මූල > අභිධම්මපිටක > කථාවත්ථුපාළි

571. උපපත්තෙසියෙ ¶ ¶ පඤ්චක්ඛන්ධෙ අනිරුද්ධෙ කිරියා පඤ්චක්ඛන්ධා උප්පජ්ජන්තීති? ආමන්තා. දසන්නං ඛන්ධානං සමොධානං හොති, දස ඛන්ධා සම්මුඛීභාවං ආගච්ඡන්තීති ¶ ¶ ? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… දසන්නං ඛන්ධානං සමොධානං හොති, දස ඛන්ධා සම්මුඛීභාවං ආගච්ඡන්තීති? ආමන්තා. ද්වින්නං ඵස්සානං…පෙ… ද්වින්නං චිත්තානං සමොධානං හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

උපපත්තෙසියෙ පඤ්චක්ඛන්ධෙ අනිරුද්ධෙ කිරියා චත්තාරො ඛන්ධා උප්පජ්ජන්තීති? ආමන්තා. නවන්නං ඛන්ධානං සමොධානං හොති, නව ඛන්ධා සම්මුඛීභාවං ආගච්ඡන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… නවන්නං ඛන්ධානං සමොධානං හොති, නව ඛන්ධා සම්මුඛීභාවං ආගච්ඡන්තීති? ආමන්තා. ද්වින්නං ඵස්සානං…පෙ… ද්වින්නං චිත්තානං සමොධානං හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

උපපත්තෙසියෙ පඤ්චක්ඛන්ධෙ අනිරුද්ධෙ කිරියාඤාණං උප්පජ්ජතීති? ආමන්තා. ඡන්නං ඛන්ධානං සමොධානං හොති, ඡ ඛන්ධා සම්මුඛීභාවං ආගච්ඡන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… ඡන්නං ඛන්ධානං සමොධානං හොති, ඡ ඛන්ධා සම්මුඛීභාවං ආගච්ඡන්තීති? ආමන්තා. ද්වින්නං ඵස්සානං…පෙ… ද්වින්නං චිත්තානං සමොධානං හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

572. උපපත්තෙසියෙ ¶ පඤ්චක්ඛන්ධෙ නිරුද්ධෙ මග්ගො උප්පජ්ජතීති? ආමන්තා. මතො මග්ගං භාවෙති, කාලඞ්කතො මග්ගං භාවෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

573. මග්ගසමඞ්ගිස්ස ¶ ¶ රූපං මග්ගොති? ආමන්තා. සාරම්මණං, අත්ථි තස්ස ආවට්ටනා ආභොගො සමන්නාහාරො මනසිකාරො චෙතනා පත්ථනා පණිධීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… නනු අනාරම්මණං, නත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? ආමන්තා. හඤ්චි අනාරම්මණං, නත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධි; නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘මග්ගසමඞ්ගිස්ස රූපං මග්ගො’’ති.

සම්මාවාචා මග්ගොති? ආමන්තා. සාරම්මණා, අත්ථි තාය ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… නනු අනාරම්මණා, නත්ථි තාය ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? ආමන්තා. හඤ්චි අනාරම්මණා, නත්ථි තාය ආවට්ටනා…පෙ… පණිධි; නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සම්මාවාචා මග්ගො’’ති.

සම්මාකම්මන්තො ¶ …පෙ… සම්මාආජීවො මග්ගොති? ආමන්තා. සාරම්මණො, අත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… නනු අනාරම්මණො, නත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? ආමන්තා ¶ . හඤ්චි අනාරම්මණො, නත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධි; නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සම්මාආජීවො මග්ගො’’ති.

574. සම්මාදිට්ඨි මග්ගො, සා ච සාරම්මණා, අත්ථි තාය ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? ආමන්තා. සම්මාවාචා මග්ගො, සා ච සාරම්මණා, අත්ථි තාය ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ …පෙ… සම්මාදිට්ඨි මග්ගො, සා ච සාරම්මණා, අත්ථි තාය ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? ආමන්තා. සම්මාකම්මන්තො…පෙ… සම්මාආජීවො මග්ගො, සො ච සාරම්මණො, අත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සම්මාසඞ්කප්පො…පෙ… සම්මාවායාමො…පෙ… සම්මාසති…පෙ….

සම්මාසමාධි මග්ගො, සො ච සාරම්මණො, අත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? ආමන්තා. සම්මාවාචා මග්ගො, සා ච සාරම්මණා, අත්ථි තාය ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සම්මාසමාධි මග්ගො, සො ච සාරම්මණො, අත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? ආමන්තා. සම්මාකම්මන්තො…පෙ… සම්මාආජීවො මග්ගො, සො ච සාරම්මණො, අත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සම්මාවාචා මග්ගො, සා ච අනාරම්මණා, නත්ථි තාය ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? ආමන්තා. සම්මාදිට්ඨි මග්ගො, සා ච අනාරම්මණා, නත්ථි තාය ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සම්මාවාචා මග්ගො, සා ච අනාරම්මණා, නත්ථි තාය ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? ආමන්තා. සම්මාසඞ්කප්පො…පෙ… සම්මාවායාමො… සම්මාසති ¶ … සම්මාසමාධි මග්ගො, සො ච අනාරම්මණො, නත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සම්මාකම්මන්තො ¶ …පෙ… සම්මාආජීවො මග්ගො, සො ච අනාරම්මණො, නත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? ආමන්තා. සම්මාදිට්ඨි… සම්මාසඞ්කප්පො… සම්මාවායාමො… සම්මාසති…පෙ… සම්මාසමාධි මග්ගො, සො ච අනාරම්මණො, නත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

575. න ¶ වත්තබ්බං – ‘‘මග්ගසමඞ්ගිස්ස රූපං මග්ගො’’ති? ආමන්තා. නනු සම්මාවාචා සම්මාකම්මන්තො සම්මාආජීවො මග්ගොති? ආමන්තා. හඤ්චි සම්මාවාචා සම්මාකම්මන්තො සම්මාආජීවො මග්ගො, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘මග්ගසමඞ්ගිස්ස රූපං මග්ගො’’ති.

(97) 3. පඤ්චවිඤ්ඤාණසමඞ්ගිස්ස මග්ගකථා

576. පඤ්චවිඤ්ඤාණසමඞ්ගිස්ස ¶ අත්ථි මග්ගභාවනාති? ආමන්තා. නනු පඤ්චවිඤ්ඤාණා උප්පන්නවත්ථුකා උප්පන්නාරම්මණාති? ආමන්තා. හඤ්චි පඤ්චවිඤ්ඤාණා උප්පන්නවත්ථුකා උප්පන්නාරම්මණා, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පඤ්චවිඤ්ඤාණසමඞ්ගිස්ස අත්ථි මග්ගභාවනා’’ති.

නනු පඤ්චවිඤ්ඤාණා පුරෙජාතවත්ථුකා පුරෙජාතාරම්මණා අජ්ඣත්තිකවත්ථුකා බාහිරාරම්මණා අසම්භින්නවත්ථුකා අසම්භින්නාරම්මණා නානාවත්ථුකා නානාරම්මණා ¶ න අඤ්ඤමඤ්ඤස්ස ගොචරවිසයං ¶ පච්චනුභොන්ති, න අසමන්නාහාරා උප්පජ්ජන්ති, න අමනසිකාරා උප්පජ්ජන්ති, න අබ්බොකිණ්ණා උප්පජ්ජන්ති, න අපුබ්බං අචරිමං උප්පජ්ජන්ති, න අඤ්ඤමඤ්ඤස්ස සමනන්තරා උප්පජ්ජන්ති, නනු පඤ්චවිඤ්ඤාණා අනාභොගාති? ආමන්තා. හඤ්චි පඤ්චවිඤ්ඤාණා අනාභොගා, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පඤ්චවිඤ්ඤාණසමඞ්ගිස්ස අත්ථි මග්ගභාවනා’’ති.

577. චක්ඛුවිඤ්ඤාණසමඞ්ගිස්ස අත්ථි මග්ගභාවනාති? ආමන්තා. චක්ඛුවිඤ්ඤාණං සුඤ්ඤතං ආරබ්භ උප්පජ්ජතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… චක්ඛුවිඤ්ඤාණං සුඤ්ඤතං ආරබ්භ උප්පජ්ජතීති? ආමන්තා. චක්ඛුඤ්ච පටිච්ච සුඤ්ඤතඤ්ච උප්පජ්ජති චක්ඛුවිඤ්ඤාණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… චක්ඛුඤ්ච පටිච්ච සුඤ්ඤතඤ්ච උප්පජ්ජති චක්ඛුවිඤ්ඤාණන්ති? ආමන්තා. ‘‘චක්ඛුඤ්ච පටිච්ච සුඤ්ඤතඤ්ච උප්පජ්ජති චක්ඛුවිඤ්ඤාණ’’න්ති – අත්ථෙව සුත්තන්තොති? නත්ථි. ‘‘චක්ඛුඤ්ච පටිච්ච රූපෙ ච උප්පජ්ජති චක්ඛුවිඤ්ඤාණ’’න්ති – අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. හඤ්චි ‘‘චක්ඛුඤ්ච පටිච්ච රූපෙ ච උප්පජ්ජති චක්ඛුවිඤ්ඤාණ’’න්ති – අත්ථෙව සුත්තන්තො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘චක්ඛුඤ්ච පටිච්ච සුඤ්ඤතඤ්ච උප්පජ්ජති චක්ඛුවිඤ්ඤාණ’’න්ති.

578. චක්ඛුවිඤ්ඤාණසමඞ්ගිස්ස ¶ අත්ථි මග්ගභාවනාති? ආමන්තා. චක්ඛුවිඤ්ඤාණං අතීතානාගතං ආරබ්භ උප්පජ්ජතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… චක්ඛුවිඤ්ඤාණසමඞ්ගිස්ස අත්ථි මග්ගභාවනාති? ආමන්තා. චක්ඛුවිඤ්ඤාණං ¶ ¶ ඵස්සං ආරබ්භ…පෙ… වෙදනං ආරබ්භ… සඤ්ඤං ආරබ්භ ¶ … චෙතනං ආරබ්භ… චිත්තං ආරබ්භ… චක්ඛුං ආරබ්භ… කායං ආරබ්භ…පෙ… සද්දං ආරබ්භ…පෙ… ඵොට්ඨබ්බං ආරබ්භ උප්පජ්ජතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

මනොවිඤ්ඤාණසමඞ්ගිස්ස අත්ථි මග්ගභාවනා, මනොවිඤ්ඤාණං සුඤ්ඤතං ආරබ්භ උප්පජ්ජතීති? ආමන්තා. චක්ඛුවිඤ්ඤාණසමඞ්ගිස්ස අත්ථි මග්ගභාවනා, චක්ඛුවිඤ්ඤාණං සුඤ්ඤතං ආරබ්භ උප්පජ්ජතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… මනොවිඤ්ඤාණසමඞ්ගිස්ස අත්ථි මග්ගභාවනා, මනොවිඤ්ඤාණං අතීතානාගතං ආරබ්භ උප්පජ්ජතීති? ආමන්තා. චක්ඛුවිඤ්ඤාණසමඞ්ගිස්ස අත්ථි මග්ගභාවනා, චක්ඛුවිඤ්ඤාණං අතීතානාගතං ආරබ්භ උප්පජ්ජතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… මනොවිඤ්ඤාණසමඞ්ගිස්ස අත්ථි මග්ගභාවනා, මනොවිඤ්ඤාණං ඵස්සං ආරබ්භ… වෙදනං ආරබ්භ…පෙ… ඵොට්ඨබ්බං ආරබ්භ උප්පජ්ජතීති? ආමන්තා. චක්ඛුවිඤ්ඤාණසමඞ්ගිස්ස අත්ථි මග්ගභාවනා, චක්ඛුවිඤ්ඤාණං ඵස්සං ආරබ්භ… වෙදනං ආරබ්භ…පෙ… ඵොට්ඨබ්බං ආරබ්භ උප්පජ්ජතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

579. න වත්තබ්බං – ‘‘පඤ්චවිඤ්ඤාණසමඞ්ගිස්ස අත්ථි මග්ගභාවනා’’ති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු චක්ඛුනා රූපං දිස්වා න නිමිත්තග්ගාහී හොති නානුබ්යඤ්ජනග්ගාහී…පෙ… සොතෙන සද්දං සුත්වා…පෙ… ඝානෙන ගන්ධං ඝායිත්වා…පෙ… ජිව්හාය රසං සායිත්වා…පෙ… කායෙන ඵොට්ඨබ්බං ඵුසිත්වා න නිමිත්තග්ගාහී හොති නානුබ්යඤ්ජනග්ගාහී’’ති! [ම. නි. 1.349; අ. නි. 4.37] අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා ¶ . තෙන හි පඤ්චවිඤ්ඤාණසමඞ්ගිස්ස අත්ථි මග්ගභාවනාති.

පඤ්චවිඤ්ඤාණසමඞ්ගිස්ස මග්ගකථා නිට්ඨිතා.

(98) 4. පඤ්චවිඤ්ඤාණා කුසලාපි අකුසලාපීතිකථා

580. පඤ්චවිඤ්ඤාණා ¶ කුසලාපි අකුසලාපීති? ආමන්තා. නනු පඤ්චවිඤ්ඤාණා උප්පන්නවත්ථුකා උප්පන්නාරම්මණාති? ආමන්තා. හඤ්චි පඤ්චවිඤ්ඤාණා උප්පන්නවත්ථුකා ¶ උප්පන්නාරම්මණා, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පඤ්චවිඤ්ඤාණා කුසලාපි අකුසලාපී’’ති. නනු පඤ්චවිඤ්ඤාණා ¶ පුරෙජාතවත්ථුකා පුරෙජාතාරම්මණා අජ්ඣත්තිකවත්ථුකා බාහිරාරම්මණා අසම්භින්නවත්ථුකා අසම්භින්නාරම්මණා නානාවත්ථුකා නානාරම්මණා න අඤ්ඤමඤ්ඤස්ස ගොචරවිසයං පච්චනුභොන්ති, න අසමන්නාහාරා උප්පජ්ජන්ති, න අමනසිකාරා උප්පජ්ජන්ති, න අබ්බොකිණ්ණා උප්පජ්ජන්ති, න අපුබ්බං අචරිමං උප්පජ්ජන්ති, න අඤ්ඤමඤ්ඤස්ස සමනන්තරා උප්පජ්ජන්ති, නනු පඤ්චවිඤ්ඤාණා අනාභොගාති? ආමන්තා. හඤ්චි පඤ්චවිඤ්ඤාණා අනාභොගා, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පඤ්චවිඤ්ඤාණා කුසලාපි අකුසලාපී’’ති.

581. චක්ඛුවිඤ්ඤාණං කුසලන්ති? ආමන්තා. චක්ඛුවිඤ්ඤාණං සුඤ්ඤතං ආරබ්භ උප්පජ්ජතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… චක්ඛුවිඤ්ඤාණං සුඤ්ඤතං ආරබ්භ උප්පජ්ජතීති? ආමන්තා. චක්ඛුඤ්ච පටිච්ච සුඤ්ඤතඤ්ච උප්පජ්ජති චක්ඛුවිඤ්ඤාණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. චක්ඛුඤ්ච පටිච්ච සුඤ්ඤතඤ්ච උප්පජ්ජති චක්ඛුවිඤ්ඤාණන්ති? ආමන්තා. චක්ඛුඤ්ච පටිච්ච ¶ සුඤ්ඤතඤ්ච උප්පජ්ජති චක්ඛුවිඤ්ඤාණ’’න්ති – අත්ථෙව සුත්තන්තොති? නත්ථි. ‘‘චක්ඛුඤ්ච පටිච්ච රූපෙ ච උප්පජ්ජති චක්ඛුවිඤ්ඤාණ’’න්ති – අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා ¶ . හඤ්චි ‘‘චක්ඛුඤ්ච පටිච්ච රූපෙ ච උප්පජ්ජති චක්ඛුවිඤ්ඤාණ’’න්ති – අත්ථෙව සුත්තන්තො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘චක්ඛුඤ්ච පටිච්ච සුඤ්ඤතඤ්ච උප්පජ්ජති චක්ඛුවිඤ්ඤාණ’’න්ති.

582. චක්ඛුවිඤ්ඤාණං කුසලම්පි අකුසලම්පීති? ආමන්තා. චක්ඛුවිඤ්ඤාණං අතීතානාගතං ආරබ්භ උප්පජ්ජතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ…. චක්ඛුවිඤ්ඤාණං කුසලම්පි අකුසලම්පීති? ආමන්තා. චක්ඛුවිඤ්ඤාණං ඵස්සං ආරබ්භ…පෙ… චිත්තං ආරබ්භ… චක්ඛුං ආරබ්භ…පෙ… කායං ආරබ්භ… සද්දං ආරබ්භ…පෙ… ඵොට්ඨබ්බං ආරබ්භ උප්පජ්ජතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

මනොවිඤ්ඤාණං කුසලම්පි අකුසලම්පි, මනොවිඤ්ඤාණං සුඤ්ඤතං ආරබ්භ උප්පජ්ජතීති? ආමන්තා. චක්ඛුවිඤ්ඤාණං කුසලම්පි අකුසලම්පි, චක්ඛුවිඤ්ඤාණං සුඤ්ඤතං ආරබ්භ උප්පජ්ජතීති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… මනොවිඤ්ඤාණං කුසලම්පි අකුසලම්පි, මනොවිඤ්ඤාණං අතීතානාගතං ආරබ්භ උප්පජ්ජතීති? ආමන්තා. චක්ඛුවිඤ්ඤාණං කුසලම්පි අකුසලම්පි, චක්ඛුවිඤ්ඤාණං අතීතානාගතං ආරබ්භ උප්පජ්ජතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… මනොවිඤ්ඤාණං කුසලම්පි අකුසලම්පි, මනොවිඤ්ඤාණං ඵස්සං ආරබ්භ…පෙ… චිත්තං ආරබ්භ…පෙ… කායං ආරබ්භ ¶ … සද්දං ආරබ්භ ¶ …පෙ… ඵොට්ඨබ්බං ආරබ්භ උප්පජ්ජතීති? ආමන්තා. චක්ඛුවිඤ්ඤාණං කුසලම්පි අකුසලම්පි, චක්ඛුවිඤ්ඤාණං ඵස්සං ආරබ්භ…පෙ… ඵොට්ඨබ්බං ආරබ්භ උප්පජ්ජතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

583. න වත්තබ්බං – ‘‘පඤ්චවිඤ්ඤාණා කුසලාපි අකුසලාපී’’ති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු චක්ඛුනා ¶ රූපං දිස්වා නිමිත්තග්ගාහී හොති…පෙ… න නිමිත්තග්ගාහී හොති…පෙ… සොතෙන සද්දං සුත්වා…පෙ… කායෙන ඵොට්ඨබ්බං ඵුසිත්වා නිමිත්තග්ගාහී හොති…පෙ… න නිමිත්තග්ගාහී හොතී’’ති! අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි පඤ්චවිඤ්ඤාණා කුසලාපි අකුසලාපීති.

පඤ්චවිඤ්ඤාණා කුසලාපි අකුසලාපීතිකථා නිට්ඨිතා.

584. පඤ්චවිඤ්ඤාණා සාභොගාති? ආමන්තා. නනු පඤ්චවිඤ්ඤාණා උප්පන්නවත්ථුකා උප්පන්නාරම්මණාති? ආමන්තා. හඤ්චි පඤ්චවිඤ්ඤාණා උප්පන්නවත්ථුකා උප්පන්නාරම්මණා, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පඤ්චවිඤ්ඤාණා සාභොගා’’ති. නනු පඤ්චවිඤ්ඤාණා ¶ පුරෙජාතවත්ථුකා පුරෙජාතාරම්මණා අජ්ඣත්තිකවත්ථුකා බාහිරාරම්මණා අසම්භින්නවත්ථුකා අසම්භින්නාරම්මණා නානාවත්ථුකා නානාරම්මණා න අඤ්ඤමඤ්ඤස්ස ගොචරවිසයං පච්චනුභොන්ති, න අසමන්නාහාරා උප්පජ්ජන්ති, න අමනසිකාරා උප්පජ්ජන්ති, න අබ්බොකිණ්ණා උප්පජ්ජන්ති, න අපුබ්බං අචරිමං උප්පජ්ජන්ති, නනු පඤ්චවිඤ්ඤාණා න අඤ්ඤමඤ්ඤස්ස සමනන්තරා උප්පජ්ජන්තීති? ආමන්තා. හඤ්චි පඤ්චවිඤ්ඤාණා න අඤ්ඤමඤ්ඤස්ස සමනන්තරා උප්පජ්ජන්ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පඤ්චවිඤ්ඤාණා සාභොගා’’ති.

585. චක්ඛුවිඤ්ඤාණං ¶ සාභොගන්ති? ආමන්තා. චක්ඛුවිඤ්ඤාණං සුඤ්ඤතං ආරබ්භ උප්පජ්ජතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… චක්ඛුවිඤ්ඤාණං සුඤ්ඤතං ආරබ්භ උප්පජ්ජතීති? ආමන්තා. චක්ඛුඤ්ච ¶ පටිච්ච සුඤ්ඤතඤ්ච උප්පජ්ජති චක්ඛුවිඤ්ඤාණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… චක්ඛුඤ්ච පටිච්ච සුඤ්ඤතඤ්ච උප්පජ්ජති චක්ඛුවිඤ්ඤාණන්ති? ආමන්තා. ‘‘චක්ඛුඤ්ච ¶ පටිච්ච සුඤ්ඤතඤ්ච උප්පජ්ජති චක්ඛුවිඤ්ඤාණ’’න්ති – අත්ථෙව සුත්තන්තොති? නත්ථි…පෙ… ‘‘චක්ඛුඤ්ච පටිච්ච රූපෙ ච උප්පජ්ජති චක්ඛුවිඤ්ඤාණ’’න්ති – අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. හඤ්චි ‘‘චක්ඛුඤ්ච පටිච්ච රූපෙ ච උප්පජ්ජති චක්ඛුවිඤ්ඤාණ’’න්ති – අත්ථෙව සුත්තන්තො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘චක්ඛුඤ්ච පටිච්ච සුඤ්ඤතඤ්ච උප්පජ්ජති චක්ඛුවිඤ්ඤාණ’’න්ති.

චක්ඛුවිඤ්ඤාණං සාභොගන්ති? ආමන්තා. චක්ඛුවිඤ්ඤාණං ¶ අතීතානාගතං ආරබ්භ උප්පජ්ජතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… චක්ඛුවිඤ්ඤාණං සාභොගන්ති? ආමන්තා. චක්ඛුවිඤ්ඤාණං ඵස්සං ආරබ්භ…පෙ… ඵොට්ඨබ්බං ආරබ්භ උප්පජ්ජතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… මනොවිඤ්ඤාණං සාභොගං, මනොවිඤ්ඤාණං සුඤ්ඤතං ආරබ්භ උප්පජ්ජතීති? ආමන්තා. චක්ඛුවිඤ්ඤාණං සාභොගං, චක්ඛුවිඤ්ඤාණං සුඤ්ඤතං ආරබ්භ උප්පජ්ජතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… මනොවිඤ්ඤාණං ¶ සාභොගං, මනොවිඤ්ඤාණං අතීතානාගතං ආරබ්භ උප්පජ්ජතීති? ආමන්තා. චක්ඛුවිඤ්ඤාණං සාභොගං, චක්ඛුවිඤ්ඤාණං අතීතානාගතං ආරබ්භ උප්පජ්ජතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… මනොවිඤ්ඤාණං සාභොගං, මනොවිඤ්ඤාණං ඵස්සං ආරබ්භ…පෙ… ඵොට්ඨබ්බං ආරබ්භ උප්පජ්ජතීති? ආමන්තා. චක්ඛුවිඤ්ඤාණං සාභොගං, චක්ඛුවිඤ්ඤාණං ඵස්සං ආරබ්භ…පෙ… ඵොට්ඨබ්බං ආරබ්භ උප්පජ්ජතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

586. න වත්තබ්බං – ‘‘පඤ්චවිඤ්ඤාණා සාභොගා’’ති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු චක්ඛුනා රූපං දිස්වා නිමිත්තග්ගාහී හොති…පෙ… න නිමිත්තග්ගාහී හොති…පෙ… කායෙන ඵොට්ඨබ්බං ඵුසිත්වා නිමිත්තග්ගාහී හොති…පෙ… න නිමිත්තග්ගාහී හොතී’’ති! අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි පඤ්චවිඤ්ඤාණා සාභොගාති…පෙ….

587. මග්ගසමඞ්ගී ¶ ¶ ද්වීහි සීලෙහි සමන්නාගතොති? ආමන්තා. මග්ගසමඞ්ගී ද්වීහි ඵස්සෙහි ද්වීහි වෙදනාහි ද්වීහි සඤ්ඤාහි ද්වීහි චෙතනාහි ද්වීහි චිත්තෙහි ¶ ද්වීහි සද්ධාහි ද්වීහි වීරියෙහි ද්වීහි සතීහි ද්වීහි සමාධීහි ද්වීහි පඤ්ඤාහි සමන්නාගතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

මග්ගසමඞ්ගී ලොකියෙන සීලෙන සමන්නාගතොති? ආමන්තා. මග්ගසමඞ්ගී ලොකියෙන ඵස්සෙන ලොකියාය වෙදනාය ලොකියාය පඤ්ඤාය ලොකියාය චෙතනාය ලොකියෙන චිත්තෙන ලොකියාය සද්ධාය ලොකියෙන වීරියෙන ලොකියාය සතියා ලොකියෙන සමාධිනා ලොකියාය පඤ්ඤාය සමන්නාගතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

මග්ගසමඞ්ගී ලොකියෙන ච ලොකුත්තරෙන ච සීලෙන සමන්නාගතොති? ආමන්තා. මග්ගසමඞ්ගී ¶ ලොකියෙන ච ලොකුත්තරෙන ච ඵස්සෙන සමන්නාගතො…පෙ… ලොකියාය ච ලොකුත්තරාය ච පඤ්ඤාය සමන්නාගතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… මග්ගසමඞ්ගී ලොකියෙන සීලෙන සමන්නාගතොති? ආමන්තා. මග්ගසමඞ්ගී පුථුජ්ජනොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

588. මග්ගසමඞ්ගී ලොකියාය සම්මාවාචාය සමන්නාගතොති? ආමන්තා. මග්ගසමඞ්ගී ලොකියාය සම්මාදිට්ඨියා සමන්නාගතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… මග්ගසමඞ්ගී ලොකියාය සම්මාවාචාය සමන්නාගතොති ¶ ? ආමන්තා. මග්ගසමඞ්ගී ලොකියෙන සම්මාසඞ්කප්පෙන…පෙ… ලොකියෙන සම්මාවායාමෙන…පෙ… ලොකියාය සම්මාසතියා…පෙ… ලොකියෙන සම්මාසමාධිනා සමන්නාගතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… මග්ගසමඞ්ගී ලොකියෙන සම්මාකම්මන්තෙන…පෙ… ලොකියෙන සම්මාආජීවෙන සමන්නාගතොති? ආමන්තා. මග්ගසමඞ්ගී ලොකියාය සම්මාදිට්ඨියා…පෙ… ලොකියෙන සම්මාසමාධිනා සමන්නාගතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

මග්ගසමඞ්ගී ලොකියාය ච ලොකුත්තරාය ච සම්මාවාචාය සමන්නාගතොති? ආමන්තා. මග්ගසමඞ්ගී ¶ ලොකියාය ච ලොකුත්තරාය ච සම්මාදිට්ඨියා සමන්නාගතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… මග්ගසමඞ්ගී ලොකියාය ච ලොකුත්තරාය ච සම්මාවාචාය සමන්නාගතොති? ආමන්තා. මග්ගසමඞ්ගී ලොකියෙන ච ලොකුත්තරෙන ච සම්මාසඞ්කප්පෙන…පෙ… ලොකියෙන ච ලොකුත්තරෙන ච සම්මාවායාමෙන ¶ …පෙ… ලොකියාය ච ලොකුත්තරාය ච සම්මාසතියා…පෙ… ලොකියෙන ච ලොකුත්තරෙන ච සම්මාසමාධිනා සමන්නාගතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

මග්ගසමඞ්ගී ¶ ලොකියෙන ච ලොකුත්තරෙන ච සම්මාකම්මන්තෙන…පෙ… සම්මාආජීවෙන සමන්නාගතොති? ආමන්තා. මග්ගසමඞ්ගී ලොකියාය ච ලොකුත්තරාය ච සම්මාදිට්ඨියා සමන්නාගතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… මග්ගසමඞ්ගී ලොකියෙන ච ලොකුත්තරෙන ච සම්මාආජීවෙන සමන්නාගතොති? ආමන්තා ¶ . මග්ගසමඞ්ගී ලොකියෙන ච ලොකුත්තරෙන ච සම්මාසඞ්කප්පෙන…පෙ… ලොකියෙන ච ලොකුත්තරෙන ච සම්මාසමාධිනා සමන්නාගතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

589. න වත්තබ්බං – ‘‘මග්ගසමඞ්ගී ද්වීහි සීලෙහි සමන්නාගතො’’ති? ආමන්තා. ලොකියෙ සීලෙ නිරුද්ධෙ මග්ගො උප්පජ්ජතීති? ආමන්තා. දුස්සීලො ඛණ්ඩසීලො ඡින්නසීලො මග්ගං භාවෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ …පෙ… තෙන හි මග්ගසමඞ්ගී ද්වීහි සීලෙහි සමන්නාගතොති.

590. සීලං අචෙතසිකන්ති? ආමන්තා. රූපං…පෙ… නිබ්බානං…පෙ… චක්ඛායතනං ¶ …පෙ… කායායතනං… රූපායතනං…පෙ… ඵොට්ඨබ්බායතනන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සීලං අචෙතසිකන්ති? ආමන්තා. ඵස්සො අචෙතසිකොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ ¶ …පෙ… සීලං අචෙතසිකන්ති? ආමන්තා. වෙදනා…පෙ… සඤ්ඤා…පෙ… චෙතනා…පෙ… සද්ධා…පෙ… වීරියං…පෙ… සති…පෙ… සමාධි…පෙ… පඤ්ඤා අචෙතසිකාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ඵස්සො චෙතසිකොති? ආමන්තා. සීලං චෙතසිකන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… වෙදනා…පෙ… සඤ්ඤා…පෙ… චෙතනා…පෙ… සද්ධා…පෙ… වීරියං…පෙ… සති…පෙ… සමාධි…පෙ… පඤ්ඤා චෙතසිකාති? ආමන්තා. සීලං චෙතසිකන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

591. සීලං අචෙතසිකන්ති? ආමන්තා. අනිට්ඨඵලන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… නනු ඉට්ඨඵලන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි ඉට්ඨඵලං, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සීලං අචෙතසික’’න්ති.

සද්ධා ¶ ඉට්ඨඵලා, සද්ධා චෙතසිකාති? ආමන්තා. සීලං ඉට්ඨඵලං, සීලං චෙතසිකන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… වීරියං…පෙ… සති…පෙ… සමාධි…පෙ… පඤ්ඤා ඉට්ඨඵලා, පඤ්ඤා චෙතසිකාති? ආමන්තා. සීලං ඉට්ඨඵලං, සීලං චෙතසිකන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සීලං ඉට්ඨඵලං, සීලං අචෙතසිකන්ති? ආමන්තා ¶ . සද්ධා ඉට්ඨඵලා, සද්ධා අචෙතසිකාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සීලං ඉට්ඨඵලං, සීලං අචෙතසිකන්ති? ආමන්තා. වීරියං…පෙ… සති…පෙ… සමාධි…පෙ… පඤ්ඤා ඉට්ඨඵලා, පඤ්ඤා අචෙතසිකාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

592. සීලං අචෙතසිකන්ති? ආමන්තා. අඵලං අවිපාකන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… නනු සඵලං සවිපාකන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි සඵලං සවිපාකං, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සීලං අචෙතසික’’න්ති…පෙ….

චක්ඛායතනං අචෙතසිකං අවිපාකන්ති? ආමන්තා. සීලං අචෙතසිකං අවිපාකන්ති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සොතායතනං…පෙ… කායායතනං ¶ …පෙ… රූපායතනං…පෙ… ඵොට්ඨබ්බායතනං අචෙතසිකං අවිපාකන්ති? ආමන්තා. සීලං අචෙතසිකං අවිපාකන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සීලං අචෙතසිකං සවිපාකන්ති? ආමන්තා. චක්ඛායතනං අචෙතසිකං සවිපාකන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සීලං අචෙතසිකං සවිපාකන්ති? ආමන්තා. සොතායතනං…පෙ… කායායතනං… රූපායතනං…පෙ… ඵොට්ඨබ්බායතනං අචෙතසිකං සවිපාකන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

593. සම්මාවාචා අචෙතසිකාති? ආමන්තා. සම්මාදිට්ඨි අචෙතසිකාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සම්මාවාචා ¶ අචෙතසිකාති? ආමන්තා. සම්මාසඞ්කප්පො…පෙ… සම්මාවායාමො…පෙ… සම්මාසති…පෙ… සම්මාසමාධි අචෙතසිකොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සම්මාකම්මන්තො…පෙ… සම්මාආජීවො අචෙතසිකොති? ආමන්තා. සම්මාදිට්ඨි අචෙතසිකාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සම්මාආජීවො අචෙතසිකොති? ආමන්තා. සම්මාසඞ්කප්පො… සම්මාවායාමො… සම්මාසති… සම්මාසමාධි අචෙතසිකොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සම්මාදිට්ඨි චෙතසිකාති? ආමන්තා. සම්මාවාචා චෙතසිකාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සම්මාදිට්ඨි චෙතසිකාති? ආමන්තා. සම්මාකම්මන්තො…පෙ… සම්මාආජීවො ¶ චෙතසිකොති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සම්මාසඞ්කප්පො…පෙ… සම්මාවායාමො…පෙ… සම්මාසති…පෙ… සම්මාසමාධි චෙතසිකොති? ආමන්තා. සම්මාවාචා චෙතසිකාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සම්මාසමාධි චෙතසිකොති? ආමන්තා. සම්මාකම්මන්තො…පෙ… සම්මාආජීවො චෙතසිකොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

594. න වත්තබ්බං – ‘‘සීලං අචෙතසික’’න්ති? ආමන්තා. සීලෙ උප්පජ්ජිත්වා නිරුද්ධෙ දුස්සීලො හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. තෙන හි සීලං අචෙතසිකන්ති.

සීලං අචෙතසිකන්තිකථා නිට්ඨිතා.

(102) 8. සීලං න චිත්තානුපරිවත්තීතිකථා

595. සීලං ¶ ¶ න චිත්තානුපරිවත්තීති? ආමන්තා. රූපං… නිබ්බානං… චක්ඛායතනං…පෙ… ඵොට්ඨබ්බායතනන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සීලං න චිත්තානුපරිවත්තීති? ආමන්තා. ඵස්සො න චිත්තානුපරිවත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සීලං න චිත්තානුපරිවත්තීති? ආමන්තා. වෙදනා…පෙ… සඤ්ඤා… චෙතනා… සද්ධා… වීරියං… සති… සමාධි…පෙ… පඤ්ඤා න චිත්තානුපරිවත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ඵස්සො චිත්තානුපරිවත්තීති? ආමන්තා. සීලං චිත්තානුපරිවත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… වෙදනා…පෙ… සඤ්ඤා… චෙතනා ¶ … සද්ධා… වීරියං… සති… සමාධි…පෙ… පඤ්ඤා චිත්තානුපරිවත්තීති? ආමන්තා. සීලං චිත්තානුපරිවත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

596. සම්මාවාචා න චිත්තානුපරිවත්තීති? ආමන්තා. සම්මාදිට්ඨි න චිත්තානුපරිවත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සම්මාවාචා න චිත්තානුපරිවත්තීති? ආමන්තා. සම්මාසඞ්කප්පො… සම්මාවායාමො… සම්මාසති…පෙ… සම්මාසමාධි න චිත්තානුපරිවත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සම්මාකම්මන්තො…පෙ… සම්මාආජීවො න චිත්තානුපරිවත්තීති? ආමන්තා ¶ . සම්මාදිට්ඨි න චිත්තානුපරිවත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සම්මාආජීවො න චිත්තානුපරිවත්තීති ¶ ? ආමන්තා. සම්මාසඞ්කප්පො… සම්මාවායාමො… සම්මාසති…පෙ… සම්මාසමාධි න චිත්තානුපරිවත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සම්මාදිට්ඨි චිත්තානුපරිවත්තීති? ආමන්තා. සම්මාවාචා චිත්තානුපරිවත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සම්මාදිට්ඨි චිත්තානුපරිවත්තීති? ආමන්තා. සම්මාකම්මන්තො…පෙ… සම්මාආජීවො චිත්තානුපරිවත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සම්මාසඞ්කප්පො ¶ … සම්මාවායාමො… සම්මාසති…පෙ… සම්මාසමාධි චිත්තානුපරිවත්තීති? ආමන්තා. සම්මාවාචා චිත්තානුපරිවත්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සම්මාසමාධි චිත්තානුපරිවත්තීති? ආමන්තා. සම්මාකම්මන්තො…පෙ… සම්මාආජීවො චිත්තානුපරිවත්තීති ¶ ? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

597. න වත්තබ්බං – ‘‘සීලං න චිත්තානුපරිවත්තී’’ති? ආමන්තා. සීලෙ උප්පජ්ජිත්වා නිරුද්ධෙ දුස්සීලො හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. තෙන හි සීලං න චිත්තානුපරිවත්තීති.

සීලං න චිත්තානුපරිවත්තීතිකථා නිට්ඨිතා.

598. සමාදානහෙතුකං ¶ සීලං වඩ්ඪතීති? ආමන්තා. සමාදානහෙතුකො ඵස්සො වඩ්ඪති, වෙදනා වඩ්ඪති, සඤ්ඤා වඩ්ඪති, චෙතනා වඩ්ඪති, චිත්තං වඩ්ඪති, සද්ධා වඩ්ඪති, වීරියං වඩ්ඪති, සති වඩ්ඪති, සමාධි වඩ්ඪති, පඤ්ඤා වඩ්ඪතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සමාදානහෙතුකං සීලං වඩ්ඪතීති? ආමන්තා. ලතා විය වඩ්ඪති, මාලුවා විය වඩ්ඪති, රුක්ඛො විය වඩ්ඪති, තිණං විය වඩ්ඪති, මුඤ්ජපුඤ්ජො විය වඩ්ඪතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

599. සමාදානහෙතුකං සීලං වඩ්ඪතීති? ආමන්තා. සීලං සමාදියිත්වා කාමවිතක්කං විතක්කෙන්තස්ස බ්යාපාදවිතක්කං විතක්කෙන්තස්ස විහිංසාවිතක්කං විතක්කෙන්තස්ස සීලං වඩ්ඪතීති? ආමන්තා. ද්වින්නං ඵස්සානං…පෙ… ද්වින්නං චිත්තානං සමොධානං ¶ හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… ද්වින්නං ඵස්සානං…පෙ… ද්වින්නං චිත්තානං සමොධානං හොතීති ¶ ? ආමන්තා. කුසලාකුසලා ¶ සාවජ්ජානවජ්ජා හීනපණීතා කණ්හසුක්කසප්පටිභාගා ධම්මා සම්මුඛීභාවං ආගච්ඡන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

කුසලාකුසලා සාවජ්ජානවජ්ජා හීනපණීතා කණ්හසුක්කසප්පටිභාගා ධම්මා සම්මුඛීභාවං ආගච්ඡන්තීති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘චත්තාරිමානි, භික්ඛවෙ, සුවිදූරවිදූරානි! කතමානි චත්තාරි? නභඤ්ච, භික්ඛවෙ, පථවී ච – ඉදං පඨමං සුවිදූරවිදූරං…පෙ… තස්මා සතං ධම්මො අසබ්භි ආරකා’’ති. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා ¶ . තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘කුසලාකුසලා සාවජ්ජානවජ්ජා හීනපණීතා කණ්හසුක්කසප්පටිභාගා ධම්මා සම්මුඛීභාවං ආගච්ඡන්තී’’ති.

600. න වත්තබ්බං – ‘‘සමාදානහෙතුකං සීලං වඩ්ඪතී’’ති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘ආරාමරොපා වනරොපා…පෙ… ධම්මට්ඨා සීලසම්පන්නා තෙ ජනා සග්ගගාමිනො’’ති. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි සමාදානහෙතුකං සීලං වඩ්ඪතීති.

601. විඤ්ඤත්ති සීලන්ති? ආමන්තා. පාණාතිපාතා වෙරමණීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අදින්නාදානා වෙරමණීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… කාමෙසුමිච්ඡාචාරා වෙරමණීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ ¶ …පෙ… මුසාවාදා වෙරමණීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානා වෙරමණීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අභිවාදනං සීලං, පච්චුට්ඨානං සීලං, අඤ්ජලිකම්මං සීලං, සාමීචිකම්මං සීලං, ආසනාභිහාරො ¶ සීලං, සෙය්යාභිහාරො සීලං, පාදොදකාභිහාරො සීලං, පාදකථලිකාභිහාරො සීලං, න්හානෙ පිට්ඨිපරිකම්මං සීලන්ති? ආමන්තා ¶ . පාණාතිපාතා වෙරමණීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානා වෙරමණීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

602. න ¶ වත්තබ්බං – ‘‘විඤ්ඤත්ති සීල’’න්ති? ආමන්තා. දුස්සිල්යන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… තෙන හි විඤ්ඤත්ති සීලන්ති.

විඤ්ඤත්ති සීලන්තිකථා නිට්ඨිතා.

(105) 11. අවිඤ්ඤත්ති දුස්සිල්යන්තිකථා

603. අවිඤ්ඤත්ති දුස්සිල්යන්ති? ආමන්තා. පාණාතිපාතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අදින්නාදානන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… කාමෙසුමිච්ඡාචාරොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… මුසාවාදොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පාපකම්මං සමාදියිත්වා දානං දදන්තස්ස පුඤ්ඤඤ්ච අපුඤ්ඤඤ්ච උභො වඩ්ඪන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… පුඤ්ඤඤ්ච අපුඤ්ඤඤ්ච උභො වඩ්ඪන්තීති? ආමන්තා ¶ . ද්වින්නං ඵස්සානං…පෙ… ද්වින්නං චිත්තානං සමොධානං හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… ද්වින්නං ඵස්සානං…පෙ… ද්වින්නං චිත්තානං සමොධානං හොතීති? ආමන්තා. කුසලාකුසලා ¶ සාවජ්ජානවජ්ජා හීනපණීතා කණ්හසුක්කසප්පටිභාගා ධම්මා සම්මුඛීභාවං ආගච්ඡන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

කුසලාකුසලා සාවජ්ජානවජ්ජා හීනපණීතා කණ්හසුක්කසප්පටිභාගා ධම්මා සම්මුඛීභාවං ආගච්ඡන්තීති? ආමන්තා. නනු ¶ වුත්තං භගවතා – ‘‘චත්තාරිමානි, භික්ඛවෙ, සුවිදූරවිදූරානි ¶ ! කතමානි චත්තාරි? නභඤ්ච, භික්ඛවෙ, පථවී ච – ඉදං පඨමං සුවිදූරවිදූරං…පෙ… තස්මා සතං ධම්මො අසබ්භි ආරකා’’ති. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘කුසලාකුසලා සාවජ්ජානවජ්ජා හීනපණීතා කණ්හසුක්කසප්පටිභාගා ධම්මා සම්මුඛීභාවං ආගච්ඡන්තී’’ති.

604. න වත්තබ්බං – ‘‘අවිඤ්ඤත්ති දුස්සිල්ය’’න්ති? ආමන්තා. නනු පාපකම්මං සමාදින්නො ආසීති? ආමන්තා. හඤ්චි පාපකම්මං සමාදින්නො ආසි, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අවිඤ්ඤත්ති දුස්සිල්ය’’න්ති.

අවිඤ්ඤත්ති දුස්සිල්යන්තිකථා නිට්ඨිතා.

උපපත්තෙසියෙ ¶ පඤ්චක්ඛන්ධෙ අනිරුද්ධෙ කිරියා පඤ්චක්ඛන්ධා උප්පජ්ජන්ති, මග්ගසමඞ්ගිස්ස රූපං මග්ගො, පඤ්චවිඤ්ඤාණසමඞ්ගිස්ස අත්ථි මග්ගභාවනා, පඤ්චවිඤ්ඤාණා කුසලාපි අකුසලාපි, පඤ්චවිඤ්ඤාණා සාභොගා, මග්ගසමඞ්ගී ද්වීහි සීලෙහි සමන්නාගතො, සීලං අචෙතසිකං, සීලං න චිත්තානුපරිවත්ති, සමාදානහෙතුකං සීලං ¶ වඩ්ඪතීති, විඤ්ඤත්තිසීලං අවිඤ්ඤත්ති දුස්සිල්යන්ති.

නියාමසඞ්ගහගතානිසංසතා ච නිරොධොති [නියාම සඞ්ගහගතානිසංසතා අත්ථි පඤ්චවොකාරභවො නිරොධො මග්ගසමඞ්ගිස්ස පඤ්චවොකාරභවොති (සී. ස්යා. ක.), නියාම සඞ්ගහ ගතානිසංසතා අත්ථි පඤ්චවොකාරභවො මග්ගසමඞ්ගිස්ස නො පඤ්චවොකාරභවො (පී.)].