මූල > අභිධම්මපිටක > කථාවත්ථුපාළි

471. නත්ථි ¶ ¶ ¶ කෙචි ධම්මා කෙහිචි ධම්මෙහි සඞ්ගහිතාති [සඞ්ගහීතාති (පී.)]? ආමන්තා. නනු අත්ථි කෙචි ධම්මා කෙහිචි ධම්මෙහි ගණනං ගච්ඡන්ති උද්දෙසං ගච්ඡන්ති පරියාපන්නාති? ආමන්තා. හඤ්චි අත්ථි කෙචි ධම්මා කෙහිචි ධම්මෙහි ගණනං ගච්ඡන්ති ¶ උද්දෙසං ගච්ඡන්ති පරියාපන්නා, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘නත්ථි කෙචි ධම්මා කෙහිචි ධම්මෙහි සඞ්ගහිතා’’ති.

චක්ඛායතනං කතමක්ඛන්ධගණනං [කතමං ඛන්ධගණනං (සී. පී. ක.)] ගච්ඡතීති? රූපක්ඛන්ධගණනං ගච්ඡතීති. හඤ්චි චක්ඛායතනං රූපක්ඛන්ධගණනං ගච්ඡති, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘චක්ඛායතනං රූපක්ඛන්ධෙන සඞ්ගහිත’’න්ති. සොතායතනං…පෙ… ඝානායතනං…පෙ… ජිව්හායතනං…පෙ… කායායතනං කතමක්ඛන්ධගණනං ගච්ඡතීති? රූපක්ඛන්ධගණනං ගච්ඡතීති. හඤ්චි කායායතනං රූපක්ඛන්ධගණනං ගච්ඡති, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘කායායතනං රූපක්ඛන්ධෙන සඞ්ගහිත’’න්ති.

රූපායතනං…පෙ… සද්දායතනං…පෙ… ගන්ධායතනං…පෙ… රසායතනං…පෙ… ඵොට්ඨබ්බායතනං කතමක්ඛන්ධගණනං ගච්ඡතීති? රූපක්ඛන්ධගණනං ගච්ඡතීති. හඤ්චි ඵොට්ඨබ්බායතනං රූපක්ඛන්ධගණනං ගච්ඡති, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘ඵොට්ඨබ්බායතනං රූපක්ඛන්ධෙන සඞ්ගහිත’’න්ති.

සුඛා ¶ වෙදනා කතමක්ඛන්ධගණනං ගච්ඡතීති? වෙදනාක්ඛන්ධගණනං ගච්ඡතීති. හඤ්චි සුඛා වෙදනා වෙදනාක්ඛන්ධගණනං ගච්ඡති, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සුඛා වෙදනා වෙදනාක්ඛන්ධෙන සඞ්ගහිතා’’ති. දුක්ඛා වෙදනා…පෙ… අදුක්ඛමසුඛා වෙදනා කතමක්ඛන්ධගණනං ගච්ඡතීති? වෙදනාක්ඛන්ධගණනං ¶ ගච්ඡතීති. හඤ්චි අදුක්ඛමසුඛා වෙදනා වෙදනාක්ඛන්ධගණනං ගච්ඡති, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අදුක්ඛමසුඛා වෙදනා වෙදනාක්ඛන්ධෙන සඞ්ගහිතා’’ති.

චක්ඛුසම්ඵස්සජා සඤ්ඤා කතමක්ඛන්ධගණනං ගච්ඡතීති? සඤ්ඤාක්ඛන්ධගණනං ගච්ඡතීති. හඤ්චි චක්ඛුසම්ඵස්සජා සඤ්ඤා සඤ්ඤාක්ඛන්ධගණනං ගච්ඡති, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘චක්ඛුසම්ඵස්සජා සඤ්ඤා සඤ්ඤාක්ඛන්ධෙන සඞ්ගහිතා’’ති. සොතසම්ඵස්සජා සඤ්ඤා…පෙ… මනොසම්ඵස්සජා සඤ්ඤා කතමක්ඛන්ධගණනං ගච්ඡතීති? සඤ්ඤාක්ඛන්ධගණනං ගච්ඡතීති. හඤ්චි මනොසම්ඵස්සජා ¶ සඤ්ඤා සඤ්ඤාක්ඛන්ධගණනං ගච්ඡති, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘මනොසම්ඵස්සජා සඤ්ඤා සඤ්ඤාක්ඛන්ධෙන සඞ්ගහිතා’’ති.

චක්ඛුසම්ඵස්සජා චෙතනා…පෙ… මනොසම්ඵස්සජා චෙතනා කතමක්ඛන්ධගණනං ගච්ඡතීති? සඞ්ඛාරක්ඛන්ධගණනං ගච්ඡතීති. හඤ්චි මනොසම්ඵස්සජා චෙතනා සඞ්ඛාරක්ඛන්ධගණනං ගච්ඡති, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘මනොසම්ඵස්සජා චෙතනා සඞ්ඛාරක්ඛන්ධෙන සඞ්ගහිතා’’ති.

චක්ඛුවිඤ්ඤාණං ¶ …පෙ… මනොවිඤ්ඤාණං කතමක්ඛන්ධගණනං ගච්ඡතීති ¶ ? විඤ්ඤාණක්ඛන්ධගණනං ගච්ඡතීති. හඤ්චි මනොවිඤ්ඤාණං විඤ්ඤාණක්ඛන්ධගණනං ගච්ඡති, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘මනොවිඤ්ඤාණං විඤ්ඤාණක්ඛන්ධෙන සඞ්ගහිත’’න්ති.

472. යථා දාමෙන වා යොත්තෙන වා ද්වෙ බලිබද්දා සඞ්ගහිතා, සික්කාය පිණ්ඩපාතො සඞ්ගහිතො, සා ගද්දුලෙන සඞ්ගහිතො; එවමෙව තෙ ධම්මා තෙහි ධම්මෙහි සඞ්ගහිතාති [සකවාදිවචනං (අට්ඨකථා පස්සිතබ්බා)]? හඤ්චි දාමෙන වා යොත්තෙන වා ද්වෙ බලීබද්දා සඞ්ගහිතා, සික්කාය ¶ පිණ්ඩපාතො සඞ්ගහිතො, සා ගද්දුලෙන සඞ්ගහිතො, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අත්ථි කෙචි ධම්මා කෙහිචි ධම්මෙහි සඞ්ගහිතා’’ති [සකවාදිවචනං (අට්ඨකථා පස්සිතබ්බා)].

473. නත්ථි කෙචි ධම්මා කෙහිචි ධම්මෙහි සම්පයුත්තාති? ආමන්තා. නනු අත්ථි කෙචි ධම්මා කෙහිචි ධම්මෙහි සහගතා සහජාතා සංසට්ඨා එකුප්පාදා එකනිරොධා එකවත්ථුකා එකාරම්මණාති? ආමන්තා. හඤ්චි අත්ථි කෙචි ධම්මා කෙහිචි ධම්මෙහි සහගතා සහජාතා සංසට්ඨා ¶ එකුප්පාදා එකනිරොධා එකවත්ථුකා එකාරම්මණා, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘නත්ථි කෙචි ධම්මා කෙහිචි ධම්මෙහි සම්පයුත්තා’’ති.

වෙදනාක්ඛන්ධො සඤ්ඤාක්ඛන්ධෙන සහජාතොති? ආමන්තා. හඤ්චි වෙදනාක්ඛන්ධො සඤ්ඤාක්ඛන්ධෙන සහජාතො, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘වෙදනාක්ඛන්ධො සඤ්ඤාක්ඛන්ධෙන සම්පයුත්තො’’ති.

වෙදනාක්ඛන්ධො සඞ්ඛාරක්ඛන්ධෙන… විඤ්ඤාණක්ඛන්ධෙන සහජාතොති? ආමන්තා. හඤ්චි ¶ වෙදනාක්ඛන්ධො විඤ්ඤාණක්ඛන්ධෙන සහජාතො, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘වෙදනාක්ඛන්ධො විඤ්ඤාණක්ඛන්ධෙන සම්පයුත්තො’’ති.

සඤ්ඤාක්ඛන්ධො ¶ … සඞ්ඛාරක්ඛන්ධො… විඤ්ඤාණක්ඛන්ධො වෙදනාඛන්ධෙන… සඤ්ඤාක්ඛන්ධෙන… සඞ්ඛාරක්ඛන්ධෙන සහජාතොති? ආමන්තා. හඤ්චි විඤ්ඤාණක්ඛන්ධො සඞ්ඛාරක්ඛන්ධෙන සහජාතො ¶ , තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘විඤ්ඤාණක්ඛන්ධො සඞ්ඛාරක්ඛන්ධෙන සම්පයුත්තො’’ති.

474. යථා තිලම්හි තෙලං අනුගතං අනුපවිට්ඨං, උච්ඡුම්හි රසො අනුගතො අනුපවිට්ඨො; එවමෙව තෙ ධම්මා තෙහි ධම්මෙහි අනුගතා අනුපවිට්ඨාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

475. නත්ථි චෙතසිකො ධම්මොති? ආමන්තා. නනු අත්ථි කෙචි ධම්මා චිත්තෙන සහගතා සහජාතා සංසට්ඨා සම්පයුත්තා එකුප්පාදා එකනිරොධා එකවත්ථුකා එකාරම්මණාති? ආමන්තා. හඤ්චි අත්ථි කෙචි ධම්මා චිත්තෙන සහගතා සහජාතා සංසට්ඨා සම්පයුත්තා ¶ එකුප්පාදා එකනිරොධා එකවත්ථුකා එකාරම්මණා, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘නත්ථි චෙතසිකො ධම්මො’’ති.

ඵස්සො ¶ චිත්තෙන සහජාතොති? ආමන්තා. හඤ්චි ඵස්සො චිත්තෙන සහජාතො, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘ඵස්සො චෙතසිකො’’ති. වෙදනා…පෙ… සඤ්ඤා… චෙතනා… සද්ධා… වීරියං… සති… සමාධි… පඤ්ඤා… රාගො… දොසො… මොහො…පෙ… අනොත්තප්පං චිත්තෙන සහජාතන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි අනොත්තප්පං චිත්තෙන සහජාතං, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අනොත්තප්පං චෙතසික’’න්ති.

476. චිත්තෙන සහජාතාති කත්වා චෙතසිකාති? ආමන්තා. ඵස්සෙන සහජාතාති ¶ කත්වා ඵස්සසිකාති [ඵස්සිකාති (පී. අට්ඨ.)]? ආමන්තා. චිත්තෙන සහජාතාති කත්වා චෙතසිකාති? ආමන්තා ¶ . වෙදනාය… සඤ්ඤාය… චෙතනාය… සද්ධාය… වීරියෙන… සතියා… සමාධිනා… පඤ්ඤාය… රාගෙන… දොසෙන… මොහෙන…පෙ… අනොත්තප්පෙන සහජාතාති කත්වා අනොත්තප්පාසිකාති [අනොත්තප්පිකාති (?)]? ආමන්තා.

477. නත්ථි චෙතසිකො ධම්මොති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා –

‘‘චිත්තඤ්හිදං චෙතසිකා ච ධම්මා,

සම්මද්දසො වෙදි පලොකධම්ම’’න්ති.

අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි අත්ථි චෙතසිකො ධම්මොති.

නත්ථි චෙතසිකො ධම්මොති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා ¶ – ‘‘ඉධ, කෙවට්ට, භික්ඛු පරසත්තානං පරපුග්ගලානං චිත්තම්පි ආදිසති චෙතසිකම්පි ආදිසති විතක්කිතම්පි ආදිසති විචාරිතම්පි ආදිසති – ‘එවම්පි තෙ මනො, ඉත්ථම්පි තෙ මනො, ඉතිපි තෙ චිත්ත’’’න්ති [දී. නි. 1.485]. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි අත්ථි චෙතසිකො ධම්මොති.

478. චෙතසිකො ¶ ධම්මො දානන්ති? ආමන්තා. ලබ්භා ¶ චෙතසිකො ධම්මො පරෙසං දාතුන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ …පෙ… ලබ්භා චෙතසිකො ධම්මො පරෙසං දාතුන්ති? ආමන්තා. ලබ්භා ඵස්සො පරෙසං දාතුන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ …පෙ… ලබ්භා වෙදනා…පෙ… සඤ්ඤා… චෙතනා… සද්ධා… වීරියං… සති… සමාධි… පඤ්ඤා පරෙසං දාතුන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

479. න ¶ වත්තබ්බං – චෙතසිකො ධම්මො දානන්ති? ආමන්තා. දානං අනිට්ඨඵලං අකන්තඵලං අමනුඤ්ඤඵලං සෙචනකඵලං දුක්ඛුද්රයං දුක්ඛවිපාකන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… නනු දානං ඉට්ඨඵලං කන්තඵලං මනුඤ්ඤඵලං අසෙචනකඵලං සුඛුද්රයං සුඛවිපාකන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි දානං ඉට්ඨඵලං කන්තඵලං මනුඤ්ඤඵලං අසෙචනකඵලං සුඛුද්රයං සුඛවිපාකං ¶ , තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘චෙතසිකො ධම්මො දාන’’න්ති.

දානං ඉට්ඨඵලං වුත්තං භගවතා, චීවරං දානන්ති [උපරි වුච්චමානාය පරවාදීපුච්ඡාය සදිසා, අට්ඨකථා ඔලොකෙතබ්බා]? ආමන්තා. චීවරං ඉට්ඨඵලං කන්තඵලං මනුඤ්ඤඵලං අසෙචනකඵලං සුඛුද්රයං සුඛවිපාකන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… දානං ඉට්ඨඵලං වුත්තං භගවතා, පිණ්ඩපාතො සෙනාසනං ගිලානපච්චයභෙසජ්ජපරික්ඛාරො දානන්ති? ආමන්තා. ගිලානපච්චයභෙසජ්ජපරික්ඛාරො ඉට්ඨඵලො කන්තඵලො මනුඤ්ඤඵලො අසෙචනකඵලො සුඛුද්රයො සුඛවිපාකොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

480. න වත්තබ්බං – ‘‘චෙතසිකො ධම්මො දාන’’න්ති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා –

එතෙන හි ගච්ඡති දෙවලොක’’න්ති [අ. නි. 8.32].

අත්ථෙව ¶ සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි චෙතසිකො ධම්මො දානන්ති.

න වත්තබ්බං – ‘‘චෙතසිකො ධම්මො දාන’’න්ති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘පඤ්චිමානි, භික්ඛවෙ, දානානි මහාදානානි අග්ගඤ්ඤානි රත්තඤ්ඤානි වංසඤ්ඤානි පොරාණානි අසඞ්කිණ්ණානි අසඞ්කිණ්ණපුබ්බානි, න සඞ්කියන්ති න සඞ්කියිස්සන්ති, අප්පටිකුට්ඨානි සමණෙහි ¶ බ්රාහ්මණෙහි විඤ්ඤූහි! කතමානි පඤ්ච? ඉධ, භික්ඛවෙ, අරියසාවකො පාණාතිපාතං පහාය පාණාතිපාතා පටිවිරතො හොති. පාණාතිපාතා පටිවිරතො, භික්ඛවෙ, අරියසාවකො අපරිමාණානං සත්තානං අභයං දෙති අවෙරං දෙති අබ්යාබජ්ඣං [අබ්යාපජ්ඣං (ස්යා. ක.)] දෙති. අපරිමාණානං සත්තානං අභයං දත්වා අවෙරං දත්වා අබ්යාබජ්ඣං දත්වා අපරිමාණස්ස අභයස්ස අවෙරස්ස අබ්යාබජ්ඣස්ස භාගී හොති. ඉදං, භික්ඛවෙ ¶ , පඨමං දානං මහාදානං අග්ගඤ්ඤං රත්තඤ්ඤං වංසඤ්ඤං පොරාණං අසඞ්කිණ්ණං අසඞ්කිණ්ණපුබ්බං, න සඞ්කියති න සඞ්කියිස්සති, අප්පටිකුට්ඨං සමණෙහි බ්රාහ්මණෙහි විඤ්ඤූහි. පුන චපරං, භික්ඛවෙ, අරියසාවකො අදින්නාදානං පහාය…පෙ… කාමෙසුමිච්ඡාචාරං පහාය…පෙ… මුසාවාදං පහාය…පෙ… සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානං පහාය සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානා පටිවිරතො හොති. සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානා පටිවිරතො, භික්ඛවෙ, අරියසාවකො අපරිමාණානං සත්තානං අභයං දෙති අවෙරං දෙති අබ්යාබජ්ඣං දෙති. අපරිමාණානං සත්තානං අභයං දත්වා අවෙරං දත්වා අබ්යාබජ්ඣං දත්වා අපරිමාණස්ස අභයස්ස අවෙරස්ස අබ්යාබජ්ඣස්ස භාගී හොති. ඉදං, භික්ඛවෙ ¶ , පඤ්චමං දානං මහාදානං අග්ගඤ්ඤං රත්තඤ්ඤං වංසඤ්ඤං පොරාණං අසඞ්කිණ්ණං අසඞ්කිණ්ණපුබ්බං, න සඞ්කියති න සඞ්කියිස්සති, අප්පටිකුට්ඨං සමණෙහි බ්රාහ්මණෙහි විඤ්ඤූහි. ඉමානි ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්ච දානානි මහාදානානි අග්ගඤ්ඤානි රත්තඤ්ඤානි වංසඤ්ඤානි පොරාණානි අසඞ්කිණ්ණානි අසඞ්කිණ්ණපුබ්බානි, න ¶ සඞ්කියන්ති න සඞ්කියිස්සන්ති, අප්පටිකුට්ඨානි සමණෙහි බ්රාහ්මණෙහි විඤ්ඤූහී’’ති [අ. නි. 8.39]. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි චෙතසිකො ධම්මො දානන්ති.

481. න වත්තබ්බං – ‘‘දෙය්යධම්මො දාන’’න්ති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘ඉධෙකච්චො අන්නං දෙති, පානං දෙති, වත්ථං දෙති, යානං දෙති, මාලං දෙති, ගන්ධං දෙති, විලෙපනං දෙති, සෙය්යං දෙති, ආවසථං දෙති, පදීපෙය්යං දෙතී’’ති [සං. නි. 3.362-391 ථොකං විසදිසං]! අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි දෙය්යධම්මො දානන්ති.

482. දෙය්යධම්මො ¶ දානන්ති? ආමන්තා. දෙය්යධම්මො ඉට්ඨඵලො කන්තඵලො මනුඤ්ඤඵලො අසෙචනකඵලො සුඛුද්රයො සුඛවිපාකොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… දානං ඉට්ඨඵලං වුත්තං භගවතා, චීවරං දානන්ති? ආමන්තා. චීවරං ඉට්ඨඵලං කන්තඵලං මනුඤ්ඤඵලං අසෙචනකඵලං සුඛුද්රයං සුඛවිපාකන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… දානං ඉට්ඨඵලං වුත්තං භගවතා, පිණ්ඩපාතො දානං… සෙනාසනං දානං… ගිලානපච්චයභෙසජ්ජපරික්ඛාරො දානන්ති? ආමන්තා. ගිලානපච්චයභෙසජ්ජපරික්ඛාරො ඉට්ඨඵලො කන්තඵලො මනුඤ්ඤඵලො අසෙචනකඵලො ¶ සුඛුද්රයො සුඛවිපාකොති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘දෙය්යධම්මො දාන’’න්ති.

483. පරිභොගමයං ¶ පුඤ්ඤං වඩ්ඪතීති? ආමන්තා. පරිභොගමයො ඵස්සො වඩ්ඪති, වෙදනා වඩ්ඪති, සඤ්ඤා වඩ්ඪති, චෙතනා වඩ්ඪති, චිත්තං වඩ්ඪති, සද්ධා වඩ්ඪති, වීරියං වඩ්ඪති, සති වඩ්ඪති, සමාධි වඩ්ඪති, පඤ්ඤා වඩ්ඪතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පරිභොගමයං පුඤ්ඤං වඩ්ඪතීති? ආමන්තා. ලතා විය වඩ්ඪති, මාලුවා විය වඩ්ඪති, රුක්ඛො විය වඩ්ඪති, තිණං විය වඩ්ඪති, මුඤ්ජපුඤ්ජො විය වඩ්ඪතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

484. පරිභොගමයං පුඤ්ඤං වඩ්ඪතීති? ආමන්තා. දායකො දානං දත්වා න සමන්නාහරති, හොති පුඤ්ඤන්ති? ආමන්තා. අනාවට්ටෙන්තස්ස [අනාවට්ටන්තස්ස (සී. පී. ක.), අනාවජ්ඣන්තස්ස (ස්යා.)] හොති… අනාභොගස්ස හොති… අසමන්නාහරන්තස්ස හොති… අමනසිකරොන්තස්ස හොති… අචෙතයන්තස්ස හොති… අපත්ථයන්තස්ස හොති… අප්පණිදහන්තස්ස හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… නනු ආවට්ටෙන්තස්ස හොති… ආභොගස්ස ¶ හොති… සමන්නාහරන්තස්ස හොති… මනසිකරොන්තස්ස හොති… චෙතයන්තස්ස හොති… පත්ථයන්තස්ස හොති… පණිදහන්තස්ස හොතීති? ආමන්තා. හඤ්චි ¶ ආවට්ටෙන්තස්ස හොති… ආභොගස්ස හොති… සමන්නාහරන්තස්ස හොති… මනසිකරොන්තස්ස හොති… චෙතයන්තස්ස හොති… පත්ථයන්තස්ස හොති… පණිදහන්තස්ස හොති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පරිභොගමයං පුඤ්ඤං වඩ්ඪතී’’ති.

485. පරිභොගමයං ¶ පුඤ්ඤං වඩ්ඪතීති? ආමන්තා. දායකො දානං දත්වා කාමවිතක්කං විතක්කෙති, බ්යාපාදවිතක්කං විතක්කෙති, විහිංසාවිතක්කං විතක්කෙති ¶ , හොති පුඤ්ඤන්ති? ආමන්තා. ද්වින්නං ඵස්සානං…පෙ… ද්වින්නං චිත්තානං සමොධානං හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… ද්වින්නං ඵස්සානං…පෙ… ද්වින්නං චිත්තානං සමොධානං හොතීති? ආමන්තා. කුසලාකුසලා සාවජ්ජානවජ්ජා හීනපණීතා කණ්හසුක්කසප්පටිභාගා ධම්මා සම්මුඛීභාවං ආගච්ඡන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… කුසලාකුසලා සාවජ්ජානවජ්ජා හීනපණීතා කණ්හසුක්කසප්පටිභාගා ධම්මා සම්මුඛීභාවං ආගච්ඡන්තීති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘චත්තාරිමානි, භික්ඛවෙ, සුවිදූරවිදූරානි! කතමානි චත්තාරි? නභඤ්ච, භික්ඛවෙ, පථවී ච – ඉදං පඨමං සුවිදූරවිදූරං. ඔරිමඤ්ච, භික්ඛවෙ, තීරං සමුද්දස්ස පාරිමඤ්ච තීරං – ඉදං දුතියං සුවිදූරවිදූරං. යතො ච, භික්ඛවෙ, වෙරොචනො අබ්භුදෙති යත්ථ ච අත්ථමෙති – ඉදං තතියං සුවිදූරවිදූරං. සතඤ්ච, භික්ඛවෙ, ධම්මො අසතඤ්ච ධම්මො – ඉදං චතුත්ථං සුවිදූරවිදූරං. ඉමානි ඛො, භික්ඛවෙ, චත්තාරි සුවිදූරවිදූරානීති.

‘‘ඛිප්පඤ්හි ¶ වෙති [ඛිප්පංහවෙති (බහූසු)] අසතං සමාගමො;

තස්මා සතං ධම්මො අසබ්භි ආරකා’’ති [අ. නි. 4.47].

අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘කුසලාකුසලා සාවජ්ජානවජ්ජා හීනපණීතා කණ්හසුක්කසප්පටිභාගා ධම්මා සම්මුඛීභාවං ආගච්ඡන්තී’’ති.

486. න වත්තබ්බං – ‘‘පරිභොගමයං පුඤ්ඤං වඩ්ඪතී’’ති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා –

‘‘ආරාමරොපා වනරොපා, යෙ ජනා සෙතුකාරකා;

පපඤ්ච උදපානඤ්ච, යෙ දදන්ති උපස්සයං.

‘‘තෙසං ¶ දිවා ච රත්තො ච, සදා පුඤ්ඤං පවඩ්ඪති;

ධම්මට්ඨා සීලසම්පන්නා, තෙ ජනා සග්ගගාමිනො’’ති [සං. නි. 1.47].

අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි පරිභොගමයං පුඤ්ඤං වඩ්ඪතීති.

න වත්තබ්බං – ‘‘පරිභොගමයං පුඤ්ඤං වඩ්ඪතී’’ති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘චත්තාරොමෙ, භික්ඛවෙ, පුඤ්ඤාභිසන්දා ¶ කුසලාභිසන්දා ¶ සුඛස්සාහාරා සොවග්ගිකා සුඛවිපාකා සග්ගසංවත්තනිකා ඉට්ඨාය කන්තාය මනාපාය හිතාය සුඛාය සංවත්තන්ති! කතමෙ චත්තාරො? යස්ස, භික්ඛවෙ, භික්ඛු චීවරං පරිභුඤ්ජමානො අප්පමාණං චෙතොසමාධිං උපසම්පජ්ජ විහරති, අප්පමාණො තස්ස පුඤ්ඤාභිසන්දො කුසලාභිසන්දො සුඛස්සාහාරො සොවග්ගිකො සුඛවිපාකො සග්ගසංවත්තනිකො ඉට්ඨාය කන්තාය මනාපාය හිතාය සුඛාය සංවත්තති. යස්ස, භික්ඛවෙ, භික්ඛු පිණ්ඩපාතං පරිභුඤ්ජමානො…පෙ… සෙනාසනං පරිභුඤ්ජමානො…පෙ… ගිලානපච්චයභෙසජ්ජපරික්ඛාරං පරිභුඤ්ජමානො අප්පමාණං චෙතොසමාධිං උපසම්පජ්ජ විහරති, අප්පමාණො තස්ස පුඤ්ඤාභිසන්දො කුසලාභිසන්දො සුඛස්සාහාරො සොවග්ගිකො සුඛවිපාකො සග්ගසංවත්තනිකො ඉට්ඨාය කන්තාය මනාපාය හිතාය සුඛාය සංවත්තති. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, චත්තාරො පුඤ්ඤාභිසන්දා කුසලාභිසන්දා සුඛස්සාහාරා සොවග්ගිකා සුඛවිපාකා සග්ගසංවත්තනිකා ඉට්ඨාය කන්තාය ¶ මනාපාය හිතාය සුඛාය සංවත්තන්තී’’ති [අ. නි. 4.51]. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි පරිභොගමයං පුඤ්ඤං වඩ්ඪතීති.

487. පරිභොගමයං පුඤ්ඤං වඩ්ඪතීති? ආමන්තා. දායකො දානං දෙති, පටිග්ගාහකො පටිග්ගහෙත්වා න පරිභුඤ්ජති ඡඩ්ඩෙති විස්සජ්ජෙති, හොති පුඤ්ඤන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි දායකො දානං දෙති, පටිග්ගාහකො පටිග්ගහෙත්වා න පරිභුඤ්ජති ඡඩ්ඩෙති විස්සජ්ජෙති, හොති ¶ පුඤ්ඤං; නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පරිභොගමයං පුඤ්ඤං වඩ්ඪතී’’ති.

පරිභොගමයං පුඤ්ඤං වඩ්ඪතීති? ආමන්තා. දායකො දානං දෙති, පටිග්ගාහකෙ පටිග්ගහිතෙ රාජානො වා හරන්ති, චොරා වා හරන්ති, අග්ගි වා දහති, උදකං වා වහති, අප්පියා වා දායාදා හරන්ති, හොති පුඤ්ඤන්ති? ආමන්තා ¶ . හඤ්චි දායකො දානං දෙති, පටිග්ගාහකෙ පටිග්ගහිතෙ රාජානො වා හරන්ති, චොරා වා හරන්ති, අග්ගි වා දහති, උදකං වා වහති, අප්පියා වා දායාදා හරන්ති, හොති පුඤ්ඤං; නො ච වත ¶ රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පරිභොගමයං පුඤ්ඤං වඩ්ඪතී’’ති.

488. ඉතො දින්නෙන තත්ථ යාපෙන්තීති? ආමන්තා. ඉතො චීවරං දෙන්ති තං චීවරං තත්ථ පරිභුඤ්ජන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… ඉතො පිණ්ඩපාතං දෙන්ති, ඉතො සෙනාසනං දෙන්ති, ඉතො ගිලානපච්චයභෙසජ්ජපරික්ඛාරං දෙන්ති, ඉතො ඛාදනීයං දෙන්ති, ඉතො භොජනීයං දෙන්ති, ඉතො පානීයං දෙන්ති; තං පානීයං තත්ථ පරිභුඤ්ජන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ඉතො ¶ දින්නෙන තත්ථ යාපෙන්තීති? ආමන්තා. අඤ්ඤො අඤ්ඤස්ස ¶ කාරකො පරකතං සුඛදුක්ඛං අඤ්ඤො කරොති, අඤ්ඤො පටිසංවෙදෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

489. න වත්තබ්බං – ‘‘ඉතො දින්නෙන තත්ථ යාපෙන්තී’’ති? ආමන්තා. නනු පෙතා අත්තනො අත්ථාය දානං දෙන්තං අනුමොදෙන්ති, චිත්තං පසාදෙන්ති, පීතිං උප්පාදෙන්ති, සොමනස්සං පටිලභන්තීති? ආමන්තා. හඤ්චි පෙතා අත්තනො අත්ථාය දානං දෙන්තං අනුමොදෙන්ති, චිත්තං පසාදෙන්ති, පීතිං උප්පාදෙන්ති, සොමනස්සං පටිලභන්ති; තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘ඉතො දින්නෙන තත්ථ යාපෙන්තී’’ති.

490. න වත්තබ්බං – ‘‘ඉතො දින්නෙන තත්ථ යාපෙන්තී’’ති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා –

‘‘උන්නමෙ උදකං වුට්ඨං, යථානින්නං පවත්තති;

එවමෙව ¶ ඉතො දින්නං, පෙතානං උපකප්පති.

‘‘යථා ¶ වාරිවහා පූරා, පරිපූරෙන්ති සාගරං;

එවමෙව ඉතො දින්නං, පෙතානං උපකප්පති.

‘‘න හි තත්ථ කසී අත්ථි, ගොරක්ඛෙත්ථ න විජ්ජති;

වණිජ්ජා තාදිසී නත්ථි, හිරඤ්ඤෙන කයාකයං [කයක්කයං (සී. පී.)];

ඉතො දින්නෙන යාපෙන්ති, පෙතා කාලඞ්කතා තහි’’න්ති [ඛු. පා. 7.6; පෙ. ව. 19].

අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි ඉතො දින්නෙන තත්ථ යාපෙන්තීති.

491. න ¶ වත්තබ්බං – ‘‘ඉතො දින්නෙන තත්ථ යාපෙන්තී’’ති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘පඤ්චිමානි, භික්ඛවෙ, ඨානානි සම්පස්සන්තා මාතාපිතරො පුත්තං ඉච්ඡන්ති කුලෙ ජායමානං! කතමානි පඤ්ච? භටො වා නො භරිස්සති, කිච්චං වා නො කරිස්සති, කුලවංසො චිරං ඨස්සති, දායජ්ජං පටිපජ්ජිස්සති, අථ වා පන පෙතානං කාලඞ්කතානං දක්ඛිණං අනුප්පදස්සති ¶ – ඉමානි ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්ච ඨානානි සම්පස්සන්තා මාතාපිතරො පුත්තං ඉච්ඡන්ති කුලෙ ජායමාන’’න්ති.

‘‘පඤ්ච ඨානානි සම්පස්සං, පුත්තං ඉච්ඡන්ති පණ්ඩිතා;

භටො වා නො භරිස්සති, කිච්චං වා නො කරිස්සති.

‘‘කුලවංසො චිරං තිට්ඨෙ, දායජ්ජං පටිපජ්ජති;

අථ ¶ වා පන පෙතානං, දක්ඛිණං අනුප්පදස්සති.

‘‘ඨානානෙතානි සම්පස්සං, පුත්තං ඉච්ඡන්ති පණ්ඩිතා;

තස්මා සන්තො සප්පුරිසා, කතඤ්ඤූ කතවෙදිනො.

‘‘භරන්ති මාතාපිතරො, පුබ්බෙ කතමනුස්සරං;

කරොන්ති තෙසං කිච්චානි, යථා තං පුබ්බකාරිනං.

‘‘ඔවාදකාරී භටපොසී, කුලවංසං අහාපයං;

සද්ධො සීලෙන සම්පන්නො, පුත්තො හොති පසංසියො’’ති [අ. නි. 5.31].

අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි ඉතො දින්නෙන තත්ථ යාපෙන්තීති.

492. පථවී ¶ ¶ කම්මවිපාකොති? ආමන්තා. සුඛවෙදනියා දුක්ඛවෙදනියා අදුක්ඛමසුඛවෙදනියා, සුඛාය වෙදනාය සම්පයුත්තා, දුක්ඛාය වෙදනාය සම්පයුත්තා, අදුක්ඛමසුඛාය ¶ වෙදනාය සම්පයුත්තා, ඵස්සෙන සම්පයුත්තා, වෙදනාය සම්පයුත්තා, සඤ්ඤාය සම්පයුත්තා, චෙතනාය සම්පයුත්තා, චිත්තෙන සම්පයුත්තා, සාරම්මණා; අත්ථි තාය ආවට්ටනා [ආවජ්ජනා (ස්යා. කං.)] ආභොගො සමන්නාහාරො මනසිකාරො චෙතනා පත්ථනා පණිධීති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… නනු න සුඛවෙදනියා න දුක්ඛවෙදනියා න අදුක්ඛමසුඛවෙදනියා, න සුඛාය වෙදනාය සම්පයුත්තා, න දුක්ඛාය වෙදනාය සම්පයුත්තා, න අදුක්ඛමසුඛාය වෙදනාය සම්පයුත්තා, න ඵස්සෙන සම්පයුත්තා, න වෙදනාය සම්පයුත්තා, න සඤ්ඤාය සම්පයුත්තා, න චෙතනාය සම්පයුත්තා, න චිත්තෙන සම්පයුත්තා, අනාරම්මණා; නත්ථි තාය ආවට්ටනා ආභොගො සමන්නාහාරො මනසිකාරො චෙතනා පත්ථනා පණිධීති? ආමන්තා. හඤ්චි න සුඛවෙදනියා න දුක්ඛවෙදනියා…පෙ… අනාරම්මණා; නත්ථි තාය ආවට්ටනා…පෙ… පණිධි, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පථවී කම්මවිපාකො’’ති.

ඵස්සො කම්මවිපාකො, ඵස්සො සුඛවෙදනියො දුක්ඛවෙදනියො අදුක්ඛමසුඛවෙදනියො සුඛාය වෙදනාය සම්පයුත්තො දුක්ඛාය…පෙ… අදුක්ඛමසුඛාය වෙදනාය සම්පයුත්තො ඵස්සෙන සම්පයුත්තො වෙදනාය සම්පයුත්තො ¶ සඤ්ඤාය සම්පයුත්තො චෙතනාය සම්පයුත්තො චිත්තෙන සම්පයුත්තො සාරම්මණො; අත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? ආමන්තා. පථවී කම්මවිපාකො, පථවී සුඛවෙදනියා දුක්ඛවෙදනියා අදුක්ඛමසුඛවෙදනියා සුඛාය වෙදනාය සම්පයුත්තා දුක්ඛාය…පෙ… අදුක්ඛමසුඛාය වෙදනාය සම්පයුත්තා ඵස්සෙන සම්පයුත්තා වෙදනාය සම්පයුත්තා සඤ්ඤාය සම්පයුත්තා චෙතනාය සම්පයුත්තා චිත්තෙන සම්පයුත්තා සාරම්මණා; අත්ථි තාය ආවට්ටනා ආභොගො සමන්නාහාරො මනසිකාරො චෙතනා පත්ථනා පණිධීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ …පෙ… පථවී කම්මවිපාකො, පථවී න සුඛවෙදනියා න දුක්ඛවෙදනියා…පෙ… අනාරම්මණා; නත්ථි තාය ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? ආමන්තා. ඵස්සො කම්මවිපාකො, ඵස්සො න සුඛවෙදනියො න දුක්ඛවෙදනියො ¶ …පෙ… අනාරම්මණො; නත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පථවී කම්මවිපාකොති? ආමන්තා. පථවී පග්ගහනිග්ගහුපගා ඡෙදනභෙදනුපගාති? ආමන්තා ¶ . කම්මවිපාකො පග්ගහනිග්ගහුපගො ඡෙදනභෙදනුපගොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ලබ්භා ¶ පථවී කෙතුං වික්කෙතුං ආඨපෙතුං ඔචිනිතුං විචිනිතුන්ති? ආමන්තා. ලබ්භා කම්මවිපාකො කෙතුං වික්කෙතුං ආඨපෙතුං ඔචිනිතුං විචිනිතුන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

493. පථවී ¶ පරෙසං සාධාරණාති? ආමන්තා. කම්මවිපාකො පරෙසං සාධාරණොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

කම්මවිපාකො පරෙසං සාධාරණොති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා –

‘‘අසාධාරණමඤ්ඤෙසං, අචොරහරණො නිධි;

කයිරාථ මච්චො පුඤ්ඤානි, සචෙ සුචරිතං චරෙ’’ති [ඛු. පා. 8.9 ඛුද්දකපාඨෙ, ථොකං විසදිසං].

අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘කම්මවිපාකො පරෙසං සාධාරණො’’ති.

පථවී කම්මවිපාකොති? ආමන්තා. පඨමං පථවී සණ්ඨාති, පච්ඡා සත්තා උප්පජ්ජන්තීති? ආමන්තා. පඨමං විපාකො උප්පජ්ජති, පච්ඡා විපාකපටිලාභාය කම්මං කරොන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පථවී සබ්බසත්තානං කම්මවිපාකොති? ආමන්තා ¶ . සබ්බෙ සත්තා පථවිං පරිභුඤ්ජන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සබ්බෙ සත්තා පථවිං පරිභුඤ්ජන්තීති? ආමන්තා. අත්ථි කෙචි පථවිං අපරිභුඤ්ජිත්වා පරිනිබ්බායන්තීති? ආමන්තා. අත්ථි කෙචි කම්මවිපාකං අඛෙපෙත්වා පරිනිබ්බායන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පථවී චක්කවත්තිසත්තස්ස කම්මවිපාකොති? ආමන්තා. අඤ්ඤෙ සත්තා පථවිං පරිභුඤ්ජන්තීති? ආමන්තා. චක්කවත්තිසත්තස්ස කම්මවිපාකං අඤ්ඤෙ සත්තා පරිභුඤ්ජන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… චක්කවත්තිසත්තස්ස කම්මවිපාකං අඤ්ඤෙ සත්තා පරිභුඤ්ජන්තීති? ආමන්තා ¶ . චක්කවත්තිසත්තස්ස ඵස්සං වෙදනං සඤ්ඤං චෙතනං ¶ චිත්තං සද්ධං වීරියං සතිං සමාධිං පඤ්ඤං අඤ්ඤෙ සත්තා පරිභුඤ්ජන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

494. න ¶ වත්තබ්බං – ‘‘පථවී කම්මවිපාකො’’ති? ආමන්තා. නනු අත්ථි ඉස්සරියසංවත්තනියං කම්මං අධිපච්චසංවත්තනියං කම්මන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි අත්ථි ඉස්සරියසංවත්තනියං කම්මං අධිපච්චසංවත්තනියං කම්මං, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පථවී කම්මවිපාකො’’ති.

පථවී කම්මවිපාකොතිකථා නිට්ඨිතා.

495. ජරාමරණං ¶ විපාකොති? ආමන්තා. සුඛවෙදනියං දුක්ඛවෙදනියං අදුක්ඛමසුඛවෙදනියං, සුඛාය වෙදනාය සම්පයුත්තං, දුක්ඛාය වෙදනාය සම්පයුත්තං, අදුක්ඛමසුඛාය වෙදනාය සම්පයුත්තං, ඵස්සෙන සම්පයුත්තං, වෙදනාය සම්පයුත්තං, සඤ්ඤාය සම්පයුත්තං, චෙතනාය සම්පයුත්තං, චිත්තෙන සම්පයුත්තං, සාරම්මණං; අත්ථි තස්ස ආවට්ටනා ආභොගො සමන්නාහාරො මනසිකාරො චෙතනා පත්ථනා පණිධීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… නනු න සුඛවෙදනියං න දුක්ඛවෙදනියං…පෙ… අනාරම්මණං; නත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? ආමන්තා. හඤ්චි න සුඛවෙදනියං න දුක්ඛවෙදනියං…පෙ… අනාරම්මණං; නත්ථි තස්ස ආවට්ටනා ¶ …පෙ… පණිධි, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘ජරාමරණං විපාකො’’ති.

ඵස්සො විපාකො, ඵස්සො සුඛවෙදනියො දුක්ඛවෙදනියො…පෙ… සාරම්මණො; අත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? ආමන්තා. ජරාමරණං විපාකො, ජරාමරණං සුඛවෙදනියං දුක්ඛවෙදනියං…පෙ… සාරම්මණං; අත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ජරාමරණං විපාකො, ජරාමරණං න සුඛවෙදනියං න දුක්ඛවෙදනියං…පෙ… අනාරම්මණං; නත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? ආමන්තා. ඵස්සො විපාකො, ඵස්සො න සුඛවෙදනියො ¶ න දුක්ඛවෙදනියො…පෙ… අනාරම්මණො; නත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

496. අකුසලානං ¶ ධම්මානං ජරාමරණං, අකුසලානං ධම්මානං විපාකොති? ආමන්තා. කුසලානං ධම්මානං ජරාමරණං, කුසලානං ධම්මානං විපාකොති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

කුසලානං ධම්මානං ජරාමරණං, න වත්තබ්බං – ‘‘කුසලානං ධම්මානං විපාකො’’ති? ආමන්තා. අකුසලානං ධම්මානං ජරාමරණං, න වත්තබ්බං – ‘‘අකුසලානං ධම්මානං විපාකො’’ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

කුසලානං ¶ ධම්මානං ජරාමරණං, අකුසලානං ධම්මානං විපාකොති? ආමන්තා. අකුසලානං ධම්මානං ජරාමරණං, කුසලානං ධම්මානං විපාකොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අකුසලානං ධම්මානං ජරාමරණං, න වත්තබ්බං – ‘‘කුසලානං ධම්මානං විපාකො’’ති? ආමන්තා. කුසලානං ධම්මානං ජරාමරණං, න වත්තබ්බං – ‘‘අකුසලානං ධම්මානං විපාකො’’ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

කුසලානඤ්ච අකුසලානඤ්ච ධම්මානං ජරාමරණං, අකුසලානං ධම්මානං විපාකොති? ආමන්තා. කුසලානඤ්ච අකුසලානඤ්ච ධම්මානං ජරාමරණං, කුසලානං ධම්මානං විපාකොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

කුසලානඤ්ච අකුසලානඤ්ච ධම්මානං ජරාමරණං, න වත්තබ්බං – ‘‘කුසලානං ධම්මානං විපාකො’’ති? ආමන්තා. කුසලානඤ්ච අකුසලානඤ්ච ධම්මානං ජරාමරණං, න වත්තබ්බං – ‘‘අකුසලානං ධම්මානං විපාකො’’ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

497. න වත්තබ්බං – ‘‘ජරාමරණං විපාකො’’ති? ආමන්තා. නනු අත්ථි දුබ්බණ්ණසංවත්තනියං කම්මං අප්පායුකසංවත්තනියං කම්මන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි අත්ථි දුබ්බණ්ණසංවත්තනියං ¶ කම්මං අප්පායුකසංවත්තනියං ¶ කම්මං, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘ජරාමරණං විපාකො’’ති.

ජරාමරණං විපාකොතිකථා නිට්ඨිතා.

498. නත්ථි ¶ අරියධම්මවිපාකොති? ආමන්තා. නනු මහප්ඵලං සාමඤ්ඤං මහප්ඵලං බ්රහ්මඤ්ඤන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි මහප්ඵලං සාමඤ්ඤං ¶ මහප්ඵලං බ්රහ්මඤ්ඤං, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘නත්ථි අරියධම්මවිපාකො’’ති.

නත්ථි අරියධම්මවිපාකොති? ආමන්තා. නනු අත්ථි සොතාපත්තිඵලන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි අත්ථි සොතාපත්තිඵලං, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘නත්ථි අරියධම්මවිපාකො’’ති. නනු අත්ථි සකදාගාමිඵලං…පෙ… අනාගාමිඵලං…පෙ… අරහත්තඵලන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි අත්ථි අරහත්තඵලං, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘නත්ථි අරියධම්මවිපාකො’’ති.

සොතාපත්තිඵලං න විපාකොති? ආමන්තා. දානඵලං න විපාකොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සොතාපත්තිඵලං න විපාකොති? ආමන්තා. සීලඵලං…පෙ… භාවනාඵලං න විපාකොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සකදාගාමිඵලං…පෙ… අනාගාමිඵලං…පෙ… අරහත්තඵලං න විපාකොති? ආමන්තා. දානඵලං ¶ න විපාකොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අරහත්තඵලං න විපාකොති? ආමන්තා. සීලඵලං…පෙ… භාවනාඵලං න විපාකොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… දානඵලං විපාකොති? ආමන්තා. සොතාපත්තිඵලං විපාකොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

දානඵලං ¶ විපාකොති? ආමන්තා. සකදාගාමිඵලං…පෙ… අනාගාමිඵලං…පෙ… අරහත්තඵලං විපාකොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සීලඵලං…පෙ… භාවනාඵලං විපාකොති? ආමන්තා. සොතාපත්තිඵලං විපාකොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… භාවනාඵලං විපාකොති? ආමන්තා. සකදාගාමිඵලං…පෙ… අනාගාමිඵලං ¶ …පෙ… අරහත්තඵලං විපාකොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

499. කාමාවචරං කුසලං සවිපාකන්ති? ආමන්තා. ලොකුත්තරං කුසලං සවිපාකන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… රූපාවචරං කුසලං…පෙ… අරූපාවචරං කුසලං සවිපාකන්ති? ආමන්තා. ලොකුත්තරං කුසලං සවිපාකන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ලොකුත්තරං ¶ කුසලං අවිපාකන්ති? ආමන්තා. කාමාවචරං කුසලං අවිපාකන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… ලොකුත්තරං කුසලං අවිපාකන්ති? ආමන්තා ¶ . රූපාවචරං…පෙ… අරූපාවචරං කුසලං අවිපාකන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

500. කාමාවචරං කුසලං සවිපාකං ආචයගාමීති? ආමන්තා. ලොකුත්තරං කුසලං සවිපාකං ආචයගාමීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… රූපාවචරං…පෙ… අරූපාවචරං කුසලං සවිපාකං ආචයගාමීති? ආමන්තා. ලොකුත්තරං කුසලං සවිපාකං ආචයගාමීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ලොකුත්තරං කුසලං සවිපාකං අපචයගාමීති? ආමන්තා. කාමාවචරං කුසලං සවිපාකං අපචයගාමීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ…. ලොකුත්තරං කුසලං සවිපාකං අපචයගාමීති? ආමන්තා. රූපාවචරං…පෙ… අරූපාවචරං කුසලං සවිපාකං අපචයගාමීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

(72) 10. විපාකො විපාකධම්මධම්මොතිකථා

501. විපාකො ¶ ¶ විපාකධම්මධම්මොති? ආමන්තා. තස්ස විපාකො විපාකධම්මධම්මොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… තස්ස විපාකො විපාකධම්මධම්මොති? ආමන්තා. තස්ස තස්සෙව නත්ථි දුක්ඛස්ස අන්තකිරියා නත්ථි වට්ටුපච්ඡෙදො නත්ථි අනුපාදාපරිනිබ්බානන්ති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

විපාකො විපාකධම්මධම්මොති? ආමන්තා. විපාකොති වා විපාකධම්මධම්මොති වා විපාකධම්මධම්මොති වා විපාකොති වා එසෙසෙ එකට්ඨෙ සමෙ සමභාගෙ තජ්ජාතෙති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

විපාකො විපාකධම්මධම්මොති? ආමන්තා. විපාකො ච විපාකධම්මධම්මො ච විපාකධම්මධම්මො ච විපාකො ච සහගතා සහජාතා සංසට්ඨා සම්පයුත්තා එකුප්පාදා එකනිරොධා එකවත්ථුකා එකාරම්මණාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

විපාකො ¶ විපාකධම්මධම්මොති? ආමන්තා. තඤ්ඤෙව අකුසලං සො අකුසලස්ස විපාකො, තඤ්ඤෙව කුසලං සො කුසලස්ස විපාකොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

විපාකො විපාකධම්මධම්මොති? ආමන්තා. යෙනෙව චිත්තෙන පාණං හනති තෙනෙව චිත්තෙන නිරයෙ පච්චති, යෙනෙව චිත්තෙන දානං දෙති තෙනෙව චිත්තෙන සග්ගෙ මොදතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

502. න ¶ වත්තබ්බං – ‘‘විපාකො විපාකධම්මධම්මො’’ති? ආමන්තා. නනු විපාකා චත්තාරො ¶ ඛන්ධා අරූපිනො අඤ්ඤමඤ්ඤපච්චයාති? ආමන්තා. හඤ්චි විපාකා චත්තාරො ඛන්ධා අරූපිනො අඤ්ඤමඤ්ඤපච්චයා, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘විපාකො විපාකධම්මධම්මො’’ති.

විපාකො විපාකධම්මධම්මොතිකථා නිට්ඨිතා.

සඞ්ගහො ¶ , සම්පයුත්තො, චෙතසිකො ධම්මො, චෙතසිකං දානං, පරිභොගමයං පුඤ්ඤං වඩ්ඪති, ඉතො දින්නෙන තත්ථ යාපෙන්ති, පථවී කම්මවිපාකො, ජරාමරණං විපාකො, නත්ථි අරියධම්මවිපාකො, විපාකො විපාකධම්මධම්මොති.