මූල > අභිධම්මපිටක > කථාවත්ථුපාළි

743. පරො ¶ පරස්ස චිත්තං නිග්ගණ්හාතීති? ආමන්තා. පරො පරස්ස චිත්තං ‘‘මා රජ්ජි’’, ‘‘මා දුස්සි’’, ‘‘මා මුය්හි’’, ‘‘මා කිලිස්සී’’ති නිග්ගණ්හාතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… පරො පරස්ස චිත්තං නිග්ගණ්හාතීති? ආමන්තා. පරො පරස්ස උප්පන්නො ඵස්සො ‘‘මා නිරුජ්ඣී’’ති නිග්ගණ්හාතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… පරො පරස්ස උප්පන්නා වෙදනා…පෙ… උප්පන්නා සඤ්ඤා… උප්පන්නා චෙතනා… උප්පන්නං චිත්තං… උප්පන්නා සද්ධා… උප්පන්නං වීරියං ¶ … උප්පන්නා සති… උප්පන්නො සමාධි…පෙ… උප්පන්නා පඤ්ඤා ‘‘මා නිරුජ්ඣී’’ති නිග්ගණ්හාතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පරො ¶ පරස්ස චිත්තං නිග්ගණ්හාතීති? ආමන්තා. පරො පරස්ස අත්ථාය රාගං පජහති… දොසං පජහති…පෙ… අනොත්තප්පං පජහතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පරො පරස්ස චිත්තං නිග්ගණ්හාතීති? ආමන්තා. පරො පරස්ස අත්ථාය මග්ගං භාවෙති… සතිපට්ඨානං භාවෙති…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගං භාවෙතීති ¶ ? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පරො පරස්ස චිත්තං නිග්ගණ්හාතීති? ආමන්තා. පරො පරස්ස අත්ථාය දුක්ඛං පරිජානාති, සමුදයං පජහති, නිරොධං සච්ඡිකරොති, මග්ගං භාවෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පරො පරස්ස චිත්තං නිග්ගණ්හාතීති? ආමන්තා. අඤ්ඤො ¶ අඤ්ඤස්ස කාරකො, පරඞ්කතං සුඛං දුක්ඛං අඤ්ඤො කරොති අඤ්ඤො පටිසංවෙදෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පරො පරස්ස චිත්තං නිග්ගණ්හාතීති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා –

‘‘අත්තනාව කතං පාපං, අත්තනා සංකිලිස්සති;

අත්තනා අකතං පාපං, අත්තනාව විසුජ්ඣති;

සුද්ධි අසුද්ධි පච්චත්තං, නාඤ්ඤො අඤ්ඤං විසොධයෙ’’ති [ධ. ප. 165].

අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘පරො පරස්ස චිත්තං නිග්ගණ්හාතී’’ති.

744. න වත්තබ්බං – ‘‘පරො පරස්ස චිත්තං නිග්ගණ්හාතී’’ති? ආමන්තා. නනු අත්ථි බලප්පත්තා, අත්ථි වසීභූතාති? ආමන්තා. හඤ්චි අත්ථි බලප්පත්තා, අත්ථි වසීභූතා, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පරො පරස්ස චිත්තං නිග්ගණ්හාතී’’ති.

745. පරො ¶ ¶ පරස්ස චිත්තං පග්ගණ්හාතීති? ආමන්තා. පරො පරස්ස චිත්තං ‘‘මා රජ්ජි,’’‘‘මා දුස්සි,’’‘‘මා මුය්හි,’’‘‘මා කිලිස්සී’’ති පග්ගණ්හාතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… පරො ¶ පරස්ස චිත්තං පග්ගණ්හාතීති? ආමන්තා. පරො පරස්ස අලොභං කුසලමූලං ජනෙති… අදොසං කුසලමූලං ¶ ජනෙති… අමොහං කුසලමූලං ජනෙති… සද්ධං ජනෙති… වීරියං ජනෙති… සතිං ජනෙති… සමාධිං ජනෙති… පඤ්ඤං ජනෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… පරො පරස්ස චිත්තං පග්ගණ්හාතීති? ආමන්තා. පරො පරස්ස උප්පන්නො ඵස්සො ‘‘මා නිරුජ්ඣී’’ති පග්ගණ්හාතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… පරො පරස්ස උප්පන්නා වෙදනා…පෙ… උප්පන්නා පඤ්ඤා ‘‘මා නිරුජ්ඣී’’ති පග්ගණ්හාතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පරො පරස්ස චිත්තං පග්ගණ්හාතීති? ආමන්තා. පරො පරස්ස අත්ථාය රාගං පජහති… දොසං පජහති… මොහං පජහති…පෙ… අනොත්තප්පං පජහතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පරො පරස්ස චිත්තං පග්ගණ්හාතීති? ආමන්තා. පරො පරස්ස අත්ථාය මග්ගං භාවෙති… සතිපට්ඨානං භාවෙති…පෙ… බොජ්ඣඞ්ගං භාවෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පරො පරස්ස චිත්තං පග්ගණ්හාතීති? ආමන්තා. පරො පරස්ස අත්ථාය දුක්ඛං පරිජානාති…පෙ… මග්ගං භාවෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පරො ¶ පරස්ස චිත්තං පග්ගණ්හාතීති? ආමන්තා. අඤ්ඤො අඤ්ඤස්ස කාරකො, පරඞ්කතං සුඛං දුක්ඛං අඤ්ඤො කරොති අඤ්ඤො පටිසංවෙදෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පරො පරස්ස චිත්තං පග්ගණ්හාතීති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා – ‘‘අත්තනාව ¶ කතං පාපං…පෙ… නාඤ්ඤො අඤ්ඤං විසොධයෙ’’ති. අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි න වත්තබ්බං – ‘‘පරො පරස්ස චිත්තං පග්ගණ්හාතී’’ති.

746. න ¶ වත්තබ්බං – ‘‘පරො පරස්ස චිත්තං පග්ගණ්හාතී’’ති? ආමන්තා. නනු අත්ථි බලප්පත්තා, අත්ථි වසීභූතාති? ආමන්තා. හඤ්චි අත්ථි බලප්පත්තා, අත්ථි වසීභූතා, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පරො පරස්ස චිත්තං පග්ගණ්හාතී’’ති.

747. පරො ¶ පරස්ස සුඛං අනුප්පදෙතීති? ආමන්තා. පරො පරස්ස දුක්ඛං අනුප්පදෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… පරො පරස්ස දුක්ඛං න අනුප්පදෙතීති? ආමන්තා. පරො පරස්ස සුඛං න ¶ අනුප්පදෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… පරො පරස්ස සුඛං අනුප්පදෙතීති? ආමන්තා. පරො පරස්ස අත්තනො සුඛං අනුප්පදෙති, අඤ්ඤෙසං සුඛං අනුප්පදෙති, තස්ස සුඛං අනුප්පදෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… පරො පරස්ස නෙවත්තනො, න අඤ්ඤෙසං, න තස්ස සුඛං අනුප්පදෙතීති? ආමන්තා. හඤ්චි පරො පරස්ස නෙවත්තනො, න අඤ්ඤෙසං, න තස්ස සුඛං ¶ අනුප්පදෙති, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘පරො පරස්ස සුඛං අනුප්පදෙතී’’ති.

පරො පරස්ස සුඛං අනුප්පදෙතීති? ආමන්තා. අඤ්ඤො අඤ්ඤස්ස කාරකො, පරඞ්කතං සුඛං දුක්ඛං අඤ්ඤො කරොති අඤ්ඤො පටිසංවෙදෙතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

748. න වත්තබ්බං – ‘‘පරො පරස්ස සුඛං අනුප්පදෙතී’’ති? ආමන්තා. නනු ආයස්මා උදායී එතදවොච – ‘‘බහූනං වත නො භගවා දුක්ඛධම්මානං අපහත්තා, බහූනං වත නො භගවා සුඛධම්මානං උපහත්තා, බහූනං වත නො භගවා අකුසලානං ධම්මානං අපහත්තා, බහූනං වත නො භගවා කුසලානං ධම්මානං උපහත්තා’’ති [ම. නි. 2.148 ලටුකිකොපමෙ]! අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි පරො පරස්ස සුඛං අනුප්පදෙතීති.

749. අධිගය්හ ¶ ¶ මනසි කරොතීති? ආමන්තා. තෙන චිත්තෙන තං චිත්තං පජානාතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… තෙන චිත්තෙන තං චිත්තං පජානාතීති? ආමන්තා ¶ . තෙන චිත්තෙන තං චිත්තං ‘‘චිත්ත’’න්ති පජානාතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… තෙන චිත්තෙන තං චිත්තං ‘‘චිත්ත’’න්ති පජානාතීති? ආමන්තා. තං චිත්තං තස්ස චිත්තස්ස ආරම්මණන්ති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

තං චිත්තං තස්ස චිත්තස්ස ආරම්මණන්ති? ආමන්තා. තෙන ඵස්සෙන තං ඵස්සං ඵුසති, තාය වෙදනාය…පෙ… තාය සඤ්ඤාය… තාය චෙතනාය… තෙන චිත්තෙන… තෙන විතක්කෙන… තෙන විචාරෙන… තාය පීතියා… තාය සතියා… තාය පඤ්ඤාය තං පඤ්ඤං පජානාතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

750. අතීතං ‘‘අතීත’’න්ති මනසිකරොන්තො, අනාගතං ‘‘අනාගත’’න්ති මනසි කරොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අතීතං ‘‘අතීත’’න්ති මනසිකරොන්තො, අනාගතං ‘‘අනාගත’’න්ති මනසි කරොතීති? ආමන්තා. ද්වින්නං ඵස්සානං…පෙ… ද්වින්නං චිත්තානං සමොධානං හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අතීතං ‘‘අතීත’’න්ති මනසිකරොන්තො, පච්චුප්පන්නං ‘‘පච්චුප්පන්න’’න්ති මනසි කරොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අතීතං ‘‘අතීත’’න්ති මනසිකරොන්තො, පච්චුප්පන්නං ‘‘පච්චුප්පන්න’’න්ති මනසි කරොතීති? ආමන්තා. ද්වින්නං ඵස්සානං…පෙ… ද්වින්නං චිත්තානං සමොධානං හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අතීතං ¶ ‘‘අතීත’’න්ති මනසිකරොන්තො, අනාගතං ‘‘අනාගත’’න්ති මනසි කරොති, පච්චුප්පන්නං ‘‘පච්චුප්පන්න’’න්ති මනසි කරොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අතීතං ‘‘අතීත’’න්ති මනසිකරොන්තො, අනාගතං ‘‘අනාගත’’න්ති ¶ මනසි කරොති, පච්චුප්පන්නං ‘‘පච්චුප්පන්න’’න්ති මනසි කරොතීති? ආමන්තා. තිණ්ණං ඵස්සානං…පෙ… තිණ්ණං චිත්තානං සමොධානං හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

751. අනාගතං ‘‘අනාගත’’න්ති මනසිකරොන්තො, අතීතං ‘‘අතීත’’න්ති මනසි කරොතීති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අනාගතං ‘‘අනාගත’’න්ති මනසිකරොන්තො, අතීතං ‘‘අතීත’’න්ති මනසි කරොතීති? ආමන්තා. ද්වින්නං ඵස්සානං…පෙ… ද්වින්නං චිත්තානං සමොධානං හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අනාගතං ‘‘අනාගත’’න්ති මනසිකරොන්තො, පච්චුප්පන්නං ‘‘පච්චුප්පන්න’’න්ති මනසි කරොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අනාගතං ‘‘අනාගත’’න්ති මනසිකරොන්තො, පච්චුප්පන්නං ‘‘පච්චුප්පන්න’’න්ති මනසි කරොතීති? ආමන්තා. ද්වින්නං ඵස්සානං…පෙ… ද්වින්නං චිත්තානං සමොධානං හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අනාගතං ¶ ‘‘අනාගත’’න්ති මනසිකරොන්තො, අතීතං ‘‘අතීත’’න්ති මනසි කරොති, පච්චුප්පන්නං ‘‘පච්චුප්පන්න’’න්ති මනසි කරොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අනාගතං ‘‘අනාගත’’න්ති මනසිකරොන්තො, අතීතං ‘‘අතීත’’න්ති මනසි කරොති, පච්චුප්පන්නං ‘‘පච්චුප්පන්න’’න්ති මනසි කරොතීති? ආමන්තා. තිණ්ණං ඵස්සානං…පෙ… තිණ්ණං චිත්තානං සමොධානං හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

752. පච්චුප්පන්නං ‘‘පච්චුප්පන්න’’න්ති මනසිකරොන්තො ¶ , අතීතං ‘‘අතීත’’න්ති මනසි කරොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… පච්චුප්පන්නං ‘‘පච්චුප්පන්න’’න්ති මනසිකරොන්තො, අතීතං ‘‘අතීත’’න්ති මනසි කරොතීති? ආමන්තා. ද්වින්නං ඵස්සානං…පෙ… ද්වින්නං චිත්තානං සමොධානං හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පච්චුප්පන්නං ‘‘පච්චුප්පන්න’’න්ති මනසිකරොන්තො, අනාගතං ‘‘අනාගත’’න්ති මනසි කරොතීති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… පච්චුප්පන්නං ‘‘පච්චුප්පන්න’’න්ති මනසිකරොන්තො, අනාගතං ‘‘අනාගත’’න්ති මනසි කරොතීති? ආමන්තා. ද්වින්නං ඵස්සානං…පෙ… ද්වින්නං චිත්තානං සමොධානං හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

පච්චුප්පන්නං ¶ ‘‘පච්චුප්පන්න’’න්ති මනසිකරොන්තො, අතීතං ‘‘අතීත’’න්ති මනසි කරොති, අනාගතං ‘‘අනාගත’’න්ති මනසි කරොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… පච්චුප්පන්නං ‘‘පච්චුප්පන්න’’න්ති මනසිකරොන්තො, අතීතං ‘‘අතීත’’න්ති මනසි කරොති, අනාගතං ‘‘අනාගත’’න්ති මනසි කරොතීති? ආමන්තා. තිණ්ණං ඵස්සානං…පෙ… තිණ්ණං චිත්තානං සමොධානං හොතීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

753. න වත්තබ්බං – ‘‘අධිගය්හ මනසි කරොතී’’ති? ආමන්තා. නනු වුත්තං භගවතා –

‘‘සබ්බෙ සඞ්ඛාරා අනිච්චාති, යදා පඤ්ඤාය පස්සති;

අථ නිබ්බින්දති දුක්ඛෙ, එස මග්ගො විසුද්ධියා.

‘‘සබ්බෙ සඞ්ඛාරා දුක්ඛාති, යදා පඤ්ඤාය පස්සති;

අථ නිබ්බින්දති දුක්ඛෙ, එස මග්ගො විසුද්ධියා.

‘‘සබ්බෙ ¶ ධම්මා අනත්තාති, යදා පඤ්ඤාය පස්සති;

අථ නිබ්බින්දති දුක්ඛෙ, එස මග්ගො විසුද්ධියා’’ති [ධ. ප. 277-279].

අත්ථෙව සුත්තන්තොති? ආමන්තා. තෙන හි අධිගය්හ මනසි කරොතීති.

754. රූපං ¶ ¶ හෙතූති? ආමන්තා. අලොභො හෙතූති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අදොසො හෙතු…පෙ… අමොහො හෙතු… ලොභො හෙතු… දොසො හෙතු… මොහො හෙතූති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

රූපං ¶ හෙතූති? ආමන්තා. සාරම්මණං, අත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… නනු අනාරම්මණං, නත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? ආමන්තා. හඤ්චි අනාරම්මණං, නත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධි, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘රූපං හෙතූ’’ති.

755. අලොභො හෙතු සාරම්මණො, අත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? ආමන්තා. රූපං හෙතු සාරම්මණං, අත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අදොසො හෙතු… අමොහො හෙතු… ලොභො හෙතු… දොසො හෙතු… මොහො හෙතු සාරම්මණො, අත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? ආමන්තා. රූපං ¶ හෙතු සාරම්මණං, අත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

රූපං හෙතු අනාරම්මණං, නත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? ආමන්තා. අලොභො හෙතු අනාරම්මණො, නත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… රූපං හෙතු අනාරම්මණං, නත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? ආමන්තා ¶ . අදොසො හෙතු… අමොහො හෙතු… ලොභො හෙතු… දොසො හෙතු… මොහො හෙතු අනාරම්මණො, නත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

756. න වත්තබ්බං – ‘‘රූපං හෙතූ’’ති? ආමන්තා. නනු මහාභූතා උපාදායරූපානං [උපාදාරූපානං (සී. පී. ක.)] උපාදායහෙතූති? ආමන්තා. හඤ්චි මහාභූතා උපාදායරූපානං උපාදායහෙතු, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘රූපං හෙතූ’’ති.

757. රූපං ¶ සහෙතුකන්ති? ආමන්තා. අලොභහෙතුනාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අදොසහෙතුනාති ¶ …පෙ… අමොහහෙතුනාති…පෙ… ලොභහෙතුනා…පෙ… දොසහෙතුනා…පෙ… මොහහෙතුනාති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

රූපං ¶ සහෙතුකන්ති? ආමන්තා. සාරම්මණං, අත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… නනු අනාරම්මණං, නත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? ආමන්තා. හඤ්චි අනාරම්මණං, නත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධි, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘රූපං සහෙතුක’’න්ති.

758. අලොභො සහෙතුකො සාරම්මණො, අත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? ආමන්තා. රූපං සහෙතුකං සාරම්මණං, අත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අදොසො ¶ සහෙතුකො…පෙ… අමොහො… සද්ධා… වීරියං… සති… සමාධි… පඤ්ඤා… ලොභො… දොසො… මොහො… මානො… දිට්ඨි… විචිකිච්ඡා… ථිනං… උද්ධච්චං… අහිරිකං… අනොත්තප්පං සහෙතුකං සාරම්මණං, අත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? ආමන්තා. රූපං සහෙතුකං සාරම්මණං, අත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

රූපං සහෙතුකං අනාරම්මණං, නත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? ආමන්තා. අලොභො සහෙතුකො අනාරම්මණො, නත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… රූපං සහෙතුකං අනාරම්මණං, නත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? ආමන්තා. අදොසො සහෙතුකො…පෙ… අනොත්තප්පං සහෙතුකං අනාරම්මණං, නත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

759. න වත්තබ්බං – ‘‘රූපං සහෙතුක’’න්ති? ආමන්තා. නනු රූපං සප්පච්චයන්ති ¶ ? ආමන්තා. හඤ්චි රූපං සප්පච්චයං, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘රූපං සහෙතුක’’න්ති.

760. රූපං ¶ ¶ කුසලන්ති? ආමන්තා. සාරම්මණං, අත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… නනු අනාරම්මණං, නත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? ආමන්තා. හඤ්චි ¶ අනාරම්මණං, නත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධි, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘රූපං කුසල’’න්ති.

761. අලොභො කුසලො සාරම්මණො, අත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? ආමන්තා. රූපං කුසලං සාරම්මණං, අත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

අදොසො කුසලො…පෙ… අමොහො කුසලො…පෙ… සද්ධා… වීරියං… සති… සමාධි…පෙ… පඤ්ඤා කුසලා සාරම්මණා, අත්ථි තාය ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? ආමන්තා. රූපං කුසලං සාරම්මණං, අත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

රූපං කුසලං අනාරම්මණං, නත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? ආමන්තා. අලොභො කුසලො අනාරම්මණො, නත්ථි තස්ස ආවට්ටනා ¶ …පෙ… පණිධීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

රූපං කුසලං අනාරම්මණං, නත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? ආමන්තා. අදොසො කුසලො…පෙ… පඤ්ඤා කුසලා අනාරම්මණා, නත්ථි තාය ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

762. රූපං අකුසලන්ති? ආමන්තා. සාරම්මණං, අත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… නනු අනාරම්මණං, නත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති ¶ ? ආමන්තා. හඤ්චි අනාරම්මණං, නත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධි, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘රූපං අකුසල’’න්ති…පෙ….

763. ලොභො අකුසලො සාරම්මණො, අත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? ආමන්තා ¶ . රූපං අකුසලං සාරම්මණං, අත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… දොසො… මොහො… මානො…පෙ… අනොත්තප්පං අකුසලං සාරම්මණං, අත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති ¶ ? ආමන්තා. රූපං අකුසලං සාරම්මණං, අත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

රූපං අකුසලං අනාරම්මණං, නත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? ආමන්තා. ලොභො අකුසලො අනාරම්මණො, නත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… රූපං අකුසලං අනාරම්මණං, නත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? ආමන්තා. දොසො… මොහො…පෙ… අනොත්තප්පං අකුසලං අනාරම්මණං, නත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

764. න වත්තබ්බං – ‘‘රූපං කුසලම්පි අකුසලම්පී’’ති? ආමන්තා. නනු කායකම්මං වචීකම්මං කුසලම්පි අකුසලම්පීති? ආමන්තා. හඤ්චි කායකම්මං වචීකම්මං කුසලම්පි අකුසලම්පි, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘රූපං කුසලම්පි අකුසලම්පී’’ති.

රූපං කුසලාකුසලන්තිකථා නිට්ඨිතා.

765. රූපං විපාකොති? ආමන්තා. රූපං සුඛවෙදනියං දුක්ඛවෙදනියං අදුක්ඛමසුඛවෙදනියං ¶ , සුඛාය වෙදනාය සම්පයුත්තං, දුක්ඛාය වෙදනාය සම්පයුත්තං, අදුක්ඛමසුඛාය ¶ වෙදනාය සම්පයුත්තං, ඵස්සෙන සම්පයුත්තං…පෙ… චිත්තෙන සම්පයුත්තං, සාරම්මණං, අත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… නනු න සුඛවෙදනියං න දුක්ඛවෙදනියං…පෙ… අනාරම්මණං, නත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? ආමන්තා. හඤ්චි න සුඛවෙදනියං න දුක්ඛවෙදනියං…පෙ… අනාරම්මණං, නත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධි, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘රූපං විපාකො’’ති.

766. ඵස්සො විපාකො, ඵස්සො සුඛවෙදනියො දුක්ඛවෙදනියො…පෙ… සාරම්මණො ¶ , අත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? ආමන්තා. රූපං විපාකො, රූපං සුඛවෙදනියං දුක්ඛවෙදනියං…පෙ… සාරම්මණං, අත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

රූපං විපාකො ¶ , රූපං න සුඛවෙදනියං න දුක්ඛවෙදනියං…පෙ… අනාරම්මණං, නත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? ආමන්තා. ඵස්සො විපාකො, ඵස්සො න සුඛවෙදනියො න දුක්ඛවෙදනියො…පෙ… අනාරම්මණො, නත්ථි තස්ස ආවට්ටනා…පෙ… පණිධීති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

767. න වත්තබ්බං – ‘‘රූපං විපාකො’’ති? ආමන්තා. නනු කම්මස්ස කතත්තා උප්පන්නා චිත්තචෙතසිකා ධම්මා විපාකොති? ආමන්තා. හඤ්චි කම්මස්ස කතත්තා උප්පන්නා චිත්තචෙතසිකා ධම්මා විපාකො, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘කම්මස්ස කතත්තා උප්පන්නං රූපං විපාකො’’ති.

(164) 9. රූපං රූපාවචරාරූපාවචරන්තිකථා

768. අත්ථි ¶ රූපං රූපාවචරන්ති? ආමන්තා. සමාපත්තෙසියං උපපත්තෙසියං දිට්ඨධම්මසුඛවිහාරං, සමාපත්තෙසියෙන චිත්තෙන උපපත්තෙසියෙන චිත්තෙන දිට්ඨධම්මසුඛවිහාරෙන චිත්තෙන සහගතං ¶ සහජාතං සංසට්ඨං සම්පයුත්තං ¶ එකුප්පාදං එකනිරොධං එකවත්ථුකං එකාරම්මණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… නනු න සමාපත්තෙසියං න උපපත්තෙසියං න දිට්ඨධම්මසුඛවිහාරං, න සමාපත්තෙසියෙන චිත්තෙන න උපපත්තෙසියෙන චිත්තෙන න දිට්ඨධම්මසුඛවිහාරෙන චිත්තෙන සහගතං සහජාතං සංසට්ඨං සම්පයුත්තං එකුප්පාදං එකනිරොධං එකවත්ථුකං එකාරම්මණන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි න සමාපත්තෙසියං න උපපත්තෙසියං න දිට්ඨධම්මසුඛවිහාරං, න සමාපත්තෙසියෙන චිත්තෙන…පෙ… එකාරම්මණං, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අත්ථි රූපං රූපාවචර’’න්ති.

769. අත්ථි රූපං අරූපාවචරන්ති? ආමන්තා. සමාපත්තෙසියං උපපත්තෙසියං දිට්ඨධම්මසුඛවිහාරං, සමාපත්තෙසියෙන චිත්තෙන උපපත්තෙසියෙන චිත්තෙන දිට්ඨධම්මසුඛවිහාරෙන චිත්තෙන සහගතං සහජාතං සංසට්ඨං සම්පයුත්තං එකුප්පාදං එකනිරොධං එකවත්ථුකං එකාරම්මණන්ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… නනු න සමාපත්තෙසියං න උපපත්තෙසියං න දිට්ඨධම්මසුඛවිහාරං, න සමාපත්තෙසියෙන චිත්තෙන ¶ …පෙ… එකාරම්මණන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි න සමාපත්තෙසියං න උපපත්තෙසියං…පෙ… එකවත්ථුකං එකාරම්මණං, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අත්ථි රූපං අරූපාවචර’’න්ති.

770. න වත්තබ්බං – ‘‘අත්ථි රූපං රූපාවචරං, අත්ථි රූපං අරූපාවචර’’න්ති? ආමන්තා. නනු කාමාවචරකම්මස්ස කතත්තා රූපං කාමාවචරන්ති? ආමන්තා. හඤ්චි කාමාවචරකම්මස්ස කතත්තා රූපං කාමාවචරං ¶ ¶ , තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘රූපාවචරකම්මස්ස කතත්තා රූපං රූපාවචරං, අරූපාවචරකම්මස්ස කතත්තා රූපං අරූපාවචර’’න්ති.

රූපං රූපාවචරාරූපාවචරන්තිකථා නිට්ඨිතා.

771. රූපරාගො රූපධාතුපරියාපන්නොති? ආමන්තා. සමාපත්තෙසියො උපපත්තෙසියො දිට්ඨධම්මසුඛවිහාරො, සමාපත්තෙසියෙන චිත්තෙන උපපත්තෙසියෙන චිත්තෙන දිට්ඨධම්මසුඛවිහාරෙන චිත්තෙන ¶ සහගතො සහජාතො සංසට්ඨො සම්පයුත්තො එකුප්පාදො එකනිරොධො එකවත්ථුකො එකාරම්මණොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… නනු න සමාපත්තෙසියො න උපපත්තෙසියො න දිට්ඨධම්මසුඛවිහාරො, න සමාපත්තෙසියෙන චිත්තෙන…පෙ… එකවත්ථුකො එකාරම්මණොති? ආමන්තා. හඤ්චි න සමාපත්තෙසියො න උපපත්තෙසියො න දිට්ඨධම්මසුඛවිහාරො, න සමාපත්තෙසියෙන චිත්තෙන…පෙ… එකවත්ථුකො එකාරම්මණො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘රූපරාගො රූපධාතුපරියාපන්නො’’ති.

772. රූපරාගො රූපධාතුපරියාපන්නොති? ආමන්තා. සද්දරාගො සද්දධාතුපරියාපන්නොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ …පෙ… රූපරාගො රූපධාතුපරියාපන්නොති? ආමන්තා. ගන්ධරාගො…පෙ… රසරාගො…පෙ… ඵොට්ඨබ්බරාගො ඵොට්ඨබ්බධාතුපරියාපන්නොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සද්දරාගො ¶ ¶ න වත්තබ්බං – ‘‘සද්දධාතුපරියාපන්නො’’ති? ආමන්තා. රූපරාගො න වත්තබ්බං – ‘‘රූපධාතුපරියාපන්නො’’ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… ගන්ධරාගො…පෙ… රසරාගො…පෙ… ඵොට්ඨබ්බරාගො න වත්තබ්බං – ‘‘ඵොට්ඨබ්බධාතුපරියාපන්නො’’ති? ආමන්තා ¶ . රූපරාගො න වත්තබ්බං – ‘‘රූපධාතුපරියාපන්නො’’ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

773. අරූපරාගො අරූපධාතුපරියාපන්නොති? ආමන්තා. අරූපරාගො න වත්තබ්බං – ‘‘අරූපධාතුපරියාපන්නො’’ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අරූපරාගො අරූපධාතුපරියාපන්නොති? ආමන්තා. සමාපත්තෙසියො උපපත්තෙසියො දිට්ඨධම්මසුඛවිහාරො, සමාපත්තෙසියෙන චිත්තෙන උපපත්තෙසියෙන චිත්තෙන දිට්ඨධම්මසුඛවිහාරෙන චිත්තෙන සහගතො සහජාතො සංසට්ඨො සම්පයුත්තො එකුප්පාදො එකනිරොධො එකවත්ථුකො එකාරම්මණොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… නනු න සමාපත්තෙසියො න උපපත්තෙසියො න දිට්ඨධම්මසුඛවිහාරො, න සමාපත්තෙසියෙන චිත්තෙන…පෙ… එකවත්ථුකො එකාරම්මණොති? ආමන්තා. හඤ්චි න සමාපත්තෙසියො න උපපත්තෙසියො න දිට්ඨධම්මසුඛවිහාරො, න සමාපත්තෙසියෙන චිත්තෙන න උපපත්තෙසියෙන චිත්තෙන න දිට්ඨධම්මසුඛවිහාරෙන චිත්තෙන සහගතො සහජාතො සංසට්ඨො සම්පයුත්තො එකුප්පාදො එකනිරොධො එකවත්ථුකො එකාරම්මණො, නො ච වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘අරූපරාගො අරූපධාතුපරියාපන්නො’’ති.

774. අරූපරාගො අරූපධාතුපරියාපන්නොති? ආමන්තා. සද්දරාගො සද්දධාතුපරියාපන්නොති ¶ ? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… අරූපරාගො අරූපධාතුපරියාපන්නොති? ආමන්තා. ගන්ධරාගො…පෙ… රසරාගො…පෙ… ඵොට්ඨබ්බරාගො ඵොට්ඨබ්බධාතුපරියාපන්නොති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

සද්දරාගො න වත්තබ්බං – ‘‘සද්දධාතුපරියාපන්නො’’ති? ආමන්තා. අරූපරාගො න වත්තබ්බං – ‘‘අරූපධාතුපරියාපන්නො’’ති? න හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ… ගන්ධරාගො…පෙ… රසරාගො…පෙ… ඵොට්ඨබ්බරාගො න වත්තබ්බං – ‘‘ඵොට්ඨබ්බධාතුපරියාපන්නො’’ති? ආමන්තා. අරූපරාගො න වත්තබ්බං – ‘‘අරූපධාතුපරියාපන්නො’’ති? න ¶ හෙවං වත්තබ්බෙ…පෙ….

775. න වත්තබ්බං – ‘‘රූපරාගො රූපධාතුපරියාපන්නො, අරූපරාගො අරූපධාතුපරියාපන්නො’’ති? ආමන්තා. නනු කාමරාගො කාමධාතුපරියාපන්නොති ¶ ? ආමන්තා. හඤ්චි කාමරාගො කාමධාතුපරියාපන්නො, තෙන වත රෙ වත්තබ්බෙ – ‘‘රූපරාගො රූපධාතුපරියාපන්නො, අරූපරාගො අරූපධාතුපරියාපන්නො’’ති.

රූපරාගො රූපධාතුපරියාපන්නො අරූපරාගො අරූපධාතුපරියාපන්නොතිකථා නිට්ඨිතා.

රූපාරූපධාතුපරියාපන්නකථා නිට්ඨිතා.

චිත්තනිග්ගහො, චිත්තපග්ගහො, සුඛානුප්පදානං, අධිගය්හ මනසිකාරො, රූපං හෙතු, රූපං සහෙතුකං, රූපං කුසලම්පි අකුසලම්පි, රූපං විපාකො, අත්ථි රූපං රූපාවචරං අත්ථි රූපං අරූපාවචරං, සබ්බෙ කිලෙසා කාමධාතුපරියාපන්නාති.