මූල > අභිධම්මපිටක > කථාවත්ථුපාළි

711. පච්චයතා ¶ ¶ වවත්ථිතාති? ආමන්තා. නනු වීමංසා හෙතු, සො ච අධිපතීති? ආමන්තා ¶ . හඤ්චි වීමංසා හෙතු, සො ච අධිපති, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘හෙතුපච්චයෙන පච්චයො, අධිපතිපච්චයෙන පච්චයො’’ති.

නනු ඡන්දාධිපති සහජාතානං ධම්මානං අධිපතීති? ආමන්තා. හඤ්චි ඡන්දාධිපති සහජාතානං ධම්මානං අධිපති, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අධිපතිපච්චයෙන පච්චයො, සහජාතපච්චයෙන පච්චයො’’ති.

712. නනු වීරියාධිපති සහජාතානං ධම්මානං අධිපතීති? ආමන්තා. හඤ්චි වීරියාධිපති සහජාතානං ධම්මානං අධිපති, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අධිපතිපච්චයෙන පච්චයො, සහජාතපච්චයෙන පච්චයො’’ති.

නනු වීරියාධිපති සහජාතානං ධම්මානං අධිපති, තඤ්ච ඉන්ද්රියන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි වීරියාධිපති සහජාතානං ධම්මානං අධිපති, තඤ්ච ඉන්ද්රියං, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අධිපතිපච්චයෙන පච්චයො, ඉන්ද්රියපච්චයෙන පච්චයො’’ති.

නනු වීරියාධිපති සහජාතානං ධම්මානං අධිපති, තඤ්ච මග්ගඞ්ගන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි වීරියාධිපති සහජාතානං ධම්මානං අධිපති, තඤ්ච මග්ගඞ්ගං, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අධිපතිපච්චයෙන පච්චයො, මග්ගපච්චයෙන පච්චයො’’ති.

713. නනු ¶ ¶ චිත්තාධිපති සහජාතානං ධම්මානං අධිපතීති? ආමන්තා ¶ . හඤ්චි චිත්තාධිපති සහජාතානං ධම්මානං අධිපති, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අධිපතිපච්චයෙන පච්චයො, සහජාතපච්චයෙන පච්චයො’’ති.

නනු චිත්තාධිපති සහජාතානං ධම්මානං අධිපති, සො ච ආහාරොති? ආමන්තා. හඤ්චි චිත්තාධිපති සහජාතානං ධම්මානං අධිපති, සො ච ආහාරො, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අධිපතිපච්චයෙන පච්චයො, ආහාරපච්චයෙන පච්චයො’’ති.

නනු චිත්තාධිපති සහජාතානං ධම්මානං අධිපති, තඤ්ච ඉන්ද්රියන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි චිත්තාධිපති ¶ සහජාතානං ධම්මානං අධිපති, තඤ්ච ඉන්ද්රියං, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අධිපතිපච්චයෙන පච්චයො, ඉන්ද්රියපච්චයෙන පච්චයො’’ති.

714. නනු වීමංසාධිපති සහජාතානං ධම්මානං අධිපතීති? ආමන්තා. හඤ්චි වීමංසාධිපති සහජාතානං ධම්මානං අධිපති, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අධිපතිපච්චයෙන පච්චයො, සහජාතපච්චයෙන පච්චයො’’ති.

නනු වීමංසාධිපති සහජාතානං ධම්මානං අධිපති, තඤ්ච ඉන්ද්රියන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි වීමංසාධිපති සහජාතානං ධම්මානං අධිපති, තඤ්ච ඉන්ද්රියං, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අධිපතිපච්චයෙන පච්චයො, ඉන්ද්රියපච්චයෙන පච්චයො’’ති.

නනු වීමංසාධිපති සහජාතානං ධම්මානං අධිපති, තඤ්ච මග්ගඞ්ගන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි වීමංසාධිපති සහජාතානං ධම්මානං අධිපති ¶ , තඤ්ච මග්ගඞ්ගං, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අධිපතිපච්චයෙන පච්චයො, මග්ගපච්චයෙන පච්චයො’’ති.

715. නනු අරියං ධම්මං ගරුං කත්වා උප්පජ්ජති පච්චවෙක්ඛණා, තඤ්චාරම්මණන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි අරියං ධම්මං ගරුං කත්වා උප්පජ්ජති පච්චවෙක්ඛණා, තඤ්චාරම්මණං, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අධිපතිපච්චයෙන පච්චයො, ආරම්මණපච්චයෙන පච්චයො’’ති.

716. නනු පුරිමා පුරිමා කුසලා ධම්මා පච්ඡිමානං පච්ඡිමානං කුසලානං ධම්මානං අනන්තරපච්චයෙන පච්චයො, සා ච ආසෙවනාති? ආමන්තා. හඤ්චි ¶ ¶ පුරිමා පුරිමා කුසලා ධම්මා පච්ඡිමානං පච්ඡිමානං කුසලානං ධම්මානං අනන්තරපච්චයෙන පච්චයො, සා ච ආසෙවනා, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අනන්තරපච්චයෙන පච්චයො, ආසෙවනපච්චයෙන පච්චයො’’ති.

නනු පුරිමා පුරිමා අකුසලා ධම්මා පච්ඡිමානං පච්ඡිමානං අකුසලානං ධම්මානං අනන්තරපච්චයෙන පච්චයො, සා ච ආසෙවනාති? ආමන්තා. හඤ්චි පුරිමා පුරිමා අකුසලා ධම්මා පච්ඡිමානං පච්ඡිමානං අකුසලානං ධම්මානං අනන්තරපච්චයෙන පච්චයො, සා ච ආසෙවනා, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අනන්තරපච්චයෙන පච්චයො, ආසෙවනපච්චයෙන පච්චයො’’ති.

නනු ¶ පුරිමා පුරිමා කිරියාබ්යාකතා ධම්මා පච්ඡිමානං පච්ඡිමානං කිරියාබ්යාකතානං ධම්මානං අනන්තරපච්චයෙන පච්චයො, සා ච ¶ ආසෙවනාති? ආමන්තා. හඤ්චි පුරිමා පුරිමා කිරියාබ්යාකතා ධම්මා පච්ඡිමානං පච්ඡිමානං කිරියාබ්යාකතානං ධම්මානං අනන්තරපච්චයෙන පච්චයො, සා ච ආසෙවනා, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අනන්තරපච්චයෙන පච්චයො, ආසෙවනපච්චයෙන පච්චයො’’ති.

717. න වත්තබ්බං – ‘‘පච්චයතා වවත්ථිතා’’ති? ආමන්තා. හෙතුපච්චයෙන පච්චයො හොති, ආරම්මණපච්චයෙන පච්චයො හොති, අනන්තරපච්චයෙන පච්චයො හොති, සමනන්තරපච්චයෙන පච්චයො හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. තෙන හි පච්චයතා වවත්ථිතාති.

718. අවිජ්ජාපච්චයාව සඞ්ඛාරා, න වත්තබ්බං – ‘‘සඞ්ඛාරපච්චයාපි අවිජ්ජා’’ති? ආමන්තා. නනු අවිජ්ජා සඞ්ඛාරෙන සහජාතාති? ආමන්තා ¶ . හඤ්චි අවිජ්ජා සඞ්ඛාරෙන සහජාතා, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අවිජ්ජාපච්චයාපි සඞ්ඛාරා, සඞ්ඛාරපච්චයාපි අවිජ්ජා’’ති.

තණ්හාපච්චයාව උපාදානං, න වත්තබ්බං – ‘‘උපාදානපච්චයාපි තණ්හා’’ති? ආමන්තා. නනු තණ්හා උපාදානෙන සහජාතාති? ආමන්තා. හඤ්චි තණ්හා උපාදානෙන ¶ සහජාතා, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘තණ්හාපච්චයාපි උපාදානං, උපාදානපච්චයාපි තණ්හා’’ති.

719. ‘‘ජරාමරණපච්චයා ¶ , භික්ඛවෙ, ජාති, ජාතිපච්චයා භවො’’ති – අත්ථෙව සුත්තන්තොති ¶ ? නත්ථි. තෙන හි අවිජ්ජාපච්චයාව සඞ්ඛාරා, න වත්තබ්බං – ‘‘සඞ්ඛාරපච්චයාපි අවිජ්ජා’’ති. තණ්හාපච්චයාව උපාදානං, න වත්තබ්බං – ‘‘උපාදානපච්චයාපි තණ්හා’’ති.

‘‘විඤ්ඤාණපච්චයා, භික්ඛවෙ, නාමරූපං, නාමරූපපච්චයාපි විඤ්ඤාණ’’න්ති [දී. නි. 2.58, ථොකං පන විසදිසං] – අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි අවිජ්ජාපච්චයාපි සඞ්ඛාරා, සඞ්ඛාරපච්චයාපි අවිජ්ජා; තණ්හාපච්චයාපි උපාදානං, උපාදානපච්චයාපි තණ්හාති.

720. අද්ධා පරිනිප්ඵන්නොති? ආමන්තා. රූපන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… වෙදනා…පෙ… සඤ්ඤා…පෙ… සඞ්ඛාරා…පෙ… විඤ්ඤාණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අතීතො අද්ධා පරිනිප්ඵන්නොති? ආමන්තා. රූපන්ති ¶ ? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… වෙදනා…පෙ… සඤ්ඤා…පෙ… සඞ්ඛාරා…පෙ… විඤ්ඤාණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අනාගතො අද්ධා පරිනිප්ඵන්නොති? ආමන්තා. රූපන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… වෙදනා…පෙ… සඤ්ඤා…පෙ… සඞ්ඛාරා…පෙ… විඤ්ඤාණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… පච්චුප්පන්නො ¶ අද්ධා පරිනිප්ඵන්නොති? ආමන්තා. රූපන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… වෙදනා…පෙ… සඤ්ඤා…පෙ… සඞ්ඛාරා…පෙ… විඤ්ඤාණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අතීතං රූපං වෙදනා සඤ්ඤා සඞ්ඛාරා විඤ්ඤාණං අතීතො අද්ධාති? ආමන්තා. අතීතා පඤ්චද්ධාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අනාගතං රූපං වෙදනා සඤ්ඤා සඞ්ඛාරා විඤ්ඤාණං අනාගතො අද්ධාති? ආමන්තා. අනාගතා පඤ්චද්ධාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… පච්චුප්පන්නං රූපං ¶ වෙදනා සඤ්ඤා සඞ්ඛාරා විඤ්ඤාණං පච්චුප්පන්නො අද්ධාති? ආමන්තා. පච්චුප්පන්නා පඤ්චද්ධාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අතීතා පඤ්චක්ඛන්ධා ¶ අතීතො අද්ධා, අනාගතා පඤ්චක්ඛන්ධා අනාගතො අද්ධා, පච්චුප්පන්නා පඤ්චක්ඛන්ධා පච්චුප්පන්නො අද්ධාති? ආමන්තා. පන්නරසද්ධාති ¶ ? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අතීතානි ද්වාදසායතනානි අතීතො අද්ධා, අනාගතානි ද්වාදසායතනානි අනාගතො අද්ධා, පච්චුප්පන්නානි ද්වාදසායතනානි පච්චුප්පන්නො අද්ධාති? ආමන්තා. ඡත්තිංස අද්ධාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අතීතා අට්ඨාරස ධාතුයො අතීතො අද්ධා, අනාගතා අට්ඨාරස ධාතුයො අනාගතො අද්ධා, පච්චුප්පන්නා අට්ඨාරස ධාතුයො පච්චුප්පන්නො අද්ධාති? ආමන්තා. චතුපඤ්ඤාස අද්ධාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අතීතානි බාවීසතින්ද්රියානි අතීතො අද්ධා, අනාගතානි බාවීසතින්ද්රියානි අනාගතො අද්ධා, පච්චුප්පන්නානි බාවීසතින්ද්රියානි පච්චුප්පන්නො ¶ අද්ධාති? ආමන්තා. ඡසට්ඨි අද්ධාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

721. න වත්තබ්බං – ‘‘අද්ධා පරිනිප්ඵන්නොති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘තීණිමානි, භික්ඛවෙ, කථාවත්ථූනි! කතමානි තීණි? අතීතං වා, භික්ඛවෙ, අද්ධානං ආරබ්භ කථං කථෙය්ය – ‘එවං අහොසි අතීතමද්ධාන’න්ති; අනාගතං වා, භික්ඛවෙ, අද්ධානං ආරබ්භ කථං කථෙය්ය – ‘එවං භවිස්සති අනාගතමද්ධාන’න්ති; එතරහි වා, භික්ඛවෙ, පච්චුප්පන්නං අද්ධානං ආරබ්භ කථං කථෙය්ය – ‘එවං හොති එතරහි පච්චුප්පන්න’න්ති. ඉමානි ඛො, භික්ඛවෙ, තීණි කථාවත්ථූනී’’ති [අ. නි. 3.68; දී. නි. 3.305]. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි අද්ධා පරිනිප්ඵන්නොති.

722. ඛණො ¶ ¶ පරිනිප්ඵන්නො, ලයො පරිනිප්ඵන්නො, මුහුත්තං පරිනිප්ඵන්නන්ති? ආමන්තා. රූපන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… වෙදනා… සඤ්ඤා… සඞ්ඛාරා… විඤ්ඤාණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

723. න ¶ වත්තබ්බං – ‘‘මුහුත්තං පරිනිප්ඵන්නන්ති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘තීණිමානි, භික්ඛවෙ, කථාවත්ථූනි! කතමානි තීණි? අතීතං වා, භික්ඛවෙ, අද්ධානං ආරබ්භ කථං කථෙය්ය – ‘එවං අහොසි අතීතමද්ධාන’න්ති; අනාගතං ¶ වා, භික්ඛවෙ, අද්ධානං ආරබ්භ කථං කථෙය්ය – ‘එවං භවිස්සති අනාගතමද්ධාන’න්ති; එතරහි වා, භික්ඛවෙ, පච්චුප්පන්නං අද්ධානං ආරබ්භ කථං කථෙය්ය – ‘එවං හොති එතරහි පච්චුප්පන්න’න්ති. ඉමානි ඛො, භික්ඛවෙ, තීණි කථාවත්ථූනී’’ති. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි මුහුත්තං පරිනිප්ඵන්නන්ති.

724. චත්තාරො ආසවා අනාසවාති? ආමන්තා. මග්ගො ඵලං නිබ්බානං, සොතාපත්තිමග්ගො සොතාපත්තිඵලං…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

725. න වත්තබ්බං – ‘‘චත්තාරො ආසවා අනාසවාති? ආමන්තා. අත්ථඤ්ඤෙව ආසවා යෙහි ¶ ආසවෙහි තෙ ආසවා සාසවා හොන්තීති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ. තෙන හි චත්තාරො ආසවා අනාසවාති.

726. ලොකුත්තරානං ධම්මානං ජරාමරණං ලොකුත්තරන්ති? ආමන්තා. මග්ගො ඵලං නිබ්බානං, සොතාපත්තිමග්ගො සොතාපත්තිඵලං…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගොති ¶ ? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සොතාපත්තිමග්ගස්ස ජරාමරණං සොතාපත්තිමග්ගොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සොතාපත්තිමග්ගස්ස ජරාමරණං සොතාපත්තිමග්ගොති? ආමන්තා. සොතාපත්තිඵලස්ස ජරාමරණං සොතාපත්තිඵලන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ ¶ …පෙ… සකදාගාමිමග්ගස්ස…පෙ… සකදාගාමිඵලස්ස…පෙ… අනාගාමිමග්ගස්ස…පෙ… අනාගාමිඵලස්ස…පෙ… අරහත්තමග්ගස්ස ජරාමරණං අරහත්තමග්ගොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අරහත්තමග්ගස්ස ජරාමරණං අරහත්තමග්ගොති? ආමන්තා. අරහත්තඵලස්ස ජරාමරණං අරහත්තඵලන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සතිපට්ඨානානං… සම්මප්පධානානං… ඉද්ධිපාදානං… ඉන්ද්රියානං… බලානං… බොජ්ඣඞ්ගානං ජරාමරණං බොජ්ඣඞ්ගොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

727. න වත්තබ්බං – ‘‘ලොකුත්තරානං ධම්මානං ජරාමරණං ලොකුත්තරන්ති? ආමන්තා. ලොකියන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. තෙන හි ලොකුත්තරන්ති.

728. සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධසමාපත්ති ¶ ¶ ලොකුත්තරාති? ආමන්තා. මග්ගො ඵලං නිබ්බානං, සොතාපත්තිමග්ගො සොතාපත්තිඵලං…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

729. න වත්තබ්බං – ‘‘සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධසමාපත්ති ¶ ලොකුත්තරාති? ආමන්තා. ලොකියාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. තෙන හි ලොකුත්තරාති.

730. සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධසමාපත්ති ලොකියාති? ආමන්තා. රූපන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… වෙදනා… සඤ්ඤා… සඞ්ඛාරා… විඤ්ඤාණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… කාමාවචරාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… රූපාවචරාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අරූපාවචරාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

731. න ¶ වත්තබ්බං – ‘‘සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධසමාපත්ති ලොකියාති? ආමන්තා. ලොකුත්තරාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ. තෙන හි ලොකියාති.

දුතියසඤ්ඤාවෙදයිතකථා නිට්ඨිතා.

732. සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධං ¶ ¶ සමාපන්නො කාලං කරෙය්යාති? ආමන්තා. අත්ථි සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධං සමාපන්නස්ස මාරණන්තියො ඵස්සො, මාරණන්තියා වෙදනා, මාරණන්තියා සඤ්ඤා, මාරණන්තියා චෙතනා ¶ , මාරණන්තියං චිත්තන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… නත්ථි සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධං සමාපන්නස්ස මාරණන්තියො ඵස්සො, මාරණන්තියා වෙදනා, මාරණන්තියා සඤ්ඤා, මාරණන්තියා චෙතනා, මාරණන්තියං චිත්තන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි නත්ථි සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධං සමාපන්නස්ස මාරණන්තියො ඵස්සො, මාරණන්තියා වෙදනා, මාරණන්තියා සඤ්ඤා, මාරණන්තියා චෙතනා, මාරණන්තියං චිත්තං, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධං සමාපන්නො කාලං කරෙය්යා’’ති.

සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධං සමාපන්නො කාලං කරෙය්යාති? ආමන්තා. අත්ථි සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධං සමාපන්නස්ස ඵස්සො වෙදනා සඤ්ඤා චෙතනා චිත්තන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… නත්ථි සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධං සමාපන්නස්ස ඵස්සො වෙදනා සඤ්ඤා චෙතනා චිත්තන්ති? ආමන්තා. අඵස්සකස්ස කාලං කිරියා, අවෙදනකස්ස කාලං කිරියා…පෙ… අචිත්තකස්ස කාලං කිරියාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… නනු සඵස්සකස්ස කාලං කිරියා…පෙ… සචිත්තකස්ස කාලං කිරියාති? ආමන්තා. හඤ්චි සඵස්සකස්ස කාලං කිරියා…පෙ… සචිත්තකස්ස කාලං කිරියා, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධං සමාපන්නො කාලං කරෙය්යා’’ති.

සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධං සමාපන්නො කාලං කරෙය්යාති? ආමන්තා. සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධං සමාපන්නස්ස කායෙ විසං කමෙය්ය, සත්ථං කමෙය්ය, අග්ගි කමෙය්යාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධං ¶ සමාපන්නස්ස කායෙ විසං න කමෙය්ය, සත්ථං න ¶ කමෙය්ය, අග්ගි න කමෙය්යාති? ආමන්තා. හඤ්චි ¶ සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධං සමාපන්නස්ස කායෙ විසං න කමෙය්ය, සත්ථං න කමෙය්ය, අග්ගි න කමෙය්ය, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධං සමාපන්නො කාලං කරෙය්යා’’ති.

සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධං ¶ සමාපන්නො කාලං කරෙය්යාති? ආමන්තා. සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධං සමාපන්නස්ස කායෙ විසං කමෙය්ය, සත්ථං කමෙය්ය, අග්ගි කමෙය්යාති? ආමන්තා. න නිරොධං සමාපන්නොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

733. සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධං සමාපන්නො න කාලං කරෙය්යාති? ආමන්තා. අත්ථි සො නියාමො යෙන නියාමෙන නියතො සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධං සමාපන්නො න කාලං කරෙය්යාති? නත්ථි. හඤ්චි නත්ථි සො නියාමො යෙන නියාමෙන නියතො සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධං සමාපන්නො න කාලං කරෙය්ය, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධං සමාපන්නො න කාලං කරෙය්යාති.

734. චක්ඛුවිඤ්ඤාණසමඞ්ගී න කාලං කරෙය්යාති? ආමන්තා. අත්ථි සො නියාමො යෙන නියාමෙන නියතො චක්ඛුවිඤ්ඤාණසමඞ්ගී න කාලං කරෙය්යාති? නත්ථි. හඤ්චි නත්ථි සො නියාමො යෙන නියාමෙන නියතො චක්ඛුවිඤ්ඤාණසමඞ්ගී න කාලං කරෙය්ය, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘චක්ඛුවිඤ්ඤාණසමඞ්ගී න කාලං කරෙය්යා’’ති.

තතියසඤ්ඤාවෙදයිතකථා නිට්ඨිතා.

735. සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධසමාපත්ති ¶ අසඤ්ඤසත්තුපිකාති? ආමන්තා. අත්ථි සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධං සමාපන්නස්ස අලොභො කුසලමූලං ¶ , අදොසො කුසලමූලං, අමොහො කුසලමූලං, සද්ධා වීරියං සති සමාධි පඤ්ඤාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… නත්ථි සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධං සමාපන්නස්ස අලොභො කුසලමූලං ¶ , අදොසො කුසලමූලං…පෙ… පඤ්ඤාති? ආමන්තා. හඤ්චි නත්ථි සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධං සමාපන්නස්ස අලොභො කුසලමූලං, අදොසො ¶ කුසලමූලං, අමොහො කුසලමූලං, සද්ධා වීරියං සති සමාධි පඤ්ඤා, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධසමාපත්ති අසඤ්ඤසත්තුපිකා’’ති.

සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධසමාපත්ති අසඤ්ඤසත්තුපිකාති? ආමන්තා. අත්ථි සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධං සමාපන්නස්ස ඵස්සො වෙදනා සඤ්ඤා චෙතනා චිත්තන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… නත්ථි සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධං සමාපන්නස්ස ඵස්සො වෙදනා සඤ්ඤා චෙතනා චිත්තන්ති? ආමන්තා. අඵස්සකස්ස මග්ගභාවනා…පෙ… අචිත්තකස්ස මග්ගභාවනාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… නනු සඵස්සකස්ස මග්ගභාවනා…පෙ… සචිත්තකස්ස මග්ගභාවනාති? ආමන්තා. හඤ්චි සඵස්සකස්ස මග්ගභාවනා…පෙ… සචිත්තකස්ස මග්ගභාවනා, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධසමාපත්ති අසඤ්ඤසත්තුපිකා’’ති.

සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධසමාපත්ති ¶ අසඤ්ඤසත්තුපිකාති? ආමන්තා. යෙ කෙචි සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධං සමාපජ්ජන්ති, සබ්බෙ තෙ අසඤ්ඤසත්තුපිකාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

736. න වත්තබ්බං – ‘‘සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධසමාපත්ති අසඤ්ඤසත්තුපිකා’’ති? ආමන්තා. නනු ඉධාපි අසඤ්ඤී තත්රාපි අසඤ්ඤීති? ආමන්තා. හඤ්චි ඉධාපි අසඤ්ඤී තත්රාපි අසඤ්ඤී, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධසමාපත්ති අසඤ්ඤසත්තුපිකා’’ති.

737. අඤ්ඤං ¶ කම්මං අඤ්ඤො කම්මූපචයොති? ආමන්තා. අඤ්ඤො ඵස්සො, අඤ්ඤො ඵස්සූපචයො; අඤ්ඤා වෙදනා, අඤ්ඤො වෙදනූපචයො; අඤ්ඤා සඤ්ඤා, අඤ්ඤො සඤ්ඤූපචයො; අඤ්ඤා ¶ චෙතනා, අඤ්ඤො චෙතනූපචයො; අඤ්ඤං චිත්තං, අඤ්ඤො චිත්තූපචයො; අඤ්ඤා සද්ධා, අඤ්ඤො සද්ධූපචයො; අඤ්ඤං වීරියං, අඤ්ඤො වීරියූපචයො; අඤ්ඤා සති, අඤ්ඤො සතූපචයො ¶ ; අඤ්ඤො සමාධි, අඤ්ඤො සමාධූපචයො; අඤ්ඤා පඤ්ඤා, අඤ්ඤො පඤ්ඤූපචයො; අඤ්ඤො රාගො, අඤ්ඤො රාගූපචයො…පෙ… අඤ්ඤං අනොත්තප්පං, අඤ්ඤො අනොත්තප්පූපචයොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

738. අඤ්ඤං ¶ කම්මං, අඤ්ඤො කම්මූපචයොති? ආමන්තා. කම්මූපචයො කම්මෙන සහජාතොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

කම්මූපචයො කම්මෙන සහජාතොති, ආමන්තා. කුසලෙන කම්මෙන සහජාතො කම්මූපචයො කුසලොති, න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

කුසලෙන කම්මෙන සහජාතො කම්මූපචයො කුසලොති? ආමන්තා. සුඛාය වෙදනාය සම්පයුත්තෙන කම්මෙන සහජාතො කම්මූපචයො සුඛාය වෙදනාය සම්පයුත්තොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… දුක්ඛාය වෙදනාය…පෙ… අදුක්ඛමසුඛාය වෙදනාය සම්පයුත්තෙන කම්මෙන සහජාතො කම්මූපචයො අදුක්ඛමසුඛාය වෙදනාය සම්පයුත්තොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

739. කම්මූපචයො කම්මෙන සහජාතොති? ආමන්තා. අකුසලෙන කම්මෙන සහජාතො කම්මූපචයො අකුසලොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අකුසලෙන කම්මෙන සහජාතො කම්මූපචයො අකුසලොති? ආමන්තා. සුඛාය ¶ වෙදනාය සම්පයුත්තෙන කම්මෙන සහජාතො කම්මූපචයො සුඛාය වෙදනාය සම්පයුත්තොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… දුක්ඛාය වෙදනාය…පෙ… අදුක්ඛමසුඛාය වෙදනාය සම්පයුත්තෙන කම්මෙන සහජාතො කම්මූපචයො අදුක්ඛමසුඛාය වෙදනාය සම්පයුත්තොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

740. කම්මං චිත්තෙන සහජාතං, කම්මං සාරම්මණන්ති? ආමන්තා. කම්මූපචයො චිත්තෙන සහජාතො, කම්මූපචයො සාරම්මණොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… කම්මූපචයො චිත්තෙන සහජාතො ¶ , කම්මූපචයො අනාරම්මණොති ¶ ? ආමන්තා. කම්මං චිත්තෙන සහජාතං, කම්මං අනාරම්මණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

කම්මං ¶ චිත්තෙන සහජාතං, චිත්තං භිජ්ජමානං කම්මං භිජ්ජතීති? ආමන්තා. කම්මූපචයො චිත්තෙන සහජාතො, චිත්තං භිජ්ජමානං කම්මූපචයො භිජ්ජතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

කම්මූපචයො චිත්තෙන සහජාතො, චිත්තං භිජ්ජමානං කම්මූපචයො න භිජ්ජතීති? ආමන්තා. කම්මං චිත්තෙන සහජාතං, චිත්තං භිජ්ජමානං කම්මං න භිජ්ජතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

741. කම්මම්හි කම්මූපචයොති? ආමන්තා. තඤ්ඤෙව කම්මං සො කම්මූපචයොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

කම්මම්හි කම්මූපචයො, කම්මූපචයතො විපාකො නිබ්බත්තතීති? ආමන්තා. තඤ්ඤෙව ¶ කම්මං, සො කම්මූපචයො, සො කම්මවිපාකොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

කම්මම්හි කම්මූපචයො, කම්මූපචයතො විපාකො නිබ්බත්තති, විපාකො සාරම්මණොති? ආමන්තා. කම්මූපචයො සාරම්මණොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… කම්මූපචයො අනාරම්මණොති? ආමන්තා. විපාකො අනාරම්මණොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

742. අඤ්ඤං කම්මං අඤ්ඤො කම්මූපචයොති, ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘ඉධ, පුණ්ණ, එකච්චො සබ්යාබජ්ඣම්පි අබ්යාබජ්ඣම්පි [සබ්යාපජ්ඣම්පි අබ්යාපජ්ඣම්පි (ක.) ම. නි. 2.81 පස්සිතබ්බං] කායසඞ්ඛාරං අභිසඞ්ඛරොති, සබ්යාබජ්ඣම්පි අබ්යාබජ්ඣම්පි වචීසඞ්ඛාරං…පෙ… මනොසඞ්ඛාරං අභිසඞ්ඛරොති, සො සබ්යාබජ්ඣම්පි අබ්යාබජ්ඣම්පි කායසඞ්ඛාරං අභිසඞ්ඛරිත්වා, සබ්යාබජ්ඣම්පි ¶ අබ්යාබජ්ඣම්පි වචීසඞ්ඛාරං…පෙ… මනොසඞ්ඛාරං අභිසඞ්ඛරිත්වා සබ්යාබජ්ඣම්පි අබ්යාබජ්ඣම්පි ලොකං උපපජ්ජති. තමෙනං සබ්යාබජ්ඣම්පි අබ්යාබජ්ඣම්පි ලොකං උපපන්නං සමානං සබ්යාබජ්ඣාපි අබ්යාබජ්ඣාපි ඵස්සා ඵුසන්ති. සො සබ්යාබජ්ඣෙහිපි අබ්යාබජ්ඣෙහිපි ඵස්සෙහි ඵුට්ඨො සමානො සබ්යාබජ්ඣම්පි අබ්යාබජ්ඣම්පි වෙදනං වෙදෙති වොකිණ්ණසුඛදුක්ඛං, සෙය්යථාපි මනුස්සා එකච්චෙ ච දෙවා එකච්චෙ ¶ ච විනිපාතිකා. ඉති ඛො, පුණ්ණ, භූතා භූතස්ස උපපත්ති හොති, යං කරොති තෙන උපපජ්ජති, උපපන්නමෙතං ඵස්සා ඵුසන්ති. එවම්පාහං, පුණ්ණ, ‘කම්මදායාදා ¶ සත්තා’ති වදාමී’’ති [ම. නි. 2.81]. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘අඤ්ඤං කම්මං, අඤ්ඤො කම්මූපචයො’’ති.

පච්චයතා ¶ වවත්ථිතා, පටිච්චසමුප්පාදො, අද්ධා, ඛණො ලයො මුහුත්තං, චත්තාරො ආසවා අනාසවා, ලොකුත්තරානං ධම්මානං ජරාමරණං ලොකුත්තරා, සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධසමාපත්ති ලොකුත්තරා, සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධසමාපත්ති ලොකියා, සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධං සමාපන්නො කාලං කරෙය්ය, ස්වෙව මග්ගො අසඤ්ඤසත්තුපපත්තියා ¶ , අඤ්ඤං කම්මං අඤ්ඤො කම්මූපචයොති.

අනුසයා, සංවරො, කප්පො, මූලඤ්ච වවත්ථිතාති.