්ති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි නිග්ගහං. හඤ්චි පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලස්මිං රූප’’න්ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන ¶ ,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘පුග්ගලස්මිං රූප’’’න්ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලස්මිං රූප’’න්ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘පුග්ගලස්මිං රූප’’’න්ති මිච්ඡා…පෙ….

48. පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. වෙදනා පුග්ගලො…පෙ… වෙදනාය පුග්ගලො…පෙ… අඤ්ඤත්ර වෙදනාය පුග්ගලො…පෙ… පුග්ගලස්මිං වෙදනා…පෙ….

සඤ්ඤා ¶ පුග්ගලො…පෙ… සඤ්ඤාය පුග්ගලො…පෙ… අඤ්ඤත්ර සඤ්ඤාය පුග්ගලො…පෙ… පුග්ගලස්මිං සඤ්ඤා…පෙ….

සඞ්ඛාරා පුග්ගලො…පෙ… සඞ්ඛාරෙසු පුග්ගලො…පෙ… අඤ්ඤත්ර සඞ්ඛාරෙහි පුග්ගලො…පෙ… පුග්ගලස්මිං සඞ්ඛාරා…පෙ….

විඤ්ඤාණං පුග්ගලො…පෙ… විඤ්ඤාණස්මිං පුග්ගලො…පෙ… අඤ්ඤත්ර විඤ්ඤාණා පුග්ගලො…පෙ… පුග්ගලස්මිං විඤ්ඤාණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි නිග්ගහං. හඤ්චි පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලස්මිං විඤ්ඤාණ’’න්ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො ¶ – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘පුග්ගලස්මිං විඤ්ඤාණ’’’න්ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලස්මිං විඤ්ඤාණ’’න්ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘පුග්ගලස්මිං ¶ විඤ්ඤාණ’’’න්ති මිච්ඡා…පෙ….

49. පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. චක්ඛායතනං පුග්ගලො…පෙ… චක්ඛායතනස්මිං පුග්ගලො…පෙ… අඤ්ඤත්ර චක්ඛායතනා පුග්ගලො…පෙ… පුග්ගලස්මිං චක්ඛායතනං…පෙ… ධම්මායතනං පුග්ගලො…පෙ… ධම්මායතනස්මිං පුග්ගලො…පෙ… අඤ්ඤත්ර ධම්මායතනා පුග්ගලො…පෙ… පුග්ගලස්මිං ධම්මායතනං…පෙ….

චක්ඛුධාතු පුග්ගලො…පෙ… චක්ඛුධාතුයා පුග්ගලො…පෙ… අඤ්ඤත්ර චක්ඛුධාතුයා පුග්ගලො…පෙ… පුග්ගලස්මිං චක්ඛුධාතු…පෙ… ධම්මධාතු පුග්ගලො…පෙ… ධම්මධාතුයා පුග්ගලො…පෙ… අඤ්ඤත්ර ධම්මධාතුයා පුග්ගලො…පෙ… පුග්ගලස්මිං ධම්මධාතු…පෙ….

චක්ඛුන්ද්රියං පුග්ගලො…පෙ… චක්ඛුන්ද්රියස්මිං පුග්ගලො…පෙ… අඤ්ඤත්ර චක්ඛුන්ද්රියා පුග්ගලො ¶ …පෙ… පුග්ගලස්මිං චක්ඛුන්ද්රියං…පෙ… අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං ¶ පුග්ගලො…පෙ… අඤ්ඤාතාවින්ද්රියස්මිං පුග්ගලො…පෙ… අඤ්ඤත්ර අඤ්ඤාතාවින්ද්රියා පුග්ගලො…පෙ… පුග්ගලස්මිං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි නිග්ගහං. හඤ්චි පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලස්මිං අඤ්ඤාතාවින්ද්රිය’’න්ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘පුග්ගලස්මිං අඤ්ඤාතාවින්ද්රිය’’’න්ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලස්මිං අඤ්ඤාතාවින්ද්රිය’’න්ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති ¶ . යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙන,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘පුග්ගලස්මිං අඤ්ඤාතාවින්ද්රිය’’’න්ති මිච්ඡා…පෙ….

50. පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. වුත්තං භගවතා – ‘‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො’’ති? ආමන්තා. රූපං පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි ¶ පටිකම්මං. හඤ්චි වුත්තං භගවතා – ‘‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’’ තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘රූපං පුග්ගලො’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘වුත්තං භගවතා – අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘රූපං පුග්ගලොති’’’ මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘රූපං පුග්ගලො’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘වුත්තං භගවතා – ‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො’’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘වුත්තං භගවතා – අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘රූපං පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා…පෙ….

51. පුග්ගලො නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. වුත්තං භගවතා – ‘‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො’’ති? ආමන්තා. රූපස්මිං පුග්ගලො…පෙ… අඤ්ඤත්ර රූපා පුග්ගලො…පෙ… පුග්ගලස්මිං රූපං…පෙ….

වෙදනා ¶ පුග්ගලො…පෙ… වෙදනාය පුග්ගලො…පෙ… අඤ්ඤත්ර වෙදනාය පුග්ගලො…පෙ… පුග්ගලස්මිං වෙදනා…පෙ….

සඤ්ඤා පුග්ගලො…පෙ… සඤ්ඤාය පුග්ගලො…පෙ… අඤ්ඤත්ර සඤ්ඤාය පුග්ගලො…පෙ… පුග්ගලස්මිං ¶ සඤ්ඤා…පෙ….

ආජානාහි පටිකම්මං. හඤ්චි වුත්තං භගවතා – ‘‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’’ තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලස්මිං විඤ්ඤාණ’’න්ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘වුත්තං භගවතා – අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘පුග්ගලස්මිං විඤ්ඤාණ’’’න්ති මිච්ඡා.

නො ¶ චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලස්මිං විඤ්ඤාණ’’න්ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘වුත්තං භගවතා – ‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො’’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘වුත්තං භගවතා – අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘පුග්ගලස්මිං විඤ්ඤාණ’’’න්ති මිච්ඡා…පෙ….

52. පුග්ගලො ¶ නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. වුත්තං භගවතා – ‘‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො’’ති? ආමන්තා. චක්ඛායතනං පුග්ගලො…පෙ… චක්ඛායතනස්මිං පුග්ගලො…පෙ… අඤ්ඤත්ර චක්ඛායතනා පුග්ගලො…පෙ… පුග්ගලස්මිං චක්ඛායතනං…පෙ… ධම්මායතනං පුග්ගලො…පෙ… ධම්මායතනස්මිං පුග්ගලො…පෙ… අඤ්ඤත්ර ධම්මායතනා පුග්ගලො…පෙ… පුග්ගලස්මිං ධම්මායතනං…පෙ….

චක්ඛුධාතු ¶ පුග්ගලො…පෙ… චක්ඛුධාතුයා පුග්ගලො…පෙ… අඤ්ඤත්ර ¶ චක්ඛුධාතුයා පුග්ගලො…පෙ… පුග්ගලස්මිං චක්ඛුධාතු…පෙ… ධම්මධාතු පුග්ගලො…පෙ… ධම්මධාතුයා පුග්ගලො…පෙ… අඤ්ඤත්ර ධම්මධාතුයා පුග්ගලො…පෙ… පුග්ගලස්මිං ධම්මධාතු…පෙ….

චක්ඛුන්ද්රියං පුග්ගලො…පෙ… චක්ඛුන්ද්රියස්මිං පුග්ගලො…පෙ… අඤ්ඤත්ර චක්ඛුන්ද්රියා පුග්ගලො…පෙ… පුග්ගලස්මිං චක්ඛුන්ද්රියං…පෙ… අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං පුග්ගලො…පෙ… අඤ්ඤාතාවින්ද්රියස්මිං පුග්ගලො…පෙ… අඤ්ඤත්ර අඤ්ඤාතාවින්ද්රියා පුග්ගලො…පෙ… පුග්ගලස්මිං අඤ්ඤාතාවින්ද්රියන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි පටිකම්මං. හඤ්චි වුත්තං භගවතා – ‘‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’’ තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලස්මිං ¶ අඤ්ඤාතාවින්ද්රිය’’න්ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘වුත්තං භගවතා – අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘පුග්ගලස්මිං අඤ්ඤාතාවින්ද්රිය’’’න්ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලස්මිං අඤ්ඤාතාවින්ද්රිය’’න්ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘වුත්තං භගවතා – ‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො’’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘වුත්තං භගවතා – අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘පුග්ගලස්මිං අඤ්ඤාතාවින්ද්රිය’’’න්ති මිච්ඡා…පෙ….

53. පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. පුග්ගලො සප්පච්චයො…පෙ… පුග්ගලො අප්පච්චයො… පුග්ගලො සඞ්ඛතො ¶ … පුග්ගලො අසඞ්ඛතො… පුග්ගලො සස්සතො ¶ … පුග්ගලො අසස්සතො… පුග්ගලො සනිමිත්තො… පුග්ගලො අනිමිත්තොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. (සංඛිත්තං)

54. පුග්ගලො ¶ නුපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. වුත්තං භගවතා – ‘‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො’’ති? ආමන්තා. පුග්ගලො සප්පච්චයො…පෙ… පුග්ගලො අප්පච්චයො… පුග්ගලො සඞ්ඛතො… පුග්ගලො අසඞ්ඛතො… පුග්ගලො සස්සතො… පුග්ගලො අසස්සතො… පුග්ගලො සනිමිත්තො… පුග්ගලො අනිමිත්තොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. (සංඛිත්තං)

55. පුග්ගලො උපලබ්භති, උපලබ්භති පුග්ගලොති? පුග්ගලො උපලබ්භති, උපලබ්භති කෙහිචි පුග්ගලො කෙහිචි න පුග්ගලොති. පුග්ගලො කෙහිචි උපලබ්භති කෙහිචි න උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

56. පුග්ගලො සච්චිකට්ඨො, සච්චිකට්ඨො පුග්ගලොති? පුග්ගලො සච්චිකට්ඨො, සච්චිකට්ඨො කෙහිචි පුග්ගලො කෙහිචි න පුග්ගලොති. පුග්ගලො ¶ කෙහිචි සච්චිකට්ඨො කෙහිචි න සච්චිකට්ඨොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

57. පුග්ගලො විජ්ජමානො, විජ්ජමානො පුග්ගලොති? පුග්ගලො විජ්ජමානො, විජ්ජමානො කෙහිචි පුග්ගලො කෙහිචි න පුග්ගලොති. පුග්ගලො කෙහිචි විජ්ජමානො කෙහිචි න විජ්ජමානොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

58. පුග්ගලො ¶ සංවිජ්ජමානො, සංවිජ්ජමානො පුග්ගලොති? පුග්ගලො සංවිජ්ජමානො, සංවිජ්ජමානො ¶ කෙහිචි පුග්ගලො කෙහිචි න පුග්ගලොති. පුග්ගලො කෙහිචි සංවිජ්ජමානො කෙහිචි න සංවිජ්ජමානොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

59. පුග්ගලො අත්ථි, අත්ථි පුග්ගලොති? පුග්ගලො අත්ථි, අත්ථි කෙහිචි පුග්ගලො කෙහිචි න පුග්ගලොති. පුග්ගලො කෙහිචි අත්ථි කෙහිචි නත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

60. පුග්ගලො අත්ථි, අත්ථි න සබ්බො පුග්ගලොති? ආමන්තා…පෙ… පුග්ගලො නත්ථි, නත්ථි න සබ්බො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. (සංඛිත්තං)

61. රූපධාතුයා ¶ රූපී පුග්ගලොති? ආමන්තා. කාමධාතුයා කාමී පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

62. රූපධාතුයා රූපිනො සත්තාති? ආමන්තා. කාමධාතුයා කාමිනො සත්තාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

63. අරූපධාතුයා අරූපී පුග්ගලොති? ආමන්තා. කාමධාතුයා ¶ කාමී පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

64. අරූපධාතුයා අරූපිනො සත්තාති? ආමන්තා. කාමධාතුයා කාමිනො සත්තාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

65. රූපධාතුයා රූපී පුග්ගලො අරූපධාතුයා අරූපී පුග්ගලො, අත්ථි ¶ ච කොචි රූපධාතුයා ¶ චුතො අරූපධාතුං උපපජ්ජතීති? ආමන්තා. රූපී පුග්ගලො උපච්ඡින්නො, අරූපී පුග්ගලො ජාතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

66. රූපධාතුයා රූපිනො සත්තා අරූපධාතුයා අරූපිනො සත්තා, අත්ථි ච කොචි රූපධාතුයා චුතො අරූපධාතුං උපපජ්ජතීති? ආමන්තා. රූපී සත්තො උපච්ඡින්නො, අරූපී සත්තො ජාතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

67. කායොති වා සරීරන්ති වා, සරීරන්ති වා කායොති වා, කායං අප්පියං කරිත්වා එසෙසෙ එකට්ඨෙ සමෙ සමභාගෙ තජ්ජාතෙති? ආමන්තා. පුග්ගලොති වා ජීවොති වා, ජීවොති වා පුග්ගලොති වා, පුග්ගලං අප්පියං කරිත්වා එසෙසෙ එකට්ඨෙ සමෙ සමභාගෙ තජ්ජාතෙති? ආමන්තා. අඤ්ඤො කායො, අඤ්ඤො පුග්ගලොති? ආමන්තා. අඤ්ඤං ජීවං, අඤ්ඤං සරීරන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි නිග්ගහං. හඤ්චි කායොති වා සරීරන්ති වා, සරීරන්ති වා කායොති වා, කායං අප්පියං කරිත්වා එසෙසෙ එකට්ඨෙ සමෙ සමභාගෙ තජ්ජාතෙ, පුග්ගලොති වා ජීවොති වා, ජීවොති වා පුග්ගලොති වා, පුග්ගලං අප්පියං කරිත්වා එසෙසෙ එකට්ඨෙ ¶ සමෙ සමභාගෙ තජ්ජාතෙ, අඤ්ඤො කායො අඤ්ඤො පුග්ගලො; තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං ජීවං අඤ්ඤං සරීර’’න්ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘කායොති ¶ වා සරීරන්ති වා, සරීරන්ති වා කායොති වා, කායං අප්පියං කරිත්වා එසෙසෙ ¶ එකට්ඨෙ සමෙ සමභාගෙ තජ්ජාතෙ, පුග්ගලොති වා ජීවොති වා, ජීවොති වා පුග්ගලොති වා, පුග්ගලං අප්පියං කරිත්වා එසෙසෙ එකට්ඨෙ සමෙ සමභාගෙ තජ්ජාතෙ, අඤ්ඤො කායො අඤ්ඤො පුග්ගලො,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං ජීවං අඤ්ඤං සරීර’’’න්ති මිච්ඡා.

නො චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤං ජීවං අඤ්ඤං සරීර’’න්ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘කායොති වා සරීරන්ති වා, සරීරන්ති වා කායොති වා, කායං අප්පියං කරිත්වා එසෙසෙ එකට්ඨෙ සමෙ සමභාගෙ තජ්ජාතෙ, පුග්ගලොති වා ජීවොති වා, ජීවොති වා පුග්ගලොති වා, පුග්ගලං අප්පියං කරිත්වා එසෙසෙ එකට්ඨෙ සමෙ සමභාගෙ තජ්ජාතෙ, අඤ්ඤො කායො අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘කායොති ¶ වා සරීරන්ති වා, සරීරන්ති වා කායොති වා, කායං අප්පියං කරිත්වා එසෙසෙ එකට්ඨෙ සමෙ සමභාගෙ තජ්ජාතෙ, පුග්ගලොති වා ජීවොති වා, ජීවොති වා පුග්ගලොති වා, පුග්ගලං අප්පියං කරිත්වා එසෙසෙ එකට්ඨෙ සමෙ සමභාගෙ තජ්ජාතෙ, අඤ්ඤො කායො අඤ්ඤො පුග්ගලො’, නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤං ජීවං අඤ්ඤං සරීර’’’න්ති මිච්ඡා…පෙ….

68. කායොති වා සරීරන්ති වා, සරීරන්ති වා කායොති වා, කායං අප්පියං කරිත්වා එසෙසෙ එකට්ඨෙ සමෙ සමභාගෙ තජ්ජාතෙති? ආමන්තා. වුත්තං භගවතා – ‘‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො’’ති? ආමන්තා. අඤ්ඤො කායො අඤ්ඤො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

ආජානාහි පටිකම්මං. හඤ්චි කායොති වා සරීරන්ති ¶ වා, සරීරන්ති වා කායොති වා, කායං අප්පියං කරිත්වා එසෙසෙ එකට්ඨෙ සමෙ සමභාගෙ තජ්ජාතෙ, වුත්තං භගවතා – ‘‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’’ තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤො කායො අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘කායොති වා සරීරන්ති වා, සරීරන්ති වා කායොති වා, කායං අප්පියං කරිත්වා එසෙසෙ එකට්ඨෙ සමෙ සමභාගෙ තජ්ජාතෙ, වුත්තං භගවතා – අත්ථි ¶ පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤො කායො අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා.

නො ¶ චෙ පන වත්තබ්බෙ – ‘‘අඤ්ඤො කායො අඤ්ඤො පුග්ගලො’’ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘කායොති වා සරීරන්ති වා, සරීරන්ති වා කායොති වා, කායං අප්පියං කරිත්වා එසෙසෙ එකට්ඨෙ සමෙ සමභාගෙ තජ්ජාතෙ, වුත්තං භගවතා – ‘අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො’’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘කායොති වා සරීරන්ති වා, සරීරන්ති වා කායොති වා, කායං අප්පියං කරිත්වා එසෙසෙ එකට්ඨෙ සමෙ සමභාගෙ තජ්ජාතෙ, වුත්තං භගවතා – අත්ථි පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො,’ නො ච වත්තබ්බෙ – ‘අඤ්ඤො කායො අඤ්ඤො පුග්ගලො’’’ති මිච්ඡා. (සංඛිත්තං)

69. පුග්ගලො ¶ සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොකන්ති? ආමන්තා. සො පුග්ගලො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොකන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ ¶ …පෙ….

70. පුග්ගලො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොකන්ති? ආමන්තා. අඤ්ඤො පුග්ගලො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොකන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

71. පුග්ගලො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොකන්ති? ආමන්තා. සො ච අඤ්ඤො ච සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොකන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

72. පුග්ගලො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොකන්ති? ආමන්තා. නෙව සො සන්ධාවති, න අඤ්ඤො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොකන්ති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

73. පුග්ගලො ¶ සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොකන්ති? ආමන්තා. සො පුග්ගලො සන්ධාවති, අඤ්ඤො පුග්ගලො සන්ධාවති, සො ච අඤ්ඤො ච සන්ධාවති, නෙව සො සන්ධාවති න අඤ්ඤො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොකන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

74. න වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොක’’න්ති? ආමන්තා. නනු වුත්තං ¶ භගවතා –

‘‘ස සත්තක්ඛත්තුපරමං, සන්ධාවිත්වාන පුග්ගලො;

දුක්ඛස්සන්තකරො හොති, සබ්බසංයොජනක්ඛයා’’ති [සං. නි. 2.133; ඉතිවු. 24 ඉතිවුත්තකෙපි].

අත්ථෙව ¶ සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි පුග්ගලො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොකන්ති.

75. න වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොක’’න්ති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘අනමතග්ගොයං [අනමතග්ගායං (ක.)], භික්ඛවෙ, සංසාරො. පුබ්බකොටි න පඤ්ඤායති, අවිජ්ජානීවරණානං සත්තානං තණ්හාසංයොජනානං සන්ධාවතං සංසරත’’න්ති [සං. නි. 2.124]! අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි පුග්ගලො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොකන්ති.

76. පුග්ගලො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොකන්ති? ආමන්තා. ස්වෙව පුග්ගලො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොකන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

77. ස්වෙව පුග්ගලො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොකන්ති? ආමන්තා. අත්ථි කොචි මනුස්සො හුත්වා දෙවො හොතීති? ආමන්තා. ස්වෙව මනුස්සො සො දෙවොති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

78. ස්වෙව මනුස්සො සො දෙවොති? ආමන්තා. මනුස්සො හුත්වා දෙවො හොති, දෙවො හුත්වා මනුස්සො ¶ හොති, මනුස්සභූතො අඤ්ඤො, දෙවො අඤ්ඤො, මනුස්සභූතො ස්වෙවායං සන්ධාවතීති මිච්ඡා…පෙ….

සචෙ ¶ හි සන්ධාවති ස්වෙව පුග්ගලො ඉතො චුතො පරං ලොකං අනඤ්ඤො, හෙවං මරණං න හෙහිති, පාණාතිපාතොපි නුපලබ්භති. කම්මං අත්ථි, කම්මවිපාකො අත්ථි, කතානං කම්මානං විපාකො අත්ථි, කුසලාකුසලෙ විපච්චමානෙ ස්වෙවායං සන්ධාවතීති මිච්ඡා.

79. ස්වෙව පුග්ගලො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොකන්ති? ආමන්තා. අත්ථි කොචි මනුස්සො හුත්වා යක්ඛො හොති, පෙතො හොති, නෙරයිකො හොති ¶ , තිරච්ඡානගතො හොති, ඔට්ඨො හොති, ගොණො හොති, ගද්රභො හොති, සූකරො හොති, මහිංසො [මහිසො (සී. ස්යා. කං. පී.)] හොතීති? ආමන්තා. ස්වෙව මනුස්සො සො මහිංසොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

80. ස්වෙව මනුස්සො සො මහිංසොති? ආමන්තා. මනුස්සො හුත්වා මහිංසො හොති, මහිංසො හුත්වා මනුස්සො හොති, මනුස්සභූතො අඤ්ඤො, මහිංසො අඤ්ඤො, මනුස්සභූතො ස්වෙවායං සන්ධාවතීති මිච්ඡා…පෙ….

සචෙ හි සන්ධාවති ස්වෙව පුග්ගලො ඉතො චුතො පරං ලොකං අනඤ්ඤො, හෙවං මරණං න හෙහිති, පාණාතිපාතොපි නුපලබ්භති. කම්මං අත්ථි, කම්මවිපාකො අත්ථි, කතානං කම්මානං විපාකො අත්ථි, කුසලාකුසලෙ විපච්චමානෙ ස්වෙවායං සන්ධාවතීති මිච්ඡා.

81. ස්වෙව පුග්ගලො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොකන්ති? ආමන්තා ¶ . අත්ථි කොචි ඛත්තියො හුත්වා බ්රාහ්මණො හොතීති? ආමන්තා. ස්වෙව ඛත්තියො සො බ්රාහ්මණොති ¶ ? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

82. අත්ථි කොචි ඛත්තියො හුත්වා වෙස්සො හොති, සුද්දො හොතීති? ආමන්තා. ස්වෙව ඛත්තියො සො සුද්දොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

83. අත්ථි කොචි බ්රාහ්මණො හුත්වා වෙස්සො හොති, සුද්දො හොති, ඛත්තියො හොතීති? ආමන්තා. ස්වෙව බ්රාහ්මණො සො ඛත්තියොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

84. අත්ථි ¶ කොචි වෙස්සො හුත්වා සුද්දො හොති, ඛත්තියො හොති, බ්රාහ්මණො හොතීති? ආමන්තා. ස්වෙව වෙස්සො සො බ්රාහ්මණොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

85. අත්ථි කොචි සුද්දො හුත්වා ඛත්තියො හොති, බ්රාහ්මණො හොති, වෙස්සො හොතීති? ආමන්තා. ස්වෙව සුද්දො සො වෙස්සොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

86. ස්වෙව පුග්ගලො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොකන්ති ¶ ? ආමන්තා. හත්ථච්ඡින්නො හත්ථච්ඡින්නොව හොති, පාදච්ඡින්නො පාදච්ඡින්නොව හොති, හත්ථපාදච්ඡින්නො හත්ථපාදච්ඡින්නොව හොති, කණ්ණච්ඡින්නො… නාසච්ඡින්නො… කණ්ණනාසච්ඡින්නො… අඞ්ගුලිච්ඡින්නො… අළච්ඡින්නො… කණ්ඩරච්ඡින්නො… කුණිහත්ථකො… ඵණහත්ථකො… කුට්ඨියො… ගණ්ඩියො… කිලාසියො… සොසියො… අපමාරියො… ඔට්ඨො… ගොණො… ගද්රභො… සූකරො… මහිංසො මහිංසොව හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

87. න වත්තබ්බං – ‘‘ස්වෙව පුග්ගලො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොක’’න්ති? ආමන්තා. නනු ¶ සොතාපන්නො පුග්ගලො මනුස්සලොකා චුතො දෙවලොකං උපපන්නො තත්ථපි සොතාපන්නොව ¶ හොතීති? ආමන්තා.

හඤ්චි සොතාපන්නො පුග්ගලො මනුස්සලොකා චුතො දෙවලොකං උපපන්නො තත්ථපි සොතාපන්නොව හොති, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘ස්වෙව පුග්ගලො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොක’’න්ති.

88. සොතාපන්නො පුග්ගලො මනුස්සලොකා චුතො දෙවලොකං උපපන්නො තත්ථපි සොතාපන්නොව හොතීති කත්වා තෙන ච කාරණෙන ස්වෙව පුග්ගලො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොකන්ති? ආමන්තා. සොතාපන්නො පුග්ගලො මනුස්සලොකා චුතො දෙවලොකං උපපන්නො තත්ථපි මනුස්සො හොතීති කත්වා? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

89. ස්වෙව ¶ පුග්ගලො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොකන්ති? ආමන්තා. අනඤ්ඤො අවිගතො සන්ධාවතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

90. අනඤ්ඤො අවිගතො සන්ධාවතීති? ආමන්තා. හත්ථච්ඡින්නො හත්ථච්ඡින්නොව හොති, පාදච්ඡින්නො පාදච්ඡින්නොව හොති, හත්ථපාදච්ඡින්නො හත්ථපාදච්ඡින්නොව හොති, කණ්ණච්ඡින්නො… නාසච්ඡින්නො… කණ්ණනාසච්ඡින්නො… අඞ්ගුලිච්ඡින්නො… අළච්ඡින්නො… කණ්ඩරච්ඡින්නො… කුණිහත්ථකො… ඵණහත්ථකො… කුට්ඨියො… ගණ්ඩියො… කිලාසියො… සොසියො… අපමාරියො… ඔට්ඨො… ගොණො… ගද්රභො… සූකරො… මහිංසො මහිංසොව හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

91. ස්වෙව ¶ පුග්ගලො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ¶ ලොකා ඉමං ලොකන්ති? ආමන්තා. සරූපො සන්ධාවතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සරූපො සන්ධාවතීති? ආමන්තා. තං ජීවං තං සරීරන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සවෙදනො…පෙ… සසඤ්ඤො…පෙ… සසඞ්ඛාරො…පෙ… සවිඤ්ඤාණො සන්ධාවතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සවිඤ්ඤාණො සන්ධාවතීති? ආමන්තා ¶ . තං ජීවං තං සරීරන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

92. ස්වෙව පුග්ගලො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොකන්ති? ආමන්තා. අරූපො සන්ධාවතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අරූපො සන්ධාවතීති? ආමන්තා. අඤ්ඤං ජීවං අඤ්ඤං සරීරන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අවෙදනො…පෙ… අසඤ්ඤො…පෙ… අසඞ්ඛාරො…පෙ… අවිඤ්ඤාණො සන්ධාවතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අවිඤ්ඤාණො සන්ධාවතීති? ආමන්තා. අඤ්ඤං ජීවං අඤ්ඤං සරීරන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

93. ස්වෙව පුග්ගලො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොකන්ති? ආමන්තා. රූපං සන්ධාවතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… රූපං සන්ධාවතීති? ආමන්තා. තං ජීවං තං සරීරන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

වෙදනා ¶ …පෙ… සඤ්ඤා…පෙ… සඞ්ඛාරා…පෙ… විඤ්ඤාණං සන්ධාවතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… විඤ්ඤාණං සන්ධාවතීති? ආමන්තා. තං ජීවං තං සරීරන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

94. ස්වෙව ¶ පුග්ගලො සන්ධාවති අස්මා ලොකා පරං ලොකං, පරස්මා ලොකා ඉමං ලොකන්ති? ආමන්තා. රූපං න සන්ධාවතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… රූපං න සන්ධාවතීති? ආමන්තා. අඤ්ඤං ¶ ජීවං අඤ්ඤං සරීරන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

වෙදනා ¶ …පෙ… සඤ්ඤා…පෙ… සඞ්ඛාරා…පෙ… විඤ්ඤාණං න සන්ධාවතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… විඤ්ඤාණං න සන්ධාවතීති? ආමන්තා. අඤ්ඤං ජීවං අඤ්ඤං සරීරන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. (සංඛිත්තං).

ඛන්ධෙසු භිජ්ජමානෙසු, සො චෙ භිජ්ජති පුග්ගලො;

උච්ඡෙදා භවති දිට්ඨි, යා බුද්ධෙන විවජ්ජිතා.

ඛන්ධෙසු භිජ්ජමානෙසු, නො චෙ භිජ්ජති පුග්ගලො;

පුග්ගලො සස්සතො හොති, නිබ්බානෙන සමසමොති.

95. රූපං උපාදාය පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. රූපං අනිච්චං සඞ්ඛතං පටිච්චසමුප්පන්නං ඛයධම්මං වයධම්මං විරාගධම්මං නිරොධධම්මං විපරිණාමධම්මන්ති? ආමන්තා? පුග්ගලොපි අනිච්චො සඞ්ඛතො පටිච්චසමුප්පන්නො ඛයධම්මො වයධම්මො විරාගධම්මො නිරොධධම්මො විපරිණාමධම්මොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

96. වෙදනං උපාදාය… සඤ්ඤං උපාදාය… සඞ්ඛාරෙ උපාදාය… විඤ්ඤාණං උපාදාය පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. විඤ්ඤාණං ¶ අනිච්චං සඞ්ඛතං පටිච්චසමුප්පන්නං ඛයධම්මං වයධම්මං විරාගධම්මං නිරොධධම්මං විපරිණාමධම්මන්ති? ආමන්තා. පුග්ගලොපි අනිච්චො සඞ්ඛතො පටිච්චසමුප්පන්නො ඛයධම්මො වයධම්මො විරාගධම්මො නිරොධධම්මො විපරිණාමධම්මොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

97. රූපං උපාදාය පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. නීලං රූපං උපාදාය නීලකස්ස ¶ පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… පීතං ¶ රූපං උපාදාය… ලොහිතං ¶ රූපං උපාදාය… ඔදාතං රූපං උපාදාය… සනිදස්සනං රූපං උපාදාය… අනිදස්සනං රූපං උපාදාය… සප්පටිඝං රූපං උපාදාය… අප්පටිඝං රූපං උපාදාය අප්පටිඝස්ස පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

98. වෙදනං උපාදාය පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. කුසලං වෙදනං උපාදාය කුසලස්ස පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… කුසලං වෙදනං උපාදාය කුසලස්ස පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. කුසලා වෙදනා සඵලා සවිපාකා ඉට්ඨඵලා කන්තඵලා මනුඤ්ඤඵලා අසෙචනකඵලා සුඛුද්රයා සුඛවිපාකාති? ආමන්තා. කුසලොපි පුග්ගලො සඵලො සවිපාකො ඉට්ඨඵලො කන්තඵලො මනුඤ්ඤඵලො අසෙචනකඵලො සුඛුද්රයො සුඛවිපාකොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

99. වෙදනං උපාදාය පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. අකුසලං ¶ වෙදනං උපාදාය අකුසලස්ස පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අකුසලං වෙදනං උපාදාය අකුසලස්ස පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. අකුසලා වෙදනා සඵලා සවිපාකා අනිට්ඨඵලා අකන්තඵලා ¶ අමනුඤ්ඤඵලා සෙචනකඵලා දුක්ඛුද්රයා දුක්ඛවිපාකාති? ආමන්තා. අකුසලොපි පුග්ගලො සඵලො සවිපාකො අනිට්ඨඵලො අකන්තඵලො අමනුඤ්ඤඵලො සෙචනකඵලො දුක්ඛුද්රයො දුක්ඛවිපාකොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

100. වෙදනං උපාදාය පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. අබ්යාකතං වෙදනං උපාදාය අබ්යාකතස්ස පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අබ්යාකතං වෙදනං උපාදාය අබ්යාකතස්ස පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. අබ්යාකතා වෙදනා අනිච්චා සඞ්ඛතා පටිච්චසමුප්පන්නා ඛයධම්මා වයධම්මා විරාගධම්මා නිරොධධම්මා විපරිණාමධම්මාති? ආමන්තා. අබ්යාකතොපි පුග්ගලො අනිච්චො සඞ්ඛතො පටිච්චසමුප්පන්නො ඛයධම්මො වයධම්මො විරාගධම්මො නිරොධධම්මො විපරිණාමධම්මොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

101. සඤ්ඤං උපාදාය… සඞ්ඛාරෙ උපාදාය… විඤ්ඤාණං උපාදාය පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. කුසලං විඤ්ඤාණං උපාදාය කුසලස්ස පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? න හෙවං ¶ වත්තබ්බෙ…පෙ… කුසලං විඤ්ඤාණං උපාදාය කුසලස්ස පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. කුසලං විඤ්ඤාණං සඵලං සවිපාකං ඉට්ඨඵලං කන්තඵලං මනුඤ්ඤඵලං අසෙචනකඵලං ¶ සුඛුද්රයං සුඛවිපාකන්ති ¶ ? ආමන්තා. කුසලොපි පුග්ගලො සඵලො සවිපාකො ඉට්ඨඵලො කන්තඵලො මනුඤ්ඤඵලො අසෙචනකඵලො සුඛුද්රයො සුඛවිපාකොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

102. විඤ්ඤාණං උපාදාය පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. අකුසලං ¶ විඤ්ඤාණං උපාදාය අකුසලස්ස පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අකුසලං විඤ්ඤාණං උපාදාය අකුසලස්ස පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. අකුසලං විඤ්ඤාණං සඵලං සවිපාකං අනිට්ඨඵලං අකන්තඵලං අමනුඤ්ඤඵලං සෙචනකඵලං දුක්ඛුද්රයං දුක්ඛවිපාකන්ති? ආමන්තා. අකුසලොපි පුග්ගලො සඵලො සවිපාකො අනිට්ඨඵලො අකන්තඵලො අමනුඤ්ඤඵලො සෙචනකඵලො දුක්ඛුද්රයො දුක්ඛවිපාකොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

103. විඤ්ඤාණං උපාදාය පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. අබ්යාකතං විඤ්ඤාණං උපාදාය අබ්යාකතස්ස පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අබ්යාකතං විඤ්ඤාණං උපාදාය අබ්යාකතස්ස පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. අබ්යාකතං විඤ්ඤාණං අනිච්චං සඞ්ඛතං පටිච්චසමුප්පන්නං ඛයධම්මං වයධම්මං විරාගධම්මං නිරොධධම්මං විපරිණාමධම්මන්ති? ආමන්තා. අබ්යාකතොපි පුග්ගලො අනිච්චො සඞ්ඛතො පටිච්චසමුප්පන්නො ඛයධම්මො වයධම්මො විරාගධම්මො නිරොධධම්මො විපරිණාමධම්මොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

104. චක්ඛුං උපාදාය ‘‘චක්ඛුමා පුග්ගලො’’ති වත්තබ්බොති? ආමන්තා ¶ . චක්ඛුම්හි නිරුද්ධෙ ‘‘චක්ඛුමා පුග්ගලො නිරුද්ධො’’ති වත්තබ්බොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සොතං උපාදාය… ඝානං උපාදාය… ජිව්හං උපාදාය… කායං ¶ උපාදාය… මනං උපාදාය ‘‘මනවා පුග්ගලො’’ති වත්තබ්බොති? ආමන්තා. මනම්හි නිරුද්ධෙ ‘‘මනවා පුග්ගලො නිරුද්ධො’’ති වත්තබ්බොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

105. මිච්ඡාදිට්ඨිං උපාදාය ‘‘මිච්ඡාදිට්ඨියො පුග්ගලො’’ති වත්තබ්බොති? ආමන්තා. මිච්ඡාදිට්ඨියා නිරුද්ධාය ‘‘මිච්ඡාදිට්ඨියො පුග්ගලො නිරුද්ධො’’ති වත්තබ්බොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. මිච්ඡාසඞ්කප්පං උපාදාය… මිච්ඡාවාචං උපාදාය… මිච්ඡාකම්මන්තං උපාදාය… මිච්ඡාආජීවං උපාදාය ¶ … මිච්ඡාවායාමං උපාදාය… මිච්ඡාසතිං උපාදාය… මිච්ඡාසමාධිං උපාදාය ‘‘මිච්ඡාසමාධියො පුග්ගලො’’ති වත්තබ්බොති? ආමන්තා. මිච්ඡාසමාධිම්හි නිරුද්ධෙ ‘‘මිච්ඡාසමාධියො පුග්ගලො නිරුද්ධො’’ති වත්තබ්බොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

106. සම්මාදිට්ඨිං ¶ උපාදාය ‘‘සම්මාදිට්ඨියො පුග්ගලො’’ති වත්තබ්බොති? ආමන්තා. සම්මාදිට්ඨියා නිරුද්ධාය ‘‘සම්මාදිට්ඨියො පුග්ගලො නිරුද්ධො’’ති වත්තබ්බොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සම්මාසඞ්කප්පං උපාදාය… සම්මාවාචං උපාදාය… සම්මාකම්මන්තං උපාදාය… සම්මාආජීවං උපාදාය… සම්මාවායාමං උපාදාය… සම්මාසතිං උපාදාය… සම්මාසමාධිං ¶ උපාදාය ‘‘සම්මාසමාධියො පුග්ගලො’’ති වත්තබ්බොති? ආමන්තා. සම්මාසමාධිම්හි ¶ නිරුද්ධෙ ‘‘සම්මාසමාධියො පුග්ගලො නිරුද්ධො’’ති වත්තබ්බොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

107. රූපං උපාදාය, වෙදනං උපාදාය පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. ද්වින්නං ඛන්ධානං උපාදාය ද්වින්නං පුග්ගලානං පඤ්ඤත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… රූපං උපාදාය, වෙදනං උපාදාය, සඤ්ඤං උපාදාය, සඞ්ඛාරෙ උපාදාය, විඤ්ඤාණං උපාදාය පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. පඤ්චන්නං ඛන්ධානං උපාදාය පඤ්චන්නං පුග්ගලානං පඤ්ඤත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

108. චක්ඛායතනං උපාදාය, සොතායතනං උපාදාය පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. ද්වින්නං ආයතනානං උපාදාය ද්වින්නං පුග්ගලානං පඤ්ඤත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… චක්ඛායතනං උපාදාය, සොතායතනං උපාදාය…පෙ… ධම්මායතනං උපාදාය පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. ද්වාදසන්නං ආයතනානං උපාදාය ද්වාදසන්නං පුග්ගලානං පඤ්ඤත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

109. චක්ඛුධාතුං උපාදාය, සොතධාතුං උපාදාය පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. ද්වින්නං ධාතූනං උපාදාය ද්වින්නං පුග්ගලානං පඤ්ඤත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… චක්ඛුධාතුං උපාදාය, සොතධාතුං උපාදාය…පෙ… ධම්මධාතුං උපාදාය ¶ පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා ¶ . අට්ඨාරසන්නං ධාතූනං උපාදාය අට්ඨාරසන්නං පුග්ගලානං පඤ්ඤත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

110. චක්ඛුන්ද්රියං ¶ උපාදාය, සොතින්ද්රියං උපාදාය පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. ද්වින්නං ඉන්ද්රියානං උපාදාය ද්වින්නං පුග්ගලානං පඤ්ඤත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… චක්ඛුන්ද්රියං උපාදාය, සොතින්ද්රියං උපාදාය…පෙ… අඤ්ඤාතාවින්ද්රියං උපාදාය පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. බාවීසතීනං [බාවීසතියා (?)] ඉන්ද්රියානං උපාදාය බාවීසතීනං පුග්ගලානං පඤ්ඤත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

111. එකවොකාරභවං ¶ උපාදාය එකස්ස පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. චතුවොකාරභවං උපාදාය චතුන්නං පුග්ගලානං පඤ්ඤත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… එකවොකාරභවං උපාදාය එකස්ස පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. පඤ්චවොකාරභවං උපාදාය පඤ්චන්නං පුග්ගලානං පඤ්ඤත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… එකවොකාරභවෙ එකොව පුග්ගලොති? ආමන්තා. චතුවොකාරභවෙ චත්තාරොව [චත්තාරො (?)] පුග්ගලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… එකවොකාරභවෙ එකොව පුග්ගලොති? ආමන්තා. පඤ්චවොකාරභවෙ පඤ්චෙව පුග්ගලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

112. යථා ¶ රුක්ඛං උපාදාය ඡායාය පඤ්ඤත්ති, එවමෙවං රූපං ¶ උපාදාය පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ( ) [(ආමන්තා) (?) එවං අනන්තරවාරත්තයෙපි] යථා රුක්ඛං උපාදාය ඡායාය පඤ්ඤත්ති, රුක්ඛොපි අනිච්චො ඡායාපි අනිච්චා, එවමෙවං රූපං උපාදාය පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්ති, රූපම්පි අනිච්චං පුග්ගලොපි අනිච්චොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… යථා රුක්ඛං උපාදාය ඡායාය පඤ්ඤත්ති, අඤ්ඤො රුක්ඛො අඤ්ඤා ඡායා, එවමෙවං රූපං උපාදාය පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්ති, අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

113. යථා ගාමං උපාදාය ගාමිකස්ස පඤ්ඤත්ති, එවමෙවං රූපං උපාදාය පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? යථා ගාමං උපාදාය ගාමිකස්ස පඤ්ඤත්ති, අඤ්ඤො ගාමො අඤ්ඤො ගාමිකො, එවමෙවං රූපං උපාදාය පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්ති, අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

114. යථා රට්ඨං උපාදාය රඤ්ඤො පඤ්ඤත්ති, එවමෙවං රූපං උපාදාය පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති ¶ ? යථා රට්ඨං උපාදාය රඤ්ඤො පඤ්ඤත්ති, අඤ්ඤං රට්ඨං අඤ්ඤො රාජා, එවමෙවං රූපං උපාදාය පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්ති, අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

115. යථා න නිගළො නෙගළිකො, යස්ස නිගළො සො නෙගළිකො, එවමෙවං න රූපං රූපවා, යස්ස රූපං සො රූපවාති? යථා න නිගළො නෙගළිකො, යස්ස නිගළො සො නෙගළිකො, අඤ්ඤො නිගළො අඤ්ඤො නෙගළිකො, එවමෙවං න රූපං රූපවා, යස්ස රූපං සො රූපවා, අඤ්ඤං රූපං අඤ්ඤො රූපවාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

116. චිත්තෙ ¶ චිත්තෙ පුග්ගලස්ස පඤ්ඤත්තීති? ආමන්තා. චිත්තෙ ¶ චිත්තෙ පුග්ගලො ජායති ජීයති මීයති චවති උපපජ්ජතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… දුතියෙ චිත්තෙ උප්පන්නෙ න වත්තබ්බං සොති වා අඤ්ඤොති වාති? ආමන්තා ¶ . දුතියෙ චිත්තෙ උප්පන්නෙ න වත්තබ්බං කුමාරකොති වා කුමාරිකාති වාති? වත්තබ්බං.

ආජානාහි නිග්ගහං. හඤ්චි දුතියෙ චිත්තෙ උප්පන්නෙ න වත්තබ්බං – ‘‘සොති වා අඤ්ඤොති වා,’’ තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘දුතියෙ චිත්තෙ උප්පන්නෙ න වත්තබ්බං – ‘කුමාරකොති වා කුමාරිකාති වා’’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘දුතියෙ චිත්තෙ උප්පන්නෙ න වත්තබ්බං – සොති වා අඤ්ඤොති වා, දුතියෙ චිත්තෙ උප්පන්නෙ වත්තබ්බං – කුමාරකොති වා කුමාරිකාති වා’’’ති මිච්ඡා.

හඤ්චි වා පන දුතියෙ චිත්තෙ උප්පන්නෙ වත්තබ්බං – ‘‘කුමාරකොති වා කුමාරිකා’’ති වා, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘දුතියෙ චිත්තෙ උප්පන්නෙ වත්තබ්බං – ‘සොති වා අඤ්ඤොති වා’’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘දුතියෙ චිත්තෙ උප්පන්නෙ න වත්තබ්බං – සොති වා අඤ්ඤොති වා, දුතියෙ චිත්තෙ උප්පන්නෙ වත්තබ්බං – කුමාරකොති වා කුමාරිකාති වා’’’ති මිච්ඡා.

117. දුතියෙ චිත්තෙ උප්පන්නෙ න වත්තබ්බං – ‘‘සොති වා අඤ්ඤොති වා’’ති? ආමන්තා. දුතියෙ චිත්තෙ උප්පන්නෙ න වත්තබ්බං – ‘‘ඉත්ථීති වා පුරිසොති වා ගහට්ඨොති වා පබ්බජිතොති වා දෙවොති වා මනුස්සොති වා’’ති? වත්තබ්බං.

ආජානාහි ¶ නිග්ගහං. හඤ්චි දුතියෙ චිත්තෙ උප්පන්නෙ න වත්තබ්බං – ‘‘සොති වා අඤ්ඤොති වා,’’ තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘දුතියෙ චිත්තෙ ¶ උප්පන්නෙ න වත්තබ්බං – ‘දෙවොති වා මනුස්සොති වා’’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘දුතියෙ චිත්තෙ උප්පන්නෙ න වත්තබ්බං – සොති වා අඤ්ඤොති වා, දුතියෙ චිත්තෙ උප්පන්නෙ වත්තබ්බං – දෙවොති වා මනුස්සොති වා’’’ති මිච්ඡා.

හඤ්චි වා පන දුතියෙ චිත්තෙ උප්පන්නෙ වත්තබ්බං – ‘‘දෙවොති වා මනුස්සොති වා,’’ තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘දුතියෙ චිත්තෙ උප්පන්නෙ වත්තබ්බං – ‘සොති වා අඤ්ඤොති වා’’’ති. යං තත්ථ වදෙසි – ‘‘වත්තබ්බෙ ඛො – ‘දුතියෙ චිත්තෙ උප්පන්නෙ න වත්තබ්බං – සොති වා අඤ්ඤොති වා, දුතියෙ චිත්තෙ උප්පන්නෙ වත්තබ්බං – දෙවොති වා මනුස්සොති වා’’’ති මිච්ඡා…පෙ….

118. න ¶ වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති? ආමන්තා. නනු ¶ යො පස්සති යං පස්සති යෙන පස්සති, සො පස්සති තං පස්සති තෙන පස්සතීති? ආමන්තා. හඤ්චි යො පස්සති යං පස්සති යෙන පස්සති, සො පස්සති තං පස්සති තෙන පස්සති; තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති.

119. න වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති? ආමන්තා. නනු යො සුණාති…පෙ… යො ඝායති… යො සායති… යො ඵුසති… යො විජානාති යං විජානාති යෙන විජානාති, සො විජානාති තං විජානාති තෙන විජානාතීති? ආමන්තා. හඤ්චි යො විජානාති යං විජානාති යෙන විජානාති, සො විජානාති තං විජානාති තෙන විජානාති; තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති ¶ සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති.

120. පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. නනු යො න පස්සති යං න පස්සති යෙන න පස්සති, සො න පස්සති තං න පස්සති තෙන න පස්සතීති? ආමන්තා. හඤ්චි යො න පස්සති යං න පස්සති යෙන න පස්සති, සො න පස්සති තං න පස්සති තෙන න පස්සති; නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති.

පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. නනු යො න සුණාති…පෙ… යො ¶ න ඝායති… යො න සායති… යො න ඵුසති… යො න විජානාති යං න විජානාති යෙන න විජානාති, සො න විජානාති තං න විජානාති තෙන න විජානාතීති? ආමන්තා. හඤ්චි යො න විජානාති යං න විජානාති යෙන න විජානාති, සො න විජානාති තං න විජානාති තෙන න විජානාති; නො ච වත රෙ ¶ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති.

121. න වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘පස්සාමහං, භික්ඛවෙ, දිබ්බෙන චක්ඛුනා විසුද්ධෙන අතික්කන්තමානුසකෙන සත්තෙ චවමානෙ උපපජ්ජමානෙ හීනෙ පණීතෙ සුවණ්ණෙ දුබ්බණ්ණෙ, සුගතෙ දුග්ගතෙ යථාකම්මූපගෙ සත්තෙ පජානාමී’’ති [ම. නි. 1.213 ථොකං විසදිසං]! අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති.

122. වුත්තං ¶ භගවතා – ‘‘පස්සාමහං, භික්ඛවෙ, දිබ්බෙන චක්ඛුනා විසුද්ධෙන අතික්කන්තමානුසකෙන සත්තෙ චවමානෙ උපපජ්ජමානෙ ¶ හීනෙ පණීතෙ සුවණ්ණෙ දුබ්බණ්ණෙ, සුගතෙ දුග්ගතෙ යථාකම්මූපගෙ සත්තෙ පජානාමී’’ති කත්වා තෙනෙව කාරණෙන පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. භගවා දිබ්බෙන චක්ඛුනා විසුද්ධෙන අතික්කන්තමානුසකෙන රූපං පස්සති පුග්ගලං පස්සතීති? රූපං පස්සති. රූපං පුග්ගලො, රූපං චවති, රූපං උපපජ්ජති, රූපං යථාකම්මූපගන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

භගවා දිබ්බෙන චක්ඛුනා විසුද්ධෙන අතික්කන්තමානුසකෙන රූපං පස්සති පුග්ගලං පස්සතීති? පුග්ගලං පස්සති. පුග්ගලො රූපං රූපායතනං රූපධාතු නීලං පීතකං ලොහිතකං ඔදාතං චක්ඛුවිඤ්ඤෙය්යං චක්ඛුස්මිං පටිහඤ්ඤති, චක්ඛුස්ස ආපාථං ආගච්ඡතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

භගවා දිබ්බෙන චක්ඛුනා විසුද්ධෙන අතික්කන්තමානුසකෙන රූපං පස්සති පුග්ගලං පස්සතීති? උභො පස්සති. උභො රූපං රූපායතනං රූපධාතු, උභො නීලා, උභො පීතකා, උභො ලොහිතකා, උභො ඔදාතා, උභො චක්ඛුවිඤ්ඤෙය්යා, උභො ¶ චක්ඛුස්මිං පටිහඤ්ඤන්ති, උභො ¶ චක්ඛුස්ස ආපාථං ආගච්ඡන්ති, උභො චවන්ති, උභො උපපජ්ජන්ති, උභො යථාකම්මූපගාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

123. කල්යාණපාපකානි කම්මානි උපලබ්භන්තීති? ආමන්තා. කල්යාණපාපකානං කම්මානං කත්තා කාරෙතා උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

124. කල්යාණපාපකානි කම්මානි උපලබ්භන්තීති, කල්යාණපාපකානං ¶ කම්මානං කත්තා කාරෙතා උපලබ්භතීති? ආමන්තා. තස්ස කත්තා කාරෙතා උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

125. තස්ස කත්තා කාරෙතා උපලබ්භතීති? ආමන්තා. තස්ස තස්සෙව නත්ථි දුක්ඛස්ස අන්තකිරියා, නත්ථි වට්ටුපච්ඡෙදො, නත්ථි අනුපාදාපරිනිබ්බානන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

126. කල්යාණපාපකානි ¶ කම්මානි උපලබ්භන්තීති, කල්යාණපාපකානං කම්මානං කත්තා කාරෙතා උපලබ්භතීති? ආමන්තා. පුග්ගලො උපලබ්භතීති, පුග්ගලස්ස කත්තා කාරෙතා උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

127. කල්යාණපාපකානි කම්මානි උපලබ්භන්තීති, කල්යාණපාපකානං කම්මානං කත්තා කාරෙතා උපලබ්භතීති? ආමන්තා. නිබ්බානං උපලබ්භතීති, නිබ්බානස්ස කත්තා කාරෙතා උපලබ්භතීති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

128. කල්යාණපාපකානි කම්මානි උපලබ්භන්තීති, කල්යාණපාපකානං කම්මානං කත්තා කාරෙතා ¶ උපලබ්භතීති? ආමන්තා. මහාපථවී උපලබ්භතීති, මහාපථවියා කත්තා කාරෙතා උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

129. කල්යාණපාපකානි කම්මානි උපලබ්භන්තීති, කල්යාණපාපකානං කම්මානං කත්තා කාරෙතා උපලබ්භතීති? ආමන්තා. මහාසමුද්දො උපලබ්භතීති, මහාසමුද්දස්ස කත්තා කාරෙතා උපලබ්භතීති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

130. කල්යාණපාපකානි කම්මානි උපලබ්භන්තීති, කල්යාණපාපකානං කම්මානං කත්තා කාරෙතා උපලබ්භතීති? ආමන්තා. සිනෙරුපබ්බතරාජා උපලබ්භතීති, සිනෙරුස්ස පබ්බතරාජස්ස කත්තා කාරෙතා උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

131. කල්යාණපාපකානි කම්මානි උපලබ්භන්තීති, කල්යාණපාපකානං කම්මානං කත්තා කාරෙතා උපලබ්භතීති? ආමන්තා. ආපො උපලබ්භතීති, ආපස්ස කත්තා කාරෙතා උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

132. කල්යාණපාපකානි කම්මානි උපලබ්භන්තීති, කල්යාණපාපකානං කම්මානං කත්තා කාරෙතා උපලබ්භතීති? ආමන්තා. තෙජො උපලබ්භතීති, තෙජස්ස කත්තා කාරෙතා උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

133. කල්යාණපාපකානි කම්මානි උපලබ්භන්තීති, කල්යාණපාපකානං කම්මානං කත්තා කාරෙතා උපලබ්භතීති? ආමන්තා. වායො උපලබ්භතීති, වායස්ස කත්තා කාරෙතා උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

134. කල්යාණපාපකානි කම්මානි උපලබ්භන්තීති, කල්යාණපාපකානං කම්මානං කත්තා කාරෙතා උපලබ්භතීති? ආමන්තා. තිණකට්ඨවනප්පතයො උපලබ්භන්තීති ¶ , තිණකට්ඨවනප්පතීනං කත්තා කාරෙතා ¶ උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

135. කල්යාණපාපකානි කම්මානි උපලබ්භන්තීති, කල්යාණපාපකානං කම්මානං කත්තා කාරෙතා ¶ උපලබ්භතීති? ආමන්තා. අඤ්ඤානි කල්යාණපාපකානි කම්මානි අඤ්ඤො කල්යාණපාපකානං කම්මානං කත්තා කාරෙතාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

136. කල්යාණපාපකානං ¶ කම්මානං විපාකො උපලබ්භතීති? ආමන්තා. කල්යාණපාපකානං කම්මානං විපාකපටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

137. කල්යාණපාපකානං කම්මානං විපාකො උපලබ්භතීති, කල්යාණපාපකානං කම්මානං විපාකපටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. තස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

138. තස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. තස්ස තස්සෙව නත්ථි දුක්ඛස්ස අන්තකිරියා, නත්ථි වට්ටුපච්ඡෙදො, නත්ථි අනුපාදාපරිනිබ්බානන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

139. කල්යාණපාපකානං කම්මානං විපාකො උපලබ්භතීති, කල්යාණපාපකානං කම්මානං විපාකපටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. පුග්ගලො උපලබ්භතීති, පුග්ගලස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

140. කල්යාණපාපකානං කම්මානං විපාකො උපලබ්භතීති, කල්යාණපාපකානං කම්මානං විපාකපටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. නිබ්බානං උපලබ්භතීති, නිබ්බානස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

141. කල්යාණපාපකානං කම්මානං විපාකො උපලබ්භතීති, කල්යාණපාපකානං කම්මානං විපාකපටිසංවෙදී ¶ උපලබ්භතීති? ආමන්තා. මහාපථවී උපලබ්භතීති…පෙ… මහාසමුද්දො උපලබ්භතීති… සිනෙරුපබ්බතරාජා උපලබ්භතීති… ආපො උපලබ්භතීති… තෙජො ¶ උපලබ්භතීති… වායො උපලබ්භතීති…පෙ… තිණකට්ඨවනප්පතයො උපලබ්භන්තීති, තිණකට්ඨවනප්පතීනං පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

142. කල්යාණපාපකානං ¶ කම්මානං විපාකො උපලබ්භතීති, කල්යාණපාපකානං කම්මානං විපාකපටිසංවෙදී ¶ උපලබ්භතීති? ආමන්තා. අඤ්ඤො කල්යාණපාපකානං කම්මානං විපාකො, අඤ්ඤො කල්යාණපාපකානං කම්මානං විපාකපටිසංවෙදීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

143. දිබ්බං සුඛං උපලබ්භතීති? ආමන්තා. දිබ්බස්ස සුඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

144. දිබ්බං සුඛං උපලබ්භතීති, දිබ්බස්ස සුඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. තස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

145. තස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. තස්ස තස්සෙව නත්ථි දුක්ඛස්ස අන්තකිරියා, නත්ථි වට්ටුපච්ඡෙදො, නත්ථි අනුපාදාපරිනිබ්බානන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

146. දිබ්බං සුඛං උපලබ්භතීති, දිබ්බස්ස සුඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති ¶ ? ආමන්තා. පුග්ගලො උපලබ්භතීති, පුග්ගලස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

147. දිබ්බං සුඛං උපලබ්භතීති, දිබ්බස්ස සුඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. නිබ්බානං උපලබ්භතීති, නිබ්බානස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

148. දිබ්බං සුඛං උපලබ්භතීති, දිබ්බස්ස සුඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා ¶ . මහාපථවී උපලබ්භතීති… මහාසමුද්දො උපලබ්භතීති… සිනෙරුපබ්බතරාජා උපලබ්භතීති… ආපො උපලබ්භතීති… තෙජො උපලබ්භතීති… වායො උපලබ්භතීති…පෙ… තිණකට්ඨවනප්පතයො උපලබ්භන්තීති, තිණකට්ඨවනප්පතීනං පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

149. දිබ්බං සුඛං උපලබ්භතීති, දිබ්බස්ස සුඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා ¶ . අඤ්ඤං දිබ්බං සුඛං, අඤ්ඤො දිබ්බස්ස සුඛස්ස පටිසංවෙදීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

150. මානුසකං සුඛං උපලබ්භතීති? ආමන්තා. මානුසකස්ස සුඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

151. මානුසකං ¶ සුඛං උපලබ්භතීති, මානුසකස්ස සුඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. තස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

152. තස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. තස්ස තස්සෙව නත්ථි දුක්ඛස්ස අන්තකිරියා, නත්ථි වට්ටුපච්ඡෙදො, නත්ථි අනුපාදාපරිනිබ්බානන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

153. මානුසකං සුඛං උපලබ්භතීති, මානුසකස්ස සුඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. පුග්ගලො උපලබ්භතීති, පුග්ගලස්ස ¶ පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

154. මානුසකං සුඛං උපලබ්භතීති, මානුසකස්ස සුඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. නිබ්බානං උපලබ්භතීති, නිබ්බානස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

155. මානුසකං ¶ සුඛං උපලබ්භතීති, මානුසකස්ස සුඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. මහාපථවී උපලබ්භතීති…පෙ… මහාසමුද්දො උපලබ්භතීති… සිනෙරුපබ්බතරාජා උපලබ්භතීති… ආපො උපලබ්භතීති… තෙජො උපලබ්භතීති… වායො උපලබ්භතීති… තිණකට්ඨවනප්පතයො උපලබ්භන්තීති, තිණකට්ඨවනප්පතීනං පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

156. මානුසකං සුඛං උපලබ්භතීති, මානුසකස්ස සුඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති ¶ ? ආමන්තා. අඤ්ඤං මානුසකං සුඛං අඤ්ඤො මානුසකස්ස සුඛස්ස පටිසංවෙදීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

157. ආපායිකං දුක්ඛං උපලබ්භතීති? ආමන්තා. ආපායිකස්ස දුක්ඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

158. ආපායිකං දුක්ඛං උපලබ්භතීති, ආපායිකස්ස දුක්ඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. තස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

159. තස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. තස්ස තස්සෙව නත්ථි දුක්ඛස්ස අන්තකිරියා, නත්ථි වට්ටුපච්ඡෙදො, නත්ථි අනුපාදාපරිනිබ්බානන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

160. ආපායිකං ¶ ¶ දුක්ඛං උපලබ්භතීති, ආපායිකස්ස දුක්ඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. පුග්ගලො උපලබ්භතීති, පුග්ගලස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

161. ආපායිකං දුක්ඛං උපලබ්භතීති, ආපායිකස්ස දුක්ඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. නිබ්බානං උපලබ්භතීති, නිබ්බානස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

162. ආපායිකං දුක්ඛං උපලබ්භතීති, ආපායිකස්ස දුක්ඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. මහාපථවී උපලබ්භතීති…පෙ… මහාසමුද්දො උපලබ්භතීති… සිනෙරුපබ්බතරාජා උපලබ්භතීති… ආපො උපලබ්භතීති… තෙජො උපලබ්භතීති… වායො උපලබ්භතීති… තිණකට්ඨවනප්පතයො උපලබ්භන්තීති, තිණකට්ඨවනප්පතීනං පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

163. ආපායිකං දුක්ඛං උපලබ්භතීති, ආපායිකස්ස දුක්ඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති ¶ ? ආමන්තා. අඤ්ඤං ආපායිකං දුක්ඛං, අඤ්ඤො ආපායිකස්ස දුක්ඛස්ස පටිසංවෙදීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

164. නෙරයිකං දුක්ඛං උපලබ්භතීති? ආමන්තා. නෙරයිකස්ස දුක්ඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

නෙරයිකං දුක්ඛං උපලබ්භතීති, නෙරයිකස්ස දුක්ඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. තස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

165. තස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. තස්ස ¶ තස්සෙව නත්ථි දුක්ඛස්ස අන්තකිරියා, නත්ථි වට්ටුපච්ඡෙදො, නත්ථි අනුපාදාපරිනිබ්බානන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

166. නෙරයිකං දුක්ඛං උපලබ්භතීති, නෙරයිකස්ස දුක්ඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. පුග්ගලො උපලබ්භතීති, පුග්ගලස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

167. නෙරයිකං දුක්ඛං උපලබ්භතීති, නෙරයිකස්ස දුක්ඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. නිබ්බානං ¶ උපලබ්භතීති, නිබ්බානස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

168. නෙරයිකං ¶ දුක්ඛං උපලබ්භතීති, නෙරයිකස්ස දුක්ඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. මහාපථවී උපලබ්භතීති…පෙ… මහාසමුද්දො උපලබ්භතීති… සිනෙරුපබ්බතරාජා උපලබ්භතීති… ආපො උපලබ්භතීති… තෙජො උපලබ්භතීති… වායො උපලබ්භතීති… තිණකට්ඨවනප්පතයො උපලබ්භන්තීති, තිණකට්ඨවනප්පතීනං පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

169. නෙරයිකං දුක්ඛං උපලබ්භතීති, නෙරයිකස්ස දුක්ඛස්ස පටිසංවෙදී උපලබ්භතීති ¶ ? ආමන්තා. අඤ්ඤං නෙරයිකං දුක්ඛං, අඤ්ඤො නෙරයිකස්ස දුක්ඛස්ස පටිසංවෙදීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

170. කල්යාණපාපකානි කම්මානි උපලබ්භන්තීති, කල්යාණපාපකානං කම්මානං කත්තා කාරෙතා විපාකපටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. සො කරොති සො පටිසංවෙදෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

171. සො ¶ කරොති සො පටිසංවෙදෙතීති? ආමන්තා. සයඞ්කතං සුඛදුක්ඛන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

172. කල්යාණපාපකානි කම්මානි උපලබ්භන්තීති, කල්යාණපාපකානං කම්මානං කත්තා කාරෙතා විපාකපටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. අඤ්ඤො කරොති අඤ්ඤො පටිසංවෙදෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

173. අඤ්ඤො කරොති අඤ්ඤො පටිසංවෙදෙතීති? ආමන්තා. පරඞ්කතං සුඛදුක්ඛන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

174. කල්යාණපාපකානි කම්මානි උපලබ්භන්තීති, කල්යාණපාපකානං කම්මානං කත්තා කාරෙතා විපාකපටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා ¶ . සො ච අඤ්ඤො ච කරොන්ති සො ච අඤ්ඤො ච පටිසංවෙදෙන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

175. සො ච අඤ්ඤො ච කරොන්ති, සො ච අඤ්ඤො ච පටිසංවෙදෙන්තීති? ආමන්තා. සයඞ්කතඤ්ච පරඞ්කතඤ්ච සුඛදුක්ඛන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

176. කල්යාණපාපකානි කම්මානි උපලබ්භන්තීති, කල්යාණපාපකානං කම්මානං කත්තා කාරෙතා විපාකපටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. නෙව සො ¶ කරොති න සො පටිසංවෙදෙති, න අඤ්ඤො කරොති න අඤ්ඤො පටිසංවෙදෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

177. නෙව ¶ සො කරොති න සො පටිසංවෙදෙති, න අඤ්ඤො කරොති න අඤ්ඤො පටිසංවෙදෙතීති? ආමන්තා. අසයඞ්කාරං අපරඞ්කාරං අධිච්චසමුප්පන්නං සුඛදුක්ඛන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

178. කල්යාණපාපකානි ¶ කම්මානි උපලබ්භන්තීති, කල්යාණපාපකානං කම්මානං කත්තා කාරෙතා විපාකපටිසංවෙදී උපලබ්භතීති? ආමන්තා. සො කරොති සො පටිසංවෙදෙති, අඤ්ඤො කරොති අඤ්ඤො පටිසංවෙදෙති, සො ච අඤ්ඤො ච කරොන්ති සො ච අඤ්ඤො ච පටිසංවෙදෙන්ති, නෙව සො කරොති න සො පටිසංවෙදෙති, න අඤ්ඤො කරොති න අඤ්ඤො පටිසංවෙදෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

179. සො කරොති සො පටිසංවෙදෙති, අඤ්ඤො කරොති අඤ්ඤො පටිසංවෙදෙති, සො ච අඤ්ඤො ච කරොන්ති සො ච අඤ්ඤො ච පටිසංවෙදෙන්ති, නෙව සො කරොති න සො පටිසංවෙදෙති, න අඤ්ඤො කරොති න අඤ්ඤො පටිසංවෙදෙතීති? ආමන්තා. සයඞ්කතං සුඛදුක්ඛං, පරඞ්කතං සුඛදුක්ඛං, සයඞ්කතඤ්ච පරඞ්කතඤ්ච සුඛදුක්ඛං, අසයඞ්කාරං අපරඞ්කාරං අධිච්චසමුප්පන්නං සුඛදුක්ඛන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

180. කම්මං අත්ථීති? ආමන්තා ¶ . කම්මකාරකො අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

181. කම්මං අත්ථීති, කම්මකාරකො අත්ථීති? ආමන්තා. තස්ස කාරකො අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

182. තස්ස කාරකො අත්ථීති? ආමන්තා. තස්ස තස්සෙව නත්ථි දුක්ඛස්ස අන්තකිරියා, නත්ථි වට්ටුපච්ඡෙදො, නත්ථි අනුපාදාපරිනිබ්බානන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

183. කම්මං අත්ථීති, කම්මකාරකො අත්ථීති? ආමන්තා. පුග්ගලො අත්ථීති, පුග්ගලස්ස කාරකො අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

184. කම්මං ¶ ¶ අත්ථීති, කම්මකාරකො අත්ථීති? ආමන්තා. නිබ්බානං ¶ අත්ථීති, නිබ්බානස්ස කාරකො අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

185. කම්මං අත්ථීති, කම්මකාරකො අත්ථීති? ආමන්තා. මහාපථවී අත්ථීති…පෙ… මහාසමුද්දො අත්ථීති… සිනෙරුපබ්බතරාජා අත්ථීති… ආපො අත්ථීති… තෙජො අත්ථීති… වායො අත්ථීති… තිණකට්ඨවනප්පතයො අත්ථීති, තිණකට්ඨවනප්පතීනං කාරකො අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

186. කම්මං අත්ථීති, කම්මකාරකො අත්ථීති? ආමන්තා. අඤ්ඤං කම්මං, අඤ්ඤො කම්මකාරකොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

187. විපාකො අත්ථීති? ආමන්තා. විපාකපටිසංවෙදී අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

188. විපාකො අත්ථීති, විපාකපටිසංවෙදී අත්ථීති? ආමන්තා. තස්ස පටිසංවෙදී අත්ථීති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

189. තස්ස පටිසංවෙදී අත්ථීති? ආමන්තා. තස්ස තස්සෙව නත්ථි දුක්ඛස්ස අන්තකිරියා, නත්ථි වට්ටුපච්ඡෙදො, නත්ථි අනුපාදාපරිනිබ්බානන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… විපාකො අත්ථීති, විපාකපටිසංවෙදී අත්ථීති? ආමන්තා. පුග්ගලො අත්ථීති, පුග්ගලස්ස පටිසංවෙදී අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

190. විපාකො අත්ථීති, විපාකපටිසංවෙදී අත්ථීති? ආමන්තා. නිබ්බානං අත්ථීති, නිබ්බානස්ස පටිසංවෙදී අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

191. විපාකො අත්ථීති, විපාකපටිසංවෙදී අත්ථීති? ආමන්තා. මහාපථවී අත්ථීති…පෙ… මහාසමුද්දො අත්ථීති… සිනෙරුපබ්බතරාජා අත්ථීති… ආපො අත්ථීති… තෙජො ¶ අත්ථීති… වායො අත්ථීති… තිණකට්ඨවනප්පතයො ¶ අත්ථීති, තිණකට්ඨවනප්පතීනං පටිසංවෙදී අත්ථීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

192. විපාකො අත්ථීති, විපාකපටිසංවෙදී අත්ථීති? ආමන්තා. අඤ්ඤො විපාකො, අඤ්ඤො විපාකපටිසංවෙදීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. (සංඛිත්තං)

193. න ¶ වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති? ආමන්තා. නනු අත්ථි කොචි ඉද්ධිං විකුබ්බතීති? ආමන්තා. හඤ්චි අත්ථි කොචි ඉද්ධිං විකුබ්බති, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති.

194. න ¶ වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති? ආමන්තා. නනු අත්ථි කොචි දිබ්බාය සොතධාතුයා සද්දං සුණාති…පෙ… පරචිත්තං විජානාති… පුබ්බෙනිවාසං අනුස්සරති… දිබ්බෙන චක්ඛුනා රූපං පස්සති… ආසවානං ඛයං සච්ඡිකරොතීති? ආමන්තා. හඤ්චි අත්ථි කොචි ආසවානං ඛයං සච්ඡිකරොති, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති.

195. අත්ථි කොචි ඉද්ධිං විකුබ්බතීති කත්වා තෙන ච කාරණෙන පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. යො ඉද්ධිං විකුබ්බති, ස්වෙව පුග්ගලො? යො ඉද්ධිං න විකුබ්බති, න සො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

196. යො දිබ්බාය සොතධාතුයා සද්දං සුණාති…පෙ… යො පරචිත්තං විජානාති… යො ¶ පුබ්බෙනිවාසං අනුස්සරති… යො දිබ්බෙන චක්ඛුනා රූපං පස්සති… යො ආසවානං ¶ ඛයං සච්ඡිකරොති, ස්වෙව පුග්ගලො? යො ආසවානං ඛයං න සච්ඡිකරොති, න සො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

197. න වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති? ආමන්තා. නනු මාතා අත්ථීති? ආමන්තා. හඤ්චි මාතා අත්ථි, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති.

198. න වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති? ආමන්තා. නනු ¶ පිතා අත්ථි…පෙ… භාතා අත්ථි… භගිනී අත්ථි… ඛත්තියො අත්ථි ¶ … බ්රාහ්මණො අත්ථි… වෙස්සො අත්ථි… සුද්දො අත්ථි… ගහට්ඨො අත්ථි… පබ්බජිතො අත්ථි… දෙවො අත්ථි… මනුස්සො අත්ථීති? ආමන්තා. හඤ්චි මනුස්සො අත්ථි, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති.

199. මාතා අත්ථීති කත්වා තෙන ච කාරණෙන පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. අත්ථි කොචි න මාතා හුත්වා මාතා හොතීති? ආමන්තා. අත්ථි කොචි න පුග්ගලො හුත්වා පුග්ගලො හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අත්ථි කොචි න පිතා හුත්වා…පෙ… න භාතා හුත්වා… න භගිනී හුත්වා… න ඛත්තියො හුත්වා… න බ්රාහ්මණො හුත්වා… න වෙස්සො හුත්වා… න සුද්දො හුත්වා… න ගහට්ඨො හුත්වා… න පබ්බජිතො හුත්වා… න දෙවො හුත්වා… න මනුස්සො හුත්වා මනුස්සො හොතීති? ආමන්තා. අත්ථි ¶ කොචි න පුග්ගලො හුත්වා පුග්ගලො හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

200. මාතා අත්ථීති කත්වා තෙන ච කාරණෙන පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති ¶ ? ආමන්තා. අත්ථි කොචි මාතා හුත්වා න මාතා හොතීති? ආමන්තා. අත්ථි කොචි පුග්ගලො හුත්වා න පුග්ගලො හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අත්ථි කොචි පිතා හුත්වා… භාතා හුත්වා… භගිනී හුත්වා… ඛත්තියො හුත්වා… බ්රාහ්මණො හුත්වා… වෙස්සො හුත්වා… සුද්දො හුත්වා… ගහට්ඨො හුත්වා… පබ්බජිතො හුත්වා… දෙවො හුත්වා… මනුස්සො හුත්වා න මනුස්සො හොතීති? ආමන්තා. අත්ථි කොචි පුග්ගලො හුත්වා න පුග්ගලො හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

201. න ¶ වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති? ආමන්තා. නනු සොතාපන්නො අත්ථීති? ආමන්තා. හඤ්චි සොතාපන්නො අත්ථි, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති.

202. න වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති? ආමන්තා. නනු සකදාගාමී අත්ථි…පෙ… අනාගාමී අත්ථි… අරහා අත්ථි… උභතොභාගවිමුත්තො අත්ථි… පඤ්ඤාවිමුත්තො අත්ථි… කායසක්ඛි [කායසක්ඛී (ස්යා.)] අත්ථි… දිට්ඨිප්පත්තො ¶ අත්ථි… සද්ධාවිමුත්තො අත්ථි… ධම්මානුසාරී අත්ථි… සද්ධානුසාරී අත්ථීති? ආමන්තා.

හඤ්චි සද්ධානුසාරී අත්ථි, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ ¶ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති.

203. සොතාපන්නො අත්ථීති කත්වා තෙන ච කාරණෙන පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. අත්ථි කොචි න සොතාපන්නො හුත්වා සොතාපන්නො හොතීති? ආමන්තා. අත්ථි කොචි න පුග්ගලො හුත්වා පුග්ගලො හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

204. අත්ථි කොචි න සකදාගාමී හුත්වා… න අනාගාමී හුත්වා… න අරහා හුත්වා… න උභතොභාගවිමුත්තො හුත්වා… න පඤ්ඤාවිමුත්තො හුත්වා… න කායසක්ඛි හුත්වා… න ¶ දිට්ඨිප්පත්තො හුත්වා… න සද්ධාවිමුත්තො හුත්වා… න ධම්මානුසාරී හුත්වා… න සද්ධානුසාරී හුත්වා සද්ධානුසාරී හොතීති? ආමන්තා. අත්ථි කොචි න පුග්ගලො හුත්වා පුග්ගලො හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

205. සොතාපන්නො අත්ථීති කත්වා තෙන ච කාරණෙන පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. අත්ථි කොචි සොතාපන්නො හුත්වා න සොතාපන්නො හොතීති? ආමන්තා. අත්ථි කොචි පුග්ගලො හුත්වා න පුග්ගලො හොතීති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අත්ථි කොචි සකදාගාමී හුත්වා… අනාගාමී හුත්වා න අනාගාමී හොතීති? ආමන්තා. අත්ථි කොචි පුග්ගලො හුත්වා න පුග්ගලො හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

206. න වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති? ආමන්තා. නනු චත්තාරො පුරිසයුගා අට්ඨ පුරිසපුග්ගලා අත්ථීති? ආමන්තා ¶ . හඤ්චි චත්තාරො පුරිසයුගා අට්ඨ පුරිසපුග්ගලා අත්ථි, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති.

207. චත්තාරො පුරිසයුගා අට්ඨ පුරිසපුග්ගලා අත්ථීති කත්වා තෙන ච කාරණෙන පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. චත්තාරො ¶ පුරිසයුගා අට්ඨ පුරිසපුග්ගලා බුද්ධපාතුභාවා පාතුභවන්තීති? ආමන්තා. පුග්ගලො බුද්ධපාතුභාවා පාතුභවතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පුග්ගලො බුද්ධපාතුභාවා පාතුභවතීති? ආමන්තා. බුද්ධස්ස භගවතො පරිනිබ්බුතෙ උච්ඡින්නො පුග්ගලො, නත්ථි පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

208. පුග්ගලො ¶ උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. පුග්ගලො සඞ්ඛතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… පුග්ගලො අසඞ්ඛතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… පුග්ගලො නෙව සඞ්ඛතො නාසඞ්ඛතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.

209. පුග්ගලො නෙව සඞ්ඛතො නාසඞ්ඛතොති? ආමන්තා ¶ . සඞ්ඛතඤ්ච අසඞ්ඛතඤ්ච ඨපෙත්වා අත්ථඤ්ඤා තතියා කොටීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

210. සඞ්ඛතඤ්ච අසඞ්ඛතඤ්ච ඨපෙත්වා අත්ථඤ්ඤා තතියා කොටීති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘ද්වෙමා, භික්ඛවෙ, ධාතුයො. කතමා ද්වෙ? සඞ්ඛතා ච ධාතු අසඞ්ඛතා ච ධාතු. ඉමා ඛො, භික්ඛවෙ, ද්වෙ ධාතුයො’’ති [ම. නි. 1.125, ආලපනමත්තමෙව නානං]! අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘සඞ්ඛතඤ්ච අසඞ්ඛතඤ්ච ඨපෙත්වා අත්ථඤ්ඤා තතියා කොටී’’ති.

211. පුග්ගලො නෙව සඞ්ඛතො නාසඞ්ඛතොති? ආමන්තා. අඤ්ඤං ¶ සඞ්ඛතං, අඤ්ඤං අසඞ්ඛතං, අඤ්ඤො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

212. ඛන්ධා සඞ්ඛතා, නිබ්බානං අසඞ්ඛතං, පුග්ගලො නෙව සඞ්ඛතො නාසඞ්ඛතොති? ආමන්තා. අඤ්ඤෙ ඛන්ධා, අඤ්ඤං නිබ්බානං, අඤ්ඤො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

213. රූපං සඞ්ඛතං, නිබ්බානං අසඞ්ඛතං, පුග්ගලො නෙව සඞ්ඛතො නාසඞ්ඛතොති? ආමන්තා. අඤ්ඤං රූපං, අඤ්ඤං නිබ්බානං, අඤ්ඤො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. වෙදනා… සඤ්ඤා… සඞ්ඛාරා… විඤ්ඤාණං සඞ්ඛතං, නිබ්බානං අසඞ්ඛතං, පුග්ගලො නෙව සඞ්ඛතො නාසඞ්ඛතොති? ආමන්තා. අඤ්ඤං විඤ්ඤාණං, අඤ්ඤං නිබ්බානං, අඤ්ඤො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

214. පුග්ගලස්ස ¶ උප්පාදො පඤ්ඤායති, වයො පඤ්ඤායති, ඨිතස්ස අඤ්ඤථත්තං පඤ්ඤායතීති? ආමන්තා. පුග්ගලො සඞ්ඛතොති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… වුත්තං භගවතා – ‘‘තීණිමානි, භික්ඛවෙ, සඞ්ඛතස්ස සඞ්ඛතලක්ඛණානි. සඞ්ඛතානං, භික්ඛවෙ, ධම්මානං [කතමානි තීණි (අ. නි. 3.47)] උප්පාදො පඤ්ඤායති ¶ , වයො පඤ්ඤායති, ඨිතානං අඤ්ඤථත්තං පඤ්ඤායතී’’ති [අ. නි. 3.47]. පුග්ගලස්ස උප්පාදො පඤ්ඤායති, වයො පඤ්ඤායති, ඨිතස්ස අඤ්ඤථත්තං පඤ්ඤායති; තෙන හි පුග්ගලො සඞ්ඛතොති.

215. පුග්ගලස්ස න උප්පාදො පඤ්ඤායති, න වයො පඤ්ඤායති, න ඨිතස්ස අඤ්ඤථත්තං පඤ්ඤායතීති? ආමන්තා. පුග්ගලො අසඞ්ඛතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… වුත්තං ¶ භගවතා – ‘‘තීණිමානි, භික්ඛවෙ, අසඞ්ඛතස්ස අසඞ්ඛතලක්ඛණානි. අසඞ්ඛතානං, භික්ඛවෙ, ධම්මානං න උප්පාදො පඤ්ඤායති, න වයො පඤ්ඤායති, න ඨිතානං අඤ්ඤථත්තං පඤ්ඤායතී’’ති [අ. නි. 3.48]. පුග්ගලස්ස න උප්පාදො පඤ්ඤායති, න වයො පඤ්ඤායති, න ඨිතස්ස අඤ්ඤථත්තං පඤ්ඤායති; තෙන හි පුග්ගලො අසඞ්ඛතොති.

216. පරිනිබ්බුතො පුග්ගලො අත්ථත්ථම්හි, නත්ථත්ථම්හීති? අත්ථත්ථම්හීති. පරිනිබ්බුතො පුග්ගලො සස්සතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… නත්ථත්ථම්හීති. පරිනිබ්බුතො පුග්ගලො උච්ඡින්නොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

217. පුග්ගලො කිං නිස්සාය තිට්ඨතීති? භවං නිස්සාය තිට්ඨතීති. භවො අනිච්චො සඞ්ඛතො පටිච්චසමුප්පන්නො ඛයධම්මො වයධම්මො විරාගධම්මො නිරොධධම්මො විපරිණාමධම්මොති? ආමන්තා. පුග්ගලොපි අනිච්චො සඞ්ඛතො පටිච්චසමුප්පන්නො ඛයධම්මො වයධම්මො විරාගධම්මො නිරොධධම්මො විපරිණාමධම්මොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

218. න වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති? ආමන්තා. නනු අත්ථි කොචි සුඛං වෙදනං වෙදියමානො ‘‘සුඛං වෙදනං වෙදියාමී’’ති පජානාතීති? ආමන්තා ¶ . හඤ්චි අත්ථි කොචි සුඛං වෙදනං වෙදියමානො ‘‘සුඛං වෙදනං වෙදියාමී’’ති පජානාති, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති.

219. න ¶ වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති? ආමන්තා. නනු අත්ථි කොචි දුක්ඛං ¶ වෙදනං වෙදියමානො…පෙ… අදුක්ඛමසුඛං වෙදනං වෙදියමානො ‘‘අදුක්ඛමසුඛං වෙදනං වෙදියාමී’’ති පජානාතීති? ආමන්තා. හඤ්චි අත්ථි කොචි අදුක්ඛමසුඛං ¶ වෙදනං වෙදියමානො ‘‘අදුක්ඛමසුඛං වෙදනං වෙදියාමී’’ති පජානාති, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති.

220. අත්ථි කොචි සුඛං වෙදනං වෙදියමානො ‘‘සුඛං වෙදනං වෙදියාමී’’ති පජානාතීති කත්වා තෙන ච කාරණෙන පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. යො සුඛං වෙදනං වෙදියමානො ‘‘සුඛං වෙදනං වෙදියාමී’’ති පජානාති, ස්වෙව පුග්ගලො; යො සුඛං වෙදනං වෙදියමානො ‘‘සුඛං වෙදනං වෙදියාමී’’ති න පජානාති, න සො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

යො දුක්ඛං වෙදනං වෙදියමානො…පෙ… යො අදුක්ඛමසුඛං වෙදනං වෙදියමානො ‘‘අදුක්ඛමසුඛං වෙදනං වෙදියාමී’’ති පජානාති, ස්වෙව පුග්ගලො; යො අදුක්ඛමසුඛං වෙදනං වෙදියමානො ‘‘අදුක්ඛමසුඛං වෙදනං වෙදියාමී’’ති න පජානාති, න සො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

221. අත්ථි කොචි සුඛං වෙදනං වෙදියමානො ‘‘සුඛං වෙදනං වෙදියාමී’’ති පජානාතීති කත්වා තෙන ච කාරණෙන පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. අඤ්ඤා සුඛා වෙදනා, අඤ්ඤො සුඛං වෙදනං වෙදියමානො ‘‘සුඛං වෙදනං වෙදියාමී’’ති පජානාතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අඤ්ඤා ¶ දුක්ඛා වෙදනා…පෙ… අඤ්ඤා අදුක්ඛමසුඛා වෙදනා, අඤ්ඤො අදුක්ඛමසුඛං වෙදනං වෙදියමානො ‘‘අදුක්ඛමසුඛං වෙදනං වෙදියාමී’’ති පජානාතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ ¶ …පෙ….

222. න වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති? ආමන්තා. නනු අත්ථි කොචි කායෙ කායානුපස්සී විහරතීති? ආමන්තා. හඤ්චි අත්ථි කොචි කායෙ කායානුපස්සී විහරති, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති.

223. න වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති? ආමන්තා. නනු අත්ථි කොචි වෙදනාසු…පෙ… චිත්තෙ… ධම්මෙසු ධම්මානුපස්සී විහරතීති ¶ ? ආමන්තා. හඤ්චි අත්ථි ¶ කොචි ධම්මෙසු ධම්මානුපස්සී විහරති, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති.

224. අත්ථි කොචි කායෙ කායානුපස්සී විහරතීති කත්වා තෙන ච කාරණෙන පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. යො කායෙ කායානුපස්සී විහරති, ස්වෙව පුග්ගලො; යො න කායෙ කායානුපස්සී විහරති, න සො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

යො වෙදනාසු…පෙ… චිත්තෙ… ධම්මෙසු ධම්මානුපස්සී විහරති, ස්වෙව පුග්ගලො; යො න ධම්මෙසු ධම්මානුපස්සී විහරති, න සො පුග්ගලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

225. අත්ථි කොචි කායෙ කායානුපස්සී විහරතීති කත්වා තෙන ච කාරණෙන පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. අඤ්ඤො කායො, අඤ්ඤො කායෙ කායානුපස්සී විහරතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අඤ්ඤා ¶ වෙදනා… අඤ්ඤං චිත්තං… අඤ්ඤෙ ධම්මා, අඤ්ඤො ධම්මෙසු ධම්මානුපස්සී විහරතීති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

226. පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා –

‘‘සුඤ්ඤතො ලොකං අවෙක්ඛස්සු, මොඝරාජ සදා සතො;

අත්තානුදිට්ඨිං ඌහච්ච [ඔහච්ච (ස්යා.), උහච්ච (ක.)], එවං මච්චුතරො සියා;

එවං ලොකං අවෙක්ඛන්තං, මච්චුරාජා න පස්සතී’’ති [සු. නි. 1125; චූළනි. 88 මොඝරාජමාණවපුච්ඡානිද්දෙස].

අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති.

227. පුග්ගලො අවෙක්ඛතීති? ආමන්තා. සහ රූපෙන අවෙක්ඛති, විනා රූපෙන අවෙක්ඛතීති? සහ රූපෙන අවෙක්ඛතීති. තං ජීවං තං සරීරන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… විනා රූපෙන අවෙක්ඛතීති, අඤ්ඤං ජීවං අඤ්ඤං සරීරන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

228. පුග්ගලො ¶ ¶ අවෙක්ඛතීති? ආමන්තා. අබ්භන්තරගතො අවෙක්ඛති, බහිද්ධා නික්ඛමිත්වා අවෙක්ඛතීති? අබ්භන්තරගතො අවෙක්ඛතීති. තං ජීවං තං සරීරන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… බහිද්ධා නික්ඛමිත්වා අවෙක්ඛතීති, අඤ්ඤං ජීවං අඤ්ඤං සරීරන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

229. න ¶ වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති? ආමන්තා. නනු භගවා සච්චවාදී කාලවාදී භූතවාදී තථවාදී අවිතථවාදී අනඤ්ඤථවාදීති? ආමන්තා. වුත්තං භගවතා – ‘‘අත්ථි පුග්ගලො ¶ අත්තහිතාය පටිපන්නො’’ති. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති.

230. න වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති? ආමන්තා. නනු භගවා සච්චවාදී කාලවාදී භූතවාදී තථවාදී අවිතථවාදී අනඤ්ඤථවාදීති? ආමන්තා. වුත්තං භගවතා – ‘‘එකපුග්ගලො, භික්ඛවෙ, ලොකෙ උප්පජ්ජමානො උප්පජ්ජති බහුජනහිතාය බහුජනසුඛාය ලොකානුකම්පාය අත්ථාය හිතාය සුඛාය දෙවමනුස්සාන’’න්ති [අ. නි. 1.162-169]. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති.

231. පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. නනු භගවා සච්චවාදී කාලවාදී භූතවාදී තථවාදී අවිතථවාදී අනඤ්ඤථවාදීති? ආමන්තා. වුත්තං භගවතා – ‘‘සබ්බෙ ධම්මා අනත්තා’’ති [ම. නි. 1.356; ධ. ප. 279 ධම්මපදෙ]. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති.

232. පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. නනු ¶ භගවා සච්චවාදී කාලවාදී භූතවාදී තථවාදී අවිතථවාදී අනඤ්ඤථවාදීති? ආමන්තා. වුත්තං භගවතා – ‘‘දුක්ඛමෙව උප්පජ්ජමානං උප්පජ්ජති, දුක්ඛමෙව [දුක්ඛං (සං. නි. 2.15)] නිරුජ්ඣමානං නිරුජ්ඣතීති න කඞ්ඛති න විචිකිච්ඡති, අපරප්පච්චයඤ්ඤාණමෙවස්ස එත්ථ හොති. එත්තාවතා ඛො, කච්චාන, සම්මාදිට්ඨි හොතී’’ති [සං. නි. 2.15]. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං ¶ – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති.

233. පුග්ගලො ¶ ¶ උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. නනු වජිරා භික්ඛුනී මාරං පාපිමන්තං එතදවොච –

‘‘කින්නු සත්තොති පච්චෙසි, මාර දිට්ඨිගතං නු තෙ;

සුද්ධසඞ්ඛාරපුඤ්ජොයං, නයිධ සත්තුපලබ්භති.

‘‘යථා හි [යථාපි (බහූසු)] අඞ්ගසම්භාරා, හොති සද්දො රථො ඉති;

එවං ඛන්ධෙසු සන්තෙසු, හොති සත්තොති සම්මුති [සම්මති (ස්යා. කං.)].

‘‘දුක්ඛමෙව හි සම්භොති, දුක්ඛං තිට්ඨති වෙති ච;

නාඤ්ඤත්ර දුක්ඛා සම්භොති, නාඤ්ඤං දුක්ඛා නිරුජ්ඣතී’’ති [සං. නි. 1.171].

234. පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. නනු ආයස්මා ආනන්දො භගවන්තං එතදවොච – ‘‘‘සුඤ්ඤො ¶ ලොකො සුඤ්ඤො ලොකො’ති, භන්තෙ, වුච්චති. කිත්තාවතා නු ඛො, භන්තෙ, ‘සුඤ්ඤො ලොකො’ති වුච්චතී’’ති? ‘‘යස්මා ඛො, ආනන්ද, සුඤ්ඤං අත්තෙන වා අත්තනියෙන වා, තස්මා ‘සුඤ්ඤො ලොකො’ති වුච්චති. කිඤ්චානන්ද, සුඤ්ඤං අත්තෙන වා අත්තනියෙන වා? චක්ඛුං ඛො, ආනන්ද, සුඤ්ඤං අත්තෙන වා අත්තනියෙන වා, රූපා සුඤ්ඤා…පෙ… චක්ඛුවිඤ්ඤාණං සුඤ්ඤං… චක්ඛුසම්ඵස්සො සුඤ්ඤො… යම්පිදං චක්ඛුසම්ඵස්සපච්චයා උප්පජ්ජති වෙදයිතං ¶ සුඛං වා දුක්ඛං වා අදුක්ඛමසුඛං වා, තම්පි සුඤ්ඤං අත්තෙන වා අත්තනියෙන වා, සොතං සුඤ්ඤං…පෙ… සද්දා සුඤ්ඤා… ඝානං සුඤ්ඤං… ගන්ධා සුඤ්ඤා… ජිව්හා සුඤ්ඤා… රසා සුඤ්ඤා… කායො සුඤ්ඤො… ඵොට්ඨබ්බා සුඤ්ඤා… මනො සුඤ්ඤො… ධම්මා සුඤ්ඤා… මනොවිඤ්ඤාණං සුඤ්ඤං… මනොසම්ඵස්සො සුඤ්ඤො… යම්පිදං මනොසම්ඵස්සපච්චයා උප්පජ්ජති වෙදයිතං සුඛං වා දුක්ඛං වා අදුක්ඛමසුඛං වා, තම්පි සුඤ්ඤං අත්තෙන වා අත්තනියෙන වා. යස්මා ඛො, ආනන්ද, සුඤ්ඤං අත්තෙන වා අත්තනියෙන වා, තස්මා ¶ ‘සුඤ්ඤො ලොකො’ති වුච්චතී’’ති [සං. නි. 4.85]. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති.

235. පුග්ගලො ¶ උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. නනු භගවා සච්චවාදී කාලවාදී භූතවාදී තථවාදී අවිතථවාදී අනඤ්ඤථවාදීති? ආමන්තා. වුත්තං භගවතා – ‘‘අත්තනි වා, භික්ඛවෙ, සති ‘අත්තනියං මෙ’ති අස්සා’’ති? ‘‘එවං, භන්තෙ’’. ‘‘අත්තනියෙ වා, භික්ඛවෙ, සති ‘අත්තා මෙ’ති අස්සා’’ති? ‘‘එවං, භන්තෙ’’. ‘‘අත්තනි ච, භික්ඛවෙ, අත්තනියෙ ච සච්චතො ථෙතතො අනුපලබ්භියමානෙ [අනුපලබ්භමානෙ (ම. නි. 1.244)] යම්පිදං [යමිදං (ස්යා.) යම්පිතං (ම. නි. 1.244)] දිට්ඨිට්ඨානං සො ලොකො සො අත්තා සො පෙච්ච භවිස්සාමි නිච්චො ධුවො සස්සතො අවිපරිණාමධම්මො, සස්සතිසමං තථෙව ඨස්සාමීති – ‘නන්වායං, භික්ඛවෙ, කෙවලො පරිපූරො බාලධම්මො’’’ති? ‘‘කිඤ්හි නො සියා, භන්තෙ, කෙවලො හි, භන්තෙ, පරිපූරො බාලධම්මො’’ති ¶ [ම. නි. 1.244]. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති.

236. පුග්ගලො ¶ උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. නනු භගවා සච්චවාදී කාලවාදී භූතවාදී තථවාදී අවිතථවාදී අනඤ්ඤථවාදීති? ආමන්තා. වුත්තං භගවතා – ‘‘තයො මෙ, සෙනිය, සත්ථාරො සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මිං. කතමෙ තයො? ඉධ, සෙනිය, එකච්චො සත්ථා දිට්ඨෙව ධම්මෙ අත්තානං සච්චතො ථෙතතො පඤ්ඤාපෙති, අභිසම්පරායඤ්ච අත්තානං සච්චතො ථෙතතො පඤ්ඤාපෙති.

‘‘ඉධ පන, සෙනිය, එකච්චො සත්ථා දිට්ඨෙව හි ඛො ධම්මෙ අත්තානං සච්චතො ථෙතතො පඤ්ඤාපෙති, නො ච ඛො අභිසම්පරායං අත්තානං සච්චතො ථෙතතො පඤ්ඤාපෙති.

‘‘ඉධ පන, සෙනිය, එකච්චො සත්ථා දිට්ඨෙ චෙව ධම්මෙ අත්තානං සච්චතො ථෙතතො න පඤ්ඤාපෙති, අභිසම්පරායඤ්ච අත්තානං සච්චතො ථෙතතො න පඤ්ඤාපෙති.

‘‘තත්ර, සෙනිය, ය්වායං සත්ථා දිට්ඨෙ චෙව ධම්මෙ අත්තානං සච්චතො ථෙතතො පඤ්ඤාපෙති, අභිසම්පරායඤ්ච අත්තානං සච්චතො ථෙතතො පඤ්ඤාපෙති – අයං වුච්චති, සෙනිය, සත්ථා සස්සතවාදො.

‘‘තත්ර ¶ ¶ , සෙනිය, ය්වායං සත්ථා දිට්ඨෙව හි ඛො ධම්මෙ අත්තානං සච්චතො ථෙතතො පඤ්ඤාපෙති, නො ච ඛො අභිසම්පරායං අත්තානං සච්චතො ථෙතතො පඤ්ඤාපෙති – අයං වුච්චති, සෙනිය, සත්ථා උච්ඡෙදවාදො.

‘‘තත්ර, සෙනිය, ය්වායං සත්ථා දිට්ඨෙ චෙව ධම්මෙ අත්තානං සච්චතො ථෙතතො ¶ න පඤ්ඤාපෙති, අභිසම්පරායඤ්ච අත්තානං සච්චතො ථෙතතො න පඤ්ඤාපෙති – අයං වුච්චති, සෙනිය, සත්ථා සම්මාසම්බුද්ධො. ඉමෙ ඛො, සෙනිය, තයො සත්ථාරො සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මි’’න්ති [පු. ප. 131 පුග්ගලපඤ්ඤත්තියං, අත්ථතො එකං]. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති.

237. පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. නනු භගවා සච්චවාදී කාලවාදී භූතවාදී තථවාදී අවිතථවාදී අනඤ්ඤථවාදීති? ආමන්තා. වුත්තං භගවතා – ‘‘සප්පිකුම්භො’’ති? ආමන්තා ¶ . අත්ථි කොචි සප්පිස්ස කුම්භං කරොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති.

238. පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනාති? ආමන්තා. නනු භගවා සච්චවාදී කාලවාදී භූතවාදී තථවාදී අවිතථවාදී අනඤ්ඤථවාදීති? ආමන්තා. වුත්තං භගවතා – ‘‘තෙලකුම්භො… මධුකුම්භො… ඵාණිතකුම්භො… ඛීරකුම්භො… උදකකුම්භො… පානීයථාලකං… පානීයකොසකං… පානීයසරාවකං… නිච්චභත්තං… ධුවයාගූ’’ති? ආමන්තා. අත්ථි කාචි යාගු නිච්චා ධුවා සස්සතා අවිපරිණාමධම්මාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ.…පෙ…. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘පුග්ගලො උපලබ්භති සච්චිකට්ඨපරමත්ථෙනා’’ති. (සංඛිත්තං)

අට්ඨකනිග්ගහපෙය්යාලා, සන්ධාවනියා උපාදාය;

චිත්තෙන පඤ්චමං කල්යාණං, ඉද්ධිසුත්තාහරණෙන අට්ඨමං.