මූල > අභිධම්මපිටක > කථාවත්ථුපාළි

654. කප්පට්ඨො ¶ ¶ කප්පං තිට්ඨෙය්යාති? ආමන්තා. කප්පො ච සණ්ඨාති බුද්ධො ච ලොකෙ උප්පජ්ජතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ…. කප්පට්ඨො ¶ කප්පං තිට්ඨෙය්යාති? ආමන්තා. කප්පො ච සණ්ඨාති සඞ්ඝො ච භිජ්ජතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… කප්පට්ඨො කප්පං තිට්ඨෙය්යාති? ආමන්තා. කප්පො ච සණ්ඨාති කප්පට්ඨො ච කප්පට්ඨියං කම්මං කරොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… කප්පට්ඨො කප්පං තිට්ඨෙය්යාති? ආමන්තා. කප්පො ච සණ්ඨාති කප්පට්ඨො ච පුග්ගලො කාලං කරොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

655. කප්පට්ඨො කප්පං තිට්ඨෙය්යාති? ආමන්තා. අතීතං කප්පං තිට්ඨෙය්ය, අනාගතං කප්පං තිට්ඨෙය්යාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… කප්පට්ඨො කප්පං තිට්ඨෙය්යාති? ආමන්තා. ද්වෙ කප්පෙ තිට්ඨෙය්ය… තයො කප්පෙ තිට්ඨෙය්ය… චත්තාරො කප්පෙ තිට්ඨෙය්යාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

656. කප්පට්ඨො කප්පං තිට්ඨෙය්යාති? ආමන්තා. කප්පට්ඨො කප්පෙ ඩය්හන්තෙ කත්ථ ගච්ඡතීති? අඤ්ඤං ලොකධාතුං ගච්ඡතීති. මතො ගච්ඡති, වෙහාසං ගච්ඡතීති? මතො ගච්ඡතීති. කප්පට්ඨියං කම්මං අපරාපරියවෙපක්කන්ති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… [වෙහාසං ගච්ඡතීති (?) අයං හි පරවාදිස්ස පටිඤ්ඤායෙව, කථා. 621-623 නවමපන්තියං විය] වෙහාසං ගච්ඡතීති? ආමන්තා [වෙහාසං ගච්ඡතීති (?) අයං හි පරවාදිස්ස පටිඤ්ඤායෙව, කථා. 621-623 නවමපන්තියං විය]. කප්පට්ඨො ඉද්ධිමාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… කප්පට්ඨො ඉද්ධිමාති? ආමන්තා. කප්පට්ඨෙන ¶ ඡන්දිද්ධිපාදො භාවිතො වීරියිද්ධිපාදො භාවිතො චිත්තිද්ධිපාදො භාවිතො වීමංසිද්ධිපාදො භාවිතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

657. න වත්තබ්බං – ‘‘කප්පට්ඨො කප්පං තිට්ඨෙය්යා’’ති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා –

‘‘ආපායිකො ¶ නෙරයිකො, කප්පට්ඨො සඞ්ඝභෙදකො;

වග්ගරතො අධම්මට්ඨො, යොගක්ඛෙමා පධංසති;

සඞ්ඝං සමග්ගං භෙත්වාන [භින්දිත්වා (සී. ක.)], කප්පං නිරයම්හි පච්චතී’’ති [චූළව. 354; අ. නි. 10.39; ඉතිවු. 18].

අත්ථෙව ¶ සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි කප්පට්ඨො කප්පං තිට්ඨෙය්යාති.

658. කප්පට්ඨො කුසලං චිත්තං න පටිලභෙය්යාති? ආමන්තා. කප්පට්ඨො දානං දදෙය්යාති? ආමන්තා. හඤ්චි කප්පට්ඨො දානං දදෙය්ය, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘කප්පට්ඨො කුසලං චිත්තං න පටිලභෙය්යා’’ති.

කප්පට්ඨො කුසලං චිත්තං න පටිලභෙය්යාති? ආමන්තා. කප්පට්ඨො චීවරං දදෙය්ය…පෙ… පිණ්ඩපාතං දදෙය්ය…පෙ… සෙනාසනං දදෙය්ය…පෙ… ගිලානපච්චයභෙසජ්ජපරික්ඛාරං දදෙය්ය ¶ … ඛාදනීයං දදෙය්ය… භොජනීයං දදෙය්ය… පානීයං දදෙය්ය… චෙතියං වන්දෙය්ය… චෙතියෙ මාලං ආරොපෙය්ය… ගන්ධං ආරොපෙය්ය… විලෙපනං ආරොපෙය්ය…පෙ… චෙතියං අභිදක්ඛිණං [පදක්ඛිණං (පී.)] කරෙය්යාති? ආමන්තා. හඤ්චි කප්පට්ඨො චෙතියං අභිදක්ඛිණං කරෙය්ය, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘කප්පට්ඨො කුසලං චිත්තං න පටිලභෙය්යා’’ති…පෙ….

659. කප්පට්ඨො ¶ ¶ කුසලං චිත්තං පටිලභෙය්යාති? ආමන්තා. තතො වුට්ඨානං කුසලං චිත්තං පටිලභෙය්යාති? ආමන්තා. රූපාවචරං…පෙ… අරූපාවචරං…පෙ… ලොකුත්තරං කුසලං චිත්තං පටිලභෙය්යාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

660. අනන්තරාපයුත්තො ¶ පුග්ගලො සම්මත්තනියාමං ඔක්කමෙය්යාති? ආමන්තා. මිච්ඡත්තනියාමඤ්ච සම්මත්තනියාමඤ්ච උභො ඔක්කමෙය්යාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අනන්තරාපයුත්තො පුග්ගලො සම්මත්තනියාමං ඔක්කමෙය්යාති? ආමන්තා. නනු තං කම්මං පයුත්තං කුක්කුච්චං උප්පාදිතං විප්පටිසාරියං ජනිතන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි තං කම්මං පයුත්තං කුක්කුච්චං උප්පාදිතං විප්පටිසාරියං ජනිතං, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අනන්තරාපයුත්තො පුග්ගලො සම්මත්තනියාමං ඔක්කමෙය්යා’’ති.

661. අනන්තරාපයුත්තො ¶ පුග්ගලො අභබ්බො සම්මත්තනියාමං ඔක්කමිතුන්ති? ආමන්තා. මාතා ජීවිතා වොරොපිතා… පිතා ජීවිතා වොරොපිතො… අරහා ජීවිතා වොරොපිතො… දුට්ඨෙන චිත්තෙන තථාගතස්ස ලොහිතං උප්පාදිතං… සඞ්ඝො භින්නොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අනන්තරාපයුත්තො පුග්ගලො තං කම්මං පටිසංහරිත්වා කුක්කුච්චං පටිවිනොදෙත්වා විප්පටිසාරියං ¶ පටිවිනෙත්වා [පටිවිනොදෙත්වා (සී. පී. ක.)] අභබ්බො සම්මත්තනියාමං ඔක්කමිතුන්ති? ආමන්තා. මාතා ජීවිතා වොරොපිතා… පිතා ජීවිතා වොරොපිතො…පෙ… සඞ්ඝො භින්නොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අනන්තරාපයුත්තො පුග්ගලො තං කම්මං පටිසංහරිත්වා කුක්කුච්චං පටිවිනොදෙත්වා විප්පටිසාරියං පටිවිනෙත්වා අභබ්බො සම්මත්තනියාමං ඔක්කමිතුන්ති? ආමන්තා. නනු තං කම්මං පටිසංහටං කුක්කුච්චං පටිවිනොදිතං විප්පටිසාරියං පටිවිනීතන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි තං කම්මං පටිසංහටං කුක්කුච්චං පටිවිනොදිතං විප්පටිසාරියං ¶ පටිවිනීතං, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අනන්තරාපයුත්තො පුග්ගලො තං කම්මං පටිසංහරිත්වා කුක්කුච්චං පටිවිනොදෙත්වා විප්පටිසාරියං පටිවිනෙත්වා අභබ්බො සම්මත්තනියාමං ඔක්කමිතු’’න්ති.

662. අනන්තරාපයුත්තො පුග්ගලො සම්මත්තනියාමං ඔක්කමෙය්යාති? ආමන්තා. නනු තං කම්මං ¶ පයුත්තො ආසීති? ආමන්තා. හඤ්චි තං කම්මං පයුත්තො ආසි, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අනන්තරාපයුත්තො පුග්ගලො සම්මත්තනියාමං ඔක්කමෙය්යා’’ති.

663. නියතො ¶ නියාමං ඔක්කමතීති? ආමන්තා. මිච්ඡත්තනියතො සම්මත්තනියාමං ඔක්කමති, සම්මත්තනියතො මිච්ඡත්තනියාමං ඔක්කමතීති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

නියතො නියාමං ඔක්කමතීති? ආමන්තා. පුබ්බෙ මග්ගං භාවෙත්වා පච්ඡා නියාමං ඔක්කමතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… පුබ්බෙ සොතාපත්තිමග්ගං භාවෙත්වා පච්ඡා සොතාපත්තිනියාමං ඔක්කමතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… පුබ්බෙ සකදාගාමි…පෙ… අනාගාමි…පෙ… අරහත්තමග්ගං භාවෙත්වා පච්ඡා අරහත්තනියාමං ඔක්කමතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පුබ්බෙ සතිපට්ඨානං…පෙ… සම්මප්පධානං… ඉද්ධිපාදං… ඉන්ද්රියං… බලං… බොජ්ඣඞ්ගං භාවෙත්වා පච්ඡා නියාමං ඔක්කමතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

664. න වත්තබ්බං – ‘‘නියතො නියාමං ඔක්කමතී’’ති? ආමන්තා. භබ්බො බොධිසත්තො තාය ජාතියා ධම්මං නාභිසමෙතුන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. තෙන හි නියතො නියාමං ඔක්කමතීති.

665. නිවුතො ¶ ¶ නීවරණං ජහතීති? ආමන්තා. රත්තො රාගං ජහති, දුට්ඨො දොසං ජහති, මූළ්හො මොහං ජහති, කිලිට්ඨො කිලෙසෙ ජහතීති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… රාගෙන රාගං ජහති, දොසෙන දොසං ජහති, මොහෙන මොහං ජහති, කිලෙසෙහි කිලෙසෙ ජහතීති ¶ ? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

රාගො චිත්තසම්පයුත්තො, මග්ගො චිත්තසම්පයුත්තොති? ආමන්තා. ද්වින්නං ඵස්සානං…පෙ… ද්වින්නං චිත්තානං සමොධානං හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… රාගො අකුසලො, මග්ගො කුසලොති? ආමන්තා. කුසලාකුසලා සාවජ්ජානවජ්ජා හීනපණීතා කණ්හසුක්කසප්පටිභාගා ධම්මා සම්මුඛීභාවං ආගච්ඡන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

666. කුසලාකුසලා සාවජ්ජානවජ්ජා හීනපණීතා කණ්හසුක්කසප්පටිභාගා ධම්මා සම්මුඛීභාවං ආගච්ඡන්තීති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘චත්තාරිමානි, භික්ඛවෙ, සුවිදූරවිදූරානි! කතමානි චත්තාරි? නභඤ්ච, භික්ඛවෙ, පථවී ච – ඉදං පඨමං සුවිදූරවිදූරං…පෙ… තස්මා සතං ධම්මො අසබ්භි ආරකා’’ති. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘කුසලාකුසලා…පෙ… සම්මුඛීභාවං ආගච්ඡන්තී’’ති.

නිවුතො නීවරණං ජහතීති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘සො එවං සමාහිතෙ චිත්තෙ පරිසුද්ධෙ පරියොදාතෙ අනඞ්ගණෙ විගතූපක්කිලෙසෙ මුදුභූතෙ කම්මනියෙ ඨිතෙ ආනෙඤ්ජප්පත්තෙ ආසවානං ඛයඤාණාය චිත්තං අභිනින්නාමෙතී’’ති! අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘නිවුතො නීවරණං ජහතී’’ති…පෙ….

667. න වත්තබ්බං – ‘‘නිවුතො නීවරණං ජහතී’’ති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘තස්ස එවං ජානතො එවං පස්සතො ¶ කාමාසවාපි චිත්තං විමුච්චති…පෙ… අවිජ්ජාසවාපි ¶ චිත්තං විමුච්චතී’’ති! අත්ථෙව සුත්තන්තොති ¶ ? ආමන්තා. තෙන හි නිවුතො නීවරණං ජහතීති.

668. සම්මුඛීභූතො ¶ සංයොජනං ජහතීති? ආමන්තා. රත්තො රාගං ජහති, දුට්ඨො දොසං ජහති, මූළ්හො මොහං ජහති, කිලිට්ඨො කිලෙසෙ ජහතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… රාගෙන රාගං ජහති, දොසෙන දොසං ජහති, මොහෙන මොහං ජහති, කිලෙසෙහි කිලෙසෙ ජහතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

669. කුසලාකුසලා…පෙ… සම්මුඛීභාවං ආගච්ඡන්තීති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘චත්තාරිමානි, භික්ඛවෙ, සුවිදූරවිදූරානි! කතමානි චත්තාරි? නභඤ්ච, භික්ඛවෙ, පථවී ච – ඉදං පඨමං සුවිදූරවිදූරං…පෙ… තස්මා සතං ධම්මො අසබ්භි ආරකා’’ති. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘කුසලාකුසලා…පෙ… සම්මුඛීභාවං ¶ ආගච්ඡන්තී’’ති.

සම්මුඛීභූතො ¶ සංයොජනං ජහතීති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘සො එවං සමාහිතෙ ¶ චිත්තෙ…පෙ… ආසවානං ඛයඤාණාය චිත්තං අභිනින්නාමෙතී’’ති! අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘සම්මුඛීභූතො සංයොජනං ජහතී’’ති.

670. න වත්තබ්බං – ‘‘සම්මුඛීභූතො සංයොජනං ජහතී’’ති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘තස්ස එවං ජානතො එවං පස්සතො කාමාසවාපි චිත්තං විමුච්චති…පෙ… අවිජ්ජාසවාපි චිත්තං විමුච්චතී’’ති! අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි සම්මුඛීභූතො සංයොජනං ජහතීති.

671. සමාපන්නො ¶ අස්සාදෙති, ඣානනිකන්ති ඣානාරම්මණාති? ආමන්තා. තං ඣානං තස්ස ඣානස්ස ආරම්මණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… තං ඣානං තස්ස ඣානස්ස ආරම්මණන්ති? ආමන්තා. තෙන ඵස්සෙන තං ඵස්සං ඵුසති, තාය වෙදනාය තං වෙදනං වෙදෙති, තාය සඤ්ඤාය තං සඤ්ඤං සඤ්ජානාති, තාය චෙතනාය තං චෙතනං චෙතෙති, තෙන චිත්තෙන තං චිත්තං චින්තෙති, තෙන විතක්කෙන තං විතක්කං විතක්කෙති, තෙන විචාරෙන තං විචාරං විචාරෙති ¶ , තාය පීතියා තං පීති පියායති, තාය සතියා තං සතිං සරති, තාය පඤ්ඤාය තං පඤ්ඤං පජානාතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ඣානනිකන්ති ¶ චිත්තසම්පයුත්තා, ඣානං චිත්තසම්පයුත්තන්ති? ආමන්තා. ද්වින්නං ඵස්සානං…පෙ… ද්වින්නං චිත්තානං සමොධානං හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ඣානනිකන්ති අකුසලං, ඣානං කුසලන්ති? ආමන්තා. කුසලාකුසලා සාවජ්ජානවජ්ජා හීනපණීතා ¶ කණ්හසුක්කසප්පටිභාගා ධම්මා සම්මුඛීභාවං ආගච්ඡන්තීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

672. කුසලාකුසලා සාවජ්ජානවජ්ජා හීනපණීතා කණ්හසුක්කසප්පටිභාගා ධම්මා සම්මුඛීභාවං ආගච්ඡන්තීති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘චත්තාරිමානි, භික්ඛවෙ, සුවිදූරවිදූරානි! කතමානි චත්තාරි? නභඤ්ච, භික්ඛවෙ, පථවී ච – ඉදං පඨමං සුවිදූරවිදූරං…පෙ… තස්මා සතං ධම්මො අසබ්භි ආරකා’’ති. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘කුසලාකුසලා සාවජ්ජානවජ්ජා හීනපණීතා කණ්හසුක්කසප්පටිභාගා ධම්මා සම්මුඛීභාවං ආගච්ඡන්තී’’ති.

673. න වත්තබ්බං – ‘‘සමාපන්නො අස්සාදෙති, ඣානනිකන්ති ඣානාරම්මණා’’ති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු විවිච්චෙව කාමෙහි විවිච්ච අකුසලෙහි ධම්මෙහි පඨමං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති, සො තං අස්සාදෙති තං නිකාමෙති තෙන ච විත්තිං ආපජ්ජති; විතක්කවිචාරානං වූපසමා…පෙ… දුතියං ඣානං…පෙ… තතියං ඣානං…පෙ… චතුත්ථං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති ¶ , සො තං අස්සාදෙති තං නිකාමෙති ¶ තෙන ච විත්තිං ආපජ්ජතී’’ති [අ. නි. 4.123]! අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි සමාපන්නො අස්සාදෙති, ඣානනිකන්ති ඣානාරම්මණාති.

සමාපන්නො අස්සාදෙතිකථා නිට්ඨිතා.

674. අත්ථි ¶ අසාතරාගොති? ආමන්තා. දුක්ඛාභිනන්දිනො සත්තා, අත්ථි කෙචි දුක්ඛං පත්ථෙන්ති පිහෙන්ති එසන්ති ගවෙසන්ති පරියෙසන්ති, දුක්ඛං අජ්ඣොසාය තිට්ඨන්තීති? න හෙවං ¶ වත්තබ්බෙ…පෙ… නනු සුඛාභිනන්දිනො සත්තා, අත්ථි කෙචි සුඛං පත්ථෙන්ති පිහෙන්ති එසන්ති ගවෙසන්ති පරියෙසන්ති, සුඛං අජ්ඣොසාය තිට්ඨන්තීති? ආමන්තා. හඤ්චි සුඛාභිනන්දිනො සත්තා, අත්ථි කෙචි සුඛං පත්ථෙන්ති පිහෙන්ති එසන්ති ගවෙසන්ති පරියෙසන්ති, සුඛං අජ්ඣොසාය තිට්ඨන්ති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අත්ථි අසාතරාගො’’ති.

අත්ථි අසාතරාගොති? ආමන්තා. දුක්ඛාය වෙදනාය රාගානුසයො අනුසෙති, සුඛාය වෙදනාය පටිඝානුසයො අනුසෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… නනු සුඛාය වෙදනාය රාගානුසයො අනුසෙති, දුක්ඛාය වෙදනාය පටිඝානුසයො අනුසෙතීති? ආමන්තා. හඤ්චි සුඛාය වෙදනාය රාගානුසයො අනුසෙති, දුක්ඛාය වෙදනාය පටිඝානුසයො අනුසෙති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අත්ථි අසාතරාගො’’ති.

675. න ¶ වත්තබ්බං – ‘‘අත්ථි අසාතරාගො’’ති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘සො එවං අනුරොධවිරොධං සමාපන්නො යං කිඤ්චි වෙදනං වෙදයති සුඛං වා දුක්ඛං වා අදුක්ඛමසුඛං වා, සො තං වෙදනං අභිනන්දති අභිවදති අජ්ඣොසාය තිට්ඨතී’’ති [ම. නි. 3.409 මහාතණ්හාසඞ්ඛයෙ]! අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි අත්ථි අසාතරාගොති.

676. ධම්මතණ්හා ¶ ¶ අබ්යාකතාති? ආමන්තා. විපාකාබ්යාකතා කිරියාබ්යාකතා රූපං නිබ්බානං චක්ඛායතනං…පෙ… ඵොට්ඨබ්බායතනන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

ධම්මතණ්හා අබ්යාකතාති? ආමන්තා. රූපතණ්හා අබ්යාකතාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ ¶ …පෙ… ධම්මතණ්හා අබ්යාකතාති? ආමන්තා. සද්දතණ්හා…පෙ… ගන්ධතණ්හා…පෙ… රසතණ්හා…පෙ… ඵොට්ඨබ්බතණ්හා අබ්යාකතාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

රූපතණ්හා අකුසලාති? ආමන්තා. ධම්මතණ්හා අකුසලාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සද්දතණ්හා…පෙ… ඵොට්ඨබ්බතණ්හා අකුසලාති? ආමන්තා. ධම්මතණ්හා අකුසලාති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

677. ධම්මතණ්හා අබ්යාකතාති? ආමන්තා. නනු තණ්හා අකුසලා වුත්තා භගවතාති? ආමන්තා. හඤ්චි තණ්හා අකුසලා වුත්තා භගවතා, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘ධම්මතණ්හා අබ්යාකතා’’ති.

ධම්මතණ්හා අබ්යාකතාති? ආමන්තා. නනු ලොභො අකුසලො වුත්තො භගවතා, ධම්මතණ්හා ලොභොති? ආමන්තා. හඤ්චි ලොභො අකුසලො වුත්තො භගවතා, ධම්මතණ්හා ලොභො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘ධම්මතණ්හා අබ්යාකතා’’ති.

678. ධම්මතණ්හා ලොභො අබ්යාකතොති? ආමන්තා ¶ . රූපතණ්හා ලොභො අබ්යාකතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… ධම්මතණ්හා ලොභො අබ්යාකතොති? ආමන්තා. සද්දතණ්හා…පෙ… ඵොට්ඨබ්බතණ්හා ලොභො අබ්යාකතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

රූපතණ්හා ලොභො අකුසලොති? ආමන්තා. ධම්මතණ්හා ලොභො අකුසලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සද්දතණ්හා…පෙ… ඵොට්ඨබ්බතණ්හා ලොභො අකුසලොති? ආමන්තා. ධම්මතණ්හා ලොභො අකුසලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

679. ධම්මතණ්හා ¶ අබ්යාකතාති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘යායං තණ්හා පොනොබ්භවිකා නන්දීරාගසහගතා තත්රතත්රාභිනන්දිනී, සෙය්යථිදං – කාමතණ්හා, භවතණ්හා, විභවතණ්හා’’ති [මහාව. 14; දී. නි. 2.400]! අත්ථෙව සුත්තන්තොති ¶ ? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘ධම්මතණ්හා අබ්යාකතා’’ති.

680. න ¶ වත්තබ්බං – ‘‘ධම්මතණ්හා අබ්යාකතා’’ති? ආමන්තා. නනු සා ධම්මතණ්හාති? ආමන්තා. හඤ්චි සා ධම්මතණ්හා, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘ධම්මතණ්හා අබ්යාකතා’’ති.

ධම්මතණ්හා අබ්යාකතාතිකථා නිට්ඨිතා.

(135) 10. ධම්මතණ්හා න දුක්ඛසමුදයොතිකථා

681. ධම්මතණ්හා ¶ න දුක්ඛසමුදයොති? ආමන්තා. රූපතණ්හා න දුක්ඛසමුදයොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… ධම්මතණ්හා න දුක්ඛසමුදයොති? ආමන්තා. සද්දතණ්හා…පෙ… ගන්ධතණ්හා…පෙ… රසතණ්හා…පෙ… ඵොට්ඨබ්බතණ්හා න දුක්ඛසමුදයොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

රූපතණ්හා දුක්ඛසමුදයොති? ආමන්තා. ධම්මතණ්හා දුක්ඛසමුදයොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සද්දතණ්හා…පෙ… ගන්ධතණ්හා…පෙ… රසතණ්හා…පෙ… ඵොට්ඨබ්බතණ්හා දුක්ඛසමුදයොති? ආමන්තා. ධම්මතණ්හා දුක්ඛසමුදයොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

682. ධම්මතණ්හා න දුක්ඛසමුදයොති? ආමන්තා. නනු තණ්හා දුක්ඛසමුදයො වුත්තො භගවතාති? ආමන්තා. හඤ්චි තණ්හා දුක්ඛසමුදයො ¶ වුත්තො භගවතා, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘ධම්මතණ්හා න දුක්ඛසමුදයො’’ති. ධම්මතණ්හා න දුක්ඛසමුදයොති? ආමන්තා. නනු ලොභො දුක්ඛසමුදයො ¶ වුත්තො භගවතා, ධම්මතණ්හා ලොභොති? ආමන්තා. හඤ්චි ලොභො දුක්ඛසමුදයො වුත්තො භගවතා, ධම්මතණ්හා ලොභො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘ධම්මතණ්හා න දුක්ඛසමුදයො’’ති.

683. ධම්මතණ්හා ලොභො, න දුක්ඛසමුදයොති? ආමන්තා. රූපතණ්හා ලොභො, න දුක්ඛසමුදයොති ¶ ? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… ධම්මතණ්හා ¶ ලොභො, න දුක්ඛසමුදයොති? ආමන්තා. සද්දතණ්හා…පෙ… ගන්ධතණ්හා…පෙ… රසතණ්හා…පෙ… ඵොට්ඨබ්බතණ්හා ලොභො, න දුක්ඛසමුදයොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

රූපතණ්හා ලොභො දුක්ඛසමුදයොති? ආමන්තා. ධම්මතණ්හා ලොභො දුක්ඛසමුදයොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සද්දතණ්හා…පෙ… ඵොට්ඨබ්බතණ්හා ලොභො දුක්ඛසමුදයොති? ආමන්තා. ධම්මතණ්හා ලොභො දුක්ඛසමුදයොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

684. ධම්මතණ්හා න දුක්ඛසමුදයොති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘යායං තණ්හා පොනොබ්භවිකා නන්දීරාගසහගතා තත්රතත්රාභිනන්දිනී, සෙය්යථිදං – කාමතණ්හා, භවතණ්හා, විභවතණ්හා’’ති! අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘ධම්මතණ්හා න දුක්ඛසමුදයො’’ති.

685. න ¶ වත්තබ්බං – ‘‘ධම්මතණ්හා න දුක්ඛසමුදයො’’ති? ආමන්තා. නනු සා ධම්මතණ්හාති? ආමන්තා. හඤ්චි සා ධම්මතණ්හා, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘ධම්මතණ්හා න දුක්ඛසමුදයො’’ති.

ධම්මතණ්හා න දුක්ඛසමුදයොතිකථා නිට්ඨිතා.

කප්පට්ඨො ¶ කප්පං තිට්ඨෙය්ය, කප්පට්ඨො කුසලං චිත්තං න පටිලභෙය්ය, අනන්තරාපයුත්තො පුග්ගලො සම්මත්තනියාමං ඔක්කමෙය්ය, නියතො නියාමං ඔක්කමති, නිවුතො නීවරණං ජහති, සම්මුඛීභූතො සංයොජනං ජහති, ඣානනිකන්ති, අසාතරාගො, ධම්මතණ්හා අබ්යාකතා, ධම්මතණ්හා න දුක්ඛසමුදයොති.